ESTIMACIONES SOBRE LA “DIALECTICA DE LO CONCRETO” DE KOSIK Por Carlos Valdés Martín
Represent enta a un Descarte Descartess dentro dentro del marxismo marxismo pero de un concep concepto to 1) Repres evolucionado, generador de la evidencia del discurso
El d!s"#rso d$ Kos!% &ar$"$ n#$'o( "oo #n !n*ant$ r$"!én na"!do( &or s# *r$s"#ra + s#s a&$la"!on$s d!r$"tas al sa,$r( $&$-ando $&$-ando &or $l t$a d$ la “"osa !sa”( $s $l "ono"$r "ono"$r trata d$ la "osa !sa( !sa( .#$ $s"a&a + $/!0$ $/!0$ #n rod$o S!n $,ar0o( $,ar0o( $s #n #n d!s"#rso l$'antado so,r$ #na &lata*ora t$r!"a( &r$t$nd$ an!*$star al ar/!so( $n s# $2or ortodo/!a 3no la do04t!"a s!no la *!los*!"a5d!alé"t!"a) R$t$n0aos $st$ nto( r$s#lta #n d!s"#rso d$ s$0#ndo n!'$l( .#$ &ar$"!$ra s$r la !d$nt!dad d$ s# &lata*ora 3ar/!so) 6 $sto $s #n &ro,l$a r$!t$rado d$l ar/!so( s# $'ol#"!n &ar$"!$ra !nt$rr#&!da( +a .#$ los "r$ador$s5'4sta0os + s# no'$dad s$ !d$nt!*!"an a tal 0rado "on $l *#ndador5&adr$( .#$ $llos "r$$n "on*!0#rar s# $s&$2o + ta,!én nosotros los "r$$os s# $s&$2o( así no &ar$"!$ra trans"#rr!r #na $'ol#"!n !nt$l$"t#al s!no la eternidad d$l &$r&$t#o &r$s$nt$ d$l d!s"#rso r$&$t!do A7ora ,!$n( $sa *alta d$ d!stan"!a d$ s# &ro&!a trad! trad!"! "!n n(( s$ $d $d$$ $/&l $/&l!" !"ar ar &or &or #n $nto $ntorn rnoo &olí &olít! t!"o "o $nra $nrar$ r$"! "!do do 3$l 3$l “a"t “a"too d$ *$” *$” $stal!n!ano "#ando o,l!0a,a a 2#rar &or la ortodo/!a)( &$ro $n $st$ "aso sí "r$$os $n la s!n"$r!dad d$ Kos!%( s# d!s"#rso s$ !d$nt!*!"a &l$na$nt$ "on la '$rdad d$ Mar/ 6 &or la *ora t$rsa d$ $/&on$r los t$as s# Dialéctica de lo concreto no &ar$"$ #n an#al d$ r$&$t!"!on$s( s!no la o"#rr$n"!a $s&ont4n$a d$ .#!$n a"#$rda d$sd$ la *!,ra 4s ínt!a d$l &$nsar( $n $s$ s$nt!do r$s#lta or!0!nal Kos!%( $s $ana d$ s# "$ntro d$ or!0$n Coo +a d$,$ s$r $'!d$nt$( $ "ontrad!0o o la s!t#a"!n $s "ontrad!"tor!a8 r$&$nsar "on &l$na a&ro,a"!n $s r$&$t!r( + r$"ordaos al ,a!larín .#$ s!0#$ #na "or$o0ra*ía a la &$r*$""!n( !n"l#so ,a!lando $2or d$ lo .#$ d!$ra 7a"$r $l "or$0ra*o o $l "r$ador d$l ,a!l$( así !rando al ,a!larín "r$$os .#$ él 7a "r$ado $nt$ro $s$ ,a!l$ &$r*$"to + a"ont$"$ #na !l#s!n A.#í( a"ont$"$ la !l#s!n d$ .#$ Kos!% $s Mar/ r$s#"!tado( la &ala,ra $n"arnada r$&!t!éndos$ $n s# $"o !n$or!al Estas &ala,ras no son d$ "rít!"a( s!no d$ sor&r$sa8 d$ al0#na an$ra todos "r$$os $n la r$&$t!"!n &$r*$"ta( $n $l $"o d$l “Ma$stro”( &$ro los ant!0#os r$s#lta,an !n0$n#os $n s# r$&$t!"!n( + los od$rnos lo 7a"$os &or “"a!nos !st$r!osos” A#n.#$ s$a so,r$ s# &lata*ora &r$'!a( Kos!% &os$$ $l ér!to d$ "r$ar #na &lata*ora l!da + "lara( tan "lara "oo la o&$ra"!n d$ D$s"art$s( dond$ la ra-n s$
d$sl!-a s!n tro&!$-o( $n"ontrando ar0#$ntos ra-ona,l$s #no tras otro( s!n d$s"anso( 7asta ostrar #n "#adro d$ *!loso*ía "on a&ar!$n"!a d$ '$rdad A7ora &!$nso $n los ar.#!t$"tos d$ &!r4!d$s a-t$"as( .#!$n$s "r$a,an #na n#$'a &!r4!d$ so,r$ la ,as$ d$ la ant$r!or( s!&l$$nt$ la 7a"ían a+or( 'ol'!éndola 4s 0rand$ + r$no'ada La o,ra d$ Kos!% &ar$"$ #na &!r4!d$ a+or $l$'ada so,r$ la "r$a"!n ar/!sta or!0!nal $n $l "a&o d$ la *!loso*ía Con'!$n$ 7a"$r #n &arént$s!s &r$'!o so,r$ la r$t!"$n"!a d$ Mar/ &ara $sta,l$"$r "lara$nt$ #n t$/to d$ s# *!loso*ía( tar$a so,r$ la "#al En0$ls ll$n $sa la0#na( &r$t$nd!$ndo .#$ no s$ trata,a $str!"ta$nt$ d$ *!loso*ía s!no d$ "!$rtas "on"l#s!on$s d!alé"t!"as d$l at$r!al!so 7!str!"o( &ara l#$0o "on'$rt!rs$ $n la &$rs&$"t!'a d$l at$r!al!so d!alé"t!"o Con *r$s"#ra + nat#ral!dad Kos!% s$ &ro&on$ a"larar $l "a&o d$ a""!n *!los*!"a d$l ar/!so( &ro&on!éndos$ $sta,l$"$r "lara + d!st!nta$nt$ $l étodo #t!l!-ado &or $l ar/!so( "on $l ér!to d$ $'!tar #na s$r!$ d$ d$*ora"!on$s 7a a,#nda,an $n s# t!$&o 3$l do0at!so $stal!n!sta + s# #t!l!tar!so $n d$*$nsa d$ r$0í$n$s &olít!"os d!"tator!al$s)
9) Kosik desarrolla un paso (no evidente) hacia el discurso del segundo nivel (comparable al estructuralismo), tendencia del marxismo y posmarxismo.
D$ an$ra !nsos&$"7ada( $l ar/!so s$ d$sl!- 7a"!a #n d!s"#rso d$ s$0#ndo n!'$l R$,asando a la $/é0$s!s d!r$"ta( s$ !n!"! #n &ro"$so d$ !nt$r&r$ta"!n do!nant$( .#$ lo d$,$os #,!"ar $n torno al &od$r $statal $stal!n!sta + aoísta Estal!n!so $s $l tér!no 0$nér!"o &ara $stas d!"tad#ras so,r$ $l &rol$tar!ado $n no,r$ d$l ar/!so Estas d!"tad#ras( &or d!'$rsos ot!'os( d$,ían a"a&arar $l “sa,$r ar/!sta” $n #n n#$'o d!s"#rso o*!"!al El ar/!so s$ "on'!$rt$ $n !d$olo0ía d$l Estado + s$ d$,$ r$*orar &ara tal &ro&s!to( $nton"$s ad.#!$r$ la *a- d$ #n d!s"#rso d$ s$0#ndo n!'$l( + "on !&ortant$s no'$dad$s El ar/!so *#$ "on"$,!do "oo #na "!$n"!a r$'ol#"!onar!a ad$"#ada "oo "on"!$n"!a t$r!"a d$l &rol$tar!ado 6 "on s# a&ar$nt$ tr!#n*o "a,!a "o&l$ta$nt$ s# *#n"!n( + &or tanto s$ 0$n$ra #n n#$'o “d!s"#rso” &$ro '$st!do d$
ar/!so El $stal!n!so d!s*ra-ado d$ ar/!so $n $l *ondo $s #n $n0$ndro( d$st!nado a "on'$rt!rs$ $n #n”:t!l d$l &od$r” + no s$r'!r &ara l!,$rar al &rol$tar!ado Est$ s$0#ndo d!s"#rso ad.#!$r$ $l rt#lo d$ ar/!so $l "as! $l #ndo $nt$ro "r$ía $n tal a*!ra"!n D$,$os anotar #n ér!to d$ Kos!% .#$ a&ar$nt$ s$0#!r la !sa lín$a( &$ro tor&$d$a la lín$a d$ *lota"!n d$ tal “s$#do5ar/!so” d$l d!s"#rso o*!"!al Lo 7a"$ &$ro no lo d!"$( $'!ta la &olé!"a( &or $l alto "osto d$ s# o&!n!n P$ro "ontra la *as$ d$ “an#al$s ar/!stas” sola$nt$ s$ d$s"#,r$ $l "a!no d$ 7a"$r #na $s&$"!$ d$ contramanual( .#$ s#&$ra los
an#al$s $stal!n!stas + d$2a ,!$n &arado $l ar/!so D$,$os
anotar .#$ $l $ntorno d$ la so"!$dad $stal!n!sta $s s#a$nt$ r!$s0oso( la d!s!d$n"!a t$r!"a s$ &a0a "on la "4r"$l o la #$rt$ En $s$ s$nt!do( d!alé"t!"a d$ los "on"r$to( $s #n "ontra5an#al a$stro( .#$ d$sararía $l *#nda$nto *!nal d$ los an#al$s d$ s$#do ar/!so S!n $,ar0o( "oo s$#do ar/!so $ra s$#do ra-n( ad$4s no $s"#"7a,a ra-on$s Por lo !so( *!nal$nt$ s# o,ra r$s#lt #na 7$r$2ía d$ntro d$ s# &aís 3$nton"$s "olo"ado ,a2o la r,!ta d$ Mos":) + ot!'o d$ &$rs$"#"!n &olít!"a &or los $stal!n!stas d$ s# &aís ;n d!s"#rso d$ s$0#ndo n!'$l !&l!"a #na s!t#a"!n ,astant$ #n!'$rsal d$l &$nsa!$nto( $l "#al "orr!$nt$$nt$ toa otra "osa &ara *or2ars$( s# at$r!a &r!a #s#al S!n $,ar0o( $n "#anto $&$-aos "on $l do,l$-( a'an-ando &or $l "a!no d$ la !nt$r&r$ta"!n a&ar$"$n r!$s0os &ot$n"!al$s d$ .#$ $l “rod$o” !n$'!ta,l$ d$ "#al.#!$r &$nsa!$nto s$ "on'!$rta $n #n rod$o d$l rod$o( + así a&ar$-"a #n s!st$a d$ "#r'as !n*!n!tas .#$ sola$nt$ s$ r$0od$a $n las r$*$r$n"!as + ol'!da la “"osa !sa”( t!$n$ an$s!a d$ s# at$r!a &r!a #s#al D$ $st$ nto( &ar$"$ &os$$r #na "lar!dad $r!d!ana $l &ro&!o Kos!%( +a .#$ "r$"! $n #n a,!$nt$ d$ r$*$r$n"!as d$ s$0#ndo n!'$l 3los an#al$s do04t!"os so,r$ $l ar/!so .#$ &rol!*$ra,an d$ntro d$l a,!$nt$ so'!ét!"o)( !n"l#so $st$ $s $l t$a !n!"!al d$ s# o,ra En s# !n!"!o Kos!% nos !nd!"a “La d!alé"t!"a trata d$ la <"osa !sa= P$ro la <"osa !sa= no s$ an!*!$sta !n$d!ata$nt$ al 7o,r$ Para "a&tarla s$ r$.#!$r$ no slo 7a"$r #n $s*#$r-o s!no ta,!én dar #n rod$o” 1 Enton"$s la o,ra d$l *!lso*o "7$"o$slo'a"o 3a7ora 7asta $st$ &aís d$sa&ar$"! ,a2o la ,and$ra d$ la d!'!s!n $n ,lo.#$s na"!onal$s)( &ar$"$ t$n$r #+ "laro( .#$ $l rod$o $s #n d!s"#rso d$ s$0#ndo n!'$l( l#$0o $l d$s&l$0ars$ !nt$l$"t#al d$,$ o*r$"$r n! &o"o n! d$as!ado( s!no 2#sto lo s#*!"!$nt$ &ara *a"!l!tar la tar$a d$ !n'$st!0a"!n Esta $d!a"!n d$ rod$o d$l "ono"!!$nto( "orr$s&ond$ &$r*$"ta$nt$ 1
KOSIK( Kar$l( Dialéctica de lo concreto ( & 9>
"on la !d$a 0$n$ral d$l étodo( r$s&$"to d$ la "#al s# &r$"#rsor r$s#lta ,!$n "ono"!do( $l “*!lso*o ,a2o la 4s"ara”( R$nat#s D$s"art$s Enton"$s la o,ra d$ Kos!% nos &ro&or"!ona #n “d!s"#rso d$l étodo” d$l ar/!so( ,#s"ando d$s7a"$rs$ d$ arad#ras !n$s$n"!al$s( d$ *alsos r$"#rsos 3r$"ord$os do!nant$s $n la Man#al$s ar/!stas d$ s# &$r!odo) + r$s"atar #na !d$nt!dad &r!!0$n!a 3$ntr$ $st$ *!lso*o a"t#al( Kos!%( + $l &$nsador or!0!nar!o( Mar/( .#$ r$al$nt$ ,#s"a s$r tr!n!tar!a( $s !n"l#+$ al “l$"tor” d$l t$/to "#ando ,!$n "o&r$nda $l s$nt!do d$l $s"r!to) S! s$ "o&ara a Kos!% "on los t$/tos d$ Man#al$s ar/!stas d$l &$r!odo( s!n d#da r$&r$s$nta #n a*ort#nado r$torno a los orí0$n$s( s!n $,ar0o( d$,o o,2$tar .#$ $n at$r!a d$ $sta *!loso*ía so"!al no $/!st$ #n $str!"to “r$torno a los orí0$n$s” "oo &os!,!l!dad r$al Pr$"!sa$nt$ la ,r!llant$- d$ Kos!% "ons!st$ $n s# "a&a"!dad &ara "r$ar #n d!s"#rso 0$n$ral + 0$n$roso( .#$ "a&ta $n #n n!'$l *!los*!"o la r$al!dad( o*r$"!$ndo #na !nt$r&r$ta"!n a*ín a Mar/( &$ro 3$l $t$rno “&$ro”) d$,$ r$$str#"t#rar $l &$nsa!$nto + o*r$"$r s#s &ro&!os "on"$&tos d$ sol#"!n Así( #no d$ los t$as 4s $ora,l$s d$ Kos!% a&ar$"$ "oo tít#lo d$ s# &r!$r s#,5"a&ít#lo .#$ !nd!"a “El #ndo d$ la &s$#do"on"r$s!n + s# d$str#""!n” ?C#anta no'$dad + d$sa*ío "on #na sola &ala,ra@ La “&s$#do"on"r$s!n” $s #na a&orta"!n $ora,l$ d$ Kos!%( la "#al !0noro s! él la "r$ o la r$to d$ al0:n ,r!llant$ &$ro d$s"ono"!do t$r!"o El ,lan"o d$l ata.#$ d$ tal "on"$&to s$ r$*!$r$ a .#$ la '!da #t!l!tar!a &ar$"$ &$r*$"ta$nt$ "on"r$ta + &ara an$2arla s$ $la,oran r$&r$s$nta"!on$s( las "#al$s son "r$ídas &or las &$rsonas( !n"l#so &ar$"$n *#n"!onar( s!n $,ar0o $sa a&ar$nt$ "on"r$"!n d$ la "ot!d!an$!dad( &ara $l *!lso*o r$s#lta #na !l#s!n( d$ *ondo #na n#l!dad( s!&l$ at$r!al &r!a s$ d$,$ s#&$rar "on #na $la,ora"!n Las "laras r$&r$s$nta"!on$s d$ la '!da "ot!d!ana( $n s# sol!d$- d$ 7$"7os + s# "ar4"t$r "on"r$to l$ &ar$"$n a Kos!% #na &s$#do r$al!dad( #na *als!*!"a"!n .#$ &ar$"$ "on"r$ta( + $nton"$s $s r$s#lta #na “&s$#do5 "on"r$"!n”( $nton"$s $sta s!t#a"!n ta,!én r$&r$s$nta #n #ndo( #na $nt!dad "o&l$ta( .#$ r$s#lta o,l!0ator!o s#&$rar &ara al"an-ar $l sa,$r *!los*!"o d$ "ort$ ar/!sta A7ora ,!$n( Kos!% "on s# n$olo0!so d$ “&s$#do"on"r$s!n” s$ r$"laa s$r$na$nt$ d$ntro d$ la "ort$ d$ la ortodo/!a ar/!sta( &or 4s .#$ $l &ol!t,#r 3r0ano s#&r$o d$ Part!do Co#n!sta) d$ s# &aís lo "ond$n$ Pod$os "o&ararlo "on otro 3a *!nal d$ "#antas) $nos ortodo/o( Lo#!s Alt7#ss$r( .#!$n &ro"laa "oo la lín$a d!r$"tr!- r$"!én d$s"#,!$rta #n $*!"a- "on"$&to 3$nos llaat!'o &or no "ont$n$r #n n$olo0!so) d$ la “$str#"t#ra”( $l "#al d$*!n$ "oo la “$*!"a"!a d$ la $str#"t#ra so,r$
s#s &art$s”9( + lo lan-a "oo $2$ sal'ador &ara r$s"atar #na '$rdad$ra "!$n"!a so"!al + r$'!'!r al ar/!so A la &ostr$( .#$d "laro .#$ $l &ro+$"to d$ Alt7#ss$r sí '$nía a od!*!"ar d$ an$ra !&ortant$ $l l$0ado d$ Mar/( &$ro &r!$ro sola$nt$ a&ar$"! "oo #n étodo 4s a*!lado &ara !r a las *#$nt$s 3al &ro&!o Mar/)( l!,$r4ndos$ d$ #na &$sada "ar0a d$ do0at!so $stal!n!sta t$r!"o + &olít!"o 6 no $ !nt$r$sa r$saltar $l as&$"to d$ "a,!ar r$s&$"to d$ la *#$nt$ or!0!nal( s!no .#$ $l a#tor "r$a #n n#$'o d!s"#rso t$r!"o( #n $ta5d!s"#rso d$ s$0#ndo n!'$l .#$ s#&$ra 3$ &ar$"$) $n s!0n!*!"ado 3no &or.#$ s# "ontr!,#"!n t$r!"a s$a $2or( s!no &or.#$ $s otro s!0n!*!"ado) al &r!$r d!s"#rso( $nton"$s s$ 0$n$ra #n *$n$no nota,l$ al "#al +o llaaría $s"ol4st!"a 3r$"ordando $sta t$nd$n"!a do!nant$ $n la *!loso*ía $d!$'al)( #n r$0od$o d$l d!s"#rso 3dond$ la d$d!"a"!n al d!s"#rso or!0!nar!o "r$a #na no'$dad "a#*la0$ada)( + s$ t$r!na ol'!dando $l "on"$&to "$ntral "on"r$to al "#al Kos!% d$no!na “la "osa !sa”( $l t$a d$l sa,$r d!r!0!éndos$ r$"ta$nt$ 7a"!a la r$al!dad &ara s#st!t#!rlo &or $l t$a d$ los “sa,$r$s” 3o ,!$n d!s"#rsos *ra0$ntar!os s!n #na "osa !sa d$ r$*$r$n"!a) $n"ad$nados $n r$d( así #nos “sa,$r$s” r$!t!éndos$ a otros( alt$rando s#t!l$nt$ o 7asta d$s*!0#rando la s!t#a"!n ,4s!"a d$ .#$ "#al.#!$r &$nsa!$nto s$ l$'anta so,r$ los 7o,ros d$ s#s &r$d$"$sor$s( &$ro d$,$ ant$n$rs$ atado a “la "osa !sa”( $nra!-ado $n la r$al!dad d$ la “"osa !sa” 3) a cosa misma conocida por la ciencia (!l camino m"s corto # Descartes, el camino imposible # Kant, el camino hist$rico-espiritual # %egel, el camino revolucionario # &arx) y la destrucci$n de la pseudoconcresi$n.
Pod$os "ara"t$r!-ar a la "!$n"!a "oo #n d!s"#rso d$ sa,$r $n &r!$r 0rado( $s d$"!r( #na d$s"r!&"!n ,a2o r$0las 3a s# '$- d$*!n!das "oo "!$ntí*!"as) so,r$ #n o,2$to al "#al s$ $st#d!a d!r$"ta$nt$( so,r$ todo( "oo lo #$stran las "!$n"!as $/&$r!$ntal$s Por otra &art$ la *!loso*ía( d$sd$ s# lado( s$ #$stra "oo #n sa,$r 7#ano d$ s$0#ndo 0rado( $s&$"!al$nt$ $n al0#nas $s&$"!al!dad$s "oo la $&!st$olo0ía( +a o"#rr$ $s&ont4n$a$nt$ #n d$sdo,la!$nto En $&!st$olo0ía( #saos #n "ono"!!$nto .#$ $st#d!a a #n "ono"!!$nto( $s #na o&$ra"!n d$ r$0r$so + 9
ALT;SSER( Lo#!s( Para leer El capital 6 $n $st$ as&$"to s$ ant!$n$ $str!"ta$nt$ "o7$r$nt$( +a .#$ $l *!nal d$ s# o,ra &r!n"!&al Kos!% lo "!$rra "on la "ons!d$ra"!n *!nal d$ la “"osa !sa”( !nd!"ando8 “La d!alé"t!"a trata d$ la <"osa !sa= P$ro la <"osa !sa= no $s #na "osa "#al.#!$ra o( d!"7o !n rod$os( n! s!.#!$ra $s #na "osa8 la <"osa !sa= d$ .#$ s$ o"#&a la *!loso*ía $s $l 7o,r$ + s# $sto $n $l #n!'$rso( o ,!$n 3lo .#$( "on otras &ala,ras( $/&r$sa lo !so)8 la total!dad d$l #ndo .#$ s$ r$'$la $n la 7!stor!a &or $l 7o,r$( + $l 7o,r$ $/!st$nt$ $n la total!dad d$l #ndo” P 9
a#to"ono"!!$nto FDnd$ $st4 $l &ro,l$a $n $st$ do,l$ 0rado d$l d!s"#rso $&!st$ol0!"o + d$ otros s!!lar$sG H#$ al s$r #n $s&$2o do,l$( "ada !nt$r&r$ta"!n $s #n "a,!o d$l r$*$r$nt$( + $/!st$ la &os!,!l!dad d$ #n d$s&la-a!$nto s!n *!n 3l#$0o #n "ono"!!$nto d$ la $&!st$olo0ía .#$ +a $s #na &ot$n"!a ":,!"a) R$"#&$rando a Mar/( t$n$os s# a*!ra"!n “s$r rad!"al $s a*$rrar las "osas &or la raí-( &$ro la raí- d$l 7o,r$ $s $l 7o,r$ !so” ;n *!lso*o !nt$l!0$nt$ s$ da "#$nta + o,s$r'a la &arado2a !&l!"ada $n $sta t$4t!"a + $n*o.#$ 6 7a,!$ndo &ro,l$a s$ o*r$"$ sol#"!n( + las ar/!stas *#$ron la #n!dad d$ t$oría + &r4"t!"a r$'ol#"!onar!a( la #n!dad d$ t$oría d$ la l!,$ra"!n + d$ s#2$to r$'ol#"!onar!o( .#$ $n $l $/tr$o L#%4"s la d$no!n la !d$nt!dad d$l ar/!so "on $l &rol$tar!ado r$'ol#"!onar!o> S!n $,ar0o( "on $sta sol#"!n d$sa&ar$"$ “la "osa !sa”( + so,r$ $st$ t$a Kos!% &lant$a .#$ no 7a+ tal &ro,l$a( al $nos &ara la *!loso*ía ar/!sta S#&$rando la !n0$n#!dad d$ #n "a!no !n$d!ato $ntr$ la "on"!$n"!a + la "osa !sa( s!n $,ar0o( Kos!% &ro$t$ #n “rod$o” "orto o a"otado( $sta,l$"!do $n la *!loso*ía ar/!sta !sa Para D$s"art$s sí $/!stía #n "a!no "as! d!r$"to $ntr$ la ra-n + la "osa( &or.#$ la evidencia de ideas claras y distintas s!&l$$nt$ s$ art!"#la $d!ant$ la ra-n &ara al"an-ar las '$rdad$s d$ 7$"7o $st$ s$ría #na $s&$"!$ d$ “$l "a!no 4s "orto &os!,l$” $ntr$ $l s#2$to &$nsant$ + la '$rdad "ont$n!da $n la "osa !sa D!*í"!l !a0!nar #n "a!no 4s ,r$'$ + a"$&ta,l$ a la ra-n .#$ $l &ro$sto &or D$s"art$s( $s 'ía 4s "orta "orr$s&ond$ría a #na !l#!na"!n o d$s"$nso d$ *#$r-as d!'!nas .#$ !&$l$n sa,!d#ría( &$ro d$2$os $sa 7!&t$s!s $s"a,rosa En "a,!o( &ara Kant( $l "a!no "rít!"o "on"l#+$ $n #n “"all$2n s!n sal!da” $s r$s#lta !&os!,l$ al"an-ar a la cosa misma( &or.#$ $l *$n$no s$ !nt$r&ont$ ant$ $l *$n$no( $nton"$s s$ "an"$la la &ro$sta d$ #na '$rdad "o&l$ta Est$ "a!no( &or #na s$nda "rít!"a nos o*r$"$ #na &ar"$la d$ '$rdad( ard#a$nt$ "on.#!stada a &art!r d$ #na "lar!*!"a"!n *!los*!"a Por s# &art$( $0$l &ro&on$ #n "a!no "o&l$2o + $l$0ant$( .#$ a.#í lo d$no!naos 7!str!"o $s&!r!t#al( $s o*r$"$ al0#nas '$nta2as .#$ r$s#ltaría lar0o $/&on$r( &or $so lo $n"!onaos &or s# !&ortan"!a &$ro s!n $/&on$r J!nal$nt$( Mar/ o*r$"$ #na 'ía d!*$r$nt$( "on #na "ara"t$ríst!"a s$!5!néd!ta $n la 7!stor!a d$ la *!loso*ía &or s# rad!"al!so !l!tant$ + s# $str!"to a&$0o al at$r!al!so
MAR( Karl( Manuscritos económico-filosóficos de 1844 L;KACS( $or0( Historia y consciencia de clase Sol#"!n ,astant$ "r!t!"ada &or s#s ad'$rsar!os d$ !-.#!$rda t!ld4ndolo d$ #na d$s'!a"!n t!&o 7$0$l!ana $0$l( d$sd$ la Introd#""!n a la Fenomenologa del Espritu o*r$"$ #na s#&$ra"!n al "all$2n s!n sal!da d$l n#$no d$ Kant( al !nd!"ar .#$ $l $s&ír!t# !so 7a"$ la d!st!n"!n( $ntr$ la "osa *$no$nol0!"a + la "osa $n sí >
Est$ "a!no !&l!"a #na "onstr#""!n d$ s#2$to 3a n!'$l so"!al( 0r#&al $ !nd!'!d#al) + #na &r4"t!"a &ara la "r$a"!n d$ la '$rdad 3$l "r!t$r!o d$ la &r4"t!"a ta!-ado &or la t$oría( .#$ lo $/so &ara $l "a&o *!los*!"o En0$ls( s$$2ando !d$nt!dad "on la o&$ra"!n d$ la "!$n"!a nat#ral ) Par$"$ .#$ Kos!% s!0#$ a Mar/ $nt$ra$nt$ $n la !nt$0ra"!n d$l d!s"#rso *!los*!"o( s!n $,ar0o( s$ $n0ar-a d$ntro d$ #na &arado2a tr40!"a d$ la 7!stor!a r$"!$nt$ l $ra #n !nt$l$"t#al ,a2o #n ré0!$n .#$ d$"ía s$0#!r al ar/!so "oo do"tr!na o*!"!al( + s#s t$or!-a"!on$s d$ s$0#!dor *!$l s$ "on'!$rt$n $n #na "rít!"a d$sa*!ant$ !&lí"!ta R$"ord$os .#$ $l d!s"#rso "rít!"o r$'ol#"!onar!o d$ Mar/ s$ "r$ $n "on*ronta"!n "on $l ré0!$n "a&!tal!sta d$l s!0lo I $n &ro"$so d$ #nd!al!-a"!n( $s d$"!r( "#ando $l "a&!tal!so s$ &$r*$""!ona,a $n s# rol d$l s!st$a do!nant$ a n!'$l &lan$tar!o A7ora ,!$n( Kos!% $d!ant$ s# d!s"#rso ta,!én "rít!"o( $*$"t:a #n $n*o.#$ 4s 0$n$ral so,r$ $l #ndo .#$ s$ !nt$rro0a D$ tal an$ra( Kos!% no s$ d$l!!ta a "#$st!onar $l "a&!tal!so 3r$al!dad .#$ l$ a&ar$"ía *#$ra d$ s# &aís) s!no .#$ "r!t!"a “$l #ndo d$ la &s$#do"on"r$s!n” 6 $s$ “#ndo d$ la &s$#do"on"r$s!n” nos &ar$"$ ,astant$ a,ar"ant$( + &$r*$"ta$nt$ s$ a&l!"aría al ré0!$n s#$sta$nt$ so"!al!sta d$ la R$&:,l!"a Polar d$ C7$"oslo'a.#!a Est$ “#ndo d$ la &s$#do"on"r$s!n” a,ar"a &ara Kos!%8 El #ndo d$ los *$n$nos $/t$rnos( las a&ar!$n"!as $l #ndo d$l tra*!"ar + an!lar( $s d$"!r la &r4"t!"a *$t!"7!-ada $l #ndo d$ las r$&r$s$nta"!on$s "o#n$s na"!das d$ $sa &r4"t!"a *$t!"7!-ada( $s d$"!r( la !d$olo0ía + $l #ndo d$ los o,2$tos *!2ados( dond$ &ar$"$n nat#ral$s las r$al!dad$s .#$ son $!n$nt$$nt$ so"!al$s Esta '!s!n d$ .#$ $l “$n$!0o a '$n"$r” $s $l “#ndo d$ la &s$#do"on"r$s!n” $st4 &$r*$"ta$nt$ "$r"ana a las !nt$r&r$ta"!on$s d$l 2o'$n Mar/( d$l 2o'$n L#%4"s( $l $/!st$n"!al!so( $t" S!0n!*!"a .#$ $l r$to a '$n"$r &or la *!loso*ía $s $l a&l!o "a&o .#$ s$ d$no!na la $na2$na"!n R$s#lta s!0n!*!"at!'o( .#$ $l *!lo d$ la d!atr!,a $s &or "o&l$to &$rt!n$nt$ $n "ontra d$ los r$0í$n$s d$ &art!do d$ Estado( dond$ la &olít!"a s$ "on'!$rt$ $n $d!o #t!l!tar!o .#$ do!na a la &o,la"!n "on'!rt!éndos$ $l Estado $n #n ídolo $na2$nado .#$ o&r!$ al $,lo 3,4s!"a$nt$ &rol$tar!o)( !$ntras 0o,!$rna $n s# no,r$
El t$a s$ 7a d!s"#t!do( al0#nos 7an "#$st!onado la *alta d$ d!alé"t!"a d$ En0$ls + otros la 7an ala,ado C*r ENELS( Jr!$dr!"7( !ud"ig Feuer#ac$ y el fin de la filosofa cl%sica alemana C* Es&$"!al$nt$ MAR( Karl( El capital ( Too I( "a&ít#lo I( “El *$t!"7!so d$ la $r"an"ía” C* Es&$"!al$nt$ MAR( Karl( Manuscritos económico-filosóficos de 1844 L;KACS( $or0( Historia y conciencia de clase SARTRE( $an Pa#l( !a crtica de la ra&ón dialéctica MQSAROQ( Ist'4n( !a teora de la ena'enación en Mar()
D$ $st$ “#ndo d$ la &s$#do"on"r$s!n” &ara Kos!% s$ d$,$ $*$"t#ar #na do,l$ d$str#""!n8 #na t$r!"a + otra &r4"t!"a La d$str#""!n t$r!"a $s la "#&l!da &or $l !so Kos!% al o*r$"$r #na o,ra d$ t$oría D$sd$ $l nto d$ '!sta t$r!"o( $s$ “#ndo d$ la &s$#do"on"r$s!n” #$stra los s!0#!$nt$s $s"ollos o “at$r!al$s ,r#tos” &ara la s#&$ra"!n t$r!"a8 *$n$no( a&ar!$n"!a( a&ar!$n"!a $/t$rna d$l *$n$no( "on"!$n"!a s#&$r*!"!al( r$&r$s$nta"!on$s $la,oradas a &art!r d$ a&ar!$n"!as( *alsa "on"!$n"!a( as&$"tos a!slados( *!2a"!on$s s!n o'!!$nto( s!st$at!-a"!n d$ las a&ar!$n"!as o !d$olo0ía1( $t" Es$ "on2#nto $s la tar$a &ara s#&$rar d$l “#ndo d$ la &s$#do"on"r$s!n”( s!n $,ar0o( s# '!s!n t!$n$ #n lado &r4"t!"o( "oo $n Mar/( así( l$ &ar$"$ .#$ “la d$str#""!n d$ la &s$#do"on"r$s!n( "oo étodo d!alé"t!"o "rít!"o 3) para al"an-ar
la r$al!dad( $s slo $l s$0#ndo as&$"to( $l r$'$rso d$ la d!alé"t!"a "oo
método revolucionario de transformación de la realidad ”11 En
$l or!0!nal s$ s#,ra+a
$sto d$ .#$ s$ o*r$"$ #n “ método revolucionario de transformación de la realidad ”( +a .#$ $n $s$ n!'$l a"ont$"$ la no'$dad d$ la &ro$sta 3d$sd$ Mar/)( la ,and$ra + $l 0r!to d$ ,atalla d$l o'!!$nto r$'ol#"!onar!o d$l s!0lo 19 A7ora ,!$n( t$n$os dos &art$s8 la "rít!"a t$r!"a + la "rít!"a &r4"t!"a &ro&on!$ndo #n ar!da2$ &$r*$"to #n atr!on!o !d$al lo "#al nos s#s#rra las not!"!as d$ los "#$ntos d$ 7adas d$ &r!n"$sas + &rín"!&$s a-#l$s( so,r$ #n $nsa,la2$ &$r*$"to d$ &r!n"!&!o a *!n R$"ono-"o .#$ la $ra r$*$r$n"!a a &ar$2as d$ &rín"!&$s d$ la !a0!na"!n !n*ant!l +a o*r$"$ #na r#d$-a a#to5"rít!"a Fdnd$ $/!st$ $l r$!no d$ la &$r*$""!nG Fdnd$ a"ont$"$ la no5 "ontrad!""!nG Para $&$-ar( $l atr!on!o $ntr$ la t$oría + la &r4"t!"a r$'ol#"!onar!as s$ d$,$ría &ro,ar( + 4s ,!$n s$ a"$&ta,a "oo #n &r!n"!&!o( "#ando la &r4"t!"a 7!str!"a #$stra 4s r$!t$rado $l d$s$n"#$ntro total $ntr$ t$oría + &r4"t!"a 1 D$ al0#na an$ra $l d!s"#rso '!0oroso $ !nt$l!0$nt$( &ro"#ra &ro,ar $sta #n!dad( &$ro lo toa &or +a &ro,ado( + así :n!"a$nt$ t$2$ so,r$ la #n!n d$ $stos dos 4,!tos( s!n $sta,l$"$r $l ar!da2$ $s&$"í*!"o 3$l ar/!so "on $l &rol$tar!ado r$'ol#"!onar!o)( +a .#$ $l d!s"#rso 1
Ta,!én tí&!"o d$l $n*o.#$ d$ Mar/ + En0$ls &$r*orar $l "on2#nto d$ !d$as *alsas( d$s!0nadas "on $l n$olo0!so d$l s!0lo I( d$ “!d$olo0ía”( .#$ s$ría !nt$r&r$tada "oo $l "on2#nto d$ *alsas !&r$s!on$s "r$adas &or #n a,!$nt$ C*r !a ideologa alemana 11 KOSIK( Kar$l( op cit ( & > 19 Est!o .#$ *!loso*ía ra"!onal!sta &r$s$nta #n "orolar!o 7a"!a $l "a,!o d$l $ntorno( la d!*$r$n"!a $s .#$ al0#nos $ran "a#t$losos o no o,s$r'a,an #na $nt!dad so"!al( así D$s"art$s "#l!na s# $s&$"#la"!n &ro&on!$ndo "a,!ar $l ala( do!nando las &as!on$s + Es&!no-a do$ar la ét!"a C*r DESCARTES( R$né( !as pasiones del alma S!n $,ar0o( la trad!"!n ar/!sta "r$+ .#$ los a#tor$s &r$'!os an$2a,an #na t$oría $n $s$n"!a &as!'a 7a"!a $l $ntorno C*r L;KUCS( $or0( Historia y consciencia de clase 1 Por $2$&lo( L$n Trots%+ $n !a *nternacional +omunista después de !enin 7a"$ $l "r#$l r$"#$nto d$ la ,an"arrota t$r!"a + la tra!"!n s!st$4t!"a d$ntro d$ o'!!$nto "o#n!sta d$s,arran"ado ,a2o $l "ontrol d$ la ,#ro"ra"!a d$ Mos":( "on a""!on$s s!n!$stras d$ &$rs$"#"!n + as$s!nato d$ los !sos !l!tant$s r$'ol#"!onar!os( así "oo la d$str#""!n d$l o'!!$nto o,r$ro M4s r$"!$nt$ $l r$"#$nto d$ J$rnando Cla#dín $n !a crisis del movimiento comunista
"rít!"o d$ Kos!% lo ll$'a 7a"!a #n n!'$l 4s $l$'ado Por $2$&lo( r$!t$ra d$ 'ar!as an$ras
.#$ $l 7o,r$ “a la r$al!dad 7#ano5so"!al $d$ "a,!arla
revolucionariamente(
&$ro slo &or.#$ él !so 7a &rod#"!do esta r$al!dad”1
Ta,!én( '$os la #n!dad $n .#$ “El #ndo d$ la r$al!dad 3) $s #n &ro"$so $n "#rso d$l "#al la 7#an!dad + $l !nd!'!d#o reali&an s# &ro&!a '$rdad( $sto $s( ll$'an a "a,o la 7#an!-a"!n d$l 7o,r$” 1> La t$or!-a"!n + la &r4"t!"a $st4n $n0ar-ados $n $st$ “"#rso” dond$ la a""!n s$ "on'!$rt$ $n '$rdad 1 En la odal!dad d$ #na t$s!s a,stra"ta( a '$"$s $sto s#"$d$( &$ro &ar$"$ &r$do!nar la n$0a"!n d$ tal “$'$nto”( &or "#anto s$ r$al!-a $l &ro"$so &r$"!sa$nt$ "ontrar!o( d!0aos $n $l l$n0#a2$ d$ Kos!% .#$ la “&s$#do"on"r$s!n” d$'!$n$ $n '$rdad 3a&ar$nt$) + s$&ara al s#2$to 3!nd!'!d#o o so"!$dad) d$ s# '$rdad D$ 7$"7o( la 7!stor!a #$stra #na t$nd$n"!a al r$0r$so d$ la &s$#do"on"r$s!n 3!n"l#so ,a2o la ,and$ra d$l ar/!so( $ntr$ otras &arado2as) + #$stra .#$ la a"t!'!dad t$r!"a + $d#"a"!onal r$s#lta $l !n0r$d!$nt$ !nd!s&$nsa,l$( "#$st!n .#$ l$ r$s#lta "lara &ara Kos!% "#ando !nd!"a .#$ “la r$al!-a"!n d$ la '$rdad + la "r$a"!n d$ la r$al!dad 7#ana $s #n &ro"$so onto0én!"o( +a .#$ &ara "ada !nd!'!d#o 7#ano $l #ndo d$ la '$rdad $s ( al !so t!$&o( s# &ro&!a "r$a"!n $s&!r!t#al "oo !nd!'!d#o 7!str!"o5so"!al” 1 En d$*!n!t!'a( lo d$s '$nta2oso $s la 0$n$ral!-a"!n $/"$s!'a so,r$ $sta #n!dad d$ o&$ra"!n $ntr$ la "on.#!sta d$ la '$rdad + las d$ #na &r4"t!"a so"!al ;na &art$ d$ $sta a*!ra"!n r$s#lta $s$n"!al( +a .#$ $l #ndo 7a "a,!ado + s!0#$ a'an-ando( + $n tal &ro"$so( la 'an0#ard!a 3r$al no la a#to&ro"laada) o&$ra $n la &art$ 4s *!na d$l &$nsa!$nto( 2#sta$nt$ $n la 'an0#ard!a !nt$l$"t#al( $n $l d$s"#,r!!$nto d$l sa,$r 1 ') as virtudes de la totalidad y su estructura esencial. 1
KOSIK( Kar$l( op cit ( & > KOSIK( Kar$l( op cit ( & 1 D$,o anotar .#$ $l an7$lo d$ la “'$rdad” $st4 &r$s$nt$ "oo !d$olo0ía l!t$rar!a $n Ma/!o or%! "#ando &lasa s# o,ra !a madre( r$trato d$ la "a#sa "o#n!sta Es$ “d$s$o d$ '$rdad” *or &art$ !nt$0ral d$ la 'ar!$dad r#sa d$l ar/!so R$s#lta "#r!oso .#$ la d$0rada"!n d$l ar/!so &or $l $stal!n!so 7a+a s!do tan $*!"a- &ara l$'antar la $nt!ra o*!"!al "oo s# d!'!da( &or $2$&lo( r$$s"r!,!$ndo la 7!stor!a "#antas '$"$s *#$ra n$"$sar!o &ara "o&la"$r a la ":la d!r!0$nt$ C*r MANDEL( Ern$st( Preguntas y respuestas so#re la $istoria del Partido +omunista de la ,.. 1 KOSIK( Kar$l( op cit ( & Con lo "#al as#$ &art$ d$l &ro0raa d$l ra"!onal!so( "#ando as#$ .#$ la ra-n !nd!'!d#al *a"#lta a "ada .#!$n a "ono"$r la '$rdad( a#n.#$ al0#nas 'ar!$dad$s d$ ar/!so r$str!n0$n $sto a #na "las$ $l$0!da + otras a la él!t$ &olít!"a .#$ as#$ la &os!"!n &olít!"a "orr$"ta o "ono"$ la o,ra d$ Mar/ Por $2$&lo( L#%4"s ar0#$nta la r$la"!n $ntr$ $l nto d$ '!sta &rol$tar!o + la a"t#al!dad d$ la r$'ol#"!n 3$l 7o+ d$l s!0lo "oo la é&o"a r$'ol#"!onar!a &or $/"$l$n"!a)( $n !enin la co$erencia de su pensamiento 1 La $/&l!"a"!n d$ Al'!n To**l$r $n El cam#io del poder s$ d$d!"a a $/&l!"ar $l &a&$l "r#"!al d$l "ono"!!$nto $n la n#$'a $str#"t#ra d$l &od$r .#$ d$s&la-a a la '!ol$n"!a o al "a&!tal "oo las *#$nt$s :lt!as 1>
Val$ #"7o la &$na r$s"atar $st$ t$a d$ la total!dad + s# "orr$"to a,orda!$nto( tratado &or Kos!% "on la ,r!llant$- d$ lo s!&l$ $n a&ar!$n"!a + la &r$"!s!n d$l "!r#2ano R$s#lta d$ do,l$ !&ortan"!a( +a .#$ "o&r$nd$r la total!dad $s "la'$ &ara !nt$r&r$tar los “s!st$as "o&l$2os” 1 .#$ '#$l'$n a la oda !nt$l$"t#al Est$ t$a d$ la total!dad( d#rant$ tantos s!0los r$l$0ado "oo #na $s&$"!al!dad !st$r!osa d$ los *!lso*os( s!n at$n"!n d$l r$sto d$ los &$nsador$s( :lt!a$nt$ r$0r$s "oo #na $str$lla d$l $s"$nar!o !nt$l$"t#al ,a2o la $t!.#$ta d$ “&$nsa!$nto s!sté!"o” Cas! s!$&r$ los s$0#!dor$s d$ la "orr!$nt$ s!sté!"a d$s"ono"$n $l a&l!o l$0ado d$ la *!loso*ía "l4s!"a + $n &art!"#lar d$ la "orr!$nt$ ar/!sta 4s a'an-ada( + "#ando lo "ono"$n .#!-4 lo $st!$n d$as!ado $n"r!&tado &ara ostrarlo al a&l!o &:,l!"o En la *!loso*ía "l4s!"a $l 0ran ídolo d$ la total!dad d$s&l$0ada( s! d#da( d$,$ s$r $0$l( + d$ ést$ a,r$'aron Mar/ + En0$ls d!r$"ta$nt$ Para $l étodo $/!0$nt$ d$ $0$l /nicamente la
total!dad "ond#"$ a la '$rdad( $s las &art$s son "oo #n $n0ao
!$ntras no a&ar$-"an !nt$0radas al d$s&l!$0#$ d$ la total!dad $n o'!!$nto 9 La "orr!$nt$ ar/!sta r$s"at $sta '!s!n 0lo,al + &ro"#r "on'$rt!rla $n rad!"al$nt$ at$r!al!sta En $st$ $ntron.#$ d$ #na lar0a trad!"!n( Kos!% !n"l#so "ons!d$ra +a la s#t!l$-a &ara !nt$0rar #na “ totalidad concreta”( .#$ "ont$n0a s!#lt4n$a$nt$ #n "on"$&to *!no( *!loso + r$al!sta Por $2$&lo !nd!"a8 “R$#n!r todos los 7$"7os no s!0n!*!"a "ono"$r la r$al!dad + todos los 7$"7os 32#ntos) no "onst!t#+$n a:n la total!dad” 91( + ta,!én !nd!"a .#$ son tr!'!al!dad$s d$ étodo $l anotar “.#$ todo $st4 $n "on$/!n "on todo + .#$ $l todo $s 4s .#$ las &art$s” 99 Estas dos !nd!"a"!on$s n$0at!'as d$ Kos!% so,r$ la !ns#*!"!$n"!a d$ r$#n!r 7$"7os + la !ns#*!"!$n"!a d$ "ont$n$r #na 'a0a "on"!$n"!a d$ todo( nos !nd!"a .#$ ,#s"a #n "on"$&to 4s &r$"!so d$ la total!dad( &ara "olo"arl$ $l "al!*!"at!'o d$ “"on"r$ta”( $nton"$s s# tér!no $s #n!do así “total!dad "on"r$ta” En $st$ t$a( Kos!% s$ d$s$n'#$l'$ "on a$stría + nos r$0ala 'ar!as "la'$s so,r$ $l a,orda!$nto ad$"#ados + $l $.#!'o"ado $n $l t$a d$ la total!dad "on"r$ta So,r$ la *#$nt$ d$ las $.#!'o"a"!on$s $n $l t$a d$ la total!dad r$"ord$os .#$ s$ &odía n#tr!r "on #na a&l!a l!t$rat#ra ar/!sta do04t!"a 9( a la "#al 1
D$ 7$"7o( #no d$ los adal!d$s d$ la "o&l$2!dad( Ed0ar Mor!n( &ro'!$n$ d$ la "orr!$nt$ ar/!sta +fr ( J EEL( Enciclopedia de las ciencias filosóficas 91 KOSIK( Kar$l( op cit ( &>> 99 KOSIK( Kar$l( op cit ( & > 9 En $l &$r!odo $stal!n!sta( "#nd! la "ost#,r$ d$ $la,orar “an#al$s” &ara $l trata!$nto $/7a#st!'o d$ &ro,l$as( .#$ &ara los t$as d$l ar/!so r$s#lta,an r$"o&!la"!on$s( dond$ $l a0r$0ado s#st!t#+$ a la "o&r$ns!n + la &ro&a0anda 0ros$ra arr#!na la !nt$r&r$ta"!n( #n $2$&lo Man#$l d$ E"onoía Polít!"a d$ P N!%!t!n “La t$oría $"on!"a ar/!sta5l$n!n!sta s$ d$sarrolla "on $s&ír!t# "r$ador $n las r$sol#"!on$s d$l Part!do Co#n!sta d$ la ;n!n So'!ét!"a( d$ los &art!dos "o#n!stas + 9
ata"a &$ro "as! no $n"!ona &or o,'!a &r$"a#"!n R$s&$"to d$ la *#$nt$ d$ a,orda!$ntos "orr$"tos( $n ! o&!n!n r$toa las *!nas "a'!la"!on$s d$ L#%4"s( 2#nto "on las "r$a"!on$s or!0!nal$s d$ Mar/ + En0$ls Para $l a,orda!$nto "orr$"to d$ la total!dad "on"r$ta o*r$"$ 'ar!os "r!t$r!os $todol0!"os( $ntr$ los "#al$s d$sta"an los s!0#!$nt$s8
Con"r$"!n d$ la total!dad Coo la &art$ r$!t$ al todo( al "ono"$rla s$ 'a d$t$r!nando $l todo Las &art$s s!$&r$ s$ !l#!nan + r$!t$n 7a"!a $l "on2#nto( &or tanto $l *ondo las !l#!na( la r$!s!n l$s da s$nt!do( s!n $,ar0o( la &art$s $s "ontr!,#tor!a( o*r$"$ r$s!0n!*!"a"!on$s 7a"!a #na total!dad "o&r$nd!da
D!n4!"a d$ la total!dad La &art$ $st4 $n o'!!$nto + ta,!én $l todo( sola$nt$ '!$ndo 0$nét!"a$nt$ + $n o'!!$nto s$ "a&ta la r$al!dad La total!dad $s 0$nét!"a( &os$$ or!0$n + "#rso( s$ #$'$ $n los $2$s d$l t!$&o 9
Es$n"!a d$ la total!dad Part!$ndo d$ la a&ar!$n"!a s$ al"an-a la $s$n"!al( + la $s$n"!a $/&l!"a la a&ar!$n"!a( *!nal$nt$ $l sa,$r $s la #n!dad d$ a,os Al"an-ar la $s$n"!a no $s r$d#"!r $l &$nsa!$nto( s$ r$'$la #na d!alé"t!"a &$ran$nt$ $ntr$ a&ar!$n"!a + $s$n"!a 9>
Int$0ra"!n d$ las "ontrad!""!on$s $n la total!dad( los o$stos + $l$$ntos $n "on*l!"to *oran la total!dad( r$s#ltan !nd!s&$nsa,l$s $n s# "r$a"!n "onstant$ 9
o,r$ros d$ otros &aís$s + $n las o,ras d$ los d!s"ílos d$ L$n!n”( & M#$'$ a r!sa la &r$t$ns!n d$ .#$ la "!$n"!a $"on!"a a'an-a "on las “r$sol#"!on$s” d$ #n "on0r$so d$ #n &art!do &$ro $sas &ala,ras $ran o,l!0ator!as + s$ &$rs$0#ía a .#!$n las !0noras$ Por $2$&lo( #na a*!ra"!n l:"!da Kos!% 0ol&$a $s$ t!&o d$ &ro&a0anda8 “La *alsa total!-a"!n + sínt$s!s s$ an!*!$sta $n $l étodo d$l &r!n"!&!o a,stra"to( .#$ d$2a d$ lado la r!.#$-a d$ la r$al!dad 3) El &r!n"!&!o a,stra"to $l$'ado al ran0o d$ total!dad( $s #na total!dad 'a"ía( .#$ trata a la r!.#$-a d$ lo r$al "oo #n
S! ,!$n( la $s$n"!a &ro'!$n$ d$sd$ la t$4t!"a !d$al!sta d$ la *!loso*ía( dond$ $l #ndo !d$al $s la $s$n"!a &ara Platn( $l tér!no lo "ons$r'a Mar/( &ara "o&r$nd$r la $s$n"!a d$ la so"!$dad "a&!tal!sta a &art!r d$ s#s l$+$s *#nda$ntal$s C*r MAR( 0rundrisse Ta,!én 'éas$ MANDEL( Ern$st( !a formación del pensamiento económico de Mar() 9
El t$a d$ la "ontrad!""!n "on*ronta a las trad!"!on$s d$ la l0!"a *oral + d$l &os!t!'!so "!$ntí*!"o "on $st$ lado d!alé"t!"o( .#$ ta,!én s$ "a,ría "o&r$nd$r "oo o$ntos d$l &ro"$so d$ &$nsa!$nto( +a .#$ al "o7$r$n"!a *oral + la &os!t!'!dad d$ los 7$"7os $s !&ortant$ $n $l &ro"$so d$l "ono"$r C*r LEJEVRE( $nr!( !ógica forma y lógica dialéctica Por s# &art$ "!taos a Kos!%( “En $*$"to( la totalidad sin contradicciones es vaca e inerte y las contradicciones fuera de la totalidad son formales y ar#itrarias” KOSIK( Kar$l( op cit ( &
Estr#"t#ra + 2$rar.#ía d$ la total!dad Las r$la"!on$s d$ #na total!dad no son s!&l$s a0r$0ados $"4n!"os( s!no r$la"!on$s $str#"t#ral$s "on 2$rar.#ía !nt$rnas
Ca&ta"!n d$ d!*$r$nt$s d!$ns!on$s d$ la total!dad La total!dad s$ "a&ta $n d!*$r$nt$s n!'$l$s d$ r$al!dad( &or $2$&lo s# n!'$l *ís!"o $s #+ d!*$r$nt$ d$l so"!al( + $n "ada #no s$ d$s"#,r$n "on2#ntos d$ l$+$s o&$rat!'as
S#,2$t!'!dad d$l "on2#nto so"!al V$r la &art$ 2#nto "on $l &ro"$so !&l!"a d$s"#,r!r $l s#2$to $n a""!n( d$s"#,r!r al &rod#"tor d$ s# r$al!dad 9
As!!so( Kos!% o*r$"$ #na sínt$s!s d$ las tr$s &r!n"!&al$s odal!dad$s 0$n$ral$s d$ d$*!n!"!n d$ la total!dad $n la 7!stor!a d$ la *!loso*ía8
La total!dad atomstico-racionalista d$sd$ D$s"art$s a !tt0$st$!n( dond$ la total!dad s$ o,t!$n$ &or la a0r$0a"!n d$ los 7$"7os 4s s!&l$s 3$n 0$n$ral "orr$s&ond!$ndo "on la &$rs&$"t!'a las "!$n"!as nat#ral$s)
La total!dad organicista + la organicista-din%mica la "#al a*!ra la &r!or!dad d$l todo so,r$ las &art$s( *oral!-ando $l todo( "oo $n S"7$ll!n0 + S&ann 3S&!no-a + s$0#ra$nt$ $n 0ran &art$ d$l $str#"t#ral!so "oo $n la &r!$ra $ta&a d$ Jo#"a#lt9( + "on'$ndría a0r$0ar a las '$rs!on$s do04t!"as d$l ar/!so)
La total!dad dialéctica .#$ "on"!,$ la r$al!dad "oo #n todo $str#"t#rado .#$ s$ d$sarrolla + "r$a( a la "#al s$ ads"r!,$n $r4"l!to( $0$l( Mar/ + $l &ro&!o Kos!% As!!so( s$ &odría a0r$0ar &ara r$dond$ar la 7!stor!a d$ la *!loso*ía( las
"on"$&"!on$s dond$ $/!st$n s$r!os &ro,l$as &ara '!s#al!-ar la !&ortan"!a d$l todo( $ntr$ las "#al$s la total!dad .#$da *#$ra d$l "on"$&to t$r!"o 3#$ + $l $&!r!so( N!$ts-"7$ + las 'ar!$dad$s d$ !rra"!onal!so)( + a.#éllas dond$ r$s#lta !rr$sol#,l$ 3Kant) A7ora ,!$n( $l "ono"$r &$r*$"ta$nt$ #n étodo no s!0n!*!"a .#$ s$ 'a+a a s#st!t#!r la !n'$st!0a"!n d!r$"ta En $sto 7a"$ én*as!s ta,!én En0$ls "#ando no a"$&ta 9
Esto s$ '!n"#la "on $l &r!n"!&!o &r4"t!"o d$l ar/!so $n s# s$nt!do 4s &os!t!'o( "#ando a"$&ta la "a&a"!dad d$ a"t#a"!n l!,r$ d$l !nd!'!d#o $n la so"!$dad( lo "#al *#$ ,!$n d$*$nd!do &or la '$rs!n ar/!sta d$ Sartr$ $n “C#$st!on$s d$ étodo”( la +rtica de la ra&ón dialéctica ( o,ran $n la "#al $l ot!'o &r!n"!&al $s r$sol'$r los dos &olos8 so"!$dad 3d$sd$ $l ar/!so) $ !nd!'!d#o 3tras $l l$0ado $/!st$n"!al!sta + *$no$nol0!"o) 9 En !as pala#ras y las cosas( la episteme d$ "ada &$r!odo $s #na total!dad5r$d .#$ o,l!0a a todos los &$nsador$s d$ "ada &$r!odo a so$t$rs$ a #na '!s!n 0lo,al( &ara 0$n$rar la !nt$r&r$ta"!n ,a2o la odal!dad d$ $sa é&o"a
.#$ s$ "on*!0#r$ #na *!loso*ía s$&arada d$ la !n'$st!0a"!n "!$ntí*!"a 9 Enton"$s no ,astan las $2or$s &r$"a#"!on$s $todol0!"as so,r$ las r$la"!on$s &os!,l$s $ntr$ la &art$ + $l todo( "#ando la !n'$st!0a"!n o,l!0a a od!*!"ar 7!&t$s!s ) !l ruto del "rbol (conclusi$n)
Coo !nd!"a,a $0$l( la *#$r-a d$l $s&ír!t# s$ an!*!$sta &or s# $/t$r!or!-a"!n En $st$ "aso $ &r$0#nto F"#4nto sa,$r 7!str!"o "on"r$to s$ 7a d$s&l$0ado a &art!r d$ tantas "ons!d$ra"!on$s $todol0!"as tan ,r!llant$s d$ Kos!%G En d$*!n!t!'a $/!st$ #na $s"#$la d$ &$nsa!$nto ar/!sta d$ $"onoía( &olít!"a( 7!stor!a + "!$n"!a so"!al( s!n $,ar0o( $n $l "#rso d$l &$nsa!$nto d$l s!0lo 7a o&$rado "oo #na s$""!n $s&$"!al!-ada( 4s ,!$n "oo #na $s&$"!al!-a"!n d$ la &$rs&$"t!'a 7!str!"a + &olít!"a J#$ra d$ $s$ "a&o a"otado s# *#l0or $td!"o "as! no da *r#tos n! s$ $/&and$ In"l#so( $l a'an"$ d$ tal$s "ono"!!$ntos $s&$"!al!-ados no r$s#lta d$as!ado al$ntador( s! nos at$n$os al d$tallado + $r#d!to r$"#$nto d$ P$rr+ And$rson( .#!$n $*$"t:a #n &r$"!so ,alan"$ d$ la $'ol#"!n s$"#lar d$l "a&o ar/!sta Esto .#!$r$ d$"!r( .#$ $/!st!$ndo #na '!s!n tan "o&l$ta + $l$0ant$ d$l *#nda$nto *!los*!"o d$ la total!dad( s# &os!,l$ #t!l!dad !nt$l$"t#al 7a r$s#ltado tr#n"ada( la &lata*ora d$ lo 0$n$ral 3la t$oría d$ la total!dad !sa) no al"an-a $l s#$lo d$ la !n'$st!0a"!n &art!"#lar La 7!stor!a &$rsonal d$ Kos!% r$s#lta ta,!én al$""!onadora $n $s$ s$nt!do( $s *#$ &$rs$0#!do &olít!"o + "ond$nado al s!l$n"!o &or #n ré0!$n a#tor!tar!o .#$ s$ s#&onía *#ndado $n $l ar/!so( la !sa *!loso*ía .#$ #t!l!-a n#$stro a#tor "on tanta a$stría As!!so( s# a&orta"!n &$rsonal &$ran$"! "on*!nada a #n s$l$"to 0r#&o( "on #na !n"l!na"!n &olít!"a #+ ar"ada( $n "a,!o &ara $l 0r#$so d$ la a"ad$!a + $l 0ran &:,l!"o 7a &$ran$"!do "oo #n a#tor !na""$s!,l$ Con $l r$na"!!$nto d$l !nt$rés &or los t$as d$ la total!dad( an!*!$stos $n la "orr!$nt$ d$l “&$nsa!$nto s!sté!"o” r$s#ltar4 $nr!.#$"$dor '!n"#lar $st$ t!&o d$ &$nsador$s d$ t$a *!los*!"o &ara #n!rlos "on $l n#$'o !nt$rés 7a"!a los "on2#ntos $d!ant$ los s!st$as "o&l$2os 1 Pos!,l$$nt$( $n $l &r$s$nt$ $st$ t!&o d$ r$*l$/!on$s so,r$ la total!dad $n"#$ntr$n #n a,!$nt$ &ro&!"!o &ara !nt$0rars$ al tron"o "$ntral d$l &$nsa!$nto( $nr!.#$"!$ndo la 0ran o,ra !nt$l$"t#al &or '$n!r Es d$"!r( $l *r#to d$l 4r,ol d$ Kar$l Kos!% &$ran$"$ $n ad#ra"!n l$nta( "#al '!no a$2o + *$r$ntando l$nta$nt$ ,a2o las alas d$l ,:7o d$ 9
ENELS( Jr!$d$r!"7( nti-D2ring ANDERSON( P$rr+( 3ras las $uellas del materialismo $istórico + d$4s t$/tos d$ ,alan"$ 1 O=CONNOR( os$&7( El pensamiento sistémico( + TOJJLER( Al'!n( !a tercera ola)
M!n$r'a( $l "#al sola$nt$ l$'anta $l '#$lo al atard$"$r H#!-4 s$ a"$r"a la $sta"!n &ara ,r!ndar "on $st$ '!no d$l $stío