Klucz odpowiedzi
ab
Obraz Ziemi Oczekiwana odpowiedź
Nr zad.
grupa a
grupa b
Kryterium punktowania
1.
c
b
1 p. za prawidłowy wybór
2.
np. Wyłanianie się najpierw wierzchołków gór nad horyzontem podczas zbliżania się statków do lądów.
np. Kolisty kształt cienia Ziemi widziany na Księżycu w czasie jego zaćmienia.
1 p. za prawidłowy przykład
3.
kolejno: dwuścienny, początkowego (0°), 0°, 180°
kolejno: równika, promieniem ziemskim, 0°, 90°
1 p. za każde dwa prawidłowe uzupełnienia; razem 2 p.
4.
a) ogólnogeograficzna, małoskalowa b) tematyczna, małoskalowa c) tematyczna, wielkoskalowa
a) tematyczna, średnioskalowa b) tematyczna, małoskalowa c) ogólnogeograficzna, małoskalowa
1 p. za każde prawidłowe określenie rodzaju mapy – ze względu na treść oraz skalę; razem 3 p.
5.
c
a
1 p. za prawidłowy wybór
6.
b, d
a, b
1 p. za podkreślenie dwóch prawidłowych informacji
7.
a) izohele, b) izohiety, c) izobary
a) izohaliny, b) izotachy, c) izobaty
1 p. za każdą prawidłowo uzupełnioną definicję; razem 3 p.
8.
Rodzaj metody prezentacji: ilościowa. Metoda kropkowa. Przykłady: hodowla zwierząt, uprawa roślin.
Rodzaj metody prezentacji: jakościowa. Metoda kartogramu. Przykłady: przyrost naturalny ludności, lesistość wg województw.
1 p. za prawidłowe określenie metody (rodzaj i nazwa), 1 p. za dwa prawidłowe przykłady jej zastosowania
9.
a) D, b) B, c) A
a) C, b) D, c) B
1 p. za dwa prawidłowe przyporządkowania, 2 p. za trzy prawidłowe przyporządkowania
10.
c
b
1 p. za prawidłowe zaznaczenie
11.
1 cm – 30 000 cm, czyli 1 cm – 300 m 1 cm² – (300 m)² = 90 000 m² 1 cm² – 90 000 m² 0,32 cm² – x x = 28 800 m²
1 cm – 30 000 cm, czyli 1 cm – 300 m 1 cm² – (300 m)² = 90 000 m² 1 cm² – 90 000 m² 0,92 cm² – x x = 82 800 m²
1 p. za prawidłowe obliczenia, 1 p. za prawidłowy wynik; razem 2 p.
1 ha – 10 000 m² x – 28 800 m² x = 2,9 ha Powierzchnia Małego Stawu wynosi w terenie 2,9 ha.
1 ha – 10 000 m² x – 82 800 m² x = 8,3 ha Powierzchnia Wielkiego Stawu wynosi w terenie 8,3 ha.
12.
920 m n.p.m. – 840 m n.p.m. = 80 m 2,4 cm · 0,3 km = 0,72 km = 720 m J = 80 m : 720 m = 0,111 Średnie nachylenie wynosi 111 m/km, czyli 111‰.
1075 m n.p.m. – 925 m n.p.m. = 150 m 1,9 cm · 0,3 km = 0,57 km = 570 m J = 150 m : 570 m = 0,263 Średnie nachylenie wynosi 263 m/km, czyli 263‰.
1 p. za prawidłowe obliczenia, 1 p. za prawidłowy wynik; razem 2 p.
13.
a) północny zachód, b) pod górę, c) punkt widokowy
a) punkt GOPR, b) południowy wschód, c) pod górę
1 p. za dwa prawidłowe podkreślenia, 2 p. za trzy prawidłowe podkreślenia
14.
północno-zachodni
„Dom Śląski”
1 p. za prawidłowy wybór
Klucz odpowiedzi
ab
Ziemia we wszechświecie Oczekiwana odpowiedź
Nr zad.
grupa a
grupa b
Kryterium punktowania
1.
b, c
a, c
1 p. za dwa prawidłowe zaznaczenia
2.
B–D–C–A
C–B–D–A
1 p. za każde dwa prawidłowe uzupełnienia schematu; razem 2 p.
3.
a) Saturn, b) Jowisz, c) Merkury
a) Neptun, b) Mars, c) Wenus
1 p. za każdą prawidłowo rozpoznaną planetę; razem 3 p.
4.
H = 90° – (23°26' – j) H = 90° – (23°26' – 1°) = 65°34'
H = 90° – j – 23°26' H = 90° – 30° – 23°26' = 36°34'
1 p. za użycie prawidłowego wzoru, 1 p. za prawidłowe obliczenie; razem 2 p.
5.
a) F, b) P, c) P, d) F
a) F, b) P, c) F, d) P
1 p. za każde prawidłowe określenie; razem 4 p.
6.
kolejno: północno, północno, wschodzie, zachodzie
kolejno: równiku, 12, letnie, dłuższe
1 p. za każde dwa prawidłowe uzupełnienia; razem 2 p.
7.
Peryhelium – punkt orbity, w którym odległość Ziemi od Słońca jest najmniejsza.
Aphelium – punkt orbity, w którym odległość Ziemi od Słońca jest największa.
1 p. za podanie prawidłowej definicji
8.
a
b
1 p. za prawidłowy wybór
9.
a) strefa międzyzwrotnikowa b) P, F
a) strefa umiarkowana północna b) F, P
1 p. za prawidłową nazwę strefy, 1 p. za dwa prawidłowe określenia; razem 2 p.
10.
360°, 24, 15°, kątową, stała
liniowa, szerokości geograficznej, równiku, 1669 km/h
1 p. za każde prawidłowe podkreślenie; razem 2 p.
11.
a) zaćmienie Księżyca b) C
a) zaćmienie Słońca b) B
1 p. za podanie prawidłowej nazwy, 1 p. za prawidłowy wybór; razem 2 p.
12.
np. odchylenie kierunku wiania wiatrów (np. pasatów)
np. odchylanie kierunków przebiegu prądów morskich
1 p. za prawidłowy przykład
13.
19°55' – 15° = 4°55' 1° – 4 minuty 1° – 60' 60' – 240 sekund 1' – 4 sekundy 4°55' – 19 minut 40 sekund
20°37' – 15° = 5°37' 1° – 4 minuty 1° – 60' 60' – 240 sekund 1' – 4 sekundy 5°37' – 20 minut i 148 sekund, czyli 22 minuty i 28 sekund
1 p. za prawidłowe obliczenie
12.00 + 19 minut 40 sekund Czas słoneczny w Krakowie: 12.19 (40')
12.00 + 22 minuty i 28 sekund Czas słoneczny w Kielcach: 12.22 (28')
14.
b
a
1 p. za prawidłowy wybór
15.
a
c
1 p. za prawidłowy wybór
Klucz odpowiedzi
ab
Atmosfera Oczekiwana odpowiedź
Nr zad.
grupa a
grupa b
Kryterium punktowania
1.
b
c
1 p. za prawidłowy wybór
2.
np. Asymetryczny kształt magnetosfery jest skutkiem oddziaływania wiatru słonecznego, który spłaszcza magnetosferę od strony Słońca, a rozciąga ją w kierunku przeciwnym.
np. Pasy Van Allena stanowią strefy pułapek magnetycznych w magnetosferze, zatrzymujące cząstki wiatru słonecznego.
1 p. za prawidłowe wyjaśnienie
3.
a) albedo, b) adwekcja, c) promieniowanie całkowite, d) turbulencja
a) konwekcja, b) promieniowanie rozproszone, c) radiacja, d) albedo
1 p. za każde dwa prawid łowe przyporządkowania; razem 2 p.
4.
2499 m n.p.m. – 835 m n.p.m. = 1664 m 100 m – 0,6°C 1664 m – x x = 10°C 10°C – 10°C = 0°C
1894 m n.p.m. – 835 m n.p.m. = 1059 m 100 m – 1°C 1059 m – x x = 11°C 5° + 10,6°C = 15,6°C
1 p. za prawidłową wartość gradientu, 1 p. za prawidłowe obliczenie i wynik; razem 2 p.
5.
a) F, b) P, c) F, d) F
a) P, b) P, c) F, d) F
1 p. za każde prawidłowe określenie; razem 4 p.
6.
B – E – A – C – D
C – B – A – E – D
1 p. za dwie prawidłowo wpisane litery, 2 p. za cztery; 3 p. za prawidłowo uzupełniony schemat
7.
b
d
1 p. za prawidłowe zaznaczenie
8.
a) cirrus, chmura pierzasta b) A – F, B – F, C – F, D – P
a) cumulus, chmura kłębiasta b) A – P, B – F, C – P, D – P
1 p. za prawidłową nazwę rodzaju chmury, 1 p. za każde dwa prawidłowe określenia; razem 3 p.
9.
a) bora b) kolejno: suchy, zimny, porywisty, wychłodzenie, wyżowego, Adriatykiem
a) bryza nocna (lądowa) b) kolejno: ciepłej, wybrzeżach mórz (albo w strefie brzegowej dużych zbiorników wodnych), podłoża, dobowym, lądu, morza
1 p. za prawidłową nazwę wiatru, 1 p. za każde trzy prawidłowe uzupełnienia; razem 3 p.
10.
A. Alice Springs, zwrotnikowy suchy B. Trondheim, umiarkowany chłodny morski C. Amundsen–Scott, biegunowy
A. Miami, zwrotnikowy wilgotny B. Godthab, podbiegunowy C. Ateny, podzwrotnikowy śródziemnomorski
1 p. za każdy prawidłowo podpisany klimatogram; razem 3 p.
11.
a) opady orograficzne, b) opady frontalne
a) mgła adwekcyjna, b) mgła radiacyjna
1 p. za każdą prawidłową nazwę; razem 2 p.
12.
b
d
1 p. za prawidłowy wybór
Klucz odpowiedzi
ab
Hydrosfera Oczekiwana odpowiedź
Nr zad.
grupa a
grupa b
Kryterium punktowania
1.
b
c
1 p. za prawidłowy wybór
2.
a) P, b) F, c) F, d) P
a) F, b) P, c) P, d) F
1 p. za każde prawidłowe określenie; razem 4 p.
3.
a) morze międzywyspowe b) morze oddzielone od otwartego oceanu wyspami i archipelagami c) np. Flores, Banda
a) morze międzykontynentalne b) morze powstałe w miejscu spękania skorupy ziemskiej, położone między dwoma kontynentami c) np. Morze Czerwone
1 p. za każdą prawidłową odpowiedź; razem 3 p.
4.
ograniczona, małe, znaczne, Morze Czerwone
niewielkie, duże, niski, Morze Bałtyckie
1 p. za każde dwa prawidłowe podkreślenia; razem 2 p.
5.
a) 1. Prąd Norweski, 2. Prąd Kanaryjski, 3. Prąd Agulhas, 4. Prąd Peruwiański; podkreślone: Prąd Kanaryjski, Prąd Peruwiański b) Ciepły Prąd Norweski powoduje wzrost temperatury powietrza i zwiększenie opadów atmosferycznych na wybrzeżach, które opływa.
a) 1. Prąd Peruwiański, 2. Prąd Zatokowy (Golfsztrom), 3. Prąd Brazylijski, 4. Prąd Kanaryjski; podkreślone: Prąd Zatokowy, Prąd Brazylijski b) Zimny Prąd Peruwiański powoduje obniżenie temperatury powietrza oraz zmniejszenie opadów atmosferycznych na wybrzeżach, które opływa.
1 p. za każdą prawidłową odpowiedź; razem 3 p.
6.
b, d
a, b
1 p. za dwa prawidłowe podkreślenia
7.
np. Pływy syzygijne zachodzą, gdy Ziemia, Słońce i Księżyc ustawią się w jednej linii. Taka sytuacja występuje w czasie nowiu i pełni Księżyca. Tego rodzaju pływy osiągają największe amplitudy.
np. Pływy kwadraturowe zachodzą, gdy Słońce i Księżyc ustawią się względem Ziemi pod kątem prostym. Taka sytuacja występuje w I i III kwadrze Księżyca. Tego rodzaju pływy osiągają niskie amplitudy.
1 p. za prawidłową charakterystykę
8.
A. Kongo, deszczowy równikowy B. Jukon, śnieżny
A. Wisła, deszczowo-śnieżny B. Ganges, deszczowy monsunowy
1 p. za każdy prawidłowo opisany wykres; razem 2 p.
9.
a) polodowcowe rynnowe b) kolejno: erozyjnej, długie, dużą, Hańcza
a) polodowcowe morenowe b) kolejno: lądolód, moreny dennej, płytkie, Śniardwy
1 p. za prawidłową nazwę typu jeziora, 1 p. za każde dwa prawidłowe uzupełnienia; razem 3 p.
10.
B – E – A – C – D
A – E – B – D – C
1 p. za dwa prawidłowe uzupełnienia, 2 p. za cztery prawidłowe uzupełnienia, 3 p. za cały prawidłowo uzupełniony schemat
11.
a) P, b) P, c) F
a) F, b) F, c) P
1 p. za prawidłowe określenia; razem 3 p.
12.
a) lodowiec alpejski (dolinny) b) lodowiec piedmontowy (podgórski)
a) lodowiec himalajski (dendryczny) b) lodowiec fieldowy (norweski)
1 p. za każdą prawidłową nazwę typu lodowca; razem 2 p.
13.
c
d
1 p. za prawidłowy wybór
14.
położenie względem form terenu
rodzaj przewodów wyprowadzających wodę na powierzchnię terenu
1 p. za prawidłowe określenie kryterium podziału
Klucz odpowiedzi
ab
Wnętrze Ziemi. Procesy endogeniczne Oczekiwana odpowiedź
Nr zad.
grupa a
grupa b
Kryterium punktowania
1.
a) powierzchnia nieciągłości Moho, b) jądro Ziemi, c) astenosfera, d) warstwa perydotytowa
a) jądro wewnętrzne, b) powierzchnia nieciągłości Conrada, c) powierzchnia nieciągłości Wiecherta–Gutenberga, d) skorupa kontynentalna
1 p. za każde dwa prawidłowe przyporządkowania; razem 2 p.
2.
1°C – 33 m x°C – 1500 m x = 45°C Temperatura na głębokości 1500 m wynosi 45°C.
1°C – 33 m x°C – 900 m x = 27°C Temperatura na głębokości 900 m wynosi 27°C.
1 p. za przyjęcie odpowiedniej wartości stopnia geotermicznego, 1 p. za prawidłowe obliczenia i wynik; razem 2 p.
3.
b
d
1 p. za prawidłowy wybór
4.
Paleontologia to nauka zajmująca się organizmami żywymi występującymi w minionych epokach geologicznych.
Stratygrafia to nauka badająca wiek skał oraz ich występowanie w czasie i przestrzeni.
1 p. za prawidłowe wyjaśnienie
5.
c, d
b, d
1 p. za dwa prawidłowe podkreślenia
6.
Od dołu tabeli: okresy – jura, kreda epoki – dolny, górny, dolna, górna
Od dołu tabeli: okresy – paleogen, neogen epoki – paleocen, oligocen, pliocen, holocen
1 p. za każde dwa prawidłowe uzupełnienia; razem 3 p.
7.
a) D, b) C, c) B, d) A
a) D, b) A, c) B, d) C
1 p. za każde prawidłowe przyporządkowanie; razem 4 p.
8.
a) Sajany, Ałtaj b) Wogezy, Harz c) Andy, Kaukaz
a) Góry Kaledońskie, Góry Skandynawskie b) Ardeny, Masyw Czeski c) Kordyliery, Himalaje
1 p. za każde dwa prawid łowe przyporządkowania; razem 3 p.
9.
a) góry fałdowe b) kolejno: fałdową, kolizji, Andy, subdukcji
a) góra wulkaniczna b) kolejno: wysp, wulkanicznej, płyt litosfery, plamami gorąca
1 p. za prawidłową nazwę typu gór, 1 p. za każde dwa prawidłowe określenia; razem 3 p.
10.
A. sille B. lopolit
A. lakolit B. dajka
1 p. za każde dwa prawidłowe podpisy; razem 2 p.
11.
podział ze względu na kształt wulkanu
podział ze względu na rodzaj produktów erupcji
1 p. za podanie prawidłowego kryterium
12.
a) F, b) P, c) F, d) P
a) F, b) P, c) F, d) P
1 p. za każde prawidłowe określenie; razem 4 p.
13.
np. Powstają w wyniku ruchu płyt litosfery, są najczęstsze i najsilniejsze.
np. Powstają w wyniku zapadania się stropów jaskiń na obszarach krasowych lub chodników w kopalniach na terenach górniczych.
1 p. za prawidłową charakterystykę
14.
c
d
1 p. za prawidłowy wybór
15.
a) P, b) F, c) P, d) F
a) F, b) P, c) F, d) F
1 p. za każde prawidłowe określenie; razem 4 p.
Klucz odpowiedzi
ab
Procesy egzogeniczne Oczekiwana odpowiedź
Nr zad.
grupa a
grupa b
Kryterium punktowania
1.
a) uwęglanowienie, b) wietrzenie insolacyjne, c) zamróz, d) rozpad ziarnisty
a) wietrzenie solne, b) wietrzenie ilaste, c) uwadnianie, d) eksfoliacja
1 p. za dwa prawidłowo przyporządkowane terminy, 2 p. za wszystkie prawidłowo przyporządkowane terminy
2.
a) M, b) D, c) D
a) D, b) M, c) M
1 p. za prawidłowe wykonanie całego zadania
3.
dużym, mniej, większą, wgłębna, dna, V-kształtnej
wzrasta, maleje, mniejsze, górnym, w nurcie, meandry
1 p. za każde dwa prawidłowe podkreślenia; razem 3 p.
4.
a) lejki krasowe b) Powstają w wyniku intensywnego rozpuszczania skał na powierzchni lub zapadania się podziemnych pustek krasowych.
a) stalaktyt b) Powstaje wskutek wytrącania się węglanu wapnia z wody ściekającej po stropie jaskini.
1 p. za prawidłową nazwę formy, 1 p. za prawidłowe wyjaśnienie genezy; razem 2 p.
5.
b
c
1 p. za prawidłowy wybór
6.
A. koryto, B. terasa nadzalewowa, C. dolina
A. łożysko, B. zbocze doliny, C. terasa zalewowa
1 p. za podanie trzech prawidłowych nazw
7.
b
a
1 p. za prawidłowy wybór
8.
a) muton (baraniec) b) Powstał w wyniku egzaracji (żłobienia podłoża) skał o różnej odporności na erozję.
a) dolina U-kształtna b) Powstała na skutek detrakcji i egzaracji skał podłoża doliny V-kształtnej, która uległa pogłębianiu i poszerzaniu.
1 p. za każde prawidłowo wykonane polecenie; razem 2 p.
9.
sandr, kem
rynna polodowcowa, pradolina
1 p. za dwa prawidłowe podkreślenia
10.
a) deflacja, b) ripplemarki, c) wydma gwiaździsta, d) jardangi
a) saltacja, b) korazja, c) graniaki wiatrowe, d) misy (niecki) deflacyjne
1 p. za każdy prawidłowy termin; razem 4 p.
11.
a) P, b) F, c) F, d) P
a) F, b) P, c) P, d) F
1 p. za każde prawidłowe określenie; razem 4 p.
12.
a) A. wybrzeże fiordowe, B. wybrzeże lagunowe, C. wybrzeże zalewowe b) Wybrzeże fiordowe powstało w wyniku zalania przez morze dolin polodowcowych.
a) A. wybrzeże dalmatyńskie, B. wybrzeże szkierowe, C. wybrzeże riasowe b) Wybrzeże dalmatyńskie powstało w wyniku częściowego zalania przez morze silnie rozczłonkowanych grzbietów górskich.
1 p. za podanie trzech prawidłowych nazw typów wybrzeży, 1 p. za prawidłowe wyjaśnienie genezy; razem 2 p.
13.
np. Typ klimatu wpływa na rodzaj i tempo wietrzenia kształtującego powierzchnię Ziemi. Wiatr jest czynnikiem rzeźbotwórczym – zarówno niszczy podłoże, jak i buduje formy terenu.
np. Wody płynące erodują podłoże, powodują powstanie dolin V-kształtnych. Wody morskie modelują wybrzeża.
1 p. za prawidłowy przykład
Klucz odpowiedzi
ab
Gleby. Biosfera Oczekiwana odpowiedź
Nr zad.
grupa a
grupa b
Kryterium punktowania
1.
b
d
1 p. za prawidłowy wybór
2.
a) F, b) F, c) P, d) F
a) F, b) P, c) F, d) P
1 p. za każde prawidłowe określenie; razem 4 p.
3.
np. Żyzność to naturalna zdolność gleby do zaspokajania życiowych potrzeb roślin. Natomiast urodzajność to zdolność nabyta – modyfikowana rolniczą działalnością człowieka. Zatem nawet mało żyzne gleby, odpowiednio uprawiane i nawożone, mogą przynosić wysokie plony.
np. Niewłaściwa działalność rolnicza (źle prowadzone melioracje, zbyt intensywne nawożenie, niewłaściwa orka) zwiększają intensywność erozji gleby oraz powodują jej jałowienie. Prawidłowa orka i właściwe zabiegi agrotechniczne sprzyjają rozwojowi gleby.
1 p. za prawidłowe wyjaśnienie
4.
c
a
1 p. za prawidłowy wybór
5.
b
d
1 p. za prawidłowy wybór
6.
a) A. czarnoziemy, B. mady b) A. strefowa, B. astrefowa
a) A. gleby brunatne, B. gleby górskie b) A. strefowa, B. astrefowa
1 p. za każde prawidłowo wykonane polecenie; razem 2 p.
7.
Gleby bielicowe są typowe dla obszarów o klimacie umiarkowanym chłodnym. Występują na utworach polodowcowych (np. piaskach, żwirach), w strefie lasów iglastych.
Czarnoziemy są typowe dla obszarów o klimacie umiarkowanym ciepłym kontynentalnym. Powstają na utworach lessowych, przy udziale roślinności trawiastej.
1 p. za prawidłowe określenie warunków
8.
a) wilgotny las równikowy, b) strefa klimatów równikowych, c) np. mahoniowec, drzewo hebanowe, storczyki, d) czerwonożółte gleby ferralitowe
a) makia, b) strefa klimatów podzwrotnikowych (typ śródziemnomorski), c) np. dąb korkowy, sosna pinia, oliwka, d) gleby cynamonowe
1 p. za każde prawidłowo wykonane polecenie; razem 4 p.
9.
np. Piętro turni i lodowców w Andach występuje niżej niż w Himalajach. W Andach nie występuje piętro lasów iglastych. Piętro wiecznie zielonych lasów sięga wyżej niż odpowiednik tego piętra w Himalajach.
np. Liczba pięter klimatyczno-roślinnych w Górach Skandynawskich jest mniejsza niż w Andach. Piętro turni w Górach Skandynawskich występuje zdecydowanie niżej niż w Andach. Pionowa rozpiętość lasów mieszanych w Górach Skandynawskich jest zdecydowanie mniejsza niż w Andach.
1 p. za dwa prawidłowe wnioski, 2 p. za trzy prawid łowe wnioski
10.
c
c
1 p. za prawidłowy wybór
11.
1. litoral, 2. pelagial, 3. epipelagial, 4. abisal
1. batial, 2. hadal, 3. epipelagial, 4. batypelagial
1 p. za każde dwie prawidłowe nazwy; razem 2 p.
12.
Strefa monsunowa – herbata i bawełna, bambusy. Tajga – świerk zwyczajny i modrzew, wieloletnia zmarzlina, torfowiska. Sawanna – Masajowie, baobaby i akacje, pora sucha i deszczowa.
Selwa – intensywne wietrzenie chemiczne, brak pór roku. Tundra – brzoza karłowata, Eskimosi. Step – ostnica, piołun, czarnoziem.
1 p. za prawidłowe przyporządkowanie cech do każdej ze stref; razem 3 p.
