Komandolar Ve Turk Komandosu

KOMANDOLAR Tarih boyunca komandoların gelişimi ve Türk Komandoları

Giriş Komando birlikleri bir ordu içinde her zaman farklı konumda değerlendirilmiştir. Başarıları veya başarısızlıkları her zaman çok dikkat çekmiş, olağanüstü zorlu görevleri insanüstü gayretle yerine getirmeye çalışmaları askeri tarih incelemelerinde her zaman detaylı bir biçimde işlenmiştir. Bu yazıda, dünyada komando kavramının ortaya çıkışı, tarih boyunca gelişimi anlatıldıktan sonra Türk komando birliklerin kurulması ve gelişimi incelenmiştir. Bu araştırmada çeşitli ülkelerin komando birimlerinin maket dünyasına hangi biçimlerde yansıtıldığı da örneklerle anlatılmıştır. an latılmıştır.

Ortaya çıkış ve Tarihçe

Tarihsel kökler – Boer Boer Savaşları 1896-1902 Komando, askeri terminolojide, özel olarak yetiştirilmiş, özel görevlere gönderilen, tek başına hareket edebilen, personel sayısı az az askeri birlikler için kullanılır. Tarihte komandonun ortaya çıkışı 19. yy sonu 20. yy başlarında, Güney Afrika’da Britanya İmparatorluğu askeri birliklerine karşı atlı, özerk birliklerle savaşan Boer askerleriyle başlamıştır. Kelime olarak Afrikaan dilindeki kommando’dan, Portekizce, komuta anlamına gelen comando’dan gelmektedir. Boer, kelime anlamı olarak Hollanda ve Afrikaans dillerinde çiftçi anlamına gelir ve Avrupa’dan Güney Afrikaya yerleşen Hollandalı göçmenlere verilen isimdir.. Napolyon dönemi savaşları sonrası Britanya 1814’de Güney Afrika’yı işgal etti.Artan Britanyalı göçmenler ve bölgede güç dengesinin kendi aleyhleri yönünde değişmeye başlaması üzerine Boer’ler Ekim 1899 yılında Britanya’ya savaş ilan etti. Boerler genelde tarım ve hayvancılıkla uğraşan, ata binmeyi ve silah kullanmayı doğal olarak çok iyi bilen, sert yapılı, doğada uzun süre kendini idame ettirmeyi başarabilen ve bağımsız hareket edebilen insanlardı. Boer’lerin bu kommando birlikleri, Britanya İmparatorluğunun sayıca üstün birliklerine karşı 1899-1902 arasındaki Boer Savaşlarında savaşmış ve bu alışılmamış yeni savaş tekniği Britanya İmparatorluğunun askeri konseptinde olmadığı

için Britanya kuvvetlerini zor duruma sokmuştu. Üniformasız, belli bir komuta yapısına sahip olmayan, erin subayın belli olmadığı, birbirine selam bile vermeyen ve kendi sayılarının neredeyse onda biri kadar olan bu savaşçılar karşısında Britanya ordusu şoka uğramıştı. Boer komandoları, o zamanlarda Avrupa’nın en organize en modern silahlarla teçhiz edilmiş, birçoklarına göre yenilmez olan Britanya ordusunu neredeyse iki sene boyunca yıpratmış, çoğu yerde şok baskınlarla yenmiş ve zorlamıştı.

Britanya askerlerine karşı mevzi almış Boer komadoları Kaynak: Hulton-Deutsch Collection/Corbis

Tepeden tırnağa silahlı Boer komandoları Kaynak: http://www. http://www.diggerhistory.inf diggerhistory.info/pages-enemy/ o/pages-enemy/the_boers.htm the_boers.htm

Britanya güçlerine başarılı saldırılar düzenleyen Boer komandoları. Ladysmith, Günery Afrika,1899 Kaynak: Hulton-Deutsch Collection/Corbis

Boer komandoları, 1901 Kaynak: http://ww http://www.keebleantbks.c w.keebleantbks.co.uk/boerwar.ht o.uk/boerwar.htm m

Boer komandoları Kaynak: Boer Commando 1876-1902, Osprey Yayınları

Boer kadın komando

Boer komandoları (1/72 ölçekli Strelets üretimi maket kiti)

Komando terimi askeri literatüre Boer Savaşları sonrasında girmiştir. Yoksa, o tarihe kadar, kendinden sayıca fazla sayıdaki düşmana şok saldırılar düzenleyen, vur kaç taktiğiyle ilerleyen veya tutunmaya çalışan düşmanı yıpratmaya çalışmak tarihte çok eski örnekleri olan, ve Türk askeri tarihinde hiç yabancı olmadığımız bir savaş biçimidir. Konuyu geniş anlamda almak gerekirse düşman arkasına süratli baskınlar düzenleyerek sarkan hızlı ve küçük sayıdaki Türk atlı birlikleri veya Birinci Haçlı Seferi sırasında, 1096’da Avrupada’dan Kuduse yürüyüşe geçmiş muazzam sayıdaki Haçlı toplama ordusunu bir meydan savaşında karşılamak istemeyen Anadolu Selçuklu Sultanı Kılıçarslan’ın bu ordu Anadoluya girdigi andan çıktığı ana kadar şok baskınlarla, mümkün olan her yerde saldırıp geri çekilmesi ve bu düzensiz toplama orduya muazzam kayıp verdirmesi, Osmanlı Akıncıları, Balkanlardaki değişik milletlere mensup çeteciler veya Atatürk’ün ve diğer Osmanlı subaylarının Trablusgarp’te İtalyanlara karşı ve Kurtuluş Savaşı esnasında geliştirdikleri büyük nizami bir düşman ordusuna gayri nizami yollarla saldırmak yıpratmak ve çekilmeye mecbur etmek, tümü, komandoluğunda özünde olan savaş tarzının tarihsel arka planını ve bu konunun gelişmesine katkı veren unsurları oluşturmaktadır. Boer Savaşı, komando kavramının kullanıldığı ve daha sonraki yıllarda Britanya komando birliklerine isim veren savaş olması açısından önemlidir fakat bu tarz savaşın ilk örneği olmadığını da unutmamak lazımdır.

Modern anlamını kazanması – İkinci İkinci Dünya Savaşı 1939-1945 Modern anlamda komando terimi gerçek anlamını İkinci Dünya savaşı sırasında Almanya ve Britanya’nın uygulamaları ve geliştirmeleriyle ortaya çıkmıştır. Temel olarak komando terimi, bu savaş sırasında Alman ve Britanya devletleri tarafından, kendilerine verilen klasik görevlerin dışında özel görevleri, az sayıda, özel eğitimli, kendi kendine yetecek ve düşman gerisinde bağımsız bir şekilde hareket edecek askeri birlikler ve bu birliklere mensup askerler için kullanılmıştır. İkinci Dünya savaşı süresince, klasik savaş yöntemlerine devrimci yaklaşımlar getirmeye çalışan ve hava, kara ve denizde savaiın kurallarını büyük ölçüde geliştirmeyi başaran Nazi Almanyası ve bünyesindeki yaratıcı komutanlar düşman gerisine sızacak ve örtülü operasyonlar, sabotaj faliyetleri ve önemli düşman liderlerine kaçırma veya suikast, ele geçirilen dost liderleri kurtaracak birimler organize etme amaçlı küçük askeri birimler oluşturdular. Bu dönemin en önemli komutanlarından Alman subayı Otto Skorzeny bu felsefeyle örgütlenmiş kendine bağlı elit birimlerle pek çok önemli operasyon gerçekleştirdi ve bu operasyonlar modern anlamda komando operasyonlarının öncüsü niteliğindeydi.

Skorzeny ve Hitler’in Komandoları

Otto von Skorzeny

Komandoların etkin kullanıdığında bir savaşta ülkeye ne kadar büyük katkılar sağlayabileceğini ilk defa açık şekilde ortaya koyan, bir Alman subayı olan Skorzeny ve adamlarının İkinci Dünya Savaşındaki faaliyetleridir. Otto von Skorzeny (12.06.1908-05.07.1975), savaş öncesi mühendis olarak çalışan Avusturya doğumlu, Polonya kökenli bir gençti. Savaş başlayınca Alman Hava Kuvvetleri Luftwaffe2ye başvurdu fakat yaşının büyük olması nedeniyle geri çevrildi. Bu yüzden o da 1940 yılında, SS kuvvetlerinin silahlı kolu olan Waffen-SS birliklerine katıldı. Bu birliklerle, 1941 ve 1942 senelerinde Sovyet cephesinde savaştı ve yaralandı ve 1942 sonlarında Almanya’ya geri döndü. O sıralarda, Hitler, vereceği özel görevleri yerine başarıyla getirebilecek komando ekipleri kurmak istiyordu ve bunun için Aman ordusu içinde seçmelere başlamıştı. Yaraları iyileşen Skorzeny de, SS kuvvetleri içindeki bir dostu vasıtasıyla bu görev için önerildi. Skorzeny, bir grup aday arasıdan bizzat Hitler tarafından Temmuz 1943 yılında seçildi ve kendisine devrik İtalyan lideri ve Hitler’in yakın dostu ve müttefiki Mussolini’nin bulunması ve kurtarılması görevi verildi. Birkaç aylık çalışma sonunda sürekli yer değitiren Mussolini’nin, İtalyan Alplarının yüksek bir kesiminde olan Gran Sasso’da bir otelde tutulduğu tespit edildi. 12 Eylül 1943 yılında, Skorzeny ve adamları planörlerle bu otel çevresine inip, tek bir kurşun bile atmadan oldukça başarılı ve cesaret isteyen bir planı kusursuz uygulayarak Mussoliniyi kurtarmayı başardılar.

Dragon firması tarafından üretilmiş, Skorzeny önderliğindeki Alman komandolarının Mussolini’yi kurtarma operasyonu konusu işleyen 1/35 ölçekte maket seti.

Dragon firması tarafından üretilmiş, Skorzeny önderliğindeki Alman komandolarının Mussolini’yi kurtarma operasyonu konusu işleyen 1/35 ölçekte maket seti.

Dragon firması tarafından üretilmiş, 1/16 ölçekte Otto von Skorzeny figürü maketi.

Dragon firması tarafından üretilmiş, 1/16 ölçekte Otto von Skorzeny figürü maketi.

Bu başarılı operasyon, komando birliklerinin savaşta ne kadar kritik hamleler yapabileceğini ortaya çıkardı. Skorzeny’nin daha sonra aldığı görevler özetle şöyle sıralanabilir:

Operation Rösselsprung: 25 Mayıs 1944 yılında, Skorzeny ve adamları, Yugoslav lideri Tito’yu kaçırmak için bu liderin bulunduğu şu an Bosna Hersek sınırları içinde bulunan Drvar kentindeki karargahına saldırmış, Tito’yu ellerinden kılpayı kaçırmışlardır. Hitler’ suikast: 20 Temmuz 1944 yılında, Berlin’de Hitlere kendi subayları tarafından düzenlenen başarısız suikast girişiminin ardından Skorzeny, Berlin’deki kargaşa ortamında Alman birliklerinin dağılmasını engellemiş ve düzeni sağlamaya yardımcı olmuştur. Operation Panzerfaust: Ekim 1944 yılında Hitler, Macaristanı Sovyetlere teslim etmeye niyetli Macar naibi Horthy’yi engellemek üzere, Horthy’nin oğlu Nicolas’ı kaçırmış ve Horthy’nin istafa etmesiyle el değiştiren Nazi yanlısı Macar liderleri, Sovyetlere teslim olmamış ve işgal edilene kadar Almanya saflarında kalmıştır. Skorzeny bunu engelleyemeseydi Balkanlarda ve Güney Avrupada bulunan milyonlarca Alman askeriyle Alman Genel Kurmayı arasındaki bağ kopacak ve Sovyetlere karşı zaafiyet doğacaktı. Operation Greif: 21 Ekim 1944 yılında, Skorzeny ve adamları Amerikan üniforma ve araçlarıyla Ardenlerden yüklenen Amerikan birliklerinin içine sızmış, Bulge savaşı öncesi cephe gerisinde düşman içinde karmaşa ve karışıklık yaratmışlardır. Ayrıca,

Skorzeny’nin Amerikan Orduları Komutanı General Eisenhower’a suikast düzenleyeceği söylentileri bu generalin haftalarca tecrit edilmesine neden olmuştur. Savaş sonunda, Mayıs 1945’te Müttefik güçlerine teslim olan Skorzeny yargılanmış, suçsuz bulunmuş ve 1948 yılında toplama kampından kaçmıştır. Kanser yüzünden 1975 yılında İspanyadaki ölümüne kadar gizemli bir figür olmaya devam etmiş, çeşitli savaş sonrası siyasi olaylara karıştığı ileri sürülmüştür. Ruslar, Skorzeny’nin askeri düşünceyi alt-üst eden, yaratıcı ve cesur planlarından faydalanmak için savaş sonrası onu defalarca kaçırmaya teşebbüs etmiş, onu korumak Amerikan önderliğindeki müttefik güçlerinin birinci önceliklerinden biri haline gelmiştir. 1 Skorzeny, bir asker olarak düşmanları arasında da saygı uyandırmış ve örnek alınmıştır. Kendisi tutuklu olduğu sürece, üst rütbeli Müttefik subayları, Britanya Savunma Bakanlığına ve General Eisenhower’a başvurmuşlardır. Bir Britanya subayının ifadesiyle cezadan kurtulmuştur.2

Britanya Komandoları Britanya devleti cephesinde ise, 1940 yılında, gönüllü asker ve subaylardan oluşan bağımsız hareket edecek küçük operasyonlarda kullanılacak komando taburları (battalion) oluşturuldu. Britanya komando birlikleri Churchill ve Albay Dudley Clarke’ın gayretleriyle kurulmuştu.3 Churchill’in kafasında daha çok Alman birliklerinin savaşta kullandıkları “çok az sayıda, çok iyi teçhiz edilmiş seçkin askerlerden oluşan ve arkalarından gelen asıl Alman ordusuna yol açan onun işlerini hafifleten” tarzda bir konsept vardı. O da bu temelde faliyet gösterecek komando birlikleri oluşturma düşüncesindeydi. Albay Clarke ise 1936 yılında, Filistinde gözlemlediği, bir avuç asinin iki tümenlik Britanya ordusu güçlerini yıpratışından ders çıkararak, işgal altındaki Avrupa’ya amfibi akınlar yapacabilecek üniformalı gerilla olarak komando birlikleri oluşturmayı düşünüyordu.4 Clarke Haziran 1940’da, Britanya Genelkurmay Başkanına teklifini sundu. Bu teklif, yüzyılın başındaki az sayıdaki Boer kommandolarının yaklaşık çeyrek milyonluk Britanya ordularını hareketsiz bırakmasının detaylı incelenmesi ve etüt edilmesiyle hazırlanmı temel olarak küçük, hareketli bir saldırı gücü kurmayı öngörüyordu. Haziran ortasında Churchill bu öneriyi beğenerek onay verdi ve çalışmalar başladı.5 Süratli bir eğitim ve hazırlık aşamalarından sonra Şubat 1941 yılında bir grup komando İtalya’da Tragino nehri üzerindeki köprüyü havaya uçurmak üzere paraşütle bölgeye sızdı. Bu 1

Charles Foley, Hitler’in Harika Komandoları, Kasta Yayınları, İstanbul 1983, s14 Charles Foley, Hitler’in Harika Komandoları, Kasta Yayınları, İstanbul 1983, s24 3 Otto Heilbrunn, Düşman Gerisinde Harp, Genelkurmay harp Tarihi Başkanlığı, Stratejik Etüdler Dairesi Yayınları No 10, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1974, s 21 4 Otto Heilbrunn, Düşman Gerisinde Harp, Genelkurmay harp Tarihi Başkanlığı, Stratejik Etüdler Dairesi Yayınları No 10, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1974, s 21 5 The Special Air Service, Osprey Yayınları, Londra 1981, s 4 2

Britanya tarihinde düzenlenen ilk komando saldırısıydı.6 Oluşturulan birlikler savaş sırasında pek çok operasyonda görev aldılar. Bu gelişen komando akımının bir sonucu da Britanya’nın meşhur SAS (Special Air Service)’ın kurulmasına neden olmasıdır. SAS, savaş esnasında komando felsefesiyle kurulmuş ve zaman içinde bu asli niteliğinin yanına diğer gayrinizami ve anti terorist yetenekleri ekleyerek günümüze kadar gelmiştir.

İkinci Dünya Savaşı sırasında çölde bir SAS birimi b irimi (1942). Ayakta duran subay, SAS’ın kurucusu olarak kabul edilen David Stirling’dir Stirling’dir.. Kaynak: The Special Air Service, Osprey Yayınları, Londra 1981, s 4

İkinci Dünya Savaşı sırasında Libya çölünde devriye görevindeki SAS birimi (1942) Kaynak: The Special Air Service, Osprey Yayınları, Londra 1981, s 5

6

The Special Air Service, Osprey Yayınları, Londra 1981, s 5

Komando birlikleri, klasik ordudan ve üst düzey komutanlarından tepki de çekiyordu. “Ordu içinde ordu” fikri çoğu kişiye rahatsızlık veriyordu. Pek çok kudretli generale göre, komando birliklerinin yaptığı herşeyi iyi eğitimli bir piyade taburu yapabilir diyorlardı.7 Tüm bu eleştirilere rağmen, zaman zaman çeşitli komando birliklerinin lağvedilmelerine rağmen, komandolar Britanya ordusunda görev alarak başarılı operasyonlara imza attılar. Edinilen tecrübeler ve bilgi birikiminin tüm zorluklara rağmen etkili aktarımı ve eğitimden taviz verilmemesi gibi nedenler, Britanya’yı, dünyada düşük yoğunluklu çatışma konusunda en tecrübeli ve etkili orduya sahip az sayıdaki ülkelerden biri yapmıştır.

İskoçya’da Spean Bridge kasabası yakınlarında bulunan İkinci Dünya Savaşı sırasında yaşamlarını yitiren komando birliklerinin subay ve erleri anısına dikilmiş anıtın modeli. 1942 yılında bu bölgede Achanaryy’de, Komando Temel Eğitim Merkezi açıldı. Burada eğitim gören ve savaşta yaşamını yitiren komandoların anısına 1952 senesinde 5.1 m yüksekliğinde bronz bir anıt dikilmişti dikilmiştir. r. (Bu model Sculptures UK tarafından üretilmiştir. üretilmiştir.))

Esci firması tarafından üretilen 1/72 ölçekte Britanya Komandoları askerleri ve boyama önerileri.

7

Otto Heilbrunn, Düşman Gerisinde Harp, Genelkurmay harp Tarihi Başkanlığı, Stratejik Etüdler Dairesi Yayınları No 10, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1974, s 31

1942 ortalarında, Britanya komando organizasyonu model alınarak Amerikan Ranger birimleri oluşturuldu. Avustrulya ve diğer Britanya İmparatorluğu sömürgeleri de benzer yapıyı kendi bünyelerine adapte ettiler. İkinci Dünya Savaşı sonrasında pek çok ülke Britanya modelini temel alarak kendi orduları bünyesinde komando birlikleri oluşturdular.

İkinci Dünya Savaşı SAS timi, Fransa 1944 (1/35 ölçekli Dragon üretimi maket kiti)

Modern SAS anti-terör timi (1/35 ölçekli Dragon üretimi maket kiti)

Modern SAS anti-terör timi (1/72 ölçekli Caesar Miniatures üretimi maket kiti)

1996 yılında kurulan Alman Komando Özel Kuvvetleri (KSK) (KSK) timi (1/72 ölçekli Revell üretimi maket kiti)

Türkiye’de Komando Birliklerinin Tarihçesi

Türk ordusu bünyesinde komando birliklerinin temeli 1926 yılında Muğla’da 1nci Tugayın oluşturulmasıyla bu tugayın kadrosunda kurulan Dağ Talimgahı’na dayanmaktadır.8 Ülkenin zorlu coğrafi koşulları dikkate alınarak, dağlık bölgelerde görev alacak askeri personele eğitim vermek amacıyla kuruldu. Cumhuriyet kurulduktan sonra ülke içi güvenlik hadiseleri, daha açık deyişle, bir takım ayaklanmalar meydana gelmekteydi. Cumhuriyet askerlerini dağ muharebelerine hazırlamanın zorunluluğu, zor arazi şartlarında gece gündüz ayaklanan unsurları takip etmek, onları saklandıkları mağara ve sığınaklardan söküp atmak zorunda kalan ordumuz tarafından yaşanan ayaklanmalarla görüldü. Dağ talimgahı 1927 yılında, daha elverişli eğitim olanakları sağlayacağı düşünülen, Isparta, Eğridir’e kaydırıldı. Çankırı’da 1948-1950 yılları arasında gerilla önderleri kursu açıldı ve bu kurs 1950 senesinde İzmir, Narlıdere Abdullah Ağa Çiftliği bölgesine intikal ettirildi.9 1953 yılında ismi özel kurs olarak değiştirilmiş ve 1956 yılında İzmir, Menteşteki Komando Kamp Komutanlığı ile birleştirilerek Komando Okulu kurulmuştur ve 1959 senesinde bu okul Isparta, Eğridir’e intikal etmiştir. 10 Bu birimin ismi 1952 senesinde Dağ Okulu olarak değiştirildi ve İzmir’deki komando okulu kaldırılarak Dağ Okulu bünyesine alındı ve bu birim 1962 senesinde Dağ ve Komando Okulu adını aldı.11 1969 senesinde yine bir isim değişikliği ile Dağ Komando Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı ismini aldı. 8

Atatürk’ün Doğumunun Yüzüncü Yılında Türk Silahlı Kuvvetleri, Harita Genel Müdürlüğü, Ankara 1982, s 95 9 Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara 2001, s 116 10 Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara 2001, s 116 11 Atatürk’ün Doğumunun Yüzüncü Yılında Türk Silahlı Kuvvetleri, Harita Genel Müdürlüğü, Ankara 1982, s 95

Yapı olarak, Kara Kuvvetleri Komutanlığı’nın ana unsurları beş bölüme ayrılmıştır. Komando, bu bölümlerden olan muharip birliklerden (manevra birlikleri) piyade sınıfındadır. KKK tanımına göre piyade birlikleri beş çeşittir ve her çeşidin kendine has özellikleri ve belirli teşkilat yapıları vardır. Komandolar, hem bir çeşit piyade olarak ve hem özel harekat kuvvetleri olarak görev yaparlar.12 Bunun yanın sıra, 1970’lerde meydana gelen iç ve dış gelişmelere bağlı olarak başlayan terörist faliyetler ve toplumsal olaylarla mücadele etmek için, yasadışı terör örgütleriyle içte etkili bir şekilde mücadele etmek maksadıyla o günün koşullarıyla başa çıkabilecek özel olarak fiziki ve fikren üstün seviyede eğitilmiş ve teçhiz edilmiş yeni bir zabıta kuruluşunu süratle oluşturmak maksadıyla, ülkenin büyük kesiminde güvenlik sorumluluğu bulunan jandarma teşkilatı bünyesinde jandarma komando birlikleri oluşturulmuştur. Bu amaçla, 1963 senesinde Foça’da Jandarma Komando Okulu açılmıştır.13 1967 senesinde ilk Jandarma Komando taburu Siirt’te kurulmuştur. 1980 yılında ise Foça’da 1nci Jandarma Komando Tugayı kurulmuştur.14

Komando erleri eğitimde Kaynak: Atatürk’ün Doğumunun Yüzüncü Yılında Türk Silahlı Kuvvetleri, Harita Genel Müdürlüğü, Ankara 1982 12

Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara 2001, s 38 ve 39 Atatürk’ün Doğumunun Yüzüncü Yılında Türk Silahlı Kuvvetleri, Harita Genel Müdürlüğü, Ankara 1982, s 320-321 14 Atatürk’ün Doğumunun Yüzüncü Yılında Türk Silahlı Kuvvetleri, Harita Genel Müdürlüğü, Ankara 1982, s 358 13

Komando erleri eğitimde Kaynak: Atatürk’ün Doğumunun Yüzüncü Yılında Türk Silahlı Kuvvetleri, Harita Genel Müdürlüğü, Ankara 1982





Jandarma Komandolar Kaynak: Savunma ve Havacılık Dergisi, Cilt 1, No 4, Aralık 1987, s 12

Jandarma komando erleri eğitimde Kaynak: Savunma ve Havacılık Dergisi, Cilt 1, No 4, Aralık 1987, s 15

Komandoların kaya inişi Kaynak: Türk Silahlı Kuvvetleri, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara 2003

1974 Kıbrıs Barış Harekatı esnasında, diğer askeri birliklerin yanında iki adet jandarma komnado taburu görev almıştır. Bu harekat esnasında komando taburları 24 Temmuz 1974 tarihinde Sihari deresi mevkinde, 24 araçlık Rum askeri konvoyunu başarılı bir pusu sonucu imha etmeyi başarmışlar ve Beşparmak dağlarının temizlenmesi harekatında görevlerini üstün bir şekilde yerine getirmişlerdir.15 Kıbrıs Barış Harekatında, Jandarma Komando Taburları 13 şehit vermişlerdir.16

15

Atatürk’ün Doğumunun Yüzüncü Yılında Türk Silahlı Kuvvetleri, Harita Genel Müdürlüğü, Ankara 1982, s 322 16 Atatürk’ün Doğumunun Yüzüncü Yılında Türk Silahlı Kuvvetleri, Harita Genel Müdürlüğü, Ankara 1982, s 323

Beşparmak dağları operasyonları Kaynak: Türk Ordusu, Ankara Ticaret Odası-Kültür Bakanlığı Yayını, 2000

Komando eğitimi oldukça zorlu bir eğitimdir. 1990’larda komando birliklerinde tabur, tugay komutanlığı görevlerinde bulunan emekli Tümgeneral Alattin Parmaksız, o zamanlarda verilen komando eğitimlerinin zorluğunu kitabında şu şekilde anlatmıştır. “Eğridir’de Dağ Komando Okulu’nda yılda bir kere açılan komando ihtisas kursu sadece TSK’nın değil, dünyanın en zorlu kurslarından biridir. 32 haftalık kursa katılabilmek için sağlık raporu almak zorunludur. İlk etapta dağda kış şartlarında eğitim verilir, kayak eğitimi ve yoğun karda muharebe eğitimi verilir. Bu etapta başarılı olanlar kara harekat kursuna alınır. Taktik, akın, pusu, baskın, keşif, kaçma kurtulma, her türlü silahın her şartta kullanılması eğitimleri verilirdi. Bu kursta rütbe değil başarı önemlidir. Daha sonra hayatı idame için suyun bile bazen zor bulunduğu düşman tehdidi altında yiyecek olmadan üç gün eğitim devam ederdi. Diğer etap ise, ara vermeden Eğridirden Antalyaya kadar dağlarda icra edilen tatbikatlardır. Antalya’ya ulaşanlar deniz eğitimi, daha sonra paraşüt eğitimi alırlardı. Paraşütle muharebe atlayışı ve zorlu bir tatbikat sonucunda eğitim tamamlanırdı. Başaranlara komando brövesi törenle takılırdı. Bu zorlu eğitimi katılanların üçte biri başarabilirdi.”17 1980’lerin ortasından itibaren başlayan yeni terör dalgası karşında komando birlikleri önemli görevler üstlenerek, yeni bir tarz tehdit arzeden, konvansiyonel bir ordunun karşılaşmaya alışık olmadığı bir reaksiyonu ilk veren bu tehdite ilk savunma hattını oluşturan güçler olmuştur. Soğuk Savaşın sona ermesiyle 1992 senesinde başlayan dönemde, daha etkli, hızlı hareket edebilen bir yapıya kavuşmak için Kara Kuvvetlerinde bir takım düzenlemeler yapılmıştır. Bu bağlamda, tümen teşkilatından vazgeçilerek Ordu-Kolordu-Tugay-Tabur esasında yapılandırılmıştır.18 İç Güvenlik Birliklerinin teşkilinde düzenlemeye gidilmiştir. Kara Havacılık Birliklerinin gücü bir seferde iki komando taburunu havadan gündüz-gece belirlenen noktaya sevk edebilecek güce ve kapasiteye yükseltilmiştir.19

17

Alaettin Parmaksız, Burası Hakkari, BirHarf Yayınları, İstanbul 2006, ,s 18 Türk Ordusu, Ankara Ticaret Odası-Kültür Bakanlığı Yayını, 2000, s 47 19 Türk Ordusu, Ankara Ticaret Odası-Kültür Bakanlığı Yayını, 2000, s 49 18

Gelişen ve arsızca bir cüretle artan ve yeni bir yöntem kullanan teröre karşı Türkiye hazırlıksız yakalnmıştı.20 O sıralarda konvansiyonel ordu yapısı içinde teröre cevap vermeye çalışan güvenlik güçleri, imkansızlıklar nedeniyle gündüz faaliyet gösteriyor, geceleri teröristlere meydan kalıyordu. Bu savunmada beklemek anlamına geliyordu. Sonra strateji değişti, ve terör örgütüne anladığı dilden cevap verilmeye başlandı. Burada komandoların hayati önemi açıkca ortaya çıkmıştı. Teröristler alandan tabur büyüklüğündeki kuvvetlerce temizleniyor sonra temizlenen alanlara teröristlerin tekrar sızmalarını engellemek için komando timleri yerleştiriliyordu ve bu timler de ustalıkla gerilla savaşına uygun bir şekilde arazide gündüz gizlenip gece operasyonlarını sürdüyorlardı.21 Nizami bir ordunun alışageldiği bir savaş türü olmayan ve düşük yoğunluklu çatışma diye adlandırılan bu savaş türüne karşı Türk ordusu 1990’ların başından beri hazırlıklarını sürdürüyordu. Dönemin Genelkurmay Başkanı Güreş, 1993 senesinde bu yaşanan teröre düşük yoğunluklu çatışma ismini resmi olarak ilk koyan askeri yetkili olmuştu. Normal bir ordunun gayrinizami usuller ve dış destekle silah ve teçhizat imkanı bulan silahlı güçlere karşı savaşmasının zorluğunu, Birinci Dünya Savaşında bu konularda ne kadar usta olduğunu kanıtlamış Britanya ordusundan Albay T. E Lawrence “Ayaklanmalara karşı savaşmak son derece yavaş ve pis bir iştir. Çorbayı bıçakla içmeye benzer” diyerek ortaya koymuştur.22 Bu gerçekten doğru bir analizdir, ve Türkiye, dünya tarihinde, pek az ülke ve ordunun göstermeyi başarabildiği bir başarıya imza atmış ve kendisine yöneltilen terör dalgasını kırmayı ve onu kontrol altına almayı başarabilmiştir. Bu başarı, pek çok değerli komutanın çabasının yanı sıra, olağanüstü şartlarda insan üstü bir gayretle verilen emirleri yerine getiren Türk komando birliklerinin başarısıdır.

Komandoların operasyon için Kara Şahin helikopterine gidişleri Kaynak: Türk Silahlı Kuvvetleri, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara 2003

20

Mehmet Ali Kışlalı, Güneydoğu, Düşük Yoğunlılu Çatışma, Ümit Yayıncılık, Ankara 1996, ,s 8 Mehmet Ali Kışlalı, Güneydoğu, Düşük Yoğunlılu Çatışma, Ümit Yayıncılık, Ankara 1996, ,s 8 22 Mehmet Ali Kışlalı, Güneydoğu, Düşük Yoğunlılu Çatışma, Ümit Yayıncılık, Ankara 1996, ,s 45 21

Kaynak: Türk Silahlı Kuvvetleri, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara 2003

Komandolar dağlarda Kaynak: Türk Ordusu, Ankara Ticaret Odası-Kültür Bakanlığı Yayını, 2000

Kaynak: Türk Ordusu, Ankara Ticaret Odası-Kültür Bakanlığı Yayını, 2000








Kaynak: Türk Silahlı Kuvvetler, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara 1999

Sarıkamış, Kars şehitliğindeki komando anıtı.




Dağ ve Komando birlikleri eğitimde Kaynak: Türk Silahlı Kuvvetler, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara 1999






Jandarma Komandolar Kaynak: Türk Silahlı Kuvvetler, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara 1999

Kışın şartlarında icra edilen bir operasyonda komando Kaynak: Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara 2001

Kışın şartlarında icra edilen bir operasyonda komando Kaynak: Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara 2001

İç Güvenlik Şehitliği Anıtı. Malatya 2nci Ordu Komutanlığı Kaynak: Türk Ordusu, Ankara Ticaret Odası-Kültür Bakanlığı Yayını, 2000

İç Güvenlik Şehitliği Anıtı. Erzincan 3üncü Ordu Komutanlığı Kaynak: Türk Ordusu, Ankara Ticaret Odası-Kültür Bakanlığı Yayını, 2000

610. Yıl Kara Kuvvetleri Komutanlığı tarafından 1973 yılında bastırılan özel kitapçıktan komandoile ilgili bölümler

ALT-MTO-06-01

Maket üretiminde hangi modellerin yapılacağı, yaşanan dünya ve o üreticinin temsil ettiği ülkenin siyasi ve sosyal gündemiyle hep parelel gitmiştir. Britanya’lı üreticiler, genel olarak kendi görkemli geçmişlerini yansıtmaya çalışan, yeni kuşak genç erkek çocuklarının atalarının büyük başarıları izinde giden, onlara disiplin ve kararlılık konusunda örnek teşkil edebilen serileri üretim yoluna gittiler. 1980’lerin ortasında Airfix tarafından o zamana kadar pek bilinmeyen, dünyanın en çok tanınan komando birliklerinden olan SAS (Special Air Service) komandoları maketi 1/32 ölçekte 1986 yılında üretilmiş ve çok büyük bir başarı kazanmıştır. Yaşadığımız dünyada, maket konusu da aynen film sektörü ve yayıncılık sektöründe olduğu gibi hakim siyasal söylemden bağımsız değildir ve üreticiler belli bir siyasal gündem çerçevesinde üretim politikalarını oluşturur, dünyadaki genel dalgalanmalara ayak uydurmaya çalışırlar. Bu sebepledir ki, dünyada meydana gelen herhangi bir askeri operasyon, savaş, teknolojik buluş gibi dünya çapında önemli gelişmeler sonrasında, o konu hakkında öncelikle kitap yazılır, film çekilir ve maket kitleri yapılır. Genel olarak

amaç ülkelerin kendilerince üstün olduklarını düşündükleri alanlardaki başarılarını her kesime yaymak ve ülkelerinin gurur duyabilecekleri tarihlerini, önemli savaşlarını veya üstün teknolojik tasarımlarını kendi toplumlarının yeni gelişen genç kuşaklarına ve dünyaya yayabilmektir. Bu düşünceden yola çıkarak, yukarda bahsedilen sebeplerden dolayı dünyada pek az ülke ordusunda bulunan muharebe tecrübesine, organizasyona ve disipline sahip ve gerçek anlamda önemli işler başaran Türk Komandosunun maket dünyasında bulunmaması büyük bir boşluktu. Bu sebepten, Türk ordusunun bu elit askeri birimini, hem ülke içindeki hem de dünyadaki maketseverlere ulaştırmak amacıyla Altar Maket olarak 2006 senesinde 1/32 ölçekte (54mm) Türk Komandosu (ALT-MTO-06-01) maket figürünün tasarımını ve üretimini gerçekleştirdik. Altar Maket’in, Modern Türk Ordusu serisinin ilk figürüdür.

Figürün, dünya çapında kabul görülen standartlarda ve en çok tercih edilen özelliklerde olması hedeflenmiştir. Figür 54 mm (1/32 ölçekte) kurşundan imal edilmiştir. Montaj ve boyama gerektirmektedir. Figür, dört parça ve zeminden oluşmaktadır. Sınırlı sayıda mevcut olan bu figür Türkiye ve dünya çapında 21 Kasım 2006 itibarıyle, maketseverlerin ve kolleksiyonerlerin beğenisine sunulmuştur.

FAYDALANILAN ve ÖNERİLEN KAYNAKLAR Atatürk’ün Doğumunun Yüzüncü Yılında Türk Silahlı Kuvvetleri, Harita Genel Müdürlüğü, Ankara 1982 Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara 2001 Türk Ordusu, Ankara Ticaret Odası-Kültür Bakanlığı Yayını, 2000 Türk Silahlı Kuvvetleri, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara, 1999 Türk Silahlı Kuvvetleri, Mönch Türkiye Yayıncılık, Ankara, 2003 Savunma ve Havacılık Dergisi, Mönch Yayınları (1987- günümüze) Büyük Larousse Ansiklopedisi, Komando maddesi, Cilt 13, s 6908 Osman Pamukoğlu, Unutulanlar Dışında Yeni Bir Şey Yok: Hakkari ve K. Irak Dağlarındaki Askerler, İnkılap Kitabevi, İstanbul 2004 Suat İlhan, Türk Askeri Kültürünün Tarihi Gelişmesi, Kutdsal Ocak, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1999 Otto, Heilburn, Düşman Gerisinde Harp, Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Stratejik Etütler Dairesi Yayınları no 10, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1974 Mehmet Ali Kışlalı, Güneydoğu, Düşük Yoğunluklu Çatışma, Ümit Yayıncılık, Ankara, Aralık 1996 Abdullah Ağar, Ölüm Dağları Bekler: Cudi Dağı, Bilgi Yayınevi, Ankara 2005 Abdullah Ağar, Türk Komandoları, Birharf Yayınları, İstanbul, Ağustos 2006 Alaettin Parmaksız, Burası Hakkari, Birharf Yayınları, İstanbul 2006 Koray Gürbüz, Hüseyin Özlük, Şehit Mektupları, ÇOKAV, Ankara, Eylül 2005 Kudret Cengiz, Engizek kartalı, Ümit Yayıncılık, Ankara 2005 Hasan Kundakçı, Güneydoğu’da Unutulmayanlar, Alfa Yayınları, Ankara 2004 Savaş Yücel, Biz Kınalı Bacaksızlar, Güneydoğu Gazileri, Ümit Yayıncılık, Ankara 2005 Erdal Sarızeybek, Şemdinli’de Sınırı Aşmak, Ümit Yayıncılık, Ankara 2006

Kemal Yamak, Gölgede Kalan Bizler ve Gölgeleşen Bizler, Doğan Kitap, İstanbul, Ocak 2006 Cengiz Yücak, Cudi’den Azerbaycan’a Bir General, Toplumsal Dönüşüm yayınları, İstanbul, Ekim 2004 Ian Knight, Boer Commando 1896-1902, Osprey Yayınları, Londra, 200 Charles Foley, Hitler’in Harika Komandoları, Kastaş Yayınları, İstanbul 1983 The Special Air Service, Osprey Yayınları, Londra 1981 610. Yıl 28 Haziran 1973, Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı Yayını

©Altar Maket Her hakkı Altar Maket’e aittir, izinsiz kopyalanamaz. Kaynak göstermek kaydıyla, burada yer alan görüş, bilgi ve resimlerden araştırmalar ve kişisel kullanım için faydalanılabilir.

Komandolar Ve Turk Komandosu

Recommend Documents