rdik Publications Sdn. Bhd. (203370-D) hulunya dikenali sebagai Mahir Publications Sdn. Bh No. 39, Jalan Nilam 112, Subang Square FITS. Suba Hi-Tech Industrial Park. Batu Tiga, 40000 Shah Aldm. Selangor Darul Ehsan. Tel: 03-5637 9044 (5 talian) Faks 03-5637 9043
I
I
Cetakan Ke-17 2008
O Cerdik Publications Sdn. Bhd. 203370-D 2003 ISBN: 983-70-1451-2 Perpustakaan Negara Malaysia Data Pengkatalogt dalam-Penerbium Zulkifli Mohd Salleh, 1965Kemahiran hidup bersepadu tingkatan lnulki ISBN 983-70-1451-2 1. Industrial arts--Problems, exercises, etc. 2. Commerce --Problems, exercises, etc. 3. Home economics--Problems, exercises, elc. I. Zainal Abdul Rahim. 1962.. 11. Tuslah Abd 1958-. m.~udul.745.2076 Semua hak cipla letpelihara. Semua bahagian dalam bu ini tidak boleh dilerbitkan semula, dalam cara yang tQ digunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebara bentuk atau dengan sebarang cara, baik dalam c; elektronik, mekanikal, pmggambaran semula, perakan atau sebaliknya, tanpa izin terlebih dahulu daripada Cen Publications Sdn. Bhd. (203370-D)
Pihak penerbit ingin merakamkan setinggi-tinggi peWhargaan kepada pihak-pihak yang berikut:
0 lntekma Reson &Convention CenUe, Shah Alam, 0 0 0 0 0
Selangor Jabatan Penanian. Jalan Kebun, Klang, Selangor
Kerosang Enterprise, Batu Kurau, Per& MARDI,Jalan Kebun, Klang, Selangor MARDI.Serdang, Selangor Pengetua, SMK Redang Panjang. Batu Kurau, Perak 0 Sekolah lnlegrasi As-Syakirin. Seksyen 13, Shah
0 Sekolah Menengah Kebangsaan Agama Kuala Selangor. Selangor tidak langsung dalam menghasilkan buku ini. Pihak penerbit telah membuat pelbagai usaha untuk mengesan pemegang hak cipta bahan, namun bagi sesetengah kes, pemegang hak cipta bahan gagal dikesan. Oleh itu, penerbit ingin memohon maaf kepada pihak yang terbabit. Penerbit mengalu-alukan maklumat yang membolehkan kami merakamkan penghargaan dalam edisi akan datang.
~ k Taip a Teks: Times New Roman izTuipTeks: 12/14 Reka bentuk: Mohd Aswadi Hassan Konsep kulit: Mohd Nabil Nakim PengaNr humf: Cerdik Publications Sdn. Bhd.
1
Dicetak oleh: MONOSETIA SDN. BHD. (220796-V) Plot46(B), Lorong Perinduslrian Bukit Minyak 9,' Seberang Pmi Tengah, 14000 Bukit Minyak.
.. ,
.-
. ,..
.. , . . ................. .............
-4-.
.. - ......
.., --. . .-- -- - . - .. -----. --~
-
-
,.
~
--- ---Kata P q t a r Peodahul~~~
yii viii
6.2 Penanamw Anak Pnknk 6.3 Penjagaan Anak Pokok
-
..
KESELAMATAN 1.1 Pengurusan Orgmsas~tlengkel dan Keselamatan 3 Rumusan bab Latihan
I'L
-.C.C
AB 2: REKA BENTUK DAN PENGHASILM PROJEK
Rumusan bab Lacihan
I. I Jms Llm hloktrik 1.2 Penggwaan Mate1 Pelbegai 1.3 Unit Kawab Utama hhhu Elelraik Dcemtik
2 1 Pe~igenalanReka E
10 10 11 15 22
Teknologi
2.2 Faktor Reka B e n d 2.3 Senis Bahan dm Pengikat 2.4 Alatan Taagan dan Mesin 2.5 Prows Rcka B e n d 2.6 Reka Bentuk Projek
38
42
Rumusan bab Latihan
43
129 129
1.4 Kussa Eldrritk Rumwan bab
w a n 2.1 P ~ P r r g e m k a n ~ a.2 ~engwiunp e r p a b n Elekaorn~~
Rumusao bab
LBtihan 3.1 S u n k dan Kegunsan Elektrik & 3.2 Jenis Wayu dm Keqa Pendawaian 52
3: PERNIAGAAN DAN msmwAN, 3.1 Pengenalru~kepada Permagam
14;
Rumusan bab Latihan
4.2 Jenis Paip, Penycunbung PGp, dan Bahan F'emmgan Pap
4.3 Jenis dan Kelengkapan h i p 4.4 Kgja Penyenggaraan
5.1 Mesin Jahit 5.2 Penghasian Amkel Rumusan bab
67 ,
1: P
W DAN PENGURUS
E
76 84 86 87
91 96 101
I .I Diet ~&mmowg 1.2 Perancangan Menu 1.3 Prinsio Memasak 1.4 ~ a e d &Memasak 1.5 Penyediaan dan Penyajian
--
Makanan
1.6 Reka Cipta Resipi Rumusan bab Latihan
- - --.--- - -
- - --. - -.-
d-.
--
-. -
.-
22 Peoyediasn M a b a n Ruauawn bab Latihen
1% 191 1%
P 3.1 h b e r Kuih T m m
195
5 2 PmghdQnProjek Jahitan
223
Rumusan bab
228 228
Latihan
I
1
3.1 Pwgdmkep@a
!281
Rumusan bab
295
Lath
2%
W 4: FE/WAW(i4NDAN KtllFdlhVIWW
ruIYu~unfuvUAIA rtrIYbui*ummLv PERNIAGAAN 321
DAB L:
BAB 6: PERNJAGAAN Q&NN KEIJSAH.&Wk&NAAW ''
"
,,,,
e m
-,
4.4 Kaitan Pengeluaraa dengan Permiataan 4.9 Proses Pengeluaran 4.6 Pengiraan Kos Rumusan bab
$W 3i-Q
1
BUKU TEKS KEMAHIRAN HlDUPBERSEPADU TINGKATAN 1ini ditulis selaras denean hasrat mumi = Rukun Negara. Falsafah Pendidikan Kebangsaan, serta H'awasan 2020. Sukatan Pelajarmt KBS.\I Kemahiran Hidup Bersepadu dan ~ u r a i a nSukatan Pelajaran Kemahiran Hidup Bersepadu Tingkatan 1 Semakan 2002 dan 1992 ~nenjadipanduan utama penulisan buku ini, di samping bahan-bahan mjukan yang lain. Semua bahan, isi, maklumat, dan aktiviti yang terkandung telah diraneang, direka, diolah, disusun, dan diilusi dengan teliti. Penekanan khusus dikri terhadap domain kognitif dan psikomotor, di samping perkembangan intelek, rohani, emosi, dati jasmani murid tanpa menyisihkan nilai-nilai mumi sejagat. Bahasa dan kaedah penyampaian yang digunakan juga mudah dan sejajar dengan tahap umur dan perkembanganmurid Tingkatan Satu yangpelbagai latar belakang.
Keistimewaan Buku Teks KBSM Kemahiran Hidup f Bersepadu Tingkatan Satu ini disebabkan oleh ciri-ciri j khasnya seperti yang berikul:
t
T~P Keselamatan Menerangkan panduan keselamatan yang perlu diiku oleh murid.
Menggalakkanmuridmelayari laman web yang berkaitan dengan kandungan sesuatu tajuk. Murid digalakkan melayari laman web terkini jika laman web yang dicadangkan tidak aktif.
Tujuannya adalah untuk mencapai matlamat mata prlqaran ini, iaitu melahirkan insan yang berdikari, kenal faham teknologi dan ekonomi, h t i f , berinisiatif, dan yakin diri dalam keadaan teknologi yang sentiasa bembah untuk keperluan kehidupan harian. Setemsnya ke arah mempertingkat produktiviti negara melalui penglibatan masyarakat secara kreatif, inovatif, dan produktif.
Mengutanka~tpenoalan herbentuk kemahiran berfikir secara kritis dan kreatif.
Penghastlan buku teks ini juga berasaskanpersepsi wawasan negara, iaitu uutuk mencapai taraf negara maju sepenuhnya dari segi kemajuan ekonomi, keadilan sosial, dan kekuatan rohani, moral d m etika ke arah mewujudkan suatu masyarakat yang bersatu padu, demokratik, liberal, dan dinamik.
laTip
Diharap buku teks ini bempaya menjadi sumber yang relevan bagi memenuhi inspirasi dan aspirasi negara, khususnya dalam melabirkab warganegarayang dapat menguasai ilmu dan kemahiran yang diperlukan serta betakhlak mulia bagi menghadapi cabaran kehidupan masa kini dan m a akan &tang.
Memberi pengetahuan tambahan kepada murid dalam sesuatu tajuk.
; '
t
L I 1
i
Kerja
Memberi penerangan tentang cara kerja yang betul.
I
Pengurusan bena;%elbertujw untuk memastikm kelanwan pelaksman tugasan, p e r a m dipatuhi dengm k.tul,kebmihan ben&keldijaga, penyimpanan a l e dan bahan yang kernas dm siatematik sera &pat menghinsarkankemalangan apabila murid mempunyai sifat b e r k q p & a M kkerj@ama, berdisiplia, dan menepati mim.
Feugumsan bengkel ywgbai mestitah mtmpmyai &orang k m danpenolbng ya& dipilih di !=hmmurid mg, a m b d a h menjaradan tug@yang d i d . Pemiliian formen dan penolong hmm ini dilakukan oieh murk4 sendiri bagi mendapatkerjasama darjp& * cahan sekelas.
J A
B
C
D
R
C
D
A
D
A
B
A
U
C
D
r'.
A
R i
P h keselmatan mestilah diamalb agar kemslangm &pat dihindaskan.
@&!larnataL. I P$~tikanbahnnmudab t' I terb&at dm baban I bacur~diasingkan dan disimpan di dalrim almariberhmi. I .----,--------.--r
#%
Cambar foto 1.1 Mesin penyedut hampagas digunakan untuk menyedut habuk.
Murid mesti mematuhi peraturan
'! melaks&n
f
Gambar foto 1.2 Mesin pemampat udara digunakan untuk menghasilkan lekanan udara yang h a t .
tunasan vane diberi.
Peraturan keselamatan boleh dibahagikan - kevada tiaa bahanian, . iaitu keselamatan bengkel, keselamatan alatan, dan keselamatan diri.
w fp l-l1
O Bengkel mestilah seotiasa
I
0
I
O
O d
O
1
dalam keadaan bersih dan 11 teratur. Muid mesti ~nengenalpasti temmtkhasvanedirmnakan * untuk menyimpan alatan dan bahan. Pastikan semua alat kawalan dan suis elektrik di bengkel berfungsi. Bengkelmestilahmyai kotak pertolongan cemas dan alat pemadam api. Murid dikehendaki melaporkan kepada gum dengan segera jika berlaku kemalangan di bengkel. Pastikan semua suis dipadamkan sebelum meninggalkan bengkel.
--
O Sebeium menggunakan
II
0
II
O
O
O
)1
alatan, pastikan alatan berada dalam keadaan selamat untuk digunakan. Gunakan alatan vane sesuai bagi sesuatu kerja yang hendak dibuat. Bersihkan alatan yang telah diaunakan ' dan simpan semula di tempat yang telah dikhaskan. Laporkan kepada guru jika terdapat alatan yang hilang atau rosak dengan segera. Jika murid menggunakao alatan elektrik, pastikao murid telah mendapal hrnjukJardankebwanur
-
guru
1
I
.
Laman web yang sesuai dilawati untuk mengetahui keselarnatan bengkel: http:llwww.mech.ed. ac.uk.rafety Cari perbezaan dan persamaan dengan peraturan keselamatan yang anda amalkan di sekolah.
II J
Gambar foto 1.3 Pane, alatan tangan
I
0 Murid mesti mematuhi segala peraturan yang telah ditetapkan di bengkel.
O Murid mesti mempersiapkan diri dengan pengetahuan asas pertolongan cemas.
O Murid mesti memakai apron semasa melakukan kerja amali di bengkel. D Murid mesti memakai kasut bertutup dan bertapak getah semasa berada di bengkel bagi mengelakkan kemalangan. O Murid dilamng bermain, bergurau, makan, dan minum semasa di bengkel. O Murid hendaklah meminta kebenaran guru terlebih dahulu sebelum menggunakan mana-mana peralatan atau mesin. U Murid ditegah berbual semasa menggunakan peralatan atau mesin. 17 Mund mesti mematuh~penggunaan alat perlindungan dui seperti gogal, sarung tangan, mark,dan penuhlp telmga. U Murid mesti melaporkan kepada guru jika berlaku kemalangan.
I
- memakai.
L---
apron \
6
I
7-
memakai kasut
Gamhar b t o 1.4 Pakaian yang sesuai untuk kerja amali,
Gambar foto 1.5 Peralatan dl dalam peti pertolongan cemas.
Di bengkel, terdapat bahan yang mudah terbakar. Kebakaran boleh dielakkan jika murid prihatin dan tahu cara untuk mengawal kebakaran. Salah satu daripada cara yang boleh digunakan untuk mengawal kebakaran adalah dengan menggunakan alat pemadam api. Alat ini perlu diletakkan di tempat yang mudah dilihat dan diambil.
<
'1
-ylL
s r8ikan tempat kosong deng.11 ~ a w a p a nyang diberi.
I
peti pertolongan cemas
alman berkunc~
gogal
formen
panel alatan
I
1 Murid yang dipilih menjadi ketua di bengkel ialah /. 2 Alatan yang digunakan untuk melindungi mata semasa kerja menggerudi ialah.1
3 Ubat pencuci luka boleh didapati di dalam 4.
1
4 Bahan beracun yang digunakan di bengkel mestilah disimpan di dalam A .
5 Alatan tangan yang telah digunakan hendaklah diletakkan semula di d
I
.
B Lengkapkan teka silang kata dengan perkataan yang sesuai. Melintnng 1 Perbuatan yang perlu dielakkan semasa berada di bengkel. 3 Sebelum meninggalkan bengkel, yang ditutup bagi mengelakkan
,5
Antara etika keja yang perlu ada semasa menjalankan kerja.
yang perlu diberitahu tentang kerosakan atau kehilangan alatan di bengkel ialah &. 4 Sejenis ubat untuk menyapu luka.
?€
C Tiap-tiap soalan diiknti oleh empat pilihan jawapan, iaitu A, B, C, dan D. Bagi Gap-tiap soalan, pillh satu jawapan sahaja.
. -
. -
*;:
"-
-
+
1 Apakah yang perlu dilakukan jika anda memakai baju lengan panjang semasa membuat keja amali? A Buka baju yang dipakai itu B Biarkan lengan baju begitu sahaja C Lipat lengan baju hingga ke paras siku D Kancing butang pada hujung lengan baju 2 Antara berikut, yang manakah pembalut luka di dalam peti pertolongan cemas? A Iodin C Plaster B Dettol D Panadol
3 Pemadam api yang boleh digunakan untuk semua jenis kebakaran ialah A air C debu kering D karbon dioksida B buih 4 Apakah yang perlu dilakukan sebelum murid meninggalkan bengkel? I Bersihkan bengkel I1 Susun alatan tangan di tempatnya 111 Biarkan pintu dan tingkap sentiasa terbuka IV Pastikan suis telah ditutup A I, 11, dan 111 C I, 111, dan IV D 11,111, dan IV B 1,11, dan IV
1 Setelah mempelajari bab ini, anda dapat: I
Menyatakan reka bentuk dan teknologi.
I
Mengenal pasti faktor utama reka bentuk. Mengenal pasti jenis-jenis bahan pembinaan perabot dan pembinaan am, termasuk saiz, sifat, penggunaan, dan kesesuaian bahan tersebut.
/
e 18 1 &[)
Mengenal pasti jenis-jenia pengikat serta can-caa penggunaannya. Mengenal pasti nama, fungsi alatan t a n p , mesin, dan EM penggunaannya. Mengenal pasti proses membuat lukisan keja. Mengenal pasti proses mengukur, menanda, memotong, dan membina produk.
/
8 Membuat kerja kemasan produk dan mengenali bahan kemasan serta kaedah penggunaannya.
@ Mereka bentuk produk dan aspek-aspek yang berkaitan dengannya.
I
1
8 Menguji, menilai, dan mengubah suai produk. 4@
Mendohrmentasikan d m membuat persembahmpmjek.
' L
PENGENALAN
ka bentuk dan teknologi amat penting dalam kehidupan nusia pada masa kini. Kehadiran pelbagai jenis barangan u di pasapan menandakan keboleban mencipta dan mereka ltuk barangan dengan menggunakan pelbagai teknologi lggih semakin meningkat. Murid didedahkan dengan igetahuan dan kepentingm reka bentuk dan teknologi sebagai 1s untuk menghasilkan sesuatu produk.
I
k C /
~
l
t
d
t
r
~
2 . 1 M n W Rslrnr h t u k dan TobndogC ekr batnk ialah swunrin h a n g ygng diancrulg untuk mh-tuwatawimpaL. -10$islah peagtjb mwoiptad a n m e n w untulcnlemHan
mwtn
--
d
a
l
a
~
~
~
~
WmemM&kerja;dijalaakan dangm ~epaf&&@ I , mudeh, dan pmhktif. Selain iiu,
~
Kererualan bahan
Keselamatan
Produk yang dihasilkan perlulah menggunakan bahan yang sesuai dan mudah diperoleh.
Barangan yang dikeluarkan mestilah selamat digunakan, mesra pengguna, dan mesra alam.
Kaedah pembinaan
Kaedah pembinaan yang dipilih mestilah sesuai, tepat, dan mudah. Ketahanan
Produk yang dihasilkan mestilah kukuh serta sesuai dengan tujuan dan fungsi reka bentuk. Kos -
Perkara yang perlu diberi perhatian semasa mereka bentuk sesuatu produk ialah kas yang berpatutan untuk menghasilkannya.
Cambar foto 2.2 Barangan elektik mestilah mempunyai kelulusan SIRIM
Nilai komenial
Reka bentuk yang menarik, menepati cita rasa pengguna, dan b l e h dipasarkan.
Kemasan
Penggunaan bahan kemasan haruslah bersesuaian dengan kegunaan dan tujuan produk yang dihasilkan.
Gambar foto 2.3 Pelbagaijenis reka bentuk lampu hiasan.
Jmis Bahan dan P8ngik.t B2.3.1Bahm Bagi menghasilkan perabot, pelbagai bahan kayq papan lapis, MDF (medium denrityfbre board), dan mounting board boleh digunakan. Murid boleh menggunakan bahan ini untuk menghasilkan projek yang diicang.
K~YU -
K a y yang terdapat di negara kita terbahagi kepada dua jenis, iaitu:
o Kayu keras seperti kayu cengal dan kayujati. Kayu ini digunakan untuk mernbuat perabot. 0 Kayu lembut seperti kayu memti dan kayu nyatoh. Kayu ini digunakm untuk membuat perabot clan p e m b i i am.
rahukah anda darl rnana iatangnya kayu, papan lapis,
0
1
pecah apabila dipaku Mudah reput jika terdedah kepada an
Papan lap~sd~perbuatdaripada bebempa Iapisan kayu nip~syang d~namakanvernier. Papan lapis yang ada dl pasaran terbahagi kepada dua jen~s,ia~tu: ' 0 Papan lap~st~dakkal~salr
Papan lapis digunakan untuk membuat perabot dan pemb~naanam. Ketebalan papan lapis boleh d~perolehdalam pelbagai ukuran Salz papan lapis yang biasa di pasaran ialah 1220 mm x 2440 mm.
Rajah 2.1 Papan lapis.
Cambar foto 2.4 Contoh jenis-jenis papan lapis.
Im Ringan dan mudah digunakan.
I 0 Lapisan kayu nipis mudah lekang apabila tekena air. 0 Tidak sesuai digunakan di luar rumah dan
P m n b a n n y a lebar dan rata. Ti&& mudah mengecut dm meleding. Bahagian hujung dan tepi tidak mudah pecah
ban-.
MDF ialah sejenis gentian yang diperbuat daripada serat kayu lembut. Bahan ini dihasilkan daripada kayu yang telah dileraikan melalui proses mampatan sehingga menjadi kepingan papan. Saiz yang biasa didapati ialah 1220 mm x 2440 mmdengan pelbagai ketebalan. Bahan ini biasanya disadur dengan bahan kemasan untuk mendapatkan permukaan yang berwama atau bercorak ira kayu. Bahan ini digunakan untuk membuat perabot.
Komctsan boleh dibuat seperti kayu semulajadi. Tldak akan retak apabila dipaku pada bengkok dm tidak meleding.
II
.-. Gambar foto : Bahan MDF.
m
0 Mudah lerai jika ada kecacatan.
I
L
Bahan ini ialah sejenis kadbod yang dihasilkan daripada kertas. Bahan ini boleh didapati dalam pelbagai saiz, ketebalan, dan wama. Mounting board sering digunakan untuk membuat bahan hiasan, model barangan, kraf tangan, dan bingkai gambar. Saiz yang biasa didapati ialah 1220mmx610mmdan910mmx610mm.
Warna mudah lunhu.
Apabila kita membuat sesuatu projek, kita perlu mencantumkan bahan seperti kayu atau papan lapis menggunakan pengikat. Paku, skru, dan glu adalah jenis-jenis pengikat.
,. ,
.I..
-,G& :9* $;
-I
Paku -
Paku kepala rata diperbuat daripada keluli lembut dan digunakan untuk kerja am. Paku panel digunakan dalam kerja membuat
perabot. Kepala paku panel dibenamkan ke bawah p e r m h bahan untuk tujuan kemasan. Tukul kuku kambiig dan tukul wanington digunakan untuk mengetuk paku. Saiz paku ditentukan oleh panjang batangnya.
S h diperbuat daripada keluli lembut, kuprum, atau loyang. Skru digunakan untuk mengikat bahan kayu dan logam serta memasang cngsel. Skru dipasang menggunakan pemutar s hrata atau pemutar skru Phillips. Skru yang biasa digunakan ialah skru kepala benam dan skru ke~alabulat. Cengkaman skru lebih kuat berbanding dengan paku.
(a) Paku kepala @) Paku panel. rata. &]ah 2.2 Jenis-jenis paku,
bulat. Rajah 2.S(a) jenis-jcnis sh.
Rajah 2.W) Jenisjenis pernutar s h .
Glu -
Glu digunakan untuk mencantum bahan projek supaya kukuh dan ketat. Terdapat dua jenis glu, iaitu: 0 Glu sentuh digunakan untuk mencantum dua bahan yang berlainanjenis, seperti kayu dan logam. 0 Glu PVA (polyvinylacetate)digunakan dengan meluas untuk canturnan kayu. Gambar foto 2.6 Glu PVA mudah digunakan, tetapi tidak kalis air. Glu sentuh.
Alat ini mempunyai saiz 3 meter hingga 6 meter. Alat ini digunakan untuk rnengukur jarak. Unit ukuran adalah &lam mm,om, dan meter.
ini digunakan untuk mengukur jarak dan memindahkan jarak.
Sesiku L berbentuk humf L. Bilah kelulinya bersudut 90" dengan tonggak. Saiz sesiku L ditentukan oleh panjang bilahnya. Sesiku L digunakan untuk: 0
0
Menguji kerataan permukaan bahan. Membuat garisan bersudut tepat.
Rajah 2.13(a) Menguji ketepatan sudut 90°.
;
Rajah 2.13@) Mernbuat garisan bersudut tepat 90°.
Rajah 2.13(c) Menguji kepersegian dan kerataan permukaan.
Tolok penand
-
+I
Llat ini digunakan untuk membuat garisan selari dengan muka dan tepi kayu untuk menandakan lebar dan tebal kayu.
I
taji
Cambar foto 2.9 Tolok penanda.
Rajah 2.15(a) Cara mengambil ukuran dengan tolok penanda.
I
bilah Cambar foto 2.10 Gergaji puling.
*
Rajah 2.18 Cam menggunakan gergaji puling.
..
Alat ini digunakan untuk menggergaji bentuk lengkung pada bahan yang nipis. Mata gergaji perlu dipasang menghala ke pemew'g.
lapis
Rajah 2.19 Menggunakan gergaji lengkung halus.
$t
pandu
Cambar foto 2.11 Gergaji lengkung halus.
I
I
hulu Gambar foto 2.17 Pahat tepi serong.
'b
-----,--,,-*
Mesin ini digunakan untuk kerja menggemdi kayu, logam nipis, atau plastik lembut. Gerudi ini beropensi menggunakan kuasa elektrik (berwayar) dan bateri (tanpa wayar). Mesin ini mudah alih dan senang iigunakan.
1
f
dikunci ketat serbelum mula menggerudi. I 12. Tentukan bahan yang akan digemdi diapit ketat oada raeurn I
I;
i
7 ' l Dihekalkan denean
Gambar foto 2.18 Mesin gemdi mudah alih berwayar.
Gambar foto 2.19 Mesingerudi mudah alih tanpa wayar.
lWobmClrbl -. Alat ini digunakan bersama-sama mesin gemdi mudah alih atau mesin gemdi lantai. Mata gemdi ,,. ini diperbuat daripada keluli tahan lasak. Saiznya ditentukan oleh diameter batangnya. /
-I..-
pemotong .
Gambar foto 2.20 Mata gerudi pintal.
Gambar foto 2.21(a) Menggemi'11 secara menaarar.
Gambar foto 2.21@) Menggerudi secara menegak.
a-a =.
&: *
reY; -,
-
r +.
&
Mesin gerudi lantai dipasang dan diboltkan ke lantai. Kegunaannya adalah untuk kerja menggemdi lubang pada kayu, logam nipis, atau plastik. Benda kerja yang hendak digerudi perlu diapit pada
Menurunkan dan menaikkan bindu.
Melonggarkan dan mengetatkan rahang dengan menggunakan kunci bindu.
Mencengkam mata gemdi. Melaraskan aras meja
Melonggarkan atau mengetatkan bindu.
Rajah 2.26 Kegunaan bahagian utama mesin gemdi lantai
Rajah 2.27 Ragum g e ~ d l .
I
usat lubang pada bah Kuncikan bindu dengan kemas.
I bahan
5
2 Apit Wan pada r a m geflldi.
-
9.5 Proses Reka Bentuk 2.5.1 Lukirn Projek Sebelum menghasilkan sesuatu projek, rnurid perlu membuat satu lakaran berdasarkan tema projek yang dipilih. Lukisan projek dihasilkan untuk menggarnbarkan bentuk dan saiz projek yang hendak dibuat. Lakaran projek boleh dibuat dalam bentuk tiga dirnens~(3D) dan dua dimensi (2D).
Cara membuat lakaran bebas tiga dimensi dalam bentuk isometrik
Contoh lakaran bebas tiga dimenst isomemk. Bahan yang diperlukan lalah pensel clan kertas gnd.
Lakaran benudut 30"
... .... . .. Lakaran bersudut 30
Cara membuat lakaran bebas dua dimensi
2. Luliisan oblik ialah
Pandangan hadapan
I Pelan ialah objek dilihat dari atas. Pandangan hadapan ialah objek dilihat dari hadapan, manakala pandangan sisi ialah objek dilihat dari sisi atau tepi.
I
h m m b m t bkrran bebas tiga dimanti drbm bantuk oblik
lontoh lakaran bebas tiga dimensi oblik. Bahan yang diperlukan ialah pensel dan kertas grid.
lit........................... Pandangan hadapan kiub tepat 90'
\ .................
....................... Lakaran bersudut 45
....................... ~karankiub bentuk oblL
b r a membuat lrkaran beb8a dalam bentuk perspektif dua titik "
' * *
aran bebas dalam bentuk perspektif dua titik.
.-TI
.Y
GU
---------
I
2
TLI
I
Q
.,*--.
T@
TLZ
.
.
. .. -.-.....
mhalall VVJGK
prr ,U ~ ~ ~ ~ r n p udimensi n y a i yang lengkap. Dimensi lakaran menunjukkan ukuran sebeh
projek.
I
Rajah 2.29 Contoh cara mendimensi. 0
0
Semua lakaran hendaklah dibuat dalam kertas lukisan. Contoh format kertas lukisan dan butiran Semua ukuran mestilah adalah seperti rajah di bawah. Garisan sempadan 3.1.dilukis dengan jarak 10 mm dari tepi kertas lukisan. Menilai dan memilih lakaran yang paling sesuai berdasarkan tema yang diberi. Contoh-tem Penyimpanan dan pengasingan.
i
Uii semula ke~erseniantannnam temu dennan sesiku L.
,
'
1
ranggam parit lebih kukuh daripada anggam temu. Biasanya digunakan untuk gemasangan tetingkat, almari, dan rak. Terdapat dua jenis tanggam parit, iaitu tanggam parit terus dan tanggam parit buntu. P
Membuat tanggam pari
-
1 (Kedalaman duar tanggam ialah Fdaripada tebal kap.
.
3
Tanggam lekap T ,=rdapat dua jenis tanggam lekap, iaitu tanggam lekap palang dan tanggam lekap T (berbentuk T). Tanggam ini digunakan dalam pembinaan bingkai pintu, kabinet, bangku, dan lain-lain.
daripada tebal kayu daripada tebal kayu latan yang diperlukan
-*
L Membuat Tanggam Leknp Palang
1 Tandakan tanggam yang akan dibina.
2 Uji ketepatan kedudukan
4 Pahat bahagian kayu yang perlu dibuang.
5 Uji ketepatan dan sapu glu.
3 Gergaji mengikut &mu yang ditanda.
6 Pasang kedua-dua tanggam.
h h a n Pemaungan Bahan projek yang telah dipotong dan dibentuk boleh dibina dan dicantum dengan menggunaka bahan pemasangan.
Engsel digunakan untuk memasang pmtu, tingkap, dan bahagian yang perlu dibuka clan ditutup. Saiz engsel ditentukan oleh panjang buku sendinya. S h digunakan untuk memasang engsel.
Rajah 2 3 3 Jenis breket.
rtipwpaaabWm
m-bhm
n. Penyangkut dip~rbuat batsngnyil supaya mudab di&fub pi& balm. pgds
Rajah 2.34(a) Jenis-jenis penyangkut.
eat at~tlnpdantin aalopas digmim.
Rajah 2.34@) Memasang penyangkut.
L
&In-- .-- --
2 ~ k b 9 n t 5 d a n ~ l B i n m & m m ~ W o a t @&ma
3 GlmaKan&pgmasuntuli~ib~us,
.... jab 2.55 ..~ a + ~ & e r a t I
-.
C . U .
a ---------
-------------. \
Rajah 2.37 Bongkah kertas las.
fl-. '.=:*\BRIF -CI
*
i
-
'ara menggunakan kertas las 1 Pilih gred kertas yang sesuai. Mulakan dengan gred kasar. 2 Balut bongkah kayu dengan kertas las untuk mendapatkan tekanan yang sama. 3 Sapu permukaan kayu dengan kain basah. 4 Gosok permukaan menglkut ira kayu.
B Rajah 238 Cara menggunakan kertas las.
d
C
,ems serbuk tepung berwama putih yang digunakan sebelum menyapu syelek atau lekax Tepung penyumbat ini digunakan untuk menutup lubang paku liang
1 Banceb. tepung penyumbat d & p scdikit air atau p a m a dm k x a rata.
2 Bers~hkanpermukaan dengan 3 Crosok dengan kertas 1%. pengikjs atau b i n .
4 Gunakan pengkrs atau kain untnk menyapu tepung penyumbat.
5
Ld i
Kefnadian, biarkun kering. Uf&g p-s 2,3, dan 4 untuk mendapat permukaan yang lebii
Sejenis bahan kemasan akhii yang disapu pada kayu dan logam. Cat in] disapu setelah projek disapu dengan cat alas. Pelarut cat ialah thupentin. Terdapat juga cat jenis semburan di pasaran.
-Kelebihan cat 1 Menghasilkan kemasan yang lic~n,berkilat, dan cantik. 2 Kalis air. 3 Mencegah karat bagi bahan logam. 4 Didapati dalam pelbagai warna.
~tabi@b oat leplC.
~
w
B
~
~
P
&
bebas daripada habuk.
2. Tunggu sehingga cat benar kering sebelum menyapu cat lapisan
3. B e ~ s ~ b e f u s d e n g a n pelarut, kelingkan, dan
Sejenis bahan kernasan akhir yang disernbur pada kayu dan loeam. Pelarut cat ialah turnentin.
(
(i) Menyembur cat daripada tin
1 Bersihkan permukaan projek. 1 Sapukan cat alas, biar kering.
3 4
Sernbur cat mengikut satu arah. Ulangi langkah yang sama untuh la~isankedua. biar kerine.
ripada anggota badan. hendaklah digunakan.
Sejenh b b kernam kayu. Syelek disapu pada permukw kayu dmpbrus gyelek Selain melidun~ip a m h m kw, syelekj u g 9 m e ~ ~ ~ p m jPelarut e k . bagi syelek idah spirit mstil. Syekk h ~ & pa&y perabDt kayu di daJm rwrnah
SBtiepIspisensytIek
II yane w g -ah d i dengankmas I
:
halw M p h i ssbelummenyapu laphs~~snya.
-----------------a'
I
; II 1
#I
2.6.1 Pernyataan Masalah atau K e p e h n Sebelum membuat sesuatu projek, murid perlu mengenal pasti masalah atau keperluan yang hendak diselesaikan serta mengumpul maklumat dan data. Masalah atau kaparkran
Anda memiliki sejumlah pen, pensel, dan alat tulis berselerak di atas meja tulis. Anda perlu membuat satu bekas khas untuk menyimpan alat tulis ini supaya suasana meja tulis anda sentiasa ceria. Csdangan r e h hentuk
Reka bentuk yang dicadangkan bertema "penyimpanan". Anda akan membuat satu bekas khas untuk menyimpan alat tulis yang kemas dan menarik untuk diletakkan di atas meja tulis anda.
Meagnmpul maklumat dan data 0
Jumlah pen, pensel, dan alat tulis. Saiz yang sesuai.
0
Bahan yang sesuai atau yang ada. Tempat projek ini akan digunakan. ; sesuai.
L
-'~4+
saiz pemadarn
7
Kelemahan yang dikeran perlu dibaiki. Kelcmahan mungkin berlaku semasa proses pembinaan. Pengubahsuaian projek adalah untuk ~neningkatkannilai kualiti kerja.
Pendokumentasian Projek Semua projek yang telah selesai dibuat perlu direkodkan. Maklumat yang dikumpul liendaklah direkodkan dan d i s h p a n dengan rapi. Perkara yang pcrlu untuk pendokumentasian ialah: 1 Tema. 6 Bahan kernasan. 2 Pemyataan masalah. 7 Jadual kerja. 3 Lakaran bebas. 8 Menguji dan menilai. 4 Lakaran yang paling scsuai. 9 Mengubah suai projek. 5 Senarai bahan &an alatan tangan. 10 Pengiraan kos.
5 Gergaji lengkung halus
C Tandakan
pada pernyataan yang betul. Tandakan
pada pernyataan yang salah.
1 Berus syelek perlu dibersihkan dengan pelarut spirit metil. 2 Kertas las gred No. 1 adalah paling halus. 3 Cat alas ialah sejenis kemasan akhir.
4 Lekar jemih berkilat clan tahan calar.
5 Cat licau dapat mencegah karat pada logam.
D Namakan tanggam-tanggam kayu di bawah.
0
Kasgliwkm Kit,
~ $ . , @ t . l l i ~ ~ d t md Batr
rnemtda, kita
,
g@~diok@adan
A#
m k i z w - 2 Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat piliban jawapan, iaitu A, B, C, dan D. Bagi tiaptiap soalan, pilih satu jawapan sahaja. A P B Q
Ankara berikut, yang manakah kelebihan menggunakan medium density fibre board
C R D S
(MDF)? A B C D
Kalis kepada air Tahan kepada haba Mudah didapati di pasaran Bahagian tepi tidak mudah pecah
I-
R+
Rajah 1
2 Bahagian yang manakah akan menentukan saiz sesuatu skru seperti yang ditunjukkan dalam Rajah l?
J
Antam berikut, yang manakah mempakan kelemahan kayu? A Tahan lasak B Mudah reput C Senang dipaku D Boleh digergaji
4 Antara berikut, alatan tangan manakah digunakan untuk mengukur dan menanda? I Pensel I1 Pembaris keluli I11 Gergaji puting N Sesiku L A I dan I1 sahaja B I, 11, dan Ill sahaja C I, 11, dan IV sahaja D I, 11,111, dan IV
l-
a@ Mengenal pasti sumber dan kegunaan elektrik.
s Mengenal pasti alatan tangan dan fungsinya. @ Mengenal pasti jenis wayar dan plag. a@ Membuat pendawaian plag 3-pin 13A.
@ Mengenal pasti fungsi fius.
&b
Mengenal pasti bahagian larnpu pendarfluor serta mengganti tiub pendadluor dan suis penghidup.
@ Membaca dan menterjemah litar pendawaian lampu pendarfluor.
a Membuat pendawaian larnpu pendarfluor dengan menggunakanalatan ,,
I
.
,.,,, ,
,
. .
- I .
,
.
.'Id
I 1 S.1
Sumber daa Kegunaan bMdk
Pelbagai sumber dapat digunakan untuk menghasilkan tenaga elektrik. Antaranya ialah tindakan k i a , kemagnetan, dan cahaya.
3.1.1 Sumber Elektrik
I11 Kentagnetan Dinamo dan turbin pada penjana di stesen jana kuasa elekhik menggunakan prinsip tindakan kemagnetan untuk menghasilkan tenaga elektrik. Prinsip ini berdasarkan pergerakan magnet melalui gegelung wayar yang dililit di sekeliling sebatang teras besi ( l i t Rajah 3.1). Apabila magnet digerakkan, jarum penunjuk galvanometer akan bergerak. Keadaan ini menunjukkan terhasilnya arus elektrik. Wnam
%]ah 3.1 Tindakan kemagnetan untuk menghasilkan arus elektrik.
Bahagian utama dinamo ialah gegelung wayar, magnet, kekal, dan tern besi. Apabiia anda mengayuh basikal, magnet dalam dinamo basikal berputar dalam EE(B'@s a b arah. M a n medan magnet menghasilkan arus elektrik pada gegelung wayar. Teras besi digunakan untukmengembangkan medan magnet Arus elektrik yang lebih kuat akan terhasil apabila putaran magnet atau bilangan lilitan gegelung wayar Rajab 3.2(a) Bahagian utama dinamo basikal.
Turbin ialah sejenis alat yang mempunyai rotor yang dapat diputar oleh aliran air, stim, atau angin. Turbin meaukarkan tenaga kinetik kepada tenaga mekanikal untuk menggerakkan pelbagaijenis mesin seperti parn air dan penjana elektrik. Rotor di dalam turbin terdiri daripada bilah-bilah kipas yang dipasang pada gandar. Apabila bilah-bilah ini diputar oleh air rnisalnya, maka gandar akan turut berputar. Gandar ini dihubungkan kepada penjana yang akan berputar dan menghasilkan kuasaelektrik. Rajab 3.2@)
umber elektrik daripada turbin.
f".
\
/#Q#i.t"!t! a
1 7 P""-. ,
Tindakan kimia
Tindakan kimia boleh digunakan untuk menghasilkan arus elekhik. Terdapat dua cara tenaga elektrik . . dihasilkan secara tindakan kimia, iaitu sel kering dan sel basah.
Sel kerlng Voltan yang dihasilkan oleh sel kering adalah sebanyak 1.5 volt. Sel ini digunakan dalam peralatan elektrik bervoltan rendah seperti radio, lampu suluh, jam, dan alatan mainan. Batang karbon yang terdapat di tengah-teng batang karbon terdapat campuran amm6nium klo elektrolit. Bahan ini terkandung dalam bekas zink yang bertindak sebagai punca negatif. Perhatikan Rajah 3.3. Tindak balas kimia yang berlaku antara elektrolit (campuran elektrolit dengan bekas zink akan menghasilkan arus elektrik. Kelemahan sel kering ialah sel ini tidak dapat digunakan lagi setelah casnya habis. Pelbagai jenis sel kering boleh didapati di pasaran, iaitu sel alkali, sel merkuri, sel lithium, dan sel nikel cadmium (NiCad).
-
Sel alkal~mempakan sejenis sel yang mampu membekalkan tenaga elektrik dalamjangka masa yang lebih lama jika dibandingkan dengan sel biasa.
'
- -
Raiah 3.3 TiQa baha~ianutama se -
. -
I w Sel merkuri mempakan sejenls sel bersaiz kecil (mahal) yang hanya digunakan untuk peralatan peranti atau perkakas elektrik seperti alat yang hanyamemerlukan arusyang rendah.
Y
~ . a m ~ 1010 a r J.L conton sel merkun.
9v
D
C
AA
AAA
Cambar foto 3.1 Contoh sel kering dalam pelbaga~salz.
Sel ini I - . mbekalkan arus yang t~nggidan jangka hayat yang lama serta boleh dicas semula. Sel lithium biasanya d~gunakanpada peralatan yang kecil (mudah alih) seperti kamera, kalkulator, dan komputer (memori sokongan).
Cambar foto 3.3 Contoh sel lithium.
I
like1 cadmium PIC:
1 Sel ini banyak digunakan pada peralatan tanpa
6 r wayar (cordless). Sel ini boleh dicas semula sehingga 1 000 kali dengan menggunakan peralatan khas yang membekalkan arus yang stabil serta dapat mengelakkan litar pintas.
Sel basah digunakan dalam kenderaan seperti bas, kereta, lori, dan motosikal. Tenaga yang dihasilkan oleh sel basah lebih tinggi jika dibandingkan dengan sel kering. Sel ini boleh dicas semula apabila kuasanya berkurangan atau lemah. Sel ini menghasilkan voltan 2 volt. Bagi penggunaan biasa, sel ini dibuat dalam 6 volt dan I2 volt.
Gambar foto 3.4 Contoh sel nikel cadmium.
1 plumbum peroksida sebagai plat positif d negatif
t
3 penyewl. gentian kaca atau ebonit
4
Gambar foto 3.5 Contoh bateri daripada sel basah.
asid sulfurik sebagai elektrolit
plat negatit Rajah 3.4 Bahagianutama sel basah.
Apabila cahaya dipancarkan ke permukaan sesuatu bahan kimia seperti selenium, natrium, dan kalium, sedikit arus elektrik dihasilkan. ,%insip ini digunakan pada meter dedahan cahaya untuk kamera dan sel solar pada kahlator.
Gambar foto 3.6 Contoh cahaya sebagai sumber elektrik.
'JO
. .
..
. ~ ~ ~ * >
,~~.
m flpryam uep u o b eK8q.83!p[am~aqnu?qm p ulueu!~.n%untrqlnm ! s m q ~ q % o a ump se%w m d m 3 !nlslam np8uam 8wK s n q *%law w p no% se8 !spq mowpuad ndurul qn!L xonulgpuad ndml uep nljd ndml padas q ~ p epK q 3 a8ma1 epadaq M a l a as.jmq ~ r S n ~ a S o a t u
uans mp 'Suaq 'o!pu !wdas q s p p !Kunq a8mq qeday m a l a a % e wq q n u a m
'eqq uq!seq%uaur ~ O Bm K a l a wsw L'E O+OJ ~sqmt13
. m o n p w d y p ~tmqmlpaLwm!q semwad damalg '$nyala Tala3 uap 'aq!Jaxas "mqmea 8uya8uad '!seu wuad yadas setmuad uamala ueqeun%%uam a q q V%BW
"pedaqmala a%8w u s y q u a u 8wK qaqala w a d W@VU n l I I s P m I I I V W n 1IYl(@Q
me-
1 nv,:,. ,' !l , . " :.+,_. .
1 C'"
.
.:
n~uagra~ w q q ~ a mpn%8uam d m8uap (uqwa%) y!laq uup '!Kunq 'aqq 'eK8q83
1 I.I S.Q
Jenis Wayar dan Kerja hndawaian
Pena ujian Pena ujian digunakan untuk menguji dan mengesan kebocoran arus elektrik atau wayar hidup dan juga untuk kerja ringan seperti mengetat dan menanggalkan s h kecil. Alat ini sesuai dan selamat digunakan untuk mengesan arus elektrik dalam julat 50 V - 500 V. Pena ujian mempunyai lampu neon yang akan menyala apabila dikenakan kepada wayar hidup.
Rajah 3.5 Pena ujian.
Kegunaan pena ujlan
Pernotong sisl Pemotong sisi digunakan untuk memotong wayar elektrik dan memotong lebihan wayar pada punca tamatan. Kegunaan pernotong sisi
Rajah 33.(a) Memotong wayar elektrk. Rajah 3.8@) Memotong lebihan wayar pada punca tamatan.
Playar muncung tlrus
Pkiyar ini mempunyai muncung tirus yang sesuai untuk mencapai sesuatu di ruang yang sempit, Selain itu, playar ini boleh digunakan untuk memegang.objek yang kecil, memotong, dan . . . membentuk kaki kompnen. Kegunaan playar muncung tlrus
L Memegang :nda kecil.
Rajah 3.9 Cara penggunaan playar muncung tirus.
Playar gabung
Alat pelbagai guna untuk kej a umum seperti memegang, mencengkam, memotong, dan membentuk. Kegunaan playar gabung Memotong. Membengkok dan membentuk.
pemegang bersalut
I
mata pemotong
' RaJah3.10 Cara pcnggunaan playar gabung.
bendabulat.
Wayar ini terdiri daripada dua wayar teras tunggal yang dicantumkan sekali. Digunakan untuk membuat pendawaian lampu meja, radxo, telev~syen, saket, dan penyuai.
Terdapat dua bentuk wayar tern hmggal, iaitu: @ Lembar wayar halus - boleh dilentur dan digunakap untuk pendawaian litar elektrik seperti di radio dan , pembe5ar sum. @ Lembar wayar kesar - b~asanyadigunakan untuk pendawaian litar elektrik domestik.
penebat PVC Gambarfoto 3.14(b) Wayar Gsmbar foto 3.14(a) Wayar teras hmggal.
#
Terdapat dua jems wayar hga teras, mtu: Wayar tiga term berpenebat PVC digunakan pada perkakas elektrik ymg tidak menghasilkm sepertl kipas angm, komputer, dan mesin baeuh. Wayar tiga teras berpenebat PVC beranyam benang pula digunakan pada perkakas elektnk yang menghastlkan haba pemanas seperti seterika, ketuhar, cerek eleMr'i, dan pembakar rob.
*
penebat PVC benang teras biruhitam
[eras ntjau begalur kunmghijau
mbar foto 3.15(a) Wayar hga teras berpenebat PVC.
teras hijau berjalur kuningkijau Gambar foto 3.15@) Wayar tiga tern bemenebat PvC beranyam benag.
3.2.3 Jenis PIag Semua perkakas elektrik dilengkapi dengan plag. Plag digunakan untuk menyambungkan peralatan elektrlk dengan soket alir keluar Terdapat pelbagai jenls dan bentuk plag mengikut kegunaan dan kuasa alatan yang disambungkannya.
Wayar teras kembar digunakan pada plag inl. Terdapt hanya dua tamatan, iaitu teras Hidup (L) clan terasNeutral (N). Plag ini digunakanuntuk alatan berkuasa kecil sepertl radio, pencukur elektrik, dan
banyakan perkakas elektrik di rumah nggunakan plag 3-pin 13 ampere. Plag in1 mempunyai tiga tamatan, iaitu Hidup (L). Neutral (N), dan Bum1 (E). Ftus kartrij 13 ampere dipasangkan di dalam plag untuk tujuan keselamatan.
6
Gnmbsr fott
.17 Plag
D~gunakanuntukkelengkapan yang berkuasa tinggi sepetti pendingin udam dan pemanas au.Mempunyai bentuk pin bulat dan hdak menggunakan fius. Gambar fotc
Meddnwal Plag 3-pin 13Ampere Lndgknh kerja
Plag 3-pin 15 ampere
:hz+: .
.
1 Potong penebat luar wayar tiga teras dengan teliti supaya tidak terpotong terasnva.
2 Bumgkafl penebat yang terdedah.
dan
I
&
TIP Pendawaian
: disambungkan kepada 1I ] Hasil kerja tidak bole
Fius dipasang untuk melindungi litar dan perkakas elektrik. ~ i u s juga mencegah kemalangan yang mungkin berlaku disebabkan oleh litar pintas. Apabila arus yang mengalir melaluinya terlalu tinggi, fius .akan lebur dan pengaliran elektrik terputus. Fius disambungkan secara siri di dalam litar dan dipasangkan pada wayar hidup (L). Fius ditenhkan mengikut kadaran seperti 2 A, 5 A, 10 A, dan 13 A. Terdapat dua jenis fius yang biasa digunakan, iaitu fius dawai dan fius kartrij.
I punca elektrik 240 volt I /
(AC) kerana ini bukanlah 1 pendawaian lengkap.
-----------
Rajah 3.12 Simbol fius.
II Flus dawai
Fiusdawai didapati dalam bentuk dawai yangkadarannya telah ditetapkan. Fius dawai boleh digantikan apabila lebur dengan dawai fius yang betul kadarannya. Bagi menggantikan dawai fius, longgarkan s h pada kedua-dua tamatan pemegang fius itu. Gantikan dawai fius, ketatkan semula s h sebelum diiasukkan ke &lam kotak fius. Pemegang fius diperbuat daripada bahan tahan haba seperti seramik dan bakelit.
Pendawalan-,
: I.
Kenal pasti fius yang I terbakar. 1 2. Matikan suis sebelum I menggantikan fius. 1 3. Gantikan fius dengan I kadaran yang betul.
Rajah 3.13 Fius dawai.
Fius kartrij yang terbakar harus diganti dengan fius yang baru dengan kadaran yang betul.
Rajah 3.16 Pemegang fius kartrij.
3.2.5 Lampu Pendarfluor
? I
Lampu pendvfluor biasanya digunakan di mmah kediaman dan nan. Lampu pendarfluor menghasilkan cahaya yang lebih daripada lampu pijar walaupun kadarannya sama. Terdapat pelbagai bentuk lampu pendarfluor di pasaran.
I I 1
; '.____---
Rajah 3.14 Pemegang fius dawai.
Rajah 3.15 Fius kartrij.
I
I I
I
I
lKu5m m 1
aun
!s%un&~aq nXueq
dnplq8uad
S!~IS
I
I
'
qnp 3rn~mmymun p%m~.~aqq n s~u.unyrepuad s h q yeumgd
r
WIW
eX
m WIOA
~ [ ~ X W L Irdwq I wdalas v IlBP m@uad \rpsd !Bull u~q[eyaquraruymun ueynun%!p yo3
s n m elqedv .qnp Sunrnq enp-enpaq Bped m a l a md enp ledepla~'mjsoj uuspiq u e 8 q mpsq qng
I
I
!,saw ion~iepuadndwel ue!emepuad !I!A!~v .yulyala ueleyaq eped ionppuad ndwel mq8unqwes ueSue['!u! !1!~!1qe!Beg .; yewmad . q a m ~ue!%eqeq aq
--------.-.--.-.--,-
'006W!l u@u!snd ' 9 4 B w h a d mlsp aq m e l a u!d oeJplnsawaw usBuap qng u q S m e d mqn.qs uep qetutuad qnwas dww 'INq UE%~qlZWS UeWmd
L 9
s p
F"89 !P qf$Bm@SrSwqnt W& d@unqw imq L@S'unl swq ~ K B Mmqerm%%uawus%naa 'WlllJOd d ~ n u a dq n q UEp nn(S vJB%Buo~ Z m?q?s WJI~ 8 m q w m~ 6a y v m a v m!qn~m m w a % ~ I e l ~ a qI*oal q
A Jawab soalan-sodan yang berikut. 1 Senaraikan empat sumber tenaga yang boleb menghasilkan tenaga elektrik.
2 Namakan tigajenh wayar elelctrik, B Namakan bahagian P hingga T pada Rajah 1. I
Fiajah 1 C Tandakan
pada pernyataan yang betnL Tandakau
pada pernyataan yang salah.
1 Mangsa kejutan elektrik mesti ditarik dengan menggunakan tangan. 2 Suis dimatikan sebelum kerja membaiki perkakasan elektrik dilahkan. 3 Satu sel bring mewakili nilai 1.5V.
4 Asid sulfurik cair'digunakan dalam sel plumbum. 5 Flag 3-pin 13 ampere tidak menggunakan fius.
6 Tiub lampu pendarfluor diisi dengan gas hidtogen.
D Tiaptiap soalan diikut soalan, pilih satu jawapan sahaja.
1 Alat yang digunakan untuk memotong dan
D pemutar skru Phillips 2 Apakah kegunaan utama pena ujian dalam
A Sebagai pemutx skru B Untuk menanggalkan fius C . Untuk mengesan kebocoran arus D Untuk m e ~ k r ubongkah penyambung
3 Tenaga elektrik yang terhasildari sel kering adalah kesan daripada tindakan
C kimia tekanan
m$,-9D
4 Apakah jenis wayar yang paling sesuai digunakan untuk membuat pendawaian pada plag 3-pin 13 A? A Wayar tiga teras B Wayar teras tunggal C Wayar teras kembar D Wayar lembar tunggal
5 Apakah jenis asid yang digunakan sebagai elektrolit dalam sel asid plumbum? A Asid nitrik cair L B Asid sulfurik cair C Asid karbonik cair D Asid hidroklorik cair
6 Apakah fungsi utama kod warna digunakan dalam pendawaian elektrik? A Supaya wayar lebih tahan lama B Memudahkan kerja pendawaian C Mencantikkan kemasan pada pendawaian D Mengelakkan daripada berlakunya kesalahan pendawaian
7 Pilih pernyataan yang benar daripada pernyataan di bawah. I Fius dipasang di dalam litar untuk melindungi litar dan perkakas elektrik. I1 Fius dapat mencegah kemalangan yang mungkin berlaku disebabkan oleh litar pintas. 111 Fius akan lebur dan pengaliran elektrik terputus apabila arus yang terlalu tinggi melaluinya. IV Fius ditentukan mengikut kadaran arus (A = amvere). . , A I,11, dan 111 sahaja' B I, 11, dan 1V sahaja C 11,111, dan IV sahaja D I, 11,111, dan IV
8 Suis dihidupkan, tetapi lampu tidak menyala. Apakah kerosakan yang mungkin berlaku? I Cok rosak I1 Tiub rosak I11 Suis penghidup rosak IV Tidak ada bekalan elektrik A .I dan I1 sahaja B I, 11, dan 111 sahaja C 11. Ill. dan IV sahaia
i I14.1
Y
Sistem Bekalan Air di b m a h
Kaji Rajah 4.1 Sistem Bekalan Air di rumah yang berikut. Cuba kenal pasti kedudukan paip perhubungan, paip perkhidmatan, dan paip agihan. Sebagai pengguna, kita hams tahu cam sistem ini beroperasi dan fungsi paip-paip tersebut. Bekalan air di rumah terdiri daripada dua sistem yang dikenali sebagai sistem tern dan sistem tidak terus.
Rajah 4.1 Sistem Bekalan Air di ~ m a h .
alam sistem terus, air dibekalkan dari meter air melalui paip perkhidmatan terus ke kelengkapan rpaipan di rumah seperti sink cuci, bilik air, dan tandas.
lalam sistem tidak terus, air dibekalkan dari meter air melalui paip perkhidmatan ke tangki iirnpanan air sebelum diaghkan ke kelengkapan perpaipan di rumah seperti sink cuci, bilik air, dan andas melalui paip agihan.
Nama paip
1 1
Tan@ shpanan air
Tangki simpanan air diletakkan di tempat yang tinggi, biasanya di ruang bumbung bilik air dan menyalurkannya ke kelengkapan perpaipan melalui paip agihan.Tangki simpanan air menerima bekalan air melalui paip Aras air di dalam - . perkhidmatan. tangki dikawal secara automatik oleh injap bebola dan pelampung.
Rajah 4.2 Tangki simpanan air.
ClrGcM 0 Tangki diperbuat daripada bahan seperti kepingan besi bergalvani, gentian kaca, dan poli (High Density Polyethylene-HDPE) 0 Muatan tangki bagi kegunaan rumah biasanya antara 140 liter hingga 450 liter.
4
Jenb Paip, Fenyambung Paip, dan h h n Punasangmn Paip 4.2.1 Jenis h i p
Terdapat tiga jenis paip, iaitu paip besi bergalvani (BG), paip PVC (Polyvinyl chloride), dan paip poli (High Density Polyethylene-HaPE). Ketiga-tiga bahan tersebut digunakan secara meluas dalam sistem perpaipan rumah di negara kita.
-
Gred I Ketebalan I
I
Kenunaan
clanmudak htur. awil o SaizQan-yangmaiqmti&BQ danp i p PVC. o &ladiapafi di pasam &dmbentuk @ungb&p guhmsLbzruhm 30 me&
mjwb ReWfan u Daya tahaamw. 0 JaasLahayat YW wjw, 0
Mudahleaw
0
TidaklwIkaat.
o
Mudrth.diMa&d-
R@&mhm 0
0
o &mdaaba~pjwmasr?panjang. o &swiuuhk wrhrngi~~ p i p semht$ra mimajlig
Jenis Penyambung
Fungsi/Contoh Sambungan
11
Mernbuat sambungan bercabang menggunakan dua jenis penyambung yang sama diameter.
Jenis Penyambung
I
FungsiIContoh Sambungan
paip b e d a n g yang tidak digunaknn.
m
42.3 Barn Pma-
WP
B a b pemeqp p a i p d i m hemam penydmg paip wtuk-m mbmgm daa mgau kebmm. Bahanpemmmm y q b i i fdah pita Paly Etrrr Fluam 4thjkna IpTFE), glu PVC, wrta dame dan. $ k g .@& mtmk psip pb.
I.,4EwIl
&masangan Paip PVC Langkah kerja 1 Kaji pelan pemasangan dan kenal pasti penyambung yang diperlukan. 2 Sediakan alatan dan bahan pemasangan yang diperlukan. Potong paip PVC kepada empat batang. Bersihkan gerigis. Susun bahan yang hendak disambung mengikut pelan. Sapu glu paip PVC pada bahagian luar hujung paip PVC yang hendak disambung dan bahagian dalam penyambung. 7 ~ersihk&meia keriidan simp&alatan di tempat yang ditetapkan. 8 Bentangkan hasil kerja anda kepada guru dan rakan-rakan di akhir kelas.
"'TI"
1 sesuai dilakukan ketika cuaca panas agar ! sambunaan - cwat kerinn- dan lebih kukuh. - --..-."&
*--..-.-----
,
.
$
A
1
Pelan pemasangan
1
1
\
I
1. Apakah bahan penyambung yang dtgunakan pada X dan Y dalam Rsktikal I? 2. Apakah fungsl penyambung paip tee sama?
I
#
.',---------:------------------a'
,<..1:,
I
Kerja --------------------,
: Kerja menyambung paip PVC lebih
.
I
Pernneangan masa = 30 minlt 0 Kaji pelan pemasangan = 5 minit 0 Sediakan alatan &n bahan = 5 minit 0 Lakukan kerja pemasangan = 10 minit 0 Penilaian dan mengemas = 10 minit
'
-A-
'
L I Alatan dan bahan: sepanaboleh l a m , kikir rata,kiiirbulat, perengkuh p i p ,
1, Pemasangan Paip Besi Bergalvani ke Paip PVC .
1
Langkah kerja 1 Kaji pelan pelnasangan serta kenal pasti alatan, bahan pemasangan, dan penyambung yang diperlukan. ,Z Sediakan alatan tangan dan bahan pemasangan yang diperlukan. (Anda boleh guna semula oaio' PVC vane telah anda plukan dalam Praktikal 1). 3 Bersihkan gerigis dalam paip besi bergalvani. 4 Susun bahan penyambungan sepeni pelan. 5 Lakukan pelnasangan satu demi salu hingga habis. 6 Bersihkan meja kerja dan simpan alatan di tempat yang ditetapkan. 7 Bentangkan hasil kej a anda.
.
.
-
-
I
4.3
Jenis dan Kelengkapan Paip
fenis dan leelangkapun paip terdiri dwipda alatan twgm, tan&
simb.ab,daa pili.
4.31 Uatan Tangan
I
(1
Care Memmwhennva
: .. ti,#; ,'
L . .
8
i
Rwhweiwn
manutup a l i i air maauk. Memulh gMskan m m k air kelosr dsrj tiub 9ifm ke a h keluar untuk mtnyimbah magglnuk %miasaptrbila mil diwk atau ditekab
T&i simbah sedia kwapmsi apabila arm air di dalarnnya m m a p i ilras brtmta. Operas3 bennwlaapabjla tuil pada tan& simbah elitnzktm etau ditadk.
air dan injap bebola akan W u k a bagi
I
')nq.~aq3m.i q@&r !88unj uep emeu o a q + ) e l ~ g
7 Apakah kerosakan yang mungkin berlaku
jika air terus menitis dari pili setelah pili ditutup? A Pili bocor B Sesendal haus C Pelompat patah D Gandar tidak berfungsi
8 Pilih cara untuk menyenggara perangkap tersumbat. I Tuang air dengan banyak 11 Masukkan garam 111 Gunakan pelocok IV Buka plag buangan dan bersihkan A 1 dan 11sahaja B 1 dan I11 sahaja C I1 dan IV sahaja D 111d m IV sahaja
9 Apakah jenis soket yang digunakm untu menyambung batang paip dan ala
kelengkapan perpaipan yang sama diameternya? A Soket sama B Soket pengecil C Soket penjodoh D Penyuai soket injap 10 Antara berikut, alatan tangan yang manakah
sesuai digunakan dalam keja pemotongr paip besi bergalvani? I Gergaji tangan I1 Gergaji besi 111 K i i r bulat IV Pemotong paip beroda A I dan I n sahaja B I dan N sahaja C I1 dan 111sahaja D I1 dan IV sahaja
1Setelah mempelajari bab ini, anda dapat:
I1 a C@
I
Mengenal pasti jenis mesin jahit, fungsi bahagian mesin jahit, dan menggunakan mesin jahit. Memasang benang atas dan benang bawah pada mesin jahit. Menjahit kertas tanpa benang dan menjahit fabrik menggunakan benang.
a Membaiki kesilapan memesin. a Menyenggara mesin jahit. Mereka bentuk dan menghasilkan artikel dengan menggunakan mesin jahit, menghias artikel dengan jahitan insang pari, suji bilang, silang pangkah, renda, dan kun.
@ Menilai hasil kerja.
Menjahit merupakan satu kemahiran yang perlu ada bagi setiap individu. Kemahican praktikal ini perlu dipelajari bagi m e m u d a b n kita menghasilkan artikel yang baik dan menarikr
I
m
Muin Jahit Mesinjahit ialah alatjahitan yang penting kerana alat ini memudahkan clan mernpercepat kejarnenjahit. Pemillhan jenis mesin jahit yang sesuai bergantung pada keperluan dan kemampuan kita.
I I '
5.1.1 Jenis Mesin Jahit Pelbagai jenis dan bentuk mesin jahit boleh didapati di pasaran. Cam penggunaan dan penyenggaraannya juga berbeza mengikut jenis-jenis mesin jahit. Antara jenis mesin jahit ialah mesin jahit tangan, mesin jahit kaki, mesin jahit elektrik, dan mesin jahit elektronik.
Gambar foto 5.1
Gambar foto 5.2
Gambar foto 5.3
Gambar foto 5.4
5.1.2 Bahagian Mesin Jahit dan Kegunaannya
tiang penekan jahitan)
pemegang jarum
menetapkan keduduka fabrik apabila menjabi memandu jahitan lums
(memegang jarurn) Rajah 5.1 Mesin jahit model lama.
Bn0
emusing gelendung
Rajah 5.2 Mesin jahit model bam.
5.1.3 Memasang Benang pada Mesin Jahit
memasang, benang akan rnelalui bahagian 1,2,3, dan 4. memudahkan
Rajah 5.3 Memasang benang pada mesin jahit model lama.
I I
tiang benang
I
ceper
Rajah 5.4 Memasang benang pada mesin jabit model barn
Memasang benang bawah
1 Masukkan gelendung ke dalam sekoci.
2 Sambil menekan dengan jari, tarik benang melalui alur sekoci dengan arah melawan jam.
3
Pegang sekoci dan tarik penguncinya. Masukkan ke dalam kes di bahagian bawah mesin dan lepaskan pengunci sekoci.
1
Bagaimanakah anda rnenarik
II
5.1.5 Menjahit Kertas Tanpa Benang Kemahiran menjahit boleh dimulakan dengan menggunakan kertas. Murid boleh berlatih menjal garisan mudah seperti garisan lurus, garisan berpenjuru, 'dan garisan melengkung untuk memahiukan pergerakan kaki dan mengawal pergerakan kertas.
(c) Mengikut garisan melengkung. (b) ~ e n ~ i kgarisan u t berpenjuru. Rajah 5.5 Latihan menjahit mengikut garisan.
(a) Mengikut garisan lurus.
5.1.6 Menjahl Fabrik Menggunakan Benang Setelah berlatih menjahit kertas tanpa benang, murid boleh mula menjahit fabrik menggunakan benang mengikut garisan lurus, garisan melengkung, dan garisan berpenjuru.
5.1.7 Membaiki Kesilapan Memesin
3.b:'.: '. hadapan mesin. :%,, ,. Sekoci tidok dipasang dengvn >.. .., , . ,
I
3 Kelim
I
i.
1
1"
I
Tukarjarum yang tajam. Longgarkan tegangan benang di cepe1 penegang.
Jamm yang digunakan tumpul. Tegangan benang mesin ketat.
'$
netulkan pem~sangagsekoci.
I
;5 Mnta jahi'tan Janun tidak dipasang dengan betul. i melangkau : $ 0 Jarum bengkok atau tumpul. i c FabriLditarik ~ $ $ ~ ~ $ < ~ . ~ $~ : *~ : <~. . . . , ,
dengan betul.
Betulkan keduduka~janrm. Tukar j a m yang elok. . : ...
I
I, S , V Q & ~ i;d.e.,,
$?!::;-,?<.
1 1
5.18 M e n y e n a n Mein Jahit Mesin jahit pcrlu disenggara dari semasa ke sernas;l agar bahagian-bahagian mesin jahit kekal dalam keadaan baik. Keadaan ini membolehkan kerja-kerja menjahit begalan dengan lancar dan Mengganti jarurn mesln 1 2 3 4
Longgarkan skru pemegang jarum. Pastikan bahagian rata jarum menghadap skru. Masukkan jarum dan ketatkan s h pemegang jarum. Pusingkan roda imbang menghala anda untuk menurunkan jarum. Tentukan bahawa jarum masuk di pertengahan lubangjarum di antara gigi penolak. Rajah 5.6 Mengganti jarum mesin.
Menukilr kd s a w d mesin yang longgar atau putus 1 Tebuk lubang pada kedua-dua hujung tali mesin. 2 Sambungkan kedua-dua hujung tali mesin dengan memasukkan cangkuk besi dan tekan rapat.
@
E e ~ a r n a t a kt .
yang diperbuat daripada
I
I Ketika menukar jarum I I rnesinjahit jenis kawalan !I I elektrik, pastikan plag I I motor ditanggalkan I I untuk mengelakkan ! I
I
Rajah 5.7 Mcnukar tali sawat mesin.
: kemalangan.
A '
1 Tuangkan minyak mesin melalui lubang-lubang pada kepala mesin seperti yang bertanda dalam Rajah 5.8. 2 Gerakkanmesin tanpa benang untuk beberapa ketika. 3 Kemudian, letakkan fabrik di bawah penekan jahitan sebagai tadahan bagi menyerap minyak yang menitis.
S . hnghasiian kttkd
I
'.----------_--_
Meminyak mesin lahit "&"
I
Rajah 5.8 Meminyak mesin jahit.
I jahitan boleh dibuat sendiri jika kita mempunyai pengetahuan tentang jahitan asas, pengetahuan tentang penggunaan mesin jahit dengan cekap, serta cara menjahit jahitan tangan
5.2.1 Mereka Bentuk M i k e l Mudah Menggunakan Mesin Jahi
II
II
Artikel mudah merupakan artikel kelengkapan mmah tangga. Kebanyakan artikel mudah boleh dijahit sendiri mengikut jen~sdan bentuk yang d~kehendala.Berikut ~alahcontoh-contoh artikel mudah yang boleh dijahit.
(d) alas dulang
-
(e) poket dinding
I
1
Rajah 5.9 Contoh artikel mudah.
Langka=h;lengkah menyediakan artikel
1 Sediakan pola asas artikel mudah. 2 Sediakan fabrik mengiht saiz pola. 3 Susun pola pada fabrik dan sematkan dengan jarum peniti. Gunting pola, tandakan garisan pemadan. 4 Jahit artikel dengan jahitan mesin. 5 Hias artikel dengan jahitan insang pari, suji bilang, silang pangkah, renda, dan h n .
5.2.2 Menjahit Artikel Mudah Menggunakan Mesin J.ahi Tajuk: Membuat alas dulang
Bahan-hhan yang diperlukan 1 Fabrik gingham daripada fabrik kapas campuran. 2 Benahg mengikut warna fabrik. 3 Benang sulam. 4 Jarum sulam. S Renda.
4 can 14 cm
Rajah 5.10 Dasarlpola alas dulang.
Pmses-pmses yang terlibat
1 Penjuru temu sudut. 2 Kelepet lums. 3 Jahitan sulaman mudah. Jahit lilit ubi. Sembat susup. Suji bilang. Menjahitimencantum renda.
L .L.~~*\.>...
@*'&*T "--6-'
4
5
2 3 4 5
Masukkan j a m ke dalam lipatan pada C dan keluarkan j m pada D d e w jarak I mm. Matikan jahitan dengan jahitan kia.
Mulakan dengan beberapa jelujur halus menegak pada A. Cucuk j m m menegak pada B dan halakan j m m ke arah penjahit. Letakkan benang di bawah hujung jarum dan tarik benang menghala ke atah penjahit. Matikan jahitan dengan bpberapa jelujur halus menegak di sebelah kanan mata inhitan insang pari yang akhir.
(iii) Jahitan suji bilang. 1 Mulakan jahitan dengan jahitan kia. Jahitkan satu barisan jahitan condong. Temskan menjahit sehingga selesai. 2 Silangkanjahitan tersebut sehingga h i l a n g di tengah-tengah jahitan. Jahit sehingga habis silangnya.
(b) Menjabit Renda Sebagai Hiasan pada Kelepet Alas Dulang
1 . Semat,jejulur, dan jahit mesin S.L. renda ke S.L. artikel. Gunting basi renda yang lebih dan tinggalkan 3 mm - 6 mm. 2 ~ i p a tjelujur, , dan jahit sembat basi kelim mike1 pada garis mesin. Tarik renda ke atas dan tekan rata tenda. jahitan sembat
I
1
(c) Menlahit Kun Sebagai Masan pada Alas Dulang
garisan pemadan. Gunting fabrik yangberlebii. Liptkm kun ke sebe jelujur, danjahit lcun denganjahitan masin pada artikel sebelah luar.
-
.
I .
2
-
,. '~ . . +'*..,. ,,! . ,
,
2; .:) . -. Jahit sulaman wperti insang pari, s i h g pangkah, dan suji b i l a n g r t i ~ ~ k m a Q muria. wQ :
!
,::&4.,,'..&~.*%
5.2.4 Menilai Hasil Kerja
I Menyambung renda biasa. :
,
-
B
Lengkapkan langkah memasang benang atas pada mesin jahit.
C lsikan t e m p t kosanp dongan j ~ w p ~.lw
1 Masukkan d ke dalam sekoci. 2
d
hendaklah dipasang daripada tiang benang.
3 Mata jahitan dilaraskan dengan m e n o l a k d 4 ~~abila
pelaras jahitan.
dipusing ke hadapan, jarum akan turun menembusi fabrik.
5 Benang atas akan tertarik ke bawah, sekiranya tegangan benang atas
d
.
D Tiap-tiap soalan diikuti oleh empat pilihan jawapan, iaitu A, B, C, dan D. Bagi tiap-tiap
I
soalan, pilih satu jawapan sahaja. Soalan 1 dan 2 berdasarkan Rajah I.
4 .Apakah nama bahagian yang digunakan untuk menaikkan dan menurunkan penekan jahitan? A Tuas angkat B Tiang benang C Pelaras jahitan D Penekan jahitan
Rajah 1 1 Bahagian yang manakah digunakan untuk melaras mata jahitan daripada halus ke kasar atau daripada kasar ke halus? A U C W B V D X 2 Bahagian W digunakan untuk A menggulung benang B memegang buku benang C melaras tegangan jahitan D mengawal gerakan mesin . . ... .
A1
.
..
Ling menjahit sehelai blaus. ~i&:.
,
mendapati jahitan mesin di blausnyE~ melompat-Iompat. ,
3 Antara berikut, yang manakah menyebabkan perkara di atas? A Jarum mesin tumpul B Fabrik yang dijahit nipis C Roda imbang berpusing terbalik D Sekoci tidak dipasang dengan betul
5 Untuk mendapatkan kemahiran menjahit menggunakan mesin jahit, latihan hams dilakukan pada A kulit B kertas C fabrik nipis D fabrik tebal
6 Kerja meminyakkan bahagian-bahagian mesin jahit semasa penyenggaraannya dapat I A memendekkan usia mesin jahit B mengaratkan bahagian-bahagian mesin i C menghalang bahagian-bahagian mesin terkena air 1 D mengekalkan bahagian-bahagian mesin I jahit dalam keadaan baik i 7 Susunkan aturan yang betul dalam kerja pemasangan benang pada mesin jahit. I Melalui ceper penegang benang I1 Benang dipasang di tiang benang III Melalui jarum IV Melalui tuas pemegang benang A I, 11, 111, dan N B I, 111, IV, dan 11 C 1I,1, N,dan I11 D 11, N,I, dan 111
Setelah mempelajari bab ini, anda dapat: Menyediakan medium semaian.
(Qll, Mengenal pasti jenis keratan batang.
@ Menyediakan dan menyemai keratan batang. Menjaga keratan batang di tapak semaian. Memilih pokok hiasan yang boleh d~biakkanmelalui keratan batang.
a Menyediakan medium penanaman. @ Mengubah keratan berakar ke beg pol~tena. Meniaea anak aokok.
ok-pokok hiasan penting untuk mengindahkan dan ceriakan sesuatu kawasan seperti rumah, pejabat, pusat erniagaan, dan sekolah. Terdapat pelbagai jenis pokok g boleh ditanam sebagai tanaman hiasan. Pokok hiasan oleh ditanam sama ada di dalam bekas seperti pasu atau di tempat terbuka. Tanaman hiasan mempunyai daun yang menarik, bunga yang pelbagai warna, dan bentuk yang unik.
:::;A -'
.%I
. q e ~ a t u8uueq ueyedwaw ow!d ruelad !%eq!dmal 'uenpaday nla %.,v ueyedruaw 16el yeqn8Buad Bueioas !%eq oue!d 'ebrrqo~uo~ y e [ Bueio apeday uenliaday !pejuam ri u!$unm !dqal '8uwoasas epeday yepuaqay ueyedwam w! 8ueleq nlensas eley s p y Y ,-, , ysnuem yepuaqay qoluo~ueyedruam yeMam qaiay uep 'ma meyerad 'seuray Buaea ,mqsend!p qaloq yepg uep smeqlal yepy e!snuem yepuaqay 'qaMam uap esalas q!qal uesuap dnplq ledep eyaiam ~ e a (ue8uueq) e uelqtqyiad nele Buenq ueyledepuam ynlun np!AIpu! uenqamay uep ueu!%u!ay pnqeuuaq yepoaqax
.
sese uenlmdq lqnuauu aadep ywla s ~ a w a l u J
<1
.
wnliaday u p sew uenliaday epdrrep u!pia~e!snuem urnpaday .dnp!q ywuno!snuaur qalo ueynliad!p'8ua~uqeuqrlyrad n w a m qqap! ulm[.~ada>~ i!PPuaqa'l eqaiam Sue1 umetup!qiad w p 8uoreq s!ua[ enmas ueqe!paduam e!snwm q q n d m m q a i a m qepuaqay w p wnpaday !qnuamaW; 'I"]u~ umeq!qyad uep 8 u m q s~aj!eBeqladueqnllawam e!snm.Cy ~(epuqequep uonlAaeW
-
ueeaqu~*dUU.~JUHII.W
a
Iu LC
ow uewa2uad l*I*C@
.
.
-:.-.< '
;
.*
,
.
Perniagaan bermaksud aktiviti membeli dan menjual barang serta perkhidmatan dengan tujuan untuk mendapatkan untung. Aktiviti pemiagaan amat penting dalam mengagih barang atau perkhidmatan oleh pengeluar kepada pengguna. Dengan adanya perniagaan, manusia dapat Kepentingan perniagaan kepada indivldu, masyarakat, dan negara Wemenuhi keperluan dan kehendak
Perniagaan dapat memenuhi keperluan dan kehendak manusia dengan cara mengagihkan barang dan perkhidmatan kepada pihak yang memerluka~ya. Meninggfkan taraf hidup
Dengan adanya perniagaan, masyarakat dapat menikmati pelbagai barang dan perkhidmatan yang diusahakan oleh peniaga. Misalnya, hospital swasta dapat memenuhi kehendak pelanggannya dengan menawarkan kelengkapan perkakasan perubatan yang terkini. Perniagaan juga dapat menyediakan barang yang tidak dapat dihasilkan sendiri seperti kapal terbang. Menyediak peluang ketjaya
Aktiviti perniagaan telah membuka banyak peluang pekerjaan kepada penduduk tempatan dalam pelbagai bidang. Aktiviti jualan yang terdapat dalam perniagaan telah mewujudkan peluang pekejaan seperti sebagai jurujual, promoter, wakil jualan, dan pengurus. 1
Mewujudkan hubungan antarabangsa
-.
Perniagaan dapat mewujudkan hubungan dagang dengan negara luar. Sesebuah negara tidak mampu menyediakan semua barang dan perkhidmatan yang diperlukan oleh penduduknya. Oleh itu, pemiagaan akan membantu untuk mendapatkan barang atau perkhidmatan yang tidak a&. Misalnya, kita hendak makan buah epal atau anggur, sedangkan negara kita tidak nenanamnya. Jadi, buah epal dan anggur yang diimport dari Australia adalah ~ n h memenuhi k keperluh dan kehendak pendud& dalam negara.
a
3.13 Perkernbangan Perniagaan dan Masa Depannn
Pada zaman dahulu, manusia menghasilkan sendiri bactifrg yang diperlukan dan diingini. Apabila keperluan dan kehendak mereka tidak dapat dipenuhi, m&a bermulalah pemiagaan. Di peringkat awal, pemiagaan wujud dalam bentuk tukar barang atau sistem barter. Apabila timbul banyak masalah dalam sistem barter, manusia beralih kepada penggunaan sistem wang. Kini, pemiagaan dapat diuruskan secara elektronik dengan penggunaan komputer.
. ; fli
is
1 1! c .
% zb z
-I
Sistem perniagaan dahulu dan sekarang la] Sistem barter
Sistem barter ialah pertukaran barang dengan barang tanpa menggunakan wang. Ini bertuiuan untuk memenuhi ke~erluandan kehendak manusia. Timbul banyak masalah dalam menjkankan sistem barter, iaih: 1. Masalah pertemuan kemahuan serentak Merupakan penghalang utama kepada pemiagaan sistem barter. Contohnya, nelayan ingin menukarkan ikan dengan sayur, tetapi masalah akan timbul jika petani tidak mahu menukar sayur dengan ikan. 2. Kesukaran menentukan kadar pertukaran Dua pihak yang terlibat &lam pemiagaan barter sukar untuk menentukan pertukaran antara satu barang dengan barang yang lain. Contohnya, seorang nelayan ingin menukar ikan dengan ayam. Masalah yang tiibul ialah berapa ekor ikan bersamaan dengan seekor ayam? 3. Barang tidak tahan lama Barang yang mudah rosak seperti ayam, ikan, telur, sayur-sayuran, dan buah-buahan mesti ditukar secepat mungkm. Kelewatan akan menyebabkan barang tersebut rosak atau busuk dan menyebabkan pemiagaan tidak dapat dijalankan. 4. Kesukaran membahagikan barang kepada unit yang lebih kecil Terdapat barang yang tidak boleh dibahagikan tanpa merosakkannya. Contohnya, seorar pentemak lembu mahu akan empat ekor ikan. Sudah pasti dia tidak akan menukarkan se lembu dengan empat ekor ikan. Dia juga tidak akan menyembelih lembu hanya untuk mengarnbil sebahagian kecil bahagian lembu yang diperlukan kerana lembu akan mati. 5. Masalah membawa barang Masalah akan timbul jika hendak menukarkan barang yang besar dan berat kerana kesukaran untuk membawanya dari . satu tempat ke tempat yang lain. pak~nus> lbl Sistem wang
Penggunaan wang dalam perniagaan wujud apabila timbul banyak masalah dalam sistem barter. Wang digunakan sebagai perantara untuk menukar sesuatu barang dan perkhidmatan kerana sifatnya yang berikut:
E-dagang ialah pemiagaan Yanll dijalankandengan menggunakan peralatar aektmnik, iaitu melalu internet.
, " ..".,
I i I
I
Diterima umum s Tahan lama 0 Nilai yang stabil dan tetap o Senang diienali @ Mudah dibahagi @
:
Mudahdibawa s Mudah disimpan @ Serupa dan mempunyai bentuk piawai @ Sukar didapati atau diganti kerana tidak boleh dibuat sendiri @
Rajah 3 3 Fungsi wang.
] f
fcl Alat pe~d~ayamn pernlagaan masa kin/ Kita boleh membeli pelbagai jenis barang dan perkhidmatan yang terdapat dalam pemiagaan. Pembayaran bagi pembelian yang dibuat boleh dilakukan dengan pelbagai cara. Alat pembayaran yang digunakan ialah wang tunai, kad kredit, cek, kad prabayar, kad pintar, dan pembayaran elektronik (e-pay). 1. Wangtunai Wang tunai paling mudah dan kerap digunakan dalam pembayaran. Keadaan ini berlaku kerana semua orangboleh menggunakan wang tunai untuk membeli barang atau perkhidmatan.
Tahukah anda apakah mata wang yang digunakan di Malaysia7
Tahukah anda, pihak yang mengeluarkan wang kertas
D'
Gambar foto 3.2(a) Contoh kad kredit.
~
Gambar foto 3.1 Contoh wana- kertas dan svilina . - Malaysia.
2. Kad kredit Pemilik kad kredit boleh membeli barang tanpa menggunakan wang tunai. Belian yang dibuat olkh pembeli akan dibayar oleh syarikat kad kredit kepada penjual. Pemegang kad kredit lni akan membuat pembayaran kepada syarikat kad kredit sama ada secara ansuran atau sekali gus.
I Gnmbar foto 3.2 (b) Alat pengimbas kad kredit.
,'.*'
I
"
'C'
-- .--
-.
I
Hunliputra-Cns~mctcr -.-..--.-..
I
&. "24-I
Y-YdjJ
,
-Vh.
-. .
I D
1
rg-Menghargai .:perkembangan alat Apembayaran masa kini.
* 2 ! I U W w m
; m.
a
,, ,:, :
/ . -.. - . ~.
D-MmwmMvMwm,
.,.
. .-
,
. . ,...rla: OO~IDIIOILI
01
~. . Gambar foto 3.3 Contoh cek.
'
$ c, 2
l;,@
J
3. Cek Cek merupakan kemudahan yang diberikan oleh bank kepada pemegang akaun semasa. Pembeli boleh membuat bayaran bagi barang atau perkhidmatan yang dibeli dengan menggunakan cek. Nilai barang yang dibeli akan dibayar oleh bank kepada peniaga berdasarkan nilai yang tercatat pada cek. 4. Kad prabayar Pada masa ini, terdapat cara membayar yang menghendaki pengguna membayar terlebih dahulu sebelum mendapat kad ,intar-~y ~ ~ d , ,.:.' .. sesuatu barang atau perkhidmatan. Contohnya,kad prabayar caj telefon selular. 5. Kad pintar Pembayaran bil-bil bolen Kad pintar ialah kad yang mempunyai pelbagai fungsi. Pada kad ini terdapat pelbagai maklurnat tentang pemiliknya. Kad dilakukan Onfine dengan menggunakan ini juga boleh berfungsi sebagai kad ATM. Oleh itu, pemilik kemudahan yang kad ini boleh membuat pembayaran bagi barang atau di http:// perkhidmatan yang dibeli dengan syarat diterima oleh peniaga. Contoh kad pintar ialah kad pengenalan Malaysia, iaitu MyKad dan kad bank yang mempunyai teknologi cip, telefon 6. Pembayaran elektronik (e-puy) Pembayaran cara ini memerlukan pembeli mempunyai akaun di bank dan kemudahan Internet. Pembayaran bagi belian yang dibuat boleh dilakukan dengan melawat laman web peniaga. Nilai belian barang atau perkhidmatan yang dijual oleh peniaga kepada pembeli akan ditolak daripada akaun pembeli secara automatik. :
~'~~~~~'';~'"y
Id) Cam Jualanmasa klni Tujuan peniaga menjalankan perniagaan adalah untuk mendapatkan untug. Keuntungan sesebuah perniagaan banyak bergantung kepada jumlah jualannya. Cara jualan yang terdapat pada masa kini ialah tunai, barter, kad kredit, cek, sewa-beli, prabayar, pesanan mel, mesin peruncitan automatik, dan jualan melalui Internet.
z
4
,z z l
1
5 ,?i ,,' ,, 2
,
,$G
i
1. Tunai Jualan tunai ialah barang atau perkhidmatan yang dijual secara hinai. Cara jua~anmnai paling digemad oleh peniaga. Dengan cara ini, peniaga dapat mengelakkan diri daripada hutang lapuk yang munglun wujud. 2, Sistem barter berasaskan wang Sistem barter tidak dijalankan secara langsung pada masa kini, tetapi masih lagi diamalkan berasaskan nilai wang dan perjanjian perdagangan. Cara jualan ini sesuai digunakan dalam pemiagaan antarabangsa antara dua negara yang menggunakan mata wang yang berbeza. Contohnya, Malaysia menjual kelapa sawit kepada India menggunakan kaedah "tukar barang" berasaskan nilai wang, manakala India menjual jentera kepada Malaysia. 3. Jualan kredit Jualan kredit membolehkan pelanggan membeli barang dan perkhidmatan dengan menangguhkan bayaran ke suatu tempoh tertentu. 4, Sewa-beli Peniaga yang menjual barang bernilai tinggi mungkin menghadapi masalah untuk menjalankan urus niaga. h i adalah kerana kebanyakan pembeli tidak mampu untuk membelinya walaupun mempunyai keinginan. Bagi mengatasi masalah ini, peniaga boleh menggunakan cara sewa-beli. Melalui cara ini, pembeli akan membayar secara ansuran tetap bagi barang yang dibeli sehingga harga barang selesai dijelaskan. Dengan ini, peniaga dapat menjalankan urus niaga, manakala pembeli dapat menikrnati barang yang bernilai tinggi. 5, Prabayar Cara jualan ini banyak diamalkan oleh peniaga yang menyediakan perkhidmatan. Pembeli dikehendaki membayar terlebih dahulu nilai yang telah ditetapkan sebelum mendapatkan perkhidmatan. Dengan cara ini, peniaga mendapat bayaran sebelum perkhidmatan diberikan kepada pembeli. Contoh urus niaga yang Gambar foto 3.6 Contoh sewamenggunakan cara ini ialah pengusaha lebuh raya dan beli kereta. syarikat telekomunikasi. 6. Pesanan me1 Cara jualan ini membolehkan peniaga mengiklankan barang jualannya dalam media pengiklanan seperti surat khabar dan majalah. Pembeli yang berminat boleh membuat pesanan melalui kad jawapan atau borang pesanan yang disediakan. Barang akan dihantar dengan menggunakan perkhidmatan kurier. Gambar foto 3.7 Contoh jualan secara prabayar.
Gnmbnr foto 3.8 Conmh bomg pmnm mel.
Ys
7. Megh peruncitan automatik I ~embeiimendapatkan barang atau perkhidmatan dengm memasukkan sejumlah wang ke dalam mesh. Cam ini amat sesuai dijalankan di kawasan yang menjadi hunpuan orang 1 ramai. Antara barang dan perkhidmatan yang boleh dijual dengan cam ini ialah minuman rinaan. mla-mla. tiket letak keieraan, tiket komuter, dm mesin basuh layan diii. Gnmbnr fob 3.9 Contoh mesin 1 8. Jualan melalui Internet Pada zaman teknologi maklumat hi, penjual boleh menjual pmcitanauta barang atau perkhidmatan menerusi Internet. Penjual akan p 1 menyediaken laman web mereka sendiri dengan menyertakan barangatau perkhidmatanyangdijual. Jika pembeli berminat dengan barang dan perkhidmatan tersebut, maka diabolehlah membuat Desanan melalui Internet. Cam ini meniimatkan masa pembeli dan penjual dalam menjalankan niaga. Walau bagaimanapun, cara ini hanya boleh dijalankaajika penjual dan pembeli mempunyai kemudahan Internet. 1
- - -
As
(el &-an
masa akan datang dl Malaysia
ninga melahi Latemet.
UNSniaxa ~ a d amasa akan datan~akan lebih menvenannkan oelanaean selaras dengan perubah& &ologi yang berkembang pesat. ~ e l a &ihl, &sar leblh cepat dan tepat serta cara pembayaran vane - - leblh mu 1. Urus daga melalui komputer . Dengan adanya Internet, pembeli tidak lagi perlu pergi ke kedai untuk membeli barang atau perkhidmatan. Meteka hanya perlu melayari lam& web beniaga dan membuat pesanan barang yang dikehendaki. Pembeli dapat menjimatkan masajika menggunakan kemudahan hi. Kini, ramai peniaga yang mengamalkan urus niaga yang men~aunakankad ATM vann dikenali sebami EFTPOS
2. Penggunaan k ~ drlarn d medentukaa harga d a n lsen 983-70-1 448-2 peayenggaraan stok Penyengaraan #ok s e d & cepai dan k p t deggan adanya sistcm kml baryang banyak diguaakan pada masa mi Sistem ini membolebkan penjual mengetahui jumlah barang yang terdauat dalam stok. Keadaan ini akan memudahkan ~eniaaa un&membuatpemncangen. ~ & i t urusan ~ , pembayaran Q kaunter juga smakh eepat kerana jurujual ti& perlu Oambrr foto 3.12 Pcnggunaan sistem kod pads -. rnengambillgase untuk m e n g i r a n i l a i h g yang dibdialeh pembeli. 3 Cam pmlaayarnn yang lebfh rrmdah Pembeli tidsklagi perlu membwa wang hlnai yang banyak senma membeli-blah kerana p b a y a m bolehdilakukan dengan mmggmdan kaa A ' , kad kredit, danMyKad @ad peagenalan pelbagai fungsi). Selain ih, pembeli juga boleh membuat pembayaran bagi bamng atrw perkhidmatan yslng dibeli dengan menggmkan kamudalh Internet yang dikenali sebagai e-py.
--
3.1.3 Bentuk dan Jenis Perniagaan (a) Bentuk perniagaan
Rajah 3.4 Bentuk perniagaan.
Cambar foto 3.13 Contoh pemiagaan barang.
Perniagaan barang
Perniagaan barang merupakan aktiviti jual beli yang melibatkan barang seperti buku, perabot, kereta, dan makanan. Perniagaan perkhldmatan
Perniagaan perkhidmatan merupakan aktiviti jual beli yang melibatkan tenaga atau kepakaran bagi memenuhi keperluan dan kehendak manusia. Jenis perkhidmatan yang terdapat dalam pemiagaan merangkumi pelbagai bidang. Jadua13.2 menunjukkan bidang perkhidmatan dan contoh perniagaan yang dijalankan.
uasBs!urod qua( (q)
2. Perniagaan borong Aktiviti membeli barang secara pukal daripada pengeluar dan menjualnya secara kecilkecilan kepada peruncit. Peniaga yang menjalankan pemiagaan ini diienali sebagai pemborong. Pemborong menjadi penghubung antara pengeluar dengan peruncit. PsnrIagaan antrmhngsa
RaJah3.7 Perniagaan antarabangsa.
Pemilikan pemiagaan bermaksud bagaimana sesebuah perniagaan itu dimiliki. Jenis p e m i l i i perniagaan di Malaysia adalah seperti milikan tunggal, perkongsian, syarikat sendirian berhad, syarikat awam berhad, koperasi, dan perbadanan awam. Antara milikan perniagaan yang akan dipelajari ialah milikan tonggal, perkongsian, dan koperasi.
Rajah 3.8 Jcnis milikan pemiagaan
Mllikan tunggal
M i tunggal bemaksud perniagaan yang diiliki dan diwskan oleh seseorang individu secm bersendiian.Perniagaanjenis ini paling banyak terdapat di Malaysia kerana mudah ditububkan. Biasanya, nama pemilik pemiagaan didaftar sebagai nama perniagaan. Jadun13,3(a) Ciri-ciri milikan tunggal.
Jadu.133@) Kelebiian dm kekwangan milikan tunggal.
Rakan konesi aktif
an kongsi nominal
'II
)
Jadud J.S@) Kelebihan dan kekurangan koperasi.
keluarga clan rakan, pinjam?n, instirusi k & n,;, y ,q , ,i f8,
IkR;tifta\,&""C*"I'!l .t
~bentukan
I,
8,
..
,,
8
8
,,,,
4 '
6 ,,,,
,,,,,,,
,,,
,
I J:, I,
I,, , 8 !
P6phpn
1
,,
I ,; , ,
I
PenddtarK
I
Dividendan bonus
Liabilili
S Untung Rugi
m r&an kohgsi
Affi
I
Saya ingin tukarkan dua ekor ayam dengan sehelai baju. : Saya hendakkan tiga ekarayam bagi sehelai baju.
Perniagaan saya adalah pakar runding dalam pembinaan Mema Telekom.
I
9-=**wyane maaaLdb &bmkm oukai pmdapttb
.insruidu4 IKaRaraai A
I&&
B ln sahaja c iwnw~
s nbmsabaja
1L Antata lwWt, ymg;.hWi&& b d L ,p&~~~gsian b@b&&i. dengin m%km ~
tautgsal? ./L
S
b p u t w ~ &an mm-.d.bwi
mi akati ymg lain
,hbiiitir@an ~llsipGmiqm Otdsk ,@lM
A"-$$
PENGENALAN
iL I
FAKTOR UTAMA DALAM SEIMBANG
Contoh menu mlnum pagl dan mlnum petang
13 MnfpMemauk 1.3.1 Pengertlan Prlnslp M r a s a k Prinsip memasak ialah memasak makanan dengan menggunakan haba kering dan haba lembap. Memasak dengan haba kering ialah memasak makanan dalam udara panas, iaitu membakar di dalam ketuhar, menggril menggunakan pancaran haba, dan menggoreng dalam minyak yang panas. Memasak dengan haba lembap ialah memasak makanan dalam cecair panas atau dengan mengewap Makanan perlu dimasak atas sebab-sebab yang berikut: 8 Makanan selamat dimakan e Melmbutkan makanan supaya mudah dicemakan e Membaiki rasa dan rupa makanan a Makanan tahan lama Mempelbagai sajian
