odpowiedzi

Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu Rolnictwo świata Zakres podstawowy. Grupa A

Nr

Przewidy wana odpowiedź

zad.

Kr yteria zaliczenia

Maks. liczba punktów

Zależność: Wraz ze wzrostem poziomu rozwoju

gospodarczego kraju maleje udział rolnictwa w tworze niu PKB. 1.

...... ... 1 p. p. Za sformułowanie zależności ...

Wyjaśnienie zależności: Wraz ze wzrostem poziomu

gospodarczego kraju rośnie udział innych działów gospodarki w tworzeniu PKB, ponieważ wytwarzają one produkty o wyższych cenach i w większym stopniu uczestniczą w wymianie towarowej na świecie.

2.

A

B

C

+

+

+

–

+

–

–

+

–

Za podanie w wyjaśnieniu przynaj-

2

mniej 1 argumentu .................... .................... 1 p. p.

Za 1 poprawnie wypełnioną ..................................... .............. 1 p. kolumnę.......................

3

Za podanie: – 2 argumentów ........................ .......................... 1 p. – 3 argumentów ........................ .......................... 2 p.

2

Przykładowe argumenty:

3.

– dopłaty dla rolnictwa, – preferencyjne kredyty, – tworzenie zaplecza dla rozwoju rolnictwa, np.:

punktów skupu i zakładów przetwórczych, budowa dróg, elektryfikacja, – polityka celna. Przykładowe różnice i wyjaśnienia wyjaśnienia:: – Różnica – Kanada ma dużo mniejszy

udział użytków rolnych niż Ukraina. Wyjaśnienie – Ukraina ma duży udział żyznych gleb, ciepły klimat oraz dogodne ukształtowanie po wierzchni o przewadze nizin i wyżyn; w Kanadzie użytki rolne mogą występować jedynie na południu, bo w pozostałej części kraju jest zbyt niska tempera tura powietrza dla rozwoju rolnictwa i mało żyzne

4.

gleby. – Różnica – Ukraina ma mniej lasów niż Kanada. Wyjaśnienie – Ukraina położona jest w klimacie

umiarkowanym ciepłym kontynentalnym, dla którego typową formacją roślinną są stepy, stepy, natomiast w Kanadzie dużą powierzchnię zajmują lasy iglaste iglas te (tajga). – Różnica – Kanada ma dużo więcej komunikacyjnych i osadniczych terenów oraz nieużytków. Wyjaśnienie – W Kanadzie dużą powierzchnię zajmują niezagospodarowane obszary położone

.......... .......... .......... ..... 1 p. Za podanie 2 różnic .....

Za wyjaśnienie: ................................. ......... 1 p. – 1 różnicy ........................ – 2 różnic ...................... ................................... ............. 2 p.

3

Za poprawny wybór 2 typów... typów...... ... 1 p. p.

1

w zimnym klimacie oraz góry na zachodzie kraju.

5.

a), b)

61

Przykładowe podobieństwa:

6.

– – – – –

duże nakłady kapitału, wysoki poziom mechanizacji, wysoki poziom kultury rolnej, specjalizacja produkcji rolnej, wysoki poziom towarowości.

Za podanie:

Przykładowe różnice:

– wyższe plony w rolnictwie intensywnym, – większe nawożenie chemiczne w rolnictwie intensyw-

– 2 podobieństw ........................ 1 p. – 2 różnic ................................... 1 p. – 1 podobieństwa i 1 różnicy ...... 1 p.

2

nym, – większe powierzchnie gospodarstw rolnych w rolnic twie ekstensywnym. Przykładowe konsekwencje:

– zmniejszanie się powierzchni naturalnych formacji 7

roślinnych (lasów, sawann), – jałowienie gleb, – wzmożona erozja gleb, – ginięcie zwierząt podczas pożarów i kurczenie się ich

Za wymienienie: – 1 konsekwencji ........................ 1 p. – 2 konsekwencji ........................ 2 p.

2

Za 2 przyporządkowania ............ 1 p. Za 4 przyporządkowania ............ 2 p.

2

Za podanie 1 przyczyny.............. 1 p.

2

siedlisk.

8.

a) 2; b) 3; c) 4; d) 1 Przykładowe przyczyny:

9.

– Ocean Indyjski ma najmniejszą powierzchnię, – nad tym oceanem położone są kraje słabo rozwinięte

gospodarczo, – większa część wód tego oceanu ma wysoką tempera turę i charakteryzuje się mniejszą zasobnością łowisk.

Za wybór:

10.

b), c), e)

– 2 zdań prawidłowych............... 1 p. – 3 zdań prawidłowych............... 2 p.

2

Przykładowe przyczyny:

11.

– – – –

duża efektywność rolnictwa (wysokie plony i zbiory), niewielki przyrost naturalny, intensywne nawożenie zwiększające plony, modyfikacje gatunków upraw i zwierząt hodowlanych sprzyjające zwiększaniu produktywności rolnictwa,

Za podanie: – 2 przyczyn .............................. 1 p. – 3 przyczyn .............................. 2 p.

2

– duże nakłady kapitału pozwalają na zwalczanie szkodników i przeciwdziałanie skutkom anomalii pogodowych. Wyjaśnienie: Głód jawny polega na niedoborze kalorii

i białka w spożywanym przez człowieka pożywieniu. Jest to głód ilościowy. Natomiast głód utajony to przyswajanie kalorii w pożywieniu w ilości wystarczają 12. cej, ale występuje niedobór białka, soli mineralnych i witamin. Jest to głód jakościowy. Obszary głodu utajonego: Azja Południowo-Wschodnia, Ameryka Południowa.

Za wyjaśnienie różnicy................ 1 p. Za wymienienie 2 obszarów (mogą to być również przykłady krajów) .... 1 p.

2


13.

przeludnienie, niewielkie nakłady kapitału na rozwój rolnictwa, wojny i konflikty plemienne, brak stabilnych rządów, które mogłyby prowadzić długofalową politykę rolną, – duży udział nieużytków, – niski poziom wykształcenia rolników. – – – –

62


2

Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu Rolnictwo świata Zakres podstawowy. Grupa B

Nr

Przewidywana odpowiedź

zad.

Kryteria zaliczenia


Zależność: Wraz ze wzrostem poziomu rozwoju

1.

gospodarczego kraju maleje poziom zatrudnienia w rolnictwie. Wyjaśnienie zależności: Wraz ze wzrostem poziomu

gospodarczego kraju rośnie efektywność rolnictwa z powodu chemizacji i wysokiego poziomu kultury

Za sformułowanie zależności....... 1 p. Za podanie w wyjaśnieniu przynaj-

2

mniej 1 argumentu ..................... 1 p.

rolnej oraz wyższego poziomu mechanizacji. A

B

C

+

+

+

–

+

–

–

+

–

2.

Za 1 poprawnie wypełnioną kolumnę..................................... 1 p.

3

Za podanie: – 2 argumentów ......................... 1 p. – 3 argumentów ......................... 2 p.

2

Przykładowe argumenty:

– większe inwestycje na modyfikacje warunków

3.

przyrodniczych dla potrzeb rolnictwa, – rozwój badań nad udoskonaleniem technik, modyfi kacją gatunków upraw i zwierząt hodowlanych, – wytwarzanie środków produkcji dla rolnictwa przez przemysł, – większe zasoby kapitału na wspieranie rozwoju rolnictwa (kredyty, dopłaty, ceny gwarantowane). Przykładowe różnice i wyjaśnienia: – Różnica – Japonia ma dużo mniejszy udział użytków

rolnych niż Australia. Wyjaśnienie – Japonia jest krajem o przewadze obsza-

rów górskich, a w Australii dominują wyżyny i niziny.

4.

– Różnica – Australia ma mniej lasów niż Japonia. Wyjaśnienie – Australia położona jest w klimacie zwrotnikowym suchym; lasy mogą występować jedynie na wschodnim wybrzeżu, natomiast w Japonii lasy porastają obszary górskie, które dominują w tym kraju. – Różnica – Australia ma dużo więcej łąk i pastwisk,

a mało gruntów ornych. Wyjaśnienie – w suchym klimacie Australii dużą powierzchnię zajmują półpustynie i suche sawanny, które wykorzystywane są jako łąki i pas twiska, natomiast mało żyzne gleby uniemożliwiają zagospo-

Za podanie 2 różnic .................... 1 p. Za wyjaśnienie: – 1 różnicy ................................. 1 p. – 2 różnic ................................... 2 p.

3

Za poprawny wybór 2 typów...... 1 p.

1

darowanie obszarów pod grunty orne. W Japonii

niewielkie powierzchnie użytków rolnych występują ce na nizinach nadmorskich i w dolinach górskich

wykorzystywane są jako grunty orne. 5.

b), d) 63

Przykładowe podobieństwa:

6.

– – – –

małe nakłady kapitału, niewielka mechanizacja, duże zasoby pracy, niewielka towarowość rolnictwa.

Za podanie:

Przykładowe różnice:

– wyższe plony w rolnictwie intensywnym, – wyższy poziom kultury rolnej w rolnictwie intensyw nym.

– 2 podobieństw ........................ 1 p. – 2 różnic ................................... 1 p. – 1 podobieństwa i 1 różnicy ...... 1 p.

2

Przykładowe konsekwencje:

– zmniejszanie się powierzchni naturalnych formacji

roślinnych (lasów, sawann), 7

– jałowienie gleb, – wzmożona erozja gleb, – pustynnienie obszarów, – obniżanie się zwierciadła wód podziemnych.

8.

a) 1; b) 3; c) 4; d) 2

Za wymienienie: – 1 konsekwencji ........................ 1 p. – 2 konsekwencji ........................ 2 p.

2

Za 2 przyporządkowania ............ 1 p. Za 4 przyporządkowania ............ 2 p.

2


2


– Ocean Spokojny ma największą powierzchnię, – nad tym oceanem położone są kraje wysoko rozwi-

9.

nięte gospodarczo i o dużej liczbie ludności, – najzasobniejsze łowiska znajdują się w wodach

o niższej temperaturze, w szerokościach umiarkowanych, w których położona jest duża część tego oceanu (na półkuli północnej i południowej). Za wybór:

10.

b), c), e)

– 2 zdań prawidłowych............... 1 p. – 3 zdań prawidłowych............... 2 p.

2


11.

– niska efektywność rolnictwa (niewielki plony i zbiory), – duży przyrost naturalny, – niedobór środków intensyfikacji rolnictwa (niska mechanizacja i poziom nawożenia), – klęski żywiołowe zmniejszające plony (susze, powodzie, inwazje szkodników), – niewielka powierzchnia użytków rolnych.


2

Wyjaśnienie: Głód jawny polega na niedoborze kalorii

i białka w spożywanym przez człowieka pożywieniu. Jest to głód ilościowy. Natomiast głód utajony to przyswajanie kalorii w pożywieniu w ilości wystarczają 12. cej, ale występuje niedobór białka, soli mineralnych i witamin. Jest to głód jakościowy. Obszary głodu jawnego: Afryka Środkowa, Ameryka Środkowa, wyspy Oceanii.

Za wyjaśnienie różnicy................ 1 p. Za wymienienie 2 obszarów (mogą to być również przykłady krajów) .... 1 p.

2


– pomoc materialna, – edukacja społeczeństwa, – zwiększanie powierzchni użytków rolnych poprzez

13.

rozbudowę systemów irygacyjnych i osuszanie bagien, – zahamowanie rozwoju rolnictwa plantacyjnego, – rozwój rybołówstwa, – zwiększenie nakładów na inwestycje w rolnictwie. 64


2

Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu Rolnictwo świata Zakres rozszerzony. Grupa A

Nr


zad.

1.

b), d) Przykładowe odpowiedzi: Obszar A: sprzyjające ukształtowanie

2.

terenu; jest to kotlina otoczona wyżynami, niekorzystny, zbyt suchy zwrotnikowy klimat, mało żyzne gleby półpustyń (najczęściej szaroziemy i buroziemy). Obszar B: równinne ukształtowanie powierzchni, kontynentalny klimat o przewadze opadów letnich, w czasie nasilenia wegetacji, duży udział żyznych

Kryteria zaliczenia


Za wybór 2 prawidłowych zdań .. 1 p.

1

Za omówienie czynników 1 obszaru ................................... 1 p.

(uczeń powinien odnieść się do przynajmniej dwóch cech środowiska przyrodniczego, aby otrzymać 1 p.)

2

czarnoziemnych gleb prerii. Obszar B Uzasadnienie:

3.

4.

Za poprawny wybór obszaru ...... 1 p.

– znajduje się w kraju wysoko rozwiniętym o dużych

zasobach kapitału, – ma żyźniejsze gleby, – występuje wilgotniejszy klimat. A. Kolejno od góry: Francja, Stany Zjednoczone, Ukraina. B. Przykładowe przyczyny: zróżnicowany poziom rozwoju gospodarczego; różna żyzność gleb, zróżni cowane typy gospodarki rolnej, różny udział po -

Za podanie: – 2 argumentów ......................... 1 p. – 3 argumentów ......................... 2 p.

3

Za poprawne wykonanie polecenia: – A ............................................ 1 p. – B ............................................ 2 p.

3

Za poprawny wybór 2 cech ........ 1 p.

1

Za wymienienie: – 2 korzyści ................................ 1 p. – 2 zagrożeń .............................. 1 p. – 1 korzyści i 1 zagrożenia .......... 1 p.

2

wierzchni użytków rolnych. 5.

b), c) Przykładowe korzyści:

– duża produkcja płodów rolnych i zyski z ich sprzedaży, – sezonowe zatrudnienie dla rolników indywidualnych, – rozbudowa infrastruktury, np. dróg, linii energetycznych. Przykładowe zagrożenia:

6.

– zmniejszanie się powierzchni występowania natural-

nych formacji roślinnych, – upadek małych, indywidualnych gospodarstw rolnych, – monokultura stosowana na plantacjach prowadzi do

wyjałowienia gleb. Ocena: Wyższym

poziomem rozwoju gospodarczego charakteryzuje się kraj A. Za sformułowanie oceny ............. 1 p.

Uzasadnienie:

7.

– rolnictwo ma niewielki udział w tworzeniu PKB,

ponieważ ceny płodów rolnych są niskie, – niewielkie jest zatrudnienie w rolnictwie, ponieważ

3

Za podanie 1 argumentu ............ 1 p.

w tym kraju jest wysoka mechanizacja.

8.

Indie – 23 dt/1 ha Argentyna – 40 dt/1 ha Wielka Brytania – 72 dt/1 ha

Za dokonanie: – 2 obliczeń ............................... 1 p. – 3 obliczeń ............................... 2 p.

(+/– 1 dt) 65

2


9.

– zróżnicowanie żyzności gleb, – występowanie różnych typów gospodarki rolnej, – zróżnicowany poziom intensyfikacji rolnictwa (nawo-

2

żenie, mechanizacja), – zróżnicowanie poziomu gospodarczego krajów, – różna wielkość powierzchni użytków rolnych. Wymagania klimatyczne: klimat gorący i wilgotny, Wymagania glebowe: gleby o średniej żyzności (np.:

10.


czerwonoziemy, żółtoziemy, czerwone i żółte gleby ferralitowe), zasobne w wodę.

Za scharakteryzowanie:

– wymagań klimatycznych .......... 1 p. – wymagań glebowych ............... 1 p.

3

Za podanie nazwy rośliny ........... 1 p.

Uprawa: trzcina cukrowa Przykładowe przyczyny:

– osłabienie organizmu człowieka w wyniku niedoży -

11.

wienia, – brak dostępu do środków higieny, – niewielki dostęp do czystej wody, – słaby rozwój medycyny (brak lekarzy, szpitali), – trudności w upowszechnianiu szczepień ochronnych,


2

Za podanie 1 czynnika ............... 1 p.

2

Za 1 poprawnie wypełniony

5

– przeludnienie. Przykładowe czynniki:

12.

– długa linia brzegowa, dostęp do morza, – występowanie u wybrzeży zasobnych łowisk ryb, – duża liczba ludności. Region Zachodnioeuropejski

13.

Region Południowoazjatycki

intensywne

intensywne

wysoki

niski

pszenica, buraki cukro -

ryż, trzcina cukrowa, soja, bawełna, herbata

we, słonecznik hodowla bydła i trzody chlewnej wysoki

wiersz ........................................ 1 p.

hodowla bydła niski

Przykładowe korzyści dla środowiska przyr odniczego:

– – – –

14.

nie ubywa powierzchni lasów, nie wzrasta zagrożenie powodziowe, zachowane zostają siedliska zwierząt, poprawia się stan zdrowotny lasów,

Za wymienienie 2 korzyści: – dla środowiska przyrodniczego 1 p.

Przykładowe korzyści dla gospodarki kraju:

– wzrasta pozyskiwanie drewna dla przemysłu, – nie ubywa zasobów runa leśnego pozyskiwanego

w lasach, – na terenach leśnych może rozwijać się rekreacja i turystyka.

66

– dla gospodarki......................... 1 p. – z różnych podpunktów............. 1 p.

2

Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu Rolnictwo świata Zakres rozszerzony. Grupa B

Nr


zad.

1.

c), d)

Kryteria zaliczenia


Za wybór 2 prawidłowych zdań .. 1 p.

1

Przykładowe odpowiedzi: Obszar A: sprzyjające ukształtowanie

2.

terenu; jest to obszar nizinny, niekorzystny, zbyt wilgotny, wybitnie równikowy klimat, intensywne opady powodują jałowienie gleb, mało żyzne czerwone i żółte gleby ferralitowe.

nizinne ukształtowanie powierzchni, monsunowa odmiana klimatu, w półroczu letnim występuje duża ilość opadów, duży udział żyznych gleb aluwialObszar B:

Za omówienie czynników 1 obszaru ................................... 1 p.

(uczeń powinien odnieść się do przynajmniej dwóch cech środowiska przyrodniczego, aby otrzymać 1 p.)

2

nych i wytworzonych na lessach. Obszar B Uzasadnienie:

3.

– – – –

duże zasoby pracy, wyższy poziom kultury rolnej, ma żyźniejsze gleby, występuje korzystny klimat monsunowy, w którym równocześnie występują wysokie temperatury i duże

Za poprawny wybór obszaru ...... 1 p. Za podanie: – 2 argumentów ......................... 1 p. – 3 argumentów ......................... 2 p.

3

opady. A. Kolejno od góry: Niemcy, Rosja, Kanada. B. Przykładowe przyczyny: zróżnicowany poziom

4.

5.

rozwoju gospodarczego; różna żyzność gleb, zróżni cowane typy gospodarki rolnej, różny udział po wierzchni użytków rolnych. a), b)

Za poprawne wykonanie polecenia: – A ............................................ 1 p. – B ............................................ 2 p.

3

Za poprawny wybór 2 cech ........ 1 p.

1

Za wymienienie: – 2 korzyści ................................ 1 p. – 2 zagrożeń .............................. 1 p. – 1 korzyści i 1 zagrożenia .......... 1 p.

2

Przykładowe korzyści:

6.

– duża produkcja płodów rolnych i zyski z ich sprzedaży, – rozwój przemysłu wytwarzającego środki produkcji dla rolnictwa (maszyny, nawozy mineralne, środki ochrony roślin), – rozbudowa infrastruktury, np. dróg, linii energetycznych. Przykładowe zagrożenia:

– degradacja gleb, – nadprodukcja płodów rolnych, co może prowadzić do

spadku ich cen i zmniejszenia zysków rolników, – spadek zatrudnienia w rolnictwie i możliwy wzrost bezrobocia. Ocena: Wyższym

poziomem rozwoju gospodarczego charakteryzuje się kraj A. Za sformułowanie oceny ............. 1 p.

Uzasadnienie:

7.

– rolnictwo ma niewielki udział w tworzeniu PKB,

ponieważ ceny płodów rolnych są niskie, – niewielkie jest zatrudnienie w rolnictwie, ponieważ w tym kraju jest wysoka mechanizacja. 67

3

Za podanie 1 argumentu ............ 1 p.

8.

Nigeria – 10,5 dt/1 ha Australia – 20,3 dt/1 ha Niemcy – 67 dt/1 ha

(+/– 1 dt)

Za dokonanie: – 2 obliczeń ............................... 1 p. – 3 obliczeń ............................... 2 p.

2


2


9.

– zróżnicowanie żyzności gleb, – występowanie różnych typów gospodarki rolnej, – zróżnicowany poziom intensyfikacji rolnictwa (nawo-

żenie, mechanizacja), – zróżnicowanie poziomu gospodarczego krajów, – różna wielkość powierzchni użytków rolnych. Wymagania klimatyczne: klimat umiarkowany ciepły

(morski, przejściowy i kontynentalny) i podzwrotniko 10.

wy. Wymagania glebowe: gleby o dużej żyzności (np.:

czarnoziemy, brunatne, cynamonowe).

Za scharakteryzowanie:

– wymagań klimatycznych .......... 1 p. – wymagań glebowych ............... 1 p.

3

Za podanie nazwy rośliny ........... 1 p.

Uprawa: burak cukrowy Przykładowe przyczyny:

– słaby rozwój medycyny (brak lekarzy, szpitali), – niski poziom wykształcenia i brak wiedzy na temat

11.

dróg przenoszenia się wirusa, – brak dostępu do środków antykoncepcyjnych, – przeludnienie, – obyczaje i obrzędy.


2

Za podanie 1 czynnika................ 1 p.

2

Za 1 poprawnie wypełniony

5

Przykładowe czynniki:

12.

– długa linia brzegowa, dostęp do morza, – występowanie u wybrzeży zasobnych łowisk ryb, – duża liczba ludności. Region Północnoamerykański

13.

Region Północnoafrykańsko-zachodnioazjatycki

ekstensywne

ekstensywne

wysoki

niski

pszenica, kukurydza, soja, buraki cukrowe

pszenica, bawełna, proso i sorgo, rośliny strączko we, ryż

hodowla bydła i trzody chlewnej wysoki

wiersz ........................................ 1 p.

hodowla owiec niski

Przykładowe skutki dla środowiska przyrodniczego:

14.

– – – –

ubywa powierzchni lasów, wzrasta zagrożenie powodziowe, zniszczone zostają siedliska zwierząt, zmniejsza się zawartość tlenu w powietrzu,

Za wymienienie 2 skutków:

– dla środowiska przyrodniczego 1 p.

Przykładowe skutki dla gospodarki kraju:

– wzrasta pozyskiwanie drewna dla przemysłu, – wzrost dochodów z eksportu drewna, – obszary wylesione przekształcane są na użytki rolne,

tereny osadnicze i przemysłowe.

68

– dla gospodarki......................... 1 p. – z różnych podpunktów............. 1 p.

2

odpowiedzi

Recommend Documents