MICH AEL FARADAY GENIO DE LA FÍSICA EXPERIMENTAL
: UN
Autores: GERARDO CARMONA / PATRICIA GOLDSTEIN / E. LEY-KOO / S. M. T. DE LA SELVA / EDUARDO PIÑA / I.CAMPOS / J. L. JIMÉNEZ/ LUIS DE LA PEÑA / JOSE L.
CÓRDOVA/ MATÍAS MORENO / LEOPOLDO GARCÍA-COLÍN S. I. MICHAEL FARADAY (!"-#$!% II. LÍNEAS FÍSICAS DE FUERZA& UNO DE LOS 'E'ÉS DE FARADAY AHIJADO DE MA)*ELL+ III. MICHAEL FARADAY Y LA LICUEFACCIÓN DE LOS GASES IV. LA LEY DE INDUCCIÓN Y LA RELATIVIDAD V. FARADAY Y LA NOCIÓN DE VACÍO VI. LA CONTRI'UCIÓN DE FARADAY A LA TEORÍA DE DISOCIACIÓN ELECTROLÍTICA VII. FARADAY LAS TEORÍAS DE NORMA& LA UNIFICACIÓN DE LAS FUERZAS VIII. MICHAEL FARADAY DIAMAGNETISMO Y EL EFECTO HALL CU,NTICO
I. MIC
HAEL FARADAY (1!1"1#$%
GERARDO CARMONA PATRICIA GOLDSTEIN RESUMEN
A 012 345 6789846:1 34 F;3< 42 64742;81 ;47162834;; 2= 89>46 < ?1;;3 @1; 45 :849@1 < ;4:17;5 ;4716174; 5 382:678 =4 612 36 42:12 012 61 2B51 2=2 716:;8?=781642 5 784678 2861 :9?86 2= 49178B6 @1; 45 3427=?;89846:1 34 512 982:4;812 34 5 6:=;54 < 45 34241 34 719@;:8;5 94386:4 2=2 ?846 1;>6832 7164;46782. N=42:;1 86:4;2 5 427;8?8; 42:2 61:2 42 74; =6 ;42=946 34 2= 1?; :;2 34 2= 83 @=42 46 9=712 7212 F;3< 2B51 24 54 8346:887 @1; 2=2 716:;8?=781642 5 4547:;87833 < 5 9>64:8291 1 5 4547:;1=987 < 24 346 =6 531 1:;12 :;?12 =4 ;4546 5 =6833 34 2= @4629846:1. P1; 4551 24>=8;4912 45 342;;1551 34 2= 83 < 2=2 3427=?;89846:12 < < 46 512 28>=846:42 427;8:12 24 3827=:8;6 716 9<1; @;1=63833 :492
42@478712 @; 45=; 2= 716:;8?=78B6 < @; 42:=38; 2= :;274634678 46 5 287 7:=5. MICHAEL FARADAY 678B 46 N486>:16 5 2=; 34 L163;42 45 34 24@:849?;4 34 !" 312 012 342@=2 34 5 R415=78B6 ;6742 46 45 2461 34 =6 9858 @1?;4 284631 45 :4;74;1 34 7=:;1 812. E5 @3;4 4; 4;;31; 34 7?5512 < 5 93;4 34 1;8>46 79@42861. A9?12 @4;:46476 5 I>5428 34 512 2634968612 =633 @1; R1?4;: S63496 (!#-!!% 247: @;1:42:6:4 =63946:582: 7=< ?24 317:;865 4; 5 7;44678 58:4;5 46 52 S>;32 E27;8:=;2 < 7=<2 61;92 ?2872 34 7163=7: 4;6 45 91; < =6 5:1 246:831 34 5 719=6833 9?12 @;4246:42 46 F;3< :13 2= 83 @42; 34 5 86=2:878 21785 =4 2=;8B < 34 52 86=2:8782 @;142816542 =4 ;42=5:;16 34 2= 398;31 942:;1 H=9@;< D<. S= 6789846:1 :=1 5=>; 342@=2 34 =4 2=2 @3;42 24 9=3;16 N486>:16 9=< 74;7 34 L163;42 716 5 86:4678B6 34 941;; 2= 28:=78B6 4716B987 51 =4 61 17=;;8B @=42 45 98291 M8745 9467816 =4 382@16 34 =6 :;11 34 @6 5 2496. P12:4;81;946:4 24 9=3;16 L163;42 31634 45 146 F;3< ?=27; 45 79861 =4 51 554; 5 784678. C=631 :46 " 012 < :;?? 34 @;4638 34 467=34;631; < 49@4? 282:8; 7164;46782 7846:872 9=;8B 2= @3;4 < 2= 4;961 R1?4;: :9?86 4;;31; 34 7?5512 =4 =846 =43B 7;>1 34 5 9858. S= 93;4 9=;8B 46 ## =6 01 342@=2 34 =4 2=?8B 5 :;161 5 ;486 V87:1;8 (#!-"% 7=631 F;3< < ? 471 2=2 9<1;42 716:;8?=781642 5 784678 < 4; < =6 61:?54 7846:871. E6 7=6:1 512 8687812 34 2= 43=778B6 45 98291 F;3< 9467816& * M8 43=778B6 =4 345 :8@1 92 71;;846:4 716282:8B 46 @171 92 =4 512 ;=38946:12 34 547:=; 427;8:=; < ;8:9:87 46 =6 427=45 38=;6 719Q6. L2 1;2 =4; 34 5 427=45 52 @2? 46 98 72 < 46 52 75542. E6 # 512 012 71675=8312 4212 42:=3812 45 58?;4;1 G41;>4 R84?= 51 716:;:B 7191 94624;1 4; 3492 ;4@;:831; 34 @4;8B38712 @; 5=854;. E24 98291 01 274638B @;4638 34 467=34;631; 7:8833 46 5 =4 912:;B >;6 7@7833 < ?85833 34 964; =4 78671 012 92 :;34 716:? < 716 312 <=36:42. E5 785 77421 512 58?;12 51 81 =6 547:1; ?8:=5 24 342@4;:B 2= @28B6 @1; 5 784678 24>Q6 8;9 716 5 547:=; 345 ;:7=51 E547:;878:< 34 5 Enciclopedia Británica, 427;8:1 @1; J942 T<:54; 7=631 5 42:? 467=34;6631. P; T<:54; :1312 34 512=6447:12 457:;8712 @136 4@587;24 2=@1684631 5 482:4678 5=831 7=<2 8?;781642 @136 4@587; 61 2B51 512 46B94612 457:;8712 2861 512 B@:8712 < 512 :;98712. E2:4 ;:7=51 ;482? < 46;46:? 52 :41;2 92 1;:1312& 5 34 '. F;6586 (!$-!"% 24>Q6 5 7=5 512 7=4;@12 46 42:31 61;95 @12446 =6 5=831 457:;871 < 2= 4547:;87833 @128:8 1 64>:8 28>6887 =6 =946:1 1 382986=78B6 34 42 76:833 34 5=831 < 5 34 R1?4;: S<994; =846 6=678B 46 !" 6:4 5 R1<5 S1784:< 5 :41; 34 5 482:4678 34 312 75242 34
4547:;87833 1 34 312 5=8312 5 4547:;87833 @128:8 < 5 64>:8 =4 :131 7=4;@1 46 42:31 61;95 @1244 46 76:83342 8>=542. L 716:;14;28 863=1 46 F;3< 45 34241 34 4;887; 5>=61 34 512 46B94612 3427;8:12 < @; 4551 7162:;=464;31; 4547:;12::871 716 <=3 34 ?1:4552 =232 < 934;. E6 45 L163;42 34 @;8678@812 345 28>51 XIX 45 77421 5 43=778B6 < 46 @;:87=5; 5 784678 61 4; 785 @42; 34 =4 '46986 T19@216 (71634 34 R=91;3% 45 ! 34 9;1 34 !"" =63B 5 R1<5 I62:8:=:816 1 G;4: ';8:86 7=<1 @;1@B28:1 4; ...38=638; 45 7161789846:1 < 7858:;Q:8542 5 86:;13=778B6 >464;5 34 8646781642 < 941;2 9476872 < 46240; 94386:4 7=;212 34 7164;46782 8512B872 < 4@4;8946:12 5 @58778B6 34 5 784678 52 86583342 719=642 34 5 83. C16 :131 < 42:1 61 ? 427=452 617:=;62 68 7=;212 @1; 71;;42@1634678 68 ?8?581:472 @Q?5872. F;3< 286 49?;>1 :=1 5 2=4;:4 46 4?;4;1 34 # 34 46716:;; =6 >;=@1 34 B4642 716 =6 @28B6 719Q6 @1; 5 784678 =84642 24 ;4=66 46 5 =4 559;16 T4 C8:< P85121@875 S1784:< 512 98;71542 @1; 5 6174 46 72 34 J16 T:=9 =846 342@=2 34 2=2 7164;46782 ?; 2= ?8?581:47 512 9849?;12 34 5 2178433. F=4 46 387 2178433 31634 ;478?8B =6 43=778B6 ?287 46 7846782 716 7=;212 21?;4 4547:;87833 >568291 83;12::87 B@:87 >4151> 947687 4@4;8946:5 < :4B;87 =987 2:;1619 < 94:41;151>. E6 9=712 7212 4212 7=;212 4;6 2B51 =6 ;47154778B6 34 1?24;781642 =4 T:=9 85=2:;? 4@4;8946:5946:4. F=4 31634 F;3< @=21 46 1@4;78B6 =6 @85 15:87. T132 42:2 4@4;846782 86:462887;16 2= 86:4;2 @1; 5 784678 < 51 554;16 716174; 45 58?;1 34 J64 M;74: Conversations on Chemistry, 9=< 384;46:4 512 58?;12 34 =987 34 5 @17 @=42 4; 92 :76871 < 42:? 38;8>831 =45512 86:4;42312 46 512 7=;212 34 H=9@;< D< 34 5 R1<5 I62:8:=:816. E5 :4:1 61 4; =6 ;47154778B6 34 1?24;781642 68 34 ;474:2 2861 =6 >;6 @56 1 @;1<47:1 =4 @;191 45 98291 D< =846 7162834;? =4 5 =987 4; 5 554 @; 3427=?;8; 512 982:4;812 34 5 N:=;54. D46:;1 34 42:4 >;6 @56 @136 7162834;;24 7191 =6 :131 512 46B94612 ;45:812 52 ;47781642 =9872 52 ;45781642 457:;872 512 46B94612 :;98712 < B@:8712. E2: 828B6 86:4>;5 5 :;:; 289=5:64946:4 >;6 76:833 34 46B94612 89@7:B 6=4946:4 F;3< =846 38;8>8B 2=2 @4629846:12 78 5 =987.
M&')e* F)r)+),
E6 5 72 34 T:=9 716178B ;812 B4642 716 512 =4 @12:4;81;946:4 42:?5474; =6 42:;47 982:3 46:;4 45512 42:?6 H=:?54 42:=386:4 34 9438786 A??1: 1878682: < P8558@2 =9871 < @12:4;81;946:4 @;428346:4 34 5 S178433 =987 < 38;47:1; 34 Annals of Philosophy. C16178B 3492 D674 9849?;1 34 5 R1<5 I62:8:=:816 < 75846:4 34 5 58?;4; 34 R84?= =846 54 1;478B 7=:;1 ?154:12 @; 282:8; 52 7164;46782 34 H. D< 21?;4 =987. F;3< :19B 61:2 < 52 @2B 46 589@81 716 :131 7=8331 52 85=2:;B 46 7151; < 3492 3827=:8B 73 =61 34 512 @=6:12 34 86:4;2 716 512 9849?;12 34 5 S178433. E6 # :4;986B716 2= 716:;:1 716 R84?= < 49@4B 7191 18785 34 467=34;678B6 D4 5 R174. C16 42:1 24 3486 2 =6 7:8833 =4 @13; 3=;; :13 2= 83 @4;1 424 =:=;1 61 51 4917816? 9=71 21?;4 :131 342@=2 34 ?4; 282:831 512 7=;212 34 D<. E6 387849?;4 34 # 54 427;8?8B D< @83863154 49@541 < 5 215878:=3 64B =6 71@8 467=34;63 34 2=2 61:2 34 512 7=;212 34 =987 =6 :1:5 34 #$ @>862. E6 17:=?;4 D< ? 2=;831 =6 778346:4 46 2= 5?1;:1;81 5 4@51:;54 =6 719@=42:1 34 751;1 =4 54 30B 512 112 < 3492 46 4212 91946:12 25 34 84 34 ?132. A5>=612 =:1;42 8;96 =4 F;3< 81 5 215878:=3 < 1:;12 =4 D< ;478?8B 5 ;471946378B6 34 :19; F;3< 7191 96=4624 @=42 42:? :49@1;5946:4 89@128?858:31 @1; 45 778346:4 34 7=5=84; 9131 D< ;478?8B 52 61:2 @4;1 2B51 2: 9;1 34 # 24 619?;B F;3< 282:46:4 345 5?1;:1;81 34 5 R1<5 I62:8:=:816 716 25;81 < 312 ?8:781642 2= 382@12878B6. D4234 42:4 91946:1 5 ;4578B6 46:;4 9?12 =4 42:;47 < ;:85. H?84631 @56:431 < 45 7;7:4; 86=84:1 34 F;3< 42 64742;81 42?1; 1; ?;44946:4 5 @4;2165833 34 D< < 512 @;1?5492 46 512 =4 :;?? 2 7191 512 9134512 28712 < 5 85121 6:=;5 =4 512 2=2:46:?6. H=9@;< D< (!!#-#"% =;61 34 @3;4 24 86878B 7191 @;4638 46 =6 ?1:87 46 !" 31634 342@4;:B 2= 86:4;2 @1; 5 =987 < 7=:;1 012 92 :;34 =4 2=@4;86:46346:4 34 =6 12@8:5.
A 512 486:8Q6 012 3427=?;8B 45 >2 85;6:4 1 34 5 ;82 =6 B831 68:;121 7=<2 @;1@843342 42:?5478B 716 45 9:131 92 49@5431 @1; 512 =98712& 4@4;8946:; 21?;4 2 98291. S4 7168;:8B 46 =6 474546:4 7164;46782: 21?;4 :492 =98712 @1; 51 =4 45 71634 34 R=91;3 51 868:B 8671;@1;;24 5 R1<5 I62:8:=:816 46 # 7191 862:;=7:1; 282:46:4 34 =987 < 38;47:1; 345 5?1;:1;81 < 46 # =4 @;191831 5 7;>1 34 @;1421;. H78 ## D< ? 3427=?84;:1 7=:;1 454946:12 6=412& @1:281 21381 9>64281 < 75781. E5 9:131 =4 =:858B 61 ?; 28315@128?54 286 45=4 3427=?;89846:1 34 5512 @8586>54242 34 V15:N8715216 46 # 286 @58778B6 34 455 8784;16 < < C;58254 =84642 34912:;;16 =4 5 4547:;87833 342719@16 45 >= 46 2=2 312 7162:8:=<46:42 1>461 4 83;B>461. F;47=46:4946:4 512 454946:12 24 467=46:;6 46 5 6:=;54 1;9631 B8312 @1; 4551 @; 1?:464; 454946:12 @=;12 42 64742;81 458986; 45 1>461 49@54631 7;?B6 42:1 42 @; 1?:464; =6 454946:1 =4 24 342716174 34?4 7546:;24 45 B831 716 7;?B6 @=;1 @; 1;9; 916B831 < ?8B831 34 7;?161 < 2 34; 58?;4 45 454946:1 34 86:4;2. S86 49?;>1 ? 5>=62 2=2:6782 46 52 =4 61 =67816? 424 @;174389846:1. D< 7162834;B =4 51 =4 61 @13 24@;;24 716 =6 ;4778B6 =987 24 @13; @1; 52 71;;846:42 457:;872 7191 46 45 721 345 >=. P1; 4551 7162:;=1 61 1?:=1 ?=4612 ;42=5:312 @=42 2B51 71624>= 45 1>461 < 45 83;B>461 @;174346:42 345 >=. E58986B 46:16742 45 >= < :;:B 5 2=2:678 2B583 286 ;42=5:312 2: =4 @;1?B 716 5 2=2:678 =6383 . E5 $ 34 17:=?;4 34 #! 81 @2; 71;;846:4 :;2 34 @1:2 =6383 58?4;631 2 @4=4012 >;612 34 =6 94:5 5 =4 559B potasio. U6 2496 342@=2 345 7;?16:1 2B3871 825B 45 sodio. E6 ## 825B ;812 94:542 34 2=2 B8312 28>=84631 45 9:131 @;1@=42:1 @1; '4;458=2 >;4>631 94;7=;81 5 75 1?:=1 716 45 @21 34 5 71;;846:4 =6 95>9 34 5 7=5 825B =6 2=2:678 5 =4 559B 75781. D4 964; 28985; 1?:=1 45 9>64281 45 42:;16781 < 45 ?;81. P12:4;81;946:4 46 # 912:;B =4 45 >2 4;34 =4 S74454 (!-!#$% W9=4;:1 @;49:=;946:4 @1; 5 712:=9?;4 34 46:16742 34 154; < >=2:; @; 7;7:4;8; 512 719@=42:12 =98712 6=412W ? 1?:46831 345 7831 751;3;871 < =4 24 @462? =4 4; =6 B831 46 ;45833 4; =6 454946:1 < 51 559B cloro. M12:;B 46:16742 =4 45 7831 751;3;871 61 716:46 1>461 716 51 =4 34275887? 5 :41; 34 L18284; =4 @12:=5? =4 45 1>461 (46>463;31; 34 78312% 4; =6 719@1646:4 64742;81 34 512 78312. D< 8646:B 45 ;71 457:;871 34 5=9?;31 < 46 # 8646:B 5 59@; 34 24>=;833 =23 @1; 512 9864;12. E6 ## 24 54 1:1;>B 45 ::=51 34 ?;B6 < 46 # =4 4547:1 @;428346:4 34 5 R1<5 S1784:< 46 2=2:8:=78B6 34 J124@ '62 =846 46 ## ;478?8B 5
719=68778B6 345 3427=?;89846:1 34 V15:. S4 3874 3492 =4 =61 34 512 9<1;42 3427=?;89846:12 34 D< =4 F;3< 21?;4 45 7=5 44;78B =6 319866:4 865=4678 86:4547:=5. D< 427;8? 3492 @142 @427? < 42:? 86:4;4231 46 5 94:287 ". C191 @;:4 34 5 :;3878B6 7846:87 86>542 34 42 @17 =4 @;1@1;7816? 5 =9871 =6 >= 42:? 45 :4:1 34 G186 K68>: An Attempt lo Demonstrate that all the Phenomena in Nature May Be Explained y !"o #imple Activ e Principles, Attraction and $epulsion (!#%. D871 :4:1 4; 785 34 71624>=8;
46 5 ?8?581:47 5 R1<5 I62:8:=:816 < 24>=;946:4 D<34 7191 F;3< 5134716176. K68>: ;43=7 5 9:4;8 :6:1 =4;2 :;778B6 < 34 ;4@=528B6 < 2178? =6 7524 34 9:4;8 73 :8@1 34 =4; < 387 217878B6 >464;? 45 716=6:1 34 46B94612 1?24;312. O:; :41; ;85 < 716:49@1;64 34 5 @;894; 4; 5 345 42=8: R=34; '127187 =846 46 2= Philosophiae naturalis !heoria redacta ad unicam le%em virium in natura existentium 34 !# 384;4678 34 K68>: 719?86? 52 =4;2 :;7:82 < ;4@=5282 46 =6 2151 :191. E5 :191 4; ;43=7831 =6 @=6:1 ;13431 34 727;2 5:4;66:42 34 =4;2 @128:82 < 64>:82 34 384;46:42 86:46283342 286 49?;>1 5 74;7;24 5 1;8>46 5 =4; ;4@=528 :463 5 86868:1 51 =4 @;424;? 2= @;1@8433 34 89@464:;?85833. M=< 5412 345 1;8>46 34 =4;2 92 55 34 52 727;2 461546:42 5 86:4;778B6 319866:4 4; 5 :;7:8 716 =6 34@4634678 864;2946:4 @;1@1;78165 5 7=3;31 34 52 382:6782 7191 46 5 54< >;8:78165 34 N4:16. L12 :1912 34 '127187 ;4:466 :132 52 @;1@843342 34 512 71;@Q27=512 34 N4:16 52 =4;2 ;4@=5282 54 3?6 215834 89@464:;?85833 < 452:87833 5 482:4678 34 =4;2 46 45 42@781 54 3? 4:4628B6. P4;1 52 9<1;42 46:2 34 42:4 913451 4;6 @; 5 =987 @=42 52 727;2 @4;98:6 5 1;978B6 34 719@=42:12 =612 92 42:?542 =4 1:;12. I>=5946:4 512 79?812 34 42:31 @136 46:4634;24 941; @=42 5 42:?85833 34 512 42:312 46 =6 86:4;51 34 :49@4;:=;2 @13 ;457816;24 716 52 =4;2 :;7:82 < ;4@=5282 5:4;66:42 46:;4 52 @;:7=52 7162:8:=<46:42. T132 42:2 8342 61 :466 74@:78B6 46:;4 512 =98712 46 @;:87=5; L18284; 52 ;47B 9@58946:4 @1; 42:; :6 5432 34 512 4712 @1; 24; @=;946:4 94:2872. D< 71617431; 34 42:2 8342 61 81 =21 34 4552 2: 342@=2 34 7164674;24 34 =4 45 751;1 61 4; =6 719@=42:1 34 1>461 7191 34963? 5 :41; 34 L18284; 2861 =6 454946:1 < =4 5 7834 4; ;42=5:311 89@1634;?54 34 5 1;9 91547=5; < 61C16 34 542:1 482:4678 34 D< =6 @1634;?54 78388731;. 46 946:4 24 34387B 658; 78312 < 42:?5478B 3492 =4 45 3896:4 42 7;?B6 @=;1 < 912:;B =4 5 384;4678 461;94 46 2=2 @;1@843342 4; 716247=4678 Q687946:4 34 5 91388778B6 345 ;;4>51 >419:;871 34 52 @;:7=52 34 7;?B6. F=4 =2:946:4 46 424 @4;8131 =4 F;3< 86>;42B 5 24;8781 34 D< 46 5 R1<5 I62:8:=:816 < 61 < 3=3 34 =4 =4 86:;13=7831 5 :41; 34
'127187 7191 24 @13; @;478; 46 2=2 71946:;812 486:4 012 92 :;34. D=;6:4 2=2 @;894;12 94242 46 45 5?1;:1;81 F;3< 2=;8B =6:1 716 D< ;812 778346:42 5 :;?; 716 719@=42:12 34 751;1 < 5 865 345 01 ;478?8B 34 2:4 5 @;1@12878B6 34 719@0;51 46 =6 84 @1; E=;1@ 7191 282:46:4. E6 17:=?;4 34 # 512 012 49@;4638B 45 84 46 45 =4 61 2B51 =4 =6 282:46:4 7846:871 ?85 716 86>4681 4 86878:8 2861 =4 3492 :4638B 52 6474283342 @4;216542 34 512 D< ;42=5:631 =6 911 2= 24;8781. P1; 4551 462: 9=72 17281642 46 ;4=681642 7846:872 =4 24 @;1516>?6 5 746 4; 475=831 34 5 942 716 @42; 2=<1 < 34 512 868:312. V8B 716 D< < 2= 42@12 F;678 I:58 S=8 A54968 H1563 < '5>87. H< =4 ;471;3; =4 46 42 @17 I6>5:4;; 42:? 46 >=4;; 716 F;678 @42; 34 51 7=5 24 @4;98: =4 512 7846:8712 34 9?2 6781642 8;6 @1; 2=2 :4;;8:1;812 < 46 42 1728B6 =?1 =6 =:1;878B6 42@4785 34 N@154B6 @; 45 58?;4 :;628:1 34 42:12 7846:8712. E5 84 3=;B 01 < 94381 < 3=;6:4 45 98291 F;3< :=1 5 1@1;:=6833 34 716174; < :;?; 716 7846:8712 4=;1@412 < =4 :42:8>1 34 89@1;:6:42 3427=?;89846:12. E6 P;2 716178B A9@X;4 98>1 34 D< =846 542 @;4246:B =6 2=2:678 ;47846:4946:4 4:;3 34 =6 5> 9;86 @1; C1=;:182 3427=?;831; 345 <131. D< < F;3< 34:4;986;16 52 @;1@843342 34 424 6=41 454946:1. E6 G864?; ;458;16 4@4;8946:12 716 45 @4 :1;@431 457:;871 345 7=5 H46;< C46382 ? 471 =6 913451 716 ?1:4552 34 L48346 < 46 F51;4678 F;3< =4 :42:8>1 34 7B91 D< =:858631 =6 546:4 345 3==4 34 T12768 =49B =6 3896:4 716 51 =4 34912:;B =4 4; 7;?B6 @=;1. E6 M856 716178B V15: (!-#!%. A 2= ;4>;421 L163;42 46 ?;85 34 # F;3< 34387B :131 2= 42=4;1 5 =987 54<4631 52 ;482:2 7846:872 77428?542 5 554? =6 ;4>82:;1 ?8?581>;871 34 51 =4 54 1 54 ;42=5:? 86:4;426:4. E2:1 61 54 89@838B 716:86=; 2= ;4578B6 716 T4 C8:< P85121@875 S1784:< 31634 89@;:8B 7=;212 21?;4 512 42:312 34 5 9:4;8 52 @;1@843342 34 512 94:542 4:7. < 3492 1;>68B ;4=681642 7846:872 46 2=2 ?8:781642 46 5 R1<5 I62:8:=:816. S= @;894; :;?1 @=?58731 46 #$ :8464 45 ::=51 A65<282 1 C=2:87 L894 1 T=276< 45 7=5 7162: 34 312 @>862 2:4 28>=8B =6 24;84 34 ;:7=512 71;:12 286 247=4678 2=>4;8312 @1; 512 :;?12 34 D< < *. T. ';634 2=7421; 34 D< 7191 @;1421; 34 =987 46 5 R1<5 I62:8:=:816. T9?86 46 #$ 89@;:8B 2= @;894; 7164;4678 46 5 R1<5 I62:8:=:816 7191 @;1421; 21?;4 P;1@843342 >464;542 34 5 9:4;8. E6 #! @=?587B 2482 ;:7=512 71;:12 46 ## 1674 ;:7=512 21?;4 5 719?=2:8B6 345 3896:4 4:7. < 46 ;812 ;:7=512 4712 716 5 715?1;78B6 34 P8558@2 6=678B 6:4 5 R1<5 S1784:< 5 716:;8?=78B6 92 89@1;:6:4 2: 424 91946:1& 5 7;478B6 34 6=412 719@=42:12 34 751;1-7;?B6.
P1; 5 373 34 # F;3< < ? 71624>=831 =6 ?=46 ;4@=:78B6 7191 =9871 65:871 < 5>=612 1;>682912 1878542 215878:?6 2= 1@868B6 46 @;:87=5; =6 7198: 345 @;5946:1 8642:8>B 5 7168?85833 34 5 59@; @; 9864;12 =4 8646:B D< @8384631 5 2421; 34 F;3<. É2:4 8;9B =4 5 59@; 61 4; :6 7168?54 7191 D< 24>=;?. A @;:8; 34 42:1 49@4B =6 382:6789846:1 46:;4 9?12 42 @128?54 >;4>; :9?86 =4 45 86>4681 < 45 86:4621 :;?1 21?;4 ;812 @;1?5492 512 =4 F;3< =4 86:;13=7831 @;13=1 =6 =4;:4 ;4246:89846:1 46 D<. F;3< :9?86 8642:8>781642 @1; 449@51 < =4 586878B 8>6878B6 34 @1;42 3424>Q6 748:422=24;86:4;4242 89@1;:6:4 @; 45 342;;1551 34 5 85=98678B6 34 L163;42 42:=38B ;812 748:42 =4 @136 24; =2312 46 45 7546:9846:1 34 ?8:781642 < 46 5 85=98678B6 51 7=5 51 554B 3427=?;8; 45 ?467461 46 #. E6 ## =6:1 716 J942 S:13;: ;458B =6 24;84 34 4@4;8946:12 21?;4 54781642 34 74;12 716 45 86 34 74;512 92 ;4282:46:42 52 86754946782 345 :849@1 @4;1 7191 ? 49@5431 94:542 ;;12 7191 @5:861 ;1381 < @5: 61 24 @=384;16 @;13=78; 863=2:;85946:4. E6 # F;3< 24 72B 716 S; ';6;3 4;96 34 =61 34 512 9849?;12 34 T4 C8:< P85121@875 S1784:< =846 5 8>=5 =4 M8745 4; 26349686 < 7=<1 @3;4 4; @2:1;. S4 3874 =4 5;43431; 34 # 2=2:8:=;1 7191 @;438731; 3=;6:4 :;42 012. A=6=4 512 @;894;12 012 5 @;8678@5 7:8833 34 M8745 F;3< 46 24 746:;B 46 5 =987 2= 841 98>1 P8558@2 1; 38;47:1; 34 512 Annals of Philosophy 51 81 ;4>;42; 5 4547:;87833 7=631 46 # 54 @838B =4 427;8?84; =6 ;4828B6 21?;4 512 :;?12 34 4547:;19>64:8291 34 O4;2:43 A9@X;4 < '81:-S;: @;478312 45 01 6:4;81;. E5 @;894; 3427=?;89846:1 34 F;3< 21?;4 45 4547:;19>64:8291 24 ;458B 45 34 24@:849?;4 34 # @=42 7191 4; ?8:=5 46 5 ;4@8:8B 73 =61 34 512 4@4;8946:12 =4 :46 =4 ;4@1;:;. A5 ;4@4:8; 45 4@4;8946:1 34 O4;2:43 716 =6 >= 9>6:87 517583 46 384;212 @=6:12 5;43431; 34 =6 59?;4 =4 7163=7 =6 71;;846:4 F;3< 46716:;B =4 5 =4; 44;783 @1; 5 71;;846:4 21?;4 45 896 4; 34 6:=;54 78;7=5;. I69438:946:4 7162:;=6:871 ?231 46 42: 834 ". E6:16742 =6 ?;; 9>6:87 8 46 =6 4:;491 @13 >8;; 5;43431; 345 59?;4 =4 7163=7 5 71;;846:4 51 5;>1 34 5 564 34 =4; =4 7:=? 21?;4 45 @151 9B85. D8240B 3492 1:;1 382@128:81 716 45 896 81 < 716 =61 34 512 4:;4912 345 59?;4 7163=7:1; 9B85 @4;1 =4 :17? 544946:4 5 2=@4;8784 345 94;7=;81 =4 =:858B @; 74;;; 45 78;7=8:1. E5 59?;4 =4 :;62@1;:? 5 71;;846:4 >8;? 5;43431; 345 896 2 716 42:12 312 382@128:812 34912:;? 45 7=4;31 716 5 :4;74; 54< 34 N4:16 @=42 45 896 :9?86 44;7 =6 =4; 21?;4 45 59?;4. E2:12 4@4;8946:12 =4 34 471 7162:8:=<46 5 :;621;978B6 34 464;> 457:;87 46 947687 @;1@1;78166 45 @;8678@81 ?2871 34 512 91:1;42 457:;8712. S86
49?;>1 5 564 34 342;;1551 @; 5 7162:;=778B6 34 512 91:1;42 24 86878B 46 =6 3427=?;89846:1 @12:4;81; 46 #& 5 863=778B6 4547:;19>6:87 . E6 424 91946:1 D< < 4; @;428346:4 34 5 R1<5 S1784:< < *1552:16 874@;428346:4. E2:4 Q5:891 54 ? 2=>4;831 D< =612 94242 6:42 =4 =6 59?;4 7163=7:1; 34 71;;846:4 34?4; :1;74;24 46 @;424678 34 =6 896. E5 ;42=5:31 4@4;8946:5 34 F;3< 4; 75;1 < 34868:81 < ?=27B *1552:16 @; 71946:;54 2= 3427=?;89846:1. A5 61 46716:;;51 < 46 =24678 34 D< F;3< 2= :;?1 286 ;44;8;24 5 834 34 *1552:16 51 7=5 81@=?587B =4 @;16:1 24 54 7=2; 34 3421642:1. D42@=2 34 ;82 46:;482:2 716 *1552:16 45 @;1?549 =43B 75;31 < 286 686>Q6 ;4246:89846:1 2:4 51 45878:B @1; 2= 3427=?;89846:1 @4;1 421 61 5:4;B 45 9542:; 34 D< =846 46 # 86282:8B 46 5 75=968 716:; F;3<. E24 :;?1 :9?86 54 7=2B @;1?5492 716 A9@X;4 @=42 2:4 @;1@16 7191 4; 31>9 342@=2 34 N4:16 =4 :132 52 =4;2 46 5 6:=;54 4;6 746:;542. M846:;2 :6:1 4; 38785 @; F;3< ;458; 8642:8>781642 8634@463846:42 251 46 512 91946:12 46 =4 D< 24 =246:?. D=;6:4 4212 @4;81312 F;3< :;:B 34 1;9; 6=412 719@=42:12 34 751;1 1 2= 342719@12878B6 =987. A5 ;4>;42; 34 =6 84 D< 54 2=>8;8B 74; 45 @;17421 46 =6 ;478@846:4 74;;31. F;3< 7546:B 46 =6 :=?1 34 83;81 74;;31 =61 34 512 719@=42:12 34 751;1 @; 42:=38; 2= 342719@12878B6 ;458B 45 4@4;8946:1 46 @;424678 34 =61 34 512 98>12 34 D< 45 317:1; P;82 9?12 =43;16 21;@;4638312 5 1?24;; 5 @;878B6 34 @4=402 >1:8:2 34 =6 5=831 46 45 4:;491 ;1 345 :=?1. A5 3 28>=846:4 F;3< 7168;9B =4 45 5=831 4; 751;1 587=31. N1 2B51 4; 89@1;:6:4 46 5 587=4778B6 45 =946:1 34 @;428B6 7;431 @1; 45 7546:9846:1 2861 =4 :9?86 5 :49@4;:=; :46 =6 @@45 ;4546:4 @=42 45 5=831 24 ? 34@128:31 46 45 4:;491 ;1 345 ;478@846:4. P12:4;81;946:4 46 #$ < 46 # ;4>;42B 5 98291 @;1?549 2=94;>84631 =6 4:;491 345 ;478@846:4 46 =6 9475 ;8>1;87 71628>=8B 587=; 9=72 1:;2 2=2:6782. S86 49?;>1 ? 1:;2 =4 61 @;4246:?6 28>612 34 587=4778B6 7191 45 1>461 45 68:;B>461 45 83;B>461 4:7. @1; 51 =4 512 559B >242 @4;9646:42. L :49@4;:=; 92 ? =4 F;3< 1?:=1 =4 $ K (- C%. A5>=612 =:1;42 7162834;6 =4 46 5 587=4778B6 345 751;1 46 # 5 865=4678 34 D< =4 9689 1:;12 46 79?81 7162834;6 =4 5 2=>4;4678 34 D< 34 7546:; 512 7;82:542 34 83;:1 34 751;1 46 =6 :=?1 34 83;81 74;;31 24 @1<? 46 45 913451 34 '127187 45 7=5 @4;98: 82=58; 45 447:1 =4 :463; 45 7546:9846:1. E2:1 42 5 =946:; 5 >8:78B6 91547=5; 512 465742 34 83;B>461 24 ;19@4;6 @4;98:84631 2 =6 217878B6 92 6:89 < 42:?54 46:;4 512 :1912 34 751;1. E6 # P8558@2 347838B 74; F;3< 9849?;1 34 5 R1<5 S1784:< @1; 51 =4 54 @838B *1552:16 =4 467?4; 5 582: 34 512 " 9849?;12 =4 34?6 @;1@164;51 51 7=5 77438B 5 8>=5
=4 512 ;42:6:42 9849?;12 251 D< 46:16742 @;428346:4 34 5 862:8:=78B6. E5 # 34 464;1 34 # 24 619?; F;3< 21781 34 5 R1<5 S1784:< 46 1:78B6 247;4: 716 =6 1:1 46 716:;. P12:4;81;946:4 D< 464;9B < 24 ;4:8;B 34 5 38;4778B6 34 5 R1<5 S1784:< 46 # 17=@631 F;3< 2= 5=>;. E5 38785 77421 5 43=778B6 < 5 784678 46 =455 @17 @; @4;2162 7191 5 51 91:8B 45 ;42:1 34 2= 83 1;>68; 9Q5:8@542 7164;46782 38;8>832 21?;4 :131 512 B4642. A @;:8; 34 424 91946:1 F;3< 52 862:8:=1 4:7. E2:1 54 @4;98:8B 4:4634; 2= 865=4678 7846:87 46:;4 512 @15:8712 87:1;8612. F;3< 3492 89@;: 7=;212 46 5 R1<5 M858:;< A7349< 4; 9849?;1 345 S7846:887 A38286> C1998::44 1 :4 A398;5:< < 2421; 7846:871 34 T4 T;868:< H1=24 5 862:8:=78B6 =4 42:? 7;>1 34 512 ;12 345 @2. E6 #$ 86878B 3492 7=;212 34 N833 42@478542 @; 68012. J=2:1 46 387849?;4 34 #$ D< 2=;8B =6 :=4 34 @;58282 ;46=678B 5 R1<5 S1784:< < 865946:4 9=;8B 46 S=8 46 #". H?84631 9=4;:1 *1552:16 < D< F;3< @=31 ;4>;42; 716 :13 58?4;:3 86:4;;=9@8312 2=2 42:=3812?6 21?;442:31 4547:;87833 =4 =6=4 4@578:946:4 46 2=2 @4629846:12 34234 46:16742. R471;34912 =4 45 34 17:=?;4 34 # @=?587B 45 :;?1 :8:=531 &n #ome Ne" Electro'Ma%netical Motions, and &n !he !heory of Ma%netism, 31634 ;4>82:;B 5 @;894; 7164;28B6 34 464;> 457:;87 46 947687 < =4 716:8464 5 @;894; 6178B6 34 5642 34 =4;. L 828B6 =4 :46 46:16742 F;3< 345 4547:;19>64:8291 4; 9=< 384;46:4 34 5 34 2=2 716:49@1;6412 =84642 1?58>312 @1; 5 :;3878B6 :;:?6 34 4@587; 512 46B94612 46 ;B6 34 512 5=8312 457:;8712 34 5 778B6 382:678 < 34 52 =4;2 746:;542. A5 @;8678@81 F;3< 7162834;B =4 52 9157=52 345 94381 @1; 31634 5= 5 71;;846:4 24 46716:;?6 46 =6 42:31 34 42=4;1 =4 24 :;298: 512 5;43431;42& 45 42:31 4547:;1:B6871. E2:4 42:31 34 42=4;1 @13 24; :;6298:831 < @;117; =6 42:31 34 42=4;1 46 =6 59?;4 74;761[ E6 2= 7=34;61 34 61:2 46 # 427;8?8B 7164;: 9>64:829 86:1 4547:;878:< 42:1 42 ?84631 46716:;31 =4 =6 71;;846:4 @;13=74 =6 447:1 9>6:871 4; 6:=;5 @;4>=6:;24 @1; 45 447:1 864;21 34 = 964; 512 89642 @=4346 >464;; =6 447:1 457:;871[ E6:;4 # < # 46 7=:;1 17281642 8642:8>B ;82 @128?8583342 < 3492 :;:B 34 4986; 45 42:31 34 42=4;12 >464;31 46 =6 94381 =4 :;298:4 =6 71;;846:4 658631 716 5= @15;83 =6 7453 4547:;15:87 46 1@4;78B6 716 ;42=5:312 64>:812. E; 712:=9?;4 46 F;3< =4 :6 @;16:1 7191 7 4@4;8946:12 46 =6 ;4 716:86=78B6 51 878424 46
1:; @4;1 91:831 @1; 45 913451 =4 :46 46 946:4. P1; 449@51 46 45 5@21 240531 :9?86 42:=1 86:4;4231 @4:878B6 34 5 R1<5 S1784:< 46 45 342;;1551 34 83;812 B@:8712 7=< 6:=;54 42:=38B 2 7191 46 2= @4;4778169846:1 < @;13=778B6. L 75833 34 512 83;812 1?:468312 =4 :5 =4 54 @8384;16 =4 24 467;>; 34 2= @;13=778B6 863=2:;85 61 74@:B @4;1 542 46:;4>B 2=2 61:2 @; =4 512 @;13=4;6. C28 289=5:64946:4 @;478B 46 5 ;482: 34 5 R1<5 I62:8:=:816 5 :;3=778B6 34 512 :;?12 34 F;42645 21?;4 5 :41; 163=5:1;8 34 5 5= =4 @;1@1;7816?6 45 21@1;:4 :4B;871 2= :;?1 21?;4 512 83;812. T9?86 46:;4 ## < # 42:=1 :;?631 46 1:;1 46B9461 163=5:1;81& 5 @;1@>78B6 345 216831. F;3< @;4246:B 6:4 5 R1<5 I62:8:=:816 512 :;?12 ;458312 @1; C;542 *4:2:164 21?;4 5 @;1@>78B6 163=5:1;8 345 216831 46 =6 24;84 34 7164;46782 46 5 =4 5 61 4; 45 Q6871 4@128:1; @=42 :9?86 @;:878@?6 5>=612 9Q28712. U61 34 512 447:12 =4 92 91:8;16 F;3< =4;16 52 8>=;2 34 C5368 =4 @=4346 @;478;24 785946:4 716 <=3 34 ;46 86 34@128:3 21?;4 =6 5986. D872 8>=;2 216 @;13=7832 @1; 5 ;4382:;8?=78B6 34 ;46 21?;4 5 5986 34?831 52 8?;781642 >464;32 @1; =6 8156. E2:4 46B9461 9=42:; 5 863=778B6 7Q2:87 46 5 7=5 45 8;4 28;4 7191 94381 :;629821; 34 5 8?;78B6 34 5 7=4;3 345 8156 2: 5 5986 716 ;46. E6 2= 7=34;61 34 61:2 61 < 686>Q6 71946:;81 =4 8638=4 5>=6 ;4578B6 46:;4 387 863=778B6 7Q2:87 < 5 =4 5 ?=27? 34234 #. L12 @;894;12 2482 94242 34 # F;3< 512 34387B 5 >464;78B6 34 :131 :8@1 34 8>=;2 34 C5368 42:=38631 45 447:1 34 5 3462833 345 8;4 46 5 478633 34 5 5986 8?;6:4. P12:4;81;946:4 46 9;1 34 # 342@=2 34 3427=?84;: 5 54< 34 863=778B6 4547:;19>6:87 46:;4>B =6 427;8:1 5 7=8331 34 5 R1<5 S1784:< 46 31634 42:?5478B =6 651> 46:;4 512 46B94612 7Q2:8712 < 512 4547:;19>6:8712 . A 716:86=78B6 @;4246:912 =6 4:;7:1. A5>=612 ;42=5:312 34 52 8642:8>781642 8675=832 46 512 312 ;:7=512 86:8:=5312 E@4;8946:5 R424;742 86 E547:;878:< ;47846:4946:4 54312 6:4 5 R1<5 S1784:< < 512 2@47:12 =4 34 45512 4966 46 71648B6 716 1:;12 2@47:12 < 4@4;8946:12 94 7163=746 7;44; =4 5 778B6 9>6:87 42 @;1>;428 < =4 ;4=84;4 :849@1 42:1 42 =4 7=631 =6 896 7:Q 21?;4 1:;1 896 1 =6 @431 34 84;;1 382:6:4 5 7=2 34 5 865=4678 (=4 @1; 45 91946:1 559; 9>64:8291% 6 >;3=5946:4 34234 512 7=4;@12 9>6:8712 < ;4=84;4 :849@1 @; 2= :;629828B6 =4 @;1??54946:4 24 467=46:;4 =4 42 9=< 24628?54. P84621 :9?86 =4 41 5 ;B6 @; 2=@164; =4 5 863=778B6 457:;87 (34 5 :4628B6% 24 554 7?1 46 =6 :849@1 @;1>;4281 28985;. M4 8675861 719@;; 5 38=28B6 34 52 =4;2 9>6:872
@;:8; 34 =6 @151 9>6:871 52 8?;781642 21?;4 =6 2=@4;8784 34 >= 46 4=858?;81 1 716 =4552 345 8;4 46 45 46B9461 345 216831 42 3478; 94 8675861 @462; =4 5 :41; 8?;78165 24 @587; 42:12 46B94612 7191 51 42 5 216831 < 9=< @;1??54946:4 5 5=. P1; 651> @84621 =4 @=434 24; @128?54 :9?86 2= @58778B6 512 46B94612 34 :4628B6. D424; :;?; 42:12 2@47:12 4@4;8946:5946:4 @4;1 7191 9=71 34 98 :849@1 42: 719@;194:831 716 512 34?4;42 34 98 18786 < 7191 512 4@4;8946:12 24;6 @;1516>312 < @=4346 24; 2=4:12 52 1?24;781642 34 1:;12 34241 5 34@128:; 42:4 ;:7=51 5 7=8331 34 5 R1<5 S1784:< :19; @12428B6 < 34;4712 46 45 721 34 =4 46 5>=6 47 246 7168;9312 4@4;8946:5946:4 @; ;4759; 45 7;38:1 @1; 42:12 2@47:12 46 42 47 < =4 2: 31634 <1 2 6384 42 71627846:4 34 45512 68 @=434 ;4759;512 92 =4 <1. E6 =681 34 # (;471;34912 =4 M455 678B 45 34 =681 34 424 98291 01% :=1 7161789846:1 345 4547:;1896 7162:;=831 @1; J124@ H46;< 34 A5?6< N=4 Y1; 716 45 7=5 24 @136 546:; 851>;912 34 84;;1 @4;1 51 ;45946:4 89@1;:6:4 4; =4 5 864;:8; 5 @15;833 34 52 716481642 457:;872 45 @421 @4;9647 2=2@463831 =6 71;:1 :849@1 51 =4 86387? =4 61 4;6 512 5=8312 512 98292 =4 :466 4; E6 46 >12:1 42:12 46B94612 2861 52457:;8712 @;1@843342 34 5 =4 9:4;8. F;3< 42:? < 716467831 34 =4 5 4547:;87833 < 45 9>64:8291 4;6 1632 =4 24 @;1@>?6 46 =6 94381 9:4;85. F;3< 7162:;=64:8? 865946:4 =6 >56B94:;1 8624;:31 46 5 24>=63 ?1?86 34:47:; 7=5=84; @128?54 71;;846:4. E6 9=72 17281642 F;3< ? 471 9438781642 28985;42 @4;1 51 ? 471 71647:631 45 78;7=8:1 247=63;81 342@=2 34 >464;; 5 71;;846:4 46 45 @;89;81 @4;1 1; 2? 51 =4 ?=27?. J=2:946:4 5 8>=5 =4 =6 5986 8?;6:4 @;13=7 @:;1642 34 8?;78B6 21?;4 1:; 5986 4786 1; 52 1632 >464;32 @1; =6 71;;846:4 46 45 78;7=8:1 @;89;81 @;13=7 6 =6 @:;B6 1 42:31 46 45 247=63;81 :;2 345 94381 9:4;85& 45 6Q7541 34 84;;1. E5 78;7=8:1 4; @=42 45 34:47:1; 5 163 @;13=783 45 @;89;81. NB:424 =4 42:4 382401 42 534 4;28B6 454946:5 34 @1; 512 :;621;931;42. D12 94242 92 :;34 F;3< 3427=?;8B 5 964; 46 =4 =6 896 @4;9646:4 >464;? =6 71;;846:4 457:;87 45 ! 34 17:=?;4 6=678B 5 @;13=778B6 34 447:12 457:;8712 @1; 943812 9>6:8712. P; 554>; 42:4 @=6:1 =4 64742;81 7162:;=8; ;812 382@128:812 4@4;8946:542 51 =4 24 =4 289@5887631 @171 @171 2: 51 4246785. A 384;4678 345 4@4;8946:1 34 >12:1 46 45 =4 =2B =6
?:4; @; >464;; 5 71;;846:4 46 45 78;7=8:1 @;89;81 1; 49@54B 2B51 89642 < 59?;42 46;155312 5;43431; 345 6Q7541 34 84;;1. D42@=2 458986631 45 6Q7541 34 84;;1 1?24;B =4 24 863=7 =6 71;;846:4 5 86:;13=78; =6 896 46 45 86:4;81; 34 5 ?1?86 < =4 ? =6 79?81 34 28>61 34 5 71;;846:4 7=631 45 896 2= 4 4; ;4:8;31. F865946:4 49@54B =6 2151 68551 7163=7:1; < 1?:=1 5 71;;846:4 863=783 :6 2B51 7863151 @2; 74;7 345 896. E6 :1312 42:12 4@4;8946:12 45 2@47:1 719Q6 4; 45 9189846:1 ;45:81 46:;4 45 7163=7:1; < 45 79@1 9>6:871. L12 382@128:812 4@4;8946:542 =4 7162:;=6:871. H?84631 45898631 45 94381 9:4;85 ;474@:1; < :;629821; 34 5 2405 @;146846:4 345 896 46 9189846:1 38;8>8B :13 2= :4678B6 5 71674@:1 34 5642 34 =4; 2405631 =4 @; >464;; =6 71;;846:4 4; 64742;81 =4 45 7163=7:1; 71;:; 5642 34 =4; 9>6:87. E5 # 34 17:=?;4 ;458B 1:;1 4@4;8946:1 716 45 =4 ;42=5:B 45 @;1:1:8@1 345 >464;31; 457:;871 45 7=5 @;13=7 =6 71;;846:4 716:86= @;:8; 345 9>64:8291. E5 382@128:81 716282: 46 =6 38271 345>31 34 71?;4 =4 ;1:? 5;43431; 34 2= 44 46:;4 512 @1512 34 =6 896 @4;9646:4. D12 7163=7:1;42 76 =6 716:7:1 342586:4 =61 46 5 1;855 345 38271 < 1:;1 46 45 44 < 9?12 4:;4912 865946:4 =43?6 =68312 =6 >56B94:;1 @; 74;;; 45 78;7=8:1. E5 >56B94:;1 86387? =4 9846:;2 45 38271 >8;; 24 @;13=78; =6 71;;846:4 716:86=. A5 @;13=78; 4547:;87833 @;:8; 345 9189846:1 9476871 F;3< 8646:B 45 >464;31; 457:;871 @4;1 Q6 :=84;16 =4 :;627=;;8; 012 @; =4 24 7162:;=<4;6 >464;31;42 487846:42 < @; =4 24 7454;; Q6 92 5 R415=78B6 I63=2:;85 :9?86 =4 64742;81 =4 :;627=;;84;6 ;812 012 @; =4 24 74@:;6 52 5642 34 79@1 2: =4 J942 C54; M455 46:;B 42746 46 #$ 7=631 @=?587B 2= :;?1 :8:=53 1 #ore las l(neas de fuer)a de *araday 46 45 =4 49@54? 45 546>=4 9:49:871 =4 ;4=4;6 512 3427=?;89846:12 34 F;3<. T9?86 46 #$ M455 34912:;B =4 512 79?812 457:;8712 < 9>6:8712 24 @;1@>?6 7191 1632 < 865946:4 46 #! 2482 012 342@=2 34 5 9=4;:4 34 F;3< @=?587B 2= !reatise on Electricity and Ma%netism 46 45 =4 ;471617 2= 34=3 716 F;3<. D=;6:4 512 Q5:8912 94242 34 # F;3< 3428B 2= :4678B6 78 45 42:=381 34 5 8346:833 34 5 4547:;87833 @;13=783 @1; 384;46:42 947682912 7191 >464;31;42 4547:;12::8712 74532 15:872 :4;91@;42 863=778B6 < @4742 457:;8712. P; 4551 554B 7?1 =6 9@58 ?Q2=43 ?8?581>;87 21?;4 447:12 28985;42 34 52 384;46:42 1;92 34 4547:;87833 ;4@8:84631 512 4@4;8946:12 @4;1 46 9=72 17281642 1?:46 ;42=5:312 384;46:42 34 512 =4 ?6 ;4@1;:31 512 =:1;42 51 =4 51 554B 38240; @;:12 34 943878B6 92 @;478212. P4;1 45 1?4:81 34 :131 42:1 4;
34:4;986; 5 4;334; 6:=;54 345 42:31 4547:;1:B6871. E6 @;894; 5=>; :46 =4 912:;; =6=4 51 7;4 8;94946:4 =4 :132 52 4547:;8783342 8634@463846:4946:4 34 7B91 ?6 2831 >464;32 4;6 836:872. D42@=2 4; 64742;81 34:4;986; = 4; 51 =4 @;13=7 424 42:31 34 :4628B6 7=<1 ;459846:1 5 74;;; 45 78;7=8:1 >464;? =6 71;;846:4 < 7B91 2: 2= 4 >464;? =6 79@1 9>6:871. P1; 449@51 46 = 716282:4 45 42:31 4547:;1:B6871 46 =6 7453 4547:;15:87 1 46 =6 2B5831 8256:4[ E5 4946 7=833121 345 46B94615234 54<42 342719@12878B6 554B F;3< 46=678; 7=6:8::82 4547:;15:87 34 5 4547:;1=987. D4 = 964; =6 76:833 33 34 4547:;87833 42:? 46 ;4578B6 716 512 @;13=7:12 34 5 342719@12878B6 4547:;15:87[ L @;894; 54< 34 5 4547:;1=987 42:?5474 =4 5 92 58?4;3 46 =6 4547:;131 42 @;1@1;78165 5 76:833 34 4547:;87833 =4 24 74 @2; :;2 34 5 215=78B6 < 5 24>=63 54< 612 3874 =4 @; 2=2:6782 384;46:42 45 @421 34@128:31 @1; =6 76:833 34 4547:;87833 42 @;1@1;78165 2= 71;;42@163846:4 @421 =9871 4=8546:4. P; 449@5887; ;47=;3424 =4 45 @421 4=8546:4 345 1>461 42 # 2= @421 :B9871 42 $ < 2= @421 91547=5; . E6 ## H4;966 16 H45915: 2405B =4 @; =4 42:2 54<42 :=84246 246:831 4; 64742;81 =4 5 8>=5 =4 5 9:4;8 5 4547:;87833 24 @=384; 38838; 46 @4=402 =683342. E6 1:;2 @5?;2 42:1 =4; 3478; =4 ? :1912 34 4547:;87833. H< =4 2405; :9?86 =4 F;3< @;1@=21 3; 45 619?;4 34 electr+lisis 5 ;=@:=; 34 9157=52 @1; =6 71;;846:4 457:;87. L59B electrolito 5 215=78B6 :;2 34 5 7=5 5= 5 71;;846:4 electrodos 52 ;8552 34 94:5 86:;13=7832 46 5 215=78B6 < 48:B 559;542 polos opuestos @=42 34912:;B =4 61 4;6 @1512 34 =4;. A5 4547:;131 @128:81 54 559B ánodo < 5 64>:81 cátodo. A 52 7;>2 46 9189846:1 :;2 34 5 215=78B6 52 559B iones, =4 =84;4 3478; 84;1 46 >;84>1. Y 512 81642 =4 86 46 38;4778B6 5 6131 512 559 1 aniones < 512 =4 24 38;8>46 5 7:131 cationes. A 716:86=78B6 F;3< 912:;B 4@4;8946:5946:4 =4 512 719@1646:42 34 =6 25 ?86;8 46 5 215=78B6 98>;?6 46 38;47781642 1@=42:2 2: 24; 34@128:32 46 52 :4;986542. P; =2:887; :5 719@1;:9846:1 ;>=;78B6 78 5 :4;9865. D4 42: 964; F;3< @;1?B 5 8346:833 34 52 4547:;8783342 < 3492 91:831 @1; 5 =6833 34 512 46B94612 28712 912:;B =4 5 4547:;87833 61 2B51 :46 =4 4; 716 5 86833 =987 7191 < 51 2? 45 98291 D< 2861 =4 4; ;42@162?54 34 455 Philosophical !ransactions # @;;1 #. C16 45 913451 3427;8:1 46 45 @;;1 6:4;81; 912:;B :9?86 =4 52 :4;986542 61
4;6 52 =4 7:=?6 382:678 2861 =4 4;6 52 =4;2 86:4;91547=5;42 >464;32 @1; 5 :4628B6 89@=42: @1; 5 =4; 457:;87 52 ;42@162?542 34 5 342719@12878B6 =987. D4 2=2 42:=3812 46 4547:;1=987 ? 3=8;831 =6 828B6 =4 6384 46 424 91946:1 @124. I6878B 46:16742 2=2 42:=3812 21?;4 512 38457:;8712 < 46 ## 342;;155B :13 =6 :41; 714;46:4 34 5 4547:;87833. E6 #" 342@=2 34 171 012 34 :;?1 86:4621 2=;8B =6 :=4 34 64;812 345 7=5 ;45946:4 6=67 24 ;47=@4;B. D=;6:4 512 28>=846:42 78671 012 =4 867@ 34 716746:;; 2= 946:4 46 512 46B94612 457:;8712 < 9>6:8712 < 24 34387B 46 79?81 52 5?1;42 34 5 R1<5 I62:8:=:816 < 34 6=41 5 716346278B6 34 512 >242. E6 # 81 =6 84 34 3427621 S=8 @4;1 :9?86 @=?587B =6 :;?1 46 31634 @;1?? 2= 2:82778B6 =4 2B51 512 :1912 34 '127187 4;6 719@:8?542 716 512 46B94612 34 7163=778B6 < 61 7163=778B6 46 7=4;@12. E2:4 :;?1 42:?547 45 868781 34 1:;1 @4;8131 34 7:8833 =4 24 81 ;41;31 @1; =6 7;: 34 *85589 T19216 (51;3 K4586% =846 54 71946:B 45 8:1 34 2= :;:9846:1 9:49:871 34 52 5642 34 79@1 46 5>=612 @;1?5492 < 3492 54 2=>8;8B 5>=612 4@4;8946:12 @; @;1?; 2=2 ;42=5:312. U61 34 42:12 4@4;8946:12 =4 F;3< < ? 86:46:31 46 # 716282: 46 4986; 45 447:1 34 5 778B6 457:;87 @5873 =6 38457:;871 21?;4 5 5= @15;83. R458B 45 4@4;8946:1 @4;1 61 1?:=1 2861 512 982912 ;42=5:312 64>:812 =4 2: 46:16742 286 49?;>1 1; 61 ?6316B 45 @;1?549 @=42 < 2? =4 512 46B94612 457:;8712 < 9>6:8712 42:?6 71647:312. O?:=1 5= @15;83 34 5 ;4548B6 46 =6 42@41 < 5 81 @2; :;2 34 384;46:42 943812 7;82:5 34 7578: :=;9586 4:7. 8694;212 46 =6 79@1 9>6:871 286 =4 24 384; 5>Q6 79?81 46 5 @15;878B6. SB51 2: =4 49@54B =6 83;81 34 5:1 63874 34 ;4;778B6 =4 5 98291 7162:;=6:871. E2:4 42 45 447:1 F;3< 3427=?84;:1 45 34 24@:849?;4 34 #. E2:1 :9?86 54 2=>8;8B =4 45 9>64:8291 61 4; =6 @;1@8433 34 5>=62 2=2:6782 7191 45 84;;1 45 6=45 < 45 71?5:1 2861 =4 34? 42:; @;4246:4 46 :13 5 9:4;8. N1 :1312 512 9:4;8542 ;42@16346 34 5 9829 964; 6:4 45 79@1 9>6:871. A5>=612 7191 45 84;;1 24 58646 52 5642 345 79@1 9>6:871 < 51 86:4628876 46 2= 86:4;81; 1:;12 7191 45 ?829=:1 51 746 :;624;25946:4 52 5642 34 79@1 9>6:871 52 5642 34 79@1 34< 2= 86:4;81;. F;3< parama%netos 3461986B 4@=52631 512 @;894;12 512 24>=6312 diama%netos.
A 716:86=78B6 < 21;@;46346:4946:4 @=42 28 =?84; :46831 ;42=5:312 @128:812 ?; 3427=?84;:1 45 42@6 345 4547:;B6 ;458B 1:;1 4@4;8946:1 716 =6 559 715173 46:;4 512 @1512 34 =6 896 5 =4 86<47:B 2542 34 21381 < 58:81 @; 42:=38; 2= 42@47:;1 @4;1 61 @=31 34:47:; 5:4;781642 @1; 45 79@1 9>6:871 =6=4 012 92 :;34 46 #"$ Z4496 2 1?24;B 45
34231?59846:1 34 52 5642 42@47:;542. E5 447:1 Z4496 :=1 =6 @@45 9=< 89@1;:6:4 46 45 42:=381 34 5 42:;=7:=; < @;1@843342 9>6:872 34 512 :1912 < 46 @;:87=5; 345 42@6 < 345 91946:1 9>6:871 345 4547:;B6. F865946:4 2= 828B6 =688731; 34 5 6:=;54 51 554B 3475;; 46 2= '4;86 L47:=;4 34 # :8:=53 O6 :4 P1228?54 R45:816 1 G;8:< :1 E547:;878:< =4 L 5;> < 7162:6:4 @4;2=28B6 34 =4 :132 52 =4;2 34 5 6:=;54 216 9=:=946:4 < 24 :4684631 =6 34 =6 1;8>46 719Q6 1 284631 9234@463846:42 ?846 96842:781642 384;46:42 @134; =63946:5 946=31 94 55431 @462; 46 5 @128?85833 34 42:?5474; 94386:4 5 4@4;8946:78B6 =6 71648B6 46:;4 5 >;433 < 5 4547:;87833 86:;13=784631 2 5 @;894; 5 >;=@1 34 :5 1;9 =4 5 7346 34 52 98292 8675=<4631 5 9>64:8291 52 =4;2 =9872 < 5 751; 58>=4 :6:2 < :6 ;832 96842:781642 34 5 =4; 94386:4 ;45781642 719=642. S= Q5:89 7164;4678 6:4 5 R1<5 I62:8:=:816 =4 45 34 =681 34 #$ 7=631 :46 24:46: 012. C=:;1 012 6:42 46 ## 24 54 @;1@1;7816B =6 34 52 C22 34 G;78 < F1; 34 5 ;486 V87:1;8 < 9=;8B 6=44 012 92 :;34 45 34 >12:1 34 #$!. L 4:4628B6 @;1=63833 :;?1 34 F;3< @=434 ;42=98;24 46 42: 78: 34< L. P. *855892345"& C191 '4;458=2 F;3< =4 =6 =9871 65:871 34 7162834;?54 ?85833 7191 G<-L=227 < D5:16 =4 @5=3831 @1; 5 719=6833 7846:87 @1; 2= :;?1 21?;4 >242 7191 O4;2:43 < A9@X;4 7;4B =6 6=4 @17 46 45 42:=381 345 4547:;19>64:8291 7191 F;42645 < Y1=6> 81 716:;8?=781642 =63946:542 5 :41; 34 5 5= 7191 28; H=9@;< D< =4 =6331; 34 5 4547:;1=987 286 49?;>1 384;4678 34 42:12 19?;42 :;?B 728 289=5:64946:4 46 :1312 42:12 79@12. S=2 74682 24 467=46:;6 46 =6 91342: :=9? 46 45 74946:4;81 34 H8>>:4. E5 85B211 34?4 24; =6 19?;4 382@=42:1 427=7; :132 52 2=>4;46782 =>; @1;34 2 :464; 98291. N1 34?4 34;24 865=8;@4;1 @1;34:4;98631 52 @;846782 61 34?4 8@B:4282 1;8: 5>=6 61 @4;:46474; 427=45 5>=6 46 317:;86 61 @1244; 942:;1 5>=61. N1 34?4 74@:; 7;8:4;812 34 =:1;833 2861 34 ;45833. L 4;33 34?4 24; 2= 1?4:81 @;89;81. S8 42:2 7=583342 24 >;4> 5 5?1;812833 @=434 46 4;33 2@8;; ?5; 346:;1 345 :49@51 34 5 6:=;54. MICHAEL FARADAY.
REFERENCIAS
E;642:1 E. G55168. (I6:;13=778B6 < 61:2%. os fundamentales. -Michael *araday-. nvesti%aciones electricidad. S4;842 I-V. EUDEBA "!.
experimentales
de
E;642:1 E. G55168. (I6:;13=778B6 :;3=778B6 < 61:2%. os *undamentales. -Ale/andro 0olta-. a invenci+n de la pila el1ctrica. EUDEBA "$.
L. P. *855892. M8745 F;3<. Dictionary of #cience Bio%raphy. V15. IV @@. !-. A94;876 C1=6785 1 L4;643 S1784:842 "! 719@8531;& C. C. G85582@84. E6 42:4 :;?1 24 @;4246: =6 828B6 >464;5 34 5 83 7846:87 34 F;3< < 24 658 5 865=4678 345 913451 34 '127187 46 :132 2=2 8642:8>781642. A= 7191 46 5 ;44;4678 " 45 :191 34 '127187 42 34 6:=;54 =63946:5 @=42 24 3874 =4 =6 719?8678B6 34 42:12 :1912 612 3 512 454946:12 =98712 < =6 719?8678B6 34 454946:12 612 3 512 719@=42:12 =98712. D. K. C. M7D1653. *araday, Max"ell y 2elvin. "$$.
EUDEBA
H. I. S;586 F;19 F;3< :1 :4 D<691. #cientific American 9<1 34 "$. $ E. C. *:216. R4@;13=7:8162 1 P;86:2 D;86>2 63 P86:86>2 1 I6:4;42: 86 :4 H82:1;< 1 P<2872. A94;876 J1=;65 1 P<2872 # @. #! ". ! E. G. D. C146. T1;3 A?215=:4 Z4;1. American #cientist, $ "!!. # K. M463452216. !he 3uest for Asolute 4ero . M7G; H855 "$$. " L. P. *855892. F;3< 63 :4 S:;=7:=;4 1 M::4;. Contemporary Physics "$ . L. P. *855892. F;3<\2 D82714;< 1 E547:;19>64:87 I63=7:816 Contemporary Physics, "$-"$ . V624 52 ;44;46782 8675=832. R. G;7 T1;;42.Michael *araday. CONALEP L89=2 "##. *. S. K6874;?174; (719@.% Classics of modern science . '4716 P;422 '12:16 "! "$. A= @;474 ;489@;421 45 ;:7=51 34 H. D< O6 S194 N4 @461946 1 C49875 C6>42 P;13=743 ?< E547:;878:< :1931 34 !ransactions of the $oyal #ociety of ondon, 5431 45 " 34 61849?;4 34 #!.
D83 M. K68>:. (C5288778B6 4 86:;13=778B6%. Classical #cientific Papers. Chemistry. S47163 S4;842 1 Papers on the Nature and Arran%ements of the Chemical Elements. A94;876 E52484; "!. N. J. N4;242286. *araday to Einstein5 Constructin% Meanin% in #cientific !heories. K5=4; A734987 P=?5824;2 L163;42 "#. L. L. *<:4. '127187 63 P;:8754 T41;< . Nature, " 34 4?;4;1 34 "! @@. #-#. A= 24 74 =6 75; < ?455 4@12878B6343486:4;2 5 :41; 34 '127187 < 24 36 52 ;44;46782 1;8>86542 < 2= :;3=778B6 5 86>52. $ ';9 34 S6. El inventor del porvenir. 6ames Cler7 Max"ell. C16241 N78165 @; 5 C=5:=; < 52 A;:42 "". C154778B6 V84;12 345 C161789846:1. ! I27 A2891 Breve historia de la 8u(mica. A586 E38:1;85 6Q9. #. Momentos estelares de la ciencia. A586 E38:1;85. 6Q9. !"". &n Chemistry. A671; '112 EUA "!. # J. J462. 9istoria de la f(sica. M871 FCE (C154778B6 ';48;812 6Q9. #% . 43878B6 46 42@015 "$. " G4;53 H15:16. ntroducci+n a los conceptos y teor(as de las ciencias f(sicas. R44;: "!". F;6 G;446<. 6ohn Dalton and the Atom. C1;6455 U684;28:< P;422 "$$.
II. LÍNEAS FÍSICAS DE FUER-A: UNO DE LOS E/ S DE AHIADO DE MAX2ELL
FARADAY
0 3
E. LEY-KOO RESUMEN
S4 ;482 46 42:4 7@:=51 5 415=78B6 34 52 8342 21?;4 52 5642 34 =4; 342;;15532 @1; F;3< 51 5;>1 34 2=2 8642:8>781642 46 :1;61 46B94612 457:;8712 9>6:8712 < B@:8712 34234 2= 71674@78B6 868785 34 422 5642 7191 ;4@;4246::82 34 52 38;47781642 246:8312 < 9>68:=342 34 52 =4;2 ;42@47:82 2: 2= 71646789846:1 34 =4 52 98292 :466 =6 482:4678 287. S4 85=2:; 5 1@12878B6 =4 422 8342 34 F;3< 46716:;;16 46:;4 9=712 34 2=2 716:49@1;6412 46 716:;2:4 716 5 8671;@1;78B6 34 52 98292 46 45 342;;1551 34 5 :41; 386987 345 79@1 4547:;19>6:871 @1; M455.
INTRODUCCI4N
PARTE 345 ::=51 34 42:4 :;?1 U61 34 512 ?4?2 34 F;3< 716 45 7=5 24 6=678B 5 @;4246:4 716:;8?=78B6 5 S89@1281 M8745 F;3< @1; 512 3127846:12 012 34 2= 6789846:1 24 4271>8B 2?84632 34 =4 5 61 :=1 812 @4;1 2 9=72 8642:8>781642 4 8342 ;=7:4;2. E5 :8:=51 42: 217831 =6 6731: 21?;4 45 6=6781 @Q?5871 34 F;3< 34 2= 3427=?;89846:1 345 46B9461 34 863=778B6 4547:;19>6:87 46 =6 34 52 7164;46782 =4 387:? 512 84;642 @1; 5 6174 46 5 R1<5 I62:8:=:816. C=631 F;3< 381 716174;34=4=646896 =62442@8;5 59?;4 =4 457:;87 24 9=445>=846 46 5 345 478633 863=7434=6 71;;846:4 @Q?5871 54 @;4>=6:B& P; = 28;4 421[ < 5 ;42@1638B& P; = 28;4 =6 ?4? ;4786 67831[ < E5 547:1; 86:4;4231 @=434 544; 46 45 58?;1 !he *eynman ectures on Physics 45 @;138>8121 342;;1551 34 5 :476151> 457:;87 @;:8; 34 424 ?4? 8675=<4631 2= 89@7:1 46 9Q5:8@542 7:883342 =962. E5 ?4? =4 865946:4 24 4271>8B @; 5 @;4246:78B6 46 45 289@1281 2 7191 42: 4;28B6 @; 45 @;4246:4 58?;1 554 45 619?;4 34 L642 2872 34 =4; < =4 @3;8631 @1; M455 7191 24 86387 46 45 ;42:1 345 ::=51. E6 42:4 7@:=51 24 ;482 5 415=78B6 34 52 8342 34 F;3< 46 :1;61 52 5642 34 =4; 51 5;>1 34 2=2 8642:8>781642 21?;4 384;212 46B94612 457:;8712 9>6:8712 < B@:8712. S4 342:7 7B91 512 3427=?;89846:12 2=742812 34 F;3< 46 45 42:=381 34 4212 46B94612 51 554;16 34 2= 71674@78B6 868785 34 52 5642 34 =4; 7191 ;4@;4246::82 34 5 38;4778B6 246:831 4 86:462833 34 52 =4;2 98292 46 73 @=6:1 345 42@781 2= 71646789846:1 34 =4 422 5642 :466 =6 482:4678 287. T9?86 24 85=2:; 5 1@12878B6 =4 52 5642 34 =4;2 @;1@=42:2 @1; F;3< 46716:;;16 46:;4 9=712 34 2=2 716:49@1;6412. E5 :;?1 4@4;8946:5 < 512 3427=?;89846:12 34 F;3< :=84;16 9@581 ;47161789846:1 3=;6:4 2= 83 @4;1 2=2 71674@781642 :4B;872 8675=<4631 5 34 52 5642 34 =4; 61 =4;16 74@:32 46 424 @4;8131. P;:4 34 424 ;471 24 @=434 46:4634; 5 :19; 46 7=46: =4 46 5 @;894; 98:3 345 28>1 XIX @;4547 5 834 34 778B6 382:678 < =4 5 287 :4B;87 < ? 31@:31 @546946:4 45 546>=4 9:49:871 @; 2= 1;9=578B6 < 342;;1551. E6 716:;2:4 =6=4 52 71674@781642 34 F;3< :466 =6 ?24 4@4;8946:5 38;47: < 2= 86:=878B6 287 42:? 9=< 342;;1553 2=2 8342 21?;4 52 5642 34 =4; 24 716:;@166 5 834 34 778B6 382:678 < 3492 5 61 ?5; 45 546>=4 9:49:871 5 61 @=31 @;4246:; 2=2 8342 46 424 546>=4 @; 24; 46:463831. A1;:=63946:4 @; 45 42:=381 34 512 46B94612 4547:;19>6:8712 M455 28 74@:B 424 ?4? 34 F;3< 7863151 2= 831 82:863151 716 52 ;1@2 345 546>=4 9:49:871 < 3492 716:;8?=6:871.
A2 46 5 24778B6 :8:=53 D4 5893=;2 34 84;;1 5642 2872 34 =4; 24 3427;8?46 5>=62 34 52 8642:8>781642 4@4;8946:542 ;45832 @1; F;3< < 2=2 86:4;@;4:781642 34 512 46B94612 1?24;312 =4 51 7163=4;16 ;4716174; =4 52 5642 2872 34 =4; 7162:8:=<46 45 71674@:1 @;1@831 @; 3427;8?8; 512 46B94612 4547:;19>6:8712. L12 :;?12 1;8>86542 34 F;3< @=4346 24; 42:=38312 46 2= 1?; Experimental $esearches in Electricity (#-#% < 46 2= Diario de laoratorio (#-#$% =4 316B 5 R1<5 I62:8:=:816. E6 5 24778B65:8:=53 T41; 386987447:8946:4 345 79@1 4547:;19>6:871 24 85=2:; 1;9 46 =4 M455 @3;86B @;1918B < 342;;155B 52 8342 34 F;3< 21?;4 52 5642 2872 34 =4; 7=5986631 716 2= 26:4282 34 5 3427;8@78B6 =68873 34 512 46B94612 457:;8712 9>6:8712 < B@:8712. L 24778B6 :8:=53 A5>=62 51;42 34 =45512 @1512 24 34387 85=2:;; 5 4;:85833 34 1:;12 :;?12 4 8342 34 F;3< 512 7=542 :=84;16 =4 42@4;; 384;46:42 @4;81312 34 864;678B6 @; 24; ;4716178312 @;478312 < 342;;155312 @1; 7846:8712 34 @172 92 ;47846:42. A5>=612 34 4212 1:;12 ?4?2 34 F;3< 24 8675=<4;16 46 45 289@1281 < 2=2 ?81>;2 @;4746 46 42:4 15=946.
DE LIMADURAS DE HIERRO A LÍNEAS FÍSICAS DE FUER-A
D45 :;?1 34 F;3< 342:76 2= ?85833 4 86>4681 4@4;8946:5 =4 51 7163=4;16 3427=?;8; 46B94612 89@1;:6:42 2 7191 2= @4;244;678 46 45 42:=381 34 4212 46B94612 =4 54 @4;98:8B 71674?8; 512 71674@:12 754 @; 3427;8?8;512 < 46:4634;512. E6 42: 24778B6 24 ;4826 5>=62 34 2=2 8642:8>781642 4@4;8946:542 74;7 34 46B94612 34 863=778B6 4547:;19>6:87 863=778B6 4547:;12::87 447:12 9>6:8712 21?;4 5 5= @;9>64:8291 < 389>64:8291 46 42:4 @;17421 34 ;4828B6 24 85=2:; 5 415=78B6 34 52 8342 34 F;3< 21?;4 52 5642 34 =4;. C191 6:474346:42 34 422 8642:8>781642 =4 5 ;458B 34 # # 24 34?46 9467816; 45 3427=?;89846:1 345 4547:;19>64:8291 @1; 46 34 # 45 42:=381 282:49:871 :6:1 4@4;8946:5 7191O4;2:43 :4B;871 512 < 447:12 9>6:8712 34?8312 71;;846:42 457:;872 @1; A9@X;4 '81: < S;: 46 512 012 2=?247=46:42. L 89@1;:678 34 42:4 3427=?;89846:1 24 34?4 =4 @4;98:8B ;4716174; =4 482:4 =6 71648B6 46:;4 512 46B94612 457:;8712 < 512 46B94612 9>6:8712 512 7=542 2: 424 91946:1 ?6 2831 1?24;312 < 42:=38312 @1; 24@;31. E6 5 373 34 ## 512 8642:8>31;42 34 4212 46B94612 8675=831 F;3< 42@47=5;16 < 4@4;8946:;16 21?;4 45 46B9461 864;21 5
4547:;19>64:8291 42 3478; 5 >464;78B6 34 447:12 457:;8712 @;:8; 34 =6 282:49 9>6:871. N86>=61 :=1 8:1 46 4212 012 @4;1 F;3< 2 51 51>;B 5 86878;24 5 28>=846:4 373. E5 6:474346:4 34 52 5642 34 =4; @; 82=58; 512 447:12 34 1;846:78B6 2178312 =6 896 24 ;4916: 2: ;812 28>512 6:42 34 5 @17 34 F;3<. P4;4>;86=2 52 42:=38B 46 45 28>51 XIII =2631 >=2 9>64:832 < G85?4;: 52 @;13=7 46 45 28>51 XVII =2631 5893=;2 34 84;;1 9?12 =2?6 89642 34 1;9 42;87 512 =4 559?6 :4;;4552. L 8>=; II. :193 345 D8;81 34 F;3< (#-#% 85=2:; 45 =21 1;846:78B6 34 >=2 9>64:832 46 5 478633 34 34 5 5 71;;846:4 457:;87 46 =6 7163=7:1; ;47:1 71647:31 52 :4;986542 P (@128:8% < N (64>:8% 34 =6 @85 15:87 @; 82=58; 512 447:12 9>6:8712 ;4786 3427=?84;:12 @1; O4;2:43. L 8>=; II. :193 34 52 nvesti%aciones experimentales en electricidad (46 3456:4 IEE #% < =4 1;9 @;:4 345 :;?1 :8:=531 D4586478B6 34 5642 9>6:872 34 =4; 94386:4 5893=;2 34 84;;1 9=42:; 5 86758678B6 34 F;3< 51 5;>1 34 2= 83 34 8642:8>31; @1; 424 94381 @; 4@51;; < @164; 34 968842:1 512 447:12 34 282:492 9>6:8712 8675=<4631 89642 (-$% 71;;846:42 457:;872 (!-% < 9:4;8542 (-%. A 716:86=78B6 24 74 =6 ;471;;831 @1; 5>=612 34 2=2 :;?12 512 7=542 716:;8?=<4;16 7164674;51 34 =4 52 5642 34 =4; 9>6:872 < 457:;872 :466 482:4678 @;1@8.
F&5ur) II.1. D&s6os&t&7os 6)r) &*ustr)r *) or&e8t)'&98 +e )5u)s ;)58et&<)+)s e8 *) 7e'&8+)+ +e u8) 'orr&e8te e*='tr&'): )% D&s'o +e D)7,0 >% C)) +e 7&+r&o +e F)r)+),0 '% T)?uete +e ;)+er) +e F)r)+), , +% T)698 +e 'or'o +e F)r)+),.
F&5ur) II.@. De*&8e)'&98 +e *8e)s ;)58=t&')s +e Buer<) ;e+&)8te *&;)+ur)s +e &erro.
E5 46B9461 34 863=778B6 4547:;19>6:87 =4 3427=?84;:1 < 42:=3831 282:49:87946:4 @1; F;3< 46 512 @;894;12 012 34 5 373 34 #-#. E6 52 312 3732 28>=846:42 5 716:;8?=78B6 34 9=< 384;212 46B94612 34 4547:;87833 9>64:8291 < B@:87. D42@=2 @;8678@812 34 5 373 34 ##$ 2=2 8642:8>781642 24 716746:;;16 46 5 @58778B6 34 5 863=778B6 4547:;19>6:87 @; 4@51;; < 9438; 52 =4;2 9>6:872. E47:8946:4 34 52 486:86=44 24;842 34 2=2 EE 52 312 @;894;2 5 6146 < 52 312 Q5:892 42:6 3438732 384;46:42 34 34 42452 46B9461. 716:86=78B6 5>=612 342@47:12 512 ::=512 247781642A34 422 24;842 24 =494678166 85=2:;6 @=6:12 754 345 46B9461 < 746 ;44;4678 52 5642 34 =4; 9>6:87. E6 5 S4;84 34 61849?;4 34 # 52 247781642 . I63=778B6 34 71;;846:42 457:;872 < . E15=78B6 34 4547:;87833 @;:8; 34 9>64:8291 716:84646 5 3427;8@78B6 34 512 4@4;8946:12 46 512 =4 F;3< 34:47:B @1; @;894; 4 52 71;;846:42 457:;872 46 78;7=8:12 7163=7:1;42 863=7832 :6:1 @1; 1:;12 78;7=8:12 716 71;;846:4 7191 @1; 89642 @4;9646:42. E6 5 S4;84 II 34 387849?;4 34 # 5 24778B6 $ 24 :8:=5 C1946:;812 >464;542 4 85=2:;781642 34 5 =4; < 38;4778B6 34 5 863=778B6 9>64:1457:;87 46 >464;5. L S4;84 I) 34 464;1 34 # 71;;42@1634 5 24778B6 < 7162: 34 512 4@4;8946:12 S1?;4 5 865=4678 @1; 863=778B6 34 =6 71;;846:4 457:;87 21?;4 2 9829 < 21?;4 5 778B6 863=7:8 34 71;;846:42 457:;872 46 >464;5. L S4;84 ))VIII 34 86542 34 # 71;;42@1634 5 24778B6 :8:=53 S1?;4 5642 34 =4; 9>6:87 2= 7;7:4; 34868:81 < 2= 382:;8?=78B6 346:;1 34 =6 896 < :;2 345 42@781. L 8>=; II. :193 34 42 S4;84 85=2:; 512 4@4;8946:12 71;;42@163846:42. L S4;84 ))I) 34 # 7162: 34 :;42 247781642 =4 216 5 247=45 34 4212 4@4;8946:12& 24778B6 . S1?;4 45 =21 34 5 71;;846:4 9>64:1-457:;87 863=783 7191 =6 @;=4? < 94383 34 =4;2 9>6:872 24778B6 $. S1?;4 5 76:833 < 382@12878B6 >464;5 34 52 =4;2 34 =6 896 7=631 24 2178 716 1:;12
89642 < 24778B6 !. D4586478B6 34 5642 34 =4; 9>6:87 94386:4 5893=;2 34 84;;1.
F&5ur) II.. E6*or)'&98 +e *)s *8e)s +e B uer<) ;)58=t&') +e8tro , Buer) +e u8 &;8 6or e* ;=to+o +e *) 'orr&e8te &8+u'&+) e8 u8 )*);>re.
E6:;4 #! < ## F;3< 49@;4638B 2=2 8642:8>781642 34 4547:;12::87 21?;4 52 =4 427;8?8B 52 S4;842 )I )II < )III 51 5;>1 34 52 7=542 342;;155B 5 24778B6 # :8:=53 S1?;4 5 863=778B6 42::87. A5>=612 ;42=5:312 34 42:2 8642:8>781642 =4 F;3< =:858B @; 1;9; 2=2 8342 21?;4 5642 34 =4; 457:;87 @;4746 46 52 2=?247781642 & I63=778B6 =6 778B6 34 @;:7=52 716:8>=2 & I63=778B6 46 5642 7=;2 & C@7833 863=7:8 42@4787 $& R42=5:312 >464;542 21?;4 5 6:=;54 34 5 863=778B6 < "& D427;> 382;=@:8 ?1 5 1;9 34 74@8551. L 8>=; II. :193 34 5 Q5:89 2=?24778B6 85=2:; 5 82=5878B6 34 52 5642 34 863=778B6 :;2 34 52 5642 5=986122 34 3427;> 345 74@8551 457:;871 46 384;46:42 282:492 < 46 384;46:42 @128781642 ;45:82.
F&5ur) II.. &su)*&<)'&98 +e * 8e)s +e &8+u''&98 e*e'trostt&') ) tr)7=s +e *)s *8e)s +e +es')r5) +e 'o8+u'tores e8 Bor;) +e 'e6&**o ')r5)+os.
F;3< 3427=?;8B 46 # 45 447:1 =4 554 2= 619?;4 < =4 42 45 :49 34 5 8642:8>78B6 34 5 S4;84 )I) 24778B6 $& S1?;4 5 9>64:878B6 34 5 5= < 5 85=98678B6 34 52 5642 9>6:872 34 =4; < =4 8675=<4 52 2=?247781642 & A778B6 34 89642 21?;4 5 5= & A778B6 34 71;;846:42 457:;872 21?;4 5 5= < & C162834;781642 >464;542. E6 =6 61: 34 75;78B6 21?;4 45 28>688731 345 ::=51 F;3< 427;8?8B& M8 86:4678B6 4; 4@;42; =4 5 564 34 =4; 9>6:87 42 85=9863 7191 5 T84;; 42 85=9863 @1; 45 S15 1 7191 5 :45;0 42 85=9863 @1; 5 59@; 34 2:;B6191. U2631 =6 ;<1 34 5= @134912 11< @1; 5 38;4778B6 34 523455642 9>6:872 :;2 342405; =6 7=4;@1 5 5:4;78B6 ;<1 < 2= 447:1 B@:871 21?;4 45 11 24 @=434 4; 45 7=;21 34 52 5642 34 5 9829 1;9 46 =4 24 @=434 4; 45 7=;21 34 =6 851 34 83;81 1 34 7=5=84; 1:; 2=2:678 :;62@;46:4 =4 24 74 828?54 94386:4 5 5=& < 42:1 42 51 =4 =824 3478; 716 85=98678B6 7191 24 4@587 46 34:554 46 45 ;:7=51. D4 # # F;3< 42:=38B 512 447:12 9=:=12 46:;4 282:492 9>6:8712 < 384;46:42 9:4;8542. E2:1 =43 85=2:;31 716 52
8642:8>781642 ;4@1;:32 46 52 S4;842 < 247781642 2=?247=46:42& S4;842 )) < ))I 24778B6 !& S1?;4 6=42 7781642 9>6:872 < 21?;4 5 7163878B6 9>6:87 34 :13 5 9:4;8 S4;84 ))II 24778B6 #& S1?;4 5 @15;833 7;82:586 345 ?829=:1 (< 1:;12 7=4;@12% < 21?;4 2= ;4578B6 716 5 1;9 9>6:87 34 =4; S4;84 ))III 24778B6 "& S1?;4 5 7163878B6 @15; 1 34 1:;1 :8@1 34 7=4;@12 389>6:8712 S4;84 ))V 24778B6 & S1?;4 5 7163878B6 9>6:87 < 389>6:87 34 512 7=4;@12 S4;84 ))VI 24778B6 & P134; 34 7163=778B6 9>6:87 < S4;842 ))VI < ))VII 24778B6 & M>64:8291 :912;871. L 8>=; II. :193 34 5 24778B6 ;42=94 45 719@1;:9846:1 34 9:4;8542 389>6:8712 (D% < @;9>6:8712 (P% 46 =6 ;4>8B6 345 42@781 46 5 =4 1;8>865946:4 482: =6 79@1 9>6:871 =681;94. L12 9:4;8542 389>6:8712 @;4246:6 =6 7163=778B6 9>6:87 @1?;4 42 3478; ;43=746 5 :;629828B6 34 5 =4; 9>6:87 2= 719@1;:9846:1 42 651>1 5 34 512 9:4;8542 38457:;8712 46 5 28:=78B6 4547:;12::87. L12 9:4;8542 @;9>6:8712 @;4246:6 =6 9<1; 7163=778B6 9>6:87 4 86:4628876 5 :;629828B6 34 5 =4; 9>6:87. E6 716247=4678 512 7=4;@12 389>6:8712 :846346 914;24 34 ;4>81642 34 =4; 9>6:87 86:462 ;4>81642 34 =4; 9>6:87 94612 86:462 < 512 7=4;@12 @;9>6:8712 @;4246:6 5 :4634678 1@=42:. E6 42: 8>=; 52 312 424;2 D 24 ;4@4546 46:;4 2 @=42 5 =4; 9>6:87 46 5 ;4>8B6 46:;4 9?2 42 9<1; =4 46 52 @128781642 34 52 98292 651>946:4 52 312 424;2 P :9?86 24 ;4@4546 46:;4 2 @=42 1; 5 =4; 9>6:87 46 5 ;4>8B6 46:;4 9?2 42 94612 86:462 =4 46 52 @128781642 34 52 98292. E6 79?81 52 424;2 D < P 92 @;B892 46:;4 2 24 :;46 @=42 D :84634 8; 5 ;4>8B6 34 =4; 9>6:87 92 3?85 46 5 478633 34 P < 2= 4 P :84634 8; 5 ;4>8B6 34 =4; 9>6:87 92 86:462 46 5 478633 34 D. E2 @4;:8646:4 2405; =4 45 71674@:1 34 7163=778B6 9>6:87 86:;13=7831 @1; F;3< 71;;42@1634 51 =4 46 :4;986151> 9134;6 24 559 permeailidad ma%n1tica.
F&5ur) II.. I*ustr)'&98 +e *) 'o8+u''&98 ;)58=t&') re*)t&7) +e esBer)s +&)Br)5;t&')s , 6)r);)58=t&')s0 , +e *)s Buer<)s e8tre e**)s.
E5 9:131 34 :;?1 =4 24 @=434 ;4716174; 46 52 8642:8>781642 34 F;3< 719?86 5 4@4;8946:78B6 @; 4986; 5 5834 34 2=2 8342 < 45 342;;1551 34 8342 716 ?24 38;47: 46 512 4@4;8946:12. L 415=78B6 34 2=2 8342 21?;4 5642 34 =4; 42: 46:;453 34 42: 964; 716 2=2 8642:8>781642 4@4;8946:542
34 512 46B94612 9467816312 46 512 @;;12 6:4;81;42. L :4;986151> 9829 ;454 42 415=78B6& 46 5 S4;84 II 24778B6 $ 3427;8?4 52 7=;2 9>6:872 < 2= ;4578B6 716 5 863=778B6 9>64:1-457:;87 386987 < 486:4 012 92 :;34 716 5 4@4;84678 < 71686 3=8;832 51 5;>1 34 2=2 8642:8>781642 21?;4 46B94612 457:;8712 46 943812 9:4;8542 46B94612 B@:8712 46 943812 9:4;8542 2194:8312 79@12 9>6:8712 < 46B94612 9>6:8712 46 943812 9:4;8542 ;4>;42 =45 :49 < 427;8?4 5 S4;84 ))VIII 24778B6 & S1?;4 52 5642 34 =4; 9>6:87 2= 7;7:4; 34868:81 < 2= 382:;8?=78B6 346:;1 34 =6 896 < :;2 345 42@781. E6 42:4 Q5:891 427;8:1 52 5642 34 =4; 9>6:87 24 ;47161746 61 215946:4 :;2 34 512 447:12 34 1;846:78B6 34 >=2 9>64:832 1 34 5893=;2 34 84;;1 2861 :9?86 94386:4 512 447:12 34 863=778B6 9>64:1- 457:;87 < 9>64:1-B@:87& =6 564 34 =4; 9>6:87 42 =455 564 51 5;>1 34 5 7=5 28 24 9=44 =6 59?;4 :;624;25 46 7=5=84; 34 2=2 312 246:8312 61 < :4634678 5 1;978B6 34 71;;846:4 5>=6 46 45 59?;4 9846:;2 =4 28 24 9=44 46 7=5=84; 1:; 38;4778B6 28 24 @;4246: 42 :4634678 1 42 =455 564 =4 71867834 716 5 38;4778B6 345 44 9>647;82:5871 34 =6 7;82:5 34 ?829=:1 =4 24 9=44 46 =6 246:831 < 1:;1 51 5;>1 34 5 9829. E5 9:131 34 5 71;;846:4 863=783 46 =6 59?;4 46 9189846:1 @4;98:4 42:?5474; =4 52 5642 34 =4; 9>6:87 482:46 :6:1 46 45 86:4;81; 7191 46 45 4:4;81; 34 =6 896 =4 216 7=;2 74;;32 =4 @26 46 =6 @;:4 34 2= 7=;21 :;2 345 896 < =4 5 76:833 34 4552 346:;1 345 896 46 2= 47=31; 42 47:946:4 8>=5 46 =4; 5 76:833 46 7=5=84; 24778B6 34 5 :1:5833 34 52 345 4:4;81;. L2 5642 34 =4; =4; 34 =6 896 24 @=4346 47:; 46 2= 38;4778B6 94386:4 45 =21 34 384;46:42 943812 9:4;8542. E2: ;8433 34 447:12 28712 =4 @1646 46 4834678 52 7;7:4;2:872 34 52 5642 34 =4; 9>6:87 716:;8?=<4;16 =4 F;3< 384; =6 @21 3478281 46 2=2 71674@781642. A 716:86=78B6 24 3427;8?46 5>=612 34 512 :;?12 387816542 :;2 34 512 7=542 F;3< @;4246:B 2=2 8342 92 34868:82 21?;4 52 5642 34 =4;. L12 :;?12 8675=8312 46 52 EE 719@;46346 512 ;:7=512 21?;4 52 8642:8>781642 4@4;8946:542 @=?587312 1;8>865946:4 46 Philosophical !ransactions < 1:;12 ;:7=512 1 719=687781642 @=?587312 46 1:;2 ;482:2 1 3312 716174; @1; 1:;12 943812 46 512 =4 F;3< @;4246:? 2=2 6=412 @=6:12 34 82: 1 42@47=5781642 512 46B94612 8642:8>312. L12 52 28>=846:42 ;:7=512 34 #21?;4 @4;:464746 5 24>=631 >;=@1& S1?;4 5642 34 =4; 9>6:87 @=?58731 46 $oyal nstitution Proceedin%s: S1?;4 45 7;7:4; 2871 34 52 5642 34 =4; 9>6:87 46 Philosophical Ma%a)ine, < S1?;4 52 5642 2872 34 =4; 9>6:87 46 $oyal nstitution Proceedin%s. U6 61: 34 75;78B6 46 45 24>=631 34 42:12 ;:7=512 85=2:; 5 7=:45 34 F;3< 46 5 @;4246:78B6 34 2=2 6=412 @=6:12 34 82: < :9?86 5 ; 4@4;8946:5 34 5 =4 ?;1:;16 4212 @=6:12&
E5 28>=846:4 ;:7=51 716:8464 :6:1 34 6:=;54 42@47=5:8 4 8@1::87 =4 4 @46231 =4 42 92 @;1@831 @; 52 @>862 345 Philosophical Ma%a)ine =4 @; 52 345 Philosophical !ransactions. ...E5 ;:7=51 7191 42 48346:4 42 5 247=45 34 52 S4;842 ))VIII < ))I) =4 42:6 46 @;462 46 Philosophical !ransactions < 34@4634 9=71 46 7=6:1 2= ?24 4@4;8946:5 34 512 ;42=5:312 92 42:;87:12 < 71675=281642 716:468312 46 45512. E6:;4 45 @;894; ;:7=51 < 512 312 28>=846:42 24 @;478 45 79?81 34 @12878B6 34 F;3< 46 5 @;4246:78B6 34 2=2 71674@781642 7191 24 85=2:; 46 45 @;;1 86:;13=7:1;81 345 :4;74; ;:7=51& E6 =6 1728B6 6:4;81; (;48;863124 5 @;894; ;:7=51% 24 3427;8?84;16 < 348684;16 784;:2 5642 46 5 478633 34 =6 896 34 ?;; (=4 216 52 =4 24 746 828?542 5 =2; 5893=;2 34 84;;1 42@151;432 46 5 478633 345 896% < 24 ;4719463;16 @; 4@;42; 716 @;47828B6 5 6:=;54 7163878B6 38;4778B6 < 76:833 34 5 =4; 46 7=5=84; ;4>8B6 33 < 24 46 45 86:4;81; 1 46 45 4:4;81; 34 5 ?;;. E6 424 91946:1 52 5642 24 7162834;;16 46 ?2:;7:1. S86 ?6316; 1 79?8; 63 34 51 =4 24 381 46:16742 1; 24 46:; 46 5 8642:8>78B6 34 5 482:4678 287 @128?54 < @;1??54 34 :542 5642. =84642 342446 ;47162834;; 512 384;46:42 @=6:12 =4 71;;42@16346 42:2 @;:42 34 5 784678 9>6:87 24 @=4346 ;44;8; 52 S4;842 ))VIII < ))I) 46 7=6:1 512 3:12 21?;4 52 5642 representativas 34 =4; < =6 ;:7=51 (45 24>=631% 46 Phil. Ma%. 46 7=6:1 512 ;>=946:12 ;45:812 52 5642 f(sicas 34 =4;. E6 512 312 Q5:8912 ;:7=512 F;3< 61 24 5898: 5 42:=381 34 52 =4;2 9>6:872 2861 =4 7162834; 2=7428946:4 52 =4;2 34 >;8:78B6 5 @;1@>78B6 34 5 5= 52 =4;2 34 4547:;87833 42::87 < 34 4547:;87833 3869872 @; 719@;;52 46:;4 2 < :19;52 7191 @=6:12 34 719@;78B6 46 45 42:=381 34 52 @;894;2. E6 424 @;17421 7=42:816 52 8342 34 778B6 382:678 < 34 7781642 862:6:642 :9?86 2405 45 89@1;:6:4 @@45 =4 34249@40 5 @;424678 34 384;46:42 943812 46 5 17=;;4678 34 512 46B94612 B@:8712 457:;8712 < 9>6:8712 < @56:4 5 86:4;;1>6:4 21?;4 7B91 17=;;46 46 =6 71 @4;47:1. E6 45 ;:7=51 46 Philosophical Ma%a)ine, F;3< 427;8?8B& M8 1?4:81 42 7162834;; = :6:1 45 9>64:8291 42 =6 778B6 382:678 (7191 24 @8462 =4 42 5 >;433% 1 = :6:1 @1244 5 6:=;54 34 1:;12 46B94612 (7191 5 5= < 5 4547:;87833% 7=<2 5642 34@46346 @; 5 719=68778B6 34 =4; 34 >46:42 28712 86:4;943812. L ;4828B6 2194; 34 5>=612 :;?12 34 F;3< ;4583 46 42: 24778B6 :;: 34 ;454; 5 2B583 ?24 4@4;8946:5 34 2=2 71674@781642 :4B;872 21?;4 52 5642 34 =4;. S= @;1@81 71946:;81 21?;4 45 @@45 =4 42:2 5642 =>?6 46 2=2 :;?12 42 45 28>=846:4&
H4 42:31 :6 712:=9?;31 =2;52 < 42@4785946:4 46 982 Q5:892 8642:8>781642 =4 286 =4;4; @=431 ?4;94 @;4=87831 46 2= 1; < 3431 34 24; =6 =4 716 =6 828B6 75;. E6 :131 721 2849@;4 4 :;:31 34 =4 45 4@4;8946:1 24 5 @;=4? < 45 716:;1531; 34 5 :41; < 5 1@868B6 @4;1 68 421 68 45 4946 986=78121 46 @;8678@81 94 6 240531 =4 < 5>Q6 4;;1; 46 2= =21. A2 F;3< 42:? 716467831 34 5 5834 34 52 5642 34 =4; 46 5 3427;8@78B6 < 46:46389846:1 34 512 46B94612 4547:;19>6:8712. TEORÍA DINMICA DEL CAMPO ELECTROMAGN/TICO
U6 9=42:; 34 5 ;4778B6 34 9=712 716:49@1;6412 34 F;3< 46 ;4578B6 716 2=2 8342 21?;4 5642 34 =4; 42 45 28>=846:4 @;;1 34 =6 7;: 34 G41;>4 A8;< =846 4; 2:;B6191 ;45 P4:4; ';51 46 #& E5 447:1 34 =6 896 21?;4 1:;1 896 24 @=434 ;4@;4246:; perfectamente 2=@1684631 =4 784;:2 @;:42 7:Q6 7191 28
5;6 @1; 94381 34 =6 7=4;3 < =4 1:;2 @;:42 7:Q6 7191 28 49@=;6 716 =6 ;. Y 5 ;4@;4246:78B6 61 42 > 2861 =6 7=42:8B6 34 42:;87:1 757=51 6=9;871 < 7=631 42:4 757=51 24 ;458 71645?24 46 5 289@54 54< 345 864;21 345 7=3;31 34 5 382:678 ;42=5:31 ;4@;4246: (6=9;87946:4% 512 46B94612 716 @;47828B6. Y1 @=431 ;42@1634; @1; 42:1 @1;=4 @4;@4:=946:4 42:912 784631 42:4 757=51. Y1 2 21?;4 52 3887=5:342 34 @;43478; 512 447:12 34 5 4834678 46 52 946:42 34 1:;2 >46:42 @4;1 <1 3475;1 =4 38785946:4 @=431 89>86; =4 5>=846 =4 716174 42:4 7=4;31 @;7:87 < 6=9;87946:4 3=34 =6 862:6:4 46 5 2454778B6 46:;4 42: 778B6 289@54 < @;4782 @1; =6 @;:4 < 5>1 :6 >1 < ;86:4 7191 52 5642 34 =4; @1; 5 1:;. E6 716:;2:4 *85589 T19216 < J942 C54; M455 =4;16 512 Q68712 =4 2 :19;16 46 7162834;78B6 5 5:4;6:8 @56:43 @1; F;3<. T19216 =846 92 :;34 24; 51;3 K4586 34234 # @=?587B 45 ;:7=51 :8:=531 S1?;4 5 :41; 9:49:87 34 5 4547:;87833 46 4=858?;81 46 45 Camrid%e and Dulin Mathematical 6ournal, 7=< ?24 4@4;8946:5 =4 45 :;?1 S1?;4 I63=778B6 E2::87 34 F;3< 52 46 5642 34 778B6 863=7:8. C168464 74;8675=832 61:; =4 42 7=;2 @17 F;3< 215946:4 ? 31@:31 52 5642 34 =4; 46 2= 2@47:1 ;4@;4246::81 5 9:49:878B6 34 2=2 8342 @1; T19216 ;41;B 2= 7;44678 46 5 4;7833 < >464;5833 345 9:131 34 ;4@;4246:78B6. D84 012 92 :;34 7=631 F;3< < ? 331 716174; 2=2 8342 21?;4 52 5642 2872 34 =4; < 512 71946:;812 21?;4 52 98292 4;6 651>12 512 34 A5;< 45 146 9:49:871 M455 5 433 34 012 86878B 2=2
716:;8?=781642 5 42:=381 34 5 4547:;87833 < 45 9>64:8291 @;:8; 34 512 :;?12 4@4;8946:542 < 52 71674@781642 :4B;872 34 F;3<. A6:42 34 3427;8?8; 512 :;?12 34 M455 42 86:4;426:4 ;4716174; 52 5898:781642 34 F;3< 46 7=6:1 2=2 7161789846:12 34 9:49:872 < 52 ;1642 34 422 5898:781642. P1; =6 @;:4 5 61 :=1 =6 43=778B6 1;95 46 >464;5 < 94612 Q6 42@4787946:4 46 9:49:872. T9?86 24 3874 =4 ? =6 719@1646:4 ;458>8121. E47:8946:4 F;3< @4;:4647 5 8>5428 26349686 7=<12 24>=831;42 7;446 42:;87:946:4 '8?58. E5 =21 34 512 6Q94;12 @; ;44;8;24 512 7@:=512 46 < 5 4;27=512 345 58?;1 2>;31 42 71;;42@163846:4946:4 9=< 42:;87:1 < @1; 4:4628B6 512 6Q94;12 61 34?46 968@=5;24. D4234 45 @=6:1 34 82: 34 M455 422 5898:781642 34 F;3< ;42=5:;16 @128:82 @; 2=2 :;?12 4@4;8946:542 < 71674@781642 :4B;872. E6 45 !ratado de electricidad y ma%netismo M455 427;8?8B& T5 4 =4 34 ?4648781 @; 5 784678 =4 F;3< 61 =4; =6 9:49:871 3475;31 =6=4 2 =4 =6 @4;47:1 71617431; 34 52 1;92 =63946:542 34 42@781 :849@1 < =4;. E5 61 :=1 5 :46:78B6 34 8615=7;;24 46 52 9=72 8642:8>781642 86:4;426:42 46 9:49:872 @=;2 =4 2=2 3427=?;89846:12 54 ?;6 2=>4;831 28 24 =?84;6 48?831 46 =6 1;9 9:49:87 < :9@171 24 286:8B 1?58>31 1;; 2=2 ;42=5:312 46 =6 1;9 74@:?54 5 >=2:1 9:49:871 34 5 @17 1 34 4@;42;512 46 =6 1;9 =4 512 9:49:8712 @=384;6 :7;. D4 424 9131 5 =43B 46 58?4;:3 34 74; 2= @;1@81 :;?1 34 711;386; 2=2 8342 716 2=2 4712 < 34 4@;42;512 46 546>=4 6:=;5 < 61 :76871. E2 @;8678@5946:4 716 5 42@4;6 34 74; 34 42:2 8342 5 ?24 34 =6 9:131 9:49:871 =4 4 49@;463831 42:4 :;:31. L12 :;?12 :;2 34 512 7=542 M455 6=678B 2= @3;869846:1 345 ?4? 34 F;3< =4;16 2=7428946:4& S1?;4 52 5642 34 =4; 34 F;3< 46 !ransactions of the Camrid%e Philosophical #ociety (# #$% L642 2872 34 =4; 46 Philosophical Ma%a)ine (#$ #$% =6 :41; 386987 345 79@1 4547:;19>6:871 46 $oyal #ociety !ransactions (#$% < 45 !ratado de electricidad y ma%netismo (#!%. E6 45 @;894; :;?1 =2 651>2 34 5=8312 @; 91345; 45 719@1;:9846:1 34 52 5642 34 =4; < 52 @587 @; 3427;8?8; 52 @;1@843342 34 512 38457:;8712 512 89642 @4;9646:42 5 863=778B6 @;9>6:87 < 5 389>6:87 5 863=778B6 9>647;82:587 5 7163=778B6 34 71;;846:4 457:;87 52 =4;2 4547:;191:;8742 5 778B6 34 71;;846:42 74;;32 382:678 < 52 71;;846:42 457:;872 863=7832. E6 45 24>=631 :;?1 =2 651>2 34 B;:8742 91547=5;42 @; ;4@;13=78; 512 447:12 94768712 34 46B94612 9>6:8712 34 71;;846:42 457:;872 34 4547:;87833
42::87 < 34 5 778B6 345 9>64:8291 21?;4 5 5= @15;83. E6 45 @;894;1 M455 427;8?8B& E2 :;2 345 =21 34 651>2 34 42:4 :8@1 =4 4 :;:31 34 1;9=5; 34 =6 964; 71646846:4 < 964?54 422 8342 9:49:872 =4 216 64742;82 @; 45 42:=381 34 512 46B94612 34 4547:;87833. L12 9:1312 216 46 >464;5 512 2=>4;8312 @1; 512 @;174212 34 ;169846:1 =4 24 467=46:;6 46 52 8642:8>781642 34 F;3<... P1; 45 9:131 =4 4 31@:31 42@4;1 74; 48346:4 =4 61 42:1< :;:631 34 42:?5474; =6 :41; 784678 5 =4 61 ;45831 4@4;8946:1 5>=61287 < =43445=6 598:4 34 984649@;42 42 4 912:;; 7B91 94386:4 =6 @58778B6 42:;87: 34 52 8342 < 512 9:1312 34 F;3< 5 71648B6 46:;4 512 9=< 384;46:42 :8@12 34 46B94612 =4 5 3427=?84;:1 @=436 71517;24 34 964; 75; 6:4 5 946:4 9:49:87. P1; 51 :6:1 48:; :6:1 7191 @=43 5 86:;13=778B6 34 7=5=84; 712 =4 61 28; 7191 =6 85=2:;78B6 38;47: 34 512 9:1312 34 F;3< 1 34 52 343=7781642 9:49:872 =4 24 @=436 74; @;:8; 34 45512. M846:;2 46 42:4 @;894; :;?1 M455 215946:4 54 @=21 52 ;1@2 9:49:872 5 ?4? 34 F;3< 46 512 28>=846:42 < 716:;8?==631 @;474 < 5 71;;846:4 34 342@59846:1. E6 45 :4;74;1 52 5642 34 =4; 24 6 7164;:831 46 45 79@1 4547:;19>6:871 < M455 1;9=5B =6 :41; 386987 345 98291. M455 ;4716174 =4 5 :41; 4547:;19>6:87 34 5 5= =4 5 49@4B 342;;155; 46 42:4 :;?1 < 5 @;1@=42: @1; F;3< 46 45 :;?1 Pensamientos sore viraciones de rayos 46 #$ 718678346 46 716:46831 2871 474@:1 =4 46 5 @17 34 F;3< 61 ? 3:12 @; 757=5; 5 4517833 34 5 5=. E6 5 86:;13=778B6 5 !ratado, M455 3427;8?4 52 384;46782 46:;4 512 @=6:12 34 82: 34 F;3< < 34 512 9:49:8712 (G=22 *4?4; R84966 J. < C. N4=966 L1;46 4:7.%& P1; 449@51 F;3< 46 2= 946:4 81 5642 34 =4; =4 7;=?6 :131 45 42@781 31634 512 9:49:8712 84;16 746:;12 34 =4; :;<4631 382:678 F;3< 81 =6 94381 31634 45512 61 84;16 2861 382:678 F;3< ?=27B 45 5=>; 34 512 46B94612 46 52 7781642 ;4542 =4 17=;;6 46 45 94381 45512 24 384;16 @1; 2:824712 34 =4 51 ?6 46716:;31 46 =6 @134; 34 778B6 382:678 =4 7:=? 21?;4 512 5=8312 457:;8712... P1; 51 :6:1 4 :1931 45 @@45 34 ?1>31 92 =4 45 34 =4 < 4 449@588731 =6 9:131 46 4 34 :;:; 34 3; =6 3427;8@78B6 89@;785 34 9?12. N1 3=31 =4 45 1:;1 9:131 :46> 2=2 9858:6:42 < 24; ?85946:4 34463831... S8 @1; 5>1 34 51 =4 4 427;8:1 = @=431 <=3; 5 42:=386:4 46:4634; 512 91312 34 @4629846:1 < 34 4@;428B6 34 F;3< 51 7162834;; 7191 45 51>;1 34 =61 34 982 @;8678@542 1?4:812&
719=687; 1:;12 45 98291 34548:4 =4 <1 98291 4 46716:;31 5 544; 52 nvesti%aciones 34 F;3<. P; 71675=8; 42: 24778B6 24 @;4246: =6 78: 3878165 34 M455 21783 2= Q5:89 7164;4678 @Q?587 46 C9?;83>4 46 #!#& E6 =6 =684;2833 42:912 42@4785946:4 1?58>312 ;4716174; 61 215946:4 5 =6833 34 5 C84678 9829 2861 5 719=68B6 34 512 :;?31;42 34 5 784678. S1912 3492831 @:12 @; 2=@164;345 =4 42:912 = 94;946:4 346:;1 57674 34 716>;4>312 784;:2 78583342 34 42:=381@; :54242:; 7191 9=2412 < 5?1;:1;812 ?8?581:472 < 7164;46782 34 9131 =4 73 =61 34 6121:;12 @=434 42:=38; 51 =4 @;484;. S=@16>1 =4 7=631 52 ?42 24 916:166 5;43431; 34 52 51;42 42 =4 51 746 @1; 5 9845 286 @462; =4 42 45 @151 =4 4552 5546 34 51; 46 51; 51 =4 74 @128?54 =6 ;8433 92 42@56383 34 51;42 < =6 469?;4 92 7:81 34 ?42 46 512 012 =:=;12.
ALGUNAS FLORES DE AJUELLOS POLOS
C191 =6 9=42:; 34 5 4;:85833 34 5>=62 34 52 8642:8>781642 4 8342 34 F;3< 46 42: 24778B6 24 24056 5>=612 34 512 3427=?;89846:12 34 5 287 34 42:4 28>51 =4 7162:8:=<46 51;42 34 =45512 @1512.21?;4 C167;4:946:4 24<74 ;44;4678 ;42=5:312 4@4;8946:542 5 4547:;B58282 2=2 8342 21?;4512=2 =4 5 559B 45 42:31 4547:;1:B6871. L 482:4678 34 =6 =6833 6:=;5 < 7=6:83 34 7;> 457:;87 24 2178 512 :;?12 34 J. J. T19216 =846 3427=?;8B 45 4547:;B6 46 #"! < 34 M85586 =846 9838B 5 7;> 457:;87 345 4547:;B6 46 "". E2 ?846 2?831 =4 52 54<42 34 5 4547:;B58282 34 F;3< < 5 8@B:4282 34 A1>3;1 89@5876 5 482:4678 34 :5 =6833 8675=<4631 2= 51; 6=9;871 7191 5 ;B6 345 F;3< 5 6Q94;1 34 A1>3;1. F;3< ? ;471617831 34234 # =4 46 5 4547:;B58282 73 :191 1 816 :8464 21783 =6 76:833 348683 34 4547:;87833& L12 @4212 4=8546:42 34 512 7=4;@12 216 289@54946:4 52 76:83342 34 512 982912 =4 716:84646 76:83342 34 4547:;87833 8>=542 ...284631 5 31@:912 4547:;8783355:41; =4 34:4;986 5 =4; 34 719?8678B6. O 28 1 ;24151> :B987 46:16742 512 :1912 34 512 7=4;@12 =4 216 4=8546:42 46:;4 2 46 2= 778B6 =987 1;386;8 :84646 76:83342 34 4547:;87833 8>=542 6:=;5946:4 217832 45512. E6 651> 716 51 8;931 @1; M455 21?;4 5 @128?85833 34 =4 F;3< =?84; @13831 757=5; 5 4517833 34 5 5= = 24 @=434 3478; ;42@47:1 34 5 =6833 6:=;5 34 7;> =4 F;3< 61
382@16 345 3:1 345 51; 6=9;871 345 6Q94;1 34 A1>3;1. E6 :;98612 @;7:8712 46 =6 91946:1 331 5 34:4;98678B6 34 5 7;> 345 4547:;B6 @;:8; 345 F;3< < 45 6Q94;1 34 A1>3;1 @4;98:8B ;4716174; =4 5 34:4;98678B6 71;;42@163846:4 @1; 45 9:131 34 5 >1: 34 748:4 :46 =6 4;;1; 282:49:871. M8745 F;3< 86:;13=1 5 834 345 42:31 4547:;1:B6871 34234 5 S4;84 34 2=2 EE 46 5 S4;84 =4 :8:=5B N=41 42:31 1 7163878B6 457:;87 34 5 9:4;8. T1312 512 7=4;@12 3=84;46 :5 42:31 46 @;424678 34 89642 1 34 71;;846:42 457:;872. E5 42:31 98291 61612424968842: :;27=5=84; 34 5>Q679?81 46B9461 71617831 9846:;2 91388=4 @4;1 46 42:4 42:31 24 968842: 7191 =6 71;;846:4 1 7191 =6 :4634678 @;13=78; =6 71;;846:4. F;3< 46 5 S4;84 II 24778B6 $ 7162834;B =4 5 834 345 42:31 4547:;1:B6871 4; 8664742;8 =6 4 =4 46716:;B =4 52 7=;2 9>6:872 54 @4;98:6 46:4634; 5 863=778B6 9>64:1457:;87. S86 49?;>1 158B 8617;51 46 5 S4;84 I) 46 71648B6 716 45 46B9461 34 =:1863=778B6 46 5 S4;84 )III 21?;4 5 71;;846:4 457:;87 < 2=2 =4;2 :;624;2542 46 5 S4;84 )IV 21?;4 5 ;4578B6 34 52 =4;2 457:;872 < 9>6:872 < 46 5 S4;84 ))VIII. E6 42: Q5:89 427;8?8B& L 834 34 =6 42:31 4547:;1:B6871 2831 1;3 46 98 946:4 =6 < 1:; 4. E6 2= :;?1 S1?;4 52 5642 34 =4; 34 F;3< M455 :;3=1 5 834 287 < 7=58::8 34 F;3< 51 =4 559B =6781642 4547:;1:B6872 1 719@1646:42 34 5 86:462833 4547:;1:B687. E6 45 !ratado de electricidad y ma%netismo, M455 2405& A :;2 34 =6 24;84 34 4@4;8946:12 >=831 @1; =6 @58778B6 86:462 34 @4629846:1 @4;1 286 5 <=3 34 757=512 9:49:8712 F;3< 554>B ;4716174; 5 482:4678 34 5>1 =4 1; 716174912 7191 =6 76:833 9:49:87 < =4 8675=284 @=434 559;24 5 76:833 =63946:5 46 5 :41; 345 4547:;19>64:8291. P4;1 7191 5 554>B 42: 71674@78B6 @1; =6 :;<47:1;8 @=;946:4 4@4;8946:5 54 327;8?8B =6 482:4678 287 < 2=@=21 =4 4; =6 7163878B6 @47=58; 34 5 9:4;8 =6=4 42:=1 382@=42:1 ?6316; 42: :41; 7=631 @=31 4@587; 512 46B94612 :;2 34 1;92 92 9858;42 34 @4629846:1... E5 51; 7846:871 34 5 71674@78B6 34 F;3< 34 =6 42:31 4547:;1:B6871 716282:4 46 ?4; 38;8>831 5 :4678B6 =6 784;: 76:833 34 7=<12 79?812 34@46346 512 46B94612 ;4542. E6 45 :;:31 M455 =2 @; 42: 76:833 512 619?;42 34 @1:46785 47:1;85 34 863=778B6 9>6:87 momentum 4547:;1786:871 < momentum 4547:;19>6:871 24>Q6 5 28:=78B6 46 42:=381. D4234 5=4>1 71;;42@1634 5 @1:46785 47:1;85 46 5 :4;986151> 9134;6 345 4547:;19>64:8291. S= 28>688731 34 momentum @1:46785 @1; =6833 34 7;> 89@578:1 46 512 312
Q5:8912 :;98612 49@54312 @1; M455 61 @;474 24; 9=< 71617831 46 512 :4:12 9134;612. L 382498678B6 345 42:31 4547:;1:B6871 34 F;3< 24 ;4716174 46 :;42 42@4794642 34 ;47846:4 51;78B6& ;< L 61 =687833 46 5 3486878B6 345 @1:46785 47:1;85 24 :;3=74 46 5 58?4;:3 34 52 55932 :;621;9781642 34 61;9 2= 4 45 @;8678@81 34 86;8678 34 61;9 24 ;471617831 7191 45 @;8678@81 83B641 @; 3427;8?8; =68873946:4 52 86:4;7781642 =63946:542. =< L 778B6 86:4>;5 34 564 345 91946:=9 42: 7=6:83 < < 2?4912 =4@1:46785 5 7;> 47:1;85 457:;87 :9?86 42: 7=6:83 5 86:4>;5 34 564 345 =4 42 8>=5 5 5=1 9>6:871 1 6Q94;1 34 5642 34 863=778B6 9>6:87 42: 7=6:83 < 2= =6833 6:=;5 42 5 ;B6 34 5 =6833 34 778B6 (7162:6:4 34 P567% 46:;4 5 7;> 345 4547:;B6. >< D4 5 L4< 34 F;3< 34 863=778B6 9>64:1457:;87 5 54< 34 O9 < 5 7=6:878B6 34 7;> < 34 5=1 9>6:871 24 28>=4 =4 5 ;4282:4678 457:;87 42: 7=6:83 < =4 2= =6833 6:=;5 42 5 7162:6:4 34 P567 388383 46:;4 45 7=3;31 34 5 7;> 345 4547:;B6. A5>=62 51;42 345 @=6:1 24 6586 46 34:554 46 45 7@:=51 21?;4 :41;2 34 61;9 345 317:1; M:2 M1;461 46 :6:1 =4 512 @=6:12 < :84646 =6 71648B6 38;47: 716 45 7@:=51 345 317:1; L41@1531 G;7-C156 21?;4 389>64:8291 < 447:1 H55 7=6:831. +V4;28B6 427;8: 34 5 716:;8?=78B6 5 S89@1281 M8745 F;3< @1; 512 3127846:12 012 34 2= 6789846:1 F7=5:3 34 C846782 UNAM # 34 24@:849?;4 34 "".
III. MICHAEL FARADA Y LA LICUEFA CCI4N LOS GASES
Y DE
S. M. T. DE LA SELVA < E. PIÑA A FINALES 345 28>51 XVIII < @;8678@812 345 XIX 5 8642:8>78B6 92 89@1;:6:4 46 45 79@1 34 5 82871=987 >8;? 46 :1;61 52 28>=846:42 7=42:81642& ;< S4; 4;33 7191 2=@=284;16 T=;>1: < L18284; =4 :13 2=2:678 @=; 5 8>=5 =4 45 >= @=434 482:8; 46 1;9 2B583 5=83 1 >2412 34@46384631 34 5 76:833 34 751; =4 24 54 03 1 2=2:;8>[
AQ6 24 96:46 5 834 34 =4 =6 2=2:678 454946:5 42:; 348683 61 2B51 @1; 2=2 @;1@843342 =9872 2861 :9?86 @1; 2=2 @;1@843342 2872. A2 45 454946:1 1>461 4; 64742;8946:4 >24121[ 482:46 512 >242 @4;9646:42[
=< A6:4
45 471 21;@;46346:4 34 =4 :1312 512 >242 716178312 24 ;43=746 46 =6 .! (]/!% 34 2= 15=946 74;1 >;312 746:>;312 @1; 73 >;31 =4 ?4 2= :49@4;:=; 4; 8648:?54 @;4>=6:;24 = 17=;;8; 716 5 2=2:678 -!^ C 28 42 =4 24 @=384; 576; =6 :49@4;:=; :6 ? (24 5 8>=; III.% .
F&5ur) III.1
D4234 =4 F;3< 4; 146 24 2? < =4 24 @136 587=; 512 28>=846:42 >242& 45 NH < =4; @1; 719@;428B6 1 @1; 46;89846:1 34234 !"" 45 SO @1; 46;89846:1 < 45 C @1; 719@;428B6 34234 #. E2:12 :;98612 =4;16 5 94612 512 =4 49@54;16 8642:8>31;42 ;458;16 52 587=47781642 46 ;458335127=631 3476 =4 ?4; @;1743831 @1; 449@51 @4;1 @1; 46;89846:1 34 @1;42 342@;4638312 46 ;47781642 =9872 2=2 4@4;8946:12 24 ;458?6 46 ;478@846:42 74;;312 < ;>8312 (24 5 8>=; III.% @1; 51 =4 89@587?6 =6 784;:1 >;31 34 719@;428B6 < 7=631 719@;896 61 2849@;4 ;134?6 45 ;478@846:4 716 =6 7982 =4 >;6:8; =6 :49@4;:=; 7162:6:4. E; :49 34 34?:4 45 @@45 =4 :466 5 @;428B6 < 5 :49@4;:=; 46 5 @128?54 587=4778B6 34 512 >242. Y 34234 $# D4682 P@86 ? 34912:;31 =4 45 >= 46 =6 ;478@846:4 74;;31 @4;9647 5=83 =6=4 2= :49@4;:=; =?84; ;4?231 2= @=6:1 34 4?=55878B6 61;95 C .
F&5ur) III.@
E5 :49 86783 21?;4 52 8@B:4282 :B9872 34 5 @17. P1; 449@51 46 45 721 345 >= 24 ;>=946:? =4 5 3462833 345 5=831 4; 9=71 9<1; =4 5 345 >2 @1; 51 :6:1 4; 71674?8?54 =4 719@;8984631 45 >2 24 71628>=84; @;4:; 512 :1912 =612 716:; 1:;12 9846:;2 24 4@;89 45 751; < 2 24 587=;. T9?86 46 82: 34 =4 28 24 7546:? 2=87846:4946:4 =6 5=831 < 2:4 24 4@1;? 24 ;454816? 46 =4 28 24 ?; 2=87846:4946:4 5 :49@4;:=; 34 =6 345 >246;89846:1 2:4 24 587=;. S4 @;4>=6:?6 28 24; @128?54 @;4278638; < ?2:; 2B51 716 719@;898;. A 42: 28:=78B6 @;194:431; @4;1 Q6 716=2 24 2=9?6 512 4@4;8946:12 92 6:8>=12 (!$% 34 J. '57 =86 ? 3427=?84;:1 =4 45 >= 46 2= @=6:1 34 4?=55878B6 ;4=4; =6 76:833 89@1;:6:4 34 751; @; 24; 7164;:83 46 @1; 5 9829 :49@4;:=;. D4 471 =4 45 98291 '57 =846 7=0B 512 619?;42 34 calor latente de vapori)aci+n @; 45 751; 946781631 < calor latente de fusi+n @; 45 ;4=4;831 46 5 7164;28B6 34 =6 2B5831 46 5=831 5 :49@4;:=; 34 =28B6. E6 !# J. *:: 45 7;431; 34 5 9=86 34 @1; 3427=?;8B =4 45 751; 5:46:4 34 @1;878B6 79?8? 716 5 @;428B6. A5 =946:; 5 @;428B6 < 2=?8; 45 @=6:1 34 4?=55878B6 345 >= 1?24;B =4 45 751; 5:46:4 382986= < @;47 6=5;24 =6 @;428B6 92 5: 5 :849@1 =4 52 346283342 < 345 @1; 24 76 924574;762. # C8>6;3 345 34 55=831 T1=; 912:;B 342@=2 34 74; 71 46Y =646 9@155 34 83;81 =4 5 398:8; 57115 4:5871 46 455 2: =4 45 5=831 17=@4 312 =86:12 34 2= 15=946 < =4 5 7546:;5 45 5=831 24 4@63 2: =4 554>? =6 91946:1 46 =4 342@;47. S4>Q6 C8>6;3 34 5 T1=; 45 5=831 24 ? 7164;:831 :1:5946:4 46 @1; @4;1 24 @13; ?4; ;>_831 =4 :131 45 57115 24 ? 587=31 @1; 45 =946:1 34 5 @;428B6. C8>6;3 34 5 T1=; 8642:8>B :9?86 45 :4; 2=5Q;871 < 45 >= <
71675=2. C16 52 @5?;2 24 :;621;9 46 >2 C8>6;3 34 5 T1=; 4@;42? 45 471 =4 ;45946:4 1?24;? 5 342@;878B6 34 5 2=@4;8784 34 24@;78B6 46:;4 45 5=831 < 45 @1;. R42@47:1 5 7=42:8B6 94678163 6:42 2B51 38;4912 =4 46 45 :;627=;21 345 28>51 XIX < 5 @;894; 98:3 345 XX 24 554>B @;43478; =4 :132 52 2=2:6782 24 21583887;6 1 5 94612 24 587=;6 6:42 5 :49@4;:=; 34 -!C :49@4;:=; 2B513424 576; @=434 576; 716 =6 6Q94;1 86868:1=434 :5 2=742812 46;89846:12 < =4 5 4:;@1578B6 24053 46 5 8>=; III. 28;4 @; 42:?5474; 5 4275 34 :49@4;:=; 34 K4586 (T% 348683 7191
T ] :49@4;:=; C4528=2 ` !.$ 4275 =4 49@54;4912 34 = 46 3456:4. E6 # M8745 F;3< 24 86:4;42B 46 5 @128?85833 34 587=4778B6 34 512 >242 2=6:1 =4 42:? 5412 34 24; 75;1 49@;4638B =6 24;84 34 4@4;8946:12 =4 7162:8:=<46 45 @;894; 86:46:1 282:49:871 34 8642:8>; 42: 7=42:8B6. F;3< 587=B 512 28>=846:42 >242& CO SO N O C H NO NH HC C H S < HCN. E6 5 8>=; III. 24 9=42:; 45 42=49 34 5 1;9 34 587=4778B6 6:;871. 49?;>1 61 @=31 68 45 H 68 45 O 68 45345 N B831 68 45 CO 512 S86 7=542 ;4282:84;16 :1312587=; 2=2 86:46:12 $. E6 # 158B ;4@4:8; 2=2 4@4;8946:12 < 554>B 5 71675=28B6 34 =4 5 :49@4;:=; 34 C8>6;3 34 5 T1=; 1 =6 @171 92 5: 61 42 @;1??54 =4 686>Q6 =946:1 34 @;428B6 474@:1 =8 =61 4:;1;386;8946:4 >;634 71684;: 45 >2 46 5=831 !. T9?86 7162834;B 5 @128?85833 34 =4 512 >242 =4 61 @=31 587=; =4246 @4;9646:42 #. H=?84;16 34 @2; 486:87=:;1 012 6:42 34 =4 T192 A63;42 @=?587; 2=2 8642:8>781642 21?;4 5 587=4778B6 < 2158388778B6 345 CO . F=4 @;:8; 34 2:2 7=631 24 46:4638B 5 =:85833 34 7162:;=8; 38>;92 34 52 382:86:2 242 34 52 2=2:6782 716 512 7=542 24 @=4346 2?4; 52 71638781642 34 @;428B6 < :49@4;:=; 52 7=542 =6 2=2:678 33 42:; 46 4=858?;81 46 =6 1 92 242. A63;42 912:;B =4 28 45 >2 24 96:46 =6 :49@4;:=; 7162:6:4 ;;8? 34 2= :49@4;:=; 7;:87 4; 89@128?54 587=;51 @1; 5 215 778B6 34 5 719@;428B6 (:;<47:1;8 A 34 5 8>=; III.% < 28 24 96:46 @1; ?1 45 >2 24 587=; @1; 5 215 778B6 34 =6 @;428B6 2=87846:4 (:;<47:1;8 ' 34 5 8>=; III.%. A5 ?5; 34 587=4778B6 46 42:4 716:4:1 A63;42 24 ;44; 42@4787946:4 5 @;878B6 34 =6 ;16:4; 42:1 42 34 =6 2=@4;8784 46:;4 45 5=831 < 45 @1;. A63;42 :9?86 912:;B =4 42 @128?54 587=; 45 >2 34 =6 964; 716:86= 42:1 42 286 =4 24 @;4246:; 46 686>Q6 862:6:4 5 1;978B6 34 =6 2=@4;8784 34 24@;78B6 46:;4
52 242 5=83 < >2412. P; 4551 ?2:? 716 554; 5 >2 :;2 34 =6 @;17421 =4 54 384; 5 =45: 5 @=6:1 7;:871 7191 24 86387 46 5 :;<47:1;8 C 34 5 8>=; III..
F&5ur) III.
E6 5 8>=; III. 24 9=42:; @;:4 34 512 4@4;8946:12 34 A63;42 . E6 42:4 38>;9 24 384;:4 7B91 5 =946:;24 5 :49@4;:=; 42 3478; 5 914;24 78 ;;8? 382:86:2 821:4;92 5 384;4678 46:;4 45 15=946 42@47871 345 >2 V > < 45 345 5=831 Vl 24 6=5 46 45 @=6:1 7;:871 (PC%.
F&5ur) III.
L ;45878B6 34 9=712 4@4;8946:12 716 382:86:2 2=2:6782 @=21 34 968842:1 512 28>=846:42 4712 21;@;46346:42& D8>912 =4 24 49@84 716 =6 >2 =6 :49@4;:=; T a T7 < =6 @;428B6 @ a @ 7 4674;;31 46 =6 ;478@846:4 7=<1 42=49 24 9=42:; 46 5 8>=; III.. E5 ;478@846:4 42: ;13431 @1; =6 7=4: =4 51 96:8464 5 :49@4;:=; T. S4 719@;8984631 42 3478; 24 1;631 5 @82:B6 78 346:;1 < 45 15=946 382986=<4631 5 @;428B6 =946:631 45 @;17421 24 34?4 554; 7?1 716 ?2:6:4 546:8:=3 7191 @; =4 46 7=5=84; @12878B6 345 @82:B6 24 @=43 9438; 5 @;428B6 < 5 :49@4;:=;. C16 42:1 24 42: 784631 =4 45 >2 28> 5 :;<47:1;8 ' 34 5 8>=; III.. L54> =6 862:6:4 46 =4 5 @;428B6 576 =6 51; @ < 45 15=946 345 282:49 42 :13 45 15=946 17=@31 @1; 45 >2 V > @;:8; 34 42:4 862:6:4 5 @;428B6 @4;96474 8 46 45 51; @ (@=6:1 7% =6=4 24 28> 1;631 5 @82:B6 78 346:;1 42:1 42 =6=4 45 15=946 28> 382986=<4631. C=631 24 57631 5 @;428B6 @ 7191 24 28>=4 719@;8984631 45 >2 719846 7163462;24 < 9846:;2 5 @;428B6 @4;96474 46 45 51; @ < 45 15=946 382986=<4 71482:46 52 242 5=83 < >2412 @4;1 46;8=47863124 5 5=83 4@4622 34 5 >2412. A2 =4 9846:;2 71482:6 52 242 719@;898; 61 89@587 =946:1 34 5 @;428B6. S8 24 716:86Q 5 719@;428B6 554> =6 91946:1 46 =4 :13 5 92 @231 5 24 5=83 < 5 24 >2412 342@;47831 45 15=946 345 282:49 42 1; 45 15=946 345 5=831 V. E5 @82:B6 24 :;67 5 @;428B6 =4 42:? 8 ;46=3 1; 2= 867;4946:1 < 24 7162:: 46:16742 =4 @; =6 382986=78B6 34 15=946 24 ;4=84;4 5 @58778B6 34 =6 @;428B6 9=71 9<1; 21?;4 45 @82:B6 34 5 =4 24 ;4=4; 7=631 42:? @;4246:4 2B51 5 24 >2412 @1;=4 512 5=8312 216 9=71 94612 719@;4628?542 =4 512 >242. A @;:8; 34 42:4 91946:1 45 @=6:1 ;4@;4246::81 34 52 71638781642 345 282:49 24 49@84 914; 34 6=41 42: 4 51 5;>1 34 5 :;<47:1;8 D. D4?4 61:;24 =4 9846:;2 24 3 5 :;621;978B6 345 >2 46 5=831 24 42: 4:;<4631 464;> 345 282:49 94386:4 5 7=4: 34 46;89846:1 =4 96:8464 8 5 :49@4;:=;. A5 554>; 5 @;428B6 @ 5 464;> @1; =6833 34 92 345 282:49 42 5 464;> 345 >2 U> 5 86878;24 1:; 4 45 =946:1 34 @;428B6 5 464;> 42@4787 345 282:49 42 5 464;> 345 5=831 U a U>. L :4;91386987 42:?5474 =4 45 751; 5:46:4 5 =4 24 ;4=84;4 4:;4; 46 42:4 @;17421 42: 331 @1; 5 28>=846:4 B;9=5&
λ] U> - U5 ` @ V> - V
F&5ur) III.
E5 =4>1 34 51;42 (T @% 42 =6 @=6:1 34 5 5593 7=; 34 71482:4678 5=831-@1; 564 G 34 5 8>=; III. =4 71647: 5 @=6:1 7;:871 (PC% 716 45 @=6:1 :;8@54 (PT%. D87 7=; 42 45 5=>; >419:;871 =4 ;4@;4246: 52 71638781642 34 :49@4;:=; < @;428B6 52 =4 5 2=2:678 482:4 46 52 312 242 >2412 < 5=83 < 24@; 52 ;4>81642 46 52 =4 5 2=2:678 42: 46 =6 = 1:; 24. L12 3492 @=6:12 34 5 7=; 34 71482:4678 24 34:4;9866 34 8>=5 964; 716 2B51 79?8; 73 4 45 51; 34 5 :49@4;:=; 34 5 7=4:. L :49@4;:=; T 34 7=5=84; @=6:1 34 5 7=; G 61 42 1:; =4 5 :49@4;:=; 34 716346278B6 345 5=831 5 @;428B6 E5 471 342:7317162:6:4 42 =4 7=631 24 24@; 45@.282:49 46 =4 31294;474 242 24; :49@4;:=; 89@587 @;428B6 7162:6:4 =6=4 5 464;> < 45 15=946 79?846. M846:;2 45 282:49 @4;9647 46 5>Q6 @=6:1 34 71482:4678 5 464;> < 45 15=946 :196 28 5 2=2:678 está al inicio 345 @;17421 34 587=4778B6 (1 34 2= 864;21 45 @;17421 34 4@1;78B6% 512 51;42 71;;42@163846:42 716 =6 34 52 242 215946:4 46 512 42:312 86:4;943812 :196 51;42 382:86:12 @; 52 312 242 < 5 865 512 51;42 71;;42@163846:42 5 1:; 24. A2 @=42 217832 73 @=6:1 34 71482:4678 (T @% 42:6 52 384;46782 V>-V < U>-U. E6 1:;2 @5?;2 46 =6 587=4778B6 5543 7?1 7;=631 5 7=; 34 71482:4678 :8464 5=>; =6 382716:86=833 46 5 464;> < 45 15=946 < 24 @=434 1?24;; 5 ;16:4; 34 24@;78B6 34 52 242. D4234 5=4>1 42 @128?54 ;458; 45 4@4;8946:1 96:4684631 5 >2 =6 @;428B6 7162:6:4 P a PC 94386:4 5>Q6 71@59846:1 9476871 716 =6 282:49 =858; 34 @;428B6 7162:6:4 :5 =4 @4;98: 5 @82:B6 914;24 58?;4946:4 5 98291 :849@1 =4 24 46;8631 @1; 716:7:1 :;9871 716 =6 =46:4 ; 71946631 716 =6 :49@4;:=; TaT7. E5 282:49 ;471;;4 2 5 :;<47:1;8 E 34 5 8>=; III.. A5 @;17434; 34 42: 964; 24 4:;4 464;> 345 282:49 5 :49@4;:=; ? < 45 15=946 382986=<4 @1;=4 45 @82:B6 58?;4 24 342@5 78 346:;1 5 554>; 5 :49@4;:=; 5 51; T @4;96474 8 =6=4 24 28> 46;8631 < 45 15=946
28> 382986=<4631. O:; 4 42: :4684631 5=>; 5 :;62878B6 34 >2 5=831 < 9846:;2 42:6 @;4246:42 52 312 242 46;8; 61 89@587 34274621 34 5 :49@4;:=;. U6 4 =4 :13 5 92 24 587=31 @1;=4 24 716:86=31 716 5 4:;778B6 34 464;> < 5 7167198:6:4 ;43=778B6 34 15=946 5 :49@4;:=; ;486878 2= 34274621. E5 471 89@1;:6:4 1; 42 =4 5 24@;;24 45 282:49 46 312 242 @;428B6 7162:6:4 89@587 :49@4;:=; 7162:6:4 =6=4 24 346 79?812 46 5 464;> < 45 15=946. E2:12 79?86 34234 U8] U>2 < V 8 ] V >2 2: U ]U5=831 < V] V5=831 < 24 :8464 1:; 4 =4 45 751; 5:46:4 =4 24 4:;31 42: 331 @1; 5 9829 4@;428B6 E5 79?81 34 15=946 217831 5 :;62878B6 34 24 24 85=2:; 46 5 8>=; III. 46 31634 24 4 =4 52 7=;2 34 :49@4;:=; 7162:6:4 7=631 42:6 @1; 34?1 34 5 7=; 71;;42@163846:4 5 :49@4;:=; 7;:87 9=42:;6 =6 ;4>8B6 ;47:8564 34 @;428B6 7162:6:4 71:3 @1; 512 @=6:12 bV > @c < bV; @c. L ;45878B6 4=2:8 34 4@4;8946:12 34 42:4 :8@1 7163=1 5 :;31 34 512 @;894;12 38>;92 34 24. E6 38712 38>;92 42:6 9;732 52 7=;2 34 71482:4678 61 2B51 34 5=831 < @1; 2861 :9?86 34 2B5831 < 5=831 (7=; M% < 34 2B5831 < >2 (7=; S% 34 5 8>=; III.. D872 7=;2 24@;6 52 ;4>81642 31634 45 282:49 74;;31 < @1; :6:1 34 92 7162:6:4 42 191>641 < 46 4552 24 @=4346 8; 5 @;428B6 < 5 :49@4;:=; 1 7=5=84; 1:; @;4 34 @;1@843342 46 1;9 8634@463846:4 =6 34 5 1:;. I6:4;42 2?4; 1; 51 =4 42:?5474 5 :4;91386987 6:4 52 @;=4?2 4@4;8946:542 3427;8:2. E2:1 42 89@1;:6:4 @1;=4 46:16742 24 @13; 1?:464; 861;978B6 21?;4 1:;2 28:=781642& M4752 286 86:4;778B6 =987 94752 716 86:4;778B6 =987 @;4387781642 21?;4 45 6Q94;1 34 242 < 2= ;4578B6 716 45 6Q94;1 34 719@1646:42 < 716 45 6Q94;1 34 ;8?542 =4 ;4=84;46 24; 832 46 1;9 8634@463846:4 =62 34 52 1:;2 @; =4 45 42:31 345 282:49 @=43 24; 719@54:946:4 7;7:4;831 46 :132 < 73 =6 34 2=2 @;1@843342 < 2 24 @=436 @;43478; ;42=5:312 46 28:=781642 4@4;8946:542 384;46:42. A 512 282:492 34 =6 2151 719@1646:4 (2=2:678 @=;% 191>6412 < ?84;:12 W42 3478; 512 =4 @=4346 86:4;79?8; 92 716 2=2 5;43431;42W < =2:946:4 716 73 =6 34 52 242 71482:46:42 216 282:492 ?84;:12 < 2=2 5;43431;42 216 5 1:; 24 24 2178 45 55931 @1:46785 =9871 @;1@8433 =4 612 3874 7B91 79?8 5 464;> 382@168?54 46 45 282:49 28 24 79?8 5 92. E6 45 721 34 94752 24 2178 =6 @1:46785 =9871 73 =61 34 512 719@1646:42 716 45 7=5 24 2405 7B91 79?8 5 464;> 382@168?54 345 282:49 28 79?8 5 92 345 719@1646:4. L :4;91386987 42:?5474 =4 @; =4 312 1 92 242 42:6 46 4=858?;81 24 ;4=84;4 61 2B51 =4 2= :49@4;:=; < 2= @;428B6 246
52 98292 2861 =4 3492 2= @1:46785 1 @1:4678542 =98712 :46>6 45 98291 51; 46 73 24. A @;:8; 34 42:2 8>=53342 42 @128?54 1?:464; 46 45 721 34 =6 282:49 74;;31 46 45 =4 @4;96476 7162:6:42 52 922 34 73 =61 34 512 719@1646:42 W7163878B6 716 5 7=5 =436 475=832 52 ;47781642 =9872 W 5 5593 ;4>5 34 52 242 34 G8??2 =4 3874 7B91 42:6 ;457816312 45 6Q94;1 34 242 f < 45 6Q94;1 34 719@1646:42 c 716 45 6Q94;1 34 ;8?542 l =4 24 @=4346 8; 345 716=6:1 34 ;8?542 217832 5 282:49 34 964; 8634@463846:4 =62 34 1:;2& l] -f` c.....................................................................................
(% P1; 449@51 46 45 721 =4 4912 65831 45 6Q94;1 34 719@1646:42 42 =61 < 28 45 282:49 42: 46 =6 24 38>912 2B5831 f ] 716 51 =4 5 ] . E2:1 86387 =4 24 @=4346 1 24 :84646 =4 8; 8634@463846:4946:4 312 ;8?542 @ < T B @ < V B V < T B U < @ 1 7=542=84; 1:;2 312 ;8?542 @; =4 45 42:31 345 282:49 @=43 24; 719@54:946:4 7;7:4;831. NB:424 =4 =6 282:49 34 =6 719@1646:4 @=434 482:8; 46 :;42 242 @4;1 7=631 42:1 17=;;4 @1; 5 ;4>5 (% 2=2 >;312 34 58?4;:3 216 74;1 42:1 42 :132 2=2 @;1@843342 =436 82 < 61 24 @=434 5:4;; 686>=6 21 @46 34 342:;=8; =6 34 52 242. E6 42: 28:=78B6 45 42:31 345 282:49 71;;42@1634 5 @=6:1 :;8@54 (PT% 34 5 8>=; III.. L :4;91386987 :9?86 @;1@1;7816 5 ;4578B6 =4 71647: 5 @463846:4 34 7=5=84; 34 52 7=;2 34 71482:4678 716 512 384;46:42 51;42 34 15=946 < 34 464;> 34 52 312 242 5 868781 < 5 865 34 5 71482:4678. E2:2 ;45781642 71617832 7191 ;45781642 34 C5=28=2- C5@4<;16 46 45 721 345 @1; < 345 5=831 @1; 449@51 3=84;46 5 1;9
3@/3T ] λ/ (V> - V%.................................................................. (% 31634 λ ;4@;4246: 5 751; 5:46:4 217831 5 :;62878B6 34 24. L 47=78B6 34 C5@4<;16 612 @4;98:4 716174; 5 @463846:4 34 5 7=; 34 71482:4678 @;:84631 34 512 3:12 4@4;8946:542 34 V > V8 < λ. C16 42: 47=78B6 24 4 =4 =6 382986=78B6 46 5 @;428B6 W46 82: 34 =4 V> d V < U>d U W 172816 =4 5 :49@4;:=; 34 4?=55878B6 382986=< 46 447:1 :1312 2?4912 =4 45 >= 84;4 9461; :49@4;:=; 46 5 78=33 34 M871 =4 5 1;855 345 9; @1;=4 5 @;428B6 :912;87 46 5 78=33 42 9461; =4 5 1;855 345 9; :1312 2?4912 :9?86 =4 46 =6 155 E@;422 512 58946:12 24 7=4746 92 ;@831 @1;=4 :;:63124 34 =6
;478@846:4 74;;31 < ;>831 5 @;428B6 =946: 716 51 =4 24 867;4946: :9?86 5 :49@4;:=; 34 4?=55878B6 345 >=. R4>;42631 512 4@4;8946:12 34 716346278B6 34 F;3< 24 @=434 4; :4684631 @;4246:4 5 8>=; III. =4 7546:631 =6 4:;491 345 ;478@846:4 ;>831 24 @;117? =6 =946:1 34 @;428B6 W=6=4 61 :6 716:;15?54 7191 45 =4 24 @13 51>;; 46 =6 719@;428B6 716 9?151. P4;1 3492 7191 24 46;8? @1; 45 1:;1 4:;491 45 =946:1 34 @;428B6 34?831 5 7546:9846:1 @1; =6 @;:4 < 45 34?831 5 ;4778B6 =987 =4 @;13=7 45 >2 @1; 1:; 24 4 382986=831 @1; 45@1; 46;89846:1. @=434 ;4@;4246:;24 7=58::8946:4 5 :;<47:1;8E5F @;17421 46 5 8>=; III.. R4>;42631 5 3427=?;89846:1 345 @=6:1 7;:871 @1; C8>6;3 34 5 T1=; 5 71946:;81 34 F;3< < 5 :;?1 7=6:8::81 34 A63;42 24 4 46 3B634 42: 45 247;4:1 @; 587=; 512 >242 =4 24 @462?6 @4;9646:42 2?4; =45512 7=<2 :49@4;:=;2 7;:872 216 ;45:8946:4 ?2. E5 2=6:1 46:16742 42 71517;512 =6 :49@4;:=; 9461; =4 2= :49@4;:=; 7;:87. L. C8554:4: @1; =6 531 < R. P87:4: @1; 1:;1 3427=?;84;16 @;174389846:12 @; 71624>=8;51 728 289=5:64946:4 46 #!! 7=631 61:;16 5 1;978B6 34 52 @;894;2 >1:2 34 1>461 < 34 68:;B>461 =4 <6 2831 1?24;32. E5 @;174389846:1 34 C8554:4: =4 42=49:87946:4 45 28>=846:4& Primero 46;8; 45 >2 @1; 716:7:1 :;9871 716 =6 =46:4 ;. #e%undo 825;51 @; =4 61 ;478? 464;> 345 4:4;81;. !ercero @4;98:8; =4 45 >2 24 4@63 716 51 =4 ;458 :;?1 34 4@628B6 42:1 42 716 51 =4 @84;34 464;> 382986=<4631 2 2= :49@4;:=;. L12 4@4;8946:12 34 M8745 F;3< 46 5 587=4778B6 34 512 >242 1;96 @;:4 89@1;:6:4 34 5 ?24 4@4;8946:5 =4 554B 46:4634; 5 64742833 34 512 38>;92 34 24 < 5 @12:4;81; 342;;1551 34 5 784678 < 5 716247=46:4 :476151> 34 ?2 :49@4;:=;2. A5 17=@;24 34 5 587=4778B6 34 512 >242 F;3< 24 912:;B 7191 =61 34 512 92 >;6342 2871-=98712 46 5 82:1;8 34 5 784678.
REFERENCIAS
T. L. H682 #cience and the Enli%htenment. C9?;83>4 U684;28:< P;422 N=4 Y1; "##. G. J. H15:16. ntroducci+n a los conceptos y teor(as de las ciencias f(sicas. . 43. R44;: ';74516 "#. S. G. ';=2. !he 2ind of Motion ?e Cal 9eat. 15. N1;:H15563 N=4 Y1; "#$ 7@. !. L. G;7- C156. ntroducci+n a la termodinámica clásica. . 43. T;8552 M871 "#$ 7@. !
E. P80 G;. !ermodinámica. L89=2 M871 "!# 7@. #. $ J. R. P;:86>:16. !ext'Boo7 of nor%anic Chemistry . $. 43. M798556 N=4 Y1; ". ! J. R. P;:86>:16. An Advanced !reatise on Physical Chemistry . V15. L16>962 G;446 e C1. "" @. $. # E. G. D. C146 T1;3 A?215=:4 Z4;1. Am. #ci. $ 61849?;4-387849?;4 34 "!! @. !.
I. LA LEY DE INDUCCI4N Y LA RELATIIDAD
I. CAMPOS < J. L. JIMÉNEZ EN LA :;9 34 5 784678 24 46:;4:446 46 719@587312 @:;1642 5 4@4;84678 < 5 89>8678B6 89@=5232 @1; 5 7=;812833 < 5 @28B6 @1; 45 7161789846:1. F;3< 716:;8?=8678B6 612 54>B 45 71674@:1 34 79@1 286 45 7=5 5 287 716:49@1;64 61 @13; 71674?8;24. fY = 3478; 34 2= @28B6 @1; 5 784678g =4 8675=21 51 554B 5 715@21 64;8121 46 #" 7=631 :46 # 012 < =4 =6=4 54 81 382986=8; 45 ;8:91 34 2=2 4@4;8946:12 61 47:B 5 @;1=63833 34 2=2 @4629846:12. N12 3874 H15:16 ("! @. "%& E5 98291 @;1>;421 34 5 784678 34@463831 946=31 34 51 =4 46 2= :849@1 24 ?; 7162834;31 7191 =6 :4;7 1?2:8678B6 34 2=2 341:12 @4;1 =4 1; 24 :19 7191 862@8;3 :467833. A 42:4 ;42@47:1 619?;42 7191 512 34 F;3< < J1=54 84646 5 946:4 5 862:6:4. Y < =4 @;1>;42B 5 784678 716 F;3< =846 286 5=>; 3=32 @1;:B 52 289846:42 4@4;8946:542 < 71674@:=542 34 5 287 9134;6. C16 F;3< 5 828B6 345 9=631 2871 79?8 34 5 71674@78B6 94768782: =4 7162834; =4 5 9:4;8 42: 719@=42: @1; @;:7=52 46 @4;@4:=1 9189846:1 46 45 71 5 71674@78B6 7:=5 =4 71678?4 =4 52 @;:7=52 42:6 8694;22 46 79@12 34 =4; :;2 34 512 7=542 86:4;7:Q6. D4 42: 964; 5 778B6 382:678 719Q6 @4;1 52946:4 :;8?=83 N4:16 24 :;621;9 46 =6 778B6 5175 46 5 =4 5 @;:7=5 @4;:=;? 5
79@1 46 2= 869438: 478633 @4;:=;?78B6 =4 342@=2 24 :;298:4 :;2 345 98291 79@1 716 =6 4517833 868: @; 47:; 2 1:;2 @;:7=52 382:678. C?4 2405; =4 42: 71674@78B6 Q6 42: 86719@54: < =4 5 86:4;778B6 46:;4 @;:7=5 < 79@1 @56:4 86:4;426:42 @;1?5492 =4 7162:8:=<46 =6 4;334;1 3421 5 89>8678B6 < 7@7833 34 4@4;8946:78B6 34 512 28712 716:49@1;6412. C191 4;4912 92 3456:4 45 >4;946 34 42: @;1?549:87 @;474 < 7191 =6 86=84:=3 ;47=;;46:4 34 F;3<. C191 716247=4678 34 5 @28163 3438778B6 5 4@4;8946:78B6 946=31 24 54 7162834; 719134 =6F;3< 716467831 49@8;82:. L :1:5 =24678 34 =6 43=778B6 1;95 @;474; ;41;; 42: 834 @1;=4 7B91 5>=846 286 716:7:1 716 5 462406 2=@4;81; 68 =6 7=;21 34 85121 5 94612 @13; 71674?8; 422 8342 :6 719@542 74;7 345 9=631[ S86 49?;>1 42: 89>46 34 F;3< 42 52. E5 554>B 4@;42; 2= 7168778B6 34 =4 5 4@4;8946:78B6 42 89@128?54 286 5 >= 34 5 89>8678B6. E2 3478; 5 287 2B51 @=434 3; ;=:12 46 9:;891681 716 =6 94:287. L 94:287 =4 >=8B F;3< ('4;216 "# @. #% =4 5 71674@78B6 34 5 =6833 4 86:4;71648B6 34 :1312 512 46B94612 34 455 24 28>=46 7=:;1 716247=46782& ;< 5 71624;78B6 34 52 =4;2 =< 5 =6833 34 52 =4;2 >< 45 447:1 34 :4628B6 34 52 =4;2 21?;4 512 7=4;@12 < @< 45 ;471 34 5 778B6 382:678. E27;8?8B F;3< 78:31 @1; G85542@84 ("$ @. %& D4234 74 9=71 4 :46831 5 1@868B6 728 7168778B6 =4 719@;:46 7;41 9=712 1:;12 96:42 345 7161789846:1 6:=;5 34 =4 52 384;22 1;92 ?1 52 =4 24 968842:6 52 =4;2 34 5 9:4;8 :84646 =6 1;8>46 719Q6. E6 1:;2 @5?;2 42:6 :6 38;47:946:4 ;45781632 < 216 :6 34@463846:42 46:;4 2 =4 34 5>=6 964; 24 @=4346 7164;:8; =62 46 1:;2 < @12446 @134;42 4=8546:42. E2: 94:287 24 @=434 ;2:;4; 46 K6: (!#$% 46 2= (P;8678@812 94:28712 34 52 7846782 6:=;542%. C16 45 85B211 5496 S745586> 387 85121 24 7168;:8B < 46 :131 =6 9189846:1 7=5:=;5& 5 Naturalphilosophie, =4 8638; 1:;2 ;92 345 2?4; 34234 5 287 716 O4;2:43 (=61 34 512 24>=831;42 34 S745586>% 2: 5 58:4;:=;. P4;1 42 38785 42:?5474; =6 ;4578B6 46:;4 K6: < F;3<. M2 ?846 @;474 =4 F;3< 554>B 42:2 8342 :;2 34 2=2 71687781642 ;458>8122 @=42 5 8>=5 =4 N4:16 F;3< 7;4 =4 D812 4; 45 7;431; < 71624;31; 345 U684;21 (P4;74 *855892 "$ @. !% @; 9?12 D812 42:? 46 :131 :849@1 46 :131 @=6:1 345 42@781. D4 42:2 71687781642 ;458>8122 N4:16 34;8B 2=2 61781642 34 42@781 < :849@1 ?215=:12 9846:;2 =4 F;3< 825=9?;B :;2 34 4552 45 71674@:1 34 79@1. N1 34 34 24; @;3B871 =4 012 342@=2 422 61781642 espacio y tiempo Metaphysiche Anfan%as%rnde der Natur"issenschaft
asolutos @1; =6 531 < 45 campo @1; 1:;1 46:;;6 46
=6 716587:1 =4 24 ;42154; 2B51 712: 34 913887; ;3875946:4 512 71674@:12 89@4;6:42 34 42@781 < :849@1 7191 51 48>4 5 ;45:8833 42@4785. T9?86 42 61:?54 =4 F;3< 46 424 6:891 716:7:1 716 45 9=631 2871 =4 3=8;8B :;2 2=2 7=8331212 4@4;8946:12 554>; 5 38549 716:86=833-382716:86=833 34 5 9:4;8 =4 @1; 28>512 ? 342831 512 92 >;6342 @46231;42 92 Q6 2=2 4@4;8946:12 @1;:;16 @;=4?2 @; amos 2@47:12 345 38549 716 51 =44@4;8946:5. 424 @;1?549 @2B 79@1531 34 5 42@47=578B6 5 34 5 784678 P1;345 =6 512 4@4;8946:12 4547:;1=98712 34 F;3< =4 42:?54784;16 5 ;4578B6 46:;4 5 76:833 34 4547:;87833 =4 @2 @1; =6 7453 4547:;15:87 < 5 76:833 34 2=2:678 58?4;3 46 73 4547:;131 @=6:?6 < 5 482:4678 34 784;: 7;> 9689 454946:5. Y 784;:946:4 H4;966 16 H45915: =2B 4212 ;42=5:312 @; @;1@164; 46 ## =4 5 4547:;87833 4; :;62@1;:3 @1; @;:7=52. P1712 012 342@=2 42 7164:=; 24 7164;:8; 46 5 :41; 34 512 4547:;1642 =4 2= 4 3; 5=>; 5 ;45:8833 42@4785 < 5 287 :B987. S86 49?;>1 F;3< 61 24 867586? @1; 45 :198291 :;3878165 =4 71674? 5 9:4;8 7191 719@=42: 34 @4=402 @;:7=52 46 45 71. S= 71674@78B6 34 512 :1912 42 92 74;76 5 34 '127187 @; =846 512 Q5:8912 7162:8:=<46:42 34 5 9:4;8 4;6 86:;867312 746:;12 34 =4;. A5 8>=5 =4 A;82:B:4542 < 28>512 342@=2 D427;:42 F;3< ;47 45 71 @4;1 716 6=412 ;>=946:12 2B583946:4 ?2312 46 5 4@4;84678. P=42:1 =4 52 @;:7=52 24 7162834;?6 7191 24@;32 46:;4 2 @1; 45 42@781 2:4 34? :19;24 7191 5 Q687 @;:4 716:86= @4;1 ...28 45 42@781 42 8256:4 61 @=434 482:8; 46 512 7=4;@12 7163=7:1;42 < 28 42 7163=7:1; 61 @=434 482:8; 46 512 7=4;@12 8256:42 ;>=946:B F;3< (G85542@84 "$ @. %. P1; 51 :6:1 >;4> F;3<& E5 @=6:1 34 82: ;4786 1;9=531 21?;4 5 7162:8:=78B6 34 5 9:4;8 @;474; 89@587; 1;12946:4 5 71675=28B6 34 =4 5 9:4;8 5546 :131 45 42@781 1 5 94612 :131 45 42@781 2: 45 =4 24 4:84634 5 >;8:78B6 (8675=<4631 45 S15 < 2= 282:49% @1;=4 5 >;8:78B6 42 =6 @;1@8433 34 5 9:4;8 =4 34@4634 34 784;: =4; < 42 42: =4; 5 =4 7162:8:=<4 5 9:4;8. S4>Q6 42:4 @=6:1 34 82: 5 9:4;8 61 42 2B51 9=:=946:4 @4;94?54 2861 =4 73 :191 24 4:84634 @1; 2 3478;51 :;2 34 :131 45 282:49 215; @4;1 71624;631 2849@;4 2= @;1@81 746:;1 34 =4;. (G85542@84 "$ @. !%. E2 34 42: 964; 7191 F;3< :;: 34 ;42154; 45 38549 716:86=833-382716:86=833& 286:4:8631 512 71674@:12 34 79@1 < @;:7=5 46 =6 2151 746:;1 34 5642 34 =4;. U6 4 92 42 834 24; ;4:193 @12:4;81;946:4 @1; E862:486 =846 554>B 71674?8; 52 @;:7=52 7191 7=28286>=5;83342 345 79@1 @4;1
52 719@58732 47=781642 61 5864542 =4 24 ;4=84;46 @; 1;958; 42: 834 6 471 =4 45 @;1>;421 46 42: 38;4778B6 < 2831 9=< 5898:31. E6 F;3< 42 :9?86 75;946:4 968842: 5 2@8;78B6 =6 :41; 34 79@1 =688731 ('4;216 "# @. !"% 2@8;78B6 719@;:83 @1; 512 92 >;6342 28712 < =4 Q6 1; 71624; 2= 8>4678. P4;1 5 828B6 34 =6 9=631 719@=42:1 @1; 746:;12 34 =4; 61 42:? 446: 34 3887=5:342. M455 ;471>8B 5 71674@78B6 34 F;3< < 5 :;3=1 =6 546>=4 9:49:871 47631 961 34 9134512 < 651>2 83;13869872. 52 5642 34 94768712 =4; 34 F;3< M455 86:;13=1 45P; 5=17=6:887; 34 =6 5=831 89>86;81 86719@;4628?54 =4 5= @1; :=?12 =4 ;8?6 46 24778B6 :;624;25 34 @=6:1 @=6:1 284631 5 86:462833 345 79@1 @;1@1;78165 5 4517833 345 5=831 8@1::871. E2:4 5=831 :46 =46:42 < 2=9834;12 =4 24;6 52 7;>2 @128:82 < 64>:82. E2 89@1;:6:4 74; 61:; =4 M455 86:46:B 7167;4:; =6 828B6 =68:;8 46 5 =4 52 7;>2 < 71;;846:42 2=;>6 34 52 @;1@843342 34 =6 94381 2=?<746:4 ('=753 "# @. %. E2:12 71674@:12 34 7;> < 71;;846:4 216 3878542 34 46:4634; 1; @=42 7162834;912 5 7;> 457:;87 7191 =6 @;1@8433 34 52 @;:7=52 454946:542 < 5 71;;846:4 7191 45 ;42=5:31 34 2= 9189846:1. S86 49?;>1 =61 61 @=434 34; 34 ;457816; 42:2 8342 7162834;32 7191 6:87=32 @1; 9=712 716 512 >=4;12 34 >=261 34 *4454; =846 716 4551 :;: 34 343=78; 5 7;> 457:;87 34 5 :1@151> 345 42@781- :849@1. P4;1 M455 :46 9=< 75; 5 382:8678B6 46:;4 2=2 9134512 < 651>2 716 ;42@47:1 5 ;45833& A5 ;44;8; :131 5 834 @=;946:4 >419:;87 345 9189846:1 34 =6 5=831 89>86;81 42@4;1 1?:464; >464;5833 < @;47828B6 < 48:; 512 @458>;12 =4 2=;>46 34 =6 :41; @;49:=; =4 @;4:463 4@587; 5 7=2 34 512 46B94612. S8 512 ;42=5:312 =4 4 51>;31 34 5 94; 42@47=578B6 216 34 5>=6 =:85833 @; 512 85B2112 4@4;8946:542 46 2 282:49:8; ;;4>5; 4 86:4;@;4:; 2=2 ;42=5:312 ?;6 7=9@5831 2= @;1@B28:1. Y =6 :41; 93=; 46 5 =4 512 4712 28712 246 287946:4 4@587?542 2=;>8; 34 =84642 5 86:4;;1>; 5 6:=;54 9829 @=436 1?:464; 5 Q687 4;334; 215=78B6 52 @;4>=6:2 =4 5 :41; 9:49:87 2=>84;4 (G85542@84 "$ @. $%. D4 42:4 9131 M455 42:?5478B =6 :41; 9:49:87 34 512 46B94612 4547:;19>6:8712 < B@:8712 =4 96:463; 17=@312 9=712 28712 3=;6:4 5 24>=63 98:3 345 28>51 XIX. P4;1 7191 17=;;4 946=31 5>=612 24>=831;42 34 M455 7168;:84;16 2=2 943812 716:86=12 89>86;812 46 =6 94381 9476871 ;45& 45 :4;. E2:4 94381 24 7168;:8B 2 46 45 2=2:;:1 46 45 =4 52 5642 34 =4; 24 82=58?6 7191 :46281642 3=8;84631 34 42:4 9131 464;> @1:46785 < 464;> 786:87. S86 49?;>1 M455 8>=5
=4 F;3< 5 ;47; 45 71 51 2=2:8:=51?; 46 =6 42=49 347=31& C=542=84; 3887=5:342 =4 @13912 :464; @; 1;9; =6 834 716>;=46:4 34 5 7162:8:=78B6 345 :4; 61 @=434 ?4; 3=3 34 =4 512 42@7812 86:4;@564:;81 4 86:4;42:45; 61 42:6 712 2861 =4 42:6 17=@312 @1; =6 2=2:678 9:4;85 1 7=4;@1 =4 784;:946:4 42 45 7=4;@1 92 >;634 < @;1??54946:4 45 92 =681;94 345 =4 :464912 5>Q6 7161789846:1 (G85542@84 @. "%. N1 1?2:6:4 34 7191 < 2=>4;6 24 9467816B 4547:;1=98712 F;3< 45 :;62@1;:451234 54@4;8946:12 7;> @1; @;:7=52 =4 86542 345 28>51 @231 3;6 5=>; 5 :41; 34 512 4547:;1642 716 5 7=5 24 ?6316; 5 :41; =68:;8 34 F;3< < M455 46 1; 34 5 :41; 3=582: =4 @12:=5 5 482:4678 34 312 46:83342& 52 @;:7=52 < 512 79@12. C191 42 719Q6 46 :13 71674@78B6 3=582: 45 @;894; @;1?549 =4 2=;>4 42 5 6:=;54 34 5 86:4;778B6 46:;4 3872 46:83342. É2:4 42 :9?86 45 @;1?549 34 5 ;4578B6 46:;4 9:4;8 < :4; 1 46 :;98612 92 9134;612 46:;4 ;3878B6 < 9:4;8. E2@4787946:4 =6 34 52 @;894;2 @;417=@781642 34 512 28712 =4 719@;:6 42: 828B6 4; 5 964; 46 =4 45 9189846:1 34 5 9:4;8 913887? 45 42:31 345 :4;. E6 42:4 716:4:1 2=;>46 4@4;8946:12 7191 45 34 F84= =4 86:46:?6 34:4;986; 28 512 943812 :;62@;46:42 ;;2:;?6 1 61 5 :4; 46 2= 9189846:1. E6 42:4 @=6:1 49@4;16 @;474; ;42=5:312 4@4;8946:542 716:;387:1;812 @=42 45 4@4;8946:1 34 F84= @;47 86387; =6 ;;2:;4 @;785 345 :4; 9846:;2 =4 45 4@4;8946:1 34 M8745216 61 912:;? 86387812 34 :5 ;;2:;4. E2:2 216 52 61952 =4 24>Q6 K=6 @;474346 =6 ;415=78B6 7846:87 45 =:1; 34 42 ;415=78B6 24; E862:486. S86 49?;>1 =63946:5946:4 61 =4;16 ;42=5:312 4@4;8946:542 512 =4 8678:;6 E862:486 ;4?45;24 716:; 45 1;346 42:?547831. D4234 5=4>1 E862:486 ? 9438:31 21?;4 5 @128?54 482:4678 34 =6 :4; 5=96871 @4;1 24>Q6 8;9B 46 2=2 Notas autoio%ráficas 34234 512 38478282 012 ? :46831 24;82 3=32 5 ;42@47:1 @=42:1 =4 28 =?84; 2831 @128?54 576; =6 163 5=9687 2: @;474; 7191 =6 79@1 4547:;19>6:871 =4 61 24; @128?54 7;4; 716 686>=6 7168>=;78B6 34 7;>2 46 ;4@121. A= 24 :8464 =4 ;4>;42; F;3< < =61 34 2=2 92 89@1;:6:42 3427=?;89846:12& 5 54< 34 863=778B6. F845 2=2 71687781642 34 5 =6833 34 :132 52 =4;2 F;3< 42 ?=27B 012 45 34 447:1 864;21 5 3427=?84;:1 O4;2:43 3478;@1; 5 1?:4678B6 =6 71;;846:4 457:;87 @;:8;@1; 345 9>64:8291. S=2 42=4;12 576;16 865946:4 45 8:1 46 # 716 51 =4 246:B 52 ?242 34 5 :476151> 4547:;1947687. E6 @;:87=5; 45 447:1 34 863=778B6 34@463 Q687946:4 345 9189846:1 ;45:81 46:;4 45 78;7=8:1 31634 @;47 5 71;;846:4 457:;87 < 45 896 =46:4 345 79@1 9>6:871. E5 =4 5 71;;846:4 863=783 34@4638424 2B51 345 9189846:1 ;45:81 =4 9@58946:4 2=?;<31 @1; M455. E5 447:1 34 863=778B6 24 96842:?
:9?86 61:?54946:4 46 45 55931 >464;31; 191@15; 1 447:1 34 863=778B6 =68@15; 34 >;6 89@1;:678 :47615B>87 @1;=4 @4;98:4 1?:464; =6 71;;846:4 716:86= 286 64742833 34 ;47:88778B6. E2:4 >464;31; 716282:4 46 424678 46 =6 7163=7:1; =4 >8; 5;43431; 34 =6 896 7163=7:1; @4;9646:4 < =4 42: 46 716:7:1 716 5. L 71;;846:4 @;474 < 24 =4 45 896 42: 46 ;4@121 < 45 7163=7:1; 24 45 =4 >8;4 1 28 45 7163=7:1; 42: 46 ;4@121 < 42 45 896 45 =4 >8;4. A5 8>=5 =4 46 52 @587781642 ?8:=542 34 5 54< 34 863=778B6 2B51 89@1;: 45 9189846:1 ;45:81. S86 49?;>1 8642 345 28>51 @231 < 46 512 @;894;12 012 34 2:4 5 4@58778B6 =4 24 3? @; 5 >464;78B6 34 5 71;;846:4 863=783 4; 384;46:4 28 4; 45 78;7=8:1 1 45 896 45 =4 24 91 @1; 1:;1 531 482:6 24;82 3=32 21?;4 5 @58778B6 34 5 54< 34 863=778B6 512 >464;31;42 191@15;42 (M8554; "# @@. %. C191 E862:486 86387B 46 45 @;894; @;;1 34 2= 754?;4 :;?1 34 " S1?;4 5 4547:;1386987 34 512 7=4;@12 46 9189846:1 5 86:4;@;4:78B6 ?8:=5 46 424 :849@1 7 =6 382:8678B6 289:;87 46:;4 512 312 7212. E6 =6 462<1 =4 427;8?8B E862:486 46 "" @4;1 =4 61 @=?587B& I342 < 9:1312 =63946:542 34 5 :41; 34 5 ;45:8833 @;4246:312 46 2= 415=78B6 (78:31 46 M8554; "# @. % 9467816 =4 42: 2894:; 54 ;42=5:? 8621@1;:?54 @1; 51 =4 5 54< 34 863=778B6 34249@40B =6 @@45 =63946:5 46 45 6789846:1 34 5 :41; 42@4785 34 5 ;45:8833. E862:486 42:?5474 46:16742 5 @587?85833 34 5 54< 34 F;3< 512 >464;31;42 191@15;42 < 458986 5 2894:; 86:4;@;4::8 345 46B9461 34 863=778B6 @4;1 @; 4551 86:;13=74 45 71674@:1 34 =4 512 79@12 457:;871 < 9>6:871 216 ;45:812 5 282:49 34 ;44;4678 34234 45 7=5 24 =>6 512 46B94612. E2: ;45:8878B6 345 79@1 4547:;19>6:871 24 =63946: 2= 4 46 5 ;45:8878B6 345 42@781 < 345 :849@1. E6 1:;2 @5?;2 5 @1;:78B6 =63946:5 34 E862:486 716282:8; 46 913887; 5 78649:87 42:1 42 512 71674@:12 34 42@781 < :849@1 @; 74; 719@:8?542 5 4547:;1386987 < 5 947687. D4 42: 964; 52 47=781642 34 M455 @26 24; 5832 46 :131 282:49 864;785 61 2B51 46 512 282:492 46 ;4@121 ;42@47:1 345 :4;. E2:1 4=854 5 @12:=531 34 E862:486 34 =4 5 4517833 34 5 5= 42 5 9829 ;42@47:1 34 :1312 512 282:492 864;78542. D4234 5=4>1 ?; =4 913887; :9?86 5 947687 64:1686 7191 716247=4678 34 512 79?812 46 5 78649:87. E2: 91388778B6 7162:8:=<4 5=4 947687 ;45:882: 86;86:4 ?1 52 98292 :;621;9781642 5 4547:;1386987 42:1 42 52 :;621;9781642 34 L1;46:. É2:4 42 45 @=6:1 46 45 =4 E862:486 25:B 46 2= :;?1 34 " 34 512 449@512 34 42: 7524 (512 34 5 54< 34 863=778B6% 512 86:46:12 86;=7:=1212 @1; 3427=?;8; 7=5=84; 9189846:1 34 5 :84;; ;45:81 5 94381 5=96871 45 :4;. E862:486 71675=
34 82: =4 8? 86:;13=78; 61 ;4=4; =6 42@781 ?215=:946:4 42:7816;81. D4 42:4 9131 E862:486 51>;B ;47167858; 9:4;8 < ;3878B6. S86 49?;>1 5 82:1;8 61 :4;986 =. AQ6 =436 @;1?5492 @1; ;42154;. U61 34 45512 42 5 86:4;778B6 34 =6 7;> 716 2= @;1@81 79@1. E2:1 24 ;454 46 5 5593 ;4778B6 34 ;3878B6. L :41; 7:=5 42 :1:5946:4 862:827:1;8 @=42 5 =4; =4 2=;>4 34 5 2=@=42: 86:4;778B6 34 =6 7;> 716 2= @;1@81 79@1 5 ;38; @;474 @;43478; =6 =:17454;78B6 < =4 28 24 :;: 34 458986; 24 342467346 1:;1 6=4946:4 447:1 61 94612 @;3B871 @;47454;78B6. E2:1 612 554 5 828B6 =68:;8 5 34 F;3< @=42 46 5 ;45:8833 >464;5 5 9:4;8 < 45 42@781:849@1 24 =4546 =6 < 5 9829 712. L12 746:;12 34 =4; 34 F;3< 24 71684;:46 46 746:;12 34 7=;:=; 345 42@781-:849@1. É2: 42 5 71674@78B6 34 5 >4194:;1386987 34 *4454; =846 86:46: ;43=78; 52 @;1@843342 34 5 9:4;8 7191 7;> < 92 52 @;1@843342 :1@15B>872 345 42@781-:849@1. AQ6 =43 =6 5;>1 79861 @1; ;471;;4; @4;1 = 9<1; 46:=; @=434 ?4; =4 346:;;24 46 512 982:4;812 34 5 6:=;54[
ILIOGRAFÍA
'4;216 *. as teor(as de los campos de fuer)as. Desde *araday hasta Einstein. A586 U684;2833 M3;83 "#. '=753 J. Z. *rom Max"ell to Microphysics. C87>1 "#.
E862:486 A. O6 :4 E547:;13<69872 1 M186> '13842 46 Principle of $elativity D14; ".
WWW Notas autoio%ráficas, A586 E38:1;85 M3;83 "#. G85542@84 C. C. !he Ed%e of &/ectivit y5 An Essay in the 9istory of scientific ideas. P;8674:16 "$. H15:16 G. !hematie &ri%ins of #cientific !hou%ht. H;;3 "!. M8554; A. I. Alert Einsteins #pecial !heory of $elativity . A338216*4254< R4386 "#. O\R855< A. Electroma%netic !heory. D14; N=4 Y1; "$. S64; K. F. Nineteenth'Century Aether !heories. P4;>916 O1;3 "!. S71:: *. T. R4 21=;74 54::4; F.C. O6 :4 E15=:816 1 :4 E547:;19>64:87 F8453 C1674@:. A. 6 Phys. #" "$.
T;874; R. A. R. !he Contriutions of *araday and Max"ell to electrical #ciences. P4;>916 O1;3 "$$. *8::4; E. A. 9istory of the !heories of Aether and Electricity. H;@4; 63 R1 N=4 Y1; ". *855892 P. L. Michael *araday. A Bio%raphy. '287 '112 N=4 Y1; "$.
. FARADAY Y LA NOCI 4N DE A
CÍO LUIS DE LA PEÑA
COMENTARIOS INTRODUCTORES
CUANDO 24 @8462 46 45 342;;1551 34 5 287 51 5;>1 345 28>51 XIX 42 ;47=46:4 89>86;51 7191 =6 @;17421 716:86=1 < @78?54 7;46:4 34 52 81546:2 ;=@:=;2 =4 7;7:4;8;16 52 @;894;2 3732 34 6=42:;1 28>51. S86 49?;>1 42 =6 471 =4 3=;6:4 45 28>51 @231 2=;>84;16 5 94612 312 4;:846:42 34 5 287 34 6:=;54 64:946:4 ;415=7816;8. L @;894; 34 4552 7;1615B>87946:4 ?5631 2=;>8B 716 5 8671;@1;78B6 5 287 34 5 8@B:4282 34 512 =98712 21?;4 5 42:;=7:=; 71;@=27=5; 34 5 9:4;8 < 2= @12:4;81; 342;;1551 < @58778B6 @1; 449@51 5 :41; 786:87 34 512 >242 < 5 ;438;4778169846:1 34 5 8642:8>78B6 78 512 46B94612 34 4275 :B987. P; @4;78?8; 52 3887=5:342 =4 45 913451 :B9871 :=1 =4 2=@4;; @; 2= 74@:78B6 >464;5 ?2:4 ;471;3; =4 8642:8>31;42 34 5 :55 34 O2:53 45 7;431; 34 5 2871=987 W@1; 61 :;4; 71578B6 45 449@51 =2=5 34 M7W :13 46 45 @;4246:4 28>51 74@:?6 512 :1912 51 92 7191 =6 913451 Q:85 @4;1 7;46:4 34 ;45833 287 1 ?846 =4 24 ;4=8;8B =6 28>51 719@54:1 @; :;621;9; 5 8@B:4282 34 D5:16 46 =6 :41; 287 comproada W51 =4 17=;;8B 716 512 :;?12 21?;4 45 9189846:1 ?;16861 34 E862:486 (< S915=7128% < 2= =5:4;81; 4;88778B6 4@4;8946:5 @1; P4;;86 < 2=2 3827@=512 @4;8131 =4 34 " " @;1893946:4W 51 =4 @4;98:8B 2=2:8:=8; 5 7168778B6 319866:4 2: 46:16742 34;83 34 5 287 75287 < 64:1686 < 8;94946:4 ;41;3 @1; 5 :41; 4547:;19>6:87 34 5 9:4;8 7191 =6 716:86=1 @1; 5 34 2= 42:;=7:=; >;6=5;. 2
L 24>=63 ;=@:=; 4@82:4915B>87 =4 878912 94678B6 24 ;484;4 51 =4 8464 24; 863=3?54946:4 5 9<1; 716:;8?=78B6 71674@:=5 34 5 287 34 ;812 28>512 < 61 2B51 345 XIX& 5
86:;13=778B6 345 71674@:1 34 campo 7191 =6 46:4 2871 34 6845 16:15B>871 4=8546:4 5 =4 >1 5 materia. E2 38785 4>4;; 5 89@1;:678 34 42:4 3427=?;89846:1 61 2B51 @; 45 42:=381 34 46B94612 61 94768712 7191 512 4547:;19>6:8712 2861 @; 6=42:; 719@;4628B6 >464;5 34 5 42:;=7:=; < 6:=;54 345 9=631 2871. E6 52 28>=846:42 @>862 :;:;4912 34 ;4@2; 2194;946:4 5>=612 34 512 91946:12 746:;542 345 @;17421 86:4547:=5 =4 @4;98:8B 554>; 5 6178B6 34 campo electroma%n1tico =4 678B 716 512 :;?12 @8164;12 34 M8745 F;3< (!"-#$!% < 34 3427;8?8; 7B91 42 =4 42: ?Q2=43 24 58> @;1=63946:4 716 5 ;42@=42: 1:; @;4>=6: 98546;8& = 42 < 7B91 42 45 71[
FARADAY Y SUS LÍNEAS DE FUER-A
A @;:8; 34 2=2 1?24;781642 4@4;8946:542 34 46B94612 9>6:8712 F;3< 554>B 5 7168778B6 34 =4 2:12 24 36 46 5 ;4>8B6 345 42@781 =4 ;134 512 7=4;@12 9>64:8312 W< 5>1 28985; 17=;;4 716 512 4547:;8312W @1; 51 =4 61 24 :;: 34 7781642 382:678 2861 34 447:12 :;6298:8312 @1; 52 l(neas de fuer)a =4 5 7162834;? 5>1 2 7191 45 camino 1 45 veh(culo 34 52 7781642 9>6:872. D4:46>91612 46 =6 @; 34 71946:;812 @; 75;; 52 8342. E5 @;894;1 24 ;484;4 5 6178B6 34 564 34 =4;. F;3< @;: 34 =6 71674@78B6 34 59829 9:4;8 346:;1 34 5 :;3878B6 :1982: 34 '127187 '4;61=558 D5:16 D< W2= 946:1;W 4:7. 7162834;6315 1;93 @1; 746:;12 @=6:=542 512 =4 7164;>46 52 5642 34 =4;. L2 5642 34 =4; ;4@;4246:6 @; F;3< =6 42:31 34 42=4;12 < 341;9781642 =4 24 3 46 45 42@781 46:;4 512 :1912. F;3< :84634 7162834;;52 7191 =6 sustancia, 2=4: 512 42=4;12 71;;42@163846:42 < :;629821; 34 45512 42: 2=2:678 24 382:86>=4 34 5 9:4;8 719Q6 < 2=2 384;46:42 42:312 34?4;6 @4;98:8; 4@587; todas 52 =4;2 46:;4 512 7=4;@12. E2: 834 7163=74 F;3< 7164674;24 34 =4 34?4 24; @128?54 :;621;9; =62 =4;2 46 1:;2 4 8675=21 =6887;52 46 =6 215. D4 = 34;8 F;3< 2= 7168778B6 34 =4 34?4; 482:8; 5>=6 ;4578B6 46:;4 5 5= < 5 4547:;87833 716 45 9>64:8291 51 =4 51>;B 4;887; 865946:4 716 45 3427=?;89846:1 345 efecto *araday, =4 716282:4 46 5 91388778B6 345 @561 34 @15;878B6 34 5 5= @1; =6 896. M2 :;34 46 # @; 48:; 52 @;312 =4 7163=74 5 6178B6 34 778B6 382:678 F;3< @;1@=21 7162834;; =4 73 :191 42: 71647:31 7=5=84; 1:;1 :;2 34 5642 34 =4; @1; 51 =4 5 778B6 34 2:2 24 4:84634 21?;4 :131 45 42@781. A2 342@;478B @; F;3< 5 6178B6 34 espacio vac(o, =4 61 647428:? 34 =6 :4; :;629821; 34 52 7781642 457:;872 1 9>6:872& 5 2=2:678 34 5 =4; @4;94 :131 45 42@781 < 45
86:4;81; 34 5 9:4;8 719Q6. A;>=946:B =4 46 :131 721 52 5642 34 =4; @13;6 71;;42@1634; 5:4;6:8946:4 5>Q6 42:31 34 :4; 7191 =6 8?;78B6 1 =6 :4628B6 4:7. @1; 51 =4 45 medio 9>6:871 46 45 42@781 @13; 24; 45 @;1@81 :4;. E6 7=5=84; 34 42:2 1;92 42:912 46 @;424678 34 =6 concepci+n campal del fen+meno ma%n1tico =4 24 ?;4 @21 @1; 4 @;894; 46 5 3427;8@78B6 34 512 46B94612 28712. L :41; 34 5 >;8:78B6 =684;25 45?1;3 @1; N4:16 7162834; =4 5 =4; >;8::1;8 46:;4 512 7=4;@12 74542:42 7:Q 34 964; 862:6:64 8634@463846:4865=4678B 345 94381 (15;>946:4 42@781% 46:;4 :542 7=4;@12. E2: 4 71674@78B6 45 @4629846:1 2871 < @;4547 Q6 9438312 345 28>51 @231 =4 74@:3 @1; =:1;42 :6 89@1;:6:42 7191 A9@X;4. L @;417=@78B6 746:;5 34 F;3< 34234 # 01 46 =4 86878 2=2 8642:8>781642 21?;4 5 4547:;87833 < 45 9>64:8291 42 @;4782946:4 5 4;88778B6 34 2= 8@B:4282 5:4;6:8 W1 42@47=578B6 7191 5 5 559W 34 =4 52 7781642 457:;872 < 9>6:872 216 @;1>;4282 < ;4=84;46 :849@1 @; propa%arse. P1; 449@51 51>;B 34912:;; =4 5 863=778B6 9>6:87 W 46B9461 3427=?84;:1 @1; 5 98291W 61 42 =6 778B6 382:678 2861 45 ;42=5:31 34 =4 24 71;:6 5642 34 =4; (24 @1; 9189846:1 46:;4 7163=7:1; 4 896 24 @1;=4 24 > 79?8; 5 71;;846:4 46 =6 7163=7:1; 716 512 7=4;@12 812%. L 6178B6 34 =6 :4; =4 5546 45 42@781 W8675=<4631 512 86:4;2:87812 34 5 9:4;8 < 2=2 :1912W 42 :6 6:8>= 7191 45 @4629846:1 9:4;8582: >;84>1 46:;4 512 >;84>12 45 :4; 4; 5 8uinta esencia, 92 =63946:5 Q6 =4 512 7=:;1 454946:12 =4 7;46 =4 3?6 7=4;@1 5 9:4;8 < =4 4; =8 5 9:4;8 345 59. A 42:4 :4; 24 54 7162834;? 9:4;85 < :B9871 < @; L=7;4781 2= 9189846:1 >464;? 45 9189846:1 34 512 2:;12. C16 5 6178B6 64:1686 34 42@781 ?215=:1 < 5 :41; 163=5:1;8 34 5 5= @;1@=42: @1; N4:16 W=4 5 7162834;? 719@54946:1 86382@462?54 34 2= :41; 71;@=27=5; 34 5 5=W H114 < 42@4785946:4 H=<>462 < 2=2 2=7421;42 ;4@;474 46 5 287 5 6178B6 34 :4; W1; 7191 :4; 5=9864;1W 7191 5 2=2:678 46 =4 24 2846:6 52 8?;781642 34 52 1632 5=986122. E6 42: 828B6 45 :4; 42 5 5= 51 =4 45 8;4 5 216831 1 45 1761 52 152. M2 Q6 =4 46 F;3< 5 @12878B6 34 N4:16 ;42@47:1 345 :4; 42 9?8546:4 =6=4 2= :4634678 42 64>;51 (@1; 449@51 46 5 24> =63 438 78B6 347191 2= &ptic7s, !$% 1 46 :131 721 96:464;51 4@578:946:4 =6 8@B:4282.
DE MAX2ELL A EINSTEIN: LOS CAMPOS CLSICOS
C191 4912 82:1 F;3< 51 :;4 92 =4 45 :4; 5 834 345 42@781 46 2 98291 @4;9431 @1; 5 2=2:678 =4 5 7162834; =63946:5 45 medio 1 5 sustancia 9>6:87 1 457:;87 71678?4
52 5642 34 =4; 7191 estados del espacio W< 42:1 34?4; @134; 4:4634;24 5 5= < 5 >;433W < 61 7162834; =4 24 64742;81 45 :4; @; =4 @=436 482:8; :542 5642 =6=4 :9@171 24 ;4282:4 398:8;51 28 =4; 64742;81 28 ?846 2= 42=49 61 51 647428:. M455 (#-#!"% 86878B 2=2 8642:8>781642 21?;4 5 4547:;87833 < 45 9>64:8291 46 #$ @;:84631 34 52 61781642 34 F;3<. I>=5 =4 2= @;4347421; 86:4;@;4:B 52 5642 34 =4; 7191 42:312 34 42=4;12 < 341;9781642 pero 34 =6 :4; 9476871 < 64:16861. M455 =4 9=< 5412 716 42:4 913451 46 719?8678B6 716 45 9:131 34 651>2& 7162834;B =6 modelo mecánico 345 :4; 46 :;98612 34 74532 ;1::1;82 (512 B;:8742% 24@;32 46:;4 2 @1; 424;8:2 >8;:1;82 =4 48:6 5 ;8778B6 913451 =4 24>Q6 5 @1244 =6 719@1;:9846:1 651>1 5 34 512 46B94612 457:;8712 < 9>6:8712 =4 42:? 8642:8>631. L 651> ;42=5:B :6 7?3 =4 54 @4;98:8B 343=78; 52 47=781642 71;;47:2 @; 512 46B94612 4547:;19>6:8712. P1; 449@51 46716:;B =4 46 651> 512 79?812 46 45 despla)amiento 34 52 74532 454946:542 >464;312 @1; 512 42=4;12 34? 86:;13=78; =6 corriente de despla)amiento 21783 5 ;878B6 34 512 79@12 457:;8712 46 512 943812 38457:;8712. E2:4 42 =8 45 3427=?;89846:1 42@47871 92 89@1;:6:4 34 M455 @=42 34 5 34@4634 5 @128?85833 34 482:4678 34 52 1632 4547:;19>6:872. E2:4 449@51 9=42:; 45 8694621 51; 4=;2:871 =4 52 651>2 :=84;16 46 52 9612 34 M455 @; 42:?5474; 52 54<42 345 4547:;19>64:8291. E6 5 3427;8@78B6 1;8>865 34 M455 512 46B94612 4547:;19>6:8712 =436 ;4@;4246:312 @1; campos 2178312 5 5=831 4:;41& 79@12 34 4517833 34 42=4;12 4:7. E6 42: 1;9 554>B 2=2 47=781642 345 4547:;19>64:8291 7191 =6 :41; 34 79@1 46 5 =4 52 5642 34 =4; 216 42=4;12 21?;4 45 :4; 9>6:871 W=4 382:86>= 7=83312946:4 34 2= modelo 45 :4; 34 512 B;:8742W. L12 46B94612 4547:;19>6:8712 24 @;1@>6 24>Q6 42: :41; 7191 46 =6 94381 452:871 42 3478; 716 4517833 868: M455 3427=?;8B =4 4; 9=< 74;76 5 34 5 5=. E2: 1?24;78B6 54 @4;98:8B 8346:887; 5 5= 7191 =6 163 4547:;19>6:87 < 289@5887; 45 42=49 @;1@1684631 =4 2= :4; < 45 5=9864;1 4;6 5 9829 712. S86 49?;>1 73 4 24 54? 92 34 52 71674@781642 1;8>86542 34 F;3< @1; 449@51 46716:;B =4 512 79@12 457:;8712 < 9>6:8712 24 @;1@>?6 46 38;4778B6 1;:1>165 52 5642 3468=4; 51 =4 2:2 61 @136 71674?8;24 68 7191 :;<47:1;82 7191 @1; 47=512 34 512 71;;42@163846:42 447:12 7191 @;1@16 F;3<. H78 #$ M455 381 45 @21 34868:81& 74@:B 52 7781642 4547:;19>6:872 7191 =6 79@1 5 =4 24 @;1@164 3427;8?8; 286 ;47=;;8; 9134512 1 651>2 78;7=62:678542 46 2= !ratado de electricidad y ma%netismo 4 < 5 79@1 4547:;19>6:871 7191 =6 282:49 3869871 >464;31 @1; 5 9:4;8 46 9189846:1 <
@124431; 34 @;1@843342 2872 7191 464;> 91946:1 4:7. =4 6:42 34 M455 4;6 :;8?=:1 475=281 34 5 9:4;8 @1634;?54. S86 49?;>1 @424 28>6;54 :542 :;8?=:12 2=2:678542 M455 96:=1 5 79@1 4547:;19>6:871 Q6 46 =6 6845 16:15B>871 384;46:4 5 34 5 9:4;8 @=42 61 51 :;:B 7191 =6 2=2:678 2861 7191 estado de una sustancia 45 :4; 5=986121. C16 :131 4551 45 42:?54789846:1 @1; M455 34 5 :41; 4547:;19>6:87 =4 46>51? 512 46B94612 457:;8712 9>6:8712 < B@:8712 46 =6 7=4;@1 :4B;871 =688731 @4;96474 2: 6=42:;12 32 7191 =6 52 >;6342 @;142 345 86:4547:1 =961. L 719@;1?78B6 @1;34H486;87 H4;: (#!-#"% 34 5 482:4678 ;45 34 52 1632 4547:;19>6:872 1 4;:862 @;43872 @1; M455 3492 34 =6887; 34868:8946:4 5 B@:87 < 45 4547:;19>64:8291 $ ?;8B 5 =96833 =6 >9 34 6=42 @128?8583342 7846:872 < :47615B>872 34 >;6 89@1;:678 < 2:433 W42@4785946:4 46 52 719=687781642W 719@;?542 716 52 =4 512 >;6342 3427=?;89846:12 34 F;3< 86:;13=4;16 716 45 =21 >464;5831 34 5 464;> 457:;87. D4234 45 @=6:1 34 82: 345 342;;1551 34 5 6178B6 34 79@1 45 716:86=31; :5 4 92 28>6887:81 34 5 1?; 34 M455 =4 H463;8 A6:116 L1;46: (#-"#%. E2:4 8642:8>31; 15632 =4 554>; 7164;:8;24 46 =6 @:;8;7 34 5 287 :4B;87 @;:8B 34 5 8@B:4282 34 =4 5 9:4;8 42: 47 34 9157=52 7;>32 (81642% =4 86:4;778166 46:;4 2 45 :4; 45 7=5 286 49?;>1 @4;96474 86;8?54946:4 869B85. C191 45 :4; 7:= 21?;4 512 81642 W :;2 34 5 =4; @1634;191:;8 1 =4; 34 L1;46:W @4;1 2:12 61 7:Q6 21?;4 =5 @1; 45 ;4=4;89846:1 34 869185833 45 :4; 34 L1;46: ;42=5: =6 282:49 3869871 61 64:16861 =4 815 5 54< 34 778B6 < ;4778B6. P;16:1 (46 #"% L1;46: 24 7164678B 34 =4 45 79@1 4547:;19>6:871 98291 W 45 42:31 345 :4; 61-64:16861W :9@171 4; =6 282:49 64:16861 46 2= :41;. A5;43431; 34 #" L1;46: 24 46716:;B 716 =6 716:;38778B6 346:;1 34 5 :41; 34 5 5= =4 ;4=8;8B =6 215=78B6 862B58:. D4234 :849@1 :;2 24 2? =4 5 ?4;;78B6 34 5 5= W42 3478; 5 342878B6 6>=5; 34 5 5= =4 612 554> 34 52 42:;4552W 24 @13 4@587; 347=3946:4 94386:4 5 :41; 34 F84= (#"#"$% =4 24 343=74 34 2=@164; =4 45 :4; 474281 46 45 86:4;81; 34 5 9:4;8 ;;2:;31512 @1; 454>6:42 2: 46 2= 9189846:1 45 42@781 7B29871. S86 4249?;>1 4@4;8946:1246 34 A5?4;: M8745216 (#-"% < 2=2 715?1;31;42 34912:;;16 286 5=>; 3=32 =4 61 < 9189846:1 ;45:81 :4;-T84;;. L Q687 2583 =4 46716:;B L1;46: 42: 3887=5:3 @; 2= :41; 345 :4; 9B85 716282:8B 46 8646:; =6 716:;778B6 ad hoc 34 512 7=4;@12 46 5 38;4778B6 34 2= 9189846:1 ;42@47:1 345 :4;. E2: 42 5 912 contracci+n 34 L1;46: @;1@=42: 289=5:64946:4 @1; 45 2871 8;5632 G41;>4 F8:>4;53 (#-"% < ;43427=?84;: @171
:849@1 342@=2 34234 @4;2@47:82 9=< 384;46:42 @1; 45 9:49:871 < 85B211 ;672 H46;8 P1867; (#-"% < @1; 45 146 E862:486. P; L1;46: 42: 716:;778B6 4; =6 46B9461 ;45 34 1;8>46 dinámico =6=4 61 64:16861 34?83 @462? 868785946:4 5 79?81 34 5 =4; 46:;4 45 :4; < 512 81642 @;13=7831 @1; 45 9189846:1 92 :;34 5 2=@=21 >464;3 @1; 45 79?81 46 52 dimensiones 34 512 4547:;1642 46 9189846:1 ;42@47:1 345 :4;. L1;46: 92 ;46=678B 5 834 345 :4; 2=2:6785 4 869B85 < 5 71674@78B6 345 79@1 4547:;19>6:871 7191 =6 34 42:31 34 3871 :4; 61 64:16861 68 =6 ;46:4 5 34689846:1 5 :41; 34 5 ;45:8833 =4 28>6; 2= 716:;778B6 < 5 ;42@47:8 :;621;978B6 :49@1;5 W:9?86 34@463846:4 34 5 4517833 < =4 @; L1;46: 4; =6 94;1 79?81 34 ;8?54 7;46:4 34 716:46831 2871W =6 7;7:4; =63946:5. E5 79?81 7=58::81 24 3 716 5 86:4;4678B6 34 E862:486 (#!"-"% 46 45 2=6:1. D4234 9=< 146 E862:486 24 286:8B :;31 @1; ;82 3887=5:342 =4 1?24;B 46 5 3427;8@78B6 34 5>=612 46B94612 =63946:542. E2 9=< 71617831 45 471 34 =4 46 #" ( 512 $ 012 34 433% 284631 42:=386:4 46 5 @4=40 78=33 2=8 34 A;= 719@;4638B =4 5 947687 34 N4:16 < 5 :41; 34 M455 4;6 86719@:8?542. E5 ;>=946:1 42 @1; 3492 289@54 @4;1 61 :;885& 28 2=@164912 =6 1?24;31; =4 71;;4 5 531 34 =6 ;<1 5=986121 716 5 4517833 34 5 5= 51 =4 34?4; @4;78?8; 216 2B51 52 8?;781642 345 79@1 4547:;19>6:871 @=42 ;42@47:1 345 71;;431; 63 24 @;1@> 286 49?;>1 68 46 5 B@:87 68 46 5 :41; 4547:;19>6:87 482:4 5= =4 61 24 @;1@>=4. L=4>1 =6=4 5 947687 =:1;8 @462; 46 512 :;98612 6:4;81;42 61 482:4 :5 5= 46 ;4@121 < 5>1 34 34 =67816; 5 719?86; 947687 < 4547:;19>64:8291. O:;12 449@512 34 =4 5 :41; 4; Q6 862:827:1;8 512 4 E862:486 46 5 2894:; 34 5 3427;8@78B6 7=631 24 7162834;? 5 86:4;778B6 46:;4 =6 896 < =6 7163=7:1; 46 9189846:1 ;45:81! 1 ?846 46 45 ;721 34 512 86:46:12 @1; 34:47:; 45 9189846:1 :4;;42:;4 ;42@47:1 345 :4; =4 7163=4;16 L1;46:W@4;1 =4 E862:486 Q6 61 2?W 2= 8@B:4282 34 716:;778B6 34 512 7=4;@12 46 9189846:1. E862:486 @;:8B 345 ;>=946:1 34 =4 68 512 46B94612 94768712 68 512 4547:;19>6:8712 @12446 @;1@8433 5>=6 =4 71;;42@163 5 6178B654<42 34 ;4@121 42: 1?24;78B6 2=>8;8B =4 @; 52 98292 34 5 ?215=:1 4547:;1386987 < 5 B@:8754216 5832 :1312 512 282:492 34 ;44;4678 @; 512 =4 216 5832 52 54<42 34 5 947687 7164:=; =4 342@=2 454B 5 6845 34 @12:=531 716 45 619?;4 34 principio de la relatividad. A5 6:4;81; >;4>B =6 24>=631 @12:=531 =4 4;334;946:4 24@; 5 6=4 :41; 34 5 75287 46 45 =4 42:?5474 =4 5 5= 8 46 45 71 716 5 9829 4517833 c 8634@463846:4946:4 345 42:31 34 9189846:1 34 5 =46:4 49821; 716 4551 E862:486 51>;B :464; 46 52 9612
:132 52 4;;9846:2 716 =4 7162:;=64:8291 ( 4@4622 34 913887; @;1@83946:4 5 @;894;%. E5 @;894; @21 =4 381 51 554B 71674?8; 5 :;621;978B6 34 L1;46: (7191 5 559B P1867;% como un efecto cinemático 7;7:4;2:871 34 5 42:;=7:=; 345 42@781-:849@1 =4 2=;>4 34 2=2 @12:=5312. C168464 = 1?24;; 5 @;1=63 384;4678 =4 482:4 46:;4 42: 3427;8@78B6 < 5 34 L1;46: =846 46 2= 91946:1 86:4;@;4:B 5 716:;778B6 @1; 5 3427=?84;: 7191 24 3871 7191 34?83 5 79?81 46 52 =4;2 46:;4 45 :4; < 512 81642 >464;31 @1; 45 79?81 34 5 4517833 (;42@47:1 345 :4;%. P; E862:486 24 :;:? 34 =6 447:1 =684;25 @=;946:4 78649:871 < ;47@;171 (8634@463846:4 34 52 :41;2 42@47872%& 28 312 1?24;31;42 24 9=446 ;45:8946:4 73 =61 4; 52 516>8:=342 345 1:;1 716:;32 716 5 9829 54< 5 9438;52 34234 2= @;1@81 282:49 34 ;44;4678. L 6=4 3427;8@78B6 54 @4;98:8B E862:486 7162:;=8; 5 4547:;1386987 34 512 7=4;@12 46 9189846:1 W2:4 42 @;4782946:4 45 ::=51 34 2= 9121 :;?1W @;:8; 34 5 4547:;1386987 34 M455 @; 7=4;@12 46 ;4@121. N1 @;474 46 5 :41; 5 necesidad 34 86:;13=78; =6 :4; @=42 46 686>Q6 91946:1 24 ;4=84;4 47; 961 34 61781642 7191 42@781 ?215=:946:4 42:7816;81 1 4517833 46 45 42@781 71 46 45 =4 :84646 5=>; @;174212 4547:;138698712 @1; 51 =4 E862:486 @;1@=21 34; 34 531 5 6178B6 34 :4; @1; 2=@4;5=. E5 79@1 4547:;19>6:871 24 :;621;931 716 42:1 46 =6 estado del espacio < 3=8;831 =6 status 16:15B>871 5 @; 716 5 9:4;8& 45 9=631 2871 42: 471 34 9:4;8 < 79@12 9?12 46:42 216 @1;:31;42 34 :;8?=:12 28712 2=2:678542 7191 464;> 91946:1 4:7:4;. P; 5 ;45:8833 42@4785 5 6178B6 34 :4; 42 8664742;8 286 49?;>1 61 34963 =4 24 684>=4 5 :4; 34 471 46 =6 :;?1 34 ;4828B6 34 "! E862:486 86282:8B 46 =4 4; 45 :4; 46:463831 7191 2846:1 34 52 =4;2 457:;872 < 9>6:872 45 =4 61 7? 46 5 :41; @=42 512 79@12 4547:;19>6:8712 @;4746 61 7191 42:312 34 =6 2=4;:4 34 9:4;8 2861 7191 46:42 =4 :84646 482:4678 8634@463846:4 34 6:=;54 28985; 5 34 5 9:4;8 @1634;?54 < =4 :84646 5 @;1@8433 34 864;78 46 719Q6 716 455.# Y 45 79@1 >;8::1;81[ E6 5 >464;5 34 5 ;45:8833 =4 E862:486 7162:;=;8:78165 =4 @;47 2 7191 =6 454946:1 8;;43=78?54 (86458986?54% 34 5 3427;8@78B6 3492 5 864;78 (92% 345 79@1 >;8::1;81 4; 2= 4 =46:4 34 447:12 >;8:7816542 51 =4 74 =4 42: :41; 61 24 58645. E2:1 716:;2: 716 45 79@1 4547:;19>6:871 =4 @=434 24; 6=51 46 52 :41;2 752872 < 61 86:4;77816 38;47:946:4 71628>1 98291 @1;
61 @1244; 7;>2. L 3=5833 8;;43=78?54 9:4;8-79@1 >;8::1;81 W 5 =4 7?; >;4>; 45 79@1 4547:;19>6:871 =4 42 5B>87946:4 8634@463846:4 < 61 42 @;:4 42:;=7:=;5 86382@462?54 345 42@781-:849@1W 42 @171 :;7:8 1 4;12985 71674@:=5946:4. P1; 4551 34234 45 868781 34 42: :41; E862:486 24 381 5 :;4 W6=67 71675=83W 34 45?1;; =6 :41; =68873 46 5 =4 24 458986; :5 3=5833 45 3427=?;89846:1 34 =6 2151 46:4 16:15B>871 345 =4 24 34;8;6 :1312 512 3492. P; 5 :41; >464;5 34 5 ;45:8833 =43 ?84;: 5 @128?85833 34 =434619:4;8 482: 712 :5 7191 45 42@781 34 :1342 1;9 1 79@12. Y @=42:1 =4 4571 79@1 58?;4 >;8::1;81 8;;43=78?54 5546 :131 45 42@781 < 51 31: 34 :;8?=:12 28712 ?846 24 54 @=434 7162834;; 7191 45 :4; 34 5 :41; >464;5 34 5 ;45:8833. E2:4 @=6:1 34 82: =4 31@:31 @1; E862:486 7=631 427;8?8B ("% @1; 449@51 =4& D4 7=4;31 716 5 :41; >464;5 34 5 ;45:8833 45 42@781 286 :4; 42 8689>86?54 46 :5 42@781... 61 :463;6 @128?85833 34 482:8; ;8552 34 943878B6 < ;45142 68 :9@171 86:4;512 42@781-:49@1;542 46 45 246:831 34 5 287... E2@781-:849@1 79@1 >;8::1;81 < :4; 24 6 :;621;931 = 46 =6 6178B6 Q687.
CAMPOS Y ACÍO EN LA FÍSICA CUNTICA
C16 45 34689846:1 34 5512287 7=6:87 @61;9 3;2:87946:4 :6:1 @; 79@12 719145@; 45 :4;. 79?8B D4 471 45 :;9861 98291 34 :4; 24 7168;:8B 46 1?2154:1 W=8 @1; >2:31W < :=1 =4 7434;54 2= 5=>; 5 34 vac(o. P4;1 42:4 71 42: 9=< 5412 34 24; 5 63 42 @1; 51 716:;;81 =6 >8:31 1761 34 464;> :6 ;871 =4 61 24; =6 >;4 4>4;78B6 3478; =4 5 287 716:49@1;64 42 46 9=71 5 287 345 71. " E5 71 7=6:871 42: W1 941; 7191 4;4912 512 712 7=6:8712 42:6 W 46 7162:6:4 86:4;778B6 716 5 9:4;8 1;386;8 < 34:4;986 :;2 34 4551 9=72 34 2=2 @;1@843342 42 4:;1;386;8946:4 719@541 W9=< 382:6:4 71674@:=5946:4 34 512 9134512 94768712 64:168612 < 345 ;4@121W < =8 =6 <=:@12878B6 34 ;812 282:492 73 =61 34 512 7=542 @=434 :464; 8675=21 ;812 42:312. E2:4 71 @1244 1:; 7;7:4;2:87 =4 51 384;4678 4246785946:4 34 2=2 6742:;12 @;47=6:8712& @42; 34 7=5=84; 712 =4 24 54 8784; 5 841 71 24>= 284631 71 45 6=41 61. P1; 449@51 5 3;54 2=87846:4 464;> 46 71638781642 @;1@832 @=434 554>; ;42@1634; 3631 79?81 @;:7=52 < 6:8@;:7=52. E6 :;98612 289@542 5 28:=78B6 42 5 28>=846:4. S?4912 =4 5 9:4;8 719Q6 28>=4 46 ;45833 54<42 7=6:872 51 =4 28>6887 46:;4 1:;2 9=72 7122 =4 =6 58?;4 =6 4547:;B6 38>912 :8464 =6 719@1;:9846:1 9=< 719@541 < ;121 =6=4 34234 =6 @4;2@47:8 42:32:87 24 719@1;:4 716 9=7 ;4>=5;833
42:32:87946:4 ?5631 @1; 449@51 7=9@54 716 @;47828B6 5 54< 34 71624;78B6 34 5 464;> 286 49?;>1 2= 464;> 862:6:64 @13; 384;8; ;?8:;;8946:4 34 5 =4 24 24>=8; 34 42: 54<. S=7434 =4 :9?86 512 79@12 1?434746 54<42 7=6:872 < 716 45512 17=;;46 7122 28985;42. P1; 449@51 42 =6 471 82:B;871 =4 5 @;894; 54< 7=6:87 5 3427=?;8B M P567 (##-"!% @;4782946:4 7191 =6 @;1@8433 345 79@1 4547:;19>6:871. A3492 7191 46 5 :41; 7=6:87 45 719@1;:9846:1 34 =6 4547:;B6 42: 3427;8:1 @1; =6 =678B6 =4 :8464 @;1@843342 79@542 W42 46 447:1 =6 79@1 4547:;B6871W :9?86 2: 34?4 24; 7=6:83 2= 4 3631 @1; ;42=5:31 =4 @1; 24; 7=6:8712 f512 4547:;1642 34?46 ;47=6:8;24g (42:1 24 716174 7191 se%unda cuanti)aci+n%. E6 :1312 512 7212 5 7=6:878B6 1:1;> @;1@843342 3827;4:2 5 282:49 28985;42 52 34 282:492 719@=42:12 @1; 71;@Q27=512 92 1 94612 8634@463846:42 @1; 51 =4 45 546>=4 < 5 89>46 92 =2312 @; ;44;8;24 42:12 447:12 42 45 71;@=27=5;. A 42:2 42:;=7:=;2 24 542 559 cuantos (1 8uanta 28 24 @;484;4 45 5:868291% 345 71;;42@163846:4 79@1. P1; 449@51 512 7=6:12 345 79@1 4547:;19>6:871 216 512 1:1642 512 7=6:12 345 79@1 34 4547:;1642-@128:;1642 @=4346 24; 4547:;1642 1 @128:;1642 4:7. T1312 512 282:492 7=6:8712 @12446 =6 42:31 34 9689 464;> @;:8; 345 7=5 @=4346 8; @2631 512 384;46:42 42:312 287946:4 @128?542 @1; 7;4746:9846:1 (716:86=1 1 3827;4:1 24>Q6 45 721% 34 2= 464;>. E5 42:31 34 9689 464;> 34 =6 79@1 71;;42@1634 5 =24678 34 2=2 71;@Q27=512 (74;1 1:1642 1 74;1 4547:;1642 4:7.% < ;4@;4246: @;4782946:4 5 vac(o 345 79@1 46 7=42:8B6. P1; 45 471 34 =4 =6 79@1 7=6:871 24 467=46:;4 46 2= 42:31 34 9689 464;> 2=2 @;1@843342 61 346 34 24; 52 7;7:4;2:872 34 512 282:492 7=6:8712 46 @;:87=5; 96:8464 5 @;1@8433 34 24; 5=7:=6:4 51 =4 28>6887 =4 61 desaparece. E5 79@1 34 71 42: 46:16742 46 71638781642 34 86:4;7:=; 716 5 9:4;8 < 34 89@;898; 2=2 =4552 < ;454; 2= @;424678 :;2 345 719@1;:9846:1 34 2:. S8 >;4>912 42:1 5 ;87 9=5:8@587833 34 712 7;7:4;2:8712 34 5 :41; 7=6:87 785946:4 @134912 @4;78?8; 5 461;94 ;8=4 < 719@54833 345 9=631 2871 =4 2=278: 42:4 7=3;1. C191 @=434 @;478;24 45 :49 42 ;45946:4 89@1;:6:4 @4;1 61 51 342;;155;4912 = 92 55 34 5>=612 71946:;812 387816542. U6 @;894; 71946:;81 24 ;484;4 5 71 345 79@1 4547:;19>6:871. N1 42 38785 7164674;24 34 =4 24 @=434 554>; 5 834 34 5 @128?54 482:4678 345 71 345 79@1 34 ;3878B6 34 M455 @1; 5 75287 42 3478; 286 ;47=;;8; 5 :41; 7=6:87. S4 2?4 =4 52 7;>2 7454;32 498:46 ;3878B6 4547:;19>6:87 W@;4782946:4 2 >464;B H4;: 52 @;894;2 1632 4547:;19>6:872 86:4678165946:4 @;13=7832 @1; 45 19?;4 < 2 24 28>=46 >464;631W. P4624912 @=42 46 73 4547:;B6 46 45 U684;21 7191 =6 986Q27=5 6:46 :1312 45512
42:;6 498:84631 < 7;4;6 71547:8946:4 =6 79@1 4547:;19>6:871 46 73 @=6:1 345 U684;21 :4;;8?54946:4 719@541 < 81546:946:4 5=7:=6:4. E6 71638781642 34 415=78B6 7191 52 57632 @1; 45 U684;21 @;474 ;16?54 2=@164; =4 42:4 79@1 34 1631 (55931 34 @=6:1 74;1% ;42=5: 42:32:87946:4 42:?54 < @1; 2= 7;7:4; 5=7:=6:4 4 86458986?54 42 45 =4 24 34?4 8346:887; 716 45 71 4547:;19>6:871. AQ6 24 34 719@54:; 45 ;>=946:1 @=42 24 34?4 :19; 46 7=46: =4 1; 73 4547:;B6 42: 8694;21 46 45 79@1 34 71 =4 < 46 2= 5175833 @1; 51 =4 5 86:4;77816; < ?21;?4; 464;> 34 5 3=84;4 =6 9189846:1 54:1;81 9=< 719@541. S8 ;42=5: @128?54 =4 @; 73 4547:;B6 5 :2 9438 34 49828B6 34 464;> 24 8>=5 5 34 ?21;78B6 73 :191 24 46716:;; 46 4=858?;81. S86 49?;>1 1; 45 :191 ;42=5: 24; =6 282:49 ?84;:1 716 @;1@843342 6143122 46 45 =4 24 36 @4;9646:4946:4 46B94612 54:1;812. E2:2 8342 6 2831 4@51;32 716 784;:1 34:4689846:1 46 512 Q5:8912 012 < 7162:8:=<46 5 ?24 34 =6 :41; 34619863 electrodinámica estocástica. H 2831 @128?54 34912:;; =4 9=72 34 52 @;1@843342 7=6:872 34 512 :1912 W< < ;1642 @; @462; =4 @13;6 24; :132W 216 1;8>8632 @1; 42:4 94768291. P; 912:;; 716 =6 449@51 289@54 5>1 34 5 287 34 42:12 282:492 912 ;482; 45 28>=846:4 @;1?549. P4624912 46 =6 4547:;B6 =4 24 9=44 46 45 42@781 58?;4 34 =4;2 < 79@12 4:4;612 5 Q687 778B6 =4 246:8; 46 42:4 721 @;1463; 34 2= 86:4;778B6 716 45 71 7162834;4912 5 345 79@1 34 ;3878B6 34 @=6:1 74;1 7191 5 92 89@1;:6:4 (51 =4 24; 45 721 61;95%. E5 4547:;B6 46 9189846:1 ;42@47:1 34 42:4 79@1 246:8; 46 >464;5 =6 =4; 34 ;8778B6 @;1@1;78165 2= 4517833 =4 :4634; ;46;51. P4;1 @1; 1:;1 531 24 2?4 =4 42:4 4547:;B6 34?4 96:464; 2= 4517833 @=42 34 1:;1 9131 24 42:; 815631 45 @;8678@81 34 864;78. CB91 @134912 74; 719@:8?542 9?12 @=6:12 34 82:[ U6 757=51 (61 454946:5 @4;1 :9@171 719@58731% @4;98:4 912:;; =4 5 =4; 21?;4 45 4547:;B6 (61 ;45:882:% 34?83 5 79@1 42 34 5 1;9
31634 A 42 =6 7162:6:4 =4 7;7:4;8 45 282:49 46 86:4;778B6 716 45 79@1 v 2= 4517833 < ϕ("% 42 5 3462833 42@47:;5 34 5 464;> 345 79@1. E5 @;1?549 24 ;42=454 28 42: =4; 34 ;8778B6 24 6=5 51 =4 17=;;4 28 5 3462833 42@47:;5 345 79@1 7=9@54 716 5 7163878B6 ϕ - ωδδω ϕ ] . L 215=78B6 34 42: 47=78B6 384;46785 42 ϕ]Cω 51 =4 =84;4 3478; =4 =6 71 4547:;19>6:871 716 3462833 42@47:;5 @;1@1;78165 5 7=?1 34 5 ;47=4678 >;6:8 45 9189846:1
864;785 34 =6 7;> :;2 34 5. C191 42 @;4828?54 2:4 42 47:946:4 45 42@47:;1 =4 :8464 45 79@1 34 71 :6:1 46 5 4547:;1386987 7=6:87 7191 46 5 4547:;1386987 42:172:87. '846 45 4547:;B6 @=434 96:464; 2= 4517833 7162:6:4 46 45 71 @4;1 = @2 28 24 9=44 7454;3946:4[ L ;42@=42: 42 9=< 86:4;426:4 < 7162:8:=<4 =6 :49 5 =4 24 3438731 =6 42=4;1 7162834;?54 46 512 012 ;47846:42. S=7434 =4 5 3462833 42@47:;5 345 79@1 =4 45 4547:;B6 4 7=631 24 9=44 7454;3946:4 34 34 :464; 5 1;9 289@54 6:4;81; =4 71;;42@1634 5 71 3478; =6 :49@4;:=; 6=5W 4=8546:4 < :19 5 34 =6 382:;8?=78B6 34 W42 P567 :49@4;:=; 34:4;9863 @1; 5 7454;78B6& @;474; =4 45 71 447:81 345 4547:;B6 7454;31 24 7546:31 < @4;3831 2= 821:;1@. R471;34912 8678346:5946:4 =4 46 45 42@781 86:4;42:45; 5 ;3878B6 34 1631 no 42 34 :49@4;:=; 6=5 2861 74;76 K4586. R42@47:1 34 42:4 79@1 34 1631 =4 ;4@;4246: 6=42:;1 282:49 6:=;5 34 ;44;4678 s( 42 @128?54 34:4;986; 45 9189846:1 34 5 T84;;. E6 45 @63874 42:4 :;?1 W=4 42 34 7;7:4; 92 631 @1; 52 9:49:872 49@5432 @4;1 7=< 547:=; 61 42 86382@462?54W 24 9=42:; 716 =6 449@51 3878165 ;45:8946:4 24678551 5 719@54833 =4 @=434 576; 45 71 5 86:4;77816; 716 5 9:4;8.
AP/NDICE: EL ACÍO DEGENERADO E6 42:4 @63874 24 9=42:; =451 34 @;1 =6 46B9461 9=< >464;5 4 89@1;:6:4 5 =4 < 4912 471 ;44;467& 45 471 34 =4 52 86:4;7781642 9138876 (46 17281642 8675=21 34:4;9866% 52 @;1@843342 34 52 @;:7=52. V912 4; 46 @;:87=5; 7B91 346:;1 34 52 :41;2 716:49@1;642 55932 34 norma (:49 =4 342;;155 M:2 M1;461 46 2= 4@12878B6% 5 92 34 784;:2 @;:7=52 2=;>4 7191 716247=4678 34 2=2 86:4;7781642. S86 49?;>1 45 547:1; 34?4 :464; @;4246:4 =4 45 9:4;85 = @;4246:31 :8464 =6 7;7:4; 9:49:871 9=71 92 631 =4 45 ;42:1 345 :4:1 < =4 2= 547:=; 42 1@::8.
S=@16>912 =6 79@1 752871 (42 3478; 61 7=6:871% 719@541 φ =6 :41; :@87 34 42:4 79@1 24 7162:;=<4 @;:8; 34 =6 5>;6>861 7191 45 28>=846:4& ]( δµφ% ( δµφ+% - µ φφ+ - λ(φφ+% - τ− ν
E5 :;9861 τ ](δµφ%( δµφ+% (=4 42 61 64>:81% ;4@;4246: 5 4;28B6 ;45:882: 34 5 464;> 786:87 9846:;2 =4 v ] µφφ+ ` λ(φφ+% ] µϕ`λϕ ..........................................ϕ]φφ+
42 =6 @1:46785. N1;95946:4 µ ;4@;4246: 5 92 345 79@1 φ @1; 51 =4 µ 42 ;45 < @128:8 286 49?;>1 @134912 24; 92 >464;542 < 74@:; µ 7191 =6 @;94:;1 51 =4 28>6887 =4 34?4912 7162834;; 51;42 @128:812 < 64>:812 @; µ. E5 :;9861 λ ] λ(φφ+% 3427;8?4 =6 86:4;778B6 345 79@1 φ 71628>1 98291 42 3478; 42 =6 :;9861 =4 >464; =6 =46:4 @; 45 79@1 φ 5 7=5 34@4634 345 @;1@81 79@1 φ (2:4 42 =6 :@871 449@51 34 =6 :41; 61 58645 716 =:186:4;7781642%. U6 7;7:4;2:87 9=< 89@1;:6:4 34 42: :41; 42 =4 (< τ < v @1; 24@;31 :9?86% 42 86;86:4 ;46:4 5 :;621;978B6 local 34 61;9 ( θ 42 =6 7162:6:4%
θ(% →θh(% ] 4-8θ φ(% ....................................................(% C162834;31 45 @1:46785 v 7191 =6 =678B6 34 p @1244 968912 2B51 28 λd =4 42 45 Q6871 721 =4 42:=38;4912 46:16742 28 µd v @1244 =6 96891 @; ϕ ] 42 3478; @; φd] 51 =4 71;;42@1634 5 42:31 ?24 1 71 34 42:4 282:49 45 =4 1?8946:4 42 86;86:4 ;46:4 5 :;621;978B6 34 61;9 (%. T131 ;42=5: 61;95 @4;1 61 24 1?:8464 63 42@4785946:4 86:4;426:4. C162834;4912 286 49?;>1 45 721 µa @1; 51 =4 µ no 42 92 =6 92. E6 42:4 721 ϕ] 71;;42@1634 =6 9891 7191 @=434 @;478;24 46 5 8>=; < 45 96891 42: =4; 345 1;8>46 < 17=;;4 @;
ϕ] -µ /λ ]R/ D4 42:4 ;42=5:31 24 28>=4 =4 45 79@1 719@541 71;;42@1634 5 42:31 34 71 :8464 5 1;9
φ =4
φ71 ] (R/ %48ζ, 716 ζ =6 24 ;?8:;;8. H4912 1?:46831 2 61 =61 2861 =6 716:86=1 34 42:312 34 71 @; 42:4 282:49 (71 34>464;31% 7191 5 215=78B6 46 45 1;8>46 42 8642:?54 2:12 216 512 4;334;12 712 345 79@1 73 =61 34 512 7=542 3431 34 24; 86;86:4 ;46:4 5 :;621;978B6 (% 34 86;8678 345 5>;6>861. E6 1:;2 @5?;2 45 42:31 34 71 34 42:4 79@1 @1244 94612 2894:;2 =4 45 5>;6>861 345 7=5 24 34;8 < 42 34>464;31 1 ?846 45 42:31 34 9461; 464;> 61 42 45 92 289:;871. C=631 42:1 2=7434 24 712:=9?; 3478; =4 17=;;831 =6 ;=@:=; 42@16:64 34 5 2894:;.
p ] -µ / 2 λ ] R / 2.
L12 384;46:42 42:312 345 79@1 φ 512 @134912 427;8?8; 1; 46 5 28>=846:4 1;9 24@; 631 2=2 @;:42 ;45 ζ 4 89>86;8 (42:1 4=854 :19; 7191 71 45 =4 24 467=46:; 21?;4 45 44 ;45%&
φ(% ] (/ √ %(R `ζ(%`8(%% 31634 512 6=412 79@12ζ < 216 ;4542 < 6=512 46 45 42:31 ?24. C16 42: 427;8:=; 45 5>;6>861 ;42=5: (198:84631 :;98612 7162:6:42 =4 216 386987946:4 8;;4546:42%& ] i( δµx% ` i( δµζ % - λRζ - λRζ(ζ`x%- jλ(ζ`x%.
E2: 4@;428B6 @=434 @;474; 9=< 719@5873 < 728 86719@;4628?54. P4;1 28 719@;912 716 45 5>;6>861 1;8>865 4912 =4 455 71;;42@1634 =6 79@1 ;45 x 286 92 92 =6 79@1 ζ 716 92& mζ =λ $=,
512 7=542 86:4;778166 46:;4 45512 < 46:;4 2 982912. L :41; >464;31 46 42: 1;9 @;:8; 34 =6 79@1 φ 719@541 286 92 312 79@12 ;4542 =61 286 92 < 1:;1 716 92 7=< 54< 34 86:4;778B6 =43 34:4;9863 @1; 5 @;1@8 :41;. NB:424 34 964; @;:87=5; =4 5 92 mζ 42: 34:4;9863 @1; 5 7162:6:4 34 =:171@59846:1 345 79@1 868785 λ < @1; 45 51; 345 71 :;2 34 $.
ILIOGRAFÍA
'1<4; T. H. T4 V7==9 86 C522875 P<2872. #cientific American (% ! (>12:1 34 "#%.
';=6 E. na faceta descon ocida de Einstein . F1631 34 C=5:=; E716B987-SEP M871 "#" C154778B6 L C84678 34234 M871. C4::1 A. M. a lu). F1631 34 C=5:=; E716B987- SEP M871 "#". C154778B6 L C84678 34234 M871. D4 5 P40 L. Alert Einstein, nave%ante solitario. F1631 34 C=5:=; E716B987-SEP M871 "#" 7154778B6 L C84678 34234 M871. D4 5 P40 L. < A. M. C4::1 T41;2 42:172:872 34 5 947687 7=6:87. $ev. Mex. *is. ! (""% !. D133 J. E. !he deas of Particles Physics. C9?;83>4 U684;28:< P;422 C9?;83>4 "#. E862:486 A. nvesti%ations on the !heory of the Bro"nian Movement. E38:31 < 61:31 @1; R. F_;: D14; "$. E862:486 A. (""% A=:1?81>;@875 N1:42. E6 P. A. S785@@. "!.
Alert Einstein5 P85121@4;-S7846:82: O@46 C1=;:
F;3< M. (#% Experimental $esearches in Electricity . D14; "$. L1;46: H. A. A. E862:486 H. M86128 < H. *4<5 " !he Principle of $elativity (61:31 @1; A. S1994;453%. D14;. M455 J. C. (#"% A !reatise on Electricity and Ma%netism. D14; ". N4;242286 N67< J. *araday to Einstein5 Constructin% Meanin% in #cientific !heories. M;:86=2 N81 P=?5824;2 D1;3;47: P242 '12 "#. E5 =:1; 34276231 in extenso 46 42: 1?; 3=;6:4 5 45?1;78B6 34 52 61:2. P13156< R. #omethin% Called Nothin%. M8; P=?5824;2 M127Q "#$.
I. LA DE
CONTRIUCI4 FARADAY A
N LA
TEORÍA DE DISOCIACI4N ELECTROLÍTICA
JOSÉ L. CÓRDOVA F RESUMEN
S4 @;4246:6 512 6:474346:42 7846:8712 < 8512B8712 =4 554;16 F;3< @;1@164; 5 38217878B6 4547:;15:87 46 512 :;98612 345 913451 34 '127187. S4 6586 < 3827=:46 2194;946:4 512 71674@:12 < 4@4;8946:12 7846:8712 =4 @4;98:84;16 S6:4 A;;468=2 @;1@164; ?231 46 5 716:;8?=78B6 34 F;3< 5 T41; 34 D8217878B6 E547:;15:87. E5 :;?1 71675=<4 9467816631 =4 52 8642:8>781642 34 F;3< 716:;8?=<4;16 8638;47:946:4 5 6789846:1 34 5 82871=987 7191 784678. INTRODUCCI4N
EN # 6=44 012 6:42 34 =4 6784; A;;468=2 ! 6:42 34 =4 9=;84; F;3< 456ournal of the $oyal A%ricultural #ociety of En%land @=?587B 312 ;:7=512 =4 3427;8?6 45 46B9461 345 86:4;79?81 8B6871 46 512 :4;;4612 34 7=5:81. E6 =61 34 45512 24 9467816? =4 45 751;=;1 34 @1:281 @13 24; ;4:46831 @1; 45 :4;;461 @42; 34 52 55=82. E5 382@128:81 4@4;8946:5 49@5431 @; 719@;1?;51 4; 9=< 24678551& =6 7 716 :84;; < @4;1;781642 46 45 1631. A5 658; 45 5=831 =4 25 34 5 7 342@=2 34 4;:4; 215=78B6 34 751;=;1 34 @1:281 24 46716:;B =4 716:46 751;1 @4;1 63 34 @1:281 2:4 ? 2831 ;449@531 @1; 75781 < 9>64281. H1< 3 24 ;4@;4246: 51 6:4;81; 716&
K` ` C`(345 :4;;461%
C ` K` (345 :4;;461%.
L 4@58778B6 7191 :13 =455 34 7;7:4; 7846:871 42 ;42=5:31 34 5 715?1;78B6 34 9=712 7846:8712. E6 42:4 :;?1 24 86:46: 85=2:;; 45 @@45 =4 46 4551 :=84;16 312 34 45512& F;3< < A;;468=2. E6 :849@12 34 F;3< (#% 4; 345 3198681 7846:871 5 482:4678 34 312 :8@12 34 4547:;87833 1;8>865946:4 559312 :;4 < ;428612. L2 ;47781642 =9872 24 @136 4@587; 46:16742 46 :;98612 34 :;778B6 < ;4@=528B6 457:;872. A2 512 @1512 34 =6 78;7=8:1 :;6 382:678 512 719@1646:42 34 =6 9157=5 342:;=<6315.
EL MODELO DE DISOCIACI4N DE FARADAY
M8745 F;3< 61:B 4@4;8946:5946:4 =4 61 4; 2=87846:4 5 74;76 34 512 @1512 457:;8712 @; @;13=78; =6 ;4778B6 =987& 7 5: =6 3427;> 457:;87. D4 =6 964; 24946:4 ? 5531 =4 61 24 @13 9>64:8; >=2 94:5872 716 @1512 457:;8712 2861 =4 24 647428:? =6 3427;>. E5 4@4;8946:1 5 =4 612 ;44;8912 716282:8B 46 71517; =6 @@45 85:;1 =94347831 716 215=78B6 34 <13=;1 34 @1:281 46:;4 312 :4;986542 7;>32 457:;87946:4. C=631 24 58?4; <131 45 @@45 :19 2=
7;7:4;2:871 7151; 8154: 34 1;9 =4 4; 785 719@;1?; 28 ? :46831 5=>; =6 ;4778B6 =987. S86 49?;>1 ;4@4:8912 61 ?2:? 5 74;76 34 512 @1512& 34? @;13=78;24 =6 3427;> 457:;87 @; 58?4;; 45 <131. A 86 34 86:4;@;4:; 45 46B9461 F;3< @;1@=21 =4 512 719@1646:42 34 52 9157=52 34 <13=;1 34 @1:281 498>;?6 46 38;47781642 1@=42:2 86:4;79?8631 716:86=946:4 34 @;4 2: :;621;9;24 46 42@47842 =9872 58?;42 46 512 @1512 5 71;;846:4 457:;87 @;13=7 =6 @4;:=;?78B6 :;2 34 5 215=78B6 =987 =4 554? 5 58?4;78B6 34 <131. I>=5 =4 2= 942:;1 H. D< F;3< 71617 512 :;?12 34 G186 K68>: < 345 42=8: R1>4; '127187 7=<2 1?;2 7@8:542 :84646 ::=512 9=< ;44531;42. L 345 @;894;1 42& ntento de demostrar 8ue todos los fen+menos en la naturale)a pueden explicarse por dos principios activos simples5 atracci+n y repulsi+n: < 5 34 '127187& !eor(a de filosof(a natural elaorada se%un la Fnica ley de las fuer)as existentes en la naturale)a.
L =6833 < 7164;:8?85833 34 52 =4;2 ;42=5:? 92 716282:46:4 52 71687781642 ;458>8122 34 F;3< 34 964; =4 74@:B 45 913451 34 '127187 345 =4 24 ?5; 716:86=78B6.
EL MODELO AT4MICO DE OSCOICH
'127187 45?1;B 46 !# =6 913451 :B9871 =4 719?86? 52 =4;2 34 :;778B6 < ;4@=528B6 34 964; =4 45 @:;B6 34 =4;2 34 =6 :191 ?127187461 24; 7191 45 =4 24 9=42:; 46 5 8>=; VI. . L =4; 46:;4 512 :1912 ;42=5:? ;4@=528 784;:2 382:6782 < :;7:8 1:;2. NB:424 =4 382:6782 >;6342 5 =4; 4; :;7:8 34 7=4;31 716 5 54< 34 5 >;8:78B6 34 N4:16 3492 73 @=6:1 34 86:4;24778B6 34 5 7=; 716 45 44 ) ;4@;4246:? =6 @=6:1 34 4=858?;81 64742;81 @; 5 482:4678 34 719@=42:12 =98712. E5 913451 :B9871 34 '127187 @;: 34 =62 7=6:2 2=@128781642 < ?2:? =6 2151 :8@1 34 @;:7=52 @; 4@587; 5 >;6 384;2833 34 2=2:6782 < 49@54; 3492 =6 215 7=; 34 =4; 86:4;:B987 716 4551 52 =4;2 =9872 < >;8:7816542 24 ;43=76 =6 215. C191 @13; 2=@164;24 42:4 913451 4; @=;946:4 7=58::81 61 24 ?6 342;;15531 862:;=946:12 68 4@4;8946:542 68 9:49:8712 7191 @; 74; @;4387781642 7=6:8::82.
F&5ur) I.1. Mo+e*o )t9;&'o +e os'o7&'.
Y 24 9467816B =4 5 3428B6 34 F;3< 5 :191 34 '127187 :=1 ;742 83415B>872. L 317:;86 34 5 =6833 < 7164;:8?85833 34 52 =4;2 34 5 6:=;54 (5 Naturephilosophie 5496 345 28>51 XIX% 716:;347 5 9:4;858291 86>52 < 1;47 =6 5=>; 5 9=631 345 42@;8:=. F;3< 4; =6 19?;4 9=< ;458>8121 < 42 @;1??54 =4 1@:; @1; 45 913451 ?127187461 @1;=4 55? 46 5 92 714;4678 716 5 7;478B6 34 D812 =846 61 34; 512 :1912 9:4;8542 46 86:4;778B6 7B:87. S4>Q6 45 913451 34 '127187 512 719@=42:12 =98712 4;6 >;4>312 :1912 7=<2 @;1@843342 4;6 ;42=5:31 34 @:;1642 34 =4;2 34 @;:7=52 @=6:=542. S8 24 @4;98:4 45 67;168291 512 :1912 34?6 46:4634;24 7191 86:4;@464:;781642 34 79@12 34 =4;. S4>Q6 42:1 512 :1912 34 F;3< 61 4;6 ?152 34 ?855; :;7:82 1 ;4@=5282 2861 746:;12 34 =6 719@541 6=31 34 =4;2. V1584631 5 38217878B6 345 <13=;1 34 @1:281 5 4@58778B6 =4 F;3< @;1@=21 =4 5 :;629828B6 34 =6 8?;78B6 >;782 5 86:4;778B6 34 512 :1912 46 82: 34 =4 52 =4;2 46:;4 512 :1912 4;6 :;7:82 =62 382:6782 < ;4@=5282 1:;2 5 @4;:=;?78B6 24 :;298: 46 5 215=78B6 2: @;13=78; <131 58?;4. L @1;:78B6 34 F;3< 5 :41; 34 38217878B6 4547:;15:87 24 @=434 ;42=98; 46 512 28>=846:42 @=6:12& E5 79?81 =9871 24 34?4 5 @21 34 4547:;87833 < 61 5 289@54 :;778B6 457:;87. ;<
E5 79?81 =9871 24 3 46 512 4547:;1312. SB51 27=631 45 816 <131 554> 5 4547:;131 24 :;621;9 46 :191 34 <131. =<
E5 @21 34 5 71;;846:4 457:;87 24 34?4 =6 86:4;79?81 34 @;:7=52 34 382:86: 7;>& 512 81642. ><
D4?4 2=?;<;24 =4 @; F;3< 512 81642 4;6 @;13=78312 @1; 5 384;4678 34 @1:46785 457:;871. C191 24 4; 92 3456:4 A;;468=2 @;1@=21 =4 @; 1;9; 81642 ?2:? 716 5 38215=78B6 34 =6 25 46 >= sin necesidad de polos el1ctricos.
EL MODELO DE ARRHENIUS
A@;1893946:4 46 #! R=315@ C5=28=2 @12:=5B =4 46 =6 215=78B6 482: =6 @4=401 6Q94;1 34 81642 @;13=78312 @1; 52 7158281642 ;122 34 52 9157=52. P=42:1 =4 46 =6 215=78B6 7191 46 512 >242 52 @;:7=52 24 9=446 9=< 384;46:42 451783342 4; @128?54 =4 5>=62 :=84;6 2=87846:4 464;> 7191 @; ;19@4; 52 9157=52 345 719@=42:1 46 =6 715828B6. S4>Q6 J166 *85459 H8::1; 52 @;:7=52 ;42=5:6:42 34 42:2 7158281642 :;62@1;:?6 5 7;> 457:;87 46 52 215=781642 < 4;6 512 81642 34 F;3<. S6:4 A;;468=2 7162834;B 52 8342 6:4;81;42 5 1;9=5; 2= :41; 34 38217878B6 4547:;15:87 =4 @;4246:B 46 2= :4282 34 317:1;31 (U684;2833 34 U@@25 ##%. N1 42 178121 3478; =4 42: :4282 ;478?8B 71946:;812 9=< @171 451>81212 @1; @;:4 34 2=2 @;1421;42. U61 34 45512 P4; T4131; C544 (3427=?;831; 34 512 454946:12 15981 < :=581% 8;9?& ...61 :8464 686>Q6< 246:831 3478; =424@;312 46 =6 215=78B6 34 1:;1... 751;=;1 34 @1:281 45 751;1 45 @1:281 42:6 45 =61 345 A;;468=2 @;1@16 =4 5 382154; 45 751;=;1 34 @1:281 46 >= 512 81642 751;1 < @1:281 24 1;9?6 286 64742833 34 71;;846:4 457:;87. P; 46:16742 5 834 =4 @;4547 5 ;42@47:1 46:;4 512 =98712 4; 5 34 F;3<& 512 81642 24 @;13=746 @1; 45 @21 34 5 71;;846:4 457:;87 :;2 345 4547:;158:1 @;4782946:4 5 @5?; 4547:;158:1 28>6887 342:;=831 @1; 5 4547:;87833. A @42; 34 52 1@128781642 5 :4282 34 A;;468=2 =4 @;1?3 @4;1 61 24 54 =:1;8B @; 24; @;1421; 34 5 =684;2833. O?8946:4 61 4; S=478 45 5=>; 31634 @13 71621583;24 5 :41; 34 9131 =4 A;;468=2 427;8?8B R=315 C5=28=2 L1:; M4<4; *85459 O2:53 < J71?=2 6\: H1 < 542 468B 71@82 34 2= :4282. E5 46:=28291 4 865=46782 34 O2:53 < V6\: H1 <=3;16 38=638; 5 :41; 34 A;;468=2 @42; 34 5 1@12878B6 34 7846:8712 34 5 :55 34 M463454<4 K546?4;> < L13>4. E5 ;471 554>B 3;24 46 :;98612 :6 7;42 7191 512 34 L13>4& 45 2461; A;;468=2 42 3492831 >464;121 46 5 968@=578B6 34 3:12 89>86;812...34 42: 1;9 51>; =6 461;94 716=28B6 34 5 7=5 @=434 1?:464; 2=2 55932 343=781642 :4B;872.
S8; O584; L13>4 2=>8;8B 716 012 34 6:878@78B6 5 49828B6 215; 34 1632 34 ;381. A1; ?846 46:;631 46 9:4;8 512 4@4;8946:12 4712 @1; A;;468=2 @; 2= :4282 8642:8>?6 5 7163=7:8833 34 4547:;158:12 49@54631 =6 34@15;831; 342;;15531 @171 6:42. E2:4 716282: 46 =6 7169=:31; 96=5 =4 @4;98: 79?8; 45 246:831 34 5 71;;846:4 457:;87 ;82 4742 @1; 24>=631 34 964; =4 24 48:? 5 7=9=578B6 34 7;>2 < @1; 71628>=846:4 5 4:4;1>464833 34 5 215=78B6. E6 1:;2 @5?;2 716 42: :7687 A;;468=2 51>;B @1; @;894; 4 9438781642 7168?542 34 5 7163=7:8833 34 4547:;158:12. A;;468=2 :;?B 3492 716 215=781642 9=< 385=832 (345 1;346 34 - 4=8546:42/58:;1% 34 964; =4 @=31 554>; 71675=281642 9=< 1;8>86542 (=6=4 61 :1:5946:4 =63946:32%. P1; 449@51& ;< P; 215=781642 9=< 385=832 5 7163=7:8833 42@4787 34 =6
215=78B6 2586 42 @;1893946:4 @;1@1;78165 2= 716746:;78B6 46 836:872 71638781642. L 7163=7:8833 34 =6 215=78B6 385=83 34 312 1 92 2542 42 8>=5 5 2=9 34 52 7163=7:883342 =4 :463;6 52 215=781642 34 73 25 5 9829 716746:;78B6. =<
L 7163=7:8833 34 =6 215=78B6 42 8>=5 5 2=9 34 52 7163=7:883342 34 215=:1 < 21546:4. ><
S8 61 24 1?24;6 42:2 54<42 42:1 24 34?4 =4 < 778B6 =987 46:;4 215=:1 < 21546:4. @<
L ;4282:4678 457:;87 =946: 716 45 @421 91547=5; 345 21546:4. G<
H1< 3 5 =86: 71675=28B6 24 7162834; 8671;;47:& 5 ;4282:4678 457:;87 =946: 716 5 7162:6:4 38457:;87 345 215=:1 (61 716 45 @421 91547=5;%. S86 49?;>1 @; 52 2=2:6782 =4 A;;468=2 49@54B (>= 5711542 :4;42% 5 7162:6:4 3845:;87 =946: 716 5 92 915;. L 89@1;:678 34 5 :4282 34 A;;468=2 716 :131 61 ;387 :6:1 46 52 9438781642 4@4;8946:542 7=6:1 46 52 8342 =4 5 ;42@47:1 71946B 45?1;;. P1; 449@51& ...5 215=78B6 7=12 34 7=5=84; 83;:1 24 719@164 3492 345 >= @1; 312 @;:42& =6 7:8 4547:;15:87 < 1:; 867:8 61 4547:;15:87. E2:2 :;42 2=2:6782 42:6 46 4=858?;81 =9871 34 964; =4 5 =946:; 5 385=78B6 =946: 5 @;:4 7:8 < 382986=<4 5 867:8.
A 42:2 @;:7=52 2=?91547=5;42 52 559B iones, 49@54631 45 98291 :;9861 =4 F;3<. C191 9467816912 6:42 5 @;1@12878B6 34 =6 @;:4 7:8 < 1:; 867:8 < 5 ? 471 C5=28=2 5 8;9; =4 512 71=42 46:;4 52 @;:7=52 @136 ;19@4; 52 9157=52. NB:424 @1; 1:;1 531 =4 5 1;9=578B6 34 A;;468=2 49@54? 45 71674@:1 34 4=858?;81 =9871 @; 4@587; 45 719@1;:9846:1 34 52 215=781642 7=122. C16:86=4912 716 5 :4282 34 A;;468=2& ...45 751; 34 64=:;5878B6 5 :;621;978B6 ?24 @4;47:946:4 7:8 <58?4;31 =6 7831@1; @4;47:946:4 7:81 34 42 =6 2B51 45 751; 34 7:8833 345 >= 31634 45 751; 34 7:8833 42 45 751; 49@5431 @; :;621;9; =6 2=2:678 345 42:31 867:81 5 7:81. E5 547:1; ?; 1?24;31 =4 @4;47:946:4 7:81 28>6887 719@54:946:4 38217831 < =4 5 ;4778B6 46:;4 =6 ?24 =4;:4 < =6 7831 =4;:4 42 289@54946:4&
H` ` OH - → HO ..............∆H1 ] -.!" 75/915.............................. (% E@4;8946:5946:4 24 467=46:; =4 ∆H 42 8634@463846:4 34 5 6:=;54 345 7831 < 5 ?24 51 7=5 @1< =4;:4946:4 5 :41; 34 5 38217878B6 34 A;;468=2. E6 447:1 28 ∆H 42 7162:6:4 42 @1;=4 @128?54946:4 2849@;4 24 :84646 512 982912 ;47:6:42 < 512 982912 @;13=7:12. C162834;631 5 7831 =4;:4 HA < 5 ?24 =4;:4 'OH 28 2:12 7191 8;9 A;;468=2 42:6 382178312 719@54:946:4 36 5=>; &
HA→ H`` A'OH→ '` ` OH < 5 ;4778B6 34 64=:;5878B6 42&
H` ` A- ` '` `OH - → HO ` A- `'` 42 3478;
H` `OH -→ HO E6 ;42=946& 5 ;4778B6 34 =6 7831 =4;:4 < =6 ?24 =4;:4 42 289@54946:4 5 ;4778B6 (% < 46 716247=4678 482:46 81642 H ` < OH- 46 215=78B6 286 64742833 34 71;;846:4 457:;87. A 86 34 4@587; 52 ;8781642 4@4;8946:542 A;;468=2 34868B =6 71487846:4 34 7:8833 8>=5 5 717846:4 345 6Q94;1 34 81642 ;45946:4 716:46831 46 5 215=78B6 < 45 6Q94;1 34 81642 =4 ?; 28 45 4547:;158:1 24 :;621;9; 719@54:946:4 46 81642. D871 34 1:; 964;& 9846:;2 92 =4;:4 =424 =6 7831 ?24 4:7. 9<1; 24; 2= 71487846:4 34 7:8833 < 34 7=4;31 716 52 47=781642 34
4=858?;81 =9871 45 71487846:4 34 7:8833 46 5 385=78B6 86868:. O?8946:4 52 215=781642 =4 49@54B A;;468=2 42:?6 9=< 385=832 (@;1893946:4 - 4=8546:42/58:;1%. A;;468=2 :9?86 7162834;B 5 54< 34 98>;78B6 8B687 8634@463846:4 34 K15;=27&
Λ] α(9` ` 9-% 31634 Λ 42 5 7163=7:8833 4=8546:4 9`- 42 =6 71487846:4 34 @;1@1;78165833 (55931 9185833 8B687% < α 42 45 71487846:4 34 7:8833 86:;13=7831 @1; A;;468=2 (1< 71617831 7191 >;31 34 38217878B6%. C=631 K15;=27 86878B 2= 8642:8>78B6 74;7 34 5 7@7833 34 52 215=781642 @; 7163=78; 71;;846:4 457:;87 45 :49 4; 2=6:1 34 =6 >;6 716:;14;28. P1; 449@51 24 3827=: 5 5834 34 5 54< 34 O9 @; 52 215=781642 @=42 512 ;42=5:312 4;6 @171 716282:46:42. C191 24 9467816B 5 Q687 71;;846:4 457:;87 382@168?54 46 45 5?1;:1;81 4; 71;;846:4 716:86= 5 7=5 @;13=74 @15;878B6 46 512 4547:;1312 4 865=<4 46 52 9438781642 @1; A;;468=2 24 48:B 424 @;1?549 =:858631 =6 34@15;831;. T9?86 865=6 46 52 9438781642 45 :849@1 49@5431 (@=42 24 7546:? 5 215=78B6% 5 86:462833 34 5 71;;846:4 (47:? 5 191>464833 34 5 215=78B6% 286 49?;>1 @42; 34 42:2 3887=5:342 24 @=31 554>; ;45781642 49@;872 58122. P1; 449@51 5 >;87 34 7163=7:8833 4=8546:4 34 =6 4547:;158:1 (Λ% 716:; 5 ; 7=3;3 34 5 716746:;78B6 46 4=8546:42/58:;1 (√7% 34 5 8>=; VI. 42 @; =62 2=2:6782 =6 ;47: 9846:;2 =4 @; 1:;2 42 =6 7=;. L2 2=2:6782 =4 36 5=>; ;47:2 =4;16 55932 4547:;158:12 =4;:42 @1; 2= >;6 ;47:8833 =987& HC5 KOH KC5. L2 1:;2 7191 45 CH COOH =4;16 619?;32 4547:;158:12 3?8542. P; 512 4547:;158:12 =4;:42 7=< >;87 42 =6 ;47: 24 @=4346 74; 4:;@15781642 @; 385=78B6 86868: 286 49?;>1 @; 512 4547:;158:12 3?8542 5 4:;@1578B6 42 @171 @;4782. E5 @=6:1 6:4;81; 42 9=< 89@1;:6:4 @1;=4 45 719@1;:9846:1 34 =6 215=78B6 9=< 385=83 42 92 @;43478?54 =4 45 34 =6 716746:;3 @=42 52 86:4;7781642 34 52 @;:7=52 345 215=:1 216 ?2.
F&5ur) I.@. Co8+u't&7&+)+ e?u&7)*e8te vs K'
E6 #!$ K15;=27 @=31 2405; =4 46 215=781642 9=< 385=832 512 81642 :84646 =6 9189846:1 8634@463846:4 34 2= @;4. E6 =6 215=78B6 385=83 73 42@4784 4547:;1=987 :8464 =6 7163=7:8833 @;1@8. (7=3;1 VI.%. D4 471 K15;=27 @;1@16 =4 5 7163=7:8833 34 5 215=78B6 4; 8>=5 5 2=9 34 52 7163=7:883342 34 512 719@1646:42&
Λ ] λ` ` λ-. S4 49@54 Λ @; 86387; 7163=7:8833 385=78B6 86868: @=42 46 42:4 721 5 716746:;78B6 34 215=:1 42 8>=5 74;1. E5 7=3;1 VI. 9=42:; 52 7163=7:883342 34 5>=612 4547:;158:12 =4;:42 385=78B6 86868:$ < ∆ ;4@;4246: 5 384;4678 46:;4 52 7163=7:883342 34 312 215=781642 716 =6 816 719Q6 @1; 449@51&
∆] Λ1KC5 - Λ1L8 C5 @4;1 @1; 5 @;1@12878B6 34 K15;=27&
∆] λ1K``λ1C5--( λ1L8`` λ1C5-% ] λ1K` - λ1 L8` E6 45 7=3;1 VI. 24 4 =4 45 ;42=5:31 λ1K` - λ1 L8` 42 8634@463846:4 34 52 2542 49@5432. E6 45 @;;1 6:4;81; 24 2405B 5 3887=5:3 34 34:4;986; Λ @=42 5 7=;:=; 34 5 564 74 @171 7168?54 5 4:;@1578B6 286 49?;>1 5 54< 34 K15;=27 @4;98:4 757=5; Λ @; 45 7831 7:871.
Λ1H A7 ] Λ1NA7 ` Λ1HC5 - Λ1NC5 (4547:;158:12 =4;:42% .................] λ1N` ` λ1A7- ` λ1H` ` λ1C5 - - λ1N` ` λ1C5-
] λ1H` ` λ1A7-....................................(% K15;=27 46716:;B 7B91 7=6:887; =6 @;1@8433 7;7:4;287 34 52 42@47842 =9872 =4 86:4;84646 46 45 :;62@1;:4 34 71;;846:4 46 =6 215=78B6. E2: @;1@8433 42 8634@463846:4 345 719@=42:1 345 7=5 @;17434 < 48346:4946:4 61 42 47:3 @1; 45 816 34 7;> 1@=42:. S86 49?;>1 @; @134; 8;9; =4 512 81642 :84646 482:4678 =6 286 5 71;;846:4 457:;87 76 5: 512 :;?12 34 R1=5: < 52 @1;:781642 :4B;872 34 C5=28=2 < V6\: H1 =4 =4;16 286:4:8312 34 964; 454>6:4 < 719@54: @1; A;;468=2. Cu)+ro I.1. Conductividades de electrolitos fuertes.
"
Conductividad (m2 /ohm)
KC5 L8C5
."#$ .
.#)
-
KC5O L8C5O
. ."#
.$)
-
Electrolito
Λ
L8C5 L8NO
. .
KC5 KNO HC5 HNO
Li
∆ ] λC5- λ(NO%-
."
-
."#$ ."#
."
-
.$$ .
.#
-
LAS PROPIEDADES COLIGATIAS Y LA TEORÍA DE ARRHENIUS
P1; 512 :;?12 34 C549462 H486;87 16 '?1 (#!% < A315 *=5564; (#$% 4; =6 471 71617831 =4 5 @;428B6 34 @1; 34 =6 21546:4 382986= 5 >;4>; =6 215=:1 < =4 387 382986=78B6 4; @;1893946:4 @;1@1;78165 5 @421 345 215=:1. D4234 :849@12 34 F;4648: 24 78 =21 34 42:4 447:1& 5 98291 51 49@54B (46 !% @; 34868; =61 34 512 @=6:12 34 ;44;4678 34 2= 4275 :4;919:;87& 5 :49@4;:=; 34 =28B6 34 =6 215=78B6 34
25 < >=. F;4648: ? 61:31 :9?86 45 =946:1 46 5 :49@4;:=; 34 4?=55878B6 @1; 5 @;424678 34 =6 215=:1. O?8946:4 46 52 1?24;781642 34 F;4648: 34 V16 '?1 1 34 *=5564; 61 24 8675= 5 92 915; 345 215=:1 @=42 61 24 ? 342;;15531 42:4 71674@:1. P1; 1:;1 531 5 4@4;8946:; 716 2=2:6782 4547:;15:872 24 1?:466 ;42=5:312 @171 716282:46:42 7191 24 4@587; 92 3456:4. F;67182 M;84 R1=5: @1; 45 716:;;81 49@54B @;8678@5946:4 2=2:6782 1;>6872 (=4 >464;5946:4 216 61(@;428B6 4547:;15:872% @; 8642:8>; 52 @;1@843342 34 52 215=781642 34 @1; :49@4;:=;2 34 4?=55878B6 < 716>4578B6%. E6716:;B =4 512 79?812 46 422 @;1@843342 4;6 @;1893946:4 @;1@1;7816542 5 @421 345 215=:1 (##%. Y 716 45 342;;1551 345 71674@:1 34 92 915; R1=5: @=31 55; =4 5 382986=78B6 345 @=6:1 34 716>4578B6 34 7=5=84; 215=78B6 34 716746:;78B6 > 46 > 34 >= 9=5:8@5873 @1; 5 92 915; 4; =6 7162:6:4
M ∆: ] 7162:6:4........................................(%
Cu)+ro I.@. tteor , te6 para algunas soluciones. 0.001 molal
CHO NC5 KSO KF4(CN%$
0.01 molal
0.1 molal
tteor
te6
tteor
te6
tteor
te6
.#$ .#$ .#$ .#$
.#$ .$$ .# .!
.#$ .#$ .#$ .#$
.#$ .$ . .$$
.#$ .#$ .#$ .#$
.#$ .# . .
E2: ;4578B6 24 @13 @587; :9?86 5 :49@4;:=; 34 4?=55878B6 < 5 @;428B6 345 @1;. S86 49?;>1 7=:;1 012 92 :;34 R1=5: ;4@1;:B =4 42 ;4578B6 55? 716 4547:;158:12 @4;1 24 @587? 512 ;387542 =4 719@166 52 2542 7191 28 2:12 42:=84;6 24@;312 46 5 215=78B6. R1=5: 49@54B 5 47=78B6 @; 34:4;986; 52 922 915;42 34 Q7;42 < 5711542 286 49?;>1 61 8642:8>B 45 1;8>46 34 52 3428781642 34 52 2542 449@5887312 46 45 7=3;1 VI. . L 47=78B6 @=434 ;4;;4>5;24 7162834;631 =4 89@587 716746:;78B6 34 > @1; > 34 >=&
9 ......................................................................] ..............................
(7162:6:4% (% .9 < 388384631 5 47=78B6 46:;4 5 1?:464912
M ∆ : 9 ] ......9 .........
80
31634 n 42 45 6Q94;1 34 91542 34 @;:7=52 34 215=:12 < 7162:6:4.
=6
E2 86:4;426:4 1?24;; =4 45 51; ∆::41; @; 52 :;42 2542 24 @;189 ∆:4@ 7=631 24 9=5:8@587 ;42@47:8946:4 @1; < ;42@47:8946:4. S8 45 51; 34 ∆: 42 =678B6 345 6Q94;1 34 @;:7=52 7191 51 2=>84;4 5 47=78B6 $ 5 71675=28B6 24; =4 < < 4742 45 6Q94;1 :4B;871 34 @;:7=52. Cu)+ro I. . coeficiente empírico i. ;o*)*&+)+
NCL M>SO KSO KF4(CN%$
.1
.1
.1
."! .# .# .#
." . .$" .$
.#! . . .#
E5 98291 @;1?549 46716:;B V6\: H1 5 8642:8>; 5 @;428B6 129B:87 34 215=781642 4547:;15:872 @; ;42154;51 834B =6 71487846:4 49@;871 8 =4 71;;4> 512 ;42=5:312 :4B;8712 (C=3;1 VI.%. D4 471 9?12 :;98612 i < α 42:6 ;457816312 @1; 5 42:4=8194:; 34 5 ;4778B6
A'
A` `'-.........................................................(!%
E6 447:1 28 7162834;912 5 ;4778B6 ! 7191 ;44;28?54 < 46 4=858?;81 =9871 45 6Q94;1 :1:5 34 @;:7=52 ( n % 46 5 215=78B6 42& n ] α7 ` ( - α%7 ] 7 (α ` % 716 α k 8.................(#%
31634 7 42 5 716746:;78B6 915; 868785 34 5 215=78B6 < α 45 71487846:4 34 7:8833 34 A;;468=2 42 3478;&
L12 51;42 4@4;8946:542 34 8 < α ` =4;16 :6 @;189312 =4 A;;468=2 61 :8:=?4B 46 ?5; 34 38217878B6 86 34 4@587; 52 61952 46 52 @;1@843342 7158>:82. P; 4551 ?2:? :;8?=8; 384;46:42 >;312 34 38217878B6 52 215=781642 51 =4 34@463 34 5 6:=;54 < 716746:;78B6 34 52 42@47842 =9872. T19631 7191 449@51 =6 215=78B6 M 34 NC5 7=< :49@4;:=; 4@4;8946:5 34 716>4578B6 42 -." C 28 24 7162834; 5 ;4778B6 34 38217878B6 :1:5&
NC5→ N` ` C5- ?; 45 31?54 34 @;:7=52 46 215=78B6 (=6 716746:;78B6 M% < =6 :49@4;:=; 34 716>4578B6 :4B;87 34 -.! C 9<1; =4 45 51; 4@4;8946:5. A;;468=2 @;1@=21 =4 5 ;4778B6 34 38217878B6 34 5 25 42 ;44;28?54&
NC5
N` ` C5-
46 455 45 4=858?;81 =9871 46:;4 52 :;42 42@47842 @;13=74 =6 6Q94;1 9461; 34 @;:7=52 =4 45 34?831 =6 38217878B6 :1:5. C191 @=434 4;24 46 45 7=3;1 VI. 5 382986=8; 5 716746:;78B6 34 5 215=78B6 34 NCL 45 71487846:4 49@;871 i 24 74;7 . S86 49?;>1 7B91 398:8; =4 =946: 45 6Q94;1 34 @;:7=52 46 =6 25 286 =6 71;;846:4 457:;87[ 7B91 4@587; =4 =6 @;:7=5 34 C5 46 5 215=78B6 :46> @;1@843342 2872 < =9872 :6 384;46:42 52 345 751;1 >24121[ T542 =4;16 52 @;8678@542 1?4781642 5 :41; 34 A;;468=2 5 7=5 286 49?;>1 @=31 4@587;& % 52 61952 34 5 :49@4;:=; 34 716>4578B6 34 4547:;158:12 ?% 5 384;4678 46:;4 4547:;158:12 =4;:42 < 3?8542 7% 52 61952 46 512 51;42 34 5 @;428B6 129B:87 34 512 4547:;158:12 3% 52 61952 46 5 :49@4;:=; 34 4?=55878B6 34 4547:;158:12 4% 45 51; 7162:6:4 345 751; 34 64=:;5878B6 34 78312 < ?242 =4;:42. % 5 ;878B6 46 5 @;428B6 34 @1; 34 52 215=781642 4547:;15:872.
E6 =6 7;: V6\: H1 ( 34 9;1 34 #!!% A;;468=2 @;4246:? =6 ;169846:1 28985; 5 @;4246:31 46 42:4 :;?1. L ;42@=42: 34 V6\: H1 =4& S= 7;: 94 75;31 7162834;?54946:4 5 7162:8:=78B6 34 52 215=781642. P=42:1 =4 512 4547:;158:12 24 342719@1646 46 2=2 81642 45 71487846:4 i 34?4 42:; 46:;4 < 45 6Q94;1 71;;42@163846:4 5 38217878B6. C16 :13 @;1??85833 512 4547:;158:12 24 3821786 719@54:946:4 46 385=781642 4:;492. S86 49?;>1 @42; 34 3;5 =6 86:4;@;4:78B6 454>6:4 =6 >;6 384;2833 34 46B94612 :41; 34 A;;468=2 46716:;B 9=72 1@128781642. C191 2405912 P4; T4131; C544 286135 46 45 4946 317:1;5 34 A;;468=2 ;>=946:? =4 52 7;>2 1@=42:2 345 751;1 < 345 @1:281 89@436 5 24@;78B6 34 512 81642. A;;468=2 ;42@163 =4 5 :;778B6 46:;4 512 81642 4; 46783 @1; 5 34 52 9157=52 345 3821546:4 512 81642 28 512 81642 61 42:?6 83;:312 (215:312% 61 @136 482:8; 24@;312. C544 @;4>=6:?& 7B91 @13 482:8; 751;1 46 =6 215=78B6 867151; 4 8614628 34 KCI 284631 =4 45 751;1 42 =6 >2 9;8551 4;3121 < 5:946:4 1836:4[ 7B91 @13 482:8; @1:281 46 :5 215=78B6 286 58?4;; 83;B>461[ H1< 3 :542 @;4>=6:2 @;4746 :;88542 (92 @1; 5 9858;833 34 512 :;98612 =4 @1; 5 719@;4628B6 34 512 71674@:12% 286 49?;>1 34?4 ;471;3;24 =4 46 ## Q6 61 24 ? 3427=?84;:1 45 4547:;B6. SB51 45 $ 1;8>46 012 92 716457:;87 45 71674@:1 34 4547:;B6 @=31 4@587;24 34 :;34 5 7;> 34 512 81642 < 5 384;4678 2=2:6785 46:;4 =6 :191 < 2= 816.
CONCLUSIONES
S8 ?846 < 384;46782 61:?542 46:;4 52 :41;2 34 38217878B6 34 F;3< < 5 34 A;;468=2 61 @=434 34; 34 9467816;24 5 865=4678 34 F;3<. E2: 92 55 345 71674@:1 34 816 7191 @;:7=5 457:;87& 8675=<4 45 86:46:1 34 =688778B6 34 46B94612 457:;8712 < 9>6:8712 34 46B94612 28712 < =98712. E5 51; 34 9?2 :41;2 61 ;387 2B51 46 5 ?4554 716 =4 4@587;16 4712 @;46:4946:4 86716412 2861 21?;4 :131 @1;=4 4@4;8946:12 54<42. 34 L 865=4678@4;98:84;16 34 F;3<@56:4; :;2 6=412 34 A;;468=2 554B 5<7;478B6 =6 6=4 38278@586& 5 82871=987. C1675=<912 2405631 =4 52 1?4781642 < ;4712 5 :41; 34 A;;468=2 =4;16 4@587312 @1; 5 98291 7=631 ;478?8B 45 @;4981 N1?45 34 =987 ". L 6=4 :41; :=1 5 95 2=4;:4 34 =4 6384 2? 3B634 =?87;5& 68 512 =98712 46 5 =987 68 512 28712 46 5 287.
S4 :=1 =4 7162:;=8; =6 @=46:4 46:;4 9?2 7846782.
ILIOGRAFÍA
CB;31 J. L. E=8546:4 =9871. Contactos 15. II 6Q9. $ "# @@. -. CB;31 J. L. T41; 34 38217878B6 4547:;15:87. U6 461=4 82:B;871. Contactos 15. III 6Q9. "#! @@. #-. C1=52:16 G. Dictionary of #cientific Bio%raphy. C. S7;8?64;\2 S162 N=4 Y1; "!$.
II . FARADAY TEORÍAS DE NORMA: LA UNIFICACI4N DE LAS FUER-AS
LAS
MATÍAS MORENO RESUMEN
S4 74 =6 @;4246:78B6 34 5 @1;:78B6 7846:87 34 M8745 F;3< 784631 867@8 46 2= 716:;8?=78B6 5 =688778B6 34 52 =4;2. S4 342:7 45 @@45 746:;5 =4 5 54< 34 863=778B6 3427=?84;: @1; F;3< 74 012 34249@40 46 45 46:46389846:1 34 52 =4;2 =63946:542 34 5 6:=;54.
INTRODUCCI4N
LA VIDA 7846:87 34 F;3< 24 @=434 38838; 46 :;42 >;6342 @4;81312. E5 @;894;1 34234 2= 8687878B6 46 5 784678 7191 282:46:4 34 H=9@;< D< 46 # 4 8675=<4 2= 86>;421 5 R1<5 S1784:< 34 I6>5:4;; 46 #. E5 24>=631 @4;8131 286 3=3 45 92 42@47:7=5; 34 2= 7;;4; 71;;42@1634 5 373 34 # #. E5 :4;74; @4;8131 ?;7 34234 424 01 2: 2= ;4:8;1 46 ##. P134912 7;7:4;8; 42:12 @4;81312 @1; 512 @;1?5492 =4 46 45512 :7B.
LA PRIMERA ETAPA: EL EFECTO ROMAGNOSI" OERSTED
D=;6:4 45 @;894; @4;8131 5 7:8833 746:;5 34 F;3< =4 42:=38; ;471@85; < 4;887; 512 4@4;8946:12 =4 28 ?846 4712
@1; 1:;12 7846:8712 912:;?6 =4 512 382:86:12 :8@12 34 4547:;87833 71;;42@1636 =6 98291 < Q6871 447:1. A2 5 719@;1?B =4 512 46B94612 34 >568291 < 512 15:8712 512 34 4547:;87833 @;13=783 @1; ;8778B6 < 512 457:;8712 34 1;8>46 ?815B>871 4;6 46 ;45833 382:86:2 96842:781642 34 =6 98291 46B9461 457:;871. E6 5 @17 45 9>64:8291 < 5 4547:;87833 24 7162834;?6 46B94612 382:86:12. E5 @;894;1 42:? 217831 5 719@1;:9846:1 34 89642 < ?;Q=52 46 79?81 5 4547:;87833 51 42:? 782@2 ;<12 @852 34;1:312 V15: (4547:;87833 =987% 1 =4;2 46:;4 1?4:12 @;48946:4 7191 45 721 34 5 :;778B6 < ;4@=528B6 46:;4 =6 @4864 34 @52:871 < =6 @431 34 @@45. N1 =4 2861 2: # =4 24 @;478B 5 ;4578B6 46:;4 512 46B94612 457:;8712 < 9>6:8712.! F=4 46 424 01 7=631 45 362 H62 C;82:86 O4;2:43 46716:;B =4 =6 71;;846:4 457:;87 4; 7@ 34 3428; 5 >= 896:3 34 =6 ?;Q=5. D12 71946:;812 216 @4;:8646:42 46 ;4578B6 716 5 1?24;78B6 34 O4;2:43. E6 @;894; 5=>; 45 4@4;8946:1 42 ;45946:4 24678551 5 94612 716 5 785833 =4 :464912 1< 46 3 @; @;13=78; 71;;846:42 457:;872. '2: 716 71647:; =6 59?;4 =6 @; 34 @852 34 15:2 (=4 46 45 94;731 42:6 9;732 7191 :8@1 C% < 74;7; 45 59?;4 =612 78671 1 384 746:94:;12 34 =6 ?;Q=5 @; @;478; 5 342878B6 34 5 >=. C1647:631 =6 171 @4=401 24 @=434 719@;1?; =4 < =6 342878B6 34 5 >= 2B51 7=631 @2912 =6 71;;846:4 @1; 45 59?;4. E6 24>=631 :;9861 42 7=;8121 =4 O4;2:43 8784; 45 4@4;8946:1 @; 34912:;;54 2=2 5=9612 =4 @13 ?4; =6 71648B6 46:;4 512 46B94612 457:;8712 < 512 9>6:8712 45 4@4;8946:1 3=;6:4 5 7524 55B @=42 45 59?;4 34 71;;846:4 =4 7151731 @4;@46387=5;946:4 5 ?;Q=5. A5 8658; 5 7524 O4;2:43 ;4@8:8B 45 86:46:1 71517631 45 59?;4 @;545946:4 5 38;4778B6 34 5 ?;Q=5 716 51 =4 1?:=1 =6 447:1 9>6:871 @;13=7831 @;:8; 34 =6 71;;846:4 457:;87. E2 2:4 =6 449@51 75;2891 34 5 =4; 345 9:131 4@4;8946:5. L @;8678@5 :476151> =4 24 1?:=1 716 42:4 3427=?;89846:1 46 42 @17 =4 5 34 @;13=78; 89642 716 71;;846:42 15:872& 51 =4 1< 559912 ?1?862. U6 4 =4 45 ;42=5:31 34 R19>6128-O4;2:43 =4 71617831 24 ;458B =6 >;6 76:833 34 4@4;8946:12 @; 719@;1?; 28 45 447:1 864;21 :9?86 17=;; 42 28 512 89642 4;6 7@742 34 >464;; 447:12 457:;8712. E2 42:1 21;@;46346:4 46 ;4:;12@47:8 =4 :1312 512 86:46:12 55;6 3=;6:4 92 34 384 012. E5 98291 F;3< ;458B 5>=612 34 42:12 4@4;8946:12 558312 5 >;31 34 74; 46 5 :46:78B6 34 34387;24 512 64>17812.
UNIFICACI4N MAGNETISMO
DE
LA
ELECTRICIDAD
Y
EL
H1< 2?4912 5 ;B6 @1; 5 =4 55;16 :1312 512 42=4;12 @; 863=78; 447:12 457:;8712 @;:8; 34 9>64:8291 46 5 373 34 # #. L ;B6 42 =4 :1312 512 4@4;8946:12 4;6 42:7816;812 42:1 42 7;476 34 5 ;8?54 =4 74 @128?54 5 863=778B6 457:;87& 45 :849@1. C=631 M455 3732 342@=2 54 @;4>=6:;16 7=5 4; 5 7;7:4;2:87 92 21?;425846:4 34 F;3< ;42@1638B =4 286 3=3 4; 5 @4;244;678. U6 7;7:4; 94612 8;94 =4 45 34 F;3< =?84; 75=38731 6:42 46 2= 49@401 @1; ?=27; 5 71648B6 719@54: 46:;4 512 312 :8@12 34 46B94612. A6:42 34 3427;8?8; 45 4@4;8946:1 =4 554B 5 54< 34 863=778B6 34 F;3< 42 71646846:4 46:4634; =4 34234 45 @=6:1 34 82: 71674@:=5 61 < 686>=6 64742833 34 =4 512 89642 1 46 >464;5 512 46B94612 9>6:8712 @;13=76 447:12 457:;8712. V82:1 46 :;98612 9134;612 28 61 86:;13=78912 5 :849@1 46 52 54<42 345 4547:;19>64:8291 512 46B94612 457:;8712 < 9>6:8712 24 24@;6 46 4547:;12::8712 < 9>64:12::8712. L2 =46:42 34 5 4547:;87833 216 52 7;>2 457:;872 < 5 =4; =4 >464;6 42: 33 @1; 5 54< 34 C1=519?. P1; 2= @;:4 512 46B94612 9>6:8712 (9>64:12::8712 34 1< 46 3% 42:6 3427;8:12 716282:46:4946:4 46 5 54< 34 A9@X;4 =4 24 @=434 ;44@;42; :;2 345 71674@:1 34 =4; 34 '81: < S;: =4 42 45 4=8546:4 34 5 =4; 34 C1=519? 716 52 =46:42 34 =4; 9>6:87 332 @1; 71;;846:42 (4547:;12::872% 7191 1?24;B O4;2:43. AQ6 92 :5 7191 @;476 52 54<42 46 42:4 598:4 4;6 716282:46:42 716 =6 @;8678@81 =4 1< 7162834;912 =63946:5& 5 71624;78B6 34 5 464;>. E2: 71624;78B6 24 3 @1; 24@;31 @; 9?12 46B94612& 457:;8712 < 9>6:8712. V82:1 2 716 512 @;4=87812 9134;612 ;42=5:; 5>1 178121 ?=27; =6 71648B6 7191 5 =4 F;3< 46716:;B. A1;:=63946:4 F;3< 4; =6 >4681 4@4;8946:5 < 42:12 ;>=946:12 = 1:;12 @;1@8312 2= @17 61 51 868?84;16. E6 ;45833 5 71624;78B6 34 5 464;> 61 4; 46:16742 =6 @;38>9 34 5 784678 7191 51 42 46 6=42:;12 32. E5 382@128:81 716 45 =4 F;3< 46716:;B 5 863=778B6 42 45 28>=846:4& 46 4:;4912 1@=42:12 34 =6 68551 34 84;;1 24 46;1556 =6 @; 34 59?;42 7163=7:1;42 825312 345 68551 98291 24 74 @2; 71;;846:4 457:;87 @1; =61 34 512 59?;42 < 24 1?24; 28 46 45 24>=631 59?;4 24 863=74 =6 71;;846:4. L 1?24;78B6 34 5 71;;846:4 863=783 =4 47 @1; F;3< 94386:4 =6 ?;Q=5 715173 74;7 345 24>=631 59?;4 (24 5 8>=; VII.%. E5 68551 34 84;;1 :8464 7191 @;1@B28:1 >=8; 45 9>64:8291 >464;31 @1; 5 71;;846:4 46 45 @;894; 59?;4 < 9898; 2 45 @128?54 447:1 345 79@1 9>6:871 21?;4 45 24>=631 59?;4.
F&5ur) II.1. o>&8) +e F)r)+),. E2:4 24678551 382@128:81 46240 =4 ?; =6 71;;846:4 863=783 46 45 24>=631 59?;4 2B51 7=631 24 913887 5 71;;846:4 46 45 59?;4 1;8>865. E5 382@128:81 1;8>865 34 F;3< >464;? 5 71;;846:4 345 @;894; 59?;4 @1; 94381 34 =6 @85 15:87 =4 46 @1712 862:6:42 @;13=7 =6 71;;846:4 716:86=. E5 447:1 34 863=778B6 34 71;;846:4 457:;87 24 1?24; 215946:4 7=631 24 71647: 1 34271647: 5 71;;846:4 >464;3 @1; 5 @85. L12 4@4;8946:12 ;458312 6:42 61 34:47:?6 5 71;;846:4 :;628:1;8 < @1; :6:1 7163=76 ;42=5:312 64>:812.
L12 28>=846:42 384 012 34 :;?1 34 F;3< =4;16 7162>;312 ?=27; 1:;12 947682912 34 863=778B6 34 447:12 457:;8712 34?8312 79?812 46 5 7168>=;78B6 9>6:87. E2:2 4@4;846782 24 ;42=946 46 5 912 54< 34 863=778B6 34 F;3<& La fuerza ele!r"#"!r$z $%&u$&a e% u% $ru$!" &e "rr$e%!e el'!r$a e( &e $)ual #a)%$!u& +er" &e (e%!$&" "+ue(!" al a#,$" e% el flu-" &el a#+" #a)%'!$".
FARADAY0 PIONERO DEL CONCEPTO DE CAMPO
P1; 422 472 34?8B ?4; 49@431 :19; 1;9 46 5 946:4 34 F;3< =4 52 86:4;7781642 457:;872 < 9>6:872 24 34?6 7162834;; 7191 7;;432 34 =6 @;:7=5 1:; @1; =6 79@1 < =4 5 778B6 382:678 :5 7191 24 71674@:=58? 46 5 947687 64:1686 @1; 449@51 46 5 =4; 34 C1=519? < 46 5 54< 34 A9@X;4 4; =6 ;42=5:31 @;18931. P1; 2= 86282:4678 46 =4 512 79@12 =6=4 @;13=78312 @1; 52 7;>2 < 52 71;;846:42 4;6 8634@463846:42 455234F;3< @=434 24; 7162834;31 716 =2:878 45 @3;4 34 534 :41; 512 79@12. E6 2= :849@1 F;3< 61 @=31 7164674; 2=2 7154>2 34 =4 42: 834 4; 92 =4 =6 ;4@;4246:78B6 5:4;6:8 < 46 716247=4678 =6 ;:88781. P4;1 34B 249?;3 5 86=84:=3 46 =6 2871 :4B;871 34 @;894; 564 7191 J942 C54; M455. É5 :19B 24;8946:4 5 834 34 79@1 4547:;19>6:871 < 34912:;B =4 52 54<42 345 4547:;19>64:8291 7191 24 @12:=5?6 46:16742 4;6 86719@:8?542 716 5 71624;78B6 34 5 7;> 457:;87. U6
91388778B6 9689 @;1@=42: @1; 45 98291 M455 =4 913887; 5 54< 34 A9@X;4 716 =6 :;9861 =4 M455 3461986B corriente de despla)amiento. E2:4 6=41 :;9861 61 =4 2861 45 719@04;1 345 :;9861 34 inducci+n =4 F;3< ? 3427=?84;:1 4@4;8946:5946:4 012 6:42. L 71;;846:4 34 342@59846:1 89@587 =4 =6 79?81 46 45 79@1 457:;871 @;13=78; 45 98291 447:1 =4 =6 71;;846:4 42:1 42 =6 79@1 9>6:871.
4PTICA Y MAGNETISMO: EL EFECTO FARADAY E6 45 Q5:891 @4;8131 34 2= 83 F;3< 24 34387B 5 86:46:1 34 =6887; 512 46B94612 9>6:8712 716 512 B@:8712. L12 ;42=5:312 61 =4;16 71675=<46:42. S8 ?846 F;3< 46716:;B =4 5 @15;878B6 34 5 5= 24 4 47:3 @1; 5 @;424678 34 =6 79@1 9>6:871 447:1 =4 24 716174 7191 447:1 F;3< 5 71648B6 @;4782 46:;4 512 312 46B94612 61 =4 4275;4783 2861 2: 342@=2 @1; M455. C16 52 47=781642 34 M455 W=4 ;42=946 6=42:;1 7161789846:1 752871 (46 45 246:831 34 61 7=6:871% 34 512 46B94612 4547:;19>6:8712W 24 @=434 343=78; =4 512 79@12 457:;8712 < 512 9>6:8712 2:82746 47=781642 34 1632 < =4 2:2 34?46 8; =6 4517833 =4 71867834 716 5 34 5 5=.
F=4 45 2871 5496 H486;87 R=315 H4;: 46:;4 ## < ##" =846 381 716 @;=4?4547:;19>6:8712 4@4;8946:5 34 =4 5 5= 52 1632 @;13=7832 @1;5943812 24>=6 52<98292 54<42. C16 4551 24 78946:B 5 >;6 =688778B6 34 512 46B94612 457:;8712 9>6:8712 < B@:8712. S4 4 2 =4 46 512 :;42 @4;81312 46 =4 24 3883831 5 7;;4; 7846:87 34 F;3< 5 =688778B6 34 46B94612 384;212 :=1 =6 @@45 746:;5. S= 716:;8?=78B6 =63946:5 =4 5 34 @4;98:8; =4 86:4;8684; 45 7:1; :849@1 46 52 54<42 345 4547:;19>64:8291.
LAS TEORÍAS DE NORMA
S4 :84646 =4 658; 1; 52 716247=46782 =4 @; 5 719@;4628B6 7:=5 34 5 6:=;54 :8464 2= :;?1. L2 86:4;7781642 =63946:542 =4 24 6 46716:;31 2: 5 47 216 5 >;8:78165 5 4547:;19>6:87 5 3?85 < 5 =4;:4. E5 447:1 92 42@47:7=5; 34 5 =4; 34 5 >;8:78B6 42 96:464;612 716 512 @842 21?;4 5 T84;;. D4 5 86:4;778B6 4547:;19>6:87 24 :;:31 46 512 @;;12 6:4;81;42. L =4; =4;:4 42 5 ;42@162?54 34 96:464; 512 @;1:1642 < 64=:;1642 =68312 46 6Q75412 :B98712 382:6782 7;7:4;2:872 34 =612 7=6:12 4;982 (=6 4;98 42 8>=5 - 94:;12 =4 ;42=5: =62 7846 985 4742 92 @4=401 =4 =6 :191%. L 96842:78B6 92 719Q6 34 5 =4; 3?85 42 34286:4>;; 512 982912 6Q75412 21?;4
:131 7=631 46 45512 < 47421 34 64=:;1642. E6 @;:87=5; 7=631 =6 64=:;B6 42: 58?;4 286 2178;24 716 =6 @;1:B6 24 34286:4>; 46 =6 :849@1 @;194381 34 ### 24>=6312. L2 86:4;7781642 >;8:7816542 216 719Q6946:4 342@;478?542 52 382:6782 92 @4=402 52 =4 24 :8464 77421 4@4;8946:5 1< 46 3. E2:2 382:6782 216 34 =612 - 94:;12. P; @;478; =6 6Q94;1 34 42: 9>68:=3 42 Q:85 5 28>=846:4 719@;78B6& L12 1?4:12 92 @4=4012 =4 24 @=4346 4; 289@54 82: 216 34 =612 - 94:;12 =6 78469852891 345 :901 34 =6 @4;216 46 1;346 34 9>68:=3 :1912 :84646 =6 42751:;1 ;45:8 42:4 - @4=401 :901 34 1:;15127:1; 34 =6 78469852891& 7:1; . P; 8; 5 4275 6=754; < Q6 1:;1 78469852891 < 5 4275 92 @4=40 92 94383 42 1:;1 7:1; =6 78469852891 92 @4=40 =4 512 6Q75412 34 512 :1912. C=:;1 7:1;42 34 78469852891 46 :1:5. P1; 1:; @;:4 52 =4;2 >;8:7816542 319866 5 42:;=7:=; 34 5 9:4;8 42752 7B29872.# L ;B6 34 42:4 46B9461 42 =4 52 =4;2 >;8:7816542 2849@;4 216 :;7:82. E6 79?81 52 =4;2 34 512 1:;12 :8@12 @=4346 24; :6:1 :;7:82 7191 ;4@=5282. E2: @47=58;833 471 @128?54 91345; :6:1 52 =4;2 3?8542 7191 52 =4;:42 46 :41;2 =4 216 ?287946:4 ;@5872 345 4547:;19>64:8291. L 384;4678 7=58::8 92 >;634 46:;4 52 6=42 :41;2 < 45 4547:;19>64:8291 752871 42 =4 45 4=8546:4 5 5= (512 1:1642 34 42:2 :41;2% 8464 46 ;812 :8@12 512 =4 @1; 559;512 34 5>=6 1;9 24 542 3461986 716 382:86:12 7151;42 < 2?1;42. A3878165946:4 < 384;4678 345 4547:;19>64:8291 @=;1 46 52 6=42 :41;2 512 382:86:12 :8@12 34 1:1642 @=4346 86:4;77816; 38;47:946:4 =612 716 1:;12. E6 947687 24 2?4 =4 9=72 34 52 =4;2 =4 71624;6 5 464;> 24 @=4346 34;8; 34 =6 @1:46785. L ;@834 34 79?81 345 @1:46785 716 5 382:678 3 5 9>68:=3 34 5 =4;. E6 4547:;12::87 42: 834 24 :;3=74 46 =4 45 79@1 457:;871 24 @=434 343=78; 34 =6 @1:46785 457:;871. E6 45 9>64:8291 @1; 2= @;:4 24 716174 =4 45 79@1 9>6:871 24 @=434 34;8; 34 =6 @1:46785. L 384;4678 42 =4 46 45 9>64:8291 24 647428:6 :;42 @1:4678542 @; 3427;8?8; 2= 447:1 < =4 42:12 :;42 @1:4678542 1;946 =6 47:1;. L2 54<42 345 4547:;19>64:8291 216 :542 =4 2849@;4 42 @128?54 2=2:8:=8; 45 79@1 9>6:871 < 45 79@1 457:;871 @1; 512 7=:;1 @1:4678542 6:42 38712. D4 512 7=:;1 @1:4678542 =61 42 ;?8:;;81 8; 42: ;?8:;;8433 24 716174 7191 8; 5 61;9 345 @1:46785. Y =6 :41; 34 42:4 :8@1 24 716174 7191 =6 :41; 34 61;9. E5 619?;4 98291 ;4=84;4 =6 4@58778B6. O;8>865946:4 45 619?;4 24 34?4 H4;966 *4<5 =846 :;:? 34 8671;@1;; 45 4547:;19>64:8291 5 :41; >464;5 34 5 ;45:8833 34 A5?4;:
E862:486. I>=5 =4 46 5 :41; >464;5 34 5 ;45:8833 =61 34 512 @;8678@812 >= 42 =4 512 46B94612 34 5 6:=;54 34?46 24; 8634@463846:42 345 9;71 34 ;44;4678 =4 24 458. *4<5 42@47=5B 21?;4 =4 45 4547:;19>64:8291 42:? 6:89946:4 ;45781631 716 5 58?4;:3 34 4271>4; 5 4275 34 94383 46 73 @=6:1 345 42@781 < 345 :849@1 42:1 :8464 =4 4; 716 5 61;9 =4 24 4271 @; 9438; 52 76:83342 2872. A=6=4 5 :41; 34 *4<5 ;42=5:B 8671;;47: 2= 834 =4 ;471>83 46 5 947687 7=6:87 31634 5 =678B6 34 163 =4 3427;8?4 45 9189846:1 =6 @;:7=5 2: =6 24. S8 46 947687 34 7=6:87 24 48>442: =4 8634:4;9863 24 @=43 4271>4; ;?8:;;8946:4 5 24 34 5 =678B6 34 163 46 7=5=84; @=6:1 345 42@781 < 46 7=5=84; :849@1 24 42:; 1?58>31 86:;13=78; =6 86:4;778B6. L ;?8:;;8433 46 5 24 5175 34 5 =678B6 34 163 24 @=434 ?21;?4; 346:;1 34 5 61;9 34 512 @1:4678542 2849@;4 =4 5 @;:7=5 42: 46 86:4;778B6 716 45 79@1 4547:;19>6:871. C=631 482:4 92 34 =6 :8@1 34 @;:7=52 46 5 :41; 7=6:87 < 46:;4 4552 482: =6 2894:; 52 =6781642 34 163 =4 3427;8?46 73 :8@1 34 @;:7=52 24 @=4346 :;621;9; =62 46 1:;2. E2:2 :;621;9781642 34 2894:; 3427;8?46 5 4=854678 1 2894:; 34 512 382:86:12 :8@12 34 @;:7=52. A2 @1; 449@51 *4;64; K;5 H48246?4;> 1?24;B =4 716247=4678 34 =4 6:4 86:4;7781642 =4;:42 45 @;1:B6 < 45 64=:;B6 4;654=8546:42 24 @13 86:;13=78; 6=4 2894:; H48246?4;> 559B 5 2894:; 34 82142@6 @1; =6 2= 24946 716 5 @;1@8433 34 42@6 34 512 @;1:1642 < 4547:;1642. E6 " C46 N86> Y6> < R1?4;: L. M8552 42:=38;16 ?1 = 71638781642 24 @136 ;458; 5175946:4 52 :;621;9781642 34 2894:; 46:;4 512 382:86:12 :8@12 34 @;:7=52. E2:1 24; 28 =4; @128?54 7162:;=8; =6 :41; 46 =4 52 =6781642 34 163 =4 3427;8?46 5 @;1:B6 < 5 64=:;B6 24 @=384;6 9475; 46 1;9 382:86: 46 73 @=6:1 345 42@781 < 345 :849@1. L 21;@;46346:4 ;42@=42: =4 45512 1?:=84;16 =4 =4 42:1 4; @128?54 28 52 @;:7=52 @;:878@6:42 86:4;7:=?6 :;2 34 =6 4547:;19>64:8291 >464;5831. M2 ;4546:4 Q6 42 =4 52 :41;2 2 7162:;=832 @4;:46476 5 475=28 7524 34 :41;2 =4 6 34912:;31 24; 716282:46:42 52 55932 ;461;958?542 34912:;3142:2 @1; G4;53 :\H11::41;2 46 "!. V;812 913451242:1 =4 =4 8671;@1;?6 8342 :4B;872 24 ?6 @;1@=42:1 46 5 373 34 "$ @1; S45316 G521 S:446 *486?4;> < A?3=2 S59 @; 46:4634; 52 249462 46:;4 52 86:4;7781642 4547:;19>6:872 < 52 3?8542. L2 @;:7=52 =4 @1;:6 5 86:4;778B6 3?85 < =4 216 512 4=8546:42 345 1:B6 =4;16 3427=?84;:2 46 45 C46:;1 E=;1@41 34 I642:8>781642 N=754;42 45 CERN 46 "#. L2 922 <
@;1@843342 34 42:2 @;:7=52 42:6 46 89@47?54 7=4;31 716 52 :41;2 34 61;9. L 941; :41; =4 24 :8464 2: 1; 21?;4 52 86:4;7781642 =4;:42 24 ?2 :9?86 46 52 :41;2 34 61;9& 42 5 5593 7;191386987 7=6:87 (7=<2 28>52 46 86>52 216 CD%. U6 34 52 @;4387781642 34 42: :41; 4@58731 @1; = 512 7162:8:=<46:42 345 @;1:B6 1 345 64=:;B6 512 8uar7s, 24 719@1;:6 7191 @;:7=52 728 58?;42 346:;1 345 @;1:B6. S86 49?;>1 >;6342 382:6782 34 ;812 ;3812 6=754;42 512 =;2 86:4;7:Q6 :6 @;1:B6. =4;:4946:4 =442;42=5: 38785 28 24@;;512 61 89@128?54 27;512 345 L 834 =4 59=< 464;> @; 24 =454 :6 >;634 =4 24; 9=71 92 @;1??54 @;13=78; =6 @;:7=5 < =6 6:8@;:7=5 @; 1;9; 1:;12 1?4:12 719@=42:12. U6 @;:4 89@1;:6:4 34 512 86:46:12 :4B;871 2 34 6=42:;12 32 42: 716746:;3 46 1;9=5; :41;2 =4 =688=46 46 9<1; >;31 52 382:86:2 86:4;7781642. E5 @61;9 42 Q6 64?=5121 < 2: 1; 61 24 :8464 =6 ?=46 76383:1 :4B;871. C16 :131 5 834 746:;5 34 F;3< 34 =4 5 384;2833 34 46B94612 28712 34? :464; =6 1;8>46 719Q6 28>=4 284631 =6 91:1; @; 512 7:=542.
CONCLUSI4N
M=42:; 34 5 :42164; < 34 5 =4; 34 2=2 71687781642 =4 5 F;3< 86:46:B ?=27; 46 # =6 71648B6 4@4;8946:54246:;4 >;433 < 5 4547:;87833. F;3< 71675=:812. E5512 61 746 785; 98 =4;:4 246:89846:1 34 =4 482:4 =6 ;4578B6 46:;4 5 >;433 < 5 4547:;87833 @42; 34 =4 45512 61 36 =6 @;=4? 34 =4 482: :5 ;4578B6. L ?Q2=43 34 42 71648B6 716:86Q 1< 46 3. A%radecimientos
E2 =6 @574; >;3474; 5 868:78B6 34 512 1;>6831;42 345 S89@1281 F;3< @; @;:878@; 46 45 98291. A2898291 =84;1 >;3474; 5 547:=; 7;:87 345 96=27;8:1 @1; @;:4 34 G4;;31 C;916 R12 M; M634-M1;461 < E6;8=4 M1;461 45512 34:47:;16 =6 ?=46 6Q94;1 34 4;;1;42 46 52 @;894;2 4;281642 345 96=27;8:1. E2:4 24 ?2 46 98 @5:87 3=;6:4 45 S89@1281 286 49?;>1 46 45 96=27;8:1 48: 52 B;9=52 @; 74; 45 :4:1 77428?54 =6 @Q?5871 92 9@581.
ILIOGRAFÍA
M8745 F;3<. E@4;8946:5 R424;742 86 E547:;878:<. E6 Hreat Boo7s of the ?estern ?ord 15. $ ("%. E38:31 @1; R. M. H=:7862 Encyclopaedia Britannica, C87>1 "!#.
'81>; 34 M8745 F;3<. Enciclopaedia Britannica, 15. ! "!" @>86 !. D. K C. M7D1653 *araday, Max"ell y 2elvin. T;3=778B6 34 L=82 F?;876: N=4 Y1; "$.
EUDEBA
"$$.
L. '. O =6. Particle Physics5 !he 3uest for the #ustance of #ustance. H;113 A734987 P=?5824;2 S=8 "#. M. M1;461 < A. Z4@43.Hran unificaci+n y supercuerdas. S4>=63 P;:4. P4;2@47:82 46 5 '8151> < 5 F287. C19@8531 @1; J. F51;42 < L. E2:;3 C46:;1 U684;28:;81 34 C19=68778B6 34 5 C84678 U684;2833 N78165 A=:B619 34 M871 M871 "" @@.-.
III. MICHAEL FARADAY0 DIAMAGNETIS EFECTO HALL CUNTICO
MO Y
EL
LEOPOLDO GARCÍA-COLÍN SCHERER INTRODUCCI4N
POR 9=71 :849@1 4 2831 34 5 1@868B6 =4 728 554> 5 >;31 34 =6 7168778B6 34 7;44; 46 7=4;31 716 9=712 1:;12 42:=381212 34 5 6:=;54 =4 52 ;82 1;92 ?1 52 7=542 24 @1646 34 968842:1 52 =4;2 34 5 9:4;8 :84646 =6 1;8>46 719Q6 46 1:;2 @5?;2 =4 42:6 ;45781632 46:;4 2 34 964; :5 =4 216 9=:=946:4 34@463846:42 < 216 7164;:8?542 =62 46 1:;2 7191 28 =4;6 < @124<4;6 4=8546782 34 @1:4678 46 2= 778B6. C16 42:4 @;;1 M8745 F;3< 45 61:?54 2871 < =9871 86>52 7162834;31 @1; 9=712 7191 =61 34 512 7846:8712 4@4;8946:542 92 4;2:8542 345 28>51 @231 719846 2= ;:7=51 :8:=531 A778B6 34 512 89642 21?;4 5 5= @=?58731 46 Philosophical !ransactions 45 (L163;42% 46 #$ . E6 42:4 :;?1 F;3< ;42=94 2=2 5;>2 4@4;846782 8687832 46 # =4 4;26 21?;4 5 415=78B6 34 5 4547:;87833 45 9>64:8291 < =4 46:;4 1:;12 3427=?;89846:12 51 7163=4;16 46:4634; 45 46B9461 34 5 863=778B6. E5 1?4:81 =4 24 @4;28>=4 = 42 4@587; 45 8:1 =4 24 51>;B 5 3427;8?8; 5 4547:;88778B6 < 9>64:878B6 34 =6 34 5= < 46 85=986; =6 564 34 =4; 9>6:87. C191 @;49?=51 5 3827=28B6 2=?247=46:4 F;3< 34868B 716 :13 @;47828B6 512 :;98612 =4 =:858; @; 4551. L
@;894; 3486878B6 4; 5 34 l(nea de fuer)a ma%n1tica 7191 45 447:1 34 5 778B6 34 =6 79@1 9>6:871 21?;4 52 5642 9>6:872 >464;5946:4 7=;2 < =4 8>=5946:4 @26 781 @;:8; 34 38@1512 9>6:8712 1 =4 1;96 7;7=512 71676:;8712 5;43431; 34 =6 71;;846:4 457:;87. E6 24>=83 F;3< 34864 =6 l(nea de fuer)a el1ctrica 7191 5 =4; 44;783 51 5;>1 34 52 5642 =4 =646 312 7=4;@12 86:4;7:=631 46:;4 2 34 7=4;31 716 512 @;8678@812 34 863=778B6 457:;87 (78: = 2= :;?1 34 #!% < 865946:4 34864 51 =4 = 612 716784;64 un diama%n1tico, 42:1 42 =6 7=4;@1 :;2 345 7=5 @26 52 5642 34 =4; 9>6:87 < ?1 7=< 778B6 61 24 3=84;4 45 42:31 9>6:871 =2=5 345 84;;1 68 34 5 7598: (@843; 1 ;17 896:3%. F;3< =4 45 3427=?;831; 345 46B9461 345 389>64:8291 46 7=6:1 2= 384;467878B6 75; 716 45 4;;19>64:8291 < 61 2B51 421 2861 =4 7191 4;4912 46 24>=83 51>;B 42:?5474; 34 964; 75; < 1?4:8 45 719@1;:9846:1 384;46:4 34 5 9:4;8 ?1 5 865=4678 34 79@12 9>6:8712. M2 3456:4 46 45 :;?1 < ;44;831 F;3< 554>B 5 71675=28B6 =6 :6:1 864=17 34 =4 482:46 9:4;8542 94:542 < 5>=62 2542 46 @;:87=5; =4 ?1 5 778B6 34 =6 79@1 9>6:871 61 24 719@1;:6 7191 89642 < 71675=64:831 = 1:;12 28985;42 < =4 @1; :6:1 =2:8876 =6 6=4 7163878B6 9>6:87. E2:12 42:=3812 51 554;16 212@47; < @12:4;81;946:4 4@4;8946:; < @;1?; =4 716 474@78B6 34 512 9:4;8542 9>6:8712 < 34 2=2 2542 9=72 1:;2 2=2:6782 8675=<4631 =6 2:1 6Q94;1 34 7=4;@12 1@712 < 94:58712 48?46 42: 6=4 7163878B6 9>6:87 34 5 9:4;8. E2 7=;8121 74; 61:; = =4 34?831 42:2 4@4;846782 F;3< 7162834;B 5 @128?85833 34 7162:;=8; =6 :41; >464;5 34 5 778B6 9>6:87 ?23 46 @;8678@812 =63946:5946:4 289@542. E2:4 61 42 5=>; @; ;45:; 512 94:B38712 7=8331212 < 282:49:8712 4@4;8946:12 =4 F;3< 554B 7?1 @4;1 46 424 98291 :;?1 ;4@1;:? < =4 94:542 7191 45 6:891681 ?829=:1 73981 71?;4 1;1 @5191 94;7=;81 @5: 42:01 < 7867 61 4;6 9:4;8542 4;;19>6:8712 < 5 865 6=678? 5 R1<5 S1784:< 34 L163;42 =4 86:46:; 9@58; 42:4 42@47:;1 < 4:4634; 2=2 9438781642 >242 < @1;42. E6 =6 719=68778B6 ;478?83 45 34 387849?;4 34 # 543 45 # 34 464;1 34 #$ < =4 24 8675=<4 46 45 :;?1 < 78:31 F;3< 86:;13=1 2=2 86:46781642 34 9@58; 2=2 8642:8>781642 716 52 28>=846:42 @5?;2& L2 7;7:4;2:872 9>6:872 345 84;;1 45 6=45 < 45 71?5:1 216 ?846 71617832 2 7191 45 471 34 =4 784;:2 :49@4;:=;2 @84;346 2= @;1@8433 ?8:=5 < 24 :;621;96 6:4 4946 < 1?24;78B6 46 94:542 61 9>6:8712 86>;426 2 5 582: 34 9:4;8542 389>6:8712 < 7:Q6 5 @; =4 45512.
fF;3< 286 2?4; :4;91386987 < 9=71 94612 :;628781642 34 24 ? 3427=?84;:1 =4 482:4 51 =4 1< 716174912 7191 =6 :49@4;:=; 7;:87 < =6 :;62878B6 34 24g E2 92 716:86Q 38784631& U6 8642:8>78B6 92 986=7812 94 8638731 =4 =6 7191 9:4;8542 389>6:8712 216 9=< 384;46:42 1:;12 7=4;@12 < =4 :13 75846:42 284631 867:812 21?;4 89642 719=642 1 6:4 1:;2 @;=4?2 61 51 216 ?215=:946:4 < =4 ;4:84646 =6 ;778B6 34 2= @1:4678 9>6:87 8634@463846:4946:4 34 2= :49@4;:=;... F;3< 81 61:; 2 716 >;6 75;833 =4 8675=21 46:;4 512 9:4;8542 389>6:8712 ? 384;46782 < 716:86=B 2=2 4@4;8946:12 716 =6 9:131 < =6 5B>87 8641;?542. I675=242% < 45 8;4 @; 865946:4 6=678; 45 ! 34 9;1 34 # 6:4 5 R1<5 S1784:< =4 2= :;?1 21?;4 2=2:6782 389>6:872 ? 554>31 728 2= 86 < =4 3492 ? 2831 ;478?831 9=< 1;?54946:4 46 1:;12 5=>;42 @;8678@5946:4 46 A54968. P;:87=5;946:4 *. *4?4; ? 96842:31 2= 941; 34241 34 7168;9; :542 3427=?;89846:12. P; 45 # 34 61849?;4 34 424 98291 01 45 ;42=5:31 4; < :;62@;46:4& 5 @5?; ma%n1tico 34?4; 49@54;24 @; 3428>6; :1312 512 447:12 @;13=78312 @1; =6 79@1 34 42 6:=;54 61 1?2:6:4 =4 46 5 2=?38828B6 34 9:4;8542 389>6:8712 =4; 64742;8 =6 384;4678 46:;4 =45512 9:4;8542 389>6:8712 per se < 1:;12 7191 512 89642 75846:42 =4 ;4:466 5>=62 @;1@843342 34 5 9>64:878B6 W7191 89642W < 512 7=542 @1; 716241 34 =6 98>1 74;761 ? 71;331 559; @;9>6:8712. M2 Q6 =:858B 5 O 7191 =6 721 7;7:4;2:871 34 9:4;85 @;9>6:871. F;3< 2=>8;8B 45 42=49&
< ;47=;;8B 5 658282 34 :131 45 ;2465 4@4;8946:5 7=9=531 46 4212 012 @; 42:?5474; =6 384;467878B6 75; 46:;4 45512 . S8 24 86:;13=74 =6 7163=7:1; @;9>6:871 @1; 449@51 =6 424; 34 O 46 =6 79@1 9>6:871 1;8>865946:4 46 45 71 45 9:4;85 @;117; =4 52 5642 34 =4; 345 79@1 24 716746:;46 21?;4 5 < 2= 86:4;81; 34 964; =4 45 42@781 17=@31 @1; 45 9:4;85 :;6298: 92 464;> 9>6:87 =4 6:42 (8>=; VIII. (%%. S8 @1; 1:; @;:4 24 86:;13=74 =6 424; 34 =6 9:4;85 389>6:871 46 =6 79@1 28985; 42:1 @;117; =6 384;>4678 1 24@;78B6 46:;4 52 5642 46 5 38;4778B6 47=:1;85 @1; 71628>=846:4 24
:;6298:8; 94612 464;> 9>6:87 46 45 42@781 17=@31 @1; 45 9:4;85 =4 46 45 71 (f;47=;3424 45 447:1 M482264; 46 2=@4;7163=7:8833g% (8>=;VIII. .(?%%.
F&5ur) III.1 ()% , (>%.
D4 42: 1;9 38712 7=4;@12 47:6 @;894;1 5 38;4778B6 34 52 5642 34 =4; W61 2B51 46 45 42@781 17=@31 @1; 4552 2861 :9?86 46 45 42@781 74;761 78 45 7=5 24 @;1516>6 52 5642 =4 @26 :;2 34 45512W < 42:4 79?81 46 45 7=;21 98291 34 52 5642 =4 512 :;8426 17=;;8; 46 9?12 7212 46 38;4778B6 1@=42:. E6 24>=631 5=>; 47:;6 :9?86 5 86:462833 34 5 =4; 46 7=5=84; @;:4 345 42@781 346:;1 1 74;7 34 45512. E5 ;>=946:1 2=?247=46:4 34 F;3< 42 ?846 71617831 @=42 =:858 45 471 34 =4345586:462833 79@1 46 =6=4 @=6:1 4246785946:4 3462833 34345642 34 =4; @234@4634 74;7 34 3871 @=6:1. E2:12 ;>=946:12 7163=4;16 F;3< =6 42:=381 4=2:81 < @;1=631 21?;4 5 6:=;54 34 512 7=4;@12 @;9>6:8712 < 389>6:8712 < 2=2 86:4;7781642 9=:=2 @; 4275;474; 45 71674@:1 34 7163=778B6 9>64:17;82:586 34 46B94612 9>64:1B@:8712 < 34 F;3< 554>B 5 71675=28B6 34 =4 5 :9B24; 42:631 1;93 46 312 61462 @;:42 @1; =6 719@=42:1 5:946:4 9>6:871 61 42:? 2=4: >;6342 79?812 46 2= 7;7:4; 9>6:871 @1; ;8781642 46 5 :49@4;:=; < 716346278B6 1 46;;4789846:1 34 5 9829 79?812 @;13=78312 @1; ;8781642 6=542 < 38=;62 46 2= ;4578B6 716 ;42@47:1 5 S15 < 52 =4;2 9>6:872 46 5 2=@4;8784 :4;;42:;4. L12 ;42=5:312 =4 1?:=1 34 42:4 42:=381 94:B3871 < 4=2:81 W7;7:4;2:872 863827=:8?542 34 2= :;?1W 46:;4 @; #9<1;42 < #. E5 547:1;. 86:4;4231 @=434 7162=5:; 24 45 ;458;16 :;?1 1;8>865 34:5542
DIAMAGNETISMO
D42@=2 34 512 :;?12 34 F;3< 21?;4 45 389>64:8291 42:4 2=6:1 @2B 24; =6 :49 34 ;8>1; 46 45 42:=381 34 52 @;1@843342 4547:;19>6:872 34 5 9:4;8. E6 2= ?846 71617831 :4:1 A
427;8:1 2B51 =612 @1712 012 342@=2 34 5 9=4;:4 34 F;3< 45 >;6 2871 427172 J. C. M455 ?5 < 46 :;98612 9:49:8712 34 42:4 >;6 3427=?;89846:1. E6 45 7@:=51 21?;4 9>64:878B6 863=783 3874 :4:=5946:4& !reatise on Electricity and Ma%netism
A1; 42:912 @;4@;312 @; 7162834;; 5 :41; 345 9>64:8291 863=7831 34 51 =4 <1 @=34 7@:; 7191 45 @=6:1 34 82: 34 F;3<. C=631 =6 =4; 9>6:87 7:Q 21?;4 =6 94381 24 9>6:871 389>6:871 1 64=:;5 @;13=74 46 5 =6 46B9461 =6 76:833 38;8>83 34 5 6:=;54 34 34 863=778B6 =6 5=1 <9>6:87 42:4 5=1 2:8274 52 98292 71638781642 34 716:86=833 =4 1?434746 52 71;;846:42 457:;872 < 1:;12 5=12 28985;42. C191 42 ?846 2?831 28 42 45 5=1 9>6:871 5 86:462833 345 79@1 9>6:871 5 9>64:878B6 < 5 2=274@:8?85833 9>6:87 52 47=781642
π ............................................(% ........................................................(% 7163=746 5 ;4578B6
µ
0.......................................................(%
31634 µ ] ` π. P; 2=2:6782 389>6:872 aO 7191 74 4; M455 < µa. E2:12 ;42=5:312 216 1< 3 ?846 716178312 @; 7=5=84; 42:=386:4 34 5 :41; 4547:;19>6:87. M2 Q6 5 84 834 34 F;3< 34 @134; 4@587; 512 46B94612 457:;8712 < 9>6:8712 @;:8; 34 4712 =63946:542 289@542 49@84 :19; 784;: 1;9. E6 # 45 2871 5496 *. *4?4; >;6 398;31; 345 :;?1 34 F;3< ? 5631 5 :41; 34 =4 716:;;81 51 =4 24 2=@16 5 :41; 46194615B>87 34 P182216 $ 52 9157=52 34 =6 2=2:678 4;;19>6:87 7191 45 F4 4;6 @4=4012 89642 =6 6:42 34 42:; 2=4:2 5 @58778B6 34 5 =4; 9>64:86:4 < =4 46 42:12 9:4;8542 45 44 9>6:871 34 52 9157=52 >8; 286 384;4678 46 7=5=84; 38;4778B6 34 9131 =4 45 9:4;85 46 2= 716=6:1 61 48?4 @;1@843342 9>6:872. C=631 =6 =4; 9>6:87 7:Q 21?;4 45 9:4;85 :8464 45 447:1 34 1;846:; 512 442 34 :132 52 9157=52 46 =6 215 38;4778B6 < @;117; =4 45 9:4;85 7191 =6 :131 24 71684;: 46 =6 896. S86 49?;>1 @462631 46 :;98612 34 71;;846:42 91547=5;42 5>=6 384;4678 34?4 ?4; 46:;4 =4552 =4 7162:8:=<46 512 9:4;8542 61 389>6:8712 < 512 389>6:8712. E6 45 @46Q5:891 7@:=51 34 2= :4:1 ! M455 658 5 1;9 46 =4 *4?4; 512 384;4678? < 7B91 42:?547 =6 7;8:4;81 9:49:871 @; 382:86>=8;512. P4;1 :17B 512 28712 34 42:4 28>51 45?1;; =6 :41;
2:827:1;8 34 42:4 46B9461. U2631 45 ?846 71617831 :41;49 34 L;91; # =4 3427;8?4 5 865=4678 34 =6 79@1 9>6:871 21?;4 45 9189846:1 34 =6 @;:7=5 7;>3 24 @=434 34912:;; " =4 5 9>64:878B6 863=783 46 =6 9:4;85 389>6:871 ;;1 @; 5 2=274@:8?85833 9>6:87 45 51;
..................... (% 31634 Z 42 45 6Q94;1 34 4547:;1642 @1; :191 4 5 7;> 345 4547:;B6 N 512 :1912 @1; 79 9 5 92 345 4547:;B6 < 7 5 4517833 34 5 5=. E5 @;1?549 746:;5 46 5 47=78B6 42 45 7:1; ; =4 ;4@;4246: 45 @;194381 345 7=3;31 34 5 382:678 @4;@46387=5; 345 4547:;B6 5 44 345 79@1 4:4;61. D4 7=4;31 716 5 947687 75287 ; ] 42 45 ;42=5:31 345 9121 :41;49 34 '1;-V6 L44=46 46 =6 4;28B6 94612 @1@=5; =4 5 77428?54 7=5=84; 42:=386:4 34 947687 42:32:87 75287& 45 46B9461 345 389>64:8291 61 482:4 34 7=4;31 716 52 54<42 34 5 287 75287 . D4 42:12 ;42=5:312 24 71675=<4 =4 5 834 34 F;3< :1:5946:4 86:=8:8 34 =4 :1312 512 46B94612 4547:;19>6:8712 @=4346 1?:464;24 34 4712 =63946:542 289@542 61 4; 8671;;47: @4;1 2= 1;9=578B6 @;4782 :=1 =4 42@4;; 45 34689846:1 34 5 947687 7=6:87@; < 341?:464; 2=2 @587781642 282:492 1;9312 @1; 9=712 :1912 ;42=5:312 =4 @=384246 719@;;24 716 45 4@4;8946:1. E2:4 61 42 45 5=>; @;1@831 @; ?1;3; =6 42:=381 1631 21?;4 5 1;9=578B6 345 @;1?549 345 389>64:8291 46 45 716:4:1 34 5 947687 7=6:87. H1< 46 3 42:1 42 =6 :49 1?58>31 46 512 7=;212 6312 34 5 9:4;8 < 42: :;:31 716 :131 34:554 46 512 58?;12 34 :4:1 716467816542 -. E5 2@47:1 345 389>64:8291 =4 716784;64 = 42 45 =4 24 716174 7191 389>64:8291 34 L63= 46 161; 5 2871 218:871 L4 L63= =846 757=5B @1; @;894; 4 46 " 7B91 45 389>64:8291 @;18464 34 5 7=6:878B6 34 52 B;?8:2 34 @;:7=52 7;>32 46 @;424678 34 =6 79@1 9>6:871 4:4;61. S8 24 89>86 =6 >2 34 4547:;1642 58?;42 342@;478631 5 42@6 34 512 4547:;1642 716:468312 46 =6 ;478@846:4 (=4 @1; 785833 42 =6 7=?1 7=<2 ;82:2 :46>6 516>8:=3 L% 4:4;61 7162:6:4 46 5 38;4778B6 345 <4424 @587 ;42=5: =6 =479@1 512 51;42 3827;4:12 34 5 H 464;> =4 @=4346 2=98; 512 4547:;1642 42:6 3312 @1;
.............................(%
31634 ω1 ] 4/97 42 5 5593 ;47=4678 34 78751:;B6 P 42 45 51; 345 9@4:= 345 4547: ;B6 46 5 38;4778B6 h]/π 31634 42 5 7162:6:4 34 P567 < 45 ;42:1 34 512 29?1512 < 24 348684;16 6:42. L12 684542 216 34>464;312 2= >;31 34 34>464;78B6 42 8>=5
.................................................................................($% 31634 > αL ;454 45 471 34 =4 5 @;1<4778B6 34 =6 B;?8: 4547:;B687 5 @561 @=434 42:; 746:;3 46 7=5=84; @=6:1 345 98291 286 =4 @1; 4551 24 5:4;4 2= 464;>. L12 ;42=5:312 < $ @4;964784;16 7867=46: 012 7191 =6 94; 85=2:;78B6 34 =4 < 784;:12 447:12 46 282:492 1;9312 @1; 9=72 @;:7=52 =4 48?46 @;1@843342 =4 2B51 @=4346 24; 3427;8:2 @1; 52 54<42 34 5 947687 7=6:87 < 61 @1; 52 34 5 287 75287. N1 1?2:6:4 42 94; 85=2:;78B6 381 =6 >8;1 61:?54 46 "# < 2:4 42 45 :49 34 5 Q5:89 24778B6 345 :;?1.
EL EFECTO HALL CUNTICO
E5 447:1 H55 =4 3427=?84;:1 @1; 45 2871 42:31=6834624 E. T. H55 46 #!" . S8 24 71517 =6 7163=7:1; 46 =6 79@1 9>6:871 @4;@46387=5; 5 38;4778B6 345 5=1 34 5 71;;846:4 457:;87 346:;1 345 7163=7:1; 24 >464; 46 2= 86:4;81; =6 79@1 457:;871 716247=4678 34 5 342878B6 34 52 :;<47:1;82 34 52 @;:7=52 7;>32 =4 @;13=74 45 79@1 9>6:871. C=631 5 7;> 457:;87 7=9=53 46 5 38;4778B6 9=:=946:4 @4;@46387=5; 5 71;;846:4 < 5 79@1 9>6:871 554>6 =6 784;:1 51; 45 79@1 457:;871 863=7831 W55931 15:4 34 H55W 76745 45 447:1 345 79@1 9>6:871 52 @1;:31;2 34 7;> 24 2=4:6 =6 =4; 64: 6=5 < 45 5=1 742. E6 5 8>=; VIII. 31634 H E< < V ;4@;4246:6 45 79@1 9>6:871 45 457:;871 < 5 4517833 34 512 @1;:31;42 42:1 :8464 5=>; 7=631
. ......................................................... (!% 31634 ] Nv 42 5 3462833 34 5 71;;846:4 28 N 42 45 6Q94;1 34 @1;:31;42 34 7;> @1; =6833 34 15=946. L 76:833
.................................................. (#%
24 716174 7191 5 ;4282:4678 34 H55 < 42 64>:8 28 512 @1;:31;42 216 4547:;1642. E6 5 287 34 24987163=7:1;42 42: 76:833 :=1 =6 @@45 9=< 89@1;:6:4 46 5 8346:88778B6 34 @1;:31;42 34 7;> @128:812.
F&5ur) III.@
S=@B6>24 1; 5 834 =6 :6:1 42:;5;8 34 =4 24 :=84; 46 5=>; 34 =6 94:5 1 =6 24987163=7:1; 2B5831 =6 ;4?63 1;93 @1; =6 >2 34 4547:;1642 58?;42 ?83894628165 W42:1 42 7=<1 42@421; =4; 9=< @4=401 719@;31 716 2=2 1:;2 312 38946281642W < =4 24 54 @587; =6 79@1 9>6:871 46 38;4778B6 @4;@46387=5; 5 5=1 34 4547:;1642. L 834 2=46 ;; @1; 5 3887=5:3 34 7162:;=8; 287946:4 46 45 5?1;:1;81 =6 282:49 716 3872 7;7:4;2:872. P4;1 28 24 @=384; ;458; 52 47=781642 34 L63= < $ @13;6 42:; 2=4:2 =6 719@;1?78B6 4@4;8946:5 =4 3492 71;;1?1;; 2@47:12 345 841 46B9461 345 389>64:8291. E6 "# 42:1:;12 5173 834 @=31 @164;24 46 @;7:87 >;782 512 >;6342 6742 34 5 :476151> 34 :;6282:1;42& 24 ?;87B =6 282:49 ?83894628165 34 4547:;1642 58?;42 86<47:631 4547:;1642 346:;1 34 5 86:4;24 34 =6 5478B6 < 24 @=384;16 71686; 512 4547:;1642 =6 @4=40 @457=5 34 A 34 42@421;. E5 4@4;8946:1 =4 ;458;16 45 2871 5496 K5=2 16 K58:86> < 2=2 715?1;31;42 ;;1B =6 ;42=5:31 4;334;946:4 61:?54 7191 24 9=42:; 46 5 8>=; VIII. < 7=< 4@58778B6 :13 1< 7162:8:=<4 =6 ;4:1 @; 512 28712 :4B;8712.
F&5ur) III. Res&st&7&+)+ +e H)** , 'o87e8'&o8)*.
L1 61:?54 345 ;42=5:31 =4 =4 512 684542 34 L63= 3312 46 5 47=78B6 61 24 5546;16 34 4547:;1642 46 5 1;9 46 =4 51 2=>4;8; 45 @;8678@81 34 475=28B6 34 P=58. A 94383 =4 45 79@1 9>6:871 =946:? 5 34>464;78B6 34 512 684542 :9?86 =946:?. L 989 3462833 (?83894628165% 34 4547:;1642 @4;98:83 @1; 6845 @; =6 51; 331 345 79@1 42 H4/7 34 7=4;31 716 5 47=78B6 $ :19631 46 7=46: 45 42@6. S8 6 42 42 3462833 24 @=434 34868; =6 7:1; 34 554631 7191
................................................................("% E6 45 4@4;8946:1 1;8>865 34 16 K58:86> 7191 24 9=42:; 46 5 8>=; VIII. 5 ;4282:8833 34 H55 9=42:; 51;42 7162:6:42 -
@;. vP1; ] /@;:4 / 5 4:7. < 716 51;42 8>=542 (vζ 4646 =683342 34 /4 1:; ;4282:8833 7164678165 5 8>=;% 342784634 51;42 9=< @4=4012 51 =4 86387 =4 46 4212 86:4;512 34 51;42 v < H 45 5=831 1;931 @1; 512 4547:;1642 5=<4 7191 46 =6 2=@4;7163=7:1; 728 286 ;4282:4678. U6 ;42=5:31 @;:87=5; 24 1?:8464 28 v ] @=42 34 52 47=78 1642 # < " 24 28>=4 34 869438:1 =4 5 ;4282:8833 34 H55 42
RH Ke@0 ................................................................(%
f=6 7162:6:4 =684;25g < =4 3492 42 8>=5 =6 3462833 34 554631 @;1@1;78165 φ1] 7/4 =6 5=B6 1 5=1 9>6:871 7=6:871 454946:5. L12 5=1642 216 716247=4678 38;47: 34 =6 447:1 64:946:4 7=6:871 94386:4 45 7=5 =6 4547:;B6 4:463831 46 45 42@781 @=434 246:8; 5 @;424678 34 =6 79@1 9>6:871 7168631 =6 ;4>8B6 345 42@781 9=< 546 5 =4 5 17=@. E2:4 447:1 71617831 7191 45 447:1 '19-A;61 =4 @;43871 :4B;87946:4 @1; 42:12 28712 46 "" < 1< 42: @546946:4 7168;931 :46831 =4;:42 < @;1=632 ;4@4;7=281642 46 45 46:46389846:1 345 9=631 7=6:871 !. E5 447:1 16 K58:86> 1< 71617831 7191 447:1 H55 7=6:871 54 58B 45 @;4981 N1?45 34 287 46 "# < 2831 :6 89@1;:6:4 =4 5 47=78B6 24 :19 1< 46 3 7191 =6 @:;B6 86:4;678165 @; 34:4;986; 5 =6833 34 ;4282:4678 457:;87. E6 447:1
RH] #.#$ 19812 716 =6 8674;:83=9?;4 34 . @@9 #. P4;1 5 82:1;8 61 :4;98631 ". O;8>865946:4 24 @462B =4 46 5 247=4678 34 51;42 @128?542 @; v 2B51 @;476 ;7781642 9Q5:8@512 34 4 / 716 346198631;42 89@;42 < 2: "# 24 ?6 34:47:31 51;42 / / / / /! /! /". S86 49?;>1 46 "#! R. *8554:: < 2=2 715?1;31;42 " ;4@1;:;16 =6 51; 7=6:831 @; v] / 45 @;894;1 =4 24 34:47:B @; =6 346198631; @; ". C16 5 :41; @; 512 7212 34 346198631;42 89@;42 :13 94381 79861 42:4 6=41 447:1 :;31 >;6342 @;1?5492 512 :4B;8712 < 1< 46 3 7162:8:=<4 =61 34 512 79@12 34 8642:8>78B6 34 9<1; 86:4;2 < 7:=5833 46 :13 5 287 345 42:31 2B5831. E5 389>64:8291 3427=?84;:1 @1; F;3< 75;946:4 449@588731 @1; 45 >2 34 4547:;1642 58?;42 @56:4 @;1?5492 27866:42 46 =6 :49 34 5 287 =4 @; 9=712 42:? < >1:31 74 94381 28>51.
REFERENCIAS
M. F;3<. Experimental $esearches in Electricity. E67<751@438 ';8:6687 C87>1 "!# S4;84 " @. ". M. F;3< op. cit., S4;84 @@. $ < 22. M. F;3< op. cit., S4;84 $ @@. $##-!!. J.C. M455 A !reatise on Electricity and Ma%netism. D14; N=4 Y1; " 15. II 7@. IV. J.C. M455 op. cit., 7@. IV @. . $ J.C. M455 op. cit., 7@. IV @. !.
! J.C. M455. pp. cit. 7@. ))II @. !. # H. G1532:486. Classical Mechanics. C9?;83>4 M22. " @@.!$-!#.
A338216-*4254<
" C. K8: :45. ntroduction to #olid #tate Physics. . 43. J16 *8554< e S162 "$!. R. '474; < F. S=:4;. Electroma%netic *ields and nteractions. '5823455 N=4 Y1; "$ 7@. C-III. R. K=?1 H. I789=; T. U2=8 < N. H28=98. #tatistical
chanics. N1;: H15563 A92:4;39 "$ @. #.
R. K. P:;8. #tatistical mechanics. P4;>916 P;422 O1;3 "!. K. H=6>. #tatistical Mechanics. . 43. J16 *8554< e S162 N=4 Y1; "#!. R. R42687 < D. H5583<. Physics. Part. . 43. J16 *8554< e S162 N=4 Y1; "!# 2472. -. K. 16 K58:86>. $ev. Mod. Phys., 15. 6Q9. "#$ @@. "-. $ D. '19 < Y. A;61. Physical $evie", 15. "" @. # 24 :9?86 K H=6>. op. cit. ! Y. I9;< < R. A. *4??. #cientific American, 15. $ 6Q9. "#" @.$. # E. R87;3 C146 < '. N. T<51;. Physics !oday. 15. 6Q9. # @;:4 "" @. 'G". " V24 Physics !oday, 15. 6Q9. "## @@. !- < 52 ;44;46782 78:32.