Teknik Bilgi 12 Eser Elementlerin Dökme Demire Etkisi Dökme demirde birçok element küçük miktarlarda bulunabilir ve bu elementler dökümün yapı ve özelliklerine önemli derecede etki ederler. Bazılar ı bilinçli yap ılan ilavelerden gelirken bazılar ının kaynağı eser empüriteler içeren şarj hammaddeleridir. Bu elementlerden birkaçının özellikle pik dökümde yararlı etkileri görülürken, diğerlerinin zararlı etkileri vardır ve mümkün olduğunca uzaklaştır ılmalar ı gerekir. Aşağıdaki tabloda bu elementlerin yaygın kaynaklar ı, ne oranda bulunduklar ı ve önemli etkileri gösterilmektedir. Ana alaşım elementi olan (krom gibi) elementler tabloda yer almamaktadır. Element
Temel Kaynağ Kaynağı
Alüminyum Al
Al içeren çelik hurda, aşılayıcılar, ferro alaşımlar, hafif alaşım elementleri, alüminyum ilavesi
Antimuan Sb Arsenik As
Çelik hurda, camsı emayeli hurda, belirlenen ilaveler Pik demir, çelik hurda
Baryum Ba
Baryum içeren aşılayıcılar
Bizmut Bi
Belirlenen ilaveler, Bi içeren kalıp kaplamalar ı
Boron B
Camsı emaye hurda, FeB şeklinde yapılan ilavelerle
Kalsiyum Ca Seryum Ce Krom Cr Kobalt Co
Ferroalaşımlar, küreselleştiriciler, aşılayıcılar Birçok magnezyum alaşımı, mish metal olarak sıvı metale ilave ile, di ğer nadir toprak metali kaynaklar ından Alaşımlı çelik, krom levha, bazı pik demirler, ferrokrom Takım çelikleri
Bakır Cu
Bakır tel, bakır bazlı alaşımlar, çelik hurda, belirli ilaveler
Hidrojen H
Islak refrakterler, kalıp malzemeleri, ıslak katkı maddeleri.
Normal Dökme Demirde Etkisi Oran ı (%)
İnce kesitlerde %0.005 Al üzeri hidrojen bazlı kar ınca boşluklar ına neden olur. Azotu bağlar. 0.03 'e Yaklaşık %0.08 üzeri Al küresel grafite zararlıdır. kadar Seryum ile nötralize edilebilir. Güçlü grafit sabitleştirici etkisi vardır. 0.02 'ye Güçlü perlit ve karbür oluşturur. Nadir toprak kadar metallerinin yokluğunda küreselleşmeyi engeller. 0.05 'e Güçlü perlit ve karbür oluşturur. Küresel grafit kadar oluşumunu iyileştirir. Grafit çekirdeklenmesini iyileştirir ve aşılama ve 0.003 'e tretman etkisinin azalmasını önler. Çilleşme kadar eğilimini düşürürken lamel grafit oluşturur. İstenilmeyen grafit şekilleri ve çil oluşturur. Sfero Nadiren dökümde nadir toprak metalleri (seryum) 0.01 üstü bulunması halinde küresel nodül sayısını artır ır. Temper dökümde melez yapı önlenebilir. Özellikle sfero dökümde %0.001'in üzerinde karbür 0.01 'e oluşturur. Temper dökümde %0.002 B tavlanma kadar kabiliyetini artır ır. Grafit taneciklerinin küreselleşmesini artır ır. Grafit 0.01 'e çekirdeklenmesini artır ır. Çil eğilimini azaltır ve kadar lamel grafit oluşumunu destekler. 0.02 'ye kadar 0.3 'e kadar 0.02 'ye kadar 0.5 'e kadar
Pik dökümde kullanılmaz. Sfero dökümde zararlı elementleri yok eder. Grafitin küreselleşmesini artır ır. Segregasyona bağlı olarak karbürleri stabil hale getirir. Çil ve perlit oluşturur. Mukavemeti artır ır. Sfero dökümde % 0.05'in üzerinde karbür oluşturur. Dökme demirlerde kayda değer etkisi yoktur. Perlit oluşumunu destekler. Mukavemeti artır ır. Sfero dökümde ferritik yapıyı bozar. Zararlı etkisi yoktur. Yüzey altında kar ınca boşluklar ına (pinhole) neden olur. Zayıf bir çil etkisi vardır. Kükürdü bağlayacak yeterli mangan bulunmadığı zaman içsementit oluşturur.
Elkem AS, Foundry Products
© Copyright Elkem AS
Postal address
Office address
Telephone
Web
Revision
P.O.Box 5211 Majorstuen NO-0302 Oslo Norway
Hoffsveien 65B Oslo Norway
+47 22 45 01 00
www.foundry.elkem.com www.foundry.elkem.com
Telefax
Org. no.
No. 1.0 15.10.2010
+47 22 45 01 52
NO 911 382 008 MVA
Teknik Bilgi 12 Element
Kur şun Pb
Magnezyum Mg Mangan Mn Molibden Mo Nikel Ni Azot N
Fosfor P Silisyum Si Kükürt S Stronsiyum Sr Tellür Te
Kalay Sn
Titanyum Ti Tungsten T Vanadyum V
Temel Kaynağı
2 Normal Dökme Demirde Etkisi Oran ı (%)
Pik dökümde keskin ve istenmeyen grafit yapılar ı oluşturur ve % 0.004'ün üzerinde mukavemeti ciddi Boyalı hurda, bazı camsı 0.005 'e şekilde azaltır. Perlit ve karbür oluşturur.Grafitlerin emayeler, çelik levha, kadar küreselleşmesini engeller. Sfero dökümde nadir lehim, motor,petrol tortular ı toprak metalleri (seryum) taraf ından bağlanarak grafit üzerindeki etkileri azaltır. Sfero dökümde küresel grafit oluşumunu sağlar. Magnezyum alaşımlar ının 0.03 Karbür sabitleyici etkisi vardır. Pik dökümde (küreselleştiricilerin) ilavesi 0.08 kullanılmaz. MnS oluşturarak kükürdü bağlar. Perlit oluşumunu Birçok pik demir, çelik destekler. Sfero dökümde karbür oluşturur. hurda, ferromangan parça 0.2 - 1.0 Bileşimde yüksek nikel ve kükürdün bulunması ya da briketlerin ilavesi durumunda gaz boşluklar ının oluşmasına sebebiyet verir. Rafine pik demirler, alaşım Perlit oluşumuna zayıf bir etkisi vardır. Mukavemeti 0.1 'e çelikleri, ferromolibden artır ır. Gaz boşluklar ı ve karbür oluşumuna kadar ilavesi sebebiyet verir. Nikel teneke, çelik hurda, 0.5 'e Düşük seviyelerde önemli etkisi yoktur. Daha rafine demir, NiMg alaşımı kadar yüksek seviyelerde ise grafitleştirici etkisi görülür. Grafit taneciklerini bir araya getirir. Perlit oluşturur. Kok, karbon vericiler, maça Mukavemeti artır ır. Eğer yüksek miktarda 0.015 'e bağlayıcılar, çelik hurda, bulunursa kalın kesitlerde çatlak meydana getirir. kadar azotlu ferromangan ilavesi Al, Ti ve Zr ile bağlanabilir. Sfero dökümde çok etkisi yoktur. CE’nını artır ır. Akışkanlığı yükseltir. Sfero dökümde %0.05'den fazlası zararlıdır. %0.04'ün altındaki Fosforik pik demir ve hurda, 0.1 'e FeP ilavesi kadar seviyelerde metal penetrasyonuna sebep olabilir. Grafitleşmeyi destekler, çil oluşumunu azaltır, ferriti Ferrosilis alaşımlar ı, çelik 0.8 - 4.0 stabilize eder ve sıvı demirin akışkanlık kabiliyetini hurda, pik demir artır ır. Mangan ile dengelenmediği sürece yapı ve Kok, karbon vericiler, pik 0.15 'e özelliklere çok zararlı etkileri vardır. Pik dökümde demir, demir hurda, kadar (pik birçok aşılayıcının etkisini artır ır. Sfero dökümde demirsülfür ilavesi dökümde) Mg ihtiyacını artır ır. Sfero dökümde %0.03'ün altında olmalıdır. Pik ve sfero dökümde grafit çekirdeklenmesini Stronsiyum içeren 0.003 'e artır ır. Pik dökümde çil oluşturma eğilimini önemli aşılayıcılar kadar miktarda azaltır. Karbür oluşumunu önemli derecede destekler. İstenmeyen birçok grafit şekli oluşmasına neden Bakır hurda, kalıp 0.003 'e kaplamalar ı, termik analiz olur. %0.0003'ün altında bile etkileri görülür. Sfero kadar proplar ı dökümde etkileri Mg ve Ce ile birleştirilerek azaltılır. Güçlü bir şekilde perlit oluşumunu destekler. Lehimli hurda, kalay kaplı 0.15 'e Mukavemeti artır ır. %0.08'den fazla olursa sfero çelik hurda, bronz kadar dökümde kır ılganlığa neden olur. Başka zararlı bileşenleri, kalay ilaveleri etkisi yoktur. Bazı pik demirler, bazı Pik dökümde azotu bağlar. Aluminyum bağlı boyalı hurdalar ve camsı 0.10 'a oluşan hidrojen kar ınca boşluklar ını (pinhole) emayeler, CG- döndü kadar artır ır. Pik dökümde aşır ı soğumuş grafit oluşturur. malzemesi, titanyum ya da Sfero dökümde küreselleşmeyi bozar. ferrotitanyum ilavesi 0.05 'e Nadiren önemli miktarlarda bulunur. Zayıf perlit Takım çelikleri kadar oluşturucu etkisi vardır. 0.10 'a Çil oluşumunu destekler. Lamel grafiti rafine eder. Çelik hurda, takım çelikleri, kadar Mukavemeti önemli derecede artır ır. bazı pik demirler,
Teknik Bilgi 12 Element
Temel Kaynağı
ferrovanadyum ilavesi
3 Normal Dökme Demirde Etkisi Oran ı (%)
