KARYA TULIS ILMIAH UJI DAYA HAMBAT EKSTRAK DAUN ALPUKAT ALPUKA T TERHADA TERHADAP P PERTUMBUH PERTUMBUHAN AN BAKTER E.COLI E.COLI ABSTRAK Daun alpukat (Perea !rat""#a $%l"u#& p%ten"al '"a'"kan e)a!a" ant"'"are )er'aarkan kan'un!an *at k"#"a +an! ter'apat '" 'ala#n+a. Daun alpukat #en!an'un! $la,an%"'- ap%n"n 'an tann"n +an! #e#"l"k" "$at ant"#"kr%)a. Bakter" Escherichia coli (E. (E. coli & #erupakan )akter" +an! 'apat #en+e)a)kan "n$ek" r"n!an #aupun )erat epert" '"are. Penel"t"an "n" )ertuuan untuk #en!etau" *%na a#)at 'aun alpukat (Perea !rat""#a $%l"u# ) $%l"u# ) tera'ap tera'ap pertu#)uan )akter" E. coli . Penel"t"an "n" '"lakukan '" La)%rat%r"u# M"kr%)"%l%!" Aka'e#" /ar#a" pa'a )ulan A!utu 0120 012 0 'en! 'en!an an #et #et%'e %'e 'ek 'ekr"pt r"pt"$ "$ #ela #elalu" lu" u" la)% la)%rat% rat%r"u# r"u#.. U" *%n *%na a a# a#)at )at ter tera'a a'ap p per pertu#) tu#)ua uan n )akter" E. coli '"lakukan pa'a #e'"a Muller H"lt%n A!ar (MHA&- 'en!an #et%'e '"k '"$u". Sa#pel +an! '"!u '"!unaka nakan n +a"t +a"tu u 'au 'aun n alpu alpukat kat +an! '"a'"kan '"a'"kan ektr ektrak ak #ela #elalu" lu" pr% pr%e e #ae #aera" ra".. An Ant")"% t")"%t"k t"k k%tr"#%ka*%l e)a!a" k%ntr%l p%"t"$ 'an a3ua'et ter"l e)a!a" k%ntr%l ne!at"$. Ha"ll pene Ha" penel"t"a l"t"an n #en #enunu unukkan kkan )a4a '"a#eter '"a#eter rata rata5ra 5rata ta *%na a#)at a#)at 'ar" ekt ektrak rak 'au 'aun n alpukat e)ear 06-7 ##- Ant")"%t"k K%tr"#%ka*%l 89 ## 'an A3ua'et ter"l t"'ak #en!a#)at. Dar" a"l penel"t"an 'apat '""#pulkan )a4a ektrak 'aun alpukat 'apat #en!a#)at pertu#)uan )akter" E. coli.
Keputakaan Taun Ta un
: 20 Buku : 2;<750121
BAB I PENDAHULUAN A. Latar Belakang Seak Sea k *a#a *a#an n 'au 'aululu- #anu #anu"a "a #en! #en!!unak !unakan an tu#)u tu#)uan an 'an )aa )aan n ala# e)a!a" e)a !a" %)at #en! #en!uran! uran!"" raa n+er n+er""- #en+ #en+e#)u e#)ukankan- 'an #en= #en=e!a e!a pen+ pen+ak"tak"t#e#per=ant"k '"r" erta #ena!a k%n'"" )a'an a!ar tetap eat 'an )u!ar (>"nart%0116 011 6 : 9&. Pe Pen!% n!%)at )atan5 an5pe pen!% n!%)at )atan an tra tra'" '""%n "%nal al (e (er)a r)al& l& )a )an+a n+ak k #en #ena' a'"" p"l p"l"a "an n #a+arakat pa'a aat "n"- epert" '" 'ea Blan! kruen! ( P"'"e & #en!!unakan 'aun alpukat untuk lan!ka perta#a pen!%)atan '"are. Daun alpukat (Per (Perea ea !rat" !rat""#a "#a $%l"u# & p%t p%ten en"al "al '" '"a'" a'"kan kan e) e)a! a!a" a" ant ant"" '"are )er'aar kan kan'un!an *at k"#"a +an! ter'apat '" 'ala#n+a. Daun alpukat #e#"lk"" en+ #e#"lk en+a4a a4a ant"#"kr%)a ant"#"kr%)a epe epert" rt" ap% ap%n"nn"n- alkal%"'alkal%"'- tan"n- $la,an%"'$la,an%"'- p%l"$en%lp%l"$en%l3ueret"n
+an!
'"!unakan
epert" Staphylococcus
untuk
#e#)unu
aureus- pseudomonas pseudomonas
)akter"
pat%!en-
flurescens-- Bacillus flurescens
cereus 'ancereus 'an- Escherichia coli (Luka (Luka Te Ter%n% r%n% Ha'" 011< : 68&. Ba! a!"a "an5 n5) )a! a!"a "an n
la"n la "n
'ar"
tan ta na# a#an an
alp lpuk ukat at
+an an! !
)er erk ka a"a "att
untu un tuk k
#en+e #en +e#)u #)uka kan n pen pen+a +ak"t k"t +a" +a"tu tu )" )""" 'an )ua )ua. . Bua Bua 'an )" )""" alp alpuka ukatt ka+ ka+a a aka akan n #"neral +an! elurun+a )er!una untuk #en!atur $un!" tu)u 'an #ent"#ula" pertu# per tu#)u )uan ann+a n+a.. Se) Se)a!a a!a"" =% =%nt% nt%- *at )e )e"" 'an te# te#)a! )a!a a +an +an! ! '"k '"kan' an'un! un!n+a n+a
#e#)antu pr%e re!enera" el 'ara #era 'an #en=e!a ane#"a. Bua 'an )"" alpukat u!a #erupakan u#)er ,"ta#"n A- B- C- 'an E +an! )erperan ,"tal #en!atur $un!"5$un!" %r!an tu)u Ber'aarkan )uku 'ar" Luka Ter%n% Ha'" 'aun alpukat #e#"l"k" ka"at '"uret"k- ken="n! )atu- "perten"- ak"t kepala. Daun alpukat +an! '")uat #ena'" te 'apat #en+e#)ukan n+er" ara$- n+er" la#)un! 'an ela"n "tu 'apat #en!a#)at pertu#)uan )akter" epert"Staphylococcus epert"Staphylococcus sp, Bacillus sp dan Escherichia coli . Menurut O!nulan 'an E. Ra#ta' 'aun alpukat #e#pun+a" akt","ta )akter" 'an
#en!a#)at
pertu#)uan Staphylococcus
aureus-- psedoumonasaureus psedoumonas- Escherichiacoli . Ber'aarkan a"l penel"t"an /au*"a ektrak a"r 'ar" 'aun alpukat #e#"lk" e$ek ant")akter" +an! 'apat #en!a#)at akt","ta 'an pertu#)uan streptococcus mutan +an! '" "%la" 'ar" al",a. D"are a'ala )uan! a"r )ear 'en!an $rekuen" +an! t"'ak n%r#al (#en"n!kat& 'en!an k%n"ten" $ee le#)ek atau =a"r- ela"n "tu '"are u!a 'apat '"e)a)kan %le "n$ek" "n$ek" alu aluran ran pen=ernaan pen=ernaan +an! '"e)a)ka '"e)a)kan n %le )akter" Escherichia coli (Suar!%n%- 2;;;: 2& Pertu#)uan )akter" 'apat '"a#)at 'en!an #en!!unakan ant")"%t"k. Dala# #en!a #en !a#)a #)att
pertu# per tu#)u )uan an
)akter )ak ter"" Esc Eschir hirich ichia ia
' apatt coli col i 'apa
'"!u '" !una naka kan n
ant" an t")" )"%t %t"k "k
epert ep ert": ": ul ul$%n $%na#" a#"'a 'a-- a#p a#p""l ""l"n"n- kl% kl%ra# ra#$en $en"k% "k%ll- tet tetra ra"kl "kl"n"n- a#" a#"n%! n%!l"k l"k%" %"'a 'a +a +an! n! #e#pun+a" #e#pu n+a" ka"at ka"at ant") ant")akter akter"" +an +an! ! ela tera'ap tera'ap !%l%n!an !%l%n!an k%l"$ k%l"$%r#. %r#. (Ta+ 'an raar'a- 0110 : 7?&. Ber' Be r'a aar arka kan n ur ura" a"an an k ka a"a "att 'a 'aun un al alpu puka katt un untu tuk k )e )er) r)a! a!a" a" pe pen! n!%) %)at atan an teruta#a #en!%)at" pen+ak"t '"are +an! '"e)a)kan %le )akter" Escherichia coli penul" #eraa tertar"k untuk #elakukan penel"t"an 'en!an u'ul “ Uji Zona Hambat Ektrak
Da!n
Al"!kat
#Perea
gartiima
$oli!m %
Ter&a'a"
Pert!mb!&an Escherichia coli (. (. B. Per!m!an )aala&. Peru#uan #aala 'ala# penel"t"an "n" a'ala apaka ektrak 'aun alpukat (Perea
!rat""#a
$%l"u#&
#e#pun+a"
*%na
a#)at
tera'ap
pertu#)uan Eschericia coli *. T!j!an Penelitian Penel"t"an "n" )ertuuan untuk #en!etau" *%na a#)at ektrak 'aun alpukat (Perea !rat""#a $%l"u#& tera'ap tera'ap pertu#)uan pertu#)uan Eschericia coli . D. )an$aat Penelitian
2. Mena#)akan 4a4aan penul" tentan! %)at tra'""%nal 'an pen!etauan #"kr%)"%l%!". 0. Se)a!a" )aan re$eren" perputakaan Aka'e#" /ar#a" Ban'a A=e.
BAB II TIN+AUAN PUSTAKA A. Tanaman Al"!kat (Persea gratissima ,aer&t% -. Pengertian Tana#an alpukat tu#)u k%k%- t"n!!"- 'an =ukup r"n'an!. D"a)"tat ala# tr%p"- tana#an alpukat =%=%k '"tana# '" laan5laan ker"n! untuk #e#per)a"k" l"n!kun!an ekal"!u #en=e!a er%". Ba!"an +an! pal"n! pent"n! a'ala )uan+a 'an u!a 'aun 'apat #en!%)at" )er)a!a" #a=a# pen+ak"t.. Daera puat pen+e)aran tana#an alpukat '" antaran+a a'ala $l%r"'aCal"$%rn"a- Ha4a"- Autral"a- Ar!ert"na 'an )e)erapa 'aera A$r"ka Selatan. Tana#an alpukat #auk ke4"la+a In'%ne"a '"'u!a pa'a *a#an keraaan H"n'u 'an ket"ka Ila# #auk ke In'%ne"a. Oran! P%rtu!" 'an Span+%l- +an! 'atan! ke In'%ne"a untuk )er'a!an! pa'a aat "tu- '"an!!ap )eraa 'ala# #e#perkenalkan aneka en" tana#an. Dala# perke#)an!an elanutn+a-%ran!5%ran! )elan'a pa'a *a#an pen'u'ukan n+a '" 4"la+a nuantara )era"l #en!e#)an!kan )u'"'a+a en"5 en" tana#an ter#auk alpukat. Daera entra pr%'uk" alpukat a'ala pr%,"n" Ja4a Barat- Ja4a T"#ur- Sula4e" elatan- NTT- Su#atra Utara- Su#atera Barat A=e 'an Ja4a Ten!a.
. Tokonomi Tanaman Ber'aarkan pen!!%l%n!an
'an tata na#a tu#)uan- tana#an alpukat
ter#auk ke'ala# kla"$"ka" e)a!a" )er"kut : K"n!'%#
: Plantae
D",""
: Sper#at%p+te
Su),""
: An!"%per#ae
Kela
: D"=%t+le'%nae
Or'%
: Laurale
/a#"l"
: Laura=eae
@enu
: Persea
Spe"e
: Persea Gratissima @aert
,ambar . - (444. Bl%!p%t.=%#"#a!ep%%nalpukat. p! &
/. )or$ologi Tanaman Tana#an
alpukat
)er)entuk
p%%n
)erka+u
+an!
tu#)u
#enaun (perennial). Ket"n!!"an p%%nn+a antara 8521 #eter- )atan!n+a )erlekuk 5 lekuk 'an )er=a)an! )an+ak- erta )er'aun r"#)un. Daunn+a tu#)u tu!!al )entuk n+a a'a +an! )ulat telur atau )ulat panan! 'en!an tep" rata atau )er%#)ak- 'en!an panan! 21 5 01 =#- le)ar 8 =#- 'an panan! tan!ka" 2-9 9 =#- letak 'aunn+a a!ak te!ak- 'an per#ukaann+a l"="n a#pa" a!ak kaar- 'aun #u'an+a )er4arna ke#eraan 'an )era#)ut rapat- 'aun tua 4arnan+a "au 'an !un'ul. Bun!a teruun 'ala# tan'an +an! tu#)u 'ar" uun!5uun! rant"n!. Struktur )un!a )erkela#"n 'ua (hermaphrodite) 'an )un!a )er)entuk #ala"- tu#)u 'ekat uun! rant"n! 'en!an u#la )an+ak- !ar" ten!a
2 5 2-9 =#- 4arna put"
kekun"n!an- )er)ulu alu. Bua )er)entuk )%la la#pu a#pa" )er)entuk )ulat telur 'en!an panan! 9 5 01 =# 'an le)ar 9 5 21 =# tanpa "a )un!a. >arna )ua "au atau kun"n! ke"auan 'an )er)"nt"k 5 )"nt"k un!u atau un!u e#uan+a. B"" tun!!al)er)entuk )%la- !ar" ten!a 0-9 5 9=# (Ra#at Ruk#ana 2;;? : 2?&.
0. Kan'!ngan Kimia Kan'un!an uta#a 'aun alpukat #el"put" $la,an%"'- alkal%"'- ap%n"n- tan"np%l"$en%l- 3ueret"n (Ir. Luka Ter%n% A'"- 011<&
Tan"n #e#pun+a" akt","ta #"kr%)a tera'ap )akter" E .coli -Streptococcus faecalis 'an Staphylococcus aureus. Tan"n 'ala# k%nentra" ren'a #a#pu #en!a#)at pertu#)uan )akter"- e'an!kan pa'a k%nentra" t"n!!" tan"n )ekera e)a!a" ant" )akter" 'en!an #en!k%a!ula"kan pr%t%pla#a )akter" karena ter)entuk "kat +an! ta)"l 'en!an pr%te"n )akter".
/la,an%"' a'ala en+a4a $en%l +an! #e#pun+a" ke=en'erun!an untuk #en!"kat pr%te"n )akter" e"n!!a #en!a#)at akt","ta en*"#- +an! pa'a ak"rn+a #en!!an!!u pr%e #eta)%l"# )akter"- e'an!kan ap%n"n #erupakan en+a4a +an! 'apat
#en"n!katkan per#ea)"l"ta #e#)ran e"n!!a #en!ak")atkan
tera'"n+a er#%l"" el )akter" (Luka Ter%n% Ha'" 011< : 69&.
1. Nama Lain Tanaman Al"!kat Tana#an alpukat #enpun+a" na#a la"n ela"n Persea gratissima@aert+a"tu Persea americana. Alpukat u!a #e#pun+a" na#a a"n! epert" a',%=aat (Belan'a&- a,%=a'% (In!!r"&- a!ua=ate (Span+%l&- 'an )e)erapa na#a 'aera +an! )er)e'a antara la"n : alpuket (Ja4a Barat&- alp%kat (Ja4a T"#ur 'an Ja4a Ten!a&ap%kat 'an a#)u 4%lan'a (e)utan '" la"n5la"n 'aera&- (Ra#at Ruk#ana-2;;? : 2<&
2. )an$aat 'an K&aiat Da!n Al"okat ( Perea ,ratiima $oli!m ) Daun alpukat )an+ak #e#pun+a" ka"at %)at +an! 'apat '" #an$aatkan 'ala# ke"'upan ear" 5 ar". Daunn+a epert" Staphylococcus
)erka"at #en!a#)at )akter"-
aureus- pseudomonas
flurescens- Bacillus
cereus 'an- Escherichia coli . Daun alpukat 'apat '"!unakan untuk #en!ent"kan )uan! a"r )ear +an! )erle)"an. (Luka Ter%n% A'"- 011<: 60&
B. Ektrak Ektrak a'ala e'"aan +an! 'apat )erupa ker"n!- kental- 'an =a"r. D")uat 'en!an #en+ar" "#pl""a na)at" atau e4an" #enurut =ara +an! eua"- ke#u'"an
e#ua atau a#p"r e#ua pelarut '"uapkan 'an #aa atau er)uk +an! ter"a '"perlakukan e'e#"k"an rupa e"n!!a #e#enu" +arat )aku +an! tela '"tetapkan. Ektrak" a'ala ke!"atan penar"kan kan'un!an k"#"a +an! 'apat larut e"n!!a terp"a 'ar" )aan +an! t"'ak 'apat larut 'en!an pelarut =a"r. S"#pl""a +an! '"ektrak #en!an'un! en+a4a akt"$ +an! 'apat larut 'an en+a4a +an! t"'ak 'apat larut epert" erat- kar)%"'rat- pr%te"n- 'an la"n5la"n.( Depke RI 2;?; : ;& Pe#)uatan ektrak 'apat '"lakukan
'en!an =ara pana 'an '"n!"n. Met%'e
ektrak" '" )a!" 'ua +a"tu : a. *ara Dingin -. )aerai Maera" #erupakan =ara pen+ar"an e'erana. Maera" a'ala penar"kan *at akt"$ 'ar" "#pl""a 'en!an =ara #eren'a# "#pl""a tere)ut 'ala# =a"ran pen+ar" 'ala# uu )"aa ataupun pe#anaan. Keuntun!an =ara pen+ar" 'en!an #aera" a'ala =ara pen!eraan 'an peralatan +an! '"!unalkan e'erana 'an #u'a '"uaakan. Keru!"ann+a a'ala pen!eraann+a la#a 'an pen+ar"ann+a kuran! e#purna. Berapa la#a e)ua "#pl""a aru '"#aera"- ter!antun! 'ar" kea'aann+a- )"aan+a '"tentukan pa'a t"ap pe#)uatan e'"aan. J"ka t"'ak a'a ketentuaan la"n- )"aan+a 'ar" 5 0 a#e'an!kan #enurut /ar#ak%pe In'%ne"a untuk ektrak 'an t"n!tur ela#a 9 ar" (An%n+#%u- 0121&. Maera" 'apat '"lakukan #%'"$"ka"n+a #"aln+a: a% Digeti D"!et" a'ala =ara #aera" 'en!an #en!!unakan pe#anaan le#a- +a"tu pa'a uu 61 5 91C. Cara #aera" "n" an+a '"lakukan untuk "#pl""a +an! *at akt"$n+a taan tera'ap pe#anaan. b% )aerai Dengan )ein Penga'!k Pen!!unaan #e"n pen!a'uk )erputar teru #eneru- 4aktu pr%e #aera" 'apat '"per"n!kat #ena'" 7 06 a#. 3% Remaerai
Ca"ran pen+ar" '" )a!" 'ua- eluru er)uk '"#aera" 'en!an =a"ran pen+ar" +an! perta#a- eu'a '"en'apkan ke#u'"an '"tuan!kan 'an '"pera- a#pa '"#aera" la!" 'en!an =a"ran pen+ar" +an! ke'ua. '% )aerai )elingkar Maera" 'apat '"per)a"k" 'en!an #en!uaakan a!ar =a"ran pen+ar" elalu )er!erak 'an #en+e)ar. Den!an =ara "n" pen+ar" elalu #en!al"r ke#)al" e=ara )erke"na#)un!an #elalu" er)uk "#pl""a 'an #elarutkan *at akt"$n+a. e% )aerai )elingkar Bertingkat Pa'a #aera" #el"n!kar )ert"n!kat pen+ar"an t"'ak 'apat '"lakukan e=ara e#purna- karena pe#"n'aan #aa akan )erent" )"la kee"#)an!an tela tera'". Maala "n" 'apat '"ata" 'en!an #aera" #el"n!kar )ert"n!kat . Perkolai Perk%la" a'ala =ara pen+ar"an +an! '"lakukan 'en!an #en!al"rkan =a"ran pen+ar" #elalu" er)uk "#pl"a +an! tela '")aa". Perk%la" #e#aka" alat +an! '"e)ut perk%lat%r. Pr"n"p perk%la" +a"tu er)uk "#pl""a '"te#patkan 'ala# uatu )eana "l"n'er +an! )a!"an )a4an+a '")er" ekat )erp%r". Ca"ran pen+ar" akan #elarut kan *at akt"$ el5el +an! '"lalu" a#pa" #en=apa" kea'aan enu. Cara perk%la" le)" )a"k '")an'"n! kan 'en!an =ara #aera" karena : a. Al"ran =a"ran pen+ar" #en+e)a)kan a'an+a per!ant"an larutan +an! tera'" 'en!an larutan +an! k%nentra" n+a le)" ren'a- e"n!!a #en"n!katkan 'eraat per)e'aan k%nentra". ). Ruan!an antara )ut"r5)ut"r er)uk "#pl""a #e#)entuk aluran te#pat #en!al"r =a"ran pen+ar". Karena ke="l n+a aluran kap"ler tere)ut- #aka ke=epatan pelarut =ukup untuk #en!uran!" lap"an )ata- e"n!!a 'apat #en"!katkan per)e'aan k%nentra".
Hal5al +an! aru '"perat"kan pa'a perk%la" antara la"n : 2. Me#per"ap kan "#pl""an+a- 'eraat alu n+a. 0. Mele#)a)kan 'en!an =a"ran pen+ar". 8. Jen" perk%lat%r +an! '"per!unakan 'an #e#per"apkan n+a. 6. Cara #e#aukkann+a ke perk%lat%r 'an la#a n+a perk%la" 'ala# perk%lat%r.
9. Pen!aturan penetapan =a"ran keluar 'ala# an!ka 4aktu +an! '"tetapkan (An%n+#%u- 0121: 00&.
b. *ara Pana -. In$!n'ai In$un'a" a'ala pr%e pen+ar"an +an! u#u#n+a '"!unakan untuk #en+ar" *at akt"$ +an! larut 'ala# a"r 'ar" )aan5)aan na)at".
. So4&letai S%Fleta" a'ala uatu =ara atau pr%e penar"kan *at akt"$ )erka"at 'ar" "#pl""a tertentu +an! taan pe#anaan 'en!an =a"ran pen+ar" +an! =%=%k #en!!unakan alat +an! '"e)ut %Flet.
/. Detilai A'a 8 #a=a# 'et"la" ( pen+ul"n!an&- +a"tu: a& Det"la" a"r (4ater '"t"llat"%n& Det"la" "n" '"!unakan untuk #en+ul"n! )aan +an! )er)entuk tepun! 'an )un!a5 )un!aan +an! #u'a #e#)entuk !u#palan "ka kena pana )& Det"la" uap ( tea# '"t"llat"%n& Pa'a 'et"la" "n"- a"r e)a!a" u#)er pana ter'apat 'ala# )%"ler +an! letakn+a terp"a 'ar" katel pen+ul"n!. Uap +an! '"a"lkan #e#pun+a" tekanan t"n!!" 'ar" u'ara luar. =& Det"la" uap 'an a"r (4ater 'an tea# '"t"llat"%n& Pa'a 'et"la" "n"- )aan '"letakan '" ata p"r"n! +an! )erupa a+akan +an! terletak )e)erapa ent"#eter '" ata per#ukaan a"r 'ala# pen+ul"n!an (An%n+#%u- 2;;9 : ;&
*. Bakteri Eschricia coli -. Pengertian
Bakter" E=er"="a =%l" #erupakan )akter" @ra# ne!at"$ )er)entuk )atan! +an! #erupakn $l%ra n%r#al +an! ter'apat '"'ala# uu. Bakter" #ena'" )er"$at pat%!en an+a )"la )akter" "n" )era'a atau '"l%ka" la"n '"#ana $l%ra n%r#al aran! ter'apat. Te#pat +an! pal"n! er"n! terkena "n$ek" +an! pent"n! e=ara kl"n" a'ala aluran e#pe'u- aluran ke#"- 'an te#pat5 te#pat la"n '"r%n!!a perut
0. Klai$ikai K"n!'%#
:
Pr%kar"%tae
D",""
:
@ra="l"=ute
Kela
: S=%t%)a=ter"a
Or'%
:
/a#"l"
:
@enu Spe"e
Eu)a=ter"ale Enter%)a=ter"=eae : Eschericia
: Eschericia coli
,ambar . )akter" Escherichia coli ( 444.e=%l")l%!.=%#upl%a'"#a!ee.=%l".p!&
/. *iri53iri a& Merupakan )akter" @ra# ne!at"$e )er)entuk )atan! l uru 'en!an ukuran 2-252-9 G# 0-1 7-1 G#
)& Tu#)u 'en!an )a"k pa'a #e'"a Ma=5C%nke+ A!ar 'an tu#)u )a"k pa'a uu <%C a#pa" 67%C. =& Tu#)u 'en!an )a"k pa'a pept%%n atau 'ala# #e'"a kal'u 'a!"n! tanpa ta#)aan natr"u# kl%r"'a atau uple#en la"n. '& Tu#)u e=ara aer%)"= 'an anaer%)"k (#erupakan $akultat"$ anaer%)"k&. e& Le)" er"n! #e#$er#enta"kan 'ar" pa'a #en!%k"'a" !l%kua- terka'an! 'en!an #e#pr%'uk"kan !a $& Menunukkan katalae p%"t"$- %k"'ae ne!at"$ 'an #ere'uk" n"trat #ena'" n"tr"t. ( a4et- 'kk.2;<7 :8?958?7&.
0. )or$ologi 'an I'enti$ikai a&
Pe#)"akan K%l%n" +an! )er4arna #era pa'a #e'"a #a= =%nke+ a!ar #enunukkan )a4a a"ln+a #e#$er#enta"kan lakt%a 'an )er"$at n%n pat%!en '"'ala# "ntet"n.
)&
Te )"%k"#"a In'%l p%"t"$ : ta#pak 4arna #era #u'a "ka Escherichia coli '")"akan '" 'ala# a"r pept%n '"#ana '"ta#)akan rea!en rosindole ehrlic. Met"l #era : Dar" )"akan #urn" nutr"ent a!ar #"r"n!- '" "n%kula"kan 2 "n!kel"t )"akan ke 'ala# #e'"a #et+l re'5,%!e pr%kauer - ke#u'"an '" "nku)a" pa'a uu 8? 1 C ela#a 6< a#. Den!an #en!!unakan p"pet- 9#l )"akan '"p"n'akan ke 'ala# ta)un! reak"- '"ta#)akan 9 tete #era #etal- 'an '"k%=%k a#pa" %#%!en. >arna kun"n! #enunukkan reak" ne!at",e 'an 4arna #era #enunukkan a"l p%"t"$. %!e pr%kauer : Dar" )"akan #urn" nutr"ent a!ar #"r"n!- '""n%kula"kan 2 "n!kel"t )"akan ke 'ala# #e'"a #et+l re'5,%!e pr%kauer- ke#u'"an '""nku)a" pa'a uu 8?1 C ela#a 6< a#. Den!an #en!!unakan p"pet- 2 #l )"akan '" p"n'akan ke 'ala# ta)un! reak"- '"ta#)akan 5na$t%l 'an 1-0 #l larutan kal"u# "'r%k"'a- ke#u'"an '"k%=%k a#pa" %#%!en+ 'an '"'"a#kan ela#a 056
a#.>arna #era #u'a "n!!a #era tua #enunukkan reak" p%"t"$- e'an!kan 4arna t"'ak )eru)a #enunukkan reak" ne!at",e. U" "trat : Dar" )"akan #urn" nutr"ent a!ar #"r"n!- '""n%kula"kan 2 "n!kel"t )"akan ke 'ala# #e'"a "##%n ="trate- ke#u'"an '""nku)a" pa'a uu 8?1 C ela#a 6<5;7 a#. >arna )"ru #enunukkan reak" p%"t"$- e'an!kan 4arna "au #enunukkan reak" ne!at"$.(Maku# Ra'"-M.B"%#e' 011;: 0?;& 5. Pen6akit 5 "en6akit 6ang 'itimb!lkan ole& Bakteri Eschericia coli a% In$eki al!ran kemi& Escherichia coli #erupakan pen+e)a) pal"n! )an+ak "n$ek" aluran ke#". Perta#a kuran! le)" ;1 pa'a 4an"ta #u'a. @eala 'an tan'a5tan'a #el"put" $rekuen" ken="n!- dysuria (ua )uan! a"r ke="l&-hematuria (a'a 'ara 'ala# ur"ne&- pyuria "n$ek" +te# aluran )a!"an ata- t"'ak atu !eala atau tan'a pe"$"k untuk "n$ek" Escherichia coli .
b% Se"i Ket"ka %t 'ala# kea'aan n%r#al- Escherichia coli 'apat #en=apa" al"ran 'ara 'an #en=apa" ep". Ba+" +an! )aru la"r rentan ekal" tera'ap ep" Escherichia coli karena #ereka kekuran!an ant")%'+. Sep" 'apat tera'" etela "n$ek" "te# ur"ne tra=t
3% )eningiti Eschericia coli 'an streptococcus !rup B #erupakan pen+e)a) uta#a ra'an! pa'a )a+"- k"ra5k"ra ?9 Eschericia coli pen+e)a) pera'an!an #e#pun+a" ant"!en K2. Ant"!en )ereak" 'en!an !rup B kapular p%l"akar"'a 'an #en"n!"t"'e '% Pen6akit 'iare 2. Enter%pat%!en Escherichia coli (EPEC& #erupakan pen+e)a) pent"n! '"are pa'a )a+" kuu n+a '" ne!ara )erke#)an!. 0. Enter%F"!en"F
Eschrichia coli (ETEC& #erupakan pen+e)a) u#u# '"are pa'a
4"ata4an #erupakan '"are +an! an!at pent"n! pa'a )a+" '" ne!ara )erke#)an!.
8. Enter%e#%ra!"= Escherichia coli (EHEC& #en!a"lkan ,er%t%k"n- '"na#akan eua" e$ek "t%k"nn+a pa'a el ,er%- #erupakan )"akan el !"nal 'ar" #%n+et "au '" A$r"ka. 6. Enter%"n,a"$ Escherichia coli (EIEC& #en"#)ulkan pen+ak"t +an! an!at #"r"p 'en!an "!ell%". Pen+ak"t +an! tera'" u#u#n+a pa'a anak5anak '"ne!ara )erke#)an! 'an 'ala# peralanan ke ne!ara tere)ut. 9. Enter%a!e!at"$ Escherichia coli (EAEC& pen+e)a) '"are akut 'an kr%n"k ('ala# an!ka 4aktu 26 ar" & pa'a #a+arakat '"ne!ara )erke#)an!. (Maku# Ra'"- M.B"%#e) 011;:20?520<& D. Antibiotik -. Pengertian Antibiotik Ant")"%t"k a'ala *at5*at k"#"a +an! '"a"l kan %le uatu #"kr%%r!an"#e+an! #e#"l"k" ka"at
#e#at"kan
atau #en!a#)at pertu#)uan
ku#an-
e'an!kan t%k""ta n+a )a!" #anu"a relat"$ ke="l..(Ta+ 'an Raara- 0110:78&. . Penggolongan Antibiotik a& @%l%n!an Pen""l"n
: A#p""l"n- A#%F"="l"n
)& @%l%n!an Se$al%p%r"n
: Ce$a'r%F"l
=& @%l%n!an L"n=%a#"'e
: Cl"n'a#"=+n
'& @%l%n!an Tetra=+=l"n
: Terta=+=ll"n
e& @%l%n!an Makr%l"'a
: Er+tr%#+="n
$& @%l%n!an u"n%l%n
: Nal"F"="' a="'
!& Ant")"%t"k K%#)"na"
: C%tr"#%Fa*%le
& @%l%n!an Kl%ra#$en"k%l
: Kl%ra#$en"k%l
/. *ara Kerja Antibiotik Ter&a'a" )ikroorganime Men!etau" )a!a"#ana "te# kera ant")"%t"ka tera'ap )akter" 'en!an tepat a'ala an!at pent"n!- keteran!an tere)ut 'apat '"#a#$aatkan untuk #en'u!a kea'aan ter)a"k )a!" *at pen!!unaan ant")"%t"k tere)ut erta tera'ap en" #"kr%%r!an"#e- *at ant")"%t"k tere)ut 'apat )ekera pal"n! e$ekt"$. A'apun =ara kera ant")"%t"k tera'ap )akter" a'ala :
a&
Meruak '"n'"n! el
)&
Meru)a per#ea)"l"ta
=&
Meru)a #%lekul pr%te"n 'an aa# nukleat
'&
Men!a#)at kera en*"#
e&
Men!a#)at "nte" aa# nukleat 'an pr%te"n
0. 7aktor57aktor 8ang )em"engar!&i Akti$ita Antibiotik In 9itro D"antara )e)erapa $a=t%r +an! #e#pen!aru" akt"$"ta ant")"%t"k "n ,"tr%- +an! )er"kut "n" aru '"pert"#)an!kan karena #e#pen!aru" a"l u" : a&
pH l"n!kun!an
)&
K%#p%nen #e'"a
=&
Sta)"l"ta %)at (ant")"%t"k&
'&
Ukuran "n%kulu#
e&
>aktu "nku)a" (Ja4et* 'kk- 2;<7 : 086&
Kotrimoka:ol K%tr"#%ka*%l a'ala uatu k%#)"na" 'ar" ul$a#et%ka*%l 'an tr"#etr%p"n 'ala# per)an'"n!an 9 : 2 ( 611 <1 #!& )er"$at )akter""' 'en!an pektru# kera lua. La!" pula le)" aran! #en"#)ulkan re"ten"- e"n!!a le)" )an+ank '"!unakan untuk )er)a!a" #a=a# pen+ak"t "n$ek" antara la"n pa'a "n$ek" aluran ke#"- aluran =erna - alat kela#"n- 'an pernapaan. E$ek a#p"n!n+a t"'ak er"n! tera'" 'an )"aan+a )erupa !an!!uan kul"t ( eFante#a& 'an !an!!uan la#)un! ( Ta+ 'an Raara - 0110 : 289&
E. Zona Hambat Pen!ukaran *%na a#)at '"!unakan untuk #enentukan kepekaan )akter" pat%!en tera'ap ant")"%t"k 'an 'apat '"lakukan 'en!an ala atu #et%'e +a"tu : #et%'e '"lu" 'an #et%'e '"$u" a!ar. Met%'e '"$u" a'ala #et%'e +an! pal"n! er"n! '"!unakan 'an '"paka" 'ala# penel"t"an "n". Cakra# kerta ar"n! )er""
eu#la tertentu ant")"%t"k '"te#patkan pa'a per#ukaan #e'"a pa'at +an! e)elu#n+a '""n%kula" )akter" u" pa'a per#ukaann+a- ela#a "nku)a" et"ap ant")"%t"k )er'"$u" keluar 'ar" =akra# e#ua ara. at +an! )erat #%lekuln+a t"n!!" eu'a "nku)a" ela#a 27 2< a# pa'a uu 8?C- akan terl"at *%na a#)atan ( *%ne %$ "n")"t"%n& '"ekel"l"n! =akra# '" 'aera tere)ut +an! #erupakan pen!a#)atan pertu#)uan %r!an"#e 'aera tere)ut. *%na a#)atan #enunukkan 'eraat kepekaan ku#an tere)ut tera'ap ant")"%t"k5 ant")"%t"k +an! )eran!kutan. Stan'ar untuk #e'"a tela '" tetapkan 'an u#la %r!an"#e +an! '"!unakan untuk pen!u"an a'ala eua" 'en!an Mac. Farland Standar +a"tu e)ear 2-9 21
7. Uji Zona Hambat -. Biakan bakteri Me'"a a'ala uatu )aan +an! )er"" *at5*at #akanan +an! '"per!unakan untuk #enu#)ukan #"kr%%r!an"#e. /akt%r5$akt%r +an! #e#pen!aru" )akter" 'ala# )"akan a'ala unur #akanan +an! eua"- %k"!en- pH- uu +an! eua"'an u!a aru '"a!a an!an a#pa" terk%nta#"na" ( Ja4et* 'kk- 2;<7: 211&
. )eto'e Di$!i Me'"a +an! '"paka" a'ala Muller H"lt%n A!ar. pa'a #et%'e '"$u" "n" a'a )e)erapa =ara +a"tu: Cara K"r)+ Bauer a& Supen" )akter" '" a#)"l 'ar" )"akan #urn" +an! tela '"re#aakan ela#a 06 a# pa'a #e'"u# pe#)en"an. )& K%l%n" )akter" '" a#)"l 'en!an aru# %e lalu '"#aukkan 'ala# 2 #l larutan NaCl 1-; atau 'en!an a3ua'et ter"l- "n!!a kekeruan tertentu eua" 'en!an tan'ar k%nentra" ku#an. =& Kapa l"'" ter"l '"=elupkan ke 'ala# upen" ku#an lalu '"tekan tekan pa'a '"n'"n! ta)un! "n!!a rata. '& Ke#u'"an #eletakkan kerta a#"r ('"k& +an! #en!an'un! ant")"%t"k '" atan+a'""nku)a" pa'a 8?C ela#a 20506 a#. Ha"ln+a '" )a=a: e& %na ra'"ka #erupakan uatu 'aera '" ek"tar '"k '"#ana a#a ekal" t"'ak '"kete#ukan a'an+a pertu#)uan )akter". $& P%ten" ant")"%t"k '"ukur 'en!an #en!ukur '"a#eter 'ar" *%na ra'"kal !& %na ra'"kal #erupakan uatu 'aera '" ek"tar '"k #enunukkan pertu#)uan )akter" '"a#)at %le ant")"%t"k tere)ut- tetap" t"'ak '")unu. Se"n!!a akan terl"at a'an+a pertu#)uan +an! kuran! u)uratau le)" aran!- '")an'"n!kan 'en!an 'aera '"luar pen!aru ant")"%t"k tere)ut. /. )eto'e 'il!i a. Met%'e '"lu" =a"r- #et%'e "n" #en!ukur ka'ar a#)at #"n"#u# 'an ka'ar )unu #"n"#u#. D"lakukan 'en!an #e#)uat er" pen!en=eran ant"#"kr%)a pa'a #e'"u# =a"r +an! '"ta#)akan 'en!an #"kr%)a u". ). Met%'e '"lu" pa'at- erupa 'en!an #et%'e '"lu" =a"r na#un #en!!unakan #e'"a pa'at(%l"'& (Prat"4" 'kk011<: 2<<52;2&
0. Peng!k!ran Zona Hambat Pen!ukuran *%na a#)at a'ala penentuan 'an pen!ukuran kepekaan uatu )akter" tera'ap uatu %)at- '"#ana ka'ar k%nentra" teren'a #a" #enunuk kan *%na a#)at. Untuk pen!ukuran *%na a#)atan uatu %)at atau
)aan per=%)aan '"ukur 'en!an #en!!unakan #"tar 'ala# ##- '"ukur 'ar" !ar" ten!a *%na a#)at +an! tera'". %na a#)atan +an! tera'" '"tan'a" apa)"la '"ekutar %)at atau )aan per=%)aan #enunukan 'aera ern" e)a!a" *%na a#)at. (Pel=*ar- Can -0117 : 898&
BAB III )ET;DE PENELITIAN A. Tem"at 'an
aktu Penel"t"an Penel"t"an "n" tela '"lakanakan pa'a tan!!al 2522 A!utu 0120
B. )eto'e "enelitian Penel"t"an "n" #erupakan penel"t"an +an! )er"$at 'ekr"pt"$ #elalu" u" la)%rat%r"u# 'en!an #en!!unakan #et%'e '"$u" untuk #elakukan pen!u"an *%na a#)at ektrak 'aun alpukat tera'ap pertu#)uan )akter" Escherichia coli
*. Po"!lai P%pula" pa'a penel"t"an "n" a'ala 'aun alpukat ( Perea !rat""#a $%l"u# ) +an! a'a '" ka4aan Taken!%n- A=e Ten!a
D. Sam"el Sa#pel +an! '"a#)"l a'ala 'aun alpukat +an! t"'ak terlalu #u'a 'an t"'ak terlalu tua )er4arna "au #u'a +an! )er ke'u'ukan 6 n%'u 'ar" pu=uk
E. Teknik Pengambilan am"el Tekn"k pen!a#)"lan a#pel '"a#)"l e=ara purp%",e a#pl"n! +a"tu e=ara tunuk lan!un! pa'a uatu p%%n 'aun alpukat.
7. Alat 'an Ba&an Penelitian 2. Alat +an! '"!unakan
S4a) ter"l- petr"'"- ta)un! reak"- p"net- %e )ulat- la#pu p"r"tuErlen#e+er- )eaker !la- =%r%n!- !ela ukur- )atan! pen!a'uk- k%#p%r !a 'en!an penan!a a"r- =a4an per%l"n- %t plate- t"#)an!an elektr"k- aut%=la,e- %,en 'an "nku)at%r.
0. Baan Daun
alpukat-
Muler
H"llt%n
a!ar
(MHA&-
a3ua'et-
Bar"u#
ul$at
Stan'ar(BBS&- D"k k%tr"#%ka*%l- )akter" E=er"="a =%l"- NACL 1-;- Etan%l ?1.
,. Proe'!r kerja 2. Ster"l"a" Alat a. Alat5alat +an! )er)uat 'ar" ka=a (taan pe#anaan& epert" Beaker @laErlen#e+er- Petr"'"- ta)un! reak"- p"pet ka=a '")un!ku 'en!an kerta u)" 'an '" ter"l kan 'en!an pe#anaan ker"n! 'ala# %,en pa'a uu 271 C ela#a 0 a# ). Me'"a pertu#)uan )akter" '"ter"lkan 'ala# aut%=la,e pa'a uu 202 C ela#a 29 Men"t. =. P"net 'an %e )ulat '"ter"lkan 'enn!an =ara #e#)akar pa'a la#pu p"r"tu a#pa" p"ar. '. P"pet tete '"ter"lkan 'en!an etan%l ?1.
0. Pe#)uatan Me'"a Muller H"llt%n A!ar (MHA& A#)"l MHA e)an+ak 0-16 !ra#- ta#)a a3ua'et e)an+ak 71 #l ke#u'"an #auk kan 'ala# Erlen#e+er- a'uk 'en!an rata 'an panakan a#pa" #en'"'" ke#u'"an ter"l 'ala# aut%=la,e pa'a uu 202 C ela#a 29 Men"t- tun!!u "n!!a 69 C (MHA '"'"n!"nkan a!ar t"'ak tera'" k%n'ena" a"r pa'a aat penuan!an& lalu )a!"kan ke 'ala# petr"'"-
3. Pe#)uatan Supen" Bakter" Escherichia coli
A#)"l k%l%n" )akter" E=er"="a =%l" 'en!an #en!!unakan %e )ulat ke#u'"an upen"kan ke 'ala# ta)un! ta)un! reak" +an! )er"" NaCl 1.; ter"l 21 #l- )an'"n!kan 'en!an BSS.
6. Pe#)uatan Cakra# Buat =akra# 'en!an #en!!unt"n! kerta ar"n! 'en!an 7 ##. Cakra#5 =akra# tere)ut '"#aukkan 'ala# ta)un! 4a'a ke#u'"an '"ter"lkan 'ala# %,en pa'a uu 271 C ela#a 0 a#.
9. Pe#)uatan Ektrak Daun Alpukat 'en!an =ara #eera" : a. Se)an+ak 211 !ra# alpukat ker"n! +an! tela '"raan! kaar '"#aukkan ke'ala# Erlen#e+er- ke#u'"an '"tuan!" ?91 #l etan%l ?1- '"tutup 'an '")"arkan ela#a 9 ar" terl"n'un! 'ar" =aa+a- a#)"l )erulan!5ulan! '" a'uk. ). Setela 9 ar" ar" '"erka" 'en!an ka"n $lanel- a#pa- '"pera- ke#u'"an a#pa tere)ut '" ta#)a =a"ran pen+ar" e=ukup n+a-'"a'uk 'an '"erka" "n!!a '"per%le ar" e)an+ak 2111 #l =. Beana '"tutup- '")"arkan '"te#pat euk- terl"n'un! 'ar" =aa+a- ke#u'"an '"enap tuan!kan ela#a 0 ar" '. Uapkan #aerat 'ala# =a4an p%rel"n 'en!an pe#anaan '" ata penan!a a"r "n!!a '"per%le ektrak kental (S+a#un" 0119:097&. 7. U" %na Ha#)at: a. S"apkan Bar"u# ul$at Stan'ar (BSS& ). Se'"akan MHA plat. =. S"apkan '"k a#pel 'en!an =ara p%t%n! kerta ar"n! )er)entuk )ulat 'ena!n '"a#eter 7 ## '. S"apkan upen" Escherichia coli 'en!an #en!!unakan %e )ulat a#)"l k%l%n" )akter" Eschericia coli 'an upen"kan ke'ala# ta)un! reak" +an! )er"" NaCl 1-; ter"l-)an'"n!kan 'en!an (BSS&
e. S4a) upene )akter" keeluru per#ukaan MHA plat 'en!an #en!!unakan 4a)teer"l 'en!an ara pen!uapan te!ak luru atu a#a la"n- ara perputaran #e#)entuk u'ut ;1. $. Maukkan kerta =akra# 'en!an '"a#eter 7 ## +an! tela '" )aa" 'en!an ektrak 'aun alpukat.. !. Se)a!a" =%ntr%l !unakan '"k k%tr"#%ka*%l 'an a3ua 'et +an! '"letakkan pa'a per#ukaan MHA plat 'an atur arak antar '"k a!ar t"'ak terlalu )er'ekatanke#u'"an '"tekan 'en!an p"net ter"l a!ar #elekat. . Setela elea" #aka MHA plat tere)ut '" "nku)a" pa'a uu 8? C ela#a 06 a# '" 'ala# "nku)at%r. ". Setela 06 a#- a#at" *%na a#)at +an! tera'". . Ukur '"a#eter *%na a#)at +an! a'a 'en!an #en!!unakan #"tar 'ala# #"ll"#eter. k. Pen!eraan '"lakukan e)an+ak 8 kal".
H. Teknik Analia Data Data +an! '"per%le '"a"kan 'ala# )entuk ta)el +a"tu a"l pen!ukuran '"a#eter
*%na a#)at ektrak 'aun alpukat tera'ap pertu#)uan )akter"
E=er"="a =%l" 'ena!n '"k ant")"%t"k k%tr"#%ka*%l e)a!a" =%ntr%l p%"t"$ erta a3ua 'et e)a!a" =%ntr%l ne!at"$.