HI nT
- Historisch Institutioneel Tijdschrift Nummer 1- 2011
HInT
HInT Leiding - De extra dingen...
Colofon Jaargang 28, Nummer 1,
Februari is inmiddels alweer een week aan de gang. tentamens hebben weer plaatsgemaakt voor colleges en heb blokken en stampen van tentamens heeft weer plaatsgemaakt voor de sleur van alledag.
Het Historisch Institutioneel Tijdschrift (HInT) is het periodiek van GSV Excalibur.
De maand januari is altijd hectisch en tevens rustig ,de maand januari is misschien wel het toonbeeld van de paradox. Men denkt dat men tijd over heeft, terwijl we in feite minder tijd hebben. Niet alleen is, is februari het begin van de derde periode. Maar ook het begin van het
Redactiadres Erasmusplein 1 kamer 1.60a/9.14 6525 HT Nijmegen
tweede semester. Periode van stage ,buitenlandstudie en voor sommi-
[email protected]
gen afstuderen. De periode waarin de harde beslissingen zullen vallen
Oplage: 325
over waar we volgend jaar staan, over wie we uiteindelijk worden.
ISSN: 0923-9375 © GSV Excalibur 2011
Wat bazel ik nu eigenlijk? Februari is de maand waarin je al je matties weer ziet, waarin je niet alleen hoeft te zijn met dat boek. Waarin de collegezaal ineens een verademing is na die maand in de bibliotheek. Februari is de maand van weerzien, van feest en herkenning!
Redactie: Angelia Beek, Kim van den Berg, Martin Buunk, Myrna van Deursen, Wouter Egelmeers, Corine van den Eijnden, Iris Gebben,
Want studeren is een feest. Niet het zuipen, het ziek worden van drank
Karin Geerts, Jesper Geubels,
en het collegebezoek met katers. Zou dat facet graag in mindere mate
Anouk Keune, Aniek de Kort,
terug willen zien maar ja, ieder zo zijn verzetje! Mijn ding is het in ieder
Aukje Las, Remy Maessen, Maessen, Susan Manders, Tim Riswick, Mats
geval niet.
Sotthewes,
Maar de vorming die je ondergaat, het netwerk dat je kan opbouwen. De kennis die je verwerft, kennis die niet in je boeken staat. Die kennis is veel waard en die vorming is veel waard. Studeren is de tijd dat je weerbaar wordt voor het echte leven, dat je, je eigen leven op gaat bouwen. En van dat feest moeten we genieten, geniet van het feest dat
Sofie van Ooijen, Thomas Vries, Sjir Worms
Met bijdragen van: Joost van den Oever en Niels van der Werf
studeren heet en geniet van de dingen die geschiedenis te bieden heeft. Alle verworvenheden daaruit zijn veel meer waard dan 3000
Eindredactie: Angelia Beek, Wouter Egelmeers,
euro!
Aniek de Kort, Remy Maessen,
Zo kun je bijvoorbeeld gewoon mee naar Boedapest in mei. Het zijn de extra dingen die het hem vaak waard maken, stoppen met naar school gaan en beginnen met studeren is er zo zo één!
Thomas Vries, Niels van der Werf, Sjir Worms
Hoofdredacteur: Roy Stoots
Roy Stoots,
[email protected]
Voor- & Achterpagina: PR commissie
|2
Februari 2011
In dit HInT... HInT...
10
12
Iris en Roy spraken met Bert B ert
Aukje las voor jullie de be-
Ze kwam onwetend, ze maakte
Roest. Een interview interview over de
schouwing over mogelijk het
hier vrienden. Ze ging van ze
dingen die er voor Roest toe
meest omstreden proces uit de
houden. Susan brengt onze
doen. Tevens nog een paar
wereldgeschiedenis: Het Pro-
zuidelijke medelanders een
mooie lessen als toetje.
ces van Jezus van Nazareth.
lofrede!
6
20 De ergernis van de een is het vermaak van de ander. Onder dat motto gingen Aniek en Aukje in discussie. Het onderwerp: Populair taalgebruik.
43
50
Corine schrok zich deze intro-
Carnaval, wat is een jaar zonder
ductie het apezuur. Onze stu-
Carnaval? Wouter dook, zo het
die zou een sterke sterke docentecul-
een
tus kennen. Mythe of waar-
geschiedenis van Carnaval in!
historicus
betaamt,
de
heid? Corine zocht het uit!
Het reilen en zeilen der GSV HInTerview: Bert Roest Het proces Jezus Lofrede De platenkast: Marjet Derks De dag dat mijn leven veranderde Voor en Tegen ‘Catch the Bat, Release the Bat’ Hemels Verbond IV De essentie van liberale waarden binnen onze democratie
4 6 10 12 14 16 20 24 26 29
Nul Via Via: Dieuwertje ten Brinke Masterlijk: P&P Sociale Media Annotatiedifferentiatie De docentencultus De teller van Thomas Kilometers spoor Rijnlanders en bourgondiers
32 34 37 39 41 43 44 46 50
3|
HInT
Het reilen en zeilen der GSV In deze rubriek een schets van de gebeurtenissen binnen de GSV. Welke activiteiten zijn de afgelopen periode georganiseerd en wat ligt de komende maanden in het verschiet? Lees het hier en je weet wat er speelt! Algemene Ledenvergadering
op 16 februari. En beleef
het introgevoel introgevoel op-
nieuw! Naar aanleiding van vacant komen van de functie van penningmeester is er op 7 februari aanstaan- Cantus de een verkiezingsvergadering waarin een nieuwe penningmeester zal worden gekozen. Om 18:30 in Van 28 februari tot 2 maart is weer de jaarlijkse E2.53 tot uiterlijk 21:45. Tevens staan er enkele ragweek gepland! Het zal voor de meeste geen andere belangrijke punten voor de GSV op de verassing zijn dat de GSV hier ook weer een bijagenda. Dus GSVers laat je horen!
drage aan zal leveren. Dit jaar zal de GSV in samenwerking met BOW (Bestuurskunde) en
Eerstejaarsfeest
ESV
(Economie) een cantus organiseren op 28 februari. Dit is jullie kans om een gezellig met studenten
Voor al onze eerstejaars heeft de GSV in samen- onder elkaar,onder het genot van de nodige liters werking met andere studieverenigingen een ge- bier, liedjes te zingen en gezelligheid te beleven. weldig feest op poten gezet. Het eerstejaarsfeest: Wie lijkt dat nou niet leuk? 28 februari, gegaran9 Februari vanaf 22:30 in de Boogie Wonderland! deerd plezier! Heb jij ook zo’n zin in een feestje? En lijkt het je bovendien leuk te feesten met andere eerste- Grote Reis Boedapest jaars? Dan moet je op 9 februari in de Boogie wezen! Daarnaast Daarnaast is het feest na 01.00 uur toe- Het alternatief voor Marokko is bekend: 1 t/m 7 gankelijk voor iedereen! Rol na de borrel de mei 2011, grote reis naar Boedapest! De prijs zal boogie in, om het feest verder te zetten
neerkomen op 295 euro per persoon en de inschrijving is
A-Feest
op
14
fe-
bruari. 16 februari vanaf 22.00 in de Van Buren is er weer een A-feest. Heb jij zijn om met Alfa studenten onder elkaar te feesten zorg dan dat je er bij bent
Voor meer info check de nieuwsbrief of http://gsv.excalibur.nl
|4
Februari 2011
HInTerview - Bert Roest Studeren is veel meer dan college volgen Door Iris Gebben en Roy Stoots Wie de kamer van Bert Roest binnenstapt, zal meteen zien dat we hier niet met iemand te maken hebben die zich laat beperken door zijn vakgebied. We hebben hier te maken met een echte intellectueel die de ‘Groten der aarde’ van de filosofie in zijn kast heeft staan. Wanneer we hem hier naar vragen steekt hij van wal, van zijn studie in Groningen tot zijn hedendaagse band met Toronto.Ik heb mij nog nooit verveeld in mijn leven. Het enige wat mij spijt is dat er af en toe niet meer tijd in een week zit.’ Studententijd
Op achttienjarige leeftijd vertrekt Bert Roest richting Groningen om daar geschiedenis te studeren. Inspirerende docenten zetten hem op het spoor van de Middeleeuwen, een periode die hem vooral interesseert vanwege het feit dat er nog zoveel te onderzoeken valt. Talloze bronnen, vooral van na 1200, zijn nog nooit grondig bestudeerd, waardoor diepgravend onderzoek mogelijk is. De tijd waarin hij studeert, begin jaren tachtig, is ook de periode waarin ‘New Cultural History’ opkomt, een benaderingswijze die toen bekend werd door onderzoeken van mensen die zich vooral met Middeleeuwen en de Renaissance bezighielden. Zijn eigen studententijd is extreem serieus, hij studeert niet alleen algemene geschiedenis, maar daarnaast ook Mediëvistiek. Zijn docenten inspireren hem en hoewel hij van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat hard aan het werk is, niet alleen aan zijn studie maar ook om geld te verdienen, is zijn studententijd ook heel leuk. Zo is hij actief betrokken bij een studentenzangkoor en organiseert hij met zijn medestudenten veel uitstapjes naar musea en tentoonstellingen en wordt er vaak gezamenlijk de archieven ingedoken. Ook gaat hij geregeld op uitwisseling met het koor, wat hem op interessante plekken in heel Europa brengt. ‘Ik was in Hongarije toen de Muur viel. Dat leverde prachtige discussies op met OostDuitse en Russische zangers!’ Wanneer we hem vragen of het daarom is dat hij zo’n groot voorstander van het wonen op kamers is, krijgen we een mooie les, ‘Ik vind dat eerste en tweedejaars studenten hier in Nijmegen te veel naar ‘school gaan’ ze volgen colleges, gaan veilig terug naar huis en worstelen zich zo door hun studie heen, maar studeren is veel meer dan college volgen.’ Het wonen op kamers creëert volgens Roest een weerbaardere student, iemand die sneller volwassen wordt omdat diegene zijn of haar eigen boontjes leert doppen. Samen eten en de kleinste dingen waar niet zo snel bij stil wordt gestaan zijn, belangrijke dingen voor later! ‘Toen ik nog studeerde, lazen we de krant aan tafel in het studentenhuis en spraken we de politiek door.’ Bert Roest denkt dat er meer kennis te behalen valt tijdens je studie, dan alleen uit de boeken. ‘Tijdens mijn studie organiseerden we reizen en nodigden we de docenten er ook voor uit, dat gebeurt nu veel minder en dat is jammer.’ Roest ziet ook wel in dat de tijden veranderd zijn en dat het nu wat moeilijker is te realiseren dan 30 jaar geleden. ‘Maar de politiek heeft niet goed voor ogen wat het academisch onderwijs zou kunnen zijn, ze denken te veel aan de korte termijn.’
7|
HInT
Nijmegen
Dat Roest in Nijmegen terecht is gekomen is volgens hem deels toeval. Hij was een tijd actief geraakt buiten zijn vakgebied, wat te wijten was aan het kleine aanbod aan banen, maar hier kreeg hij de kans om zich weer bezig te houden met Middeleeuwen. ‘Ik volg dee banenmarkt en heb overal en nergens gesolliciteerd’. Zo kwam hij hier terecht, het feit dat hij Peter Raedts kende en andersom heeft ook een rol gespeeld bij het krijgen van een positie in Nijmegen.’Het was wellicht liefde op middelbare leeftijd, maar het is hier goed toeven. De omgang met collega’s vind ik in Nijmegen erg prettig.’ Het chateau
Naast Middeleeuwen, en zijn grote passie de bedelorden is Roest ook geïnteresseerd in andere aspecten van de geschiedenis, zoals moderne politieke filosofie, Giambattista Vico als wel de verlichtingsfilosofie maar ook de Joodse schrijfster en filosofe Hannah Arendt. Naast deze interesses heeft hij ook een aantal bijzondere hobby’s, zo knutselt hij graag en bouwt hij van allerhande dingen, zoals keukens en badkamers. Ook repareert hij graag auto’s en treedt hij af en toe op met een koor of zingt hij als solist. Het bouwen brengt ons weer op het spoor van zijn zogenaamde ‘chateau’ in Frankrijk, waar de wildste verhalen over bestaan. Lachend corrigeert hij ons, het is geen chateau maar een ruïne die hij in 2000 gekocht heeft voor de prijs van een oude auto en die hij met veel plezier opknapt. ‘Het is behoorlijk groot, bijna zo groot als de Refter denk ik.’ Ondertussen is het buitenwerk gebeurd en zitten er nieuwe vloeren in. Roest gebruikt het opknappen van zijn ruïne als een manier om fysiek bezig te zijn. Hij heeft er geen uiteindelijk doel mee. Dat doel ligt namelijk dertig jaar weg en het is nog maar de vraag of hij het ooit afkrijgt. ‘Je moet de dingen doen om de intrinsieke waarde van de dingen zelf.’ Wat de komende tien jaar voor hem zullen brengen weet hij nog niet, zelfs nog niet of die wel in Nijmegen doorgebracht zullen worden. Roest heeft namelijk een partner en een dochtertje die, hoewel ze nu een jaar in Nederland zijn, gewoon in Toronto wonen. Hoelang het nog vol te houden is om steeds heen en weer te gaan, weet hij niet. Uiteindelijk zal iemand moeten verhuizen. Dit betekent desondanks niet dat hij niet bezig zal blijven met zijn vakgebied, want deze zomer komt zijn boek uit, over de Clarissen, een vrouwelijk kloosterorde die vanaf het begin van de 13e eeuw bestaat. Daarnaast is hij ook nog bezig met een onderzoeksproject samen met Peter Raedts over missie-ideologieën in de late Middeleeuwen en vroegmoderne tijd, waarin hij dus zijn blikveld deels gaat verleggen naar de Nieuwe Wereld, Californië en Mexico, weg van de ‘harde Middeleeuwen’ en waar hij ook nog een boek over zal moeten schrijven. Roest zal in ieder geval altijd bezig blijven met bedelorden, al is het maar vanwege het feit dat hij webmaster is van twee websites die als portals fungeren. Hoogleraar wil hij niet één twee drie worden (als dat al mogelijk zou zijn) omdat hij dan naar meer ingekapseld wordt in zijn mogelijkheden. ‘Hoogleraren |8
Februari 2011
van tegenwoordig zijn steeds meer manager van een onderzoeksgroep en moeten achter financiering aan.’ Wat Roest vooral benadrukt in het interview is het belang van de studententijd. Hij heeft in deze tijd veel goede vrienden gemaakt en wil jullie dan ook het volgende op het hart drukken: ‘Gebruik je studententijd niet als verlenging van je middelbare school, ga het echt exploiteren, de tijd komt nooit weer om echt als student te leven. Zoveel vrijheid als nu krijg je nooit meer, maak er het beste van.’
9|
HInT
Het proces Jezus Door Aukje Las Hoewel zijn leven niet lang en gelukkig was, kreeg Jezus voor elkaar waar veel timmermanszonen alleen maar van kunnen dromen: hij ging de geschiedenis in. Nu, ruim 2000 jaar na zijn geboorte, passeert zijn naam dagelijks de lippen van menigeen wanneer zij hun wensen richting hemel prevelen. En wie kan dat nou zeggen?
Nou Jezus niet, want hij leeft natuurlijk niet meer. Rond het jaar 33 kwam er een einde aan het leven van deze veelbelovende Jood. Zijn berechting wordt nog steeds beschouwd als het meest beroemde proces uit de wereldgeschiedenis. In 1933 werd Jezus alsnog vrijgesproken door een groep rechters in Jeruzalem. In 1949 werd er een herziening van de uitspraak aangevraagd bij de Hoge Raad van Israel. Blijkbaar houdt het proces ook nu nog de gemoederen bezig. Vraag blijft waarom dit strafproces, twintig eeuwen na dato, nog zo´n enorme belangstelling kan veroorzaken. Voor diegenen die niets of weinig weten van de berechting van Jezus (dat kan natuurlijk), zal ik een kleine schets geven van hetgeen gebeurde op die donkere dagen in het jaar 33. De naar verluid bebaarde sandaal gaf een etentje voor zijn twaalf beste vrienden in het Hof van Getsemane, een olijfboomgaard net buiten Jeruzalem. Wij noemen dit nu het Laatste Avondmaal, maar Jezus wist natuurlijk niet dat dit zijn laatste maaltijd was. Hij was de zoon van God, niet helderziend. Onder het drankgelach en feestgedruis kwam Jezus erachter dat zijn beste vriend, Judas, hem had verraden bij de Sanhedrin, de Joodse raad. Jezus baalde natuurlijk verschrikkelijk, maar ging toch gedwee mee toen de soldaten hem kwamen halen. Er volgde een hoorzitting voor de Romeinen Herodus en Pilatus. Tot slot moest hij ook zijn levensfilosofie uiteenzetten voor de Joodse raad. Helaas voor Jezus waren zijn argumenten onvoldoende steekhoudend, hij werd tot de dood veroordeeld. Als hij de wet had gekend (wat mijn inziens iedere burger van Israel toch zou moeten kennen) had hij kunnen weten dat de straf bij het opruien van het volk de dood aan het kruis zou zijn. Het vonnis werd voltrokken op de berg Golgotha (wat Aramees is voor schedelplaats). Zes uur lang hing Jezus aan de houten constructie voordat hij eindelijk begreep dat de dood onvermijdelijk was en hij blies zijn laatste adem uit. Hij werd begraven begraven in het graf van Jozef van Arimathea, dat nog vacant was. Drie dagen later wilden een paar vrouwen, waaronder Jezus´ liefje en lichtekooi Maria Magdalena, de gestorven Messias alsnog gaan balsemen. Helaas was het lichaam van Jezus spoorloos: het graf was leeg. Wetende dat een menselijk lichaam niet zo snel vergaat, moest er een andere verklaring worden gezocht: waar was Jezus? Na de verdwijning van het lichaam is Jezus nog een aantal keren gesignaleerd en naar verluid heeft hij de weg naar de hemel verkozen, nadat hij zijn discipelen had bevolen zijn blijde bood| 10
Februari 2011
schap (melk, kaas en eieren) over de gehele wereld te verspreiden. Hoewel Jezus zijn boodschap heeft kunnen overbrengen en het christendom wereldgodsdienst nummer één is, wordt de veroordeling van Jezus nog steeds bestreden. Het proces tegen Jezus is misschien wel de belangrijkste wortel van het antisemitisme. De moeizame verhouding tussen het christendom en het jodendom vindt zijn oorsprong in de veroordeling van Jezus. Vraag hierbij is of Jezus is veroordeeld naar aanleiding van een proces van de Joodse raad of door het vonnis dat is gewezen door de Romeinse overheid. En wat is de rol geweest van het Sanhedrin ? De bronnen die beschikbaar zijn over het leven van Jezus, bieden weinig soelaas. Ze spreken elkaar vaak tegen en de onderlinge verhouding is moeilijk te duiden. Daar komt bij dat er weinig bekend is over de wijze van procederen in de eerste eeuw na Christus. Het enige wat men dan nog kan doen is kijken naar de tijd waarin Jezus leefde en uiteindelijk doodging. Zoals iedereen heeft geleerd bij Oudheid (dus als je dit niet weet, heb je Oudheid waarschijnlijk nog steeds niet gehaald en dan weet je nu ook waarom), heeft de Romein Gnaeus Pompéius in 70 v. Chr. zijn oog laten vallen op Israel in zijn veroveringsoorlogen in het Middellandse zeegebied. De verovering ging niet zo gemakkelijk als dat hij van te voren had beoogd; het land was verdeeld. Judea, een gedeelte van Israel stond onder de supervisie van de Hasmoneeëndynastie. Twee broers waren met elkaar in gevecht om de troon en een van hen vroeg om hulp van de Romeinen. Pompéius kreeg van hem toestemming om Judea binnen te vallen en hier maakte hij dan ook gretig gebruik van: in 63 voor Christus werd Jeruzalem veroverd. Gabinius, de toenmalige Romeinse stadhouder van Jeruzalem, voerde een bestuurlijke vernieuwing door: hij verdeelde Judea in vijf districten met aan het hoofd een aristocratisch college: personen die bewezen hadden dat ze fan waren van het Romeinse bewind. Het college vernoemde hij naar de uit de Thora bekende raad van oudsten: synhodos of sanhedrin. Hoewel ze waren getooid met een sierlijke Joodse naam uit de Thora, stonden zij onder
sterke Romeinse invloed. Zij hadden hun bestaan aan de Romeinen te danken en beoefenden zowel een bestuurlijke als een rechtsprekende functie. Komt het je al bekend voor? Juist, goed geobserveerd! Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog werd er in bezet Nederland ook een Duits bestuur aangesteld. Indien de bestuursfunctionarissen niet gehoorzaamden aan de Duitsers werden zij uit hun functie ontheven dan wel op een andere lucratieve manier uit de weg geruimd. Op deze manier stelden ook de Romeinen het Sanhedrin in: een raad bestaande uit autochtone bevolking die onder direct gezag van de Romeinen viel.
Als je goed hebt opgelet en niet halverwege dit epos in slaap bent gevallen, was Jezus gehoord door het Sanhedrin. Een Joodse raad, of toch niet?
Ik had graag een betoog gehouden waarin de onschuld van de Joden in casu werd bewezen. bewezen. Het enige wat ontkracht kan worden is dat de wortel van antisemitisme is ontsproten door de hoorzitting van de Joodse Sanhedrin. Zij werden namelijk aangesteld en beheerst door de Romeinse dictatuur, waardoor er niet meer kan worden gesproken van een Joodse raad. De Sanhedrin konden geen mensen veroordelen tot de dood, waardoor zij zich uiteindelijk toch moesten richten tot hun bezetter. Hoewel de Romeinen Jezus vrijspraken, veroordeelden zij Jezus uit angst voor een Joodse opstand. Deze eis, de dood van Jezus, vanuit de Joodse bevolking is de wortel van het antisemitisme, niet de hoorzitting van het Sanhedrin.
11 |
HInT
‘Lofrede' Door Susan Manders Wie regelmatig een HInT openslaat, zal het onmiddellijk herkennen. Ons geliefde blaadje staat altijd vol met zeer spannende verhalen over allerlei onderwerpen en deze zijn al dan niet suggestief. Omdat de HInT en de lezer mij altijd zeer aan het hart gaat, wilde ik voor deze editie een stukje sentiment met jullie delen. Eigenlijk is het een blijk van waardering. Een blijk van waardering voor al mijn lieve studiegenoten
die
uit
het
zuiden
des
lands
komen.
Wie van de lezers herkent het niet? Soms stap je een trein in om een bepaalde bestemming te bereiken. Deze trein is niet de Veolia boemel naar het zuiden. Het is ook niet? de dienstregeling van de NS richting Den Bosch of Eindhoven of verder naar het westen in Brabant. Het is niet de trein die je straks fijn terug naar moeders in het oosten des lands zal brengen. Ook ga je niet naar een met de trein bereikbare bestemming vlak in de buurt van Nijmegen. Ik hoop nu dat ik ongeveer alle reisbestemmingen van de NS of Veolia vanuit Nijmegen belicht heb. Op een na. Om op de bestemming te komen waar ik op doel, moet je eerst naar het noorden oversteken, de Rijn over, richting Arnhem. Vanuit de eeuwige bouwput ga je dan naar het westen. Je kunt het vanuit Nijmegen op twee manieren doen. Bijvoorbeeld door de intercity naar Den Helder of Schiphol te nemen. Maar welke van de twee je ook kiest om naar die ene bestemming te komen, uit je keuze blijkt dat je naar het westen gaat. Naar de Randstad. Zodra je eenmaal uit Gelderland bent getrokken en ongeveer net nadat je Utrecht hebt gepasseerd, begint een ervaring die iedereen van jullie waarschijnlijk weleens heeft meegemaakt. Ik zie het ongeveer ieder weekend voor mijn eigen ogen gebeuren. Als je naar het westen gaat, kun je maar beter iemand meenemen om mee te praten. Je zult, wanneer je een tijdje met je reisgezel aan het praten bent, dan merken dat er mensen naar je kijken. Net zo lang totdat een of andere brutale aap dan dwars door je gesprek heengaat en opmerkt: ‘he jij doar, ben jij een brabo?' Wanneer je dan net wil zeggen dat het
wel zo is ( of niet, je komt uit Limburg of gewoon uit Nijmegen, maar ze horen het verschil toch niet) krijg je die vraag naar je hoofd geslingerd: 'Zeg eens wat'. Dan moet je, je dus laten horen wat je accent ook moge zijn. Alsof je een nieuwe aanwinst
uit
het
rariteitenkabinet
bent.
Menige keer heb ik dit al zien gebeuren en elke keer krimpt mijn maag door de plaatsvervangende schaamte. Weliswaar heeft de Randstedeling van zonet alleen maar gevraagd of je voor hem wilt praten, | 12
Februari 2011
de volgende stap is dat hij of zij uit het station stapt bij de volgende randstedelijke halte en zegt: 'eg waor, die brabo's of die limbo's, het zijn allemaal boeren'. Ze zullen zich afvragen wat je toch in godsnaam komt doen in hun territorium. Daar gaat de goede naam van de Randstad, mocht deze al bestaan. Ik probeer hem in ieder geval in ere te houden in Nijmegen. Misschien had ik vroeger wel meegedaan aan dit belachelijk maken van jullie accent, maar nu niet meer. Jullie kunnen me namelijk ook pakken op mijn accent, maar de belangrijkste boodschap is: ik ben veranderd, lieve mensen, en daarom schrijf ik ook dit sentimentele stukje. Sinds de intro van 2008 ben ik een ander mens. Op de eerste dag heb je altijd dat traditionele rondje van voorstellen bij de Camelot. Ik kwam daar belachelijk laat aanzetten. Ik was smerig en mijn haar stond in allerlei pieken recht overeind. Ik was weer eens van mijn fiets gevallen van de slaap. Ik was chagrijnig, want ik merkte dat ik liever op het asfalt wilde blijven liggen dan verder fietsen. Dit bleek helaas een trend die zich vaker zou herhalen. Ik was net een paar uurtjes eerder uit het vliegtuig uit Amerika gekomen en nu moest ik opeens gezellig gaan zitten doen bij de intro. Ik had mijn vader nog gesmeekt of ik alsjeblieft niet hoefde te gaan. Ik kon ook wel mensen leren kennen tijdens de eerste week van colleges ofzo. Maar ik moest toch gaan. Dus ik kwam daar aanzetten en ik had mijn introgroepje eindelijk gevonden. En toen zag ik ze allemaal zitten en zij waren al gezellig aan het praten en ik dacht dat ik maar beter enige vorm van sociaal geaccepteerd gedrag kon laten zien. Ik kwam ten slotte uit de Randstad en het was normaal dat ik me moest zien te gedragen in Nijmegen. Why not go for it? Dus ik ging daar bij hen staan en het floepte er in een keer uit: 'Hoi'. Toen heb ik me net voorgesteld en iedereen een handje gegeven. Algauw merkte ik dat ik best kon meepraten met iedereen. Een van de eerste dingen die we bespraken met de groep was de afkomst. Wederom dacht ik dat het beter was om het maar gewoon te zeggen: 'Ik kom uit Utrecht'. Ik keek ze een beetje afwachtend aan. Viel dat mee of niet? Ze keken me even aan met een blik van: 'prima meid, wat jij wilt' en toen praatten ze gewoon verder. Dat was het moment waarop ik verliefd werd op Nijmegen en de mensen om me heen. Sindsdien heb ik geen stomme dag gekend in Nijmegen en ik zit alweer in mijn derde jaar. Het zijn de mensen, die 'verrekte boeren, die brabo's en limbo's en woar ze auk vandaon moge kome' die Nijmegen Nijmegen maken. Natuurlijk vieren jullie carnaval en zuipen jullie teveel en eten jullie vlaai en stemmen sommige van jullie provinciegenoten wel PVV, maar hé, wie doet dat niet meer tegenwoordig en wat maakt het ook uit? Natuurlijk wil ik soms nog steeds een vertaling als ik 'bekant' hoor en waarschijnlijk zal ik nooit begrijpen waarom je met het geld wat je uitgeeft bij carnaval niet op vakantie gaat. Toch ben ik zo blij dat ik hier studeer en alle vooroordelen over iedereen hier kan weerleggen. Jongens, bedankt allemaal!
Commissielid worden? Stuur een mail naar:
[email protected] 13 |
HInT
De Platenkast van… Marjet Derks Door Aniek de Kort In ‘De platenkast van…’ gaat HInT op zoek naar de muziekliefhebber achter een bekend persoon binnen de opleiding geschiedenis. De keus is dit keer gevallen op Marjet Derks, gespecialiseerd op het gebied van geschiedenis van het katholicisme. Maar op welk muziekgebied is zij gespecialiseerd? Hoe zou u uw muzieksmaak omschrijven?
‘Mijn muzieksmaak is erg divers, of eigenlijk heb ik geen smaak haha. Ik luister eigenlijk alleen muziek als ik bezig ben, vrouwen schijnen dat namelijk te kunnen, twee dingen te gelijk doen, multi-tasken. De muziek die ik luister, hangt erg af van wat ik aan het doen ben. Als ik aan het werk ben dan luister ik andere muziek dan wanneer ik aan het sporten ben. De radio zet ik echter nooit aan.’ Wat is het laatste album dat u heeft aangeschaft?
‘Dat is een moeilijke vraag. Ik koop bij vlagen CD’s en heb er al lang geen meer gekocht. Het was een CD van muziek die iktijdens een show van de cabaretière Lenette van Dongen heb gehoord. Het was een Belgische counter tenor, Dominique Corbiau. Zijn CD heet Memoria. Ik heb dat vaker, als ik iets ergens heb gehoord wat ik mooi vind, dat ik dan ga opzoeken wat het was. Daardoor is mijn muziekverzameling echt een ratjetoe. Vaak valt het daarna wel tegen omdat de muziek verbonden was met de sfeer waar ik het hoorde. ‘Daarnaast ben ik erg tekstueel ingesteld. Daarom houd ik ook erg van Nederlandstalige liedjes. Zo vind ik André Hazes helemaal geweldig. Ook Spinvis vind ik heel goed, dat zijn echt gedichten op muziek. Bagagedrager , van de gelijknamige CD, vind ik misschien wel het mooiste nummer ooit. Ook het nummer Ronnie gaat naar huis is heel sterk. Dat gaat over een jongen in een psychiatrische instelling die terug
naar huis mag maar de angst heeft om terug te vallen. Hier wordt een verhaal verteld, een leven in een liedje. In de auto luister ik vaak naar de radiozender 100% NL in de hoop dat er iets moois op komt. Vaak is het echter allemaal troep. Jan Smit bijvoorbeeld, naast het feit dat het geen mooie muziek is, is het Nederlands ook nog eens heel erg lelijk. Het is heel nep, je hebt een CD vol met liedjes maar aan het einde nog niks. André Hazes daarentegen zit vol met emotie, dat geloof je. Natuurlijk heeft ook hij slechte nummers die met een rijmwoordenboek gemaakt zijn, maar het meeste waar hij over zingt heeft hij zelf meegemaakt en dat merk je.’
| 14
Februari 2011
Waar luistert u het meeste naar?
‘Dat kan ik niet goed zeggen. Ik luister naar klassieke muziek als ik werk, en gezien ik veel werk, luister ik daar wel veel naar. Niet van die hele ingewikkelde muziek hoor, ik heb gewoon van die series bij het Kruidvat opgekocht, Bach en Vivaldi en dergelijke. Het creëert een rustige sfeer. Met teveel tekst word ik afgeleid. Als ik aan het schrijven ben dan luister ik altijd naar hetzelfde. Dan zit ik in een bepaalde sfeer voor een artikel. Zo heb ik mijn proefschrift met twee of drie CD’s geschreven. ‘Als ik sport of schoonmaak luister ik natuurlijk naar hele andere muziek, zoals Amy Winehouse of Duitse muziek als Neue Deutsche Welle. Snelle nummers met een flink tempo. Op zondagavond luister ik ook graag het programma van Sara Kroos op Radio 2, zij draait heel goede Nederlandse muziek.’ Wat is de eerste plaat die u gekocht heeft?
‘Dat is geen moeilijke vraag, dat is Imagine van John Lennon geweest. Als ik dat nu tijdens de Top 2000 hoor, vind ik het nog steeds erg mooi dus dat is een goede keus geweest. Ik heb het destijds voor de tekst gekocht, die voorliefde voor het tekstuele zat er dus al vroeg in. Het was trouwens een single, die had je vroeger nog. Wat de eerste LP was die ik ooit gekocht heb weet ik niet meer.’
Wat is het meest wanstaltige dat u in de platenkast heeft staan?
‘Ik heb veel foute muziek, maar wel mooie. Mijn singles heb ik allemaal weggegooid. Ook zat ik in de overgang van platen naar CD’s, toen heb ik ook al mijn platen weggegooid. Daar had wel wat fouts bijgezeten. De CD’s die ik heb, heb ik gekocht toen ik al ouder was. Dan koop je toch iets bewuster. Of ja ik heb toch wel iets heel fouts. Ik heb in een periode een hele hoop meditatie CD’s gekocht, met van die vogelgeluiden. Die luister ik nu nooit meer hoor, als ik nu mediteer wil ik gewoon absolute stilte.’ Welk nog grotendeels onontdekt pareltje kunt u ons aanbevelen?
‘Spinvis is een must voor elke Nederlandse student. Ook de muziek van Joni Mitchell uit de jaren ‘60 / ‘70 is nog steeds fantastisch. Heel veel nummers zijn later door
andere
muzikanten
gecoverd en heel bekend. Het zijn mooie teksten, met thema’s uit het leven, zoals liefde en relaties. Ook de sfeer uit die tijd komt heel erg naar boven. Het is een dichteres, net als Spinvis. Het is trouwens wel echte vrouwenmuziek hoor.’
15 |
HInT
De dag dat mijn leven veranderde Over wereldvrede, multiculturaliteit en voetbal Door Remy Maessen Naar alle waarschijnlijkheid bevind ik me aan het einde van mijn studieperiode. Zodoende zijn er momenten dat weemoedigheid zich van mij meester maakt. Dan kijk ik terug op de afgelopen jaren en dan bekijk ik wat voor momenten doorslaggevend zijn geweest voor de persoon die ik inmiddels ben geworden. Zo’n moment was er, het zal inmiddels ongeveer een jaar geleden zijn. Ik was bestuurslid, hoofdredacteur van dit mooie blad en schraapte moed bij elkaar om te beginnen met mijn bachelorscriptie. Omdat ik al mijn minoren al had gedaan, had ik gedurende die maanden een tamelijk rustige periode. Maar ik was een vastberaden student die zowel de HInT-jaargang 2009/2010 tot een goed einde wilde brengen én mijn bachelorscriptie tot een succes wilde maken. Ik herinner het mij nog goed, buiten was het koud en het sneeuwde lichtjes. De voortekenen waren er, maar rondom februari sloeg het lot eindelijk toe. Een voorbeeld voor multicultureel Nederland
Voordat ik verderga is voor de onwetende lezer een uitleg broodnodig. Voor de notoire Football Managerspelers onder ons: lees deze alinea niet en als je het wel doet, erger je niet aan informatie, waarmee jij, als medelid van de mooiste verslaving ter wereld, al jarenlang bekend bent. Om te beginnen is het belangrijk te weten dat de tijd in het spel sneller gaat dan in het echt. Dat betekent dat je best wel eens, terwijl het buiten 2011 is, op je laptop in 2020 kunt zitten. Welnu, ik voel een nieuwe vraag bij de geëngageerde – maar onwetende! – lezer opborrelen die meteen respons verdient. Immers, hoe kan het alwetende computerspel weten wie er nu precies in 2020 de voetbalvelden bevolkt? Wie is de Messi van 2020, zo vragen wij aan de profeet Football Manager. Zoals een profeet betaamt, weet Hij het ook niet. Natuurlijk, de talentvolle jongens, die zich in de A-jeugd van de bekende voetbalclubs bevinden, die zijn voor Hem bekend, maar wat daarná komt, de jongens die recent geboren zijn, of misschien wel op dit moment geboren worden, daarvan weet Hij evenmin als u of ik, of zij het pad van het eerdergenoemde Argentijnse dribbelwonder gaan volgen, of wellicht een andere carrière als kunstenaar, antropoloog of wellicht historicus ambiëren. Daarom gist het spel, naarmate de speler zich in de verre toekomst bevindt, ook maar wat. De profeet laat daarmee echter zien dat er hoop is voor de zorgelijke Nederlander die misschien overweegt aanslagen te plegen dan wel extreem-rechtse ideeën te krijgen. Niet doen! In het Ajax van 2020 moeten bijvoorbeeld de doelpunten komen van Jeroen El Hammouchi, terwijl de familie Jacobs uit Almere-Muziekwijk heeft besloten hun kind Mohammed te noemen, een man die later ballen uit het net moet gaan vissen bij AFC Almere City. Culturele grenzen vervagen in 2020 als we de profeet moeten geloven, zoveel is duidelijk. De voortekenen
Met deze geruststellende gedachte eindig ik mijn inleiding waarin broodnodige informatie wordt verstrekt om wellicht de hersenspinsels in de komende alinea’s te begrijpen. Ik neem u – als inmiddels minder onwetende, en niet afgehaakte lezer – mee naar de laatste dagen van 2020. Ondergetekende is op | 16
Februari 2011
dat moment bewindsvoerder van de tegen degradatie uit de Bundesliga vechtende vechtmachine van Jahn Regensburg. Er wordt betonvoetbal gespeeld in het Jahnstadion en van finesse en frivoliteit is weinig sprake op het koude veld in Oost-Beieren. De grote broer uit München ligt niet wakker van het ploegje en ook in Nürnberg wordt niet slecht geslapen, voorafgaand aan een uitwedstrijd in het Donaustadje. In die universiteitsstad, waarin volgens Wikipedia nog resten te onderscheiden zijn van een door Marcus Aurelius gebouwd fort, groeit echter het zelfbewustzijn gestaag. De ster aan de horizon was Koen Velder, een – overigens ook al onbestaande – scout bij FC Den Bosch. Een bod van Regensburg verleidde de goede man ertoe de Brabantse gezelligheid – hij was immers een echte man van de stad en een Bourgondiër bovendien – te verruilen voor de Bayrische. Daar had de veertigjarige kerel wel oren naar. De gebeurtenis
De nieuwbakken scout werd er, kort na de ondertekening van zijn contract en voordat er één halve liter was genuttigd, al gauw op uitgestuurd. Hij ging een blik werpen bij de gevallen grootmacht Eintracht Braunschweig, om te bekijken of er talent rondliep, niet ver vandaan de plaats waar ooit de Germanen heldhaftig gestreden hadden tegen de Romeinen. En precies daar vandaan kwam hij. Een man, een jongen nog, zeventien jaren oud, die het eerste levenslicht inderdaad gezien had aan de rand van het Teutoburger Woud. Misschien wel een
rechtstreekse
afstammeling
van Hermann, of Arminius. De leiderscapaciteiten had hij in elk geval. Hij was Andreas Kurt. De scout kwam als een razende in Regensburg aan met de mededeling dat hij een topspeler had gevonden en niet lang daarna trok de zeventienjarige jongen het rode shirt van 17 |
HInT
Jahn Regensburg aan. Op dat moment veranderde de wereld voor de club, voor mijzelf in de laptop én voor mijzelf erbuiten. De vechtmachine werd een demonstratieteam van frivool voetbal en daarin speelde de Verlosser, weldra aanvoerder, een grote rol. Inmiddels zijn bekers gepakt, landstitels en Champions Leagues. Er is een Italiaanse spits gekomen die vliegtuigen uit de lucht kan koppen, een Afrikaanse vleugelspeler die sneller is dan Usain Bolt en een irritant ambitieuze kerel uit het zuiden van Beieren, maar Kurt blijft mijn man. De gevolgen
Hoezeer u in het verhaal zit – en in de man die, als afstammeling van Arminius en met de hersens van een student, die zonder vertraging aan het einde van zijn studie zou komen, koos voor het onzekere leven als voetballer – ik wil u even terugbrengen naar de realiteit en de gevolgen die de donkere decemberdag in 2020 met de jongen achter de laptop in februari 2010 had. Hoewel de übergermaan tussen Çetin Heinrichs en Markus Biliz – ook in Duitsland ging de inburgering gesmeerd – een plekje in het Duitse team heeft verworven, de goede man betekende meer voor mij dan hij ooit had kunnen weten, toen Koen Velder zijn naam op een digitaal briefje schreef. Inmiddels bespreek ik met hem de missie naar Afghanistan – hij is tegen – en de situatie tussen Israël en Palestina – hij is voor vrede. Verder is hij tegen honger in de wereld en hoopt hij dat er snel iets komt dat zorgt voor een echt groene energievoorziening. Bovendien is hij tegen racisme en discriminatie. Andreas Kurt is een wijs man. Hopelijk zijn we allemaal zo in 2020.
Panoramfoto van Regensburg | 18
Februari 2011
19 |
HInT
Voor Vaag danwel Hip taalgebruik Aniek de Kort Ach, dat gezeur over vaag taalgebruik tegenwoordig. Wat is vaag? En belangrijker nog, wat is er mis mee? Ik zou zeggen, je moet gewoon lekker je ding doen. Dicht bij jezelf blijven, zogezegd. Als jij op een andere manier wilt communiceren dan anderen, dan is dat heel oké. Als mens zou ik willen zeggen dat de tegenstanders van het zogenoemde ‘hippe’ taalgebruik gewoon niet zo moeten zeuren en het zogezegd gewoon een plaatsje moeten geven.
Als schrijver van dit stuk, dat geacht wordt toch een enigszins wetenschappelijke achtergrond te hebben, zou ik zeggen dat de oorzaak ligt in het feit dat de ‘anderen’ niet out of the box kunnen of willen denken. Je moet leren door een andere bril te kijken, je ogen niet te sluiten voor datgene wat buiten jouw belevingswereld gebeurt en ook te kijken naar een visie van een ander beleidsbeleid. Ik wil ‘de ander’ niet enkel aftikken op kortzichtigheid, het zou mooi zijn als uiteindelijk alle neuzen dezelfde kant op zouden staan. Ik heb zoiets van, wel mijn kant, want rechtsom of linksom bekeken, dat is uiteindelijk wel het streefbeeld. We moeten gewoon, zogezegd, naar elkaar toegroeien. Het zou dan ook niet ondenkbeeldig zijn wanneer, zogezegd, ‘de ander’ zijn of haar competenties neerwaarts zou bijstellen. Een stukje pro-actief meedenken zeg maar. De input van ‘de ander’ is op zich niet verkeerd, ik zou zelfs willen zeggen dat het kwalitatief goed is, maar als we dat transparant bekijken in de uitvoeringspraktijk valt het toch, zeg maar, een stukje tegen. Die sociabiliteit moet gewoon in je kracht zitten, die heb je of die heb je niet, en als je het niet hebt dan moet je dat ook gewoon niet willen. Om de toegangsoplossing toekomstbestendig te maken wil ik ‘de ander’ zogezegd een pro-actieve impuls geven – een verwonderpunt danwel verandertraject, gezien ik, hoe je het ook wendt of keert, die sociabiliteit wel bezit; een innovatiemodel om de competenties van de ander zogezegd te stroomlijnen, zeg maar. Dit model, het FUZZY model, wil er op wijzen dat de doelstelling van in dit geval ‘de ander’ feestelijk, uitdagend, zuiver en zinnelijk moet zijn, evenals dat de doelstelling een YES-gevoel moet geven. Maar wanneer ik kijk naar het unique selling point van ‘de ander’, alsmede het denkconcept, zal ik met voortschrijdend inzicht als managementsamenvatting moeten concluderen dat als eindconcept ‘de ander’ zogezegd de probleemeigenaar is. Dit moet je niet willen kantelen, het is in principe niet erg, je moet het gewoon in je maatstafconcurrentie inbedden en de ander zijn ding laten doen. Gewoon, dicht bij jezelf blijven zogezegd. Dit is echter mijn visie die ik doorcommuniceer naar zowel ‘de ander’ als de lezer. 360 graden feedback is altijd welkom.
| 20
Februari 2011
Tegen Vaag danwel Hip taalgebruik Aukje Las Iemand die woorden als fabeltastisch, magisch, hilarisch en superhysterisch tot een groot succes kan maken, vragen om een opiniërend stuk te schrijven tegen populair en hip taalgebruik, is mijn inziens een onbegonnen stap. Toch ben ik ervan overtuigd dat een goed redenaar ook stellingen kan onderbouwen die niet direct zijn of haar mening verkondigen, dus hierbij mijn poging.
Taal is iets waarin wij ons als mensen onderscheiden van de dieren en waardoor wij automatisch aan het concept taal veel waarde toekennen. Taal heeft echter geen statisch karakter; de mens blijft immers graag geprikkeld en heeft de neiging om zich te willen onderscheiden van anderen. Een manier om geprikkeld te blijven en om je te onderscheiden van de ´massa´ is door gebruik te maken van de zogeheten modewoorden. Deze woorden of zinsneden, waarvan ik straks een aantal voorbeelden zal geven, ontstaan vaak in Noord-Amerika (fock) of de Randstad (mieters) en waaieren langzaam uit naar de uithoeken van ons land. Uiteindelijk blijven deze modewoorden lang of juist kort ´hangen´; op den duur zullen deze woorden uit het taalbeeld verdwijnen. Helaas raken sommige modewoorden maar niet uit de mode (net zoals skinnyjeans overigens) en worden ze onderdeel van het vocabulaire van een bepaalde bevolkingsgroep. Het eerste voorbeeld dat ik wil geven wordt dan ook vaak gebruikt door een bepaalde bevolkingsgroep. Ik zal een korte schets geven: jonge mannen met een skinnyjeans (ja daar zijn ze weer), een shirt met mannendecolleté in kleuren waarvan een zesjarig meisje kleurenblind wordt, een semibaardje en een mystiek kettinkje. Ik denk dat we allemaal wel weten over welk type man ik het heb. Zij doen uitspraken als: ´Ik doe gewoon mijn eigen ding, weet je´ en kijken daarbij alsof ze net iets hebben uitgevonden waar de Nobelprijs een logisch vervolg op is. Het typische van dit soort uitspraken is dat dit type man van elkaar wel begrijpt wat hiermee wordt bedoeld, maar dat de rest van de wereld in dit soort situaties beleefd een bescheiden glimlach vertoont. Want wat betekent ´je eigen ding doen´ nou eigenlijk? ´Je eigen ding doen´ is dermate vaag, dat we eigenlijk nooit iets concreets zeggen, wanneer we dit woord gebruiken. Een soort gemakzucht of angst dus: je kunt niet geconfronteerd worden met hetgeen je net verteld hebt en stiekem staat het ook wel een beetje stoer. Een ander woord waaraan onze generatie zich lange tijd ´schuldig´ heeft gemaakt, is het woord ´duh´. Het liefst uitgesproken als ´duuhuuhh´ of de overtreffende trap ´dubbelduuhh´. Het betekent zoiets als ´natuurlijk, stommerd!´ of in de zelfreflecterende variant ´haha, domme, domme ik´. Ik kan met zekerheid stellen dat er niemand is van mijn generatie die niet een van bovengenoemde woorden heeft gebruikt dan wel misbruikt. Blijkbaar wordt het woord nog steeds grappig gevonden, want het leukste 21 |
HInT
moment in Alles is liefde, is toch wanneer Carice van Houten ´duuuhh´ zegt tegen de Nederlandse kroonprins. Het woord ´duh´ wordt bij vrouwen als grappig en charmant ervaren. Kinderen worden ineens wijs, aandoenlijk en vermakelijk. Het laatste voorbeeld dat ik wil geven betreft de devaluatie van woorden. Doordat woorden vaak worden gebruikt wanneer ze helemaal niet van toepassing zijn, klinken ze, wanneer ze worden gebruik als ze wel van toepassing zijn, minder van toepassing (volg je het nog?). Zoals het woord ´hel´. Je hoort mensen wel eens zeggen ´die regenbui waar ik net doorheen moest was echt een hel´ of ´die verjaardag waar ik gister was: een complete hel!´. Blijkbaar bestaat er ook zoiets als een incomplete hel, dat zal dan wel een lauwwarm badje zijn waar mensen maar tot hun knieën in de modder staan, in plaats van tot hun kruin. De hel wordt dus gebruikt als een woord van ´iets wat niet zo leuk is´ of wat tegenvalt. Dus wanneer in een programma als Netwerk wordt gesproken over Afghanistan en wat voor hel zich daar afspeelt, denk ik meteen: de hel? Afghanistan is echt wel erger dan de hel, hoor!
Nu ik een aantal voorbeelden heb voorgelegd, lijkt het mij duidelijk: populair taalgebruik is heel vermakelijk, maar het maakt de Nederlandse taal niet duidelijker of makkelijker om te leren. Taal en communicatie zijn mijn inziens belangrijke middelen om nader tot elkaar te komen. Door de taal te verfraaien en op te leuken, wordt het alleen maar lastiger om elkaar te begrijpen, waardoor de kloven tussen jong en oud, arm en rijk, Limburgs en Brabants, en autochtoon en allochtoon alleen maar vergroten. Onduidelijk wordt wat iemand nou eigenlijk bedoelt met hetgeen wordt gezegd en er worden verschillende interpretaties en waardes toegekend aan één enkel woord. Het getuigt bovendien van weinig professionaliteit als je woorden als ´duh´ en ´boeienbal´ aan je vocabulaire gaat toevoegen. Het vervelende is namelijk dat diegenen die deze modewoorden vaak gebruiken, geen onderscheid kunnen maken tussen gepaste en ongepaste situaties waarin woorden kunnen worden gebruikt. Gemakkelijker voor iedereen is het dus wanneer populair taalgebruik zoveel mogelijk wordt vermeden.
Zelf een plek in de HInT redactie? Stuur een mail naar:
[email protected] | 22
Februari 2011 6 dagen lang met de GSV naar het prachtige: Boedapest!
1 t/m 7 mei 2011 Ben jij erbij?
Inschrijving 14 Februari 12.30 GSV kamer 50 euro contant bij inschrijving 23 | Hierna twee termijnen van: 122 euro (1 maart en 1 April)
HInT
‘Catch the bat, release the bat!’ Nieuwe dimensies, parallelle levens Door Joost van de Oever Ik dwarrelde in mijn gedachten nog enigszins misselijk rond in twee parallelle, onverenigbare werelden, als waren het twee zware magneten die mijn evenwichtspunt als een loden kogel naar zich toe trokken. Juist op dat moment werd mij gevraagd een verslag over mijn verblijf en studie in York te schrijven voor het HInT, dat na enig doorvragen een gebalanceerde mengeling bleek te moeten worden tussen een droog, descriptief verslag en een abstracte, semifilosofische reflectie. Maar die balans was bij mij al lang het spoor bijster. Eén ruk van die magneten deed mijn relaas onherstelbaar ontsporen.
Ik herinner mij de wijze Canadees, met de rode hoed en de zwarte raaf. ‘Catch the bat! Cradle the bat!’ Het was Halloween, een feestje met menig
gestoorde
geest.
‘Drop the bat! Crush the bat!’ Brad voerde voor ons allen een Gotisch-Canadese vleermuisdans uit. ‘Pick up the bat! Kiss the bat!’ Niet veel later sprak ik hem bij de enorme ketel met punch, vissend naar de laatste restIkzelf, en uitzicht vanuit de stadsmuren op de York Minster.
jes. ‘Release the bat!’
Brad toonde mij toen, na een maand York, de essentie van het buitenlandverblijf. Het was niet zozeer het leren van vreemde Canadese vleermuisdansen, maar, zo zei hij: ‘By now you’re starting to feel you don’t really have a single, true home anymore. You’re uprooted.’ Een week in York is in alle opzichten anders dan een week in Nijmegen. Mensen zijn hier anders. Ze spreken een raar taaltje dat soms een beetje lijkt op de taal die ik vaak op TV hoorde. Ze zijn hier met dezelfde reden als ik: de Middeleeuwen bestuderen. Ze hebben er zelfs een middeleeuws gebouw voor ingericht, dat ze King’s Manor noemen. In Nijmegen werden we min of meer weggestopt tussen twee bezemkasten in een grijze toren. Dat deed je met mediëvisten, dacht ik toen nog. Dat was normaal. Hier zwemmen we in de middelen. Het Centre for Medieval Studies heeft alleen al meer dan dertig medewerkers. De handschriften en archieven liggen voor het oprapen en uitstapjes naar Durham, Whitby en andere bestemmingen zijn er genoeg. Extracurriculaire activiteiten, zoals diverse reading groups, gastcolleges, en de Medieval Drama Society, zorgen ervoor dat er vrijwel iedere dag iets extra’s op je program| 24
Februari 2011
ma kan staan. In tegenstelling tot in Nijmegen, was hier mijn laatste bezoek aan een bezemkast bedoeld om mijn zeis te pakken, voor het toneel. In York zijn we cool ! York is de Middeleeuwen, en zonder ons zou er hier nooit wat te beleven zijn – geen middeleeuwse festivals, geen middeleeuwse markten, geen cultuur, geen sfeer, geen toerisme, enkel de Britse dames die, zwalkend op hoge hakken tussen één van de driehonderdvijftig Yorkse (middeleeuwse) pubs, de winterse nachten trotseren in minirokjes en diepe decolletés (maar die heb je overal in Engeland). Drie maanden in York waren voorbij gevlogen, en nog eens drie maanden lagen voor de boeg, maar eerst zou ik voor drie weken op en neer naar Nijmegen vliegen. Ik tuurde uit het ronde vliegtuigraampje. Zag ik daar een vleermuis hangen onder aan het vliegtuigvleugel? Ik knipperde met mijn ogen. Hij was weer weg. De Canadees-Gotische vleermuis vloog ongetwijfeld verder, gevolgd door mijn gedesoriënteerde, zwervende ziel, zwalkend tussen twee kustlijnen, verblind door een dik, slagroomachtig wolkendek. Even was er lichte turbulentie, alsof er twee grote magneten vanuit beide kustlijnen het vliegtuig naar zich toe trokken. Wat ongemakkelijk keek ik weer naar buiten. Onder de vliegtuigvleugel hing de vleermuis, en hij staarde me indringend aan alsof hij wilde zeggen: ‘Release the bat!’. De essentie van een buitenlandverblijf? Ik heb een tweede thuis gevonden, een tweede leventje opgebouwd. Eerst had ik van alles één. Nu heb ik van alles twee. Maar het zijn wel twee enen, die samen niet optellen tot twee. Ze zijn doorgaans onverenigbaar, en dat maakt het goed. Daardoor kun je je uitleven; je hebt immers altijd nog een reserve. Simpel gezegd: what happens in York, stays in York , en vice versa. Vandaar dat mijn verslagje hier gedoemd was te ontsporen. Godzijdank!
Het monumentale King’s Manor, waar het Centre for Medieval Studies gesitueerd is.
25 |
HInT
Hemels Verbond IV Door Remy Maessen Het van woede verwrongen gezicht van Robbie keek haar van dichtbij aan. ‘Doe dit nooit meer en blijf hier weg!’ Marieke, nog buiten adem van de sprint en van de schrik, had zo snel geen antwoord klaar. ‘Het is voor je eigen bestwil Marieke, open deze deur nooit meer.’ Daarop rende Robbie de trap op en al gauw was hij uit het zicht verdwenen. Ontredderd bleef Marieke achter in de verlaten gang voor de GSV kamer. Nooit meer hoopte ze die engerd tegen te komen. Terwijl die gedachte doordrong, besefte ze dat Robbie haar buurman was en ze hem helemaal niet kon ontlopen. Wat moest ze nu? Daan liet niets van zich horen en Iris zat in de GSV kamer. Ze moest het iemand vertellen.
Met een trillende hand opende ze de deur van de GSV kamer. De aanwezigen hadden amper door dat er iemand binnenkwam, doordat ze zich allemaal om de computer hadden verzameld en luidkeels lachend besproken wat ze daar aan het bekijken waren. Gelukkig zat Iris in een hoekje te lunchen en kon Marieke, dankzij het rumoer bij de computer, haar verhaal bij Iris kwijt, zonder dat iemand er verder iets van merkte. Die schrok zich natuurlijk een hoedje. ‘Wat een idioot! Waar zou hij mee bezig zijn? We moeten hem tegenhouden!’ Marieke vertelde ook over de mysterieuze personen die haar keuken ’s nachts bij kaarslicht bevolkten. ‘Maar, misschien heeft hij daar wel iets mee te maken! Wel spannend trouwens, zo’n ondergronds gangenstelsel!’ ‘Noem het maar spannend, ik vind het doodeng, zeker omdat Robbie mijn buurman is,’ zei Marieke Daarop stelde Iris voor dat Marieke sowieso de komende nachten in haar nieuwe kamer mocht komen overnachten. ‘En in de tussentijd gaan we uitzoeken waar die engerd mee bezig is, beginnende bij die Russische tekentjes.’ Van achter de computer werd opgekeken door een ouderejaars. ‘Daar moet je Van Meurs voor hebben, voor Russische tekentjes. Het schijnt dat die Russisch kan!’ ‘Wie?’, vroeg Iris nieuwsgierig. ‘Van Meurs, zoek zijn naam maar op, op de tiende, hij wil je vast wel helpen.’ Marieke zag het plan eigenlijk helemaal niet zitten. Iris was zo impulsief en deed eerst, en dacht daarna pas na, terwijl Marieke zich eigenlijk zo ver mogelijk van Robbie wilde houden en vooral hoopte dat Daan zo snel mogelijk terug zou komen. Iris trok haar echter mee de GSV kamer uit. Het ‘hé dames, ruimen jullie wel jullie lunchspullen op…’ verstomde, terwijl ze de trap op renden, de gang boven het MMS door, | 26
Februari 2011
richting de liften. ‘Maar wacht, wil je hem dan meenemen naar die deur?’ vroeg Marieke de voor haar uit lopende Iris. ‘O, daar had ik eigenlijk niet aan gedacht. Dat is misschien link. We moeten er niet al teveel mensen in betrekken, voor hun eigen bestwil.’ Daarop renden ze terug naar het deurtje en maakte Iris met haar fonkelnieuwe telefoon een fotootje van de rare, rode tekentjes.’ Een paar minuten later stonden ze voor de deur van een docent die ze nog nooit gezien hadden. Iris klopte vastberaden aan. ‘Binnen’, werd geantwoord, en ze maakten de deur open, maar bleven beide in de deuropening staan. De man, die blijkbaar de door de ouderejaars aangehaalde Van Meurs was, wenkte hen naar binnen. ‘Waar kan ik jullie mee helpen?’ ‘Eehm.. nou, we hebben ergens vreemde tekens gezien, en die leken op Russisch..’, zo begon Iris. ‘Ja’, viel Marieke haar bij, ‘en we hadden gehoord dat u Russisch kan. Oja, en wij zijn Iris en Marieke, eerstejaars geschiedenis.’ ‘Nou, laat maar eens zien.’, zei Van Meurs. Gesterkt door de constructieve opstelling van de man, haalde Iris haar telefoon tevoorschijn en liet de foto zien. ‘Nou, hierboven staat iets van “Gods Volk”, en daaronder “Tot hier en niet verder”. Waar hebben jullie dit vandaan?’ De dames, die deze vraag al verwacht hadden, keken elkaar aan en mompelden iets over een werkstuk. Ze bedankten daarop de man en liepen terug naar de lift, om samen de nieuwe informatie te bespreken. Na een paar dagen gebeurde het eindelijk. Marieke had samen met Iris een berg lekkere Bami verorberd en lag languit op Iris’ bank, die ze over een paar uurtjes weer zou kunnen omtoveren tot een bed. Op dat moment hoorde ze iets trillen. Ze vloog op van de bank en eindelijk, eindelijk, na veel te lang niets meer gehoord te hebben – ze was zelf ook te trots geweest om iets te laten weten – stond er ‘Daan belt’ op de display van haar mobieltje. ‘Daan! Eindelijk! Waar heb je uitgehangen de afgelopen tijd?’ – verdomme nu liet ze nog merken dat ze het leuk vond dat hij belde – nam Marieke de telefoon op. ‘Heej Marieke! Sorry, ik heb even gedoe gehad in de familie, dat vertel ik je later, maar ik wilde je even vertellen dat ik morgen weer naar Nijmegen kom. Heb je zin om af te spreken?’ Mariekes hart maakte een vreugdesprongetje, maar ze liet dat niet merken. ‘Geen probleem, zal ik bij je komen eten?’ ‘Half zeven?’ De avond kon voor Marieke niet meer stuk. Hoewel ze haar problemen prima bij Iris kwijt had gekund, was die toch wat impulsiever en wilde zij meteen alles aanpakken. In haar nieuwsgierigheid en drang naar avontuur kon ze zichzelf dan nog wel eens voorbij lopen. Daan was anders, die was rustiger en die zou voor haar een luisterend oor zijn. Wellicht zou hij, omdat hij klaarblijkelijk in zijn vrije tijd onderzoek deed naar die Russische sekte, haar misschien zelfs kunnen helpen. Met die gedachten ging een donkere februaridag om en stond ze om half zeven voor de deur van Daans huis. Ze werd warm verwelkomd door Daan, die voor haar al een maaltijd had klaargemaakt. ‘Ja, inderdaad, het zijn weer aardappeltjes geworden Marieke!’ Marieke kon haar geluk niet op bij het enthousiasme van Daan en tijdens het eten werd de sfeer steeds beter. Daan raakte zelfs op zijn praatstoel. ‘Het is ellendig gesteld met de wereld. Moslims, Joden, Christenen en weet ik veel wat, ze ruziën allemaal met elkaar. En dat doen ze al eeuwen en eeu27 |
HInT
wen. Wat levert het op? Alleen maar ellende. Aanslagen, onzekerheid, het is aan de orde van de dag. Ik denk dat het tijd is om daar iets aan te doen, en dan bedoel ik niet de grenzen dichtgooien en hopen dat alle ellende zover mogelijk weg blijft. Nee, er moet echt iets gebeuren in de wereld! Ze geloven toch allemaal in dezelfde God!’ Wat was Daan ook een schatje, als hij zich zo over de toestand in de wereld opwond. ‘Over ellende gesproken, weet je wat ik heb meegemaakt de afgelopen tijd!’ Ze vertelde haar verhaal en Daan luisterde onbewogen. ‘Nou, ik zou me niet teveel van dat hele gedoe aantrekken. Blijf vooral uit de buurt van die kerel, Robbie, en vertel het verhaal maar tegen niemand, want het klinkt allemaal veel te vreemd.’ ‘Maar, ik heb het al tegen Iris verteld en die gaat op onderzoek uit, de avonturier!’ lachte Marieke. Daan lachte niet, maar leek te schrikken. ‘Dus Iris weet van die hele situatie?’ De sfeer veranderde na het verhaal een beetje. Het was niet meer zo gezellig en Daan werd stiller en stiller. Toen Marieke, kort voordat ze vertrok, aan Daan vroeg of alles oké was, knikte Daan. ‘Ik maak me gewoon zorgen om je, ik wil niet dat er iets met je gebeurt. Daarom moet je uit de buurt van die enge kerel blijven! En laat je niet door Iris verleiden de zaak op eigen houtje uit te zoeken, dat kan veel te gevaarlijk zijn!’ Marieke omhelsde Daan, ze wist het zeker. Met deze kerel zou ze het wel een tijdje volhouden. Met die gedachte fietste ze in het donker terug naar Iris. Daarvoor moest ze wel langs haar eigen kamertje, waar ze snel voorbij fietste, toen opeens Robbie uit het niets opdook. ‘Help me, alsjeblieft!’ Robbie was gewond, zijn gezicht zat onder het bloed en zijn broek was overal kapot. Haar hart bonsde in haar keel! Wat moest ze doen…?
| 28
Februari 2011
De essentie van liberale waarden binnen onze democratie Reactie op: ‘Democratie, mag het een onsje minder zijn?’ Door Niels van der Werf Dit artikel vormt een reactie op het artikel ‘Democratie, mag het een onsje minder zijn?’ dat Remy Maessen voor de vorige editie van dit tijdschrift heeft geschreven. In dat artikel trachtte Remy zijn stelling te onderbouwen dat ‘het (…) nergens goed voor [is], wanneer een heel volk zich mengt in politieke debatten, hoewel we dit fenomeen tegenwoordig democratie noemen en over dit woord nu eenmaal geen negatieve klank mag worden gehoord’. Hoewel er voor deze stelling best wel wat te zeggen valt, wil ik in dit artikel ingaan op het vertekende beeld dat Remy door zijn definitie van democratie en de selectieve omgang met historische voorbeelden schetst van het falen van de democratie als politieke vorm. Daarvoor is echter eerst een theoretisch kader nodig om te beschrijven wat democratie nu eigenlijk betekent. Democratie als contested begrip
In zijn artikel spreekt Remy zijn angst uit dat ‘een doorgeschoten democratie juist leidt tot populisme, gevolgd door tirannie en onderdrukking van minderheden’. Dit roept bij mij vragen op: welke definitie van democratie wordt hier gehanteerd? En wanneer is er sprake van een ‘doorgeschoten democratie’? Gelet op de strekking van zijn artikel lijkt inmenging van het volk op de politieke besluitvorming voor Remy de essentie te zijn voor democratie. Vrij vertaald, zegt hij: hoe meer het volk zich mengt in politieke debatten, hoe democratischer de besluitvorming. In deze omschrijving van democratie kan ik me slechts gedeeltelijk vinden. Democratie refereert mijns inziens naar een politieke vorm waarin het volk - in tegenstelling tot monarchieën en aristocratieën - een bepaalde macht uitoefent en een zekere (niet alle) soevereiniteit in de besluitvorming bezit. Het moderne politieke leven, de wetgevende en uitvoerende macht van de overheid, vindt haar legitimering dan ook door een meerderheid van de stemmende bevolking. Burgers die invloed uitoefenen op de vorming en naleving van wetten zullen logischerwijze eerder bereid zijn om zich aan deze wetten te houden. Daarnaast hebben zij de mogelijkheid om de ene regering te vervangen door een andere, waarmee de bedreiging van een tirannie gecontroleerd wordt. Democratie oefent in deze zin aantrekkingskracht uit omdat in principe elke conceptie van het politieke niet geaccepteerd hoeft te worden als het niet door het volk zelf tot stand is gebracht. In deze zin zou een democratie dus slechts kunnen leiden tot tirannie en onderdrukking van minderheden als de meerderheid van de bevolking hier zelf achter staat. Door de invloed van liberalistische waarden zoals individuele vrijheid en de bescherming van mensenrechten die ingebed en onlosmakelijk verbonden zijn met moderne wes29 |
HInT
terse democratieën wordt er echter korte metten gemaakt worden met deze ‘dreiging’. In deze landen kunnen besluiten – zelfs wanneer deze door een meerderheid ondersteund worden – geblokkeerd worden als zij een belemmering op de individuele vrijheid vormen of niet in samenspraak zijn met bestaande mensenrechten. Deze zelfregulerende functie van liberale democratieën wordt wel de ‘democratische paradox’ genoemd omdat het liberalisme – de drang naar individuele vrijheid – een beperking stelt aan de soevereiniteit van het volk. Slechts in niet-westerse ‘illiberale democratieën’ bestaat er een reële dreiging van tirannie en onderdrukking van minderheden. De ‘democratische paradox’ is hier niet aanwezig waardoor de meerderheid van het volk één leider kan kiezen die vervolgens kan besluiten om minderheden te vervolgen. Als voorbeeld van deze ‘tirannie van de meerderheid’ zou ik India willen noemen, waar onder leiding van Hindoeïstische presidenten gedurende de jaren ’80 en `90 onderdrukking en vervolging van moslims plaatsvond. In zoverre wil ik me aansluiten bij de farce die Remy constateert: democratie is een marketingterm geworden waarmee bijna ieder land op de wereld zich wil profileren. Hoewel het moeilijk is om een concreet onderscheid te maken tussen democratische en ondemocratische landen, wil ik hier bepleiten dat de zelfregulerende functie van liberalistische waarden vanuit een westers perspectief een minimale voorwaarde moet zijn om van democratische besluitvorming te spreken. Kritiek op de democratie in de Verenigde Staten
Als ‘directe aanleiding voor [zijn] klaagzang’ op democratie noemt Remy ‘de uitslag van de congresverkiezingen in de Verenigde Staten, vaandeldrager onder de democratieën’. Het deficit van deze democratie lokaliseert Remy vreemd genoeg vooral in de wijze waarop politieke leiders door middel van campagnevoering de mening van het volk manipuleren, waardoor ‘in dit democratische land (…) het algemeen belang buiten beschouwing [blijft].’ Dit strookt niet met zijn stelling dat de inmenging van het volk in het politieke debat het manco van deze democratie zou zijn. Het volk lijkt hier juist de dupe van het obscurantisme dat voortkomt uit de verkiezingscampagnes, wat hun invloed op de politieke besluitvorming bemoeilijkt. Zij weten simpelweg niet meer waar de twee partijen voor staan. Remy richt zich vervolgens specifiek en naar mijn mening ook terecht op de situatie in Californië ‘waar de bevolking rechtstreeks de grondwet kan wijzigen (…), zowel de uitvoerende macht als de wetgevende macht kiest(…), [invloed uitoefent] op de benoeming van de rechterlijke macht (…) en via referenda een grote vinger in de pap heeft in de totstandkoming van de begroting waardoor er nergens op gekort mag worden (….). Bovendien is de doodstraf er formeel in gebruik en lijkt de bevolking om de zoveel maanden weer anders te denken over het homohuwelijk en het gebruik van marihuana, wat weer leidt tot een continu veranderende grondwet. Volgens Remy is er geen duidelijkere definitie van het mislukken van een democratie te vinden door de te grote inmenging van het volk. Klopt! Maar de fout zit naar mijn mening niet in de te grote rol van de bevolking. Terugverwijzend naar mijn theoretische kader zou ik willen stellen dat de zelfregulerende invloed van het liberalisme hier onvoldoende functioneert om een beperking te stellen aan de soevereiniteit van het volk. Grondwetswijzigingen kunnen hier te gemakkelijk doorgevoerd worden waarvan minderheden vervolgens weer te gemakkelijk de dupe zijn. | 30
Februari 2011
Selectie van historische voorbeelden
In deze passage van mijn artikel zal ik kort ingaan op de selectie van historische voorbeelden die Remy gebruikt ter ondersteuning van zijn stelling dat ‘een doorgeschoten democratie’ tot populisme, onderdrukking en tirannie kunnen leiden. Allereerst wordt het voorbeeld van de Franse Revolutie aangehaald waar ‘mooie, directe democratische idealen (…) uiteindelijk onder de guillotine [belandden]’ door de Terreur en Napoleon die ‘al gauw radicaal een einde maakte aan alle democratische waarden’. Volgens Remy had democratie ‘niet treffender kunnen eindigen’. Bij dit historische voorbeeld wil ik twee vraagtekens plaatsen: 1) Kunnen we hier überhaupt spreken van democratie? De implementatie van een vorm van democratische politieke besluitvorming is naar mijn mening na het uitroepen van de Revolutie mislukt door het gebrek aan eensgezindheid over het bestuur. Anders gezegd: democratie werd niet beëindigd, er was simpelweg nog geen democratie. 2) Zijn de democratische idealen van de Franse Revolutie wel volledig teniet gedaan? Ook hierop is het antwoord negatief. De Verlichtingsidealen van Franse filosofen vormden namelijk het uitgangspunt voor de vorming van de democratie in de Verenigde Staten. Ten tweede noemt Remy de revoluties van 1848 waarin de roep op democratisering weerklonk maar slechts in Nederland, waar door Thorbecke met geen woord over volkssoevereiniteit of democratie gerept werd, veranderingen richting democratie gestalte kregen. Hieruit komt duidelijk ons verschil in definitie naar voren: Remy ziet radicale inmenging binnen de politieke besluitvorming als de essentie van democratie; terwijl ik hier meer de nadruk wil leggen op de rol van liberalisme. Juist doordat Thorbecke de voorwaarden creëerde voor een meer zelfregulerende liberale vorm van politiek heeft hij inderdaad de basis gevormd voor ons moderne politieke bestel. Ten slotte creëert Remy een nogal vertekend beeld van het falen van democratie door het falen van de Weimarrepublik in Duitsland als bewijsmateriaal aan te voeren dat ‘alle vooruitstrevende democratische
waarden die de Duitsers in 1919 beoogd hadden’ uiteindelijk leidden tot de opkomst van Adolf Hitler. Allereerst wil ik hierbij opmerken dat de Weimarrepublik niet voortkwam uit ‘vooruitstrevende democratische waarden’ van de Duitsers. Het was eerder een politiek ideaal van de westerse mogendheden dat min of meer aan de Duitsers opgelegd werd. Hieruit valt ook het uitblijven van echte beslissingen te verklaren: de democratie werd aan de Duitsers opgelegd, beleid werd constant beïnvloed door het buitenland en Duitsland had door gebrek aan financiële middelen in principe geen keuzemogelijkheden op politiek gebied. De Weimarrepublik was dus eigenlijk niet meer dan een marionettenregering. Hopelijk is in dit artikel naar voren gekomen dat ik niet zozeer met de mening van Remy maar zijn onderbouwing hiervan oneens ben. Zolang wij de liberale waarden binnen onze democratie koesteren, zal een grotere inmenging van het volk op het gebied van politiek niet eenvoudig tot tirannie of onderdrukking van minderheden leiden.
31 |
HInT
Nul Waarom seksuele voorlichting in de Oudheid een goed idee geweest zou zijn. Door Sjir Worms Waarschuwing! Bent u overtuigd christen en koestert u een grote waardering voor het Nederlandse schrijversgilde? Bent u van mening dat HInT een meer (wetenschappelijk) verantwoorde inhoud zou moeten nastreven? Of bent u voorstander van een beknopt, helder en vooral duidelijk betoog dat bijdraagt aan het maatschappelijk of historisch debat? Lees dan vooral niet verder; u loopt het risico alle waardering voor de auteur van dit verhaal - zo u die al had - te verliezen.
Niets was hij. Nada, noppes, niente! Hij had geen belang, geen waarde, geen nakomelingen – of in ieder geval geen echte. Hij was geen goede man, want hij bracht zijn vrouw geen kind en zijn familie geen erfgenaam. Ja goed, hij was wel handig met een hamer, maar verder was hij waardeloos; nul! De horror vacui - de angst voor de leegte die hij zelf verpersoonlijkte - maakte zich van hem meester; waarom was hij zo ongelukkig? Hij had een mooie vrouw, een lieve zoon en was succesvol zzp’er. Oké, zijn vrouw was één keer vreemd gegaan met een of andere Heilige die hij nooit gezien of opgemerkt had (het leek wel een geest, dacht hij soms), maar dat kon hij haar vergeven en zijn aangenomen zoon mocht zijn zaak dan niet willen overnemen omdat Hij zich liever verdiepte in allerlei zweverigheden, maar ach, het was zo’n schat van een jongen en hij vond wel iemand anders voor zijn bedrijf. Eigenlijk had hij niets te klagen! Maar toch bleef de onzekerheid aan hem vreten. Hij moest en zou een verklaring vinden voor zijn ellendige bestaan. Hij voelde zich niets, terwijl hij wist dat niets niet bestond. Was het niet zo dat een leeggezogen vat zich onmiddellijk weer met lucht vulde, dat op onbedekte grond al snel planten groeiden? Bovendien, hij had nul meegemaakt, maar omdat de natuurlijke orde geen nul of niets kent werd min één in een fractie van een seconde één. Hij had het zelf gezien, hij was erbij geweest; exact zes dagen na de geboorte van zijn enige zoon (die eigenlijk de zoon was van die heilige, onzichtbare man), toen min één in nul moest veranderen, werd min één ineens plus één. Precies toen, in die nieuwjaarsnacht, besefte hij tegelijk dat zijn prachtige vuurwerk dat het getal ‘0’ uitbeeldde de prullenmand in kon, maar ook dat ‘0’ helemaal niet bestond; het jaar niet en het niets niet. Maar hoe kon hij zich dan ‘nul’ voelen? Zittend in zijn zelf getimmerde fauteuil, zijn leven en het niets overdenkend, sloeg de midlifecrisis toe; hij wist het niet meer, hij was het kwijt - wat ‘het’ ook mocht zijn. Nog nooit had hij het Sodom en Gomorra betreden dat de lokale taveerne heette, maar iets lokte hem er naartoe. Opeens zag hij hem, niet de Messias waarover zijn Zoon altijd brabbelde, maar toch zeker de man die zijn persoonlijke redder zou worden. Loensend hield hij de bar met zijn gebruikelijke plompheid overeind: dichter/schrijver Consilius Castra, lokaal beter bekend als ‘vieze Remco’. Onze held had wel eens van Castra en zijn van zonde doortrokken werken gehoord, dus hij probeerde ieder contact met de vijftiger te vermijden. Maar tevergeefs: ‘Wacht eens even! Jij bent toch Jo? Van Marie van om de hoek?’ ‘Ja,’ antwoordde onze (anti-)held die nu ineens een naam heeft, ‘hoezo?’ Een collectief
| 32
Februari 2011
hoongelach vulde de taveerne: ‘Haha, droge Jo!’ Enigszins verward en timide nam Jo naast vieze Remco plaats en bestelde een karaf van de beste en duurste Romeinse wijn, die Remco zo snel deze op de bar stond in één teug wist te legen. In zijn toch al fragiele zelfvertrouwen aangetast en bovendien beroofd van zijn enige troostmiddel, maar te angstig om iets van Remco’s onbeschofte gedrag te zeggen, wendde hij zich af en verzuchtte: ‘Ik ben niemand. Niets. Nul.’ Vieze Remco boerde, slaakte een zucht van opluchting en zei alsof hij niets van Jo’s verdriet merkte: ‘Luister Jo, ik weet wat jij nodig hebt,’ en terwijl zijn loerende blik afgleed naar de veel te jonge kasteleinsdochter - Liesje genaamd - voegde hij er op een ronduit vadsige toon aan toe: ‘een beurt.’ Een in het net gestoken man met een perfect gekapt, doch grijswit kapsel en een doodse uitstraling zetelde zich ondertussen naast onze held en vrijwel direct verliet Castra - duidelijk geërgerd door de aanwezigheid van de nieuwe gast - de taveerne. Jo daarentegen was allang blij dat ‘vieze Remco’ weg was en wendde zich voorzichtig tot de nette man met het perfecte grijswitte kapsel; ‘Meneer, heeft u enig idee wat een beurt is?’ ‘Ah,’ antwoordde de man, ‘jij moet droge Jo zijn.’ En voordat onze held zijn verwarring kon uiten, vervolgde hij: ‘een beurt, jongeman, is een naam die plebs als Consilius geeft aan copulatie, aan het vullen van het niet-zijn met het zijn. Dat was het! Hoewel Jo zowel Castra als de perfect geklede oude man niet vertrouwde, zeiden ze wel iets zinnigs, in tegenstelling tot die lieve maar zweverige adoptiezoon van hem. Taal was nooit zijn sterkste punt geweest, maar hij kon uit de context wel opmaken wat ‘het zijn’ en ‘het niet-zijn’ betekenden; zijn leegte, zijn gevoel van niets – ‘het niet-zijn’ in de woorden van de verzorgde grijsaard - moest worden gevuld met het zijn. En ‘het zijn’ was natuurlijk geluk, daar was hij van overtuigd! Hij moest en zou zijn innerlijke leegte vullen met geluk. Maar hoe kwam hij aan geluk? Kon hij het kopen? Huren? Verdienen? Maken? Vinden? Hij zocht zijn geluk in de trots op zijn zoon, hoewel deze niet zijn echte zoon was, en het lukte hem. Zijn zoon werd echter steeds meer bezig gehouden door zijn zweverige interesses tot Hij, na wat aanvaringen met de wet, helemaal wegzweefde en Jo verliet voor zijn echte Vader. Ontroostbaar was hij, maar hij zou niet opgeven, hij zou zijn leegte (het niet-zijn) vullen met geluk (het zijn). Opnieuw zocht hij het geluk, ditmaal bij zijn vrouw en hij zei tegen haar: ‘Marie, schat, ik denk dat wij samen het niet-zijn moeten vullen met het zijn.’ Geschrokken wendde zijn vrouw zich af en verliet kort daarop Jo voor de heilige Vader van zijn Zoon die voor Jo altijd een geest zou blijven. In een uiterste poging zijn geluk te vinden ging onze held op wereldreis, hij zag zelfs een van de wereldwonderen, maar hij keerde met dezelfde leegte terug naar huis als waarmee hij vertrokken was. Hij gaf het op! De rest van Jo’s leven sleepte zich in een tergend tempo voort, totdat de arme man oud en alleen stierf in zijn zelf getimmerde bed. Niemand zette zijn onderneming voort, niemand kwam naar zijn begrafenis en niemand bekommerde zich om hem. Nooit had hij het niet-zijn kunnen vullen met het zijn toen zijn leven in een fractie van een seconde aan hem voorbij flitste; hij had een mooie vrouw gehad en een lieve zoon, hij had de wereld gezien; het was allemaal voorbij voordat hij er erg in had, maar het geluk was hem voor een korte tijd wel gegeven. Deze fractie van een seconde; dát was nul, net als die fractie van een seconde tussen min één en één die hij al die jaren geleden had meegemaakt. Maar dit korte moment, deze flits, was ook het geluk waar hij naar op zoek was. Dit was hij, hij wás nul, maar nul is niet niets. Deze realisatie, dit moment van aanvaarding van het eindige leven, was waar hij zijn hele leven naar op zoek was geweest; dit was geluk! Zo vulde onze (anti-)held, het is maar hoe je het bekijkt - zonder ooit volgens de definitie van de doodse grijsaard het niet-zijn met het zijn gevuld te hebben, zijn eigen niet-zijnde leegte met het gelukkig zijn.
33 |
HInT
ViaVia Dieuwertje ten Brinke Door Remy Maessen en Thomas Vries Solliciteren. Iedere student zal ooit het moment tegenkomen dat de masterscriptie is ingeleverd, de studie is afgerond en de maatschappij op hem of haar wacht. Dat punt heeft de in deze ViaVia centraal staande, Dieuwertje ten Brinke, op dit moment bereikt. ‘Ja, er is leven na je studie’, zo kopt de geschiedenis-alumnivereniging Dr. Huijbers op haar site. Maar, wat betekent dit leven na je studie precies en op welke problemen stuit de pas afgestudeerde student eigenlijk? Dieuwertje, minder dan een jaar geleden nog gewaardeerd redactielid van dit blad, spreekt er openhartig over, net als over haar politieke interesse, over een mislukt avontuur bij het ILS en ‘de perfect bij haar passende’ master Politiek en Parlement. Een politieke carrière
Voor een interview met Dieuwertje hoeven we niet ver te gaan. Samen met vijf anderen heeft ze een fulltimebaan te verdelen op de Comeniuslaan. Van daaruit geeft ze voorlichting voor de uni, ze neemt de telefoon op voor scholieren die vragen hebben over de bachelorfase, ze verwerkt brochureaanvragen en ze doet administratief werk voor voorlichtingsactiviteiten. De tijd die ze overhoudt, besteedt ze aan het lezen van boeken en aan solliciteren. ‘Ik heb geen serieuze werkervaring, dus het is moeilijk ergens tussen te komen. Er zijn er zoveel die meer ervaring hebben dan ik.’ Dieuwertje geeft daarmee een eerste hindernis voor de pas afgestudeerde student die gemotiveerd de arbeidsmarkt binnen probeert te komen. Inmiddels is Dieuwertje een ervaren sollicitante, zo solliciteerde ze – helaas tevergeefs – als beleidsmedewerker bij GroenLinks en loopt er momenteel een sollicitatie bij een commercieel adviesbureau in de publieke sector dat onderzoek doet en beleidsadviezen geeft voor gemeenteraden. Haar voorkeur voor de politieke arena komt uit beide sollicitaties wel naar duidelijk naar voren. ‘Ik zie mijzelf in het politieke spel vooral aan de zijkant staan, bij een partijbureau, als beleidsmedewerkster of bij het wetenschappelijk bureau van een fractie in de Tweede Kamer.’ Daar waar de laatste sollicitatie perfect aansloot bij haar scriptieonderwerp – beleidsaspecten rondom het integratiebeleid – daar sloot de eerste sollicitatie aan bij haar stage bij GroenLinks, de andere bezigheid die de Master Politiek en Parlement haar studenten het tweede gedeelte van het jaar biedt.
| 34
Februari 2011
Pas gedurende deze stage, die Dieuwertje volgde bij het partijbureau van GroenLinks, besloot ze daadwerkelijk lid te worden van de politieke partij. ‘Ik wilde ook naar activiteiten, naar het partijcongres enzo. Zodoende ben ik lid geworden.’ Inmiddels is Dieuwertje actief binnen GroenLinks. ‘Ik ben gevraagd een Jong Wetenschappelijk Bureau van GroenLinks op te richten, in navolging van de Wiardi Beckmanstichting van de PvdA. Op het congres van 5 februari gaan we ons presenteren en kijken wat de leden van ons vinden. Vanaf dat moment kunnen we beginnen met activiteiten, die variëren van excursies tot eventuele samenwerking met andere Jong Wetenschappelijke Bureaus.’ Deze connectie is een gevolg van de stagemogelijkheid die de master de politiek geïnteresseerde historici biedt. Dat Dieuwertje ten Brinke zo’n politiek geïnteresseerde historica zou gaan worden, dat stond lang niet altijd al vast. ‘Voordat ik geschiedenis ging studeren, was ik eigenlijk vooral geïnteresseerd in cultuurgeschiedenis en vooral in de Verlichting.’ Ze merkte echter in haar eerste jaar dat vooral Nieuwste Tijd haar goed lag en daarna besloot ze haar studie in te richten met – behoudens een uitstapje Multiculturalism – minoren die beantwoordden aan haar politieke interesse. Zodoende was het geen verrassing meer dat zij uiteindelijk koos voor de master Politiek en Parlement. ‘Die master paste perfect bij me, en dat brengt een voordeel en een nadeel met zich mee Juist omdat dit zo goed bij mij paste, was het, zeker omdat het zo’n investering is een tweede Master te doen, lastig iets anders te vinden.’ Een mislukt avontuur
Desondanks probeerde ze aan het begin van dit collegejaar een tweede master: de Educatieve Master aan het Instituut voor Leraar en School (ILS), hoewel ze niet zeker wist of het onderwijs daadwerkelijk iets voor haar was: ‘Ik dacht, het lijkt me wel leuk, een paar jaar ervaring opdoen in het onderwijs. Ik ben toch nog jong en je krijgt er een extra jaar studiefinanciering voor. Ik dacht: ik probeer het gewoon, ik doe mijn best en we zien wel wat ervan komt.’ Uiteindelijk bleek het avontuur bij het ILS voor haar geen succes en ze was niet de enige de het moeilijk had met deze master. ‘Zelfs voor de mensen die al hun hele studie zeker weten dat ze leraar willen worden, is het moeilijk echt gemotiveerd te blijven. Er werd bij het eerste college gezegd: zo rond de maanden december-januari, krijgen jullie de ergste dip. Zo blijkt het ieder jaar te zijn.’ Dieuwertje besloot in deze periode te stoppen met de heilloze missie die de master inmiddels voor haar was geworden. Ze wijst daarvoor een aantal redenen aan. ‘Ik had niet de minor gedaan en was dus niet voorbereid op het type opdrachten.’ Verder was de onderwijspraktijk niet wat ze ervan verwacht had. ‘Helaas had ik geen mazzel met mijn SPD [een begeleidende geschiedenisdocent die de stage begeleidt vanuit de middelbare school] die het nodig achtte mij regelmatig de grond in te stampen en had ik misschien te hoge verwachtingen. Als historicus wil je mensen jouw passie voor het vak overbrengen, er is zoveel leuks te doen.’ Helaas was er voor Dieuwertje op de middelbare school weinig mogelijkheid om echt de diepte in te gaan. ‘Je mag alleen het hoofdstuk uit het boek behandelen, je zet de kinderen aan het werk en dat is het. Als mensen het leuk vinden om met kinderen te werken, dan is het prima.’ Zo was het helaas niet voor Dieuwertje. Integendeel: ‘na een paar weken had ik geen zin meer om voor de klas te gaan staan en dan is het licht aan het einde van de tunnel een beetje weg.’
35 |
HInT
Uit haar mislukte avontuur heeft Dieuwertje echter wel iets geleerd en dat deelt zij graag met de HInTzers die de master overwegen. ‘Doe in de bacholorfase de minor, zodat je weet of de manier van werken van het ILS bij je past en bedenk vooral: het is geen noodoplossing: ik wil nog een jaar studeren maar ik weet niet precies wat. Als je er zo ingaat, hou je het geen jaar vol.’ Sollicitatietips
En dan de dagelijkse praktijk van Dieuwertje. Solliciteren. Dat het niet makkelijk is, dat bleek uit bovenstaande, maar het kan geen kwaad op een aantal manieren het lot gunstig te beïnvloeden. Dieuwertje heeft daarover een aantal nuttige tips. ‘Natuurlijk denk ik inmiddels, had ik eerder moeten beginnen met oriënteren? Had ik een ander bijbaantje moeten kiezen in het eerste jaar? Had ik eerder lid moeten worden van een politieke partij? Ik heb geen spijt van de keuzes die ik gemaakt heb. Toch kunnen mensen zich het beste beginnen te oriënteren aan het begin van de master. Dan weet je welke richting je op wilt gaan. Vanaf dat moment ga je meer kijken naar wat de arbeidsmarkt te bieden heeft. Je kunt dan in het laatste jaar je bijbaantje daarop aanpassen, masterclasses bezoeken, zodat je mensen tegenkomt met dezelfde interesses, of die al werkzaam zijn in het gebied.’ Netwerken. Het hoge woord is eruit. Daarmee is Dieuwertje sinds september dit collegejaar bezig, maar dat had naar eigen zeggen best een jaar eerder gekund. Even door over het netwerken. ‘Het wordt vaak gezien als vies woord, maar ik denk dat je bij een organisatie meer kans maakt, als je ten minste iemand uit het bedrijf kent.’ Een belangrijke tip die Dieuwertje geeft is: ‘Schaam je niet voor het feit dat je iets zoekt! Blijf de websites checken, mensen aanspreken en als je een mooie vacature hebt gevonden: blijf niet wachten op een reactie, maar blijf bezig!’ Bezig, dat is Dieuwertje op dit moment, dat blijkt wel uit haar gloedvol verhaal. Zo las ze recentelijk een artikel van de politiek redacteur in Trouw over het integratiebeleid van de afgelopen vijf jaar. ‘Ik dacht: de conclusie die jij trekt, sluit perfect aan bij de conclusie uit mijn scriptie, die ging over de periode daar voorafgaand. Daarop heb ik de scriptie naar hem gemaild. Hij reageerde meteen en zei dat hij zou gaan lezen. Inmiddels heeft hij me ook toegevoegd op LinkedIn .’ Inderdaad: Dieuwertje netwerkt ook digitaal. ‘Ook al ben je er een beetje vies van: gebruik ook LinkedIn en Twitter . En twitter niet: ik ben een boterham aan het eten, maar gebruik het voor professionele doeleinden.’ Op al deze manieren probeert Dieuwertje, het liefst voor 1 februari, aan de slag te kunnen in het politieke krachtenveld. En al ambieert ze momenteel een functie aan de zijkant daarvan, wellicht, als Jolande Sap het net als gerespecteerd voorgangster Halsema acht jaren volhoudt als fractievoorzitter, en er is een opvolgster nodig… Wellicht gaan we nog een hoop van Dieuwertje ten Brinke horen! | 36
Februari 2011
Masterlijk Politiek & Parlement Door Anouk Keune In deze alweer derde Masterlijk neem ik een zeer populaire master onder de loep: de master Politiek en Parlement. Samen met het Centrum voor Parlementaire geschiedenis en de opleiding Politicologie, is deze master enkele jaren geleden in het leven geroepen. Hoewel deze master nog erg nieuw is, is het toch al een van de oudste masters aan de Nijmeegse geschiedenisopleiding. Daarnaast is deze master uniek in Nederland want het is de master waarbij studenten worden klaargestoomd voor een carrière in de politiek.
Heb je, naast een passie voor politiek ook een hekel aan historiografie? Dan is dit de master voor jou. Het is namelijk de enige Nijmeegse geschiedenismaster die dit struikelblok niet aanbiedt. Voor veel studenten wordt dit gezien als een verademing en een absolute pré. Er zijn echter genoeg moeilijke vakken die de studenten wel moeten volgen. Allereerst volgen de studenten, net als alle andere masterstudenten, een onderzoekscollege. Tijdens deze colleges worden de studenten langs de nieuwe vormen van publieke en parlementaire politiek in West-Europa tussen 1850 en 1970 geleid. Dit vak, gegeven door Harm Kaal wordt na een half jaar afgerond met een referaat en een werkstuk. Naast dit onderzoekscollege zijn er nog drie andere vakken die de studenten moeten volgen. Hierin wordt de politiek in Nederland en het buitenland op verschillende manieren bekeken en worden de studenten verder voorbereid op hun stage in het tweede semester. De politiek heeft natuurlijk een waanzinnige aantrekkingskracht op studenten. Het lijkt mij dan ook niet meer dan logisch dat de studenten zich in het eerste half jaar voor tien studiepunten moeten verdiepen in het krachtenveld van politiek en parlement in het gelijknamige vak. Dit vak wordt, zeker door geschiedenisstudenten als zeer positief ervaren. Met dit vak kunnen de studenten een historisch tintje geven aan hun laatste jaar geschiedenis. Daarnaast worden de studenten voor het eerst geconfronteerd met het staatsrecht, een vak dat zowel bachelors geschiedenis als politicologie nog niet eerder hebben gevolgd. Voor een paar maanden duiken de studenten in de huid van hun studiegenoten bij Rechten en leren ze meer over de technische kant van de Nederlandse politiek.
37 |
HInT
Als laatste vak in de studiegids vinden we ‘Parlementen in vergelijkend vergelijkend politicologisch perspectief’. Dit vak wordt gegeven door de afdeling politicologie en valt sommige geschiedenisstudenten dan ook wat zwaar. Het Nederlandse politieke bestel wordt in dit vak vergeleken met de stelsels in bijvoorbeeld in de Verenigde Staten en Europa. Uiteindelijk vergelijken studenten twee verschillend stelsels met elkaar en sluiten ze dit vak af met een paper. De stof van politicologie en geschiedenis binnen dit vak is nog niet helemaal goed op elkaar afgestemd, wat dit vak niet tot de favoriet van de master maakt. In het tweede half jaar van de master zijn de studenten niet meer in Nijmegen te vinden. De verplichte stage wordt namelijk voornamelijk in het westen van het land uitgevoerd. De stage is een belangrijk onderdeel van deze master en ook een reden waarom studenten zich aantrokken voelen tot deze master. De stagemogelijkheden in het tweede semester lopen zeer uiteen. Zo zijn er studenten die: een stage lopen bij een politieke partij, onderzoek doen bij het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, meewerken bij de rekenkamer of meelopen bij gemeenten of provincies. Kortom, als student Politiek en Parlement zijn er veel mogelijkheden. Naast het lopen van stage schrijven de studenten in het tweede semester ook hun masterscriptie, in ieder geval dat is de bedoeling. Het afgelopen jaar studeerden maar weinig studenten voor september af, de scripties werden vaak later geschreven dan gepland. Het blijkt dat de stage veel studenten zwaarder viel dan verwacht waardoor het schrijven van de scriptie werd uitgesteld. Het onderwerp van de scriptie kan, wanneer je stage je aanspreekt, rollen uit het onderzoek dat je binnen je stage doet. Helaas blijkt dit voor studenten toch moeilijker dan het lijkt. Er kan natuurlijk ook gekozen worden voor een volledig ander onderwerp en veel studenten doen dit dan ook. Politiek en Parlement is een zeer populaire master en zal dit, zeker in politiek interessante tijden zoals nu ook blijven. Het is een master met een heel duidelijke richting, namelijk de politiek. Het eerste half jaar staat in teken van veel colleges, papers en werkstukken. De vakken van verschillende disciplines geven de studenten de mogelijkheid op een nieuwe manier naar de parlementaire geschiedenis te kijken. De stage is ook een belangrijke reden waarom studenten voor de master kiezen en is niet alleen voor je ontwikkeling, maar ook voor je CV een enorme pre. De stage zorgt er in veel gevallen wel voor dat de scriptie op de achtergrond raakt. Voor studenten die hun studie voor september willen afronden of een educatieve master willen volgen is het dus flink aanpoten. Desalniettemin is de stage, die veel studenten richting Den Haag leidt hoewel zwaar ook inspirerend en leerzaam. De contanten die gemaakt worden tijdens de stage zijn contanten die later kunnen worden aangeschreven bij het zoeken naar een baan, soms met succes. Afgestuurde P&P-ers vinden we overal terug. Een eigenaar van een succesvol debatbureau, werknemers binnen de VVD, FNV of de Explosive Clearance Group, een kandidaat voor de provinciale staten of een onderzoeker bij het CPG. Allen hebben ze een ding gemeen; een passie voor politiek en natuurlijk de master die ze heeft gebracht waar ze nu zijn.
| 38
Februari 2011
Sociale Media Verhaal van een week onthouding o nthouding Door Iris Gebben Social Media zijn tegenwoordig helemaal in, het aantal mensen dat een Twitteraccount heeft wordt op zo’n 190 miljoen geschat. Dat ik, gevoelig voor trends, zou zwichten voor dit fenomeen is dan ook niet zo raar. Tussen het aanmaken en het daadwerkelijk gebruiken van Twitter zat ongeveer een half jaar, vooral omdat ik, net als vele anderen, het nut niet inzag van steeds mededelen waar ik was en wat ik deed. Ik merk dat heel veel mensen nog steeds denken dat dat is waar Twitter voor is, om mensen constant op de hoogte te houden van wat je aan het doen bent, maar zo is het helemaal niet. Waar ik, en velen anderen Twitter, vooral voor gebruiken is om op de hoogte te blijven van wat er gebeurd. Mijn verslaving aan nieuws is in de loop der tijd zo gegroeid dat ik me afvroeg of ik nog in staat was om in deze wereld van Social Media een week zonder mijn trouwe Twitterapp te kunnen. Ik nam de proef op de som.
De eerste dag begon zoals alle eerste dagen van afkicken beginnen, met afkickverschijnselen. Het eerste wat ik doe als ik wakker word (en het laatste wat ik doe voordat ik ga slapen) is Twitter checken, iets wat nu dus niet kon. Desondanks lichtte mijn Blackberry rood op, het teken van een mention. Toen ik op het bericht zelf drukte viel mijn mond open van verbazing, zo’n tien mensen hadden mij genoemd in hun tweets, maar ik was niet in staat erop te antwoorden. Ik besloot mijn dag te vervolgen alsof er niets veranderd was, maar voelde toch een gemis. Ik kon niet langer mijn belachelijke overpeinzingen op het internet gooien en kon niet langer de belachelijke overpeinzingen van anderen lezen, het was alsof ik terug was in een tijd zonder internet. Wat er in de dagen die volgden gebeurde weet ik niet, ik mocht immers niet op Twitter. Ik wist niet wat er gebeurd was bij The Voice (hoe groot mijn hekel aan dit programma ook 39 |
HInT
was, ik bleef graag op de hoogte van wat het paupergedeelte van Nederland stemde zodat ik hier mijn mening over kon spuien. Ken je vijand, enzovoorts en ik wist niet wat er aan de hand was met mijn vrienden zonder dat zij me dit vertelden. Het kwam er op neer dat mijn verslaving aan nieuws niet gevoed werd, dus ik moest een andere verslaving aanwakkeren om niet aan Twitter te denken, namelijk winkelen. Ik geloof dat ik nog nooit zoveel heb gewinkeld in een dag. Maar zoals altijd kwam er een punt waarop zelfs winkelen niet meer werkte, het punt dat zoveel vrouwen hopen nooit onder ogen te moeten komen. De verrassing was dus ook groot toen ik ontdekte dat als je eenmaal over dat punt heen bent en je erachter komt dat er niks ergs gebeurd is met de wereld, je begint de situatie te accepteren. Het was immers maar een week. Na een halve week van geklaag, gezucht en gesteun had ik het punt bereikt waarop ik niet eens meer de moeite kon nemen om me druk te maken over alles wat ik miste, want ik kwam erachter dat ik juist heel veel miste door steeds over andere dingen te twitteren. Mijn portie nieuws kreeg ik toch wel en na een paar dagen misten mijn volgers mij al niet meer. Was dat het dan? Was dat waar ik me zorgen om had gemaakt? Ik denk het wel. Zoals altijd wanneer ik een nieuwe verslaving vind is er sprake van een fase waarin ik absoluut niet meer zonder kan en ik denk dat mijn leven spoedig ten einde zal komen als ik niet meer mag doen waar ik zo verslaafd aan ben geworden. De waarheid is dat het onzin is. In essentie is Twitter onzin, en zouden mensen niet moeten willen twitteren. Ze zouden moeten communiceren zonder dat daar een schermpje tussen zit, een les die ik na een week heb geleerd.
Commissielid worden? Stuur een mail naar:
[email protected] | 40
Februari 2011
Annotatiedifferentiatie Hoe annotatie soms pijn kan doen Door Kim van den Berg en Jesper Geubels Geschiedenis. Een studie waarbij veel geschreven moet worden. Waarbij veel gelezen moet worden en veel onderzoek gedaan. Het lezen, het schrijven. Daar wen je aan, dat gaat uiteindelijk min of meer vanzelf. Wat er aan dit schrijven echter nooit went, is het annoteren. Elk klein stukje informatie dat je ergens uit de diepten van een stoffig boek hebt geplukt moet uitvoerig geannoteerd worden. Zodat onze beste hoogleraren weten dat we de informatie niet uit onze duim gezogen hebben.
Tot zover is het allemaal nog duidelijk. Het gaat echter mis bij diezelfde hoogleraar, die een aantal eisen stelt aan de manier van annoteren. Of beter gezegd, er worden algemene regels gegeven die elke docent zou moeten hanteren. Helaas heeft elke elke hoogleraar daar een andere visie op. Deze vrije interpretatie interpretatie van de regels van de door de geschiedenisstudent gehate de Buck leidt vaak tot teleurstellingen, vaagheden, en meningsverschillen. Kim en Jesper doken diep in de wonderlijke wereld van het annoteren om deze ‘annotatiedifferentiatie’ ‘annotatiedifferentiatie’ voor eens en altijd de kop in te drukken. En nu zien wij jullie denken, ‘maar ik heb historische praktijk toch in het eerste jaar al gehaald, waarom valt het HInT mij met dit soort ongein lastig’. Het antwoord daarop is simpeler dan je op het eerste gezicht zou denken. Een goede annotatie is niet enkel van belang voor de kwaliteit van jouw eigen stukken. Het scheelt je medestudenten ook een hoop tijd. Werkcollegedocenten weten annotatiefouten altijd op te sporen. De geloofwaardigheid van een goed in elkaar zittende tekst verdwijnt bij het ontbreken van een degelijke bronvermelding. Een fatsoenlijke annotatie is dus bij het schrijven van wetenschappelijke teksten erg belangrijk. Als voorbeeld om het belang van een kloppende annotatie aan te tonen willen wij het verhaal van onze vriend Burt vertellen.¹
Burt, een uitstekend schrijver en een fervent liefhebber van alles wat gebeurde voordat men daadwerkelijk na kon denken, moest net zoals alle andere geschiedenisstudente geschiedenisstudenten n zijn propedeuse halen. Het vak ‘historische praktijk’ vormde een van de vele hindernissen op zijn weg naar dit felbegeerde document. Als afsluitende opdracht moest Burt een korte biografie schrijven over het leven van Winston Churchill. Jesper had de eer om dit werk na te mogen kijken, om dit te voorzien van stevige kritiek. Hij stond echter versteld versteld van de stilistische hoogstandjes die Burt uitstalde in de door hem geschreven biografie. Daarnaast klopte de tekst ,wat spelling betreft, als een bus. Het schitterende schitterende essay kende ˡ Oke, hij heet niet echt Burt. Dit is meer om zijn privacy te beschermen.
41 |
HInT
alleen een gigantisch gebrek. Om het ontbreken van degelijke bronnen te verhullen besloot Burt de annotatie volledig achterwege te laten. Dat besluit resulteerde in een onvoldoende voor het desbetreffende werkstuk. Het cijfer zorgde ervoor dat Burt de cursus nog maar net wist te halen. Een degelijke annotatie had hem veel moeite en stress bespaard en had waarschijnlijk een beter cijfer opgeleverd. Een goede annotatie is dus wel degelijk van belang, en kan zo een extra punt bovenop je cijfer bieden. In: ?
Het belang van annoteren is voor de meeste van jullie wel duidelijk. Toch blijven werkcollegedocenten het annotatieprobleem telkens op de agenda plaatsen. Dit omdat de meeste studenten herhaaldelijk fouten blijven maken in hun notenapparaat. Deze slordigheden vormen de oorzaak voor veel irritaties bij studenten die niet te lui zijn om ‘de blauwe bijbel der annotatie ’ standaard bij zich hebben. Ondanks het feit dat dit soort werkcolleges uiterst nuttig kunnen zijn voor sommigen die fouten maken bij het annoteren, vormen deze een doorn in het oog voor diegene die wel een degelijke voetnoot kunnen schrijven. Vaak leiden deze colleges tot eindeloze discussies die enkel verwarrend werken. We zullen een simpel voorbeeld noemen. Zo hadden wij tijdens een van de vele werkcolleges een uitvoerige discussie met de lesgevende docent of het woordje in: thuishoort in het annoteren van een tijdschriftartikel. In het grootste deel van de readers komt dit woordje in het annotatieapparaat regelmatig terug. Het opvallende daarin is dat de Buck beschrijft dat dit woord in dit soort annotaties daar helemaal niet in thuis hoort. Na een uur debatteren, kwam de docent met de oplossing dat het woordje in: enkel gebruikt dient te worden als men een artikel uit een bundel zou annoteren. Achteraf blijkt dit juist te zijn. Bij het annoteren van een tijdschriftartikel hoort het woordje in: te ontbreken. Tot zover een uur kostbare collegetijd, dat besteed werd aan iets dat elke student ook op zou kunnen zoeken. Wat wij aanbevelen is het consequente gebruik van de Buck om eventuele foutjes waaronder, misplaatste komma’s en hoofdletterfouten, volledig uit je werkstukken laten verdwijnen. Dit is niet alleen beter voor je eigen stukken. Het scheelt alle studenten een hoop tijd. Dus: wees sociaal, annoteer!
| 42
Februari 2011
De docentencultus? docentencultus? Religieuze prikkels onder geschieden geschiedenisstudenten isstudenten Door Corine van den Eijnden Of het nu op een basisschool, middelbare school of een universiteit is, overal worden docenten beoordeeld door hun toehoorders. Ieder heeft zo zijn favorieten en zijn plaaggeesten. Tijdens de introductie van dit jaar maakte ik kennis met een hele andere manier van docentenbeoordeling, één waar ik als onervaren eerstejaars niet bekend mee was.
Het moge duidelijk zijn dat op iedere docent een bepaalde stempel wordt gedrukt. De één is een geweldige hoorcollegedocent, de ander bakt er niets van in de werkcolleges. Over bepaalde docenten wordt echter gepraat alsof ze heilig zijn, sterker nog: sommige studenten noemen hen ook zo. Dit, voor mij uiterst vreemde, fenomeen kan het beste bestempeld worden als de docentencultus. Je zou het zelfs kunnen vergelijken met de keizercultus uit de Oudheid, waar de keizer vereerd werd als ware hij een god. Bij onze geschiedenisdocenten lijkt hetzelfde te gebeuren. Nu vraag ik me af waar deze ietwat overdreven bewondering vandaan komt. Het moge duidelijk zijn dat veel van de studenten tegenwoordig geen geloof meer aanhangen. Misschien geeft het gebrek hieraan de hedendaagse geschiedenisstudent de behoefte iets anders te verheerlijken. Dit lijkt me echter niet het geval. Wat is het dan wel? Een bekend voorbeeld van een hoogleraar die door vele studenten bewonderd wordt, is er een met een zelfverzekerde uitstraling, trui om zijn schouders gewikkeld en die zijn studenten met ‘u’ aanspreekt. Wanneer er aan zijn volgelingen gevraagd wordt wat er nu precies zo geweldig aan hem is, kunnen ze alleen maar antwoorden met: ‘omdat hij simpelweg geweldig is.’ Het zijn dus niet specifieke dingen die een hoogleraar geweldig maken, het is het totaalplaatje. Toch hebben alle bewonderde docenten wel bepaalde raakvlakken. Het grootste gedeelte is mannelijk en ze stralen zowel wijsheid als gezag uit. Men bewondert hen vaak om hun innemende manier van vertellen en het geven van interessante en goede hoorcolleges. Ook hebben ze vaak iets waardoor ze op een bepaalde manier boven de studenten verheven staan. Als laatste is er dan nog het natuurlijke charisma. Dit en nog vele andere kleine dingen, maken een docent bewonderenswaardig. Dat sommige studenten bepaalde docenten op een voetstuk zetten, wil niet zeggen dat iedere geschiedenisstudent aanhanger is van de docentencultus. Voor studenten die de mening van hun medestudenten over de vereerde docenten in kwestie niet delen, is het echter wel oppassen geblazen. Want slechts één verkeerd woord en ze hebben meteen een hele horde ‘gelovige’ studenten achter zich aan die hen proberen mee te sleuren in de wereld waar bepaalde docenten vereerd worden als waren zij goden. Het moge duidelijk zijn: de studie geschiedenis heeft een aantal docenten dat zo geweldig wordt gevonden dat hun verering in het uiterste geval wat wegheeft van een nieuwe religieuze stroming. Als je het mij vraagt is dat een van de grootste complimenten die een docent kan krijgen. Toch blijft het natuurlijk een apart fenomeen als je er tijdens je introductie mee overrompeld wordt. 43 |
HInT
De teller van Thomas Ongeveer 50 jaar na 1000 Door Thomas Vries Met het vallen van de avond bekroop Bruno van Toul een naargeestig gevoel dat alles waar hij in zijn leven naar toe had gestreefd stierf zoals al die naamloze lichamen daar voor hem aan de voet van de Garganus. Hoe kon de aanvoerder der hemelse heerscharen, Michäel, ten onder gaan aan de hand van de antichrist, de slang van weleer?
Zijn hele leven was Bruno gekenmerkt door een rechtop-zijn-doel af mentaliteit van vrome overtuiging dat hij God’s zegen bezat, al sinds hij bisschop was van Toul. Zeker, hij had altijd geweten dat de schaduw van het jaar 1000 zijn werk niet makkelijk zou maken, maar minder overtuigd van zijn eigen kunnen was hij daarom niet geweest. En bovendien: het jaar 1000 was allang geweest – het was 1053 –, Christus niet gekomen, en de mens weer op zijn eigen kunnen teruggeworpen! Er laaide weer iets op van de strijdlust in Bruno’s ogen, maar de doffe inslag bleef die avond onverminderd zijn blik kenmerken. Hij liep wankelmoedig de treden die naar de kantelen leidden omlaag, de stad Civitate in die hem niet meer steunde, de inwoners trotserend die hem hadden verlaten, net zoals al het andere van enige betekenis in de wereld: hij trok zich terug en overpeinsde. Nu hij daar zo stil zat, onmachtig, geen plan van aanpak, slechts vergezeld van de gesel van het langzaam de uren tellen en het afwachten, voelde hij zich het meest ellendig. Hij was er de man niet naar stil te zitten: zijn loopbaan had zich altijd gekenmerkt door een eeuwig bewegen. Te voet, met gedachten en handelen; Bruno was altijd onderweg geweest. Zo had hij als een van de weinige in zijn ambt de noordelijke landen aangedaan in een grote rondreis om zijn kudde schapen te tellen en bekijken. En wellicht ook op de vingers te tikken en terug de Rooms-christelijke kooi in te jagen. Want er was in de voorgaande decennia een wolf losgelaten in het land van de plaatsvervanger van Christus op aarde: een wolf die nog niet zo heel lang geleden met argusogen een klein lapje grond was toegestaan ergens aan de westelijke einders van het Frankische grondgebied – weggestopt aan zee, behoedzaam gadegeslagen door de zittende macht – met consequenties van niet voorziene omvang. Want deze hongerige wolf had nu een vinger gekregen. En dus trok menigeen onwillekeurig zijn hand dicht bij zijn borst. Deze in ijzer gehulde Noormannen hadden een woeste honger naar land, gekoppeld aan een ziekelijke broederstrijd om eer en erkenning, rijkdom en bloedvergieten. En aangezien er lang niet genoeg land, | 44
Februari 2011
maar meer dan genoeg broers, waren, zwierven de telgen van deze wolf al snel uit over de christelijke wereld. Een van de meest gevreesde van deze telgen kwam veelzeggend genoeg uit een nest van laag adellijk allooi: ja, het was zelfs niet eens duidelijk over welk dorp de vader van Robert van Hauteville daadwerkelijk als graaf regeerde in het in voorgaande decennia aan Noorman Rollo geschonken hertogdom Normandië. Maar dat deed er niet toe wat betreft historische eminentie, want wat deze vader vooral aan de geschiedenis bijdroeg (of: wat hij erop losliet) was een hebberige hydra, met ettelijk broers die oneindig de kop op leken te steken in de uithoeken van de christelijke wereld. En Robert was daarvan de meest Normandische: sluw, meedogenloos en zich voor niets te groot of te klein voelend, als het maar iets opleverde! Robert nam in navolging van enkele van zijn broers – waarvan sommige het hadden geschopt tot hertog – de wijk naar de laars van Italië, op zoek naar land, rijkdom en eer. Hij schraapte binnen de kortste tijd een stukje land voor hemzelf bijeen, volgde zijn broer Willem op als hertog van Apulië en kreeg daarbovenop een nieuwe bijnaam: Guiscard – de slimmerik. En het waren de Normandiers zoals Robert Guiscard die Bruno tegenkwam, toen hij het zuiden van Italië aandeed na zijn tour door het noorden van Europa te hebben voltooid. En zij in Rome maar denken dat die godslasterende en heidense Saracenen die tot dan toe het zuiden van Italië onveilig hadden gemaakt woest, barbaars en te vrezen waren: welk een gruwel waren deze rovers uit eigen christelijke schoot! Ze wierpen zich op christen of moslim gelijk, roofden de van levenslust, rijkdom en bloeiende bevolking gespeende – slechts de afkalvende monumenten getuigden van een tijd dat deze regio het luxueuze ontsnappingsoord van de dandy’s van een wereldrijk was – godvergeten – bijna letterlijk – laars van de Roomse wereld, dit opengereten speelveld van geopolitiek en religieus belang. En het was hier, dat geopolitiek en religieus belang nauwelijks meer te onderscheiden waren, toen Bruno onder Michäel’s banier zijn langharige reuzen uit Zwaben met dubbel zwaard met hulp van hun christelijke neven uit Constantinopel ten strijde liet trekken tegen hun christelijke broeders. Een familiefeestje, zogezegd. Maar echt vriendelijk werd het nooit: het kopje kleiner maken van deze meest verschrikkende kop van de Normandische hydra – voor minder deed Bruno het niet – bleek een taak die niet besteed was aan het door de Kerk gesanctioneerde en aangevoerde leger. Het religieuze zwaard, wereldlijk getrokken door Bruno, werd bot gehouwen op de dikke nek van Robert Guiscard. Maar onthoofd werd hij niet; integendeel. De Normandische troepen dreven een wig tussen de pauselijke strijders en die van de door de Basileus uit Constantinopel gestuurde, en sloegen als de wanhopige, hongerige wolven die ze waren in een zelfvervullende profetie de wereldlijke ambities van de geestelijke Bruno neder. En Bruno restte niets dan het likken van zijn wonden, het duiden van zijn falen en het angstvallig wachten op hetgeen ging komen: daar gevangen tussen de muren van zijn ineengestorte, door God gegeven, bouwval van ambitie. Rober Guiscard hoefde het bouwval niet eens te betreden om de geestelijke uit zijn illusie te halen: de inwoners van Civitate smeten de geestelijk vader buiten hun poorten, overgeleverd aan de Normandische wolf. Die ook niet goed wist wat hij aan moest met Bruno. Dat was andere koek dan de arme christelijke, dan wel Saraceense, naamloze schaapjes die daarvoor de toorn van de Normandische landhonger 45 |
HInT
hadden moeten voelen: dit beestje had een naam. En niet zomaar een: dit was paus Leo IX! Fluwelen handschoenen waren nu gepast – voor zover een Normandiër die überhaupt aan kon trekken –, net als voorzichtigheid, ‘want Leo paarde de wijsheid van een slang aan de onschuld van een duif’. Maar het waren potverdikkie wel Normandiers, en die deden nooit iets voor niets, en dus sloten ze de paus negen maanden op in Benevento, tot de geestesvader – de plichtsgetrouwe historicus in mij gebied nu te zeggen— naar alle waarschijnlijkheid, de in wezen onwettelijke Normandische veroveringen had geaccepteerd. Gebroken – lichamelijk, geestelijk en qua ambities –, zo leek, keerde de herder naar de Eeuwige Stad terug. Maar zoals gezegd: Bruno, of Leo IX, was er de man niet naar stil te zitten; bewegen zat hem in het bloed. En dus had hij contact gezocht met zijn christelijke neven in het oosten en in 1054 een gezant naar
Constantinopel
gestuurd.
Aldaar aangekomen ijverde deze gezant voor een verbond tegen de wetteloosheid en barbarij van de Noormannen in het zuiden van Italie (feitelijk gebied van Constantinopel), maar de ingeprente air van het voor niemand onderdoen behalve voor Christus zelf werd de missie van de Heilige Stoel in Constantinopel fataal in zoverre dat de Patriarch aldaar niets moest hebben van de Romeinse bluf en alle oude, theologische koeien weer uit de sloot haalde, prompt door de Romeinse gezant geëxcommuniceerd werd en een schisma tussen Oost en West – hier is het euvel begonnen! – definitief gestalte kreeg. Daarmee verdween een verbond tegen de parasiterende Normandiers als sneeuw voor de zon, maar Robert Guiscard was er nog steeds. Tot overmaat van ramp lag de keizer van het Westen, Hendrik III, op sterfbed, en leek Rome dus weerloos. Was het einde der tijden dan toch aanstaande, zij het ongeveer 50 jaar te laat? Wie weet; Bruno in ieder geval niet. Zou hij vergiffenis krijgen voor zijn wandaad, zoals hij al die zich achter hem hadden geschaard in zijn strijd met Robert had beloofd, als Rome zou vallen? Was dat de toekomst? Een zwarte toekomst, dat zeker, met een stervend licht. En toen sloot Leo IX zijn ogen voor eeuwig in ongewis, en stierf in 1054
| 46
Februari 2011
Kilometers spoor schieten onder me door Door Anouk Keune De trein. Al eeuwen lang vertrouwen mensen, jong en oud op dit vervoersmiddel. De geel met blauwe verschijning in het landschap is gaan horen bij wat Nederland is. Het land van weer en wind, van regen en hoog water, van NS en ProRail. Iedereen zit wel eens in deze goudgele krachtpatser, iedereen moet er zo nu en dan op vertrouwen en iedereen heeft precies daarom wel een reden om te klagen. Want eerlijk is eerlijk: treinen rijden niet op tijd, soms zelfs niet op de rails en als je pech hebt helemaal niet.
Wie dagelijks de site van de NS in de gaten houdt zal regelmatig verbaasd worden door wat er allemaal op het spoor kan gebeuren. Ik, een doorgewinterde treinreiziger, denk soms ook dat ik in het ootje wordt genomen door de “samenwerkende” NS en ProRail. Als reiziger kun je tegenwoordig van van alles last hebben. Zo zijn er treinen die botsen met viaducten, met lege auto’s of gewoon met elkaar, spelen er zo nu en dan kinderen op het spoor, zijn er machinisten die hun trein niet kunnen vinden, kan er brand uitbreken in een relaishuisje, moet je staan door te korte treinen of kom je terecht in hele oude treinen omdat de nieuwe treinen het niet doen, valt er in de winter sneeuw, zijn er werkzaamheden door de sneeuw, moet je wachten op last van politie of brandweer, storen de seinen en de wissels regelmatig, knappen de bovenleidingen spontaan, wordt er tegenwoordig weer koper gepikt, valt de Heinz toren in Elst bijna om en dan zijn er nog de ‘huis, tuin en keuken’ vertragingen die ontstaan zonder goede reden of verklaring. Wanneer dit gebeurt lopen er altijd weer kuddes wanhopige mensen door de treinen en stationshallen te zoeken naar een personeelslid van de NS die ze kan vertellen wat er gaat gebeuren. Hun smekende ogen zoeken medeleven in de medewerkers die iedereen graag willen helpen maar dit simpelweg niet kunnen omdat zij ook niet weten wat er aan de hand is. “Nee hoor deze trein rijdt 47 |
HInT
echt door naar Nijmegen”, met het daarop volgende omroepbericht “reizigers in de richting van Nijmegen dienen om te reizen via Den Bosch”, zaaien verwarring en de omroepberichten over gratis koffie en thee in de reeds gesloten kiosk vallen na uren vertraging ook in het verkeerde keelgat. Waar komen deze miscommunicatie en foutjes toch vandaan. De vraag die dan ook telkens aan de NS en ProRail wordt gesteld is: Jongens, waar gaat het mis? Om deze vraag te beantwoorden is het, zoals in zoveel gevallen, noodzakelijk de geschiedenis in te duiken. In 1995 werden de Nederlandse Spoorwegen, toenmalig een semi-overheidsbedrijf, verzelfstandigd waarbij de overheid wel alle aandelen in handen zou houden. Dit hield in dat het bedrijf in tweeën zou worden gesplitst.
Het ene deel, nu nog steeds bekend als de NS, zou verantwoordelijk worden voor het vervoeren van reizigers en zou onderhevig zijn aan marktwerking. Het tweede bedrijf kennen wij nu als ProRail en zou, onder leiding van de overheid, verantwoordelijk zijn voor het railnet in Nederland. Deze organisatie heeft niet het doel voor ogen winst te maken. Deze splitsing resulteerde tevens in de komst van ‘nieuwe’ aanbieders als Veolia en Syntus die gebruik kunnen maken van het spoornet van ProRail. Naast deze ingewikkelde constructie kent het Nederlandse treinverkeer nog een probleem, te weinig spoor voor te veel inwoners. Vaak roepen de organisaties dat de problemen in Nederland zo groot zijn door het intensieve gebruik van het spoor, dit speelt in ieder geval mee. Nederland heeft in Europa inderdaad de koppositie wanneer het aankomt op personen vervoer. In Zweden bijvoorbeeld moeten ongeveer 9 miljoen inwoners het doen met 13.000 kilometer spoor, op de 28696 vierkante landkilometers in België rijden de treinen voor 11 miljoen inwoners op ongeveer 3500 kilometers sporen. In Nederland, een land met een landoppervlakte van 33882 vierkante kilometer liggen deze verhoudingen een stuk hoger; hier reizen 16,5 miljoen mensen over 2800 km spoor. Dit verklaart de treindichtheid en dus de grote drukte op de Nederlandse sporen. Het spoornet in Nederland is dus druk, wat als gevolg heeft dat kleine problemen al snel grote gevolgen hebben. Wanneer dit gebeurt blijken keer op keer de NS en ProRail niet op de hoogte te zijn van elkaars problemen. De laatste fout gemaakt door NS is natuurlijk de aankoop van nieuwe treinen die kortsluiten als gevolg van teveel smeltwater. Een probleem dat in de winter trouwens niet al te veel chaos zou moeten opleveren, bij sneeuw kunnen treinen toch geen gebruik maken van het spoor van ProRail.
| 48
Februari 2011
Zo nu en dan worden beiden door de overheid op het matje geroepen om zich nader te verklaren, zo ook afgelopen januari. De NS en ProRail gingen door het stof en beloofden de problemen op de lossen. De treinen van de NS zijn zijn allemaal weer gemaakt en de volgende keer is ook ProRail echt winterklaar. Misschien is het niet zozeer de vertraging die mensen stoort, maar zijn het de reacties vanuit de instanties hierop. Gratis koffie en thee, goedkopere kaartjes of gratis treinreizen bewijzen slechts het herhaaldelijk falen van de NS en ProRail en kweken het laatste beetje goodwill voor al het slechts dat nog komen gaat. Veel liever zou ik wanneer er vertraging is een man van ProRail en een man van de NS willen horen over de intercom terwijl ze hun welgemeende excuses aanbieden aan mij, de reiziger. Daarna wil ik dat ze ons persoonlijk een kopje koffie, thee of chocomelk komen aanbieden zodat ik in hun ogen kan zien dat ze vanaf morgen dezelfde fouten weer zullen begaan. En ach, gelukkig weet je dat je met onze 2800 kilometer aan spoor nooit alleen op je trein staat te wachten.
49 |
HInT
Rijnlanders en Bourgondiërs Bourgondiërs Over de geschiedenis van het Nederlandse carnaval Door Wouter Egelmeers Vorig jaar op 13 november werd mijn vader ’s avonds plotseling opgebeld: een neef van hem was die avond tot prins carnaval gekozen. Mijn vader regelde meteen een lift en ging hem feliciteren. Deze prins Ton d’n Twidde was niet de eerste prins in mijn familie: in 1983 regeerde mijn opa als Zijne Dorstlustige Hoogheid Ties I over Krulstarteland en twee jaar geleden was een neefje van me jeugdprins van het uitgestrekte Pierewaaiersrijk . Daarnaast heeft mijn oma jarenlang tongeproat tijdens de Mortelse kletsavonden. Voor mij als toegewijde geschiedenisstudent reden genoeg om me eens te gaan verdiepen in de geschiedenis van dit prachtige volksfeest.
Sinds mensenheugenis vinden er grote feesten plaats waarbij het volk spot met de sociale hiërarchie en zich te buiten gaat aan vet voedsel, alcoholische dranken en andere onbehoorlijke bezigheden. Ongeveer 2600 jaar voor Christus werd er in Mesopotamië elke lente een nieuwjaarsfeest gevierd, waarbij een veroordeelde misdadiger tot een soort prins carnaval werd gekroond en men hem vervolgens feestelijk rondreed op een boot op wielen. Daarna werd hij al even feestelijk terechtgesteld. De Romeinen vierden het Saturnaliënfeest, waarbij men zodanig tekeer ging dat het woord Saturnalia uiteindelijk ook ‘orgie’ ging betekenen. Ook bij de Grieken en Egyptenaren werden dergelijke eet- en zuipfuiven gehouden. Maskerades, schertskoningen en het omkeren van sociale verhoudingen speelden daarbij vaak een rol. Ook in de Middeleeuwen werd er vrijwel in heel Europa een vorm van Vastenavond gevierd. De bevolking ging zich enkele dagen voor Aswoensdag te buiten aan de voorraden, omdat deze anders toch zouden bederven tijdens de vastperiode van veertig dagen die aan Pasen vooraf ging. Bij de verklaring van het vastenavondfeest lopen heidense en christelijke elementen door elkaar. Volgens de meeste mensen die onderzoek doen naar oude gebruiken werd het heidense lentefeest door de Kerk met een christelijk dekentje bedekt: tijdens de vasten moesten de mensen zich veertig dagen lang bezinnen op hun zonden en denken aan de veertig dagen die Jezus vastend in de woestijn doorbracht. Er bestaat echter ook een stroming, aangevoerd door de Duitse volkskundige D.R. Moser, die vindt dat de Kerk het feest zelf instelde om het volk te laten zien hoe het was als de wereld op zijn kop stond en duivels en heidenen de macht overnamen. Het feest had dus een ‘opvoedende’ functie, en moest ervoor zorgen dat de drempel naar het vasten werd verlaagd. Of het volk zich na enkele dagen onbeperkt eten en drinken inderdaad op Aswoensdag vol berouw in de kerk meldde, laat ik hier in het midden. Waarschijnlijk hadden de meesten vooral spijt van het overmatige drankgebruik door de hoofdpijn en misselijkheid die hier ook tijdens de Middeleeuwen al op volgden.
| 50
Februari 2011
Door de kerkscheuring van de zestiende eeuw werd Nederland boven de rivieren uiteindelijk protestants. Calvinistische zwartekousenpredikanten verboden het volk om het vastenavondfeest nog langer te vieren. Ook in het zuiden van de Republiek werd deze ‘Roomsche Superstitie’ de kop ingedrukt. Het carnavalsfeest zoals de zuiderlingen onder u het tegenwoordig vieren, is dan ook een redelijk moderne invented tradition. Er zijn overeenkomsten tussen het middeleeuwse vastenavondfeest en het carnaval zoals
dat sinds de negentiende eeuw en vooral na de Tweede Wereldoorlog in Nederland opkwam, maar er is ook veel bij bedacht. In Nederland worden tegenwoordig twee soorten carnaval gevierd: het Rijnlandse carnaval dat vooral in Limburg en Oost-Brabant populair is, en het Bourgondische carnaval dat de rest van Brabant en delen van Zeeland op zijn kop zet. De Rijnlandse versie van het feest is het oudste en vindt zijn oorsprong in het exotische Keulen, in het Duitse Rijnland. In deze stad zwaaiden sinds het Congres van Wenen de Pruisen de scepter. Keulse literairen verlangden terug naar de middeleeuwse glorie van de stad, en waren tegen de Pruisische overheersing. In 1823 organiseerden zij een optocht naar het voorbeeld van de middeleeuwse intocht van de keizer. In plaats van de keizer was er een Held Karneval , begeleid door een groep nepmilitairen: de latere Prins met zijn Raad van Elf. Het feest werd ook meteen gebruikt om het Pruisische militarisme belachelijk te maken: er werden allerlei onzinnige titels, nutteloze onderscheidingen en rituelen bedacht om de draak te steken met de Pruisen. De carnavalsgroet is bijvoorbeeld een parodie op het salueren van de Pruisen. (Voor de noorderlingen onder u: voor de carnavalsgroet beweegt men de rechterhand, eventueel met een sierlijke zwaai, naar de linkerslaap, met de handpalm naar buiten gekeerd. Al dan niet vergezeld van een luidkeels ‘Alaaf!’ – Probeert u het vooral!) De Bourgondische versie van het Nederlandse carnaval vindt zijn oorsprong in de welvarende steden van het hertogdom Brabant en het graafschap Vlaanderen in de tijd van de Bourgondische Nederlanden. Vanwege de grote armoede die in Brabant tot de Tweede Wereldoorlog heerste, zijn de kostuums er traditioneel wat minder uitbundig: de blauwe boerenkiel met rode zakdoek is vooral bij het Bourgondische carnaval populair. Ook het veranderen van plaatsnamen doet men vooral in de gebieden waar men Bourgondisch carnaval viert. Over de verdere geschiedenis van deze carnavalsvariant is weinig te vinden. Zo zie je maar weer dat het, behalve leuk, ook nog eens historisch verantwoord is om je over te geven aan het feestgewoel dat begin maart weer van start gaat. Je kunt je inleven in de deelnemers van Romeinse Saturnaliafeesten, middeleeuwse vastenavond-schrans-en-zuippartijen, of de Keulse elite die zich onderdrukt voelde door de Pruisische overheid. Tegelijkertijd houdt je een prachtig voorbeeld van invented tradition in stand, en maak je mee hoe belangrijk dergelijke tradities kunnen zijn bij het creëren van een imagined community van Brabanders of Limburgers. Je
mag dit alles ook vergeten en jezelf te buiten gaan aan drank. Daar is carnaval immers voor bedoeld.
51 |
HInT
| 52
