PAGGAMIT NG CODE-SWITCHING SA PAKIKIPAGKOMUNIKASYON NG MGA PILING MAG-AARAL SA MARY AND JESUS SCHOOL, INC., BUSTOS, BULACAN
Pamanahong Papel na Iniharap Sa mga Guro ng Departamento ng Filipino Baliuag University Baliwag, Bulacan
Bilang Bahagi sa Asignaturang Filipino 200, Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Pananaliksik
nina Mark Angelo R. Arceo Carissa H. Cruz Edwin N. Cruz Sandra P. Ragil Beverly Jean Salinas
Marso 2013 1
DEDIKASYON Ang pananaliksik na ito ay inihahandog ng mga mananaliksik sa mga sumusunod na indibidwal na siyang naging dahilan at inspirasyon ng bawat mananaliksik upang mapagpunyagian at mapagtagumpayan ang pananaliksik na ito: Una, para sa mga pamilya ng mga mananaliksik na walang sawang nagbigay ng suporta sa bawat mananaliksik at nagsilbing inspirasyon upang maisagawa nang maayos ang pag-aaral. Ikalawa, sa kanilang propesor na si Bb. Lilia C. Manahan na nagturo sa mga mananaliksik upang makapagsagawa ng isang maayos na pag-aaral at gumabay sa bawat mananaliksik upang maliwanagan sa bawat bahagi ng pananaliksik. Ikatlo, sa mga kapwa kamag-aral ng mga mananaliksik na nagbigay ng tulong at payo sa mga mananaliksik upang maging mas kapaki-pakinabang ang naturang pag-aaral. Ikaapat, sa mga kalahok ng pag-aaral, ang mga mag-aaral ng Mary and Jesus School, Inc. na taos-pusong ibinahagi ang kanilang mga kaalaman para sa isinagawang pananaliksik. Ikalima, ang pananaliksik na ito ay inihahandog din ng mga mananaliksik sa lahat ng mga Pilipino dahil ang pag-aaral na ito ay tungkol sa paggamit ng code-switching, hindi lamang ng mga kalahok sa pag-aaral kundi na rin ng bawat Pilipino na dapat bigyan ng pagpapahalaga ang wikang Filipino. Para sa Panginoong Diyos ng lahat na laging nandiyan upang gabayan ang mga mananaliksik na makatapos sa kanilang pag-aaral at lalo na sa pagpapalakas ng loob at pananalig ng mga mananaliksik. MGA MANANALIKSIK
2
PAGKILALA Ang pag-aaral na ito ay imposibleng mapagtagumpayan ng mga mananaliksik nang walang tulong at suporta ng mga sumusunod na inbidwal na buong pusong pinasasalamatan ng mga mananaliksik: Lubos ang pasasalamat ng mga mananaliksik sa kani-kanilang mga pamilya, lalo na sa kanilang mga magulang na hindi lamang tulong pinansyal ang ibinigay ngunit pati rin ang tulong ispiritwal at dalisay na pagmamahal at paggabay na nakatulong nang malaki upang matapos ang pananaliksik. Para kay Bb. Lilia C. Manahan, nagpapasalamat ang mga mananaliksik para sa kanyang mahabang pasensya upang ibahagi sa mga mananaliksik ang kanyang mga kaalaman upang ang mga mananaliksik ay malinang at mapaghusayan ang kanilang mga kaalaman sa paggawa ng isang makabuluhang pananaliksik. Sa direktora ng Mary and Jesus School, Inc. na si Gng. Teodora S. Perpetua at punonggurong si Bb. Marilyn Villesis, malaki ang pasasalamat ng mga mananaliksik sa kanila dahil sa pagbibigay ng pahintulot sa mga mananaliksik upang magpamigay ng mga talatanungan sa mga mag-aaral ng nasabing paaralan na siya ring lubos na pinasasalamatan ng mga mananaliksik dahil sa kanilang bukas-palad na pagbabahagi ng mga kaalaman, ideya at pananaw. Para sa dakilang Panginoong Diyos na nagbigay sa bawat mananaliksik ng talentong angkin na siyang ipinamalas ng mga mananaliksik sa naturang pag-aaral. Naisagawa ang pananaliksik na ito dahil nagsilbing ilaw ang Panginong Diyos sa bawat mananaliksik na siyang naging dahilan upang maghari ang pagkakaisa sa pagitan ng mga mananaliksik. MGA MANANALIKSIK
3
TALAAN NG MGA NILALAMAN Pahina DEDIKASYON. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
PAGKILALA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
TALAAN NG MGA NILALAMAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
KABANATA 1: SULIRANIN AT SANDIGAN NITO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
Panimula. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
Kahalagahan ng Pag-aaral. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8
Batayang Teyoretikal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10
Paglalahad ng Suliranin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12
Sakop at Limitasyon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
Paradigm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
Katuturan ng mga Talakay. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16
KABANATA 2: KAUGNAY NA LITERATURA AT PAG-AARAL. . . . . . . . . . . . . . . . .
18
Mga Kaugnay na Literatura. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
Mga Kaugnay na Pag-aaral. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26
KABANATA 3: PAMAMARAAN AT PINAGMULAN NG MGA DATOS. . . . . . . . . . .
35
Disenyo at Pamamaraan ng Pananaliksik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35
Talatanungan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
36
Istatistikal na Tritment ng mga Datos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
37
KABANATA 4: PAGLALAHAD AT PAGSUSURI NG MGA DATOS. . . . . . . . . . . . . . .
38
KABANATA 5: PAGBUBUOD, PAGWAWAKAS AT MGA TAGUBILIN. . . . . . . . . . .
62
TALASANGGUNIAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
76
MGA DAHONG DAGDAG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
KURIKULUM BAYTA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84
4
KABANATA 1 Suliranin at Sandigan Nito Panimula Ang wikang Filipino ay maihahalintulad sa isang butong itinanim na sa paglipas ng panahon ay tumubo; inalagaan hanggang sa yumabong, namunga, at pinakikinabangan ng mga Pilipino hanggang sa kasalukuyan. Iyan ang wikang Filipino na mananatiling buhay na bantayog ng pagiging makabansa ng mga Pilipino, isang matatag na puno na patuloy na sumasabay sa malakas na ihip ng hangin subalit nagbabago ng anyo sa paglipas ng panahon. Ang dating wikang Filipino ay nahahaluan na ng mga banyagang salita tulad ng Ingles. Ang wika ay isang matibay na kasangkapan sa pakikipagtalastasan. Hindi maaaring magkaroon ng isang matatag at buong pamayanan kung walang wikang mag-uugnay sa bawat isa. Ang wika ang dahilan kung bakit may pagbubuklod at pagkakaisa. Ito rin ang pinakamahalagang salik sa pagganap at pagtupad bilang tao sa kanyang lipunang ginagalawan. 1 Ang wikang Ingles ang pandaigdigang lingua franca. Noong 1762, ipinakilala ng mga mananakop na Briton ang wikang Ingles sa mga Pilipino. Gayunpaman, ang wikang Ingles ay nabigyang saysay lamang ng mga Pilipino sa pagitan ng mga taong 1898 at 1946, mga taon kung kailan ang Pilipinas ay nasa ilalim ng kapangyarihan ng Estados Unidos. Mula noon, ang wikang Ingles ang naging opisyal na wika ng Pilipinas. Noong Hulyo 14, 1936, pinili ng Surian ng Wikang Pambansa ang Tagalog bilang basehan ng pambansang wika ng Pilipinas. 2 Sa paglipas ng panahon, ang mga Pilipino ay nagsimulang gumamit ng wikang Filipino at Ingles sa pakikipagkomunikasyon ng halinhinan, at dahil doon ay sumibol ang code-switching.
1
Lakandupil Garcia, ed., et. al., Metalinggwistik na Pagtalakay sa Wikang Filipino, (Malabon City, Metro Manila: Jimcyzville Publications, 2012), 1. 2 Andrew Gonzales, FSC, “Language Planning Situation in the Philippines”, Journal of Multilingual and Multicultural Development, Vol. 19, No. 5&6, (Oxford, United Kingdom: Routledge, 1998), 487.
5
Sa bawat araw na lumilipas, lumalaki ang pangangailangan ng mga Pilipino na matuto ng wikang Ingles. Patuloy na lumiliit ang mundo dahil sa dumadaling paglalakbay sa pagitan ng mga bansa at patuloy na dumadaming ibayong kalakal na pumapasok sa Pilipinas, dulot na rin ng makabagong teknolohiya na patuloy ang mabilis na pag-unlad. Dahil dito, nararapat lamang na hasain ang pananalitang banyaga upang makasabay ang mga Pilipino sa malakas na ihip ng modernisasyon. Gayunpaman, sa konteksto ng lumiliit na mundo at ng lumalagong ibayong kalakal, higit na mahalaga pa ring pagyamanin ang kaalaman sa wikang Filipino. Tumitingkad ang pangangailangang maging sanay ang bawat Pilipino sa sariling wika hindi lamang upang makipag-ugnayan gamit ang wikang Filipino ngunit dahil ang wikang Filipino ang sisidlan ng mga pagpapahalaga, kasaysayan, at kulturang Pilipino – mga bagay na kahit kailanman ay hindi mananakaw ninuman. Kung ang isang Pilipino ay makikisalamuha sa ibang lahi at kultura, ang kanyang pagpapakilala sa sarili at sa bayan ay maiaayon sa mga ito. Sa bagong sitwasyon ng wikang Filipino, ang mga nabibilang sa nakababatang henerasyon ay hindi lubusang sinasanay ang paggamit ng pang-akademikong Filipino at Ingles. Sa halip, ang mga Pilipino, sa pangkalahatan, ay marunong gumamit ng „street Filipino‟ na siya nilang natututunan sa media at hindi sa pang-akademikong Filipino na natututunan sa paaralan. Hindi lubos na naiintindihan ng mga Pilipino ang pang-akademikong Filipino sapagkat karamihan sa mga guro ay hindi komportable sa paggamit ng wikang Filipino lamang bilang midyum sa pagtuturo. Dahil na rin sa kakulangan ng mga aklat at babasahing Filipino, ang pagaaral sa pang-akademikong Filipino ay nagiging kasinghirap ng pag-aaral sa pang-akademikong Ingles. 3
3
Roger Thompson, Filipino English and Taglish: Language Switching from Multiple Perspectives, (Amsterdam: John Benjamins Publishing Co., 2003), 56.
6
Hindi maipagkakaila ng mga Pilipino na kahit saanman sila magpunta, hindi nila maiiwasang gumamit ng code-switching at mahantad sa paggamit ng code-switching. Ang mga Pilipino ay mahilig sa pakikipagkapwa. Ang paggamit ng Filipino ay hindi sapat sa mga interpersonal na pakikisalamuha kaya‟t ihinalili ang paggamit ng Taglish na siyang taliwas sa itinuturong Filipino sa paaralan. Gayunpaman, ang paglaganap ng Taglish ay iniiwasan ang wikang Filipino na mapalitan ng wikang Ingles bilang gamiting wika sa pakikipagkomunikasyon sapagkat ang pang-akademikong Filipino at Ingles pa din ang ginagamit sa pagsagot sa mga pagsusulit sa paaralan at paghahanap ng trabaho. 4 Mula sa mga impormasyong nabanggit, masasabing laganap na nga ang code-switching o pagapalit-koda at ito ang nagtulak sa mga mananaliksik upang pag-aralan ang code-switching sapagkat karamihan sa mga Pilipino ngayon ay hindi alam kung ano ang ibig sabihin ng codeswitching kahit ito ay madalas nilang gamitin sa pakikipagkomunikasyon. Isa itong paksa na kailangang saliksikin at ipaalam sa mga Pilipino kung ano ang tungkulin nito sa kanilang mga buhay at sa mundong kanilang ginagalawan. Binanggit sa isang artikulo sa Manila Bulletin noong taong 2006 na ang paggamit ng Taglish, ang pinakagamiting uri ng code-switching sa Pilipinas, ay nangangahulugang may kakulangan sa kasanayan ang isang indibidwal sa paggamit ng Tagalog at Ingles sa isang kumpletong diskurso o hindi kaya ay parehong magaling ang isang indibidwal sa dalawang wika ngunit gumagamit ng code-switching upang mahasa ang komunikatibong kahusayan. 5 Sa pag-aaral na ito, layunin ng mga mananaliksik na mapagtagumpayan ang mga sumusunod na layunin nang sa gayon ay maging kapaki-pakinabang ang naturang pag-aaral:
4
Thompson, loc. cit. Ma. Lourdes Bautista, “Why do we code-switch?”, www.mb.com.ph/articles/218315/why-do-wecodeswitch#.UOEXEGdJZho, Enero 6, 2013. 5
7
1. Ipaalam sa mga mag-aaral ng Mary and Jesus School, Inc. sa Bustos, Bulacan kung ano ang ibig sabihin ng code-switching at ang mga kaugnay nitong impormasyon upang kanilang mapagtanto kung ano ang tungkulin nito sa kanilang mga buhay at sa wikang Filipino. 2. Mapatunayan ang mga nakaraang pag-aaral patungkol sa code-switching gamit ang mga datos na makakalap sa mga kalahok ng pananaliksik at mapalawak ang kaalaman patungkol sa code-switching at iba pang mga araling pangwika. 3. Mabigyan nang karampatang interpretasyon ang lahat ng mga datos na malilikom mula sa mga tagatugon nang sa gayon ay maging makatotohanan ang mga kasagutang makukuha sa pananaliksik. 4. Mabigyan nang maayos at malinaw na kasagutan ang mga suliranin sa pag-aaral na ito na siyang magiging makabuluhan sa kaalaman ng nakararami. Kahalagahan ng Pag-aaral Sa pag-aaral na ito, layunin ng mga mananaliksik na ipabatid sa mga nakararami ang mga katotohanang napapaloob sa pag-aaral ng code-switching. Naniniwala ang mga mananaliksik na magiging mahalaga, makabuluhan, at kapaki-pakinabang ang pag-aaral na ito sa mga sumusunod: Mga Mananaliksik. Ang mga impormasyong makakalap nila ay magsisilbing patnubay sa mga susunod pang mga pag-aaral at magiging malaking tulong ito sa mga mananaliksik upang makapag-ambag ng makabuluhang kaalaman tungkol sa code-switching at iba pang mga araling pangwika. Ang pananaliksik na ito ay magsisilbi ring sanggunian at mapagkukunan ng mga impormasyon ng mga mananaliksik hinggil sa code-switching. Makapagbibigay din ito ng
8
motibo sa mga mananaliksik upang mas pag-aralan pa at bigyang pansin ang mga araling pangwika tulad ng code-switching. Mga Mag-aaral. Ito ay makapagdadagdag sa kanilang mga kaalaman na siyang magsisilbing gabay sa kanilang mabisang pakikipagkomunikasyon. Ito rin ay magsisilbi bilang isang pagsasanay sa pagpapaunlad ng kanilang kasanayang pangwika at kakayahang komunikatibo. Pagdating sa mga usaping pangwika, sila rin ay mas magiging aktibo dahil sa kaalaman na kanilang nakalap mula sa pag-aaral na ito. Kabataan. Ang mga kabataan ang susunod na magiging mga pinuno ng bayan kaya‟t mahalagang ngayon pa lamang ay mamulat na sila sa mga araling pangwika nang sa ganoon ay malaman nila kung gaano kahalaga ang wika sa araw-araw nilang pamumuhay. Mga Magulang. Bilang mga magulang, tungkulin nila na magsilbing gabay sa kanilang mga anak sa pagpapaliwanag ng mga makabuluhang bagay na siyang magbibigay kaalaman sa kanilang mga anak. Maaari nilang ituro sa kanilang mga anak kung ano ang daan tungo sa mabisang pakikipagkomunikasyon nang sa ganoon ay lumaking may tiwala sa sarili ang kanilang mga anak pagdating sa pakikipagkomunikasyon. Publiko. Mula sa mga impormasyong nakalap ng mga mananaliksik, mailalahad sa publiko ang mga usaping pangwika na siyang magbibigay ng kaalaman sa kanila na maaari nilang gamitin sa araw-araw na pamumuhay at pakikisalamuha sa mga tao. Mga Susunod na Henerasyon. Ang pag-aaral na ito ay magsisilbing gabay at makapagbibigay ng impormasyon sa mga susunod na henerasyon upang mabatid nila kung ano ang pinagmulan ng mga aralin at usaping pangwika at upang malaman nila ang mga hakbangin at paraan na kanilang gagawin upang mas lalo pang mapag-aralan ang mga pag-aaral na tulad ng pananaliksik na ito.
9
Mga Guro at Propesor. Sa mga guro at propesor, lalo na sa mga nagtuturo ng asignaturang Filipino, isang malaking tulong ang pag-aaral na ito upang mapayabong ang kanilang kaalaman sa pakikipagkomunikasyon na umiiral sa kasalukuyan. Maaari nila itong gamiting sanggunian sa pagbabahagi ng kanilang ng mga kaalaman sa mga mag-aaral hinggil sa mga araling pangwika na siyang magsisilbing patnubay sa pagpapaunlad ng wikang Filipino. Administrasyon ng mga Paaralan. Dahil malaki ang sakop at impluwensya nila sa paaralan, maaari silang maglunsad ng mga programa na siyang tutulong sa pagpapaunlad ng wikang Filipino at pagpapayaman ng bokabularyo ng mga mag-aaral at mga guro na magsisilbing tulong sa pagkakaroon ng mabisang pakikipagkomunikasyon – pasalita man o pasulat. Batayang Teyoretikal Isang teorya ang ginamit ng mga mananaliksik bilang batayan sa pag-aaral na ito upang maging mas mainam ang isasagawang payak na pananaliksik. Malaki ang bahaging gagampanan ng teoryang ito lalo na sa pag-aanalisa at pagbibigay ng interpretasyon sa mga datos na makakalap ng mga mananaliksik. Ang batayang teyoretikal ng kasalukyang pag-aaral ay ibinatay sa Communication Accommodation Theory na nilinang ni Howard Giles, isang propesor ng sikolohiya at linggwistika sa University of California, Santa Barbara sa Estados Unidos. Si Giles ay isa sa mga eksperto na naglalayong ipaliwanag ang mga nagbibigay-malay, mga dahilan sa paggamit ng code-switching, at iba pang mga pagbabago sa istilo ng pananalita. 6 Ipinapaliwanag sa teoryang ito na nagkakaroon ng inklinasyon na gumaya o bumagay sa pagsasalita ng kausap ang isang indibidwal para bigyang halaga ang pakikiisa, pakikilahok,
6
Howard Giles, “Curriculum Vitae”, www.comm.ucsb.edu/sites/www.comm.ucsb.edu/files/ sitefiles/people/faculty/gilesh/cv-giles.pdf, Enero 3, 2013.
10
pakikipagpalagayang-loob, pakikisama o kaya‟y pagmamalaki ng pagiging kabilang sa grupo. Inaalam nito ang iba‟t ibang mga kadahilanan kung bakit ang isang indibidwal ay pinalalaki o pinaliliit ang kaibahang sosyal sa pagitan niya at ng kanyang mga interlokyutor o kausap sa pamamagitan ng sistemang berbal at di-berbal na pakikipagkomunikasyon.7 Mula sa isang artikulo na isinulat ni Rico, tinatalakay din sa Communication Accommodation Theory ang mga terminong interference phenomenon at interlanguage. Ang interference phenomenon ay tumatalakay sa impluwensiya ng nakagisnang wika o mother tongue sa pangalawang wika. Dito nabubuo ang Taglish at iba pang uri ng code-switching dahil sa hindi maiiwasang pagpasok ng mga katutubong wika ng mga bansang naging kolonya ng mga bansa na ang katutubong wika ay Ingles. Ang interlanguage naman ang tinatawag na mental grammar na nabubuo ng tao pagdating ng proseso ng kanyang pagkatuto sa pangalawang wika. Halimbawa nito ang mga salitang madalas na ginagamit ng mga Pilipino, na dahil sa sobrang dalas ay nadadagdagan ito ng gamit (nominalisasyon). Dito ay binabago ng tagapagsalita ang balarila sa pamamagitan ng pagdadagdag, pagbabawas at pagbabago ng mga alituntunin. 8 Gamit ang Communication Accommodation Theory bilang batayan sa naturang pananaliksik, napagtanto ng mga mananaliksik na ang teoryang ito ay hindi nalalayo sa konsepto ng pagpapalit-koda sa pakikipagkomunikasyon, berbal man o di-berbal. Karamihan sa mga kalahok sa pananaliksik ay nakatira sa Bulacan kaya‟t napakalaki ng posibilidad na wikang Tagalog ang kanilang nakagisnang wika at kung gumagamit man sila ng code-switching ay dahil ito sa epekto ng maraming mga bagay sa lugar kung saan sila nakatira. Isa pang kadahilanan na pinaniniwalaan ng mga mananaliksik ay hindi naman lahat ng mga taong nakakasalamuha ng mga kalahok sa pag-aaral ay kapareho nila ng wika at kultura kaya‟t malaki rin ang posibilidad 7
William Gudykunst, ed., Theorizing About Intercultural Communication, (Thousand Oaks, California, USA: Sage Publications, Inc., 2005), 121. 8 Ian Rico, “Teoryang Pangwika”, www.scribd.com/doc/60711215/Ian, Enero 6, 2013.
11
na akuin nila ang wika ng mga ibang taong nakakasalamuha nila o ang wika nila ang akuin ng mga taong kanilang nakakasalamuha sa araw-araw na pamumuhay. Sa mga susunod na kabanata, ilalahad ng mga mananaliksik kung ano ang epekto ng code-switching sa mga piling mag-aaral ng Mary and Jesus School, Inc. at kung bakit nila piniling gumamit ng code-switching kaysa sa isang purong partikular na wika sa pakikipagtalastasan. Naniniwala ang mga mananaliksik na sa pag-aanalisa ng teoryang ito, mas maiintindihan pa nila at mas magagabayan sila sa pag-aaral ng code-switching sapagkat ang teoryang ito ay maaari ring pagbatayan sa pag-aaral ng iba pang araling pangwika partikular na ang second language acquisition o pag-aaral ng ikalawang wika kung saan nabibilang ang code-switching. Paglalahad ng Suliranin Sa panahon ngayon, dapat mabatid ng mga tao ang pagpuna sa mga isyu at mga pangyayaring umiiral sa lugar na kanilang ginagalawan. Maraming mga bagay na pinagmumulan ng maraming katanungan na siyang nagdudulot sa mga tao upang manaliksik at matamasa ang kasagutang kanilang ninanais. Ito ay maisasagawa sa pamamagitan ng isang masusing pag-aaral at pag-aanalisa sa mga bagay na hinahanapan ng isang tiyak na kasagutan. Sa pananaliksik na ito, nais bigyang kasagutan ng mga mananaliksik ang mga sumusunod na katanungan: 1. Anong uri ng code-switching ang pinakagamitin sa pakikipagkomunikasyon ng mga piling mag-aaral sa Mary and Jesus School, Inc.? 2. Anong anyo ng code-switching ang kadalasang ginagamit sa pakikipagkomunikasyon ng mga kalahok sa pag-aaral? 3. Anu-anong mga impormasyon ang mayroon ang mga mag-aaral hinggil sa kanilang paggamit ng code-switching sa mga sumusunod: a. Sa anong paraan ng pakikipagkomunikasyon ginagamit ang code-switching?
12
b. Kailan sinimulang gamitin ang pagko-code-switching? c. Saan kadalasang ginagamit ang pagko-code-switching? d. Sino ang nakaimpluwensya upang gamitin ang code-switching sa pakikipagkomunikasyon? e. Ano ang nararamdaman kapag ginagamit ang code-switching o pagpapalit-koda? 4. Anu-ano ang iba‟t ibang mga kadahilanan ng mga mag-aaral kung bakit pinili nilang gamitin ang code-switching? 5. Anu-ano ang mga mabuting epekto ng paggamit ng code-switching sa mga sumusunod: a. Sa mga mag-aaral? b. Sa kanilang pag-aaral at akademikong pagganap? c. Sa wikang Filipino? 6. Anu-ano ang mga hindi mabuting epekto ng paggamit ng code-switching sa mga sumusunod: a. Sa mga mag-aaral? b. Sa kanilang pag-aaral at akademikong pagganap? c. Sa wikang Filipino? 7. Anu-ano ang mga pananaw ng mga mag-aaral ng Mary and Jesus School, Inc. patungkol sa maaaring paggamit ng code-switching ng mga susunod na henerasyon? Sakop at Limitasyon Ang pananaliksik na ito na may pamagat na “Paggamit ng Code-switching sa Pakikipagkomunikasyon ng mga Piling Mag-aaral sa Mary and Jesus School, Inc., Bustos, Bulacan” ay naglalayong sumaklaw sa isang daan at apatnapu‟t walong (148) piling mga mag-
13
aaral ng hayskul mula sa ikapitong baitang hanggang sa ikaapat na antas sa Mary and Jesus School, Inc. taong panuruan 2012-2013. Mula sa isang daan at apatnapu‟t walong (148) mga mag-aaral, isang daan (100) lamang sa mga mag-aaral ang nagkaroon ng pagkakataon upang maibahagi ang kanilang mga kasagutan sa pangangalap ng impormasyon ng mga mananaliksik sapagkat ang iba ay lumiban sa klase sa kadahilanang sila ay abala sa paghahanda para sa isang pagdiriwang na may kinalaman sa Minasa Festival. Hindi sinasaklaw sa pag-aaral na ito ang mga mag-aaral sa Mary and Jesus School, Inc. na hindi nabibilang sa mga unang klase ng bawat taon sa hayskul. Maraming baryasyon ng wika na nakapagpapabago sa paraan ng pakikipagkomunikasyon ngunit binigyang hangganan lamang ang pananaliksik na ito sa code-switching at hindi isinama ang kakambal nitong code-mixing o halong-koda sapagkat ibang pag-aaral ang dapat isagawa dito na siya ring maaaring maging dahilan ng pagkalito ng mga kalahok sa pag-aaral sa pagintindi ng code-switching. Ang mabubuong konklusyon ng mga mananaliksik ay magmumula lamang sa mga kasagutang kanilang malilikom mula sa mga talatanungang ipinamigay sa nabanggit na paaralan sa tulong na rin ng mga babasahin na siyang ginamit ng mga mananaliksik upang mas mapag-ibayo ang kaalaman sa code-switching at makapagbigay ng mga makatotohanan at tiyak na kasagutan sa mga suliranin ng pag-aaral.
14
Paradigm Paggamit ng Code-switching sa Pakikipagkomunikasyon ng mga Piling Mag-aaral sa Mary and Jesus School, Inc., Bustos, Bulacan
Wikang Banyaga
Mother Tongue
Code-switching
Iba‟t ibang uri ng code-switching
Iba‟t ibang paraan sa paggamit ng code-switching
Iba‟t ibang anyo ng code-switching
Mga nakaimpluwensya sa paggamit ng codeswitching
Lugar kung saan ginagamit ang codeswitching
Yugto ng buhay kung kailan sinimulang magcode-switching
Epekto sa Sarili
Epekto sa Akademikong Pagganap
Epekto sa Wikang Filipino
Mabuting Epekto
Masamang Epekto
Mabuting Epekto
Masamang Epekto
Mabisang komunikasyon
Kalituhan sa mga wika
Naiintindihan ang mga aralin
Mabababang mga marka
Mataas na tiwala sa sarili
Nababawasan ang kasanayan
Naipapahayag agad ang sagot
Hirap sa paggawa ng mga sulatin
Natututo ng ibang mga wika
Walang pagpapahalaga sa wika
Malikhain sa pagsasalita
Mabuting Epekto
Masamang Epekto
Natutumbasan ang Walang kasanayan dayuhang wika ang mga kabataan
Nakasasabay sa modernisasyon
Nababago ang taal na wika
Naipapaliwanag Hindi nagagamit Kulang ang kasanayan sa wika ang mga malalalim ang ibang mga na salita salita
Mga iba‟t ibang nararamdaman sa paggamit ng code-switching Mga kaalaman, ideya at pananaw patungkol sa paggamit ng code-switching ng mga susunod pang mga henerasyon
15
Katuturan ng mga Talakay Upang lubusang maintindihan ng mga mambabasa at mabigyang linaw sa mga tatalakayin ng pananaliksik na ito, binigyang katuturan ng mga mananaliksik ang mga sumusunod na mga terminolohiya na siyang tatalakayin sa pag-aaral na ito: Bilinggwal. Ito ang kakayahan ng isang tao na makapagsalita at nakagagamit ng dalawang wika sa isang pagkakataon.9 Code-switching. Ito ang pagpapalit sa pagitan ng dalawa o higit pang wika, o barayti ng wika sa konteksto ng isang pag-uusap. Maaari itong gamitin ng tuluy-tuloy o minsanan sa pangungusap at pagsasalitaan. 10 Englog (o Engalog). Isang uri ng impormal na sosyolek na ginagamit sa Pilipinas. Ito ang kombinasyon ng wikang Ingles at Tagalog sa pakikipagkomunikasyon; ang kabaligtaran ng Taglish.11 Inter-sentential switching. Isang anyo ng code-switching na nasa labas ng pangungusap o antas ng sugnay ang nagaganap na halinhinan ng mga wika o diyalekto. Ito rin ay tinatawag na extrasentential switching. 12 Intra-sentential switching. Isang anyo ng code-switching na nagaganap sa loob ng isang pangungusap o sugnay. 13
9
Garcia, et.al., op.cit, 2012, 11. David Crystal, “Code-switching”, A Dictionary of Language, 2nd ed., Chicago, USA: The University of Chicago Press, 2001. 11 Neville Hobson, “The Globalization of English”, www.webpronews.com/the-globalization-of-english2005-03, Enero 6, 2013. 12 Carol Myers-Scotton, “Code-switching with English: types of switching, types of communities”, World Englishes,Volume 8, Issue 3, (Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing, 1989), 333. 13 Ibid. 10
16
Pakikipagkomunikasyon. Mula sa salitang komunikasyon, ang pakikipagkomunikasyon ay ang pagpapahayag, pagpapabatid o pagbibigay ng impormasyon sa mabisang paraan, isang pakikipag-ugnayan, pakikipagpalagayan o pakikipag-unawaan. 14 Wika. Ang wika ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan. Ito ang kalipunan ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na bantas na ginagamit ng isang komunidad upang maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan.15 Taglish. Ito ay isang uri ng wika na nagmula sa Maynila mula sa paghahalo ng mga wikang Tagalog at Ingles sa pakikipagkomunikasyon.16 Tag-switching. Isang anyo ng code-switching na gumagamit ng mga tag phrase, padamdam at salita o parehong tag phrase, padamdam at salita, mula sa wika-A patungong wikaB.17
14
“Communication”, Merriam-Websters Collegiate Dictionary, 11th ed., USA: Merriam-Webster, Incorporated, 2003. 15 Leo James English, “Wika”, Tagalog-English Dictionary, 1990. 16 Virgilio Almario, “Wikang Taglish, Kamulatang Taglish”, www.sawikaan.net/wikang_taglish.html, Enero 6, 2013. 17 Li Wei, The Bilingualism Reader, (New York, USA: Routledge, 2000), 253.
17
KABANATA 2 Kaugnay na Literatura at Pag-aaral Sa kabanatang ito, ilalahad ng mga mananaliksik ang mga literatura at pag-aaral na kaugnay sa code-switching na siyang magdadagdag sa kaalaman ng mga mambabasa ukol sa paksa ng naturang pag-aaral. Makikita din sa kabanatang ito ang kaugnayan ng bawat literatura at pag-aaral sa pananaliksik. Ang mga impormasyong matatagpuan sa kabanatang ito ay ang mga impormasyon na nagsilbing patnubay sa mga mananaliksik upang mapagtagumpayan ang pagususuri ng mga datos mula sa mga kalahok ng pananaliksik. Mga Kaugnay na Literatura Ang pagiging bilinggwal, ayon kay Tiamson-Rubin ay madaling magbigay-daan sa codeswitching o pagpapalit-palit ng dalawang wika sa pag-uusap o talakayan. Tinatanggap na natural ang pagpapalit-palit ng isang bilinggwal na Pilipino ang paggamit ng Ingles at Filipino, kahit na anong lebel ng kagalingan sa dalawang wika ang narating niya. Kadalasang nagkakaroon ng code-switching kapag higit na komportable ang nagsasalita sa paggamit ng isang wika kaysa ibang wika batay sa paksang kanyang tinatalakay. May mga larangan sa buhay at karunungan na higit na magandang ipahayag sa Filipino kaysa wikang Ingles. 18 Mahusay ang paggamit ng code-switching kung napapanatili ang paggamit ng isang wika, halimbawa, Ingles, sa tamang tagal at hindi pabigla ang paglipat tungo sa paggamit ng Filipino. Mahalagang natural ang daloy ng paglilipat-lipat sa paggamit ng dalawang wika. 19 Ang code-switching ay nagbibigay-daan sa malayang panghihiram ng mga salita sa wikang Ingles. Hindi pa matitiyak ang magiging epekto nito. Hindi pa masasabi kung gaano
18
Ligaya Tiamson-Rubin, et. al., Retorika, Wikang Filipino at Sulating Pananaliksik, (Sampaloc, Manila: Rex Bookstore, 2006), 8. 19 Ibid.
18
karami sa talasalitaan ng wikang Ingles ang magiging bahagi ng wikang Filipino maliban lamang marahil sa mga salitang pangsiyensiya at pangteknikal. 20 Gaya ng sabi ni Tiamson-Rubin, hindi pa tiyak ang magiging epekto ng code-switching sa pakikipagkomunikasyon sapagkat maraming terminolohiya sa Ingles ang nagiging bahagi pa ng makabagong wikang Filipino sanhi ng pangangailangang dulot na rin ng makabagong panahon. Ibig sabihin, malaki ang maiaambag ng pananaliksik na ito sa mga Pilipino lalo na ngayong mas nahahantad na ang mga Pilipino sa media kung saan laganap ang code-switching dahil maaari itong maging basehan ng mga susunod pang mga pag-aaral. Ayon kay Mische, ang pinagsamang Tagalog at Ingles, na mas kilala bilang Taglish ay ginagamit sa pakikipagkomunikasyon sa maraming sitwasyon. Kadalasang mapapansin ito sa media – telebisyon, pag-aanunsiyo at ibang pang mga kondisyon – malayo sa mga napakapormal na pangyayari kung saan purong Tagalog at Ingles lamang ang ginagamit. Ang pinaghalong anyo ng Tagalog at Ingles ay orihinal na tinawag bilang „mix-mix‟ o „halo-halo‟, naging Engalog o Englog at pagkatapos ay Taglish. Sa totoo lang, ang madalas na paggamit ng code-switching ay isang balakid upang mabatid kung ano talaga ang taal na Tagalog at kung ano ang hiniram lamang o nagmula sa wikang Ingles. 21 Sa kasalukuyan, ang Taglish ay ang „street English‟ para sa mga Pilipino o ang paraan ng mga taong may pinag-aralan upang pag-iba-ibahin ang kanilang istilo ng pananalita. Gayunpaman, ang paglaganap ng Taglish ay hinahadlangan ang wikang Filipino upang halilihan ang Ingles bilang wikang pinakagamitin sapagkat ang parehong wika ay dapat alamin at mapagaralan sa paaralan. Ngunit ang pagtuturo ng wikang Filipino ay nasa proseso pa lamang ng pagbuo at paglinang ng isang ganap na pang-akademikong pamamaraan. Patuloy ang pagtatalo
20 21
Tiamson-Rubin, et. al., op. cit., 2006, 9. Margarete Mische, Philippine English, (Norderstedt, Germany: GRIN Verlag, 2008), 7.
19
sa paggamit ng wikang Filipino kaysa Ingles sa mga gawaing pampaaralan at iba pang mga gawain. Pero kahit na nangingibaw ang Ingles sa print media, lamang naman ang wikang Filipino sa telebisyon, radyo at lokal na mga pelikula. Ang code-switching ay isa lamang maliit na bahagi sa iba‟t ibang mga katangiang tampok sa barayti ng Ingles na ginagamit sa Pilipinas. 22 Kahit na malaki na ang bahagdang kinuha ng wikang Ingles sa wikang Filipino sa pakikipagkomunikasyon ng mga Pilipino, kailangan pa ring manatili ang wikang Tagalog sapagkat mayroon pa ring mga salitang Tagalog na walang katumbas sa ibang wika dahil na rin ang wika ay nakabatay sa kultura ng mga mananalita nito. Malaki ang pangangailangan ng mga mag-aaral na pag-aralan ang parehong wika sapagkat sa panahon ngayon, mahirap nang humanap ng trabaho kapag ikaw ay hindi marunong magsalita ng Ingles. Naniniwala ang mga mananaliksik na dapat gabayan ng mga guro ang mga mag-aaral upang kanilang maintindihan na ang paggamit ng code-switching ay isang opsyon upang mabatid ang mga salitang walang salin sa Filipino at upang mas mapabuti ang kanilang komunikatibong kakayahan. Sinabi din ni Mische na ang Taglish ay dating Engalog ngunit hindi sumasang-ayon ang mga mananaliksik dito sapagkat magkaiba ang kahulugan ng Taglish at Engalog. Ang Taglish ay Tagalog-Ingles at ang Engalog ay Ingles-Tagalog kaya‟t malaki ang kaibahan nito sa pahayag ni Mische kumpara sa ibang mga pahayag at sulatin. Mula sa isa sa mga pinakamaagang tala patungkol sa code-switching, ipinakilala ni Gumperz noong 1982 ang terminolohiyang „conversational code-switching‟ o pang-usap na pagpapalit-koda at binigyang diin ang malikhaing paggamit ng code-switching. Iyon ay sa pamamagitan ng pagpapanukala na ang code-switching ay isang komunikatibong kaparaanan na
22
Mische, loc. cit.
20
maaaring gamitin ng isang bilinggwal na halos parehong paraan na ang pagbabago ng prosodi, leksiko, o sintaktikong pamamaraan ay isang opsyon para sa isang monolinggwal. 23 Ayon kay Gumperz, ang pang-usap na code-switching ay maaaring tukuyin bilang pagpapalit, pagsasama o pagtatabi ng mga salitang ginagamit sa pakikipag-usap na nabibilang sa dalawang magkaibang sistema ng balarila. Ang pinakamadalas na paggamit ng paghahalinhinan ay nasa anyo ng dalawang magkasunod na pangungusap; kapag ang nagsasalita ay gumagamit ng pangalawang wika upang ulitin ang kanyang sinabi o para tumugon sa pahayag ng kanyang kausap.24 Batay sa perspektibong ito, iminungkahi ni Gumperz na ang code-switching ay isang elemento ayon sa napagkasunduang katayuan sa lipunan ng mga magkasingkahulugang pagpapahiwatig ng mga saloobin (contextualization cues) at mga paraan na ginagamit ng mga ispiker upang makipag-usap sa interlokyutor sa isang patuloy na pakikipag-ugnayan sa panlipunan at pangsitwasyong konteksto ng pakikipag-usap.25 Upang masuri ang code-switching bilang isang komunikatibong kaparaanan, pinasimulan ni Gumperz ang pang-usap na kahulugan ng code-switching gamit ang sequential analysis kung saan ang pagpili ng wika sa isang pahayag ay naiiba mula sa pagpili ng wika sa naunang pahayag. Bilang resulta sa pagsusuri ng code-switching, orihinal na ikinategorya ni Gumperz ang functional framework ng code-switching. Itinala ni Gumperz ang anim na tungkulin ng codeswitching: pagsipi ng isang kasabihan o pahayag, pagtukoy sa kausap gamit ang ibang wika, paggamit ng padamdam, pag-ulit ng pahayag sa ibang wika, pagpapahusay ng pahayag, pagsasatao ng mga bagay (personification) at pagsasabagay ng mga tao (objectification).
23
John J. Gumperz, Discourse Strategies, (Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press,
24
Ibid. Gumperz, op. cit., 1982, 132.
1982), 4. 25
21
Iminungkahi ni Gumperz na ang mga tungkulin ng code-switching ay mayroong mahalagang tungkulin sa diskurso ng mga bilinggwal dahil patuloy itong gumagawa ng mga pagpipilian kung anong wika ang gagamitin sa pakikipag-interaksyon.26 Isa si Gumperz sa mga nagpasimula at nagpakadalubhasa sa pag-aaral ng code-switching. Sa palagay ng mga mananaliksik, ang mga iminungkahing mga kadahilanan at kaparaanan ng code-switching ni Gumperz ay para lamang sa berbal na pakikipagkomunikasyon o pagsasalita sapagkat noon ay mas mahigpit ang pagpapatupad ng paggamit ng iisang wika sa mga talakayan sa paaralan. Sinuring mabuti ng mga mananaliksik ang mga pahayag upang kanilang mabatid ang kaibahan nito sa mga susunod na literatura. Ang pahayag ni Gumperz na ang kadalasang paggamit ng code-switching ay ang pag-ulit ng pahayag gamit ang ibang wika ay tumutukoy sa inter-sentential code-switching na isa sa mga anyo ng code-switching. Ibig sabihin, sa pag-ulit ng ispiker ng kanyang sinabi sa ibang wika ay mas naiintindihan siya ng kanyang interlokyutor. Bilang karagdagan sa pag-aaral ni Gumperz sa mga istratehiya sa diskurso ng mga bilinggwal, maraming pang mga pag-aaral ang nagsiwalat na ang mga bilinggwal na ispiker ay ginagamit ang code-switching bilang isang mahalagang panglinggwistikang istratehiya upang makamit ang ilang pangkomunikatibong layunin. Inilalarawan sa mga pag-aaral na ito na ang paggamit ng code-switching ay malayo sa kakulangan ng kasanayan sa wika ng mga ispiker. Ang pagsusuri ni Gumperz sa code-switching bilang isang komunikatibong kaparaanan ay nilinang ni Myers-Scotton gamit ang kanyang Markedness Theory of Language Choices. Una sa lahat, ipinaliwanag ni Myers-Scotton ang mga panlipunang kaganapan ng mga ispiker at ang mga katangian ng relasyon sa pagitan nila patungkol sa pag-iral ng code-switching. Iminungkahi ni Myers-Scotton na ang pagganyak sa code-switching ay upang makipag-ayos sa panlipunang
26
John J. Gumperz, Discourse Strategies, (Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press,
1982), 75.
22
sitwasyon ng ispiker. Samakatuwid, ang code-switching ay dapat na mabilang bilang isang socio-functional phenomenon sa pagitan ng mga bilinggwal na ispiker. 27 Batay sa mga socio-psychological na pagganyak sa code-switching, ipinakilala niya ang Markedness Model. Ang pangunahing panteoryang pagpapalagay ni Myers-Scotton ay binuo mula sa „markedness metric‟, isang sukatan at model kung saan ay nabibigyang-daan ang mga ispiker upang makilala ang lahat ng mga wikang pagpipilian bilang „unmarked‟ (ordinaryo) o „marked‟ (hindi pangkaraniwan) sa sanggunian ng mga kinaugaliang wika sa kanilang komunidad.28 Upang malinang ang Markedness Model ni Myers-Scotton, ipinakilala niya ang konsepto ng Rights-and-Obligations Sets o RO Sets na binubuo ng mga nakaugaliang pangyayari sa isang komunidad. Ang RO Sets ay binubuo ng mga pag-uugali at inaasahan ng mga ispiker sa bawat isa at base sa balangkas na ito ay nakalilikha ang mga ispiker ng „unmarked‟ o „marked‟ na mga wikang pagpipilian. Bilang halimbawa, ang RO Sets para sa karaniwang silid-aralan ay ang pagsasalita ng Ingles ayon sa mga tuntunin ng wikang pinili. Kadalasan, ang pagpili ng „unmarked‟ na wika ay kinikilala bilang karaniwan o inaasahan dahil ang mga ispiker ay binuo ang pangunahin o kinaugaliang midyum sa isang pakikipag-ugnayan, ang barayti ng wikang kanilang ginagamit. Samantalang ang pagpili naman ng „marked‟ ay bihira at hindi inaasahan dahil ito ay ipinakahulugan bilang taliwas na kinaugaliang barayti ng wika sa isang pakikipagugnayan. Dahil dito, ipinakilala ni Myers-Scotton ang code-switching bilang gawi o asal sa pakikipagkomunikasyon, tungkulin upang magkaunawaan ang mga nag-uusap, pagkakaunawa nila sa kanilang mga sarili at ang relasyon nila sa iba. Samakatuwid, ang mga bilinggwal o multilinggwal ay may kakahayahang makagawa ng bagong RO Sets alinsunod sa mga layunin 27
Carol Myers-Scotton, Social Motivations for Codeswitching: Evidence from Africa, (New York, USA: Oxford University Press, 1993), 77. 28 Ibid.
23
ng pag-uusap sa pamamagitan ng paggamit ng code-switching. Bilang konklusyon, iminungkahi ni Myers-Scotton na ang code-switching ay maaaring ituring na „unmarked‟ sa naaangkop na wika ng komunidad. 29 Dahil na rin sa mga iba‟t ibang taong nakakasalamuha ng isang indibidwal sa kanyang pamumuhay, kailangan niyang makibagay sa ito o siya ang pakikibagayan sa wikang kanyang ginagamit upang magkaroon sila ng isang maayos na pagkakaintindihan sa kanilang pakikipagugnayan sa bawat isa. Dahil dito, naging opsyon ang paggamit ng code-switching na siyang katulad ng pahayag ni Gumperz. Ibig sabihin, may kalayaan ang isang indibidwal kung ano ang wikang kanyang gustong gamitin sa kaparaanan na kanyang nais. Isa pang mahalagang pag-aaral ang nagbigay-liwanag sa pananaliksik sa code-switching, ang pag-aaral ni Auer kung saan ay kanyang binatikos ang paradigm ni Gumperz. Tinutulan niya ang mga iminungkahing tungkulin ng code-switching ni Gumperz sapagkat kulang ang kanyang pagpapaliwanag dahil ang panglinggwistikang kayarian at pragmatiko o pang-usap na tungkulin ay hindi binanggit. Binigyang-diin din ni Auer na ang mga ispiker ay hindi gumagawa ng pananalita base sa isang sitwasyon na siyang binanggit ni Gumperz. Sa halip, gumagawa ng sitwasyon ang ispiker mula sa kanyang pakikipag-interaksyon. 30 Upang malutas ang suliraning ito, pinagtibay ni Auer ang sequential na balangkas ng Conversational Analysis. Simula noong nalaman ni Auer na ang mga ispiker ay hindi namamalayang nagpupunyagi upang mapanatili ang wika sa naunang pahayag, nagpasya si Auer na ang code-switching ay may partikular na tungkulin na markahan ang pag-iiba sa pagpili ng wikang gagamitin. Ang code-switching ay lumilikha ng isang kapansin-pansing
29 30
Myers-Scotton, op. cit., 1993, 111. Peter Auer, Bilingual Conversation, (Amsterdam, Netherlands: John Benjamins Publishing Company,
1984), 4.
24
magkasingkahulugang hudyat o pagpapahiwatig (contextualization cues) sa pamamagitan ng paghahalinhinan ng mga wika sa mga bilinggwal. 31 Higit pa dito, inilahad ni Auer kung bakit ang Conversation Analysis o CA ay kapakipakinabang sa pagsusuri ng pang-usap na code-switching. Una sa lahat, ang code-switching ay nagbibigay-daan para sa pagsisiyasat ng koneksyon sa pagpili ng wika sa pagsasalitaan. Iyon ang katotohanan na anumang wika ang piliin ng isang indibidwal sa kanyang pananalita, ang piniling wika ay nagbibigay-impluwensya sa susunod na wikang pipiliin ng ispiker o ng kanyang kausap.32 Pangalawa, nililimitahan nito ang mga pagpapakahulugan dahil naiuugnay nito ang kanyang interpretasyon pabalik sa pagpapakahulugan ng kausap mula sa pag-uugaling kanyang ipinamamalas.33 Gamit ang Conversational Analysis, nabuo ni Auer ang dalawang kategorya para sa pagsusuri ng code-switching, ang participant-related language alternation at discourse-related language alternation. Ayon kay Auer, ang mga bilinggwal na ispiker ay nagsasagawa ng participant-related language alternation upang matumbasan ang kagalingan ng interlokyutor sa isang wika o upang magbigay-daan sa wikang ibig gamitin ng isang indibidwal o ispiker. Sa kabilang dako, ginagamit ng mga bilinggwal ang discourse-related language alternation upang makapag-ambag sa kaanyuan ng mga pangungusap sa pakikipagtalastasan sa pamamagitan ng pagbuo ng kaibahan sa wikang nais gamitin. 34 Dahil na rin si Gumperz ang nagpasimula ng code-switching, maraming mga kritiko ang bumatikos sa kanyang mga iminungkahi dahil sa palagay ng mga kritiko na tulad ni Auer, kulang
31
Auer, op. cit., 1984, 5. Auer, loc. cit. 33 Auer, op. cit., 1984, 6. 34 Auer, op. cit., 1984, 8. 32
25
pa ang mga datos na ito at mayroon pang mga bagay na wala pang katiyakan. Kahit na matuto pa ng ibang wika ang isang monolinggwal at siya ay maging bilinggwal na ispiker, babalik pa din siya sa wikang kanyang kinagisnan. Mula sa mga kaisipang nilinang ng mga eksperto ay mas napadali ang pag-iintindi sa code-switching ngunit marami pa rin ang mga nagtatalo dahil na rin sa iba‟t ibang mga paniniwala at pananaw nila. Hanggang sa ngayon, maaari pa ring mabago ang mga mungkahi at pahayag na napapaloob sa code-switching dahil na rin sa hindi mapipigilang pagbabago sa iba‟t ibang wika. Mga Kaugnay na Pag-aaral Ang pag-aaral nila Apuli, Mabini at Almasco noong taong 2011 ay kaugnay sa pag-aaral ng kasalukuyang pananaliksik. Pangunahing layunin ng pag-aaral na ito ang malaman ang mga salitang madalas gamitin ng mga mag-aaral sa pagko-code-switching sa Bicol University Integrated Laboratory High School (BUILHS). Inalam nila kung anu-ano ang mga kabutihang naidudulot sa paggamit ng mga mag-aaral ng code-switching, mga suliraning kinakaharap ng mga mag-aaral sa pagbuo ng mga pangungusap, at kung ano ang mga mungkahing maibibigay ng mga mag-aaral upang ang suliranin ng code-switching sa BUILHS ay mabigyan ng solusyon. Isinagawa ang kanilang pananaliksik sa pamamagitan ng paggawa ng mga tseklist na kanilang pinasagutan sa mga kalahok ng kanilang pag-aaral. Nagpagawa din sila ng isang sanaysay sa isang daang mag-aaral na may tema na “Ang Wika ng Kabataan sa Makabagong Panahon”. Bukod dito, nagsagawa sila ng isang panayam o interbyu sa mga gurong nagtuturo sa BUILHS. Naging mga tagatugon nila ang bawat unang klase sa bawat taon ng hayskul. Ayon sa kanila, ang panonood ng telebisyon ang isa sa mga kadahilanan kung bakit nagiging gamitin ang code-switching sa iba‟t ibang dako ng Pilipinas. Ang code-switching din ayon sa kanilang pananaliksik ay madalas gamitin ng mga opisyal ng gobyerno kaya‟t pati sa
26
kabataan ngayon ay gamitin ang code-switching.35 Maiuugnay ang kasalukuyang pag-aaral sa nabanggit na pananaliksik ngunit ang mga kalahok ng pag-aaral ay mga mag-aaral na nakatira sa rehiyon ng Bikol. Dahil dito, kahit na gumagamit pa rin ng Taglish ang mga mag-aaral sa rehiyon ng Bikol, mas maraming halinhinan ng wika at diyalekto ang nagaganap doon sa kadahilanang kahit marami ang gumagamit ng wikang Bikol, laganap ang paggamit ng Tagalog saanman sa Pilipinas kaya‟t dumadami ang uri ng code-switching na kanilang ginagamit kumpara sa mga taong nakatira sa Katagalugan. Itinuring nila Apuli, Mabini at Almasco ang code-switchig bilang isang suliranin na dapat masolusyonan pero ang code-switching ay mayroon namang kabutihang naidudulot sa kabila ng mga negatibong epekto nito sa bawat Pilipino at lalo na sa wikang Filipino. Sila Lim at Arnaldo, mga mag-aaral mula sa San Beda College, ay gumawa ng isang masusing pag-aaral sa kung ano ang mga kadahilanan sa paggamit ng code-switching. Kagaya ng pag-aaral nila Apuli, Mabini at Almasco, layong malaman nina Lim at Arnaldo kung anong uri ng code-switching ang kadalasang ginagamit ng mga mag-aaral sa San Beda College, partikular na ang mga nasa ikalawang taon ng BSBA Human Resource Development Management. Bukod dito, ginamit nilang batayan ang edad, kasarian at katayuan sa lipunan ng mga tagatugon. Ang mga talatanungang kanilang ipinamigay sa mga mag-aaral ang siya lamang naging batayan ng mga mananaliksik sa kanilang pag-aaral. Bilang konklusyon sa kanilang pananaliksik, lumalabas na hindi nakaaapekto ang edad, kasarian at katayuan sa lipunan sa paggamit ng code-switching. Naniniwala silang isa sa mga pangunahing kadahilanan sa paggamit ng code-switching ang pagkakaroon ng mahinang
35
Jean Apuli, Daisy Mabini at Aila Almasco, “Umiiral na Code-Switching na Ginagamit ng mga Mag-aaral sa BUILHS”, tl.scribd.com/doc/62746911/Thesis-2, Enero 6, 2013.
27
bokabularyo sa wikang Filipino at Ingles na siyang nagtutulak sa mga mag-aaral na gamitin nang sabay ang wikang Filipino at Ingles sa isang diskurso.36 Sa pag-aanalisa ng pag-aaral na ito nina Lim at Arnaldo, pinili ng mga mananaliksik na huwag nang gawing batayan ang edad, kasarian at estado sa lipunan sapagkat napatunayan sa nasabing pananaliksik na hindi ito nakaaapekto sa paggamit ng code-switching ng mga bilinggwal. Napag-alaman ng mga mananaliksik na sa pag-aaral ng idyolek nabibilang ang mga batayang ito kaya‟t minabuti na ng mga mananaliksik na gawing payak ang pag-aaral at gawing batayan lamang ang antas ng mga kalahok sa pananaliksik. Tumugma ang naging resulta sa kadahilanan kung bakit pinipiling ng isang indibidwal na gumamit ng code-switching sa artikulo na isinulat ni Bautista na nabanggit sa unang bahagi ng pananaliksik. Totoo na dahil sa mahinang bokabularyo, pinipiling gamitin ng isang bilinggwal ang kanyang pangalawang wikang natutunan upang mapunan lahat ng mga salitang hindi niya alam o walang salin sa wikang kanyang nakagisnan. Sa isang pananaliksik ng mga mag-aaral sa Nueva Vizcaya State University na kinabibilangan nila Lopez, Magday, Danao at Blanza noong Oktubre ng taong 2011, pinaniniwalaan nila na ang mga mag-aaral, saan man magpunta ay hindi malalayo sa Ingles. Kahit na ang Ingles ay halos naiuugnay sa edukasyon, marami pa rin ang gumagamit ng wikang Ingles sa labas ng paaralan na siyang nagiging dahilan kung bakit malaki ang papel ng wikang Ingles sa mga mag-aaral. Layunin ng pag-aaral na ito ang alamin kung ano ang nagiging epekto ng code-switching at bilinggwalismo sa mga mag-aaral. Nais nilang malaman kung ano pananaw ng mga mag-aaral sa wikang Ingles at Filipino bilang gabay sa kanilang pagkatuto. Mga mag-aaral na nasa ikaapat
36
Kimbee Lim at Mimi Arnaldo, “The Factors Leading to Code- Switching Habit of Second Year HR Students in San Beda College, S.Y. 2010- 2011” www.scribd.com/doc/74495972/ENG04-Thesis, Enero 6, 2013.
28
na taon ng hayskul ang naging mga tagatugon ng mga mananaliksik – tig-iisang daan at apatnapung (140) mag-aaral mula sa isang publiko at pribadong paaralan sa lungsod ng Ormoc. Binigyan ang mga tagatugon ng isang talatanungan upang kanilang maibahagi ang kanilang paniniwala at pananaw tungkol sa code-switching at bilinggwalismo. Sa pagtatapos ng kanilang pag-aaral, natuklasan nilang Ingles ang mas pinili ng mga mag-aaral kaysa sa wikang Filipino sapagkat kadalasang ginagamit ang wikang Ingles sa mga pormal na aktibidades o gawain. Isa pang kadahilanan ay dahil kailangang matutunan ang Ingles dahil ito ang susi upang magtagumpay sa panghinaharap. Ang naging pag-aaral ng mga mananaliksik ay sumasalungat sa kanilang inaasahan. Para sa kanila, dapat na mas bigyan ng pagpapahalaga ang wikang Filipino. 37 Sumasang-ayon ang mga mananaliksik na dapat ay mas binigyang halaga ng mga kalahok sa pag-aaral nila Lopez, Magday, Danao at Blanza ang wikang Filipino kaysa sa wikang Ingles. Ang wikang kinagisnan ang nagsisilbing pagkakakilanlan ng isang indibidwal kaya‟t nakalulungkot na isiping mas pipiliin ng isang Pilipino ang ibang wika kaysa sa sarili niyang wika. Maaari pa rin namang magtagumpay sa panghinaharap nang nagiging isang makabansang indibidwal. Kahit na ganito ang pananaw ng mga kalahok sa pag-aaral, hindi pa rin nila dapat kalimutan ang wikang kanilang kinagisnan. Naniniwala ang mga mananaliksik na kaya wikang Ingles ang pinili ng mga naturang mga tagatugonn ay marahil mayroong utak kolonyal ang karamihan sa mga ito. Gaya na din ng sinabi nila Lopez, Magday, Danao at Blanza na kahit nasa labas man ng paaralan ang mga magaaral, nahahantad pa rin sila sa code-switching na karamihan ay nagmumula sa media.
37
Maripple Lopez, et. al., “Effects of Code-switching and Bilingualism on Filipino Learners”, www.scribd.com/doc/71885361/Effects-of-Bilingual-and-Code-Switching-in-Filipino-Learns, Enero 6, 2013.
29
Sa isang pananaliksik ng isang mag-aaral sa University of the Philippines Los Baños, nais alamin ni Liwanag kung gaano kaepektibo ang paggamit ng Taglish o code-switching bilang midyum sa pagtuturo; pati na rin ang nagiging epekto nito sa pagkatuto ng mga mag-aaral. Naglalayon din si Liwanag na alamin kung anong anyo ng code-switching ang umiiral sa mga silid-aralan ng mga tagatugon pati na rin ang lebel ng pagkakaintindi ng mga mag-aaral sa pangakademikong aralin. Dalawang klase sa asignaturang Natural Science ang kinuha ni Liwanag bilang mga tagatugon sa kanyang mga talatanungan na may kabuuang walumpu‟t anim (86) na mga magaaral. Inalam ni Liwanag kung gaano kataas ang lebel ng kasanayan ng mga mag-aaral sa Ingles at Tagalog sa pagpupuntos ng mga mag-aaral sa kanilang sarili ng 1 bilang pinakamataas at 5 bilang pinakamababa. Bukod dito, tinanong niya ang mga mag-aaral kung anong wika ang ginagamit ng mga mag-aaral sa asignaturang Natural Science, sa iba pang mga asignatura at pati na rin sa labas ng pamantasan. Bilang konklusyon sa kanyang pag-aaral, Taglish ang kadalasang ginagamit ng mga magaaral at hindi ito nakaaapekto sa akademikong pagganap at pagsusulit ng mga mag-aaaral. Mas madali ring naipapahayag ng mga mag-aaral ang kanilang mga ideya gamit ang Taglish kaysa purong Filipino at Ingles. Bilang rekomendasyon, sinabi ni Liwanag na isama sa mga susunod na pag-aaral ang study habits ng mga mag-aaral bilang batayan sa akademikong pagganap ng mga mag-aaral na gumagamit ng Taglish sa klase. 38
38
Mariyel Hiyas Liwanag, “Nature and Effects of Code-switching as a Communicative Medium of Discussion Inside Natural Science 1 Classrooms in the University of the Philippines”, www.prezi.com/ iebf3mgm5dyg/thesis-it-2, Enero 6, 2013.
30
Hindi maiiwasan sa mga talakayan sa paaralan na gumamit ng higit sa isang wika dahil na rin sa mga salita o terminolohiyang siyentipiko at teknikal na tinatalakay. Isang malaking tulong ang paggamit ng code-switching sa loob ng silid-aralan pero maaari rin itong magdulot ng masamang epekto na siyang inaalam ng mga mananaliksik. Dapat ay magkaroon ng hangganan ang paggamit ng dalawang wika sa mga talakayan. Hindi na siguro magandang marinig mula sa mga guro ng asignaturang Filipino ang paggamit ng Ingles sa pagtuturo at sa mga guro ng asignaturang Ingles ang paggamit ng wikang Tagalog upang turuan ang mga mag-aaral. Maganda ang kinalabasan ng pag-aaral ni Liwanag para sa mga mananaliksik dahil ang lebel ng kasanayan ng mga mag-aaral sa Unibersidad ng Pilipinas sa Los Baños sa wika ay mataas. Ibig sabihin, nakatutulong ang code-switching upang kanilang mapagbuti at gawing epektibo ang pakikipagpalitan ng mga ideya at saloobin. Mula sa disertasyon ni Paramasivam Muthusamy, isang lektor sa Universiti Putra Malaysia, tinalakay niya ang iba‟t ibang mga tungkulin at kadahilanan sa paggamit ng codeswitching ng mga mag-aaral sa Universiti Putra Malaysia. Ayon sa kanyang disertasyon, inilahad ni Latila Malik mula sa kanyang librong Sociolinguistics: A Study of Codeswitching (1994) ang sampung kadahilanan sa paggamit ng code-switching na siyang naging kanyang batayan sa paggawa ng mga katanungan para sa kanyang pananaliksik. Ang mga kadahilanang ito ay ang mga sumusunod: 1.
Kakulangan sa kakayahan. Ipinapaliwanag ng mga bilinggwal at multilinggwal na ang dahilan kung bakit sila nagko-code-switch ay dahil hindi nila mahanapan ng tamang salita ang kanilang gustong sabihin at ipahiwatig o kaya ay hindi nila maiparating ang kanilang mensahe ng maayos.
31
2.
Kakulangan sa register. Kapag ang mga ispiker ay hindi magaling sa paggamit ng dalawang wika at hindi nila alam ang salin sa alinman sa dalawang wika, nagkakaroon ng code-switching. Bilang resulta, kadalasang ginagamit ng isang indibidwal ang mga terminolohiya sa wikang Ingles na sa kanila ay pamilyar.
3.
Kondisyon ng ispiker. Kapag ang mga bilinggwal ay pagod o galit, nagkakaroon ng code-switching. Ibig sabihin, kapag nasa magandang kondisyon ang pag-iisip ng isang indibidwal, mahahanapan niya ng tamang terminolohiya ang kanyang mga sinasabi.
4.
Upang bigyang-diin ang isang paksa. Nabibigyang-diin ang isang paksa sa paggamit ng code-switching dahil nagdadagdag ito ng lakas o kapangyarihan sa gustong ipahiwatig ng ispiker.
5.
Kinagawiang karanasan. Nagkakaroon ng code-switching sa paggamit ng mga nakaayos nang mga pahayag ng pagbati, pamamaalam, utos at kahilingan, imbitasyon at pagpapasalamat.
6.
Semantikong kabuluhan. Ang paggamit ng code-switching ay nagbibigay ng makabuluhang impormasyon. Ito ang pinagmumulan ng pagkakaunawa ng ispiker sa dalawang wika. Mayroong ibig sabihin ang pagpili ng salitang papalitan sa ibang wika at ito ang magiging basehan ng pag-uugali at emosyon ng ispiker.
7.
Upang magkaroon ng pagkakakilanlan sa isang grupo. Ang isang indibidwal ay gumagamit ng code-switching hindi lamang dahil mas madali siyang maiintindihan ng ibang tao kundi upang malaman din ng iba ang kaibahan niya sa kanyang mga kinakausap.
32
8.
Upang ipakilala ang ibang tagapakinig o tagapanood. Ginagamit ang codeswitching kapag nais ng ispiker na ipakilala ang ibang tao na may ibang pinagmulan o iba ang wikang ginagamit. Bilang halimbawa, ang tagapagbalita sa India ay gumagamit ng Hindi bilang wikang pambansa nito pero gumagamit din ng Ingles. Bukod dito, inuulit niya ang lahat ng sinabi niya sa Hindi sa Ingles upang maintindihan siya ng ibang tagapakinig na hindi marunong ng Hindi.
9.
Pragmatikong kadahilanan. Minsan, ang pagpapalit-koda sa pagitan ng dalawang wika ay labis na makahulugan lalo na sa konteksto ng pakikipag-usap. Binibigyang-diin din nito ang digri ng pagkakalahok ng ispiker sa usapan.
10.
Upang makakuha ng atensyon. Mas madaling makakukuha ng atensyon ang ispiker mula sa kanyang mga tagapakinig kung siya‟y gagamit ng code-switching. Ang halimbawa nito ay ang mga patalastas. Bilang halimbawa, sa isang Ingles na pahayagan, kapag ang mga mambabasa nito ay hindi Ingles ang kinalakihang wika, ang kanyang atensyon ay kusang dedepende sa wikang kanyang kinalakihan upang maintindihan ang mga nakalathala sa pahayagan.
Sa pagtatapos ng kanyang disertasyon, napag-alaman ni Muthusamy na ang mga kinagiawang mga ekspresyon ang kadalasang ginagamit sa pagpapalit-koda ng mga mag-aaral sa Universiti Putra Malaysia. Isang kadahilanan sa pagpapalit-koda ang kakulangan sa kasanayan sa wikang Tamil na siyang nagtutulak sa mga kalahok ng pag-aaral upang gumamit ng codeswitching. Iba‟t ibang libro ang kinonsulta ni Muthusamy upang makahanap ng iba‟t ibang mga kadahilanan sa paggamit ng code-switching. Hindi siya nagkamaling gamitin ang mga
33
kadahilanang iminungkahi ni Malik dahil ang mga kadahilanang ito rin ang isinagot ng mga kalahok sa pag-aaral. 39 Sa pag-uugnay ng mga mananaliksik sa pag-aaral ni Muthusamy sa kasalukuyang pagaaral, napatunayan ng mga mananaliksik na hindi lamang ang mga Pilipino ang nahihirapan sa paggamit ng isang wika sa kumpletong diskurso ngunit pati na rin ang mga Indones. Upang masolusyonan ang mga problemang ito, ginagamit ng mga Indones ang wikang Ingles na siya ring ginamit ng mga Pilipino upang mapunan ang mga salitang walang salin sa wikang Filipino. Isa itong patunay na ang wikang Ingles nga ang pandaigdigang lingua franca kaya‟t kahit saanmang dako ng mundo mapunta ang isang indibidwal, mahahantad at mahahantad pa rin siya sa paggamit ng wikang Ingles.
39
Paramasivam Muthusamy, “Communicative Functions and Reasons for Code-switching: A Malaysian, Perspective”, www.crisaps.org/newsletter/summer2009/Muthusamy.doc, Enero 6, 2013.
34
KABANATA 3 Pamamaraan at Pinagmulan ng mga Datos Sa kabanatang ito, malinaw na inilahad ng mga mananaliksik ang pinagmulan ng mga datos, mga pamamaraan at hakbangin kung papaano nakalap ang mga datos, ang disenyo ng pananaliksik, at ang istatisikal na tritment ng mga datos na malilikom. Disenyo at Pamamaraan ng Pananaliksik Ang isinagawang pag-aaral ay gumamit ng isang deskriptibong metodolohiya sa pananaliksik. Mayroong siyam na research designs ngunit piniling gamitin ng mga mananaliksik ang Descriptive Survey Research Design kung saan gumagamit ng mga talatatanungan o sarbey para makalikom ng mga datos ang mga mananaliksik sa mga kalahok ng kanilang pag-aaral. Ayon kina Laurentina Paler-Calmorin at Melchor Calmorin, ang Descriptive Survey Research Design ay naglalayong kumalap ng mga impormasyong batay sa kasalukuyang mga pangyayari. Ginagamit ito at inirerekomenda ng nakararami dahil ito ang pinakamabisang paraan upang makakolekta ng tiyak na impormasyon batay sa mga pag-uugali, paniniwala at pananaw ng mga kalahok sa isinasagawang pananaliksik. 40 Naniniwala ang mga mananaliksik na angkop ang disenyong ito sa naturang pananaliksik sapagkat mas mapapadali ang pangangalap ng datos mula sa mga tagatugon. Gumawa ng isang plano ang mga mananaliksik upang maging maayos ang kalalabasan ng pag-aaral. Sinimulan ang pananaliksik sa paghahanap ng mga babasahing may kaugnayan sa code-switching na siyang inintindi ng mga mananaliksik upang maging maalam ang mga mananaliksik patungkol sa paksang code-switching. Ang mga babasahing ito sa partikular ay ang mga libro, pahayagan, dyornal at diksyunaryo na siyang naging sandigan ng mga mananaliksik
40
Laurentina Paler-Calmorin at Melchor, A. Calmorin, Research Methods and Thesis Writing, 2nd ed., (Sta. Mesa Heights, Quezon City: Rex Book Store, 2007), 70.
35
upang lumalim ang kanilang kaalaman sa code-switching. Dahil na rin sa makabagong teknolohiya, malaki ang naitulong ng Internet upang mas mapag-ibayo ang pag-aaral ng mga mananaliksik. Pagkatapos ng maiging pagbabasa at pagsasaulo ng mga nakalap na datos, nagsimula nang bumuo ng mga katanungan ang mga mananaliksik na para sa mga mananaliksik ay tila isang malaking palaisipan at kailangan pang saliksikin upang makapagbigay ng makabuluhang impormasyon sa mga nakararami. Talatanungan Isang talatanungan ang inihanda ng mga mananaliksik na siyang pinasagutan sa mga kalahok ng pag-aaral, ang mga unang klase ng bawat sa taon sa hayskul ng Mary and Jesus School, Inc. Binubuo ang talatanungan ng labinlimang mga katanungan, labing-apat sa mga katanungan ay mayroong pagpipiliang mga kasagutan at isang katanungan ang inilaan ng mga mananaliksik para sa mga tagatugon upang maipahayag nila ang sarili nilang ideya. Kahit na mayroon nang pagpipilian sa ibang mga katanungan, pinayagan pa rin ng mga mananaliksik na magbigay ng sariling kasagutan ang mga tagatugon kung saka-sakaling wala sa mga pagpipilian ang nais isagot ng mga tagatugon. May pitong (7) katanungang nangangailangan lamang ng isang kasagutan at mayroon ding pitong (7) katanungang maaaring higit pa sa isa ang kasagutan hinihingi. Isinagawa ang pamimigay ng mga talatanungan sa Mary and Jesus School, Inc. sa Margarita Estate, Tanauan, Bustos, Bulacan sa ilalim ng pahintulot ng direktorang si Gng. Teodora S. Perpetua at punong-gurong si Bb. Marilyn Villesis ng paaralan. Pinasimulan ng mga mananaliksik ang pamimigay ng mga talatanungan sa pagpapakilala at pagpapaliwanag sa kung ano ang ibig sabihin ng code-switching. Lahat ng mga mag-aaral ay hindi alam kung ano ang ibig sabihin ng code-switching kaya ipinaliwanag nang mabuti ng mga mananaliksik ang ibig
36
sabihin nito. Pagkatapos ay binasa na ng mga mananaliksik ang panuto at sinimulan na ng mga mga tagatugon ang pagsasagot sa mga talatanungan. Lahat ng mga katanungan ng mga tagatugon ay sinagot ng maayos ng mga mananaliksik. Nagpasalamat ang mga mananaliksik sa mga tagatugon, guro ng bawat klaseng kabilang sa pananaliksik, punong-guro at direktora ng nasabing paaralan pagkatapos ng pamimigay ng mga talatanungan. Istatistikal na Tritment ng mga Datos Pagkatapos ng pamimigay ng mga talatanungan, isa-isang binasa ng mga mananaliksik ang mga kasagutan ng mga tagatugon. Itinala ng mga mananaliksik ang mga kasagutan ng mga tagatugon at pinaghiwa-hiwalay ang mga kasagutan ng bawat taon sa hayskul. Pinag-aralang mabuti ng mga mananaliksik ang bawat kasagutan ng mga tagatugon. Upang mas maintindihan ito ng mga mananaliksik at mabigyan ng karampatang interpretasyon ang mga datos na nalikom, gumamit ng istatistikal na pormula ang mga mananaliksik.
Kung saan: % = Bahagdan f = Bilang ng mga kasagutan sa isang partikular na opsyon N = Kabuuang bilang ng mga sagot sa isang katanungan 100 = Konstant41 Gamit ang pormulang ito, nalaman ng mga mananaliksik ang bahagdan ng bawat mga kasagutan. Gumamit ng mga bar graphs ang mga mananaliksik upang ilarawan ang mga datos. Naniniwala ang mga mananaliksik na sa paggamit ng mga graph na ito, mailalarawan nang maayos at malinaw ang mga datos na nalikom mula sa mga tagatugon. 41
Mariano M. Ariola, Principles and Methods of Research, (Sta. Mesa Heights, Quezon City: Rex Book Store, 2006), 105.
37
KABANATA 4 Paglalahad at Pagsusuri ng mga Datos Sa kabanatang ito, matutungyahan ang resulta ng isinagawang pamimigay ng mga talatanungan sa mga kalahok ng pag-aaral. Sinuri at siniyasat na mabuti ng mga mananaliksik ang bawat kasagutang ibinahagi ng mga tagatugon. Ilalahad sa kabanatang ito ang mga bar graphs na siyang magsisilbing representasyon ng pinagsama-samang kasagutan ng mga tagatugon. Ang interpretasyon ng mga datos ay magmumula sa kaalaman ng mga mananaliksik patungkol sa code-switching.
Bilang ng mga Tagatugon 100% 90% 80% 70% Ikapitong Baitang
60%
Ikalawang Antas
50%
Ikatlong Antas
40%
Ikaapat na Antas
30% 20%
29%
25%
23%
23%
10% 0%
Table 1 Ipinapakita sa talaguhitan na ito ang kabuuang bilang ng mga tagatugon mula sa Mary and Jesus School, Inc. na nagbahagi ng kanilang mga kaalaman sa pamamagitan ng pagsagot sa mga talatanungan. Mayroon itong kabuuang bilang na isang daan (100). Dalawampu‟t siyam (29) na mga mag-aaral ang nagmula sa ikapitong baitang na sumasaklaw sa dalawampu‟t siyam na bahagdan (29%), dalawampu‟t limang (25) mag-aaral mula sa ikalawang antas na sumasaklaw sa dalawampu‟t limang bahagdan (25%) at parehong tig-dalawampu‟t tatlong (23) 38
mag-aaral mula sa ikatlo at ikaapat na antas na parehong sumasaklaw sa dalawampu‟t tatlong bahagdan (23%). 1. Alin sa mga sumusunod na uri ng code-switching ang pinakamadalas mong ginagamit? 100% 90%
98%
80% 70% 60%
Taglish (Tagalog-English)
50%
Englog (English-Tagalog)
40%
Tagalog-Kapampangan
30% 20% 10%
1%
1%
0%
Table 2 Para sa unang katanungan, sumaklaw ng siyamnapu‟t walong bahagdan (98%) ang mga mag-aaral na gumagamit ng Taglish sa pakikipagkomunikasyon na may katumbas na siyamnapu‟t walong (98) mga mag-aaral. Samantalang nakakuha naman ng tig-isang bahagdan (1%) at tig-isang (1) tagatugon ang kasagutang Englog at Tagalog-Kapampangan. Malinaw sa talaguhitan na ito na Taglish ang pinakagamiting uri ng code-switching. Kahit hindi man gamiting batayan ang tirahan ng mga tagatugon, ang kadahilanan kung bakit sila ay gumagamit ng Taglish ay dahil sila ay nakatira sa Katagalugan. Napakataas ng bahagdang ito kaya‟t maaaring ang iba pang mga mag-aaral sa Mary and Jesus School, Inc. ay gumagamit din ng Taglish. Mayroong napakaliit na bahagdan ang gumagamit ng Englog at TagalogKampampangan, kaya‟t sa palagay ng mga mananaliksik, iilan lamang din sa mga mag-aaral ng Mary and Jesus School, Inc. ang gumagamit ng ganitong uri ng code-switching.
39
Tumugma ito sa mga pahayag na ipinaliwanag ng mga mananaliksik kaya‟t walang duda na masasabing ang Taglish ang pinakagamiting uri ng code-switching ng mga bilinggwal na Pilipino hindi lamang sa Katagalugan kundi sa buong Pilipinas.
2. Alin sa mga sumusunod na anyo ng code-switching ang iyong ginagamit? 100% 90% 80% 70% 60%
70%
Intra-sentential Code-switching
50%
Inter-sentential Code-switching
40%
Tag-switching
30% 20%
24%
10%
6%
0%
Table 3 Sa ikalawang katanungan, nakakuha ng pinakaraming sagot ang intra-sentential codeswitching na mayroong pitumpung bahagdan (70%) o pitumpung (70) mag-aaral mula sa iba‟t ibang unang klase ng Mary and Jesus School, Inc. Sinundan ito ng tag-switching na sumasaklaw sa dalawampu‟t apat na bahagdan (24%) o dalawampu‟t apat (24) na mga mag-aaral. Ang intersentential code-switching ang nakakuha ng pinakamababang bilang ng mga sagot na mayroon lamang anim na bahagdan (6%) na may katumbas na anim (6) na mag-aaral mula sa lahat ng taon maliban sa ikaapat na antas.
40
Nagbigay ng halimbawa ang mga mananaliksik sa mga tagatugon upang kanilang maintindihan ang ibig sabihin ng bawat anyo ng code-switching. Sa unang tingin, mapapansin agad na ang pagpapalit-kodang ginagamit ng mga tagatugon ay nagaganap sa loob ng isang pangungusap o sugnay na ang ibig sabihin ay iilan lamang sa mga salita ang hinahalilihan ng ikalawang wika. Ang tag-switching na pumangalawa sa bilang nga mga kasagutan ay masasabing hindi masyadong ginagamit ng mga mag-aaral sapagkat kadalasan lamang ginagamit ang tag-switching sa mga padamdam, pagsang-ayon at pagtutol. Mababa lamang ang nakuha ng inter-sentential code-switching dahil sa palagay ng mga mananaliksik, sa code-switching na ito ay magkasunod lamang na binabanggit ang pangungusap na magkaiba ng wika. 3. Sa anong paraan ng pakikipagkomunikasyon mo ginagamit ang codeswitching? 100% 90% 80% 70% Pagsasalita
60%
Pagsusulat
50% 40%
Text Messaging
47.86%
E-mail/Internet
30%
31.90%
20% 10%
12.27%
7.97%
0%
Table 4 Ang katanungang ito ay nanghingi ng higit sa isang kasagutan mula sa mga tagatugon. Sa pangkalahatan, mayroong isang daan at animnapu‟t tatlong (163) mga kasagutan ang naitala ng mga mananaliksik. Nakakuha ng halos apatnapu‟t walong bahagdan (47.86%) ang pagsasalita na may katumbas na pitumpu‟t walong (78) kasagutan. Pumapangalawa ang text messaging na sumasaklaw sa halos tatlumpu‟t dalawang bahagdan (31.90%) na may katumbas na limampu‟t 41
dalawang (52) kasagutan mula sa mga tagatugon. Sumunod ang pagpapadala ng mensahe gamit ang Internet na mayroong higit labing-dalawang bahagdan (12.27%) na may katumbas na dalawampung (20) kasagutan. Ang pagsulat ang nagtamo ng pinakamaliit na bahagdan na mayroon lamang halos walong bahagdan (7.97%) na may katumbas lamang na labing-tatlong (13) kasagutan. Pagsasalita ang pinakamadaling paraan upang maipahayag ang saloobin kaya‟t inaasahan na ito ng mga mananaliksik. Dahil sa pag-unlad ng teknolohiya ay ginagamit na din ang telopono at kompyuter upang mapabilis ang komunikasyon at kahit dito ay hindi maiiwasan ang paggamit code-switching. Kadalasang nagsusulat lamang o gumagawa ng mga sulatin ang mga mag-aaral sa paaralan kaya‟t maliit lamang ang posibilidad na pati sa pagsulat ay gamitin ang code-
4. Kailan ka natutong gumamit ng code-switching? 100% 90% 80% 70%
60%
Pre-school
50%
Elementarya 50%
40%
46%
Hayskul
30% 20% 10%
4%
0%
switching . Table 5 Ayon sa nakalap ng mga mananaliksik, limampung bahagdan (50%) na may katumbas na limampung (50) mag-aaral ang nagsimulang gumamit ng code-switching noong sila ay nasa 42
elementarya pa lamang. Pumapangalawa ang kasagutang hayskul na mayroong apatnapu‟t anim na bahagdan (46%) na may katumbas na apatnapu‟t anim (46) na mga tagatugon na nagsimulang gumamit ng code-switching noon lamang sila ay nakatuntong ng hayskul. Ang natitirang apat na bahagdan (4%) na may katumbas na apat (4) na mga tagatugon ay nagsimulang gamitin ang code-switching noong nasa pre-school pa lamang sila. Walang nakuhang kasagutan sa paggamit ng code-switching noong hindi pa sila nag-aaral. Masyadong maaga ang pre-school upang simulan ang paggamit ng code-switching sapagkat ito pa lamang ang panahon kung kailan natututong magsalita ng maayos at umintindi ang isang bata. Siguro ay mula sa kanyang mga napapanood na palabas na Ingles sa telebisyon ang naging dahilan upang gamitin ang code-switching sa panahon ng pagiging pre-school. Sa elementarya at hayskul ay tinatalakay na ang mga terminolohiyang walang salin sa wikang Filipino kaya‟t sa mga panahong ito, natututo na ang isang mag-aaral na gamitin ang code-switching upang maintindihan niya ang mga paksang sa kanila ay tinatalakay. 5. Saan mo kadalasang ginagamit ang code-switching? 100% 90% 80% 70% 60%
Sa bahay
50%
53%
Sa mga pagtitipon Sa paaralan
40%
30% 20%
23%
24%
10% 0%
Table 6 Para sa ikalimang katanungan, limampu‟t tatlong bahagdan (53%) na may katumbas na 43
limampu‟t tatlong (53) mga tagatugon ang kadalasang gumagamit ng code-switching sa paaralan. Pumapangalawa naman ang mga pagtitipon na sumasaklaw sa dalawampu‟t apat (24%) na bahagdan na may katumbas na dalawampu‟t apat (24) na kasagutan. Hindi malaki ang agwat ng bahay sa mga pagtitipon sapagkat ang paggamit ng code-switching sa bahay ay mayroong dalawampu‟t tatlong bahagdan (23%) na dalawpu‟t tatlong (23) mga mag-aaral ang katumbas. Walang nagsagot ng sa mall o pamilihan kaya‟t hindi na ito inilagay sa talaguhitan ngunit naniniwala ang mga tagatugon na nagagamit din sa mall ang code-switching sapagkat may mga panindang walang salin sa wikang Filipino. Totoong sa paaralan ang lugar kung saan madalas na ginagamit ang code-switching lalo na pagdating sa mga talakayan kung saan walang salin ang wikang tinatalakay sa Filipino o kaya ay mayroong siyang ipapaliwanag sa harap ng klase na mahirap ipaliwanag sa Ingles o Tagalog. Sa labas ng paaralan, marami pa ding mga pagkakataon na ang isang bilinggwal ay gagamit ng code-switching, lalo na sa mga pagtitipon kung saan ang pakikipag-ugnayan ay pormal at Ingles ang kadalasang ginagamit sa pakikipag-ugnayan. Ibig sabihin, depende sa lugar kung gagamit ang isang bilinggwal o hindi ng code-switching upang siya ay maintindihan.
44
6. Sino ang nag-impluwensiya sa iyo upang gamitin ang code-switching? 100% 90% 80% 70%
74% Magulang at Kamag-anak
60%
Kaibigan at Kaklase
50%
Guro at Non-teaching Personnel
40%
Artista at Reporter
30% 20% 10%
10%
11%
5%
0%
Table 7 Para sa ikaanim na katanungan, mula sa isang daang mga tagatugon ay pitumpu‟t apat na bahagdan (74%) na may katumbas na pitumpu‟t apat (74) na mga mag-aaral ang nagsabi na ang kanilang mga kaibigan at kaklase ang nakaimpluwensya sa kanila upang kanilang gamitin ang code-switching. Labing-isang bahagdan (11%) ang sinasaklaw ng pumapangalawang kasagutan na may katumbas na labing-isang (11) mga mag-aaral kung saan mga guro at non-teaching personnel ang nakaimpluwensya sa kanila upang gumamit ng code-switching. Sampung (10) mag-aaral na sumasaklaw sa sampung bahagdan (10%) naman ang nagsabi na ang kanilang mga magulang at kamag-anak ang nag-impluwensya sa kanila. Nagtamo lamang ng limang bahagdan (5%) ang mga tagatugon na naimpluwensyahan ng mga artista at reporter na may katumbas na limang (5) mag-aaral. Mula sa mga nakalap na datos, masasabi na malaki ang impluwensya ng isang kaibigan at kaklase sa isang indibwal hindi lamang sa paggamit ng code-switching ngunit pati na rin sa ibang mga bagay. Halos pantay lamang ang bahagdan ng mga magulang at kamag-anak at mga
45
guro at non-teaching personnel sa pag-impluwensya sa mga monolinggwal o bilinggwal na gumamit ng code-switching. Bilang mga magulang at guro, kailangang maging mas maimpluwensiya sila kaysa sa mga kaibigan ng kanyang anak at mga mag-aaral dahil sila ang mas nakatatanda at magagabayan nila nang tama ang isang mag-aaral. 7. Ano ang iyong nararamdaman habang ginagamit mo ang codeswitching? 100% 90% 80% 70% 60%
Natutuwa 63%
Nalulungkot
50%
Naguguluhan
40%
Nalilito
30% 20% 10%
20% 10%
7%
0%
Table 8 Ipinakikita sa ikawalong talaguhitan ang ikapitong tanong sa talatanungan patungkol sa kung ano ang nararamdaman ng mga kalahok sa pag-aaral kapag kanilang ginagamit ang codeswitching sa pakikipagkomunikasyon. Animnapu‟t tatlong bahagdan (63%) na may katumbas na animnapu‟t tatlong (63) tagatugon ang nagsabing sila ay natutuwa sapagkat dumadami ang mga salitang kanilang nagagamit sa pakikipagtalastasan. Nagtamo ng dalawampung bahagdan (20%) na may katumbas na dalawampung (20) tagatugon ang nagsabi naman na sila ay naguguluhan tuwing sila ay gumagamit ng code-switching sapagkat hindi nila alam sa kanilang mga sarili kung dapat ba na magpalit-koda sila o hindi. Mayroon namang sampung bahagdan (10%) o sampung (10) tagatugon ang nagsabi na sila naman ay nalulungkot kapag nagpapalit-koda sapagkat nawawala ang kanilang pagmamahal sa wikang kanilang kinagisnan, ang wikang 46
Filipino. Nakakuha ng pinakamababang bilang ng kasagutan ang mga tagatugon na nalilito sa kung anong wika o mga salita ang kanilang gagamitin sa pakikipagtalastan. Mayroon itong pitong bahagdan (7%) na pitong (7) tagatugon ang katumbas. Sa unang tingin, masasabi agad na natutuwa ang mga kalahok sa pag-aaral sa paggamit ng code-switching dahil sila ay natututo sa paggamit ng dalawang wika. Maganda ito dahil mas maipapahayag nila ang kanilang mga saloobin ngunit ang masama dito ay hindi na nila masyadong nabibigyan ng pokus ang pag-aaral sa isang partikular na wika at ito ang dahilan kung bakit marami sa kabataan ngayon ang hindi alam ang ibig sabihin ng mga malalalim na salita sa wikang Filipino. May ilang mag-aaral naman na mayroon pang pag-aalinlangan at kalituhan sa paggamit ng code-switching. Siguro ay hindi naman nila intensyong gamitin ang code-switching pero wala sila magawa dahil mahirap makipagtalastasan nang hindi gumagamit ng code-switching o pagpapalit-koda. 8. Bakit mo piniling gamitin ang code-switching sa pakikipagkomunikasyon? 100% 90% 80%
Hindi ko intensyon.
70% Ito ang nakasanayan ko.
60% 50% 40%
43%
30%
Mas nakakapagpahayag ng saloobin. 39%
Hindi sapat ang kasanayan sa isang wika.
20% 10%
11%
7%
0%
Table 9
47
Sa talaguhitang ito, ipinakikita ang mga kasagutan sa mga kadahilanan ng mga kalahok sa pag-aaral patungkol sa paggamit nila ng code-switching. Apatnapu‟t tatlong bahagdan (43%) na may katumbas na apatnapu‟t tatlong (43) mga mag-aaral ang nagsabing ito na ang kanilang nakasanayan. Pumapangalawa sa pinakamaraming kasagutan ang kadahilanang mas nakapagpapahayag ng saloobin kaya‟t piniling mag-code-switch. Mayroon itong tatlumpu‟t siyam na bahagdan (39%) na may katumbas na tatlumpu‟t siyam (39) na mga tagatugon. Ang mga nagdahilan naman na hindi naman nila intensyong gamitin ang code-switching ay nakakuha ng labing-isang bahagdan (11%) na may katumbas na labing-isang (11) tagatugon. Kaunti lamang ang nagsabi na kulang o hindi sapat ang kanilang kasanayan sa isang partikular na wika kaya‟t pinili nilang gamitin ang code-switching. Mayroon lamang itong pitong bahagdan (7%) na binubuo ng pitong (7) tagatugon. Maraming nagsabi na ito na ang kanilang nakasanayan kaya‟t pinili na nilang gamitin ang code-switching. Sa palagay ng mga mananaliksik ay dahil ito sa nakaririnig o nahahantad na ang mga tagatugon sa code-switching bago pa man nila ito gamitin. Malaya ang isang indibidwal na ipahayag ang sarili niyang saloobin kaya‟t kung gagamit man ang isang indibwal ng codeswitching, natural lamang ito at ang mahalaga dito ay naipahayag niya ang gusto niyang ipahiwatig.
48
9. Ano ang mabuting naidudulot sayo ng code-switching? 100% 90% 80% 70%
Mabisa ang pakikipagkomunikasyon.
60%
Tumataas ang tiwala sa sarili.
50% 40%
Nakasasabay sa modernisasyon. 41.17% Maraming natututunang wika.
30% 20% 10%
21.84%
21.84%
15.12%
0%
Table 10 Umabot sa isang daan at labing-siyam (119) na kasagutan ang naitala para sa katanungang nakalahad sa talaguhitan. Higit sa apatnapu‟t isang bahagdan (41.17%) na apatnapu‟t siyam (49) na mga tagatugon ang katumbas ang nagsabing mabuti sa kanila ang codeswitching sapagkat nagiging mabisa ang kanilang pakikipagkomunikasyon sa iba. Parehong nakakuha ng halos dalawampu‟t dalawang bahagdan (21.84%) na sumasaklaw sa tigdalawampu‟t anim (26) na mga tagatugon ang nagsabing nakasasabay sila sa modernisasyon at dumadami ang wikang kanilang natututunan. Labing-walong (18) mga tagatugon na higit sa labing-limang bahagdan (15.12%) ang katumbas ang nagsabing dahil sa code-switching ay tumataas ang kanilang tiwala sa sarili. Ang code-switching talaga ay isang opsyon para sa isang bilinggwal upang gawing mabisa ang kanyang kakayahan sa pakikipagtalastasan. Ibig sabihin, malaki ang naitutulong nito sa mga kalahok ng pag-aaral dahil kung walang code-switching ay hindi magiging mainam ang pakikipagkomunikasyon para sa kanila. Gumagamit din ang mga tao sa ibang bansa ng codeswitching kaya‟t kung gagamit din ang mga Pilipino ng code-switching ay makasasabay ang mga 49
Pilipino sa pagbabago at hindi sila mapag-iiwanan. Nakatutuwang isipin na ang code-switching din ay nakapagpapataas ng tiwala sa sarili sa mga kalahok ng pag-aaral at dahil dito ay nalilinang nila ang kanilang komunikatibong kahusayan. 10. Ano ang hindi mabuting naidudulot sa iyo ng code-switching? 100% 90%
80% Nagkakaroon ng kalituhan sa paggamit ng mga salita.
70%
Nawawalan ng pagpapahalaga sa sariling wika.
60% 50%
Nababawasan ang kasanayan sa isang partikular na wika.
40%
30% 20%
Hindi naiintindihan ng ibang tao. 30.84%
27.07%
30.08%
10%
12.04%
0%
Table 11 Sa ikasampung katanungan, nais malaman ng mga mananaliksik sa mga tagatugon ang masamang naidudulot ng code-switching sa kanilang mga sarili. Sa kabuuan, nakapagtala ng isang daan at tatlumpu‟t tatlong (133) kasagutan ang mga mananaliksik. Nagtamo ng halos tatlumpu‟t isang bahagdan (30.84%) na may katumbas na apatnapu‟t isang (41) kasagutan ang nagsabing nagkakaroon sila ng kalituhan sa wikang kanilang gagamitin. Nakakuha naman ng higit tatlumpung bahagdan (30.08%) na sumasaklaw sa apatnapung kasagutan (40) ang nagsabing nababawasan ang kanilang kasanayan sa isang partikular na wika. Pumapangatlo ang kasagutang nawawalan na ng pagpapahalaga sa sariling wika na mayroong higit dalawampu‟t pitong bahagdan (27.07%) o tatlumpu‟t anim (36) na mga tagatugon. Kakaunti lamang ang nagsabi na hindi na sila maintindihan ng ibang tao sa kanilang paggamit ng code-switching.
50
Nakakuha lamang ito ng higit labing-dalawang bahagdan (12.04%) na may kabuuang bilang na labing-anim (16) na mga tagatugon. Sa kabila ng mabuting epekto ng code-switching, mayroon ding hindi mabuting naidudulot ang code-switching. Kung nababawasan na ang kasanayan ng isang indibidwal sa isang partikular na wika, ito ang magiging dahilan kung bakit nagkakaroon ng kalituhan ang isang indibidwal sa paggamit ng dalawang wika ng halinhinan sa isang diskurso. Ang mga Pilipino ay kilala bilang makabansa kaya‟t ang paggamit ng code-switching ay isa sa magiging dahilan kung bakit mababawasan ang pagiging makabansa ng mga Pilipino. Gayunpaman, maaari pa rin namang maging makabansa ang isang Pilipino sa ibang mga bagay.
11. Alin sa mga sumusunod ang mabuting naidudulot ng code-switching sa iyong pag-aaral? 100% 90% 80%
Mas naiintindihan ang mga aralin.
70% Mas naipapahayag ang kasagutan.
60% 50%
Mas nagiging mabisa ang pakikipagpalitan ng ideya sa guro.
40% 30%
37.17%
35.81%
Nagiging malikhain sa pagsasalita.
20% 10%
13.51%
13.51%
0%
Table 12 Makikita sa talaguhitang ito ang mga kabutihang naidudulot ng code-switching sa akademikong pagganap ng mga kalahok sa pag-aaral. Sa kabuuan, nakapagtala ang mga mananaliksik ng isang daan at apatnapu‟t walong (148) kasagutan mula sa iba‟t ibang antas ng Mary and Jesus School, Inc. Pinakarami ang nagsabi na dahil sa code-switching ay mas naiintindihan nila ang kanilang mga aralin. Mayroon itong higit tatlumpu‟t pitong bahagdan 51
(37.17%) na binubuo ng limampu‟t limang (55) kasagutan. Marami din ang nagsabi na mas naibabahagi nila ng maayos ang kanilang mga kasagutan sa mga aralin at ito ay nagtala ng halos tatlumpu‟t anim na bahagdan (35.81%) na kinabibilangan ng limampu‟t tatlong (53) kasagutan mula sa mga tagatugon. Nakakuha ng parehong bilang ng mga kasagutan ang mga nagsabing mas nagiging epektibo ang kanilang pakikipagpalitan ng ideya sa mga guro at mas nagiging malikhain sila sa pakikipagtalastasan. Pareho itong mayroong halos labing-apat na bahagdan (13.51%) na mayroon ding parehong bilang ng mga sagot na dalawampung (20) kasagutan ang katumbas. Mayroon talagang mga aralin na hindi madaling intindihin kung hindi ipapaliwanag gamit ang dalawang wika, lalo na sa mga asignaturang Matematika at Agham kaya‟t malaki ang naitutulong ng code-switching sa mga mag-aaral upang kanilang maintindihan ang mga araling hindi nila mabatid ang ibig sabihin. Kapag naiintindihan na nang maayos ng mga mag-aaral ang kanilang mga aralin, mas maipapahayag na nila sa kanilang mga guro ang mga kasagutan at ideya na gusto nilang ibahagi sa klase gamit ang code-switching na kanilang natutunan. Gayunpaman, ang paggamit ng code-switching sa asignaturang Filipino at English ay mahigpit na ipinagbabawal.
52
12. Alin sa mga sumusunod ang masamang naidudulot ng codeswitching sa iyong pag-aaral? 100% 90%
Mabababa ang nakukuhang marka sa English at Filipino.
80% 70%
Nahihirapan sa paggawa ng sulating Ingles at Filipino.
60% 50%
Nagkukulang sa kasanayan sa paggamit ng purong wikang Filipino.
40% 30%
31.74%
20%
30.95%
24.60%
10%
Nagkukulang sa kasanayan sa paggamit ng purong wikang Ingles.
12.70%
0%
Table 13 Patungkol naman sa masamang naidudulot ng code-switching sa akademikong pagganap ng mga kalahok sa pag-aaral, nakalahad sa talaguhitan na ito ang mga sumusunod na hindi mabuting epekto ng code-switching. Sa kabuuan, mayroong isang daan at dalawampu‟t anim (126) na kasagutan para sa ikalabing-dalawang katanungan. Apatnapung (40) tagatugon na may katumbas na halos tatlumpu‟t dalawang bahagdan (31.74%) ang nagsabing nagkukulang ang kasanayan nila sa paggamit ng purong wikang Filipino. Ang kakulangan naman sa kasanayan sa paggamit ng purong wikang Ingles sa pakikipagkomunikasyon ay mayroong halos tatlumpu‟t isang bahagdan (30.95%) o tatlumpu‟t siyam (39) na bilang ng mga tagatugon. Halos dalawampu‟t limang bahagdan (24.60%) na sumasaklaw sa tatlumpu‟t isang (31) tagatugon ang nahihirapan sa paggawa ng mga sulatin sa Ingles at Filipino. Kakaunti lamang ang nakakakuha ng mabababang marka sa asignaturang Ingles at Filipino sapagkat nagtamo lamang ito ng halos labing-tatlong bahagdan (12.70%) na may kabuuang bilang na labing-anim (16) na tagatugon lamang.
53
Dahil mayroong hindi mabuting naidudulot sa sarili ng bawat indibidwal ang codeswitching, mayroon din itong hindi mabuting naidudulot sa akademikong pagganap ng mga kalahok sa pag-aaral. Gaya ng mga naunang pahayag, ang code-switching ang nagiging dahilan upang hindi magamit ang purong wikang Ingles o Filipino sa isang diskurso, dahil na rin sa marami silang salitang pagpipiliang gamitin sa dalawang wika o diyalekto na ginagamit nila ng halinhinan. Dahil na rin sa nahihirapan sa pagbuo ng mga sulatin o dyornal ang mga kalahok sa pag-aaral, nagiging dahilan din ito upang hindi nila maintindihan ang ibang aralin at na siyang magiging dahilan nang pagbaba ng mga marka ng mga tagatugon. Upang masolusyonan ang ganitong uri ng suliranin, dapat na gabayan nang mabuti ng mga guro ang kanilang mga mag-aaral upang mabawasan ang hindi mabuting epekto na naidudulot ng code-switching sa mga mag-aaral. 13. Sa iyong palagay, ano ang kabutihang naidudulot ng code-switching sa wikang Filipino? 100% 90% 80%
Natutumbasan ang mga dayuhang wika na walang salin sa Filipino.
70%
Nakasasabay sa modernisasyon.
60% 50%
Nagkakaroon ng pag-unlad ang bokabularyo ng wikang Filipino.
40% 30% 20% 10%
33.09%
30.15%
26.47% 10.30%
Nabibigyan nang malinaw na paliwanag ang malalalim na salitang Filipino.
0%
Table 14 Sa kabuuang isang daan at tatlumpu‟t anim (136) na kasagutan patungkol sa kabutihang naidudulot ng code-switching sa wikang Filipino, apatnapu‟t limang (45) mga tagatugon na may katumbas na higit tatlumpu‟t tatlong bahagdan (33.09%) ang nagsabing nakasasabay ang wikang 54
Filipino sa modernisasyon o pag-unlad na umiiral sa kasalukuyan. Higit tatlumpung bahagdan (30.15%) na apatnapu‟t isang (41) kasagutan ang katumbas ang nagsabi na dahil sa codeswitching ay nabibigyan ng paliwanag ang mga malalalim na salita sa wikang Filipino. Mayroon ding mga nagsabi na dahil sa code-switching ay natutumbasan ang mga salitang banyaga na walang salin sa Filipino. Nakakuha ito ng higit dalawampu‟t anim na bahagdan (26.47%) o tatlumpu‟t anim (36) na bilang ng mga tugon na naitala. Iilan lamang ang nagsabi na umuunlad ang bokabularyong Filipino sa code-switching dahil nakakuha lamang ito ng higit sampung bahagdan (10.30%) o labing-apat (14) na bilang ng mga kasagutan. Kahit may ilang nagsasabi na taliwas sa pagiging makabansa ang paggamit ng codeswitching , hindi maipagkakaila ang mga kabutihang naidudulot nito sa wikang Filipino. Mayroon talagang mga salita sa wikang Filipino na mahirap ipaliwanag lalo na sa mga kabataan na hindi naman naabutan ang kadalasang paggamit ng mga salitang ito sa araw-araw na pakikipagtalastasan. Nagiging tulong din ang code-switching upang mayroong magamit ang mga Pilipino sa mga terminolohiyang dayuhan na walang tiyak na salin sa wikang Filipino. Dahil dito, nagkakaroon ng epektibong pakikipagkomunikasyon ang mga Pilipino na siyang nakatutulong upang makasabay ang wikang Filipino sa modernisasyon.
55
14. Ano naman ang masamang naidudulot ng code-switching sa wikang Filipino? 100% 90%
Nababawasan ang kasanayan ng mga kabataan sa wikang Filipino.
80% 70%
Tuluyan nang nagbago ang taal na wikang Filipino.
60% 50%
Nahahaluan ng utak kolonyal ang mga gumagamit ng wikang Filipino.
40%
30%
39.10% 32.33%
20% 10%
16.55%
Hindi na nagagamit ang iba pang salita sa wikang Filipino.
12.03%
0%
Table 15 Para naman sa hindi mabuting naidudulot ng code-switching sa wikang Filipino, nakalikom ng isang daan at tatlumpu‟t tatlong (133) kasagutan ang mga mananaliksik na siyang nakalahad sa talaguhitan. Limampu‟t dalawang (52) mga tagatugon ang nagsabing nababawasan ang kasanayan ng mga kabataan sa wikang Filipino na siya nilang kinabibilangan. Mayroon itong higit tatlumpu‟t siyam na bahagdan (39.10%). Mula sa kabuuang bilang ng mga kasagutan, apatnapu‟t tatlong (43) tagatugon na may katumbas na higit tatlumpu‟t dalawang bahagdan (32.33%) ang nagsabing hindi na nagagamit ang ibang salita sa wikang Filipino. Dahil na rin sa maraming mga salita ang nadadagdag sa wikang Filipino, dalawampu‟t isang (21) tagatugon na halos labing-pitong bahagdan (16.55%) ang katumbas ang nakapagsabi na tuluyan nang nagbago ang taal na wikang Filipino. Mayroon ding mga tagatugon na nagsabi na dahil sa code-switching, nahahaluan ng colonial mentality o utak kolonyal ang mga gumagamit ng wikang Filipino. Nagtamo lamang ito ng higit labing-dalawang bahagdan (12.03%) o labinganim (16) na tugon mula sa kabuuang bilang ng mga kasagutang naitala.
56
Gaya na rin ng mga naunang pahayag, nagkukulang na ang kasanayan ng mga Pilipino, hindi lamang ng mga kabataan sa paggamit ng wikang kanilang nakagisnan pero dahil na rin mas madaling gamitin ang code-switching dahil laganap ito sa media kaya‟t kahit ang mga batang hindi nag-aaral ay maaaring matuto ng code-switching. Marami na ring nauusong mga barayti ng wikang Filipino kaya‟t ang taal na wikang Filipino na ginamit ng ating mga yumao nang mga ninuno ay napapalitan na. Ito ang nagiging dahilan para hindi na magamit ang ilang salita sa wikang Filipino na siyang ikinamamatay nito. Mayroon ding posibilidad na mas tangkilikin ng ilang mga Pilipino ang mga produktong dayuhan dahil na din sa nababawasan na ang kanilang pagiging makabayan. Para sa huling katanungan sa talatanungan, tatlong bar graphs ang inilahad ng mga mananaliksik upang lubos na maintindihan ng mga mambabasa at mabigyang nang maayos na interpretasyon ng mga mananaliksik ang mga datos na kanilang nalikom. Ang unang talaguhitan ay para sa resulta ng tanong na kung sa palagay ba ng mga tagatugon ay dapat pang ipagpatuloy ang paggamit ng code-switching ng mga susunod na henerasyon. Ang ikalawang talaguhitan ay para naman sa mga kadahilanan ng mga tagatugon na sumagot ng oo patungkol sa katanungan at ang huli ay inilaan para sa mga hindi sumang-ayon sa katanungan.
57
15. Dapat pa bang ipagpatuloy ang paggamit ng code-switching sa pakikipagkomunikasyon lalo na ng mga susunod na henerasyon? 100% 90% 80% 78%
70% 60%
Oo
50%
Hindi
40%
30% 20%
22%
10% 0%
Table 16 Makikita sa talaguhitan na marami ang sumasang-ayon sa paggamit ng codeswitching ng mga susunod pang mga henerasyon. Nakapagtala ito ng pitumpu‟t walong bahagdan (78%) na may katumbas na pitumpu‟t walong (78) tugon. Ang natitira namang dalawampu‟t dalawang bahagdan (22%) na may katumbas na dalawampu‟t dalawang (22) tugon ay ang mga mag-aaral na tumututol sa paggamit ng code-switching ng mga susunod pang mga henerasyon. Sa totoo lang, walang nakaaalam kung ano ang mga posibleng mangyari sa panghinaharap kaya‟t ang paggamit ng code-switching ng mga susunod na henerasyon ay wala pang katiyakan. Pero sa hinuha ng mga mananaliksik, magpapatuloy ang paggamit nito dahil na rin mas lumalaki ang pangangailangan ng isang Pilipino upang gamitin ang code-switching sapagkat iba‟t ibang tao na ang kanyang nakakasalamuha sa araw-araw niyang pamumuhay at sa kasalukuyan ay mas lalong lumalaki ang bilang ng mga dayuhang patalastas, pelikula at babasahing Ingles at ito rin ay isang matibay na patunay na hindi na mapipigilan ang paglaganap ng code-switching. 58
Mga kadahilanan kung bakit 'Oo' ang sagot ng mga tagatugon sa ikalabing-limang katanungan 100% 90% Ito na ang nakasanayan ng karamihan.
80% 70%
Mas maipapahayag ang sariling saloobin.
60%
Makakasabay sa modernisasyon.
50%
40% 30%
Lalawak ang bokabularyo ng bawat isa.
35.90% 29.49%
20% 10%
10.25%
12.82%
Magiging malikhain sa pakikipagtalastasan. 11.54%
0%
Table 17 Walang pagpipiliang sagot sa huling katanungan kaya‟t iniisa-isa ng mga mananaliksik ang sagot sa kadahilanang ibinigay ng mga tagatugon saka ito ikinategorya sa limang kasagutan. Sa kabuuang bilang ng mga sumagot ng oo na pitumpu‟t walo (78), halos tatlumpu‟t anim na bahagdan (35.90%) na may katumbas na dalawampu‟t walong (28) tagatugon ang nagsabing dapat ipagpatuloy ang paggamit ng code-switching sapagkat mas maipapahayag ng mga tao ang kanilang saloobin kung ipagpapatuloy ang paggamit ng code-switching. Dalawampu‟t tatlo (23) naman sa mga tagatugon na may katumbas na higit dalawampu‟t siyam na bahagdan (29.49%) ang nagsabing magiging malaking tulong ang patuloy na paggamit ng code-switching sapagkat lalawak ang bokabularyo ng bawat isa. May mga mag-aaral sa ikapitong baitang at ikalawang antas ang nagsabi na magiging mas malikhain ang pananalita ng bawat isa sa pagpapatuloy ng paggamit ng code-switching na mayroong halos labing-dalawang bahagdan (11.54%) na sumasaklaw sa siyam (9) na mga tagatugon. Pinakamababang bilang ng kasagutan naman ang nakuha ng mga nagsagot ng ito na ang nakasanayan ng mga Pilipino kaya‟t
59
dapat nang ipagpatuloy ang paggamit nito. Nakakuha ito ng higit sampung bahagdan (10.25%) o walong (8) tagatugon mula sa kabuuang bilang ng mga sumagot ng oo. Sa palagay ng mga mananaliksik, ang mga nagsagot ng oo ay ang mga mag-aaral na kahit mayroong hindi mabuting epekto ang paggamit ng code-switching sa kanila, ay tanggap na nila ito kaya‟t minabuti na nilang ipagpatuloy na ng mga susunod na henerasyon ang paggamit nito. Sa hinuha rin ng mga mananaliksik, ang karamihan sa mga indibidwal na ito ay ang mga nagsagot na sila ay natutuwa sa paggamit ng code-switching. Hindi maipagkakaila na kahit saan ay may umiiral na pagpalit-koda kaya‟t kung ang paggamit nito ay titigilan, mahihirapan ang mga Pilipino pati na rin ang mga dayuhan kaya‟t mabuti kung ipagpapatuloy na ang paggamit nito. Ang isang bagay lamang na dapat ay hindi kalimutan ng mga bilinggwal na Pilipino ay ang kinagisnan nilang wika at ang kanilang pagiging makabansa na hindi dapat manakaw ninuman. Mga kadahilanan kung bakit 'Hindi' ang sagot ng mga tagatugon sa ikalabing-limang katunungan 100% 90% 80% 70%
Nababawasan ang kasanayan sa isang wika.
60%
Nagdudulot ng kalituhan sa mga ispiker.
50% 40%
50%
Lubhang naaapektuhan ang wikang Filipino.
30% 20%
27.27%
22.73%
10% 0%
Pigura 18 Sa huling talaguhitan ay nakalahad ang mga kadahilanan ng mga tagatugon kung bakit hindi naman ang kanilang kasagutan na may kabuuang bilang na dalawampu‟t dalawa (22) 60
– malayo sa bilang ng mga sumagot ng oo. Kalahati sa mga tagatugon o limampung bahagdan (50%) na may labing-isang (11) tagatugon ang katumbas, ang nagsabing nababawasan ang kasanayan ng mga Pilipino sa isang wika, partikular na ang Filipino, kaya‟t hindi na dapat pang ipagpatuloy ang code-switching bagkus ay ituon na lamang ang sarili sa paggamit ng iisang wika. Umabot sa dalawampu‟t pitong bahagdan (27.27%) ang anim (6) na tagatugon na nagsabing magdudulot lamang ng kalituhan sa bawat isa ang paggamit ng code-switching. Ang natitirang halos dalawampu‟t tatlong bahagdan (22.73%) na binubuo ng limang (5) tagatugon ay sinabi na lubha nang naaapektuhan ng paggamit ng code-switching ang wikang Filipino kaya‟t dapat nang wakasan ang paggamit nito. Kung ang mga mananaliksik ang tatanungin, sang-ayon sila sa patuloy na paggamit ng code-switching dahil ang pagwawakas ng code-switching ay magreresulta lamang sa mas malalang kalituhan dahil na rin ito na ang nakasanayan at mahirap nang tanggalin sa nakagawian ng bawat isa. Sa palagay ng mga mananaliksik, ang mga tagatugon na nagsagot ng hindi ay ang mga tagatugon na nalulungkot, naguguluhan at nalilito sa paggamit ng code-switching kaya‟t naisipan nila na tapusin na lamang ang paggamit nito. Gayunpaman, hiningi ng mga mananaliksik ang sariling kasagutan ng mga kalahok sa pag-aaral kaya‟t kahit anuman ang isinagot ng mga tagatugon ay nirespeto ito ng mga mananaliksik.
61
KABANATA 5 Pagbubuod, Pagwawakas at mga Tagubilin Sa huling kabanata ng pag-aaral, ilalahad ng mga mananaliksik ang kinalabasan ng isinagawang pananaliksik. Tatapusin ng mga mananaliksik ang pag-aaral na ito sa pamamagitan ng pagbubuod ng pananaliksik, pagsagot sa mga suliraning inilahad mula sa mga datos na nakalap at mga impormasyong natuklasan, pagbibigay ng mga konklusyon sa isinagawang pagaaral at mga rekomendasyon na siyang gagabay sa mga susunod pang mga pag-aaral sa paraan ng pag-aaral na kanilang isasagawa. Ang pag-aaral na ito na may pamagat na “Paggamit ng Code-switching sa Pakikipagkomunikasyon ng mga Piling Mag-aaral sa Mary and Jesus School, Inc., Bustos, Bulacan” ay sumaklaw sa isang daang (100) mga piling mag-aaral sa bawat unang klase ng hayskul sa Mary and Jesus School, Inc. Dalawampu‟t siyam (29) na mag-aaral ang nagmula sa ikapitong baitang, dalawampu‟t lima (25) sa ikalawang antas, dalawampu‟t tatlo (23) sa ikatlong taon at dalawampu‟t tatlo (23) din mula sa ikaapat na antas. Ang nagtulak sa mga mananaliksik upang pag-aralan ang code-switching ay dahil napansin nila na karamihan sa mga mag-aaral ngayon ay hindi alam kung ano ang ibig sabihin ng code-switching kahit na ito ay kanilang kadalasan nilang ginagamit sa pakikipagkomunikasyon at kung ano ang tungkulin nito sa kanilang mga sarili, sa kanilang akademikong pagganap at pati na rin sa wikang Filipino – ang wikang kanilang kinagisnan. Ginamit ng mga mananaliksik ang kanilang taon o antas bilang batayan sa mga datos na makakalap. Layunin ng mga mananaliksik na bigyan ng karampatang interpretasyon ang mga datos na kanilang makakalap mula sa mga kalahok ng pag-aaral. Ito ay sa pamamagitan ng pagpapalalim ng kanilang mga kaalaman patungkol sa code-switching at ang mga kaugnay na
62
literatura nito at mga pag-aaral. Sumangguni ang mga mananaliksik sa mga libro, dyornal, diksyunaryo at sa Internet upang mas maging mainam ang isinagawang pag-aaral. Bumuo ng pitong (7) katanungan ang mga mananaliksik na sa kanila ay tila palaisipan at kailangang pang saliksikin na siyang naging mga suliranin ng pag-aaral nang sa gayon ay maging kapaki-pakinabang at makabuluhan ito sa kaalaman ng nakararami. Mula sa pahintulot ng direktorang si Gng. Teodora S. Perpetua at punong-gurong si Bb. Marilyn Villesis ng Mary and Jesus School, Inc. sa Margarita Estate, Tanauan, Bustos, Bulacan ay naging posible ang pamimigay ng mga talatanungan. Sa pamimigay ng mga talatanungan, una munang ipinaliwanag ng mga mananaliksik sa mga tagatugon ang mga impormasyon patungkol sa code-switching na nagsilbi nilang gabay upang kanilang masagutan ang mga talatanungan na binubuo ng labinglimang (15) katanungan. Ang talatanungan ang nagsilbing instrumento ng mga mananaliksik upang makapangalap ng mga tiyak na kasagutan mula sa mga kaalaman, pananawa, ideya at nararamdaman ng mga kalahok sa pag-aaral. Ang paggamit ng mga talatanungan ay mula sa konsepto ng Descriptive Survey Research Design na ginamit ng mga mananaliksik. Pagkatapos ng pamimigay ng mga talatanungan, siniyasat nang mabuti ng mga mananaliksik ang bawat kasagutang kanilang nakuha. Upang mailahad nang maayos sa mga mambabasa ang mga datos na nalikom, gumamit ng isang pormula ang mga mananaliksik kung saan ay malalaman ang bawat bahagdan ng kasagutan ng mga tagatugon. Sa bahaging ito, bibigyang kasagutan ng mga mananaliksik ang bawat suliraning kanilang inilahad. Isasama din sa bahaging ito ang mga konklusyong nabuo ng mga mananaliksik: 1.
Anong uri ng code-switching ang pinakagamitin sa pakikipagkomunikasyon ng mga piling mag-aaral sa Mary and Jesus School, Inc.?
63
Gumagamit ng Taglish (Tagalog-English), Englog o Engalog (EnglishTagalog) at Tagalog-Kapampangan ang mga kahalok sa pag-aaral pero Taglish ang pinakagamiting uri ng code-switching dahil nakapagtala ito ng siyamnapu‟t walong bahagdan (98%) mula sa kabuuang bilang ng mga tagatugon. Malinaw na makikita sa resulta na Taglish talaga ang wikang pinakamadalas gamitin ng mga mag-aaral sa Mary and Jesus School, Inc. Bilang konklusyon, kaya Taglish ang pinakagamiting code-switching ng mga piling mag-aaral sa Mary and Jesus School, Inc. ay dahil kahit na hindi na gamitin pang basehan ang kanilang mga tirahan ay nakatayo naman ang paaralan sa Bulacan kaya‟t malaki ang posibilidad na mga Bulakenyo ang mga mag-aaral doon. Saka karamihan din ng mga Pilipinong mula sa iba‟t ibang panig ng Pilipinas ay inaako ang paggamit ng Tagalog upang sila ay maintindihan ng mga tao dito sa Bulacan. 2. Anong anyo ng code-switching ang kadalasang ginagamit sa pakikipagkomunikasyon ng mga kalahok sa pag-aaral? Mayroong tatlong anyo ng code-switching na inilahad sa pag-aaral, ang intra-sentential code-switching, inter-sentential code-switching at ang tagswitching. Nakakuha ng pinakamaraming sagot ang intra-sentential codeswitching na nagtala ng pitumpung bahagdan (70%) mula sa kabuuang bilang ng mga mag-aaral sa bawat unang klase ng bawat taon ng hayskul sa Mary and Jesus School, Inc. Kahit pa pagsamahin ang bilang ng bahagdan ng mga nagsagot ng inter-sentential code-switching at tag-switching ay walang dudang mas malaki pa rin ang bahagdang ginugol ng intra-sentential code-switching.
64
Bilang konklusyon, intra-sentential code-switching ang pinakamadalas gamitin ng mga mag-aaral sapagkat sa loob ng isang pangungusap o sugnay nangyayari ang code-switching na mas madali kung ikukumpara sa intersentential code-switching na sa labas ng pangungusap nagaganap ang halinhinan at tag-switching na ginagamit sa mga padamdam, pagsang-ayon at pagtutol. 3. Anu-anong mga impormasyon ang mayroon ang mga mag-aaral hinggil sa kanilang paggamit ng code-switching sa mga sumusunod: a. Sa anong paraan ng pakikipagkomunikasyon ginagamit ang code-switching? Maraming paraan ng pakikipagkomunikasyon ngunit ginagamit lamang ng mga kalahok sa pag-aaral ang code-switching sa pagsasalita, pagsusulat, pakikipagkomunikasyon gamit ang text messaging at pagpapadala ng mga mensahe gamit ang Internet. Pitumpu‟t walo (78) sa mga tagatugon ay gumagamit ng code-switching sa pagsasalita, limampu‟t dalawa (52) sa pakikipagkomunikasyon gamit ang text messaging, dalawampu (20) sa pagpapadala ng mensahe gamit ang Internet at labing-tatlo (13) naman sa pagsusulat. Bilang konklusyon, naniniwala ang mga mananaliksik na sa pagsasalita madalas ginagamit ang code-switching sapagkat ito ang pinakamadaling paraan ng pakikipagkomunikasyon. Pinakakaunti naman ang gumagamit ng codeswitching sa pagsulat dahil kadalasang nagsusulat lamang mga mag-aaral sa paaralan o sa mga gawaing pampaaralan na kailangan ay purong wikang Ingles o Filipino ang gamitin. b. Kailan sinimulang gamitin ang pagko-code-switching?
65
Maraming mga yugto sa buhay ang mga kalahok sa pag-aaral, noong hindi pa sila nag-aaral, noong sila ay nasa pre-school o elementarya pa lamang at noong pagtuntong nila sa hayskul pero ginamit lamang nila ang code-switching noong sila ay nag-aaral na. Limampu (50) ang nagsabing nagsimula silang gumamit ng code-switching noong nasa elementarya pa lamang sila, apatnapu‟t anim (46) noong tumuntong sila sa pagiging hayskul at apat (4) lamang noong nasa preschool pa lamang sila. Bilang konklusyon, naniniwala ang mga mananaliksik na marami ang nagsimulang gamitin ang code-switching noong sila ay nasa elementarya at hayskul dahil ito ang mga yugto kung kailan mayroon nang mga paksang walang salin sa Filipino o mahirap ipaliwanag gamit ang isang wikang kaya‟t ang resulta ay gumamit na sila ng code-switching. c. Saan kadalasang ginagamit ang pagko-code-switching? Kahit saan ay maaaring gamitin ang code-switching, sa bahay, sa mga pagtitipon, sa mall, sa paaralan at iba pa pero kadalasan lamang ginagamit ng mga kalahok sa pag-aaral ang code-switching sa paaralan. Nakakuha ito ng limampu‟t tatlong bahagdan (53%) mula sa kabuuang isang daang (100) sagot ng mga tagatugon kaya‟t kahit pagsamahin pa ang bahagdan ng mga pagtitipon (24%) at bahay (23%) ay mas malaki pa rin ang bahagdang naitala ng paggamit ng codeswitching sa paaralan. Sa paaralan pinakamadalas gamitin ng mga mag-aaral ang code-switching sapagkat bilang isang mag-aaral, mas malaki ang oras na ginugugol nila sa paaralan kaysa sa bahay, o mga pagtitipon na kung saan ay nagagamit din ang
66
code-switching. Sa paaralan din nagiging pamilyar ang mga mag-aaral sa mga salita o paksa na wala namang salin o mahirap intindihin sa Filipino o Ingles. d. Sino ang nakaimpluwensya upang gamitin ang code-switching sa pakikipagkomunikasyon? Maraming nakakasalamuha ang mga mag-aaral ng Mary and Jesus School, Inc. na siyang nag-impluwensya sa kanila upang piliin ang code-switching sa pakikipagtalastasan at ito ay ang kanilang mga kaibigan at mga kaklase na mayroong pitumpu‟t apat na bahagdan (74%), labing-isang bahagdan (11%) para sa mga guro at non-teaching personnel sa paaralan, sampung bahagdan (10%) mula sa mga magulang at kaanak, at limang bahagdan (5%) lamang para sa mga artista at mga reporter na kanilang napapanood at naririnig sa mga radyo at telebisyon. Masasabi ng mga mananaliksik na kung bakit ang mga kaibigan at kaklase ang nakaimpluwensya sa mga kalahok ng pag-aaral sa paggamit ng codeswitching ay dahil mas madalas nilang nakakasama ang kanilang mga kaibigan at kaklase kaysa sa kanilang mga magulang. Mas malapit din ang loob ng mga magaaral sa kanilang kapwa mag-aaral kaysa sa guro kaya‟t ganoon na lamang kalaki ang impluwensya ng mga kaibigan at kaklase sa pagamit ng code-switching. e. Ano ang nararamdaman kapag ginagamit ang code-switching o pagpapalit-koda? Sa paggamit ng code-switching, nakararamdam ng tuwa, lungkot, kaguluhan at kalituhan ang bawat mag-aaral sa Mary and Jesus School, Inc. Natutuwa sila dahil dumadami ang mga salitang nadadagdag sa kanilang bokabularyo na siya nilang ginagamit sa pakikipagkomunikasyon, nalulungkot
67
sapagkat kapag nagpatanto nila na nawawala ang pagmamahal nila sa wikang Filipino, naguguluhan sapagkat hindi sila sigurado kung dapat ba silang magcode-switch o hindi at nalilito sa mga salitang gagamitin sa pakikipag-ugnayan. Sa kabuuang resulta, nakakuha ng pinakamaraming tugon ang mga natutuwa sa paggamit ng code-switching na mayroong animnapu‟t tatlong bahagdan (63%). Natutuwa ang isang indibidwal sa paggamit ng code-switching kung mataas ang lebel ng kanyang sa kasanayan sa isang partikular na wika kaya hindi siya nalilito o naguguluhan sa paggamit ng dalawang wika, bagkus ay nadadagdagan pa at nalilinang ang kanyang pagkatuto sa mga wika. 4. Anu-ano ang iba‟t ibang mga kadahilanan ng mga mag-aaral kung bakit pinili nilang gamitin ang code-switching? Sa pagpili ng paggamit ng code-switching, mayroong iba‟t ibang kadahilanan ang mga tagatugon at ito ay dahil sa hindi naman nila intensyong gamitin ang code-switching, ito na ang kanilang nakasanayan, mas naipapahayag nila ang kanilang mga saloobin at kulang ang kanilang kasanayan sa isang partikular na wika na malamang ay ang wikang Filipino at Ingles. Pinayagan ng mga mananaliksik na magbigay ng ibang kasagutan ang mga mananaliksik kung sakaling wala sa mga pagpipilian ang kasagutang kanilang nais pero wala na silang idinagdag pa kaya‟t ang apat na nabanggit ay ang iba‟t ibang kadahilanan sa paggamit ng code-switching ng mga kalahok sa pag-aaral. Bilang konklusyon, ang hindi intensyong paggamit ng code-switching ay dahil walang pagpipilian ang isang ispiker kundi ang gumamit ng code-switching upang kanyang maipahiwatig ang gusto niyang sabihin. Bago pa man gamitin ng
68
isang bilinggwal ang code-switching, nahahantad na siya dito kaya‟t sa kanyang paglaki ay kanyang makakasanayan ito – dahilan upang kanyang gamitin ito. 5. Anu-ano ang mga mabuting epekto ng paggamit ng code-switching sa mga sumusunod: a. Sa mga mag-aaral? Sa mga mag-aaral, ang code-switching ay isang instrumento upang kanilang mapabisa ang kanilang pakikipagkomunikasyon sa iba. Dahil na rin sa code-switching, nagkakaroon sila ng tiwala sa sarili na kaya nilang humarap at makisalamuha sa ibang tao, nakasasabay din sila sa modernisasyon at higit pa dito ay marami din silang natutunang wika na kanilang nagagamit kagaya ng wikang Ingles. Sa kabuuang resulta, pinakarami ang nagsagot na nagiging mas epektibo at mainam ang kanilang pakikipagkomunikasyon na mayroong higit sa apatnapu‟t isang bahagdan (41.17%) at pinakakaunti naman ang mga nagsagot ng tumataas ang kanilang tiwala sa sarili na mayroon lamang higit sa labing-limang bahagdan (15.12%). Mas mainam na ipahayag ang sariling saloobin sa paraang komportable ang isang ispiker kaya‟t kung gagamitin niya ang code-switching ay mas magiging mabisa ang kanyang pakikipagkomunikasyon. Dahil na rin sa marami siyang natututunang wika, makasasabay siya sa modernisasyon at tataas ang kanyang tiwala sa sarili na kaya niyang makipagtalastasan sa ibang tao. b. Sa kanilang pag-aaral at akademikong pagganap? Malaking tulong ang code-switching sa akademikong pagganap ng mga mag-aaral sapagkat malaki ang bahaging ginagampanan ng code-switching upang maintindihan nila ang kanilang mga aralin, maipahayag ang kanilang kasagutan sa
69
pinakamadaling paraan, pakikipagpalitan ng mga ideya sa guro at pagiging malikhain sa pagsasalita sa harap ng klase. Halos pantay ang bahagdan ng nagsabi na dahil sa code-switching ay mas madali nilang nakukuha ang mga paksang tinatalakay (37.17%) at mas naipahahayag ang kanilang mga kasagutan (35.81%). Ang natitirang dalawang mabuting epekto ng code-switching sa akademikong pagganap ng mga mag-aaral ay nakakuha ng parehong halos labing-apat na bahagdan (13.51%). Bilang konklusyon, mas madaling naiintindihan ng isang mag-aaral ang kanyang mga aralin sa pamamagitan ng pagpapaliwanang ng mga aralin nang mabuti at ito ay sa paggamit ng code-switching. Mahahasa din ang komunikatibong kahusayan ng isang mag-aaral dahil makakaya niyang magsalita nang may tiwala sa sarili sa harap ng klase sapagkat naniniwala siyang maipapaliwanag niya lahat ng paksa nang mabuti at maayos. c. Sa wikang Filipino? Mabuti ang code-switching sa wikang Filipino sa palagay ng mga kalahok sa pag-aaral sapagkat ang mga dayuhang wika na walang salin sa Filipino ay naipababatid gamit ang code-switching. Sa code-switching din ay nakasasabay ang wikang Filipino sa mga pagbabagong nangyayari sa kasalukuyan, nagkakaroon din ng mga bagong salita na siyang nagpapaunlad sa bokabularyong Filipino at naipapaliwanag nang malinaw ang malalalim na salita sa wikang Filipino. Mula sa mga kasagutan inilahad, pinakamarami ang nagsabi na dahil sa code-switching ay nakasasabay sa modernisasyon ang wikang Filipino (33.09%)
70
at pinakakaunti naman ang dahil sa code-switching ay umuunlad ang bokabularyong Filipino (10.30%). Hirap ang karamihan sa pag-intindi ng mga salita sa wikang Filipino kaya‟t naging opsyon ang code-switching upang mabatid ng nakararami ang ibig sabihin ng mga malalalim na salita. Ang code-switching din ang dahilan kung bakit dumadami ang mga salita sa wikang Filipino. Bilang halimbawa, ang ilang salita sa Ingles ay ginagawa nang bahagi ng bokabularyong Filipino sa pamamagitan ng pagpapalit lamang ng ispeling (gaya ng kompyuter, bolpen at telepono). 6. Anu-ano ang mga hindi mabuting epekto ng paggamit ng code-switching sa mga sumusunod: a. Sa mga mag-aaral? Kahit na may kabutihang naidudulot ang code-switching sa mga magaaral, hindi pa rin maiiwasan ang mga hindi mabuting naidudulot nito sa mga kalahok ng pag-aaral. Ang code-switching ay nagreresulta sa pagkalito ng mga kalahok sa pag-aaral sa paggamit nila ng mga salita, sa pagkawala ng kanilang pagpapahalaga sa wikang Filipino, sa pagkabawas ng kanilang kasanayan sa isang partikular na wika at sa hindi sa kanila pagkaintindi ng ibang tao. Karamihan sa mga mag-aaral ang nagsabi na nagkakaroon sila ng kalituhan sa paggamit ng mga salita (30.84%) at nababawasan ang kanilang kasanayan sa wika, na sa partikular ay ang Filipino at Ingles (30.08%). Para sa mga kulang ang kasanayan sa isang partikular na wika, lubhang hindi mabuti ang epektong naidudulot ng code-switching dahil mas lalo silang
71
malilito sa paggamit ng mga wikang kanilang alam. Lalo pa nitong pabababain ang lebel ng kasanayan ng isang indibidwal pagdating sa pakikipag-ugnayan. b. Sa kanilang pag-aaral at akademikong pagganap? Malaki ang naitutulong ng code-switching sa akademikong pagganap ng mga mag-aaral ngunit natuklasan ng mga mananaliksik na mayroon din itong hindi magandang naidudulot at ito ay ang pagkakuha ng mabababang mga marka ng mga tagatugon sa asignaturang Filipino at English, nahihirapan din sila sa pagbuo ng mga sulating Filipino at Ingles at higit sa lahat, sa pagpapahayag nila ng kasagutan sa harap ng klase at kakulangan ng kasanayan nila sa paggamit ng purong wikang Filipino o Ingles sa isang kumpletong diskurso. Dahil nga kulang ang kasanayan ng mga mag-aaral sa paggamit ng purong wikang Ingles o Filipino sa pakikipagtalastasan, natural lamang na sila ay mahirapan din sa pagbuo ng mga sulating Filipino at Ingles at ito ang magiging dahilan upang makakuha din sila ng mabababang marka sa mga eksamin o pagsusulit. c. Sa wikang Filipino? Sa kabila ng mga kabutihang naidudulot ng code-switching sa wikang Filipino, mayroon pa ring hindi mabuting mga epekto na hindi maiiwasan sa pagkakaroon ng code-switching. Dahil sa code-switching, ang mga kabataan na siyang magiging susunod na mga pinuno ng bayan ay nababawasan na ang kasanayan sa paggamit ng wikang kanilang kinagisnan, nawawala na ang taal na wikang Filipino, ang mga Pilipinong gumagamit ng code-switching ay nahahaluan na ng utak kolonyal ang mga pag-isip at ang ilang mga salita sa
72
wikang Filipino ay nakapakadalang nang gamitin. Sa kabuuang resulta, ang mga nagsabi na nababawasan ang kasanayan ng mga kabataan sa code-switching ay mayroong higit sa tatlumpu‟t siyam na bahagdan (39.10%) na siyang pinakamataas at ang mga nagsabi ng nahahaluan na ng utak kolonyal ang mga Pilipino ay mayroon lamang higit sa labing-dalawang bahagdan (12.03%) na siya namang pinakamababa. Malaki ang posibilidad na mabura na sa bokabularyong Filipino ang mga salitang na dati ay gamitin noon. Makasasabay nga ang Pilipinas sa pandaigdigang pagbabago pero ang kapalit nito ay ang pagkawala ng taal na wikang Filipino na dapat ay ingatan na parang isang ginto na ipinamana sa atin ng ng mga yumao nating mga ninuno. 7. Anu-ano ang mga pananaw ng mga mag-aaral patungkol sa maaaring paggamit ng codeswitching ng mga susunod na henerasyon? Tinanong ng mga mananaliksik ang mga mag-aaral kung dapat pa bang ipagpatuloy ang paggamit ng code-switching sa pakikipagkomunikasyon ng mga susunod pang mga henerasyon at pitumpu‟t walo (78) mula sa kabuuang isang daang (100) tagatugon ang sumang-ayon sa paggamit ng code-switching at ang natitira namang dalawampu‟t dalawang (22) mga tagatugon ay hindi sumangayon sa patuloy na paggamit ng code-switching. Sa mga sumang-ayon, ang kanilang mga kadahilanan ay dahil nakasanayan na ang paggamit ng codeswitching kaya‟t dapat na itong ipagpatuloy, mas maipapahayag ng mga Pilipino ang kanilang mga saloobin sa paraan ng paggamit ng code-switching, makasasabay sa modernisasyon ang mga Pilipino, lalawak ang bokabularyo ng
73
bawat isa at magiging malikhain din ang bawat isa sa paggamit ng wikang Filipino. Para sa mga mananaliksik, dapat na ipagpatuloy ang paggamit ng codeswitching dahil mas malaki ang magiging hindi mabuting epekto ng paghinto ng paggamit ng code-switching sa bawat Pilipino. Gayunpaman, upang maipakita pa rin ng bawat Pilipino ang kanilang pagiging makabansa ay hindi nila dapat kalimutan na ang wikang Filipino ang kayamanang ipinamana sa atin ng ating mga ninuno na dapat pang pagyamanin at paunlarin. Mga Tagubilin Sa pagtatapos ng pananaliksik na ito, mabubuksan ang isipan ng mga mambabasa na dapat pang saliksikin ang code-switching sapagkat mahalaga ito para sa bawat isa. Nagbabago din ang ihip ng hangin sa bawat pagpalit ng dahon ng kasaysayan kaya‟t kailangang patuloy ang gawing pag-aaral upang mabatid ng bawat isa ang mga pagbabagong mangyayari at ang mga impormasyong madadagdag mula sa mga nakaraang pag-aaral. Dahil dito, nais ng mga mananaliksik na ibigay ang kanilang mga rekomendasyon upang mas malinang hindi lamang ang pag-aaral ng code-switching ngunit pati na rin ang iba pang mga araling pangwika. Ang mga sumusunod ay ang mga tagubilin ng mga mananaliksik: 1. Karamihan sa mga pananaliksik ay Taglish ang pinakagamiting uri ng code-switching kaya‟t inirerekomenda na isagawa ang pag-aaral sa iba pang bahagi ng Pilipinas na sa tingin ng mga susunod na mga mananaliksik ay kakaunti lamang ang bilang ng nakaaalam at gumagamit ng Taglish. 2. Umikot ang pag-aaral sa paggamit at tungkulin ng Taglish na siyang paggamit ng dalawang wika ng halinhinan sa isang kumpletong diskurso ngunit ang code-switching ay
74
maaari ding mangyari sa pagitan ng dalawang diyalekto kaya‟t bilang susunod na mga pag-aaral, gusto ng mga mananaliksik na ito ay saliksikin at bigyan din ng pansin. 3. Ang pag-aaral na ito ay nilimitahan lamang sa code-switching na isa sa mga barayti ng wika na nakapagpapabago sa istilo ng pananalita ng mga ispiker na bilinggwal at monolinggwal na siya namang nabibilang sa second languge acquisition o pagkatuto ng monolinggwal sa ikalawang wika kaya‟t nais din ng mga mananaliksik na saliksikin ang mga kakambal nitong code-mixing, idyolek at register upang mas maging maalam ang mga Pilipino, lalo na ang mga kabataan, sa mga araling pangwika na mas magpapaunlad sa kanilang komunikatibong kahusayan. 4. Hindi masyadong natatalakay sa mga paaralan ang code-switching sapagkat ito ay mahigpit na ipinagbabawal kaya‟t nais ng mga mananaliksik na isama ito sa syllabus ng asignaturang Filipino at Ingles upang kahit papaano ay matalakay ito sa silid-aralan at mas maintindihan ng mag-aaral ang tungkuling ginagampanan ng code-switching sa kanilang mga sarili, sa akademiko nilang pagganap at sa wikang Filipino. 5. Napansin ng mga mananaliksik na karamihan sa mga pag-aaral ng code-switching ay kinukuha bilang mga kalahok ang mga mag-aaral. Sa palagay ng mga mananaliksik, magiging mas maganda ang pag-aaral ng code-switching kung kukunin naman nilang mga kalahok ang mga propesyonal o ang mga taong mayroon nang trabaho at alamin kung ano naman ang nagiging epekto nila sa kanilang mga trabaho. 6. Descriptive Survey Research Design ang ginamit ng mga mananaliksik sa pag-aaral na ito kaya‟t inirerekomenda ng mga mananaliksik na gamitin din ang ibang uri ng research designs gaya ng pag-i-interview o pakikipanayam sa mga kalahok ng pag-aaral upang mas mapabuti ang mga resultang ilalahad sa pagtatapos ng pag-aaral.
75
TALASANGGUNIAN Mga Aklat Ariola, Mariano M. Principles and Methods of Research. Sta. Mesa Heights, Quezon City. Rex Book Store, 2006. Auer, Peter. Bilingual Conversation. Amsterdam, Netherlands. John Benjamins Publishing Company, 1984. Garcia, Lakandupil, ed., et. al. Metalinggwistik na Pagtalakay sa Wikang Filipino. Malabon City, Metro Manila. Jimcyzville Publications, 2012. Gudykunst, William, ed. Theorizing About Intercultural Communication. Thousand Oaks, California, USA. Sage Publications, Inc., 2005. Gumperz, John. J. Discourse Strategies. Cambridge, United Kingdom. Cambridge University Press, 1982. Mische, Margarete. Philippine English. Norderstedt, Germany. GRIN Verlag, 2008. Myers-Scotton, Carol. Social Motivations for Codeswitching: Evidence from Africa. New York, USA. Oxford University Press, 1993. Paler-Calmorin, Laurentina at Melchor A. Calmorin. Research Methods and Thesis Writing. 2nd ed. Sta. Mesa Heights, Quezon City. Rex Book Store, 2007. Thompson, Roger. Filipino English and Taglish: Language Switching from Multiple Perspectives. Amsterdam. John Benjamins Publishing Co., 2003. Tiamson-Rubin, Ligaya, et. al. Retorika, Wikang Filipino at Sulating Pananaliksik. Sampaloc, Manila. Rex Bookstore, 2006. Wei, Li. The Bilingualism Reader. New York, USA. Routledge, 2000. Mga Dyornal Gonzales, Andrew. “Language Planning Situation in the Philippines”. Journal of Multilingual and Multicultural Development. Vol. 19, No. 5&6. Oxford, United Kingdom. Routledge, 1998. Myers-Scotton, Carol. “Code-switching with English: types of switching, types of communities”. World Englishes. Volume 8, Issue 3. Oxford, United Kingdom. Blackwell Publishing, 1989.
76
Mga Diksyunaryo Crystal, David. A Dictionary of Language. 2nd ed. Chicago, USA. The University of Chicago Press, 2001. English, Leo James. Tagalog-English Dictionary, 1990. Merriam-Websters Collegiate Dictionary. 11th ed. USA. Merriam-Webster, Inc., 2003. Mga Website tl.scribd.com/doc/62746911/Thesis-2. Enero 6, 2013. www.comm.ucsb.edu/sites/www.comm.ucsb.edu/files/sitefiles/people/faculty/gilesh/cvgiles.pdf. Enero 3, 2013. www.crisaps.org/newsletter/summer2009/Muthusamy.doc, Enero 6, 2013. www.mb.com.ph/articles/218315/why-do-we-codeswitch#.UOEXEGdJZho. Enero 6, 2013. www.prezi.com/iebf3mgm5dyg/thesis-it-2. Enero 6, 2013. www.sawikaan.net/wikang_taglish.html. Enero 6, 2013. www.scribd.com/doc/60711215/Ian. Enero 6, 2013. www.scribd.com/doc/71885361/Effects-of-Bilingual-and-Code-Switching-in-Filipino-Learns. Enero 6, 2013. www.scribd.com/doc/74495972/ENG04-Thesis. Enero 6, 2013 www.webpronews.com/the-globalization-of-english-2005-03. Enero 6, 2013.
77
MGA DAHONG DAGDAG
78
PAGGAMIT NG CODE-SWITCHING SA PAKIKIPAGKOMUNIKASYON NG MGA PILING MAG-AARAL SA MARY AND JESUS SCHOOL, INC. Magandang araw! Kami ay mga mag-aaral na nagmula sa Baliuag University na kasalukuyang kumukuha ng Bachelor of Science in Accountancy at nakatakdang magsagawa ng isang natatanging pananaliksik bilang bahagi ng katuparan ng mga pangangailangan sa aming asignaturang Filipino 200. Ukol dito ay nais naming hingin ang iyong mga tugon sa aming mga katanungan. Salamat.
Taon/Antas: Panuto: Bilugan ang titik ng mga kasagutan na nagpapahayag ng iyong mga pananaw, ideya at kaalaman ukol sa mga sumusunod na katanungan. *Isang kasagutan lamang. **Maaaring isa o higit pang kasagutan.
1. Alin sa mga sumusunod na uri ng code-switching ang pinakamadalas mong ginagamit?* a. Taglish (Tagalog-English; Hal. Maaari bang i-explain mo ang assignment sa akin?) b. Englog (English-Tagalog; Hal. I‟m sorry, Ma‟am. I failed to do my takdang aralin because I have to take care of my sick nanay.) c. Tagalog-Kapampangan (Hal. Anong lagyo mo?) d. Iba pang kasagutan, pakisulat: 2. Alin sa mga sumusunod na anyo ng code-switching ang iyong ginagamit?* a. Intra-sentential Code-switching (Hal. Magsya-shopping ako sa mall mamaya.) b. Inter-sentential Code-switching (Hal. Please call the driver. Aalis na tayo.) c. Tag-switching (Hal. Sige, let‟s go.) 3. Sa anong paraan ng pakikipagkomunikasyon mo nagagamit ang code-switching?** a. Pagsasalita b. Pagsusulat c. Pagkikipagkomunikasyon gamit ang text messaging d. Pagpapadala ng mensahe gamit ang Internet e. Iba pang kasagutan, pakisulat:
79
4. Kailan ka natutong gumamit ng code-switching?* a. Noong hindi pa ako nag-aaral. b. Pre-school c. Elementarya d. Hayskul e. Iba pang kasagutan, pakisulat: 5. Saan mo kadalasang ginagamit ang code-switching?* a. Sa bahay b. Sa mga pagtitipon c. Sa mall d. Sa paaralan e. Iba pang kasagutan, pakisulat: 6. Sino ang nag-impluwensya sa iyo upang gamitin ang code-switching?* a. Mga magulang at kamag-anak b. Mga kaibigan at kaklase c. Mga guro at mga non-teaching personnel d. Mga artista at reporter na napapanood sa telebisyon e. Iba pang kasagutan, pakisulat: 7. Ano ang iyong nararamdaman habang ginagamit mo ang code-switching?* a. Natutuwa ako dahil dumadami ang mga salita at wika na aking nagagamit sa pakikipagkomunikasyon. b. Nalulungkot ako sapagkat pakiramdam ko ay nawawala ang pagmamahal ko sa wikang Filipino. c. Naguguluhan ako kung tama ba na ako ay mag-code-switch o hindi. d. Nalilito ako sa mga salitang aking gagamitin sa pakikipagkomunikasyon. e. Iba pang kasagutan, pakisulat: 8. Bakit mo piniling gamitin ang code-switching sa pakikipagkomunikasyon?* a. Hindi ko intensyong gamitin ang code-switching. b. Ito ang aking nakasanayan. c. Sa paggamit ng code-switching ay mas naipapahayag ko ang aking mga saloobin. d. Hindi sapat ang aking kasanayan sa isang partikular na wika. e. Iba pang kasagutan, pakisulat:
80
9. Ano ang mabuting naidudulot sa iyo ng code-switching?** a. Nagiging mabisa ang aking pakikipagkomunikasyon. b. Tumataas ang aking tiwala sa sarili. c. Nakasasabay ako sa modernisasyon. d. Marami akong natututunang mga wika. e. Iba pang kasagutan, pakisulat: 10. Ano ang hindi mabuting naidudulot sa iyo ng code-switching?** a. Nagkakaroon ako ng kalituhan sa paggamit ng mga salita. b. Nawawalan ako ng pagpapahalaga sa paggamit ng sariling wika. c. Nababawasan ang aking kasanayan sa paggamit ng isang partikular na wika. d. Hindi na ako maintindihan ng ibang tao. e. Iba pang kasagutan, pakisulat: 11. Alin sa mga sumusunod ang mabuting naidudulot ng code-switching sa iyong pagaaral?** a. Mas madali kong naiintindihan ang aking mga aralin. b. Mas madali kong naipapahayag ang aking mga kasagutan. c. Nagiging mabisa ang aking pakikipagpalitan ng ideya sa mga guro. d. Nagiging malikhain ako sa pagsasalita sa harapan ng klase. e. Iba pang kasagutan, pakisulat: 12. Alin sa mga sumusunod ang masamang naidudulot ng code-switching sa iyong pagaaral?** a. Mabababa ang mga nakukuha kong marka sa asignaturang Filipino at English. b. Nahihirapan ako sa paggawa ng mga sulating Filipino at English. c. Nagkukulang ang aking kasanayan sa paggamit ng purong wikang Filipino sa pagsasalita sa harap ng klase. d. Nagkukulang ang aking kasanayan sa paggamit ng purong wikang Ingles sa pagsasalita sa harap ng klase. e. Iba pang kasagutan, pakisulat: 13. Sa iyong palagay, ano ang kabutihang naidudulot ng code- switching sa wikang Filipino?** a. Natutumbasan ang mga dayuhang wika na walang tiyak na salin sa Filipino. b. Nakasasabay sa pandaigdigang pagbabago o modernisasyon. c. Nagtutulak na magkaroon ng mga bagong salita na siyang magpapaunlad sa bokabularyong Filipino. d. Nabibigyan nang malinaw na paliwanag ang malalalim na salita sa wikang Filipino. e. Iba pang kasagutan, pakisulat: 81
14. Ano naman ang masamang naidudulot ng code-switching sa wikang Filipino?** a. Nababawasan ang kasanayan ng mga kabataan sa wikang Filipino. b. Tuluyan nang nababago ang taal na wikang Filipino. c. Nahahaluan ng utak kolonyal ang mga gumagamit ng wikang Filipino. d. Hindi na nagagamit ang iba pang mga salita sa wikang Filipino. e. Iba pang kasagutan, pakisulat: Sariling kasagutan: Dapat pa bang ipagpatuloy ang paggamit ng code-switching sa pakikipagkomunikasyon lalo na ng mga susunod na henerasyon? Ipaliwanag kung bakit oo o hindi ang iyong kasagutan.
82
83
KURIKULUM BAYTA
84
Mark Angelo Rayo Arceo Tirahan: Block 29 Lot 16, Rafaela Homes, Makinabang, Baliuag, Bulacan Numero: | E-mail:
[email protected] PANSARILING TALA Araw ng Kapangakan: Setyembre 13, 1995 Lugar ng Kapanganakan: Baliuag, Bulacan Edad: 17 Kasarian: Lalaki
Nasyonalidad: Pilipino Relihiyon: Katoliko Pangalan ng ama: Maximo M. Arceo, Jr. Pangalan ng ina: Angelina R. Arceo
EDUKASYON KOLEHIYO Baliuag University Baliuag, Bulacan Bachelor of Science in Accountancy President‟s Lister
2012 - Kasalukuyan
SEKONDARYA Saint Mary‟s College of Baliuag Baliuag, Bulacan Gold Medal for Academic Excellence ELEMENTARYA
2008 - 2012
2002 - 2008
Rafaela Academy, Inc. Makinabang, Baliuag, Bulacan Valedictorian MGA AKTIBIDAD Junior Philippine Institute of Accountants (JPIA) Miyembro Business Administration and Accountancy Students Association (BAASA) Miyembro Baliuag University Supreme Student Council (BUSSC) Miyembro
2012 - Kasulukuyan
2012 - Kasulukuyan
2012 - Kasalukuyan
85
Carissa Hernandez Cruz Tirahan: #421 Bonga Menor, Bustos, Bulacan Numero: 09264722891| E-mail:
[email protected] PANSARILING TALA Araw ng Kapangakan: Oktubre 27, 1995 Lugar ng Kapanganakan: Bustos, Bulacan Edad: 17 Kasarian: Babae
Nasyonalidad: Pilipino Relihiyon: Katoliko Pangalan ng ama: Wilfredo Cruz Pangalan ng ina: Lilibeth Cruz
EDUKASYON KOLEHIYO Baliuag University Baliuag, Bulacan Bachelor of Science in Accountancy
2012 - Kasalukuyan
SEKONDARYA Mary and Jesus School., Inc. Margarita Estate, Tanauan, Bustos, Bulacan Salutatorian
2008 - 2012
ELEMENTARYA Bonga Menor Elementary School Bonga Menor, Bustos, Bulacan 1st Honorable Mention
2002 - 2008
MGA AKTIBIDAD Junior Philippine Institute of Accountants (JPIA) Miyembro Business Administration and Accountancy Students Association (BAASA) Miyembro Baliuag University Supreme Student Council (BUSSC) Miyembro
2012 - Kasulukuyan
2012 - Kasulukuyan
2012 - Kasalukuyan
86
Edwin Nazar Cruz Tirahan: 0036 Tibagan, Bustos, Bulacan Numero: 09173801857 | E-mail:
[email protected] PANSARILING TALA Araw ng Kapangakan: Oktubre 29, 1995 Lugar ng Kapanganakan: Bustos, Bulacan Edad: 17 Kasarian: Lalaki
Nasyonalidad: Pilipino Relihiyon: Katoliko Pangalan ng ama: Wilfredo Cruz Pangalan ng ina: Susan Cruz
EDUKASYON KOLEHIYO Baliuag University Baliuag, Bulacan Bachelor of Science in Accountancy
2012 - Kasalukuyan
SEKONDARYA Tibagan National High School Tibagan, Bustos, Bulacan Salutatorian
2008 - 2012
ELEMENTARYA Tibagan Elementary School Tibagan, Bustos, Bulacan 2nd Honorable Mention
2002 - 2008
MGA AKTIBIDAD Junior Philippine Institute of Accountants (JPIA) Miyembro Business Administration and Accountancy Students Association (BAASA) Miyembro Baliuag University Supreme Student Council (BUSSC) Miyembro
2012 - Kasulukuyan
2012 - Kasulukuyan
2012 - Kasalukuyan
87
Sandra Ragil Tirahan: 0028 Grace Park St. Pinaod, San Ildefonso, Bulacan Numero: 09156935416 | E-mail:
[email protected] PANSARILING TALA Araw ng Kapangakan: Pebrero 27, 1996 Lugar ng Kapanganakan: Baliuag, Bulacan Edad: 16 Kasarian: Babae
Nasyonalidad: Pilipino Relihiyon: Katoliko Pangalan ng ama: Perfecto Ragil Pangalan ng ina: Jacqueline Ragil
EDUKASYON KOLEHIYO Baliuag University Baliuag, Bulacan Bachelor of Science in Accountancy Dean‟s Lister
2012 - Kasalukuyan
SEKONDARYA Mariano Ponce National High School Bagong Nayon, Baliuag, Bulacan 1st Honorable Mention
2008 - 2012
ELEMENTARYA Pinaod Central School Pinaod, San Ildefonso, Bulacan 1st Honorable Mention
2002 - 2008
MGA AKTIBIDAD Junior Philippine Institute of Accountants (JPIA) Miyembro
2012 - Kasulukuyan
Business Administration and Accountancy Students Association (BAASA) Miyembro
2012 - Kasulukuyan
Baliuag University Supreme Student Council (BUSSC)
2012 – Kasalukuyan
88
Beverly Jean Salinas Tirahan: M. Viceo St., Paltok, Caingin, San Rafael, Bulacan Numero: 09321340741 | E-mail:
[email protected] PANSARILING TALA Araw ng Kapangakan: Abril 23, 1991 Lugar ng Kapanganakan: Dagupan, Pangasinan Edad: 21 Kasarian: Babae
Nasyonalidad: Pilipino Relihiyon: Methodist Pangalan ng ama: Pangalan ng ina: Mary Ann Jeanifeil Salinas
EDUKASYON KOLEHIYO Baliuag University Baliuag, Bulacan Bachelor of Science in Accountancy
2012 - Kasalukuyan
AMA-CLC College Baliuag, Bulacan Programming
2008 - 2010
SEKONDARYA San Rafael National Trade School San Rafael, Bulacan
2004 - 2008
ELEMENTARYA Caingin Elementary School San Rafael, Bulacan
2000 - 2004
MGA AKTIBIDAD Junior Philippine Institute of Accountants (JPIA) Miyembro Business Administration and Accountancy Students Association (BAASA) Miyembro Baliuag University Supreme Student Council (BUSSC) Miyembro
2012 - Kasulukuyan
2012 - Kasulukuyan
2012 - Kasalukuyan
89
