elebitasuna oinarrizko kontzeptuak

Elebitasuna: definizioak 





Bloomfield (1933): ”elebitasuna bi hizkuntza  jaiotzetiko hiztunek bezala menperatzea da” Macnamara (1969): ”elebiduna da ama hizkuntza ez den batean lau gaitasunetan gutxieneko gaitasuna izatea” Mackey (1976): ”bi hizkuntza normal eta bietako edozeinetarako lehenespenik gabe baliatzen dituen pertsona edo herria da elebiduna”

Pertsona mailako elebitasuna  

Elebitasuna zehazteko bi bide: 



1. Lau trebetasunak Ulermena

Irakurmena

Mintzamena

Idazmena

2. Testuingurua eta komunikazioa Kontestu barruko Kontestu komunikazioa murritzeko komunikazioa

Pertsona mailako elebitasuna  

Elebitasun orekatua 

3 ezaugarri (Siguán eta MacKey):

1. Independentzia 2. Alternantzia 3. Itzulpena

Elebitasunaren sailkapena  (Hamers-Blanc) Elebitasun mota

Dimentsioa 

Hizkuntza/pentsamendu erlazioa

KOnposatua

Gaitasunaren arabera

Orekatua

Koordinatua

Menderatzailea Adinaren arabera

Goiztiarra

Aldi berekoa Ondoz ondokoa

Nerabea

Heldua

Elebitasunaren sailkapena  (Hamers-Blanc) Hizkuntzen estatus sozio-kulturala

Gehigarria Kengarria

Kulturaren eta nortasun-taldearen arabera

Bi kulturakoa Kultura bakarrekoa (H1)

Kultura bakarrekoa (H2)

Akultural anomikoa

Gizarte mailako elebitasuna 





Gizarte elebidunean ez dira hiztun guztiak elebidunak Soziolinguistikaren aztergai: 

Gizartearen eta hizkuntzen arteko harremana



Gizarte-ezberdintasunek isla dute hizkuntzetan



Gizarte-egoerak hizkuntzaren garapena baldintzatu

Gizarte mailako elebitasuna  

”Gizarte elebidun” kontzeptua ezbaian. Argudioak: 







Pertsonak soilik dira elebidunak (transferentzia, independentzia, alternantzia) ”Gizarte elebidun” askotan hiztun elebakarrak Gizarteen berezko joera elebakartasuna (hainbaten ustez).

Ondorioz: bestelako terminoak (ukimen egoera...)

Gizarte mailako elebitasuna: kontzeptuak 

1. Hizkuntz komunitatea: 

Batasun linguistikoa duen jende multzoa



Hizkuntza bera edo aldaera bera



Elebidunen, eleanitzen, elebakarrez osatu liteke



”Estatu bat-hizkuntza bat” ez da egia: 

5000 (?) hizkuntza, 190 estatu



Estatu gutxi dira ofizialki elebidunak



Hizkuntza gutxituak indartzeko ahaleginik ez

Gizarte mailako elebitasuna: kontzeptuak 

2. Diglosia (Ferguson 1959) 



A hizkuntzak goi-mailako funtzioak; B hizkuntzak behe-mailakoak Diglosia definitzen duten 3 elementu: 



1. A-k goi-mailako funtzioak betetzen ditu; B-k behe mailakoak 2. B hizkuntza gutxitua da: 









Prestigiorik ez Ikasteko beharrik ez Eremu ez-hiritarrean

3. Ondorioz: etxean B ikasten dutenen artean elebidun gehiago. 4. Hiztun kopurua: ez da definitzailea.

Gizarte mailako elebitasuna: kontzeptuak 

Diglosia-egoerak: 

1. Egonkorra: 

Egoera diglosikoa egonkorra



Paraguai: gaztelania eta guarania





Luxemburgo: ”triglosia”

2. Aldakorra: 



Desagerpenerantz: A hizkuntza B-ren eremu pribatuan erabilzean Hizkuntz normalizazioa: B indartzea, A-ren funtzio batzuk hartuz.

Hizkuntz normalizaziorako zer? 

1. Eredu estandarra: 





Batzuek eredua badute; besteek, sortu behar.

2. Estatusa: 







Ortografia, gramatika, hiztegiak, lexikosorkuntza...

Ofizialtasuna: legez berezko hizkuntzatzat hartu Estatus-aldaketak ez dira beti hizkuntza minorizatuaren mesedetan Funtzio sozialak areagotzea

3. Hiztun-kopurua 

Hiztun-kopurua handitu eta alfabetatu



Hezkuntza giltzarria