LAPORAN PRAKTIKUM
KOMPENSASI ALTERNATOR DAN MOTOR SINKRON Teknik Tenaga Listrik
PERCOBAAN O5 Tanggal Tanggal Percobaan : 16 JUNI 2015 Tanggal Tanggal Laporan : 22 JUNI 2015
Disusun oleh :
Jun Pra!e"#o
$ %&%1&1%&0&11 ' LT(2A
PROGRAM STUDI TEKNIK LISTRIK JURUSAN TEKNIK ELEKTRO POLITEKNIK NEGERI SEMARANG
2015 I.
PENDAULUAN
)o"or aru! bola*(bal* $+o"or AC' a,ala- !ua"u +e!n #ang ber.ung! un"u* +enguba- energ l!"r* aru! bola*(bal* +en/a, energ gera* a"au energ +e*an* berupa pu"aran ro"or& ala- !a"u /en! +o"or aru! bola*(bal* a,ala- +o"or !n*ron!ere+pa* "ga p-a!a& *a"a*an +o"or !n*ron "ga p-a!a *arena +o"or n beropera! pa,a !u+ber "egangan "ga p-a!a& an ,*a"a*an +o"or !n*ron *arena pu"aran +e,an !"a"or $+e,an pu"ar' ,an pu"aran ro"or !ere+pa*!n*ron& )o"or !n*ron pa,a pengopera!ann#a ",a* ,apa" +ela*u*an !"ar" a3al $!el. !"ar"ng'4 ole- *arena "u +o"or !n*ron "ga p-a!a +e+bu"u-*an penggera* +ula $pr+e +oer' un"u* +e+u"ar +e,an pa,a !"a"or !a+pa pa,a *ecepa"an pu"ar +e,an pu"ar !"a"or& Pa,a +o"or !n*ron4 peruba-an beban ",a* +e+pengaru- *ecepa"an pu"ar +o"or *arena *e"*a +o"or +a!- be*er/a +a*a ro"or a*an !elalu "er*a" a"au "er*opel !ecara +agne"! ,engan +e,an pu"ar ,an ,pa*!a un"u* berpu"ar ,engan *ecepa"an !n*ronn#a& arena ,e+*an4 +o"or !n*ron ba!an#a ,guna*an pa,a !!"e+ opera! #ang +e+bu"u-*an *ecepa"an *on!"an ,engan beban #ang beruba-(uba-& Con"o-n#a Rollng )ll!4 )e!n Peng-ancur $Cru!-er'4 Pulp 7rn,er!4 Recproca"ng Pu+p ,an lan(lan& engan ,e+*an *"a perlu +e+pela/ar *on!ep ,ar +o"or !n*ron4 ,+ana +o"or !n*ron n ,apa" +en/a, !ua"u pl-an #ang "epa" un"u* !!"e+ opera! #ang +e+bu"u-*an *ecepa"an #ang *on!"an ,engan beban #ang beruba-(uba-& Ber,a!ar*an
-al "er!ebu" penul! a*an +en/ela!*an *on!ep ,ar )o"or
n*ron #ang +erupa*an Tuga! ,ar )a"a ula- Te*n* Tenaga L!"r*& II.
DASAR TEORI
#nc-ronou! +o"or a,ala- +o"or AC "ga(.a!a #ang ,/alan*an pa,a *ecepa"an !n*ron4 "anpa !lp& #nc-ronou! +o"or a,ala- +o"or AC "ga(.a!a #ang ,/alan*an pa,a *ecepa"an !n*ron4 "anpa !lp&
)o"or !n*ron +erupa*an +o"or aru! bola*(bal* $ AC ' #ang penggunaann#a ",a* !elua! +o"or a!n*ron& ecara u+u+ penggunaan +o"or !n*ron ,.ung!*an !ebaga genera"or4 a*an "e"ap +o"or !n*ron "e"ap ,guna*an ole- n,u!"r #ang +e+bu"u-*an *e"el"an pu"aran ,an pu"aran *on!"an& ebua- +o"or !n*ron !elalu beropera! pa,a *ecepa"an *on!"an4 pa,a *on,! ",a* berbeban& Te"ap apabla +o"or ,ber beban4 +a*a +o"or a*an !elalu a*an beru!a-a un"u* "e"ap pa,a pu"aran *on!"an& an +o"or a*an +elepa!*an *on,! !n*ronn#a apabla beban #ang ,"anggung "erlalau be! ar $ Tor! Pull(ou" '& )o"or !n*ron +e+el* *e*urangan ,,ala+ +ela*u*an !"ar" ,engan !en,rn#a& arena ",a* +e+l* "or! !"ar" a3al4 ole- *arena "u +o"or !n*ron +e+erlu*an beberapa ala" ban"u un"u* +e+ban"u ,,ala+ !"ar" a3al !e-ngga +a!u* ,,ala+ *on,! !n*ron& Pa,a !ebua- n,u*! +o"or4 ro"or -aru! +e+l* !lp& ecepa"an ro"or -aru! *urang a"au "erla+ba" ,ar perpu"aran .lu*! !"a"or !upa#a aru! ,n,u*!*an *e ro"or& J*a n,u*! ro"or +o"or "er!ebu" "u ber"u/uan un"u* +encapa *ecepa"an !n*ron4 +a*a ",a* a,a gar! ga#a #ang +e+o"ong +elalu ro"or4 !e-ngga ",a* a,a aru! #ang a*an ,n,u*!*an *e ro"or ,an ",a* a,a "or! #ang a*an ,*e+bang*an& Synchronous motor memiliki karakteristik sebagai berikut: •
ebua- !"a"or "ga .a!a !a+a ,engan +o"or n,u*!& "a"or #ang +e+l* "egangan
•
+enenga- !erng ,guna*an& ebua- ro"or #ang ber!nggungan $b,ang #ang berpu"ar' #ang +e+l* /u+la- *u"ub #ang !a+a !ebaga !"a"orn#a4 ,an ,pa!o* ole- !u+ber e*!"ernal aru! C& Tpe bru!,an bru!-le!! e8c"er! ,guna*an un"u* +e+a!o* +e,an aru! C *e ro"or& Aru! pa,a ro"or +e+ben"u* !ua"u )a*ala- Te*n* Tenaga L!"r* -ubungan *u"ub +agne"* U"ara(ela"an pa,a *u"ub(*u"ub ro"or4 #ang +e+ung*n*an ro"or un"u* 9+engunc
•
,engan .lu*! !"a"or #ang berpu"ar& +ula !ebaga !ebua- +o"or n,u*!& Ro"or !#nc-ronou! +o"or /uga +e+pun#a !ebua- !;urrel(cage 3n,ng #ang ,*enal !ebaga A+or"!!eur 3n,ng4 #ang
ber.ung! +eng-a!l*an "or! un"u* +en#ala*an +o"or& • #nc-ronou! +o"or a*an ,/alan*an pa,a *ecepa"an !n*ron !e!ua ,engan ru+u!:
S!n"h#onous RPM $
120 x Frekuensi
Banyak Kutub
Prinsip kerja motor sinkron yaitu :
)o"or !n*ron !erupa ,engan +o"or n,u*! pa,a +ana *e,uan#a +e+pun#a bel"an !"a"or #ang +eng-a!l*an +e,an pu"ar& T,a* !eper" +o"or n,u*!4 +o"or !n*ron ,e*!"a! ole- !ebua- !u+ber "egangan ,c , luar +e!n ,an *arenan#a +e+bu"u-*an !lp rng ,an !*a" $bru!-' un"u* +e+ber*an aru! *epa,a ro"or& Pa,a +o"or !n*ron4 ro"or "er*unc ,engan +e,an pu"ar ,an berpu"ar ,engan *ecepa"an !n*ron& J*a +o"or !n*ron ,beban *e ""* ,+ana ro"or ,"ar* *eluar ,ar *e!ere+pa*ann#a ,engan +e,an pu"ar4 +a*a ",a* a,a "or;ue #ang ,-a!l*an4 ,an +o"or a*an ber-en"& )o"or !n*ron bu*anla- !el.(!"ar"ng +o"or *arena "or;ue -an#a a*an +uncul *e"*a +o"or be*er/a pa,a *ecepa"an !n*ron< *arenan#a +o"or +e+erlu*an perala"an un"u* +e+ba3an#a *epa,a *ecepa"an !n*ron& )o"or !n*ron +engguna*an ro"or bel"an& Jen! n +e+pun#a *u+paran #ang ,"e+pa"*an pa,a !lo" ro"or& lp rng ,an !*a" ,guna*an un"u* +en!upla aru! *epa,a ro"or&
Penyalaan Motor Sinkron :
ebua- +o"or !n*ron ,apa" ,n#ala*an ole- !ebua- +o"or ,c pa,a !a"u !u+bu& e"*a +o"or +encapa *ecepa"an !n*ron4 aru! AC ,ber*an *epa,a bel"an !"a"or& )o"or ,c !aa" n ber.ung! !ebaga genera"or ,c ,an +e+ber*an e*!"a! +e,an ,c *epa,a ro"or& Beban !e*arang bole- ,ber*an *epa,a +o"or !n*ron& )o"or !n*ron !erng*al ,n#ala*an ,engan +engguna*an bel"an !ang*ar "upa $!;urrel( cage' #ang ,pa!ang , -a,apan *u"ub ro"or& )o"or *e+u,an ,n#ala*an !eper" -aln#a +o"or n,u*! -ngga +encapa =>5? *ecepa"an !n*ron4 !aa" +ana aru! !eara- ,ber*an4 ,an +o"or +encapa !n*ron!a!& Tor;ue #ang ,perlu*an un"u* +enar* +o"or -ngga +encapa !n*ron!a! ,!ebu" pull(n "or;ue& eper" ,*e"a-u4 ro"or +o"or !n*ron "er*unc ,engan +e,an pu"ar ,an -aru! "eru! beropera! pa,a *ecepa"an !n*ron un"u* !e+ua *ea,aan beban& ela+a *on,! "anpa beban $no(loa,'4 gar! "enga- *u"ub +e,an pu"ar ,an *u"ub +e,an ,c bera,a ,ala+ !a"u gar! $ga+bar ,ba3a- bagan a'& erng ,engan pe+bebanan4 a,a perge!eran *u"ub ro"or *e bela*ang4 rela"e "er-a,ap *u"ub !"a"or $ga+bar bagan b'& T,a* a,a peruba-an *ecepa"an& u,u" an"ara *u"ub ro"or ,an !"a"or ,!ebu" !u,u" "or;ue @&
III.
GAM%AR RANGKAIAN
I&.
ALAT
1& 2& %& & 5& 6& & & >& 10& 11& 12& 1%& 1& 15& 16& 1& 1& 1>& 20& 21& 22& &.
L 101%T2 C .l"ere, po3er !uppl# L 102%P -un" C ,re +o"or L1026A T-ree(p-a!e al"erna"or L 2025T pee, n,ca"or L 20%1 Op"cal elec"ronc genera"or L 210TAL T-ree(p-a!e po3er !uppl# un" L 210T01 E8c"a"on ol"age con"roller L 210T02 Po3er crcu" brea*er L 210>T1A )ong(ron a++e"er $1000+A' L 210>T2A5 )ong(ron a++e"er $245 A' L 210>T1PD)ong(ron ol"+e"er $600D' L 210>T2T P-a!e !e;uence n,ca"or L 210>T12ouble ol"+e"er L 210>T26 Po3er +e"er L 210>T2 Po3er .ac"or +e"er L 210>T%2 #nc-rono!cope )ul"+e"er Analog abel Peng-ubung pan/ang abel Peng-ubung pen,e* re*uen!+e"er analog 220D a*lar ELCB % P-a!e Co! p- +e"er
1 bua1 bua1 bua1 bua1 bua1 bua1 bua1 bua1 bua2 bua2 bua1 bua1 bua1 bua1 bua1 bua1 bua20 bua10 bua1 bua2 bua1 bua-
LANGKA KERJA 1& ap*an !e+ua ala" #ang a*an ,guna*an 2& Fubung*an *abel -ubung !e!ua ,engan ga+bar rang*aan #ang "ela-
,!e,a*an& %& Pa!"*an rang*an "ela- ,rang*a !e!ua ,engan ga+bar ,an !ap ,n#ala*an & Ber "egangan +o"or C !a+pa %000 RP) 5& U*ur "egangan ,an be,a .a!a +a!ng(+a!ng 5&1& ecepa"an +o"or C 5&2& Tegangan ,engan e*!"a! %0 ol" 5&%& re*uen! pa,a genera"or 5&& Be,a .a!a ,engan +el-a" perpu"aran LE -ngga *ecepa"ann#a la+ba"& Apabla n#ala LE -/au !egera n#ala*an "egangan PLN& 6& L-a" p-a!e !e;uencen#a& & J*a "egangan !u,a- !n*ron4 a+a" ,a#a ,an co! p- n#a& & Na**an *ecepa"an +o"or C ,engan +ena+ba-*an "egangan pa,a po3er !uppl# C n#a& >& A+a" ,an ca"a" !e"ap peruba-an !aa" e*!"a! ,na**an&
&I.
TA%EL ASIL PER'O%AAN
Eksitasi Cos ϕ Beban Negati Kapasiti 35% v v Negati Kapasiti 30% v f Negati Kapasiti 25% v f Negati Kapasiti 22"5% v f Negati Kapasiti 20% v f Negati Kapasiti 1$% v f Eksitasi Cos ϕ Beban 35% Positiv &n'ktif !0% Positiv &n'ktif 50% Positiv &n'ktif 0% Positiv &n'ktif #0% Positiv &n'ktif $0% Positiv &n'ktif 90% Positiv &n'ktif
QC (Watt)
P (Watt)
59
20
19
!
!0
100
!#
$0
#0
$2
122 Q $0 $0 1!0 190 2!0 300 3!0
#0 P (Watt) 90 0 50 0 0 0 0
&II.
PEM%AASAN Prn!p *er/a pa,a /ob percobaan *al n !a+a ,engan percobaan
!ebelu+n#a4 #a"u +en/ela!*an ba-3a +o"or !n*ron ",a* ,apa" be*er/a !en,r& )o"or !n*ron -aru! ,gera**an !e!ua ,engan ga+bar rang*aan #ang a,a -ngga +encapa *ecepa"an %000 rp+ ,an "egangan an"ar .a!a %0 Dol"& Un"u* +en!n*ron*an genera"or ,engan PLN .re*uen! #ang ,-a!l*an ,ar genera"or a"au PLN -aru! +a+pu +encapa 50 FG& e"*a n#ala LE ber/alan *eara- *anan +a*a !eluru- !#!"e+ ber!.a" n,u*". apabla *eara- *r ber!.a" *apa!".& aa" +en!n*ron*an LE ",a* bera,a pa,a po!! n,u*". +aupun *apa!". "e"ap pa,a !aa" po!! 04 #a"u *e"*a n#ala LE 3arna +era- +en/a, -/au& aa" LE ber3arna -/au +a*a genera"or !u,a- !n*ron& engan ber-a!ln#a pro!e! !n*ron!a! genera"or +a*a genera"or !n*ron ,apa" ,uba+en/a, +o"or !n*ron ,engan +e+ber*an beban ,an e*!"a! ,na**an +a*a "or! +o"or ber"a+ba-& Un"u* +enge"a-u ,a#a #ang ,!erap4 ,an #ang +eng-a!l*an ,a#a ,engan "egangan ,a#a na* +eleb- "egangan a3al ,l-a" +engguna*an co! p- +e"er& aa" co! p- +e"er +enun/u*an po!! n,u*".4 genera"or ber/alan pa,a *ea,aan lea,ng n,u*".& Apabla "egangan ,an *ecepa"an ,ar +o"or na* +a*a co! p- +e"er a*an "urun& ea,aan "er!ebu" +enun/u*an ba-3a pa,a *apa!". genera"or beruba- +en/a, +o"or ,engan +el-a" ,a#a pa,a 3a"" +e"er&
&III. KESIMPULAN
1& Un"u* +en/alan*an +o"or !n*ron -aru! ,ber penggera* a3al ,ar luar *arena +o"or !n*ron ",a* ,apa" bergera* !en,r& 2& Un"u* +ena**an ,a#a ,ar genera"or *e PLN ,engan +ena*an *ecepa"an +o"or C ,an e*!"a! genera"or !n*ron %& Tegangan PLN ,apa" +enga"ur genera"or *e /arngan ,a#a a*". a"aupun ,a#a rea*".& & 7enera"or !n*ron +a+pu +en#upla ,a#a a*". ,an ,a#a rea*".&
I(.
RE)ERENSI E LORENHO&2011& Electrical Power Enggineering & -""p:!"a..&u&ac&,n"ernal0060%01>+a"eralPaper#nc-ronou!)o"or&p,. -""p:blog&un!r&ac&,,o3nloa,%2%>65&p,. -""p:repo!"or#&u!u&ac&,b"!"rea+12%56>%02%%C-ap"er?20II&p,.