VAZDUH

Vazduh Izvor: Wikipedia Skoči na - Скочи на: navigacija- навигација, навигација, pretraga - претрага ili zrak je smeša gasova od kojih su neki u vrlo promenljivom sastavu: azota ima 78,08%, kiseonika 20,95%, argona 0,93% i u vrlo malim količinama kriptona kriptona,, ksenona ksenona,, helijuma,, neona i drugih. U promenljivim količinama u vazduhu može biti vodene pare, ozona helijuma ozona,, ugljen dioksida, dioksida, radona i drugih. Sastav vazduha varira na različitim visinama. Pri većoj visini smanjuje se sadržaj kiseonika, a povećava se sadržaj vodonika. Vazduh

Vazduh je neophodan za život ljudi, biljaka i životinja.

1.1. FUNKCIJE VAZDUHA Vazduh je uslov života živog sveta na planeti. On ima dve osnovne funkcije, to su: Biološka ka (primarna (primarna)) i 1.Biološ 2.Proizvodna (sekundarna). Biološka funkcija – vazduh na planeti obezbeđuje život, jer sadrži kiseonik koji je neophodan za disanje, ugljendioksid neophodan za fotosintezu i azot neophodan za sintezu biljnih belančevina. Svim organizmima na Zemlji, uključujući i zeleno rastinje je neophodan kiseonik, koga najviše ima u atmosferi (oko 1/5 od ukupne količine), dok ga dosta manje ima u vodi jer se u njoj teško rastvara. Savremeni čovek udahne dnevno oko 11m3 vazduha. Proizvodna funkcija – sekundarna funkcija vazduha je proizvodna. Pomoću kiseonika iz vazduha moguć je proces sagorevanja, u cilju proizvodnje energije (električne i toplotne).

2. SASTAV VAZDUHA

The world's largest digital library

Try Scribd FREE for 30 days to access over 125 million titles without ads or interruptions! Start Free Trial Cancel Anytime.



Vazduh koji okružuje našu planetu sastoji se od smeše sme še gasova i raznih primesa u čvrstom, čvr stom, tečnom i gasovitom stanju. Ove primese (prašina, vulkanski pepeo, čađ, čestice soli i druge čestice), vodena para i razni gasovi postoje svuda i na svakom mestu u većim ili manjim količinama. Svojom aktivnošću čovek danas svesno ili nesvesno sve više zagađuje vazduh. Suv vazduh se sastoji od 78% N2 i 21% O2, ostalih 1% čine primese CO2, SO2, O3, NO2, i dr. Vazduh se smatra zagađenim ako sadrži materije iznad maksimalno dozvoljenih koncentracija, koje su štetne za zdravlje ljudi, životnu sredinu i materijalna dobra. Zagađenost vazduha naziva se iaerozag ađenje. Aerozagađenje je nastalo još sa pojavom vatre i to od dima i zagušljivih gasova, a dalji uticaj na zagađenje vazduha imalo je topljenje i obrada metala. Prerada živinog sulfida u srednjem veku uticala je na zagađenje vazduha sumporom. Masovno zagađenje vazduha počinje sa većom upotrebom fosilnih goriva, a pre svega uglja. Još u XIII veku, u Engleskoj su doneti propisi o kontroli zagađenosti vazduha dimom koji su predviđali i smrtnu kaznu. Ogroman doprinos aerozagađenju daje industrija, a sredinom dvadesetog veka javlja se problem zagađenja radioaktivnim materijama.

Tabela 1 NAZIV GASA ZAPREMINA azot (N2) 78.088 kiseonik (O2) 20.949 argon (Ar) 0.930 (CO2) 0.0318 neon (Ne) 1.80x10-3 helijum (He) 5.24x10-4 ugljovodonik(CH4) 1.40x10-4



kripton (Kr) 1.14x10-4 oksidi azota (N 2O) 5x10-5 ksenon (Xe) 8.6x10-6 vodonik (H) 5x10-5 azot dioksid (NO 2) 1x10-7 ozon (O3) 2x10-6 sumpordioksid (SO2) 2x10-8 ugljenmonoksid (CO) 1x10-5 (NH3) 1x10-6

Sastav vazduha Zovu je dolina smrti. Sumorni oblaci večito lebde nad celim krajem.Kada se Sunce kloni zapadu, disk se jedva razabire kroz zavesu ogromnih gasova. Ribe u rekama doline su slepe i sada su pravi minuti, toliko su promenjene uticajima otrova da više ne liče na svoje normalne, zdrave srodnike. U predgrađu ovog pakla tečni otpaci obližnjih fabrika teku potocima. Jedna studija je pokazala da je stopa smrtnosti dece čak 35% a novorođenčad sve češće dolaze na svet defektna. (Opis grada Kubatanjo u Brazilu).

Najveći deo kiseonika biološkog porekla potiče iz procesa fotosinteze: CO2+H2O+h CH2+O2 Šume su sa biljkama prirodni proizvođači kiseonika. Njihova uloga je dvojaka. Mogu da proizvode i prečišćavaju u većoj ili manjoj meri O2. Međutim, uništavajući bezobzirno šume i zagađujući ogromne površine reka, vode, mora i okeana i zemljišta ljudi sistematski narušavaju ove izvore O2. Tako zagađen vazduh utiče na čoveka i celu njegovu sredinu uključujući atmosferu pa i samu zemlju. Javljaju se razna oboljenja od onih sa kojima možemo da se borimo tokom života, do onih koja su smrtonosna. Najviše stradaju pluća, srce,mozak i drugi organi. Zato, da bi čovek živeo zdravo ako je to ikako danas u svetu procvetale industrije moguće, treba



da čuva okolinu oko sebe, pre svega vazduh, vodu i zemljište a zatim sve ostalo. Uništavanje ozona, efekat staklene bašte, kisele kiše, samo su neke od posledica zagađenja vazduha.Izvori zagađenja mogu biti veoma veliki, a glavni izvor je upravo i samČOVEK!

2.1. Pojam emisije i imisije, maksimalno dozvoljene koncentracije Pod emisijom se podrazumeva izbacivanje zagađujućih materija iz objekata – zagađivača (iz dimnjaka, motora, cevovoda, i sličnog) u okolinu: vazduh, vodu, zemljište. Kada se proučava obim zagađenja nekom zagađujućom materijom, važno je da se utvrdi:  brzina emisije i  ukupna emisija. Brzina emisije je količina zagađujuće materije izražene u jedinici vremena: g/sec., ili u %. Ukupna emisija jeste ispuštena količina zagađujuće materije izražene u gramima po količini oslobođene energije (u džulima) ili u kilogramima proizvoda. Podimisijom se podrazumeva pojava gasovitih, tečnih ili čvrstih materija u sloju neposredno iznad površine tla. Ona može da bude veća od emisija. Njihova vrednost se odnosi na koncentraciju zagađujućih materija u vazduhu na visini od 0 do 2,0 m od nivoa tla. Mogu bitikratkotrajne ili dvadesetčetvoročasovne. Vrednost imisija zavisi od: brzine, jačine i tipa emisija okolnih izvora, od rasprostiranja zagađujućih materija u atmosferi, od uslova njihovog izdvajanja u funkciji meteoroloških uslova i od vrsta zagađivača. Maksimalno Maksimalno dozvoljene dozvoljene koncentracij koncentracij e (MDK) se, uglavnom, uglavnom, određuju po tome koliko se štetne po ljudsko zdravlje, odnosno uzima se krajnja granica moguće štetnosti, prema bilo kojem pokazatelju: toksičnosti, opštesanitarnom, i drugo. Ma ksimalno dozvoljena koncentracija neke štetne materije je ona količina



koja kod čoveka svakodnevno izloženog u dužem periodu ne izaziva patološke promene ni oboljenja, ne narušava biološki optimum za čoveka. Za relativno čist vazduh možemo da smatramo onaj u kome koncentracije ne premašuju dopuštene granice. Maksimalno dozvoljena emisija (MDE), se uvodi da bi se regulisala jačina izbacivanja zagađujućih materija svakog pojedinačnog izvora zagađenja. Ova vrednost se vezuje za određenu masu proizvoda ili količinu proizvodne energije u određenom tehnološkom procesu.

2.2. Mere za zaštitu vazduha od zagađenja Kontrola kvaliteta vazduha vrši se sistemskim merenjima imisije preko mreže meteoroloških stanica, čija brojnost zavisi od broja stanovnika, broja izvora emisije, meteroloških parametara. Najviše ih ima u Beogradu (18), Novom Sadu i Nišu (16). U Beogradu se od osnovnih zagađujućih materija meri: čađ, sumpordioksid, azotdioksid, prizemni ozon,ugljenmonoksid, taložne materije, suspenzovane čestice, a od specifičnih akrolein, amonijak, policiklični aromatični ugljovodonici i dimetilamin (u Krnjači). Problemi za rešavanje zagađenja vazduha: • nepotpuna mreža praćenja zagađenosti, • saobraćaj (upotreba starih vozila koja se loše održavaju i vozila bez katalizatora, loš kvalitet goriva, nedostatak parking mesta, ulice ″kanjonskog ″ tipa), • nizak nivo tehničke opremljenosti i upotreba zastarelih tehnologija u industriji, • velika blizina energetskih i industrijskih objekata u odnosu na naselja, • veći broj termoenergetskih objekata na jednom mestu koji kao pogonsko gorivo koriste ugalj sa visokim procentom sumpora.

3. IZVORI ZAGAĐENJA VAZDUHA Zagađujuće supstance, među njima pesticidi, teški metali, nafta i njeni derivati i dr. u životnoj sredini pokreću čitav niz lančanih reakcija i zbog toga njihovo prisustvo u njoj ne može ostati ne zapaženo. Pod izvorom zagađenja vazduha podrazumevaju se procesi koji pod unutrašnjim ili spoljašnjim uticajem odaju (emituju) nečistoće u atmosferu.



Izvori zagađenja vazduha mogu biti: 1.Prirodni i 2.Veštački (antropogeni). Prema izvoru nastanka, izvori zagađenja vazduha nastali: •

sagorevanjem goriva, •

radom industrije, •

poljoprivrede, •

proizvodnjom oružja, •

komunalnim radom. 4. PRIRODNI PRIRODNI IZVORI ZAGAĐENJ ZAGAĐENJA A VAZDUHA U prirodne izvore zagađenja ubrajamo samo prirodu tj. njeno široko prostranstvo, mora, okeana, magla, dejstvo njenih vulkana, prirodna radioaktivnost, šuma i šumskih požara, razna sagorevanja, erozije, ozon koji je nastao prilikom varničenja, nekontrolisano lučenje u atmosferu raznih gasova i drugih materija kojima ona samu sebe zagađuje. Dakle, priroda takođe stvara škodljive i otrovne supstence,često u daleko većoj meri nego čovek svojim aktivnostima. Razlika između prirodnih i izvora stvorenih od strane čoveka je i u količini i vrsti zagađujućih supstanci i načinu na koji su emitovane. Najveća emisija sumpora je iz okeana a zatim iz biogenih procesa. Medjutim, znatne količine se emituju i iz vulkana u ponekim velikim erupcijama direktno u statosferu. U ovakvim slučajevima emisija može imati ograničene posledice na celu planetu. Fine čestice prašine i sulfatni aerosoli ubačeni vulkanskim erupcijama u statosferu ostaju tamo duže vreme(vreme depozicije do 5 god.) i mogu dovesti do smanjivanja toplotne energije koja sa Sunca dospeva na Zemlju. Fine čestice prašine i aerosola se prilikom erupcije mogu izbacivati na visinu od 40 – 50 km i vazdušnim strujanjima raznositi na velike udaljenosti čime zagrađivanje dobija globalni karakter. Prilikom erupcije vulkana Krakatau na ostrvu između Jave i Sumatre 1883. god. 2/3 ostrva odletelo je u vazduh odnoseći oko 20 km 3 prašine do visine od 30 km. Poginulo je oko 36 000 ljudi. O razmerama zagađenja govore drevni zapisi gde se to vreme kada je vladao suton i mrak nazivalo „smak sveta“

VAZDUH

Recommend Documents