HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA KULTURA SAILA
PROBA IDATZIA AZTERKETA EREDUAK
PROBA IDATZIA
AZTERKETA EREDUAK EGAren proba idatzia zelakoa den erakusteko, laugarren eredu bat bildu da hurrengo orrialdeetan. Ariketa ia guztiak (testuak, galderak, esaldiak) erabilitakoak dira, hots, proba batzuetan agertu diren ariketak dira, benetakoak, eta ereduotan nahasian eskaintzen dira. Proba idatzia osatzen duten bi atalak bata bestearen atzean jarri dira, baita 2. atala egiteko behar diren orri solteak ere, proba bere osotasunean erakustearren. 1. atalari,
amaieran,
erantzun-orria gehitu
zaio, erantzunak
horrelako orri batean markatu behar baitira azterketa egunean. Eta orri horren ifrentzuan ariketen erantzunak bildu dira, baita Esaldiak
berridaztea ariketarenak ere. Proba idatzia zelakoa den jakin nahi duten kandidatuentzat baliagarriak izango direlakoan eskaintzen ditugu.
2014, otsaila
EGA Azterketa Batzorde Ofizialeko Zuzendaritza
1 HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA KULTURA SAILA
Azterketa eredua – 4
A
Proba idatzia | Lehenengo atala
Izena
................................................................................
Deiturak
................................................................................
Elkarrizketa-testua
Ulermena
Lexikoa Irakurmena
LEHENENGO ATAL HAU egiteko denbora: ordubete eta bost minutu. Barruan erantzun-orria daukazu. Orri hori irakurgailu optiko bidez zuzenduko da. (Erantzun-orria betetzearekin era horretako zuzenketari onespena ematen diozu)
Erantzun okerrengatik ez da punturik kentzen. Hurrengo laukian, ariketak, puntuazioak eta denbora-banaketa:
Puntuazioa
Puntuazioa
Proposaturiko
gehienez
gutxienez
denbora
Elkarrizketa-testua
5
—
10 min
Lexikoa
5
—
10 min
65
40 min
min
PROBA IDATZIA
1. atala
Irakurmena
10
—
5 min
Erantzun-orria betetzeko
2. atala
Iritzi-artikulua
10
Idazkia
10
Esaldiak berridaztea
10
10 —
30 min
120
25 min
min
15 min
Egindakoa gainbegiratzeko Guztira
50 min
50
27
3h 5 m
ELKARRIZKETA-TESTUA
│ EREDUA—4 │
Testua osatzeko, aukeratu hutsuneetan zer jarri. Markatu aukeratutakoak erantzun-orrian: zenbaki bakoitzean, dagokion laukitxoa (A-B-C). Erantzun-orri hori zuzenduko da; ez orrialdeotako markak.
AULKI-JOKOA
B
―
1
eldurtia zelako fusilatu zuten hura.
― Ez ezak kirtenkeriarik esan, Eutimio. Aditzen? Bazekiagu ondo hi non henbilen garai hartan: “ausartekin” Espainia defendatzen; herriko plazan ez hindugun ikusi, behintzat. ― Eta hi bertan hengoen, ala? ― Eliz barrenetik ikusi nian. ― ..............1........ Hik dena ikusi huen eliz barrenetik: Kantoieta hartu zuen gizona, fusilamenduak... Eta beste guztiok zer gintuan, …………2…..? ―Martiñak ere ikusi zian herria hartu zuen gizona. Kantoieta tomada! esan zian; bizikletaz hartu zuan herria. ― ………………3………Txalupan etorri zitunan-eta Olaetatik! ― Eutimio, hi ihes eginda hengoen ordurako: hik ez huen ezer ikusi. ………4…………. ― Baina, nola hartu zinan, ba, herria gizon bakarrak? ― Gizon bakarrak hartu zian, ba; eta …………5………gainera. Kantoieta hartu, buelta erdia eman eta bizikletan alde egin zian, etorri bezala. ― Eta nolatan etorri zen Basustatik, konkista ekialdetik hasi bazuten? ― Ahaztu egin zitean. ― Ahaztu? ― Ez zitean ikusi. ― ……………6……………………. ― Kantoieta! Olaetatik mendiz joan zituan Basustaraino, Gurutze gainetik, eta Kantoieta, ……………7………., erdian ahaztu zitean. Basustan eman omen zietean abisua, eta gizon bat bidali zitean Kantoieta hartzera, Peugeot markako bizikleta batean. ― Teresak ez dizu gezurrik esaten, Eutimio, neu ere bertan nengoen. Ordutik dago pintura gorria plazan. Gizon batzuk txalupa pintatzera zihoazen, eta frankista hark airera bi tiro egitean, pintura poto bat lurrera erori zitzaien. ― ……………8………, Marti! Hori ez al da, ba, txurreroaren odola?
― Ez, txurreroa frontoian fusilatu zuten. ― ........................9............... zelako. ― Ez lerdokeriarik esan! Hura gizon ausarta zuan. ― Eta zergatik egin zioten, orduan, tiro, e, Teresita? ― Beldurtia zela pentsatu zutelako.
― Horixe, ba! ― ........................10..............
2
3
4
5
A
Baita zera ere! B Hik bai dakiala! C
Kuxkuxero halakoa!
A B
gorrak ezinduak
C
itsuak
A
Begi bistakoa den hori!
B C
Zer esaten den? Egia biribila den hori!
A
Hala bizi izan haiz beti!
B
Itsuen herrian, begibakarra alkate!
C
Itsu-itsuan hartu izan duk dena beti!
A
amorru biziz arrapaladan C lasai asko B
6
A
7
A
8
A
Zergatik? B Ikusi, zer? C Zer dela eta? han zegoenez B han zelakoan C zenik ere Zer egingo diogu, ba Ene, ba C Zer diozu B
9
10
A
Gezurti amorratua B Kakati hutsa C Iraultzaile ezaguna A
Jakina! Hala behar, nonbait! C Ez duk gauza bera! B
Uxue Alberdi, Aulki-jokoa, Elkar
LEXIKOA
│ EREDUA—4 │
Aukeratu hitz horien baliokidea, testuinguruko esanahia kontuan harturik. Markatu aukeratutakoak erantzun-orrian: zenbaki bakoitzean, dagokion laukitxoa (A-B-C-D). Erantzun-orri hori zuzenduko da; ez orrialdeotako markak.
IPUIN BATEAN BEZALA
K
armele eta Sarari entzundakoaren arabera, aiurri (11) bortitzeko emakume zorrotza zen haien ama Pantxike, mihian eztena (12) noiznahi erabiltzen zuena, aurrez aurre jartzen zitzaionaren kontra, baina bazirudien emakume eskuzabala zela aldi berean, bere aldekoen artean. «Behin berekotzat (13) bazaitu, guztia emango dizu. Eta oilalokak txitoa bezala defendatuko zaitu», esan zidan Karmelek behin batean. Erantsi zuen: «Baina bestela…». Arestian (14) poeta despistatuaren topikoaz mintzatu naiz, eta Sara eta Karmeleren amaren nortasuna mugatzeko (15) ez letorke gaizki beste topiko bat erabiltzea. Beste esparru (16) baten barnean, jakina. Izan ere, emakume hura Donibanekoa zen eta, beraz, herri arrantzari bateko alaba, topikoaren baldintza guztiak betetzen zituena. Eta ez zituen medikuak famatzen (17). Hartaz loriatzen baitzen, hain zuzen ere: bizitza osoan medikutara joan ez izanaz.
Berbena-belarrekin eta pasmo-belarrekin konpondu izan baitzituen, antza, ordu arteko gaitz guztiak. Guztia nuen, beraz, aurka. Baina ni ere ez naiz, buruan sartzen zaidanean, atzera egiten duten horietakoa. Eta, hala, goiz batean premiazko bisita bat egin behar nuela profitaturik (18), haren etxera joan nintzen. Berak ireki zidan atea. Ene garaiera zuen arren, emakume zabala zen. Mardula. Betea. Noizbait ikusi izan nuen, baina ez zidan horrelako inpresiorik eragin: bertatik bertara (19) ikusi ez nuelako, beharbada, orduan bezala. Izan ere, hura zen, hura, emakume puska! (20) Ehun kilo inguru izango zituen. Deblauki, arrain txiki bat bezala sentitu nintzen, kabuxa bat besterik ez, balearen aurrean. J.M. Irigoien Ipuin batean bezala. Elkar, 2002 (Moldatua)
A
B
C
D
11
ahalmen
ezaguera
adore
izaera
12
bultzada
pozoia
eztanda
lardaska
13
bere kidetzat
berebizikotzat
berekiko
bere kasa
14
Aspaldi
Duela gutxi
Areago
Apur bat
15
sortzeko
moldatzeko
murrizteko
zehazteko
A
B
C
D
16
babesleku
eremu
ezpal
hesi
17
goraipatzen
hobesten
saritzen
jasaten
18
proposaturik
antolaturik
abiaturik
baliaturik
19
bat-batean
bertan behera
hurbil
berehala
20
purtzila
baldresa
tzarra
maratza
IRAKURMENA
|
TESTU
│ EREDUA—4 │
LABURRAK
Irakurri hurrengo hiru testuak eta aukeratu erantzun zuzenak. Markatu aukeratutakoak erantzun-orrian: zenbaki bakoitzean, dagokion laukitxoa (A-B-C). Erantzun-orri hori zuzenduko da; ez orrialdeotako markak.
ISPILUARENAK
G
ure begiek ikusten dutena ikusten dutela, buruak hausnarketa egin behar izaten du, zuzena den pentsabidean huts egin nahi ezean. Behin Liernin Joxerra Garziak ispilu hura eskuetara eman zioenean, Lazkao Txikik hiru bertsotan kantatutakoaren tankerakoa kontatzen omen da Txinan ere. “Neri begira hortik daduzkak alperrikako bi begi: hik ez nauk, noski, ni ikusiko, bainan nik ikusten haut hi”. Bertsoak hitz lau eta mutil zaharra ama xahar ordeztuta, hori bai. Asteazkenero bezala, senar nekazaria hirira arroza saltzera bazihoala eta, etxekoandre artean gazteak orrazi bat ekar ziezaiola esku zion. Joan da gizona, saldu ditu arrozak eta, asteroko moduan, zurrutean egin du pixka bat lagun zaharrekin. Atzera etxera itzultzerakoan, andreak zerbait eskatu ziola bai, gogoan zeukan. Zer demontre, ordea? Ezin inola arraio burura ekarri. Esku hutsik ere ezin joango zela ba eta,
emakumezkoentzako denda batera jorik, ispilu bat erosi eta harekin bueltatu zen herrira. Etxera sartu orduko, andreari ispilua entregatu eta sorora irten zen bere lanetara. Emaztea, berriz, bere-berehala ispilura begirabegira jarri eta... zer eta negarrez hasi ez zen, ba, aienez beterik? Ama ez zuen aparte, alabasuhiekin bizi zen eta. Alaba bihotzekoa negarra dariola ikusita, ea zergatik zegoen ba, galdetu zion, gisa errukarri hartan negarzotinka? Alabak ispilua eman zion eskura, esanez: “Gure gizonak beste emakume bat ekarri du, ama; beste andre bat prantatu du etxean. Ai ene!” Amak, orduan, ispilua hartu, ispilura begiratu, ispilukoa ikusi eta: “Ez daukan zertan kezkaturik, neska –esan zion–; zertan kezkaturik ez daukananez. Arrunt zaharra dun, azal zimurtzen ere hasita zagon eta!” Jesus Mari Mendizabal DV, 2010/10/09 (Moldatua)
ISPILUARENAK 21
22
“Neri begira hortik daduzkak alperrikako bi begi...” A
Lazkao Txikik botatako bertso baten zatia da, mutil zahar batek amona bati kantatutakoa.
B
Txinan bada antzeko kontakizun bat, baina ispiluan islatzen dena, mutila beharrean, ama xaharra da.
C
Ispiluari botatako bertso zatia da, eta dio ispiluaren begiek ondo ikusten dutela amona.
Senar nekazaria hiritik bueltan etxera zetorrela A
Eskatutakoa ez, baina ispilu bat erosi zion emazteari.
B
Bat-batean emazteari eskatutako ispilua erosi behar ziola bururatu zitzaion.
C
Asteroko moduan, lagun zaharrekin mozkortu eta esku hutsik joan zen emaztearengana.
SOILIK URTEAN BEHIN, TXIKITAN BEZALA
A
zken orduak noraezean igaro ditudala aitortu beharrean nago. Gogoan dut txikitan gurasoekin eta ahizparekin eguna pasatzera etortzen ginenekoa. Jendea nonahi, eta guztiek airean eramaten ninduten; ez nintzen inoren gerripera heltzen, soilik ni bezalako gazte «engainatuei» begiratu ahal nien begietara, hankapeka amaren eskuari helduta borrokan aritzen nintzen bitartean. Gazte «engainatuak» ginela diot ez ginelako gai (pentsatzen dut ni bezala bat baino gehiago ibili izan dela garai batean asper-asper eginda jende artean) aurrean genuenaz gozatzeko. Urrun geratzen zitzaizkidan niri ahizpak erosten zituen liburuak, edo erakusmahai bateko liburu erakargarri baten azalari begira egonda saltzailearen eta eroslearen arteko elkarrizketak. Tamalez, beste mundu bat zen niretzat. Urtean behin joaten ginela nekien soilik eta hura, edozein egunetan joanda ere, jendez gainezka egoten zela. Zorionez, esan beharra daukat, aurreko eraikina, karpa edo kokalekua ezagutzeko aukera izan nuela (askotan, gehiegitan akaso, gertatu izan baitzait ni baino
│ EREDUA—4 │
zertxobait helduagoak direnek bizi dituztenak gozatzeko aukerarik gabe geratzea). Orain, beste modu batera ikusten ditut gauzak. Gauza batzuk ulertzeko gai naiz, eta haiei zukua ateratzen ere saiatzen naiz. Hala ere, ez dut uste ez literaturan ezta musikan ere zerbait ulertzen duen gizabanakoa naizenik. Ezjakina izanda ere, Durangoko Euskal Disko eta Liburu Azokari hamaika bira ematea egokitu zait azken bost egunetan eta gauza bakar batekin itzuli naiz etxera; liburuak liburu eta diskoak disko, euskal kulturaren topaketa izateagatik bere xarma izateaz gain, urte osoan ikusi ez dituzun lagunen topaleku ere badela eta, beharrean dagoen altxorraren alde diru apur bat utzi ondoren, Plateruenan garagardo eder bat hartzea baino gauza hoberik ez dagoela. Azken finean, txikitako oroitzapenetara itzulita, ustekabean jende artean aurpegi ezagunekin bat egiteak sortzen duen zirrara ere urtean behin errepikatzen da, hori bai, amaren eskuari helduta joan gabe. Jesus Mari Mendizabal, Diario vasco
SOILIK URTEAN BEHIN, TXIKITAN BEZALA 23
24
25
Zergatik dio gazte engainatuak zirela? A
Asper-asper eginda ibiltzen zirelako, inoren gerripera iritsi ezinik.
B
Jendeak eskutik heldu eta airean eramaten zituelako.
C
Gazteegiak zirelako begi-bistan zutenaz gozatzeko.
Txikitako oroitzapenekin alderatuta, zer aldatu da? A
Orain jada ez dela ezjakina euskal literatura eta musika gaietan.
B
Lehen uler ezin zitzakeen hainbat alderdi orain ulertzeko gauza dela.
C
Gauza batzuk ulertu arren, ez dela horiei zukua ateratzeko gai.
Artikulugilearen ustez, zerk eragiten die zirrara Durangora joaten direnei? A
Bereziki liburu eta diskoez gozatzeko aukerak.
B
Jende ezagunarekin tabernaz taberna ibiltzeko aukerak.
C
Denboraren joanean ezagututakoekin elkartzeko aukerak.
IRAKURMENA
F
|
TESTU
│ EREDUA—4 │
LUZEA
HENRIKE III.AREN BURUA
rantziako Iraultzan desagertu zen Nafarroako Henrike III.a erregearen burua. Duela bi urte herritar batek aditu talde bati eman, eta erregearena dela baieztatu dute. Frantziako herritar batek bere etxeko armairu batean gordetako buru baltsamatua Nafarroako errege Henrike III.arena da (1553 -1610). Hala ziurtatu du aditu talde batek. Philippe Charlier hileta historikoetan aditua den mediku espezialistak zuzendutako hemeretzi laguneko taldeak egin du aurkikuntza. Burua erretiroa hartua zuen gizon batek gordea zeukan etxeko armairu batean. Adituen esanetan, «egoera onean dago» hura gordetzeko emaitza onak ematen zituen baltsamatzeko teknika italiar bat erabili zelako. Momifikatutako buruari goiko ezpainaren ezkerraldean ebaki bat antzematen zaio. Adituen arabera, 1594an Jean Chatelek erregea erailtzen saiatzean emandako labankadaren zauria izan liteke. Baltsamatutako buruak badu belarrian zulo bat ere. Horrek adierazten bide du Henrike III.ak garaiko gortean belarritakoak eramateko moda jarraitzen zuela. Buruak begiak erdi itxiak ditu, eta ahoa erdi zabalik, eta oraindik baditu ile eta bibote hondarrak. Philippe Chartierrek gidatutako aditu taldearen ikerketa British medical Journal aldizkariak argitaratu zuen. Ikerketaren arabera, hil zen unean erregeak kataratak zituen, arazo asko haginetan eta artrosia nozitzen zuen. Henrike III.a erregea Parisko Saint Denis basilikan lurperatu zuten 1610ean, baina 1793an Frantziako Iraultzaileek haren hilobia arpilatu egin zuten. Besoak eta burua moztu zizkioten, eta gorpuzkinak nonahi barreiatu. Frantziako Iraultzaren ostean erregearen atalak hainbat herritarren etxeetan agertu ziren: hezurrak, behatz bat, ileak... Baina burua ez. 1919an Dinard izeneko zaharki erosle batek erosi zuen
burua enkante batean, hiru liberaren truke. Henrike III.aren burua zela zioen arren, inork ez zion sinetsi. Parisko Louvre museoak ere ez zion onartu nahi izan. Zaharki eroslea hiltzean, 1940an, desagertu egin zen berriro ere burua, duela bi urte erretiroa hartua zuen gizon baten etxean berriro agertu zen arte. 1955etik etxean gordea zuen, eta etxekoek ere ez zuten horren berri. Gizonak Chartierren esku utzi zuen burua, eta gaurko teknika aurreratuei esker jakin ahal izan da norena den.
Nafarren erregea Henrike III.a, nafarren erregea lehenik eta ondoren frantziarren erregea izan zena, Pauen jaio zen 1553an, eta Parisen hil zuen Francois Ravaillac katoliko sutsuak, labankadaz, 1610ean. Nafarroako errege-erreginen dinastian, Henrike III.a zuen izena, eta Antonio Borboikoaren eta Albreteko Joanaren semea zen. 1572tik 1610 arte izan zen Nafarroako Erresumako errege. 1584an, berriz, Frantziako Erresumako errege ere bihurtu zen Henrike IV.a izena hartuta. Errege zintzoa goitizenarekin ezagutzen zuten garaikideek, egoera tamalgarrian bizi ziren herritarren bizitza hobetzen saiatu zelako. Errege horrek esana omen da «laborari guztiek oilasko bat izan behar dute igandero lapikoan». Hala ere, askoz ezagunagoa izan da Frantziako koroa hartzeko unean egin zuen aitorpena: «Parisek merezi du, bai, meza bat». Henrike III.a, protestantismoan hazitako erregea izan baitzen, Frantziako liskar erlijioso-politikoetan guztiz murgilduta egon zen; horregatik, bere bizitzan behin baino gehiagotan egin zioten eraso. Eta, halako batean, hil egin zuten.
Irene Arrizurieta Berria (Moldatua)
Irakurri aurreko testua eta aukeratu erantzun zuzenak. Markatu aukeratutakoak erantzun-orrian: zenbaki bakoitzean, dagokion laukitxoa (A-B-C-D).
HENRIKE III.AREN BURUA 26
27
28
29
30
Nafarroako Henrike III.a erregearen burua A
Philippe Charlier adituak zeukan gordeta, bere etxeko armairu batean.
B
onik atera dute, mediku espezialista batek eta haren lantaldeak baltsamatzeko teknika italiar bat erabilita.
C
Philippe Charlier-ek eta haren lantaldeak aurkitu zuten, British Medical Journal aldizkariaren arabera.
D
egoera onean aurkitu dute, hura gordetzeko erabili zen baltsamatze teknikari esker.
Erregearen buruaren itxuraz eta egoera fisikoaz testuak dio A
Jean Chatelek emandako labankadaren ondorioz, ebaki bat duela ezkerreko belarriaren goiko aldean.
B
ahoa erdi zabalik, begiak erdi itxita, eta ilean eta bibotean hondarrak zituela.
C
garai hartan ohikoa zenez, belarrian zulo bat duela, belarritakoa eramateko.
D
kataratak zituela, eta hagineko minez eta artrosiaren oinazea jasanez igaro zuela bizitza.
Zer gertatu zen erregearen hilobiaz eta gorpuaz? A
Frantziako Iraultzaileek haren hilobia hartu eta suntsitu egin zuten erregearen gorpua.
B
Erregearen gorpuzkinak herritarren etxeetan sakabanatuta zeuden, Frantziako Iraultzaren aurretik.
C
Pariseko Louvre museoan ere ezkutatu nahi izan zuten erregearen burua.
D
Pariseko Saint Denis basilikan lurperatu zuten erregea 1610ean, haren burua izan ezik.
Erregearen burua eskurik esku ibili zen, A
eta Frantziako Iraultzaileek ere izan zuten gordeta, urte askoan, XX. mendera arte.
B
eta 1955etik gaur arte, erretiroa hartutako gizon batek izan du etxean, ezkutatuta.
C
baina azken urteetan Philippe Chartierrek izan du burua, etxean ondo gordeta.
D
eta Dinard zaharki-eroslearen etxean agertu zen duela bi urte, 1919tik han egon ostean.
Henrike III.aren jatorriaz eta izaeraz, berriz, testuak dioenez, A
Antonio Borboikoaren eta Albreteko Joanaren semea zen, Nafarroan jaioa eta Parisen hila.
B
errege zintzotzat hartzen zuten, herritar pobreenen alde egin baitzuen, astero oilasko bat emanez haiei guztiei.
C
katolikoa zen Nafarroako errege izan zen garaian, Frantzian, ordea, protestantismo giroan murgildu zen, eta horregatik hil zuten katolikoek.
D
jatorriz protestantea zen, eta bi erresumatako errege izan zen: Nafarroakoa eta Frantziakoa.
Amaitzen duzunean:
Konprobatu ariketetan aukeratu dituzunak erantzun-orrian markatu dituzula. Guztira, 30 item dira: 1-30.
Sartu erantzun-orria koadernotxo honen barruan eta jaso eskua. Gelako arduradunek azterketaren 2. atala emango dizute.
Erantzunak
Eredua - 4 AAG ariketak
Elkarrizketa testua
Lexikoa
Irakurmena
1A
6B
11 D
16 B
21 B
26 D
2C
7C
12 B
17 A
22 A
27 C
3B
8C
13 A
18 D
23 A
28 A
4A
9B
14 B
19 C
24 B
29 B
5C
10 C
15 D
20 C
25 D
30 D
Esaldiak berridatzi (2. atala) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Urpekari lanetan urteak emanda ere,( eman baditu ere) nekez ohitzen /-tuko da inor (norbait) zabor horiek itsasoaren hondotik ateratzen / tzera. Eginahalak egin zituen Anek bere ardurapean zeuden (guzti)ak egoeraren arriskuaz ohar ez zitezen. Zerk eraman zintuen hainbeste maite zenuen auzotik eta herritik bat-batean alde egitera? Gripearen garairik txarrenean, erietxe txiki hori ez zen gai izan kutsatuen uholdeari aurre egiteko. Basoan galduta zebilen ume txikia bere txabolan geldiarazi zuen artzainak gurasoak etorri arte. Ahalik eta gutxien gastatu arren, ez dakit gai izango (ote) garen gure zor guztiak kitatzeko. Dickens-ek gaitasun handia du / zuen pertsonaien bizipenei buruz(ko) jakin-mina pizteko. Etxegintzan hasi denetik Goierriko lantegi horrek ez du (lortzen) garai batean adinako irabazirik (lortzen). Zenbat eta ezjakinago(a) (izan), (orduan eta) ausartagoa izaten omen da hizlari harroa. Nekez aurkituko dugu XXI. mendeko hasiera honetan Internetek eragin duen baino iraultza handiagorik.
2 HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA KULTURA SAILA
Azterketa eredua-4
Proba idatzia | Bigarren atala
Azterketa-kodea Anonimotasuna babesteko Idatzi azterketa–kodearen zenbakiak:
Idazlan luzea
Idazmena
Idazlan laburra Esaldiak berridaztea
BIGARREN ATAL HAU egiteko denbora, gehienez: ordubete eta 50 min. Barruan lau orri solte dauzkazu. Idatz itzazu kodeak adierazitako laukietan. Guztira, bederatzi dira. Kode gabeko orrialdeak ez dira zuzenduko.
Hurrengo laukian, ariketak, puntuazioak eta denbora-banaketa.
Puntuazioa
Puntuazioa
Proposaturiko
gehienez
gutxienez
denbora
Elkarrizketa-testua
5
—
10 min
Lexikoa
5
—
10 min
65
40 min
min
PROBA IDATZIA
1. atala
Irakurmena
10
—
5 min
Erantzun-orria betetzeko
2. atala
Iritzi-artikulua
10
Idazkia
10
Esaldiak berridaztea
10
10 —
30 min
120
25 min
min
15 min
Egindakoa gainbegiratzeko Guztira
50 min
50
27
3h 5 m
IDAZLAN
LUZEA ETA LABURRA | Ohar orokorrak | 1.
Bina gai dituzu aukeran. Bakoitzean bat hartu behar duzu eta garatu.
2.
Ebaluatzean, honakoak izango dira ardatz:
1.
Atazaren zehaztasunak betetzea (laukietan adierazitakoak) Hizkuntz aberastasuna / egokitasuna / zuzentasuna
Baliogabetu egingo dira pasarte eginak (sarrera, amaiera edo lerrokada aurrez prestatuak, orokorrak), gaiarekin edota agindutakoarekin (enuntziatua) lotura zuzenik eta argirik ez dutenak.
1.
Oharra: anonimotasuna babesteko, idazlanetan ez ipini zure benetako daturik (izen-deiturak, helbidea...)
IDAZLAN
LUZEA
| Iritzi-artikulua | Argibideak |
Hartzen duzun gaia garatzeko iritzi-askatasuna duzu. Baina, beti ere, jokatu begirunez: saihestu jarrera sexistak, homofoboak, arrazistak, erlijioen aurkakoak...
Atazaren zehaztasunak NORI ZUZENDUA TESTU MOTA MOLDEA HITZ KOPURUA
Bete beharrekoak
Informazio aldizkari bateko irakurleei Iritzi artikulua Euskara batua Gutxienez 250 hitz (tintaz)
TESTUAK IZAN BEHAR DITUEN OSAGAIAK:
IDAZLAN
Gaiaren sarrera edo aurkezpena. Dosierrean, GIDOIRAKO laukian proposatutako ideia batzuk. Horiek osatu, konparatu, erlazionatu... Adibideak, garatu dituzun argudioak edo ideiak osatzeko. Amaitzeko, aukeran: 1. konklusioa, garrantzizkoena laburtzeko 2. proposamena, arazoa hobetzeko
LABURRA | Gutuna edo gogoeta | Argibideak |
Moldea, aukeran, hartzailearen arabera: batua / euskalkia* / hika* / berorika* *Maila jasoan. EZ lagunarteko ―hizkeran bezala‖ (fonetismoak, hitzen kontrakzioak...). Eta ortografia zuzena.
Atazaren zehaztasunak
Bete beharrekoak
NORI ZUZENDUA Ezezagun bati / adiskide bati / norbere buruari TESTU MOTA Gutuna / mezua / txosten laburra / gogoeta / kronika MOLDEA Euskara batua / euskalkia* / hika* / berorika* *Aukeran, hartzailearen arabera, beti ere maila jasoan HITZ-KOPURUA Gutxienez 150 hitz (tintaz) TESTUAK IZAN BEHAR DITUEN OSAGAIAK:
Agindutakoari erantzuna / oinaren jarraipena Testuingurua kontuan harturik, egilearen ikuspuntua Molde sinesgarria: pertsonala, tonu egokia... Amaiera egokia
Orrialde honetako lerro hauek zirriborro gisa erabil ditzakezu: gidoia egiteko, zure apunteak biltzeko... Lerro horietan idatzitakoa ez da zuzenduko.
Zirriborroetarako lerroak
Zirriborroetarako lerroak
IDAZLAN
LUZEA
| Iritzi-artikulua |
Gazteak atzerrira
Gidoirako Atzerrian,
aukera
Familiatik, herritik urrun
Abentura
eta ezagutza aberatsa. Beste herri eta bizimodu batzuk
Babesik ez: kezkak, bakardadea, zailtasunak...
Gero itzultzeko, curriculum
Injeniariak, zientzialariak... Profesional bikainak atzerrira.
Soldata
Bizimodu bitxiak
batzuk
Beste hizkuntza batzuk ikasi beharra
lagunen esperientzia ona
Hainbat lagunen esperientzia txarra
zabalagoa
Europar Batasuna: Batasuna
gazteen langabezia 2010 Europar Batasuneko langabezia-tasa 15-24
15-24 urteko gazteak urtekoen artean %etan % 4,4
Herbeherak Austria
eta prestakuntza sendoagoa
Eurostat
5,1 6,7
Alemania Suedia
7,8
Fitlandia
7,9
handiagoa, lan baldintza erakargarriagoak
8,3
Belgika Italia
8,7
EB
9,6
Frantzia
9,8
EAE
10
Portugal
Beste
11
Espainia
20,6 0
5
10
lan
15
20
25
ikasi
hizkuntza
Hainbat
““HHeem meenn eezz la lannik ik,, eezz eeto tork rkizizuunn fifinnkkooririk… k…
garestia,
NNiriree aame mets tsaa?? AAle lem maannia iara jo ra joate aaggia iann bbeetitikko.” ateaa,, o.”
ohitura
IDAZLAN
LUZEA
| Iritzi-artikulua |
Organoak ematea
Gidoirako Giltzurrunak, bihotza, gibela... Familia, baimena emateko, gaixoren bat zain
unerik txarrenean
Auto
Transplanterako
Transplantean,
Arazoak:
Irizpide
Zurrumurrua:
istripuak, ezbeharrak... beste norbaiten mesederako hainbat kide: sendagile-erizainak, polizia, aireportuetako langileak, anbulantziak... g a r b i a k : hartzailearentzat doan, emaileak baimendua, inor diskriminatu gabe...
baliagarri: gorpuen organoen %1 baino ez errefusa, nekeza...
bateraezintasuna, postoperatorio
Hirugarren munduan, organoak saldu eta lapurtu
Zenbait
s inesker a aurreiritzi, oztopo
Transplantea egin ala ez: gaixo askoren bizia jokoan
e ta
bihotza giltzurrunak
gibela urdaila hesteak pankreasa kolona
Emaile izateko: baimena bete eta sinatzea
IDAZLAN
LABURRA
Gutuna
Gutuna Entseguak egiteko lokal eske Egoera: Musika talde bat. Entseguak garajean, eta auzoko lagunak kexu. Ez duzue nora joan ezta dirurik ere. Beste herri batzuetan badira musika taldeentzako lokalak eta zuen herrian ez. Herriko Udalari lokalen bat eskatzea erabaki duzue.
ENTSEGUAK EGITEKO LOKALA ESKATZEKO GUTUNA Nork: zuen musika taldearen izena Nola: posta elektronikoz edo postaz Zer:
entseguak egiteko LOKALA ESKATZEA
Nori zuzendua: Udaleko Gazteria Saileko zinegotziari Aintzat hartzekoak: nor zareten, arazoak, beharrak, herriko kultur giroa suspertzeko asmoa, beste herri batzuetako egoera, zertarako prest ..., bukaerako agurra Hitz-kopurua: gutxienez 150 hitz
Zumaian, 2013................... Agur t´erdi:
IDAZLAN
LABURRA
Gogoeta
Gogoeta Nola aldatuko zenuke mundua zeure esku balego?
“Iragarpenek esandakoa baino arinago ari dira urtzen Groenlandiako eta Antartikako izotz geruzak, NASAk egindako ikerketa baten arabera” “28 urteko emakumea kalean hil da, ustez bikotekide ohiak sartutako labankada baten ondorioz. Polizia hiltzailearen bila ari da” “ Euskal Herriko gazten % 20 langabezian”
Errealitatea tristea eta gogorra iruditzen zaizu. Une batez begiak itxi eta, zure irudimena aske utzirik, zure ingurua, zure mundu perfektua nolakoa litzatekeen ikusten hasi zara... Nori zuzendua: zeure buruari egindako gogoeta Baldintza: abiapuntua izan dadila ondoko esaldia. Alegia, hori idazten hasi eta horri eman jarraipena. Hitz-kopurua: gutxienez 150 hitz
Begiak itxi eta ametsetan, mundua aldatu egingo nuke.
Amaitzen duzunean:
Konprobatu kodeak idatzi dituzula adierazitako laukietan. Guztira, bederatzi dira. Kode gabeko orrialdeak ez dira zuzenduko.
Ordenatu orri solteak eta sartu koadernotxo honen barruan. Jaso eskua eta adierazi gelako arduradunei azterketa amaitu duzula.
Kalifikatzeko irizpideak IDAZLAN LUZEA ETA LABURRA
Hiru alderdi horietakoren batean nabarmen huts eginez gero edota, oro har, hiruretan
EDUKIA (0-3 puntu). Adierazia, hots, gaia
maila
zenbateraino garatu den:
Gutxieneko hitz-kopurua. Gaiaren garapena: argudioak, adibideak. Gidoian proposatutako ideiak sakontzea.
Egitura aberatsak / sinpleak. Lexiko zehatza eta adierazkorra / desegokia edo urria.
Ideien eta egituren arteko kohesioa, lotura. Idazlanaren egituraketa orokorra: sarrera, garapena eta konklusioa. puntu).
ezingo
da
Berridatzi den esaldiak honako baldintza hauek bakarra
atera
behar
da
berridazketaren ondorioz.
Eredutzat ematen den esaldiaren zentzua osorik jaso behar du.
Eskaintzen den moldeari jarraituz osatua izan behar du, eta ez beste bide batetik eratua.
Gramatikaren aldetik zuzena izan behar Sintaxia,
hots,
sintaxizko eta ortografiazko zuzentasun maila:
Deklinabide eta aditz mailakoa. Perpausen egituraketa. Ortografia: hitzen idazkera zuzena eta zeinuen erabilera egokia.
gero,
ESALDIAK BERRIDAZTEA
Esaldi
edukia azaltzeko baliabideen kalitatea:
(0-4
erakutsiz
bete behar ditu zuzentzat hartu ahal izateko:
MOLDEA (0-3 puntu). Adierazpena, hots,
ZUZENTASUNA
kaxkarra
Idazlana gainditutzat eman.
du, osorik.
Komatxoak-edo
jarri
badira,
horiek
adierazten duten elementuen ordenak eta puntuazioak ere zuzenak izan behar dute.
Ortografia aldetik, zuzena izan behar du.
HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA KULTURA SAILA
Azterketa eredua - 4
Proba Idatzia | Bigarren Atala
AZTERKETA KODEA Anonimotasuna babesteko
Itsasi hemen
Idatzi azterketa–kodearen zenbakiak:
azterketa-kodea
Idazmena
Idazlan luzea Idazlan laburra Esaldiak Berridatzi
Ez zimurtu orri hauek. Orriotan, idatz ezazu garbi eta tintaz (boligrafoz). Aztertzaileek ez dute zuzenduko irakurri ezin dena.
Idazlan luzea. Idatzi gutxienez 250 hitz. Idazlan laburra. Idatzi gutxienez 150 hitz.
Kodea:
IDAZLAN
LUZEA
/1
AUKERATUTAKO GAIA
1
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
5
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
10
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
15
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
20
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
25
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
/1
Kodea:
IDAZLAN
LUZEA
/2
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... 30
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
35
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
40
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
45
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
50
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
55
...................................................................................................................................................................................
/2
Kodea:
IDAZLAN
LUZEA
/3
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... 60
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
65
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
70
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
75
...................................................................................................................................................................................
AZTERTZAILEAK ERABILTZEKO Kalifikazioa (0 - 10) Oharrak
ZENBAKIAK
+ ..................
-
/3
Kodea:
IDAZLAN
LABURRA
/4
/1
AUKERATUTAKO GAIA
1
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
5
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
10
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
15
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
20
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
25
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
Kodea:
IDAZLAN
LABURRA
/5
/2
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... 30
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
35
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
40
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
45
................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................
AZTERTZAILEAK ERABILTZEKO Kalifikazioa (0 - 10) Oharrak
ZENBAKIAK
+ ..................
-
Kodea:
ESALDIAK
/6
BERRIDATZI
Ariketa honetako esaldiak beste molde batean ipini behar dira, berridazketa eginez. Behean agertzen den esaldi zatitxoak aurretik edo atzetik puntuak baldin baditu, zerbait idatzi behar da horri lotuta. Adibidez: ...takoan
etorritakoan
Punturik ez badu, aparteko hitza da. Ahalik eta gutxien aldatu behar dira emandako esaldiko hitzak. Inoiz bat kendu edo beste bat sartu behar da, baina beti ere esaldi bakar bat osatuz, eta ortografia zuzenarekin. Adibidez: 0.
Hasieran errua berari egotzi nion. Horrek lotsa eman zidan gero.
Hasieran bera erruduntzat jo izanak
lotsatu
.
egin ninduen gero
1 Nola ohituko da inor zabor horiek itsasoaren hondotik ateratzera? Hori ez da inorentzat erraza, urpekari lanetan urteak eraman arren.
.......................................... ere, nekez, ...................................................... ................................................................................................................... .
2 Ikaragarri saiatu zen Ane bere ardurapean zeuden guztiak egoeraren arriskuaz ez ohartzeko. Eginahalak ..................................................................................................... ..................................................................... ohar ez ............................... . 3 Zergatik erabaki zenuen hainbeste maite zenuen auzotik eta herritik bat-batean alde egitea? ............
eraman ........................................................................................
...................................... alde ..................... ?
4 Gripearen garairik txarrenean, erietxe txiki horrek ezin izan zuen kutsatuen uholdea mendean hartu.
................................................................................................. gai .......... ......................................................................... aurre ........................ .
5 Ume txikia basoan galduta zebilen; artzainak bere txabolan gelditzeko agindu zion gurasoak etorri arte.
Basoan .......................................................................................... .................................................................................. .
arazi
Kodea:
/7
6 Ahal dugun guztia egiten dugu gutxi gastatzeko; hala ere, beharbada ez gara gure zor guztiak ordaintzeko gai izango.
Ahalik eta .................................................................... , ez dakit ................. ..................................................................................... . 7 Pertsonaien bizipenei buruz gehiago jakiteko gogoa piztea. Horra hor Dickens-en dohain nagusia. ............................................... gaitasun handia .............................................. .................................................... jakin-mina ............................................. . 8 Garai batean irabazi politak zituen Goierriko lantegi horrek; etxeak egiten hasi denetik, berriz, ez du irabazi handirik.
................
-gintzan ...................................................................................
.................................................. adinako ................................................. .
9 Diotenez, hizlari harroak ausarta izateko joera izaten du; hots, ezjakina izanda edo horrek bultzatuta, ausardia handiagoa izaten du.
Zenbat eta .................................................................................................... ausartagoa .............................................................................................. .
10 Zerk eragin duen XXI. mendeko hasiera honetan iraultzarik handiena? Internetek, zalantza barik. Nekez aurkituko .......................................................................................... ............................................................ baino ............................... .
AZTERTZAILEAK ERABILTZEKO Esaldiak
1
Gaizki (O) Kalifikazioa ( 0 - 10 ) .................
Oharrak
2
3
4
5
6
7
8
9
10
