NAZFAR LUQMAL & CO. PEGUAMBELA & PEGUAMCARA
MANAGING PARTNER mohamad nazrin bin mohd mansor LL.B(Hons) CLP (Malaya)
ADVOCATES & SOLICITORS akmal syahmi
Suite D1-2-7 S!"#$i% Dut##% N!. 1 '#"#(Dut##% 1
LL.B (Hons)
IIUM
)*+,* u#"# Luu$ Luqman hakim
Te" / 0*-277*,34 2*1*
LL.B (Hons)
UITM Azfar
F#5 / 0*-1221*,3
LL.B (Hons)
IIUM
e.mail : Nazfar luqmal @hotmail.com @hotmail.com
Working Hours: Monday( Working
Friday .!" am- #.!"$m% When re$lying $lease quote our reference
Assalamualaikum Puan Melaty, Melaty, hasil pertemuan antara Puan dengan saya dan pembantu saya pada 20 April 2017 berikut adalah isu- isu yang berkaitan serta penjelasan bagi setiap isu yang berkaitan adalah seperti di bawah; ISU PERTAMA: PERTAMA: LAFAZ TA’LIQ TA’LIQ ISU KEDUA: NAFKAH ZAHIR DAN BATIN ISU KETIGA: POLIGAMI ISU KEEMPAT KEEMPAT: HAK JAGAAN ANAK
Saya akan menerangkan seara terperini satu persatu isu yang telah timbul! ISU PERTAMA: PERTAMA: LAFAZ TA’LIQ TA’LIQ
"su yang b#leh saya keluarkan melalui pertemuan saya bersama dengan Puan Melati temp#h hari adalah sama ada tala$ ta%li$ telah jatuh ke atas diri Puan! &alam situasi Puan, saya mendapati ada satu keadaan di mana tala$ ta'li$ itu seara nyata telah berlaku dan dua keadaan lagi di mana berkemungkinan tala$ ta'li$ turut telah jatuh ke atas diri Puan!
1 6 Pag e
Sebelum saya menerangkan dengan lebih lanjut berkenaan keadaan-keadaan yang mana tala$ ta'li$ itu telah dan mungkin berlaku, saya (ikir wajar sekiranya saya jelaskan terlebih dahulu kepada kepada puan berkenaan berkenaan dengan erai erai seara tala$ ta'li$ ini! )ala$ ta%li$ ini ialah tala$ yang kita sebut sebagi tala$ mualla$, yakni tala$ yang tergantung! )ala$ yang tergantung merujuk kepada sesuatu la(a* pereraian yang mana la(a*nya telah diungkapkan terlebih dahulu dan disertakan dengan syaratsyarat tertentu! )ala$ akan dianggap telah jatuh apabila syarat-syarat tadi telah dipenuhi dan ini akan membubarkan pernikahan di antara pasangan suami isteri terseb tersebut! ut! &alam &alam erti erti kata kata lain, lain, tala$ tala$ ta'li$ ta'li$ ini ialah ialah mengga menggantu ntungk ngkan an perer pereraia aian n kepada sesuatu perbuatan sebagai pra-syarat dan apabila berlaku perbuatan itu, maka terjadilah pereraian!
Satu #nt#h yang b#leh saya berikan ialah seperti berikut+ Seorang suami menyatakan kepada isterinya; “Sekiranya awak balik ke rumah mak ayah awak, maka jatuhlah talaq satu ke atas awak. !alam hal ini, per"eraian digantungkan kepada syarat perbuatan isteri pulang ke rumah ibu bapanya. #ika isteri isteri tidak tidak pulan pulang g ke rumah rumah ibu bapan bapanya, ya, tiada tiada sebar sebarang ang per"e per"erai raian an berlak berlaku. u. $amun, jika isteri pulang ke rumah ibu bapanya, maka syarat yang diberikan suami tadi telah dipenuhi. %aka, talaq se"ara ta&liq telah jatuh dan per"eraian berlaku di antara pasangan suami isteri ini.
&ari sudut hukum syarak, keempat-empat ma*hab mengatakan hukum tala$ seara ta%li$ adalah jatuh tala$ yang tergantung apabila wujud tempat pergantungan! "ni ayat Al-Qura l-Qura da Sura! ! Al-Ma" l-Ma"#a #a! ! ayat ayat $ yang bers bersan anda dark rkan an kepa kepada da ayat dalam Sura
bermaksud+ '(ahai orang)orang yang beriman, tunaikanlah perjanjian...'
)erdapat juga dalil lain yang membenarkan tala$ seara ta'li$! "ni berdasarkan kepada !a#"t! r"%ayat Al-Ha&"' #ar" Aa( #a A"(ya!, yang bermaksud+ 2 6 Pag e
Sebelum saya menerangkan dengan lebih lanjut berkenaan keadaan-keadaan yang mana tala$ ta'li$ itu telah dan mungkin berlaku, saya (ikir wajar sekiranya saya jelaskan terlebih dahulu kepada kepada puan berkenaan berkenaan dengan erai erai seara tala$ ta'li$ ini! )ala$ ta%li$ ini ialah tala$ yang kita sebut sebagi tala$ mualla$, yakni tala$ yang tergantung! )ala$ yang tergantung merujuk kepada sesuatu la(a* pereraian yang mana la(a*nya telah diungkapkan terlebih dahulu dan disertakan dengan syaratsyarat tertentu! )ala$ akan dianggap telah jatuh apabila syarat-syarat tadi telah dipenuhi dan ini akan membubarkan pernikahan di antara pasangan suami isteri terseb tersebut! ut! &alam &alam erti erti kata kata lain, lain, tala$ tala$ ta'li$ ta'li$ ini ialah ialah mengga menggantu ntungk ngkan an perer pereraia aian n kepada sesuatu perbuatan sebagai pra-syarat dan apabila berlaku perbuatan itu, maka terjadilah pereraian!
Satu #nt#h yang b#leh saya berikan ialah seperti berikut+ Seorang suami menyatakan kepada isterinya; “Sekiranya awak balik ke rumah mak ayah awak, maka jatuhlah talaq satu ke atas awak. !alam hal ini, per"eraian digantungkan kepada syarat perbuatan isteri pulang ke rumah ibu bapanya. #ika isteri isteri tidak tidak pulan pulang g ke rumah rumah ibu bapan bapanya, ya, tiada tiada sebar sebarang ang per"e per"erai raian an berlak berlaku. u. $amun, jika isteri pulang ke rumah ibu bapanya, maka syarat yang diberikan suami tadi telah dipenuhi. %aka, talaq se"ara ta&liq telah jatuh dan per"eraian berlaku di antara pasangan suami isteri ini.
&ari sudut hukum syarak, keempat-empat ma*hab mengatakan hukum tala$ seara ta%li$ adalah jatuh tala$ yang tergantung apabila wujud tempat pergantungan! "ni ayat Al-Qura l-Qura da Sura! ! Al-Ma" l-Ma"#a #a! ! ayat ayat $ yang bers bersan anda dark rkan an kepa kepada da ayat dalam Sura
bermaksud+ '(ahai orang)orang yang beriman, tunaikanlah perjanjian...'
)erdapat juga dalil lain yang membenarkan tala$ seara ta'li$! "ni berdasarkan kepada !a#"t! r"%ayat Al-Ha&"' #ar" Aa( #a A"(ya!, yang bermaksud+ 2 6 Pag e
'*rang muslimin adalah disisi syarat)syarat mereka'.
erdasarkan hadith ini, syarat-syarat yang dikaitkan dengan berlakunya sesuatu perkara, adalah diambil kira #leh syarak selagimana ia tidak mengharamkan perkara yang halal atau menghalalkan perkara yang haram! )erdapa beberapa syarat yang telah digariskan #leh syarak sebelum sesuatu tala$ seara ta'li$ itu dianggap sebagai sah! erikut adalah syarat-syarat tersebut+ 1 Sy Syarat arat yang digantu digantungk ngkan an tala$ mungkin mungkin telah berlaku berlaku dan mungkin mungkin belum belum berlaku! 2 Sekira Sekiranya nya yang dita%l dita%li$k i$kan an adalah adalah perkara perkara yang yang mustah mustahil, il, .u$aha .u$aha /ana(i /ana(i 3
berpendapat ta%li$ adalah tidak sah! erlaku erlaku perkara perkara yang yang digantung digantungkan kan tala$ tala$ ke atasny atasnya! a! "steri "steri yang yang sah atau dalam dalam iddah iddah tala$ tala$ raj%i! raj%i! Suami waras semasa semasa mela(a* mela(a*kan kan ta%li$! ta%li$! Suami tidak b#leh b#leh menarik menarik balik balik la(a* ta%li$! ta%li$!
Pada hemat saya, penerangan di atas ini ukup bagi memberi ke(ahaman kepada Puan Puan tentan tentang g tala$ tala$ seara seara ta'li$ ta'li$!! Sekira Sekiranya nya Puan Puan masih masih mempun mempunya yaii sebar sebaran ang g kemusykilan berkenaan tala$ ta'li$ selepas membaa surat ini, saya persilakan Puan untuk menghubungi saya bagi mendapatkan penerangan yang lebih lanjut! Puan, Sekarang saya ingin bawa perhatian Puan kembali kepada keadaan di mana tala$ seara ta'li$ seara nyata dan jelas telah jatuh ke atas diri Puan! Puan ada menyatakan temp#h hari bahawa Puan ada membuat panggilan kepada suami Puan dan dijawab #lehnya! Panggilan tersebut telah dibuat pada 2741242013! &alam perbualan tele(#n tersebut, suami puan ada menyebut, “+alau awak keluar rumah, jatuh talaq satu. Selepas panggilan itu dibuat, Puan ada keluar dari rumah
dengan tujuan ingin menari pekerjaan! /al ini kerana suami Puan tidak memberi na(kah na(kah kepada kepada Puan Puan dan dan anak-a anak-anak nak sedang sedangkan kan Puan Puan memerl memerluka ukan n wang wang bagi bagi memastikan kelangsungan hidup Puan dan anak-anak! Sejak itu, Puan memulakan 6 Pag e
kerja sementara mengambil upah menjahit dengan kadar pendapatan lebih kurang 5M00! "ni adalah (akta yang telah Puan k#ngsikan dengan saya semasa pertemuan dahulu! Saya merujuk kepada kes Noraini binti Abd Rahman lwn Md Taib bin Hanafi (2004), de(endan iaitu Md )aib mela(a*kan ta%li$ tala$ dalam tele(#n, 6angan tele(#n
8hadijah lagi dan memburuk-burukkannya! ika awak tele(#n, perhubungan awak dengan saya tiada apa-apa ikatan lagi!6 Plainti( yakni 9#raini mengaku telah menele(#n 8hadijah walaupun tiada jawapan! Mahkamah )inggi Syariah )erengganu menyabitkan bahawa telah berlaku pereraian dengan la(a* ta%li$ kerana perbuatan plainti( menele(#n 8hadijah telah menyebabkan syarat ta'li$ yang dila(a*kan #leh de(endan telah dipenuhi dan menyebabkan jatuh tala$! Saya ingin mengaitkan keputusan kes ini dengan situasi yang Puan alami! Suami puan ada mela(a*kan ta'li$ dengan meletakkan syarat agar Puan tidak keluar dari rumah tetapi Puan tetap keluar kerana keadaan yang mendesak ketika itu! &i sini, penggantungan tala$ satu diletakkan suami Puan kepada perbuatan keluar rumah walaupun setelah dilarang #lehnya dan tindakan Puan keluar dari rumah selepas itu!telah menyebabkan syarat yang diletakkan suami Puan telah dipenuhi! erpandukan keputusan kes 9#raini di atas, saya dapat nyatakan di sini bahawa tala$ satu seara ta'li$ telah jatuh ke atas diri Puan kerana perbuatan Puan keluar rumah telah memenuhi syarat ta'li$ yang dila(a*kan #leh suami Puan! Pereraian berlaku di saat Puan melangkah keluar dari rumah Puan! Seterusnya, saya ingin bawa perhatian Puan kepada dua keadaan di mana terdapat kemungkinan berlakunya tala$ ta'li$ kepada diri Puan! 8eadaan pertama ialah di mana Puan memberitahu bahawa suami Puan ada mela(a*kan seperti berikut, “+alau awak tak izinkan saya kahwin lagi, saya akan jatuhkan talaq. Suami Puan mela(a*kan ta'li$ ini di ruang tamu rumah kelamin Puan
dan suami serta turut disaksikan #leh #leh anak lelaki Puan! erdasarkan erita Puan temp#h hari, Puan hanya berdiam diri dan tidak memberi sebarang resp#n selepas suami berkata sedemikian! &alam kes S"t" Fata!"ya! )t Ma!a'**# + M*!# N*r )" Ma'at ,../0 SHLR + 6 Pag e
$1., plainti( iaitu Siti .atahiyah mendakwa bahawa de(endan telah pada 1: April
200 lebih kurang jam : sehingga 10 malam mela(a*kan tiga la(a* erai seperti berikut+ i!
melalui tele(#n kepada ibu plainti( dengan la(a* yang berbunyi+ “olong sampaikan kepada Suri kalau masuk rumah -ang jatuh talaq.
ii!
melalui tulisan SMS yang dihantar kepada ibu plainti( dengan la(a* yang berbunyi+ “olong sampaikan kepada Suri kalau masuk rumah -ang jatuh talaq ;
iii!
kepada plainti( melalui tulisan SMS dengan la(a* yang berbunyi+ <8alau pergi rumah =ang jatuh tala$ sebagaimana yang selalu diminta dari abah>!
&e(endan yakni M#hd 9#r mengakui bahawa ada mela(a*kan tala$ melalui ibu plainti( yang mereka panggil sebagai %=ang% pada tarikh dan masa tersebut sepertimana di atas! Mahkamah memutuskan la(a* yang dibuat adalah la(a* erai ta'li$! )ala$ hanya jatuh apabila perkara tersebut dilakukan! &alam situasi Puan, kata-kata yang diungkap suami Puan iaitu, “+alau awak tak izinkan saya kahwin lagi, saya akan jatuhkan talaq. b#leh dianggap sebagai la(a*
ta'li$ kerana terdapat penggantungan tala$ kepada tindakan Puan sama ada memberi i*in atau tidak kepada suami Puan untuk berkahwin satu lagi! 9amun, Puan hanya berdiam diri dan tidak memberi sebarang resp#n kepada suami Puan! Sekiranya dirujuk kepada keputusan kes Siti .atahiyah, tala$ hanya jatuh apabila perkara yang disyaratkan terjadi! &alam hal Puan ini, saya berpendapat bahawa tindakan Puan berdiam diri tidak b#leh untuk terus dianggap sebagai bersetuju memberi i*in kepada suami Puan untuk kahwin lain! &alam masa yang sama, Puan juga tidak b#leh dianggap sebagai tidak bersetuju untuk suami berkahwin lagi! Perkara ini hanya b#leh diputuskan #leh Mahkamah setelah menilai kepada niat dan tindakan Puan ketika itu! "nilah yang saya maksudkan bahawa terdapat kemungkinan bahawa tala$ ta'li$ jatuh ke atas diri Puan kerana belum ada sebarang kepastian sehinggalah diputuskan #leh Mahkamah! ) 6 Pag e
8eadaan kedua yang memungkinkan terdapatnya tala$ ta'li$ ialah sekiranya suami Puan ada mela(a*kan sebarang la(a* ta'li$ sebaik sahaja akad nikah antara Puan dan suami selesai! 8ebiasaanya, ta'li$ yang dila(a*kan sebaik sahaja akad nikah ini ialah ta'li$ yang telah ditetapkan #leh negeri di mana sesuatu pernikahan itu berlaku! Saya mengatakan adanya kemungkinan tala$ ta'li$ berlaku kerana berasaskan kepada pernyataan Puan yang memberitahu bahawa suami Puan telah lama tidak pulang ke rumah kelamin dan tidak memberi na(kah kepada Puan dan anak-anak! 9amun, saya tidak berhasrat untuk mengulas lebih lanjut mengenai kemungkinan kedua ini kerana berdasarkan pertemuan kita temp#h hari, saya tidak mendapat sebarang maklumat mengenai la(a* ta'li$ selepas majlis akad nikah Puan dan suami! Sekiranya Puan mahu berk#ngsikan maklumat tersebut bagi tindakan selanjutnya, saya mengalu-alukan Puan untuk terus menghubungi saya! aiklah Puan, Saya merasakan adanya keperluan untuk menerangkan kepada Puan mengenai pr#sedur di Mahkamah bagi mem#h#n atau mengesahkan pereraian seara ta'li$! "ni bertujuan memberi lebih ke(ahaman kepada Puan sekiranya Puan berniat untuk mendapatkan pengesahan erai seara ta'li$ di Mahkamah! Seksyen 0 ?nakmen @ndang-@ndang 8eluarga "slam 9egeri Selang#r 200 ada memperuntukkan bahawa perempuan yang bersuami b#leh, jika berhak mendapat pereraian menurut syarat-syarat surat perakuan ta'li$ yang dibuat selepas berkahwin, mem#h#n kepada Mahkamah untuk menetapkan bahawa pereraian yang demikian telah berlaku! Seksyen di atas seara jelas menerangkan bahawa se#rang isteri b#leh, sekiranya memenuhi syarat-syarat, mendapat perintah Mahkamah bagi mengesahkan bahawa dirinya telah dieraikan seara tala$ ta'li$ #leh suami! Pengesahan daripada Mahkamah itu perlu bagi memastikan bahawa tala$ seara ta'li$ itu benar-benar telah berlaku dan memenuhi segala syarat tala$ seara ta'li$! Sungguhpun begitu, 6 Pag e
terdapat pra-syarat sebelum Mahkamah b#leh membuat penetapan yang sedemikian! Pra-syaratnya ialah isteri yang mem#h#n mestilah se#rang yang berhak mendapat pereraian menurut syarat-syarat surat perakuan ta'li$! Seksyen 23 ?nakmen yang sama memperuntukkan bahawa Penda(tar hendaklah juga, selepas dibayar (i yang ditetapkan, mengeluarkan suatu surat perakuan ta'li$ dalam b#rang yang ditetapkan kepada tiap-tiap satu pihak bagi perkahwinan itu! Apabila adanya surat perakuan ta'li$ ini, barulah Mahkamah b#leh mengesahkan erai seara ta'li$ tadi! &alam situasi Puan ini, Puan perlu mendapatkan dahulu surat perakuan
ta'li$ tersebut
bagi
mengesahkan
bahawa
suami Puan
sememangnya ada mela(a*kan ta'li$ kepada Puan! Setelah mendapat surat perakuan ta'li$ tersebut, barulah Mahkamah akan mendengar dan seterusnya membuat sebarang penetapan berkenaan erai ta'li$ Puan!
ISU KEDUA: NAFKAH ZAHIR DAN BATIN
Apabila jatuhnya Akad antara se#rang wali dan se#rang lelaki, maka isteri akan menjadi satu amanah Allah s!w!t yang perlu dijaga sebaiknya #leh suami! Amanah tersebut telah membawa kepada tanggungjawab dan salah satu tanggungjawab itu adalah pemberian na(kah kepada isteri! 9a(kah dari sudut ahasa bermaksud wang ringgit yang dibelanjakan untuk kelengkapan kehidupan, manakala dari sudut "slam pula, "bn Budamah, menyi(atkan na(kah sebagai sesuatu yang dibelanjakan untuk melengkapkan apa sahaja yang menjadi keperluan asas kehidupan isteri untuk hidup seperti makanan, minuman, pakaian dan juga tempat tinggal! &ari sisi "slam, na(kah adalah satu elemen yang substantial dalam perkahwinan! 8etidakhadiran na(kah dalam institusi rumah tangga b#leh menjadi asbab kepada peneraian! Allah s!w!t dalam Sura! Al-Ba2ara! ayat 33 telah ber(irman, yang bermaksud, “dan kewajipan seorang ayah adalah untuk memberi nafkah kepada ibu dengan "ara yang ma&ruf..
)ambahan lagi, Allah s!w!t ber(irman dalam Sura! A-N"(a ayat 31 yang bermaksud, 7 6 Pag e
“bahawa lelaki adalah pemimpin kepada kaum wanita, kerana Allah telah melebihkan sebahagian dari mereka /lelaki0 atas sebahagian yang lain /wanita0, dan kerana mereka telah menafkahkan sebahagian harta mereka
9a(kah mempunyai dua peahan, pertamanya adalah na(kah *ahir dan yang keduanya, na(kah batin! erkisarkan kepada peneritaan Puan, saya peraya bahawa isu yang b#leh dibangkitkan adalah isu mengenai na(kah *ahir! Puan, 9a(kah adalah hak se#rang isteri, dengan syarat nikah atau Akad pernikahan tersebut memenuhi tuntutan syariat dan sah disisi "slam! Sahnya pernikahan itu akan terus memberikan hak na(kah kepada isteri seperti yang di riwayatkan #leh "mam Muslim, yang bermaksud, “1akim %uawiyah 2usyairi menerima berita ini dan ayahnya 3A, bahawa ia bertanya kepada 3asulullah SA(, “(ahai 3asulullah, apakah hak seorang isteri atas suaminya4 5aginda bersabda “1endaklah dia memberikan makan, jika dia makan, memberikan pakaian, jika dia berpakaian.
ika diteliti akan la(a* taklik, ditekankan bahawa se#rang isteri b#leh meminta erai apabila suami gagal memberi na(kah *ahir selama bulan berturut-turut! Ca(a* taklik ini dis#k#ng #leh S4&(y4 53,$0,)0 Ea&'4 U#a6-U#a6 K4luar6a I(la' ,N464r" S4la6*r0 ..3 ,7EUUKIS80 yang memberi hak kepada isteri yang
berkahwin mengikut hukum syarak untuk mem#h#n peneraian seara (asakh apabila suami gagal memberi nak(ah kepadanya selama tiga bulan berturut-turut! Menurut pereritaan Puan, suami Puan telah meninggalkan rumah kelamin dan menghilangkan diri sedari bulan &isember 2013! Dalaupun terdapat dalam beberapa #kasi, Puan berjaya menghubungi suami Puan, namun suami puan tidak pernah pulang ke rumah dan gagal sepenuhnya dalam menyempurnakan na(kah kepada puan sehinggakan puan terpaksa menerima upah menjahit bagi menampung keperluan hidup puan dan anak-anak! ika dikira jarak masa antara , 6 Pag e
sekarang dan hari suami puan melangkah keluar dari rumah kelamin, b#leh dikatakan suami puan telah mengabaikan hak na(kah puan selama empat bulan, dan jarak masa ini telah memenuhi kehendak peruntukan perundangan yang disebut diatas! usteru itu, sekiranya puan berniat untuk membuat tuntutan di Mahkamah, arah tuju tuntutan itu adalah bergantung kepada status puan pada ketika tuntutan itu dibuat! Sekiranya puan memilih untuk menuntut sewaktu masih dalam perkahwinan, maka tuntutan tersebut adalah tuntutan na(kah, dan jika puan memilih untuk bererai seara (asakh dan kemudiannya membuat tuntutan na(kah, puan hanya berhak untuk menuntut na(kah iddah!
Ea&'4 Tata9ara Mal Ma!&a'a! Syar"a! ,N464r" S4la6*r0 ..3 ,7ETMMSS80
Sekiranya puan memilih jalan yang pertama, puan b#leh mengemukakan tuntutan puan ke mahkamah syariah di bawah S4&(y4 .,$0 EUUKIS dengan mengisi )*ra6 MS sebagai saman dan disertakan bersama penyataan tuntutan puan
yang mengandungi klausa tindakan, (akta-(akta s#k#ngan dan pampasan na(kah yang dip#h#n bagi mahkamah syariah untuk mengeluarkan perintah untuk pembayaran na(kah #leh suami! Puan dalam tuntutan tersebut harus meyakinkan mahkamah bahawasanya suami puan telah gagal dalam menyempurnakan na(kah dengan mengemukakan apa-apa bukti serta d#kumen yang berkaitan, dan membuktikan bahawa puan layak untuk menerima na(kah dengan tidak diklasi(ikasikan sebagai isteri yang jatuh dalam tiga g#l#ngan yang tidak layak seperti yang disebut di dalam (4&(y4 . ,0 yang membawa kepada nusyu*! Setelah saman tersebut diend#rsekan #leh Penda(tar Mahkamah, saman itu kemudiannya harus disampaikan kepada suami dalam temp#h 12 bulan, dimana jika dalam masa tersebut puan gagal menemukan keberadaan suami puan, puan b#leh mem#h#n untuk melanjutkan temp#h hidup saman tersebut S4&y4 $.! ika dalam temp#h tersebut puan masih gagal menyempurkan penyampaian kepada suami atas sebab suami mengelak untuk dikesan atau lainnya, puan b#leh membuat perm#h#nan perintah agar saman tersebut disampaikan seara penyampaian ganti! 3 6 Pag e
S4&(y4 1; dengan mengemukakan perm#h#nan beserta a((idaEit s#k#ngan, dan kemudiannya menampalkan perintah beserta saman dan penyataan tuntutan tersebut di kediaman terakhir suami yang diketahui di bahagian yang mudah dilihat dan mengiklankan perintah tersebut di mana-mana surat khabar yang sesuai! S4&(y4 1; ,$0< #a ,0! Penyampaian saman dan penyataan tuntutan tersebut haruslah dibuktikan dengan, jika diserah seara tangan, melalui tandatangan dan akuan terima suami di belakang saman tersebut, dan jika seara ganti, dengan a((idaEit dalam b#rang MS yang diikrarkan di hadapan Penda(tar atau /akim Mahkamah Syariah S4&(y4 $$! Ka#ar Na=&a!
&alam melihat kepada hal kiraan tuntutan na(kah, mahkamah mempunyai kuasa dalam menentukan kadar na(kah seperti yang termaktub dalam seksyen 32 ?@@8"S! Pertimbangan mahkamah dalam menentukan kadar bukan lah kepada tahap kemampuan puan, namun lebih kepada tahap kemampuan suami! Seperti di dalam kes Sa&#"a! l% A!'a#, Mahkamah Syariah telah memutuskan bahawa walaupun suami adalah se#rang yang miskin dan tidak berkemampuan, na(kah masih wajib ke atasnya! /al ini kerana "slam meletakkan tanggungjawab ke atas sese#rang itu menurut kemampuannya seperti yang di(irmankan #leh Allah s!w!t dalam Sura! Al-Ba2ara! ayat 33 yang bermaksud, “dan tidak akan dibebani akan seseorang itu lebih dari apa yang ia mampu...
)ambahan lagi, dalam kisah H"#u )"t" Ut)a! 5asulullah s!a!w telah mendengar pengaduan mengenai suami /indun yang tidak memberinya na(kah! 5asulullah kemudiannya bersabda yang bermaksud, “Ambillah /dari harta suamimu0 apa yang men"ukupi untuk kamu dan anak)anakmu dengan "ara yang baik F /adis 5iwayat Muslim!
Gleh itu, amat penting untuk puan buktikan bahawa jumlah tuntutan na(kah puan adalah berasas dan jumlah yang dituntut itu diperlukan bagi melengkapkan keperluan hidup puan sebagai se#rang isteri! /al ini penting kerana mengikut 1* 6 P a g e
kepada penghakiman kes I('a"l l% N*r("a!, keputusan Mahkamah )inggi Syariah terhadap jumlah na(kah yang perlu dibayar #leh suami telah dikurangkan #leh Mahkamah 5ayuan Syariah kerana si suami berjaya mena(ikan bahawa jumlah yang dituntut adalah perlu dan dianggap berlebihan!
&isini saya sertakan #nt#h perkiraan na(kah sebagai panduan puan! Ma&a '"u'
8iraan untuk makan minum diambil seara harian kerana ianya adalah keperluan harian! ika kiraannya adalah 5M 1 sehari Pagi 5M H )engahari 5M H Malam 5M I 0 hari, maka jumlah bagi na(kah makan minum adalah 5M 0!00 Pa&a"a
@ntuk pakaian pula, hukum syarak meletakkan na(kah dari segi pakaian adalah dengan dua persalinan setahun! usteru itu, b#leh dianggarkan sepersalinan pakaian mengikut harga semasa, sebagai #nt#h 5M 10 sepasang, #leh itu, bagi setahun b#lehlah dituntut 5M 10 I 2 J 5M 00! T4'>at t"66al
agi kadar tempat tinggal, hanya b#leh dituntut jika puan menetap dirumah sewa atau puan sendiri yang membayar pinjaman perumahan bulanan! Puan juga b#leh menuntut bayaran bil-bil yang berkaitan dengan puan seperti bil air, elektrik dan tele(#n bimbit! K#nt#hnya, bil air 5M 0!00, bil elektrik 5M 100!00 dan bil tele(#n 5M 10!00, maka jumlah yang b#leh dituntut adalah 5M 0!00 H 5M 100!00 H 5M 10!00 J 5M0!00 untuk sebulan! Gleh itu, jumlah besar yang b#leh seara asasnya sesuai untuk dituntut adalah 5M 0!00 H 5M 00!00 H 5M 0!00 J 5M 11:0!00 untuk sebulan! 11 6 P a g e
9amun ini bukanlah perkiraan yang tepat, dimana isteri berhak untuk menuntut apaapa yang selain dari yang diatas bergantung kepada gaya hidup dan kemampuan suami dalam menyediakan na(kah! Antara kateg#ri yang lain yang b#leh dituntut #leh isteri adalah wang saku, barang perhiasan diri, aktiEiti luar yang sering dilakukan isteri dengan i*in suami dan lain-lain selagi isteri mampu membuktikannya! &ilihat pada (akta yang puan berikan, puan telah mengatakan bahawa suami puan telah memberi puan na(kah bulanan sebanyak satu ribu ringgit Malaysia 5M1,000!00 untuk diri puan, tiga ribu ringgit Malaysia 5M,000!00 untuk perbelanjaan rumah dari pendapatannya yang puan katakan sebanyak enam ribu ringgit Malaysia 5M3,000!00 sebulan! Maka puan b#leh meletakkan jumlah na(kah untuk diri puan tersebut sebagai penanda aras bagi jumlah tuntutan yang ingin dibuat #leh puan! Fa(a&!
ika puan memilih jalan kedua, yakni tuntutan selepas peneraian, dan didalam kes ini, peneraian seara (asakh, puan harus melalui pr#sedur yang sama seperti membuat tuntutan na(kah yang telah diterangkan diatas, uma perbe*aan disini adalah puan hanya berhak menuntut na(kah ketika iddah dan puan tidak b#leh menuntut na(kah yang gagal disediakan #leh suami sepanjang temp#h peninggalannya! 5asi#nalnya adalah kerana kegagalan suami dalam menyediakan na(kah telah menyebabkan isteri mempunyai hak untuk men(asakhkan perkahwinan tersebut! &alam erti kata lain, hak menuntut na(kah tersebut telah ditukar kepada hak menuntut (asakh! 9a(kah iddah ini didalilkan dengan (irman Allah s!w!t dalam Surah At-)alak ayat 3 yang bermaksud, “empatkanlah isteri)isteri yang menjalani 6iddahnya itu ditempat kediaman kamu sesuai dengan kemampuan kamu, dan janganlah kamu adakan sesuatu yang menyakiti mereka ditempat tinggal itu dan tujuan menyusahkan kedudukan mereka supaya mereka keluar meninggalkan tempat itu.
12 6 P a g e
Mengikut S4&(y4 . EUUKIS, bagi isteri yang sedang dalam iddah, adalah wajib bagi suami untuk memberi na(kah *ahir sepertimana yang diberi sewaktu dalam perkahwinan, dan dibaa bersama S4&(y4 ?,$0< termasuk tempat tinggal tetapi na(kah tersebut adalah hanya untuk temp#h iddah sahaja dan kewajipan itu terhenti apabila temp#h iddah telah habis dan tidak berlaku ruju sepanjang temp#h iddah tersebut!
Na=&a! aa&
)ambahan dari tuntutan na(kah isteri, puan juga b#leh membuat tuntutan bagi na(kah anak! /al ini kerana setelah pemergian suami puan dari rumah kelamin, suami puan telah tidak memberi na(kah kepada puan dan anak-anak puan untuk teruskan kehidupan, malahan telah memaksa puan untuk mengambil upah menjahit baju dengan bayaran 5M 00!00 sebulan! )anggungjawab memberi na(kah kepada anak telah termaktub dalam S4&(y4 ?3,$0 EUUKIS yang memperuntukkan bahawa sese#rang lelaki harus menanggung na(kah anaknya, sama ada anak itu berada dalam jagaannya atau dalam jagaan sese#rang lain, dengan mengadakan bagi mereka tempat tinggal, pakaian, makanan, perubatan dan pelajaran sebagaimana yang munasabah memandang kepada kemampuan dan tara( kehidupannya atau dengan membayar k#s yang bersesuaian! Menurut I'a' Sya="4, kewajipan ini hanya akan terhenti setelah anak-anak tersebut menapai umur baligh, dan bagi anak perempuan, sehingga dia berkahwin ,I'a' Mal"&"0! Puan b#leh membuat tuntutan na(kah di Mahkamah Syariah dengan klausa tindakan dibawah (4&(y4 ?1,$0,)0 yang memberi kuasa kepada Mahkamah untuk mengeluarkan perintah na(kah bagi anak-anak apabila se#rang suami telah meninggalkan langsung isterinya dan anaknya itu adalah dalam jagaan isterinya! Pr#sedur tuntutan na(kah anak ini adalah sama seperti pr#sedur tuntutan na(kah isteri yang telah saya terangkan diatas mengikut Ea&'4 Tata9ara Mal Ma!&a'a! Syar"a! ,N464r" S4la6*r0 ..3!
Kara pengiraan bagi tuntutan na(kah anak juga adalah sama seperti kiraan na(kah isteri, dan yang berbe*a adalah senarai keperluan yang b#leh dituntut! Seperti yang 1 6 P a g e
diputuskan #leh Mahkamah Syariah dalam kes Ha(aa! l% Al", k#s yang akan diambil kira adalah k#s pengawasan, pakaian, makanan, perubatan dan persek#lahan serta keupayaan suami itu! Selain itu, kes Far"#a! Ha"' l% A)#ul Lat"= pula, Mahkamah telah memberikan perinian tuntutan seperti k#s membeli buku bagi setiap semester bagi anak yang sedang belajar di @niEersiti, yuran tusyen dan yuran pembelajaran bagi yang masih bersek#lah beserta k#s membeli peralatan bagi tujuan tersebut! Gleh itu perkiraan bagi na(kah anak adalah sama dengan yang diandaikan diatas untuk na(kah isteri, uma ada beberapa penambahan antaranya, K*( >4')4la@ara
8#s pendidikan taska4pengawasan pada waktu puan bekerja 5M 00 sebulan! P4ru)ata
8anak-kanak amat senang dijangkiti penyakit! Gleh itu diandaikan k#s pemeriksaan kesihatan setiap tiga bulan 5M20! a6 (a&u
agi anak-anak tersebut untuk membeli apa-apa yang disukainya dan sebagai hiburan 5M 100 sebulan! Gleh itu, na(kah anak yang b#leh dituntut adalah 5M 00 H 5M 20 H 5M100 J 5M 30! 9amun perkiraan ini bukanlah perkiraan yang (inal dan terpulang kepada Mahkamah untuk membuat perkiraan berdasarkan bukti yang dikemukakan #leh isteri!
ISU KETIGA: POLIGAMI
1+ 6 P a g e
Seterusnya, 8ami akan menerangkan seara terperini mengenai isu p#ligami dalam situasi puan! @ntuk pengetahuan puan, dalil berkaitan p#ligami b#leh dilihat melalui surah An-9isa' +
xvQ VRN VL VNO QR TU V WXVY Z T[ \ T]R
VO q V V V f c ^_ RL V ` V c o Z RVL V V V V R V N V V V T V RO
Maksudnya+ “maka berkahwinlah dengan sesiapa yang kamu berkenan dari perempuan) perempuan, dua, tiga atau empat. +emudian jika kamu bimbang tidak akan berlaku adil di antara isteri)isteri kamu, maka berkahwinlah dengan seorang sahaja.
Ayat ini menunjukkan bahawa kedudukan wanita "slam telah diperbaiki dibandingkan dengan amalan p#ligami sebelum itu! P#ligami dalam "slam hanya dihadkan kepada empat #rang sahaja!
ika dilihat daripada sunah pula, /aithami dan aiha$i meriwayatkan+
z[] { |O }O ~•L +vN vz€ }[Uc \•O ‚ƒ„ ^…†‡ Z„Y + ~ˆ zƒ c Šz‹„ ‰Lc Y! /adis riwayat "mam Ahmad, "bn Majah, )irmi*i, /akim, &ar al-Butni, Maksudnya+ !aripada 7bn 8mar, 9hailan bin Salamah al)haqafi memeluk 7slam sedangkan pada masa yang sama mempunyai : orang isteri. %aka 3asulullah berkata, “
&ari sudut undang-undang keluarga "slam di Malaysia pula, terdapat beberapa syarat yang perlu dipenuhi bagi sese#rang lelaki yang ingin berp#ligami berdasarkan
1) 6 P a g e
2a,b, dan d ?nakmen @ndang-undang 8eluarga "slam 9egeris Selang#r ?@@8"S 200!
Seksyen =>/?0 Apabila menerima permohonan itu, %ahkamah hendaklah memanggil pemohon, isteri atau isteri)isterinya yang sedia ada, bakal isteri, wali kepada bakal isteri, dan mana)mana orang lain yang difikirkan oleh %ahkamah boleh memberi keterangan mengenai perkahwinan yang di"adangkan itu supaya hadir apabila permohonan itu didengar, yang hendaklah dilakukan dalam %ahkamah tertutup, dan %ahkamah boleh memberi kebenaran yang dipohon itu jika berpuas hati ))
/a0
bahawa perkahwinan yang di"adangkan itu adalah patut atau perlu,
memandang kepada, antara lain, hal)hal keadaan yang berikut, iaitu kemandulan, keuzuran jasmani, tidak layak dari segi jasmani untuk persetubuhan, sengaja ingkar mematuhi perintah untuk pemulihan hak)hak persetubuhan, atau gila di pihak isteri atau isteri)isteri yang sedia ada; /b0
bahawa
pemohon
mempunyai
kemampuan
yang
membolehkan
dia
menanggung, sebagaimana dikehendaki oleh 1ukum Syarak, semua isteri dan orang
tanggungannya,
termasuk
orang
yang
akan
menjadi
orang)orang
tanggungannya berikutan dengan perkahwinan yang di"adangkan itu; /"0
bahawa pemohon akan berupaya memberi layanan adil kepada semua isteri
nya mengikut kehendak 1ukum Syarak; dan /d0
bahawa perkahwinan yang di"adangkan tidak akan menyebabkan darar
syari@e kepada isteri atau isteri)isteri yang sedia ada.
Seara ringkasnya, aspek-aspek tersebut perlu diteliti bagi menentukan kewajaran untuk berp#ligami+
a
sama ada perkahwinan yang diadangkan itu patut atau perlu;
1 6 P a g e
b
sama ada Pem#h#n mampu menanggung na(kah tanggungan sedia ada dan na(kah bakal isteri;
sama ada Pem#h#n berupaya memberi layanan yang adil kepada isteri sedia ada dan bakal isteri; dan
d
sama ada perkahwinan p#ligami ini menyebabkan dharar syarie kepada isteri
sedia ada!
erdasarkan kes A"(!a! )t4 A)#ul Rau= l% a M*!# Cu(*= )" a Ot!'a JH $//$ ,$50, awatankuasa 5ayuan, Mahkamah Syariah, Selang#r telah
membenarkan rayuan pem#h#n dan membatalkan perintah memberi kebenaran p#ligami #leh =!A! /akim, Mahkamah 5endah Syariah! awatankuasa 5ayuan telah memutuskan bahawa, keempat-empat syarat yang diperuntukan dalam Seksyen 2, ?nakmen @ndang-undang 8eluarga "slam Selang#r 9#!4, itu perlu dibuktikan seara berasingan!
Gleh itu, 8ami akan menjelaskan satu persatu aspek tersebut berdasarkan kepada situasi yang telah puan nyatakan kepada kami!
ASPEK PERTAMA: SAMA ADA PERKAHINAN CANG DIADANGKAN ITU PATUT ATAU PERLU SEKSCEN 3,50,A0 EUUKIS ..3
@ntuk pengetahuan puan, perkataan %patut% dalam subseksyen ini dinilai ke atas diri isteri yang sedia ada dengan melihat kepada kekurangan yang wujud yang telah digariskan! Antaranya ialah kemandulan, keu*uran jasmani, tidak layak dari segi jasmani untuk persetubuhan, sengaja ingkar mematuhi perintah untuk pemulihan hak-hak persetubuhan atau gila di pihak isteri atau isteri-isteri yang sedia ada! Menurut kes A""(ra' B" Ra'l" l% N*rl"a! B"t" M"(a .$? $ SHLR 1?< suami atau pem#h#n adalah pengawal keselamatan S@8! Suami ingin berkahwin lain dengan alasan isteri tidak menunaikan tuntutan batin dan bakal isteri b#leh menjaga anak pem#h#n dengan isteri pertama!
17 6 P a g e
"steri pertama membalas penyataan tuntutan pem#h#n dengan memberi keterangan bahawa bukannya isteri tidak b#leh menunaikan hubungan suami isteri tetapi isteri tidak suka suami melakukan hubungan tersebut dengan benda lain ketika berhubungan dan suami tidak mampu dari segi kewangan kerana perbelanjaan suami melebihi pendapatannya! Mahkamah men#lak perm#h#nan pem#h#n untuk p#ligami kerana perbelanjaan beliau melebihi pendapatannya!
erdasarkan kes S!ar"= Ja'alu##" l% Ku"6 Bt Ja('a ,..0 $5 JH $?3< suami berhasrat untuk berp#ligami akan tetapi isteri pertama tidak setuju dan meminta untuk dieraikan sekiranya suami masih berkeinginan untuk berkahwin lain! 8esihatan isteri tidak baik semenjak 17 tahun lalu! Setelah tanah suami diambil #leh Pemaju @rusan )abung /aji, suami menyatakan hasrat untuk kahwin lain! "steri mengatakan suami telah lupa diri apabila sudah kaya! Perm#h#nan suami telah dibenarkan dan Mahkamah telah mengambil kira isu 17 tahun suami tidak bersama dengan isteri dan suami masih berna(su! Suami juga diperintah untuk membayar na(kah seperti dip#h#n isteri sebanyak 5M100!00! erdasarkan kes-kes yang telah dinyatakan di atas, b#leh dikatakan di sini bahawa alasan suami puan untuk berkahwin lain kerana mahukan *uriat yang baru adalah munasabah! /al ini kerana puan tidak mampu untuk memberikan *uriat yang baru kerana rahim puan telah dibuang disebabkan kemalangan yang menimpa puan! Perm#h#nan suami puan untuk berp#ligami adalah patut menurut seksyen 2A ?@@8"S 200!
Manakala perkataan Œperlu' pula dlihat pada diri suami! "a berkait rapat dengan sebab atau alasan suami untuk berp#ligami! awatankuasa 5ayuan Selang#r berkenaan kes A"(!a! )t A)#ul Rau= l% a M*!# Cu(*= )" a Ot!'a JH ? ,0< HLM $5/ telah memutuskan maksud
alasan %perlu% tersebut!
1, 6 P a g e
&alam kes ini, pem#h#n, Dan M#hd =us#( memberi alasan untuk berp#ligami bagi maksud menghalalkan pertalian kasih sayang beliau dengan 9##rkumalasari, Alasan ini telah diterima untuk memenuhi syarat %keperluan% pem#h#n untuk berp#ligami! erdasarkan kes A""(ra' )" Ra'l" + N*rl"a! )t M"(a .$? $ SHLR 1? mahkamah hanya perlu menilai salah satu daripada kriteria sama ada patut atau perlu sahaja bagi memenuhi kehendak peruntukan sub-seksyen 2a ?@@8"S 200! Perm#h#nan suami puan untuk berp#ligami adalah perlu memandangkan bahawa suami puan juga sayang akan bakal isterinya dan bagi mengelakkan daripada berlakunya maksiat! adi, suami puan telah memenuhi seksyen 2A ?@@8"S 200 kerana perm#h#nan p#ligaminya adalah patut atau perlu!
ASPEK KEDUA: SAMA ADA PEMOHON MAMPU MENANGGUNG NAFKAH TANGGUNGAN SEDIA ADA DAN NAFKAH BAKAL ISTERI SEKSCEN 3,50,B0 EUUKIS ..3
@ntuk aspek ini pula, kemampuan pem#h#n untuk menanggung isteri dan anakanak serta mampu menanggung bakal isterinya akan diteliti! Mahkamah akan melihat sama ada pendapatan semasa Pem#h#n seimbang dengan perbelanjaan semasanya atau sebaliknya! Selain itu, mahkamah juga akan mengenalpasti sama ada masih terdapat lebihan pendapatan yang memb#lehkan Pem#h#n untuk menanggung na(kah buat bakal isteri! Perkara ini b#leh dipastikan melalui (akt#r pendapatan tetap dan sampingan Pem#h#n, pemilikan harta Pem#h#n serta perbelanjaan semasa Pem#h#n! Merujuk kepada kes A""(ra' B" Ra'l" l%N*rl"a! B"t" M"(a .$? $ SHLR 1?< pem#h#n merupakan se#rang pengawal keselamatan S@8! Suami berkeinginan
untuk kahwin lain akan tetapi, perm#h#nannya telah dit#lak kerana tidak mampu dari segi kewangan disebabkan perbelanjaannya melebihi pendapatannya!
13 6 P a g e
&apat dilihat di sini bahawa suami puan merupakan se#rang yang berkemampuan kerana dia mampu untuk memberi na(kah kepada puan dan mempunyai lebihan gaji setelah daripada itu! Perbelanjaan suami puan masih tidak melebihi pendapatannya! Gleh itu, suami puan mampu dari segi kewangan untuk memberi na(kah kepada puan sekiranya dia diberikan kebenaran untuk berp#ligami kelak!
ASPEK KETIGA: SAMA ADA PEMOHON BERUPACA MEMBERI LACANAN CANG ADIL KEPADA ISTERI SEDIA ADA DAN BAKAL ISTERI SEKSCEN 3,50 ,0 EUUKIS ..3
Mahkamah berpendapat bahawa keadilan yang diwajibkan ke atas lelaki yang berp#ligami ialah keadilan na(kah, tempat tinggal, tempat tidur, pergaulan yang baik serta melaksanakan kewajipan sebagai se#rang suami terhadap isteri-isterinya! erdasarkan kes Ra@a'a! B"t" M*!a'4# + A)#ul a!a) B" L*6 ,$//$0 ; JH $?$< Mahkamah rendah syariah telah memberi kebenaran kepada suami untuk
berp#ligami atas alasan suami mampu dari segi kewangan, dan mahkamah risau berlaku *ina kerana suami dan bakal isteri bekerja di tempat yang sama! 8emudian isteri merayu kepada Mahkamah! awatankuasa ulangbiara memutuskan beban bukti bahawa sese#rang b#leh memelihara isteri adalah jatuh pada suami dan jawatankuasa mendapati suami gagal membuktikan beliau b#leh menjaga lebih dari satu isteri! 5ayuan isteri telah dibenarkan #leh Mahkamah! Cembaga 5ayuan juga berpendapat bahawa suami tidak berkemampuan untuk menanggung dua isterinya kerana perbelanjaannya hanya ukup makan dan belanja sahaja! ika merujuk kepada situasi terkini, suami puan merupakan se#rang penasihat undang-undang di Majlis andar raya Shah Alam MSA dengan gaji sebanyak 5M 3,000!00 sebulan! Suami puan juga amat k#nsisten dalam menunaikan kewajipan na(kah kepada puan! &ia sentiasa memberikan 5M ,000!00 untuk keperluan dan kegunaan puan! Sebahagian baki daripada gaji tersebut diberikan ibu bapanya dan lain-lain perbelanjaan! usteru, suami diperayai mampu untuk berlaku adil dalam na(kah, tempat tinggal, tempat tidur, pergaulan yang baik serta melaksanakan kewajipan sebagai se#rang suami terhadap isteri-isterinya!
2* 6 P a g e
ASPEK KEEMPAT: SAMA ADA PERKAHINAN POLIGAMI INI MENCEBABKAN DARAR SCARIE KEPADA ISTERI SEDIA ADA SEKSCEN 3,50,D0 EUUKIS ..3
agi menentukan samada sesuatu perkahwinan p#ligami akan menyebabkan dharar syarie terhadap isteri atau tidak, mahkamah perlu meneliti apa yang telah dan sedang berlaku untuk dijadikan sebagai bukti dan penilaian #leh pihak mahkamah! Puan menyatakan bahawa suami puan berhenti daripada memberi na(kah kepada puan selama tiga bulan! erdasarkan keterangan tersebut, ianya b#leh dijadikan sandaran untuk menunjukkan bahawa dharar syarie mungkin berlaku atau diperayai akan berlaku sekiranya perkahwinan p#ligami suami puan dibenarkan! Suami puan mempunyai berkemungkinan untuk gagal memberi na(kah sekiranya berkahwin lain!
9atijahnya, 8ami berpendapat bahawa perm#h#nan suami puan untuk berp#ligami tidak dapat diteruskan kerana dia gagal memenuhi syarat yang dinyatakan dalam seksyen 2 & ?@@8"S 200 walaupun dia memenuhi syarat-syarat yang terdapat dalam subseksyen lain!
Selanjutnya, kami akan menerangkan seara terperini mengenai pr#sedur perm#h#nan berp#ligami! Sebelum se#rang lelaki berp#ligami, kebenaran seara bertulis perlu diper#leh terlebih dahulu daripada Mahkamah berdasarkan seksyen 21 ?@@8"S 200! Subseksyen 2 pula menetapkan bahawa perkahwinan p#ligami tersebut perlulah dibuat dengan kebenaran Mahkamah melainkan Mahkamah puas hati dengan perkahwinan di bawah Seksyen 12 p#ligami tanpa kebenaran mahkamah! Seksyen 2 ?@@8"S 200 pula menyatakan bahawa subseksyen 1 terpakai untuk perkahwinan dalam negeri Selang#r sese#rang lelaki yang bermastautin dalam atau luar Selang#r! "a termasuk juga perkahwinan luar negeri Selang#r bagi lelaki yang bermastautin dalam negeri Selang#r!
21 6 P a g e
Seksyen 2 ?@@8"S 200 menggariskan bahawa perm#h#nan p#ligami perlu dikemukakan di Mahkamah dan diikuti i$rar berkaitan i! ii! iii! iE! E!
Alasan bahawa perkahwinan tersebut patut dan perlu; Pendapatan pem#h#n; 8#mitmen serta tanggungan pem#h#n; ilangan tanggungan pem#h#n termasuk juga bakal tanggungannya; dan 8ei*inan isteri untuk berp#ligami!
Seksyen 23 ?@@8"S 200 mengkehendaki bahawa sesalinan perm#h#nan bawah subsekyen dan i$rar perlu diserahkan bersama surat panggilan ke atas isteri yang sedia ada! Subseksyen 7 pula membenarkan pihak yang tidak berpuas hati untuk merayu kepada Mahkamah! ika lelaki yang berkahwin lain tanpa kebenaran mahkamah menurut subseksyen 1, dia hendaklah membayar semua maskahwin dan pemberian kepada isteri atau isteri yang sedia ada merujuk kepada seksyen 2 ?@@8"S 200! Subseksyen : menjelasakan bahawa aara akad nikah dan penda(taran perkahwinan p#ligami bawah seksyen 2 adalah serupa dalam serba perkara dengan yang dipakai bagi perkahwinan-perkahwinan lain yang diakadnikahkan dan dida(tarkan dalam 9egeri Selang#r di bawah ?@@8"S 200! Seksyen 210 ?@@8"S 200 memberi kuasa kepada Mahkamah yang membenarkan perm#h#nan p#ligami bawah seksyen 2 untuk mendengar perm#h#nan bagi+ i! ii!
Menghendaki suami tersebut membayar na(kah kepada isteri; dan Memerintahkan aset yang diper#leh seara bersama dibahagi atau dijual dan jualan dibahagikan!
ISU KEEMPAT: HADHANAH HAK PENJAGAAN ANAK
Seterusnya, kami akan menjelaskan isu tuntutan hak penjagaan anak Puan! &alam kes ini Puan mahu menuntut kedua- dua hak jagaan anak Puan di mana anak pertama, perempuan berusia tahun dan anak kedua, lelaki berusia lima tahun! 22 6 P a g e
9amun begitu Puan tiada pendapatan tetap dan merupakan surirumah sepenuh masa! erdasarkan (akta yang diberikan adik b#ngsu berusia lima tahun lebih rapat dengan ayah! &e(inisi /adhanah dari segi bahasa adalah himpun di sisi atau peluk kerana kasih sayang! &ari segi istilah syarak+ menjaga kanak- kanak dalam s#al F s#al kehidupan dan kemaslahatan dan menghindarkan mereka dari perkara- perkara yang b#leh mendatangkan kesihatan atau kemudaratan pada diri mereka! Satu jenis perwakilan dari kanak- kanak! /ukum hadhanah adalah wajib ke atas #rang yang memerlukan! )erdapat tiga hak yang bergantungan antara satu sama lain dan perlu diambil kira dalma hadhanah iaitu hak ibu, hak anak dan hak ayah! Grang yang berhak menjaga anak berdasarkan pendapat yang *ahir (u$aha berpendapat ibu adalah #rang yang paling layak menjaga anak yang masih keil! usti(ikasi yang diberikan adalah disebabkan ibu lebih dekat dengan anak, lebih kasih sayang, lebih bersabar dan lebih berpengalaman dalam menguruskan anak keil!
DALIL- DALIL HADHANAH A) AL QURAN; SURAH AL- AQARAH! 2"" 6&dan ibu) ibu hendaklah menyusukan anak) anak mereka selama dua tahun genap iaitu bagi orang yang hendak menyempurnakan penyusuan itu. ) HA#$TH! 6&dari Abdullah bin 8mar bahawa seorang perempuan berkata ya 3asulullah, sesungguhnya bagi anak aku ini perutku yang mengandungnya, saya yang menyusuinya dan pangkuan saya tempat perlindungannya. etapi tiba) tiba ayahnya merasa berhak mengambilnya dariku. %aka sabda 3asulullah /saw0 engkau lebih berhak terhadapnya selama engkau belum berkahwin lagi4 Seterusnya sabda 3asulullah s.a.w bersabda 6&sesiapa yang memisahkan antara ibu dengan anaknya nes"aya Allah memisahkannya daripada orang yang dikasihinya pada hari kiamat. %) ATHAR; 2 6 P a g e
6&!iriwayatkan bahawa 8mar 5in Al)+hatab men"eraikan isterinya 8mmu Asim, kemudian beliau datang kepada bekas isterinya itu ketika Asim berada di ribaanya. 8mar mahu mengambil anak daripadanya, maka mereka tarik menarik anak itu sehingga ia menangis , kemudian beliau pergi kepada Abu 5akar 3.A lalu Abu 5akar berkata , belaiannya, ribaannya adalah lebih baik daripada engkau, sehingga ia menjangkau umur baligh! 8emudian ia kan
membuat pilihan sendiri''!
TEMPOH PENJAGAAN DAN HAK MEMILIH
erdasarkan .u$aha Sha(ie F sehingga umur mummayyi* 7 tahun erdasarkan .u$aha /ana(i F 7 tahun bagi anak lelaki dan : tahun bagi anak perempuan! Selepas umur tersebut, mereka diberi hak untuk memilih samaada untuk terus tinggal dengan ibunya atau bapanya! "ni berdasarkan hadith dari 5asulullah s!!a!w'
Ha#"t!
Œ&diriwayatkan dari Abu 1urairah bahawa seorang wanita datang berjumpa dengan 3asululah s.a.w dan bertanya. (ahai 3asulullah /bekas suami saya mahu mengambil anak saya sedangkan dia telah mampu membawa air untuk saya dari telaga abu inabah dan ianya sangat berguna kepada saya. 3asulullah s.aw.w bersabda kepada kank) kanak itu, ini ibu bapa kamu, pilihlah dari salah satu dari keduanya, anak itu memilih ibunya dan mereka pergi dari situ&& !
SCARAT- SCARAT PENJAGA BERDASARKAN PENDAPAT FUQAHA
2+ 6 P a g e
•
"slam Sha(ie dan /anbali aligh erakal 8eupayaan memberi didikan, menjaga dan memberi kasih sayang erkelakuan baik dan berakla$ yang luhur Sekiranya penjaga wanita dia tidak berkahwin dengan #rang asing atau
•
membawa kanak- kanak yang tinggal dengan #rnag yang tidak menyukainya Sekiranya penjaga lelaki hendaklah mahram kepada anak jagaan perempuan
• • • • •
dan bersamanya penjaga yang sesuai
Merujuk Seksyen ?@@8"S; KELACAKAN- KELACAKAN CANG PERLU UNTUK PENJAGAAN ADALAH SEPERTI BERIKUT • • •
• •
"slam Sempurna akal Se#rang yang berumur yang melayakkan dia memberi kepada kanak- kanak itu jagaan dan aksih sayang yang mungkin diperlukan #leh kanak- kanak itu Se#rang yang berkelakuan baik dari segi akhlak "slamiah; dan )inggal di tempat di mana kanak- kanak itu tidakj meungkin menghadapi apaapa akibat buruk dari segi akhlak atau jasmani!
GUGUR HAK PENJAGAAN BERDASARKAN PENDAPAT FUQAHA •
Penjaga bermusa(ir ke tempat yang jauh pada kadar 3 burud iaitu 72 batu
•
atau 1km atau lebih .u$aha Sha(ie berkata hak jagaan gugur dengan perjalanan ke tempat yang
• • •
tidak aman, erlaku kemudaratan kepada penjaga Penjaga (asi$ Penjaga perempuan berkahwin!
Seksyen ??@8"S adalah dirujuk+ HAK SESEORANG PEREMPUAN TERHADAP HADHANAH ADALAH HILANG JIKA: 2) 6 P a g e
•
ika perempuan itu berkahwin dengan sese#rang yang tidak mempunyai pertalian dengan kanak- kanak itu yang #rang itu dilarang berkahwin dengan kanak- kanak itu itu, jika penjagaannya dalam hal sedemikian akan menjejaskan kebajikan kanak- kanak itu tetapi haknya untuk penjagaan akan
• •
kembali semula jika perkahwinan itu dibubarkan! ika perempuan itu berkelakuan buruk seara keterlaluan dan terbuka ika perempuan itu menukar pemastautinannya dengan tujuan untuk menegah bapa kanak F kanak itu dari menjalankan pengawasan yang perlu ke atas kanak F kanak itu, keuali bahawa isteri yang bererai b#leh
• •
mengambil anaknya sendiri ke tempat lahir isteri itu; ika perempuan itu murtad ika perempuan itu menuaikan atau menganiaya kanak F kanak itu!
PERUNTUKAN UNDANG- UNDANG MENGENAI HAK PENJAGAAN ANAK S4&(y4 ; menerangkan tertakluk kepada seksyen , ibu adalah yang paling
berhak dari segala #rang bagi menjaga anak keilnya dalam masa ibu masih dalam perkahwinan
dan
juga selepas
perkahwinannya
dibubarkan!
erdasarkan
peruntukan ini Puan berhak mendapat hak penjagaan bagi kedua- anak!
Merujuk S4&(y4 ;5 ,$0 Ea&'4 U#a6- U#a6 K4luar6a I(la' N464r" S4la6*r .$3 seperti berikut+ 6&1ak hadinah bagi menjaga seseorang kanak) kanak adalah tamat setelah kanak kanak itu telah men"apai umur tujuh tahun, jika kanak kanak itu lelaki dan umur sembilan tahun jika kanak) kanak itu perempuan, tetapi mahkamah boleh atas permohonan hadinah, membenarkan dia menjaga kanak) kanak itu sehingga kanak ) kanak itu men"apai umur sembilan tahun jika kanak) kanak itu lelaki dan umur sebelas tahun jika kanak kanak itu perempua&&. Setelah tamatnya hak hadinah, penjagaan adalah turun kepada bapa dan jika kanak) kanak itu telah men"apai umur ke"erdikan /mumayyiz0, maka kanak) kanak itu adalah berhak untuk memilih untuk tinggal samaada dengan ibu atau bapanya , melainkan jika %ahkamah memerintahkan selainnya.
2 6 P a g e
S4&(y4 ;? ,0 menerangkan untuk memutuskan dalam jagaan siapakah sese#rang
kanak- kanak patut diletakkan, >4rt"')a6a ya6 uta'a "ala! &4)a@"&a &aa& &aa& "tu dan tertakluk kepada pertimbangan itu, mahkamah hendaklah memberi
perhatian kepada; a 8emahuan F kemahuan ibu bapa kanak- kanak itu; dan b 8emahuan F kemahuan kanak- kanak itu , jika dia telah meningkat umur dapat menyatakan sesuatu pendapatnya sendiri erdasarkan kes semasa, anak pertama Puan, perempuan berusia tahun dan anak kedua, lelaki tahun! erdasarkan peruntukan seksyen 1 hak hadinah bagi menjaga (4(4*ra6 &aa&- &aa& a#ala! ta'at (4t4la! &aa& &aa& "tu t4la! '49a>a" u'ur tu@u! ta!u< @"&a &aa& &aa& "tu l4la&" #a u'ur (4')"la ta!u @"&a &aa&- &aa& "tu >4r4'>ua< tetapi Mahkamah b#leh atas
perm#h#nan hadinah, membenarkan dia menjaga kanak- kanak itu sehingga kanak kanak itu menapai umur sembilan tahun jika kanak- kanak itu lelaki dan umur sebelas tahun jika kanak F kanak itu perempuan
usteru itu, hak penjagaan anak perempuan Puan yang berusia lapan tahun Akan diserahkan kepada Puan berdasarkan peruntukan di atas di mana hak penjagaan akan tamat ketika anak wanita itu menapai umur sembilan tahun! KES- KES TERDAHULU MENCOKONG TUNTUTAN HAK PENJAGAAN ANAK PEREMPUAN ZAICAH LN RUSLAN ,$/;. JH ,$/;.0 $< $.
Œ'&i dalam kes ini bekas isteri telah menuntut hadhanah anak perempuan berusia tahun! Badi besar Mahkamah Pulau Pinang telah memberi hak hadhanah kepada ibu kerana menepati syarat- syarat hadhanah iaitu "slam, sempurna akal, se#rang yang berumur yang melayakkan dia memberi kepada kanak- kanak itu jagaan dan kasih sayang yang mungkin diperlukan #leh kanak- kanak itu, se#rang yang berkelakuan baik dari segi akhlak "slamiah, dan tinggal di tempat di mana kanak- kanak itu tidak mungkin menghadapi apa-apa akibat buruk dari segi akhlak atau jasmani''!
27 6 P a g e
ROSNAH LN IBRAHIM ,$/?/0 I JH ,0 /1
Œ'&i dalam kes ini "bu mem#h#n hak hadhanah anak angkat berusia tahun! Mahkamah memutuskan hadhanah diberi kepada ibu angkat! Anak angkat itu juga berhak mendapat na(kah daripada bapa angkatnya selepas pereraian ibubapa kerana anak angkat itu diambil dari persetujuan bersama ibu bapa angkat itu''!
Manakala hak jagaan
anak lelaki Puan yang berusia tahun, berdasarkan
peruntukan seksyen 1 hak hadinah bagi menjaga sese#rang kanak- kanak adalah tamat setelah kanak F kanak itu telah menapai umur tujuh tahun, jika kanak F kanak itu lelaki! 9amun begitu dalam kes semasa anak lelaki Puan lebih rapat dengan suami Puan! Perkara ini akan menjadi pemberat di mana Mahkamah dalam memutuskan dalam jagaan siapakah kanak- kank itu patut diletakkan pertimbangan yang utama adalah kebajikan kanak- kanak itu sendiri! Perkara ini mestilah dibuktikan semasa perbiaran di Mahkamah kelak terhadap (akta anak lelaki Puan lebih rapat dengan suami Puan! KEBAJIKAN KANAK- KANAK MENJADI PERTIMBANGAN UTAMA DALAM KES HADHANAH I)u Qu#!a'a! menyebut dalam Al- Mu6!"; &%atlamat hadhanah adalah untuk mempastikan kebajikan kanak) kanak yang terpelihara&&.
Sy4# Sa)"2 dalam F"2! Al- Sua!:
Œ'Sesungguhnya setiap yang menjaga dan yang dijaga anak mempunyai hak yang dijaga adalah lebih kuat dari hak yang menjaga''!
KES- KES TERDAHULU
&alam kes a A)#ul A" l% S"t" A"(!a ,$/?50 JH $1.$< $1? anak yang dituntut telah tinggal di bawah pengawasan bapanya dalam asuhan neneknya sejak dia 2, 6 P a g e
berumur 2 tahun bulan! "bunya menuntut setelah anak itu tinggal dengan neneknya selama setahun setengah dan sehinga anak itu berusia 2 tahun setengah! Mahkamah berpendapat hati anak itu akan tersentuh jika dipisahkan dari neneknya! 8ebajikan anak yang menjadi perkara utama dalam mahkamah membuat keputusan kes ini!
KESIMPULAN
agi isu hadhanah, hak penjagaan anak perempuan Puan yang berusia lapan tahun akan diserahkan kepada Puan berdasarkan peruntukan di atas di mana hak penjagaan akan tamat ketika anak wanita itu menapai umur sembilan tahun! 9amun begitu, dalam kes anak lelaki Puan berusia lima tahun yang lebih rapat dengan suami Puan, perkara ini akan
menjadi pemberat dalam menentukan
siapakah yang akan mendapat hak jagaan anak lelaki yang akan menyebelahi suami Puan! 9amun begitu, Mahkamah dalam memutuskan dalam jagaan siapakah kanak- kanak itu patut diletakkan pertimbangan yang utama adalah kebajikan kanak- kanak itu sendiri! Perkara ini mestilah dibuktikan semasa perbiaran di Mahkamah kelak terhadap (akta anak lelaki Puan lebih rapat dengan suami Puan! usteru itu, untuk Puan hendaklah bersedia untuk memanggil saksi- saksi bagi meny#k#ng keterangan Puan di perbiaraan kelak!
PROSEDUR PENDAFTARAN TUNTUTAN HAK PENJAGAAN ANAK
Perkara pertama yang perlu dilakukan #leh pem#h#n adalah isteri akan (ailkan i! ii! iii! iE!
Serah b#rang perm#h#nan hadhanah4saman yang telah dilengkapkan ayar yuran penda(taran &a(tar kes hadhanah di kaunter )erima n#tis mahkamah berkenaan tarikh dan masa hadir ke Mahhkamah &alam temp#h 21 hari dari kes yang telah dida(tarkan
Perbiaraan di mahkamah
23 6 P a g e
a! Mahkamah akan serahkan saman kepada suami jika gagal, iklan di suratkhabar b! Suami dan isteri i! Cantik peguam ii! awa bersama d#kumen asal seperti berikut - Sijil erai - 8ad pengenalan atau d#kumen pengenalan diri atau passp#rt ! 5undingara penyelesaian #leh pegawai suluh, jika selesai mahkamah rek#dkan perintah d! ika gagal selesai, mahkamah tetapkan perbiaraan Suami dan isteri hendaklah melantik peguam dan menyediaka d#kumen perbiaraan seperti berikut+ • • • •
Pernyataan tuntutan isteri Pernyataan pembelaan suami awapan kepada tuntutan balas isteri &#kumen- d#kumen4 ekshibit berkaitan dengan pembuktian kes seperti lap#ran p#lis, gambar rumah, d#kumen persek#lahan anak dan sebagainya!
Seterusnya suami dan isteri i! ii! iii!
/adir biara pada tarikh dan masa yang ditetapkan eri keterangan kes b#leh diteruskan tanpa kehadiran suami 8emukakan saksi untuk meny#k#ng keterangan 2 #rang lelaki atau se#rang
iE! E! Ei! Eii!
lelaki 2 #rang perempuan 8emukan d#kumen s#k#ngan 8emukakan hujah bertulis )erima keputusan daripada hakim Mahkamah keluarkan perintah
Akhir sekali, untuk sebarang tindakan lanjut, Puan Melaty b#leh hadir ke (irma guaman saya untuk perbinangan lebih menyeluruh!
&isediakan #leh MG/AMA& 9AŽ5"9 MA9SG5 * 6 P a g e
