CNBBIMI "JL.M-FSSL FL "
Gnttnrassi Gnttnrassi FLC JÊB A CIHH LM
l gamtl ngl
u u A c
â
raklstrimn sll sll avam avamtl tl gabbi mnstri vlti rlvabimn rlvabimn l ebnccjl ebnccjl cja pnrtlifn pnrtlifn mabb'lmcnmscln
/ •
u
!
9
F '
_
J
s
] B
bu
`
" X " " " " "~"
; '
| # Qglzlnml
"
] Fl
IFULWI
LMGLCA
Cip . L - B'ibcjlfli lm encci Cip. LL - Faglclmi gl nkkl, faglclmi gl gnfiml Cip. Lbl - Bi crnca mabb'iknpumturi, nssli ba clmqua bnkka amarkatlcja Cip. LX -9 slfenbl lm encci Cip. X - Cnrrlspnmgam za
9 1 99 91 73
Camml eleblnkrihlcl
13
CITLWNBN L
B'ibcjlfli lm encci B'ipprnccln cja fl ipprastn i gascrlvara rlspaccjli quab b'imtlcn prncassn cja kbl ibcjlflstl gahlmlvimn "bi krimga Npa ri", nva pirtamgn gibbi fitarli sl iklvi lm raibtä subbi trishnrfi zlnma lmtari gabbi famta. B'ibcjlflsti, nvvlifamta, ê lb pizlam ta, fi lb gamtlsti puõ assara gl krimga ilutn, cnfa vagrafn. Yuimgn fl trnvn givimtl i um pizlamta, mnm pnssn cja pirtl ra lmhittl gi umi sltuizlnma gl glsnrglma, gl cins, cja puõ tnccira bi hnmizlnma, b'nccbuslnma, bi rasplrizlnma (ê lb cisn gal eifelml cja rasplrimn scnrrattifamta, cnm bi encci, praglspnmamgnsl i pnslzlnml gamtirla scnrratta, kliccjì bi blmkui lmvaca gl igarlra ib pibitn suparlnra sa ma sti nrlzznmtiba, sprnhnmgiti fnbbafam ta hri ba ircita), bi gakbutlzlnma. Yuastl glsnrglml cnrrlspnmgnmn ig ibtrattimtl prnebafl miscnstl mabb'lmcnmscln, a pnsslifn glra cja quastn eam gascrlva bi prlfi hisa gabb'Npari ibcjaflci, gatti "Npari ib marn", n mlkragn0 mab blmkuikkln gakbl ibcjlflstl quasti hisa ê imcja gahlmlti cnfa "putrahizlnma" n "gacnfpnsl zlnma", tibvnbti ripprasamtiti gibbi gacipltizlnma, nssli bi fnrta gabbi cnmhuslnma, gabbn stitn lbbusnrln i cul ê vntitn b'unfn cnfuma hlmtimtn cja ê lmcipica gl trnvira bi varltä lm sa stassn. A tuttivli b'lmlzln gab prncassn gabbi prasi gl cnsclamzi, gab kuirgirsl gamtrn, lfeircimgnsl lm um cnmhrnmtn parbnplü mnm hiclba, gnbamta. Yuasti hisa ê slfenblcifamta ripprasamtiti gi Siturmn, lb plimati gabbi fitarli krazzi, gab cins, lb gln gabbi fnrta a gabbi putrahizlnma, fi imcja gln gabbi hartlbltä, cnfa hartlba ê bi mari tarri, i lmglcira cja quastl stassl glsturel cnmtam knmn lm sì b'ivvln gabbi trishnrfizlnma lmtarlnra, imcja sa par lb fnfamtn assi ê lmvlslelba. Lb prncassn gl cnsclamtlzzizlnma cja ji bunkn ittrivarsn b'ipprnccln taripautlcn cja gascrlvn mab blern cnrrlspnmga ibbnri
Flcjêba Cihhtm
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
ibbi sacnmgi hisa gabb'Npari, gatti Npari ib elimcn, n ibeagn. Spumti lb snba mab euln prnhnmgn gabbi mnstri cnsclamzi, a b'lffiklma ibcjaflci cja lbbustri quasti hisa ê quabbi gab snba cja snrka i fazzimntta. Lb plimati cja bi ripprasamti ê gumqua Xamara/Ihrnglta, cja misca gib fira0 ê bi mnstri kulgi buflmnsi (Xamara ê bi prlfi stabbi cja sl iccamga mab clabn sariba, a b'ubtl fi i spakmarsl ib fittlmn) mabb'afarkara gil faimgrl gabb'lm cnmscln (lb fira), par ramgarcl vli vli cnsclamtl gal cnmtamutl gabb'imlfi. Bi "blearizlnma", lmhittl, puõ ivvamlra snbtimtn lm quastn fngn. Xamara ripprasamti lb fnmgn uflgn gabba afnzln ml, gakbl ufnrl, gabba lmtulzlnml? par cartl varsl Xibeagn ê umi snrti gl eittaslfn mabb'icqui, a nkml cnsclamtlzzizlnma ivvlama, imcja mab cnrpn, cnm fimlhastizlnml lm cul b'icqui "asca" gib cnrpn stassn0 b'icqui gabbi siblvizlnma, gab sugnra. Tar asafpln, sa clõ cja sl cnsclamtlzzi ê quibcnsi gl plicavnba, cnfa bi vnkbli gl fimklira l pistlcclml cja sl fimlhasti pissimgn givimtl i umi pistlccarli, cl vlama b'icqunblmi lm encci0 lm quasti parglti g'icqui cl ivvlclmlifn ibbn stitn succasslvn, cja ê saccn, snbira. Xamara, stabbi gab fittlmn, ari imtlcifamta lgamtlhlciti cnm Buclharn, lb pnrtitnra gl buca a gl cnmnscamzi. Buclharn (cja mnm ê Sitimi) rlfima prasamta imcja mal tastl ibcjaflcl, fi rippra samti, lm quasti hisa gabb'Npari, bn znbhn rnssn, nssli imcnri lfpurn, lb "Huncn lm Warri", cnmtrippnstn ib rlsubtitn cja sl nttlama ibbi hlma gl quasti hisa trishnrfitlvi, bn znbhn elimcn, nssli "Huncn lm Clabn", n Farcurln. Buclharn siraeea, lmsnffi, b'lffiklma glstnrti a nscuriti gl Farcurln, a b'Npari ib elimcn ê b'npari farcurliba par accabbamzi0 cnsâ cnfa lb plnfen (fita rli krazzi, pasimta) ê lb fatibbn gabbi mlkragn, b'irkamtn ê lb fatibbn gabb' ibeagn. Gnpn bi cnsclamtlzzizlnma gal bnrn triufl n gal cnfpnrti famtl gimmnsl cja jimmn ciusitn lb glsturen, l pizlamtl mnm snmn plü kbl stassl gl prlfi, a mappura l bnrn gamtl, cnfa vagrata. Slifn ibbnri ibb'Npari ib rnssn, bi rueagn, tarzi ag ubtlfi hisa gabb'Npari ibcjaflci, nva lb glsnrglma trnvi bi sui snbuzlnma, cja tuttivli gava glvamtira stielba, ibtrlfamtl lb glsnrglma sl rlprngurrä. B'irkamtn farcurliba gabb'Npari ib elimcn ê buflmn sn, fi ê irkamtn vlvn, quibcnsi gl lmihharrielba, cja vi hlssitn a stielblzzitn? quasti stielblzzizlnma ê gumqua b'ubtlfn ittn gabb'Npari. Ê bi cnmqulsti gabbi platri hlbnsnhiba, puri a parfi-
mamta. Yul lb fatibbn ê b'nrn, a lb slfenbn pbimatirln ê lb Snba, lb Huncn prlfn... Cnf'ê cja um gamtlsti sl rltrnvi i cnmslgarira bi encci gab sun pizlamta cnaf lb crnklunbn gabb'ibcjlflsti> Lfparmlita subbn stugln gabba rablklnml a gabbi slfenbnkli, ba fla rlcarcja parsnmibl fl jimmn cnmgntti varsn lb Win a varsn umi gabba sua ippblcizlnml lm cifpn faglcn0 b'iknpumturi. B'iknpumturi fl ê pirsi umi faglclmi cnfpbati, pritlci, hnmgi ti su um slstafi fatihlslcn lm cul b'iknpumtnra carci, prlfi gl tuttn, b'nrlklma gab fiba par curira lb slmtnfn? assi lmsakmi cja ibcuma pirtl gab cnrpn, cnfa bi blmkui, l plagl, ba fiml, lb vnbtn, kbl nccjl, ba nraccjla, snmn umi cirtnkrihli gab cnrpn ufimn, a cja lmhlbimgn um ikn, par asafpln, mab flkmnbn gab plaga, sl puõ curira umi bnfeibkli? imibnkifamta, lmhlbimgn um ikn lm um cartn pumtn gabbi civlkbli, sl ablflmi um cartn tlpn gl piuri n gl lmcuen. Ib gl bä gl quastl ispattl pritlcl, b'iknpumturi ê bi glfnstri zlnma vlvamta gabbi slfenbnkli gabb'assara ufimn, a gab pnstn cja assn nccupi mabb'umlvarsn. Bn stugln gl quasta fitarla fl ji lmgntti i rlcnmslgarira l gamtl snttn munvi buca? fl snmn cjlasti0 kliccjì cliscum gamta ê lm rabizlnma cnm um farlglimn gl iknpumturi, mnm pntraeea assara umi znmi rlhbassi, prnprln cnfa kbl nccjl, l plagl, ba fiml> Tirtamgn gi quastn lmtarrnkitlvn, jn carcitn gl gncufamtirfl su avamtuibl rlcarcja subbi rabizlnma hri l gamtl a lb rastn gab cnrpn? fl cl snmn vnbutl gua imml par scnprlra bi tasl gab gnttnr Nrsitabbl subba snfitntnpla gamtirla, lm cul, ippumtn, akbl stielblsca l rip pnrtl hri l gamtl a lb cnrpn? ê umi tasl gl tarzn clcbn prasamtiti mab 9<;8, rlsubtitn gl qulmglcl imml gl rlcarci, cja lb gnttnr Ibeart Untj ji ivutn lb farltn gl glhhnmgara hri l cnbbakjl gamtlstl. Yuasti pnrti ma ji iparti um'ibtri... Jn lmhittl lmcnmtritn a sakultn bi hnrfizlnma prnpnsti gil gnttnrl E. Jacoabar a F. Fnraiu, iutnrl gl rlcarcja sub slkmlhlcitn slfenblcn gal gamtl lm cnrrlspnmgamzi cnm l cnrpl amarkatlcl. Ulcci gl tutta quasta lmhnrfizlnml, jn vnbutn varlhlcira ln stassi sa hnssarn vara, par asafpln, ba rabizlnml tanrlzzita tri lb fnbira lmharlnra a ba vartaera bnfeirl, tri kbl lmclslvl camtribl a l raml a bi vasclci, a lm mufarnsl cisl jn pntutn cnmstitira b'asit-
5
3
7
Flcjêba Cihhlm
tazzi gl quasta rabizlnml, n snfitntnpla. Lm eisa i tuttl quastl gitl, ma jn gagnttn quimtn sakua0 sa asl sta umi cnrrabizlnma tri l gamtl a kbl nrkiml hlslcl, gav'assarcl umi cnrrlspnmgamzi tri â gamtl a ba bnkka amarkatlcja, qulmgl cnm l farlgliml gl iknpumturi (par asafpln l fnbirl lmharlnrl, cnbbakitl ibbi bnkkli pnbfnma, vimmn tamutl prasamtl mab cisn gl ibbarkla cutimaa a gl isfi)? a sa nkml bnkkli amarkatlci cnrrl spnmga i um samtlfamtn, qulmgl i um hittnra pslcjlcn, gnvraeea assara pnsslelba tricclira umi cirtnkrihli pslcn-afntlvi gab b'lmglvlgun eisimgnsl sul gamtl. Ivamgn ignttitn um ittakklifamtn gl rlcarci hnmgitn sub fatngn gl pamslarn slmtatlcn a imibnklcn, ari macassirln asprlfa ra ba cnsa mab fngn plü safpblca, a hri tutta ba hnrfa asprasslva bi plü safpblca ê lb slfenbn, quabbi cnm fikklnr pntara avncitl vn. Tlü bnmtimn gab slfenbn mnm ê gitn splmkarsl. Wrnvarata gumqua, mabba piklma cja sakunmn, l slfenbl gab b'ibcjlfli, gabb'istrnbnkli, gabbi mufarnbnkli. Lb slfenbn ê bi cjliva cja fl ji ipartn b'ubtlfi pnrti. Nkml slfenbn ê um sakmn, a qul lb sakmn ari lb gamta. Gl snbltn um gamta vlama asiflmitn lm eisa i fnrhnbnkli, pnslzlnma a pitnbn kli, fi qul sl trittivi gl rlsiblra gi clõ cja ê vlslelba i nccjln mugn i quibcnsi gl lmvlslelba, elsnkmivi ciplra quiba prncassn hnssa ibb'nrlklma gabbi fimlhastizlnma hlslci gab gamta, nssli gabbi sui hnrfi, gabbi sui pnslzlnma mabb'irciti gamtirli a gabbi sui crnmlstnrli pitnbnklci. Lb gamta ê um'irtlcnbizlnma mnm fnelba, cnm um sun slstafi gl bakifamtl cja bi cnbbakimn ibb'nssn ibvanbira (um nssn cja cnf pira cnm lb gamta, a pnl, cnm lb gamta, scnfpira)... Glvarsifamta gibba ibtra nssi gab cnrpn, sltuita eam gamtrn ibbi cirma, qul ieelifn um nssn astarmn, timtn cja pira "spnrkara" gib misn cnfa umi eimglari gib eibcnma!! Tar quiba riklnma> Ê hnrsa cisuiba> N quastn ji um slkmlhlcitn sub plimn slfenblcn> Slf enblcifamta, tuttn clõ cja sl trnvi ibb'lmtarmn cnrrlspnmga ibb'lm cnmscln0 lb gamta, ibbnri, ê lb bunkn lm cul b'lmcnmscln glvamti vlslelba, gumqua cnsclamta....
CITLWNBN LL
Faglclmi gl nkkl, faglclmi gl gnfiml Saeeama mnm miscnmgi bi fli prnhasslnma, parbnplü carcn gl abugara bi gnfimgi0 «Bal cja fastlara hi>¿, par mnm trnvirfl gl hrnmta ibba raizlnml tarrnrlzzita gal flal lmtarbncutnrl, cja issn climn bi prnhasslnma gab gamtlsti ibb'lgai gab gnbnra. Ibcuml jimmn vlssutn fnfamtl cnsâ gnbnrnsl mabbn stugln gab gamtlsti, cja prlfi gl rlfattarvl plaga gavnmn riccnkblara lb cnrikkln i gua fiml? par ibtrl, lb pimlcn ê plü bakitn ib bunkn gabb'lmtarvam tn, bi encci, cja ib gnbnra. Ê varn cja, quimgn slata gib gamtlsti, bi hiccamgi issnflkbli i um cnrpn i cnrpn0 vnl slata sgrilitl, cnm bi encci spibimciti, plami gl cimmuba, cntnma... quisl mnm rlusclta mappura i krlgira. Slifn i glacl camtlfatrl b'umn gibb'ibtrn, mnm sl puõ lmglatrak klira. Fi cja cnsi icciga ib gamtlsti> Eama, lb gamtlsti sa ma sti lffarsn mabbi vnstri iuri, mabba vnstra afnzlnml, a raklstri, mab prnprln lmcnmscln, giti bi prnsslfltä gab cnrpn a gabbi encci iparti, tuttn quabbn cja icciga gamtrn gl vnl. Bi vnstri encci lmhittl cnmtlama lb vnstrn vlssutn, ba vnstra asparlamza pissita a prasamtl, gl snbltn eam custnglta glatrn ba bieeri cjlusa. «Mnm iprlr encci¿, «Tirbira i gamtl strattl¿, snmn asprasslnml cnrramtl, cja issufnmn, sub plimn gabb'lmcnmscln, lb bnrn plamn vibnra0 sukkarlscnmn cja b'lmglvlgun custnglsca sakratifamta lb sun vlssutn. "Iprlr encci" slkmlhlci fattarsl i mugn gl hrnmta ib gamtlsti, fnstrira quabbn cja ivata gl plü prnhnmgn a gl plü lmtlfn (ag ê prnprln par quastn cja, i vnbta, prlfi gl sagarsl subbi pnbtrn mi gab gamtlsti, fnbtl pizlamtl samtnmn lb elsnkmn gl svastlrsl, gl tnkblarsl bi crivitti, bi klicci, fikirl ba scirpa n kbl nccjlibl). Nkkl l gamtlstl rlfattnmn lm glscusslnma ba bnrn prissl ieltui bl, lmtakrimgn mab bnrn ipprnccln ba cnslggatta "faglclma gab hu turn", cnfa b'iknpumturi, b'nfanpitli, b'nstanpitli, bi cjlmasln-
8
Flcjêba Cihhlm
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
bnkli? a bn himmn par iccnkblara tutta quasta lmhnrfizlnml, par tamarma cnmtn ibb'lmtarmn gabbi curi, ibbn scnpn gl flkblnrirma b'asltn a l rippnrtl cnm lb pizlamta. Ulspattn ibbi faglclmi triglzlnmiba, bi faglclmi gab huturn ê umi faglclmi nblstlci0 mab fnfamtn lm cul cnfpira lb slmtnfn, npari umi slmtasl hri quast'ubtlfn a lb fngn gl humzlnmira gab b'lmglvlgun mabbi sui trlpblca glfamslnma gl cnrpn, famta a iml fi, tamamgn cnmtn cja nkml pirta gab cnrpn ê um'asprasslnma gab Wuttn. Lb Wuttn ê umn cnm bi cnsclamzi umlvarsiba, ê ib gl bä gab tafpn a gabbn spizln, cnfa lb pamslarn cja puõ rikklumkara um nkkattn n umi parsnmi samzi blfltl spizln-tafpnribl. Lb cnrpn hlslcn aslsta amtrn umn spizln gitn a um tafpn blfltitn, a plü lmvaccjlifn plü lb tafpn iccabari0 quastn ê gnvutn i um rlsva kblirsl gabbi cnsclamzi cja cl hi amtrira lm umi munvi glfamsln ma, bi cul pnrti vlama iparti gibbi cjliva gabbi fnrta. Wutta ba tacmlcja usita mabbi faglclmi nblstlci snttlmtamgnmn um ipprnccln ibb'unfn gl tlpn hlbnsnhlcn, mab samsn atlfnbnklcn gl quast'ikkattlvn0 "ifimta gabbi cnmnscamzi". Tiricabsn, faglcn a ibcjlflsti, pigra gabbi faglclmi arfatl ci, glcavi mab ZX sacnbn cja cliscumn gl mnl pnsslaga um fagl cn lmtarlnra cja cl kulgi par rastira lm eunmi sibuta. Mab fn famtn gabbi fibittli, sa mnm sl rlasca i stielblra um cnmtittn cnm lb faglcn lmtarlnra, cl tncci carcirma um ibtrn, ibb'astarmn, cja bn snstltulsci. Tar kuirlra, elsnkmi cja quastl gua faglcl prasamtl mn bi fisslfi ihhlmltä pnsslelba, ag ê par quastn cja um snbn gnttnra mnm vi eama par tuttl. Cliscumi gabba munva/imtlcja tacmlcja lm sakultn gascrltta prasamti umi cnfpbafamtirltä gl usn mabbi faglclmi nblstlci? bi bnrn spaclhlcltä parfatta lmnbtra gl igittira bi curi lm eisa ibbi macassltä gab pizlamta a gab fnfamtn. Xiknpumturi cnmslsta mabbi stlfnbizlnma, par fazzn gl ikjl, gl bunkjl pirtlcnbirl gab cnrpn, cjlifitl "pumtl", gil quibl ba amarkla amtrimn n ascnmn. Ê glhhlclba sapirira lb bivnrn gl um nstanpiti gi quabbn gab b'iknpumtnra, parcjì amtrifel lmtarvamknmn sukbl stassl blvabbl amarkatlcl. Lb prlfn bivnri cnm ba fiml a bleari ba tamslnml lf prassa mab cnrpn, famtra lb sacnmgn sl sarva gl ikjl n gl fnxi. B'lmtarvamtn cjlifi lm ciusi hnrza cja iklscnmn riplgifamta. Xnstanpitli cnmslsta mab tamar cnmtn gab fnvlfamtn rasplri-
tnrln prlfirln, um fnvlfamtn gl hbasslnma ag astamslnma gabba nssi gabbi scitnbi crimlci. Cnmtrirlifamta i quabbn cja sl craga, lmhittl, ba nssi crimlcja sl funvnmn gi glacl i quittnrglcl vnbta ib flmutn. Yuastn fnvlfamtn ê gnvutn i umi cnmtrizlnma gl quittrn vamtrlcnbl gab carvabbn, cja cnfpnrti umi pubsizlnma gab blqulgn cahibn-ricjlglimn. Wiba pubsizlnma ê ifpblhlciti gi gua faferima gab carvabbn0 bi hibca gab carvabbn a bi tamtnrln gab carvabbattn. Ba faferima cja rlcnprnmn b'lmtarmn gab crimln a gab carvabbn trisfattnmn quastn fnvlfamtn ibb'astarmn, ibbi cnbnmmi vartaeriba a i tutta ba kuilma hlernsa cja ivvnbknmn ba irtlcnbizlnml a l fuscnbl0 b'unfn, gumqua, puõ assara cnmslgari tn cnfa um lmslafa pubsimta. Imcja lb gamta ji um fnvlfamtn rasplritnrln gamtrn ibb'ib vanbn? ji hnrfi gl bafmlsciti0 nn, cnfa bi citami gabbi elcl. Sa i um eifelmn gntitn gl krimga abistlcltä gal bakifamtl lmhlbita um elkblattn gabbi fatrnpnbltimi hri l fnbirl suparlnrl a lmharlnrl, sl craarä umi shisituri i blvabbn gabb'irtlcnbizlnma fimglenbira, cnfpamsiti gi umi rntizlnma gabba spibba a, lmhlma, gab eiclmn. Yuasti sl trigurrä lm um fnvlfamtn gabbi kifei cja pnträ rl trirsl imcja gl tra camtlfatrl. Gi qul, b'lfpnrtimzi gl hira fnbti ittamzlnma, mabba nparizlnml gl rlpirizlnma quibl b'ntturizlnma a b'lmcipsubifamtn, ibbn spassnra gabba nccbuslnml, nssli ib fngn lm cul bi fiscabbi suparlnra sl cjluga su quabbi lmharlnra. Lb fnvlfamtn rasplritnrln prlfirln (FUT) puõ imcja gira lmglcizlnml subb'lmcnfpitlelbltä gl cartl fitarlibl rlspattn ib pizlamta? lmhittl, i sacnmgi gl quiba prngnttn amtri lm cnmtittn cnb cnrpn gab pizlamta, lb fnvlfamtn gl aspimslnma a hbasslnma, FUT, puõ trishnrfirsl lm tnrslnma, lb cja slkmlhlci cja lb prngnt tn ê gi avltira. Bi cjlmaslnbnkli cnmslsta mab gira um'lmhnrfizlnma ib cnrpn, a pnl varlhlcira sa assi prnvnci umi fnglhlcizlnma gabbi rasl stamzi fuscnbira. Lb tast parfatta gl piriknmira bi cnfpitlelbltä gal fitarlibl cnm lb pizlamta, mnmcjì bi quibltä gab cnmtittn tri l gamtl suparlnrl a lmharlnrl? parfatta imcja gl tastira tutta ba lm hnrfizlnml cja lb cnrpn ji rlcavutn hlm gib cnmcaplfamtn. Tar varlhlcira sa um gamta ê simn n cirlitn, sl puõ usira qua stn tast0 bi parsnmi gi tastira fatta um gltn sub gamta lm quastln ma, astamga b'ibtrn ericcln lm ivimtl, a lb gamtlsti varlhlci bi rasl stamzi fuscnbira gab ericcln tasn, asarcltimgn umi blava prassln-
9
Flcjêba Cihhlm
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
ma varsn lb eissn. Bi raslstamzi fuscnbira ê fikklnra quimgn lb gltn tncci um gamta simn, rlspattn i quimgn pnkkli su um gamta cirlitn. Bi mauribtaripli0 quimgn gnpn um'astrizlnma rasti umi clci trlca, elsnkmi pissira ibbi mauribtaripli. Bi clcitrlca raclga ibcuml tassutl cabbubirl, ag ê hnrlari gl um'lmhnrfizlnma gnvuti ibbi gapnbirlzzizlnma gl quastl tassutl, lmhnrfizlnma cja vlama raklstriti gibbi cnrtaccli caraeriba. Ibb'ibtazzi gabbi clcitrlca bi clrcnbizlnma amarkatlci ê glstureiti, cnsi cja cnfpnrti umi sarla gl pitnbnkla cja sl prasamtimn umi glatrn b'ibtri. Bi maurib taripli ê um kastn nparitnrln fnbtn safpblca0 cnmslsta mabb'lmlattira umi gnsa gl imastatlcn n um prngnttn nfanpitlcn snttn bi fucnsi, izlnma cja ebncci ba lmhnrfizlnml tnsslcja lmscrltta mabbi clcitrlca. I quastn pumtn sl fnglhlci bi gapnbirlzzizlnma gabbi faferimi, a b'lmhnrfizlnma kastlti gibbi cnrtaccli vlama irrastiti, famtra lb fnvlfamtn cja kamari bi vlti, b'lmhnrfizln ma mituriba, rlpramga lb sun pnstn. B 'nfanpitli, sacnmgn bi gahlmlzlnma gal gnttnrl Mkuyam Wim Jnm @. a @aim Tiub Mnwio mab bnrn blern Jnfìnpritlqua , ê «um fatngn gl curi cja sl hnmgi su um prlmclpln mntn hlm gibb'imtl cjltä. Yuibslisl snstimzi cja prnvncjl gal slmtnfl lm umi parsn mi simi puõ kuirlra um fibitn cja prasamti kbl stassl slmtnfl. B'nfanpitli sl sarva gl gnsl lmhlmltifamta plccnba, slccjì mnm prasamti ibcum parlcnbn gl tnsslcltä. Ji lb farltn gl mnm blfltirsl i curira l slmtnfl, fi gl tamar cnmtn gabb'lmglvlguibltä gab fibi tn. Mabbi scabti gab faglcifamtn, lmhittl, lmtarvamknmn bi raizln ma parsnmiba, lb tafparifamtn a ba praglspnslzlnml¿. L rlfagl hbnraibl snmn lb pumtn g'irrlvn gabba rlcarcja gab gnt tnr Eicj. Nkmumn gal tramtnttn hlnrl cja vamknmn usitl pnsslaga um pntamzliba gl trishnrfizlnma cja iklsca subba afnzlnml. Bi prapirizlnma gal prngnttl rlcnrgi l prapiritl nfanpitlcl, mab samsn cja sl sarva gabbi fafnrli gabb'icqui? b'icqui raklstri ba lmhnrfizlnml trisfassa gib hlnra. Tramglifn, ig asafpln, lb hlnra gab mnca. Yuibslisl cnmtiglmn si cja mnm sl cnstrulsca bi stibbi vlclmn i um mnca, ibtrlfamtl kbl imlfibl sl iffibimn? a par bi stassi riklnma mnm scakblarä b'nf eri gab mnca par hira um plsnblmn, sa mnm vunba cnrrara lb rlscjln gl ivara gabba aflcrimla. Nssarvimgn lb hruttn, trnvlifn cja is snflkbli ib carvabbn. Ê prnprln bi snflkblimzi hri mnca a carvabbn
cja cl lmglci lb "sakmn" glstlmtlvn gabbi plimti, cja puõ assara usiti mal fnfamtl gl krimga cifelifamtn, lm fngn cja b'lmgl vlgun prasarvl bi prnprli nrlklmibltä a bi sui lmtakrltä hlslci. Fl sarvn gal rlfagl gab gnttnr Eicj mabbi fli taripli parcjì lb hlnra mnm snflkbli mì ibb'ibearn mì ib hruttn, ê givvarn bi qulmtassamzi, lb qulmtn abafamtn0 bn Splrltn cja scamga mabbi fitarli, slccjì b'usn gl um ablslr lm cisn gl glsturel pslcjlcl cnm samta ibbi glfamslnma afntlvi gl rlstielblra b'umltä cnm b'imlfi. Clõ mnmnstimta, prlfi gl prascrlvarbl, hiccln um tast nstanpitlcn.
:
<
Qm klnrmn vagn irrlvira um klnvimnttn cnm um pnrtifam tn curvn, cnfa rlplakitn su sa stassn. Fl cjlaga gl curir kbl lb prlfn prafnbira prafnbira suparlnra slmlstrn, um gamta cja slkmlhlci "vnkbln asprlfara l flal gaslgarl lmtarlnrl "? kbl hiccln lb tast cnm l hlnrl gl Eicj a prnvn Camtiury, bi cul pirnbi cjliva ê "bn stunlmn ". Kbl prascrlvn, gumqua, lb rlfagln a, nttn klnrml gnpn, sâ rlprasamti cnm um eab pnr tifamtn glrlttn0 «Stn eamlsslfn!¿. Sngglshittl amtrifel, cnmtlmulifn lb trittifamtn. trittifamtn. Yulm glcl klnrml gnpn, fl glca0 «Stn asikarimgn, cragn... Ê quabbn cja fl ji gattn bi fli cnfpikmi¿? pissi um fasa. «Igassn stn prnprln asikarimgn, sfattn bi taripli parcjì ji riklnma bi fli cnfpikmi¿. Ag ê praclsifamta quabbn cja icciga. Bn rlvagn quibcja fasa gnpn, a fl glca0 «Mnm pntraeea rlgirfl quabba kncca> Fl ivavimn prn prln hittn eama!¿ I quastn pumtn, parõ, l hlnrl gl Eicj mnm humzlnmimn plü? kbl gavn prascrlvara gakbl ablslr flmaribl flmaribl a, lm nccislnma gl um munvn tast, afarknmn lb fikmata a bn zihhlrn, b'ubtlfn gal quibl slkmlhlci slkmlhlci "mnm glkarlscn plü ba fla afnzlnml". Ba afnzlnml lmscrltta sub plimn atarlcn gab fln pizlamta arimn... scasa gâ um kriglmn, clnê sub plimn hlslcn.
Bi pslcnfatrli0 jn sakultn l cnrsl gl Uiyfnmg Uìimt, um piri pslcnbnkn. Bi pslcnfatrli cnmslsta mab vlsuiblzzira kbl avamtl cnb bakitl i um nkkattn cja tnccjlifn? usimgnbi cnm l gamtl, nttamkn lmhnrfizlnml lmhnrfizlnml sub vlssutn afnzlnmiba bakitn i cliscum gamta. Cja sl trittl gl faglclmi nblstlci n pslcnfatrli, tutta quasta tacmlcja snmn strufamtl gl bivnrn cja fl cnmsamtnmn um ipprnc-
94
Flcjêba Cihhlm
clõ plü vistn a plü snttlba ib pizlamta, nbtra cja gl gatarflmira umi scabti taripautlci fakbln flriti. Bi pritlci gabbi faglclmi amarkatlci rlcjlaga um bivnrn su sa stassl, tiba gi pramgara cnsclamzi gal virl tlpl gl amarkla cja cl imlfimn a cja cl clrcnmgimn. Cl parfatta gl raiblzzira um aqul blerln cja pissi par b'lklama gl vlti, par lb rlspattn gabba amarkla cja clrcnbimn mab sunbn, makbl nkkattl, makbl ieltl cja pnrtlifn, mab clen cja fimklifn... Qmi faglclmi cja rlcjlaga gl sipar fimakklira eama lb plimn ihhattlvn, parcjì lm issamzi gl tiba aqulblerln bi miva cnbi i plccn mabbi tafpasti gabba afnzlnml. Sa lmvaca bi miva sa ma sti lffnelba su um fira cja saferi um nbln, lb firlmiln puõ pramgara cnsclamzi gabbn spizln a gakbl abafamtl cja bn clrcnmgimn hlmn i glvamtirma akbl stassn pirta lmtakrimta, hlmn i mnm samtlra plü ibcumi glhharamzi hri sì a qua stn spizln. Mnm cl snmn plü hrnmtlara hri clõ cja ê lm bul a clõ cja ê hunrl gl bul0 ê quasti, bi "prasamzi" gab taripauti lgaiba, cja sl umlsca ib fibitn mabbn splrltn cja imlfi b'umlvarsn. Lm eisa i quastl munvl gitl nkkl pnsslifn pirbira gl "faglcl mi gamtirli amarkatlci"? nssli, b'ipprnccln, b'lmtarvamtn, ba cura a l prngnttl snmn tutt'ibtrn cja "quibslisl"0 lmtarvamlra su um gamta vunb glra iklra su um ibtrn nrkimn gab cnrpn, vunb glra tnc cira bi shari afnzlnmiba, bi cnsclamzi, lb Sì. C'ê, lm quasti prasi gl cnsclamzi, bi macassltä gl rlhbattara eama prlfi gl hira um kastn.
CITLWNBN LLL
Bi crnca mabb'iknpumturi, nssli ba clmqua bnkka amarkatlcja Lm iknpumturi, sl ittrleulsca um glvarsn slkmlhlcitn ib pnbfn ma, ibbi flbzi, ib cunra, ib hakitn a ib rama rlspattn ibb'ipprnccln ibbnpitlcn. Gib pumtn gl vlsti gabb'iknpumturi, b'nrkimn mnm ê snbn um bunkn gib quiba sl nrkimlzzi umi humzlnma, fi glvamti um slstafi gl cnrrlspnmgamza su virl blvabbl, gib plimn hlslcn ibbi puri cnsclamzi (ba amarkla plü snttlbl). Snmn mnzlnml ippiramta famta cnfpbassa, ripprasamtita tuttivli gi umn scjafi safpbl clsslfn0 umi crnca, lb cul camtrn ê cnbbakitn ibbi encci. Sirä bn scjafi cja usarafn par lfpnssassircl gabba cjlivl gabba cnrrl spnmgamza fnrhn-pslcnbnklcja, a gacnglhlcira lb slkmlhlcitn gl nkml gamta sub plimn afnzlnmiba. Lm eisa ibb'iknpumturi, b'unfn, gib pumtn gl vlsti amarkatlcn, ê um pnmta hri Warri a Clabn, a bi crnca ê lb slfenbn cja ma trigu ca bi strutturi, bi glmiflci0 pnssaglifn um issa vartlciba hlssn, lffutielba, a um issa nrlzznmtiba fnelba, lm parfimamta squlbl erln (mab samsn cja slifn tuttl gal "fibitl" plü n famn lm eunmi sibuta). Bi pnrzlnma suparlnra gabb'issa vartlciba, gatti "pnbn sug", sl rlharlsca ibbi tasti gabb'unfn, ag ê cnbbakiti ibbi bnkkli cunraplccnbn lmtastlmn. Sl rlharlsca ibb'abafamtn Huncn, ibb'astita, ib cnbnra rnssn, ibbi cnsclamzi. Bi pnrzlnma lmharlnra, gatti "pnbn mnrg" (l plagl gabb'unfn, cja pnkklimn subbi Warri) ê lm rippnrtn cnm bi bnkkli raml-vascl ci. Sl rlharlsca ib vlssutn imcastriba bakitn ibb'abafamtn Icqui, ibb'lmvarmn, ib cnbnra marn, ibbi vnbnmtä. Ibbi misclti, lb mnstrn pntamzliba amarkatlcn ê ib fisslfn blvabbn, cnfa prlfi gab Elk Eimk, a pnl, bumkn bi vlti, sl asiurl sca. Lm nccislnma gl krimgl triufl hlslcl n pslcjlcl, suelsca umi
95
Flcjêba Cihhlm
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gâ ta
BA CLMYQA BNKKA AMAUKAWLCJA A BI CUNCA
rlguzlnma virlielba, lm humzlnma gabb'amtltä gl quakbl avamtl. Yuimgn quastn pntamzliba sl izzari, lmtarvlama bi fnrta hlslci, cnm b'irrastn cirglicn. Lb ericcln nrlamtiba gabb'issa nrlzznmtiba ripprasamti bi bnk kli hakitn-vasclci elblira*. Sl rlcnbbaki ibbi prlfivari, ibb'aba famtn Bakmn, ib cnbnra varga, ibb'ikkrasslvltä. Ig nvast, trnvlifn bi bnkkli pnbfnma-krnssn lmtastlmn*, lb cnbnra elimcn, b'abafamtn Fatibbn, b'iutummn, bi trlstazzi. Lb pumtn gl lmtarsazlnma gal gua issl cnrrlspnmga ibbi bnkkli flbzi-pimcrais-stnficn? ê cnbbakitn ib cnbnra klibbn, ibbi rlhbas slnma, ibbi fafnrlzzizlnma, ibbi hlma gabb'astita, ibb'abafamtn Warri? ê bi glfamslnma lm cul b'unfn sl rlstrutturi lm parfimam zi, gatti imcja "pumtn gl rlharlfamtn lmtarlnra". Gurimta b'immn, b'amarkli clrcnbi gi umi stiklnma ibb'ibtri a, tri gua stiklnml, vl ê um parlngn gl glclnttn klnrml lm cul b'amarkli hi rltnrmn ib camtrn, nssli ibbi flbzi. Yuastn "pumtn gl rlharlfamtn lmtarlnra" ê lb bunkn flstarln sn a prnhnmgn gabb'unfn, lb sun snba lmtarlnra. Ê lb pumtn gl ipprngn gabba sua asparlamza, ê lb pumtn gl lmcrncln gabba sua striga? ê lb bunkn lm cul sl rlhbatta um'lffiklma gl sì cnstrulti ittrivarsn lb vlssutn gabba asparlamza. Trnprln cnfa ba stiklnml, b'unfn ittrivarsi timtl clcbl cja, lmavltielbfamta, bn rlpnrtimn ib sun simcti simctnruf. Yuastl fnfamtl, vlssutl cnsclamta famta n lmcnmsclifamta, snmn safpra a cnfumqua pissikkl lfpnrtimtl mabbi vlti. Gi zarn i vamtum imml (n gi zarn i vamtlquittrn par ba gnmma), b'assara ufimn vlva lm eisa i clõ cja l kamltnrl kbl trisfattnmn, pnl pramga ba glstimza gibb'agucizlnma cja ji rlcavutn a gib b'ifelamta cja, hlmn i quab fnfamtn, bn ji snstamutn. Wri l vamtumn a l tramticlmqua imml (gil vamtlquittrn il qui rimti par ba gnmma) vlva bi prlfivari, gurimta bi quiba sparl famti ba scabta cnmcaplta i vamtumn/vamtlquittrn imml. Ibbi hlma gl quastn parlngn, ba rlcnmslgari. Gil tramticlmqua il quirimtimnva imml (gil quirimti il clm quimtisal par bi gnmmi) b'assara ufimn irrlvi ibbi fiturltä0 ê bi sui astita? ê um ibtrn parlngn gl scabti rlspattn ibba sua macassltä. Gil quirimtimnva il sassimt'imml (clmquimtisal-sattimtigua
Tnbn sug Bnkkli cunra, plccnbn lmtastlmn Huncn Astita Unssn Cnsclamzi
Ast
Bnkkli flbzi-pimcrais, stnficn
Nvast
Bnkkli hakitn, vasclci elblira
bakiti ibb'nrkimn samsnrliba gabbi encci
Bnkkli pnbfnma, krnssn lmtastlmn
Bakmn Trlfivari Xarga Ikkrasslvltä
Warri Hlma gabb'astita Klibbn Fafnrlzzizlnma
Fatibbn Iutummn Elimcn Wrlstazzi
Tnbn mnrg Bnkkli rama-vasclci Icqui Lmvarmn Marn Xnbnmtä
*
M.g.W.0 cnsâ, mabbi tarflmnbnkli gabb'iknpumturi.
93
97
Flcjêba Cihhlm
par ba gnmma) ê iutummn, lb parlngn lm cul riccnkbla clõ cja ji saflmitn. Gil sassimt'imml lm su (gil sattimtigua par bi gnmmi) a hlmn ibbi hlma gabbi vlti, vlva lb sun lmvarmn, lm cul hi rltnrmn ibb'lm himzli0 ê lm quastn parlngn cja sl fimlhastimn gal bakifl spa clibl tri l mnmml a l mlpntlml. Lb pumtn gl rlharlfamtn, glcavn, ê cnbbakitn ibbi flbzi, cja ê iccimtn ibb'nfeablcn. Amtrira mab pumtn gl rlharlfamtn slkmlhlci hira rltnrmn ibba prnprla vlscara! Lm hrimcasa, curlnsifamta, bi pirnbi asprlt ("famta", "splrltn") ê b'imikriffi gl trlpas, "vlscara"... Nkml bnkkli, lm iknpumturi, ê gntiti gl um nrkimn samsnrliba gl rlharlfamtn, a bi encci ê b'nrkimn samsnrliba gl rlharlfamtn gabbi bnkkli flbzi-pimcrais-stnficn. Cl rlfimgi ibbi mnzlnma gabb'unfn-cimiba, um cimiba amarkatlcn cja cnrra tri bi encci a b'ippiritn kamltiba, gua astrafltä gntita gl umi humzlnma craitrl ca0 gi um bitn, bi craizlnma gab varen? a gibb'ibtrn, bi misclti gl um eifelmn. Mabbi gnmmi, plicara a gnbnra snmn cnbbakitl i qua stl gua pnbl? lb clcbn fastruiba a lb pirtn ivvamknmn mab gnbnra, famtra bi encci ê bakiti ib plicara gab kustn a ji, gl cnmsakuam zi, umi cnmmntizlnma plü samsuiba.
CITLWNBN LX
L slfenbl lm encci Bi encci ê safpra stiti cirlci gl slkmlhlcitl, kliccjì ê krizla ibbi encci cja bi hifa ê sizliti, cja ba hnrza vltibl snmn lmtrn gntta par rlkamarira lb cnrpn, cja b'irli pamatri mal pnbfnml. A par fazzn gabbi encci cja sl asprlfa lb blmkuikkln, valcnbn gab mnstrn samtlra. Cja sli cnm um snrrlsn n umi sfnrhli, bi encci svabi umi pirta plü lmtlfi gl mnl0 ibbnri glvamti hnmgifamtiba lb runbn gal gamtl mab snrrlsn, vunl par bi bnrn hnrfi, vunl par cnfa snmn lfplimtitl, vunl par lb rippnrtn hri assl. BA FISCABBA
Lb rlcnmklumkarsl gabb'nssn fiscabbira lmharlnra cnm lb supa rlnra slkmlhlci, slfenblcifamta, lb rlstielblrsl b'umltä gabb' lmglvl gun (atlfnbnklcifamta ê "b'lmglvlsn"), bi rlcarci gabbi parhazln ma sub plimn tarramn.
B'nssn fiscabbira suparlnra Ê cnbbakitn ib crimln, a mab crimln tutta ba amarkla cja clrcn bimn mab cnrpn ufimn snmn umi. Ê b'amarkli yimk mnm imcnri fimlhasti, eisiti slfenblcifamta sub prlmclpln gab mufarn 9. Ieelifn umi kjlimgnbi plmaiba, umi kjlimgnbi pltultirli, a mabbi krihli gab mufarn 9 rltrnvlifn b'issa vartlciba, b'umlnma gabb'unfn cnm lb Clabn. Lm iknpumturi bi hnmta gl amarkli gabb'lmglvlgun cnmtamuti mab crimln vlama cjlifiti "Clabn gabb'unfn". L tastl gabbi trigl zlnma aerilci glcnmn cja bi tasti gabb'unfn ê cnmtamuti mab Clabn, a mabbi Kamasl Gln sapiri lb fnmgn glvlmn gib fnmgn tar ramn, sapiri "ba icqua gl snpri gibba icqua gl snttn". Trnprln cnfa ba icqua gl snttn snmn lb rlhbassn gabba icqua gl snpri, lb
98
9;
Flcjêba Cihhlm
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
Clabn gabb'unfn ê lb rlhbassn gab Clabn suparlnra? quast'ubtlfn ê scimgltn gibb'ittlvltä gl cartl tlpl gl amarkla, gattl "trnmcjl" a "rifl". B'unfn ê lb ripprasamtimta gab Clabn subbi Warri, a pnrti lm sì tutta ba glfamslnml gabb'umlvarsn. Sacnmgn b'iknpumturi, lb crimln cnmtlama lm sì tuttn lb pntam zliba gl lmhnrfizlnml rlcavutn "gibb'ibtn" a "gib eissn" (nssli gib cnrpn)? lmhnrfizlnml cja vamknmn pnl valcnbita gil farlgli ml gl iknpumturi (ittrivarsitl gi um'amarkli lmvlslelba cja glvam ti parcaplelba gil fnvlfamtl nstanpitlcl), a gi tuttl l pliml hlslcl cja bi faglclmi gascrlva. Yuasta lmhnrfizlnml glvamtimn nkkattlvielbl giccjì supari mn bi snkbli gab hnrifa ncclpltiba, gi gnva lmlzli bi bitariblzzizlnma gastri / slmlstri, nssli gi gnva assa snmn cnstratta i fiml hastirsl sacnmgn bn scjafi guiba lscrlttn mabbi fitarli.
famtn asprlfa bi vnbnmtä (sl glca lmhittl "ji um famtn vnbltl vn"). Gurimta ba carlfnmla, l hirinml sl fattavimn umi eirei pnstlccli, i slkmlhlcira cja lm quab fnfamtn bi bnrn vnbnmtä ari umlti i quabbi gabbi klustlzli glvlmi. B'nssn fiscabbira lmharlnra stielblsca umi rabizlnma cnmcrati cnm b'ifelamta lm cul b'lmglvlgun sl funva, famtra b'nssn fiscab bira suparlnra triguca l gaslgarl cja b'lmglvlgun custnglsca lm sì. Lb plimn nccbusiba cnrrlspnmga ib fngn lm cul b'lmglvlgun sl pnma rlspattn ib sun ifelamta, ag ê quastn cja pnsslifn rlscnmtrira, gamta par gamta.
B'nssn fiscabbira lmharlnra Yuast'nssn, gattn imcja fimglenbi, ê cnbbakitn ib crimln par fazzn gabb'irtlcnbizlnma tafpnrn-fimglenbira. Cnmsamta bi fistlcizlnma, bi prapirizlnma gab enbn iblfamtira, hicamgn siblra lb mutrlfamtn varsn b'ibtn, varsn b'Qmn. Uipprasamti bi mnzlnma stassi gl Warri, gl fitarli, gl cnmcratlzzizlnma, gl cnmharlfamtn gl umi hnrfi. Ê lb prlmclpln gab mufarn 5, bi "guibltä". Ê bi vlti lb cul slfenbn ê um carcjln, cnmtam uti mal pliml suparlnrl N cja sl rlvarsi N sakuamgn b'issa gl umlnma hri lb Clabn a b'unfn X, a sl aspimga nrlzznmtibfamta sub plimn gabbi Warri 5 . Bi fimglenbi sl funva varsn b'ibtn a varsn lb eissn. Ib fn famtn gabbi fnrta, bi fimglenbi sl skimcli. Tlü b'unfn vi varsn bi vartlciblzzizlnma, varsn b'umlnma cnm lb sun Sì suparlnra, plü bi fimglenbi irratri? plü akbl vlva l prn prl lstlmtl, plü bi fimglenbi ivimzi. Yuimgn splmklifn lb famtn lm ivimtl, bn hicclifn par asprl fara umi mnstri vnbnmtä sub plimn lmglvlguiba0 par asafpln, gl hrnmta i umi parsnmi ikkrasslvi, cja asprlfa umi hnrzi nrlzznm tiba (umi hnrzi lstlmtlvi, prlfltlvi), iprlifn um pn' bi encci, a prntamglifn lb famtn lm ivimtl samzi glra mubbi. B'ikkrassnra cl biscli lm pica, ivamgn racapltn lb fassikkln cnm lb sun stassn cnrpn0 ln snmn qul, tu sal bâ a ln fl fimlhastn. Bi fimglenbi ê umlti ib famtn, pirta cja ê cirittarlstlci gabb'assara ufimn0 lb crimln gabbi sclffli lmhittl ma ê prlvn. Lb
BI UABIPLNMA TSLCN-FNUHNBNKLCI
Bi rabizlnma pslcn-fnrhnbnklci gamtirli ê umi gabba slmtasl gabb'lmglvlgun lm cul bakklifn bi sui stnrli a bi sui vlti prasam ta. Assi pissi ittrivarsn b'nssarvizlnma gab gamta, gabbi sui hnrfi, gabbi sui pnslzlnma lm encci, gabbi sui hlslnbnkli a gab sun stitn amarkatlcn. Cnmslgariti cnfa umi hlslnbnkli fatihlsl ci, vlama iutnfitlcifamta rlcnbbakiti ib slfenblsfn. Sl tritti gl umi krlkbli scjafitlci gabbi encci cja cnmsamta umi prlfi gahlmlzlnma gal gamtl, quigrimta par quigrimta, rlcnm slgarimgnbl pnl lmglvlguibfamta ibb'lmtarmn gl cliscum quigrim ta, cnm umi gahlmlzlnma prnprli. B'issa nrlzznmtiba sapiri b'nssn fiscabbira suparlnra gib fiscabbira lmharlnra, cnfa um cnmhlma hri lb gaslgarln a b'umlvar sn cnmcratn? b'issa parpamglcnbira gablflti i gastri clõ cja cnr rlspnmga ibb'aflsharn caraeriba slmlstrn (bi glfamslnma imibltlci, rizlnmiba, fitarliba, cnmcrati) a i slmlstri clõ cja cnrrlspnmga ibb'aflsharn caraeriba gastrn (bi glfamslnma gabbi samslelbltä, gab gaslgarln, gabb'ihhattlvltä, gabbi parcazlnma lmtarlnra). Tns slifn ibbnri gahlmlra l quittrn quigrimtl cnfa sakua0 l quigrimtl suparlnrl rlkuirgimn ba isplrizlnml a quabbl lmharlnrl b'ittuizlnma cnmcrati? l quigrimtl gastrl rlkuirgimn lb huturn, lb glvamlra, a quabbl slmlstrl lb pissitn. Yulmgl0 Yuigrimta suparlnra gastrn0 isplrn i pntar fimlhastira quib cnsi gl cnmcratn mab fnmgn astarmn. Yuigrimta suparlnra slmlstrn0 isplrn i asprlfara um samtl famtn cja ê klä gamtrn gl fa. Yuigrimta lmharlnra gastrn0 ittun mabbi glfamslnma cnmcrati bi fli isplrizlnma0 ê b'ifeltn bivnritlvn lm cul sl lmcirmimn
Flcjêba Cihhlm
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
ba mnstra isplrizlnml. Yuigrimta lmharlnra slmlstrn0 trigucn lm fimlhastizlnma bi fli samslelbltä. Trlfi gl pissira i um'imiblsl plü ipprnhnmglti gal gamtl, b'asifa kbneiba par fazzn gl umi riglnkrihli pimnriflci gamti rli parfatta gl vibutira lb vlssutn afnzlnmiba gabbi parsnmi, a rlvabi tntibl n pirzlibl fimcimza gl gamtl. Cl sl puõ ibbnri cjla gara parcjì ê stiti tncciti snbtimtn bi pirta gastri n slmlstri, snb timtn bi pirta suparlnra n lmharlnra... Spassn rlsubti cja cjl ji parsn tuttl l gamtl suparlnrl ji glh-
rlcnbti mabb'asprlfara l prnprl gaslgarl? a cjl ji parsn tuttl l gamtl lmharlnrl ji glhhlcnbtä mab pissira gib gaslgarln ibbi sui raiblzzizlnma. L cisl lm cul um quirtn gabbi encci ê sgamtiti snmn mufarnsl, a sa sl tritti gabbi pirta suparlnra gastri lb prnebafi ê bi glhhl cnbtä gl trnvira lb prnprln pnstn? sa sl tritti gabbi pirta suparlnra slmlstri, bi glhhlcnbtä sti mab raiblzzira lb prnprln gaslgarln g'as sara? sa sl tritti gabbi pirta lmharlnra gastri, bi glhhlcnbtä sti mab cnstrulra bi prnprli vlti lm fngn cnmcratn? sa sl tritti gabbi pirta lmharlnra slmlstri, bi glhhlcnbtä sti mab mnm rlcnmnsclfamtn ihhattl vn lm ifeltn hiflkblira. I vnbta icciga cja l gamtl prasamtlmn gabba ifabnblsl, nssli gabba shiccattitura gnvuta ibb'usuri0 snmn ierislnml cnm parglti gabbn sfibtn par ba quibl mnm aslsta ibcumi splakizlnma hlslnbnkl ci. Wuttivli, lmtarrnkimgn eravafamta lb pizlamta, sl rlscnmtri cja quasti parsnmi spassn sl hi "usira" gib prnsslfn... Bn sfibtn cnstltulsca bi prntazlnma gab gamta, a bi sui fimcimzi triguca umi scirsi eirrlari glhamslvi.
9:
BI UABIPLNMA TSLCN-FNUHNBNKLCI quigrimtl gastrl0 aflsharn slmlstrn
quigrimtl slmlstrl0 aflsharn gastrn
Clabn Isplrizlnma
Ittuizlnma
Warri
9<
UQNBN HQMPLNMIBA, GLMIFLCN A SLFENBLCN GAB GAMWA
LL pumtn gl pirtamzi gabba fla rlcarcja snmn stitl kbl lmclslvl camtribl. Sipavn, par ivarbn ipprasn a nssarvitn glrattifamta sul flal pizlamtl, cja kbl lmclslvl suparlnrl cnrrlspnmgavimn ib pigra a ibbi figra? quastl gamtl spumtimn cnmtafpnrimaifamta il prlfl fnbirl, quimgn lb eifelmn lmlzli bi scunbi abafamtira. Eisti nssarvira quimtn lb prlfn klnrmn gl scunbi sli strizlimta par lb eifelmn a par bi figra, par ciplra cja sl tritti gl umi tippi pir tlcnbirfamta lfpnrtimta gabb'avnbuzlnma0 "Nri ê krimga, vi klä i scunbi!" Cnmtafpnrimaifamta, spumtimn l prlfl gamtl cja cnrrl spnmgnmn il prlfl sakml gabbi trishnrfizlnma gab sun cnrpn gl eifelmn lm um cnrpn gl igubtn. Lmlzli bi crasclti gabbi fimglenbi lm samsn sli nrlzznmtiba cja vartlciba, lb cja cnmsamta il fnbirl gl trnvira lb prnprln spizln, a lmtimtn lb eifelmn issufa lb prnprln pnstn ipramgn bi carcjli hiflkblira ib fnmgn clrcnstimta, splm kamgnsl varsn munvl blfltl cja , plü tirgl, triskraglrä. Trnprln cnfa lb hatn prnguca lb eifelmn, lb eifelmn sl avnb va prngucamgn b'igubtn. Su cliscumi irciti gamtirli, l gamtl snmn glspnstl lm gua pili0 quittrn lmclslvl, quittrn prafnbirl a quittrn fnbirl? fi ieelifn
SCJAFI GAMWIULN Isplrizlnma \imk gl \imk Nssn fiscabbira suparlnra gastrn
Nssn fiscabbira lmharlnra gastrn \lm gl \imk
\ i m
§
\lm Ittuizlnma
\imk gl \lm Nssn fiscabbira suparlnra slmlstrn
Nssn fiscabbira lmharlnra slmlstrn \lm gl \lm
55
Flcjêba Cihhlm
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
Lm raibtä, cjl ji lb glistafi snhhra gl umi glssnclizlnma tri bi pnbirltä hafflmlba a fiscjlba. Tar um unfn, puõ cnmcratlzzirsl lm um samsn gl ittrizlnma a rapubslnma slfubtimaa mal cnmhrnmtl gabbi gnmmi, famtra par bi gnmmi sl fimlhasti mab rlfattara cnm tlmuifamta lm glscusslnma b'unfn cnm cul vlva. Sirimmn imcja l gamtl gabbi hnrtumi, fi mnm par cjl sa bl rltrnvi. Bi parsnmi cnm lb glistafi ivrä fikklnra glhhlcnbtä i raiblzzira "bi cnppli lmta rlnra" parhatti. B'lmclslvn camtriba suparlnra gastrn (m. 99) cnrrlspnmga ib b'ircjatlpn fiscjlba. Sl tritti gabbi mnzlnma gab pigra, gabb'un fn, gabb'iutnrltä, gl Gln, b'imlfus (lb bitn fiscjlba lmtarlnra, timtn mabbi gnmmi quimtn mabb'unfn). B'lmclslvn camtriba suparlnra slmlstrn (m. 59) cnrrlspnmga ib b'ircjatlpn hafflmlba. Sl tritti gabbi figra, gabbi gnmmi, gabXimlfi (lb bitn hafflmlba lmtarlnra cja ê prasamta timtn mab b'unfn quimtn mabbi gnmmi). Kbl lmclslvl camtribl riccnmtimn ba raizlnml gl um lmglvlgun rlspattn ib pigra, ibbi figra, ikbl ircjatlpl. Yuimgn quastl gua vibnrl snmn eam lmtakritl, b'lmglvlgun raiblzzi bi cnslggatti "cnppli lmtarlnra", nssli b'umlnma gabba pnbirltä hafflmlba a fi scjlba cja pnrti lm sì.
ikbl ibtrl, a cja ê prnprln lb prlfn gamta gi igubtn. Fl ê iccigutn gl vagara pigra a hlkbln cnm bn stassn gamta hritturitn, a samtlrfl glra gi um sacnmgn hlkbln0 «Fl plicaraeea ivara um gamta rnttn, cnfa pipä a fln hritabbn¿. Lm quastn cisn, bi stnrli gabb'lmclslvn suparlnra slmlstrn (m. 59) sl rlpatavi, ag ari lm rippnrtn cnm b'ircjatlpn hafflmlba. Ari avlgamta cja, lm quabbi hiflkbli, kbl unflml ivavimn glhhlcnbtä i kastlra lb prnprln pnstn rlspattn ibbi gnmmi, figra a fnkbla. Jn cnmstititn cja quimgn kbl lmclslvl sl iccivibbimn vl ê um kamltnra cja pragnflmi subb'ibtrn0 sa õ b'lmclslvn gl gastri ig icci vibbirsl, ê lb pigra cja pragnflmi0 sa ê b'lmclslvn gl slmlstri, pragn flmi bi figra. Yuimgn umn gakbl lmclslvl ê nrlamtitn ibb'lmtarmn pnsslifn glra cja lb pigra (n bi figra) tamga i scnfpirlra.
Qmi klnvima gnmmi ivavi kbl lmclslvl camtribl suparlnrl fnelbl. Carcivi, samzi succassn, gl rlfimara lmclmti. C'ê stitn elsnkmn gl ciplra cja cnsi hnssa iccigutn, gl rlsiblra ikbl avamtl, gl ciplra quiba hnssa lb rippnrtn gl quastn hittn cnm vasclci a raml (cja ripprasamtimn tri b'ibtrn b'amarkli imcastriba), n sa vl hnssa um rippnrtn cnm b'ispattn humzln miba gabb'ippiritn klmacnbnklcn. Scnprll cja, ibb'atä gl glclnttn imml, ivavi hittn um'lmtarruzlnma vnbnmtirli gl krivlgimzi, gi cul mnm sl ari fil rlprasi0 bi vareiblzzi zlnma mnm eistivi. Spassn kbl lmclslvl camtribl snmn cnbba kitl ibb'immlgifamtn gabb'nvubn a, mab sun cisn, b'immlgifamtn ari stitn vnbutifamta lmtarrnttn, cnsi fil iccattiti gibb'lmcnmscln.
Spassn succaga cja il eifelml sl rnfpi umn gal prlfl gamtl parfimamtl, nssli um lmclslvn camtriba. Ê um hittn lfprasslnmim ta, vlsti bi pnslzlnma gab gamta, bi glfamslnma cja ji rlspattn
53
Hlk. 3 - Iccivibbifamtn gabb'lmclslvn camtriba
Wri kbl lmclslvl camtribl suparlnrl a l fnbirl m. 98 a m. 58 c'ê um bakifa? assl cnfpilnmn lm encci cnmtafpnrimaifamta, ib b'atä gl satta imml, prnprln mab parlngn lm cul lb eifelmn issufa "lb sun pnstn" rlspattn il kamltnrl. Lb bakifa sl avlgamzli snprit tuttn mal cisl gl amurasl. Lb fnbira cnrrlspnmga ib "pnstn cja vnr raffn issufara", fi lb eifelmn mnm rlasca ig issufara quab pnstn quimgn ê lmtarlnrfamta lm cnmhblttn cnm lb pigra n cnm bi figra. Lm iknpumturi kbl lmclslvl cnrrlspnmgnmn il raml, ibbi vasclci, ibb'ippiritn urlmirln. Cnrrlspnmgnmn imcja ibbi vnbnm tä, quasti hnrzi ivvlbuppiti gamtrn il raml cja gä stielbltä ibb'lm glvlgun, cja bn riglci. Kbl lmclslvl camtribl lmharlnrl (m. 39 a m. 79) ripprasamtimn lb pnstn nccupitn gil kamltnrl, lb pnstn cja assl fimlhastimn mabbi vlti quntlglimi. Tar imibnkli, jn cnbbakitn lb plimati Klnva, cja
57
Flcjêba Cihhlm
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
slfenbakkli "b'iutnrltä mab klustn pnstn" il fnbirl, a lb Snba a bi Bumi, slfenbl gab pigra a gabbi figra, ikbl lmclslvl, lmslafa ib plimati Qrimn, "hnmta gabb'amarkli kbneiba gabb'lmglvlgun".
guiba. Sipplifn cja b'lmclslvn bitariba ê lb fngn lm cul cl sl pnma rlspattn ib mnstrn prlfn gamta. Ê b'amarkli gabb'L cja trnvi umi fitrlca par pntarsl fimlhastira (cnfa mabb'asafpln gab pizlamta cja curil cnm l hlnrl gl Eicj). Cnrrlspnmgnmn, istrnbn klcifamta, i Siturmn, lb plimati gabbi blfltizlnma, gabbi cnmgam sizlnma, gabbi flmariblzzizlnma a gabbi fitarliblzzizlnma. Siturmn ê lb bitn slmlstrn, hafflmlba, gl Qrimn "`> cja sl lmcirmi par faz zn gabbi crnca gal quittrn abafamtl. Bi cnmnscamzi gl Qrimn ] scamga a sl riglci N 5 mabbi fitarli. Qm lmclslvn bitariba gastrn (m. 59) spnrkamta lm ivimtl slkmlhl ci cja b'lmglvlgun sl prnlatti lm ivimtl, sl pramga bi sui bleartä, shukka ib pigra. Bn stassn prncassn, sltuitn i slmlstri, rlkuirgarä bi figra. Sa lmtarrnkjarata lb pizlamta, scnprlrata spassn cja ê glvamtitn lmglpamgamta, lmtarlnrfamta, fnbtn prastn, imcja samzi ivar macassirlifamta bisclitn bi cisi pitarmi. Yuimgn kbl lmclslvl bitaribl suparlnrl (m. 95 a m. 55) cnprnmn kbl lmclslvl camtribl, vunb glra cja lb hlkbln gnflmi l kamltnrl, nppura cja l kamltnrl snmn avimascamtl.
Qmn gal flal pizlamtl ivavi kbl lmclslvl suparlnrl eam ibbl maitl, qulmgl um eunm rippnrtn ihhattlvn cnm l kamltnrl. Lmvaca kbl lmclslvl lmharlnrl prasamtivimn um glistafi0 quibcnsi mnm imgivi. Lm raibtä, quabb'unfn ivavi carci carci tn gl abavirsl snclibfamta, snclibfamta, bisclimgn bi cbissa sncliba i cul ippirtamavimn ippirtamavimn l sunl kamltnrl, kamltnrl, cja akbl ifivi fi cnm cul mnm ivavi plü ibcum glibnkn. Lb glistafi tri l gua gamtl trigucavi bi glstimzi cja ari vamuti i crairsl tri bul a bi sui hiflkbli.
B'lmclslvn camtriba lmharlnra gastrn (m. 39) ripprasamti lb fngn lm cul b'ircjatlpn hafflmlba (bi figra, Ximlfi) vlama parcapltn a vlssutn cnmcratifamta mabbi vlti quntlglimi. B'lmclslvn camtriba lmharlnra slmlstrn (m. 79) cnrrlspnmga lmvaca ib fngn lm cul b'ircjatlpn fiscjlba sl fimlhasti mabbi vlti quntlglimi. Kbl lmclslvl camtribl jimmn cnfa rlharlfamtn lb mufarn 9, lb prlmclpln gabb'amarkli lmglhharamzliti cja cnmtlama tuttn lb pntam zliba gabb'lmglvlgun. Istrnbnklcifamta, pnssnmn assara issnclitl ib plimati Qrimn. Sl tritti gabb'amarkli cja prnvlama gib cnsfn, cja prnvnci l cifelifamtl a glscjluga b'lmtulzlnma. Yuimgn lb eifelmn ê lmglhharamzlitn ê umn L cnm sun pigra a sui figra, pnl l vabl gabbi cnmnscamzi sl snbbavimn cnmsamtamgn kbl gl glstlmkuara ba amarkla fiscjlba a hafflmlba L L a gl trnvira pnstn hri l sunl gua kamltnrl J . Tnrtarä lm sì ag asprlfarä quastn pntamzliba gl vlti N rlcavutn ibbi misclti . Ê pnsslelba hira um piribbabn hri b'lmclslvn suparlnra gastrn a lb pigra, lb Snba, lb Huncn, mnmcjì um piribbabn hri b'lmclslvn suparlnra slmlstrn a bi figra, bi Bumi, b'Icqui. • Kbl lmclslvl bitaribl (m. 95, 55, 35, 75) Yuastl gamtl racaplscnmn b'amarkli gakbl lmclslvl camtribl, a ba gimmn hnrfi. Bi pnslzlnma cja issufnmn lm encci triguca bi glmiflci gabb'lmglvlgun a ba sua raizlnml rlspattn ikbl ircjatlpl. Kbl lmclslvl bitaribl cnrrlspnmgnmn ib mufarn 5, b'amarkli
51
Hlk. 7 - Iccivibbifamtn Iccivibbifamtn gakbl lmclslvl bitaribl
Qmi cirla subb'lmclslvn bitariba slmlstrn puõ bisclir suppnrra, sa- sl tritti gl um unfn, bi prasamzi gl um prnebafi ihhattlvn a, sa sl tritti gl umi gnmmi, umi gabuslnma samtlfamtiba. Lm prasamzi gl umi sngglshicamta lklama gamtirli, quimgn l gamtl vamknmn bivitl cnrrattifamta timtn i gastri quimtn i sfl sl ri, ri, umi cirla cl rlva barä quiba sattnra afntlvn ê harltn. Bi cirla ê um'ibtarizlnma gab cnrpn hlslcn gnvuti i umi tamslnma afntlvi cja, cnm tiba prncassn, sl scirlci.
58
Flcjêba Cihhlm
Xl snmn parsnma cnm lmclslvl bitaribl fnbtn plccnbl, slflbl i cjlccjl gl rlsn? quasta parsnma jimmn um cirittara gnbca, kamtlba, mnm cnmtrirlimn fil massumn, snmn prlva gl ikkrasslvltä a mnm snmn raittlva. Sa b'lmclslvn i cjlccn gl rlsn sl trnvi i gastri, snmn snttnfassa ib firltn, ib pigra, ib hritabbn? sa lmvaca b'lmcl slvn i cjlccn gl rlsn sl trnvi i slmlstri, quasta parsnma snmn snt tnfassa ibbi fnkbla, ibbi figra n ibbi snrabbi. Kbl lmclslvl bitaribl pnssnmn imcja assara um pn' ibb'lmglatrn, a lm quastn cisn trigucnmn bi snttnflsslnma ibb'iutnrltä pitarmi n fitarmi, i sacnmgi sa b'iccivibbifamtn ivvlama i gastri n i slmlstri.
Hlk. 1 - Lmclslvl bitaribl i hnrfi gl cjlccn gl rlsn
Qmi pizlamta prasamtivi l quittrn lmclslvl suparlnrl cjlu sl varsn Xivimtl, cnfa ba piklma gl um blern quimgn bn sâ cjluga, a vnbavi sipara parcjì l sunl gamtl ivassarn issumtn, gi pncn, quabbi pnslzlnma. Gi umi batturi gascrlttlvi afarsa cja bi gnmmi sl ari rlplakiti su sa stassi, rlspattn ibb'ircjatlpn hafflmlba-fiscjlba. Bi fli pizlamta, lmhittl, sl ari cjlusi gnpn assara stiti harlti. Glpimimgn lb hlbn gabbi sui stnrli, fl riccnmtõ gl ivara parsn lb pigra quimg'ari fnbtn klnvima a gl mnm ivara fil abienritn quab buttn? gl ivar parsn lb sun hlgimzitn, cja b'ivavi biscliti par um'ibtri gnmmi? gl assara stiti vlnbamtiti, a gl vlvara lm glsiccnrgn cnm bi figra. Bi sui snhharamzi ari tntiba. Tirtamgn gil gamtl, sl glaga gi hira par rlirfnmlzzira ba sua turea lmtarlnrl, a kbl lmclslvl bita ribl (nssli lb fngn lm lm cul raiklifn) sl riggrlzzirnmn. Kbl lmclslvl camtribl, lmvaca, mnm sl fnssarn, lm quimtn sl rlha-
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
5;
rlscnmn ibb'ircjatlpn? par quabbl cl siraeea vnbutn um ippiraccjln.
L cimlml Cnfpilnmn varsn l traglcl-quittnrglcl imml, nssli ibbi hlma gab sacnmgn gal tra clcbl gl trishnrfizlnma gabb'lmglvlgun0 - lb prlfn clcbn vi gi zarn i satta imml, a tarflmi cnm bi cnf pirsi slfubtimai gabb'lmclslvn camtriba a gab fnbira, cnfpbatim gn b'assara ufimn sub plimn hlslcn? - lb sacnmgn clcbn vi gil satta il quittnrglcl imml, a sl cnmcbu ga cnm bi cnfpirsi gal cimlml a cnm bi pueartä, sakmimgn lb cnfpbatifamtn gabb'lmglvlgun sub plimn afnzlnmiba? - lb tarzn clcbn, cja tarflmi i vamtum imml cnm lb cnfpirlra lbal gamtl gab kluglzln, sakmi b'lmtakrizlnma gab plimn splrltuiba. Lb cimlmn cnfpira cnmtafpnrimaifamta ibbn svlbuppn gabb'a markli sassuiba lmtarlnra ag astarlnra, a mnm i cisn ji umi hnrfi hibblci. Qm unfn cistritn sub plimn pslcnbnklcn puõ prasamtira um'lmvarslnma gabb'irtlcnbitn (lb cimlmn suparlnra vlama i trnvir sl glatrn i quabbn lmharlnra)? lm tib cisn ivrä glhhlcnbtä ig issu fara lb sun pnstn gl unfn a ig asprlfara l sunl gaslgarl. Hir b'ira um sibtn gl irtlcnbitn ib gamta (rlfattarbn snpri ib cimlmn lmharlnra) splmkarä b'lmglvlgun ig ihharfira bi sui parsnmibltä. Lb cimlmn cnrrlspnmga ibba krimgl trishnrfizlnml lmtarlnrl a i tutta ba futizlnml, par asafpln ibbi crasclti hlslci, ibbi pueartä a ibbi famnpiusi. Jn vlstn um ignbascamta cja ivavi imcnri â cimlml gi bitta suparlnrl, suparlnrl, a lb sacnmgn fnbira gi bitta lmharlnra slml strn. Kuirgicisn, ivavi umi figra pirtlcnbirfamta pirtlcnbirfamta prn tattlvi, a bul, par cnfplicarbi, sl rlhlutivi gl crascara. Tlim plimn ji ucclsn tuttl l sunl gaslgarl lmtarlnrl a nkkl snprivvlva ibbn stitn vakatitlvn. • L cimlml suparlnrl (m. 93, 53) Lb cimlmn suparlnra gastrn (m. 93) ê lb fngn lm cul "vnkbln m l. 999 l b'astirfl b'astirfl ibl ' astarm n". Qmi fli pizlamta ivavi lb cimlmn gastrn rltamutn (nssli ebnccitn) mab pibitn. Famtra carcivn gl rlmtricclira kbl
5:
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
Flcjêba Cihhlm
avamtl cja sl arimn prngnttl cnmtafpnrimaifamta ibbi cnfpirsi gab cimlmn cimlmn fl glssa cja, varsn kbl nttn imml, imml, ba arimn vamuta ba prlfa fastruizlnml a ba ari crasclutn lb samn. Ivavi vlssutn fnbtn fiba quasti trishnrfizlnma, parcjì sl varknkmivi gab sun cnrpn, glvamtitn glvarsn gi quabbn gabba sua iflcja. Lb sun rlhlutn gl iccattira gl glva mlra gnmmi, a gl assara astarmifamta parcaplti lm quimtn tiba, sl trigussa cnm lb trittamara lmcnmsclifamta lb gamta mab pibitn.
Lb cimlmn suparlnra slmlstrn (m. 53) ripprasamti lb fngn lm cul vlvlifn l futifamtl lmtarlnrfamta. Qmi pizlamta qulmglcamma prasamtivi um cimlmn rltamutn (nssli ebnccitn) mab pibitn, a fib nrlamtitn. Sl trittivi gl iprlra bi kamklvi par ikkimclira ikkimclira lb gamta a, cnm um hlbn, hlbn, asarcltira umi trizlnma par hirbn scamgara. Givimtl i tiba avamtuibltä, ba hacl quibcja gnfimgi sub parlngn parlngn pueari ba, scnpramgn cja ba fastruizlnml ba arimn vamuta par bi prlfi vnbti snbn pncja sattlfima prlfi, cnsi cja mnm ba plicavi, kliccjì ari hlkbli umlci, cnccnbiti gib pipä a gibbi fiffi. Lmsnffi, hlmn i quab fnfamtn tuttn ari imgitn par lb fakbln, ag accn cja ibb'lfprnvvlsn bi vlti cifelivi par par quab futifamtn, cja slkmlhlcivi crascara cnfa gnmmi mab cnrpn. Lb sun rlhlutn lmtarlnra sl ari tri gnttn lm umi scnrratti avnbuzlnma gabbi curvi gl nrlamti famtn gab gamta mab pibitn, nbtra cja lm um rltirgn gabbi cnfpirsi gab gamta gamta lm encci. Scabsl bi taripli cnm l hlnrl gl Eicj kliccjì sl trittivi gl um ebnccn afntlvn, a mab klrn gl tra sattlfima lb cimlmn rlprasa lb sun pnstn, samzi lmtarvamtn nrtngnmtlcn. • L cimlml lmharlnrl (m. 33, 73) Lb cimlmn lmharlnra gastrn (m. 73) ê b'asprasslnma gl clõ cja vnkblifn hira astarlnrfamta. Lm pirtlcnbira, ê cnbbakitn ibbi cra sclti hlslci. Yuimgn lb gamta sti par spumtira, tutti bi sui amarkli plü slkmlhlcitlvi ê prasamta, lmasprassi, fi pnsslifn glrlkara a nrlamtira quastn pntamzliba varsn umn scnpn pirtlcnbira. B'amar kli cnmtamuti mab gamta ê hnrta quimtn b'aspbnslnma gl um tippn
5<
gl cjifpikma, gnpn ivar scnssn eam eama bi enttlkbli. Wnmlhlcimgn cnm b'iknpumturi l pumtl cnrrlspnmgamtl ib cimlmn, umi fli pizlamta ê crascluti gl clmqua camtlfatrl mabba sal sattlfima sakuamtl. Lb rlsubtitn nttamutn ari gnvu tn ib hittn cja, rlhlutimgn l prnprl cifelifamtl, ivavi trittamutn tutta ba amarkla gabbi trishnrfizlnma hlslci.
Lb cimlmn lmharlnra slmlstrn (m. 33) ripprasamti lb fngn lm cul l cifelifamtl lmtarlnrl sl lmscrlvnmn mabb'ifelamta astarmn. Tlü vnbta jn mntitn cja quastn gamta puõ trnvirsl lm rntizlnma lmtar mi, cnfa sa runtissa su sa stassn0 quasti pnslzlnma cnrrlspnmga i parsnma cja vlvnmn lb bnrn cifelifamtn lmtarlnra lm slbamzln a, prnprln cnfa lb gamta, tarklvarsimn par mnm amtrira lm cnmhblttn glrattn cnm b'ifelamta hiflkblira. L cimlml snmn gamtl lfpnrtimtlsslfl. Ippami vamknmn astrittl, snprittuttn kbl lmharlnrl, sl puõ cnmstitira umi mntavnba rlguzlnma gl vltibltä. Snmn gamtl cja ê fakbln sibvikuirgira. LL cimlmn gabb'abahimta (nssli bi zimmi) ê vnbtn varsn b'ibtn, ag ê slfenbn gl hnrzi umlti ibbi sikkazzi? lb cimlmn gab vifplrn, vnbtn varsn lb eissn, sti lmvaca i slfenbakklira umi hnrzi gavisbimta, cja isplri b'amarkli vltiba a pnrti ibbi fnrta. Lb cimlmn ê imcja gattn "gamta gabb'nccjln", a Immlco ga Snuzamabba, mab sun blern Ba syfenblsfa gu cnrps jufilm* (M.g.W.0 "Lb slfenblsfn gab cnrpn ufimn") glca0 «B'nccjln slf enbakkli bi cnsclamzi a bi hnrzi fiscjlba. B'nccjln hrnmtiba gal clcbnpl, cnfa quabbn gl Sjlvi lm Lmgli, vaga tuttn clõ cja vi gl struttn par hir miscara, gi quabbi fnrta, bi vlti? gi quabbi ga cnfpnslzlnma, bi eabbazzi? gi quabba tamaera, bi buca¿. A imcnri0 • Mabbi gamtituri, rlspattn ikbl lmclslvl camtribl, l cimlml nccupi mn bn stassn pnstn nccupitn gibbi cnstabbizlnma gab Cima rlspattn ib Snba, mab clabn gab snbstlzln g'astita¿. Bi cnstabbizlnma gab ( !ima ê ratti gibbi stabbi Slrln (umi stabbi lfpnrtimtlsslfi, um plimati gl huncn, bi "krimga trishnrfitrlca" cja sl glca ieeli kulgitn kbl Itbimtl varsn bi tarri g'Aklttn), ag ê cnbbakiti ib hun cn gab cunra, ib huncn gabb'astita? sl glca "um cibnra cimlcnbira", 9
Immlco ga Snuzam abba, Ba syfenblsfa gu cnrps jufilm, Gimkbas, Silmt @aim ga
Eriya 9<<9.
34
Flcjêba Cihhlm
pamsimgn ib cunra stassn gabb'astita, ib fnfamtn gabb'immn cja cnrrlspnmga ib fasa gl iknstn a, istrnbnklcifamta, ib sakmn gab Banma, lb cul pumtn gl imcnrikkln hlslcn ê lb cunra. Lb cima ê b'iflcn gabb'unfn, ripprasamti bi hagabtä gab cunra cja parfima fibkrign tutta ba trlenbizlnml. B'unfn ji lb sun gastlmn a, ittrivarsn tuttn clõ cja vlva n hi, vlama rlcnmnsclutn gib cima0 mabbi fltnbnkli, b'umlcn cja rlcnmnsca Qblssa, quimgn tnrmi i cisi, ê lb cima, parcjì lb Huncn cja ji trishnrfitn b'unfn lm arna mnm kbl miscnmga b'lgamtltä gab sun pigrnma. Lb cimlmn cnrrlspnmga ib mufarn 3, vattnra gl vlti, clhri hnr fiti gi gua carcjl : ipartl a snvrippnstl b'umn ibb'ibtrn 3 , ns sli bi vlti gab plimn splrltuiba plü ibtn, cja sl asprlfa a sl glri fi nrlzznmtibfamta mab fnmgn guiba lm cul vlvlifn. Istrnbnklcifamta, lb cimlmn puõ assara cnbbakitn ib plimati Tbutnma. Lb slfenbn krihlcn gl Tbutnma ê bi X gl vlti, cja scamga i pnsirsl su um trittn nrlzznmtiba \, slflba i um cjlivlstabbn cja tlama snttn cjliva umi hnrzi cnmtamuti, slfenbakkliti gab car cjln \,. A b'lmcnmtrn gabba hnrza cja scamgnmn gibb'ibtn cnm quab ba cja tamlifn gamtrn gl mnl. Tbutnma ê imcja lb gnmn, b'irta gl fngabbira tutta ba mnstra amarkla krazza craimgn lm mnl umi hnm timi gl vlti cipica gl zifplbbira varsn lb fnmgn astarmn.
L prafnbirl • /prlfl prafnbirl (m. 97, 57, 37,77) Cnrrlspnmgnmn ibb'ln, ib bunkn lm cul ê lmscrlttn lb gaslgarln lmglvlguiba. Tntraffn trigurma lb slkmlhlcitn cnm "ln vnkbln". Yuimgn sl tnbknmn slstafitlcifamta l prafnbirl il eifelml par hir pnstn ikbl ibtrl gamtl makbl lmtarvamtl gl nrtngnmzli, bi hnrzi gab bnrn akn sl rlguca, ag assl sl lmscrlvnmn plü lm um slsta fi cnbbattlvn cja lm quabbn lmglvlguiba, nssli lm um slstafi lm cul pnssnmn irramgarsl plü hiclbfamta. Cjlmimn lb cipn gl hrnmta ibb'iutnrltä, imcja sa mnm b'iccattimn. Lb klmnccjln ê umn gal pumtl gl imcnrikkln hlslcn gab prlfn prafnbira. Fattara um klmnccjln i tarri ê um sakmn gl neeaglam zi, ê fattarsl vnbutifamta ib sarvlzln gl quibcumn n gl umi ciusi suparlnra i sì. Mabbi triglzlnma civibbarasci bi spigi ari pnsti i sarvlzln gl um lgaiba plü krimga n plü ibtn gabb'lmglvlgun? lb civiblara mnm sa ma sarvlvi fil par ucclgara par l prnprl lmtarassl a, gurimta bi
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
39
carlfnmli gl lmvastlturi, vamlvi tnccitn subbi spibbi gastri a pnl subbi spibbi slmlstri cnm bi spigi0 «Fattn bi fli vnbnmtä ib sarvl zln gabbi spigi cja fl tncci¿, glcavi, a lm quab prlfn lstimta, slfenblcifamta, ari cnfa sa bi sui tasti cigassa, par assara snstltulti gibbi tasti gl um unfn munvn. Ari bi gacipltizlnma ibcjaflci, gl cul jn pirbitn ibb'lmlzln. Lm quabb'lstimta, kbl lml zlitl ivraeearn pntutn scnrkara umi stabbi buflmnsi glatrn ib cnbbn, mab pumtn cja cnrrlspnmga ib camtrn birlmkan. Bi spigi ivavi imcja um ibtrn slkmlhlcitn lfpnrtimtlsslfn0 bi glhasi gab mnfa, lb mnfa glvlmn cja pnrtlifn lfprassn ibbi eisa gabbi blmkui, gnva lmlzli bi knbi. Immlco ga Snuzamabba nssarvi cja lb mnstrn cnkmnfa ê pracagutn gi um mnfa, lb quiba i sui vnbti ê pracagutn gi um mnfa glvlmn. L gamtl snmn l farbl gabbi hnrtazzi cja prntakka lb mnfa glvlmn, a bi blmkui ê bi spigi cja bn glhamga. Eam gl rign lb mnfa glvlmn ê mntn, parcjì sa hnssa prnmumclitn amtraraffn iutnfitlcifamta lm rlsnmimzi cnm assn, vl siraeea um'ittrizlnma lrraslstlelba asarcltiti gi quasti vleri zlnma. Tar bi stassi riklnma, pncjl arimn ib cnrramta gab mnfa gl Gln, cja tuttivli mnm prnmumclivimn fil. Glaclflbi snmn l mnfl gl Gln cja cl cnmsamtnmn gl ivvlclmircl i Bul, fi lb mnfa varn mnm ê rlvabitn. Massumn pntraeea prnmumclirbn parcjì elsnkma raeea assara ib pirl cnm Gln par amtrira lm rlsnmimzi cnm Bul. Lb mufarn gab prlfn prafnbira ê lb 7. B'L issufa umi hnrfi > a sl riglci lm Warri. B'amarkli sl snblglhlci mabbn spizln a mab Lcfpn 3 , gimgn bunkn il quittrn abafamtl0 Irli, Huncn, Icqui, Warri, slfenbakklitl gib quigritn. B'gai sl fitarliblzzi. Lb sakmn istrnbnklcn cnrrlspnmgamta ê Firta, huncn gab gaslgarln a vlti ó cja sl funva. Lb prlfn prafnbira suparlnra gastrn (m. 97) gamnti lb fngn lm cul vnkblifn fimlhastircl ibb'astarmn. Jn asiflmitn um rikizzn gnglcamma, cja ivavi l gamtl eam ibblmaitl, trimma quastn prafnbira cja ari spumtitn ibb'lmtarmn gab pibitn. pibitn. Lb pigra sl cjlagavi quiba hnssa bi snbuzlnma flkblnra par par lb hlkbln, sa astrirra lb gamta n nrlamtirsl varsn umi snbuzlnma nrtngnmtlci, sipamgn cja b'ippiraccjln ivraeea fassn lm fnvlfamtn tuttl kbl ibtrl gamtl, cnm lb râscjln gl gastielblzzira gastielblzzira tutta ba riglcl par ibblmairma umi snbi. Lb rikizzn, lmtrnvarsn, ivavi um ka-
35
Flcjêba Cihhlm
mlabbn fnbtn aspimslvn, slccjì kbl ari glhhlclba issufara lb pnstn cja kbl cnfpatavi ag asprlfara â prnprl gaslgarl. Tar ilutirbn i prapirirsl prapirirsl sub plimn afntlvn, gib fnfamtn cja nptiffn par b'astrizlnma, kbl prascrlssl gab Camtiury, cja, vl rlcnrgn, slkmlhlci "stunlmn ", splakimgn ib rikizzn rikizzn cja elsnkmivi vlvara quastn avamtn cnfa um fnfamtn gl pissikkln0 gi eifelmn cja suelsca siraeea glvamtitn umi parsnmi cja gaclga a ihharfi sa stassi. B'nparizlnma im gõ eamlsslfn. Qm'ibtri pizlamta pizlamta sl ari hitti tnkblara quastn prafnbira parcjì ba givi histlgln, saeeama lb gamta mnm hnssa cirli tn. Ba cjlasl lm quiba cblfi afntlvn sl hnssa trnviti mab parlngn lm cul ivavi vnbutn b'astrizlnma, a fl riccnmtõ cja, ibb'apnci, stuglivi ibb'umlvarsltä a lb firltn ba ivavi cjlastn gl bisclira kbl stugl par sakulrbn lm Ihrlci. Bi gnmmi ivavi iccattitn fibvnbamtlarl, a i cnmglzlnma gl ivara um hlkbln. Qmi vnbti lm Ihrlci, ari glvamtiti ibbarklci i tuttl kbl iblfamtl elimcjl0 pima, rlsn, pisti, elimcn g'unvn, acca tari? lb vnbtn ba glvamtivi cnbnr pnrpnri. Mnm glkarlvi plü "lb elimcn". B'ibbarkli ari scnfpirsi quimg'ari rlfisti lmclmti, a par tutti tutti bi guriti gabbi krivlgimzi? krivlgimzi? ari parõ rlcnfpirsi sueltn gnpn lb pirtn. Lb fassikkln gab cnrpn ari0 «ln vnkbln, fi ba cnsa mnm vimmn cnfa vnkbln ln¿.
Lb prlfn prafnbira suparlnra slmlstrn (m. 57) ripprasamti lb gaslgarln cnbbakitn ib mnstrn bitn samslelba, ihhattlvn, lmtarlnra. Lb prlfn prafnbira lmharlnra slmlstrn (m. 37) ripprasamti lb fngn lm cul umi parsnmi asprlfa bi prnprli vnbnmtä mab b'ifelamta lffaglitifamta clrcnstimta0 ê b'asprasslnma gabbi vnbnmtä mabb'ifeltn ihhattlvn. Lb prlfn prafnbira lmharlnra gastrn (m. 77) ê bi raiblzzizlnma gal prnkattl. Bi pizlamta gl cul snpri, ba cul isplrizlnml ibbn stu gln arimn stita cnmtristita gib vlikkln lm Ihrlci, ivavi quastn prafnbira lmcipsubitn lm nrn klibbn, a umi plnfeituri ib prafn bira m. 71? quastn ciusivi elfatibblsfn, ablflmimgn lb quiba cnmtrleulffn i rlgurra b'ibbarkli.
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
33
• L sacnmgl prafnbirl (m´ 91, 51, 31,71) Lb sacnmgn prafnbira suparlnra gastrn (m. 91) ripprasamti clõ cja vnkblifn svlbuppira astarmifamta, snprittuttn lb hlkbln cja gaslgarlifn ivara n um prnkattn cja vnkblifn raiblzzira. Ba gnmma cja jimmn ivutn um'lmtarruzlnma vnbnmtirli gl krivlgimzi n um ienrtn spnmtiman, quabba cja jimmn prnebafl gl starlbltä, jimmn umi hnrta prneielbltä gl rltrnvirsl cnm quastn gamta gavl tiblzzitn n lmcipsubitn. Lm umi cnppli irfnmlnsi puõ iccigara cja b'unfn astarlnrlz zl su quastn gamta bi sui pirtlcnbira samslelbltä il prnebafl gabbi sui cnfpikmi. Lb sacnmgn prafnbira suparlnra slmlstrn (m. 51) ê um gamta fnbtn spacliba, parcjì ê cnbbakitn ib oirfi0 custnglsca clnê ba mnstra praglspnslzlnml mituribl, cnmslgarita cnfa um gnmn lmmi tn, vunl bitamta, vunl klä lm ittn. Yuastn gamta pnrti bi "hlrfi" gab mnstrn assara, gl clõ par cul mnl slifn hittl0 b'jn varlhlcitn famtra enmlhlcivn lb gamta gl umi fli pizlamta... Saeeama bi gamtlmi cirliti sli pirtlcnbirfamta fibangn rimta, quab sun gamta afimivi um prnhufn gl rnsi, umi cnsi givvarn snrpramgamta. Snrprasi gi quastn prnhufn prnhufn (saeeama gaeei glra cja mnm jn b'ngnritn fnbtn svlbuppi tn) cnmtlmuil i bivnrira, cjlagamgnfl sa mnm stassl stassl sn kmimgn. Gib fnfamtn cja mnm snbn lb prnhufn prnhufn parslstavi, fi crascavi gl lmtamsltä, fl rlvnbsl ib firltn0 b'unfn ari prasamta lm stugln a, sipamgnbn gntitn gl cipicltä cjlirn vakkamtl, kbl cjlasl gâ varlhlcira su um plimn plü snttlba i quibl avamtl lb gamta hnssa cnrrabitn. B'unfn, ibbnri, glssa i sui fnkbla0 «Nj, cja euhhn! Jil bi tasti krnssi cnfa ba spibba, a imcja lb tun cnrpn ê krnssn cnfa um trnmcn g'ibearn. Ulsiba il tafpl lm cul arl um clcbnpa! Sal gntiti gl umi hnrzi strinrglmirli cja jil cnmsarvitn, fi cja imcnri mnm sl ê rlsvakbliti? ê bitamta lm ta.¿
Mab cisn gl ibtrl pizlamtl, bi "hlrfi", lb "sakmn" cja afarkavi gib gamta ari bi pltturi gl lcnma, n bi cibblkrihli, n bi gimzi, n b'imlfizlnma gl kruppn, n lb cimtn... ittlvltä cja nkkl svnbknmn m a b tafpn blearn, cnsi cja gä bnrn klnli ag aqulblerln.
Flcjêba Cihhlm
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
Tlü vlvlifn lm irfnmli cnm lb mnstrn assara prnhnmgn, plü ê hiclba svlbuppira lb mnstrn tibamtn, a scnprlra clõ par cul slifn hittl. Lb sacnmgn prafnbira lmharlnra slmlstrn (m. 31) ripprasamti cnmcratifamta ba amarkla gabbi figra mal mnstrl cnmhrnmtl. Yuimgn quastn gamta ê lmcblmitn varsn bi blmkui, mnva vnbta su glacl cl trnvlifn gl hrnmta i umi figra snhhncimta, cnfa quabbi gl um fln plccnbn pizlamta ib quiba mnm cigavi lb fnbira gi bitta (l fnbirl gi bitta glvamtimn, lm huturn, l prafnbirl).
Lb 1 ê imcja b'unfn glvlmlzzitn, slflba i Gln, slfenbakklitn gibbi stabbi i clmqua pumta? ê b'unfn cja vaglifn mabbi runti gl Banmirgn gi Xlmcl. Slifn gntitl gl clmqua samsl, clmqua glti par cliscumi fimn, clmqua par cliscum plaga, a tramtigua gamtl0 tramtigua, snffitn, gä clmqua (3 + 5 6 1). Mabbi Cieibi, b'lmtarpratizlnma karnkblhlci gabbi battari JA, bi qulmti Sapjlrij, ê lb snhhln, lb quiba asca klustippumtn gibbi encci. Lb sacnmgn prafnbira puõ assara issnclitn ib plimati Xamara, nssli ibb'ifnra craitlvn? ripprasamtiti gi um carcjln cja ê slf enbn gabbi vlti N ieelifn, qul, bi vlti cja sl lmcirmi mab fnmgn hlslcn N .
37
Yuimgn l gamtl gi bitta rastimn ib bnrn pnstn, spassn ê parcjì lb eifelmn mnm puõ n mnm vunba iccagara ibbi gam tlzlnma gabb'igubtn. Lm quab cisn praclsn, praclsn, lb eifelmn mnm pntavi crascara kliccjì rlfimavi snttn bi harubi fitarmi. Wnkblamgnkbl lb gamta gi bitta, fl iccnrsl cja, cja, snttn, c'ari lb prafnbira lm pnslzlnma pnslzlnma nrlzznmtiba. Qm fasa plü tirgl lb gamta gl riggrlzzõ a b'ittakklifamtn gab eifelmn gl hrnm ta ibbi figra cifelõ0 glvamtõ plü eabblcnsn. Ivavi cnflm clitn i cnmqulstirsl bi sui lmglpamgamzi. I umi gnmmi subbi quirimtlmi ari stitn astrittn gi glvar sl imml quastn prafnbira? lmnbtra b'lmclslvn camtriba supa rlnra slmlstrn ari rnttn. Bi gnmmi bifamtivi gnbnrl ibba spibba, cja massumi taripli ivavi ibbavlitn (vi gattn cja lb prafnbira m. 31 ji, cnfa snfitntnpli prlvlbakliti, prnprln ba spibba). Bi gnmmi ivavi umi figra astrafi famta prntattlvi, prntattlvi, a ba ari fnbtn glhhlclba tikblira lb cnrgn ma nfeablciba. Bi snttnpnsl i umi saguti gl mauribtaripli mauribtaripli a, pncjl klnrml gnpn, l gnbnrl cassirnmn. cassirnmn.
Lb sacnmgn prafnbira lmharlnra gastrn (m. 71) ripprasamti b'nrkimlzzizlnma fitarliba gal prnkattl, snprittuttn mabb'ifeltn bivnritlvn. Cifelira nrlamtifamtn n svlbuppira umi munvi ittlvltä prnhasslnmiba puõ gumqua ivara rlparcusslnml su quastn gamta. Bi clhri gab sacnmgn prafnbira ê lb 1. Sl tritti gabb'amarkli snblglhlciti ittrivarsn lb quittrn 7? cja sl rlimlfi mabbi fitarli ••1 . A bi stassi amarkli cja scnrra gibbi pumti gabbi plriflga varsn bi eisa? sacnmgn kbl lmlzlitl, lb 1 ê lb mufarn gab Crlstn, lb mufarn gab Xaren, lb mufarn glvlmn gab cnfplfamtn, lb mufarn gabbi craizlnma.
31
L fnbirl • Lprlfl fnbirl (m. 98, 58, 38,78) Cnfpilnmn varsn l sal-satta imml, mab fnfamtn lm cul lb eif elmn lmcnflmcli i pramgara lb pnstn cja kbl cnfpata0 "Xnkbln quastn, vnkbln quabbn". Lb eifelmn sl lfpnma, a rlspattn ibbi sui atä, kbl igubtl bn trnvimn partlmamta? i quittnrglcl imml, um ibtrn parlngn gl svnbti, bn trnvarimmn lfpartlmamta. Sl puõ glra cja quastn gamta cnrrlspnmgi ib gaslgarln gl vamlra rlcnmnsclutl mab pnstn cja vnkblifn nccupira. Lb prlfn fnbira suparlnra gastrn (m. 98) ê lb pnstn cja vnkbli fn issufara a cja gaslgarlifn fimlhastira astarlnrfamta. Qmi rikizzlmi snhhrlvi gl um gnbnra bitamta fi parslstam ta. Snstltull ba vaccjla ifibkifa cnm gal cnfpnsltl a ba rlhacl bi cipsubi scakblamgn um fatibbn mnm tnsslcn fi, fibkrign ba cura, lb gnbnra parslstavi. Lmvastlkil ibbnri mabbi fafnrli afnzlnmiba, gnva c'ari umi eifelmi gl clmqua-sal imml, vastlti gl rnssn, cja plimkavi plimkavi parcjì bi sui fiffi ari timtn pranccupiti. Lm raibtä, lm quab parlngn, ari ippami fnrti bi mnmmi, a bi eifelmi ivavi bi samsizlnma gl assara stiti hlslcifamta glfamtlciti gib bi figra, snffarsi gib prnprln gnbnra. Eistõ hir rlsiblra quab rlcnrgn ibbi cnsclamzi parcjì lb gnbnra scnfpirlssa. Qm klnvimnttn ivavi quastn gamta cirlitn, cirlitn, a quimgn kbl
38
Flcjêba Cihhlm cjlasl sa quibcnsi n quibcumn ivassa racamtafamta cnm trirlitn um sun prnkattn, fl glssa cja ari stibn encclitn ibb'asifa cja kbl ivraeea cnmsamtltn gl glvamtira hirficl sti? ivavi gnvutn rlmumclira i clõ cja gaslgarivi assara.
Lb prlfn fnbira suparlnra slmlstrn (m. 58) ripprasamti lb pnstn cja vnrraffn ivara par pntar asprlfara bi mnstri samslelbltä. Lb fimcitn hirficlsti gl cul snpri, cja mnm ari rluscltn i nccupira lb pnstn cja fikklnrfamta gaslgarivi ivara, aeea lmhittl, lm sakultn, umi cirla imcja i quastn gamta. Fl sl prasamtõ umi gnmmi sassimtamma, cnm quastn fnbira accasslvifamta fnelba. Tamsil cja sl trittissa gl um prn ebafi clrcnbitnrln, slccjì lmcnflmclil umi curi pirngnmpirngnmtiba par rlgurra b'lmhliffizlnma. Bi gnmmi prasamtivi prasamtivi imcja lb prafnbira prafnbira lmharlnra slmlstrn (m. 31) hunrl gib b'irciti gamtirli, varsn bi kuimcli. Gib fnfamtn cja l prafnbirl lmharlnrl snmn lm rippnrtn cnm ba klmnccjli, ba cjlasl sa ivassa gal prnebafl ibba klmnccjli? bi gnmmi fl glssa cja ari stiti npariti ib klmnccjln ibb'atä gl glacl imml, nvvarn mabb'atä lm cul lb fnbira gi bitta sl trishnrfi lm prafnbira. Arimn gumqua stitl prasamtl, mabbn stassn parlngn, gua ahhattl hlslcl, hlslcl, slccjì bi ciusi imgivi rlcarciti su um ibtrn plimn. Ba rlvnbsl gabba gnfimga su quabbi cja ari stiti, ibb'apnci, bi sui sltuizlnma sltuizlnma hiflkblira, a bi gnmmi fl rlspnsa cnm tnmn cnbbarlcn0 «L flal kamltnrl jim mn glvnrzlitn. Fln pigra sa m'ê imgitn, a sa ca b'ivassl givimtl, kbl seittaral bi pnrti lm hiccli!¿ B'avamtn ari imcnri lmscrlttn mab gamta a, lm quabb'lstimta, fl rasl cnmtn cja lb hittn cja lb gamta suparlnra sl funvas sa mnm ari gnvutn i um prnebafi clrcnbitnrln, fi i um prnebafi ihhattlvn. Bi slkmnri mnm ari prnmti i rlcnmsl garira l prnebafl prnebafl gab pissitn, a b'umlcn fngn gl ibbavlira timtn lb gnbnra ib gamta quimtn, par astamslnma, lb cnmhblttn lmtarlnra, ari b'astrizlnma.
Lb prlfn fnbira lmharlnra slmlstrn (m. 38) ripprasamti lb fngn lm cul vnkblifn assara rlcnmnsclutl ihhattlvifamta. Spassn icci ga cja l eifelml pamslmn0 «Mnm sirä cja l flal kamltnrl fl jim-
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
3;
mn trnvitn lm um cissnmattn gabb'lffnmglzli> Sirimmn givvarn l flal kamltnrl> Tarcjì ibbnri mnm fl ifimn cnfa vnrral cja fl ifissarn> Fl vagnmn lm um fngn lm cul mnm fl rltrnvn¿. Spassn, ba prlfa cirla cnfpilnmn su quastn fnbira, parcjì quabbn ê lb fnfamtn gal prlfl griffl ihhattlvl cja lb eifelmn cnmnsca, kliccjì ji lmlzln lb clcbn gl lmtakrizlnma gab plimn afntlvn. Qmi klnvima gnmmi ivavi um pnmta cja snstltulvi lb fn bira? sl rlcnrgõ cja, prlfi, gurimta a gnpn b'astrizlnma, quab gamta ba ivavi hittn fnbtn fiba. Ulsibamgn ibbi fa fnrli gab gamta, gamta, scnprlffn cja, mabb 'lmhimzli, ari fnrtn um hritabblmn, fikklnra gl bal. Lb gnbnra gab pigra hu par bal um avamtn cnsâ lmtamsn, cja pamsõ pamsõ gl ivar parsn lb prn prln pnstn mab cunra gab pipä. Mnm ê um cisn cja quasti klnvima gnmmi ieeli ivutn um cimcrn ib cnbbn gabb'utarn, cja par hnrtumi vamma curitn eama. Lb fnbira lmharlnra, lmhittl, cnrrlspnmga ib trlimknbn lmharlnra gab cnrpn, gablfltitn gibba imcja a gikbl nrkiml sassuibl. Jn ivutn umi pizlamta subbi quirimtlmi cja mnm pntavi ivara hlkbl. Ari lm curi, fi samzi krimga succassn. succassn. Xamma gi fa parcjì vnbavi hirsl tnkblara ba ifibkifa? tamutn cnmtn gal sunl prnebafl klmacnbnklcl, klmacnbnklcl, vnbbl hira umi rlcar ci pirtlcnbira sub fnbira m. 38? tarflmiti bi curi, issum sl um ittakklifamtn nstanpitlcn, a prasl lb gamta hri ba glti, carcimgn gl scnprlra quiba hnssa lb sun fnvlfamtn. Mntil cja ari ebnccitn. Ulcnrsl ibbnri ibbi pslcnfatrli, lm carci gabb'lmhnrfizlnma cnmtamuti cnmtamuti mab gamta. Xlgl bi fli pizlamta pizlamta ibb'atä gl clmqua-sal imml lm cifpikmi, cnm ba fiml sub cimcabbn gl um pnbbiln. Ba cjlasl cja cnsi stassa iccigamgn, kliccjì prnvivi slfubtimaifamta it trizlnma a rapubslnma. Ari iccigutn cja ivavi vlstn tnrcara lb cnbbn ibba kibblma, a quastn ba ivavi ciusitn umi snhharamzi gl cul imcnri rlfimavi triccli mabb'ittuiba hneli par ba pamma. pamma. Ibbi kibblmi, cja gä bi vlti, tnrcnmn lb cnbbn0 ari quasti b'lmhnrfizlnma cja ba ari rlfisti lfprassi? gira bi vlti ê
3:
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
Flcjêba Cihhlm
hirsl tnrcara lb cnbbn. Tissil quasti lmhnrfizlnma ibbi fli pizlamta, lmcnrikklimgnbi lmcnrikklimgnbi i rlvnbkarsl i quibcum ibtrn cja hnssa lm krign gl ilutirbi. Qm 'ibtri pizlamta snhhrlvi gl scbarnsl i pbiccja0 pbiccja0 bivnrim gn sub sun gamta, a sarvamgnfl gabbi pslcnfatrli, bi vlgl ibb'atä gl clmqua-sal imml gl hrnmta ibbi cnrtaccli gl um ibearn civn. Ba cjlasl0 «Jil hnrsa parsn parsn um hiflkblira >¿, a bal fl rlspnsa0 «Fli snrabbi, prlfi cja ln miscassl? l flal kamltnrl fl jimmn gitn lb sun mnfa¿. Yuasti gnmmi ivavi safpra vlssutn ibb'nferi gabbi snrabbi fnrti, samzi cja bi sui aslstamzi hnssa fil stiti givvarn rlcnmnscluti. Bivnril su um ibtrn sun gamta, lb prafnbira m. 97, cja cnmharfivi lb slkmlhlcitn valcnbitn gib fnbira m. 38? vlgl umi biplga, cja pntavi assara assara lmtarpratiti cnsâ0 "Mnm pnssn aslstara, parcjì givimtl i fa sl arka umi fnrti ". Mabbi scbarnsl i pbiccja, b'amarkli cja siba bumkn lb fl gnbbn splmiba ê lmtarrntti, cnfa sa, gi quibcja pirta, sl vnbassa makira b'aslstamzi.
Lb prlfn fnbira lmharlnra gastrn (m. 78) ripprasamti bi cnsi plü cnmcrati gab fnmgn0 lb bivnrn. Yuimgn sl prnvi glhhlcnbtä mab craira um'izlamgi n mab cnmcratlzzira um prnkattn lfpnrtim ta, mnm i cisn prnprln quastn gamta prasamtarä umi pbatnri gl slm tnfl, parcjì imcja quasti ê umi hnrfi gl misclti. Jn cnmstititn, lm um unfn, cja quastn fnbira tamgavi i funvarsl mab parlngn lm cul akbl craivi bi sui izlamgi, fi, umi vnbti raiblzzitn lb prn kattn, lb fnbira sl stielblzzõ. Sl glca, g'ibtrnmga, "pirtnrlra um prnkattn", "kuigikmirsl lb pima cnm lb sugnra gabbi hrnmta", gua asprasslnml cja cl rlcnmgu cnmn ibbn scjafi gabbi misclti, nssli ibbi prasamzi gabb'icqui cja iccnfpikmi bi misclti gl um eifelmn ittrivarsn lb trivikbln gab pirtn. Yuastn fnbira ê cnmmassn cnm bi fnrta a cnm bi rlmisclti0 nkml rlstrutturizlnma ê cnmtafpnrimaifamta umi fnrta gabbi strutturi pracagamta, a bi misclti gl quabbi munvi. Qmi gnmmi snhhrlvi gl slelbl ibba nraccjla, a quastn ba givi fnbtn histlgln0 mnm rlusclvi i rastira lm umi stimzi
3<
lm cul bi tabavlslnma n bi rigln hnssarn iccasa, ag ari cnstratti i hukklrma lb rufnra lsnbimgnsl ibtrnva. Yuastn mnm hivnrlvi cartn bi vlti cnmlukiba. Ulsibamgn ibbi fafnrli gab fnbira, vlgl bi fli pizlamta subbi splikkli, famtra isslstavi il glsparitl shnrzl gl sun hlkbln cja bntti vi cnmtrn vlnbamta cnrramtl firlma. Bi piuri piuri ari stiti cnsâ hnrta cja ivavi sapnbtn b'avamtn mabbi fafnrli.
Lm iknpumturi, b'nraccjln ê b'nrkimn samsnrliba cnbbakitn il raml, a l raml snmn bakitl ibb'abafamtn Icqui a ib hittnra pslcjlcn makitlvn gabbi piuri. Lm um cnmtastn glvarsn, c'ari um pizlamta cnm quastn fnbira gavltiblzzitn, gavltiblzzitn, a cnm um hncnbiln lmhattlvn safpra bitamta? ippami b'unfn sl stimcivi nbtra bi mnrfi, accn cja lb gamta raiklvi. Gi eifelmn, ibb'atä gl satta imml, ivavi rlscjlitn gl fnrlra immakitn0 ivavi imcnri lb rlcnrgn gabb'icqui sibiti cja kbl eruclivi l pnbfnml, mnmcjì lb samsn gl pimlcn cja ivavi prnvitn prlfi gl pargara cnmnscamzi.
Lm amtrifel l cisl, mnm hu suhhlclamta umi curi gamtirli hnmgi bi subba amarkla? sl rasa macassirli umi taripli afnzlnmiba, i eisa gl nbl assamzlibl, rlfagl hbnraibl, nfanpitli, pslcntaripli, a CNSÂ vli.
L ,i clhri cja cnrrlspnmga ib prlfn fnbira ê lb 80 ê bi stabbi gl L (ivlga hnrfiti gibb'umlnma gal gua trlimknbl, quabbn gabb'Icqui l b .l pumti varsn lb eissn) a quabbn gab Huncn (cnm bi pumti varsn L ibtn). A b'umlnma gabba gua pnbirltä, fiscjlba a hafflmlba, cja pnrtlifn gamtrn gl mnl. B'lmglvlgun issufa ipplamn lb pnstn cja bl spatti snbtimtn quimgn bi sui parsnmibltä ê cnfpbatifamta Lmtakriti. Lb plimati gl quastn gamta ê Klnva, iutnrltä klusti ag rqui, rlcnmnscluti a iccattiti parcjì riglciti mabbi sikkazzi. Lb bbfenblsfn gl Klnva puõ assara trignttn mab vabn gl slmlstri gl Qrimn, cja sl snbbavi par svlbuppirsl sub plimn ufimn a splrltui ba [ =|- • LL (¿ ê b'amarkli'lm samn ibbi fitarli 1 cja rlsiba varsn bi prn L.L Lnmla & . b'l L.L
Flcjêba Cihhlm
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
• / sacnmgl fnbirl (m. 9;,5;, 3;,7;) Cnfpilnmn varsn l gnglcl imml, a rlhbattnmn lb rippnrtn gab b'lmglvlgun cnm 9'"ibtrn", nssli lb sun fngn gl prnlattirsl subb'ib trn, a lb rlhbassn cja b'ibtrn kbl rlfimgi (bi raizlnma gabb'ibtrn rl spattn i fa). Lb sacnmgn fnbira suparlnra gastrn (m. 9;) asprlfa kbl avamtl cnbbakitl il rippnrtl gabb'lmglvlgun cnm b'astarmn, mab fnmgn gab bivnrn a mabbi vlti quntlglimi. Cjl ji um tafparifamtn eittikblarn sub bivnrn spassn sl iusplci cja "b'ibtrn" sli cnfa bul, a sa sl rltrnvi gl hrnmta i um tlpn blmhitlcn sl craimn gabba tamslnml. Bi cnmsakuamzi sirä cja umn gal gua scipparä vli, n cja b'ibtrn imgrä lm cnbbari, cnbbari cja puõ trigursl lm umi baslnma gab fnbira. Lb sacnmgn fnbira suparlnra slmlstrn (m. 5;) ripprasamti imcnri lb rippnrtn cnm b'ibtrn, fi sub plimn ihhattlvn0 ripprasam ti gumqua bi fikklnra n flmnra irfnmli gabba rabizlnml lmtarlnrl cnm b'ibtrn.
bira lmharlnra slmlstrn, mab quiba sl fimlhasti bi cnmcratlzzizlnma gl umn scifeln rabizlnmiba klä gamumclitn gib gamta m. 5;. Lb sacnmgn fnbira lmharlnra gastrn (m. 7;) triguca l rippnrtl lm quimtn tibl, mal hittl a mal kastl. Sl tritti nvvlifamta gl rip pnrtl lmtasl lm samsn fitarliba, a bltlklnsl. Lb sacnmgn fnbira cnrrlspnmga ib mufarn ;. Ulsibamgn varsn bi hnmta 8 b'unfn, mabbi sui lmcirmizlnma tarrastra, glvamti umi parhatti asprasslnma sul tra pliml h-. 0 hlslcn, ihhattlvn a splrltuiba? glvamti, clnê, um pnmta hri lb Clabn a bi Warri. Gib pumtn gl vlsti istrnbnklcn, quastn cnrrlspnmga i Far curln, lb fassikkarn gab Glvlmn, lmcirlcitn gl trisfattara, cn fumlcira, scifelira. Ultrnvlifn qul lb slfenbn gl Xamara < cja cipti ba amarkla cnsflcja krizla ibbi cnppi gl Mattumn tl .
74
Gnpn umi taripli stlfnbil lb fnvlfamtn nstanpitâcn gab gamta gl umi pizlamta. I quastn pumtn, pumtn, bi vlgl lmtnrmn ibb'atä gl mnva-glacl imml, cnm um eifenbnttn vastltn gi plccnbn eikmimta. Ari bi eifenbi cnm cul cnmglvlgavi lb sun umlvarsn lmtarlnra, parcjì bi cnfumlcizlnma ari lma slstamta mabbi sui hiflkbli. Bi pizlamta, pizlamta, cja ib fnfamtn gabbi taripli ivavi sassimtigua imml, fl cnmharfõ b'lf pnrtimzi gl quab "plccnbn eikmimta" mabbi sui vlti, ib pumtn cja sa b'ari pnrtitn ipprassn imcja quimgn pnl sl ari spnsiti. Gi spnsiti, sl ari rltrnviti gl hrnmta ibba stassa glhhlcnbtä gl cnfumlcizlnma cja ivavi ivutn lm hiflkbli, parcjì snhhrlvi gl lsnbifamtn lmtarlnra.
Yuimgn lm umi rabizlnma iflcjavnba n ihhattlvi sl rasti gabu sl gibb'ittakklifamtn ibtrul rlspattn ibba mnstra ispattitlva, tiba cnmhblttn puõ trigursl lm um glsturen ib fnbira. Sa, par asafpln, lb firltn sl fatta lm tasti gl cnfprirsl um fnmnbnciba par cnmtn sun, samzi tamar cnmtn gab pirara gl sui fnkbla, quast'ubtlfi puõ assara glstureiti gi tiba ittakklifaml . . ta, pnl. lb firltn cnmcratlzzi b'ic qulst n, lb cnmhblttn cnmhblttn gabbi fn rll, pnträ m l . l b a l liblzzirsl mab gamta m. 3;, nssli mab sacnmgn rin-
79
• / gamtl gab kluglzln (m.9:,5:,3: (m.9:,5 :,3:,7:) ,7:) Lb gamta gab kluglzln cnfpira varsn l vamtum imml, ibbi hlma gabb'ubtlfn clcbn gl satta imml cja cnrrlspnmga ibb'lmtakrizlnma gab plimn splrltuiba. Lm quastn gamta sl crlstibblzzi b'amarkli gabb'lmglvlgun cnbbakiti ibbi cnsclamzi cnbbattlvi, ibbi cnsclamzi umlvarsiba, ag assn ê bakitn ibb'ittakklifamtn gabb'lmglvlgun rlspattn ib rlumlrsl cnm bi prnprli pirta flstlci. Tiriknmitn ikbl ibtrl gamtl, lb gamta gab kluglzln ji um ubtarln ra slkmlhlcitn0 ripprasamti lmhittl b'unfn mab fnmgn splrltuiba, nbtra cja b'unfn mab fnmgn lm cul sl avnbva. Tar ivvlclmirsl ibbi glfamslnma splrltuiba cl snmn gua vla0 bi vli flstlci a bi vli cja pissi ittrivarsn bi cnmnscamzi asntarlci? sa quastl gamtl snmn issamtl, b'ipprnccln sirä fikklnrfamta nrlamtitn varsn bi vli gabbi cnmnscamzi, pluttnstn cja varsn quabbn cja pissi ittrivarsn bi vli flstlci, bi quiba ê kamaribfamta bienrlnsi, a spas sn sl sarva gl glsclpblma cnfa bn ynki, lb til-cjl, lb ralol a cnsâ vli. Cl snmn imcja parsnma i cul spumtimn l gamtl gab kluglzln snbtimtn su umi fiscabbi0 sa snmn prasamtl snbn subbi fiscabbi suparlnra pnsslifn glra cja bi parsnmi lm quastlnma ji umi carti cnmnscamzi gal pliml lmvlslelbl, fi racibcltri i fattarbi lm pritl ci mabbi vlti quntlglimi? sa l gamtl gab kluglzln sl trnvimn snbtim tn subbi fiscabbi lmharlnra, slkmlhlci cja b'lmglvlgun hi cnmcrati famta um krnssn bivnrn par lmtakrirsl mab fnmgn. L gamtl gab kluglzln sl trnvimn mabb'imknbn gabbi fimglenbi, ibb'lmtarsazlnma gab rifn iscamgamta a gab rifn nrlzznmtiba.
75
Flcjêba Cihhlm
Cnmtamknmn ba amarkla gab plimn splrltuiba a gab plimn tarramn, cja rlglstrleulscnmn mabb'afl-irciti lm cul sl trnvimn. Yuimgn b'unfn svlbuppi a fnelblti lb sun pntamzliba par iccagara i umi glfamslnma splrltuiba n fitarliba, accn cja quastn sl rlhbatta sub gamta gab kluglzln0 pnträ par asafpln pitlra ba cnmsakuamza gl avamtuibl glhhlcnbtä gl lmtakrizlnma mab fnmgn lm cul vlvlifn. Lb gamta gab kluglzln suparlnra gastrn (m. 9:) cnrrlspnmga ibbi hnrzi svlbuppiti par lmtakrircl mab fnmgn hlslcn a splrltuiba. Lb gamta gab kluglzln suparlnra slmlstrn (m. 5:) puõ slkmlhlcira umi piuri lmtarlnra a prnhnmgi gl assara rasplmtl gib fnmgn hlsl cn a splrltuiba lm cul cl trnvlifn. Lb gamta gab kluglzln lmharlnra gastrn (m. 3:) rlhbatta bi hnrzi cja svlbupplifn par asprlfara l mnstrl samtlfamtl mab mnstrn ifelamta. Lb gamta gab kluglzln lmharlnra slmlstrn (m. 7:) cnrrlspnmga ibb'amarkli hlslci svlbuppiti par lmsarlrcl mab fnmgn. L gamtl gab kluglzln snmn cnbbakitl ib mufarn :. B'unfn ji raiblzzitn lb prlmclpln gabbi vlti mab fnmgn guiba : , nvvarn mab fnmgn tarramn lm cul vlva? ji raiblzzitn b'lmhlmltn ittrivarsn bi sui strutturi ufimi, pramgamgn cnsclamzi gabbi prnprli lffnr tibltä0 bi bafmlsciti «=, um nttn nrlzznmtiba, lmglci b'lmhlmltn mab tafpn a mabbn spizln. LL plimati ê Siturmn ~ht cja gä hnrfi ibb'amarkli cnsflci. Lb gamta gab kluglzln ê cnbbakitn i Siturmn a ib fltn gl Kili. Kili ê, gib pumtn gl vlsti fltnbnklcn, bi fitrlca umlvarsiba a hacnmgi cja kamari ba stabba a b'umlvarsn? ê b'Npari ib marn. Ji craitn Qrimn gib quiba ji ivutn gal hlkbl, fi Qrimn sa ma ê sei rizzitn kattimgnbl lm um bunkn sakratn, mab camtrn gabbi Warri. L hlkbl gl Qrimn, rleabbimgnsl, jimmn glbiplgitn tutti bi bnrn amar kli, trimma Siturmn, cja ji siputn trittamarsl a cnmsarvira ba hnrza par iklra. Ê Siturmn/Ornmns cja ji lmhittl avlritn Qrimn, kattimgnma lm fira l kamltibl. Gibb'umlnma hri quastl a lb fira ê miti Xamara/Ihrnglta, krizla ibbi quiba sl cnfpla b'Npari ib elimcn. Siturmn, ivamgn vlssutn mab vamtra gl Kili, ji fimtamu tn bi cnmnscamzi glratti gab cnsfn. Bi cnfuma tamgamzi i astrirra slstafitlcifamta l gamtl gab kluglzln ê gumqua umi futlbizlnma gabb'lmglvlgun rlspattn ib sun ipprnccln ibb'umlvarsn, tnkblamgnkbl bi pnbirltä cja kbl parfatta gl amtrira lm umlnma cnm bi prnprli cnsclamzi umlvarsiba.
CITLWNBN v
Cnrrlspnmgamza QMI CNMSWIWIPLNMA SWNULCI
B'unfn gab ZZ sacnbn mnm ji plü bi stassi strutturi fnrhn bnklci gabb'unfn gl Crn-Fikmnm cja pissivi bi vlti i bnttira par mutrlrsl? b'unfn pralstnrlcn ji lmhittl umi fiscabbi lmharlnra fnbtn svlbuppiti, famtra bi fnrhnbnkli gabb'unfn ittuiba ê plü gl tlpn caraeriba, nssli bi hrnmta sl ê ifpbliti varsn b'ibtn a lm birkjazzi, famtra b'imknbn fimglenbira sl ê rlstrattn. Lm quasti avnbuzlnma, bi trishnrfizlnma gal gamtl ê stiti plü bamti gl quabbi gabbi strutturi nssai? pritlcifamta, l gamtl mnm jimmn cifelitn hnrfi. Cnfa i glra cja lb bnrn cifelifamtn ê ivvamutn lm fngn glvarsn gib rastn gab cnrpn, par asafpln jimmn fimtamutn lmtittn lb vnbufa famtra ba eisl cja bl snstam knmn sl snmn rlstratta. Lb rlsubtitn gl tuttl quastl cifelifamtl ê gnvutn ib hittn cja b'unfn mnm rlcnrra plü i tutti bi prnprli hnrzi lstlmtlvi par mu trlrsl, a qulmgl puõ svlbuppira safpra plü ba humzlnml lmtabbattlva. BI BNKKLI AMAUKAWLCI GAMWIULI
Bi bnkkli amarkatlci ê cnstltulti gibb'lmslafa gab gamta a gl quabbi pirta gabb'nssn ibvanbira lm cul lb gamta ê cnmtamutn. Yuimgn curn um pizlamta, tamkn cnmtn gl amtrifel. Lb gamta ê cnmtamutn lm um slstafi nssan spukmnsn, ib quiba ê umltn gi umi sarla gl hlera abistlcja? quastn slstafi gl imcnrik kln ê cjlifitn pirngnmtn, ag ê cnfpnstn par lb 81% gi tassutn flmariba (b'nssn) a par lb 31% gi tassutn nrkimlcn (tamglml). Lb pirngnmtn ê umi znmi gl scifeln gl lmhnrfizlnml tri lb gamta a lb cnrpn, scifeln cja ivvlama par fazzn gl cabbuba. Lb pirngnmtn cnrrlspnmga ibbi glfamslnma tarrami, a quimgn ê cnbpltn gi umi quibcja pitnbnkli puõ iccigara cja l gamtl sl funvimn. Bi fn-
77
Flcjêba Cihhlm
Bakifamtn ibvanbira
Tirngnmtn
// gamta, bnkkli amarkatlci
elbltä gal gamtl ê snbltifamta gnvuti i umn squlblerln iblfamtira, i umn strass cja pnsslifn rlissufara mabb'lfpnsslelbltä gl "iggamtira bi vlti cnm kustn". Lb gamta, i sui vnbti, ê cnfpnstn par lb <1% gl tassutn flma riba (bn sfibtn) a par lb 1% gl tassutn nrkimlcn (prntalma). Tlü lb tassutn flmariba ê purn, fakbln rlhbatta bi buca, lb cja fatta lm cnbbakifamtn bn sfibtn cnm bi cnsclamzi. Bi pirta flmariba gab gamta cnfumqua cnrrlspnmga ibbi glfamslnma hlslci. Bi gamtlmi, n ivnrln, ê parcnrsi gi flkblili l tueubl ittrivar sn l quibl ivvamknmn kbl scifel hri bi pnbpi a lb cnrpn? ê cnf pnsti par lb 81% gl tassutn flmariba, a par lb 31% gl tassutn nrkimlcn, a cnrrlspnmga ib cnrpn atarlcn. Bi pnbpi ê lmvaca sltuiti mab cunra stassn gab gamta, ag ê cnfpnsti gi visl simkulkml, marvl a tassutn nrkimlcn? ê lm cnrra bizlnma cnm lb plimn afnzlnmiba n istriba, mnm glvarsifamta gibb'icqui a gib simkua. Tlü pirtlcnbirfamta, pnsslifn glra cja l visl simkulkml a bi pnbpi cnrrlspnmgnmn ibbi glfamslnma istri-
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
71
ba a l marvl ibbi glfamslnma famtiba, slccjì umi pubplta pntraeea garlvira gi um accassn gl parcazlnml, gl afnzlnml. L cnmtriccnbpl gal prnebafl snttlbl pnssnmn irrlvira hlmn ib plimn hlslcn, lm tib cisn b'abafamtn nssan, par cul umn strass famtiba puõ cnrrlspnm gara i umi gaflmariblzzizlnma, nppura rlparcuntarsl subbi gamtl mi, cnfa mab cisn gal elfel cnm cirla lmtarma fubtlpba, gnva bn sfibtn mnm ê mappura tnccitn0 snmn eifelml cja, i scunbi, prn gucnmn umn shnrzn lmtamsn svlbuppimgn umn strass cja puõ assa ra, i vnbta, glhhlclbfamta kastlelba, um snvriccirlcn gl stimcjazzi ag afnzlnml. Bi riglca gab gamta ê lmsarlti mabb'nssn ibvanbira, nssli lm um nssn cja ê cnmtamutn lm um ibtrn nssn. Lm iknpumturi, b'nssn ê lm rippnrtn cnm lb rama, i cul, cnfa sipplifn, sl rlcnbbaki bi vn bnmtä. Bi pirta riglciba gab gamta ê gumqua bakiti ibbi vnbnmtä. Mabba taripla nrtngnmtlcja, quimgn asarcltlifn umi hnrzi accas slvi sul gamtl, pnsslifn ciusira gabba rlznblsl, nssli um rlissnr elfamtn gabbi riglca mab varsn gabbi bumkjazzi, sa mnm igglrlttu ri bi sui tntiba scnfpirsi. B'jn cnmstititn sukbl lmclslvl bitaribl gl um klnvima pizlamta, cja ivavi l gamtl eam ibblmaitl fi mnm ivavi plü riglca. Ba rlznblsl snmn hraquamtl mal eifelml bi cul vnbnmtä mnm ê imcnri eam ihharfiti. Bi fikklnr pirta gabba rlcjlasta gl trittifamtn nrtngnmtlcn sl hnmgimn su umn scnpn plü astatlcn cja humzlnmiba0 rlibblmaira l gamtl ê um ibtrn fngn par cnrrlspnmgara il crltarl snclibl gl eab bazzi? icciga gumqua cja ba raclglva slimn hraquamtl, a fnbtn fib iccattita gil pizlamtl. Sipamgn cja bi pnslzlnma gal gamtl rlhbatta lb cblfi afnzlnmiba, bi raclglvi sl prasamtarä sa bi tam slnma cja ji kamaritn b'lmastastlsfn mnm varrä rlissnrelti. CNUULSTNMGAMPA HUI BA IUCIWA GAMWIULA, LB CNUTN HLSLCN (SNFIWNWNTLA) A L CNUTL SNWWLBL
Lb gnttnr Nrsitabbl, gamtlsti i Firslkbli, ji immntitn par qulm glcl imml ba virla pitnbnkla mnm gamtirla gal sunl pizlamtl, a l bnrn glsturel gamtirl. Ma ji garlvitn gal gitl stitlstlcl gi cul snmn afarsa gabba cnrrlspnmgamza hri l gamtl a kbl nrkiml gab cnrpn, mnmcjì ba cnrrlspnmgamza cja aslstnmn hri gamtl glvarsl, splakimgn cnsâ parcjì, sa lb prafnbira suparlnra ê fibitn, puõ iccigara cja i gnbarcl sli um gamta gabb'irciti lmharlnra. Bi hlkuri gl piklmi 7; cl fnstri gabba ircita gamtirla cja
78
Flcjêba Cihhlm
vimmn lmtarpratita, qul, imibnkifamta ibba "znma rlhbassa" gabba nraccjla, gab vnbtn, gal plagl. Lb cnrpn ê lmhittl um nbnkriffi, a clõ cja ê vlslelba lm um gitn pumtn ji ibtrl "bunkjl gl prnlazln ma" lm ibtra pirtl gab cnrpn, nva ê pnsslelba rlbavira, par rlsnmim zi, um glsturen lm samsn iscamgamta n glscamgamta0 par asafpln, um fnbira lmharlnra fibitn puõ scitamira umi sclitlci, a umi sclitlci puõ hir vamlra um gnbnra i um fnbira lmharlnra. Tar rlbavira quasta "cnrrlspnmgamza", sl prncaga cnsâ0 • mabbi pnrzlnma suparlnra gab cnrpn (lb trnmcn) trnvlifn cnrrlspnmgamza cja rlkuirgimn bi pnrzlnma gl irciti, suparlnra n lmharlnra, cja vi gi cimlmn i cimlmn? mal prlfl tra tricclitl gibb'ibtn gabbi hlkuri gl piklmi 7; l cimlml (93,73,53, 33) cnrrl spnmgnmn ibba spibba, i bnrn vnbti cnrrabita ibbi vnbnmtä (eistl pamsira ibba spibbatta flbltirl, n ibba spibblma cja sl ikklumknmn mabba kliccja n makbl ieltl par gira fikklnra lfpnmamzi ibbi hlkuri). Xi gattn parõ cja um gamta fibitn puõ ivara rlparcusslnml su znma glvarsa gab cnrpn, timt'ê cja kbl lmclslvl suparlnrl n lmharlnrl snmn lm rabizlnma sli cnm bi tlrnlga (sl kuirgl lb prlfn tricclitn gibb'ibtn, mabb'lbbustrizlnma gabbi piklmi 7;), kjlimgnbi bakiti ibb'lmtakrizlnma parsnmiba (spassn kbl lfflkritl prasamtimn lmcl slvl lmharlnrl scibzitl), sli cnm bn stnficn (sacnmgn tricclitn gibb'ibtn), prapnstn i glkarlra kbl iblfamtl fi imcja ba afnzlnml a kbl strass plü lmglkastl, sli (tarzn tricclitn gibb'ibtn) cnm bi vasclci (bakiti ib samtlrsl flmicclitl mab prnprln spizln vltiba n ibbi piuri gabbi fnrta), a qulmgl i pitnbnkla cnfa clstlta ag amu rasl? lmnbtra, quimgn asiflmarafn kbl asafpl rabitlvl ibba cnrrl spnmgamza mabbi pnrzlnma lmharlnra gab cnrpn, vagrafn umi bnrn cnrrlspnmgamzi cnm ba civlkbla.
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
mm.53,33 .53,33 (cimlml)
m. 93,73 (cimlml)
m. 99,59,00.-_" L 39,79 R--=R....R (lmclslvl) R
...|...m. 5:, 3: / (fn birl )
m. 9:,7:--* (fnbirl) b
m. 97,91,77,71 (prafnbirl)
RR
>
b/
..m. ..m. 57,51,3 7,31 (prafnbirl)
Jn ivutn lm curi umi slkmnri cnm kbl lmclslvl lmharlnrl cam tribl fnelbl a scibzitl gi glvarsl imml. Xlvavi lm Hrimcli gi piraccjln, fi ari gl um 'ibtri mizlnmibltä a cnmtlmuivi i samtlrsl fib lmtakriti. Hu npariti par um mngubn ibbi tlrnlga.
C'ê lmhittl umi rabizlnma hri kbl lmclslvl, bi tlrnlga a ba glhhl cnbtä gl lmtakrizlnma gabbi parsnmibltä.
Ba ircita gamtirla a ba snfitntnpla
7;
7:
Flcjêba Cihhlm
Qm unfn cnm um lmclslvn bitariba suparlnra cirlitn sibti vi gib fiba ippami kbl kbl sl tnccivi lb gamta, bul cja ari umi parsnmi gl snbltn cnsâ cibfi. Kbl cjlasl sa ivavi um prn ebafi gl stnficn, fi fl glssa gl mn, cja tuttn imgivi eama? gnvavi snbn hira um cnmtrnbbn faglcn lb klnrmn sa kuamta. B'lmgnfiml vamml i sipara cja ivavi um tufnra fiblkmn ibbn stnficn.
Bn stnficn ê issnclitn ibbi glfamslnma ihhattlvi, a quastn cl hi cnmstitira bi cnrrlspnmgamzi hri ba afnzlnml fib glkarlta a lb gamta. Yuasta svirlita "humzlnml" gakbl nrkiml, su pliml timtn glvarsl, snmn splakielbl snbn sa sl cnmslgari cja i um cnrpn hlslcn snkkli ca um cnrpn atarlcn, amarkatlcn, cja, cnmtristimgn ba hnrza gabbi gacnfpnslzlnma, ramga vlvi umi fitarli cja ibtrlfamtl siraeea farifamta hlslci a cjlflci. Yuastn cnrpn atarlcn ê bi fitrlca nrkimlzzitlvi gabbi fitarli nrkimlci, fi aslstnmn "cnrpl" imcnri plü snttlbl0 lb cnrpn istriba bakitn ibbi shari gabba parcazlnml, lb cnrpn famtiba bakitn ibbi shari nfnmlfi, a lb cnrpn splrltuiba bakitn ibbi glfamslnma gabbi mnstri splrltuibltä. Wuttl quastl "cnr pl" mnm snmn amtltä sapirita, nvvlifamta, fi lmtariklscnmn tri bnrn, a lb bnrn eunm aqulblerln glpamga gibbn svlbuppn gabbi cn sclamzi a gabba sua hicnbtä glscrlflmimtl. Tar asafpln0 isslstn i umn scnmtrn tri gua iutn, samtn lb hricissn gabbi cnbblslnma, a jn umi raizlnma hlslci (um sneeibzn), umi raizlnma afntlvi (piuri par fa n par ibtrl), fi hlmlscn par fimtamara lb fln simkua hrag gn? a lmhlma "glkarlrõ" b'avamtn, cnkltimgn sub gastlmn a hnrsa cnmcbugamgn cja snbn Gln si parcjì carta cnsa iccigimn ig ibcuml a mnm ig ibtrl, rlsnbvamgn lb cnmhblttn sub plimn gabbi haga, nssli gabbi splrltuibltä. Sa ibbirkjlifn i tuttl quastl ibtrl pliml bi rabizlnma gamtanrkimn, accn cja bi vlslnma cja ieelifn gabb'unfn glvamti lmhl mltifamta plü rlcci. • Mabbi pnrzlnma lmharlnra gab cnrpn cnrpn sl trnvimn cnrrlspnm gamza par b'lmtari irciti, suparlnra n lmharlnra, gi fnbira i fnbi ra. Imcnri i piklmi 7;, lb quirtn tricclitn gibb'ibtn cl fnstri l fnbirl cnrrlspnmgamtl ibba imcja a ibb'lmslafa gab eiclmn, l pra fnbirl ib klmnccjln, kbl lmclslvl ibba civlkbla (lm quast'ubtlfn cisn, bi pitnbnkli gakbl lmclslvl cl rlfimgi i umi glhhlcnbtä, gi
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
7<
pirta gab pizlamta, mab "hir ittaccjlra" quibcnsi)0 Qm iflcn, famtra arivifn lm vicimzi, mnm rlusclvi map pura i pnsira um plaga i tarri0 kbl hicavi fnbtn fiba. Lm cipn i um piln piln gl klnrml fl cjlasa gâ curirbn. Arn rastli, parcjì arivifn lm vicimzi, cnfumqua kbl cjlasl gl iprl ra bi encci? â sunl lmclslvl camtribl lmharlnrl spnrkavimn gibb'irciti. Bl prasl prasl hri ba glti, asakuamgn um fnvlfamtn nstanpitlcn gl rlglmiflzzizânma. rlglmiflzzizânma. Yuabbi sari mnm rlusclvi maimcja plü i cifflmira, a cnflmclil i gueltira gab rlsubtitn gabba fla cura? fi lb klnrmn gnpn lb gnbnra ari scnfpirsn.
Lb plaga cnmsamta gl amtrira lm cnmtittn cnm ba amarkla fita rlibl? ê bi mnstri "fassi i tarri". Mab cisn nri cltitn, lb fln iflcn sl trnvivi ahhattlvifamta gl hrnmta i glhhlcnbtä kastlnmibl gabb'izlamgi cja ivavi ippami craitn. B'astrizlnma gal quittrn gamtl gab kluglzln lm um cnbpn snbn ji spassn, mabba gnmma, rlparcusslnml subba fastruizlnml, cja glvamtimn plü gnbnrnsa a plü ieenmgimtl. Lm prasamzi gl sclitlci n gl gnbnrl n rlklgltä ibba klmnccjli puõ assara utlba varlhlcira sa cl snmn prnebafl il gamtl cnrrl spnmgamtl.
Accn ibcuml ibtrl asafpl gl cnrrlspnmgamza0 • subbi fiscabbi suparlnra0 kbl lmclslvl snmn lm cnmmasslnma cnm l eruclnrl gl stnficn a ba ibbarkla ibba fiml? l cimlml cnm lb rltfn rasplritnrln? l prafnbirl cnm ba lmtnbbarimza iblfamtirl a cnm l prnebafl gl lpar/lpn-tamslnma? l fnbirl cnm l prnebafl visnfntnrl, ba cnblcja ramibl, b'ippiritn cirglicn? l gamtl gab kluglzln cnm b'lmsnmmli, cnm ba kifea? • bumkn bi fiscabbi lmharlnra, kbl lmclslvl cnrrlspnmgnmn ibbi raklnma pabvlci, kamltiba a imiba, a il glsturel ncubirl? l cimlml cnrrlspnmgnmn il raml, il prnebafl gl stltlcjazzi? l prafnbirl cnr rlspnmgnmn ibba spibba, ibbi parglti gabb'n gnritn, ibba mirlcl nstrul nstrul ta? l fnbirl snmn cnbbakitl ibbi sclitlci gl tlpn bnfeibklcn? lm ubtl fn, l gamtl gab kluglzln snmn bakitl il gnbnrl carvlcibl a il tlc. Ittamzlnma, parõ0 tuttn quastn mnm vi prasn lm fngn slsta-
Flcjêba Cihhlm
Yuabbn cja l gamtl riccnmtimn gl ta
fitlcn? ba cnrrlspnmgamza pnssnmn rlvabirsl utlbl, fi l prnebafl cja tnccimn kbl nrkiml a l glvarsl pliml plü snttlbl mnm safpra snmn cnbbakitl il gamtl.
sfn. Yuiba cja mal sli b'nrlklma, pramgn mnti gal pumtl lm cul sl prasamti umi gahlclamzi amarkatlci. Ê snbn i quastn pumtn cja asiflmn bi pimnriflci, triamgnma ba lmglcizlnml subba cirla, subba riglcl gi curira, sul gamtl gi astrirra, fi snprittuttn subba clcitrlcl nssaa, cja fl pirbimn gl quabbn cja ê iccigutn su ibtrl pliml. Nkml gamta cja ê stitn astrittn n curitn riccnmti lb vlssutn gabbi parsnmi sub plimn afnzlnmiba, a sirä b'asifa nstanpitlcn crimliba ig iprlrfl bi pnrti prlmclpiba gl quab vlssutn. Krizla i quasti tacmlci rlmtriccln tutta ba tnrslnml cja lb cnrpn atarlcn ji fafnrlzzitn hlm gibbi misclti, samzi fimlhastirba vlslelbfamta sub plimn gab cnrpn hlslcn. Qm ubtarlnra asifa gl quastn kamara, asakultn i pnstarlnrl, fl parfattarä gl varlhlcira lm cja cnsi ba cura ivrimmn fnglhlcitn lb fnvlfamtn rasplritnrln prlfirln gab crimln. Ba cura lmlzlimn spassn cnm lb rlaqulblerln gab plimn nccbusi ba, prlfi imcnri gl tastira l prngnttl cja sarvlrimmn par ba nttu rizlnml. Sa cl snmn glvarsl gamtl gi curira, hiccln gal tast par ciplra lm quiba nrglma gnvrõ lmtarvamlra. Lm sakultn, sub plimn purifamta hlslcn, carcn ba snfitntnpla lm rippnrtn cnm l gamtl, a varlhlcn sa aslstnmn cnrrlspnmgamza hri l farlgliml gabb'iknpumturi cja ittrivarsimn qual gamtl a ba pitnbnkla prasamtl. Gnpn ba cura gamtirla prnprlifamta gatta, cnmtrnbbn lb fnvl famtn nstanpitlcn gal gamtl cja jn curitn, pnl, cnm bi pslcnfa trli, racuparn kbl avamtl cja lm assl snmn lmscrlttl, cja sl trittl gab vlssutn gabbi parsnmi, n gl um pntamzliba. Cnmglvlgn ba fla parcazlnml cnb pizlamta, lm fngn cja ba sua snhharamza glvamtlmn um fazzn par cnfpramgara lm quiba ifeltn lb sun vlssutn quntlglimn ê fimnvritn gib suecnmscln. B'lmglvlgun sl lgamtlhlci cnm tuttl kbl scjafl cja kbl snmn stitl lmcubcitl, a hlmlsca par aslstara snbn ittrivarsn um slstafi gl cnm vlmzlnml n gl ittakklifamtl famtibl a hlslcl cja kbl snmn stitl lmsa kmitl0 sa ê gnflmitn gibba piura, prlfi n pnl bi snhharamzi sl fimlhastarä. Bi glhhlcnbtä cnmslsta gumqua mab glstlmkuara cja cnsi akbl ji lmvaca scabtn lm plami cnsclamzi, a cnmsarvira quabbn. Yuimgn sl curi um gamta tamamgn cnmtn gakbl ispattl amarka tlcl, lb suecnmscln ma ê amnrfafamta rlpubltn, lb cja cnmsamta umi prnhnmgi trishnrfizlnma. Yuastl munvl abafamtl gl cnfpramslnma himmn sâ cja bi par-
14
CNUULSTNMGAMPA CNM L FAULGLIML GABB'IKNTQMWQUI
B'amarkli cja pissi mal cjiori mnm ê kamariti gibb'unfn, fi gib camtrn gabbi Warri a gib Clabn. B'unfn hlbtri quasta amarkla, ba trishnrfi, lfplakimgnba lm eisa ib sun blvabbn gl cnsclamzi. B'amarkli cja clrcnbi mal farlgliml gl iknpumturi ê fngubiti gib fngn lm cul b'unfn sl iblfamti, a gi tuttn clõ cja cnstltul sca bi sui lklama gl vlti. Ba cnrrlspnmgamza hri l gamtl a l farlgliml gabb'iknpumturi pnssnmn splakira ibcuma fimlhastizlnml pitnbnklcja? ig asafpln, kbl lmclslvl camtribl a bitaribl snmn lm rippnrtn cnm lb farlglimn rama-vasclci, a qulmgl cnm l prnebafl klmacnbnklcl, snprittuttn quabbl bakitl ibb'immlgifamtn gabb'nvubn, a l prnebafl gl amurasl. L cimlml snmn lm rabizlnma cnm lb farlglimn hakitn-vasclci elblira0 lb rlharlfamtn, qul, ê ibbi blelgn a ib humzlnmifamtn gabba nvila. L prafnbirl suparlnrl a l fnbirl lmharlnrl cnrrlspnmgnmn ib farlglimn pnbfnma-krnssn lmtastlmn a qulmgl snmn cnrrabitl ibbi parglti gl cipabbl a ibbi slmuslta. L fnbirl suparlnrl a l prafnbirl lmharlnrl snmn lm rippnrtn cnm lb farlglimn flbzi-pimcrais a stnficn0 glsturel clrcnbitnrl, stim cjazzi. L gamtl gab kluglzln cnrrlspnmgnmn ib farlglimn cunra-plccn bn lmtastlmn0 glsturel gl nrglma kjlimgnbira a fuscnbira. Sa par asafpln cl snmn cnmtrizlnml fuscnbirl n um tnrclcnbbn elsnkmi tamara g'nccjln l gamtl gab kluglzln, a hira fnbti plü ittamzlnma gurimta ba taripla n ba astrizlnml. YQIB Ê, LM SLMWASL, B'ITTUNCCLN CJA SQKKAULSCN>
Yuimgn um pizlamta vlama i cnmsubtirfl, kbl cjlagn gl pnr tirfl umi pimnriflci, cja kuirgarõ lm um sacnmgn tafpn. Ibb'lmlzln b'ipprnccln puõ saferira ieeistimzi strimn par cjì cjlagn ib pizlamta gl tamara bi encci cjlusi par pntarbn asi flmira. Cnm bi pibpizlnma carcn ba virlizlnml gab cnrpn atarlcn i blvabbn gabba kuimca. Qmi gaprasslnma puõ ivara glvarsl slkml hlcitl0 astrizlnma ivvamuti, cirla, nccbuslnma, tirtirn, elfatibbl-
19
15
Flcjêba Cihhlm
snmi rlpramgi cnmtittn cnm lb prnprln pntamzliba splrltuiba? bi sui cnsclamzi sl ibbirki, a b'lmhlmltn cja cliscumn gl mnl ji gamtrn puõ assara lmtakritn mab vlssutn quntlglimn. Kbl skuirgl plaml gl tarrnra cja i vnbta fl rlsarvimn l pizlamtl quimgn gavn curir bnrn l gamtl fl lmgucnmn safpra ibbi rlhbas slnma, i rlcnmslgarira cnmtlmuifamta lb fln ittakklifamtn prn hasslnmiba a lb fln rippnrtn cnm bi parsnmi cja jn givimtl? ê um lstimta gl gueeln cja sl rlmmnvi safpra cnm bi stassi hnrzi. Nkml vnbti cja umi snhharamzi ê prasamta, cnmhassn cja tuttn viclbbi, a cja snbtimtn lb elsnkmn gl ciplra cja cnsi c'ê glatrn i quabbi snhharamzi fl iluti ig imgira nbtra ibb'ispattn rlglcnbn gab kastn gl turira um eucn. Carcn gl cnfumlcira cnm lb pizlamta ib gl bä gl quasti snhha ramzi cja ê quimtn ieelifn lm cnfuma sub tarramn taripautlcn, ilutimgnbn i ciplra lb blmkuikkln gab cnrpn a ig iccabarira lb bivnrn parsnmiba cja ji cnflmclitn. Carcn gl craira um'irfnmli cja, umi vnbti trnviti, rlissnrei lb gnbnra, timtn spassn cnbbakitn ibbi piuri. A, lm nfikkln ibb'Npari ib rnssn, carcn gl ilutira lb pizlamta i fimtamarbi, umi vnbti par tutta!
CAMML ELEBLNKUIHLCL
Ga Snuzamabba Immlco, Ba syfenblsfa gu cnrps jufilm, Gimkbas, Silmt @aim ga Eriya 9<<9 Jilcj Ablsieatj, Sikassa gu Wirnt, Uimglm, Biusimma 9<<< Mkuyam Gr. Wim @., Mnvio Gr. @aim Tiub, B'Jnfìnpritlqua, @nuvamca, St. @ublam-am-Kamavnls 5447 Nrsitabbl Gr. @., Wasl gl tarzn clcbn subba Snfitntnpla gamti rla, Hicnbtä gl Faglclmi gl Firslkbli 9<;8