HInt Eind April Website

- Historisch Institutioneel Tijdschrift Nummer 2- 2011

HInT

HInT Leiding - Dank aan de zon

Colofon Jaargang 28, Nummer 2,

Dit is nu het derde jaar dat ik studeer, het tweede aan deze universiteit, het tweede jaar in Nijmegen. Ik ga straks mijn derde jaar in met de wetenschap dat ik een heel ander mens ben geworden. Studeren verandert iets aan je, studeren maakt nog meer een persoon van je dan je al was. Studeren, de routine is altijd hetzelfde, maar in het voorjaar en de zomer wordt het allemaal net iets mooier!

Het Historisch Institutioneel Tijdschrift (HInT) is het  periodiek van GSV Excalibur. Excalibur. Redactiadres Erasmusplein Erasmusplein 1 kamer 1.60a/9.14 6525 HT Nijmegen

Bloesems bloeien, mensen worden vrolijker, vrouwen worden mooier en mannen minder nors. De zon, de buitenlucht en het genieten van de natuur, het maakt studenten ineens menselijk. m enselijk.

[email protected] Oplage: 325 ISSN: 0923-9375 © GSV Excalibur 2011

Gelukkig en menselijk! Redactie:

Ik weet nog goed, dat ik vorig jaar juni op het terras zat in de zon bij het Cultuurcafé en ik te horen kreeg dat ik hoofdredacteur zou worden en de touwtjes in handen zou krijgen voor het volgende  jaar. Ook Moskou is in de lentezon net dat beetje mooier en imposanter. Om nog maar te zwijgen over de vriendschappen die ik daar voor het leven heb gesloten. Het zijn indrukken geweest die later lieten zien: het beste gebeurt ons in de zon!

Kim van den Berg, Martin Buunk, Wouter Egelmeers, Corine van den Eijnden, Iris Gebben, Karin Geerts, Jesper Geubels, Anouk  Keune, Aniek de Kort, Aukje Las, Suzanne de Lijser, Remy Maessen, Susan Manders, Tim Riswick, Mats Sotthewes, Sofie van Ooijen, Thomas Vries,

Dus de vraag : gebeurt er iets moois dit jaar? Die is niet relevant, want er gebeurt iets moois dit jaar. In het voorjaar of in de z omer, mooie dingen staan er te gebeuren. Studeren S tuderen in het voorjaar, het is

Sjir Worms

Met bijdragen van: Angelia Beek, Toon van den Eijnden

het mooiste dat er is! Dus lieve lezer, wanneer je weer eens klaagt dat je in de brandende zon en met prachtig weer in de boeken zit, knijp dan even in je arm! Kijk naar buiten en geniet van het voorrecht dat je hebt, ge-

Eindredactie: Wouter Egelmeers, Karin Geerts, Anouk Keune, Suzanne de Lijser, Sjir Worms, Niels van der Werf 

niet van de mooie stad waarin je mag studeren en geniet van alle pracht die het studentenleven je te bieden heeft. Wanneer die boeken je dan aanstaren en zeggen : TENTAMENS! Bedenk dan: Het beste gebeurt ons in de zon! Carpe diem!

|2

Hoofdredacteur: Roy Stoots

Voor- & Achterpagina:

Roy Stoots, [email protected]

PR-commissie

April 2011

In dit HInT...

6

10

14

Weinigen hadden al college

De zin van onzin en het nut 

Corine verbaasde zich over de

van hem, maar HInT sprak 

van foute humor. Wouter legt 

situatie van het heden. Na

hem!De nieuwe Hoogleraar

ons uit waarom we ten allen

Alphen aan den Rijn stelt zij de

van de vergelijkende levens-

tijden moeten blijven lachen

vragen die ineens weer actueel

loop: Jan Kok.

om de zaken!

zijn geworden.

``

16

23

32

Karin en Aukje waren creatief 

HInT had een exclusief inter-

Een

met de geschiedenis. De uit-

view met de speechschrijver van

bijzonder interessant debuut 

komst is een quiz; Kom er nu

de minister-president, Jan Wal-

van ons nieuwste redactielid!

achter welke dictator jij zou

ravens! Een voorproefje van 26

zijn!

mei.

Suzanne

schreef

over de

undercoverjournalistiek.

Het reilen en zeilen der GSV HInTerview: Jan Kok  Een beetje voor nu en een beetje… Foute Humor: ’zo fout nog niet’ Schreeuw om aandacht  Verkleedpartij om te ontmaskeren Voor en Tegen : LARP  Quiz: Welke dictator zou jij zijn? Neerbosch, of wat een stad is

4 6 10 12 14 16 20 24 26

Hemels Verbond V West end Via Via: Jan Walravens Masterlijk: Researchmaster Studeren in het buitenland Congres: Nation Building Nero hield van feestverlichting Samson Een jas én een vest aan Wat was en wat had kunnen zijn

28 31 32 36 39 41 43 44 46 50

3|

HInT

Het reilen en zeilen der GSV In deze rubriek een schets van de gebeurtenissen binnen de GSV. Welke activiteiten zijn de afgelopen periode georganiseerd en wat ligt de komende maanden in het verschiet? Lees het hier en je weet wat er e r speelt! Karaokeborrel

 je inschrijven voor €10,00 op de GSV -kamer of per

Op woensdag 27 april vindt vanaf 22.00 uur de

mail.

Karaokeborrel plaats in Café ‘t Haantje. Dus trek

 je stoutste schoenen uit de kast en toon je zang-

Congres

talent!

Op dinsdag 24 mei vindt het GSV Congres plaats op de Radboud Universiteit. De exacte locatie

ALV

volgt nog. Het zeer actuele onderwerp dit jaar is:

Op donderdag 28 april vindt er een Algemene

Nationbuilding in Afghanistan en de rol van

ledenvergadering ledenvergadering van de GSV plaats. Deze is van

Nederland hierin . Deze interessante interessante activiteit zal

18.30 uur in lokaal E2.54. De belangrijkste onder-

opgevuld worden met diverse lezingen van des-

werpen die besproken zullen worden hebben

kundigen. Verderop in dit HInT alvast een kennis-

betrekking op de mogelijke verandering van de

making met één van hen!

huidige verkiezingsprocedure van het bestuur en op de evaluatie van d e huidige bestuursstructuur.

Arbeidsmarktoriëntatiedag

De te bespreken stukken en de agenda zijn op de

Op donderdag 26 mei vindt van 16.30 tot 21.00

site te vinden. Afsluitend is er uiteraard een gezel-

uur de Arbeidsmarktoriëntatiedag Arbeidsmarktoriëntatiedag plaats op de

lige borrel in het Sportcafé!

Radboud Universiteit. Deelname is gratis, maar wel per inschrijving via de GSV-kamer of per mail.

PHV

Jan Walravens zal als alumnus aan het woord zijn

Op donderdag 12 mei is er de PHV-dag georgani-

en er zullen diverse workshops

seerd door de studieverengingen van de GSV en

aangeboden worden. In deze

vindt plaats in Groningen . De lezingen zullen

HInT vind je vast een voorproefje

deze dag gaan over media en beeldvorming door

middels de ViaVia!

de eeuwen heen. Daarnaast is er een safari door het centrum met fotospeurtocht, opdrachten, maaltijden, pubquiz, kroegentocht en een knallend eindfeest! De kroegen in Groningen zijn onbeperkt open en er is de mogelijkheid tot overnachting. De treinreis zal gezamenlijk zijn. Je kunt

Voor meer info check de nieuwsbrief of http://gsv.ruhosting.nl

|4

April 2011

HInTerview - Jan Kok  Door Susan Manders en Sjir Worms

Per 1 december 2010 is Jan Kok hoogleraar Vergelijkende Geschiedenis van de Levensloop bij de opleiding Geschiedenis. Geschiedenis. De meeste van onze HInT-lezers zullen nog geen kennis hebben gemaakt met Jan Kok zelf of met de de vergelijkende geschiedenis geschiedenis van de levensloop. levensloop. Het HInT was nieuwsgierig en ging langs voor een kennismaking. kennismaking. Jan Kok werd geboren op Texel en studeerde geschiedenis aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij heeft nooit lang hoeven twijfelen over zijn studiekeuze; vanaf het begin wist hij dat geschiedenis het enige was dat hij wilde doen. Al op de universiteit ontstond een interesse in sociale en economische geschiedenis en de geschiedenis van levens van mensen. Vanwege zijn interesse in wereldwijde verschijnselen volgde hij ook vakken in niet-westerse geschiedenis en culturele antropologie. In 1993 ging hij werken als coördinator van het archiefwerk bij de ‘Historische Steekproef Nederlandse bevolking’(HSN) waar

hij nog steeds voor actief is. Dit project beslaat een database met gegevens van 70.000 mensen.

Databases en technologie De databases waaraan Jan Kok heeft meegewerkt en waar hij nog steeds aan meebouwt ontsluiten veel nieuwe informatie over mensen en hun levenslopen. De HSN reconstrueert de levens van 40.000 mensen van ongeveer 1812 tot het heden. Daarbij gaat het om de geboorte en sterfte da-

tum, maar ook beroepen, huwelijks – en gezinsvorming en migratietrajecten worden vastgelegd. Voor de database zijn er al een heleboel gegevens beschikbaar gesteld, maar is er nog steeds een afhankelijkheid van de mate waarin gemeentes en andere instanties gegevens willen blootgeven aan onderzoek. Op dit moment wordt er volgens Jan Kok hard gewerkt aan de digitalisering van gegevens. Dit werk is sterk sterk afhankelijk afhankelijk van vrijwilligers. Met de digitalisering digitalisering van de Burgerlijke Burgerlijke Stand wordt het tevens mogelijk om programma’s te maken die verbindingen leggen waardoor

stambomen kunnen worden geconstrueerd. Door de vele mogelijkheden en toepassingen worden er nieuwe bronnen gecreëerd en kunnen er nieuwe onderzoeksvragen gesteld worden aan de hand van het materiaal. Op deze manier, stelt Jan Kok, komen de data van mensen tot leven en kun je meer duiding geven aan deze gegevens. 7|

HInT

Rol op de universiteit Jan Kok is geen onbekende naam binnen de vakgroep Geschiedenis. Hij werkt al sinds 1993 samen met Theo Engelen. Van 2004 tot 2006 was hij al eens docent in Nijmegen. Hij hielp mee aan het ontwikkelen van de minor economisch –sociale Geschiedenis van Noord-Amerika. De komende vijf  vijf   jaar heeft hij zich voorgenomen om de economisch -sociale afdeling binnen de opleiding geschiedenis te versterken. Hij wil daarbij graag de samenwerking tussen historische demografie en culturele geschiedenis bevorderen. De positie van economische en sociale Geschiedenis ‘moet een beetje teruggewonnen’ worden. Om dit te bereiken, zal

het aantal onderzoekers binnen de economischsociale geschiedenis, en met name aio’s, de ko-

mende jaren moeten toenemen. Het is daarnaast de wens van Jan Kok dat de geschiedenis van de levensloop duidelijker terug gaat komen in het curriculum. Daarom ziet hij zichzelf vanaf komend collegejaar weer een onderwijstaak vervullen. Vooral de propedeusestudenten en tweedejaarsstudenten zullen hem dan vaker terugzien bij economisch-sociale vakken. Behalve het verbeteren van de samenwerking tussen economisch-sociale Geschiedenis en culturele geschiedenis wil hij ook blijven werken aan het inzetten van digitale middelen in het onderzoek en het onderwijs. Dit maakt dan ook een belangrijk deel uit van zijn leeropdracht.

Samenwerking De ideale verwezenlijking van de Vergelijkende Geschiedenis van Levensloop is volgens J an Kok een master die gaat over dit onderwerp in het bijzonder, en de d e historische demografie in het algemeen. Deze master zou dan uniek zijn in Nederland en het zou een samenwerkingsproject moeten worden tussen een aantal Nederlandse Nederlandse universiteiten. universiteiten. Jan Kok is een groot voorstander van dit soort samenwerkingsverbanden; samenwerkingsverbanden; hij werkt ook samen met een aantal sociale wetenschappers wetenschappers op nationaal niveau. Binnen de Nijmeegse universiteit is er tussen geschiedenis en sociale wetenschappen nog niet veel contact. Op de vraag of hij samenwerking ziet tussen de verschillende stromingen binnen de opleiding Geschiedenis, ziet hij vooral overeenkomsten en nieuwe onderzoeksvragen met culturele geschiedenis. Een levensloop valt volgens hem namelijk niet buiten de culturele context te plaatsen. De overeenkomsten met politieke geschiedenis zijn minder duidelijk, hoewel het Jan Kok wel interessant lijkt om de ledenlijsten van politieke partijen in een database op te nemen om te kijken of de politiek invloed heeft op het leven van politiek betrokken mensen. Jan Kok heeft dus vertrouwen in interdisciplinaire teams en gelooft ook dat deze ‘objectieve criteria’

voor goede wetenschap naar boven kunnen brengen.

|8

April 2011 ‘Big history’ en internationale projecten

Door nieuwe technologieën toe te passen en databases aan te leggen kan er ook in een internationaler verband verband samengewerkt samengewerkt worden. worden. Jan Kok is ook op wereldschaal wereldschaal met databases databases bezig, bezig, op deze manier combineert hij het ontwikkelen van systemen met zijn wens om ook op mondiaal niveau levenslopen te kunnen vergelijken. Zo is hij betrokken bij het project CLIO-INFRA dat als doel heeft een verklaring te vinden voor de ongelijkheid en de ongelijke ontwikkeling tussen en van landen van 1500 tot nu. Hierbij spelen thema’s als kolonialisme ook een grote rol. In samenwerking

met internationale onderzoeksteams van alle disciplines en vrijwilligers probeert het project op deze vraag een antwoord te vinden. Zestig procent van de gegevens die er nodig zijn voor het onderzoek, zijn al beschikbaar. Door middel van het delen van data moet de rest binnen afzienbare tijd ook beschikbaar zijn. Jan Kok beseft dat hij bezig is met ‘big history.’ Hij is echter niet bang voor de omvang van het project: ‘het is megalomaan, maar we moeten ergens beginnen.’ Dit is dan ook een les die hij studenten wil meegeven. ‘Denk ‘D enk vooral niet te klein.’

9|

HInT

Een beetje voor nu en een beetje voor later Door Anouk Keune Later, voor studenten lijkt het vaak nog een eeuwigheid. Toch wordt het door de bezuinigingen op het hoger onderwijs en de krappe arbeidsmarkt steeds noodzakelijker om verder te kijken dan de kater van morgen. Als voorbereiding op de arbeidsmarkt lopen veel studenten stage of leuken ze hun CV op met bijvoorbeeld een bestuursjaar, een periode in het buitenland of een interessant bijbaantje. Op deze manier proberen wij, studenten, wanhopig een indrukwekkend lijstje op te bouwen. Een andere manier om je CV op te fraaien en werkervaring op te doen is vrijwilligerswerk, het werk van de onzelfzuchtige medemens? Nederlanders Nederlanders zijn niet onbekend met vrijwilligerswerk. vrijwilligerswerk. Het internet staat vol met maatschappelijke maatschappelijke vacatures voor de sympathieke vrijwilliger die zijn of haar medemens graag wil helpen met honden uitlaten of  foto’s inplakken. Ook vrijwilligerswerk in het buitenland is momenteel mode en honderden Nederlanders leggen duizenden euro’s neer om vrijwilliger te spelen in derde wereldlanden. Toch is, ondanks onze

 joods-christelijke cultuur en ons semi linkse gedachtegoed, vrijwilligerswerk in Nederland niet zo vanzelfsprekend sprekend als in andere landen. In bijvoorbeeld de Verenigde Staten is vrijwilligerswerk vrijwilligerswerk een vereiste, wil je worden toegelaten aan universiteiten als Harvard en Yale, scholen die een garantie bieden voor een prachtige carrière. Het werken als vrijwilliger toont maatschappelijke betrokkenheid en sociale kwaliteiten. Daarnaast kan het je, mijns inziens, een hoop leren over jezelf en je plek op de arbeidsmarkt. Op verschillende plaatsen en in verschillende sectoren zijn bedrijven regelmatig op zoek naar vrijwilligers. Regionale televisie- en radiostations, kleine theaters, beginnende horecaondernemingen, musea, kerken, kleine winkels en brandweer; allen maken ze gebruiken van gemotiveerde vrijwilligers die zonder vergoeding hun handen uit de mouwen willen steken. Op deze plekken beland je, zoals ik het ervaar, op de werkvloer in het klein. Geroddel, gezeur over het management, geklaag over de vieze koffie en de onbekwame receptioniste gaan gepaard met mensen die langdurig ziek zijn en zoeken naar een betere, verdienende baan. Iedereen is vrijwilliger, daarin ben je allen gelijk, maar een hiërarchie is uiteraard aanwezig en als hoger opgeleide moet ook jij bewijzen dat je meer kan dan alleen de telefoon opnemen of  kaartjes verkopen. Aan het einde van de dag ga je naar huis, zonder centjes, maar wel met een beetje meer kennis en werkervaring en na enkele maanden misschien zelfs een mooie aanbevelingsbrief. Het kan dus, voor studenten, letterlijk werken voor je toekomst zijn. Vrijwilligerswerk, voor velen wordt het gebruikt als tussen- of eindstation van de arbeidsmarkt, ‘bezigheidstherapie’ voor hen die willen werken voor een uitkering of nog niet stil kunnen zitten thuis op

de bank. Er zijn er ook die het simpelweg doen uit idealisme en interesse, zij die hun hart hebben verpand aan een organisatie of een doel. En dan is er de groep gemotiveerde jongeren die nog moeten beginnen op de arbeidsmarkt, zij die nog maar net komen kijken. Voor hen die zoeken naar werkervaring en misschien een mooier CV zal ik zeggen; solliciteer. Want naast een leerzame ervaring en een plusje op  je CV, voelt het zo nu en dan ook nog eens erg dankbaar.

| 10

April 2011

11 |

HInT

Foute humor: zo fout nog niet? Het belang van ‘verkeerde’ grappen Door Wouter Egelmeers Het is zwart en het krabt aan een ruitje?  Een baby in een oven. oven .

De bovenstaande grap zal door veel mensen met afkeer worden aangehoord. Humor is belangrijk en lachen gezond, maar dit gaat net een paar stappen te ver. Of niet? Afgelopen winter schreven ‘humorprofessors’ Rob Urgert en Bastiaan Geleijnse elke week een column met de titel ‘spoedcursus humor’ in de NRC -Next. Ze behandelden in deze korte artikeltjes verschillende soorten humor en beschreven hoe je zelf dergelijke grapjes kunt maken. De twee zinnen aan het begin van dit stuk zijn ontleend aan hun column over zieke humor. Een andere zieke grap die ze noemen, is nog

grover: Wat kreeg de dove, blinde wees voor kerstmis?  Kanker. Zo. Dat is niet niks, hè? Grappen maken over baby’s in ovens en gehandicapte kinderen die nare ziektes krijgen? Toch bestaan ze, grappen over joden in concentratiekampen, stereotiepe grappen over allochtonen, homoseksuelen en domme blondjes. En ik vind dat we ze moeten blijven maken. Ja, zelfs dat het goed is dat ze er zijn en dat ze een belangrijke rol spelen in de maatschappij.

De standaardredenen waarom humor goed en belangrijk zou zijn, kent iedereen. Lachen is gezond en bovendien leuk. Een fantastische workout voor buikspieren en longen die de bloedsomloop op gang brengt en stress doet vergeten. Twee uur krachttraining in de sportschool is niks bij een paar minuten goed lachen. Mensen die veel lachen, leven gemiddeld langer en worden na operaties sneller beter. Niet voor niets zetten ziekenhuizen cliniclowns in bij zieke kinderen: lachen bevordert de aanmaak van immunoglobine en endorfine in de hersenen. Eerstgenoemde zorgt voor een hogere weerstand en endorfine maakt dat melancholische gevoelens en pijn afnemen. Het wekt een lustgevoel op, en komt ook vrij als je heroïne of opium gebruikt. De punten die ik zojuist noemde, zeggen iets over het belang van lachen en humor, maar nog niets over het belang van de zwarte, gemene en ‘zieke’ humor die ik in de inleiding beschreef. Waarom zijn grappen

Commissielid worden? Stuur een mail naar:

[email protected] | 12

April 2011 over bijvoorbeeld babylijkjes zo belangrijk? ( Wat is het verschil tussen een rode cadillac en een doos babylijkjes?  – Die Die auto heb ik niet in de kelder staan...) Zieke humor provoceert, en is alleen daarom al leuk. Zoals het voor kleine kinderen leuk en spannend is om stiekem een snoepje uit de snoeppot te pakken, is het leuk om grappen te maken over dingen die eigenlijk heel serieus zijn. Juist omdat het niet mag, is het leuk. Ook zorgt het maken van een foute, stereotiepe grap voor een groepsgevoel: Belgen maken grappen over zuinige Hollanders, en Nederlanders maken grappen over domme Belgen. Moppen over allochtonen vallen ook in deze categorie. Veel mensen vinden grappen over bijvoorbeeld criminele Marokkanen niet kunnen omdat deze een wij-zijgevoel zouden oproepen en stereotypes in stand houden. Maar gelooft degene die de grap maakt echt wat hij zegt? Natuurlijk niet. De meeste Nederlanders (op zo’n 15% PVV -stemmers na) weten best dat niet alle allochtonen dom zijn en van de criminaliteit leven. Zoals iedereen weet dat je een blondine best in haar eentje een lamp kunt laten vervangen en dat niet alle katholieke paters kinderen betasten. Bij zieke humor (die wees met kanker, bijvoorbeeld) ontbreekt deze functie. Maar deze vorm van humor kan werken als uitlaatklep. Je kunt frustratie en haat uiten zonder ervoor gestraft te worden. Door erge dingen extreem te overdrijven, maak je ze minder aangrijpend. Foute humor kan de lading van een bepaald probleem verlichten, maar de gebeurtenis op zich wordt daarmee nog niet gebagatelliseerd. Iemand die een foute grap maakt over de Holocaust, zegt niet dat deze wel meeviel of dat die hele massamoord eigenlijk best grappig was, maar probeert er op een andere manier mee om te gaan. Zolang hij de grap niet maakt om opzettelijk mensen te kwetsen, is er niets aan de hand. Ook zorgen dergelijke grappen voor bewustwording en houden ze ons een spiegel voor. Het confronteert  je met bepaalde misstanden en stereotiepen, en zorgt er zo voor dat je gaat nadenken. Humor kan discussie uitlokken en een manier zijn om iets te bekritiseren. Kortom: foute humor is wenselijk. Door te lachen om foute grappen leven we langer en gezonder, vergeten we onze stress en kunnen we grote problemen als kindermisbruik en de Holocaust relativeren. Deze problemen worden er niet minder erg van, maar we kunnen er wel beter mee omgaan. We kunnen ons een spiegel voorhouden en ons bewust worden van bepaalde stereotypen. Een beetje tact is nooit weg, maar leef je verder vooral uit! Bovendien: ‘ You say anyone who would make jokes about dead babies is evil? But dead babies are so much fun!!!’ 

13 |

HInT

Schreeuw om aandacht  Door Corine van den Eijnden

Er was nog nergens een streepje van de opkomende zon te bekennen toen ik me op een zondagnacht ergens tussen Nieuwvliet en Cadzand bevond. Ik liep daar samen met mijn neef en mijn vader op een tempo van zo’n 5,5 km per uur over een dijk, ter voorbe-

reiding op de Nijmeegse vierdaagse. Hoewel we op dit vroege tijdstip het grootste gedeelte van de tijd zwijgend liepen, vertelde mijn neef ons op dat moment over de idioot die zichzelf en nog een hoop anderen overhoop had geschoten in Alphen aan de Rijn. Nu hoef ik die gebeurtenis hier niet nogmaals te herhalen, want vermoedelijk is dit al genoeg gebeurd in de media. Wat op mij echter vooral een indruk achter heeft gelaten is de zin waarmee mijn neef zijn verhaal afsloot: ‘Ja, men moet iets iets om tegenwoordig nog aandacht aandacht te krijgen.’

Nu ben ik niet iemand die zich helemaal verdiept in het nieuws van alledag, noch ben ik iemand die uren kan peinzen over problemen in de maatschappij, maar deze zin mondde bij mij uit in een vraag. Waar houdt het op? Het maakte een hersenspinsel bij mij los dat inmiddels zo ingewikkeld geworden is dat ik het in al mijn frustratie wel op moet schrijven en anderen hier lastig mee moet vallen. Zelf kom ik er simpelweg niet meer uit. Welnu, waar te beginnen? Aandacht vragen voor problemen is niet iets van de laatste tien jaar, neem bijvoorbeeld de dames van ‘baas in eigen buik’. Wanneer men ontevreden is over bepaalde

maatschappelijke zaken gaat men de straat op. Tegenwoordig met het internet is dat niet meer de enige oplossing. Als we een probleem hebben met de overheid kunnen we die altijd nog e-mailen, of we zetten onze eigen leuzen en artikelen op social media sites. Via het internet is iedereen op de hoogte en heeft iedereen wat in te brengen. Hetgeen wat momenteel echter in mijn hoofd speelt is het volgende: als iedereen tegenwoordig wat te zeggen heeft, hoe val je dan nog op? De hele wereld is tegenwoordig in staat om te schreeuwen om aandacht. Dus hoe zorg jijzelf dan dat je het stemmetje bent dat boven al dat geschreeuw uitkomt? Is het niet zo dat hoe meer we de mogelijkheid krijgen zaken met elkaar te delen, hoe meer dat eventuele zaken die aandacht nodig hebben, w orden ondergesneeuwd ? | 14

April 2011

Als men in een zaal vol mensen staat die allemaal praten en je hebt wat te zeggen, dan ga je harder praten. Wanneer iedereen schreeuwt en je wilt opvallen, ga je harder schreeuwen. Kan het dus niet zo zijn dat men, wanneer men echt een punt wil maken, wel extremere maatregelen moeten nemen? En als dat zo is, is dat niet volkomen belachelijk? Zijn we zo’n maatschappij geworden

waarin mannen zichzelf op de dam in brand steken om hun wanhopige kreten vorm te geven en waarin kinderen op twitter van alles en nog wat met de dood bedreigen? Als dit de nieuwe manier is om boven alle aandachtskreten uit te komen, dan is dat niet alleen deprimerend, maar dan kan ik me ook voorstellen dat men op den duur niet meer serieus genomen wordt. Dus waar houdt het op? Bovendien is er geen ruimte meer voor degenen die niet proberen boven al het geschreeuw uit te komen, maar die zich stil houden. Dit lijkt me geen eerlijke verdeling. Mijn mijmeringen zijn waarschijnlijk compleet onlogisch. Ze maken geen punt, slechts een zin met een hoop komma’s zonder duidelijke duidelijke samenhang. Waar houdt houdt het op? Zelfs wanneer wanneer ik deze vraag

toepas op mijn zojuist getypte stuk, komt er geen duidelijk antwoord op.

15 |

HInT

Verkleedpartij om te ontmaskeren Undercoverjournalistiek: noodzaak of sensatie?  Door Suzanne de Lijser 

Wat hebben een Somalische vluchteling, een medewerker van een callcenter  en een arbeider in een broodfabriek met elkaar gemeen? Zo op het eerste oog vrij weinig, ware het niet dat in deze drie uiteenlopende personen, dezelfde man verscholen zit. Günter Wallraff geldt vanaf de jaren zeventig als de meester van de undercoverjournalistiek. Waar komt deze niet geheel onomstreden vorm van journalistiek vandaan? En zijn dergelijke verkleedpartijen of verborgen cameraacties bittere noodzaak of onnodige sensatie? ‘Undercoverjournalistiek is de beste vorm van journalistiek die er is’, aldus de Groningse universi-

tair docent Journalistiek Alexander Pleijter en oprichter van discussieplatform De Nieuwe Reporter . Pleijter sprak deze woorden onlangs tijdens een symposium over de ethische grenzen van de moderne journalistiek in een stampvolle collegezaal op onze eigen Radboud Universiteit. ‘Het is waanzinnig spannend. Journalisten moeten dit veel vaker doen’, stak hij zijn enthousiasme niet onder

stoelen of banken. Rob Wijnberg, filosoof en hoofdredacteur van de NRC Next was Next  was tijdens hetzelfde debat echter minder enthousiast over journalistieke verkleedpartijen en verborgen cameraacties. ‘Er moet een zwaarwegend belang zijn, alleen dan mag het.’ Deze ethisch verantwoorde

mening komt overeen met de internationale en nationale gedragscodes voor iedereen die zich  journalist noemt. In principe strijdt een journalist met open vizier, alleen als het echt niet anders kan mag deze regel terzijde worden geschoven. Ook bij journalisten in de dop wordt dit principe er op de School voor Journalistiek meermalen ingewreven.

Undercover in het verleden De geschiedenis van de undercoverjournalistiek gaat verder terug dan Günter Wallraff. Al aan het einde van de negentiende eeuw probeerden journalisten via undercoveracties misstanden te onthullen. De Amerikaanse Elizabeth Cochrane werkte in 1887 voor een New Yorkse krant onder het pseudoniem Nellie Bly in een fabriek om kinderarbeid, lage lonen en slechte werkomstandigheden aan de kaak te stellen. Haar werk baarde opzien in Amerika en het leverde haar een baan bij The New York World  op. Haar meest opvallende undercoveractie deed ze in een Amerikaans krankzinnigengesticht voor vrouwen. Nadat ze zich met behulp van een spiegel de mimiek van een krankzinnige had eigen gemaakt, liet ze zich voor een periode van enkele maanden opsluiten in een inrichting. Hier openbaarde ze mensonterende omstandigheden. Haar actie leidde zelfs tot enkele hervormingen in de geestelijke gezondheidszorg, zoals een groter budget voor psychiatrische instellingen. Ook in Nederland werd in diezelfde periode undercoverjournalistiek avant la lettre bedreven. Bernard Canter gold rond 1900 als de kampioen van de sociale reportage. De journalist van De Telegraaf  nam voor dit genre diverse gedaanten aan. Als bedelaar ging hij de straat op om het | 16

April 2011

sociale onrecht in de samenleving boven water te krijgen. In 1899 schreef hij in De Telegraaf  over het doel van zijn undercoveractie: ‘Indien mijn verhaal er moge toe bijdragen u tot milddadigheid

en zachtheid van oordeel jegens den arme te hebben opgewekt, zal dit besef mij troosten voor de vele onaangename uren, die ik gedurende mijn avontuurlijke reis doorbracht.’

Roeren in mesthopen Undercoverjournalisten Undercoverjournalisten waren, ondanks de heldenstatus die zij met hun spannende acties verwierven, begin twintigste eeuw vooral in Europa nog een zeldzaamheid. In Amerika is undercoverjournalistiek dan al een stuk populairder. Beoefenaren van deze vorm van journalistiek werden hier aangeduid met de niet al te sympathieke term muckrakers, afgeleid van het roeren in stinkende mesthopen. Vanaf de jaren zeventig weet de Duitse journalist Günter Walraff de undercoverjournalistiek in de schijnwerpers te zetten. Pruiken, gekleurde contactlenzen, snorren en de naam Ali verschaften hem toegang tot de werkomstandigheden van een Turkse arbeider in Duitsland. Volgens Walraff moet de realiteit door journalisten immers worden ervaren zoals die is. ‘Dus niet

arrogant een blik in de keuken werpen en dan denken te weten hoe het is. Nee, zelf onderdeel van die keuken zijn’, schreef hij eens. Ook in Nederland werd journalistiek via vermommingen en ver-

borgen camera´s steeds populairder. Journaliste Stella Braam verwierf eind jaren negentig faam met het boek De blinde vlek van Nederland , waarin zij de positie van laaggeschoolden in kaart bracht. Anderhalf jaar lang pakte ze achter een lopende band kartonnen dozen in en maakte ze met bezem en dweil kantines schoon. Recent nog wist een journaliste van HP/De Tijd  als stagiaire vier maanden lang het partijbureau van de PVV binnen te dringen in de hoop pikante details over Geert en zijn makkers te kunnen publiceren. En dankzij de verborgen camera wist SBS-journalist SBS-journalist Alberto Stegeman vorig jaar te onthullen dat de beveiliging op Schiphol nagenoeg zo lek is als een mandje.

Sensatiejournalistiek? Maakt dit undercoverjournalistiek tot bittere noodzaak? Of neigt het toch meer naar pikante sensatie? In de kern gaat het bij undercoverjournalistiek om het onthullen van schandalen of misstanden. Feit blijft natuurlijk dat het voor een brave journalist, gewapend met balpen en schrijfblokje, tamelijk lastig is dit soort zorgvuldig weggestopte informatie boven tafel te krijgen. Welke goed betaalde manager van een zorginstelling zal immers bekennen dat ´zijn´ bejaarden dagenlang één en dezelfde poepluier dragen? En welke nog beter betaalde manager van een grote multinational zal verklaren dat zijn onderbetaald personeel tot in de nachtelijke uren dubbele d iensten achter de lopende band draait? Via infiltratie, vermommingen uit de carnavalswinkel en verborgen camera´s is het veel gemakkelijker om dergelijke doofpot-info te vergaren. Sterker, in de meeste gevallen is dit de enige manier om als journalist misstanden wereldkundig te maken en kun je dus spreken van een maatschappelijke noodzaak. De manier van presenteren van de onthullingen maakt echter dat undercoverjournalistiek in veel gevallen naar sensatiejournalistiek neigt. De acties van Alberto Stegeman worden voorzien van muziek die in een aflevering van The A-Team of MacGyver niet zou misstaan en een spannende cliffhanger moet de kijker over het daaropvolgende reclameblok tillen. 17 |

HInT

Programma´s als Zembla als  Zembla tonen echter aan dat serieuze undercoverjournalistiek wel degelijk mogelijk is en dat dit een goede manier is om een gesloten beerput te openen, soms zelfs bijna letterlijk. Als een  Zembla-verslaggever  Zembla-verslaggever in 2009 niet de moed had gehad om undercover in dienst te treden als schoonmaker van meerdere ziekenhuizen, hadden we nu niet geweten dat daar hele pelotons aan schadelijke bacteriën rondmarcheren. Undercoverjournalistiek lijkt zich daarom over het algemeen in een grijs gebied tussen serieuze onderzoeksjournalistiek en amuserende sensatiejournalistiek te bevinden. Pikante sensatie of bittere noodzaak, één ding is in ieder geval zeker: de gemiddelde mediaconsument smult van onthullingen en schandalen en lijkt nog lang niet verzadigd. Dit tot ongenoegen van sommige critici, zoals de cultuurhistoricus H.W. von der Dunk. In zijn gloednieuwe werk De glimlachende sfinx  schrijft hij over de in zijn ogen te ver doorgeschoten openbaarheid: ‘De journalistieke sensatiedrang (…) heeft de publieke arena veranderd in één groot nudistenstrand.’

| 18

April 2011

Tegen Larp Door Aukje Las Playing . Dit is een spel waarbij de spelers een verhaal naspelen. Het verLARP: Live Action Role Playing.

haal is grotendeels geïmproviseerd, geïmproviseerd, maar de speler moet zich vasthouden aan zijn personage. Dit Wikipedia. Misschien niet de meest betrouwbare bron, maar dat is weer een andere heb ik van Wikipedia.

discussie. Wat mij opvalt aan deze Wikipediapagina is dat er bij ´Doel van het spel´ wederom een uitleg gegeven wordt van wat het spel inhoudt. Als ik het artikel nogmaals lees, ontgaat mij het doel dan ook volledig v olledig LARP is voor mij een toneelstuk. Het is niet echt, het wordt nagespeeld en iedereen heeft een personage. Ik heb al sinds mijn vroege jeugd ervaring met toneel: mijn familie heeft jarenlang een toneelvereniging gehad. Dit heeft mij ook doen besluiten om mijn gehele middelbare schooltijd lid te zijn van de toneelclub. Ook mijn broer is een een fervent acteur. LARP gaat echter in tegen tegen alles wat mijn ´actrice-hartje´ lief heeft: er is geen script, er is geen toneel en er is geen publiek. LARP is grotendeels improvisatie en ook ik heb aan improvisatietoneel gedaan. Dit wordt ook wel theatersport genoemd. Velen van jullie zijn bekend met het programma ´De Lama´s´, dit is ook theatersport. De essentie van theatersport en de enige voorwaarde waarop improvisatie is te doorstaan, is humor. Improvisatietoneel zonder humor is het ergste wat er is. LARP is geen humor. LARP betekent rondhossende dwergen en springende kikkerkussers (wat dan wel weer grappig klinkt). En ze zijn niet eens onder invloed. Niets grappigs aan dus. LARP wordt gespeeld in een bos of op een veld. Er is geen toneel. Bovendien: toneelspelen doe je niet alleen voor jezelf. Dit doe je om anderen te vermaken. En dan heb ik het niet over anderen die eruit zien als een ork en jou met een magisch drankje in een paddenstoel willen veranderen. Het vervelende aan LARP is dat er geen publiek bij betrokken is. Waar doe je het dan voor? Waarom ren je rond in een dampig bos, onverstaanbare formules te prevelen en bosuilen te irriteren? Ik begrijp het niet. De Wikipediapagina vertelt mij meer: er zijn verschillende vormen van LARP. Er is fantasyLARP, VikingenLARP, KeltenLARP, RomeinenLARP, HorrorLARP, SciencefictionLARP (LARP in space!), SteampunkLARP (WTF?) en Post-apocolyptische LARP. Heel leuk allemaal, maar het doel is uiteindelijk om iets na te bootsen, iets na te spelen. En wat voor ons natuurlijk de meest interessante vorm van LARP is (als het al interessant is), is natuurlijk de historisch getinte LARP. Het moet ons geschiedenisstudenten geschiedenisstudenten toch tegen de borst stoten dat er mensen zijn die denken dat ze de geschiedenis kunnen naspelen? Ons wordt tijdens geschiedfilosofie toch netjes geleerd dat zoiets als een verleden werkelijkheid onbereikbaar is? Noch voor een historicus, noch voor een LARP’er. Dat we 19 |

HInT

de waarheid hierover enkel kunnen nastreven door gedegen bronnenonderzoek en dan hierover voorzichtige uitspraken te doen? Blijkbaar vinden LARP’ers het zo vervelend dat ze het verleden

niet hebben meegemaakt dat ze proberen, door kleding, make-up en locatie, bijvoorbeeld een veldslag na te bootsen. Of deze vrije tijd-tovenaars er moeite in hebben gestoken om het verleden gedegen te onderzoeken, is voor mij een raadsel. Om tot slot in te gaan op het beleven van de geschiedenis, neem ik jullie graag mee naar de wereld van de LARP-rekwisieten. Hiermee bedoel ik: het met latex beklede schuimrubber schuimrubber wat een authene

tiek 13 -eeuws zwaard of bijl moet voorstellen. De reden waarom het geen echte wapens zijn is omdat men niet gewond wil raken. Nou breekt mijn klomp! De LARP'ers willen graag een historische veldslag nabootsen om het gevoel te krijgen dat ze erbij zijn geweest, maar weigeren ook maar enig realisme na te streven. Wees dan een vent, koop een zwaard en hak elkaar in de pan . Want alleen dan kom je in de buurt van een echte veldslag. Ik zeg LARP: Leegheid aan Authenticiteit en Realisme Performance!

| 20

April 2011

Voor Larp Door Jesper Geubels

De zon komt op waardoor het dauw dat het gras heeft versierd glinsterend de atmosfeer verlicht. Het is ochtend, en je besluit je klaar te maken voor de felle strijd. De grote scherpe bijl, waaraan je veel aandacht hebt besteed, ligt in je hand, klaar om gebruikt te worden. De frisse dennenlucht komt je tegemoet, terwijl je verder het bos in trekt. Het gefluit van de vogels doet niet denken aan de spannende gebeurtenissen die voor je liggen. Je hebt geen idee wat je allemaal gaat tegenkomen maar ondanks deze kwellende onwetendheid besluit je het groene woud verder te verkennen. Naarmate de tijd verstrijkt kom je kompanen tegen, die hetzelfde ‘doel’ hebben als jij. Ook zij willen hun zoektocht voltooien en het ‘kwaad’ verslaan. Samen trek je ten

strijde om het mysterie op te lossen en alle satanistische wezens de kop in te drukken. Je vlijmscherpe bijl zal ‘bloed’ proeven.

De situatie die ik hierboven schets zou uit een boek kunnen komen, maar voor larpers is dit een soort van nieuwe werkelijkheid. werkelijkheid. Veel mensen doen er tegenwoordig tegenwoordig lacherig over en daar stoor ik mij aan. In principe is LARP. niets meer dan een een misschien op hol geslagen hobby. Een innovatieve innovatieve manier om de vrije tijd te besteden. Sommigen blazen op een trompet als ze even niets te doen hebben. Anderen staren levenloos naar een flikkerend scherm en volgen zo meerdere zogenaamde ‘series’ en weer anderen besteden liever hun tijd met het bestormen van meerdere zogeheten ‘kledingwinkels’ om op zoek te gaan naar een specifiek stukje katoen. Larpen moet men zien als

enkel een hobby. Sommige mensen vinden het nu eenmaal leuk om door een modderig bos te banjeren in een strak zittend berenvel terwijl ze door andere ‘avonturiers’ worden bestookt met

schuimrubber. Ik ben van mening dat men elkaar moet respecteren, ook al klinkt het allemaal nog zo achterlijk. Misschien ietwat cliché, maar het is ten slotte een vrij land. Larpers gaan op in hun karakter en besluiten mee te doen aan het spel. Het is ook maar een spel en men moet er niet meer achter zien. Het heeft niet specifiek een doel, noch een maatschappelijk nut. Het heeft gewoon te maken met het feit dat sommige mensen de wrede werkelijkheid willen ontvluchten en iemand anders willen zijn, al is het maar voor een weekend. Men ontvlucht de werkelijkheid door in de huid van een ander heldhaftig personage te kruipen. Ontspanning staat dus eigenlijk centraal, net als bij vele andere hobby’s. hobby’s.

Om de historische waarden van dit blad toch enigszins hoog te houden komt er nu een einde aan mijn moralistische gezeur. Ondanks het feit dat verdraagzaamheid bij mij hoog in het vaandel staat, is het nu tijd voor een degelijk onderscheid dat de meeste mensen vergeten te maken. Met dit onderscheid wil ik meteen een licht werpen op het door Aukje geponeerde raadsel. Zij vraagt 21 |

HInT

zich namelijk af of de hobby gestoeld is op een historisch fundament. Bij de meeste Larpers is dit inderdaad niet het geval. Een fantasiewereld staat immers in de meeste gevallen centraal. Bij het zogenaamde ‘Living History’ is dat totaal anders. Zij baseren hun L.A.R.P achtige gedrag op historische bronnen en ‘feiten’ en doen dus wel degelijk aan historisch onderzoek. Mensen die aan ‘Living History’ doen, proberen een realistisch beeld van de geschiedenis te

schetsen om zo mensen kennis te laten maken met de desbetreffende geschiedenis. geschiedenis. Men probeert aan de hand van ‘living history’ buitenstaanders iets te leren over wat onze voorouders wel niet

allemaal deden. Het fenomeen kent dus een zekere educatieve waarde, en deze waarde is zeker van belang in een tijdperk waarin geschiedenisboeken nauwelijks opgeslagen worden. L.A.R.P. is een hobby, die door sommigen als zinloos beschouwd wordt. ‘Living history’ daarentegen heeft

wel een aanwijsbaar doel, en dat is het overbrengen van historische kennis. Kennis die de normale mens anders nooit bereiken zou.

.

Zelf een plek in de HInT redactie? Stuur een mail naar: [email protected] | 22

April 2011

Welke dictator zou jij zijn? Door Karin Geerts en Aukje Las Altijd al willen weten welke vorm van dictatorschap jou op het lijf geschreven is? Vul dan deze test in en kom erachter hoe jij je tegenstanders het beste uit de weg kunt ruimen, hoe jouw gezichtsbeharing er bij zou moeten hangen en hoe jij een reich zou leiden! Schrijf op hoeveel A-tjes, A-tjes, B-tjes, C-tjes etc. je uitkomt en kijk op pagina 26 voor het resultaat!

1. a.

Hou je van gezichtsbeharing? Net als mijn regime, is mijn snor kortge-

wiekt

b. c.

Ik laat mijn snor breed hangen Het liefst zo min mogelijk.. Scheren die

handel!

2. a. b. c. d. e. 3. a. b. c. d. e. 4. a. b.

Wat is je favoriete zomerhit? Peter Fox – Haus am See Scorpions – Wind of Change Kim Wilde – Cambodia Toto – Africa

Katie Melua – Nine Million Bicycles

Voor welk voetbalteam ben je? Bayern München Spartak Moskou Build Bright United

SC Villa Dalian Shide F.C.

Hoe werk jij je tegenstanders tegenstanders uit de weg? Een goede warme douche doet wonderen Ik laat ze nutteloos werk doen in onmen-

selijk klimaat

c.

Ik doe geen moeite, laat ze zelf hun graf 

graven

d. e.

Uit de weg ruimen? Er was helemaal geenocide Hoezo uit de weg ruimen? Alles wat ze nodig hebben is een degelijke heropvoeding

23 |

HInT

5. a. b. c. d. e. 6. a. b. c. d. e. 7. a. b. c. d. e. 8. a. b. c. d. e. 9. a. b.

Welke kledingstijl past het beste bij jou? Lederhosen, selbstverständlich! Bontjassen FTW!

Military style Luipaardprintje Luipaardprintje of tijgervelletje tijgervelletje  Zhongshan pak

Wat is je lievelingseten? Bratwurst  Goulash Bok L’hong

Luwombo

Dim Sum

Wat is je lievelingsdier? Hond Varken Os Olifant Panda

Wat is je hobby? Bloemen schilderen Naakte mannen schilderen Radio luisteren Boksen Dichten

Wat is je favoriete film? Indiana Jones: Raiders of the Lost Ark  Indiana Jones and the Kingdom of the Crystall  Skull 

c. d. e.

| 24

The Killing Fields

The Last King of Scotland  Crouching Tiger, Hidden Dragon

April 2011 De meeste A’s? Glückwünsche! Glückwünsche! Jij bent Adolf Hitler Hitler ‘Blonde haren, blauwe ogen, uit een sprookjesboek geslopen’ is het

begin van jouw favoriete hit van de Sjonnies. Sjonnies. Als een echte OostenrijOostenrijker is de lederhose jou lederhose  jou op het lijf geschreven en ook van de bratwurst ben jij niet vies. De Vrede van Versailles en jouw gebrek gebrek aan schilderkunst zijn je grote grote frustraties. Het is ook daarom daarom dat je uitkijkt naar naar een groot Duits rijk, dat gezuiverd is van al het inferieure volk. Als het je even allemaal te veel wordt, maak je er een einde aan. Hoe? Dat is tot op heden in mysterie gehuld. De meeste B’s? Pozdravleniya! Jij bent Josef Stalin Als zoon van een schoenmakersknecht heb je het helemaal gemaakt

binnen de Russische Communistische Partij. In je poging de landbouw te collectiviseren, hebben miljoenen mensen het leven gelaten. Omdat  je ook op het politiek vlak van tegenstand verschoond wenst te blijven, worden je politieke vijanderen naar de Goelagkampen gestuurd om daar in de bittere kou aan spoorwegen te werken. Want spoorwegen in Siberië, daar kun je er nooit genoeg van v an hebben! De meeste C’s? Xin chúc m ừng! Jij bent Pol Pot Alhoewel electrotechniek jouw passie is, heb je toch maar besloten je geluk in het Cambodjaans dictatorschap te zoeken. Na je vlucht de bergen in, kwamen kwamen de muren op je af wat je heeft doen besluiten een guerillastrijd op poten te zetten. Geen onverdienstelijke zet. Je grote voorbeeld is Mao Zedong en naar zijn boek Mao’s denken probeer jij van alle Cambodjanen een boer te maken. Jouw favoriete spreekwoord is: wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf  in.

De meeste D’s? Pongezi! Jij bent Idi Amin Bij een diversiteit aan moerasgebied, savanne en bossen gedij jij het best. Je lievelingsdier is een olifant, nou ja, je lievelingsmateriaal is ivoor, veel ivoor. Luwombo is je favoriete gerecht en omdat je er zoveel van hebt gegeten ben jij bokskampioen in de zwaargewichtklasse. Alsof  dat niet genoeg is wordt jouw bewind gekenmerkt door mensenrechtenschending, politieke onderdrukking, etnische zuivering, nepotisme, corruptie en grootschalig grootschalig economisch mismanagement. Maar Maar toch kun  je na je vlucht naar Libie, heerlijk verder leven met je vier vrouwen van een staatspensioen.

De meeste E’s? ! Jij bent Mao Zedong! Hoewel de naam Culturele revolutie hoop doet leven, is het tegendeel waar: aan intellectuelen, intellectuelen, leraren, artsen en hoogleraren hoogleraren heb jij een broertje dood. Hoewel jij je in het buitenland niet populair zult maken, ben je in je eigen land jarenlang de Grote Roerganger. Ratten, vliegen, muggen en mussen zijn niet jouw slag dieren en deze worden dan ook plaag voor plaag uitgeschakeld. En als het met economie niet goed gaat, heb jij het binnen vijf jaar weer op de rails. Of althans, dat ligt in de plan-

25 |

HInT

Neerbosch, of wat een stad is. Door Thomas Vries

Inderdaad is de stad, zoals De Certeau zegt, het lopen lopen.. Natuurlijk, Nijmegen is een stad. Dat staat buiten kijf. Maar wat maakt van Nijmegen dan een stad? Het grote aantal inwoners, zou een voor de hand liggend antwoord zijn, want een nederzetting met meer dan 100.000 inwoners kan gevoelsmatig niets anders dan een stad zijn. Maar het aantal inwoners is niet zozeer dat wat een stad een stad opmaakt , maar eerder een

indicatie dat die nederzetting inderdaad een stad is is.. Een tentenkamp zou theoretisch meer inwoners kunnen hebben dan Roermond, en toch zou niemand het als een stad bestempelen. Over Roermond gesproken; de nederzetting met 40000 inwoners wordt bijna unaniem als 'stad' bestempeld, terwijl er plaatsen zijn in Nederland met 30000 zielen die toch echt 'dorp' worden genoemd. Ligt het verschil nu echt in die 10000 inwoners? Ik denk het niet. Ik denk dat het verschil tussen dorp en stad alles te maken heeft met dynamiek;een element van verrassing en een hoop tegenstrijdigheid. Natuurlijk, de tegenstelling tussen dorp en stad is bovenal taalkundig; het woord dorp verwijst naar iets wat niet een stad is, en andersom. Daaraan kan de spreker zelf invulling geven. Is Beegden rustgevend en duidelijk, dan is Nijmegen druk en verwarrend. Is Beegden achterlijk en stagnant, dan is Nijmegen vooruitstrevend en dynamisch. Dat zegt echter slechts zijdelings iets over wat van Nijmegen dan specifiek een stad maakt en meer iets over de intenties en levensopvatting van de spreker. Het zijn gegeneraliseerde categorieën categorieën die meer betrekking hebben op 'stad' ' stad' en 'dorp' als algemene, abstracte categorieën, categorieën, zwevend tegenover elkaar in een taalkundige wolk in het hoofd van de spreker en de toehoorder. Maar terug naar aarde. Wat maakt van de stenige omgeving die Nijmegen is, een stad ? Ik wil niet betogen dat de taalkundige tegenstelling tegenstelling tussen dorp en stad geen concreet en werkelijk effect heeft. De stad  Nijmegen breidt zijn stedelijke invloed benoorden de Waal uit, en stuit daarbij | 26

April 2011

op een, naar eigen zeggen, ´dorpse, landelijke en Betuwse´ omgeving. De confrontatie tussen ´dorp´ en ´stad´ noopt de gemeente tot een heroverweging. Daarop worden de bouwplannen aangepast en zo heeft een taalkundige tegenstelling zeer reëel effect in de vorm van anders gegoten beton en gemetseld steen. En inderdaad, het is zeer aannemelijk dat er een verschil is tussen Lent en Nijmegen dat vorm krijgt tussen de polen ´dorp´ en ´stad´; niemand die dat zal ontkennen. Maar ik wil ontsnappen aan de retorische gesel van die tegenstelling; ik wil een breder begrip van de 'stad', een begrip dat verder gaat dan volstaan in het antwoord 'niet-dorp'.

En dus ga ik lopen. In de wijk Neerbosch-Oost, bijvoorbeeld. Dat lijkt voor de hand liggend, ik woon er immers. Maar er is meer aan de hand met deze wijk. Juist hier is de huidige confrontatie van Nijmegen en Lent vooraf gespiegeld. In de jaren zestig sloegen hier de uitslaande stedelijke vleugels van Nijmegen de diepste kraters. Ooit lag hier het kerk dorp Neerbosch. Nu ligt er de stads stadswijk wijk Neerbosch-Oost. Van wat Neerbosch-west moet zijn geweest is niets meer over, laat staan van Neerbosch zelf, en de herinnering aan een dorp met die naam is lang vervlogen, of al dan niet niet bestaand, in het hoofd van de gemiddelde inwoner van Nijmegen. Het dorp heeft plaatsgemaakt voor de stad in de verbeelding van de Nijmegenaar, incluis mijzelf, en deze in gebeelde overwinning van de stad wordt ondersteund door de zeer reële aanblik van Neerbosch-Oost. Stadse flats, stads asfalt en gepland groen; niemand die ontkent dat Neerbosch-Oost een stadse wijk is. En zeker ik niet, als ik de muziekbuurt doorkruis en van rijtjeshuis, naar flat, naar buurtcentrum loop, onderweg over op de tekentafel bedachte waterweggetjes waterweggetjes en groene oases in wit beton steek, passend bij modernistische grootheidswaanzin van de maakbaarheid van de samenleving en het geluk. Maar wanneer ik de westelijke einders van de wijk, en van Nijmegen zelf, nader, verraden door het geluid van nabij voorbij razende auto's op de A73, en op het punt sta mij om te draaien, de stedelijke jungle terug in, dan doemt daar een laan op die totaal verschilt van de straten van de rest van de wijk. Een laan met mooie, oude bomen, en aan een zijde een monumentaal pand, waar vroeger de brandweer huisde, en een klein, wit kerk je. Een aanblik die totaal contrasteert met het beeld dat een 180-graden-draai oplevert, met het beeld van een door modernistische architecten en planners uit de grond gestampte en verzonnen wijk, met een evenzo vooraf en op de tekentafel bedachte functionaliteit, die niet functioneert, en Daartegenover staat dit historisch gegroeide laantje, met de panden dat vooral gemaakt uitziet. Daartegenover

die getuigen van wat eens is geweest, de laatste ademteug van een dorp dat de nek is omgedraaid. Zo heeft een taalkundig erg 'stadse' wijk een zeer 'dorpse' erfenis, ongezien, weggestopt in een 27 |

HInT

hoekje van de stad, beschermd door stenen flats en angst voor buitenlanders en de sociaal minder bedeelden. De aanwezigheid van dat lieflijke witte kerkje en enkele m onumentale panden, getuigdragers van een vervlogen geschiedenis van een landelijke nederzetting nabij een zich ras uitbreidende stad, nu opgeslokt door dat Nijmegen en begraven in het stenen zand, z and, slechts met de neus en ogen boven het stedelijke graf uitstekend; u itstekend; dat is wat een stad is. Die dynamiek, dat element van verrassing, het 'dorpse' in een stad, die schijnbare tegenstelling - hoe een dorpse erfenis typisch stads kan zijn -, ongezien en onbekend voor zoveel van het leven dat routinematig en zonder te kijken de stad Nijmegen doorkruist. Juist het lopen, het navigeren van de ruimte om je heen, met als doel het routinematig begane pad te verlaten, en kijken, luisteren en ruiken, dat is de stad voor mij .

| 28

April 2011

Hemels Verbond V Door Remy Maessen

Wat nu? Haar hart bonsde in haar keel. Het was bijna middernacht en opeens stond Robbie daar voor haar, met een bebloed gezicht en gescheurde kleren. Zonder na te denken, begon ze te fietsen. Ze fietste alsof haar leven ervan af hing  – en dat voelde ze op dat moment ook zo. Robbie gaf echt niet op. Ook hij had inmiddels een fiets uit het fietsenrek gegrist en hij kwam haar achterna, al kwam hij door zijn verwondingen niet echt hard vooruit. ‘Marieke! Je moet me helpen, alsjeblieft!’ Robbies stem vloog

door de lucht in haar richting en verstoorde de rustige nacht voor velen waarschijnlijk hun ogen al gesloten hadden, in de huizen die ze voorbij fietsten.  Ammehoela, helpen, dacht Marieke! Hij kon blijkbaar prima fietsen met zijn gehavende lichaam, dus hulp had hij niet nodig. Er was een andere reden waarom die engerd achter haar aan zat, zoveel was voor haar duidelijk. Waarom liep er dan ook niemand voorbij? Ze waren nota bene in een stad! De enige uitvalsbasis die Marieke kon bedenken, was de kamer van Iris, en daar was ze dan ook bijna gearriveerd. Ze had inmiddels een gat weten te slaan met Robbie, maar ze twijfelde er geen seconde aan dat hij de strijd nog niet had opgegeven. Wat wilde die gek van haar? Ze gooide de fiets in de bosjes voor de deur bij Iris en belde aan. En nog eens. Niemand deed open. Ook dat nog! Waar was Iris? Had ze soms een feestje vanavond? Nee, ze zou vroeg gaan slapen had Iris haar verzekerd. Dan lag ze misschien in bed. Ze belde Iris op, maar ze kreeg slechts een enthousiast: ‘Heee, spreek even wat in na de piep, maar ik bel toch niet terug!’ te horen. Toen viel haar oog op

iets opmerkelijks. Het raam van de keuken was kapot. Dat was haar redding! In de verte zag ze Robbie komen, dus ze klom door de kapotte ruit. Auw! Ze haalde zich ook nog eens open aan een paar glassplinters, maar dat kon haar op dat moment even niet deren. Ze rende vlug de trap op, naar de kamer van Iris. Ze hoorde gerinkel van glas beneden. Robbie had het raam ook gevonden. Ze rende verder. De kamerdeur stond open. Nee, was opengebroken! Wat was hier aan de hand? ‘Iris!!!’ In paniek begon ze te schreeuwen. Er dreef zelfs een traan over haar wangen, ze was ver-

schrikkelijk bang. Iris was er niet. Maar waar was ze wel? Ze had weinig tijd om zich daarover te bekommeren. Waar moest ze naartoe? De douche in? Onder het bed. Ze was te laat. Robbie stond in de deuropening. Angstaanjagend en buiten adem. Met bloeddoorweekte kleren. ‘Marieke, je moet me help..’ verder kwam hij niet. niet. Robbie viel om. Hoewel Marieke Marieke doodsbang voor de jongen 29 |

HInT

was, kon ze hem moeilijk aan zijn lot overlaten. Daarom legde ze hem voorzichtig op Iris’ bed en

ging er zelf ook op zitten. Ze bleef echter op haar hoede, en intussen maakte ze zich verschrikkelijke zorgen om Iris. Waar zou ze zijn? zijn ? Had iemand haar meegenomen? Daar leek het wel op! Had het iets te maken met de nachtelijke achtervolging? Of misschien, met de ontdekking die ze had gedaan bij de GSV kamer? ‘Marieke, alsjeblieft, luister naar me’. Marieke ontwaakte meteen uit haar mijmeringen toen ze Robbie hoorde fluisteren. ‘Ik had je eerder in vertrouwen moeten nemen en ik heb tegen je gelogen.’ Marieke wist het wel. Er kwam nu een of ander onzin verhaal. ‘Maar die Daan is niet te vertrouwen, daar ben ik achter gekomen.’ ‘Alsjeblieft Robbie, als je hier naartoe bent gekomen om de  jaloerse buurman uit te gaan hangen, dan had je je de fietstocht kunnen besparen!’ ‘Nee echt, je

moet me geloven. Ik ben hem al maandenlang op het spoor. En hem niet alleen trouwens. Hij hoort bij een verschrikkelijk gevaarlijke sekte!’ Marieke vond dit allemaal erg vergezocht, maar ergens in haar begon een gevoel van herkenning te knagen. ‘Hoe heet die zogenaamde sekte dan wel niet?’ ‘Weet ik niet precies, maar wat ik wel weet is dat ze als doel hebben om de wereld te

zuiveren van alle ideologieën en religies. Ze willen vo lgens mij de hele wereld w ereld overheersen, overheersen, en daar zijn ze al vrij ver mee, als je de verhalen mag geloven.’ Ze kon het verhaal niet geloven, het was echt onzin. ‘Maar, waarom zitten ze in godsnaam dan in Nijmegen?’ ‘Precies, in godsnaam. Wat jij

zegt. En ze zitten niet specifiek in Nijmegen, maar hier, tussen Heyendaal en de Mookerhei. Ooit, lang geleden, dat had jij trouwens met je studie geschiedenis wel mogen weten, werd hier een van de meest verstrekkende religieoorlogen uitgevoerd. Luther en Calvijn, de sekte waar Daan bij zit, ziet ze als hun voorbeelden. Tot de slag die hier tussen de protestantse Nederlanders tegen de katholieke Spanjaarden plaatsvond. Daar verdween de nadruk op verinnerlijking van het protestantse gedachtegoed en maakte het plaats voor een politieke religie, opgeroepen door de Nederlandse vrijheidsstrijders om de Spanjaarden te verjagen. K ijk, ik heb hier trouwens wat aantekeninaantekeningen over de slag bij me.’ Robbie opende een aantekeningenboekje, waarin een oud briefje zat met

de tekst: Den 14. April geschiedde den Veldslag van Mockerheyde by Nirnwegen , in den welken de Spagniaerds- onder Sancio d' Avila eene volkomene Victorie behaalden op het Leger van den Graeve Lodewyk van, Nassauw, die met den Graeve Hendrik zynen Broeder, en den Hertog Christoffel van Beyeren , ofte in het gevecht gesneveld ofte in de vlucht van de Peirden gedood, ofte in deWaeterPoelen is versmoord geweest. ‘Hah! Zie je!’ zei Robbie triomfantelijk. ‘Hoezo? Wat bewijst dit?’ ‘Niets natuurlijk, maar de verha-

len gaan dat Lodewijk van Nassau, de jongere broer van Willem van Oranje, tijdens de slag door een bliksemflits uit de hemel is omgekomen, om hem erop te wijzen dat hij verkeerd bezig was en dat hij het gedachtegoed van Luther verkwanselde. Het gerucht gaat ook dat zijn geest nog lang is blijven rondwaren in de gebieden rondom de Mookerhei. Tot zo’n zestig jaren geleden.’

| 30

April 2011 ‘Maar, verinnerlijking enzo, dat is toch helemaal niet erg?’ ‘Nee, op zich is dat niet zo erg’, antwoordde Robbie, ‘maar wel als het samengaat met angst en

paniek zaaien om aan de macht te komen en een niets ontziende drang naar die macht. Ze hebben hun hoofdkwartier in Rusland en…’ ‘Ja, Chlysten, zo heten ze!’ Bij Marieke begon het opeens te dagen. De boe-

ken die bij Daan op het bureau lagen, het antwoord van Raedts, de Russische letters op de deur. ‘Maar,

heeft die gang er ook iets mee te maken dan? Onder de uni?’ ‘En of die er iets mee te maken heeft, maar

laat ik eerst even mijn verhaal afmaken. Ze hebben vanuit Rusland al verschrikkelijk veel geld en macht, ze zijn namelijk eigenaar van het hele oliegebeuren daar, maar ze houden dat goed stil. Vanuit daar proberen ze om verschillende ideologieën en religies tegen elkaar op te zetten, zodat zij uiteindelijk in het machtsvacuüm kunnen springen. ‘Al Qaeda en de CIA, ze steunen op dezelfde pijlers, Marieke. En wij zitten er tot onze nekharen in.

Daarom probeerde ik je ook uit die gang onder de uni te halen. Want waar heb je verder die tekentjes nog gezien?’ In Mariekes gedachte kwam plots een zomermiddag voorbij, een geur van verf.

Een vastberaden laag verf over de tekentjes in haar kamer. Toen had ze niet kunnen vermoeden wat dat betekende. ‘Inderdaad’, merkte Robbie op. ‘En precies daar tussenin, ligt Lodewijk van

Nassau begraven. Onder de universiteit. De geruchten over de rondwarende geest van Lodewijk verstomden toevallig precies op het moment dat de Katholieke Universiteit besloot haar gebouwen op zijn lijk te bouwen. En dat is precies waarom dit het Nederlandse hoofdkwartier van de organisatie is. ‘Maar, waarom weet weet jij dit allemaal?’ ‘Helaas zit ik er ook helemaal helemaal in. Mijn zusje was net als jij.

Ook zij werd door iemand de sekte in gepraat en ze is inmiddels spoorloos verdwenen. Mijn ouders, die haar gingen zoeken, heb ik ook nooit teruggevonden. Tot vanavond. Ik besloot in jouw kamer in te breken, en het deurtje te zoeken die naar de ondergrondse gang zou leiden. Dat vond ik, ondanks die laag verf van jou. De trap afdalend, stuitte ik op twee half vergane lichamen. Daar lagen ze. Mijn ouders. Toen werd ik woest door iemand weggesleurd, toegetakeld en ben ik gevlucht en weggerend. Maar ik zal niet rusten, voordat ik wraak neem voor wat ze mij hebben gedaan. En we gaan beginnen met de zoektocht naar je vriendin!’

Commissielid worden? Stuur een mail naar:

[email protected] 31 |

HInT

West end Door Aniek de Kort  Het was mei 2009, ik woonde inmiddels een maand of vier in Nijmegen en was net een paar weken in mijn tweede tijdelijke kamer gevestigd. Dat de weg die ik dagelijks van mijn huis naar de universiteit aflegde niet de meest efficiënte was, had ik al lang door. Het was echter op een mooie avond in mei dat ik in beschonken toestand na een feestje in Piecken besloot dat het tijd werd een kortere route naar mijn kamer te vinden, met nachtelijke dwalingen als gevolg. December 2010, ik woonde inmiddels al anderhalf jaar op Hoogeveldt en wist de weg van Piecken naar mijn kamer feilloos te vinden. Ook met andere delen van de stad had ik kennis gemaakt en ik durfde zelfs te zeggen dat Nijmegen mijn nieuwe thuis was geworden. Totdat ik naar een verjaardag moest, op een voor mij tot dan toe onbekend adres in de wijk Wolfskuil. De bushalte was verplaatst, dus de door mij zorgvuldig uitgestippelde route op google maps was niet meer bruikbaar. De batterij van mijn telefoon was leeg en ik was hopeloos verdwaald. Café West End . Een café met een uitstraling die doet vermoeden dat het al jaren in onbruik is, maar niets blijkt minder waar. Het is er een levendige bedoening van ouderen  – veelal mannelijk  – die de indruk wekken dat ze er al jarenlang elke avond onder het genot van een biertje dezelfde klaagzangen over hun thuiszittende vrouwen houden. Een biljart vult het midden van de ruimte maar is niets anders dan een sierob ject; de bar is het verzamelpunt van de menigte. Wanneer ik er binnen stap, verstomt het geroezemoes en enigszins beschaamd vraag ik de weg  – beschaamd omdat ik wéét dat ik in de buurt was maar de juiste straat niet kon vinden, maar bovenal beschaamd omdat ik na twee jaar nog steeds wist te verdwalen. Januari 2011, verheugd omdat ik wederom naar een mij tot dan toe nog onbekend adres moest maar dit keer niet verdwaald ben. Dat dit komt omdat ik samen was met iemand die de weg wel wist, zou ik hier graag buiten beschouwing willen laten. Net opgelicht door de plaatselijke Chinese frietboer, stonden we voor de deur. Niemand thuis. Met temperaturen onder nul en hongerige buikjes waar zelfs Afrikaanse negerkindjes niet aan konden tippen, werd besloten de culinair hoogstaande maaltijd dan maar op de stoep tussen de geparkeerde auto’s te verorberen. Normaal iets wat ik niet snel zou doen, maar gek ge-

noeg voelde ik me er hier juist meer één door met de bewoners. Het Waterkwartier kent geen schaamte. Neerbosch  – Oost. Het is een wijk die tot een half jaar geleden voor mij niet bestond, maar die ik inmiddels redelijk heb leren kennen. Overdag is het prima toeven, lekker wandelend langs de Waal onderwijl gehoofddoekte vrouwen met kinderwagen begroetend. Maar wanneer de zon de hemel heeft verlaten en de wijk zich in alle donkerte hult, blijf ik liever met gepaste afstand uit de buurt. Elke schim die ik zie is crimineel, zelfs mijn vriend is door mij eens aangezien voor drugsdealer. Zo heeft elke wijk zijn eigen karakteristieken. Karakteristieken die je niet leert kennen wanneer je er enkel een keertje doorheen fietst. Het zijn die dingen die een stad tot jouw thuis maken. Daarom kan ik het iedereen eens aanbevelen; wijk eens van je gewoonlijke route af en ga die buurt in. Laat je verrassen door haar eigenzinnigheden en leer haar kennen. Dwaal!

| 32

April 2011

ViaVia Jan Walravens Door Remy Maessen en Sjir Worms ‘Ik besta niet’ 

Of je het nu eens bent met zijn beleid of niet: niemand zal ontkennen dat Mark Rutte zijn eerste maanden als premier indruk heeft gemaakt als spreker. Onze minister-president praat op een ongedwongen manier alsof hij de tekst op het moment zelf bedenkt en daardoor wordt hij door velen geloofd. Sterker nog: het contrast met zijn voorganger, de vaak houterig overkomende Jan-Peter Balkenende had volgens veel politiek analisten en zelfverklaard deskundigen, die dagelijks aanschuiven bij Matthijs, Jeroen of Paul, niet groter kunnen zijn. Velen van hen zullen niet weten dat de man die achter deze toespraken zit, dezelfde is gebleven en in 1991 in Nijmegen zijn studie geschiedenis heeft afgerond. Genoeg reden om een praatje te gaan maken met, Jan Walravens, ‘de schrijver achter

de minister- president’, die zelf aangeeft de publiciteit liever te mijden en de mythe over de speech van de minister-president in stand wil houden. HInT vond hem echter bereid tot een interview. In een kroegje met zicht op het Torentje treffen we hem. ‘ViaVia, dat komt van Harry Potter toch? Als je hem aanraakt, dan kom je ergens. Zo is het toch?’ Zo ver

hebben we er zelf nog nooit over nagedacht, maar de opmerking die Walravens maakt bij de naam van deze rubriek is absoluut toepasselijk te noemen. In een ViaVia ligt een stukje toekomst verscholen. Op een andere plaats, in een andere tijd. En iedere ViaVia is anders. Zo leidt deze ViaVia ons in eerste instantie naar het Brabantse platteland, ergens tussen Best en Sint Oedenrode, waar Jan Walravens opgroeide. Hij was al vroeg in de ban van geschiedenis. ‘Ik heb nog even getwijfeld toen ik van de middel-

bare school af kwam, omdat ik toen ook wel in de gaten had dat het niet opleidde tot groot maatschappelijk succes. Heb ook nog HEAO-achtige opleidingen overwogen en nog een open dag bij politicologie bijgewoond, maar het werd geschiedenis en daar heb ik geen seconde spijt van gehad.’

En zodoende kwam Walravens in Nijmegen terecht. Niet zomaar in Nijmegen, maar in de buurt van de Daalseweg, waar hij nog steeds met liefde aan terugdenkt: ‘De Daalseweg is de mooiste straat van Nij-

megen. Als er een bom op Nijmegen valt en alleen de Daalseweg blijft over, dan heb je nog steeds alles. Je kunt naar de kapper, naar de supermarkt, naar de kroeg er is een tankstation en als je dood gaat word je ook op het mooiste kerkhof van Nijmegen begraven. Een minibiotoopje en dat was het toen ook al.’ In één van die kroegen aan de Daalseweg, sleet Walravens Walravens dan ook menig uurtje. Zijn tijd in Het Haantje maakte hem echter allerminst een slechte student, zo geeft hij zelf aan ‘in het Haantje misschien wel meer te hebben geleerd dan op de universiteit.’ Walravens zat daar dan ook niet te lummelen: ‘we wilden alles weten, lazen heel veel boeken en zaten daarover in het Haantje tot drie uur ’s

nachts te praten. We becommentarieerden elkaars stukken en lazen elkaars scriptie. Het kwam waarschijnlijk uit een soort gedrevenheid, die je moet hebben, denk ik.’ De aandacht van Walravens werd al gauw getrokken door het tijdvak Nieuwste Geschiedenis. ‘Maar dat kwam in de praktijk neer op politieke geschiedenis’, zo geeft hij zelf aan. Zowel studenten als docenten

33 |

HInT waren vooral bezig met politieke onderwerpen, destijds nog vaak in de hoek van de oude KVP. Hij koos de afstudeervariant afstudeervariant Beleid en Bestuur. Op onze suggestie s uggestie of dit wellicht te vergelijken is met de huidige Master Politiek en Parlement, reageert Walravens ontkennend: ‘Nee, dat was totaal anders. Veel min-

der politiek en veel meer bestuurskunde. bestuurskunde. Maar bestuurskunde viel me zo tegen, het niveau was zo laag en de inhoud was allemaal vaag. Uiteindelijk ben ik alle onderzoeksvakken onderzoeksvakken gaan doen die er waren.’

Vanuit die ervaring, komt de belangrijkste tip die Walravens de HInT- lezers mee wil geven: ‘als je een paar vakken erbij doet, als een soort halve bestuurskundige, dan ben je dat eigenlijk niet. Mensen die echt bestuurskundige zijn, die lopen over je heen. Dus zorg nou eerst maar eens gewoon dat je een hele goede historicus wordt’ Maar wanneer ben je nu eigenlijk een goeie historicus? ‘Iemand die zijn onder-

zoeksmethodiek kent, zijn basiskennis op orde heeft, kan schrijven en genoeg boeken leest, die plukt daarvan later elke dag de vruchten. Het is een beetje cliché, maar die standaardvaardigheden, standaardvaardigheden, die staan niet op je diploma, maar daar heb je elke dag wat aan.’ Als voorbeeld noemt Walravens zijn eigen bedrijfstak: ‘Goed schrijven, een tekst kunnen maken met een kop en een staart en een redeneerlijn erin,

met een onderliggende probleemstelling, oftewel gewoon een logisch verhaal maken, dat is niet iedereen gegeven. En in de ambtelijke omgeving waarin ik werk, daar is het zelfs uitzonderlijk. De meeste beleidsteksten zijn gewoon slecht. Niet alleen stilistisch slecht, maar ook slecht opgebouwd en slecht gestructureerd. Te veel mensen beginnen maar gewoon met schrijven.’ En dat je niets met geschiedenis kunt doen? ‘Dat zeiden ze toen tegen ons ook. Als je me toen gezegd had dat ik in 2010 speechschrijver

van de minister-president zou zijn, had ik je niet geloofd. Ik wist niet eens dat het bestond.’ Na vijf jaar werk bij de vakgroep geschiedenis aan de RU vertrekt Walravens naar een communicatiebureau, waar het er heel anders aan toe ging dan op de universiteit: ‘Ik heb daar verschrikkelijk veel ge-

leerd. Een heel andere wereld dan op de universiteit. Je hebt een uurtarief voor klanten en die verwachten gewoon wat, en terecht.’ Na enkele jaren solliciteert Walravens - ‘gewoon, uit de krant’ - naar een

baan als speechschrijver in Den Haag. Hij komt terecht op het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (VenW), waar hij speeches schrijft voor onder anderen Tineke Netelenbos, Roelf de Boer, Melanie

Schultz van Haegen, Karla Peijs, Camiel Eurlings, Tineke Huizinga en zelfs voor kroonprins WillemAlexander. Sinds twee en een half jaar werkt hij nu als speechschrijver op het Ministerie van Algemene Zaken, oftewel: als speechschrijver van de minister-president. Hij was destijds toe aan een nieuwe uitdaging: ‘Ik heb zo lang bij VenW gewerkt dat ik veel technische kennis had en dan ga je het jargon spreken. Dan ben je als speechschrijver speechschrijver weg.’ Als speechschrijver speechschrijver voor Jan -Peter Balkenende en tegenwoordig Mark Rutte is het Walravens’ taak om ingewikkelde zaken simpel weer te geven: ‘Het probleem in

ambtelijke organisaties is dat mensen de neiging hebben dingen ingewikkeld te maken. En dat zijn ze vaak ook;Beleid en politiek zijn gewoon geweldig ingewikkeld. Ons soort mensen wordt ingehuurd om dingen weer simpel te maken. Dat is ook wat ik in mijn kennismakingsgesprek met Rutte heb gezegd: “Ik maak dingen simpel.”’ Al jaren schrijf ik regelmatig dingen op die ik persoonlijk helemaal niet vind. Ik heb daar geen problemen mee. Het is een vak. Als je als ambtenaar zegt: “dat politieke primaat daar doe ik niet aan mee, ik doe wat ik zelf vind” dan heb je een probleem. Kijk, de verhalen die ik schrijf zijn

niet mijn verhalen; ik maak ze wel, maar het zijn de verhalen van degene die ze uitspreekt. Ik heb succes als hij succes heeft. Ik zeg wel eens: “ik besta niet.”’

| 34

April 2011 ‘Ik weet niet of ik een heel bijzonde bi jzonderr verhaal heb, maar ik zit wel op een bijzondere plek.’ Ook de media kwa-

men in 2008 achter de bijzondere positie die speechschrijvers in in het Haagse Haagse bekleden. bekleden. gebeurde gebeurde toen de relatie tussen de huidige president van de Verenigde Staten en zijn speechschrijver een nieuwsitem werd. ‘Toen kwamen er allerlei media die met mij en collega’s

wilden praten, maar dat heb ik afgehouden. Het is toch een beetje een mythe, en die houden we graag in stand.’

Met een drukke baan in Den Haag bleek het voor Walravens uiteindelijk niet meer mogelijk om in zijn geliefde Nijmegen te blijven wonen en het leven in de Randstad is echt anders. Ook leuk, maar maar anders. ‘In de

Randstad hoor je sneller bij een clubje. Ik woon in Oegstgeest. Daar zijn we ingestapt omdat het een soort buitenwijk van Leiden leek. Dat is dus niet zo: Oegstgeest is van Leiden wat Wassenaar is van Den Haag. En dan wonen we ook nog in het oude dorp en daar staat gewoon een hek omheen! Onzichtbaar, maar het staat er wel. Het Het is een soort enclave van hoogopgeleide hoogopgeleide types die het het allemaal heel goed hebben. Een geweldige plek om te wonen, maar heel anders dan Nijmegen. De veelgeprezen ongedwongen sfeer van Nijmegen komt ook in Walravens’ herinnering naar voren: ‘Ik ben nog niet zo heel

lang weg uit Nijmegen. Heimwee heb ik niet, maar ik word toch altijd een beetje sentimenteel als ik de Waalbrug over kom. Ik kom er ook nog regelmatig; ik maak regelmatig een rondje langs Café Jos en ’t Haantje. Nijmegen is wel een beetje mijn stad gebleven.’ Typisch Nijmeegs vindt hij de variatie: ‘in Nij-

megen, met name in de publieke ruimte, daar komt iedereen. Door elkaar heen. Dat vind ik een van de aller-aantrekkelijkste aller-aantrekkelijkste dingen aan Nijmegen. Los van hoe de stad eruit ziet, het is een prettige stad om te zijn omdat het zo ongedwongen is. Als je hier [in Den Haag, red.] het Plein oploopt, al die cafeetjes zijn hartstikke leuk, maar het is wel één type publiek wat je daar ziet; hoogopgeleid, goed gebekt enzovoorts. Dat heb je in Nijmegen wel op sommige plekken, maar in principe niet.’

De weg die we gezamenlijk met Walravens, Walravens, misschien wel door middel van Harry Potters ViaVia hebben afgelegd, geeft aan dat er geen reden is tot wanhoop voor de afgestudeerde historicus. ‘Ik hoop dat

 jullie goed leren schrijven en dat je stevig op je flikker krijgt als het niet goed genoeg is. Opbouw, spanningsboog, maar ook stilistisch en grammaticaal. En probeer af en toe wat: doe ook nog eens een andere opleiding, gooi een keer het roer om en kijk een keer een andere kant op.’ Wil je weten welke kant

precies, en wat voor tips Walravens specifiek voor jou heeft? Of wil je gewoon eens een speech horen die Walravens niet alleen alleen zelf schrijft, maar ook zelf zelf houdt, kom dan op 26 mei naar de ArbeidsmarktArbeidsmarktoriëntatiedag die GSV Excalibur in samenwerking met de universiteit organiseert. Daar kun je, behalve voor het interessante verhaal van Jan Walravens ook terecht voor de opbouw van je netwerk en voor razend belangrijke informatie voor wanneer je afgestudeerd bent. Oftewel: voor eenieder die benieuwd is naar waar zijn eigen ViaVia hem of haar doet belanden, is de Arbeidsmarktoriëntatiedag Arbeidsmarktoriëntatiedag een must.

35 |

HInT

Bereid je voor op de toekomst!

●

Wanneer: 26 mei vanaf 16.30 tot 21.00 uur

●

Wat: Arbeidsmarktoriëntatiedag 

●

Alumni aan het woord met o.a.: Jan Walravens

●

●

●

●

Workshops met o.a.: solliciteren, traineeship en social media Waar:De Radboud Universiteit Met: Ontvangst met koffie/thee en een gratis maaltijd! Hoe: Gratis deelnemen via een inschrijving

mail naar [email protected]  naar [email protected] of of kom langs op  onze kamer: 1.60a  Met bijzondere dank aan Dhr. Brabers.

| 36

April 2011

Masterlijk  researchmaster  Door Anouk Keune

Onderzoek, niet iedereen is hiervoor in de wieg gelegd. Ik bijvoorbeeld ben na ongeveer een week mijn interesse in een onderwerp al weer grotendeels kwijt. Gelukkig is er een groep studenten die zich wel volledig wil richten op het doen van onderzoek. Deze toppertjes vinden we in de Nijmeegse Researchmaster Historische Wetenschappen. Na een acht voor hun bachelorscriptie, een zeven-en-eenhalf gemiddeld voor hun bachelorvakken en een aantoonbare interesse in een carrière in het onderzoek, worden deze studenten verwelkomd in de wereld van de archieven, de bronnen, de handschriften en de boeken. Twee jaar lang leren zij de kneepjes van het vak dat men onderzoeker noemt. Een unieke kans, maar die kans is niet voor iedereen weggelegd. Voor degenen die nu al drie jaar bezig zijn met de studie en een schamel zesje gemiddeld staan, wil ik zeggen; stop maar vast met lezen. Helaas zijn jullie en mijn kansen op deze master al verschoten. Het eerste jaar schuiven de slimme koppen van de opleiding aan bij verschillende reguliere mastervakken, deze maanden bieden dus nog geen extra uitdaging voor de studenten maar geven ze de kans langzaam te wennen aan het niveau van een masteropleiding. Hierna worden de studenten geconfronteerd met taaiere stof. Studenten worden verplicht een drietal interdisciplinaire vakken te volgen. Allereerst het vak ‘Theorieën van de Geesteswetenschappen’,

een vak waarbij gelezen wordt over verschillende wetenschappelijke problemen. Deze problemen zijn erg uiteenlopend; van geschiedenis tot literatuur, van kunst tot cultuurwetenschappen, alles komt aan bod. Tijdens deze seminars hebben studenten de luxe begeleid te worden door maar liefst drie hoogleraren en een universitair docent uit de verschillende disciplines. Het probleem bij deze seminars blijkt echter dat de problemen nogal willekeurig gekozen zijn waardoor het vak niet alleen vrij vaag, maar ook redelijk onspecialistisch blijft. Een masterstudent die simpelweg geschiedenis wil studeren, moet door een hoop taaie stof bijten die hij of zij wellicht nooi t nodig zal hebben. Dit vak maakt na een semester plaats voor een ander vak genaamd ‘Ideologie, mentaliteit en maatschappelijke praktijk’, een vak waarvan je hoopt dat de naam het meest zweverige gedeelte is van de

cursus. Dit blijkt waar! Studenten verplaatsen zich in deze seminar in de persoon van wetenschapper en moeten zich tot de maatschappij weten te verhouden. Hoe verhoudt bijvoorbeeld jouw wetenschap zich tot religie of de mensenrechten? Of hoe past wetenschap in een gedigitaliseerde wereld? Een belangrijk vak, want zoals de geschiedenis ons leert; onze kennis heeft altijd gevolgen voor mens en maatschappij. Het derde vak dat de onderzoekers in spe voor hun kiezen krijgen, is het vak ‘Methodiek’. Een droog

vak dat niet alleen voor de onderzoekers ontzettend handig is. Methodiek laat de studenten naden37 |

HInT

ken over methodische vraagstukken die je tegenkomt bij het schrijven van een onderzoek. Ze lezen verschillende scripties en dissertaties en zetten vraagtekens bij de verschillende methodes en technieken die worden gebruikt in een onderzoek. Bij het lezen van de omschrijving van dit vak in de studiegids, stuit je mijns inziens meteen op het grootste probleem van dit vak; het vak presenteert basisvaardigheden die eigenlijk in de bachelorfase al aan elke student geleerd hadden moeten worden. Desalniettemin worden ook reguliere studenten verplicht zeker twee goede scripties af te leveren aan het einde van zowel Bachelor- als Masterfase. Een tweede vak waar dit volgens mij voor geldt, is de cursus ‘Academic Writing’. Studenten leren

tijdens deze cursus wetenschappelijk te schrijven in het Engels. Voor sommige n blijkt dit uiterst noodzakelijk en voor anderen is het een verspilling van hun tijd. Deze cursus is echter verplicht, ook voor de uitstekende, vloeiend Engels sprekende en schrijvende student. Ook deze cursus had, denk ik, studenten in een eerdere fase van hun studie meer geholpen, niet alleen bij het Engels schrijven maar zeker ook bij het Engels lezen. Gelukkig kunnen de research studenten in andere vakken hun passie voor de historische wetenschap wel kwijt. Zo volgen ze bijvoorbeeld de cursus ‘Internationale literatuur en het historisch onderzoek’.

Deze cursus biedt echter nog steeds niet de mogelijkheid tot het specialiseren in een enkel tijdperk of  onderwerp uit de geschiedenis. Iedere twee weken wordt er in een seminar verteld over een ander specialisme. Het afsluitende essay kan uiteraard wel geschreven worden in de richting die de student het meeste aanspreekt. In deze cursus zitten ook twee bijeenkomsten onder leiding van professor Rietbergen verweven, waarbij studenten aan het denken worden gezet over hun omvangrijke scriptie. Het vak biedt de studenten een mogelijkheid te leren van hun studiegenoten en geeft de ‘luie student’ een flinke zet in de rug om te beginnen met nadenken over een scriptieonderwerp.

Het tweede jaar is voor de studenten een nieuw jaar vol met uitdagingen. Zo worden de studenten in de eerste helft van het jaar aangemoedigd vakken te volgen op andere universiteiten en zo komen studenten dus overal in binnen- en in buitenland terecht. Natuurlijk is er voor de huismusjes ook de optie vakken te volgen aan hun veilige Ni jmeegse haven. Na een hopelijk enerverend eerste half jaar komen de studenten weer samen in Nijmegen om aan de slag te gaan met een scriptie, een wetenschappelijk artikel te schrijven in het perfect wetenschappelijk Engels en uiteindelijk een Engelstalige onderzoeksaanvraag op te stellen. Deze opdrachten bewijzen dat deze studenten anderhalf jaar hebben gewerkt aan niet alleen hun afstuderen, wat een scriptie van 50.000 woorden behelst, maar aan hun wetenschappelijke toekomst. Hoewel de vakken soms wat onbeduidend zijn en zich maar zelden echt specialiseren in een tijdvak of richting, specialiseren de studenten zich continu in iets waar zij allen voor hebben gekozen, een carrière in het wetenschappelijk onderzoek. Zonder deze ambities is deze master dan ook niet aan te raden. Een reguliere master is dan een betere keuze. Een ding is zeker; de lichting studenten die komend half jaar afstuderen hebben een enorme voorsprong op de wetenschappelijke arbeidsmarkt en het is ze gegund: ze hebben er twee jaar, tientallen essays en vele droge vakken lang keihard voor gewerkt.

| 38

April 2011

Studeren in het buitenland Glasgow  Door Tim Riswick 

Glasgow, de grootste stad van Schotland en was eeuwenlang als industriecentrum noodzakelijk om het Britse imperium in stand te kunnen houden. In deze historische stad zou ik gaan studeren en daarvoor had ik me al aardig verdiept in de Schotse cultuur van whisky, doedelzakmuziek, kilts, kilts, highland cows, cows, bergen en gingers. gingers. Veel bleek het

helaas niet te helpen, want Glasgow bleek toch anders te zijn dan het toeristische en middeleeuws uitziende Edinburgh. Er was geen doedelzak, kilt  of koe te zien en het bleek al snel dat deze stad van hardwerkende hardwerkende mensen deels veranderd was in een moderne stad, volgens alle toeristenboekjes zelfs de beste plek om te shoppen in Groot-Brittannië na Londen. Om te beginnen de reden waarom je officieel naar het buitenland gaat: studeren! Het universiteitsgebouw is een van de oudste en ook indrukwekkendste gebouwen van de gehele stad, volgens mijn medestudenten rechtstreeks afkomstig uit de Harry Potter films. Dit was het eerste grote verschil met onze eigen universiteit. De colleges en werkgroepen zijn daarentegen vrijwel hetzelfde. Je maakt aantekeningen tijdens de colleges en opdrachten voor werkgroepen. Alles is hier in het Engels, met een Schots accent. Het verschil qua opleiding is dat ze hier vinden dat de specialisaties Classics, Economic and Social History en History allemaal op zichzelf staan en daardoor niet eens onder dezelfde faculteit vallen. In mijn geval erg vervelend omdat je extra administratieve rompslomp hebt. Een ander verschil is de duur van de collegetijden, deze duren namelijk maar vijftig minuten in plaats van de negentig minuten die ik gewend was. Daarnaast zijn de tentamens en essays ook anders dan die in Nijmegen. Ze doen hier namelijk niet aan handboeken of aan verplichte literatuur, er is enkel een lange bibliografie waaruit je zelf kunt kiezen wat je wilt lezen. Het tentamen bestaat ook uit twaalf essayvragen essayvragen waaruit je er twee kunt kiezen kiezen die je beantwoordt. beantwoordt. Op deze manier hoef je dus alleen de thema’s te leren die je zelf interessant vindt. Best een goed systeem als

 je het mij vraagt. Bij essays is dit juist het tegenovergestelde. Bij een essay krijg je de te beantwoorden vraag voorgeschoteld samen met de verplichte literatuur. Wanneer wij als Erasmusstudenten er een aantal artikelen bij zoeken zoeken omdat we gewend zijn om onze onze mening beter naar voren te brengen, wordt dit door de docenten vaak als een erg originele visie en aanpak gezien. Samengevat is het niveau vergelijkbaar met dat van Nijmegen, al ligt dat natuurlijk ook aan de vakken die je kiest. Een andere gedachte toen ik naar Glasgow ging, was dat ik bang was dat ik tijd over zou hebben. Ik had geen werk, geen sport en geen andere verplichtingen. Dit bleek al snel een verkeerde gedachte te zijn aangezien je weken al snel vol gepland worden, en niet alleen door studie. Veel belangrijker, naar mijn mening, zijn alle sociale activiteiten en alle nieuwe mensen die je daarbij leert kennen. De Internationale Studenten Vereniging in Glasgow is erg actief en ook erg groot. Maar liefst 10% van 39 |

HInT

de studenten aan de universiteit is internationaal en daarom staat er elke dag wel een activiteit op het programma. Daarnaast is er ook nog het Sportcentrum, met zwembad en sauna, waar je elke dag van de week terecht kunt met een lidmaatschap van maar veertig pond per jaar. En mocht dat nog niet genoeg zijn dan organiseren de andere studentenorganisaties ook nog vaak feesten of  pubavonden evenals de vele clubs. De Schotten laten op deze manier zien waar ze goed in zijn; veel feesten maar ook veel drinken. Whiskey, Guinness, cider of een van de Schotse bieren worden voornamelijk gedronken. De meeste dranken krijg je dan ook in pint formaat naar Schotse maatstaven: tot het randje vol. Apart is wel dat je na 22:00uur geen alcohol meer op een terrasje mag drinken en dat om 0:00uur de pubs al sluiten. Niet dat het veel tegen alcoholisten helpt want de echte Schotse drinkers zie je tegen die tijd toch al zwierend door de straten lopen. De echte party echte  party animals kunnen daarna trouwens nog altijd naar een club of naar de bibliotheek gaan. Deze laatste sluit namelijk ook pas om 2:00uur net als een aantal clubs. Een kleine schok die ikzelf nog wel moest verwerken, was de manier waarop de Schotse dames zich kleden met uitgaan. Op de meters make-up was ik voorbereid maar daarbij hebben ze rokjes aan die nog korter zijn dan de hakken van tien centimeter waar ze op lopen. Al bij al dus een hele verschijning, al is dit niet altijd even positief. Vooral ook omdat een echte Schot altijd zonder jas naar de club loopt, zelfs wanneer ik van de kou stond te klappertanden. Overdag is er in Glasgow ook altijd wat cultureels te doen door de vele gratis musea, concertvoorstellingen, voetbalwedstrijden of een activiteit in een van de grote parken. Je kunt je historisch hart er heerlijk ophalen, vooral ook door de vele historische plaatsen die er in de buurt liggen. Daarnaast is het ook geweldig om door de bergen te lopen om zo ook nog iets van de overweldigende Schotse natuur mee te krijgen. Daarbij moet ik wel zeggen, fietsen hier is een echte sport en geen transportmiddel en zelfs aan sommige eetgewoontes moet je wennen. Naast de bekende fish bekende fish and chips frituren ze hier namelijk ook Marsrepen. Sommige zaken in Schotland zal ik waarschijnlijk nooit begrijpen. Het is allemaal eigenlijk ook veel teveel om op te noemen en daarom zijn mijn bovenstaande indrukken slechts een kleine selectie van alle nieuwe ervaringen die je opdoet wanneer je naar het buitenland gaat. Je leert er natuurlijk veel van en je verbreedt zeker je horizon, maar de allerbelangrijkste reden om naar het buitenland te gaan, is naar mijn mening nog wel omdat het gewoon hartstikke leuk is. Ik begin mijn tijd hier namelijk nu al te missen, dat terwijl ik nog een maand te gaan heb.

| 40

April 2011

Congres: Nation Building Door Toon van den Eijnden

Mijn naam is Toon van den Eijnden en ik ben werkzaam als korporaal bij de Koninklijke Landmacht. In de afgelopen paar jaar ben ik twee maal naar Afghanistan gezonden. Er is mij gevraagd een tip van de sluier op te lichten voorafgaand aan het congres waar ik hoop te komen spreken. Daarom wil ik jullie wat vertellen over de voorbereidingen voor een missie naar Afghanistan. Zoals de meeste van jullie wel zullen verwachten wordt er bij een operationele inzet veel gedaan om de militairen zo voorbereid mogelijk in het gebied te laten aankomen. De training hiervoor begint met de training van de skills en drills van de militair als individu. Een groep is zo sterk als zijn zwakste schakel. Daarom wordt er gelet op de basiskennis zoals hoe te reageren op vijandelijk vuur en over de vele verschillende wapensystemen. Ook worden hier de meeste omscholingen gedaan, denk hierbij bijvoorbeeld aan rijbewijzen en geneeskundige opleidingen. Daarnaast begint ook het opschroeven van de conditionele staat van de militairen. Er worden meer verplaatsingen te voet gelopen met meer kilo's aan uitrusting en ook het sportprogramma focust zich meer op het fysieke uithoudingsvermogen. Na een tijd worden de militairen getoetst en volgt de volgende stap: het optreden als groep. dit bestaat uit veel oefeningen draaien en op elkaar ingespeeld raken. Hier draait het ook om het als groep reageren op verschillende situaties, zoals vijandelijk vuur en het omgaan met gewonden. Dit proces blijft zich herhalen tot je met je eenheid op het hoogst mogelijk niveau bent ingewerkt, namelijk dat je met je compagnie getraind bent. Op dat moment volgt er een laatste test om te meten of je dat niveau ook werkelijk behaald hebt. Dit is de ‘Uruzgan integration integration oefening’, door de

militairen ook wel eindoefening genoemd. Hierbij worden er verschillende situaties zo uitdagend mogelijk neergezet om de militairen een laatste zweetmoment te geven.

41 |

HInT

Er wordt overal aan gedacht, van het vechtssituaties met het gebruik van oefenvijand tot het neerzetten van een dorp met local-nationals. Door het snelle tempo waarin de scenario's afwisselen moet de militair snel omschakelen van bijvoorbeeld gevechtshandelingen tot het verlenen van banale eerste geneeskundige steun bij de locals. Ergens tussen de oefeningen door begin je tevens met het kleden voor de uitzending. Het nieuwe materiaal wordt dan uitgegeven en gepast. Het betreft materiaal zoals scherfwerende vesten, woestijncamouflagekleding en ballistische zonnebrillen. Zonder deze uitrusting is het niet mogelijk je werk voor honderd procent uit te voeren. Omdat het verschil tussen de Nederlandse samenleving en de Afghaanse manier van leven dusdanig groot is, loop je als militair tegen verschillende problemen aan. Om de militair wat meer informatie te verstrekken is de M.G.I in het leven geroepen, M.G.I. staat voor missie gerichte inlichtingen. We kregen hier van verschillende sprekers meer kennis over het precieze gebied waar we gingen opereren. Zo kregen we te horen wat voor flora en fauna we gingen aantreffen en wat voor gevaren deze gingen opleveren. De bedrijfsmaatschappelijk werker kwam met wat sombere zaken, bijvoorbeeld het invullen van een boek voor als je kwam te overlijden met je laatste wensen en zaken die je voor  je vertrek moest regelen. Het interessantst waren echter de twee gastsprekers uit Afghanistan zelf  die de twee meest voorkomende bevolkingsgroepen representeerden. Ze vertelde ons de verschillende omgangsvormen en wat als beleefd wordt gezien of juist als een belediging. Ze leerde hoe we onszelf op de juiste moesten voorstellen en ze leerden ons ook wat simpele Afghaanse woordjes. Het enige wat na alle oefeningen en lessen nog restte was het inpakken van je uitrusting en het genieten van de laatste paar vrije dagen die je voor een geruime tijd zou gaan hebben. Hoe lang dit traject duurt hangt sterk af van je voorbereidingstijd. Zo bestond dit voor mijn eerste uitzending nog uit één jaar, maar bedroeg dit maar enkele maanden voor mijn tweede uitzending. Hopelijk heb ik jullie honger naar meer informatie hier voldoende mee kunnen opwekken. Ik kijk er naar uit om jullie te woord te staan tijdens het congres. Met vriendelijke groeten, Toon van den Eijnden

| 42

April 2011

Nero hield van feestverlichting feestverlichting Door Iris Gebben

Dictators, ze worden tegenwoordig één voor één omvergeworpen door hun bevolking, die overduidelijk van mening is dat een dictatuur niet optimaal is. Dictator, een woord met een vieze nasmaak. Dat terwijl deze leider in vroegere tijden nog niet met hooivorken werd nagezeten, maar werd aangesteld om het volk te redden. Het Romeinse Rijk kende vele dictators die op vaak voor vrede wisten te zorgen. Caesar, die zijn carrière als dictator voor het leven jammer genoeg noodgedwongen moest beëindigen toen ook zijn leven met 23 messteken beëindigd werd, was natuurlijk een van de meest bekende dictators. Hoewel hij het met zijn leven moest bekopen zette hij de trend: dictators voor het leven, keizers, werden daarna heel normaal. Julius Caesar, hoewel hij niet erg florissant aan zijn einde kwam, was hij de eerste in de JulischClaudische dynastie (deze werd in zijn tijd natuurlijk niet zo genoemd) en verwantschap met hem werd graag aangehaald door keizers die hem opvolgden. Jammer genoeg is deze dynastie iets besmet door het opmerkelijke gedrag van keizers als Caligula, die volgens Suetonius zijn lievelingspaard Incitatus tot consul wilde benoemen en z ijn mannen naar schelpen liet zoeken op het strand van Normandië. Keizer Nero past qua gedrag volgens velen ook in dit rijtje. Naar mijn mening wordt Nero te vaak afgeschreven als gek, of als een psychopaat. Ik vind juist dat Nero één van de meest interessante en slimme keizers was, die weliswaar zijn macht misbruikte, maar dit op een geweldig epische manier deed. De geschiedenis staat vol met vervelende moorden, en zo begon ook Nero’s keizerlijke carrière. carrière. Als

ware Romein (want als er één volk is dat niet vies is van een beetje doodslag...) vermoordde hij zijn stiefvader Claudius (hoewel sommigen ook zijn moeder Agrippina verdenken, met wie hij een redelijk aparte band had) en werd zo als zeventienjarige zeventienjarige keizer van het Romeinse Romeinse Rijk. Zeg nou zelf, welke zeventienjarige zeventienjarige wil nou niet n iet de baas zijn van zo’n wereldrijk?

Agrippina was eigenlijk degene met de macht en werd ook op munten afgebeeld (Agrippina was de eerste vrouw die niet met een keizer was getrouwd die op een munt werd afgebeeld, volgens sommigen een reden om te twijfelen aan de relatie tussen moeder en zoon, maar volgens mij gewoon een doorgeslagen vorm van het moederskindjessyndroom, waaraan tegenwoordig ook nog erg veel jongens/mannen aan lijden). Dit was in ieder geval tot Nero genoeg kreeg van zijn moeder en deze tot wel twee keer probeerde te vermoorden, op ingenieuze manier (hoewel, als ze werkelijk ingenieus waren geweest, dan waren twee pogingen natuurlijk niet nodig geweest) . Nero’s moeder hield van varen. Nero wist dit natuurlijk en gaf haar een boot cadeau die, eenmaal 43 |

HInT

op zee, zou moeten zinken. De kans dat een boot zomaar zinkt is natuurlijk vrij klein, dus Nero zorgde ervoor dat de boot zeer zeker zou zinken. En ze zonk. Alleen wist Agrippina te ontkomen en stuurde bericht van haar bootongeluk naar Rome. Na alle moeite van N ero’s kant was hij het zat en

stuurde drie huurmoordenaars om haar dood te steken. Na Agrippina’s dood sloeg Nero helemaal door. Hij verkrachtte, stal en kwelde de bevolking met

zijn optredens. Ook was hij niet vies van een beetje onconventionele straatverlichting. Leden van een redelijk nieuwe sekte in die tijd stonden niet hoog aangeschreven bij Nero en als voorbeeld voor de rest stak hij deze Christenen graag in brand (voordat jullie medelijden krijgen, het waren de Christenen die ook talloze andere andersgelovigen in brand staken, zo’n 1600 jaar later). Hoewel de mislukte doch amusante moordaanslag en Nero’s feestverlichting natuurlijk een goed ver-

haal opleveren is er één ding waar Nero naar mijn mening mening te weinig erkenning voor krijgt, namelijk de brand van Rome in 64 en de daarop volgende bouw van zijn Domus Aurea. Het verhaal gaat dat Nero Rome liet branden omdat hij graag een paleis van zestig hectare wilde hebben, midden in Rome. Pech voor Nero waren de heuvels en de dalen in die tijd al stampvol en was hij van mening dat Rome maar moest branden voor zijn paleis. Het paleis kwam er, en Nero kon zo ook zijn vervelende onderdanen die dreigden in opstand te komen, naar het hiernamaals sturen. Twee vliegen in één klap, lijkt het wel. Lang kon Nero niet genieten van zijn prachtige Gouden Huis, want het volk pikte het echt niet meer (wat op zich vrij logisch is). De Senaat zette hem af en op het moment voordat hij gearresteerd

werd stak hij een mes in zijn keel en sprak zijn beroemde woorden. Jammer voor Nero was de eerste poging, net als bij de moord op zijn moeder, niet de beste poging en moest hij het hebben van een ander om hem om te brengen. Met hem stierf de laatste keizer van de Julisch-Claudische dynastie, misschien een gek, misschien een psychopaat, maar zeker een spraakmakende man.

| 44

April 2011

Samson Het tragische verhaal van Samson, FC Utreg-aanhanger door dik en dun. Door Susan Manders Laatst hadden we het aan tafel over Bijbelkennis. ‘Susan, heb jij weleens een Bijbel Bijbel opengeslagen?’  vroeg mijn vader. Ietwat beledigd keek ik hem aan. ‘Natuurlijk. Dat hoort bij je algemene ontwikkeling.’ Mijn vader stelde de wedervraag: ‘vertel me dan waar het verhaal van Samson over gaat.,’  Mijn jongste broertje keek mijn vader hoog verbaasd aan. ‘Pap, Samson en Gert zitten toch niet in de Bijbel? Die zijn toch bij meneer Spaghetti?’ ‘En daarom gaat jullie zus je nu alles vertellen over Samson en Delilah, uit de Bijbel,’ zei zei mijn vader. vader. Zes paar afwachtende afwachtende ogen keken me aan. aan. Daarom wil  ik graag de helpende hand bieden aan iedere HInT-lezer die ook niet meer zo fris in de Bijbelkennis  zit. Op een geromantiseerde manier, natuurlijk! 

Dit verhaal gaat over Samson. Samson was een hele normale, 21-jarige  jongen uit Utrecht. Hij vond zichzelf voo ral een hele normale jongen. Nou ja, misschien iets aan de sterke kant. Hij trapte regelmatig GFT-vuilnisbakken om, maar hij was zó sterk, die kreeg hij wel in een keer omver. Samsom wijtte zijn ongekende kracht aan het feit dat zijn moeder hem vanaf kinds af  aan ‘Golden Power’ te drinken gaf. Verder at Samson Samson elke morgen morgen veertig eieren want ‘ daar word je groot van.’ Door die veertig eieren was Samson zo’n enorme stoot. Behalve het drinken

van Golden Power en het eten van een legbatterij-hoeveelheid legbatterij -hoeveelheid eieren was Samson ook gek gek van zijn eigen haar. Hij prees zichzelf om zijn enorme Elvis-kuif. Zijn haar was heilig. Dat gaf hem ook zo’n krachtige uitstraling. Hij was regelmatig voor de spiegel te vinden. Zijn vrienden moesten hem daar wegslepen. In zijn ‘man purse’ had hij altijd een borstel zitten, wel een met tanden van dierenhaar,

want anders breekt je haar af. Samson wist, als ik het nou goed kam en Andrélons Zomerblond shampoo en conditioner gebruik, dan krijgt mijn haar natuurlijke highlights en dan lijkt het net alsof de ‘zomer in mijn haren zit.’ Natuurlijk deed de gel ook wonderen voor de glans.

De laatste passie van Samson betrof het voetbal. Hij was een groot aanhanger van FC Utrecht en nam bij thuiswedstrijden altijd plaats op de ‘Bunnikside’. Ook ging hij graag mee naar thuiswedstrijden. Er

moest uiteraard gereld worden tegen Abcoude-Noord. Samson had een hekel aan die Amsterdammers, die al jaren probeerden kampioen te worden en het lukte maar iedere keer niet. Dat ging ook niet, als je een legendarische oorlogsheld/raddraaier in je midden had die via een speculatief blaadje de club onderuit probeerde te halen. Niet dat Samson ermee zat. Niets overtrof echter Samsons haat voor FC ‘De Filistijnen’. Hij kon hun bloed wel drinken. En daarmee was alles gezegd.

Nadat Samson er heilig van overtuigd was dat de aanhangers van FC Utrecht gestraft moesten worden en het drama van daten met een meisje dat aanhanger bleek van FC ‘De Filistijnen’, vond Samson het

wel genoeg geweest. Geen vrouwen, geen commentaar op je Utrechtse accent, gewoon een periode van rust. Het devies: meer Golden Power drinken en meer eieren eten, meer tijd voor vrienden, zich45 |

HInT zelf en zijn haar. Dat laatste was nodig: hij had al nachtmerries gekregen waarin hij zijn Elvis-kuif verloor en kaal werd. Daarom kocht hij een nieuwe pot vet voor zijn kuif en een Elvive haarmaskertje en ging hij voetbal kijken en alles weer bij het rechte eind krijgen. Net toen Samson was begonnen met zijn sabbatical, kwam er een vrouw in zijn leven. En het was niet zomaar één. Zo zag je ze niet in Utrecht. Het meisje was van een bovennatuurlijke schoonheid. Dat vond Samson niet zo raar. Het kind kwam tenslotte uit Limburg en daar kwam je als rechtschapen Utreger natuurlijk niet. Delilah. Met haar lange donkere manen en haar gouden ketting met haar naam om de hals. Ze was in alle opzichten de perfecte match voor Samson. Ze hield van Golden Power en ze hield van eieren. Bovendien was ze gek op Schultenbräu. Het beste van alles: ze liet hem elke zondagavond om 19.00 voetbalsamenvattingen van de NOS kijken. Vrijwillig. Dat was gewoon onnatuurlijk. Samson hoefde er niet eens wat voor te doen. Hoewel hij zichzelf wel wel duidelijk als het alfamannetje zag, vond hij haar niet overheersend en zichzelf ook niet. Hij hield er niet van om onder te plak te zitten en hij hield er ook niet van om dat soort woorden in de mond te nemen. Dat deden andere mannen maar, onder de plak zitten bij hun vriendin. Delilah zou hem nooit irriteren. Hoewel, de laatste tijd zat ze wel steeds meer te zeuren over zijn haar. Het gaf hem zo’n krachtig uiter-

lijk, het benadrukte zijn scherpe kaaklijn, zei ze. Ze voelde zich geïntimideerd door die haren en door zijn kracht. Ze wilde het geheim weten van zijn haren. Wat was de reden voor die kracht? Maar Samson wilde het haar niet vertellen. Hij wilde haar niet vertellen dat het haar symbool stond voor alles waar hij in geloofde, al zijn idealen, al zijn kracht, al zijn wil om de Filistijnen nog eens een lesje te leren. Op een mooie lenteavond, nadat Abcoude Noord en FC ‘De Filistijnen’ verloren hadden en daa rmee de

eerste de strijd voor het kampioenschap definitief had moeten opgeven, had Delilah een hele tree Schulti’s gehaald om dit heuglijke feit samen te vieren. Samson, die niet echt maat kon houden, verloor zich hopeloos in het bier en in Delilah’s mooie ogen. Delilah bleef hem maar bier voeren. Nadat de

tree op was gegaan, vroeg ze hem opnieuw naar zijn haar en Samson biechtte het hele verhaal op. Even later viel hij in slaap. Toen kwam de ware aard van Delilah naar boven. De Filistijnen waren bij haar aangeklopt om Samson te stoppen. De felheid van de ware ‘Bunnikside’ was hun te erg geworden

en hij moest een lesje worden geleerd. Delilah wilde graag met hen samenwerken. Daarom pakte ze een tondeuse en scheerde ze Samsons Elvis-kuif eraf, totdat hij gemillimeterd was. Die arme Samson had het niet door; hij was veel te dronken. Over de ware grofheid van het Bijbelverhaal over Samson, zoals het feit dat Samson blind werd gemaakt door de Filistijnen en aan het werk werd gezet om stenen fijn te malen wens ik hier niet te corresponderen in het geval de HInT-lezer gevoelige oren heeft. Ook wil ik niet spreken over het feit dat  Samsons haar weer aangroeide. Het feit dat Samson bad om wraak om zijn blindheid en daarbij de tempel van de Filistijnen sloopte, negeer ik maar. Bovendien is het te gruwelijk om te vermelden dat hij  daarbij zelf het loodje legde, maar wel een heleboel Filistijnen Filistijnen met zich meenam. De les die ik u wil  meegeven: laat nooit een Filistijn of een Ajax-vlag in de buurt van je ogen komen, zoals die arme Utrechtse Samson deed. En drink niet teveel t eveel Schulti´s.

Bijsterhuizen

| 46

April 2011

Een jas én een vest aan Door Remy Maessen Een jas én een vest aan. Een sjaal om ook. Fietslampjes die geen dienst doen om boeteloos van en naar de Molenstraat te fietsen, maar om me te

begeleiden

in

de

schimmige Spoorkuil van de vroege ochtend. Donkerte om mij heen. Slechts fietslampjes die de begeleiding zijn van andere onzaligen, met mij op weg naar de dag die komen gaat. We halen elkaar in, begroeten elkaar niet. Voor ons is de dag begonnen, voor de van de nachtrust genietende fietsen aan de Annastraat is die nog ver weg, w eg, of is zelfs de dag van gisteren pas net teneinde. Ze zijn wellicht een uur geleden  – scheef  – ingeparkeerd, door een luidkeels zingende bestuurder, die de banden van het transportmiddel respectloos slingerend slingerend het Nijmeegse asfalt niet?? kussen. Nee dan wij. Wij kennen de dag, nog voor hij zelf weet van het begin heeft gehad. Soms is het koud, soms kan het zelfs regenen. Donker is het echter altijd. Op die momenten, kromgebogen en over het stuur tegen de wind , zoals Nederlandse chansonniers zouden hebben kunnen bedenken  – of evenwel hun tekst-

schrijvers, dwalen mijn slaperige hersenen af. Geruisloos maken zich gedachtegangen van mij meester. Vergezocht. Onnozel. Onnozel. Fantastisch. Omdat ik om tien voor zeven vertrek, weet ik dat het ongeveer vijf over zeven moet zijn, wanneer ik mij begeef op het donkerste terrein van mijn dagelijkse etappe. Dan, enkele minuten verwijderd van de Annastraat, net de spookachtige halte in de Spoorkuil voorbij, kom ik iedere morgen dezelfde lijnbus tegen. Bijsterhuizen, dat staat erop. De bus rijdt met een rotvaart voorbij, en vaak schrik ik te laat op uit mijn mijmeringen om goed naar binnen te kunnen kijken. Of eigenlijk, dat wil ik niet. Die mijmeringen leveren mij de bus op die ik wil, niet de empirie. Bijsterhuizen. Het was ooit een gezellig dorpje in de buurt van de Waal, ten oosten van Nijmegen, richting de Duitse grens. Schouderophalend reageerde de gemiddelde inwoner op de aanwezigheid van de naburige stad. In Bijsterhuizen hadden ze al die ongein niet nodig. Romeinse keizers zouden in Nijmegen hebben rondgelopen, niet lang geleden hadden ze zelfs stadsrechten gekregen. Ze hadden het hoog in de bol gekregen. Nee, dan Bijsterhuizen. Dat was een dorpje met een kroeg, een dorpsschooltje en een kerkje. Op een paar stappen van elkaar vandaan, verbonden door een plein van aangestampt zand. Geen rare fratsen met kastelen of uitkijktorens. Dat hadden ze niet nodig. Iedereen zorgde netjes voor het eigen gezin en droeg een gedeelte van de kost af aan de pastoor. Er was geen weerstand tegen mensen van buiten, de inwoner had er simpelweg geen interesse in. Wat gebeurde in Bijsterhuizen, bleef in Bijsterhuizen. Weinig andere keus ook, want het omliggende bos  – met alle gevaren van dien  – verhinderde vrijwel alle contacten naar buiten. Er was slechts een kar, aangedre-

47 |

HInT ven door een oud paard, die af en toe de weg naar de buurstad vond. Dat was het Bijsterhuizen van het einde van de dertiende eeuw. Wat velen niet weten over het dorpje, is dat, waar de Gouden Eeuw voor de Republiek nog lang niet in het vooruitzicht was en waar de streek Orange nog gewoon twistpunt was van Franse vorstjes, in plaats van de achternaam van Nederlandse koningen of zelfs de kleur van nationale eenheid, in het dorp wetenschap bedreven werd, zoals het op dat moment nog nergens ter wereld gebeurde. Het begon op een warme zomerdag in de kroeg in Bijsterhuizen. Kroezen bier vulden de dorstige kelen van een groep jongemannen, terwijl ze een weddenschap afsloten. De gelukkige die erin zou kunnen slagen om uit gewone metalen goud te smeden, zou het land van de hele groep mannen krijgen. Oftewel: hij zou in één klap de rijkste bewoner van het dorp zijn. Vanuit naburige tafeltjes werd hoofdschuddend naar het tafeltje rumoerige jongelui gekeken. Rondom sommige tafeltjes werden duistere blikken uitgewisseld. Die jongelui wilden niet gewoon tevreden zijn met de dingen die God hen gegeven had. Ze hadden het toch prima? Waarom moesten ze zo nodig al die rare fratsen gaan uithalen? Die gedachten kwamen bij de enthousiaste jongens niet op. Avond na avond, als het werken op het land erop zat, kwamen ze samen. Een geïmproviseerd ding, dat we nu waarschijnlijk een olielamp zouden noemen, diende als verlichting, terwijl het broederschap probeerde, wat nooit eerder iemand gelukt was  – in Bijsterhuizen welteverstaan, want dat het mogelijk was, daar waren zij van overtuigd, dat het elders ooit gelukt was, ook. Maar zij wilden het proberen voor de lol. Alleen om de weddenschap te winnen, om de eer van het broederschap. De jongens werden mannen en ook de mannen werden ouder en ouder. Nooit eerder was de wetenschap zo dichtbij een doorbraak, ware het niet dat één voor één de mannen verbannen werden naar de eeuwige jachtvelden, verbitterd omdat geen van hen de weddenschap had weten te winnen. Slechts één lid van de broederschap bleef over. Hij zette het werk geestdriftig voort, avond aan avond. Hij brak zijn hoofd over formules, over methoden. Zelfs als zijn lichaam bij zijn vrouw was, was zijn hoofd bij zijn werk. Zodoende merkte hij niet dat de gezondheid van zijn vrouw snel tanende was. In slechts een paar weken tijd, veranderde zijn vrouw van een eenzame, kerngezonde vrouw, in een eenzame, doodzieke vrouw. De man had het nooit in de gaten gehad. Pas op het moment dat hij, peinzend terugkerend uit zijn schuurtje, zijn vrouw bleek en met geopende, nietsziende ogen in de stoel bij het haardvuur zag zitten, wist hij dat hij verkeerd was geweest. Hebzucht had zich van hem meester gemaakt. De mannen in de kroeg hadden gel ijk gehad. In plaats van berouw te tonen, keerde hij terug naar zijn schuurtje. Niet meer om goud te maken, maar om hemzelf nog één kans te bieden zijn vrouw te vertellen hoeveel hij van haar hield. Hij wilde haar tot leven wekken. Dag in dag uit werkte hij, terwijl hij magerder en magerder werd. De man vergat om te eten, om te slapen. En, uiteindelijk, zo had hij beredeneerd, had hij het mengsel voor elkaar. Dit moest het mengsel zijn om het eeuwig leven te bereiken. Nooit zou hij meer afscheid hoeven nemen van de wereld, nooit meer. Het eeuwige geluk wachtte op hem! In een vlaag van geestdrift en hoogmoed, besloot hij de substantie op te drinken, hoewel de substantie eigenlijk bedoeld was om zijn vrouw tot leven te wekken. Daar had hij nog alle tijd voor wanneer hij onsterfelijk was, zo ging door hem heen. Van de andere kant, hij zou nog zoveel vrouwen meemaken! meemaken! Hij had geen land meer nodig, | 48

April 2011 geen kerk, geen God! Terwijl hij het mengsel gulzig leegdronk, daalde er een engel neer, die voor hem ging staan. Hoewel, staan? Ze leek te zweven in haar witte gewaad. Zij sprak tot hem: Gij wil, in een vlaag van hoogmoed, Gods werk overnemen? God, die ervoor zorgt dat Goed  en Kwaad in evenwicht zijn. Denkt Gij, o hoogmoedig schepsel, dat Hij overbodig is? Nooit  meer zult Gij uw brouwsel herbrouwen kunnen. Pas wanneer Gij de kracht van het afscheid  en de begroeting leert kennen, pas dan zal uw vreselijk Lot U loslaten. Dat was eenvoudiger gezegd dan gedaan. Deel uitmakend van de toorn was dat in het dorp nooit meer afscheid zou worden genomen. Jarenlang, decennialang, eeuwenlang, bleef het dorp hetzelfde. De man werd doodongelukkig en in zijn daden had hij het hele dorp meegesleept. Zelfs het schuim van het bier in het café zou nooit meer van substantie veranderen. Het kerkhof bleef, zoals het was. Plant  jes bleven, zoals ze waren, mensen deden, zoals ze altijd al deden. Er veranderde nooit meer iets. Niemand werd geboren, niemand werd ouder en niemand groeide op. De kinderen van toen, zijn nu nog steeds kinderen. Er werd geen afscheid genomen in Bijsterhuizen. Sindsdien maakt de man steeds weer de tocht naar het Centraal Station in Nijmegen. Paard en kar transformeren, wanneer ze zich buiten Bijsterhuizen begeven, in een hypermoderne bus, die om de zoveel tijd een opdruk van Breng danwel Conexxion krijgt. Slechts de lijndienst Bijsterhuizen verraadt de bestemming van de bus, een chauffeur is niet aanwezig. Achterin zit de man, met nietsziende ogen te staren naar hen, die daar, op het station, elke dag nieuwe mensen begroeten. Mensen die elkaar toevallig tegenkomen, mensen die elkaar al jaren niet meer gezien hebben. Mensen die elkaar wellicht een tijd lang moeten gaan missen. Tranen, geluk. Emotie. Het hoort bij het leven. Het station maakt duidelijk wat Bijsterhuizen al eeuwenlang niet meer heeft. De Toorn van God is op het dorp neergedaald. En de dader, die zie ik elke dag in de bus. Zijn witte haar en dito baard worden niet langer, de groeven in zijn gezicht veranderen niet. Slechts zijn ogen, die worden dieper en dieper. Een traan rolt over zijn wangen. Ik zie hem denken: wanneer is het klaar met mij? Wanneer neem ik afscheid? Wanneer neemt Bijsterhuizen afscheid? Oja. Als iemand toevallig bewijzen heeft dat Bijsterhuizen iets anders is dan het door mij geschetst dorpje, vertel het alsjeblieft niet door! Ik ben al beroofd van een groot gedeelte van mijn nachtrust, beroof mij nu ook niet van de gedachtegangen die mijn fietstocht door ontwakend Nijmegen mooi maken!

Commissielid worden? Stuur een mail naar:

[email protected] 49 |

HInT

Wat was en wat had kunnen zijn Door Roy Stoots ‘Want je kunt niets zeker weten en alles gaat voorbij  Maar ik geloof, ik geloof, ik geloof, ik geloof, ik geloof in jou en mij’ 

De waarheid achter dit stuk, is dat ik mij als historicus ga wagen op een gebied dat niet tot mijn vakgebied behoort. Het vakgebeid van de sociologie, psychologie psychologie en communicatie. Misschien is het omdat ik mezelf graag op glad ijs begeef en omdat ik graag de confrontatie als wel de grenzen van het toelaatbare op wil zoeken. Kwestie van sociaal ongewenst ongewenst gedrag. Vraag is is dan: wat is sociaal? Wat is sociaal wenselijk en wat niet? Wat het is en wat het vooral niet is, doet niet ter zake, gedrag dat geaccepteerd wordt, staat nog altijd mijlen ver af van gedrag dat nodig is voor mensen. Sociaal wenselijk gedrag kan mensen namelijk schaden, niet de buitenwereld maar wel de persoon om wie het primair draait. Daar zit hem dan ook mijn grote bezwaar tegen sociaal wenselijk gedrag, in wat voor maatschappij leven wij, wanneer we mensen iets opleggen waar ze eigenlijk helemaal niet bij gebaat zijn? Maar dit is geen artikel dat de waarheid over sociaal w enselijk gedrag aan de kaak wil stellen, noch een artikel dat sociaal wenselijk gedrag wil tegenspreken, dit artikel moet een lansbreker zijn, een lansbreker voor hen die niet het sociaal wenselijk stereotype gedrag aanhangen, mensen die niet ‘standaard’ zijn, mensen die bovenal niet saai zijn! Mensen waar ik van houd!

Ik kan mezelf vaak ook niet vinden in sociaal gedrag of h et standaard verwachte gedrag. Sociaal zijn staat voorop, dat sowieso! Het gaat echter te ver om schapen te worden die gedrag vertonen omdat het zo hoort. Ik vind gene een verhaal van onzekerheid en vind directheid de vorm van het ultieme wenselijk gedrag. Elkaar niet voorliegen en open kaart spelen, is nu eenmaal de regel van iedere geslaagde relatie (vriendschappelijk, ouder  –kind, het huwelijk, broer-zus). Niet communiceren is namelijk onmogelijk volgens Watzlawick: Alles wat je doet, ook ‘niets’ doen, heeft invloed. Er

is namelijk geen antigedrag! Vandaar dat het onregelmatige zo leuk is. Mensen eens iets anders te geven dan dat wat ze gewend zijn, mensen een andere kant van het perspectief te laten zien. Want niet het alledaagse, maar juist het spontane is zo leuk! Het spontane kun je namelijk niet aanleren. We weten dat het werkt en daarom zijn we niet snel geneigd mensen die anders zijn precies hetzelfde te behandelen als mensen die ander gedrag vertonen. Dat vraagstuk zal waarschijnlijk samenhangen met datgene ze in de cognitieve psychologie: assimilatie en accommodatie noemen. De dingen die we aanleren, leiden tot een patroon. Dat patroon zet ons aan tot bepaalde handelin| 50

April 2011

gen en dat geeft ons de zekerheid dat er bepaalde gevolgen zullen zijn. Van daaruit is het geen vraag waarom de regel, de regel is maar meer waarom men niet geneigd is om van het gebaande pad af te stappen. Het antwoord is simpel: men heeft zich aangeleerd op het gebaande pad te blijven, dat betekent zekerheid en veiligheid. Twee dingen die een leven lang, laten duren en het leven an sich devalueren. Zijn mensen die het wel doen dan saai? Natuurlijk niet, maar ze zijn wel de dertiende in het dozijn. Het onderscheidend karakter van de mens ligt hem in het feit dat we ons pad zelf kunnen invullen naar gelang wij graag willen. Dat maakt ons meester over ons eigen handelen en leven. Dat is nu juist de essentie van het zijn, van het willen en van het ergens kunnen komen. Niet de clichés zijn belangrijk, maar de anticlichés, niet de weg die voor ons wordt uitgestippeld, maar de weg die wij zelf graag uitstippelen. Dat is de hele bedoeling van zelfstandigheid en geluk; dat we doen wat we zelf willen willen en waar we vrolijk van worden, niet niet dat we het pad volgen waarvan de buitenwereld wil dat we volgen. Alles wat hier staat, komt voort uit één wet: de wet van het effect. Deze is opgesteld door Thorndike. Gedrag (een respons) zal in frequentie toenemen als het gevolgd wordt (consequentie) door een prettige gebeurtenis. gebeurtenis. Zolang we een goede reactie krijgen op ons gedrag, blijven we dit gedrag vertonen. Vanuit hier vallen veel psychologisch gedrag en vele ziektebeelden te verklaren. Ook is het voor elke situatie een belangrijk onderdeel van de groepsdynamica. Het is de v eiligheid voor de één en de zekerheid voor de ander. Zonder dat ik verzand in vaag taalgebruik als: ‘je moet lekker dicht bij jezelf blijven’, wil ik wel stel-

len dat we echtheid moeten blijven hanteren. Doe gewoon lekker gek, lekker maf en geniet van het leven in al haar pracht. Laat je niet vertellen wat je moet doen en wat je vooral moet laten. Geef  het leven een kans en geniet van alle dagen. Want de zoektocht naar voldoening gaat niet over het pad van de ander, dat pad moet je zelf uitstippelen. Helaas komt men daar vaak pas achter als het pad al lang is afgelopen en onbegaanbaar is gebleken. Aan het eind van dat pad staat dan ook uiteindelijk de spiegel met de tekst: ‘Had wat eerder in jezelf geloofd, dan was je er nu allang ge weest’. Dat is wellicht de grootste paradox van onze samenleving: Iedereen wil vrij zijn, maar

niemand durft echt in de pure vrijheid te geloven! Dus ik heb het gedaan, ik heb mij als historicus verplaatst in een ander vakgebied. Heb waarschijnlijk mijn vingers gebrand en waarschijnlijk mezelf enorm voor schut gezet. Ik hoop het! Want als het niet zo is, dan heb ik gelijk! En anders? Anders niks! Dat is nu het mooie. Ik ga me er toch niets van aantrekken, dat zou toch hypocriet zijn? ‘Neem de mensen zoals zij zijn, anderen zijn er niet.’ - Konrad Ardenauer

51 |

HInT

| 52