Module 5 Ang Pagkukusa Ng Makataong Kilos at Mga Salik Na Nakaaapekto Sa Pananagutan Ng Tao Sa Kahihinatnan Ng Kilos at Pasiya

Module 5 Ang Pagkukusa ng Makataong Kilos at mga Salik na Nakaaapekto sa Pananagutan ng Tao sa Kahihinatnan ng Kilos at Pasiya ” Matuto ka namang magkusa dahil hindi ka na bata!” Isa sa mga kadalasang naririnig natin mga teenagers sa mga matatanda at ating mga m agulang. Paano nga ba nahuhubog ang pagkatao ng tao? Ayon kay Agapay, anumang uri ng tao ang isang indibiduwal ngayon at kung magiging anong uri siya ng tao sa mga susunod na araw, ay nakasalalay sa uri ng kilos na kaniyang ginagawa ngayon at gagawin pa sa mga nalalabing araw ng kaniyang buhay. Dahil sa isip at kilos-loob, kasabay ang iba pang pakultad na kaniyang taglay tulad ng kalayaan, siya ay may kapangyarihang kumilos ayon sa kaniyang nais at ayon sa katuwiran. Bawat segundo ng kaniyang buhay,

siya ay kumikilos ayon sa kaniyang kagustuhan at ninanais. Ito’y naghahatid ng pagbabago sa kaniyang sarili, sa kaniyang kapuwa at sa mundong kaniyang ginagalawan. Ang kilos ang nagbibigay patunay kung ang isang tao ay may kontrol o pananagutan sa sarili.

May dalawang uri ng kilos ang tao: 1. Ang Kilos ng Tao (Acts of Man) – ay mga kilos na nagaganap sa tao. Ito ay ang likas sa tao o ayon sa kaniyang kalikasan bilang tao at hindi ginagamitan ng isip at kilos-loob. Ito ay masasabing walang aspekto ng pagiging mabuti o masama – kaya walang pananagutan ang ang tao kung naisagawa ito. 2. Makataong Kilos (Human Act) – ay kilos na isinagawa ng tao nang may akaalaman, malaya, at kusa. Ang kilos na ito ay resulta ng kaalaman, ginagamitan ng isip at kilos- loob k aya’t may kaoabnagautan ang tao sa pagsasagawa nito. Karaniwang tinatawag itong kilos na niloob, sinagya at knusa sapagka’t isinasagawa ito ng tao sa panahon na siya ay responsable, alama niya ang kaniyang gignagawa at ninais niyang gawin ang kilos na ito.

ANG MAKATAONG KILOS AY KILOS NA MALAYANG PINILI MULA SA PAGHUHUSGA AT PAGSUSURI NG KONSENSIYA. Tatlong uri ng Kilos ayon sa Kapanagutan (Accountability) 1. Kusang-loob – ang kilos na may kaalaman at pagsang-ayon. Ang gumagawa ng kilos ay may lubos na pagkaunawa sa kalikasan at kahihinatnan nito. 2. Di kusang-loob – ay may paggamit ng kaalaman ngunit kulang ang pagsang-ayon. Makikita ito sa kilos na hindi isinagawa bagaman may kaalaman sa gawain na dapat isakatuparan. 3. Walang kusang-loob – ang tao ay wala ng kaalaman kaya’t walang pagsang-ayon sa kilos. Ang kilos na ito ay hindi

pananagutan pananagutan ng tao dahil hindi niya alam kaya’t walang pagkukusa.

Limang sitwasyon na nagpapakita ng kanilang kamalayan at walang kamalayan sa kanilang aksiyon na nagagawa. Mga sitwasyon na may kamalayan sila sa kanilang ginagawa:     

Kumokopya sa mga kaklase khit alam nilang mali. Masama sumuway sa mga magulang pero ginagawa pa rin. Alam na dapat na matulog ng maaga pero umaga na natutulog. May pagsusulit bukas pero hindi nag-aral dahil tinatamad daw. Nagsisinungaling hindi lang sa magulang kundi pati sa ibang tao.

Mga sitwasyon na wala silang kamalayan sa kanilang ginagawa:  



Wala silang kamalayan na kapag magkokopya sila sa kaklase nila wala sila matutunan sa sarili nila mismo. Kapag sila ay sumaway sa magulang hindi nila alam kung ano ang mangayayari sa hindi nila pagsunod sa magulang nila kaya. Hindi alam na nagkakaroon ng masamang epekto sa katawan ang hindi pagtulog ng maaga.





Hindi alam na sa hindi pag-aral bumababa ang grado nila at ang grado ito ay magiging basehan kung anong klase kang tao pagdating sa pagtatrabaho mo. Ang pagsisinungaling sa magulang ay nakakapag-iwas nga sa gulo pero ang pagsisinungaling ay nakakapagsira ng tiwala ng ating mga magulang.

PAGNINILAY: 1. Ano ang pagkatao ng isang taong may matibay na paninindigan sa kanyang kilos? Ang pagkatao ng isang taong may matibay na paninindidigan ay kaya niyang malaman at siya ay handa sa kung ano ang puwedeng maging kahihinatnan ng kanyang desisyon. Alam niya kung ano ang dapat at hindi dapat gawin sa isang sitwasyon. Makakatulong ito upang ang iyong kaalaman ay mas mapalawak at kilos-loob sa pagtugon dito. 2. Ano ang mga paraan na maaari mong gawin upang hindi ka maapektuhan ng mga salik ng makataong kilos? Ang mga salik ay talagang makakaapekto o nakakapagpabago. Isa sa mga salik ay kamang-mangan, dapat ay alamin muna natin ang bawat detalye bago tayo gumawa ng desisyon kung ayaw natin ito pagsisihan sa huli. Pangalawa, masidhing damdamin, dapat wag tayo padalos dalos ng desisyon. Sabi nga nila “Wag na wag kang

gagawa ng pangako kapag ikaw ay masaya at lalo na wag kang gumawa ng desisyon kapag ikaw ay malungkot”. Ikatlo ay takot, isa lang ang dapat mong gawin dito yun na yung sinasabi nilang “Face your fears”.

Dapat ay lagi tayong handa at magkaroon ng lakas ng loob sa pagtugon sa kung ano man ang puwedeng mangyari sa atin. Lagi dapat nating isipin na andiyan lamang ang Diyos upang tayo at gabayan sa ating mga problema.