GRAĐA, RAZVOJ VANJSKOG UHA I POREMEĆAJI RAZVOJA UŠNA ŠKOLJKA- sastoji se od nepravile leastiĉne hrskavice, koja je sa svih strana prekrivena koţom. koţom. Elastiĉna hrskavica hrskavica osim kolagena kolagena II hijaluronske kiseline i proteoglikana proteoglikana u ekstracelularnom matriksu sadrţi i snaĉajne koliĉine elastina. SPOLJAŠNJI UŠNI KANAL-malo spljošten kanal, koji se od površine pruţa u slijepooĉnu kost. Njegova unutrašnja granica je bubna opna. Spoljašnji ušni kanal oblaţe ploĉast slojevit epitel sa oroţavanjem koji se nastavlja u epidermis. U vezivnom sloju se nalaze folikuli dlak e, lojne i apokrine ţlijezde tzv. Gll. Ceruminosae. To su izuvijane tubularne ţlijezde koje stvaraju cerumen, smeĊasttu poluĉvrstu mješavinu masti i voskova. Dlake i cerumen imaju zaštitnu ulogu. Zid spoljašnjeg kanal u svojoj spoljašnjoj treĉini tr eĉini je ojaĉaj elastiĉnom hrskavicom, a u unutrašnjem dijelu koštanim tkivom temporalne kosti. BUBNA OPNA- predstavlja predstavlja granicu granicu izmeĊu spoljašn jeg i srednjeg uha. To je ovalna ovalna
membrana, ĉija je spoljašnja površina prekrivena tankim epidermisom a unutrašnja kockastim epitelom srednjeg uha. IzmeĊu ta dva epitela se nalazi vezivno tkivo graĊeno od kolagenih, elastiĉnih vlakana i fibroblasta. Bubna opna prenosi elastiĉne vibracije na slušne košĉice srednjeg uha. RAZVOJ
1 ţdrijelna brazda i dijelovi ţdrijelnih lukova daju o snovu od koje se razvija vanjsko uho. Spoljašnji ušni kanal nastaje od dorzalnog dijela 1. Ţdrijelne brazde. Poĉetkom 3. Mjeseca epitelne stanice na dnu hodnika proliferiraju i tvore epitelni traĉak,ĉep zvukovoda. U 7. Mjesecu stanice u sredini propadaju i oblaţu unutrašnji dio spoljašnjeg ušnog kanala i vanjsku stranu bubne opne. Bubna opna je trojakog porijekla ĉine je: * Ektodermalni epitel dna spoljašnjeg ušnog kanala * Endodermalni epitel bubnjišta ( srednjeg uha) * Središnji sloj vezivnog tkiva ka o stratum fibrosum koji je mezenhimskog porijekla Ušna školjka se razvija od 6 ušnih kvrţica nastalih proliferacijom mezenhima na dorzalnim krajevima 1 i 2 ţdrijelnog luka, koje se spajaju i tvore definitivnu ušnu školjku, zatim slijedi formiranje karqakteristiĉnih nabora. Rudimentarni mišići auricule razvijaju se od platizme i zbog toga ih inervira n. Facialis.
Poremećaji razvoja: * Anotia- potpuni nedostatak auricule * Microtia- hipoplazija auricule, uška upadljivo malena * Macrotia-hiperplazija, ušk a upadljivo velika * Fissura auriculae-
uzduţni ili popreĉni rascjep uške
* Otapostaza-odstojeća uška, najĉešća anomalija uške
GRAĐA I RAZVOJ SREDNJEG UHA I ANOMALIJE RAZVOJA Srednje uho obuhvata bubnjište( cavum tympani) i Eustachijevu tubu. To je nep ravilan prostor smješten u slijepooĉnoj kosti izmeĊu bubne opne i spoljašnje koštane površine unutrašnjeg uha. Cavum tympani oblaţe sluznica sastavljena od prostog ljuspastog epitela bez bazalne lamine, i lamine proprije koja je srasla sa periostom. Srednje uho je preko Eustahijeve tube povezano
sa ţdrijelom, epitel koji oblaţe E.tubu prelazi u pseudoslojeviti cilindriĉni epitel sa trepljama. U medijalnom koštanom zidu se nalze dva otvora prekrivena gustim vezivnim tkivom: fenestra ovalisi fenestra rotunda.
Bubna opna je povezana sa ovalnim otvorom preko 3 slušne košĉice: * ĉekić( maleus), * nakovanj(incus), * uzengija(stapes)-
slušne košĉice prenose u unutrašnje uho mehaniĉe vibracije bubne opne. Košĉice su meĊusobno povezane sinovijalni zglobovima i prekrivene su prostim ljuspastim epitelom. RAZVOJ
Srednje uho je endodermalnog porijekla. Prva ţdrijelna vreća i dijelovi ţdrijelnih lukova neposredno uz nju ĉine osnovu iz koje se razvija srednje uho. Distalni kraj te vreće se proširi i ĉini primitivno bubnjište, a proksimalni dio ostaje uzak i ĉini Eustachijevu cijev - koja spaja srednje uho sa nasopharynxem.
Slušne košĉice se razvijaju od škrţnih lukova: * ĉekić i nakovanj - nastaju od hrskavice 1 ţdrijelnog luka - Meckelova hrskavica * uzengija- nastaje od hrskavice 2 ţdrijelnog luka
slušne košĉice nastaju u prvoj polovini fetalnog ţivota a uloţene su u mezenhim koji isĉezne u 8.mjesecu. Nastali prostor oblaţe endodermalni epitel primitivnog bubnjišta te nastaje definitivno bubnjište koje je 2 puta veće od primitivnog. Endodermalni epitel povezuje košĉice sastijenkom bubnjišta i u tom sloju se razvijaju ligamenti košĉica. Mišić ĉekića m.tensor tympani inervira mandibularni ogranak n. Trigeminusa, Mišić uzengije m.stapedius inervira n. facialis.
Poremećaji razvoja:
* aplasia cavi tympani- bubnjište uopće nije razvijeno * aplasia tube auditivae-
nerazvijena slušna tuba
ANOMALIJE U RAZVOJU VANJSKOG IS REDNJEG UHA
Malformacije vanjskog uha su ĉeste. Izazivaju psihološku i emocionalnu traumu. Ĉesto su povezane sa malformacija drugih organa. * Anotia- potpuni nedostatak auricule * Microtia- hipoplazija auricule, uška upadljivo malena * Macrotia-hiperplazija, uška upadljivo velika * Fissura auriculae-
uzduţni ili popreĉni rascjep ušk e
* Otapostaza-odstojeća uška, najĉešća anomalija uške * Preaurikularni privjesci i jamice- koţni reţnjići i plite udubine koţe ispred uha. Jamice
nastaju zbog poremećaja razvoja ušnih kvrţica, a privjesci se razvijaju od prekobrojnih kvrţica. Srednje uho
* PriroĊena gluhoća - moţe biti posljedica malformacija slušnih košĉica. * aplasia cavi tympani- bubnjište uopće nije razvijeno * aplasia tube auditivae-
nerazvijena slušna tuba
GRAĐA MEMBRANSKOG DIJELA UNUTRAŠNJEG UHA ( sacullus, utriculus i canales semicirculares)i njihov razvoj.
Memrannski lavirint ĉini niz meĊusobno spojenih šupljina ektodermalnog porijekla obloţenih epitelom. U membranskom lavirintu razlikujemo, utriculus i sacculus, canales semicirculares i kohlearni kanal. Membranski lavirint sadrţi endolimfu za koju je karakteristiĉna mala
koliĉina natrijuma i velika koliĉina kalijuma, a koncentracija proteina je niska. SAKULUS I UTRIKULUS- zidovi sakulusa i utrikulusa se sastoje od tankog vezivnog tkiva
obloţenog prostim ploĉastim epitelom. Membranski lavirint je povezan sa kosštanim lavirintom tankim snopovima vezivnog tkiva u kojem se nalze krvni sudovi za ishranu epitela
membranskog lavirinta. U zidu sakulusa i utrikulasa nalaze se mala ograniĉena podruĉja MAKULE koje su graĊene od diferenciranih neuroepitelnih ćelija,a inervisane su ograncima vestibularnog ţivca. Makula sakulusa leţi na njegovom dnu, a utrikulsa zauzima lateralni zid. Makule se sastoje od zadebljana zida i sadrţe 2 vrste receptorskih ćelija, potporne ćelije i aferentne i eferentne nervne završetke. Ĉulne ili receptorske ĉelije( ćelije sa dlaĉicama) imaju 40-80 nepokretnih stereocilija i jednu ciliju. Stereocilije su poredane po duţini a najveća se nalazi uz ciliju. Cilija ima bazalno tijelu i obiĉajan raspored mikrotubula 9+2 u svom
proksimalnom dijelu. Ta cilija se obiĉno zove kinocilija iako nije pokretna. Postoje dvije vrste ćelija sa dlaĉicama. A razlikuju se po aferentnom inervacije. Ćelije tipa I imaju jedan širok nervni završetak koji popout ĉašice obuhvata veći dio baze ćelije. Ćelije tipa II imaju mnogo aferentnih nervnih završetaka. Potporne ćelije su smještene izmeĊu receptorskih ćelija. Cilindriĉne su sa jedrom bliţe bazi ćelije i mikrovilima na apikalnoj strani. Poporne ćelije najvjerovatnije izluĉuju debeli ţelatinozni glikoproteinski sloj. Na površini tog sloja smješteni su kristali kalcijum-karbonata koji se zovu OTOLITI ili OTOKONIJA.
POLUKRUŢNI KANALI- imaju opšti izgled kao i odgovarajući dijelovi koštanog lavirinta. Receptorske zone se nalaze u ampulama i maju izduţen oblik sliĉan greben i nazivaju se CRISTAE AMPULLARES, koje su uuspravne na duţu osovinu kanala. Po sktrukturi su sliĉne makulama ali njihov glikoproteinski sloj je deblji, ima konusni izgled, naziva se CUPULA i nije prekriven otolitima. Kupula se proteţe duţ ampule i uspostavlja kontak sa naspramnim zidom. RAZVOJ 22. dana razvoja u embriju nastaje parno lateralno zadebljannje ektoderma u razini
rhombencephalona, to su SLUŠNE PLAKODE. One ubrzo zadebljavaju i nastaju slušni mjehurići. Svaku slušni mjehurić se dijeli na: * VENTRALNI DIO- osnova za sakulus i kohlearni kanal * DORZALNI DIO – od kojeg nastaju utrikulus, polukruţni kanali, ductus i endolimphaticus
sacus
Tako nastaje membranski lavirnt.
U toku 6. Nedjelje poĉinju se razvijate osnove polukruţnih kanala kao pljosnate izboĉine utrikularnog dijela slušnog mjehurića. Središnji dijelovi sa obje strane se udubljuju dok im se stijenke ne stope i ne nestanu, a ostaju samo preiferni dijelovi kao 3 polukruţna kanal. Jedan se kraj svakog kanala proširi i ĉini CRUS AMPULARE, drugi ostaje tanak i ĉini CRUS NON-AMPULARE. 2 neampularna kraja se spajaju i u utrikulus ulazi 5 krakova- 3 sa ampulom i 2 bez ampule. U ampulama stanice oblikuju zadebljanje – CRISTA AMPULARIS- koja sadrţava osjetne stanice za odrţavanje ravnoteţe. Sliĉna osjetna polja se razvijaju u stijenci utrikulusa i sakulusa i nazivaju se makule.
Podraţaji koji nastaju u ovim regionima. Zbog promjene poloţaja tijela se prenose u mozak vesti bularnim vlaknima VII ţivca. U toku nastajanja slušnog mjehurića od njegove stijenke se odvoji skupina stanica koja ĉini osnovu za STATOAKUSTIĈKI GANGLIJ koji se kansnije podijeli na: KOHELARNI DIO- opskrbljuje ţivĉanim vlaknima osjetne stanice Cortijevo g organa VESTIBULARNI DIO-opskrbljuje osjetne stanice u sakulusu , utrikulusu i kanalima.
polukruţnim
UNUTRAŠNJE UHO, PODJELA, KOŠTANI LAVIRINT. RAZVOJ UNUTRAŠNJEG UHA. KOŠTANI DIO.
Unutrašnje uhi ĉine 2 lavirinta: mebranski i koštani lavirint. KOŠTANI LAVIRINT- sastoji se od niza meĊusobno povezanih prostora u piramidi slijepooĉne kosti, u kojima je smješten membranski lavirint.. u sredini unutrašnjeg uha se nalazi vestibulum, u kojem su smješteni sakulus i utrikulus. Iz njegovog zadnjeg cijela polaze polukruţni kanali koji okruţuju membranske polukruţne kanale, a anterolateralno je usmjerena cohlea koja sadtţi kohlearni kana. Kohlea( puţ)-duga 35 mm i 2,5 puta zavijena oko koštane osnove -modiolus. U šupljinama modiolusa se nalaze krvni sudovi, tijela i izdanci ćelija akustiĉne grane VIII ţivca. Laterlano od kohlee izboĉuje se lamina spiralis ossea koja se proteţe kroz sve zavoje puţa. Koštani lavirint je ispunjen perilifom koja je sliĉnog sastava kao i ekstracelularna teĉnost, ali ima malo proteina. Kohela je u koštanom lavirintu podijeljena u 3 dijela: * Scala vestibuli * scala media * scala tympani
scala vestibuli i scala tympani su ispunjene perilimfom i meĊusobno komuniciraju na vrhovima kohlee preko otvora koji se naziva HELICOTREMA. RAZVOJ SLUŠNI MJEHURIĆ kao i sve njegove derivate okruţuje sa
svih strana mezenhim. Neposredno uz epitel mezenhim se diferencira u laminu propriu koja zajedno sa epitelom ĉini zid membranskog labirinta. Periferno od lamine proprije u podruĉju vestibularnog labirin ta. Mezenhim kolikvira, te nastaje prostor ispunjen perilifmom.
Periferno od perilimfatiĉkog prostora mezenhimska ljuska se preobrazi u hrskaviĉnu ljusku, koja se daljim razvojem nejedanko mijenja. Jednim dijelom se razgraĊuje i omogućuje rast membranskog lavirinta, a drugim dijelom enhondralno okoštava pa nastne PARS PETROS sljepooĉne kosti. Hrskaviĉna ljuska se u podruĉju kohlee ne slijedi pojedine zavoje kohlearnog kanala, već obuhvata cijelu spiralu, itako zahvati ganglion spirale cohlee, ţivce i krvne ţile sa nesšto vezivnog tkiva. Okoštavanjem vezibnog tkiva uloţenog u osnovu kohlee nastanu modiolus i lamina spiralis ossea. KOHLEARNI KANAL- canalis cohlearis. ORGANUM SPIRALE CORTII. RAZVOJ NAVEDENIH STRUKTURA. Kohlearni kanaL je divertikulum sakulusa, duzine 35 mm. Okruzen je perilimfaticnim prostorom- kostali lavirint. Kostani lavirint je podijeljen na tri prostora: 1. Scala vestibuli-gornji sprat 2. Scala media- canalis cohlearis 3. Scala tympani-donji sprat
Kohlearni kanal koji sadrzi endolimfu se zavrsava na vrhu cohleae. Druge dvije skale sadrze perilimfu i su u sustini jedan tubus koji se prostire od foramen ovale do foramen rotundum, a povezane su preko otvora kojji se naziva HELICOTREMA. VESTIBULARNA MEMBRANA. Dijeli kohlearni kanal od skale vestibuli. Sastoji se od 2 sloja epitela: * Ljuspasti epitel koji potice od kohlearnog kanala * Epitel koji oblaze skalu vestibuli
Celije oba sloja su povezane cvrsto i omogućavaju odrzanje vrlo visokog jonskog gradijenta kroz membranu. STRIA VASCULARIS-epitel posebne graĊe sadrţi krvne kapilare. Smješten je na lateralnom zadebljanu kohlearnog kanala. Sastoji se od celija koji posjeduju duboke invaginacije
bazalnog dijela membrana u kojima se nalazi mnogomitohondrija. Ova svojstva upućuju da su ove celije specijalizovane za prenos jona i vode te da su odgovoren za jonski sastva endolimfe. KORTIJEV SPIRALNI ORGAN- sadrţi ćelija sa dlaĉicama, koje reaguju na zvuk razliĉite frekvencije. Leţi na debelom sloju amorfne osnovne materija - BAZILARNA MEMBRANA.
Na bazilarnoj membrani keţe potporne celije i dvije vrste receptorski celija: 1. Spoljasnje celije sa dlaĉicama 2. Unutrašnje ćelije sa dlaĉicama Najznaĉajnije obiljeţje ovih ćelija je raspored stereocilija u obliku slova W. Za razliku od vestibularnih receptroa ove celije ne posjeduju kinocilije sto im daje simetriju koja je vaţna pri prenošenju nadraţaja. Vrhovi najviših stereoccilija spoljašnjih ćelija su utkani u TETKORIJALNUMEBRANU, koje je rezultat sekrecije celije spiralno limbusa. Tektorijalna membrana + osjetne celije= cortijeev organ. POTPORNE CELIJE-
STUBIĈASTE CELIJE- sadrze mikrotubule koji im daju cvrstocu. Ograniĉavaju prostor izmeĊu unurašnji ispoljašnjih celija sa dlaĉicama - UNUTRAŠNJI KORTIJEV TUNEL - koji je vaţan pri sprovoĊenju zvuka. STANICE SA FALANGOM (DEITERSOVE) odgovaraju potpornim stanicama u statiĉkim i kinetiĉkom organu. Dijele se na: * Vanjske stanice sa falangom- po stanica
izgledu podsjećaju na stolicu brijaĉa u kojoj sjedi osjetna
* Unutarnje stanice sa falngom- simetriĉne sa svojim osjetne stanice
izdancima potpuno obuhvaćaju unutarnje
PERIFERNE POTPORNE STANICE- ĉine prijelaz izmeĊu visokih stanica sa falnogm i
niskog epitela koji oblaţe kohlearni kanal. Razlikujemo : * HELDOVE- unutarnje periferne stanice * HENSENOVE-vanjske visoke periferne stanice * CLAUDIUSOVE-vanjske niske periferne stanice RAZVOJ
U 6. Nedjelji na donjem polu sakularnog dijela slušnog mjehurića nastaje cjevasta izboĉina. Ona prodire u mezenhim spiralno se zaija i krajem 8. Sedmice nastaje kohlearni kanal.
Mezenhim oko kohlearnog kanal se difencira u hrskavicu. U 10 sedmici djelimiĉnom reapsorpcijom hrskavice nastaju 2 perilimfatiĉka pro stora: scala vestibuli i scala tympani Kohlearni kanal je od scale vestibuli odijeljen vestibularnom membranom, a od scale tympano bazilarnom membranom
Lateralna stijenka kohlearnog kanal ostaje priĉvršćena za hrskavicu spiralnim ligamentom U poĉetku su sve spitelne stanice kohlearnog kanal jednake. Kasnije na timpanalnoj strani nastaju u epitelu 2 zadebljanja:
* Unutrašnji nabor - buduci limbus spiralis * Vanjski nabor
Od vanjskog nabora nastaje: 1 red unutrašnjih stanica i 3 -4 reda vanjskih stanica s a dlaĉicama. Ove stanice pokriva vlaknasta ţelatinozna membrana tectoria. OSJETNE STANICE + MEMBRANA TECTORIA= CORTIJEV ORGAN
Podraţaji koje on prima prenose se do spiralnog ganglija i zatim u CNS slušnim vlaknima VIII moţdanog ţivca. SPOLJAŠNJI OMOTAĈ OĈNE JABUĈICE - ROŢNJAĈA ( CORNEA), BEONJAĈA (SCLERA). RAZVOJ I ANOMALIJE RAZVOJA.
BEONJAĈA- ĉini najveći dio spoljašnjeg omotaĉa oka, neprozirna je i bijela, ima iuged polulopte i promjera je oko 22mm. Sastoji se od otpornog gustog vezivnog tkiva itgraĊen og od spljoštenih snopova kolagenih vlakana poredanih u razliĉitim pravcima, ali uvijek paralelno sa površinom i manje koliĉine osnovne materije sa fibroblastima. Spoljašnja površina beonjaĉe je povezana preko rastresito rasporedjenih kolagenim vlakana sa slojem gustog vezivnog tkiva koje se naziva Tenonova kapsula. Izmedju tenonve kapsule i
beonjaĉe se nalazi tenonjov prostor, koji sadrţi samo tanka vlakna i omogućava pokretanje oĉne jabuĉice u svim smjerovima. IzmeĊu beonjaĉe i sudovnjaĉe nalazi se lamin a suprachoroidea najbolje snadbjevena nervnim vlaknima
ROŢNJAĈA- ĉini prednju sestinu spoljašnjeg omotala, bezbojna je i neprozirna. Na popreĉnom presjeku se vidi da je graĊena od 5 slojeva: 1. EPITEL- ploĉast slojevit epitel bez oroţavanja sa 5 -6 slojeva celija. U bazalnom dijelu se odvijaju brojne mitoze koje obnavljaju epitel svakih 7 dana. 2. BOUMANOVA MEMBRANA- ispode eptela- homogeni sloj u kojem nema ćelija i sastoji se od nepravilno ukrštenih kolagenih vlakana i zgusnute osnovne supstance, doprino si
stabilnosti i ĉvrstoći roţnjaĉe 3. STROMA- graĊena od mnogo lamela kolagenih vlakna koja se pruţaju cijelom
debljinom roţnjaĉe. Unutar iste lamela vlakna su meĊusobno paralelna, a sa vlaknima u susjednim lamelama ukrštaju se pod pravim uglom. IzmeĊu lamela nalaze se citoplazmatski produţ eci fibroblasta. I ćelije ivlakna strome su uloţena u amorfnu metahromatsku glikoproteinsku materiju bogatu hondrotin-sulfatom. 4. DESCEMENTOVA MEMBRANA- debeo homogen sloj graĊen od tankih kolagenih
vlakana rasporeĊenih u 3D mreţu 5. ENDOTEL- je prost ploĉast epitel. Njegove ćelije imaju organele karakteristiĉne za ćelije u
kojima se dešava aktivni transport i sinteza proteina za izluĉivanje( sinteza i odrţavanje descementove membrane. Oba epitelna sloja doprinose odrţavanju njene prozirnosti. KORNEOSKLERALNI SPOJ ( LIMBUS)- prelazno je podruĉje izmedju prozirnih kolagenih
vlakana roţnjaĉe i neprozirnih vlakana beonjaĉe. Dobro je prokrvljen i njegovi krvi sudovi imaju ulogu kod upale roţnjaĉe. Sama roţnjaĉa je avaskularna, pa prima hranjljive materije d ifuzijom iz susjednih krvnih sudova i oĉne vodice u prednjoj oĉnoj komori. U podruĉju limbusa stroma ĉini mreţu trabekula, izmeĊu kojih se nalaze nepravilni prostori obloţeni endotelom. Oni se otvaraju u SCHLEMMOV kanal, koji odvodi oĉnu vodicu iz prednje oĉne komore u sastav venskih sudova lobnaje. RAZVOJA
Krajem 5. Sedmice osnova oka je okruţena mezenhimom to se tkivo diferencira u: * UNUTRAŠNJI SLOJ- usporeĊuje se sa pia mater * VANJSKI SLOJ- usporeĊuje se sa dura mater
Od unutrašnjeg sloja nastaje sudovnjaĉa, a od vanjskog sloja nastaje -BEONJAĈA, koja se nastavlja u duru mater oko vidnog ţivca. Roţnjaĉa se razvija od 2 genetski razliĉita dijela. Epitel roţnjaĉe nastaje od ektoderma, a svi ostali dijelovi od mezenhima, koji pripada osnovi vanjske oĉ ne ovojnice. Vakualizacijom mezenhima nastaje PREDNJA OĈNA KOMORA koja dijeli mezenhima na: * Unutrašnji sloj- smješten izmeĊu soĉiva i irisa - iridopupilarna membrana
* Vanjski sloj- ĉini stromu- substantia propria roţnjaĉe
Prednja oĉna komora je obloţe na mezenhimskim stanicama. Roţnjaĉa se od vani prema unutra sastoji od: * Sloja epitelnih stanica nastalih od površinskog ektoderma * Stroma- supstancia propria koja se nastavlja na beonjaĉu
* Epitelnog sloja koji oblaţe prednju oĉni komoru. ANOMALIJE RAZVOJA: * MEGALOCORNEA- velika izboĉina i odebljana roţnjaĉa * MICROCORNEA- abnormalno mala cornea * KERATOCONUS- ĉunjasto izbiĉenje cornee
SREDNJI OMOTAĈ OĈNE JABUĈICE - SUDOVNJAĈA( chorioidea), CILIJARNO TIJELO ( corpus ciliaris), DUŢICA( iris). SUDOVNJAĈA-sudovnjaĉa je prokrvljen sloj graĊen od rastresitog vezivnog zkiva, u
kojem izmeĊu krvnih sudova ima dosta fibroblasta, makrofaga, limfocita, mastocia, plazmocita, kolagenih i elasticnih vlakana te melanocita( koji sudovanjaĉi daju crnu boju). U nutrašnjem sloju sudovnjaĉe nalazi se splet krvnih kapilara - LAMINA CHORIOCAPILLAARIS, koja ima ulogu i ishrani mreţnjaĉe. Bruchova mebrana je amorfna hijalni membrana koja razdvaju horikapilarni sloj od mreţnjaĉe i pruţa se od oĉne papile do oraserate. GraĊena je od 5 razliĉitih slojeva. Središnji sloj ĉini mreţu najtanjih elastiĉnih vlakana. Sa obje strane se nalazi sloj kolagenih vlakana, koji je sa jedne strane pokriven bazalnom laminom kapilara horiokapilarnog sloja, a sa druge strane bazalnom laminom pigmentnog sloja mreznjaĉe. CILIJARNO TIJELO- nastavlja se na mreţnjaĉu u nivou soĉiva. To
je kruţno zadebljannje priĉvršćeno ua unutrašnju površinu prednjeg dijela beonjaĉe. Na poprĉenmo presjeku ima oblik trougla, jedna strana je srasla sa beonjaĉom, dr uga dodiruje staklasto tijelo a treca je slobodna i okrenuta prema prednjoj oĉnoj komori. Cilijarno rijelo izgraĊuje najvećim dijelom cilijarni mišić. Okruţen je rastresitim vezivnim tkivom sa mnogo elastiĉnih vlakana, krvnih sudova i melanocita. Sastoji s e od dva snopa GMĆ, koji su priĉvršćeni sprijeda za beonjaĉu a pozadi za razliĉite dijelove cilijarnog tijela. Jedan od tih snopova svojom kontrakcijom rasteţe sudovnjaĉu, a drugi omogućava smanjene napetosti soĉiva. Površina cilijarnog tijela koja je okrenuta prema zadnjoj ocnoj komori, soĉicu i staklastom tijelu prekrivena je prednjim dijelom mreţnjaĉe. Ovaj dio se sastoji od dva sloja epitelnih stanica: * Cilindriĉne stanice ispunjene melaninom- neposredno graniĉi sa cilijarnim tijelom * Nepigmentisani prosti cilindriĉni epitel- potiĉe od ĉulnog sloja mreţnjaĉe i nalijeţe na prethodni
CILIJARNI NASTAVCI-grebenasti izdanci cilijarnog tijela. Njihovo središte ĉini rastresito vezivno tkivo s brojnim fenestriranim kapilarima, apokriveni su dvoslojnim cilindriĉnim
epitelom, od cilijarnih nastavaka i glatke površine cilijarnog tijela polaze ZONULARNA VLAKNA koja se drugim krajem priĉvršćuju za kapsulu soĉiva i pomaţu u odrţavanju soĉiva na njegovom mjestu. Apikalni dijelovi epitelnih ćelija se nalaze na spoju izmeĊu pigmentisanih i nepigmentisanih celija pa se na tom jestu dodiruju glavom uz glavu.
Zonularna vlakna potiĉu od bazlne membrane sloja unutrašnjih nepigmentisanih ćelija. Nepigmentisani unutrašnji sloj ćelija ima brojne uvrate i izdanke bazalne membr ane, karakteristiĉne za ćelije koje uĉestvuju u transportu jona. Te ćelije aktivno prenose neke sastoje plazme u zadnju oĉnu komoru i stvaraju OĈNU VODICU. OĈNA VODICA ima slican sastav kao i plazma ali sadrţi manje od 0,1% proteina. Oĉna vodica teĉe prema soĉivu prolazi izmeĊu njega i šarenice i dospjeva u prednju oĉnu komoru. Iz prednje oĉne omore teĉe dalje prema uglu izmeĊu roţnjaĉe i šarenice. Tu prolazi kroz limfno tkivo limbusa o dospjeva u Šlemov kanala, koji je obloţen endotelnim ćelijama. DUŢICA-ŠARENICA-IRIS- prednji dio srednjeg omotaĉa oĉne jabuĉice koji djelimiĉno pokriva soĉivo ostavljajući u sredini okrugli otvor koji se naziva ZENICA. Prednja površina je nepravila i neravna sa udubljenjim i izdancima . ĉini je isprekidani sloj pigmentisanih ćelija i fibroblasta, ispod koje se nalazi slabo prokrvljeno vezivno tkivo sa malo vlakana a mnogo fibroblasta. Slijedeći sloj je rastresito vezivno tkivo sa mnogo krvnih sudova Glatka zadnja strana irisa pokrivena je kao i clijarno tijelo sa 2 sloja epitelnih celija.
Unutrašnji epitel koji je u dodiru sa zadnjom oĉnom komorom, jako je pigmentisan jer su mu ćelije ispunjene sa melaninskim granulama. Ćelije spoljašnjeg epitela su izmjenjene u svom bazalnom dijelu imaju radijalno usmjerene jeziĉaste izdanke koji su ispunjeni miofilamentima koji se preklapaju i oblikuju MUSCULUS DILATATOR PAPILE. Zadatak brojnih
melanocita ili pigmentisanih epitelnih ćelija u razliĉitim podruĉjima oka jeste uklanjanje raspršenih zraka svjetlosti da se ne bi pomješali sa stvorenom slikom. Melanociti strome odreĊuju i boju oĉiju. Iris sadrţi snopove mišićnih ćelija koji su rasprostranjeni kruţno oko papile i oni izgraĊuju M-SPCHINTER PAPILLAE- mišić koji širi zenice ima simpatiĉku inervaciju, akojki skuplja parasimpatiĉku. RAZVOJ Kada oĉni mjehurić dosegne površinski ektoderm postepeno se uvrće te nastaje oĉni vrĉ sa dvostrukim zidom:VANJSKI ZID i UNUTRAŠNJI ZID U vanjskom zidu oĉnog vrĉa se pojavljuju sitna pigmentisana zrnca te on
postajePIGMENTNI SLOJ MREŢNJAĈE. Unutrašnji zid se ne diferencira podjednaku. U prednjoj petini oĉnog vrĉa zid se ne diferencira u neurone. Njega trajno ĉini jedan sloj epitelnih stanica priljubljen u z vanjski pigmentni sloj. Ova dva sloja ĉine slijepi dio mreţnjaĉe – PAR CECA RETINAE . Koji se kasnije podijeli na: * PARS IRIDICA RETINAE-epitel i mišići šarenice * PARS CILIARIS RETINAE- epitel cilijarnog tijela U rahlom mezenhimu koji ispunjava prost or prednjeg dijela oĉnog vrĉa i
površinskog epitela se pojavljuje PREDNJA OĈNA KOMORA, od unutrašnjeg preostalog mezenhima( iridopupilarne membrane) nastaje vezivno tkivo šarenice. U njemu se od vanjskog zida
diferenciraju m.spchincter i dilatator papillae . Nakon završetka razvoja šarenica se sastoji od:
2 sloja epitela oĉnog vrĉa( oba pigmentisana) i obilno prokrvljenog vezivnog tkiva u kojem se nalaze papilarni mišići PARS CILIARIS RETINAE-dvoslojni epitel oĉnog vrĉa * Vanjski sloj- pigmentisa * Unutrašnji sloj
nepigmentisan
Se nabire u cilijarne nastavke. Sa vanjske strane je epitel prekriven mezenhimom u kojem se
diferencira cilijarni mišić. Sa unutrašnje strane epitel je povezan sa lećom tankim nitima i ĉini suspenzorni ligament. Krajem 5. Sedmice osnova oka je okruţena mezenhimom to se tkivo
diferencira u:
* UNUTRAŠNJI SLOJ- usporeĊuje se sa pia mater * VANJSKI SLOJ- usporeĊuje se sa dura mater
Od unutrašnjeg sloja nastaje sudovnjaĉa, a od vanjskog sloja nastaje -BEONJAĈA, koja se nastavlja u du ru mater oko vidnog ţivca. ANOMALIJE RAZVOJA * COLBOMA IRIDIS- ne zatvara se fetalna oĉna pukotina koja se normalno zatvori u toku 7
nedjelje. Rascjep je obiĉno ograniĉen na šarenicu ali se moţe pruţiti na cilijarno tijelo, mreţnjaĉu i sudovnjaĉu * ANIRIDIA-nedostatak šarenice, posljedica smetnji u
indukciji i nastanku tkiva
* HETEROCHROMIA IRIDIS-razliĉito obojenje * MEMBRANA PUPILARIS PERSISTENS- pupilarna mebrana ostaje ĉitava pa nastaje zastrtost zjenice
SOĈIVO( lens) i STAKLASTO TIJELO ( corpus v itreum) SOĈIVO je bikonkavna struktura koju karakteriše velika elastiĉnost. Ima 3 osnovna dijela: 1. KAPSULA SOĈIVA- debala homogena svjetlucava kapusla, bogata U-H. Obavija spoljasnju površinu epitelnih ćelija, elastiĉna je i sastoji se od kolagena tipa IV i glikoproteina 2. SUPSKAPULARNI EPITEL SOĈIVA - sastoji se od jednog sloja kockastih stanica, koje se nalaze samo na prednjoj površini soĉiva. Od ćelija smještenih na ekvatoru nastaju nova vlakna pa se soĉico u toku ţivota stalno povećava. Ćelije epit el su sa brojnim interdigitacijama spojena sa vlaknima sociva.
3. VLAKNA SOĈIVA- tanke spljoštene tvorevine nastale izduţivanjem epitelnih ćelija ekvatora. Pošto postignu odreĊeni stepen diferencijacie gube organele i jedro i jako se izduţe. Ispunjene su grupom proteina nazvanih kristalini.
Poloţaj soĉiva obezbjeĊuj zrakasto rasporeĊena vlakna koja ĉine zonulu. Ona su jednim krajem priĉvršćena za soĉivo a drugim krajem za cilijarno tijelo. Zonularna vlakna su sliĉna mikrofibrilima elastiĉnih vlakana. Uĉes tvuju u akomodaciji slike bliskih i udaljenih predmeta mijenjem zakrivljenosti soĉiva. STAKLASTO TIJELO- ispunjava šupljinu oĉne jabuĉice iznutra i sastoji se od vode(99%), kolagena i jako hidratisanim glikozaminoglikana kojima je glavni sastojak hijaluronska kiselina. RAZVOJ
Soĉivo se razvija od zadebljanog površinskog ektoderma ( epidermisa) iznad oĉnog mjehurića. Stanice površinskog ektoderma koje dodiruju oĉni mjehurić se poĉinju izduţivati i tvore LEĆNU PLAKODU. Ona se postepono udubljuje i oblikuje LEĆNI MJEHURIĆ. U toku 5 sedmice lećni mjehurić gubi vezu sa ektodermomi smjesti se u udubinu oĉnog vrĉa. Ubrzo nako nastanka lećnog mjehurića stanice njegovorg straţnjeg zida se poĉinju izduţivati prema naprijed i oblikuju duga vlakna koja postepeno ispune šupljinu mjehurića. Krajem 7 sedmice ta PRIMARNA LEĆNA VLAKNA, dosegnu prednji zid oĉnog mjehurića. Rast se ne zadrţava na tom stadiju jer se u središnjoj jezgri dodaju SEKUNDRANA LEĆNA VLAKNA koja nastaju izduţivanjem epitelnih stanica u podruĉju ekvatora leće. Mezenhim ne o bavija samo osnovu oka izvana, nego kroz fetalnu oĉnu pukotinu ulazi u unutrašnjost oĉnog vrĉa. U njemu nastaju hijaloide ţile. Od mezenhima nastaje njeţna mreţa VEZIVNIH VLAKNA, u šupljini oĉne jabuĉice izmeĊu soĉiva i mreţnjaĉe. Prostore izmeĊu vlakana k asnije ispuni prozirna ţelatinozna tvar te tako nastaje CORPUS VITREUM - staklasto tijelo. ANOMALIJE RAZVOJA:
* PRIROĐENA KATARAKTA- zamućenje soĉiva tpkom intrauterinog ţivota * APHAKIA- priroĊeni nedostatak leće * MICROPHTALAMIA-oĉna jabuĉica manja neg o normalno * ARTERIS HYALOIDEA PERSISTENS-
art.hyaloidea ostaje u cjelosti ili djelimiĉno
saĉuvana GRAĐA MREŢNJAĈE ( retina). RAZVOJ I ANOMALIJE RAZVOJA Mreţnja oblaţe oĉnu jabuĉicu iznutra i sastoji se iz dva dijela: 1. Vidnog (optiĉkod) dijela retine- obuhvaća cijelu pozadinu oĉne jabuĉice sve do cilijarnog tijela 2. Slijepi dio retine- obuvaća cilijarni i šareniĉni dio
Optiĉki dio retine se sastoji od 10 slojeva koji se niţu izvana prema unutra, slijedećim redom: 1. PIGMENTNI SLOJ – graĊen je od cilindriĉnih ćelija
sa bazalno smještenim jedrom. Bazalna površina prijanja uz Bruchovu membranu, a ćelijska membrana ima brojne bazalne invaginacije, unutar kojih su mitohondrije mnogo brojnije. U ovom dijelu ćelije se odvija intenzivan prenos jona. Latera lne ćelijske membrane su povezane na apikalnim dijelovima spojevima tipa zonula occludens i macula adherens,a ima i desmosoma i tjesnih spojeva. To
znaĉi da su meĊućelijski prostori zatvoreni i dapostoji komunikacija izmeĊu ćelija. Apikalna površina ćelija ima brojne izdanke: tanke mikrovile i šuplje cilindriĉne izdanke u koje ulaze vrhovi fotoreceptora. U citoplazmi pigmentnih ćelija je dobro razvijen AER. Pretpostavlja se da se u njoj dešava esterifikacija vitamina A i njegov prenos u fotoreceptore. Melan inska zrna cu broja u citoplazmi, ovaj tamni pigment ima zadatak da apsorbuje svjetlost nakon stimulacije receptora. U apikalnom dijelu citoplazme se nalaze brojne vezikule raznolikog oblika koje imaju gust sadrţaj, one predstavljaju razliĉite stadije fago citoze i razgradnje
vrhova spošljašnjih segmetana fotoreceptora. 2. SLOJ ŠTAPIĆA I ĈEPIĆA- ĉine završni dijelovi osjetnih vidnih stanica. Štapići i ĉepići su bipolarni neuroni, koji na jednom kraju imaju jedan fotosenzitivni dendrit, a na drugom kraju presinaptiĉki završetak za sinaptiĉko spajanje s bipolarnim neuronima. I štapići i ĉepići imaju
spoljašnji i unutrašnji segment i sinaptiĉko podruĉje. Spoljašnji segment su modifikovane cilije i sastoje se od spljoštenih diskoidnih cisterni ograniĉenih membra nama naslaganim jedna na drugu. U tim membranama nalazi se fotosenzitivni pigment retine.
3. VANJSKA GRANIĈNA MEMBRANA - ĉini niz spojnih kompleksa izmeĊu fotoreceptora i glija ćelija mreţnjaĉe koje se nazivaju MILEROVE ćelije. Tvore je završeci milerovih potpornih stanica na granici izmeĊu fotoreceptora i vanjskog zrnastog sloja. ĉine jezgre štapića i ĉepića. Jezgre koje pripadaju štapićima su manje i razmještene ĉitavom debljinom sloja, a jezgre koje pripadaju ĉepićima su veće i postavljene neposredno uz vanjsku graniĉnu membranu 4. VANJSKI ZRNASTI SLOJ-
5. VANJSKI MREŢASTI SLOJ - ĉine prošireni završeci fotoreceptora i dendrizi bipolarnih ţivĉanih stanica iz unutrašnjeg zrnastog sloja i horizontalnih stanica. U ovom sloju vrši se sinapsa izmeĊu bipolarni h stanica i fotoreceptora. 6. UNUTRAŠNJI ZRNASTI SLOJ - ĉine jezgra i trupovi bipolarnih stanica, asocijativnih stanica i potpornih stanica mreţnjaĉe. Bipolarne stanice tvore II neuron vidnog puta ( ganglion retinae). Njihovi se nastavci završavaju s jedne strane sa završecima vidnih stanica( u vanjskom mreţastom sloju), a s druge strane s dendritima mulipolarnih ţivĉanih stanica ( u unutrašnjem mreţastom sloju). Asocijativne stanice povezuju nekoliko vidnih ili ţivĉanih stanica mreţnjaĉe to su HORIZONTALNE I AMAKRINE STANICE. Horizontalne stanice spajaju po nekoliko izdanaka štapića i ĉepica,a amakrine dolaze u kontakt sa bipolarnim i multipolarnim ţivĉanim stanicama. Milerove potporne stanice se pruţaju kroz ĉitavu deblju mreţnjaĉe, njihovi završeci oblikuju unutrašnju i vanjsku graniĉnu membranu. 7. UNUTRAŠNJI MREŢASTI SLOJ - sastoji se od mnogo ţivĉanih stanica koje se kriţaju u raznim smjerovima, a pripadaju multipolarnim, bipolarnim i amakrinim stanicama. U ovom
sloju se vrši sinapsa izmeĊu neurita bipolarnih ćelija i dendrita multipolarnih ţivĉanih stanica.
8. SLOJA GANGLIJSKIH ĆELIJA - ĉine velike multipolarne ţivĉane stanice koje predstavljaju III neuron vidnog puta. Svojim dendritima ulaze u sastav unutrašnjeg mreţastog sloja , dok im neurit ulazi u sastav vidnog ţiva i završava u primarnom vidnom centru. IzmeĊu ţivĉani stanica nalaze se neuroglija stanice i ogranci krvnih ţila. 9. SLOJ VIDNIH VLAKANA- ĉine neuriti ţivĉanih stanica koji
teku paralelno sa unutrašnjom površinom mreţnjaĉei u podruĉju papile nervi optici formiraju vidni ţivac. 10. UNUTRAŠNJA GRANIĈNA MEMBRANA - je vrlo tanka i homogena. Nastaje proširenjem baze Milerovih potpornih stanica i njihove bazalne membrane. Odvaja mreţnjaĉu od staklastog tijela. RAZVOJ
Kada oĉni mjehurić dosegne površinski ektoderm postepeno se uvrće te nastaje oĉni vrĉ sa dvostrukim zidom:VANJSKI ZID i UNUTRAŠNJI ZID. U vanjskom zidu oĉnog vrĉa se pojavljuju sitna pigmentisana zrnca te on postajePIGMENTNI SLOJ MREŢNJAĈE. Unutrašnji zid se ne diferencira podjednako. U straţnje 4/5 koje ĉine vidni dio mreţnjale ( pars optica retinae) stanice koje graniĉe sa intraretinalnim prostorom se diferenciraju u ŠTAPIĆE I ĈEPIĆE. Uz njih se nalazi intermedijerni sloj od kojeg nastaju neuroni ipotporne ćelije koje u odraslog ĉine: * Vanjski zrnasti slok
* Unutrašnji zrnasti sloj * Sloj ganglijskih ćelija Na unutrašnjoj površini nalazi se vlaknasti sloj koji sadrţi aksone ţivĉanih stanica iz debljih slojeva. Ţivĉana vlakan teku konvergentno prema oĉnom dršku koji se razvija u VIDNI ŢIVAC. POMOĆNI ORGANI OKA- VEŢNJAĈA( conjuctiva), OĈNI KAPCI ( palpebrae), SUZNE ŢLIJEZDE( gll. Lacrimales). RAZVOJ POMOĆNIH ORGANA. VEŢNJAĈA- tanka prozirna sluznica koja prekriva prednji dio oĉne jabuĉice do roţnjaĉe i unutrašnju površinu kapaka. GraĊena je od ploĉastog slojevitog epitela( na oĉnoj jabuĉici) ili višeslojnog cilindriĉnog epitela s brojnim peharastim ćelijama( na kapcima)i od lamine proprije koju ĉini rastresito vezivno tkivo. OĈNI KAPCI- pokretni nabori tkiva koji spolja prekrivaju oko. Sa unutrašnje strane su obloţeni veţnjaĉom a sa spoljašnje koţom. Koţa je rsatresita i elastiĉna. U kapcima se nalaze tri vrste koţnih ţlijezda: 1. MAJBOMOVE-dugaĉke lojne ţlijezde smještene u ĉvrstoj vezivnoj ploĉi. Proizvode
lipidni sekret koji spreĉava brzo isparavanje suza na slobodnoj prednjoj površini oĉne jabuĉice 2. CAJSOVE-manje lojne ţlijezde
povezane sa folikukina trepavica
3. MOLOVE-nerzgranate tubularne ţlijezde, izluĉuju svoj sekret u folikule trepavice SUZNI APARAT- ĉine suzne ţlijezde, suzni kanalići, suzna kesica i nazolakrimalni kanal.
Suzna ţlijezda izluĉuje suza a smještena je u prednjem gornjem temporalnom dijelu orbite. Sastoji se od nekoliko reţnjeva i izvodnih kanala koji se otvaraju u fornix veţnjaĉe. Suzna ţlijezda je tubuloalveolarna serozna zlijeza slicna gl. Parotis. Acinusi imaju sirok lumen. Cilindriĉne ţlijezdane stanice imaju slabije obojene sekretorne granule, a bazalna lamiana ih odvaja od okolnog veziva. Sekretorni dio suznih ţlijezda je okruzen dobro razvijenim mioepitelnim stanicama. Sekret suzne ţlijezde se razliva po roţnjaĉi i izmeĊu izmeĊu bulbarne i palpebralne konjuktive i vlaţi njihove površine. Suze utiĉu u suzne kanalice kroz puncta lacrimalia. Suzne ţlijezde izluĉuju teĉni sekret bogat lizozimom. RAZVOJ PALPEBRAE- intenzivnim bujanjem stanica u koţi oko oka
nastaju u 8 sedmice kruţni nabori koji ĉine osnovu za palpebre. Slobodni rubovi tog nabora rastu jedan prema drugom i spoje se već u 3 mjesecu embrionalog razvojai pokrivaju corneu koja je do tad bila slobodna. Spojeni rubovi ostaju sve do 7 mjeseca kada se definitivno razdvoje. Palpebre sa obje srane
prekriva epidermis, ali se on sa unutrašnje strane mijenja i zajedno sa vezivnim tkivom ĉini CONJUCTIVU
DUZNA ŢLIJEZDA I SUZNI KANALI - multiplim bujanjem epitel gornjeg laterlanog dijela konjuktive u obliku izdanaka u mezenhimu nas taje SUZNA ŢLIJEZDA. Histološka diferencijacija suzne ţlijezde završi oko 3 mjeseca nakon rodjenja i trek tada ona poĉinje luĉiti suze. DUCTUS NASOLACRIMALIS- razvije se od solidnog traĉka epitela koji raste od medijalnog ugla duţ brazde. Iz njegovog gorn jeg dijela izrastaju dva suzba kanalica koji se
naknadno spoje s epitelom medijalnog ruba palpebri. Neposredno ispod ušća suzni kanalica, oni se prošire i ĉine SUZNU VREĆICU. Otapanjem stanica suzni kanali dobiju lumen krajem 3. Mjeseca razvoja, a otvore se u donji nosni hodnik u 5. Mjesecu nakon rodjenja.
RAZVOJ MOKRAĆNOG SISTEMA Mokraći sistem se razvija iz intermedijernog mezoderma. U poĉetku 4. Sedmice intermedijerni mezoderm se u podruĉju vrata odvaja od somita i formira nefrotome segemntalno poredane nakupine stanica. Od njih nastaje pronefros-rudimentarni sekretni
kanalici. U prsnom,slabinskom i kriţnom podruĉju intermedijerni mezoderm: * Gubi vezu sa celomom * Gubi segmnetni ustroj
* U svakomprvobitnom segmentu oblikuje se 2 ili više sekretnih kanalića Spajanjem segmenata nastaju nefrogeni traĉci. Oni sadrţe sekretne bubreţne kanaliće i izboĉuju straţnju mezodermalnu stranu celoma u urogenitalne nabore U toku embrionalnog razvoja nastaju 3 generacije bubrega:
1. PRONEFROS-predbubreg 2. MESONEFROS-prabubreg 3. METANEFROS-definitivni bubreg PRONEFROS Sastoji se od 7- 10 nakupina stanica u vratnom podruĉju -nefrotoma. Od gornjih nefrotoma
nastaju rudimentarni kanalići od kojih se neki otvaraju u celom i išĉeznu prije nastanka donjih nefrotoma. Krajem 4 sedmice pronefros nestaje. MEZONEFROS Mesinefros i njegov odvodni kanal nastaju od intermedijernog mezoderma. Pojavljuje se
nakon isĉezavanja pronefros, krajem 4 sedmice, u mesonefrosu prvi sekretni kanalici. Oni se prošituju i oblikuju petlju u obliku slova S, a na medijalnom kraju u njih urasta glomerul. Prošireni kraj kanalića koji obuhvata glomerul ĉini Bowmanovu ĉahuru koja zajendo sa glomerulom ĉini bubreţni korpuskul. Lateralni krajevi se ulijevaju u kanal mezonefrosa ili Wolffov kanal. Sredinom 2. Mjeseca mezonefros je veliki paran organ smješten sa
obje strane središnje crte. Oba organa se zajedno izbioĉuju u celom kao urogenitalni nabori. Donji kanalici mezonefrosa se diferenciraju, a gornji kanalići krajem 2.mjeseca isĉezavaju. METANEFROS
Pojavljuje se u 5.sedmici. sekretni kanalići se razvijaju od METANEFROGENOG MEZODERMA. Odvodni kanali se razvijaju od mokraćovodnog pupoljka - koji izrasta iz donjeg dijela Wolffovog kanala.
Mokraćovodni pupoljak prodire u metanefrogeno tkivo gdje se distalni kraj pupoljka širi i ĉini primitivnu bubreţnu nakapnicu-PELVIS RENALIS, ona se zatim dijeli u velike bubreţne vrĉeve -CALYCULLES RENALES MAJORED. U toku prodiranja u metanefrogeno tkivo svaki se vrc podijeli u 2 nova pupolljka sve dok ne
nastana 12 ili vise generacija kanalica. Kanalici 2.generacise se povećavaju i apsorbiraju kanaliće 3.i4. generacije te nastaju mali bubreţni vrĉevi -CALCES RENALES MINORES. U toku daljeg razvoja sabirni k analici 5. I
slijedecih generacijase izduţuju teku konvergentno prema malom bubreţnom vrĉu i tako nastaje bubreĊna piramida. Od mokraćovodnog pupoljka nastaju: mokraćovof, nakapnica, mali i veliki bubreţni vrĉevi i 1-3 miliona odvodnih kanalića Nefron Oko distalnog kraja novonastalog odvodnog kanalica zgusne se metanefrogeno tkivo i nastaje kapa metanefrogenog tkiva.
Stanice u kapi oblikuju bubreţne mjehuriće. Slobodni kraj svakog kanalića obuhvati klupko kapilara( glomerul) koji zajedno cine osnovu za nefron.
Proksimalni kraj svakog nefrona ĉini Bowmanova ĉahura u koju se utiskuje glomerul. Distalni kraj se spaja sa odvodnim kanalićen te se uspostavlja put od ĉahure do sistema odvodnih kanalića. Izduţivanjem i savijanjem sekrenog kanalića oblikuju se: proksimalni savijeni kanalić, Henleova petlja i distalni savijeni kanalić. Bubreg se razvija iz dvije osnove: 1. METANEFROGENOG MEZODERMA – nefroni
2. MOKRAĆOVODNOG PUPOLJKA - sistem odvodnih kanala ANOMALIJE U RAZVOJU BUBREGA
* Razliĉite vrste cistiĉn ih bolesti * KONGENITALNI POLICISTIĈNI BUBREG - U bubreţnom prenhimu se nalaze brojne ciste, takav bubreg se funkcionalno insuficijentan. Abnormalno oblikovanje ili poremećaj funkcije proksimalnog zavijenog kanalića - nakon leega dolazi do degenerativnoih promjena. Uzroci: ciste se nalaze u podruĉju bubreţne nakapnice smatra se da su one ostaci 2,3,4 generacije nefrona, poremecaj razvoja sistema odvodnih kanalica. Ciste nastaju zbog
abnormalne diferencijacije mokraćovodnog pupoljka * OBOSTRANI I JEDNOSTRANI NEDOSTATAK BUBREGA-posljedica rane degeneracije
mokraćovodnog pupoljka, kada pupoljak ne dosegne nefrogeno tkivo * DVOSTRUKI MOKRAĆOVOD- uzrok je preranog grananje mokraćovodnog pupoljka. Jedan ima normalan poloţaj, dok se prekobrojni pupoljak zajedno sa kanalom mesonefrosa pomiĉe prema dolje i ulijeva u donji dio mokraćovodnog mjehura. RAZVOJ VESICAE URINARIAE I URETRE Od 4-7 sedmice razvoja urorektalna pregrada dijeli kloaku na: anorektalni kanal i urogenitalni sinus. Kloakalna membrana se podijeli na : urogenitalnu i analnu membranu. Na primiticnom urogenitalnom sinusu se razlikuju 3 dij ela:
1. Gornji i najveći dio -MOKRAĆNI MJEHUR - u poĉetku izravno prelazi u alantois, a kada lumen alantoisa isţezne preostaje debeli vezivni traĉak - urachus koji povezuje vrh mjehura sa pupkom i naziva se- Lig umbilicale medianum
2. Mokraćni mjehur se prema dolje nastavlja u uski kanal - ZDJELIĈNI DIO UROGENITALNOG SINUSA- koji u muškarca predstavlja osnovu za prostatu i mebranski dio mokraćne cijevi. 3. DEFINITIVNI UROGENITALNI SINUS- faliĉki dio- spljošten sa obje strane i
površnie tijela urogenitalnom membranom
odvojen od
U toku pregraĊivanja kloake donji dijelovi Wolffovih kanala ugraĊuju se su stijenku mokraćovodnog mjehura. Zbog uspinjanja bubrega otvori mokraćovoda se pomiĉu prema gore, a otvori Wolffovih kanala meĊusobno se pribliţavaju i ulaze u prostatiĉki dio mokraćne cijevi re u muškog spola postaju ejakulacijski kanalići URETRA
Epitel muske i zenske uretre je endodermlanog porijekla. Okolno vezivno i mišićno tkivo potiĉe pd visceralnog mezoderma. Krajem 3. Mjeseca epitel prostatiĉkog dijela mokraćne cijevi poĉinje bujati u urasta u mezenhim. Od epitelnih izrastaka nastaje rostata. U ţenskog spola od gornjeg dijela mokraćne cijevi nastaju uretralne i parauretralne ţlijezde. KLINIĈKI VAŢNI POREMEĆAJI * FISTULA URAHUSA-intraembrionalni dio alantoisa ostaje prohodan, mokraća se moţe izlijevati kroz pupak * CISTA URAHUSA- lumen se odrţi na
ograniĉenom odruĉju alantoisa, njegov epitel izluĉuje tekućinu pa nastaje mjehurasto roširenje * SINUS URAHUSA- kada se zadrţiu ili roširi lumen gornjeg dijela alantoisa, koji je uskim
kanalićem povezan sa mjehurom * EKSTROFIJA MOKRAĆOVODNOG MJEHURA - nedostatak donjeg dijela prednje trbušne stijenke, sluznica mokraćovodnog mjehura otvorena prema van. Poremećaj nastaje zbog izostanka urastanja mezoderma u podruĉja izmeĊu pupka i spolne kvrţice nakon ĉega pukne tanki sloj ektoderma * EKSTROFIJA KLOAKE- teţa malformacija prednje tjelesne stijenke kod koje zbo
zaustavljenog širenja mezoerma iztane lateralno savijanje kaudalnog dijela i zatvaranje straţnjeg crijea sa još jednom nepodjeljenom kloakom
