VI razred - dužina (m) metar 1 mm =0.001 m 1 dm = 0.1m 2 - površina ( m ) metar kvadratni 2 2 1mm = 0.000001m 2 2 1dm = 0.01m 3 -zapremina ( m ) metar kubni 3 2 1mm = 0.000000001m 2 2 1dm = 0.001m 3 1l = 1dm 1ml = 1cm 3
1cm=0,01m 1km=1000m 2 2 1cm = 0.0001m 2 2 1km = 1000000m
1cm = 0.000001m 2 2 1km = 1000000000 m 1l = 1000ml 2
- masa (kg) kilogram 1g = 0.001kg - vreme (s) sekund 1ms = 0.001s 1h = 60 min = 3600 s
2
1t = 1000 kg 1 min = 60 s 1 D = 24h
m s
Brzina
v =
s , v - brzina, s- put, t - vreme t
s = vt
t =
s v
Srednja brzina
v sr =
su , s - ukupan put pre đen za vreme t u . t u u
Sila (N) 1N=1000mN
1N=0,001 kN
Težina tela Q = mg , g = 9,81
m , m -masa tela s
kg 3 m
Gustina tela 1
ρ =
g kg = 1000 3 3 cm m
Pritisak 1Pa =
p =
m , m-masa tela, V - zapremina tela V kg g 1 3 = 0,001 m cm 3
1 N
Paskal
1m 2
F S
F = pS 1kPa=1000Pa
F-sila F-sila
S- površina na kojoj deluje sila F
S =
F p 1MPa=1000000Pa
Hidrostatički pritisak
p = ρ gh p gh
ρ =
ρ - gustina tečnosti, g = 9,81
h=
m , h – visina tečnosti s
p ρ g
Sila potiska
F p = ρ Vg ρ =
F p Vg
ρ - gustina tečnosti, g = 9,81
V =
m , V – – zapremina potopljenog tela s
F p ρ g
Fizika VII
m 2 s
Ubrzanje
a=
∆v
a-ubrzanje, ∆v - apsolutna vrednost promene brzine, t -vreme -vreme
t
F = ma
Drugi Njutnov zakon
Ravnomerno promenljivo pravolinijsko kretanje - brzina pri ubtzanom(usporenom) ubtzanom(usporenom) kretanju
v = v0 ± at
- pređeni put pri ubtzanom(usporenom) kretanju
s = v0t ±
at 2 2
v0 -početna brzina, a – ubrzanje, t – – vreme, s – pređeni put Kretanje pod uticajem Zemljine teže - slobodni pad trenutna brzina v = gt pređeni put
h =
gt 2 2
- vertikalni hitac naniže trenutna brzina v = v0 + gt pređeni put - vertikalni hitac više trenutna brzina pređeni put
v0 -početna brzina, g = 9,81
h = v0t +
gt 2 2
v = v0 − gt gt 2 h = v0t − 2
m –gravitaciono ubrzanje, t – – vreme, h – pređeni put (visina) s2
Trenje
F tr = µ F n = µ mg µ-koeficijent trenja, F n = mg - normalna sila Ravnoteža -moment sile
M=Fd , F - sila, d- krak sile -Sila potiska ρ 0 -gustina tečnosti (gasa) F p = ρ 0Vg V – – zapremina potopljenog dela tela m g = 9,81 2 –gravitaciono ubrzanje s
Rad i energija -mehani č ki ki rad (J) džul A = Fs -snaga (W) vat
F-sila, s – pređ eni eni put
A t -kinetič ka ka energija (J) mv 2 E k = P =
m-masa tela, v – brzina tela
2
-potencijalna energija E p = mgh
m-masa tela, g = 9,81
-Mehanič ka ka energija E = E p + E k -stepen korisnog dejstva A P η = k = k Au Pu
m , h – visina na kojoj se telo nalazi s2
Ak -koristan rad, Au -uloženi rad, Pk -korisna snaga, Pu -uložena snaga
Toplotne pojave
veza izmeđ u Kelvinove i Celzijusove temperaturne skale T = t
1
°C
+ 273 K
t = T
1
K
− 273°C
količ ina ina toplote koja se troši pri zagrevanju tela od T1 do T2 Q = mc(T 2 − T 1 ) T 1 do T 2 količ ina ina toplote koja se oslobodi pri hla đ enju enju od T do Q = mc(T 1 − T 2 ) m- masa tela, c- specifični toplotni kapacitet
VIII razred Oscilacije
Frekvencija oscilovanja u 1 υ = = , n – broj oscilacija za vreme t , T – – period oscilovanja (vreme trajanja jedne t T oscilacije)
Matematič ko ko klatno l m T = 2π , l – dužina klatna (m), g = 9,81 2 g s Talasi
Talasna dužina v λ = vT = , v – brzina talasa, υ - frekvencija talasa, T- period oscilovanja. υ
Odbijanje i prelamanje svetlosti
Žižnja daljina sfernog ogledala ogledala : f =
r
, r – – poluprečnik krivine ogledala 2 1 1 1 Jednač ina ina sfernog ogledala : = + , p – udaljenost predmeta od temena ogledala, l –
f
p
l
udaljenost lika od temena ogledala
L l = , L – veličina lika, P – veličina predmeta P p c Apsolutni indeks prelamanja prelamanja sredine: n = 0 , c0 - brzina svetlosti u vakuumu, c – brzina c Uvećanje ogledala : u =
svetlosti u toj sredini
Relativni indeks prelamanja prelamanja : n2,1 =
c1 n2 = , c - brzina svetlosti u prvoj sredini, c2 c2 n1 1
brzina svetlosti u drugoj sredini, n2 ,1 - indeks prelamanja druge sredine u odnosu na prvu sredinu
Jednač ina ina tankog so č iva iva: udaljenost lika od centra so čiva 1 Optič ka ka jač ina: ina: D =
1
f
=
1
p
1 + , p – udaljenost predmeta od centra so čiva, l –
l
f d Uvećanje lupe: u = , d – – daljina jasnog vida i iznosi 0,25m f ld Uvećanje mikroskopa: u = uobuok = , u - ovećanje objektiva, uok - ovećanje f ob f ok ob okulara, l- dužina mikroskopske cevi, d – – daljina jasnog vida
Konstrukcija likova:
Električno polje
q1q2 , F - sila sil a uzajamnog delovanja, q1 i q2 - količine r 2 naelektrisanja, r – – udaljenost ta čkastih naelektrisanja, k – – konstanta E Jač ina ina električ nog nog polja : E = , F - sila kojom polje deluje na naelektrisanje q, qq količina naelektrisanja tela na koje deluje sila F E Potencijal elektri č nog nog polja: ϕ = p , E p - elektrostatička potencijalna energija, q – q Kulonov zakon : F = k
količina probnog naelektrisanja Električ ni ni napon: U = ϕ 1 − ϕ 2 , U – – napon izme đu dve tačke u električnom polju, ϕ 1 i ϕ 2 elektrostatički potencijal u tačkama polja 1 i 2
Rad homogenog homogenog elektri č nog nog polja: A = Fd , F - električna sila, d – rastojanje početnog i krajnjeg pooložaja naelektrisanog tela Rad elektri č nog nog polja: A = qU , q- količina naelektrisanja nad kojim se vrši rad, U- napon između početnog i krajnjeg položaja naelektrisanja
Elektrostatič ki ki kapacitet usamljenog provodnika: C =
q ϕ
, q-količina naelektrisanja na
provodniku, ϕ - električni potencijal provodnika
Električ ni ni kapacitet kondenzatora: C = =
q , q- količina naelektrisanja na svakoj od plo ča, U
U - napon između ploča U Jač ina ina homogenog elektri č nog nog polja u prostoru izme đ u ploč a kondenzatora: E = , U – d napon između ploča, d – – rastojanje izme đu ploča. Vezivanje kondenzatora: paralelno: C e = C 1 + C 2 + L + C n
redno:
1
C e
=
1
C 1
+
1
C 2
+L+
1
C n
Električna struja
q Jač ina ina električ ne ne struje: I = , q – količina naelektrisanja koja protekne kroz popre čni t presek provodnika za vreme t . l Električ ni ni otpor provodnika: R = ρ , ρ -specifični otpor provodnika, l – dužina S provodnika, S – – poprečni presek provodnika. U Omov zakon za deo strujnog kola: I = , I- jačina struje kroz provodnik, R – otpor R provodnika, U – – napon na krajevima provodnika. E Omov zakon za celo strujno kolo: I = , I – – jačina struje u kolu, E – elektromotorna R + r sila izvora struje, R – otpor u spoljašnjem delu kola, r – unutrašnji otpor izvora. Redno vezivanje vezivanje otpornika: Re = R1 + R2 + L Rn , Re - ekvivalentni otpor veze, R1 , R2 , L Rn - otpori ptpornika koji su u vezi. Paralelno vezivanje otpornika:
1
Re
=
1
+
1
R1 R2
+L
1
Re
.
Rad električ ne ne struje: A = UIt , U - napon na na krajevima dela kola, I – – jačina struje kroz deo kola, t – – vreme proticanja struje. U 2 2 Snaga električ ne ne struje: P = UI = RI = . R Džulov zakon: Q = I 2 Rt , Q – koli č ina ina toplote koja se osloba đ a u provodniku, I – jačina struje u provodniku, R – električni otpor provodnika, t – – vreme proticanja struje. Magnetno polje
Fluks homogenog magnetnog polja: Φ = BS , Φ - broj linija linij a magnetnog polja kroz neku normalnu površinu, B – intenzitet vektora indukcije homogenog magnetnog polja, S – – normalna površina koja obuhvata linije magnetnog polja.
