STANDART OPERASIONAL PROSEDUR ( SOP ) PELAYANAN PELAYANAN IBU HAMIL ANEMIA DI POJOK GIZI PUSKESMAS
1
TUJUAN
:
Meningkakan !"" #e$a%anan gi&i 'a$a! angka "#a%a Peaikan Gi&i #a'a I" Ha!i$ Ane!ia Ane!ia *e+ingga I" Ha!i$ Ane!ia !a!#" !e!#akekkan #ei$ak" gi&i *e*"ai %ang %ang 'ian,"kan *eagai agian 'ai ga%a +i'"# *e+a *e+ai +ai
-
SASARAN
:
I" +a!i$ Ane!ia
.
TENAGA
:
Tenaga gi&i P"*ke*!a* Bi'an P"*ke*!a*
/
SARANA a0 Saana Nn Me'i*
: 1 . / 2 3 4 5 7 19 11 11. 1/ 12 13
Me,a 1 "a+ K"*i . "a+ R"an R"ang g #e$a #e$a% %anan anan #, #,k k Gi&i Gi&i A$a "$i* B"k" KIA Ka" Sa"* I" Ka" Sa Sa"* P, P,k Gi&i B$an B$angk gk 6aa 6aaa an n +ai +aian an #, #,k k gi&i gi&i 8' M'e$ Da Daa a K!# K!#* *i* i*ii Za Gi& Gi&ii Makan Makanan an Lea$e Te!#a !#a *a!# *a!#a+ a+ e e" ""# "# ;e*ae$ *ae$ 'eng 'engan an e*e e*e'ia 'ian% n%aa ai !enga !enga$i $i ka$k"$a Han'" n'"k angan Sa" Sa"n n an anii *e# *e#ik
0 Saana Me'i*
2
I 1
1 . /
Ti!angan BB A$a A$a Uk" Uk" TB ( Mik Mik i i*e *e ) Ta$e $e Ta Ta!a+ a+ 'a 'aa+ Pia LILA
PROSEDUR TETAP PELAYANAN PELAYANAN IBU HAMIL ANEMIA PENDAFTARAN 1 0Mengi*i N egi*i*e #&i #a'a Ka" *a"* P&i *a#a #a*ien *e*"ai 'engan na!an%a 'engan a!a+ • #a*ien<#engana 'i*i$a+kan !a*"k 'an '"'"k • an%akan 'engan $e!"= inna*i %ang en'a+= 'an aa# !aa i" • 'engan aik: #e+aikan 'an 'engakan a#a %ang 'i"6a#kan #en'eia<#engana !enan%akan 'an !engi*i i'enia* i'enia* #a*ien Na!a (i" +a!i$ ) ="!" ="!" • = Jeni* ke$a!in = na!a KK = #eke,aan <#en'i'ikan KK= a$a!a ( Daa i*a !e$i+a !e$i+a 'ai ka" ka" *a"* I" aa" !e$ak"kan ana!ne*a ana!ne*a )
a
II
ANAMNESA
10 > > > > -0
Menan%akan #a'a #a*ien a#aka+ *einga a"k>a"k "k aa" aa" a"k a"k 'aa+ 'aa+ $ei+ 'ai - !ingg" ? (TB@) 0 Menan%akan a#aka+ i" #ana* $ei+ 1 !ingg"= *aki #e"< 'iae aa" #ena+ #na!e kaena %#+i'=(T%#+i') %#+i'=(T%#+i') 60 !enan% !enan%akan akan a#aka a#aka+ + #a*ien #a*ien #ena+ #ena+ 'e!a! 'e!a! !eng !enggigi gigi$$ '0 !ena !enan% n%aka akan n #ena #ena+ + eak eak 'aa 'aa+ + e0 !enan% !enan%akan akan #ena #ena+ + #e'aa #e'aa+an +an *e$a! *e$a!aa ke+a!i$a ke+a!i$an n 0 !enan% !enan%akan akan a#aka+ a#aka+ *ee$" *ee$"! ! +a!i$ +a!i$ !en*" !en*"a*i a*in%a n%a ea" ea" aa" i'ak<an%ak aa" *e'iki( *a" +ai egani #e!a$" ea#a ka$i) g0 !enan% !enan%akan akan kei keia*a a*aan an !akana !akanan n 'an !in" !in"! !
III
PEMERIKSAAN FISIK
a.Pemeriksaan berat badan : Beia+" #a*ien""n #en'eia *e,a,a 'engan e!#a • #i,akan #e+aikan angka %ang 'i"n,"k $e+ #enggai* • in!a*ikan +a*i$ #eng"k"an #a'a #a*ien=an%akan #a'a #en'eia • a#aka+ a'a %ang 'ian%akan enang +a*i$ #eng"k"an inggi a'an n%a 6aa #a'a ka" #a*ien •
c. Pemeriksaan Suhu Badan 0 @aa !eng"k" *"+" a'an Meaa "n"k !enen"kan 'e!a! < i'ak Raa 'a+i 'an $e+e 'engan !engg"nakan #"ngg"ng angan =an'ingkan 'engan S"+" ""+ #e!eik*a= i$a *"+" #a*ien $ei+ $ei+ inggi 'ai *"+" #e!eik*a (#a*ien 'e!a!)= "k" *"+" 'eng*n e!!ee0 Pe*ia#an #e!eik*aan *"+":
Pe*ia#an #ea$aan @"6i$a+ angan 'engan *a"n 'i ai !enga$i *e$a!a . !eni Sia#kan * i**"e aa" ke!"'ian angan 'i $a# e*i+ Sia#kan "k" #en6aa *"+" 'an a$a "$i* Sia#kan i**"e e*i+ "n"k !e!e*i+kan keinga #a*ien= -
!ina #a*ien aa" #engana #a*ien "n"k !e!e*ikan keiak
Pe*ia#an #a*ien Jaga$a+ #ia*i #a*ien 'engan !e!#e+aikan iai aa" #in" e""# Je$a*kan ke#a'a #a*ien enang #eningn%a #e!eik*aan *"+" ak*i$a Le#a*kan a," #a*ien 'an agian $ain 'i""# 'engan *e$i!" @aa #e!eik*aan: > !e!in !e!inaa i&in i&in ke#a ke#a'a 'a #a*i #a*ien en !a" !a" 'i#e 'i#eik* ik*aa *"+" *"+" ""+ ""+n%a n%a > #en'e #en'ei ia a 'ii 'ii'" '"ka kan n e$ e$en enan ang g > #e!e #e!eik ik*a *a 'i 'i *e *ee$ e$a+ a+ kan kanan an #en'e #en'ei ia a > a," a," #en' #en'e ei iaa 'i" 'i"ka ka > #egang #egang e!! e!!ee ee #a'a #a'a agian agian ","ng ","ng %ang %ang "!# "!#"$= "$= e*i+kan 'engan * i**"e aa" 6"6i$a+ 'a$a! ai 'ingin i$a 'i*i!#an 'a$a! 'e*inekan *ea e*i+kan 'engan $a# e*i+ ('engan 6aa 'ikia*>kia*kan) "*a+akan ai ak*a #a'a #*i*i nol
> >
ai$a ai$a *ee$a *ee$a+ + i" i" 'i#a*a 'i#a*ang ng 'i'ae 'i'aea+ a+ ** **aa aia$= aia$= "" ""nka nkan n $engan $engan *i$angkan $engan aCa+ keaa* 'a'a iakan 2 > 19 !eni0 > Ke!" Ke!"'i 'ian an kia kia a!i a!i$$ 'an 'an 'ia 'ia6a 6a 'eng 'engan an 6aa 6aa e! e!! !e ee e 'i#egang #a'a #angka$n%a= 'i$eakkan *e,a,a 'engan !aa0 > A#a A#ai$ i$aa e! e!! !e ee e 'i #a*ang #a*ang 'i e6a e6a$0 $0 Pa*an Pa*ang g e! e!!e !ee e *e6aa #e$a+an>$a+an 'an i'ak !e!"a ke$"+an *aki0 > See See$a $a+ + *e$e *e$e*a *aii e* e*i+ i+ka kan n e! e!! !e ee e 'eng 'engan an a$6 a$6+ +$= $=$a $a# # keing 'engan 6aa a*i > T"" T""nk nkan an ai ai ak* ak*aa *a! *a!#ai #ai .2=2 .2=2 @ > Ke! Ke!a$ a$ik ikan an e! e!! !e ee e ke e! e!#a #a #en% #en%i! i!#an #anan an > Pe"g Pe"ga* a* @"6i @"6i anga angan n 'engan 'engan *a *a"n "n 'i ai ai !enga !enga$i $i *e$a! *e$a!aa . !eni > In! In!a*i a*ikan kan +a*i$ +a*i$ #e!ei #e!eik*a k*aan an ke #a*ie #a*ien n aa" aa" #engan #engana a 'an 'an 6aa +a*i$ #eng"k"an #a'a ka" *a"* #a*ien > Tan%a Tan%akan kan #a'a #a'a #a*ie #a*ien n aa" aa" #engan #engana a a'aka a'aka+ + %ang %ang 'ian% 'ian%akan akan enang *"+"n%a0 > Beika Beikan n ,aCa ,aCaan an *a!# *a!#ai ai #a*i #a*ien en !eng !enge eii 'engan 'engan ,e$a*0 ,e$a*0 '0 Pe!eik*aan LILA Mina i,n #en'eia "n"k 'i$ak"kan #e!eik*aan 'engan !engaakan !aa i" a#aka+ $e+ *a%a #eik*a Lingka Lengann%a0 @aa #eng"k"an : 10 Pa*ien Pa*ien 'i!in 'i!inaa "n"k e'i e'iii 'engan egak= egak= ke!"'i ke!"'ian an !e!"ka !e!"ka $engan a," *ee$a+ kii 0 -0 A!i$ A!i$ #ia #ia LILA ke!"'ian ke!"'ian $eakan $eakan 'ianaa 'ianaa #"n'ak #"n'ak 'an *ik"0 *ik"0 .0 Di$ak"k Di$ak"kan an #eng"k" #eng"k"an an i$a i$a k"ang k"ang 'ai -.=2 -.=2 6! !aka i" +a!i$ +a!i$ e*e" e!a*"k KEK0 /0 In!a*i In!a*ikan kan +a*i$ +a*i$ #e!eik*a #e!eik*aan an ke #a*ien #a*ien aa" aa" #engana #engana 'an 'an 6aa 6aa +a*i$ #eng"k"an #a'a ka" *a"* #a*ien 20 Tan%aka n%akan n #a'a #a'a #a*i #a*ien en aa" aa" #enga #engan na a a'aka a'aka+ + %ang %ang 'ia 'ian% n%aka akan n enang +a*i$ #eng"k"an
30 Beikan Beikan ,aCaan ,aCaan *a!#ai *a!#ai #a*ien #a*ien !engei !engei 'engan 'engan ,e$a*0 ,e$a*0 Pe!eik*aan K$ini* Pe!eik*aan kn,"ngia Min Minaa i,in i,in #en' #en'e ei iaa "n" "n"k k 'i$a 'i$ak" k"ka kan n #e!e #e!ei ik* k*aa aan n !aa !aa 'eng 'engan an !engaakan !aa i" a#aka+ $e+ *a%a #eik*a #eik*a !aa !aa i"0 @aa #e!eik*aan: - Leakkan i" ,ai angan kanan #a'a #a$#ea inei kii Tekan 'an aik ""ng i" ,ai keaa+ inei - Tekan - Pe+aikan Cana kn,"ngia ke!ea+an aa" #"6a - Lak"kan +a$ %ang *a!a #a'a *i*i kanan - In!a*ikan +a*i$ #e!eik*aan ke #a*ien aa" #engana 'an 6aa +a*i$ #eng"k"an #a'a ka" k a" *a"* #a*ien - Tan%akan #a'a #a*ien aa" #engana a'aka+ %ang 'ian%akan enang +a*i$ #e!eik*aan - Beikan ,aCaan *a!#ai #a*ien !engei 'engan ,e$a*0
IF PENENTAN ANEMIA !I"I BESI #asi$ Anamnesa > !aa aa e ek"na k"nang ng k"na k"nang ng== > $e!a+ = > $e*" > #"*i #"*ing= ng= ga!# ga!#an ang g ngan ngan"k "k== 6e#a 6e#a $e$ $e$a+ a+== #asi$ Pemeriksaan Fisik > M"ka #"6a > K"k" i i#i*<#"6a > Kn,"n6 "n6ia #"6a > Bii #" #"6a #e #e6a+ > Li'a+ #"6a< a< k > TB 'an 'an BB BB i' i'ak ak *e*" *e*"ai ai 'eng 'engan an IMT IMT Pengka%ian #asi$ &ab'rat'rium Me$i+a +a*i$ #e!eik*aan #e!eik*aan $aai"! #a'a ka" *a"* *a"* i" : A#aka+ HB 11 g • Daa+ $engka#: $ek*i !eningka? • BTA ? • ;i'a$ ? • 8ae6e* SCa ? •
(
PENATA&AKSANAAN
Peng'batan >Me!eikan a$e a!a+ 'aa+ 'engan a"an : a0 D*i* #engaan > Bi$a ka'a HB 11 ga! = #e!eian !en,a'i . a$e *e+ai *e$a!a 79 +ai #a'a ke+a!i$ann%a *a!#ai /- +ai *ee$a+ !e$a+ikan ( 1 a$e !engan'"ng 39 !g e$e!ena$ 'an 9=-2 !g a*a! $a )
> Kn$ *eia# "$an "n"k !enge6ek ka'a H i$a H n%a e$"! !en6a#ai aa* n!a$ !aka 8e n%a 'iingkakan !en,a'i 1-9 a$e0 > Menan%akan a#aka+ #a*ien *"'a+ ,e$a* 'an !engei > Me!ina #a*ien "n"k !eng"$ang a#a %ang *"'a+ 'i,e$a*kan
K'nse$ing
10 Men,e$ Men,e$a*k a*kan an #eng #enge eian ian Ane!i Ane!iaa : 0Ane!ia gi&i e*i ( k"ang 'aa+ 'aa+ ) a'a$a+ *"a" kea'aan 'i!ana 'i!ana o ka'a Hae!g$in (H) 'a$a! 'aa+ $ei+ en'a+ 'ai n!a$0 I" +a!i$ 'ikaakan 'ikaakan Ane!ia a#ai$a ka'a H 'a$a! 'aa+ i" o +a!i$ 11 ga! = n!a$n%a 1- ga! o Tan'a Tan'a an'a k"ang 'aa+ : !aa ek"nang k"nang=$e!a+ = $e*"= #"*ing=ga!#ang ngan"k= 6e#a $e$a+= $i'a+= ii #e6a+= k"k" i#i*= #"6a 'an !"'a+ "*ak -0 Menan% Menan%akan akan a#aka+ a#aka+ #a*ie #a*ien n *"'a+ *"'a+ ,e$a* ,e$a* 'an !enge !engei i Me!ina #a*ien "n"k !eng"$ang a#a %ang *"'a+ 'i,e$a*kan .0 Men,e$ Men,e$a*k a*kan an #en%e #en%ea a k"an k"ang g 'aa+ 'aa+ %ai %ai" ": a0 Makana Makanan n %ang %ang kek"a kek"angan ngan &a gi&i gi&i "n" "n"k k #e!en #e!en"ka "kan n 'aa+ 'aa+ !ea+ 0 Pen%ea#ana &a gi&i "n"k #e!en"kan 'aa+ !ea+ k"ang aik 60 Makana Makanan n %ang 'a#a 'a#a !engg !enggang angg" g" #en%ea #en%ea#an #an &a e*i e*i %ai %ai" ": Tanin Tanin 'a$a! e+= P+*#iin 'a$a! k"ning e$"= #+%a= 8*a= Ka$*i"! 'an *ea0 '0 Pe!en"kan Pe!en"kan 'aa+ !ea+ i'ak e,a$an e,a$an 'engan 'engan *e!#"na *e!#"na kaena eea#a gangg"an : Ke+i$angan 'aa+ kaena e$a$" *eing !e$a+ikan= a'an%a #en%aki TB@= T%#"*= T%#"*= Ma$aia= @a6ing a!ang 'an $ain $ain e0 Menan% Menan%akan akan a#aka a#aka+ + #a*ien #a*ien *"'a+ *"'a+ ,e$a* ,e$a* 'an !eng !enge eii 0 Me!in Me!inaa #a*ien #a*ien "n"k "n"k !eng"$ !eng"$ang ang a#a %ang %ang *"'a+ *"'a+ 'i,e$a 'i,e$a*ka *kan n aangka$i a'a %ang 'ian%akan
/0 Men,e$ Men,e$a*k a*kan an !anaa !anaa &a &a e*i e*i : a0 Un" Un"k k #e #e"! "!" "+an +an *e$ *e$ 'a 'aa+ a+ 0 Un"k !en6ega+ e,a'in%a ane!ia Za gi&i %ang 'a#a !e!an" a**i a **i &a e*i %ai" Fia!in Fia!in @ 'a#a !eningkakan *a!#ai / ka$i $i#a0 20 Un"k Un"k !eni !eningk ngkak akan an 'a%a 'a%a a+a a+an n ""+ ""+ > Menan% Menan%akan akan a#aka+ a#aka+ #a*ien #a*ien *"'a+ *"'a+ ,e$a* ,e$a* 'an !enge !engei i 30 Me!ina Me!ina #a*ien #a*ien "n"k !eng"$ang !eng"$ang a#a a#a %ang %ang *"'a+ *"'a+ 'i,e$a*ka 'i,e$a*kan n
40 Men,e$ Men,e$a*k a*kan an aki akia a k"a k"ang ng 'aa+ 'aa+ : a0 Men""nkan Men""nkan 'a%a a+an ""+ e+a'a# e+a'a# #en%aki Menan%akan a#aka+ #a*ien *"'a+ ,e$a* 'an !engei e0 Me!ina Me!ina #a*ien #a*ien "n"k !eng"$ang !eng"$ang a#a a#a %ang %ang *"'a+ *"'a+ 'i,e$a* 'i,e$a*kan kan 50 Men,e$a*kan Men,e$a*kan 6aa #en6ega+an #en6ega+an 'an #enangg"$angan #enangg"$angan k"ang 'aa+ a0 Makana Makanan n 'engan 'engan !en" *ei!a *ei!ang ng 'an !e!#e !e!#ean% an%ak ak *a%"an *a%"an +i,a" *ea ka6ang ka6angan *eia# +ai (6n+ !en" e$a!#i) 0 Min"! a$e a!a+ 'aa+ *e6aa ea" *eia# +ai= !ini!a$ !ini!a$ 79 a$e *e$a!a ke+a!i$an (*eaikn%a 'i!in"! !a$a! +ai "n"k !en"angi a*a !"a$) 60 Mengai Mengai #en%aki #en%aki %ang %ang 'a#a 'a#a !en%ea !en%eakan kan ke+i$an ke+i$angan gan 'aa+ 'aa+ ( !i*a$n%a TB@= !a$aia= +%#"*= 6a6ingan) '0 Men,aga Men,aga ke*e+aan ke*e+aan 'an 'an kee*i+ kee*i+an an $ingk"ngan $ingk"ngan (i*ia+a (i*ia+a<i <i'" '" %ang 6"k"#= !en,aga kee*i+an 'ii) e0 Menan% Menan%akan akan a#aka a#aka+ + #a*ien #a*ien *"'a+ *"'a+ ,e$a* ,e$a* 'an !eng !enge eii 0 Me!in Me!inaa #a*ien #a*ien "n"k "n"k !eng"$ !eng"$ang ang a#a %ang %ang *"'a+ *"'a+ 'i,e$a 'i,e$a*ka *kan n
70 Men,e$ Men,e$a*k a*kan an !akan !akanan an *"! *"!e e &a &a e*i e*i *e#e *e#eii a0 La"k La"k +eCani +eCani ( +ai +ai=e =e$" $"== 'agin 'aging g) 0 La"k naai ( a+"= e!#e = ka6ang ka6angan ) 60 *a%"a *a%"an n +i,a" +i,a" ( a%a!= a%a!= 'a"n 'a"n *ingk *ingkng= ng= kangk kangk"ng "ng ) '0 An,"kan An,"kan "n"k "n"k !akan !akan #*i #*i $ei+ $ei+ an%ak an%ak '"a ka$i ka$i 'ai 'ai ia*an%a ia*an%a e0 Menan% Menan%akan akan a#aka a#aka+ + #a*ien #a*ien *"'a+ *"'a+ ,e$a* ,e$a* 'an !eng !enge eii 0 Me!in Me!inaa #a*ien #a*ien "n"k "n"k !eng"$ !eng"$ang ang a#a %ang %ang *"'a+ *"'a+ 'i,e$a 'i,e$a*ka *kan n
g0 Menan% Menan%akan akan a#aka a#aka+ + #a*ien #a*ien *"'a+ *"'a+ ,e$a* ,e$a* 'an !enge !engei i +0 Me!ina Me!ina #a*ien #a*ien "n"k !eng"$ang !eng"$ang a#a %ang *"'a+ *"'a+ 'i,e$a* 'i,e$a*kan kan 190 !en6aa !en6aa +a*i$ +a*i$ kn*e$ing kn*e$ing ke 8!a 8!a %ang %ang a'a 110 !engan,"kan !engan,"kan 'aang 'aang ke P*%an'" P*%an'" < P"*ke*!a*