MANUAL PENTERNAKAN LEMBU FIDLOT
[ Pengenalan ] [ Pemasaran ] [ Pemilihan Ternakan ] [ Pengurusan ] [ Infrastruktur ] [ Pemakanan ] [ Kesihatan ] [ Sisa Buangan Fidlot ] [ Ekonomi ] [ Penutup ]
1.0 PENGENALAN "Manual Penternakan Lembu Fidlot" ini disediakan sebagai panduan kepada bakal-bakal pengusaha dan penternak yang berhasrat untuk mengusahakan projek pengeluaran lembu pedaging secara sistem fidlot. Manual ini menyediakan maklumat yang menyeluruh mengenai segala aspek penternakan lembu fidlot fidlot secara moden dan sistematik. sistematik. Walaupun begitu ia tidak bermakna projek ternakan lembu fidlot boleh terus dilaksanakan dengan jayanya hanya dengan membaca dan berpandukan manual ini sahaja. Mereka yang berminat dan berhasrat untuk mengusahakan bidang usaha ternakan lembu fidlot masih perlu menghubungi mana-mana Jabatan Perkhidmatan Haiwan (JPH) samada di Negeri atau Daerah yang berdekatan. Khidmat nasihat, latihan intensif serta serta pendedahan di lapangan, sekiranya perlu akan diusahakan oleh pegawai JPH kepada mereka yang berminat bagi menjamin menjamin projek ternakan lembu lembu fidlot yang diusahakan itu benar-benar berdaya berdaya maju dan berdaya saing. saing. Disamping itu, pihak pengusaha fidlot juga perlu sentiasa menghubungi JPH secara berterusan dari semasa ke semasa sepanjang mengusahakan projek ternakan lembu fidlot. Dengan terhasilnya "Manual Penternakan Lembu Fidlot" ini, JPH berharap perlaksanaan bidang usaha dan projek fidlot yang diusahakan oleh mana-mana pihak walau dimana jua diusahakan akan menjadi lebih seragam serta dapat memenuhi tahap piawaian kualiti ternakan yang "standard" 1.1 Definasi fidlot "Penternakan Lembu Fidlot" bermaksud memelihara lembu secara intensif dalam kandang/kurungan untuk tujuan pengeluaran lembu daging melalui peningkatan berat badan dengan memberi makanan yang bermutu, air bersih, mineral dan vitamin yang secukupnya dalam tempoh yang tertentu. Perlu diperhatikan bukan semua peningkatan berat badan lembu fidlot boleh disamakan dengan dengan pengemukkan. Pengemukan atau peningkatan utama berat badan yang disebabkan deposisi lemak (fat deposition) hanya berlaku pada peringkat umur tertentu dan berkait rapat dengan baka dan formulasi makanan yang diberikan. diberikan. Sebagai contoh, peningkatan berat badan lembu tempatan (baka KK) yang di fidlot antara umur 12 hingga 16 bulan terdiri daripada peningkatan berat tulang dan
daging sahaja. Deposisi lemak adalah terlalu kecil. Apa yang penting dan perlu diingat ialah bidangusaha fidlot ini hanya untuk memenuhi permintaan sesuatu pasaran terhadap daging lembu dengan mengembeling segala sumber yang terdapat di lokasi berkenaan secara optimum untuk mendapat keuntungan yang maksimum 1.2 Sistem Fidlot Dua sistem penternakan fidlot yang biasa diusahakan di Malaysia: i. Sekali masuk masuk - Sekali Sekali keluar Memelihara sekumpulan ternakan sahaja dalam sesuatu masa sehingga tamat tempoh dan mencapai target berat pasaran.Selepas semua ternakan habis dipasarkan (dijual) barulah dimasukkan d an dipelihara kumpulan ternakan berikutnya ii. Masuk-Keluar Berterusan Memelihara beberapa kumpulan ternakan secara berperingkat mengikut tempoh tertentu berdasarkan target pasaran bagi setiap kumpulan, Setiap kumpulan ternakan ternakan dipelihara dipelihara dan dipasarkan (dijual) (dijual) secara berterusan. 1.3 Untung-Rugi Operasi Fidlot Terdapat empat (4) faktor utama yang akan mempengaruhi untung-rugi bidangusaha fidlot. fidlot. Faktor berkenaan adalah :i. Faktor ternakan a. Harga belian feeder b. Harga jualan finisher c. Keupayaan dan prestasi baka yang digunakan digunakan ii. Faktor makanan (harga) Harga makanan paling mahal mahal dan mencapai 70% kos pengeluaran. pengeluaran. Ini bermakna sebarang kelewatan penjualan akan mengurangkan keuntungan. Market Timing kadangkala Timing kadangkala amat penting bagi operasi yang berskala besar. Setiap pengusaha perlulah perlulah sentiasa sedar akan peluang dan kos yang terlibat dalam setiap projek beroperasi. beroperasi. Adalah sesuai dan amat digalakkan para pengusaha menguasai ilmu pemakanan ruminan, khususnya dalam sistem fidlot fidlot ini. Pembaziran makanan juga juga boleh dielakkan dengan mengunapakai rekabentuk kandang yang standard
2.0 PEMASARAN Pemasaran lembu fidlot merupakan salah satu aktiviti penting yang menentukan samada sesuatu projek ternakan lembu fidlot itu berdaya maju atau sebaliknya. Harga jualan lembu fidlot adalah faktor ketiga penting yang akan menentukan samada bidangusaha tersebut menguntungkan atau sebalinya. Pengusaha fidlot yang bijak biasanya telah menentukan menentukan dan merancang strategi pemasaran hasil fidlot mereka sebelum memulakan perusahaan. Ini bermakna perusahaan fidlot fidlot adalah merupakan aktiviti aktiviti yang berpandukan pasaran dengan mengunakan segala sumber tempatan yang ada secekap mungkin. 2.1 Jenis-jenis Pemasaran Terdapat empat kaedah pemasaran utama untuk lembu fidlot: i. Jualan lembu hidup hidup kepada peraih (butcher) ii. Jualan lembu hidup untuk aqiqah iii. Jualan lembu hidup untuk korban iv. Jualan runcit secara tunai (daging segar) Pasaran pertama adalah yang terbesar dan perlu dijadikan sasaran utama oleh pengusaha fidlot. Penjualan lembu hidup untuk penyembelihan terus boleh dilaksanakan samada secara terus atau melalui peraih. Pasaran kedua dan ketiga adalah bermusim dan tertakluk kepada permintaan. Bagi menjamin kemapanan projek yang diusahakan, pengusaha fidlot perlu merancang strategi pemasaran meliputi kedua-dua kategori pasaran tersebut. Oleh yang demikian, demikian, adalah penting untuk menjalankan sistem fidlot fidlot berperingkat. Ini bermakna, ternakan ternakan lembu fidlot perlu diusahakan samada dalam 2 atau 3 peringkat kumpulan. Jadual 1 menunjukkan contoh strategi pemsaran bagi pemasaran bagi operasi fidlot 3 peringkat untuk tempoh pengemukan 4 bulan (120 hari) pada kadar peningkatan berat badan harian 1kg/hari: Peningkatan Target Bulan Berat Kumpulan@ Berat Badan Berat Ternakan Masuk Peringkat harian Jualan Masuk (kg) (Kg/hari) (kg)
Target Jualan (bulan)
Pertama
Ogos
2301.0 kg/hari 260 kg
350- Hari Raya 380 kg Aidil Fitri
Kedua
180Oktober 1.0kg/hari 230 kg
Hari Raya 300Korban 350 kg (Februari)
Ketiga
Sepanjang 230- 1.0kg/hari masa 260 kg
350- Jualan 380 kg hidup/daging segar (Jan-
Dis)
2.2 Networking Bagi mereka yang baru memulakan projek kerap berlaku masalah pemasaran disebabkan bidangusaha mereka belum diketahui oleh pembeli dan peraih. Berlaku juga dalam keadaan keadaan tersebut dimana pengusaha menghadapi masalah menetapkan harga jualan hasil mereka dan penjualan dibawah harga pasaran ini merugikan pengusaha. Kejadian sedemikian boleh menampakkan bidangusaha ini tidak berdaya maju seperti yang dimaklumkan. Bagi mengatasi keadaan ini adalah dicadangkan supaya pengusaha baru mempromosikan bidangusaha fidlot mereka serta berganding bahu dan sentiasa berhubung dengan pengusaha-pengusaha yang sediada. Dengan mengamalkan networking sedemikian. pemasaran lembu fidlot networking sedemikian. akan menjadi lebih lancar lancar dan terjamin. jaringan pemasaran ini ini juga boleh digunakan oleh pengusaha bagi mendapatkan bekalan lembulembu feeder dan juga harga makanan yang baik. 2.3 Penjualan Secara Tunai Bidangusaha fidlot boleh rugi dan akhirnya terpaksa ditutup apabila terlalu banyak menanggung hutang. Hutang yang besar besar disebabkan aktiviti penjualan penjualan yang dibuat secara kredit. Usaha memungut hutang adalah merupakan satu usaha yang amat sukar dan melibatkan kos tertentu. Mereka yang berjaya hanya hanya menjualkan hasil fidlot fidlot secara tunai.
Pengusaha fidlot yang berjaya memasarkan hasil mereka terus kepada pelanggan secara jualan tunai.
Kebanyakkan pengusaha fidlot berskala sederhana juga menjalankan aktiviti jualan runcit daging lembu fidlot mereka d i pasar-pasar tempatan, pasar malam atau pasar tani. Aktiviti ini dijalankan dijalankan bagi memastikan
pemasaran dipelbagai dan penjualan hasil fidlot berjalan dengan lancar disamping meningkatkan pendapatan. Adalah dianggarkan sebanyak sebanyak RM 150.00 pendapatan tambahan boleh diperolehi melalui penjualan runcit daging bagi setiap ekor lembu fidlot. Terdapat juga pengusaha fidlot fidlot yang membuat rangkaian pemasaran melalui pasar-pasar tani dan pasar malam dengan melibatkan beberapa pekerja dan kenderaan pengangkutan khas. Semua usaha ini adalah untuk mempelbagaikan aktiviti penjualan lembu fidlot sebagai menjamin pemasaran yang berterusan d an seterusnya menjamin bidangusaha projek ternakan lembu fidlot berdaya maju dan mapan. 3.0 PEMILIHAN TERNAKAN 3.1 Asas Pemilihan Pemilihan ternakan untuk fidlot perlu berasaskan kepada keperluan pasaran. Faktor-faktor yang mempengaruhi termasuklah: i. Permintaan . keperluan pasaran ii. Penetapan berat awal iii. Peningkatan berat badan iv. Target berat akhir atau berat jualan 3.2 Baka dan Jantina Terdapat tiga jenis baka lembu yang boleh dipilih untuk penternakan fidlot yang boleh mengadaptasi cuaca tempatan dan mempunyai ciri-ciri tumbesaran yang baik seperti : i. Baka import Contoh : lembu Brahman, Droughmaster, Sahiwal-Fresien Sahiwal-Fresien dan Nellore. ii. Kacukan baka tempatan tempatan dengan baka baka import import Contoh : Kacukan KK x Brahman dan KK x Nellore iii. Baka tempatan Kedah-Kelantan (KK)* (KK)* * Lembu baka tempatan KK bagaimanapun memberikan peningkatan berat badan (ADG) yang lebih rendah berbanding baka import atau kacukan. Jantina lembu yang sesuai sesuai untuk fidlot adalah adalah jantan bagaimanapun lembu-lembu betina dewasa yang d itakai juga terbukti memberikan pulangan yang baik. 3.3 Umur dan Berat Badan Badan Lembu yang dipilih untuk penternakan fidlot perlu dipastikan memenuhi
kriteria-kriteria kriteria-kriteri a berikut: i. Umur antara satu hingga satu setengah tahun ii. Berat awal antara 200-250 kg (baka import atau kacukan) dan 150200 kg (baka tempatan atau KK), Bagaimanapun, penentuan berat awal tertakluk kepada perancangan tempoh pemeliharaan dan target pemasaran (berat akhir atau berat jualan yang dikehendaki) Jadual 2 menunjukkan contoh penentuan pemilihan lembu fidlot (feeder) berdasarkan berat awal, peningkatan barat badan harian dan target berat akhir (berat jualan) Peningkatan Tempoh Berat Berat Berat Badan Pemeliharaan Akhir Awal Harian (hari) (kg) (kg/hari) 200 1.0 120 320 230 1.0 120 350 3.4 Status Kesihatan Lembu yang dipilih untuk penternakan fidlot mestilah diperolehi dari sumber atau gerompok ternakan yang sihat dan disahkan bebas dari jangkitan penyakit oleh Jabatan Perkhidmatan Haiwan. Perkara-perkara berikut perlu diambil perhatian utama: i.
Pastikan lembu telah disahkan bebas dari penyakit kuku dan mulut serta penyakit hawar berdarah dan telah diberi suntikan vaksinasi pencegahan penyakit tersebut.
ii.
Pastikan lembu adalah bebas dari jangkitan kutu dan cacing serta iii. telah diberi rawatan ubat kutu dan cacing Pastikan lembu adalah sempurna anggotanya dan tidak cacat serta tidak bantut dari segi pertumbuhan badan Sumber ladang atau gerompok ternakan dari mana lembu diperolehi perlu dipastikan mempunyai sijil perakuan bebas penyakit da ri Jabatan Perkhidmatan Haiwan
Lembu-lembu yang dipilih untuk penternkan fidlot perlu dipastikan sihat, bebas jangkitan kutu dan cacing serta tidak cacat
4.0 PENGURUSAN Pengurusan yang cekap dan sistematik adalah adalah penting bagi menjamin kesihatan ternakan, peningkatan berat badan harian yang maksimum, kawalan kos operasi yang minimum serta keuntungan yang optimum. 4.1 Pengurusan Personel Kebanyakan pengusaha atau pemilik fidlot tidak melakukan pengurusan ternakan secara langsung, sebaliknya menggaji tenaga pekerja yang diperlukan. Oleh yang demikian, pengurusan personel adalah mustahak mustahak Pengurusan personel merangkumi aktiviti-aktiviti berikut: i.
Menentukan bilangan pekerja diperlukan tertakluk kepada bilangan lembu, saiz dan jenis jenis operasi fidlot yang yang diusahakan. Kadar pekerja yang cekap dan optimum optimum berbanding bilangan lembu dan jenis operasi fidlot adalah seperti berikut: a. Operasi Operasi fidlot secara manual manual = 1 orang orang pekerja pekerja untuk 200 ekor b. Operasi fidlot secara mekanikal = 1 orang pekerja untuk 400 ekor
ii.
Jadual bertugas atau jadual kerja harian perlu disediakan untuk kemudahan rujukan pekerja supaya penyelenggaraan operasi dan pengurusan harian lebih mudah dan cekap.
4.2 Pengurusan Ternakan Lembu fidlot khususnya baka import perlu dimandikan sekurangkurangnya satu kali sehari untuk mengurangkan bebanan haba (heat stress). Tindakan ini didapati membantu meningkatkan selera selera pemakanan (feed intake) yang menentukan peningkatan berat badan harian yang tinggi.
Pemerhatian dan pemeriksaan secara rawak perlu dilakukan dari masa kesemasa bagi mempastikan keselesaan, kesihatan, pemakanan dan prestasi peningkatan berat badan ternakan. Seeloknya setiap ternakan ditimbang pada minggu pertama kemasukan bagi merekod berat awal, bulan pertama atau kedua tempoh pemeliharaan bagi merekod peningkatan berat badan dan minggu terakhir tempoh pemeliharaan bagi merkod berat akhir sebelum jualan. Pengurusan lembu fidlot yang cekap menjamin kejayaan dan keuntungan pengusaha
4.3 Pengurusan Kandang Kandang fidlot perlu diselia dengan sempurna termasuk penjagaan kebersihan harian, penyelenggaraan peralatan dan kemudahan infrastruktur. Kandang perlu dibersihkan dibersihkan sekurang-kurangnya satu kali sehari, seelok-eloknya disebelah pagi. Kandang yang kotor dan dipenuhi najis akan memudahkan jangkitan penyakit kepada lembu fidlot dalam kurungan sepeti penyakit pernafasan dan radang paru-paru , kembong atau direa dan masalah kuku. 4.4 Pengurusan Pemakanan Pengurusan pemakanan lembu fidlot sangat kritikal kerana ianya merupakan faktor utama yang mempengaruhi peningkatan berat badan harian (daily weight weight gain). Ini seterusnya akan menentukan menentukan samada projek ternakan fidlot yang diusahakan memberi keuntungan atau kerugian,. Lembu fidlot perlu diberi makanan antara 4-6 kg seekor sehari pada peringkat permulaan pemeliharaan (berat badan antara 200-250 kg.), sehingga mencapai 8-10 kg seekor sehari pada peringkat akhir pemeliharaan ( berat badan badan antara 350-400 kg). Bagaimanapun, kiraan kadar pemberian makanan adalah juga tertakluk kepada jenis makanan , seperti 100% PKC sahaja atau campuran PKC dan rumput atau lain-lain jenis bahan hasilan pertanian. Jadual pemberian makanan perlu tetap, iaitu 2 kali sehari. Pemberian makanan pertama seeloknya awal pagi, antara jam 7 pagi dan selewatnya jam 9 pagi. Pemberian makanan kedua pula seeloknya selepas 6 jam berikutnya, iaitu antara jam 1 petang dan selewatnya-
lewatnya jam 3 petang. Lembu fidlot juga perlu disediakan garam jilatan (mineral block) yang mencukupi sepanjang masa sebagai bekalan tambahan keperluan mineral. Bekalan air minuman minuman yang bersih dan mencukupi mencukupi perlu sentiasa tersedia.
Lembu Fidlot perlu diberi makanan berkualiti yang secukupnya secara cekap dan ekonomik
4.5 Pengurusan Kenderaan Kenderaan seperti lori yang sesuai untuk mengangkut ternakan, makanan dan peralatan ladang ladang perlu diselenggara diselenggara dengan baik. Sekurangkurangnya ladang fidlot perlu mempunyai sebuah lori, minimum 3 tan atau mendapatkan khidmat lori sewa yang murah.
4.6 Pengurusan Rekod Pengurusan rekod adalah penting untuk memudahkan penilaian projek fidlot yang diusahakan, seperti menilai prestasi peningkatan berat badan harian, jumlah makanan yang dimakan, kos pemakanan, kos ubatubatan, kos penyelenggaraan dan kos operasi fidlot berbanding keuntungan-kerugian. Rekod-rekod berikut adalah penting dalam pengurusan lembu fidlot: i. Rekod pembelian lembu 'feeder' ii Rekod pemberian makanan harian iii Rekod peningkatan peningkatan berat badan harian iv Rekod kesihatan kesihatan dan kematian v Rekod pemasaran/jualan lembu fidlot vi Rekoid personel vii Rekod kewangan Contoh rekod stok ternakan. rekod purata kenaikan berat badan (ADG), rekod jualan ternakan dan rekod tunai ternakan boleh dijadikan panduan
CONTOH REKOD STOK TERNAKAN
NAMA LADANG :______________________________________ KUMPULAN TERNAKAN :_______________________________ TARIKH MASUK :______________________________________
TARIKH
BELIAN MASUK (ekor)
MATI (ekor)
SINGKIR (ekor)
JUAL (ekor)
STOK SEMASA (ekor)
DISEDIAKAN DISEDIAKAN OLEH : ___________________________ DISEMAK OLEH :______________________________
CONTOH REKOD PURATA KENAIKAN BERAT BADAN (ADG)
NAMA LADANG :______________________________________ KUMPULAN TERNAKAN :_______________________________
CATATAN
TARIKH MASUK :______________________________________
BIL
NO. TAG
BERAT PERBEZAAN TEMPOH BERAT SEKARANG BERAT PELIHARA AWAL (kg) (kg) BADAN (kg) (Hari)
ADG (kg)
CATATAN
DISEDIAKAN DISEDIAKAN OLEH : ___________________________ DISEMAK OLEH :______________________________
CONTOH REKOD JUALAN TERNAKAN
NAMA LADANG :______________________________________ KUMPULAN TERNAKAN :_______________________________ TARIKH MASUK :______________________________________
TARIKH
NO. TAG
JANTINA
BERAT HARGA BADAN (kg) JUALAN (kg)
PEMBELI (NAMA & ALAMAT)
CATATAN
DISEDIAKAN DISEDIAKAN OLEH : ___________________________ DISEMAK OLEH :______________________________
CONTOH REKOD TUNAI (CASH (CASH FLOW ) TERNAKAN
NAMA LADANG :______________________________________ KUMPULAN TERNAKAN :_______________________________ TARIKH MASUK :______________________________________
TARIKH
BILANGAN BILANGAN BILANGAN JUALAN STOK BILANGAN MATI & STOK SEMASA TUNAI AWAL JUAL (ekor) SINGKIR (ekor) (RM) (ekor) (ekor)
KOS OPERASI SELURUH (RM)
UNTUNG RUGI (RM)
5.0 INFRASTRUKTUR 5.1 Lokasi Pemilihan tapak projek fidlot perlu mengambil kira beberapa faktor seperti topografi, jenis tanah, kemudahan bekalan air dan elektrik, kesediaan sumber makanan ternakan, sumber bekalan ternakan, sistem pengangkutan, pasaran dan pembuangan najis. Seeloknya lokasi ladang/projek fidlot terletak sekurang-kurangnya 0.5 km radius daripada kawasan kediaman/perumahan dan perindustrian serta tidak terlalu hampir dengan sungai atau sistem tali air. Ini bagi mengelakkan lempahan apabila berlaku berlaku banjir atau hujan lebat. Sekeliling kawasan ladang fidlot fidlot perlu dipagar (pagar perimeter) dan disulami dengan pokok-pokok tanaman /buahan. Elakkan kawasan yang rendah rendah dan mudah tenggelam apabila apabila banjir berlaku. Pastikan jalan keluar-masuk ke kawasan ladang boleh dilalui sepanjang musim serta dapat menampung kenderaan (lori) sehingga seberat 16 tan.
Tapak projek lembu fidlot perlu dikawasan di kawasan yang strategik dari aspek topografi, persekitaran dan kemudahan prasarana
5.2 Topografi Permukaan tanah bagi projek fidlot perlulah rata dan mempunyai pengaliran yang baik. Bagi kawasan yang kerap hujan penempatan projek fidlot di kawasan berbukit adalah lebih baik kerana ini membolehkan pengaliran air yang baik di samping mengurangkan masalah tanah berbecak. Bagaimanapun, pemilihan tapak projek fidlot di kawasan yang rata dapat mengurangkan kos pembinaan jalan, pagar dan kemudahan lain dibandingkan dengan kawasan berbukit. 5.3 Bekalan Air Air Dan Elektrik Apabila merancang projek fidlot, kemudahan sumber bekalan air perlu difikirkan semasa
memilih tapak untuk projek fidlot. Lembu yang mempunyai berat badan antara 200-400kg memerlukan air minuman sebanyak 25-40 liter sehari. Oleh yang demikian, demikian, penternak yang memelihara memelihara 100 ekor akan memerlukan sebanyak 2500-5000 liter air minuman minuman sehari. Air diperlukan juga untuk mencuci kandang dan peralatan fidlot. fidlot. Perigi atau parit pengairan merupakan merupakan sumber air semula jadi yang sesuai selain bekalan daripada Jabatan Bekalan Air. Bagi projek yang besar atau projek yang berpotensi untuk berkembang pada masa hadapan, sumber tenaga daripada bekalan elektrik diperlukan untuk menjalankan kilang makanan. Bekalan elektrik elektrik juga diperlukan untuk menjalankan menjalankan mesin-mesin dan peralatan tertentu bagi projek fidlot secara mekanikal. 5.4 Reka Bentuk Kandang Penentuan reka bentuk kandang fidlot yang betul dan sesuai adalah penting untuk penempatan ternakan fidlot dalam persekitaran yang selesa, disamping menentukan kos pemakanan dan pengurusan yang menguntungkan. Reka bentuk kandang dipengaruhi oleh iklim, bilangan ternakan serta rancangan perkembangan fidlot pada masa hadapan. Oleh kerana negara ini beriklim panas dan hujan sepanjang tahun, kandang berbumbung adalah lebih sesuai daripada kandang terbuka.
Contoh rekabentuk kandang yang praktikal dan ekonomik untuk projek lembu fidlot skala sederhana (semi-komersil)
5.5 Kandang Kurungan Pembinaan kandang kurungan untuk lembu-lembu fidlot perlu mematuhi aspek-aspek kemudahan infrastruktur yang 'standard' 'standard' seperti seperti berikut:
i. Bumbung
Bumbung kandang fidlot perlu dibina untuk memberi perlindungan kepada ternakan semasa hujan dan panas. Bumbung boleh dibina sama sama ada dengan menutup keseluruhan atau sebahagian daripada kawasan lantai kandang, bergantung pada modal yang ada. Kandang yang di tutup sebahagiannya dengan bumbung membolehkan cahaya matahari mengeringkan lantai, justeru mengurangkan pertumbuhan organismaorganisma yang boleh menyebabkan jangkitan penyakit kepada ternakan. Bahan-bahan yang boleh digunakan untuk membina bumbung termasuklah zink, atap, asbestos dan lapisan getah tar. ii. Lantai Lantai perlu dibuat daripada konkrit simen untuk mengelakkan keadaan becak atau berlumpur. Prestasi ternakan akan akan menurun sekiranya ternakan ternakan dipelihara di tempat yang berbecak kerana keadaan sebegini akan memudahkan serangan penyakit. Lantai simen yang dibina dibina mestilah mempunyai ketebalan sekurang-kurangnya 10cm(4 inci) dan ini juga tertakluk kepada kepadatan tanah dengan kecerunan 2 % menghala ke parit.
iii
Rekabentuk kandang menunjukkan bumbung dan lantai konkrit yang praktikal dan ekonomik untuk projek lembu fidlot komersil
iv Si Sist stem em Sali Salira ran n Kandang fidlot mestilah disediakan dengan sistem saliran (parit) yang lengkap supaya air dan najis ternakan dapat disalirkan dengan sempurna Sistem saliran yang tidak sempurna akan menyulitkan kerja-kerja mencuci kandang. Air dan najis yang bertakung akan menggalakkan pembiakan pembiakan parasit dan seterusnya menjejaskan prestasi ternakan fidlot. v Pa Palu lung ng Mak Makan anan an
Palung makanan untuk lembu-lembu fidlot perlu dibina di tepi kandang kurungan supaya pemberian makanan mudah dijalankan. Palung makanan yang sesuai adalah yang berukuran 60cm (24inci) lebar dan 45cm (18inci) tinggi. Seekor lembu memerlukan memerlukan 15cm (6inci) ruang ruang makanan. Lantai simen di bahagian bahagian tempat makanan perlu ditinggikan sedikit supaya air, najis dan makanan yang terbuang dapat dibersihkan dengan mudah di samping mengelakkan kawasan kandang menjadi lembab dan berbecak. Antara bahan-bahan yang sesuai digunakan untuk membina tempat/palung makanan ialah konkrit dan tong polyetelene yang dipotong melintang. vi Pal Palung ung Air Min Minuma uman n Kedudukan palung air minum bergantung pada reka bentuk kandang kurungan dan jenis takungan air yang digunakan. Bagi kandang yang mempunyai beberapa petak, palung airnya perlu ditempatkan diantara petak. Kadang kurungan yang menampung 50 ekor lembu perlu mempunyai palung air minuman yang tersendiri. tersendiri. Palung air minuman minuman yang sesuai ialah yang yang berukuran 46cm (18 inci) dan 60 cm(24 inci) tinggi. Untuk membina palung air, konkrit merupakan bahan yang sesuai digunakan selain daripada tong dram dan gelung konkrit sebagai alternatif.
Contoh rekabentuk palung makanan dan air minuman yang praktikal dan ekonomik
vii Kolam Takungan Takungan Najis Najis Kolam takungan najis untuk sisa buangan/kumbahan fidlot perlu disediakan untuk mengelakkan najis dari kawasan fidlot mencemari sungai, mata air dan kawasan persekitaran. Dengan adanya kolam takungan takungan ini, kesemua najis yang dihasilkan dapat dikumpulkan setempat. Saiz kolam takungan najis bergantung pada bilangan ternakan yang dipelihara dan kegunaannya, (maklumat terperinci, sila rujuk Chapter 8: Sisa Buangan Fidlot) . viiiTempat Rawatan Tempat atau lorong rawatan (travis) diperlukan untuk memudahkan rawatan ternakan dan boleh juga digunakan sebagai tempat untuk menimbang ternakan.
Kandang lembu fidlot perlu dilengkapi dengan loading ramp & travis untuk kemudahan memunggah dan mengawal lembu
Tangki air perlu disediakan bagi menjamin bekalan air bersih yang berterusan dan mencukupi untuk minuman lembu
RAJAH A
RAJAH B
CONTOH PELBAGAI RUPA BENTUK BUMBUNG
CONTOH PALUNG MAKANAN DAN MINUMAN
6.0 PEMAKANAN Makanan untuk lembu fidlot boleh melibatkan sehingga 60-70 peratus daripada kos pengendalian/operasi. pengendalian/operasi. Oleh itu perancangan perancangan yang teliti bagi memilih penggunaan bahan-bakan makanan yang ekonomik dan cekap adalah kritikal. 6.1 Keperluan Nutrien Jenis-jenis nutrien yang diperlukan dalam sumber makanan dan fungssinya terhadap kehidupan lembu adalah seperti berikut:-
i.
Air
mengawal suhu badan, memindah nutrien lain ke dalam tubuh dan membantu dalam penglihatan dan pendengaran
ii
Protein
Membantu dalam pertumbuhan, pembiakan dan pengemukkan
iiii ii
Karb Ka rboh ohid idra ratt
Sebaga Seba gaii sumb sumber er ten tenag aga a utam utama a bagi bagi men menja jala lank nkan an sem semua ua aktiviti tubuh
iv
Lemak Lem ak
v
Galian
Sebaga Seb agaii sum sumber ber ten tenaga aga dan mem membek bekalk alkan an asi asid d lem lemak ak tertentu } Penting untuk pembinaan tulang, gigi, otot dan sel-sel darah
vi
Vitamin
A - Membantu dalam penglihatan D - Pencernaan Kalsium dan fungsi proses pembiakan E - Untuk menguatkan otot
Nutrien-nutrien ini perlu diberi dalam kadar yang seimbang dan secukupnya kepada lembu bagi mendapatkan hasil pengeluaran yang maksimum. Kekurangan salah satu nutrien ini akan menganggu tumbesaran normal lembu. Lembu fidlot memerlukan memerlukan zat-zat nutrien nutrien ini secukupnya setiap setiap hari, daripada apa juga sumber bahan makanan yang digunakan. Zat-zat nutrien berkenaan perlu ada di dalam bahan-bahan terumus dalam rangsum makanan yang diberikan. Jumlah nutrien yang diperlukan dalam rangsum makanan lembu fidlot adalah seperti berikut:
Zat protein Tenaga Metabolisma Zat Galian Kalsium Zat Galian Fosforus Garam Vitamin A & D Zat serat Air 6.2 Jenis Bahan Makanan
- Minima 14% - Minima 10.6 Mj/kg - Minima 0.65% - Minima 0.45% - Diantara 0.50 - 1.0% - MInima 2200 dan 300 i.u/kg - Minima 15% - Semahunya
JADUAL 12 Parameter digunakan untuk pengiraan ekonomi Lembu Fidlot Parameter Input anak lembu
200
ekor pusingan
Bilangan pusingan pemeliharaan Purata tempoh pemeliharaan
6 200
ekor pusingan kali setahun
Purata berat awal anak lembu Purata berat akhir lembu
200 350
hari kg
Purata kenaikan berat Kadar kematian
0.75 2%
kg
Harga jualan (ex-farm) Purata pengambilan makanan (PKC) Purata pengambilan makanan (bahan lain) Purata pengambilan foder (Napier) Harga anak lembu Harga makanan PKC Harga pu purata ke kesemua ba bahan ma makanan
RM5.00 6
kg/hari se kg
1
kg/ekor/hari
10 RM1,000.00 RM 0.30 RM0.32
kg/ekor/hari seekor se kg se kg kg
Garam Vitamin
5.00 4.00
seekor/pusingan seekor.pusingan
Perubatan Tenaga kerja Utiliti & Bahanapi Pembaikan dan senggaraan
2.00 23.17 4.28 6.92
seekor/pusingan seekor/pusingan seekor/pusingan seekor/pusingan
Baja & bahan kimia Pelbagai
1.70 15.55
seekor/pusingan seekor/pusingan
Belanja pengurusan
12.73
seekor/pusingan
Kos Modal/Pelaburan Sewa tanah
RM12,000
Persediaan tapak Penanaman foder
RM8,000 RM10,000
II Prasarana Kandang Kuarters pekerja Kand Ka ndan ang g pe peng ngen enda dali lian an (C (Con ontr trol ol ya yard rd)) Ambin pemun ung gahan (Loading ram)
RM70,000.00 RM30,000.00 RM10 RM 10,0 ,000 00.0 .00 0 RM5,000.00
Stor Tangki air
RM12,000.00 RM6,000.00
Perpaipan Rumah pam Jalan & Pemagaran Sistem pembuangan najis
RM7,000.00 RM1,000.00 RM5,000.00 RM15,000.00
III Mesin & peralatan Pam air Alat penimbang Traktor Gerabak pengangkut makanan (Feeding wag) Pemotong rumput (chopper) Peralatan-peralatan lain
RM1,800.00 RM 12,000.00 RM40,000.00 RM15,000.00 RM7,000.00 RM5,000.00
PROJEK : LEMBU FIDLOT JADUAL 1 : UNJURAN ALIRAN FIZIKAL TERNAKAN
JADUAL 13(a)
Parameter teknikal
200 ekor / 2 bulan
Baka
Kacukan
Kemasukan ternakan
200 kg
Kadar tumbesaran
0.75 kg/hari
Berat awal
350 kg
Tempoh penternakan
200 hari
Berat akhir
2%
Kadar kematian JADUAL 1.1 : ALIRAN FIZIKAL TERNAKAN ( BULANAN )
PUSINGAN/BULAN 1 1 200 2
3 197
5 196
7 0
9 0
11 0
13 0
15 0
17 0
19 0
21 0
23 0
200
197
196
0
0
0
0
0
0
0
0
200
197
196
0
0
0
0
0
0
0
200
197
196
0
0
0
0
0
0
200
197
196
0
0
0
0
0
200
197
196
0
0
0
0
200
197
196
0
0
0
200
197
196
0
0
200
197
196
0
200
197
196
200
197
3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 PENGELUARAN JUMLAH STOK
200 0 200
0 397
0 593
196 593
196 593
196 593
196 593
196 593
196 593
196 593
196 593
196 593
JADUAL 1.2 : UNJURAN ALIRAN FIZIKAL TERNAKAN (TAHUNAN) JADUAL 13(b) Tahun Jumlah Pembelian (ekor) Stok akhir (ekor) Jumlah kematian (ekor)
1 1200 593 18
2 1200 593 18
3 1200 593 18
4 1200 593 18
5 1200 593 18
6 1200 593 18
7 1200 593 18
8 1200 593 18
9 1200 593 18
10 1200 593 18
Jumlah jualan (ekor) Jumlah jualan (kg) Jumlah kenaikan berat badan (kg)
589 206227
1178 412453
1178 412453
1178 412453
1178 412453
1178 412453
1178 412453
1178 412453
1178 412453
1178 412453
142748
172453
172453
172453
172453
172453
172453
172453
172453
172453
PROJEK : LEMBU FIDLOT JADUAL 2 : UNJURAN ALIRAN TUNAI TAHUN
A.
TUNAI MASUK
Berat (kg)
harga/unit
0
1.
Jualan
350
RM 5.00 RM/kg
0
1031134 2062267
2062267 2062267 2062267 2062267 2062267 2062
2
Nilai lupus 0
1031134 2062267
2062267 2062267 2062267 202267 2062267 2062
Jumlah Tunai masuk
B
TUNAI KELUAR
B1
KOS MODAL
Kuantiti
1
Sewa tanah
12
1000 RM/ekar
12000
2
Persediaan tapak
10
800 RM/ekar
8000
3
Penamanan foder
10
1000 RM/ekar
10000
II Prasarana 1
Kandang
70000
2
Kuarters pekerja
30000
3
Kandang pengendalian (Cont ro rol yar d) d)
10000
4
Ambin pe pemungahan (L (Loading ra ram)
5000
5
Stor
12000
6
Tangki air
6000
7
Perpaipan
7000
8
Rumah pam
1000
9
Jalan & Pemagaran
5000
10
Sistem pembuangan najis
15000
III
Mesin dan peralatan
1
2
3
4
5
6
7
1
Pam air
1800
18000
2
Alat penimbang
12000
12000
3
Traktor
40000
4
Gera Ge raba bak k pe peng ngan angk gkut ut maka kana nan n (F (Fee eed din ing g wag agon on))
15000
5
Pemotong rumput (chopper)
7000
7000
7
Peralatan-peralatan lain
5000
5000
8
Jumlah Kos Modal
271800 0
0
0
0
25800
0
0
0
JA B.2
KOS OPERASI
1
Anak Lembu
200
RM 5.00 RM/kg
0
1200000 1200000
1200000 12 1200000 1200000 12 1200000 12 1200000 12 1200
2
Makanan lembu
1
RM0.32 RM/kg
0
383078
527940
527940 527940
527940 527940 527940 5279
Garam
1
5
RM/ekor
0
4129
5892
5892
5892
5892
5892
5892
5892
Vitamin
1
4
RM/ekor
0
3540
4714
4714
4714
4714
4714
4714
4714
Perubatan
1
2
RM/ekor
0
1870
2357
2357
2357
2357
2357
2357
2357
Tenaga kerja
1
3000
RM/bulan 0
39000
40950
42998
45147
47405
49775
52264
5487
500
RM/bulan 0
6000
6300
6615
6946
7293
7658
8041
8443
8154
8154
10872
10872
10872
10872
10872
1087
2500
2500
2500
2500
2500
2500
2500
2500
Utiliti & Bahapi Pembaikan Baja & Bahan kimia
250
Pelbagai
0
16483
17988
18039
18064
18090
18117
18146
1817
Pengurusan
0
20000
20000
20000
20000
20000
24000
24000
2400
0
1684753 1836795
1841927 1844432 1847063 1853825 1856725 1859
Jumlah Tunai Keluar (B1 + B2)
2718 27 1800 00 16 1684 8475 753 3 18 1836 3679 795 5
1841 18 4192 927 7 18 1844 4443 432 2 18 1872 7286 863 3 18 1853 5382 825 5 18 1856 5672 725 5 18 1859 59
Aliran Tunai Bersih
-
Lebihan/Kurangan
-271800 - 65 653619
225472
220341 217835
189404 208442 205542 2024
Lebihan/Kurangan Terkumpul
-271800 - 92 925419
-699947
-479607 -261772
-72367
Jumlah kos oper as asi
C
D
RM/ekar/th0
DAYAMAJU KEW AN ANGAN ( TA TANPA PI NJ NJAMAN)
-
136075 341617 5441
KADAR PULANGAN DALAMAN (KPD)
20.63%
NILAI KI KINI BE BERSIH (N (NBK) df
E
NISBAH FA FAEDAH KO KOS
(NPV)
(NFK)
10.00%
RM 486,106.97
1.07
15.00%
RM 198,239.55
1.05
Pinjaman
80%
217440
Bayaran balik pinjaman (5 tahun)
43488
43488
43488
8697.6
6958.08
5218.56 3479.04
Jumlah bayaran balik Pinjaman
5218 52 185. 5.6 6
5044 50 446. 6.08 08
48706.5 45227.5 46967.04 6 2
F.
Jumlah kos termasuk pinjaman
271800 17 1736938
G
Hasil (dengan pinjaman)
217440 217 440 103 103113 1133.6 3.6206 206226 2267.2 7.2 206 206226 2267 7 206 206226 2267.2 7.2206 206226 2267 7 206 206226 2267 7 206 206226 2267 7 206 2062 2
H
Lebihan/kurangan (dengan pi nj njaman)
-54360 -705805
175026
171634 170868
I
Lebi Le biha han/ n/K Kur uran anga gan n te terk rkum umpu pull (d (den enga gan n pi pinj njam aman an))
-543 -5 4360 60 -7 -760 6016 165 5
-585 -5 8513 139 9
-413 -4 1350 505 5 -2 -242 4263 636. 6.8 8 -9 -984 8459 59.9 .9
J
DAYAMAJU KEW AN ANGAN ( DE DENGAN PINJAMAN)
Bayaran Fa Faedah (b (baki ak akhir)
4%
1887241.3 8
43488
43488 1739.52
1890633 18906 33 18913 1891399.11 99.1191809 918090 0 18538 1853825 25 18567 1856725 25 1859
144177 208442 205542 2024 109982. 315524. 5180 4 2
KADAR PULANGAN DALAMAN (KPD) 23.33% df
NILAI KI KINI BE BERSIH (N (NKB)
NISBAH FA FAEDAH KO KOS
NPV
(NFK)
10%
514790
1.05
15%
243937
1.03
JADUAL 1 JADUAL 3 : UNJURAN PENYATA PENDAPATAN 1
2
1031134
206226 2062 20 6226 267 7 20 2062 6226 267 7 7
2062 20 6226 267 7 20 2062 6226 267 7 20 2062 6226 267 7 20 2062 6226 267 7 20 2062 6226 267 7 20 2062 62
+ Stok permulaaan
0
792605 792605
792605 792605
+Pembelian
1200000
120000 1200 12 0000 000 0 12 1200 0000 000 0 0
1200 12 0000 000 0 12 1200 0000 000 0 12 1200 0000 000 0 12 1200 0000 000 0 12 1200 0000 000 0 12 1200 00
- Stok Akhir
792605
792605 792605
792605
792605 792605
792605 792605 792605 7926
C
UNTUNG KASAR
623739
862267 862267
862267
862267 862267
862267 862267 862267 8622
D
KOS OPERASI
D1
Kos Te Tetap (Susutnilai)
A
JUALAN
B
KOS JUALAN
4
792605
5
6
7
8
9
10
792605 792605 792605 7926
Sewa tanah & foder
10%
/tahun
3000
3000
3000
3000
3000
3000
3000
3000
3000
3000
Bangunan & Prasarana
5%
/tahun
8050
8050
8050
8050
8050
8050
8050
8050
8050
8050
Mesin dan peralatan
20%
/tahun
5160
5160
5160
5160
5160
5160
5160
5160
5160
5160
Traktor & gerabak
10%
/tahun
5500
5500
5500
5500
5500
5500
5500
5500
5500
5500
21710
21710
21710
21710
21710
21710
21710
21710
21710
2171
Jumlah kos tetap D2
3
Kos langsung
1
Makanan lembu
383078
527940 527940
527940
527940 527940
527940 527940 527940 5279
2
Garam
4129
5892
5892
5892
5892
5892
5892
5892
5892
5892
3
Vitamin
3540
4714
4714
4714
4714
4714
4714
4714
4714
4714
4
Perubatan
1870
2357
2357
2357
2357
2357
2357
2357
2357
2357
5
Tenaga kerja
39000
40950
42998
45147
47405
49775
52264
54877
57621
6050
6
Utiliti dan Bahanapi
6000
6300
6615
6946
7293
7658
8041
8443
8865
9308
7
Pembaikan
8154
8154
10872
10872
10872
10872
10872
10872
10872
1087
8
Baja & bahan kimia
2500
2500
2500
2500
2500
2500
2500
2500
2500
2500
9
Pelbagai
16483
17988
18039
18064
18090
18117
18146
18176
18208
1824
10
Faedah pi pinjaman
8698
6958
5219
3479
1740
0
0
0
0
0
Jumlah kos langsung
473450
623753 627145
627911
628802 629825
632725 635771 638968 6423
Kos pengurusan
20000
20000
20000
20000
24000
Jumlah kos operasi (D1 + D2 + D3 )
515160
665463 668855
669621
670512 675535
678435 681481 685678 6890
UNTUNG / RUGI (C-D)
108578
196804 193412
192646
191755 186732
183832 180787 176589 1732
D3
20000
24000
24000
PROJEK : LEMBU FIDLOT JADUAL 4 : ANALISIS KEPEKAAN JADUAL 16
1
2
3
4
Harga jualan lembu (tanpa pinjaman)
+ 10% - 10%
44.54% - 3.89%
1,580,645.00 1.18 (608,431.00) 0.96
Tempoh pulang balik modal (tahun) 3.90 9.02
(dengan pinjaman)
+ 10% - 10%
55.77% - 449.00%
1,609,329.00 1.15 (579,749.00) 0.95
2.80 tiada
Kos anak lembu (tanpa pinjaman)
+ 10% - 10%
5.98% 36.79%
(190,912.00) 1.01 1,163,126.00) 1. 1.15
9.50 3.40
(dengan pinjaman)
+ 10% - 10%
6.18% 45.41%
(162,229.00) 0.99 1,191,810.00 1.12
9.45 1.20
Kos makanan lembu (tanpa pinjaman)
+ 10% - 10%
14.34% 27.06%
200,343.00 771,870.00
1.04 1.10
7.20 4.30
(dengan pinjaman)
+ 10% - 10%
15.74% 31.35%
229,027.00 800,554.00
1.02 1.08
7.30 4.30
Kos tenaga pekerja (tanpa pinjaman)
+ 10% + 20%
20.05% 21.21%
449,465.00 512,748.00
1.07 1.07
5.5 5.3
(dengan pinjaman)
+ 10% + 20%
22.62% 24.05%
488,149.00 541,432.00
1.05 1.05
5.6 5.4
KPD %
NKB@10% (RM)
NFK
25000
2500
Parameter asal (tanpa pinjaman) Parameter asal (dengan pinjaman)
20.63% 23.33%
486,106.00 514,790.00
1.07 1.05
5.6 5.5
PROJEK : LEMBU FIDLOT JADUAL 5 : ANALISIS MARGIN KASAR Kemasukan ternakan Berat permulaan Berat akhir Kadar kematian
200 ekor/ 2 bulan 200 kg 350 kg 2%
Baka Kadar tumbesaran Tempoh pemeliharaan
Kacukan 0.75 kg/hari 200 hari
JADUAL 17
A.
HASIL Jualan lembu fidlot
Unit
Kuantiti
Harga/unit
RM/ekor/pusingan
kg/ekor
343
5.00
1715.00
200 1400
5.00 0.32 5892 4714
1000.00 448.00 5.00 4.00
B
KOS BERUBAH
B1 B2 B3 B4
Feeder Cattle Pembelian makanan Garam Vitamin
kg/ekor kg/ekor "lump sum" "lump sum"
B5 B6 B7 B8 B9
Perubatan Tenaga kerja Utiliti & Bahanapi Pembaikan da dan se senggaraan Baja dan Bahan kimia
"lump sum" "lump sum" "lump sum" "lump su sum" "lump sum"
2357 40950 6300 8154 2500
2.00 34.75 5.35 6.92 2.12
B10
Pelbagai
"lump sum"
17988
15.26
B11 B12 B1 2
Belanja pengurusan Kos Ko s fae faeda dah h pinj pinjam aman an
"lump sum"
20000 5219
16.97 4.43
Jumlah kos berubah C D
MARGIN KASAR JUMLAH MARGIN KASAR
10.0
1544.80 RM/ekor RM/ladang/tahun
170.20 204,239.37
PENUTUP
Projek ternakan lembu fidlot sekiranya diusahakan secara komersil (tahap komersil adalah sekurang-kurangnya 600 ekor setahun) menggunakan hasil buangan industri pertanian sebagai sumber makanan dengan penggunaan teknologi terkini dan secra mekanikal adalah adalah berdaya maju
dan menguntungkan. Pihak atau individu yang berhasrat untuk mengusahakan projek ternakan lembu fidlot disaran supaya meneliti dan merujuk "Manual Penternakan Lembu Fidlot" sebagai panduan. Sepertimana yang dimaklumkan, manual ini disediakan hanya sebagai panduan secara umum sahaja. Penternak atau bakal pengusaha dinasihatkan supaya menghubungi dan merujuk pegawai di pejabat Jabatan Perkhidmatan Haiwan (Negeri atau Daerah) yang terdekat untuk mendapatkan penerangan dan maklumat maklumat yang lebih terperinci. terperinci. Khidmat nasihat secara berterusan adalah penting bagi menjamin kemapanan dan dayamaju projek ternakan lembu fidlot yang diusahakan untuk berdaya saing bukan sahaja bagi pasaran tempatan bahkan jua untuk pasaran eksport. Pengusaha atau penternak juga dinasihatkan supaya merujuk buku panduan "Amalan Baik Penternakan Fidlot (GAHP Fidlot)" yang diterbitkan oleh Jabtan Perkhidmatan Haiwan sebelum mengusahakan projek/ladang ternakan lembu fidlot.
[ Menu Utama ]
