NETCAD/SURF
Bu belgedeki tüm bilgiler önceden uyarı yapılmadan değiştirilebilir ve Ulusal CAD ve GIS Çözümleri Mühendislik Bilgisayar A.Ş. adına verilmiş herhangi bir taahhüt niteliği taşımaz. Bu belgede açıklanan yazılım bir lisans ya da sınırlı kullanım sözleşmesine tabidir. Bu yazılım lisans ya da sınırlı kullanım sözleşmesinde açıklanan amaçlar dışında herhangi bir ortama kopyalanması yasalara aykırıdır. Copyright Ulusal CAD ve GIS Çözümleri Mühendislik Bilgisayar A.Ş. 1999-2004 ©
Bütün Hakları Saklıdır. Telif hakkı kanunları çerçevesinde izin verilen haller dışında, önceden yazılı izin alınmaksızın çoğaltılması, uyarlanması ve tercüme edilmesi yasaktır. NETCAD Apache Software Foundation tarafından geliştirilen XML Parser kütüphanesini kullanmaktadır. Bu nedenle devam eden not eklenmiştir. eklenmişt ir. "This product includes software developed by the Apache Software Foundation (http://www.apache.org/ http://www.apache.org/)." )." Birinci baskı, Nisan 2000 Basıldığı Yer: Ankara Versiyon: V.5 Revizyon Tarihi:12.04.2007 Revizyon No: 005 Doküman No: NC_SURF_01 www.netcad.com.tr
[email protected] 1. Kitap hakkındaki görüş ve düşünceleriniz için
[email protected] 2. Teknik Destek almak için http://www.netcadportal.com adreslerinden ulaşabilirsiniz.
Baskı: Başak Matbaacılık Ltd. Şti. Kazım Karabekir Caddesi 101/2G skitler-ANKARA Tel: 0312 384 27 61 – 62 • Faks: 0312 341 39 79
NETCAD /SURF
1
ÇNDEKLER Bölüm 1.1. 1.2. 1.3. Bölüm 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5.
1 Giriş .............. ...................... ............... ................ ................ ............... ............... ............... ...............5 .......5 NETCAD/SURF NETCAD/SURF Nedir? Nedir? .............. ...................... ............... ................ ................ ..............5 .......5 NETCAD/SURF NETCAD/SURF Kurulumu Kurulumu ............... ....................... ............... ................ .................6 ........6 NETCAD/SURF NETCAD/SURF Yardım Yardım ............... ...................... .............. ............... ............... ..............6 .......6 2 Proje Hazırlamak.........................................................7 NETCAD/SURF’le Neler Yapabilirsiniz?...........................7 Arazi Ölçümleri Nasıl Olmalıdır?.....................................7 Noktaların Hazırlanması.................................................7 Krokilerin Bağlanması....................................................8 Köşeleri Ölçülemeyen Bina Krokilerinin Oluşturulması... Oluşturulması...8 8
2.5.1 Dördüncü Köşeyi Oluşturma...................... Oluşturma............................. ............... ............. ..... 8 2.5.2 Bina Oluştur ................ ........................ ................ ............... ............... ............... ............... .......... 8 Bölüm 3 Şev Tarama .............................. ................................... ........................... ........ 9 3.1. Tarama Tarama Menüsü Menüsü ............... ....................... ............... ................ ................. ............... ..............9 .......9 3.1.1. Şev Taramasında Taramasında Dikkat Edilecek Edilecek Konular ....... ........... ....... ....... ........ .... 9 3.1.2. Normal Şev Şe v Taraması........ Taraması ................ ................ ................ ................ ................ ........... ... 9 3.1.2.1. Şev Tipleri ................ ........................ ................ ................ ................ ................ ..............10 ......10 3.1.3. Höyük Tipi Tarama ................ ........................ ................ ............... ............... ..............12 ......12 3.1.4. Kokurdan Şev Taraması ................ ........................ .............. .............. ................12 ........12 3.1.5. ki Doğru Arası Şev Şe v Tarama ................ ........................ ............... ............... ..........12 ..12 3.1.6. Şev Sil ................ ........................ ................ ................ ............... ............... ................ ...............12 .......12 3.1.7. Şevi Tekrar Tara ............... ....................... ................ ............... ............... ................ ..........13 ..13 3.1.8. Diğer ................ ........................ ............... ............... ............... ............... ................ ................ ..........13 ..13 3.1.8.1. Otomatik Ölçek Değiştirme ................ ........................ ............... ...............13 ........13 3.1.8.2. Tarama Kontrolü ................ ........................ ................ ............... ............... ..............13 ......13 3.1.8.3. Şev Grupla ................ ........................ ................ ................ ............... ............... ..............13 ......13 3.1.8.4. Şev Kenarlarını Bul (Toplu) ( Toplu) ................ ........................ ............... ...............13 ........13 3.1.8.5. Şev Kenarlarını Bul ................ ........................ ................ ................ ................ .......... ..14 14 Bölüm 4 Sayısal Arazi Modeli Modeli Oluşturmak ............................ ...14 ... 14 4.1 Üçgenleme Nasıl Yapılır? ................ ....................... ............... ................ ..............14 ......14 4.1.1 Parametrelerin Belirlenmesi ............... ....................... ............... ...............15 ........15 4.1.2 Normal üçgen ................ ........................ ................ ............... ............... ................ .......... ..16 16 4.1.3 Bozuk üçgen ................ ....................... ............... ................ ............... ............... ............. .....16 16 4.2 Arazi Modelini Düzenleme şlemleri................. şlemleri......................... ..............17 ......17 4.2.1 Üçgen Döndür ................ ........................ ................ ............... ............... ................ .......... ..17 17 4.2.2 Kot Düzelt ................ ........................ ................ ................ .............. .............. ................18 ........18 4.2.3 Üçgen Ekle ................ ........................ ................ ................ ............... ............... ..............18 ......18 4.2.4 Model Düzelt (Otomatik) ............... ....................... ............... ............... ............ ....19 19 Bölüm 5 Eğri şlemleri şlemleri ............... ....................... ................ ................ ............... .............. ..............20 .......20 5.1 Eğri Geçir ................ ........................ ................ ................ ............... ............... ............... ...........20 ....20 5.2 Eğri Temizle...............................................................21 5.2.1 Tam Kapalı Alanlarda Eğri Temizliği............. Temizliği.................... ...............21 ........21 5.2.2 Yarı Kapalı Alanlarda Eğri Temizliği ............... ....................... .............2 .....22 2 5.2.3 Alanın Çevrilerek Kapatılması ................ ....................... ............... .............2 .....22 2 5.2.4 Kapalı Çoklu Doğruların Eğrilerden Temizlenmesi.........22 5.3 Eğri Temizle (Oto) ............... ....................... ................ ............... ............... ................23 ........23 5.4 Eğri Temizle ( 2 Doğru Doğ ru ) ................ ....................... .............. ............... ................23 ........23 5.5 Eğrilere Kot Yaz ................ ........................ ................ ............... ............... ................ ..........23 ..23 Bölüm 6 Arazi Modeli/Ekstra şlemler.....................................24 6.1 Karelaj......................................................................24 NETCAD /SURF
2
6.2 Hacim Hesabı.............................................................25 6.2.1 Çalışma Alanının (Sınırının) Belirlenmesi.....................25 6.2.2 Modelin Yatay Bir Düzlem ile Kesilmesi.......................26 Bölüm 7 Enkesit şlemleri ....................................................... ............................ ........................... 27 7.1 Güzergah Tanımlaması....................... Tanımlaması............................... ................ ................ .........27 .27 7.2 Enkesit Oluşturma ................ ........................ ................ .............. .............. ................28 ........28 7.2.1 Sabit Aralıklı ............... ....................... ................ ............... ............... ................ ............. .....28 28 7.2.2 Dosyadan Okunacak ............... ....................... ................ ............... .............. .......... ...29 29 7.2.3 Listesi Oluşacak................... Oluşacak........................... ................ ................ ................ ............ ....30 30 7.3 Enkesit Çizimi ................ ........................ ................ ............... ............... ................ .............30 .....30 7.4 Profil Çizimi ............... ....................... ................ ............... ............... ................ ................ .........31 .31 7.5 Enkesitlerden Kübaj........ Kübaj ................ ................ ................ ................ ................ ............31 ....31 7.6 Enkesitlerden Plankote........ Plankote ................ ................ ............... ............... ................ .........31 .31 Bölüm 8 Analizler....................................................................32 8.1. Vektör Analizler ............... ....................... ............... ............... ................ ................ ................ ...........32 ...32 8.1.1. Eğri geçir...................... geçir.............................. ................ ............... .............. ............... ............ ....32 32 8.1.2. Eğri Alanlarını Oluştur ............... ....................... ............... ............... ................33 ........33 8.1.3. Eğim Alanlarını Oluştur........ Oluştur ................ ................ ............... ............... ..............34 ......34 8.1.4. Görüş Analizi.................. Analizi.......................... ................ ............... ............... ................ .......... ..35 35 8.2. Raster Analizler ............... ....................... ............... ............... ................ ................ ................ ...........37 ...37 8.2.1. Rölyef Haritası Hazırlama................... Hazırlama.......................... ............... ................38 ........38 8.2.2. Yükseklik Haritası Hazırlama........ Hazırlama ............... ............... ................ ............... ........... ....38 38 8.2.3. Eğim Haritası Oluşturma........ Oluşturma ................ ................ ............... ............... ............ ....40 40 8.2.4. Bakı Haritası Hazırlama ................ ........................ ............... ............... ............. .....41 41 8.3. 3D Sunumlar.....................................................................42 8.3.1. VRML Oluştur................... Oluştur.......................... .............. ............... ................ ................ ..............42 ......42 8.4. Yüzey Modelleme ve 3D....................... 3D............................. .............. ................ ................ .........44 .44 8.4.1. Üçgen Oluştur ................ ........................ ................ ............... ............... ................ .......... ..45 45 8.4.2. Voronoi Alanları Oluştur................. Oluştur......................... ............... ............... ............ ....45 45 8.4.3. Eğri Geçir ............... ....................... ................ ................ ............... ............... ................ .......... 46 8.4.4. Eğri Alanları Oluştur........ Oluştur ................ ................ ............... ............... ................ .......... ..47 47 8.4.5. Grid Yap ................ ........................ ................ ................ ............... ............... ................ .......... ..47 47 Bölüm 9 PROJE ŞLEM ADIMLARI............................................48 9.1. Detay Krokilerinin Bağlanması ................ ....................... ............... ................ ..............48 ......48 9.1.1. Tabakaların Açılması........ Açılması ................ ................ ................ ................ ................ ............. .....48 48 9.1.2. Detayların Birleştirilmesi.................... Birleştirilmesi........................... ............... ................49 ........49 9.1.3. Bir Yapının 4.Köşesini Oluşturma: ................ ....................... ..............51 .......51 9.1.4. Bir Hatta göre Yapıyı Oluşturma: Oluşturma: ................ ....................... ...............51 ........51 9.1.5. Hidrografik Bilgiler :...................... :............................. ............... ................ ............ ....51 51 9.1.6. Semboller :.................. :.......................... ............... .............. ............... ................ ............. .....51 51 9.1.7. Alan Sembolleri:........ Sembolleri: ................ ................ ................ .............. .............. ................51 ........51 9.1.8. Şevler:........ Şevler: ................ ................ ................ ................ .............. .............. ................ ............. .....52 52 9.1.9. Yazılar: ................ ........................ ................ ................ ............... .............. ............... ............ ....52 52 Model (Üçgen) Oluşturma: Oluşt urma: ............... ....................... ............... ............... ................ ................ ..........52 ..52 9.1.10. Model Düzeltme: ................ ........................ ................ ............... ............... ..............53 ......53 Eğri şlemleri:..........................................................................54 9.1.11. Doğru(çizgi) ile oluşturulan kapalı alanların temizlenmesi:54 9.1.12. Şevlerin çi ve Çoklu Doğru ile çevrilen alanların temizlenmesi: ................ ........................ ................ ............... ............... ............... ............... ................ .......... 55 9.1.13. Doğru Arasını Temizleme:................. Temizleme:......................... ............... ............... .......... 55 9.1.14. Eğrilere Kot Yazma şlemi:................. şlemi:......................... ............... ...............55 ........55 Paftalama şlemleri: ............... ....................... ................ ................ ................ ................ ................ ..........56 ..56 3 NETCAD /SURF
NETCAD /SURF
4
Bölüm 1 Giriş 1.1. NETCAD/SURF Nedir? NETCAD/SURF programı Netcad Grafik programları yelpazesi içerisinde yer alan, her türlü harita üretimi konusunda çözümler üreten, halihazır harita yapımına yönelik; münhani işlemleri, şev taramaları, arazi modeli oluşturma gibi özel işlemleri kapsayan, kullanımı kolay bir programdır. Bunun yanında arazi modeli üzerinde yapılabilecek, yapılabil ecek, Enkesit Oluşturma, Arazi Modelinden Kübaj Hesabı, Karelaj Noktalarının Hesaplatılması gibi bir takım hesaplamalarda da NETCAD/SURF programından faydalanılabilmektedir. NETCAD\SURF modulünde Netcad Halihazır Harita ve Yüzey Modelleme uygulaması tamamen yenilenmiştir. Yeni sürüm, klasik NETCAD/SURF özelliklerinin daha iyilerini ve pek çok yeni fonksiyonunu içermektedir. Yeni Netsurf'ün en belirgin özelliği GIS ile tamamen entegre olmasıdır. Bu özellikler sayesinde GIS verilerinin analizi ve 3 boyutlu modellemesi eskisinden çok daha kolay ve etkili olarak yapılabilmektedir. Ayrıca çok daha hızlı ve zengin fonksiyonlar içermektedir. Bu sürüm haritacılar için çok daha hızlı ve etkili harita üretimi sağlayacaktır. Plancılar ve genel GIS kullanıcıları için daha önce biraz daha zor olan analizlerin çok daha kolayca yapılmasını sağlayacaktır. NETCAD/SURF programı Netcad Ana Modülü üzerinde çalışır. Harita menüsü işlemleri ile birlikte Netcad’in gelişmiş CAD yapısı içerisinde yer alan doğru çizmek sembol yerleştirmek gibi diğer işlemlere de ihtiyaç duyulmaktadır ve kullanılmaktadır. Yapısal olarak Netcad Ana modül ve ilgili modüller bir bütün olarak algılanmalıdır. Kullanıcının NETCAD/SURF ile çalışmaya başlamadan önce öncelikle Netcad Ana Modülünün kullanımını öğrenmesi önerilir. NETCAD/SURF Kullanım kitabı hazırlanırken, kullanıcının Netcad Ana Modülünün kullanımını bildiği kabul edilmiştir.
NETCAD /SURF
5
1.2. NETCAD/SURF Kurulumu NETCAD/SURF 'nin CD'den kurulumunda izlenecek yol şudur: NETCAD CD'sini CD sürücüsüne yerleştiriniz.
1. 2.
Program kurulum CD'si, CD sürücüye yerleştirildiğinde bir süre sonra CD KUR programı otomatik olarak çalışacaktır. CD KUR programının otomatik olarak yüklenmemesi durumunda CD sürücüden ana dizin içerisindeki CDKUR.EXE dosyasının çalıştırılması ile de işleme devam edilebilir. 3. Ekrana gelen pencerede satın almış olduğunuz programlar, programların tanıtımı, modüllerin çalışabilmesi için ek programlar ve firmanın sunduğu hizmetler ile ilgili bilgiler bulunmaktadır. 4. Bu ekran üzerinde " KUR " butonuna basılması ile Anamodülün kurulumu ile birlikte modüller de aynı şekilde otomatik olarak gösterilen dizine kurulacaktır . NETCAD/SURF modülü ayrıca kurulmak istendiğinde ise; NETCAD CD'sini CD sürücüsüne yerleştiriniz. Bilgisayarım kısmında CD sürücüsü seçilerek CD içindeki Modül dizini altındaki NETCAD/SURF' ü seçerek Setup dosyasını çift tıklayarak çalıştırınız. Modül kurulum penceresi açılarak NETCAD/SURF' ün kurulacağı dizin adı NETCAD varsayılan olarak gelecektir (Eğer Ana Modülü kurarken NETCAD'in kurulacağı dizin adı değiştirilmişse NETCAD/SURF de bu dizin altına kurulmalıdır). Bu pencereyi Tamam ile geçiniz. Modül kurulumu bitince "Program başarı ile kurulmuştur" şeklinde mesaj gelir. Bu mesajı Tamam ile kapatarak işlemi bitiriniz. •
1.3. NETCAD/SURF Yardım Programla ilgili tüm işlemler için kullanıcıya bilgiler sunan yardımcı metinlere 3 farklı yöntemle ulaşılabilir: 1. Menülerden seçilen işlem üzerinde F1 tuşuna basılması 2. Yardım Menüsünden çindekiler ya da Konu Başlıklarına Göre bölümlerinden 3. şleme girdikten sonra yardım ikonuna basılarak konu hakkında bilgi edinilebilir. GENEL\AYARLAMALAR bölümünde HTLMHELP ikonu aktif hale getirilirse HTLM formatındaki yardımcılara ulaşılabilir. Bunun için işlem üzerinde F1 tuşuna basmak yeterlidir. Yardımcı metinler program ve işlemler hakkında bilgi sunarken ayrıca işlem ile ilgili yöntemleri de açıklayarak kullanıcıya rehber olurlar.
NETCAD /SURF
6
Bölüm 2 Proje Hazırlamak 2.1. NETCAD/SURF’le Neler Yapabilirsiniz? Otomatik paftalandırma ve körükleme Üçgenleme, Üçgen Edit Rutinleri Sayısal Arazi Modeli (SAM) oluşturma Üçgen prizmalardan kübaj Hesaplama SAM üzerinden Kesit /Profil alımı Her aralıkta Eşyükselti ve Eş Dağılım Eğrisi geçirimi Seçenekli şev taramaları, Otomatik Eğri Temizleme SAM üzerinde istenilen sıklıkta plankote noktası üretilmesi Her türlü harita üretimi; Meskun Alan Haritaları Gayri Meskun Alan Haritaları Altyapı Haritaları Güzergah Haritaları Maden Haritaları Yer Altı Maden Haritaları Su Altı Haritaları Eş Dağılım Haritaları
2.2. Arazi Ölçümleri Nasıl Olmalıdır? Sayısal Arazi Modeli (SAM veya DTM) amacına yönelik arazi ölçümleri
genelde klasik yöntemlerden çok fazla farklılık göstermezler. Ancak sağlıklı sonuçlar için;
Eğimin değiştiği yerlere mira veya reflektör tutulmalıdır. Olabildiğince elektronik ve kayıt üniteli aletler ile ölçüm yapılmalıdır. Şev kenarları, dere yatakları, su bölümü hatları, yollar vb. gibi arazi • yapısının değişim gösterdiği ve eğrilerin geçişini etkileyen detaylar özenle ölçülmelidir. Özellikle düz ve uzun detay hatları üzerinde homojenliği sağlayacak • sıklıkta nokta alınmalıdır. •
2.3. Noktaların Hazırlanması Program kotlu ve koordinatlı noktaların yer aldığı dosyayı kullanacaktır. Üçgenleme amacı ile kullanılacak nokta dosyaları birkaç yoldan oluşturulabilir. Hesap Bölümünde; Ham ölçü değerlerinin klavyeden girilip hesaplatılması sonucu, • NETCAD /SURF
7
Veri kayıt ünitelerinden aktarılan ham ölçü değerlerinin hesaplatılması sonucu, Klavyeden girilmiş veya veri kayıt ünitelerinden doğrudan aktarılmış koordinatlı ve kotlu noktalardan, bu tür yöntemlerle oluşmuş nokta dosyaları Netcad'in sınırsız obje kapasitesi sayesinde bir araya getirilir. •
2.4. Krokilerin Bağlanması Nokta numaraları açılarak yol, şev, tel-çit, duvar vs. detaylar birleştirilir ve direk, ağaç vb. semboller yerleştirilir. Ölçü krokilerinin birleştirilmesi sırasında Referans menüsü Nokta numarası ile hat bağlama işlemi pratiklik sağlar. Objelerin tabakalandırılmasında belirli bir standart oluşturulması önerilir.
2.5. Köşeleri Ölçülemeyen Bina Krokilerinin Oluşturulması Arazide herhangi bir nedenle köşeleri ölçülemeyen, cephe ölçümü yapılan bina köşeleri aşağıdaki yöntemlerle hesaplatılabilir.
2.5.1 Dördüncü Köşeyi Oluşturma 3 köşesi ölçülmüş, ancak 4. köşesi herhangi bir nedenle ölçülemeyen binaların veya detayın, ölçülen 3 köşesi yardımı ile 4. köşesinin otomatik hesaplanması ve hatların çizimine yöneliktir. Ölçülen 3 köşe ardışık olarak gösterilir, 4. köşe otomatik olarak oluşturulacak ve hatlar bağlanacaktır. Noktaların gösterilmesi ve cephelerin bağlanması sırasında orta tuş Referans Menüsü kolaylıkları kullanılabilir.
2.5.2 Bina Oluştur 2 köşesi ölçülmüş, ancak arka iki köşesi herhangi bir nedenle ölçülemeyen binaların veya detayın, derinlik ölçüsü yardımı ile, diğer köşelerinin otomatik hesaplanması ve hatların çizimine yöneliktir. Ölçülen 2 köşe ardışık olarak gösterilir, derinlik ölçüsü verilir. Derinlik metre 8 NETCAD /SURF
cinsindendir ve ön cephenin bağlanma yönüne göre, sağa doğru "+", sola doğru "-" değerler verilmelidir. Her aşamada, ekranın sağ alt köşesinde bulunan veya klavyeden boşluk tuşu (space) ile aktif olan Koordinat Hesap Makinası menüsü kolaylıkları kullanılabilir. Ayrıca programda, kare veya dikdörtgen oluşturmak için kolay yöntemlerden birisidir.
Bölüm 3 Şev Tarama 3.1. Tarama Menüsü Şevle ilgili her türlü tarama, silme gibi işlemlerin yapıldığı menüdür.
3.1.1. Şev Taramasında Dikkat Edilecek Konular Şevler için gerekli tabaka işlemleri program tarafından ayarlanır. SEVALT, SEVUST ve SEV tabakaları program tarafından açılır. Şev üst ve altları için doğru tipi (Şev-2 adlı kesikli doğru) program • tarafından seçilir. steğe bağlı olarak değiştirilebilir. Şevleri kapalı alanlar olarak taratmaya özen gösterilmelidir. Bunun • için Nokta Yakalama ikonu aktifken şev altının ilk noktası olarak, şev üstünün son noktasını tekrar göstermek ve şev altını şev üstünün ilk noktasında sona erdirmek pratik bir çözümdür. Kapalı alan oluşturulmasının nedeni şev içlerinden münhaninin daha kolay temizlenmesidir. Ancak bu gereklilik değildir. Şev açık uçları geçici doğrularla da sonradan kapatılabilir. Yol kenarlarındaki ve dere yataklarındaki gibi uzun şevlerin, parça • parça taratılması önerilir. Bu parçalama, hız ve işlemi kontrol altında tutma olanağı sağlayacaktır. Şevlerin otomatik taratılması birçok yazılımın yapamadığı karışık bir • işlemdir. nsan elinin bile taramada zorlanacağı durumlarda sonuç beklentinizin altındaysa Edit Menüsündeki Döndür, Kaydır, Obje edit, Kopyala, Kes ve Uzat rutinlerini kullanarak çok kısa sürede gerekli düzeltmeler yapılabilir. Nokta Yakalama ikonu uygun yerlerde kapatılırsa şev alt ve üstleri • arzu edilen yerlerden geçirilebilir. Böylece şevlere belli bir yumuşatma verebilir veya seyrek nokta alınmış yerlerde şevlerin daha gerçekçi geçmesi sağlanabilir. •
3.1.2. Normal Şev Taraması Bu rutin, şev üstü ve şev altını oluşturan noktaların ardışıl olarak gösterilmesi ve şevin bir seferde, bir bütün olarak taranmasına yöneliktir. Önce şev üstünün noktaları gösterilir. Yanlış bağlamalarda aynı noktayı tekrar gösterim hattı serbest bırakır. Şev üstünün noktaları bitince fare sağ tuşuna basılır. Şev altı noktalarını gösterilmesi istenir. Şev 9 NETCAD /SURF
taraması için, şev uçlarının kapalı olması, yani şev üstü ile şev altının uçlarda birleşmesi gerekli değildir. Gerekli noktaların gösterimi ile şev üstü ve altını oluşturan hatlar bağlanmış olur. Sonra fare sağ tuşuna basılır. Açılacak menüden tarama tipinin seçilmesi gerekir. 3.1.2.1. Şev Tipleri
Açılan menüden şev tarama tipi seçildikten ve gerekli parametreler belirlendikten sonra şev tarama işlemi tamamlanır. 3.1.2.1.1.
Bozuk şev
Bozuk şevler, Şev üstleri anormal değişimler ve sapmalar gösteren şevlerdir. Genelde, dere içi veya tümsek şeklinde olmayan tüm şev tipleri için uygun bir taramadır.
3.1.2.1.2.
Dere içi
Kenarları yüksek, ortası çukur şevlerdir. Önce, şev üstü noktaları gösterilerek çepeçevre dönülür. Sonra şev altı noktaları ardışık olarak gösterilir. Şev bu tip bir tanıma uyuyor ise menüdeki Dere içi seçeneği ile taratılmalıdır.
3.1.2.1.3.
Normal şev
Şev üstleri çok fazla sapma göstermeyen şevlerdir. Bu tarama yerine her zaman Bozuk şev taraması kullanılabilir.
NETCAD /SURF
10
3.1.2.1.4. Tümsek tipi şev taraması
Toprak yığınları gibi ortası yüksek kenarları alçak şevlerdir. Önce, ortadaki şev üstü noktası gösterilir. Fare sağ tuşuna basılır ve şev altı noktaları ardışık olarak gösterilerek çepeçevre dönülür.
3.1.2.1.5. Tarama Hattını Belirle
Şev altının daha düzgün olduğu durumlarda kullanılabilir. Taramalar ve yumuşatmalar şev altı doğrularına göre şekillendirilir. Bu buton aktifleştirildikten sonra yukarıda açıklanan tarama tiplerinden biri seçilmelidir. 3.1.2.1.6. Şev Tarama Aralığı
Normalde 2 m. (1/1000 ölçeğinde) olmalıdır. Ancak proje 1/500 ölçeğinde hazırlanıyorsa 1 m. alınmalıdır. Bu değerler Büyük Ölçekli Harita yönetmeliğinden daha ayrıntılı alınabilir. 3.1.2.1.7. Şev Tarama Tipi
Yumuşak olarak kalmalıdır. Ancak bazı idareler Düz tara işaretliyken yapılan tipte şev taramaları istemektedir. Seçim tamamen kullanıcı kontrolündedir. Düz taramada şevlere dönüş yumuşatması, getirmemekte, şev doğruları şev üstü doğrularına dik olarak taranmaktadır. Yumuşak taranmış şev ve normal taranmış şev arasındaki fark aşağıdaki şekillerden de anlaşılabilir.
3.1.2.1.8. Şev Tarama Yarım Oranı
Şev taramalarında kısa taramaların uzuna olan oranıdır. Normalde 0.50 olmalıdır.
NETCAD /SURF
11
3.1.3. Höyük Tipi Tarama Tepecik şeklindeki şevlerdir. Özel tarama şekli vardır. Önce tepeciğin üstünü belirleyen nokta gösterilir daha sonra etekteki şev altını belirleyen noktalar ardışık olarak gösterilir, sağ tuşa basılır.
3.1.4. Kokurdan Şev Taraması Ortası çukur olan şevlerdir. Özel tarama şekli vardır. Önce en çukur noktası gösterilir. Ardından şev üstünü belirleyen noktalar ardışık olarak gösterilir, sağ tuşa basılır.
3.1.5. ki Doğru Arası Şev Tarama Normal taramalardan farklı olarak, önceden oluşturulmuş, karşılıklı iki hat veya hat dizisi arasında şev taratılabilir. Şev üst ve altlarını oluşturan doğrular, araziden kodlama yapılarak alınmış ve programın otomatik kroki yöntemi ile bağlanmış olabilir. Şev tarayamayan bir yazılımdan veri aktarılmış olabilir. Bu durumda, öncelikle şev üstünü oluşturan doğrular ardışık olarak gösterildikten sonra, aynı işlem şev altını oluşturan doğrular için tekrarlanmalıdır. Şevin şekline göre menüden uygun bir tarama tipi seçilmelidir. Kırıklı veya yumuşatılmış, Çoklu doğrular ile oluşturulmuş iki bağımsız hat arasında da şev taratılabilir. Eğer şev üstü ve altı çoklu doğru ise, sadece üst ve alt doğruyu göstermek tarama için yeterlidir. ki doğrulu şev taramalarında, şev sil işleminden sonra, tekrar tara rutini yerine, iki doğru ile tarama işlemi tekrarlanmalıdır.
3.1.6. Şev Sil Tarama aralıkları veya tarama şekli uygun seçilmeyen şevler silinip yeni parametreler ve tarama şekline göre tekrar taratılabilir. Şev taramalarını silmek için taramalardan sadece bir tekini göstermek yeterlidir. ESC ile silme işlemi gerçekleştirilir. Şev silme işlemi aynı zamanda, şev kırık noktalarına ekleme yapılması veya çıkartılması amacı ile de yapılabilir, bunun için öncelikle şev sil ile taranmış olan şev silinir, editleme işlemleri ile köşe ekleme veya çıkarma işlemi gibi işlemler tamamlanır. Düzeltme işlemleri sonrasında Tekrar tarama işlemi ile şev taratılır. 12 NETCAD /SURF
3.1.7. Şevi Tekrar Tara Şev Sil ile silinmiş şevlerin tekrar taratılması amacına yöneliktir. Parametrelerle ilgili bir sorun varsa gerekli düzeltmeler yapılmış olmalıdır. Parametreler değiştirildikten sonra Şev Sil ve ardından Tekrar Tara işlemi gerçekleştirilebilir. Tarama sonrası, değişikliklerin etkisi hemen görülebilir. Sadece tarama şekli değiştirilecekse parametrelerde bir değişiklik yapılmadan doğrudan tekrar tarama işlemi yapılabilir. Şev üstü veya şev altı kenarlarından birini göstermek tekrar taratma işlemi için yeterlidir. Tarama tipi yine menüden seçilmelidir.
3.1.8. Diğer 3.1.8.1. Otomatik Ölçek Değiştirme Değiştirme
Belli aralıkta taranmış şevleri istenilen aralıkta taramak için kullanılır. Daha çok çizim alırken kullanılan bu işlem değişik ölçeklerde tarama yapmayı sağlar. Tüm şevlerin aralıklarını değiştirdiği için en son aşamada yapılması gerekmektedir. 3.1.8.2. Tarama Kontrolü
Netcad Şev taramalarında şevlerin herbirine Vtkodu atamaktadır. Başka bir programda oluşturulmuş, elle çizilmiş, editlenmiş vs. şevler grup özelliği taşımazlar. Vtkodu olmayan şevleri bulup bu şev doğrularını SEVX tabakasına alır. 3.1.8.3. Şev Grupla
Tarama kontrolü sonucunda grup olmayan şevler için grup oluşturur. Gruplar tek tek belirlenmeli ve şev doğruları sevx tabakasında olmalıdır. Sevx tabakasında olmayan doğruları dikkate almayacaktır. Bu işlem sonucunda sevx tabakasındaki doğrulara vtkodu üretecek ve sev tabakasına alacaktır. 3.1.8.4. Şev Kenarlarını Bul (Toplu)
Grup halindeki bütün şevleri şev taramalarına göre şev altını ve şev üstünü Sev_poly tabakasında bir çoklu doğruyla belirler. Şev altı veya şev üstü silinmesi, şev doğrularının grubu bozulması durumunda bu şevlerin sınırlarını tam olarak bulamayacaktır.
NETCAD /SURF
13
3.1.8.5. Şev Kenarlarını Bul
Grup halindeki tek bir şevi şev taramasına göre şev altını ve şev üstünü Sev_poly tabakasında bir çoklu doğruyla belirler. Şev altı veya şev üstü silinmesi, şev doğrularının grubu bozulması durumunda bu şevlerin sınırlarını tam olarak bulamayacaktır.
Bölüm 4 Sayısal Arazi Modeli Oluşturmak Üçgenleme, rasgele alınmış kotlu noktalardan Sayısal Arazi Modeli üretimine yönelik yöntemlerden birisi ve en çok kullanılanıdır. Üçgenleme, bir anlamda, hangi noktalar arasında kot enterpolasyonu yapılacağının belirlenmesidir.
•
Üçgen kenarları üzerindeki kot değişiminin doğrusal olacağı varsayılır. Diğer bir deyişle üçgen kenarları olabildiğince araziye
•
oturmalıdır. •
Farklı üçgenleme doğal olarak farklı eğri geçirimine neden olacaktır.
Üçgenlemede oluşturulur. •
olabildiğince
eşit
açılı,
eşit
kenarlı
üçgenler
“F5” Nokta yakalama işlemi açık iken kotlu noktalara, doğru veya çoklu doğru bağlandığında, bağlandıkları noktaların kotlarını alırlar. Bu sayede kotlu doğru veya çoklu doğrular elde etmiş olursunuz.
•
4.1
Üçgenleme Nasıl Yapılır?
Halihazır harita yapımında, genelde araziden alınan kotlu noktalardan yararlanılır. Ancak başka programlardan, herhangi bir yolla noktaları olmayan fakat kotlu doğru veya çoklu doğrular gelebilir. Sadece kotları olmak şartıyla, uçlarında noktaları olmayan, doğru veya çoklu doğrulardan da üçgen modelleri elde edilebilir. Arazi modeli hangi obje veya obje guruplarından oluşturulacak ise seçilir ve tamam butonuna basılır. şlem sonrasında parametrelerin girileceği pencere açılır, buradan gerekli değişiklikler yapılır ve üçgenleme başlatılır. Parametreler ile ilgili gerekli açıklamalar aşağıda verilmiştir. NETCAD /SURF
14
Üçgenleme öncesinde üçgenleme ile ilgili bir takım parametrelerin belirleneceği menü gelir. Bu menüdeki ön değerler kabul edilebilir. Gerekiyor ise projeye uygun şekle getirilebilir. Parametre menüsündeki bölümler ile ilgili açıklamalar aşağıda verilmiştir.
4.1.1
Parametrelerin Belirlenmesi
Parametrelerle ilgili açıklayıcı bilgiler aşağıda verilmiştir. •
Model
Tabakası:
Oluşturulacak üçgenlerin yerleşeceği tabaka ismidir. Herhangi bir tabaka ismi verilebilir ya da varsayılan tabaka kabul edilebilir. Daha sonraki tabakalarla yapılacak işlemlerde karışıklık çıkmaması bakımından önceden kullanılan tabaka isimleri verilmemesi önerilir. En Kısa Üçgen kenar uzunluğu sorulacaktır. Bunun amacı birbirine çok yakın noktaların üçgenleme dışında tutulmasını sağlamaktır.
•
En Kısa Üçgen Kenarı:
•
En Uzun Üçgen Kenarı: En Uzun Üçgen kenar uzunluğu
•
En Küçük Z Değeri: Üçgenleme için seçilen noktalar arasındaki en
•
En Büyük Z Değeri: Üçgenleme için seçilen noktalar arasındaki en
girilmelidir, noktaların alım sıklığına bağlı olarak 50-70 m.lik bir uzunluk çoğu proje için yeterli olacaktır. Amacı projenizde varsa kot boşluklarını belirlemek ve gereksiz üçgenlerin oluşmasını engellemektir. şlem sonucunda verilen değere göre projenizde iki tip üçgen oluşacaktır.
küçük kot değerini gösterir. Üçgenleme işlemine bu kot değerinden itibaren yapmaya başlar. steğe göre bu değer değiştirilerek istenilen kottan itibaren üçgenleme yaptırılabilir.
büyük kot değerini gösterir. Üçgenleme işlemini burada yazılan değere kadar yapar. steğe göre bu değer değiştirilerek istenilen kota kadar üçgenleme yaptırılabilir. 15 NETCAD /SURF
4.1.2
Normal üçgen
Verilen model tabakasında ve maksimum, minimum değerlerine uygun olarak oluşturulmuş gri renkli üçgenlerdir, gerekli model düzeltmeleri sonucunda eğri geçirme, enkesit oluşturma ve arazi modeli üzerinden kübaj işleminde kullanılırlar. Üçgenleme sonrası model üzerinde bir takım düzenlemelerin yapılması gerekmektedir bunun için Bkz; Arazi modelini düzenleme işleri. 4.1.3
Bozuk üçgen
Proje sınırlarında ve seyrek alım yapılmasından dolayı model içerisinde oluşan kırmızı renkteki üçgenlerdir. Maksimum üçgen kenarı değeri artırılarak proje içerisindeki bozuk üçgenler giderilebilir, proje sınırlarındakiler ise tabakası kapatılarak veya silinerek (tabaka sil ve obje sil) eşyükselti eğrilerine müdahalesi engellenebilir. Proje içerisindeki bozuk üçgenler için Maksimum üçgen kenarını değiştirerek yeniden üçgenleme yapmanın mümkün olmadığı durumlarda bu üçgenle tabaka değiştir işlemi ile normal üçgenlerin olduğu tabakaya alınabilir. Üçgenlemede Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Nelerdir?
Üçgenleme sonrasında gerekiyor ise yapılacak değişikliklerin kaydedilebilmesi için saklanması gerekir.
•
Noktalarda ekleme, silme gibi değişiklik yapılmışsa tüm üçgenler silinerek tekrar tüm projenin ya da mevcut üçgenler korunarak değişiklik yapılan bölümün üçgenlenmesi gerekir.
•
Eğri Geçirme işlemi tamamlandıktan sonra gerek kalmayacağı için üçgenler silinebilir. •
Üçgenleme sırasında nokta kayıtlarında sıfır “0” kotlu ya da negatif kotlu noktalar varsa işleme dahil edilir, bu tür noktalar üçgenleme işlemine dahil edilmeyecek ise En Düşük Z Değeri “1” gibi bir değer girilerek bu noktalar üçgenleme dışında tutulabilir. Aynı zamanda kot değeri 9000 m. ve daha yukarı noktalar dikkate alınmazlar. Bu şekilde yanlış kot değeri oluşmuş objeler var ise En Büyük Z Değeri “7000” gibi bir değer girilerek üçgenlemede dikkate alınmaması sağlanabilir. Buradaki amaç proje en düşük ve en yüksek kotunu girerek kotsuz ya da kotu yanlış noktaları üçgenleme dışında tutmaktır.
•
•
Üçgenlemenin her nokta kümesi için bir kere yapılması yeterlidir.
Üçgenlenecek nokta sayısı belirlenirken bilgisayarın gücü de göz önünde tutulmalıdır. •
Sadece poligonlardan üçgenleme yapılarak arazi hakkında genel bilgi edinilebilir. 16 NETCAD /SURF •
Sadece NETCAD'in alfa sayısal yapısı sayesinde, poligonlar, binderler, takeometrik vb. kotlu noktalar aynı dosyada saklanabilirler ve aynı anda üçgenlenebilirler.
•
Projedeki bozuk üçgenler eşyükselti eğrilerini ve modelden yapılacak hesaplamaları (enkesitler, arazi modelinden kübaj, karelaj gibi işlemler) etkileyeceği için silinmesi önerilir.
•
4.2
Arazi Modelini Düzenleme şlemleri
Sayısal arazi oluşturulduktan sonra model üzerinde bir takım düzeltmelerin yapılması gerekebilir. Yapılabilecek düzeltmeler ve açıklamaları aşağıda yer almıştır. 4.2.1
Üçgen Döndür
Üçgenlerden oluşmuş arazi modeli üzerinde iyileştirme çalışmaları yapılabilir. ki noktanın üçgen kenarı olarak birleştirilmesi, eğri geçirilmesi amacı ile iki nokta arasında enterpolasyon yapılacağı anlamını taşır. Daha iyi sonuç için, üçgen kenarları üzerindeki kot değişimlerinin düzgün olması gereklidir. Bu durum üçgenlemeye bağlı olduğu kadar, arazideki alıma da bağlıdır. Reflektörler özellikle arazi eğimin değiştiği noktalara tutulmalı, olabildiğince eğri geçirimini etkileyen; dere yatakları, su bölümü hatları, şevler, boyunlar gibi detaylar krokiye geçirilmelidir. Bir dere yatağının her iki tarafında alınmış iki noktayı birleştiren üçgen kenarının yanlış sonuçlar doğuracağı kesindir. Programca oluşturulan ideal üçgenler, o bölgedeki arazi yapısına uygun olmayabilir. Bu yüzden arazi modelin etkileşimli olarak düzeltmek ve onu iyileştirmek gerekecektir.
Şekil 1
Şekil 2
Ana kural; detay hatları üçgen kenarı olmalıdır, yani üçgen
kenarları detay hatlarını kesmemelidir.
Bu koşulu sağlamak için Üçgen Döndürme (Köşegen değiştirme) düşüncesi ilk defa tarafımızdan uygulamaya konulmuş büyük başarı ve beğeni kazanmıştır. şlem basittir. Dört noktanın oluşturduğu iki üçgen arasında otomatik köşegen değişimidir. Diğer iki nokta arasında kot enterpolasyonu yapılması gerçeğe daha yakın sonuçlar verebilir. Amaç bunun denenmesidir. Bu rutinle, fare sol tuşu ile Ortak Hattı gösterilecek komşu iki üçgenin dayandığı 4 nokta arasında otomatik köşegen değişimi olacaktır. Detay hatlarını kesen üçgen kenarları varsa bu rutin ile etkileşimli olarak düzeltilebilir. Bu işlem özellikle eğrilerin normal geçmesi gereken bir yapıda göze çarpan ani dönüşleri düzeltmek amacıyla da kullanılabilir. 17 NETCAD /SURF
Yapılan işlemin doğruluğu Üçgen Döndür işlemi yapıldıktan sonra eğrilerin aldığı yeni durumdan kolaylıkla anlaşılabilir. Yapılan uygun döndürmeler sonucunda arazi modeli, gerçeğe daha fazla yaklaşacaktır. Amaç gerçeğe en uygun arazi modelini oluşturmak, eğrileri ondan sonra oluşturmaktır. 4.2.2
Kot Düzelt
Bu rutin ile hatalı kotlar, ekranda etkileşimli olarak düzeltilebilir. Hatalı nokta kotları o bölgedeki hızlı eğrilerin geçişinden kolayca anlaşılır. Genelde tek nokta etrafında oluşmuş, hızlı eğrilerin daireler çizdiği, tepecik veya çukurluklar hatalı kotun göstergesidir. Gerekiyorsa kotu hatalı noktaya yaklaşılır ve fare sol tuşu ile nokta gösterilir, noktanın gösterilmesinden sonra ekrana Kot Düzelt menüsü gelir. Kot Düzelt işleminde, nokta yeni kotu enterpolasyonla hesaplanmış kotu, yan tarafta ise arazi ölçümlerinden elde edilen nokta eski kotu yer alır, noktanın olması gereken kotu biliniyorsa buraya girilir ve Kabul tuşuna basılır. Menüdeki kot ayarı üzerinde ki "Aşağı", "Yukarı" ok tuşları ile etkileşimli olarak ince ayarlama (+/0.1 m.) yapılabilir. Hızlanma ayarı ise kot artırımının aralıklarını belirler. Noktanın düzeltilen kotu Kabul tuşu ile saklanmalıdır. şlemden ptal tuşu ile çıkılabilir. Çok yakında kotu hatalı başka bir nokta varsa hesaplanan değere etki edeceği bilinmelidir. Bu durumda iterasyon yapmak veya hatalı kot değerini manuel olarak değiştirmek uygun bir çözüm olacaktır. 4.2.3
Üçgen Ekle
Eğer projede Üçgenleme sırasında ortaya çıkan kot boşlukları varsa bu rutin ile tamamlanabilir. Projedeki seyrek alım yapılmış bölgelerde maksimum üçgen kenarını artırarak üçgenlerin tamamlanması yerine oluşan boşlukların Üçgen Ekle işlemi ile tamamlanması, arazi modelinin gerçeğe daha yakın olmasını sağlar ve eğrilerin, kübaj hesaplarının, enkesitlerin daha gerçekçi sonuçlar vermesi sağlanır. şleme girildikten sonra eklenecek üçgenin köşeleri gösterilir ve yeni üçgenler köşelerindeki kot değerleri, program tarafından hesaplanarak oluşturulur.
NETCAD /SURF
18
4.2.4
Model Düzelt (Otomatik)
Arazi modeli üzerinden eğri geçirilmesi, enkesit ve profil alma işlemleri, iki arazi modeli arasında enkesitler ile hacim hesaplanması, üçgen prizma yöntemi kullanılarak hacim hesaplanması, 3 boyutlu üçgen model görüntüleme, plankote gibi işlemlerde hesapların ve çizimlerin doğru olması için mutlaka Model düzeltme işlemi yapılmalıdır. Tüm Proje bazında Detay hatları üçgen kenarı olacak şekilde gerekli ayarlamalar yapılarak hatları kesen üçgen kenarları otomatik olarak düzeltilir. Gerekirse iterasyon yapılabilir. Bu işlem için detay hatları yüklenmiş olmalıdır. şlem Nasıl Yapılır?
Model düzeltme işlemine girildikten sonra üçgen modeli kesen objelerin tabakalarının girilmesi. Bu işlem için kullanıcı tek tek hatları seçebileceği gibi mouse orta tuşu (üç tuşlu mouse sistemde tanımlı ise) veya klavye üzerinde space (boşluk) tuşuna basarak açacağı obje seçme menüsünü kullanarak da bu işlemi yapabilir. Kullanıcı model düzeltme işlemini Escape (ESC) tuşuna basarak durdurabilir. Durum göstergesi %100’e ulaştığında model düzeltme işlemi, seçilen objeler göz önünde tutularak yapılmış olur. Aynı arazi datasının, aynı bölgesine ait olan şekildeki dataların incelenmesi model düzeltme işleminin gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Şekil 1
Şekil2
Kesik kesik ve koyu çizgilerle gösterilen çizgi şev kenarıdır. Model düzeltme işlemi yapılmadan önce yükseklik eğrileri şev kenarını kesmektedir. Model düzeltme işleminden sonra ise üçgenler otomatik olarak döndürülerek eşyükselti eğrileri araziye uydurulmuştur. Bu şekilde detay hatlarının bulunduğu bir arazi datası üzerinde kübaj hesaplarının yapılması, eğri çiziminin yapılması vb. üçgen modele dayanan hesaplamalar ve çizimlerin doğru olabilmesi için detay hatları projeye yüklendikten sonra model düzeltme işlemi yapılmalıdır. Üçgen döndür işlemi ile de arazi modeli, olması gereken şekilde kullanıcı tarafından tek tek döndürülebilir.
NETCAD /SURF
19
Bölüm 5 Eğri şlemleri Halihazır projelerinde münhanilerle ilgili (münhani geçirme ve silme) işlemlerinin yapıldığı menüdür.
5.1
Eğri Geçir
Üçgen modelin yüklenmesi veya noktalardan oluşturulması sonucu ekranı kaplayan yükseklik eğrileri Hızlı Münhani olarak adlandırılır ve kırıklıdır. Hızlı Münhaninin kapatılması için Alt menüde bulunan, Tabaka Modları menüsündeki, Hızlı Eğri Çiz bölümü pasifleştirilmelidir. Eğer hızlı eğri aralıkları değiştirilmek istenirse yine bu bölümden değiştirilir. Gerekli model iyileştirme çalışmaları sonrası, yumuşatılmış eğrilerin geçirilmesi gereklidir. Projedeki tüm eğriler geçirilebileceği gibi, sadece seçilecek bölgelerdeki eğrilerin geçirilmesi de sağlanabilir. Üçgenlerin seçilmesi için orta tuş Obje seçme penceresi kullanılması kolaylık sağlayacaktır. Eğri değerleri menüsünde program, projedeki en yüksek ve en düşük kotları bularak bu menüye yazar. Eğer istenirse bu değerler değiştirilerek istenilen kot aralıklarından münhani geçirilebilir. Z Artış değeri ile münhanilerin kaç metrede bir geçeceği belirlenir. Proje 1/1000 olarak hazırlanıyor ise 1 değerini almalıdır. Eğri Basitleştir ile, daha önceden çizilmiş eğrileri, verilen değerce (silinecek noktaların hatlara uzaklığı) daha detay özelliklerine değinmeden çizmiş olur. Bir bakıma basitleştirerek çizmiş olur. BASTLEŞTRLMŞ EĞR EĞR
Silinecek Noktaların Hatlara Uzaklığı seçilerek girilen değerlere göre basitleştirme işlemi yapılır. Tüm seçim işlemi Yumuşatılmış Eğriler olarak geçirilecektir.
sonrası otomatik NETCAD /SURF
20
Üçgen modelin yüklenmesi veya noktalardan oluşturulması sonucu ekranı kaplayan yükseklik eğrileri Hızlı Münhani olarak adlandırılır ve kırıklıdır. Hızlı Münhaninin kapatılması için Ekranın altındaki speed barda bulunan Tabaka tools menüsündeki, hızlı münhani bölümü pasifleştirilmelidir. Gerekli model iyileştirme çalışmaları sonrası, yumuşatılmış eğrilerin geçirilmesi gereklidir. Projedeki tüm eğriler geçirilebileceği gibi, sadece seçilecek bölgelerdeki eğrilerin geçirilmesi de sağlanabilir. Üçgenlerin seçilmesi için orta tuş Obje seçme penceresi kullanılması kolaylık sağlayacaktır. Seçim işlemi sonrası Yumuşatılmış Eğriler otomatik olarak geçirilecektir.
5.2
Eğri Temizle
Şevler, binalar, yollar, kayalıklar gibi alanlardan geçen eğrilerin temizlenmesi amacına yöneliktir. Bir alanın eğrilerden temizlenebilmesi için mutlaka kapalı olmasına gerek yoktur. Kullanılacak yöntem, alana göre belirlenmelidir. Ancak her durumda, farklı yöntemlerle de olsa, eğrilerin kesileceği alanın kapatılması gerekecektir. Sunulan seçenekler ekranın alt satırında, hatırlatma amacı ile görüntülenecektir. Alanın eğrilerden temizlenmesi "Temizle" butonu ile gerçekleştirilir. Aksi durumda "Devam" butonu seçilmelidir. Temizlenmiş alandaki eğriler, tamamı ile kaybolmazlar, aşağıda anlatıldığı gibi, istenildiği zaman geri getirilebilirler. Geri alma işlemi için, temizleme işlemlerinde Geri Al şeklinde bir buton çıkar. Bu buton aktifken temizleme işlemi yapılırsa temizlenen alanlar geri alınır. 5.2.1
Tam Kapalı Alanlarda Eğri Temizliği
Eğrilerden temizlenecek alan kapalı ise, alanın içi gösterilir. Alan otomatik olarak çevrilecek ve kapatılacaktır. Ancak kapalı olması gereken alanın, herhangi bir köşe veya köşelerinde, doğrular tam kesişmiyor olabilir. Bu durumda alan kapatılamayacaktır. Alanın açık olan köşesi, "+" işaretlerinin gidişinden ve işaretlerin kaldığı yerden anlaşılabilir. Bu köşeye, gerekirse yaklaşılır ve açıklık, Birleştir, Obje edit, Uzat, Kes, Kır gibi rutinlerden uygun olanı ile kapatılabilir. Bu tür bir sorunla karşılaşmamak için, kapalı alanların oluşturulması sırasında, Nokta Yakalama Modunun aktif olmasına özen gösterilmelidir.
NETCAD /SURF
21
5.2.2
Yarı Kapalı Alanlarda Eğri Temizliği
Eğrilerden temizlenecek alan, yollar, normalde kapalı olmaması gereken, yarı kapalı alanlardan biriyse; alanın açık olan uçlarının, geçici doğrularla kapatılması önerilen bir yöntemdir. Bu işlem için, Tabaka Menüsüne girilir ve herhangi bir isim altında, geçici bir tabaka açılır, aktif duruma getirilir. Sonra, açık olan uçlar, doğrularla kapatılır (Nokta/ Uç Yakalama Modu aktif olmalı). Bu işlem, alan kapatma işlemine ek olarak, büyük alanları, bir kaç parçaya bölerek temizlemek amacı ile de kullanılabilir. Özellikle ahtapot yapısını andıran yolların parça parça temizlenmesi hız ve işlemi kontrol altında tutma olanağı sağlayacaktır. Bu yöntem, eğri yapısında olası değişiklikler sonucunda kalıcı çözümler sağlayacaktır. Alanın açık olan uçları kapatıldıktan sonra, yukarıda açıklandığı gibi, kapalı alanlara uygulanan yöntem ile eğrilerden temizlenebilir. Açılan geçici tabakanın çizimde çıkmaması için, daha sonra çizim aşamasında kapatılması gerekir. Daha iyi bir çözüm olarak, bu tabakanın çizici butonu pasifleştirilmelidir. Bu durumda, tabaka açık olsa bile çizime gönderilmeyecektir. 5.2.3
Alanın Çevrilerek Kapatılması
Yarı kapalı alanlarda, alanın eğrilerden temizlenmesinin diğer bir yolu, F2 tuşuna basılarak, ilgili alanın kırık noktalarının gösterilerek çevrilmesidir. Alanın herhangi bir köşesinden başlanarak, köşelerinin ardışık olarak gösterilmesi gerekir. Yanlış gösterimlerde, aynı noktanın tekrar gösterilmesi, o noktanın bırakılmasını sağlar. Doğru noktanın gösterilmesi ile işleme devam edilir. Yakalama Modları uygun konumlarda olmalıdır. Alanı oluşturan noktalar gösterildikten sonra, fare sağ tuşu ile işlem tamamlanır. Bu yöntemde, ardışık olarak gösterilen noktalar arasında, önceden bir doğru bağlantısı olup olmadığına bakılmaz. Tamamen açık bir alan bile, F2 tuşu ile çevrilerek kapatılabilir ve eğrilerden temizlenebilir. 5.2.4
Kapalı Çoklu Doğruların Eğrilerden Temizlenmesi
Eğrilerden temizlenecek alan, çoklu doğru olarak bağlanmış olabilir. Özellikle binalar bu yöntem için uygun alanlardır. Bu şekildeki çoklu doğruların içlerinden geçen eğrilerin temizlenmesi, tek tek veya otomatik olarak gerçekleştirilebilir. Tek tek temizleme işlemi için, F3 tuşuna basılarak, Çoklu doğrunun herhangi bir kenarı gösterilmelidir. Çoklu doğrunun kapalı olması gereklidir. Otomatik temizleme için aşağıda açıklanan diğer yöntem kullanılmalıdır.
NETCAD /SURF
22
5.3
Eğri Temizle (Oto)
Otomatik eğri temizleme işlemi için, kapalı alanların Çoklu doğru olarak bağlanmış olması gereklidir. Bu kolaylıktan faydalanılması için, özellikle binaların, çoklu doğru olarak bağlanması önerilir. Eğer normal doğru ile bağlandılarsa, alanlar Sorgu\Alan Sor rutini ile tek tek kapatılarak Çoklu doğru haline getirilebilir. Alanların otomatik olarak kapatılması ise mar Menüsü\Otomatik Alan Kapat rutini ile gerçekleştirilir. Binaların Çoklu doğru olarak bağlanması veya Çoklu doğru haline getirilmesi, Coğrafi Bilgi Sistemi (GIS) uygulamalarında kolaylık sağlayacaktır. şleme girildiğinde, çoklu doğruların tabakası sorulacaktır. Eğrilerden temizlenecek Çoklu doğruların ayrı bir tabakada oluşturulması önerilir. Örneğin bu iş için BINA tabakası açılabilir. Herhangi bir tabaka ismi verilebileceği gibi, süzgeç düzenleri kullanılabilir (BINA+EVLER, * gibi). Ayrıca şevlerin içinin temizleneceğini de sorulacaktır. Alanlar ve şevler otomatik olarak bulunacak ve içlerindeki eğriler temizlenecektir. Yanlışlıkla temizlenen kapalı alanlar varsa bu işlemle kapalı alanın adı verilerek geri al işlemi ile eski haline dönüştürülebilir. Yanlışlıkla temizlenmiş şevler varsa onlarına geri al işlemiyle eski haline dönüştürülebilir.
5.4
Eğri Temizle ( 2 Doğru )
Yollar, kanallar, uçları açık şevler gibi birbirine paralel giden hatlar arasındaki eğriler bu rutin ile temizlenebilir. Bu tip alanlar, doğal olarak yukarıda açıklanan yöntemler kullanılarak da eğrilerden temizlenebilir. Hatlar, doğrulardan oluşmuş ise, bir uçtan başlayarak, doğrular ardışık olarak gösterilmelidir. Kenarlardan birini oluşturan hatların gösterimi bittikten sonra, fare sağ tuşu ile diğer hattın doğruları da ardışık olarak gösterilmelidir. şlem fare sağ tuşu ile bitirilmelidir. Hatlar, çoklu doğru ise, her iki kenar arka arkaya gösterilmelidir. Doğruların tipi program tarafından saptanacak ve ekranın alt satırında yapılması istenilen işlem ile ilgili hatırlatma notu görüntülenecektir.
5.5
Eğrilere Kot Yaz Yükseklik eğrilerinin üzerine kot yazdırılabilir. Kot yazıları , o anda tabakası açık olan eğriler üzerine yazılacaktır. Bu yüzden daha önce, 1M ve 2M eğri tabakalarının kapatılması gerekir. lk kot yazısının eğrinin başlangıcına olan uzaklığı, yazının tekrarlama aralığı ve yazı boyu için diyalog kutusunda ki Default değer kabul edilebilir yada değiştirilebilir. 23 NETCAD /SURF
Bu işlemin Geri Al’ı yoktur, dikkatli yapılmalıdır. Oluşabilecek hatalara karşı, kot yazdırılmadan önce proje mutlaka saklanmalıdır. Herhangi bir hata durumunda, saklanmış proje yüklenerek işlem tekrarlanmalıdır.
Bölüm 6 Arazi Modeli/Ekstra şlemler Sayısal arazi modeli oluşturulduktan sonra istenirse bu model çeşitli hesaplamalarda kullanılabilir. Program Tarafından yapılacak hesaplamalar kullanıcının arazi ve büro işlerini oldukça azaltacak ve projelerin daha hızlı üretilmesine yardımcı olacaktır. Arazi Modeli kullanılarak yapılabilecek işlemler aşağıda başlıklar halinde açıklanmıştır.
6.1 Karelaj Sayısal Model, genelde arazide rasgele alınmış kotlu noktalardan oluşmaktadır. Ancak bazı projeler için noktaların kare veya dikdörtgen grid ağı üzerinde hesaplanması gerekebilir. Arazide bu yöntemle nokta almak çok zahmetli ve masraflıdır. Rasgele alınmış bu noktalardan, kotları enterpolasyon yöntemi ile hesaplanmış belirli ve düzgün aralıklarda koordinatlara sahip yeni noktalar üretilebilir. Bu işlem yardımıyla belirlenen grid aralıklarında üçgen model üzerinde nokta üretmek mümkündür. şleme girilmeden önce üçgen model Netcad grafik ekranına getirilmiş olmalıdır. Program kullanıcıdan Dy, Dx değişim aralıklarını, yeni üretilecek noktalar için başlangıç numarasını ve yeni oluşturulacak noktaların tabaka ismini ister. Tabaka ismi default olarak GRIDNOKTA olarak gelir. Bu kullanıcı tarafından başka bir tabaka ismi verilerek değiştirilebilir. Gerekli bilgiler açılan tabloda programa verildikten sonra Netcad kullanıcının kapalı bir bölge (F2 butonu ile bölge daha önce çoklu doğru ile çizilmemiş olsa da çevrilebilir ya da F3 tuşu ile bölgenin çevrildiği çoklu doğru programa gösterilir) tanımlanmalıdır. Verilen değerleri göz önünde tutarak verilen alanda, verilen aralıklarda ve noktaların kotlarını üçgen model üzerinden iterasyon yaparak hesaplayarak yeni noktaları oluşturur.
NETCAD /SURF
24
Noktalar ayrıca saklanmak istenirse PROJE\DOSYA YEN SMLE SAKLA ile nokta dosyası olarak saklanabilir. Çalışma Sınırı tanımlanmışsa yeni noktalar sadece bu alan içerisinde hesaplanacaktır.
6.2 Hacim Hesabı Bu menüde, sayısal arazi modeli üzerinde yapılabilecek Hacim Hesaplamaları yer alır. Hesaplamalarda alımı yapılan arazinin verilen bir kot değeri üzerinde veya altında kalan hacimleri sorgulanır. Hesaplamalar oluşmuş üçgen prizmalar yardımı ile yapılır. Bu yüzden üçgenler üzerinde yapılacak değişiklikler doğrudan sonuçları etkileyecektir. Nokta kotları değişmese de Üçgen Döndür rutini ile yapılan bir köşegen değişikliğinin sonuçları değiştireceği açıktır. Bu nedenle başlangıçta açıklanan Model yileştirme çalışmalarının yapılması önerilir. Açıklanan yöntemlerle temel kazı hesaplamaları veya futbol sahasının belirli bir kota indirilmesi için gerekli hafriyat miktarları gibi çeşitli hesaplamalar yapılabilir. Menüde ayrı Model Oluştur seçeneği işaretlenirse, oluşan kazı ve dolgular için ayrı model tabakaları oluşturur. Duruma göre KAZI ve DOLGU tabakaları açılır. Sınır içinde kazı veya dolgu üçgen modelleri oluşturulur. 6.2.1
Çalışma Alanının (Sınırının) Belirlenmesi
Bazı durumlarda, arazi alımı daha geniş alanlarda yapılmış veya alım sırasında çalışma alanının dışına taşılmış olabilir. Ancak Kesit ve Kübaj ve Plankote çalışmalarının daha küçük ve sınırlandırılmış bir alanda yapılması gerekebilir. Bu tür çalışma alanlarının tanımlanabilmesi için ya daha önceden oluşturulmuş bir alan seçilir ya da işlem esnasında alan çevrilir. Bir projede birden çok kapalı alan tanımlanabilir. Kapalı alanın tanımlanması, alanı çevreleyen noktaların fare ile ardışık olarak gösterilmesi ile yapılır. lk noktanın tekrar gösterilmesi ile alan kapatılacaktır. Tanımlanan kapalı alanlar blok olarak saklanabilir. Daha önce oluşturularak saklanmış çalışma sınırları PROJE\DOSYA EKLE ile projeye tekrar eklenebilir. Çalışma alanının tanımlanması sonucunda yapılacak her türlü kesit kübaj ve plankote çalışmaları otomatik olarak bu alan içerisinde gerçekleştirilecektir. Dışarıdaki noktalar işleme alınmayacaklardır. Kübaj hesaplamalarında çalışma sınırını kesen üçgenlerin, sadece alan içerisinde kalan bölümleri dikkate alınacaktır. Çalışma sınırının belirlenmemesi veya yüklenmemesi durumunda sayılan tüm işlemler modelin bütünü dikkate alınarak gerçekleştirilecektir. 25 NETCAD /SURF
6.2.2
Modelin Yatay Bir Düzlem ile Kesilmesi
Oluşturulmuş modelin kotu verilen yatay bir düzlem ile kesilmesi durumunda üstte kalan hacim (Yarma) diğer bir deyişle kazı miktarı ile altta kalan hacim (Dolgu) diğer bir deyişle dolgu miktarının hesaplanmasına yönelik bir rutindir. Çalışma sınırı tanımlanmışsa sadece bu alan içerisindeki kübaj hesaplanacaktır. Alımı yapılmış bir arazinin belirli bir kota getirilmesi sırasında oluşacak yarma ve dolgu hacimlerinin öğrenilmesini sağlamaya yöneliktir. Hesaplama üçgen prizmalar yardımıyla yapılmaktadır. Ekrana yandaki tablo gelir. Eğer Dosyaya Yaz seçeneği aktif hale getirilirse bu hesaplama sonrası oluşan değerlerin yazılacağı ASCII dosya (.CKS) sorulacaktır. Bu dosyanın yazıcı çıktısının alınması ile hesaplamalar sonucu oluşan değerler elde edilebilecektir. Farklı zamanlarda alınmış iki yüzey arasındaki yarma miktarları da aynı rutin ile hesaplanabilir. Örneğin bir alanda kazı işlemleri yapılacak olsun. Oluşturulan arazi modeli isteğe bağlı olarak 0 kotuna veya kazı ile inilmesi mümkün olmayacak kadar aşağıda bir kotla kesilir ve kazı hacmi hesaplanarak not alınır. Hesaplama sonucu yarma hacmi 1000 m3 çıkmış olsun. Hafriyat sonrası alınan kot noktaları ile oluşturulmuş model yine aynı kot ile kesilerek hesaplama yapılmalıdır. Bu hesaplama sonucu yarma hacmi de 580 m3 çıkmış olsun. Gerçek hafriyat miktarı 1000-580= 420 m3 olarak hesaplanacaktır. Her iki modelin uyumlu olması için çalışma sınırının belirlenmiş olması daha doğru sonuç verecektir. Böylece her iki durumda ölçü yapılan bölgenin çakışmama sorunu ortadan kaldırılmış olacaktır. Bu hesaplamanın işlem yapılan bölgede dolgu da yapılması durumunda istenilen sonucu vermeyeceği bilinmelidir.
NETCAD /SURF
26
Bölüm 7 Enkesit şlemleri Bu bölümde konu olarak Güzergah tanımlaması, enkesitlerin oluşturulması, enkesit ve boy kesitlerin çizdirilmesi, enkesitlerden kübaj işlemleri ve nasıl yapıldığı konuları üzerinde durulacaktır. şlemler aşağıda anlatılmıştır.
7.1
Güzergah Tanımlaması
Enkesitlerin oluşturulması ve iki arazi modeli arasında belirli bir aks üzerinden hacim hesaplatılması işlemleri için mutlaka güzergah tanımlanması gerekir. Güzergah tanımlamak için Harita\Enkesit\Güzergah tanımla işlemine girilir. Bu işleme girildiğinde açılan pencereden önce hangi yöntemle güzergah tanımlanacağı seçilmelidir. Oluşturulacak güzergah kilometre, koordinat ve yarıçap bilgilerinden oluşuyorsa Someler yönteminin tercih edilmesi önerilir. Someler yönteminde güzergahı oluşturan someler koordinat ve varsa yarıçap olarak diske kaydedilir. Someler yöntemi ile yay ile başlayan güzergahlar tanımlanamaz. Spiral, yay gibi objeleri de içeren bir güzergah tanımlaması yapılacaksa elemanlar yöntemi kullanılmalıdır. Elemanlar yönteminde güzergahı oluşturan objeler tip, ve kilometre olarak saklanır. Butonuna basılarak yeni oluşturulacak güzergaha bir isim verilir. Bu işlemden sonra güzergahı oluşturan objelerin seçilmesi istenecektir. Güzergahı oluşturan objeler seçildikten sonra güzergah tanımlaması yapılmış olacaktır. Someler yöntemine göre “Güzergah Oluşturma” işleminde dikkat edilmesi gereken bazı kurallara uyulması gerekir; •
Güzergahlar yalnızca yay ve doğrulardan oluşabilir.
Güzergah mutlaka bir alinman ile başlamalıdır. Dolayısı ile ilk seçilen obje bir doğru olmalıdır.
•
Birbirini takip eden objeler arka arkaya seçilmelidir. Program bunun kontrolünü yapmaz. •
Kombine kurplar seçilebilir. Yani birbirine teğet yaylar arada herhangi bir alinman olmaksızın seçilebilirler. Bu konuda sınır yoktur. lk obje bir doğru olduğu sürece geriye kalanlar tümü ile yaylardan oluşabilir. •
NETCAD /SURF
27
7.2
Enkesit Oluşturma Harita\Enkesit\Enkesit Oluştur işlemine girilir.
Enkesitlerin alınacağı güzergah seçildikten sonra enkesitleri oluştururken hangi yöntemin izleneceği ile ilgili pencere gelir.
7.2.1
Sabit Aralıklı
işaretlenebilir. •
Sabit aralıklı seçeneğini kabul edip, oluşacak enkesit dosyası için bir isim verdikten sonra yandaki tablo gelir. Bu tablo yardımıyla enkesitler arası mesafeler, enkesitlerdeki sola ve sağa genişlik değerleri tanımlanır. Enkesitleri sınırla, Enkesit planı çiz, Sabit Aralıklı Enkesit noktaları seçenekleri kullanıcı tarafından
Enkesitleri Sınırlama şlemi: Enkesitlerin kapalı bir alan içinde
sınırlanması istenebilir. Örneğin kazı yapılan bölge sınırları belli ise bu bölgenin sınırlarından çizilecek bir çoklu doğru ile sadece bu bölgede enkesit oluşturma işlemi yapılabilir. Ancak kazı yapılan bölgede kübaj hesabının doğru olarak yapılabilmesi için enkesitlerin alınacağı güzergah, enkesitler oluşturulduğunda boş bölge kalmayacak şekilde olmalıdır. Aşağıdaki şekilde sol tarafta enkesitler arazinin tamamını kapsarken, sağ tarafta köşede boşluk kalmaktadır. Bunun anlamı o bölgede kübaj hesabı yapılamayacaktır. Ancak kübaj hesabı yapılacak aynı bölgede, hesap yapılacak bölgenin köşegeni şeklinde bir güzergah tanımlaması yapıldığında, enkesitlerin araziyi daha iyi kapattığı Şekil 2 ’de görülebilir.
Şekil 1
Şekil 2
NETCAD /SURF
28
•
Enkesit
Planı
Çizimi:
Oluşturulan enkesitlerin planının grafikte görünmesi isteniyorsa bu kutu aktif hale getirilmelidir. Bu kutu aktif hale getirildiğinde enkesitlerin kilometrelerine göre güzergaha olan açıları ve hangi bölgelerden enkesit alındığı rahatça görülebilir. Aşağıda enkesit oluşturma işleminde enkesit planının çizilmesi işlemi onaylanarak enkesitler oluşturulmuştur. •
Sabit Aralıklı Enkesit Noktaları: Netcad Enkesit modülü, eksenin
sağından ve solundan üçgen modeli kesen noktalarda kot okuması yaparak enkesitleri oluşturur. Ancak bazı durumlarda enkesitlerin eksenlerinden itibaren belli aralıklarla nokta okuması yapılması istenebilir. Böyle durumlarda bu kutu aktif hale getirilmeli ve aralık kısmına ne kadar aralıklı nokta isteniyorsa bu girilmelidir.
Enkesit almak için önce güzergah tanım (*.KTB) dosyası yüklenir. Enkesit için yöntem seçilir, program kesit bilgilerinin yazılacağı dosyayı (*.KSE) ister. Bu dosya girildikten sonra kesit dosyası oluşturulur. Kesit Yöntemleri; 7.2.2
Dosyadan Okunacak
Enkesiti alınacak güzergahta genişlik ve aralık değerleri 40.000 40.000 0.000 değişken ise bu yöntem 40.000 40.000 0.000 kullanılır. Değişken değerler 40.000 40.000 0.000 (*.LIS) uzantılı bir dosyaya 40.000 40.000 0.000 girilmelidir. (*.LIS) uzantılı 40.000 40.000 0.000 dosya herhangi bir editörle oluşturulabileceği gibi Kesit Yöntemlerindeki Liste işlemiyle de oluşturulabilir. Editörle oluşturulacak ise dosyanın yapısı şekildeki gibi olmalıdır. lk sütun enkesit aralığıdır. kinci ve üçüncü sütün, sola ve sağa enkesit genişliğidir. Dördüncü sütun ise enkesitin eksen ile yaptığı açıdır. $ENKLIST 0.000 20.000 40.000 60.000 80.000 $SON
NETCAD /SURF
29
7.2.3
Listesi Oluşacak
Bu işlem ile enkesiti alınacak güzergahta genişlik ve aralık değerleri (*.LIS) uzantılı dosyaya yazar. şleme girildikten sonra güzergah (*.LIS) dosyası girilir. Enkesit aralığı, sağa ve sola enkesit genişliği değerleri de verildikten sonra liste dosyası oluşturulur. stenirse bu dosyanın içindeki uzunluk ve genişlik değerleri değiştirilebilir.
7.3
Enkesit Çizimi
NetCAD ile oluşturulan enkesitler grafik ekran üzerine Harita Menüsü\Enkesit\ Enkesit çizimi işlemi ile getirir. şleme girildiğinde kullanıcıdan 1.Enkesit dosyasının ve 2.Enkesit dosyasının seçilmesi istenir. Eğer 2. Kesit dosyası çizdirilmeyecekse ptal ile geçilmelidir. Enkesit Çizimi ile ilgili parametrelerin belirlendiği bu pencerede; Çizdirilecek kesitler için kilometre süzgeci (*=Tümü, 10..100=10 ile 100. Km’lerde olan kesitlerin çizdirilmesi vb..), çizilecek enkesitler için yatay ve düşey ölçekler, kesitlerin aralarındaki yatay mesafeler ve düşey mesafeleri, yazı boyları ve çizim alınacak kağıdın eni parametreleri bu pencereden ayarlanır. Alt taraftaki onay kutucukları ise değerlerin kutuda olup olmayacağı, aktif fontun kullanılıp kullanılmayacağı ile ilgilidir.
•
Değerler Kutuda: Enkesitlere ait olan eksene mesafeler ve
•
Aktif Fontu Kullan: Bu onay kutusu aktif hale getirildiğinde ise,
kotların bir kutu halinde enkesitin altında olması isteniyorsa bu onay kutucuğu aktif hale getirilmelidir.
Netcad o anda aktif olan fontu kullanarak enkesit değerlerini yazacaktır. 30 NETCAD /SURF
7.4
Profil Çizimi
Oluşturulan enkesit dosyaları kullanılarak profiller oluşturulur. Burada daha önceki aşamalarda oluşturulmuş olan enkesit dosyasının adı ve bulunduğu dizin gösterilir. Profil ile ilgili yatay ölçek, düşey ölçek, kıyas kot farkı (dikey düzlemdeki kot farkının kullanıcı tarafından belirlenebilmesidir) gibi bilgilerin sorulduğu pencere kesit dosyasının gösterilmesiyle ekrana gelir. Bu bilgiler programa verildikten sonra profil çizimi ekrana gelir ve uygun bir yere yerleştirilir.
7.5
Enkesitlerden Kübaj
Enkesitlerden kübaj hesabı için iki tane kesit dosyası oluşturulması gerekir. Program iki kesit dosyası arasında kübajı hesaplar. şleme başlarken sonraki alım ve önceki alım satırlarına kesit dosyaları girilir. Kesit dosyaları ters girilirse hesaplamalar yanlış olacaktır. Bu nedenle ilk alım enkesitleri ikinci satıra, ikinci alım enkesitleri birinci satıra girilmelidir. Hesapla butonu ile hesaplama işlemi başlatılır. Grafik butonu aktif ise hesaplama ekrana gelir, aktif değilse KUBAJ.CKS dosyasına yazılır. Hesaplama işleminden sonra Kübaj parametreleri menüsü gelir. Yapılan kübaj hesabı başka bir işin devamı ise gerekli değerler bu menüye girilir. Eğer kübaj hesabının değerleri ekranda görülmek isteniyorsa grafik onay kutusu işaretlenmelidir.
7.6
Enkesitlerden Plankote
Harita\Enkesit\Enkesitlerden Plankote işlemi kullanılarak, daha önce oluşturulmuş enkesit dosyası ve bağlı olduğu güzergah ismi verilerek enkesitlerden plankote işlemi yapılır. şleme girildiğinde kullanıcıdan enkesit (*.KSE) ve güzergah (*.KTB) dosyaları sorulur. Enkesit dosyasından okunan noktalar kesit bazında adlandırılarak ENK_NOK tabakasında grafik ekrana gelecektir. Bu noktaların tabaka ismi değiştirilebilir. Enkesit noktalarının koordine özet çizelgeleri alınabilir.
NETCAD /SURF
31
Bölüm 8 Analizler 8.1. Vektör Analizler Referans Yöneticisine yüklenen Netcad Grid dosyaları üzerinden, NETCAD/SURF modülü ile aktif olan ileri seviyede analiz ve sunumlar yapılabilmektedir. Vektör Analizler, sonuç ürünü vektör olan analizlerdir. Vektör Analizleri uygulamak için Referans Yöneticisi menüsüne Netcad Grid Dosyası eklenmelidir. Grid Dosyası eklenen Referans Yöneticisi menüsü üzerinde fare sağ klik ile NETCAD/SURF modülü ile yapılacak Analizler ve Sunumlar aktif olur. 8.1.1. Eğri geçir
Grid verileri üzerinden eğri geçirme işlemidir. Referans Yöneticisine yüklenen grid dosyası üzerinde fare sağ klik yapılarak Vektör Analizler / Eğri Geçir menüsü seçilir. Açılan Eğri Değerleri penceresinde aşağıdaki örnekte de yer aldığı gibi parametre değerleri girilir. Z Artış değeri ile münhanilerin kaç metrede bir geçeceği belirlenir. Proje 1/1000 olarak hazırlanıyorsa 1 değerini almalıdır. şlem Tamam ile geçildiğinde netcad grid verileri üzerinden eğri geçirme işlemi tamamlanır. Verilen aralıklarda oluşan eğriler EGRI tabakasına atılır. Tabloda verilen Z Artış değerine göre tabaka da otomatik gruplandırılır.
NETCAD /SURF
32
8.1.2. Eğri Alanlarını Oluştur
Netcad Grid dosyaları üzerinden kapalı eğri alanları oluşturan işlemdir. Bu işlem ile oluşturulan Kapalı eğrilerin alanları direk olarak hesaplatılarak veritabına atılır. Bu işlem için, Referans Yöneticisi grid dosyaları üzerinden fare sağ klik yapılarak Vektör Analizler/ Eğri Alanlarını Oluştur menüsü seçilir. Grid dosyaları üzerinde yapılan üçgenleme işleminden sonra Veritabanı Seçimi menüsü gelir. Oluşturulan eğri alanları; Yeni Veritabanı Yaratılsın ile yeni oluşturulacak bir veritabanına, Mevcut Veritabanı Seçilsin ile önceden oluşturulan veritabanına atılır. Veritabanına aktarma işleminden sonra Eğri Değerleri penceresi ekrana gelir. Bu pencerede ilgili parametreler girildikten sonra Tamam ile işlem geçildiğinde kapalı eğri alanları oluşur. Üretilen spatial kapalı eğri alanları Referans Yöneticisine spatial referans olarak eklenir. Griden eğri alanları oluşturulduğunda poligonun z değerleri griden enterpolasyon yöntemiyle belirlenip alana atanmaktadır.
NETCAD /SURF
33
Herhangi bir eğri alanı Sorgu/Obje Özelliklerini Sor menüsü ile sorgulanırsa bu alana ait özellikler, sorgu penceresinde görülebilir.
8.1.3. Eğim Alanlarını Oluştur
Netcad Grid dosyalarından kapalı eğim alanları oluşturan işlemdir. Bu işlem ile aynı eğime sahip Kapalı eğim alanları direk olarak hesaplatılarak veritabına atılır. Bu işlem için, Referans Yöneticisi grid dosyaları üzerinden fare sağ klik yapılır. Vektör Analizler/ Eğim Alanlarını Oluştur menüsü seçilir. Grid dosyaları üzerinde yapılan üçgenleme işleminden sonra Veritabanı Seçimi menüsü gelir. Oluşturulan eğri alanları; Yeni 34 NETCAD /SURF
Veritabanı Yaratılsın ile yeni oluşturulacak bir veritabanına, Mevcut Veritabanı Seçilsin ile önceden oluşturulan veritabanına atılır. Veritabanına aktarma işleminden sonra Eğim Alanları penceresi ekrana gelir. Bu pencerede ilgili parametreler girilir. Tamam ile işlem geçildiğinde
kapalı eğim alanları oluşur.
8.1.4. Görüş Analizi Görüş Analizi , üçgen arazi modeli üzerinde belirlenen bakış
noktasından istenilen araştırma menzili içerisinde görünmeyen yerlerin kapalı alan olarak gösterilmesi için kullanılır. Görünmeyen bu alanlar Referans Yöneticisine spatial referans olarak eklenir.
Referans Yöneticisi grid dosyaları üzerinden fare sağ klik yapılarak Vektör Analizler/Görüş Analizi menüsü seçilir. Grid dosyaları üzerinde yapılan üçgenleme işleminden sonra Görünürlük Analizi penceresi ekrana gelir. Bu pencere üzerinde bulunan gerekli parametreler girilir.
NETCAD /SURF
35
Tamam ile işlem geçildiğinde bakılan noktadan görünmeyen yerlerin taralı alanları oluşur ve veritabanına atılır. Oluşturulan alanlar; Yeni Veritabanı Yaratılsın ile yeni oluşturulacak bir veritabanına veya önceden oluşturulan veritabanına atılır.
Üretilen alanlar Referans Yöneticisine Spatial Referans olarak eklenir.
NETCAD /SURF
36
8.2. Raster Analizler Referans Yöneticisi Netcad Grid dosyaları üzerinden, NETCAD/SURF modülü ile aktif olan ileri seviyede analiz ve sunumlar yapılabilmektedir. Raster Analizler , sonuç ürünü raster olan analizlerdir. Bunun için Referans Yöneticisi menüsüne Netcad Grid Dosyasının eklenmesi gerekmektedir. Grid Dosyası eklenen Referans Yöneticisi menüsü üzerinde fare sağ klik yapılarak NETCAD/SURF modülü ile yapılacak Analizler ve Sunumlar aktif olur.
NETCAD /SURF
37
8.2.1. Rölyef Haritası Hazırlama
Netcad, Grid dosyası üzerinde, verilen açı değerlerine göre gölgeleme yaparak rölyef haritası oluşturur. Oluşan sonuç ürün rasterdır. Referans Yöneticisinde, mevcut grid dosyasının ismini alarak GRIDDOSYASI_ROLYEF şeklinde bir isimlendirme yapar ve bmp uzantılı raster oluşturur. Raster Analizler/ Rölyef Haritası Hazırla
menüsü seçildikten sonra açılan Rölyef Gölgeleme penceresinde ilgili parametreler girilir. Tamam şlem ile geçildikten sonra rölyef haritasının oluşturulacağı dizin gösterilir.
Default olarak GRIDDOSYASI_ROLYEF şeklinde bir isimlendirme yapar ve bmp uzantılı raster oluşturur.
8.2.2. Yükseklik Haritası Hazırlama
Netcad Grid dosyasında bulunan maksimum ve minimum kot değerlerine göre yükseklik haritası oluşturur. Oluşan sonuç ürün rasterdır. Referans Yöneticisinde, mevcut grid dosyasının ismini alarak GRIDDOSYASI_YUKSEKLIK şeklinde bir isimlendirme yapar ve bmp uzantılı raster oluşturur.
NETCAD /SURF
38
Raster Analizler/ Yükseklik Haritası Hazırla menüsü seçildikten sonra Renk Belirleme
Renk paletinden renk seçilir.
penceresi açılır. Bu pencerede, Yükseklik değeri olmayan grid objeleri için renk belirlenir. Bu işlem için, pencere üzerindeki renk butonu fare sol tuşu ile çift tıklanır ve çıkan
şlem Tamam ile geçildikten sonra grid objelerine ait yükseklik değerlerinin default olarak 4 slot aralığına bölündüğü Yükseklik Haritası penceresi açılır.
Bu slot aralıkları pencere üzerinde fare sağ klik yapılarak gelen menülerden değiştirilebilir. Bu şekilde slot aralıkları azaltılabilir, artırılabilir veya renk değişiklikleri yapılabilir. şlem Tamam ile geçildikten sonra yükseklik haritasının oluşturulacağı dizin gösterilir. Default olarak GRIDDOSYASI_YUKSEKLIK şeklinde bir isimlendirme yapar ve bmp uzantılı raster oluşturur.
NETCAD /SURF
39
8.2.3. Eğim Haritası Oluşturma
Netcad Grid dosyasında bulunan maksimum ve minimum eğim (Y/X) değerlerine göre eğim haritası oluşturur. Oluşan sonuç ürün rasterdır. Referans Yöneticisinde, mevcut grid dosyasının ismini alarak GRIDDOSYASI_EGIM şeklinde bir isimlendirme yapar ve bmp uzantılı raster oluşturur. Raster Analizler/Eğim Haritası Hazırla menüsü seçildikten sonra Renk Belirleme penceresi
Renk paletinden renk seçilir.
otomatik açılır. Bu pencerede, Eğim değeri olmayan grid objeleri için renk belirlenir. Bu işlem için, pencere üzerindeki renk butonu fare sol tuşu ile çift tıklanır ve çıkan
şlem Tamam ile geçildikten sonra grid objelerine ait yükseklik değerlerinin default olarak 4 slot aralığına bölündüğü Eğim Haritası penceresi açılır. Bu slot aralıkları pencere üzerinde fare sağ klik yapılarak gelen menülerden değiştirilebilir. Bu şekilde slot aralıkları azaltılabilir, artırılabilir veya renk değişiklikleri yapılabilir.
şlem Tamam ile geçildikten sonra eğim haritasının oluşturulacağı dizin gösterilir. Default olarak GRIDDOSYASI_EGIM şeklinde bir isimlendirme yapar ve bmp uzantılı raster oluşturur.
NETCAD /SURF
40
8.2.4. Bakı Haritası Hazırlama
Netcad Grid dosyasında bulunan maksimum ve minimum eğim (Y/X) değerlerine göre eğim haritası oluşturur. Sonuç ürün rasterdır. Referans Yöneticisinde, mevcut grid dosyasının ismini alarak GRIDDOSYASI_YON şeklinde bir isimlendirme yapar ve bmp uzantılı raster oluşturur. Raster Analizler/Bakı Haritası Hazırla menüsü seçildikten sonra Bakı Yön Renkleri penceresi otomatik açılır. Bu pencerede, harita
üzerinde bakı yönlerinin renklendirilerek gelir.
bulunduğu
değerler
default
olarak
Bu değerler üzerinde değişiklik yapmak için pencere üzerinde fare sağ klik yapılarak gelen menülerden değere ait renk, açıklama özellikleri değiştirilebilir.
şlem Tamam ile geçildikten sonra bakı haritasının oluşturulacağı dizin gösterilir. Default olarak GRIDDOSYASI_YON şeklinde bir isimlendirme yapar ve bakı yön değerlerine göre bmp uzantılı raster oluşturur. NETCAD /SURF
41
8.3. 3D Sunumlar Netcad Grid dosyaları üzerinden, NETCAD/SURF modülü ile aktif olan ileri seviyede analiz ve sunumlar yapılabilmektedir. 3D Sunumlar, verinin 3 boyutlu görünümünü sağlayan analizlerden oluşur. Bunun için Referans Yöneticisi menüsüne Netcad Grid Dosyası eklenmesi gerekir. Grid Dosyası eklenen Referans Yöneticisi menüsü üzerinde fare sağ klik yapılarak NETCAD/SURF modülü ile yapılacak Analizler ve Sunumlar aktif olur.
8.3.1. VRML Oluştur
Netcad grid objelerinin 3 boyutlu olarak sunumunu sağlayan işlemdir. WRL uzantısı ile biten VRML dosyaları (Virtual Reality Modelling Language), bilgisayarın çeşitli hesaplamalar yaparak nesnelerin interaktif ve üç boyutlu görüntülenmesini sağlayan bilgileri içeren basit NETCAD /SURF
42
metin dosyalarıdır (ASCII text). Bu dosyaların bilgisayarda görüntülenebilmesi için VRML plu-in' e gerek vardır. VRML; 3D nesnelerin görüntülenmesindeki ISO standart formattır. Bu
işlem için Referans Yöneticisi grid dosyaları üzerinden fare sağ klik yapılır. 3D Sunumlar/VRML Oluştur menüsü seçilir. VRML Değerleri penceresi açılır. Bu pencereye gerekli parametreler girilir. Ve Tamam komutu seçildiğinde, verilen parametrelere göre projenin 3 boyutlu görünümü oluşur.
Tarama Aralığı başlığının altındaki kutucuk işaretlenirse, Tarama
Değerleri penceresi aktif olur. Bu pencerede grid tarama aralığı metre cinsinden belirtilir.
şlem Tamam ile geçildiğinde "3D Sunumlar Vrml" adıyla ayrı bir pencere açılır ve projenin 3 boyutlu sunumu buradan görülebilir.
NETCAD /SURF
43
8.4. Yüzey Modelleme ve 3D Referans Yöneticisi ile Spatial Nokta Referanslar üzerinden,
NETCAD/SURF modülü ile aktif olan modelleme ve eğri işlemleri yapılabilmektedir. Bu menülerin aktif olması için, Bağlantı Yöneticisinde "nokta" geometri tipine sahip spatial verilerin bulunması gerekir. Bu yüzey modelleme işlemleri ile peyzaj, tesviye, yol, kavşak, proje, kazı planı vb. her türlü amaç için oluşturacağınız yüzeyleri tanımlayabilirsiniz. Ayrıca veritabanı bağlantılı veriler üretilir.
Referans Yöneticisinde bulunan spatial referanslar üzerinden fare sağ klik yapılır. Bu şekilde Yüzey Modelleme ve 3D menülerinin aktif olduğu görülür.
NETCAD /SURF
44
8.4.1. Üçgen Oluştur
Spatial nokta referanslar üzerinden üçgen model oluşturma işlemidir. Bu işlem için, Referans Yöneticisi Spatial Nokta verileri üzerinde fare sağ klik yapılır. Yüzey Modelleme ve 3D/Üçgen Oluştur menüsü seçilir. penceresinde noktaların Z (kot) değerlerinin bulunduğu kolon seçilir. Bu işlem için Z
Değeri
butonuna basılır. Makro Düzenle penceresinde Z değerlerinin bulunduğu kolon fare ile çift kliklenerek seçilir.
şlem Tamam ile geçilir. Spatial noktalar üzerinden üçgen model oluşturma işlemi tamamlanır.
8.4.2. Voronoi Alanları Oluştur
Bir noktayı temsil eden en uygun bölgenin geometrik olarak sunulması işlemidir. Literatürde; düzlemde yer alan sonlu nokta kümesine ait herhangi bir noktaya, kümedeki diğer noktalardan daha yakın konumda bulunan düzlem noktalarının geometrik yerine, o noktanın "Voronoi Alanı" denilmektedir. Kümedeki tüm noktaların Voronoi çokgenlerinin birleşimi, o kümenin Voronoi diyagramını oluşturur. Bir noktanın Voronoi çokgeni o noktayı, komşu noktalar denen, o noktaya en yakın konumdaki noktalardan ayırmaktadır. Çokgenin kenarları, nokta ile komşu noktaları birleştiren doğru parçalarının kenar orta dikmelerinden oluşmaktadır. Bu alanlar sayesinde elinizdeki noktaların etki alanları üzerinde fikir sahibi olabilir ve yakınlık analizi yapabilirsiniz.
NETCAD /SURF
45
Voronoi Alanları Oluştur , spatial nokta referanslardan voronoi alanlar üretme işlemidir. Bu işlem için, Referans Yöneticisi Spatial Nokta verileri üzerinde fare sağ klik yapılır. Yüzey Modelleme ve 3D/ Voronoi Alanları Oluştur menüsü seçilir.
Üretilen spatial Voronoi alanları Referans Yöneticisine spatial referans olarak eklenecektir. Voronoi Diagram Değerleri penceresinde, bu referansda yer alacak kolonlar işaretlenir. Bu kolonlar spatial nokta referansına ait veritabanı kolonlarıdır. 8.4.3. Eğri Geçir
Spatial nokta referanslar üzerinden eğri geçirme işlemidir. Bu işlem için, Referans Yönetcisi Spatial Nokta verileri üzerinde fare sağ klik yapılır. Yüzey Modelleme ve 3D/Eğri Geçir menüsü seçilir.
Z Değeri penceresinde noktaların Z (kot) değerlerinin bulunduğu kolon
seçilir. Bu işlem için butonuna basılır. Makro Düzenle penceresinde Z değerlerinin bulunduğu kolon fare ile çift kliklenerek seçilir.
NETCAD /SURF
46
şlem Tamam ile geçildikten sonra spatial referanslar üzerinden otomatik eğri geçirme işlemi tamamlanır. 8.4.4. Eğri Alanları Oluştur
Spatial nokta referansları üzerinden kapalı eğri alanları oluşturma işlemidir. Bu işlem için, Referans Yöneticisi Spatial Nokta verileri üzerinde fare sağ klik yapılır. Yüzey Modelleme ve 3D/Eğri Alanları Oluştur menüsü seçilir. Z Değeri penceresinde noktaların Z (kot) değerlerinin bulunduğu kolon
seçilir. Bu işlem için butonuna basılır. Makro Düzenle penceresinde Z değerlerinin bulunduğu kolon fare ile çift kliklenerek seçilir. şlem Tamam ile geçildikten sonra spatial referanslar üzerinden kapalı eğri alanları oluşturma işlemi tamamlanır. 8.4.5. Grid Yap
Spatial nokta referansları üzerinden grid oluşturma işlemidir. Gridlerin oluşturulması veriler üzerinde daha ileri analizlerin yapılabilmesini sağlayacaktır. Bu işlem için, Referans Yönetcisi Spatial Nokta verileri üzerinde fare sağ klik yapılır. Yüzey Modelleme ve 3D/Grid Yap menüsü seçilir. Z Değeri penceresinde noktaların Z (kot) değerlerinin bulunduğu kolon
seçilir. Bu işlem için butonuna basılır. Makro Düzenle penceresinde Z değerlerinin bulunduğu kolon fare ile çift kliklenerek seçilir. şlem Tamam ile geçildikten sonra spatial referanslar üzerinden grid oluşturma işlemi tamamlanır. NETCAD /SURF
47
Bölüm 9 PROJE ŞLEM ADIMLARI Burada halihazır harita üretiminde ihtiyaç duyulan komutların işlem sırasını takip ederek bir anlatım izleyeceksiniz. Noktaların grafik ekrana yüklenmesinden itibaren başlanacaktır. Zira bundan önceki hesap işlemleri hesap modülünde yer almıştır. (Bakınız Hesap modülü Proje işlem adımları)
9.1. Detay Krokilerinin Bağlanması Noktaların ekrana yüklenmesinden sonra arazide tutulan krokilere göre noktalar bağlanır ve detayların oluşması sağlanır. (Yollar, dereler, binalar, ormanlık alanları şevler vb. gibi arazi üzerinde ölçülen tüm objeler bağlanarak harita üzerine eklenmesi sağlanır. Ancak objeleri bağlarken sınıflandırmak gerekir. Yani her türü ayrı bir tabakada olacak şekilde bağlamak gerekir. Zaten bazı işlemlerde program gerekli tabakaları açacaktır. Geri kalan bazı tabakalar da kullanıcı tarafından açılmalıdır.) 9.1.1. Tabakaların Açılması
Grafik ekranın sağ alt köşesinde bulunan 0 (sıfır) tabaka adı ve rengin üzeri tıklanarak yukarıdaki gibi bir menünün açılması sağlanır.
+
butonuna tıklayarak adı satırına istenen ad yazılır, renk tanımlamak için renk kutusuna tıklanır ve renk paleti karşınıza gelir. Buradan istenen rengin üzeri tıklanarak seçim yapılır. Tamam butonuna tıklayarak onaylanır.
NETCAD /SURF
48
Gerekli olan tüm tabakalar başta açılıp hazırlanabileceği gibi sırası geldikçe bu menüye geçip tek tek açılabilecektir. Burada; arazide ölçülen binaların tutulan krokilere göre nasıl bağlanacağını örnekleyelim: Tüm ölçülen binaların hepsi, açılacak olan bir tabakada tutulabileceği gibi binaları sınıflandırıp her grubu ayrı ayrı tabakalarda tutabileceksiniz. Burada ayrı ayrı sınıflandırılacaktır. Örnek: BINA_MESKEN BINA_RESMI BINA_OKUL BINA_HARABE BINA_AGIL BINA_SUNDURMA BINA_SPORTESISLERI gibi.
+
Mesela mesken olan binaların çizimi için; tabakalar menüsüne girip butonu tıklanır, adı satırına BINA_MESKEN yazınız, tabakaya renk vermek için aynı menüde mavi renk kutusunu tıklayarak 256 rengin olduğu renk paleti açılacaktır. Burada istediğiniz rengin üzerini tıklayarak seçimi yapınız. Daha sonra tamam butonuna tıklayarak işlemi tamamlayınız. Bu işlem her tabaka için tekrarlanacaktır. 9.1.2. Detayların Birleştirilmesi
Nokta dosyasını yükleyip ilgili tabakaları açtıktan sonra BINA_MESKEN tabakasının üzerini tıklayarak aktif olmasını sağlayınız. Ardından grafik ekrana geçiniz. 1. Çiz\Çizgi Çiz komutunu tıklayınız. 49 NETCAD /SURF
2. Ardından space bar (klavye uzun uzun çubuğu) tuşuna basınız.
3. Gelen yakalama modları menüsünden 124 (Nokta Adı) butonuna tıklayınız. 4. Daha sonra nokta adı satırına bina köşe noktasını girip tamam butonuna tıklayınız, ilgili noktayı yakalayacak ve satır tekrar gelecektir. Sıradaki köşe noyu girip tamam butonuna tıklayınız. Sıra ile bu işlemleri yaptığınızda ekranda da noktaların birleşerek binayı oluşturduğunu göreceksiniz. 5. Binanın oluşumu tamamlanınca iptal ile çıkıp mouse sağ tuşuna tuşuna basarak binanın çizimi tamamlanır. 6. Başka binaları oluşturmak için 2. maddeden itibaren işlemleri tekrarlayınız.
Bina yapıları gibi diğer yapılar da birleştirilir.(Resmi binalar, fabrikalar, türbeler, kiliseler, tarihi bina, sundurma, ağıl,... gibi) Sınırlar: Devlet sınırı, il, ilçe, bucak, köy, belediye, mülkiyet, çitler, parmaklıklar, tel örgüler, duvarlar,...gibi) yapılar için anlatılanların aynı işlem sırası uygulanır.
NETCAD /SURF
50
9.1.3. Bir Yapının 4.Köşesini Oluşturma:
1. NETCAD/SURF/4.Köşeyi oluştur komutunu tıklayınız. 2. Nokta yakalama modlarından uygun olanını aktif yapınız. 3. Sıra ile noktaları göstererek yapıyı oluşturunuz. 9.1.4. Bir Hatta Hatta göre Yapıyı Oluşturma:
1. NETCAD/SURF/Bina oluştur komutunu tıklayınız. 2. Nokta yakalama modlarından uygun olanını aktif yapınız. 3. 1. ve 2. noktayı gösteriniz. 4. Paralel mesafe değerini giriniz.(Yan nokta mantığı ile uygulayınız. Gidiş yönünde sağda ise pozitif olacak, solda kalıyorsa negatif(eksi) olacaktır.) 5. Tamam butonuna tıklayarak binayı oluşturunuz. 6. Her bina için işlem 3.maddeden itibaren uygulanır. 9.1.5. Hidrografik Bilgiler :
Yatağı geniş sulu dereler, yatağı dar sulu dere, kuru dereler, kanal, kanalet, deniz ve göl kıyıları, iskele, dalgakıran,kıyı kenar çizgileri,... gibi) sınırlar yapılar için anlatılanların aynı işlem sırası uygulanır. 9.1.6. Semboller :
(Telefon-telgraf direği, elektrik direği, cadde ve sokak lambası, abide, heykel, minare, bayrak direği, cami-mescit, pompa istasyonu, petrol kuyusu,kuyu,pınar, ...gibi). ...gibi). şlem Sırası: Sıras ı: 1. Başta anlatıldığı gibi tabaka açılır ve aktif yapılır. 2. Çiz\Sembol Yerleştir komutu tıklanır. 3. Çizim ölçeği için boy katsayısı ayarlanır. 4. Sembol kütüphanesinden istenen sembolü çift klik yaparak seçiniz. 5. Space bar (uzun çubuk) tuşuna basarak yakalama modları menüsünün gelmesini sağlayınız. Menüden 124 (Nokta Adı) butonuna tıklayınız.Nokta adı satırına numarayı yazarak tamam butonuna tıklayınız. Aynı sembolleri taşıyan tüm noktalar için nokta adı satırında süzgeç(filtre) kurallarını uygulayarak bir komutla kolayca sembolleri atayabilirsiniz. 6. Başka sembolleri yerleştirmek için en son işlemi bitirip 2.maddeden başlamalısınız. 9.1.7. Alan Sembolleri:
(Mezarlar(islam, hıristiyan, musevi), bataklık, meyvalık, zeytinlik, fındıklık, fıstıklık, turunçgil bahçeleri, çay gül bahçeleri, sazlık, çayırçimen, orman, fidanlık,...gibi) 1. Başta anlatıldığı gibi tabaka açılır ve aktif yapılır. 2. Çiz\Sembol Yerleştir komutu tıklanır. 3. Çizim ölçeği için boy katsayısı ayarlanır. NETCAD /SURF
51
4. Sembol kütüphanesinden istenen sembolü çift klik yaparak seçiniz. 5. lgili alanda uygun gördüğünüz yerlerde yerleştiriniz. 6. Her farklı alan sembolü için bu işlemler tekrarlanır. 9.1.8. Şevler:
Bu tür şev çizimleri için tabaka açmaya gerek yoktur. Çünkü ilgili şev tabakaları program tarafından otomatik olarak açılacaktır. 1. NETCAD\SURF\Şev Taramaları\Normal Şev Taraması komutunu tıklayınız. 2. Şev üstünün ilk noktasından başlayarak sıra ile şev üstünün tüm noktalarını tıklayınız. 3. Bitiminde mouse sağ tuşuna basınız ve sıra ile şevaltı noktalarını gösteriniz. Bitiminde mouse sağ tuşa basınız ve gelen menüden ölçeğe göre aralık değerini seçiniz, tipini seçiniz, kısa çizgilerin boyunu ayarlayınız ve tarama tipini normal seçerek taranmasını sağlayınız. 4. Her şev taraması için bu işlemler tekrarlanacaktır. 9.1.9. Yazılar:
Yukarıda birleşimi yapılan detayların (yapı isimleri, bucak köy isimleri, cadde sokak, yöre ismi, ada, parsel, göl, nehir, deniz,kat adedi isimleri,...gibi) adlandırmasını yapmak için ilgili tabakalar açılır, aktif yapılır. 1. Çiz\Yazı\Özellikli yazı komutunu tıklayınız. 2. Yazı satırına ilgili ismi yazınız. 3. Boy, açı, yakalama noktası ayarlarını yapınız. 4. Ekranda ilgili yere yerleştiriniz. Tekrar eden yazıları peş peşe yerleştirebilirsiniz. 5. Bilgiler değiştikçe 2.maddeden itibaren işlemleri tekrarlayınız.
Model (Üçgen) Oluşturma: Tüm detaylar birleştirildikten sonra arazi modeli oluşturulur.
NETCAD /SURF
52
1. NETCAD\SURF\Üçgen model komutunu tıklayınız. 2. Üçgenlemeye esas obje tipi olarak noktaları seçip tamam butonuna tıklayınız. 3. Tüm noktaları seçmek için sağ alt köşede beliren seçeneklerden sağa ok tuşunu tıklayınız ve mouse sağ tuşuna basınız. 4. En kısa ve en uzun üçgen kenar kenar uzunluklarını uzunluklarını belirleyiniz. 5. En küçük ve en büyük Z (kot) değerlerini belirleyiniz. 6. Üçgenle butonuna tıklayarak üçgenlemeyi başlatınız. 9.1.10. Model Düzeltme:
1. Ekranın alt satırında Tabaka Modları butonuna butonuna tıklayınız. Gelen menüde Hızlı eğri çiz seçeneğini işaretleyiniz. Tamam ile çıkınız. Model ve hızlı eğrilerle çevrilen alanları kontrol edip anormal durumları saptayınız. Ve; 2. NETCAD\SURF\Kot Düzelt komutu ile kotu hatalı hesaplanmış hesaplanmış noktaların üzerini tıklayınız.Ekrana noktanın eski ve yeni kot bilgileri gelecektir. Ciddi bir fark varsa eldeki veya etrafındaki değerler ile kontrol edip düzgün değeri girip düzeltme işlemini yapınız.
3. Her nokta için 2. madde yi uygulayınız. 4. Daha sonra NETCAD/SURF\Üçgen döndür komutu ile konumu konumu değiştirilmesi gereken üçgenlerin enterpolasyon noktalarını değiştiriniz. Üçgen kenarlarını tıklayarak otomatik olarak değiştirecektir. Bu tür düzeltmeler özellikle boyun ve sırt diye adlandırdığımız yerlerde uygulanır. NETCAD /SURF
53
5. Çizim içinde bazı yerler kendi içinde üçgenlenmesi üçgenlenmesi gerekir. ( Yollar, dere yatakları, şevler, ...gibi) Bunlar için NETCAD\SURF\Model Düzelt komutunu tıklayınız. 6. Space bar (uzun çubuk) tuşuna basınız. 7. Süzgeçler sekmesinde tabakalar satırına ilgili detayların işlendiği tabaka adlarını seçiniz. Yöntemler sekmesine dönüp sağa ok tuşu ile seçimi yapınız. Daha sonra mouse sağ tuşuna basınız. şlem bitiminde düzeltme işlemi tamamlanmış olur.
Eğri şlemleri: Model düzeltme işlemleri tamamlanınca eğri geçirme işlemlerine geçilir:
1. NETCAD\SURF\Eğri işlemleri\Eğri geçir komutunu tıklayınız. 2. Eğri geçirilecek üçgenleri seçmek için ekranın sağ alt köşesinden sağa ok tuşuna tıklayınız ve ardından mouse sağ tuşuna basınız. 3. Z minimum ve maksimum değerleri gelecek. Z artış değerini pafta çizim ölçeğinize göre veriniz ve tamam ile eğri çizimini başlatınız. Eğri Temizleme şlemleri:
Eğri temizleme işlemleri; doğrulardan(çizgilerden) oluşan alanlar, çoklu doğrulardan oluşan kapalı alanlar ve kapalı olmayan bölgelerin iki ucu açık doğruların yani 2 doğru arasını temizleme işlemlerini kapsar. 9.1.11. Doğru(çizgi) temizlenmesi:
ile
oluşturulan
kapalı
alanların
1. NETCAD\SURF\Eğri şlemleri\Eğri temizleme komutu ile yapılır. Alan içinde bir yeri tıkladıktan sonra temizle butonu tıklanarak eğri temizleme yapılır. Her alan için bu işlem tekrarlanır. NETCAD /SURF
54
9.1.12. Şevlerin çi ve Çoklu Doğru ile çevrilen alanların temizlenmesi:
1. NETCAD\SURF\Eğri şlemleri\Eğri temizle (Oto) komutu tıklanır. 2. Kapalı Alan Tabakaları satırına çoklu doğruların bulunduğu tabaka adlarını yazınız. 3. Şevlerin içini temizle ve Temizle seçeneklerini işaretleyiniz. Tamam butonuna tıklayarak temizleme işlemini başlatınız. 9.1.13. Doğru Arasını Temizleme: Temizleme:
1. NETCAD\SURF\Eğri şlemleri\Eğri Temizle 2 Doğru komutunu tıklayınız. 2. Birinci tarafı gösterdikten sonra aynı tarafta olan olan sonraki hatları hatları göstermeye devam ediniz. Bitiminde mouse sağ tuşuna basınız. KNC tarafı göster diye bir mesaj gelecektir. Karşı tarafı ve sonraki hatları gösteriniz. Bitiminde mouse sağ tuşu ile temizlenmesini sağlayınız. 3. Her ayrı yer için 2.madde tekrarlanır. 9.1.14. Eğrilere Kot Yazma şlemi:
şleme girmeden önce bu işlemden etkilenecek ince eğrilerin tabakalarını kapatmak gerekir. (EĞR_1M, EĞR_2M gibi) Aksi halde tüm eğrilerin kot bilgilerini yazar. Bu durum da standartlara uygun olmaz.
NETCAD /SURF
55
1. NETCAD\SURF\Eğri şlemleri\Eğrilere Kot Eğrilere Kot Yaz komutunu tıklayınız. 2. Eğri boyunca periyodik işaretli olsun. 3. lk Yazı, periyot ve yazı yazı boyu pafta çizim ölçeğine göre uygun değerleri yazınız. Tamam butonuna tıklayarak işlemi tamamlayınız.
Paftalama şlemleri: Tüm çizimi paftalamak için önce pafta pindeksini oluşturmak gerekir:
1. Proje\Aç\Özellikler komutunu tıklayınız. 2. Projeksiyon sekmesine geçip burada, projeksiyon menüsünden UTM 3° yi seçiniz. 3. Datum satırından GRS80 Yönetmelik için Datum u seçiniz. 4. D.O.M. kutusuna projenin Dilim orta meridyenini giriniz.
NETCAD /SURF
56
5. Tamam ile üst ekran geliniz. Bu Bu menüden menüden de tamam butonuna butonuna tıklayarak çıkınız. 6. Hesap\StpPafta komutunu tıklayınız. 7. Pafta\Pafta ndeksi komutunu tıklayınız.DOB satırına D.O.M kutusuna yazdığınız değeri buraya da yazınız. 8.
9. Devam butonuna tıklayarak pafta pindekslerinin açılmasını sağlayınız.
10. Çizime ait tüm paftaları pa ftaları açtıktan açt ıktan sonra so nra her paftayı kendi isminde ayrı bir dosya olarak saklamak için, Pafta\Otomatik paftala komutunu kullanınız. NETCAD /SURF
57
11. Bu işlem bittikten sonra her paftayı ayrı ayrı yükleyiniz. Gerekli onay bilgilerini ekledikten sonra çizime göndererek işlemleri tamamlayınız.
NETCAD /SURF
58
