Acta Sanctorum. 1863. Volume 44.

J

K

»

m\

» »»

»

>

3»

>

>

P>

3

»

II

>'

.

» >>:>->'

»>> 3) » 3> » > »)>>

__»>>»

3>

»

»

»> » » >>^

>>

»

> > > )»»> 2 3> > » 55lx> __>_?8^ »>>0' > > _>> > > >3 >3> -. _?. >J> .v. }-> »> >» >>> >» r» 1>> >» 5> >£»K> > >o» >) o. »> > » >>> » >>» > > > >V> 33»>» 1» >

>

» >

>

»

>

.

.

>>3>»_> »: »-»• 5» JS>

__>_>>_>>

^

_> »

>•

>»>»)» r»"^j

2>>

>»> >» >»>

-

»

i

>

>

»>»>

» »_> .t>

» >

">3,L > _£__» »')>i>^j> 2

>> >-»_>

'

4,z,

»

>.2>

->T>

>>

a>'

__!__•

-^.

>

»

» I3333 ^r^, >2>^>?J> ^>j> >^> ^ »_» » »3 >«)j>0O>>»I>r> 3»3>3 j» >a»»>> »J3Z3 >»^. 3.»^>> _> 33 » >>3 »> >31» 3i> l33 33 5 »35) )3»»> 3»3^> 3^ )]) »3^ 3 3j>»3 ^5) 3333^ 3> •> '> >,,

^'Q » »>

51

J>

^

>

);:

>»> > >>2>

>

'

»13-3 J»3>

>"3____

J»»l

>> >»>3 f>3 U»3

>"

..r

J

"

"

>

>

.

2>»

»» 3

» » 3» 3j

»

:

.

^3 35>T> X> >^3>i> >£3 J>»> » 3> 3>J3 ^3> L. ^13>» >3> »J> >i> 'J

>

.

»» > »

,

>»:»:>

>

»J>J>

>>€>>>>>>>

» )>_> ;j>

> >>>D ~»->_F~

%>

>

*

»>3

>

»> >_r

»> »> >>

»» >»

'§2>Z%.

»>» >y» ^

»>3>>i>

.

& ?_> »>>

»3>'l» J> >>•> » »>> •>»>" >

»» »»

;

'

»

_»

3>

3)

-»

>» >3 >>

^>

> )

>^. >».

3>

>

>

>»»

>»

"»»»>>.

» »)»

>g

_3» » »3> »_>3 "»»>> 3J> »"•>->»3>_3>33»3 >>:>»vf ?3>> £> >>J»3>i>>3>> 3)_>j3 33 >«H2 .^^'^ » » »3» 33>> >3>i^_li» »>>^> > 3>33 3> >i^)> 3> 3?3>» :3» >>3 »» 33.» »)JO>^a > »>;»>3)» 3» Q ^-<-^ >___> >>J_>> >3^0>^_£» >'___>2>3 » >i_»V3>_»3 ))._P_P >_>>^i?' 33> >_> :»3> »»>3>5>£ »»>3>2>_>33> > »»>> >»»3>

O» » >

)1T> 03Si>_S>~S3. » 3 >»>>33> 3_> >»J>J»3

3>»

!_>-)®>"_S>3

»>>>>_5> 3_> >33_>>_2>

»> >33>

>_>

> _I>3)3

> 3»>>» >

>>»»T| >»3 »: 33D3

yWjji

» >.

»»>_3> _> >>>2> i>3> E>» 3

»133

pe^Duop sdm _^ooq

»> »> 3 > »r»^ 3 » >>>_-^>SBP 3»>

»3>__>Jl>» >3_)J

»

>

>-i>

)>>»__>

?^ >»»3>» :

DJUDAlASLIUej

AUVHail

'DAOUD[[I_/\_

3O3HO0 YAONVllIA

_333 > >3 3 3>> 3»3 > 33 >33> >3 )

>_3

>

>

> > ? > ;'

1

-^

"7>

>1 •'

;

ti>v

'

;

>

-

>

'

»»

>

^Bfl 29JtJfc>

_>»>>_> .»;>>>, .«>»» »_ 3> 3» >>r>»_3"->13 » > >3 _»_3^>> » > 13 >»»__> >#_»>> »3» »3>» 3> 3>_>_3» »»>_> jS>>>> _> 3^>> »> >3>>»>>>3 »3> 33 » » »>»»33 »>»>3 »_»> 3»V_>I>.'» >)1)38>D|) >l>_>3^ > •__>

J

3»__S>

>

x

:>>-,

>

___»3>>5>

E>

'

_>»

»

te

_3_3 _2» >_>_> _»

33>

>

3l> >

3» 3t> > >»'» ^^^^ 3>

>) >

>

33 3>1>

'

>>>>3j>T>

33

33

>>_«» >o:>» _>»

>1»>J>

,,

va>

»>»

J_D-3>

3>.3-Pv

.

»

)5

.JS>

'

!»»

-»>''

_j»'>3l>

"» >>»

3> >»>» ^

____>__T__B_

» » »>» » »» »0

» O » »3 3 ^ >3 > 3 _3 3 » 3

>> >3

>»

)3>>>>>_> 3^>» ->

3'» > .>

»>r_>

>Z>>>3>^» >>>!>'

> » .

:

">

>

J 3 3

3

_3

"___

i

>

3 » 3>

»> .

>>'

^

)

'

>> "">'

3

'

3 3 3 > 3 >

>>

1»

;

3

>

>"

klklfl

»

__•

j »..

»>"•>)_.

v"3, D> _>3 33 > >___> > 03 3 3 >> »3> 7» J»3 >> D> ^> ) >» J» ^O _3 _!» 2>Jr » J> ^^ _> _» » _jo __> J>» »>)> _>o >^ »> »•»_> 3,3 J 3 > '>»>»_>• 3. ?> 3 » 3> j

3

>

». > >»

>>3>i>i,' v

i

_»

3>:>._) 3__)

>3>_3>

3> 3>>j3

33 3» _» '»-0» 3» >iv>3^> »3 3>>___>3» »>^,3»>^ _3)3 >>>>>>___> .3 3 > _>> .">>>>_»>> 3»>>» 37_> »> -)__>3»

>

>^>1_»»» »>_>>__»

>'»3">3

>2>">S>

»3 »3

>»>»»» >»

">>

>

J>}__>>>>>_

'3>>>i>_>>>--_

c>>3 »'>•>>>» > > »3> »»>3>> 3 j>»»13_3 >»?) 33T>»»>:> »>» _X^»»3»>>> > >

)_>»Il y >>>>>wJ3> > >_>>>:>>>»" 3 > _>> >» >7>>^ >;;;^ "> >_2> _>3>> _33» ».^>»>_» » >_> !>__»»» »_3_>3 J>3 >_J 33^>' >_»->j>>'_> _>. >> > 3_3>»»3>>3' >_> > >> >y_3"7_»3>>j> >» >j>»_> -^5> )*'->35_> >£>>>__ >_3> 13)3

> •

>.^>__or>

siqj^

>2S >ts >>: vs»-

^>

»_>>>

.>>>

6^-^-?

>__!>

j»»: .3

">

>3

>

>^3

>»>_l>3 »>'

>

>>_>>>.>»»» _>> >_3> '»)_»»

)

>

"

.-

>>>__>» >:

3

,

,,

~,

>

> >

3) __>

>

:» >)

3ll>

_>>:

>

).

^ __>

>

'

> _>

D>» •)»_."!

D>

^ fC3dc3t

c

«

~--

cc
<

cr
c

c

r

<

'

cc_
-

c

CC

«c"

Cc

'"



< cc-«

«

c

CC/

CCC

C CC C_C -


«C

'CCje;;

v


C

<
^*

cW^c

CC CC

rr



J^V«WL

<

SHP^

<

CCCV,

Or

CjXfC

<

CCTc

%CCC7

L£;C«0 ?rc

Jg rcc

<33 cc

rr?rcr

CcCrc

c>*

c,

rc

ccrc:

rc

cc

3t£;

cv r

'Cc7r<

Tr

cC ^-

re cc

«

c

<

CC

<

•cjcj^cgccx: c c^c < ^
CCCjCTC

CCCC

ccciccc <
c r
:

.c«r

cccc

<-

rc

Cr<

^iccg,

iccr^ci'< i'
C«C 'C^cc cc.

<<

^

C(' ^cccec ccr C


'

'

c?c <;<

.«

cc

c

££^

«cccc
/iC

c<
,"

c cc Ccf

^rrc

fSCCfCCC rsc^ccC'.

c

<

uccc
cc

'

(,<

c<

CCCC

%C c^

C

<

^

CCC

^cr

<:

^m^ ^ «®cc
C^CTcC

CCf

CCCTccr

<

c

1

•

ck

cc

(

£CT"f,''

<

c

f i

5^ c

cC

c

c


«:

c


iccc";


CCccc

czcaff?

/rcc C
-C<

CC

cc

<

r CjX

cc

CS

cc

i

c

cc;

c<

i.

c

C

^

c^^

i

<

«5

<

;<

:
Cc

crcgcar:
cc 5CC

cscrc:

<§Z<

rr*

<^C7c*
c^rc:; dcrcr ^cc

? '

« <«' .

C5fc
ccc

?

cc

cccc

ccac.c: c<:^
ccr

c

c(c
c

CCCJ vC<^^ ccc Cc

^C^Cc;

rr^ c: CCCC cC^CZ<^ CT C c«M3

c
"

cCSs

^C^C


c«3cr«s<<-

tr

cc

P

a

^f

cc^

cccc

ccccc i cc «o

ccc

rcc

-

r

<

^c
cc

LS«Z<

!

^rc«.c

CCC4C

icc
r
CCCLcccCCC

«c

C^CC

<'
"•

:

Cccccr

COcCC
^

£^C i
CCCcCCcc .«gjtlSJC^C rcccccc ^BSfct<*<«crcj _ct?
CKStrg?

C

CIjCTC'

c

cX&

CCSCCSC5

c<5«<3:

cBlcC^' <
cc

<4C

CC

cc

;.
cc

CctC

"

.r

'"CcJccCXc -CC
,

cCflB^c

ca c

cc

«orrcc

tmrcc

c

ccc

(

<

'


C(

rc

«

•tCcccccr ;

€

cc

<^ Ci

Cr
jrcc

3c«rarw-^Sg^

.jgccccrcc

,

^r CCcC cc

~C«o<

sccc



c.

5c
Crcc^c crc
cr <^>;

v CcrrV CCC CCc

CIC^v.

CC

v<^

.

.^c

ctc


cc c

cr c

c

ACTA

SANCTORUM

PARISIIS.

—

EX TYPIS

V.

GOUPY, VIA GARANCIERE,

5.

Parisiis&Roale.apvd Victorem

Palmem

DCCCLXVIH

ACTA

SANCTORUM quotquot toto orbe coluntur, vel a catholicis scriptoribus celebrantur

EX LATINIS ET GR^GIS, ALIARUMQUE GENTIUM ANTIQUIS COLLECTA, DIGESTA, ILLUSTRATA

MONUMENTIS

A

Joanne STILTINGO, Constantino SUYSKENO, Joanne B

PERIERO

SOCIBTATE JESU PRESBYTERIS THEOLOGIS

EDITIO NOVISSIMA,

CDRANTE

JOANNE CARNANDET

SEPTEMBRIS TOMUS QUARTUS DECIMUS QUARTUS CONTINENTUR QUO DIE8 DUODECUIUS, DECIMUS TERTILS ET

PAEISIIS ET APUD

ROM*

VICTOREM PALME 1868

bibliopulam

StjptWtiftS T.nu IV

MAIIA

LISABE T H I ARCHIDUX AUSTRIJ&.

F etc.

HA

etc.

,

4G>SS

.AZ

MARIJl elisabetile RmM

PRINCIPI

HUNGARLE, BOHEMLE

HIEROSOLYM.E, ETC.

ARGHIDUGI DUCI BURGUNDIiE, BRABANTLE, LUXEMBURGI

GELDRLE, STYRL*], CARINTHLE

CARNIOLLE, MEDIOLANI

etc,

COMITI FLANDRLE

HANNONI^E, NAMURCI, TYROLIS,

r>\

,

umattentamenteconsideramus,SERENISSIMA ARCHIDUX,

\J tempus ;

etc, etc

illud,

quo una cum administratione regnorum suo-

rum patrocinium

Operis nostri de Actis Sanctorum Regia

^mentia suscepit Augustissima Mater

tua,

ingenti

cum

cle-

gaudio

^perspicimus, ab eo tempore annis fere singulis novos Operis nostri Patronos ab ea feliciter procreatos. Inter hos loco ^

uitimo numeraris,

REGIA PRINCEPS nam :

Augustissima Im-

S\peratrix, Regina nostra Clementissima, Mater

3Momum

tui

amantissima,

hunc quartum Septembris Nomini Tuo dedicatum

^derat. Ea igitur benevolentia ^Kconstituit et simul

et

non

Patronam Te Operis

desinostri

non obscure insinuat, quantum cupiat, ut

et

i

^Sanctorum discas.

patrocinio gaudeas,

Tam

necessaria,

utilis

tam

enimvero

et

mores Sanctorum

est haec scientia,

tam honesta, tam

familiaris Progenitoribus Tuis, I

6737Y

imitari

tam

feliciter

ea

utuntur

utuntur Archiduces Austriaca*, qua3 ca arte ad excelsum virlu-

ium culmenascenderunt, utdubitare nequeam, quinipsa quoque libenter auditura sis,

quo maxime modo Sanctorum exempla

eemulari valeas. Etenim ea

jam

dedisti in tenera setate virtutum

specimina, ea pietatis indicia, ut pleniorem Sanctorum scien-

dum hunc tomum SERENISSIMA ARCHIDUX,

tiam omnino desiderare videaris. Quapropter, devotissimo animoTibi offerimus,

pauca disputabimus de modo, quo Sancti, quorum enarrantur, inter prospera et adversa

illeesi

eo gesta

in

steterint, ac

securam ad coelestem patriam tam agendo quam patiendo

sibi

aperuerint. varietas,

Magna quidem

cum

moribus

in

et gestis

Sanctorum

erat

normam, quam

illam singuli sequerentur vivendi

suo magis congruam noverant. At longe major erat San-

statui

ctorum consensus

in sententiis, in desideriis, in

non modo unam habebant fidem,

amoribus.

non modo

unum

Deum, non modo ad eumdem tendebant finem; etiam, certe

quamdiu per semitas Sanctorum

Omnes

colebant

omnes

sed

incesserint, ea erant

mente, ut hanc veram, solidam, sufficientem, abundantem tatem crederent, si Creatori suo constanter si

viam

Deum

certa spe et fiducia in

ardentem Dei amorem

si

nihil

viribus servirenl,

prae oculis haberent,

si

in cogitationibus, in verbis, in operibus,

in prosperis, in adversis,

cumferrent;

omnibus

totis

felici-

in hetis ac tristibus indesinenter cir-

magnopere timerent,

nihil

vehementerhor-

rerent, nihilgravi odio execrarentur etfugerent prseter peccatum,

malum

sane

omnium malorum

longe gravissimum, quo

homo de

verafelicitateincalamitatemdeturbaturacerbissimam.Hsecerant sensa Sanctorum, hsec vota, hsec desideria, dignissima profecto

PIA ARGHIDUX, quse animo Tuo mente insculpas. Fecerunt

alte

imprimas,

id Augustissimi

et firmiter in

Majores Tui, qui

iis

imbuti documentis, inter prospera et adversa steterunt securi. Praeclara illa Sanctorum sensa quantum profuerint Religiosissimse Matri Tuae, noverunt

erunt perspectam. Potuit bello,

innumera

illi,

qui ipsius pietatem propius habu-

Magna Regina, gravissimo

inter pericula

animoesse quieto

et

impetita

imperturbato

quia credebat, ad felicitatem sibi sufficere Dei timorem et amorem, quem nullus poterat eripere. Potuit illa, tot

principum armis.

armis, totartibus undique qmesitis, tot tamquc diversis modis

impugnata,

animum

ita

nihil Christiana

continere, ut nihil faceret indecorum,

Principe indignum, quia magis horrebat pec-

quam amabat imperium,

catum,

quia maluisset regnis suis,

quam

Dei arnicitia carere. Potuit

regio,

regna sua divinse voluntati ssepius offerre, ut Dominus

de

pro arbitrio suo disponeret, quia beatius esse noverat

iis

Deo

servire

quam hominibus

mamMatrem Tuam

animo vere magno, vere

illa

imperare. Hsec sensa Augustissi-

non minus, quaminbellicis

inter prospera

tumultibus, servarunt illsesam: haec Sanctos

illis

Hac de causa

runt, ut nullis adversis lsedi potuerint.

Chrysostomus

cujus gesta

,

magnam

impleverunt, praeclare docuit,

non

quam

confirmaS.

Joannes

hujus voluminis partem

neminem

enim ea imbutus

quis

Isedat. Si

ita

est

iaedi

posse,

Sanctorum

si

se ipse

sapientia,

statim exposuimus, quanto majora patitur, tanto plura

Exempla

lucratur, eaque longe eminentiora et perpetua.

ramus,

SERENISSIMA ARCHIDUX,

affe-

quibus dicta elucidentur.

Martyres intuere complures, de quibus egimus.

Ex

graviora passi sunt tormenta, ne fidem ejurarent

:

his

alii aliis

mortem

vio-

lentam, quae reliquis mundi malis terribilior passim habetur,

sustinuerunt omnes, Hosne Christi Athletas injuria,

lsesit

tyrannorum

tortorum crudelitas, carnificum immanitns ? Adeo enim-

vero non

ut ingentia potius ipsis creaverit hona, coronasque

la?sit,

Non tantum

nexuerit immortales. impii principes,

si

amplissimas

lucri

ipsis provincias

dignitates primarias, qi\antum boni

capita illorum carnificis gladio

Martyribus contulissent donassent aut

Sanctis attulerunt,

subjecerunt.

Inter

dum

prsedictos

Martyres, quos potentissimi tyranni Isedere non potuerunt, rebus prreciare gestis

mire eluxerunt Cornelius Papa

et

Cyprianus Car-

thaginensis episcopus, amicitia invicem conjunctissimi. Hi

innumeris laboribus tis

doloribus fuerunt exercitati,

et

schismaticorum calumniis vexati

gentilibus. Illisne

igitur nocuerunt

vexantium multitudo exsilii tsedia ? vitse

Minime

incommoda

et

,

,

ambo

ambo

ambomul-

exsiliis relegati a

calumniantium mendacia,

laborum pondus

,

dolorum

acerbitas,

vero. Etenim probe noverant, praesentis

mala eam vim habere non posse, ut vera eripiant

eripiant bona,

quis divina fretus ope,

si

decreverit;sed potiusfieri seminaria

ambo

tiorum. Quare duplicem

omnia

fortiter ferrr

bonorum longe

excellen-

palmam, alteram

consecuti sunt

pro Christi studiose pro honore Dei laborando, alteram fortiter

amore patiendo. Hactenus Martyres memoravi fortitudinis ac REGIA patientia> corona insignitos. Noli tamen existimare ,

PRINCEPS, laudem

propriam esse Martyrum,

tolerantiee ita

ea non exornentur Sancti confessores. Habehant et

bus suis infixa prseclara id

hominis

serviat, si

amore

bonum

illa

esse in

illi

cordi-

diximus, verum

documenta,

quffi

hac

Domino suo

vita, si

tideliter

nec prosperis nec adversis a perpetuo Dei cultu

discedat, reliqua vero omnia, qua?

aut promittere,

statuerit,

eruditi scientia, nec adversa

eorum timore

mundus dare

umbram potius bonorum esse, quam

nisi quis iis recte uti

ul

el

potest

vera bona,

ad Deo melius serviendum. Hac

tam vehementer horrebant,

a via recta virtutis deflecterent

;

ut

nec prospera tam

insano amore prosequebantur, ut illorum occasione in barathra

vitiorum se darent preecipites. Amatus Senonensis episcopus, cujus Vitam damus, e cathedra sua in exsilium deportatus ibique defunctus.

An hunc virum dicemus miserum, anomnino

laesum, quia in exsilio

vitam

fuisse, declararunt miracula,

ipsius patrata. Miser sane,

potuisset, ubi

suum non

Deum non

tam

At felicem ac beatum

in vita,

quam

imo miserrimus

post

mortem

fuisset, si eo mitti

habuisset prsesentem, ubi Creatorem

Verum tanta non est improborum Deum Deique amorem invito homini possit eripere.

exsilio illo

non lsedebatur Amatus; sed ad excelsum

gloriae fastigium elevabatur, tate,

iinivit?

poluisset diligere.

potentia, ut

Itaque

est,

beatusque erat,

teste eeterna Veri-

quia patiebatur propter Justitiam. Mitto plures Sanctos,

Eulogium Alexandrinum, Maternum Trevirensem,

Maurilium

Andegavensem, Amatum Habendensem, Venerium presbyterum, aliosquenon paucos, quamvis

tamina

illeesi

pertransierint

multos thesauros Tibi

sibi in

,

et

constantique

cadum

producam, SERENISSIMA

feliciter

munitam, iisdemque

hiper varia mortalis vite cer-

et

virtutum exercitio

pra*miserint. Visne

mulierem

ARCHIDUX,

similibus armis

vincentem

triumphantem

et

?

Habemus

;

Habemus nobilissimam, non natalium claritate;

splendore, aed virtutum

non divitiarum abundantia, sed magna

misericordia; non preefecluris urbium aut

Deo hominibusque

servitio fideliter

pauperee

in

provineiarum, sed

pirastito;

Notburgam dico

conditione quidem ancillam, sed honore et gloria prineipibus

superiorem, miraculis in provinciis Matris Tuae coruscantem, peregrinationibus

votivis

mento non

illustrissimam. Notburg/E

quo minus perfectam

fuit,

vel natalium humilitas, vel

retur,

felicitatem

impedi-

conseque-

parentum paupertas,

serviendi necessitas, vel iracundia dominic,

qua factum

vel est,

ut aliquando expelleretur, quia in servitio Dei ferventem se

exhibebat et constantem. Miraberis fortasse,

si

dixero, Ancil-

lulam, nihil de gloria apud homines obtinenda sollicitam, sed

unice occupatam, ut jussa heri sui iinpleret,

minantium sedulo

serviret, longe

complures, generis nobilitate

Domino do-

majores etiam apud homi-

quam

nes consecutam esse honores,

ac

consequi potuerint

viri

rebus gestis celebres,

illustres,

qui nec labores assiduos, nec sexcenta pericula adire recusarunt,

quo

omnino

famam

se res

et

habet.

gloriam

Longe

sepulcrum longe lateque ex

consequerentur.

illustrior est

Notburga, ad cujus

variis provinciis accurritur,

sint prsestantissimi duces, qui

rebus

beilicis

queelibet

eorum opera

quam

gloriam queesi-

Adeo divina providentia servos suos

verunt.

tamen

Sic

extollit

incredibili liberalitate solet

:

adeo

remunerare.

SERENISSIMA ARGHIDUX, ne suavitas materi* nobis propositee me justo prolixiorem faciat. Attamen omittere nequeo magnum Ghrysostomum, cujus maxime sensa sunt, quffi

At vereor,

Tibi explicanda suscepi. Vel sola hujus

Sancti Vita,

si dili-

genter consideretur, abunde docebit, homini divina ope sub-

nixo

,

et in id

unice intento, ut Deo constanter serviat, nec

prospera obesse nec adversa. Videamus

mundi

illecebree,

quibus a Dei servitio

igitur,

quot quanhrque

avelli potuissent alii, se

juveni Chrysostomo obtulerint. Natus erat loco nobili, opibus florebat, ingenio erat

eloquentiam

acerrimo

in adolescentia

et

ad

magna

qiuevis capaci,

consecutus erat tantam, ut ab

aurei oris cognomen traxerit.

Quantam

haec

illa

omniaspem juveni mgerere

ingerere poterant, vela dair,

si

honores

oime capiebatur euras. Coepit

forum

et

arma

precibus,

ambire? Verum

congressus fugere, ut vilam

domo materna, deinde etiam m

in

Quid hic aget nobilis juvenis? Bellum

aliisque

jejuniis,

Munit se

cum

piis

corpons.

vexationibus

hostibus animae sua;,

iracundiam domaret, avaritiam longe a se relegaret,

superbiam exscinderet, gulam sibisubjiceret, luxuriam

diam penitus exstingueret

;

imo cum omnibus animi

bus, quse virtulum exerciliose solentopponere, est

mi-

hominum

His armis roboratus confligere coepit videlicet ut

lalibus

Dei alio avertit Chrysostomi

corripit, sed Isesura neininem.

assiduis

famee suse

si

amor

:

primum

et spelunois.

meditatur,

servire voluisset,

et dignitates

illecebfis

ducerel solifariam,

montibus

mundo

si

et invi-

afVectioni-

bellum exorsus

internecinum. Quando salutare hoc bellum strenue proseque-

batur juvenis Pugil,

multorum simul antistitum consensuad ca-

thedram episcopalem

fuit destinatus.

judicium ambitionem

titillare,

tatem in

Poterat sane episcoporum

praesertimcum episcopalemdigni-

magno honore haberet

Sanctus, eaque instructus esset

doctrina et eloquentia, ut officium oblatum non

modo

egregie

obire potuisset, sed mireetiam suis dotibusexornare.Verum

ambitionem verit

omnem

ita abjecerat,

tamquam laqueumsibi

ille

ut dignitatem istam considera-

injiciendum, ac fuga se periculo sub-

duxerit. Malebatin solitudinem secedere, acseveri senisimperio se submittere, ut solida virtutum

quam

in

omnium fundamenta

jaceret,

juventute populo praeesse, ne forsan pravae affectiones,

quas penitus volebat excisas, reviviscere possent, viresque resu-

mere majores.

mundi ret.

cura,

Ita

plane cogitabatSanctus

utdivinum amorem

Tanto ardore obibat

ille.sic

in pectore

agebat, neglecta

suo magis accende-

difficillima vitae solitarise exercitia, ut

cum anachoretis magni nominis certare videretur. Verum hicmecum considera,PIA ARCHIDUX quam sapienter divina providentia Chrysostomum ad statum duris corporis macerationibus

ecclesiasticum reduxerit. redire eogitur, Itaque

demum tatibus,

Morbo

gravi correptus, Antiochiam

primum diaconus, deinde presbyter

ac

Constantinopolitanus creatur episcopus. Hisce digni-

minime

quaesitis,

sed

ultro

sibi

oblatis,

ornatus

Chrysostomus,

Chrysostomus,

campum

sua ad Dei gloriam

tum necesse viendi

accepit anlplissimum, in

uti posset ac deheret.

erat, vivendi

viribus

totis

modum, non

Domino,

Mutavit

laboravit in concionibus, ut vix credibile potuisse quae ,

raret,

omni

Gum autem

ille pnestitit.

eloquentiae vi studebat

quan-

igitur,

mutavit intentionem scr-

semper

cui

quo eloquentia

servierat.

sit,

Tantum

ab homine

fieri

pro Dei gloria unice labo-

homines

a peccatis deterrere,

ad bona opera excitare, vitia exscindere, virtutes animis inserere,

dogmata confirmare, pra-

hsereses radicitus exstirpare, verao fidei

vas consuetudines tollere, pia exercitia introducere, perversos

emendare, probos ad meliora provehere, ignorantes docere, doctos sacra^ Scriptura* intelligentia majori erudire, atque in

omnium demum

flammam

cordihus

Nihil in concionibus quserebat, nisi

divini amoris

honorem

accendere.

Dei, et utilitatem

proximi. Nulla de re tantum lsetabatur, quantum de profectu populi sui.

riam,

Commoda

prorsus faciebat, aut etiam oderat. Finem non

nihili

inveniam,

propria, plausum auditorum, laudem, glo-

si

verbis exponere voluero, quanta charitate miseros

quoslibet complexus

sit

Chrysostomus, quam indesinenter diu

omnium utilitati

noctuque

prospexerit,

quantum omni

industria,

studio, contentione pro ovibus sibi commissis vigilaverit, laboraverit, sudaverit Pastor optimus.

eximium illum Dei Servum Miraberis fortasse, audies,

in

Quare vela contrahamus,

exsilio

ut

etiam contemplemur.

SERENISSIMA DOMINA NOSTRA, dum

Virum tamsanctum, tam preeclarum Ecclesia Doctorem, 1

tam amantem gregis

sui Antistitem,

imo

et

Patrem

suis dilec-

tissimum,in exsilium fuisse missum. Magis etiam obstupesces,

tantam integerrimo Sacerdoti injuriam non a gentilibus aut hcereticis, sed

a Catholicisfnisse illatam. Monstrum tam deforme

peperit invidia,

malum adeo

minum nostrum J. plangere

;

C. in

perniciosum, ut ipsum quoque Do-

Crucem

egerit.

Attamen

noli Chhysost.

sed ejus potius plange inimicos, illiusinjuria» auctores:

neque enim

leeditur ille,qui

injuriam fortiter accipit; sed II

simelaeduntur.qui innocenti injuriam inferunt.Non

quam, fortissimus Joannes

exsilii

1 1

gravis

la^ditur, in-

malis; coronas vero sibi nectit

sempiternjis. Potest malitia virtutem premere; opprimere

non

potest

:

non potest patienliam,

potest: polost labores creareet dolores;

toleranliam, fortiliulinem frangere,

nednm

fidem,

spem

et

chn-

divinaque ritatem evellere. Hisce armis protectus Chrysostomus, roboratus gratia, innumeras inter calumnias o-ravissimiscxsilii malis

mansit

stetit invictus, in

Corpus laborilms revera

illtesus.

succubuit; at anima, pretiosissimisditata meritorum thesauris,

ad ccelestera patriam evolavit. Vides, l>rosperis

hvsum

esse

PRINCEPS REGIA,

Chrysostomum nec adversis; sed ex

sibi

semper propositum habebat,

ut

utris-

prcetrria,

quia id

perpetuum

divinso

que ipsum immensa eollegisse lucra, ingentia

unum

nec

Majestati pmestaretet fideleservitium. Talis estvita Sanctorum,

de quibus agimus

in

volumine

tibi

reverenter oblato

;

hac

mente fuerunt, hac via incesserunt, hac religione ad Coelestem patriam pervenerunt. Sanctorum mores

et

virtutes glorioso

conatu imitati sunt Augustissimi Progenitores Tui longoordine,

horum

quam

insistunt Religiosissimi

vestigiis felicissime

Augustissimi Parentes Tui. Quapropter facile videbis,

SERENISSiMA ARCHIDUX, qua genda eitatis,

sint desideria

Tua,

si

sit

eundum, quo

non solum umbram quamdam

Hanc

ut felicius

Dominum,

ut

obtinere valeas, precamur

patrocinantibus

SERENISSIMA ARCHIDUX, cum cum

Tibi

dirifeli-

sed veram, solidam ac perfectam bealitatem consequi

desideres.

tentem

non minus

Omnipo-

Sanctis omnibus, Te,

Augustissimis Genitoribus,

Serenissimis Frntribus et Sororibus, diu incolumem ser-

vare, ac divinis favoribus

cumulare dignetur.

SERENISSIMA ARCHIDUX

SERENITATIS TTLE ARCHIDUCALIS

Devotissimi Clientes

JOANNES STILTINGUS

CONSTANTINUS SUYSKENl JOANNES PERIERUS Societatis Jesu.

S

,:

:

SYNOPSIS TOMI QUARTI

DE ACTIS

SANCTORUM

SEPTEMBRIS Quadragesimus

quartus Operis progre-

tomus

tres dies Septembris elu-

Martyrologiis omnibus, etiam Gallicis, ignotus

duos sequentes.

est Antonius vel Antouinus, qui Beduini in comi-

-

tatu Vindascino colitur, crediturque episcopus

exhibet sexaginta et

Carpentoractensis. Accedit Revercntius, Bajocis

dientis cidat,

duodecimum,

et

Praetcr anonymos, in catalogis, ad sin

gulos dies

datis,

Coslites

soptem. Hosce secundum varias classes de

more

diversosvitae status in

divisos breviter recen-

sebo.

Ante tamen moneo, tomo praefigendam

esse

Epistolam

XIV, eorumcum datam, una

anno 1751 ad auctores

Benedicti

N.

D.

S.

dem responso, prout utraque primum impressa est.

Epistola dicto

anno

gessit abbatiae Broylensis, ac beato fine quievit.

in

Normannia

quem credunt primis

presbyterum. Maternus ,

fuisse

praeconibus in Belgica annumeran-

quem Trevirenses,

dus, ses

fidei

inferiore, et aliis locis cultus,

Colonienses etTungren-

habent episcopura, pluribus ac longioribus

disquisitionibus occasionem praebuit. Missusfuit

Roma cum

SS. Euchario et Valerio ad fidem in

Belgica praedicandam praestitit.

Missos

;

quod

illos fuisse

et feliciter

a

S.

multi a pluribus seeulis voluerunt.

EX STATU ECCLESIASTICO.

Verum

missionem Eucharii, Valerii

ditur,

figendam esse seculo

iii.

cum

illis

Petro apostolo,

Apud Belgas

osten-

Materni

et

fere solos

notus est Fledericus presbyter, qui paroeciam In hoc statu, qui

abundantem dedit scribendi

materiam primum recenseo Cornelium Papam Hujus laudabilia gesta, praeclara certamina contra Novatianum schismaticum

et inartyrem.

ejusque sequaces, gloriosa

fidei confessio in per-

Vliderzele, agri Alostani in Flandria vico,

in

tam

apud suos obtinuerit. Celebrior apud Hibernos est Alveus vel Ailbeus,

pie rexit, ut cultura

episcopus Imelacensis in Momonia, licet Acta

parum accurate

sint scripta, ideoque

apud nos

secutione Galli, exsilium, martyrium, ac gloria

praetermissa. In Africam transeo, ubi mire]eluxit

posthuma prolixo Commentario sunt exposita

Cyprianus, antistes Carthaginensis et martyr,

Epistolae etiam

genuinae a supposititiis discretse. ut

Acta tamen,

minus accurata

edenda non censuimus. adjungantur

socii

Cum

et sincera,

in Actis Cornelio

Cerealis, Salustia et alii vi-

de hisce quoque breviter actum,

unus non videantur simul cum Cornelio passi. Duos Italiae episcopos confessores, quorum gesta

ginti et

,

virtutibus

prasclaris

Operibus

a

S.

illustris.

doctrinaque

Pontio diacono, haecque edita,

consularia

Vita

,

sit

et

scriptis

Cypriaui Vita conscripta est uti et pro-

Actade Sancti martyrio. Cum autem omnia Sancti gestaexponat,

brevior, nec

praeraissus est prolixus

Commentarius ad orania

licet

minus innotuerunt, exhibet tomus, Maurum Placentinum, et Silvinum Veronensem. Plures antistites obtulit Gallia,

omnes

confessores. In-

ter hos aliis celebrior est Maurilius sis,

Andegaven-

cuj us Acta edita sunt, ac subj uncta Miracula.

De Lidorio aut

Litorio Turonensi, et de Sacer-

uti et de dote Lugdunensi pauciora sunt nota, Nectario Augustodunensi. Evantius item Augus-

todunensis ex

solis fere

Martyrologiis innotuit.

Amatus Senonensis

notior est,

episcopatu suo, sed

exsilio

tolerato,

non

gestis in

fortiter ac sancte

quo primum Peronam

est relegatus

praefecturam deinde in Flandriam missus, ubi et Septembris Tomus IV.

Cypriani tam gesta danda.

Locum

in

quam

scripta uberius eluci-

eo habet celebris

illa

contro-

versia de baptismohaereticorum, inquaEcclesiae

Romanae

auctoritas, et vera doctrina praevaluit

contra eruditionem et facundiam tara Cypriani

quam

aliorum. Laudandus certo S. Stephanus

Pontifex, quia verara sententiam contra viros

magnos constanterdefendit. Laudandus Cyprianw5,quiaabEcclesiasesepararenoluit; sed impe-

tum repriraeredidicit, ac tandem se submittere. Exemplum imitentur, qui Cyprianum summis laudibus extollunt nec majorem credant, quia ;

certavit contra

Romanum

ctiorem, quia maluit vinci, II

Pontificem

quam ab

;

sed san-

Ecclesiaseparari.

SYNOPSIS

\ parari. Inter antistites Orientalis Ecclesiae

locum

principem habet Joannes Constantinopolitanus, obinsignera eloquentiam Chry$ostomus,s\\e Os

aureum

EX STATU MONASTICO.

dictus, doetor Ecclesi» praBclarissimus.

ut Hic rerura gestarura tot habuit praecones, scrifuerit dubitem, an ullius Sancti Vita toties pta.

Vitis nobis dignaestvisa,

Attamen nulla ex

quaa integra ederetur, quia plerique biographi

est,

Amatum, Habendensera

sive

videlicet

Roraaricensem in

Lotharingia abbatem, cujus Vita data et

dili-

genterillustrata, adjectisquoqueiis, qua3 omissa

ut falsa veris immiscuerint. Dialogus

erant in Actis, et aliunde innotescebant. Alter

;

hoc defectu caret, utpote scriptus a contemporaneo et sincero auctore. At ne hunc Palladii

quidera integruni edendum censuimus, cum quod multa habeat ad Chrysostomum non spectantia, tum quod nec omnia Sancti gesta exponat, nec eo ordine, quo contigerunt. Quare raa-

luimus

hic status,

offert

fa-

ab ietate Sancti niniium abfuerunt

ctum

indeque

Duos dumtaxat

commodum

in

lectoris

est Venerius, presbyter

eremitain Tyro Majore,

insula maris Ligustici, qui distinguendus

luit

ab altero Venerio, item eremita, sed juniore. Vita Venerii data, et de gestis et gloria post-

huma

Sancti in Commentario tractatura.

longissiraum

concinnare Comraentarium, quo Acta Sancti et

EX STATU SECULAHL

scripta ordine chronologico exponerentur. In hoc

Commentario studiosuslectorinveniet, quidquid Palladius, Socrates, Sozomenus, Theodoretus, aliique scriptores coaevi de

runt. Vel sic ipsis

Chrysostomo narra-

tamen major pars Commentarii ex

Chrysostomi Operibus, hunc in finem se-

dulo perfectis,

coaluit: neque enim aliunde me-

lius intelligi potest,

plane maximus,

qualisquantusque fuerit vir

qunm

expensis. Chronotaxis

Plures in hoc statu damus Sanctos, sed pleros-

que martyres parum notos.

exhibet Cre-

scentium M., cujus acta suntedita. Vicina Tuscia

habet Felicem, Demetrium, Honorium, Zetum, et forsan alios, in aliis Fastis additos.

colitur Nicetas,

Venetiis

martyr Nicomediensis, ut

fertur,

etLigorius martyr. Civitas S. Marci inCala-

ex verbis ipsius diligenter

uti

non modo gestorum

bria celebrat Senatorem,

data,

Roma

Viatorcm,

Cassiodo-

nec praetermissae plures

rum, eorumque matrem, Dominatam. Apulias FeUcissimum et Secundinum attribuunt aliquot

eontroversiae incidentes. Vita haec Chrysostomi

Martyrologia. Alexandriae ^Egypti tribuitur Phi-

sed omnia fere scripta ad ordinem chronologi-

cum revocata ob

viri

sunt;

celebritatem seorsum etiam impressa est.

Alexandria iEgypti habet Eulogium episcopum, certarainibus contra haeretieos sui temporis, et

cum

Magno

lippus M., qui subinde Alexandrinus episcopus

perperam

asseritur. Macrobius,

Gordianus } Zoti-

cus,Lucianus,Bcli Valerianus,Seleucus, etforsan t

illustrem, cujus

alii,quisimulmeinorantur,partimTomisinPonto,

gesta ex variis collecta daraus. Alexandrise mar-

partim Ancyrae in Galatia passi videntur. Merus

tyrio coronatus legitur Theodolus, qui episcopus

civitas in

amicitia

vocatur

:

at

S.

Gregorio

non

fuit

Alexandrinus. Utrum ab

hoc distinguendus

sit

Alexandrke passus

legitur,

Theodorus, qui

non

sirailiter

definiraus.

Ad-

Phrygia Salutari, habet Macedonium,

Theodulum

et

Tatianum; Asia Diofolum^Ma-

fronam, Teclam, et Heracliam ; Pamphylia probabilius

Syrum:

ac

demum

dendi sunt aliqui, quorutn ecclesiastica dignitas

num, Victorem, Rosulam

habetur exmonumentis non omnino

aliqui

est

Autonomus

certis. Talis

raartyr, in Bithynia passus, qui

et

perperam in martyrio

Africa Creseentia-

Generalem

,

quos

S. Cypriani socios

crediderunt. Praedictis martyribus longe notior

Guido confessor, defunctus Anderlaci prope

episcopusfuisse, et fidera praedicasse dicitur in

est

Actis Grsecis, quas edidimus. Talis Coruutus vel

Bruxellas in Brabantia. Hujus Vita ex Mss.

Curnutus martyr, qui ut Iconiensis

edita est, et debitis observationibus illustrata.

in

antistes celebratur. Talis Serapion, forte Catanae in Sicilia passus, cui

Lycaonia cnra aliis

Catanensem

episcopatum probabiliter adscribiraus. Talis Jutianus, martyr Ancyrae

in

Galatia,

in

EX FEMINEO SEXU.

Fastis

presbytcr dictus. Ita diaconi dignitas asseritur

Crouidi vel Hieronidi, qui

cum Leontio

pione Alexandriae martyr occubuit, raura, Nicomediensis martyr,

forte lector fuit.

et Sera-

Ammon

Praeter eas, quas

martyrum manipulis adjun-

de-

ctas recensuimus, duas afferimus virgines. Al-

huc refertur, quia

tera est Margarita Fontana, tertium Ordinera S.

Dominici Mutinas professa, cujus qualemcum-

que cultum ostendimus,

tam dedimus. Longe cilla,

quae

in

arce

et

Vitam ex Mss. eruNotburga an-

celebrior est

Rottenburgica

comitatus

Tyrolensis vitam finivit, ibique plurimis miraculis

adeo inclaruit, ut frequentes ad Sanctae se-

pulcrum

fiant peregrinationes votiva^. Clarissiraae

;

XI hujus

mae

volumine

Virginis

in

Vitam

separato

quarto edemus. Accedet

etiam

demum

hunc tomum appendix de S. Puhheria,

Nota.

ad

;

sunt nominis P. Jacobi Trentecamp, qni, postquam concinnasset Commentarios istos, et sub-

in praB-

eedenti ad 10 Septembris data, Bulla nimirum S. D.

Nonnullis Commentariis hujus tomi sunt superius litterae J. T. initialea eae

affixa:

N. Benedicti XIV, qua Officium et Missa

nexa

his

Acta

illustrasset

annotatis

,

propter

de Pulcheria posteditarn a nobis Vitam fuerunt

male affectam valetudinem studiis nostris vale-

concessa.

dixit.

FACULTAS SOCIETATIS

R. P.

PROVINCIALIS

FLANDRO-BELGIC^

JESU

ET SUMMA PRIVILEGII CiESAREI

Cum

Edictis Philippi II Hispaniarum Regis, deinde Serenissimorum

bellce,

Decembris 1692,

19 Ju lii 1694, Provincialibus Societatis Jesu, per Flandrobelgicam pro tempore

et

futuris, potestas facta sit eligendi typographos et bibiiopolas, qui,

sionem,

Archiducum Albertiet IsaRegum, confirmatis 2

Belgii Principum, rursumque Philippi III, ac novissime Caroli II

soli

imprimere ac reimprimere,

ad atiorum quorumcumque

et vende?'e possint iibros et

Opera

qucelibet, rite

exclu-

approbata,

curantibusque ejusdem Societalis Patribus edita autporro edenda, sub consueto suce Majestatis Privilegio, non aliter impetrando, quam in scriptis obtenta et prceexhibita licentia prcedicti Provincialis

idque sub gravibus pcenis, in contraventores aut aliter impressa importantes patentibus

litteris

apparet

:

cum

statutis, ut latius in ipsis

etiam sua Ccesarea Majestas idem valere voluerit in ditionibus. S. R.

Imperio subjectis ;

Ego

infrascriptus Societatis Jesu per Flandrobelgicam Prcepositus Provincialis potestate ,

adhoc

mihi facta ab Adm. R. P. N- Prceposito Generali Ignatio Vicecomite, concedo Bernardo Alberto vander Plassche facuttatem sic imprimendi, et per se atiosque vendendi infrascriptum Opus, ex more nostrce Societatis (quod hisce attestor) recognitum ct approbatum ; videticet, Tomum Quarlum de Actis Sauctorum Septcmbris, kenum, et Joannem Perierum,

coltectis et ilhistratis

per Joannem Stiltingum, Constantinum Suqs-

Societatis nostrce presbt/teros Theotogos.In

propria subscriptas, consitetoc/ue nostri

officii sigillo

quorum fidem

hasce,

manu

munitas, dedi Antverpice 13 Januarii 1753.

JOANNES FRAEYS.

SUMMA Caesareae

PRIVILEGII REGII sancitum

et Regiae Catholicae Majestatis diplomate

est

,

ne

quis, praeter

voluntatem

Joannis Stiltingi e Societate Jesu, ejusve ad illustranda Sanctorum Acta Adjutorum et Succes-

sorum, ullo modo imprimai

mento

illo

habeat

:

patet ex

vel

jam

vel recudi faciat,

editns vel porro edendos

;

ex parte vel in totum, Tomos eorumdem, de arguaut

alibi

qui secus faxit, confiscatione exemplarium, et litteris,

excusos excudendosve invehat, venalesve

aliis

gravibus pcenis mulctabitur

;

ut latius

Bruxellae datis die 5 Octobris anno 1735.

Signat

P.

VAN CUTSHEM.

Et ego Joannes Perier Societatis Jesu, nomine etlocoP. Joannis Stitting absentis,permitto Rernardo Atberto vander Plassehe^ut Tomum Quartumde Actis Sanctorum Septembris, nostro permissu apud ipsum impressum, pubticet. Datum Antverpiw 3 Martii 1753.

APPROBATIO

APPROBATIO ORDINARII

Opus de Actis Sanctorum per R. P. Joannem Bollandum jam plus quam a seculo

Prwclarum inchoatum

;

ejusdem ac sociorum cura

de Ecclesm optime merita>, regia munifwentia, continuatum, ad Septembrem

cujus mensis

est;

quartuin

conlinentem dies

decimum quartum, per RR. PP. Joannem

tertium et el

Tomum

elaboratum,

gabili zelo

ad mentis a

Stiltingum,

studiis et negotiis

levamen

relaxandoe

productum

Gonstantinum Suyskenum,

incredibili assiduitate et

examinavi tanta animi voluptate, ut

legi et

Austriacat,

nempe duodecimum. decimum

tres,

Societatis Jesu Presbyteros Theologos

Joannem Perierum

Domus

feliciter

industria, accedente Augustissima>

et

omnium passim eruditorum existimationem de

tanto

ipsum tempus, quod

illud

lubcns

conceditur,

ct

falsa dexteritatem

;

Opere fundatissimam reperi, tum ob Auc~

e

maxime

scriptse.

:

XIV

in approbatione

officii

,

sit

quartum, ut encomiis

se, suis

aliorumve

ab hominibus errori obnoxiis

historiae

Ecclesiastici

(quod

protestantes interim

qui suis persuadendo valumniantur

typis publicetur, meritissimosque

laudentur: verba sunt Sanctissimi

de sancta

Pulcheria,

in

fine

hujus

utinam hoc officium continens evidentem Orthodoxw antiquitatis notionem extende-

ad universum clerumt Similia encomia pluribus paterno

approbatione

longe superiorem,

;

quam

huic

affectu testatur

Tomo

in

Epistola

proefigere expediit, utpote

ad

omni

non tantum apud Cathoticos, qui hunc communem suum Patrent

Vicarium in Domino gloriantur, sed etin a?stimatione eorum, quiforis sunt; quotquot

Christi

enim

quam

Tomum

modcrwis Hagiographos data 3 Aprilis 1751

et

non verentur

credendas proponi) non velle

fide

qui Apostolic-e etiam prsedicationis

Domini Benedicti

Tomi relata

rejicere

tribui,

Dignissimum itaque censeo hunc

ejus Auctores,

retur

tamquam de

Commentariis aliud pondus

relatis

et

contra obtrectationes heterodoxorum,

ejusmodi historias a Catholicis

Imc

discernendi inter

qua, critico examine prcvoio, fabulosas traditiones, quantumcumque

mentibus liominum evellere

radicatas,

notandum

Maynam

impenderim.

torum, alienos labores sibi minime attribuenlium, candorem, tnm ob ingenuam vera

infati-

modernum Romanum Pontifkem hominem undequaque doctissimum deprwdicant. Dalum Antoerpice 27 Februarii 1753. inter acatholicos vere

J.

F.

litterati

DE BRUYN

Ecclesia?

habcntur,

Praeses Seminarii

Antverpiensis Canonicus

Episcopalis,

Graduatus.

S.

Theol.

Licentiatus,

cath.^l.

Examinator Synodalis, librorum

Censor.

PROTESTATIO AUCTORUM

Ouod u ent.dem protestati sunt decessores nostri in hoc de Actis Sanctorum Urban, Pap» VIII constitutiones; neque suis, aliorumve huc pondus tnbu,. quam s,t h.stor,*, ab hominibus errori obnoxiis script* Tomum beptembns denuo protestamur. vefle

Opere se servatas

relatis :

Commentariis aliud idem ante hunc vjudimin Quartum

EPISTOLA

EPI STOLA SANCTISS. DOM. N.

DOM.

BENEDICTI PAPiE XIV AD PRESBYTEROS SOCIETATIS JESU

QUI ACTA SANCTORUM EDUNT ANTVERPIJE UNA CUM

RESPONSO EORUMDEM AD EUMDEM SANCTISSIMUM DOMINUM NOSTRUM

editorum

PRtEFATIO

causa, Eadem Sanctorum a Bollando

studiose

de

lector,

qua Sanctissimus Dominus Noster mentern sttam de

verbis intelleximus,

Epistola ttssi?no

idoneas

cum

hic

tum

Operi nostro minus faventem

aiibi,

esse :

Dmnino, non pares

sententiam rationes. Subjttngimus

beneficiis nobis prwstitis, sed

omnes eruditi, qui Actis Sanctorum addicti sunt,

ipsi satis certo esse.

ex

Habebunt

etiam Epistolam,

quantas possumus,

magis

Etenim per varios

qui credebant, aut certe credi voie-

imo nos

eam opinionem necdum omnium animis evulsam

ad mutandam

Actis

benignissime declarare

hanc pablici juris faciendam credimus.

amicos moniti sumus, non deesse aliquos,

XIV

LECTOREM

inchoatis, ac deinde Antverpus continuatis,

dignattts est, nos Epistofam

bant, BbNUDicTUM

ad

intelligant

et

quorumdam illi

ex

hac

qua Sanc~

gratias agimus,

ut

nobiscum admirentur

insignem Pontificis vere Maxinti in Acta Sanctorum benevolentiam.

DILECTIS

DILECTIS FILIIS

JOANNI STILTING

S.

ET GOLLEGIS

J.

PRO OPERE DE ACTIS SANCTORUM

BENEDIGTUS PAPA XIV i

Dilecti Filii

salutem

Apostolicam

et

Benedictionem.

nuper dilectus

Cum tomum 1

Societatis vestrae sacerdos,

terlium de Actis Sanctorum mensis Septembris Nobis

obtuleril,

eam causam

Hieronymus Lombardus,

filius

munus hoc

nomine

qua decet, animi jucunditate accepimus, vobisque ob

ea,

singulares gratias habentes testamur, supradicti tomi lectionem

praHermissuros. In omni

vitse nostrae slatu,

Virginum, Viduarumque evolvendis operae et laboris

impendimus

poterit quisque colligere ex

:

vestro

et

iis,

minime

sanctorum Confessorum, ac Martyrum,

Vitis, Processibus, Actis,

quanti fecerimus

atque Historiis multum

libros vestros atque Opera, facilc

quae a vobis didicimus, et non sine laude saepius in

nostro Opere de Canonizatione Sanctorum, atque alibi, nominatim produximus. Idem

fecimus, posteaquam ad hoc Calholicae Ecclesiae

culmen nullo nostro merito

evecti

conscendimus: quod quisque potesl aperte cognoscere tum ex Praefatione, quam Martyrologio

Komano praemisimus, tum ex

praesens non subit

slatim ac

animum

rumor inde

in Nobis scilicel,

recordatio.

a vestris

nostrorum Operum

aliis

His positis,

magna Nos

locis,

quorum

in

perculit admiratio

regionibus disseminatus huc ad nostras aures pervenit

mulata opinione, amorem illum deferbuisse, quo vos anlea com-

pleclebamur, laboresque vestros non amplius gratos Nobis esse, ut olim habebantur cujusfabula; totum

fundamentum

consistit in Epislola,

conscripsimusjam usque ab anno 1748 die 31

Julii.

quam ad Sed

Praelatum

sufficit

:

quemdam

Epistolam illam

percurrere, ut statim intclligatur, Epistolam familiarem fuisse eam, quae intra privati

commercii

fines latere oportebat,

nec

umquam

prudentia atque infidelitale unius, cujus

quod commissum errorem

illi

in vulgus produci,

nomen

ut factum est

charitas vult ut laceatur,

ex sincero animi allectu condonavimus.

im-

eo maris

Modo memorata

XV

EPISTOLA BENEWCTI PP. XIV AUCTOIUHUS. hunc finem conscripla

rata Epistola ad

Komana

laude cumulatissimi, et de

Opera saepius ad examen

Operum

proscripiionem

consentaneum devenire ad

rationi

erat, ut persuaderetur Praelato,

obnoxia, ab omni censura evaserant immunia: tum quia,

magnum nomen

qui si

futurum

eorumdem Operum

fructu, turbas suscitaret atque

ut nulla

posse videantur

inuri

cum

minime

errori

de Aucloribus res

est,

adepli sunt, quique suis Operibus utilesse praebuerunt Ecclesiae;

esset, ut

tratio requirit,

lum quia eadem

tamquam

tribunali revocata,

in superiori

:

fuisse

cujusdam omni

viri

Ecclesia alioqtiin bene meriti

parum

:

majori

proscriptio

incommoda, prudens

damnentur

cum

quam

detrimento,

adminis-

Ecclesiastici gubernii

censura, licet caeteroqui nota aliqua

positiva

quod multo magis locum habere debet, quando

quae in

ea,

contrarium afleruntur, ex quadam animi perturbatione, seu potius audacia, manant delatores cuntendant,

et fluunt; etiamsi

accusationes suas ineptas non

suasque censuras esse vere theologieas,

frivolas,

conscribenda

fuit in ea Epistola

In hoc

ratione fundalas.

et stabili

enim, non ipsorum, sed sanctae Sedis judicio standum

esse neque

Hic nostrac mentis scopus

est.

cujus explanatio atque interpretatio Nobis

:

unice

compelit, praeterea nemini. Vobis exploratum est, aliqua ex vestris Operibus, nonnulla

praeserlim a celeberrimo auctore Papebrocbio conscripta,

incidisse

in

eam

calamitatem, utmulti invenirentur accusatores, qui eadem crudelibus censuris incle-

menter

Nos censuras hujusmodi cursim attingere,

tractarent.

indicare,

opportunum

in illa Epistola judicavimus;

videbatur, quod tunc Nobis erat prac manibus: aut approbavimus vita

fruemur

bandi

id,

et

;

minime lamen

spiritu, in ea voluntate

convenire argumento ratas eas

habuimus,

fuit

aut reprobatur;

numquam

quod adhuc eadem sancta Sedes non reprobavit aut reprobat,

etiamsi aliqui temere illud reprobare audeant. nostrae mentis expositio, vobis, atque

potes sint,

nutu

constantes futuri sumus, repro-

quod prius ab hac sancta Sede reprobatum id,

id

veluli

quia semper illud Nobis laudi atque honori duxiraus, et quaradiu

communi

vero reprobandi

quia

solo

et

animoque minime malo,

etiam

satis

Nuda hujus

aliis

facti narratio, et

quibuslibet,

dummodo

sincera

sui

com-

abunde esse debent.

Sperare non possuraus futurum, ut vestrum illud de Actis Sanctorum Opus nostra aetate ad

exitum perducalur. Possumus quidem, prout cogitatione assequi

iicet,

conjecturam facere, quod, completo ingenti Opere, nonnulla supplementa aut addi-

tamenta apponere necesse

erit.

Dum

volumina jam edita

assidua lectione percurreremus, animadverlimus,

frequenter

insertas fuisse pluribus

Relationes a sacrae Rotae Auditoribus digestas circa Sanctorum causas, iis

in locis describebantur.

in

quibus

praefatae

Cum

vero ibidem nonnullae Sanctorum

Relationes desunt, quamvis alias

fuisse a vobis conjicimus eas,

quarum

evolventes in

locis

quorum

Vita*

Vitrc

habeantur,

minime desiderenlur;

edilas

vobis copia suppetebat, omissis caeteris, quae

ad vestras manus non adhuc pervenerant. Credi vix potest, quanta Nos in minoribus diligenlia usi

simus, ut Relationes hujusmodi, quotquot inveniri potuerunt,

undique colligeremus; quippe qui necessario hoc apparatu

videbamur ad ea Opera lucubranda, quae postea

typis edita

minirae carere posse in

lucem emisimus.

vos elenchum

texere faciatis Rela-

tionem illarum, quas in causis Sanctorum a Rotae Romana?

Audiloribus exaratas

Atque adeo operae pretium fore arbilramur,

voluminibus jam

editis inseruistis;

minibus posthac edendis inserere missus, et

si

elenchum item caeterarum, quas cogitatis:

cum nostrarum Relationum

habetis, et volu-

utduplex isteelenchus ad Nos tians-

catalogo eollatus, Nos moneat, quae Relationes

apud

EPISTOLA BENEDIOTI PP. XIV AUOTORIBUS

XVI

apud Nos

sint,

quas

vos

non habeatis

sumus, quotiescumque opporlunum

id

:

libentissime

easque

vobis

atque utile judieetis

vestro Operi

ipsum nostra? erga vos benevolenlia? argumentum, manifeslissimum

unde constet, quanti vos faciamus, vestros habeamus.

Interea,

dum

et

quanla

in

Litteras vestras

mittere parati

;estimatione

cum

eril

studia

significato

;

quod

indicium.

sudoresque

elencho exspec-

tamus, Apostolicam Benedictionem vobis peramanier impertimur.

Datum Roroae apud Sanctam Mariam Majorem, catus nostri

lertio

Nonas Aprilis 1751,

Pontili-

anno undecimo.

BEATISSIMK

BEATISSIME PATER

Litteras SANCTITATIS

TU^E, quibus eximia plane benevolentia perpetuum in Acta Sanctorum sludium ac Paternum in nos animum declarare voluit, nuper accepimus

non sine suavi admiratione. Etenim,

BEATISSIME PATER,

tomum nostrum

dubitaverimus, quin peres,

quam

aspexeras pra?cedentes

tantam de Op

pra?stitisti,

novum nec

nec

etsi

insolitum nobis fuerit,

rcpetita benignitatis in nos Tua? testimonia accipere, ideoque

re

;

minime

lertium Septembris vultu non minus placido exci-

lam singularem tamen hisce

nostro sollicitudinem

inanes aliquot a?muIorum nostrorum conatus

ostendisti,

Litteris

gratiam nobis

tam prudenter ac

retudisti, ut hujusce favoris Tui

fortiter

amplitu-

dinem mirari magis possimus, quam verbis explicare pra?sertim cum probe perspectum habeamus, quanta inter Majestatem Tuam et tenuitatem conditionis nostra? sit distantia, quantumque exdignitate Tua praestito nobis beneficio accedat pretium. Istud enimvero non nostra? industria?, sed totum beneficentia? tua?, propensoque in Acta Sanctorum animo acceptum referimus. Noveramus quidem, gralum Sanctitati Tuae esse Opus de Actis ;

Sanctotum, eruditione

variorum nobis

litterisque

quenter loquereris,

quam

ita

relatum

dignitate

Maximo. At rebus

ullisumquam ad Te dandis nos ultro attraxit, atque

litteris

ita attraxit

probari a

illo

fre-

SLMMO PONTIFICE,

tam

minime cogitabamus de Tua, SANCTISSIME PATEK,

nostris unice intenti,

quando mira

;

quam benevole de

erat,

ut la?taremur labores nostros

atfabilitas

benevola attectus

nos Tui declaratione, ut

in

crede-

remus de verecundia nostra aliquid remittendum esse, scribendasque adTe litteras, quibus et debitas gratias ageremus de tanto favore, ac nos Opusque nostrum reverenter Tibi commendaremus. Hanc vero flduciam nostram Tibi gratam fuisse, ostendunt Litterae Tua? non diu post data?, quibus testaris, nostras magna cum voluptate a Te Iectas, quibus et plane persuasum nobis esse vis de amore ac benevolentia in nos Tua, quibus iterum declaras,

magnam semper

opinionem

fuisse

Tuam

de

ingenti Opcre,

ACTA SANCTORUM

nuucupato,

quod^ inquis, a decessoribus Collegis vestris optimo consilio susceptum^ atque incredibili lahore continuatum, nunc

perductum

benevole

fuit.

demum

sic hortaris

:

demum

ad prosequendum laborem nos suaviter ac Vos pergite in Sanctorum monumentis colligendis illustrandisque de. Litteris

Ecclesia Dei bene 7nereri, ac fdiali amore

piam

vestram

erqa

Xos prosequi

Nos affectionem confrmaturi,

impcrtimur. Ha?c verba,

hauc amplitudincm, in qua conspicitur^

vvsfro studio ac diligcntia in

iisdcm

In

BEATISSIME PATER,

:

dum

JSos et prmclaros labores vestros,

Apostolicam benedicliouem qua? Tibi

suggessit

cura

et

vobis amanlvr

ac

sollicitudo

Tua dictavit, recitanda de utilitate dudum de Opere nostro curam censuimus, cum ut orbis universus videat, quantam tum ut aemuli nostri magis in.elligant, quam imprudenter verba aliquot gesseris, salubrique docti rubore non tam leviter in Tua arripuerint ad nos oppugnandos totius Ecclesia?,

quae benevolentia atque

atfabilitas

,

posterum ad pugnam

prosiliant. Litteris porro

addere

voluisti

donum

nobis longe gratissi-

mum ac jucundissimum, videlicet Patavinam editionem Opeiis Tui Servorum Dei Bvatificatione et Beatorum Canonizatione quam eodem

praestantissimi

anno

,

Accesserunt deinde Tui

rursum

beneficiis

in

de

accepimus.

nos animi repetita? declarationes complures. Nunc vero novis

priorcm beneficentiam

Tuam

auges etsuperas;

nam

ct

publicu benevoli

judicii Tui de Astis Sanctorum declaralione invidentium nobis animos confundis, et candida verborum Tuorum expositione manibus eorum exculis tcla leviter arrepla. Quin et benigne

polliceris Relationos

ab Auditoribus Rota? digeslas, quas needum

Operi Nostro subsidium. Enimvcro tam rara

habemus, utilissimum BE ATISSLME PATER,

et inusitata ha?c est gralia,

ut ab ea acceptanda splendor dignitatis Pontificia? nos deterreret, nisi eximia modestia et affabilitas

Tua nobis persuadcret, Te vera animi magnitudine etiam suprema Septembris Tomus IV.

^

1

Nla dignitale

longe

RESPONSIO A.UCTORUM

Wiii

longe superiorem esse. neque timere

le,

ne quid Majestali

Tuffl

detrimenli

illam tantisper ad humilitatem nostram benigne inclinas.

Cum autem

pompam

inanem, sed

eo Te esse animo, ut Majestate Tua nolis

tateTua aduiilitatem

frui

ad

reverenter

totius Ecclesiae,

et

dum

inleras,

clare pcrspiciamus, uti

Digmlatc ac potes-

munus

laMissimo animo aocipiemus

a Te petitos. tam amnnteroblatum, atque hunc in finem hisce adjungimus elenchos possimus neque reddcrc vicem Novimus quidem nos eo non esse loco, ut Tuis beneficiis benchcia possumus enimidpermitlit aut etiam requirit suprema Dignitas Tua. Attamen :

sed Tuo utcumque agnoscere et magni facere. Haec eum in (inem breviter recensuimus, indicia, non omnia: nam et alia habemus optima? ac benefica? Tuae in nos voluntatis anms ab Te novimus, certoque indubiis magnorum virorum testimoniis ad nos perlata Hanr necessaria. pluribus alia quoque subsidia nobis procurare voluisse, si judicarentur ;

tanlam

in

nos longe dissitos charitatem

pro honore Operis nostri sollicitudinem

nostris curam, lantam mente perpendimus, non incertas de

Tuam, tantam de commodis

dum

attenta

bonitateac puritate animi Tui facimus conjecturas

.

Perspicimus,

quam

benevole affeetus

doctorum labores, qui Majorumnostrorum Lucubrationibus nostrisque conatibus tam propense faves. Consideramus, quantam de utilitate totius Ecclesi» curam geras, qui ignotis aliasscriptoribus omni modo opem ferre desideras, quia ipsorum Opera Ecclesiae sis in

pios

utilia existimas. Intelligimus,

cum

quantum

averseris

inanem fastum, qui nexu eleganti amorem

componere novisti, ac nos privatos nuliisque insignitos titulis familiariter per litteras alloqui non gravatis Itaque cum Te talem Pontificem et communi aliorum relatione et propria experientia cognoscamus nequaquam mirari possumus, BENEDICTUM XIV universaliac pervuIgatavoceMagnum Sanclumquehaberirontificem, nomenque Tuum tantis populorum omnium studiis, tanta veneratione, tanto amore celebrari. Nam vcra virlus mirabiles semper sui amores excitat apud prudentes omnes, qui eam norunt aestimare. Vera sapientia, quandocumque innotuerit, incredibili vi animos omnium ad se trahit. Si quis igitur in suprema dignilate lenitatem, affabilitatem, candorem, modestiam, amoremque subditorum cum juslitia, prudenlia, diligentia ac vigilantia conjunxerit si non indignum sua Majestate ducat cum humilibus agere, quo magis prodesse valeat omnibus ; si Majeslate

;

;

clementer, mansuele.juste, moderate,

sapienter, diligenter utatur polestate a Deo sibi omnes protegat, omnibus prospiciat, omnium utilitali, incolumitati ac saluli consulat quis tandem, nisi plane amens sit, talem Principem laudibus non efferat? in oculis non ferat? summis studiis non prosequatur ? incenso amore non compleciatur ? Jure enim meritissimo ab omnibus diligitur, qui non solis verbis, sed factis, sed curis dc omnium

dato, ut ;

vero bono, sed sollicitudine de

omnium

salute, sinceram

omnium

dilectionem osterulit.

Ingenlem hunc omnium populorum in te amorem luculenter testatur transactus nuper annus Sanctus, quo Jubilaeum intelleximus celebratum tanto peregrinorum concursu, quantum alias non audivimus, tanta Romanorum caritate ac pietate, quantamiis inspirare nata erant exempla Tua, studiaque ardentissima ad divinam gloriam

promovendam. Cura-

verat diligensindustria Tua, ut per toiam dilionem Ecclesiaslicam in

nanlium

commodum

peregri-

complanantur, ut ad eorumdem solatium magna ubique cibariorum alio rumque ad victum periinentium esset copia, ut ecclesiae Urbis inslaurarentnr splendideque exornarentur adconciliandam divinocultui majorem reverentiam, ut frequentioribus ferviae

-

ventium pra?dicatorum adhortationibuspopulorum animi ad pcenitentiam atque ad pielatem inflammarentur, ut demum variis Tuis Constitutionibus dubia iu iis occurrentia tollerentur omniaque in ordinem eleganiem dirigerentur. Hisce autem curis ac indefessis laboribus Tuis egregieresponderunt populi Romani studia, principum virorum acmulierum pielas et

misericordia, et prae ceteris S.R.E. Cardinalium eminentissima religio, modestissima ritas, insignisqne liberalitas ac munificentia. Concursum vero undique advententium

cha-

tant

um

non modo longe superavit numerum eorum, qui ad posteriora Jubilaia accurrerunt; sed nulla quoque supersit memoria Jubilaei ullius, ad quod lanta conlluxil multitudo. Hoc cerle nobis relatum est testimonio tide dignissimo, Neque Italos fuisse

accepimus,

ut

mo-

do, aul alios Europas populos

Roma

vidit

ad se contluentes;

sed Armenia, Syria, iEgyptus

aliaequercmotissima^ Turcici imperii provincia? non paucos quoque transmiserunt

sane recedemusa proposito nostro,

marum

BEATISSIME PATER,

fructus, quibus divina liberalitas

anno

si

Nimium

enumerare velimus varios

ani-

celeberrimopietatem Tuam, accensaque in veram hominum felicitatem studia, remunerare ac recreare dignata est. Hunc igitur annum merito felicem forlunatumque semper credes, et pro multis annis illo

numerarc poteris illum tot ornaveris virtutibus Ponlificiis, tot factis praeclaris illustrem feceris tot felicibus successibus abundantem videris, ut prolixum honestarent Ponlificatum si illa omnia in multos divisa fuissent annos. Auget felicitatem ejusdem anni gloriosa plane ac

cum

felicissima

AD BENRDICTUM PAPAM XIV felicissima compositio diuturna? controversia?

XIX

de Patriarchatu Aquileicnsi, anno Sanclo

felf-

non diu post felicissime perfecta; lianc decessores Tui inlactam relrquerani magisque oplandus videbatur, quam facile sperandus finis tam antiqu» citer coepta, et

litis Verumtamen animarum sludio Pietatem Tuam impellente, mira animi magnitudine hunc scopnlum amovere voluisli, tantaque constantia, fortitudine ae prudentia

solo salutis

recte coeptis instiut ea glorioso exitu coronaris, consenlientibus utrimque Principibus, lalantilms bonis omnibus, applaudenteorbe Christiano. Prasclaras ejusmodi alia?que id tisti,

genus res gesl*

quibus sanctitatem nominis Tui egregie exprimis et posteros dabunt inter Magnos Sanctosque Pontifices,

Ad augendam

tes.

plurima typis edila

:

porro

nominis

enim

in hisce

viri

tueris,

locum

Tibi non

minus apud

quam modo dederunt apud

viven-

Tui

celebritatem accedunt Scripta erudilissima et docti non poterunt non perpetuo admirari accuratam

d.hgentiam, prudentem crisim, locupletem ac variam doctrinam, imo et moderationem ac modestiam singularem. Certe eaesl nostra, et decessorum nostrorum, qui praBStanlissimuni OpusTuum deCanonizationeSanctorumvidereetle%ere potuerunt. de illo eonstans opinio

non raro

in libris nostris breviter

insinuata,

frequenter

in

privatis congressibus repelita,'

sa?pe visentibus bibliothecam

nostram declarata. Quare nondubitamus coram orheerudito palam edicere, quod crebro mirati sumus, nullum manibus nostris teri scriptorem postcriorum seculorum, cujus sententias ita constanler sequi potuimus, quam sequendas credidimus Tuas, ubicumque aliquid ex Opere Tuo ad propositum nostrum conducebat. Opera igitur illa, BEATISSIME PATER, eruditione atque accuratione tam insignia, Te famamque

Tuam

commendabunt, magnosque inter ac prima? nomen Tuum merilo celebrabitur. Attamen magnas hasce posteritati

libera'itasSANCTITATEM

TUAM

manu

munifica

exornare

nola? scriptores Ecclesiasticos

inter voluit

dotes, .

et

quibus Divina

quibus loto

vila?

decursu diligentissime usus es tam agendo magna, quam scribendoutilia, suo non carebunt splendore mira illa charitas, Ienitas, atfabilitas, modestia, quibus tam benigne plurimum de MajestateTua remittis, utlabores aliorum et studia tuearis, sustentes, et promoveas. JNam qui oculo perspicaciori singula solent intueri, ex modesta

illa Tua charitate facile perspiadDei gloriam innumeros labores Tuos dirigi, ad utilitatem totius Ecclesia? exercitatum tot doctis Operibus calamum a Te numquam deponi. Si quis enim sludiis suis aut inanem sectetur magni nominis umbram, aut

cient,Divini honoris

amoread magnaTe

impelli,

quam qua? sunt Jesu Christi ille aliena non amat Opera, aliena non laudat, alienis non delectatur; nedum opem iis pra?stare desiderat. At veremur, SANCTISSIME PATER, ne epistolarem brevitaiem longissime excedamus si

certe sua magis qua?rat,

:

sincere

omnem cnndida? sincera?que charitatis Tua? pulchritudinem curiosius investigemus. Imo etiam timemus,ne

forte graves

simus modestia?Tua?,

quam

et in

prioreEpistoIaTua,et inaliisocca-

sionibus vehementer admirati sumus. Itaque ad humillimas favore nobis pra?stito gratias agendas accedimus,

et maximas de singulari prorsus numerosumque amicorum agmen nobis

adjungere cupimus, ut, non pares quidem favoribus Tuis, pares tamen viribus nostris persolvamus grates. Hasce primum nobiscum aget tota Societas Jesu, Operi nostro mire addicta, multisque aliis beneficiis ad grnles TUiE SANCTITATI agendas obstricta. Novimus, quanta cum laude deScriptoribus Societatis loqui consueveris,illosque in libris Tuis memorare, ut tari,

illa

Tuo magis

ac debeat, quam possit anxie sollicinomen adepturum speret, modo pra?cipuos acerbo calamo exagitaverit. Novimus, quam studiose proprium eliam

favorabili judicio

siquis forte privatus scriptor

Societatis auctores

Iaetari possit

magnum

se

laborcm conferas, ut causae Servorum Dei, qui eminentibus virtutibus in Societale floruerunt,non minus quam aliorum, recte dirigantur, ut tandem judicio falli nescio illos ad

supremos Beatorum ac Sanctorum in Litteras Ponlificias totius

terris

demum

honores provehere tuto valeas. Legimus

Ordinis nostri laudibus plenas, audivimusque varios favores ac

privilegia, quibus Societati benignissime voluisti et frequenter gratificari.

dubitatio, quin Societas tota, tot tantisque

dudum

Nulla igilur est

devincta beneficiis, ad agendas

SANC-

TITATI TU/E de novo hoc favore gratias comitem se nobis pra?beat. Adjungent se etiam ex omnibus provinciis viri pii atque erudili plurimi, quos Operi noslro multum favcntes ac benevolos novimus, quique de benigna judicii Tui declaratione vehementer gaudebunt. Tol

omnium ordinum sociosad grates referendas colligimus, quiaTe sublimiorilocopositum et Ia?tnmur, quam ut beneficentissima? Tua? in nos voluntali similia possimus

agnoscimus

rependere. Hoc solum possumus, quod animo propensissimo facimus: precibus nimirum Sacrificiisque

Omnipotentem Deum, qui Te talem Ecclesia

universali

Hectorem

et

benigne dedit, supplices flagilabimus, ut senectam Tibi vegetam diu conservare, peluos labores Tuos uberrimo fructu remunerarc dignetur, ut longaevus orbi pra?esse Christiano ad

Tuum omniumque

omnium

Ponlificum

Patrem et

per-

maxime

viventium ac futurorum bonum merearis.

XIV. RESPONSIO AUCTORUM AD BENEDICT. PP.

\\

fiduciam benlgnitas Tua nobis pra> Demum, BEATISSIME PATER, quia e. hanc dil.genter pronostrum de Aolis Sanctorum, quod videtur, nondubitamus, cum Opus

merearis.

bere

pro salute an

-

orbis reg.on.bus tum universam Socie.a.em, in omnibus fere benevoIent.sB Tu* atque affectu. marum laborantem, cui nos adscriptos gaudemus, continua, SANCTITATHs LUJipeaes, verepaternohumillimisprecibuscommendare prostratique ad benedict.onem Apostol.cam quanta possumus reverentia atque animorum submissione,

sequi cupimus,

:

humili.ertlaeitamus.

SANCTITATIS TU^E

Humillimi, demnctissimi et obedicntissimi servi ac

/ilii

JOANNES STILTING CONSTANTIUS SUVSKENS

JOANNES PERIER JACOBUS TRENTECAMP.

INDKX

;

INDEX SANCTORUM AD TOMUM

Ailbeu.s.

SEPTEMBRIS

IV

13 Antonius vel Antoninus episcopus, utcredi-

Vide AKwus.

tur, Carpentoractensis,

12 Albeus seu Ailbeus episcopus Imela-

Momoniaj Hiberniae provincia. Sylloge hist. critica. § 1. Sansedis episcopalis notitia memoria in

Vindascino. Syllooe.

censis, in

cti

:

Missa propria Acta edenda26. § 11. Tempus adventus ejus in Hiberniam, quo a S. Hilaro Papa

nonnullis Martyrologiis

:

:

fabulosa, nec

mitti potuit: gesta in episcopatu, obitus, se-

28 13 Almatus episcopus Senonensis conf., Broyli in Flandria Occidentali. Comm. pr.ev. § 1. Locorum notitia: Kasti sacri, quibus insertus pultura

legitur

:

tempus natale Sancti

Ultani abbatis exsulat: ejus in prsedicta abbatia conversatio: S. Ultano raortuo, Perona Broilum adducitur: miraculum, quod in S.

itinere contigisse scribitur

maticum monasterium

:

:

accessus ad Ha-

ibidem a Sancto gesta

illustrantur 125. Vita, auctore

anonymo, ex

Ms. Atrebatensi S Marice 128. Appendix. De variis sacri S. Amati corporis translationibus, et locis. quibus colitur, et reliquiae ejusdem corporis concessae sunt, ex codice M. ecclesice .

131 Amati Duacensis Amatus Abbas Habendensis sive Romaricen1. Acta sis, in Lotharingia. Comm. pr.-ev. § chronotaxis usque ad vitae hic danda Sancti exstructum Habendense asceterium 96. §11. collegiatm S.

;

Gesta qusedam,. a biographo Sancti omissa, supplentur ex Vita S. Eustasii, et examinantur 1)7. § 3. S. Amati, a synonymis distinguendi, tempus emortuale; memoria in Martyrologiis, cultus antiquus 98. § 4. Loca sacra in

honorem Sancti exstructa;

insignis cultus

annuae 100. Vita, auctore anont/mo cocevo, ex Mss. Romaricensi, S. Maximi et festivitates

Trevirensu Ultrajeciino

et

alio, collatis

cum

editione Mabillonii. Pu.kfatiuncula. Cap. i. Sancti natales, vita monastica etsolitaria 103.

Cap.

ii.

Perducitur Luxovium a

et ipse eo allicit S.

S.

Eustasio;

Romaricum, quocum Ha-

bendense asceterium construit 104. Cap.

Postrema Sancti gesta 12

comi

aetate et persona conjecturae

12

81

Autonomus episc mart., in Bithynia. Comm. pr.ev. Memoria Sancti apud Graecos et Laticultus apud Graecos die praecedente Acta Graeca Metaphraste multo antiquiora esse os tenditur 14. Acta, auctore anonymo, ex codit e

nos

:

Ms. Uraico, cum Latina interpretatione qum edita estapud Lipomanum tom. VI fol. 245 t

16

:

:

:

13

in

etreliquiis: de

et patria incerta;

Acta edenda 120. § 2. Sancti pueritia episcopatus Sedunensisan Senonensis? quo ordine Senonensium archiepiscoporum Catalogo inserendus sit quid de Aniato eadem die a Sedunensibus culto statui possitl22. § 3.Sanctus jussu Theodorici III Peronae sub custodia cultus

Beduini

De cultu

et pius obitus

Ammon mart. et forsan lector, Ex Hieronymianis apographis

Antoninus. Vide Antonius.

Cassiodorus cum Senatore etc. Vide Senator. Cerealis cum Cornelio etc. Vide Cornelius 14 Comelius Papa mart., Centumcellis in Etruitem Cerealis, Salustia et Socii 21 mart.,

ria,

Romae. Comm. hist. § l.MemoriaSancti varie Martyrologiis relata: antiquissimus ejuset hodiernus cultus 143. § 2. Actorum

in

dem

examen truria

S.

Sancti martyrii

conjectura de adjunctis

ipsi in

Antverpiam

Cornelii patria

Komana

in Hemarty-

delatis 147. :

acta ante

ejusdem ad illum assumptio post diuturnam sanctaa Sedis vacationem 15(>. Pontificatum

§5

;

Occasio eligendi Pontificis

tutes et praeclara electio

:

Cornelii vir-

Novatl ac Novatiani

:

notitia: schismatis ab his suscitati causa,

mo-

dus ac tempus 154. § 0. Novatiani molitiones adversus S. Cornelium: acta Carthagine de hac controversia Novatiani sacrilega ordina:

tio et pseudo-pontiticatus

gine

"rejecti, et

agnil

iis

:

ejus Legati Cartha-

Corneiii Pontificatus

158. S 7.

Tempus

initi

ibidem

per Novatianum

pseudo-episcopatus 1&2. § S. S. Comelii Ptmtificatus per Africam publicatus: Novatianorum molitiones et novalegatio: quoruindam con-

fessorum saluberrimus e schismate ad Ecclesiam reditus 164. § J. Concilia RomEeet alibi celebrata, in quibus lapsi ad po&nitentiam et (

et Novatianus damnatus pacem admissi Trophimuscum maxima plebis parte pcenitens, ,

Ecclesiam receptus 107. §

iii.

in

nova

12

:

3.

non Roma, sed Centumcellae

rio Sociis, acreliquiis

§4.

106

Nicomediaa.

et errores 145. §

palaestra

10.

legatio, et molitiones iu

hseresis in

Nnvaiianorum Africa: eorum

Antioehena synodo damnata, et

in

Oriente rejecta Felicissimus, alter schismaticus, a Cornelio repulsus 172. § 11. Persecntio :

lNltFA

Wll

S\MTOKI'M

quam lapsis prosillustris cone( Romanorum pectum Cornelii 174, immunes persecutione* Novatiania fessio: Gallo resuscitata

a

:

tes

contra

adveniamreprehendit230.

lapsis, libellum

ejusdem epistnhr genuimo, ac

illatmn:

ipsi

Ordinationesabeofactsel77. §13. Sancti corpus Romam translatum, et :i S. Leone I. deinde a S- Hadriano I in alia ecclesia supposititiea

depositum IX!

.

:

ejusdem translatio

:

Franciam

in

in £ li, Sanoti reliquise et cultus celebris

earum per

el

aliis locis

189

Rosula.

Victor.

Ex

Generalis

348 Romae. Comm. pr.ev. De Sancti Actis, cultu, et reliquiis 351. Acta, ex in Africa.

Martyrologiis

14 Crescentius mart.,

tom. X.

I*.

Gallonii

apud PP. Oratores Romas 352

12 Cronides, vel Hieronides diaconus, Leontius, et Serapion

^Egypto.

Ex

etc.

l;i

viriliter

.

Romanorum

se opponit:

recreatus, ad eos scribit

litteris

lectorem ac subdiaAlia a Sancto contra

:

conum ordinal 235. § 16. pervicaces confessores, clericosque ac lapsos hoc gesta: littersead Romanam clerum, et ab et

datse 237.

Romanis confessoribus ad illum

litteras vulgari cural

Romanorum

§ ir.

alias

;

:

:

ad confessores Numidicum presbyterum

ac Celerinum lectores creat

Romanos

scribit

:

S.

eidem clero adjungit 243. §

Ex Martyrologiis

Creseentianus,

i

Deo monet 840. g 18. Clero suo curam confesAurelium. sorum ac pauperum commendat

12 Cornutus vel Curnutus martvr, Iconii in Ly-

mart.

232. § 15.

perCathoEjusdem Sancti

recuperatio 187. § 16. cultus et reliquiae in nonnullis

11

oulo mortis

cultus Romaci in Flandria:

185. § 15.

haereticos profanatio et

licos

caonia.

solis

pen

in

ab iisdem accipit pax propinqua ipsi revelatur, ad quam accelerandam suos de orando

Indensi abbatia prope Aquisgranum

Sancti reliquise

An

pacem dari Sanctus permiserit Confessorum lapsorumque arrogan

:

§12. Sancti exsilium: tempus sedis: martyrium verisimilius per supremum supplicium

§ xrv.

martyrum habentibus,

martyres.

Alexandriae

in

Fastis GraicorumetMartyrologio

Romano

13

Curnutus. Vide Cornutus. 14 Cyprianus, episc. mart., prope Carthaginem in Africa. Comm. pr^ev. § 1. Cur de eo hodie

agamus. Vita a S. Pontio diacono scripta, et Acta proconsularia, praetermissis aliis, unde edenda Acta gemini Cypriani confusa San:

;

ctus avariis varia de causa laudatus 191. §11.

Sancti patria Africa, forte Carthago sio rhetorices, eloquentia, vita

:

profes-

ante baptismum

acta, et ad fidem conversio 194. § 3.

Tempus

suscepti baptismi incertum: mirabilis

morum

Illucescente

:

pauperum sustentationem clero denuo commendat 245. § 20. initium schismatis Felicissimi, qui una cum nonnullis ipsius asseclis a S. Cypriano ejusque vicariis excommunicatur Novatus cnm quatuor presbyteris palam adhseret: Sanctus gregem eontra suum hos instruit, sed reditum suum differre cogitur 251. § 22. Sanctus e secessu synodum de lapsis celeredit Carthaginem brat quod de sacrificatis in ea decretum 253. § 23. Libellaticis poenitentibus pax a synodo mox concessa Felieissimus, Novatus, aliique damnati alia ad hanc synodum spectantia 257. §24. Gesta contra Novatiani antipapae schisma S. Cornelii Pontificatus in Africa agnitus et promulgatus 260. § 25. Romanos confessores, Iitteris et libro de Unitate Ecclesia? missis, a schismate reducere nititur reductis gratulatur 2G2. § 26. Altera Novatiano247. § 21.

Felicissimo

:

:

:

:

:

;

mutatio, etvirtutesheroicae ipsius, probabilius

rum

aSancto pro

;

19.

Ecclesia^ pace, discolos confessores per litteras reditum suum prudenter diflert corripit

adhuc catechumeni 197. § 4. Neophytusin virtutum etsacrarum Litterarum studium incumbit profanam facundiam suam coercet scribit epistolamad Donatum, etlibrum deldolorum vamtate 200. § 5. Sanctus Neophytus, presbyter, nec multo post Carthaginensis episcopus, ;

:

legatio et molitiones in Africa

tomanum

:

apologia

omnibusque Catholicis ad An-

se

scripta

27. Liber de lapsis a nonnullae pnenae coram

2(34. §

Sancto conscriptus

,

ipso divinitus inflictae

liber de Oratione Dominica ab eodem compositus267.§ 28. Respondet ad quaesita de causa lapsorum synoduin celebrat, in qua rejectus Privatus haereticus. actumque de causa Therapii ac Victoris, et de :

:

miro plebis consensu creatur; obtrectatores suos benigne habet 203. § 6. Episcopales Sancti virtutes; liberdedisciplinaet habituvirginum,

parvulis baptizandis 270. § 29. Fortunatianum

ac epistolaLxr, lxii, Lxvet Lxvipro disciplina ecclesiastica probabiliter ante persecutionem

in persecutione

Persecutione a Decio exciSanctus ad Leonem postulatur, secedit,

scriptaa 207. § 8.

tata,

et proscribitur

:

hicabomni

secessus

sinistra

batur 272. § 30. Fortunatus pseudo-episcopus factus: Sanctusin schismaticis reconciliandis

suspicione vindicatur 211. § 8. Persecutionis

laborat

progressus et atrocitas

varia lapsorum in ea

legati a

fuerit libellaticorum

§ 31.

:

genera:inquo positum crimen 214. §

lapsum ab episcopatu suo As-

arcendum monet: scribit contra abusum, quo aqua sine vino in Sacrificio offerresuritano

Maximus pseudo-episcopus ordinatus Fortunato missi, Romie rejecti 275. Sanctus ad utramque Cornelii epistolam :

Sanctus e secessu suo episcopatum strenue administrat per litteras purgat se apud clerum Romanum tempus, quo epistolse n. iii et xiv scriptae sint 218. § 10.

respondet, et pro Ecclesiae disciplina et dignitate contra haereticos tuenda perorat 277. § 32. De instanti persecutione divinitus

Quot

rium

9.

:

:

et quae supersint epistolae ex tredecim a S. Cypriano e secessu ad suos scriptis, et in

epistola xiv ab

secessu scribit

eodem memoratis 221. § 11. Et ad clerum suum de curagregis,

pauperum sustentatione,

et captivis caute in-

martyres ac confessores hortatur 225. § 12. Aliquot confessorum clericorumque in lapsis ad pacem admittendis temeritatem tribus epistolis acriter objurgat22G.§ 13. Scrivisendis

bifc

:

epistolam

xn

et

xm,

gratiam lapsis concedit,

et

in

quibus aliquam

nimium properan-

admonitus,

Thibaritanos per epistolam hortatur ad marl :

lapsis

pacem dandam

v-

in concilio decer-

nit: scribit a S. Cornelium, ejusque successo-

rem S. Lucium 280. § 33. Utrum persecutio, a S. Cypnano supra prasdicta, in Africa sub

Gallo exarserit 282. § 34. Sanctus plebem suam ad succurrendum peste inlectis insigni oratione accendit magnam pecunias summam pro redimendis et barbarorum :

captivitate

dehbus

nem

fi-

mittit 280. § 35. Christianam relieioscnpto libro adversus

nationesdefendit288.

Demetriani crimi§ 36. Scribit librum de Mortalitate

AD TOMUM

IV SEPTEMIJIUS.

XXIJJ

Mortalitate, item alterum de Opere et Eleemosyna 290. §:'.?. S. Stephanum Papani rogat,

ut Mareianum Arelatensem episeopum deponi jubeat: scribit adversus Basilidem et Mar-

tialem episcopos

lapsos in

Hispania

Flo-

:

rentium Pupianum criminatorem redarguit 292 § 38. Controversia de haereticorum baptismo exorta, Sanctus geminam svnodum de

Demetriuscum

Matrona, Thecla, Heraclia martyres, in Asia. Ex Eieronymianis apogra-

eacelebrat, suamque ac collegarum senten-

tiam ad

Stephanum Romanum Pontificem

S.

transmittit 295. § 39. Jubajanum ad partes suas adducitj vel in iis confirmat, eique inter cetera librum de Bono patientiae mittit

Felice etc. Vide Felia

Diofolus,

12

pkis

g

i

Doraineta

cum Senatore

Vide Senotor.

etc.

:

Stephani responso accepto, tertium synodum indicit, et adversus illum scribit edit librum de Zelo et livore 298. § 40. Tertia S.

E

:

synodus Carthaginensis, in qua prior sententia denuo confirmata Sancti in hac causa ba:

ptismi gesta a nonnullis olim in dubium voca-

Afrouum

ta 301. § 41. rejecti

:

legati a S.

Stephano

Firmiliani de hac causa narratio aequo

vehementior hsec legatio post tertiam synodum Carthaginensem primura adornata 303. § 42. Sanctus scribit de eadera causa ad Firmilianum, et ab eo epistolam recipit quid S. Augustinusin Sancto circa hanc controversiam laudaverit306.§43. Stephanusnumquam excommunicavit S. Cyprianum, sed hic in ipsius et successoris ejus cominunione semper vixit, et martyrio coronatus est 309. § 44. ;

:

Utrum,

quando

et

Qy prianus, ceterique

S.

ejus sententise episcopi, praedictum errorem

revocaverint 312. § 45. Sancti Petri ejusque Romana Catliedra successorum primatus a

vantius episc, Augustoduni in Galiia. Ea Martyrologiis vetustis 21 13 Eulogius episc. conf., Alexandriaj in /E. 12

E

Comm. sacris

iiist.

Memoria

1.

§

Sancti in

I

elogium ex Menologio Basiliano observationes de visionibus S. Eulogio attributi> :

:

83. § 2. Eulogius Antiochise presbyter consecratus, deindeepiscopus Alexandrinus deini:

de anno raortis disseritur Gesta aliqua et scripta Sancti ex

tio episcopatus, et

84.

§ 3.

Photio 85. § 4. Concilium ab Eulogio habitum in causa Samaritanorum utrum etiamnum exstent aliqua Sancti scripta 88 § 5. Amicitia :

cum S. Gregorio Papa, ex cujus multa recitantur 90. § 6. Prosecutio gestorum Eulogii ex epistolis S. Gregorii 92 S. Eulogii

litteris

in

S. Cypriano agnitus et assertus 314. § 46. Persecutione sub Valeriano exorta, scribit ad Fortunatum de Exhortatione martyrii Chris:

tum

confitetur,

et

Curubin

relegatur

317.

pauperibus § 47. Res ecclesiasticas ordinat prospicit confessores litteris et eloemosynis :

:

Curubi in hortos suos migrat de novo edicto Valeriani fideles monet, et fugere renuens, ad martyrium se parat 320. § 48. solatur

:

:

Veritus, ut Carthagine occideretur, paulisper latet

hortos

in

:

suos

reversus,

capitur,

43XT elicissimusetSecundinusmart.,inApulia. 1

Ex

J?

apographic Hieronymianis

57

14 Felix, Demetrius, Honorius, Zetus et forsan alii mart.j in Tuscia. Ex apogvaphis Eieronymianis 350 13 Fledericus presb. conf., in Vliderzele, vico

Christumque confessus, capite truncatur 322.

agri

Vita, auctore S. Pontio, illius diacono, ex editione Ruinartiiin Actis sinceris Martyrum. Cap. i Auctoris praefatio Sancti ad fidem

ubi colitur Sanctus

Alostani

aliaque post

in

Flandria. Sylloge. Locus, ;

gesta in vita

:

beneficia

mortem

133

:

ad sacros Ordines promotio virstudium ; episcopatus, et virtutes 325.

conversio tutis

:

:

G

CAp. ii Sancti proscriptio et secessus misericordia peste infectis exhibita exsilium visio :

:

:

de martyrio 328. Cap. iii. Sancti gesta in exsilio comprehensio condemnatio et mar:

:

tyrium 330. Acta Proconsulaeia, ex editione Ruinartii in

Actis

sinceris

Martyrum

332.

Appendix. De Sancti gloria posthuma, et Operibus ipsi adscriptis. Cap. Sancti apparii

tiones, seu visiones de

bus oblatae

:

illo

nonnullis martyri-

dua3 ecclesice prope Carthaginem

eaedem profanatae, prsesertim a Vandalis, et resiitutae Cafholicis 334. Cap. n. Sancti per universam Ecclesiam cultus 337. ipsi erectae

Cap.

iii.

:

Sancti corporis translationes, et

reli-

quiae variis in locis honoratse

G

cum

eneralis

Grescentiano. Vide Crescen

tianus.

Gordianus cum Macrobio etc. Vide Macrobius 12 Guido conf., Anderlaci in Brabantia prope Bruxellas. Comm. \m v,\ § l. Sancti memoria Acta 36. § 2. Sancti in Martyrologiis cultus tempus emortuale translatio corporis e coemeterio ad templum ejusdem solemnis elevatio 88. Vita, ex manuscripto Ande?lechtensi, auctore anonymo. Prologus. Cap. .

:

:

:

:

i

Sancti pueritia

:

ecclesiaa

Lacensis cura sus-

ad Terram sanctam

340. Cap. iv. Sancti Opuscula, exceptis, quse de tueretico-

cepta

rum baptismatetractant,magnisemperhabita:

Irreverentia in

quaidam alia ipsi peram attributa

culius miraculorum occasione inchoatus

forte adscribenda, alia per-

343

:

liirum peregrinatio

Cap.

m.

:

et limina ApOSto-

pius ubitus 41. Cap.

Sanctum

II.

divinitus punita

:

II.

Corporis e cosmeterio ad templum miracula in translatione facta

translatio

:

solemnis elevatio

:

46

H

INDEX SANCTORUM

\\I\

uj)indeinterrupta451.§20FervensHomilia

S

tertiacontraJudfflos oont raQu:ir.odccn .anos reliqusa observantur vocata,adquam varia )

1

:

Sancti contra

H

21Judasos Orationes 453.§

et Homili89deAnatiiemate deNataiiChristi i initium et ali» qusedam sub fidem anni 386 assignan387 habitaB 457. $ 22. Aliaa qusedam illigan386 anno videntur tur Homili», quae QuadraSeditio Antiochena ante I

cum Macrobio etc. Vide Macrobius. Diofolus Heraclia cum Diofoloetc. Vide

eli

II

Hieronides. Vide Cronides.

Honorius cum Felice

dae 462. § 23

Vide Felix.

etc.

gesimamanni387:Paschailloannocelebraturo consta25 Vprilis. Quadragesima sex tantum Homiliaruro Ordo 24. bathebdomadisio;-. § Chrvsostomi ab illa, quse seditionem prsecesusque ad secundara hebdomadam QuadraHomigesimse 469.§25 Prosecutio earumdem Homilise 26. 172. § liarum usque ad Pascha ad ttnem S. Chrysostomi post Pascha usque sit.

oannes Chrysostomus episcopus Constantinopolitanus et doctor Ecclesiaj, prope

14

387 et Quadragesimam anni 388 I7s.§27. Homilhe 57 in Oenesim totam, crept&e Dominica ante Quadragesimam, anno verisimiliter aliaj complures Homilise iis interpo388 iiuiii

Comm. historicus. §. 1. Commentario adhibenin Chrysostomi Opera

Comanos da

;

in Ponto.

Paliadius ut et Dialogus, cujus auctor

episcopus, alter a Palladio Helenopolitano an uterque fuerit Catholicus 101. § 2. Alii Chrysostonii, scriptores Vitae et gestorum S. dequorum fide et auctoritate fiisseritur 405. Sancti patria, parentes, rinnus natalis 3.

;

sita 48-'. S 28. [nterpretatio

lii

:

§ 30. Sanctus item Antiochiae scribit in Epistolam ad Galatas, ad Ephesios, ad Philippen-

Sancti pra?ceptores, erat Christianus amicitia studia, eloquentia 410. § 5. Sancti a Meletio, cum S. familiaritas cum Basilio, :

utramque ad Timotheum, ad Titum, et Philemonem 494. §31. Interpretatio Psalmorum, non tota ad nos ses

:

:

populum

terio:ad vitam monasticam trahit Theodorum post inchoae1 Maximum 414. §7. Theodoro,

tam

monasticam

Sanctus duas

mundanam

ad

scribit epistolas

regresso,

bene longas, et

in viam reducit 410. § 8, Sanctus, hortante Basilio ad vitam monasticam, matris precibus detinetur, et pie interim acsolitarie

eumdem

vivit

iii

dicta, annis verisimiliter 'posteriori-

bus 497. § 32. Ultimum Opus Antiochenum verisimiliter est Expositio Isaise usque ad medium caput vm, quse ad populum dicta videtur 500. § 33. Homili;e alise incerto tempore Antiochia3 habita1 aliqua3 etiam loci incerti 502. § 'M. AMrtutes aliquse Chrysostomi, qua-> innotescunt ex concionihus Antioehenis 506. §35. Chrysostomus jussu Arcadii imperatoris dolo evocatus Antiochia,' Constantinopolim perducitur, ibique conseeratur episcopus 510. § 36. Homilia? aliquot Chrysostomi habitse Constantinopoli anno 3'JS, quo verisimiliter ,

domo materna420. §9. Chrysostomus

etBasilius quaeruntur ad episcopatum : prior se occultat, alter, dissimulante Chrysostomo,

Sanctus factum suum Sanctus quadriennio in

capitur et consecratur

item Antiochiae cpnscripta et ad

perducta,

studia sacra sub Diodoro et Car-

:

;

probabiliter etiam ad

quo instruitur et baptizatur lector forsan ab eoiiem, forsan ab alio ordinatus Sancti periculum H2. § 6. Sancti Juvenis mores post

baptismum

Genesis circa

380; illam vero interpretatio EvangeMatthaei ciroa annum 390 487. g 29. Homi-

liseChrysostomiinEpistolasS. Pauli, nimirum ad Romanos, et geminam ad Corinthios 491

Moritur Sancti uterque parens probabi108. § 4.

lius

Evangelii Joannis

expositionem

annum

§

figendus circa 344 tum infantis pater

videtur

secuta

:

excusat 421. § 10. monasterio vivit sub disciplina severi senis, biennio sulus in spelunca qualis esset monachorum illorum vita 126. § ll.Opuscula scripnimirum libri de Sacerdotio, adversus ta,. :

satisdiu aegrotavit 511. § 37. Sancti inepisco-

semper patu vita sobria, austera et solitaria solus cibum fumit, nec reditus episcopales pro se usurpat hospitalitatem taraen e\ercet514. ;

:

conatus Chrysostomi ad clerum et populum emendandum :Scripta hunc in tinem

Oppugnatorcs vitse monastica>, Comparatio i._i 128. § 12. Alia Opuseula, et monachi

§ 38. Varii

videlicetliberdeCompunctionead i^metrium, alter ad Stelechium tres libri ad Stagirium a dseraone vexatum 131. § 13. Sanctus morbo

aliaque pra^clare praestita 516. § 39 Insignis Chrysostoini modestia et humilitas in episco-

:

coactus redit

conus

:

Antiochiam, ubi ordinatur dia-

gesta tempore diaconatus, et scripta

1. TractatusadViduamjuniorem geminus : liber de Virginitate 130. § 15. Liber iu S Babylam contra Julianum et gentiles nequit ostendi, Sanctum in eo tractatu contra

varia 435. §

1

:

patu ; charitas proximi, aliaeque virtutes, ex quibus orta est mira ipsius in loquendo libertas 519. § 40 Chrysostomus Novatianos insectatur: horum causa acerbior in Sanctum videtur Socrates, cujus asserta examinantur, er

aliqua Sozomeni 522. ^

omnes homines

11

,

Quam

uli

late se ad

et ad plures provincias

(

j

xlon-

historiam S. Babylse errasse, ut aliqui cre-

derit charitas et cura Sancti, qui pro conver-

dunt438. § io. Synopsis S. Scripturse, quam edidil Montfauconus, partim potest esse Chrysostomi; sed non est tota ejusdem auctoris 142. § 17. Sanctus presbyter consecratur, et praedicare incipit mira ipsius humilitas in prima Homilia elucet 417. g is. De aliquot

sione

;

Homiliis aiino

:>so,


contra Anomceos

el

contra Judseos concionari coepit Chrysostomus 149. § 19. >

Reliqua Chrysostomi contra Ano-

certamina

aliis

concionibus anni 386

haereticoruin

prsestat 520. § 42. fert,

et idololatrarum varia Sanctus operam suam con-

ad conciliandas

Flaviano

Antiocheno

omnes accipil reliquiasaliquotSanctorum, maximaque cum solemnitate aliquas ecclesias

:

transfert 528. § 43. Quomodo Sanctus egeril cum Eutropio cubiculario, qui anno399con

ac deinde relegatus esi et occisus 530. §41. Exsilium Eutropii figendum menseJam ario anni 399: bellumTribigildi cceptum anno iactus,

398:

AD TOMUM IV SEPTEMHRIS 398

Chronotaxis molitionum Gainae et

;

belli

XXV

scribit de damnatione Chrysostomi Epirtola Sancti ad Innocentium hic acceptis rsrfi de re nuntiis, stat pro Chrysoatomo 698. § 66. :

cum nam

eo gesti 533. § 45. Quid Sanctus apud Gaiegerit pro Saturnino et Aureliano

pescit

comGainam, qui pro Gothis Arianis petebat

ecclesiam

ad

:

eumdem legaturad

Arcadio336. § 46 Homilim Chrysostomi in Epistolam ad Colossenses et aliae quaedam ad annum 399 spectantes 539. § 47. Antonius Ephesinus epis:

copus apud Chrysostomum accusatur causa illa in annurn secundum usque ad mortem An:

Sanctus in Asiam profectus horum omnium chronotaxis 543. § 48. Gesta Sancti in Asia numerus episcoporum tempore illius itineris depnsitorum Gerontius Nicomediensis item depositus 540. §49yEmuf.onini

protracta

:

:

:

:

Severiani

latio

mum

:

contra

episcopi

hic ad suos reversus

Chrysosto-

magno amore

exci-

pitur:Severianusoccasione Serapionis a populo eidem conciliatur a Sancto 548. expulsus § 50. Exponit ntramque Epistolam ad Thessa,

Porphyrium benigne juvat ad idololatriam excidendam lonicenses

:

excipit et

S.

Eudoxia Acta Apostolorum exposita Homiliis 55 hae Chrysostomo asseruntur, CGBptaeque sunt in Paschate anni 101 554. § 52. Homiliae34in Epistolam ad Hebr?eos Aliae quaedam Homiliae Constantinopoli ante primurn Sancti exsilium dictw;, aut temporis :

Sancto irata 551. § 51. :

:

et loci

incertl 558. § 53.

De Homiliis

aliquot

dubiis, de Commentario in Danielem prophetam, de Liturgia Chrysostomi 562. § 54. Origo

Theophilum Alexandrinum et monachosiEgyptios. Theophiluspersequitur deinde monachos S. Isidorum Hospitalarium multos, qui Constantinopolim delati a Chrysostomo excipiuntur 566. § 55. Quid pro monachis expulsis apud Theophilum egerit Sanctus dicta qusedam S. Hieronymi non de Chrysodissensionis inter

:

:

stomo, sed de Rufino et aliis prolata 569. § 56. quid Epiphanius venit Constantinopolim

S.

illi

:

cum Chrysostomo

et

monachis

negotii

fuerit 572. § 57. Theophilus Constantinopolim advenit, multosque episcopos, clericos, mona-

ipsamque imperatricem

chos,

trahit contra

Chrysostomum

in partes suas

574. § 58. Conci-

lium ad Quercum prope Chalcedonem inchoatum capita accusationum contra Chrysosto:

mum cum

aliquot in

illa

observationibus 578.

§ 59. Citantur ad concilium clerici Constantinopolitani, et quaedam accusationum capita

examinantur quo interim modo se haberet Chrysostomus cum suis Sancti iteratae cita:

:

:

Sanctus urbe ab Arcadio ejicitur eccl eodem die comburitur hinc calurnniae :

:

Chrysostomum, eique adhaarentea

601.

in

§ 67.

Arsaciuspro Sancto ordinatur episcopus, Porphyrius Antioehenus primura agnoscere recusant plurimi, qui gravern patiuntur p. p :

cutionem 603. ibique

§ 68. Multi

omnia refemnt

Romam

se recipiunt,

Innoeentio Papae hujus litterac ad clerum Constantinopolitanum Honorii vero et S. Nili ad Arcadium exsilium Sancti divinitus, ut creditur, puniS.

:

:

:

tum

606. §69. Iter Chrysostomi, gestaque et

scripta in itinere, praesertim Nicseae

epistola

:

125 ad Cyriacum non est Chrysostomi 609. §70. Aliquot Epistolffl scriptae Sanctus graviter aegrotans venit Caosaream, ibique alias scribit :

Epistolas 613. §71. Sanetus dolo Pharetrii Csesarea discedere cogitur, magnaque pericula

incommoda patitur tandem venit Cucusum, ubi optime excipitur, et mox scribit ad varios 616. § 72. Aliae Epistoke Cucusi non diu post et

:

adventum episcopo,

scriptse

non

:

quse scripta est Theodoro

ad Mopsuestenum, sed ad Tyanensem 620. § 73. Alia? Epistola- ad varios datse ac prsesertim ad plurimos araicos Antiochenos 623. § 74. Venitad Chrysostomum Libanius Antiochenus, per quem ad varios est data

;

Epistolas mittit Sanctus, qui et ad alios scribit, dona aliquorum remittit 625. § 75. Epistolae

et

ad Olympiadem anno 404

datse,

quarum

consolatoriae libr»»rum instar prolixae

:

tres

alia>

ad

Pentadiam, ad Ampruclam, et ad alios 629. §76. Epistolse aliic Constantinopolim missse de rebus variis aliae qusedam ad personas locorum ignotorum 634. § 77. (Iravis morbus, quo Sanctus laboravit primis mensibus anni :

405

ad

:

eodem anno ad Olympiademet quosdam dataj 638. § 78. Aliae Epistolaa

Epistolse

alios

anno 405

scriptse,

ex quibus fere omnibus

intelligitur insignis Sahcti zelusad

dam

promoven-

prsedicationem in Phcanicia 642. §79. Mortuo Arsacio, Atticus consecratur episco-

pus

fidei

:

conatus

Innocentii

Papa3

Honorii

et

Synodum Thessalonicae congregandam irritus, et eorum Iegati ad Arcaimperatoris ad

dium pessime excepti

645. § 80. Sanctus ob Isaurorum incursiones multa patitur, et Arabissum transfertur gravis ipshis morbus Epistolss variee anni 406, et liber geminus :

:

situs, et

ab imperatore relegatus, interque haec imperterritus, populo tumnltum minitante,

exaratus 648. § 81. Litterae Chrysostomi ad legatos Constantinopolim missos, aliosque aliquot episcopos alias deinde ad Innocentium

tertio die se ultro tradit, et in exsilium ducitur

Papam, variosque episcopos

tiones et responsiones 581. §60. Sanctus depo-

Severianus, aliique veniunt Constantinopolim, et contra Sanctum loquuntur hinc major populi tumultus orto Theophilus,

583. § 61.

:

:

etiam terrse motu, revocatur Chrysostomus, reduxque concionatur, fugiente Theophilo 586. § 62. Chronotaxis persecutionis Chrysostomi an omnes ejus inimici fugerint ad sedes suas an in alia synodo sit ahsolutus gesta Eudoxia iterum irata Sancti post reditum :

:

:

:

590. § 03.

Novse molitiones contra Sanctum,

qui a congregatis rursus episcopis pro condemnato babetur, et ecclesia jussu imperatoris ejieitur 593. § 64. Clerus et populus Sancto

adhaerens, violenter ecclesiis expellitur aliaa violentia^ extra urbem patratae iisdem diebus :

596. § 65. Theophilus ad S.

Innocentium Papam

Septembris Tomus

i V.

:

etc. 652. § 82. Epistola ad Caesarium monaciiurn, post Chrysostomi Epistolas modo edita de qua diu ,

disputatum, nec Calvinianis favet nec Lutheranis, sed solis Catholicis attamen illa Epi:

stola

non

est

Chrvsostomi 656.

S.Gregorii Illuminatoris

mum

auctorem

:

mm

neque hic locum

concionatus videtur

:

§

haljet

83. Vita Chrysosto-

umquam exsilii

Cucusi mutat, in

multa patitur, ac tandem de obitu monitus a S. Basilisco martyre, pie moritur 663. §84. Quis fuerit ecclesiarum, et praecipuorum illius temporis virorura, sensus de Chrysostomo elogia qmedam necdurn data 660. 4; 85. Chrysostomus ab Augustino mire laudatus, et ab eodem contra Julianum vindicatus minime fuit obnoxius errori semipelaitinere

:

:

IV

crianorum ia 5

INDKX SANCTORUM

WYl

.ni.QualiscumquG mor8etsepultural37.GAP 188 veneratioetmiraculapostmortem

Hiero-

ianorum669.§86.Inquiritur an g *° e nymusde Chrysostomo t Theophilus famosum librum rsddident Bi Sanctum; illumque Latinum S.

™^* ^' 1

H

«W**g™

abique restituta

nomen

et

ip sius

89. hxam.nantur tinopolim translatum 685. § relato: mqu^ in laudem Sancti

fuent datum quo tempore eidem 687. § 90. Cultus cognomen Chrysostomus corpons forma vari» festivitates Sancti, sive eeclesise eidem dicate expressa iconibus nonnulte alus locis corpus Romse reliquise gestochronologicum 91 Compendium ritur a

argumenta

ditionem 357. § 4. Examinantur aliorum desumpta a testimoniis scriptorum

:

:

:

et singuhs mano, et Bullis, ac diplomatis, ac Proferuntur 6. 362. § subduntur responsa

m

disputata scriptorum secundum in Orat.onem Pr.emon.tio 095. Commentario mtctore S. Josequentem. Oratio panegyrica, ewn Legutem, editione anne Damasceno, ex subinde emendata. intcrpretatione ejusdem generalia elogia virCap i Ratio scribendi ejusadotutum et scriptorum Chrysostomi n. SanCap. 700. monastica lescentia. et vita ac presbyter flt reversus, ctus in patriam exs.l.o docet praeclare episcopus deinde revocatusque iterum pellitur mors,

Irevirendiscutiuntur Catalogi episcoporum disputata' sium, allati in subsidium traditioms catalogus, editis 364. § 7. Exbibetur antiquus 366. §8. contrarius hactenus et ipsi traditioni

et AgnpCatalogi episcoporum Tungrensium traditiom de afferunt roboris nihil pinensium

:

:

Materni a S. Petro 368. § 9. Mafuit, venternus, qui seculo iv celeberrimus missione

:

S.

:

est 371. § 10.

Respondetur ad quasdam objectiones contra Joanms jam electam sententiam 373. §11.

relatum sepultura, corpus Constantinopolim Galatia. 13 Julianuspresb.mart.,Ancyraein Fastis sacris Grcccis et Latinis

non

similius a nostro diversus

:

relegatur,

et

Proponuntur Martyrologiis antiquis 360. § 5. RoMartyrologio anmmentapetitaexAdone,

:

et

m

;

visiones

rum

.

;

:

§

,.

generalibus gruaverisimilitudine ac Patrum 355. illa responsiones ad atque assertionibus juxta traditione, §3 Argumenta qua^sita a antiquissima, et ni» orimaa opinionis patronos et Hatenu ac Actis SS. Eucharii, Valerii horum Trevirorum Historia Gestis seu anteriora seculo ix aatatem inquiritur, et nec confirmandam trareperluntur, nec apta ad

438ex Ponto magna

691

i

Areumenta

UU

ha. -ca.one diptychis inscriptum supposititis 0,8. § »» ostenduntur alimiot coepta corpus anno Festivitas Sancti celebrari cnm solemmtete Constan-

du*

de Gravis controversia

cujusexainiuinoinmllapr»mittimtar864.§U. deducta ex conpro seculo primo

Cons^tinopoli.AlexandriB^.etintotoOr^nte :

Colom* Ag ppin^

conf.,

Comm. § 1. alhas, missionisS.MaterniinGermaniametG

Antiociuas,

F4 n

episc.

Maternus

Ex

Launoyi negantis, Treviris episcopum

54

S.

Maternum umquam

fuisse, sententia

proponi-

Missio Sancti cum tur, et rejicitur 374. § 12. probabiiissima est sociis Roma in Gallias tamen, an sub medium seculi m.

:

incertum

sit ; quis fuerit sub haec tenitidei Christianae 376. § 13. status pora Treviris Ejusdem materiae prosecutio 377. § 14. Reliqua Sancti gesta, in Vitis et Historiis enarrata. adjunfabulosa esse ostenduntur, vel fabulosis

an serius facta

Cronide. Vide Cronides. conf., Turo13 Lidorius aut Litorius episc. et gestis cultu De nibus in GaUia. Sylloge. 61 Sancti Sylloge. Veneths. colitur qui mart, 13 Ligorius 57 De cuitu, miraculis, et reliquiis

Leontius cum

Vide Lidorius. Lucianus cum Macrobio

ctis

De baculo

S. Petri.

cujus attactu S, Maternus ad vitam revocatus creditur, cujusque partes hodiedum asservan-

tur383. § 16. Templa, quae

locis pluribus. ut

Belgio traditio est, et praesertim in Alsatia ac

Litorius.

etc.

15.

exornata 379. §

condidit S. Maternus 385. § 17. Variae Belgii

Vide Macrobius.

quaeS. Maternum tundatorem suum agnoscunt 388. § 18. Templa Coloniae et Bonnae miracula pluribus locis a Sancto aedificata ecclesiae,

;

patrata 389. § 19. Sancti virtutes, obitus, et '20. corporis Colonia Treviros translatio 391. § corporis translatio sepulturae primae Locus

M

;

L2

M

ad metropolitanam Trevirensem

acedonius, Theodulus et Tatianus mart.,

Meri

in

expositio

Sylloge

Phrygia Salutari.

Reliquiae Sancti in

cultus Beatae titulo, qui legitimus videtur publicus reliquiarum Vita scripta Italice, ac Latine edenda 134. Vita, aitctore Desiderio :

:

Paloni Ord. Pradicatorum, Latine reddita ex Ms. Italico, Interprete J. 5. Cap. i. Scriptoris prsefatio Beatae patria, parentes pueritiav, Cap.

ii.

:

virtutes 135.

Gesta ipsius rairabilia et rairacula

Bohemia ac Hispania, mira-

400

PORUM TREVIRENSIUM Matrona cum Diofolo etc Vide Diofolus. Maurilio. Vide Maurilhts. t

moria Margaritae apud varios scriptores cum

juventutis, et reliqusa

publica ejus

cula post obitum patrata, ac generatim dumtaxatenarrata399. Appendix. Nomina Episco-

13 Margarita Fontana virgo tertii Ord. S. Doininici, Mutimc in Italia. Comm. pr,ev. Me-

aetatis

;

reliquise in aliis ecclesiis 394. § 21.

Reliquiae et cultus Coloniae Agrippinae, Tungris, Leodii, et Trajecti ad Mosam 396. § 22.

*" historica Lucianus, Zoticus, Gordianus, 13 Macrobius, Heli, Valerianus, Seleucus, et forsan alii mart., Tomis in Ponto, et Ancyrae in Galatia. 55 Ex Fastis Grcecis et Lattnis

:

:

:

13 Maurilius vel Maurilio episc.

moria

:

cultus

Ande-

conf.,

§ 1 Sancti mesacri cooporis translationes

Comm. pr^ev.

gavi in Gallia. :

62. § 2. Scriptores, psisse perhibentur

:

qui Sancti

Vitam

scri-

inquiritur an Fortunatus

Vitam scripserit, quse deinde a Gregorio Turonensi correcta fuerit

Pictaviensis S. Maurilii 64. § 3. Confertur

Vita

Gregorio Turonensi attributa

A.D

attributa

cum aliaaS. Magnobodo

TOMUM

IV SEPTKMISKIS.

oonscripta:

pdenda 66. § 4. Inqniritur, an S. MauriliusaS. Martinosacerdosetdeindeepiscopus eonsecrari potuerit ? Tempus emortuale incertum 08. Vita, auctore S. Magnobodo, ex impressis. Prvefatio. Vita 12. Mmkcuhk, auctore Uarmevo, ex Ms. codice Hemeusi 76 13 Maurusepisc. conf.. Placentiae in Italia.Svi,i.oge iiistorica. De Saucti cultu, de tempore, quo iioruisse et obiisse creditur, ac de ffestis 79 A.cta

elevantur anno 1718. 736. Cap. n. Po iterata examina super cultua antiquitate, corp ;

identitate, et obtentis beneficiis, publica reli-

quiariun

expoaitio decernitur 737. Cap. ni. Decreta, quibus Brixinensis antistes reliquiaa publice exponi, atque praevie Schwazium, in sedibus

illustrissimi comitis Tannenbergici exornandas, transferri permittit 739. Cap. iv. Sacra ossa ex Ebenensi ecclesia Schwasium

depiirtataillustiissiifiaefamiliaeTannenbergicae

committuntur 710. Cap. v. Templum Ebenense de novo extruitur et munifice deco-

fidei

ratur

episcopus ac princeps Brixinensis Schwazii examen instituit super coetodia et ornatu reliqniarum 7 (2. Cap, vi. Sanctae ossa,

N 13]Vr ectarius episc. conf., Augustodini in Gal59 11 lia Syllooe. De cultu et gestis 12 Nicetas mart.Nicomediensis, ut fertur, cultus

Comm. pr.ev. De cultuSancti, Actis

Venetiis.

plane fabulosis, et de miraculis infra reci6. Miracula, auctore nnonymo, ex

tandis

duobus apographis 14

codicis Ms.

7

ancilla vig.j in arce Rottenburgica

Notburga

XXVII

;

Schwazii summo splendore honorata, ad Ebenense templum reducuntur 743. Cap. vii. Eximia principum personarum aliorumque

novum templum S. Notburgae, hujus quoque in clientesmunificentia beneticiis probata 7-15. Gi.ori.e Posthumls PARS ai.tkra. liberalitas in

Cultus in alias religiones diffuaus. § 1- AJtaria Sanctae exstructa in Tyroli, Istria et Carquibus aliisquo regii.nibus peculia-

niolia, in

comitatusTvrolensis. Comm. pR^v.§l.Sanctae,

riter colitur 748. § 2. Beneticia S.

Notburgae

apud vulgatos ante seculum xvn scriptores parum notse, gestorum Synopsis et hujus antiquitas 709. § 2. Enumerantur auctores,

Pisini in Istria

honorat» adscripta

749. Dilu-

qui seu in

Mss.,

seu impressis libris gesta

Sanctse litteris consignarunt

;

Acta hicdanda

711 § 3. I)e loco natali etemortuali S. Notburgse 715. Vita , auctore Hippolyto Gua-

rinonio

Germanice impressa anno

Latine reddita, interprete clariss.

1646 , et vivo Antonio

Roschmanno, inalma universitatc Oenipontana J. U. licentiato etc. Pr.efatio 717. Cap. i. Sanctae famulitium apud dynastas Rottenburgicos; liberalitas ejus in pauperes prodigio et

morte herse durioris comprobata 718. Cap. ii. falcis in Sanctse famulatus apud rusticum reditus ad Rottenburgicum. aere suspensio ;

;

et hujus inde prosperitas720. Cap.

obitus;

iii.

mirabilis sepultura; cultus

cida Historia de origine et progressu cultus

Notburgse Tyrolensisancillap. in ecclesia filiali Hermagorffi et Fortunati in Ebensfeld prope pontem fluvii Feistriz, sub paroecia Manspurgensi, cum annexa relatione de quiSS.

busdam praeclaris ac declaratis beneticiis, ea Ms. Germanico Latine reddita Cap. i. Innotescit Sancta in Ebensfeld altare ei erigitur; :

exponuntur; confluunl undiqueperegrini: cultus late diffunditur per totam Car-

reliquiae

nioliam et finitimas regiones 751. Cap. ii. Febris capitis et laterum dolor epilepsia sublata; puerpera periculoso partu levata, ,

pecora

Cap.

interitus

iii.

Jumenta

amens

morbis et defectibus liberati 751. Cap. iv. Junioribus et infantibus varia beneficia collata; morbi a pecoribus abacti 750. Cap. v.

in-

rationi redditus

et jumentis ad

cessa;

ordo

II. Prodigiorumin Vita, morte patratorum repetitio. Monitum 727. Diploma Henrici dynastre Rotten-

tura 725. Pars

ac

sepultura

anno 1335 conscriptum, ex tabulario San-Georgiano 728. Gloria Posthuma. Paks 1. Cultus antiquus et hodiernus in Eben et hujus burgici

vicinia. §

1.

Monumenta

cultus ab ipso Sanctae

obitu inchoati 730. § 2. Sacello S.

Ruperti

in

Eben succedit seculo xv templum S. Notburgae nomine insignitum; continuati cultus argumenta alia 732. § 3. Virorum principum, maxime ex Augustissima Domo Austriaca, in Sanctam pietas ac munificentia, seculo xv el \vi; cultus usquead nostra tempora conti-

varii variis doloribus.

integritas impetrata 758. Cap.

Roschmanno. Pars I. Mirabilis boum sacrum Demortuae corpus devehentium per Oeimm ac sepul-

;

Armentorum lues depulsa; oeulis, aliisque hominum membris pessime

translata, interprete clarissimodomino Antonio

reliquus itineris

75.'!.

ereptn,

periculo

Sanotae

publicm Augustce Theresina» Oeniponti descripta, et ex Germanico sermone in Latinum

;

praesenti

mox

choatus; templum et sacella ipsi erecta 723. Fragmenta Vit.e fusioris, auctore Bippolyto (iuarinonin, ex Mss. autographis hihliotheea?

transitus

subducta

disorimini

Cap. tium

pedum

vii. ;

vi.

auribus affectis

Hominibus

extrema deductis sanitas condolures ac vulnera curata 759.

Dolores oculorum, capitis ac den-

ulcera, oris corruptio, et febres sanata;

Eegra pecora servata 7G1. Cap.

Caecse,

viii.

oculorum et surdo aurium usus restitutus; jumenta, vel amissa vel ablata fnrto, inventa infanti mortuo vita, aliis alia beneficia con;

cessa 7G3.

Cap.

ix.

laesiones, phrenesis,

Pecudum morbi

abacti;

calculus, febres, aposte-

mata sanata; infans opinione mortuus et vir

vitae,

morti proximus sanitati redditus765.

Cap. x. Pedum defectus sublatus; hydropisis curata; morbus comitialis exstinctus; moribundis sanitas

obtenta

;

morbi a pecoribus

depulsi

7G7

nuatus et auctus 733. Relatio Inventi hoc seculo

xvm,

examinati. solemniter translati,

ac publice expositi sacri corporis, et nonnullorum prodigiorum, aucfore clarissimo viro

Antonio Roschmanno, in cadem causa notario Apostolico. Cap. i. Ossa S. Notburgae e terra

13 Philippus mart., Alexandria-

Syllogb

in

/Egypto 5:

INDBX SANCTOKUM

WVIll

TlieclacumDiofblo8tO.Vid6Z)«oM«-

l8Th eodolu3 8pisc.mart.,Alexandrie3iiiiEgy 56 Bieronymianis pto. Ex Fastis

R

,21* everentius mannia

W

presb.

Bajooisin NorSyllogb hist. De

conf.,

inferiore.

in ^gypto. 12'Theodorus mart, Alexandri», 1° Fastis Sylloge, ex Grmcorum Macedo Vide eto. Macedonio Theod olus cum iiins

—

rultu, Actis et translationibus Crescentianus. Rosula cum Crescentiano. Vide

120

O

Parisis in

acerdos epise. Lu^dunensis, Gallia.

Comm.

hist. §

l.Memoria

in ve-

dies et tustis et recentioribus Martyrologiis :

locus emortualis: gestaundeeruenda:natalis, episcnpatus susceptus, et rcclesiffi ab eo condita> 31, § 2. Interest concilio

Aurelianensi v

:

anetiamPariensi?? fabulosa legatio Hispanica et episcopatus Se£iintinus niors Parisis :

obita:

corpus Lii2;dunum translatum:

ejus

inscriptkccaputSegunfe

asser-

sepulcrum

et

vatum qnale cum CerealietCornelio.Vide

Salustia

3^ Cornelius.

Secundinus cuin Felicissimo. Vide Felicissimus. Seleucus cum Macrobio etc. Vide Macrobhts. Viator,

14 Senator,

Cassindorus

,

Dominata

^r

alerianus

\

bius.

cum Macrobio

Vita qualis 108. §

2.

mine

eremita distinctus

ejusdera patria, pro-

:

nymanis Serapion

5

et aliis

cum Cronide

etc.

Vide Cronides.

12 Silvinus vel Sylvinus episc. conf., italia.

:

monachatus, pralatura, sacerdotium, tempus emortuale 110. § 3. Sancti corporis elevatio, structa super eo ecplesia, additoque babilis

monasterio: translatio in continentem probabiliter facta seculo septimo vel octavo 112. §4. Postrema corporis Regium Lepidi translatio:

cetera

reliquias

;t«l

spectantia

111.

Vita, auctore anonymo, ex Petri Caloparte f. 256, collata cum Ms. Camaldulensi

marty-

12 Serapion episc. mart. et socii forte addendi, Catanae in Sicilia. Sylloge, cx Fastis Hicro-

Sanctus a cogno-

tior:

vita

349

ma-

1- Memoria ris Ligustici insulaCoMM. pmv. § rtceniu Martyrologiis: cultus antiquus et

Genuensi. Cap.

et

Vido Macro-

Tyro Majore, 13 Venerius presb. eremita, in

mart., in civitate S. Marci Citerioris Calabriae.

Sylloge historico-critica. Cultus rium Sanctorum Acta fabulosa

etc.

institutio,

i.

1.

et

Sancti patria et pueritiae fuga miracula

eremetica,

inCorsicam 115.Cap.il Reditus

,

in

Tyrum,

mors, sepultura, corporis elevatio, miracula, Regium Lepidi facta 117

translatio

cum Senatore etc. Vide Senator. VictorcumCrescentianoetc.Videt>escen/ianM$. Viator

Veromein 25

Sylloge

12 Syriusmart., probabiliusin Pamphylia

13

Z

atianus

cum Macedonio

etc.

Vide Macedo

nius.

bius.

INDEX

IN

AD DIEM APPENDIX De SS. Cornelii

menta

15 SEPTEMBRIS. et Cypriani MM. RELIQUIIS AC MIRAOULIS IN ABBATIA Ninoviensi in Flandria. § 1. Monuquffldam Ninovia accepta, partim

edenda: SS. Cornelii et Cypriani cultus et reliquise ibidem seculo xn, praesertim prioris lipsanotheca 769. §

2.

Ninoviensis ecclesia

Praemonstratensibus tradita, a quibus nova cum monasterio a^dificata, in qua SS. Cornelii et Cypriani reliquiae repositae

aliquot miraibidem impetrata: sodalitium erectum, nova ecclesia condita771.

cula seculo

w etus cum Felice etc. Vide Felix. j Zoticus cum Macrobio etc. Vide Macro-

xvn

et

:

xvi

Miracula, auctore anonymo Ninoviensis

eccle-

APPENDICES

sio?

canonico

Pramonstratensi , sub finem Ms. codice membranaceo Ninomensi. Cap. i. Ecclesia Ninoviensis ab igne servata: varii morbi depulsi: lipsanotheca

seculi xii, ex

S.Corneliifacta,qua incendium exstinguitur brachium aridum vigori restitutum: Ninovia

immunisigne

judiciali: multi eo laborantes, ibid.sanati773.CAP.u.Variialiimorbiperejus-

dem Sanctipatrociniumprodigiosesublati De S. Pulcheria imperat. virg. Appendix

77(>

ad To-

mum III Septembris. Sanctissimi in Christo Patris et D. N. Domini Benedicti Divinam Provulentia PP. forma Brevis

XIV.

Litterse Apostolic» in

77«

INDKX

INDEX CHRONOLOGIGUS Circa idem tempus

S.

Crescentius Romae martyr 351

SECULO

Sub Maximiano passus creditur

III.

S.

Nicetas mar-

tyr, qui colitur Venetiis

Anno 313

annum 246 figendus baptismus S Cypriani 197 c Anno 248 aut 249 S. Cyprianus, paulo ante presbyter creatus, tit episcopus irca

1

r>i

i

-A

205

Carthaginensis

Anno 249 Decius

fit

imperator, et saevissimam

contra Christianos persecutionem movet211 d proscribitur et latet 212

Anno 250S. Cyprianus

d et seqq.

Anno

251 Felicissimus in Africa schisma excitat

247 et seqq.

Anno

251 S. Cornelius post diuturnam Sedis vacationem creatur Pontifex

Romanae :

contra

hunc schisma suscitat Novatianus 152 et seqq. Anno 251 S.Cyprianus Carthaginem, sopita persecutione

revertitur, et

,

synodum de

celebrat

i3

lapsis

d et seqq,

An?w 252 S. Cornelius Papa. orta Galli persecutione, primum relegatnr, deinde martyrio co143 et seqq.

ronatur

annum

252 martyrio coronati SS. Cerealis, Salustia et socii viginti et unus 143 b, 148 e f, 149 a b

Circa

Anno 252

Cyprianus synodum habet, in qua

S.

rejectus Privatus haereticus, et de parvulis

270

uaptizandis

Circa

annum

c et seqq.

variaque concilia priano habita

Anno 256 habitum

eam ob causam de

,

a S. Cy-

296 et seqq. baptismo haereticorum

301 c tertium concilium Carthagine oritur persecutio Valeriani contra

Anno 257

Christianos, et S. Cyprianus exsilio relegatur

317 S.

f et seqq.

Cyprianus martyrii palmam adipi191, 324 et seqq.

scitur

In

eadem Valeriani persecutione in Africa passi videntur SS. Crescentianus, Victor, Rosula et 348 Generalis

Hoc

seculo circifer medio aut

ad finem

veraente,

Maprimorum Trevirensium episcoporum,

figenda missio SS. Eucharii, Valerii et terni,

qui

Roma

6

Maternus adest concilio Romano,

causa Caeciliani habito

371 bet seqq.

Anno 314 concilium Arelatense cui S.

Hoc

Maternus

seculo, ante

nia S.

Sub

in

eadem

destinati sunt in Galliam 254 et

seqq. ac 376 etseqq.

Hoc seculo Alexandriae coronatus est Philippus 52 b et seqq. martyr

causa,

similiter interfuit

372 323 passus est in Bithy-

annum

Autonomus

\.\

Licinio Ancyrae in Galatia passusest S. Ju-

lianus presbyter marryr 54 Item sub Licinio Tomis in Ponto, et Ancyrae iu Galatia, passi SS. MM. Macrobius, Gordianus, Zoticus, Lucianus, Heli, Valerianus, Seleucus et forsan alii

Circa

annum

tomus

Anno

361

55 344 natus est S. Joannes Chrysos408 Ip

tW362 Meri

in

Phrygia Salutari mar-

tyres fiuntMacedonius, TheoduIusetTatianus

20 Circa annum 370 obiit S. Lidorius aut Litorins episcopus Turonensis 61 Circa

annum

372

S.

Chrysostomus lector ordiua-

tur

413

episcopatum, et se subducit ant 375 Chrysostomus

Anno 374

12 tit

1

et seqq.

monachus 42fi c

Anno 375 Valens imperator

Anno

IV.

Serapion episcopus, ut videtur, 5 a Catanensis martyrio coronatur 304.

S.

d

persequitur mona-

chos, eaque occasione S.

Chrysostomus pro monastica vita scribit 129 b Anno 380 autSSi Chrysostomus ordinatur diaco135 c nus Circa inilium anni 380 Clirysostomus creatur v.

447 et seqq.

presbyter, et praedicare incipit

Anno 387 ante Quadragesimam seditio Antiochiae contra

,

gravis oritur

Theodosium impera-

torem, cujus statuae dejiciuntur 465 el seqq. Anno 398, die 26 Fehruarii, Ohrysostomus ordi-

natur episcopusConstantinopolitanus

5!(> b"et

seqq.

Eodem anno

templa idolorum Arcadii jussu 527 f clauduntur Gazae Eodem anno et tempore tsstrvo inchoata rebellio Tribigildi ducis contra Arcadium 5S4be1 seqq. Anno 399j mense Januario, Eutropius eunuchus, anni consul in Cyprum relegatur: ac 530 et seqq deinde eodem anno occiditur Eodem anno Gainas aperte rebeliare incipit 535 illius

c et

SECULO

ah

annum

373 Chrysostomus scribit prima sua Opuscula. videlicet duas Epistolas ad Theodorum lapsum 419 bcde Circa annum 374 Chrysostomus quaeritur ad Circa

255 orta est in Africa gravis con-

troversia de baptismo per haereticos collatu

Anno 258

in

S.

Anno 400 Chrysnstomus

seqq

prnficiscitur Kphesuni

ibique episcopum ordinatj et in concilioali 515 et seqq. quot episcopos deponit Hoc aut scquente seculo defunctus videtur S. Re

verentius

[NDEX riiKONnLOGiniS

\\\ Bajocis

presbyter,

verentius

in

Normannia 00

cultus

Sl-TULO V.

AnnoQlQ Alexandria

a Persia ocoupata,

de

sl

Joannes Eleemosynariusj patriar85 b clia Alexandrinus Eodem unno episcnpus (ii. (lcorgins Aloxnndrinus. scriptor Vitsa S. Joannis Chrysostomi ftmctus

s.

108 c

agenteS. PorphyrioGazensij el ipsum juvante Chrysostomo, ctfi tum irata erat imperatrix Eudoxia, templa idolorum evertun-

An>}<> 101,

551 et seqq.

tur Gazse

Epiphaniusex Cypro Constantinopolim navigat, ac post moram aliquot dierum

Anno 403

S,

57:3 et

inde redit, et in navi moritur

574

concilium ad Quercum habetur contra Chrysostomum, qui in oo damnatur,

Habendensis sive Romaricensis in Lotharingia 15 et 112 bc Circa medium hujus seculi flgendus obitus S. Ve1

nerii presbyteri et eremitaa

Inter

Eodem anno

Anno

673 et 070

nensis

Anno 693

erectoejus nomini templo

utnituit fOS Dialogus Palladii de gestis 402 f Chrysostomi habitus et scriptus Anno 4\2 defunctus estTheophilusAlexandrinus

SKCULO

121

VIII,

ad fincm hoc senth, Adrianus Papa I corpus S. Cornelii Papae M. transfert ad basilicam, eidem exstructam

181. 182 a

679 e

annum

115

nomen

S.

Joannis Chrysostomi

683 e

diptychis restitutum

annum

417 obiisse videtur S.

episcopus Andegavensis

f

Maurilius

SECULO IX

62 et 71 e

annum 428 ccepta celebrari festivitas Joannis Chrysostomi 485 c Circa annum 130 flgenda mors S. Mauri, episCirca S.

copi Placentini

79

Anno 438 translatum Constantinopolim corpus S.

Joannis Chrysostomi

medium hujus

Circd

cam

exstruit,

S. Cornelii

in

685 et seqq.

seculi S.

Leo Papa

eamque

transfert corpus

basili-

Papae

Suh finem hujus

seculi defunctus videtur S.

annum 806 aut 807 ossa S. Cypriani ex Africa in Galliam translata per legatos Caroli Magni, depositaque primum Arelate, deinde

Circa

Lugduni 340 Anle annum 840 prima translatio SS. Amati, Romarici et Adelphii ioi d

annum 840

Inter

899

secunda

SS. Amati, Romarici et Adelphii

An-

Anno 877 Carolus Calvus corpus

tonius vel Antoninus, episcopus, ut creditur, 81

Hoc

seculo floruit et defunctus est, quantum apparet. S. Evantius episcopusAugustodunensis 21

translatio

101 s S.

Cornelii

Papse in Galliam transfert, illudque deponit monasterio, Compendii exstructo 182

in

b.ei

seqq.

Circa idem tempusossa, S. Cypriani translata

Compendium 340b

Boc secuh corpus S. Venerii presbyteri eremitm Regium Lepidi translatum H4 D

VI.

Anno 549 celebratum concilium Aurelianensev, cui interfuit S. Sacerdos

et

181 f

Carpentoractensis

SECULO

Lugdunensis 33 d

SECULO

X.

et

seqq.

Anno

551 ue/552 defunctus estS. Sacerdos, Lugdunensis episcopus 31

annum 579 Alexandrinus

Circa

S.

Eulogius creatur patriarcha

85betseqq.

Anno 588

vel 589 celebratur a S. Eulogio conci-

lium

causa Samaritanorum 88 c et seqq.,

in

Hocseculo sis in

obiit S. Ailbeus,

89 a b episcopus Imelacen-

Hibernia

annitm 910 et 920 tertia SS. Amati, Romarici et Adelphii Inter et 973 Inter

annumm

Andegavum

corpus S. Maurilii

translatio ioi e

transfertur

63

Hoe

,

(

seculo facta est secunda translatio corpons S. Reverentii presbyteri 2 4 a 1.

26

SECULO SECULO

XI.

VII.

Sub

Anno 005

initium hujus seculi Anderlaci in Brabanth S. Guido confessor 36b et Anno 1037 corpus S. Materni Treviris tum ad ecclesiam metropolitanam 394 e

obnt

aut 606 obiit S. Eulogius, patriarcha

Alexandrinus

f

Vergente

S.

Circa

120 a

Amatus episcopus Seno-

S.

qui

Cirra

Circa

108 et 111

Amatus episcopus

120, 122 a, 128 c ideni Sanctus publico cultuhonoratus.

591 et seqq. relegatur Cncusum Anno 407 S. Joannes Chrysostomus prope Cumenos in Ponto moritur 66G c d Anno 408 mortuus est Arcadius imperator G79c

episcopus

S.

Senonensis exsilio relegatur

404 in alio concilio aeque iniquo confirma-

tur sententia damnationis Chrysostomi,

annum

Anno 690 defunctus

deinde relegatur, sed postridie revocatur578 et seqq.

annum

620 conditnm monasterium Ha bendense in Lotharingia 95 b et seqq. Circa annum 025 mortuus S. Amatus, abbas Circa

83et85

£3

Anno 1049

AD TOMUM Anno 1049

S.

Leo Papa IX Remis habet conci-

lhim, ad quod defertur corpus

Cornelii

S.

Papse

Anno

184 f

1061 quarta translatio SS. Amati,

rici et

IV

Adelphii

Anno 1078

Roma101 e

translatio corporis S.

Amati Senonen-

sis

131 e

annum

Inter

1078 et 1092 translatum corpus

Guidonis conf.

S.

d e

-jo

SECULO

XII.

SKPTKMIims.

ter extractum et puhlicae venerationi exposi-

tum Anno 1513 moritur Mutinse tana

hujus seculi ve\k\u\ai SS. Cornelii et Cypriani Ninovise in Ecclesia parceciali asser-

vatae

Anno 1568 Imelacensia

in Hibernia episcopatus, a S. Albeo fundatus, Gasseliensi cathedra; adjectus est 26 b Anno 1572 reliquiae Cornelii ab S. hsredci Aldenardam interceperant, disjectae sunt sed iterum collectae 188 f, I8H

annum

1585 transfertur ad

novum

crum corpus B. Margaritaa Fontana-,

sepul-

et Vita

i^

ipsius scribitur

771 a

1112 elevatio reliquiarum S. Guidonis

conf.

48 e

Anno 1137 exordia

Anno 1190 corpus

SECULO

abbatiae ordinis Praemonstra-

tensis, Ninoviae in Flandria institutaa

tari

;:i

i

1562 ecclesia Angeriaeensis monasterii . Calvinistis devaatata fuit 24 d Eodem anm iidem haeretici ossa S. Lidorii oombusserunt aut dissrpanmt 62 a

;

initiitm

Anno

395 h B. Margarita Fon-

Anno

Circa

Sub

XXX!

S.

impositum

770 b

e,

771

ef

Materni Treviris novo al395 a

XVII.

annum 1600 RomaDertusam translatum corpus S. Crescentii martyris 351 Circa aimum 1622 Roma Antverpiam ad eccle-

Circa

l'

siam Societatis JesutrauslatacorporaSS. Fortunati, Innocentii, Cyrini, et Cerealis marty-

SECULO

rum Anno 1627 elevatum corpus

XIII.

147cetseqq. S. Venerii presby-

teri ereinitae

Anno 1206 ti

fit

altera translatio corporis S.

Senonensis

131 f

Anno 1239 aperitur theca reliquiarum lii,

Ama-

eaedemque recognoscuntur

S.

Mauri-

annum

Circa

tum

115 a 1628 sodalitiura Ninoviae institu-

honorem SS.

in

Cornelii et Cypriani at-

que ab Urbano VIII indulgentiisdonatum 773

ah

63 e

Anno 1636 S.

erectum

sacellum

cum imagine

Guidonis

37 c sacellum erectum et consecratum S. Notburgas ancillae virgini 748 a et seqq. Anno 1655 solemniter elevantur duodecim cor-

Anno

SECULO XIV,

1651

porasanctorumMartyrum intemploSocietatis

Anno 1308 inventum

est

Lugduni

in ecclesia

Jesu Antverpiae

sepulcrum S. Sacerdotis, episcopi Lugdunensis 35 b c Anno 1313 moritur in Tyroli S.Notburga ancilla 723 d virgo Anno 1346 Angeriacense monasterium ab Anglis

150 h

S. Nicetii

SECULO

XVIII.

24 d

evertitur

Anno 1716 SS.

Ninovia? templum splendidissimum Cornelio et Cypriano a?diticari cceptum

773

SECULO XV.

Anno 1718 erutum

736 et seqq.

ancillae virginis

Anno 1434 templum S.

exstruitur et consecratur

ancillae virgini 732 a et seqq. 1477 reliquiaeS. Maurilii inpretio-

Notburgse

Circa

annum

siorem thecam transferuntur

63

f

Anno in

ab

e terra corpus S. Notburga-

Notburgae ancillffi virginis novo templo soleraniter deponitur 743 et 1738 corpus

S.

seqq.

Anno 1747

reliquiae SS. Cornelii et Cypriani Ni-

novige fuerunt recognitaa

773 d

Anno 1752 Benedictus XIV PP. pro singulari suo erga Sanctorum cultum augendum studio

SECULO XVI.

permisit Canonicis regularibus in Lusitania et sacerdotibus Societatis Jesu raemoriam S. Pulcheriae imperatricis virginis Officio ecclesias-

Anno

1512 corpus S. Materni Treviris solemni-

tico

quotannis die 7

Julii

778 et seqq.

NOTITIA FIGURAKCM

NOTITIA FIGURARUM

el

neter Operis Frontispicium

Psuis

affixas, Bgurae in folio

EfiVies S. Notburga Vicinia

Yenbachensis.

,

pauculas minoris

form*

figuras locs

autmajores hoc ordine ponuntur.

reprassentata ejusque gesta distinctis icunculis

seu

conspeclus

sacelli

parvi

et

viae

regi*

Pag. 717

m

^~

724 riam Sacellum parvum in Yenbach

cum

arca oblationum

73 < ViciniaRotholzensis

Templum Ebenense .

.

.

et adjacentia loca

plurima in duplici

folio delineata

743

„.

Vicinia Ebenensis

7U

Altare S. Nbtburgae in tcmplo Ebeneusi

Arca

et

cornu reliquiarum SS. martyrum Cornelii

742

et

Cypriani Ninoviae

773

ACTA

A

ACTA SANCTORUM

SEPTEMBRIS TOMUS QUARTUS

DUODECIMA

DIES

SANCTI, QUI PRIDIE IDUS SEPTEMBRIS

SSerapion

addendi,

forte

•

martyr, et Socii

COLUNTUR

Autonomus

S.

Catanse

in Bithynia.

S. Nicetasmart.Nicomediensis,

S.

ut fertur, cultus Venetiis.

S.

Macedonius M. Theodulus M. Tatianus M.

CornutusvelCurnutusmart.

S.

Evantius

in Sicilia.

S.

S.

Theodorus mart. Alexandria>

Ammon

Matrona

f

Martyres in

S.

Thecla

[

Asia.

Augusto-

Normannia

?

Infe-

vel Sylvinus epis-

Italia.

Alheus vel Ailbeus episcopus

S.

Imelacensis

J

Syrus mart., probahilius in Pamphylia.

in

,

Momonia

Hibernise provincia.

Sacerdos episcopus Lugdu-

S.

Martyres

Cronides vel Hie-

S.

Salutari.

copus confessor, Verona? in

1

S.

S.

j

riore. S. Silvinus

NicomedisD.

S. Heraclia

Phrygia

episc,

Bajocis in

M., et forsan lector

S. Diofolus

Meri in

Reverentiuspreshyter conf.

S.

in iEgypto. S.

]

duni in Gallia.

Iconii in Lycaonia. S.

martyr

episc.

nensis, Parisiis in Gallia.

J

Guido confessor, Anderlaci

(

Alexan-

S. Leontius

/

driae in

prope

Serapion

}

jEgypto.

bantia.

ronides diaconus

S.

S.

Bruxellas

Bra-

in

PR/ETERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI Martyrologio Romano. Idem hodie annuntia-

Bernardus episcopus in Gallia hoSanctus die legitur in Mss. additionihus Cartutur S.

Nos de

S.

ubi

egimus

acl

construxit,

oppidum, vulgo Romans dictum, situmque in Delphinatu ad Isaram flumen : ibiquc mortuus est et sepultus, ut videri potest in

S.

est

Vila

S.

veteri seu

Bernardus Viennensis, ut collhjoex Nam S. Bernar-

addita civitate Romanense. dus Romanense ccenobium

nunc

cum

Syro primo Ticinensi episcopo in parvo Romano, ct apud Adonem} Usuardum, Notherum, aliosque recentiores.

tur

Bmxellensis ad Grevenum. Tnsinua-

sice

ad

Juyentii Ticincnsis hodie recurrit

Septembris lomus IV.

23 Januarii.

memoria

in

S.

Juventio

cum Martyrologio Romano s Februarii.

EuphrosynsBvirginis hodie mentio

est

inMss.

additionibus Cartusia- Hruxeflcnsis

ad

(irccc-

num. AtdeS. E\i[)hvosina actum cst \} Februarii S. Vincentius ahbasct martur Oveti in Hispania hodie annunttatur apud Ferrarhtm idCatalogo 1

generali

PK.KTKKMISSI Martyrologio

oeneraU Sanctorum, qut manononsunt. At Viiu-cutius '"

mamaraft»'

tfentt

l>l

Ae<«

Legume m 11*«W» »"« ^*" "?.s 11

,

Martn.

episcopus,hm

Molassius.aWos Damhinisensis et idem vocatiir Ufreadie obiisse dicitur. Alias

nus.EgimvsadlSAprilisdeS. Molassio videmus te/c Lethglinensi et episcopo. Non

aft-

so>

quia utrique datur

tisctarc hos esse diversos,

duplex Molassius et Lasreanus, dicitur et episcopus. Hccen-

idem nomen uterque abbas fuisse tiorcs

quidem afferunt atiqua, cx quibus colhdistinctos, si certa esscnt. Atca

geretur fuisse certa

non

sunt,

ct

consequenter nos certos ne-

st forte quewitreddere de distinctione. Prasterea, dicitur ab aliaiius sit ille, qui hodie obiisse deejusculiu quibus, refragantibus tamen aliis,

Lasreano nobis non constat. Vide igitur dicta de Aprilis. 18 ad Molassio sive in S.Anastasius confessor hodie colitur Troim Tiburetransco olim Apulia propter reliquias AnastasiUm* latas. At ignoratur Trohc, cujus Eenschenii conjecturam itaque Vide reliquice. nostri in Anastasio

Papa ad

t

Eaoswida

S

S.

Maximinus episcopus Trevirensis ad hunc diem memoratur in variis Usuardi auctariis, aliisquc Fastis recentioribus,

vatum

cum

cst in

Commentario

proutjam

obser-

prmvio,quando

Vitce

vetustioribus et Martyrologio

Romano,

de

29 Maii. Maximino actumestad translatiomeAquileiensis episcopi S. Hermagorae moratur apud Grevenum, ct in Martyrologio 12 Julii.

Germanico. Acta data sunt

B. Tiiesaurus abbas generalis Ordinis ValUs-Um-

H.E. Cardinalis et martyr^memoraKalendario Benedictino Benedicti Dorgain, et recte, quia hac die fuit occisus. Aiii tamen eumdem annunliant ad 4 Septembris, ut brosce, S.

tur in

ibidictum est. Latius dc B. Thesauro hic agerem, nisi omnia ad eum spectantia sufficienter jam prodttcta es$ent,ubi de Decem Beatis Val1 Augusti. lumbrqsanis actum est, ad S.

Euplus cum

S.

Serapione episcopo hodieest in

Fastis plerisque

Eieronymianis.

ApudRaba-

num

vero solus annuntiatur Euplus. In apo* grapho Corbeiensi adduufur Magnus etSecundinus. Dc S. Serapione et Sociis agetnus hodie, ibiquepro Euplo lectorem remittemus ad Acta 12 AugUSti. S. Eupli diacotti .)/., data S.

Eusebius episcopus, ut confessorannuntiatw Eieronymianis Fastis apud Florentinium,

1

Eptemacensi quoque

in iu

Corbeinsi codicc,sed

et in

Eusebii etiam

nudum nomen

exhtbent tria alia apographa,

Augusianum,

ubique sine

loco.

Labbeanum,

et

sufftciunt, ut

de sanctitate

Gellonense. E03C Martyrologia

omnem deponamus dubitationem

illius

Eusebii

utnesciamus, quis

sit

nominis. Atexistimo

;

at omissio locifaeit %

ille

ex multis ejusdem

eum ad huncdiem non

Quia ct suspicor posse hunc Eusebium Mediolanensem episcopum,

pertinere. S.

die\2 AuQustt

colitur. Certe cuiht ilie

vetustissimo, nec dte,

quo

tamen

iis

fuisse insertus.

t

ct Castcilanus n, in Catalogo gcncrati,

roloaio uniocrsati.

Nos cum

aliis

Marty-

eam dedimus 31 Augusti.

ad Antiochim hodie estin MarS. Timotheus martyr

apud Rabanum, quin Grevenum, et alios. Atnequeo dubitare, Fastis exaliis apudnos de illo jamactumsit Nam de Timotheoso/o, qui certo idem videtur 2 Septembris. egimus ex Hieronymianis ad Dc Timotheo simul ct Fausto, quorum primus 8 Septembris. fortc ctiam non est aiius ad iyrologio Rhinoviensi, item

Oeeanus martyr hodie recurrit in Menaiis /mpressis. At de eo una cum SS. Theodoro, Am4 Septembris. miano et Juliano actum est S. Regina virgo hodic est in codice Usuardino

S.

Bruxclknsi apud Sollerium laudato. Colitur 7 Septembris. S. Regina clie SS.

Martyrum 800 mentio hodie fit in Calendaapud Martenium tom. VI Col-

rio Verdinensi iect.

amptis.col.G82,additurquc in Alexandria.

Dc ingcntihoc Akxandrinorum martyrummanipulo, in quo

primus nominatur Ammorihis,

egimus ad S. Otgerus diaconus hac die S.

8 Septembris.

apud Camera-

cst

10 Septembris. rium. Colitur et datus est Patiens prcesul Lugdunensis hodie est in tribus codicibus Usuardinis a Sollerio laudatis. Spec11 Septembris. tat ad dicmprcecedentem

Commemoratio SS. Nominis B. Virginis

Mariae,

quam

oh insujnem victoriam dc Turcis relatam Innoceatius XI instituit, celebrandam quotannis

Dominica infra Octavam Nativitatis B. Marim, hodic annuntiatur in Martyrologio

Romano.

misentnt Majores nostri. et Santinusc«77zYpolytosu72£sH Eieronymianis apud Florentinium,et Romse annuntiantur. In Epternacensi scribitur : Romae, Perti, Sanctini, Ippoliti. In Corbeiensi : Romae na-

Protus

talis

SS. Proti, Sanctini, Hippolyti. In Riche-

: Probi, Sanctini. Augustanum, Labbcanwnct Gellonense solum cx Jiiscemcmorant

novtcnsi

Protum. Dubito, an non

sint

cx

nominum

Protus vel Prothus

et

Hyacinthus, quiRdmce

passi sunt. Datus etiam

eodcm

cum Ingenuo

in Portu

Romano

Quidquid

plura de hisce Martyribus nesci-

sit,

die Hippolytus, annuntiattes.

mus-, si forte sint distincti.

Ebontius aliquis, ut episcopus Balbastrensis a Ferrario Convenis in Aquitania annuntiafur. Ferrarium secutus est Saussayns. I/os sequitur Joannes

Tamayus Salazar in Martyrologio quod mireris, in Annotatis ita

Eispanico. At, habet:

Apud

nostros nulla inter Balbastrenses

episcopos talis Ebontii

Hinc crederem*

mendum

invenitur

memoria.

in noniine irrepsisse

ctc.Nondfhehat igitur Ebontium Martyrologio : nam nec Ferrarii nec Saussayi

suo insererc

error efficere potest, ut episcopus fucrit

qui omnibus est ignotus. Daniel in Tasio sine uilis aliis adjunctis in

eodcm die mensis Vevum hmcmera

cor-

ruptione reproducti martyres diei prmcedenth

qiti

gaudet

\'e-

rum dc ilia fcstivitate agetur in Opcre scparato, quod de beatissima Dei Genitricc dudum pro-

esse

e$t in vetustis Fastiseo

colitur. Potuitigitur

Septembris

mmoratufjn virgo abbatissa hodie Anglicano quod secuti Ferranus

Martyrologio

S. Ethelberti regis

Orientalium Anglorum, cujus corpus saltem 20 Maii. semettranslatum est, die

st

UAugusti.

J

27 Aprilis.

tramlatio memoratur in Mss. Bruxellensis ad GrcveCartusice additionibus num. £#//m/saVS.Ethelberto rege Cantiorum ad 24 Februarii. Et de S. Ethelberto rege

honc slatim dcpnnam,

guissolidiorinixusfundamentohodtermmas actum Busebium. De Mediolanensi \ ((m(lverit

/^-

Ifcw/w/o

pomi «*

utf puta, r

dtc

i/ic

aiqttc

es t SUSpicio,

ll<>-

Ebon-

tius

commemoratur. At ratum non invcnio. nceis

in aliis Fastis

Memcmo-

SS.Saturnini c/Severinae V.martyrum transiatio Nicosiae

1)

DIE DUODECIMA SEPTEMIJKIS. Nicosiae in Sicilia annuntiatur ab Octavio Caje-

tano. At

non

satis

novimus, quinam designen-

tur martijres.

Wonedulphus decanus

collegiatm

An-

deriacensis prope Bruxellas in Brabantia

cum

ecclesiai

Sancti memoratur a Rayssio in Auctario ad Natales Sanctorum Jiclfjij. Vide Vifam S. Guidonis hodie dandam, in qua referunlur varia Wonedulphi miracula : at non novimus titulo

cultum.

ullibi fuisse

VIII cap. lxix. Priores ab cctatc non habent. Pctrus de Natalibus, qui Hiventium vocat, satis antiquus esset ad vetustum cultum stabiliendum, si in Catalogo suo eos solum recensuisset Sanctos, qui publilib.

auctoritate/n

cam

habeni ve?ierationcm. At constaty non paucos ab eo rccensitos, qui cuttu ecclesiastico numquam fuerimt honorati ; ?iec dubito, quin his quoquc annumerandus sit in Ecctesia

3 ux encus presbyter. S. Hieromjinus in Cata-

togo Scriptorum ecclesiasticorum de Juvenco

tantum affert ; Juvencus, nobilissimi generis Hispanus presbyter, quatuor Evangelia hexametris versibus pene ad verbum transferens, quatuor libros composuit et nonnulla eodem metro ad Sacramentorum ordinem Ii.q?c

:

><

quocum in

\

Lotha

memoratur ut Sancta apud Menardum etapudSanssaynm in Supplemento. Attamen ringia

testatur Mabillonius tom. I Annaliumpag.ASfi, vnnt atlta caruisse ct carere. Prosterea Chiffle tius noster fam oiim ad BoUandum scripsit, eam

abesse ab omnibus libris ritualibus

ct Katendamonasteru Romaricensis : Si guis tamen cultum doccre potuerit dabitur alius de ea ,

axjcndi IpCUS.

Waleranus abbas Ursi-cdmpi tncmoratur i, Mcnolofjiis Cistcrcicasihiis apud Chrysostomum Benriquez et Claudium Chalemot, uti etiam in t

Kalendario ejusdem Ordinis impresso Divione

cum

Vcrum

titulo beati.

suffldentia cuttus ec-

non invcnio. Agit 'A-Walerano Atujchts Manrique in Annalibus

clesiastici indicia

variis locis

Cisterciensibus, et obitum ipsins narrat ad an\\42 cnp. x at nec cuttum ejus probat, nec

num

;

beatum ?iominat. Quare

Walerani

insignes

virtutes gestaque prceclara legi poterunt

laudatos scriptores,

quemadmodum et

apud

atiorum,

quos ad kunc diem adjungit Benriquez, cum nec horatn cultum reperiamus. Sifredus abbas S. Victoris MassiUensis ponitur ut

Sanctus in Martyrotogio Benedictino Menardi, eumque sequitur Saussayus in Supplemento.

Menardum

pertinentia. Floruit sub Constantino principe,

fefellit ambigua tocutio Yepesii,qui in Chronico Ordinis Benedictini centuriabfol.

Ua>c ido?ieumno?i prcebent fundame?itum, quo Beati aut Sancti ab aliquot

290 dat catalogum abbatum S. Victoris, iis(jn<> ante Isarnum acccnset Sifredum aut Difredum,

niti possit titidus ?ieotericis

Juvenco

attributus.

Attamen Joa?ines

Tamayus Salazar in Marlyrolocjio Bispanico ad hwic diem ostendere nititur, i?i veneratione publica apud Bispanos otim fuisse Juvencum. Chronica

carmina

et

kunc

supposititia, quai

in

finem tiffert, missa facio, cum illa responsum non mereantur, necrespo?iso amplius indigeant.

At laudat tib.

et

XI

itle

etiam verba Petri de Natalibus

cap. cxxi, ub% iterum de Juvenco agit,

Sanctum

vocat, hcecque de eo dicit

:

Et apud

Hispanias confessoris nomine celebris habetur. Respondco, scriptorem illum tam accuratum non esse, ut neccsse sit in ejus jurare verba. Quare,

si verbis iilis

cum cultum

insinuare voluerit, Juven-

fuisse suo tcmporc

i?x

Bispania ut

; non ausim eide?n fidem habere, urbem quidetn, in qua cultus fuisset, nominaverit. Sane non pcrspicio, quo demum

confessorem

cum

?ie

fato accidissct, ut cuttus Juvenci, si tcmpore

Petri de Natalibus viyuisset in Bispania, perseve?'asset

ad nostra usque tempora ;

ct

non jam

ex nuttis ostendi posset mo?iumcntis. Nicotaus Antonius i?i Hibliotheca vetcris Bispanke lib.ll cap. iv arjit de Juvenco prcsbytcro ; sed ne verbo quidem sanciitatem aut cultum ipsius tingit, licet alias

S.

idem est, et de quo hodie agemus. Perpetua ahbatissa Montis S. Romm

riis

Juvencus presbyter hodie Sanctus vocatur in Martyrologio Gcrmanico, ct a Ferrario, qui in Annotatis pro sua opinione producit Maurolycam, Felieium, et Petrum de Natatibus in Caialogo

tur antc Eteverentium presbyterum,

virum laudibus

Marcellini episcopi me??\oria adjunctis

est

apud Grevenum

at-

debitis exornet. si?xc

et

ullis aliis

in Floraino

ut

ijjse

vocatur.

nominat illum, qui Wifredus ab aliis At solum aliquid dicil dc corpore se-

pulto in ecclesia inieriore illius monasterii. et in veneratione habito. At nec Beati nec Sancti titulum attribuit Sifredo, aut potius Wifredo

omnino

abbati. Si autein

ipso crravit

nomine? Wifredum

Gatlifp Christianff' recusie pttg. 081, et

habet:B. Joannes Michael, episcupus Andega-

Deum

et

homines

Obiisse (cdito

Addit

gloriae.

jam Martyrologio

in

uostro) acce-

pimus ex Mss. ejus Actis, 'A Idus Septembris. Vcrum in elogio proli.riori, quod rirtrri potest incatdlogo episcoporum Andegavensium apud

Sammarthanos tom.

II

Galtim

pag. 139, dicitur obiisseanno

cum

ces

;

inartyroiof/i.

apud margine :

militatis, perfectse religionis, et raagnae

vicibus flagitata fuit

Keverentianus monachus apud Saussayum in Supplemento Martyroloqii GalUcani annuntia-

summ»hu-

vensis, vir incorruptae probitatis,

tis

Verum de

sed

at veneva.h\\iskodiememoratura ( 'astellano. Saussayus in Appcndice Martyrologii Gallicani de eo sic

claruisse narratur

Belgii.

dicir ;

Joannes Michael episcopus Andegavensis

pastor Befjyinarutn Nivellensium in Brabantia ut beatus celebratur a Rayssio in Auc-

ad Natales Sanctorutn

apud

nihil ibidc cuitu autveneratione corporis.

coii.

tario

apud

certe

Mabillonium tom. IV Annaliumpag. 281 tur obiisse anno 1021 Idibus Decembris

nobis ex Gatlia

cuttu Guidonis hujus nihil novimus, et sitent

Yepesius,

martyrologos Gallos seculi nostrinon reperio. Mctnoratur ilte inter abbaies S. Victoris tom. I

Ms. Sanctorum. Divinare itequco, quem desiqnatum voluerint Marcellinum. At suspicor aut nomen corruptum, aut Sanctum alio die (rfiido

assereret

corpus Wifredi ut Sancti ibidem fuisse honoratum, cur hac in rc errare non potuit, sicut in

1

1

17,

Christiance die 12 sep-

Ms. quee anno I7:ss transmissa est de venerabiti Joanne Michaele. Miracuiis multis tembriSj

et

eo consentit relatio

y

et

t

canonizatio ipsius itera-

sed nihil hactenus

apudsummos />/o

Pontifi-

ca obtentum novi-

mus. A.nna ab Assumptione virgo clarissa vocatur de

more

be&,ta.

apud Arturum

in Gi/nceceo,

annun-

tiaturque Belvisii in lerritorio Placentino Hispanico.

De

CUltU nihil uocimus; sicut ctiam nobis

PIUCTERMISSI cttltu

nobis tw)i constat de

quibus ctiam beatorum cr ordinc S. Fmncisci, Arturus, videri attribuit tituium more suo branasMartyroloQio in possunt ipsum

Mari« vidu», gua

ibisubjungitw.

Mundicorda dicta, armunttafn Vsuardo tur in iEgypto flpud Greoenwn Maurolycum, Canisium, apud aucto, uti etiam

Bona

virgo,

qua

et

Ferrarium in Catalooo generali. ffisceomnibus VIII prmivit Peirus de Natalibas in Catalogo lib. compenvitce seu elogium, cap. lxxi, ubi dat dium Sa?ictw, quam apud Latinos Bonam,

m Mvnaapud Fortunatum Uucbcrum ac \\ adwque sed hic logio rjusdcm Ordinis beatorum tituium Annalibus in dingus attribmt. rcrmsitis hodic apud Arturum non Martyrologw contracto in est hodie Secundinus rauo,

/Eoifptios

et

:

Corbeiensl Felicissimo in pluribus Eieronymianis Secww&mws jungitur dic scqucnti 13 Septembris.

nominatam

Mundicordam dicit guamque obiisse asserit fioc die seti pridie Idus Septembris. Hoc Yitce compendium adop-

apud

apud

fuisse,

GaWcum

tavit et

reddidit

Gazetus in

mris

Vitis

Sanctorum ad hunc diem. Habco ante me apographum ex codice Ms. nescio quo. At video in vcrbis pauto phtribus refcrri illa omnia,

illo

S. Julianus et in

sub Lucinio martyr hodie est in MeMenologio Sirletiano: atscquentidie

13 Septembris. IiruxelUsuardino S. Edippa virgo estincodice BruxelCartusice lensi, et in Mss. additionibus

Romano

in Martyrologio

qum de Bona compendiosius dedit Petrus de Na-

lensis

ad Grcvenwn. Non

dubito qitin designe-

possim, quin ille talibus, ita ut vix dubitare Unica autcm secutus. codicem istum Ms. fuerit

tur S. Editha, quce etiam Eadipa vocatur in

differenlia alicujus momenti est in nomineMgyp-

10 Septembris.

Ms. initium : Bona apud Latinos, apud suos vero ^Egyptios vocabatur Carmundica. At apud Petrum de Natalibus pro Carmundica legitur Mundicorda. tiaco Bonas.

Nam

tale cst

Scec autem nomina, mutatio, non

et inusitata illa

codice alio Usuardino, ct de

ad Quimburga aut Coenburga

modicam mihi suspicionem

uti etiam in rarii,et in

inge-

qum

et apttd

Bona laudat

si

:

Vita,

et

scribit

Boverius

m

festivitas instituta est t ut

et

ad 2S

translatum

est

una

probatur in S. Hu-

Martii, die, quo de SS. Kunialdo

Giselario agetur,

Ademarus,

alias

24 Septembris.

Aymardus

niacensis, hodie cstin

abbas Clu-

dictus,

Ms. Kalcndario Antver-

piensi abbatiaz S. Salvatoris. Mabil/onius in

Sanctorum Benedictinorum sec. v BeneAymardi abbatis elogium, ex quo liquet non satis constare de cultu. Hic examinari poterit die, quo cclcbratur a pluActis

dictino pag. 316 scripsit

ribus y S.

Annalibus Capucinorum ad annum 1537, sed a titu/o beati religiose abstinetr prout eiiam facit Joannes Mantelius Augustinianus in Basseleto, ubicap. xvi egregium datelogium Titct-

mannU quem Easseleti natum, ct Anticoli in agro Romano anno 1553 defunctum docet. De

et S. Giselarii

corpore S. Ruperti, ejusque translationis

perto

miracula beati patris

Titelmanni

12 Septembris.

Kunialdi

cum

Fr. Francisci Titelmannij Religiosi Capucini Leodiensis. Midta devirtutiius, gestisque prceclaris Francisci

quo Anglicano annilCAQ,

quis cultum icgitimwn docuerit, eo die.

Kunialdum hodie annuntiant Dempsterus et Ferrarius ut apostolum A varum Fuit discipulus S.

Gallice impresso Leodii, cui

mors

/7/////"

.

FranciscanoapudArturumaMonasteriohocdie, tituhis

718.

S. Ruperti Salisburgensis episcopi, corpusque

Franciscus Titelmannus presbyter Ordinis Capucihorum beatus nominatur in Martyrologio

quodam

annum

videlicet

S.

in Prcetermissis

ct in folio

Sancta vo-

diligentius in legitimnm

inserta est Martyrologio

tabulas Tarvisinse ecelesia?,

monid. Verum secundum Acta Mss. Bona et Carmundica est eadem. Dixi ibiGfemCarmundicam mihi ignotam csse : hic repcto nec Bonam mihi tam esse notam, ut eam tamquam Sanctam Operi nostro ausim inserere.

ct

ad annum 727

Quimburgm cultum inquirimus, certa legitimce venerationis indicia non reperimus. Quare cam interim differimits, de ca pluribus acturi,

quia in Annotatis

Castellanus, qui hoc die sic habet : Tarvisii Bonae virginis. Idem Castellanus Carmundicam annuntiavit in ^Egypto die 10 Scptcmbris, ut ibi

Wigorniensem ad

Attamen dum paulo

quo monastcrio vitam monasticam sit professa, dcmum wtate vixerit. Ferrarius tamen

ubi, inquitj haec colitur. Fcrrario credidit

Gynceceo Arturi. Quin

Sancta? titulum eidem attribuunt recentiores 7nulti, prout. etiam apud nos subindc factumest.

aut qua de

in

Catalogo generali Sanctorum Fer-

catur apttd Westmonasteriensem

tim cum nec Bonam, nec Mundicordam, ncc Carmundicam in ullis Grcecorum aut Orientalium Fastis reperiam ; cumque nullibi in Actis dicatur, in qua Mgypti urbe sit nata, aut in

injicit,

memoratur

Martyrologio Anglicano anni 1608 hac die,

certe fabulosa sunt, sed ctiam nominis, prceser-

aliquid dubitationis

cst

virgo, soror Ince re-

S. Cuthburgce abbatissw,

gis, et

nominum

runtdcsuppositione, non tantum Aclorum,

qua agcndum

Auctae virginis

ct

5 Octobris. martyris transknio Serwalli

in territorio Ulisipponensi

turo in Gynceceo.

At cum

Sociabus S. Vrsulce;

erit locus

didd S.

memoratur ab Ar-

dicat fuisse

unam

e

de ea disputan21 Octobris.

Syrus primus episcopus Ticinensis cum S. Juitem Ticinensi memoratur apud A donem Usuardum, Notkerum et alios. Recolitur etiam memoria S. Syri in Uieronymianis : at illum verttio

,

Francisco Titelmanno etiam agunt Mirceus in Fastis Belgicis et Burgundicis, Rayssius in Auctarh ad Natales Sanctorum Belgii, et Saus-

credimus alium, Syro Ticinensi

sat/us in Martyrologio

addiemA

Octobris,

Gallkano; sedhiomnes Nos egregias viri virtutes t

et

mirabilia

mus rtihil

mortem secuta nequaquam ignora-

aut infiviamur; sed dc cyltu ecclesiastico quidquam novimus. Plures viri insignes

S.

et

de

illo

agemus

hodie.

D<

cum Martyrologio Romano

9 Decembris. Stephani protomartyris translatio notatur in Mcnologio Coptico. De S. Stephano agendum erit

ad

2G Decembris.

V. Append&v tam. VIII Septembris >id

pag. 772 /m/. 11

DE

:

,

;

DIE DUODECIMA SEPTEMBRIS.

DE SANGTO SERAPIONE EPISGOPO ET SOCIIS FORTE ADDENDIS

MARTYRIBUS CATANiE

TN SIGILIA

Sylloge ex Fastis Hieronymianis

..!.[

i.ni

in

i,

-y on modicam

-i»

^k

an. 304.

^k

Euplvs in pluri/>us Fastis

_X.

curn Serapione

armuntiatus

mihi dubitationem injewque ac recentioribus ad hunc et preecedentem diem leguntur deSanctis aliquot Siculis cerunt, quce in Fastis antiquis

1

modo maxime

Catance annuntiatis

Nam

vario.

in aliis Euplus et Serapion conjungunhir, inaliis solus ponitur Euplus, in aliis Serapion sine Euplo,

H

aut solus aut

cum

demum Euplo

ct

Sociis anonymis, ac in aliis

Serapioni Martyres quoque

alii

Primum produco Martyrologia illa, quibus duo prce ceteris nominati conjwigun-

adduntur. in

tur.

Seiapiunis

Hicronymiana apud Florentinium habent

In Sicilia civitate Eupli, et Serapioni

Catina

sanctorura

natalis

episcopi. Epternacense

*

in Annotatis vetustissiraura dictum

,

ibi

In Sicilia Eupli et Serapionis episcopi. Cbrbeiense ibi quoque laudatum : In Sicilia civitateCathenas natal. :

SS. Eupli, et Serapionis episcopi, sed addilur

Magni. Eodem plane modo apud nos tom. \UJuni ; sed

Corbeiense brevius ibi

additur

:

Magni

et aliis

3 Certe admodum prob/ibite est, S.Sevapionem episcopum Catanensem, cum in plerisque

fuisse

codicibus Hieronymianis episcopus

passim Catame aut sattem

s.

.1.

vocetur,

Serapvui

ver*

episccrpus

Catanensis et

in Sicilia dicatur pas-

nec simul

i;i-

deantur paai.

sus. Prcpferea tocus ipsi

vacuus cst in Catalogo episcoporum Catanensium apitd Rochum Pirrum tom. II Siciliw sacrcn pag. 4 ; neque enim ullm recensetur episcopus inter Everium,

260 sedisse crcdit Pirrus,

quem

circa

Severinum, quem figit circa 312. At dubitari merito nequit, quin imperante Dioeletiano, sub quo, antequam geneet

ralis persecutio entpit, satis quieta fuit Ecclesia. aliquis ccclesice Catanensi praefuerit episcopus.

Itaquc verisimile est, hunc fuissc S. Serapionem, de quo agimus. Hunc vero non eodem dic cum S- Euplo diacono passum essc, videtur evinci ex Actis S. EupU, in quibus S. Serapione nulla fit mentio, et ex quibus clarum apparet, S. Euplum

fwsse captum

et passum sine sociis. Dehide Serapionem serius esse passum, verisimile est quia in omnibus Fastis , quatido simul mcmorantur }

Secundini Richcnoviense apud nos : Et in Sicilia, Eupli et Serapionis. Iihinoviensc ibidcm In Sicilia, Eupoli *et Serapionis. lbidcm quoquc conjunguntw in primo ex Martyrologiis quae edidit Martenius tom.VlCollcctionis amplissimce pag. 646, sed sine loco : Et SS. Eupli et Serapionis. Et ibidem in Autissiodorensi hoc modo : Et in Sicilia civitate Catena S. Eupli et B. Seraet

Eupli

:

,

pionis episcopi. Ucetverisimi-

sit

Euplus idem curn

S.

Eupio dia-

liter

2

Ex hisce mirari nequeo Euplum

nem apud martyrohgos

C

Serapio-

posteriorum secuiorum Miror tamen, cur illos

similiter fuisse conjunctos.

:

ratio, esset,

quod serius videatur passus, quodque Euplus primus fortasse in illa persecutione coronatus sit Catanm. 4 Videamus nunCj quo in aliis Fastis seorsum annuntientur modo, aut solus Euplus, aut solus Serapion. Rabanus soium Euplura sic habet : Et nisi

Catheua natale Eupli. Apud Martenium tom. III Anecdotorum col. 1613 in in Sicilia civitate

antiquo

Cateitdario

termissis annotavi, brtSy

sonat Hagenoyensis

ibi in pras-

quam hoc ipso die VZSeptemquo memorantur apudveteres. Quwret modo aliquiSj qua de causa Euplum a Serapione segregandum ccnsucrim y cum toties duoillisimul jungantur apud vctcrcs? Respondco, vix me dubitare posse, quin S. Euplus sit idem cum S. Euplo ue/Euplio diacono, cujus Acta sincerajam data sunt ad 12 Augusfi quo Sanctus ille colitur. Florentinius inAnnotatis talcm daf conjecturam: Certaminis in eadem urbe Catana socium Eupli diaconi fuisse Serapionem episcopum, iraprobabile non est quos, licet diversa die martyrium consummaverint, disjungere tamen noluerint, quiMartyrologium scripserint.Unde in die natali S. Serapionis Euplum ejusdem diaconum iterata ,

:

veneratione addiderint. jectura

:

Non

cum enim Euplus

inepta est hcec con-

in gcncrali persecu-

Maximiani

passus ; facilc potuit oecasione Eupli investigatio pcrsecutorum iterari, episcopusque ipse Catanensis apprehcndi, tione Diocletiani et

atque uno post diaconum

sit

suum mense

coronari.

Forte s. Seru-

pion hahuit

martyrii socios:

Lyrensis monasterii solus

Serapion ponitur hoc modo : Sancti Serapionis mart. Codex Vsuardinus Rruxeltensis, cuicon-

conjunxerint potius die prcecedenti, ut

rono,

et

Euplo postpoiiifur nequc ulla alia occurrit quam Episcopus post Diaconum positus

ob

apud Solierium

:

In Sicilia,

passio sancti Serapionis episcopi et aliorum tre-

decim. Ilcec ipsa vcrba sunt

in Fhrario SanctOItem Serapionis episcopi. Codex Florcntinus : Item sancti Serapionis. Ex hisce suscipio cssc potest Serapionem passum esse cum aliquot Sociis, quorum ferc ignoramus nomina: nam geminus codex Corbeicnsis, num.

rum Ms. Grevenus

:

,

l

quorum

Magnus, in Magnus ct Secundinus adjunguntur, non cit , ut certo crcdamus , eos Serapionis laudatus

,

in

altero

altero sufft-

fuisse

socios.

5 Euplum a pluribus adjungisocium Serapioni Ctfrfi martjfi '" ideoque suspicari quis possct ; hunc fuissi Euplum revcra socium fuisse Serapionis, distinc- non oonfessoi vidimus

i

,

twnquc ab Euplo diacono, qui 12 Augusti cotititr: sed id rurswn valde incertum et minus probabile est, quia Euplus ubiquc praponitur Serapiuni episcopo, ut ante observavi. Qtiare de solo Serapione satis probatum existimo, passum essr hac die ,

ii/i

DK

s.

NICETA MARTYRB

6

uvroRE j s

diet

quiaB^o^vocaturet Catanmamttm-

erat episcopus. tiatur, ubi verisimiliter

Btmc au-

eodem tm probabiliter existimo coronatum esse ob est S. Eupius diaconus, quopassus anno 804, Octavn opinionem raiionesantedatas. Geterum

DE ,

C

i

qu

1)

t

ZlsatiscredoprobabUm 9 cumnulhmtllm satts soliinveniam, aut certe mllum

sententi*

dum fundamentum.

NICETA MARTYRE

S.

NICOMEDIENSI

CMaU FmmiietaUorMmneotencorum

MMENTARIU

COLITUE VENETIIS

QUI

UT CREDITUR,

P

S

R

MV

I

U

S.

de miraculis infra oultu Sancti, Aciis plane fabulosis, et

De

recitandis.

R Haxihiano,dtferSiii

TIR. s. Nicaztas in Vastis rr-

centioiibus

memwatus.

P

etrus de Natalibus, episcoptts Equtltnus,

phac/is archanqc/i, sitttm in Hrqione Dorsi dari,

CatalogoSanctorumlib. VIII, cap. lxx dat compendium Actorum mox cxami-

est

in

nandorum S. Nicefce martyris, Nicomedice, si qua Actorum est fides; nati ct passi. Dictum compendium concludilur his verbis: Demum ad Christum

feliciter

migrayit, die Sabbati, pri-

die Idus Septembris, hora 6, sepultus a Christiauis in Nicomedia civitate juxta corpora aliorum martyrum, ibidem pro Christo passorum. E/ogium istud S. Nicetse luutd dubie viderat Grcvenus, (jui Usuardo suo Nicetam, aut Nicetum, ut ab aliis vocatur, ad hunc diem inseruit, sic de co scribcns : Apud Nichomediam, sancti Niceti inartyris, qui et Victor dictus est. Christi,

Hic pro

superatis gladiis acutis, igne

illi

membra

i

estituta fuissent, iterum fustibus

caesus eat, ac postea feliciter migravit.

Quod ait,

Nicetam etiam Victorem dictum, non invenio sed so/um aliqui /tabent,

nomen Nicetara

:

inter-

pretari Victorem. fleS.Niceta brevius, ct rectius,

Maurolycus : Nicomedirc sancti Nicetae martvris. Accedunt Canisius in Martyrologw Germanico, et Ferrarius in Catalogo Generali, ubi sic habet : Nicomedia S. Nicetae martyris sub Maximiano. Porro Fetrarius in Annotatis dubitat, an hic Nicetas Aicotncf/icnsis fortasse idem non sit cum S. Niceta Gotho, qttem Grceci ut opiuor,

1

Mavtyroloqium Romanum celebrant die IbSepAt non video u//i, qui Acta utriusque legit, probabilem oririposse suspicionem de con-

i

netiis,

ubi

corpus estin ecdesia S.

lUtphaelis,

HicS.Aniceti (%eNiceti)

mus dominus Flaminius Cornelius, quipro eximia sua humanitaie manum nobis auxiliatricem prtrbere vo/ui/ ad i/iastranda Acta Sanctorum, qui coluntur Venetiis y et jam iteratis vicibus in hoc Opcre taudakts esl, etiam de cultu S. Nicetae hoc dte, ct de corporc Venetiis servato, di/icjenter

ab a/iquot annis nos monuit. Deinde vero cum aliis dc Sancto repertis transmisit Officium proprium, prout o/im recitatutn fuit Venetiis. 3 Ibk/em vero de cu/tu addidit obscrvationes

Officio acde-

Die 12 Septembris in ecclesia S. Raphaelis archangeli Ofticium fit S. Niceti raartv-

siastico coli-

ris, fit

:

ut patroni contitularis.

De quo etiamSancto

Ofticium semiduplex ab universo clero secu-

lari

Venetiarum decommuni martyrum

vis olim

quaraLaurentio Cardinali Priolo patriarchae :

Venetiarum lectiones propriae fuerint concessae ex vocali approbatione ClementisVIII.Nunc autem in desuetudinem abierunt. Totum istud Officiwn ex Actismox memorandis compositum esse vic/co,

enque de causa ncquit p/us

quam Acta

ipsa.

Ex

habere

fic/ei

tamen

Officio

collitjitur,

ce/ebrem ab a/iquot su/tcm seculis fuisse cu/tum S. Nicetse Venetus. At nullibi dicitur, quo tem-

et

porc istuc trans/atum

finemActorunuqntn habemus ex codiceMs.S.Raphae/is, hcec adclita invenio : Deinde processu temporis devotissimum corpus per religiosos Venetos deportatum, et reconditum fuit honori-

istis

Martyribus,

% Cultus S. Nicetae Venetiisjam nojbis utcum-

que innotesit ex Ordine recitandi divinum Officiumjuxta ritum ecclesice patriarchalis et dicecesis

Venetiarum,

quem habemus impressum anno

nam ibi ad 12 Septembris prcescribitur Officium S. Niceti martyris , ritu semi-duplici lti57

:

recitandumde communi \ loco,notaturqur cov[ms esse in ecclesia parochiali S. Raphaelis.

poreS. Nicet»

in

ecclesia S.

De

cor-

Raphaelis servato

consentit Nicolaus Doglioni in Opusculo Italico

dc Rebus notabilibus

fice in ecclesia S.

innumerabilibus.

sit

Sancti corpus.

Circa

Raphaelis miraculis clarum

Mox

quoque

scriptor, qtti

hmc

Actis a/ias vetustioribus addidit, eetatem suam dec/arat, c/icens se anno 1426 vidisse puellam enercjumcnam S. Nicetae meritis liberatam

de tempore, quo scripsit, sic /oquitur fuerunt haec anno Domini

m

Et

:

Scripta

1466, die 28

Au-

Itaquejam facta erctt trans/atio, dum il/e scribebat secu/o xv et ex prtmo mirttcu/o /iquet, ffusti.

:

et

mirabilibus urbis Venetce

pag. 345. Verbaejus Italica huc Latine reddita transfero : In ecclesia S. Raphaelis requiescit corpus S. Nicetae in altari proprio. Illud Nicomedia translatum est Venetias. Templum S, R a -

V.

et

tembris.

fundendis 1

pag. 195

corpus aliaeque reliquiae habentur. ExccUentissi-

sequcntes

raanuum ac pedum obtruncatione,cumdivinitus i

196, ubi etiam dicitur :

tide

fumo

,

parochia/e, dcscribiturque in Thesauro anti-

c/uitatum Ita/ia: tom. V, part. II,

corpus Vcnetiisfuisseabannosa/tem

i:m Quarc multo citius, sed tcmpore nobts incompcrto. Hactenus dc cu/tu Sancti, Venettis etiamnum vitjente 4 Actorum S.Nicets Nicomediensis, quatpaulo trans/atio verisimi/iter facta est

contrttctittra

tur.

:

DIE DUODKCIMA SEPTEMBRIS. apud Petrum de Natalibus, duo ex codicibus Mss. habcnnts apographa. Alte-

scriptu

Adit, t/uorum lOmpctiiliitTn

rutn ma?iu propria

Papebrochius noster ex codice Ms. S. Eremi Camaldulensis fol. 139, ubi Actis kic prcefixus est Utulus : Passio S. Niceta3 mart. 12 Septembris. Addit Papcbrochius kanc notulam : Tota fabulosa. Est Grsece in

lorum apographum, alterumarmo L686<

Ambrosiana. At Grwca Acta cxscribenda non

phis i/repscrint, cx utroque editionem formabo, et diversas tectioncs annotabo, ubi mdebitur opera; pretium.

contractiora leguntur

habd

Eijui-

HnuSt fabulosa mt/it

didit

certe

:

latis.

e.r.scripsit

cre-

ea in scriniis nostris non invenio,

Alterum apograpkum nostram notatur acccptum, ex codice Ms. ecclesiEe S. Angeli Raphaelis Venetiis, ubi ejus corpus. Apographa satis consen-

Vitis

fabulosa opparent Acta illa S. Nicetse, ut omittenda potius censeam quam edenda, cum quia ncqueo vera (si qua forte vera fabutis sunt admixta) secernere a falsis, tum quia videri possunt apud Petrum de Natalibus toco assignato. Iliud igitur studiosum lectorcm dumtaxat moneo,

A cta, Mss. nihilo melioraesse quam sit memoratum

stri/igitntitr.

ex codice Veneto acceptum, alterum nuper

domino Cornelio una cum antiquo Offleio. Cum qumdam minorzs momenti apogra-

superius laudato

autem

7

?ne?ida

Unum

ex

istis

miracuUs, quod scriptor a re- '/'" "'""" '""" pauto brevius pra>- "'"^

liquis separavil , kic simililcr

Etadgloriam,

inquit, et

magnificentiam

catur, sein

anno Domini 1466 et sequenti vidissepuellam quamdam Tarvisinae dioecesis vexatam a spiritu immundo, ita quod a quatuor hominibus vix illa poterat retineri, cum clamoribus

maximo tandem ante altare ejusdem devotissimi Sancti violenter apportatam, et in ore ejus ex quodam liquore aquae, subtus arcam continue emanante, perfusam. Inde, ubi multa,quo?

et ululatu

captum

puelice superaba?it,pe?' os ipsius effuderat

dce??ion, ait,

per Valerium Valerio ductam fuisse

in sacristiam ejusdem ecclesiac, ibique liberatam per invocationem dicti Sancti et aliorum. Suis

verbis

5 Brevi tamen compcndio totam fere Actorum seriem expiico. S. Nicetas natus dicitur Nicomedias, ac patrem kabuisse Maximianum impera-

caris et conjunctis preesentium relatoris ex invocatione, et continua devotissimi Sancti memoria, reddita est ipsis integra sanitas. Post pauca

torem. Juvenis vero conversus dicitur apparitione Ckristi crucem ostendentis, expticante visionem

vero sequimtur miracula, quce

latius explicari

illam Juliana

modo plane

improbabili.

quadam. Deinde Maximianum

mox

modo

K

subjungo.

fru-

archanqeli roboratus. Hinc scriptor pergit adfidei confesstoncm coram Maximiano, dicitque uccusa-

MIRAGULA

tum, caplum objurgatum a Maxitniano, cui Sanctum acerbissime respondentem inducit. Mox

AUCTORE ANONYMO

stra hortatus asseritur, et

-

trans?nissu?n ab excellentissimo

quoque amicis et consanguineis betieficia fuisse coliata per S. Nicetam, generatim insinuat scriptor his verbis : Continuo autem infirmantibus

compendium, sed singula ibidem pturibus

alttohf. J< s

Actis

dicti Sancti scribens ha>c fidelis recitator testifi-

et

breviter

»m

mitto.

f

iis

ocu-

Mfraeu-

enarrantur. Rosweydus noster horum Actorum, prout contracta sunt apud Pctrum de Natalibus,

Patrum coL 23, in Annotatis ad Vitam S. Pauli num. 23, aitque in iis occurrere quffidam mira, nec faeile omnibus probanda. Judicium idud eruditissimi Rosweydi verum cst et minime rigidum : imo adeo mihi improbabilia

aliqua per-

testflm

tiunt, saltetti pro factis aut potius fabulis, quce

memitiit in

ex

ipsis

commendata, aliadiscereea

Geminum quoque kabemus korum

vtsione Michaelis

,

vero dicitur pctiissc idola aurea et argentea, eaque obtinuissc, confregisse, ac pauperibus omnia di-

autcm factis, itenttn accessisse ad Maximianum. Deinde ligatus, suspensus, verberibus ccesus, a S. Mickaele confortatus, castitatem suam dicitur defendisse contra impudicam puellam, cui tcntandus erat traditus, et cui linguam stribuisse

morsu

;

kis

prcecisatn in faciem cxspuisse asseritur,

quemadmodum

S.

Hierongmus de aliquo juvene

narrat in Vita S. Pauti Eremitm. Sequitur in Actis supplicium rotarum gladiis instructarum, diciturque illasus in illo fuisse Sanctus, et sic co?ivertisse etbaptizasse

tum,

qui missi erant,

partes,

credcbatur,

ut

quinque fercmillia mili-

utmembra

corporis in mille

dissccti

colUgercnt,

et

vive?item invenerant. Inde reversum ad se Maximiatius interficerc votuit pluribus aliis tormentis,

nec potuit, ne per ?nagos quidem ad id evocatos ; sed ipsc tatidem occisus est Maximianus, et Martyr in pace obiit, sicredi?mts fabulatori tiuliafide digtio. Na?n hcec aliaque cequc mirabitia ct improbabiliamodorettdit plane inepto ??ii?u'?neque verisimili. Hoc clarius est, quam ttt tiecessc sit fabulas

dam edenda

pturibus exagitare. 6 Post fabulosa Acta, quce omittimus, in codice Veneto alia sequtmtur de miraculis Sancti,

avriptoris fere

scriptasecutoxv,

contempo-

anontjmus anno Domini mimts expolito ct scepe licet exarata sint stylo auctor narrat crcdidi:nam non omittenda hiulco, miracuta suo tempore facta, aut eodem saltem

illas

Miracula

qua>-

,

ranet,

et,

ut ibidetn dicit ipse auctor 14tiG.

Bmc autcm,

reperirc potuerit secuto aut prcecedente, ita ut alia

Ex duohus apographis

coclicis

Ms. Insuper

recitabo aliqua miracula veridiee se-

^""

ten$fielt

cuta fideliter scribentlo, annotabo pro conso- Sanetf *ufl 8 """'"~ latione legentium et audientium. Fuit igitur JJS* circa annos Domini 1344 quidam vir, nomine Victor Cathanio, qui habebat uxorem nomine

^

Christinara,prudentemet diseretam,etdevotam hujus gloriosissimi sancti Nicetse, cujus reliquias devote

srepe

et

sa^pius

visitabat,

cui

dictus

Sanctus apparuit, et dixit: Scito Christina, quod pro filio tuo multas tribulationes patieris. Ad hsec tota plena tristitiis respondit EL quando In die mercati a. Puer haec erunt ? At ille autem erat annorum duodecim vel circa, et ha:

:

bitabat in contrata b sanctse Sophiae in civitate

Venetiarum.Qui adolescens cum ad studium ire intenderet, aquam usijue Rivoaltum c transfretando submersus fuit cum libris in sacculo ad collum adnexo sub chlamyde, et subtus aquam per spatium quatuor horarum stetit, et erat dies Mercurii. Qui quaesitus a multis per dictum tandem, ut Deo spatium, non iuit repertus plac;iit, apparuit parva particula clilamydis, ex qua elevatus fuit sanus,et incolumis,cum libris: et ipse solus sine sustentaculo aliquo redivit ad propriam matrem, qua; cum cerneret miraculum, quamprimum ad ecclesiam sancti Raphae;

lis

6

MIRACULA

s

V

MTONYIO.

lis

pn.poravit.

S.

NIOBTiB MARTYRIS

etcum iiumdatione laehrymarum coram altan devotis-

infinitas gratias prostrata

unici simesanctiNicetffiretulitde restitutione creseenno, moribus bonis filiisui.Puerautem in De>, et deeess.it effectusest devotissimus servus cum exempio optimo

mulieri tnem-

brorum vtgor reddtius.

dignitate

episcopali

in

omnibus ipsum cognoscentibus. 1415 mulier qusedam, 2 Circa annos Domini viri Marci Laurentn, providi uxor nomine Flos, in totum in parochia sancti Raphaelis,

poterat

sed

;

continuo

cum

indigebat

e.

com-

miltehat

adstantium doloribus. Infirma

adjutorio

excessivis

Domino, et in isto gloriosissimo Sancto, eicontinue se recommitteNiceta bat*. Apparuit autem una dierum sanctus impostans lectum prope habitu clericali, et

autem fiduciam habens

i.

manum, tangendo

suit

in

membra

singula

debili-

trahendo ad loca sua sine lsesione aliqua, quae de sic] restituta fuit. pristinse sanitati

tata, [et

;

per se descendens de lecto cum clamore jucundo cucurrit et omnes videntes et audientes glori:

Deum, referendo

ficaverunt

(

e.

cubi-

uli

gratias

intinitas

medio

mulieiis sanatus.

loco suo

:

niliil

cum

eo videbat. Viso proximo miraculo

oiusdemSanc...

sin-

iii

:

maxima

quibus

religiosi,

frater viri

fldes

est

fuit adhibenda, ut eorum fama redolet. Efhoc Dei. laudem circa annos Domini 1426 ad fuit nnilier qu»5 Circa annos Domini 1431 Zigoto f, Dominici uxor nomine Helena,

tibia muticiis

sanaftz,

dam, habens tibiam sinistram ulceribus tumefactam cum maxima sanie ex quo a medicis desperata, ' secareconclusum fuit quod pes ejusdem tibise

t

:

*

ai.

pars

tota h«.c tur. Infirma juvencula intelligens spe omni Tandem tristabatur. afflicta continue ,

ad verum et devotissimum medicum, sanctum scilicet Nicetam. Et habebat ex devotione in domo de aqua ejusdem, recollecta tetigit, devote sua ulcera subtus arcam. Ex qua destituta, reversa est

et

salva facta est ab infirmitate

quamprimum

illa

Venientesautemmedici juxta solitum,

audientes lioc, increduli voluerunt visitareeam qui videntes, quasi dementes effecti, voluerunt scire modum liberationis suae. Qui audientes se:

factum posuit

:

et

quamprimum

fuit libera et

4 Opera Dei enarrare honorificum est, ut dixit

Cui dictum fuit quod festum gloriosi Nicetae (cum in hac ecclesia sancti Raphaelis requiescat ejusdem devotissimum corpus) [ageretur]. Qui

valuit,

quamprimum

Et non

pristinse restituta

liuic infirmanti

solum, sed

etiam multis suae parentelse, ut ipsa publice retulit

,

munificentia

prsestitit,

beneficia

[Sancti]

turiente.

archangelus Raphael. Qua de re continuando referam rem grandem et dignam, oculisetiam lio-

niimim ad praesens viventium comprobatam.Fuit

quidam presbyter conscientiatus *, nomineGuaspar, vir religiosus et timoratus, qui quasi singulis

diebus se disciplinabat, et

cum

effusione san-

guinis, ut presbytero Danieli confessori suo haec

e. pr;r-

cum

et

;

solemnizari festum bujus Sancti, sciscitari voluit.

iuit sanitati.

ivferenti

vixit

eadem maffnadevotionevenitadcelebrandum devotissimi ecclesiapermultosannosadaltare tempore supersancti Nicetas. De Iioc etiam nuraero plequorum sunt testes ad plebem in ot Venl.urcla. Andreas banus, dictus presbyter

multa

igitur oratione,

id ent vitee

dum

suum

adimplevit votum

bibentibus de aqua subtus altare sca-

quantum

eidem gloriosissimo Sancto commendavit. Facta

religlosae

suum. ht

solcnni/ando lostuni

mundata ab infirmitate sua, ut accidit in Naaman Syro, mundato per aquam Jordanis. 7 Continuando ea, quse Dominus per merita addam, quod tanti gloriosi Sancti operatus est accidit circa annos Domini 1445 in civitate Venetiarum. Fuit quidam Graeculus, qui cum videret

gulari devotione se suppliciter,

peslc sanatus,

in vigiha

Btsubitovotumemisitdejejunando

:

3 In domo ejusdem proximae infirmae morabatur quaedam mulier, nomine Maria, habens ocu-

cum

sentibus

fuissemliberatusisedgratiaDeimebenehabeo.

riem rei, gratias Deo agentes, lasti recesserunt. Et ad plebem nunc supersunt adhuc testes, qui cognoverunt dictam juvenculam et divulgata est fama per parochiam et pivitatem. 6 Quo viso miraculo, qusedam convicina sua item caput pueUw. accepit de dicta aqua et super caput filioe tume-

lum dextrum quasi evulsum de

ex

I)

Quo viso et audito miraculo, tota convicinia per civitatem non cessabatrem mira-

,

*

camerae

bilem prasdicare. oculus alterius

t.

ego totahter aliquantulum tacuissetis,

quia jam repererunt eam se induentem de per se, qua* velociter, quasi demens, properavit ad ecclesiam ad visitandum reliquias hujusdevotisin

simi Sancti.

\iri:sbyter

et si

incurabili.

huic devotissimo Sancto i

;

habitans

rfversus retracta et debilitata, crura [habens] Ipsa quimonstrum. quoddam caput, videbatur dem de per se necessaria corpori exercere non

'

bat

notum

gaudiorepletus dixit presbyteris

:

Sciatis domini,

quod in territorio extra Coronum g ibi esse ecclesiam sedificatam ad honorem ejus in uno casali h. Ob devotianem ejus quidam dives et praepotensin die occurrenticlericossolennizantes

ad

domum

in

mensa

invitabat, et erat absque

eamdem

ex patre Rodulfo de Maurovechis aromatario in Rivo-Alto. Idem presby-

liberis.

ter gravissime ex peste infirmatus, ita et taliter

dotes rogabat, ut et ipsi orarent.

quod omni destitutus remedio, se cum omni demonstratione possibili projecit in manus devotissimi sancti Nicetae, quem et antea summa venera-

placuit,

tionecolebat.Innoctesuitransitus,utcredebatur, apparuit eidem gloriosissimus Sanctus, taraqliam

annorum duodecim

retulenti

'

fuit,

medicus cum ferro etmedicaminesolito, inflrmo cum omnibus adstantibus*dormiente. Qui bonus medicus cum non modica vehementia ferrum impulit in

glandem

e volendo de loco evellere. clamore, et dolore maximo vociferavit, dicendo, Oime, oime! ita et taliter quod

cum

Inflrmus

mater ejus, Fantina nomine, expergeiacta a somno, se super filium prostravit, dicendo, o fili mi, lumen oculorum meorum, quid pateris? Cui

filius

cat

tibi

ti?

nam

expergefactus dixit

Deus, cur

me

a

:

mater mea, par-

summo medico

sanctus Nicetas

extraxis-

medelam mihi

prsesta-

Filius Sancti patrociiiin

;

Visitabat devote

gando quod

ecclesiam, ro-

sibi praestaretfilium, et in

hoc sacer-

Ut Domino

uxor sua peperit pulcherrimum filium, ex quo omnes sibi congratulabantur. Puer autem crescebat moribus et prudentia qui cum esset :

vel circa,

et invaserunt territorium

,

venerunt Teucri capientes

i

multos,

inter quos fuit puer iste transportando ad multum distans ab illo territorio. Pater vero ejus dolentissime ferens, continuo lamentabatur,

dicendb, o sancte Niceta, rogavi pro cessisti, et

amplius

nunc

tibi

abstulisti

:

filio, etconpro certo nolo esse

devotus, nec plus volo clericos invi-

tare in mensa. Sacerdos

autem principalis ipsum confortabat, et compatiebatur ei, et nihil proficiebat, sed magis ac magis lamentabatur de Sancto. Fiebant autem continue orationes

ad

Sanctura pro recuperatione filii. Prorumpebat autem, quod coram Deo peteret vindicari de hac injuria

impetratus,

,

DIE DUODECIMA SEPTEMRRIS. injuria kf a Sancto commissn, ut assolet fieri ab k

idemquecaptiritatc Ubara-

tm, '

ut fertvr.

i. e.

principi

quibus nulla subest spes. 8 Tandem orationes tantae fuerunt exauditae.

afflictis,

Quare cum exercitus inimiconim esset in quietfl cum tentoriis suis, et puer serviret uni barono * ex principalibus in cratera mensali,

cum

esset

decorus etexpertus sanctus autem Niceta equitando per exercitum accepit per capillos dictum puerum, et posuit eques a parte posteriori, et ;

portavit

quodammodo in ictu oculi ad domum puerum / dimitit, et evanuit

presbyteri, et ibi

ab

eo.

ruit et

Presbyter autem hoc sentiens, ostiumapeamplexatus est eum, dicendo fili mi, :

bene veneris. Quem quam primum ad patrem conduxit et cum vidisset pater, subito exanimis effectus est super collum filii sui et narravit seriem rei, et si ante fuit devotus dicti Sancti, :

9

ANNOTATA.

\.

publicas.

b Contrata, ab Italico contrada, aut platca urbis. c Parscst urbis

Vcnctw

,

cst hic vicus

Latinc Rivus-Altus

dicta.

d

ad explendam phraktn

Voces uncis inclusas

additas, lector facilc videbit. e Intellicjc tumorem sive carbunculum pestilentcm.

In altero apographo legitur Mignoto.

f

g Corone designari;

est civitas

licet

ctiam

Peloponnesi, quas hic potest alirn sint civitates

ejusdem

fere nominis.

fieri

h Casale hauddubic hic vicum significarit. Suspicor legendum Turci, licet aliter habeatur in apographo.

Sancto. Haec autem omnia dictus Graeculus narravit cuidam sacerdoti fide digno, et voluit certificari, si in eccle-

k Grmculus ille, qui hac narravit, verisimiliter multa nugatus est. Certe, qna> refcruntur, inepta sunt, nataque vindictam potius Sancti provocare

sia

quam

:

postea effectus est devotissimus, et statuam fecit, et

ipsam obtulit

dicta sancti

Sancti,

et

ipsi

Raphaelis erat

corpus

cum magna veneratione

dicti

ssepissime

visitabat, et publice praedicabafc supra

proxime

aunotata ad laudem Dei. Amen.

Aironvao.

a Per raercatimi scriptor wgnifirat mmtlinos

i

palrocinium.

Factum tam mirabileest, ul idpro ccrto habendum non censeam, quia totum nititur relatione 1

unius Graculi. !:

DE

S.

CORNUTO

CURNUTO

VEL

SACERLOTE MART.

ICONII IN LYCAONIA Ex

Itic

Sandus

yiartyr, a

mriis episco pus dictus,

D rologiis.

e S.

Cornuto,

Martyrologiis,

Curnuto, martyre

nihil ullibi reperio, pra>terquam insacris

Groscorum

Fastis,

ex quibus Gaksinius

*mm suis insemerunt MartyMenohgium, quod Latinum fecit Emi-

ct

Baronius

nentissimus Sirletus, etogio:

vel

Eodem

Cornutum

hodie tali celebrat

die natalis sacrosancti martyris

Curnuti, qui fuit episcopus Iconii Christianus,

homo

religiosus et

mente.

timensDeum, canus

Commota vero adversus

In

Cornutum Iconii natum fuisse et educatum ; captum vero esse in loco Sursali dicto. Duoversiculi, qui ibidem brevielogio proemittuntur , martyrium explicant hoc modo : KX£o-j; xaTStYVous tou jraptWio; KoupvouTOs, t'o

(jiX).ov l[iT:opEU£Tai

Contempta

xXfo;.

praesenti gloria,

Curnutus

Gladio futuram mercatur gloriam. DeepiscopatuS. Cornuti consentit etiam Synaxarium Ms., ex Sirmondi Mss. a Majoribus nostris

acceptum,

ita

ut mirar.i

nequeam titulum

episcopi apud Galesinium quoque et Baronium Cornuto fuisse atlributum, cumdcmque lconiensium epitcoporum catalogo insertum esse apud

Septembris Tornus IV.

I

Oricntis Christiani

'

his verbis

:

Eodem

die

certamen sacrosancti

martyris Cornuti. Hoc deinde exornatur clogio : Sacrosanctus martyr Cornutus ex urbe Iconio fuit,

est.

Quien tom.

2 Attamen non omnino certus videtur episcopa- aliassoium quiin Menologio Hasiliano pres- pre$byter,uia byter tantum vocatur. Annuntiatur cnhn ibidem dio C01 mc

tem

martyrium consecutus

Je

tus S. Cornuti,

capite et

Menceis impressis similiter dicitur fuisse Episcopus Iconiensis; ibique duo adduntur, nimirum

Sfoei

Michaelem coL 1067.

Christianos per-

secutione, detentus et Perennio prsesidi oblatus, capitis abscissione

s.

j.

presbyter pius ac timens Deum. Mota auin Christianos persecutione cum Iconii ,

prasses crudelis atque

omnis humanitatis expers

missus fuisset, ut Christianos queret, ceteris omnibus

metu

ibi

versantes tor-

Cornutus ab omnibus destitutus, obviamprassidiprocessit: interrogatusque, cum audacter Christum confiteretur, etseipsum perfectum Christianum pr»dicaret, idolorum autem imposturam redargueret, ipsumquepraesidem irrideret; comprehensus est, pedibusque tenui fune adstrictus, per urbis dilapsis,

Iconii plateas et vicos usque adeo raptatur donec ejus sanguisfluvii instar in terram efflue-

ret

,

cum

interim semivivus

gratias ageret

Deoque preees offerret. Atque ita diu tortus, Christumque ad extremum usque spiritum invopostremo praesidis jussu capite plexus, flactenus Menologium, cuiconsonat laudatum mox Synaxarium dc Sancli per urbcm rnptatione. cans,

animam Deo commendavit.

2

3 Nunc

conseatfn.*- esf,

F

MAKTYRK DB SANCTO THEODORO

10

uiotorb „/,s,

,

vatiom

M nomme, od

ntffegufl

Sanctm

spec-

'""

Pfuncgueedamveniuntobservanda

3

'

s.

I

deiis, in

quanmcLentimtomnes&aci.Prtmonomen ab

scriptwn

aliis

)lC c satis

Curautus, ab alm l ornul us

apparet, utro

4/ cerittm

est,

^^ ^^. recedi u

est

modo

sit

apud Baronium et

Curonotunl|

n ro nomine

rectms scrtpium*

Gaiesimum non

ct

longe etiam magts

apitd iuiuiatum

k

Quten

,

non modo tfcm scribitur Caronatus. §ecundo, habeo,utjam proincerto Cornuti episcopatmu S. quiaBastr monui, sed etiam pro minus probabili, vocatur, presbyter lianum Menologium, in quo etvel prmalere, videtur ceteris Qrmcorum Fastis quia Grceci frequentius in attribuendis ejusmodi tituiis excedunt quam deficiunt: neque sed etiam ullibi in elogiis fit meutio episcopdtus,

maximc

Tertio duoin sola amiuntiafione eloqio prcevia. bus locis di( ilur captus in loco Sursali, pro guo

DE

s. Theodorut

upud

Qtobcos, et

idemfortein Ih- inni/miuuts-2

bris

Srptan-

:

M

artyres hujus nominis comptuvcs

dedimus

,

jam

interque eos reperio duos

Alexandrice passos

,

Theodoro, qucm Grceci hac die celebrant.

S.

Vcrum cxistimo, hunc csse Theodorum, quem Hieronymiana Martyrologia ceiebrant die 2 Septcmbris, xit ibidem quoque in Annotatis obscvvavit Ftovcntinius. Certc iilo

apud

die

Ftorenti-

iiiumS.TUeodov\iiisicannuntiatuv:InX\e\iini\v'\a. natalis sancti Theodori.

Codex Corbeiensis

:

In

Alexandria natalis S. Theodori martyris. Brevius Epternacencis : In Alexandria Teodori. In aliquot

etiam

Martyrologiis maqis

nudum Theodori nomen legitur. cur hunc cum hodierno eumdem quidem tam certaest, ut tamen verisimilis apparei iu

Fastis

contractis

Ratio prcecipua,

existimem, non

fallere nequeat; et probabilis,

quia Tliendui-us auuuntiatur

mihi

nimirum tam

siitc uliis sociis

Eieronymianis quam

in

Grcecis

_,

et

utrobiquc constanter Alexandriee, ita ut facile crcdrrc possimus eumdem esse, nr Martijrcs sine necessitate multiplicemus. Aec multum movcre drbct,

quod

aiio dic

Eieronymianis

:

Marti/riluis dictit

buuut

;

mcmorctur a

nam

Gvcecis, atio in

Grceci frequenter sanctis

aliquem pro arbitrio suo attriquoque subinde avuisi

rt /n llicrontjioitinis

sunt a dic cntortuati.

pum

2

episco-

faciunt

Alr.iawlri-

num;

m

ov

M»

»'

rcro dr urbe lconto tantum

,1///

Fuit fortasse loeus

m

urbe aul urbi

guem designarunt Menteorum

vicinus,

et

Syna-

raptatusper urbem dtctxarii collectom. Quarto Basiliano et Synaxario tuv Sanctus in Menologio de illo supphcto: hoc tacentibus Ms. reliquis Stvletamcnsatisestprohalnlc, quia Mciuru ct t

pratermtttitur, tianum Mcnolotjium, in quibus tantum mebreoiter saltem illudnon negant, et Sanctus finiverit vitam morant , qua poena dicitur m passus prmside Perennio sub Quinto .

Menologio Sirletiano

inSynaxario; idgue

et

Murtijroiogio Romano adoptavit Baronius:

in ai,

nomen prcesidis tacentibus aliis, res est incerta. Dc tempore martyrii nihil dico, quia tempus nullo loco

signatum rcperio.

.EGYPTO

IN

Graecorum

ex

alterum ad 28 Junii cumptuvibus aliis, allerum ad\0 Julii cum alio item martyvum manipido. Al nullum repcrw exh/'sce,quiatiquid habeat commune

cum

CrcBGi

* xb

E

S.

Sylloge

hodie

\L Sursaci. mminerunt

legitur

THEODORO MARTYRE

S.

ALEXANDRLE .!.

apud Margunium

Jam

vero, sive idemsit utroque loco

Theodo-

nis,

sive alius hodie apud Grascos ; hi suum vavie annuntiant, nec sine aliquo errore. Menologium Sirletianum facit episcopum Alexandrhmm ,

atque

ita

habet:

Natalis sacrosancfi martyris The<»
honiines comprehendentes, propterea quod Christum ipsum libera voce prsedicaret, furore accensi

spinis coronatunij in maxilla percussum, et

per urbem circumductum, in proiiindum mare

Fastis

demersewint, ex quo divina providentia servaet prsesidis jussu obtruncatus, et a fidelibus et religioiis viris in eadem Alexandrinorum civitate sepultus. Memea impvessa hisce conscntiunt; nec quidquam additur prceter duos

tus est

:

quibus sectione capitis

vevsicuios,

dicit/tr parti-

donorum ; nam poeta alludere votuit ad nomen Theodorus, quod exjtiicatuv donum Dei. In hoc autem elooio omnino corrifjeudum est, quod vocatuv episcopus Alexandri-

ceps factus Dei

nus:

enim Alexandvinos nullus at clarum cst, pvcedicta cuntiuissc, quando gentilium sttperstilio domhiabatuv Alexandviw : quod tocum tunt inter cpiscopos

reperituvTheoilivu* ante seculum viii

:

habuit post secuium iv. 3

I/t

Menotogio Basilianoad huuc dicm Theo-

dorus ?ion dicituv fuissc episcopus, sed vetiqua eodem fcre modo exponuntur. Isttid, proui in novissima ediiioue Latinwnestfactum, huc trans-

Eodem

certamen sancti martyris Theodori Alexandrini. Hunc sanctum martyrem Theodorum, Christianum pium, ac virtute pra> fevo

:

ditum,

Deum

cum

die

libere Christum pra±dicaret,

ac rerum

omnium

Alexandrinus populus addictus

,

cruciavit.

in

unum

,

idolorum superstitioni

coactus,

Deinde spineam

capiti ejus imposuit

;

eumque

conditorein assereret

captum acriter excoronam plectens,

et virgiscaesum,

per urbem

vinctum circumduxit, ludibrio et sannis exposi-

tum.Post hsecin mare demersum. levissimus ventusinterramejecit incolumem. Rursusque comprehensuspriefecto vinctussistimr: qui cum lllum a Christi iide avertere non posset, iterum tormentis subjicit, gloriam Dei in i ps s cruc ;i _ tibus dantem, ejusque nomini gratias agentem Postremo pra.fccti sententia capite damnatus i

eta mihtibusad collatus

fuit.

j

supplich locum abductus

Atque

de-

martyrio defunctus Hactenus Menoloqium ita

spintum tradidit. iAi ^limhmc S tatimaliqia S

coliifjat,episcopum

ornnino

hibtitulusei hodie n»,, daUli

iu

lian

'

(JW,

F

,f " s '"

:

DUODECIMA SEPTEMBRIS.

DIK

A sed tdetn

ei

tribuitur nit :t

Tiecembris.

omnino non fuisseTheodoTam Etenim .

in hoc ipso

]]

daemonum suorum existimabant,

Menologio Basiliano atque ae in Mcnteis datum S. Theodori eloghtm recurrit, ibique clare voca>

si caedibua adversnsnoatrossfevircnt. Tun, impii iliias furon quo et S. Apollonia ocnihuit ,aliqnot'refertexem-

htr episcopus et archiopiscopus

pla.

Alexandrinus.

Annuntiationem ex Menologio subjungo : Certanien sancti magni martyris Theodori episcopi Alexandrini. Accipeet versicuios inMenceisibi

ccmbris, in pauculis
additos

consideres, f)E<55'opo$ [liyaz

TOtj aOXrjTats tof? Sta

Ijfcpou;

,

\Uy*i,

Et inter patriarchas Theodorusest magnus, Et inter athletas gladio coronatos magnus. hisce manifcsta est sentenfia

/','/

anri,

pum

Gratcorum medii qui Theodorum hunc clare faciunt episcoAlexandrinum. At ea in re certo fatfuntar,

nisi episcopus aliquis primis seculis

fuerit nobis plane ignotus

:

Alexandrice

quod tam

credemus. Quarc nobis probabile non

facile est,

pum fuisse A lexandrinum. At non mque bile

episcopum fuisse cujusdam

est t

Mgyptonobis

et S.

Theodori elogium, quod ad

',

ut

non

episco-

improha-

civitatis in

ignotoe.

Dioctetiani, in quaoccubuit

S.Theodorus ab Eu-

sebio laudatus. Alexandriae populus, e1 praecipue Graeciac infideles, adversus Sanctos Baevi accru-

deles fuere.

Quare plurimos in ea urbemartyres en"ecerunt:exquorum numero sanctusilleTheodorus,

quodChristum

crederet, quodque

conflteretur, et in ipsum

eumdem pro impetu, comprehensus crudelissime dilaniatur: deinde contexta sprais corona capiti ejus imposita, oculisquegraviter Deo habere,

Graecos doceret

eum

facto in

contusis, scommatis per jocum et contemptum irridetur. Tum vinctus in mare projicitur : sed

S. Theodolo

scopum, quem ab hodiemo Theodoro alium non

episcopOj mtt

essesuspicatur Florentinius.

eadem urbe Alexanaccedentibus ad ipsas usque in praesentem diem curationes emittunt. Hactenus elogium. Hinc tamen nihit certi concludere velim

sit

idem cum

iittn

Theodoro

episcopo

apud

Evscbium

R

SanenominaTheodo-

Theodolus aliquando confusa reperimns, diversum alias sitnomen, et diversam habeat significationem Grcecam. Attamen, cum ille tam constanter Theodolus in Fastis dicatur, etnullibi Theodorus non ausim dicerc cumdem satis prorus

et

licet

;

babiliter videri. Studiosus lector considerare poterit,

quce de Theodolo ex Fastis

rolligemus,

ct

suum hac de

ad diem sequentem re sequi judicium,

Eusebius lib. VIII, cap. xin inter cpiscopos, qui in JEgypto passi sunt tempore persecutionis Dioctetiani,numerat aliquem Theo dovum , de quo Baronius in Martyrologio Romano meminit ad'26 Novcmbris.

Quo Theodorus

prcecipuis centis

Vumultui populari qualis

fuit ante

ftecii

impe-

cum

aliis.

ille

passus

sit

die y

non

sed illum tamquam unum ex paucis nominat, pra?termississcx-

cxprimit Euscbius

;

Grteci quoqite

nullum Theodorum

c

At

dit.

pretiosae reliquiae in

driae depositae,

de tempore, quo passus tui

quidem populari

ejusmodi

est

Sanctus.

Nam

tumul-

historia recte congruit

tumultus

satis

frequcntcs

;

at

fuerunt

Alexandrke. 8 Porro in Fastis sacris Ecclesice Alexandiince, quos cdidit Jobus Ludolfus, mensis tertii /Ethio-

pum die

20, qui respondet diei 16 Novembris,

me-

legitur : Translatio corporis martyris Theodori; quo? vcrisimittime est Theodnri marlyris, de quo hodic aqimits ; quandoquidem de corpore ipsius in vcncratione

maqna

kabxto

apud Alexandrinos

consentiat eloqntm ex Menologio datttm. In lau-

quoque

datis

Martyrem. Binc suspicari quis poterit, hodiernum cssc eumdcm cum commemorato ab Eusebio, idque examinari potcrit ad 20 Novembris. 6 Interimsi consideremus ea, qua> demartyrio Sancti referunt Grceci, magis populari tumultu, qttalis Alexandrice fuisse narratur ab Eusebio

nostri,

Fastis Alexandrinis

Theodoruspa-

triarcha Alexandrinus memoratur

ad

-i

Februarii

quo dicitur obiisse Theodorus ille, qui ca> thcdram Alcxandrinum cum laude rcritsec. vm, ut vidcri potcst in Historia chronologica patriar-

V Junii,

charum Alexandrinorum tom.

pag. 78.

Hunc autcm Thcodorum patriarcham cwn non mcmorcnt, suspicor ab

illis

Grceci

titulum Thcodori

VI, cap. xu, quamauctoritatc Icgitima captus Audi taudatum Eusebium ex orc S. Dionysii episcopi tunc Alexandrini loquentem: Nequaquam ex imperatoris (Decii) edicto persecutio {Alexandrias) coepta est, quippe quse

patriarchcvconfusum fuisse cum gestis ct martyrio S. Theodori martyris hodicmi. Quidquidsit,pra~ babilc non est, Intnc fttisse patriarcham ; valdeque

integro annoanteverterat.Etenim infaustusquidam vates ac poeta, quisquis ille fuit, commove-

cet

videtur Theodorus.

rat jam antea atque incitaverat adversus nos gentilium turbas, ad innatam genti superstitionem animos eorum incendens. Ab hoc igitur homine stimulati, omnemquead patranda scelera licentiam nacti, hanc solam pielatem cultumque

cor[)Us tpsui*

verisimiliter

translatum incertum

moratur Theodorus martyr, idem fortasse cum an ftterit hodicrno.Dic 5 ejusdem mensis, sive 1 Novembris, CO}7US.

Alexandrice passum magis celebrant quam hodicrnum, quem nominant ^txXn^i^r^a magnum

lib.

riirm,

,..,/.

>

inde incolurais evadens, jussu prasfecti decollatur. Cujus sacer beatusque spiritus coelos ascen-

est,

lindimius

S.

De- elogkm magis a qumn penecu-

5 Fasti Hieronymiani die sequenti^ scu 13 Septembris, Alexand7iaiannuntiantTheoo\o\\iin epi-

liimiutn nii

S.

an martyrium Sancti non magis idcaiur congruerc, tumultui plebis Alexandrma anteimperium Dccii excitato, quam persecutioni

:

*Ev wrrpidpyais xat

KSv

Nunc

7

aik;tokk

inccrtum, an fuertt episcopus: imo episcopum non

Quarc mifii non displiTheodoro confcxuit Gale-

fuisse macjis crcdidcrtm.

ctogium, quad

sinius hoc

S.

modo: Alexandrise

in

^Egypto, sancti

Theodori martyris, quem fidei ChristianBB cultorem eximium populus Alexandrinus, idolorum superstitioni deditus, varie excruciavit: post ad prsefectum perduxit: qui fortissimum Dei At.hle-

tam

securi

demum

feririjussit.

DE

est,

epis

ACTA SANCTORUM

n

12

DE J.

LECTORE AMMONE MART. ET FORSAN

S.

NICOMEDI^E

s.

Ex Hieronymianis

Ammonem,

In

aut forlasse

Ammonium,

marlyrem Nicomediensem tam midta conBieronysentiunt apographa martyrologii certaminis miani, addito ctiam in plerisque

loco, ut

omitlendum noncenseam,

licet

maliquot

exemplaribus sitprtete?-missus, et alias fere ignotus.Addidi etiam dubitanter titulum tectoris, fftw quia hic a reliquis ejusdem nominis distinguitur,

B

Corbciensi.Nam habet : Nicomedi;r

clarc eidem

attribuitur in codice

Corbeiensc Martyrologium sic

natalis Ammonislectoris. Brevius

Epternaceme

:

Nicomedia- Ammoni. Locum etiam exprimit Itichenovierise : Nicomedia, Ammonii. Demum Am-

moni, aut Ammonii meminerunt Augustanum, Labbeanum, et Gellonense ; sed nudum exhibcnt

DE

SS.

apographis,

nomen,

ut

in

iis

frequenter contingit. In textu

opud Florentiniam Ammonis nomen cum ihi martyntm ibi sequentium exciderunt. Nam prwtermisso sed, %to-:InNicomedianatalis, loco

Ammone, sequuntur martyres

alii,

qui in

aliis

et in Asia item Fastis occurrwit post Ammonem, Blumianum, annuntiantur, ut mox videbimus. Operis sui exhibet Florcntinius, habet

quod

infine

sancti

Ammonje Matrona

:

sed vox Matrona?

significataliam martyrem,quce spectat adclassem sequentem. Apud Bosweydum in Appendice AdoAmmonae. Plura ?u's item lcgitur: Nicomediae S.

nonaddo:

at

non existimo, nomen aliud fuisse

huic Mart., quam Ammonis aut Ammonii an vero officium Lectoris habuerit, certo edicere nequco. :

MM. DIOFOLO, MATRONA, TECLA ET HERACLIA

IN ASIA

s.

Ex Hieronymianis apographis,

H

ic

quoque Martyrum manlpulus ex solis

innotescit apographis

Eieronymianis,

in quibus textus subinde est luxatus.

Nomina proposui secundum Martyro-

togium Corbeiense, quod ceteris hic videtur cor; et in guo ita legitur: In Asia, natalis san-

rectius <*ti

Dioibli, Matronse, Teclae virginis, Heracliae.

Fpternacense habet: ln Asia

Diofili

,

Matrona;,

Teclse virginis, Heracli. In codice Florentmii, ut

supra in

Ammone

dixi, et ipse in Annotatis obser-

vat, exciderunt voces in

Asia

cum nomine marty-

ris prcecedentis,

indeque hi Martyres

Nicomedice annuntiari ; sed id ex

ibi

aliis

videntur codicibus

corrigendum recte monet. Itaque, omisso loco, verba alias etiam corrupta subjungo: Natalissanctorum Diofoli, Matronae, Teclse, virgovirg.HeIn codicibus magis contractis hi quatuor Martyres fere sint prcetermissi : sota Tecla nominatur in Labbeano et Gcllonensi. Appendis Adonis fres priorcs exhibet hoc modo : Item

racliae.

in

Asia, SS. Diophili, Matronse et Teclae vir-

ginis.

DK

DIE DUODECIMA SEPTEMBRIS

1.",

I)

DE

S.

SYRO MARTYRE

PROBABILIUS IN PAMPHILLY

Syrus ut mavtyr annun-

anctus aliquis Syrus martyr hodle satis innotescit ex Martyrologiis plerisque vetustis, at non sine mendis ct erroribus.

S.

tiatusinvetustis

Martyroto-

giis,

s

Hieronymiana apud Florentinium primo In Pamphilia natalis sancti Svri. :

toco habent

Epternacense Siri.

est loci

editis

Annotatis

Qucmadmodum nomen ;

vetustis,

Nam

ibi in

In Pampiloiiia,

hic verisimiliter

ita in

Rhinoviensi

;

corruptum

Martyrologiis etiam valde

apud nos Sancti nomen

et Richenoviefisi,

tom. VII Junii, luxatum est primo habetur In Pamphilia,

in

;

.

Siria:; in

altero: In Pamphilia, Syriae. Quatuor aliis Martyrologiis Siri nomen adscriptum est sine toco, ut

B

in et

frequenter contingit, nimirum inAug~usta.no Labbeano apud nos, in Gellonensi apud Acheiis

rium, et in primo apud Martenium tom. III Anecdotorum. Rabanus ita habet : Et in Pampalia;, natale

Syri.

Wandelbertus, prcetermisso

loco,

Martyrem sic memorat: Martyr mox pridie celsum petit tethera Syrus.

Ha>c videntur sufficerc, ut martyrio hodie coronatum

credamus Sjrum sedtocum minus certopossumus assignare. 2 Auctor Martyrologii veteris JRomani, quod Rosweydus edidit, illumque sequi solitus Ado

fuisse

;

t

M

SS.

j.

s.

suardus n Notkerus, prcetermisso Syro martyre, diverwjue a annuntiarunt S. Syrum episcopum Ticinensem. S. Syro TictHmc ahcui suspfcio oriri poterit, in Hieronijmia- n»»M t-ertnis locum fuissc v cprcssum per voces similiter P™' In Papia et i

r

consequenterSvvumhodiemumnonessealium a S. Syro Ticinensi episcopo qui post laudatos martyrologos a multis deindc aliis hac die ceiebratus estcum Juventio item Ticinensi, ut

X^*"**

,

dictum

est in Pro-termissis.

Verum huic

suspicioni obstat

primo,quodSyrushodiernuscelebreturutm&rtyr, cum tamen Syrus Ticinensis ab omnibus passim ut confessor annuntietur. Secundo alleoata verba

ex Hieronymianis verisimiliter scripta fuerunt, antequam urbs Ticinum vocarctur Papia, seit Flavia Papia nam ubique Syrus recensetur primo

E

:

loco. Tertio in nullo

prorsus codicc inveni scripIn Papia, nominaque locorum Pamphilia, Pampilonia, et Pampalia, quibus Syri palaistra

tum

:

indicatur, magis differunt a voce Papia, quam ut credere possimus, hanc vocem in omnibus codici-

bus adeo fuisse cormptam. Quapropter improbabilis est dicta conjectura : dicendumque cst, S. Sy-

rum hodiernumprobabilius mPamphylia, Minoris Asice provincia,

martyrio fuisse coronatum.

CRONIDE, AUT HIERONIDE DIACONO, LEONTIO, ET SERAPIONE ETC MARTYRIBUS ALEXANDBIfi IN .EGYPTO

PIutbs Martyres in aliquot

Fastis

uno

conjuncti,

loco

D

j.

Ex

Fastis

iversce

Mariyrum

Grsecorum

ciasses

uno

et

elogio in

Menceis celebrantur die 12 Scptembris.

Hinc factum videtur, ut confusio atiqua orta in Menologio Sirletiano, ubi ad hunc diem annuntiantur, qui spectant ad prhnam dassem, et adjunguntur alii, quiadaltcmm Martyrum manipulum spectare potius videntur. Confusio illa ad Martyrologium quoque Romanum transiata est a Baronio hoc die, sequenti vero unum ex classe secunda cum alio etiam martyre miscuit, itt ibividebimus. Verba Mcnoiogii, in quo nomen primi Martyris mutatum est, primum huc transfero : Eodem die certamen sanctorum martyrum, Hieronidis, Leontii, Serapionis, Seleuci, Valeriani, et Stratonis, qui imperatore Maximiano, apud Alexandriam detenti, cum idolis sit

Martyrologio

nollent immolare, in

Romano mare

projecti, prsesentis

finem acceperunt. Ho?c adoptavit Baronius^ ut ipse hi Annotatis insinnat, sed Seleucum, ut vitae

(tpud Grwcos semper vocatur, Selesium nominavit errore vcrisimiliter transcribcntium aut typothe-

tarum ; pro Maximiano etiam substituit Maximinum, quod studio fieri potuit, quia Maximinu* U Christianos acerbissime persequebatur in JEgyptO,

quando idem in variis Qrientis provinciis faciebat Gaterius Maximianus. Baronii verba accipe : Alexandria? natalis sanctorum martyrum Hieronidis, Leontii, Serapionis, Selesii, Valeriani, et

Stratonis, qui

sub

Maximino imperatore ob mare sunt de-

Christi nominis confessionem in

mersi.

2

Verum ex

reliquis

Grcecorum Fastis clarum videtur,

s.

MAUTYUK DE SAN eTO AOTONOMO y\

|

rORE

J. S. ,,,/f,.

Bl

atantwn

maridemersos

l ZpM*

,,

a ts loct pervead coronam marlyrn

lt

ligatismanibuspedibusque^ » Borumporrocorpora ..

vero esse ; reliquos

(M

;

s,

i|1(l||1

;

(uc nfacfl «"

passi,

roloQioRomanoexMenologtoaddt^

££«2

Cronidem,

I

ntinm, Seramonem

h tme

^Unem^Seleucum^/^^»^^^-

e*t

Straton, de quo

cum

laudatts Fasttsegi

Z^SeptLris:na passum aue additur Nicomedim

Jgffg

XUrOU

metropoh

Alexandrinorum

In

Sep«n( W v

cum

per coruscaret Serapion. Tum et Leontius tpsum crediderunt Galatia et Wcomedw subduntur alii , qui in Mmtyrium vcro frium prmceden-

diaconus

Cronides

virtutibus

conversi sunt.

sequitttr, et his

tium deinde Kai

6

plv

Aivu^q.,

U

Ko8«s,

\i ef

pos( a/tos

iff

JtiUflnM *n

gqpf

Mpfe

flj

expomtur : &p«fc« ^

verbis

^

AiApw»«

M»™* 1&*

rJcfewi

pWwwfi,

«Woai

awpW»*"

iri

™

tourS*

t«

"

TTtAoi

Siaawfltvta, 5V ont««(««

*'™tt

totoWS MfUM

«»*«

"P"***»qmbus ahosnon deMarlyribus in Sgyptopassis, martyrii /oassignant addunt; atreliquis alium cum. antequam verba Grceca Latine expntjj

Nunct

3

mo, lectorem monendum //,o/i

mart. prijecti.

W

|«i

lipovfeiif,

66.o S

esse hic

nomen

ceuseo,

vocem

alterius martyris

:

jwxptfioc

hancenim

antecedentia et interpretationem non admittunt longsevus, adjectivum nomen esse sed sequentia;

Cronidero diaconumprovectm vox fwxpQfcos longaevus fuisse mtatis, nisi foriasse nam Menma beatus ;i«x«>ios irrepserit pro voce mendis. Hac sunt foedata frequentibus fmpressa ^axpoSio; observatione pramissa, quia vidi vocem

Ua

ut

dicendum

sii

t

:

fuisseapudMaxipro nomine proprio impressam Latinamsubinterpretationem mum Margunium Leontius Cronides, quidem longsevus : Et jungo t

tormenta, et Serapion in ^Egypto, post plura

DE

S.

De

csse.

S<

L<

u<

ZeTety^n^oagamdiesepentetmacum adquosspeclant. M&crobio ctGordiMO ad dxem 15 Septt Martyres 4 p03 ro laudati $

m

iidem Marty-

primsnoapud bris lequntur etiam Hteronymiana menmaximevmiatumest^Audi rf^e«/mto;InAlexandrianataJissanctoapM Croci. In bpterrum Cvrini, Leonti, Serapionis,

rca

Latinos, sed

.

jYfl/^c/.-InAlexandrianatalissanctorumtriuni C roci. Tres fratrum. Cyrini, Leontii, Serapioms, enumerantur. (n fratres, et quatuor dicuntur

In Corbeiensibrevioriapudnos tantum legitur : Fratrum. trium sanctorum Alexandria natalis

RhinovienseMartyrdlogitimetRichenovienseapud In Alexandr-ia, nos iisdem plane verbis habent : Leontii. His co?isonat Rabanus, qui Serapionis,

sichabet Leontii.

:

In Alexandria natale S. Serapionis,

Hosduos etiam memoravit Galesimus.

SanGreveuus tres dedit his verbis : Alexandria?. et SeraLeoncii Cirini, fratrum, trium ctorum

Putem nomen Cronidis, si id verum est, out certe eumdem in Cyrini nomen esse mutatum, et sic admitdesignari nomine utroque Martyrem

pionis.

:

tendos tres Martyres, quos ex Grmcis dedimus,

Crocum vero aliunde additum, aut errore perperam memoratum.

forte ex solo

AUTONOMO MARTYRE IN

BITHYNIA

COMMENTARIUS PR^VIUS l

S.

Memoria Sancti apud

apud Greecos

Gfraecos et Latinos: cultus

die praecedente:

Acta GrsBca

Metaphrasle multo antiquiora esse ostenditur.

Skc.

ANTK

iv it23.

Sanctus in

v.t

Vatinis m<>-

s eui/n

nutwttis.

niu$,

anctum Autonomuin martyrem certatim hodie anmtntiant Metuea, Menologia et Synaxaria Grcecorum, ex quibusmemoria ejusdem ad Latinos derivata est. K.r hisce Autonoinum memorant Molanus, Galesiet tandem Buronius in Mavtyrologio fio-

mano

las verbis

:

In Bilhynia sancti

Autonomi

Hoo

ehf/iimi ex Actis

detil

Autonomo non

persecutionem declinans, illac profectus, cum plurimos eonvertisset ad tidem, a fiircntibus

(jiw> in

sacra Mysteria perageret, ad raactatus, hostia Guristi effectus est.

altare

iisqne

Menotogio Basiliano et in Synaxario. Ms. : sed ea, quia Actis omnino sunt consona, huc non transfero. Menologium Sirletianum in uno tantum articulo ab Actis recedil, quia episcopi titulus ibiter

dum

est jt

couforme. Prolixiora Sancti elogia hubemus in

episcopi et martyris, qui ex Italia, Diocletiani

gentilibus,

desumptum

tribuitur.

omissus est in versiculis, Menceis impressts

Attamen

in

sacsrdos

et

Bk et

m

titulus simili-

brevi clogio,

ad hunc diemlecjuntur.

hymnis Grwci

Offlcii vocatur Upipxit

quin et cum S. Paulo comparatur ob prcedicatam variis gentibus «pxupeus pontifex

diem

memoratt,

primo loco habe\ w Et interMartyres a tiosfitmentioC.ynm,CrocLCodexCorbeiensis

et sic naccnsi locus omittitur, Leonti. Serapionis, Natalis

(i't

15 a Latinit

:

jidem,

,

ME

I)UODI«:ciMA

fidcm, ita ul nequeamus dubitarc, quin Grceci S. ii

Qrwcis toli-

tur die prcece-

Autonomum

ut

episcopum coiant.

2 Colitur aulcm non die 12 Septembris, qua memoratw in Fastis, svddic pracedente una am S. Theodora Atesandrina ; ut dic \2peragatur •

i(r/ttt>.

Offieimn de beaiissima Virgine Maria, quemadin Menceis dicitur, Porro S. Autonomus miris laudibus extollitw nnn modo ob martgrium,

modum

sedetiamob Evangelium ferventer etmultis gentibus annuntiatum. Pauca e mulHs huc trattsfero. w?

ITauXou

OEuuas

J

ri)v

xat xgcOeXuv

xrjpufja;

,

twv fottXwv pwaou?.

tq

atnTrjpioiSES

Ut PiUlH

— pui-

naaav

WpytepEus.

Y,eyov(ii$

|i[|A}yrfl(,

otxouuUvrjv

x^puvaa

imitator, fac-

omnem circumivisti terram, prredicans salutarem prasdicationem, et idolorum auferens altaria. Plura non affero, quia laudes sunt generalibus verbis conceptce, nikilque Actis video additum, quod ad historiam pertinet.

tus Pontifex,

Acta S. Auto-

nomi a

variis

Metaphrasti adjudicata,

3 Acta S. Autonomi Grmce scripta sunt, sed deinde Latinc rcddita, et sic cdita apud Lipoma-

num

Surium. Hi editores credidertmt, attctorem Actorum essc Metaphrastem, cui et Baronius et

ea attribuit. Lco Allatius in Operc de

Simeonum

pag. 129, contexens catalogum Vitarum, quas Meta/ihrasti scriptori adjudicat, in illo etiam reeenset Martyrium S. Autonomi nec dubitandum est quin agat de Martyrio quod Latine scriptis

:

f

,

editumjam congruat consonet

cum

dixi,

cum cum

initium ab ipso recitatum

initio editionis ipsis

Latina?, et plane

Actis Grcecis,

quorum ante

me habeo apographum, ex Ms. Medicwo

biblio-

otim acceptum. Tillemontius tom. V Monum. Eccl.in Pcrsecutione Diocletiani art. G2 laudata S. Audonomi Acta Metaphrasti similiter attribuit etpro sua opinioneassignatmemoratum Allatii locum. Attamen nullum mihi est diibium,qut'n Acta S. Autonorai tribus seculis thecce regis Francice

f

Metaphraste

ripta

licet

si

sint

tribus se-

culis ante

Me-

sint vetustiora

:

atque hoec ipsa est

Martyrium

S.

Autonomi scriptam

antiquiore,

quam

supra ex

quse de illius

ipse

iis,

est a multo Metaphrastes fuit, ut cadavere refert auctor,

fuse probavimus.

Neque de

Actis agit Allathts

:

nam

Actorum initium

,

diversis

Autonomi

utroque loco idcm reci-

ttj? '(ar^

i-ordx;

ctc.

Porro

quam memorat, adduxit

scripserat,

i>i

fecisse

JusHm

snb

et

t

ab hoc visum

"m ea explicatio plane improbabilis et commentitia est, ut facile ostendi potest. Verba allegata non sunt esse Sancti corpus incorrttptum.

Metapkrastis, sed scriptoris virif; atque hic affirmat

Vet

iltius,

qui su

5

Justino

Vitamjam antea

fuisse

scriptam. Paucis id ostendo. Helatis gestis Sancti,

omnibusque ad cultum spectantibus, num. 8 auCtor Sic conviadit Atque lurc quidem sunt,quffl de magno narrantur Autonomo; videlicet partm :

in Vita priore,

partim a

clericis, qui serviebant auc/or subdit testimonium ocutatum de incorrupto corpore, illudque orditur

in ipsius ecclcsia.

Tum

: Ego vero videns Athletam etiam mortem vincentem naturam, exurgo ad Deum glorlficandum. Clarum est, ultimumesse Actorum scriptorem, qui vidit corpus incorrup-

his verbis

post

tum. At hic, fatente Tittemontio, illud vidit imperanteJustino. Itaque hcec Acta scriptasuntsub Justino, sive ducentis annis post mortem Sancti: sed ex Vita antiquiore. Locum hic habere possunt laudati Allatii verba pag. 43

:

Risum,

inquit,

mihi saepe movere ii, qui quidquid habuerint de Vita Sanctorum sine auctoris nomine, id totum sine alio examinestulte nimisatque impudenter

Metaphrastge dederunt. Hinc stuaiosus lectorcolsit Tillemontiana , quanti facienda

ligere poter/t

horum Actorum

censura,

qum

nititur errore i>nn

mauifesto.

Attamen nolim contendere, Acta S. Autofidei esse indubitatce. Utrumque extremum vitare potius cupio. Novimus ea esse scripta duG

nimi

vero,

quo temporc

Sancti obitum

scripserit

ille,

qui horum

rerum

Autonono gestarum magnitudine

<>b

varia enim Sancti i/inera

et

:

expeditiones Apos-

tolico? perstringuntur magis quam enarraniur Itaque relata de gestis Sancti non tam certa videntur, acsi scripta essent ab auctore contem-

poraneo

attamen non carent probabilitate, qttia nrqnrunt vonviuri. Miritm quidem VI-

:

fa/si/atis

quod sanctus Episcopus

dicatur ex

ufi e/ in aliis

cum

auctor assignat in Jii/fri/nia
obieritque restitu-

usque ad 527. Scripsit ergo biographus circa annum 520 aut 525. Nam ducenti illi anni, qui prceterierant a morte Sancti , non adeo stricte sumendi sunt, ut decem et p/ttrcs anni nequeant superaddi.

5 Tillemontius hoc argumentum ridit, et enervare conatus est. Biographits nitm. 1 narrat ,

Etenim unde Martyris,partimquidem ad nos perveneruntres hauserit qesta Sancti, ita scribcns

:

gis suni rjuum

auetori prteluxtt. Forte /oto seculo, forte etiam diutius, defunctus erat Autonomus, dum ille res

Autonomi corpore. Ex ea autem relatione hoc fluit argumentum. Passus est S. Autonomus seculo iv non multum procecto, a Constantino

ttiinen

ignora-

deri potest,

foti Ecclesice

Acta

probabilia mar fuiei indubvp.,

:

pag. 42, ibique hunc in fincmrecitavit omnia, quo? in fine Actorum leguntur de incorrupto post du-

vixerit sub Diocletiani imperio,

S.

veritatem oMIigentiusinquisierantetcoHegerant. thi-r verba Metaphrasti attribuit TUlemontius indeque concludit, scriptorem ittum, qui antea

gestas ipsius suscepit enarrandas. Binc factum suspicor, ut auv/or valde jejunus appareat pro

4 Certe Allatius pag. 3 ita dc his Actis scribit:

tam. Biographus vcro ducentis post mortem annis vidit corpus incorruptum. Floruit igitur scriptor ille seculo vi non multum provecto. Prwterea num. 6 innuitySe scripsissehanc Vitam imperante Justino I. fmpcravit autem Justihus ab anno 518

Tillemontium.

.1.

sacrotemplo Martyris, et qui rerum ipaarum

TillemontiuSi adpropositumnostrumnihilinterest.

ante pacem

contra

ni

AUCTORK

mus

centos a morte annos S.

tn,

a quodam, qui eas sn-ipsit ante nos>.„ partim autemavis, qui in sacrum ordineraerant allecti

licet inter Vitas a Metaphraste scriptas hanc quoque lapsu memoriee recensuerit. Utrum veram Attatii sententiam ignoraverit, an dissimulaverit

Allatius probationem,

iare proba-

15

cen/is circiter annis post

tat

i

SEPTBMBRIS.

sententia Allatii duobus locis indicata etprobata,

taphra&tem;

•t!

,

Bithyniam

Italia in

numquam

venisse, ibique variis

locis,

Minoris Asioe provinciis pr&dicasse,

ad propriam reverti voLocum quoque SoreoSi quem

vero legatur

luisse ecclcsiam.

non repertmus : mirumque apparet, 'ometium hospitem suum ad episcopalem dicatur promovisse dignitatem. 7 Verum hmc forsan nuttam haberent difficul- exhibi ntqto tatem, si singuloruin adjuncta nobis essent per- Autonomum nt episcopujti specta. Nam si Autonomua a Romano Pontifice scriptores

quod

ibi

(

ordinatus fuerit

ad fidem apud

infideies pratdi-

hunv iu finvm ad rarias proCOndam vincias missi sunt, omnia facilc /utrf/iquntur. Quod locum Soreos ignoremus, magni momenti non est, cum Acta ipsa msinuent, locum fuisse t

sieut et alii

ignobilem. Nec refert, quod Cornelius if»i ordinatus episcopus uam eo tempore in vivis quoque su-

sit

.

binde ordinabau/ur

episcopi.

I/inc Michact

tr

Quien

apostoHcum nuiii sedi

"/-

DB

1(>

u CT0RE

mmJeolM mtere* Qutfi» »n OrienteChristiano clesias

S.

.1.

AUTONOMO

s.

Sorei, aufjwBithynim recenset eeclesiam

ft-MsSoreorum.rtCoriieUumi/ft^Autonomo^ Autonomumdatumaffirmat. Ipsum guogue ,

mum facit episcopwn

Claudiopolitanum

m

ffo-

postmodum .,,„./,„/, prooiMa «c pa« #%n«s re~ primumaue est a Theodosio Jwuore) vocata

567. Sirevera censet inter Claudiopolitanos col.

Autonomus, Claudiopolitanus episcopus fuisset diciprow* Claudiopoli fuisse ibique pradicasse

furnum

ordimtio Comelii tanto minusesset

3,

miranda. Atne Acta quidem huic opinioni faaposvent; cum Autonomum exhibeantutvirum tolicum, asserantgue ipsum prmdicasse in Bithynia,in Lycaonia, in Isauria, Mantini, ( •laudiopoli, coroin Asia proprie dictat ac tandem martyrio natum Sorcis, r/uo frequenterredibat. nhihts;

trmpus et

hrc

is

rdi

gUOftim cfironotaxis.

8 Si

susceperit

apostolicas

expeditiones

tot

S. Autonoraus, quot in Actis enarrantur, et Italia

egressus

sit

orta Diocletiani persecutione, id est, est, ut martyrium

anno 303 aut 304 necesse non ,

Maxiipsius figamus sub imperio Diocletiani puto, quoque mcertum Quin imo miani Eerculei. et

an sub Maximiano Galerio aut sub Maximino sit Autonomus, cum facile potuerit vivere usque admortem Maximini II, anno 313 defuncti,

passus

H

pcr ConstanEccleske crat restituta ad mperemmque Liciniwn, aut etiam

wando pax tinum

et

Btnc Sanch instauratam a Uciniopmecuttonma 623, annum ante iv martyrium late fixi seculo Porro imperare. solus atto Constantinus cmpit exstructo per Severiaquaj num. 5 narrantur de Autonomi, arca l xm oratorio supra corpus S.

possmU nww-

posteriores Constantini annos figi

Serrrmnus guidam erat 349 anno iUe, non novimus:at ut colliprocomul, Achaim Asioeaut Severianus

nwt

tnmum

„>,-„

\m.

Qttis sit

Tillemontius tom, I\

eum data

cx lege ad

git

aut

:«()

Constantio art. 18. Hic autem poterat Severianus ultimis Constantini annis Sancti oratorium et Troadis, prajesse Alexandrim

Imperatorum

in

quia ef alii haud : sed res incerta estt oratodubie fuerunt Severiani. Destructio illius ancirca potest ///, relata in Actis num.Q, figi mdificare

num431

contigisse

dicitur

resque

Demum

mortem.

imperator obiit anno 491, annis 60 ante ipsius

nam Zeno

:

ultimi oratorii cedificatio conti-

imperante Anastasio, ideoque locanda est circa annum 500 aut 510, ac dcdicatio aut innovatio, nam utrumque siqnificat vox Grceca XfxmKtvu figit

genda sub Justino, qui imperare

anno 518,

coepit

etsub cujus imperio scripta sunt Acta, gum sub-

junao.

ac deinde populari gentilium tumultu occidi

A

EPISC. MART.

A

C T

MJCTORE ANONIMO

cum Latina interpretatione, apud Lipomanum tom. VI fol. 245.

quae edita

Excodice Ms. Grscco, est

Hutio scribeniii

:

vnde

hamta

sint,

quo? nar-

rantur.

Tf2 que esse absurdum existirao, et loqui ea IjLj quae non oportet, et quae sunt pulchra et honesta, raandare silentio. Quantum enim auditorum laidit aniraos is, qui narrat ea, qua; non sunt honesta tantum is, qui silentio prseterit :

Tr^

&io-ia<;

Tcn]S

oiovTa,

xaXi

[xfj

tov

6

y.z\

oi7]yo'j{j:£vo5

oty^

Autonomi vitam, quse ad nos usque pervenit,

-posOu^Or^Ev ,

eam

tradere

piis

:

sed studuimus

auribus. Etenim ad nos perve-

z.ai

otavota

eunopyjaavTo; (TjyyeovTfj; Te

cujus fuit quidera

bona raens, non adfuit autera ei lingua, quae posset consequenter suam explicare sententiam :

imrao propter inscitiam raulta confundebat et contegebat partim autemaviris, quiinsacrura

^

xfj

tjjj-iTjv

auyxaXuTCTOvTo;

Tatv

EcpenOn Xayovwv

vabv

,

*it

auveicopiivrjv

yvojfiTj

/.ai

/.aT'

xat (xaXXov auTfflv

Tf|V

auTtov

TOt

Ta

,

rapaoouvat

tou

yXCJTTav iXX'

fiipTupo;,

auvTa^avTo;

l/.=(vou

tA jcoXXi

ajiaOta

tov tou

tojv npay^dtTajv

,

ouoa^tus

5s

touto Se xat

auwv

tov

r^xiTi

jitov ou/. syvt.jaev

ta

i *5

£ ^5

vj)i](j«[jivoy ,


Toaoy-

ttJ; 1%

auTOv tixoarg

^tXoxdiXois

!
[iev

nerunt res Martyris, partim quidera a quodam, :

TauTr;

ar.iatipr,?!..

xal &T.6 Ttvo; tojv j:p6

tj.ev,

qui eas scripsit ante

nos

iXkk

zaTa/.pu^at,

^u"/.»?,

jcapaoou^

otyTj

fxf,

xat yap (ioov 6 xi

cXO^vtk tptXoBeoiTaTov AuTovijiou

ji-cy-pi; ijfifflv

touto

•

Toiv tixpoaTaJv eoXatJie

^pa^ojv

tptXEuCc^Er^

bonas actiones, privatpios utilitate, quam erant exeis percepturi. Ka de causa religiosissimam statuiraus ikui tegere silentio

xi;

lig dya9a; Toiv

w^eXeisc tbbs

tb ts yftlyytvQou Ta

etvat vofjitCw,

tb Ta xaXa StS6vat aty^

St'

(5v6pfflv

[ASipTupo; euayrj

iX^Oetav

Ste[i[i£-

XeaTcpa; ^TVIaeuj; ^pavtaau.f/tuv.

:

ordinem erant allecti in sacro templo Martyris, et qui rerum ipsarum veritatera diligentius inquisierant et collegerant. Sundus liifi

in va-

pruvinciis

pradicat,

2 Hic

ergo

divinus

Autonoraus

strenuus

2 05to;

athleta veritatis, ac episcopali dignitate ornatus

dytovtaTf,;,

,

postquam terapore Diocletiani cognovitacre et vehemens bellum erupisse adversus

in Italia,

Christi

Ecclesiam,

recordatus divinorum ejus mandatorum, per quae jubet, ut qui expelluntur una civitate, fugiant in aliara, (Nam a qni

manetquidem,

praeter id,

quod non potestdo-

cere verbum, ipse quoque peribit.

Quod si

fuerit

remotus ab iis,qui persequuntur, poteritlitteris, aut etiam lingua convenire quandoque gregem

e[ir.psj«DV ,

juxtb Tfj;

tw d^;

oe Tfj; jtiXew;

aiTb;

yewafb;

6

^ay^Ta

aurou ^vtoXojv

xaTa

,

ot'

[i:v

np6;

tffl

™p>

^

?,

euaeSeia;

2r:i

'haXIav

iioxX^Ttavou

^prp

tnxtlnK tou; ttjv

Wpav

,

bx /.ai

SuvaaOat Tbv Xdyov BiSdaxetv,

S£

^i^^ & T

ttj;

ttjv

-/jXejiov, eJ;

iSv

dneXauvofi^voj; tp^yeiv eJ;

dj^oXetTat,

SuvaTb; eaTat

,

i^oj[iaTt

noXbv xai d 6pr)Tov lyvoj t6v ?

Oeftuv

aoo»; 5:t [Uvuv xai

Aut u vo|j.o;

ETitaxo::^;

ttJ;

tou XptaTou i/.xXr.ata;

iXOojVTfflv

t%

Totvuv 6 0ero;

jj

tojv

BiwxiSvtwv

jfa^

n„j

yev^ievo;,

^ ^,^,,,, „

tou XptaTCu StaXeysaOat, xai jjpb; eia^etav ^aXettpetv dXXa axiTet t^; daeGeta; xpb; to t^; dX •

«ft tou;

h

iAw»^^

V

Oeta;

,,,

DIK DUODECIMA SKPTEMHRIS.

A

Oeta;

? {y T o; XKpKfurpfti,

BtGWav,

Jtpb;

w

y_wp(w tivI, tajrXeovTt

xal

lwX(«V xaTaXtrtwv, (bnxveftw

inaxoXouOwv

Oefotc

vEuuaat, Ttpoafayet

Touvoua uev Iwpsol, xeirat oe

tov

Ntxour 3e(a; xoXirov

ttjs

xat

(

dvSpl, Kopvr;X(w

tt,v

xXtjoiv.

«6t(p xatecprfC"

[*£v

auTov

ofeoSour^aas

,

T?,v

Sei-ta

t
zap'

SuyvoV Te ypovov jTpoaBiarpttW Tat?

otoaaxaXfat.;

Miyar X

euxTrjptov.

iv

Ijev^erai

tw

(

twv

otxov 3e 0eou

•

dpyr^w

dy-^Xwv

17

Christi,eumqueexhortari«tconflrmaread pifttatem:quinetiameos 1 quieprantintenebri«impietatis, deducere ad lucem veritatis) pelicta Italia,

A.

taOHVHQ.

venit in Bithyniam : et divinum nutum eequene, venit inlocumquemdam,cuinomenquidemerat Soreae

b situs est autem ad dexteram ei, qui navigat in sinum Nicomedise* ethospitio exci:

;

xa9watwue"vov

^tuuxTt

t(7i

yetpoTOver tdv Kopvi^Xtov Iv a&zty

,

xa\ auTiT> Tzapaoou; ttjv

,

eVt tt>

Auxadvwv xat

yeveaGat

TTJc,

t%

twv ma-wv

'Iaadpwv txeivos djrafpet

Staxovfa;

iTctuiXetav xrjpug xaxer

,

euaEfiEfac rcpoOuuouuevos.

pituraquodam nomine

cum dem

Apud quem

Cornelio.

longo ten pore fuisset versatus, eum quiperficit doctrina Dei autem oratoria
aedificata, quse dedicata est Michaeii principi, in

eaordinatCornelium dignitate diaconatus et cum ei curam mandasset fidelium, proficiscitur in Lycaoniam et Isauriam d, desiderans ipse e quoque fieripra3co pietatis. 3 Deinde reversus ad Cornelium, cum a se dejectum semen invenissetproduxisse multiplicem fructum Dei cognitionis, eum provehit ad :

3 E?ta Oe^VTa

jriXtv InaveXflwv jrpb;

auTw

arcopov

xapjrbv

euprjxw;,

Enel 3e

ava-ret.

eYvw,

ln\

££a(p=TOV

,

tt]v

e?s

xat

,

outo; :r.:-X;t

•

auvepyiEc

1$

xaTejrstvouevos

XptOTOu

TOV KopvrjXtov xa\

yoipav,

TTtiJVet^

auTat

tov

jrepl

tbv X6fov

suae-

ttjs

^wpsous avaaTps&st

x«t' auTov ExxXrjatav IjTiaxEiiiuEvos,

eupwv

jrdtXtv

tbv

,

uev KopvrjXtov

euae6i) oe ajrfpaaTa ^iXotoSvws

tffi

r,v

ttJs

Aatavwv ercepys-at

ttjv

axavOa; jepoppICous

nXrfvrj;

ttjs

jj.sv

to MavTfvtov xal

3s

ws 3s xaTa vouv auTfp rravTa

'

ai-iwuaTi reXetot. Autos 3e

Ta;

ziaav

f)Xix(av

xal usuepiuvriijivrjv

Jipoeywpst, auOts :~: tt,v

TcoXurrXaataaOeraav EJtiaxojjTJs

euQews

Nixourjoous SJxovtb

ln\

,

tou Eu?e(vou xsfusvat tiovtov, xavTaQ&ct 5e(a; otsjretpat

pXaanjaavTa

paOubv

tt)v

Tiva

3e

Autqv/juou notouuEvov ^TTjaiv

KXauStouTtoXtv

xa\ tov xaTaQa)-

,

rtoXuyouv

jtpsaSuTipou

XptaTtavwv

yfvofi

sWuveiv a-ouoaCovTa ttjv j:sp\ ttjv

tou

tov

xat Atoy.XrjTtavbv

uev

jcav

KopvrjXtov

OeoYvwafa;

ttjs

xaTaoaXX^uevo?.

avaanfiv

Ti)?

Oe(a$

3e

dum

presbyteratus. Postquam autem cognovit

Diocletianum venire Nicomediam, qui Christianorum quidem omne genus et ictatem omnem studebat exscindere, pra»cipue autem et

dum

sollicite

jTofavTjv

ImtvoSov

tt)v

ox(5t(.)

rcpb; to 9c'yyos

npb; Ta

xpaTOujj^vou;

twv

parcTtaaa

aojr/iptov

TcXetiivtDV

ootw ypivo;

tcoXu?

hpi

h

dXX'

,

Ppayet

'^uyi?. *«^ to

Ivi^pY^'

t^

toutou;

6or,yer xa\

xat ou

erctiC/jTouvTE;,

auTw

Atavat? yfvsTaf

Sv

?5TtaTpE^(SvTwv tivaXtoTO

t«s t6jv

yCtpiTOc,, ei;

tt);

&«'

tjjv

ou tou; oZxriiopa? (JaOer

,

6pwV,

67:1^^0') aetu;

ttJ;

6or)Y(av

TTjv

KaxetOev

licotetTO.

Swpeot^ nXyjataTov

,

ctyvofa;

tt)s

KopvrjXtov xat

XptaTOu

Tco(avr)

vero,

Deo adjuvante,

Toutwv

to(vuv ,

j^ou^vou5 ev

tw

tou;

noterv

eopTrjv

Saa

,

ItcI

SpwvTec Y tv tt)v

StxaCav

xaTa

-

auv

dvfaTavTat eiotoXwv

Tojv

^ E ' ou

^Xou

TeXouueva

Xuoot)

lxTcXrj5 tv

Tbv

daflivEtav.

xa ^ Seo;

xaT' ixefvrjv

,

auvTpfiavTss xat

suOli

^pytjv

Tcpb;

,

rcapaxpoTv^aavTec

Oiuevot xa\ /.6vtv, Eireoefxvuov Tor; XaTpsuTar^

XaTpeuoalvwv

-poaa^petv

tou XptaTou Tcotuvr);

tt];

"larcXdaevot

ndvTa

xa\

,

Ttaw-

exoaxyeuOsraat

3at[x6vtuv

o\

dXXr^Xou;

xat

-

iae6e(a? xote-

ttJ;

etStoXot;

Tot;

Tcovr,ctT)V

TiXefovt

tw Maptupt

euyis

xaTdt Ttva Tcap' auTor?

ajtcuSct;

,

urcb

VEva ^

rjacpav

x«t'

rXhr^

ttJ

ywpfw,

SrjXtuOIvTt

3a([j.ovo;

Oeou

Eu[iEve(a

au[j.6a(vet

^uya\ jTpiTTOuat. TauTX jroXXdxt^

oe

ircfaat

,

youv

etc

Exefvotc. ttjv

twv

Touto tou; §XXr)v(^ovTa; t6te uev

h^,

xal

actXXov,

Opyjvou

nelium etejusecclesiam.

Asianorum h, erroris quidem spinas autem semina diligenter Divina autem gratia imbribus Auto-

obit

dejiciens.

nomi ostendente magnamsegetempietatis,redit rursus ad Cornelium et ejus gregem. Illinc venit Limnas. Est autem hic locus prope Soreos. Cujus habitatores

cum videret teneri profundis tenebris ignorantias, eos quoque ducit ad lucem agnitionis. Non multum tempus ab eo consumpfuit

ad eos

slq

iy.otzrJaEw;

tJ

Tpeyouat tou iv Swpsorc. euxTr,pfou

tt]v

(epctv

r,v

6 tou

[j.uaTtxa, xal ^uXot;

xaOoxXfaavTe;

,

dOpiov xaTa-

,

to tou "A6eX dofxw; yEO^v

3

3t)

,

wairep

xa\ i66a irpb; Oebv uaXXov,

xat ota TauTa twv

atwvoc [AapxupEr tt v dae6etav

jrupi

;xev

toutouc 5vt(

dv£X6vTwv ttJc

ayaYTjc

(

,

ou/.

iv

x6Xaatv Tcap£y6[j.Evov 5ai)|v

,

Tpdjce^av tou aVaaTo; exy_uOivTo;

Zayapfou tou Oe(ou TcpoTEpov

dauv6a£vov

,

4 Cum hasc ergo Dei benignitate, ut Martyri Occasio mccrtyerat in votis, effecta essent, accidit, ut qui tene- rii t et mortybantur errore impietatis indictoloco,inquodam rium SancH :

daemonis iesfn, quodab

eis

celebrabatur, simu-

lacris offerrent libamina, et

faciunt animse

furore

Haec sa3pe vident.es Christi,

fieri

et divino zelo

ea facerent,

qum

percitse a ii,

dasmonibus, qui erant gregis

repleti, (illo

autem

die

peragebantur cum majori rabie) adjustam iram/ incitantur, el se invicem adhortati, invadunt simulacra et cum omnia protinus contrivissent, et in pulverem et cinerem redegissent, ostenderunt illis cultoribus imbecillitatem eo:

rum, qui colebantur. Hoc

Autonomus mysticum celebrabat ministerium,

Tct

xaO'

(

8l'

:

xa\ TpiirovTat tou; Tcapa-

T£ xa\ at3/,poic, e^/.aaTo; tt v Se^tctv

J)

in-

o'; Se e?yov iv yepa\v StcXoi;, tov "Oatov dvatpouat,

Tjuepav,

3e

XptaTOu OEpdrcwv Aut6vouo; iXetTodpYEt

nap* auTT,v

Quam cum rursus

venisset multiplicatam, Cornelium quidem ad dignitatem provehit episcopalem, ipse autem re-

gentiles tunc quidem stupore affecit et metu, et qui " lamentationis potius esse tempus putabaut, quam vindictae. Cum autem observassent diom, quo Dei servus


tjyouvto.

xatpbv

TuyivTa;

pietatis. Postquam processeruntomnia ex

in viam deducendos, qui consed et brevi operata est gratia in animos permultorum, et salutare baptisma requirentes. sacro gregi Christi accesserunt.

TeXeaOevTwv

xctxerva

ei

sententia, revertitur ad Soreos, visitaturus Cor-

vertebantur

uivrjv

admo-

enaviga-

seminare studens verbum

tum

rcpoaeTfOsvTO.

\

is

Mantinium, et Claudiopolim f; (Sunt autem hge urbes posit* in g Ponto Euxino) hic quoque

evellens radicitus, pia

xpb?

rcaXtv

Autonomum.

vit

gionem

ywpfov 81 touto

Q

quaerebat

avaSetxvuarjs

xa\

inf,-

deles.

gra-

yrfptTo; Tot; AuTOViiaou ^u6pr]aaat )ToXu ttj? euae6e(a$ to Xrjiov ,

rnultosque corwertit

ppay^et"

Tw

tt)v

adpTupt

33uvr)v

3e

,

dXX'

a?wvfav

yapav dXrjxTOV

xa\ paatXefav 0sou uvT)aTiu6;x£VOV.

,

t?jv

oit vext) (

lignoque et ferro armasset unusquisque dexteram, repente simul irruunt in oratorium, quod erat Soreis et eos quidem vertunt et fundunt, armis autem. qua) habebant qui inciderant * in manibus, Sanctum interficiunt ad ipsam :

:

,

sacram mensam fuso sanguine, quomodo prius divini Zacharias, qni ad Deum magis clamabat, quam A.belis sanguis injuste fusus. Et ideo eorum quidem, qui interemerunt in aeternum ,

testatur impietatem, eos igne pro ca^de ulciscens,

Septembris Tomus IV.

hi

3

et

qm

preeseu-

tes erant

ACTA

AUTONOMI EPISC MART

S.

1)

18 Anokymo.

A.

et

sed dolorem prabens, non brevi tempore P ™* q«» cruciatum Martyriautem,

aeternum etregnum iiani pcrpetuam, desinit, UWitiam, v Dei conciliat

ttira

:

veritatis

a n, ^tPrseconis etP qmdem, «5™,,« 5 Sed Pontiflcis martynum ..- «i^ rts »m flsitum habuit

Sanctisepulorato-

rftmi cidem

um sibi vendicabant

*»*• cum

P^«SS

fuerat qu * diaconato dignata ex qni Lrol cnmiis, l

sansan .

»**»*£

pietatem ,sc data

Sepulcro

m

Jgg*

sceptraRomana imis pius imperator, et armm. exercitu potinsmann, quam

i

cum

An^.W^'™

sacram capsam cum sub adspectum virtute, quas non cadebat autmitillum ca.lerentur, muli quidem soufk-is lapides tanquam sed tem non moverentur, miirante id, immobiles. Severiano autem •

•«pulcrum

,

.

TOC

ua PP u .

bitXotc

xi

.

U 3», *

•** faf*»

Akovo.oo 0*.«

**»

tOv

hjW*

quod factum sus

B

fuerat,

quidam

vir pius et rehgio-

solvendi oen.gmata a Deo et qui gratiam sententiam, mulorum profert suam

acceperat,

oportere statum hoc significare,

eum

—I*" ff ™' !

r*

demus

'

XtV0U[J.iv(

|J,£V

xataTtXr^TTo^vou , twv rb YE-yovb; ^aSBv, xa\ Xueiv ta atvfy[iaTa

6vtuv. Tou Seueptwou

xri?i«aw«

eooeSfflvvs,

^iovwv

TfjV t~ov

^o^evovJvTauftaTe

,Xouv, £

^vat, fj

TS>evo S

y.a>

l

Y

er a t

Up^ Ma P Tup

t«T,

p

«
bfl Bti

t

u^oOtjxtj *

uivio

p f<;.

M

7ipo9ujxii>;.

Irciveuoe

iiev

6pu.^ lxt!lTE

8S

x^

tlpwoc,

ImOev

oe

ErcaveXOuw

.

P

5atvov ^

0V

"

R

zal

rcpooeTaTTev 5voixooo[iero0ai

>..-

ooou.

f\„tv [l/jVOV

Ta< aXW^OUfi. Ka\ 6

4XT»|i4vas eiO" Oeaayi

t»T> e

qui veni-

excitaretemplumdivinoMartur hicsistere, et esset admomtio, ostentvri. Quod autem recta inquit ille, solum operi enim, Si

««*

°* 6»'*1">

.

rent

xato

(piXotl[i">«

dmna

Alexandri» * actenebat:Severianus quidam, per viam, qu* maris metu epta rectione,

TOUTO

iv Oi^Xtj

TrapaolBtooiv

Ta
,

rcpolovTO? ilvn 1 Xpovou oe

mandate

fccwset, pneclare et sancte justa eapsa honorifice sun/sepultnne, quando Constantmns tempore. autem Procedente

illis

X r,S £ ioaaa

*

tpwtifr

,

41ii«ov tou MapTupo; eTva.

T«r? erceaa T evear;

Trapaoxeua^ei.

ttjv [iv^ji,r]v

evestigio.

protinus, qui sunt annueris, videbis salientes

quidem annuit prompto et muli maxianimo, ingrediebantur autem Et

immobiles. alacri

ille

aeoiimpetu. ProtinusveroSeverianusjussit est ingressus. Cum auviam et oratorium, ticari templum dedicat, et efficit, ut

mo

tem reverteretur, posteris

Martyris perpetua memoria.

intenm non parum autem tempons Marmemona autem invitaret prarterfhrxisset, 6

aliuddcinde

sit

Cum

mcruentum

ut in divino templo fieret sacrum is, qui Sacrificium, accedit quidem ad sacra mysacerdotali, munere tunc fungebatur tabulatis, quae ex autem Aqua stica peracturus. arbitratus juxta ascensum posita erant, effusa, quis&crum ad contumeliam,

ttrudum:

tyris

oe oia^eijoavTo;

6 Oux 6X(you tou

jjLVTjjjLT);

[J.a

P

Tupo;

TE>evo; TeXeoOTjvai

hoc fuisse factum dem ministerium peragit illo die deinde cum alternm in illud diruisset oratorium, aedificat quod supra ocis quse sunt prope mare, nesciens olim Peverianus Martvris reli-^sam theeain

fepaTixV

TTjv

«utw

If

Ixta*

xaO' 2xe(vr,v eTitTeXer t»> ^[xepav iv toT; Ttpb?
5n xaTa

uSaTo; oe

,

Bpu(paKTuv iTctvuO^vTtov

ex tu.v jcapaxei|jLlvo)v ttj dvoSo,

u6pet touto T er ev7ia0a t vo[x(oa ?

ttjc

6 TrjvixauTa

tepa»

Ta [auorixa

^TttTeXeotuv

,

tw

JfpfoTaTat [xev

,

apxf,v

eiTa

,

tepoupftav xaia to Oefov

ava([taxTOV

ttjv

%a\o^,

y_p6v ou

[j-eTaru

ttjv

,

•

' ,

etTa tov euxTiJpiov xa6eXwv

•

t6t:oi? otxooouver erepov

tt]V

OaXaoaav

ttjs

euaYou? tou [j-apTupoc

oux

,

eioioc

6 Seur,ptavbc tdv

OrjXr;?

:

*

Bepulcrum

*

exslruxit oratorium, quod ipse diruerat.

C

pus

'Mmp

o(X Euoe, TeXeuTrjc, vot;

^ Zr>vo

dy. pl

5

xu P {ol «

tor«

wtXou^-

,

dfjtOjioV^oc, **x& tw«

ixoxou6ETto P otv

P^attuv I6a-

bc

,

^«1^1,5 h

tic

paotXtxbv uTirjpe-

^upEobc xa\ M|uwc-

T ° rs nE Pl

numero eorum,

qui vocantur Excubitores ?, ut aliqua in re deserviret, versabatur in hislocis circa Soreos et Limnas. Et cum corpus aliquando exerceret, egressus est ad vena-

Xo^wAv

imperatori

E?Ta

quo martionem et cum tyricaj sepulta^ fuerant reliquise, leporem arcu feriens, praedam sua manu occidit. Deinde cum

BtaLtivetv

etiam alia venatus esset animalia, revertitur, et in somnis videt Martyrem ei praecipientem, ut in loco, in quo erat venatus leporem , taberna-

xdTtoOev to Upbv auTOUTtOrjoauptoTat Xe(<}avov. '0 6e aTpaTin',TT)c

ei

nliquod tem-

himx&^

o(av, 8v toTs

culum

lirwce post

81 ::a P o y/l xd™v

sexaginta autem anni preeteriissent usque ad tempus mortis Zenonis, qui fuit imperator Romanorum, Johannes quidam miles, qui erat in

fuisset in eo loco, in

:

•

Cum

naXat avrjetpev. 'E^xovta

EOxTijptov, ov auToc 4pTt xaOerXei,

figeret

vicinus.

adhabitandum.etpermaneretillic

Cum

is

autem

cito

perfecisset id,

quod jussus fuerat, post aliquot annos * ei Martyr apparet' evidentius, et docet, quisnam sit, et quod sub illins tabernaculo conditse sunt saorsesuae reliquias. Miles vero non esse a periculo remotuiu arbitratus eorum, quae sibi divinitus significata fuerant, silentium, haec aperit imperatori. Is autem erat Anastasius, qui nolebat

5t ^ T t6e

P

»

offl^a BiBous

x«(«oTe pjivoolatTb tov t6«ov T «6[j.evoc,

h Stb

lid

,

Or]pav

t6?oi auTo? jjeSXrjxtoc, auT^xeip r {v "at tou 6ripa[j.aT05.

^uv

d^Xa twv

xa\

kdvetat indvetat

Orjpdaac,

6ve(oou tov [xdpTupa BpoTpe«6{iEVOV bi to, t6tcoj Or^pdoac

tov Xayojov

ioEoTaTat

tteTd

,

,

xai

outoc

j

TauTa

05

EuoeServ

t^v,

xaTaaxeud^eTat

jaev

xal Sti

ttjc

auTw

0e60=v

paotXeuovTt

[jiev

,

tojv

ev

»T>

Ttrj^aaOat

ijj/paveaTepov ,

1

Bt

Ttept^Tuye ,

xaxefae

t&

auTOU

[irjvuO^VTWV

xaOioTa.

oux iSouXeTo,

6 UpojidpTuc oXTjVfjs

31

tvtjv

AvaaTdato^ Be

tCv

ttjv i^ dvSpiijTcwv E'jvotav iOTj

Ttap' ixefvou 6

6pa

xat

•

.

OdTTov to 3taTeTa-[-[iivov

oe

BtBdoxet

Ttt,

KoXXdxie urroxpivoaevoc

Tou

y^pivou?

etTj

TjyTjadjievoc

OTJXa

ffpbs ofxTjOiv

oxr^VTjv

auTo,.

Ttva?

boTtc

dxtvouvov

ottoiTTjv

,

evv;eiT6vo,v

dvuaavTog

oix

xa\xaTa

i^et-

iTeOa^To Xetyavov,

pprupixbv

euae£t7,v p

aTO

oio

vuv £aTr xu)c eoxWptoc oTxoi; t

1

iyxaivt^ETai 3e tou (let

vou

8t)

tou

dvOpi',x:oi;

xaTaTov

auTbv

iptXeuoe6ou;,

xaxtov

'6%

tt]v [iaatXefav

xa\

de\

e??

iXeu0ep(a ytv6[ievo?.

'

EOuvavTO? Mouot(-

Bcauivst,

i

ege

^tyuOsvT-.;

tepav XeiToupyJav

[jiev

ttoXXiTiv

Kv toutois uev o5v Ta

u.EYav Aut6vojj.ov 3tTjY/l[J.aTa.

7 'Eyw

DIE DUODECIMA SEPTEMBRIS.

19

quidera pure ac sincere esse pius

tem

saepe siraulans, captabat

pietatem au- A. Ahoiumo.

:

hominum benevo-

lentiam. Quam ob rem ab tlio quidem construitur, quae nunc est, aedes oratoria dedicatur :

vixtuvta ibv 'AOXtittjv 6pwv ttjv ?«atv

'Eytii 31

7

Orfvatov

,

%t;

t4$

28e«a^ir v,

xal r>

*0 ^ip 7taaav

fiEvr,x6;.

['ewafou otatpOetpai

Sa^iX^

tou ^tiou

auywv,

Xueiv

otaaTrifiaTr

our.

Kteaiv

ta/uoev,

xa\ «Xu;iavTo;, s Te

xal «Xi&67)tos,

t?[

[loptpTje

te x6m.t)

l(i,oi

8oxh

y.a\

atwjTTjv ^poTijj.av.

to£av

auvTTjpow

«ico^3cye'i(

,

t%

"KaxT)xe Ss

6u.jjl!£twv

u.aso-1

365«.

xi(xn yal

Tptya;

xuxXo^,

tGjv XotTitoA (iopfwv

,

8i'

ti^v

tut:o;,ttjv olo'

ttjs xetpaXTJ?

SXus

tt v SiaTcaatv uitopEtva?. (

"Oto> yap 6 (j.EYaX63topo; Kupto? dvTtoo^ac^etv otos

«utov

auvearrj/.t.);

ura^vTjs

6 Tta? tou attyiaTo;

xat oute

•

tou

xe^aXfjs

8e6[ifevos, atooi tou v6[tou tt^; teXeuttj;

«pfiovfav

o-jte

ttj?

yapaxTTjp

t^? 5opa? euTovfa |^oe t«;

6av(iTou

Tptrj^pw Tp(/a

oiaxoafot;

^3rj

aXV ^

ttj?

aujiTcrj^tv

ttjv

dko6«Xwv. WvEVfs oe auTto xat 6 t&v (Tiv

wG

0*6 y e ™is ky.u °s

dtijTtr|Tov

(

|j.e

^i

y.a\

3o5oXoTfUvOeouBiav(oT«[i«i- !j;i6aXo>v a note T P to, Tatpoi tou MapTupoe, to Upov aftrou oxrjvos

jipbs

oo^aaai nooeXopevou;, ^poaxuvrjais

t^tous «ioivks Twvatojvwv,

,

vuv

8ti

x«\ fa\,

outw x«\

to'u; otxefot; Ttpsjret

raaa

6^ tous dTsXeu-

dW v.

autem ab eo, qui post ipsum obtinet imperium, m pio, inquam, Justino. Quaj m nunc quoque permanet, et in ea liberantur homines a multis malis. Atque haoc quidem sunt, qaae demagno narrantur Autonomo. 7 Ego autem videns Athletam etiam post mor- corpus Saneti tem vincentem naturam, exurgo ad Deum glori- ducCTli «P^sf m '^ e "'"'"" ficandum. Injiciens enim aliquando oculos in sepulcrum Martyris, adspexi sacras ejus reliquias, quae invictse maiiserant a mortis viribus.

Quse enim universam animalis compositionem se trium dierum spatio gloriatur dissoluturam, jam ducentis annis non valuitpraeclari illius Viri vel pilum corrumpere : sed et coma capitis est densa et formae character consistit integer ,

pelle firma et intensa, labri

superioris

?i.

apertus oculorum

:

ne amissis quidem

pilis

"

Est autem ei orbis quoque per quos intuenti milii vide-

legemtantum mortis ipse reveritus, silentium simularet o. Stat autem universa quoque figura ejus oorporis suam conservans compagem, et nec ejus capitis ruptum est aliquid,

batur, quod

o

K

nec reliquarum corporis partium facta est ulla a se invicem disjunotio. Sic enim munifieus

(

Dominus scit vicissim glorificare eos, qui suis membris voluerunt eum glorificare quoniam eum decet gloria, honor et adoratio, nunc et semper et in seculaseculorum. Amen. :

A N N

T A T

A.

in Grceco : Et sciens eum, qui manet etc. b Grcsce Swpsoi, itaque Latine Sorei et sicpaulo postrecteSoreosin accusativo vocavU interpres. Locus atiunde notus non est. c Sinus Astacenus alias vocatur, cui adjacet Nicomedia Bithynim metropolis. d Lycaonia et Isauria provineim sitnt Minoris Asim,ut etiam est Bithynia ; sed ab hac satis sunt

a Bic

;

dissitw, et invicem vicinw.

Grmce ibi quoque. Mantinium civitas erat Paphlagonias, ut liquetex Socratelib. llcap. xxxvm. Est autem Paphia gonia ad Orientem Bithyniae, et ad Pontum Euxinum sita. Hi?ic igitur utcumque coEigitur, Mantinium cujus situm non assignant geographi, fuisse adpontum Euxinum. Claudiopolim vero illam hic e f

designari existimo, q?tw alias Kithynium dicta

dum Honorias

fuit, et civitas est iflius partis

Bithynim^

qum

post/no-

fuit dicta.

q Rectius voces Grmcm exprimentur ct rerius, Circa Pontum Euxinum. qumvarias complectebatur Minoris li Per Asianorum regionem intellige Asiam proprie dictam, Asim provincias, aliis quoque nominibus notas, cxte?isa$que ad mare Mgahim, et oppositas Grmcim. Erat Asia proprie dicta ad Meridiem fere rcspectu Bilhijnice. Itaque Autonomus, qui anteaversus Orientales partes profectus esse dicitur e Bithynia, ?iunc partes Meridionoles dicitur adivisse: plerasque Minoris Asim provincias lustravit, si biographi relatio sit vera et accurata. i

jwn

Quamvis horum est

ex

factis

iis,

zelus vocetur divinus, et ira justa,

qua imilanda

dicimus.

tamen

Verum cum

S.

eversio

templorum

Autonomus

et fractio

et sic

idohrmn

?ndtas in co facto partes

est de eo ptura disputare. Alexandrim rectore nihil certi reperio. At, si factum pro vero admittamus, Alexandria intelligenda videtur, non celeberrima tlla Mgypti eo tempore metropolis, sed Alexandria distabat Gonstantinopoli alia etiam celebrisin Troade provincia. Quippe hmc Alexandrianon tantum Minoris Asim geographicas tabulas si et, quis ut terrestre gubernatoris iter non sit omnino verisimile ; SeveindequeSoreosvenisse Nicomedtam, transeundam itinere fuisse illo m consideret, facile videbit,

habuisse videatur, ?iecesse ?ion

k De Severianno

illo

rianum, ut ulterius in Troadem pergeret. 1 Excuhitores vocabantur apudMomanos

itli ?nilttes,

qui imperatorem ex officio per vices rustodie-

apud Grrncos, seriptaque ab iis fuit EaxouSfabp aut feorifaip. ba?it. Vox Latinajam nonrectepercepisse, etde oratorio explicasse, qumde scriptoris mentem videtur interpres m Bic Grmca sic Latine interpretari de Justino, Justino imperatore potius videntur dicta. Malim ego verba factusliberatio. //""', inquam, interprehominibusmalorum muitorum perseverat, Qui et huc usque s 5 sic refertur ad vocem proxime prmcedentem articulus quia apparet, cum probabilior tatio mihi seculo vi usitata erat

:

idem dzceretur, « recta esset alia >»qui pius Catholicus, et liberavitJustinus, suas subditos malis multis auctor voluissel miracula Sancti si vero Anastasio hmretico et improbo successerat bonus imperator

tum quia de oratoriojam ante terpretatio ; tum demum guia

dicitur,

Quse nunc

est, et sic bis

t

;

insinuare. pluribus et clarioribus verbis usus

esset,

n Ultimm

F

DB

BO

A

„

KT TAT,*NO MAKT. «iOBDOMO, THEODOLO

SS.

m -» «

DE

"ES'JSf£K

«£""'«»

*~

'"'*'

TATIANO MACEDONIO, THEODULO ET

SS.

MARTYRIBUS J.

MERI

S.

IN

SALUTARl

PHRYGIA

Sylloge Historica.

Martymm memoriam

Horum

AK. 301

in

Menais

brevissime, in Menologio Sirictiano

vel 362. Soncft in sa-

elor/io

ctis Fastis

memorati

diem.

passi sunt

celcbratam,

Romano

B

cum

Mar-

tyrologio inseruit Baronius ad hunc Meri in Phrygia, inquit, passio sanctorum et Tatiani, qui

martyrum Macedonii, Theoduli

Meri,

etiam

post sub Juliano apostata ab Almachio praeside, ignitas positi, alia tormenta, super crates ferreas

exultantes martyrium compleverunt. Laudatum Menologium paulo plura adducit, mox ex Soubcrius recitanda, eipraesidem cum antiquis cratc

scriptoribus rectius vocat

Amachium, sed locum

Eum

recte cxposuit Baronius,

certaminis omittit.

dum dixit Meri in Phrygia, Civitas quidem illa celebris non est apud antiquos geographos, at notitus satis innotescitMerus., Grcece Mijpos, ex in Pkryepiscopalis ccclesiasticis, quia civitas erat prout Synnadensi, mctropoli gia Salutari sub videri potesl

tom.

Qitien in Oriente Christiano

apud Le

I col. 839,

ubi aliquot dantur

illius civitatis

episcopi. t/wim alias

ComopolimnO' miinitamex errore aliqvi voluere,

ad Sozomenum lib. V nomine dictam esse Comopolim, laudatque proea opinione Constantinum Porphyrogennetum in libro I de Themati2 Vatcsius in Annotatis

Merum

cap. xi dicit,

bus, capite

I

alio

Valesium secuti sunt

et IV.

Tille-

montius tom. VI in Persecutione Juliani art. 1, agens de hiscc Martyribus; Ruinartius in Actis Martyrum sinceris pag. 580, ubihorum Martyrum dat Acta cx Socrate, aliiqiteplures. Verum, si vel paululum attendamus ad locum Porphyrogennett a Valesio indicatum, statim videre poteri-

mus Comopolim non oppidi, sed voceru

essc

Grcsca

nomen proprium Meri xtup^noXiv apud Gons-

Phrygim Magnw. At nomcn Comopolis ei proprium numquam fitit. ipsum 3 Occasionem martyrii, martyriumqne cia est

sanctorum Macedonii, Theoduli et Tatiani breSozoviter enarrarunt Socrates lib. III cap. xv, Amaadvocem Suidas menus lib. V cap. xi, et chius.

Horurn

rclatio in ornnibus ferc consonat.

menus affirmant, Amachium prwsidem

:

martyrii potest merito dubitari

)

,

quae dicitur

modo

Merus

:

sed exprimenda sunt hoc

ab oppidnlo, quod dicitur Merus. Miror

imperatoris, Juliano tare possumus,

noXt 5 civitas.

impcrantc

solo

;

ditbi-

Amachius

templum

aperiri

positas expoliri prtecepit. Hoc illius factum, Christianornm animis gravem incussit dolorein. Itaque Macedonius quidam et Theodulus ac

Tatianus,

zelo ChristianEe religionis

incensi,

eam indignitatem ferre minime potuerunt. Sed incredibiii quodam virtutis amore flagrantes noctu in templun. irruunt, et statuas confrigunt. Quo facto prseses graviter

facinoris

Quapropter Merus oppidum erat modicitm, ut etiam affirmat Suidas, situmque erat teste Constantino cap. 1, in Phrygia Salutari, quce provin-

jam

F nirusui tfiartyrii,

marty-

>'»<""/"* ex-

nmtur longinquitate temporis in P eo coacervatse erant, exportari: statuas denique

curn vox

voxilla componitur ex x&pn vicus et

occa-

utrum Sancti fucrint coronati

prseses provincise

cum multos

Grwcos medii cevi, sed etiam apud antiquiores pro oppiduto,aut vico oppido non absimili. ham

De anno

nam cum

t

erant,

usitata

:

est.

dt'e 3 Novcmbris, an sequenti anno 362. Sane Julianus Constantinopolim ingressus est, tcste Socrate, die tertio Nonas Novembris anni 361. Potuit igitur pratfectus Phrygiw, cui mors Constantri irt Cilicia defuncti jatn tum nota fuisse vidctur, circa idcm iempus curare ut templa idolorum expurgarentur, ideoque martyrium Sanctorum nostrorum ante finem anni 361 accrdere potuit. At incertum est, an Amachius prcefectus tantopere festinaverit ad restituendam idololatriam: atquehac de causa marlyrium fixi anno 361 vel 362. 4 Hisce prwnotatis, accipe martyrium ex Socrate, cui plura addcre non cst necesse. Eodem tempore, inquit, apud Merum urbem Phrygiae

tes

xtofi&noXts

E


tus,

tam facile potuisse, fuerit non solum apud

361

martyrii fuerit, quod templum idolorum aperiretur, idque acciderit post mortcm Constantii

viros eruditos hac in re fatli

:

anm

362

sio

illic

J

vel

provinciae

fuissc

atque hoc verisimilius

jussit, et sordes, quse

,

feoio

fuisscprwfcctum parvae urbis Phrygia?, per quam haud dubie Mcrum designat. At Socrates ct Sozo-

un bourg, ideoque verba Constantini cap. iv nal fru? t»)5 xw[io7i6Xe
apud Bandurum ; sed hoc modo exprimenda fuisse : Et usque ad oppidulum Merum, SimiUter cap. 1 Grceca verba Constantmi, a-o TTJ; xiop.07;6X£a>s &$ o voj ia^op.£VT s Mjipou maie exprimuntur his vocibus Latinis, a Comopoli

iweMi

Phrygia! pr&-

ln itno tamen capite Suidas ab aliis dissentit nam Amachium, sub qtto passi sunt Sancti, dicit

tantiuum signiftcare oppidum pago simile, Gailis

leguntur Latine

sub

in ea urbe, qui prorsus inson-

supplicio afficere

ultro sese obtulere

defensione

omnes commo-

vellet :

:

auctores

et pro veritatis

occumbere maluerunt, quam ipsorum vice occiderentur Eos igitur comprehendens judex, jubet ut facinus ab ipsis perpetratum eluant sacrificando ni sinere,

ut

ipsi

alii

:

lta

fecennt,

supplicium interminatur. At illi utpote generoso animo pra^diti spretis ejus , minis,

-

,

:

DIE DUODRCIMA SEPTEMBRIS. minis

paratos se ostenderunt ad tormenta qurelibet sustinenda, et mori multo quain sa-

jussit.

,

v.

vetustis

Mar-

De

S.

Evantio, Evanto aut Eventio, ut

Augustoduni

prwterquam ex Martyrologiis,

B

annuntiari

constanter Augustoduni

ut

habemus in quibus

confessor

,.

ct

ut facile credere

ita

,

possimus Augustodunensem fuisse episcopum, quod verisimUUmian est cx loco mortis. In Hieronymianis apud Florcntinium sic legitur memoraIn Gallia civitate Augustoduno depositio Evanti episcopi. Epternacense hahet Augustoduno Evantii episcopi. Laudatur quoque tus

:

beati

:

apud Florentinium Hagiologium Franco-Gatticum a Labhco editum, in quo sic annunfiaiur : Augustoduni Eventii episcopi. Et antiquam Ms. S. Sabini dc Levitania

Augustoduno

:

episcopi. Mcntio Evanti etiam

?nagis contractis,

giis

Labbeano

in

ct Gcttonensi,

fit

in

Evanci MartyroloS.

Augustano ni/nirum,

addita civitate Attgusto-

duno, omisso tamen episcopi

tttulo,

ut in

illis

plerumque sit. Idemfitinprimo apud Martenium tom. III Anecdotorum col. 15G0. In Calendario Verdinensi apud eumdem tom.VI Collect. amp.

annuntiatur ut episcopus

mnfessor seculo v

:

Attamen credamus Evantium,

ecclesice

Augustodunensi preefuisse

S.

cique titulum Sancti adscribamus. Christiana 7iovissima? editionis tom.

In

IV

Gallia

337 Evantius catalogo antistitum Augustodunensium insertus cstpost S. Simplicium secuto v, et antc S. Leontium : quo loco in antiquioribtis catalogis Eminthius aut Evultius nuncupatur, si col.

S.

vera est sententia

S. Evantii

annum 405. Saussaijus adhunc dicm

obitum

notat circa

3

brat elogio satis verboso

:

S.

Evantium

cetc-

sedi^ w«K-

sed laudati cditores

tur, sed gesta

Galliw Christiance ohservant, rclata a Saussayo nullo fundamento nixa, sibi minime cohaerentia,

Saussaytts, videlicet S. erat,

elogia asserit

Evnntmm dum preshyter ,

pro S. Gregorio Lingonensi episcopo,

inter-

fuisse concil/o Auretianensi 3, cique subrripsisse.

Nam cum

illud concilium figutur an/io 538, Sitn-

A ugustoduncnsis, cui E vanti us dicitur

passim omittitur.

successisse,

episcopatum tcnuerit seculo v, non

In Galliis civitate Augustoduno depositio /n Autissiodore/isi apud

beati Evantii episcopi. :

Augustoduno

episcopi et confessoris.

civitate

Eadem

tur in tribus editiontbm

Evanti

S.

fere verha legun-

Ihuardi, nimirum in

editione Luheco-Colo/tie/isi, Grevcni et Molani, in guibus

Augustoduni celehratur

ut episcopus et

confessor. Hisce accedunt neoteric/ pleriquc, qui breviter S.

toduni

Evantium hac

die annuntiant

tamquam episcopum

ct

Breviario Augustodu/iensi nihit de reperio, ita ut fcstivitas ipsius

Augus-

confessorcm. In S.

Evantio

non videatur fuisse

svtlt

et indicibus aperte esse contraria. Tale est fac-

tum unicum, quod prceter generalia

illic

2 Ravanus Evantium quoque memorat hisver-

K

recentiorum. Castettanus in

Supplemento ad hunc diem

plicius vero

Martenium

s.

celebrata, saitem posterioribus seculis. allata Martyrologia sufficiunt ut

682 legitur, Evantii episcopi sine loco, qui

:

J. s.

j.

col.

bis

AUCTOHF

GALUA

1N

,

videtur

forti-

Martyrologiis vetustis,

alias vocalur, episcopo, nihil

tyrologiis

extremum specimen

EVANTIO EPISGOPO

S.

Ex Fortb Sec.

illi

nosin alterum latus, ne forte gustui tuo semi assati videamur. Hoc illi modo vitam finierunt.

AUGUSTODUNI

S. Evantius in

21

tudinis ediderunt, his verbis prssidem allocuti. Si cupis, Amachi, carnes assas degustare, verte

crificiig pollui maluerunt. Judex igitur cum omni tormentorum genere eos excruciasset tandem cratieulae impositos subdito igne cremari

DE

Tunc vero

potest S. Evantius dici interfuisse Aurctiune/isi3

neque ittius asscrtionis tttta cst ratio pra>tcr solam nominis simttitudinem. Hinc rcctc suhjungunt laudati scriptores niliil

illo

praeter

: Satius est fateri, quod res est, nomen, ordinem, ac sanctitatem,de

nobis suppetere.

Addam

tamen,

illius sacel-

lum vetustate pene collapsum etiamnum videri in Eduorum Polyandro. Illum vulgus ignarum male nuncupat St. Ouau. Uiscc plura addenda non haheo : nec obitum S. Evantii attasfigo quam seculo v, et quidem dubitantcr,quia no/i omnino certum esse censeo, S. Evantium successisse S. SimpUcio.

I>K

K

»?«"'"

ACTA SANCTORUM l»

\

DE

REVERENTIO PRESB. CONFESSORE

S.

INPERIORE BAJOCIS IN NORMANNIA

SYLLOGE HISTOIUCA

c. s.

De

FortbSec.iv. VEL V.

Sanctum

alir

anctus

martyrotogis

Bajocis, ignolus, a nonnuilis recentioribus ad qua> Gallice in Normannia inferiori mitltarious circiler duobus Aure

S K_/

'/"*'

vetustioribus

hic

Actis

cultu,

amnem

civi

est ab ora maris Britannici sita, episcopalis jeux incolis Bajeux tas sub metropoli Bothomagensi, Iws Inter annuntiatur. adprmsentem diem

dicta,

Grevenus inAuctariisUsuardinisapudSoIIeiium

B

sic ait

In

:

Normannia

Reverentii presbyteri

civitate Bajocensi, beati et confessoris.

Molanus

Bajocas beati Reverentii pariter locum assignant Eumdem et confessoris. Ferrarius in Cataloao Generali, Molamtm secused tus, et Canisi/ts in Martyrologio Germanko; ibidem

:

Eodem

die

utergue Sancti titulo

eum

ccBnobio, corpus miraculis coruscum n eodem Calvimsfee ubi conditum quiescebat cum honore, At hagiomachi impie ac ferociter diripuerunt. i

hoc

memoriam

fiagitio

sancti Confessoris,

quam

;

conspicua, cultu anniversario sub Officii ritu duplicis perseverat. Ita ipse, subjungens deinde S.

Reverentio, qua> num. 2 retulimus: atmihi

est, quin ex S. Reverentio Reverentianum, atque ita cx unico geminum, prosbyterum alterum alterum monachum, fabricaverif,

corpus ad prwdictum monasterium seculo x translatum fuisse ; quod cum ignoraret Saussaytts,

ab eo

fidei

lumi-

ne LUustratus, et lavacro salutari ablutus, spiriejus (sicut Pauli dudum Timotbeus) ma-

nuum

sacra impositione

accepit.

Quo eidem

t

Ratio

turis lavit.

parte

sanasset,

qua ple-

alia pleraque divinae virtutis,

nus erat, signa edidisset

candidatus gloriosae

;

immortalitatis, ad superna migravit tabernacu-

Unde hcpc didicerit Saussayus t infra dicemus. 3 At Martyrologium Parisiense eumdem Nu-

la.

aUiNmasfri

Noatre, sic annuntiant : Nucastri agro Turonensi, S. Reverentii presbyteri. Consjmat Castellanus in Martyrohgio universali

castri, Gallice

in

adhanc

pariter diem, ubi et de sacris ejusdem

Nucastri in Turonia, S. Reverentii presbyteri, Bajocis oriundi. Iteliquiae reliquis sic scribit

:

ejus in Pictaviensi S. Radegundis (monasterio) deiffde

in

Angeriacensi

S.

Joannis

(ccenobio)

pluribus seculis honorataa fuerunt. Aliqua etiam earumdem portio in Giffensi (virginwn Ordinis S.

Benedicti) abbatia, in dicecesi Parisiensi asservatur. Bajocas primi haud dubie assignani,

eo

guod

in

Actis

infra

examinandis Sanctus

ibidem vixisse ac sepultus dicatur, ibidemque coli constet. Nucastri vero alii annuntiare videntur,

quia ejusdem corpus eo loco olim quievit, ut ex dicendis apparebit, ac forte etiam hodiedum

cultum pariter habet.

Ego

Bajocas retinendum

censui

de illius in ea civitate cultu mihi ; quia constat, ac ibidem vixisse obiisseque perhibetur 4 Saussayus supra laudatus sanctum atiquem Reverentianum monachum in monasterio

\nge-

quod consfet,S. Reverentii presbyteri

Sanctum, qui ibidem colebatur, a Reverentio

cans Christi fidem etgloriam,innumerasanimas beatse aeternitati progenuit. coelesti semine

miraque

est,

presbytero distinctum credidit,

suffragatus in ministerio salutis, Bajocis prsedi-

Cumque transmisso baculoparalyticum

^

abolere putabant, magis claram et venerabilem quae die isto, quo beatus Vir ad effecerunt Dominum placidae mortis somno migravit, ibidem

rentii presbyteri et confessoris, qui S. Exuperii,

tum

C

;

gratisaque

dubium non

in

urbis illius apostoli, discipulus,

mmunttant:

festivitas b. Kflyesub Sanctonensi praesulatu, virtutum vin, divinarum rentiani monachi, cujus septiformis dqtibus perornati

Supplemento Martyrologii Qallicani, ubi tamen ex uno geminum faciens, ut mox videbimus, S. Reverentium sequenti elogio exornat : Bajocis natalis S. Reve2 Idem facit Saussayus

Bq/octs,

Angeliaci, inquit, huncSausUaco hoc etiam die celebrat. Baptist», saywmafc Joannis seu \n-eriaci monasterio S.

de

compellat.

translationibus.

et

et

ex suis conjec-

ignotum monachum Reverentianum appelr

5 Bermantius in Historia diwccsis Hajocensis,

Sanctum nostrum adhanc diem 12 Septembris annuo festo Bajocis honorari; verum id intelligendum non esse de festo, quod cum cessatione ab opere serviliper populum celeI,

cap. iv scribit,

quodam illius loci Proprio in quo ad dictum dicm Officium S. Reverentii presbyteri et confessoris sub ritu quidem srmiduplici, sed trium tantummodo tectionum recibretur, coUigo ex

cuOus

ejus

Bajocis

t

tandum

p

prwscribitur; majori utique ritu prcescribendum, si eo die etiam populo feriandum esset.

An postmodum tamen major inducta fuerit, ignoro

memoratum Breviarium, impressum

sit.

pria, ceteris

Ex

ibidcm

annum, quo

quod mutilum

est,

lectionibus sola tertia est pro-

omnibus ex communi confessoris non

pontificis depromptis. Lectio

di

festivitas

ceque ac

:

autem

est

hujusmo-

Reverentius, a B. Exuperio suscepto Baptismo, divina charitate ardens, Christum Bajocis praedicavit, multos ad fidem convertit. Magna :

sanctitate praeditus, clarusque miraculis, ad sacerdotalem Ordinem evectus est ab eodem

Exupeno.

Paraliticus,

Keverent.i baculum

cum

sibi

accepisset,

transmissum sanus effectus

Obnt pridie Idus Septembris. In Angeriacensiquoque Sanctonensis dioecesis oppidoac monasterio Benedictino cultus ejusdem oixm celebris fuii ob delatum eo diuque servatum corpus, ut infra videbimus. Qurn et ecclesiam suo nomim dicatam ibidem habuissecolligimusex Gatest.

Ucp

,,

a im

:

DIB DUODECIMA SEPTEMBRIS. lim Christianm scriptoribus tomoll, col.

Bulla Clementis

V

HQB,ubi pp. memoratur, qua Ange-

riacensi monasterio univit ecclesias S. MariiH, S. Petri et S. Reverentii, sitas in villa Angeriac.

ln Turoncnsi insuper lireviario anni 1035 atl eumdem diem annua commemorationc de eom-

muni

non

confessoris

Pontificis honoratur.

vero s?fpra citatus Hermantius

Dum

Heverentium, in monasterio S. ftadcgundis, ubi sacrum ejus corpus aliquo tempore quievisse dicemus, ait, S.

tamquam Martyrem aut

Officio proprio cetebrari, alius est Reverentius, aut mate ut Martyr

is

neque enim eum martyrii taurea donOr repcri. Ceterum monasterium sive basilicam S. Radegundis jam a nono seculo ad

colitur

;

stiancE scriptores col. 1222.

Acta

7 Actorumejus triptex Ms. exemplar habemus,

/tullius

fidei

quorum unum ex perantiquo

codice Ms. D.

tle la

Mare, alterum ex Ms. Vendocinensi, tertium ex Ms. Rubese Vallis in charta, in4 t0 transsumpta ,

notantur.

Duo

priora in omnibus consonant, sed tam manifeste fabulam sapiunt, ut indigna prcio judicem ; eadem de causa nec tertium dabo, quia etsi fabulas non prodat, priorum tamen non nisi breve

compendium

est, ipsissimis

non semel phra-

mulierem,

multosqiie

magni censeo faeiendum. Bisce auiem timittima hac Vita

iii

Reverentio narrantvr.

S.

Vaiw

liberasse narratnr.

Ueinde sacerdos cottsecratus misso paritrr bat ulo p'irahjticum,ac laborantem fluxu sanguinis mulierem, bcnc precfindn, uti ct muitos attos cegros ct enerqumenos sanasse referlur.

Ex

10

brochius

iisdem Actis pra-misei-at ibidem Pape- ostenditw

num: 5,5. Ragnobertum

in

monteVhzs,

uno

milliari ab urbe, ubi popuius Evangelium suscipcre detrectabat , constrtuisse oratorium

S. Joanuis: idem denuo de S. Reverentio inActis Dcnique biograpkus noster longam texcns orationem, qua Sanctum morti pronostris narratur.

ximurn coram ut

si

homo

tus, per

usum ait, inter rcfera Rogo te, altissimeDeus,

disciptttus

hcec ipsi vcrba attribuit:

in aliqua angustia aut periculo posi-

me famulum tuum

raverit, liberare

eum

misericordiam exo-

digneris de

necessitate ad te clamaverit

;

quacumque

sive sit in mari,

qui anonymus est, ita exorditur : Post passionera et gloriosam ascensionem Domini ad coelos, et

adjuva etlibera, ut cognoscant omnes, quia tu es Deus seculorum, et ego Reverentius, servus tuus, possimillis impetrare apud misericordiam tuam, quod juste petierint. Exaudi, Domine, omnes CJiristianos, quicumque ad diem transitus meide hoc seculovenerint, etabomni opere servili cessaverint, et oblationes et vota tibi Domine reddiderint, non veniat gladius super eos, nec ulla persecutio, nec fames nec sterilitas terras, nec ulla perturbatio etc. Quts hic nunatorem non agnoscat? Ego sane S. Reverentium

patriam, fuit vir vitse venerabilis, nomine quem Dominus ad urbera Bajocen-

sem ad praedicandum gentibus destinavit, primum episcopum in ipsoloco constituit. gna

d<-

primo adhuc Ostiarim et Exorcista septem pariter energumenoB in Christi nomine, qtri de Maria Magdaiene immundos spiritus exire prcecepit,

sive in terra, sive in itinere, sive in infirmitate corporis, aut in quacumque angustia exaudi et

Exuperius,

et

8 Ab hoc episcopo S. Reverentium adolescentem cruditum ac baptizatum ait Conspiciens autem in illo (Reverentio) S. Exuperius sensum prudentem, in omnibus operibus bonis consistentem, antequam quindecim esset annorum, .

baptizavit

eum

in

nomine

sancta? Trinitatis, ipse

autem eura de sacro fonte suscepit, et fuit ei pater spiritualis. Tempus, quo hwc acta vetit, infra insinuat, dum Sanctum salutari lavacro jam ablutum, cum quodam cceco hisce intcr cetera verbis de Christo toqucntem inducit

: Surgens a mortuis tertia die, ascendit ad coelos sed antequam ascenderet, corda ndelium illuminavit, leprosos mundavit, et me peccatorem nasci jussit. Sccundum ha>c igitur Sanctus ante Christi Domini in ca?ios ascenswn natus, vel saltem con;

ceptus fuisset : quod si ita est, qui potuit igitur antequam quindecim esset annorum, a S. Exu-

quem idem scriptor post transitum sanctorum Apostolorura ad felicitatis patriara Bajocas primum advenisse scripserat baptizari ? Hcec pcrio,

,

scilicet

omnia biographum minime synchronum,

patriique episcopatus plus a>quo l

J

Ab eodem

amantem

S. Exuperio Reverentium

olent.

primo

Ostiarium atque E xorcistam,dcinde vero sacerdotem ordinatum ait, multaque miracuta patratttem exlubet, et inter hcec nonnulta, quce aut ex hac Vita in fabulosa et a Papebrochio nostro tom. III Maii, die 10 parj. 018 et sequcnti rejecta Acta S. Itaqnobcrti Bajocensis episcopi, aut ex iilis in

hanc transsttm/jfa fuere. Ibi etxim Papebrochius de S. iiagnoberto inter cetera ait : Quod adhuc Ostiarius dicatur septem energumenos liberasse ab immundis spiritibus, invocato ejus nomine qui ipsos de Maria Magdalena exire pr^cepit et a Brivensi vico rediens con,

;

secratus episcopus

,

misso baculo sanasse pa-

C. s.

non

id

;

Ne vero hcec gratis asseruisse videar, juverit ostendisse, cur ita sentiam. Auctor,

post transitura sanctorum Apostolorum ad feli-

preloquc indi-

infirmos et energurnenos

sibus concinnatum.

citatis

AUCTORK

;

tum usquam

canonicos transiisse notant laudati Gallim Chri-

23

ralyticum ac primo in urbem Bajocensfm ingressu sanguinis fluxu laborantem

;

hum/iitatis

de

stto

amanthrem

fuisse censeo

quam

,

ut

cultu solticitus, simiiia precaretur.

11 Mtatcm, quaSancttts vixerit, atiundc, quam £ta$ ex memoratis Actts non habemus, ideoque de ea

tnartu;

nihit certi possumus statucre. Si tamen, ut illa presbyier perhibent, S. Exuperii, primi tiajocensts episcopi, dtsciputus fuerit, non ad scculum /irimum, sed

ad finam

-.

quarti vel initium

quinti refcrendus inS./iagnobcrto, hco sttpra citato, ostcndit Papebrochius, et post hunc Solerit,

quemadmodum

lerius

vavit.

ad diem

1 Augusti in S. Exuperio obserPresbyteri dignitatcm otnnes, qui de eo

meminere, martyrologi

ipsi attiiintunt

:

at in

itt-

strumentis ecctcsice Sanctonensis, tom. II Gallim ChristiancB editis, tantttmtnodo sancti confessoris titulo

nttncupatur. Joannes Bottchet

Aquitaniai, partc III, cap.

i,

itt

Annalibus

udannuin J40 itlum (

abbatctn crcdidit, dutn intcr sacra cor/iora, quCB in Pictavicnsi S. Cypriani abbatia cssr putabat, S.

Reverentii (Reverend) abbatis et confessoris ; quem quidem titutum anutto alio ipsi

rccensuit

datum legi: Presbyteritamen dignitatem adjudicare non ausim. 12 De dieejus emortuali ac scpuitura in iisdem Aciis sic legitur

:

Plenus dierum

feliciter obiit

sub die pridie Iduum Septerabrium. Episcopus ipsius civitatis optime condivit " corpus illius in basilica, quam S. Exuperius magister illorum et pater spiritualis construxerat ante longum tempus. Postea, dicente angelo per visionem, visum est episcopo ipsius civitatis, ut corpus B. reutii

Reve-

transferret in sublimiorem locum. Con-

vocato itaque omni clero et populo,

cum

Iiymnis et

dies t-inoitualis vt sflpul-

tura. *

condidil

DB

S

CONF. REVEKENTIO PRISSBYTERO 4« TiT

ttSSSEX

MICTORB

C

Annaliwn Aouitoniaf, >.>«

:r::

s.

nonderis,

ob modum scn tum ob supradicia, tum

ZdUuieumaSanctitztatevalderemotum

]„ne

r «rcr llf eo .

trmsktumfuisss affirmat

fuisse ostendtt.

ris

franslatio

translationc cer~ Qe sacri corporis gemina Maxenm, alias habemus cx Chronico S.

13

licmina corpo-

tiora

apudLabbeum tom. II Bibtto amum Christi 944 ad proposiEonem tempore venetmn nostrum hmc leffo : t,st* monaAin.o S. Joannis Ba P Valleacensi dicto, tfZc Ms., ubi ad

randusabbas

sterii,

sanctique Cypriani,

quod est

prospeetu civitatis (Pictavii),

siturn

m

cum Ramaldo mo-

corpus S. Revenacho, familiari suo, transtulit * monasterio Pictavis castro Noiastro rentii a lpse Raisuccessit Aimoni S Radegundis. Cui Sanctum eumdem postea naldus in abbatia, et ducis Aquita-

m

1'ictavos

transtulitcumconsilioWilhelmi Joanms norum in supradicto monasterio S. dux ipse ccenobium Baptistse Angeriaco, quod

multum

B

diligebat, et

dita-

14

Castrum,

f/uod

hic

Noiatrum

vocatur

,

Gallice Noatre dictum etin

num. 3 Nucastrum

Turonensisitum vidimus:at qua occasionp quoce seculo Sancti corpus eo translatum fuerit, quo in a nemine traditum legi. Willelmus, de afjro

laudato Chronico

fit

meniio, erat Aguitanorum

dux ac Pictavorum comes, cognomento Caputvel stupaa, qui Angeriacense seu Engeriacense, JoanS. Ancjcliacense est, dictum etiam alias tit nis Baptistce

Benedktinum ad Vultumnam

flu-

vium in Sanctonensi dioeccsi monasterium, olim a Normannis eversum, restauravit, accito e PictaCypriani coenobio una cum monachis Martino, qui illud incolerent, ut apud Mabillo-

viensi S.

nium tom. III Annaliumad annum Christi 940, num. 10 et tom. II Gallice Christiance recusce Martino successit Aimo, a memoratis translationibus Noiastro

1096 videre

col.

est.

quo prima e ad S. Radequndis apud Pictavos olhn monastevium curata est. Quo anno secunda translatio e S. Radegundis ad S. Joannis Baptistce monasterium pcr Raynaldum Ahnonis successorem facta fuerit,

15

Heruumtii

m-or

cortigi-

tur.

c

incertum

Ex

est.

hisce collige, errasse

Hermantium,

dum

in

supra

S.

Reverentii reliquias a Witlelmo connomento

Bajocensi Historia

laudata

scripsit,

Longaspata, Normannice duce, in S. Cypriani apudPictavium monasterio circa annum934 depositas fuissc,earumquepotisshnampartem anno 944 per Aimonem ad S Radegundis ccenobium inde tmnslatam, ubi suo tempore etiam honoraretur. Habet qxddem illeproprimatranslationeauctorem .

i

•«

,

S.

Reverentii

XIX PP, quidem, quod Joanni duci adscnbitur, Aquitanorum Willelma quod

f

mo

altero,

asscrvari affirumtur. ejus corpus eo loco

Sit, CorpusaCalillo corpore factum perierit, »w«i« aUquo casu an translatum r alionc dcindc V^tumd^

1G

Quidporro sacro

**

tZamus.CerteBuceUnusmudi^Sanctorum

sui Ordims acclusa corpora variis in monasteriis Christiants stnnonrccmiset, etlaudatw GalUm monastenum Angcriaccnse ptorescol 110-1 notant,

annomQabAngliseversum, et col L101 ejusdem ecclesiam anno 100^ menseJunio a furenttbus Joanne Chabot gi*avis suspiabbate, eadem hceresi infecto ; unde ad id usque si cio fit, sacrum istud chnciium, Calvinistis devastatam fuisse sub

verat.

seculo decitno facta.

magnis hononbus

uamc

mus Ceterum tom. n recensentar Ltrumcntu ecclesim Sanctonensts m qutbus spcctantm ;L WJ ad Anqcriacum e m ibidem honorati fit mrntw,

E

tempus Angefiaci superfuerit, ea clade periisse. Jmo id re vera factum esse, scribit SaussayuSi num. 3 relatus, licet pro S. Reverentio Revu-

rentianum monachum dixerit. 17 Non tam integrum tamcn corpus Angcrhni porlhncs fuisse dicendum est, quin aliquot ejus etiam alibi fuerint honoratce dixi, aliqua in Giffensi

:

nam,

virginum

ut

num.Z

dioecesis

aliqvm tamen

*» t^flufa a mt(B

Pari-

Quasdam

siensis abbatia, teste Castellano, coUtur.

etiam in S. Radegundis ecclesia asservari, verisiquamvis mile estex Hermantio, de quo num. 11 corpus ab Sancti enim admittere nequcamus ;

Aimone

illuc

translatum,

usquc ad Hcrmantii

tcmpora ibimamisse, negare tamen non possumus aliquam ejusdem portionem publicce venerationi ibidem exponi , prcesertim cum discrte addat, ipsius brachium in solcmni supplicatione circumferri solere. Verumtameu cum addat sanctum illum Reverentium tainquam Jesu Christi niartyrem illic honorari, gravis mihi suspicio est, nc ignoti cujusdam Martyris, co nomine deinde insi,

gniti,

corpus eo in locoasservetur. Denique Rajocas

aliquot Sancti reliquiis gavisas fuisse,

antequam

Cakinistarum sacrilcga rabies sacra lipsana in ea urbe dissiparct, uti et ejusdcm prmterea baculo, quo Sanctus, dum viveret, paralyticum sanasse traditur, pretiosis omato gcmmis, auctor est idem Hermantius; sed an baculus ille S. Reverentio, an S. Ragnoberto episcopo attribuendus sit, quis cdicat ? Vide dicta

num.

8-

DE

F

m

;,,

DIE

DE

DUODECIMA SEPTEMBRIS.

25

SILVINO VEL SYLVINO

S.

EPISCOPO CONFESSORE

VERONl

I

ITALl A

N

c. s.

SYLLOGE x

Menioria in Martyrologiis

;

E

sonctis episcopis Veronensibus , quos Aloysius iipomanus, Veronensis episco-

pus, inproemio tom.YV Vitarum Sanctorum prmfixo, triginta tres anniversa-

riis festis Missisque solemnibus honorari asserit, Augustinus vero Valerius, ejusdem pariter sedis antistes, in Antiquis illius urbis sanctorum episcoporum monumentis ex ecclesice cathedralis vetusto Martyroiogio, aliisque idoneis instrumentis, sex supra triginta enumerat, multos in Opere nostro jam dedimus, et hodie in Romano Martyrologio occurrit S. Silvinus, his verbis Ve:

ronae S. Silvini episcopi, laudato in Annotatis pra>citato illustrissimo Valerio.

Baroniojamprceiverat

Galesinius, in suo Martyrologio ex rio dicens

Veronae

:

eodem

Vale-

S. Silvini episcopi et confes-

Hoc secuti Ferrarius et Casteilanus, eumdem Sanctum, hic Martyrologio suo miiversati, ille Cataloqo Sanctorum Italim inseruerunt. 2 Nullam ipsius Vitam , saltem quo? preio soris.

Sancti breve phfjinm :

dignasit, exstare colligimus ex supra laudato Li-

pomano, qui ab iltius aliorumque sanctorum Veronensium antistitum gestis cnarrandis propterea abstinuitj ut in eodem proemio testatur. Illustrissimus tamen Valerius, et qui cum eo memorata

Monumenta

collegerunt, breve S. Silvini elogium

tradunt his verbis: Silvinus Veronas episcopusin tradenda Christiana doctrina magnopere semper laboravit. Industria sua est consecutus, ut magnam civitatis partem, a Christiana pietate alienam, ad fidem Christi converteret. Vir Dei numquam laetior videbatur, quam cum eleemosynas pauperibus largiebatur jejuniis et precationibus ita deditus erat, ut iis tamquam quibusdam :

deliciis

inrerta.

Idus

Obiit pridie

sunt. Ita ipse

:

at Ughellus

mox

laudatus om-

nium seriem texuit, juxta quam S. Silvinus ad seculum v referendus esset ; sed quo ea funda-

E

mento

nitatur, mihi exploratum non est, ideoque de mtate, qua Sanctus vixerit, malo nihil statuere.

4 Pro S. Siivini, aliorumque ejusdem sedis sanctorum antistitum cultu varia monumenta etauctores producit idem illustrissimus Vaierius, ex

Colitur

duplici

unum et alterum, ex quo de cultu sat conproduco. Recitat constitutionem synodalem anno 1503 die 15 Februarii factam ; in qua dici-

stet,

tur

:

quos

Praelibatos sanctissimos triginta sex (inter S. Silvinus

numeratur) episcopos, infra nuneorum quemlibet suis infra scriptis diebus, sub duplici venerabili Officio ecclesiastico per universashujus civitatis et dicecesis Veronensis ecclesias et ecclesiasticas utriusque sexus personas^cujuscumquegradus^status, cupatira descriptos, et

ordinis

dignitatis

,

perpetuis

futuris

et

conditionis

temporibus,

annis

existant singulis

devote, solenniter et inviolabiliter celebrari volumus, statuimus, ordinaraus, et in virtute sanctae obedientice

districte

praecipiendo

mandamus.

Recitat ct aliud Joannis Matthan Gibcrti Veronen-

qui eodem secuto floruit, decretum, quo omnibus utriusque sexus ejusdem urbis ac dicecesis Retigiosis, ad Horas canonicas adstrictis, prwcipitur, ut easdem festivitatcs, iisdem, quibus sis episcopi,

ecclesia cathedratis dtebus, Officio pariter duplici

imposterum quotannis

De

celebrent.

ubi Sancti corpus suo tempore servabatur, folio 11 verso hcec ait :

ecdesia

Veronensis corpus requiescit

S.Petri

Catalogo Sanctorum Jtalim, ex Vaterio legere est, qui illud ex instruynentis num. 1 laudatis concinnasse videtur.

in ecclesia S. Petri in arce, ut ex constitutione

3

De

et

Ferrarium

in

qua Sanctus ftoruit, adeo enim incerti sunt

mtate,

statui potest

:

nihil certi in ea parte

cataiogi episcoporum Veronensium, ut Onuphrius

5

die

cultus

S. Sylvini episcopi

et loco,

synodali die 11 Septembris, et ex Martyrologio

FratrumordinisPraedicatorumeoderadie./^?/e

cum supra num. 2idem illustrissimus dixerit, memoratum corpus in basitica S. Stephani sepultum fuisse, oportet hinc ad S. Petri translatum esse

IV,

sed quo tempore, quave occasione, a nemine tra-

inter

dhum reperi. Servatur quidcm in prcedicta S. Ste-

qua> et S. Silvini occurrit, ex Catendario incerti temporis et loci, ordine Alphabetico texere, quam

phani ecciesia S. Salvani, Vcronensis pariter episcopi corpus, qui Martyrologio Romano ad diem 12 Octobris insertus est, quo et Veronce cotitur, verum hunc a S. Silvino distinctum tradunt.

Panvinius in cap.

iltius

urbis Antiquitatibus

tib.

vn nuda muttorum antistitum nomina,

seriem mtatemque divinare maluerit. Nam, quis invicem successor fuerit, incompertum {inquit,

Septembris Tomus JV.

Offirit, :

quibus

Septembris, morte repentina vocatus a Domino, et sepultus est in basilica S. Stephani. Simile elogium apud Ughellum tom. V Italim sacrm^ col. 695,

ffitas

delectari videretur.

tempora etiam, quibus singuli vixerint pneter sex, quos suis locis et seculis exponam! etsingulorumgesta.obscurissimasuntetincertai Quae res nimia jam vetustate, majorumque nostrorum fatali ignavia^tenebrisvetustatisoppressaa est);

DE

coi-pus ejus vi

ACTA SANCTORUM

D

26

DE

ALBEO SEU AILBEO

S.

EPISCOPO IMELACENSI

IN

MOMONIA

,

TROVINCIA

HIBERNLE

,

SYLLOGE HISTORICO-CRITICA C. S.

§

I.

notitia Sancli sedis episcopalis

Martyrologiis

:

memoria

in

nommllis

Missa

:

nec edenda. propria: Acfa fabulosa,

Sec.

hodicdum vicus Ttpmelaca, vulgo Emely, Hd>crmce pcrariensiscomitatus in Momoma, urbs olim provincia, ad Austrum extensa e pnmcevis unorjue perhibetur, fuissc

VI.

Jmefacas

I

cclebris

nobilitata, qui tandem ejusinsute episcopalibus Angliai concdi, quod anno 1568 jussu supremi cathedrm adCasseliensi vocant,

Parlamentum

jcctus est, teste

Jacobo

de PrcesulibusHibernice.

m Commentarw Hanc Imelacensem sedem

Warmo

Ailbeus, Alveus fundavit S. Albeus, alias etiam pnmati Ardmachano qui uni et Elvius dictus,

ad

annum

Corrigendi pariter sunt Hibemia', Henrici Fitzsimon Catalogi Sanctorum dicm 12 Sepad quidem in quibus S. Albius recte perStanihurstus episcopus tembris refertur, sed Christi 462,

num.

7.

jus vcrba subjungo. Post Casseliam memorabitur Imelaca, alias Imeca-Ibar sedes episcopalis antiquissima, in regione amoena et fertili sita, ac

Martyrologio metrico S. iEnea; Unifabri constat, etaltero raetrico B. Mariani Gormani abbatis

ubieturbs erat olim celeberrima, quse tamen paulatim in exiguum viculum decrevit. Huic loco maximum

gentos annos floruit, alter ante quadragentos. Item ex Martyrologio metrico o Bresleani, et alio

fuit decus S. Albeus, dictus alter Patricius, et Momoniensiura post Patricium secundus patronus qui dum Evangelicam doctrinam in Hiber-

carminura vocant, a

amplissimis olim ditata praediis

;

appellatur.

4 Sancti Albei nostri pratterea mcminere Hi- i n t mbmdaiu Martyrologih bernica qucedam Martyrologia, mihi ignota, de epiquibus Hugo Vardtcus, Minorita Hibcrnus, in i

anno 1634 Lovanii ad Boilandum data, ha>c scribit: Alveum (sic sanctum Aidistitem nostrum appcllat) nusquam locorum aut librorum video extra duodecimam Septembris; uti ex

apostolorum

Collis

quorum primus ante

;

octin-

quamplurimos ex nobilitate et plebe, vita? exemplo^ ad fidem Christi converterit. Tota demum insula his pie-

quem Psalterium ^Enea eodem conscripto, et Psalterio Casselensi ac libro per Possidium, archipoetam et historicum, inde et ex aliis collecto. Et ritrsum post pauca : Festum hodieque S. Alvei celebratur in dioecesi Imlechensi ad diem 12 Septembris. Hcec ipse ; sed an Martyrologia ab eo memorata ejns cetatis, ab iisque auctoribus,

ecclesiam suam cathetandem Imelacse juxta lacum, jam

quibus ipse attribuit, conscripta sint, non inquiro. 5 Inter Mss. ad rcs Hibernice spectantia cxstat

;

nia disseminaret, conatibus ejus ita Deus benedixit, ut

tam docendo, quam

tatis officiis peragrata,

dralem

fixit

fere exsiccatum. TIi6-

Britanniai

ccclesiastica?

Bistorice

stola

;

Non

antiquissimo inprosa, et libro,

in

S.

Museo nostro quoddam Carmen, dc prcecipuis

partnn miratus sum, Sanctum hunc,

aliquot ejus insulce Sanctis,seu virtutibuSj quibus

qui apud Hibemos scriptores passim alter Patri-

exceUucrunt; quod D. Philippus Osullevanm n S. Commino Concrethensi episcopo Hibernice conscriptum ait, quodque ipsc Latinitate a se do~

3

cius audit,

jnartgrologis obviis

pene ignotum

Sane intcr cos, quos mihi consulere ticuit, unus estCastellanus, apud quem ipsius memoriam ad 12 Septcmbris htsce verbis repositam reperic :

fuisse.

In

Momonia

HiberilisG regione, S. Albseus epi-

scopusEmelicensis, incomitatuTiperariensi. Nec Joanni Wilsonio, clum in secunda Martyrofogii sui Anglicani editione^ ad

satis notus fuit ipsi

diem 27 Februarii quemdam S. Elvium confessorem et Episcopum Menevensem in Penbrochiensi Angliwin Wallia comitatu annuntiavit, ut ad

E

quemadmodum sium antistitcm perperam fecerit, in Annahbtts Alfordus Michael etiam monuit

flumen perfundit, a cujus ripa parum Emely,sive Awn sedes episcopalis, quam olim frequentissimam fuisse urbem perhibent. cu~ 2 Latius de eodem agit laudatus Warasus, abest

ntniin

•

pcram

sic

S
in Prcetermissis

Momonicc pwfuisse legitur. De eo Camdenus in Hibemia, ubi meminit loco breviier Tippcrariensem Momonice comitatum describens, cursu Glason ait : Occiduam partem longo

subjcctus, toti

notitia,

Majores mci observaquin Wilsomus dndem runt ncque dubitamus, die assujnandis tam in cpiscopatuquam in cultUS MenevenElvium erraverit,etexSancto nostro

eum diem

natum anno 1635 Matrito ad Majores meos transmisit.

In hoc carmine S. Albeus a munifica iu

egenos pietate in hunc modum laudatttr : Albius aterna fuerit mihi laude canendus

Haud Unicus

num vivat largior uila manus. quidemsemperpatronus egentum,

scio, ille

Vestibus hos,

Denique

in

illos

adjuvat

aere, cibo.

variisSanctorumUibemiensium

de Albeo nostro

cum

Sancti titulo frequens

Vitis

mentio

j,-

Uie t saiyti*

bernicis:

: ;

.

DIE DUODECIMA SEPTEMRRIS.

A

ut dc antiquo ipsius cultu

tio fit,

dubitarc non

possimus. rultuscxMissa propria.

6 Hodiernam vero cjusdem sacram venerationem ccrtmn facit exstans in Muscbo nostro Mis-

Missas proprias sanctorum patronorum ac tutelarium Franciw ct Hibcrniai complectensjussu Clementis XII PP. editum, annoque 1734 Pari-

sale,

siensibus typis excusum. Inter cetcrasenim Missa propria infesto sanctiAlbei, episcopi et confessoris, ecclesise et dicecesis

Immolacensis patroni generalis,OrdinisCanonici Regu\a.rium,addiem 12 Septembris dicenda proponitur. Orationes sequentes habet: Deus, qui beatum Albeum pontificem ad regna ccelestia transtulisti ejus inter,

27

ac licmi ex furtivo Ilim complexu ortum, er/rumquc a commentitia lupn ''/nrationem, et a simili fabella sancti Episcopi nostri Vitam placuit

auctokk C. S.


Verba ex /nise?isi apographo accipe. Patcr quoque ejus Olcueus nomine fin aliis Olenais scribitur) cum esset in comitatu cujusdam Reguli, Cronani nomine, adamavit ejus ancillam (hmc in Killkennensi Ms. Handith, in Salmanticensi Sant vocatur) ex qua genuit hunc vitae Filium. Intelligens vero Olcueus puellam a se esse imdiri.

preegnatam, timens indignationem domini sui, a facie ejus se subtrahendo, aufugit. Decursis

autem consuetis ad pariendum mensibus, peperit ancilla suum benedictum Filium quod cum :

cessione tuorum excita

corda fidelium, ut ad ejussacravirtutumexemplafideliterapprehensa, aeterna gaudia consequi mereantur. Per Dominum. Sccreta: Ipse nostrum offerat tibi, Deus,

beatum Albeum pontificem

Sacrificium, qui

suse

etc.

beati Albei pontificis

Per Dominum

Nunc ad Acta progrediamur

7 Actorum ejus tria excmplaria Mss. a laudato Patre Hugone Vardceo olim nobis concessa habe-

collocavit;

catulos edi-

dit ac nutrivit.

Et quod sequitur, est mirabile lupa enim feritatis suse oblita, Puerum tenerum diligebat, et quasi mater ubera sua ei praebebat qui enim Danielem a dentibus leonum illibate servavit, ipse hunc Infantem

in oculis nostris

:

:

Ipsa Vita,

Et paucis

quam fecitLatinam

inter-

D. Osulle-

ex Us, quce Joannes Colganus, Minorita pariter Hibernus ejusdem conventus Lovanie?isis, in Appendice n ad Vitam S. Brigida? pag. 604, est,

num. 9

et

10 recenset, liquet eorum apographo-

rum unum

ex codice Kilkennensi, alterum cx Ini-

aut his simili desumptum esse. Prioris initium est : Albeus virorum Mumenensiumpater beatissimus, ac totius Hybernia; insulae post S. Patricium secundus patronus, ortus est ex

sensiy

Orientali parte regionis Cliach,quaeest

inMum-

monia.

8 Alterum

exorditur: Helveus episcopus

sic

beatissimus, Hyberniae insulae alter Patricius,ex

Orientali parte regionis, quae Anycliach dicitur, oriundus fuit. Tertium dcnique cxstat etiam in

Sahnanticensi mcmbranaceo, habetque hujusmodi exordium Albeus sanctus episcopus, sanctorum virorum codice nostro Ms.

notato P. MS.

II.,

Mumenentium

prseses

beatissimus,

Hybemise

insulse alter Patricius, ex Orientali parte regio-

PorroActa illa inomnibus memoratis exemplaribus satis ampla sunt sed, quod in aliis etiam Sanctorum Hibernice Vitis crebro contingit, guo ampliora sunt, eo plures nis Cliach oriundus fuit.

fabulas contincnt, eoque pluribus fabeWs ctenormibus anachronismis vcra sancti Antistitis gcsta obscurant. Vcrbo,non sunt, ni$i qumdam figmentorum farrago, qmvrisum pariter ac stomachum lectori

moveant

;

ideoque nullam ex memoniti*

vitis S. Ecino, quiscumque demum is Sanctus fuer/t, sine injuriapossum abscribere. At ne hwc gratis dixisse videar, aUquot fabellarum speci-

mina Mc

exhibere nccesse est.

9 Legerat haud dubie fabulator noster Romuli

E

;

quidam, nomine Lochanus, advenit; qui licet adhuc gentilis, taraen bonitate naturali plenus, prope petram illam accessit, et videns inter catulos Puerum forma elegantem, a spelunca abstraxit, et domum suam secum portavit. 11 Tunc lupa post eum ad catulos revertens, et Puerum inter suos non inveniens, e vestigio sequuta velociter virum est. Cumque homo domui suas appropinquaret, fera irruit in eum, ac pallium ejus tenuit, et non permisit eum doraura intrare, donec in sinu ejus prospexit Puerum. Tunc Lochanus ad lupam ait Vade in pace; quia Puer de cetero erit apud me, et non relinquam eum tecum. Tunc lupa rugiendo ac ululando reversa est ad speluncam suam Lochanus vero Puerura nutriens, ejus curam quibus-

Utut

insulsas

suos illa

habeo ex duobu^ diversis codicibus Hibernicis, quorum unius auctor et aliis duobus Latinis est S. Evinus abbas monasterii S. Albani in La-

vanus ex codice D. comitis de Birhaven, etiam est penes me, inde extracta ante annos octo.

et ni,

et inter catulos

sub eadem enim petra lupa

inter catulos lupinos nutriri fecit. Quadam vero die cum fera illa ad quaerendum victum pro

ginia, coaevus discipulis Alvei.

fatmtas,

quadam grandi petra deecce lupa adveniens, Puerum secum

mus. Undc hic ea acceperit, non adscripsit; verum eadem hauddubie sunt, de quibus in epistola supra memorata ha?c ait: Item ex ejus Vita, quam

jectis

C

canibus ac feris tradi devorandum. 10 Cumque servi jussa crudelisregiscoraples-

asportavit,

coelesti.

Hic puer contra

modo natus, domo mea; imo jubeo eum

misissent,

animam

:

conceptus, ac

tecum vivit etc. Postcommunio : Populum tuum, Domine, bonis tuisadimpleantdivina

:

recmsentur,

meam

erit nutritus in

ticipem esse voluit, Dominus noster Jesus Chri-

inebriarunt pinguedine

pha

non

sent, ac infantem sub

Sacraraenta, quse

Vitir apogra-

voluntatem

charitatis ministrum, et suae gloriae in coelo parstus, qui

B

crudelis regulus audiret, ait

catulis suis veniret

*

nemora lustranda, ecce

vir

"

(ldde ad

exquibus «msuto sunt,

:

:

dam

Brittonibus Chrisf.ianis comraiserat, a quibus hoc nomen Helveus ei imponebatur, eo quod vivussubrupe estinventus. Dehoc nominis

etymo in margine apographi adscriptum cst : Alveus, quasi Albeo; Ail Hibernice sonat rupem aut saxum;.... Beo vero vivum; quod an verum sit, Hibernis judicandum relinquo. 12 Habes hic, lector, S. Albei natales non minus inepte quam injuriose a fabulatore confictos, qui

tum

dummodo mirabilia effutirct, famam parencjus parum curavit. Audi nunc quas rices, lupm nutrici SWB Stinctus

si biogrrrp/to cred/rs,

jam

cpiscopus repritderit. Ilaud tta longe a fine

ha;c ait

:

Quodam

Aradensium, hoc citur, lupos sibi

alio

est,

tempore cum populus

illius

teme,

quffl

Ara

di-

nocentes vellent a finilms suis

extirpare, et lupi hucillucque a facie persequentium multitudinis fugerentj contigit, ut lupa una ad locum, ubi Sanctus permausit, confugeret quae caput suum sub ancilla (in Ms. Safmanticensi est sub cuculo, id est uucullo swe vestc, in KiUkennensixn sinu) ViriDei,tamquam sub firma tutela posuit. Cui S. Helveus ait Noli ;

:

timere amplius, quia nullus tibi nocere ;iudebit, ego enim merito protector tuus esse debeo, quia

F

ct

quaru/m aH-

u^ot spmminn

DE

•js

auctork G. S.

ALBKO SEU AILBEO BPBC.

S.

mea, cum me hommes devorandum exposuisme feris sprevissent, et nutritus sum. sent, a vobis cum magna lenitate venistiettu uude Vade ergo secura ad tocum, quia in diebus

infentiffl

cum semine tuo de cetero nulli noceas; hora cum tuis vero refectionis quotidie ad me venias Quod comedatis. fratribus, ut panera raecum suiscacum veniendo quotidie complebat fera, tulisnumero quatuor, et sumebat refectionem cum Viro Dei et fratribus. 13 Hac de lupa Sancti

Urtori

impossibile est; rogo ergo te,

Papa

ut equos meos,

citavit.Duoquoque leones,qui equos occiderunt, ad VirumDeiaccedentes, pedes ejus lambebant, et suis jubis quasi quodam linteo tergebant. Vi-

deus autem Rex hsecinsolita miracula, ad SancDei (ait : ) Ejice a te hos leones, ne iterum

tum

nobis noceant. Cui Vir sanctus

exhxbmtur,

ait

:

Nolite di-

vacuos a conspectu tuo; sed da eis hospitium; equi enim tui de ore ipsorum erepti sunt. Tribue illis ergo centum equos, ut a tuis raittere eos

nocumento aliquo recedant. Ego numerum tot equorum :

non habeo. Et respondit Sanctus Istos equos pro te reddam in nomine Dei mei. Helveus assumens secum praefectum regis, perrexit in

ejus in

Hiberniam, quo a S. Hilaro mitti potuit

gesta in

:

episcopatu, obitus, sepultura.

quosvaldedilexi.resuscitarevelitis.Tunc.equos regis,signoCrucissuper eos edito.ad vitam resus-

14 Cui rex ait

D

sequenti para-

Tempus adventus

II.

§

:

finibus sine

di/jn/smonu-

facta,

aliquam veritatis speciemaccipiunt, qrapho examinabo.

divinandum reliquit) occiderunt. Tunc rex ad Sancte Dei, scio, quod nihil tibi Sanctum

B

ommqw fidv

non lubet mentisnitinon dubitaverant. Jtaque fabuineptarum nonnisi mihihanc Vitam, qum rvntm ea is commihrrc ; t est, larum farraqo !W pauca tantum, qmv vt/am altunde m/ssa

regis (quis hic fuerit, Uctori

illius

vetust/s

nutrice; nwic aliud

accipc ejusdem biographi portentosum commentum. Duo, inquit, leones ex eremo venientes,

duos equos

dem tamquam

Dc rit,

tempore,quosanctusAntistes nostcr episco- Muu pr&dkavit pdem. patus suilaboresin Hibernia auspicatus fueChrisdanam id ante aliis non convenit inter scriptores y

magni

eamdem insulam adventum, ejusdem obitum statuentibus. Epriorum

Patricii in

aliispost

numero Joannes Co/ganus, apud Papcbrochium tom. II Martii in appendice ad Acta S. Patricii, § 1, num. 2 relatus, hcec ait : Ex antiquissimis et ante mille circiter annos conscriptis Sanctorum nostrorum Actis habemus, non solum plurimos

:

montera vicinum, et cum ibi Dominum devote oraret, ecce nubes magna, de cceio descendens in terram apparuit, de cujus ventre centum equi eruperunt. Et ait sanctus Vir leonibus Equos istos ante vos in eremum minate, et eos

in

Christum

didisse

;

in diversis

Hiberniie partibus cre-

sed raultos sanctitate illustres, ut Kie-

ranum, Albeum, Declanum et alios plures

pos S.

Palladium inHibernia

Ibarum

et

ante

S.

episco-

Patricium

floruisse.

Non

et

inficior,

,

:

ticensi

fides habenda sit, videri potest tum apud laudatum Papebrochium, tum si/jillatim addiem 5 Martii, quo S. Kierani Sagiriensis, ad 23 Aprilis, quo S. Ibari, et 24 Julii,

centum reddere jubebatur, ideoque pro centum eqws simpliciter pvandium substitutt, quod cum rex in promptu non haberet, eo, quo diximus, modoper nubemdelatumeta leonibusin cremum

quo S. Declani qcsta cliscussa sunt 18 Porro intcr Mss.exemplaria supra enume- in HifjLinia rata solum KHlkcnnensc prwproperum illum jam t'[>isr<>inis S. Albei /n U/berniam adventum asserit verbis, qucesubdo. Sanctus vero Albeus post haec circuibat totam Ryberniam, prasdicans Baptismum.

ibi,

ut vobis placuerit, devorate. Et ita fecerunt

leones, sicut dictum est

illis.

Eadem

in

Salman-

Ms. hrjere est : at Killkennensis scriptori haud dubie nimis iniqua apparuit proposita regi a Sancto condit/o, qua scilicct is pro duobus equis

asportalun/ fuisse fabulatur. ut prelo

indi-

9 na

15 Possem hic toris

C

commenta

ct alia

iis

universim

etmultosibi convertit ad fidem, sednon omnes quia vuluit Deus omnipotens, utS. Patriciusepi;

non minus insulsa nurja-

recensere, cujusmodi est prodi-

pomorum mirce magnitudinis melleique

scopus, qui post S.

Albeum

in

Hyberniam

venit,

saporis pluvia, quce

converteret omnes Hybernos ad tidem. Ita quidem ibi ; sed ex eodem apoqrapho cum dltobus

bem Homanam,

ali/s

fjiosa illa

ad Sancti preces totam urhabent Mss. Inisensc ac Salmanticcnse, aut saltem tota, nescio cujus, in eadem quinque

ut

urbe monasterii septa repleverit; alice pluvioi,

itern

videlicet mellis, piscium,

frumentiseu panis optimi ac vini prcestanquas in vamdem urbem Romanam, ut habent duo priora Mss., aut in Sancti penum, ut

olei,

tissimi,

Killkennensi prwplacet, ipso, quo episcopus creafus est, dic tam copiose dilapsas nugatur, ut Homa-

nus Pontifex

omnisque populus Romanus protres dies toiidemque noctes abunde saHatifuerint.Hasce, inquam, similesque nurjas rccensere hic possem; at fabularum satis digiosis

illis

dapibus

est. rejidtmtitr.

id in pru3dictorum Sanctorum Actis ita asseri

sed qua>

16 Xecesse

tamen

fuit

,

aliquot exhibere

,

ut

clare perspicial, quam nullam fidem hcec Acta meteaiUur, et quu/n meriio Papebrochius noster ea tu/u in appendice Patriciana § 1, ubi prodigiosum istud epulum lector reperiet, tum

quiv/s

alibi exploserit contra

Cohjanum

aliosque,qui

iis-

collato contrarium evincitur. Quippe KillkennenscMs. Sancti Baptismum his verbis enarrat: Post hsec venit quidam sacerdos, missus a Sede Apostolica ad Hyberniam insulam multis annis ante S. Patricium, ut fidem Christi ibi

seminaret.

Hybernenses autem tunc fuerunt non crediderunt illi, nisi pauci.Cum autem venisset ille ad Mummonenses, invenit sanctumpuerum Albeum forisorantem, aspicientem in coelum, oranteraque assidue, ut ostendegentiles, et

retur

sibi

vera crudelitas, dicens: Ora, ut sciain

Creatorem omnium, etcredam ei, qui lumet terram et creaturas omnes..

fecit coe-

19 Cum ergo hanc orationemsanctuspuer Ai- ante S. hitnbeus orasset, sacerdos illedepropinquo audiens, rium

eum, et secundum sui cordis desiderium his omnibus, et baptizavit eum. Sacerdotem hunc fuisse S. Palladium affirmant Salmanticense ac Inicense apographa, quorum salutavit

docuit

eum de

posterius habet

:

Post hoc ^venit

S.

Palladius a

Papa

;

DIE DUODEOIMA SEPTEMBRIS. PapaCaeJestino ante Patricium missusadHiberniam, utfidom Christiibipraedicaret;cumqueter-

ram praedicando transiisset, tandem ad terram Momonensium deveniens, hunc Puerumorantem in quodam loco invenit. Pergit clein cetera, quce ex nonnuUis fu-

ut ijuidam

bulosis Actis

ex Killkennensi retulimus, enarrare. 20 Jam vero ex S. Paladii episcopi

diem 7

Julii iliustratis

reipsa

missum

gestis

ad

habemus, hunc a S. Ccelestino Papa adtentandam Hibernice conversionem fuisse, ita ut dubitare vix possi-

quin per sacerdotem illum ab Apostolica

mi/s,

Sede missum Killkennense Ms. S. Palladium etiam significet, nisi alium ignotum ab eadem sacra Sede in eam insulam pariter delegatum sine solido fundamento fingere velimus. Porro

cam

ad annum

Paltadi/ expedilioncm

431 per-

Albeus,

tum tantum puer Hibemiam adventum,

si,

volunt,

fuerit,

in

id est ante

ante S. Patricii

annum

432,

jam

ep/scopus prcedkare ? Paractoxa ha>c sunt,

quce

ncmo

conciliet.

ad quod S. Albei episcopatus et, ad Hibernos missio probabiliter referri possit. Prcecipua> person/e, quibus eum convixisse Vita tradit, tempus,

,

S. Patricius,

Coliatum a dictis

S

quocum '.

in

Uibcmia

egisse dic/tur.

Palladio baptismum cumbiographi

minime cohwrcre, mox ostensum

esl.

Epis-

copalis consecratio sub Clemente facta evidenler

commentitia est, nisi eam ad seculi i fincm. quo S. Clemens I Pontificatum c/cssit, vel ad secu/ixi fercmcclium, quo Clemens II ad eumdem evectus est, referre velis ; nullus cnim hujus nominis Pontifex toto illo tot seculorian intermedio spatio in S. Petri Cathedra seclit. 22 Sub Hilario Albeum Roma? cruditum fuisse, etiam tradit Vita S. Dcclani, ad diemlA Julii /Ih/strata, cap. iv, ubi de Romano hujus Sancti itinere hcpc leqo

Romam

:

Tunc

mentem

in

S. Declani

ut ibi mores ecclesiasticos gradus acciperet, et licentiam prsedicandi a Sede Apostolica haberet... Eodem tempore S. Albeus erat RomiB multis annis in discipulatu S. Hilarii episcopi, ex cujus jussione atque rogatu a beato Papa Albeus ordinatus est episcopus. Papebrochius ad diem 17 Martii in Appendice ad Acta S. Patricii, § 1 censet, Hilarium ire venit

,

disceret, et

hunc ipsummct essc Romanum tum scilicct Hilarium seu HUarum, que/n ab anno 4G1 asque ad 4G7 Pont/ficatu sanctiss/me functum fuisse ad cliem 10 hujus mensis, quo colitur, probatum est. Nec immer/to ita censuit etenim licet memoratce Albei Declaniqi/e Yitce Hiiarium suum a Romano Pont/fice dist/nc/uant, cum tamcn eumdem et episcopum fuisse ct liomce

Pontificem, sanc-

,

:

Romani

habitasse veiint, ac prwterca

Pontificis

Albei /nstitutore d/versi nomen aut non memorent, aut S. Clcmentem per /mmancm parachronismum imperitc obtrudant, multasque hac futiles fabellas immisceant, non est, cur ipsis

ab Hilar/o

S.

parte assent/amur ; prmsertim cum in opposita op/n/one prcec/pua q um de S. Albeo

etiam

AUOTOBE

fuisse,

Albeum

perfecti sunt, SS.

et

eosdemque, postquam mrtutem

suam doctrinamgue satis probdssent, n S. Hilarc Papa ordinatos episcopos, et ad sucp gentis subsidium in Hiberniam remissos es.se. Id vero § 5

c. s. """

Uoma

>irtxUHnis tt flfjt.trina

in~

fttnvitum.

Commentarii prcevii in Chronotaxi anno 464, quo S. Patricius apostohts jam obierat, cjuoque alter S.

m

est,

Patricius, qui et Sen-Patriciua dictus

Ardmaclu/nam sedem jam

s/acesserat,

factum putat. Consegitenter adhmc statuit, quidqu/d dc S. Albei cum S. Patricio qestis in itlius aliorumque Vitis legitnr, id omne non ad mag-

num

iih/m Hiber/iia> apostolum,

24 paret

sed ejusdem

in illius /nsutm primatu

successwem,

Hmc :

opinio mihi admodum probabilis ap- indeque a neqari enim non potest, quin scriptoribus S. Hiiaro

a Patricii wtate non nihil remotis

pronum fuerit unum cum altero confundere ; in quem quidem errorem eos facile induccre potuit magni Pat> u ii celebritas ques alterum synonymum, ejusdem /mmediatum succcssorem, ita obscurasse videntur,

Papa

,

21 Restat /gitur, ut in hisce tenebr/s indagemus

Palladium sunt Hilarius episcopus, apud quem sacris Litteris Romce cruditus Clemens Papa, sub qno episcopus ibidem consecratus ; et

lius ist,

Declanum

Romam

referri oportere.

S.

prceter

sed probabi-

causa t inde

quipotuit igitur

,

B

inter varios, qui proedicata 1«,,, ,, Patric/o per rmiversam Hibernim imularn Christi fide, iittvrarum pervqn- discendarum

S.

synonymum

quo Papebrochius hunc a S. Ccclestino Papa missum docet Christianam fidem in ea insula

cmliderunt

conjicit,

tincre ex Prosperi Chronico ibidcm

ostensum est: ut memoratceVitce

29

in

,

tradt/ntur, conciliar/ possint

,

alioquin

minime

cohcerentia.

con23 Accipe nunc Papebrochii hac super re jecturam. Hic in laudata Appendice Patriciana

ut seriptores posteri, si quid a S. Patricio prmclare c/cslum /nte/Iexissent, id mcu/no apostolo suo

adscribendum non dubitarent, quemadmodum Papebrochius in Appendice § 1, num. 7 recte obse7'vavit. Hac autcm confusione commissa, non poterat non mi/ltiplex personan/m c/c temporum perturbatio in varia Sanctoru/n Hibernim, t/t ibiclem conqueritur Papebrochius , Acta irrepere, quce, distincto cjcmiuo Patricio,

utroque Sancto,

utroquc Ardmacha.no primate, macjnam partem evanescit, ut ex dicendis, qi/antum ad Sancti nostri

Vitam

attinct, apparebit,

25 In primis nia,

S.

Albeura a Palladio in Hibcr-

ut Acta perhibent,

puerum de

in

Eibemiam

Christianis remissum.

mystcr/is instrui bapstizariquc potuisse, in hac

opinione inficiari non possi/nn/s

maqni Patrki/

multis ante

in

,

quamvis

id

eamdem insulam

adventum annis factum negemus. Verumtamen

cum Annalcs

i/tfra citandi

ejusdem Sancti nostri

mortem anno 527 illi/je/tt, atque c/deo is centenario major obiisse dicendus esset, non possumus etiam memoratam instiiutionem ac baptismum ex tam fabulosis Actis ut solidc probnbilcm admitterc, vehementerque suspicamur, eum non

quam ex prmmaturuta Saneti missione, geminoque confuso Patricio natum esse, Sect/ndo nihil obstat, quominus eumdem cum aliquot sociis aliunde,

Romam

adiisse,

cam Sedem

ibidemque S. Hilaro Apostoti-

obtinente, divinis IJtteris eruditum

fuissc, ac deinde episcop
niam reversum dicamus. Quod autem Sanctus noster nondum episcopus Romoe dccjens, a S. Ht lario sive Hilaro jussus fuerit tribus annis illitcs porcos pascere, messcnup/e cotliqerc, intcr nin/atoris fabulas reputamus. Nec credimus, socios '/ ejus quadraginta vel guinquaginta numero,

inter

Colmannos, et duodecim duodecim Fintam^, utActavolunt,

hos duodecim

Coemgenos

et

fuissc.

26 Adventtun ejus in Hibcrniam post magni Patr/cii ofnttuit,

ad annn/n

scilicet 464,

a Pape-

broch/o collocari supra vidimus, iihp/c noti diciis apprime cohmret. Quippe si anno 431 puer, sed vera fueril re tamcn parvulus admodum bapt/zatus paucos supra tricjinta annos ntu/ierare potuil, dum inpatriam reversus, episcopaU munere fungi ccepit. Vidc tamen, 'qum de anno ,

,

emortuali



junHu

S. Pcifrtfto.

,

:

DE

30

C

mox memmwttus,

cmortuaii

AUCTORE S.

ct et

S

ALBEO SEU AILBEO BPISC

m dcmortui magni Patricii sedem

Porro

chanam, qum

toties

ab bat, suffectus est S. Sen-Patrtcius, in cius simpliciter dictus, de quo

obttne-

alm

nium Mumeniensium. magni Patricii successorem

atn-

1

quem etiam Senm dictumflUssemonuimus, intelligamus,

Operenostro

aa VI Augustim Appendtce prtSiberntw hoc diem 24 ejusdem mensis. Sub insulam m
non caret memorata controversiaverisimilitudine in mogni Pap observat 30 Nam, ut recte

tom.

est

Appendice

in

S. Patiicius,

guem

inter et

Albeiim

dique circa eumdem primatum controversia nonnuUis Vitis leguntur. Julu, 27 Res in S. Deciani Vita, ad diem 24 Supradicti : narratur cap. V in hunc modum ante quatuor episcopi, qui erant in Hibernia Albeus,

Declanus,

Kiaranus et

unam voluntatem habebant cum diversam

tamen

;

in

ei se

cum

illi.

Ibarus vero nulla ratione

pr»Quare primatum Ardquamvis Nle se Patricii

desiit.

DeclanusDesias ordinabat: donec Sen-Patricius

impeno quam human auctoritate et e imperio, non tam auctontate pondere, atque de ra.racuorum officns et tatis missionis exeraplo,

permovit,

illos

ut

futuri

aliquando schismatis semina auferentes,

sedem ex ordinatione Patriciana probata

boni

communis causa Ardmachanam

publici et pacis

et accepit eum ibi cum omni humilitate suum magistrura coram rege ^Engusn; quod prius non

se contradicerent

^atricius (cui forte

S.

(id est successorem) dieeret, re< cusabant agnoscere. Itaque citra ullam ab illo dependentiam Mummoniensos ecclesias Albous,

fecerunt. Kiaranus

habuit in mente. fpsum jam Albeumilliepiscopi magistrum suum antea constituerunt, et ideo ipse ante eos venit ad S. Patricium, ne ipsi pro

primam

litteris

Pontiflciis

,

dici et esse

ea lege, ut singulis sua, inter Desios Declano, inter

Mumonios episcopos Albeo maneret dumtaxat

prae-

cellentia, velut metropolitis, uni

pri-

mati subjectis, et suos per se suffraganeos re-

controversia

Sed postea, suadente angelo, pacem et concordiam et fraternitatem inter sesefecerunt 28 Declanus autem nolebat contradicere

supra memoratce Vitmvelint, eosante S. Patricium Hibernis prcedicasse , atque indc repetcn-

dc pnmatu

S. Patricio

ei

voluit...

;

quia ante

cum

ipso fraternitatem

neque quidem subditus ejus esse cogitavit, quia ipse dignitatem Apostolicam habuit sed ita tandem ab angelo monitus est, ut veniret ad eum, ut voluntatem ejus faceret. fecit in Italia

:

;

Deinde cap. vi hcec legere

;

Comraanentes in

civitate Cassel S. Patritius, S.

Albeus, sanctus-

que Declanus

cum

est

multis sanctis discipulis apud

regem /Engusum multa

circa ecclesiastici regi-

minis etvigoris Christiani leges et in Christiana? fidei ulteriorem propagationem constituerunt.

Et

rex iEneas cum omni populo suo, ordinaverunt archiepiscopatum Momoniae S. Patricius et

in civitate S. Albei {id est Imelacce) qui tunc ab

ordinatus est archiepiscopus per seculum ; et S. Declano constituerunt terminos, quos de

gentibus.

dam

inparochia episcopatus ejus essent. Subduntur dcinde duo versiculi a S. Patricio prolati Hibcrnice, qui apud Usserium in ipsi

Britannicm ecclesim anUquitalibus pag. 8G7 Latine sic redditi exstant *i.

e.

Patri-

cius

verisimihter fuit S. Senpatricius.

Albous est humilis. dixit Calphurnia proles*

;

Patriciusque esto hinc, Albee, Momoniae. Declanus pariter patronus Desius esto, Inter Desenses Patriciusque suos. 29 Scriptor Vitm S.AIbei, controversiam illam taciteprmteriens, tantumait,

hunc sese Patricio toWcisseabeoqueMomoniensiumarchiepiscopum acctpe.Cnm B. Albeus audisset, quod S. Patricius regem Mumeniensium iEngus, id est '" J r; llll,ui N«IVi rli converteretadChristum t

et esset

cum

eo in civitate regiaCassel, venit ut eos salutarot p 6x autem et B. Patricius visi sunt in adventu Albei, et ille vicissim gavisus

I

;

est vidons eos. Ibi vero S.

Patncium magistrum suum

;

Albeus accejut

B

quia erat fiJbeus

Ita ipse valdc probahilitcr :

esse dissidii

causam,

satis

nam quod

rcfutatum

tirhi-

tramur.

num. 6 laudato, dicitur Sanctus Primus imelaRegularium fuisse; at oensisabbas quo fundamcnto, fateor mihiplane ignotum esse. ^lisse di(itr""> Colganus tamen die 13 Februarii in AnnotaUs ad Vitam S. Dominid, mtm. 7 ct 8 insinuit, eum aliquam Regulam scripsisse, dum ait Quod autem in Hibernia ante Sanctum hunc Dominicum natum apes et mella fuerint, constat ex irrefra31 In Missali

noster Ordinis canonici

:

gabili

testimonio

num. 37

Regulae

ita legitur

:

«

S.

Cum

Ailbei,

qua

in

sedent ad mensam,

adferantur herbae sive radices, aqua Iotce, in mundis scutellis item poma, cervisia, et ex

« «

;

illis

gentilitate ad fidem convertit, id est Desios, ut

E

paterentur,

subjectus esse

consentire S. Patricio. neque

PatrioH successor

a quo ordinationem non accepis-

episcopi,

raachani

tricium, venit ad S.Patricium in civitate Cassel,

B

Pcc/anus

Comorbhanum

enim omnem subjectio nem et concordiam ac magisterium deditS. Paprasente et absente ; Albeus autem ipso prsesente tricio, inso videns, majores Hiberniae concurrere post Paillo

,

rogativam) vivere

S. Patricio.sed

postremo concordiam

AIIhmis ac

libenter cessu ri erant propter apostolatus

non

Ibarus,

subjici

sent; maxime postquara

sicut et ipse.scihcet

Roma,

S. Pacriciura missi a

^.

Patriciana,

Roma, ubi episcopi consecraU fueraqt, in Hiberniam cum suis reversi, raquum non putabant,

de SS. Albei Patrt-

qum

hoc accidissc putamus,

D

jEneas,

etPatriciusordinaverunt,utinoiYitatee1 cathearchiepisoopatus omdra S Vlbci semper esset .SV hic per S, Patricium, «i« m MnniPiiiPnsinm. Si

Ardma-

Bibernim primatum

id esi

vahlclunnilis.Tuncrex^us,

tnrra infra dtcemus.

aldveario mellis ad latitudinem pollicis, id est, aliquotfavi. » Idem scriptor

« «

lacensis, appellat,

monasterii Imequod ipse Imleach Jobhuir et Jobhair alibi non semcl meminit, ejusque pri-

F

mum abbatem simul et episcopum Sanctumnostrum fuisse, ex hujus Vita conslare asserit in Annotatisad VitamS. Molaggm, num. 27 anprmlaudata Regula canonicis

Sed

Regularibus scripta ac monasterium Imelacense ab Usdem fuent incultum, divinare nonpossumus. 32 Mirahilia Sanctigesta,

qum

in ipsius Vita

nmrantur plurima, ex fabulatoris fide hic recensere non lubet, ut supra jam monui. Sed et pauca aha, qum in aliorum Sanctorum Vitis

fif^

conspersis, reperiuntur, prmtereo.

Slir^^r Um

5 - Vsserius

m7

wlndiceChro-

SSS^^ ~ ^ Zfcrilit

11

in

sse

t?

]„r.p,,;

in P

?

risU

^umento

mt0 et Colmannum anteannos

r i. ed,tunl facras ab eo litteras didi'

,'

,

^ umne tll curn neutium Hlorum ,

de hoc

Actis

le

^u,:

rationibus nutest

quo-

L-

sistere

annoqueW

»»"

;

DIE DUODECIMA SEPTEMHRIS.

A

sistere,

qui

Ailbeum ante adventum

Patricii

Christianam fidem Hibernis annunciavisse statuunt. Ita ipse,recte observans, assignatum emortualem annum cnm maturo ilto in Hibcrniam adveniu, qitem idem Usscrius ad 412 retulerat, minime cohcerere ;

annum

circiter

sic cnim ultra centumetquadragintaa/inos numerasse dicendus esset, dum obiit. Verum id nos morari non debet, qui ejusdem Sanctiadventumpost magni Patricii mortem verisimUius collocandum esse cum Pape-

brochiocensuimus. additur, nullius

Quodde

erudito S.

quoque momenti

Acta pariter fabulosa sint diem 7 Junii, ubi edita sunt, dictum est. 33 Jacobus Wara>usinEpiscopisImelacensibus, ubi Sancti adventum Pairicio posteriorem nobis,

et

Imelaci se-

pultus,

Colmanno

cum hujus quemadmodum ad est,

cumstatuit,qemi7uimdeejusdem obitu sententiam

31

profcrt his verbis: Hic talis tantusque Vir decessit tandem grandeevus, integris tamen animi et corporis sensibus, 12 septembris, anno Domi-

auctork C. B.

ni 527, vel, ut alii volunt, 541, et in ecclesia

sua Imelacensi sepultus est. Quibus autcrn monumentis poster/or opinio nitatur, non indicat :

quarc Annalibus ab Usserio laudatis potius standum videtur, praisertim cum aiioquin Sanctus centenario major fuisset, aut etiam serius quam anno 404 in Uiberniam appulisset, 34 Ceterum iaudalus Waraxts Sancti in sede ubiejusmitra Imelacensi successores recensens, post O-ligbai diuservata. anno 1122 defunctum, subdit : Maelmorda filius Inclodnai successit, quo sedente, 1123 Imelaca direpta est, et mitra S/Albei, ibi magna cura

per multa secula asservata, a latronibus combusta est.

DE SANGTO SAGERDOTE B

F

EPISCOPO LUGDlfflENSI

PARISIIS IN GALLIA COMMENTARIUS HISTORICUS §

I.

Memoria

in vetustis et recentioribus Martyrologiis:

dies et locus emortualis

eruenda

x

ANNO 551 vel 552 ln vetustis

Mait

yrologiis

LitQdttni

E

lice

:

sanctis

episcopis,

qid Lugdunensem

sedem

metropoliticam

yneritis et sanctitate illustrarunt,

hac die

S. Sacerdos, alias etiam Sacerdus, Gal-

Serdot dictus

Romano Martyrologio

,

Sacerdotis episcopi. :

his

Lugduni depositio sancti Adoniet Usuardo is ignotus

verbis inscriptus est

:

at in prioris Appendice

Boswet/dum ad eumdem diem

c

legitur

:

apud

Lugduni

annun-

siis

quia videlicet

Romano

eum

in hac urbe vita

episcopi

:

;

3 Itaque memorata Martyrologia Lugdunum non pro emortuali, sed pr<> sedis, cultusquc ac asscrvati sacri corporis loco assignasse, dicendum est. Prceterea utru/n hac die 12 Scpte/nbris sanctus Praisul obierit, dubitare facil ejusdem cpita-

omisso seu cuttus seu obitus Sacerdoloco, tantum habet : 11 Idus natale S. Mariyrotogio tisepiscopi. Contra Saussayus in Gallicano illum non Lugduni, sed Parisiis an-

tc/nbris fclix ipskts

Lutetise Parisiorum, inquiens, deposiSacerdotis, Lugdunensis episcopi et con-

tio S.

;

Huic consonat Martyrologii Parisiensis Parisns auctor, qui ad memoratum diem sic ait :

p

Lugduni depositio S. Sanon est de obitu sancti Pr?esulis in urbe Lugdunensi accipiendum, sed de festiva memoria depositionis eo die factae legitur in hasc verba

phium, infra recenscndum

nuntiat

sci-

Sacerdotis obitu est consignata,

2 At vero aliud velustum sub nomine Bedte Martyrolagium apud Martenium tom VI Veterum col. 046,

fwictum ex

Martjrologio et Bedaj (auctariis

dies felici S.

Parisiis.

scriptorum

torren-

ac in Adonisappendice, 12Septeinbris, qua;

annuntiatur. His accedunt Martyrologium Rabani, Gelioncnse apud Acherium iom. II Spicile-

.

licet

S. Gregorio Turonensi didicerat, ut infra videbimus. Hinc etiam Theophihts Raynaudus in Hagtologio Lugdunensi observat sequentia : Quod

cerdotis

ceiebratur.

Castelhmus quoque,

Sanctum Lugduni commcmoret, Paritamen annuntiandum monet in margine

2 Martii edito, S. Sacerdotis episcopi depositio ad prcesentem diem ab interpolatoribus addita legitur, efLugduni pariter

eumdem diem

episcopi, qui

tern secutus

in

Sancti nostri memoria Lugduni ad

tiatur

siensi secundo.

licet)

tomum

Lugdunensis

,

inferfuit conciliis Aurelianensi quinto, et Pari-

ln Usuardi quoque Auctariis apud Sollerium eodem dic frequens ejus est mentio. Similiter Hieronymiano apographo Florentinii, ac Barbe-

gii, Florarium nostrum Ms., Hagiologium FrancoGallicum Labbei, aliaque recentiora, in quibus

siis

unde

gesta

sancti Sacerdotis

depositio S. Sacerdotis, episcopi et confessoris.

riano ftedce ante

iu aliis Pari-

:

natalis, episeopatussusceptus, et ecclesiseabeo conditge,

Segusianorum

fuisse videtur

C. S.

Obiit tertio Idus Sept.

ad

;

;

ineoenim

legitur

,,,/

him: diail

quce forte

anortuaiis non est.

:

atque adeo die 11 Sep-

coeios transitUS coutigisset.

Verttmtamen die 12 jamantiguitus cultum fuisse ex atlatis Martyrologiis constat, quibus consonat et aliud vetustum Uagiologium Ms. otim monast

S. Martini de Ca/utli, a scriptoribus Gatti
terii

quosic

fessoris.

et

'

leqi

ibidem dicitur : 2 Idus Sep. natalis

S. Sacerdotis, et dedicatio ecclesiae S. Pauli, 1

fortt est

:

:

DE

32

AUCTORE

C

S.

S.

LUGDUNENSI SAC BRDOTB EPISCOPO

Consonat mirabili opere oonstruxit. auctor, dequo &s. Lugdunensis pariter Breviarii terttoldus mfrasermorecurret, qui licetmortts

quamipse

meminertt, Offlctum obitw ex lavdato epitaphio

ob tmpe12 reposuit, ForsiUm sancti Prtssults diem 11; festo Patientis ditum S. est. nostri memoria ad 12 relata in Martyrologto Salazar 4 Joannes Tamayus

ut

cas v

Eadem sangumis

Lugdunensi Hispanico S. Sacerdotem nostrum a transitsse, ad Seguntinum m Hispaniaepiscopum addiem 4 Matt ibidemque honorari contendens, Seguntice annuntiat: modum iltum in hunc

Hispanieo

m

S. Sacerdotis,

Celtiberia Hispaniffl Citerioris,

cum apud Lugdunum

ipsiusurbisepiscopi;qui

munere fungeretur, a

Galliae pra?sulis

Childe-

Athanagildum, berto seniore, Galliarum rege, ad Gothorumprincipem, in Hispaniam oratoris tidemoratus, tulo mitteretur, nostras per tempora maibidem electus, pontifex sedis et Seguntime

ximum de se posteris reliquit specimen. Post Lugdunum reversus, Aurelianensi interfuit convirtucilio; demumque apud Parisios sistens, coronandam. reddidit Deo animam tibus clarus, Ejus sacrum caput Seguntiam delatum in eccle-

B

cultu

matricis sacrario

sise

honorifice

debito

veneratur.

a Tamayo per5 Pro hoc argumento laudatJulianiChronicon peram irisertus et A uliBali poemata ; supposititiascilicet et fabuM*.

Quin et Didacum Sanctium Portocarrcro, equitem Jacobeum redarguit, quod de S. Sacerdotis Lugdunensis Seguntino episcopatu, non obstantibus memoratis instrumentis, in Catalogo episcoporum istius sedis mordicus dubilosa instrumenta.

taverit.

At quam merito id

norunt eruditi

,

qui

fecerit Portocarrero,

fabulosas

schedulas

illas

dudum perspectas habent. Consule etiam, si lubet, tomum II Maii ad diem 5 in Prcetcrmissis, inter quos prwsul

dem lamen

ille

memoria adscripta

est,

:

episcopatum nihil usquam re- Licontio sutcedit in epUooadministrato peri aide eo suscepto pmclareque patu, hudaBreviarium Ms. Lugdunense, quod supra mente, sic nomine, Sacerdos,ut vimus, sic habet:

De

8

gestis ante

:

cultu, pretio, tide, meritis, pietate, officio,

corde,

ex Matricula, Ms. ecclesiae S. Nicesuccessit Leontio tii, cujus ille erat patronus, circiter 546, anno Lugdunensi, in episcopatu communisuffragiis populique cleri concurrente

gradu

talis,

bus imperio Childeberti Francorum regis. Quod onus invite quidem susceptum, in Dei timore, summacumepiscopalium virtutum testiticatione administravit, ecclesiasticam disciplinam,

sive

bellorum praecedentiura, sive haereticorum machinis ferecollapsam, sapienti pariteracstrenua vindicationerestituit. Adhcec pauca observemus.

Cum

de laudatce matriculce cetate nihil dicatur, incertum manet, cujus ea sit fidei, atqne adeo

communibus popuU ac

etiam, quee de

cleri suffra-

ac Childeberti imperio, item quce de suscepto invite episcopatu narrantur y quamquam et ejus

giis

temporis consuetudo

et

sancti Viri virtus ea veri-

similia faciant.

9 Qui hic Leontius dicitur, in tribus Lugdu- Templum nensium episcoporum Catalogis, a P. Petro Fran- S. Pauii,

Paulino iUustrato editis, LiconLjcontius etLicontiusuocrttar, Sanctique in

cisco Chiffletio in cius,

Sa-

collegiatam divi Pauli contruxit ecclesiam opere

Tamayo, non

demus, donec

alia,

quam

repcrit)

qu(e

eum a

Tamayus

S.

profert,

6 Acia Sancti nulla exstant, aut saltem nulla

gorium Turonensemet in concilii Aurelianensis 5 Actis memoria, ex quibus Siephanus de Vernay presbyter Lugdunensis in Breviario, cujus supra meminimus , quodque ipse in ejusdem ecclesiee seculo

xvn

conscripsit, lectiones

prias concinnavit,

aliunde

men sum

petitis, et

Sanctipro-

additis prmterea 'nonnullis,

infra examinandis.

Utrum

ta-

Breviarium illud postca approbatum et excufuerit, ignoramus cum prmter illud in ,

Mitseo nostro nullum exstet.

K nobili familia prognatum fuisse S.

7

uno e liam autem

tuit

senatoribus, genitum scribit. Famiejus apprime perspectam habere

Turonensis

po-

cum

; ejusdem pariter esset quippeeujus mater laudatumS. Nicetium avun-

ipse

mirabili

;

et

alteram parcecialem

nunc

S.

Eulaliaa

est S. Georgii.

Sancti Pauli ecclesiam a S. Sacerdote mirabili opere reipsa conditam fuisse, ex vetusto Bagiohgio, olirn monasterii S. Martini de Canali, ad num. 3 relato vidimus ; quod Bagiologium forte idem esl cum

quod Severtius § 8 in Sacerdote pro sententia laudat sub nomine veteris Ms. eo,

eadem Marty-

rologii ecclesim coUegiake BeUi-Jocensis,

eo quoque Sanctus noster

cum in memoratam S. Pauli

ecclesiam mirabili opere, teste Severtio, construIdus legatur.

xisse, pridie

10 De S. EulaUa? sive S. Georgii ecclesia scri- ac fortc ctiaw ptores Galliai Christiance auctce tom. IV, puellare mocol. 33 nasterium hmc notant. Quin et vulgo rerum

Lugdunensium

scriptores

eum

ctorem sacrae Sacer-

dotem, discimus ex S. Gregorio Turonensi, qui in VitisPatrum cap. vm, num. I, editionis Ruinartii, S. Nicetium, quem ibidem num. 3 illius nepotem appellat, patre Florentio, alibi Florentino,

sequens biennium sedisse opinatur

sacrain, quse

ad manus nostras pervcnerunt, quamvis Benschenius tom. VI Maitjpag. 10, num. 17 suum de his obtinendis desiderium ac spem eruditis hagiophilis exposuerit. Exstat tamen ipsius apud Gre-

usum

suppetere. Severtius illum ab

;

monumenta producantur.

natns,

mcmorat

morum Patriciumque decus erexit culmine levant. corda fortia fasces Sic partos

cerdote Lugdunensi distinctum indubitanter cre-

Portocarrero in antiquo ecclesio? Segunthue Breviario, teste

parentibus

patricii generis fuisse

eum

anno 542 usque ad ; quod quidem non negamus, etsiid certo statuere non possimus. Ad Breviarium redeamus. Sacrorum murorum, prosequitur, dirutas reparavit moles imo et

:

nobitibus

l

inscriptio Deniqueipsius Sancti sepulcraUs

Lugdunensi sede deccssor pariter coUocatur. Idem

acFlore Sanctorum Hispanice verumquiscumque is Sanctus fucrit (quem tamen laudatus Didacus

E

,

QuiqueSaeerdotissanctushicproxmiushrcres, Sanguineconjunctu3,oulmine sedasimul.

faciunt Galliai Christiance scriptorcs, qui Licontium scribunt,aiuntque nihil de eo prwter nornen

est.

laudatis inter Annotata ejusdem eccleske Tabulis

tant.

Aprili$,pag.9SdatQ,

his verbis asseritur

Ad enm-

dotis episcopi Saguntini

Acta non cxs-

I

D

m

Roma.no Martyrologio Sacer-

Seguntinus relatus

diern in

testatur.

lib.

S.Nicetiiepitaphio, tom.

tamen fus ad diem

MarU/rologio

Bistoriw Franmrum, conjunctto

V

culum habebat,

fuit

fS.

Sacerdotum) exhibent, ut au-

3edis SS. Georgii et Eulaliae, quse et a Lejdrado restau-

primum monialium,

rata est, ac

Temph,

et

tandem seculo xi data est Militibus nunc est preeceptoria Ordinis S. Jo-

hannis Hierosolymitani. Pro seculo xi aliud

lc-

gendum esse liquet, cum Militum Tcmpli Ordo seculo xnprimum inchoatus sit. MabiUonhts tom

Annahum

I

Iknedictinorum,

ad annum

Christi

num. 30 utramque ecclesiam S. Sacerdoti opitulante Childeberto rege,conditam, pariter adr 547,

scribit.

:

;

DIE DUODKCIMA SKPTEMBRIS. scribit, et

alteram quidem sacris Virginibm mox destinatam arbitratur, alteram cero monachis primitus traditam a multis existimari

quam

alii

C.

non minus favebat Childebertus,

immo

reges,

alios

hac

II.

in parte

longe superavit. Nam ut ne Buperiora repetam, Sa.vrdoti Lugdunensi antistitiin eonstruendisS. Pauli et S. Eulaliae basilicis...

silicam

opem

fuisse,

si?fabulosalcgatioHispanica

Pauli ba-

et episcopatus

multi opinan-

exstruxit, suppetias ferente Childeberto

cum

EulaliCB p.x-

11

sepulcrum

Utrumque locum

instauravit

(proseqititur Mabillonius)

put

Leidradus archiepiscopus, ut idem

truit

:

Ul-

trogottha regina. ct

Seguntinus

mors Parisiis obita: corpus Lugdunumtranslatum: ejus

tur, auctore Sacerdote, ejusloci metropolita, qui S. Eulaliffi coenobium virginum in eadem urbe

SS, Gvoryii

Interest concilio Aurelia-

nensiV: an etiam Parisien-

apud Lugdunum, quse modo collegiata

monachorum quondam

est,

tulit. S.

-

Mo-

affirmat.

nachis, inquit,

AUCI

ipse testatur in epistola ad

Carolum Magnum. In eadem civitate Lugdunensi alias restauravi « ecclesias unam in honorem S. Eulalise, ubi « fuit monasterium puellarum in honoreS.Geor« gii, quam de novo operui exparte, etmacerias « ejus a fundamentis erexi. Alia quoque « domus in honore S. Pauli de novo operta est.» Hanc Leydradi epistolam tom IV Gallim

et inscriptio

Seguntise

:

ca-

asservatum

quale?

(i

;

.

Christiance aitctce inter instfumenta n. 2 reperies,

ex dictis concludes primo ; mcmoratam SS. Eunon parcecim, ut vult Breviarii Ms. auctor, sed pueilarum costui prhnitm destinatam fuisse : secundo

ct

lalim ac Georgii ecclesiam probabilius

errasse

dum

Paradinum,

Lugdnnensis, cx gemino

Ub. \\,cap.

vu Historim

patrono geminam ecclesiam, ct utramque a S. Sacerdote exstructam opinatus est. Tantum unam etiam agnoscit Severtius ; scd eam a sancto Antistite paroecialem primitus institutam fuisse affirmat

cx quodam aut etiam monasterium

•in

S. Pefri?

Bomiliario,

istius cedis

yiescio,

cujus antiquitatis

fidei.

12 Idem Breviarii auctor aliud prmterea monasterium puellare, S. Petri dictum, ab eodem Sancto Lttgduni conditum memorat, laudans a capitulo librum quemdam antiquissimum Nicet/ano contra prmdicti monasterii moniales ,

anno 1309 exhibilum. Nescio pariter, cujus is liber auctoritafis sit : vernm Mabillonius tom. I Annalium Benedictinorum, ad annum Christi 590, num. 222, et post hunc taudati Gallim Chrisfianm scriptores col.

obscwam

283

esse istius

corum illam memimt.

S.

ostendunt quidem, loci fundationcm, at nullus

et sequenti,

Sacerdoti a quopiam

adscribi

Xenodochium

13 Jpsius tamen forsan consilio xenodochii Litqdunensis, quod Severtius a B. Maria Virgine

ejus forte

suo tempore dictum ait y ercctio debetur,

C

consilio eree-

tum.

quam con-

cilium Aitrelianense v, infra memorandum, approbavit, et stabilivit, Agit de eo canon 15, ubi

xenodochio vero,

quod

aiunt patres : De simus rex Childebertus, vel jugalis sua Ultrogotho regina, in Lugdunensi urbe, inspirante Dopiis-

mino, condiderunt, cujus institutionis ordinem, vel expensae rationem, petentibus ipsis, manuum nostrarum subscriptione firmavimus, visum est

pro Dei contemplatione junctis nobis in unum permansura auctoritate decernere etc. Eujits, mquarn, xenodoch/i erectionem forsitan impetravit

promovitque S. Sacerdos, qiti gratia apud Childcbcrtum regem multum valebat, ut vx dicendts apparebit.

Labbeus

tomo

V

Conciiiorum a

col. 390 exhi- Coneilio AureV, cui episcopi Itomsi V quinquaqinta, ct intcr hos S. Sacerdos Lugdur nensis, multique sanctimon/a illustres et in Sanc-

bet concilium Aurelianense

tos relati,

aliique inferioris ordinis, a suis episcopisdelegati,subseripsisse legunturjn eo canones quotuor supra viginti conditi; quorum cum primus Eutychetis ac Nestorii nefarias sectas a

sancta Scde damnatas execrctur et anathematizet, Binius ibidem in Annotatis opinatur, illud

Trium Capitulorum, qum id temporis motus ciehant coactum fuisse, quod etiam Baronius in Annalibus ad annum Christi 552 arbitratur. Prater hanc aliam etiam. causam allcqat Jacobus Longueva/Uas in Bistoria occasionc

tantos in Oriente

Gallicanw tom.

ecclesice

,

II, nd.

annum

5-19; vide-

causam Marci, episcopi Aurelianensis de quo S. Gregorius Turonensis in Vitis Patrum cap. vi, num. 5, editore Ruinartio, kmc habet Apud Aurelianensem autem urbem, incriminato licet

,

ab iniquis episcopo Marco, et in exilium truso, magnus episcoporum conventus est aggregatus, Childeberto rege jubente, in quasynodo cognoscentes beati episcopi hoc esse vacuum, quod

contra

eum

fuerat mussitatum,

eum

civitati et

cathedrte suas restituunt. 15 Idcm censcnt Ruinartius in Annotatis f et Gallim Christianm scriptores tom. VIII, cot. 1414 ratio autem est, quod nullum atntd conci/ium ;

prmsedit, aui cerfe interfuit

Aurelianense, in quo id factum fuerit, possit assignari;

nam quartm

beum anno

541 habita?, ipse Marcus subscripsit,

synodo, sccundwn Lab]?

quintm vero minime, quia scilicet ipse tum etiam in exsitio degebat, aut certe causam propriam agere coactus, locum inter patres non obtinebat.

Miror tamen in editis Intjus synodi canonibus nihil de hac Marci causa mcmornri. Porro prmsedisse hitic quinto Aurelianensi conciUo S. Sa-

cerdotem, scriptores passim colligunt cx eo,quid primo loco subscriptus legatur : non desimt tamcn Mss. codices, in quibus non nisi secundo

hic

Nam,te$teSirmondoin Annotatis, atque Pithoeano breviore, contra Lugdunensi in quam in aliis.primum looumobtinet Aurclianus episcopns, tum Sacerdos. Is fait s. Aurelianus loco occurrat.

Aretatensis antistcs, cujus gestaelucidata sunt

dian 10 Junii, ubi paqina mento tractatur.

W

ad

dr huc etiam argu-

hmc omnia se habeant, S. Sacerdotis ex qua annum habitce synodi habelegitur : In Christi nomine Sucerdos,

10 Utut

subscriptio,

mus,

ita

episcopus ecclesiae Lugdumoisis. constitutionem nostram relegi et subscripsi. Notavi sub die 5

Scptembris Totnus IV.

E

5

Kalendas

anno C/nvH

548

;

:

DE

94

AfCTORE

Kalendas Novembris,

LUGDUNENSI SACERD0TJ5 EPISCOPO

S

anno 38 regni

Satoi

0. S.

mm asssssc pamhabt^malterwtnp^aimpnmo^

££'«*'

uuosni Sispanta susceptsse/

in

Segunimum,m denuo

dein Ucet Lugdunensem, /7////

.

.,/

krf^ **«

'"

A

~"r'

niniusmAnmmisapudUbb^acS^ Uege •noUsco amum christi 552 ex Usdem secuH run), eorum scilicet

% <

^^aanno

rMW 5]

«wtoU.

fflfeoiAi

i

mt !

fU

ac forte etiam Parisiensi 2,

H *.? J beaea

Non diu post alterum

tnquobaffacekbratumest, dictum secundum, gravi convictus de episcopus, racus parisiensis expulsus esL damnatus et c sede sua crimine,

Sirmondus

apud Labbeum illudex mera

Binius

et

ChrisU cirater ZMretute-

adannum

conjectura

nmtVerumscriptoresGalUmChrismnajtom.Vlh statuendum

citius 17 monent, illud paulo Ucetiensem Firminum, S. ceUnt gvod eo esse, oonsse, 553 anno episcopum, qui ipsi interfuit, examicohtur, guo Qctobris, quod ad diem 11 istudanno 551 vel pottus

col

Binc illi opinantur ; quod paido tardius habitum fuisse apparet,dumdicenda nobis etiam verisimilius ob differatur. non 552 modo ultra annum Sanctas «ohiric synodo interfuerit

nandum

anno 551 vel 552 con-

18

ster,

erit.

Utrum dubium

editio

facit

Operum S.

Gregortt

curata Turonensisper Theodoricum Ruinartium

wcato.

Francorum quippe in ea lib. IV Eistorice est, qua>, cum in sex ex unum quod xxxvi, cap. ex Ms. editionibus non reperirentur , ipse aliis

:

Dece-

synodum

illam,

legtmtur codice Casinensi inseruit, hcec

dente vero apud Parisios post

dtgnai.

hm sunt, nec responso suprmo Sancti morbo

Ti

num

3, editionis

seniore a finldeberto voluit rex usque

ti«

tcga-

Hispanica

ait

m

Episcopus

Optime

:

qmvcumque

vierim. ac

Bic insuprame-

quodvolueris, et obtinebis. B presbyter, nepos 22 Rogo, ait, ut Nicetius S. Nketiutn epissubstituatur meus, ecclesije Lugdunensis sibi successotestimonu verba prote- rem impetrat copus. Est enim, ut mei ecclesiaamator castimoniae, dilectorque runt,

valde devotus, et rum', et in eleemosynis et operibus gent decent, Dei servos qufficumque rex Fiat voluntas Dei. et moribus. Respondit suffragio episcopus populi sic pleno regis et :

Et Lugdunensis ordinatus

die Septembris

anno Domini 570. Proanno 570 Tamayusreponendum monct 501 legaiionem vero a S. Sacer;

Brunichildem ac Gele-

Athanagildi Bispahice regis

et

adventum statuity

in

filias,

Chilperico Galliarum regibus

trimonio jungendas impetraret.

Bispaniam

dumque

ibi

circa

ma-

Porro Sancti

annum ChristibbQ eumdem Segun-

moraretur,

timr sedi episcopum ab Athanagifdo pra-feetum

quippe qui inter Sanctos relatus,

:

susceptio

cpiscopatus

Seguntini citur.

reji "

colitur die 2 Aprilis,

20

Borum omnium falsitas

patet ex anno

y

ut alia proeteream,

SancH emortuali, quem

ultra Chri-

non posse mo.r videbimus,adeoque non potait is ad Athanagildum Visigoihorum in Bispania regem qui, fatente Tamayo primum Mra 592,, sive anno Ghristi$54 regnum adeptus sft*552 differri

,

,

adquam

ejus

Acta

illustra-

vimus.

23

Annum, quo Sanctus ad ccelestem patriam

emkjravit, ejusdem epitaphium hisce notis expoin

vixit

amore Dei annis

G5,

obiit

ibidem tur

3

IdusSep. post consolatum * Justini viri clarissimi consolis*, Indictione prima. Inscriptioni huic lucem affert, guod habet Antonius Pagius in Disscrtatione Bypatica,

annum

pag. 324,

540, qui in

videlicet

eumdem

1.

1_.

consu-

latuni *

?'.

e.

consti

lis

aliquot provinciis

Occidentalibus signabaiur, vi p.

c.

Paulini, stve

post consulatum Paulini, in potioriparte

imperii, Justino juniore solo

consignatum

fuisse.

Itaque ex adducto epitaphio apparet^ Lugdunensibus

non insolitum

annum 510

fuisse post

suos per Postconsulatus Justini numerare,

admodum

arinos

quem-

etiam in S. Aureliani Arelatensis epi-

ad dieni 10 Junii pag. 61 relata^ factum videmus. Ibi enim obiisse dicitar 10 Calendarum Juliarum, undecies pust scopi inscriptione sepidcrali,

Justini, Indictione

noster statuit,

xiv

in Christi 551 incidisse. tii

;

ex quibus Papebrochius

annum ejusdem SancH emortualem Idem denique

in S. Nice-

epitaphio accidisse videbimus.

24 Quotus

is

consulatum ,/>,w anno epiiaphionon ex-

fuerit post Justini

nus in Ms, nostro

fabulatur. et

dicta

suoque erga gregcm suum zelo motum, nepoti suo cpiscopatum postulasse ; quo quidem quam dignus i$ fuerit, ejusdem sancHtas

anno

Sigeberto

eUam

virtutibus Xicetii,

posiUHo JuUani Chronico ad annum Christi .".57 luec recitat : Venit sanctus pontifex Sacerdos Lugdunensis ad regem Athanagildum, missus a regibus Gallis, et factus est Seguntinus ab eodem

suintham,

Vide

fuit.

num. 18. Post ho?c S. Gregorius in S. Nicetii Sacerlaudes excurrit, atque ita tacite ostendit, S. dotem non sanguinis conjunctione, sed meriHs ac

fabulas breviter refellerimus. morato Martyrologio suo ad diem 5 Maii ex sup-

ut

injunxisti, devote imple-

unam petitionem, quam dolore discedere; sed Et iUe, Pete. inquit. suppUco, libenterindulge.

Christi

ait,

d

'

fuisseprohibitum;nam nes, a Labbeo exhibitas, ejus nomen non occurrit. 10 Plura de Sancti gestis non habemus prmter mortem, de qua mox agemus postquam Tamayi

dote susceptam

^P»f^;^ ^Z\

rex

resolutioms

n#:Qui

inter subscriptio-

obiit tertia

nosti. o

ge-

nunc precor, quia tempus mundo cnm ne dimittas me ab hoc adest, mea.

sed supremo morbo correptum, quominus

inter-

ejus

ad

dil

lectulum

veri.n

comprobavit

Vir sanctus

morbo dmim-

tms fidehter sern omnibus necessitatibus

Saffaracum expulit, Sacerdote Lugdunensi Vita episcopo, S. Nicetius ab ipso, sicut in libro episcopatum. suscepit rjus scripsimus, electus Binc verisimile fit, Sanctum memoratoi synodo accessisse, adfuisse, aul saltem ejus causa Parisios

rege.

magno amore

^ScisciacvisitareinHrmun,

quffl

cssct,

Parisiis fatali

felicique obttuse-

iEgrotante Sacer in urbe Parisaca,

:

antistite.

Lugdunensi

e

um

RuinarUi

rXr

;m * «w* mm» OctoW «w* 552 trtwe concthum Paristts 17

Xuoob

bens.

adhmsit. Luodunensis Ms. auctor etiam

Fabulom

l»

•ip-

J«W

S. Sacerdotis

primitur, nec in suo reperit Severtius ; sive is re vera additus non fiierii, sive e marmore detritus.

Utrobique tamen IndicHo qtte Cointius

i

adscripta est; ex ea-

ad annum 551 num. 4 epitaphium

Hluderrorisarguit.^mJ\istm\iii,iuquit,coiim\d-

tum

gessit

anno Christi 540,

et

sequens annus non Indictioni

.» ;.:

:

,

Indictioni primae, sed quartse illigatur, cui,ut

Qui vixit in amore et timore Dei annis 45. Obiit 3 Idus Septem. post consolatum Justini viri cla-

Sacerdotem superfuisse. Verum

ego contrarium inde COlligo nam cum Indictio prima dic 1 1 Septem.br is currens, a Justini consu-

rissimi

:

eum

ita

;

ut sensus

obiisse tertio Idus Septerubris {duodecies)

legitur

25 Contra hosce tamen calculos aliqua diffiGrcgorto Turonensi, collato

ftsa.

quem Sacerdoti succesdiximus, inscriptione. Prior enim in Vitis

sepulcrali S. Nicetii,

sisse

patrum

num.

de Nicetio ait : Vigesimo secundo episcopatus sui anno, aetate sexagenaria migravit ad Christum. Item lib. IV Historice Francorum cap. xxxvi apud Ruinartium : Hic viginti duobus annis sacerdotio ministrato, migravit ad Dorainum. Porro S. Nicetius obiit anno 573, ul ad diem 2 Aprilis, quo colitur, dicium est, et liquet ex ejusdem epitaphio apud Severtium, ubi legitur : Obiit 4 Nonis * Aprilis,

Nonas

"

cap. vin,

5,

affixit.

Oportet irjitur,aut

dotis errorem cubare; ideoque

Sanctimortem55l

26 Defuncti corpus sive

Curpus Lug-

mox

ab

obitu, procu-

rante forsitan S. Nicetio, ipsius nepote ac succes-

Lurjduaum detatum

sore, sive postea, Parisiis

est,

ubi ejus scpidcrum in S. Nicetii ecclesia anno 1308 una cum aliorum Sanctomm tumbis repertum et legitimc recognitum fuit.

Hujus inventionis

in-

strumentum, quatenus spectatad omnes Sanctos, quorum reliquice tum reperta? fuerunt, editum

jam est tom. VI Junii in Appendice ad diem 13, ideoque hic tantum eareferam, qua? adS. Sacerdotem pertinent. Itaque ad id opus delegati, postquam de S. Nicetii sepulcro egerant, ita prosequuntur

:

Item juxta quoddam aliud

altare,

vocatum altare sancti Sacerdotis, erat tumba sancti Sacerdotis, prout apparebat per litteras in

quodam marmoreo

lapide superposito coro-

prehensas, quaa sunt tales.

fam on, 1308,

27 Nomine, raente, Sacerdus,

pietate,

meritis,

fide,

gradu

:

consilio, sensu, probitate, vigore,

Dogmate, Stemmate, censura, religione cluens* relinGaudia cunctorum rapiens, lamenta :

a/.

cliens

S. Nicetium, cui, utpote pairuus vet avunmlus, sangrrine junclus erat. Quidporro sacro illo cor-

pore factum fuerit, ignoramus. Severtius suspicionem movit, iliudab impiis Calvini sectatoribus seculo xvi dissipatum

postquam enim : Ego autem dictator anno 1616, mense Julio relegi ex

memoratum epitaphium

fuisse

;

recitasset, subdit

protesso hos saltem versus ultimos in antiquissi-

Hic non modo

S.

aJ.

arcubus

a/.

paUr-

Artubus*hicclausus, laudibus ampla tenens: Patriciumque * decus erexit culmine raorum

;

numque *

al.

Sic partos

*

fasces fortia corda levant.

numine

pnrtas

Magnum namque bonum

vitam

gesta manent. Corpora cum desint, inclita sorte suprema, huc laceri annixus Pignoris ' jussit araor. Sanguine quos vita sumere

coelesti

prasstat

'*/.

Cujus quanta Viri mundo Venturi ssecli gloria testis

sapientia erit.

fulsit,

E uid ^cap*'«

Sacerdotem no-

strum Seguntinis episcopis ut supra vidimus inseruit; verum etiam ejusdem caput Seguntice servari contendit. Ut idprobet, JutianiChronicon producit, in quo post verba num. 18 data legitur: Cujus caput asservatur in eadem sede, corpus vero Lugduni adducit etiam fabulosa Auli Hali poemata, in quibus eadem leguntur ; ac deniqxte vetustum Breviarium Hispanicum, quod tamen ne ipsi contrarium sit, liberaliter immutat. Verba ,

:

:

Sepultus est

(S.

Sacerdos) in

Tamayus, Lugdunensi ;) sed tactu temporis postea in Hispaniamin hancecclesiam Seguntinam (ubi hoc die veneratur) caput ejus translatum est. Quid de his omnibus scntiendum sit , ex supradictis satis manifestum puto ; juverit tamcn cfarissimi ecclesia Lemovicensi (corrige, inquit

viri Nicolai

Antonii hac super re judicium, qttod

admodum

ac amplissimus dominus Adrianus Connink, ipsius consanguineus, Pinio nostro pice memorice ex ejusdem Mss. anno 1721 Matriti communicavit, hic subjunxisse, ut quid ** eruditus itle Hispanus senserit, lector intctligat. SacerwkS. 30 Hic explosis, qua? fiteS.Sacerdotis legathne ounomxn(t Hispanica et Seguntina sede ex Pseudo-Juliano Tamayus reiulerat ita prosequitur : Tot mendaciis Pseudo-Juliano constitit Vitam et hominem dare capiti, quod in ecclesia Seguntina sub

reverendus

,

nomine

S. Sacerdotis, ejus urbis episcopi, reli-

mentio immissa fuitperBaronium,tabulashujus ecclesiae et Florem Sanctorum sequutum, Ro-

mano Martyrologio die 5 Maii. Nec alicui venire in mentem poterit, ut amplissima; ecclesiae de suo episcopo traditioni detrahere velit speramus tamen non sic obesse naris Seguntinos exi:

quens, *

cst.

irrepserunt, atque

giose asservatur. Cujus quidem sancti Prssulis

Officio, cultu, pretio, corde,

uatum

sic forte suprema, Sanguine quos vita, funere junxit amor Ita ut sensussit, Sancto sepulcnim obtigisse prope

Breviarii accipe

vel 552 sub dubio affixi.

ptione reper-

menda

supcrsunt.

anno 551

tinistis profa-

est

Idus Septembris habito interfuei-it, ut ibidem in Annotatis ad caput n observatum est. Jam vero si a mense Septembri anni 552 usque ad diem 2 Aprilis anni 573 numeres, non nisi annum 21 episcopatus Nicetii aliquot mensibus inchoatum reperies ideoque Henschenius noster num. 1 Commentarii ad Nicetii Vitam, S. Sacerin Turonensis cakulis, aut in epitaphio S. Sacer-

Gum inscn-

tegendum

olim concavum Calvinistae repleverant madida terra et lapidibus anno 1562. 29 Antequam finiam, pauca mihicum Tamayo

dotis obitum

tum, wM q/us sepulfTum

vetustate ho?c aiiaque kic

P°$tea a Cal-

laceri, lasteri. Forsttan ex seripturm

quce

vi,

;

dela-

ex eodem M*. nostro r.tiam corruptius

omnia prcecitatum annum declarant. Neque serius mors Nicetii siatui potest, cum hujus successor S. Priscus concilio Parisiensi 4, eodem anno, tertio

dunum

pro

in

mopreefato marmore candido, adhuc recognito et conspicuo facto ex eflfossa humo sepulcri ante magnum altare ejusdem ecclesiae S. Nicetii, quod

seu 33 post Justinum, et Indictione

C. S.

epita-

Pignoris annixus lateri

cultas oritur ex S.

cum

Idem

28 Prreterea sextum hexametrvm recensuimus, quia

sit,

post consulatum Justini, Indictione prima, id est anno assignato. >'./

consolis, Iudictione prima.

AUCTORK

phiutn recitat Severtius, sedpaulo aliter, quemadmodum in margine " anmtavimus.

ab anno 540, primum occurrcrit anno 552, hunc pro Sancti vitai poUremo in memorato laiu, sive

epitaphio dcsignari existimo

,

DUODECIMA SRPTEMBRIS.

DIK

subdit, constat

;

stere,

ut solius Juliani testimonia (cui nugas

suas, toties expostulatas falsi et convictas, Ta-

mavus addidit) Sacerdotem episcopum suum cum Sacerdote Lugdunensi episcopo, cum plures fuerint hujus nominis clari fama viri, maximo prudentiae suae doctrinaeque dispendio confundere, et vanissimas pseudo-historicorum Tole-

tanorum insanias aliquo habere pretio velint. 31 Neque animus est refellendis Joaunis Tamavi

;;

DE

36

correctionj-

mavi eomputationibus, erroribus et ex jam dibus immorari cum ea cuncta facile exoiderit, unde etiscadant, eidemque Tamavo

AUCTORK c. s. S

,

GUIDONE CONFBSSORB

S.

;

ofto i«

inLectionious

ppareal guasi e machinaverum, Seguntinos vctusti Hreviarii sui habere

Hispasda # roato

quod

,

s.pMlfu.sitS.SacerdosineccIesiaLemovicensi,

recognitio NI

sancti prrosulis reliquiarum,

omnium

auctores. legere est apud laudatos

Nicolaus Antonius. Lemovicensis gesta habes omendum, 32 SancH Sacerdotis

ibidemque apud nos tom. II Maii, ad diem 5, Galvtmstarum qxm Za. 2Ssacraejusdem ossa,

istam Seguntised tactu temporis in ecclesiam Tamayus legi ubi capul ejus translatum forsan est, quodrectum Lkmoyicensi, voluit pro pseudoLUQDUNENSI Breviaiii fidem integram verisimilius cum Juliani nulli fidei postponens Breviarii Lectiones, quam sit, a via non aberrare

sacrilegiis superfueratit,

Sacerdos Leab ea non exorbitare Julianum. S. regis movicensis episcopus Clodovei Francorum

esse indicat, tanto

nm

:

:

:

cujusmemo-

claruit,

tempore mirifica sanctitate

Romano Martyrologio

ria exstat in

die 4 Maii,

pluraque de eo atque ejusobitu et translationibus descriptores Vitffl sanctorum collegere, ex quibus ad rem nostram et Seguntinorum traditionem maxime facit, nullum vestigium capitis aut partisejus fuissein ecclesia (quo tandem per1G29, quo

venerat) Sarlatensi Galliarum anno tempore facta fuit capituli decreto exhumatio et

D

Buc usque

enumerantur, nec ulla

uti et alta tamencapitisfitmentio; verum hoc, dtsstpata multa ab impiis iilis hcereticis forsan

fuenmt. Fateor tamen

Seguntmum Brmarium,

asservatum, quod, ut vidimus, caput Seguntim Lugdunensis, non Lemovicensis, S Sacerdotis haplus apudme auctoritatis

de berequamJulianiCkronicon, quanto certius item. Venon illius de constat, hujus nugacitate Uortano rumtamen alii idem illud caputMartina

demde Seguniino cpiscopo adscribunt, Man qnemaamodum in Prattermissis ad diem 5 est non sit, verum obscrvatum cst ; quod quam abboti ac

kujus

loci inqutrere

id

:

wtum

dixisse sufficiaU

Juliani Chronicon prorsus ittcptum esse

ad fidem

Lugdunensis de servato Seguntia? S. Sacerdotis cpiscopi capite adstrucndam.

i:

DE

S.

GUIDONE CONFESSORE

ANDERLACI J.

COMMENTARIUS PR^EVIUS

T.

Sancti

I.

Slll

xi.

Memoria SanrtiinFastis

sacm.

memoria

in Martyrologiis

c/qimn nostrum inter plurimos Sanctos,

IMTIUM

Sbccu

BRABANTIA PROPE BRUXELLAS

IN

B

lacum

quos suo sinu re/iqiose complcctitur cwlo pepcrit, gaudct etiam sacro

S.

et

Gui-

donis corpore, qui inpago, qui Ander. et

a recentioribus Ander/cehtum

dicitur\,

Bruxellis vicino natus, ibidcm obiit, quiescit ct

Martyrologium

colitur.

Romanum eum

tembris kis verbis annuntiat

:

Anderlaci

12 SepS.

Gui-

donis confessoris. Codcx Bruxel/ensis in auctarits

bis

Usuardi apudSollerium nostrum Sancti nostri meminit, ae semel quidem 24 Junii inquiens

Apud Anderlacum,

elevatio S. Guidonis confesDeinde 12 Septembris : Apud Anderlacum, vicumHrabantiaanobis vicinum, depositioS.Guisoris.

donis confessoris, ubi reliquias sui corporis venerantur Vita quoque ejus atque miractila plura leguntur. Mo/anus in eisdcm auctariis ad cum;

dem diem eum

commcmorat

:

Apud nos (AnS.

Guidonis

confessnris

qui post septennem ac laboriosam peregrinationem, hunc locum sucequietis elegit, ;

ubi sui sacri corporis reliquias

sub frequentia mi]-;iculorumfrequentamur. Accedit Florarium nostrum, quodetmiracula qucsdam inSancti obitu facta haud dubie ex Vita ejus Ms. deprompta recenset sequentibus vcrbis

:

Apud Anderlacum

villamBrabantiajuxtaBrussellamnataleS.GuidonisConfcssoris, qui, laboriosa peregrinatione peracta, tandem ad optatum locum pervenit " non diu superstes prima noote dominica ante sui corporis dissolutionem, omnibus, qui f

cultus: Acta

adersnt, cernentibus, lumine ccelico circumdatus est, voxque audita est, dicens

tus

meus ad percipiendam

Veniat dilec-

:

asternae jucunditatis

coronam. Moxqtie domestici accurrentes Famuluin Dei a seculo migrasse cognoverunt. Corpusque illi terras commiserunt ubi usque hodie ;

plura

miractila

fiunt

tam

liominibus

quam

jumentis. Simi/iler 12 Scptcmbris S. Guidonem referunt Ga/csinius, Martyro/ocjium Germanicum Canisio adscriptwn, Molanus in Natatibus Sanctorum Be/qii, Mirams in Fastis Behjicis, variisque ornant ehgiis, pro3cipue tamen ab insigni in

pauperes

et

egenos misericordia

F

Sanctum com-

mendant, atque omnes pro cultus /oco Audcr/a-

cum

dcsignatit.

2 Qua> huc usque ex laudatis scriptoribus attu- tncertum, >juo limus, nu//um nobis dc pervctusto Sancti nostri tewporcrultii* '

ita

derlaciprope liruxel/as) depositio

»

:

cultus tus sit

dubium relinquunt. At quo ternpore inchoanon aique constat. Si biographis credi/nus,

non statim ab

ipsius

mortc cu/tus ejus pub/icus Sancti corpus in caimete-

viguit, sed jacuit diu

rtosepidtum, nid/aque, qua par erat revercntia f co/ebatur ct ita quidem, ut anima/ia, quce ad ;

P^cuadcduccbantmypcdibussepu/crumconcuicarent tn cjusque tumu/o accumberent; donec, m Sauctum suum irreverentiam, Deo variis hanc pcents u/ciscentc, tandcm pagi inco/a? sepu/crum venerari, Sanctumque invocare ecnpcrint. Scribitur quidem tn Vita cx Ms. Collegii RR. adm. DD. cami ^orumAndcr/acensmmnobiseo^^ anno 42 post cjus obitum contigisse ; at quo auc}

tore

inchoatus

;

sed

antiquvs certe est,

.

DII5

DUODECIMA SKPTBMBRK.

tore id habeat, aut unde didicerit biographtts ind/cat; nec legitur in altcro ejusdem Vike

non exemplari itidem ah amplmimo ac R. adm. domino decano locinobis transmisso. Si id tamen fundamento aliquo niterctur, et Sanctus noster cerumnosam hanc vitam sub initium scculi xi deseruis-

cum

set, ut

bisin

(UIIKI.

fttissc statui deherct.

tantum, quem pro emortuali Suncti diehahent, sedetiam 25 Junii, quo sacri coporis etevationem recolunt. Patetid tum ex antiquo Andertacensi MartyrologiOyin quo ad prcedictum dicm legitur:

Eodem

die S. Guidonisconfessoris,

hospitari dignatus est,

dam

cumex

quiapud nos

responsis adquce-

intcrrogata, quce venerabilc capitulumad

nos 2 Augusti, anni 1750 humanissime transmisit ; ex quihus ultcrius habemus Officium pro-

B

prium de Sancto recitatum fuisse usque ad annum 15G9, quo in Andcrlacensi ecclesia Officii Romani inducto usu, omnia utroqae diede communi confessoris non Pontificis primo loco legi ccepta fuerunt: hoc solo discrimine, quod die 25 Junii orationis verba mutentur hoc modo: Deus qui nos beati Guidonis...Concede propitius

Miraiulum

irtiset.

5 Bactenus Bayssius, de quo, ut dictum est, nihil habent Vitm ejus scriptores,

quodme impu-

ht, ut, quid Anderlccfitenses de eo h<,tempore sentirent, inquirerem. Accipe igitur, lector, qum in jam laudatis responsionibus de miraculosa ista

Cum vero tot circuinvolutisseculisarescereinciperet, ramique decidentes subjectis domibus damnum inferrent (nota, his temporibus iii

nullum exstat domorum

loco vestigium) accideritque, ut pauperes

illo

ramosliostemerecomburentes,subitodissenteria correpti, misereinterirent, ut patetexdiplomate

regio anni

tandem obtenta pravia

1G3G,

Mechliniensis

et

fuit

archiepiscopi venia

regis

excisa

,

,

eodemque, quo insignitur.

;

:

plane raihi fides adhibeatur, vario colore depicta, quce refero,muris cernuntur, in sacello, ubiejus corpus asservatur. Haecenim enarrare desidero, tura ad Sancti, ut ante dixi, honorem, tura ne

temporis vetustate oblitterata intereant. Cum vicano cuidara inopia coactus ad ducendum aratruin adhaesisset

Guido noster, ac clanculummi-

G

Mirum

prior, S. Guidonis

sane tantm

pane

fovebat. Contigit forte eo loci, delatore, ut profert, et

rem

herili,

qui sibi ad

dominum una cum

videret, convenire: panera

illi

Guido noster pro more suo manticse

iraponens, festinatabdite,ut poterat, parentibus absente Guisuppeditare. Ecce rairum dictu !

done, angeli ejus aratoris funguntur officio. Totus obstupefactus herus miram Dei in Guidone prospicit dispensationem cumque festinaret, ac herum eminus prospicientera intueretur, telarrepto ab luris frustum in perani reponit, et

nostri

i
it,

tticrt-

{

tum apparst.

ejus notitiam pervenissent, ha?c fuisse praitermis-

Quare ulplane certam Rayssius sibiftdem requiri non immerito testimonia

surttm.

conciliet, aiia

possent,

quatn quas allegat, picturarum sup/ra cum de

dtcta miracula exhibentittm, prcvscrtim

illarum antiguitate minime constet. Insupr quis

non miretur

utritisque

jam

exhibitce narrationis

ejusdem prodigii diversitatem ? Si Rayssio

cre-

dendum, contigit res, baculo terrir prm admiratione priorum prodigiurum infixo. Sivero nitnt. prteced. Andcrlacensis capituli responsioni adhce-

rere placuerit, viruit baculus,

orationi

iiherius ;

si Ivtyssiuut

paulatim

et

injicit

sequimur, non

inftxus s.

ut

fitit,

Guidonis,

terrce infixus ccepit vircsccre,

aUissimam qucrcum

in

Hiec eniin, hahet,

qum prcecedunt,

camaSancto,

tcrne

vacaret ,

sed heriejusbaculus

relictisequis, caute parentes

ad Sancti

phus, plurima miracula per Sanctum patrata brevitas studio a se prasteriri ; atdifficulter imtucor, ut credam, cum, si miracxda prmdicta ad

Jiursus

quippe cottidie,

qua?

commendandam maxime valet. smptorum omnium silentium. Dicit quidem hiogra-

bus sauctitati ej us tenebras obfundere adraitteretur;

rei,

quercus nomine

sanctitatem

ra pietatis exercitia perageret, diabolus invidia aestuans querapiam suscitavit, qui modis orani-

vescendum dabatur,

:

viruitque per sexcentos annos.

Relgico pag. 52 triplex insigne miraculum, quo

ergo ad ejus gloriam, et honorem majorem ea, qiue nec Surius aut Molanus vel Gaz?eus de eo meniinerunt imo vero nec ullus eorura, quod sciam, qui Vitas Sanctorum ediderunt ut autem

Ixfitur

quadam in agro existens baculum suum arklum, ut orationi liberius vacaret, terra? infixit) baculus statim virescere cceperit, qui tractu temporis in altissimam quercum excrevit,

divina bonitas sanctitatem Scrvi sui contra cahtm-

niatorcm quemdam dignata est declarare; qua?f cum de his alium biographus filius, huc ex laudato Eierogazophylucio transfero. Atemporeeo, inquit auctor, quo rudimentajeci Brussellis, quia tum ejus (Guidonis) ad turabam saspiusme venerandi ergo conferebam, particulari devotionis affectu, anhuum erga eum contuli. Subnectam

<[wi in Vita Sancti nihil

hic die

et juxta sacellum alia plantata est quercus ex glandine prioris orta, quae nunc altissima est,

etc.

tk

arbore scrihunt. Constans, aiunt, traditio est, et legitur in Vita S. Guidonis, quod (dum Sanctus

4 Recenset Rayssius in suo JJierogazophylacio

cujus reliquiarum translationera

T

oculis

coliraus,

ut,

J.

oculia instructus et ornatus ap-

modoque omnium conspicientium

anno 1G3G ejusque loco sacellum cum Sancti imagine positum secus viam, qua) Anderlaco Itterbecam ducit, ubi sita arbor fuerat,

etiam tripkx, quod Hayssius re-

omnium

foliis in

visitur.

agnoverint, impensissimequc fucrint venerati et quotannis adhuc vcnerentur non 12 Septembris

ALCTORK

talis

iv(, baculum, quo artus forte sustcnral.at. in terram injicit demirantis more, qui continuo

cultum ejus sub medium ejusdem seculi inchoa-

ab immemorabili tempore Guidonis sui sanctitatem

Ab-it, inquiens, Dei ser\us inserviat, eni di^nus ut inserviam. H;ec cum dice-

indigno

non sum

paruit,

3 Quidquid de hac re sit, quae valde inccrta est; dubitari non potes, quin Anderlechtenses jam

:;7

Heru8 oxdamareetmirari:

ut mihi

obiis$eprobabilius t $seq. ostendemus;

tum et colitur

s

fert.

cum

excrevit.

diceret (herus, ut ex

coUigitur

:)

iis,

baciilum in terram

demirantis more, qui continuo

foliis

in

omniuin oculis instructus apparuit. Si UUtem fuit Andcrlacensium traditioncm recipinuts S. Guidonis haculus, qui divina virtute frondere visusest. Hoc tamcn idtimum mihi ionge verisi,

mitius apparet. 7 Jsta hoc htco teciori exhibenda ccnstti. quia,

tuffi

tann " -"'

;

nonomnino

rumque,

certa propter

biographorum

alio-

qui dc Sancti nostri gcstis scripserunt,

sitentium existimcm, tainett ut plane fatsa rejici

terrai repetit, quem ei edendum darat*. Guido propera panem e mutatam purum massam in

destitutam esse vet ex eo judicari posse Uijuet, quod certe arbor quaidam ab Anderlacensibus

totum attente

hero

animadvertente

,

non dchent

:

non ornni enim rem probabilitate

jam

< "-

nfno

/(./'-

dum

osten-

ilitur.

Hoc panem

angelis flagello, ceu ante, solura operatur.

tlrricrat

etsi

,

.

DB

88

S.

GUIDONE CONFESSOBE, I»

urroRF J,

T.

habita fuerit, fam a multotemporein veneratione

quam Guidonis nomine nvneupata obtenta prtsvia excidere ausi non fttenmt, nisi ;

sanctiqtte

Accedtt ramos

archiepiscopi facultate.

regis rf

ejus temere comburentibus

arbore prioris glandine nova eodctn saccltwnque

pama>ex

inflicta

divinitus, ut creditur,

emortualc: § IT.Sancti tempus translatio corporis e co*me-

priscm conservata mc?noria, dubie suadent loco exstructum ; guce omnia kaud iis, >fit(F

arborc ista

S.

AndcrhchUnSPS tradunt.

responsionis
omnibus tamen maximeconspicuamesse in navi aiunt illam, qum snpra Sancti tumulum hus.

Ex

:

;

annus 1633, ex quo maniproidictam imagmem faciam esse

festum est, eodcm, quo arbor e.rcisa est a?mo. Sexcentos vero annos arbor viruisse dicitur ; quod si certum fodeterminari posset ret, ex eo facili negotio certo simul et temcontigit, hoc miraculum guo onnus,

quo

S.

eo nihilcerti concludi posse apparet.

9 Restat, utpauca de Vitm Sa?icti ?iostri scriquam fidem Vita a nobis

ptoribus dica?nus, ut,

edenda mereafur,

lector eruditus statuere possit.

commxmicatas habeo. Du-

Vitas tres Mss. nobis

plicem ex Ms. collegii cationicoymm Andcrlace?isium, alteram ex Ms. Rubea? Vallis deswnptam,

anonymo

auctore

om?ies

A?iderlacensis canonicorum collegii, convenit,

?iisi

quod

hcec

Dupiex

conscriptus. i?i

o??mibus

prologum habeat, qui

cuilibet Sancti Vitce p?'aifi.giposset: altera careat.

Quce vero ex Rubea? Vallis Ms. depro??ipta

est, si

gestorum enarratorum substantia??i spectes, ab aliis est,

non

ut

discrepat, ena?ra?idi vero

?io?i

modus

talis

facile dixeris, uter alterius co?isc?ip-

tam Vitam pro?

oculis habueiit ;

certum tamen

esse fatearis, alte?'utrum alte?ius elucubraiio?\em

secutjim esse. in-

certa sed a

Quod ad

10

atootem vero auctorum attinet

nullus Sa?icto cocevus esse potuit, aut

Sanctoremota.

C

ejus

wope

accedere

:

ad

qua?ito vero te???pore Sa?icto

fuerinl posteriores,

exmdlo

hl utium affirmari

luto potest, eos centum, forte

etiam plures

nam

abesse;

capite colligere potui.

a S. Guidonis temporibus solermem sacrorum ossium eleva-

a?i?ios

tio?ie?n rece?isent,

quam

§ seq.

toto seculo post

Sa?icti

obitum factam fuisse videbnnus ; ex quo

liquet,

eam ede?idce Vitce fidem vindicari non qum ei deberetur, si ab auctore sy?ichrono

posse,

}

aut ad Sancti tempora propius accedente litteris foret exarata. Dubitare tamen ?ionpossum, quin ea, gua?

ab

aliis relicta

fueritit, et quo?

quod fabulam

malm

acceperant, fideliter secuti

de eo audivenmt, bo?ia fide pos-

teris tradiderint; nihil

enim

in

jure existimes,

fideiarguat.

Typisedam

Vita legere

aut illam,

est,

cx

:

onmia dcpro?ncnda

e?iim

iis

desint certiora aliundc indicia, ex qui-

qumde S.Guidone

seculo i?itcgro circa tempus ej?/s emortuale in ter Sancti se discrepant. Bailletusadn Septe?nbrisin Vita scribit, cu?n ex hac Vita migrasse o?mo et

Christi 1112,

Atrebathe?ise

anno

quia Chro?iicon Camerace?ise et II, qui Lietberlo succesGalliavero Christiana Dionysii

Gerardwn

1092,

Scmimarthani Odonem tur,

a

?ieutro

quam cum

Ca?nera-

sive Odoard?t?n,

ecclesim episcopos

anno 1113

obiisse testa-

iUorum episcoporum Saucti nostri

ossa transferri aut elevari potuisse asserit,

quod

aactor affirmat. Molanus

tamen utrumque Natalibus Sanctorum Belgii, et Sanctwnseculi cerumnas consummasse anno 1112, et Deo sanctitatem ejus crebris prodigiis manifestcmte, a Lietberti successore Gerardo i?i Nativitate S. Joa?i?iis Vitrn

i?i

Baptistm elevatum

scribit

:

dentemantilogiama Molano

sed ?io?i

mirum tam evianimad-

fuisse

versam.

Quoad amvum Sancti emorfualem

12

conse?itiwit Baronius

adannum

i?i

Annalibus

Christi 1112, ita loquens

:

Bailleto cui ex Advi

ecclesiasticis

Quo

grinationem iterum repetitam ex hac vita raigraut ejus vitse Acta scriptis data testantur. Et Surius dicens: Obiit autem Vir sanctus anno

vit:

Christi millesimo centesimo duodecimo, quarto Idus Maii, ut habet historia Vitae ejus: cum

Martyrologium testetur, eum decessisse duodecimo Septembris die. Quam prce se habuerit Sancti Vitam Emine?itissimus Cardinalis, fateor me at certe

Vita,

eadem omnia

stylo,edidit,

ex Mss. Collegii

Vitis

quam

Surius, mutato

qum leguntur in Anderlechtensis et Rubem habet,

desumptis; sanctum tamen confessorem ad superos evolasse, nec in hac, nec in

Vallis

arnio 1112

ista legilur,

nec ex illis, ex quibus tamen id se hausisse Siirius, ceterigue ei consentientes profitentur,

argumentis idlis deduci potest, sedmanicontrarium. Etenim utrumgue Vitce exem-

feste

plar ex A?iderlace?isi Ms. ad Majores transmisswn testatur, sa??ctissima

nostros

gioriosi

Con-

fessons ossa e coemeterio jussu Gerardi II

ad

trmislata fuisse ; idemque ex

?io-

templum

Molano

tatin margineSurius.

Ex quo evidentissime conseqmtur S. Guidonem nostrum anteannum\
errorem

retur,

a biographo

nondum

consentiwtt

Baronius

pariter

anno (1112) 12 Septembris illustris meritis S. Guido confessor post Hierosoljmitanampere-

est, obiisse.

scriptorem

prologo ex Anderlaceusi Ms. accepi, non alia de causa, quam, quia ceteris brevius gesta Sa?icti complectitur

:

te,

ignorare:

cetatem

egr,

Actis oruen-

iisdcm iradide?'unt scriptores pluri?ni, ca se ex obstanta??ien?ion Actis hausisse profite?itur ;quo

ce?isis

arbitrabantur, imagini additum esse ; unde, variantibus circa Guidonis cetatcm scriptoribus ; ex

eorum wtas

cum

quod tanto temporepost Sancti mortem compositum est, non ?iisiex traditione, cx qua arbor id te?nporis sexcentos annosviruisse credebatur, aut forte etiam ex tempore,

Vita>„

ipsa mereantur

sit,

vixisse

tra?isla-

Sttnctt taninis

cmortuale

solenni elevatio?\e dicturi hic sumus, dum. BaillsH non possimt, quam Acta opi7iia

ct

tiotie,

templum

ce?'tiorem fide?n parere

pus, quo Sanctus noster in pago Andcrlacensi carmen hoc, floruit. Sed pronum est judicare,

Guidonem

in

por/s cjus e coe?neterio

bus id assequi possimus. Na?n

Inscriptioni addifus est

Scriptores

\J

swtt,

cui addita est ba?c inscriptio. Guidonis manibus plantatus spicio siccus sexcentos annos viruit nunc factus imago.

escksia jacct

temporecmorfuati Sancti nostti, cor-

uo3 de

varias

cx arbore antic/ua excisa ex Guidonis imagines fuisse sculptas discimus Porro

s

de

ejusdem

:

solennis elevatio.

subesse. saitc?n aliquid verinarratce rei »:j-

ad templum

terio

m

Quod

etsi

traditum

supponetamen a?mus 1112 Sancto ctnor-

tuahs c?tm Actis conciliari posset ; quippe hoc eodem a?mo 1112 Sanotum solenniter eleva-

tumauctorVitmtraditab Odardo Cameracensi episcopo, unde conseguens foret, eodern, guo vivere desmset, anno factamelevationcmfwL, quod,

quantwn

Suriu.s;

et

;, ;

DIE DUODECIMA SEPTEMBRIS quantum laudaHs

Actis

advmetur,

etsi

ex

qua; de inchoato ejus cultu.% 1 diximns, satis coi hgi possit, tamcn paucis ulterius ostendo Acta repugnare

sediiSf

ostenditur.

Primo non tantum elevalionis tempore, sed etiam quando translatio e ccemeterio ad temptwn, 13

quw

elevationem prcecessit, facta

certe

sanctissimi corporis ossa Vito?

auctor

;

demde qum

eam multo

Sancti obitum tempore contigim erat,

colebatur,

inquit, reverentia

quod

sola

superfuisse significat elevationem praicessisse

narrat, luculentissime ostendunt,

qua par

est,

:

nam

post

nulla,

sacrum corpus

in ccemeterio

sepultum jaecbat, imo vix non Sancti memoria apud Anderlac&nses in oblivionem diuturuitate adducta erat,cum miraculis inclarescere ccepit; quibus permoti clerus populusque sacellum, quod mnris ecclesite inha>rebat, supra Sancti sepulcrum in honorcm

Dciparw Virginis construxerunt, quo propter miraculorum famam longe lateque dispersam undequaquepopulus Chrisiiatius conftuebat. Tandcm vcteri ecciesia ruinam minitante, ex piis peregrinorum donis in grati animi tesseram, bene/iciique mcmoriam oblatis, tcmplum priori augustius conderc decretum cst, jussuque Gerardi II S.Gmdonis ossa in ejus medio terrce mandata.sunt, B

atque demum longo post perfectam novam ecclesiam tempore ab Odardo elevata. ffcec, quce ex Actis ejus deprompsimus, ostendunt haud dubie primo laudatos scriptores, cum ex eadem Vitce

Guidonem anno 1112 obiisse moriem pro elevatione per errorem historia S.

vx quibus toto fere seeulo eitius obiisse

eum, eruit

Mirmus

etalii,

volunt, leqisse

aut describcntium incuria in accepto Vitce exemplari mortis pro elevationis notatum fuisse annum ; deindc discessum Sancti ex hac vita, si biographo credendum judicamus, multo ante annum 1112 tcmpore contigisse. 14 Perspectum illud habuit Aubcrtus Mirceus in suo cnim rerum Belgicarum Chronico ad annum 1012 de S. Guidone ita loquitur : S. Guido (qui ut alter Nepotianus, a S. Hieronjmo laudatus, multis annis servivit Deiparse in basilica Lacensi haud procul a Bruxella floribus et ramis illam exornans) hoc item anno ad meliorem vitam transiit, ut ex illius loci monumentis collegi. Mirceum sequitur Sanderus in Laca parthenia iltustrata pag. 0; qui et Rayssium in Molani auctario S.

Guidonem memorato anno obiisse

sibi

certo constare asserentem laudat; ex quo mo/tumcttto nescio;

non ahunde quam ex Actis opinor.

Accedit

Grammayus

pag. 10

col. 1

dicens

in Antiauitatibus Belgicis :

Licet Molanus, imo et

Baronius B. Guidonis mortem rejiciant in annum 1112,tamen Ms.codex et diplomata arguunt errorem facile unius seculi esse. Codex quidem in annum 1012 (ttjpographicc errorem esse opittor, legendumque 1112; ita enim laudatus codex habet,

et

Grammayi

contextus exigit) et festum

Natalis Joannis Baptistse rejiciens ejus elevationem diplomata vero donationum consentien-

comitisSae tempora, ducis Caroli ftlise in Brabantiavivebatsanctus confossor Guirlo.//^, inquam, Chronica favent scriptorum laudatorum sentenUa* ;nam sicircahcec tempora Sanctus flo~ ruerit, dubix&n non est, quin diu anteannum 1112

donationum diplomaia laudat Grammayus, credebam Anderlacemis ecclesia* esse;

pulantur Brabantice Chro-

Gerbergam dut is < aroli ;>liam ante annum 1002, quo a fratcma haireditate exclusa est, Bruxelknsibus ct lovaniensibusprcefuisse, nec diu post mrnurn 1014 aut 1015, quo maritus ejus Lambertus pnvlio contra Gode-

m

fridum ducem

ceciditt superslitem fuisse tradunt.

10 Oi^sertatiimculum

quamdam

amplissimi

capituli Anderlacensis per&jrimaquondam decani, uiri, teste B. adm, D. de \' t/f

,\.]f fl j f j-

nbus nostris anno 1631 communicatam habeo, qua laudatus jam decanus de tempore vitee

m

firmatur.

et

mortis S. Guidonis disserit. Prater rationes non paucas, quibus cum vitam hanc mortalem

cum

anno 1012 commutasse, lectori persuadere nititur, id ipsum cx suscepta circa vitce (eterna

Sancti ad Umina Apostolomm

et

finem terram Sanctam

percgrinatione probari posse contendit, et multis probare conatur. Ratiocinium ejus in compendium contractum subjieio. Ex historia vitcc Sancti colUgi inquit tam celebratam peregrinationem

raram

quidem

ob itinerum fatigaUones, petagique timores fuisse,sed nullum a grassantibus hostibus imminuissc perkulum; unde cottctudi posse putat, eam pacato tempore a Sancto et difficilem

fuisse susceptam,

quo aptius assignari nequeat,

quam annuslOOi, sicum latitudine quadam piatw. Co/ttra vero,

prcedicta?n institutam fuisse circa

quod

adversariorum sententia

in

rara, i/tquit, fucrit

;

acci-

dicamus peregrinationem

si

annum

1104,

dici debet

quandoquidem

circd

;

nec

hoc

tempus Occidemuniversusrn Orientem demigrare visifs cst, et forte etiam ob hostes hocce tempore grassantes, pericidosa. Addit : Cur venerabilis Wonedulphus decanus Anderlacensis eamdem peregrinationem cum sociisobiens, et S. Guidoni obviam Romaa factus tam sollicite et constanter

eumdem

rogasset, ut

incognita.

secum reverteretur ad

loca

H&c illc.

17 Nolo inficiari talc esse, ut

argumentum jam propositum

atiquam pro Sancti

obitu cirea an-

ex qua

<

rtum

ntlili iix/mI

;

uum

1012 verisimiiitudinem pne sv ferre possit ; sed meo judicio ccrtitudinem non a/fert. Ktcnim

peregrinationem a Sancto susceptam apud biographos a raritatc celebratam nultibi rcperio ;

quas diuturno

difficuttatcsquc,

non multo

fuissc testantur, etsi circa

riam

amium

vitcc

1101 iter

itinere

perpeSSum

leviores fuisse futuras,

suum inchoasset, histoQuod vero attinet

consideranti patebit,

ad venerabiiem virum Wonedulphum, potuit is movcri,ut$. Guidonem itineris sui comftem i"/n impensc rogarct, pcrspecta Yiri vtssrma

dotibus. His

mus

a/fert

sanctitatc, Sua-

convs? satzone, alusque eximns ejus

iltius

adde i/i

anonyQuoniam,

rationc/n, qt/ant auctor

Vita a

nobis edenda.

det.

7ion

notiores.

18 Laudator/mt tamc/t scriptorum sententiam

muitum a

vero aherrare propter jarn
inhairendum

15 Laudatis tamen scriptoribus adsUptdantur ChronicaBrabantiainostrcelinguavernacutaexan-

si Actis

tiquioribusconscripta,qua,'SanctU7nnostrumcirca

/nittam, facit

tempora Gerberga? Bruxellarum Comitissw

imagit/J t/dditus et §

flo-

IftemejjSittnti

dominiPetrivande Velden

inquit, viae et linguse gentium, ad quos nos esse venturos speramus, magis tibi quam nobis sint

ruissecap.-axudisertisverbisaUestantur.VerbaLaBruxellatine reddita subjungo:C\r<& Gerbergifi

T.

J.

ecclesiw Cameraccnsis,

quare ha?c consului aliquid inde certi pro Sancti nostri cmortuali anno coltigendum existimans sed in hisnec mentionem deeo rcpcri/nec aliquid quod mortem ipsius anno 1012 affigendam sua',

AUCTOKE

evivis excesserit. Belgii enim noetri Chrontea, et

;

Wd..Qua' kic

quibus adsti'

39

rum

iis

men eam guoad

in civis

sit,

existimo: quo mii/us ta-

detcrminatu/tt aitnt/m 1012 ad-

primo versus sculpta Sancti 1

exhibilus, c/U

eratS.Gui&oanno

enim 1633,

si

sexcentos

si

Christi 1083

<

;

nostri

rc/Ui/n/s,

ex

Iket

11

i

•

•

<

iiirnm OpitiiQ, h


demas, restabit annus 1033

^i

Actii

;i;stc-

te>ulumsit,non

muHumabtrrart possit,

;;

DE

40

S.

GUIDONB CONFJESSORE, vtrtttsse

VUCTORE .r.

T.

terrm infixttm L038, quo Sancti bacuhtm rationesetsi bandicendttm erit Deinde allegatm evtdenttssime obiisse 1112 ctum diu anteannum determtnato anno Hto pro tamen nihil

ostendant, ipse probant. Denique prohibet hoc

tamen quopd hnnr dstermi-

natum antwm adrnitti

non

nda

est.

I

ttm scriptor

Domintca e mvts anonymus, qttieum primanocte Septemnamque duodecimum ereptum scribit : dies emortuahs staSancti quicommwiiter bris, anno 1012, sed m tuitur, non in Dominicum est. certum feriam sextam ineidisse auctariis apud Usuardi in Grevenum 19 Scio

ad Sollerium nostrum annuntiare Sanctum

12

scribere : Maii et Bailletum in ejus Vita Gallice est Opimo 1112. anno Septembris Sancte obiit 12

iIlorum,qui

si

ejus historiam corrigere voluemors ejus 12 Maii posita fuerat

vitaa

inqua verum es

runt. et

r ,

eum Dominico

anno 1112, sustineri nequit,

mortuum esse duodecimam Se-

die

inciptembris fuisse, qui in diem Jovis illo anno fuit. Dominica Maii dit, quo tamen anno, 12 Sed verttm non esse Sanctumanno 1112 obiisse, ostendimus ; nec magis in Eistoria rita? duo-

jam

decimam Maii emortualem ejus diem reperio, quamannum 1112. Unde nihil est, quod contra plerosque scrrptores mortem Sancti 12 Maii affigendam suadet. Hcec de emortuali ejus temporc ; nunc adsacri corporis

Martyrologium Romanum,

et

e coemctcrio adtemplumtronslationem solennemque ejusdem elevationem procedimus. t

20 Veteris ecclesioi muris, quibus sacellum seu oratorium supra S. Guidonis tumitlum erectum tmnslatio cum inheerebat, ruinam minitantibus, clerum popuIrllllln/lr, lumque Anderlacensem de sacris S. Guidonis Confunditur

saeri oorporis

•

exuviis sotlicitum, sttos misisse

vellet,

ad cpiscopum Cameracensem

nuntios, prcesulem, quid de

consulturos,

jam ex

;

iis

fieri

Actis prcelihavimus.

successoran

omnes

prrartu,u rs,r

CUJUS JUSSU

,

VtttB

respexisse Sancti nostri testantur, videtur asscr/t, (hrorontigisse 1046 idanno

du/n vero nica fam laudata secutus est, c/uo po, eode/nqur tmipore,

qum ab eodem

eptsco-

S. i,udul,e

prmdkta Guidonem elevatum

contigit, S.

tmmlatio

eni/n S.

sacrtttn

cap. xxvii scnhunt: corptis circa hoc tcmjnts a

futsse

Gttdtdm

Grrardo /, prmsente rrrlrsut Lambcrto comite, stnnmo cu/n honore i» ex patet fvisse Bruxellis repositum

S. Miehaeli* fjus Vita apiul

22 Quia

nosadS Januarii

igitur

ex Sancti

iiiustrata.

Vitis

quudoalrinh

tam exRxtbem

tnr.

dcMs. codice A/tdcr/rchtcnsi jussu Geexuoias sumptisperspicuum rst, sacras rt rardi II. Lictberfi in ejuscopatu Atrebatensi fjua/n e.r

ValitS,

Cameracr/is/ successoris,

ad iemplum

translatas

insistendum sit,patet franslationem illam anno alicui inter 1078 et 1092 medio affi-

fuisse,

iis, si

tempore Gcrardus illc ecclesias ; scd qtto ex illis determinato anno contigerit, ex nttlto colligi potest monumento ; solum enim sub laudato prmoratoriumque sule mutto post Sancti obitum

gendam

csse, qtto

prcedictas episcopus gubernavil

,

supra tumulum cjus construcluui, trmporc factum fuisse, biographus scribit ; qita> voces, quantum tcmporis spatium complcctantur dir/uarc

E

,

Sancti tamen ossa eo indies novis ftdgente miracitlis, ah Odardo solemni festivitate e terra effossa, honoripccquc capsm inclusa, in qua et hodiedum asservantttr, pojntli vencrntioni yiecjuimus

,

;

Joannis Baptistm nativi1112, quo eum scripforcs laudati dicm suitm obiisse ex iisdem

exjjosita fttisse festo S. tati consecrato a/tno

pturimi jam

Actisper errorem collcgerunt, nostri, cjuce

Eic, ut Vike auctor tcstatur, sacritm corptts e terra

tantur.

mediotempli rursus hitmo tradijussit, quod a clero popntoque non minus reverenter, cjuam fideliter exsecutioni mandatum est. De tem-

municata

cffodi et in

Urtbrrfi

factam tradit, ad Qevardum

obiit,

23

Nunc

ad manus

omnes Sancti

Vitce

noslras pervenerunt, tes-

com-

locus esset Vitce, prout ea nobis

est, lectori

ad

in Prtetermissis

exhibenda> ; nisi ex

iis,

RefutatuT

qutv quorumdam

9 Februarii in Opere nostro

opinio <

pore, fjuo translatio hcec contigit, scriptores varii vatia

tradunt.

Molani

opinionem

colligerem, S.

solenni deinde facta

recenti, ut

elevatione confundit.

Chronico suo Belgico

Ita

ad annum 1012

:

Deo Viri sanctitatem per crebra miracula testante, circa annum 1085 Gerardus II episcopus Cameraeensis ejus ossa

e

terra levavit, et in

capsa honorifice collocavit.

Certum quippe ex

historia vitceest, S. Guidonis ossajussu

non

i/i

Gerardill

capsa honorifice collocata, sed c camicterio

adtemplum

delata, ibidemque

rursum humo

tra-

dita fuissc. recte

21 Joannes Gooris ecclesim collegiaUe Andcrla-

errat in tem-

canonicus in Vita, quam de Sancto nostro Flandrice conscripsit, translationem jttssu Gerardill factamasolenniper Odardum anno 1112

pore, quo co?i-

infesto S. Joannis Baptistce Natalibus sacro, recte

Hgis&e scribit;

quidem ex Mss. ejus Vitis distinguit, sed crrat, hanc contigisse scribens anno 10-16 suh Gerardo, quiohii/n Augusti 1092, eodem tempore, quo

distinguit

nuctor Vitce FtandricatiSed

hoc loco cxaminandam, suggrstam

quam enim male cohcereant, quce scrihit, ostensum est nnm. W.Mirteus translationem hanccttm scrihit in

quam

leguntur, Majoribus nostris suspicumc/n tjttam-

dam

proetereo

censis

corpus S.

Gudufa ex

S. Michaelis delatum

S.

Gaugerici ad templum

Gerardus enim, qui anno 1092 vita defunctus legitiur, hujus nominis secundus est, nec Cameracensi ecclesice episcopum prmfuisse anno 1046, sedap anno 1078 usque ad 1092 ex ejusdem ecclesia> Chronicis indubitatum habemus. Errori ansam et Vitas Sancti est

:

Mss, et

Chronica

Brabantia

praibuisse existimo

nem

scepe

:

vernacula, cte/iim,

quce

quando

laudat

translatio-

memoratam a Gerardo, qai anno 1092

cum quodam

essesusyintn-

ibidem dicifur,

manu

exarato, annun-

Winanduni

rcperio, et

Martyrologium Canusii in Aputia solum S. Sahinum episcopum et confessorem annuntitit. Quidquid tamen ea de resit, si Winandus aliquis Canusinorum episcocatalogo inserendus

sit,

9 Fchruarii

qitod investiqare

non est, eum a Sancto nostro, tjttem cjiiscopum non fuisse ex Vita liquet, dislinctum esse duhitari non potest. Frequens in iisdem Prmloci

ad eumdem diem in Mosa> ac lihcni nomen Winandi, quem alii Victorem atii Venantitim;jn>/j^r Latinum V, quod

tcrmissis

tractu esse volunt,

Tcutones in

dam

W

transferunt, refertur

eruditus in

litteris

ad Majores

;

et vir

qui-

nostros Coto-

novum se vidisse Martyrologium testaUrbano VIII dedicatum, in quo add Februarii

nia datis tur

leguntur htec verha : In Germania festum S n&ndi, putatque esse Widonem,

Wi-

qui in Ander-

lechtensi

pagojuxta liruxellam colitur. Opinionis allegat , quod Sanctus noster li/igua Latina Guido vemacula Wyen

fundamentum qut

Gui-

Guidonem nostrum eumdem esse Wynando, qui in codice aliquo

S.

Romanum, omisso Winando, ad

hujus

Scaicto

done cumdrm

: in Canusina civitate SS. episcoporum Sabini et Wjnandi, sitbjungitur ; Nullus in Canusinorum episcoporum Catalogo apud Beatillum "Winandus; neque omnino, quis liic sit, assequimur. Nec ego assequor ; nam ncqtte apud Ughelium in Italia Sacra inter Canusinos

porum

sv;yj-

cttm alio

fttisse

tiatur Ids verhis

cpiscopos

tum

,

nuncupetur,

tium.

:

DIE DUODECIMA SBPTEMBRIS. nuncupetur quomodo et/am a Germanis linrjua sua Winandi vocantur. Sed fundamen,

tum hoc plane

festamapparet; appellatos

ad asserendam

fnsufflciens esse

Winandum illum, memoratur, eumdcm S.

esse

et alienigenffi

mani-

usque ad flumen propagines ejus, unum usque ad no9 omnipotens Deus electum palmitem ex-

nostro

,

nentissimits Baronius adannum 1046 testatur corpus S. Guidonis abbatis Pomposiani hoc annoab Hcnrico imperatore Spiram delatum esse ; ct Papebrochius noster in Ilinerario suo ad Urhem, se

collegiatam S.

Guidonis a>dem Spira; vidisse cujus sacello aliquo Sancti illius Vita aqueis cernitur coloribus depicla. Forte is est, cujus nomen in Mosoi ac Rheni tractu tam celehre esseperhihetur. Effigiem Sancti non Auderlechscribit, in

tensium solum, sed ctiam variis

in

locis

con-

tra pecorum armentorumque morhos patroni, prout in vetustioribus picturis reprmscntatur, et Vitam ejus ex antiquo Anderlechtensi codice stiis

illustratam annotationibus subjicio.

A. Akonvmo.

amici ejus facti

omncs eodem personas. Emi-

cum

nisi quis voluerit

nomine easdem

Incarnationis,

Hujua igitur vineae suae, cujus umbra jam montescceli operuit, etarbustaejuscedros altos, quae extendit palmites suos usque ad mare, et

qui hoc dic in Germania esse

11

Idumea, ubi extensum est calciamentum ejus sunt.

tendit,qui scilicet tanto flore adhuc fructtficando non marcescit, ut non dubitetur sumptus de iila verae repromissionisterra,

cujusbotrumlegimus Testamento a duobus viris vecte portatum, qui apud plantatorem suum, cui vel se vel in veteri

omnes fructus suos

fideliter deputavit,

tanti

habetur meriti,ut in loco prsasentationis ejus ad gloriam et honorem omnipotentis Dei, qui in

membris

suis quotidie

nova operatur, daemones

rugiant et effugentur,csecitas illuminetur, debilitas, et

omnis morbus secundum petentis fidem

humani oris semper Christus fuit, et

relevetur, ut merito debeat laude celebrari, cujus laus

ideo ad angelorum laudes transiit.

2 Laudis autem nostrae sumraa est, ut imi- Sanctumimitemur, quem laudamus, et ad sedificationem iandu ™ P>"pom legentium aliqua gestorura ejus scribendo vel '

breviter attingaraus

B

;

scilicet, ut

vocemur ad bene agendum vivendi est exemplum. Inde Job inter

filiorum

damna, inter carnis

,

eum

per

pro-

cujus vita bene

E

quod beatus

est,

funera et rei familiaris vermesetvulnera, ait ,

suae

Quis mihi det, ut scribantur sermones mei? ut

non inter tot dolores officiosum alicujus mendacium sanctum martyrem delectaret qui hoc ipsum semper caute *, ne oleum peccatoris impinguaret caput ejus, sed ut exemplo suo nos ,

subintctlifje

curavit

instrueret, quibus alis pigritia nostrae infirmitatis

ad Auctorem suum evolare deberet. Et ut de

specie ad genus, de parte ad totum transearaus,

inde

est,

quod ab

initio

rudis mundi, usque ad

praesentis temporis necessitatem, tot sanctorum

Patrum adhuc apud nos ria,

memo-

retinetur viva

quos ad illuminandam lippitudinem nostram,

omnipotens Deus quasi quosdam.ut

ita dixerira,

soles et sidera in hujus Ecclesiae suae ccelo ordi-

SANCTE GUIDO ora pro nohis.

VIT A

C

navit. ut etsi caeci essemus, de viva tamen eorum lampade lumen animae nostrae mutuare possemus. Ad horura igitur similitudinem proponimus vobis Guidonem cordibus rectorum laudabilem, minus perfectis virum imitabilem, qui, sicut ex fine ejus colligitur, in quo omnis laus secure canitur, tam probabiliter vixit in mundo, ut nulli dubium sit, quod ejus spiritus possit* in coelo, cujus meritis quotidie videmus periclitan-

F *al. vivat

tibus seculis subveniri a Deo.

Ex Manuscripto Anderlech-

CAPUT

I

tensi.

AUCTORE ANONYMO

censis

PROLOGUS Ubetrimus,

qw$

Ckristi

Ecclesia quoti-

die fructus refert, recenset.

viostquam Dominus et Redemptor noster transtulit, secus ^gjpto de quam .T neam,

lateris sui transdecursus Sanguinis et aquae humanitatis de propagines plantavit, verax vitis Apostohs extendit ccelum sepulchro usque in orbe terrarum toto Evangelii in ministerium nec adhuc desistit Ecclesia diffusis, non destitit novos fructus sme Christiana florere.et quotidie ;

in Israel, ubi

plantationisreferre, non Christus calcavit solus.e passionis su* torcular in vir secum ; sed etiam

de gentibus non est Septembris Tomus IV.

suscepta

Terram sanctam

et

:

ad

limina

Apostolorum peregrinatio

X\

tantum

cura

La-

ecclesiae

Sancti pueritia:

:

pius obitus. secularia tempora Sancttis paupffl*i»pfl««' praedestinatus et electus, et his novissimis ttbm ^*^in pago condonatus, Deo a mundo liuic diebus a Brabantensi a, tugurio rusticano,etpaupere do-

Venerabilis Guido ante

mo

natus et alitus est

;

qui statim in primaeva

setalula sua, acsi jam viva voce audisset gelio Heati pauperes spiritu, quoniam

ex Evanipsorum

:

6

est

;

VITA

V2 \\n\\ HO.

\

est

S.

GUIDONIS CONFESSORIS

regnum co&lorum; tamhonestis monbus

illas,

i

quashujusconditionisputantnecessitatesornaui penuriam divitias putaret, et

v.i b,

pusillo c

Qla patiebaturatas, de

pw

,i

ritiaora-

d

tionis

rnisi

-

rfronftft t«

pavpcrcs stu-

divm

ssse totis viribus contenderet. oculiscertas j Furabaturjam tunc parentum adiret, vel oraturus horas, quibus vel ecclesiam

utinfirmis^quidquiddefacultatulasuacorradere nec hilarem eum ulla dies eleemosinisi prius aut orasset, aut

posset, ministraret,

fovct.

videretur*,

\iiiit

•

quantum

Gfanib grege

nam

de sinu suo protulisset. Stupebat genitor,

admirabantur, et divinum aliquid jam in eo ominis venerabantur. Qui, ut in robur evasit tsedere, et virile, ccepit statim maternae domus vicini

omnes

'

operum suorum oculos hominum

testes

velle

fugere, et nisi sibi ipsi quoque abrenuntiasset,

tiesideiium

pcrfectkmis

et

solitaiimvita:

amoi:

de perfectione omnino desperare. 3 Interim coetui et conventibus sanctorum virorum, quando posset, frequens interesse, et

quidquid de vita asterna posset percipere, magnum sui detrimentum putare, nisi ad hoc ipsum

faciendum studuisset aspirare. Antoniorum et Arseniorum vitam, hoc est solitudinis quietem, cum toto corde concupisceret, dolebat, quod nec de vicino eremum, nec, cui se traderet erudien-

fine spe

in

sua frustrantur

:

cum

Dei Geniti*icis nomine consecratam

ecclesiae suae servitio

remaneret, est rogatus

notabat enim in eo

quamdam

Dominum

venusti vultus

lenitatem

,

et sine

cordis intentionem.

4 Cujus petitionem Vir sanctus, acsi praecep-

tum Domini velut

si

Iibenti

animo suspiciens

e,

gaudebat Dei

demum viam mandatorum

tunc

quod seipsum quodammodo jam de-

initiaret, et

;

Iirit,rilli

ostiariam Apostolum, sic

prseterire,

in coelo et stellis,

corpora,

et

ceeteris,

quorum magis nota sunt

quam nomina,

stupemussuam

et

eamdem

solertiam, sic

in cunctis

mens sanctorum

virorum seque sollicita est circa majora et minora. Et cum inter caetera nihil studeat, egregie

omnes

pariter in se virtutes congregat.

^«..». sollicitus, 5 Erat enim """'uuuo, &i si liuerei niteret altare. aitare, si laquearia absque fuligine, si pavimenta tersa

sacrarium

mundum,

si

vasa lucentia, et in

omues caeremonias pia sollicitudo disposita Ubicumque eum quareres, in ecclesia invenires

flonbus quoque diversis et arborum ramis cancellos et consuiabula^ Sanctorum vestiebaf ut quidquid placeret in ecclesia, vel dispositione

sicut

tentari permisit per unuin diaboli minis- eta BQcle&icB m. Nara quidam mercator deBruxella» cmtodia t addi-

ab cum liberalitate erga eo susceptus pauperes et benignitatera ejus ad oranes miraretur, primode vilitate vestimentorura ejus causari, postea quasi pia compassione^ ne deesset sumptus ad faciendam eleemosinam timere, tum aliquid se promittebat velle consulere, ut nec unquam deficeret pia eleemosina, et semper abundaret liberalis ejus dextera. Multis ambagibus tandem ad id perventum, ut venalitatem, et mercaturam suaderet. Quid ageret Ghristi Miles? regebat * velle, quod nesciebat, et tamen prsetervictum castello veniens

officiose, ut seraper,

cit

;

m

est. Qui,

bat. Consensit tandera et

ejus

nsis. quondam per mercaturcB hunc suum Fainulum animum, rrh;

Gaudebat ante omnia,quod in amicura conscientiie suse locum devenisset, ubi vigilias et orationem, jejuniaque suaextendereliceretsecundum propriam voluntatem.Ex eo jam tempore beatus Guido veluti alter Samuel sub suo Heli in domo Domini fideliter deservire, et nullum omnino

rauscis,

nusteritas

transcendere poterat ; frequenter conatus, frequenter repulsus cum per se jam nihil proficeret, tanien non invidere non poterat et indesinenter insidiabatur, quera ferire nequibat.

ire nolebat,

minoribuscreaturis, formicis, locustis, apibus et

rttaqw

;

sereret, et alienae voluntati deservire deberet.

oceano et terris, leonibus et elephantibus admiramur, sed etiam in

tutes,

serus, videret aper k de silva, et singularis

trorura

tantum

t

cum

eum adjunctis sibi suis vulpeculis, conabatur muniejus triplicem depascere et demoliri sed tionis sepem l nullo raodo aut scindere, aut

ignotoshabitandi sedulusspeculatorscrutareturj ad villulam nomine Laken tf pervenit,ubi eccle-

maxime eorum, quae ad servitium Dei videret pertinere f. Parva quidem sunt, quae ad majorem coraparationem dicturi sumus; sed in quibus eumdem animum ad bene agendum semper paratum intelligas. Sicutenim eumdera artificem Dominum, non

mir nire soUicitus

modo ducitur, et sine quibus vita nostra nullo tanto lacrjmarum fonte abluere, ut gravissimorum scelerum eum putares reum. Tales tamque inexterminabiles hujus Christi palmitis flores

Deum

mandatorum

«i.iy«» /iuu/c decvjus nitore

placere. detrimento aniraae suie omniuin oculis effupueriliter aut Numquam in ore ejus risus quotidiana, Peccata sus, aut muliebriterfractus.

quotidie progrederetur, et locum saltem inter

intermissione ad

t

m

difficillimum, sine ecclesia pernoctare, et quod

voluntati recte renititur

solitarium. Sed quia sancta quamvis interdum differantur, nequa-

gravitatem, breviloquium,

suscipit,

prseceptum poscere, quam extraneo domino bstiatim stipem dimittere.Jejunns poscentem se sine eleemosina (requcns quoque totutn corpus depascere,

dum, invenire posset

siara sanctse

custodiam

Invidiam

desideria,

cum audiret, divertit, ut oraret. Ad pernoctandum a presbytero retentus, in crastinum, ut in

Lacensis cccle-

h.

obscceno humilitate superare, nulli uraquam Evangelicum contra nec rumori locum dare, ab duas tunicas habere i, magisque

6 Igitur quia Dei permissio semper justa est, sed voluntas diaboli injusta, nec quisquam a Suasu mercw toris cujusdam justa permissione frustra affligitur, si injustse

quam tamen

siaj

studium testaretur

vel visu, labor et

quem

*

ille

recte facienda suade-

n

cogebalur quffi

mirantibus oranibus, novum se exponit mercatorem. Interim carina paratur, census undecumque corraditur,et data

remorum ductu per Sennam o plenoflumine navigatur. Sed quia scriptum estj Comprehendie

dam

sapientes in

astutia sua,

astutain sapientiam statim dit,

et

quantum

displicuerit,

sui Servi

in oculis ejus talis

mercatura Narn in

evidenti signo ostendit.

medioflumine, pleno utroque sicco

hanc

Dominuscomprehen-

deponitur, et

littore

carina in

suum periculum omnibus

rainatur. Fit claraor et strepitus, omnibusque vel fune trahentibus, vel remis irapelle * conantibus frustra consumitur opus. Ipse sanctus Guido velut confidens robore et fortiori

impellere

brachio, cura se in auxilium accingeret, et contura p subngenda3 navi aptaret, ita firmiter lignura illud ejus adhsesit manibus, ut nullo

modo extorqueri

posset. 7 Videns sanctus Vir novas rei miraculum, stabat et hasrebat, eo magis, quod lignum raanui suaj adhaerens nullo modo projicere poterat. Ad se autem reversus, reum jam se intelligens,

scd divina «uitiyutione

revocatus, ad

relictam

et sium lgnobihs mercaturae tandem poenitens, redit ad

pndie rehctam ecclesiam, commissorum suorum culpam deploraturus apud beatam

cem Manam, oculosque a lacrjmis, bis precum non continuit, donec

Dei Genitri-

et os a verlignum, quod suisadhaeseratmanibus^humicecidissevidit.ma-

gisque

ceele-

redit.

;

DIE DUODECIMA SEPTEMBKIS. gisque pra gaudiolacrymans sancta Trinitati immensas agebat gratias. N,. c i.lcirm ei hoo contigisse credendum est,quasi mervatura.si fideliter agatur, apud Deurn damnetur; sed quaedam sunt

omciay,qu»vixautnullatenussinecrimineexerlegimus beatum Petrum apostolum piscatorem ante suam a Domino vocationem, Matheum vero thelonearium ceri possunt; sicut

fuisse

utrique a

Domino

electi

;

et

post resurrectionem

ejus, Petrus, qui

navim et retia reliquerat, ad piscationem rediit Matheus vero ad theloneum non resedit quia ut beatus ait Gregorius, ;

aliud est per piscationem victum quierere.aliud est per :

theloneilucrumpecuniasaugere:etofficium,quod ante conversionem sine crimine esse potuit, hoc post conversionem repeti culpa non fuit. Quia vero mercatura raro aut nunquam ab aliquo diu sine crimine exerceri potuit, et antiqui instinctu

hostisaquodamsuorum ministorum beatusGuido persuasus ad hanc erat devolutus eum Dominus tali officio coinquinari non fuit passus sed, ut ;

;

ab hoc cessaret, et prioris quietem

vitae

repete-

43

gua;gentium,ad quos nos esse venturos speramus, magis tibi, quam nobis sunt notiores.

A.

Knottno.

Quod

Vir Dei audiens, pio, ut erat, animo: Fratres, mquitj amantissimi, non solum vobiscum ire Hierosolymam, sed et ipsam mearn,

necem

31

pro vobis ponere

sit,

animam juxta Salvatoris mandatum sum paratus. Quorum dulcedine verborum

uti

illi

admodum

mellis favo recreati, et alacres

cffecti,in

amplexus sancti Viri ruunt, caput et manus ejus deosculantur, Deo, qui tam fidum viffi ducem eis providerat,

laudes inde-

fessa voce referentes.

Quid plura? hujus Viri

consortium adepti post multas itinerum fatigationes, et innumeros per pelagus timores, tandem Hierosolymam et ad alia sancta perveniunt loca, quibus ad Iibitum suum circumquaque perlustratis, sani et

incolumes repatriabant, cum, suo famulatu devotissimos, carnalis commorationis sordibus coinqui-

Deo vocante, qui

eos, in

nari ulterius nolebat, primo dominus dulphus, et deinde sui conviatores teme

Wonecorpora,

et sanctas coelo animas reddiderunt quibus beatus Guido in hac vita reservatus sepultnram exhibuit devotus. :

ret, piae correctionis est flagello

admonitus. Qui quasi gravissimum perpetrasset scelus, et per hoc omnes prioris vitas labores amisisset, am-

At vero dominus Wonedulphus de hoc

10

ccepll

plioribus jejuniis et vigiliis* corpus macerare, et orationibus et lacrymis ardentius insistere.

mundo

ad limina

8 Post aliquantum vero temporis, pro posse suo paratis viae suse sumptibus, Romam sancto-

ritus sancti gratia repletus, se a carne solvendum esse pronuntiavit, dicens Jam, inquit,

*

Apostolorum etterram sanotam profifiscitur. liedicns

Wonedulpho suisque sociis

Hnmfp nrcwrit

torum Apostolorum limina visitare, ac deinde Hierosolymam sancta videre loca est profectus, ac per septennium aliorum Sanctorum ecclesias per orbem pene totum positas lustrare non cessavit. Jamque ejus barba prolixa, vultus et reliquum corpus illius fame et labore itinerum attenuatura, et capilli capitis ejus adeo increverant, ut a nullo sibi quondam noto oranino re-

Tum divina adductus gratia iterum venit, ubi venerabilem virura nomine Wonedulfum in pago Brabantensi ? decognosci posset.

Romam

canum, cum

aliis sui

itineris

comitibuss Hiero-

solymam

ire volentibus reperit quos utpote olim notos benigne ognoscens, ab illis rainime est recognitus eosque nominatim appellans, ,

;

primo dominum Wonedulphum, et deinde caeteros benigne salutavit. Unde omnes illi in stuporem et in admirationem sunt versi, quod huic Viro,

quem nunquam antea

bantur, suae facies, et sua vellet, humiliter

tres,

sunt

inquit, dilectissimi,

ille

:

ego Guido sum

quo Fraille

peccator, qui in pago Brabantensi in ecclesia sanctae Dei Genitris Marise

nomine consecrata,

Laken, aliquando sum commoratus et ob amorem ccelestis patriae, hanc ipsam Romam ac deinde Hierosolymam peregre profectus visitavi et ab ipsa die usque nunc in villa, qua? dicitur

,

quinuscum rursus Klefo-

solymam propciscitur.

Sanctorum ecclesias in extrerais niundi partibus sitas eorum patrocinia implorans perlustravi. 9 Quod audientes illi, et Virum utpote quondara visu, facie, et nomine satis notum modo recognoscentes et quomodo piisactibusDeosemper gestierit placere, reminiscentes, eum proni terram adoraverunt /, humili voce talia subjungentes verba Quoniam, inquiunt, Patersanin

:

ctissime,

non fortuna, sed

sola Dei, qui

nura semper, quorum misertus

homi-

fuerit, consulit

saluti, huc te, ut crediraus, adduxit gratia, tuam precamur benignitatom, ut quia adhuc peregrinari ct multa pro Deo pati es paratus, nobiscum ire Hierosolyraam digneris, quoniam vise et lin-

Miracuta

qu»

gratias ago, qui etiam, supra quod speravimus, tumulum panostrum adimplevit votum, ipseque pietatis ac trata. misericordise operibus, qua^ erga nos ostendisti, in Eftterna tibi retribuat vita. Ipse etiam licet

indigno et infimo servo suo mihi est dignatus revelare, quod jam tempus et hora immineat, qua mortis debitum exsolvere, et quem mihi Creator meus indidit, ei spiritum debeam red,

Te autem in pagum Brabantensem ad locum, ubi tua Dominus requiescere ossa disposuit, reversurum scias esse. Unde illam, quam dere.

aDeo

habes, oro fidem et benignitatem, ut amicis meis, et caeteris reditum meum pr?esto,

meum, quem paulopostvisurus meum annulum aureum

lantibus, obitum es,

annunties, et hunc

tecum deferens,

eis

quam tamen de

esset, et

dutphus.

Pater dam in ejus amantissime, Deo oranipotenti, qui sperantium vita. et post in se semper adimplet vota, ore et toto corde mortemadcjns

tam nota essent no-

Tum

esset tactus fe- In reditu inoad se accersivit, ac Spi- ritur Wone-

:

et licet corporali

sciscitati.

E

cum modica

beatum Guidonem

bri,

se vidissereminisce-

mina, eumque quisnam, aut unde

c

recessurus,

pro signo veritatis ostendas

mea pia

priventur visione,

num-

Domini desperent miseri-

cordia. Verura ubi haac fideli Socio nuntia, et alia sanctae exhortationis locutus est verba, oculos et manus ad coelos dirigens, seque Domino totum commendans, incircurastantium manibus angelorum beatam tradidit animam quam quanto in coelis pius Dorainus sublimaverit honore hominibus est declarare dignatus it. Nam ad tumulum ejus, beato Guidone et pluri,

,

bus

aliis

duo

ca?ci

cernentibus, tres claudi gressum, et

araissum receperunt visum

;

nimirum

ut qui vivens, et magnie compassionis affiuens visceribus, innumeraegeniscontuleratbeneficia,

modo ad mortua cula.

ejus ossa divina fierent mira-

Nec solummodo nunc demum eum Domi-

nus coeperat glorificare, sed etiam adhuc in hoc fragilitatis corpore positus multa pro Domino pauperibus contulit beneficia, quae sibi in vita sua ex parte sunt restaurata, ut per hoc et magis diligeretur ab hominibus, et amplius in Deiservitioejusaccendereturanimus. Vasa enim, qua? in er^gatione clccinosynarum evacnarat, dura rursus

illa

penitus inquiri,

et

si

quid in

eis

forte remansisset^ pro Dei arnore dari praeciperet,

.

VITA

II

a

ret, stipendiis roferta

taoimto.

GUIDONIS CONFESSORIS,

S.

inveniebantur. Nec illud femuli suadomus sud

reticendum astimo, quod ad semiautumnali tempore, dum quadam die contisennna deferrent secum

nandumagrum

ubernprovidentia, utagrum ipsum gH ex Dei invenirent.Quanta segetibus rodundantem mis igiturdilectioneserviendumestilli, qui ndeles in futuro suos in hoc seculo tali ditat honore, et s.

Qutdo

perenni sublimat jucunditate. H Venerabilis Guido considerans praecepta

}>"-

tiVlin VCfCtH, tibi :

gUesti

huniiic

lircumdatus sanctc inoritur.

dicendum

erit.

H(pc omnia usque Vallis non leguntur. f

k Metaphorice loquitur,

quod non essent condignse passiones

hujus temporis ad futuram gloriam, qua3 revelaturin fidelibus Domiui, et quod, nisi qui legitime certaret, * coronaretur in ccelestibus. Tandem cum summo laboreetfluxu sanguinis paene defectus, ad villam Anderlecht

pervenit,

ubi

Jiospitio cujusdam pauperis receptus, multa de itineris sui eventu aperuit,dicens, quod dominus

Wonedulphus beatam

coelo reddiderit

animam,

Ruoem asser-

studium tcstaretur.

Laca' ix.

i

J

5 in Ms.

Sanctorum reliquim

in quibus

g Thecas,

adnum.

tassustinuittribulationes,videlicetfamem,sitim corde suo ; firmiter namque in

locaverat,

non

tem virilem Sancto mdiuturnum hoc laboriosumque iter a 70 mtntmum ad sum mtatis anno stitutum fuisse

vantur, significari existimo. h Lege:$znct\ laborem et

algoris inediam

cf

diabolum Sanctt

nostri virtutibus insidiantem intelligit.

Fortc per triplicis munitionis

1

sepem ejus hu-

austeritamiliiatem, orationis studium, vitceque insidias dmmonis contra Sanctus

temt quibusse armavcrat, significare intendit biographus. m Similiiudo hoec ex scripfuris dcprompta

iti

Ms. Rubem Vallis non habctur. n Brabantim perampla nobilissimaque civitas quondam Brabantim Ducum, nunc Gubcmato-

et

rum

ipsius vice-fugentem perveniret, sine

o Belgii nostri flumen, quod in Hannonia prope Sonegias oriqinem trahens Brabantiam ingredi-

quanta in die sepulturse ejus contigerint miracula, indicavit. Cumque sermo ad decaniae

mora cum

quibusdam clericis domum adiit, et postquam omnia diligenter inquisivit et annulum aureum beati Wonedulphi recognovit, gratiasDeo agens cum lacrymis, ipsum Dei hominem beatum Guidonem secum adhospitiumabduxit, etcum omni diligentia usque obitus sui diem custodivit. Sed

Dominus nolens eum diutius hujus seculi serumprima nocte Dominica ante sui corporis dissolutionem, omnibus, qui aderant, cernentibus, lumen ccelitus missum super Dei Servum in specie columhae descendit, cujussplendore tota domus illuminabatur. Quod cum aliquantulum cireaeum moraretur, audita est vox,

nis fatigari, in

quse dicebat

jocunditatis servavit.

Dilectus noster ad percipiendam

:

coronam veniat, quia fidem indomo erant accurrentes, Dei

aeteriiffl

Mox

qui

Famulum, quasi angeUcismanibuspraeparatum, a seculo migrasse invenerunt x. Cujus sacrum corpus canonici illius loci ad ecclesiam deferencommiserunt, ubiusque inhodiernum diem per eum plurima fiunt miracula, praestante Domino nostro Jesu Christo, cui est honor in

tes, terrae

secula seculorum.

Amen.

b

/;/

Vita

:

§ 1.

Vallis

desum-

Sic se honestis moribus studuit

ornare, ut penuriam divitias reputans etc. c

De

p Contus estpertica oblonga,qumin capiteferhabet, ct qua nautce utuntur ad promoven-

rum

das naves. q Sequentia, qua> scriptor anonymus ex Gregorio rursus deprompsit, in Ms. Rubea? ValUs

omissa

electo Christi grege,

quem,

teste vene-

Beda, Christus ob comparationem majoris numeri reproborum, autpotius ob humititatis derabili

votionem pusillum vocat.

nomine.

Quos aut quot itineris sui comites venerabitis Wonedulphus habuerit, nullibi potui reperire. t Venerati sunt. Ecnc, nisi ab auctorc ipso exs

coqitata sint, ex eximia certe venerabilis

depromptum fereprout hic lcgitur, dat ad Natales Sanctorum Betgii 12 Scptembris, eumque Sancti titulo nostri Vita

Rayssius in Molani Auctorio condecorat.

Woncdutphum hunc

ornatum,

cum

et miraculis

natales et dietn mortis,

et

Molanus

locumque

haud exprimat.

in Natalibus

Sanctorum

Bclgii, et

Rayssius in hiero-gazophylacio aliique [auctores Sanctum nostrum peste inguinaria correptum, dietn suum obiisse scribunt. Jn Historia vitce cx sanguinis fluxu defecisse legitur. Uoc certum videtur, Sanctum non dm post reditum in patriam superfuisse et morbo aliquo ex diuturni itineris laboribus contracto e vivis discessisse.

CAPUT

II

Deiparce cultumiraculisque celeberrimus est.

I)e ejus antiquitate vide

Hinc

in

Sanderum

in

Laca

Lacensi ecclesia Sanctus noster

ecclesice clavibus in

deras

ilht-

in

manu

Irreverentia in

Sanctum

cum

Laca parthenia

ccclesice illius

divi-

nituspunita: cultus miraculorum occasione inchoatus.

depictus cernitur. San-

illustrata scribit, Sanccustodiam suscepisse circa annum 950 ; scd ex quo id instrumento hauserit, aut unde didkerit, non indicat; ncc mihi admodum verisimile apparet propter susceptam a Sancto

tum

insigni fuisse

conspicuum ex iis, qua> hic de ipso narrantur, abundc liquet; sed de cuitu nihUreperio. Ignoro etiam, quo nixus fundamento, natalcs ejus duodccimo Septembris virtute

strata. e

Wone-

dulphi humilitatc profecta sunt. u Venerabilis hujus decani elogium ex Sancti

d Laca Bruxellensis territorii pagus medio ferme Mechliniam versus Bruxellis milliari dissitus.

sutit,

r Anderleclitum

X

Comm.

SanctiexMs. Bubece

ita legitur

tur et Bruxeflas pertransit.

affigat,

a Anderlechtum dicto. Vide

pta

sedes.

sepulturm Bistoria

ANNOTATA.

I)

etenim cum nisi postquam ad a>taeoerit iuxta biographum, pwenerat; si Sandero credimus,

Domini non postposuit, sed, sicut ei promiautem ad serat, repatriare coepit. Priusquam mullocum divinitus sibi praevisum perveniret,

viri

paulo post

ad terram sancperegrtnationem : Apostolorum tam liminaque memoratw ecclesim custodem non

\itio xi in\ circa finem seculix aut

P f

ost

multum

igitur

temporisa dumbeati Viri

Iricicrcntia in

corpusintalijaceret humatum loco, a nullo Sanctum diviei debitaexhibebatu pimihii r reverentia, quia non solum /titiis aliunde advenientes,

verum

et habitatores loci

frequenter

,

DIE DUODKCIMA SEPTEMBRIS. frequenter ibant per medium sepulchri. Sed et aniraalia ad pastum euntia, sive inde redeuntia

supraSanctiaccumbebanttumuliim^quorumnonnullatamdiu, quoadusque spiritum exhalarenf, adaemone sunt vexata. Equus quidam cujusdam dominivill»valdedelicatenutritus,dumquadam die adaquare duceretur, pede posteriori tumuium sancti Viri, dum reduceretur, calcavit, qui

statimcircumventusinsania, capite superparie-

tem conquassato, vitam finivitduriter.Qua de re ipse dominus villae nomine Onulfus duobus suis rusticissepem circa sepulcrum beati Viri claudere jussit

undeaquibusdamtranseuntibuslocusde-

:

fensaretur reverentissimus. Sed, invidia dasmo-

nisagente, quiab hominum

quantum

infestatione, et

nocere

numquam

prsevalet,

desistit

non cessat

lusores

illi instinctu daeraonis in risum ludentes ad alterutrum Eia, inquiunt, Senem istum tam diu defunctum, et in cineres redactum, ne fortea nobis etiam fugiat, ,

excitati,

et

;

includamus; quasi ex eo commodum habituri postmodum. Qiub derisionis verba, postquam nefando ore protulerunt

,

eodem

momento

,

viribus corporis paulatim deficientibus, et quasi jarn diem totam operi inani consumpsissent

conquerentes, domum sunt reversi. Quorum itaque unus medio noctis cum magnis cruciatibus animam reddidit, alter vero quasi amens se multum discerpenSj etquae convitia insanctum Gui-

donem

dixerat, advenientibuseonfitens, sequenti

vivendi finem

die

Horum

fecit.

duorum

ego

interitus parvo post tempore

causa salutis multis non solum prope, verum etiam procul positis exstitit, qui diversis diu erant fatigati laboribus.

Fama enim


i

et vicinos, et

quantum gaudium a Deo, intercedente H. Guidone, in curatione filii sui percepit, ommbus indicat. Congratulantes igitur illi singuli parant munera pro suis viribas, et sequenti die

Dominica onusti ad ipsius sepulchrum veniunt, pro impensis a Deo per sua merita beneiaudes voce magna decantantes. 14 Praeterea in ipsa villa Anderlecht * "/.' iis rl --,/,sacerdos quidam morabatur, cujus filius caligine tractiu Utmen oculooculorum et rum perculsus, et totus diuturno contractus sanHatm bnlanguore quasi semivivus per triennium jacebat petrat. ficiis,

in lectulo. Cujus parentes miracula,

similimodotuumpatrocinium in nostro experiamur filio, et quanto tibi habitatione sumus viciniores, tanto tibi pra? aliis de collato

simus devotiores.

Tunc pro tempore et loco religiosi ejus loci supra Sancti tumulum in honorem sanctae

13

Dei Genitricis Mariae basilrcam construxerunt, donec, divina juvante gratia, domum dignam

Claudus yres-

aut

honorem

ipsius aut sui aedificarent

SUffl,

posteri. Interea filius

cujusdam viri de proxima b, quinquennium utro-

ipsi

in

villa, quae

vocatur Aper

que pede erat claudus, quem pater vehiculo impositum ad beati Guidonis detulit sepulchrum. Confestim, illo ibi relicto, ipse ad orationem in

medio prosternitur

ecclesiaj,

et

hummn,

ubi

cubabat, lacrvmis et intimo cordis affectu fusis ut ad irrigans, divinam orabat clementiam glorificandum noraen suuin et laudandum Sanc,

ti

sui

meritum, etiam et

subvenire infirmo.

irrumpebat precibus, rante

,

et cor

liuic

suo dignaretur

Lacrymans itaque

cum

repente, eo

talibus

igno-

oculosque ad coelum levante

virtute,

et

intercessione

,

sancti

Dei Guidonis interveniente, pedes pueri ad pristinum usum sunt restaurati. Qui oratorium clara rairabili

munere

Tum

Dei misericordia qui, dum vult, desiderata concedit petentibus, per interventum Servi sui, puerillelumenoculorum ,

infirmitate.

viri

reettut

senex

inquiunt, amantissime Dei Sancte, cum ionge lateque positi munere tuorum gratulentur beneficiorum, et nos, qui tui incolfe sumus et famuli,

ab

somnium admoniti, alii amicorum

* al.

suppliciter misericordiam Dei implorando. Ecce'

nisi

qua tenebantur, liberarentur

quae per

beatum Guidonem fiebant, cernentes, illum cum luminaribus adsepulchrum beatiViriposuerunt,

modo

rUjitiiv.

c

Deinde cummagnaexultationereversus,amicMsconvocat

nium nusquam,

redierunt.

Deipa-

;

venire poterat,

manibus, alii vehiculis adducti luminaria ad sancti sepulchrum Guidonis detulere, ibique humilibus non diu incumbentes precibus, optatam obtinuerunt sospitatem, sicque ad sua laeti

tiorem

mult)sadvenientibus,quidsibievein rat,narrans, lnoratorium, quo sanitatem receperat, reduxit, multas Deo gratiorum actiones referendo.

sic

ea,

Ihontmo.

eum incolumemcum aliis circumeumque assumens

amaritudinem mortis incurrerant,

fsti

A.

Btantibus reperit ludentem,

et

Alii itaque per

tinilum in ho-

forasegressus

volante, audientes quid duobus viris pro sua evenerat infidelitate, devota mente ac supplici voce patrocinium sancti Guidonis sibi postulant adesse, ut sicut illi de eo cachinnantes

de ipso praesumentes, ipsiusmeritissubvenientibus,

Sacellum supra Sancli tu-

45

oratione surgens, ad Iocum,quofiIitim posuerat, respecturus, quidnam ageret, rediit, et quid misericordisB a Deo jam acceperat, ignorana, quonam devenisset valde mirabatur. Continuo

gressum

recepit, et ab omni reliqua, qua tenebatur, citius convaiuit aegritudine. Parentes ergo lasti accurrunt, et suum filium, qui jam per trien-

bajulatus aliorura manibus recto et firmo gressu am-

lumen oculorum hetantur recepisse, eumque absque mora sacrarum studio tradunt bulare, et

litterarum, divino addicentes servitio. 1D Miles etiam quidara auditum amiserat, SurdisaudUus adeo, utsi quis experientise caussa prope stans, SancH patro-

eum ei

nomine suo vocaret aut convitia non raagisquam lapisaudire valeret.

alta voce

inferret,

Huic vero per somnium quadam nocteestvisum, quasi quemdam sibi assistere senem in aure ei dicentem, ut lurainare ad sepulchrum sancti de-

tam diu moraretur, quousque soporarotur. Qui a somno expergefactus, visionem illam sedula mente pertractans, tenaci commendavit memorise, et Dominuni, ut, quod viderat, ad effectum deduceret, humiliter exorabat. Vix autem adhuc albescente polo, stratum suum relinquens, luminare, uti admonitus fuerat, sequenti noctead sepulchrum prsafatiSancti detulit, ibique humilibus incuuibens precibus ferret Guidonis, ibique

divinara proestolabatur misericordiara. Circa rae-

dium vero

noctis in oratione positus dulci oppri-

mitur sopore, multusque sanguisde ipsius ccepit eftluere auribus. Evigilans igitur, et quod sibi evenerat, intelligens, nefortepavimcntum orasanguine cruentaretur, foras est egressus,

torii

fraxinuraque

quamdam

et gallos propinqusa

c inibi

stantem ventilare,

lucis nuntios clare audivit

canere, sibique diu optataa gaudia sospitatis rednon ignorans, omnipotenti Deo immensas

dita

genitore egressus, cum coaevis suis coepit per atrium ludere, et quasi nihil debilitatis umquam perpessus fuisset, ubique recto et firmo gressu

retulit grates.

ambulare. Tandem pater lacrymis perfusus ab

prosilivit

Mane

autera facto, omnibus in

ecclesia ad divina congregatis offlcia, post cele-

brationem Missas homo ,

et,

prffifatus

lacto silentio,

coramommbus

qualiter auditum, qilt'111

•

itii»

redditw

;,

VITV

S.

GUIDONIS CONFESSORIS,

ili

K.

Inoniwo.

ipsa nocte a Deo nueni ner tnonnium amiserat, receperat eis merita sui Sancti per veneranda paindicavit, trocinio,

IfciitiHtnrSanctiomneslaetantur

tdsyderotolmntvoces.Dominum, qui

mirifieatmW

Sanctos suos apud homines

agerent, quidam collaudantes. Dum hnec itaque longo temauditum adolescens, qui simili modo

cnnctisque inpore ex toto amiserat, advenit, teme prosepulchrum Sancti taentibna ante spatium Vix autem unius hORE sternitnr. egresoratonum adolescens transierat, et

CommmtaHum. SmicHobitum Consule,silubet num. S. b Locumhunenuliibirepenrepotut. .

raxmus, arhor

S.

Sciri proculab Anderlaco situm reperio. indigeret. auctor duobus e hic an, et quod

Iterumhabitatores

loci

in ecclesia congregantur, quoniamidem adolescens

amiserat, et tempore longo auditum ex toto fuissospitatem illius modo per merita Patroni Domini nomen amplius idcirco et set adeptus, r/ECiS

Lenneka d

d

satis

,

sed

de virtutibus, turba amirabatur Dominus. ad ejus tumulum,

detulit puerum, ibiqua advenerat, nocte remorari decrevit.

corum comitante, eumdem que

III

Corporis e coemeterio ad templum translatio: miracula in translatione facta: solennis elevatio.

nomine

filium

decorum habebat

audiens tenebris caecitatis perculsum. Hic ergo quas per suum Sanctum pius ope-

B

CAPUT

magnificabatur.

villa 16 Interea mercator quidam de

VKUS

ncquit,

idem

omnibusaucta tetitia, sed apud eos non aliunde veniens aut ignotus, quod ommbus, natus et alitus, satisque notum

eis

qumdam est proclra ac teBomen i» ceconio celebris.

folio piwiata, ct lingua vernacula d Lenneka forte idem t quod Martini, akud Lennick. Ligniaca duo, aliud S. Gaesbecan QuintinUutrumquein tractu •ffs,

auditum recepisse suscunctis, qui aderant, se aliis nuntiaverunt. audientes illi et retulit

ab

D

t

t

ipsa,

nigredo noctis abierat et die redeunte, patrem Jam albescebant omnia, cum puer ad tuis laeamicis cum dileclissime, pater, inquit,

Tum

Post

non multum vero temporis, muris ecolecui oratorium sancti Guidonis inhsere-

siae,

longa vetustate partim ruentibus, partim ruinam minantibus, loci incola? et clerici in unum convenere, et ut ecclesiam alteram longiorem et latiorem priorea?dificarent decrevere bat, pra?

quoniam non solum

vicini, sed et

,

Yeteri eceiesia

ruinam minitante,

E

longelateque ad hujus

positi diversis obsessi languoribus, et

:

quod nostri itineris labores non incassum quoniam lumen diei. quo tam longo tempore carui, per beatissima hujus Sancti metare,

assumpsistis,

rita,

ad cujus

tumulum consistimus

et te,

aman-

tissime genitor, clare conspicio. Hoc audiens pater illius convocat amicos et sui itineris socios,

Sancti tumulum sospitatem adepti, singuli pro sua possibilitate locum ipsum suis frequentabant beneficiis; unde omnibus nil visum melius,

quam quod devotus ad sacrum altare deferebat quam ad rea?dificationem ecclesise ponendum, ubi tam jucunda a Domino frequenter fiebant signa. Hoc itaque eunctis, ut

populus, non alias,

placuit; sed

quoniam oratorium sancti

puerumque csecitate repulsa, eis ostendit illiiminatum. Tunc illi, quod eis melius visum est, et devotius, ora in laudem Dei illiusque Sancti aperuit '. Habitatores etiam loci illius, ubi, quod

fieret,

puero advenerat, agnoverunt, laudando mirifici nomen Domini, voces ad ccelum efferebant.Haec

sens inde transferenda,

,

aperuerunt

dum

agerentur,

quadam

homo quidam senex, cujus

oculi

infirmitate capitis caligaverant, adeo ut

homines tenuissimo oculorum lumine intuens ambulantes, non aliud quam arbores esse putahic inquam senex divina adductus proviret ,

C

Guidonis ecclesise inha?rens diruendum erat cunctis incertum manebat, quidnam de sacratissimis ipsius ageretur ossibus; utrum ad prae-

an in eo forent loco dubii nutarent, ad dominum Gerardum Cameraci episcopum, qui domino Lietberto beata? memoria? episcopo successerat, legationem mittunt, petentes, ut quid facto opus sit, eis consulat, ut, quod agere aut sapere per se non poterant, ejus licentia et pru-

relinquenda.

Cumque hoc

dentia in oratorium sancti Guidonis (astantibus sibi cedentibus,) eadem horaintravit. Postquam

denti consilio perficeretur.

quibusdam sibi narrantibus, quid prcefato advenerat puero, agnovit, ad orationem humi prosternitur, eamdem sibijam quasi decrepito solatiis implorans seni et omnibus destituto gratiam concedi. Post unam ferme horam ab oratione surgens, a Domino clarum visum recepit, quod aliquis septennis seu cujuslibet a?tatis puer clarius eo non videret. Qui ne accepti ingratus existeret beneficii, quod usque vixit et corpore valuit, sestatis tempore et liiemis in Sanctorum solemnitatibus etDominicis nocte ac die oratorium quo sanitatem receperat frequentabat, Missam et alia divina ibi anditurus officia. Praafati autem rustici de villa Len-

minum

vero,

,

,

,

neka, qui in hoc sene, et in puero, quem adduxerant, manifesta Domini viderant signa, laeti ad sua remearunt, veneranda sanctissiraa merita

Ouidonis longe lateque divulgantes.

ANNOTATA. a Inaltero VU02 exemplari ab Anderlacensibus (ransmisso, legitur id contigisse anno 42 post

F 18 Episcopus igitur, intellecta populi ad Dobenevolentia, initoque cum prudentibus jussu Ge-

consilio

,

hoc

illis

remandavit, quatenus ossa rardi ti

II

ossa e

Sanoccb-

humo, ubi quiescebant, efmeterio ad fossa, in medio ecclesia? cum magna tumularent templum defereverentia, quoadusque, extructo monasterio, ad rwttur. beatissimi Guidonis

ubi divinitus foret dispositum, eadem Beneficia a vasacratissima transferrentur ossa. Clerici ergo et riisimpetrata. populus, accepto sui episcopi mandato, tridua-

locum,

num

celebrarunt jejunium, sicque ad prsedicti tnmulum accedentes humo illius effode-

Sancti

runt ossa, cum

quem reservari

magno tremore

fonte abluentes, fecerunt, et in medio ecclesia? in

loculo decenter parato tumulaverunt.

nimirum

villulis

De

vicinis

ad hanc translationem multa

confluxerat turba, inter

quam alii febribus, alii diversis vexati aderant languoribus, qui ipsa die de aqua, qua sacratissima ossa fuerant abluta, gustantes, statim, omni fugata infirmitate, sospitatis gaudium receperunt. Quapropter, qui aderant, Deo laudes canendo pcene totam

diem

peregerunt, et inde recedentes quocumque veniebant Domini beneficia quse accipere ,

,

son

DIE DUODECIMA SEPTEMBRIS. Mulur cmca Sancti patrocinio

visum ob-

tinet.

seu videre meruerant, omnibus annuntiabant 19 Unde iactumest, utad aurescujusdammulieris de villa Brachina
quoniam.ejusbeatissimisintervenientibusmeri-

im Anderlecht pergere cceperunt.

Cumque

medium

in

vicinas silvae pervenissent,

n virgam, quam in manu sua cum quodam puero sui

gestaret, secessit, uxore

itineris comite relicta sub arbore. Mulierautem, absente viro, caput in gremio suo ponens, lacrymis faeiem perfundebat, patrocinium sancti Guidonis sibi adesse flebili ac supplici implorans

voce. Inde,

cum

caput ad ccelum elevasset, stacsecitatem a suis effugatam oculis intellexit, redeuntique ad se marito, et ejus

tim

omnem

manum

apprehendere volenti, ut ipsam deduceJam tuo ducatu, conjux dilectissime, non egeo; quoniam per veneranda sancti Guidonis merita, te et has circumstantes arboret, illa ait

:

serenitatem modo clare conspicio. vero non minus ea de ipsius lsetus illuminatione; Vis ne, inquit, nunc domum redire, et

honestius

sibi corda magis, quam mucum ipse concesserit, quantum primum potueriraus, ad ipsius

et

et

Sancti oratorium redibimus. His itaque dictis, ad villam Anderlecht pervenerunt, et post preces ante Sancti tumulum devote fusas, mulier

quomodo visum

in via receperat, loci

incolis

indicavit. Ipsi vero haec audientes, Deo, qui tara

illumiitatur;

Sanctos suos apud homines in terris laudes inde retulerunt. 20 Jam illa prior prae longa vetustate nutans ecclesia diu erat diruta, et, collecta multitudine

sed accvpti be-

artificum, aliud aediticabatur monasterium, et

mirifice

glorificat,

mor, rursus ccecitate

per-

b

Tancar dus, Tan•

sicuti

plerumque

solet in initio

rerum

fieri,

om-

nibus pras gaudio certatira laborantibus, satis fervebat opus. Ecce autem homo, qui trans fluvium, qui Tenera b vocatur, habitabat, lumine

cutitur:

at.

credus

C

21

Tunc pro sua sospitate

Sanctorum

praeatantibus,

secundo

quibus

visitat,

tandem

basilicas

nil

multorum

miserieordiaa

in se rediit, et

sibi

quoniam

oculorum orbatus, nomine Tancradus*, cum puero, qui ejus regebat gressus, ad sepulchrum Sancti advenit, ibique vix uno commoratus die, pristinura recepit visum. Cui vero raore nonnullurum militantium accidit, qui ante acta bene-

magis ex sperato munere, quam ex corde apparent in prasentiadominorum suorum; postquam vero beneficiis et honoribus raagnificati, desiderata consequuntur, minus fervidi et quasi languentes in ipsorum famulatu existunt; unde ad rationem vocati, judicio paficia officiosissimi

rium suorum vantur.

Is

beneficiis, quse

acceperant, pri-

adhuc caacatus beatum precibus apud Dominura sibi

namque

Guidonem, ut

suis

patrocinaretur, iraportunis orabat vocibus raodo ;

alii vero visu oculorum muneratus, non sicut immemor ante eum gratias Deo reddidit enim beneficii sibi divinitus collati absque be:

nedictione clericorum, et non petita a prsefato

pCBtUent ntuu

>

i-

twftdo

recuperat.

posna caecitatis evenerat, se indignum vivere asserebat. Parat denique itineri, etfuturaj morie necessaria; cum uxore sua ad sancti

sibi

Guidonis sepulchrum

tate ab oculis ejus effugata,

eadem

remeat

visi

i

recepit, et

multocommoratus tempore, quoad

villa

usque corpore valuit, cum aliis artiticibus ad structuram monasterii est operatus. 22 Paulus beatissimus Apostolus, ad tertium usque ccelum raptus, summi Dei secretorum

Ai/ua, qua

au- Sancti

ditor,

et

yerborum divinorum virtutemjudiciorum

profunditatem supra

investigare

humanum

esse

commemorabat, dicens

:

modum

fuernnt

ossa >ib-

luta, militi febres >ntfjet.

altitudo

divitiarum sapientise et scientiaa Dei, quamincomprehensibilia sunt judicia ejus, et investigabiles via? ejus!

opera Dei

Et Psalmista

Venite et videte supra filios homi-

:

terribilis in consiliis

num. Quosdam namque a Domino

nullis pr^ece-

E

dentibus meritis misericorditer vocari, et in necessitatibus suis divinum eis citissime adesse

neraprobat;

Akohtio.

tenebris.

suffragium

sunt posita, devota

imme-

A.

iditur

res, coelique

:

neficii

pan

rediit, caetitfl

Illo

quoniam hanc Deus nobis donavit gratiam, aliquantulum honestius cum munusculis ad ipsius Sancti oratorium venire? Cui illa Modo, inquit, iter nostrum, sicuti disposuimus, impleamus; quoniam Deus, in cujus ditione cceli et omnia

Ctecus uiitts

Sancto licentia domnm tempore exempto, rursus

divulgata, ea-

dem

a

47

pis occulto

quosdam vero suis exigentibus culDei judicio a sua repelli misericordia ;

eum terribilem in consiliis super hominum appellavit. Ipse etiam benignis-

intelligens, filios

simus Jesus, ut sacrum testatur Evangelium, homini, volenti

quem a legione daemonum purgaverat, eum sequi, non concessit, sed ut domum

rediret,

praecepit;

primum

redire volenti, ut patri

vero in via invento, et jam defuncto sepulturam exhiberet, utsecitissime sequeretur, imperavit. Cur autem ista proposuerimus, paucis

aperiamus. In

alii

villa,

qute vocatur

Wambeka

c,

quidam miles vi febrium laborat, adeo ut jam extremum sibi adesse diem speraret. Cui siquidem multi medici pluriraa ad potandum seu ad comedendura, ut sanaretur, dederant, sed a nullo eorum aliquid remedii impendisibi potuit. Cujus amici de aqua, unde sacratissima beati Guidonis ossa abluta fuerant, ut saltem per hoc sospitatem

adipisceretur,

illi

detulerunt;

et

quanto amplius inde bibebat, tanto acrioribus vexabatur febribus, adeo ut quibusdam sibi ad apponentibus,

os, ut biberet,

manu

a se repel-

hunc pestiferum haustum longe a se auferrent, magnis clamaret vocibus d. Ceterum cur hoc, quod sospitatem aliis praebuerat multis, isti non profuerit, Dei solius judicio relinquileret, et ut

mus, qui, ut

fidelissirao

suo Moysi ore suo est

locutus, miseretur, cui misertus fuerit, ut et in

sequentibus patebit.

23 In ipsa autem eadem vitla qutedaiu mulier, mulieretn cujus ventcr hydropico intumuerat morbo, ma- dropicam nebat, quae de salutifera aqua militi allata sibi sanat

Quam

ergo

transmissam ut bibit, continuo uti aliquis pannus manibus scinderetur, sic ejus venter interius sonuit, et aqua multa de ea per secessum effluente, intra paudari postulavit.

cos dies convaluit.

Quod

sibi

amici et cohaoitatores

ejus cernentes, prout poterant, singuli parant et hanc secum habentes raulierem atl Guidonis sepulchrum voces hymnidicas ad coelum dantes veniunt, et de infirmitate militis, qui divino non meruit curari judicio, et

munera

sancti

quomodo

:

hy-

VITA

48 \

IKONTOO

S.

quomodomulierasupra^ hominibus loci aquse raerit iiberata, runt.

atiam tatovH ttotoribus li-

fmat.

GUIDONIS CONFESSORIS, primo labore manuum

iu»dam

in villa ipsa

An-

*

-

omnemsuaminmedicos eorum

ii r

arteetporitiaataliliberareturmfir et sua fere expendisset,

mitate. Cumque omuia ejus jfecisset, in tantum nulla sibi medela pr aliorum nisi nusquam jam increverat morbns, ut Tandem, consulenti-

manibus ducta ire valeret. adicta bus araicis, de aqua supi tio

bibit, et vix spa-

saxum ab ea exmt.

unius horea transacto,

monasterium hbeio Quod in manu tollens, et ad aderant ostendit, gUssu accurrens,eunctis,qui quid dolons conhabens, uthocintraseantea veroa perpessa, agnoscerent, nunc

tinue fuisset quanto merito exultaiet tanto liberata malo, verum etiam de hlu eaudio; nec solum de sua, tempore febnbus longo qui gaudebat sospitate,

quam

aqua, irremedicabiliter vexatus, de ipsa

bibit, statimque mater biberat, ea ignorante, calore ab eo auet frigore omnis febris cum suo

B IHHus morihnwins sanita/i

r.stituitur.

de cas25Pr»terea nobilis quaedam matrona Ermentrudis, cui nomen tello nomine Erpe e, cujus tempore in Anderlecht morabatur, invalescente, per morbo septennis, filius adhuc usque pervenerat, tridunm semivivus jacens eo

eo

ut

jam

quam tenuissimus videCumque omnes ad ea, qua^

in eo nil aliud,

retur inesse flatus. intenderent, mater funeri erant necessaria, virtutes et menta illius, qu» beati Guidonis

semper

in ore habebat,

seque et sua omnia

ei

commendabat, spem non modicam re-

attentius

cuperandi filium habens, eum ad hujusSancti, cujus de quo loquimur, fecit ferre sepulchrum,

adeoomniamembra

laxis

pendebant nervis, ut

omnino mortuus putaretur. Post unam ferme horam domum reportatus oculos aperuit, cuncsumpsit, tisque prse gaudio flentibus, cibum tenebatur, et infra dies duos ab infirmitate, qua

extoto convaluit. Cujus ergo genitrix tam de hac virtute sancti Guidonis, quam de restituta convocafilio sanitate immenso repleta gaudio, tis

ait

ad se suis servis,

nudius-tertius morientem,

:

Ecce si

filium

ullus

meum

medicorum

hominum, uti nunc cernitur, nobis reddidisset sanum, nonne illius me amodo ancillam proinitterem et dimidium bonorum meorum offerrem? Quia vero nunc illum sanum aspici-

aut aliquis

mus, et si homini mortali promittere aut dare multa habebamus, dignum est, ut huic amantissimo Sancto, et Patrono nostro ad Uei honorem, et animarum nostrarum salutem aliquid de nostro impendamus, et ipse filius meus, quamdiu vixerit,

capitalem censum singulis annis, ut

ei

servus domino fideliter persolvat. Haec dicens, fibulam auream in testimoniura virtutis et ob

geternam tradidit,

eum Pamlysis,

nuncupato voto,curatw

sibi

sui

memoriam ad sepulchrum

ac deinceps

in

ejus

omni necessitate sua

defensorem etprotectorem invocabat.

Duarum adolescentularum in prsedicta Erpe morantiura manus ad omne officium 26

tiles paralvsis

reddiderat, quse

torum visjtaverant

basilicas, ut

Tum

sanitas illa-

paucisque transaotis rumprosecutaesl votum,

qi 24 Praeterea mulier 6 Q llie P 1 pw saxnm patiebatur, saxum nV-n egens derlecht d substantiam, «Offaverat eri .,

^

fldeliter deferrent.

tumulum

in<

D

adipiscerontur, ad ejus

quidquid tumu ad potuerunt, opere quotidiano acquirere lum beati Guidonis detulerunt. tempore dum duo wplm

Quodam

07

et sicuti

raanibus,

cessit

voverant

cujusdam eratfunibustirmiscircuraligata, sub virtutibus de invicem noctis silentio narrantes cceperunt, Gnidonis,nomen ejus invocare

sancti

et potentiam, funibus ruptis, et statim per Dei antocius qu compedibus fractis, arcam egressi, Guidom ingrediuntur, Deo et sancto

ecclesiam

immensas referentes gratias. Solemnis $atempore, dum beati »8 Transacto autem multo cromm ossium honore csset glonficanViri corpus elevationis

dum. ex

vieinis regionibusmultaconfluxit

turba

elrrutin

Cumque

Sanctorum meritis

nihil

proficerent,

multo repomtur, qm sepulchrum venerabile ab amicis elevat» corporisreliquiae die, dum sacri sequenti efferrentur, extra ecclesiam pro devotione populi

gaudens cum ex toto convaluit, ita ut feretrum aliis referret ad ecclesiam. Saricti pafroaudienti29 Hsec ad declaranda ejus merita cinium corosufficiant, quo ninlataudot bus, ne forte fastidium generent, quisquehaeclegens vel audiens agnoscat, quanta

gloria, quem in coelo eum Dominus cumulaverit apud homines in terris tam crebris et laudandis glorificavit signis

quicumque

sione

;

cujus patrocinio et interces-

in fide nihil haesitans se

com-

mendaverit, ab omni liberabitur periculo. Ipse autem beatissimus Guido pro stabilitate sanctae Ecclesia?, et pro statu imperii Romani, et pro orani populo Christiano Dominum supplicare non desinat, ut divina adjuti gratia post hujus

decursum, ad ccelestera patriam pervenire valeamus; prtestante Domino Jesu Christo, cui est honor et gloria in secula seculorum. Amen. Facta est elevatio sancti Guidonis in Nativivitas

Odardo

tate sancti Joannis Baptistse ab

epis-

copo f anno millesimo centesimo duodecimo Incarnationis Dominica3 g, epacta nona, concurrenti primo bissextili anno.

ANNOTATA. a

Locum non

p

invenio.

b Flumen Belgii, quod in Eannonia oritur,

et

prope Teneramundam in Scaldim se exontrat. c Wambeka, pagus duobus circiter milliaribus ab Anderlaco d

De

dissitus.

nihil in Sancti Vita ex Ms. Ruhece Vallis desumpta legitur, in qua tamen

cetera

illo milite

ornnia beneficia

memorantur. Forte quia

Sancti meritis obtenta

illud prmiermisit

aitctor,

ad Sancti gloriam non conducere existhna-

bat.

Pagus haudprocul Lovanio

f

De hoc Odardo

eis reddi

non posset

sanitas,

sed ad glorificandasancti Guidonis merita,earura

adhuc differebatur curatio, a vicinis consultura est illis, ut ipsi Sancto voverent, quod, si sua intercessioneeis restituerentur manus, quidquid

COp-

quidam infirmus vehiculo gressu dohabere, nec et.ara natur. gressus nec qui adductus, ante tempore super pedes stare valebat,

e

non quia

:

tus pedibus

fidelium, inter quos

inu-

sanitatem asse-

rantuT.

nerabile,jacerentinquadamarcamdusi,qu«

y

qui et

dissitus.

Odo

,

Odoardus

et

Beatique titulo decoratur, vidc Galliam Christianam Dionysii Sammarthani tom. III pag. 25. Cameracensis ecclesice episcopus consedicitur,

,

querentur.

captivi

vincuMs libe-

veubi corpus quiescebat Sn ipso ecclesi» atrio,

villa

multorum Sanc-

Dw>

itaque

cratus est

g

anno 1105.

Obiit 13 Junii 1113.

Ex hoc solennis sacrorum

ossium etcvationis a biographo designato anno, Sanctum diu ante

annum Comm.

1112 e vivis discessisse conficitur.

prcevium §

Vide

2.

DIES

DIES DECIMA TERTIA

D

SANCTI, QUI IDIBUS SEPTEMBRIS COLUNTUR

SPhilippus

S. S.

Julianus

tise

presbyter

Mart,

Antonius vel Antoninus,epi-

S.

Macrobius Gordianus

toractensiSjBeduini in comi-

\

tatu Vindascino.

MartyresTomis

Eulogius episc. conf. Alexan-

S.

in

Lucianus

Ponto

,

et

driee in yEgypto.

Ancyrae in

Amatus abbas Habendensis

S.

Galatia.

S. Valerianus

sive Romaricensis in Lotha-

S. Seleucus

nngia

Theodolus

episc. mart. Ale-

S.

xandriae in ^Egypto. S. Felicissimus S.

in Italia.

scopus, ut creditur, Carpen-

S. Heli

S.

episc. conf. Placen-

Ancyrae in Galatia.

S. Zoticus S.

Maurus

S.

drise in ^Egypto.

•

S.

Mart. Alexan-

Secundinus

Venerius presbyter eremita in Tyro Majore, maris Ligu-

Martyres in

j

Apulia.

I

stici insula.

Amatus episcopus Senonen-

S.

S. Ligorius martyr, qui colitur

sis conf.

Occidentali.

Venetiis. S. Nectarius episc. conf.

Augu-

S. Fledericus presb.

Gallia.

B.

S. Maurilius vel Maurilio episc.

conf.

Andegavi

in

in Flandria.

S. Lidorius aut Litorius episc.

Turonibus in

conf.

Vliderzele, vico agri Alostani

stoduni in Gallia.

conf.

Broyli in Flandria

Margarita tertii

Fontana

virgo

Ord. S. Dominici

Mu-

tinse in Italia.

in Gallia.

PILETERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI, memoria hodie et in MenoSynaxario Ms. Atde

Ho2c omnia fideliter adoptaoit Bueelinus in Menologio Benedictino ad hunc diem, ne correcto

Cornelio

cum Martyrologio Romano

racensi in Anglia attrifmitur. flrecius S. Bar-

ad

11 Februarii

Cornelii Centurionis Sancti cst in Menaeis Grcecis, uti hrjio Sirlctiano,et S.

disputatum

cst

a GreS. Barsanophius abbas hodie memoratur veno, Canisio, et in Florario Ms. Sanctorum cumtitulo abbatis, et apud ^Egyptum. Vixissc dicitur tempore .Tustiniani imperatoris. Raic designanl S. Barsanuphium solitarium, prope Gazam in Palcestina, de quo Castellanus agit ad cliem 6 Februarii, ac in

omnia

satis clare

addendis pag. 1005

De

S.

Barsanuphio apud Aprilis

11 nos actum est ad Menardus in Marmeminit abbatis Barsanorii S ponit tfiinpago tyrologio Bencdicti.no, eumgue vero pag. 689 Observationibus Ebroicensi. In coenobii Crucis Barsanorius sanctus Fuit ait Eboracensi {lege sancti Leutfredi in dicecesi '

quidem impressionis mendo,

">

dioecesi

sanorium abbalem memoral Saussayus.

Ebo-

Castel-

lanus etiam in Martyrologio universaU hodie annuntiat Barsanorium abhatem, sed sine toci

aut tcmporis nota nec Sanctis Galiia> eum annumerat, observans solum aliquas UHus ,

haberim ccenobio Crucis S. Leutfredi Normannia, cujus abbatem dixit Menardus.

reliquias in

Ego idem

dubitare vix possim, quin S. Barsanorius sit cum S. Barsanophio aut Barsanuphio

mox memorato,

cujus reliquice secuio ix trans-

Uriam regni Neapolitani urbem, unde earumpars facile in Normanniam deferri potuit. Iiatio est, quia Barsanupbium hodie quoquc annuntiatum videmus, quod verisimilakc sunt

•

fit commeKbroicensi in Normannia). IUius Septembns. 13 Fiscanensi Breviario moratio iu Scptembris Tomus IV.

ob aliquam rcliqaiantn/ tnutshit/onem. Leviuscula nominis Orientalis mutatio mintus liter fit

suadet diverswn

esse,

quam 7

simidtudo

eumdem essr

;

1'R.ETERMISSI 50 esse s.

disputata de 11 Aprilis

igitur

Vide

persuadeat.

Barsanuphio ad

De

yvis

Gnmtus. hoc die memintt

/„

examinataque Acta

c(

actum

eo "i"" 1 nos

est,

Maii hujus S. Manrilifabulosa, addiem Aic quam transWo, martyris S Urbani Papmet dicecesi McdwlanonexaminamvSjYesisiiin

Dasani

;

sed

Colganum

illius

vibus

co

ad Batheneus confessor

S.

actum

esse

29

Mau

nura

Vitce

amborum

Crispo

ct

in

Fastis

Coplitarum hodie. Si

Jobum LudoJfwn memoratur

ad Grevenum. Forte designatur

S. Philibertus

aut Filibertus abbas, cujus Vila data est ad 20 Augusti

Solleriani.

Non

additur, cujus Juliani martyris

sint reliquios, nec ubi fuerintexceptce.

S.

Usuardi

pra> oculis habuit

tamen dicat Colganus pum vocari. Quarto demitm

fuit acerrimus propugnator erroris iilius, quem in paschate celebrando diu defcnderunt Scoti et Hiberni, eaque de causa in Martyrologiis commendatur, sicredimus Colgano. Vcrum, ctsi non ignorem aliquot Sanctos, qui in eodern fuerunt crrore,

iaudanda esse, Daganus. \ 'idc Preetermissis 12 Martii ad vocem Daganus,

recte excusari,nequeo intelligere

quce hac occasione fccisse dicitur in

ubi sufficientia de his dicta sunt. Maurilius archicpiscopus Rotomagensis, de quo

apud nos actum

Suspieor

est in Praitermissis

ad dicm

tamen designariS. Julianum Brivcetensem, de 28 Augusti quo actum est ad

9 Augusti, ubi ab aliquibus ut Sanctus aut beatus memoratur ,hodie quoque est cum titulo

Timotheus martyr Antiochise hodie rccurritin prcecipuis Apographis Bieronymianis. In codice

neotericos.

Sancti

apud Ferrarium, Saussayum ct alios Verum sufficicntia publici cultus ar-

in Corbeiensi additur Lidori, Theodori, /n Epternacensi solus ponitur. At,

gumentanonmagisnuncinvcnirepos$um,(juam

quodheri in Prcefermissis jam monui, euntdcm uidiwiTimotheum, dequo actum cst ad2 hujus

titulum Sancti aut beati tanto tempore

Fiorentinii

mensis,

et forte

cum

etiam ad 8

hodierno item existimo.

et

ad

8 Septembris

9 Augusti invenit Sollerius noster

fuisse hldiUviWo

:

Hotomagcnsi, ut hunc

nec video

datum

ei vindi-

prcesumam. Amati abbatis et martyris mcmoria est apud Dorgainium, Ferrarium et Saussayum. Hiduo care

Fausto, de

Vide itacjue dicta die

2 S.

quam

certie fidei

in Martgrologiis episco-

S. Juliaui martyris exceptio reliquiarum notatur in codicc Daveronensi inter Auctaria

me

non apparct, ut ilii Casteilanus, iilam Vitam tuto possim insisterc : ct sccundum cum Dagano, esset episcopatus abjudicandus

apud

matcr Constanlini Magni, de ea actum est ad 18 Augusti episcopi confessoris mentionem S. Philiberti faciuntMss. Additiones Cartusice BruxeUensis

dc quo utcumque dubitabant,

tam

ad

illa sit

dr

die 12 Martii,

Vita S. Mochoemoci,

18 Augusti

Helena qucedam

tbl

Daganum

esse,

Joanne

aM

Secundo tn nos de cultu saiis reddant certos. Sanctorwn ElbemUB variis Mss. Catalogis Tertio laudaia iitoenimus. hunc non

Pragam translatus cst anno 1637. Creditur is de quo egimus una cum S Joanne. Vide SS.

\

video, magis examinaretur. Vcrum non deponere prudenter isiud dubium hactenus apudColganum Marigroiogia posse. Namprimo ut sota iaudata non tanti videntur facienda,

S.

d<

srqucutibus.

quem translaquam 13 Septembris, quem existitam

cultus ipsius,

'

tlh-hi

ct

Prmtermissis ut hocdie

° JllllU dota-suntad annunhodic S. Maximinus episcopus Tungrensis Brcviter de tiatur in Florario Ms. Sanctorum. 20 Junu ad est eo actum die Crispus presbyter Romanus et martyr hac

itnqw

asserit,

tionis crcdit,

anmtntiatar apud Came-

cujus fuit successor.

in

apua

Sanctorum Whernm' ad

mat mortualem. Majores nostri in Daganum memorarunt ad 12 Martii,

Columbts rarium, quidicit de co agi in Vita S. abbatis

13 Martii,

adductt Dagano colligit Colganus, variaque Dagacoh demum ac Marturoiogia Hibcrnica,

henapluTrevirensis episcopus, Hagecodice in hodie mcmoratus, recurrit

noyensi.Atibijam monui, de

ad

episcopatus assentur

Actis

12 Martiipag. 581

Maximinus

S.

nos

narrantur K«m. 35, qua dc Dagano shnrlia de eptscopatu 36 Siletur tamen ibidem

<

nensimemorattirinMartgrotogioMcdiolanensi. 25 Mau Acta S. Urbani data sunt ad

S. Mo"r Vita Vt

cinnatumestpromajont chocmoci abbatis, data apud

S.Maurili,fiHiTheDbaldiregisEdissa3,canoiuci, episcopi et Marl

I»

eratperS.Mochoemocum.£%t«mto

S.

Wilfrida abbatissa iri Anglia ad hunc diem relata est a Menardo. De hac Sancta actum est

Amatum

ad

Ratio dislinctionis hmc adferlur a quod abbas Montis Romarici sit confessor, Amatus vero ille, quem male collocat Luxovii, martyr vocetur apud Trithemium tib. III cap. cccix. Verum unicus hodie cst abbas illius nominis, isque Amatus abbas Montis

9 Septembris

meminit hodie At non dubito, quin desi-

S. Adnlpiii abbatis et confessoris

Grevcnus sine loco. gnetur S. Adelphius abbas Romaricensis, cujus Vita data estad 11 Septembris Agatho abbas iegitur in Fastis sacris Copiitarum,

quos cdidit Jobus Ludoifus. Suspicor dcsignari ceiebrem illuin Agathonem sotitarium, dequo

multa proiclara ieguntur in collecta

tom.

X

videri in

possunt

Agathone.

Vitis

Patrum. Hcec

apud Tilllemontium

Nam

laudati Fasti nobis

non sufficiunt adAgathonem Operinostroinserendum tamquam Sanctum, cum illurn nec Latinorum ncc Grcecorum Martyrologiis insertum reperiam. Daganus memoratur a Castettano, qui tate illius contexuit elogium

: In Hibernia, S. Dagani, qui titulo episcopi colitur in paroecia Dalmascorb in Lagenia, ubi fuerat abbas monasterii

Inbher-Daoile,postquamabinfantiainstructus

annuntiant'\\\mo\\&%tQV\(y Lnxoviensi,

tamquam dictinctum a S. ^^^0^/0»//* Iiomarici abbate.

Ferrario,

Romarici, ut

habct

Mnrtyrem perperam

etiam

Trithcmius,

qui

vocat. Vita itiius dabitur.

Araatos quatuor hodie annuntiat Saussayus, duos abbates, quos ex unico formatos jam dixi duos itcm episcopos, Senonensem alterum, alte-

rum Sedwiensem. At unicum quoque

esse

tum hodiernum episcopum, eurnque ab Senonensi, ab

tum

legi,

Araaaliis

Sedunensi ecclesioi attribuostendemus adhunc diem in S. Amato aliis

Senonensi.

Martinus prwpositus generalis Ordinis Camalduiensis, ut Sanctus memoraturuMenardo, Dorgainio, et Ferrario in Catalogo generali. At hic eum omisit in Catalogo Sanctorum Jtatia;

ubi

K

DIE DECIMA TER' riA SEPTEMBRIS.

A

uhi cliam locum hahcre debwrat, si cullu or~ naretur ecclesiastico. Augustinus

Florentinus

Historim Camaldulensis lib. II cap. xxxix et seq. enarrat pmclara Martini qesta, ac beati titulum ejus nomini adscribit. De obitu

ipsius

cap,

xi. iii ita scribit

Obiit Idibus Septembris

:

saerum corpus in claustro Camalduli compositum. Dc qualicumque cuitu, sed qui non videtur excedere limites privaJa? vcneralvr.it,

et

tionisj

hmcprcemittit:

Ad

cujus (corporis) con-

tactum cum multi languidi sospitati meritis viri beati donarentur, factum est, ut, usque quo ccenobium stetit, Florentina civitas ejus

mausoleum summa

religione frequenter adire consueverit, sicuti et Comaldulenses justum

Domini

memoria numquam sunt obliti. Verum in

seterna

cantprivatce pietatis

esse prasdicare hosc potius indi-

quam cultumpu-

offtcia^

blkum

ct ecclesiasticum. Neque ptura de hisce invenio in notitiis nostris Mss., neque in Vitis

Stmctorum sis,

fol.

\\

Beatorum Ordinis Camaldulenquas Italke scripsit SUvanus Razzi, Ucct 70 et scq. de Martino nominatim agat, eique ct

titulum beati attribuat. Bucetinusbe&ti titulum adscrihens Martino, allegata verha ex Florentino non recte produxit, dum scripsit : Et us-

que hodie mausoUeum ejusdem magna colitur religione.

Leudeberta monialis Ehoriacensis beata nominatur ah Arturo in Gt/na>ceo, sed sine ullo cultus ecclesiastici indicio,

Videri potest

Vita

S. Burgundoform apud Mahilionium sec. u Bcnedict. pag. 445, uhipia Leudebertse mors

narratur.

Landeberta monialis itcm Eboriacensis apud Arturum mox sequitur, sicut in laudata S. Burgundofarw Vita dc hujus quoque morte agitur paq. 447, scd Landeberga nominatur. Angela de Arena, virgo Carmelitana, cum titulo beatoe memoratur in Ggnceceo Arturi a Mo?iasterio, diciturque ohiisse anno 1550. Simonam vidttam pietate prcestantem mox idem auctor subjungitj docctque defunctamP ernsize, monasterio Annuntiatae, Ordinis Servitarum. Veronicam virginem Clarissam laudatus Arturus

beatam oocat tam

in

Ggnwcea quam

in

Mar-

tyrologio Franciscano, uhi et atios ptures recenset. Lectorem eo remitto : nam beati titulus

'

ihi

solum

docet, viros aut mulieres fuisse pie-

Ordinis Franciscani pios viros recenset Hucherus in Menologio Francistate insitjnes. Piures

q

cano.

Venerium ?nonachum Tiburtinum commemorat hodie Ferrarius in CatatogoSanctorumltalice.

At fatetur

ips/us

memoriam non

coii in ecclsia

Tihurtina, nec ostcndit alibi fuisse cultum. alio Vcnerio agitur ad hunc diem. Tkeopliilus presbyter Ordinis Prcedicatorum titulo beati

S.

De

cum

commemoratur apud Carolum a in Anno Dominicano ad hunc

Vincentio

nihil adjungitur dc cuitu. Plures viriac mulieres ibidem videri Ordinis ejusdem

diem; sed

poterunt. sive

vel Teuto abbas Parisiorum, CluS. Mauri Fossatensis in agro apudMeannuntiatur est, defunctus niaci, ubi

Fossatensis,

Teutonius

nardum

et

Teutonium

Bucelinum cum titulo Sancti. At Mainter Prcetermissos memoravit

Ordinis Benedicbillonim in Actis Sanctorum memimt Teutone de Idem tinisec.vipart.l. virtutes et mivirique etlSl, sec vpag.776 a tituto Sancti racida breviter attingit; sed

"l

aut beati abstmel. ( 'asteltanm />^//>-Teutomum ut venerabilem prmdkat,

Adamus

D

Cathenensis in Scotia episcopus, qui a

suhditis suis occisusest, ut

moratur apud Dempsterum

martyrhodiemein

Menologio

Serlone monacho Mailrosiensi.

Verum

cum

rvullibi

i» antiquioribus Fastis hosce commemoratos, aut cultu ecclesiastico honoratos novi.

Quare

ctiam hodie annuntientur a Ferrario, et Adamus ad \oSeptembrisaComer//rio, horum

licet

auctoritas non sufficit, ut Adamum «SerloEem Operi nostro imeramus, id fact/iri, n QUIS

cul-

tum tegitimum

docuerit.

Dedicatio ecclesiai cathedralis Veronaa annuntiatur

npud Ferrarium

Dedicatio

ecclesicp.

in

Catalogo generalt.

Resurrectionis

est in Menaiis, ct

Domini hodie

apud Mokinum. Spectat

hcec

festivitasadOpusaliquodparticularedeChristo

Domino. Assumptionis B. M. V. dies trigesima notatur Martyroiogio Germanico.

i»

S. Felicianus episc. conf. occurrit in Mss. addi-

tionibus Cartusiae Bruxellensis. At nolimdirinore, quis ex variis hujus nominis Sanctis

designetur,

cum

nulla habeatur distinctionis

nota.

£

Heracliam, nescio guam, autcujus temporis, ex Fastis Coptitarum annutiti/tvit Castrllanus. Nectarius episcopusAn&eg&visannuntiatur apud

Grevenum , sed ex solo errore, opinor9 curn nullum inter Andegavenses episcopos inveniam Nectarium. De S. Nectario Augustodunensi agetur hodie.

B. Petri confessoris fit mentio in Mss. additionibus Cartusioi Bruxellensis ad Grevenum. At non memoratur cum iis notis, ex quibus « me dignosci queat, ut sw.pe

Enarrandus monachus lendario Cisterciensi,

fit

inaliis additionibus.

Kaquodexcusum estDivione, in Clara-valle est in

sed nihii de cultu.

Franco secundus ahbas Affligemiensis iu Belgio ut venerabilis ponitur apud Bucelinum in Menologio BenedictinOf et apud Rayssium in Auctario ad Natales Sanctorum Bclgii. Guntelinus monachus inAnglia utheatusannuntiatur apud Bucelinum, Henriquezium ct Chatemotum, sedsineapparcntia cultus ecclesiastid. Petrum monachum Moreolse in Ilispania eodem

modo hahent

laudati scriptores.

Nicetii mentio est sine loco in Martyrologio

Mor-

apud Marteniumtom. III Anecdotorum col. 1569. At cum nutlus ad hunc diem spectet Nicetius, quantum novimus, aut nomen corruptum est ex nomine Neetarei, de quo hodie bacensi

aut certe Nicetii praidpua festivitas , non agitur hoc die. S. Maternus episcopus hodie memoratur in aliagitur

quot auctariis Martijrologii Lsiwrdini, sed die 14 Septembris

sequenti est in Iiomano

Mamiliani nataiis memoratur in unico codice Eieronymiano et in duofms Ralendariis per Florentiniitmtaudatis,sedsinetoco.Quapropter

Sanctum aliunde perperam ad hunc dtem

re-

latum suspicor. Videri possunt Annotaia Flo'/uo agar rcntinii, ex quibus n
De

S.

ageturad

Mamiliano Panormi annuntialio 15 Septembris

Martyres 75 apud Octariinn Cajetanum et Fcrrarium annuntiatur Mendis in Su-ili;i. At cum hi innotescant ex Actis parum accuratis SS. Lucice et Geminiani, simul de omtnibus agendum cst die, quoLucia et Geminianus sunt in

p

PRJ5TERMISSI

62

mo

m

Romano

Martyrologio

L6

Septembris

amunSS. Cassti et Florentii Martyrum inventio Martyhis de Agemus Florario Ms. tiatur 10 Oct. ribus cwn Martyrologio Romano ad tn Amenti Basilii S. Lucas monachus Ordinis S.

m

m Bntanma Coiumbini abbatis Sutrensis hodie memtnerunt Burgundia) Lutrensis in tn Saussayus et Catalogo generali Ferrarius in

Cajetanum tom.

apud Octavium Sanctorum Siculorum

Sancti edita

hujus

Vitis

in

bit

est

induxit Caginalis, ac verisimiliterin errorem
Nam

13 Octobris.

memorat Arturus

orbitrio

S.

«15 Octobris annunciatur ad mcmoepiscopusRhedonensishodie Aainandus

apud Saussayum. Verum apud

ratur

Umum

in

et

13

ad

rolotjio

Novembris

celcbrata fa/t Astce in Ital/a, sed dcindc rcm/ssa ad 17 Novembris, quo coiitur S. Anianus epi-

turinvcutio,

auctor probare voluit,

Anianum

illum,

27

memora-

Novembris

martyrum Mauri, Jasonis

K

in

}

qui

AurcUancnscm, scd potius Sanctum eccicsia? Astensis. Argumenta, qum mihi non omnino clara apparent, accura17 Novembris tius exarninari potcrunt ad

non

cujus hodie

Maximi3

ad

hodie

Ms., in scriniis nostris scrvata, qua

Astoe colitur,

Marty-

c////<

et aliorum memoGartusice additionibus Ms. ria est Bruxellensis ad Grcvenum. At cos non novi nisisint Unuvnset Jason, qui cum aliis Martyribus in Martyrologio Romano annuntiantur

SS.

scopus Aurelianensis, ut disco ex Dissertatione

quadam

Auctariis

variis

ibique ostendii potcrit corpus

RomanOy

esse alterius S.

nescio cujus, festivitas olim hac die

S. Aniani,

H

perperam vo-

episcopi, qui Regiensis

A/jemus de S. Maximo Regiensi

Castel-

Parisiensi

Martyrolofjio

(apud

,

Martyrohf/ii Csuardini. In Centulensi S. Maximus ita etiam meu/oratur, acsinatalis esset.

Mci«t'is breviter S.

Maximi

catury inventio cekbratur in

Gynwceo. Atin

in

Viennam

rorrcsptmdenVitam Ms. huic annuntiation/ ad examjnabitur At ea commodius tem. 27 Novembris

Tabitham piam matronam, quam Petrusadvirevocavit Act. ix, 36 et scqr/., hodiepro

qUO .

cpiscopas apud

Maximus

d/cin,

dam)

S/cuet ab aliis memoratur in Fastis Itaque de S. Luca acjcnduru est ad

tam

ad

accuratius examinari potent 21 et 22 Novembns.

Vimmam. Artesice vicum, verisimiliter legenmcmoratur in F/orario Ms. flabemus

Cajetano lis

ipsius

cultus

S.

quemadmodum observatum

Prwtcrmissis 13 Februarii,

esi in

margim notatur notula hmcmarest Verum mendosa

13 Sept.

utaliasvocatur,

ris,

in

pag, 06, ibique

II

Columbinum brcritrr mcmnrant. RedtJumomemoria Columbini seu Columbam

qainias

B^cafaannwtiatwhodieapudCaslenmuniVita

Burgundia

Supplemento. Eumdem recUus in vero etDorannuntiat Menardus. Galesinius

3 Decembris

ad

esse

S.

Dionysius

Papa mcmoratur tn

tyrologii Bcdcn.

At

in

estad

auctariis

Mar-

Martyroloqio Romano 20 Decembris. ad tom. VIII Septwtbria

DE

S.

j.

12.

^GYPTO

IN

SYL LOGE

p,

Sbculo

772

imt.

MARTYRE

PHILIPPO ALEXANDRIJG

!>ag.

martyris

hilippi

III

Insignia Sancti elogia in Fnsfis

c

p

est

nonnullis

iit

Romunum legitur:

ita

La-

vetus a

Rosweydo excu-

In Alexandria Philippi

episcopi et martvris, qui

Eaclem

hodie memoria

primum

quoad substantiam

in

praefectus fuit.

Martyrologium

suam irunstulit. Ado Viennensis ; sed et historice compendium subnexuil, aliunde depromptum. Textum ejus describo integrum : Apud iEgyptum, civitate Alexandria, natale beati Philippi episcopi et martyris, qui prsafectusprimumfuit; deinde Baptismi gratia sanctificatus, episcopii dignitatem suffragium ferentibus Christianis ,

subVolusiano etGallieno dirigitur Perennius praefectus

populis, assequitur. Et

imperatoribus

Alexandriam

uno, mensibus tribus

,

Passus est Idibus Sep

tembris.

f/uorum atjmen ducit Martyrolo-

tinis,

tjium

sum, ubi

illustris

p?'/'maj ?U)tce Fastis

2 Breviora sunt eloyia

tembris

adcumdem diem

apud Usuardum

ct

Notkerum

;

13 Se/i-

verum

s?

Martyris perso?iam acdif/?Htatcmspectcs, sinotas trinporis, martyriiquc pala?stra??i, Adonis textui prursus co?isona. Brcvius item est Romcmum

Latinis

"
huni- ilirin

:

•'

hodiernum, ab illis ta?nen in pimctis quibusdam diversum. Hcec ejus annuntiatio cst primo loco : Alexandria^, natalisbeatiPhilippi, patiis sancta'

Eugeniaj virginis. Hic priefecturum ^Egypti deserens, Baptismi gratiam assecutus est quem :

oratione constitutum jussit Terentius prajiectus ejus successor gladio jugulari. /?i in

aliis

Fastis classicis,

puta

in Beda> et Flori,

Rabani

et

WandelberU Martyrologiis aut in apographis S. Hieronymo attributis nihil de eo occurrit saltrn, ad hunc diem ; quod addo, quia RabanLs ad diem 25 Decembris elogium contexens S. Euge><<<>; et Ms., hujus patrem Philippum, Alexandruv proifectum, eoimersum fuisse ait ad fidem ,

occideret. Sed

cui imperatum est, utPhilippum curnhoc implere non posset, quia

nmnis populus

civitatis Philippo, veluti quibus-

:

dam

vinculis amoris, videbatur adstrictus, immisit quosdam in ecclesiam, qui se fingerent Christianus, qui ingredient.es percusserunt euni

inoratione constitutum. Sepultus modo est in Nitria, basilica condigna Martyri supra corpus ejus fabricata. Sedit

autem

in episcopatu,

anno

1

.

Vhristi et

c/tts et

baptizatum;

silet

tamen de cniscopatu

martyrio.

3 Nihil simititer

hodie memorant de S PhihWEcclesiceGra>ca> monumcnta ;attamen3 s??s, t/t/t

etinGratcis

;

1

DIE DECIMA TE RTIA SEPTEMBRJS.
kodie inLatinis proponitur, paterfuit S. Extr

Basilianum, quod Sirletianoet Menam antiquim digestum fuisse, uti cement nunc pa im scriptores, temporibiu et jussu Basilii Porphyro

genia,proutinRomano asseritur, dubiumnonesU >,

"> et Grceci

eum

tyribus die 2

coluerint «t

1

Die vigesima quarta. Certamen sanctaj martyris EugeniaietSociorum. SanctaEugenia, Commodo imperatore, Philippi prafccti Romaj filia, cum ejus pater Alexandriam a Commodo. ut illius urbis prafectus esset, mitteretur, s«cumque uxorem et filios duceret, abiit et ipsa, ibi( ue Gne-

Cumque

omnes

didicit.

Scripturas evolvisset, incidit in Episto-

las S. Apostoli Pauli

nam

t

litteras

;

quarum

lectione Christia-

fidem amplcctens, virtutum oiunium exer-

citationi

se

Tum

tradidit.

sumptoque

relicto,

virili

cum

suscepit,

diem 1\

Lecembris,

splendore

dixisset.

Postea ad

}

EuyEvfac

i;(
Eodem

fl

ayto; [xapiug

(Xircr:as

6 T.xvr^

ttj?

&-tl
TeXstouTat.

die sanctus

martyr

Philippus, pater

sanctse Eugenise, gladio consummatur. M-£'/aipxv Svtw; IvTiivst «IhXiti^ov

|Jia-/a(pa5

insignem eestimationem sancti Martyris, sponte pro servanda fide Christiana deserentishonores ac dignitates, ad quorum cuhnen evectus fuisse scribitur; pulchra inquam, si elogia ista seorsum tecjantur

,

si

temporum ncc personarum

ncc

adjuncta considerentur, sineque, unde proftuxerint, disquiratur: alioquitam implexasunt, tot difficultatibus obnoxia, ut nescias, quid iis contineatur, quod tuto admitti queat. Ad postremi hujus probationem S. Eugenice V. M.,

manarunt

nominasse satis est Vitam exqua pro majori parte di-

quandoquidemea Vita de causis hodiedum communi

recitata elogia ;

pluribus j'ustisque

eruditorumjudicio fabulis annumeretur, uti expositum fuitacprobatum aliquoties in Operenostro t

et

et

'

'

Actis fabur

Ivsis

nuprrrimc Unn. III mcnsh Septembrispag, 701 seq., occasione SS. Prothiet EyacintM quorum t

gesta similiter complectitur, Porrb producta S. Philippi elogia dimanasse

ex Vita S. Eugenice mihi manifestum apparet, idemque apparebit studioso lectori, si operee pretiwn duxerit id attentius examinare. Ducat initium a Grcecis ; conferat Menologia Basilianum

apud Lipomanum

Sirlctiunum cum Surium ante per Metaphrastem Grcece exaraesse nisi horum compentis, et agnoscet, illa non dictis Actis

ct ct

habuitdium, haustum vel ex eodem fonte t ex quo MelaphraSipsiusmet potiuscs Mctaphrastcs, vcl ; et hocprmterea sibipertis GrcBea lucubratione « perpendat Menologium libentius

suadebit

et

Notkerum

nmt

.s.

Euyenke,

111

pnir,di

t

1

13 mensis Septembris, atque ad diem 25 Decembris; verumtamen \n eo ab iisdem Actis diset

quod in

crepant,

PmTippus dicatur martyrio Antonino Caracatta imperato-

his

affectus Severo et

ribus, id est, sub initium seculi m, contigisse scribant, sub Volusiano

vero id

iiii

{Valeriano verisimiliter) et Gallieno imperatoribus igitur

post

medium ejusdem

Ultimo

secidi tertii; fortasse id ea

inadvertentia factum; quia in Actis

Eugenia cum nnminatis

sociis

martyribus passa sub

impcratoribus.

Romano

In

Martyrologio editionis anni 1583, inquit Dominicus Georgiusin Adnotatione ad diem 13 Septembris Adoniani Martyrologii, in Philippi Elo-

eum passum fuisse tempore Galli imperatorum, qu« verba delenda esse monet Baronius in Notationibus Mss. ad gio legebatur, et Volusiani

oram

illius editionis,

quaein bibliotheca Casana-

tensi asservatur. Ibi

enim

ita

adnotavit

«

Nisi

verba demantur, totaplane de eo historia corruit, multaque alia repugnant, ut ha^c dici haec

'

«

non possint. » 8 Idcm Baronius

«

in hodicrno Romano, uti vidcmus, nultos imperatores exprimit : attamen inadnotatis monet errasse cos, qui Philippi martyrium protraxerunt usquead tempora Valeriani

Galtieni,

quod

illud plane

S. Euacnke, ubia

t6 aTotxa.

Pbilippum, qui vere erat gladius biceps con tra errorem, os gladii occidit. 5 Pulchra sunt hoec elogia, et nata ingerere

sed Ueprompta

Usuardum

similiter


et

ofcrroiJLOV r.azi izk&vrfi

t%

7 Adonem

usos fuissc Actis Lalinis, qum valde antiqua patet cx integra dispositione elogiorum

legitur

1

Tjjjup?

logii auctor.

emweseu

Philippum patrem delata, et ab illo agnita, eumdem cum matre ac propinquis ad Christi fidem traduxit. Paulo post Pater episcopus fit ac omnes tandem martyrio coronantur. Eadempene, sedetplura alia ad soiam Eugeniampertinentia, habet Menolouium, utivocant, Sirletianum ;eadem quoque in Menceis leguntur scd in his posl longum de S. Eugenia elogium carmine lambico concinnatum, sequitur separata S. Philippi annuntiatio, et versicu/i duo; hoset illam cum sua inierpretatione hic subjicio : TtJ KUtij

Vx

:

patrio

:


P.

tam consaipserat gua proinde ; utipotuit Meno-

monasticum institutum

eunuchum

se

ro

postquam Metapkra* tes,quisub imperib Leonis Sapienth etaliquot hujus successorum floruitpsmpe nominatam

habitu in monasterium

secessit, ibique baptizata,

.[.

geniti, aliquot scilicet annis,

Decembris. Verba ejus, ut Latine reddita suntetedita curis Eminentissimi Annibalis Albani S. Ii. E. Cardinalis, ita sonant:

eorum Cbristianorumque

'

est,

martyrem,
53

Gommodo

valdt incerta.

iSou f"i!' piS-

coptu

ih con-

dria.

rcpugnet Actis

imperatore JSgypti

prcefecturam obtinuisse /e
cum Ac/u

ipsa talia sint, at ex

eorum

fide statui

nil possit, pleraque hic

Nolim quidem

qucm

in

ire

mihi maneni suspecta. inficias, fuisse Philippum ali-

JEgypto martyrem

ct forie episcopum, cujus hodie rccurrit memoriu : sed
genice parens fuerit,

an JEypti prcefectus, an eoronutus Atc.rmulriw sub nominatis imperatoribus

et co

ticis

modo, quo

iu Actis et

mimtis

ecctesias-

Fastisperhibetur t nonsatisliquct. Episcopum

autemfuisse Alexandrinum nequaquam verisicst. Ipsemet Baronius, licet eodem modo id referant Ado et ceteri martyrologi falsum esse assercre non dubitut tum in Anndlibus tum in mile

t

adnotatis adMartyrologium

Romanum:

(Ucrn 25I)ccc/ubris itu pronuntiut

:

in his

ad

Habent tameii

[Acta) aliqua, qusB censura indigeant, quod ibi legitur de Philippo Eugeniae

velutij

patre,

facto (ut ait auctor] episcopo Alexandrino, quod

plane commentum esse, tabulaa episcoporum Alexandrinorum; qu» ab Eusebio in Chronico et in Historia, et a Nicephoro cpiscopoConstantinopolitauo

et

describuntur,

aliis

declarant. Baronio consenttunt hac brochius, Tillemontius

,

S. Eugeniai revocarunt

quicumque

et

ad

manifeste

Pape-

in re alii

Acta

crisim.

Quapropter siabsolute tenendum sit, Philippum, qui memoratur hodie in Romano p>irv<>
sedalterius

\)

aliis,

episcopwn fuisse,

crit, ut is,

sic

istud intelligendum

seu pater fuerit S. Eugenice, seu ab

Imi diversus, aiibi *<
andrim pro

fide Ghristiana occubuerit,

e<-l

-

post-

,


foci f"ii'\

ei

Alex&ndria

; :

DE

64

MJCTQRB

quam

alidi occtibttisset,

JULIANO PRESB. MAKT.

Alexandrim culttm hafittsset

Utinam quidquam invenire datttm velaliis Ecclesimmonumen^ Martyrologm velin v nuod certo dici posset non profluxisse ea ft

I\

J.

S.

buerit.

ictil

cum

mtht, fabuhsisi Spesaliquaaffulgebat

primumperiegeremverba,quibuselogiumsuum est, inqmens in concludit Ado, sepultus modo basihca condiJSgypti) Nitria (quce solitudo est mafabricata: ejus corpus gnaMartyri supra t

ximt quia voces sepultus modo

est,

designare

quando videba?itur 7 exstitissebasiHcametiamtttm t postquam islaevanuit spes seribebat Ado. Sed

Bellovacensem Juxta Nitriam,

centium

m:

cap.

monas>rium virginum

flliaejus,

Rubm

quein apographo Ms.

me

passusf

vel 1

1

ut

/

sepultus

Nam

10
Sanctus

fwnoratns.

qurn

Lippomanum leguntur in hxmc mo-

apudSurium

et

Philjppo Eugenia} patre dum: Intra civitatem vero sepelitur in

lotfo,

qui

cum adnuc viveret, icdem apud' Bosweydum in Vitis

dicitur Isium. ubi ipse,

sacram

ssdificavit;

Patrumpag. 346

sic

exprimuntur: Juxta atria

monasterium itaque, ubiS. Eugenia, filia ejus, suumjussit Christi virginibus collocaverat, illic apud. Vin(Philippus) collocari corpusculum sic

collocaverat,

Fecit

est:

quod penes

Valhs,

ejus juxta

sepulturara

autera

^li.ua.HbonlaKu-onin.ubidio-niss.mamfratres qua benedicitur ejns basilicam fabricaverunt, in

cum

dedl-

Deus usque in hodiernum diem, quam cassent^omnespariterrevertebanturadRomam. Isium pau : Unde colfigas, vocem atria. vet forte latim in apographis

demum

iisse

de

D

sicdentcorpusculurasuumcollocari pracepit:

Ado habens

in

fuisse, ac trans-

immutatam

,

exemplaria. consuktissem prcecipua Actorum

\i Speoxdo hb. Eugema, ubi sancta

m

Nitriam,

verisimiliter

quam

lectionem reHnutt

Vitm exemplar,

<<>»*<>-

Sanctot nostro Ms. Rubrce Vallis. Plura de

num

cupi( }

qui novisse

adcat tom.

Septembris

III

cnim occasionr,

qua d/.n

pag. 761 ei seq., illic protulimus judicia eruditorum super supra Philippus />crsoActis S. Eugenim, in quibus S. exhibita eorwndemqw non infimam, agit nam quos cxsynopsi, aactores assiqnavimus, apud ,

stant integra.

;

B

DE j.

JULIANO PRESB. MARTYRE

S.

ANCYILE IN GALATIA

s.

Ex Sub Lucmio.

Julianum

cele-

partim prmcedente die. brant, partim Menologium Basilianum hodie Julianum hocexomateloqio: Certamen sacrosancti

Sancti ceteris probabilius

Ilasiliano

martyrem Grmcorum Fasti hoc,

Elogium

ex Menotogio

Fastis sacris Grcecis et Latinis.

martyris Juliani. Licinio imperatore magna persecutio adversus Christianos mota est. Erat autem prope Ancyram Galate presbyter pius,

nomine

qui

Julianus,

vitandae

montem

causa in denMim

persecutionis

sese recepit, et in

quadraginta duobus Sanctis

specu una

cum

se abdidit.

Cum autem juxta montem

brum

cujusdam Graecorum, quam Hecatem

dea?

aliis

esset delu-

vocant, et Ancyrsepraesesillucsacrificandicausa ut requirebantur Sancti adventare soleret ,

,

caperentur. Sed cumquotidiequiseorum exiret, ut aquam ex proximo fonte hauriret, quam ceteris

bibendam

praeberet, obtigit S. Juliano, ut

Grsecorum quibusdam, comprehensusque et vinctus, ad praesidem adducitur. Cum autem prseses illum de aquaretur

:

qui conspectus a

reliquis percontaretur, ipse vero

neminem

ejus sed Christum lihere profiteretur candens cassis imponitur deinde scalptus gravissime tortus, decollatur. Ilcecsatis appa-

deret,

;

capiti

et

pro-

:

rent probabilia, et

montfo lom.

V

compendio relata sunt a Tillepag. 510

in Persccutione Licinii

editionis seeundai. cui fere oon-

sonat Synaxariiim

Ms.

Attamennon omnino cumhisce consentiunt ct Menologium Sirletianum. Synaxarium vero Ms.j quod olim Sirmundi fuit et fre2

Meruea,

quenter apudnos laudatur, in plerisqueconsonat: srd paueula adjunqif, videlicet sanctum Presby-

terum fuisse ex locoAncyrce vicino, qui dicebatur Crinteo, proveetumque cetate fuisse, pietateque ac timore Dei valde conspicuum. Omittit vero

conatum (jentilium ad Julianum capiendum, con-

quo captus Cassidem canden-

sentiens aliasde occasione et de ?nodo, et

ad prcesidcm

fuit adductus.

tcm Juliani impositum capiti, similiter habet, caputque deinde amputatum : reliqua tormenta omittit. Hcec igitur elbgia videntur iis

,

prceferehda

quce brcviter in Menoloqio Sirletiano, pro-

Menceis ac

lixe vero in

modo improbabili

refc-

runtur.

3 Audiamus tamen laudatum Mcnologium, in oltermn ex quo ad 12 Septemoris hcec leguntur : Eodem die sirietim " natalis beati martyris Juliani ex Galatia.

Hic

Sj^ifftt

fuitsub Diocletiabo in urbe Galatarum natus et / $<7 adduntvr educatus qui cum apud praesidem delatus esset, in Menatis: :

spelunca quadam lateret cum aliis quadraginta Christum ccelens, detentus atqueinterrogatus Christianam fidem professus est. Itaque

quod

in

ferreum lectum igne accensum injectus ab Antonio praeside, idolis immolare omnino recuin

sans, Christi martyrio coronatus est. prceses } cujus

nomen

omittitur in datis

Antonius

mox

elo-

etiam legitur in Menceis. Ibiclem quoque candendi lecto ferreo impositus dicitur, illmusque divinitus mansissc asseritur. Qua> iti Menms prmterea adduntur, non satis apparmt probabicjiis,

lia.

Dicitur interrogatus de parentibus Julianus,

respondisse,

patrem defunctum

,

matrem vero

Emc mox adprmsidem adducta asseritur;ai deinde remissa domum. Adduntur aliviventem.

quot sermocinationis inter judicem et Sanctum, et hujm antc mortem oratio plane improbabilis

quam vox

coelestis

quadraginta

dicitur subsecuta.

Tandem

qui laubant in monte, cwlesti illa voce excitati dicuntur accurrisse, ac ultro se tyranno sUtisse; sed dilatum in aliud tempus futsse supplicium illorum. 4 Eisce

socii,

igitur prmteritis,

quia non apparent verisimilia.

r

:

DIE DKCIMA TERTIA SEPTEMBRIS vcrisimilia, r.c.

tyrologis, qui Juliani

latinis

juliamm

solumpauca adjungo de Latinismar-

recte

memvrut Galesinius.

memincrunt. Baronius

in

Romano Julianum conjunxit cum Macrobio, nescioquade causa, cum Julianus salus sit passus, Macrobius vcro cum aliis sociis, de quibus mox agetur. Ferrarius in Catalogo generali Julianum annuntiat ad 12 in Galatia, et sub Diocletiano.

Uac roro dic 13 Juliani presbyteri et martyris sub Licinio rncminit, eumque ponit kngyr&(tege Ancyrae) in Galatia; acsi distinctus csset ab hesterno, cum merito dubitari negucat, quin sit

DE

55

idcm. Rectius Galesinius ad huxu bit.

diem ita Ancyraj in Galatia, sancti Juliani pre bj

i

J.

S.

i

martyris, Ilic surama pietate sacerdos, Licinio rege*, cum vulgo saviretur in Christianos, ert

imperatoie

a praefecto comprehensua, suraina animi constantia fidcmprofitetur.

Quare

prirao cassiscan-

dens ejus capiti inducitur, tum unguibui ferreis gravissime dilaniatus, post varie tortus, demura capitis damnatus, memorabili ct divinaChristianae pietatis virtute martyrii

prseinium

coeleste

assecutus est.

MARTYRIBUS MACROBIO,

SS.

AUCTOKK

cri

GORMANO,

ZOTICO, LUCIANO, HELI,

VALERIANO, SELEUCO, ET FORSAN ALIIS TOMIS IN PONTO, ET ANCYR^ IN GALATIA

B

J.

Ex

Sub LlIClNlO.

Hos

fastis Graecis et Latinis.

Martyres Fasti Grcecorum varie

et

Martyres

confuse referunt, nec confusione caret Martyrologium Romanum. In hoc enim

Seleucus uno

solus

Inter /ios

memordtur Macrobius ex

tota

hac classe, isque sine loco conjungitur cum Juapud liano martyre Galatice, qui non est passus cum

tantum hco leperitur ilrcscos:

Macrobio, sedsolus. Menologium Sirletianum ex hisce nullum hodie habet, sed Seleucum et Vale-

rianum proecedenti

die perperam

martyribus Alexandrinis,' ut

conjunxit

ostensum

ibi

cum est in

omnino MenohSynaxarium Ms. mfra lau-

et Sociis. Seleuco caret

Cronide gium Basilianum, et dandum, imo ctiam istud elogium Mcnteorum, quod hosce sohs enumerat Martyres. Attamen Seleucum memorant Menceain primo elogio, quo diversarum regionum Martyres simulrecensehtur, ibiqucfuisse dicitur in Galatia

cum

Valeriano,

quaGordiano. In Galatia, in passi dicuntur tuor laudati Martyres martyriumque eorum narratur iis verbis, qua?,

Macrobio

illo etiatn elogio

et

Latine tanquia minus accurata apparet relatio, Seleucus erant, transfero : Qui in Galatia

tum huc

Gordianus,penllius et Valerianus.Macrobius et diversisque torgladio, igne et loci prsefectum in pabulum propornentiscruciati.tandemferis

Ha>c atque animas Deo tradiderunt. quibus in Fastis, aliis cum componi nequeunt martyrium videtur accuratius expom, siti

sunt,

eorum

sunt suspecta,

attinctad quam danda mox elogia. Quodtamen recensetur, non deinde affis Seleucum, 9111 cum

consummare.

potuitide in Galatiamartyrium o ] n altero Menceorum elogio, ubi Seleucus reliqwrum refuisse ex Capcitatnretogium pmtermittitur, Gor&ianus dicitur tta utdtcePaphlagoma, ex Mmologio ex vadocia, Macrobius tiosiliimo: addcrctur, eosabnsse t mox nisi res alios dcstgnari, ante crat relatum. Dc Zoticoau-

quemadmodum recte

elogium Luciano, et Valenano, istod Mmwbffnm dandis. aliisjam conscntit cum

Heli,

Basiliamm Martyres

sanctorummartyrumMacrobii, Gordiani, et Sociorum. Dcinde martyrium rcfertw hoc modo Hi sancti Martyres Licinio imperatore clarue;

duxit;

Macrobius quidem ex Cappadocia ortum Gordianus vero ex Paphlagonia. Cum

autem

florenti essent aetate, et fortitudine sa-

runt

:

et

pientiaque praediti,

imperatoris

id

mensam

muneris obibant, ut ad

ministrarent

:

et ab illo ob

virtutem suam, et egregiam corporis formam maximediligebantur. Sed fidei Christianse accusati, cum nec adhortationibus necminisad

Christum abnegandum induci possent, releganQuo deportati, inveneruntsan-

tur in Scythiam.

Lucianum

ctos Zoticum,

et Heli, fortissime pro

Christi confessione pugnantes. Post multosautem cruciatus, Zoticus quidemetLucianuscapite plexi sunt: ipsi vero una cum Heli in carcerem

Atque ille quidem decollatus est Maet Gordianus in ignem conjecti autem crobius detrusi.

:

occubuere

;

ita

annunttat. Certamen

*'

Valerianus vero ad sepulcrum San-

ctorum plorans, spiritum emisit. Etactenus Menologium, in guo non invenio, an Valerianus aliquid prceterea pro Christo sitpassus: quodnet in aliis Fastis dicitur.

antiquo passisunt 3 ln Synaxario Grtsco Ms., quod ex

Tomii in Pont»

Ms. Sirmondi Majoribus nostris communicatum mb Maxitno piane modo;atduo praside est, ornnia exponuntur eodem

adduntur ad majorem elucidationemspectantia. Prwmittitur etiam anmmtiatio hoc modo San:

ideoque prcvdicta falsitatis magis

tem

s.

ctorummartyrum Macrobii, Gordiani. lloli.ZoLuciani et Valeriani. Depatria Macrobii et tici,

Gordiani, et de eorum ministerio apud Licinium eadem narrantur. Hisimiliter in Scythiam dit un tur relegatii at nominatur urbs, in qua substitequa tam hi quam reliqui Martyres ad coronam pervenerunt: nomen quoque prafectij

runt, etin

sunt, adjungitur. nia igitur verba

subquopassi huc transfero

oStoi

iupov toj;

IvaOXouvTti; *

:

!l?.£*(0t«Tr v (

U

Yev6(*6voi

0^(0^

xati

if.v

Zutixbv, xal

Topfoiv

rAh,

Aooxtowov, nal

lU Xpiotbv AfioXoYtav r.a^ Ma^|Aio

w

ftp-iAvi.

Hi

:

DK

56

M7CT0RS J. s.

Tomos

THBODOLO

S.

Gordianus) cum pervemsHi vero (Macrobius invenerunt sanctos urbem*, Tomitarum sent ad Christi confesZoticum, Lucianum et Heli pro decertantes apud

Maximum

prsefectum.

urbem Tomitarum Mencea quoque postenores. Stnc nominant, \n qua passi sunt Martyrum. Tomis in Ponto palrvstramfixihorum mefrodicta,crat Tomis etiam Tomi autem, alias /foft metfwwwoScythia quat provincice, Ponti poUs nunc inhabitantibus -i/this et Getis eam " lb|»(n» «Aiv

:

5<

dfeAi

quemadmodumolimerat vero parsest Bulgarim, Pontum Euxinum. prope inferioris parsMoesice Ovidiuspoeta Euic adjacet urbs Tomi, in qua olim exstdavit.Maximusprcefectus.subquopassidicunaliisque tur hi Sancti, gubernator crat Moesice, utprceteream Certe innoiuit. ccedibus Sanctorum Acta sub ipso passus est S. Julius, cujus alios,

data sunt aliqui

Aitcyra; oocu-

bucrmit, ut colligitur eJ*

Latinis,

•

bet

MARTYRE

Et Vncyra Gaiato natale

et

sione

tt.ime.it

EPISC.

ad

27 Maii.

Rabanus^ de 4 Apoqrapha Hieronymiana et Septembris, et hisce martyribusmeminerunt ad \ 5 ex iis confirmaiur, non omnes uno loco passos essc,

sed alios Tomis inPonto, alios Ancyrce in

Galatia consummasse martyrium. De hisce apud sic legitur: Et Anciraa Galliae na-

Florcntinium talis

Sanctorum Seleuci. Valeri.

ccnsi: Et in

In Eptema-

Ancira Gallite, Seleuci, Faleri,

Cyrionis. In Corbeiensi: In Ancyra Galatiae naRabanushatalis sanctorum Seleuci, et Valerii.

DE

S.

THEODOLO ALEXANDRLE

Ex

J. S.

Quod

martyroloqia Eieronymiana.

Florentinius edidit, ita habet

Ex

hisce colligitur,

:

In

orans exspiprobaMtius cfiam Va\ev\annm, qui «toi Valamnn, cssc: rasse dicitur, Ancyrtr passOS

cum Tomitanis, rianusf« menologiomemoretur dicitur cum iisdemfuissenlegatus,

nontamen De Cyrione Grmci non meminerunt 5 LaliissicBieronymianusFlorenmneodex

.btraxori.

Alexandria natalis sancti Tlieodoli epi-

in

-

,

Merobi et Gordiani. Vides, studiose mendis. Baban us duos lector, quantis hcec scateant Macroproferthocmodo: Et in Tomis Stratonis et quosproinsinuari, bii. Yix agnoscas hic eosdem uhiquc duxitnuse Grcccis, pncscrtimcum Straton TonvtaMartyres inter Grceci de quo rii,

Valerii,

addatur, quem nos non meminerunt. Proeterea Gordianus, episcopus. Grceci memorant, non videtnr fuisse

tolvariaFateor difficulter aliquid posse erui cx cadecausa vel At mendis. tionibus et consequenter non aushn dicerehosmartyres divcrsos esseab iis,

qiiosdedieGrcecis; sed aliqnos cx iis omissos, Cyrionem vcro ac Stratonem additos puto. Ficri

etiampotestyUttamAncyrai quam Tomis fuerit aliquis Valerius «w^Valerianus cum ceterismartyribus.

EPISG. IN

MARTYRE

JIGYPTO

bus Grevenus hoc dic ciunt,

ut credamus

fuisse, et

vicini

in utraque Spkileqii editione legitnr

sic

memorat

S.

Theodolum

suffi,-

episcopum

martyrio coronatum Alexandrice ; non episcopum fuisse A lexandri-

Acherium: Alexandria natalis scopi. Sic

Theodolum

Alexandria?, sancti Theodoli episcopi. Tlcec

vero, ut existimemus

Theodoli epi-

num, cumprimis Ecclesice

seculis nullus hujus aut nominis inter episcopos reperiatur Aiexandrinos. Utrum hic S. Theodolus idem sit cum S. Theodoro martyrc, quem heri dedi, aut cum Theodoroepiscopo Mgyptio, de quo in Martyrolo-

Florodinius, laudans istud martyroloqium, habeat Theodori, eworeverisimiliter exscribeutis, aut typothetce menda prwtereuntis.

gio

Consonant apud nos martyroloqia Rhinoviense et Richenoviense, quce ambo habent: In Alexandria, Theodoli episcopi. Gclhmense quoque, Auqusianum, et Labbeanum hodie nomen exhibent

hactenus id satis mihi apparet probabile Longe plures Alexandrice passi sunt mariyres, quorum Acta ignota sunt, quam sit numerus eorum, qui

Theodoli,

licet

Theodoli, sed sine loci

ct

officiiadjunctis* ac idti-

ynnmpro Theodoli habet Teudoti.

Ex

recentiori-

^UH-,,

Thomis civitate natalis sanctorum mmdifi mm ^_ Epterna- rmt * Valeri. Merubi et Gordiani episcopi. U&crdbi.Corbeienr sic ntm ns censis: Et in Tomis Stratonis, sanctorum Strato- pro Merribi sis: In Tomis civitate natalis Et

Epternacense ibidem in Annotatis. In Alexandria Theodoli episcopi. Corbeicnse apud

scopi.

S.

Seleucum

I)

et

Hieronymianis

Fastis

Theodolum episcopnmmiro consensu hodie celebrant

riietCyrionis.

S. Seleuci, Vale-

Romano agitur ad 26 Novembris, aut denique cum alio quopiam, certo nequeo edicere, ncque .

Actis innotuerunt, ita ut hic facile a reliquis possit esse distinctus.

DI5

\'>

:

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS.

57 I)

DE

SS.

FELICISSIMO ET SECUNDINO MAUT IN

APULIA

J.

s.

Ex apographis Hieronymianis, Hieronymiana magno conApographa sensu hos Martyres hodie attribuunt Apulice, non exprcssaurbe, in qua simt passi. Florentinius in tcxtu ita habet

In Apulia natalis sanctorum Felicissimi, et Secundini. Consonat plane codex Corbeiensis ; sed Uddit Justini. At Eptemacensis nomina utcumque mutat hoc modo ;InApulia Felicis, Secundi. Martyrologia apud nos edita hos item Martyrcs annuntiant- Et Rhinoviense quidem ac Richenovicnse iisdem plane verbis in hunc modum : In

Augustanum vero Labbeanum sine loco, et mixtos cum aliis Martyribus more suo Felicissimum exhibent et Secundinum ; uti et Gellonense apud Acherium

rum

et

etiam

tom.

VI

Collectionis amplissima>, sicut

apud 7ios. Bujus Secundinum mere

Corbeiensi brcviori

in

verba, lector, accipe,utvideas esse

prcetermissum

rum

:

In Apulia, natalis Sancto-

Felicissimi. Omissio clara est ex voce Sanc-

torum. Sancti Felicissimus et Secundinus reperiuntur etiam in Auctariis (Jsuardi et Bedm, in Apulia annuntiati. At codex Vaticanus 5949 habet aliquid singulare,

aliumque videtur designarc Felicissimum his verbis ; Beneventi natalis ,

sancti Felicissimi episcopi in sancta Sophia. Nec

Apulia, Felicissimi et Secun&l.

Felicissimum inter

ct

venio, nec

mus,

cum

episcopos Beneventanos in-

possum divinare, quis

ille sit

quem passim cum Secundino

illo,

Felicissimum exhibet, praitermisso Secundino.

tum reperimus,

Sicsolus wi2wv//wFelicissimus in aliquot Martyvologiis apud Martenium tom. III Anecdoto-

copus, nec Beneventi annuntietur.

DE

S.

Felicissi-

reliquis Martyrologiis ignotus, nisi sit

licet

idem

conjunc-

hic alias mdlihi vocetur epis-

LIGORIO MARTYRE QUI COLITUR VENETIIS

SYLLOGE De

c Liijoiiui,

Muv-

tyrologio lio-

mano

insertus

ex Mss.

et Ca-

talogo Sancto-

ntm.

cultu, miraculis, et reliquiis,

adhunc Ligorium martyrem commemo-

aronius inMartyrologioRomano

B

diem

S.

rat kis verbis : Eodem die S. Ligorii martyris, qui in eremo degens, a genChristi fidem necatus est. Castellanus ob tilibus verba de more in Martyrologio universali ha>c

dedit Gallicc, sed

ad marginem

notavit,

meram

confusionem cum S. Lidorio Turonensi de agcmus. Verum S. Lidorius non vixit gentilibus, ita in solitudine, neque occisus est a Ula nitatur censura quo ut nequeam perspicere , ;

esse

quo mox

fundamento, quamve habeat verisimilitudmem, Castellanus, ex sola hunc dicm. confusione Ligorium relatum esse ad nisi forte indicare voluerit

LaudatBaroniusinAnnotatis\etevama.m\scviyt&, Nataiibus in Catalogo Sanctorum et Petrum de Hic autem scriptor Je sancto LXXin. cap. VIII lib dat elogium : LigoLigorio martyre ibidem tale passus est. Hic Grseciae partibus riu"s

martyr

eremum

coleret.

dum

vastae soli-

hominibusque incogm-

venatoribus intervepres tus esset, efgentilibus putaretur, interrolatro Et dum

inventus

gatus quis esset, respondit se esse peccatorem Christianum. Quem illi, audito Christi nomine eis exoso,

est.

Septembris Tomus IV.

mox

F

gladiis interfecerunt.

2 Cujus corpus a Venetis de partibus Graecia- i n quo vita rum transvectunij in monasterio S. Laurentii martyrium

positum

est.

Cumque

>t

narratm; dies ejus passionis ignotus

cuidam puero languenti quasi in extremis posito quidamSanctus apparuit, sequeLigorium 'Mss. abbaesse dixit, puerumque admonuit, ut abbati Septembris ^ Sir S. Laurentii diem suse passionis 13 celebrandum esse indicaret quo videlicet die esset,

*

:

ipse pro Christo passus fuisset ; et eo nuntiato suam ejus meritis sanitatem perciperet. Puer

autem ad

se rediens, haec, quee viderat, abbati

'

nunciavit, et ooutinuo incolumis de lectosurrexit. Sicque diem passionis Ligorii IdibusSeptembris esse, exinde omnibus notura fuit. Eadem brevius expressit Grevenus hoc modo : Ipso die, sancti Ligorii martyris, qui in Graecise partibus

in

natione Graecus, relicto seculo, tudinis

J. s.

ob Christi

nomen

translatus est.

occisus,

Cum

postmodum Venetias

verodiespassionisejusigno-

raretur, ipse per visum, hunc diem dcsignavit. Consentiunt de pterisque Maurolycus, Canisius

8

ct

'abbatissa-

:

DE

58 A.UCTORB S.

.1.

Gil/rsi/litts

,,

.

servarim

Venetiis

prrpri , im

Mc

Qt

S.

cumB. torutn prouletfon leguntur tnrariis

M$S.

Venetis, et in Officio,

umquam

quod ad tol-

ecclesia sanctiZachari»,

Ligom

nihil

prmdfc

ut hinc guis cblligat,

mepro

deguo

Lidorio Turonensi,

SNoUm

LIGORIO MARTYRE

asseru corpus

infra corrigetur. Bcsc videntur sufficere lendum omne dubium de confusione S.

habere omnia, qua? de S. Ligorio narrat Petrus de Natalibus. Video quidem e monumentis Mss. hauriri ea potuisse, et verisicertis et indubitatis

Venetis hausta esse,

militer ex Mss.

qum

refert

laudatus scriptor. Athacdecausanon magissunt certa aut verisimilia. Habeo prce manibus duas

illce

in verbis,

mcmo-

invicem recte consentiunt,

sed in factis enarratis hausit Petrus de

haud dubie sua

Venetiis

istis dcberi,

losa:

scripta sunt,

mus ad relata, quo

vixit,

nihil fidei Actis

quatenus de vita ct morte S. Ligorii mihi plane pcrsuadeo. Si attenda-

ridetur fabu-

perspicimus, nec tempus indicari,

quodam modo in Deinde quomodo Venetiis inno-

ncc tocum, nisi vago

partibus

Grfflciae.

tuit vitu

Sancti sotitaria,

et

mors per venatores

Jn codice S. Marci dicuntur ea fuisse relata ab illis, qui corpus portarunt Venetias, ncc additur, qui aut quaies isti fuerint, aut genti/es illata?

quo tempore sacras reliquias ad Venetos portaverint. Quam igitur illis onmibus fidem habere possumus ? Accedit et alia ratio, quce facit omnia quam inaxime suspecta. Etenim laudatus modo dominus CarneliUs, ne quid nos laterct, quod de S. Ligorio Venetiis fuit scriptum, aiiud quoque ex antiquo Breviario S. Laurentii transmisit Officium, sive lectiones seeundi nocturni, in quibus ptane diversa de S. Ligorio referuntur, sed

magis verisimilia. Jn illis enim lectionibus Saneti mores laudantwr verbis generalibus, sed de vita cjas solitaria altum est sitenlium. Dicitur

nihito

ductus ad tribunal Africani'prtefecti,cui constanter respondet, et sic finiuntur lectiones,

ne morte de causis fabulosa mihi apparent, quee de vita et morte Sancti sunt relata, suspicorque nihil certi de itlis umquam

quidem Sancti

apud

innotuisse

ntttrty-

S.

,

Laurentii. quia tertia dies est hodie,

quam mea

festivitas

antecedit

:

nam decima

festa annua mensis Septembris renarraveris, haec postquam et celebrabitis cipies tui corporis sanitatera. Et hoc dicto, disrailii

tertia die

:

Tunc infantulus vocavitad se matrem suara, fecit se,ad monasterium duci, et exposuit per 6

relata. Hisce

Venetos.

5 Quod spectat ad revclationem de die, quo Sanctus martyrio coronatus est, ea innotescere potuit Venetiis, nec est adeo incredibilis. Sic S.

Germano

Autissiodorensi revelatus est dies martyrii S. Juliani Brivatensis, ut legitur in Vita

8\Germani perCowtantium presbyterum scripta apud nos tom. VII Juliipag. 215. Asseritur ea revelatio

in

tribus Mss.

primo sic exponitur ;

supra memoratis. In Cumque de ejus passione

inter clericos altercatio fuisset exorta, quia ejus venerabilis victoria, qua ab impiis fuerat tvrizutus, incerta erat, accidisset,

perit,sicut fueratdictuminfantulo.

qua

die

et ideo nesciebant

,

marquove tempore quo mense vel

die ejus festivitatem celebrare in

hac patria, ad

nec tamen

m-

ret diffimitatibii*.

Eodcmmodo

Marci; sed breviter solum attingitur in antiquo monialium Officio. Porro quod in Mss. dicitur de re cpiscopo indicata, consultoque per ipsum Martyrologio, omisres narratur in codice

sum

Verumtamen parum aut

4

tttearelatio

rii.

:

:

indicare. Qui arripiens Martyrologium, sic re-

Natalibus, qui Catalogum Sanctorum

de die

:

Breviarii monialium S. Laurentii, quo? olim lege-

eonseripsit.

Sancti

:

ordinera abbatissae, sicut fuerat ei jussum. Quse bene conscia studuit hanc revelationera episcopo

atquc ex hisce

eferiio

Cui modicura, et in tamgrandi languore positum ita Ego sura Ligorius martyr. terruisti? Cui ille Surge Cui quasi exanimato iterum Sanctus ait abbadic Vade quantocius celeriter, festina stere.

num Flaminium Cornelium

randa. Beiatioites

i

vidit dicto monasterio sita erat, assilateri ejus et B. Ligorium ad se accedere, me qui es, Tu quis ait puer territus

non longe a

paruit.

non quidem

D

i

;

accepimus ex eodicepergamentoseuPassionario vetustissimo S. Marci Venetianim, ut superius

baiifur die 8 Juliipro fcstivitate inferius

re-

,

;

tissse

adscriptum legitur, per excellentissimum domisenatorem Venetum, antiqui et novi iectiones qui similiter transmisit

iHfjiliii est

i

i

Ms. pradictce consonas, certeinpracipuis capitibus, sed paulo prolixiores. Prima harum dwhmt Majoribus nostris communicata fuit ex coclice Ms., haud dubie Veneto ; sed cujus Alteram anno 1748 ecclesia?, non aajungitur. relationes

mvius tncre-

W.v, deberent, est, UCUGl delatus fSUj dicentibus, quod In Venetiastranstulerunt, cia abmense Maio, aliis vero. quod in Septembn similiter soronbus batissa S. Laurentii cum suis ioret mfandubitantibus, quibus credendum magno languore oppressus, cujus domus

quam

tulus

fuit assertum.

tamen

:

est

S.

apud Petrum de Natatibus,

similiterqiie*

monialium recentiore, quod anno 1705 impressum habemus. Namhujus Offxomittitur in Officio

cii lectiones

cum Petro de Natalibus

tonsentiunt;

unico tantum excepto revelationis adjuncto

:

hic

enim abbatem S. Laurentii ubique vocat, Officium vero cum Mss. abbatissam. Hoc certiim est, in monasterio S. LaurentU a seculo ix moniales habitasse, licet antea virorum fuisse dicalur. Itaque tegendum potius abbatissse quam abbati At mirum est, nec abbatissa? nec cpisnomen ullibifuisse expressum. Dubito etiam, an satis firmum sit, quodde Martyrologio dicitur. Hinc enim aliquis existimare posset, nomen existimo.

copi

S. Lidorii Turonensis inventum in Martyrologio ab episcopo, indeque factum, ut crederet S. Ligorium eo die in Martyrologio commemorari Uuic .

tamen suspicioni obstat Petrus de Natalibus, qui lib. XI eap. cxxix num. 246 8. Lidorium Turonensem Idibus Septerabris memorat, vocans Lycoriura, recteque

enim

a

S.

Ligorio distinguit

hic Venetiis scripserit

;

Cum

non videtur ibidem

dies emortualis S.

Lidoriipro die martyrii S. Lisumptus. 7 Prmterea non est improbabile, S. Ligorium Dubiwn est, revera inventum fuisse in Martyrohqiis an S. Ligorius Hieromemoratus sit nymianis : nam in iis, quce modo edita gorii fuissc

sunt,

obscura habemus illius nominis vestigia. Florentinium, prceter annuntiationem

non

Apud

claram

S. Litorii aut Lidorii Turonensis, In Antiochia natalis sanctorura

hac leguntur : Timothei et Li-

dori.

Timotheumjam

variis diebus pracedentibus ™emoratum,observaviinPrmtermissis.AtU&ovxx&

qui adjungitur, facile potest ex mutatione unius iitterce pro Ugovio fuisse potitus.

idem

Magis mendose

in Corbeiensi

nominaturTheo&oTxxs. Marturotogium Labbeanum apud nos Lidori etiam me-

mmit, et Gellonense apud Acherium Lidorii uirumque sine loco, et prceter Lidorium sem, addito loco annuntiatum.

Turonm-

Lortasse

igittir

^^^igoTiimemoratumfuitinFastisaligwi Hteronymwnis. Fateor tamen id rnihi minime certum vtderi ob silentium aliorum codicum : nam ex

in Fastis

Hiero?iytni
nis

:

'

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS. ex eo

stlentio oritur suspicio, t

Turonensis, ut

mmirum

satis cogniti,

salis freqwnter, fuisse mdorn Contraria quoque suspicio oriri

excidisse

quod idem cum 8 Quidquid de kisce

colitur f/c-

mina

festivita-

U

in eiT.lrsin

S,

laurentii,

nbi servantur ipsius reli<(uiw-.

nomen

Ligorii, ut

non

occasione S. Lidorii eodem dieme-

moratt, ,ti

S. Udorii

fit

ate repetitum. potest,

nomen

ipso crederetur. sit

S Li-

gorii

martyris sibi aliquot saltem seculis attri buunt monialesS. Laurentii Venetiis, etneminam de illo Sancto festivitatem celebrant ;

atteram ritu

duplim

die 13 Septembris,

quod Sanctum

co die

coronatum credant; alteram die SJulii

sedhmc simul peragitur de martyre, de quo egimus ad 11 Maii. duplicis,

jus

festivitatis est

bari fis,

ritu item s. Barbaro

Titulus hu-

Inventio SS. Ligorii et Bar-

:

martyrum. In Officiis utroque die prcescriptam in orationibus quam in lectionibus,

dicitur corpus S.

Ligorii quiescere in ecclesia S. Laurentii. Accipe, lector, orationem ex Officio

DE

S.

AUCTORK J.

S.

requiescit ecclesia'

merita

gloriosa;

ut ejus pia intercessione ab

omnibus semper protegamur adversis. PerDo-

mmum etc.

verius, corpus

59

hujusdiei: Propitiare nobis, quaauimis Domine famuhstuisper huju.s sancti martyris Ligorii' cujus corpus in praisenti

Bucelinus in Sacrario Benedictino ad

hunc diem de servato ibidem S. Ligorii rorpore consentit. Janningus noster, dum praterito wculo Roma redibat m Belgium, adiit monasterium S. Laurentii Venctiis,

de corpore S. Ligorii

et

hmc annotavit : Caput S. Ligorii in monasterio, rehqua ossa cum aliis aliorum Sanctorum reliquiis confusa sunt sub altari, ut aiunt. In QffiInventionis 8 Julii narratur mrraculum,

cio

SS. Ligorio

et Barbaro attributum, de visu rcsticuidam presbytero Genusiensi (in uno Ms.

luto

legitur Genuensi;) qui erat ccecus. Atilludjam relatum est in Addendis ad Acta S. Barbari tom. VII Maiipag. 770, uhi videri potest.

NECTARIO EPISCOPO CONF fc

AUGUSTODUNI .1.

S.

SYLLOGE

De Sec VBL

111

AUTIV,

Nectarius

in

antiquis

logia vetusta conspirant fere

Martyrologiis

memoratus.

cultu

Hieronymiana et aliapleraque Martyro-

VI.

S.

dice

omnia ad

annuntiandam S. Nectarii Augustodunensis memoriam. Florentinius ex cosuo edidit : Augustoduno depositio beati Consonat Corbeiensis. Epter-

Nectari episcopi.

Augustoduno Nectari episcopi, ut etiam habet Richenoviensis apud nos. Augustanus vero, Labbeanus et Gellonensis Nectarium nacensis habet

:

sine episcopi iitulo Attgustodunp attribuunt sicut t

etiam

fit

in pritno

Martyrologio ex

editis

apud

Anecdotorum. At in Autissiodorensi apitd eumdem tom. VI Collect. amp. Sanctus ita memoratur : Augustoduno B. Nectari episcopi. Prcecipua Martyrologia seculis vm etix conscripta de Neetario Augustodunensinon meminerunt. In Auctariis tamen Bedatet Usuardi mentio fit S. Nectarii iteratis vicibus, sednomine

Martenium tom.

utcumque luxato

III

in

quibusdam, ut videre

est

apud Sollerium nostrum, ubi alias Nectarius rectescribitur, alias etiam Necariuse/Neocarius. In Martyrologio S. Sabini de Levitania, apud Saussayum edito, sir habetur : Augustoduno de2 Recentiores

bratus oratorio

martyrologi,

et

gestis.

torii heereses

de

maxime

Galli,

Nectarium etiam annuntiant. Saussayus mira eloquentia Sanctigesia celebrat in hunc modum S.

Augustudini JSduorum S. Nectarii episcopi et confessoris, qui virtutum titulis gloriosus, eam cathedram ubi conscendit, pauperibus solatia, documenta, exempla intirinis remedia, ignaris et salutis mulvirtutis, omnis denique omnibus Germasanctumque impertivit: subsidia tiplicia

damnatae, legesque sanctissimaj

cleri ac populi disciplina, theoriisque sacris

editse sunt.

Demum

religionis propagator insi-

gnis, gregis sibi commissi sedulus custos, post exactae villicationis lucra, ad praemium a?terna;

Baclenus Saussayus, quividetur opus vetustis monumentis ad virtutes alicujus Sancti exaggerandas. Potuit sane S. Nectarius iis, quas extollit, sptendere virpatriae evolavit.

credidisse

tutibus

:

non

esse

scdmallem eas simplici stylo ab antiquo

quam calamo

scriptore relatas leocre,

oratorio

exomatas. 3 Sobrium magis

est

elogium, quod Sancto abaliisquo-

texitur a Castellano et in Martyrologio Parisiensi

Augustoduni, sancti Nectarii episcopi.qui beatum Germamim, Parisiensem postea episcopum, monasterio sancti Symphoriani Augustodunensis ahbs.tem\jTS6fecit.0bilus Sancti figitur ab illis circa annum 555. Ex his patet error Ferrarii, qui Sanctum quoque memorat in Catakis

verbis

Germani

episcopi Autisiodorensis,

hic integro seculo prwcesscrit. S.

memorant aucior

cum

Nectarium etiam

Florarii Ms. Sancto-

Maurohjcus; non lamcn Baronius in Martyrologio JRomano. In Breviario Augustodunensi, quod habemus impressum anno 1534, non

rum,

et

invenio

quod

,S.

Nectarium

,

uti ncc

Breviario prafigitur.

in

Kalendario,

Verumtamen auctores

Galliai Christiance recuso2 tom.

IV

col.

3-13

de

interluit quinfos

hodiernum ipsius cultum asserunt kis verbis : Festum ejus celebrant /Eduenses die 13 Septembris. Nec dubium essc potest de sanctitate cujusdam Nectarii Augustodunensis episcopi: sedfortasse minus certum est, illum ipsum Nectarium, qui S. Germano Pari-

Nes-

siensiconvixit,in antiquis cclebrari Martyrologiis.

Parisiensem postea episcoporum, ob clara abbatem sancti religionis insigniasibi charum,

num

Symphoriani constituit.Denique Eutychetis synodo Aurelianensi, in qua

et

''"'

S. Nectario agentes

,

Priusquam

"';;'''"'

mtiiwitxitu,

:

logo generalU ibique observat contemporaneum fuisse S.

breviter

positiosancti Nectari episcopi. et elogio cele-

apud Saussayum.

GALLIA

IN

F

DE

60 MJCTi J.

s.

flfccterftis,
510 /bC-

fus spfcoqpus,

S. (fcnnanuin

promofil, scd rufmfer»

NECTARIO EPISCOPO CONFESSORE

S.

gcsta iltius Priusquam dubitandi rationes allego, exponam. Neetarii pat/os qum apud 4 #r Pfta 5. Germani Parisiensis, colligitur, nos edita est ad 28 Mrifj verosimillime pmfectum Augustodunensi Nectarium ecdesim auctor Vitm essepost Agrippinum. Nam> ut ait a Vcnantius Fortunatus num. 2, S. Gemanus

sequente

et B. Agrippino diaconus instituitur, dehinc a pontiordinatur presbytei triennio :

Nectario abba ad S. Symphorianum merito dignus adsciscitur. Primum hoc est Nectarn fice

noster factum, quod innotuit, idquc Benschcnius in Annotatis, et

cum eo auctores Gallia? Chrisannum 540, sed solum ex con-

tiancs figunt circa

jectura probabili : nam tempus illius promotionis nullibi legitur expressum. Porro celebratur Necerat tarius ob promotionem viritam Santi, quam quod factum, S. Germanus. Atmagis improbatur

paulo post in Vita S. Germani sequitur, his verbis expressum : Cujus (S. Germani) bonis operibus inflammatus Episcopus, sanctum Virum, neque adhuc ista recusantem, quem etiam praedicabant daemonia, in custodiam trusit. Cui fateor nutu divino aperiebatur ergastulum, sed

non hinc egrediebatur,

B

lis

tnisit

:

supplex et episcopa-

5 Mabillonius quidem in Actis Sanctorum Be-

fortassc postea

in carcerem

nisi

dareturpraeceptio.

Emanus)\ene(quo Mediolaui commorabatur S. randus Nectariusj ejusdem civitatis (de Augus-

eodem

toduno agebat) episcopus, S. Nazarium lbi virum voto causa orationis adiens, invemt aUoquvndo Emanum cum Deinde Dei Emanum. interrogando didicisset, ipsum velle Augustoet

:

Sanctum laude certo est digna. quem deinde 7 At nullus laudabit, quod postea narratur curceri majiEmamim, dicitur Nectarius num. 10 :ibi enim dat, ac pnulo qui

omissa

fuisse,

quam

vel uni

postmoduui /ntrusa. Binc nequeo dubitare, qziin ea injuria S. Germa/io fucrit illata. At cum nomen episcopi non exprimatur nec tempus rei peractce assignctur, non ccque certum mihi apparet, idfactum esse a Nectario nam inter Nec:

tarium et S. S/jagr/um, circa annum 560 cathedrce Auqustodunensi prwfectum, duo alii in Gallia Christiana

memoratur

episcopi.

Uorum

alteruter verisimiliter episcopus erat ante episco-

patum

S.

Gcrmani

circa

annum

555 inchoatum,

consequcutcr eum tali injuria afficere potuit. ftaque, etiamsi factuin credamus verum, necesse non est, ut Nectarium illins injurim certo credaet

mus

auctorem. Attamen fatendum

retationis,

quam

ex modo servavit Venantius, uullifactum est,

quam Nectario neque illud /ncrcdib/k est in Nectario, cum mox aliud simik factum de co sit referendum.Prceteristud probabilius attribui posse

:

ea Venm/tius non tanti fecisse videtur Nect&rium, '

quanti decessorem ipsius Agrippinum : nam eodem loco de utroque scribcns, Beati titulo Agrippinurn honorat, Nectarium vero sine alio titulo pontificem nominat,

mortem

que vidisse S.

Emanum,

erat profectus, ac deinde ob festi- post honorat

licet satis

diu scripserit post

utriusque.

6 Alia quwdam de Nectario Augustodunensi leguntur in Vita S. Emani marlyris, data apud nos ad 10 Maii, etjam ante scepius laudata apud

Cointium

Aunalibus Francorum. Primo dicitur Nectarius percgrinatus fuisse Mediolanum

ad

in

S. Nazarium,

dum

ibidem

quoque erat

S. Ernanus,

et Augustodunum rediisse, eo comite. Bocdiciturcontiijissc regnante Theodeberto, indeque Cointius ad aunum 542, num. 29

itto

fere tempore iter istud

laudatam audiamus

:

/igendum

Eodem

credidit.

Vitam

itaque tempore,

:

Symphoriani Augustodunum revcrsus, cum per energumenos proprio nomine manifestari inciperet, carccri tradidisse.

Vita sic habct

:

Cognito autem hoc, Nectarius episcopus, iracundia simul et livore inimici suceensus, jussit eum in loco, ubi nulla lux erat, includi. Cito tamen Episcopus ad mentem rediisse dicitur, quod fores carceris ita concludi non possent, quin statim divinitus paterent. Nam, ut sequitur, tunc venerabilis

cum

Episcopus,

nuntiatum fuisset, sanctum deinceps in

ei

laude liabere coepit

:

et prostratus pedi-

bus ejus veniam precabatur. Deinde egresso eo, ccepit illi suggerere, ut honorem clericatus acciperet

:

moxque acquiescens

consilio ejus, per-

cepta benedictione ejus, caput

honore

sibi

tonderi in

Bactenus relata Nectarii gesta prodesse ncqueunt ad sanctitatem ipsius clericali

fecit.

magnopere commendandam ; neque etiam ciunt

ad eam negandam

minum

:

nam

suffi-

labi subinde ho-

multique Sancti non fuerunt a hnmunes, scd eos poenitentia eluerunt. 8 Plura non reperio de Nectario, nisi quod esi

,

lapsibus

,

ibi-

Camotum

vitatem S.

magna

in aliquot cod/cibus

diolanum,

itineris Episcopi, perve-

nit ad limina S. Symphoriani, uti imperatum erat illi. Bcec Episcopi humanitas erga virum

alkgata verba non legi in antiquioribus sincerioribusque membranis, ideoquc ea in textu Vitce ibidem editrn omisit. At Benschen/us illa

,

dicitur pere-

Emanus comes

vir Dei

gratias agens Deo, virum

verba, in on/nibus cod/dbus nostris et apud Surium inventa, non censuit praitermittenda ; quia nescimus an codices , quos vidit Mabillonius, vetustiores sint quam nostri. Si vero factum ipsum considcremus, magis suspicabimur verba illa

:

ilEgo, quamvis indignus, episcopus sum loci gradiamur spes est, voluntatis si tuae sed, lius simul, eroque socius tui itineris. Factus itaque

nedictini Ordinis tom. I pag. 234 in Annotatis dicit,

grinatus Me-

dicens ire; subjunxit ei B. Nectarius,

dunum

adfuerit concilio Aurelianensi scripserit

5, illique ita

sub-

In Christi nomine Nectarius episco-

:

pus ecclesise Augustodunensis subscripsi. Cum hoc concilium habitum sit anno 549, mense l\ o~ vembri; obitus Nectarii contigit inter annum 550

udest concilio

Aurelianensi v

:

moH-

tur intei SSO et

860.

T

et

560 quo

Augustodunensi creditur prcequem et Nectarium duo minus noti ponuntur medii in Gallia Chrisecclesice

fectus S. Syagrius, inter alii

tiana.

9 Nunc demum rationes subjungo, quibus in- S. Mectarius ducor ad credendum, alium forteesse Nectarium, forsanaHus a// quem in Fastis Bieronymianis annuntiari vidi- eo, cujus gesta dcdiinns. mus. Primo, non posse ex gesiis constare de sanctitate illius,

cujus gesta recensui,

jam

F

observavi.

Secundo, in omnibus fere codicibus Bieronymianis S. Nectarius annuntiatur ante S. Lidorium Turonensem, qui seculo iv floruil, et ante S.

Mau-

rilium Andegavensem, quidefunctus est secuto v. Atqui non apparet verisimik, Nectarium fuisse

commoratum ante duos Sanctos longe vetustiores longeque cekbriores, cum idsit contra consuetu-

dinem Martyrologii Bierouymiani. Itaqueexhoc ordme S. Nectarius videtur potius spectare

seculum

iii

aut iv

Nectarius ilk

quam ad seculum

qm

notus

est in

tum Augustoduncnsium. Sane

vi

quo

ad

vtxtt

catalogo antisti-

alteri Nectario locusnondeestin catalogo prcesulum Augmtodunemium seculo iii et i V quibus haud dubie plures ,

sederuntquamnobis ratto ob

quam

sintnoli.

Nulla quoque

est

neoterici scriptores respexerunt

ad

KtotMmmseculivi,quamquodalium nts

nominon reperirent incatalogo.At sinullus omnino illius

istius

DIE DECIMA TEHTIA SEPTKMBRIS. isiius

nominis

esset in catalogo

vel sic crcderent

61

ob auctoritatem vetustiMartyrologii.Itaque

alium csse longe antiquiorem. Verum, si cui minusplaceat hoc ratiocinium, suum ille sequar tur judicium: meamque dubitationem, quce ex

similiratione,si ordo Martyrologii innuat,non esse

considerato frcqucntcr Martyrologii vetusti ordi-

Nectarium secutivi, qui annuntiatur, credendum

ne nascitur, paticnter saltem ferat.

,

Nectarium aliquem Augustoduno prwfuissc

copum

DE

epis-

est

AUCTOKK .1.

S

LIDORIO AUT LITORIO

S.

EPISCOPO CONFESSOHE

TURONIBUS S

De B CracA An. 370

Nomen

Memoria

Sancti

celebre in Fastis

Hierony-

mfanis.

YLLOGE

S. Lidorii vel Litorii

tam

cele-

Sancti in omnibus fere

est,

sed

modo

diverso scri-

sive Lidorius, sive Litorius

rus, sive aliis

quoque

litteris vicinis

aut Lito-

nomen

expri-

ubique idem designatur Sanctus. Apud Florentinium in textusic annuntiatur : In Gallia

matitr,

civitate Turonis

depositio

S.

Litorii episcopi.

Codex Corbeiensis habet: In Turonis civitatedepositio S. Lidorii episcopi. Epternacensis : Galliis civitate Turonica depositio Litori episcopi. Martyrologium Augustanum apudnos: Turonis, Li-

Labbeanum : Turonis Lidori. apud Acherium : Turonis Lidori. Apud Martenium tomum III Anecdotorum eadem verba sunt in primo col. 15G0 ac ibiepiscopi.

Gellonense

;

Turonensi: Turonis Lidorii episcopi, et inKalendario Lyrensis monasterii: Sancti LeCoilect. amp. ctoris conf. Apud eumdem tom. VI in

col 675

Calendarium Stabulense: DepositioS.

Li-

episcopi. Ac: Lidorii Rabanus, Sanctum hodie solum annuntians

dorii episcopi. Verdinense cedit

In Gallia civitate Turonis, depositio utne quis exiLidorii episcopi. Hcec sufficiunt

his verbis:

decessor vero sancti Martini, primus intramce-

nia

civitatis ecclesiam sedificavit,

dem

Lidorium antiquis Martyrologiis fuisse Usuardo, incognitum; Ucet prcetermissus sit ab mvi. medii Adone, Bedaet aliis plerisque frequentissima 2 In Auctariis Beda> et Usuardi nomine subinde utsed memoria, Lidorii est S

siimet, S.

apud mar-

tyrologos re<(

ndores

:

Martyrolocumque luxato, ut fit in datis modo Adoms,etapud Appendke qiis.Reperitur ctiamin

plerosqwrecentiores.SaussayusSanctamrougruo Ms. his eum exomavit elogio. Auctor Florarii episcapi et Lidorn commendat verbis: Turonis S. omnibuserrantibus sanctus confessoris. Hic vir tnostendit, hsereses confundens,

viam

num

salutis in Personis et

blice pnedicavit.

unum

Et

sic

in essentia

Deum

omnibus carus

pu-

exstitit,

impetrare mermt anno

et vitam, quam calculus toto fere secxdoabe, Salutis 470. At his Uhuuus transcribentis vitio 7at nisiidacciderit aU a vera chronotuxt dum abest ctiam tnge Prcpm anno Domini forte 342. petiit,

Znctum

obiisse

cum jam

ibi-

essent Christiani.

3 Cultus S. seculo

Nam clesice

Lidorii vetustisshnus

v erat celeberrimus Turonensi prassidere

dejejuniis

nensem

et vigiliis

apud

X cap. xxxi

lib.

jam

et

est,

in ecclesia Turonensi.

S. Perpetuus, qui post

medium

ccepit,

seculi

S. Gregorium

vigilias

vec-

in ordinatione

Turo-

quoque prmcepit

Natali sancti Litorii, ad ejus basilicam. Itaque

tempore erat inter prceci-

festivitas S. Lidorii eo

puas ccclesia? Turonensis, Sanctusquchabebat basilicam nominis sui, sicuti etiam habcbat S. Martinus. Quin imojam tcmpore S. Martini videtur ecclesia illa

S.

Lidorii

nomen

habuisse

nam

:

S. Gregorius ibidem num. 3 de transtata per S. Martinum corpore S. Gatiani, primi antistitis

Turonensis

sic

beati Gatiani,

crum

loquitur: Hic transtulit corpus sepelivitque ipsum juxta sepulin

sancti Litorii,

illa

nominis sui

(idest,

Litorii)praefata basilica. Fateor,ecciesiam vocari sic potuissc, quia a S. Lidorio erat exstructa, At

mirandum cst,sinomcn habuit. Certe Briccius tum jam Sancti

mi/time quoque

t

et

Castellanus

an?ium'37\. UltimusS. Lidorium ita annuntiat : Turonis, S. Lidurii episcopi, qui beato Gatiano postannos triginta septem successor datus, prse-

Eieronymianis notum

dem

adannum emortualem accedunt

ronymianis , ut vehementer mirer,

Nomen enim

S.

auctor Martyrologii Parisiensis, qui notant

et

Sanctum hunc non commemorari in Martyrologiis antiquis,sicutnon memoratur inRomano

dorii

certe

bris estin vetustis Martyrologiis Bie-

Vita,

ptum. At,

.!.

cultu et gestis Sancti

dicere potuisse Bailletum in S. Lidorii

hodierno.

GALLIA

IN

tino, cui successerat,

ipsiusut S.

Mar-

ccclcsiam struxit: et ipse

quoque S. Briccius cclebri fcstivitate colebatur tempore S. Perpefui, qui post intermedium Eustochium erat Briccii successor. Quod spectat ad culturn postcriorum seculorum, in Brcviario

Tu-

quodanno 16i2 impressum est, festivitas Lidorii ad 13 Septembris celebranda prcescri-

ronensi, S.

bitur rilu

duplici,

et

in

Oratione ar lectionede

Vita Sancti, corpus ipsius dicitur servari in illa ccclesia, id est, in ecclesia metropolitica. Bac

majori'umplitudine icdificata est, ubi rrut ccclesiu csse scribit BaiiS. Lidorii, quamchoro inclusam Mauritio sacra S. Metropoliticaautcmotim letuS. dcindc vero S. Gatiano Turojiensium episcopo primo dicata est. Marisit ibidern corpus Turonenses, S. Lidorii, ut testantur scriptores fuit,

bulla quadam Adriani II apud Baronium ad annum 871 dicatur tunc fuisse in monasterio S. Medardi) usque ad captam anno 166% aGallts

{licet in

Calvinianis

iii!hl,s

tjisttn

vetvstissimtn.

DE \t

CTORK S.

J.

MAURILIO KPISC. ET CONFESSORE

s.

nmtthecam,

in

qua erant ossa

S.

sequcntis, S. Lidorius, aut initio bat primus Constantis annus.

Lidorn^H-

combusserunt auj certe disstpaJoannes Maan in Opcrc pag. 199. de Metropoliiana ecclesia Turonensi gesta cujus Sancti reliquis Eactenus de culttt et conabor. paucis idare elut nunc Historiai 5 S. Gregorius Turonensis lib. X eiogio praclaro sed cap. xxxi, num. 2 brevi, sv7>;>/.

eaywc

./»/

6 Qbihts

runt, ut pturibus narrat

ijui

annis 33

fuit SpWOOptM

S.

Lidorium

sic

est.

annos 37, ut affirmat S. Gregorius Turoncnsis ; an vero plurcsanie ipsum pra>fucrint cccicshp Turonensi,sicut credidit Ruinartius in Annotatis ad Gregorii Historiamcoi. 36, attcgans rationem cx scripta, Vita S. Mariini per Sulpicium Sevcrum paucos fuisse observo, hic non inquiro. fdsotum

quando sedebat S. Gatianus ;muitos Lidorius pri/nam exstruxit ccciesiam,

Christianos,

Lidorius

Gregorii, S.

dum

nam episcopus anno 337 aut 338 Constans cumfratribus Constantino et Constantio

ut habet Gregorius, ct

imperium administrare ca>pit post mortem Con-

dum

factus est

stantini

:

Gervaisium scripta

TuutrumS. Lidorius sccundus fucrit episcopus postquam sedes vacaverat

S.

vera est chronotaxis S.

drca .170.

ronensis, ctcctusquc

:

exorsus

ft obiit

anfuim

ordinari pag. 61. Vcrum. cum chronotaxis potius agetttr de debcat ad 11 Novrmbris, quando etobitum S. Martino, plura dc hisce non disscro, Cctcrum, 370. annum Sancti sohtm figo circa

eeclcsiam primam infra urbem Turonicam, cum jam multi Christiani essent primaque abeo ex domo cujusdam senatoris basilica facta est. Hu-

obiitin pacc, sepultusqueestin suprascripta basilica, qU83 hodieque ejus nomine vocitatur. Si

371.

ut nequeat esse

est

Vita Gaiiica S. Martini per

commendat: Secundus (ecclesia>

Martinus in Galliis praedicare Sedit autem annos triginta tres, et

anno

pleti fuerint

:

tempore

non

curre-

At hic annus tam si mcommortuus anno 370, imo etiam anno 369, observaturm ut 33 episcopatus anni,

LitoTuronensis anno imperii Constantis primo mibus de autem fuif rius ordinatur episcopus Turonicis et hie valdereligiosus. Hic aedificavit

jus

quamdtu

plerisque figifar

SancH a

certus

t

(jSSta Stmcti,

potuit anno episcopatum ordiri

Itio ipso igitur

rapueCalmnianis urbem, quisacrilega impietate

vero,

haud dubic muitopiures,

obiit.

Magni, anno 337, mense Maio defuncti.

B

DE

MAURILIO

S.

ANDEGAVI

GALLIA

IN

COMMENTAHIUS PR^VIUS.

J. T.

§

Seculo

CONF.

EPISC. ET

I.

Sancti

memoria:

cullus: sacri corporis translationes,

ndegavum celebcrrima Galiiarum

v.

Memoria Hdncti in Fastis saciis.

A

mam

c

tas fertiiissimceque

meiropoiis,

quam

civi-

Andensis provmcio?

Turonibus finitimam

ac ducatui Iiiturensi, Oceanoquc proxi-

Maximwn,

verpiense

addunt tit et

:

Qui

et

vitffi

Uitrajectin. Leyd. et Danic.

sanctitate perspicuus exsti-

multis virtutibus floruit.

rarium. Centulense adjungit

:

Idcm habet Fio-

Magnarum

virtu-

Romanum eum

Cettarum fiumcnaliuit,intcr plurimos sanctos urbis suce episcopos S. Mauriliuni Mediolanisplendidissimis ortum parentibus,

innumcris claruisse miracutis testatur. Saussayus in Martyrologio

ut Uistoria vitce ejus testatur, recenset,

logi,

Ligeris nobile

fembris diesub ritu duplici veneratur. S.

Maurilium

communius

appeliatur;

nem

sic

cum

etlSSep-

octava quotannis

dixi, iicet

quia hodiedum

olim Maurilio-

nominatum cx antiquioribus scriptoribus pateat. Admemoraturn diem Sancti, cujus iUustrare gcsta aggredimitr, meminerunt Martyfuisse

rotogia satis antiqua: Hicronymiana, liabanus, Geltoucnse, Itichenovtense, Labbeanum, Fuldense

Ottobonianum, brevissimeque Sanctum Andegavi ut episcopum et confessorem annuntiant. et

Codices

bibt/otheca>

Vaticana;

Dominico Georgio in suis annotationibus, Adonis Martyrotogio S. Maurilionem ut Adoniarum aMosandro agnitum ct in Appcndiccm a Rosweydo rejectum tesfe

quibus Georgius nixus Sanctum pure Adonianum existimat; sed sola Mosandri Georgiive auctoritasnon efficict, ut ea omma genuina Adonis esse censeam, qaee ipse ex suis adjiciunt

;

codicibus post te.rtatn editionis Hostveydiin variis lecthnibus aajecit. Quidquid sit, certepurus

Usuardus

Sanctum nostrum prmdicto

die ita habct

:

Ande-

gavis S. Maurilioni episcopis et confessoris.yto-

tum

viri.

Gallicano, Ghinius, pluresque alii

tum

scriptores

tum martyrolongum Sancto concinnarunt

elogium, quod, quia totam ferme Sancti vitam complectitur, huc transferendum non judicavi.

2

Ab immemorabili tempore

Prcesulem nostrum in ecclesia Andegavensi sacris fuisse cultum honoribus ex dictis constare potest, et ex dicendis constabit ampltus ; sed guo prwcise tempore agnosci colique ccepta fuerit sanctitas ejus,

non ceque

sepultura a

constat.

variis

Si beneficia in Sancti mirabitem sciiicet

obtuita,

duorum geminorum fratrum ccecorum

illuminationem, subitaneam hominis ex gravissima infirmitateper 28 annos lecto affixi curationem, aliosque stalim ab obitu Sancti meritis impetratos favores cousideres, mox etiam

a morte cives Andegavenses sanctum Prwsulem suum venerari et

invocare coepisse dices.

Cultum tamen tam communi saltem populi consmsu Sancto non fuisse decretum, ex iectionibus secundi Noctumi cito

m

O/ficn translationesacri Maurilii corporis, die 19 Octobris in ecclesia Andegavensi liquet. Lectio

prima

meacrypta

duplici,

ita

habet

quam

reatari soliti, B. Maurilii corpus paulo ante mortem :

aedificari

jg

Cultus

cjii-

aytiguuIS.

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS aedificari sibi extra

ditum

urbem

jusserat, tamdiu conjacuit, donec divina pietate per ecclesiam

a populo venerandum decernente, id e sepulcro sublatum est, ac digniore loco in basilica sui nominis ad publici cultus reverentiam positum. Licet

enim ex iis verbis dcterminari nequeat, quamdiu sacrum corpus in ca crypta duplici jaciterit, etper consequcns quamdin cuttu, communi populi consensu dccreto, Sanctus caruerit, tamen aliquo saltem tempore caruisse illo, inde certo deduci posse liquet.

Trunsfertur

sacrwn corpus ad liasilicam $ui

n&minis,

3 Si cjusdcm Noctumi lectionibm insistendum sit, quievit, cultumque in prmdicta basitica sui nominisfuit sacrum corpus usque ad Caroli Calvi

Francorum

regis

loco in ecclesiam

tempora; quo auctore ex

illo

Andeqavensem iranslatum

est.

est,

quod ex

proedicta basitica deinde Caroti

Andegavum

Calvi jussu

certum ex

sacrce exuvia? translatce

Si tamen conjecturis tocus est, mihi non improbabile videtur, basilicam hanc exstitisse in colle Prisciacus dicto non procul a vico Calonna millianbus guatuor circiter Andegavis dissito.

fundamentum est , quod m Vita Sancti nostri a S. Magnobodo conscripta legatur Conjecturfp

a S. Maurilio, postquam ex eo dcemones fugarat, mottasterium fuisse conditum, quod ejuS nomine nuncupatam fuit ; confirmaiurque cx eo, quod ex laudatai lectionis verbis in pro>dicto colle

memoratam basilicam, antequam in A ntistitis corpus translatum esset, jam

satis pateat,

eam

sancti

Maurilii nomine vocitatam fuisse. Ande-

pus fuisse

comiplum ^epertum

in-

Qua ex

connexa usque

in

hunc diem domum propnam

jurehaereditariosibi concessam gubernare agnoscitur, ornata filiorum genealogia sobolumque

propagine, narrans et testitieans virtatum insibi coelitus concessa. Haec ita esse, ut jam pra-libati sumus, mulier ipsa, de qua ratio ngitur, adhuc incolumis et vitsc superstes, et

crementa

multorum testimoniorum affirmat constipulatio. 5 Scribente itaque Sarmero, nondum e vivis excesserat mulier

qum

ifla,

miracu/ose

in translatione n

.V-

membrorum omnium

Tunc vero sancti Maurilii corpus adeo incorruptum fuisse repertum,acsi eodem solumdie terrw mandatum fuisset, tradit idem auctor. Potuit igitur ffarmerus prodiqium hoc ex ipsa muliere intelligere, potuit ex aliis, qnieodem vixerant tempore, idem habere, idque se ex

recuperaverat.

:

latione Deus novis miraculis

Confessoris

sui

Translationem hanc ex veteri ad elegantiorem thecam a Nefingo factam sanctitatern illustravit.

narrat etiam Harmerus in apographo Ms. codicis Remensis a Chifftetio nostro ad nos transmissi,

quo miracuia qucedam modernis, ut inquit, temporibus a Sancto facta, recenset, quas post Sancti Vitam edemus. Sed quo episcopatus Nefinqi anno res contigerit, litteris traditum non invenio. Ex Gallia Christiana veteri Nefingum, Andegavensem anno 966 ecclesiam rexissc, ct in

anno§lZobiisse ,habemus. Aliquoigitur ex iisanno prcedicta translatio certo facta est. Sed hoc loco minime prcetercundum est, quod, etsi inlaudato

sacrarum reliquiarum translationis Officio non legatur, tamen Harmerus tradit; prasertim cum

apertum

protuiisse,

in eo traditur,

retiquo corpore secretum /n argentca theca sepa-

rata positum fuit. Ha>c

s/\

ut in laudatis lect/oni-

bus leguntur, peracta fuerint, mihi probare videntur anno 1239, quo cantigissent, Sancti corpus

incorruptum non fuisse inventum : difficulter enim inducor ut credam, Gttilielmum episcopum. a quo id factutn fuisse scribitur, et quem hoc anno Andegavi fuisse episcopinn laudata Gaflia Christiana vetus testatur, Sancti caput a reliquo corpore separati/rum fuisse, si corpus integrum

incorruptumque reperisset : quod vel ex eo stabitiri potest quod ibidem Guiliclmus episcopus ,

ret/quias

omnes

attente et d/Iigcnter ordine per-

dicatur;qua ccrte atta/tione diligentiaque opus non fuisset, si corpus intcgrum // incorruptum in theca jacuhset. 7 Circa annum denique Christi 1477 ruisum sacras Pra?s//Us exuvias ex veteri theca in aliam lustrasse

longe prctiosiorem

transtatas

fuisse in

sc/ibitur Officio, id procurante

vensis cap/t/di decano,

Vignolc cxistimo; hunc

eodern

Joanne Andega-

quem cognomine de

la

anno

dc-

ct/iin

pratdicto

Qua

ad Sancti gtoriam manifestandam non parum

canatUS dignitatem obtinuisse reperio.

conducat. Rem laudati scriptoris verbis exhibeo. His itaque taliter peractis, gestantes feretri in-

sionc, ct

veterrima, teriora et conspicientes pannuiorum fuerant ex quibus beatissima Maurilii obvoluta incorrupta, sunt inventa membra ita

alia egregio capsa prae vetustate collabente opere ex argento, auro et gemmis insignis, ad

deputata fuissent. acsi ipsa die huic ministerio quibus Sancti corpus per quatuor secula in-

id agente imprimis Joanne decano anno ab Incarnatione Domini 1477, decimo oc-

corruptum divina omnipotentia fuisse servatum ingens;sedde manifestum fit. Prodigium sane dum, rniracuauctor, sinit non dubitare quo »05

tavo Calendas Octobris, qui dies Dominicus fuit, sancta pignora a Joanne Andegavensi episcopo evoluta, cum omnia integra et illaesa reperta

sommata,

Ex

nea.

6 Circa annum Christi tamen 1239 quosdam RursiK
secraretur episcopus, Spiritum sanctum in columbas spccie resedisse /'// ejus Vita scribitur, a

theca vetere etincultain aliam elegantiori opere fabricatam solemni ritu transmisit qua in trans-

<:<>nU:mi'L>n-

fuisse

pcrvcnit, ct capul, supra quod, cumSanctt/.s con-

munt, uec aliunde repcrire potui; hoc unicum in iis legitWj sacras exuvias ibidem usque ad Chrysogonelli tempora intactas mansisse ; quo (verba sunt lectionis primce) comitatum Andegavorum tenente, Nefingus Andegavensis episcopus id ex

rus ex testimttniis midiervi

m

laudati Officii lectiones non expri-

acta fuerit,

tradit tiarme-

intellexisse non obscure verbisjam exhibit/s significat. Quod si ita est, prudenter de ejus fide dubitari non potest.

dicta prcfiosissimi thesauri hujus translatio per-

ad

T.

pietatis ipsius arcana, secunnatales suos, et juxta morem prisci ternporis maritali connubio conjuncta etnuptiali fchoro

ruisse, sacrasque retiquias in

Maurilii basilica solennitate

1

dum

Andeqavensem S. Mauritii M. ecclesiam supra-

S.

.1.

tum declarandin

quu occaskme additum fuit ad rei memoriam elogium, quod ad manus meas non

4

M

Quae postea ad comprobandam ejwi (Sancti) admirabilcm virtutem, et ad augrnen-

vigorem

fuisse,

•

:

extra civitatem

fuerint.

gavum. Cor-

sequentia

fingo facta Sancti meritis

Andegavensem

wb<

ista

Porro quaf et ubi fuerit basilica Maurilii nuncupata nomine, in taudatis lcc/ionibus non reperio; eo

tlcinde

63

losa paralyticce puellm sanatione tn tpsa tran la tione facta, enarrata; dc pueUa

qua

fuerit solcmnit/ilc

lectionis verbis accipe.

peractum

occaipsius

Denique cum altera

ista

,

majorem

sancti Confessoris venerationem fabri-

cata esset,

fuissent,

Post pretiosiori

theca

rluditur.

iu-

.

DK

lil

virroiiK J.

T.

MMJRILIO BPISC. ETCONFESSORE

S.

decantato,

vespertino Officio nte

fUissent,

Prmdtcta illam eapsam translata sant. mr tfiebus annttm translationum variis per

uovam

rum mmamservatamM^etnuncpropterfestorum numerttm una solemnitate

u nounuUis (irtyorio Tu quibusdain ipsi udsrrta rournsi, rt fortr adhur rrrdo, qui est eptstola prologum bitur, proptcr Germanum. utconter* ad S. Turonensi Gregorio hac ipsa eptstola dit Launoyus, supposita. Ex tirrgono 7 urohtudahini probat Vitam tributa

11

recoli subditur.

tamen

furr fuit

multiS

nmsi perperam

§

Vitam

Sancti

qui

Scriptores,

II.

perhiben-

scripsisse

tur inquiritur an Fortunalus Pictaviensis S. Maurilii Vi:

lam

scripserit, qua»

deinde a

Gregorio Turonensi correcta

Absolutis Saiii

Sancto nosiro,

tum nostrum

quibus

sacros,

qum ad Fastos

iis t

inserfum ridi/nus, cuitum-

que ejus pervetustum spectare credidimus, ad gestorum Sancti scriptores procedimtfs. Vitas S.

Maurilii Mss.

quatuor kabemus.

Vnam

ex

Bodecensis ccenobii Ordinis Regularium S. Augusiinit dicecesis Paderbornensis, Passionali per~

gameno Ms.

insigni,

Gamans

a R. P.

Societatis

anno 1041 nobis communicatam, qum

nostrce

in-

rem

:

cst,

auctoremque prm se fert Marboepiscopum, exorditurque hoc

Quod de Maurilio Quarta denique

>'.

tentat mea Magnobodum

tum

et Clolhariiregis, filii Chilperici,

se fuisse inquit auctor, quce

presbytero posteritati rclicta

ad Usuardi Martyrologium Et

certe laudatus auctor

die

omnia,

quce de S. Maurilio traduntur, in di/bium revocat

gia

eum umquam Andegavensem

rexisse

Andegavensibus annume-

negaturus videatur, nisi Martyroloantiquissima, qxdbus insertus reperitur, esse

cultusque ejus vetustissimus

quo ab Ecclesia honoratum fuisse constat, id prohiberent. Verba ex Dissertatione ejus de S. Renato Andegavensium episcopo pag. 81 depromptce accipe. H«c autem omnia, inquit, cum ita sint, non haec ,

Maurilii Vita

Maurilium in ordine pontificum e1 Sanctorum Andegavensium, sed Ecclesiee Romanae, Usuardi, Acbnis aliorumque Martvrnlu-i; ,or veteres basilicre, t

cx prologo

orto.

confessorum

Christi

quibus ante annos

ut postulastis, calamo

plebeio,

,

Sanctitudinis petitioni dignius offerenda putavi-

mus,

ut, qui illos imitari

11 Ex hoc prologo primo liquet, Gregorium at(M tota dependct conTuronensem, si de S. Maurilii gestis umquam troversiu. scripserit, non tam de novo Sancti Vitam composuisse, quam a Fortunato compositam scriptorum vitiis expurgasse : ex quo consequitur, si laudatus prologus vere Gregorii sit, Vitam ipsi ab aliqui-

bus attributam Fortunati esse. Trithemius indubitanter affirmatS. Maurilii Andegavensis Vitam a Fortunato Pictaviensi conscriptam fuisse hinc ;

Surius ad 13 Septembris ante cjus Vitam a se editam inquit, Vita? S. Maurilii episcopi Andegavensis auctorem duos Mss. codices non habere quidem, sed cum Trithemio constet, Fortunatum

Vitam scripsisse, stylusque consenFortunatum esse auctorem, non facilc negari

ejus beati Viri tiat,

posse. Vellem ut,

unde id Trithcmio constiterit, vel Surius vel Trithemius ipse edixisset. Sane

cum de

eo laudati scriptores sileant, vehcmenter non aliude, quam ex memorato pro-

logoconstitisse Trithemio.

Igitur

Mau-

Mediolanensis oppidi indigena exstitit potissimum agit Launoyus. Ab hac vixdiscrepant Mnrbodi metrica, et qute ex rilius

Bodecensis

camobii Ms. desumpta est; unde corruente fide illius, eamdem participant sortem alim duce. At-

gaudetis, illorum pro-

virtutibus infonnati. Explicit prologus.

ficiatis

retinebuntque semper. 10 De Sancti Vita, qute

:

atque

,

suspicor, id

incipit

Maurilii

memoria dignae sunt, crimen ducentes,

octingentos fidem prastat Theodulfus, retinent.

_

stio,

mercedem et imitari volentibus Permaximas igitur pretiosis-

conferet salutem.

rentur. Quse vero a nobis correcta sunt, vestrse

:

E

quae digna

Incipit

13 Septembris.

randum

rustico, et sibi

si

quodam

anno 36,

vationibus suis

ecclesiam, et Sanctis

scimus namque, quia

Albini virtutes non loqui sive corrigere, quia

Heatus igitur Maurilius etc. Ejusdem Vitmexemplar typis editum habemus. 9 De fide laudatarum Vitarum inter eruditos jam controversum esse, prceewtte Launoyo doc-

adeo, ut

:

quo potius vulgaribus prosint, deplurimis pauca, sed tamen, Deoteste, verissima corrigemus omittentes plurima a Fortunato edita, quae fortassis incredibilia vide-

a Justo

reperit.

voluntati

simorum

tore Parisiensi, inquit Sollerius noster in obser-

qv/tB-

duplicis tsedii moerqre con-

dicere

qui in margine notatur Christi fuisse 620. Secu-

movetur

;

et vestris

aucto-

habet, scriptaque est, ipso teste auctorc in

dechno,

nensi attributa

dum

parere jussionibuscupimus, ipsisque displicere metuimus. Fisi tamen Omnipotentis promissionibus, qui per proplietam suum loquens, innotuit, quia qui seminant in

cutimur,

sanctissimorum Christi Coufessorum Vitasatque

prmfatione, anno episcopatus sui Andegavensis

Qregorio Turo-

morsibus, qui doctrinam qucerere nesciunt, sed jnvidere, dilaniari

virtutes stylo, qui digesserit, correxeritque vel

Clio etc.

tamen de Vita

:

exstitit etc. Tcrtia metrice

modo

potissiiimm

vestrseque devotioni mitteremus, qui priorum exemplis proficere cupitis sed nos recolentes, si id egerimus/perfidorum nos latratibus atque

sunt imitari et alteri possunt seculo prodesse,

dum Rhedonensem

titnr,

DominusperB. Maurilium atque Albinum Andegavorum antUtites operari dignatus est, quas Fori.una.tus presbyter luculento sermone de-

per Chiffletium nostrum ad Majores meos transmissa, incipit : Igitur Maurilius Mediolanensis oppidi indigena

ftde controver,-

Germant

lacrymis, metent in gaudiis, vestne satisfaciam

conscripta

guonm

S.

matris a Pratis. Sanctissimo sanctre Parisiorum Gregorius ecclesia; praesulum domino Germano, Turonicae metropolis humilis episcopus salutem. Petistis sane, ut Vitas et miracula, quse

«jw"tf:Temporibus imperatoris Theodosii senioris S. Maurilius etc. Altera ex Ms. Accinctinimonasterii

de

habemus ex antiquissimo Ms.

iffum

scripserat, scriptorum vitiis jain pcene depravacorrigeremus, tas, nostra? auctoritatis peritia

fuerit. Scriptores de

adscr/bi, qttce lcctori exhtbebo,

ubiprohgum hunc, utpote toti huic controrrrsnr prout fundamentum prmbentem, huc transluferth

Sed gratis etiam dato, quod Trithemius affirmat, nondum video, quo fundamento Surius tam indubitanter existimet, Vitam a

se

conscripsit.

editam hanc

Sancii Vitam, tica,

esse,

quam

Fortunatus

Certe Tilfemontius in Notis suis et

ad

Jiailtetus in

sua Tabuta criritam, de qua agimus, nec Fortunati nec Gregorii

;

DIB DKCIMA TERTIA SEPTEMBRIS Gregorii esse pro certo habent ;etsi non adeo certo negandum ccnscant, a Foriunato S. Maurilii, ut

plurium aliorum Sanctorum, gesta litteris fvisse mandata; de quo minime dubitandum foret, si prwtensam Gregorii epistolam adS. Germanum ab co scriptam csscconstaret. Quarerationcs, qui-

busnecepistolamnec Vitam laudatam ejus opus esse, contendit Launoyus, quampotui drevissitnr contractas subjungo. Lniitfii/i rti-

tiones,

quibus

prologum Vitam

>•/

domino Germano Gregorius humilis Turonicee raetropolis episcopus salutem, a tempore Gre-

gorii Turoncnsis alienam, essc contendit.

Nonduin

enim, inquit, mos inoleverat, ut quselibet ecclesia, sancta mater ecclesia vocaretur. Sccundum

argumentum cx

eo repetit,

quod Germanus GreMauVitam, qum jam scriptorum vitiis pame dc-

rilii

pravata asserit,

roget, ut scriptam a Fortunato S.

erat, corriqat ; quodverispeciedestitutum quia Grcoorio Fortunatus mqualis exsti-

imo Germanus antc Foriunatum

tit,

cujus

cessit,

faisset, si

e vivis ex-

Acta conscripsit. Mirum igitur tantillo tempore S.Maurilii Vita labenilte

tium temporum vices ac detrimenta sensisset; quod, inquit, etsiverum supponcrctur, Greqorii tamen correctione opus non fuisset : quidenim facilius,

quam, Fortunatorivente,

correct/ora ob-

exemplaria? Pneterea, cum Vitam a sc fuissc scriptam nusquam

tinere

S.

Maurilii

tcstetur Grcqorius, etsi testandi occasio offeratur, neque in libro, quern dc Vitis Patrum edidit, reperiatur etiam cx eo saspicatur Sancti gesta numquam ab eo fuisse scripta. Deindc argumentum depromit cx ipsa Gregorii ad Germanum epistola, in qua asscrit se piurima a Fortunato cdita, quce foret

tamen,

ait, in Vita ipsi atiributa legititr mirabilis

S. Re-

tassis incredibilia viderentur, omittere

;

Vitce

auctores statuentis.

li 1 1
laudatam Vitam Gregorium Turonensem auctoremnonhabere, utplerosque, quoslcqi, scriptoresin asscnsum rapuerint. Prceterjam recensitas enim rationes, si Gregorium ejus auctorem existimamus, necesseerit

annum

dicere, illam exsttHsse ante

quo S. Germanns, ad cujus preces scripta esset, obiit, et pcr consequens, antequam S. Magnobodus Sancti Vitam scripserit. Quoposito,quid cansw subfuisse putabimus, nullam ab 579,

co Vitas a Gregorio srriptcn fieri mentionem ? cur ea non fuit usus? cur non potius, si Vita haec suo

tempore cxistehat,

adjutum

se

S. Magnobodus Gregorii

quam monumentis,

fuisse

Turonensis

fatetur scriptis,

quceaJusto presbytero

relicta

repcrerat. Dicere autcm, S.

Magnobodum Vitam a Gregorio scriptam ignorasse aut jam tum fuisse deperditam, meo quidem judicio velex hoc ,

solo capite ab omni verisimilitudine alienum est, quod S. Magnobodus S. Maurilii Vitam se scripsisse testctur anno ChristiQ20, post Gregorii.obitum 25 circiter sohtm annis, quem per atatem

videre potuit.

15 Prodiit quidem ecclesim Andegavensis capi- n« Apo/ogt'i Apotogia qucedam pro S. Renato episcopo >npituli Andtijiurjisis suo advcrsusJoanj/etn de Launo/j tnpis Audcqavi tuli

omnium maxime

essc

tor

/jusst/mus, cx multis aliquas in laudata Apologia

nis

:

(S.

annum

,

omisst/

,

quce

Hcnatum) post septimum depositioper pretiosissimum antistitem

suum

Maurilium Dominusoperari dignatus est, quamquam, uti jam diximus, illud Fortunatus omiserit, nos tamen minime reticebimus, quod ve-

rum esse scimus, demque antistitis

quia ad gloriam Christi lau-

condigna describi. Denique Vitam, de gua agimus, falso intei' Gregorii Turonensis Opera recenseri ex eo contendit, quodnn Vita illa laudetur GreqoriusPP. dicens: Fides non habet merituin, cui huiuana ratio sui res est

preebet experimentum. Etcnitn, cum S. Maurilii Vitam Gregorius Germano dedicet , qui anno (

'hristi&79 obiitj quifieri, inquit, potest,

ut in ea

laudetur Gregorius PP., qui solum anno 590 Romance Ecclesue regimen suscepisse traditur. 13 Hcec sunt prcccipua capita, ex quibus Lau-

Christi

Turotutnsi

Archanaldum hujus

apparere debet. Ita habct Vitce scripQuantum vero miraculum super eumdem

Gregorio

puerum

ahjudicat.

Maurilii Vitam Gregorii Turonensis opm non rsse, conjecturam quamdam repertre, quce Launoyi opinione probabilior sit Rainonemet

incredibilis

teste

MaurUii Vitam Gregorio Turonensiabad seculum x, Rainonis scilicet Antempora ablegat. His Sancti episcopi degavensis auctamque fuisse eruitur ex inventam Vitam

noyus

S.

judicat,

et

Chronico Vindocinensi et vetussimis membranh quondam Mss.j uin leguntur sequentia : Raino discipulus et semper canoS. Martiui cotidianus ecclenicus ac postmodum sancta^ Ajidegavensis tertius trigesimus siae ex initio Christianitatis

humilis

ob honorem omnipotentis ejusdem S. Maurilii, ac remis-

episcopus,

Dei, necnonet sionem peccaminum animae

tionisDominicie adhuc

T.

sit S.

anno 1050 cdita in qua auctor etiam diluere cOnatur argumenta scriptoris memorati, quibus prcedictam Vitam Gregorii Turon&isis opus non

nati post septennium resuscitutio, a Fortunato,

Gregorio

roicK J.

,

12 Primo inscriptionem hanc: Sanctissimo sanctaj Parisiorum matria ecclesiaj praesulum

gorium

05

episcopatus sui in 25 hanc Vitam scribere ac requirere jussit. Archanaldus S. Martini discipulus et diacomis jussu prafati domini Rainoni scripsit et ve(\\\hi\\t Latmof/o non dissentit Tilk montius, sed difficih esse asserit, cum cerlum

in

SUSB,

anno Incarna-

905 et ordinationis

Septemoris Tomus IV.

,

probari confendcr/tt

Launoyi omnibus

;

sed sicuti inficiarinon

objecfio/trs reperiri dissolutas, sic

esse satisfactum, diffiteri

non non debemus.

Ad argumentum,


non r
ductis exemplis demonstrat ut, auctoribus vivis

,

}

,

temeritate aut rti/m/ describeniium incuria

vitiis

dcpraventur

ct corrumpantur ; sed quid causce curGcrmatn/s n/n/ potius a l-ortnnato puriora ezemplaria petierit, aut cur Gregorius

fuisse dicct,

ipse

Opere,

itt

t/t/t»/ /ut

Germani preces aggredie

Fortunatum non consuluerit? prcesertim ri/itt interFortunatum, Gregorium etGermanum, RuinartiO teSte, //<>// mediorrh it/trrrr/lrrrt familiaritas. Prmterea difficultatem, quam Launoyus batur,

movit propirr

ll/m/ili/nt/

xxvi Gregorii PP,

in

ca Vita laudatum, aut Apologice auctornonintiflr.rit,

ti/it

crrtc dissimulavit

neque enimea

:

EomilicB hujus laudato texlu nude

ei

sinerespectu

Launoyus infert prcedit tam Vitam " Gregorio non fuisse scriptam, sed potius

/tti

r.i

itfi/i

spectato

,

,

iempore, /p/o Gregorius PP.

rJrsi/r ponli/ifitiini

prrrviiil ,

st riiitit/r

quod

dedicetur,

quod

Ec-

COnttgisse

annum ( 'hristi 591 simid et ex eo de qua movrtnr quo3Stio Grrmano qui anno ejusdem seculi 79 vita

circa

Vita,

adsummum >,

t

}

functus esse legitur. 9

16 Omitto,

amtratrium cvincit:

.

DE

00'

LUCTORE .1.

undfl

T.

fl

Twam

S.

MAURILIO EPISC. ET CONKKSSOKE

hngior sim, reiiqua

16 Omitto, ne

:

vel

tpsum suspt-

silentium enim Magnobodi de laudata Vita a Fortunato kam cionem satis fundatam parit, fuisse scripfam.

autGregorionumquam

Aectpe

m

gum tamen,Ieetor, Ruinartii verba, a se edtta, ex prafatione sua ad Gregorii Opera mtelUnn. ct censeat, illa qvibus, quid ipse de videbis. Etsi, Tillemontii opinionem confirmari Gregono constaret B. Maurilii Vitain a habet

babiliutui.

inguit,

hanc

Turonensi aliquando emendatam fmsse, quae vulgo tamen aon ipsam esse contendimus,

Ifci epistola. Hoc ei pramissa legatur Gregorii Launoyo assertum, postguam rationibus ex

circumfertur licet

et nonnullis

in libris editis,

suum

subjungit: Idem evincimus ex

petitis probavit,

duobus codicibus Mss., uno

Vindocinen-

scilicet

sis monasterii abanniscireitersexcentisexarato, aPratisbibliothecae altero nostras S. Germani e1

annorum quingentorum

;

pwemissam

ubi post

ipsius Gregorii epistolam, et descriptum VitsB qui Rainonis, jussu capitulorum indicem, hanc

Andegavensium, temin Catalogo episcoporum pore Eusebii episcopi scripto, xxxv recensetur, habes scriptam fuisse legimus his verbis. Verba illa fuerit vero Quae num. 13. Pergit deinde: Vita, indicat dominus Haarmerus

in libro Vitae

subjuncto de miraculis, quae modernis,

ipsi

in-

in translatione

m»864

cmsare, quipassim traditur, ecciesiam

Deinde Arnbrosius circa

Ambrosio

iitius

civitatis

potuit S. Maurilius

rr.nssc

amiam

'M-i

casare, ab

episcopo lcctor ordmart

?

Totum hoc quidem, sed emendatius hac euim, licetante S. Magnobodo legitur. In smnn sub Juliano cossare in Gallias adrrutum in

18

S.

Magnobodo

in

hac parte errorem commissum

Valentiniano%«nnon necessario adtamen dum mittendum censeo ; non video enim, cur dici nequeat S. Maurilium sub Juliano in Gallias profectum, tamdiu in solitudinc Deo serviisse, esse fateantur, etproJulia.no,

existiment, hoc

,

donec de S. Martini episcopatu Turonensi rumor ad eum pcrvenerit; quo pcrcepto , solitudinem

fama

reliquerit, ct prcesulcm sanctitatis

mum

nostri erga

celeberri-

Confirmari id potest ex Sancti

adiverit.

soUtudincm amore

,

quo flagravit

adeo, utS. Martinum, majoribus susceptis ordinibus, illius causa reUquerit. Xcc repugntft omntno ipse, qui Sanctum sub Juliano patriam pro Christi amore despextsse, cxsulemque in Gallias viam sanctm paupertatis secutum advenisse commemorat.

S.

Magnobodus

Quodhoc

loco in S.

Magnobodo

iegitar, et

prcedictomodo conciliari posse ostcndimus faisum

mtsrri debeat, certius statui possit, operce pretium duxi eam conferre in prmcipuis suis capi-

Historia, Observatione

me

quam a

illa,

S.

Magnobodo scriptam

habere diri.

bodo.

S.

noyus, competere non possint. Launoyi argumenta dedimus; ut tamen, guid de hac Vita

cum

leguntur

Maurilium kctorcm ordinatum fuisse dicatur, tamen idS. Ambrosium prastitisse nusquamreadventuad peritur; nec statim a suo in Galliam fuisse profectum episcopum tunc S. Martinum Maurilium scribit. Unde, licet aliqui etiam a

19

tibus

itou

in S. Magno-

S.

expolitam fuisse diserte profitetur. Adde, non pauca in hac Vita occurrere, quae Gregorii aut Fortunati ietati et genio, ut fuse probat Lau-

,

mm

dumtuxfft

Mniinhncnsem quomodo igitur, retur ad S. Martinum sub Juliam

ccesare

scilicet

/Ww superstes

obtimtisse rttthetiram srrthttur ; anteguam in Galliam profictsce-

temporibus contigerant, sub Nefingo episcopo facta ubi Vitam hanc, (jiiam sub libri primi nomine dederat, faceta satis urbanitate a successoribus S. Maurilii quit,

»<>»

Taronensem

Befutahir

Launoyus.

,

esse, inquit Launoyus inDissertatione

xxu, pag.

19,

deS.Renati utiquodet : (Launoyo

de cadem re apud liainonem legitur Turonensi attributce Rainonem Vitce Gregorio esse

auctorem §

prcec.

diximus.) Rationem dat

pag. 80. Quia non potuit Maurilius sub Juliano

III.

§

Confertur Vita Gregorio

Turonensi attributa a S.

cum alia

Magnobodo conscripta

c Quisguis i

orcs

rt

inVila

:

tlregoriu

Tu-

ronmsi adscripta,

Vitm S. Maurilii Fortunato adscriptce ut aiunt, correctm

a Gregorio Turonensi,

fuerit auctor,

is

Sanctum

splendidissimis paren-

orium Mediolani imo patrem ejus universam fere Hesperiam gubernasse iradit ; at tibus

S.

,

Magmbodus scribit quidem eumgenere

nobi-

lem fuissc, de tantavero potestate ditioneque nul-

lam mentionemfacit. Biographorum nullusSancti nomen expressit ; hinc certi nihil dc eo statui posse liquet. In hacateneris S. Maurilius //. Martini disciplinos tradilur , ab eoque sacris litteris et liberalibus studiis tamdiu instituitur,

paretitum

doucc S. Martinus Arianorum perfidia e civitate Mediolanensi expulsus fuerit. In illa Sanctum sub S. Martini disciplina ante episcopatum cjus

Turonensem fuisse non legttur. In ista S. MauriAmbrosio Mediolanensis civitatis episcopo

lius ttb

lector ordinatus dicitur, tir,

matrem

deindeque, dcfuncto pa-

reliquisse^ et

Martinum Turonensem

id temporis episcopum adivisse sub Juliano cmsare asseritur; qum,

quantum a

quivis facile videbit eruditus

S. Martinum, qui ante

ronicm

veritate alienasint, :

certum quippe

annum

civitatis episcopus

non

episcopus.

Apud Rainonem,

si is hujus Vita? auhoc loco falsa, imo sibi repugnantia dici, jam ostendimus ; sed hac rationc, quod apud S. Magnobodum loco laudato lcgitur, falsum esse, non intelligo : etenim Sanctum nostrum in Magnobodo ab Ambrosio lectorem or-

ctor diccndus

Acta edenda. Ei

imperatore, multo minus Csesare lectoris Ofticium accipere ab Ambrosio, qui nondum erat

est,

'£11

aufSTZTu-

fuit,

sub Juliano

dinatum Ccesare

sit,

fuisse

jam

non reperitur ; solum sub Juliano

lector

Quid

Ordine in Gallias profectus

Sanctum nostrum a ChristiSoi certe Mcdiolanensem rexit ecclesiam, lectorem ordinatum dicere, et subJuliano in Gallias discederc? Ccrte asseritur.

igitur vetat

Dionysio, qui circa

videre poterat

elusionem

annum

Launoyus nullam

csse

hanc con-

sub Juliano lector erat S. Maurilius; ergo sub Juliano lector ordinatus est a S. Ambrosio. Sed reliqua absolvamus. 20 Procedit sive Raino, sive quisquis laudatm Vtriusque smpius \ita> auctor est, ad prodigia qumdam a Vita: disniSancto nostro in loco, qidCalonna dicitur. ubi habir men ostenditur tasse a suo a S. Martino discessu ad episcopatum :

usquccrcditur,perpctrata;dequibusomnibusmentionem quidem aiiquamfacitS. Magnobodus ; sed brevius, modoque longe verisimiliori narrat. Xon ingratumfore lectori confido, si id excmplo aliquo ex utroque biographo desumpto clarius OStendam Jn utraque laudata Vita narratur mancipii vendendilibertasaSanctoimpetrata. InS .Magnobodo res hoc modocontigisse dicitur : PraHereuntibus

quadamdie per ipsum Calonnaj praedium negm iatoribus,

:

DIB DECIMA

A

TERTU SEPTEMBRIS.

toribus.finis^.lfntinteraliacommerciaetiamho

minea captivoa venumdare, unus es oisdem cap. (1 ui tamqtnim mereos quaelibet dnnphnntm v(!ii:i|les, confugium in ecclesiam fecit. R. Mau-

tivis,

rilius

supplex ad dominos precator accedit, ut miserum redimere posset. Tunc iiii humilem'superbe spermmtos precem, ausn temerario fugitivum de ecclesia rapere cceperunt. At ille multo magis tunc tropidus et vociferans ait Serve Dei :

succurre captivo. IlLico tanta febris dominum unum, quierat ceteris pertinacior, accinxit, ut spiritum prope redderet. Sed, ut erat B. Maurilius misericors,

reddita est

xatur c.c

ntittin,

Dominum

precatur pro impio,

sanitas, et captivus continuo relaa servitio, liber iactus ex mancipio. ei

Observa nunc, lector, qui res eadem a biographo altero amplificetur, et vix sibi similis proponatur. Proximis sane exinde diebus, inquit, 21

qmv

in uliu-

ijur

Yitn

legi-

tnr, historia

dum

negociatores....

utriusque sexus juvenes

venales haberent, et cum eisdem ad Hispaniam tenderent; aut necessitudine commeandi, aut desiderio Sacerdotis visendi per Calunnse prae-

dium

iter agebant. Praetereuntibus autem secus sedem beati Confessoris,*inus eorum, qui vendituri * ducebantur, magno prosiliens impetu,

\t'N(lrinli

Unohuth mmrriptn

ntum prope legitur,

67 jrra>

frhrium rcixum-iiiin mi-

reddit, fn Vita altera morte

quique

menH

in illa

ohiuta, ffwp

J.

T.

lanitatique restitm

tur, in ista insigni prodigio reniscitatur

dcimjuc imfin^jw.rum

AUCTORR

punitm Uunera

mni iniit tmxjrnphm

pmtprrum inopim mblevandm

afftr,

desli-

naverit Sanctus, recenset S. Magnobodus. de ceterisjudicare facile poteris, lector,

Ex hoc nam omnia

Sancti gesta eodem fere modo amplifieata aut corrupta ibidem leguntur quapropter pluribus aliis similibusque recensendis exemplis qumexeadem Vita depromere possim, superse. debo, ubi mirabilem S. Rent/ti, in episcopatu Andegavensi Sancti nostri successoris, prout ea

pottus

in Vita Gregorio Turonensi adscripta refertuf, historiam dedero, simulque, quid de ea S. Magnobodus scripserit, exhibuero. 23 Xr/n-at auctor, matronam quamdam nobi- ex lem,conjugali ligatam vincido, Sancti nostri 8.

m

miratAli ftenati

sua opem implorasse, cui Sanctus pre- Andegavensii episcopi histoDeo filium impetrarit ; sed cum (s ria. etiamtum puer de vita periclitaretur, adductus

sterilitate

cibus suis a

fuit

ti

matre moribundus ad

manuum suarum

S. Maurilium, ut impositione Spiritum sanctum

cum lacrj-

antequam obiret quod, dum Vir sanctus incruentm Hostice obtatione detentus diferebat,

mis pedibus Confessoris, attentius deprecatus ut stiis precibus aut pretiis sese pro Dei

puer c vivis excessit. Spirituale vero pueri hujus detrimentum negligentice suee attribuens Prmsul

amore redimeret, secumque

illius eluendm causa episcopalem suam sedem deseruitperseptemannosprofugus^portatissecum reliquiarum clavibus, qx/a> dum, notato ante in

daret,

:

H

ecclesiam ingressus

est, et

provolutus

est,

retineret, qui furtim

de propria captivatus patria vendendus ducebatur in alienam. Cujus verbis et fletibus suum patrioticum recognoscens, commotus pia mente sacerdos, sine

mora pro

dominum

captivo ipsius

supplicaturus egreditur, humiliterque supplicabat, ut sibi venderetur,

quatenus a

iininnaret

ipsius

summa

,

autem

ac domini sui

prteceptum exequentibus, immensis captivus Miserere et succurre, clamare vocibus ccepit Serve Dei, quem devote liberandus expetii. Sacerdos vero, flexis solo poplitibus paululum, :

rursusque elevatis ad coelum manibus, inquit Domine Deus omnipotens, qui in angustia constitutis,

etdetuamisericordiavere confidentibus,

celeri pietate suceurris, subveni huic

captivo,

pro quo te supplex exoro.Ad hanc nempe Sacerdotis vocem. vis tanta febrium dominum ipsius arripuit,

ut

antequam

pcenitentia succurreret,

spiritum exhalaret.Tum tanta fortitudine ceteri percelluntur metuentes, ne sese vivos terra absorberet, ut unanimes expeterent Sacerdotem flebiliter postulantes,

quatenus

et sibi indulgen-

vitam. tiam, et defuncto suis meritis adquireret occane ipsa metuens, Vir vero beatus nimium terrse prostratus esset perditionis eis causa sio

et crebris singultibus invo-

animam. cat Christum, ut defuneto redderet surrexit a solo, donec et defuncto vi-

Negotiatam, etcaptivoadquireretlibertatem. denique, ut sibi retro acta prsesumptio intores

dulgeretur.multisdonariisipsumhonoraverunt. beatus in usus locum, quse prope omnia Vir et Idemapertius QstendituT

traditur,

ut. nisi

rent. Mittunt igitur

rant.

undequaque, qui eum

Bi jwst gravissimos

quce*

diuturni itineris labores

frustra exantlatos, tandem in lapidem,

in quo Maurilium transitus sui diem notassediximus. incidunt, reliquiarum claves novo prodigio in pisce rrjwrtimt, munititjuc in somnis divinitus ad iocum, ubi Sanctus sub hortulani habitu latebat, perveniuntj a quo post ostensas reiiquiarum cla-

S.

ves impetrantjUt S.

cum

eis

Andegavum

Maurilio vero sequentem noctem

revertatur.

oratione

i/i

somnoque prm lassitudine eorrepto apparet angelus, puerumque jam septennio defunctum suis precibus resuscitandum pradicit. transigenti,

Angeli monitis animatus accingit,

S.

adpueri tumulum turbis,

spectantibus

Maurilius itineri se proficiscitur,

ad vitam

eumque,

revocat,

nomen propter eventum hunc imponit, Renatus

Renati sitque

Maurilii defuncti 'm Andegavensi

S.

episcopatu successor.

;

immensis planctibus

Nec antea

Prmsul sanctus confectus fuisse

suisedem numquam sese repetiturum decreverit. Interea Andegavenses suo orbati Pastore visionibus crebris admonentur de civitatis stim interitu, nisi S. Maurilium inventum sedi suce restitue-

ecclesia velociter extraherent. Cedentibus

vimque tacientibns

mare trajiceret, in aquas quo casu tanto meerore

cum

id fieri posse negaret*, annuit suis, nt ipsum de

ministris,

;

prcedictas claves reciperet, relictam episcopatus

nequaquam

obstinatione

manibus deciderunt

se servitio

absolutus liber in patriam reverteretur.Sed

dominus

lapide transitus suidie, e

pauperuni deputavit. natratm histonm 22 Discrimen inter utramque est. Niful perspicuum seriem9 etiammetacente, nthil Eispamam, in inS Magnobodo de itinere Sancto cum popularis non demancipiipatria ; pro Ubertate ejus prcho. dicitur, nihildeoblato

Dominus mancipii

vendendi, qui

m

\

itaaS.Ma-

•ji

l)e

iijiist i.r inn,rnirabili S. Renati Andegaven tionem facit deinde episcopi, cultuque, quo apud

hac vrrc

sis ecclesim

<

s. Magnoboeos gaudet, celeberrimi, historia in Vita Sancti dus. nostria S. Magnobodo conscripta nihil legitur

quod Sanctus mulieri sterili fitium a Deo impetraverit, qui postea ejus i/i episcopatu Andegavensi successor fuit, Fateor, uthocS. Maurilii prodigiosum adeo factum adaliud, f/uam, suis precibus

mittatur, n"". immerito requiri testimonia alia,

etmonumenta t
quam

antiquiora,

quam Vitam

cssc jiiiu iistrndimus, ct CUJUS

anUguitas incerta noyo,

lauda-

Gregorii Turonensis probabilius non est.

tum OUCtor, tjuam tamen nolo Lau-

Assentiri

quimemoratam Vitam totam,fabuiam non solum

.

m

(

J.

*****

soium

PORl

T.

MAURILIO EPISC. ET CONFESSORE

DB

68

exstitisse

eHam

s.

negare non verctur.

"<';;:';;;;;;;;;;,^;;;; crtc sot«ta//a ,,/

transmissa sunt, Ms. Remensi eodice

g jy

S.

(

ineccksiaaUquapubUcohonoratumcultu numr o«(wm xitev Launoyus S.

Renatum,

tamquam aa> stiti^cnegans.

exstitisse

2B Bfcnd»,

S

credam.

etoi

,

Vita legitur,

fabulosam

dameruoindeinferett pradictumSanctumAndeepiscopum, et vtxtsse oavensis ecclesics non fuisse

Maurilii precibus impeAndegavensi episcopatu eisuccessit t

dumcujusdampueriS. quiin

trati,

meminisse vidimus,

ct Renatus appellari potuit,

capituli contrarium evincere conatur Apologia? Qua Andegavensis contra Launoyum auctor. Novem12 ratione id emncat, investigare poterit in ecclesia

quo die

bris,

Andegavensi

colitur, et

dc eo in Opere nostro agendum erit, uti ct supra memorata mirabilis historia examinari. Si curiosas interim lector de eo plura cupiat, consulat laudatam Andegavensis capituli Apologiampro

S. Renato.

rdtnda

Martino sacerdos

et

s.»,w,,i,„„
mcmuvatam Vitam scriptam fuisse contendit, opinionem suam admittat; quo potissimum nixus MagnoboquodS. prmterquam propugnat. Sed,

pta statuitur

Mauri-

incertum.

hus

Ma-

J

comcripta errori6usfabulismtecon^urcam^mtj quot e cmlo exturbaruti exstitisse negandum forct, ut Sanctos veneratur, Ecclesia sancta quos essent, beneficia per eorum paet de quorum gloria nos sinunt. Scio quttrocinia impeirata dubitare non Renati dem Launoyum hujus esse opinionis, ut S. tempora, quiRainonis ante nullam mentionem

Vita a 8.

Ull .,tur.

numquam?SanesiSanctosomnes^quorumgesta t

gnobodo scn-

j

deinde episcopus consecrari potuerit ? Tempus emortuale

quofimr

esse,

I 1U

lius a S.

tamayo «towA* miro&tom

Henati resuscitati ktstortam

memora ta

qum

«w«*«w

ejusargumeniaoportet,utepiscopumatotsecuhs

lufutatur l»e-

et si

;;;;;;;^ mgm *****,

V.t

sed

Me vocat

Vita a S.

Magnobodo con-

s derelicta, de- « patria dtttssimaque hasredilate goi rdotem ei S. Martinum cpisvnjntm funcfo patre i/t Gailias adventasse, episcopus comecratum Turonensis temporis quitum

s

-

i

adivisse,

initiatum, esse, legitur ab eoque majonbus ordinibus consecra- omnihus. deindeque Andegavensium episcopum mandalitteris cjus tum fuisse, quotquot gesta S. Maga Vita attestantur. runt, disertis verbis prior quia 3, quam § nobodo conscripta,

edendam diximus, num. I ita Itaque B. Martinum virtutibus clarissi-

emendatiorque habet

:

est,

episcopum raum, jam tnnc Turorficse civitatis subdiasuscipiens, gratanter expetiit; qui eum

connm

diaconum ordinavit,

et

et ei

onus presbyterii tradidit. Et num. 13 dissidenti clero popuhquc Andegavenst in novi episcopi electione adest, S. Maurilium divinitus electum indicat, dt clero populoque consentiente, episco-

pum

consecrat.

28 Tillemontius in notis ad Vitam Sanctinostri nota 10 pacj. 786de eo difficuitatem moveriposse

simul difficultaUs capttt attingit

;

rcm indecisam reUnquit.Verba ejus in GallicoLa-

mus

;

proinde

merentur,

omnium eadem

est fidei,

iidem fere

incertitudo,

in

dixi-

quam

omnibus

Magnobodus iis caret Vitam Cointius ad annum Christi 616, se

errores. Solus 5.

hanc testatur

legissein Ms. codice bibliothecce

San

Victorince

eo majori animi voluptate,quo purior simpliciorque ipsi visa fuit. Addit in ista non legi fabulas ct

errores,

sunt.

quibus

Prmplacet

errores,

quos

in

aliai

ct

Sancti legi

reliquis

Vitm conspersce

milii, nec

ceteris

sohan ob

vidimus,

verum

etiam, quia s. Magnobodus Andegavensis etiam episcoptts facile videre potuit,

quidquid ab

aliis

de Sancto exaratam fuerat ; licet enim ducentis ct pluribus forte annis post Sancti obitum scripserit, tamen se fidelissime

scriptoribus

litteris

fuisse secutum ca, quee Justus

quidam presbyter

reliquerat, in prcefatione testatur. Potuit vero

is

Justus presbyter, cujus wtatem nescimus, Sa/tc/o cocevus esse, aut est,

etst

esse no/t

caiu

mtaU

Yitii'

ejus prope accedere.

Utut

hu/v aactaritatvm tvihucndam

contendam, quce

ei deberctur, si

a vo
cohscriptam esse constaret, tamen nihil i/t illa esse, quod a veritate alienum merito dici, aut jure

falsitatis unjtti pOSSit, pcvsi/asiim

talem igitur,

relictis aliis,

trabo annotationibus,

cum

liabeo.

edam, suisque contra

Ut

illus-

Launoyum

Mauriliuma S. Martino Turonensi episcopo potuisse sacerdotem prtmo et deinde consecrari epist opum : quod utrumque ita

prius ostendero, S.

factum esse tradit prceter cdios scriptores etiam S. Magnobodus. Post Vitameditam subjiciam miracula qumdam per Sanctum post ejus mortem perpetrata, qum posteritati tradiditdomnus Har~ merus seu Hermencusmonaehus, et qucs ad nos

''";,' , ',"'.' <

ttitatt

/ '

//

'

t,t.

sed

asserit, et

20 Vitas omnes S. Maurilii, quas nobis commuitivatfis lutbcmus, prmter unam a S.Magnobodo conscriptam, saltem quoad substantiam in

num. 10

&

postmodum

scripta.

gestis ejus enarrandis consentire

iu

erat,

Moveri potest, inquit, difficultas parde eo, quod dictum est/m Sancti Vita

tina facio. ticularis

Martinum, qui S. Maurilium consecravit Andegavensemepiscopum.Diximusenimin textu post Defensorem, qui anno 371 aut 372, consecrationi S. Martini adstitit, duos adhuc ad minimum episcopos ante S. Maurilium exstitisse. fuisse S.

Necesse igitur

annorum

est, tres illos

quo

episcopos viginti sex

Martini episcopatus duravit, rlefunctos esse. Et e contrario non nisi unus statuitur episcopus inter S. Maurilium et spatio,

S.

Talassium, qui anno 453 ordinatus

fuit.

Crescit

ex inceriiiudine anni Sancti nostri emortualis ; nihil enim ex ejus Vita aliud habe-

difficultas

mus,quam Sanctum nonagenarium ;

40

e vivis deces-

30 in episcopali dignitate transegisse. Hinc variivarium, et meo quidem ju-

sisse

in sacerdotali,

dicio pro suo beneplacito,

annum

determinant.

Sed rem aggrediamur. 29 Launoyus sacrm Theologim doctor Parisien- Launoyi urgu*/'*" sis, quem, quidquidde Sancto nostro alicubi legi- mimtum, contrarium tur, vel in dubium revocare, velfabellam reputare probare

vidimus, in cditione secunda duplicis disscrtatio-

quarum una continet judicium de auctore Vitm S. Mauriliij alteraRenati Andegavensis epi-

nis,

scopi Bistoriam attingit, Maurilium a S. Martini

quam ab eocreatum esscAndegavensem episcopum observatione 16 pag. 14 asseriLArgumentaduoprmcipua,quibusassertum

successoribus potius,

suum tum j/ag

.

80

laudata observatione, tum sequenti

stabilire nititur, in

de

compendium contracta

judicium ferre possit, exhibeo. Primo auctores sex, qui Andegavensium episco-

lectari, ut

pum

i.is

seriem ediderunt, recenset

digneum

in

:

Joannem

liur-

Annalibus Andegavensibus,Joannem

Sahnonium apud Democharem lib. II de Sacrificio Missw. Joannem Chenutium in Chronologica archiepiscoporum

tit,

niti-

;

DIE DECIMA TEUTIA SEPTEMBKIS. archiepiscoporum

episcoporum Gattice Eistoria, in Chronologia episcoporum Jjugdunensium et aliorum, Joannem Hiretum in Ubro Andegavensium Antiquitatum, Claudium

juxta quosdam, quatuor juxta alios Defensoris successores fuisse a Martino projure Metropoli-

Robertum in Gattia Christiana ; qitorum duo primi ita prmdictorum episcoporumseriem texunt, ut Defensorem inter et S. MaurUium duos numerent \pothemium scilicet et Prosperum episcopos:

gesta

et

Jacobum Severtium

reliqui vero quatuor

ita, ut inter

ullam

rei

fieri

a Severo, qui cognita

tam accurate

scripsit.

quid baptizatus Augustoriti Pictonum, quid ex Gallia reversus in Italiam Mediolani, quid in in-

utrumque recen-

porum Andegavensium

ximo, quid

urbe et in pago, quid Treviris cum Maalibi passim fecerit dixeritque, Severus diligenter exequitur: sed ne unius qui-

nis in

serie proposita concludit

dem Andegavensis episcopi consi Martino factam commemorat tantum ,

duorum

ut

sulum inaugurationes

30 llhtd autem vix crediposse affirmat, assertique sui simul et conclusionis veritatem primo demonstrare aggreditur exepiscopis, qui S. Martini consecrationi affuerunt, quos inter Defensorem fuisse, Severus tradit libro de VitaS. Martini cap vi et reliqui passim de Sancto scriptores deinde ex numero annorum, quos Martinum in

gistri sui

i

Gregorius TuroVerba accipe. Lib. I de

scribit

transegisse locis.

miraculis S.Marlini cap.

111

habet: In quo (epis-

copatu) gloriosam et poene inimitabilem agens Vitam, per quinquennia quinque bis insuperge-

vir

non indiligenset ma-

amantissimus oblivisceretur. 32 Argumenlum jam propositum Launoyo

esse apparett ut /)(tf/

.71

tt

staUm in

observationis

sedentoustratinn esse e.iistimet,

tale

17 initio

suss

:

S.

videatur,

secundum quosdam

esse

destitutum

tres episcopos, se-

spacundum alios quinque, mgintisex annorum Gregono a S. episcopatum tio, quo S. Martini ostendimus e vivis exTuronensi definitum esse ,

cessisse.

.

.

attquo negatum in su31 Hoc tamen forte ab po»} 76 rei obscrvutione smcatur quare eadem argumentts nititur confirmare .

incredibilitatem neqativis, quce

Jbus

mxdtum habere

roboris in qmstio-

m

traditione pendentibus ex facto, usu et subulem •Disstrtationecontendit. Atjdt

25-rt

jamjam

l^ptorem

loco

H^autem

duo, ca

rem aue

m

laudato

dtss^nem

cert.-sint^-

consecrationi S. Martini transactts, obnsse) 26 annis in episcopatu

<^f"*£.

^^t.utquibusnUocisnuUaprin.pumgrass. num ties Christianos persecutio, in

hatur

Scop 1

,

quinque secunsecundum quosdam,

aUos,

vivente

adhuc

Martino,

scdicet

rpiseoportftn At/dequcctisiutn serie pag. 112 ita scrihit: In aliquibus vero Elenchis

—

in-

nulla exstat mentio, neque in melioribus notae indicibus. Rectius enim in nonnullis exemplari-

bus pro Auxilio, quod imperite scriptum, legendmn es1 Maurilio. Igiiur 26 annorum spatio, quo erudiS. Martini episeopatum durasse communis Dediscessus vita hac ex torum tradit sententia, fensoris, flrhuit. ut

Apothemii

ct

Prosperi contigisse solum

Sanctus noster a S. Martino episcopus

inaiufiirari potuerit. 1" eo

autnu tautam

di/fieui-

guantatem aut incredibilitatem reperirenonest, Potuit enim Detfttti sibi Launoyus imaginatur. fcnsor. t/uuitdo S.

Martini consecrationi

jam longcevus fuisse, etpaulo post e dere; episcopatus vero Apothemii tuui fuisse diuturnos,

affuit,

vivis disceet

Prosperi

probabilissimum redditur

episcopis memo ex paucissimis, qum deprmdictis nomen tasolum Prosperi ricetradita reperimus. Apothemius ecclesiasticis insertum tegitur; bulis

fiutetn saia saiutitutis

futttu clOTUisse

trudftur.

episcoNon ideo igitur, quid vetet prcedictorum rexerunt Andegavensem quibus porum auuos. i

sedetiampauao ecclesiam, non dico intra 26, rum auiturmii sputium eonc/udere. Sulpicius Severus, quiS, Martini gesta 33

.1/,

discipulus amanetiam minutissima, magistrisui conscripsit, ne unius quitissimits, accuratissime Andegavensis episcopi consecrationem a

dem

Martino

fdettini

ttmmutuorttt. Art/iituvutuui ur-

si quid Launoyus habeat ut oativum esse episco s Maurilium a Martino ordinatum est,

dict-,-»

mendose

seritur Auxilius successor Defensoris, de quo in Tabulis Mauricianis, sanctorum Albini et Sergii

pum

ZZ; ZL

E

Mauriiium nonnisi Apothemium etprosperum

,

probabilitateque

risimilitudine

neget,

ex quo,

eadem

t

ratione consequitur,

mllum

<>

Bujus taSancto fuisse episcopum inauguratum. qum men oppositum probabilissimum credo ex iis, scripsii Stiltingus noster in ile,

duos

""'"'

dum Ande; quas sibi difficultates fingat, gavensium episcoporum seriem recenset. Catabnji

comtituunt, dc Auxilio vero Funereoque sitent. Gallia Sammarthanorum Ghristiana vetus in

simo sexto, apud Condatensem dioecesis ad vicum excedens a seculo feliciter migravit Martino de xxxi cap. Hist. X Christum et lib. 4 Turoncnsi: sedit annos viginti sex, menses Launoyi arqumendies 27. Ecce tibi primum a S. Martino tum, quo lectori Sanctum nostrum eupit; persuasum episcopum creari non potuisse liquet quod veesse sitam co vim in eujus totam

'" s

nescio

forreetfores et eruditi passirn defensorem inter et

:

'

nostrum non a Marttno, sed. u suecrssonous e/us creatum esse episcopum. Mihi tamen tantiponde' ris non videtur, ut propterea in Sancti nostri Vita a S. Magnobodo conscripta in hoc puncto errorem commissum esse credam, et a ceteris, qui qesta e/us litteris tradiderunt, dissentiam. Etenim

diebus, octogesimo

secundo imperii anno S. Martinus Turonorum episcopus plenus virtutibus et sanctitate praebens infirmis multa beneficia, octogesimo et primo setatis suse anno, episcopatus autem vige-

teta

Rbbji

ddfrimtm

Sanetum

primo setatis suse anno, Caesario et Attico consulibus, nocte media quievit in pace. Rursus libl Arcadii vero et Honorii Hist. Franc. cap. xliii

cum decem

minis mensibus

tititi'.

"'m a abest.

vel quatuor succedentium sibi prae-

ante S. Martinum excesserint.

nensis tribus in

stabilire ni-

i

Juliani Cs&zaris, quid catechumenua Ambiani,

Maurilium a S. Martino consecrari nonpoepiscopum, nisi secundum unos Defensor, Apothemius et Prosper, secundum alios Defensor, Auxilius, Apothemius, Funerius et Prosper

quod alterius

Martini

quid miles inexercitu Constantii imperatorj

tuisse

c

S.

sula Gallinaria, quid eonslitutus episcopus Turo-

episcopatu

T.

Quid puer Ticini,

situm quatuor episcopi, Auxilius, Apothemius, Funerius et Prosper intercedant. Ex hac episco-

.

i

'

tani consecratos episcopos, nec raentionem tantse

S.

pyOpOnitUTj

ai

Vita S. Victoris seu

die 25 Vttturi (enomanrnsis episeopi

Attgusti dtt/tf.

tui

etad

untfinnalintu-m



: : ;,

DE

70 ti

.

J.

MAURILIO EPISC. ET CONF.

S.

qua Sanctum hunc « $, Martino episcoptnn fuisse ordtnatum non levibus testimoniis <>sVerba ejus, in qttantum adpropositum tendit.

porb

data, in

T,

hmc

nosirum spectant, \

inserere,

fuvabit

loco

Vitam

Commentario ad laudatam

g in

,

prcevioitahabet:

Primum

itaque S.

Victorema

Martino episcopum fuisse ordinatum, tot testibns prohatur, ul ea de iv duhitarc non possiS

quibits transcribendis guia longiora sunt laudato loco legi possunt, supersedeo. In his ,

disertissimis verbis co?isecratioepiscopalisS.

Vita hac S. Liborii quarta,

quse tribus

aliis

suh flnem

fide

11

Hanc

i//////it :

Vitara,

prolixior est, graviter et

sseculi ix

in assertce

bona

scriptam esse, colliges

eam Commentario.

§ 2

rci veritatem adducit

Acta

Bollandi ad

facile ex

ntw/.

Vi-

Martino facta asseritur. Post quoe de

ctoris " s,

episcoporum Cenomanensium Analectorum apag. 68, in quibus idem legitur, Niim. 13 laudat Vitam S. Victoris
gestis tom, III

rntinn /i«k/o,

tiiiant


pa/ilo ftishts rnarratur

additdenique Rabanum,

ct

testimonium Marty-

rologiisub Bedce nomine diucircumlaH ad\ Septembris,

quibus in

e.r

Habemus

verbis:

/i/'s

S. Victoris

numeri concludit

f///e citati

itaque tot testibus probatam

ordinationem a

S.

Martino factam,

cum nulla cujusquara ponderis ratio in contrarium fuerit allata. Licet igitur Sulpicius Severus in S. Marut

merito acquiescere possimus,

iis

nullum ab ipso episcopum consecratum commemoret , ex hoc tamen laudaU scripVita

ti/ii.

toris

silentio

liquet,

id a

nulla

Sancto

ratione

consequens

numquam

fuisse

esse

praesti-

dc S. V/cfore probabilissimum esse ostendimus: quo positos de S. Maurilio ex hoc saltem capitenegari non potest. Sed ad alterum Lau/«/// ;

iKuji
procedamus.

:

:

i

Snnrfi

Argumentum depromit

»( episcopa-

Vita notantur adscititia.

tum advmtu

ev tempore,

annoque emor-

dram adeptus

tualidepromp'

cuin S Maurilii ad Andegavenses infulas promoti tempore, annoque discessus ejusex hac vita.

tiuii

C

anno quadringen-

quo S. Martinus Turonensem catheest, annoque ejus emortuali, collato

Totum ipsiusmet verbishucrefero. Pag. 80 scribit: beato Martino caeteros gradus ecclesiasticos, sacerdotiique gratiam accipere non potuit Mau-

A

qui annoChristi trecentesimo sexagesimo sexto factus est presbyter, et anno quadringenrilius,

tesimo sexto

Nam Martinus anno sexagesimo sexto nondum anno quadringentesimo sexto

episcopus.

Christi trecentesimo eral episcopus, et

desierat esse episcopus.

stratum

Quod jam

alibi

demon-

Vides opinor, lector, ejusargumentain legitimum esse, recteque inde deduci, Sanest.

%

nostrum nec sacerdotem nec episcopum a Martino inaugurari potuisse; si modo, quam

rtiiui

confidenter

dicitur,

t«m

admittatur,

facile

S. Maurilium annoChristi 366 factum esse presbyterum, annoque 106 episcopum. At in eo totum difflcultatis caput situm esse, quis est qui non videat? Probat igitur assertam n se S.

Maurilii

episcopatus

ct sacerdotii

epocham. Restat, inquit

laudato loco wt certa Maurilii asseratur atas. Hanc autem asserere aggreditur, ita prosequens t

Joannes Hiretus, Andegavensis

degavensis Martyrologii ab Bireto laudati

tcsti-

integram Sonctinostrichronotaxim

verbis sequeniibus exhibet:

Maurilius nascitur anno

quadragesimo sexto,

fit

Quo

Christi

ita

constituto,

trecentesimo

presbyter anno trecen-

tesimo sexagesimo sexto, creatur episcopus anno quadringentesimo sexto, etanno quadringente-

simo

trigesimo

sexto

moritur nonagenarius.

Subjungit: Aut error est in Maurilii Vita, aut in Andegavensi Martyrologio, quae hac in parte conciliari nequeunt. In Martyrologio quoad episcopatus epocham maxime nullum subesse errorem crederem, cum ex aliis, tum ex hoc quoque, quod Severus Maurilium a Martino consecratuxn episcopum non meminerit in Martini Vita, cum ut memimsset, res ipsa exigere videatur. 35 Reponi. Launoyo potest : Aut crror est in

Andegavensi Martyrologio ab Bireto laudati, aut in Maurilii VitaperS. Magnobodum fidelissime conscripta, quce in hac parte conciliari nequeunU In Andegavensi Martyrologio maxime subesse crrorem crederem, cum propter summam inccrtitudinem anni} quo Sanctus evivis ereptus cst, ex

qua tus

E

sinc sufficienti fundamento in laudato

rologio

cum

refutatur.

Martyannus quadringentesimus trigesimus sex-

emortualis ejus determinatus videri potcst, quia ex aliis a Launoyo laudatis Severique

t

silentio nihil contra

consecrationem episcopalem Sancfi nostri a S. Martino factam concludi posse ja//t ostendimm. Necvideo, quaratione Launoyo videatur res ipsa exigere ut Sulpicius S. Martini

commemorans, prcedicta? consecrationis mentionem faciat ; certe liquet rem non magis gesta

quam cujuslibet alterius ordinationis a Sancto prcestitce meminerit. Verum exigere, ut illius potius ,

Observatione 17, cui hunc praifigit titulum uoyi argumenQuadum de Martino.dequeMaurilio in Maurilii i:.r

Vita subfinem. Deinde in festo translationis

/iKinio nixus,

in

/<<
tiini

rilii

Maurilii tradit. mortera illius

omnihus his dicitura S. .Martino sepultus Liborius, atquein quarta ita res narratura num. 16. Hic laudatee Vitce verba sub~ ct

Altcrwh Lait-

gesimum migrasse. Idem quoad annos episcopaRainonem Mau-

tesimo trigesimo sexto accidisse. ffoc unius A//-

;

l)

tus et vitas habetur in edita per

mus.nisi rationesobstarentgravissimae.Quatuor S. Liborii Vitas. tom. V Julii a pag. 407 editas, [ector inveniet

K

Andegavensium Antiquitatum librosoribit, in Andegavensi Martyrologio legi Maurilium per annos (0 presbyteratum, et per annos 80 episcopatum gessisse, et annum agentem nonadootor,

in

Theologia

quidem est, si Andegavensi ah Hircto laudato Martyrologio standum sit, annum Sancti nostri cmortualem quadringeniesimo trigesimo sexto illiganti, absolute dicendum esse, Sanctum non aS. Mart/no, sed a successore ejus Andegavensium episcopum ordinatum esse ; sedquis Martyrologium illud tantm auctoritatis existimet, ut i/tf/r, variantibus omnibus de Sancto scriptoribus, certum obitus ejus diem colligendum

F

putet.

36 Gallia Chrisliana vetus Sanctum ad superos Extempare evolasse scribit anno 431, aliosque laudat Sancti Smcti emor" tuali incertt discessum anno 427 affigentes. Claudius liobertus in

Andegavensiumepiscoporum serie Sanetum

ex hac vita migrasse testatur anno 410. Idem kgitur in Breviario Rotomagensia Claudio citato Emznentissimus Cardinalis Baronius ad annum 394 Sanctis, qui hoc tempore in Gallia claruere S. Mauritium (Maurilium) Andegavensem epis-

copum addendum esse scribit. Bailletus in Sancti Vitaobxtumejmannomfigit, Antonius Summontmus m Eistoria Neapolitana anno 420 Quce

scnptorum variatio circa annum Sancti nostri emortualem si atientots consideretitr,

nosquidcm Maurilium initio seculir flLtfsTat quo secuio hujus anno vitam mortalem cum fell aore mlerna crnnmutarit,tam meertum relinqnit certos factt S

m

ut qui sx certum annum determinare voluerit' dtmnare potius quam determinare '

dicendus

37

sit.

Quo

;

1

DIE DECIMA TKUTIA SEPTEMBRIS.

A nihil

prosva

t1 „iii>iiic cortfi-

,it

launoyus.

37

Quo

ex tam incerto S. Maurilii a S. Martino sacerdotem ct

posito, qui

anno eum episcopum inaugurarinon potuisseconcludiposse existimet? Prmertim cum, si Baronium, si Claudium Robertum, si Breviarium Rotomagense si

obitus

t

laudatos scriptores in Gallia Christianaveteripro

anno W7,siSummont(euminHistoriaNeapQlitanai nuii quadam latitudine sequi voImrimm,perspicuum sit Sanctum nostrum tcmporeepiscopotns t

S. Martini

cam

sacerdoli dignitate,

vensibus infulis

tum Andegapotuisse donari. Nihil quidem

Launoyum Summontams Rhommis recentiores, quos pag, 81 mdlum rerum

morantur altique

,

vel scriptorum delectum habere, guandores anti-

quas narrant, sed quodcumque ubicumque, quomodocumque et quacumque ratione traditum t

inveniunt, id suis conlinuo

monumentis

consi-

gnare asserit ; sednec me Launoyus moratur eerta ex i?iccrtis concludcns, avidissimeque, quidquid

ad S.

Maurilii Historiam deprimendamconducere arbitratur, arripiens.

Alia a Lou-

noyo objecta diffieultas

circa

idem

firopomlur.

B

38 Dixi,

laudatos

si

num.

prceced. scriptores

sequamur, S. Maurilii sacerdotium et episcopatum in tempus cpiscopatus S. Martini incidisse. Hic sese haud dubie opponet Launoyus, et arqui ficri potcst, ut, qui per quadraginta : annos presbyteratum gessit, etper annos triginta episcopatum, quod in Andegavensi Martyroloqto de Maurilio legitur et a biographis asscritur, a S. Martino, qui juxta communem cruditorum sententiam cx Gregorio Turonensi haustam viginti dumtaxat et sex annos Turoncnsem ecclesiam fjuct

cplscopus administravit, sacerdosetepiscopus fucrit

ordinatus ? Fateor,

si scriptoris

hujus sententiee

annos presbyteratus omnes abepiscopatibus dicisit, id fieri non potuisse. Sed quod tam indubitanter supponit, pro-

hanc

quando

factus cst episcopus; nisi

voiuerit,

episcopum non quibus

quis asserere

esse presbyterum.

presbyteratum

Sancti

nostri,

legitur,

ab episvopatus annis non

Annos

gessisse

esse dividendos

pro ccrto habendum est, si aliquid ex tota Sancti censemns; imo videre \'it,r fiistoria admittcndum

ex iis, qucB de eadem tas

re habet S.

Magnobo-

dus in Sancti Vita

cecidisse

non

reperit,

fidelisstme

secutus

est,

10 Praiterea,

supposita hujus sententim veriMaurilius anno cetaiis sum 20 consecratus

tate, S. cst

sacerdos

majoribus ordinibus

initia-

tum

postquam dcfun<

patre,

esse

scribunt,

relictaque hareditate,

exsulin

quam

15 aut

'<>

in patriapossederat,

adventavit. Si

(i
creditur t

liluitw

Magnobodus, omnesque ejus

,tt

:

biographi Sanctum

u; mtatis

Ito
Launoyo

sum anno

vel forte

citius />
hmreditatemque possessam reliquit S. Maurilius, ct anteS. Martinum ipsum Gallias incoluit, quod nou omnisolum vrobabilitate, sed etiam verisimilitudine destitutum esse existimo.

Deinde

admanus

qtt<>//

nostras Vitce Saneti

nostri

exemplaria pervenerunt, S. Maurilium majores ordines consecutum statim S. Martinum deseruisse, et ad locum Calonna dicturn, cujus pastoralem curam suscepit, discessisse, ibidemque usque ad iscopatum permansisse testantw .

Quadraginta annorum spatium, quce /«>< in loco Sanctus qessisse scribitur, certc non exigunt

Apoqraphum

ex liodecvnsis ccenobii Qrdi-

Vitcp

nis Hcfjulariimi S. Augustini Passionali

meno ms.

insigni a B.

P.

Gamans

/>rr
SocietaHs

Majoribus meis transmissutn trtuiil Maurilium bissenos dumtaxat annos in supradicto vivo transegisse. fdem habet apographum, quod a Chifflctio nostro exMs. Accinctini monas7iostr(r

,

S.

terii

accepimus.

41 Quapropter biographis conformius et veri-

consentaneum magis


anno$4Q,quos

accipcre.

ttt

anni

tate ecclesiam

:->(),

quibusin episcopali digni-

Andcgavcnsem gubernavit,

lonqe probabi/iorem

amplectar, donec certiora

proferanlurmonumenta,ex quibus in Sancti ita ordinationem cjus S. Martino perperam attributam esse pateat, pratsertim cum, stante Launoyi sententia, tam evidens sit, S. Maurilium a I

S. Martino sacerdotem et episcopum consecrari

non

potuisse, si

scriptores,

mirum

ut

ceteros de SanctO

sit,

ejus opinione fuvrit, illudnon

iu

Launoyi argumenta a S. Magnobodo conscripfam wcrtcrv dicenda sint. Doncc igitur quidccrtius antiquiusque proferatur, non improanimadvertisse.

Accedit

babi/itcr statui possv cxistimo Sancti natales

invascrit stupor.

Nam

ihidcrn /au-

nostri in

non parum confirmari animadverteIn sebam sequentibus circa Vitmfinem verbis : annis ecclesmm 40 sacerdotii ordine ergo cundo apiMaurilius) in pontificalis autem regens, (S.

cathedra? pius cisdignitate 30 annis pnesidens Quis enmi reddidit. Christo pastor animam.... infcrat. S.

non statim annorum eccleshe Dei

VI h,udatis verbis

Maur

in sacerdot/o

lium post 10 ex hac vita ad supereqimen et in episcopatu 30 verba, si nude, Fateor igitur laudata

in-

iis

Certe hanc ego sententiam »/

clusi censeantur.

ea, qum 39 Ncscio tamen, quis me legentem Vita Sancti scribit in agimus, de re, de .qua

Maqnobodus,

annum

i

ii

<

<

ChrisiiS27, sacerdotium circaannumZTT,

episcopatum circa

anno

,

cssc roboris, ut Yitarn

cetatis

sum 90

annum

quw

387, mortemque,

contigit, circa

annum

Chris-

Quo ita vonstituto, evidentissimum cst, ti 417. episejus sacerdotium et episcopatum in tempus copatui

S.

tamen omnia pnedicta

Martini ita

definitum

incidere.

il
annum, quo cum quadam dumtaxat

accipi volo

contigerunt,

t

ut

latitudine determinent quaresi quis contenderit, ea om/tia
<

<

episcopatu contingere potucriut.

ros evotasse. acvipienda sint, id prcv sc ferre ; , jacen t, d suauon cssc, multa sunt, qum

utita accipicnda nostrum a sancto Mardent. Inprimis Sanctum fuisse tino utraoue diqnitate

inauquratum

pugnet, cumprwdicta Launoyi sententia

diserte

cui libet

arqwu

ittii

-

bioyrtifiltis.

tanti nou

Sancti dati scriptoris opinioncm, annos episcopalibus ab peractos sacerdota/i dignitate

T.

facile credidero.

ipso, hoc potuit et debuit Launoyus vel ex hoc quod saccrdos et episcopus a sancto Martino consecratus ab omnibus ejus bioqraphis dicatur.

devidcniis, ;

mandata

teris

in sacerdotio explevissv S. Maurilius traditur, ita

scquelam existimo: Gessit Maurilius

...

episcopatus definitur, ignorantiam, in Magnobodtrni, qui (crtissiftu-, qu,v ,t Justo presbytero Ut-

tati

esse

i

.!.

vellcm, ut,

per annos 40 presbyteratum, per 30 episcopatum ergo jam annos 60 in presbyteratu transegerat,

restit&fficul-

\i

dentis, insistendum

bassett aut saltcm cx Andegavensis Martyrolofjii verbis consequi demonstrasset ; nullam enim cqo

(

71

evidentissimum esti tantam vero tamque turpem contradictionem, et temporis, quo s Martini

YTTA

depromjitis.

Sancti

tempiu

emortuale.

;

VITA

::

A. s.

S.

;

MAURILII EPISC. ET CONFKSSORE procuranda retinere voluit potuit. Itaque se invicem non sed tunc obtinere tia ecclesiac pariter

Magno-

RODO.

VITA

desiderans, abiit viam suani.

Maurilius,

Dei

vir

quod fanum Fano

Ande-

in territorio civitatis

antiquissimum

esset

MAC.NOBODO, EX

S.

maxime

solitudinis habitationem

ille

2 Audiens

AUCTORE

multuin ab sese digressi

osculantes et moesti

sunt; et

quinominaturCalonna c superlittM Ligeris dt ipsum fortiter expugnaturus incredu-

cavse, loco,

[MPRESSIS

idolo-

ni»i, igne

precibus suis cmittus impetvata,

iii

rii,,--

constanter advenit. Ibi rs8 redacto, litatis fomitem, templum in post multam prsedicationis et abstinentiarum codemh»-,, instantiam, tantum ejus magnanimis oratio obilluc

PR/EFATIO

irdipmt.

eus

>/

monumentQ

quibus usus ttst. •i

peccator, ecclesise Andecavss, seI pus, ac cundum titulos Justi presbyteri a Vitam sancti Maurilii episcopietconfessoris,utrusticitas mea compos fuit, simpliciter planeque, quantum potui, explicavi. in anno decimo ordinationis mea?,

ni

litns.

B

principis nostri

dom-

Chilperisi regis,

cum

anno trigesimo sexto

Clotharii regis

b,

paterna

et

fidelitate

scribendi uti-

episco-

si

et in

Xecessitas et

nomine, ego Magnobodus

n Christi

Tetnpus, guo

Vitamsaripsit

filii

amore fraterno

c.

2 Quidquid in religiosis Sanctis suis Domini nam gratia operatur, omnino sileri non potest :

quia pauperes spiritu

facti

pro Christo fugitiva

mundo, mercanturincoelislucra excitant in laudem Dei fidelium populorum praeconia: serunt ergo in lacrymis, metunt in gaudiis. contemnant et

aeterna,

in

terris

in

Ex

quibus

his liquet,

in

S. Maurilii

conscribenda monumentis fuerit usus S.

Vita

Magno-

Eujus nominis

patris interfecti

hujus 3G in

II intellige,

qui in Chilperici

regnum successit. Annum

annum

ad

delubris suis repente

cum

illud

similitudinem

antiquae

videlicet

virtutis beati Eliae prophetse, cujus oratiosancta

ignem ad zelum Dei in impios exercendum divinum demitti caelitus impetravit. Igiter mundato divinitus loco, ecclesiam Christi ibidem ,

fidelis

Famulus construxit, vicumque

instituit,

ubietconversatus est, usquequo onus episcopatus accepit e. Quantas autem ex tunc inibi vir tutesDominus per eum operatus est, non est nostrae facultatis prae paupertate sermonis exsol vere. Sed tamen velpaucarecenseredeplurimis, secundum quod parvitatis nostrae vires suppetunt, ad laudem Domini ac beatissimi Confessoris venerationem conemur. 3 Erat in vilia Pociacense homo f nomine Varia mirartllit, niiliilis Saturnus, per longum temporis tractum manus aridas, enerambas habens aridas qui ad beatum virum Dei gumenam et Maurilium pro sanitate postulanda profectus, nrriiin,

cum noctem unam ad

Clota-

Christi G20 incidissc, quis-

vigilias ejus pernoctasset,

tatione

immo obnixa credulitatis suae obstencompellens , ut signum Crucis super

manusejus faceret

quo

;

facto, statim restitutae

quis Vitam hanc typis

sunt sanitati, atque aptatae diu negatis usibus operandi. Nec longo post tempore, ecce et mu-

gine

lier,

rii

annotavit.

edendam curavit, in marConforme est Ghronohgim

vexabatur jam multis

a daemonio

quse

Philippi Labbei, qui caidem Ghilperici, regnique

annis, ex qua infestatione tyrannica etiam cseca

Clotarii II initium anno Christi 584 affifjit : si enim ad annos 581 addidcris 3G, pervenies ad annum 620. Nec dissentit Henschenius noster in

facta fuerat, ad

tribus

Francorum

Dagobertis

Pagius Ghilperici ccedem

et

regibus

licet

,

initium regni Clota-

anno 587 illiget, in cujus sententia S. Maonobodus Vitam S. Maurilii scripsisset anno rii II

C///7N//G23.

c Praefatio

viris adducitur. sibi

qum sequuntur

in apocjrapho impresso

distincta

est.

ab

iis,

Sequentia vero

ibi

factam

Pariter et

Sanctum Domini a

Quam ubi

vidit,

mox eam

mens sana

fidelibus

beatus Vir praesentem diabolus reliquit.

quod lumen receperunt, praebentes foeminae ducatum proprium, quse paulo rediit, et oculi ejus,

vis inimica abstulerat,

ante venerat alieno.

Cum quidam

pastores pecora sua vigiliis no- morsum veiiepascentes sollicite custodirent, unusexeis noswn cuvat latenter mordetur a vipera o et cum jam vi 4

hwc

r

facto diluculo, ad pedes ejus se prosternit, de-

precans,

bodus. 1)

templum

voraret,

ccelo manifeste lap-

:

ANNOTATA. a

Domino, ut ignis de

tinuit a

ctis

:

leguntur sub tituio prologi.

veneni in segrassante, semivivus factus esset, ad

sanctum Maurilium jam in

F

famosae potentia? medicum desperatus adducitur qui, ut eum vidit, de saliva sua in os pueri per universa membra tumescentis immisit, et continuo illis

locis

:

VIT A S.

Haurilius

Beatus igitur

Maurilius sub Juliano Caesare a terrenam patriam pro Christi amore despi-

mlicta pntritt, S. Martinuiii

«iit u quo tact

rdos con-

humilis exul in Gallias adventavit,

ciens,

jam

viam sanct» paupertatis secutus. de genere nobili Jveniens, patre defuncto,

lector ordine,

secratus rece-

Nam

dit.

matrem superstitem n

peste fugata. reddita est sanitas. Sicut enim beatum Paulum apostolum quondam vipera mordensad interitum non iaesit, itanec puerum

reliquit,

cum

facultatibus

quas m Mediolunensinm urbe posseunde natalibus claris fuerat oriundus, Itaque beatum Martinum virtutibusclarissimum, universis,

derat,

tunc Turonicae civitatis episcopum expetiit qui eum gratanter suscipiens, subdiaconum, et jani

diaconum ordinavit, et ei postmodum onuspresbyterii tradidit secum quoque jugiter adnego;

hunc, apostoiici

viri

Maurilii medicante virtute

mirabili.

5 Eratmulierin ipsis finibus sterilis diutius permanens; quie multum prius prae pudore matronali cunctata, necessitate tandem compulsa, a S. Maurilio petiit, ut oraret Dominum pro ipsa, quatenus ei tilium daret, qui et ad ipsam ec-

clesiam devotus

Domino

deserviret. Exaudivit

DominusprecesservisuiMaurilii: mulier conce pl t, et peperit filium

rentum

qui secundum vota padivinis traditus officiis, eidem ecclesia ;

Calonnensi longo tempore deservivit. Vere con sequens est sententia sicut ab Anna per gratiam

Domini

sterili

mulien

filiumpreoi-

bu&impetrat.

:

DIE DKCIMA TERTIA SEPTEMBRIS.

73

Domini genitus

est Sumuel, qui sacerdos Dei et propneta servivit in templo, ita et puer iste Idem emm etiam post beatum Maurilium

pontirex lactus, prmsedit ecclesiae Andecavensi h Remanserat diutius juxta oppidum

Idota deitniit,

mouasfniutu

vici

CalonmE

ipsiua

collis,

(lamtruit.

qui vocatur Prisciacus

versisadhucidolorum titulisrepletus; ubisancto Spmtu revelante. Vir beatus cognovit, tempus SibiaDommo praestitum illam quoque animarum fraudem destruendi; ad ipsum locum iter direxit. Cumqneillucpervenisset, statiminaere dssmonia cceperunt clamare Quid nos et hic ,,,rs '" ns M:mrili null.is est locus quo te evadere possimus. Ille autem festinans, neque quidquam motus ad plenam venenosae malignitatis querimoniam, quidquid ibi fuerat congregatum ex diversis idolis, igne cremavit, et monasterium ibi proximeconstituit,quod permanet usque in prassentem diem ad gloriam Domini :

I

?

-

aostri Jesu Christi, et rilii

fehndtantem snnat.

memoriam

Mau-

inclyti

confessoris.

7 Monachus nomine Clemens febribus quartanisjugiter annis tribus vexabatur. Cumque

tandem eulogias

i

sanctissimum Virum postu-

lasset, efille ei libenti

ut

fumus languor

animo

praestitisset, illico

iste diutinus exanuit, et sospi-

tas opiata successit. Matnijriutn

smifufr.

8 Praetereuntibus quadam die per ipsum Calonnai praedium negotiatoribus, qui solent inter alia commercia etiam homines captivos venundare, unus exeisdem captivis, qui tanquam mer-

ces quaelibet ducebantur venales, confugium in

ecclesiam

Beatus

fecit.

dominos precator

Tunc

posset.

illi

Maurilius supplex ad

miserum redimere humilem superbe spernentes

accedit, ut

precem, ausu temerario fugitivum de ecclesia rapere coeperunt. At ille multo magis tunc trepidus et vociferans, ait Serve Dei succurre :

captivo. Illico tanta febris

dominum unum,

qui

erat cajteris pertinacior, accinxit, ut spiritum

prope redderet misericors,

est ei sanitas,

alios nauflra-

gio eripit.

k.

Sed ut erat beatus Maurilius

Dominum

precator pro impio, reddita

et captivus continuo relaxatur a

quotidie

jngravescente morbo. Tunc

parentes ejus ad beatum Maunlium precantes accedunt, ut eam visitaturus pro mercedis supern» causa adesse

deberet. Timens Sacerdos futurum Domini judicantis in immisericordes dictum Infirmus :

non

tui, et

visitastis

tias

Deo

,

flante Austro,

'ubi

Sanctus habita-

subita perturbatione

coeperunt mergi, sub ipso,

ipsis

quod persanctum Maurilium

egit,

simam

citis-

recepisset sanitatem, quae prius magna ex parte in medicos facultates suas perdiderat

unde remedia nulla receperat, sed et deterius semper contigerat in contagione morbi.

ei

12 Cum talibus vir Domini Maurilius in Ca- Ecdesia Andelonnensi vico claresceret conversationis atque gavmsi Pastore suovidunta. miraculorum insignibus, evenit ut Andecavae civitatis episcopalis sedes

Ergo, ut est consuetudo,

nudaretur a pastore collecti in

unum

/.

sacer-

dotes, et cunctuspopulus conglobatus ad substituendum pra>sulera, quasi vir unus coeperunt

favoris noxialis scissuras indiversapartito, stare potuit, quod a Deo non fuit, ut Propheta

non

aitrCogitationis hominum vanae sunt. Eligebantur enira non veri pastores, sed qui in ipso officio sua, non Jesu Christi lucra quaererent, quique, quod periisset, in Dominico grege solidare

non possent.

Cum

13

ergo dissidentia inter se

taciti consi-

m,

affuit

cui scilicet et per sanctitatis meritum,

erat eligendi pontificera. Ait ergo ad eos

me quod ;

non vobis durura

a Deo electura

:

est,

hoc

esse videatur. Maurilius

presbyter ecclesiae Calonensis, jubenteDeo, ipse erit vobis pontifex. Tanti auctoritate censoris illico

,

tum

omni raora mandaad urbem cogatur

corapressis partium studiis

postposita, ad

Virum diriguntur

accipientes,

velit nolit,

,

nuntii,

rium, sed adiraplevit prreceptum. Quo ingresso in ecclesia coram_ universa inspectantia plebis

gos egreditur. Moxque ut oravit Deum, pericli-

frequentia, ad manifestandam gratiam Domini, columba super caput ejus descendit. Quo viso, omnis multitudo ad beati Martini genua se prostraverunt, non aliura conclamantes, quam Maurilium dignum esse episcopatu, non ab hominibus electum, sed a Deo sibi praesulem manifestatum. Ubi vero super caput ejus vir Dei Martinus manum posuit ad sacram benedictionemtraden-

rexerunt. 10 Cum pro subsidio humanae infirmitatis Vir Dei aseilum haberet, quem sedere ipse humilis diem sessor consueverat, vespere quodam ubi ablatus praedone impio ei ab nox clausit, furtim qui hoc ausus fuit est. Sed quid infelici contigit, per sacrilegium perpetrare? Daemonio arreptus ,

nihil

tamen

totam noctem fugam celerans, et vagabundus elupromovens, frustrato labore Viro asmum suum primasancto vero ditur.Luce ,

quem ut repraesentat divina coactus virtute dasmon eum velociter Sanctus Dei conspexit ;

reliquarum virtutum,

sed custodem, reum suum reputans non furem, Septembris Tomus IV.

F

quoque sanctae obedientiae munere plenus, non contempsit impeita

dam, tunc coluraba rursus circumvolans, ipsius consecrationisaditum dedit. Erequentius postea beatus Martinus cum gaudio in memoriam revocabat, quod certissime Spiritus sanctus, et angelorum chorus ad ipsam benedictionem affuisset. 14 Hic itaque pastor ovium factus et unus ex apostolicis Domini sacerdotibus electus, tanta

,

clementissimusJudex reliquit. Etfugato latrone,

*»

Viri

mo, sed mox intrepidus per tidei constantiam factus, contra tempestatem salvaturus naufratantibus tranquillitas subito divina virtute facta nautae iter, quod cceperant, per-

ta

et per metropolitanae sedis privilegium potestas

venire. Ille autem, ut erat mitissimus, atque ut

est, et illaesi

p0P"^7«e

volverent, ecce pro hacipsa electionis causa ^ctto^T! ^' sollicite festinans beatus Martinus pontifexeccledente™ siae Turonicae sanctissimus in Christo Sacerdos lia

Clamaverunt itaque unanimiter nautae, mortis metu et tristitia confecti. Tunc beatus Maurilius ad eorum voces commotus pri-

bat, coenobio.

i-;

intra se mussitare, quis de eis pontificatum accipere potuisset. Sed, variante consilio, et per

erit;

,

me, cum

ad eam perrexit. Et domum ingressus, ubi manu sua cum oratione unctionis oleum inaegrotamfudit, illico mulier super pedes suos stetit, et incolumis gra-

9 Quomodo, Christo proposito, naves necessariae humanis usibus negotia deportantes, die noctuque per Ligerim discurrentiam liabent alirefertae

divinitus.

Matrona nomine \melia ex nobili senatua fyrotanUm genere veniens. longam aegritudinem incurre- sanitati res~ tituit. rat, et per annos diuudecim tenebatur

fratres, audite

quando quaedam earum grandi mercium onere

titv

-

permisit.

servitio, liber factus ex mancipio.

;

Jhertum puni-

tresei aureos dedit, sicque et animal recepit et A. S. Ktou,. nominem absque culpa; noxa ad prDpriaabire 80D0

virtutum praeditus erat gratia, ut signa per eum uon minus, quam dudum per apostolos Domini fierent. 10

MauriliuSt consulente S. Martino,

" ir._ cfae n gihir ret virtutibus.

;

VITA S MAURILH BPISC. ET CONFESSOMS

71 v.

5,

>K.;v>-

iodo.

(hvmonos verbo tantum fagabat. solaoratione curabat, sed et caecis visum

fierent.

segros

Nam

corporis reddebat, paralvticos ad stabilitatem miracula, revocabat; e< multa alia sunt ejus nunc ore hoquaa, cum scripta non sint, etiam ecelesiam m igitur Talis celebrantur.

minum

Domini refulgebat, apostolicaesimplicitate vitae, et cordis puntate; totusque in Christi famulatu die noctuque sine intermissione pro grege Chriqui sibi fuerat assignatus: in vigiliis et elee-

s(i.

coelestia se conver-

mosynis constitutus ad arma

terat, ut hostis antiquus nullum ex ovibus sibi commissis, quantum in ipso erat, rnorsu lethi-

matrts ocutos Operit,

bonorum morum

15 Cum ad basilicam beati Petri apostoli more suo pervigilem quamdam noctem duceret, csecus ab utero matris suee lumen incognitum a Servo Dei sibi tribui cum fletu obsecrans postulavit.

Ubi beatus Maurilius signaculum vivifica? crucis erumpente sanguine, super oculos ejus fecit repentina lux intravit. Homo ipse ad eamdem basilicam se tradens omnibus diebus vitae suse fideliter deservivit, et virtutum servi Dei Maurilii ,

cum reliquarum

vir-

consequentia, ut eos

tutum, ot Pastor bonus apostolicisdocueratmonitispariter et exemplis.

execlsa,

Commonico rupes

19 Krat in pago

Rupem a

iUb-

monibus

inluiarborum diversarum genera multa habens, ui bitatam muhquem lucum ex pagano adiiuc ritu retenta con- daty templumsingulis que ibidem suetudine, tanta stultorum hominum annis turba conveniebat, ut diebus septem so- asdifkat. lemnia ibi saerilega exolverent bacchando, et choros gentilesducendo; sed etfrequenterpost

vina et epulas insurgentes in se multorum caede mutua sanguinem effundebant. Quod dolens Maurilius pontifex

fero laedere posset. Catd ab utero

].lcbem repleverat charitas

quadam

die

una cum

fratri-

bus suis ad eum locum perveniens, tota nocte in oratione perdurat. Ad gallorum cantum tantus fcetor de loco egressus est, tit vix tandem Vir Dei cum suis ibi inhabitare posset quo videlicet signo eliminatao gentilisetdremoniacoespurcitia; palam omnibus dato, et per hoc rusticanorum :

quoque turbis ad destructionem suae superstitionis aniraatis, luce prima sanctus Pra?stil arbores incidi et igne cremari prseeepit

et aedifi-

;

Marim Matris

testimonium admirabile fuit. 16 Nec proetereundum est, quod contigit in Jiei Bominkm puolico. Ut se in multis humana habet cupiditas: violatorem pu- quidam vir agrieola die Dominico, assumpta nitum divinisecuri, praesumptuoso ordineccepitmanibus suis

cata ibidem ecclesia

tus pcena

evocatus fuisset beatus Maurilius ob Cenomanu re fratrum visitationem Cenomanicam civitatem n, diens contractum sanat. revertente eo post negotium confectum in pace, n ad Pontem-Leugse jacebat puer, quem parentes ejus obiviam venienti sancto Antisti posuerant

B

liberat.

ruralem operam reddere. Statim eum ultio divina manibus ad ipsum ferramentum astrictis damnavit. Post menses quinque ad sanctum Maurilium properans, et poenam demonstravit

suam,

et

ordinem culpa? confessus

manubrium xium,

in

est.

Mox

ut

securis sanctus Vir, miseratus an-

manum suam

accepit,

manus damnati

resolvuntur, et ut ante fuerant, in ustis incolumitatis reveruntur. Redit

homo correptus a Deo,

mundatus. quoque in Oblivione per taciturpereusso lumen nitatis nostrse negligentiam ponere possumus ocuhrum resaut debemus, quod alias rursus in consilii re fatituit. ctum estmiraculum.Belgicusquidam nomine.... mancipia sua primo die Paschae crudelitate et et a Sacerdote suo

17

Altericacitate

Nec

istud

avaritia seductus, segetes suas

mundare

prsece-

Ubi coacti importuno imperio famuli ceeperunt noxia gramiua evellere, confestim dominus pit.

eorum

prius

jam

in

oculorum quoque

dem

mente cupiditate

csecus,

csecitate percussus est.

Tan-

sero impietatis et irreverentiae suse pceni-

tens, rogat, ut

egrederentur, nec magis intem-

pestivo labore in satis

mundarenf

.

Quid ageret

quo se verteret ignarus, tanpalpitando ducatum quyerere coepit, qualiter reverteretur domum. Post iuec annos tres infelix nesciens,

dem

in

eadem

ca^citate perdurans,

dum demuiu

san-

ctus Maurilius dioecesim eircuuiiret pro populi benedictione, rogat Belgicus longa satisfactione

emendatus, et jam aliquando fidei igne accensus, nt vcstimentum Sacerdotis tangere mereretur quo facto, lumen oculorum, quod per ne:

gligentiam suam amiserat, per Sacerdotem Dei recepit.

inojum siim18 Nec obliviseendum est in populis quod , iii-' abundanexcorporali pra-scntiasanctissimi Prsesulis totia toto S. Mautius populi Andecavensis generalis fuit profecrilii episcopatus. die ordinationis sancti Mannlii usque adfufi tempore.

A

transitum, tantsa

urbem Andecavanam uberta-

abundantia replevit, ut forum publicum in pretio aliinoniarum nec minueretur, nec adderetis

tur. Cuncti populi repleta erant horrea ex ubertate tritici et vini cessaverant enim bella, :

bona

terra3 multiplicaverat

:

pax cunctam quoque

gloriosa;

Domini, locus ipse, abolito etiam vocabulo, quod antea ex superstitionum observautia usurpaverat, a

naturali positione situs

Castrum 20

E

accepit

Petrse.

Cum

omnem compagem membrornm

qui ita

nomen

obvolutus,

ut glomus involvi solet, tenebatur astrictus.

Ad beatum pro

Pontiftcem ululare miseri parentes cceperunt, ut utriusque misere-

filio infelici

retur. Nec aliud Sacerdos facere potuit non absque importunitatis violentia, petitione plebis ,

instante,

quam consueta clementia

Domini suggerebat voluntas.

cogebat, et

Prosternit se in

orationem diutius; nec longainterfuitmora, illo orante coeperunt contracti membrapaulatim extendi, et vense suos agnoscere discursus. Apprehensa tandem a Praesule ejus manu, protinus erigitur. Lseti parentes dito

cum

filio

vadunt domum, laudantes

incolumi red-

Deum

et gloriosi

Pontiiicis merita praedicantes.

21

lam

Cum ibi

ad Ledi o fluvium pervenisset, nulparatam reperit naviam, sed totse ulte-

¥

mtenebantur. Nullum fuit in- mige ad eum tervallum, sine humano ductu omnes simul ad deducta, fiueum per transversum amnem dirigunlur. Vir men trajicit. jSavisiiu

riori ripae fluminis

Dei gratias egit Deo, qui

rum famulatum tam

sibi

per mirabilem re-

navalem praebuit evecqui post tempus advene-

cito

tionem. Sed et nautis,

rant, et factum cernentes astabant stupefacti, mercedem reddidit sui officii non laboris.

22 Villam Gerciacum p ipse Sanctus, data (la-monem

c

pecunia, comparaverat in possessionem matris furibunda vituta cjicit, Ecclesiae, ut alimenta prseberet captivis, viduis etpupillis, simulque et clericis fratribus r suis.

Eam cum

die

quadam circumiret, ecce

vitula

amens, obvios omnes furibunde cornu petens ineum cunrmugitu torvo fremens, rotatimque ruens veniebat.

Extendit e contra dexteram

suam mterritus Sanctus

Dei, et dialpolus de capite vitulae.in specie corvi egressus, velut nebula

evanuit, multis eorum, qui prtesentes aderant

ocuhs eumvidentibus.

tanquam

ovis,

Mox

bucula mansuefacta

furore deposito,

relicti

armenti

consortium repetivit. 23

Quadam

,

DIE DEOIMA TERTIA SEPTEMBRIS.

75

23

undat sedat.

Quaaam vice dum beatus Maurilius fluvium Mcduan® q navali rvrrtione cum aquffideeiirsn.lMs«^ 1 «l ft

ner

ipso rfH.,naviculfti!©pitniepgi I

nuctu intumescente sanctumveroDeiSacerdo^ tem ex nocturnis fatigatum vigiliissopor oppresserat. Accedentes socii suscitaverunteum dicentes: Quid est, quod agis? jam perimus. Illeclementer respondens, ait eis Vosmetipsi hoc :

:

faeere potueratis, fratres. Et accepta ampulla ubi sanctus liquor erat, fudit in fluctus

cum

oratione,

oleum

etmoxundaeessavit.submomento

tranquillitate reducta.

Mwibundum incolumitnti reddit,

24 Absente

forte

sancto

Maurilio pontifice

quadam die, unus de numero famulorum ecclesise vehementem febrem incurrit. Defertur in sacrarium, ubi suspiria et singultus mixtasque lacrymas supereum deducebantoculi sociorum. Jam quidem cachecumenus erat. Suecclesiae

bito Dei voluntate adveniens beatusMauriliusin ipsojamjam futuri exitus articnlo, pracepit, ut

egrederentur cuncti foras ipse singularis cum puero remansit, quivix tandem supremo spiritu ;

lejrrosos

curavit.

Nam

alimoniae stipem

quam

pete-

camelorum, flectendo ea pro populo suo, per orandi frequentiam occaluisse perspectum est.

Nos de innumerabilibus ejus bonis, et maxime per ipsum, quantum potuit, occultatis, paululum quid, quodscirepossumus, explicamus. Caterum ille intus apud se, quod elegit, arripuit, tenuit, ccepit, implevit.

Sane

communi

in

foris

conver-

sationis habitudine nihil illius severitate jucundius, nihil jucunditate severius, nihil risu tristius,

Cum

nihil tristitia suavius.

continentiam

indiearet, nonredolebatostentationem, silens. et silentio ;

loquens

idem semper habitus, neglecta muninculta vestis

dities, et

cultus ipse sine cultu.

:

vitae suae aequalitate

pompae,

sermone

nec citus nec tardus

:

promeruit, ut in urbe

lasciviae et deliciarum, in

esse miseriae est, et boni

eum

qua humilem

Cum

quis libenter

non

sancti dies Quadragesimae adve-

aridus cibus, panis hordeaceus, ipse manu molebat, quia et hoc voluntas ei

detrahere non audeant, sacerdotes omni veneratione suscipiant.

Revertamur

illuc,

undeinitium

pulturae sua?, ad

exemplum

ergo ordine annis ecclesiam regens, in pontiautem apicis dignitate 30 5 annisprsesidens

sacerdotii 40 ticalis

cathedrae, pius Pastor

Ciliciis carnem terebat assidue; et tamen, ut dictura est, corpore alacri mens robustior erat

27

Quod factum

est ad ecclesiae Dei aedifieaest universo

miraculum manifestatum vicinarum terrarum spatio. Cum electus Dei ad vicum SaponaS. Maurilius hyemis tempore tionem,

riam

r,

pro necessariis gregis sui

iter illud

suum

mors subita contigerat, peregrinus quidam a longe exul repente

incessabile faceret, ita

ut

ibi

compositus, parato Cum super jaceret. condendus sepulcro, interiisset, et

feretro

pauperum turbaelacrymarumdeducerent

jam eum

fletus,

quod

possumus, quam adest Punlifex nec aliud mirabili complesuum Servum divina virtusper corpus, alns defuncti enim Prope vit effectu. et dum Pastor, moarentibus, affuit misericors Sacerdos loquerentur, astantes de re sepulcri tactus in oraDomini misericordia profundius :

invocat

diutius Deum auc-

tionem prosternitur, et Cumquepersisteretinperseverantia torem vitae. morte vivificatum surrexit, ad m-eci^ eadaver de Elisei sancti prophetae instarvidelicet virtutis susctato. et misericorditer de parvulo defuncto

primordio usque in •4 \b episcopatus sui vilem suppellectdem Antistes oioit. Eximiw finem sanctus hic omnia canoper ut animi et corpauperem, habuit/et victum poris dotes. Quod impossibile adimpleret sententiam.

Idibus

bris Christo reddidit, lastantibus sanctis angelis, et in

nis

gaudia superna suscipientibus eam. Alumquos in convalle terreni incolatus pro destitutione sua moerentibus,

vero,

relinquebat.

quos tamen Pater piissimus, nec cum defunctus est, deseruisse se per affectum, dilectionis manifesta* aperuit, cum eos etiam in funepe suo convirtutum ostensione relevavit. corpusculum sanctum deducepetur sepulturaB suaa tradendum, occurrentes ei duo gemini fratres, ambo oculorum luce orbati, pariter sunt illuminati, et confestim sanctas exe30

Cum

sibi

igitur

quias sine alieno ducatu

cum

Quidam quoque homo

'28

laudibus prosecuti.

annis tenebatur in lectulo languore vehementi qui ipsa hora funeris venerandi, mox, ut voces psallentium audi;

vit, totius

immemor

debilitatis exsiluit agilis ut

cervus, et usque ad feretrum, ubi Sanctus defe-

antiquam mirabatur se rebatur, perveniens Jam vero, eo sepulto, sanitatem. recepisse subito ,

venerabilem quoque pausationis illius tumulum virtusdivinamagnismiraculorum insignibusclarificat, cum ibi quoque fiant virtutes assiduae,et tribuantur divinitusper meritasacri Confessoris Christi etanimarum et corporum sanitatesmultimodae, ut benedicatur

cum

gloria etlaudibus

nomen Domini Dei viri, per Dominum nostrum Jesum Christum, cui est gloria cum eodem seterno Patre et Spiritu sancto in omnia saecula saeculorum.

Amen.

Pauperrine

nfcam

f

animam, qualem delava-

cro sacri baptismatis sumpserat, Idus* Septem-

suetarum

in Christo.

patriarchae nostri

sanctissimi Abrahae. In secundo

hoc pro summis ducebatdeliciis. Sed tamen non ideo macilento colore torpebat, non pallens erat robustus in vultu, sed semper, mirum dictu resplendebat in facie, attrito corpore, ut rosa appareret animse integritas quoquammodo ut in vegeto corpore. Navigii ergo sui indefessus vela tendebat, pedem his diebus in publicum.

Pia pju> mtm,

fectus,

boni operis exigebat addensquesalem et aquam,

!

E

praedicent et mali

29 Jam beatus Maurilius senectute bonaconet adesse sibi desideratnm sui obitus sentiens diem, aedificavit cryptam duplicemse-

et ad sanctae par-

;

c

Vir prudi

eremum monachorum. Genuaejus quadam duritie ad instar genuum sibi

,rato decore, insperatae sanitati restauravit.

quem

mt

et in urbis frequenti.i

narrationis sumpsimus.

niebant, erat

oitatn rcvo-

Nam

simus inveniebat

rent, commiseratusclementia, subitocutis repa-

audiat?

Moitnum ad

cias.

Sola

26

austeritas.

;

laetantemunere repentino. 25 Miseris feedatos vulneribus duos lepposos sanctus Dei confessor Maurilius, verbo tantum-

Quod ad animae salutem, simoniae exemplum actum est,

Vitoi ejus

siccahumus crebrius Buperjacentia sibi membra confregerat sed sanus corpore, animo sanior, parsimoniam et solitudinem putabal esse deli-

incessus

poscentes piusPastor multo majore,

;

pervenerat ad aetatem, ut non doleret stomachum, non viscerum cruciaretur injuria, non

palpitabat. Unius hopae spatium moratus Servus Dei, ecce egrediturcum puero integrae sospitatis

modomedicante,

Utlttlrflll.

forsitan homini videatur, sed credentibus, Deo A. S. Hao<«opossibile est jam nonagenariam BODO

praestante,

ANNOTATA

Miraailo ejus in sepulliii" Cceci illumi-

nati; Infirmvi curafus.

F

VITA

76 A. S.

S.

MaOKO-

tODO.

CONFESSORIS

EPISC. ET

MAUUIUI

MIRAGULA

ANNOTATA. Vide Commcntariu/n num. 18. b In Vita, qv&Gregorii Turonensisputatafuit, unwersam fere Besperiam sub ditione sua a

S. Maurilii

tenuisse legi, in

patrem

AUCTORE HaRMEHO

Commentano Launoyum

Ex Ms. Codice Remensi.

Auetor Apologio? adversus

dictum est. pro S. Henato

cdito? hoc loco non universam lta!inin,sedsolam eam Ualhe partcm sig/iificar/

Nos existimat, qvm Cisalpina Gallia mmcupatur. non Magnohodo tantam Saneti nobilitatem a S. Commentario in reliquimus expressam ineertam

num.

Nam

c Gallicc vicus in

Andegavo

Andensi comitatu. Quatuor

milliaribus distat.

ac recitamus

;

palmites. Et iterum

Ergo advertere possumus et clarius intueri, quia sicut uvarum opulentia absque vitis incremento proferre non valet consuetam vini abundantiam, itanec Sanctorum prodigia sine Clnisti

radicem

munusprofluEe

vitis refertur

dicente ipsa Veritate :

fertilitatis,

Ego sum vitis vera, vos Qui manet in me et ego in :

eo.

adminiculo.

recoluntur

Unde

in

sequentibus

dissitum. procul a Calormce vico contigisse non Illud g verisimile fit ex eo, quod vicus iste viperis abun-

idem ait Sine me nihil potestis facere. Et Psalmographus admirabili instinctu considerans ineffabilia Sanctorum merita veridica approbatione ab omnibus esse recitanda, psallendo exclamavit Nimis honorati sunt amici tui Deus. Et iterum sapientise imitator: Laudemus viros

dare passim tradatur.

gloriosos parentes nostros in generatione sua.

bus a Saltmoio in Meridiem milliaribus, et octo

Andegavo

h S. Renatum

intcHige,

qui

S.

Maurilio in

episcoporum Andcgavensium Catalogis in episcopatu successisse traditur, et de quo in Vita altera prodigiosa post septennium narratur

vulgatis

resuscitatio

.

Vide

Commentarium

num. 23. i Munera quatdam : Panem

prcevium

benedictum,

quomodo

res

eadem

et

in

Vita altera narretur.

Prospero

1

scilicct,

;

:

Haec talia proferentes, operae pretium est, ut ad liquidum, quae hactenus protelando diu distulimusj edicere satagamus, et Operis nostri seriem

intimare procuremus. 2 Vitam siquidem sancti ac beatissimi Maurilii Uinc miracula aS. Mauiilio faceta' satis urbanitate a perpetrata successoribus ejus expolitam esse profitemur, et rccenserr agquse corporis nexibus assuetus egit, et quae post- greditur.

Andegavensis episcopi v. g.

quo a Sancto impctrato, febribus liberatus est. k De illo egimus in Comm. prcevio num. 21 seqq. ubi et videri potcst,

modum hominem

exuens, Christi favente clementia, facere dignatus est. Sed restant piurima, quae tempore

quem

S. Maurilii decesso-

citas nostri

logis liquet.

veridicis

Vide

n Urbs

Comm. prcevium perampla

GaJlicp

minis caput. Sita

est

§ 4 per totum.

provinciw coqno-

et

ad Sartam fluvium, ubi

Huisnam. o Lcdus est Galliw Narbonensis amnis, quem Ungua sua le lez nuncupant : sed dubium non recipit

est,

quin hic significetur Lcedus Gallice le Loir. hi< in Perficensi provincia ortus, Carnu-

Fluvius

tensem loca, et loin

lielsice

tractum defluit

;

dein varia alluit

tandem paulo supra Andegavum

amnem Non

in

Sar-

se exonerat.

Credo tamen praidium aliquod in Andeqavensi dioecesi situm ab auctore significari, quod Sa/tctus ecclesiaj sua? cmit. p

reperio.

q Fluvius Ciailice tingua sua la

Mayne

dictus.

In Normannup limite ortusper Cenomanos fluens Meduanam urbem et Lavallium rigat. Supra Andegavum auctus Sarta et Lcedo fluminibus in Ligerim se exonerat v Heperio suburbium Tutli urbis Lothatingice Saponariam fuiste appellatum ; sed hoc loco /llud significari,

s

Vide

non puto.

Comm. prwvium

circa finem.

moderno acta s.unt, ex quidus multa qusedam vero, ut modi-

oblivioni tradita sunt:

rem fuisse, ex Andegavensium episcoporum Cata-

m

tutes Utilr rst.

prsedieamusvirtutum insignia quia, quam palmites ubertim in populo vinitoribus expediunt copiam puri liquoris, merito ad ineffabilia ipsius

hoc vico permansisse dicatur. Nobis probabilius Saneti habitationcm 10 solum annis ibi est, durasse. Vide Comm. prosvium eirca finem. legitur : f In altera swpe laudata Sancti Vita .

ennrrarc vir-

Sanctorumque ejus lauadmiranda praeconia, toties

Loire d Galtice flumen, quod lingua sua la nuncupant, notissimum est. habie Si Launouo credas, 40 ididcm annos in usque episeopalum tavil S. Maurilius, cum ad

In villa Potiaoinse Neutro modo invenire potui. Suspicor tamen Podium Andegavcnse significari, Galliai in Andegavensi provincia oppichdum, tri-

Stiititviuiit

quoties fidelium,

damus

17.

circiler

Regis coelestis ami>lificare proticuum est, opera magnitudinis ejus per Servos ejus perpetrata divulgare perspicuum est.

Sacramentum

parvi fomitis praevalet, et quae a

comperta sunt, cernua vernulitate ad profectum multorum, Domino annuente, edicere aggredimur. 3 Tempore igitur quo Nesingus a venerabilis Sacrum minfulam episcopalem hujus sedis nactus, Christo $pecturi>n,i>ti> precibiis auspice, plebem sibi creditam monitis, exemplis cantf moribusque benevolis regere videbatur, decre-

tum

ab

ii

ab edititiis ejusdem sanctse jam prsedictae martyris ecclesiae Andegavensis, ut pignora jam praelibati S. Maurilii episcopi, est

m-

eo, et

¥

quse

longo jam dierum spatio sub theca inculta, veternosa custodiebantur, visere decernerent

et qua3 apriscisacta fuerant, inspicerent, et qualiter sanctissima regeretur pleba, loculumque ejus meliorando ditarent, artusque

perlustrando

elucidarent. erat,

Cumque

ad opus ventum

die prsedicta, ut esset,

etmore

sancitum

solito,

januis

basilk-e jam praedicta; obstrusis, intro pridictus antistes cum paucis sanctitatis speculo deditis ingressus esset, orationibus precumque votis vacare coeperunt.

4 Hisce debite peractis, ad Sanctissimi Iocum accedentes, bajulando sustulerunt,quod

exloco aram, ubi solenne

ubi diutius jacere videbatur, in celebrabatur officium b, deferentes,

tantiscontinuo sarcina oneribus caruit, utomnes, qui inibi aderant,et sibi adesse gratulabantur, in stupo-

rem

pusl ijuas cor•pus,

aperta

thcea. situtis-

simo fragrat ottore,

b

DIB DECIMA TEHTIA SEPTEMBHIS rcm mentisconverterentur, nimiumque invicem tuti naasitantesBUSpicati sunt pro certo Sanctissimi

non adesse membra, atque ad perniciem antiqms ablata fuisse tutoribus. Itaque

sui ah

moerore concussi, animisque sauciatis, aperientes beatissimi Prsssulie arcam miro et inedicibili

statim re-

pleti sunt gaudio. Nam repente, ut, mausoleo patefacto, conspectae fuerunteximiii Confessoris

reliquia3,odoreperfusisuntgratissimo. Vincebat

onim omnia odoramentorum genera amrenus odor.etultraquamcredipotest^responsiosuavitatis fragrabat Aderat cum pra>sule

supradicto

Cnsonphilax thesaurarius cum

aliis officialibus

chentibus, et arrectisauribusetvisibusnectareo fruebantur odore et ignoto, ut etiam in amcenitate paradisi et in se fuisse positos.

d

repeiitur

inr.oriv.ptum.

Vuella

mem-

trrorum usu

surculis putarent

5 His itaque taliter peractis, gestantes feretri interioraetconspicientespannulorumveterrima, ex quibus beatissima Maurilii obvoluta fuerant

sommata,

destituta,

aromatum

ac

si

ita

memhra

inventa sunt incorrupta,

ipsa die huic ministerio deputata fuissent.

Cumque

ethuicsimili modoattonitidetinerentur miraculo et cordium imo grates et laudes referrent Domino, thesaurum, ex quo frustrati esse metuebant, carissimum,incontaminatum et absque damni discrimine laetantes invenerunt, om-

niaquelustrantesnecmodicanecmaxima defuere quas ii invenirent amantissimiPastorismembra. Ergo omnihus ex more completis, venerandum B. Maurilii corpus infra thecam digno opere

lecto affixa

constructam diligenti reverentia repositum est. Dumergoinloeumpristinum.ubiabantiquioribus collocatum fuerat, reportari a ministris decerneretur, succolantes invicem tantooneris pondere repente sanctissima corporis gleba aggravata est, ut quae ante modicum possibile fuit ab uno deferri bajulo, postmodum vix aquaternis deportaretur gerulis. Cumque et in hoc facto Omnipotentis clementiam episcopus cum clero inibi adstante collaudarentj ac metu gaudioque replerentur, de subito puella quaedam a parentibus delata est, quaeintra ambitum Andegavensis territorii nata etenutrita,clenica'permanebatetdiucompagine membrorumdissoluta, penitusabomniofficiorum

genere extorris agnoscebatur. Nam pedum bases tibiarumque stigmata contusa, ac lacerti brachiorumhumerisadnexi,vixsoliditasmanuum attritoe,

pectori

in limine ecclesiae projecta

rollocata

C

baneto invocau>,

adhaerebat. AUata autem ab

incolumi-

tatirestituitur.

tione persistens.

diutissime in ora-

",

Dominum

affinibus et

sanctique Maurilii

auxilium tota mentis intentione deprecabatur, quatenus membris ejus redderet sanitatem et corporis incolumitatem. 6 Cumque hocvigili menteageret, nutudivino ad locum beatissimi Viri velociter pastor accedens, dicitur exclamasse S. Maurili loco hoc in reliquise et merita egregie, cujus esto mihi requiescunt.propitius et venerantur intercessionem peccatrici utper tuam almifluam est, et

erecta

:

77

sanitatique rostituta, et abaltari S. Maurilii et ab ecclesia ipsius incolumis regressa ad re-

deundum domum (parentum auxilm enim alieno) nec baculi sustentaculo,

absolvi, et his infirmitatis vinculis nominis sancti tui praesentia incolumis a

sana

et

virtutem sensit abscedere. Haec dicens, continuo B. Maurilii conauxiliumque divinam, adesse artus, quse per gruum Membra enim ejus et tabuerant, et debilitate curricula lonffa

dierum

infirmitate

cceperunt rediutina diriguerant, virtutemque pristmi robo-

nente viresresumere, exercere. Pedum gressus ris absque dilatione tibiarumque vigor experecuperabatur, crurum d.r ac manuumque articulorum offica diebatur,

gebantur.

Quidplura?Omniummembrorum

eguit sed solamine

corporis sui corroborata, gressibus pedum asscnpta ad lares proprios regressa est, (hrisli vir-

tutem coUaudanssupersedeclaratam, sanctique Maunlnclementiain,cujusauxiliopristin»fuerat Quae postea ad comprobandarn ejus admirabilem virtutem et ad augmentum

sanitati reddita.

declarandffi pietatis ipsius arcana , secundum natales suos et juxta morem prisci temporis

ma-

ntahconnubioconjuctaetnuptialithoroconnexa usque m huncdiem domum propriam

jure haire-

ditario sibi

concessam gubernare agnoscitur, ornata filiorum genealogia sobolumque propagine, narransettestificansvirtutinniunvmrn!.-! sibi ccelitus

concessa. Hajc

ita esse. ut jam prade qua ratio agitur, adhuc incolumis et vitwsuperstes, et multorum

sumus, mulier

libati

ipsa,

testimoniorum affirmat constipulatio

c.

7 Ergo si diligentius inspicere volumus hujus S. P. N. Maurilii ineffabiliadivinatisdonaaDeo

s.

sibi collata,

prodifjiis tn

eum

transtaUont

procul dubio invenire possumus, die ipso, quo sanctissimum corpus ejus a

prssulejam pra>dictoetab aiumnis ejusconspectum est, plurima perpetrasse miracula. Jam

jam demonstrata

ccelitus

prodi^ia,

8. Martina

aliisqui

E
quse sub

B. Martini seu quando pignora illius translatasunt,etaliorumquorumdamSanctorum ssepissime evenerunt divino instinctu: ut enim obitu

MaurUium

oorporia fae&u

ut retrovertamus articulum. In translatione reliquiarum ejusduosensereministri '/admiranda *

,

in gestisjam dicti S. Martini,

ceterorumqueDeo

amabilium recitamus

dum examines

Actis,

*

obituiK

et corporeis nexibus exuti de loco ad locum deportaridecernerentur,aliquoties pondereaggravata

eorumsandapila omnino immobilis permansit, ut nec copia

hominum nec hominum

ita

capacitate virium ul-

latenus moveri posset. Sed judicio, causa

cum

occulto illorum

arbitrio illorum famula-

retur, e contrario sarcina corpnris carere vide-

batur sine difficultate onere ponderis, et quod

dudum a multis impossibile fuerat transferri, hoc abunovela duobus bajulabatur gerulis. Quod evidenti approbatione in S. Maurilii factumasse-

rimus translatione. 8

Ex

odore vero gratissimo, quo

officiales cor-

infundunt mira conspersione, particeps fuit multorum apostolorum aut martyrumseu confessorum collegium, quorum corpora Christi juvamine illorumque opitulante voluntate, dum a sarcophagis submoverentur.seu in alium com-

pus

illud

similem prtrdicat.

mutarentur locum, seu divina revclatinm» diu i°nota inveniri mererentur, miraodorisamoenitate praesentes impleri solebant, ut in multis eorum memoriarn recitantibus, sedula inquisitione

gestislegimus. Si qui autem infirmi vel debiles huic agnitioni respectu divini Numinis aderant a

propriiscontinuoliberabanturinjurns\Quodapte

,

merear ab

IKHMIho

A.

in hujus Viri translatione

compertum

esse sci-

'

inflrmitati-

bus

mus, dum praesentesodorperfundit amcenus, et paralyticamdiu nodisinhVmitatisobductam,mira celeritate curavit. Unde absque ambiguitate maPatribus consors exstitit, quorum ut nec inveniantur scripta. exempla, sunt tanta 9 Et quid haec narrando diutius immoramur? superexcellunt enim actus ejus etmirabilia opeo-nis sanctis

rum

ejus,

multorum virtutibusin

vita a Sanctis olim perpetratis

;

haec

quae,

aerumnosa si

quis ve-

-

ridicaindagineperscrutaricupit.sumatcodicem,

vir-

qui de Vita ejus et miraculifl plenissimeinsertus

id atfaproigd/U

ula.

utira-

MIRACULA *

S>

MAURIUI

est\ ibique invenire potest tanta sanotiViri magnalia,qu83nusquaminaliisSanctorumgestis incceptam solertia. Sed restat, ut ad

scriptus

recitavit

beaOperis nostri seriem convertamus stylum, diquantum explanando, persingala tiquo Viri viDadonaveril focultas. emnvmus miracula, ut quaa res b veraciam oomperta sunt auctoritate, prudena quanto videtur, credibilius tantopere

fntxilium

'

i.ihorans

10 Eratpr®tereainsuburbiocivitatisjamprav infirdictaa Andegavensis colonus quidam, qui, amiseoculorum lumen diutina, cogente mitafe auxilio rat. Hic fraudatus ab omni oculorum

membrorum

Maurilii absque

officio

stipendiis

cum

populo abstinentia? se acriori obligans, in

precum

invocans, basilicas

pedumqueindumentis

votis vacans,

civitatem

cir-

eorum summa cum devotione munia inibi , quantum

basilicsa

tam

batur.Membrorumautemetomniscorporisrobore destitutus, quotidie intra ecclesiam repens mani-

bus ac pedihus more reptilium semet ipsum trahebat qui, cum per multam annorum orbitam ita a?ger et debilis, spe omni amissa reparandse sanitatis, deficiendo tabesceret. supervenit dies ,

cultu recolendus, quiinexordioquadragesimalis

Dominicusvocatur. Itaque clerus ad matutinorum solemnia in basilica jam saepe dicti martvris venerandi Mauritii ex more, dato

jejunii positns,

signo,

consurgens, coacervata populi caterva,

psalmorum hymnorumque melos concinendo depromere studebat. Inter quos aderat ipse, dequo loquimur, aegrotus, qui, utjam diximus, omnium artuum defraudatus viribus, linguse solummodo officio spem loquendi retinebat. Cumque, utjam praedictum est, psalmorum melodia aclericali collegio

jam magna ex parte matutinalibus

Revertens*autem supradictus clerus cum

catervapopuli ex basilica S. Licinii e et ingrediens oratorii januas Christi martyris Mauritii, intererat

jam

prasdictus caecusaltius inductione

conductus / propriisque destitutus luminibus, deprecans Domini potentiam, ut, qui oculos caeci nati aperire dignatus est, ipsi quoque medelam illuminationis inferret

;

qui,

cum ex

aditu basi-

utens suflragiis*, psallente clericali concione, ad altare S. Maurilii ssepius praedicti licae alienis

appropinquareinciperet, dixit ad

ricum penes se astantem

:

quemdam

cle-

Domine, ut mihi esse

manus vestras. At ille hsec audiens attonitis auribus admirari ccepit, si vera arbitror, video

esse possent, quse ab

homine quondam

caeco di-

cebantur.

Ille vero deinde adjecit: Jam omne corpus vestrum intueor, et omnia, quaecumque facitis, patula videndo agnosco. Hoc sermone

quam g

plurimi advenientes, et in stuporem mentis continuo infit: Jam altareS. Maurilii the-

camque

ipsius ineo positam libere video. Etprotinus oculis patentibus et quodammodo more exultantis subjecit Non solum Sancti altare, sed omnem basilicam ista cum caterva clericorum :

auflaicorum, et omnia, quae in hac ecclesia aguntur, agnosco, et clar& video et lumen oculorum meorum, quod per annorum curricula amiseram, Christo propitio, sanctique Maurilii interveniente suffragio, non solum recuperavi,

sed etiam clarius,

quam

videatis, accepi.

Hoc

clamor illico clericalis ac laicalis attollitur laudans et benedicens Dominum, qui facit mirabiha, etqui mirabilis est in Sanctis suis sanctique Maurilii merita mira glorificat gloria. dicto,

12

Jam

praedictus olim csecus,

pristina recu-

quam

clericorum aut Iaicorum sustentari cognosce-

Christi concesserit gratia, persolvere gestit. 11

recubans,

episcopi,

ingrediens, orationum

fumen oeido-

sutilits

transactis in porticu ec-

ad januam

cuire solitus est, Sanctorumquepatrociniasedule

r

S.

jam annis

ut dictum est,

cinere et cilicio positus,

c

rcns

cus, pluribus

eleemosynarum

ablatis, ac

awotlio.

ad alia enarranda, ut inchoavimus, properemus, 13 Alius praeterea quidam homo pernicitate Paralytko Sanctm
ubisanctiacbeatissimivirirequiescebantpignora Maurilii, supplicans et obsecrans, ut virtus magnitudinis ejus superse dignareturostendi, etab

cum

sine alicno faditt

illuminatus approbatione ad domum propriam regressus est absque ulliussolamine, multis pos-

clesia?

Quadragesima3 observationis, orationibus, jejuniis ceterisque competentis parsimoniae virtutibus dediti, quos plebs catholica recolit ad minuendum peccati cumulum, et ad augendum meritorum igniculos. Siquidem juxta morem eeclesiasticse sanctionis et antiquorum documenta Patrum, dies advenit. qua clerus omnis, monachorumque contubernalecollegium

lente etc.

tisque melodiarumvotis,c83cus,quifuerat,veraci

jacebat. Hiejamtotiussenioinfirniitatisconfectus

dies sanctse

lege rever-

preeconiis perac-

autem laudum

conductufovebaturalieno;sedtantaorbatus*cs3-

undiqae possessum detinebant.eripere.Dumautem haec indesinenter ageret, et minime huic operi sedulus finem imponeret, supervenerunt

*

muin

fitens. Expletis

citateminimecessabatquotidieingredibasilicam,

offuscantibus csecitatis suse tenebris, quas

rum redditur

I) perata claritate, apertisque oculorum suorum luminibus lihcivet absqne ulliusconductuooram gui, poat acta Deo et Sancto omni plebe per ecclesiam deambulabat mente gratias dnagens et congratias nlaeri, S. Maurilii benefleiis

tea vivens annis. Sed haec coapta relinquamus et

tioribus viris edocetur.

Caco Sanoti imphrauti

ET CONFESSORIS

EPISC.

instanti reverentia celebraretur, finis Officiis, re-

pente immensis ccepit paralyticus, qui intererat, clamore vocibus, atque in auribus omnium perstrepere clamoribus. Nam quidam vir, ut ore N

proprio fate batur, habitu pulcherrirnus,

specie

jucundus,canitiefloridus,aspectuvenustus,vultu conspicuus, illum apprehendens contrectansque

omnium membrorum

ejus compagines, ab imis

solieum satagebat erigere.

Ad cujusconatum

gressu prsecipiti et repentina festinatione motibus, quibus poterat, exurgens, alimine ad altare S. Maurilii

prorumpens,

ultroneus festinabat,

quacumque potera animi valetudine, contingere altare ipsius.

ventum est ad praesentiam jam Sancti altaris, virtute, qua potuit, appremembrorum

14 At, ubi dicti

henditspeciemejus, etdiutiusambarummanuum usum conatucrepidinemutriusquepartistenereaggressus est, ibique quasi unius horaa spatio basibus pedum se stando annectens, prece, qua poterat et voce reciproca, sedulus supplicabat Omnipotentis,

sanctique Maurilii antistitis auxilium.

Quid multa? tandiu mente

vigili

cornua altaris

tenuit,donec,divinafaventeclementia,sanctique Maurilii inlervenientesolamine, fugata omnium

membrorum suorum

debilitate, ac recuperata cuncta virium suarum fortitudine, nulliusegens solamme super pedes proprios stare cognitus est sua virtute. Hic talitermeritisSancti curatus ab altan ejus regressus est motu

culorum

corporis ac arti-

collisione

deambulans, agilitate habilis acrobonsYaletudinestabilis.Quomiraculoconcio clencorum experrecta, continuo clamor laudis mtonat, templumque praeconiorum melodiis repletur vocisque vulgi utriusque sexus strepitus procul audiuntur. Amen.

ANNOTATA

reddit

:

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS.

79

quando BarmerushcBCscripsit,qumproinde certum potuit de incorrupto tacro corpore testi-

fms.se,

ANNOTATA. a Oallia Christiana vetus trige&imum octavum locum in Andegavensium episcoporum serie concedit. De tempore, quo hoec tramlaiio contigit, ei

vide b

Comm.

prcevium num.

monium

5.

sacram thecam ex lot o t ubiqaiererat^ ad aram detu/cre, nuttamque inclusi corporis sensere

gramtatem.

e In Gallia Christiana 15

Sensum

Andegavensium

epi-

scopusconstituitur. Colitur in Andeqavensi ecctesia 13 Februarii^ ad quem diem de eo in Opere nostro actum cst. i intellige

etc.

c

Comm. num.

iummu

d Loquitur de his, qui

4.

vitiosum italege; Ad Sanctissimi locum accedentes, corpus ejus ex eo sustulerunt, ubi oisjusto diutius quievisse videbatur; quod, cum ad altare princeps deferrent, tantis

dare. Vide

*'

Propius ad

:

S. Maurilii

aram de-

ductus.

Ex

his liquct,

mulierem S. Maurilii meritismiraculose sanatam adhuc incolumem super-

DE

g Lege: Hoc sermone quam plurimis advenientibus et admirantibus continuo infit.

MAURO EPISGOPO GONFESSORE

S.

PLACENTLffi 1N ITALIi

SYLLOGE HISTORICA

B

De

j

s.

Sancti cultu, de tempore, quo floruisse et obiise creditur,

ac de gestis.

ClRCA S.

-i30.

Maurus qui

hodie colitur,

i

nter antistites Placcntinos in Italia tertius

ritatem.

numeratur S. Maurus, successor S. Sabini, de quo actum est apud nos ad diem 17 Ja-

opinor, anni

Hunc Sanctum

nuarii.

Placentini die 13

Septembris colunt Officio ritus duplicis, ut Uquet ex eorum Officiis propriis anno 1035 impressis, ubi ad 13 Septembris Officium duplex prcescribitur, et deS. Mauro additur ;Cujus corpus in basilica sancti Savini Placentise positum est.

Memoria

S.

Maari ad hunc dicm

celebratur

apud

Ferrarium in utroque Catalogo, etnovissimeapud Castellanum Prior in Catalogo generali sic habet Placentiffi in Gallia Togata S. Mauri episcopi. Plurat dat in Catalogo Sanctorum Italice, scd ea mox recitabimus ex Officio, ex quo ille sua de.

prompsit. Castellanus observat, corpus honorari in ecclesia S. Sabini. Pluribus verbis S. Mauri gestarefert Pctrus Maria Ca/npi in Historia Pla-

episcopus Placentinus, seculo v,

mortuum anno

danda

in

illi

notat

Officii lectione rectias,

fuerunt pmtermissi. Casteltanus

Maurum anno 445, furte

asscritur obiisse

apud Ferrarium

ad Catalogum Sanetorum

tatis

quia iUo

in

Anno-

Italiat.

3 Mihi vero, dum in decessoribus et successo- obiisseque viMauri nonnulla chronologim fundamenta detur. wm vestigo, annis non paucis citius ad episcopatum (mno W9 ribus

'

venisse videtur

Maurus, ac

Idem quoque visum

simititer eitius obiisse.

atcis ad 17 Januarii in S. Sabino, cujits mortem fixerunt sub futcm seculi iv. Certum est et ab ornnibus admisest

Majoribus

sum, S. Sabinunt fuisse iu concilio Aquileiensi anno 381, i/Uque sexto hco subscriptus Uqitur ante alios mulio plurcs, ut videri potest apttd

Labbcum

totn.

Conciliorum

II

col.

978. Itaque

videtur inter seniores fuisseepisi opos illius conciln, ita ut difficultcr credi possit,

Sabinum deinde

centina Italice scripta. Pauciora de S. Mauro narravit Umbertus Locatus in Opere de Origine Placcntiw. Elogium quoque Sancti cbntexuit

usquc ad

420. jEqttc improbabile mihi

apparet,

cixissc ttsqtte

Ughellus in Catalogo episcoporum Placentinorum

Certe

tom. llltalice Sacra fuif tertius

Hinc

col. 197 editionis

novissima.

2 Laudati scriptores consentiunt, Maurum floruisse seculo v, ct tertium fuisse episcopum Piacentinum, sanctique Sabini succrssorcm. Satis

quoquc concordant de anno , quo ad meliorem vitam translatus est Maurus. Ughellus initium episcopatus figit anno 420, mdrtem Sancti anno annos 449, eidem viginti et novem episcopatus attribuenscum Umberto Locato. Eumdemquoque annum emortualem notat Ferrarius in Annotatis

ad in

Catalogum generalem,

licei

diversa scripsisset

Campius lib. V Catalogo Sanctorum Italim. 125 S. Mauri episcopatum similiter

Historicepag. orditur

abanno

420, etpag. 140 obitum figitanno

novem episcopatus. 449 post annos fere viginti et invemo rationes nullas is chronotaa Verum hujusce allegatas,

nullam

ullius vetusti

monumenti aucto-

annis triginta

451,

novem

et

annum Maurum

superfuisse,

et

F

ri.risse

ad annum

119.

Majoranus &rat episcopus Placentinus anno quo intcrfitit concilio Mediolanensi et tertio ,

loco subscripsit epistola; S. EttsebU

ad S. Leonent Vapam. col. 1334.

Porro ex

p$it 9 verisimiie

fit,

loco,

Yide

Mediohmensis

Latbeum tom.

III

quo Majoranus subscri-

euat aliquot saltem annis fuisse

episcopum oate annum 151. Prceterea inter Maurum et Mftjoranuiit ab omnibtts medius ponitui Florianus, cuialias noveiu, atias undecim, alias

tredecim anni episcopatus attribuuntur, utfatetur

Campius />"'/. 140, licet ipse tantum aliquot menses Floriano cogatur attribuere,quia s. Sabini obittlia niatis sero fixit.

4

Quapropter cum S. Sabinusmdlo facto inno-

taerit post obitltm

S. Aatbrusii, aatc sera/i ix

ftnem defunctij probabilius est, Sabinum obiisse antc finem ejusdem sectili, aut certo sab initiwfl sequentis, ac eidem tunc suffectum esse S. Mau-

rum,

ted putiu* int><

ifSSei -Uo

" llf r "'"' ** ,,,

•

DK

80

rum, ex

i

J.

S.

gestis

ci/jit*

nullam

MAURO EPISCOPO CONKKSSORK

S.

habmus notam

assenmt scriptores Plaeentini, obitus ipsius late autcirca (80, figi potest inter annos 120 et 430, co/hcetur circa 440, rrt Floriam mors late item •/ «c Majoranus satis diu fkterit episcopus, quando adfuit conciUo Mediolanenst Nihilinvenio%guod Imic aut simiii chronotaxi repugnet. Quare hanc

lucem

seguendam censeo, donec certiora monumenta. Attamen res ulterius e xaminari poteritin S. Victore, quiprimus fuit episcopus Placentinus, et colitur die 7 Decembris.

Officio

Quodmodo

5

Elogium

:

spectat

ad

gesta S. Mauri, qua?

probabiliora ceteris apparent, recitantur in Officio, cujus lectio quartasic concinnata est : Maurus Placentiac episcopus, vir mirabilis continenti»

omni caducafactus est tanto remotior. amore rerum rum fama sanctitatis illustrior, et miraculornm gloria et humilitatis. Hic ouanto vixit ab

excellentior. In oratione frequens fuit, jejunio et vigiliis deditus, in

divinarum laudum

Officiis

assiduus. Corpus sancti Savini episcopi, qui ante

ipsum eidem ecclesiae praefuerat; itemque corpora sanctorum Gelasii, Victoris et aliorum complurium honorificentius sepelienda curavit. Ecclesiam maxima semper sollicitudine diligentiaque rexitfelicissime. Laboribus demum multis pro Dei gloria, pro populo, atque ecclesia

commissa perfunctus, sanctis virtutibus in coelestem

sibi

clarus,

patriam migravitldibus Septembris,

ejusdem sancti Savini prsedecescujus porro sanctitatem Deus etiam postobitum multis miraculis illustravit, et et in ecclesia

Gelasio hic

diem

in

alicpui ie

S, Maur>>

as&emntwr:

digniorem locum

memorato apud nos actum

4 Februarii

;

de Victore

ad

est

ad

nam

6 Martii,

provinciam

quam regnum

Lotharii, ut vocaba/ur

medium, et sequentibus secit/is hodierna Lotharinqia, multotamen latius extensa. Atnec Lotherium regnum nec etiam Austrasia erat nomen alicujus rcgni aut provi?wia; sccido v secido

ix post

Mauro. Binc verisimiliter secuhtm ix composi/um estper hominem imperitum, qui modo suo nomine, ineunte, sive vivente S.

scriptimi is/ud diu post

modo nomine S. Mauri, ac dcmttm nomine abbatis ,

clum,

quam

alicui scrip/ori ve/tts/iori. Itiveni/

ille

aliquam antiquam, quam suis interpolationibus auctam dare potuit. Quidquid sit, de S. Domnino, de quo in illo scripto fit for/asse inscrip/ioncm

men/io, ac/itm est

8 Ugkellus

de

et

Mque incerta sunt reliqua

omnia, quce

Campius: kic enimmagis solli-

S. Maurore/iertf

ne quid prmtermittcret, crisim accuratam singula revocaret-.

citus fuisse videtur,

quam Com-

pendio aliqua huc congeram. Maurum fuissepatria Placentinum asserit pag. 125. De sepul/ura corporisS. Sabini contentionem fuisse inter mona-

II col.

197

mS. Mauro

recitatur scriptum, quod ille vetustum credit, sed pro cujus auctoritate contendere nolim. Ibidemde gestis S. Mauri htec leguntur : Ego Maurus ultimus episcopus de Lptherio regno, et propter angelicam visionem veni ad propriam civitatem, et sepelivi corpus S. Sabini episcopi 16 Kal.

bruarii. Istud

honorem

altare ego consecravi in et S. Antonini martyris. Pridie

Fe-

suum nonas

Februarii S. Gelasium sepelivi pridie Nonas Martii sepelivi corpus S. Victoris diaconi Idus Madii recondivi corpus S. Domnini 10 Kal. Ja:

:

:

nuarii migravit de hoc seculo beatissima Victoria. Post obitum eorum vixit Maurus episcopus

annis6:Id. Septembris migravit. Ego abbas Effrem sepelivi corpus ejus juxta corpus S. Sabini in sinistram partem, et scripsi manu mea, et condivi hic. Observat Ughellus, istud scriptum

E

Effrem loquitur et cxiguam meretur fidem. Existimo istud potius Rufino monacho attrihuen-

episcopo.

tom.

de

Placentinumproeo adminisfraret. Faietur tamen tiescire, quid sit illud regnum Loihrriuni, aitque eo tempore nomen istud Lotkaringio3 necdumfuisse impositwn, sed hanc tunc Austrasiain fuisse dictam. Einc provinciam aliquam nobis incognitam eo nomine designatam credit. At respondeo, totum istttd scriptttm iis verbis rcddi suspectum de supposi/ione, quia verisimile ?w?i est,vocibusistisde regno Lotherio aliam designari

ut

Apud Ughellum

,-st

stlitfinsitioiir:

se

hic Victor alius est a VictoreprimoPlacentinorum

6

sod quod sus)>>rtuiii

ac episcopatum

probabilis.

f)e

quo

sepeiin-t,

octavo. Hcec in Officio, adcjuce observo sequentia.

latione, quse in ipsius basilicas

scHjpftiffl

corpusque S. Sabini

a Fabritio praesule Placentino facta fuit anno salutis millesimo quadringentesimo nonagesimo

:

praesertim in novissimaejussacri corporis trans-

monumentum

vidit.

Campiuspag. 127 istud scriptum laudat} exeoquepag. 126 refert, S. Maurum angelicm visione fuisse monitum, ut renirrt Placentiam, 7

ad 15 Maii. Campius sepulturam Sanctorum memoratorum innectunt anno 443, nimirum quia mor/em S. Mauri figunt anno 449, illosque sex annis ante ipsum obiisse credun/. At tota illa chrono/axis non modo incerta est, sed parum quoque

soris conditus est

D

productum a Rufino monacho cmnobii anno 125:1 in libello, qui nondum

Sabini

S.

reperiantur

Sancti $x

fuisse

chrmologicam. Si vero Maurus sedit annis 89, ut

ad

chos et sacerdotes, eosque revoca/os,

parum

ad concordiam a Mauro

verisimiliter scribit pag.

126.

Sabinum episcopum a Mauro Sanctorum canoni adscriplum, eidemqxte al/are consecratum, stivitatem

institu/am, sine idoneo

et fe-

fundamento

affirmatpag. 127 ; nequemagis certum est,quod habetpag. 128 de Sermone in lauclem S. Sabini composito, et de fencstra in altari constructa, ut posset utcumqueperveniriadpretiosum

sanguinem

S. Antonini mar/yris. Nihilo magis fundata sunt, qum Campius tradi/ pag. 130 de S. Victoria sorore S. Sabini in numerum Sanctorum relata, ac deinde de aliis, quorum corpora sepeliissc legitur. Mitto reliqua Campii asserta. quce ipsa

m

His/oria videri possunt reperio,

quod necesse

:

est

nihit

enim de

ejus

S.

Mauro

huc tranferre.

Dfc

variain Hittoria S.

Campii d?

Mauro

sinf

fundameiito dicta.

1

.

DIE DROIMA TERTIA SEPTEMBRIS.

81

AUCTORE J.

S.

DE S. ANTONIO VEL ANTONINO EPISG. UT CREDITUR. CARPENTORACTENSI

BEDUINI

SYLLOGE

S.

.1.

De

SlH

HNKM

cultu et reliquiis: deeetateet persona conjectura.

uem

SKCDL1 V.

Sanctus

COMITATU VINDASCINO

IN

hiv,

cultus in

liuobus vicis

comitatus VindasiHni,

B

hodie produco Antoniura vel Antoninum, martyrologis omnibus etiam Gallis incognitum, nos quoque prorsus ignorarcmus, nisi suppetias tulisset vir humanissimus, ctjam alias in Opere nostro laudatus, amplissimus dominus dc Brantes, ecclesice

Avenionensis thesaurarius

et papiiteritiarius,

S.

Pontificis.

Antonius a multis

modo

Primum

ex

vicis,

in

scculis fuit cultus,

colitur ut patronus Officio

et

quo ubi

communi dc

pnore du-

tronus, in altero

miracuU

occasione coli

WBptUS

-

C

cum

3

Quod

additur dc S. Antonii reliquiis, fideexGallico Latinc huc transferam: Nescitur,

liter

Carpento-

conservare dicitur in eadem theca

quem civitas illa 27 Novembris. Verum merito S. Siffredi,

cum

dit, se

rum

Antonius.

S.

Verum allegant bullam quamdam Alexandri IV ad abbatiamMontis-Majoris in dioecesi Arelatcnsi, datamanno 1250, exeaque producunt Papcn

In dioecesi Carpentoractensi conservobis monasterium S. Antonii deBeduino

hcec verba

vamus

;

medietate castri. Ex hisce vero verbis rectc inferunt, saltem a seculo xuipatronum Beduini Attamen aiunt fuisse S. Antonium episcopum. ecclesiam semper dicatam fuisse S. Pctro. De

cum

submissa? nocultu in vico Maleinort hcec habent annis 50 aut 60 adhinc quod titice. Miraculum, Malemort contigit, cultus ibidem propain vico

gando causam prcebuit. In tenitorio enim Malecui nomen mortensi oratorium fuisse asseritur, autem Rustieus Antonino. erat a S. Antonio vel ute-

quidam hujus oratorii lapides abstulit, ut qucm exstrucbat retur ad erigendum pafietem, subito percussus facinoris At in pamam commissi iis

ut non ipse modo, sed reliqui est cmitate, ita multo percellerentur etiam quiccecum videbant,

timore

mi$sam

Hinc monitus in

pamam

cst,

dubitari ea de re

:

quod non

caput, insignes utpote reli-

longissimotempore prascipuam reliquiapartem idque probat ex spectante ad confraternitatem S. Antonii,

ipsius possedisse

Jibro,

:

in hac paroecia erectam, ubi

etiamnum

subsistit.

Hic liber inchoatur anno 1501, habetque hunc titulum

:

«

Liber confratria?

S.

Antonii de Be-

doyno episcopi Carpentoractensis, cujuscorpus

(i

«

requiescit in


Bedoyno,

ecclesia

factus...

S.

Petri

anno 1501.

dicti loci de' »

Traditio et

deposito privaretur. In hodienuira usque diem assignatur locus, ubi sacrae hse reliquiaj fuerunt

combusta).

Exiguus

est

collis

,

diotus

collis

Antonini, ubi medicuni erectum e.st altare cum cruce, quse hodieque subsistunt. OlimMissa S.

uno die quotannis. Jacnon est ante annum 1610, quando dominus de Montbnin cum Calviniano suo manipulo in hasce partes primum excurrere ccepit. Bactcnus de reliquiis in

illo

tura

loco canebatur

harum

reliquiaruni factacerto

taudata.' litterm, quibus nihil

4 Pauciortt ct

minus

>i-inlit)it

judico.

certa de Sancti gestis hce

scopatas kcBC solum adduntur. Chronotaxis episcoporum Carpentoractensium scripta kabetur in

t

qui tunc

Crediturfuiss

sitbministrtmt. Fatcntnr, nullam existere de vita «pfccopus

Pnor

m-

V

vetera regionis indicia insinuant, furore Calvinistarum contigisse, ut ista parcecia sacro hoc

ahquod

ccecitatem viden

destructimodiciilliusoratmi,

Binc dominus du Pont, Septembris Tomus lV.

si

Attamenasserunt, extraditione crecli, S. Antonium in celehri monasterio Lerinensifuisse educatum, indequepromotum esse ad episcopatuin Carpentoractensem. De tempore epf

ct votum roqaturque Ut lapidcs vejcnd, etmsum Paruitrectemonenii Sanctonuncupet

reccpit.

reliquiis

ut patronum colit

quias, possideret. Parcecia Beduinensis conten-

Antonius colitur, civifati. Carpentoractensi propinquior est, et Gallice dicitur Malemort. 2 Itjnorant Beduini incolai, a quo tempore ccclesice suee electus sit

ino fnrvatip.

posse videtur, cumcathedralisCarpentoractensis

ractcnsi versus Delphinatum. Alter vicus, in quo

patronus

in vico licdu-

clesia cathedralisCarpentoractensis caput ipsius

praetermitteret,

civitate

lehquitpolim

ubi Sarfctus fuerit defunctus et sepuitus. Reliquias ipsius creduntur variis locis servatse. Ec-

nullum de Sancto celebret Ofricium

a

cessatione

operum scrvitium usque ad meridiem : idque etiamnum peragitur. Bactcnu^ laudatm notitim,

lutu rcperimus, Gallice Bedoin, distatque tribus

S.

duni fuit pu-

S. Antonii, quotannis celebranda

'

confessore pontifice. Beduinura Latine nominacircitcr milliaribus Gallicis

in

,

cui

debemus omnem, guam de cultu S. Antonii habemus, notitiam. Secundum litteras, quas anno 1746 ad nos transmisit, Sanctus ille colitur 13 Septembris in duobus vicis dicecesis Carpentoractcnsis, quce includitur comitatui Vindascino. Hujus autem comitatus caput est Carpentoracte, spectatque cum adjacente urbe Avenionensi ad domi-

nium summi

erat et parochus ecclesice Malemortensis, curavit juridicas de facto ilto fieri infornwtioncs ; induxitque vici incolas , uteodemloco, ubi adicula illa steterat sacellum construrrcid in honorem S. Antonii, cffecitque ut institueretur festivitas

tpsius Bistoriam.

1

parirtr

<\i>

pentorw

-

h nsi$, etsedissecii*

1

180:

,

DE

s-j

pariete aulce .1.

ANTONIO VEL ANTONINO EPISCOPO,

S.

episcopalis, ttbi

cvjusdam pakUii

di-rccscns.

secundus ponttur inter episcopos fliits Antonmus hmc de eolegtmtur verba : Beatus ticet machronotaxis. vixit sub anno480. Hcec cum haberenequeat, gnam ab atate auctoritatem doccre verisimiUter vetusta non sit, saltem nos persuasionem seu tradiUodem fuisse Car-

S.

i

et

poterit,

pentoractensiwn, interprimos ecclesim suw epis-

coposAjaiomvmguemdam attt Antoninum fuisse, eumque beati titulo condecoratum. Eadcm est persuasio Beduinensium , gui S. Antonium

suum tamquam episcopum dudum

colucrunt,

et

Carpentoractensem crediderunt. In Gallia Christiana Sammarthanorum tom. Haliquiscatalogo Carpentoractensium

episcoporum

ad annum

Antonius, sed col/ocatur

791

est

idem-

:

administrare ecclesiam.

dominus de Brantes.

S.

Vir

quidam

eruditus, qui

eam propendet possc eumdem esse

datas de cultu notitias coliegit, in

conjecturam

Anto:

,

ut suspicetur

eum AnUolio episcopo, de quoS. SidoniusApollicum iaude meminit in episto/a acl Principium cpiscopum Suessionc/isem Epistolarum lib. VIII epist. xiv. Fuitsanc Antiolius ille monaris

nachus olim Lcrinensis, f/oruitque il/o tempore, quo S. Antonium ftoruisse credunt Seduinenses, ut colligitur ex laudata Sidonii epistola. At notavidetur diffcrentia nominis. Prceterea, licet

bilis

nesciatur,

quo

loco Antio/itts ille fuerit episcopus,

tamcn episcopatus

magis videtur

ipsius

dus in parte aliqua Gallice siones et

Remos, quam

in hodierno

erat

comitatu

qiujeren-

Sues-

lie/qicce circa

in Gallia

Narbonensi, aut

Vindascino, quipars

iltius

narn Sidoniusper Antiolium instructus

:

est

iius

i

'arpento-

ractensis.

7

querelce de S.

Quando anno 403

Vienncnsi episcopo

Mamerto Diensibus

ob consecrutttm

et fortassi

Antonius copus,

unum

epis-

(JUl

cx episcopis, qui adfuerttnt w Hout hunc c/e judicio

ad Pontificcm,

lecjarunt

Nomen

stjnodi faceret certiorem.

huic episcopo

erat Antonius, qui etiam Hilari rcsponsum ad episcopos in Gaitiam pertu/it. Hcec omnia habe-

mus ex

epistolis

HUari,

tribus

nimirum

apudLabbeum tom. IV

ix,

x

1043 if seqq. Porro probitatis ct prudcntia' httjus Antonii indicium probabi/e est, qttod ex viginti episcopis et xi,

editis

coi.

ipscpotissimum ad/ianc legationem fuerit electus.

Antonium quoquc probavit Hilarus, qui in episto/a x, ad vitjinti a/ios synodi episcopos data, de eo sic loquitAtr

:

Litterae dilectionis vestrae, fratre

nostro Antonio

et coepiscopo

,

quem dignum

tanta legatione probamus interpretem

,

defe-

non addo, 7wn conducit ad propositum

reute, sunt traditee. Plura de facto

quia il/ud ulterius

nostrum.

hunc Antonium, cujits idem est cuin non innotuit, crediprobabi/iter posse S. Antoui" hodiemo. episcopum Carpentoractensem. Quippe episcopus 8 At solum observo

,

sedes a/iunde

Garpentoractensis eratsub metropoli Areiatensi, mediusque erat inter varios episcopos, qui dicto

quidam

suspictttus est,

fortasse

cumdem

csse

S.

Antonium episcopum

interfuerunt concilio.

Aam

cum

S. Antonio Lerinensi

Leontius Arelatensis

I/igenuus Ebredunensis

,

ex

iis

iunotuerunt

monacho,

cujits Vitam scripsit S. Ennodius TiHujus Antonii nomen celebratur in Martyrologio Romano ad 28 Becembris. Verum hcec conjectura minus etiafn, quam preecedens, mihi apparet probabilis' quia Antonius itle num-

Eustasius Massiliensis, Fo/iteius Vasionensis, Ve-

cinensis.

ranus Venciensis, Faustus Regiensis, Memorialis Dinicnsis, Vrsus Senece?isis, Eutropius Arausi-

qiifim

nus sunt certa,

fuit

episcopus,

nec gesta

illius

ignota

sunt.

rst episco-

pentoractenses.

de egregiis virtutibus SS. Remigii et Pri/icipii, episcoporum Remensis et Suessionensis. Alius

igitur existimare,

S.

Antonium

re-

vera fuisse episcopum dioecesis Carpentoractensis aut Vindascensis. {Nam fuit oihn, ut habet Dio-

wjsius col.

Sammarthanus

893,

\

ChrisUana tom.l Carpenforactcnshtm

in Gatlia

'indascensium

et

episcopatus, episcopique aliquando ab una, aliquando ab altera civitate nomen habueruntj nisi forte

canus. Mitto alios, qui probdbiliter addipossunt,

qu/a non omnesnotisunt, dictis collifjo,

Ma/im

putiu& creden'/'(.s

,

camdem

confandendus

»111

ejusdem seculi. Quare, cum Chronotaxis num. 4 memorata Antoniuin memoret anno 480, c/arum est, nihit obstare quominus possif CarpentOractensium tunc fuisse episcopus, Imo assiguabo Antonium illius temporis episcopum, quem verisimili conjectura suum exlstimare possunt Car-

mam

non videtur

nio monacho

sed illinul-

episcopi

apud Cointium in Annalibus ad illum et apud Dionysium Sammarthaham in Christiana recusa tom. I col. 899. At

5 Porro varias fieri ctmjccturas c/eS. Antonio, qui Bcduini coUtur, docuit me laudatus ante

<

m,

Antonius, potuit alhts cjusdem nominis seculo v

Gallia

cpiscopo, nec

seculo

iuminseruit,qitiIocumnequeatrelinquerevacuum huic Antonio ab annosaltem 460 usque adfinem

nullus ostendit, tamen sero figendam cweAntonii cetatem. Si tamcn quis forte eo tempore sedit

fit

annum,

ntm Antiuho

rum Carpentoractensium a

episcopum delatce erant ad S. Hilarum Papam, anuo 403 mitnti exposuimus 10 Septembris in S. Hilario ; Pon- sus est ad tifex scripsit ad Letmtium Arc/atcnsem, ut causa S. Hilarum. Mamerti examinaretur in conventu synodali. Habita illa synodo, causaque ibidem examinata,

que

B

inscrius

non examino.) Certe ea est tradiHo if/orum, quiS. Antonium diucoluei •uuf ;nec invenio ultum argumenfum huic traditioni contrarium. Laudatus Sammarthanus orditur catalogum episcopohic

duo oiim episcopatus fuerint

distincti,

quod

et

aliquorum sedes mi-

quam

hactenus enumeratts. At ex Antonium illumposse eumdem esse

S. Antonio nam qui anno 4G3 legatus ad Pontificem fuit missus, tamprovectceverisimiliter

cum non

:

erat cctatis, ut facile supervivere

non potuerit mutto etiam diutius, Tempus igitur et tocus favent conjecturce nostraj, et traditioni Carpentoractensium. \ 'erttmtamen fateor tantum esse conjecturam, quam faci/e deseram, si quis docuerit certiora. usque ad

annum

480,

et

V. Ai>pcndu tom. VIII

tul

SeptembHs pag. 772 not. \in

DE

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMIiRIS

DE

EULOGIO

S.

CONFESSORE

EPISC.

ALEXANDRLffi IN

83

^GYPTO

COMjMENTARIUS HISTORICUS §

I.

MemoriaSancti

in Fastis sacris

Basiliano: observationes

ad Baronius mano

CniCA60S AUT «06. S. Eutogius

n»n solum in Martyrologio

tiomano, sed in (frcBcis

B

driae

hunc diem Martyrologio Ro; Alexan-

Eulogii episcopi,

ubiagit de S.Eulogio. Nescio,qua de causa S.Eu-

S.

doctrina et

solum velit, hoc die non memoa Grcecis S. Eulogium. Verum jam

est observatio, si

ho?c notata sunt :

S.

apud nos in Pratermissis ad Eulogius episcopus Alexandrise

colitur hoc die a Graecis, de quo

et Cytherseus.

Eodem

die in

horum Menaea

Menologio Basiliano

habetur commemoratio sancti Eulogii episcopi Alexandriae ibique hoc commendatur elogio : ,

Sanctissimus et magnus pater noster Eulogius Alexandrise episcopus fuit, Heraclio imperatore, ante sanctum Joannem Eleemosynariura ob suas autem virtutes, et eam, quam apud Deum inierat, gratiara, multa miracula edidit, in qui:

quoque dudam memoratus est

bus hoc commemorandum videtur. 2 Nam cum sanctissimus archiepiscopus Leo epistolam conscnpsisset qua statuta s ynodi Chalcedonensis commendabat, eamque sanctus ,

Eulogius legisset, non modo illam laudavit et suscepit, sed columnam etiam orthodoxiae appellavit, omnibusque prsedicavit. Volens autem

Deus utrique Pontifici honorem facere, misit angelum suura, qui in figura et specie archidiaconi sancti Leonis gratiasageretsancto Eulogio, quod memoratam epistolam excepisset. Sanctus

postquam cum illo tamquam homine colloquium miscuisset, angelo ex ipsius aspectu sese subducente, cognovit eum Dei angelum esse, Deumque glorificavit. Tandem, in multis Deo serviens, decessit. Non quidem accurate haic enarrata sunt, sed sufficiunt ad ostendcndum in vero,

magna apud

Grcecos veneratione fuisse S. Eulo-

gium, ethacsolum de causa afferuntur. Eadem fere leguntur in Menceis impressis, ubi adduntur

duo versicuU nullius momenti. Fastis rr,u

ns

;

II,

Coptl-

Sancti titulo honvnttur :

ab antiguis.

nii de

memoria

S. Eulogii

apud Grwcos hmc

fuerunt ohservata S. Eulogius, archiepiscopus Alexandrinus, memoratur in Ms. Synaxario, :

ecclesiffi

Constantinopolitanae, et

cum

versibus

Ms.Chiffletiano et aliis. Hcec omnia in Collectionc addiium elogium nostra Ms. invenio; sed nullibi

In Fastis Hade gestis Sancti aliquid eontinens. omissus omnino est Eulogius, neque

bessinorum id

mirandum, cum ibidem

apud Latinos plerosqne sit prceteritus : namsanctitoteetgestisinsignemvidebimus. Quare Constantinus Ghinius merito ad hunc diem insi-

logius

gni elogio Sanctum nostrum exomare studuit. Honorifica admodum Eulogii fit mentio in Miraculis SS. Joannis et Cyri apud nos tom. II Januariipag. 1088. Sanctus quoque vocatur iteratis vicibus in Prato Spirituali Joannis Moschi, quod Opus non diu post S. Eulogium fuit scriptum.

et ceteri fidei

Chal-

cedonensis professores fuerint pmtermissi

,

ut

E

Photius quor/ue passim Sanctum vocat aut Beasatis ostendunt, sanctitatem Eulogii ab antiquis fuisse agnitam,

tum. Ho?c

4 Quod vero spectat ad visionem supra ex Menologio datam, clare apparet, duas in Prato Spirituali relatas in

unam fuisse confusas. Utramque

Mirabitis

w-

sio, qiue S.

Eu-

lo9 io

huc transfero ex editione Graco-Latina Cotelerii, qui tom. II Monumentorum Ecclesiai Gra>cw pag. 414 textum Latinum ita exlubet : Cum essemus in Nono, in coenobio Tugara, narravit nobis abbas Menas ccenobiarcha, de sancto Papa Eulogio per haec verba: Nocte quadam, dum cano-

nem suum seu Officium precum perageret seorsum in episcopii oratorio, vidit prope se assistere Julianum

archidiaconum. *Ut vero conspexit quod ausus fuisset ingredi

illum, turbatus est,

absque prcevia significatione. Tacuit tamen. Et completo psalmo, prostravit se poenitentium in morem. Qui autem ipsi apparuerat in specie archidiaconi etiam prostravit se. Dein cum Papa surrexisset atque adorasset, ille mansit in pavimento. Conversus itaque Papa dicit illi ,

F

:

Quamdiu non surgisf Ille vero ait ipsi Nisi mihi ipse porrigas manum, et erigasme, surgere non possura. Tunc Abbas, extensa manu sua, :

apprehensum illum erexit. Inchoavit autem iterum psalmum et conversus, non araplius vidit quempiam. SPostquam igitur implesset matutinas preces, vocavit cubicularium suum, dixitque ei Cur non annunciasti archidiaconi ingressum, sed ita :

:

3 Rursum in ProJtermissis apud nos ad 13 Ju-

non

jam

observavit Sollerius noster in Historia chronologica patriarcharum Alexandrinorum pag .68,

occasione Philippi martyris Alexandrini. Vera

13 Februarii

attributis,

sequentia inseruit verba

Eulogii nullam in Menologiis haheri mentionem, huncque a Baronio verisimiliter electum esse diem

esse

elogium exMenologio

de visionibus S. Euloeio

sanctitate celebris. Castellanus in Martyrologio universali ea repetens, notat in margine,

ratum

:

j. s.

nullo indicio facto intravit ad me, idque per noctem? Ille vero neque aliquem a se visum, nec illum ingressum fuisse asseveravit. Quod cum nollet credere Papa, ait Voca niihi huc ostiarium. Cui venienti dicit Nonne huc acces:

:

sit

archidiaconus Julianus?

Ille

verocumjura-

quod nec vidisset nec rediisset. Ac tunc (juidem quietem tenuit Papa. Mane autem facto, ascendit archidiaconus Juiianus, ut

mento

affirmavit,

adoraret seu salutaret. Ait ad illum Papa

:

Quare

obtigisse

ratni

:

um-

DE

M Quare non

ilOKK

K\

.!.

Sed

ll;m ,,

S.

n

mr

arehidiacone Juservasti ordinom, ingressus es ad me

absque nuntio

egressus mei.neque huc intravi, ne^ue-

sum

cum alacntate divinusque vir Elogius magna templum, a manum porrexit, erexitque ipsius

gcsta progvedior.

fundamentisilluda^dincansletomnigenoornatu conveniebat martyri. Uac-

Eulogio

et

S.

Leone

m

somno

visio

Eulogius Anliochur presbyter consecratus, deinde

ut sacro

sanctissimus episcopus Darn* Libva est, narravit nobis hoc :

§

II.

Theodorus

:

civitatis, qute in

Cum

essem synvirum

et

initio episcopatus, et

de

magnum, dicentem miln INuncia quem ego meu m papa Eulogio adventum. Ad nunciem 5 ut jubes, modo Quo Quis es domine? sum Leo mihi ille in luec verba Ego venerahilem

Alcxandrinus

episcopus

vidi in somnis cellus sancti papae Eulogii,

:

visione

alim, quia ^scrtptofidem non meretur ; licet non omni fide videantur ris fere contemporanei, ad certtora Sanctt observatis, indignce. Hisce

et antiqua-

tum,ruinamqueminabatur.Atmart7rumamans

altcriw de

pnon

male adoptatus, cum ibi Prati SpirituaHs videtttr suum, ut putaarchidiaconum Eulogius dicatur relatto bat,vidiss(.Itaqueillasaltem Menologn

rr™,hortantemseaderectionemtempli

tenus dc priore visione. 417 sic hahet 6 Utera ibidem pag.

pro epistola ad Flavianum

cedonense confimavit s. Leonis ex i€ arcnidiacon i

vidisset Juhanum lexitmagnus Eulogius, quod

suiieratenimextempore vitiatnm

licet

profluere,

ponLlepistolaaUa,quaS.LeoconcihumChalF Angelus vero apparem

octeista?Responditillo:PerorationesDom^

illustraus.

CONP

BtJLOGlO BPISCOPO

S.

:

:

de

:

n i)

Respondit ego nuneiavi, Papa Romas. Ingressus igitur Papa Leo, beatissimus dicens Sanctissimus et vos cusalutare antistes, ecclesi» Romanorum exsurgens Eulogius, papa audiit Yi ergo pit :

historicis, ita

magnince pro Epistola mea scripsi

ad fratrem

paQostrum Flavianum Constantinopolitanum declarantes, triarcham; sensum qnidem meum

sunt obtinuit Quce sequuntur, vitiosc expressa subjttittjo K«\ : Latiae. Quarc vcrba Grceca

reticorum"autemoraobstruentes. Scitoautenij vestrum inde Frater, quod non mihi dumtaxat Principi Aposetiam sed contuleritis, laborem qiise a toiorum Petro, ipsique prse omnilms. ChristusDeus est nobispraedieatur, veritati, quse

^M

ftae

i

is\

Et

duo minuta, bonitas tua susceperit. Prato Spirituali Joannes Mosehus. 7 Nunc paucis explicanda est utraque relatio. julimius martyr, cujus ecclesiam instaurasse dicitur S. EulogiuSj verisimiliter est S.iJulianus

textu

!)

illius

podagricus erat,

et

ad 27 Februarii. Epistola S. Leonis Papce, de qua in altera visionefit mentio, est celebris illa epistola ad Flavianum, cujtts gesta elucidata sunt

contra errores Nestoriiet Eutychis scripta, ct in concilio Chalcedonensi >th umnilms Catholicis recepta

rf

approbata.

///

conira Eutychianos

Eanc

S. Eulogius,

defendU

aiiosque hcereticos revera

quantam fidem memalim eruditorum jttdi-

inferius videbimus. Porro

reantur duai ha^ visiqnes, cio relinquere,

leviter definire.

'//tn/it

Prior

sic

refertur, ut Sancto vigilanti videatur oblata, si fidelis est relatio. Altera
irr repetitum,

verosomnium potius

est,

sivera narrantur. Ceterum utra-

que hac relatione hnKjr ineptior vix

est

t

quce

num.

'Z

possum dubitare,

data

est ea

/////ii

visio illic relata

Nam

S. Leo ejusque E/iistola ex posteriori vide-

'hlenologio,

<•/

ex duabus male

sit

attribuit.

illam ipsam

in

fjt/i

:

:

,

:

siim

,

aul ecclesiai

sane amplum cujus decus ahsolutamque magniticentiani verbis assequi nequeo ipsi etiam luculentum pecuniae cen-

indignum, tuae veritatis prseconem constitueris, atque per orationes famulorum tuorum, Petri tamquam el LeoniSj exiguum studium nostrum,

martyr Alepandrinus

ptvTfuit

plum Deiparae cundidit

:

utraqw

xwv Uouori-

H

ad credendum adductus,

:

C

li^i^;

para\ quod dictum

enarravi sancto papse Eulogio : lacrymatns est ac extensis manibus in ccelum, Deo gratias egit; dixitque Gratias tibi ago, Domine Christe Deus noster, quod me, licet

Hcec

Tr|;

monasterio ' Sanctissimac Deiest Justinianorum. De condita Antiochice ecclesia Deiparce per Justinianum ita pag. 49 1/x/t/ih/r Procopius dc Mdificiis lib. temJustinianus) nimirum IbiUem (Antiochice

vtaou.

qui, re audita,

viduae

t^; noNaflx<; 0eox6/.ou,

JjY^caro

intuitus, noster. Hsec non solum semel, sed ter et apparjtionis ternario

E

asserere habeamus. Primum, quod de Sancto cod.230pag.S7S,sed possumus, habet Photitts tantum in textu Grceco, videlicet monachumfuufse. Presbyterum qttot/ac Antiochia> fuisse Photius Ceterum hic cod. 120 pag. 770 asserit his verbis : Antiochiae Eulogius olim sacerdotii dignitatem

:

quam

HochitBf

hif

:

stetistis, ac respondistis,

cx BibUotheca Phote,

locis agit. Htvc qui dc scriptis kujus Sancti variis facit, ut Eulogii degestisS. penuria scriptorum ipsius mprimordiis dc et dr parentibus,pat?na,

concitus cucurrit in occursum oratione, sederunt. Tunc se invicem, factaque dixit papae Eulogio divinus vere ac deifer Leo Respondit ille venerim? vos ad Scis quare Veni. ut vobis gratias agerem, Aitipsi praeclare et

n

Magni ad Eulogium,

ejus, et salutantes

quia

primum monaprceter episcopatum^ chus, deindf Grctjorti ex cpisto/is S. presbyter \n-

omxia

ttt

colligenda sint

ipsius

Grrvcis S. Eulogius

habemus ex

nihil fere

S Eulogio

c

:

Non

inortis disseritur.

anno

consuta.

O3vo [jlovt]

Admodum

Hinc ambiguum sit

verfsimile

estj

an vox yw\in

explicanda de monasterio,

kanc

est,

Eulogius.

esse ecclesiam, cuiprcefuit

allccjotu

licet

medio

monasteriumplerumquesignificet:nan\cum ceque ac monasterium a/jud Latinos medii

cevi, aliquandq /j/'o ecclesia sumatnr, potest hic ecclesiam parcecialem designare. Ludovicus liultr/nt Historia monastica Orientis lih. IV iit cap. xxix suspicatur, in cticta Deiparai ecclesia

ministrasse monachos, eique prcefuisse S. Eulos/itis apparet probabile. At neque ex hisce, neque ex titulo Abbatis, qtti eidem semel datur in Prato spirituali, cetto inferre possam, monachis ibi prcefuisse Eulogium.

gium \quod

Aliunde

tamen

habemus

,

monachum

Nam

loco sajjr/i assignato Grcece

tlUS

Kcrt v- t:ote

:

effTtv 6

ina^XXEi. Et quid

describit

se

antr r/iii/

et

:

Itaque

sacerdotium

ejusdem et

ex

xdsine

auibv 3e

moiiachlls

sit

instituti

an-

fuisse

existimo

monacko

presbyte-

eonsecratum. Nolim tamen

serere, a juventute in

nam

esse

monachum ,

fuisse.

habet Pho-

[j.ovavo;, ujio^pd^st* zai

Tfj;ajTfi; ^oXiTtix?

nuntiat.

si<-

cum

Bailleto as-

monasterio fuisse educatum:

teste asseritt

quemadmodum

vetasto testimonio atfrf#,Eulogium

sinc ullo

primo

prcefec-

tum

prcBfuit

w>-

/iusttrb- <:nt ecclesi(B

sanc-

tissi/ii
Yir-

ijitt/s.

F

,

'

DIB DECIMA TEKTIA. SEPTEMBRIS. tum

AnHocheno sub Patriarcha; dcimle n-ro ectfesite Stmctissima- Virt/inis. Pkofuisse

Hus solum

clero

sacerdotem

dicitj

es.se

ordinatum,

tm

cst patri-

arcka Alex(iwliinus.

Quamd/u

patriarcharum, id est, dm,,*',,, Eulogii decessorum, >p>ias Eulogii, '•/ duorum ejus successorum anni %ecundum hasce ordinandi

et

nultibi expressumjnvenio. Vcruni jam itio tempore aggressus est et alia non ignobilia opera, inqu.it laudatus Photius, tandem etiam Alexan-

zelo refuiaeit.

Eulogius,

S.

Htereticos

idque

possit, si certos singulis

cs/

tur

et

Cainitas scripto, ita habet

et Mcephonovem attribuuntur pradictis quinque patriarchis. itaque si om~ nespro completis habeantur,fedundani annifere

rum anai omnino

Complectiscriptam Constantinopolitano :

Eutychio archiepiscopo quam etiamnurn presbyter scripsit, certitudinem continentem pietatis et fidei orthodoxse ac Ca-

fjuatuor, sive

sexaginta

anni

c/

menses

tres et

circiter octo.

Nequc hl miramiain iiam tabulm Theophams et Nieephoritam accuratw non sunt, utsubindenon defician/ aut redundent ad annos aliquot. :

Verisimile admodum est, et alia plura ab Eulogio scripta esse ante episcopatumiat cum de eo non omnino constet ; ad episcopatum protholicae.

Haud dubie ob tnerita prceclara et doctrinam iu cathedra collocatus

et

menses. interiin apaii Tlwtmhanem

autem Opus epistolam quoque,

(jnem

velit

.

ctepit

gredtor.

ApollinariSj

annos emortuales

annumbhl, qm ordmaku annum oio. quo defunctus est

inter

Joannes Eleemosynarius tantum reperiuntur anni sc.iai/inta quihque, guibus aliquoi aecedunt

aggrediantc episcopatum. Nam Photius cod. 127 pag. 771 agens de Opere Sancti eontra Theodosianos

Nam

assignare.

magno

jam

S.

J.

sunt. Vciitin difficultas kic talis occurrit^ at quis facifc ail aiumm aaam alterumque aberroTi

presbyter fuerit ahte episcopatum,

drise prsesul renuntiatus est.

quinque

////,

mohasterio aut ecclesim sanctissimas Dci Genitricis 10

auciork

nologicis, quoe pro kistorice certit kabendas viden-

prcepositum. indegue crea-

HT>

13 Pat/ias siitquUs frre

patriarchis OsSignat coUiQttw,

annosapudNicephorumetTheophanem exprcssos sedS. Joanni Eleemosynario pro decem tantnm

fili

'"!/»'*

,

insi-

annos

fuit

c t*

octo, eosque

utrimque Incompletos,

attri-

Um ham

a atum, i

quandoquidem ad Alexandrinum patriarehatum,

Antiochta tfanslatus

S. Eulogius, est

in

buit, et sic

quo ne-

copatus S. Eulogii

nis

Joan-

Eleemosy-

narii,

ejus-

ai605"^rii)ii

dem anno

superfluos detrahere decessoribus S. Eulogii, hu-

c/esta

et

scripta

memorare

mortem vero

piatet,

toritatis

circa illa tempora floruei unt. 11 Alexandrinam sedem post Apollinarem

Joannem Eulogius,

rexit Joannes, et post

ad annum

620.

Verum Henschenius,

Nam

occupata

est

Persis occupanda.

Alexandria anno

noster

re^fefre

ad annum

maluit annos

E

tahta ami

cst

aac-

00-1. iteri/ac.

aliquid allegat pro suu

<>/>inione ;

sed

auctoritas Chrouici ralt/o Aiexan-

drini a Pagio allegati, nec tanta Anastasii, quem opponit Soilerius, prtesertim t/uaiaiu invicem ad-

Quapropter epocham cum aliqua laiitudine utrique intermediam fiqo, et initium episcopatus circa annum 579, mortem circa QObaut 606 col~ loeo.

Annos

cum

viginti et septem^ sed

in episeopatu

forte noil completos, utrtique credo.

Nam

lieet

c.rct/isse

apud Nicephorum

scttisse

lct/alar

Eulo-

omnespassim existimant, intranscribentium citio contigisse, et legendum esse viginti septem, sicut a/iiai Theophanem et Nieephorum Callisgius,

iani asseritu.

616, et eon-

probahiiius

i/isan/

ana/s taatain scptcnuleciin

qui S. Joannis Viiam itlustravit, ad Z3Janudrii ostendit, mortem illius Sancti potius figendam esse anno 010, nimirum quia obiit paulo post

fugam ex urbe Aiexandrma,a

Sollerius

cersantur, ut aliquid eerti tuto statuere possim.

inquit

Evagrius lib. V cap. xvi. Post Eulogium vero eidem ecclesim prccfuit Theodorus Seribo, et post hunc S. Joanues Eleemosynarius, de quo apud nos abtum est ad 23 Januarii. Baronius, re minus exacte considerflta, mortem S.Joannis Elecmosynarii retulit

607.

-

jusque consequenter episcopatum ordiriannohH,

recenseam,

Sanctt

quia scriptores multum dissident in ordinanda chronologia patriarcharum Alexandrinorum, qui an/iQ emor-

anno 680, mortem

obiissetii

ut resistere vaieret obmuititudinemhajreticorum, qui concillo Chalcedonensi advetsabantur. Porro breviter aliqua de chronotaxi

fiac

figit

epis-

cessarius erat prcesul doctrina et virtute insigms,

antequam

tuali S.

annos alios recensendo, initium

(

'ertiora statuere

nequeo, nisi ea

-

emplo aliorum, mihinumquamprobato,exineer'

sequenter eodem anno obiit S. Joannes Eieemoadmittit synarius, ut post Renschenium, aliosque probat Patjius ad anuumWO nam. 3. ttaque

tis

S. Joannis fixam habemus epocham mortis cha post patriai fuit Eleemosynarii, qui secundus mornam constat etiam S. Eulogium. De die clare ex Vita ut Aovembris 11 die tuus cst

8

certa tentem eliccre.

et

III.

Gesta aliqua et scripta Sancli ex Pholio

:

,

eruitur.

De hisce consentiunt Henschenius, Pagius,

Solierius

et

uoster

in

Histbria

Chronologica

miror Michaelem Lequien vix leviter eirori obnohtec dttigisse,; et Baronii sententiam

pat/. 67. .1/

xiam sequi etinitio Apolli

naris patriarckce, et annis

apud

scripto-

res assertis

12

matuisse.

Alteram

eerlam

epocham

habemus

m

pairiarcha : Apollinare, secundo ante Eulogium Victore Twiunensi, ex constat initio dehujus nam

qui

illo

florebat tempore'.

Hieenim ado

Host cdiisulatuni BasiOUi anatl ipsutu notatur an. 12; sic habet aiios {apud 11 V c. an. lii :

Apollinarius

Zoilo

tria

memorata

capitula

damnarenolentiepiscopus Alexandrinesecclesiffl annum 551 num. 9 subsubrogatur. Pagim ad mepseJuho ''""" Apollinarem Zoilo adverttt ad smgularem mat SoUeriusvero non quando Vietoris Tununensis,

mumm

loauendi

modum

Mdesigmtumabeo^nm^-.mman. TJ&lcerZdesignaUr.Piiishwenottschro.

Aucior

Prali

s/uri/aaUs

upiai

<

otelerium

cap. gxlvii laudat S. Eulogium, ut testem fnrti admirabiliSj quod intellexerat ex s. Grego-

Mat/no, t/uocunt ftterat ConstaatiuopoU. Faetaai pnevipai spectatadS. Leonem Magnum, itaque refertur : Retulit nobis hoc- quoque aljhas

n'o

Menas ejusdem issel

coanobii prseposittts,

quod audi-

eumdem abbatem Eulogium Aiexandri»

papara, dicentem : Cum profectus essem Constantinopolim, froitus -iun contubernio archidia,,, U Romani domini Gregorii, summi et singui

laris viri,

omnique

virtute prsadlti

;

narravitque

mihi de sanctissimoetbeatissimo Leone Romano papa haberi scriptum in ecclesia Romana, quod cum'scripsissetepistolamadsanctum Flavianuaa

patriarcham Constantinopoleos contra infeusti nominis homines Eutychen et Nestorium,posue-

riteamad tumulum Principis Lpostolorum Petr viae etc. Factum, quod huc proprie m>n spectat,

'""

Eulogius 5,

QrregoHo

loaatus

'

'

tantinopoli, trsti*

s.

taudahti i.i

ont

DE

w IUCTORE S.

S.

loco aueqato, aut

m

LeOM

S.

EULOGIO EPISCOPO CONF.

S.

Aprffis.ld

ttd 11

qui de sohtm observo, scriptores passim omnes, amicitiam Sancto agunt, ex hoc hco agnoscere, cum S. Qregorio ConstantinopoU contraxisse

dum

contigisse,

verisimiliter

idque

Eulogium,

Eulogius fam erat episcopus. Non tamenomnfno an est utrum episcopus esset Eulogius, constat de satis enim presbyter : neque

certum

s,

s

solum anno, quo Gregorius a Peiagio II Papa Constantmopolim missus est. ea rtpsi( nmfra 15 fnterpriora S. Eulogii scripta susptcor

Piomtianos haretioos

esse

mtmeranda, qua

disseruitcontra schismaticos

hmreticos Novatianos. De Opere illo in sex Ubros diviso tribus locis agit Photius in Biblior/

tkeca Grteco-Latina, sed interpretatio frequenter mendosa est atque hac de causa cogar ipsa adduy

cere verba Grwca, quoties hisce

non congruunt

Latina. Cod. \82pag. 411 sic habet : Lecti sunt B. Eulogii Alexandrini archiepiscopi contra Naet de administratione quinque. Quod exprimitur Latinc de administratione, Grcece utcumque ambiguum est, rapl ofeovojilas. hl ego exponcrem de

vatnm

Novatum)

(Latinis

[ecclesiastica]

libri

dispensatione, nimirum

eam

Novatianorum, ut

nol-

vel absolve-

adpamitenHam admittere

exponcre

nam

16

De

licet

ambo ad vamdem

Nominis similitudo

Opusculi

stylo

Jusresim conut duo

fecit,

ipsi

illi a quoque

loquitur

sic

Photius

:

mediocriter est accurata: verum constructione non procul ssepe a solcecismo abscedit. Divinarum adhaec Scripturarum non est iraperitus, quarum Hominis

dictio,

ad verba quod

attinet, fere

testimonia feliciter atque apposite

Navatianos,

tum

in aliis

cum adversus

quibusdam rebus adhi-

in sex libros fulsse divtsum,

meminerit. 18 Midta quoque scripsit S. Eulogius contra item contra

tum

div/'-

ctliis

Opus

libris

eo

morbo

At

illud hseresis tota profiteretur. tit,

communiter

laborarint, sive

in sexto ever-

qui de Navatiana secta feruntur,

Commen-

tarios, et falso inscriptum Navati episcopi certamen. Tum breviter perstri/igit, quidilUNovatianorum Commentarii continerent, et articu-

lum illum concludit

his verbis

Librorum igitur

:

quinque B. Eulogii hic scopus est. Qui in confutanda illa secta per sacraa Scripturaa loca progressus, explanationes

quamquam neque

quasdam

perutiles attexit,

cum aliorum pia sententia pugnent, sed accommodate ad sectae illius refutationem assumpta sint. 17

De iisdem

caetera ipsius

Ubris

rursum Photius cod. 208

Legi B. Eulogii archiepiscopi Alexandriui adversus Navatianos libros quinque. Qui etsi scriptor dicendi elegantia nomen sibi

hcec scribit

:

quaerere nullo

modo

curavit

:

nihil

tamen, quo

minus Navati sophismatura plene assertiones. captionesque

refellantur, atque ignominia notentur, sermonis neglecti incuria impedimento fuerit. Sacrae enim Scripturae commentationi-

S. Leonii

E

Romani

;

accusatio

vero Timothei et Severi, qui Toraum reprehendebant.Etenim haeresis utruraque superbe syno-

acTomum oppugnare compulit, Severura * Chalcedouidem planiorem (G?wce nXaiiTspov latiusj accu- nensem

dum q

*

subdit :ln his igiturlibris quatuor cum Navati secta in genere scriptorhic pugnans, S. Scfipturae locis ipsum misereflagellat; dum quinto singulatini libro martyrum esse reliquias venerandascontendit :quod detrectare

per Alexandriam dispersns Navatianos ait; sive

Epistola

duobus comprehensum, estque de-

fensio S. Leonis Pontificis

Dometiano autem Melitenae Opus dedicat. Primus quidem liber quatuor capitibus absolvitur, alter vero sedecim. Initio autem Operiscaussam reddit suscepti laboris, quo et pii homines scribentem invitarunt. Plura ex Opere ipso adducta videri possunt apud Photium.

hi soli

Eutytlii'ifins

varios pro

refutanda suscepit Eulogius, defenditque celcbrem S. Leonis ad Flavianum epistolam, quce Tomus vocatur. De hoc Opere Phothts cod. 225 sic habct : Legi B. Eulogii episcopi Alexandrini

rationem

libr/s istis tractato hcec

:

Opus

ante subinde quinque, alias sex librorum

bet.

Persuadet item, ut ejus dicendi genius est, docetque ac placet. Paulo post de argumento in

tiwfum

/bidem, totum licet

cha habetur, a quo dictisunt Severiani hceretici. Timotheus ab integro seculo obierat, Sevcrus vero ann/s forte quadrag/nta,qua//do amborum seripta

contigit Eulogio, si excerpta Photii sint fidelia.

di$~

locorum passira sese offerat explicatio, ipsis el ia m interpretum principibus profutura. Sed et illius persuadendi vim ac jucunditatem, ut in hoc charactere, nemo qui eum veneretur, contemnendam ducat. Tertio demum de Opere itto contra Novatianos scribit Photius cod. 280, ibique ex singutis libris non pauca recitat. IJquet porro

rus, quasi instai/rator hcereseos, etiam hairesiar-

quibusdam confunderentur, atque id

is

;

de eo

Novatiano,

uhi

igitur haec Navati confutatio legentibus utilis praeterquam quod hic non paucorum Scripturse

plwibus agendum est in S. Cornelio Papa : id solum obscrvo distinguendum esse Novatum a currerint.

-,.,/

et aliis SoripNavato eripit ac turarum locis ipsius venia indignam amenfiani. ac peregrinam haeresim, velut cippo eam inscribendo, divulgat. Extremo denique libro falsum illud et improbe confictum, quod Navato ejus studiosi attribuunt martyrium, exagitat. Est

Etenim constat cx patri-

Porvo necesse non est late hic hmrcsim Novati et schisma Novatiani,

utile.

fraudes detegiMido,

nominibus appellatos. E/itijsos, indeque chiani cra/it Timothcus Mlerus, in patriarchatum Alexandr/m/m /ntrusus ; et Sererus, qui patriarchatum Antiochenum occupavit. At Seve-

re.

Opus

iis

tollit. Quamquam

hasreticos Eutychianos, in festas varias

fuisse hceresim

lent lapsos

tando, et una haeresis in

in lapsisper pcenitentiam

reconciliandis Ecclesiw. bxtSj

busaocontemplationibusabundeinstractus.qufie hinc ad suam lnvresim affcrendam atque propugnandam ille discerpserat, eadem hic interpre-

(imo

accuratius)

vero

Timotheura.

19 H/c vero stalim cod. 21G de alio Eulogii Opere tractare incipit, ita scribens : Lectus liber Eulogii (Grtecc additur tou a TdTo U sanctissimij Y Alexandrini episcopi, quo piae doctrinae causam i

et concilio

Chalcedou&isi:

F

pudorem propugnatoribus imSequentia adduco Grcece, quia mendose expressa sunt Latine k ot(Qemi U oAt&j tou P suscepisse videtur, pietatis incutiens.

^v

afloi^T.a. Aeovto; 6 Tijioc,

id cst : Proponitur vero Papae Leonis Tomus *, accusatus et reprehensus a Theodosio, alicubi vero a Severo Acephalis, Perstringit vero illorum dementiam improbabilitatemque etc. Acephali vocabantur Eutychiani illis qui nolebant commuilli

(libro) sancti

nicarecum Petro Mongo Alexandrino ep/scopo, ubi

ille

htsreticos

acceptaverat et

'Evomxb*

sive

edictum ad

Catholicos uniendum,

consilio coiiceperat

quod malo Zeno imperator, quia illud

ediciumnonrejiciebatomnesharesisEutychiance errores. Severus

Acephahrum quasi antesignanus

erat anle episcopatum. Theodosius erat episcopus

Alexandrinus hcereticus, de quo mox plura dicam. Modum scribendi in hoc Opusculo sic laudat Est autem hic scriptor purus ac suavis, et bre-

•

viter

H.

e.

Epistola

.

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS. viter ac leviter accusationes instituens, et sine causa nihil in medium proferens. Addit in qualitordecim capita divisam fuisse cfefensionem

Epistolm S. Leonis; subjunctamqueconciliiChalcedonensis defensionem ct

contraTheO'

iloaianos et

Qaianitas in-

viccm dissidentes.

20 Ante

medium seculi yl duo

simul

hceretici,

Gaianus ct Theodosius, Alexandrinam patriarchatum sibi vindicabant, et ambo habebant partem stbiadhcerentem. Quiautem Gaianumsequebantur, Gaianitse, qui Theodosium, Theodosiani fuere nominati. Pars utraque post mortem prio-

rum alios suce scctw elegit episcopos; sedsemelin eumdem conspirarunt, teste Tlieophane ad annum ultimum Justiniani impefatoris, et mox iterum disjuncti sunt. Gaianitas pariter et Theodosianos

aggressus est Eulogius oratione mvectiva, de qua Pkotius cod. 217 stc habet: Lecta est invectiva

ejusdem (sancti Viri) contra unitatem subito exortam inter Theodosianos et Cainitas Acephalos. Hi enim primum inter se cum dissidissent,

postmodum

ea, pro quibus obibant, dogmata invicem tradentes,inunam,sedbrevem, quamdam conspirarunt impietatem. Inde iterum revertentesad priorem impietatem, pars utraque dissecti

sunt in eas, quas prius miscuerant, opiniones. igitur in libello impietatem eorum reprehendit, ostenditque etc. Quoe sequuntur, itcrum non recte exprcssa sunt Latine, nec ad propositum nostrum sunt necessaria. Vult Eulogius utram-

Hoc

qucpartem

apropria opinione non pru-

recessisse

quadam mconomia

denti

seu dispensatione, sed

prodendo propriam opinionem, ut latius videri potest ibidem. At cavendum, ut vox ohovopla ibi pro Incarnatione sumatur, ut sumpsit imperitus interpres. Aiia Eulogii Opuscula mi-

mirum ad Rotnanum Pontificcm de fidc sua,

21 QutB hactenus ex Photio dedi scripta S. logii, verisimiliter

Eu-

fuerunt exarataante pontifica-

tum S. Gregorii Magni, ct haud dubie etiam aliqua ex Us, quce recensebo. At non hwenio ulla indicia, quibus

ordo

et

tempus, quo singula sunt

composita, accurate assignetur. Photius cod. 230 fuse tractat de volumine undecim S. Eulogii Ora-

tionum, quarum prima ad summum Pontificem, kaud dubie Pelagium U, non diu post aeceptum

episcopatum ab Eulogio data Photius,

est.

Eulogii archiepiscopi

S.

Legi, inquit

Alexandrini

Orationum undecim volumen. Ratioprimm Orationis,

ad Romanum Pontificem scriptce,

exdefectu

epistolce illius.

quam

scripserat

ad communionem summi

pctcndam.

Xam

cpistoia

oriebatur

factusPatriareha Pontificis

conqucstus crat Papa, in

non omnia

illa

fuisse expressa, qucs require-

bantur, ut certus fieret de fide ipsius Catholica.

Bcec autem

prima

illa erant.

Non nominaverat

quatuor

concilia, mdelicet fficamum, Constantinq-

HT

accusationis omittens:

et

haec percurrens, in

admonitionem definit, et eos, qui ab Eccle segreganmt, ad communem consensionem care conatur.

\r<

Hcee nobis de secunda Oratione

sufficiunf. Tertia Oratio, inquit Pkotius,

adversus calumniantes sanctos Patres et concilmin Chalcedonense deeertat. Uultaei hm Oratione contra Eutychianos disputata adducit Photius,et

concludit his verbis

Haec persequens episcopus : Eulogius, etadmonitionem praedictis addens.ad unionem Ecclesise desertores revoca:: m, ser-

moni fineni imponit. Mox ad quartam Orationem idem sic pergit : Proxima quoque Oratio contra calumniatores Chalcedonensis synodi serio agit. Dcindc receusitis non paacis Eulogii ratiociniis, subdit: Haec et his genuina (imo similia) curn ,auctor explicassct, adjecta ad concordiam ineundam adhortation©, Hbro huic praesenti finem imponit. H(r tres Orationes dirccte

impugnant

Euftj-

chianos.

23 Sequitur

argumentum

apud Photium sed addueendus

\

Qrationis quintm aliaOpusaila Grcecus, ^otouim.

est textus

quia huic non respondet LaUnus. 'o X^yo; ^pb?

toIi;

oio[i.£VOU5

81

&p^ aitai

avOpw;:(va(; intviai; oJvaaOai tt)v

&XrfiT) tCjv XpisTiavtTiv j-ogaxXsiv OeoXoftav ZtaXi-y ETat. QuSC vero hanc sequitur Oratio, disserit contra eos,

qui existimant, se

veram Cliristianorum

giam humanis subjicere posse opinionibus. Jn hac Orationemulta subtiliter dis-putantur de essentia Dei, de unitate et Trinitate, de hypostasi, a, dc aliis thcologiai capitibus, ut videre est loco assignato. Dcinde Photius non tam clare singula dts*

Opuscula at undecim Orationes, de quibus ante meminit, facile reperiantur. At res est tinguit

t

exifjui momenti. Sexta Oratio fortasse inchoatur pag.SGQ, ubi Photius sic hquitur : Haec et hoc genus alia prosecutus, contra eos disputat, qui

hypostasin

nudam

niJiil

quam

esse contendunt,

aliud

proprietatein, pluribusque veraa pietatis

rationibus rmpiam illorum sententiam retundit. Jn hac item Oratione duas qiuestioncs incidentes ceque subtiies pcrtractat, qute viden possunt apud Photium. Septimum illius codicis Opuscuium vi-

qua Phothes pag. 871 ita orditur: Scribit veroidem Vir sanctus ad Uomidetur esse Epistola, de

tianum Militensem(/;Hoc./- Graro Meiiteneiisem) episcopum. In hac autem Epistola explicat et de-

modum quemdam

fendit

tione3 qui displicuerat

luquendi de [ncarna-

quemdam Domitiano,

quoil

pag. 874) vocem talem non sincere ex animo ab eo usurpari et proponi, sed dispensatione quadam, ut per eam auditores nullo negotioad unitatem revocaret, causasque dissensionum ab Ecclesia Catholica prascideret. existimaret,

fait

24 Octavum forte

illius

UbriOpuscidum

est al-

satis clare expresscrat lesseram illam

ab eo, ut ad quasdam ex sacris Scripturis dubitationes responderet. Dua- nimirumproponebantur quwstioues, sed iila> ibidem vidcri possunt.

Catholicorum contra Eutychianos in duabusnaPhotiUs, turis. Bceclatius et obscurius explicat

contra iuty

additque de omnibus rationem reddidisse Eulogium in hac prima Oratione. Secunda, inquit Photius, doc.matica inscri-

chtanoSf

continet. bitur* quec tidei expositionem

22

'Ev

Bcec omtSSa erant T eTpi^*ei«6o
Quare

go In hac

ista

et

cum

fj

nfv

La-

sequentibus Latina subjun-

de Trinitate secundum piam

intel-

hasc de Incarnato ligentiam theologice tractat, et compendiosius prosequitur, modo Christoeodem nihiltamen (quidem)h«c quam supra exequens,

K

theolo-

politanum, Ephesinum, et Gkalcedonense. Non fecerat mentionem de epistolaS. LeonisadFlavianum. Non pronuntiavcrat anathema contra Eutycketem, Dioscorum, et Severvm htsresiar-

Non

9

i

tera Epistola, dc qua Photius pag. 874 in hunc modum scribit: Scribit idem venerandus Vir ad

chas.

TOEI

.1.

Chistophorum quemdam^ quem

ipse Sanctissi-

imini in inscriptione litterarumappellat, rogatus

Porro oetavum hoc dixi Opusculum, quia nonum

dequo mox subdit Photius pag. 878 Idem adhuc Eulogius in libro seu argumento nono declaravitea, quibus vitaa rolitarisa {Grme Monasticas) laus continetur, et quid sit monavocatur.

:

chus, describit. (Addo ex Gneco instituti declarat.)

tores,

Hortatur

:

Et 36 ejusdem

vitae

monasticsscul-

ut ad pruicssiunis prsascriptum vitam in-

Stitliant, xal t^

[x^a^

jj.ov^T7jTt

m\

iviTrjTt

et unitati Ecclesue

t^; IxxXwtai ouvap-

coagmententar. Voa unitati

I

/

'/-

Si
ui

'

itu

/(/">

agit contra

hasreHcos,

:

:

DE

$s

lOCTORK i

unitati

mn

S

rjLOGIO

S.

JPISCOPO CONF.

voct iwtfap dmerso modo repetUur, sed basolitaria, uthabet textus

nonificatw^iia

^^/Knunaut.Mn.quosilliusadmoiUtaor^pi-

I»

hao sententia, tribus vestris ut me. Alii, rejecta

Dosthenquemdamnomine.siveDositheum.pr»gente, tequalem dicarunt, Samaritanum etiam esse a Moyse proa Simoni Mago et hunc illum ab ipsius nomine dictum portentose commenti, d<> DoMeminerunt sunt. Dostheni cognominati :

Cil

exfactioneetsectaSeveriana.Dfim^rfitofts

aUguot iUius Orationis capitibus,

ita

retottonem

Severam

oratione decursis, cum concludit disputationem anathemate proscri ptumdixisset, sil illius <(> nonum rercra fineconcludit. S* hor duodectm Opusculum, ut vocatur, videntur lli,

dicis

Athicuhbiettam Photio recenseri.

Opuscula a

tOS

ad unita-

mn

invitans

$nibit item confra Agnoitas,

st

aiiud Opus-

rnhim.

numerum variat, Oratio eam25 Pergocum Photio: Sequens adhortationem ad et inscriptionem, dem praefert

dissidebant. Moneeoscontinet, qui ab Ecclesia lurrcdissensionibttS et hni Samttts. tit r.r ptupth Ecclestm esse etpiam veram ticorum intelligerent At hmc non recte m texto ( 'alholicce

sentmtiam.

Ostendit praeterea, unde latino sunt expressa. in infinitas quafactum sit, ut opinatio hajretica et divulsa sit. distracta sententias sisectas et deOratione sat multa affert Photius, et

Ex

hac

exhorHis breviter disputatis, longa ha>c Decima finit. librum tatione hunc quoque nona est vocata recte prmcedens Oratio, si

mum

ait:

fuit

B

PhoHus etconsequenter undecima fuerit, de qua concomponit hmc subjungit : Aliam Orationem ait ex quosdam autem monachos tra Agnoitas solitudine excitasse dogma, qui Domidixit,

ipse

assignare conati

sunt.

iis,

novissimm

rursum

epist.

xxxix,

sententiam Sancti,

xxxv atfEulogium,

utroque loco

eamque

sua>

in

ibi-

resurrectioHcniortuorum, et oliuin

mundis, qua> (it/ttittit qumstionem dc animalibus potest PhoVideri veteri. Lege in sacrifi.caba.niur titis col.

884

ct

seq.

De

concilio ipso infra

(i}i
erant

Ihmit.hrniri,

t

frustra

et Dositheus fuerunt Simon Samaritanus Magus, Dei vikdicebat ejusdem ac ille regionis. Ille se

TUTEM,quamvocabatMAGNiM; hic vero seipyisumDEiFii-iuM. Tamen nusquam gentium nec

denturnunc Simoniani... Dositheani vero omnmo primum aamodum valuerunt, et nunc

memo-

reliqui exstincti sunt. itaut vix tri-int;i

contra Celsum num. 57 de rentur. Idem Ub. Post Jesu tempora voloquitur: sic hoc Dositheo Samarita suis persualuit et Dositheus quidam I

dere, se esse Christum illum,quem

Moysespr»-

sibi sua doctini.i dixerat, visusque est nonnullos

conciliare. Loquitur et aliis locis siiheo el Dositheanis haretieis, et

Origenes de Do-

Bom, xxvn

Luctim Dositheus ab eo uowrfwrSamaritarum

in

hae-

resiarcha.

qenes

omnino confor-

Samaritanos editum. Agit quoque

,lrin S'i itri as ilr

ex quibns

et

mire laudans

mem dicens. Verba Gregorii dabo inferius. Ultimum Opusculum, quod ex codice illo recenset contra SaPhotius, conseriptum fuit dc concilio in sententia de et celebrato, maritanos hmreticos Deerat: illius lucubrationis Tilulus illoslata. cretum

lib.

X

quae

Hoc Opus

Photium vi~ contra Agnoitas, de quo plura apud lib. Gregorius S. etiam memorat deripossunt, editionis epist.

VI contra Cehum num. vjunDositheum, ut impostogit Simonem Magnt&n et nomen et famam stte reS) qui factis mirabilibus Cujusmodi, inqu& acquirere. conatisunt 27 Origenes

30 distinctt a 28 S. Epiphanius in Panerio cap. xiupag. Dositheanis etiam agit dc hcereticis Dositheis. Verum, sicutre- apud Epiphnpag. ttiuiti memoracte observatPetaoius in Animadversionibus an lis. Epiphanius, atjit S. 26, Dositheus ille, dc quo Oriloquitur dc quo haresiarcha, iilo tiquior est

;

Palaestjna

ex no nostro Jesu Christo ignorantiam

sitheanis varii Patres.

agemus

uberius.

ct

Photius;

et

consequenter Dosithei.

////.

Lege ha>retici,non sunt confundendi cum Dositheanis tempore Apostolo-

Samaritanorum

rum

natis.

De

in veteri

hisce vero

loquitur Theodoretus

rum

in

Dositheanis brevissime

iib. I

Hcereticarum fabula-

Simone Mago. Porro, cum

fere exstincti

essent tempore Qrigenis, necesse est, ut

numerus

illorum deinde rurmmaccreverii. Gertenonpauci videntur fuisse tempore S. Eulogii, utcoUigetur

ex dicendh. Post datasuperius verba, de Dositheo hcec subjinrjit Photius: Hicin divinosDeiprophetas maledicus. potissimumtamen in Judam unuin

de duodecim patriarchis contumeliosus, nihilreveritus immensas de illo in volumihibus Mosaicis perscriptas laudes. His ergo prophetis omnibus explosis exsibilatisque, ipse sibi

omnia

et vatici-

niaet reliquam divinitatem arrogavit. Octateuchum spuriis scriptis et omni genere mixtis cor-

IV.Coneilium ab Eulogio habitum in causa Samaritano-

rum utrum etiamnum :

teni aliqua

Sancti

exs-

scripta.

ruptelis adulteravit,

aliosque libros stultitia et

portentis plenos consarcinavit, suisque reliquit.

asseclis

Resurrectionem quoque negavit. Hac-

tenus de Dositheanis, quibus contrariierant

Sama-

qui Moysis prcedktionem de propheta ventwo explicabantdeJosue, ut mox dictum est. 29 Hae ergo factiones ita in dissidentes, con- Eulogius ritariiii.it,

gue partem

rant. Utraque porro factio libellos pro sua sen-

Uum

graois

esset dissensio

inter Samari-

tanos 008,

ifi-ittt-

J&vlognvixjaliquid habemus,prm-

D

e gestis S.

quw

narrat Gregoriusf contigerunt, GregorioRon-

terquam ex

litteris

S. Gregorii

Papm. At

tificatumgerente. Uinc iisomnibus prmmittendum

quodhabuit Kulogius annol Jtffauritii imperatoris, id est, anno 588 aut 589; nam rimt ptir/r utriasquc ruurtirrit annus Mauritii septimus. Photius col. 883 occasionem hujus syntjtli exponit his verbts: Plebs Samaritana in

est concilium,

contrarias divisa factiones inter se dissidebat, et

peregrinis se opinionibus propugnabat. Alii enim Jesum Nave eum esse censuerunt, de quo dixit, Prophetam vobis excitabit Dominus Deusexfra-

et

tentia,

oontra adversariam

partem,

in

condlio utrnm-

trarias et impiassectasetopinionesdissecta^fue-

damnat,

suum

qu»3que prophetam alteri praeferendo, porrexit. S.'Eulogius cum synodo frequentissima, pontifi cibus plena insignibus, atqueillustribusdignitatr

judex his praesedit. Marcianus* susceptum imperium Romanum septimum jam annum ad-

viris,

ministrabat.

li Eulogius, discussis, quaeabutraque parte adferebantur, et utraque erroris, a veritateproculremoticonvicta,illum aprophetis prsedictum Messiam, ex Scripturis sacris dociiil esseDominum nostrum Jesum Christum, verum Deum dlos vero gravissimo errore laborasse ;

;

lios

quidem quod Jesum Nave illum prophetam praenuntiatum

*

lege llauri-

tius

;

,:

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS. prsenuntiatum fingerent; illos vero quod Dosthen eu Dositheum impium

portentose commiatque ita concilium solvit. Sed ar-

f mscerentur

:

gumentum

et

decretum cum Eulogio periit nostrasmanuspervenit. Bactenus Photius, dkens excidisse Acta, quibus tertius libersuperstesin

continebantur raliones et decreta concilii, sed Ubrum ea de re ab Eulogio scriptum ad manus suas pervenisse. male Aoc corarilium ad a?i~ teriora tempo-

rarefert Title-

monHus.

XV Monum. Eccles. in Papa art. 155 de hoc concilio agit, ilhidque refert ad annum 7 Marciani imperatoris 30 Tillemontim tnm.

S. Lcone

Ghristi 156, aitque se nescire, quis sit ille Eulogius, qui concilio prcefcdit, nisi forte sit

Eulogius

Philadelphiai in Arabia Petrceaepiscopits.

Verum

Ludovkus Bulteau monastici

lib.

in Eistoria Gallica Ordinis IV, cap. xxrx, eumque secuti Bail-

letus et Lequienrecte Eulogionos/?'o factum illud ajtribuunt; credunlque solo transcribenthm/ vitio

Marcianum

irrepsisse pro Mauritio imperatorc. Certe nullum esi duhium, quin Photivs factum

aftribuat Eulopio Alexandrino,

de quo

agit,

et

cujus opera ibi recenset. Nequc tam imperitus erat Photius, ut credcre passet Eulogium Alcxan-

drimim ftoruisse Marciani temporibus. Itaque dubitandum non videtur, quin Mauritii et Eulogii

89

milia ante edita nomine

s Ah,n,uhmi .^'o^^r^Vl^r;:?. pag.&n Vi/rilti

excodice Oxoniensi. Hinc Comdeflsius observat sequentia; Oxonienaia codex n.ismptam habuit Cyrillo pariter Alexandrino, sed stylo ipso repugnante, uti deprehenderat pjusapud Cyrillum interpres. Sic passim celebrior quis

scriptis editis

ubi

maxime

etiam aliorum ad

cum

aliquid eis

se scripta trahit,

ipso convenit, uti

hic in Eulogio et Cyrillo sedis

ejusdem

episcopis.

Esse autem Eulogii suadet totamateria, magna-

que

illa

ejus affinitas r-um

aliis

ojusrlem Eufogii

defloratis a Photio.

Ubique acrisin Eutychianos depugnat. dignus plane, quem Papa Agatho sua ad 6 synodum snggestione inter primos ac pra> cipuos synodi Chalcedonensis ac Tomi Leonis defensores percenseat. Est Oratio partim festiva,

partim polemicac/r Hactenus Combefisius. Quod autem ait de laudato Eulogio inter prcecipuos clefensores synodi Chalcedonensis ab Agathone

Papa, videri potest apud Harduh/um tom.

in

Epistola Agathonis Conciliorum ro/. 1103.

III

Similitcr a S. Sophronio Hkrosoh/mitano episcopo apud Photium cod. 231 pag.'s9<) laudatur inter eqrcqios fidei dcfcnsores B. Eulntri use pi sco _

pus Alexandrise, qui multis verbis Acephalorum sententiam refellit.

E

Atexandrini temporihus habitum sit concilium, illique prmfuerit S. Eulogius, cujus eruditioni et

33 At non video tantam affinitatem inter Ho- non videtvr miliam a Combefisio editam etfragmenta Eulogii certo illi posge a Photio data, ut inde Homilia Eulogio indubi- attribui

31 Joannes Albertus Fabricius in BihUothpca Grceca variis locis recenset Opera omnia S. Eulo-

tanter adscribi possit. Nihilo magis video e.r ma~ teria ibidem tractata id satis ficri certum, prwser-

:

i

)puscula

Saneti fere

deperdita, epistola syno-

gii, de quibus modo ex Photio egimus, notatque de singulis, ea dudum excidisse, exceptis tamen

dic.n

fraqmontis Hs,

nec nota ejus

:

seruit. Ille

Photius Bibtiothecm sna> inautem tom. IX, pag. 481 et 482 undec/uce

uno volumine a Photio inventas, ordinc utcumque divcrso recenset, c/uam a me fuerunt enumeratm. Credit nimirum nonam Orationem, in qua agiiur de vita monastica, non habendam pro oratione distincfa, sed pro nono cim Orationcs,

/n

hefisius,

illa

Epistola pag. 878 Photius

cum

non evincunt Homiliam ittam non Eulogio longe vetusliorem.

esse

Verumquod

34 LaudatUS Combefisius in Operihus S. Maximi tom. \\,pag. 145. dedit Beatissimi Eulogii Papae Alexandrini capita septem de duabus naturis Domini Deique ac Salvatoris nostri Jesu

laudatus Fabricius habet tom. IX. pag. 460 Eulogii patriarchze Alexandrini epistola Synodica

ullam rationem dubitandi, quin itlud fragmentum

addcre, prcesertim

cum

Phofius sinqulas Oratio-

nes nonsatisclare ubique distinxerit.

ad Gregorium Papam, circa hoc tempus scripta fannus indicatur fi02) exstat apud Photium in Bibliotheca cog. 230, quodquc ctiam teqitur apud

Harduinum

in Indice antc

tomum

III Conc/lio-

nequac/uam est accuratum. Nom apud Photium non est ipsa epistola synodica ; sed fragmenta qutsdam dat Photius Apolog/ce Eulogii,

rum

,

postepistoian/synodicamscri})ta>.Secundoepistola

defensores con-

at nec Ncstorium, nec Ei/(//chctcm, ner ullum illorum temporum hceret/cwn ; ncc S. Leonem aut

quia d/cta sua de

priusquam de Opusculo, quod nobis aliud v/detur, loqui incipit. Ceterum res exigui est momenti, ita ut necessc non sit plura de his

nomine Eulogu, ifui inter

,

phorum. Atid d/ffcidtcr mihi persuadere possum coneludit,

edita

,

Cha/cedoncnse concilium nominet, Quapropter 3 in diversis codicihus adscribatur hcec Eomilia diversis anctorihus, nec/uc ai/undc rognosci possit, an sit Eulogii neque cognita fuerit a Photio; non ausim ego ittam Sancto ?iostro certo attribuere, Qucp contra Euti/chianos disputata credit Com-

capite Orationis octavassive Ep/s/olo? c/d Christo-

HomUia

tim cum auctor nominatim impetat ,Iuda>os, Mankhceos Arianos, Marcionistas Paulum Samosatenum, qui omnes erant lonqe vetustiores

synodka Eulogii non fuit data ad Gregorium Papam, neque circa annum 602 sed haud dubie ad Pelagium II, cujus tcmporc Eulogius factus est patriarcha, et circa annum 580. 32 Couibefisius /n Auctario Patrum tom. I, pag.&71ediditSermonemGrceco-Latinumi7idiem festum Palmarum et in pullum asini, c/mu/ue

attrihuit S. Eulogio. /x Catalogo B/htiothecce rei-iiii ChalcedoParisicnsis tom. II cod. 897 ponitur Eulogii qice nensis est.

Alexandrini Homilia m Ramos Palmarum. Dc codice, c/ui partim membranaceus, partim chartaceus cst, hcec ihi notantur : Hujus codicis pars membranacea duodecimo seculo, pars chartacea

decimo quinto exarata videtur. Fuit eadcm HoSeptembr/s Tomus IV.

Christi. Grcrcus t/tuhis huic congruit

sit S.

Eulogii,

cum

;

similia disputaverit in variis

;

Hoc certum est dc similibus disputasse Eulogium, ideoquc ei istud merito abjudicarinon posse, si ipsius nominc Sit i/wentum. In Catatogo ,

liihiiothccoi reqicn Parisiensis to/n. II,

cod/ce 228

pag. 35

iu

mcmorantur Excerpta ex Eulogii pa-

triarchae Alexandrini libris de sancta Trinitate et

Incarnatione.

dat/s

Ha;c, si

eadcm non

a Comhef/sio fragmentis,

possunt Eulogii ctissima

esse,

Trin/tate

cum

ia/i/ci/

COUStet

Gregorius protosyncetlus

ct

sint ci/m

facilecrcdi

ipsum de San-

incarnatioi/c,

ct

dispufasse.

deinde

patriarcha Constantinopotitanus in Apologia contra episto-

lam Marci

Ephesi/i',

Concitiorum

col.

nomine

apud Harduinum tom. IX

663 laudat Opus

////o/iod s.

Eu-

ex eoque textum satis lonc/umaddurit ad defensionem concilii Chalcedonensis. Titulus huic Opusculo ibi datus non logii

AvOoXoy(c<(,

12

ceHiora

nec n/venio

Opusculis c/pud Phof/un/ memoratis, Sequitur ihidem aliud fragmcntum de substantia seu essentia, etnaturaet hypostari illudque prcecedenti ita sine nomine suhjungitur, acsi ejusdcm esset auctoris.

alia ejvsdein

fiaijmenta

evincit.

p

-

DE

^ M

EULOGIO EPISCOPO CONF.

coniis, qum pro mncit, illud fuisse distinctum ab recenmt scripta "foChalcedonensi ab Bulogio cognoscimus, supcrfuisse saltem indr At Photius. seculo xvpost conc*

roiu

i

S.

.!.

S.

»tt Eulogii aHauaexOi Apologtam InL Florvutinum nam i/fo tempore Sancti

am

isl

scripsU

srriptis. rit

Gregorius.

Hactenus

dc

Xunr vidrfmuus. quanti Eulogium

fcce-

S. Gregorius.

t

ransmitteVemajonavoluimus,sedIia3cnavs

angusta non recepit. Plura

legi

data cpistota.

m

possunt

,-,

commununhu-

sedignorareseassent,qm riaciesse Catholicam, damnaverit Eudokmreticos alios inter de causa solliciteque

monet omittcndum

ad Eulogium iittcra: rii

erat ccectus,

prolixam, quai in edisua scripsit epistolam benc primi. Quulad hanc tione novissima est xxv libri monumento disanullo cx responderit Eulogius, mus;atnonvideturdubitandum t quinresponderit: AlcxandriRursum S. Gregorius ad Eulogium

com-

aliis

ad patriarchas Oricntalis impromotione perii,interqueeosadS. Eulogium de

U

numctAnastasiumAntiochcnumcommiinesmisit dc Joannepatriarcha Constantinopolitano, quod usurparct in quo vehementer improbat, universalis. Fititulum patriarchos seu episcopi esl, anno 595, gitur ha>c epistola Indktione 13, id statim ad Non xliii. epistola V habcturque lib. litteras

licet hanr Gregorii querelam respondit Eulogius, Episeidem deatiis rebus scripserit, ut liquetex mense Augusto, i,x, lib. VI, queedala est

tola

Indictione 14, id cst anno596. Quippe Gregorius ibi sic ris

habet

Praterea ante aliquantum tempo-

:

Sabiniano diacono, responsa urbe regia facienti, scripta nostra

communi

EcclesiaB in

filio

transmisimus, quae vestrss fraternitati dirigere debuisset Quaesi suscepistis, miramurcur ad ea nobis miiiirae respondistis. Et ideo quia caven-

dum est, necujuslibet superbia scandalum ecclesiis introducat, necesse est ut eadem scripta snbtiliter relegentes, omni studio et tota intentione, quae siye

c i

(jio

ab EulO'

ad

mi8$as

riiiui
ilriyn-

kOC "lin

dm

i

i-

remissa.

ad honorem vestrum et pacem Eccle-

36 Quamvisadistudnon respondissetEulogms, forte quod epistolam Gregorii necdum accepisset, aut alia dc causa nohis ignota, satis tamcn dcclaraverai reverentiam suam erga S. Gregorium. \a,// ufti hic varia de caritatc inter Romanam et

Alexandrinam ecclesiam

scripserat, ita pergit:

Ad hanc autem unitatem cordium etiam

vestrse

sanctitatis meritis Ligamur, quosauotoris sui salubriter sequi instituta cognoscimus, et semper '

i. e.

sui gremium, unde illic pradicatio Romani ad Magistri* salutis exorta est, tota se conferre devotione sentimus. Addit se ideo de litteris ipsius gavisum

Pontiflcl8

esse, scd doluisse de afflictionibus, in quibuseraL Demum munusculum aliquod ad Gregorium mihuic vero ille atiud remittebat, serat Eulogius

Eulogio inscribituv, verisimilitcr respondit Gread epistolam modo mcmoratam. Jllam ita

gorius

vestra orditur. Suavissima mihi Sanctitas

multa

Apostolorum Princiin epistolis suis de S. Petri quod ipse in ea dicens, est, locuta cathedra pis nunc usque in suis successoribus sedeat, etc. 38 Ad hcec ubi humiliter responderat Gregorius, sic prosequitur

Debitum autem salutationis

:

Latorem autem

liuin

eum

communem

ea, quaoportuit, charitate

fi-

suscepimus,

episcopi

nobis S. Marci Evangelistas delerentem. Et vos quidem bonae vitse merito res-

Alexandrini

plendentes ea,qu©paradiso yicinasunt,benevo-

benedietionem

'

NosYero, quia abOccidente vobis

ligna transmisimus, qua> construendis apta navi-

u Imn lundat,

assidue laborare cognovi ; atque omnipotentem Dominum deprecor, ut Beatitudinem vestram

sua protectione adjuvet quatenus per linguam vestram de sinu sanctae Ecclesia; omnem radicem amaritudinis evellat, ne rursum germinans impediat multos, et per illam coinquinentur multi. :

Accepto etenim talento, cogitatis quod praeceptum est: Negotiamini dum venio. Ego itaque, valeo, lucris

etsi negotiari nihil

vestri

me me

tamen

negotii

congaudeo, hoc videlicet sciens, quia

etsi

participem operatio non

facit,

participem caritas

Quia, sicut sestimo,

facit.

laboris vestri

bonum proximi etiamotiosocommune gaudere communiter

fit,

qui de

scit.

Prae-

sed Beatitudo terea ligna transmittere volui et vestra, si essent necessaria, non indicavit :

,

majora multo mittere possumus, sed nequaquam talis navis huc mittitur, quse hsec capere valeat. Minora autem mittere verecundum puto. Quid tamen faceredebeam, Beatitudo vestra suismihi Epistolis innotescat.

39 Parvulam vero benedictionem de amatons de munusculis nb $0 a<tis vestrisanctiPetriEcclesiarexminoraAquitanica scribit, et alia quia enim mul- ri pallia, et duo oraria transmisi mittit. tum diligo etiam de parvis praesumo. Habet :

,

enim ipsadilectioauctoritatem suani etomnino certa est, quia injuria non erit in omne, quod ;

vita patior, vestrae

:

ijits iiitttra

hceretim

alloquium perso!vens,indico quiamagno gaudio exulto, quod vos contra haereticorum latratus

lentia nobis Ligna transmisistis.

(juibus Gvegovius iuvr sivibit

prtesentium Isidorum diaconum

donum

postea

quoque Ecclcsia? ncgotiis scribit. aitque se responsuramadcpistolam acceptam, quando lator discedendum. Porro per istius paratus erat ad ejusdcm libri, qua> soli xxxvn) (olim epistolam xl

videlicet peccatores sumus,

ilr

i.e.

a Cy-

decessor ipsius

amandopraesumpserit. Suscepiautembenedictionem sancti Evangelistae Marci juxta brevem* vestris Epistolis insertum. Sed quia colatum ac viritheum non libenter bibo, prsesumens cognidium requiro, quod in hac urbe post multa tempora vestra iunotescere transacto anno Sanctitas fecit. Nam nos liic a negotiatoribus nomen cognidii, et non substantiam comparamus. Peto autem utcontraomnes amaritudines, quas in hac

:

*

quem

De alns Joannes usque ad obitum usurpaverat.

alterius actibus

pertinent, conservetis.

esse

t

riaco titulum universalis,

ad biS, Gregorius anno 590

Joanm

synodicam dc sua Jejunatori, quiquc cpistolam direxerat ad promotione cum fidei profcssione CyPapafidem sanctus S Gregorium. Agnoscit

xium,

TT

liu-

anm 596. non antc mcnscm Septembrem Lonpatnarcha Cyriaco cpistola de

dcfuncto stantinopolitano, qui succcsserat

prfores Grego-

Orcgorius

logium interDeindeS. Gregorius iterum lo^oAiexandrinoetAnastasioAntiochmoscripst rogatde Eudo(olim xxxi) llbnsept» xio ttmr.tico. cpistolam, qum xxxiv est aut mi,flgiturqueIndictionelh,swe anno 597,

Aqit in hac

pontificatum

laur

37.

ccrte

Eulogii cum § V. Amicitia S. ex cujus S. Gregorio Papa, litteris multa recitantur.

D

tumultum signantia, in mabus, nostraa mentis agitantur: et quidem rinis semper fluctibus

me

Sanctitatis oratio fulciat,

atqueabhisapudomnipotentemDominumsuisintercessionibus

*
breve

:

•

DIB DECIMA TERTIA SEPTEMHRIS. tercessionibusdefendat. IJactenusGreqorius. Ce-

(erum ad voces colatum aut ca\\a.tam, utalias viritheum, in alia lectione juritheum,

lc.qitur,

cognidium

et

varia annotantur in novissima edi-

,

91

non formido. De qua vobis jam etiam inConstantinopolitanam urbem

AUCTORK

venientibus scribere

S.

.].

qucsdam de lignismajoribus,E\x\ogi\ precibns se ita commendat Peto autem, ut pro curavi./^o.v/

:

Operum

Grcgorii. Ilaud dubie diversa sunt potionum genera, at fatcor me iqnorare, utrum

enixius vestra Sanctitas orare debeat quia et podagra^ doloribus, et harharorum gladiis,

vina varia ,[an

etcurarumafflictionibusincessanterpremor.Sed si mihi orationis vestree opem impenditis, credo

tione

a?ia> pofiones designentur.

Frustra volucro explicare, quodnam vestimcnti genus per Aquitanica, aut equitanica, ut est in alio Ms., pallia designaverit Gregorius.

etiam divinavcro,

Attamcn non

si

dubito, quin pretiosa fucrint

:

nam

atias ptura fuissent missa.

me

;

me contra adversa omnia fortiter juvetis. 42 In epistola xxx iibri VIII, qumcertodata est Indictionei, et anno 598, mentio fit degemino responso Eulogii videlicet de Eudoxio

quod

Gregorius tn alia epittola

,

40 Duas alias S. Gregorii ^tf Eulogium epistoHttem de mu- las ad eumdem annum 597, sivc ad IndictioMiii: Qregorii

nusculis.

nem.

xv

pertinere existimo, etiamsi ab cditoribus

Harum una

serius fuerint collocatai.

est

,

qum

VIII ponitur xxrx, quamque ita orditur Gregorius : Utilis semper est docti viri allocutio. Agitur autem in Actis martyrum ab Eusehio Cmlib.

sariensi collectis, qumpetierat Eulogius, quceque sibi ignota

affrmat Greqorius, agens deinde de

Martyrologio

Romano

illitts

vcro scquentia suhncctit

:

temporis. Post

De

lignis

illa

autem quod

quia brevia fuerint, navis, per quam quia si major transmissa sunt, qualitas fecit

scribitis,

:

navis venisset, potuimus ligna etiam majora transmittere. Quod autem dicitis, quiasiraajora

transmittimus, pretium dabitis, largitati quidem gratias agimus, sed accipere pretium, Evangelio

Nos enim ea, quae transmittimus, ligna non emimus, et quomodo possumus pretium accipere, cum scriptum sit interdicente, prohibemur.

Nunc

Anglorum conversioncm per S. Augustinum. Totam epistolam huc transfero : Gregorius Eulogioepiscopo Alexandrino. Communis filius, nuntiat

praesentium lator, Sanctitatis vestrae scripta de-

segrum me reperit, a&grum reliquit qua ex re contigit ut ad largum vestrae Beatitudinis ferens,

;

fontem, brevis epistolae mese vix parvapotuisset aqua resudare.

43 Superni autem muneris

fuit,

ut in dolore gaudet, mut-

corporis positus suavissimoe vestrae Sanctitatis scripta susciperem, quas

me

de doctrina Alexan<

tionegaudemus, sed tamen ita vosperfecteagere, novum esse nullo modo deputamus. Quod enim

Marci Evangelistse

,

?

immo quod

ergo juxta

est verius,

horreum

transmissa,suscepimus,et salutationisalloquium persolventes, petimus ut Beatitudo vestra pro

de omnipotentis Dei gratia, quffl in beatissimis vobislargeinfluit,numquamhabuimusinccrtum.

quatenus et a malis praagaudiis non excludi. Ita Gregorius. I)e Actis mariyqum ab Euscbio conscripta crcdcbat rum Eulogius, hic non ago; neque de Martyrologio hic memorato. Ratio vero, qua hanc cpistolam anno 597 figendam existimo, hmc est. Eulogius

Gratias itaque omnipotenti Deo solvimus, quia impletum videmus in vobis esse, quod scriptum

:

citius eripi, et afuturis

,

hic

primum

pretium fecerit

,

legitur petiissc

ligna longiora

,

et

quin id postquam acceperat ligna anno 59G a

obtulisse.

At dubitari vix

potest,

Gregoria missa.Prceterea necdum hic mentionem anno 598, ut infra facit de morbo, quo iaboravit videbimus. libri noni, 41 Epistola lxxviii (alias lxxix; scripta vicitius etiam n, qumfiqitur Indictione necdum quod Gregorius, ibi queritur detur. Nam

ConElogius respondisset de causa patriarcfus stantinopolitani, titulum universalis usurpantis. aliam Quare hcec epistola ca-to exarata est ante i datam. ScripIndictione ct memorandam,

mox ta

vestrse Sanctiinquit Gregoritts, dulcissimae suscepi, quae deferente latore praesentium

tatis

sunt. mihi de ejuscausacitiusterminandolocuta mihi omnino qua de vero, causa De : Post pauca Sanctitas scnpscribendum fuerat, nihil vestra quse ne judicav^t esse me et tardum sit

in

qua

:

divisionis erumperet, ejusfortasse in scandalo auctor existere. Eleg. enim nolui divisionis dem sunt, per alios exirent Sed ut ea. quee secutura Deo auctore probabitis,

subsequenti tempore placere cumo, quia in causa, in quaDeo

hommes

Offl

iSQS,

crescit sanctas Ecclesiaepopulus, quodadcoeleste

sancti Petri Apostoli, in ea dulcedine, qua est

mereamur

tos hcereticos

ab Eulogio

drinas urbis haereticorum, et de concordia fide-

quenti vero anno, si omnipotenti Deo placuerit. majora praeparamus. Benedictionem autem

sentibus

litani.

conqucritur. Initio autcmepistohc Greg&lius OOUdet de hmreticis ab Eulogio conversis, eique mox

lium sublimiterlaetificaret: quatenusipsamentis laetitia immanitatem mihi molestiag temperaret. Et quidem de bonis vestris nova semper exulta-

nobis orare dignetur

Constantinopo-

Eulogium scripserat Gregorius. Eunc vcro titulum sibi ab Eulogio tribntum modestissimus Papa

navis per nauclerum parva Hgna transmisimus, quorum notitia subter annexa est. Se-

S.

tulo episcopi

rebus Constantinopolitanis, sive de titulo universalis episcopi, de quo jam in duabus epistolis ad

modum

Oratis accepistis, gratis date

alitB de responso necdum accepta de ti-

hmretko Ariano seculi i\, quem sibi non satis notum anno prmcedente scripserat Gregortus, et de

spiritales segetes multiplicantur

:

hoc

Ubi plurimae segetes,ibi manifesta fortitudo boum. Si enim bos fortis aratrum linguae in terra cordis audientium non traxisset, tanta fideliuin seges minime surrexisset. est:

44 Quoniam vero

in

bonis, (|U39 agitis,

scio

quod et aliis congaudetis, vestrae vobis gratiac vicem reddo, et non dissimilia nuntio:quia dum gens Angloium in niundi angulo posita, in cultu lignorum ac lapidum perfida nuncusque pemaneret, ex vestraemihiorationisadjutorio placuit,

ut ad

eam

monasterii mei

monachum

in praedi-

cationem transmittere Deo auctore debuissem. Qui data a me licentia,aGermaniarum episcopis episcopus factus, cum eorum quoque solatiis, ad praedictam gentem infinem muiidi perductus est, et jam nunc deejus salute et opere ad nos scripta

pervenerunt

vel ipse, vel

hi,

qui

:

quia

oum

tantis

miraculis

eo transmissi sunt, in

gente eadem coruscant, utApostolorum virtutes in signis, qua3 exhibent,

imitari videantur. In

solemnitate autem Dominicac Navitatis, qua3 hac primalndictione transacta est, plusquam decem

Angli ab eodem nuntiati sunt fratre et coepiscopo nostrobaptizati.Quodidcirconarravi, ut cognoscatis, quid in Alexandrino populo loinillia

quendo, et quid

in

muiidi flnibus agitis orando.

Vestrai enim orationes suntin eo loco, ubi non estis, quarum operationes sanctae raonstrantur in eo loco, in

quo

estis.

45 Praeterea

iKirrnt

amver-

sionem Angloper

mm

S. Au
tinum,

V

1)E S.

92

de 45 Pweterea de Eudoxii hjeretici persona, niliil ro\n>n, " llhl lingua Latina in errore cujus

u otorh S

J.

tfsi abEulotnsfruc-

grfo

tum


Eu-

doxio funretico, etdeerr tibus exortis,

EULOGIO EPISCOPO CONE.

.

gaudeo satisa vestra lioatitudine largissime Basilii, fortissimorum factura. Virorum quippe protulistis, (ire^orii. atque Epiphanii testimonia eum, ui et manifeste peremptum cegnoscimus De his dederunt. jacula quem heroes nostri tot vero erroribus, qui nunc inConstantinopolitana doctissime omnia, et responut judieium tantae sedisproferredecuit, ecclesia probantur exorti,

Unde omnipotenti Deo

distis.

qui Uur titulum universai

lis til-

Papae sibi Eulouiotri-

butum

quibusdam non scribere superba voca-

se

bula, quse ex vanitatis radice prodierunt, et mihi

Sicut jossistis. Quod verbum jussionis peto a meo auditu removete, quia scio, qui sum, qui estis. Loco enim mihi frutres estis, moribus patres. Non ergojussi, sed quae utilia visa sunt, indicare curavi. Non tamen invenio :

Nam

intuli,

perfecte retinere

voluisse.

ad

me quosdam

quia petiit quid de

dicitis,

Sanctitas scriberet

,

,

ut vestra mihi

eadem debuisset

exquisitione sentire. Sed neque ad me de Jerosolymorum partibus requirentes aliquid mona-

eumdem communem

venerunt, neque

chi

filium

vobis potuisse aliud quara erat scribere , sed interpretem suspicor in ejus epistolis erravisse.

idem diaconus mihi jara ante biennium scripsit, quiaa praedictis partibus ad Constan-

Nam

tinopolitanam urbem talia requirentes monachi venerunt, raeque studuit requirere, quid

E

respondi, qua3 postmodum in epistola vestrae atque omnipotenti Deo maSanctitatis inveni gnas gratias retuli, quia de cunctis inquisitionibus Romanorum atque Graecorum partes, quo-

Quod peto dulcissima mihi Sanctitasvestraultra non faciat quia vobis subtraMtur, quod alteri plus, quam ratio exigit, praebetur. Ego enim :

iiun verbis quaero prosperari, sed

moribus.

Nec

49 Cui ego ante longum tempus

quam

vestra laudatque

scriptasusciperera, contraeanidemhaeresim ipsa

rum

illi

Latinorura Patrura legerem. Et quantum potui de sanctissimo Fratre raeo amare et laudare

bonum perpendite, PatreSj quos multum

cujus ore venerandos

in

diligo, recognovi. Sit

laus, sit in excelsis gloria, cujus

ergo

dono adhuc

quod rae fatetur universum. Sed absit hoc. Recedant verba, quae vanitatem inflant, et carita-

in Sede Petri clamat vox Marci, de cujus effu-

tera vulnerant.

mysteria, scilicet ad Sancta Sanctorum intrat,

48 Et quidem in sanctaChalcedonensisynodo, atque post a subsequentibus patribus hoc decessoribus meis oblatum vestra Sanctitas novit.

in sancta Ecclesia velut

bulovoluit;

hoc

umquam

voca-

utduminhoc mundo honorem

sa-

cerdotum diligerent omnium, apud omnipotentem Deum custodirent suum. Proinde debitum

utm sanctis orationilms vestris meimemoresessedignemini: salutationis alloquium solvenspeto,

quatenus a peccatorum meorum nexibus quia meis ineritis non valeo, vestris intercessionibus me Dominus absolvat. Ita modestissimus Grego,

Romanis Pontificibus alias oblato, illisgue solis congruo, ut exemplo nonminus quam verbis modestiam doceret prcesules rius, noiens uti titulo,

Constantinopolitanos.

sione spiritus

cum

sacerdos

ad perscrutanda

intabernaculoexverbis

prsedicationis spiritalia tintinnabula resonant.

Recta itaque et valde laudabilis est vestra praedicatio. Sed omnipotentem Dominum deprecamur, ut diu vos etiam in hac vita custodiat; ut de Dei organo, quod estis, in hoc inundo latius vox veritatis sonet. Pro me autem, peto, intercedite, ut hujus peregrinationis via, quae raihi asperior facta est

,

cum

celeritate

tiniatur

:

quatenus qui ex meis non valeo, ex vestris meritis possim ad aeternae patriae promissa pertin-

cum coeli civibus gaudere. 50 In ejusdem libri epistola xxxix (alias xxh) aitqut seeode/h non multo post scripta, de iisdem iterum hwc modo oontra habet : Ante hos autem dies, Abramio Alexan- illossc.ripsis.se: gere, et

drino veniente, Sanctitati vestrae rescripseram, vel quid de scriptis vestris, quae contra haere-

Agnoitas edidistis, senserim, vel cur tarde responderim. Sed idera Abramius navigii necessitate compulsus, diu perhibetur in Neaticos

,

§ VI. Prosecutio gestorum logii

Eu

ex epistolis S. Gregorii.

politana civitate demoratus, atque in eo sensu,

quod dudum scripseram L

ita rescribo quia de doctrina vestra contra haereticos, qui dicuntur Agnoitae, fuit valde quod admiraremur quod :

;

autem

Gregorius scri-

bUdemorbo juo fHuturno,

Reliquias S, Gregorii ad Eulogium epistolas eo ordine, *-«. «* ««««, j/«u quo vuuus editas mvimw, invento, rccensere recensere per pergam.

Lib.

X

scriptis contra

xxxv prcecipue agit de Agnoitas hcereticos, contra quos

epistola

Agnoitas,

nos sequaces sumus, uno spiritu sunt locuti. eamdem vestram epistolam ita

Papam

uti

gii contra

In raultis enira

reperi, acsi contra praedictara hseresim scripta

Sed tamen nullus eorum

scripta Euli

;

honorem esse deputo, inquo fratres meos honorem suum perdere cognosco. Meus honor est fratrum meorum solidus vigor. Tunc egovere honoratus sum, cum singulis quibusque honor debitus non negatur. Si enim universalem me vestra Sanctitas dicit, negat se hoc esse,

plene

monachos de Jerosolymorum partibus venisse, qui a me aliquid de Agnoitarum errore require-

verbum, universalem me Papam dicentes, imprimere curastis. rexistis, superbae appellationis

ni.

Ecce dolonquod lectulo teneor, tantisque podagrse dulcissima bus affligor etc... Scripsit auteramihi quod ei et semper honoranda Beatitudo vestra, Constande diaconus Anatolius rilius communis lui.

sentirera.

:

piyrs

Sanctiorditur : Transaoto anno suavissima tatisvestra3scriptasuscepi,quibuspro83gritudims non vamea3 nimietate respondere nunc usque expletur, pene ' biennium enim jam

nec mihi vos, nec cuiquam alteri tale et ecce in praefatione aliquid scribere debere epistolae, quam ad me ipsum, qui proliibui, didixi,

L)

sie

rent: et

jam

25.

eosdem hwrctkos se S. Gregorius quoque contra Epistolam vero testatur. eodem modo scripsisse

cul dubio tabulae legis jacent. 46 Indicare quoque vestra Beatitudo studuit,

riae vestrae

rjus-fiir

jam vidhnus nmn.

tinopolitana urbe scripserat,

vestram Beatitudinem hoc ipsuin, quod memo-

po&tulat.

disseruisse

quia adhuc arcse Dei insunt tabulae testamenti. Quid est enim sacerdotale cor, nisi arca testamenti?in quaquiaspiritalisdoctrinaviget, pro-

loquitur, dicens

t

gratias agimus,

Eulogium

displiceret

non

In eodem autem sensu jam dudum communi filio nostro Anatolio diacono pluriraa scripseram. Ita autera doctrina vestra per omnia Latinis Patribus concordavit, ut mirura mihi non esset quod ,

fuit.

in

m in diversis lingnisSpiritus

non

DEGIMA TERTIA SEPTEMBRIS fuerit diversns

Deinde varia sacree Scriptura loca contra Agnoi-

tas

exponit,

ista

:

munuscuto accepto subdit Henedictionem vero S.Marci Evan&elistaQ de

ct

et vestrae Beatitudinis accepi. se mittere votuisse, sed navim

Tum non

ait,

ligna

fuisse satis

magnam: longos q uoque Eulogio precatur annos ejusque preces flagitat. idem mire
lau-

51 Principium hujus epistolw tale

ut clare Grcqorius epistolam ab

Eulo-

est,

non apparcat, utrum Eulogio accepisset, an solum nuntium, dumhanc

gium,

scribebat.Atsatisdeclarat,quanti Virumfaceret

dumsicorditur; Sicutaquafrigidaanimai sitienti, sic nuntius bonus de terra longinqua.

Quis vero rmhi esse nuntius bonus, quantum ad sanctas Ecclesiaa adjutorium, potest, nisi vita atque lncolunntas suavissima; mihi vestrte Sanctitatis,

quaeex percepta luce

viritatis, et

eamdem Ec-

clesiam praedicationis verbo illuminat, et ad meliorem viam morumsuorum exemplis informat? Quotiesautem in corde meo unanimitatem vestram relego, atque in corde vestro fixum me

permanere cognosco, ago omnipotenti Deo graquia dividi locis charitas non potest. Nam etsi corpore longe disjungimur, mente tamen semper indivisibiles sumus. Quce hisce subduntias

;

B

tur, satis clare insinuant,

Constantinopoli habitum fuissc atiquod episcoporum concilium, ibique etiam adfuisse S. Eulogium. At verba admodum obscura sunt, et verisimiliter mcndosa, ita ut

ex

illis

nequeat

quibus de rebus fucrit

colligi,

Constan-

tinopoH interfuisse

niidam

concitio

52 Communis autem filiusAnatoliusdiaconus, (qui Constantinopoti erat nuntius Apostoticus, sive Apocrisiarius, ut passim ibi vocabatur) suis

mihi scriptis innotuit, in urbe regia nulia ecclesiastica quondam de causis terrenis mota. Ita novissimus editor, aicens sic legi in Mss., fatensque sensum esse obscurum. Hunc vero talem esse

:

suspicatur

qmedam autcm

:

Innotuit... nulla ecclesiastica,

de terrenis causis

sed

mota. Subjungit

GrefjOrius: Sed credoquod priushoc niihi

nuntiaverat,

quam

de causa Ecclesi& Beatitudo vestra loqueretur. Et gaudeo, quia ubi vosadesse contigit, tis

me non

arbitror defuisse. Nani verita-

Minister, Petri sequax, et sanetae Ecclesise

prasdicator, scio quia

illa

loqui potuisti, quae de

Sede Petri Apostoli per os doctoris sonare debuerunt. Hcec Grecjorius , insinuans de rcbus

C

tio

Apostolico.

teu

ButycManorum

tractatum fuisse, pra'sentc Euiogio. verisimili ratione possumus, actum fuisse dc tituto universalis, qttcm Cf/riacus

Laton pra tiumSiciliam venienteaaMonopirj u m re conversi sunt, atque sanctauniversali Ec esiae semetipsos adunaverunt. Quiad beati Petri Apostolorum Principia Ecclesiam pertendcmes poposcerunta me, uteoa meis epistolis vestrae

logio

Eucommen-

t'it

haretieot

Beatitudini

commendare debuissem; quatenus ab ha-retins, quijuxta ipsossunt, nullam jam violentiam perpeti permittantur. Et quia unus eorum

dieit

tibus

suis

monasterium, in quofuit, parenfuisse constructum, auctoritatem .

desiderat a Sanctitate vestra percipere, ut qui eo sunt haaretici, aut ad sinum

m

hi,

sanctae

Ecclesiae redeant, aut de

eodem monasterio

re-

pellantur. Haec a nobis indicata vdbis esse sufficiant: namde vestra Beatitudine novimuSj quia quidquid ad zelum Dei omnipotentis pertinet, cum omni facere fervore festinet. Pro me vero ut oretis peto quia inter gladioa Langobarborum, quos sustineo, podagrae df.loribus ve]i,,„r„ter affligor. Hactenus Gregorius. cujus epistola si revera data est Indictione 5, ut cotlocaiur spectat ad annum 602. :

55 Restant

atice dtue Gregorii ad Eulonmni amba> figuntur Indictione vi, sive anno 003. Prior est lib. XIII Epistola xli. in qua Eulogius mirc quidcm commendatur, sed simul uicumque reprehenditur, quid Simoniaca haresu diccbatur Alexandrim locum habere. Nolim qutdem hanc Epistolam pra-tcrmittere lectorem tamen prmmonendum putem, Eulogium kac de causa accusandum non videri, cum quia totum factum contingcre potuit, ipso inscio, ct sine uita

(vtii

htH-tntui

epistotw, quo?

ipsius cu/pa, tum quia nescimus, anres S. Gregorio relata fuerit satis accurate, et sine exaggcratione. \o/u, quantumvis Gregorius videatur credidisse vera sibi relata esse,ea tamen exami

nare non potuit. Quapropter sibi relata scripsitdd Eulogium, ut ilte, si vera esse deprehenderet, vitium istud conaretur exstirpare. Hac observatione pramissa, epistolam totam subnecto.

dam

die,

dum

inter

me

et familiares

Quameos de

consuetudinibus ecclesiarum sermo fuisset exormagna civitate Alexandrina medicinahV arte erat imbutus, collectorem se tus: quidam,qui in

apudsophistamsuumhabuisseperhibuit, summa' pravitatis puerum, quem repente dixii esse diaconum ordinatum. Atque addidit, quod per fuisset, quia

aam-

Alexandrina

eccle-

Id tamen certum non

est,

cum

ct alia

in sancta

50 Quod egoaudiens obstupui, et valde mirasum: quia sanctissimi ac beatissimi viri

tus

Operum

De eo enim Gregorius ipse lib. VII autem filium meum DUectissimum epist. xxx Anatolium diaconum, quem ad facienda responsa Ecclesiae in urbem regiam transmisi, peto ut

querit? Unde pro absolutione animae vestrae,pro augmento mercedis vestrae, ut ante tremendi oculos Judicis vestra in omnibus perfecta sint opera, festinare debetis Simoniacam haeresim^

frequenter dulcissima vestra charitas

qua? prima in Ecclesia exorta est, a sanctissima Sede vestra, quae nostra est, funditus eveilere atque eradicare. Propter hoc etenim contigit,

Anatoltum itlum, de quo loquitur Gregorius, non fuisse diaconum Constantinopolitanum, ut per vocatur

in

inscriptionibus

variis

epistolarum

novissimce editionis

tituiis

S. Gregorii. :

in epistota

xxxi

ait,

visitet.

missum ase Ana-

sunt tolium Constantinopoiim.Itaque corrigeuda;

omncs inscriptiones episiolarum Gregorii ad Anatolium in novissima editione Parisiensimonachorum Congrcgationis S. Mauri. epistola l 54 Sequitur in hac editione lib. XII quosdam Gregorii ad Eulogium, cui monachos

'

ui, inedi-

ciuali

sia convaluisse fatebatur.

domni Eulogii lingua, quaa tam multos haaread tidein Catholicam revocat,, Simoniacam haeresim de sancta Alexandrina ecclesia non erasit. Et quis erit, cujus exhortatio vel correctio hoc poterit emendare, si magna et admirabilis doctrina ejus hoc sine emendatione reli-

nobis ignota tractari potuerint. &3 Porro hac occasione observare placet,

Rursum

S.

Gregoritts

i

dem consuetudinem

crrorem

J.

i

praemia et dationes ordinatus

et

AUCTOKK

his verbis:

Suspicari autem

suerat.

ubseruatio de

commendut

ecclesiasticis

patriarcha Gonstantinopolitanus necdum depo-

Anatolio nun-

conversos

;

tractatum. iminuat ipsum

aberrore Monophysitarum

ticos

ut ecclesiasticorum

ordiuum a plurimis sanctitas

quia personae non pro vita et actibus, sed propraemiis ad eos ordines adducuntur. Si caderet

:

autem morum merita, tur,

ad ordinationem

et

non praemia quaerunindignsa non

personsa

venient.

m/

exstirpet

KULOOIO EPISCOPO CONF.

I)E S.

»1

animarum

sacros ordines fuerint, de

lucris stu-

duerint cogitare. postrvma

•pisfolB,

[alias

xux)

est laudibns S. Eulogii, miraque mutui Gregorium ct Eulogium amoris sigmficattone. Figitur quidem hwcepistola Indictionem, siveanno 603; sed potius locanda est Indict.vn drca finem anni603aut initium sequentis. Ratio hcec est. S. Gregorius anno 603,, mense Junio, ut eidem Phocam imperatorem wripsit ad gratularetur adeptum imperium, Epistolam \xxr [aUas wxvin) libri XIII. Deinde Bonifacium consecravit diaconnm, eumque misit Constantinopolim, tamquam nuntium Apostolicum sive

plena

figenda ssl suft

finnn cmni M.l

(tum 604.

Qumlib.XlW estepistolawa.

B7

/"'

auf itn-

inter

,

apocrisiariwn

suum

cum

,

Epistola xxxviii

xlv) ad Phocam. Profectus igitur est. Bonifacius Constantinopolim menseforsan Jutio, re?-te (alias

non ante Junium. Gregorius vero jam Htteras Bonifacii acceperat Constantinopoli, antequam accepit Epistolam

ad quam

Eulogii,

respondet.

Hcpc omnia certa sunt ex laudatis Gregorii

lit-

ex dandis ad Eulogium. Si modo consideremus longttudinem itineris Roma Constznopoteris, et

//'///,

aliaque

jam

Epistolam non

fi/isse

vi, sive ante

tione

faciU videbimus, hanc scriptam currente Indic-

dicta,

Septembrem anni 603

;

sed

potius sub finem illius annt\ et fortasse sitb ini-

tium sequentis. fiir'ii>rivs

mfnjni^

!
ditun

postremum Gremutuigue eorum amoris rlarissimum indicium. Magnas omnipotenti Deo gratias reddimus, quia in ore cordis :.s

7'otam Intr transfcro,

i/t

gorii de Eulogio tesHmonixtm,

experimento dulcis fit sapor caritatis, cum imquod scriptum est Sicut aqua frigida sitienti, sic nuntius bonus de terra longinqua. Ante lioc enim temporis Bonifacii chartularii, responsalis mei, qui in urbe regia demoratur, vehementer me scripta turbaverantj quae dicebant dulcissimam mihi atque suavissimam Sanctitatcm vestram defectum corporei luminis pletur,

;

pertulisse.

Ex quibus scriptis gravi mcerore per-

cussus sum. Sed subito Oeatoris ac Redemptoris gratia prosperante, Beatitudinis vestrae suscepi opistolam, et sanam de ea, quam audivi, nostri

corporis

molestia agnoscens

exultavi

vehementer quia tanta Isetitia cordis secuta est, quanta prius tristitiae amaritudo praecesserat. Scimus enim quia in omnipotentis Dei adju,

:

fcorio

celebrat liii}iuin.

£u-

\

venient.

I

in

atque in supernis horreis multiplicantur ita ul in vobis impletum esse gaudeamus, quod scriptumest: Qbi plurimffi segetes, ibi manifesta

Et tanto plus incipiet vobis merces accrescere, quanto boni qnique, qui adducti ad

LUCTORB S

multorum salus

est vita

vestra.

Nam

fortitudo boum. Unde aperte colligimus, quia quanto plus ad servitium Dei omnipotentis fugitivos ejus reducitis, tanto apud eum majus meritum habetis. Et quanto meritum niajns accipitis, tanto potestis petitis.

Rogo

dis, et

peccatore enixius

immensa

amaritudo cor-

vastitas mortalitatis intei

tot

barbarorum gladios me vehementer affligit. Inter quse omnia non temporalem, sed ffiternam consolationem requiro,

quam per me impetrare

non valeo, sed intercessione vestrae Beatitudinis hanc me obtinere confido. 60 Secundo veroanno nulla Sanctitatis scripta suscepi, atque

vestrffi

me

plus

lingua vestra

crucem eidem

omnino contristatus sum. aim

Et quidem vestra benedictio, quam sine epistola transmisistis, data atque suscepta est. Sed quia

quam data

lffitificat,

noris gratiffl esse credidi, qua? dabantur.

insertfs

rcHquiis mittit.

mi-

Com-

munem autem

filium Epiphanium diaconum Alexandro atque Isidoro sanctissimae ecclesiae vestrse diaconis feci scribere, nt constaret, quia ea,

qiue transmissa sunt, suseepissem. Scripsi

E

vero quia gi^andia ad arbores ac temones faciendos ligna paraveram, sed navis parva, quas venerat, hsec portare non potuit, et nihil mihi exinde rescripsistis. Unde si sunt necessaria, communi filio Bonifacio diacono nostro, quem

nunc ad urbem regiam pro faciendis responsis transmittimus, scribite, ut mihi ipse rescribat, quatenus prseparentur, ut cum Beatitudine ves-

Pra>

tra transmiserit, parata valeant inveniri.

terea transmisimus crucem parvulam, in qua de catenis amatorum vestrorum sanctorum Petri

Pauli Apostolorum inserta est benedictio,

et

quae oculis vestris assidue superponatur

:

quia

multa per eamdem benedictionem miracula fieri consueverunt. 61 Omnipotens Deus cordi Beatitudinisvestrse aspiret, ut pro

me

orare assidue curetis

:

ac de accepto et vos munuscuh do-

vestrosque omnes sua dextera protegat, atque post longa annorum curricula ad ccelestia regna perducat. Eulogias vero sancti Marci a beatissima Fraternitate vestra transmissas, cum ea

qua sunt directae, secundum notitiam suscepimus, et gratias affectui vestro referimus: quia ex his exterioribus, quales erga nos interius sitis agnoscimus. Eactenus Gregorius, qui nonmultismensibusposthanc epistolam caritate,

earum

vixit.

de subscripto S.

59 In salutis autem vestra? gaudio, haec quoque milii est exultatio addita, quia et imminu-

ciliorum

HIo,

Ceterum mentionem non censui faciendam Eulogii nomine sub privikgio

quod

legitur col.

tos ore vestro Kcclesise hostes, et multiplicatos

est subscriptio,

Dominicos greges agnovi. Crescunt enim quoti-

si

ccelestia,

me

oretis, quia et dolor corporis, et

regimen sedet.

vomerem grana

amplius impetrare, qua3

ergo, ut pro

tunc interfluctus nautse securi navigant, quando gubernator doctus atque artifex ad clavi

die per linguie vestrae

D

apud Labbeum tom. V Conquia haud dubie fictitia

1582,

idgue facile fatebuntur, opinor, qui privilegium ipsum etiamnum voluerint

defendere.

DE

cet

cum

fteatione iis

signi-

amo-

mutui.

DIE DECIMA TKRTIA SEPTEMBRIS.

DE

95

AMATO ABBATE HABENDENSI

S.

SIVE ROMARICENSI

LOT HARINGIA

IN

COMMENTARIUS PRyEVIUS.

§

Acta Sancti hic danda vite chronotaxis usque ad exstructum Hahendenseasceterium.

I.

;

"im "T otithm

625.

Haben-

densis r.amobii

evumda

B

Itomaricencis seu Babendensis monastcrii, quo nomine quondam

^k

Ejtocha fandationis

i

-

KORTE KJi.

j.

-^

dictino,

^

niebat duplex communitas virorum

i

sci-

monu-

tembris

ad dicm

tom. III mensisSep-

licuit,

11 in

discussimus,

undc cognoscat

dc tempore

lector,

prcevio

ad

promptum

quid sentia-

et occasione factce translationis

ubi

modo

toris

videbatur, significavimus id fusius ostendendum,

esset

,

cum agendum

rem

extensa.

2 Res

Amato, ex cujus gcstis

ducum, quodque adoptarunt Meurissius t'n Historia episcoporum Metcnsium; ubi idem Romaricus postquam dixisset, se parasse tocum viris rcligiosis in monte Rombech, et ibidcm construxissc monasterium monialium, bona sua transferre in monasterium se testatur his vcrbis: Do et concedo libere et pure, quia Deo servire cupio, totum patrimonium meum: videlicet comitatum Avenduni, eodem modo, tbrrna, auctoritate, proprietate tenendum, quapater meus et ego tenuimus. Factum est autem hoc donum quarto Nonas Martii anno ab Incarnatione Domini 020, Clotario glorioso Francorum rege regnante. Testes stint Arnoaldus episcopus Metensis etc. Verum hoc instrumentunij ut muttis in Antiquitatibus sacris Vosagi, et

locis corruptitin,

vet potius ut

ex integro confic-

rejiciunt passim eruditi, qui nihilo

tamen

minus characterem chronologicum retinent, fundationem innectentes anno circiter 020 et rccte quidem, titi patebit ex Actis S. Amati, ad qua> :

progredior. Vita tx variis

exempJaribus

3 Edidit ea Sarius tom. III ad diern V.i Sepivmbris et pust illum Mabiilonius Scculo u Rvne-

hoc ex

an vero

ittis

couijtr/utiose

extractum

juxta hoc per interpolato-

itta

Sedfacta diligenti collatione probabilius ju- inters$coL csse meras omissiones in Ultrajectino ; UMshicdanda nam primo stylus mihi llbique visus est idem : secundo adverii, e.r dictis prmtermissionibus oriri Itinv inde srusuum confusionem, ct narratarum rvrum obscurituteiu ; tertio denique alium aprimo auvtorv ci rnuuum apposuisse utcumque suspiea-

tharingise ac Darri

tiiin

in aliis

dicari,

dationis, ouod sub nominc S. Romarici vulgavit Rosierus in libro, cui tituhts: Stemmatum Lo-

Ruyrus

ceteris

4

paucis definita esset ac sufficienter si fidem mcrerehtr instrumentum fun-

is/a

probata ,

a

pri-

mum, utrum

chronologice deductis id facilvus perspiccretur. viUe S. Amati,

Vltrajcctino,

praterea fusius,valdc perstringit, omittitque rerum adjuncta nonpauca. Eumdem tamen gcstontrn ordinem servat, imo ita iisdem passim vocibus iniiaret, ut dubitarim

;

veniret de S.

et

toris prcrfatiunvitta, retiquis prcefixa:

annum Christi 620 verum quia hoc postremum tum tempom probare parum e re nostra

ex chronotacoi

fucrit.

edito

subinde narrata

gium. Adhcec diximus in eodem Commentario, fundationem ejusdem veteris monasterii passim figi circa

v

omnibus, excepto Suriano, plurimum discrepat. Caret enim auc-

Romaricencis civitas canonicarum cotte-

exsistit

illustrissimitm virginum

ex Ms. codicc

.

veteris monasterii ex sacro Monte, ubi situm erat, ad subjectam vallem ultra Mosellam et

restituta

Plusculitm hoc differt a Maa jam ?iominatis nec editts apographis, guantumvis fere in soia phrasi; at tertium, quod acceptum est cx codice S Salro billonii

memorati

amnem ;

et

}

Commentario

Acta S. Adelpkii, abbatis ejusdem tertii: in Appendice autem de Gloria posthuma, Actis subnexa, multa protuhmus, atque ad eum modum

mus

aucta

descriptum notatur ex codice S. Maximini Trevirensi conformc edito Mabitlouii. si minulias nonnatlas excipias: alterum, coliatum cum codicib,,, )fa Romancensi ac Trevirensi ut indicat in margine P. Pefrus Franciscus Chiffletius, qui illudadnos destmavit, non signato tamen codicc undc de-

ac virginum, fundata et instituta a S. RomaricOj simul cum S. Amato, primo ejus abbate , dedimus, quantum ex antiquis licct

mentis assequi nobis

sed

Andrem Chesnii. Babemus etnos triplex eorum apographum Ms., quorum primum

ve-

tus sutn cx num, 0, ubi, reluto miraculo aquce per Sanctum impetratie ex pervusso silice, auctor ita pcrgit: Hanc ego (cisternamplumbeam addictum

silicem constructam) repletam

tantem jugiter \idi.()w toco ceteris uberius,

pletam aqua

foris

fic

/

aqua foras eruc unohoc

Itrajectinum,

exprimit: Hanc ergo, re-

eructante jugiter

ridit,

ijui

Vitam conscripsit et Legendam. Scio equidem non esse infrequem apud auctores. prius Sancti

ttt

seipsos designenl in persona tertia

;

at

cum

ante auctorem % de quo mox agam, videatur gesta S. Amati collegisse, vox ista prius w itullus

sequentes a posteriore saiptore ut mihi quidem apparet, adjecta fuerunt. Itaque Vitamdaboect :

Ms. Trevirensi aliis

Mss.

et

maxime cum t

et

editione Mabillonii collatis

uhi

tum

inter

Ultrajectino,

se

differunt,

monebo

cum tum

lectorem.

'eterum UltrajecHno Ms.planeconsonat Suriana svd de more stylus immutatus est : et ideo

editio, tiuuti ct

dubie Mabittonius suam auctam nuncupavil

ivxiitutam.

5 Auctor

amnymus

est t et ut

communis

scrip

toruui

K

;

DE

\h\

LUCTORB P.

J. serijpta

<

sl

foftmi St^D«T hOC moteria opinio fcfem,

v»/>'^/

rsf,

S.

nuouuhus litteris

Romariciet Adelphii

.s\s\

AMATO ABBATE.

ctiam perCOnstgnavit, et hoc postremum mihi sed maxtme similitttdo, styli tantum suasitnon Amati et Romartci silentium ejus de dissidio SS.

a

COCBVO.

de aliis huc perS. Eustasio Luxoviensi ac qtusstudioseprmtermissa sunt in Actis

cum

linentibus,

memorati utriusgue. Dabimusea inferitts ex Vita eodemseculo S. Eustasii. Inde sequiturauctorem f/uo

ri.nssr,

S.

ss. Romarici

et

feste signiHcat

:

Amatura, utpote qui in Actis AdelphH se his supparem maniat convixisse eum S. A.mato non

Babet quidem nonmdla in kttjus hoc conjicias, prcesertim num. 5, undeet Actis, cclla ubi, postquam narravit, quodj dum Sancto liquet.

satis

exstrueretur in solitudine, trabs brevior divinitus

aucta

testatur se

fiivrit.

eamdem auctam

vidisse

propter sed vidisse potuit dtu post Sancti obitum miraculum diligenier conservatam. Prceterea cum S. Adelphii Acta conscripserit trienniopost ejus mortem, quam contigisse scribunt alii eirca an-

>70, in

Aaammisi

m

resit,

exjam

observatis satis colli-

no rratianopolitanffi &vits.tis (quce caput est Delphinatus in Gallia) pneelara? indolis Puer exortus est, patre videlicet Heliodoro summse Chri-

Annum natalem non tamen necmulto ante aunuin 570, neque etiam multopost eumdem statui posse probabili conjectura assequimur ex reliquo Vitce :

euni

totus sancto desiderio repletus,

post temporis spatium, a

Tmn fere joris

imbutus, primus in

ptis,

ibiquesanctamhumilitatem

socios

sibi

detondens plerosque

minus prsepotens

fuerat.

quid despicabile in

Nam

Hortorum tamen frequentius Psalmos

pra? ceteris fratribus operator exsistens,

jugiter tradebat memorise. 9 Hinc perqit idem auctor

ad primordia Ha-

fere

per fcriennium,

Italiam proflciscens

turum unam tantummodo reservasset villam

habetur.

.

con-

moratus fuerat

quando S. Eustasius, et

illac

pertransi&ts,

in

eum

invisit.

7

Sed Eustasius

citer 613, illuc

in Italiam perrexit anno cirmissus a Chlotario II, tum Fran-

monachiam adepto,ul exsulantem in Columbanum invitaretadreditumin Galliam igitur si tres annos subtrahaSj S. Amatus cremum ccepit incolere anno circiter 610 si hinc cici

F

primaevo inter

(5.

Romaricus) consilio deinceps

rcgni

ItalioS. :

;

triginta alios, monasticce disciplince datits estanno circiter 580 ; si denique, ut mihi vmsimilli-

minii apparetj dictis triginta annis vitce

monas-

inito, H.

Ama-

tuscum eodem ad monasterium puellarum aedificandum pergit. Multis namque adunatispuellis Sic autem in Vita Sancti nostri

f/ua

et

in tantse humili-

in

in

:

prius do-

jugo sese submisit, ut, quidmonasterio ad agendum esset,

assentiente abbate ac juvaniibus fratribus ,

adjunxit

quorum

effectus est illorum subditus,

luuui.tuuut procul dissilam a cirnohio, ihidfnique,

cellam

et obedientiam

propter Christum sectandam aecepit. Illos deniqueservulos, quos dudum ministros habuerat.

bonis

Sanctum, cum monasticis normis... per annos triginta se totum dedisset, masolitudinis desiderio clam secessisse in ere-

sibi

petiit,

multis videlicet prius ex servitiolibertatem ade-

hendensis seu Romariccnsis ascetcrii ; sic in Vita Habendens S. liomarici: Nam cum ad bonum opus profu- asceterium

subdit,

sfrn.risse

cum multarum

rernmsubstantiamonasterium Luxovium

ipse adsumeret.

mora

4;

Mabillonium seculo n Bcnedictino pag. 117. Inveniens, inquit, hominem (Romaricum). hortatur, ut detonso capite rebusque in pauperes dispersis, tamquam sibi thesauro in ceelis posito, jam ad perfectiora pergeret. Quibus ille auditis, uterat

mox subjungit biographns sequentia : Cum ergo esset vir devotissimus (Heliodorus) filium

scholares

(H

non

detonsum

tatis et pnenitentiae

Ajnatum, ut monasticis traderet excubiis, devovit, atque beati Mauritii liminibus (Agaunensi coenobio in Vallesia) mancipandus adolescens, tanaquam munus Deo acceptabile, offertur, Haud


raicdi-

rcndi senfcnfiam exsecutioni mandarct, qui

contextu, chronologice considerato. Verbis recitatis

$olitudine

pnrronccptam mundo

pcrsuasit, ut

%

stianitatis religioneinnixo.

deyit usque

vigebat.

Romaricum

servitio Domini sui caput sese monasticisimbuendum tradidit normis. Plcnius ct clarius hunc secessum. et modnm vivcndi a/md Lu.tovienses descrihit in Yita S. Iiomarici apud

signat

et

.

abbas fuerit, prout ex conjectura existimat cum aliis. Mabillonius in Observationibusprceviis: nam

Clido,

auctorem Sancto non fuisse Jongo tempore posieriorem, nec ignarum fuisse gestorum ejus patet c.r narratorum serie. 6 Stirpem S. Amati, patriam acparentes exa hibet hreri hac periodo : Nobilibus natus parentibus, ex Romana stirpe oriundus, in suburba-

uslr.rio

i

illo

Occasioncillnis excursion is incidit in S

multis post actis diebus, verho sunt rursus biographinostri, spretisdivitiisetrebussecularibits.

i

i

guntur anno Chrisli 614. hiiw Luxo8 Sanctus noster aliquantum temporis Luxovii xnum transif et inquit auctor commoratus, directus cst a fratribus, cum S. Romanostcr, ut quasdam Austrasiorum urbes lustraret: rico

cujus imperio se vitam S. Amati conait in prmfatione Eabendensi roenobio

Quidquidde

f

uUrelicta tens, inriscnsqueS. Amatum, idefficit, crcmo, Luxovium secum properaret. ibidemque monachns vitam transir/erct ;qu(p non incpte afp-

eiqi/c

gitur,

-

est.

c.rshncti sequamur, ut deveniamus ad annmn quem S. CoEustasius, Habendensis ccenobii. S. t&ntisbiographo, utriusque Jona teste lumbanus, monasterio, per penes se retinuerat in Bobiensi acl responsa magistrisni remigravit in Galliam, Agaunense ad et delaturus, Chlotarium regem cmnobium, teste nostro hiographo, dcnuo dircr-

ginta ah auctoe trabis miraculo, quod factum ostendemus sub annum 610, plures verisimiliter

S. Adelphio suffectus est Garichramnus ahhas, cui dumtaxat successisse potuit memoratus Clido.

juvmtvtr

gregatus

multa enim gratia pradicationis in

scripsisse

/Voftrt circa

dicatur a priannos circiter 568 et 572 ; nam cum meo msevo inter scholares imbutus. atligerat, octavnm;nonsupemtatis qtiidem judicio, annum Agaunensibus " U raverat duodecimum : quando Scd reliquuem vita> ejus filum pro-

inun 670, ?ms ccrto postGCti, jam rnini cjjiii.rcrant plus quadraginta a morte S. Amati, fcre sexa-

si

annum

adnumerestempus, quo interscholaresAgaupotest intra nenses versatus est, natus supponi ticce

eremo properantes sanctum instituunt opus.

: His (monasticis normis,uts}tperhts dixerat) vite edoctus per idem tempus, consilio procul dubio omnipotenfis Dei

ejus Homaricus sub

Amatus et discipulus magna sanctitate, atque

summse

religiosissima

agente, sanctus magister perfectionis

intentione

monasterium puellarum condunt. Eadem breviter , sed non minus clare ad propositum nostrum, refert Jonas scriptor synchronas i„ Yitn

pag.

S.

789

Eustasii sic

apud nos tom. III Martii : Ad Luxovium ve-

scrihrns

niens (Romaricus) monachica3 institutioni se subdidit,quodiusubregularitenore vitam agente. postea, Eustasio annuente, puellarum mono-

sterium

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMISRIS.

instiituit

annum

spiciens,utomn> conatu ipsicum

iumbanicustodiendam

suaderent,

sub

(i20.

*,7

sterium in suo proprio inseruit, et regulam Coindidit.

10 Latius ista hic vecitarevisum

est, ut

eam

ficte

postulavit,

/'.*//s///wo

n

pacem

eiat lector,

paulo /ios/ f,f/ Habendense monasterium contulit quid autem hic machinatus nt, accipe ipsiusmet

intercessisse inter S.

Jona

perspi-

non minus quinquennio aut sexennio Amati ex Agaunensi solitudine transitum ad Lii.rovien.se monasterium sub

annwn recte

num

614, et ccenobii Sabendensis initia, qum neotericis collocata monuimus circa mt620. Neque dicas, initia quidem illa collo-

a

non posse diu ante preefatum annum; at posse et debere fortasse diu post; quandoquidem, teste Jona, monasterium condere agressi sint eari

dwntaxat, cum Romaricus sub regulari tenore vitam Hla>

nimium

inter Lu.rovienses diu egisset.

Nam, ne

dilatentur, prohibet Johas ipse,

voces

primo

asserens, conditum fuisse, amiuente Eustasio, qui anno 625 e vivis abiit; secundo enarrans gesta

Agrestiniseu Agrestii monachiimprobisstmi, qui,

postquam aliquamdiu in Eabendensi monasterio cum SS. Romarico et Amato moratus fuisset, eosque, fucata virtutis specie tionibus

deceptos,

et occultis

mackina-

in suas partes pertraxisset

,

infelkiter periit, superstite Eustasio

: tertio me~ morans aliquod Eustasium inter et Amatum ac Romaricum , occasione regiminis Habendensis monasterii dissidium,jam tum inchoatum/quando huc se contulit Agrestinus. Hujus historiam, quia notabilem in ea partem habuerunt SS. Amatus et Romaricus, primum in compendium redaclam, acdein, in quantum ad illos pertinet, ipsius/net Jonce verbis exhibebo paragrapho sequente.

rcrbis, qui post recitata superim num. 9, prosequhur : Cumque jara multa religione polleret (Romaricus) adeum Agrestinus pergit, seseque subditum atque obedientem simulat, simulque Amatum, quem ibi Eustasius ob im-

buendam Regulam neglectis,

Sancti omissa, supplenturex

Vita S. Eustasii, et exami-

prsefecerat, mollibus sugillar

Nam

tionibus tentat.

eo tempore, quibusdam

tam Amatus quam

Romaricus ab Eustasio objurgati fuerant. Laasos ergo ut sensit, ut facilius exasperatas mentes suis assertionibus jungeret, stimulavit venenata verba sanas mentes recipere, et in contemptum Ete-

Columbani propriam vesaniam propagare. Prohdolor! Exitiabile vas aclethifera imbutione gulai

munitum, sanas mentes lavit.

insania diabolica macuQui, abjectis institutis pristinis, rudibus

conati sunt instruere plebem doctrinis cto juxia Job angue,

rursum

manu

et, eduobstetricante divina, :

zelo invidice reducere

non metnuut. Burgundofaram iter dirigit,

13 Deinde ad

ut

eam

suisstimulationibus.si \aluissot,maeularet. Quem Christi virgo non femineo more, sed viri *,

confudit responsione tis,

inquit, et

:

Num

a Burgundo-

repellitur

S.

fara; *

tu confutatorverita-

Mabit. vihli

E

novorum introductor argumento-

rum ad hoc huc

accessisti, ut veneno tuo dulcia mella perfunderes et vitalia alimenta lethali amaritudine commutares? Hos tu dctrahis, quo,

semper agnovi, quorum

virtutes

malum bonum

doctri-

quorum eruditione regna penetrasse comperi? Meex

recepi,

multos ccelestia minisse te velim

Gestaqusedamabiographo

P.

sic

nam salubrem

II.

J.

:

rum ego

§

ALXTOKK

obtinuit, teque

et

Isaia;

dictum

:

bonum malum,

Vsa qui

dicil

et prtn-sus ab

hac vesania festinus non recedit. Confutatur ergo his Christi famula> respnnsis et ad Romaricum vel Amarum repedat, ut coeptam receptio-

tomo superius

rugam contrahat. Nec defuit eis ultio divina, cnm ad hoc jam omnes aspirarent, ut contemptui pristinorum documentorum assentatores forent. Primum enim lupi, rabiei morbo detenti, duos ex his,

narrat de Agresti/io, compendium contracta itahabent : Agrestinus, notario Theodorict regis monachus Luxovien-

qui fautores erant hujus assertionis, per intempestam noctem intra septa irrumpentes, morsibus laniarunt, atque in pranlicta peste derelictos

nis

nantur.

Affi-estinus

improbus nu naehvs

Quce Jonas in citato

in *;r

sis,

14

Vita S. Eustasii

a pag. 788

fusitts

licentiam postulavit prcedicandi gentibus Dei

Evangelium, eamque a S. Fustasio abbate, renitente prius et increpante, quod rudis adhuc i/t religione tyro se tali muneri parem crcderet, tandem extorsit. Bojoarios adiit tum lurreticos, ac nullum fructum retulit ; hinc ad Aquileienses schismaticos transivit et ipse eorum schismate infectus, Luxovium rediit : eirores suos in alios transfundcre conatusest, atque in ipsummet Eustasium, a quo monitus frustra, ut resipisceret, e monasterio pulsus

est.

Ca>pit dein convellere et

impugnare S. Columbani Hegulam, quam contra ipsum fortiter propugnavit Eustasius /n synodo tcrtia

Matisconensi (celebrata, sub an/iu/n 623,

ttt

nunc plerique ob annum Eustasio emortualem) ubi demum sic hominem allocutus est idem Sanctus : In horum pra^sentia te ego ejus

censent

discipulus et successor, cujus tu disciplinam et

damnas, ad divinum judicium cum eo intra prsesentis anni circulum Columbano) {S. causaturum invito, ut justi Judicis examine sentias, cujus famulum tuis detraetionibus macuinstituta

Iare procuras. ss. i

imatum

Homaricum;

12 Agrestinus asseclas suos Eustasii ratiociniis convistos, et provocatione ista percuhos adeo per-

Septembris Tomus IV.

miserabiliter

morti

pluribuB

<']"*

affedistus punitis.

Alium vero

tradiderunt.

Plarevum nomine, qui ad hunc discordiaa fomitem vehementer aspirabat, dfemonum rabies pei-vasit,

haec ultio

tium,

atque ignobiliter morti tradidit: nam ipse laqueo se suspendit. Sed cmu

manu

propria

nequaquam

fulgur e ccelo elapsum

urit,

:

nam

tanto fragiirc

locum, ecclesiam pervagatur,

menta, plebem

dclinquen-

fuit correctio

protinus major secuta est

subito

[n-rcutit

subvertit tegu-

exanimatam

scilicet;

ut

prsesens correptio, quse simplicitate oimia, prae

veniente calliditate jam permixta ignavia,1 , persuasioni assensum prffibuerat, monstraret futu-

ram debere fugere iram; mortuique sunt ad pra3sens plusquam viginti, ac deinde culsos

paulatim

monstravit*,

sicut aiunt,

ut

metu

per-

tunc ex ea

plusquam

quinquaginta morerentur; nempe auctore criminis ad pnuiitentiam reservato, ut, si cognosceret et rediret, procul dubio sanitatem reciperet. Nullum etenim Dominus perire desiderat; sed semper, quamvis gravibus delictis obrutum, per poanitentia^ fomenta redire expectat. 15 Cumque sibi saepius poenitentia locum daultione,

1

tum

noir cognovisset,

Ut Kustasii sententia, ad 13

judicium

'

W"/.i/.

IIIOV:

r.ipit

ii

tan

o "<< t
tvr. Raripis-

cunt

:

DB

08

AtTTORE J.

P.

AMATO

S.

judicium illum evocantis, pw&valeret, antetnciroulum, quam vertentis anni ginta dierum

meta compleretur,

a servo suo,

quem

ipse rede

opcasio cn-

ivatn,

Uniuscujusque opus, quale

A

sit,

:

ignis probavit.

nobis tandem dicendum est, quodjuxta

haec sententia divini judicii ferire

non

eum

distulit,

ut assentatoribus suis fugere a Iacerationibus famulorum Dei monstraret, et ille contumaeiae

commissa per meritam ultionem lueret. Amatus vero ac Romaricus venerabilis Eustasii sub3

'

Mnbii. con-

venienttam

continentiam* postulantes reoipiunt, atque, deVita sidid submota, fruuntur. Bcec Jonas in seMabillonium apud et nos, apud Eustasii S. cufo ii Benedictino; hic tamen voces nonnullm atiter expressee sunt, ut notavi

SS. vt

Amatus Romaricus;

ad marginem.

16 Bistoriam istam ne verbo quidem attigit

biographus noster in Aciis S. Amati autS. Romarici, piont insinuavi num. 5 hujus Commentarii, aepaulo latius exposuitom. III Septembris in Commentario prcevio ad Acta S. Adelphfi ninii. 11, causamque talis silentii assignavi mihi

metum

verisimillimam,

videlicet

intempestivum

memorando

ac imprud&ntem, ne similia

sancto-

rum Abbalum et fratrum suorum apudposteros memoriam lcederet. Cardinalis Baronius in Annalibus ad annum 617post relatam fuse eamdem historiam, Mirati sumus, inquit, eos, qui ipsorum (SS. Amati et Romarici) res gestas sunt prosecuti,

de lapsu nihil dicere

:

adeo ut omnino hoc

remansisset incognitum, nisi Jonas in Eustasio, rerum sui temporis scriptor, id amplis notis testatum reliquissetj majori utique gloria Dei et proficuo exemplo in ejns Ecclesia, in qua raro contingit, redeuntem ab haeresi sive schismate digne poenitere. Posterior hujus periodi pars scrupulum mihi injicit. An igitur Sancti illi ali-

quando

hcefetici

an eo semu

aut schismaticos fuisse supponit, ut formalem in fl.de Catholica errorem professi fue~ rint, ai/t ah unione Ecclesice Homance descivehcereticos

Equidem

simile

quidnequeo certo veletiam

probabilius elicereex integro

cum

saa deprompsit

ceteris

Jonm contextu,unde omnibus laudatus

Baronius. ui.m siinuiil.

tamen

17 Verum

magis

Agrestini

artibus

ab

Eustasium

in

Agrestino

in

iis

qum

,

synodo } asS. Columbani Regulis objecerat in aliena subsensi fuerint; nova et abhis Regulis nbrvivendi ditos docuerini; laxiorem fortasse PoBnas introduxerint aut aut permiserint veautem divinitus illatas aliis crediderim, quia

mam

hementioreardore atque majore contemptu Hcgumandahanl, quce la>, cuiobstricti erant, exsecutiuw Sancti. impediverant nec suggesserat Agrestinus, '

con18 Prmterea sententiam nostram abunde firmat ipsc Jonas, posf enarratas pcenas sic con-

cludens

:

Amatus vero ac Romaricus

;

narrat Jonas, Agrestinum schis-

mati Aquileiensi de

tribus Capitulis adhcesisse,

ac tentasse, ut in illud etiam alios pertraheret

verum addit, eumdem, postquam a S. Eustasio repulsam passus esset, nec quidquam profecisset apudalios, in idcuras convertisse, ut institutum S. Columbani criminaretur. Super hoc uno, uti

apud eumdem auctorem

videre

est,

habita est

disceptatio in Matisconensi synodo, nulla schis-

matis Aquileiensis facta mentione.

nasad \\\\Atw\i\

ct

Cum

Agresti-

(episcopns, Agrestini consaiujuincus ct antea paceteri Galliarum episcopi post ad instituta aspirant. Videri Columbani roboranda utsolam causetur desididm, et unice actumfuisse innuat de Regula S. Colwnbani? Neque obstat,

tronus) vel

noster, ut fuse narrat anonymus biographus, post actam peccatnrum suorum rigi-

quod Sanctus

morti proximus prmlegi Epistolam S. Leonis PP. I ad Flavianum episcopum Constantinopolitanum, quo-

dam pcenitentiam, jam

sibi voluerit

gare. Nihil hic rursum reperio, quod de schismate Aquileiensi exponi debeat. Unde dum idem

auctor

dicit,

quod, abjectis institutis pristinis,

rudibus conati sint instruere plebem doctrinis.

E

niam in ipsa plenissima ratio fidei catholicae continetur^etper universassententiassuam semper aptaret confessionem, scilicet utVir sanctus se in omnibus orthodoxum Qom\\voh{\vei.Ad qua> Mabilloniiis ita observat

:

Hanc confessionem et Amatus eo quod

pcenitentiam egisse videtur

,

Agrestio seu Agrestino schismatico parumper nisi aliunde cura Romarico adha?serat. Nam ,

non est, Sanctum aliquando non fuisse orthodoxum; cum contingat frequentissime, ut homines, quorum fidcs semper intcgcrrima fuit, et nemini mortalium umquam suspecta, jammorituri vet ipsi recitent vel ab aliis inde deducere fas

pfobetur,

sibi rccitari postulent

Symbolum Apostolorum

similia prmdipuorum fidei articidorum

aut

summaria.

modo influxissc Sancti factum prmhabitam cum schis-

19 Nolim tamen ncgarc, aliquo in istud

/""'"/''•'

matico necessitudinem; sed eo dumtaxat sensu, quo ct Mabillonii verba intelligi queunt, quod voluerit tale fidei suee testimonium cxhibere, ut

omnem omnino

suspicionem eriperet

iis,

qui

cum

eum ab

Agrestino seductum fuisse in uno, suspicarentur etiam fuissc perversum in altero. scirent

numquam equidem ex admihi persuasero, SS. Amatum et Homaricuni schismati adlicesisse : imo multo probabilius mihi apparet, eos vel ignorasse , quod ductis hactenus

Agrestinus schismate infectus esset, vel saltem

quod idem dcposuisset. Adhcec vix dubito,quinidemAgrestinus,quamvisschismaetiam cogitasse,

tum animo tis

foveret, diligenter caverit, ne id

Sancenim quammale eorum anirnos a sese

innotesceret,et sic (sciebat

sibi successisset

apud

alios)

abalienaret.

Homnricam accessisset, loesos ut

quas contra Columbani Regulam objecerat Eustdsio in synodo) jungeret, stimulavit venenata verba sanas mentes recipere, et in contemptum Reguhe Columbani propriam vesaniam propa-

srhisma

venerabilis

sensit [Eustasii reprehensione) ut facilius exas-

peratas mentes suis assertionibus (eas inteltigo,

in kcsrssim nut

Eustasii continentiam postulantes recipiunt, atque, des:dia submota, fruuntur. Abilinus vero

Utut res contigerit,

est

I»

in-

sub co Luxovii didi-

qum

institutis,

declinarint;

cerant,

fuerunt aut schismatici, utivide-

tur supponere Eminentissimus? Vel

rint?

maiis naturalis ejus sensusinihividetur,quod censi

merat, securi percussus interiit, et quamyis minis dicebatur uxoris permixtio. Quod, tamen multi diremit, et wrum nsserere velint, juxta etenim nostrum firmare non est. Cuncta

Salomonem adduci! Ihnis judieioprnuuini dicit sive bonum sive raalum. Et Apostolua

ARB.YTE,

§

III.

S.

Amati, a synonymis

tempus emormemoria in Martyro-

distinguendi, tuale; logiis,

cultus antiquus.

Annum

Sancto emortualcm non indicat anonymusnoster, neque ulto characiere eum nobis

F

;;

:

DIE DECIfiU TERTIA

A ObitUS Sancti, nwper quo variant scrip-

per conjecturas cruendnm reliquit. E vivis ahtisse,priu$quamS.Arnulphusepiscopus,Metensis,

ohdKntoepiscopnU( y seseinHaheMilrnsv,nrrormmx

commnnis scriptorum opinio est, in eo fundata, quod mcmorati episcopi csqualis biographus seccssum ipsius enarrans dicat, Romaricum eiMetas usque occurrisse,

ct in

eremo aptum

to-

cum

prccparasse; nullibide S. Amato ahhatesermoncm habcaf, acsi, hoc defuncfo, cura monasteriorum nni Romarico incumberet. Cnnjectura

hmc

esi, natura sua non magni ponderis, sedin rebus acleo absconditis non prorsus contemnenda. Verumtamen, etiam stante hac conjectura, non convenit inter scriptores de anno

w/tfmoS.Amati

qnandoquidem neque conveniat de secessu S. .4?-nulphi. Hunc Pagiusaffigendum putatanno 625, etobitum S. Amati anno 621: Cointius secessi/m Arnulphi anno 626, obitum Amati anno 625 Mabiitonius,

lanus

quem sequuntur

Calmetus, Castel-

obitum Amati differt in annum 627, quia Arnulphum episcopatum tenuisse usque ad annum 020 existimavit in annotatis ad utriusque et alii,

Vitam;sed

aliter sensisse videtur in

referens episcopatus imiei (tiif/us

B

ostendimus, initia vitm ejus solitarice consigesse anno 625, mense circiter Septemhri.

nanda

Quaproptcr inhwrendo communi conjecturm de S. Amati e vivis discessu ante accessumS. Arnulphi ad solitudinem utrumque eidem anno iliigandum censeo, adeo ut S. Romaricus abbas S. Armdphum in eremo susrcperit diebus non multis ab obitu S Amati, qui contigisse ereditur Idibus ejusdem mensis Scptembris. Ne autem anno citius statuam Amati obitum, prohibet synodus Matisconensis, hahita juxta Cointiumanno 623, juxta Mabillonium anno 624, juxta alios ,

anno 027, quod posterius admitti S. Eustasius, qui

illi

nequit, quia

certo interfuit, vivere dcsiit

synodo superstes mihi videtur fuisse S. Amatus ad biennium : nam Agresttnus, ieste Iona, interiit anno uno, minus triginta dieDictce

bus post celebratam synodum : eo mortuo, inierunt cum Eustasio pacem Amatu.se/ Romaricns;

Amatus, tice

uti testatur noster biographus, pceniten-

impendit

subsecutus

625.

altcrum,

qui procul dubio

pacem initam cum Eustasio. Igitur synodum innectas anno 623,

etiamsi cum Cointio obitus

forte an.

est

annum

Amati

in anfro,

quod,

differri debcbit in

annum

625.

22 Dixi autem S. Amati ohitum illigandum esse anno 625 inhperendo communi conjecturae, juxta quam illum superiusinmarginenotavi, uddita particula forte. Nam, ut candide cloquar,

non multum dcfero

quianon

: eidem conjectura> video, quid solidc opponi posset diccnti, ex site?i~ tioin VitaS. Armdphi nuilatcnus deduci posse S. Amatum tumfuisse mortuum. Amatus, inquis, ahbas erat, et uhi de Arnuiphoagitur sohis com-

OrdinisS.Benedictilib.lU^cap.occTnsequenseuh

gium

contexe?is: Amatusabbas monaaterii S. Romarici,virsanctusetmonasti«;fMl!.ri])lin;ecuItor zelosus, post

multa bonorum operum studia, mar-

tyriicoronalaureatus est Idibus Septemb. quod dc nostro Amato intelligendum esse reor, sicut

etiam aliud, quod maqis confusum et implexum proponitlihrocodcmeap. lxxxyiii in hmc verba; Amatusabbas Luxoviensispost beatum Walber-

tum virdevotusetsanctus,suadoctrinaet exemplomultosegregiosdiscipulosinstituit.Eratenim charitate

plenus,

mitis,

humilis,

ejuantumvis

et

discretus

tum, cujus etiam discipulus fuerat... Claruit anno Domini 660. Xeuter assignnto nnno snpers/es fuit

;

neuter Luxoviemibus abbas prcefuit, aut

: cumS. Waldebertus hos monachos gubernarit abbas ab anno Christi 625

potuit prcefuisse

usqueadQ&o, atqueilli subrogatus fuerit Ingofredus, prout ostensum fuit in Opere nostro locis variis et nuper tom. IU Septembris in CommentartO prcecioad Arta S. Artelphii § 2. Tr/thrruium secuti sunt receutiores non pauci, omnes sicutipse,

hic corrir/endi.

24 Tempora et loca pertwbavit Trithc/nins, et alionun, personas confuderunt niii. Inter A UCtaria Usuardi Sanctum

codex Aquicinctinusammntiaits hodieS. An/atum Senonensem episeopum, ita hahct: Duaci, transS. Amati archiepiscopi Senonensis. Qui a Theoderico rege Francorum ab episcopatu dejectus consilio Ebroini Majoris Domus in hanc provinciam relegatus est, jussu prsefati regis. Qui abbas monasterii Romarici factus, mirffi latio

abstinentias etc.

Ad

noster, post regis

qua> recte monet Sollerius

omissum

esse

:

fundator monasterii Habendensis, audito amici proposito, a partibus Vosagi egressus, ad beatum pergit Arnulplium, atque ex providentia utriusque.vasti eremiaptum ei praeparat locum?

Item alterius

sanoti Amati, aut quid simile, ne duo diversi in

unum

confuudnufur. Senricus Murer in Belvetia elorjio S. Amali episcopi, quem Sedu-

sacra in

nensem facit, et mortuum signat in margine anno 6S6 die 13 Septcmbr/s, pleraque ipsi nttribuit, quo?. bioqruphus nnster gcstu nn,rn/ a Snncfo nostro in Agaunensi monasterio et eremo huic

proxima

;

retiqua vero, quce refert idem Murer,

adeo consona sunt

gesfis

S. Amati Senonensis

episcopi, ut suspicari queas, nuctoris hujus tucu-

brationem vct saltem, qua? secutus est illo loco documenta, conflatafuissepartim ex Sancti nostri partim ex S. Amati Senonensis Actis. Ptura super eiulcnt

materia observari poterunt hoc ipso

thanOS fratres in Seric episenporam

ahhas, certe tamen

P.

.

fuerantseculonuntium remittere, atque ad Lerinenseminsulam secedere ; quid mirum si Roma-

nondum

J.

egrediens fratribus vel sororibus jugiter sacras Scripturas relegebat? 23 Sanctwn nostrum naturalimorte defunctum De modo d esse, Uquet manifeste in Vita nn,„. -7 „ n dv non temiMire of/itiix assequor, quo >:r capite illum martyribus Iiallucinationccennes Trithemii, suerif Joannes Trithemius rh- Vin< illnst r ,tms

indicari.

t

AUCTOKK

betnoster, inobliqua montis parte.., sibi solihabitaculum praepararat... e qno [)mmnirj. diebus

paret Romaricus, hic solus occurrit deducturus eumin ercmum : sit ita ; Romaricus fuerat ante in aula regis Amulpho familiaris et amicus, imo ja/n tum in aula versantes simui meditati

ricus,

Roma-

ticut har

qua cunctis prodesse potnit. Claruit anno Domini 660. Idem de tempore fere repetitibidem cap, xc RomaricusabbasLuxoviensispost ;sanctum Vma-

§ 3 discussis ordine chronoiogico anquibus episcopatum adiit, tenuit, ac dimi-

anno 025.

Amato remanente

abdkationem ad annum 627.

Dedimus nos Acta S. Arnulphi tom. IV mensis Julii ad diem 18 et in Commentario

sit,

ricus,

atquesanctarumScripturarumubcrlatcivfertus,

21

nis,

Quid miruni,inquam t siha>ca,nico prcBStet

Armalibus

pra>vio,

C

99

bis

recepisset,

tores

SEPTEMBMS

:

quo

Senonensis,

25

die,

similitcr illustrundn rruii/nt Artu S. Atnati

AHam

et,

quid de Sedunensi statui debeat,

confusionem adverto apud

SammarScdtmrnvum Amalus mona-

hnnc modum serihentcs 12 S. sterii Agaunensis abbas episcopatum tenuit, Dagoberto II rege Francorum anno 716; otjacet in ccclesia Romari-montis in Lotharingia. Sammurthanis asscntitur R. I). Sebostianus Hrignet, in

:

Snlnnensis

cumsynontmu epwcopis

:

DK

Uni

AliCTORK J.

P.

S.

AMATO ABBATE,

canonicus in tucubrattone anno sua, de Vallesia GhHstiana, typisvulgata tradiabillis seculi n. additque ita

Seehmensis

ecciesiai

preesentis

citat qui de rebus iisdem scripserunt : illuvirorum Pantaleonem in Prosopograpkia I pag.232, onsuluipart. quem strium Germanim, ubiagitde Amato Sedunenst, sicut et Joannem GermaStumpffen in Chronico Helvetim lingua laudatus remittit XI librum nica exarato, adcujus

passim,

<

utrobique inveni pene eadem, qum legeram apud Benricum Murer, citatum numero pro>crdritfc o/d<'corparepreefatiepiscopu$epultO

Pantaleon

;

t

iu

Monte Romarici, mentionem nullam.

apud

26 Oportet igitur, ut id

confundcn-

alios legerit lau-

cum non nominet, adire intersit etenim quaparum nequeOj quantumvis lescumque demum sint iUi scriptores, vix >/»/iito,

Hum.

datus Briguetus

;

quos

;

quin nescientes,

devenisset corpus Amati, se-

>/>/>>

ad Romari-

cuudum cum-Montem recurrerint quod iUi rujusdnm S. Amati corpus conservari, magnaque in veneratione haberi didicissent. Sed m eo manifeste hallucinati sunt, constat enim exJona et anonymo ipsos Srtluuensis antistitts, ,

B

supremam

cens Amatus,

sccu/tf/o,

annum

716 Sedunensi ex

Amatum Romaricensem

Eustasio deductum fuisse



curisa ocelestis sortitur

Quimirse abstinentiae etc. 29 Sancti Abbatis sui memoriam moxab obttu Eabendenses incolce solemniter prosecuti sunt cui/u annuo. Audi biograpkum numero Vitm uU et fftno; Cumjam anni circulus peractus" fuisset Viri beati diximus, supra tumulo, ut sub illo tegerentur membra et ob illius solemnitatem

cultus antir

quus,

nocte vigilise celebratre fuissent , rursus post ut Matutinos cuidam iVatri revelatum est quantocius beata membra illa infra basilicam sanctae Mariae ponerentur quodconfestim, opi,

:

Domino sub magna reverentia estcelerevolutione populorum ubi annua bratum

tulante

;

caterva ad ipsius solemnia festinantes, per ejus interventum salvandos se fore non dubitant. Confirmatur idem in Actis S. Adelphii, eodem

integro

;

1)

qui tetabundus aulara, cujus rairacula relegere, vult,actus et Vitam scilicet ipsius (consulat.)

taneus

martkanoset Briguetumsub

Vsuardi dcdil imdic

locum obtiSollerius ex codice Montis sancti, hic neant; Solennisjam diei fulminat orbita, qua praaclarusChristiconfessor, ccelestem yitam du-

sccu/o dcfuncti

Amatum Romaricensem seculopene anteriorem esse Amato, secundum Sam-

Aoftuucusi crcmo

:

sic

naraque, inquit auctor cace-

disponente Deofactumest,ut in dieillo,quo festivitas sanctiAmati agebatur,tilio-

num.

0,

lus ipsius (Adelphium e sacro fonte susceperat,

idque vocu/iu/o

filiolus,

Gallis Filleul, hic desi-

620 flabcn-

gnatur) sanctus Adelphiusineadem basilicacum magno ornatu sepeliretur. Et ibidem num. 7

dcnsi monasterio prwfuzsse abbatem, ibidemque

Quoniam geminasancti Amati(sicut jamprsefati

post aliquot annosoccubuisse, sepultum esse, atque haud ita dudum ptist coli ccepisse ut Sanctum,

sumus) atque Adelphii festiva aderat

colique in hunc usque diem ; sicut mox ostendam postquampraemisero sacros Fastos, quibus nomen

cceperunt,

Luxovium, non vocatum adSedunenses infulas;

cumdem

tertio,

r/tts

crrrlo circa uttttutn

:

hymnum

Matutinis,

actis

beati

dies, per-

Amati canere

quem Adelphius a priino versu usque ad finern alta voce jugiter cantavitcum illis.

inscriptum reperi.

27 Inter

martyrologos

antiquiores

Sancti nostri mefnoriam

Soncti

iuter Auctaria

t/ttir

nostro. primo,

c.piscofio

\h moria

Stimo, Ut,

sic recolit

primus

Ado ad hunc

diem : Item sancti Amati presbyteri

et abbatis

monasteriiS. Romarici, qui mirae abstinentiae et anachoreticse vitae sectator, virtutum et miracu-

lorum gratia illustrem conversationem duxit. uti observat Sollerius, ferme ad apicem transcripsit t suardus neque audiendus hic Mabillonius in Observationibus prceviis ad Aeta Sancti, monens, priorem annuntationis partem Adonis esse, reliquam ab iUis vocibus : Qui mirse absliiieiitia-, superadditam fuisse ab Usuardo; quaitdofjitif/ciit fo/a lctjalur in Adonis COdicibllS editis ct Mss.,aquibus longe discrepat codex, quo

§ IV. Loca sacra in honorem

Adonem,

exstructa

Sancti

;

insignis

;

C

itsus rst

Mabillonius, prout ostendit idem Sollerius

tiini alibi,

tum

praisertim in Pro?fatione

ad

edi-

Usuardi num. 152. Non magis hoc loco dissonat Adoni Notkerus quam Usuardus, unum tionciit

quod apud Notkerurn pro Amati legatur Aniiinm, qui amanuensium lapsus est. excipe,

fn Fbstfc sa-

erfe:

28 Neqtte ab

illis in

substantia differt

hodierni sequens commemoratio

Romarico

;

Amati presbyteri et miraculorum gratia illu-

in Gallia sancti

abbatis, abstinentia et

Wandel/iertusccro Saiic/um /uxiir

stris.

Romani

In monasterio

isto rrr-

cultus et festivitatesannunse.

ultum sancti quem ab ipso fere obitu in- Oratovitnn in demonstravimus , absque interrup- Mqnte mncto tione semper perseverasse, suadent multa, atque F in primis temp/a seu oratoria ipsius nomine insignita. Augustinus Galmettom. IHistorice Lothmringim co/. 388 disserens de gestis S. Axa&tx^postquam enumeravit ecc/esias seu oratoria septem, quce ab eodem erecta creduntur in monte Haben,

c choatum

iis sacra? virgines /audes Deo jugiter decantarent; pergit in hunc fere modum Gallico idioma/e : Postea instaurata illic sunt (on y re -

densi, ut in

1

tablit)

siculo exornat

rum

[dibusabbanitetmeritoetcognomineAmatus. Mii/o describereaut etiam enumerare martyrolo-

dum

septem

alia

invocatione. sancti

sacella sub aliorum Sancto-

Primum

Sepulcri

,

sanctae Crucis, secun-

tertium

S.

Michaelis,

quartum Deiparae Virginis, quintum S. Clane sextum S. Margaritse, septimum S. Romarici et S. Amati. Sunt qui novem enumerant, sumentes pro duobus SS. Romarici et Amati sacella, qua? contigua erant, atque his jungentes basUicam .

qosrecentiores;paucissimienimsuntt quiAmai\im

Memmerit tantum studiosus emendandos esse, qui ruui Trithemio martyrem velabbatem Luxoviensem scribunt, aut cum aiiis abbatem Agaunensis monasterii et dein episcopum; ista enim vel ad nostrumpraeterieriht.

lector,

atios

dtan

illos consulit,

Sanctos pertinent,

fundamento

vel

inserta sunt.

ex conjecturis absque

Mquum tamen

esseexi-

monasterii, vel,

si

lubet, ecclesiam parcecialem

Amati, qua3 sita est ad montis radicem, nec lunge dissita a rupe, quam Vir lste Dei inhabiS.

taverat.

31 Hisee

DIK DECIMA TKKTIA SEPTEMBRIS. 3i Hisce

et ecclesia

para&cialis juoata

rupem

congruunt, qucs refert Serarius noster capmx Vitce S. Romarici, collecta ex Mss.Romaricensibus, ubi primum de variis oratoriolis loquitur,suppresso tamen nomine Sanctorum,quibw dedicata fuerant ;dein itaconcludit ; Si

quarum vertex unam, alteramS. Amati

du»,

rupeste-

nebat, ecclesise hisce septem subditis conjungan-

novem

tur,

angelorum chori erant, qui sineflneDeumeoncelebrant, acdicunt Sanctus, veluti

:

Sanctus, Sanctus. At vero, quia pleraquc hic verbis efferuntur tempus prceteritum denotantibuss,

utdubitarequeas.an ecclesia ista parcecialis et oratoria hodiedum existant velsaltem, an init

quitate

temporum

bellorum dirutis substitua fuerint alia etiam nunc existentia, audire juvat Theodoricum Ruinartium, qui locum ipsum invisit aimo 1696 et notatu dignissima accurate dect

scripsit in Itinere iitierario Lotharingice,

una cum ejusdem ac Joannis MabilloniiOperibus posthumis edito per Vinccntium Thuillier Benedictinum Congregationis

S. Mauri typis Parisiensibus 1724. Itaque laudatus Ruinartius part. III, pa. 471, prcpmissis nonnullis de Romaricensis op-

anno

pidi

situ et originc,

sarum

B (jaam olim

in-

coluit,

ecclesia ac

de

insirjni

domicifi//,

nobiUum Canonis-

deque

aliis

huc non

spectantibus, subjungit, qnce sequuntur,

corporum SS. Amati, Romwiciet Adelphii, atque sacrarum Virginum transmigratio in locum, ubi nunccernitur RomaricensU civitas, 34 Ordo nunc exigeret, ut

;

primum

est sanctae Clarse seu Caeci-

nunc ejus sepulcrtim vacuum, secundum sanctse Margaritse, tertium vero, quod ceteris antiquius videliae,

ubi sepulta fuit, visiturque etiam

duas in alas divisumest, in quarum sinistra duo sepulcra antiqua, quatuor columnis innixa, habentur, sanctorum scilicet Amati et Romarici, qnorum corpora cum aliis Sanctorum reliquiis inde translata sunt, et nunc in canonicarum batur,

silica

asservantur, exceptis aliquot particulis,

cum

corpore sanctse Clara in majori sacri montis oratorio habentur. qua?

S.

Amato

srcrntd.

co«-

33 Laudatus auctor, intcrjectis quibusdam ad

propositum nostrum non pertinentibus, prosequitur his verbis : Per Meridionalem montis partem, qiue abruptissima est, inter rupes et saxa descendimus, visuri antrum, quod in declivio positum

est, ubi

Amatus poenitentiam

sanctus

Locus est

egisse dicitur.

hominem capere

ita

angustus, ut vix

paulo inferius eeclesia est vicinorum vicorum fiarocnialis, cujus porta Meridionalis atriolum est cum sepulcro antiquo possit

;

absque inscriptione. tiuc ucque Ruinartius, clare, ut evanescat

erat ex Serario

;

dubium quod t

suboriri

IV

|

.

,,

i.

insignis cultus

non interruptam perseverantiam, quatw exponerem, quo pacto, temport et occasione per- pf/ris acta» fuerint

eam ruirt

mox

l

attlegata transtatio et tres alice

subsecutm, multisque prodigiis illustratm: vecum ece mqualiter pertinereni ad SS. Arna-

tum, Romaricum

et

Adelphium, rem illam fuse

pertractavimus ad diem 11 Septembris, S. Adelphio sacrum : ibidem enim in Appendice de Gloria posthuma quatuor paragraphis variorum scriptorum

>/< tempore et occasione faetarum transtationum protuti opiniones, et, examinatis Romaricensibus documentis quid mihi in ea materia probabilius appareret exposui. Quinto ,

paragrapho ostendi, qua solemnitate peragantur f/uota/tttis singularum translationum festivce commemorationes, quibus demum subnexuiproaxiores miracxdorum atque translationum historias^desumptasexMss. Romaricensibus, et, ubi opus eraly annotatis elucidatas. Quapropter, ne actum agam,prcecipua hicsine ulteriore examine

compendium contracta exhibeo, atque pro mahorum omnium notitia ad citatum diem \\

in

lectores remitto.

35 Itaque, juxta ibidem dicta, prima sancto-

:

vero,

ad demomtrandam

CTOKE

i

J.

jore

32 Die primo Octobris ad montem conscendimus, ubi olim Habundense monasterium paulo antequam ad verticem pertingeremus, vidimus initium pontis ad duos editissimos montes conjungendos destinati, quod sanctus Arnulphus Mettensis secesserat, vulgus Fezzeum dieit. In ipso montis supercilio duplex erat olim monasterium, quod in suo castro Habundensi sanctus Romaricus circa annum 620 sedificaverat, ab ipsodeincepsRomarici-monsdictum.Nunctranslato, uti diximus, sanctimonialium monasterio, superest unum virorum, quod a RR. PP, Benedictinis Congregationis S. Vitoni Sacer-mons vocatur. Ibipneter majorem ecclesiam, ubi officia divina quotidie persolvuntur, quinque supersunt oratoria, hinc inde in montis declivio sita. Ad Septentrionem ununi in honorem sanctae Crucisj alterum S. Micheeli dicatum ad Aus-

trum

101

latio

satis

natum

sed ex hoc tamen, utpote antiquts

rum corporum

translatio, qum ct translati nasterii epocha est, contigit tempore Ludovu

regis ct imperatoris, id

cunda

inter

huncannum

et

portttu "iim /
t«

Pii

annum 8 10 secum scilicet sacra sacetlis iu novam

ante

est,

moi ;

899,

corpora delata sunt px vetusfis basilicam ; tertiam fi.ii/ints intra anitos circitnr 910 et 920; huic occasionem prmbuerunt Bungari in

Lotharingiam irrumpentes et devastantes ; illorum enim metu virgines cum sacris

omnia

exuviis

ad Babendensem

niontem, antiqudm mo-

nasterii sedem, confugerunt, acpost iltorum dis-

cessum hinc rcversm sunt, corporaque in memorata basiiica reposuerunt, praisente Drogone Tullensium episcopo, qui ab anno 905 usquead 921 vcl 922 illam cathedram occupavit. Quarta transtatio,

quam non immerito Sancium

canorii-

zationem, saltem prout tum temporis hmc

fieri

a quibusdam appellatam monuimus, peracta est fdibus Novembris anno 1051 :quando rogatu Odce abbatissce S. Leo IX PP. Hugonem Bisonticensem antistitem, et Udonem tum solebat,

Tullensis ecclesice primicerium,postea episcopwn, legatos suos

Romarici-montem

direxit^ qui, verba dedimus, ae sanctorum Romarici, Amati, Adelphii etGebetrudis virtu-

sunt relationis,

quam

tibus ac miraculis judieiaria

tuta,

primum eorum

loco, in

inquisitione insti-

sacra corpora ex humili

quo hactenus quieverant, in sublimioextuleruut. Deindc rnrum.

rem solemni pompa

ut vere Dei Sanetorum, historias ac miracula,

Romani, te, et

a cjuo missi erant, Pontificis auctorita-

conscribenda et divinis

Officiis

inserenda

sanxerunt. 36 Offtciurn acMissapropria, quorum, uti hodie recitattiitr
totidi

per

festivi liuitui

/itu/s iltidrin

f.i ttifati. jtttitt

rtta

ifti/jfi/i

MCUndCB

addiem 17 mensis Maii, quo primce translati/jitis memoria vecwrrit', ritu duplici majore ad ctassis

dies

15 Februarii, 20 Augusti,

quibus secundcSj

et

13 Novembris,

tertice et quartai

translationii

Mss. uso, colligimus basilicam S. Amati juxta antrum exstntctam fuisse a multis seculis et veri-

annua

similiteranteseculumix guocontigitprimatrans-

alterius et reccntioris translathnis /or/iara/ii aia.t

ties

festivitas celebratur. [n assignata aliquo-

appehdice de Gloria posthuma S. Adelphii,

nominati

m


tnu

iiiiikii" i-i

:

'"-

:;:

DE

L02

m

S.

AMATO ABBATE, Per

noHUam dedimus nomAioJf Sancti et S. Amati
roR]

Surgit

transtulit

:

hinc inde

forulis

.pii.l.-m

sam-ti

Has

Amnti capsa a

de ipsa basilica a se

inquit, amplissima est,

quam

v/sis

Eaud

:

Tot ilives meritis, cilicio tamen Prostratus moreris, et cinere horridus Calcarique tuum corpus ad ostium

Ecclesia,

motu ab

terra?

Templi virginei jubes. Parce hospes, precor o, qui sacra Iimina Oraturus adis et penetralibus

ali-

abbaquot annis concussam reparavit princeps Summunivit. columnis firmissimis atque tissa mum altare Leo IX Pont. Max. consecravit, in

;

Condendas adytis

Ne

miniscanonici septem, qui virginjbus retro trandis instituti sunt, Sacrura celebrant excelsius, Ulud in ecciesi» extremitate, aliud est quo quinque thecae sanctarum reliquiarum,

quo

piis legibus imbuis,

nempe

:

;

incongruum fuerit his etiam subnectere^qucetrade jam dicto didit laudatus num. 31 Ruinartius altari, uti ei

tu

Exemplisque doces et precibus juvas Ornatasque sacris corda monilibus, Christo pronubus exhibes.

parte Epistolae,

Evangelu. sancti porro Adelphii a parte

soli

reliquias, cave,

cseco

pede proteras.

Te summa o Deitas, unaque poscimus, Ut Sancti precibus, nos quoque supplices

;

Ccelesti facias psallere patria

in

potissimum saneti Romarici

etc.

psi uliaris est

hodiein» fesUf vitatis solentr

nitas

apud

flo-

marircnses;

Adelphium liquetexmox Superest,

\\l

Amatum solemnis

sit

hodierna festivitas, celebrata olim, ut supra observavimus, ipso anno Sancti obitum proxime subsequenti. fn Proprio

Sanctorum

insignis cccle-

ad diem 13 SepAmato recitandum pra?Octava. scribitur ritu duplici primm classis cum

E 40 Sunt nonnulla in istis versiculis, qua*explanatione indigercnt ; sed ea mox clarescent, ubi reliqua proprii perlecta fuerint Acta et his subjecta Annotata. Missa

legitur

densJesus

qum

complectuntur, fusius

enarrata inveniet lector in Aetis, unde dictce Lectiones, mutato hincinde stijlo, depromptce sunt. Eymni similiter proprii sunt, et prmipua Sancti

comprehendunt.Ad

gesta, sat e/cganti metro

peras

et

Matutinum

iste

canilur

Ves-

mox

cap. xi

;

excipe

EvangeMatthcei: Respon-

recitandam,

Ytsperas

Matutinum

super quo item Evangelio in tertio Nocturno ex libro Moralium legitur Homilia Officii Gregorii Papce. Oratio utrobique hcec est Spiritum nobis, Domine, pcenitentiae salutaris

S.

obtineat beati patris nostri Amati abbatis oratio, qui Crucis mortificationem jugiter in suo

corpore pro tui nominis honore portavit. Per

Dominum. 41 Ceterum prorsus

hodie

peculiari

verisimile est,

etiam

cultu

affici

Sanctum monie

in

et prcesertim in basilica ipsi

juxta

Dum Cularonam deseris, Ad agmen Agaunensium

erecta, sed defectu documentorum nihil hac de re lectorem edocere possumus, sicut nec de reliquiis, quce ibidem fortasse servantur, utsuspicarinos sinit laudatus num 32 Ruinartius

Civis polorum scriberis.

cum

.

Mundi

procellas despicis,

Totoque mentis impetu Coelis amorejungeris. De rupe cella> proxima,

Quam

fuste

tantum

percutis,

Virtute Mosis insita,

Aquas perennes Lucerna

Ne

talis

elicis.

abdito

delitescat angulo,

Eustasius pertransiens Producithanc Luxovio.

Ad

tramitem

Tradncis arte nobili

Deo Patri Ejusque

Cum

sit

gloria

(ut

Laudrs

et

secumlns Vesperas,

cum

hodiedum servari in abbatia Senonensi Gallice Senones, sita est, in Vosagi montibus, ct sic nuncupata, quod

Spiritu Paraolito

39 Hic autem peris.

liomarici

tionibus suis, catillos istos

soli Filio

In sempiterna secula.

et

non cuso. Acceditunus magnitudine sua ad scutellam, qua utuntur chyrurgi (excipiendo scilicet incisce vence sanguini), alter duplo pene majorest. Inhiscatillis cibus ipsi (S. Amato) proponebatur, dum cum monachis comedeblt. Post hcrc monet idem auctor inferius in observa-

seculi

sanctitatis

Amati

aere Cyprio,

Hinc Romaricum principem

De vanitate

dical corpora SS.

aliorum Sanctorum retiguiis asservari. in Canonicarum basilica, exceptisaliquotparticulis, quse cum corpore S. Clarae (alias Caecilia et Gegoberga appellatur, fuit filia S. Romarici et secunda parthenonis abbatissa) in majori sacri montis oratorio habentur. Denigue cum de reliquis sermo inciderit, huc spectant, qum Calmetus citato tomo I Historice Lotharingicce col. 391 Gallice refert, gucegue reddita Laline ita sonant In sacrario sacri Montis diu conservati fuerunt duo catilli, seu minoris formae scutellse ex fuso

Reclusus excelso specu,

Amen.

ad Laudes,

et in

secundis Ves-

sitio.

cceli,

certi

38 Amate, patrium solum

et

ac

Missai d(spo-

et

antrum

Bymnus ad

Offtjaii

Pater Domine

dixit: Confiteor tibi

Eabendensi,

:

communi Abbatum

desumptum ex

lium,

tembris Of/icium de S.

Uctiones secundi Noctumi gesta ipsius rcferunt nsque ad fundatum Habendense ccenobhtm, reliquam gestorum partem perhibent Lectioncs item secundi Nocturni designatce pro die octava. Nul-

de

tamen Orationem

shv S. Petri Romarici Montzs

las transcribOi quia,

Amen.

et.

datis Chifffetii verbis.

ut exponamus quam

tibi canticis.

iEternis

Inter Sanctos,

quos supprimitf recensendos esse SS.

B

:

-\

m

altare S. Romanci prasparatis collocatae sunt

qua super

face,

Vicenro quater hic. quatuor additis, Alterna revocant se ice Virgines Septenisque Deo perpetuum melos Bis sense agminibus canunt.

novas argento convestitas

in

;

Christo se pius immolat.

Lotharingia

thecis

magne Pater, vertice Habendico sacra domus grex ubi Virginum,

Terreni thalami posthabita

minicaPhilippusdeLignevilledeTantonvUle, opptdumest pnepositusS. Deodati/5fliBMtey, de corpora S. AmatietS. Adelphn antiquis

te,

fundaiorem habuerit archiepiscopum Senonensem S. Gumbertum, seu Gondebertum, cujus gesta

apud nos Comnwntario

historico illustrata sunt,

tom. III mensis Februarii

ad diem

21.

VITA

Colitur verisimilitev rtiam alibi,

vantur quice.

uhi gerreti-

::

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMHUIS.

L03

.V

saxorum periculosos g scopulos sancta reperiuntur vestigia, et sic perventum est, ubi Sanctus latitabat h quidem liuminibus, Bed pr©inter

VIT A AUCTORE ANONYMO

sto erat

cum

h

:

vel quid sibi vellet ista abscessio scisritarentur Mllico ait Sinite me, o Fratres, obsi illo,

S.

Maxi

;

mini Trevirensi,5 Ultraiectino nuj^tiiiu et aho, collatis

y

Cumque

Deo.

repertus fuisset, utad monasterium remeare deberet, deposcunt quia abbas fratresque anxii moerentesque essent pro

COiEVO,

Ex Mss. Romaricensi,

editione

Mabillonii.

ttintur

ue

rJS Redenipton meo sedulo deservire obsequio. 4 Et cum ex hiseum evellere nuii p uissen tuncaiunt; Quid vis, ut tuae sit sustentationis alimentum? Saltem indica nobis. Tum ille; Panis,

tecedii rt nus'<

inquit,

jussu

CltJUS

scripserit

disposui. Praecipis itaque,

ut sancta illa opera, qua^ in hac luce beatus egit Amatus, litterarum paginis in processu temporis raandare debeam

auctor.

;

nec

magis fore praetereunduin quod dignura estsummislaudibus celebrandum. Nunc igitur, annuente Domino et tejubente, pauca de multis expediam, tamquam scilicet litteratis viam hujus itineris ostendens b. silentio

,

B

hordei * sit. Haec dicta illumque inventum narrant abbati. Tunc unus deinceps ab abbate ehgitur minister e fratribus, cui nomen erat

a Clidonem, qui alibi Dido scribitur, abbatem babendensis ccenobii nonnulli existimant,

fuisse

prout monui in Commentario prcevio num. 4. Vox Papa omissa apud Mabillonium, legitur in nostris Mss. prceterquamin Ultrajectino, in quo hujus vocis, notione,

nunc ad solum

et

De oriqine autem

quibus olim tribuebatur,

Romanum

Pontificem restricta,

consule Historiam chronologicam patriarcharum

Alcxandrinorum , prcefixam

tom.

V

Junii a

pag. 25. b In exemplari Trcvirensi, ostendemus.

Rerinus, qui continuis

ei famularetur obsequiis; acceptoque pane^ urceoque repletoaqua, pergiJ ad Virum Dei, et his datis recedit. Cumque Vir sanctus * orationi incumbecet, mox tentator in corvo affuit, furatoque pane aquam effudit. Sed surgens Amatus, his contemplatis ait Gratias

ago,

Domine Jesu

geri jubes jejunium, et hoc per

Uiustri pa-

juvenis

cce-

nobio com-

missus

a *

al,

oriens b c

d e

;

Tnif-m, r.lhr construendie

mensuram cubiad Virum Dei dicens

sedartifex

l.ni

non tenens, accedit Sine metVirDei, ad locum, quo caeditur lignum, quouiam trabs duorum manubriorum mensura culi

Tunc

brevior esse videtur. fili,

ille

sed revertere et metire

:

Noli,

ii,

m

n

um-

tione twgct;

inquit, *

flfa&tf. habeto * fidem. Revertens igitur metiens lignum, reperit tot habeo largius, quot dudura fuerat brevius. IUico remeans ad Virum Dei, narrat, quod actum est. ,

:

I

sum, quia forinsecus tegimen

ceteris emi-

nentem suprascriptam mensuram vidi /. 6 Aliud denique miraculum per eumdem Virum Dominus fecit. Cumque jam per anni spatium eidem aqua de vallium amnibus a ministro ,

condolens

injurias

*

fratribus

fntit, iu

e saxo

*

ait

ilt, t! :

Iialrum

'//.

Accedamus fratres et eamus ad saxum hoc, et oremus, quoniam potens est Deus aquam de

Ille denique temporibus

Dagoberti a regis, moribus egregius, ita in cunctis sanctitate, nomineet actuAinatus fuit. Nam nobilibus natus parentibus ex Romana stirpe oriundus", in suburbano Gratianopolitanae b civitatis ,praesicut

Puer exortus est; patre videlicet summae Christianitatis religione in-

petra producere. Oratione igitur completa, sur-

gunt utrique, atque baculo, quemVir Dei manu gestabat,

silicem

percussit

lympha perennis manat

;

;

egressaque

ibique

mox

parare jussit

cisternam ]iliimbeam.Hancergo*repletam aqua

'

'//.

Hain: e«o

clarae indolis

foras eructantem jugiter vidi.

Heliodoro

7 Post hsec namque in eadem rupe parvulum laiore maspatium terrae reperiens, abscisso nemore, cam- nuum tictitat totivmevUaL pellum fecit, utpote capientem quartam partem justum modii, in quo hordeum serere solqbat quippe est dicens, ut proprio unusquisque vivat

nixo

d.

c

Cum

Amatum,

ergo esset vir devotissimus, filium ut monasticis traderet excubiis, devo-

atque beati Mauricii e lirainibus mancipandus Adolescens tamquam manus Deo acceptavit

;

bile offertur.

Haud mora

post temporis spatiuin

,

;

labore. Habuit

autem

manu

et infra cellulam

tum canenti

molam,

a primaevo inter scholares/imbutus, primus in

quam

bonis habetur.

que membris somiius obreperet. Calceamentis nullo ibidem tempore utebatur: locellus autem, * consuein quo ad molendum pedes extendere

uwws

3 Nam cum monasticis normis jugiter incumbens fere perannos trigintasese totum dedisset, tuemum majoris eremi secretum expetens, clam a septis monasterii egressus, paululum procul in devexa excelsissimi montis rupe semet Athleta Christi Mub. pugna- contra diabolum praeliandum * dedit. Nam cum turus ab abbate sui monasterii vel a fratribus anxio et pust

aderit suf-

:

et solitaria.

Ab

tuum

5 Post aliquod igitur tempus parvum eidem construitur antrum

deferretur

tre

quiameumau-

Tunc ille Sile, inquit, et noli illud recidere, quiam donuin Dei est hujus operis k ego enim

Sancti natales, vita monastica

C

Christe,

Dei

at.

:

,

tibi

testis

CAPUT

hordeo

nl.th-

fragium, quoniam nihil est in hoc mundo, quod absque tuo geratur arbitrio.

ANNOTATA

tota Prtefatiuneula desideratur.

tto-

mone.

et

Iric

papa Clido a eloquio quidem exiguo, sed voto uberrimo parere tuis beatissime

tws livens
i

aqua post triduanum, quousque Dominus voluerit suppletum jejunium, ut tribuantur mihi, potiora non flagito, nec egeo, et

PR^FATIUNCULA. Imperiis

Anoimo.

A.

COAVO.

tiiginta in

'

die

cum

solerti quaereretur studio, triduano jejunio peracto, vix tandem per obliqua montis ille

verat, er-at.

tunc

agebat,

minutis et acutissimis Itaque mos

illius exstitit,

ei

fessis-

repletus

lapillis

*

Trevir. tv-

nere

*

ut tentationem

carnis vel somniura corporis per laborem molae abigeret.

8 Quodam autem tempore, cum in quem excolere Vir Dei solitus erat

campello, ,

foderet,

de excelsa montis rupe saxo immani ruente, cellulae

ijtniiiti

siucum

in cellam ruens

prodigUae sistit,

VITA

AM ATI

S.

ABBATIS,

104 A.

Arohwo

COBVO.

moi imminere ruinam, oellulfle suae intuitus quodreordiaboUcacompulissetastu^a^sicque signumCrucisdepingensaitrlnnomineDommi amplms deftostriJesuChristipraecipiotibi, ne tegmine cumque jam in propmquo scendas

billonmm negueinMs.UItrajecttno. i

1

1)mll

cum

mrx

i,

l(

Mturhuic

inosprlunr:iiul^lit..(>ebroautemdiabolus

nomen

concufaendam et

invito

w

Leudemundus, cujuscirca in

t

hasc tem(

hromco _

T

,

:

intrepidum gestabat inconcussum est, non timebo, dicens: Dominus mihi adjutor

>t

MabtIIomus

uti observat

Nudus n Mabiltonius et Ms. Ultrajecttnum revertar nudus et terra de sum egressus

et

relidas rejirit

xde

sttumest,

dicecesi

cap. xliv.

pectus

nias

t

episcopo,

fuerit

\

4.

Sedunensi

in

porameminit FredegariusSchoIasticus

funditus mmaevertendam cellulam a monte prBeliator fortissimus Domino batur; ille vero in

obtatas pecu-

auctons. passim cotligttur atas

m Agaunum

Mv-r monti

suis satellitibus accedens,

ffinc

Commentarium num.

:

1Vni]rI:inll

apud Ma-

non lego Voces iUas hujus operis,

•

D

Ultrajecti-

num, sequere me

mansiun(5ul»eSset,statimsistensmontiinli83Sit. inhaaret, nec ,

me,

sinite

Jrevirense Ms. habet,

i

m

,

pulverem. TrevirensJ. n Vox execrans abest a Ms.

quid faciatmihihomo. familiarisnique illius loci episcopus w, qui cuni crebra caritate simfl ei erat devinctus adesse Virum Dei, provisitatione delectarotur amoreni paupertatem sectantem, ;

pter Thristi

CAPUT

an

utrum decrevit auri quantitate solari. ipse vero ait decernere pauperibus voluisset illis offeruntur, te a quae hasc, bone prasul, incumsunt, quibus major necessitas sibi

IT

:

:

Perducitur Luxovium a S. Eustasio; et ipse eo allicit S. Ro-

tribuenda

mundi, nudus nudusrevermatrismese, egressus sum de utero lucc importuno cum namque Is n. tar in terram cum vellet, nec potuisset, clam,

Ego autem

bit.

spretis retinaculis

maricum, quocum Haben-

inferre precatu celebrare egrederetur, altariolo, in quo Missas ex cumque superposuit; aurum assuetus erat,

dense asceterium construit.

hora more, nocte subacta, ad sacra Mystena

Famulus Christi

legitima

dos

tamquam

Vervecum

venisset, repertos soli-

inimici execrans o msidias,

m

;

ANNOTATA. ejus nominis, qui cum in Auin Eabenstria regnaret, floruit Sanetus noster

Nempe primi

esse, densi monasterio : guod sic intetligendum diu ante, patet cx hujus anno natali, quem nec

necdiupost Christi 570 figendum arbitramur. Adi Commentaritt/u mtm. 6. Gratianopolis {Grenoble)

urbs Delphinatus dicta fuit olim

primaria ad \saram fluvium : Cularo c/Cularona, eihocvocabulo

hymni nwn. 38. c Ita

itt

Apud

Summae

estauctor

omnibus exemplaribus nostris; Surtus

Theodorum d

itsus

Commentario prawio

recitati a nobis in

et in

Ms. Ultrajectino

:

Christianitati innixo.

Agaunense monasterium designatur, situm Vallesia inferiori ad Rhodanum fluvium. scribitur apud Mabillonium et in f Scholares

e in

Ultrajectino

,

unde

et

Surius scholasticos

feclt.

reliquis Mss, primates habetur. obliqua montis saxosi g Mabillonius legit, per vocum immutatioSimiles etc. inter periculosos

Sedin

Resurrectionis Pascbae. Ha?c erat illius corporis cura, de cetero vero pleraque latent occulta, qu8e tunc gesta sunt miracula. 11

in

partibus Vo-

invisitur a

religione

celeberriraus

S.

Temporibus autem

sagi a vir egregius et

illis

abbas Eustacliiusdconstabat. Tunc ut egressus metas penetraret

Italia?,

ceps inobservatas prceteribo, nisi facile ad marginem indicari possent, vel sensum notabiliter

Tunc aiunt

:

An

h Differt hic ab aliis Ultrajectina lectio, quoe hmc est: Majoris heremi secretum expetens, clam est,

paululum procul

in

rupe excelsi

cum ab abbate et fratribus sui monamagno studio qusereretur, triduano je-

ineutis, et /sterii

in hac excelsissima rupe jam fere per trienniura durara geritvitam ?

F

Illeque his auditis confestira inontis perartara et pene gressu labentem conscendit semitam inventoque Viro tanta caritate amplexus est,

:

ut nullatenus pateretur eura

plura? Revertens ab Italia

d

Hominem Luxovium e usque lucernam quin potius

non illis,

sibi

deesse. Quid

ablatura sanctum

perduxit, aftirmans

sub modio occultandam,

esse

qui in

12 Denique

,

domo Domini

sunt, lu-

et illum perfectiorem

conversatus

spatiura in monasterio

illo

aliquod

viam

temporis

sanctus Amatus, ab

vul*u,hilaris aspectu,praeclarus et celer eloquio,

cautus et tirmus consilio, compunctioni deditus,

temperatus in prosperis, moribus egregius, sanctitate fulgentissiraus, caritate in omnibus

profusus in lacrymis raitis

,

et lastus in adversis,

abstinentise discretioni

junio peracto, vix tandem reperitur, latitabat

praeditus,

quidem

utique omnibus bonis ditatus

etc.

li

fortassis ignoras san-

ctum virum Amatum, qui

omnibus ainatus effectus est. Erat utique serenus

immutarent.

egressus

a

que ccenobium Agaunense c sciscitari ccepit, quis inter primos sanctitate primus ibidera ha-

posse tenere, qui proprias sedes reliquerit.

in

<-t

n
dudtur,

introiens-

deinsitate, atgue deseribentium inadvertentia ,

transpositiones

Eustasio

Luxovium

forte accidit,

raen praebendum

et

addictus

cra;

exemplaribus nostris hinc inde occumentes, ortasque ex codicum diver-

nes

tati

membris, sed Spiritu sancto repletus, Christo jugi famulabatur obsequio. Balnearum fomentis bis tantum ibidem utebatur in anno, ante sanctam videlicet Domini Natalis diem, ejusque sa-

beretur.

legit.

Mabillonium,

Totus austeri-

bus peractis, vilis quidera, sed Deo placita, mensa parabatur. Interdum quippe triduana crebroque prolixiora protrahens jejunia, fessus

indigeo.

]»

tegebat.

nucleis nucum cum parvo poculo aquse in quolauditidiana refectione illius, post Vespertinis

jactatu dicens : vallium ima praecipiti demersit non Dominus pars haereditatis meae ego his

a

membra

quippe pellibus

Temporibus quoque quadragesimae quinque

innixus.

tamquam

Sic

luinen

mairnuni

06 virtutes carus omnibfus, prmdicutioni adhibetur,

;

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS.

magnum

in

mumlo

renitebat. Factura est autem in ahistemporibus, directus a fratribus ut quas-

dam ekganti oratione S. Ro-

urbes Austrasiorura lustraret: raulta enim gratia prsedicationis in illo vigebat. 13 Vir autem nobilis erat in palatio et honopopulo, cui nomen Romaricus /"sub laicohabitu, sed jam tum mentem gerebat relirabilis in

maricum r

giosam. Nutu ergo divino, ut credo, annuente, ad hujus domum hospitalitatis gratia sanctus

Amatus. Intuitus autem Virura Dei cum multa reverentia et honore suscepit eum. Cumaffuit

quejam mensa posita esset, coepit inter epulas flagitare, ut sibimet desideranti verbum salutis nuntiaret.

Mox

ille,

verbo, exorsus ait

:

cura velox etcautus essetin Cernis hunc discum argen-

teum? Quantos

iste dudum servos habuit, quantosque deinceps habiturus est Et tu velis nolis nunc suus servus es, quoniam ad servandum eum !

Sed nunc aequum super se edentibus reddit suffragium, de quo a te, qui nunc eum servas, ratio in futuro requirendo exigetur possides.

scriptum

namque

est:

Aurum

et

argentum ve-

strum aeruginavit, et aerugo eorum in

nium

vobis eritg

:

Unde Dominus

testirao-

Vae

ait:

vobis divitibus, qui habetis consolationem veh

ad

stram

14 His denique auditis, Romaricus ait

sccuti

fugam

/>er

:

Obse-

cro sanctitatem vestram aliquantulam dierura

movet, i

//.

inoram i mecum facite, et narrate, quid faciam/t: quoniam id solum, quod olim angens gestiebam, modernis nunc annuente Domino con-

k

aeternam?Et paucis interpositis eidem dicitur Si vis ad vitam ingredi serva mandata. (Dicit dixit Non homicidium illi, Quae? Jesus autera facies: Non adulterabis: Non furtum facies Non falsum testimonium dices. Honora patrem tuum et matrera tuam, et diliges proximum :

:

:

tuuin sicut teipsum m.) Dicit illi adolescens Omnia haec custodivi a juventute mea, quid mihi :

Pedibus contractnm .

sanat.

aufugitr.

utique

illius erat,

ut id, quod suis orationibus tribuebat, aliorum meritis actumfuisse adscriberet.

17 In hoc eodemque coenobio hic Vir elegit, Prima camobii unam, quae sororibus praeesset, et haec erat desi- abbatissa mo~ derioDomini plena etreligione praecipua, cujus ritur,

nomen erat Mactefledis t. Hanc ad exemplura summae sanctitatis ceterisimitandaraproposuit: sed omnipotens Deus, qui suorum semper est fidelium suffragator, volens ejus laboribus et sancto desiderio quantocius aeterna praemia reddere,

priusquam

in

annorum

cio,

anima esset, quaedam sororait Canite psalmos, quiajam mater nostra nos relinquit. Illa inter haecait: SiletepaululumquoniamsanctusPaulus nondum adest. Et post pusillumdenique annuit, :

utcanerent: sicque sanctaanimaillade hacluce laeta

properavit ad

Dominumx.

ANNOTATA. a Vosagi [montis, saltus, Burgimdia*

finia Alsatice,

silvce, et

eremi) per con-

prceserthn Lotho-

ringia extensi, notionem dedimus sa>pe alibi et nuper ad diem 11 Septcmbris occasione S. Adetb Eustasius scribitur ab aliis et Eustatius; de hoc sancto abbate actum est apud nos tom. III

Vide Annotalaadcaputprimumlit.

e.

e Cclcbris abbatiain fiuroundia? ducatu

adra-

diccs Vosagi rnontis. f

De S. liomarico

f/abeudetisis cnmobii

funda-

tore etsecundoabbate, cujus festivttasrccurrit dieB

gressu, quatiebatur infelix. Adfuit ergo sancto Amato, obsecrans sibimet pristinae virtu-

mensis Deccmbris, multa diximus hir iu ( 'ummrntario; plura tomo pracedente in Commentario

incolumitatem prsebendam. Tunc almificus Vir ait Domini mei Jesu Christi est est tibi da-

prcevio

:

mi. Sed misericordia mofili Et quia video, his te indigere, oremusesto nobiscum saltera paucis diebus, et daergo fidem Habeto Dominum. que pariter quomopostulas quod />, Domino, a tibi bitur doaffatim benigna est misericordia ejus.Quid

quae poscis,

tus rursus dixit

piura

?

:

In proximo temporis tribuitur debili gresSeptembris Tomus IV.

Mabil. '|uod

Dominus

num.l.

re,

'/""" """'

sicut scriptum est: Resistite diabolo, et fugiet a vobis. Consuetudo

ctus magister Amatus, et discipulus ejus Romaatquae suraraae ricus sub magna sanctitate

tis

•

prsestitit o bonae sorores s:

c

rium puellarum condunt o. Hoc autem dum aediticaretur, quidam contractus pedibus, ablato

m

Cum-

d Itineris in Italiam a S. Eustasio instituti tcmpus et causam assiatuwimus in Commcntario

monaste-

•

tiberat.

que incolumisfuissetredditasororibus, Viralmificus dixit: Intuemini, quid nobis Dominus

15 His rite edoctus per idem tempus, consilio procul dubio omnipotentis Dei agente, san-

perfectionis religiosissima intentione

7

filias, ut iste immundus spiritus vigiliisetjejuniisatqueorationepellatur et his denique impositis deceptor

Martii ad diem 29; qucedam ctiam super eo pertractavimus hic in Commentario prievio anum.7,

,

-

puellisait: Oportet, o

diebus, spretis divitiis et rebus saecularibus, detonsum servitio Domini sui caputsese monasticis tradidit normisn.

w

Denique

phii abbatis.

imbuendum nobium con-

astantibusait: Numquidnon praedixi vc^ quia* inimicus noster diabolus tamquam leo rugiens circuit quaerens, quem devoret? bis,

adhuc deest? Ait illi Jesus: Si visperfectusesse, vade, vende omnia quae habes, et da pauperibus ethabebisthesaurum in coelo et veni, sequere me. Hudienshaec vir Domini Romaricus, desiderio et amore Dei refertus, non multis postactis ;

-

etmox

introeuntem conspexit. Praefata autem Macteflediscumin ipsoarticulo suaevitaejam in egressu

divitiis

r (>*

dis-

;

stellaraegredientemdemonasterioviditcoelosque

et

A. Ihobi

cerpere ccnpit. Tunc nuntio prapeti Amatusadest,

inclytus

parentum excelsus

:

struit

16 Puella sanctimonialis in eodem ccenobio absque licentia Senioria pomum edendum pr®sumpsit sed mox diabolus ingressus eamdem

ingenioque sagax, miror, si non nosti responsum Domini. Cum quidam eum interrogasset, quomodo vitam aeternam capere posset, dicens Magister bone, quid faciam l, ut habeam vitam

bilitate

m-

nas terenda exultantea recipiunt, et graditur deincepshomopedibuspropriis, quipri.l- mpi bus gestabatur alienis.

Amatus exorcum sis no-

sus ait: Ausculta paululum.vir bone,

cum ith

105

atqueryrursusarvaplantasdudumperegri-

hac sollicitudineduorum, ut conjicurriculaperegisset, ad finem hujus vitae pervenit u. Sed una ex sororibus praecedenti nocte per visura rairae magnitudinis

graiulor adfore temporibus. Tunc

et

sus,

ad Acta S.

Adelphii, et iu appendice de

Gloria posthuma. g Jacobi v vers. 3.

h Lucatvi, vcrs 24. Trevirense; aliquantulum Spatium. Mabilionius: aliquantulum sine uddito. i

k Trevirense: quid me oporteat facere. Matthmi xvi, unde hanet sequentiadesumpta 1

suntj tec/itur, quid boni faciam.

14

m

Vcrba

t

:

VITA

S.

AMATI ABBATIS,

D

108 A.

m VerbasacraScriptuTVuncisinclusanonhar uset Ms. bentMabill >< _ re AmaticumS. Romarico, „ ronoressusS.

&ROKTH0

unde Duminicis dicbxts

P^*?"^

C0XV0.

ntanoprmmo

Sl^us:verbadedimC

sanctitate et reUqua puellarum, desiderantur

Ts!b magna monasterium

^TvilrajecHnum obsecrans sibi

usquead

m

Ulira-

pristinam pne-

:

be^nMut^nrn.Vu^u.tusait^Habetohdem, et dabitur tibi a

qum

:

exemptaribus interjiciuntur, «*>/ue "
mum* et seqxtr

in alUs

ttutt/r

J

Domino, quod postulas

^Jntiterum

in

eodem

Ultrajecttno voces

usque ad et graditur. ethis finitis daemon aufugit. r inMabillonio ccepit, his verbis : decerpere at in Ultrajectino ab istte

:

mw

** concumque incolumis, fra^r.-QuemVirDeieffugavit. dulcissimaB soMabillonius legit: Intuemim omisit Dominus: quid vobis praestiterit

usque ad

ista

:

.

rores, (

l/nijri tniiini-

denuo cetem,

voci-

erat buselegitnnammoxsubdit: cujus nomen etc

ceteris exemplaribus u Ultrajectinum etiam hic

Sed omnipotens Deus post

rem sk refert : hujus duorum annorum curricula ad finem brevius

vitae

xAnaliquandocultumhabuerit, ignoramus, apud Romanon videtur eum habere hodiedum incommemorationem ricenses; nuilam certe ejus ejusMaMeminerunt venioin Proprio Sanctorum. Martn m in Prmtemissis ad diem 13

jores nostri

:

'—""»

Amato

Madefledis abbatisste, a S.

institutae felix

memoratur

transitus

m

dicti

cogitationesprodebat. die, 20 Quaedam itaque

Gynaeceo SanSaussayus et post hos Arturus in Ulirajectino

Ceterum tnox postverba coelosque introeuntem conspexit, in

ctis illam adscripsere,

anima etc,

subncctitur: Sicque sancta

memoratur de

dicto illius sororis,

nihilque

aut responso

CAPUT

in aiitiiim recipit,

Sfl

sanctus

Amatussempereremisecretum

Vosagicaatrum reperiens, sicutin praesentiarum cemitur monasterium, transmigravit ibique, opitulante Domino, multis virginibus, psallentium per septera turmns, iu unaquaque turma duodenis psaldiligens infra profunda vastaque

;

lentibusdienoctuquejugiterinstituita.Sedipse iaobliqua montis parte concavum reperienssa-

xum. angustum

sibi

soli

habitaculum praspara-

habuitque lectulum in alveolo ad status sui mensuram factum //. Siquidemetspecusamplius longiusque unn eminebat, et desuper iramanis

vit,

rupes dependebat, atque per hanc minister fune tintinnabulo ligato parvam particulam panis

cum modico

Siste

;

mqurt

oil

reum

)«iuiten-

tiiim provocat,

ecus quippiam Regula. Inter k» et nostra continet sanctus Vir oram euculLitur confabulationes* digito hinc mde com-

p^dicat

Trcvir.

•

lalmlns

l|iliiustenens,utroque reperit, moxque plexus consutum infratrientem LtrHicergoquidhabesfratermi Unfeston. pedibus sancti Viri sese tremissem prostravitdicens:Heu mihi misero inquit, et age pcaSurge, ille Tum furatus sum. jam non turetur c. nitentiam qui furabatur, sanctimomales puellae 21 Quadam denique die recipere gestiunt, sanctus

pavore perculsus,

ille

aquae

poculo homini Dei

E

:

dum apum examen

Miiuiiiitonialvx

obedicntiam

apibus

ibi duo vasa, Vir adfuit. Erant autem hoc examen recipere t Vultis ait quibus parata bona herba hmviDicuntei: Istud vas lacte et apes. Nolite ait. sunt recipiendas musiinhoc his dictis abnt. Et recipiantur. vas sed in aliud

dor.et.

:

sanctiViri Ilhe ergo postponentes

mandatum,

m

aptaverunt sedconvas quod paraverant, apes introxmssae ferae capturam Dei trajussum Viri nec suacapiunt, volatum nec dies per quinque silvas. decerpunt rum necessitudini fiorigeras vas pulsant puellae Crebro autem advenientes tamen nec murmurant, intus Mas quidem vivae egrediuntur.Tandem puelhe jussaHominis ;

foras

admemoriam

Dei

revocantes, ad

eumdem

per-

gunt, et narrant ei omnia. Tum migrate d eas in vas, de quo dixeram. fuisset, tamquam de custodia ille

:

Ite, inquit,

atiiue

Quod dum factum

volatum capiunt laborantibus ampliora et esum, atque omnibus ibi Multa quidem miracula in illae iucra fecerunt. nunc ut stilo pandantur quae vita peregit,

mox

laetae et

affatim satisque prolixum

obitus.

Instituit',

l-ridmn proprietatis

tei

Atatame propriumhabereinjiciat. Tuncilto: sanctitas agere, nisi id, quod tua

ad

diam

.

dum quidamfrater in

hac

III

PoshTllia Suncti ffesta et piuS

Porro

oii:;

q

tibicupiditatismalumcontraR,gula,ae^nm

carcerisexeuntes,

Mactefledis.

psalui(h

bilis

fa meus, dulcissime mi nuoloquartecum.Vereor

prasentia sui graderetur

Mabil. ama-

*

;r

:

13 Septerabns. De ipsa S. Amati Vita, danda ad Menardus, Bucelinus, publicis. nihil in Fastis

Juiji.iii

:S

ab illws

euam .;;;; Sa?peenim praesago spmtu

,^

:

perduxit.

hunc motum

instruit.

snpTsrrf«iut,d

:

suppressis t Ultrajectinum,

B

egredietiS) suos

Amato

praebebat,

19 Dominicis vero diebus egrediens, fratribus vel sororibus jugiter sanctas Scripturas relege-

illa

facient.

Nunc

igitur

narrandaproperemus, quae propinquante

die obitus sui laudabiliter fecit.

F Mortts sua

circu22 Amatusigitur ante anni peractum proBsdus iVaquibusdam diem sui obitus lum imminere tribus'prsenunciavit. Erat itaque frater quidam, quem familiari retinebat affectu : quoaccito,ait

ab ineunte aetate sub quanto studio etcharitatenutrierim te, volo, utea, quae tibi praecipio, secretafacias, et caute peragas, quo-

Si

nosti

niam appropinquare jam meae mortis exitura procul dubio credas. Habeto igitur socium ad hoc opus Castorium nostrum presbyterum, pergesque in silvam hanc, atque, cinere evecto, facite de cilicio culcitam meam, quam repletam cinere

in lectulo stratus

de quibusdam

factis

mei ponite, quoniam

meisme oportetpoenitere

et

libet.

23 Tunc frater

Domine, inquit, quoutsustineastalia, quoniam

ille,

o

raodohoc potest tieri, pro longa abstinentia et tribulationibus multis jam fessus es membris. At ille c: His, frater, te ignorante olim usus sum, sed robustum me fecil Dominus semper in illisesse. Confessionem, inquit,

publice confi telur delicta

:

DIE DECIMA TERTIA SEPTBMBRIS. Lnquit,

meam eoram omnibus

facere disposui, et

perat

pcenitentiam legitimam accipiens, ita opto de aeculo quandoque exire. Tu vero age, quae dixi.

dictis

Factum est igitur, quod prsecepit. Jam non post exactis multis diebus, accitia fratribus, siquase meminitdeliquisse, prostratuscilicioet cinere in

Ultruj. pur-

>:l

Romarico.

jugiter orationibus incumberel, cuteet carnibus

sancti Araati oratio.

pitdicens

;

sed vox

illius

perse-

:

finem venisset, cuidam fratri praeceAffer, inquit, epistolam LeonisPapae

h missam ad S. Flavianum /, quoniam in ipsa plenissima ratiofidei Catholicae continetur. Allataque epistola coram eo legebatur. Cumque in

cum

29 Posthfficregismunificentiarepentecirciter ducentos aureos ibidem destinavit. Nam m et deinceps largiente Domino, sicut in praesenti .

cernitur, plurima adjutoriaHabensis monasterii mancipata sunt usibus. Haec procul dubioobtinuit

Denique cum jam anni eirculus peractus fuisset, et sub illo tumulo, ut supra diximus, beati Viri tegerentur membra, etobilliussolemnitatem nocte vigiliae celebratae fuissent, rursus post Matutinos cuidam fratri revelatum est, ut quantocius beata membra illa infra basilicam sanctae Mariae ponerentnr. Qiwd confestim, opitulante Domino, sub magna reverentia est celebratum ubi annua revolutione :

populorum catervae ad

ipsius solemnia festinantes, per ejus interventum salvandos se esse

non dubitant et

;

credo

Trinitas ineffabilis,

conflteor

ita

Deus

de Te sentio, Dei Filius Jesu Christe, qui pro nostra salute dignatus es in hunc mundum venire sicdete intelligo Deus aeterne

omnipotens,

ita

;

Spiritus sancte

numque

in

uuum Deum

:

in

Trinitate, Tri-

Unitate confiteor. Ita edoctus de tua piissime

sentio Incarnatione,

Christe k. Quid

plura? Per universas sententias suam semper aptabat confessionem scilicet ut Vir sanctus se in omnibus orthodoxum comprobaret. ;

fpse dirtat

26 Denique

esset in sancta

humilitate

praecipuus, indignum se reputans, infra valvas

sepulturce suce

imnibendum

cum

basilicae

sepeliendum, in introitu

ostii basilicae

,

sanctae Mari.e

suum

parari jussit sepulchrum,

quem ipse edidit hoc modo dicens Omnis homo Dei, qui in hunc locum sanctumad orandum introieris, si merueris scribens desuper titulum,

praestante Jesu Christo, qui vivit

regnat per omnia secula seculorum. Amen.

ANNOTATA.

praesenti recenseretur, sanctus Vir dicebat: Sic

epitaphium

Confestim surgens frater ille lacrvmis narravit homini Dei

cumquejamisti imbutirecederent, aliiimbuendi accedebant. Similiter ancilla? Dei, horis competentibus turmatim commeantes, plenam ab eo de ventura vita capiebant doctrinam f. Cumque jam prope anno peracto in hoc cilicio et cinere, membris infirmitate plenis, diebus ac noctibus

quecum ad i

dictis abscessit.

haec universa

verans cum fletibus semper erat ad Christum. 25 Venit ergo ultimus dies lsetus quidem animae suas, sed fratribus et sororibusarnarus. Passim tunc per omnes cellulas fletus et moeror regnabat. Lugebant igitursemetipsos a tanto Viro desertos esse, sed congratulabantur illi jam angelorum contubernia adeptum fnissep. Moxita-

tolam S. Le-

de meis peccatis, beneque

nonpostmultum temporisspatium Dominus Deus omnipotens omnibus bonis istic vos abundare faciet. Dicinterim fratri Romarico,ut2equo animo sit, et de monasterio magnam sollicito dinem gerat, et memor sit mei semper. Et his

tim et fratres, quiverbumsalutisabeoaudirent;

sublatis ossa pura patebant

h

laatitia.

24 Aderant denique, qui coram eo sanctas Scripturas legerent. Veniebantnamque caterva-

prmlegi sibi jubct epis-

:

me absolutum

scitote

sed

*

sum annum pmitentVB

:

litatem corporis perpessus jugi quatiebatur do-

infirmitatibus multiplici exultabat

pust elap-

A. kxotnuo Quid agiti '"* vo ofratres?Tumille: Lugentesatquetristessamtta *wm* »•' "'''"" de tua absentia, Pater piissime, quia orphanos nos dereliquisti. Ad haec ille Ne contristemini

per visum apparuit dicens

rcceptum in conspectum Domini mei. Vos autem nunc in hoc loco paupertatis caminus excoquit,

Sed Vir sanctus cognoscens peccatorum suorum purgationem tempus advenisse, in his

gationis

sed in die tertio cuidam fratri Matutinis

:

eorum praesentia publica voce confessus est. Hanc igitur dum gereret poenitentiam, inaequalore. *

KJ7

a Bujusmodi Deo laudes decantandi norma mmcupatur ; quia semper lumdic,

laus perpetua

tum

nocte sine ulla inlerruptione, nisiqua? requi-

ritur, Utaliialiis sticcedant, contiuua/ur.

Prmlu-

xerat in eo instituto S. Alexander Acoemetorum in Oriente fundator, cujits in Artis apud nos

tomo

I

Januariipag. L027 sic scribit auctor ejus : Erant vero e tribus nationibus, Ro-

discipuhts

mani, Graeci, Syri, numero trecenti (monachi,) et hos in sex choros distribuit, ut assiduam obi-

renthymno&iam. SedhocipsumdidiceratS. Amain Agaunensi coenobio. Audi S. Gregorium Turonensemin compendio Yito* S. Sit/ismnndi Burgundionum regis apud nos tom. I Maii pag. 85 Ille (Sigismundus) ad sanctos Agaunenses ttts

:

abiens, per multosdies in fletu et jejuniodurans,

:

cens moritnr.

psallentium

tentis, hic sepulti, Domini misericordiam deprecari digneris, ut si quid mea parvitas de meis

Imo mos

non potuit, tepide pcenitendo, obtineat vestra tantorum caritas, sedule Domi-

MabU/onium Seculo n

misericordiam deprecando. 27 Congregati ergo fratres atque sorores universusque sexus lugentes praestolabantur exitum atque sancti Viri. Evangelia scilicet legentes,

ni suis valedi-

(occisi insidiis novercai Sigerici filii) pre-

cabatur,

anima Amati

peccatis obtinere

et

veniam

pceni-

obtinere, quae postulas, pro

psalmos hymnosque coram lectulo decantantes. Interhasigiturvocesveniamabuniversispetens,

atque

Tunr / eis valedicens, ita emisit spiritum, compelpotius flere sed magisibi libet,

exultare plangunt devotic monachi litur. Flent ergo populi, sexus uterque universi lugent puellSB,

adoJescentes atque infantes,

functum

fuisse,

de-

seque orphanos atque angentes

Fplictos esse. ipse praee28 Sepultus est ergo loco, quo

assiduum instituens. et

Babenden*

sibus aduiios fransiit. ln vita S. Saladerga, a/ntd

cooivus htec habet

:

Benedictino, auctor ferc

Coacervatic

in

«odem loco

sunt, vel monasterio (Laudensi) adunataa plus

minusve trecentae famulae

Christi

;

illisque dispo-

per turmas, ad instar k.gaunensium monachorum Habendique normam disposuit, die ac sitis

nocte praecepit canonem omnipotenti Deo peraonare, etjuxta egregiura praedicatorem Paulum sine intermissione crare. Porro id institutum hattd qravc eral in ttmttt personarum numeru.

maxime

una dumtaxat ecclesia cantus conirginwn Quantus fuerit proscise

si in

,

sanctum Virum

ibi

dcin ab Agaunensibus

iste

tinuarctur.

\

flabeiu/ens/um ntmierus inni indicat bioqra/ihus noster

;

at

magnum

fuisse innuit

tum

hic,

tum

m

VitaS. Romariciapud Mabittonium tomo citato pag .419 ubi dicit, f/uod Romaricus, cujus mortem

nunr

ftflrum,rfcor-

f tran&ferendum indicat.

m

::

m taONTOO. QOAVO, \.

VITA

S.

AMATI ABBATIS, g Totum hoc ab

animas virgmum monasterio sao ex amplius seu circiter centum coalestia regna transmiserit. sibi pravias ad

mmc mnectuntrnuUi anno

053,

num, 33 verba Ruinartii. Ultrajectinum Ms. totum hunc

dulcis consilio

saepe etiam

:

tionesprodel)at.

ita perstrinxit

fipwtttos tom.

tolam,

et

cogita-

:

furetur.

Virsanctus

lent,

affuit

:

omissusest in Ms. Ultrajectino : omissus, inquam, ab auctorc expressum fuisse, verisimilUmum mihi est ex eo, quod laudata epistola ab

nam eum

suscipere vel-

initio

duo vasa,

et erant ibi

dictum articulum subsequitur usque ad initium sequentis numeri, ibidem similiter non lcgitur. Quce hic leguntur usque ad proximuum numerum ita contrahuntur in eodem Ultrajectino : Lugent universi populi sanctum Virum defun-

:

:

1

runt,qui* per quinque dies, nec suarum necestandem jussa sitati florigeras decerpunt sylvas Hominis Dei ad memoriam revocantes, et ad

ctumfuisse.

;

B

:

Ne

;

numerus

ita

contrahitur:

contristemini, scitote

me absolutum de

E

meis

beneque receptum in conspectum Dei. Sed non post multum temporisspatiumDominus Deus omnipotens omnibus bonis isticabundare

ad Factum

faciet vos, et his dictis abscessit.

est igitur.

Nihil corum, quee ab initio hujus

f

et is

peccatis,

lucra fecerunt. e Besuntistain Ultrajectino usque

Imo

Sepultus est ergo loco, quo ipse praeceperat, et in die tertio fratribus per visum apparuit dicens

et narrant ei omnia. Tunc ille etmittatisinvas.dequodixeram quodcum factum f uissct, mox volatum capiunt, et ampliora

eumdem pergunt

Ite,

ad finem nsque Verbi IncarnationemperEutychianam hceresim. Porro quod

trartct contra

apibus parata in vase ad hoc aptato eas apes recipere parantibus ait Nolite, sed in aliud vas recipiantur. Moniales vero dictis Viri non obedientes, in vas, quod aptaverant, apes recepequa*

a patribus concilii

martyris gesta Commmtario historico elucidata suntin Opere nostro, tom. UlFebruariiapag.7l. k Articulus is dc sanctissima Incarnatione

d Trevirense ; migrentur in vas. Melius Ultrajectinum, cujus textum integrum, quia phrasis ejus ab aliorum discrepat, transcribo : Die quadam

dum sanctimoniales apum examen

est,

in Annalibus adannum 449. Hujus etiam episcopi Constantinopolitani ac

i

etiam fratrem a furto Surge, et age pcenitentiam

jam non

Aprilis

est

Epis-

Baronium

Totus erat

quorumdam

II

cujus hic mentio

Vita illustrata

ad diemrnensis\

Chalcedonensissummoperecommendatam, atque omnium ecclesiarum consensu et applausu ab orthodoxis acceptam, habes apud Eminentissimum

Quemdam

arguebat dicens qui furabatur,

numerum :

numeri rursus desidera-

h Sancti hujus PonUficis

pratvio

partcm proBcedentis

initio

tur in Ultrajcctiuo.

Magnasane sit cotnmunitas, in quat spatio circiter annorum trigmta, moriantur centum. b Consonant istis recitata in Commentario c

;

:

m Ab hae voce usque ad Denique anni nihil habet Ultrajectinum.

numerihuc

usque leguntur, habet Vltrajectinum.

DE

S.

cum jam

VENERIO PRESB. EREMITA IN

TYROMAJORE MARIS LIGUSTICI INSULA

COMMENTARIUS PR^EVIUS

c. s.

Memoria

I.

in Martyrologiis

:

cultus antiquus et recentior

Vita qualis.

Si

.

i

i

n

VII.

SancH memori
nonnuZ-

hs Martyrotogiis

n mari Meditcrraneo, qua extrema Ligurice Etruriam versus alluit, ante ceiebratum ab antiquis portum, a vetusta, sed dudum excisa civitate Luna, Lunensem ac Portum Veneris, nunc etiam Sinum Spedice dictum, tres exUjua? insula jacent, Palmaria, Tyrus major et Tyrus minor vei Tyrolus, in Tabulis geographicis

I

et Tineto appellatm, quarum Venerius vita eremitica, beata morte

Palmacia. Tino

mediam

S.

ac gloria posthuma illustravit,

primam autem

natalem verisimUius habuit. Nullam de hoc sancto Eremkola apud vetustiores martyrologos mentionem reperi ; sed apud recentiores notissimns est,

quamquam

non omnino conveniant. Petrus Galead diem 13 Septembris de eo sic habet

tiandus si?iius

de die locoque, quibus annun-

sit,

Baronius insuoMartyrologio Romano, UcetPetri de Natatibus Catalogum laudet, in quo die 11 Septembris obiisse refertur. Verba Baronii accipe : Ipso die sancti Venerii confessoris, admirandae sanctitatis viri,

qui in insula Palmaria vitam eremiticam duxit. 2 Eumdem pariter diem 13 servant nommila ad diem 13 Usuardi auctaria apud Soilcrium nostrum, inter ct i\ Septem-

qum (lege

Florentinus codex sic ait : Apud Lamum Lunam) civitatem transitus S. Venerii, cu-

juscorpus Regium translatum est. Editio LubecoColoniensis paulo prolixius : Eodem die S. Venerii sacerdotis, notabiliter (forte nobiliter) orti. Qui in insula Tyri solitariam vitam

duxit, et ibidem puerum submersum orando vitserestituit, et multos a languoribus diversis curavit et postea feliciter in Domino obdormivit. Brevius Belinus: Ipso die S. Venerii confessoris, admiran;

Hoc bili

ipso die sancti Venerii confessoris,

sanctitate

clari.

Gaiesinium

admira-

secutus

est

dae

bris

:

,

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS

A

dae sanctitatis

vm.PrcetereoBucelinum inMeno-

Mt

festum natale Offlcio,

st

proprioe,

dcm. de co etiam meminerit,

ad diem tamcn 11 ejusdem mensis illum potiusreferendum censuit: etenim hic eum set/uenti eloaio ex Vita inferius laudanda, sed non sine mendo, concinnato celebraty dicens: Apud insulam Palmariam depositio

duptex notatur.

S.

Venerii abbatis, qui tempore Focse imperaapud eamdem insulam eremiticam vitam ducens, miraculis multis clarus quievit in pace,

annuntiatione error occurrit

toris

Xttretubris trunslutionis

turni ej-cipias,

(///

AUr/j

c

tiuitslationi utrnbiqu*: sunt

rilum,

et

secundiNoc-

lectiones

logio Benedictino, aliosque recentiores, qui eodemittum die celebrant. At Grevenw, licet ibi-

qui

in

Dc hoc

festo

Ftorentiiitis, siipni biudatiis,

s.

tantum meminit Codeu

recentiori

»t
\,„ r„,h,

\

is

annuntians: Civitate Regii, Translatio corp< ri beati Venerii confessoris, departilms Luccii im ad Regium prsedictum. Verum duplex in hac primo, quod ad memoriam referalj cum addiemZ ejusdem mensis quai^ utroquePro ;

I

t

ibique sepultus manibus angelicis.

sed rectkts ad

diem 13.

Quo

in loco

etiam oleum effluere visum est, valens in salutem multorum. ffcec ibi; sedaddiem 13 rursum ait: Item secundum aliquos hic, Venerii confessoris, qui supra 3 Idus habetur. 3 Contra PMlippus Perrarius in Catalogo Sanctorum Halim Venerium die 11 sic memorat, ut

ad

lZrcmittat, abi ipsius elogium ex Officio Regiensis ecclesice et Petro dc Natalibus recenset.

Utroquc item loco Castellanus eum in suo univerMartyrologio annuntiat. Priorem diem memorali martyrologi, aut eorum aliqui, haud dubie didicerunt ex laudati Petri Catalogo simisali

apographo, in quo, ut monw\ 3 Idus Septembris angelicis manibus sepultus dicitur : certe hunc laudat Ferrarius. Verum omnia apographa nostra Sancti obitumdiei 13 constanter affigunt, eodemquc dic festum depositionis ejus in dicecesi Regiensi, ad quam sacrum Viri corpus dcnique translatum videbimus, annuo Officio celebratur, et in Portu-Venerio etiam quotannis recoli asserit Julianus Lamoratus, ejus loci presbgter, per decursum stepius laudandus. Corrigenda etiamsunt Martyrologia, quce Sanctum in Palmaria insula defunctum kwnatumque aiunt ; ex dicendis enim conslabit, utrumque in Tyro majore, proxima live

H

Ecclesia ipsi

antiquitus erecta Officia ejus

Palmarice insula, contigisse. 4 Cultum Venerii eodem, quo floruit, septimo scilicet seculo inchoatum fuisse, habemus cx Vita, in qua Lucius episcopus Lunensis, divinitas admonitus super Sancticorpus, olei ex tumulo emanantis indicio in Tijro repertum, miraque integritate ac fragrantia

donatum, ecclesiam con-

didisse narratur, additis ministris, qui sacro loco

sermo recurret. Inde ob barbarorum incwsuntium mctum primo in Lunensem agrum, si Ms. nostro edendo fides habenda est, atque hinc seculo nono Regium Lcpiinservirent, dc quibus

C

hodiedum

quiescit, et

giensis ecclesice Rreviaria, sive Propria, ut vo-

quorum alterum anno Domini

1567 Regii

recusum, alterum anno 1073 impressum est. In utroque Officium Depositionis ejus (die 13 Septembris, ut in posteriori addUur) recitandum proecipitur. Et vetustius quidem lectiones novem, hymnosque ac cetera pene omnia ex Sancti Actis propria habct; recentius

auno 1625 a Sacra

Ri-

tuum Congregatione Romm approbatum, servatis secundi Noctumi tribus lectiouibus, cetera ad ntm Roniani. Breviarii normam de Confessore

Officiumsubritu dupiici

Pontifice reduxit, cunda? classis assignat. et

in diaiuesi

Hegiensi..

se-

latius

6 Deejusdem gestis tam certa non kabemus, quamvis Vita non desit, cujus tria exemplaria Mss. in Musco nostro exstant. Eorum unum P
Vitceext

diccmus, seculo a.facta,in utroque Bre-

viario celebranda prcescriOitur ;

eodem

fere,

quo

mpfo

manu ex Ms. codice S. Eremi Camaldulensis fol. 141 transumptum est; alterum a Joauuc Stepkano Flizio, Societatis Jesu,

pebroekii nostri

quantum apparet, presbytero, ad Majores meos anno 1665 Genua missum cst, descriptum ex antiquo codice, sed

non

licuit,

quem ipsi, ut notat, consulen ideoque nec dispicere, utrum inendu,

quibus apograpkum istudscatet, describentis incuria?, an ipsi codici attribuenda sint. Hcec duo

eumdem prologum habent ; in ceteris passim phrasibus discrepant, atque aliudalio paululum est auctius prcesertim in fine

translatio

desumptum vero alia

Genuensi enim desideratur.

cod.

:

J29, sed cujus biblio-

(

Porro Petrus Cato aliai Ordinis S. Dominici seculo xiv

edicitur.

Calotius tUctus, floruit,

in

item Papebrochii iu fronte notatur Ex Petri Calop. 2, f. 256, in margint

manu Ex

non

thecce

:

Regium

corporis facta

munu

Tertium

etprmter alia scripsit Vitas Sanctorum

monumentis

antiquis

ea

duobus voluminibus ingentis molis compreheusas, testc Jacobo collectus,

ct

Echardo

in Scriptoribus Ordinis Prosdicatorum ; qui uddit duos liujusmodi codices Bononice ttpui/

S. Dominicum, duosque alios in bibliotheca Barberiana Romte servari. Ex qua vero bibliotheca

apographum nostrum acceptum incompertum mihi est. 7 Postremum hoc prologo

ut diti

sit,

caret, at

quumdum

sacri corporis translationema Lintecario Lunensi

minoris

tuoinenti

adjuncta

cxecpcris.

Prtetcr

enumerata Italicum Vitte compendium pariter Ms. habemus, ad cujus calcem legitur. Ex antiquo familise

suae Ms. transcribenda verbis curavii

Emo. Card. Chisio a secretis. Compendii compilatori exemplar Caloth aut I).

Favoritus,

kuic simile prosluxisse colligimus exco, quodde transbita per Lintecarium Sancti corpore puriter

meminerit.

Quumquam

a Sancto remota apographum recudere ; scculis

vero Catotii oetas multis sit,

malui tamcn

tuni

i///i
ipsius

uiiu incerta

1

ac forsitan etiam recentiora sunt, tum ceteris pte/dus est ac correctius, ncc tamen

u't
f/uia

in rebus

tum

ad diem 3 Novembris Tramlatio Regium, ut supra monuimus infraque

5 Dcinde corporis,

sese offerent.

perstrinxit aut omisit : cetera satis consonant, si

fuit, ibique

noratur. De translationibus infra agemus ; de cultu hcec accipe. Prm manibus habeo Oina Re-

;

eo translatum fuisse, ex dicendii Plura de Sancti cultu per decursum

ecclesiastico quotannis ho-

translatum

ipse inter Sanctos illius dioecesis

cant

agro

constabit.

Tutelares ad-

quce ducatus Mutincnsis episcopalis civitas

est,

gemino Officio

enim

episcopo curatam refert, quce u duobus aliis apographis abest ; nonnulla etiam de gloriaposthuma sirr miracuiis habet, quce Camaldulense Ms.

di,

scitus,

prio Hegiensi etiatn fuctu diserti dicitur, refere da fuerit; secundo, quod de partibus Lucenmum corpus Regium advectum vetit ; e Lunensium

sit,

lotius

a Sancto gestis dissonat, ita ut munifesomnibus simile Ms. praeluxisse, ticet Ca-

translationem aliundedidicerit, quutnin hor

Commentario examinabimus, observaturi ctiam, ubi t/uid tiolatu diqnum in atiis occurrerit. 8 Auctor Vitoe sese aut txtatem suam nusquam prodit,

exqu&bus

unum dum.

ntun-

DB

110

S.

G.

Camaldulensis ac ytiorf m prologo se a S. \ ?nen; fateatur apographi Genuensis Beatissimi w/a/c ,,,«»/«/* utxisse. to enim ait : quantum monachi, patris Venerii, sacerdotis ac tvmporibus nx <\jns ^stis compre-

rad», »«»

UJCTORJ

\

VENERIO PRESB. EREM.

S.

ita sacuA)

mftyirior

nmt Ml,

Sanctus acognomine eremita distinctus ejusdcm pa-

II.

nostris

his

:

cognoscenda perhendere potuimus, posteris deinde sic hauserit, scripsimus. Unde vero sua

Mfcrt.-Quieve] narrantibus

cognovi

narranda,

ex traditione didicisse. Et potuit monumenta quidem aliqua forte consulere obitum ipstus Sancti quipost monachis, a scripta Tyrum insulam incohdsse peratreligiosiilliviri, hibenlur, utinfra videbimus: profitetur, sancto audivisse se a quibus reliqua non seculo vn defuncto convixisse

Eremitce

cum biographus

sacri corporis trans-

memolationem, Ludovico Pio imperante factam seculo rx nequeat esse antiquior.

ret,

adeoque quidem ea ab apographo Genuensi; sed

Abest

cum

in

koc ceque ac in

aliis

Normannorum

ir-

non potuit ruptio iii Italice maritima memoretur, scripsisse, ut ex seculum prcedictum ante auctor

mv

wuioini»

posterior:

quam

seculo xi scri-

tamen Vitam serius ptam credamus. suadet instrumentum quaddam anno 1085 consignatum, et num. 2&recitandum, corpore in quo ex ejus admirabili Vita de Sancti eoper Lusuper structaque per angelos humato, Vitis in utrumque quod ecclesia, chtm epissopum g

ZVe

nostris legerc cst,

omnibus

statue,

expressa

fit

smptorem

mentio.

Ex

hisce

quisquis

iilum,

is

demum fuerit, certum de rebus a Sancto gestis autforte fidem facerenonposse, quippe quitribus Hinc etiam quaiuor seculis illo est posterior. populares, factum /juto, ut nonnullas traditiones scepe fabuhsas, rebus verc gestis, ct ex meliori constans, fonte haustis immiscuerit, nec satis tibi qumdam invicem non cohcerentia adoptarit.

Eujusmodi mihi apparet illa de terribili dracone apud Lvnam, non hominibus solum, sed et integris navibus exitiali,

historia,

qitem

apud nos

num. 6 et sequentibus a S. Venerio signo Crucis in profundum maris abactum scribit. Prmterea Sanctum al> omni humano consortio remotum solumque in eremo viventem facit, et tamen ejusita enarrat,

quasi aui

dem

ioidem gesta dictaque

tpse,

aut a/ius, a quo hmc potuisset discere, prce-

sens adfuisset.

C auidant neoterici,

quide

Sanctoscripseruiit.

10

E

Ercmita nostro

neotericis varii de sancto

meminerunt. Illustrissimus Petrus dc Natalibus, ut supra insinuavimus, ipsius Vitm compendium lib. VIII Catalogi Sanctorum, cap. lxv inseruit. Deeodem etiam agit Antonius de Yepes in Chronico generali Ordinis BenedictiniLatine verso,

annum Vitis

pus emortuale.

Christi 603;

Sanctorum

Venerium nosfrum sub S. Gregoru coqnomento Magni Pontificatu , Phocmque imperio floruisse, docent omnia Vit&exemplaria,

Sanctum

Ludovicus

ad

Zacconius in

Italice editis,aliique; sedceteris

auctius Julianus Lamorati, Portus Vcncrii pres-

satis declarant.

Eadem

quam num.

:

at

Lamoratus

inde disrrcpat, ac nonnulla cfia/n Ulustrat,

qum

sequenti

paragrapho examtnabimus.

E

Palmariam insulam, eam anteportum Veneris seu Spedice sitam diximus, Sancto natalem adscribunt. Apographum Camalscilicet,

1

Fuit igitur B. Venerius ex insula, quae vocatur Palmaria, quae vicina mari habetur non longe ab episcopatu Lunensi, nobidulense

si

habet

:

libus parentibusexortus.

Genuense vero sic

:

Fuit

ergo hic Vir ex insula, quse nuncupatur Palmatia, quse vicina maris habetur, provincia Lunensi nobilibus parentibus exortus. Consonat etMs. ?

edendum, quodnwn. 1 Vitm consuli potest. 12 Oportet igitur, nullum ex hisce visum fuisse

«"' P*** l "

®' tu VeT 'quidem in p

Lamorato, dum pag. 9 dicececi Lunensi a scriptoribus Vitce ejus natum dici, sed locum non nominari. Scilicet ipse usus est Catafogo Petri de Natalibus, quique illum secuti sunt, in quorevera locusnatalis in dicecesi scripsit, illum

Lunensi indcterminatc coUocatur.Marjis miror,

quod subdit in hunc modum : Nihilominus,

inquit,

auctor Vitae Sancti, circa finem hujus historise citandus, gravissimus utique ac paulo minus quam testis oculatus, in iis, quae de hoc argu-

mento

conseripsit,

determinans, quod

alii

in

dubio reliquerant, nobilissima hac gloria eum locum honorat, qui in maris littore Palmariae insulae vicinior jacet.

quique primum

F

Portus

Lunensis dictus, deindeex reverentia, qua hunc sanctum Filium suum prosequebatur, Portus A^enerii, jam vero corrupto vocabulo, Veneris appellatur. sit de aur.tore illo pene oculato utvult Lanwpfane ignoro : verum ipse Lamoratus sub ratus finem Opusculi pag. 31 recensens auctores, ex

13

Quid porro

*

teste,

quibus omnia,qum eo usqite scripserat,se hausisse

hiiu:

Pahnima

Vitm exemplaria,

parentes, uti ct Officia liegiensis ecclesice, nobiles

profitetur

mediuui, nulli miht usui erunt

in

,

bf/ter,

inhmreant, nec quidquam prmterea producant in

natus videtur

tembris diem nonnullis Martyrologih inscriptus gesta legitur, distinctum esse; guod utriusque

ct

qui Vitam ejussermone Italico conscripsit, Genuensibus typis anno 1GG5 vulgavit, quam r prm manibus habeo. Priores, cum ) itm Ms. presse

Distinguitur

a cognomim

omniumque, qui de ejus gestis scripsere, neoterihunc corum consensus : unde conficitur Sanctum imOttone 111 sub quem a cognomine eremita, peratoreapud Tiburtinos cfaruisse^li. Petrus Damianus in Vita S. Romunaldi tomo II Fehruarii pag. Gl et sequenti tradit quique ad \\ et \\\ Sep-

etiam

dicendis constabit.

B

tem-

alia

corporis custodes

potueruni,

prselatura, sacerdotium,

,

nonnullis Videtur itaque aliqim es

monumentis

probabilis monachatus,

tria,

rehgiosis ipse didici,vel viris posteris compen iore

prw.ter Mavlyrologium .Romanum, Pctrum de Natalibus apud Benedictinum Gononum in Vitis Patrum Occidentatium, Ludovicwn Zacconium ac Vivionium, laudat guidem instrumcntum guoddam velut in archiviomonaslerii, a ,

Sancti succcssoribus incufti,repcrtum ,et a guodam e monachis,quinonmultumab illius seculoremoti vixerant, conscriptum: sed istud tantnm laudat pro quibusdam miraculis post Sancti obitum factis. quce dcinde subjungit, qucequcinnostris apographis ctiam feguntur,sed in quibus nidla fit de ejttsdcm patriamentio. Quareego vchementcr vc-

rcor,

DIE DECIJIA TERTIA SEPTEMBRIS reor, ne

plus

Lamoratus suo

mquo

in

hic indulserit.

patriam suam studio

Verumtamen

si in

cul a

lau-

m

de cujus rtymo

11

actis,

cum

enim mmifestum erit, dudum ante exstioppidum Portum Veneris appellatum. De

cendis

aliis il-

a

repetentibus. Flavius Blondus in Etruria

a Veneris templo, quod in Palmaria, objecta portuilinsula, conditum,sanctoqueV enerio postca consecratum, dictuni putat. Supremo in illustrata

ejus insula fastigio, ait, Veneris olim templum, Christianis postea temporibus S. Venerio conse-

cratum, Portui Veneris

aliqua observantur.

nomen

Qua vero

Vencrii gesta,

Tiburtini

octo,

iamen

aiiis

essent: quippe

al-

de quo Eremitce nostri

sciiicet,

paucis egimus, sancti

adjunetis,

:

nam

cwzVenerium convixisse diximus,

locum, Portum Veneris dictum, in Lunensi dia;ccsi fuisse. De eo enim sanctus ille Pontifexlib. V Registri, epist. sic scribit

iii

novissimce editionis Parisince 3

ad Venantium, Lunensem episcopum

abbatem suum

hnmixta

hic

a quo et veniam soUtarie Verum cum apudmonachos

usitatum olim fuerit ut e monasteriis in eremos secederent, non e$t,cur idaSancto nostro

satis

,

pariter factum non credamus.Nequeob$tat,quod secessus ille in apographis nostris non legaim

;

etiam Jacobus Braccelleus, Genuensis seculi

portum Lunensem, vetusto noa supra dicto icmplo Portum Ve-

scriptor dicat, abolito,

nerii,

vel,

t

18 Itaque ea opinio mihi sniis probabiiis apat quo in ioco aat cujits Ordinis mona:

ut plures loquuntur, Veneris, et a

ca/i.

i

Palmaria insula Alia hcBc

,

quam

donaverat,

<>ii/u

est

annum

ab ea

Tertullus

Tyrrheno

insula,

induisse

in '/aa

Sanc-

sita scilicet in

Tarracinam

contra

inquit,

.

monachum

natum diximus,

verisimilius

mari

in

,

qua

S. Grer/orii cetate, ut ibidem observat Vepesius,

monachos

vixisse

epistola

lib. 1

J\'on

i.

alia forte de causa

S. Gregorium,

insulam in ea

certum

est

ex cjasdem Vmiiifuis

Registri, editionis supralaudatce.

et

in

,

quam quod hcec apud

IV/c/S. Venetii

Palmariam

censuit hunc quoque monasticam

legisset,

vitam duxisse. Verum inanis

est

ratio

i>"'<

iiam prceterquam quodsic duplicem Palmariam

confundat, constetque ex ejusdem sancti Pontifietiam alias Mediterranei maris insulas monachis habitatas fuisse, in ipso Portu enerU

portudenique oppidum, vocitatum fuisse. Atcerte crravit Lamoratas, dutn primigenium loci Voca-

cis litieris

bulumVenerii mVeneris transiisse arbitratusest. 16 De genere quoque vitce, a Venerio primum susceptce, cum apographis nostris non convenit Lamorato; nam cum H f" ''"'"- l>" s( operam iitte-

eodem tempore monasteriumexstabatjcuiprcefuii Jobiaus, ut num. L5 ostendimus. 10 .\> vero dubiies, an Jobmus iltemonachis

rarum

studiis feliciter

navatam,

mox

in

insulam

ad vitam eremiticam abducant, ipse um~ dem cujusdam monasterii monackum at deinde abbatem prius ftdsse scribit, eoque clam omnibus 'li/rum

deserto,

>

eremi incolendee gratia

in

Tyrumfugisse.

a Sacra Consentit ipsi auctor Officii Regiensis, annoque L673, approbati, Congregatione rituum

hmc lego : Matuut diximus, excusi. Jn eo enim mox ab ipsis riore tetate monachi vita professus, esset

virtutibus,

monachis, quod conspicuus insulam, non proin abbatem eiegitur. Exinde in

non im-

probabtfe est

603, inter sifi Ordinis s,i/trf<>s recensct et

viuii

S. Benedicto

iai/i

'/ii'"/

Vepesim

est.

Chronico generali Benedictino ad

statuit.

diaconum ac abbatem Jobinum appellat. Negare tamen nolim, vetustum Veneris vocabulumpro sua erga Sanctum reverentia aliquando a posteris in Venerii mutatum fuisse

studiis

aliquam

hit

paret

In Portu autem Veneris, loco lapsi diaconi, alium, quihocofficiumimpleredebeat,ordinabis. De eodem loco rursum agit epistola iv ejusdem

mine

Utterarum

fuisse.

in

xv

in

periodam prmtermissam fuisse; nam non est, iilum dum ah omni hominum commercio remotus degeret, sacerdotio initiatum verisimile

Veneris, (|iiem indicas cecidisse, ad sacrum ordinem non debere vel posseullomodorevocari...

cum

mox ad exacta

illias vitce

in

ubi prcedictum

i«mnut-

accessit,

vivendi impetravit.

sterium ingressus fuerit, incertum

ad Constantium episcopum Mediolanensem,

<

tcribunt:

fugisse degisseq/w, donrc aS. Fiomuaido monitus

Praeterea ad fraternitatis tuae consulta respondentes, statuimus diaconum et abbatem de Portu

libri

i>

VitaS. Romualdi ibidem laudata dicitur etiam prius in quodam monastet u habitasse, dumque in eo a ceteris monachu pessime haberrtur, inde in eremum clam abbate

minerint, sed

ut cetera prceteream, constatS. Gre-

/<"

in

ille

pueritia eremicoiom faciam, liquet,

Albertus in Liguria,

tl/.pOsl[M.-

'

SllO

liticam.

quondam terminus. 15 Idem censet Leander

dedit.

ubi oppositam sententiam pro fabula reputat. Et

ac

milliaribus

manifestum enim est, in his aliquid desiderari Etenim eum kcec S. Venerium non modo monachum, sed et sacerdotem fuisse constanter asserant, nee tamen de illius ordinis susceptione me-

gorii Itempore,

Monachum

territorio

promontorium, sive insula, Occidentem spectat sedem, oppidum est, Portus Veneris pariter appellatum, Genuensis populi Colonia, et finium

merito

abbatem

gra

il

peciperel

Ditm koec legerem, nonnihil timui, ne

17

num.

aliis

monachorum

nomineTyrusMajor, vitam duxithen

a Genuensibus conditum, ductaque colonia inhabitatum fuisse;verum hi de instaurato amplificatoque oppido intelligendi mdentur ; ex di-

Venere

inquit, litterarum

in eo taliter refol

ut in ordine

distat a Lunensi

terius

,

esset,

sacerdotii dignitatem. Postpositis*igiturmurtd< in insula, quse marinis fluctibus circumdata

lis,

B

illustratus,

sanctitatis,

Sanctum secu-

locietymo non convenit inter scriptores, lud a S. Venerio, ut vult Lamoratus

dum

Hic

siiet.

scientia

Graevium tom. I Thesauri antiquitatam lfalia\ coL 248, Augustinus Justiniani item in Historia Genuensium, aliique, scribunt istud annoprimum

tisse

quam Tyrum

,

;

tatura

14 Qucd spectat ad memoratum oppidum, Cassarus in Annalibus Genuensibus apud Muratorium fomo VI Rerum ltalicarum, col. 253, Ubertus Folieta innjusdem qentis Historia iib. \. apud

Ghristi 1X13, adeoque aliquotpost

Lunensi territorio positam

Majorem appellant, profectus, solitariam degit. Dc monachatu etiam meminit Officium vetustius, anno sciiicet \r^ recvsum at de pra

dato Ms. tam antiquo, ut asserit, in portu 1 'enerio natus revcra dicatur, libens ipsi assentiar ; cum monumenta nostra ex dictis mutto sint entiora. loci

ili

\

addo

prcefuerit,

priori loco

qucs laudatusPontifea inepistola

citata

de eodem subjungit

:

quidem (Jobinum) sacro ordine privatum

Quem in

pm-

nitentiam deputare te convenil cujus si postea actus conversatioque meruerit, priorem inter :

monachos, ubi tu tamen decreveris, standi locum obtineal .PotuitigiturSanctusin hoc, potuil in alio quam in Palmarice prope Tarracinam alios

monasterio

mihi

est,

monachum

an,

ut

induisse.

laudatus

Mque

Yepesius

ei

incertwn Gabriei

Bucelinus in Menologio indubie asserunt, Ordinis fuerit Benedictini; attamen iii ex u
mi/

qw

i»

monasti rio iih-i rtiuit

:

t

;

DE

112

A

ad Vitam

tatis

Venerii

et

S.

nullum tamen

ipsi

VENERIO PRESB. EREM«

Mabillonius,

m

Tiburtini

Romuaidi, parle

Benedictini, pag. 291 de nerit,

Sed

sequitur.

monachatu non quamvis occasione

ejus

S.

I

Anno-

secuh vi

Venerio nostromemi-

iocum

inter $ta Ordtnts

quidem, concedtt. Sanetos, ne inter Prcetermissos iie-

Abbatem fuisse, ut recentius Officium negare possum, giense cum Lamorato asserit, nec nostra, observo tantum apographa nec asserere 20

pnsbyteratu iniatus fuit-.

:

de ea antiquiori Officio pariter Regiensi eremisanctis titulum abbatis dignitate silere, et

cum

nonnumquam

rolis honoris gratia

umquam

nuila

adscribi, licet

prcelatura sint functi.

Quid de ea

Breviarium, a habeat Lunense, seu Sarzanense in Museo cum ignoro, laudatum, Lamorato nostro non exstet. Sacerdotiiordoipsiabomnibus apographis dc neotet

icis

conceditur

;

ideoque adju-

at certe hallucinati sunt Lean-

(Ucandum censui derA ibertus etAugustinus Oidoinus, quorumprior mdescriptione Ligurice cum Lucensem episcopum, :

in

aiter

Athenaio Ligustico

Luuensem

.

credi-

derunt. onnufi ipsius

cmortwilis

21 s7Y/

torc

H

Annus Sancti emortuaiis planeignotus est: $u0 Qregorio Magno ac Phoca imperafloruissc dicufur, ad secuium VII referendus

cum

utietin In tribus Vitce apographis nostris, rtttstiori Of/icio Regiensi nc Italico compendio

est,

convixisse dicitur Luncnsi episcopo Lazaro, ejusque jussu immanem draconem abegisse : at pro

Lazaro Lamoratus Lucium habet, Peints de Nanomen omiserunU recuso? col. 834 Italiai sacrm Ughelhts tomo I

taiibus ac Officium recentius

referendus

est.

ad

mis auctor Officii recentioris scepe memorati, diem 3 Noventbris, quo postrema translatio, secorpus cuio ix facta, reeohtur, supponit Sancti permantempus ttsqur ad id iusttfa Paimaria in per sisse, adeoque ef ibidem sepuitum, temptoque transdc nam fuissc; illustratum Lucium condito lato ex Tyro in Pahnariam corpore, nec ipse, nec

quisquam alius meminit. 24 Idem censet Franciscus Oriendius parte II Orbis sacri etprofani, lib. III, cap. xxx, num. 9, prmcitatum Officium hauddubie secutus. In hanc opinionem induci potuerunt tum ob templum, guodin Pahnaria ipsi dkatimi num. 14 diximus, tum ex Vita Ms.; in qua Sanctus ex insula Corsica, ad quam honoris vitandi crgo confugerat, ad Patriam et locum, unde exierat, et in insulam suam non diu antc obitum rediisse narratur qme cum de Tyro, quam Eremita incoluerat, et unde exierat, intelligenda essent, ipsi de Palmaria, in quanatus fuerat, mterpretatt fuisse videntttr. Xeque obstat, quod Palmaria non Tyrus ve-

versus

ficatu vixisse, docent litterai illum datce, guas in liegistro

ab co Pontifice ad Epistolarum legere

Cghelhis ex swpe laudato Officio

Lucium

tantum noverat ; Lazarum anno 640 vixisse scribit, nescio, qua ductus ratione. Sed si ita est, pro Lazaro in Mss. nostris substituendus est alius, aut Lazarus Lucio prceponendus ;cum omnia tam edita

quam

tnedita consentiant^S.V enerii corpus

nb episcnpo Lucio reper/um, structaque desuper ecclesia honoratum fuisse. Si Lazarus retinendus sit, isque re vera usque ad annum 040 superfuerit, S. Venerii obitus circa medium seculiwi

cum ilia

lam

aliqua lamen latitudinc statui posset, ?iisi draconis historia, saitem in adjunctis fabu-

insulce sibi adjaceant,

in

patrtam

eo erclesia in

est.

rediisse,

:

guippe

non incongrue

III.

Sancti corporis elevatio,

structa super eoecclesia, ad-

ditoque monasterio: transla-

continentem probabifacta seculo septimo vel

tio in liter

clum

Corstca in

e

cum

hce

Tyrum

re-

Ughelhts ecclesiam in Cirno sive Cor-

ab eodem Lucto dedicatam scribit : sed et instrumentum mox recitandum nonnihildifficultatis habet. Verumtamen nec Sancti tumulum ?iec structam a Lucio ecclesiam, alibi quam in Tyro qucerendam esse, persuadet Vita, aliaque, quce

per decursum proferemus. 25 Lamoratus non immerito censet, custodes prcedictce ecciesice, cujus

scribebat, etiam cxstitisse ait,

gui deinde ob barbarorum

monachos

fuisse,

incursiones in conti-

nentem commigrarunt. Non sic tamen desertum fuisse eorum monasterium, quin postea fuerit restuuratum discimus ex Secundi Lancellotti Historia Olivetana Ub. II, cap. xxiv, ubi deeo ,

varia habet, ac tnfer cetera

ait,

istud annis Chri-

1017, 1127efl237, in quibusdaminstrumentis,

Monasterium S. Marise et S. Venerii, quod est constructum in insula, quse nuncupatur Tyrus, dictitm reperiri. Addit etiam et aliud instrumentum secuiim jam decrepiti, quo rcstaurandum Sancti templum ejus loci abbati ac monachis donatur : quod quiavetustum Sancticultum manifestat, totum hic subjungo. f In nomine Dei summi omniumque Sanctorum. Statuerunt seniores Vizanienses, videlicet Einricus, Arnulfredus, filii Bellagarii, consentiente matre eo rum Guaza, et Gerardus cum fratribus suis, scilicet Opizo de Ardesione cum reliquis parentibus nerii Christi confessoris,

in

loco,

Ve-

qui vocitatur

dudum mirifice posita, sed nequiter a quibusdam perversitatibus destructa; ubi idem Confessor priscis temporibus, ut in ejus admirabili Vita legitur, per manus Luoii Lunensis episcopi,eidem, inTyro majore, angelicis manibus Antonia,

Sancti eorptw eltvatwr,

q

acri corporis translationes in Ms. edetido tres

^ omnino ttint ditas,

recensentur,

Genuense uon

cum Camatdulense tanunam memorent. De

nisi

prima, qucB qtusdam elevaiio potius

fuit,

omnia

humatum,

cut

ettamad-

rudera seculo xvn, quo ditumfwt

et consiliariis, ut reaedificaretur ecclesia S.

octavo.

E

dici potest

opinor,

§

Tyroinsula,

sica

sti

redoieret.

strwta supa

:

Lazarum. Solorium, Lueium 22 Ex hisce Vcnautium sub S. Gregorii Ponti-

est.

C

super eo erc/esia, ministros custodirent, instituissc. qui pretiosum thesattrum tamen, in loco De honorarent. piisque obsequiis quo hoec facta sint, nonnullis dissentiunt. In prieffodisse. ct coudito

risimiiius ipsi patria obtigerit

et

ad secutum vn

cumcleroac

Liicium, divinitus monitum, una repertoque per popuio Tyrum insuiam adiisse, sacrum eorejustumuio, emanantis oieiindicium midepositum, vohmi, ut ptis, ibidem ab angelis, venerandum, odore ccslestique integritate rabiii

Lunenses cpiscopos, qui ad Sancti wtatem possunt refctri, sequentcs hoc ordine recenset. S. Venantium, S. Basilium, S. Salarium vel inter

D

exempiaria consentiuni, eamque a LuctO, eptscopo enim. laudatum Lunensi, factam tradunt. Aiunt

divinitus revelato

,

delatus existit

cuique

monastenum,

:

.

:

:

,

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS. cuique idem antistes, sicut modernus praesul Lazarus, plurimarum terrarumdonaconceserat. ri/

ostmditur

26 Tali videlicet ordine, ut perpetualiter maneat, serviatur et teneatur ab abbatibus et monachis in Tyro fideliter degentibus, et Deo

sanc-

toque Venerio militantibus

:

neque concedatur,

ut terra ejusdem basilicaa a nobis in pnesens vel in futurum data, aut supra scripto monasterio a fidelibus delegata, ut venundetur, aut transiatetur, vel infeoggetur; sed in

sumptum

et

usum

fratrum semper servetur. Anno ab Incarnatione Domini millesimo octogesimo quinto. Ind. vi, 4 Non. Nov. etc. Actum in Castro Vezzano feli-

citer. Hcec ibi, ad quce pauca observanda. ln primis in annum aut Indictionem error irrepsisse

videtur,

cum anno

assignato

Indictio cucurrerit.

non sexta sedoctava

Vezzano

in tabulis

gcoqra-

notatum reperio in limite Ligurice, ditionis Genuensium, qua Etruricc adjacet, guinque cir-

phicis

xi

cum

cellottum reperies.

28 Altera sacri corporis translatio in Ms. edendo facta dicitur a Lintecario Lunensi pariter episcopo. Co)isentit compendium Ms. llalieum, ubi Lintliuarius, et hymnus ad laudes vetustioris Officii, in quo Leotlxeaxnus appetiatur, atque ita canilur

Sarzanam ossa transtulit

prsesul Leothecarius

Ibique curat languidos Deus per hunc assiduus. Translationi causam dedisse barbarorum incursiones narratur

;

quorum manus cum

divinitus

evasissent sacncorporis custodes, veriti, ne in eas

aliquando inciderent, dicuntur a laudato ep/scopo una cum Patroni sui reliqniis in

postulasse, ut

contincntem transire liceret ; eaqite facta potestate, ecclesiam juxta ripam Macrce fluminis in Sarzano, distante a civitate Lunensi per octo milliaria condidisse, in qtto sacra? Viri exuvim a

quoque insulam fuerint S.

Annalibus obviis

minime mirum

Venerii corpus

si

sit,

in-

Tyrum

translatum. Certe ob barbarorum incursiones Tyro, in continentem commigrasse, scribit etiam Lamoratus, quamvis de tra?tstato corpore non meminerit, ac prcetererea velit, eos non prope

monachos

relicta

,

Sarzanam, sed prope Portum Venerium : id est, non modo ad alteram Macrce ripam,quamubi Sarzana sita est, sed ctiam ad alterum sinus Spediai Httus, fixisse damkilium

dem

: quod ilfe quicensuisse videtur, quia ro ioci revera fuit

oltm

quoddam monasterium,

deinde Olivetanis donata

sive eremus, quce

est, teste

Lanceliotto su-

quam

bitanter jamobservavimus, Lucio cum Lintecario, curataque ab utroqueepiscopotranslatione : quod

quidem minus mirabimur, si advertamus, ecclesiam illam inter Sarzanam Vezaniumque, qua> utraque ad Macrce ripam sita diximus forte conditam fuisse ; ita enim ob utriusque loci propinquitatem e/justa ripam Macrse fluminis in Sarzano, prout Vita loquitur, puta in agro cedi,

fica dici potuit, eta Vezaniensibus restaurari.

31 Quod spectat ad episcopum, qtti translationemperecjit; Lintecarius v
834 Lenthecorius dicifur, poniturque post cottcitio Romano anni G80 sub S.

Seve?iim, qui

Agatiume

subscripsit, et antc Apolloniuiti, Pe-

troaldi decessore/n, qui Petroaldus synodo item

Romarue sub Eugenio II celebratm anno826interDe Le?ithecorio Apollonioque pratter nomina

fuit.

nihil ?wverat Ughellus

an Lenthecorius ad

vum rum

refere?idus

sit

:

unde incerfitm

secuii

vn

fitiem, a?i

tuerint.

Sed ad

utrumfibet secttfum retuleris

tra?tsfe?'c?idi corporis

Saraceni,

occasio?iem darc potuerunt

qui , ut supra diximus, utroque

secuto Mediterraneum

mare infcstarunt. Ex

omnibus perquatn probabilis mihi diderunt, ut Uquet

veteris teste

Lunce episcopattts a Nicolao V Pontifice,

Cghello, transta/us

f/tit.

habent duo alia 29 De hac translatione nihil

anno-

quod[inter utramque memoratam sytiodum iniercessit, piures qttam duo episcopi Severum inter ac Petroaldum Luna? sedere po-

civita-

quam alii Serezanam, Sergianum, et Novam Lunam appeitant, Etrurice quidem civitas, sed ditionis Genuensium, condita est, ad quam

MG

prwsertim ctmi

;

??ia?iet,

ad octa-

spatio,

tratisfatio, c/ita/n vetustiores llcgienscs

Sarzana,

datis;tum

tum exverbis

exhymno ad

fit

ilfo

hiscc

prcedicta

etiam cre-

Officii

num. 28

Vesperas, in quo agnos-

cunt, sacritm Venerii corpus tum fuisse. Verba accipc

Sarzana adse deta-

Regii cujus venerantur ossa,

Vecta Surzana, tumulata quondam, Illane tactu maculare posset Barbara turba.

apoqrapha.ittsujtrn j
Verumtamenillorum ficium recentius Regiense.

si-

ientiumnonsatisefficaxargumentumest,ut iransSeptcmbris Tomus IV.

insulti in

restauratam diximus, eaipsafuit, adquampradicta translatio olim fuerat facta, confusis, ut dtt-

Etrtt-

Adhujus sintstram ripam

ex

continentem

positum fitisse. Forsitan eliam ecsupra nitm. 25 et 26« Vezaniensibus

autcm

illabitur.

C. S.

aqgrcssi, eaque de causa

Macra notissimus amnis, qui Liguriam ab ria dkidcns prope Lunam, olim excisam mare

AUCTORK

Sarzanum

prcedicto antistite repositw fuerunt. Est

tem, in

Saracenornm

vetastis

ut

clesia,

corporis eievationem confuderil

:

ob incuvswnes

;

in continente

est,

Lintecario vel Leothecario episcopo, factaque per

c

ex

,

dtibitalum est

asseverant. Forsitan instrumenti scriptor Luciutn,

27 Incertum porro

existimat, La?icetlottus,

))1IS

infestasse

primamque

a civitate Sarzanensi, sed fluminis ripam.

ipsum ejusdem corporis e Tyro ad Macram fluvium translatione , quam mox examinabimus. Dnm vero in eodem instrumento dicitur : Ubi idem Confessor... delatus existit, per verbum existit intellige fuit seculo enim xi nec in Tyro nec Vezzanii, sed Regii Lepidi quicscebat, ut ex dicendispatchit. Ceternm Tyranum monasterium, teste Lancetiotto, Olivetanis postea a Pontifice traditum est ; ab iisque ad annum 1470, quo in Portitm-vcnereum commigrarunt, habitatum fuit. Piura de eodem monasterio apud laudatum Lanhlnn

t

utrum Vezzanii, ut an in Tyro insula, temptitm, de guo agitur, restaurandum dicatur. Si primum, fahum est, quod de Sancti corpore illuc per Lucium delatoex Vitaasseritur : contrarium guippe omnia, ut diximus, Vitce apographa

ad alteram Macrce txinstrumenio

jatii probabilh B8t pro rejiciamus.Saracenossec. vn Africnm, vni etiam Hispaniam invasisse, atque inde maria

fictitia

pra laudato. 30 Sed ad utrumvis locum prcedicti monachi concesserint, verisimile non est, eos sine Patroni sui sacro corpore e Tyro secessisse, aut mutata jam scde, ilhtd in Tyro reliquisse. Adde, quod idem Lamoratus pag. 33 ex vetusto quodam,ut ait, instrumento refcrens miracuium ad Sancti monasterium factum, et num. 18 Vitee a nobis recensendum, diserte dicat, monasterium istud

citer mitliaria Italica

se&Ui

113

lationem,qua> exadfuncth

15

§IV.

translatum dicituT.

;

DE

111

S.

VENERIO PRESR. EREM. ctiam consentit. Apollinaris

C. S.

8 IV. Postrema corporis Regium translatio: cetera ad

copis paritcr accenset. iationetn adscribunt,

rum msfum

l)

sive in

licgtensts, tamus, tum quiesccret, in hujus, non

translato,

cjusdcm transepiscopi dioecesi jaceret, adeoque obest, quod Yerum latio ad illum pertineret. catainLunensiumantistilum ApolUnaris nullus mirumque vtdcrt logo apud Ugheiium occurrat, thesaurum illum a Luncttsi episcopo

quo desideraturea in adjuncquamvis translatio) Officia ac neotcrici, nostro Ms. in transtationis Caasa tis varient.

{prceterGenuenseLatinum,

in

autera

edendo his verbis exponitur : Tempore cruLudoviciPii imperatorisSaracenorum gens imfacto fines Lunensium delissima erumpens,

*

i.

e.

merge-

b.int

alienam dioecesim, Rcgiensem sciiicct delatum opinionis assertofuisse. Ut vero hcec memoratce partim ribus, ita ct oppositce propugnatoribus, favent, partim adversantur.

36

audiens imperator, jussit, ut fines illius provincise a Longobardorum prassulibus vicissim custo-

barbarorum

Lunensiadjacet,Lunamaccessisse,

transiato. Ita

Ms. nostrum, cui

Camaldulcmc, utietOfpcia Regiensia quoad substantiam consentiunt. corpus Regium

Lepidi

raceni

Lunam

letjitur

;Mauri

cum

et Sar-

quodquc Ludovtco

duos Ludovicos confude-

II,

Lotharii

fitio

attribuen-

dum erat,

transfertur se.nih IX,

Ludovicos Pio adscripserit. 34 Vcrunt cum omnia apographa cum Officiis Regiensibus in Ludovico Pio conveniant, nolim

qua aqimus, sub

assensu prcedictum corpus ob mcmoravel ad tempus Regittm defcrre

cum delatum fuisset, postea permansisse. Offtcium Regiense recentius atiam occasioncm profert, qua htec transiafio per Regiensem facta ibique,

fuerit.

Ait

sciiicet

episcopos

,

Longobardice a

Ludovico Pio jussos fttisse ecciesias Saranenorum furori maxime obnoxias per vices statis mensibus tueri; atque luic ratione factum, ut Iiegicnsis episcoptts in ordine vicis suae invigilans, Sancti corpus transferret.

37 Superest, ut de sententia Ughelii, qui transiationcm, ut supra

monuimus, non Apoiiinari,

Itali-

sed Vitali adscribit, aiiquid dica?nus. Ilic Apotlinarem secitto vin sub Carolo Magno ecctesiw

cum mare infestasse cx Eginhardi Annalibus cer-

Rcgiensi prwsedisse probat ex tribus priviiegiis,

tum

quce ibidem exhibet,

ipsi

Adelmum adannum

ChristiSlA, et huic

ncqare, transtationcm, de ro/itiuissc

est.

:

nam

tam non

ct iflius

tempore Saracenos

ipso

Credidcrotamendepojjttiatiotiem Lttnen-

sis agri, si qttce

sub Ludovico Pio facta

est,

tan-

quanta a biographo hic describitur, sed cum posteriori, de tjua mox tneminimus, confusam, ex eaquemaleauctamfuisse. Ceterum erravit Lamoratus dum patj 30 translationemhanc coltocat circa annutn Christi 800, imperante Ludovtco Pio, qui sctticet anno ejusdcm seculi quafuisse,

.

dragesimo obierat. Erravitet Papebrochius, dum ad diem 2bJunii in Animadversionibus ad Transiationcm S. Prospcri /legieusis, pag, 61, num. 18 credidit, S. Venerii corpus uita et

cumSS

tum tat,

tum

itt

fuissc

id

non

ecclesia :

nisi sccuto

ix.

Apollinarem

et Hctjicnsein fuisse

phum,

cui

a

Thoma

et

ab

nostruttt spec-

tttio

episcopo fac-

dubitamus.

35 Quis tamcn isfucril, non scriptores.

Prosperi

suburbana Regiensi composi-

nam quod adSanctum

fuisse, tton

.

vm

Jucundo3 mrginis reliquiisseculo

cpiscopo

sed iiicertum

clcri

tam causam

omnia usque ad Provinciam devastant. Occidentaie imperium tum temporis regebat LothariuSj ejus nominis limperatorjsqua filium suum Ludovicum, postea etiam impcratorem, ItaliCB regem dixerat, fjuem et Sergius II PP. coronavit. Sinc nonnulla oritur mihi rit,

,

thedra tum temporis vacasse, atque iUitts curam interim gessisse vicinus Regiensis episcopits, et

nullo obsistente, maritima

suspicio, nc biographus

convenit inter

eum vocant

Mss. nostra

;

addit Camatdtdcnse apogra-

utrumque Regiensis

ecciesite

Officium

id factmn

funit.

^

a laudato Caroio concessis ; sed eumdem anno 786, adeoque attte Ludovici Pii imperium, obiissc statuit. Apoliinari

anno822 anno 824 Mantuano concilio interfuerit, successoremsubstituit ; ac tum denique Vitaiem, a quo S. Venerium translatum fuisse affirmat. Et recte quidem translalionem atteri quam Apoitinari adjudicat, si hujus obitum et Adelmi episcopatum annis, quos memorat, itiidecedenti Noderbertum, qui

gandos cur

esse,

eam

ex idonco instrumento didicerit

quam Adetmo

Vitaii potius

berto adscriptam velit,

non

:

sed

aut Noder-

satis dispicio

;

ttisi

forte id ctiam aliunde compererit.

38 Supererant hic multa, relatu dignissima de variis sancti

Eremitw

ac elevationibus, uti ita

K

de corpore in suam dioecesim transfcrendo admpneri: qttod mirttm nott est a Luncnsi antistite permissum fuisse ; tmn quia sic jussa Sancti ferebant, tum quia Regium Lepidi iongius a mari dissitum

adpraedantes,

civitatem

Italiae

httjus

barbarorum piraticis incursionibus muito minus patebat. Potuit etiam Lunensis ca-

33 Lunensem agrum tempore imperatoris Ludovici Pii a Saracenis dcpopulatum fuisse nusquam reperi, verum idanno 849 factum tradunt Annales Bertiniani apudChesnium tom. III Bist.

Francorum.pafj.20A, uhi

utgum

episcopo dc communi saiute tam pericutoso tempore consilia conferret ; eaque occasione ad Sancto S. Venerii tumutum pervigiians, ab ipso

Saracenorum irruptiones ium nondum esquod ct ipse mox exsecutus est, ;

Regium

a qw> Bpiscopo

Potuit enim Regicnsis antistes, cujus ditscesis

sent cessaturce

corpore

Sed adhcecrcspondcrijwtest, translationem

o illam, consentiente cjnscopo aut ctero Lunenst, Rcgiensi antistite verisimiUime peractam fuissc.

sarvitia sedaretur.

Deindc suOdit, inter prwdictos episcopos fuisse quemdam Apollinarem, qui cum ad Sancti sepulcrumpernoctartt, ojipressus somnu, ubipso Sancto jussus est sacrum corpus tutiori loco deponere, eo r/uod

m

possit,

petudevastabat, et Christi ecclesias subvertebat, trucidabant, alios in et quos capiebant, alios *, alios captivos ducebant. Quod mari negabant

direntur, donec

m

lyro, sive corpus, sive in Paimaria insula, puSarzanensi atjro, qxtod probabtltus

e

Sartucno-

;

episVitalem nuncupat, et Regiensibus Qui Lunensiepiscopo transqttod Sanctt iis favet,

col 247

ducaS.Venerii corpore Regium Lepidi in impcrante, Ph Lwlovico tlWl Mulinrnsem, conveniunt omnia apographa nostra

-j-v 16

I

in

reliquias spectantia. (

apprlhtura PetrodB

tta Catahgo, et Lanmrafo ut mtalibm projfutsse episcopatut scdLunensi, non Regiensi, tomo 11 Italtm sacrce affirmatur. Contra VgheUus

U CTORB

nostri aiiis transtationibus et

de

lite

super possessionc

sacriipsius corporis a canonicis ecclcsiai coitcgiatce

S. Prosperi Regiensis mota Bcuedictinis Cassiuenmonastcrium ac ccclesiam suburbanam

sibus, qui

dudum

incoiucrunt,

eademque a Clemcnte VIII PP.

"<''W" (i a t f Sancti reli-

quias specMntia

:

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS. A.

PP. anno 1594 tandem

decisa; multa, inquam,

de hisce hoclocorecensenda erant,ni$ieaipsajam data, ilhistrataqite essent ad diem 25 Junii in S. ProsperoRegiensi, decujussacrocorporepariter contendebatur. Ne itaque actum agam, curiosum lectorem ad Historias translationum ibidem excusas remittens, hic tantum ob$ervo,pra>dietos monachos in possessione corporis S. Venerii permandecreto laudati Clementis VIII anno 1601 exccutioni tandem mandato, ut ibidem pluribus

sisse,

reperies.

39 Anno denique 1627, die 23 Novembris ejusSancti nostri corpus in novam urnam mar-

elevuUo seculo XVII

dem

farta.

moream, caput vero

argenteum simulacrum me compendiosa narratio anno 1692 ab ejusdem monasterii monachis hac super re Italice edita. Corpori antiquas inscriptioin

translata fuissc, docet

unamque novam apposuerwit. Antiqum in Historiis translationum supra laudatis legipos-

nes,

sunt

;

novanobistransmissaesthujusmodi:Cov])\is

Veneriiabbatispietatemonachorum Casinensium honorificentiushiccollocaruntanno Domini 1627, Urbano octavo Pontifice Max., Caesare Estensi duce Regii et Mutinee. RR. PP. abbatis S.

et

B

monacorum {nomina), quorum

quse dicitur Tyrus major, ut ibi orationi vacans, sohtariam vitam duceret, herbis agrestibu ac

pomis, quae locus

2

Cumque

dicens, ut suum latitantem in specu inviseret, et quffl sibiimperaret, plenarie adimpleret. Exterritus llle de tantae magnitudine visionis,

priusquam

sol

oriretur,

Maurus Piacentinus, Petrus '.

si-

VITA

illuc

navigat, faciente iter prosperum! illuc adducitur, ccepitque Sancto revelationem

Virum

qmerit, et

Deo

expnnere, et peteve quid placeret imperare. Quem Vir sanctus ccepit de dilectione Dei ,

et

proximi, et virtutibus aliis admonere, et quia per multastribulationesoportet Sanctos introire

in

regnum

Tunc Agrestius procidens ad ejus pedes, oravit eum, ut pro se Dominum preDei.

caretur, quia sua virtute nihil horum, quai audierat, perficere poterat. Tunc Sanctus eum

elevans et exhortans et valedicens, remisit ad propna, rogans, ut sibi sarculum et sextarium hordei mitteret, quo sibi sereret, quatenus se-

cundum Apostolum, unde

viveret.

propriis

ma-

nibus laboraret. 3 Regressus vir iUe

Ex

Petri Calo parte

collata

cum

I,

domum, quse viderat et labore nwquae jussus fuerat, quanto- nuutn vidum

cum

.

:

acsi ccelitus refocillatus, ita dulcedine admonitionis repletus abscederet. 4 Pauper, Domealis nomine, ad eum visitan- puerum

dum

256,

f.

lensi et Genuensi.

advenit, et

se habebat domi, ob

adventum venientium

la-

trante, exterritus puer, cupiens exiiire in mare,

;

navis vero jactabatur

vi venti.

sione sua anxians, quia qualiter

insti-

mira-

a monachus et sacerdos oriundus insulaPalmariaLunensis^provinci£e fuitex vicina mari, nobilibus parentibus, aquibus litte-

Venerius

rarum studiistraditus intantum

profecit, ut in-

tam fra paucosannosliberalibusartibusimbutus, videresuperare superiores etiam quam cosevos cogitare, ne et ad plenum instructus coepit ;

Undededit opepro temporalibus careretffiternis. societati c, necteretur ram, utautmonachorum utvitamadiduceret, eremiticam vitam solus aut igiturnatalisolo pisceretur Eeternam.Postposito mari circumdatam,

civitate circa

octomilha,

Domea-

itaque de morte pueri stimulatus, de rever-

teretur,

cula, fuga in Corsicam.

rfpetiit,

vitam revumt

ora maris ad praevidendum reliquit; et cum illi peuitus fabulantur, puer obdormit. Cane autem, quem Vir Dei penes

I

tutio, vita eremitica,

distantem a Lunensi

sub-

mersum ad

demersus est. Regressus itaque puerum mortuum

Sancti patria et pueritise

prsdictam insulam

qui navem, quo-

in

lis

tur

puerum suum,

usque reverteretur,

invenit

CAPUT

E

hordeo, serit illicoVirDei tempore,

quo primitivae segetes metuntur. Crevithordeum, et ad maturitatem perductum messuit et trivit, et decem modios protulit e Coepit inde frequentia populi ad eum percurrere, pcenitentiaj medicamenta perquirere ille autem ut sapiens medicus cunctos hortatur, ut postpositis saleramentis mundi, discant mortificare membra sua super terram, ne pro his delectationibus, ccelestibus donis priventur. Tanta in eo gratia redundabat, ut, quicumque ad illum potuisset acceillius

Camaldu-

Ms.

culo

et,

dere,

ANONYMO

AUCTORE

b

navem ascendens,

cius adimplere satagit. Transmisso itaque sar- comparat;

de suprascriptis rogatus, hicme subscripsi et gnavi requisitus.

a

,t,ir.

a Salodio abbas, Basilius Mantuanus Prior, Geminianus Mutinensis, Jacobus Brixiensis, Ana-

:

rum insukm

>:>,

,

Famulum

audierat, retulit,

Patavinus, IlariusPapiensis, Prosper Regiensis. Ego StephanusGhisonus, civisetNot. Regiensis,

nantendit,

ille ferebat, contentus. multis annis sic vixisset, monuit ab AfjTPMio

Dominus virum Agrestium

prsesentia et

Paulus Januensis, Celsus a Salodio, Martinus Mutinensis, Claudius Mantuanus, Petrus M

Palmaria uatus, in Ty-

A. AjVOHVHO.

solatiohsecsacraossareconditafuerunt^Nicolaus

stasius Finalensis,

tn

115

domum

non habebat, ad Virum Dei

rever-

reversus,

coepit compellare, ne pateretur, se ideo ad ejus visendam beatitudinem venisse, ut et puerum perderet, et navim, qua domum reverteretur, minime inveniret. Audiens haec ille Vir sanctus, in terram cadens oravit, diuque in oratione prostratus, navim ad littus, de quo sublata fuerat, reducit, et puerum suscitavit, dominoque suo

viventem reddidit. Causamreiomnibuspatefecit. 5 Coeperunt undique plebes, ad eum concur- summis infimiaque innorere ob integram sanitatem corporum, et multi tescit. et ille Dei obsessi a dsemone veniebant ad eum abundat fultus auxilio curam omnibus subveniebat. Ita curam ut vix vivere fame attenuatus, creautem erat deretur, ut, qui de aliorum curationibus erat sollicitus, semper in suo corpore monstraret aliis, qualiter sua corpora mortificent, qui Deo digne cupiunt deservire. Cum Viri sancti fama non solum per Tusciam, sed etiam per Romanas et Ausonias partes mirabilitercrebresceret, pervenit ejus opinio ad Focam imperatorem/, qui ;

'

*

eo

:

,:

VITA

116 V

ASONVMO

VENERH PRESB. EREM

S.

et Constantinopolitanum eo uaapore Italicum Sed et luculentissime gubernabat.

imperium

H Papa aregorius

g,

audiens celebre nomen,

misitadeumepistolam.petensiUiussocietatem

llorrendum

draconem h

ad familiare colloquium. autem prope 6 Era1

:„».*«„. civitetem

Lunensem dracoingens^quidiversadetrimentahominum subvertebat ft. carinas advenientmm Fftci en Sl muiCumquecrebroinnumerabiUum hominum samssitam arte occideret, et nulla titudinem

necessitate compestem valerent effugere, episcopum , qui i Lazarum pulsiunanimiterad * regebat, accedunt; tunc Lunensem cathedram

mam

tali

precantur humiliter, utillisin

necessitate

suo sacro fulti auxilio constitutis misereatur, ut Anxiua autem crudelissimam bestiam effugerent.

diacono / suo mittitad archiepiscopus accersito utsuisprecibusdraconem B Venerium, rogans, itaque praedictus archidiacoexpellat.

Veniens

episcopus, depromit. nus, jussa, quas mandabat Quare doait exterritus, Quo audito, Vir Dei cum mandat, mihi talia episcopus minus meus facere rniraculum nullius sim meriti, ut hoc archuhaconus queam? Cumque is, qui advenerat, episcopi obeetjussionibus instaret, ut precibus hoc facere ego Nequaquam respondit diret, compeno, esse conabor: quia nnllius meriti me :

:

queam.

ut talia facere

Archidiaconus autem

et qua^ navim ascendens, venit adepiseopum, responsis accepit, reportat.

ab episcopo Lunensi rogatus

7 Episcopus

m

religiosis

cum aliis pluribus sacerdotibus etviris uttam suis ad eumdem Virum mittit, obsecrans, hanc imet quam etiam populi precibus faveat, Ule, ut quibus piam mortem ab eis depellat :

non

se

indignum quod per ipsum peccatorem taha Regressi autem operari Dominus dignaretur. narrant. causam labore sunt illi, et de frustrato

prius,

illius meriti,

mittit,

ad illum

tertio

Tunc episcopus

multis

tam

illis in precibus et lacrymis obsecrans, ut magna necessitate laborantibus subveniat

misericordem

et ,

esse,

reminiscatur, Dominum et in neut ad eum tota devotione clamantibus, Tunc cessitate constitutis propitiatus impendat. et jevir Dei Venerius dedit se in orationibus ita

continuos tres dies

juniis per

primo

nem

m

descendere

suit. ita

vestigium

et ubi

Vir Dei pedem po-

fecit, acsi

super nivem am-

bularet. signu Lruvts tibigit, fugit-

que

iii

Corsi^

aim.

8 Veniensque ad locum, ubi jacebat draco muniens se signo Cruris, ei clara voce dixit Episcopus meus Lazarus prsscepit tibi, o draco, utnulli nocens vadas in profundum abyssi sed nectunc quidem aliquem motum fecit draco n. :

Tunc Vir

extensa manu

Dei,

Crucis, dixit ei

;

In

faciens

nomine Patris

Spiritus sancti praecipio

tibi

signum

et Filii et

draco, ut

neminem

quadraginta

£ qu»

commorans,

pvdM

alebatur. Et cum jam dapcs a demorans, non alias

inibi

disimus, perciperet, affuit

ibi

Deus,

om

parare nienfamuHs suis non desistit umquam probare idec permittit

> in deserto, qui et fiant, et ut Ulomaniiesti probati servos suos, ut hominum perrum P ra3clara devotio ad notitiam oratione perin solus veniat. Dum quandam die

am

S

d.midium viditcorvum ad se venire, et sibi deferre quaa frustum bubulae panis ac carnis retulit Deo largiVir sanctus accipiens, gratia suo reservavit partem tori, et percipiens cibum,

sisteret,

:

ministro p. 10 Interea

Vir Dei secus littus mans amquod morbularet, corpus cujusdam hominis, stanssupereo et invenit, projecerat,

dum

et mvttiiiini

svscitat.

tuum mare

miser! quae nebilibus vocibus ccepit dicere: Heu comtemporalibus pro ut decepit, te dementia

commodis mare crederes navigandum? Nonne contentum esse paupertate modius tibi fore tua quam pro terreno lucro corporis detrimenta pati, anima?quepericulosubjacere?Forsam enim tilii adventantem exet uxor cum magnis divitiis te recubas. Et sabulo pectant; et proh dolor in hoc elevans, ccelum ad palmas et oculos haec dicens, oravit Christum, utjuberetanimamhujusreduci ,

ad corpus, ut peccata prseterita deflere valeret, assistere meet mundus ante suum conspectum se et totus perfusus lacrymis jactavit super corpus defuncti, etiterum Dei clementiam devotissime exorare ccepit, utredderet animam,

reretur

;

quam assumpserat

Necdum

q.

ille

orationem

compleverat, et ecce duo viri astiterunt sibi dicentes Veneri surge, quid jaces? Audivit Deus :

voces tuas, vidit lacrymas tuas, et reddidit

tibi

dicentibus, sur-

animam,pro qua rogasti. Ethoc rexit homo et stetit supra pedes suos angeli au-

temvolaturapidorepetieruntccelum,etVenerius gratias egit Deo.

ANNOTATA. a In Camaldulensi ac Genuensi Mss. hrevis hic Cum enim Sanctorum Prologus prcemittitur dictavelfactahominibusdilucidaiulacomperimus (Genuense proponimus; ad augmentum ecclesia? proficere pleniter credimus, ut de ipsorum ex:

emplis aut imitando proticiant, aut si imitari non praevalent, illorum recte facta laudando, a suis sceleribus subleventur. Hac itaque fiducia provocatus beatissimi P. Veneriisacerdotis ac mo-

temporibus ex ejus

nachi,

quantum

gestis

comprehendere potuimus, posteris cog-

his nostris

noscenda perscripsimus, ut cujus sanctitatis iste Vir fuerit, omnibus patefactis *, ad emolumentum

Non

igitur cenodoxiae

profundum denon appareas. Tunc dracostatini exilienscummagnofragoreetsonitu ingens saxum, sub quo et intolerabili furore demersus in profundum maris, nusquam comparuit. Videns autem episcopus, una cum clero, et populo, na-

narrantibus cognovi, posteris comperi fore narranda; credens me suis sacris orationibus inter

mergaris liWure

fugiens, solus cum mvrteta vitam ducebat, inter

,

ita ut ulterius

*

latebat, frustatim comuiinnit, et

actus

vitio,

proficiat.

aut aliqua improbatemeritate, tanti

Viri facta narrare conatus ipsius, quae vel

gresserit, fidelium

b I)e hac insula

:

;

amorem

sed ob viris

religiosis

hujusmundiprocellasrnanereilla3sum,siqu83ipse

tropheo victoriie ejus congratularentur quod prospiciens Vir Dei, nocte navimascendens,etperpelagusfugiens. venitad tali

nt ad

sum

ipse didici, vel

eum

vem ascendentes cceperunt navigare, venirent, et pro

a ruriu

pasritur.

augmentunque

laedens exeas de isto loco, utin

d/.

blK?

cam et eorum pomulis

utri

««ta^-

in dicta

die quarta

se Corpore et

:

Cumque

Mysterio, et

Sanguine Domini, per gradus durissimi silicis coepit ad draco-

communicans aic

et

;

dilucuio, celebrato divino

9

dicitur

!

autem eumdem archidiaconum

ita serio attestari ccepit,

D

Cyrnus o ibique per die9 sedaretur'; n *ra donecclamor aiiquot latuit, plenam ™tutibus. adulantium pollueretmentem rumores moraretur insula

msulam, qu»

auribusintimandacuraverim. amsule Commentarium prtp-

vium num. 1, consule et § 2, ubi contra Lamoratum ostendimus, eam loiuje prohabitius SanctO paIriam

patefacto

:;

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS. De Lunoe dudum excisce urbis pauca etiam diximus num. 1. Ettm reipsa monachum imo abbatem fuisse,

triatn situ c

obHgisse.

priusquam in eremum secederct, censent aliqui qua de re num. 16 et sequentibus Commentarii prmviisatis proiixe egimus. d De nulla alia insula, quam Palmaria supra egit ; Tyrum tamen desiqnare voluissse ex seqitentibus

q In Camaldulvusi a< Gcnnensr apoqraphis tota

\

\*onymo.

qua Sanctus usus sit, recensetur, $ed unde omnia tam enucleate novit biographw ii

oratio,

hcec

sanrtus fucrit ?

Ervmita pfam lolus ibidem mOTOiUS et cui keec omnia ipse Sanctus enm

Au

ravit ?

CAPUT

manifestum est.Silnm ejusdedimus inCom-

mentario num.

117

il

de templo quoque ac mouasterio in ea conditis considipofest§ 3. 1:

e Gamaldulense Ms. dc hac hordei satione sic habet: Seminat Vir Dei, et quod est mirabile dictu,

cum tempus

quo segetes metuntur de agris, crevit veleciter hordeum. et ad matuesset,

ritatem perveniens messuit et

trivit, et

Reditus inTypum,mops, sepultupa, eorporis elevatio,

paeula

decem

Lepidi facta.

modios protulit. Miraculum etiutnaqnoscunt Officia Itegiensia vetus ac

nomim

;

et iu prioris

ad Vesperas de eo canitur : Agrestius cum ordeo Saneto ligonem

Mox

hymno

Post haec Vir Dei dirigit

Martii

ad diem

12, ubi

ltabes

anno 604

ditur.

tom.

coepit cogitare, an ad desi- Repulstu }>r\deratumlocum,quemelegeratetreliquer;u, mum nauHs. reverteretur, an inibi, ubi morabatur, vitam exulem duceret. Haec autem eo cogitante, in visu ostensum est illi, ut velocius ad patriara et locum, de quo exierat, rediret«; quia instaret (i

decem satus reporrigit. In utroque etiam Officio dicitur hordeum illud tam prodigiose natum pauperibus distribuisse. f Phocas impcrium, anno 602 per tyrannidem occupatum, anno 610 cum vita amisit. g S. Greqorius I, coqnomento Alaqtuts, hicdesepties sextarius

signatOTj cujus Acta illustrata

Regium

tpanslatio

,

mi-

II

obiisse osten-

*

h Tota hcec draconis historia ejusmodi est, ut, quia in multis fabxdosa apparet, in omnibus non possit non essesuspecta. Nolo ariolari; vercor tamen, ne huic draconi fingendo occasiouem prcebuerit draco in modum trabis validae, de quo in Vita S. Greqorii Papa? Itomo II Martii paq 132 in Opere nostro memoratur. Consuli etiam potest tomusV Junii, paq. 481 et 482, ubi simile quid de srrpcnte a Syro episcopo Genuensi abacto nar-

dies dormitionis ejus.

huc et

illuc

juxta

Cumque

evigilasset, ecepit

ambulare, si quo modo navem inveniret, qua ad patriam veheretur. Dumque navim anxius expectaret, Dei providentia factum est, ut duae naves in loco, ubi Iittus

stabat, veloci cursu advenirent, quarum gubernatores referebant, se velle ad insulam Sardiniam ob mercandi gratiam proficisci. Quibus visis gavisus,

rogavit, se ut ad insulam

deducant, et

sic

flante,

jam

tuti

deinceps

zephyro

desideratum arripiant

iter. Illis

autem affirmantibus, facere, eo

Vir Dei

:

suam

prospero

se

nullatenus hoc posse

quod brumale tempus

eis instaret,

air,

amorem Dei compati neproximorum, quam pro terreni

Melius est ob

ratur.

cessitatibus

Lucium scribunt. Consule Commentariumpramium num. 21. k Aniiqua civitas ha>c, dudttm, ut monuimus

qiicestus gratia

inobediendo Dei jussionibus con-

traire, qui ait

Diliges

1

Alii

excisa,

episcopatu

claruit,

qui,

testc

Ughello

a Nicolao V t. PP. Sarazanam, ubi hic primam lucem aspexerat, translatus fuit, ejusque episcopusLunmsls I Italia? sacrce

recasce,

col. 833,

e/Sarzanensis deinde appellatus. 1

Duplex

hic

mendum

irrepsit describentis, ut

opinor,oscitantia: leqendum hic e.s7archidiacono, et

supra episcopus pro archiepiscopus.

m

Lamoratus hi Vita Italica paq. 17 scrihtt. speluncam draconis fuisse uno milUari a vetere Luna, ad radices montis Marcello, nautis vulqo Corvo dicti. n In Ms. Camaldulotsi dicitur Sauctus ter, in Gennensi bis episcopi uomine draconi abitum ne-

quicquam imperasse. o Cyrnus Gra>cis, Latinis Corsica

:

proximum tuum,

12

Etcum nullatenusejus precibus acquiescesuum sursum attollens, pre-

rent, Vir Dei caput

,/Eterne rerum Conditor, tu servo tuo Venerio iocum prsepara opportunum, quo tibi, \\t cupio, devotissime valeam famu-

catus est, dicens

uotissi-

ma

MecUterranei maris insttla, reqni titulo insignita, sub dominio reipublicw Genuensis. Lamo-

ratuspag. \9etseqq. ait, S. Venerium primum in insulam suam Tt/rum reversum esse, ibidem-

memoratum draconnn ita que ob iuclaruisse, ut ex accurrentibus ad se magnum discipulorum numerum in ea insula congregarit, imperatorper etS. Gregorius magnusac Pkocas interfectum

honoris Utteras teqatosque ettm convenerint; sed qua> omnia vitandi erqo in Corsicam fuqisse; scriptoris fidei relinquo. ibi dcqehat, ut cum tamen p Non igitur solus Ms. habct miCamaldtdense exhibetbioqraphus. mendose. verisirniliter sed sterio

orta Uinpestate, et

Ipgum

yer

••"/"/".

:

i.Nautesautem moventescarinasin pelagus impegerunt sed statim ventus affuit, qui naves lari

;

ad locum, undeexierant. reduxit,et per quatuor dies mare nullntenus quiescens ingredi potucrunt, sed magis ac magis pelagus intumescebat. Intelligens autein unus magister navis, ob sancti Viriinjuriam mare contra se intumescere, veniens jactavit se ad pedes ejus roganSj ut illi misereretur, et commissaindtilgeret; se quoque

quantocius, quo vellet, ducturum est,

sicut te

ipsura.

Si facitis, qiur promittitis,

dixit.

Et

iile

:

ego pro vobis Domini

misericordiam implorabo, et recedet furor ejus a vobis, et rommodo vento tlante ad destinatum locum pervenietis. VA polliciti sunt oranimodis ejus obtemperare praeceptis. tantum ut fluctus

maris quiescerent. 13 Orante autem

Viro Dei,

quievit

mare

a

furore suo, et facta est tranquillitas magna, et qui m n.-ivi erant, magno gaudiosunt repleti, et in littore jocari cceperunt. et quasi ad signurn

petrasjacere decertabant. Etcum sic luderent, unus illorum petram indirectum jaciens, quemdam e sociis siiis ita percussit in tempora, ut statim

ludus

spiritum in

exhnlaret

mcerorem

et

;

et

ingentem

sic

versus

tristitiam.

esl

Cum

;

.•tiilcni

mortuoqui snsntntu, ipsis

iii

riim

m

nl-

Tyi

hitih

:

;

VITA

11S \.

VnONTMO,

autem, qui aderant. corpus

S.

VENERIl PRESB. EREM.

terrae tradere labo-

rarent,VirDeirogavitillosaiiquantulumlongiUfl stans supra el genu flexo, oravit, et

•

d/.

addit

lecedere, animam corpus, dixit:Jube, Deus meus, redire hi, quiatues" cognoscant ut corpus, in hanc

deducis ad noster, qui mortiflcas et vivificas, fuerat, mortuus qui inferos <>t reducis. Etstatim,

Deus

supra pedes suos et ambulabat c. Videntes autem, qui in navi erant, quod factum Famulum fuerat, gloriflcabant Denm. qui per revixit, et stetit

suum talia operatur. Et continuo ascensa navi, prospero vento flante nuro, recto cursu sanctum Virumadsuamreducuntinsulam. etabeo benedictione accepta, viam,

quam

disposuerant, sunt

aggressi.

Viro autem Dei in insula Tyro aliquamdiu commorante, appropinquaverunt dies mortis '

uhi moritw, et

ab auadis

sepetitur

i

i

o, angelico solarevelationem cogno-

hnmano auxi

ejus, et destitutus

mine estadjutustf ; scens, diem mortis

et per

suae instare, ita ccepit in laborare, acsi aliquid vigiliis et jejuniis oratione, minime peregisset. Arreptus l>nni aliquando

autem

infirmitate,

ad diem pervenit extremum,

Idibus et vita functus e diebus sempiternis c, corpus cujus reddidit animam coelo Septembris :

angelicissepnltum manibuslongo temporemanubisanctum sit incognitum. Ctepitautem in loco usque hodie quod tundere, corpus jacebat,oleum et quicumque ex eo ungitur, statim laboris fit dumet doloris se invenit percepisse solamen,

Maera? k fluminis in Sarzano /distanteacivitate Lunensi per octo milliaria, et sic demum cum cleroetpopulo navim ascendentes, pervenitad sepulchrum Sancti, etelevans ejus reliquias ad debito prsedictum locum detulit, et cum honore condidit, deputatis

ibi

h

t

cum ma-

custodibus, qui

gna veneratione ejus exequias et officia celebrarent m. Irreiigiosus 18 Cum miles quidam Peruerius Bercarii codivmitvs putransiret, Sancti mitis juxta basilicam hujus rt

sana-

nitus

quos

pullos,

dixitque

concupivit,

viderat,

ibi

tus:

pnesentibus, ut de pullis illis ei tribuerent illis autem renuentibus etdicentibus, se hoc facere non audere ob illorum magnum terrorem, exiIiens de equo, pullos persequi coepit, ex quibus :

duobus apprehensis,

abscessit.

Sed

ultio divina

illumque in amentiam vertit. Cumcirca illum gradiebantur, illum prique hi, qui vatum sensu suo cernerent, reversi ad ecclesiam,

mox

afluit,

rogant custodes, ut suos pullos accipiant:

autem

recipientibus,

Anxiantibus autem sus

viri,

sociis de

equum

obtulerunt

balteosuo

S.

illis

aperte, ut erat, remansit.

recuperatione sen-

ipsius

et

arma cum

ita est sanitatipristi-

Venerio; et

restitutus, et cum sodalibus incolumis remeavit ad propria, narrans omnibus, quae sihi contigerant: unde amplius ministris illius sinistrum aliquod facere tamquam mortiferum for-

nae

mibabant

E

n.

;

modo cum divinitus rc-

pertum

ecclesia

r/mditnr

:

fide percipiat /.

15 Apparuit etiam in visione Dominus Lucio episcopo Ltmensi, mandans, ut in loco, ubi Sanctus jacebat, ecclesiam fabricaret, et custodes poneret, qui eidem sancto Viro obsequium exhi-

berent. Qui clero et populo hoc referens,

etcum

nem

oleum fundebatur. Volens cognoscere veritatem, venit ad sepulchrum, et primus ipse episcopus

versis, cur ibi

teme

fossor accessit

:

et

cum

ccepisset fodere,

pervenit ad corpus Kalendis Maii, et ita intactum et integrum invenerunt, acsi eadem hora fuisset sepultum,tantaque odoris fragrantia ex illo loco

emanavit, ut paradisi odoribus videretur aequari. Et jnbens operiri sepulchrum, perpulchram ecclesiam ibi fabricavit, et custodes instituit, qui diligenti cura suum corpus custodierunt q : qui cum aquam dulcem non haberent ad bibendum, meritis Sanctihujus infra ipsam eclesiam juxta altare erupit fons aquae perennis, qui usque hodie

manat, qui

febricitantes, ex eo

cum

fide potantes,

1G

Cum autem

frigescente caritate, et abun-

dante iniquitate, bella inter gentes surrexissent, Sarracenorum gens tumultuosa et instabilis Italiam gladio insequi decertans, et locum illum, ubi Sanctus hic jacebat, polluere sunt aggressi, et circumvallantes

ecclesiam et

domum,

ubi

custodes habitabant, ignem supponere nitebantur.

Dei autem nutu

Sarraceni

postes ecclesiee infringere,

illi,

cum nec

necignem supponere

valuissent, recognoscentes, ibidem Dei esse vir-

tutem, ascensis navibus, protinus discesserunt et custodes Deo et Sancto suo gratias retulerunt i. Suzawuii tnuisfcrtur.

17 Et verentes, ne aliqnando inciderent in manusdiripientium, etsepulcbrum Sanctiabimpiis fcedaretur, elegeruntsecumauferrereliquias tanti Patris, et in tutiori loco collocare. Etacce-

dentes ad Lintecarium episcopum Lunensem, et ei

causam

invenerunt

;

quem comprehensum

gant, cujus conditionis esset

;

aut

interro-

aliis in

fugam Qui

prsesumpsisset?

persistere

respondit, etseChristianum esse, et B. Venerii

custodem, et ob amorem dicti Patris in eodem loco mansisse, credens ejus interventu eorum manus posse effugere. His auditis, barbariaiunt Credis tu, aut Dei tui, aut S. Venerii adjumanus nostras ? Respondit

illi:

torio posse effugere ille,

quod

20 At

sic.

illi,

tare sancti Viri re,

eum ligatum

ligatis, et

tuus Venerius

Senex autem videns

se igne

ad

al-

ecclesia, illa>-

sus seiratus.

volentes incende-

ignem supposuerunt, dicentes

parebit, quid

eum

ut erant severissimi, statim

comprehensum manibus a tergo

tibi

illi:

Modo

ap-

facere poterit.

circumdatum,

respi-

ciens in coelum, ait: Sancte Veneri, Christi con-

sanat meritis Sancti Dei h. senatum

dissipare conantes, ad ecclesiam S. Venerii pervenerunt. Custodibus autem et omnibus illorum terrore fugatis, prseter unum senem ibi nemi-

navim ascendens, ad locum revelatum pervenit, et quaerens locum sibi demum reperit, ubi eis

fus

Longo post tempore ferocissima gens Nor- custos socn mannorum per mare navigans, venit ad civita- corporis, i>tcensa a Nortem Arelatensem.indeque ad Lunensem civita- mamis tcm navigare coeperunt, etibi domos et ecclesias 19

sua* tristitiae recitantes, eo

annuente

etjubente, ecclesiam fabricarunt juxta ripam

fessor, stiti

;

propter

tuis

tuum amorem

nunc fave

in loco hoc per-

precibus, ut ignis ipse

non

domineturmihi, nec in aliquo me laedat. Mirum dictu tota ecclesia cum domibus in circuitu ita exusta est, ut nil ex totis aedificiis remaneret. et vincula, quibus idem senex ligatus fuerat, sunt exusta, super ipsum autem nec aliqua favilia cineris cecidit, nec ullus dolor ignis in eum descendit, in tantum, ut barbari mirati, eum inta!

ctum relinquerent et abirent o. 21 Cum quidam presbyter, Turingus nomine, Impurus prescum commatre sua p pariter babitaret, et custe- byter a dcediam sui corporis, prout ei necessarium inerat, mone coirenonhaberet, antiquus hostissolitavenenapropi-

eamdem comneminem esse, qui hoc suspicaretur, quod illi tam nefandostuprose commacularent; et ideo hoc minus malum esse, quia hoc nemo suspicaretur, etquia lateret;quam

ptus

et

libera-

tus,

nans, coepit cor ejus tentare, ut

matrem suam opprimeret

;

et

si

V

;

:

,

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS. alten mulieri misceretur, etlaterenon posset credens, aut Deum latere, si

aut,

misencorditer relaxare.

si

Qui consentiens,

voluptati

:

daamoni est traditus, ut vix vinculis durissimis posset astringi se vehementer discerpens, et quoscumqueattingerepoterat, morsu dilaniare certabat. Adductus autem ad ecclesiam .

Sancti

hujus,

ibiquepersexdiesmultum garrulans et debacchans, tandemdieseptima interventu Sanhujus hberatus est, et in eodem loco Sancti ministerns excubabat usque ad mortem, peccata sua deflens ibique sepultus est.

cti

;

mena

curata.

22 Puella a dsemonio arrepta clamare ccepit, se B. Venerii precibus torqueri, et ad ejus sepulchrum se velle ire. Mirantibus autem illis, uomen S. Venerii audiendo, quibus incognitum

duxerunt eam ad ecelesiam S. Mariae ingrediens ecclesiam, clamare coepit :Tuis precibus, beate Veneri, torqueor, et tuis orationibus expellor et multum discerpens se et exi:

liens, cecidit

ante altarevelutmortua, et itafere per duas horas jacuit. Praeterea surgens incolumis, ad propria

dans

Saneti corpus

Hegium Lepidi translatum, miraculis fufget.

Deum

cum

parentibus remeavit, lau-

Venerium q. 23 Tempore autem Ludovici Pii iinperatoris Sarracenorum gens crudeiissima erumpens, Lunensium finesfactoimpetudevastabat, etChristi et S.

ecclesias subverfebat; et quos capiebant, alios trucidabant, alios in mari negabant r, alios captivos ducebant. Quod audiens iinperator jussit,

ut fines

illius

provinciae a

Longobardorum

prae-

sulibus vicissim custodirentur, donec barbarosaevitia sedaretur, Inter quos erat Apolli-

rum

naris s episcopus in lege Dei assiduus et clarus qui audita fama sanctitatis hujus, locaa Sarracenis destructa ubi corpus Saucti virtutibus,

,

hujus requieverat, ut Christi servus, frequenter visitabat. Nocte autem, dum more solitoad ejus reliquias pernoctaret, arrepto somno, apparuit B. Venerius, dicens ei Tolle hinc ossa mea, et in tutiori loco reconde quia adhuc furor et in:

;

dignatio Sarracenorum perseverabilis est. Nec mora, gaudens de visione, convocatis suis, illico surrexit, et sepulchrum cum diligentia aperuit, et

Regium cum

ingenti honore detulit, et

intra basilicam B. Prosperi juxta tanti Sancti

decentiam, altari superimposito

,

Nonas

tertio

Novembris recondidit. Cujus meritis quanti paralytici,

et

aliis

passionibus

gravati,

sunt, quis sufficiens est narrare

?

liberati

Quidam

febri-

bus aestuans acriter, ante sepulchrum ejus ductus, ita pristinae sanitati est restitutus,

lam amplius sustineret accessionem

ut nul-

/.

Ex eo, quod Sanctus jubeatur hic adpatriam locum, de quo exicrat, reverti, factum vide-

a

tur,

ut aliqui

cum

in

Inco

vetustius

Regiense

:

at,

si

Offk-

omni humano

consonio destitutus ibidem vixerit, unde, quce o didicit biographus, qum
omnia Lunensi episcopo,dumjussus estSancorpus elevare, revelata fuere ? Jd e, quidem sine idoneo tcste diffimlter credidero. e E diebus sempiternis non legitur in ha>c cti

'

aliis

apof/raphis. f De prodigioso hoc oleo eadem habetutrumque Officium Segiense, etinvetustioris hymno ad Laudes etiam hiec legere est

Cujus latet corpusculum, fluitque Dei munere Liquor notant, quod noverat cum caritate

vivere.

g Devondito in Tyro insula tcmph, additoque monasterio, quod Olivetanis postmodum cessit, egimus in Commentario preevio num. 25 ct seqq. h Lamoratus pag. 28 asserit, fontem hunc suo tempore etiam superfuisse; sedescopulo jttxta

mare scaturire ait. i De tempore, quo hac contigerint, nonconstat; verumtamen ad seculum vn vel vmi referenda sunt, quibus Saraceni, invasis Africa et Hzspania, alias etiamregibnesinfestarunt. Porro ha>c Saracenorum irruptio narratur etiam in apographo Genuensi, seda Camaldulensi abest.

Consule Commentarium a num. 28. k In Ms. nostro tantum hgehatur Mac...., sed Macram designari didici cx compendio Vitas Italico Ms. Genua accepto. Est autem Macro, ftatis

Magra, fluvius qui in ducatus Parmenm Liguriam ab Eetruria diridit, et per Genuensium ditionem fluens paido infraSarzanam Ligustico seu Tyrrheno mari Htabitur. la

t

confiniis ortus,

Adi,

si lubet, Commentarium num. 28. De transtalione hac nihil habet Camaldulense apographum nihil Genuense Latinum et 1

m

.

Petrus de Natalibus; ejusdem tamen meminit Ms. apud Gcnuense Halicum, ct Officium vetus Regiense. Consule Commentarium num. 28 et seqq

n Hoc Miraculum

in

fertur, sed post aliad,

Ms. Oenuense etiam

quod apwl nos

re-

irurn. 21

Contra Canialdalcnse istud antc elevatum a Lucio episcopo Sanctl corpus, struc-

recensebitur.

tamque super eo ccclcsiam pcrperam

coliocat, sic

breviter inqitiens :Mult& etiam post ejus

mortem

miracula ostendit Deus per Sanctum suum, ut

quemdam hominem

pullos aufereutem in

ita

custodibus ecclesiae sua*

amentiam

converterit, do-

nec restituit ei, et insuper obtulit arma Et alia miracula per sanctum suum Confessorem Dominus osteudere diguatus est. Ceterum hcec in continente ,adeoque post translatam eTi/ro Sancti corpus contigisse scribit Lamoratus, num. 30 ;

ANNOTATA.

et

corvusque

et

cium

et ejus fragrantia ac nimis redolentia ossa collegit,

celat petram

Tribus vitam mortuis Deus per illum prsabuit. d lta etiam habent cetera apographa

fuerat,

quam

fugit.

nutrit,

tali

operam dedit. rniseram commatrem opprimendo.SedjustusJudexstatim affuit ultionem adhibens mox enim tam atrocissimo

ittm energu-

Draco

intelligeret'

Palmaria insuia, quam

ei

natalem fuissc bioyraphus supra asseruit, defunctum sepultumque crediderint, ut in Commcntario

Commentarii o

relatus.

Hac Normannorum

navalis expeditio conti-

mortem Ludovici Pii, cum illo Venerii corpusBegiumLepidi trans-

gisse debuit ante

regnante, S.

Porro

dum

supra dicuntur Nor-

nurn. 24 observavimus.

latum

b In Camaldulensi Ms. legitur : ^Eterne Conditor rerum, tu dispone de servo tuo secundum

manni ab Arelatensi civitate Lunam advenisse, idnon de capto Arelatc intelligvndum est ; neque enim Normanni eam urbem occuparant ; verum cum monachus Sangallensis Ub. II dc rcbus belilcis, cap. xxii , apud Chesnium tomo II Hist. Franc., pag. 130 scribat, Normannos piratas

beneplacitum pietatistuae. c Hk tertius est a Sancto vita donatus

dem etiam numerat hymnus ad

:

toti-

vesperas in Officanitur : sic ubi cio Regiensi vetustiori,

fucrit.

Narbonnensis

v UomrlM

DE

120 \

htroirrao.

AMATO

S.

Narbonnensis Gallim littora, imperante Carolo Magno conatos infestare, non incredibile fit, cosper R(iodanum Arelate tentasse, indeque

dem

Lunam appulisse, et Macrm ad guam Sancticorpus transuUum

reversos

ripam,

fluyiii faisse,

Forsitan supra dictum est, depopulatos fuisse. cutn Sa'etiam biographus Normannos confudit urbem devaracenis, quiseculo vni Arekttensem starunt.

a/jus prolem ipse e sacro fonte tevaMs. verat. Tota ha>c de Turingo narratio abest a p Ul

est,

Camaldulensi. rcfertur etiam in q Hcec energuments sanatio Ms. Camaldulensi, sed in Genuensi desideratur, in quo ultimo etiam nihil dicitur dc translatione Ludovico Pio imperante facta ;scdpost miraculum num. 19 et 20 anobis relatum recitatur sequens Deus, qui per B. Venerii

deS.Xeneviooratio: eonfessoris tui merita

mortuorum

tria

corpora

concede propitius, ut qui commemorationem ejus colimus, precibus per afflatum

suscitasti,

CONF

EP.

DoSpiritusamorte animae resurgamus.Per

fcui

minum r

etc.

Negare vox barbara

,

Catine submergere

Quod adhanc est: forte necabant legendum. spectat, consule depopulationem Saracenorum Commentarium num. 33 et 34. s De nomine episcopU el sede venire iater scriptores diximus quem consule num. 35 et sec/r/. t

Qui

non conCommentario,

illius,

in

libcratus dicitur,

hic febribus

is

ipse

certe Officium fuit, qui hanc translationem, aut ibidem sic etenim : concinnavit Regiense vetustum paralitici loquitur : Cujus deinde meritis quanti

curati sunt,

quanti variis passionibus

irretiti,

infirmitatibus detenti

quanti etiam diversis

,

sanitatem receperint, quis narrare sufficiat? De

quorum numero plures curatos

vidi,

et

unus

etiam ex ipsis fui, cujusmembra acriter febribus vexabantur. Qui ante ejus tumulum deductus, ita

sum

pristinffi sanitati

restitutus,

utnullam

illius

calamitatis deinceps sustinuerim passionem.

B

DE

AMATO

S.

EP.

SENONENSI CONF.

BROYLI IN FLANDRIA OCCIDENTALI

COMMENTARIUS PR^VIUS.

J. T.

I.

Locorum notitia Fastisacri,quibus :

insertuslegitur:

natale Sancti et patria incerta: cultus

ria loca sanctitate sua illustravitS.

An. 690. Peronae et Broyli notitia, ijuihyis

in loiis

Sanctus oxsulavit.

T

Ama-

edimus ; Peronam Broyolense monasterium, et Duacum. Perona, Gallkv oppidum in Picardia ad

tus,

cttjus

hic r/esta

fluvium, octo milliaribus distans Ambiano in Ortum, Cameraco in Meridiem septem, fuit olim, teste auctore Vita S. Fursei abbatis,

Somonam

Mons cygnopum appellatum. Ibidem S. Amatus jussu Theodorici lll Burgundice etNeustrice imperantis, episcopali sua sedeejectus, subS.Ultani custodia non parvo

te/nporis spatio exsidavit.

Alter locus est Broylus prcedium, vulgo Bruel in

oppido

Merghem

seu Mervilla dicto, quodviri

aliqui eruditi censent

Minariacum

in

Itinerario

Antonini appellari, quos inter Marchantius mquit ex communi opinione pro eo accipi. Sed Sanderus in Mauronti vil/a, non rectecum Minarico illo confundi ostendit, ponitque in ditione Caslctana : Testibus enim, ait, Duacensium veteribus scedis, cum lpcus hic a situ paludoso Broylus vocaretur, abbas Morandus sive Maurontus adannum 701, non minussanctitate quam nobilitate c&lebris,

eam a

suo nomine appellavit,

cum prius Moranduille Gallice, vel Morandghem Teutonice diceretur, ad facilitatem denique Meerville et Moereghem et mox Merville et Merreghem ccepit appellari. Deinde in Stegra et

,

seu Minariaco

ita scribit

:

Minariacum non esse

vicum, qui hodierno die Mervilla dicitur, sed in eo loco fuisse, ubi nunc ex una parte Lisaj est Comitatus Stegrensis, ex altera finis Airebatesii

ad pontem sis,

:

tempus

Acta edenda.

Lisa?, qui

nunc

dicitur pons Stegren-

notavit Adrianus Scriecquius senator Ipren-

qui diu praeturam gessit Casletanam et Stegrensem Mervilla, inquiens, quae a plerisque Minor Villa dicitur, primumMorandiVilla dicta est a D. Morando, qui eo in loco quondam sjlvae Niepensis angulo, omni sanctimonia vixit. Sed nulla ibi umquam, quod memoriae traditum sit.

sis,

:

antiquitatis vestigia, aut

nec locus ita situs

est,

munimenta

extiterunt,

ut Minariacum antiquum

F

Ad locum

vero pontemque Stegrensem omniasic concurrunt, ut non supersit dubitandi argumentum. In hoc S. Mauronti

esse potuerit.

mortem sanctus Amatus suum sanctissima morte finivit, et sepuldeinde in novam ccclesiam a S. Mauronto

prcedio post S. Ultani

exsilium tus est

;

ibidem constructam, translatus 2 Tcrtius locus, tus,

quem

est.

illustravit

sanctus

Ama-

Duacum,notissimaurbs Gallo-Flandrioi, quce

Amati corpus in ejusnominis ecclesia adservat. Ut enim legitur in Duacensi codice , imminente

S.

circa

annum

Danorum persecutione, Amato apudMervillamservientes,

Christi 8?0

Fratrcs Deoet S.

corpus S. Amati patroni sui Duacum detulerunt, utferodssimazgentis, sacraque omnia profanantis furori subducerctur, ubi usque in hunc diem quie-

nam, teste eodem codice, cessante anno 874 Danorum persecutione, consuluerunt prcedicti fratres Carotum Francorum regem, Ar-

scit et colitur ;

nutphum Flandria; comitcm, Joannem Cameracensem episcopum agnomine Belluin etquamplures

Duaci

,or P" s

adservatur

-

»

:

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS

m

quid de S. Amati corpore agendwnforet; decretumque est communi consensu, utpnvmgiispossessionibusque suis n tentis cum Saneti eorpore Duaci remanerent. 3 Locis habitatione, aut reliquiarum S. Amati

Senonis fuit episcopw.

Tempus natale etpatriain-

asservatione illustribus

jam recensitis addinon im-

mento possunt Senones

civitas

Gallim perampla

archiepiscopalis, sita in planitie puicherrima

certd.

ad fcaunam fluvium, quiibidem ponte lapideojun-

gttur:prout enim infra ostendemus contra dam, qui de eo dubitant, urbis Ulius S.

gttos-

Amatus

eptscopusfuit. Historia Vike Sancti nostri tempus natale, et patriamnon exprimit;

quam

unde tamhmc

illudnobis reliquuntur inccrta ScribitMalin Historia suadeMorinormnrebusIib. ,

brancus cap. xi,

IV

eum Gallicadomoesse oriundum ex cjuo ;

td tarnen hauserit, nusquam indicat: forte ex eo, quocl Vila; ejus scriptores ancmymi non obscure innuant, S. Amatum, cum unanimi cleri populique Senonensis consensu ad episcopatum evectus est, in hac civitate habitasse, conjeat enm patria

Senonensem

esse f

quod non omnino improbabite

videri potest, prajsertim cum nusquam ex alio loco ejus adhanc civitatem adventus

B Memoria ejns solum apud recentiores

rnartyrologos.

Memoriam

4

itidem S.

Amati

in auctario

rare, attente consideraverit,

ommpamc motu

ad Usuardi Martyro-

quod, quia, ubi de Saneti

paralyHcum scilicet

membrorumriqorirestitutum, tas, (P.qrosque atios

ctecos

visudona-

incoiumitaii redditos cubit

iumSancti statim a mortc adeo suam olens w oromatibus conditum putaretur ; ex iis facile quantam de Amati sanctitate opinionem liroitenses stattm a morte ejus habuerini, statuet. Tantam equidem sanctitatis miracutonmufuc

famam

eius

docetnos Bistoria Vitce, w Theodorictm cujus jussu ex episcopali sede dejectus etin erl hum pulsus ante fuerat,permoverit ut ad tumut lum ejus advolaret, admissique facinoris cum tacrymis veniam roqaret, et non paucis monasterium mnneribus cumutaret. fuisse,

Petri

dican. In

idem Maurontus

fabricari fecit et deperfec/atn transferri curavit

hancjam

MaurontusS. Amati corpus.Qua occasioneet qua solemnitate id preestiterit, tradit Joarmes Buzeiinus in Annalibus Gallo-Flandrice sub librisecundi

Quod ergo dignitate ac virtute conspicuo viro ad eam rem opus esset, Bainum Taruannir Morinorum pontificem orat, ut operam pra?stet

:

Mauronto vitam

inter

Bmvlcnsis monas-

septa ducenti de coelosignificatur, S. Amati corpus in eam, quam recens adem struxerat, terii

deportandum

esse,

ibique collocandum honori-

fice.

5 Laudati hactenus martyroloqi 13 Septetndiem Sancto emortualem constiiuunt. Consonat his Historia Vita>, quam ex vetustisbris

ccelesio?

cotteqiafa1

ejusdem

S.

Amati

excerptam Ubris Duaco communicatam hubernus, inqua ita legitur: Inter has igitur cum lacrymis psallentiumvocesvaledieensuniversisIdibusSeptembris dehaclucetransivitadDominum. Codex

tamen Aquicinetinus apud Sollerium nostrum

in

UsuardiAuctariopraifatodieS.Ams.tinostritranslatimeminit : Duaci, inquit, translatio S. Amati aivhiepiseopi Senonensis, qui a Theodorico rege Francorum abepiscopatudejectns, consilioEbroiniMajorisdomusinhaneprovinciamrelegatusest jussu,praefati vegis.EtBailletusin Sancti Vita

ad

13 Septembris licet fateatur diem illum communi-

Amati emortualem

existimari, tamen quosqui die/n Aprilis vicjesitnum nonum ipsi citce hujtis extremum fuisse opinantur. Sedcoesse ait

dexMarchianensisquiS. Amati Vitamexhibet,

opi-

eam, ad cujus episcopatum pertinebat MenriMinariacum, intra cujusfinessitum erat asceteriuin Broylense, Non cunctatur ille Menrivilkim inter capessere ibi quanta potest pompa delatum e veteri Ioco D. villa,sive, ut alii volunt,

;

Amati corpus nova sede collocat. At tunc quanti faceret, Christus Jesus eo maxime tempore patefecit, cum se videndum plerisque festivitatem celebrantium pradmit, palam multis angelorumcircumfluentibus.SimuIque wsiiigens sanandi permultis auxilio fuit ;reddita enim lux caecitate

damnatis, soluta contractorum mem-

bra, patefacta?

hanc codem zetitto

surdorum aures, Transkstionem peractam modo, quo ex ttu-

fuisse

drdimus, lestalur ctiam Jacobus Malbrancq

Societatis\nostrm tom. Ide Moriniset

rebus

iih.

IV

cap. xliv.

s In Lectionario Ms.ecclesiaiS. A.mati additur, tnimspost Kal. Maii. ( 'ointius ad " l,itam ami

habet. Verba uccipequwinejusfine lesteMathoudo

annum

leguniur: B. Amati transitumldibusSeptembris ab antecessoribus determinatum, aStephanoquo-

titteraw Dominicalem

tam

3 Kal. Maias aftixum fuisse temere, patet

post

muniorisententiadecimo tertio Septembris, Scptembris Tomus IV.

quam

Morinorum

•

translationem contigisse

ex vetustis libris, qui apud S. Medardum et in Archivo Marcianensi, atque multorum scriniis coenobiorum inveniuntur. Hinc malo cum com-

V

Amatum

nionemhancaquodamStephanooriginemtraxisse

dam

E

sancfi

Episcopis,

Christi 603

fuisse colligit

obitum

rjus

num. :

i

15,

ilhanno, qui habuil

E, ex diei charactere fac

ex quo consequitur tribus annis

/>>w

publico

twitutn

S.ATaa.tumcultufuissehonoratum,sedetecclesiam suo nomini dedicatam habuisse : ut enim infra ostendemus, communis est sententia, Sanctum e vivis

anno

Cl/nsti

iV.nt

rjcessissc. lla-c de perve-

16

tusfo

Acta.

sici

dedkata

siam Maurontus, quatu dedicari sancto episcopo Amato fecit, ut refcrt iiber arc/cttteus Ms Thwcensts ecctesice, ve! ut Georgius Colvcnerim in Notis adChronicon Cameracensccr fjrtiotmrio Ms prcedicta? Duacensis ecclesia? habet : Quam in honore Dei Genitricis Mariae et ipsius

gitur.

dam

ipsi

vcvh

finem

ter S.

ex eccA

et

gestis eruitur

htemm, Amato defuncto et in ecctesia S. opud McnrwiUatn scputlo, aliwn c.rsfnni/

exsitio agemus, discutiendum erit, hic prceterimus, uti et ea, quas ad 13 Septembris diem scribit Galesinius ; nihil enim habet, quod in Sancti Vita edenda non le-

simis

nditur ex miiai nlis osti

destitutum, solo tumuli attactu

evtdentms adhuc ex S. Mauronti

logium. Saussayus in Martyrolorjio Galiicano lonqissimo Sancti nostri gestaeomptectitiir elogio,

IHes nnortua-

Nam qui prodigia, quibus dwinm omntpotentiw Servisuisanctitw,;,, ,,/„,„/,
nostri apudanti-

ctum fuisse honoratummoxostendemus. Defeelum tamen hunc supplent recentiores. Martyrologium Romanum ad hunc diem ita habet : Apud Senonas S. Amati episcopi et confessoris. Menardus in Martyroloqio suo Sanctorum Ordinis S. Benedicti eum Duaci verbis sequentibus annuntiat

Molanus

donecquidcertim proferatur AUCTORK Sancti nosfri ohitum affiqcre. J. T. 6 Dixinum. 4, eo mirwn magis videri memo- Cuitum citixnam Sancti nostri apud antiquiores martyrolo- sirne fni '• gos non reperiri, quo ciUus sancHtas ejus agnosci tum fuisse

7 Citissime post feticissimum suum obitum ^^tnmtiostrumpnbticocatmfmssehnnorw^ni

quos martyrologos non reperio quod eo magis ; mirum oideripotest, quo citius pubtico cultuSan-

utitur

ruilibet alii, saltem

legatter.

Duaci, in Broilo monasterio, depositio S. Amati Senonensis episcopi et confessoris. Iisdem verbis

m.

121

alios episcopos,

DE

122

AUCTORK J.

T.

tusto ntitu

S.

dubium non reUnqvmt

;

AMATO

EPISC. SRNON. CONF.

ast incertiora

sunt, qucB degestis ejus seriptareperimus. Htsto-

riam Vitce tripHcem habeo, Unam ez Ms. membranaceo MarcManensi, aliam ex vetustisstmis terBtcIesicB coUegiatm S. Amati libris excerptam,

qumn Benschenius noster in Commentario prtpvio ad Vitam S.Eusebimmm. 4excodiee Ms. tiam.

ecclesiw cathedralis Atrebati se descripsisse testa-

sedquo seculo, quove auctore scriptmfueomnino ignoramus nec erroribus carent, utt ostendemus in hujus Commentarii § 3. Qumdam tur

;

rint,

:

m

etiam de Sancto nostro

Vita S. Rictrudis habet

Hucbaldus S. Amandi monachus, qum in Tabulis suis criticis Bailietus Vitce Historim adjicienda

existimat, cttm scriptoribwt

anonymis Hucbaldus

sed ea paucissima sant, nec ab anonymis omissa. Solam igitur eam, quam cx Ms. ecciesim Atrebatensis descripsit Hcnschenius.

auctoritate prmstet

edam, qucc

licet

a

;

rerum enarratarum minoribus tamen erro-

reliquis in

substantia vix discrepet, ribus conspurcata est et stylo prmplacet

nensium episeoporum Catalogo inseri debeat, vaDcutraque hocloco nobis

riant auctorcs plurimum.

agcndum

est.

utramque attingit: Hunc {S. Amatum) inquit, non Senonensium sed Sedunensium episcopum fuisse, ait Hucbaldus monachus in libro de Vita S. Rictrudis. Sane tunc temporis Amatum ex abbate S. Maurien

annumChristi 67i num.

praefuit, collocarinonpotestnisi

ut

cum

animadverti poterit, aut erratum

cui vulgati favent Indices, Scduni

erit.

§

Sancti pueritia: episcopa-

II.

Senonen-

tus Sedunensis an

sis?quoordineSenonensium Catalogo

archiepiscoporum inserendussit:

quiddeAmato

eadem

Sedunensibus

die a

culto statui possit.

Juventutem

tia.

Amati celebrant biographi ejus

S.

omnes. In id dunt, ut

eum

prcecipue incubuisse tra-

ad Uberalium artium

sacrarum

Litte-

adjiceret in

Deum

ct

rarum peritiam, noninferiorem

Ex hoc fonteprofluxisse existimo varioscriplorum cioqia, quibus Sancti adolcscen-

pietatem.

rum

tiam oratorie magis,

quam

biograpkis confor-

miter cxtoUunt. iluc transfero,quod habet Jacobus Ma/brancq in IJistoria suj, quam de Morinorum rebus conscripsit, tib.1V cap. xi paq. 457.Gallica, inquit, oriundus est domo, e qua non tam inge-

nuae nobilitatis,

quam

ingenitae virtutis desuxit

rorem. Alterum paene Nicolaum dedit pueritia. In bonis artibus arripiendis, in sacrisetiam disciplinis nulli

coaitaneorum secundus, ut etiam

clericorum ordini ante maiuriores annos fuerit adseriptus. Tum ingenii dotes, virtutum ani-

morumque

zelus,

tuiere, ut, Senecio

unum Amatum

sacri eloquii fluidavis eo ex-

apud Senones exstincto, in

conjicerentur oculi,

rent voces et prope

manns

in

coalesce-

contra niten-

nensis,

tatur.

stante duplicem circa S.

Amati Senonensem

ob-

epis-

bus

Sedunensis eccanonicus in Hist. Scdunensis dicecesis. Pag. 87 itascribit: Amatus autem noster, attento uniformi Syllabo etordineepiscoporum, tamCasclesia?

tri episcopalis Majorise,

dunensium Castri

quam canonicorum Se-

Valeriee, creatus fuit circa an-

710 sub finem

gatts

vitae

Dagoberti

igitur Indicibus nihil conftci

III.

Ex

potcst

vul,

ut

Amatus Sedunensempotms, quam Senonensem

14

Quo non

Niltil rx tut-

gatis Indici-

titnr stabilire Sebastianus Briguet

rum

mediocriter invitus fuerit evectus.

fuisse

Ainatum ex abbate Ayauncnsis cmnobii episcopum consecratumcsse anno 716. Quoad annum hunc consentit liiccioiius noster in Uist. Chronol. reformata, ubi Seduncnsem ejus cpiscopatum anno 710 illigat. Opinioncm Ricciotii ni-

10 Consentiunt tamen scriptoribus jam laudatis

Senonensi achiepiscopo dcmortuo, unanimivoce ad episcopatum hune non

promotum

episcopales

13 At Gailia Christiana Sammarthanorum ha-

codex Atrebatcusis S. Marim, Marchianensis; et de quo Duaccnsis eccksia- collegiatm ejusdem S. Amati in in doctrina et vir-

ad

bet S.

addas

quod adeo feliciter Sanctum

Amatum

infulas Sedunensis ecciesice scribit.

rexisse

lute profecisse tradant, ut,

eonsuhd S. Rictrudis Vitam

ex abbate S. Mauricii Seditnensem

Q&G, et uterque

simplici licet stylo velata essent.

co,

,

AugustitutmquiincpiscoporumSedunensiumcirca hoc tcmpus figit, annum scilicettilO. IJuic proxime acccdunt Pantatcon in Prosopographia et Henricus Murer in Helvetia sancta, qui tempus, quo ad episcopatum pervenit, non determinant quidem, sedprimus cum floruissc anno 050, postcrior anno

qu(B placerent magis^si ab antitjuiore scriptore

tamen dubi-

attinet

episcopum creatttm fuisse circa idtcmpus tradant. Certe in pluribus contrarium iegi: tempusquippe, de quo MabUlonius et quo S. Amatus sive in Senonensi. sive in Seduncnsi cathedra scdit, aliud esse non potest, quam quo Thcodoricus III principatum Burgundim et Neustrim nactus est, cum ab illo ex episcopaii sedc dejectum ftiisse etiam Itucbaldus testctur. Unum vcro invenio Franciscum

S.

copus Seno-

tur.

Amatum quemQuodad

edixisset Mabiiionius, quivuigati Indices

tembris

de Sancto scriptores,

et discutiun-

sedissc circa hoc tempusreferentes.

qucmdam

num

aliique passim

e}riscopatu,

ab ipso scriptam, quam Mabillonius ad codicem Marchianensem restitutam ediditetnotis iliustravit. In ea reperiS. Amatumad episcopatumurbis Sidunensium sublimatum fuisse. Sed veilemut

tem injicerentur. Nolens volensque archiprsssulem induat , necesse est. IJis similia habcnt Saussayus in Martyrotogio Gallicanoad 13 Sep,

Sedunensi

postEmmonem,

rus lectorcmtamcnaibinotabile aliquod discrimen

monitu-

quce Mabillo-

nius habet pro

Theodorici principatu convenire possit.

Hucbaldum

Elujitur epis-

41

factum esse episcopum Sedunensem vulgati Indices produnt Hugo monachus S. Mariani m Chronico Autissiodorensi hunc S. Amatum fuisse quidem Senonensemepiscopum dicit.sedproxime post Lupura, quod temporum rectae rationi repugnat. Siquidem Amatus, si Senonensi ecclesise

dam

Sancti puei'i-

Annalibus lienedictinis ad Proponwitur,

11 Mabillonius in

12 Singula pcrpendamus. ProS. Amati Scdunensi episcopatu militat Hucbaldi testimonium,

;

D

copafum moveri difficultatem repcrio. Non desunt Sedunenenim, quidubitant, an Senonensium an sium fucrit episcopus ; deindein ordinc, quoScno-

cathedram dicatur : prwsertim si jam dictis omnibus omnino Senonens/um epixcopo-

in

Catalogis S.

Amatum

Etsi enim, ut dictum

quam

inscrfum reperiri.

Neque ex Uucbatdo plus

confici existimo.

plus auctoritatis

cst,

Sancti nostri biographis tribuendum

ipsi,

,

qum

supererant; tamen inde aliud

soia

illo

S.

tempore

elici nequit,

Uucbaldo

Amati

sit,

quia ejus mtati videtur fuisse propior, ct S. Jiictrudis Vitam conscripsit ex seniorum relatione, et variis acceptis fragmcntis

et

conficitur /""

quam prm

nostri

Sedu-

nensi episco-

putu.

DIE DECIMA TEHTIA SEPTEMBKIS. pro3 ceteris Bucbaldo assentiendum fore, si constaret

ipsum hoc loco non esse corruptum. Sed hoc non constat; imo contrarium probabitissimum

esi.

Nam

primo Mabitlonius

advocem

ipse

Siduiiensium, r/uam in codice Marchianensi repcrit notat legendum esse Senonensium, quodt verba ejus sunt,

ex ipsius S. Amati Vita aiiisque auctoribus constat. Deinde in cjusdem S. Rictrudis Vita,

quam

Papebrochius nosterex Marchianensi ad 12 Maii dcdit, terjitur S \matus ad Senonensem fuisse episcopatum sublimacodice aUisque

Prceterea Hcet biographorum attatem nescia?nus, tamen post Hucbaldum eos tus.

scripsisse

verosnn/ttimum

est; sane tam indubitate S Amatum Scnonensem cpiscopum fuisse non scripsis-

sent,

st

m Hucbaldo contrariumlegissent,

tempore de hac re dubitatum ctor Vitre S. Eusebia?,

aut suo

fuisset. Accedit

au-

quem Hosweydus Hucbat-

dumesse,Hcnscheniusin Comm.ad Vitamprwvio, Eucbaldo antiquiorem opinatur. Hic discrtis

ver-

Sanrtum ad Senoncnses infulas fuisse promotum. A ddi potest consensus scriptorum fere omnium, S. Amatum illwn, r/ui Pcronre prhnum bis scribit

exsul sub Ultano abbate, postea jussu Theodorici III Mauronti custodue traditus , in Broylensi coenobio obiit cutione,

;

Nor??ian?ioru??ique sceviente pcrsetranstatus est, Senoncnsiwu ar-

Duacum

chiepiscopumfuisseatlestantium, adeo ut Brirjuetus,r/uir/uidr/uidadSedunensemAmatu?nspectare arbitratus est, dilir/entissime recetiset, hunc ab illo disthiguc?\dum csse fateatur. Accipe, lector, guce de hac re scribit in Vallesia sacra, pag. 88.

Consequitur,

iur/uit,

etiam ex his (quce de SeduAmatum nostrum longe

nensi Atnato dixe?:at)

Amato Senonum archiepiscopo tametsi vitae genere et sanctitate non dissimilem.

esse diversum ab

Hucbaldo S. Afnatum Se?io?ie?isium episcopum fuisse ; sed in aiiquibus Mss. loco Se?wtie?isiu?n, positum fuisse Sedu?te?isiu?n, aut a quodam, r/ui Sanctutn Sedu?ie?isibns prwfuisse existimabat, Sedu?ie?tsiu?n pro Se?io?iensiu?n subA?*bitror ir/itur

stitutum

esse.

Itinintnr.

Amato censendwn

sit,

lector eruditus statuere po-

synopsim dat stepe laudatus Hrirjuetus par/. 80. Iiia??i huc transfero. Tempore Dagoberti regis Francorum enituitmaxime sanctitas Amati Sedunensis episcopi hic enim ab ineunte setate sanctimonise specimen dedit, et in Agaunensi coenobio monasticum habitum indutus,piis atque rehgiosis virtutibus ita excelluit, ut omnibus perfectionisnormam pnieberet. Dein cum magis solitaria? vitse desiderio impulsus, elegisset degere solus in vicini montis rupe, conterit.

Vitce ejtts

:

structis ibidem cellula et oratorio,

Famulus

illic loci

Dei

tantaa sanctitatis spirabat odorem, ut

plurimi ex omni conditione hominum ad eum invisendum undique convolarent quare is ad inajora divina virtute servatus, communi comprovincialium episcoporum suffragib ad Sedunensem episcopatum, applaudente tam clero ;

uuam

populo

Vallensi

cum

vocatus

est.

Id

vero

inagna fide nec per impactas impari a malevolis calumnias, factus est regi Theout idem sanctum episcodorico ita invisus ministerium

gereret

,

diligentia et prudentia,

,

pum

ejecerit

in exilium.

Ille

exilium et contu-

melias et malignantium odia invicta patientia pertulit assiduae

atque multis

prsesertim

demum

orationis subsidio,

miraculis clarus

obiit, se-

AUCTORK

Sammmarth

•I.

verbo: Sedunen. episcopus, et passim, qui de rebus nostnsscripseruntPantaleonin Prosonograph. et aln. Synopsi Briguetiin sudstantianon dissentH laudatus moxPma«h>atum ex episcopalisua sedepuhum cujusdammonasteni abbatem constitutum

vemunt etiam cum hactenus

'!'.

t

t

fuisseasserat Con-

dictis,

quce habet in Hclvctta sancta Henricus Murcr. Addit tamen hk Sattctwn exitium missum a Theodorico III

m

EbroiniMajoris-Domus

quod Brigueto

consilio,

loco taudato dispiicet, re desierit anno 081,

cum Ebroinns, ut ait viceAmatwnquc suum non nisi

anno H6 e/mcopwn stsecclestai

'

fuisse creatum ex Sedwie?idocumentis pro cerlo habeat.

16 Si gesta heec attentius perpendantur par- et "mfcruntur tim ex Vita S. Amati Habendensk,parHmex CUm iiti. ,jiur.

Smonensis Amati

Vita excrptue.vsevidebimus.Ex de Habendensi

qum ante episcopatum rqi.se dicitur ex ista vero, qum post episcopatitm acciderunt Paumidostendo. Ex h\ gU(e mox exlaudatis tltasrdicet,

Amutt)

auctonbus retuihnus, habemus Sedunensem Ama-

tumpnmo

S. Mauricn monachum fuisse; sed demde majoris perfectionis desiderio, mo?mslica ata rehcta,tn ere??ium secessisse .

et

oratorium crmstruxit,

ram vitce

et

vitam

Ibisibicellulam

maxime

duxit, Sedune?isi episcopo propter

auste-

eximiam

sanctitatem percarus erat. ab eoque satphts Co?ifer ea cum iis, qua> inS. Amati

visebatur.

Habendensis Vita de eo

scrihit auctor coeevus

apud

Mabilloniumpag. 130 num, 3. Cum monasticis normisjugiter incumbens, ut fere per annos 30 sese totum dedisset, majoris eremi secretura expetens clam a septis monasterii egressus, paulu-

lum procul in devexa excelsissimi montia rupe, semet athletacontradiabolum pugnaturusdedii. Et num. 10 Denique illius loci episcopi (Sedu:

na?n in Sedunc?tsi duvresi Grnobiwn Agau?ie?ise sitwn erat) familiarissima ei erat devinctus caritate. Qui cum crebra visitatione rle?ie?isis;

lectaretur adesse,

15 Operce pretinm judico, quce de Scdunensi tivntur gesta, Amato traduntttr, latius discutere. Hhic, qua> haquce Sedwiensi cte?ius diximus, fie?it clariora, et qui de Seduncnsi Amato attriLaHus discu-

\Z*

pultus in ecclesia Romari-Montis in Lotharingia ut habet Gallia Christiana

virum Dei

amorem paupertatem

propter Cliristi sectantem, decrevit auri

quantitate solari etc. Manifestum

nirecum

iis,

qua> ex Brigueto

cst, fuec co?tve-

deSedunensiAma-

to dedimus. 17 0?n?tino ctia?n convcniunt, quai idc.m Brirjuetuspag. 88 a quibusdam de Amato suo nar*

Si tamenadoptarevelit, nescio, quomodo cum ophiione sua de tcmpore, quo ad rariasserit.

episcopatwn pervenerit, conciliari possint. Bcbc habet: Sunt, qui dicunt Amatum nostrum contulisse se

Luxovium precibus

Eustachii

abbatis

impulsum, cupientisejuss;nicti viri exemplo monachis suisobservantioris vita- normam inspirari. Na?n in laudata S. Amati Babendensis loci

Vita ttum. 12 ter/itur:

Temporibus autem

illis

in

partibus Vosagi vir egregius et religioiie cele-

berrimus abbas Eustachiusconstabat.Tuncforte metas penetraret Italiae, in-

acoidit, ut egressus

troiensque camobium Agaunense sciscitari ocepit, quis inter prinios sanctitate primus ibidem

haberetur.Tunc aiunt: An cturn virum

Amatum,

fortassis ignoraasan-

qui in hac excelsissima

rupe jam fere per triennium duram geritvitam? IUeque, his auditis, confestim montis perartam et paene gressu labentem conscendit se-

mitam inventoque ;

est,

ut nullatenus

viro tanta caritate

pateretur

eum

amplexus

sibi deesse.

Quid plura? Eleverteos igitur .il) [talia ablatum sanctum hominem Luxovium usque perduxit, affirmans lucernam non esse sub mouio occultandam.

auctores stri-

bunt, ct convenire osten-

duntur.

V

.

m w

rORE

|

T.

j.

DE

tamlam,

potius

qtiin

qui in

illis.

AMATO

S.

EPISC. SENON. CONF.

domo Dmnini

perlecliorcm sunt, luinen pra-heiulum, et illum reliquerit. sedes viam posse teneiv, qui proprias quonescireme, Briguetus, Dhi, hcec siadoptet temeonciliari possint evm opinionesuade

modo

Amatum suum ad episcopatum pervenissc statuit: nam annum assignat7lQ\ Eustasius vero abbas circa annum 625 e vivis excessisse

pore, quo

ctiam, quct

de cpiscopatu

Emc

18

bunt, iis,

cum

quai

Senom nsts Amati cpisco-

in

imtu accide~ runt.

sunt,

f/ttcc

dc vita

eremitica reperire potui.

quce

iit

ipsitts scri-

seribunt

monastica

ejxts

ei

Non minus convenitmt,

Sedunensis Amati episeopatu accidisse iis, quce de Senonensi commemo-

cum

rantw. Scribunt biographiSenonensem A.matum jwtsu Theodorici III in exilium fuisse pulsum. Idem de Sedunensi tradunt Henricus Murer, et Panlaleon.Pro causa allegant biographi maligno-

rum cum

odiaet calumnias. Eamdem allcgant causam Brigueto laudatiscriptoresSedunensis Amati

nio de Sedunensis

Amati

exsilio.

cujus altcrius S. Amati exuviai ibidemqucsinniitcri<,norari

D

existimo.

quem Conctuditw 20 Vidimus gesta omnia Aniati hujus auctores Sedunctismi fu/sse cpiscopum laudati Amatum ab scn/-unt, aut ex Habendensis aut ex Senonensis Uabendensi Amati Vita exccrpta esse : nunceieumdem sepul iitdistiwtum ,

Seduncnsem

locum cum Habendensi tribui videmus. Ex esse et fipfecopatum d omnibusj quce huc usque diximus, conjicere perperam atSedupronummihi apparet,S. Amatum, quem trilmi nenses cpiscoporum suorum Catalogo inserunt, vere hunc esse, qui in Monte Romarici quiescit, turce

sed episcopatum et exsilium eiperperam attributum esse; forte ex eo, quod aquibusdam S. Amatus Scnonensium episcopus putatus fuerit Sedunensem ecclesiam rexisse. Exsilium quippe assenmtj sed guo locorum fucrit relegatus, non cdicunt. Credo timuisse eos, ne si locum eumdcm, in

quo Senonensem

Amatum exsulasse consiabat,

exsiiii. Scriptores quidam suspicantur Senonensem Amatum sede sua, Ebroino Theodorici Majore donius infligante, ejectum fuisse ; idem de

Sedunensi habeni Pantaleon et Benricus Murer. Addit prior Sedunensem Amatum jam pulsum monasteri cujusdam abbatcm factum esse ; quod etiam satis consonum est Senonensi; nam ethunc ab Vltano, comidentc matre ejus S. Rictrude, Broylensis cwnobii abbatcm constitutum fuisse scribunt. Denique testalur Briguetus Amatum suum, exilium, calumnias et malignorum odia invicto animo pertulisse assiduw prccsertim ora-

illustraturi, si quis,

S.

kxwztinostri

Vita.

Brigueti opi-

ct

assignassent, nimis aperte confusionem indicas-

tionissubsidiv.Idem legere estin

Hefellitur

fu/t.

ibi quiescant, ignoro,

his

traditur. Convcniuttt

pUS non

19 Necobstal, Brigitetum opinari exsilium Sedunensis Amati, nonsub Theodorico III, scd sub Thcodorico 1 V contigissc. Nam primo in hac parte

Henricum Murer

ipsi dissentire

ct

Pantaleonem

vidimus. Deinde non alia de causa hanc tuctur

Solum

sent.

Habendensis

igitur

Senonensis

ct

tamen pariter gesta confusione sublata, sanctum

Vitas edimus, Sedunensis

quemdam Amatum Sedunenses

tenuisse infulas

cx antiquis documentis probaverit.

secundam difficuUatcm, de qua hoc in paragrapho agcndum diximus, procedimus. Ostensum esi, S. Amatum nostrum aiiquando Senonensem gubernassc ecclesiam. Sed quo ordine, 21 At

quove tempore prcvdictce

ecclesice prcefuerit,

riant scriptores. ffoc ex Hucbaldo,

va-

biographis

habemus, Sanctum sub Theodorico III episcopali sua sede cxpulsum fuisse, consilio, ut quidam aiunt, Ebroini Majoris-domus. Auctor anonymus in Sancti Vitascribit, S. Amatum nostram Senonensi ecclesice pra>fuisse, cum Theodoricus III ob gravissimam ceterisque scriptoribus certum

tijraitnidem,

quamin Francorum

E DiflicuUas de

ordine, quo S.

Amatus

Scnonensiuvi

episcoporum Catalogu in-

serendva

est.

principes exer-

tandem

quia Sedunensium cpiscoporum seriem hunc A/nato suo locum cxigerccxistimat.

cebat, in

monasterium detrusus

exsilium

Peronam sub Ultano

Sed nwo judicio prius probandum est, S. Amatum quemdam Sedunensium episcoporum CataIgoo inserendum esse3 antequam de loco ipsiassi-

postquam, ChUderico

giuiudo agatur. Id axttcm nec Briguetus nec alhts

gni Thcodorici III Senonis sedisse.

quisquam probat. Non ex gestis, quw ipsi attribuunt, quce vix non eadcm sunt cum iis, guce de SS. Amatis Senonensi et Habendensi tradi ostendimus ; ncquc ex eo, quod exilium ejus sub Theodorico IV contigisse dicatur : nam hocmere gratis a Brigueto asseri vel ex eo manifestum cst, quod hujusce rei nemo mentionem faciat, ubi tamen Senonensis Amati exsilium sub Theodorico III nullus Gallicarum rerum scriptorprcs-

22 Cointius ad annum Christi 669 sc7'ibit Theo- Posts. Emmonem S. Amati doricum, mortuo Clothario, aliquot mcnsibus illo

opinionem,

termittit.

quam

Non denique ex

laudati a

Sedunensium episcoporum s&ie,

nomen

cum

in

Brigueto

qua

prceter

est, et

in

abbate, ab eodem,

interfecto, regnum recupemissum fuisse. Hisce si insistimus , dicendum est Sanctum nostrwn tempore utriusque re-

rarat,

proba-

anno Neustriam et Burgundiam gubernasse ; sed Pagius ad eumdem anuum probat, Clotharium initio anni 670 adhuc in viois fuisse, eodemque c Papehrochius noster in Vita S. Bictrudis, paq. 87 lit. b. Quo posito, si biographo credendum existi-

mamus, anno

S.

Amatus Senonensis

episcopus erat

Ex quo

manifestum est, errare Hugonem cwnobii Mariani monachum, qui in Chro670.

tur;nam Amati, qui episcopatum amiollQtenuisse

Sanctum nostrum ad episcopatum

nihil rcpcrio

;

ingenti

quod

coufusione

insertum

tarnen ntirum cidcri potest, si

concessa ipsi cpiscoputus diutumitas considerescriOitur, successor statuitur Wilcarius, qui Ecclcsiw Scdunensi prcefuit anno 764. Accipe, lector, ea, quce de ipso habel Qallia Chri-

stiana vetus: S.

Amatus monasterii Aganen-

episeopatum

abbas,

Dagoberto

nico Altissiodorensi pag.

Nam

fuissc

promo-

neque beatum Lupum ncque Senecium circa id tempus Senonensi ecclesim tum.

prcefuisse,

,

tuculcnter

Mathoudus

ostendit

in

rege Francorum anno 716, et jacet in ecclesia

archiepiscoporum Senonensium Catalogo pag. 29 et 30 ubi ex Bcda lib. IV Hist. Anglorum, eap. i,

Homari-Montis

Adrianum

sis

S.

in

Lotharingia.

Amatum, qui primum

monaehus

tenuit

Ccrtum

in ccenobio

II

est,

Agaunerm

deinde Luxoviense monasterium tandem Montis Bomarici abbas factus est,in Monte Romarici quiescere, ibidemqueannua festivitate recoli,utcx ejus itaadhunc etiam diem in Operc nostro illustrata liquet. Sed hic episcofuit,

incoluit, ac

1

;

comitem

Theodori

Roma

,

Cantuariensis

Angliam missum, Emmone Senonensi episcopo anno 668

episcopi nominati,

a S. exceptum fuisse

monem

circa hoc

in

Probat ulterius S. Emtempus Senonenses habuisse intradit.

fulas ex privilegio iibertatis et exemptionis,

quod

de consensu triginta episcoporum Senoneusi coenobio

statui-

tur epUcopatus.

vita discessisse. Pagii sententiam ante tradiderat

66, eum beali Lupi successorem fuisse scribit, imo et Jacobum Malbrancq, qui in Historia sua de Morinorum rcbus pag.Mbrefert, Senecio apud Senones exstincto,

ejus

biliu*

F

:

A

:

DIE DEGIMA TERTIA SEPTEMURIS. \SSb

btoS. Petn Viviinconcitio Mamolacihabitoanno 660 temporibus Clotharii III reqisconcessit. Item ex pari pnviteqio mo?iachis S. Petri

tum,perftdarumin regiam majestatem machina tionum ab Ebroino Theodorici Majore-domm

Corbeiensis

superius

legitur

autem S. Emmo, quod

loco laudato ostendit

miraculorum

et

gaivus

Mathoudus,

>.

neret,fulminainterminarenon cessasset, sit m ejus odiwn incurrisse scribit. n t parum abfuerii

et

vitce sanctitate

fama perspicum

ad annum usque

quin nece cruenta a furcnte mactaretur. Tandy » ah Ebrowi satellitibus interceptum ait, et in mu mcipio Viromanduensi, cui Perona nomen,

vixisse ton-

070, quo ad finem verTheodorico III in Neustria et Burgundia regnante, Sanctus noster ad episcopatum evectus c/ente, et

sub

eustodta militari

aliguandiu

rici

abbatis

exsulat

aliinoiiiae,

Ultano

Virum sanctitatc

Ebromi

quam

aiusa.

Amatus

:

sentientibus, et partibus hinc inde vacillantibus,

bonorum invidere consueverunt, beatus Amatus pontifex apuri regem falsa accusatione accusatur, qui nec ad prasto-

rium regis accersitus, nec a rege super hoc negotio evocatus aut interrogatus, maliguantium persuasioni rege

Theodorico voluntarie assentiente, sine audientia aliqua exulare jussus est, qui oves sibi creditas S. Trinitati commendans, de persecutione gaudebat, non ignorans, quia

innocentite

tyranni

abbate Ultano custodirc

maucipatur

lirevius, exsiliique adjecta causa,

rem enarrat

Uucbatdus in

Marcianensis

Vita

S. Rictrudis

Amatus,

inquit, electus et

sublnnatus ad episcopatum urbis Sidunensium (Senonensium) eo tempore, quo Theodoricus rex iniquam exercebat tyrannidem , insimulatus falso quasi de infidelitate

rona monasterio

sito in

apud ipsum,

in

Pe-

oppido Virmanduorum,

cui sanctus prteerat abbas Ultanus, subirejussus est exilium. Saussayus.

contiqisse.

Ita

24 Uucbaldum quoad tur neoterici fere

exsilii

causam, sequun-

omnes ; nisi quodplerique, Sauc-

ewsilium sus

in Chronico Altissiodotum Jacobus Matbrancq in Uistoria de Morinis, Marchantius lib. I Flandrice descriptce in Mer-

rensi,

qcmo, Sanderus tom. U Flandrice ittustratce Maurouti Villa, aliiquc pturimi. Nulla tamen

in (it

Ebroini mentio apud Uucbaldum, nulla apud anonymos Vitai Sancti scriptores ; de Ebroino sitct etiam Baldericus iu Chronico Vameracensi. Illud Cointium impulii, ut S. Amati cxsitiumsub initium anni post Christum natum 07Acollocaret.

quotempore Ebroinus

in Thcodorici Keqis amicir

nondum erat. Putat opinionem suam non parum confirmari ex ejusdem exsilii diuturnitate Nam, inquil, adannum 090 num. 15. si Theodotia

.

quidcm auctores laudati, id factum fuisse, Ebroino instigante, consilio ejus, aut etiam falsm qua-

condolens, jussu

abbatissce: Beatus vir

RefellitUT

rer/is

Eugo monachus

Peronam, quu; est regium Castrum in Vermandorum, usque perductus, sub ho-

gregi

privatus, sed

vestitus,

norinco

in

voluerit;

simplicitate

itaque

honore finibus

eum

Ebroino acquiesceret, iJiud imperavif cur Amat.u.s, sublato e vivis Ebroino, exulare non eessavit l Sed in nullo legi, exsilium a Thcodorico rcqc fuisse S. Amatc imperatum, ut Ebroino acquiesceret. Saibunl

non sunt condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam, quas revelabitur in nobis. Relicto

S.

habent,

Exsilium hoc biographus hisceverbis descriDe monarehia igitur regni diversis varia

qui mali prosperitati

et

non minus nota esse poterat, Amati ezimim virtutes, tam dure cum

seevitia

Ebroino, jussu Theodorici

nos-

cum Theodorici regisjussu episcopaiem sedem suam relinquere, et in exsilium secedere coactus bit

Ultanum

Theodorici

25 Pracedenti numero dictum estjuxta pleros- Tempus,
tert

est.


placito suo explicandce rei causa scripta fuissr arbitror.

Regebat Senonensem ecctesiam indefesso taboS.

verisimite apparet,

quodam camobii prmertim cum nullibi legamus idipsia Theodorico fuisse mandatum. Undc hcec a Saussayo pro more et bene-

illustrantur.

sm pastor

grati* a beato abbate consulatione

cetebrcm,

sm anoulo conclusum

Hamaticum

re sotiicitus gregis

habeat

reficiebatur

sancto Viro eqisse, ut

monasterium: ibidem a Sancto gesta

Sancti exsi-

et in verbis

multiplici

admodum

fseque

contigisse scribitur: accessus

Hum ejusque

fuec

<

Perona Broilum adducitur: miraculum, quod in itinere ad

(j«o auctore

perstitit.

in subsidio

ejus in preedicta abbatia conversatio: S. Ultano mortuo,

B

donec abbaU

fuisse,

Saussayus, nescio. Certe hcec omnia Ilucbaido fucrunt ignota, nescivit ista anonymus Vita> S. Eusebios scriptor, ignoraverunt SancH nostri biographi, quibus posteriora verba aperte advet santur : non enim a S. Ultano in ccenobii angulo constnctum fuisse scribunt, scd {verba sunt Ms. Atrebatensi S. Marice desumpta)

Sanctus jussu TheodoIII Perona* sub eustodia Ultani

S.

detmtum

bitano commissus in comobii conctriclus angulo

est.

III.

T.

prmsulesque occisos ei intrepide exprobrasset atgue ira dtoinm, nisi efferatm menti modum P

laudato y S. Amatum nostrum post S. Emmonem archiepiscoporum Scnoncnsium Cataloqo inse esse,

CTORJ

.1.

tnmnulatum fuisse adjiciant. Saussayus tamen ad \:> Septembris diem in Martyrol Gall Theodoricinonmemmit, sed totum Ebroino taroiem attnbuit. Cum enim Sanctus noster proceres

arca idem tempus dato, cui S. Emmonem subseripsisse patetcxtom. VI editionis ConeiUorum generalwm, in quo ad annum 008 integrum habetur.Concludo iaitur cum Mavillonio

rendum

\\

ricus, ut

anno

dam

Christi 079,

ejus in rctjcm perfidiai accusatione, at

meo

judicio aliud est facere
:

quod enim

potest, ut etiam

posteriori tnodo

ab Ulo nou invito

/it,

fktt,

ita\fieri

scd quod,

ut ultcri acquiescatur, sotant p&ragitur, id ordinarie ita fteri dicitur. ut nou fieret, si alter sine facto hoc acquiesicre vcttcf. Xeque etiam video,

quomodo ca

re

Cointius impelli potuerit,

ut

Amatum

exsutem faceret, anicquam Ebroinm Theodorico amicus devcnisset. Quod ni enim potuisset , Ebroino jam Thcodorko rccouciiiato. pelU Sanctus a rege, non consulente aut instujantc S.

Ebroino

'.'

rnis-

est. inctr-

DB

126

U OTOKG

ejus

ricofuisseacttm.postquamhic incertum vtdert, erat.Fateortamen mihi plane relegatus fuent an Sancius noster a Theodorico

EbroZ

consiU

ab eo perfiditB

t

cujusttem

propter mcer-

quam torum ea de re silmtium, sua sede episcopdi quo femporis, Htudinem „,„

inter

attnUlli

673

.•I

f^

loco

est. /»-

.r,tiini

ejee-

fuisse mtssum. Theodorico anno 678 in ewsiUum Theodoricus regnum foret. quo anno

eliam

Si certum

tst.

cum quadam taMudme cum ex ;

sattem

recuperavit,

ejus brevius videri potest, ttt cetera mortem Ultani S. igitur Malo gesta expHcentur. tamen ut post analiquot annis citius figere, ita paucts ComPorro num 680 accidisse existimem. S. Ultanx sub Peronce qiue plectilur biographus,

quod tempus

bertho pt

enim anno 5 regm laudatum pag. 31 Theodorici apud Mathoudum jussu ipsius cum convenisse fegitur Marlacum sedisse

:

hic

vel proceribus pro ecclesue statu mter prevlmm post ronfirmatione pacis sancitm Dagobertum pro fintbus regni aliis episeopis et

Theodoricum

et

Quodtamen discemendis, eidemquesubscripsisse. Dagobertus suoquo 680, annum ante cum certo conUgent, extinctus esse traditur,

rum manibus

Ama-

perspicuum est ante prcedietum annum S. determinato anno tum exsulem fuisse ; sed qno Theodoncum non liquet.Sicwn Cointio et Pagio 673 voluens, salutis regno restitutum fuisse anno annum&tB ante nostrum dkendum erit Sanctum exsulasse

;

sed Mathoudo advcrsaberis, qut

vetustioribus suis

m

Mrmbranis observat, eum per

scdisse: quinque dumtaxat annos Senonis pacifice scriptore, Vitce anonymo ostendimus enim ex

ecclesiam gubemasse

Amatum Senonensem

S.

tempore primi reqni Theodorki.quodprobabilius reclius anno 670 affigi jam dictum est. Unde judico, relinquendum exsitii annum incertum possit, qui ut a vero aberrare non

tamen illud annttm

cumvitam custodia ^cssftS.Amatus; nec mirum, Deo deprivatam ducens, totum sese haud dubie assertt occupatum Sancfum derit. Prcecipue vero ex lectionibus, Scripturarum sacrarum

673

et

679 contigisse

asse-

rucrit. guamcKti Sanc.ttis

Pe-

rimiv exsuJave

nobis bio27 Non minus incertam reliquerunt sub Perona? noster Sanctus graphi, quamdiu Scribunt pcrmanserit. exsut custodia VUani

S.

rit.

C

spatio quidem quod ibidem non parvo temporis permanmortem fuerit imo usque ad B. Ultani hoc temporis serit. At quot annos non paroum t

ita spatium compkctatur, sicuf conjici nequit, indicant. De anno, quo ad immortalem vitam exsilii locum transnt S. Ultanus, et quo proinde

non

consenAinatus noster mutare coactus est, non in Vita Henscheniusnostcr scriptores. etiam tiunt 680 ejus 12 Maii illustrata, annum emortualem

S.

designat.

S.

Joahnes

UUanum anno

tur. Citius

Buselinus,

circiter 679

teste

Cointio,

defunctum opina-

adhue mortuum oportef

in opinione

toml Jacobi Malbrancq;namin Chronologiasua liroilende Morinis S. Aiuatum anno Christi (378 siscoBnobiiabbatemfactum fuisse tradit. CoinHus ad annum Christi 686 amplectitur sententiam Lucc Dacheriij qui, ut ibidem habet in Notis ad Opera Guiberti abbatis beatm Maria? deNovigenr to,

chronologicum abbatum

monasterii

Monte Summarium

sancM

a domino Ste-

Quintini de phano U Gris e vetustis ejusdem camobii chartis ac ruderibus erutum publicavit,

in



fclix

K

fuisse in

quibus non

modicum

consolationis

rebat.

29 S. Ultano mortuo,

fructum refe-

Theodorici regis Traditw S. Amatus

nondum

; nam offensus custodiai biographi S.Maurotiti. verba intellecta, morte ahbatis sancti et ei B. sunt, S. Maurontus a rege evocatur, custodiae habebatur, qui Peronae exul

mS. Amatum

animus quiescebat

Amatus, mancipandus traditur, qui coactus imperatoris veniens, assumpto edicti mandato, Peronam Bioepiscopo, ad propria repedare festinabat. smpius laudata grapho consentit Hucbaldus in Ultano, inquit, traS. Iiicfrudis Vita : Mortuo abbati, ut is eum in Mauronto ditus est Amatus monasterio, quod Brojlo in asservaret custodia in Laete ipse nuper admodum construxerat Maurontum, territorio, Hic lector obiter nota, S. dum S. Amatum custodiendum suscepit, nonsetum cularem, ut aliquibus placet, fuisse, sedjam

quod Amando,

Broilensis monasterii sui abbatem exstitisse,

ita

inter

Hamnmwo

ca,qim

tradimt. tum in Broilensi camobio, biographt mtht ptaminus rationcm ultimam Propter hanc Ultani mortem anno 686 cet Cointii sententia, S. ex arqenteo tibro eccfesia? affiqentis ; consfat enim ubi corpus ejus asserDuaci, collegialce S. Amati excessisse anno 690: vivis e votur S. Amatum sententia Sanctum unde consequitur in Cointii supervwsse, Ultano nostrwn non nisi annos 4 S.

S Amati annus post recuperatum bioorapho ejus habeamus eum, exsulem esse factum, etex a Theodorico regnum, (ah landeLandeberto Senonensium episcopo ejus 5 Senoregni anno eum Lnmberto)

non amplvus

S. Ultani.

relinquantw, quibus

,

serit

exsitii inteUigi posset

nis

Depcndet rs$ a tempore cmortuali

S. Amatus eum eo oita ipsuts tta proaut potuerit, Peronm degere Amatus gesut tempus dcsit, quo B. lonqctur in ab eo gesta, cxtm

ami

cetmiwsm.PapebrochiminVmS^to&vdxs S. Amatum a mperius laudato asserit fradt,

(17!) /ifleH-

dutn

1.)

28 Quamam nequit. Itlud esse catatem propius acccdaf, dici annusS. Ultam evendum ex dictis apparet, ne ahquot saltem non mortualis anticipctur adeo ut

fundamen26Comft«s lemtamen,ul vidimus, determimt annim initium 10 nixus

protaWius tattirti

<»mo Christi 686. opimo advertauctorum isiorum

tani transitits consignatur

a [*»£; nM Mmvnow «fo?t« fidromi *m*to amctto m

T.

J.

CONF

EPISG. SENON.

AMATO

S.

ulterius

confirmatur ex eo, quod a S.

amwm

cujus mors passim credilur incidisse in sui coma, 679, ecclesiastico more, decisa capitis clericus ordinatus fuerit.

Sed ad

S.

Amatum

re-

deamus. 30 S. Maurontus Theodorici mandato obsecudeducit, sed tus, Sanctum ad monasterium suum

F Ingenti prodi-

yio samtitaServi sui sanctitatem insigni proditem patffar.it gio declarasse narrat biographus ; nam cum Deus Cameracum devenissent, Sanctusque ecclesiam

in via

Deum

;

solis B. Marice orandi causa ingressus fuisset, cappam suam in eo fuisse, usus servo radio pro deponens, legitur. Miraculum hoc Baidericus in

Chronko

Cameracensi : Radio

lib.

\,

cap.

xxn

hisce

qui per

fbramen

parietis infulgebat, pro servo usus est.

Quoniam

recenset

verbis

fatigatus

solis,

itinere, materiale onus, ut spirituale

deponens cappam suam atque manicas suas, radio solis tamquam ibi protensaj ferultt ignoranter injecit. Quae sol ipse suscipiens, dum orationi prostratus incumberet, i"aLevius assumeret,

mulando sustinuit. Eoc miraeulo attonitum Maurontum Exsulis sui sanctitatem agnoscere, eumgite, quo par erat, loco habere coepisse subju/tgit

cum

biographus et Baldericus laudatus ; nam subsequens ecclesiam mtroisset,

vestigia ejus

Sanctique exuvias de sole pendere deprehcndisset,

m

genua prostratus, si aimttti postuiavit. Ilamaticum

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMRRIS quid in eum peccasset ejiis

SlXesumptis viribus iter etiam resumunt ^. Maurontu$etAmstm,ettandem Eamatieum perveniunt, quo in loco, si Vitce ex Ms. Atreba.

perveniunt

SS. Amatus Maurontus,

et

tensi S.

ubi aliquandiu

Offletatatis f utpoteduodennis,medianteB

oranarco Marchianensi: Aliquantuium Hamatico in ccenobio.

Boc ultimum tamen

spatio ibi-

dcm cum S. Amato commorari fuissc ausum, tcste

Sucbaldo,

ei

a

rerje

impcratum

ctum Amatum in Broijlensi suo dtendum abduccret. Errores com~ rnissi in

Vita

Sancti ex

Ms

Atrebatensi,

cum

utsan-

ynonasterio eusto-

32 Nmms etiam non carent, quce Ms. Atrebatensi subjuncta leguntur ;

eodem

in

rectw

sacra eruditionis constantia roboratus, matri suae Rictrudi, ad majorem salutia suae cumulum, ut se suaque Domino consecrarent, instantissime persuadebat, quse, licet filii devotionem, castigato sermone, videretur impedire, tamen de tanto interius gaudebat tilii et

sui profectu, utpote

quaahujusmodidesideriojam dudum accensainardescebat. In pago igitur Menapensi, in fundo suo, qui Broilus dicitur, ecclesiam, piurima ibidem possessionis suse pradia conferentes, construxerunt. Si enim verum est 3 quod auctor anonymus hic tradit, S. Mauronto cum S. Amato ad Uammaticum accedente monasterium, nondum seculo valedixerat, seque

Deo

consecrarat S. Rictrudis, nondum constntxerat S. Maurontus monasterium sxtum Broilense quod ;

Utrumquc Hucbaldo in S. Bictrudis Vita repugnat, in qua scribit, S. Rictrudem prudenti S. Amandi, qui anno post Christum natum 079 obiit, consilio,

nuptias secundas a Theodorico rcge

S.

Amati ex

Duacensi et Marckianensi codice osten-

duntwr,

teno:

quo venerabilis proavia ejus tertrudis fuerat ab ipso. Yix non eadem

a-tornun.

hal.itacnlum praspararet in ccelis. Priusquam vero mhuine praeposituwe ofiicioduo, ut fertur, annorum cur ricula peregisset, septimo decixno Ealendas \nriha, sacns plena virtutibus assumpta est a Christo. Sacrum vero corpus sacer pracsul Amatus i„ supradicto B. Petri apostoli sepelivit monasin

sil.i

sepulta

magna rerum /emporumquc in S. Rictrudis Vita,

nem

cum

confusione lequntur

sirerum enarratarum ordi; in hac tamcn prmtefea

seriem spectes

et

scribdur\S. £W^V//ncumsanctissimo episcopo

nomine et religiosa conversatione Amato (m monasterio Marchiancnsi) sub cura

illic

Mauronti

sancti abbatis ad

tempus exulante, dum capere

quietem putahatur,

relictis ante stratum sandamtempestae noctis ad Hammaticum perrexisse monasterium, ut ibidem divmo officio

lns, silentio

34 Haic omnia justm advcrsari Chronoiogim ex tempore abunde tempus, quo S. Amatus noster quo exsilii

docet

dine sumptian,

fieri potuissc

certum cst, quo Eusebia jam ad Chrtstum migrarant, qucmadmodum liquet ex earum qcstis

SS. Gertrudis illustratis.

Recte Hcnschemus

S. Eusebia: observat,

uoster

in

Vita

horum pleraquc, gua

ea

anonymis deprompsimus, a S. Antando, qui tum Elnone, ab eo jam Amandopoli dicto, laudatis

in

mentario prwvio ad laudatam S. Eusebiae Vitam xvi Marlii datam in quo hanc suam opinio-

includendum Debuit igitur cum Amatus adS. Rictrudem acccssitjam tam itta se suaque Domino consecrasse, et Broileme ccenobium constructum fuisse, ad quod faciendttm verbis allegatis matrem suam S. Maurontus

nemconfirmat. Papebrochius iu VifaS. Rictrudis ad 12 Maii pag. 89 lit. B notat a se a textu

lator in Vita S.

Rictrudis, auclores anonijmi in

Ms. Duacensis ccclesia> collcgiata> ipsius S. Amati, et Marchianensi habent. ln Marchianensi leguntur sequentia : Ha^c duo vicina sibi (ccenobia Marchianense et Hamaticum) et commoda, sub una lege et societate degebant amica, itaut quamvis loco sejuncta,

uno sancta

S.

seclusa

illa,

Sanctm

Videri potest

quce

mox

ab Huebaldo

Vita scripta retulimus

cum

forte legeretur

num.

fidis

:

Nam,

amatisque

4

iu

Com-

cjusdcm

inquit, sociis,

cum hic

Amatus) assumptus est, qui diu post S. Eusebia? obitum factus episcopus et tandem sub Theodorico relegatus est, primo ad S. Ultanum, dein ad S. Matirontura. i\on displicet mihi Bapebrochii conjcctura ; facih- enim potuit sciolus (S.

33 Chronologia? justa? amplius refragantur ea, qua> de Sancto nostro Uucbaldusautejus interpu-

commixtacum

pertinent.

et

rege fuisse impcratum, ut S. Amatum Perona abdacerct, Broilensi suo monasterio jam recens ,

omnium tamen parerent

vota

simplici sacrae vitse concordia. In

Adalbaldi Gertrudisavia,

cum sua

pronepte et virgine Eusebia in altero simili florebant smdio Jonatus inclyti pontificis Amandi discipulus, Rictrudis cum natabus duabns, in ;

utroque etiam grex plurimus tutibus. Tantis confessor

celsis illustris vir-

Amatus copulatus

ca-

tervis, placebat nimium illis, velut aureis gemma fabricis. Hisce alia addit Ms. Duacense : Interea

Christi famula Gertrudis sanctae senectutis sua? plenitudinemdierumcumulansoperibus.migravit a seculo et a beato pontifice Amato cum rnagna venerationeibidem sepulta est. Proneptis autem

ln-

Perona cum S. Mauronto in Broilcnsi cum mutant monasterio S. Amatus. exsulaturus disccssit. Ul cnim ex hactenus dietU Forte ad non nisi circa annum 680 cum aliqua latitu- 8, Amandum

Amatum

.

E

interesset.

translata fuisse.

adhortatur.

trudis et

in t.-n-is, „t

potissimum residebat, pcrperumadS.

S.

C

sic vixit

propositai respuisse, et coram eo sacro velo capiti imposito, curisque secularibus depositis, Marchianensi se camobio inclusisse ; Mauronto vero a

constructo

pluras alii in Vita S. Hic-

m)h

i

cum

chronologice adversantur. Beatus, inquit, Maurontus, hujus sancti consortis Amati episcopi et

actuum exemplo

B

esset,

T

ab eo retinens

re-

ctms scriptum arbitror : verisimile enim mihi non vuletur, S. Maurontum lomjo tcmporis

\

-I

pradicatume. virginitatem suam Chrisio ,,„»secravit. et in locum prafectionis proavneBTMB successit. Hasc quotidiead prjcdicationemsancti 1 rssubs pergens, et TOrba salutis

Marim

manserunt

*ocwmi

sa.-hs tnorfbua edamdolis puella erat: qus cum tenen.-

bon*

cata,

cxcerpta? iusistendum, diutissime commoratisunt. Si vero anonymo in Ms mem-

commorantur.

127

Knsebia. soror B. Mauronti, ab ipsa Oertrude in eodem monasU.rm

quidani

!•

aut interpolator S. Rtctrudis Vttam pro cum fidis amatisque sociis S. Amatum assumcre ct cetera de suo adjicere SOnctitatem Amati declarundi causa, ( 'onftrmor in ea opinione cx eo quod parum vcrisimilc videalur ,

describetis

t

Hucbaldum tam

turpiter in hoc puncto crrasse.

Quidqaid sit, ccrte rcctius legitur in codice Ms. ecelcsios cathedralis Atrcbatcnsis, in quo S. Mauronti cum matre sua S. Rictrude colto' quium qaidcm indicatur scd nu/ta mcntio jxt SS. Gertrudis pioaria' tttit Eusebite. ,

r 3. ,

PeractO igitur aiiqutt trnt/mris

spntiti,

diuturnum probabiliusnon fuissedictum S. Rictrude, SS.

Amatus^/ Maurontm

est,

d<-

qaod

cum

BmiletuU obnobii praifecl ii

itinere

/n Broilum prosequendo cogitare cosperunt Rcccns constructo coenobto prceerat fundator ct s/tti

abbas Maurontus ; sed perspectis S. Amati virtutibus, ralum erat Mauronto camobli sni prwfec-

turam

ni S

tradita.

Amatu

VITA

L88

m

,

.1.

rurom humeris

rORK

imponere,

eji/s

EPISC. SENON. CONF.

AM ATl

S.

quam

\Ue

t

B

teste

adS. Rictmdis preces vix non invitus cap. xvn suscepit. Malbrancus tih. IV de Mormis SS. Amatus contractumdonationis,quem exhibet Maurontus inierwit verbis sibi « quodam

T.

biographo,

VIT A

et

id tem-

antiquis picturis,

Mervillano curione ex etiamnum in oppido residuis, transmissis. loquitur s. Maurontas\ In quo eonfldo,

AUCTORE ANONYMO

poris Sic

mea meque

Praesul,

tibi

do. Reponit S.

Amatus

:

Picturarum tocipio grate, quea mihi das tuate. illanon sedverba ignoro antiquitatem ; illarttm

Ex Ms. Atrebatensi

S. Mariae.

ipso pictore, aut alio

Sanctorum fume sed ab quodam, ut S. Mattrontum prmfecturam Broi* }

abdicantem a se,sanctumgue Amaiuni illam acceptantemexprimerentt indubitatum ensis camobii

mihiest. CointH srtper

n

hn.

ronjec-

tttra

videri potest exsulem jussu regis, noster, in ipso exsilii loco Sanctus quatis erat abbatem fieri spontanea cessione illius, citjits cusCointias todice traditus erat. Quis enim, inquit persuadeat sibi adannum ChristiGBQ num. 49,

Mirwn

36

imperium

f/deo regis ;

n,i

non

inscio rege,

contemptum ? Quare sedeo consentiente peractam fuisse

fuissc existimat. Loco laudato ita loquitur

:

Tot.um

peractum arbitramur

negotium hoc ordine Maurontus de virtutibus, quae splendescebant in in.itn, deque miraculis, quae Deus per eum perabatur, Theodoricum regem per nuntioscer:

<

liorem

et ut episcopus

fecit,

tam

insignis, cujus

declararant, amicitiae regia? pristinssque libertati restitueretur, abbasnue praeficeretur congregationi Broilensi, flagratissime postulavit. Petitionibus rex annuit,

mnocentiam

tot prodigia

audita rerum adeo mirabilium enarratione. Et infra: Ejus autem innocentia tot signis comprobata, rex

*'•(•

l/itui

.

Eins obitus.

odium

facile deposuit, et ut abbas

apud

Broilum is esset, quem maledicorum hominum fraude calumniaque deceptus e cathedra Senonensi dejeeernt, annuit lubentissime. 37 Legitur quidem apud biographos, Theodorictim regem post Sancti obitttm miraculorum multitudine permotum, paenifentiagiteductum citer rogasse

;

ad

veniam suppliat odium a rege ante Sanctimorfem

sepulcrum ejus

venisse, delictique

alfquando fuisse depositum, eique oiventi recoh-

Amatus Christianiset justis pa- A puvritia S. Amatusuna rentibusexortus, Htterarum studiistraditus, ruin soientia in ipsis pueritiae initiis suos coaetaneos scientia virtutem colit. pra?cellebat, quam, quia pra? cunctis desidera- Cleiicomm or-

Sacer praesul

bilibus adoptavit, datus est ei sensus, invocavit dines susdpU,

eum

et venit in

spiritus sapientiae

;

sed quoniam

initium sapientise timor Domini, mandatis Domini insistendo, factus est in Dei legis observa-

Mandatorum itaque

tione meditator assiduus.

Domini non surdus auditor, in haereditate Dominicae sortis partem habere satagens, praeaccepta benedictione, coma et carnalium desideriorum superfluitate deposita, affectavit clericus institui

compos desiderii ita strenuus in Dei assumpto inveniebatur, ut vix inveniretur nam similis illi, qui conservaret legem Exceisi et esse. Sui officio

:

scientia ornatus,

morum

honestate perspicuus, radius prae multitudine

velut fulgurantis solis

opum

justitiae in ecclesia Dei

radiabat, seque

exemplum vitae iaudabilis omnibus devotus Amatus exhibebat. 2 Virum Deo dignum, et in sorte clericali beatum Domini Servum qui cum custodiret vias Domini, ad sacros ordines promotus, ascendebat in singulis ordinibus de virtute in virtutem, ut videret

Deum deorum

in Sion.

Unde Domino

nostro non sustinente tantam lucernam sub dio latere, sed ut posita supra

domo Domini

luceret,

B.

eligendum vicinarum

Amatus

candelabrum

in

ad pastorem

urbium

eligitur, et licet invitus,

tentia a

fama

pcenitendi causa,

jam

si

multitudine ipsi de

ejits

parum

sanctitate

curasse, in id solum intentum,

f/iai

baldus in S. Itirfr/tdis Vita, qui tamen

Sanctum

Mauronto in Broihtm perductum fuisse tradit, conjunctionemque inter utrumque San-

a S.

quod et Rucbalbiographi omnes tradunt, Sanctum no-

ctum mire dtts,

et

siniDi

x

extollit,

<

ertius est,

omnibus exempium prwluxisse, donec anno 890 hancmiseram cam feliciore et mterna

in

sibi

Broilensi monasterio reliquis

tebat, sed piis reficiens doctrinas pabulis cura pervigilii debitas in ovili

3 Pontificis quoque nomen et ministerium Munificus in non ignorans, in omnibus morum et bonorum egenos, sibi operum seipsum cunctis laudabile pra^buitexem- parcus, dmmones abigit. plum; naminlegeet justitia Dei edootus, parcus sibi,

egenis iargus, in verbo serenus,

castus,

vigiliis

et

servus et prudens, de familia

reportans spem, divinam

virtutem

:

subjicio ex Ms.

quam

ecclesice Atrebatensis S.

suis illustro

annotationibus.

Marice,

fidelis

optatam

sentiebat adesse

infestus,

immundos

spiritusab obsessis corporibus Dei virtute armatus, facto signo crucis, arcebat

salutis

ecclesite

sibi credita

sibi

nam daemonibus

instruebatur ministerio.

Ms.

corpore

orationibus deditus,

rum

eruimus ex codice argenteo Duacensis ejusdem S. A.mati. Vitam

Dominico agebat vigi-

lias.

sanctitatis vero3

vita commutarit, ut

gilat.

ereditum assidua praedica-

Domini diabolica incursione lacerari non permit-

et

contra se ab eo fraus cuderetur. Dico, sihancumquam gesserit; nam de ea siiet Huc-

ne

populum

ante ex miraculorum

constitisset, et cum eo reconciliatus abbatem esse lubentissime annuisset. Malo itaque credere TheodoricumS. Amati Broilensis, ccenobii pmfecturam, si hanc ttmquam gesserit, ignorasse, aut si

rescierit,

gratia,

tione instruens, benedictione conflrmans, oves

innocentia

gregi suo

assiduo invi-

stolo potestate,divina Spiritus sancti illustrante

venisset

ad sepulcrum Sancti

impulsus

et

acclamante

acceptaligandiatquesolvendi cum B. Petroapo-

fmo

copus eligitur,

ibi-

Theodorico post Sancti mortem facta, Cointii opinionem meojudicioparum verisimilem reddit. Ut quid enim festinus adeo miraculorum

reperio.

nensis epis-

episcopis,

clero et populo, in episcopum sublimatur b, qui,

nusquam

dinibus, Setw-

demedio sublatoSenonen-

siuin archiepiscopo a, evocatis

dejn

mo-

heec ipsa pceni-

eiliatwn,

Dfiin, susceptis

majoribus or-

!

4

frequenti USUS colloquio,

Ko tempore Theodoricus

;

sed et angelo-

eorum

multiplici Jussu Theodo-

c

Ludovici, qui Hci

lll falso

a Dagoberto d originem traxerat, gravem in pri- accusatits, mos Francorum exercebat tyrannidem e, qui inauditus graviter ab eis persecutus, et

tandem captus,

conseratusin monasterium /mittitur, cui frater

pel-

litur in exsi-

lium. c

ipsius

rt

*'

e f

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS. ipsms

in

auccedit Childericua g sed eoa Francis ob detestabilem actuum lpsms insolentiam interfecto //, dudum fratre suo Clothario in juventute suamortuo ;

h regalem, quam nuper amiserat, Theodoricus Arecuperavit dignitatem. De monarchia igitur regni diversis

varia sentientibua et partibus hinc inde vaciliantib us, qui mali prosperitati bonorum invidere consueveruntj B. Amatus pontifex apud regem falsa accusatione /accusatur, qui nec ad praetorium regium accersitus nec a rege super hoc negotio '

evocatus aut lnterrogatusj malignantium perauasioni, rege Theodorico voluntarie assentiente ame audientia aliqua exulare juaaua eat, quioves sibi creditas S. Trinitati commendans de persecut.one gaudebat, non ignorans, quia non sunt condigme passiones hujus temporis ad futuram glonam, quse revelabitur in nobis. ei

Verunam

abductus custndieeS. Ultani

5 Relictoitaquegregicondolensjussutyranni honore privatua, sed mnocentiae simplicitate

vestiLus, Peronam, quae est regium VermandocommitHtur, rum Castrum m, usque perductus, sub honorittbi SS. Seripturarum lectio- fico abbate Ultano n custodise mancipatur, ubi nibus tempus sacer praesul Amatus vera philosophia armatus impendit

a sacrarum Scripturarum lectionibus reportabat consolationis fomentum, legens et advertens

;

m B

illud Apostoli dicentis

mate

fratres,

cum

:

Omne gaudium

existi-

in variastentationesincideri-

noverat enim per multas tribulationes intrandum esse inregnum ccelorum et quoniam non derelinquitDominus sperantesin se, beatus vir Amatus et in subsidio alimoniae et in verbis tis;

;

gratiae a B. abbate Ultanomultiplicireficiebatur consolatione. Exulavit itaquePeronaenon parvo

tempore o sub dicto abbate

et Dei servo B. Amatus; donec, deposito carnisonere digne laudan-

dusabbas,quampervirtutumoperameruerat,diu sedf mortuo S. UltanOy

desideratam a Domino in coelisrecepitcoronam. 6 Diebus illis beatus Maurontus p nobilissimi viri et

traditur S.

Mauronto

in Broilensi

filius,

Francigenae Adalbaldi q et Rictrudis r qui gloriosus et praeelarus in curia regis

habebatur

s,

matre sua post obitum

sui viri

com-

suomonaste-

morante cum tribus

rio custodien-

r

grege monialium in coenobio Marcianas u, quod a S. Amando x ei concessum fuerat, ab eodem episcopo clericus et abbas ordinatus, et ad gradum diaconii sublimatus, in fundo suo, quiBroi-

s

lus

t

Apostolorum, delegata haereditate, ibidem deservientibus monasterium construxit. Ultano igitur abbate viam universae carnis ingresso, S. Maurontus a rege Theodorico evocatur, et ei B. Amatus, qui Peronae exul habebatur, custo-

dus.

P

u

X y

diae

y

dicitur

,

in

mancipandus

tulis

ra-

dium, oraturus in ecclesia

SS. Virginis

filiabus suis t et aliquanto

honorem B. Petri

principis

traditur, qui coactus irapera-

toris edicti raandato,

Xd

m

regnum

dem

Peronam

veniens, assum-

emm

hoc

tempore, non

tuae paternitatiaservus

tibi dux vel custos sed paratuaaum modiaomni.

bus obed.re. Ductoris itaque sui B. Amatus, hu-

m.ii inteilecta devotione,

q Uam citiua ipauma terra engens, aicut eratomni benignitateplenus,

melhflua persequitur responaione, *rater mi, ne videatur tibi

inquiens-

molestum aut

triste,

quod tecum mihi contigit devenire, quia paratus sum, quocumque Dominua juaaerit

rem et natum

in

mortem

ire

,

et in loco

,

et in carce-

,

ubi prsordi-

est ab ipso, ibi gratanter permanere. indulta itaquevenia, in signum veri amoris et

Iraternae charitatis runt.

in osculo pacis sese receper

8 Praedicto igitur miraculo ad notitiam alio- qw mirat td accedente, mira de tanto comite viatoribus permoti Mauaccrevit gaudii exultatio, rontus ejusaue et jam devota

rum

i

cordis

exhilaratio, ut singuli conclamarent tur, ut mquit Psalmiata,

:

Gloriabun-

omnes in te, qui diligunt nomen tuum, quoniam tu benedices justo itaque pari etpiadevotionead eum accedentes.seipsiusprecibuscommendant, credentes ejua mterventu multipliciter poaae adjuvari: nec non m Sancto Dei minime defuit in ipso itinere gratia spiritualis,

quia in ejus verbis et actibus, ita divinae copia dulcedinis abundavit, ut ductorem suum et itineris comitem B. Mau-

rontnm ad contemptumrerumsecularium magis etmagisanimaret, etalios ad amorem ccelestis patrias

amplius accenderet. Itaque mutui collo-

quu suavitate laborem itineris minuentes, tandem Hamaticum aa deveniunt, quo in loco diutissime commorantes bh non minimum De<> fructum reddiderunt. 9 Beatus itaque Maurontus hujus sancti consortis Amati episcopi etactuum exemploetsacrsa

aa bb

Hatnmtttirum perveniunt,

eruditionis constantia roboratus, matri suaa Ri- ubiS. Amatm od SS. Hictructrudi ad majorein salutis sme cumulum, ut se

suaque Domino consecrarent, instantissime persuadebat, quae,licetfiliisuidevotionem castigato

sermone videreturimpedire, tamen de tanto terius gaudebat

filii

sui

profectu,

in-

dis et

Mau-

ronti preces Broileusis

camobii pnr-

utpote qua; fecturamsusci-

hujusmodi deaiderio jamdudum accensa inardescebat. In pago igitur Menapensi cc in fundosuo,

pit: cr

qui Broilus dicitur, ecclesiam, plurima ibidem suaa possessionis praedia conferentes, construxerunt,

quam ad possessionem ipsorum

honorem

in

rum

B. Amatus beatissimi Petri principia Apoatolo-

devotissime consecravit. Cunctia itaque

dis-

positis et ordinatis, qua3 necessaria fuerant, visum est B. levitae Mauronto et 8acr83 matri suaa

B.Amatum pra^sulem eidem quam Domino dedicaverat dd,rectorem

Rictrudi, quatenua ecclesiae,

et praecursorem

pra?ficerent

amborum

ce,

dd

qui instantiai

petitionum

7 Aliquanto emenso itinere, gratia pernocCameracensem z diverterunt urbem, ubi, sarcinisdepositis, ille beatus exul Amatusad

cum ipsumvita!,quamdesideraverat,aptissimum

B. Dei Genitricis Mariaesolus subintravit ecclema- siam, prosesuisquefusurusorationem. Quam inappengressus, a collo suo, quapremebatur, cappam et

•'"in iriu-nin

incipiuat.

Omnea

pto Episcopo, ad propria repedare festinabat.

tandi ad

comites San-

ee

facilius acquievit, quia lo-

esse audierat optaverat enim antea seorsum a turba fieri, seseque a tumultuantis mundi nego;

abaolutum servitio Dei arctius maucipari.

Cameraci

tiis

cappam

10 Relicto itaque Hamatico monasterio, sacne quo perductw multitudini ibidem Deo deservicntium benedi- suos ud rir-

nicas

e.t

dit.

'

a/.

utramque manicam sacris manibusdeponens, in infusum solis radium appendit velut nescius. Volens igitur Dominus magnificare Sanctum

nu iuipupecca-

tes in

tum

suum, ab ejusdemaedisoratoriumeducitMaurontum, visoque illo coelestisdispensationisadmirabili signo, de tantoadmodura stupidusmiraculo, illicoad pedessancti viri Amati ad terram procidit, et ejulans et votis omnibus veniam poscens, Vir beatissime et Deo diligende, ne me aiebat :

ad custodiendum suscepi, Septembris TomUS IV.

muneris*quod

te

et si

ctione data, Broilum uaque

gubernandae, S.

perducitur et rei instantiam

quam ad inultam

Rictrudia et

fllii

sui ausceperat, licet invitus

Maurontus fcanto humilitatis minime se fundatorem loci, sed serviendi dejectione servum Sancto Dei se praeficitur, cui B.

studio subjicitur, ut

non surdus auditor, quia, quisehumiManens itaque ibidemcum digno Dei levita venerabilis sacerdo8 Amatus exhiberet,

liat,

exaltabitur.

hortum Dei

diligentis prsedicationis culturaex17

colebat

tutem excitat,

austeram vitam ducens, et

?

VITA

130

AMATI BPISC. SENON. CONF. collo

D

appensam gerebat,

nvocat un,m inlirn lnMnnrorpov:u>ontingensper I

(l,riiioniai;i

1

cumomnidiligentiaetapparatubeatiss^^^

Hbcrantur; uiassu fnrru, quam Sanctus

pusinipsaeccleaiajuxtaprin(upisApostolorum

gcsserat, asgris

1

Chrisfi sanitati restituebat.

vitiorum lolmm cast«

provocans, et eradi^ns reprehensionis rastro multiphciter habitandi ibidem proposito es Qui cum tamen sohto seDeo solique haberet solitarie vivere,

orementa

quam Vir sanctus

ferri,

undique ibi concolebat, multitudinem gentium fluentiummenifluissermonibusadyirtutumin-

iNONTMO

\.

S.

i

Sepultum est autfem

ips.us et titulo sanctitatis

nomnns

missumabscondere.nedecommissosibitalento reprehendi. Unde popuhs a Domino merefetur

^etri altare, Ipse vero Maurondesuper aptissime composito. patnmonn pi ffisui multa tus vir strenuissimus laudem per ebartarum dia ad bonorem ipsius et ferro, quod SUO instrumenta tradidit, et ex eo

ibidem

collo

mn-

(-tausustalentumsibi cretiusva« nv. ,,un

pabula convenientibus divini sermoms suurbs poterat enim deneeare metuebat; non lucerna supra nec abscondi, pramontemposita ne lucere ; se.d tamen ferri

massa pecton fabncan

elesiamconstituit.Ibidiebusetnoctibus juxti temporalibus contemplationi insistens et pccnis egrediens gregi diecus Dominicis semacerans, advenientium, versibi commisso et multitudini prsedicationis ministrabat. termino, Peracto ita tyrocinii ff sui

tntn psallentiumvotes pie

moritur.

11

Rn

triumpho disponens, egiere gum ditissimus de vocare diMilitem suum ad praemia regni

rium

tf

B

Maurontus, mgnatur quem cum beatissimus properare exitum ad aegritudine, gravescente populi, cognosceret. suseque desolationis et

Amatus

B.

in fide

p rffi sulis

quem

solidaverat, et morte tanti

spem omnem

abjectam eonspiciens,

cordis lacrymis profluens, totus dolore tuam plebem Quis etsuspiriisattritus, aiebat :

totus in

m

flde solidabit, quis

seminariumaeternipabuli et

mimstrabit sanctje praedicationis vobis amplius deseTimeo gregi tuo, quem, sanctissimePater, et suspiriis lacrimosis pater Amatus

Adhsec

ris.

vocibus

iilii

carissimi condolens, ut erat piissimus fili carissime, noli

respondebat: Noli, inquam,

praesentia parum de meo lugere excessu, cujus utilitatis attuparum profuit, cujus conversatio tu in ude sosuscipies, desero, quos ipse, lit

:

tu

lidabis,

tu vitae

manus Domini ejus confirmabit

etenim

pabulnm ministrabis auxiliabitur, et brachium ;

tibi

te.

evidenspo-

m

cellulam appensa arctius coartaretur,

bum

multi variis infirmitatibus detenti

c

psalmos inter singultus et Dobeatus quibus decantabant coram Lectulo silentium annuente manu Amatus mini servus erectis, indicens, oculis ac manibus in coelum taciclamante, submissa voce, sed interius corde dato, signo autem, Postmodum tas efludit preces.

dthdasuavi

inter ut iterurn ad psalmodiam reverterentur, psallentium voces sanotam reddit animam gg. fra12 In cujus transitu cellula tanti odoris

et

desideratam

sanitatem. ad tactum catense recuperabant rex multa et Quibus audiTheodoricus Audiens autem 1 tis, Tlietidoribeatissimi poninnumerabilia miracula meritis ous, od sepulad sepulcrum ejus in crmn paznitmtificis Amati fleri, veniens cum omni humilitate et devo- tia ductus 1

terram procidit exhibita, deposcens tione interius exteriusque Dei ob omnipotentis indignationis ut veniam

venit,

contulit. sepulturae ejus deservientibus

longe autem a prafedicto monasterio, omnem haereditatem Deo conseMaurontus S. concrare desiderans, aliam ecclesiam sedificare 15

Non

stituit,

quam inhonoreDeiGenitricisacVirginis

corpus Marias consecravit U, in qua sanctum Amati, divina revelante gratiamm, translatum,

advocato Morinensi episcopo nomine Baino nn quarto KaL. Maii et cleri ac plebis multitudine, honorifice condiOrientali parte juxta altare in Christo, qui Jesu nostro Dornino regnante dit, cum Deo Patre et Spiritu sancto vivit et regnat

kk

S. vero Mauvontus socrutn co jtusin eccle-

sia B. Martir

Virgirds recens

curat.

Emmone, qui ab aliquibus Emino appellalur.lllius ad annum 668 mcminit Beda. Vidc Comm. prwvium § 2 in a Probabilius S. aliis

;

fragmt odore, paralyticas <

-unitui

grantia respersa est, ut ipsumlocum multiphci odoramentorum compositione repletum contenderes et licet piissimus levita Maurontus, Viri solatio destitutus merito tristaretur,

tanti

fine.

b Circa finem anni 670. Vide eumdcm Commentarium § eodem. c Hujus nominis terlius. (1 InteUige primnm, Clodovcei Ilpartem, cujus e

Thcodoricus III.

Tyrannidem hanc annonymus, qui Vilam

S. Leodegarii scripsit, in eo fuisse sitam tradit, (juod nobilium multitudini ad regis novi occursum properanti, Ebioino mandante, aditus ad

;

dili-

regem negatus

gentissime accurabat, quatenus terra? corpus dignissime redderetur. corpore attrectato hh,

de collo

More

igitur sepeliendi

maximum

ferri

pondus

supra pectus appensum invenerunt

certissimo occultie afflictionis signo

cum

it

ut

effectu

aliarum virtutum omnes unanimiter crederent, Sanctum Dei ad gaudium transiisse angelorum.

Cumque

diei crastinae horatertia esset,

quidain

paralyticus membrorum suorum potestate destitutus, ad tactum Loculi, in quo sanctum jacebat

corpus, sanitntem recepit. 13 Vra-tcrtMmiilliiUenKiniaci.criM-i.adrxeiiuias

Sancti convenientes, incolumes ad runt. B. autem Maurontus accipiens

propria redie-

massam

f

fuerit.

Sancti martyris Dhnysii,

nymo

in

eadcm

codem ano-

teste

Vita.

g Austrasim rex, quem, Theodorico in monasterium S. Dionysii intruso, ad regnum Neustria; ct

Huroundiw eoocaverunt. h

A quodam

ex Palatinis opthnatibus, inquit,

inVita S. Leodegarii anonymus, dum sui securus venationem exercebat. Teste Pagio occisus fuit anuo 073. l Nominis illius III, cui successit Theodoricus III, cum primum anno 670 Neustriam et

Burgundiam gubernavit aliquot mensibus. k Ante 15 mensis Septembris anni 673, ut bat Pagius ad iilam annum num. 12. 1

$e

transferri

ANNOTATA.

filius fuit

a.

constructa,

Deus per omnia secula seculorum. Amen.

Enno,ab

iimnt-

et

rilius cimiulat

et Leotyrannidem, quam in SS. ejus Amatum intercessionibus exercuerat, degarium immerito kk. Qui etiam in ipsius Amati assequi mereretur beneficia plurima facinoris tanti expiationem servorum in loco auri, argenti, possessionum et

Haec et his similia in sola-

tium auae separationismutuoproponentibuSjilli, convenerant, qui ad exitum tam sanctse animse

lacrymas hymnos

catenam cum omni cunoin sepulcro Sancn

signum afflxam probabilis patientias declarandam ergo sterisvoluit relinquere. Ad quantitatem, qua glori* in terris Sancti hujus ccelis, truebatur Dei Confessor beatissimus

aliquandovigiliis,orationibus,jejumisfrequen-

maxima

fuerat,

,

mandavit, quam

sitate fieri

candelabrum aptata non t.us fatigaretur, ei

appensum

suhttifrra cst.

pro-

Pcrfidarum

it

min nn

DIK DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS.

A

Theodorici

vium

Majore-Domus.

Comm.

Vide

AUCTORK J.

ejus dedimus.

APPENDIX De

q S- Adalbaldo fcstus est dies 2 Februarii. r Colitur S. Rictrudis 12 Maii. s Rectius legeretur habitus fuit. Nam in Com-

cxstitisse.

Quas vero

in aula

Februarii ante ejus Vitam. Situm est inter Dua-

Amandopolim.

x Acta ejus data sunt 6 Februarii, qucpconsuti possunt.

y Prcedium in oppido Mervilla. Vide prcevium § 1 num. 1.

Comm.

Urbs Gallim Belgicm in ipso confinio Artesim et Picardim sita ; nunc archiepiscopatis est. aa Non procut a Marchianensi ccenobio situm z

a quo quatuor stadiis distare didtur. bb Non diu in hoc coenobio SS. Amatum et Maurontum commoratos fuisse dictnm est in Comm. prcevio § 3, Rectius legitur in Ms. Marchianensi cos ibidem aliquantulum mansisse. cc Id est in agro Casletani oppidi, quod in Flandria Occidcntali situm est. Nam § 1 ostendimus ex Sandero Mervillam, in qua Broilenseprcedium erat, ad ditionem Casletanam pertinere. dd Sanctus Maurontm, post S. Amandi morest,

colitur, et

reli-

ejusdem corporis con-

quiae

cessa) sunt.

Ex

codice

Ms. ecclesia*

giatac S.

colle-

Amati Duacensis.

Smviente Danorum persecutione,

sacrum San- E ctinostricorpusDuacumin ecclesiam B.Ma- TransponUta rice Virginis, nunc S. Amati, translatum fuisse, S.Amattcoribidemque permansisse, in Commentario prosvio ''"' dictum est. Duacenses pretiosissimum thesaurum,

quem occasione jam dictm persecutionis consecuti fuerant, eo } quo decebat, loco habucrunt, eaque, quaparerat, veneratione coluerunt. Patetid ex eorum Ms. Codice, e quo sequentia dcprompta lectori exhibeo. Anno \528(idest quatuora fmita persecutione annis) secundus Gerardus Cameracensis episcopus, triduoprimumdevotejejunato,

prsedictum sanctissimum corpus a feretro, inquo pridem conditum fuerat, in quodam scriniointerius ligneo, et alio exterius plumbco,

et

tertio

desuper marmoreo optime praeparato, diligentia et expensis Walteri Castellani in cripta subtus altare majus involutum panno serico et optimo aurifrisio

cum sigillo beati Joannisepiscopiagno-

tem, cujus suasu seculo valcdixcrut.

mine

ee De hac S. Amati prmfectura consute Commentarium prwcium, §3 circa finem.

Extra vero scrinium plumbeum et intra marmoreum, videlicet ad pedesS. Amati repositum est

ff

sepulturse debite

sibi sccrcto fabricasse,

corpori suo

Sed repugnat Vitm a nobis traditur, S. Maurontum ex massa quamgesserat.postrjus mortem catenam

circumdatam editce, in qua feiTea,

quam

gessit.

jussisse confici. Quis veritatem assecutus sit, dici nequit; sed anonymo nostro consentiunt Ms. eccleshe Duacensis cjusdem S. Amati, ct scriptores passi/u.

Theodorici regis facto parum vcriSancsimilc csse in Comm. prmvio § 3 diximus,

kk Ex hoc

tum nostrum ei,dum vivei*et,reconciliatum fuisse, quod arbitratur Cointius. ( 'onsuli potest laudatus

Comm. 11

inlibroargenteoMs.Duacensidicitur:qu&m

dedicari S.

Episcopo Amato

fecit,

Colvenerius in

addit: notisad Chronicon Camerarcnsc

et ipsms

prmvium § L. 1 S. Episcopi. Vide Comm. num. 7. mra Vide Comment. prmvium

lumtnurHmv e.c nn Bic, teste Malbramo, creatus est. Teruanensis cpiscopus monacho

ci-

cumsuisno-

Amati apud

Menrivill.-iiu.

2 Supra dicfo locoquievit sacrum corpus seculo

legitur,

sanctum Proesulem ex massa ferrea catenam im-

ossibus et

quffl

minibus combusta fuerunta barbaris gentibusin ecclesia S.

InMs. membranaceo Marchianensi

manem

plumbeum plenum

neribus multorum Sanctorum,

disponerent. ii

Belli et suo transposuit 14 Kal. Novembris.

aliud scrinium

InteUige: Vit;e suye cursu.

gg Anno salutis 690. hh Idest: cum Sancticorpus

C

Amati cor-

func-

Hones exercuerit, vide in ejus Vita 5 Maii. t Filice S. Rictrudis nominantur B. Clotsendis SOJunii, S. Eusebia 16 Martii, B. Adatsendis 24 Dcccmbris. u Coenobium hoc ad Scarpum fluvium in fundo S. Adalbaldi ducis mariti S. Rictrudis exstruxit S. Amandus, u/i dictum est ad diem 6 et

quibus

cis,

:

monasterii

variis sacri S.

poris translationibus, et lo-

mentarii prmvii §3 notatum est, S. Maurontum, quando ejus custodim traditus est S. Amatus, jam tum, relicta auta, abbatcm Broilensis sui

cum

T.

prce-

§ 3.

m Gallim oppidum. Vide Comm. prmvium § 1 num. 1. n ActaS. Ultani dedimus ] Maii. o Vide Comm. prcevimn num. 31. p Cotitur S. Maurontus 5 Maii, quo dic Vitam

B

131

Perfidarum scilicet machinationum in regiam majestatem, et ut quidam voluni, ab Ebroino l

quando rursus transpositam docet laudatus codex, uti, qua occasione,

integro et 28 annis, fuisse

a guibus, Uaenim in eo legitur: Postmodum eum hsececclesia majoret pulchrior

soietnnitntc, et

construeretur majus altare fractum

Unde

fuit, et alibi

in quocorpus B. confessoris Amati prius honorifice serva-

collocatum.

contigit, ut in loco,

batur, fossapatens, quse tantis reliquiis minime congruebat, remanerct. ministros altaris impe-

diens etchorum enormiter dehonestans. Conse quenter idem sanctum corpus propter utilitatem ethonorem ecclesis3abilIo loco translatum et in

eminentiori et pulchriori loco, cumquanta venerationedecuit, collocatur, Anno 1706, triduopri-

mum

devote jejunato, discalciatis pedibus cele-

brata prius triduana

Mauronn cum universo S.

,

e<

processione

aliis feretris

,

cum

feretro

et reliquiis aliis,

clerototiusvillae, Uadulphus AtreGerardus Cathalanensis, et Goswinus Tornacensis episcopi gloriosum corpus B. Amati a scrinio plumbeo, in quo pridem a sccundo Ge-

batensis,

rardo

Iturum post

128 annos.

:

AMATO

DE

132

EPISC. SENON. CONF.

1

Kxr.on. bs,

fuerat, de rardo Cameracensi episcopo conditum pulpitoexfcrBvillam,versusAtrebatumfactopro-

innumeram multitudinem

pter

populi, quae

nec

intraecclesiam,necetiamin(ra;'tnumcap]poteostenderunt r.u circumstanti populo evidenter panno senco etpostea idem corpus involutum maudesuper raagno et alio serinin plumbeo et retentoexeminentiori, loco in soleo

marmoreo

Sanctorum

multorum terius capite, prasentibus religiosis, corporibus et reliquiis, et multis viris

interiusplumbeura sigillevaverunt, reponentes et aliud osseum secundi

lum praadicti Joannis, GerardiCameracensisepiscoporum cum vetusta secundo lamina plumbea inscripta; qualiter a GerardoCameracensiepiscopoidemcorpusfuerat transpositum.addentesetiam intra tegmen et plumfundumscrinii plumbei novam lammam JoannesCameracenest: scriptum beam, in qua hocS. Amati corpus sis episcopus jam antiquitus sigillo suo depoin scrinio ornato argento cum spatio ab annorum rauKorum revoluto suitjsed

illo

scrinioinquodara plumbeo et marmoreo se-

opera cundus Gerardus Cameracensis episcopus cum corpus idem et diligentia Walteri Castellani sigillo praedicti

Joannis et suo iterum reposuit

Incarnatione 14 Kal. Novembris 6 feria anno ab PhiDomini 1528. tempore Gregorii VII Papae, arReraorum Manasse lippi Francorum regis, comitis et Flandrorum Roberti chiepiscopi, Remari praepositi. Radulphus vero Atrebatensis loco, praeepiscopus idem corpus posuit in hoc TorGoswino et Cathalanensi sentibus Gerardo

KaL nacensi episcopis anno gratise 1706, 14 Phihppi Novembris, tempore Innocentii Papae, Francorum Regis, Balduini Constantinopohtam sede imperatoris, Flandriae et Hannoniae comitis, corpoSanctorum praesentibus vacante, Remensi ribus. S. Rictrudis, S. Eusebia* de

Marcenis et

etmultis aliorum S. Ulganii confessoris de Lens, praepoGodefridi tempore reliquiis, Sanctorum Exterius vero in illo scrinio plumbeo inscriest: Hicsunt ossa S. Amati confessorisSenonensis episcopi, positaaliadulpho Atrebatensi et episcopo, prsBsentibus Gerardo Cathalanensi 1706 gratiae anno episcopo Tornacensi Goswino

siti.

ptum

Sancto14 Kal. Novembris feria 6, praesentibus de Eusebiae S. rum corporibus S. Rictrudis et et Lens, de confessoris Ulganii Marceniset S. feretroS. Salvatoris de Aquicincto, et^multis aliorum Sanctorum reliquiis cum multis viris religiosis. Intra

vero Mausoleum

marmoreum

puum

defeetuum, ad nostrorum relevationem secum in defensores et gloriosos nobis patronos Beafelices videlicet animas

quod

gloria collocavit,

quem

Unde, Rmi., excessibus ac misenis interpellant. tantos famulatu ethumili devotione summa cum et amicos, quo et Dominos venerari decet nos glonemur. eorum fruamur gloria et consortio glonosus Inter hos csetus et agmina Beatorum, Amatus, confessor et pontifex refulget beatus cleri comiac populi multo eum elevationi cujus

quamvis mdigm famuexhibuimus ejus sacris reliquiis nostrum Deo coram terris in vitam ejus latum. Et quia

tatu

praesentes adfuimus

et

,

veneratoribus profutura, pro utilitate vestra ac comsalute vos hortamur, R mi ut tanto vos ,

mendetis Patrono, et ejus insistentes honori, reliquias ejus, quas prtesentes habetis, in terris, Deo collatis et corporali praesentia et vobis a benehciis visitetis. Hos vero de Dei misericordia, qui pro minimis maxima, et pro temporalibus largitur aterna, ut B. Virginis Mariae, et ejusdem beatissimi Confessoris, et omnium Sanctorum raeritis confidentes, omnibus, qui singulis

annisejusdembasilicam avigilia elevationissuae usque ad octavum praedictas festivitatis diem devote visitaverint, decem dies de injunctis sibi pcenitentiis misericorditer relaxamus. Prsedictos omnes et eos, qui quocumque tempore ad fabri-

cam ejusdem miserint,

basilicie beneficia contulerint, vel

omnium

beneficiorum, quae in omni-

bus conventualibus ecclesiis nostrarum dicecesium per Dei gratiam fieri confiderit, constituimus participes, et praesentis chartae testimonio cum sigillorum nostrorum appensione fir-

mamus. Datum anno gratiae millesimo ducentesimosexto, mense Octobri. 4 Quoniam autem festum B. Amati extra his

diebus minus

lectiones, et iestum

novem

™

solemniter singulis

et assensu Atrebatensis ca-

quadraginta

solidorum

plumbeum, quod inventum fuit ad pedes S. Amati plenum ossibus et cineribus multorum Sanctorum, quaecorabustafuerunt cum suis nominibus a barbaris gentibus in ecclesia S. Amati apud

eodem

canonicis

Menrivillam.

runt. Sic habet

erga S. Amatum pietatemex Ecclesiw thesauro indulgentiasconcesserwitprcpdictiepiscopiomnibus,

in

annis celebraretur in populo, et in sua ecclesia cathedrali festum ejusdem Sancti duplex fieri

annuatim voluntate

ad augendam fidclium

F

solenne habebatur, Festum

praecepit in poputo celen P r * cl " ecclesiis suas dioecesingulis ut in synodo, plena sis in translatione ipsius S. Amati de ipso fierent

vetustate inventa fuerunt deleta in translatione S. Amati. Postilliud feretrum versus Orientem repositum estab eisdem episcopisaliud scrinium

3 Hisce ita dispositis,

E

menta suis permultum nondubitamus apud Dominum

claruisse scimus et hominibus, ejusque

Dominus R. Atrebatensis episcopus

multorum Sanctorum, quorum nomina

lmitati

torum, qui jam cum ipso Domino, spiritu corporum sunt in carne, glorificati in sectin, et nosexspectant etiam glorificationem mediatorem et Dei miseriis compatientes tris nostris hominum, cujus fruuntur prffisentia, pro

feretrum, quod Arnulphus coines Flandriae atcapiltulit de S. Amando, in quo eontinetur de

ossibus

conctssce.

,

Duacum

ossibus S. Vedasti, et S. Caaciliie virginis, et de

Indulgmtiae

Cathalancnsis, R. Atreguas huc transfcro : G. Dei gratia ep.seopi, Tornacensis batensis, et G. quos httenc praeomnibus Christi fidelibus, ad salutem. Inter Domino sentes pervenerint, in hoc prmcilargitatis cetera divinse beneficia Largitoris, nobis largita est clementia

repositum est ab eisdem episcopis aliud parvum

HsBeatae Mariae Virginis, de ligno Domini, de Martini, de S. Jacobo fratre Domini, de barbaS.

D

datis,

publicis iUa de re runt. Liquet ex littcris

pituli

acquirens de proprio redditum

instituit,

festo

parisiensium

,

qui

in

praesentibus distribue-

rentur.

5 Deinde subjungit Ms. Codex laudatus nomi- Jfomina eoruw

na omnium, qui ;

translationi prcedictw interfueIsti

interfuerunt translationi

Amati. GerardusCathalanensis, maxima pars conventusdeMarcenis cumduobusferetrisS.Ric-

S.

trudis et S. Eusebiae, et aliis reliquiis.

quidie prcedictarum reiiqaiarum ctevaiioni sacro^ S. Araati ecctesiam viserent, /estumque novem

magna

lectionum officio et inpoputo cctebrari prcecepe-

S. Petri

aliis

pars conventus Aquicincti

cum

Abbas

et

feretroet

Petrus praepositus et Capitulum Duacense cum duobus feretris et aliis reli-

reliquiis.

quiis.

41

{ransto-

«J

fun

.

Hllt

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBMS, quiis. Allericus

cum de

Decanus

et capitulum de

feretroS. Ulganii et

aliis

reliquiis.

Lens Abbas

Amando. Abbas de Hasnon. Hugo abbas S. Petri de Chant. AbbasS. Martini de Tornaco. Abbas deCysong. Abbas de Henning. Walterus S.

abbas S. Foillani. Moretagne. Abbas

Wermus S.

abbas de Castro de Matirni de Monte. Pontius

archidiaconus^Joannesdecanuscummagnaparte capituli

Atrebatensis. Godefridus Sygerus et Nicolaus archidiaconi, et Guido cantor cum raagna parte capituli Cameracensis Theodoricus archidiaconus et decanus cum magna parte capituli Tornacensis. Magna pars capituli Insulen.;

Giselinus decanus de Sognies

sis,

ricis

innumera

et alia

cum

aliis cle-

raultitudo clericorum et

laicorum.

6 Testatur sias,

prwdictus codex plurimas eccleadministratores prcecipui transta-

et

^

quarum

DE

183

tioni adfucrunt, sacri corporis relif/uiis fttissr donatas. Isti , inqnit, habuerunt de S. Arnato.

unum

Ecclesia Atrebatensis

sia Catbalanensis, ecclesia

Cameracensis, ecclesia

canuscum magna

S.

parte

brachium. Eccle-

Tornaa

El 000. bttt

«lesia

Gaugerici, de qua de-

"

i

\inal\ idh-

S.

asi

WB.

Ecctesuz, f/ui-

unJ

ta

capit.uli pra-s.-uU- .-lc-

vationi fuerint,ecclesiaS.Petri Duacena>ecclesia Leusensis, ecclesia Listeriensis, ecclesia Insulenecclesia Herlebekensis, ecclesia de Sognies, ecclesia de Marcenis, ecclesia Aquicincti, ecclesis,

sia

de

S.

Amando,

ecclesia de Cysong, ecclesia de Tornaco, ecclesia de Henning, et Gerardus prsepositus de Duaco. Ecclesi;e autem

S. Martini

seculares, quae habuerunt de reliquiis S. Amati firmiter promiserunt, quodde festo ipsius annua-

tim facerentnovemlectiones, monachi veroduodecim. Ex hoc statui etiam potest, quot tocis ith

tcmpore viguerit

S.

Amati

cultus.

FLEDERIGO PRESB. GONF.

S.

B

E

VLIDERZELE VICO AGRI ALOSTANl

IN

FLANDRIA

1N

YLLOGE

S

J.

S.

Locus, ubi colitur Sanctus: gesta in vita: beneficia aliaque post mortem.

Sanctus in agro Alostano caltus,

liderzele vicus est comitatus Alostani in

V

Flandria imperiali, paucis milliaribus Alosto dislans in Occidentem, ac in vetustis

Dominium

tus.

diplomatis Flitersela leqitur dicvici

olim erat ecclesiceS. Bavonis

Gandensis, nunc vcro

episcopatus ejusdem ur-

est

Sanderum

zele accepit Martinus Baccius pastor Alostanus

anno

bris est hic

memoria

et cultus S. Flederici pro

septuagesimo sexto (supra miilesimum quingentesimum) ad 13 Septembris ipsius festivitatem annuntiat his verbis In territorio Alostano,

surdastris

qui natione Francus, et a parenti-

loco Vliderzele, festivitas S. Flederici presbjteri

:

:

Cele-

:

bus Christianis natus, quod professus est in bap-

et confessoris. In fine elogii sic habet: Fit

tismo, ab ineunte retate observavit. Litterarum

Missa de communi, et lectiones Matutina? ex Maxirao notantur, ad Latjdem Sancti.

virtutum studio adolescentiam insumpsit sacerdotum ordinem adscitus, pastorale raunus subiit in hoc pago et siout Aaron vocatus, pietatem et sacram doctrinam suis subditis instiilavit. Fertur autem primitias sacerdotii celebrans obtinuisse ranarura eum turbantium silentium. Similia habet Sanderus in Flandria et

:

in

:

illustrata

uliquot Fastis.

Belgii, ubi de S.

observat Cornelius van Gestel in

pag. 305, ubi de Sancto addit sequentia

recentioribus

obiit Vlider-

apud Flandros in agro Alostano, ubi colitur ut patronus. Molanus in Natalibus Sanctorum selae

Flederico presbytero scribit ex informatione, quam, inquit, raecum in Vlider-

Historia archiepiscopatus Mechliniensis, tom. II

annuntiatur in

munus

cus, pastoris seu parocho

ut

dis, licetalias vicus sil dicecesis Mechliniensis,

post

rwusS. Fledericum ponit 14 Scptembris cum hot ehgio : S. Fledericus presbyter, natione Fran-

2

tom.

Memoriam

II in

Alosto pag. 508.

S. Flederici

annuntiarunt marty-

posteriorum seculorum, nimirum Molanus, Ferrarius, et Kalcndaria qucedam Mss. At Feirarius in Catahgo geueralinumeu utcumque immutavit, sic habens : Apud Alostura in Belgio S. Friderici presbyteri. Locus veneratiorologi aliqui

nis

non

vero,

est

etiam accurate hic assignatus. Nescio

ubiapudMolanum iegerepotueritFerrarius,

quod addit in Annotatis, Fledericum non rnodo et finitirais locis esse Alosti, sed et Gandavi

3

Ehgium, quod

lanus,

Flederico contexuit

S.

pauca solum complectitur bausta

iraditione, ut videtur,

autem

:

Mo-

gesta, eaque ex

neque enim lau-

Totum huc transfero

dat ulla scripta vetusta.

:

In territorioAlostano, loco Vliderzele, festivitas presbyteri et confessoris. Qui

sancti Flederici

natione Francus, aparentibus Christianis natus, quod professus est in baptismo, ab ineunte ffitate observavit.Litteraruniet virtutum studio adoles*

centiam insuinpsit. In saccrdotura ordinera ascitus, pastorale raumus subiit in Vliderzele. sicut

Aaron vocatus

nam

:

ubi

pietatem et sanamdoctri-

subditis instiliavit, Fertur

sacerdotii celebrans,

turbantium

silentiura.

Festos dies

pridie ab hora duodecima.

observari

autem primitias ranarum eum

obtinuisse

incipiebat

Quod etiam a

Scotis

a Sahbatlii nu-ndir, tcstis csi Hectnr

,

Verum id est eo sensu, quod ex confluant locisetiam ad festivitatem Sancti

venerationi.

illis

Ueidonanus. Inter alias virtutesmultum studuit Cum autem ad senec-

ho-

paciticandis discordibus.

ceiebretur. Mimines, non quodibidem festivitas

tam bonam pervenisset,

virtutibus

et,

rairaculis

clarus,

Eloyiitui di tjestis,

DB

134 \l

LTORK

.».

s. Ks, ten-

tatn re/r-

gwonon /mns-

B.

MARGARITA FONTANA VIRG. mero

pro grege ei proecDeo tetus reddidit exhauserat, clesia laboribus ("11111 autem peregriii;uii<^ variaejussenti-

clarus, spiritum

suum.quem

cisse

:

et velut prioratum constiluentes, perfeserius autem vicarios accepisse. Quare

notior foret beati Flederici vita,

si

D

Bavonensium

i

fuisset vicarius.

mit beneficia, interquos multi faeruntsurdasmisit, qui curia Bruxellensis commissarios

SPindturutsacerdos, cum

calice et hostia,

tri,

poterant,quod moxpastorloci commode aperuit. roliqtiias ulterius attingere formidarunt. Accidit autem quorumdam adhuc viventium me-

cum ex antiquo

feretro in

novum

ejus

illoesa,

festum, et processionem ei constitueret. Qui omnibus expensis, sua suffraganea suique episcopi auctoritate, feretrum annue circumferri or-

sanguinem vulneri admota ejusmemoriam

dinavit, die Dominico post natalemsanctorum Petri et Pauli altarein sancti Confessoris honorem consecravit pridie Exaltatae sanctae Cru-

apud pastorem loci asservantur. Vulgofertur natus apud Parisins, sed ignoratur, an fuerit vicarius pastor monasterii Gandavensis, an veropas-

:

cis

pauca de Patrono suo sciant. Nam ccenobitae (iandenses initio dicuntur per se divina officia

in

parochiam festivum

venio fundamentum, quo

memoriam Painstituit

,

dato

mortem

ipsius alicui se-

culo illigare valeam.

Hauthem, etBaveghem, justo nu-

B.

eumdemque diem annue

desuper Flandrico diplomate. Quod tamen intra triennium in pestifera asdilis domo deperditum putatur, cum diligenter quaesitum, nusquam sit inventum. Hactenus Molanus, qui astalem Sancti valde hieertam relinquit : neque cgo idoneum in-

Quod ante annos multos factum esse constat. Otho enim secundus, villam VHterzelenominat inter possessiones Gandensis coenobii. Posterior sententia mihi est verisimilior, quod tam

DE

:

troni per

priusquain locus divo Bavoni esset collatus,

in Vliderzele,

etcultuSancti, dut Molauus.

coepiscopus Roberti Croy, Cameracensis, episcopi, ut altaresancti Flederici consecraret, diem

reli-

sistebant. Haec feresunt, qusead

tor,

peregnnantaum

Ceterum anno millesimo quingentesimo quadragesimo quinto,sollicitatus fuit Martinus CuperuB

sequiaa reponerentur, pastorem lintea vetera cumtulisse, qua>adsistendums;inguinem Joanni deClerck, in fomitem conveftere nonpotuit, sed

ab igne

et

imagunculis. Et solet in altari ejus nondum consecrata celebrari de eo sacrum, ad requisitionem peregrinantium, super lapide portatili.

Cnde

moria,

altari, feretro,

in

rem totam examinarent, quique sacras reliquias secum asportare meditabantur, sed olaustrum aperire non feretri propter irruentem tremorem

vexillis,

MARGARITA FONTANA VIRG. TERTII ORD.

MUTIN.E

I

DOM

S.

ITALIA

N

COMMENTARIUS PR^VIUS

J. s.

Memoria Margaritse apud varios titulo,

scriptores

qui legitimus videtur

:

cum

Beatse

cultus

publicus reliquiarum: Vita scripta Italice, ac Latine edenda

M.

uamvis utcumque dubitaverim, an de Margarita Fontana nobis agendum esset tamqum de tieata; perlustratis tamen variis scriptoribus, aeverbis eorum dili-

1513.

Margarita Q vmiis titulo Heatir

honorata,

genter consideratis, Beatce titulum Margaritse tri-

buendum adscripsit

ad

censui. .

Dictum titulum eidem

[rturus a Monasterio in

13 Septembris, ita scribens

:

dudum

Gynaceo sacro

Mutinae in

Mmy-

suffceret, nisi et certiora qualiscumque pubiici cultus indicia adesscnt, et Beata

defuncta, ut eultus

lum Sancti aut Beati tr/buat, iiti

eum ab

in

Bibliotheca Prcedicatorum

phini Razzii.

Eumdem

in

elogio

Serct-

titulum Margaritae

tri-

fmit Vitai edendat scriptor, Razzio coa>vu$ t ut vi-

debhnus. Hisee accedunt

Dominicani scriptores

varii^qui de B. Margarita tractarunt. ttfs

quidem scriptorum

in

Atnetan-

hunc titulum consensus

centum annis

2 Ludovicus Vedriani in Opere Italico de San- isque titulus Beatis Mutinensibuspag. 17 profitetur, se videtur satis

daemones perhorrescunt. Attamen ea auctoritas nobis non sufftcit. Margaritam diu ant.4 Beatam vocavit Seraphinus Razzi Ordinis Praedicatorum in Opere de Sanctis et Beatis ejusdem Ordinis, quod anno 1577 primum edidit3 teste Eckardo

,

nisi is

fuerit continatus.

nullis

beatae

facile

prohibetur, ne quis privata auctoritate alicuititu-

Margaritae Fontanae tertiariaj Dominicanae, vitae innocentia et poenitentiae operibus renitentis; cujus sepulorum etiamnum

lia,

tarn diu fuisset

centum annis continuori potuerit ante decreium Urbani VIII, quo ille

ctis et

daturum Beati titutum, quihus hunc darc non iicet secundum Urbanidecretum. Non inquiro^ an ab eo proposito numquam aberraverit. Atsaltem eam legem sibiproposuit; necinvenirepossum, illa de/lexisse, quando Margaritam Fontanam cam Beataiitulo inseruit Operi suopag. 133. Etenim cx Vita num. 14 habemus, tantam fuissefamam sanctitatis ipsius, quandoanno 1513

erat defuncta,

//t dubitare vix possimus, quin tiBeatm eidem statimaut non diupost fuerii datuSj prmertim eum imago ejus appensa fuerit.

tnliis

in ecclesia,ut dicitur num. 15. Prteterea Vedrianuspag.\%9 meminit de soiemni translatione, quandu

antiquus: cultUS pubticHS

DIE DECIMA TKRTIA SEPTEMBRIS quandocoUocatafuit/jertto) cente.

n locomagisdeIdem paulo posthmc subdit : Hoc tempore \

requiescit in sacello sanctissimi Rosarii in urna marmorea cum effigie posita versus latus ubi legitur Evangelium, et" »-"1» cum iu«; hac mscriptione 6 w" uui < c « Ossa B. MargaritffiFontansB Ord. Prasdic hic » sita sunt. » Et ibi colitur. be eo cultuconsentiunt Marchesiw in Diario Dominicano, etCarolusdeS. Vincentio in Anno Dominicano, :

ad ollm maior

quam

fuit,

ambo

13 Septembris.

tamen cogor, cultum illum admodum tenuem, atque hoc tempore non superesse

3 Fateri sit

hov tempore;

esse

om.ua ea publici

rultus indicia, qua> fueruut ante decretum Urbani VIII jam memoratum btemm olim imago Beatm super sepulcrum erat posita; at ea ibidem hodie

non

cernitur.

Otim

ahqua in veteri templo appensa erant anathemata tabellmque votivai apud sepulcrum lieatcc ut habel Vita num. 19. At nulla in novo templo appensa tuerunt, nec nunc subinde appenduntur Attamen sepulcruin B. MargariUe elevatum est ;

super terram altitudinetriginta circiter pedum. Pmterea etiamnum adest titulus Beat.e in lapidibussuper et subtus sepulcrum, his verbisexaratus. In lapide superjsepulcrum: Ossa B. Margarita? Fontanse Ord. Preedicatorum hic sita jacent. In lapide subtus seputcrum: BeatEe Mar-

Fontana; virgini, Dominicani Ordinis alumnae, ob rosaset vinum aliaque miracula claraa, hocsuaein consanguinearn devotionis monugaritae

uUnmcii videtur Bcatce titulo

hono-

randa

;

mentum HerculesFontana, SS. Mauritii etLazari eques, offert, dedicat, atque consecrat. An. 1620. 4 Quai de omissis aliquot cullus indiciis, et de hodierno sepulcri statu hic memoro, me rogante communicata sunt a li. P. Priore Praidicatorum conventu Mutinensis li. P. Stanislao Bardatto y

Societatis Jesu, Screnissimi ducis Metinensis confessario, et nuperrime huc missa. Additur in illo

ad meas bderrogationes

8 Acta II. Mngmtecomcriptafuermtltalke Destderw Paloni, sacerdote Ordinis Prmdicato """""" laudato, ut ex Acth ipsii cumrela-

TOHK

i

'

<>

tione

hazzn

Uwppe

collatts,

idemque

sibi

num.

lectore,

v

Ua

li,

<

ItcUtCi

a XksiPttioni

ocat,

uhi

s

scripUt

'

se

ThomaCencio,ejusde

Domtniei Mutinensis

(audat

clare potest collioi

num. 1 Desiderium nomen attribuit num.

'""i''"'i"

S.

satis

auctor

J.

s,-

,entus

quem iterum

Razziwvero,ubi in editioneposteriore de B. Margarita interata agit, pag edttionis Panormitanee annilQQfyaffirmat noti12,

m

tias

suas posteriores a Patribus DesiderioPaloni Censio, Prcedicatoribus conventus \iutmensts, communicatasesse V. e/

Thoma

InnocentioFontana etab hoc se eas accepisse. Him tgtiur colligimus, Desiderium illum, qui Vitam scripsit, esse Desiderium Paloni. At, sicut Vita Soctetatts Jesu,

numquam

vulgatafuit, quantum nqvi; ita nomen Desiderii Paloninonpotuireperire in Bibliotheca

Scriptorum Dominicanorum apud Echardum, 7 Tempusscripue Vita> non patitur

difficulta-

\am

tem.

num

satis

1581, et circa

patet, scriptam esse

annum

post an-

rtrca an-

uum

1888,

1585, quo de sepulcro

mutando,

et de translatione faeienda tra, tari <„ Itaque annos fcre septuagban post. mortem Beata- exarata est Vita; cumque biographus vtdeatur bona fide processisse, est,

pit.

mm

cur de

retatisabeo dubitemus: neque enim hacfidem excedunt. Laudatam Vitam olim ad Majores nostros lioma misit P. Matthmus Girardelii:

et

in

ejus

calce

o&servaiur,

extractam

ac

esse,

haberi in eiemplari authentico apud BR. PP. Domiuiranos. Interpretatiouem dahu Latinam quipossum fidelissimam, acpotiusstyh stc

elcgantiam negligam.

quam

,

Demum

simplicitatem interpretandi

in Annotatis

adjungam, quw

in Actis prceterita atiunde didicero.

responso, Beatatn non

coli Officio ecclesiastico, nec ulia festivitate, aut

reliquiarum expositione. Bcec sane evincunt, Ve-

drianum, Marchesium

et

Carotum deS.

VIT A

Vinccntio

nimis liberalitcr tocutos esse de cultu B. Margarita^.

<

orpus circa

Hac

ipsa

me etiamdubium

reddiderunt, an

Opcri nostro inserenda esset cum titulo Boatae. Attamen, diticjenter omnibus perpensis, censui titulum BeaUv, qua Margarita centumannis ante decretum Urbani VIII honorata videtur, eidem non abjudicandum, prcesertim cum hic tituluseidem semper fuerit relicius. Agere itaque statui de B. Margarita, ut de retiquis Beatis. 5 Jam dixi num. 2, Vedrianum meminisse de

annum 1585 ad novum $e-

sotemnitransialione corporis.Atnon euprimit, quo tempore ea sit facta. Seraphinus Bazzi, quipost

putcrum trans-

primam

latum

:

in

altera

circa

editione

annum

crum antiquum iunc

Interprete

CAPUT

J. S.

I

1585, refertque sepul-

Scriptoris praefatio: Beatae patria,

parentes : pueritiae, ju-

fuisse

saauc Beatce tunc thecw imposita et ad sacrarium delata, donec sepulcrum novum et sacellum esset perfectum. Addit ilio tempore, ossa donata fuisse P. Innocentio Fontana Societatis Jesu, beatce Margaritae eonsanguineo. Verum non attingit retationcm sacrorum

quoidam

ad novum

Italico,

secundum ejusdem

apertum per li. P. Desiderium Palpni Ordinis Prwdicatorum, os-

ossiuin

Latine reddita ex Ms.

.

concinnavit elocjium, ibidcm memitut de sepulcro

renovato

pu/edicatoru.u

editionemOperis de VitisSanctorum OrB Margaritje elogium m-

dinis Pruidicatorum, cui

seruerat,

Auctore Dfsiderio Paloni Ohd,

sepuicrum, quod itiad perfe-

ventutis, et reliquae

aetatis

virtutes. Opus Hoc aliquid

non aggredior, quod

me

in

tantae virtutis, ut illustrare

ac celebres reddere animos heroicos, excelsos

sublimes;

sit

valeam

non quod ex mente mea humili

e(.

et

ctum non esset,dumscribebat.Secuta tamenhaud dubie illa sacrorum ossium relatio ad novum seputcrum: atque ea verisimititer est transtatio a

dignus, quo laudetur virtus ccelitus infusa, et

Vedriano asserta.

sanctitas divina

sine spiritu, aut ex lingua

nesciu

,

scaturire

possit

mea bulba cogitatio

et

loqui

aut sermo

humanae creaturse donata:

cali-

ginosae

\wtui

hu
/ih r utsiituat

^ 111 '"^

VITA

136 \

DlSIDKMO

Paloni.

B.

MAKGAUnVE FONTAN^ VIRG

lumen enim tenebr», quales sant meae, ignoranneccaca essentiali dare nequeunl luci os umquam apta erit docere Minervam, nec dnosffi

:

tia

aperire coramsapientia divina

:

verum ne aurum cooper-

thesaurum

reUnquam absconditum nec margatum, ne perdam gemmas inventas, quandoqmritam tam pretiosam perire sinam; sors dem mihi Desiderio a omnium minimo monupracipua colligendi obtigerit officiumque sanctimoma menta Anima? tanta virtute et et

ornatae.coacervandiquerespraeceterisnotabiles possunt ad cultum et et dignas, quffi conducere hujus Virginis apud nos mortales

venerationem honore angendum, efficiendumqueut majoricum esse mei censui Ecclesia a piis celebretur, in

lapides muneris. ut non modo nonsinam interire eos una pretiosos cum labore repertos, sed ut specula vita in charta collocem, ut

cum

ipsius

scopus, quo dirigamus mentem

esse possint et

ad sanctas ipsius virtutes in terra esse imitandum, ut cum ea deinde possimus nostram,

glorise participes in coelo. vonscribenda kujtiS VitOB.

gem2 Hujus coslestis Margarita? et pretiosae gload possunt dari laudes et elogia tanta mae

quam

riam Sanctificatoris, dum sic innotescit, etiam sit Deus mirabilis in Sanctis suis, quam ad simus obligati nostram propter utilitatem immortali Creatori referendas grates, quod

domui nostrae donaverit Mulierem tam celebrem, divina ut nobis sit columna ignis et lumen a gratia accensum sanctique exempli huic nostrae infirmae et peccatis obnoxiae naturae in deserto

mundi hujus vitiosi ad vitam aeternam ut sit urbs refugii, quse nos possit recipere et complecti in adversis calamitosae hujus vitae. •3 Utautem exordiar loqui de ipsius origine, de infantia ipsius, de patria, domo et familia, de ;

d

Patria,

no-

biles tieatw

parentes

nomine

:

et

cognomine, jam

incipit in ipsa re-

splendescere gratia divina. Voluit enim Deus, ut nasceretur, non in loco, terra aut domo rustica,

indigna et vili sed in civitate inclyta, qualis est Mutina, ex stirpe nobili et virtuti dedita Fontana per patrem dominum Alexandrum Fontana, ;

et

ex stirpe Morani per matrem

ciscam, cujus conditionis

domus

non

est

dominam Fran-

et familia fortasse minoris

quam prima; nomen

addidit

Margaritae in manifestum indiciumetsignum rei divinse b, acsi diceretur, in

mundo natam

esse

civilem et nobilem, ut in coelo esset civis nobilis a Deo, quemadmodum civis est nobilis in terra a

domo sua Fontana, floret

virtutibus

,

semper profitetur

quse Christianis et religiosis

quemadmodum ob

pretiosam

illa

familia

margaritam

et

natalis

pia

:

pueritia

dies

:

X Nata est B. Margarita Fontana anno 1640 die 3 Maii c, quando terra et plantae incipiunt germinare, quando ver novum amoena pulchri;

tudine gaudet, quandohorti candidis liliis, odoriferis rosis, et quodlibetgenusfloribusvestiuntur

Omnia

conducunt ad magnitudinem rei nobis propositae. Quippe ab aetate sua tenera vixit ut nova planta et terra fertilis Domini in vere spirituali, ut germinaret ccelo, ut cor suum faceret hortum deliciarum Spiritui sancto in terra, ettotam vitam suam sacrificium et holocaustum perpetuum aeterno Patri, spreto ac cooperiuntur.

jam mundo rinjinitatem

suam Deo

ron-

sticrat,

hifu tertii

Ordinis S. minici

haec

in aetate puellari.

5 Cum mundum prorsus odisset, quo ostenderet se electam ad vitam seternam, statuit virginitatem suam Deo consecrareet Altissimuser-

nssumpto ha-

:

Do

ventutis,

juventutem pere solet instabilem et praecipitem dilectolascivorumque vanorum falsis vestibus

rum suorum, conteranens oranem mundanum religiosae conventum, totam se dedit vitae castae, mundavestes omnino et sanctfc, relinquensque pomposasetlascivas,assumpsit habitumter-

nas,

Dorainici

Ordinis S.

tii

:

rem enim indignara

ex parte tantum serviret Domicontenta, no, atque ultimo vitae instituto esset singularemque credebat favorem, quod haberesantur et cognoscereturex postrerais Sotoribus oxistimabat,

si

Ordinis de Pcenitentia, acsi integritatem innocentiae suae perdisset in vulgari instituto va-

cti

narum mulierum.

insignes Beato?

6 Quanto honestatisdecorovitaeque sanctitate habitum gestaverit S. Dominici, ac in statu suo religioso servarit vitae suae decorum, et perpetuo famae suae

bonum odorem, manifestum

ecclesia fidelium. Vixit

virtutes, cre-

hra oratio.

facit

semper sine justa aliqua

querela: semper vitam duxit inculpatam, omnibus grata, ab omnibus laudata, ab omnibus agnita ethonorata tamquam Sancta humilis et ;

mansueta ut agna,plena charitate et pietate, recta in intentione, simplex et pura ut columba, parca verborum in loquendo, sapiens et honesta

E

in respondendo, amabilis in conversatione.et in omni actione venerabilis. Tanto spiritus fervore

serviebat Deo. et professionem suam observabat, ut non solum noctu surgeret hora praescripta ad

recitandum Officium consuetum, etalias preces ex particulari pietatepersolvendas; sedfrequenter tota nocte non cubaret nisi in nudo pavimento, aut in stramine, aut super duas tabulas; ma-

joremque

noctis

partem precibus, planctibus, ac

piissuspiriis insumeret. vitce auste-

7 Si quando, ne contristaret piam matrem, apud quam cubabat et dormiebat, vesperi se in lecto collocabat, ea deinde hora, qua somnus

matrem occupaverat, quaque

tota

domus

litas,

maxime

in cubando

:

erat in

Virguncula tacite ex delicatis plumis se levabat, ponebatque se aliquando supra terram, aliquando super stramen nudum, aliquando super duosasseres, non sine corporisincommodo, at mente quieta, cognoscens spiritu divino, non oportereservum Dei esse delicatum, silentio, pia

sed pro Jesu Christo crucifixum et mortificatum. «

Non d

oportet

Servum Dei

esse delicatum, sed

pro Christo cum vitiis et concupiscentiis cruci» fixum et mortificatum. » Hujus autem vitfe austerae et sacrarum ipsius vigiliarum testimonium dat fidelissimum reverendus pater Fr. »

Thomas Cenciuse*, conventus mei Mutinensis

paradiso aequivalentem. anmis

D

Ubienim pervenerat ad annos juquando maligna mundi nequitia deci-

ipsa ostendit.

vire, nolens alium Iiabere

sponsum quam Jesura

Christum, aeternam salutem suam

;

idque re

Dominici lector bene meritus, ex relatione domina? Sigismundae, qua? conjux erat domini Jacobi Fontana, et coaetanea B. Margarita?, qua?que nata annos nonaginta, mortis tempore optiS.

me

*

al.

Leucius

sapiebat.

dum vivebat, Sancta dicebatur, omnibus pro Sancta habebatur, id sane mirandum non est, quia etiampermultaspersonas 8 Si haec Virgo,

et ab

privatps, quae de secretis

cum

ipsa tractabant

ipsamque familiariternoverant, innotescit, idemque magis deinde innotuit, ipsam multasdaemonum vexationes et persecutiones fuisse passam nam ipsi aliquando apparebat forma horrida ad terrorem ei incutiendum, aliquando vestes ipsius undiquelacerabat,aliquandode scalis ipsam dejiciebat, ut eam ad impatientiam et desperationem perduceret. Verum Ancilia Domini signo sanctaeCrucisinimicumconfundebattentatorem; :

quemadmodum

tentationes

dcemonis superatce.

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS.

quemadmodum eodem

signo, tideque et spiritu

multas a Deo impetrabat gratias, multaque miracula domi et ibris e manibus suis egredi faciebat, tamquam divina testimonia non solum vitae sed verae quoque sanctitatis,

fidei suae,

cum

sintex charitate et

facta

humilitate; quia pec-

non exaudit,

catores Deus

cum

nisi in

favorem

tidei,

gratiam sanctae Ecclesiae. Nam patratio miraculorum secundum communem cursuragratia est gratis data, etiam per manus fidelium indignorum ad salutem aliorum exercita. Sic quando damnati illi in die judicii gloriabuntur patrasse se multa signa stupendaque miracula et in

nostram facultatem, neque gravem domus familiam turbatusque castulam aperire ipsam jus:

Tunc obstupescens miraculo frater, ad pedes Sororis accidit, perspiciensin vultu ipsius aliquid quasi divinum; sibi ut ignosceret roga-

rosis.

vit,

thronum

meum

facultatem

ei

concessit, ut deinrte,

quantum

stipem daret, dispensaret, elargiretur, confidens, ipsam, cum posset eo momento panem in rosas precibus suis convertere, in necesvellet, in

domus in gloriam Domini etiam panem posse producere gratia et favore Sponsi sui ccesitate

sponsae suaeMargaritae

lestis.

Veni, electa mea, in

:

viditque plenam recentibus et suavissimia

sit,

:

Verum

Dmidmi»

P*WW-

Margarita, ut omnia, quajad manus tuasperveniunt,eroges, nequerespiciasexiguam

:

Dominus

A.

ter, o soror

omnia in ruinam ipsorum vertentur, neque ipsis proderit dicere Nonne in nomine tuo, Domine, multa signa fecimus, et virtutes multas? Sed ipsis respondebitur Amen dico vobis, nescio vos.

Huic autem

frater.

roganti, quid portaret in castula, Rosaeerunt, Beata respondit. Tales sunt rosae, reposuit fra-

in Ecclesia,

sanctae dicet

137

occurrit eidem praedictus

De vino

10

etc.

in

domo

ipsius

,

nunquam

quod

dolinm

w-

exhauriri posse videbatur ob abundantem ipsius cuumdivinitus pietatem, res est palam nota perviciniam et vino r *P^ im: quantum hodie referunt etiam domestici, ac no:

ANNOTATA.

minatim

nomen suum

a Hic auctor

Desiderius Paloni

num.

,

ouod est Commentario

indicat

ut ostendi in

Calori,

,

Cum nomen

c Hisce

cum

aliis consentit

S. Agathce tunc paroecia/i, tnate

confirmatam

et

; addens Maii in ecclesia

Vedrianus

esse sacro fonte die 8

deinde sacro Chris-

esse Ferrarice die 1 Junii

E

vinum pauperibus, infirmis et egentibus distribuerat b. Ubi vero tempus partus advenerat, doliumque istud relinendi, manum admovent dolio vacuo, inveniuntque vinum esse consumptum, cum multisclamoribus contra sororem Margaritam, taraquam omnia dissipantem, et interitum domui inferentem. Omnes currunt, scireque cupiunt, an revera vinum non sit in dolio. Semel iterumque eo vadunt redeuntque semper dolium manifeste cerniturvacuum. Cum autem patiens et humilis Domini Famula nollet istud

tur inepta.

ablutam

veneranda domina Alchimena Cum dolium boni vini

contigit.

servatum esset pro partu conjugis fratris ipsius, B. Margarita istud jam dispensaverat, omneque

6.

Margaritce sit satis commune, non v/deo, quale ex eo erui possit indicium. At auctor amat ratiocinia, sicut et mox aliasequun-

b

nobilis et sic

anni

1444.

6

:

qua? ab aliis distinxi erant d Haic verba Latina ; et sic auctor variis locis verba qucedam ,

,

revelare secretum eleemosynae factae, sed confideret, Deum huic casui et necessitati fratriae

Latina lucubrationi suce Italicm inseruit.

Qui in apographo nostro scribitur Lencius, apud Razzium Cencius nominatur. Hoc autem existimo contigisse describenfium errore, verume

que nomen

esse

Cencio

Latine Cencius

,

Razzius, utpote synchronus, in eo

non

,

suas provisurum, verbis fratrem

errorem inducere, ut discordias

tueriterrare t faciliuspotuerint alii in describendo,

in

domo

excitet.

Demum tantum

et rixas in

dixit fecitque, ut

regrederentur visuri. Regressi autem invenerunt dolium, quod vacuum revera fuerat, optimo plenum vino, divinitus producto; sicut meliora

,

in textu posui Censius, lectore

placare,

studiose perspiceret, an non errasset in dolio, vacuumque non sumpsisset propleno,daemonem

cum

facile po~

prout vidco nomen cujusdam matronce, bis repetitum in apographo mco scriptum esse diverso

modo. Hinc

suum

eique animosadrtere studebat, monebatque, ut

tamen

de correclione monito.

et perfectiora sunt, quas ipsius J)ei

manu, quam

quae ordinario naturae cursu producuntiir. Hinc

manifeste colligitur,

CAPUT

II

.

Deum

meritis et patrocinio

F

domui Fontanae, non sopanem, sicut dedit turbae,

verae suae Servae favere

lum ad dandum

illi

et vinum, sicut in nuptiis Canae (lalihea), sed

Gesta ipsius mirabilia cula

:

mors

et

mira-

domum quemadmortum ob unicum charitatis donum fideliter promisit « Centuplum accipietis et vitam aeternam possietiam ad augendam

:

et sepultura.

« debitis.

Panis pauperibus destinatn$ in rosas

wnversus

:

panis fragmentorum, quae clanculum ferebat ad pauperes, conversorum in totidem rosas recentes et odoriferas in media hieme, jam nunc, ut constat, publice innotuit,

Miraculum

quia

magnum

istud prodigiura R. P. Fr. Sera-

phinus Razzi a Florentinus, OrdinisS.Dominici, fuse inseruitVitaebeataehujusAnimae hoc modo: Anno quodam, quo magna erat penuria, cum multa in stipem largiretur, reprehensa fuit a quodam fratre suo, cui nimis larga manu donare videbatur. Hinc

cum

;

vice

quadam

circa festum

Natalis Domini, quando maximum erat anni frigus, per scalas descenderet,

castulamque ha-

beret plenam pane, pauperibus distribuendo; Septembris Tomus IV.

11

»

Necdum

praeterierunt anni rtuo,

in civitate nostra vivebat nobilis et

quando

annosa ma-

trona, annos octoginta et quatuor nata, domina Elisabetha Mariscotti vocata, quae, piuvsentibus

R. P. Rectore Societatis Jesu ejusque socio, supra dicto Patre meoLcctore conventusMutinensis S. Dominici, P. Fr. Thoma Cencio, et me P. Fr. Desiderio, lecto decurabens ex malo cru-

mense Novembri anni 1581, publice quod sibi ipsa accidisse testabatur. Quando puella eram octo aut decem annorum, familiariter agens cum filiabus domus Fontanae, qui domus nostrae erant vicinae et in eodem tractu, frequentersimul eramus ad manris

laesi,

narravit hoc factum,

18

rtucanrtum

lasusoeuius su° itosanatus:

:

:

VITA

138 LlKSlDKRIO

\

IMOM.

MARGARITiE FONTAN/E VIRG

B.

duoandura et una uos recreandum. ibidem transigerem diem aliquem

,

mutoque

plateaantedomumFontanam

pueri in

puellffi et

Cum autem

yocalusu, qui in partibus nostris

occuparentur

tur Giare c; (hic ludus peragitur

segmme

ligm,

cuspidem exacuto, quod ete longmquo, vibratur, bacuUictibusinaera essem m cumque quantum potest, jactatur) occupabant quaese jmeUarum, sive frusto fraxini in

medio multarum

ejaculando acutum illud lignisegmentum:ecce, oculumque pereumihi recta in faoiem defertur, vehementi, tantoque cum tit dexterum ictu tam faceret atque oculo caecam quasi

me

dolore, ut

alta voce

privatam. Plangebam lamentabarque hanc opem implorans, perdita quasi pupilla ad platea, excitatur rumorem vero vocem hunoque :

commoventur domus, accurrunt homines ad mali videndum et opem praestandam: at nullum inforhoe de Monita inveniebatur remedium. rogata tuniosoror Margarita, et forsan etiam laorymeraultum acceditad mulieribus, aliis ab

mantem cipit,

me

et dolentem, et verbis consolari

dicens

in-

Confide, filiola mea, ac bono esto

:

facitanimo, nihilinde ulterius mali oriturum : que signum sanctae Crucis super oculum laesum.

B

aperui oculum sine fui a malo Hoc dicere posplena. et solatio

Subito libera

:

ulla lsesione,

me

parturienH subvenisse sua prcesentia creditvr.

experta sum ipsa.

sum, quia in setatis 12 Kx veneranda, pia, et provectae persona famre cive, domina Francisca Cervanla, agoptimae, frequenter intellexi, quod narrare gredior, et praesertiro, sisOctobrisanni 1581

quando

die

quadam men-

cum Patre lectore supra nominato eram in domo honoratse hujus matrosingulos nse, ubi agebatur de rebus, quae in dies dicebantur et detegebantur de illaChristi Spondomina Francisca ut verum hoc factum, quod a socru sua, mariti sui manarra-

sa, prffidicta

vit

tre,

frequenteraudiverat.

Cum

aliquando fratria

religiosse sorpris Margaritae in parturitione vehementibus angeretur dolovibus, et non posset

simulac vocata fuit

parere,

cubiculum

in

afflictffl

beata Margarita et

mortem damonibus

terri-

bilii

transitu,

felici ipsius 1513 die l8Septembris De habeu.us test.moma gloriosa n.orte et sepultura magnsa auctoReligiosi R. P. Jacobi Fontanae, qui accedens ad a-tatem

ritatis et capacitatis,

octogintaannorum. etiamnum-

vivit

;

dictse

domime Elisabetha» Marescoti, Alchimeme Colori dictsa domma

pMMttcw domina

Franciscae

,

locuti sunt Cervanla et aliorum multorum, qui Marcaritse «~« beatae cum illis, qui exsequhs hujus

adfuerant. Hi ut

rem certam

affirmant, iuisse

indutam et cainventam tempore mortis cilicio se credebant cum Beatos cinctam. ferrea tena minimam habere poviri tam mulieres, qui vel particulam et, msi ipsius terant vestimentorum satis fuisset a Fratribus corpus, vix :

defensum coopertum mansisset inferetro: tantaeratturba personarumpiarum,vestimentaeidetrahentium.

ANNOTATA. Razzi a Boc miraculum narravit Seraphinus in ctiam lcgiturquc sui, in prima edilione Operis verplane iisdem tamen : non 1005 editione anni bis

est apud Razziam, scd summa miomnino eadem. Idcm habet Vedrianus

expositum

raculi est

K

pag. 136. b

Cum

danda

est

in hoc lum in pra?cedente facto lauBcato? in pauperes miserkordia mira-

comprobata. At nolim, quis sibi cx his factis persuadeat, licifam cuiptam esse, alicna dare culis

enim clarum est, aliena de: negue Beatum, cum fortasse communia cum fratre suo haberet bona. At, si constaret ex aheno diccrem exempla illa miranda dedissc Bcatam

pauperibus disse

,

quam

imitanda. 692 hoc factum narrans, pag. Razzius c

magis

esse

ait

partibus (scribcbat autcm Florentioe) vocari la lippa. Verum quidquid sit de nominc Ilalico illius ludi, satis intelligitur, qualis

ludum illum

csset ludus,

in suis

quantumque

fuerit oculi pcriculum

ex injecto ligni frusto.

parturientis ingressa, ala-

criter et faciliter peperit, et

Ihattt post

adiit possessionem anno talem, et vitae e&tern»

sine ullo periculo

matris aut prolis. Ita S. Petrus umbra corporis sui sanabat infirmos. 13 Nostris temporibus daemones multum in-

cendunturetfugiuntinteryenientesanctonomine B. Margaritse Fontanse. Hoc perspectum fuit in variis occasionibus, in quibus maligni spiritus, humana corpora obsidentes, nequeunt perferre sepulcrum sive loculum, in quo sanctum illud qui enim in vita sua victoriam de jacet corpus

CAPUT

III

Qualiscumque veneratio et miracula post mortem.

;

diabolo reportavit, apud et

ejus-

sit victor,

mortem.

Si

ejicient

Christo,

»

sola fides fidelium illum ter-

autem

meo daemonia mullo magis, quod sint uniti cum

ret et confundit «

Deummeretur, ut

eum iu fugam agendo in morte, monstrando so cum eo pugnare in patria post

dem

:

«

:

In nomine

quemadmodum

S.

Antonius, S. Catha-

:

publice possunt narrare

matio
•

14 Vixit beata illaAnimaannisseptuagintaet tribus ac mensibus quatuor in carne

humana

ownivm sine carnis macula. Transacto hoc spatio tem-

jus sancti-

tatr.

memoriam miraculipanis De

domini Nicolai Fontanae, et aliorum, innotescit et scitur hoc factum. Cum aliqui ipsius consanguinei ex domoFontanavellent ibidem deponere corpusculum tilioli cujusdam defuncti, operarius, dum tentabat aperiresepulturaeipsius locum, ad primum ictum, quem dedit ad sublevandum primurn lapidem, eo exterritus est modo tantoque correptus timore, ut animus eum deficeret ad

exemplis, quse contigerunt ab anno 1581 usque ad 1582 idem testari possunt multi, qui obsessis sunt prsssentes, ipsique obsessi istud

hcati

das habet in castulain

in recentes et suavissimas rosas conversi.

sepulcro ipsiusperrelationem excellentis medici,

Margarita Mutinensis,

tis

mpu&

ad columnam inter altare S. Antonii et S. Amonesii a. Crucifixum in manu tenet et rosas flori-

id vic-

11.

veritatem optime testari possunt reverendi admodum Patres conventus S. Dominici, visismul-

U

sita,

toriosos facit de tenebrosisspiritus inferni.Hanc

rina Senensis,

obitus: existir

post mortem imago ipsius fuit repoubiremansitinhodiernum usqiiediem,

Deinde

poris,

annorum

et

mensium, reliquitvitam mor-

procedendum

ulterius,

fracturamque b diuin eo

staturelinqueret.IIancnosvidimus, reparandain-

quecuravimus. Manifestum

id

estsignum, reclu-

sam

Imagti Beate

sepulcrum aperire volentis

terror

:

.

DIE DECIMA TERTIA SEPTEMBRIS. sam

m

eo esse loco rem divinam, quae non patitur societatem rei alterius mere humanae.

sttavis e sejml-

ero odor:

16 Similiter constat voce publica, ex eodem sepulcro alia vice erupisse tantam suavis gratique odoris fragrantiam, aosi apotheca ibidem fuisset

cooperta aromatibus plena. Hoc autem neminem admirarioportet, quandoquidem S. Paulus dese et de aliis Sanctis et justis dicat, se esse vita et sanctitate bonum Christi odorem in vita charitatis

«

:

Nos

Necdum duo

Christi bonus

odor sumus

etc. »

praeterierunt anni. quando aliquis

e nostris Patribus, sacerdos Religiosus

139

utsempereat de virtute in virtutem, de boni- A. Desideiio tatein bonitatem, et post temporalera proaperi- Palomtatemtandemeamvocaredigneturad felicitatem aeternam.Noli umquamcessare.ocaro, osanguis noster, o nimium felix et gloriosa paradisi Dpmina noli, inquam, cessare precibus opportunis ;

importunis instare pro devotis amicis tuis, consanguineis, auctoribus et inventoribus hujus sanctae translationis c tuae religiosaeque pietatis,

Deo valde gratus, mihi narravit ut rem verissimam, se multis vicibus, dum beatae hujus Animae sepulcrum invisebat, inter orandum.pei-cepisse odorem

plandum, fruendum, aeternumque laudandumet

rosarum suavissimum, quo plenum erat totum

19 Praetereundum non est, apud sepulcrum hujus beatae Margaritae a longo temporis intervallo conspectas esse tabellas depictas,imagines

aacellum, ubi jacet sanctum corpus. Nimirum qui servit Jesu in vita cum bono odore virginitatis in

carne humana, meretur a Jesu accipere

bonum odorem sanctitatis in

admirationis,

morte

miraculorum

et

quique a libidinosa corruptionese continuerunt, carnemque lefrenarunt, :

neanimamacularetur,etne displicerent Domino non solum meruerunt, ut in morte anima a

c

hujus gloriaa tua: et honoris in terra, ut intercedente favore tuo pervenire possimus ad contem-

benedicendumineffabilemdivinaeessentiaeMajestatem, et gloriosam Jesu Christi Redemptoris nostri praesentiam in secula seculorum. aonariaipri oblata.

cereas, aliaque votiva donaria, uti etiamnum ostendit cooperculum ligneum id signum est, :

multos fuisse exauditos e/gratiasque obtinuisse favore et intercessione hujus beatae Animse apud aeternum Sponsum.

d

suo,

Spiritu sancto gloriticaretur, sed etiam ut corpus

ANNOTATA.

a corruptione praeservaretur, foetore sepulcri in

E

ccelestes favores rosarum, violarum, liliorum, et

suavissimorum paradisi odorum converso, secun-

dum

quemadmodum

fidelissima testimonia. Sic,

anima

est in gloria

cum

angelis in ccelo

,

ita

corpus,vel ut vas Spiritu sancto plenum, meretur

honorari a mortalibus in terra, ut perspicitur in B. Margarita. Sic Dominus noster patrocinio gloriosae istius et sanctae

Animae nobis etiam

watio ad

gratiam concedat, ut in fine vitae nostrse mereamur consequi gratiam et misericordiam ad obtinendum gloriam sempiternam. Amen. 17 Oratio ad B. Margaritam, advocatam no-

Reat.am,

strara.

flos puritatis!

o vas coelestis pietatiset

profundae humilitatis! o ignis divini amoris, et fraternae charitatis"! o lux religionis, et spiritus sine carne, beata Margarita, quae excelsum inha-

ab adversis etdamnosis incursionibus aquarum, sanguinis, pestis, tempestatum ut semper stu;

deat se regere et administrare sapienti consilio, non hujus mundi, sed Angeli consilii, ad gloriam

rinnata

am:

Domini, pacem suorum civium, et salutem communem omnium populorum suorum. sancta Margarita o Sponsa Jesu, quae 18 !

stascoram Sponso tuo aeterno, precare pro domo Fontana, ut perseveret in gratia, ut Creatornon indignationem suam, ut sinatillam cadere ipsius tiraore et amore, sancto semper vivat in

m

habefur. Hazzius

etiam tempore apparuisse,

cum

toto fere seculo anliquior,

reparandam

c Hic mentio

facta

est,

in

primo

biographus noster,

translationis,

fit

sed verimillime absoluta

scriptam, quia de

iis,

qum

curaverit.

gttCB

quidem

est post

Vitam

in translatione conti-

gerunt, biorjraphus non loquitur. Suspicor itaque

Vitam

:

sic

mulierem provectce o?ta/is cum castula rosisplena. b Fracturam exprimo ictu factam suo tcmpore mansisse, testatur Razzius, idem narrans far.tum. At inde Marchesius non recte collegit, illam suo

et fortasse

mata, totaque virtutibus ornata et sancta, ut ora pro coelestis evadere valeat et triumphans defendat et custodiat eam Dominus ut tua, urbe

yuineis

sium. Clare tamen

abyssum ingentium periculorum et miseriarum, quibus expositi sumus in terra, ora pro railitante Ecclesia, ut perseveret Catholica, expurgata scandalis, a vitiis pura, moribus refor-

nomen rectc sit scriptum in cnm nullum noverim S. Amone-

Beatai elofjio observat, imaginem lieatw depictam fuisse in prteqrantli tabula, reprceseniatamque ut

bitas coelum, et in speculo divinae essentiae intueris

)>m consan-

a Dubito, an id

apofjropho meo,

esse scriptam, ubi decreta erat transtatio,

etiam post sepulcrum apritam, quod

contigit circa

annum

1586, ut vidimus.

d Jiazzius in secundo Beatw elogio adjungit

nonnulta

beneficia, quce B. Margarita? patrocinio

impetrata creduntur post tempus scriptCB hitjus Vitce. Testem pro iis laudat Inuocentium Fonta-

nam

Societatis Jesu, qui

contulerat, ut

cum

anno

15«r>

fflittmath se

patre suo Daniele Fontana

novum Beatcc sepulcrum curaret exstruendum, sacellumque ipsum magis ornandum. Necdum abso/uta erant omnia, quando scribcbat Itazzius, ct sequens narrabat beneflcium. Operarius quidam, laborans ad fornicem satis altam, imprudenter decidit in alium occupatum in pavimento.

Ambo tamen

illcvsi

fuerunt, BeatcB, pro qua taboAliudmox addit,

rabant, patrocinio, ut creditur.

sed iltud ipse in dubium vocat, idcoquc a

me

prcetermittitur

DIES

;

ACTA SANCTORUM

HO

I)

QUARTA

DIES DEGIMA QUI

SANCTl,

Cornelius Papa mart. Cen-

r^

O.

tumcellis in Etruria.

Item S. Cerealis

COLUNTUR

OCTOBR.

CALENDAS

XVIII

S. Felix

S.

Demetrius

S.

Honorius

S.

Zerus

I

Martyres in Tuscia

J

alii

socii 21

S.

et forsan

Martyres Romae.

S. Salustiaet ;

Cyprianus episcop. Carthaginen. martyr, prope Car-

S.

Crescentius mart. Romae.

S.

Maternus episcopus confes. Colonise Agrippinse.

thaginem in Africa. B

S.

S. Crescentianus

S.

et doctor Ecclesise,

Africa.

Rosula

manos

S. Generalis S.

Constantinopolitanus

copus

Martyres in

S. Victor

Joannes Chrysostomus epis-

S. Viator S.

Cassiodorus

S.

Dominata

in Ponto.

vitateS.Marci

Notburga anoilla V. in arce Rotenburgica comitatus Ty-

Citerioris Ca-

rolensis.

]Martyres inci-

Senator

prope Co-

S.

labriee.

j

PR^TERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI venerabilem dumtaxat vocat. Vita B. Alberti

Defendentis martyris inventio an> Sancti nundatur apud Galcsinium Fcrrarium.

data

et

De

S.

Defendente

br-eviter

actum

est

ad

S.

2 Januartf S. BertWi&virginis e\e\a,tioapud Motanwn alios-

que hodic annuntiatur. Vita datacstad

S.

Dedicatio ecclcsice Bruxellcnsis, ettranslatioS. Gudiloe ad itlam mcmuraturapud Molanumet alios recentiorcs. Yita S.

Gudilse data est

ad 8

S.

Meginradi memoratur a

tualiyindeque fit, ut certo cdicere ncqueamus, designetur Eparcus aut Eparchius. Apud

Florentinium

sic memoratur ;Etalibi depositio Eparci episcopi. Consonat codcxCorbeiensis, ei fere etiam Gellonensis et Labbeanus. Jn Epter-

Scrm. III, Anastasium dicatmagi clarum est, cum agcre deS. Anastasio Per&a, cujus Acta illustrata sunt ad 22 Jauuarii S. Ansberti episcopi Hotomagensis translatio ha-

nacensi

torn. II,

Vita Sancti,

translationes illustratoe sunt S.

ad

dctbertus Prajsulis

9 Februarii

Turonensis

10 Martii .

Sancti

tilulo.

Castellanus vero

Eparcum celebrat hoc vcrsiculo etiam meritum celebratur Eparci.

liic

S. Sidonius Apollinaris.

Alberti palriarchce Wrrosolymitanimeminit

cum

est : pro Eparci cnim Augustano Ey&vtici. Wan-

Florentinius in Annotatis dubitat, an forte designetur Eparcbius Arvencnsis seu Claromontensis seculo v episcopus, cui suffectus est

variwque

Papas martyr Larandae in Lycaonia annuntiatur in Menceis; at in Menologio Basiliano Lycia perperam locari vhlelur. Dc eojam actum est cum Grascis el Marlyrologio liomano ad

Ferrarius

uomeu luxatum

legiiur Epanti, et in

m

B.

Eparci episcopi meminerunt hodie codicesple-

cjuis

fuisse fifium,

apud Motanutn.

ad

rique Hieronymiani, sed ubiqite sinc loco emor-

Anastasius martyr, de quo estPetri Damiani sermo, memoratur a Molano, et in Marlyrolo(jio Germanico Canisii. At, cum Petrus Damia-

betur

illustrata sunt

11 Junii

nuarii

nus

est 8 Maii Barnabac apostoli capitis et cinerum fcranslatio annuntiatur Mediolani in Martyrologio Mcdio-

lanensi. Acta S. Barnabie

Menardo. Actumest deS.WLeguwA&o ad 26 JaS.

8 Aprilis

Ja-

nuarii

Dedicatio oratorii S.

ad

jam actum

3 Januarii

cst

Petrus archiepiscopas Tarantasiensis hoc die annuntiatur apud Chalcmotum in Serie Sanctorwn et Beatorum Cisterciensium. Atde S. Petro

lib. II

De

co S. Grcgorius

Historice cap.

xxi itascribit: Defuncto autem apud Arvernos Namatio episcopo,Eparchiussuccessitvirsanctissimusatque religiosus. Deinde paucarefertde gestis ipsms, etde morte ac successore ita loquitur: Quo migrante, Sidonius ex prasCecto substituitur.

Saussayus

DIE DECIMA

'

QUARTA SBPTEMBRIS

Saussayusin Catalogo Sanctorum, auem Martyrologio Gatticano subjecit, pag. 1230 hunc

fcparchium titufo Sancli honorat assiquatquc s aiem d3 Augusti, quia eo die colitur S. Sido-

—

mus

ipsius successor.

submde etiam

Sancti Htulum Eparchio Dionysius Sammar-

attribuit

thanus tom. II Gallim Christianm col. 231 et Tdtemontius tom. Monum. Eccl. in articulo de SS. Namatio et Eparchio episcopis ubi gesta Eparchii refert ex Grer/orio Turonensi Attamen nullus probat cultum Eparchii, fateturque Tittemontius non videri cultum ipsius vtgcrc nostris temporibus. Verum ex allati» S. Gregorii verbis suspicatur, tempore Greqorii cultum fuisse. Id ego ex itlis colligere negueo

XV

'

nam,

hcet \irum sanctissimum dicat, a titulo tamen Beati aut Sancti constantcr absiinet. Itaque, cum etiam novissima

Martyrologia

Castetlani

et ecclesia?

Parisiensis de Eparchio Ctaromontensi taceanl, nec constet cutn obiissc

hoc

die,

qui in

magis existimo aiium vetustis

Prteterea,

cum

esse

Martyrologiis

locus obitus ubique prwter

rem omittatiw,suspieor aliqucm

jam B

Eparchium,

annuntiatur.

alio loco in iisdem

moesse Eparchium

memoratum.

copus vocatur. Vita data est \ .hilii S. Wilfrida abbatissa in Anglia adhuncdiem refertur apud Arturum a Monasterio in Gyiueceo. Data est hujus Sanctm Vita ad 9 Septemb. Fledeiicus presbyter in agro Alostano hodie

est

apud Miroeum in Fastis Beigicis et Burgundicis. De eo actum cst die pracedente 13 Septembris Valerianus puer in Menats Grcecis commemoratur hodie, sed breviter admodum. Dicitur in annuntiatione Ziym xiXuovw, ense consummatur. in

duobus

versicutis,

qui sine alh elogio ad-

duntur, de supplicio nulla de corona hoc modo : 'Ev oypavoj Seo«jxe ntEuuEYa

fit

menth,sedsolum

ipse,

qui

aliis

meratur, ac tyrcs

dubito,

an non

fiodie sit ille

Martyribus apud nos datis annueorutn sepulcro orans obiisse

Macrobium

ad

et socios

mar-

13 Septembris

Exaltatio sanctao Crucis in omnibus passitn Fascxceptis paucissimis, annuntiatur,

tis,

ut jatn

ad agendum

obscrvavit in suo Usuardo Sotterius noster iiunc diem. est in

Verum de hac

Opere singulari de

festivitate

fcsiivitatibus

Christi

Dotnini.

Clavi Dominici

festivitas

Catanaa annuntiatur

Theocles martyr in Mcnceis brevissitne unnuntia;

ad

s

anctila-

dcinde episcopus Fesulanus, rt s. ft Cardinaiis crcatus a Gregorio A7/ hoc die quo obiit auao 1411, beatus vocatur apud

exstmcto

F

Wtonem, Mcnordum, et Dorgamium tum legxtimum nullus probat.

;

at

cul

Ciaconius 770 dat Lucse elogium

Pont/ficum cot. epitaphium plane magnificum. Vitis

n ei

Deinde subdit

hmcverba ;Hunc S. Antoninus magni virum,sacraUheol^ , professorem

consilii

l;

peritum ac magnae famaa ac probibatis appeUat. In tabuhs ohm Ordinis Humiliatorum pro beato habebatur. Bwc ultima verba

aliquid insinuarent de cuftu, si per tabulas inteliigerentur libri

Atmentem

rttuates.

rum

scriptoris iqnoro, ct atio-

silentium facU, ut

non existimem cultum Da>c autem suspicio mu/tum cresat ex fragmentis quahabemus, BisloHa

umguam

fuisse.

at sine toco, et sine ullis aliis attjanctis,

prtefcrquatn qitod gtadio dicatur occisus, ct sic ad catlum pervenisse asseratur in aajunctis

daobus versiculis. Nultum atiud invenio clogium. Itaque, e/si de sanctitate Tlieoclis non videatur inu/tutn dubitar/ posse, cum pfura dc sit in Menoeo non rcperiam, nec mentio de eo

Sanctis

ct

Beatis

Puricelli, ubi tractatur de

i/tius

cam quulcm insertum

Ordinis.

Ambatii, ut episcopi Metensis et Sancti meminit intcr Fcrrarius. Nuttus istius nominis reperitur

tamen

Nam uideo Lu-

fuisse catalogo

eorum

qui Sancti et Bcati appellantur, itautfacile credere possim Heati titulum eidem fufsse da-

tum. Atalia fegitimi cuttus indicia ibidem nun reperio.

OdiJardus episcopus Namnetensis Sanctus vocatur

apud Ctaudiam liobertum,quih/n>< eiassignat diem, apud Saussayum in Supplemento, apud Castellanum , et demum apud Situoucm de Peyronet in Catalogo Sanctorum ad vocvm Odilardus. Verum Albertus le Grand in Opere de Sanctis Brilannice Armoricfv non modo sitet desanctitate aui cuttu Odilardi; sed etiam in

Catalogo cpiscoporum Namnetensium pag, 08

Odiiardum recensens,

insinttat se nihil scire de cultu Qdilardi. In Breviario Namnetensi, impresso circa annum 1622, Odilardum non re-

quod prmfixum

est

guando scripsi adSuperiorem Socielatisnostra Natniietcnscm t iUcertMsf/uidaffirmarc possnn. Litteras autem inde ad tnc rcddi(o> suspicionem

meam de non culto in ecclesia sua Odilardo piane confirmarunt. Eudoxius presbyter annuntiatur in iEthiophia apud Castettanutu ex Fastisnimirum Mihiopta Jobo Ludotfo editis. At uos Fa*tis illis, in

cis

quibus hwretici

et schismatici

<

'atholicis additi

tantum non fidimus, ut Eudoxium omni temporis nota dcstitittum ActlS Sanctorum inserendum credamus. sunt,

Dionysius

et Felix

hoc die cotijaiiguntur apud soto errore factutn cidctur,

quia in a/iquot codiribus

ilicniiiyniiatiis V'r.\\\

past Dionysium statim sequitur. Atdisjtmgcndi sunt.

DeDionysiom

Fraitermissis

>n<>.r

agam,

Eelicem vero r/t/n Soeiis ul/is dabo ; lutm pertinet ad Martyres in Tuscia memoratOS. Nerius monackus ut Sanctus memoratur a Fer rario ttt Dempstcto. At neutri satis fldimus ad

cuftum asserendum, ttcquc liunc Nerium in certioribus Fastis rcperimus.

logiis, dicta fuec de Theocle sufficiant.

antistites Metenses. Jnter hos

Ms. Bumiliatorum

Grcvcnum. Id ex

apud Octavium Cajetanum. iur

credidit

tem insinuandam? Quidguid d>- Ambatio sit aut Sambatio /)/>//« non addo. Lucas Manzolus, ex Ordine BumiUatorum

eidem Breviario nomen ipsius recensetur, lUec mihi persuadebant, cultu carere Odilardum;

in

dicitar. Vide igitur

1

perio, nec in Kalendario,

axiyoc,.

Valeriano parvo magnus Deus In eoelo ingentem dedit coronara. Hinc, cum Valerianus ille in atiis Fastis

non reperiatur, multum

sed nu/fibi ^inctum vocatum invmio bam bati ns dicitur obiisse hac die 1 Septembru An forteprhna littera s. gum in nomine omit titi/r a Ferrario, additam

t

Fastis

Talis est Eparchius Engolismensis die 1 Julii amruntiatus. Hic quidem non fuit episcopus : at ibietiam in aliquot codicibus ex errore epis-

At

141

bathls

est

Sam-

MariaaS. Paulo virgo

ctarissa, el IJeatrix 1'erez

annantiantur apud Arturum in Gynwceo; sed t/tulum bcatarum, quo illas hoin Lusitaniu

norat.

PR/ETERMISSI \V2

mrat

t

legitimo niti

fmdamento non vtdmus.

exOrdmeSMsc^

FerdiniidiBassacii memmn hminil ejusden} Ordinxs, ns beaFranascano, ArtHrus in Martyrologio ,

attrtbuens, scd sine tormn timhan de more Videri possunt apud indkiis pubUci adtus.

£u«

et

scriptorem,

apud Bueberum

phtres )!r„ofoqio Franciscano etiam

m

attz. _

^ntoniu3deRoa,pm^OrrfinfeA^«ftm«ni, apud titulo beati pomtur ei rn apostolicus, cum -

pag. 21, Alphabeto Augustiniano Mexicano, raonasteno in obiisse dicitur

Eerreram ibigue

in

dccausa

Qua Septembris, an. 1563. his verinsinuat Berrera, Beatum appellaverit inter Beatos Signinus episcopus Eum bis computavit. At noots duaustiniani Ordinis

die 14

•

alicujus sufficit auctoritas

non

episcopi

ut

prtssertim

vetamur Beatos dcerefum Urbani VIII, quo fuerant centum non titulo vocarc eos, qui co annumerati a sint Beatis nisi honorati annis

Sede Apostolica. pietate in-

Cisterciensis Petrus conversus Ordinis apud Benrtquesignis, ut beatus memoratur

xium

Chalemotum

et

quemadmodum

publicU

at sine indtcas cultus etalii

adduntur ibidem

cum

Dominicus de Cubo, OrdinisPraidicatorum, deSatnttitulobentimemoratur apudCarolum hunc diem. ad Dominicano Anno in Vincent Dominici hujns, nec aliorum plurium

At nec

ibidem videri possunt, pietate insignium, qui innotuit. hactenus cultus nobis coenobii beatse Man.se tfverardus, primus abbas

Beati memoratur in NaPrcemonstralensis; Ordinis talibus Sanctorum

cum

de Berna

titulo

indicio.

sed si7ie ullo publici cultus Adurna?, quatpassim vocata S. Catharinee Fliscai Genuensis, in variis Fastis est B. Catharina

mentio. Verum Clemens Papa XII S. Catharinee festivitacanonizationis bulla 15 Septembns ceJebrari jussit die

hoc die

m

fit

tem Ninianus episcopus in Scotia hoc die commeat in moratur in Martyrologio Germanicg : * 6 Septembns liomano inquisitor hceretica? praviB. Petrus de Arbues, martyr Casaraugusta?, latis, caque occasione apud Marietam refertur ad hunc diem. At Of-

S.

festivitatem celebrari ficium docet, B. Petri 17 Septembris

nominis Sanctce. Forsan

obivit

2G Septembris

tlj e

annuntiatur hodie apud S. Convallus monachus Camerarium. Non videtur distinctus a Con17 Maii valU) archidiaconOj de guo actum est AberBreviario in Quia tamen iterummemoratur examiulterius res Septembris, 29 donensi ad 29 Septembris naripoterit ad illum diem Placillae

attt

Flaccillae

imperatricis,

Theodosii

uxoris, mentio est in Menceis impressis, sedpotius tamguam venerabilis, quam ut San-

Magni ctm.

Verba accipe.

Ka\ (w^ii

ttjs

B&m6wTi?T|«

flaoi-

nWXris, aa^Y 00 Tfevoji^viK t65 ("T^00 P»« ,Wu 5 Et memoria piissimae imperatricis Placillae, quae conjux fuit magni imperatoris

XiaoTjs

eeoSoaEou.

Theodosii. Adduntur duo versiculi et brevis-

art. 26, ut dice-

omnes Patres sive

queo, nisivelimus dicere,

a Gracis ut episcopos concilii 6 mcumenici memosimul omnium quia Sanclos Jwnorari, ria hodic in Mencsis celebraturs

et

statim post

eorum commemo-

elogium Flaccillaa subjicitur impcratncc locitratio. Prudcntius de Flaccilla ad annum 385, Annalibus in tus est Baronius

piissimam

ubi

meritis

Augustam

lauchbus

abstmct. extolti/,seda titulo Beatre aut Sanctse Grcecorum Flaccilla aut Silent de Placilla tam Basiiianum quam Sirtcfianum,

Menohgia,

silent ales,

Sgnaxar/a, Typica, omnesque librintuquibus cultus coJJigi deberet. Quaprop-

ex

Mencca nobis non sufficiunt ad cuJtum Placum ne Sancta? cillse asserendum, prcesertim guidem aut Beatas nudum titulum eidcm attri-

ter

buant,nedum cultumafferanLApudMolanum, Canisium ct Ferrarinm memoria est Placilla?,

tamquam

imperatricis beatffi memoriae, sed

ad

14 ctobri8 diem memoratur hodie Italia S. Bernardus confessor in Fcrraapud at : in Martyrohgio Anglicano

K

14 Octobris

et aJios

etmartyrismeS. Evergisili episcopi Coloniensis moria repcritur in variis codicibus Vsuardini MartyroJogii, uti et in Fhrario Ms. Sanctorum, et in aJiis aJiquot Fastis recentioribus. inscriptusest Colitur et Martyrologio Romano 24 Octobris a(l annuntiatur ovium, pastor S. Lsetus, tamquam

apud CastelJanum,

Mehon

dicto,

in vico

prope

Meou; nunc passim

Macerias

civitatem

ad

Campania Gailica, dicitque vulgo nominari Saint Ly. Verumrogatus a me Joci parochus, R. dominns Franciscus Wahart humanissimis Jitteris adnos Iwc anno datis diJi-

Mosam

in

genter nos de S. Laeto instruxit, docuitque fesdie tivitatem ipsius ibidem non ceJebrari hoc

nec vuJgo , etiam est Clarum Lie. Saint sed dici Saint Ly, ceJebraqui Lsetum, parocJii, Jaudati Jitteris ex 14 Septembris, sed 6 Novembris

tur in vico

Mehon, non

esse

aJium a

S. Lseto,

qui in MartyroJogio Romano, et apud ipsum quoque CasteJlanum annnntiaiur rf/eSNovem. vetustum MarS. Aurelii episcopi hodie meminit tyrologium Richenoviense sine loco. Et Aurelius episcopus in Swevia annuntiatur in Ilagenoyensi codice Martyroiogii Usuardini. Est episcopus Armenus, qui defunctus est McdioJani, et

cujus aiiqum reliquim sunt in Suevia, ut

Jatius dicitur, ubi

illa desi-

gnatur, qum cum Cypriano martyrium

D

Sanctas venerarct Ecclesia Graca eam inter mferre neMcmeorum verbis ex id ego At tur

ponitur in Jwstinae virginis mentio in margine BruxeJJensis. Varim Cartusia? additionibus Mss. illius

I

Imperatorum

meminit Grevenus. CoJitur S. Ferreoli martyris 18 Septembris

sunt

Hfec suffecermt in Theodosio

datur

rium

videndi.

commenV

pictas Plaeill»

Tillemontio tom.

,

Antonium Beatis amumeremus , annts ante eum non fuerit defunctus centum

;

simum chgium, quo

S.

Acta dabuntur,

ad9 Novem.

Rliedonensis episcopi hoc die mcminit Ferrarius. Jam heri monui eum a novissimis

Amandi

martyrologis memorari

ad

13 Novembris

S. Dionysii episcopi et confessoris in Fastis Hieronymiams depositio hodie memoratur. AJigui

credunt designari S. Dionysium

Papam, guiin

hisce ipsis Fastis, et in aJiis pJerisque, uti et in

liodierno b)is.

die 2G Decemguia post S. Corneiium Papam

Romano memoratur

Ratio

esi,

Romce annuntiatum,

ita

statim sinc

commemo-

ratione aJterius loci subjungitur Dionysius, ut

etiam Romas videatur attribui. Eorum opinionem satis crederem certam, nisi aiia ratio, ea-

guc gravior, ut videtur, aJium insinuaret Dionysium episcopum. Nam Sanctus Dionysius A iexandrinus cpiscopus cJare hodie annuntiatur

;

DIE DECIMA in Fastis Coptitarum

:

in

; ;

QUARTA SEPTEMBRIS.

apud Jobum Ludolfum.

Buncautem cum nullo alio die

:

disse

Bieronym ianis

'

atmuntiat.

Fastis

inveniam , hodie in illis memoratum omnino mihi persuadeo atque ideiiam credi-

143

idetur Castellauus

Nos de

S.

eurndem hodte , qui Dionysio Akxandrmo

cumaliis pluribus Fastis,

cum

et

Romano agemm addiem

,

Martyrologic

»7

Novembria.

1

\

\f\xivtiu.

'id torn.

VIII

SeptembrU l»uj. 782 ju.t. uf.

DE

GORNELIO

S.

PAPA MARTYRE

CENTDMCELLIS

ETRURIA

IH

ITEM

DE

CEREALE ET SALUSTIA

SS.

CTIM VIGINTI

ETUNOSOCIIS MRT.

ROMil MM

C O

§

Memoria

I.

EN TA R

anctum

Mnrtyrologiis

,

et

Cornelium,

Fabiani Papcs ac S. Petri Cathedram successorem et pariter martyrem, vetusta ceque ac recentiora Martyrologia ad 14 Scptcmbris diem unani/ni consensa celebrant; scdalia eum solum,aliacumSociis tribus

S

martyris in

Romanam

quorum duo tantum nomina exprimuntur, annuntiant. Eieronymianum vetustius a Francisco Florentinio editum et illustratum ad hanc diem sic habet: Romse in Cimiterio, Via et viginti.

Appia, natalis Cornelii episcopi, et Saturi. Ad hwc laudatus Flore/ttinius duo observat:primum est,

in

Martyrologio cwmeterium antonomastico coemeterii

illo

Callisti

nomine designari : alterum, nonnihil suspicari se, an Saturi nomen, quod alibi quam in codicibus suis non repererat, librarii vitio scriptum non fucrit pro martyris; ut legendumsit Cornelii episcopi et martyris quia tamen in Corbeiensi suo codicepro Saturi, Saturnini legerat, credere maluit, Saturninum retinendum esse, et hunc unum fuisse e viginti, imo viginti et uno anonymis, qui cum generico

et

:

Cornelio passi dicuntur. Quod ad primum spectat, id ego Florentinio libenter assentior S.

nam

'

tlhsti

H

C U

I

S.

<\

S. Cornelii in

plane inccrtum

cst

;

At

martyrio

imo cum non

mcminit: Romae Coraelii. Succinum et Richenoviense ac Labbeanum in eodem tomo excusa, m quorumprimo legitur: Romse Coraelii, et depositio, Dionysii episcopi in altero: Romae Cornelii et Cypriani martyrum. Liquet autem, nec Dio;

nysium, nec Cyprianumad S. Cornelii consortium pertinere. Idem de Augustano censendum,

dum

ibidem ait: Romae Cornelii, Cypriani, Dio-

nysii, Saturi, Felicis, Honorii, Epartici episcopi sicut S. Cyprianus aliquol annos post sanc-

nam

tum Pontificem nostrum, alioquein illius

annumerari non

sociis

annuntiatione recenseatur,

Comelio

S.

Ibcopassus,

potest, licet

eadem

nec aliorum

ita

cum

martyrioautpalcBstrasocietasninc potest inferri. Hcec de Eieronymianis apograpkis in

sufficiant. :j

Nullos etiam SanctiSocios Beda ac Wanr suo quisque Martyrologio metrico

episcopi,

Satumini. Gellonense

in laudato Spicilegio: Roma Cornelii; vetus item Calendarium ibidem:N*.t. S. Comelii et Cypriani. Similiter Rhinoviense tomoVUJuniia

Sollerio editum Cornelii

sm

sociis

breviter sic

lUln nntltif

dclbcrttts, ia

agnoverunt.

Eorum

Octavas decimas Consecrat.

prior sic cecinit

Cornelius

inde

Kalendas

Attcr vcro sic

Coraeliusque suam virtuteetsanguine Antistes

Veram

Romam

fulcit.

socios,

alii

itt

:

cum uxore sua

2 Bieronymianum Corbeiense, qttod Ackerius tomo II Spicilegii recusi vetustissimum appellat, ad eumdem diem sic illum annuntiat: Romae Via Appia in coemeterio Calesti *, natalis sanc-

torum Comelii

S.

hodiernus cultus.

ginti et uno*, promiscui sexus: et Cerealis miles

Saturninum

fuisse,

Martyrologia

alia

rologia redeamus.

<

T

Ad Marty-

vel

Callisti,

recte,ut ex dicendis patebit.

et

classcm potius non pertinere videtur.

t.

S

appareatj cur e tot Sociis sotus Saturus vel Satuminus rccenseatur, is ad horu/n Martyrum

Saturum socium

solus, inaliis

I

Fasti non paucos sancto Pontifici monui, adjungunt. In primis Martyrologium Bedm in Opere nostro to/no II Martiiprce/i.iiiui nii 18 Kalendas Octobris ita habet: Romae natale S. Cornelii episcopi cui primo OS CUm plumbatis caisum, et sic decollatus cum aliis vi-

cosmeterium

exprimunt;

S. Cornelhis

H

U S

Sancti varie in Martyrologiis relata: antiquissi-

mus ejusdem An. 252. in nonnullis

I

Salustia,

quam Cornelius ab

in-

tirmitate sanaverat, passi sub Decio. Ha>c ibi

quoi tatne/i non BedcB,sed Floro ex Solleriinostri, is-t

t/i

hzijusmodi qucestisnibus versattsstTni, ju

dicio adscribenda sunt.

Usuardum

h

enim

in Prcefatione

num. 50

ad

ea fu/l smtentia, at, cottato inter se utroquc Bedoe Marturotogio, prosaicp nempe mox laudato, et mettico, cap.

r,

art. 2,

in

quod supra citavimus, ilios omucs Sanctos et Sanctorum ctogia, quorum iicda in mefrico meminisset.

al.

ti

;

DE

111

u ctobb c. S.

CORNELIO PAPA BT MARTYKE ETC

attribueret, cetera Floro: in

Bedm

minisset,

S.

me-

antricoautem, ut ostendimus, solum Cornelium

tiatur

anmm:

quo-

run

auctor I\o~ 4 Eosdcm Sancti Socios recenset mani rctrris, seu Parvi, a Rosweydo editi, Romae, et alioinquiens, Cornelii episcopi et martyris, 21 et Cerealiset Salustire.

rum

Utrumque

sec?*-

Viennensis antistes,prolixum ciogium, quod cx Actis t quce circumferuntur, contexuit quodque, quia Acta danda non censui, kic subttts

Ado

S.

jungo. Romffl Via Appia in Coemeterio Callisti, natale sancti Cornelii episcopi, qui sub persecutione Decii cnm presbyteris et diaconibus Centumcellis exilio deputatur. Ad quem confortanmulti Christianorum veniebant.

dum

Quo tem-

de Celerino

pore beatus Cyprianus lectore, quanta pro fide et confessione Christi sustinuerit. Decius Caesar audito, quod multi ei scripsit ei

scriberent, et de beato Cypriano, rogavit eum sibi exhiberi. Exhibitus Decio interroganti, cur

a Cypriano contra rempublicam respondit

pisset,

B martynum

Ego decoronaDomini

:

acce-

litteras

litteras

ncmus. VettuHsstmut 8 Miror in velustissimo Bucherii Kalendario S. Corttdii nullam de hoc sancto Pontifice mentionem fieri, cum tamen de S. Cypriani qui una cum ilio Ro~ t

antiquiius cultus fuit, in Callisti ccnmeterio veneratione in codcm legatur : Decimo oc-

mm jam

tavo Kalendas Octobris, Cypriani Africae. Romae celebratur in Callisti. At qucecumque si hujus rausa,

Roma»

viguisse Uquet ex ecclesia,

dcm

sccuio

sacrum Cornelii cultum

silentii

quam ad

v

cjus-

sacra ossa honorificeasscrmnda a S. Leone I

Huc

exstructatn fuisse, § \S ostendemus.

etiam

Sacramentaria, sub ejusdcm Gelasii Lconis I, 1, ac Gregorii item I, nomine edita, in quibus ad 18 Kalendas Octobris sanctus Pontifex simul cum S Cypriano, Missa utrigue vetusta

faciunt

'.

communi,

celebratur.

9 Orationibus in ea Missa pra>scrip?is, recensendis supersedco,

cultus

Romat

propriam,

at Pra?fationem

niretur.

duceretur, unus ex militibus, nobeatum Papara, ut

Cumque

Cerealis, rogare ccepit

uxorem

ejus, quae annis

quinque para-

nuit

pedes tuos

ejus, te-

Salustias, et erexit eara, dicens: In

manum

Christi Nazareni surge, et sta super

nomine Jesu

quae protinus erexit se, clamans et

:

Vere Christusest Dei filius. Et dixitbeame, per Christum te con-

dicens:

to Cornelio: Baptiza

juro

;

et currens implevit vas aqua, etattulit

Tunc miserunt

se

omnes

orantes se baptizari

:

omnes Corpore Christi.

omnes

et

Audiens

ei.

milites ad pedes ejus,

quos ut baptizavit, obtulit et participati sunt

pro eis sacnficium laudis,

Sanguine Domini nostri Jesu hsec

eos, et jussit, ut

Decius, mittens

cum

cerentur ad sacrificandum,

tenuit

beato Cornelio du-

et, si

gorii Sacramentario exstat, juverit recitasse. Sic

E

6 Ducti

autem

foras

muros

sanctis

Vere dignum etc; Tuamque in martyribus Cornelio, simnl etiam Cy-

priano, praedicare virtutem, quosdiscretis terra-

rum

partibus greges sacros divino pane pascen-

tes,

una

eademque

fide,

die,

diversis

nominis tui confessione coronasti. Per Christum etc. Hcec de antiguo S. Cornelii apud Romanos cultuprceltbasse sufficiat, de quo, et de cujus per Europam propagatione, § 13 et sequentibus plura dicenda erunt.

10 Porro quamvis omnia, qua? huc usque ad- ad huin qui duximus, Martyrologia ac Sacramentaria S. Cornelium ad 14 Scptembris memorent, Papebrochius tamen pag. 34 * et seq. Propylaii Maii censet, hunc diem non obitus, sed scputturo? esse. Ita ipse scilicet opinatus est, quia cum vetustissimo Romanorum Pontificum Catalogo, infra scepiuslaudando, statuit,sanctum Ponlificem nos-

portse

trum non Roma>, nec gladii

Appiae,

Cenex diemque, quo

tumcellis,

Papa numero viginti unus sed et cum uxore sua Salustia sub die 18 Kalend. Octobris. Eadem vero nocte venit beata Lucina cum clericis et familia sua, et rapuit Martyrum corpora, et sepelivit ea in agro suo in

mrumnis tamen maturata, obiisse, sacrum ejusdem corpus Centumcellis

:

Cerealis

Callisti. Hujus beatae Luidem beatus Cornelius corpora Apostolorum de Catacumbis levavit noctu, et posuit, Pauli quidem Via Ostiensi, ubi decollatus est, Petri autem juxta locum, ubi crucifixus in est, inter corpora sanctorum episcoporum, templo Apollinis, in monte Aureo, in Vaticano palatii Neroniani, 3 Kalendas Julias. 7 Huc usque Ado, cujus prolixiorcm textum Usuardus more suo in hcec verba contraxit : Ro-

crypta in ccrmeterio cinae

rogatu

mae Via Appia, beati Comelii Papae, cui os, post relegationem, jussit Decius plumbatis

exiiii

csedi, et

sic,

cum

uno promiscui seCerealis miles cum uxore

aliis viginti

xus decollari. Sed et Salustia, quos idem Cornelius fide instruxerat, sub eodem die capiteplexus est. Denique ne lonfjior

sim, similia Martyrologiis suis seculo ix in-

seruerunl Rabbanus ac Notkerus, et deinde Baroitim in Romano Martyroloyio adoptaoit Porro .

necesse habui

tantam martyrologorum

seriem

ubi

translatum,

exsulabat,

et in Caliisti

tffefffj

suppticio, sed

expuentes in templum, decollati sunt una cum beatissimo

licet

temporibus, consonante, parique

nollent parere,

capite plecterentur.

Vsmrdo

enim omnia non quas infra expo-

hcec

:

difficultates patiuntur,

(eoes

itaque habet:

lytica jacebat. Ingressus autem doraum

nxhxbetur.

mortis

Cornelii

:

visitaret

*tt

S.

prout ea tomo IV Anastasii editionis Vaticance in S. Leonis, et apud Hugonem Menardum in Gre-

5

C

quid de

accepi, non contra rempublicam. Iratus Decius jussit, ut os ejus cum plumbatis cacderetur, deinde ad templum Martis, ut sacrificaret, duceretur quod si contempsisset, illic capite pu-

mine

«x Adone

hic recenscre, ut,

genere, palcestra, tempore, ac Sociis probabilius statui possi/, dispiciamus

nunttavit. Soeffs

;:

naturali morte, in

Urbem

coemeterio collocatum

emoriuali Romanis celebrem fuisse ideoque diem 14 Septembris, quo in memorato Callisti ccemeterio annwitiatur, non pro emortuali, sed pro transtati, sive depositi ibidem cor-

fuit, pra?

poris tempore accipiendum esse. 11

De

loco ac genere mortis Papebrochio con-

sentit uterque Pagius, alter in Critica

annum

Baronii ad

num. 12 et segq., Breviario Pontificum ; verumtamen dicm Christi 252,

1 1

Sep-

simus Baronius tomo

II Annal ad annum 255, et Emmanuela Schelstrate Antiquitatis dissertatione II, cap. vi, tria illa cum

eruditus vir

Actis retinenda censent, videlicet S.

Cornelium martyrium consummasse. Qucestionis solutio quoad duoprima dubia pendet ab Actorum ac Catalogi

supplicio gladii in urbe

Roma, hoc

mox

;

laudati auctoritate

bitrabimur,

verum

ticet

ipso die

ideoque de

postquam hunc

et illa

iis

aptius ar-

discusserimus

Acta rejiciamus, nihil est, cur diem omnibus annotatum, quemque

in Martyrolofjiis

etiam

wiia

venerandce antiquitatis

fu.it

illiva

errtortuaha.

alter in

tembris pro mortuali habent. Contra Eminentis-

iltustratce

verisitniliu*

testimonia

emortualem

'

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

emortualem fuisse asserunt, pro sepulturm tempore cum Papebrochio acdpiamus. 12 Ceterum observo SS. Cornelii ac Cypriani memoriam hac quidem die in Romano Martyrologio atque ac in antiquis haberi, at in ejusdem Ecc/esice Breviario

non

nisi 16 recoti,

quia dies

14 festo exaltatce Crucis, 15 vero

Octavm Nativisanctissimoe Dei Genitricis consecratce sunt. In Lateranensi basilica Romee ad 22 ejusdem tatis

mensis ritu duplici coluntw.

§

et er-

rores. Acta 8.

V-orne-

Actorum

lii,

S. Cornelii

varia exemplaria habe-

mus tum ih codkibus

Mss. Musei nostri, tum apographis aliunde acceptis, quorum licet alia

in

aliis sint

auctiora vitiosiorac/ite, tn rerum tamen

substanHa fere conveniunt Hujusmodi exemplar jam edidit Mombritius tom. I, pag. 210, eoque

Emmanuel

correctius

a Schelsirate Antiquitalis illustratce tom. I, dissert. II, cap. vi, ex bibliotheco? Vatkance codice 1190, ante annos facile 600, nt ait, conscripto. Exstat etiam eorum com-

pendium sic

in Vitis PontificumAnastasioattributis;

tamen. Ut

in

hoc

qumdam

desiderentur , c/uce

in aliis legere est, et contra aliqua in tur, quce

absunt ab

illo

referan-

Actorum auctor nusquam sc vel tetatem suam prodil ; verumtamen eum a Sancti cetate remotum scripsisse, error, quo illius martyrium sub Decio refert, Satis ma-

runtur.

istis.

ex dicendis patebit.

nifestat, ut

qvm cimtmfe-

14 Sunt, qui

Hilduinum, S. Dionysii

velint,

agrum suum

in

Callixti, ubi

hodie orationes eorum florent, ad laudem, gloriam et honorem Domini nostri Jesu Christi etc. Hincipse co/liait

quam

basilicam,

a S. Leoneconditam fuisse pra dum Acta scriberentttr, jar,

cedeitti§ diximus, exstitissc, id

enim

ha>r insinuare,

dum de fusi precibus meminerunt; Acsi testarentur. inquit, laudes et orationes a clero et populo in bnsiliea Cnrnelii habitas fuisse in ad eorum corpora

video, quomodo idex ailatis verbis possit deduci cumetiam in cryptis fide/cs primis Christianis

temporibus orare sacrosque convetilus ai/ere conLibcns tamen ipsi concesserim, Acta illa S. Leone posteriora esse. 17 Attamen cujitscumque ea scriptoris aut Contraea sueverint.

cetatis sint.

mum

sententiam ipsi non audent affirmare,

non

di-

constare,

circiter

500 biblio-

Martyrum,admonitione ad VitamS. Cy-

priani, ubi,

illo teste, sic

inscripta sunt: Incipit

Historia [S. Cornelii] Papse

cum

passione,

quam,

jubente serenissimo Augusto Hlothario, Hilduinus archicancellarius de diversis Opusculis

oh manifestos, i/uibus inquinata sunt

lius fidei

non parum

displicent, et u

CentcmceUas

qna>

,

maritima Hetruriee ab eodem impera-

civi/as est, reicgutus, indct/ur tore

Romam

accersitus,

una cum

Sociis tribus vel

quatuor supra vigi?iti, capite plexus fuisse in iis dkaiur, quemadmodum pracedenti <./ Adone ij

vidimus. Constat enim, Coraelium sub (iut/oet VolusianOj qui Deciis, patre ac filio, in betto

Gothko anno Aitc/nstis

Christi 251 casis, in imperium. Centumce/lus pu/suiu, et sub iisdem martyrio coronatum fuisse. Sub Decio

vero nihil

hujusmodipassum

SUCCCsserutit,

S. Cyprianus epistota

i,ii

esse, diserte teslatur

novissimm editionis

per Commcntarii decursum sequemur.

cum

et

ordinavit.

universus orbis terrarum

:

Deinde

In diebus

Komanorum

illis

di-

15

Venetce

18 EtcnimS. Cyprianus epist. LII post u/riusque Decii ctedem ad Antonianum scribens de S. Cornelio intcr ccte.ru uit, Scdissc [illuin) intre-

tione etc.

Eodcm

exemplar ad

exordio, at sine Hilduini nomine,

mauum

habeo ex Ms. monasterii S. Marice Hontfontis, in quo etiam multa ex S. Cypriani epistolis decerpta referuntur; sed ceteris apographis, si non pejus, certe melius non gws in aliis displicent, est, cum iisdctu etiam Dei/idc, si Hi/duinum, secidi ix vitiis laboret. scriptorem, auctorem habeat, exiguam sane ex ,

hoc capite auctoritatem sibi potest vendicare. Utut hcec se habeant, sancti Pontificis Acta, quoe hodiedum cireumferuntur, aut his similia, multo vetustiora sunt Hilduino : etenim dubitari nec/uit, t/n/,i hcec aut hujusmodi pra> manibus habuerit auctor Catalogi Romanorum Pontificum 9 quem cr serenissimce regince Suecice bibliotheca acceptum Henscheniusantetom. I Aprilis, ac deinde Pa-

Septembris Tomus IV.

/" "'"''"'

instrumenta rejiciuntur. /u primis vel quod Coraelius u Dccio pri-

ribus gestorum collegit

incipit

u '"

displicet,

S. Cypriani episcopi et martyris, aliisqueaucto-

sic

-

pape-

Operum ejusdem Sancti,per Stephanum Baiuzium adornatw, untii 1728, quam editionem

(subjicit Ruinartius)

E

gloriam et honorem nominis Christi. At non

men

thecce S. Petri Hesbacensis, dioecesis Meldensis, exstare asserit Theodoricus Ruinartius in Actis

:

et sepelivit in

m cymeterio

maxime

citerque tractasse censendus sit Actaillusnomine

secula ix

Martyrum, quse crypta

brochio, utroque Paqio, et Tillemontio velut nul-

ceterum Hilduinum a S. Conielii secu/o longius abfuisse, c/uam ut de eo argumento accurate fe/i-

vetustivrn suni

Rationem, qua ductus id credat, accipe. Sub caiccm in iis hmc leguntur: Eadem vern nocte venerunt clerici et beataLucina cum famiha sua, et rapuerunt corpora sanctorum

jubente Lothario , Ludovki Pii concinnasse, ut habent eruditi Benedictini, fjistoria' /itteraria? Francice scriptores; quam ta-

xisse contenti, sibi de hoc Opere

HilduinOj sive

obiit,

comcripta.

S. Cornelii Acta, filio,

sinceris

S.

Rosweydum vulgati, auctore ; itemquea Bedaseu Floro, ar deinde ab Adone. ipsoque Hilduino visa fuisse arbitramur ; si taudata per Rutnartium Acta re vera ab eo scripta fuerint. 16 Schelstratius sua, qua- e.r sup,a fauda/t, M"lstmlii *k codtce VatkanO edidit, uiitir/uu quidem '' """'"' " rsse rr„tustate set attamen non nisi post ; S. Leonis Magni tem^™' pora, t/ui post medium secu/i v frlki morte

errores eruditis

annorum

'

tmnen Bilduino plurimum prmstat. Similia etiam e Mur/yro/or/ii Romani parvi, per antiqnitate

apud Parisios abbatem, Arcopagitkis notissimum

vnsignita in codice

akctohk

tit

^

Actorum examen

II.

145

pebrochim in Propylmo Maii, seeundo loco edidere, quique siad secutum sextum referendut rum

pidum RomEe in Sacerdotali Cathedra eo temporc, quo tyrannus (Deciits) infestus sacerdotibus Dei, fanda atque infanda comminaretur cum multo patientius et tolerabilius audiret, levari adversus se aemulum principem, quam constitui Roma; Dei Sacerdotem. Nonne hic, fraler caris;

sime,

summo

candns

est,

virtutis et fldei

nonne

testimonio praedi-

inter gloriosos confessores et

uiartyresdeputandus, qui tantum temporis sedit, exspectans corporis sui caraifices et ivranni femcientis ultores, quiCorneliumadversusedicla et minas et cruciatus et vigore calcantem, vel gladio invaderent, vcl crucifigunMit, vd n in ircvivnl,

feralia

resistentem

tormenta

,

fidei

yel quolibet inaudito

ejus et

membra

genere pirnarum viscera

laniarent ?

19

19 Ktiamsi

F

s. Corneiiun mij Dscffa

•

DE

146

u CTORK

C

S. -i/irt

ncc

morte mukta-

tmn

essfl.

C0RNBLI0 PAPA MARTYRE ETC.

S.

protegemas ot voluit, factum bonitas Sacerdotem, quem fleri quantum ad Cornelius, quoque protexit, tamen passusest, timorem, pertinetet ejus devotionem armisetbello quidquid patipotuit, et tyrannum, vicit. victum, prinr Sacerdotio suo majestas Domini

19 Etiamsi

postmodum Buc usgue S.

bello 'yprianus, gttem de Decio in et manifestum loqui s hic casoque Gotkicovicto clarum mintts apudomnesin confesso est. Nec <

ac sanctum Pontificem a divina Majestate nihil imperatore eodem sub bonitate protectum,

est,

supervexisse, prater minas et terrores passtan, iffi pulsttm, adeof/uc ab codem in exsilium minime

flespoHcfc(«r orf yionnullas

multo minus capite plexum fuisse. de Decio 20 Non desunt tamcm, qui Actorum Eruditus dicta cum veritate conciliare conantur. BenciSchelstratius supra laudatus, et Franciscus

conjecturas.

nus in annotatis ad Anastasium Bibliothecarium Cornelium tom. II. pag. 105, fatentur quidem. S. sub Gallo et Volusianomartyrium consummasse: Centumcellas at simul censent, eumdem a Decio relegatum fuisse. Binc, quce ex Cyprianomox retulimus, Sckelstratius de Cornelio Gentemcellis jam exsulante dicta arbitratur: ibi enim eum corporissui carnifices exspectasse, ibityrannum Sacerdotio swo, sive saccrdotali inentis constantia epistoet vigore superasse; denique tum temporis gloriosa de lamisma Cypriano ad Cornelium, (/uatproexsilio

hujus confessione gratulatoriam^ data/nfuisse. 21 Verum. prmterquam quod vel sic error in laudati Aciis admittendus sit, ne id quidem, quod volunt,

scriptores

verisimile

est

ob prmcitatam

S. Cypriani epistolam, in qua nulla exsilii fit mentio, cujus tamen faciendce aderat opportunitas, quamque res ipsa fieri exigebat. Scribebat

Cyprianus ad Antonianum, ut hunc, inter ac Novatianum schisCornelium quem S. maticorum caput nutare adverterat, in Cornelii communione confirmarei. In hunc finem Cornelium modis omnibus commendare studois, osieumodo legitime ad Pontificatum dit, eum non elecium, scd et iilo ob virtutes dotesque animi vere

scilicetS.

esse. Buc certe, ipso nonparum faciebat toleratum pro Christo ex&ilium : nam epistola lyii ad S. Cornelium/om exsulem scripta, hoc argumento uti-

sacerdotales

Cypriano

tur

ad

dignissimum

teste,

illius

tiantque,

legitimum Pontificatum, Novasuis asseclis tyrannus non

quem cum

yer Decium

persequebatur, dirum schisma probandum. 22 Quid ad haec Novatianus, inquiebatj frater

ipsi irrogai

carissime? Utrumne

jam deponit errorem

Agnoscitne jam, quis

sit

C

Ecclesia et

domus

?...

eodem nequicquamfrendente,et fandaatque

intrepide teinfanda sacerdotibus comminante, in ipsa partes Pontificis nuit, omnesque optimi

tyranni Urbe regia, quamquamocculte, atque ita divina protectus providentia

historias AliaopinU

inflictum

quem a velit post Valeriani adventum, senatu censorem creatum, a Decio Augusto cum severioribus edictis a castris in Vrbem remissum ait: per Decium vero, qui Sanctum Centumceltis Romam revocatum capite damnavit, Decii Aufjusti filium Bostilianum intelligat, quem pater jussum

contra Gotkos profecturus, Homcerelictum, Ca?sarem dixerat, quiquepost utriusque Decii ctedcm a Gallo adoptatus brevi tempore cum co impera-

,

ej us-

vigorcm ac constantiam,

Hanc senteniiam suam ibidem pluribus stabiconatur, ac inter cetera observat, Decium illum in Actis non Augustum sed Csesarem apvit.

pellan.

25

Adprimam

illius

conjecturce partem, quce pariter non

sancti Pontificis exsilium vivo Decio patre statuit, prcecedentibus numeris satis responsum reor: ne-

Cornelius ab anno 251 exeunte Centumcellis exdonec a Decio sive Bostiliano Eomam ad tribunal revocatus, ejusdemquejiissu capite trnn-

sulasset,

catus est:

quodminime coharet cumS. Cypriani

ex quibus certum anno 251 e2252 multaRomce

est,

epistolis,

exsilium mii/raret,

ut

e.c

Cornelium antequam in

S.

eyisse,

dicendis

apparebit;

quare pluribus hic supersedeo. At rectius fassus est Eminentissimus Baronius in Annalibus ad annum 255, num. 55 errorem in Decii nomine cubare ; huncque ortum ex eo putat quod persecutio

ab

imperatore ccepta,

illo

tata,

a Gallo post resusci-

et

pro una eademque haberetur

Actorum

ratio auctoritatem

:

veruin hcec

scriptori conciliare

Cornelii cetate longe

substituisset

Deciumpro

non ab-

Gallo.

20 In iisdeui Ac/is piwterea displicet eruditis, AUer Adurum

quod de S. Cyprianiadexsulantem Centumcellis Cornelium carium sic legitur

epistola Itabent.

De eaapud

Hibliothe-

Post hoc Cornelius Centumscriptam epistolam, de sua confirmatione missama Cypriano, quara Cyprianus in carcere scripsit, et de Celerino lectore. suscepit. Hwc, inquam, eruditismerito displicent, quict certumest, Cyprianum, du/n CorneliusPo/z-

cellis

:

pulsus est, et

ibi

tificatum gessit , carceri fuisse.

numquam mancipatum

Ycrumtame/i tota ka?c

difficultas in Vati-

pide tulerat, non autem exsilium commemoravit, cujus unius titulo potiori jure inter confessores ac

in Centumcellensi exsiliomordbatur) B.

causa,

quam quod

Non

sanctus

illum protegente Majestate,

ad

alia utique de

Pontifex,

divina

id usque tempus

/lO/tduui cdsulusset.

23 At eni/n, inquies, quo igitur pacfo adver-

admittenda.

que enim ad argumentum, de quo agimus, quidqiiam interest, utrum Sanctus a preesente, an ab absente Decio in exsilium pulsus sit. Minus probabilis est etiam pars altera, secundum quam

cano Schclstratiicodice evanescit, iu quo sic legitur : Endem vero tempore (quo sanctus Pontifex

martyres poterat deputari ?

K

lire

non

computandum esse ostendei et

omnem

24 Franciscus Blanchinus in Notis ad Bibiiotbecarium, non modo exsilium, sed et supremum capitis supplicium sub Deciis Sancto exsulare fuisse contendit; sictamen, ut

quisiaS.

fidem, animique

explevit, ,

elusit ct sacerdotali

Decii industriam et operam constantia fideque superavit

fuisset,

quibus tyranni minas, tncussosque terrores intre-

affauntur.

rat,

nequit,

ipsum Novatianum illo convincidebuissewederet, cur eodem usus non est, ut Antonianum in ejusdcm Cornelii communione retineret, si hicjam tum Centemcellis exsul versaretur i Cur idem Cyprianus, MJCornelium inter gloriosos confesso-

dem

Decium, antequam armis et bello vicit? Repondeo, id vinceretur, Sacerdotio suo edictis, liomaipsum fecissc, dum spretis Decii ascendetyranno invito quam nam Cathedram,

sit

Sacerdos Dei, qurc

D

vel

calcavit

Christi, qui sint Dei servi,

quos diabolus infestet, qui sint Christiani, quos antiehristusimpugnet? Si igitur argumentum koc ad vindicandum Cornelii legitimum Pontificatum tam efficax visum sit Cypriano, ut vel

reset martyres

loquitur Cyprianus, Cornesus edicta feralia, ut cruciatus et tormenta lius restitit, aut minas et

episcopus scripsit B. Cornelio,

Cyprianus

cum esset in custo-

de Celerino leetore, quanta pro tide et converba sustinuerit. Bicvoces illa>, cum esset in custodia, de Corneiii exsilio absolute

dia,

fessione Christi

a< tifji

possunt.

Apud Adonem prwcedenti

§ relatu/tt

error de S. Cypriani aiirrri'.

DIE DECIMA tum

nufta etiam

QUARTA SEPTEMBRIS.

dc carcere vel custodia mentio: at Celerini confessio in utroque laudatur, de fit

quoverbum nulium

l

Vaticano codice absunt, quce in

latione

aliis

Mss.

mina,

detransiatis SS. Pelriet Pauli pcr Cornelium venerandis corporibus num. 6 re-

et

Paitli

Eadem

censiamus.

Bibliothecarium,

iranslatio

et in

Romanorum Pon-

SS. Petri

tas,

illa miki quoque commentitia apparet : attamen propter S.Scbastiani Acta, qualiacumque ea desint, Papebrochio sua scntentia mutanda

mum

non erat;cum per vestigia Apostolorum vetus iilorum monumentum, aut forte eorumdcm impressa lapidi vestigia, de quibus Baronius ad an-

num

286,

num.

27, absotute accipi potue?-e. Cete-

rum ne actum agam,

levtorem

dies remitto, ubi Papebrochii

ad

citatos Junii

argumentaperpen-

dercpoterit.

I,

elapsis

Verum

quinondum mgintia ad Pontificatum eve-

tanta memoratce partis antiquiPapebrochitts a varietate auctorum ev

quam

nnnnnlla

stjli diversitafe

dignoscendorum repe

non tam certa mihi apparct, qxdn dubium maneat, an eadem pars cum ceteris, qum sequuntur, ad unum cumdemque auctorem, tut,

S.

bastiani, jubentis sepeiiri se juxta vestigia Apostolorum (ad Catacumba$,w* (n Actis prcemissum fuerat) ideoque adlmc in Catacumbis jacentium tempore Diocletiani. Ut verum fateor, translatio

S. Felice

Cornelu obttu annis ctusest.

et

Lucina matrona Romana, pag. 535 eamm illam translationem ptane rejicit ; lum quia fabulosis Cornelii Actis tantum nititur,tum quia ha>c ipsi videntur contradiccrc Actis S. Sein

sis,

credi-

sHccesserat

Pauli festivitas agitur, in Analectis § 4 variis rationibus eam non improbabilem reddere conatur. Atvero addiem 30 ejusdem men-

B

p«-

H

illius

eum

etfintvisse

ad diem 29, quo

Junii

'

,

Baronius ad annum Christi 221, num. 4 et seqq., eoque plures alii eruditi viri historiam hanc inter fabulas non immerito reputant. 28 Papcbrochii nostri anceps fuit de eadetn ju~

V

;.

'

'

t

cum

dicium. Etenim tomo

,

'

'"""'"'*

wwterejecii eamqwiHenscheniisentenHamnu>nto deseruit. Aliam itaque iniem viam, censuit partcm illam quatuor auctores habcrc ouorum tmus incepejitaS. Pontiano, cui post SS Antherum ac Fabianum S. Cornelius

non 3 Kalendas Julias, ut habct Ado,scd 6 Ka~ lendas ejusdem mensis ea facta dicatur, in memorato autcm Catalogo matrona, qum fflic Lucina dicitur, Lucinna appelletur. Eminentissimus

eensendum?

de i

partem a laudato Damaso scriptam, Bteronymoque missam fuisse: atPavebrochius in Prom/ltso Mari utramque iltam emstolam vetut utrique Sancto suppositam cum afiis

tificum secundo loco ab Henschenio edito, etiam legitur, cum eo tamen descrimine, quod a priore

inActisasserta

pauca

quam putabat

azt,secundam

apud Anastasium

Catalogo

juoerit

„ ss. /*/„„,,„ /»„„„ y/ ffteronymo ultro citrpque datam\ epistola

et editis

tlCTO

C. S.

m memorato Catalogo, quantum adprmens argu> mentum spcctat, observasse. Benschenha exge

et his

possit

Ab codem

27

antetomumprimum

Apruts edidere. Z At y"'" n /''''/"•''">,

Cypriani xi.vn

"tfCornelium exsulem data reperio, ita ut Actorumlocus sinc scmputo admitti non

Quid dv trans SS. Pelri

in epistola

147

demde Eenschcnius correctius

berw, ui serit,

qui sub Li-

est,

non

paulo post secuii

sit

referenda,

medium

iv

scrip-

quemadmodumeruditi

V'

passim admittitnf. 31 Porro in hoc Catalogo S. Cornelius in Cen- «wfitttfM/mo tumcellens, exsilio mortUUS dicitur, ct ca guidcm c " " "Uo pro'""'' phrasi dicitnr, ut natarali potius. quam violenta morte occubuisse videri possit. Verba accipe PosthocCentumcelJisexpulsus, ibi cum gloria dormitionem accepit. ttaquecum vulgataSancti Acta manifesti erroris atiunde convinn tmcant (

l

eruditi,passimmalunt, hisce rejecds, vetustissimo et alias probato Catatoqo adhwrerc, ac Comelii obitum Centumcettis in Hctruria eumque vel ,

naturalem

ex wrumnis tamen maturatum, vel forteetiam ciotentum, consignafe.Adhorum sententiam quod ad locum emortualcm ptrtinet, ,

,

tamqnam probabiliorem,

certiorique

nixam mo-

numento, ego quoque accedo; sic tamcn, ut sanctum Ponfificcm non spontatiea sed viotenta morte marturium consummussc, longe probabi,

§

III.

Sancti

Roma,

tra iion

celUe

tura C

martyrii pala*s-

in

de

sed Centum-

Hetruria

:

adjunctis

conjec-

lius pariter

sert. II, cap. vi sic ait

talogi,

ipsi

in

martyrio Sociis, ac reliquiis

: Auctor antiquissimi Catempore Liberii Papieconcinnati, refert,

tantam

fuisse Cornelii in rendis constantiam, ut ad

pertulerit.

Antverpiam

delatis.

existimem.

32 Adversarium kic habemus eruditum Schel- Oppositum stratium, quitomo I Antiquitatis illustrata>, ttmctSchehtradis-

«

pulsus,

miseriis perfe-

Post hoc, inquit, Centumcellis ex-

«

ibi

exilii

mortem usqueeasdem

cum

gloria dormitinnem accepit.

Quod tamen nequaquam prnbare possum Sanctum

7ion

Romce, ut habenf Arta.

Superest prwcipua eorum

de Actis controversia, exqua

de SS. Cereale, Salustia et Sociis habent,maxime pendent. Ultima sanctissimi Pontificis vitat scena tota Romai in iis agitur eo enim ob frcquentem populi Centumeellas confides, et qucs

:

cursum, missasque a S. Cgpriano eodem litteras, jussu Decii adductus, tyranno constanter rcstitit, ibi, dum ad sacrificandum idolo traUcretur, Cerealem militem, ejusqueut:orem,post impertitam huic sanitatem,

cum

oiginti

uno

vel duobus, saht-

taribus undis abluit,cum iisdcmque in Yia Appia capitc truncatus est, si fides Actis habcnda sit.

Verum

hiscontraria prodit vctustissimusomnium,

quos habemus, Romanorum Pontificum catatogus, qttem Cuspinianus suo in Aureiii Cassiodori Consules Commentariosparsim inscruit, quemque Rucherius a Bollando nostro acccptuminsuoitem Commentario in Canonem Paschalem Victorii,ac

;

b

cum

non Centumcellis, sed Romaa, eum gladio percussum occubuisse, et in coemeterio Callisti sepultum fuisse, ex perpetna Romanai Kcelrsi:. traditione acceperimus,

quam Leo Magnus

basi-

licaeconstructioneconHrmavit, Hieronymusvero duplii-i testimonio comprobatam esse voluit, clare aflirnians, Conirliinu Romaspassumfuisse.

Hieronymi vcrba, qum nnstro tomo

1

laudat,

Januarii in

Iiahrs in

Yita S.

Opere Paali pritni

Cornelius Roma\ Cyprianns cruore damnati sunt vet, ut Parisiensis anni 1706 editio Operum S. ffieronymi tomo IV, parte II. col. 69 legit : Cornelius eremitoi, pag. 004

Cartnagine

felici

:

:

Homae, Cvprianus Carthagine felici cruore martyrium pertulerunt. Atter tocus ejusdem sancti doctoris exstat in Catafogo scriptorum ecclesiasticorum tomo ac parte illius Operum mox laudatis, col. 119,

ubi de S. Cypriano scribit: Passusest... l'0d(V|

tms.

:

DB

us vi

CTORE

c. s. tgusaryuimutd.

ad

i

godem

die,

S.

.

CORNELIO FAPA MARTYRK

36 Si cui tamenhtscresponsiominusplaceat, malitque cum Rosweydo credere, Grmcarn Vitant ex Hieronymiana Latina poiius concinnatam fuisse;necsictamena vetustissimo Catalogo recedendum erit utenim S. Hieronymus de tyranno,

quo Rom® Cornelius, sed non eodem

anno.

me

33 A-V/Aw. Aoc S. Hieronymi dicto iniiio non parum dubium reddidere : verumtamen non propterea a vetusto Catalogo nostro recedendum

non tam Romam Cartbagini, quam Romanam CathedramCarthaginensiopponendo;quasi

idque verisimiliter Romce : Hieronymus auin eremo ct monasterio BetMemitico degens, tem non nisi occasione temporis, quo Paulus florttit et Cyprianus coronatus est, de illoper transen-

mirum

tuit,

diceret,

minime indagato, illum Romai3 ubi Cathedram tenuerat, et quo fuerat translatus martyrium

de Centumcellensi

t

Quin

et

grauis suspicio

Hieronymum hcec deprompsisse ex quadam S. Pauli Vita Grceca, quam cx Ms. Bavarico Latine excusam habet tomo 1 Januariiapag. 603,

a S. Hfero-

nyw»"

Anlonii discipulum se fuisse insinuet, dum ait Cum vixisset isthic [Paulus) annos septuaginta sex

(mendum

dus

in alia

y

)

Cum

Bolkm-

numero eremo sese Antonius exercebat. hic lateremonet

iu

igitur ejus anirao subiisset, ut ipsemet mihi

neminem alium in interiori solitudine commorari etc. De eodem autem argumento sic scribtt S. Hieronymus : Cum jam centum tredenarravit,

cim annos B. Paulus vitam coslestem in terris ageret, et nonagenarius in alia solitudine moraretur Antonius (ut ipse asserere solebat) haec in

mentem

ejus cogitatio incidit,

perfectum

monachum

nullum ultra

se

in ererao consedisse etc.

Cornelius

Bomanm est,

illius

exsilio in ipso Cornelio

.

in exsilium Centumcellas pulsum esse.

37 tione

Quod de perpetua Romance Ecdesice tradiait Schclstratius, nihiladmodum urgetQum

enimest

illa

tradiHo t nisi Martyrologia t Catalogo Imo vero quodnam Martyrolo-

f/ium secuio ix aut viii vetustius vir crudituspro-

ducet,inquoS. Cornelius Romcepassus dicatur? Annuntiatur quidem db antiquioribus Roma»; at nihil obest, quominus de cultu i/>si ibidem ob ge-

stum olim Pontificatum, tumulatumque corpus, exhiberi solito accipiantur; uti certe nonnulla eo-

rum dc cultuS. Cppriani accipienda $unt,inquibus Sanctus hic una cum Cornelio Romat in copmeterio Callisti annuntiatur.

38 Qiue vero aut memoratis seculis posteriora respondehw sunt, non pluris sunt facienda quam Acta, ex quibus concinnata fuere. Nihil etiam urget Catalogusalter secundo loco ab Henschenio editus,qui nec antiquitate ncc scriptionis accuratione priori

met

comparandus

raihi narravit, verterit

Jam

vcro ut

inistud; ut ipseasse-

ad propositam redca-

muSj Grcecus ille scriptor Vitam Paulisic inchoat: Vixit B. Paulus Decii et Valeriani teraporibus. ortus in -(Egypto ex inferiore Thebaide, ea tempestate,

qua Romae martyrum

Simili etiam

subiit Cornelius.

modo suam lucubrationem postPro-

Denique

est.

basilica,

a S. Leone

Magno super Sancti tumulum structa, docet quidem illius corpus scculo v Romcejacuisse, sed eumdem ibidem passum essc, nec probat, ncc confirmat : transfcrri cnim antiquitus eo potuit, et re vera translatum fuisse arbitramur. De mortis genere, quo sanctus Pontifex subtajtas est, hic non

et

disputo, aptius de eo infra post ejusdem in Ponti-

Valeriaiio persecutoribus, quo tempore Corne-

ficatu gesta aclurus, nc ordinc prwpostcro tradan-

logum Hieronymus exorsus est: Sub Decio

Romse, Cyprianus Carthagine, felice cruore damnati sunt etc. 35 Nemo non videt} alterum cx altero etiam quoad improprium loquendi modum depromptum esse ; neque enim sub Dccio aut Valeriano Cornelius martyrio coronaius est, sed sub Gallo et Volusiano, quemadmodum ipse Hieronymus in lius

Catalogo scriptorum ecclesiasticorum

agnoscit.

tur:

at de

39

exsilii loco hic disserere oportuit, ut

Actorum

sublesta

Er

fides pandcretur

hactenus

dictis so.lvenda

sonant, recftavimus. tificem ncc

dis

eremo degenSj insupremaS.CoTneHn palcestra f nicum, quod contra Bollan-

dunt objici potest,

est,

quod ipse Hieronymus

in

qucestio

derinms, necesse

est,

ut

horum Martyrum

histo-

sub Pontificatu Cornelii coronatos fuisse, ct sic quidem, ut ejusdem socii vere dici possint ac de-

horainum compertum liabetur. At dici potest, Hieronymum dumtaxat negasse^ Pauli I

'itam

Romano

stylo, uti Antonii fucrat,

memo-

eaquc, quce de sacris reliquiis, c Callisti ccemeterio extractis, infra dicemus, non dubitamus,quin sanctus aliquis Cerealis cum pluribus Sociis marlyrio

Roma? coronatus fueritet inprmdicto coemeQuin et sanctos hosce Martyres

terio depositus.

beant,

omnino

verisimile est.

40 Etenim ex S. Cypriani epist. lvii constat ingentem Romanorum numerum simulcum Ponti3

ria'

traditam fuisse, ideoque id facere voiuisse.

cum

S. Cornelio:

riam, quaiis in memoratis Actis traditur, pariter rejiciamus. Verumtamen obplurium Martyrolo-

in mediaaetatevixerit, s.utquas tatanaepertulerit insidias, nulli

non sunt

Enimvero cum sanctum Pon-

giorum minime contemnendam auctoritatem, ob

testari videatur,

etc.

pdsst

sub Decio, nec Romce passum osten-

Vitam Pauli ante se a nemitie scriptam fuisse ; ita enim ait : Igitur quia de Antonio tam Graeco quam Horaano stylo, diligenter memoriae traditum est, pauca de Pauli principio et fine scriberedeposui jmagisquia res omissafuit,quamfretusingenio. Quoraodoautem

Prologo

F ,ss. Cerealis

6 ex Adonis Martyrologio, quibus Acta fere con-

Magni Antonii discipulum facile potuit errare.

manet

de viginti tribus vel quatuor, r/uos S. Cornelii Acta et Anastasius Bibliothecarius, quinque his adhcesere, S. Cornelio in martyrio Socios adjungunt, ef quorum baptismum ac ccedem num. 5 et

Ftaque hcec S. Hieronymiauctoritasadquemdam recidet, qui in Thebai-

petitis.

nostro reccntiora ?

HinCj inquam, collegii Bollandus, Vitam Grcecam, prailuxisse Hieronymo, qui illud; Ut ipserere solebat.

tesfimontts,

S.

ne meminerit quidem, dixisse contentus: Rexit Ecclesiam annis duobus sub Gallo et Volnsiano, cui ob Christum martyrio coronatosuccessitLucius. Interim certum est, Cornelium sub Dccio Bonue sedcre ccepisse, etsub Gallo ac Volusiano

cst,

qua>que Hieronymianai tam similis cst, ut dubium non videatur, quin altera cx altera maximam partcm concinnata fuerit. 34 Porro Grascam Hieronymo prwluxisse censuit ibidem Bollandus, eo quod illius auctor Magni

quu

die,

S. Cyprianum Carthaginensem episcopum Carthagine passum esse. Addc, quod sanctus doctor hujusmodi rerum adjunctaparum curaverit;cum

tuali Sancti loco, quiadpropositumnonfaciebatj

subitsse crediderit.

eodem

Sedis Pontifex in Itatia martyrio coronatus

quod emor-

est,

aliunde

:

psitj

nec

1) ct

$ubquoGorne\i\i$coronatusest,minusproprie$criloqui popsit, ita ct dc lOCO marh/rii improprie

puto. Eujus etenim auctor de Romanis Pontificiscribus, et inter hos de S. Comelio ex professo

nam meminit; unde

ETC.

verisiTrih ta-

mrii est, eos illius socius in rO/lfrssivllC.

fice

DIE DECIMA fice

suo Christum confessum

Epistoiam hanc t
esse.

ifalnma\;mtrnm umtm locum, unde id satis coUigas, accipe. Quale §

1

rrt

1

QUAKTA SEPTEMBRIS.

'

149

nulla Sanctorum corpora << pluribus Urbis ecemeteriis seu cryptis die iOejusdem mensis fuere

fuit,

44 Huicreise

sme gaudium, ad pugnam, quam tentaverat non singulos milites, sed tota simul castra prodiisse Omnes enim constat venturos fuisse, si audire potuissent, quando accursise

cum Bieronymo

!

properanter et venerit,quisquis audivit ctc. hisce vero piurimos martt/rii laurcam conse-

rerit

cutos fuisse, scribit S. Pacianus, Barcinonensis episcopus seculo iv, in cpistola n ad Symproniainquiens, ejus, (C///*/777/*/Jepistolas,

quibus Cornelium, Urbis Episcopum... plurimis confessoribus, plurimis quoque martyribus ducem factum, et cumplurimis gloriosissimecoro-

natum. et post

marty-

lium in Callisti cceneteiio

sepultos,

Ex

41

horumicjiturnumerofuisse potuitS. Cere&Usmiles cum conjugc sua Salustia, ceterisque Socits viginti et

uno, quos Beda vel Florus Uswtrdus, Actaque a Schelstratio edita, et Botnanum Martyrologium, promiscui sexus, Mss. vero ,

nostra omnes miiites fuisse referunt ; quibus postrcmis consouare videtur Ado, qui cum milites

una c»mCereali ac

Salustia aS. Cornelio bapti-

zatos prius commemorasset, viginti

unum cum

sancto Pontifi.ee necnon CerealiffcSalustia ccesos narrat. Utrum tamen hi nginti ac tres, simulac \

cum

ribusinstrumenta confecisse,

aceepta,

etiamextractainfrascripta,menotariopra;sente..

corpusS. Fortunati, corpusS. Innocentiisubdiaconi corpus S. Cyrini et corpus S. Caerealis, ,

qui pro fide Christi

omnes martyrium subierunt Qujc omnia supra nominatacorporafuerunt extractaex ccemeterio S. Calisti extra Urbem etc, nunc autem dono data a domino Antonio

etc.

Corbo, qui

Tirini Societatis.Icsu etc.

45 In eodem codice exstat et aliud instrumentum contractum ex litteris patentibus iliustrissimi

rat, militihus,

(

nes de Tollenare, prsepositus domus professorum Societatis Jesu in hac civitate Antverpiensi, quatenus eidem domui a variis personis ritle dignis

plurimorum Sanctorum reliquise pridem sunl eadem domo asservantur, inter

Sancti Fortunati niart. militis corpus, Sancti Innocentii mart. Subdiac. corpus.

42 Unde autem Actorum scriptor indici potue-

irrepsisse.

Cornelium una cutn prmdictis

Martyribus Rotncp coronatumfuissc, Papebrochius ibidem his verbis exponit : Quia autem corpus (sancti Pontificis)

Romam

(Centumcellis) trans-

latum, eodem loco conditum

ubi Cerealem

corpora extracta fuere

mino Antonio a Corbi,

\',

cum

venia

donata

a

tractoribus, ut patot ex instrumento notoriali, dato 2A Novembris 1622, apposito sigillo, filo ex

omnes

I

.

quo decet, honore et cultu venerarentur, a nobis postulaverit, uteasdem

uno

poni possent, concederemus

;

)

die ac loco toleratum. Ita ipse valde proba-

Porro illorum Martyrum corpora

in

Ro-

Callisti coemeterio reipsa (umulata suadctS. Cerealis militts ac martyris corpus si/ntd cum tribus aliis cx eodem ccemeterio extractum, ac dcinde translatum Antverpiam,

S.

ubi in templo nostrce

domus

professce honorifi.ee

deposila swit, pieque coluntur,

ttt

dicere

modo

reliquiaa qo,

recognosceremus, ac ut populo Venerandaa exnostru

,

nos pro munere

libenterihtenti,perqu83Christi fldeles ad imitationem et debitam Sanctorum cum iis

Christo regnantium cultum incitentur, RR, DD. S. Theol. licentiatis, Zegero van Honsum, canonico et poBnitentiario ecclesia^ nostraa cathed.,

Petro

1

oens,item canonicn ejusdem ecclesise, speeialem dedimus commissionem, utsupra noet

(

aggredior.

ininatas reliquias, ac

43 In insigni codice Ms., cujus involucrum argenteis deauratisque laminis compactum est,inscripta sunt exemplaria instrumentorum authen-

munimenta

memorata dipiomata

et

inspicerent et diligenter examina-

rent.

rcligiose complectilur. Inter ce-

47 Postquam autem ab iisdem debits fuimus informati, supradicta omnia, prouf inferuntur, vera esse etsincera; ceiisuiinns, supra noinina-

autem unxtm recensetur de sacris corporibus SS. Fortunati, Cyrini, Innocentii, et Cerealis martyrum. Confectum est hoc instrumentum

tamquam veras ef genuinas habentisdemque eumcultumetvenerationem deferendam, quaa hujusmodi sacris pignoribus

aMatthceo Sorcio, publico notario Capitolino, et uttaliab Almce Urbis conservatoribus comprobato, signatumque est die 24. Novembtis anni

adhibita fuit

ticorum de sacris

domus professat

reliquiis,

quds

crctesia nostrm

tera

1022. In eo tesiaiur laudatus notarius, excellen-

Ussimum dominum Joannem Fernandez Pacheco, Marchionem ViUenee, pro rcge Catholico apud Paulutu V Papam tum temporzs oratorem, >n Septembris, ab eodem Pontifice Apos1606, die vigore nontolicas litteras itnpetrassc, quarum :>

donata,

qui fuerat unus ex ex-

factum videtur, ut, quorum fuit conjuncta confessio, ac deinde sepultura, eorum unus fuisse crederetur exitus, per martyriiim alius

Societatu- Jesu

Do-

cumque

mano

fora

Ffcec

auro et bysso confecto. Cumque supra nominaJ ra?p(isitus desiderans tus P. ut praedictflB

fuit,

fuisse,

aliorum cor-

46

sanctissimi domini nostri Pauli

et Socios antea tumulaverat B. Lncina (vel quis-

biliter.

S. Cerealis et

:...

Sancti Cerealis mart. militis corpus, Sancti Cyrini mart. militis corpus,

Centumcellas in exsilium ptdsum

u? crederet, S.

\„ir,-

/ilC/l.sl

pus Antverpiensis. )mnibusrt singulis has \ isuris salutem in Domino. Proposuit nobis H. P Joan-

esse.

rit,

domui pro-

/'•""

spectantia eisdem verbis huc trausfero. Joanncs Malderus, Dei et Apostolicaa Sedis gratia episco-

quas sunt

Papebrochio in Pro-

vt

domini Joannis Mtdderi^ Antverpiensis episcopi, pratdictas ac nounullas alias Sanctorum reliquias approbantis, ex quo ad argxtmentum nostrum

pykeo Mttii pag. 34 *, ubi per conjecturam censet, Cornelium,y*^
indeque crrorern in Acta

fuit itnus ex dictis extractoribus,per-

veneruntad manus admodum R. patrisJacobi

tum

placuit

deiisdem corpoMatthcenus Sorcim

/p.s/^/////\/Av'/^/r.>7//>r///;Inieiqiia'Corporafuerunt

donatie, qua? in

Primum

etjtUm

'/KmeVrie

Cornelio comprehensi essent, an aliquo post tempore, capite plexi fuisse dicendi sint, hicerest.

Marchetto; pari- w,

ter notario, adfuisse, petitaque

hostis inferre,

num, Habes,

C. S.

e.r.trartn.

inquit S. Cyprianus, sub oculis Dei spectaculum gloriosuin, qualein conspectu Christi etEccle-

Ex

ctori

ai

•' i

f ,l, 'Hc
ilittlt

ttt

-

//'--

sita.

tas ivliquias

J.i

esse,

merito debetur, ac ;

in

Ecclesia Catholica

adeoque ut

in dioecesi

iemper

nostra po-

pulo venerandae publice exponi possint, conce dimus per praesentes. Inquorum fidem etc. Data autem notantur htc litterm > 1625 die :io Oc(obris. Buc usque illustrissimis Malderus in I<"tdato instrumento.

4S Ohserr.ttuthtm ptnro

r\/, ror/nts S.

Cerealis,

ex Callisti coemeterio acceptum, diserte dici esse Cerealis

fljrti

suni

;

DE

150

S.

COKNELIO PAPA MARTYRE,

A.UCTORB

Cerealis martyris militis, eodemque Martyris ac

r. s.

militis ft*fti/o SS. Cyrinura ei Fortunatum, [nnoeentium vero martyrisac subdiaconi appellari;

videtur, memorata corpora cum inscriptione cujusque nominis, ac muneris oltm illugesti, mventa fuisse, et in litteris patentibus,

tmde statuendttm

illis

post

eschumationem

a duobusprioribus,

fieri assolet,

Dominum nostrum Benedictum XIV

Sanctiss.

Opere de Beatorum canonizatione ac Servorum Dei beatificatione, lib. IV, part. II, cap. xxvnr, a num. 15 videre est. 40 De Fortunato potest quidem esse suspicio ; attamen eo nomine reipsa potuit appellari;deinde saltem cum militis titulo sacrum ejusdem corpus in

insigni suo

inventum fuisse dicendum

est

:

neque enim

solet

vel quisquisilli

Romanam patriam etiamCatalogus Homanorum Potitificatn, c serettissitnir reqina» Stteetquoad

I Aprilis ab Hensehenio consentiunt. Forte igitur fuerit eceteber-

cicebibtiothecaanletom. cditits,

familias gente Cornelia Franciscus Blanchinus censuit {ex Cornelii, arbitror, vocabulo) in Notis historicis

rima

illa inter

progenitus,

Homanas

ttt

ad laudatum Bibliothecarium. 52 Illum per omnes ecclesiasticos Ordines, insigniaqtte in Ecclesiatn?neri(a ad supretni Potttiapicem ascendisse, irrefragabilis

ficatus

S. Cyprianus, scribens

:

in epist

testis est

ad Antonianum

lii

sic

id enim

:

unum

os-

repertum esse, qui forte is in eo coemeterio septtltum Acta ipse fuit, quem perhibent simul cum sociis, inter quos potuere SS. Cyrinus et Fortunatus milites,nec non Innoin coemeterio Callisti

centius subdiaconus numerari

;

nam

ut hosce

ejusdem

promiscui sexus fuisse referunt, ita nec

omnes muneris ftiisse affirmant. 50 Ceterum ex eodem Ms. codice ecclesia? nostrce habemus, memorata Sanctorum pignora anno simul

Christi 1655, die 25 Julii

cum

aliis

octo sa-

ibidem.

cris corporibus

solemnissimo ritu elevata,

suis quceque loculis seu thronis, per ecclesite hiliun cx

marmore

varieijato

eum

in

et in

am-

fincm eiabo-

cum

e

Romano clero

clerus

ille,

haud dubie ad ipsum

fuerit,

spectat pars, et fors

non tninima,

eorttm, quce

S. Pctri Cathedra per Fabtani marty-

riutn vacante, in calamitosa HlaEccIesiay tempes-

tatecgregie prmstitit,

et

quorum aliqua propter-

ea hic recensebimus,cetera in S. Cypriani gestis,

hoc ipso die illustrandis, relaturi. 53 Decius, Philippis patre fitioque

ccesis, poti-

copo,

cum amplissimo

nicorum

capitulo,

cathedralis ecclesice cano-

memoratce

reliquias

cathedrali divae Virginis ecclesia per tce et in

ex eadem

urbem

deta-

prcedicta dotnus professce nostrm ecclesia,

ut diximus, collocata; fucrunt. Conflaqravit qid-

dem

hcec ecclesia nostra

anno

1718,

verum memo-

rata Sattetorum pignora, flamtttis subducta,

per restauratw

ecclesia?

ambitum denuo

et

deposita,

etiam hodiedum pie coluntur.

§ IV. S. Cornelii patria Ro-

mana: acta ante Pontificatum ejusdem ad illum assumptio post diuturnam :

sanctse Sedis vacationem.

Vtdgatis

S. Cornelii

rejectis, superest,ut

Actis

maximam partem

ejusdemprceclare gesta ex

inpersecutionc Decii, sancta

regnandi quatn Ecclesiam Sede Dei persequendi fecit initium, et quasi hujus rei gratia provectus esset ad illud principale fastigium, furereprotinus contra Deum coepit, ut lo-

tus imperio, vix prius

quitur Lactantius cap. iv de Mortibus persecuto-

confhtxu celebrata est, sotemni prwsertim supplicatione, in qua, comitante illustrissimo domino Mario Ambrosio Cappello, Antverpiensium epis-

cct&ro

administrationibus Dominum saepe promeritus ad sacerdotii sublimefastigium cunctis religionis gradibus ascendit. Ex hishabemus quidem, S. Cornelium ante aditum Pontificatum Romano clero adscriptum, variisque ecclesiasticismttntis clarisstme functum esse,at ejusdem gesta a nemine recensita rcperimus. Attamen

rum.

describitur,

cum

clero,

in divinis

ratis, deposita fnisse.

Prtstereo festivitatis pomcum magnificentia, qtm ibidem maximoque cum poptdi e vicinis locis

initiatus,

;

pam, quce

ingenti

saciis

Ordinibvs

Quod Cornelium, carissimum nostrum,

sed per oninia ecclesiastica officia promotus, et

tendere volui,sanctum altquem Cerealem militem

omnibus

et Christo et Ecclesiae ejus, item consacer-

Deo

S. Innocentius subdiaconus, et an istud ipsi nomen proprium sit, an postea inditum, non disputo ; neque etiam certo ausim asserere, SS. Ce-

confessione fidei socios fuisse

cultus

,

Actorum apographa,

dotibus cunctis, laudabili priedicatione commendat non iste ad Episcopatum subito pervenit,

realem, Cyrinum ac Fortunatum, de quorum modo egimus, S. Cornelii in

tio et

Anostosius Bibliothecarius

bit

SanctisanonymisunacumnominemunusaUquod adscribi. An ex eorumdem numero etiam fuerit

sacris corporibus

Eurumdcm

ex patre Castino natum csse scri-

recitatinon legatur, ex librarii incuria, aut brcvitatis causa forsitan prcetermissus. Prceterea

Cereale scilicet ac Gyrmo,removentipsanomina, cum propria sint, non appellativq ; hcecque, non illa, Sanctis anonymis soleant imponi, ut apud

solemnis eleva-

Romanum,

prwivit; cui etiatn nomiulla

nominis, uti scepe

B

,

gwdsemelhicmonuissesufficiat.Gorne\mmna,tione

suspicUmem impositi

martyntm.

D melioribus monumentis, ac ipsiusprcssertim sancSanctua patria tique Cypriani ultro citroque missis cpistolis colRomanuSj ligamus, UtemurautemeditioneVenetaanni\728, patre, ut fvretposthuncquodam recensente Stephano Baluzio tur, Castino monar/io Heiifdictino Congregationis S. Mauri gciiitus

Maldero exhioitis, expressa, licet militum titulus in compendio instrumenti num. 44 strissimo

Itrcedictorum

ETC.

Quamquam

vero

communi

in

racante.

omnes

Christianos odio agcretur, atrociori tamen in Dci ministros furebat, e quorum numero post occisum

S.

Fabianum

Pontificem,

Maximum presbytfiros,

etiam S.

Moysem

carccri mancipavit. Hic erat Ecclesiiv status, illius

et

ac Nicostraltim diaconum

dum

per Fabiani ccedetn viduatm curam Roma-

nusckrus

suscipiens,

omnes vigilantissimi pas-

toris partes explevit,

donec novus Pontifcx crearetur. Exstant varice iuter Cyprianicas epistotce, ex quibus perspicuum est, quanto zelo clerus ille

non modo

Romanam dioecesim, sed et Carthaginensem, aliasque curarit, Juverit aliquod hujus rci specimcn exhibuisse. 51 Audierant, S. Gyprianum, quimartyrii co- Ecctesiam inronam in atiad tempus prudenter differens, sese genti cum zeto ecclesice suas uiilitati servabat, in

siliumseccssisse; ignarique,

spontaneumexqua idipse mente fe-

qttantum etiam absetts suo gregi per consuleret;suarumpartiumesseputarunt, Carthaginensem clerum officii cotmnonere, suoque exemplo cohortari ad vices pastoris intrepide obeundas, ne quid detrimenti ex illius absentia grex paterelur. Itaque epistolam, qum inter Cy-

cisset,

ct

litteras

prianicas secunda misere, in

est, ad laudatum clerum transqua post expositas boui pastoris partes,

DIE DECIMA tes,

malUfue mores,

fratres dilectissimi, i

sed bonos pastores

;

mum periculum

QUAKTA SWTEMHRIS.

Nolumus ergo, vos mercen;mos inveniri] cum sciatis, tum non minihasc aiunt

:

incumbere, si non hortati fueritisfratres nostrosstare in tide imraobiles, ne in pr
dicetur fraternitas. 55 Nec enim solum verbis vos hortamur, sed discere poteritis a pluribus, a nobis ad vos ve-

nientibus,quoniameaomnianos,Deoadjuvante, et fecimus et facimus cum omni sollicitudine et periculo seculari, ante oculos plus habentes timorem Dei et poenas perpetuas, quam timorem

hominum

et brevem injuriam; non deserentes fraternitatem, et hortantes eos stare in fide, et paratos esse ire cum Domino. Sed et ascendentes

5s

Africa quidem ex temeraria prrstu/ieroram confessorumque in

'•t


eodm

causo

elen

Hcctesiastinr- ejus temporis disciplince vigo-

t

bantur, utS. Cyprianus

in variis epistoUs

acerbe

conqueritur.Deeodemarfjunumtui^inusuuriu.nutistesadRommossctipsit t quiipsiperepistolasxxx et xxxi responderunt, placere ribi, quceipsatpru-

dcnter eycrat

;

tapsos adpamitentiutu ,<' ortandos

esse.donec per maturum examen de cujusque causastatueretur: ceterum nbifixum esse

m

ratumque

re tanta nihil prmterea decernere, donei

novus Pontifex electus esset. 59 Quamquam nobis, ini/uicbuut difterenda; prudenla hnjus rei necessitas majur incumbat,quibus posf tnutntnrst. sxcessumnobilissimamemorisaviriFabianinondum est Episcopus propter rerum et tempurum ,

insignes personae, sive apprehensi timore homi-

difficultates constitutus, qui

num, vererentur; quos quidem separatos a nobis non dereliquimus, sed ipsos cohortati sumus et

tur, et

hortamur agere poenitentiara, si quo modo indulgentiam poterunt recipere ab eo, qui potest

Cujus temperamenti

si relicti

C. s. f

rem eamsinedebitapamitmtiasibivendicarenite-

{

praastare; ne,

IUCTOBE

quorumdam /wrum

mdutqenUa, con-

tra

adhoc, quod compellabantur pu(a. sacrificandum), revocavimus. Ecclesia stat in fide, licet quidam terrore ipso compulsi, sive quod essent

eorum,qui

omnia

lapsi suttt,

ista

possit

modere-

cum

auctontateetconsilio habere rationem. Et rursum: (severitatis ac indulgentiee) hic tenere qu»rentes, diu, et

moderamen nos

fuerint a nobis, pejores

quidem multi,

efficiantur. curat.

151

lups-umm tame/t numero non paudperfi*i
et

quidem cum quibusdam

epi-

scopis vicinis nobis et appropinquantibus,etquos ex aliis provinciis longe positis persecutionis

56 Videtis ergo, fratres, quoniam et vos hoc illi, qui ceciderunt, hortatu vestro corrigentes animos eorum, si apprefacere debetis, ut etiam

istius ardor ejecerat, ante constitutionem Episcopinihilinnovnndum putavimus sedlapsorum

hensi fuerint iterato, confiteantur, ut possint priorem errorem corrigere et alia, quae incum-

curam

raediocriter teraperandam esse credimus, ut interim, dum Kpiscopus dari a Deo nobis

bunt vobis, quae etiam et ipsa subdidimus ut si, qui in hanc tentationem inciderunt, cceperint apprehendi infirmitate, et agant poenitentiaru

sustinetur, in suspenso eorum, qui moras possunt dilationis sustinere, causa teneatur.

;

:

;

facti sui, et

desiderent

communionem,

utique

subveniri eis debet; sive vidure, sive clenomeni, qui se exhibere non possunt, sive hi, qui in carceribus sunt, sive exclusi de sedibus suis, utique habere debent, qui eis ministrent. Sed et catecuraini, apprehensi infirraitate, decepti esse

non

debebunt, uteissubveniatur. Et, quod maximum est, corpora martyrum aut ceterorum si non sepeliantur, grande periculum imminet

eis,

qm-

bus incumbit hoc opus agere. Ut vero hatc epistola sua etiam aliis prodesset, in calcc roganl, ut

eam quaquaversum

transmittant, aut saltem per

nuntios vel

quos possunt, admoneant, ut

tittcras,

stent fortes et iramobiles in fide. ffcec

ipsi, cjua?

huc trausferenda censui, quia dubium non est, quin Sanctus noster in divinis administrationibus, teste Cypriano, Dominum srepe promeritus, magnam hujus zcti ac sollicitudinis partem sibi vendicaverit. Multi in ca

57 Penjcoat interim excitata persecutio Decio, pcr

Romanum imperium

,

ur-

scevire,

persecutione

gente

lupsi,

magnamque non modo corporum, sed et animarum stragem edebat. Qua? quidem quanta fuerit, ex altera cjusdem itomani cleri epistola ,\x\i inter Cypriankas ad ipsum Cyprianum data ticet coWgere. Aspice. inquit, totum orbem pcsne vastatum, et ubique jacere dejectorum reliquias et ruinas; et idcirco tam grande expeti consilium

60 Incommodu suur arcidchat Ecclcsia: tam catamitoso tempore viduitas ; verum huic benignissimus Deus tandem prospexit, deditque Pontiflcem tanto oneri parem t sanctum sciticct Cornelium, de cujus Pontificatus initi tempore apud

Scdcs Apos* tntini

eruditos nonnulla est dissensio. Catatogus Pontificum ex bibliotheca serenissimcB regince Suecia?,

ah Henschenio editus, Romanam Cathedram tantummodo sex a S. Fabiani martyrio dies vacasse notat, manifesto errore et ab omnibus qgnito : ita enimjam u 26 Januarii anno 250 ad

eam

evectus fuisset Cornelius,

neutiquam

(ulmitti

vetustiori

dem de

potest.

quod ex

dicendis

Catalogo multo

fn

apud eumdem Henschenium nihil qui mmwrufur, srd ttc t-

vacationis tempore

Comelio

legitur

sic

Cornelius

:

mensestres, dicsdocriii,

annos

duos,

tonsulibus DecioIIet Decio, usque Gallo et Volusiano. :i

(U ffisrfpres.se inhairens Henschenius in Diatrihu prwiiniinari ad mcmoratos Pontificum Catalof/os

tom.

I

Aprilis prafixa, S.

Cornelii

{•'

uUra^menses,

or-

dinalionem post quatuor mensium et quindecim circiter dierum sanctco Sedis vacationem, circa Junii anno 250 coliocat, ad quem annum diemque deducunt calcidi pet annos 2, menses -, dies 10 a 14 Septembris, quo Sanctum obiisse nobis1

f

t

{admedendum

lapsis)

quam

late

ct Nicostratus, ceterique

cant illud grande delictum

ignavam perfidiam deplorat , Alcxand>iu«* apud Eusebium ecclesiasticce, cap. xli, similes

tapsus exponit.

lib.

m ium,

initi.

Ejusdem

hinus in Notis chroubi

PapebrocMum

intercetcrapaf/. VJl rrfert re/rrrm insiriptujncm,

vo-

orbem incredibili vaslatiuiie grassatum. Scd et in Africa S. Cyprianus lib. de Lapsis multorum S.

nologicis ait BibHothet

fil>nt>

Maximus

per totum pcene

et

ordine retrogrado

aruuciis, quodcottega} sui sententiam deseruerit

Romani confessores, et

statuit,

opinionis est Franciscus

vi-

propagatum

detur esse delictum. Similitcr Moyses,

cum

Dionysius

VI ifhtorim

Akxanarinorum

t

iu basiiica S. ,ii

Pauli antiquat picturai subjectam,

qua totidem annos, menses ac

dics in Pontifi-

catuipsi attribui opinatur, ut % VZ dicturi sumas. 02 Verum ub luu flmsi inuii srutrutia PapebrO' chhlSy ut

uff (utuloi/os

Maii

pOSt S, h'a-

insiuuueiju Conatu Cftrimuo-ftistorico hiam

reerssif,

Pontificwn p",/, ef

eum

:;;',*

inPropylmo

luitiueutiss/utu

eruditoque Schelstratio censuit, sanctat

ffuronio, Sr<(/s

va

cationem

necem.

DK

153

auctokk C. S.

CORNELIO PAPA MARTYRE.

S.

caHonem tam exiguo mensitan spatio non posse conciudi ; quemadmodtmi etiam utrique Pagio,

TiUemontio, aliisque visum est. Horum omnium vacante ratio est, quod, quce a ciero Romano, leguntur, gesta epislolis Cyprianicis in Sede, annum facile exigere videantur, ut et nos in ejusdem Gypriani Actis dicturisumus Acceditet

non minus urgens ex tempore, quo Moyses etsocii Romano carceri inclusi detentiquefuere, quoque S. Cyprianus suas adillos litteras, et hi ad ipsum responsorias dedere. 63 Dc hisce confessoribus ita habet primarius Pontificum Catalogus apud ffenschenium : Post aitera ratio

S.

imo integro arow

rens

transgressa

diutumitate

gloria?

Illuminabat

mundum

;

lumen

in carcere

fuit...

Per :

denda

est.

vicissitudines

mensium transmeavit hibernum sed

fun-

vos inclusi

ad

i

Jitnii

anni

quodaRomani

cium, ut a 20 Januarii, quo Fabianus c vivis cst, usque ad 4 Junii, litterm quatuor,

suhlatus

totidemque responsorice, ultro citroque mitti potucrint. Sit ita sane : verum non ab impedito litterarum commercio, locorumve distantia, sed

a rebus tam Homce, quam Carthagine, sancta Sede vacante gestis, auctores, quos laudavimus, argumentantur , rati hisce plus quam quatuor mensium spatium impendi debuisse et re vera impensum esse, in S. Cypriano ostendemus.

spiritualis.

Vindemia

foris

gratia

premitur, et profu-

quam e.r diuturno cottfesso- ad quasdam rationes carcere repetiimus, sibi paritcr objicit Hlan-

68 Difficultatem,

ntm

chin/ts;

sium

sed f&cile, inquit, respondemus, si menin Catalogo non

numerus supponatur Moysis

carcerem

iteratum

intelligi

ante mortem Fabiani, qui potiorem numeri partem constituant; et unius et alterius post, qui compleant summam mensium undecim et die-

rum totidem.

carcere torquente,

Constat enim ex Caecilio (Lactantio) de Mortibus persecutorum, Decii persecutionem inchoasse a suscepto per eumdem imperio... Cum itaque paulo post initium anni aerse Christianae

apud servos Dei annus evolvitur. Bcpc Cyprianus ; ex quibus liquet primo, eam

240 viderimus imperium Decio fuisse delatum, et ipse protinus furere contra Deum coeperit,

fructibus botri, pressurse secularis infestatione

torcular vestrum,

sentitis... Sic

epistolam scriptam esse,

anno

dum

integro, aut certe paulo

perdurassentj in

confessoi^es

minus

quem hiemali tempore

jectos fuisse satis ciare insinuavit,

jam

in carcere eos con-

dum ab

illa

anni tempestate eorumdem in carcere incommoda laudare exorsus est. Liquet secundo, eamdem epistolam non nisianno251 ineunte, aut 250 jam multum provecto scribi potuisse / alioqui enim dicendi essent confessores, imperantibus Philippis,

comprehensi esse, quod nemo admiserit. 65 Jam vero, itt ad propositum veniamus ; certum est, Romanam Cathedram, dum ista scriberet Cyprianus, adhuc vacasse. Idenim omnino persuadet altum desuffecto Cornelio in ca silentium, cujus ordinatio

Cyprianum

certe latere

potuissef, si ha?c, ut adversarii volunt, 4

Ju/tii

auni 250

contigisset.

jam a

non die

Sulla pariter de

mentio in ejusdem Cypriani epistola xxv ad prmlictos confessores paritcr

sancto Pontifi.ce scripta; necin

fit

horum ad illam

qum

vel

ad ambas

xxvi est. ffisce argumentis negativis, quce in hujusmodi casibus, et sub similibus adjunctis, magnam vim habent, adjungo etaliudpositivum. 00 Ex dicendis patebit, S. Cyprianum e spontat/eo secessu suo jam rcducem, concilium Carthagine celebrasse, quando nuntii de S. Cornelii eleciione ad Pontificatum eo advenerunL Secesserat autctn Cyprianus anno 250 ineunte, nec nisi post

responsoria,

inter

Cyprianicas

E

,

oportere per aliquot menses persecutionis Decii

tumno ad munera fungenda* temporis

Respondetur

respondet Blanchinus, satis expeditum fuisse Romam inter et Carthaginem litterarum commer-

vitiatus,

calcati.

probatw.

;

sancti Pontificis ordinatio

04 Similia de vere ac cestate in carcere traductis locutus, de autumno subdit : Nec deest au-

:

''"^

Romanam

atque adeo ejus-

tempora hiemis persecutionis hieme pensabatis.

tura poculis, in torcularibus uva calcatur vos de Domini vinea pingues racemi, etjam maturis

usque in annum 251 va-

dcm

oriens et luna decur-

sol

sed vobis idem, qui solem fecit et lunam,

majus

al'

insi-

Ecce

gnibus et duodecim fascibus dignitas coelestis in vobis honoris annui claritate signataest, et jam revertentis anni volubilem victricis

'

Cathedram Cornelio appulere

sunt, et in carcerem missi. Eo tempore supervenit Novatus ex Alrica, etseparavit de Ecclesia Novatianum, et quosdam confessores, postquam

glorientur.

sibus

lebrante, nuntii de recens suffecto in

cleri te/nporc interpontificii gestis desumpsimus,

consulessiveproconsules,annuae dignitatis

n

vultibusatqueaboculisvestrislugubrisseparatio! ubi tamen biennium inchoalum, non completum accipiendum esse, in ejusdem Sancti Actis ostendcmus. Rediit igitur Carthaginem Cyprianusanno V&lsednonnisipost Pascha, ui ex eadem epistoia habemus, eodemque ibidemque voncilium rc-

passionem ejus (S. Fabiani) Moyses presbyteri et Nicostratus diaconus comprehensi

Moyses in carcere defunctus est, qui fuit ibi menses undecim, dies undecim. De eorumdcm diuturno carcere etiam meminit S. Cyprianus epist. xv ad illos ipsos etiam tum in carcere vinctpsdata ; Erant nunc, inquiens, magistratus, et

et aliquot men-

unius anniac atiquot mensium spatium Carthaginem reversusest, ut liquet ex ejusdem epistola xl ad plebem suam circa festum Paschce data, in qua ait : Non suffecerat exsilium jam biennii, et a

250 referri non potest. 67 Ad prhnutn argumentum,

Maximus

et

B

ETC.

veros ejus cultores insectando, potuit quoque Moyses cum sociis carceri mancipari per octo

novem menses ante martvrium Fabiani. 69 Haic Blanchinus : cui ego atque faciie res- pro opposita pondeo, illam Moysis sociorumque anteFabiani ppwwoneproUC ai ohitum in carcerem conjectionem contra ejusdem vel

'

Catalogi assertum gratis reponi; iterationem vero carceris, adversari S. seq.

Cypriano in

epistola n. 63

F

relata, ubi manifeste

supponit, eosper quatuor circiter anni tempestates, non interrupta et

captivitate, durasse.

pertinet, si

is

Quod ad mensium numerum

vitiatus

sit,

ex cadem Cypriani epis-

quam augmento

tola dicendus est defectu potius

laborare. Nihil etiam ex Lactantii verbis sibi habet Blanchinus : nam quocumque anni 249 tempore Dccius ab exercitu acclamaius sit imperator, non nisipost Philippi ccedan, id est, non nisieo anno exeunte aut multum provecto Homa potitus est; sed neque necesse fuit, Moysem cum sociis eo

ipso

anno

carceri mancipari, ut Decius, adeptus

imperium, contra

Deum

a Lactantio dici potuerit. netn

num.

protinus ccepisse furere, Ad veterem inscriptio-

61 a Biauchino laudatam, § 12 res-

pondehimus. 70 Credimus itaque S. Cornelium anno 251 Pontificem ordinatum essejdque ipsum per adscriptos consulatus docet vetustissimus ffenschenii Cataiofjus, correcto errore,

ostendemus. Quippe

qucm

in

in eo dicitur

cum

irrcpsisse,

Comelius

sedisse

a

E/rror Catalogt

,

DIE DKCIMA

QUARTA SBPTEMBRIS

aconsulibus Decio II et Decio secmdus autem Vecil patHs COtisu/u/us sprrlat cul aaa/tai ?:,():

wd

hi eo

non Decium

filium, ratf

Gratum

colll

qut/i hnhuit; pruitt in ftucndatioribus Fastis In/itur, et ipse Catalogi auctor agnoscit in

Fabiano

quem

Decio

II

et

Grato passum

Annus

scribit.

vero Christi 251 in iisdem Fastis signatur consulibus Decio III et Decio cum itaque in Catalogo Cornelius utroque Decio consulibus sedere ccepissedicatur; patet in numero consulatus Decii :

seniorismendumesse etproHscribendumesselJI. 71 Quam facile autem in apographa erronei %

in adscripto ii

et iv

consu-

latu Dcrii

numeri

irrepdnt,

quotidiana docet experientia; etvel hinc patet guod in eodem exemplari, in (jno Benschenius legit Decio II el Decio, ./•>//dius Bucherius, qui illud a Bottando commoda,

tumprior riori

edidit, legerit

modo

DecioIVetDecin.

etiam habent Cuspinianus

Poste-

codex

ct

r/cssit, ideoque neque hmclectio admitAtvero Onuphrius Panvinius Commcnli/>. II Fastorum ad annum Urbis 1004

tario in

testatur, Decio III et Decio, legi in Vita S. Cornelii,

cujns auctorem

Damasum

laudat ;perquam

quidem Vitam videtur huncipsumcatalogum

de-

quiDamasialiquandocreditus cstoh duas epistolas, qum sub ejus sanctt Pontificis, sanctique Hieronymi nomine exstant , sed inter spurias sif/nare,

mmc

reputantur, et de quibus Papebrochius in

Propylmo Maiijpag. 3 in Apparatu Hcnschcnii, num. 9, et Schelstratius Antiq. illust. tom. \, dissert. III

cap.

iii

72 Negot quidctn landaius Schclstratius cap. n, hunc Catalogum Panvinio prcelu.risse, quia, at inquit, in /ndice librorum et Actorum Mss., quibus is

usus

fuit,

quiexstat in Bibliotheca Vaticana,

nulla Uliusfii mcntio;$e<\ solum citantur» Ponti-

Romanorum

»

ficum

»

tasii et

»

Vitse

Damasi Papse, Anas-

nbsematur.

->5o

affigendum esse,patre filio

mffedumper

Grati cessionem gerente. ~ Quod nd tempus ordinationis ejus ulterim Ordinnttix attinett auctores ex s. Cypriani litteris passim 8. Corn colligunt, eamposi Pascha\ quod aww251 in 23 annoVH, i

Ulius

mense Novembri Decius

periit, sub

quoC

lium notabili tempore sedisse, idem s. cp/st.

(

vprianus

/csfatur rrrhis, qua> aurn. i&recenstd-

i.ii

mus. Uterque Pagius,

adannum

251,

num.

alter in

Critica Baronii

19, alier in Breviario Ho-

maaoruat Poo/ifaoa,, r/ PearSi nius n, AnnaUbuS Ct/prianicis, diem Jtmii anni 25] assignantj i

sententiam

tamquam

rfiaat urnplrrfitur.

probabiliorem

Mtuatur

simo Catalogo scepe laudato,

Tille-

hivetUSti

-

quo si pro arn is duobussedisunum suhstitaas, at faciendum >- r ostendemus, huncque cum meusihas tribus, ac diebus decem a die 11 Septembris anni 252, qxto Saurfus obiisse rrcditur, subtrahas, ad pradictumJunii diem prrrrai/ur. 75 At Jiaronius tom. I Annalium ad ow.254, num. 4ti nmvnlt ordtnationrm illam admensem Aprilem referre, quia concilium Carthaginense in

ritcr stafuit Srhc/s/rutius Aafiq. illusf. dissert, II,

cap. vi

Papebrochius vero etiam diem 27 deter-

;

quam

secutuli,

iti

auctoritate Catalogi

debilem plane

ille

ipse agnoscit,

fundutu.Cum enimin memorato Catalogo mana Cathedm post Fabiani ccedem dies vacasse dicatur, Papebrochius Hlis

acmenses ciens,

tres,

atque

ita

fl>>

sex

annum unum

quos perperam omissos ait, adjia Fabiani obitu, sive u 20 Janua

jectura nhnis debilis apparet, ut probabilem cre-

dam; maloquc cum priorwus Cornelii ordinatio una circa Junii referre quamquam nec hanc

quam

Opuscult,

quem

perperam

arr/uit.

Schclstracius propterea

erroris

73 Paucis prceterea hic ohservo, hallucinatum

nationem ilimslocus, qucm hntdat, ante to/n. I Aprilis, pag. 26, num. mmanifestamfacit. Henschenii verba accipe: VideturS. Cornelius creatus Sedis anno circa 4 Junii anni 250... Primoautem

consules inceperunt sequentem annum citati Etruscus Caesar, et Q. secundo Augustus Decius 252 fuerunt consules ejus filius/et anno secundo

itaquealiudhic dixit Gallus et Volusianus. Nihil

Henschmius,quamiitrumqueI)enuu onnttm25\, Cornelii in Pontificatu annus eliam f

dumprimus sedisse

sed ante

eum

comuiatu aperuisse ; Cornelium ; quod tamen postremum,

curreret, suo

jam

Septemhris Tomus tV.

rii

::

,

opinionem certam putem, 70 Mirahi/ur forsi/an Sedis raialioncnt

nus

rum

/ti

lectOT lotn ditt/itnaiai

difficultates.

Dccius,

odio in

ttt

Fwebat

inlur.

sciiicet

contra

loquitur Lartatttius uuni.

illius

:>::,

Deum

tantoque

prmertim Romana m, s. Cypriano inepist.iAi

ministros, ac

ad Antonianum

teste, Sacerdotibua I>
Sacerdotem. Boc furore abreptus S. Fabianwn pontificemdie 20 Januariianno 250 emedio sustulerat, sanctumquc Moysem presbyterum alios-

quc atiquot

ct

Romano

clero carccri

manciparat,

ut supra dictum jam est, ct haiut duhte etiam rel/quis rjtfsdctti iuclcs/w m/n/sfris cti//nnuinlis /'//vigilabat.

Quid mirum

iniquitati temporis

igitur, si

laudatus clerus

nomnihil credendum ratus

novi Pontificis electionem, q/nua Decium impo* tcnfi tttiimo

laturum non

itjtionihu/

,

dis/u/crit, dottcc suscitatce persccutio/iis tia

Ttttn 'liiifiiimr

Cttusam ussiqna/ rlrrus Hiarut- vacaHanis rpis/olu ititm. 50 rclufu rcrum et tempo- CaUSQ r.rfKi:

Ecclcsiic agebatur,

funse TUIcmontium, dum Notai hi S. Cornelio ex verbis Henschenu, quem more suo Bollmdum vocat, male intellectis credidit, /Ili visutn fuisse pro Decio filio, legendum Grato. Verum halluci-

1

:

Librum Pontificalem. Sedubi, qumso3 ineo libro Pontificali ad Cornelii periodum Decius III et Decius consules leguntur\ Certe nc apudipsum quidcm Schehtrufium itt codcmOpcre. Pcr DamaVita Curnelii atiudquidpiam,

E probabiHtt

quod Cyprianus in epist. i,\ Idibus Maii celebratum scribit, illaposterius credit verum conciiium illudanno 252primum coactum fuisse, inS, Cypriano dicemus. Circa ettmdmt mensem eam pa-

Pandulh' Pisani et recentiorum auctorum:»

ifjitur in

exf

Marffi incidit,reponendam esse ; nec possetamen in annum nimis provecium differri, guia

a quibus Onuphrius putavit conscriptum fuisse

Guilielmi S. R. E. bibliothecariorum,

dictum Lihrum Pontificalemdesignavit Panvinius, et verisimitius hunc ipsum Catalogum, utetiam sttspicatus fuit Henschenhts in Apparatu ejusdem

Tillemontii

aaao

eumque ordmarium

anni 250 progrediens, ad memoratum Aprilis dicm pervenit Mihi autem hcet Papebrochii con-

sum

hallucinatio

hrrii rnnsuiatam

secttndum,

minat ; sed ex conjcr/uro,

consu/i potest.

c. s.

utriu \que

monlius

est.

ALTTORK

admitti non potest. Ceterum laudatus Blanchinus frustra persuadere conatur,

Schelstratio postdissertationisTH caput ix vulgatus; quem tamen ibidem cap. n, non magis quam

tenda

153

ad illum annum Deciiconsulatus,

dictis

quam

numquam

mentis.

ex

Ms, bibliothecmCcesareoj Vindobonensis, a laudato

Henschenii exemplar, ipsum autographum esse praimonucrat. Ceierum Decitts IV consukttum

romgitur ej; aliis monu-

utiet secundus

pnnlc/ilcr

vehemen-

atiquatitum remittcret.

20

§V.

F

DB

154

CORNELIO PAPA MARTYRE,

S.

ETC.

religionis gradibus ascendit.

u CTORE c. s.

Occasio eligendi Pontifi-

6V.

cis:Cornelii virtuteset prseNoclara electio: Novati ac vatiani notitia: schismatisab his suscitati causa,

modus

ac

tempus. Probabileest , i

Cornelii

Pontificatus exordio

ad annum

251

ad diem 4 Juniirelato,ordiUUus modum, gwrque eam subsecuta Pearsonius in .\»n, aliique annum ad Cyprianicis Ubus

bellionem

et probabiliter

hisri vel

nationis

Yaientis

.

Romanos

suspicantur, Decii,

sentia

Priscum

opportuniiate,

quam

ab-

Luctum bello Macedonico contra

distenti, ipsis fecerat, usos fuisse

ad

suc-

tamdiu cessorem S. Fabianoin Romanacathedra

mduata substituendum. Dehac

Decii expeditione

meminit: Sextus Aurelius VictorinCcesaribusita praeMacedonas qui Prisco, Lucio Per eos dies conGothorum delatadominatio regebat, sidiatu cursu, postquam,direptisThraciseplerisque, Qua causa Decio, quam potuit

pervenerant.

illd

ma-

digresso, Julius Valens cupientis-

turrime Roma utrique mox simo vulgo imperium capit verum patriae cencsesi, cum Priseum nobilitas hostem :

suisset. bpportunita-

hrn Po))tifkiS tligendi rfedisse.

.

.

eorum opinio mihi admodum vertsiperturmiUs apparet; nam ex hujusmodi rerum mitinonnihil batione natum erat, persecuiionem 78 ffcec

urgentior cura tyranni, ejusque miutieam in Africa animosaiioaverieret, nistrorum cx S. Cycirca id tempus revera sopitam fuisse,

dum

gari,

prianiepist ui discimus, ac simile quid Romm li, in factum colligimus ex ejusdem Sancti cpist. martyrium Fabiani postS. qua confessores,guos decarcere carceri indusos fuissesupra diximus, prodeuntes schismaticus et haereticus error excepisse dicitur ; videlicet

dum mortuo jam Moyse

Novatiani sshisma, ejusque

eorumdem samlegam ordinationem socio, in

consensere,

guod

initio

pontificatus Cornelii/actumvidebimus.Hucetiam laudate epist. lu verba: Cornelium se-

faciunt

Romae

disse intrepidum

eo

tempore, cum

in Sacerdotali cathedra

tyrannus... multo patientius

aemulum principem, Roma? Dei Sacerdotem. Ha>c enim non ineommode ita accipi possunt, quasi Decius eodem fere tempore S. Comelii ordinatio-

audiret, levari adversus se

quam

nem

constitui

ac Lucii Prisci, vel Valentis tyrannidem

in-

Cornetius

pa

omnes ordines promotns,

7«>

que dignissummo Pontifice virtutibus, loco mox Cyprianus : Vecitato ad A ntonianum hmc scribit

ini itus

niojam nunc,

frater carissime, ad

personam

Cornelii collegte nostri, ut Cornelium nobiscum

detrahenverius noveris, noo demalignorum et tium mendacio, sed de Doinini Dei judicio qui eum Episcopum fecit, et coepiscoporum testimonio,

quorum numerus

universus

per totum

concordi ananimitate consentit. Nam carissimum nostrum, Deo et Cornelium, quod Christo et Ecclesiae ejus, item consacerdotibus

mundum

cunctis laudabili

pr»dicatione commendat, non

ad Episcopatum subito pervenit, sed per omnia Ecclesiastica officia promotus, et in diviiste

saspe promenis administrationibus Dominum ritus, ad sacerdotii sublime fastigium cunctis

D

Epis-

copatumipsumnecpostulavit, nec voluit, nec, utceteri,quosarroganti83etsuperbiaesu8etumor modestus, et sed quietus alias et inflat, invasit;

qui adhunc Locum cfuales esse consuevcrunt. vinituseliguntur,propudorevirginaliscontinentosus3, etprohumiliU»t
Vonti-

et testimonos litteras honorificas et laudabiles ejus ordmade illustres, prssdicationis nio sua?

miserunt. Factus est autem Cornehus cleEpiscopusde Dei et Christi ejus judicio, de plebis, de testimonio, ricorum poene omnium tunc affuit, suffragio, et de sacerdotum an-

tione

quas

cum tiquorum, et bonorum virorum collegio; id locus, Fabiani nemo ante sefactus esset, cum SacerCathedra gradus locus Petri, et est,

cum

Tum deinde Episcopatum non exambitum, nec exortum, sed de Dei,qui saceripso dotes facit, voluntate susceptum, quanta in robur quantum virtus, suo suscepto Episcopatu dotalis vacaret...

animi, qualis firmitas fidei! (quod nos simplici corde et perspicere penitus et laudare debemus) sedisse intrepidum Romre etc, quce num. ISet

jam recitavimus. 8umtno cum 81 Kpiscopos, guiilliuselectioniaffuere, fuisse

seq.

consensu sedenumero sedecim, laudatus S. Cyprianus ibidem dm episcopo-

dum

Novatiani, qui Pontificatum ?te- rum, farie invaserat, impudenUam arguens, ibidem ait: Nisi si episcopus tibi videtur, qui, Episcopo in Ecclesia a sedecim coepiscopis facto, adulter testatur,

atque extraneus episcopus tieri a desertoribus per ambitum nititur. Inier hos antistiies forte numerati fuere Pompeius et Stephanus, a quibus in Africam Roma reversis,probe se instructum fuisse delegitima Cornelii electione, idem Cyprianus in epistolis xli, xlii ei

non

xlv affirmat. Sed

eosdem ab Africana

esse,

sonium

verisimile

ecclesia

missos fuisse, ut electioni adessent,

Romam

contra Pear-

Tillemontius Nota 2

recte observavit

i/t

enim minime necesse fuisset^ Caldonium ac Fortunatum post Cornelii electionem rei (jcstte explorandm gratia eodem destinari, uti factum videbimus. 82 C/erum Romanunij ceterosque, qui ad EcS. Cornelio

:

sic

clesiam propius tum pertinebant, S. Corneliustw epistola ad FaMum Antiochenum antistem, cujus

fragmentum

exstat apud Eusebium lib.Vl Hislo-

rim ecclesiasticce, cap. his verbis recenset:

xliii,

interprete Valesio,

In qua tamen (Ecclesia Ho-

mana)sc\eha.\ {Novatianus^quemEvsebiusaliique

tellexisset.

Porro de legitima Cornelii eiectione, ejus-

Tum demque

Grceci

Novatum perperam

scribunt)

quomodo

potuisset?presbyterosquidem esse quatuor etquadraginta (Grcece est : quadraginta sex) septem autem diaconos, totidemque subdiaconos, acoluthosduoset quadraginta, exor-

enim

illud nescire

cistas

etlectorescum ostiariis quinquagintaduos, cum intirmis et egentibus plus

viduas denique

quammilleetquingentasjquibusuniversis gratia et benignitas Dei alimenta suppeditat. Horum tamen pene omnium ac innumerabilis prceterea populi, u?ianimisinCoTne\\\iia virtutibus ornatis-

simum,consensioob$tare

1X071

potuit quin inaudi-

tumadidusque tempusin Romana Ecclesia monstrumdirum schismaexpaucorumperfidiaoriretur ut S. Cornelius ibidem ita deplorat : Et tamen tanta, tamque necessaria in Ecclesia multitudo, ccetus

ille

divinajprovidentia? copiis opulentuset

numerosus,

cleriqut

m

plebis EcchSiCS H
F

:

DIK DECIMA

Gontira illum.

schisma susritat

Nova-

Hanus.

QUARTA SEPTEMBRIS.

numerosus, cum immenso ac pene innumerabili populo, ab hujusmodi desperatione et audacia lllum (Novatianum pseudo-pontificem) deterrere etad Ecclesiam revocare non potuit. 83 Bujus schismatis auctores fuerunt Novatus ac Novatumus, quos Grmci scriptores passim confundunt, Novatum pro Novatiano scrtbentes. De Novatoplura in S. Cypriano, cujus presbyter erat, dicenda venient; ideoque sceierati hitjus hominis ante ejus i„ Vrbem. adventum gesta paucis tantum infra perstringam. Novatianum

antequam in Ecclesiam admissus esset, philosophiam professum fuisse docetS. Pacianusepist. u }

ad Sympronianum : Novatianum, ?

;

satis miror,

Christi Ecclesia

non

est.

Jactet se

licet, et

phi-

losophiam vel eloquentiam suam siiperbis vocibus prsedicet; qui necfraternamcharitatem, nec Ecclesiastioam unitatem tenuit qnod pnus ,

fuerat, amisit.

84 Secta Stoicum fuisse colligimus ex eadem epistoh, in qua S. Cyprianus immitem ejusdem

qai prtus

philosophus Stoicus

B

omnem pacis spem

hceresim, quce omnibus lapsis prcecidebat, convellens,

hcec ait: Alia est Philo-

sophorum et Stoicorum omnia peccata paria esse,

ratio,...

qui dicunt,

et

:

sophiae durioris praesumptione descendunt. Ceteiliius

eloquentiam probat epistula xxxi inter quam ab eo ante suscitatum schi-

CyprianicaSj

sma, pro curandis

Sanctus quoque Bieronymus dc quinque qucestionibus,

Damasum

eloquentissimura appellat\

et in

Cata-

scriptorum nonnulla ipsius Opera recenset.

85 Occasionem modumque, quo a gentilium philosophorum placitis ad Christi EcclesiamacEusebius supra taudatus ex memorata S. Cornelii epistola, seu Cornelius ipse, narrare

cesserit,

proseqidtur.

Agedum,

exponamus dein-

inqnit,

ceps, quibus operibus et cujusmodi conversa-

tionecontisus, ad Episcopalem Locum aspiraverit. An ideo fortasse, quod ab initio in Ecclesia ver-

presbyter factus fijcrat.

adscribi

est

ad anam >

Ecclesice

qui baptismi ab

eis,

Hefetlitur Titi,

,n iitHi

<

picio

epist.izxvi

hcereticis collati va-

inanis est han

montii suspicio

dicit

;

non enim

THle-

Cornelius

Si istud baptisma appellari possit, ut ipse Gallice interpretatus est ; sed : Si tamen :

hujusmodi {baptismumj suscepisse dicendus est Nempe, quia de hujvsmodi hominis dispositione ad bap tismum, ejusque gratiam utititer suscipiendc n

necessaria,

nonnullum poterat dubhtm oriri. Eodem fere modo, quo S.Joannes Chrysostomus

Catechesil ad illuminandos, sive

de similibus moribundis

ait

praesentes agnoscit, neque

:

l>
Cum

Yocem

enim neque neque

respondereverhapotest, quilmsbcut;

illa

E

audit,

omnium nostrum Domino pactionem sed est quasi lignum inutile vel

que

um

deponal

nil differt isj

est. illius

temwrisdi$ciplinaminitiatumfuisse,Corne\iuBin

eadememstolatestaturhis verbis: Nam cumegreaiusillcvii-EcclesiamDeireliquisset, in qua post gradum fuerat susceptum baptismum presbyteri maidque per gratiam episcopi, qui consecutus,

e.im ad presbyterorum ordiimnonens, 1

mox

tantasensusomnisinopia? 88 Porro de Novatiani dispositione peculiaris

moveri poterat suspicio, eo quod, S. Cornelio teste, neque postquam Uberatus est morbo, reliqua percepit, qu» juxta Ecclesiasticam regulam peroipi debent neque ab episcopo consignatus

dt

Romana

Iteclesimqus

^P * 01

;

quodsane indicium erat eumdeofficiosuo quodper baptismum obstrictus fuerat, parum :

t

t

Causam vero, ob quam hujusbaptizati in lectulis a presbyterii ordinatio-

fuisse sollicitum.

modi ne

clericatu arcerentw\


expressit

concilium

Neocoesareense seculo iv celebratum,

ctijus

12

illuminatus

habet

sic

(id est,

evehi

:

Si quis aegrotus fuerit

:

canon

non potest in preshvienmi enim ejus non ex instituto, sed ex

baptizatus) fides

necessitate; nisi forte propter consequens ejus

studium

et

fidem,

hominumque

necessitatem.

,

Eumdem canonem

concilium ParisienseQlaudat, admittitque can. 8. Frustra igitur suspicionem

Romanam, ejusque sancPontificem movere conatus est TUiemontius.

illam contra Ecclesiam

dis hcereticis

86 Sacerdotiodeindeprceterecclesiasticam

qui

a mortuoilluminandus est,quffl lapis,

initiationis utilitas in

primum

illi

clei

hrem propugnabant. Verum

buit satanas, in ipsum ingressus, atque in ipso

nus

respondendum

eam opinionema S.Cypriano

saltem

gionis causaconflictatusest? Minimeidquidem quippe cui causam atque initium credendi prae-

;

morem

in

iadcitata verba tus opinionemtumfuisse, per hujusmodi baptismum minus gratiw, quam per immersionem seu ablutionem conferri aut

Romanm

tola

morbo, reliqua percepit, qua? juxtaEcclesiasti camregulam percepfdebent neque ab episcopo

contra Ec-

fuissent,

87 BicinCornelioart.

picatur,

ti/iu

consignatus

perfusi

TillemontH suspicionem de Romance Ecclesice id temporis circa baptismum sensu.

satus est, etmulta proejusdefensionecertamina subivit, niultisque et gravissimis periculis reli-

aliquamdiu commoratus. Cumque ab exorcistis foveretur, in morbum gravissimum collapsus, dum jam jamque moriturus creditur, in ipso, in quo jacebat, lectulo perfusus, baptismum suscepit; si tamen hujusmodi baptismum suscepisse dicendusest. Sed neque postquam liberatus est

rlesice

rius progrediamur,

<«/

lof/o

ille,

;

S.

eumdem

Hzatus,

Catholice scriptam,

Romanus communi omnium nomine ad Cyprianum transmisit, ut ex hujus Sancti

epist. /td

perindeac

C. S.

assumi postulavit ab iis episcopus, ut hunc solum ordinari a se paterentur. Antequam

est

i/i

menus, moribundus bap-

lo,

clerus

epist. lii constat.

i mergu-

lapsis

ai

;

virum gravem non facile flecti oportere inter Christianos autem et Philosophos plurimum distat... Vitanda sunt a nobis, quai non de Dei clementia, sed de philo-

rum

clerus, multique populo refragarentur, eo quoJ non licerel quemquam ex iis,qui urgente \i morbi in lectu-

;

inquiens> mihi

Philosophum sseculi fuisse audio nec ab Ecclesia Dei vivi degenerasse. Idem discimus exS. Cypriano epist. lii, ubiillius jactanUam sic retundit ; Quisquis ille est, et qualiscumque est, Christianus non est, qui in ingeris

nem evexit.-cuicum universua

ex

QuodadS. Cyprianum

89

LXXVI


spectat, isinepisMa/jtiam, a Tilh-n/nntio htttihtt/,

siKiin rontra S.

Stephanum de baptizan

opinionem stabilire conatur deinde riini /n secunda epistolcB parte, docuisset baptisinuni per aspersionem collatum nihilo t/i/ferre eo qui per immersionem confertw, subjungit: ;

t

Nisi

si

justuni

quibusdam videtur,

ut

illi,

qui

extra Ecciesiam apud adversarios et antichristos pniplmiiu aqua polluuntur, baptizati juilicentur; hi vero, qui in Ecclesia baptizantur,

dulgentiae

el

minus

in-

gratiae divinaa eonsecuti esse vide-

antur, et tantus honor habeatur hasreticis, ut inde venientes non interrogentur, utrumne loti

an perfusi, utrumne clinici sini, an peripaapud nos autem de integra fidei veritate detrahatur, et baptismo ecclesiastico majestas sua et «uift.tas derogetur. sint,

tetici

:

quo < ypnanmeo tempore ipsum ac S. Stephanum de hm

90 f/aqutdem S. eelebns

tlla inter

reticorum

F opinione i,tl

irire

V tismm

'

;

.

DES. CORNELIO PAPA MARTYRE, BTC.

156

u

-

(

c.

reticorum bapttsmate qucestio agitabatur : sed mc hincpro suspicione sua quidquam habet TillemontiuSj neque eam opinionem Cyprianus Ro-

pori s.

.

, i

sed eum in prima epistolce parte, contra eos errorem propugnassuum ut diximusj set ; subjungit, qum in secundaparte de baptismi confet\ ndi modo dixerat, etiam a Romanis ad-

Mffl Vioit-

manis

l>Hinlis OOl-

Uihim.

affingit

mitti


ticis,

quam

utique S. F.ulogii er-

rores historici

itlos

Ex

<>l

;

nisi

malint plus baptismo ab

furre-

in Ecclesia collato adscribere;

quod

facturos negat.

eiiam collige, quantum a vero

dictis

abernircrit S. Eulogius, cpiscopus Atexandrinus,

Opere contra Novatum, seu Novatianum rc vera scripserit, qucB P/uilius in Iiih/iofheca rap. clxxxii ex eo narrat in huncmodum Refert autem (S. Eulogius Navatum (id est, Novatiasi in

:

Romanae esse Ecelesiae archidiaconum creatum, ad quem ipsum Ponti-

num) Cornelio

Pontifice,

ficium, pro ejus temporis more, deccdente e vita

Novatianus

producendis manifestius

Non

92

quam

est,

ut

mediocris Novatiani scicntia eloquen-

haud duhie

tiaque

Ponti/icctn

sivc

iinpu/it,

is

S. Fabianus fuerit, seu alius, ut Novatianum, presbyterum ordinaret, ratus ob operam, quam

Ecdesiw

coi/uiuntiii sperabat,

disciplina

solita

ea vice posse supersederi. Et sane conceptcBexisti-

mutioni

initio

eum

satis respondisse,

discimus ex

auctore libri contra Novatianum, S. adscripti, qui ait,

Christi

Ecclesia,

Cypriano

quod oiim in domo una, id est, proximorum delicta ut propria

onera fratrum, sicut Apostolus horta-

fleverit,

tur. sustinuerit, lubrieos in fide coelesti allocu-

Pr&terea supra diximus epistolaminter CyprianicasTLXXi,inqualapsorum corroboraverit.

tione

cu/tsu eleganti stylo tractatur,

mine ab

quod contra

9:*

Verum deinde

Ecclesiee

Audi rursum

S.

no-

c/cri

indignus succrdot/o

cqnsuetam

fuerat evectus.

eudcnt

Romani

ipso conscriptam fuisse.

pa/ftin fccit, f/ttuiu

csset,

ad

disciplinam

Cornelium

in

adFabium Antiochenum.

epist.

Persecutionis, inquit, tempore prsa metu

ac nimia vivendi cupiditate presbyterum se esse

gai 8e presby-

admonitus enim et rogatus a diaconis, ut ex cubiculo, in quo seipsum incluserat^ egres-

Novati

:

Nec

94

oiulto post

Novatianum istum Episco-

patu Cornelii anxium (nam

sibi

speraverat)

cum

ut in tali re solet, ex sua parte fautoribus nutantem impellit, dubitantem fovet, ut magnum aliquid speret, hortatur. Invenit aliquos ex eorumnumero, qui tempestatem per-

koc impellcnte,

Nnvu-

tianus

aliquantis,

apud quos hanc evaserunt ipsam de lapsis receptis Cornelio conflaret invidiam. dat eorum epistolas ad Novatianum ille rx auctoritate epistolarura, sedente jam Roma? secutionis illius

,

;

adversus fas Sacerdotii singularis, nomen assumit Cornelium lapsis communicasse arguit, se vero vendicat innocentem. Babes hic, erudite lector, Novatiani Episcopo,

alterius episcopi sibi

;

quod Ecclesiam Dei tumdiu afflixit, et initium, quce omnia nonnihil

negavit

;

:

sus, fratribus auxilio indigentibus succurreret,

tantum

morem

abfuit, ut hortantibus diaconis

gereret ; quin potius ira etindignationepercitus,

ac discessit. Neque enim presbyterum se amplius \ elle esse respondit sed alterius philoabiit

;

Bmc

sophiaa desiderio teneri.

grapko recensita

S. CoviieiiuB

Ut OStci/f/rrct quuttl

vero

cetera

hocpara-

adFabium

s&ipsit,

llltllo titttlu .\oc
,

ututii Ecclesice

et

Cathedram

r
sibi vendicasset.

S. PacianilS

SUIU-

Qua

c/iist. iii his

: Corneliusjam Romse Episcupus sedecim episcopis factus, locum Cathedraeva-

verbis exponit a

cantis acceperat, et in

illa,

qua

fuit

praeditus,

castimouia virginali crebras persecutiones principis sustinebai

INovatus) e\

:

tum

forte

irati

quidam pivsbvter

Aphrica, fraudatis in

Carthagi-

nensi ecclesia viduis, spoliatis pupillis, pecunia ecclesia? denegata, projecto extra

causam, auctores elucidabimus.

Episcopatuin Cornelii non ferebat;indese Novat<> paucorum epistolis derisus addixerat. Ac ritrsus Novatiani sectatorihus exinvidia,

latus

prohrans, illum non nisi ex invidia lapsis recipiendis sententiam,

domum

patre,

quam

E

suum de

prius scripto

: Cur igitur Novatianus quidem adhuc episcopatu sacerdos, longe antequam Cornelius Ronue Episcopus tieret, antequam Sacerdotio illius invideret, haec suasit?....Si nemo vobis Cornelium prastulisset, maneret illa scribentis auctoritas. Audicndus itaque non est Socrates, Novatianis erroribus

defenderat, mutasse, ait

tuus, ne falso

favensscriptor,dum lih.lY Htst.

eccles.,

cap.xxm

ait;i
quam Decius.. excitaverat, idolissacrificaverant, in communionem recepit. Audiendus, iut/uam, non

ex

est:

dictis

cuusuiu schistnatis

ambitionem discip/itttf

nilcretur.

;

I/cet

vigore,

enim certum

homo id

est,

De hoc ve/umine

Euschius in Chronico

est,

veram

vafcr

nova

eam

et

prcetenso

hoeresi

velare

intei/iaendi etiam suttt

Theodoretus

et

ejus

Novatiani invidiuiu

fttissc

fabulis htrreticorum, in

pra metu ne-

ii,u

ecclesia fratribus dies cognitionis

in

H5 Et causant quidcm. fuissc supcrhi hominis Pontificatum sibi (trrogat. invidiam, idem S. Pacianus in laudata epistola primum stimurepetit ; Qui quidem, inquiens ,

allatis ct

>

gentibus

ipsius immineret, ct hic latitavit.

suam mortem imminentem cum cognovisset, presbyterum ordinat, omnes sic illi ;nl supremam Cathedram pervenieudi spes prascidens. Eadcm habet cap. xxvin : sed nullum ex hisce omnibus verbis verum esse, ex huc usqtie oporteat narrationem illam hic refutare. Modo, undc digressi sumus, revertamur.

(

sepulto, uxorisgra-

idse

schismatis,

Cornelius, et in

scelera

eodem fame mortuo nec

utero calce percusso, partuque ejus elTnso, Romamvenit; et cum apud Carthaginem, ur\

archidiaconuin enim Pontifice, doferebatur succedere summo Sacerdoti statutum erat. Verum hune, ait Eulogius, superbia laborantem ;

[;

et

lib. III

dc

Novato scu Novatiano.

F

uhi similia habent. nr.

Dv

exorti sckismatis tempore nonnulla est

difficultas et iutcr eruditos dissensio.

Secundum

Paciani dicta Novatianus illud non excitavit ante Novati cr A/ricu adventum , neque hic ante

Romamadvenit. At vero Corneliusm epistola apud Eusebium,scepe lauduta, de eodem Novatiano scrihit : Quem etiam Moses beatissimus martyr, qui nuper apud nos egregio et admirando martyrio perfunctus est, au-laciam ejus ac furorem perspectum habens, a communione sua separavit una cum quinque preS. Cornelii Pontificatum

S.

qui se pariter cum illo ab Ecclesiacorpore abruperant. Dc Moi/sisuatcni captivitate, ac ohiiu, secutoque confessorum schismate auctor sbvteris,

vetustissimi Catalogi Pontificum hcec

Post passionem

Maximus

ejus (S.

prcsbyteri,

et

memorat:

Fabiani) Moyses Nicostratus

et

diaconus

comprehensi sunt, et in carcerem missi.Eotempore supervenit Novatus ex Africa, et separavit do Ecclesia Novatianum et quosdam confessores

.

postquam Moyses

in carcere defunctus est

Lubium tcmi>its

circa

:

DIE DECIMA es ^q^fuitibim schismatis i>i

QUARTA SEPTEMBRIS.

e nsesundecim,diesundecim.

«7 h.r hisce hujusmodi formanter argumenta

nnum

s-Moysemhibernotemporecomprehensumfuisse exS. Cyprianonum.W probavimus : ergo Hpost 6. Fabiani martyrium, quod die 20 Januarii

t.cvrti

anni 25o contigit, in carcerem missus, in eoque post menses undecim totidemque dies defunctus M, non potuit usque atfCornelii ordinationem superfuisse, sive hanc

ad mensem Junium sive

Aprilem anni 251 retuleris; adeoque necpotuit Novutiuuum cum quinque presbyteris ob conflatum sct schisma a sua societale arcere si, utnonnulli volunt. confessores inter eos

numerandi $int f et hinonnisipost Moysis obitum srhis,»„,ti adhmsermt, prout Catalogi auctor affirmat. Idem ar-

gumentum

contra S. Cornelii dicta etiam militat insententiaS.Paciam,qui, ut vidimus, Novatum schismatis incentorem, electojam Cornelio,

Romam primum

advenisse trudit : sedhuicparirefragatur laudatus Catalogi scriptor, dum

ter

mox relatis Novati adventum post Fabiani quidem mortem, srd tamen in ejusdem periodo narrat, dicens : Eo tempore supervenit Novatus verbis

etc.

B

ordinationem vero Novatiani non nisi %ub Cornelio; sub Episcopatu ejus, inquiens, Novatus extra Ecclesiam ordinavit Novatianum in urbe Roma qua scribendi ratione ostendit^ Novati adventum tempore interpontificii, Novatiani ordinationempost Cornelii elcctionem contigisse. :

:

proponiiur.

tum

t

eodem

Cornelio

jam

Pontifice, eo

primum

adoen-

proesertim cum,

itaque

Novatianischisma et hairesim Curnelium jam Pontificem animo ortam esse, indeque factum ut tempus adventus Novati
in

,

libus Cyprianicis

cum

ad annum25l,utComelii

dicta

Catalogi auctore concilient, statuunt Novamodo anteCovneMielectionem, quam

tianuin non

prior ijit.

cum Baronio

mensiAprili, alter Junio

sed rtiaiu nntr S. MoySlS ohitum, qui

e.t:

affipr't*

inFebruarium, ex posterioris autem in Januarium anni 251 incidit; statuunt,inquam, oris sententia

Novatianum cum quinquepresbyteris, instigante rVouatOfjam tum schisma commovisse, quamvis coufessores uou nisi post S. Moysis martyrium ad illorum partes accesserint. In hac sententia rectc

intelligitur, Novatum

tionem

Romam

ante Cornelii etectio-

appulisse, ut inCatalogo dicitur;

etNovatianumcumquinquepi-esbyterisaS.Moyse fuisse rejeciutn, prout S Comelius in laudata epistolu

affirmat. Manet etiam sua Catalogo au-

ctoritus, quia inter

tus

pramature

statuentium

est,

ingentes

molestias in Africa creabat

nujusSancti

gestis dicetur)

"'""'"' rrl tebruario

utin

adeoque mense Ja-

Roman

dum adveneibidem in schismaeruperat. Vidit id haud dubie P, rsonius nedum adjunctU

rat,

ideoque, h<

et

tum negavit

sibi sociis

nullapmterea ratione nia numero illorum

loi

us

fuisse e

presbyterorum, quorum nefarios veoruario afflgit.

Attamen hunc

illis

amus

accensendum

\ o\

„

quinque ipse

ille

esse

per-

illos

quinque presbyteros nul-

confrssorum nuntcratur.

100 Verum hcecsententiaaliundevacillat quemadmodum TillemontiusNota 3 in S. Cornelio/^ Nam prceterquam quod in Pearsonii observavit.

nfrtlitnr.

suadrt s. Cypriani epist. xux atf Cornelium de Novato alusque schismaticis data. Idem est, inouit, \u\.n„s, (|l ,i a U p d ll(ls primum discordiaa et sdusmatis luceudium seminavit, qui qu> isdam lsticex fratribus ab episcopo segregavit, qui in ipsa persecutione ad evertendas fratrummentes

quaedam persecutio nostris fuit. Ipse est, qui Fehcissimum, satellitem suum, diaconum,

uec permittente me, uec scicnt.e,sua factioneel ambitioneconstituit;etcum sua tempestate Ho-

K

inam quoque ad evertendam Ecclesiam navigans, similia illic et paria molitus est... Plane quoniam pro magnitudine sua debeat Carthagi-

nem Roma fecerat,

:

priecedere, qui

illic majora et graviora adversus ecclesiam diaconum episcopum. Cum itaque $. Cy-

istic

illic fecit

non

satis probabiliter is ipse

negatur fuisse > quinque presbyterorum numero, quos circa festum Paschatis

ii, „i

ciim Felicissimo infestos molestosque

Cypriano fuisse preemisimus. 102 Eminentissimus Baronius tom.

tus est,

Crediderim

significare voluisse,

tis

*• typrtano

id facinus ipsi couciliaret.

,

s.

Fehcissimo, non diu ante Pascha, quod

eoanno du 23 Martii celebratum

lium,

;

latitarit

S. Paciattum hic minus accurate locutum, unice

ottumschisma-

tem n

CTOEi

C.

""!: ^'sexstat; Novatus, primus Romani ^^atisau^tor9 unacumqmtuoraliispresby-

eodem Paciano teste, Hoantequam Novatianum ad invadendam Cathedram impelleret, fautoresque ad tasse

moi

c

umiar

(

prianus primas in Africano asque ac Romano schismate partes eidem Novato attribuat,

epistolce,

u

tno

/:

in

Novatum ftomam adrenisse, priusquam S. Corad Pontificatum eveheretur. Et ita sane dicendum est : nam cum Cornelii desua eiertiauc, fere tempore Carthaginem allatas sint, ut infra ostensuri sumus, a vero alienum apparet, Nov&

tentia

in

nullum vestigium

comnusit

etintercedentium schismaticorum

Pearsonii scn-

ctero flngatur cujus t

98 Ut Iwc dif/kultate sc expediant, alii aliter respondenl; sed in eo conveniunt, quod velint nelius

Valesii ac

157

mntoneqtmtuormennumschisma

ad qnnum

il

Novatum, a quo Felicissimus diaconus

eumdem

ctore; sed

Anna-

num. [9censuit qaidem,

254,

hunc episcopum

rl

lUii-uiiil

constitu-

cum Romani schismatis

esse

lltl

de Novato

au-

fuisse w^bitratas est

numeroautemQ] prcedictum Felicissimum distinillo, quem Africanum sri> hic

xitab

agimus, inter quinque presbyteros Africanos nu-

merandus non evanescet.

erit,

objecta a nobis difficultas

et

Sed hattucinatus

Eminentissimus

fuit

anuai/sta, d,t,„ \t,ra/u„, episCOpltm fuissr rrrdi-

dit,quia inlaudataepist.i^Lix Felicissimum ah

eodiaconum constitutum

tum sucru

ordinatione fecisse,

factione sua pro3Stitit

diaconus iua-

fieret;

episcopum

;

quod ambitione

procurando

scilicet,

et

at

non aliteratque Novatianum RoCerte

fecit.

tt<„t

„,si

S. Paciano, Eusebio in Chronico,

mu

et

presbyter a s. Hierony-

in Scriptoribus ecclesiasticis appellatur.

quoque Baronius perperam

103 Felicissimum

geminavit ex eo, ntutis auctorem rutu fuissr

dici,


in

crederet,

Cypriani

quod

Africani srhis-

epist. k.l

presbyte-

in (<>/a illa rj>is/
non

!<•

Baronio forte visum est, quia s. ( 'yprianus ibidem de quinque presbyteris conqueritur, < quibus Felicissimum unum fuisse ilie tirdidrrit snf „<„, rrttr, utepistolam Irtjtati api/itur.

Attamen

it<<~

;

parebit.Aliud praUerea

mo argumentum

jiro

ibidern

geminando Felicissiquod um

producit,

i

Felicissimus Africani schismatis auctor doceret, lapsos

omnes

sine pamitentia

moa

Vovatus vero eosdem omnes

recipiendos

nne spe venim repellendos; non videatw verisimile 9 ittum abhoc diaconum esse

F

Nova

legerat; ralus,

,

et

Betidssima

:

DE

158

ujctore 0. S.

S.

PAPA MARTYRE,

CORNKl.li>

Verum inde tantum sequitur, Novatum sententiam suam pro rerttm cumstantiis mutasse, uti etiam fecit NovaHadiaconum ordinatum

fuisse.

quicum prius cum Romano derocensuisset^ lapsos ad pamitentiam pacemgue admittendos fusresim esse, oppositam mdc Catholicce sententim nus,

introduxit. Scilicet pensi

non habent hnjttsmodi dummodo adfinem

nefarii homines, quiddoceant,

propositum perveniant. 104 Tillemontius mavult ab auctore Catalogi oc TW""-">i" S. Moy&e recedere, causatus, illum etiamaliasin cysris opinio. errare, necpropter ipsum auctoritatem Comelii

dc reductis confessoribus, et horum ommum tem//cccssc sit pore, Cttm ca rcctc conciticnlur ; urc schismatis ar/u/n antc Comelii rlrrtioncn/ coufra

deserendamesse. ItaqueMoysis necem differtpost clectionem Comelii, mense Junio factam;imo usque ad 25 Novembris, quo die Martyrologio Romano inscripttts est differri posse arbitratur ;

t

altegatque in hanc sententiam Cornelium in epistola ad Fabium scepe laudata, nec citius quam

exeunte anno 25] ex ipsius judicio scripta, dicen-

D

S. Paciani assertum coilocare.

hactenus dictis res a Novato gestas, quantum ad Romanum schisma pertinent, ordinari in hunc modum posse arbitramur. Novatus

Ex

108

mo-

Oceasio, duit

Pascha, quod anno 251 in 23 Martfiin-

circa

una rum Felicissimo cetcris
rid/ssr dirinnts,

sibi

•ii-

ETC.

asseclis in

Africa, id agebat, ne sanctus ille episcopus e Carthaginem red/rcf : quippe multo-

srrrssa suo

scelerum sibiconscius probe noverat, se damnationem, quam Deciana persecutio distulerat, ea />////

sopita, reduceque ad sedem suam Cypriano episcoposuo, non cvasurun/, ut c.r cpist. Cypriar nica xlix habemus. Hisce machinationibus hnpe-

jam

ditus Cyprianus,

Carthaginem, quo ante Pascha

rcdirc decreverat, non nisipost iliudreversus

est,

,

defunctum tem, S. Moysem nuper recedendum dictis Cornelii a ego fitisse. Negue puto, nec tamen etiam repudiandum Catalogi martyrio

auctorem, ,s.

Cornelii

iictaexplicanr ftir,

si

cum

illis

ineditione Veneta. /s § 20 prout ca apud Eusebium

dem Operibus prcefixa

Grcece exstant, ostendit nihil esse, cur credamus, Sovatianum cum quinque mcmoratis prcshytcris publici schismatis causa a Moysc rcjectum esse. Etenim ubi Valesius habet : Una cum quinque presbyteris, qui separiter cum illo ab Ecclesiae corpore abruperant; Grcece cst : ofcv ?
xofc S[ia xjti~>

Participium autem

mioox/o-«ow buToug

a-ooy.toaat

Novatianum cum iisdem

ipsoschisma ob audaciam

postmodum et

«xXtisIos.

cequeverti potestper

aoruperunt, qttam abruperant erit

"")?

;

ium sensus quicum

et

presbyteris,

inchoarunt,

jam

prius

furorem a S. Moyse rejectum

fuisse. etcumvetustistimo Pontifi,-

cum

catalogo

C

100 Neque deest ratio, ob

quam

Rocum apud Carthaginem, urgen-

id ante schis-

mam

quamdiu Sanctus illc Ecclesice prcesiNovatianum impulit, ut sita opera ad dcturhandum Cornelium uteretur ; tantumque suis artihus effecit, ut etiam e confessoribus quosdam ad suas partes attraxerit, atqite ita aperto schismate Cornelium probabilius mense Junio aggressus sit. Ex horum numero ex epistoiis Cyprianicis, et apud Eusehium tib. VI, cap. xnn Historim numerantur Maximus presbyter Nicostratus

du/n fore, deret,

,

Cypriani

non obsecutum,sed etiam ira percitum discessisse Neque enim {teste S. Cornelio) presbyterum se

quam

amplius velleesse respondit; sed alterius philosophiffi, Stoicce sciticet, desiderio teneri. Hcecvero

vestra gloria in carcere remansisset.

cum

eo vellethabere

commune.

A

aut viri eloquentia et auctoritas impulerat, ipsi adhcesisse, ideoque eodem cum illo loco u Moyse habitos esse. Forsitan etiamjam tunc Novatianus illicitis

bat,

artibus viam

sibi

ud Pontificatum para-

idque Moysi i/n/otuerat.

10 ~ ProBtereacurdequinquetantum presbyteris Gornelius, sisanctusille Moyserejectismeminit a

martyr, in vivis iamdiu superfuerit, ut vult Tillemontius ; cum ex dicendis dubium non sif, quin etiam alii ac nonnulli confessores, si non ante, ccrtc non multo posl Covueiiielectionem adschis-

tum

e carcere

jam li

epist.

Ca-

qua quatuor ex :

iiiis

ex

ad

Postea-

sic res erat, quasi

§ VI. Novatiani molitiones adversus S. Gornelium: acta Carthagine de hac controNovatiani sacrilega

versia

ordinatio et pseudo-Pontiiicatus: ejus legati Carthagine rejecti, et Cornelii Pontifica-

tusibidem agnitus. Novatianus

confessorum

ad suas partes

acces-

sione in concepto sceiere obfirmatus, S.Cornelii etectioni intercedere,

it/ius

ut vetustissimi

in

et haereticus error excepit;

Plara apud laudatum Benedictinum studiosus lecior rcperiet. Porro in hac sententia sic integra auetoritas,

liberatos fitisse discimus

vos de carcere prodeuntes schismaticus

nihus accusare,

talogi dicta de adventu Novati, de Moysis morte,

,

Ecclesias reversos his verbis alloquitur

maticas partes accesserint, quoseeque ac ceteros repulisset Moyses, siad id usque tempus vixisset.

manet Corneli

()rfi

,

nitum rogatumque, utfrdtribus auxilio egentibus succurrcret, non tantum eorum adhortationibus

veroquoque non abhorret, aliquot ex clero, puta quinque preshyteros, quos aut parpcriculi nietus,

l

J !? schtsmatts.

immineret, hic latitavit, ut S. Pacianus supra testatur. ln hisce latcbris videtur societatem cum Novatiano et non nidlis aliis iniisse, egisseque, ut is ad Pontificatum eveheretur; scilicet ut sub tali pontifice sua crimina ferret impune. Deinde cum aliter accidisset, nec ignoraret, electo Cornelio sibi non minus Romee, quam Carthargine timen-

diaconus, Urbcmus, Sidonius etMacharius; quos

hominis audacia vecordiaque, qua presbyteratui philosophiam prceferebat, et periclitantibus recusabat succurrere, satis justa causa Moysi videri

ew P

ac

venit, et tibus in ecclesia fratribus, dies cognitionisejus

factum credamus: vidimus enim num. 93, tfovatianum persecutionis tempore a diaconis mo-

ma

potitit, ut nihil

wtitor,

scripfi.

109 At Novatus interim relicta Africa,

concitiari possit.

105 Quare prceplacet mihi senteniia cujusdam anonymi Benedictini, in Vita S. Cypriani, ejus-

ex verbis Cornelii,

ibique conciiium congregavit, in quo tapsorum causa tractata est, et schismatici ab Ecclesia pro-

ducere

ca*pi/,

eumque confictis crimi-

veiutindignumPontificalu trautque cautius falieret, negavit, se et

Cathedram sibi desiderare, imo idetiam

in-

jurejurando ausus est affirmare. Forsitan hac arte etiam confessores decepit ;nam et hi se imposturom ah illo passos, etperfidice foqua-

terposito

citate

Novatianus S. Corneliwn

a ' so accusans

/"

DIE DEOIMA citate

capHosa seductos

QUARTA SEPTEMBRIS.

xiai inter Cyptiamcas conquesti sunt, eorumque aliqui mendaciis ejus atque perjuriis cognitis, ad Eeclesiam rednsse epistola Cornelii apud Eusebium dicuntur. Ac in primis quidem illumsancto Pontifici invidiam n> t ifh,ss<- ex eo, quod kic pcenitentia salutaris pacisque in Ecctesia locam concederet epist.

m

lapsis,

quibus schismaticus ille spem omnem prcBcisam volebat, ideoque jaciitasse, Cornelium lapsis cnmmunicasse, ex S. Paciano num. 94 ostendimus; atque inde factum num. 95diximus, ul nonnulli veram schismatis cansam ex eo

fonte

repetierint. de communicatione

cum

mana

Cathedra sederat, ut quidquam majoris in causa lapsorum jam tum statuisset.

momenti

licspondeo enim, illum nec quidquam novi statuere, nec diu sedere debuisse, ut schkmatici,

qwbus solemne est vera mendaciis deturpare, ansam arriperent eumcrin linandi. Adhocsatis crat exsecutio eorum, quce

Sede vacante Romanusclerus interim decreverat, qumque legere est B

in epist.

11

adclerum Carthaginensem t et xxxiad

S. Cyprianum,

quam

ultirham Novatianus ipse

conscripserat. Certe prceter alia, quce in his de lapsis clementer statuuntur, inpriorisic dicitur: Si, qui in hanc tentationem ineiderunt, coeperint apprehendi infirmitate, et agant poenitentiam facti sui, et desiderent commtmionem;

illms dectioni intercedit.

utique subveniri eis debet. 112 Idem in cpistoia posteriori dc infirmis, -11111 spes vivendi secundum hominem nulla substite,

rit,

decernitur

:

unde S. Pacianus

Sijmpronianum merito ait: Si gandus est aditus, Novatianus

epist.

m

ad

poenitentiae ne-

in crimine est, qui hsec scripsit, suasit et legit. Porro sz qui hujusmodi infirmi post acceptam pacem convales-

eadem gaudere perseverabant. Forte id Romce jam contigerat, ac propterea schismatici Cornelium de communicatione cum lapsis arguebant. Certe S. Cyprianus epist. lii ad Antonianum docet, eos exhoc capite Cornelio sibique crimen confinxisse. Verba accipe : Quare et de Cornelio et de nobis quaacumque jactantur, nec audias facile nec credas... Si qui enim infirmitacerent,

tibus occupantur,

illis,

sicut placuit, in periculo

subvenitur. Postea tamen et periclitantibus

quam subventum

pax dataest,

est,

offocari a nobis

non possunt, aut opprimi, aut vi et manu nostra quoniam morientibus pax datur, necesse sit mori eos, qui accepecum magis in hoc judicium divinaa rint pacem pietatis et paterns lenitatis appareat, quod, qui pignus vitae in data pace percipiunt, hic quoque in exituin mortis urgeri, ut,

;

ad vitam percepta pace teneantur. Et iccirco si accepta pace commeatus a Deo datur, nemo hoc debet in sacerdotibus criminari, cum semel placuerit fratribus in perieulo subveniri. Ob hcec i/jitur et similia potuit Novatianus suas criminationes eonfingere, licet sanctus Pontifex nihil novi

de lapsis S.

Cyprianus,

acceptis

utriusque teris,

lit-

adhucdum

stattdsset,

desua ad Pontificatum electionc ad Cyprianum litteras dedit, qum modo perierunt; sed et eodem feretempore schis113 Intcr hcec Cornelius

maticiepistolam maledictis in sanctum Pontificem qua illius electioni intercedebant, eodem

plenam,

Carthagine, destinarunt. Agebat tum Cyprianus causas lapsorum ad ubi cum Africanis episcopis sawiente persecutione quts tractandas, ceteraque,

C. s.

cile fuit

Cypriano Judicare, p
ttaCornelnmeratreligiosostyloconscriptm

modestiam
Ita

suppressis schisma-

orum ittteris, ( ornelianas in pubhco prmulum consessuplebisque ccetu prmtegi jussit. Ita .;, ... 1«

mus ex epistola

illius xlii,

dens, cur Africani aijnoscere

111 Qaaf)roptcrnonpossumassmtiri Tillemontio, art. ii ///S.Cornelio existinwnti, Novatianum mitio schismatis aliud qxdppiam ambitioni sum prmtendisse, quia, inquit, non salis diu, in Ito_

m

>»
n
qua ra

in

illius

,/

Pontificatum publice

distalissent,

h(BC ait

:

I

)

quam mens tnbus

uostra et propositum jam tunc fraplebi istic universaa manifestatum

et

fuisset,

quando

litteris

nuper ab utraqueparte

susceptis, tuas litteras Legimus, e1 K[>is
tm ordinationem singulorum auribus intimavimus. 11

Honoris etiam communis memores etgra-

1

vitatis sacerdotalis ac sanctitatis respectum tenentes, ea. qu
ad noa

transmissian congesta

arhismnlvas confessorwn

nomiru

fuenmt acerbationibus

cnmmosis, respuimus, considerantes pariter el ponderantes, quod in tanto fratrum numero rehgiosoque

conventu considentibus Dei sacerdotibus, et altari posito, nec legi debeant, nec audin. Neque enim facile promenda sunt, et mcaute ac temere publicanda, qu® discordiuso stilo scripta audienjtibus

scandalum moveant, et mare constitutos, mcerta opinione confundant; viderint, qui vel fratres longe pusitos ac trans

furori suo vel libidini servientes et divinsa legis ac sanctitatis immemores, vel jactitare

interim

gestiunt,

qu» probare non

etcum

possunt;

in-

noceutiam destruere atque expugnare non valeant, satis haben( fama mendacietfalsorumore maculas inspergtuv. 115 NovaHani litteras confessorum ipsiadha-

reniium nomine scriptas rent,

qum

fuisse,

licet ipsi

nesci

scrifdns s>
iniisdicerentur,colligimus ez Cornelii

xLvi inter Cyprianicas, in qua deiisdem Ecclesiam redeuntibus leguntur sequentia :

epist.

a
Cum....

qua

gesserant, exigerentur, novissime,

quod per omnes ecclesias

litteras

calumniis et

maledictis plenae frequenter missaa fuissent, et poene omnes ecclesias perturbassent, circumventos se esse affimaverunt, uec, quid in isiis litteria se scisse. vero prmter dictam de

Qum

inesset.

communicatione cum
S.

Cyprianum

tapsis

<-pist
calumniam inpriori Cornelio criminaob-

fecta fuerint, nescitur

: verisimiie tamen est, eum traduetum fuisse, cum s. Cypnaad Antonianum, hoc scelus ipsi falso

pro

libellatico

nus

epist. lii

impactum

fuisse testetur.

llo Porro quamvis S. Cyprianus de legitima Cornelii electione n


iiupiiiutjiK'

tumen Hcchsiai

satis

re/isuit,

eam

manifestasset, e re

paulisper in sus

penso tenere, ne quibusdam, causa non satis exa minata, nimium properasse videretur, atque ita schismaticis <>< casionem dat et novas in \frica turbas Ciendi. Iu hunc finem oh ip.so confjrecjatis.

tjite i/t

concilio

tus episcopi

prmulibus Caldonius

Romam

coram cognoscerent,

uussi fuere, gui et

et

Fortuna*

rem totam

ipsorum, qui electioniad-

Hdem simul in mandatis acceperunt, ut omni <>p<- modo, donec legati certiora retulissent, rebus, interim non ad Cornelium, sea fuerant, testimonia postularent.

adclerunt Itomanam scriberetur. 117

.\
Cypriajius cuo) epistopi

IfHca

:,

DE

160

U CTORR C. S.

CORNELIO PAPA MARTYRE,

Von poft/(7 ea tergiversaUo Cornelium t{uvm hujusmodi consilii ratio latebat, non mo117

vere ; pra>sertinucum

lotiotiem

S.

Eadrumetini, gui absenlis

scopi $ui Polycarpi nomine Utteras ad ipsum jam scripserant, postmodum, auctore Cyprtano, destinarent; de eas ad cl< rum Romanum pariter

Cornelii

quo n sanctus Pontifex litteris per Primitivum presbyterum ad Cyprianum datis conquestus est.

etum hancsollicitudinem taudatus 'artkaginenipsi postmo$is episcopus cpist. xli, xi.ii et xlv r

<

l

dum

exemit.

Quod

Et

servis Dei

et pacificis

in epistola <*t

quidem

xm

sic ait

maxime sacerdotibus

justis

congruebat, Frater carissime, mise-

ramus uuper

collegas nostros Caldonium etFornon tantum persuasione litterarum

tunatnm, nostrarum, sed praesentia sua et consilio omiiinm vestrum eniterentur, quantum possent, et elaborarent, ut ad Catholicae Ecclesiae unitatem scissi corporis membra componerent, et Chrisut

118 Etpost multa : Quod autem scripta collequi illic ordinationi tuse af-

mspensam tenet,
K.

garum nostrorum,

non

fuerant, desideravimus,

novum tu te

B

veteris morisobliti,

nam

aliquid qiuerebamus;

Episcopum factum

litteris

satis erat, ut

nuntiares, nisi

esset ex diverso discrepans factio, quae criminosis et calumniosis commentis suis collegarum pariter ac fratrum plurimorum turbaret mentes, et corda confunderet. Cui rei sopiendiae necessarium duximus, ut scribentium nobis inde col-

legarum nostrorum firma

et solida auctoritas

pararetur. De»ffadrumetinis vero epist.xuvad hoec habet : Legi Iitteras tuas, frater

Cornelium

carissime, quas per Primitivum

compresbyterum comperi motum,

nostrum misisti, in quibus te quod cum de "Hadrumetina colonia Polycarpi nomine ad te litterse dirigerentur, po.steaquam nos, ego et Liberalis, ineumdem locum venissemus, ccepissent illuc ad presbyteros et diacomos quod scire te volumus, et pro litterae dirigi

Homam

unum

statuissemus collegae complures, conveneramus, ut legatis ad vos

coepiscopis nostris Caldonio et Fortunato missis,

omnia interim integrasuspenderentur, donecad nos iidein collegee nostri, rebusillic autadpacem redirent;

redactis, aut pro veritate compertis,

presbyteri et diaconi in Hadrumetino consisten-

Polycarpo coepiscopo nostro absente, igno-

tes,

rabant, quid nobis in

commune

placuisset.

At

ubi nos in praesenti venimus, comperto consilio

nostro, ipsi

quoque

id,

quod

et ceteri,

observare

coeperunt, ut in nullo ecclesiarum istic consistentium consensio discreparet. Hoec Cyprianus,

natus.

:

jectus, episcopus apparuit.

Et

121

patum

qui se doctorem et ecclesiasticse a 3

is,

sibi

a

Deo minime concessum rapere ac

vindicare conaretur, duos deploratse salutis sibi socios

vilissimam

rationem exponens, quod quidem Ecfeliciter cessisse subjungit, et nos infra

epi&copis

Episco- Pontificatum

cum

propugnatorera ferebat;

disciplinsa

sihi vendicat.

lio-

adjunxit, ut eos in exiguam ac

Italia?

partem mitteret, atque illinc homines plane rudes ac

accitos tres episcopos.

simplices, fraudulenta

quadam molitione

deci-

peret; constantissime affirmans, ipsosquam pri-

mum Romam undecumque aliis

oportere,

proficisci

omnis una curn

ut

orta discordia, ipsorum

E

episcopis interventu atque arbitrio sedare-

Qui cum advenissent, homines, utjam diximus, simplicioris ingenii, nec in his perditorum

tur.

hominum

artibus ac fallaciis satis

triti

eos

;

ille

a quibusdam sni simillimis, quos ad id comparaveratj inclusos hora decima, temulentos et crapula oppressos, adumbrata

manuum

quadam

impositione episcopatum

inani

et

sibi

tradere

per vim cogit; eumque nullo sibijure competentem per fraudem atque insidias vindicat. 122 Ecec S. Cornelius qxtare dicendus est a :

vero aberrasse Theodoretus,

dum

lib. III

de hcpre-

qui facile numerari possent, suse esse haeresis socios persuasisset, abiit in Italiam, et tres op-

cum

qui in

iVovufianus

bium Antiochenum, frater carissime conversionem in eo, mutationemque brevi temporis articulo factam conspeximus nam egregius ille vir, qui tremendis quibusdam sacramentis affirmaverat se episcopatum non concupiscere, repente tamquam ex machina quadam in medium pro-

factum. 119 Sed

rediissent.

sacri/ejje ordi-

et haereticis auc-

tores fuisse, ut paterentur ei manus quasi in episcopatum imponi. Quibus autem m^tibus episcopum se consewaricuraverit, accipe. Mirabilem quamdam, inquit S. Cornelius in epistola ad Fa-

certo credere, nulla id levitate aut contumelia

destinabat,

C

quoque schismatica,

misisse se

quem Novatum Navatum perperam appellavit, sic scripsit: Hic autem Novatus, cum admodum paucos, et

:


ETC.

sedel exeorumdem numero Maximus, Urbanus, Sidonius et Macharius, dum postea ad Ecclesiam redirent, affirmaverunt,... circumductos com-

mines

caritatis vinculo copularent.

ii;m;i'

:

ticorum fabuiis, in Novatiano,

Theodoreti

narratfocorrecta.

vel

pidulorum episcopos decipiens, deduxit tamquam apud Romanum Episcopum pro eo intercessuros.

Cum autem

quemdam vicum cum eum manibus impositis

in

ipsis venisset, coegit, ut

episcopum ordinarent. Dicendus, inguam, est a ; nam episcopos, quos S.Cornelius a duobus Novatiani legatis deceptos el veluti divero aberrasse

scordice arbitros, aceitos ait } hos

a Novatiano tyalice partemprofecto, tamquam suos apudPontificem deprecatores, adductos scribit. Ex Cornelii vcrbis ipso in ftafiam, id est, in

ille

quamdam

etiam apparet, Novatianum Romce potius

quodam

consilii sui

in

clesi(p

hcec

vico ordinatum fuisse,

quam

verumtamen

tam clara non sunt,quincum Theodoreti

dic-

ostendemus.

tis

Huc usque Novatianus solis calumniis Cornelium ejusque clerum aggressus, ambitionem suam, quo plures falleret caute celaverat, et

123 Porro rem totam, ut gesta fuerat, sanctus Quid de NovaPontifex haud dubie didicitab uno e tribus illis, tiani ordinaqui Novatianum initiaverant, et de quo in eadem toribus faclum

confessorum , quos seduxerat, auctoritate nixus, Evangelicce disciplinw vindicem se jactaverat,

epistola ita prosequitur:

1-20

S.

t

minime desiVerum eam larvam non multo postdeposuit, et. quid dudum animo agitasset, mundo palam fecit. Acceptis enim a prcedictis confessoribus litte-

palam

contestatus, Pontificatum se

derare.

ris }

quibus Pontificatus

extortaque

manuum

copus ordinatus, illum re non erubuit.

rum

litteris,

ei deferretur, et

sacrilega

impositione pseudo

jam

-

epis-

aperte sibi vendica-

Usum adidscelus

facile possint

componi.

Nec multo post unus ex ad Ecclesiam rediit, delictum suum cum lamentis ac fletibus confitens quem nos, cum universus populus pro illo intercesepiscopis

illis

:

ad communionem laicam suscepimus. Reetiam duobus episcopis successores ordinavimus, eosque in loca eorum direximus. Hiuc sisset,

liquis

denuo Theodoretum, dum omnibus tribus subjunxit : Atque

obiter observa, errasse

loco citatode

fuisse confesso-

ipsi

S. Pacianus supra diserte testatur ;

sibi

quidem, cum Romam venissent, hanc vim factam conquesti sunt, et quae facta fuerant docuerunt.

sit

,;

DIE DECIMA.

QUARTA SEPTEMBRIS.

docuerunt. Quo vero hi episcopifuerint, incertum est nam quodin Actis, qum Navati episcopicer:

tamen inscribuntur

testa

S. Eulogio Alexandnno hb. VI contra Novatianos, apud Photium Btbliotheca cap. cclxxx, dicantur fuisseMar,

m

cellus et

Alexander Af/ui/ncnscs,

n Aqammnon

Tiberidis, sive Tiburtimts, nullam fidem meretur cumActailla, mqueac Novatianini martyrium, fictitia sint, neque verisimile sit, tum temporis duos simul episcopos Aquiteice sedisse.

•

<-./:

hts «071 vi-

dentur fuisse

Trophimus

et

124 Henricus Valesius in Annotationibus ad Bistoriam Eusebiilib. VI,cap. xliii

rum unum, quem ad Ecclesian,

Eruristus.

censet, iilo-

rediisse diximus,

Trophimum, alterum autem Evaristum. Primum colligit ex S. Cypriani epist. lh, in qua Trophimus episcopus ab eodem sancto Pontifice

fuisse

ad laicam pariter communionem admissus tur : sed, ut recte annotavit Tillemontius

dici-

NotaQ

Cornelium, hujus Trophimi crimen non videtur fuisse Novatiani ordinatio, sed idololatria cum de episcopis, qui sacrificaverunt, ibidem in S.

agatur. Deinde,

si

numqu%d non NoTrophimo gloriaturi potiusj

id ita esset,

vatiani de rccepto

f/uam Cornelium, ut ex eadem epistola eos fecisse consiat, accusaiuri fuissent ? Pro Evaristo paulo

major

: hunc enim S. Cornelius auctorem schismatis appellat; quod

stat probabilitas

epist. xlviii

de ordinato schismatis antesignano intelligipotest.

Verumtamen cummemorati episcopi

nullius prce-

terea sceleris a Cornelio arguantur, sedtantum homincs slmpiicioris ir/r/enii, nec in his perdito-

rum hominum cantur

:

tfovatianus

sibi astringit

:

Majoravero

:

epist.

hie (Roma>) designa-

quam

malitia et inexplebili pravitate sua,

apud suossemperexercuit; non videtur hic r/uor/ueex eorum numero fuisse. 125 XJtad Novatianum redeamus, is non minori scelere, quam quo Pontifkatum invaserat,

quae

sacrilegio suos

triti di-

de Evaristo aatcm idrrn Sanctus

xlviii scribat vit

artibus ac fallaciis satis

illic

eumdcm

sibi confirmare

conatus

est.

Audidenuo

Cornelium upud Eusebium scribentem. Oblatione facta, portionem singulis dividens, dum eam tradit, miseros homines benedictionis loco jurare cogit, manusejus, qui portionem accepit, ambabussuis manibus comprehensas retinens, S.

nec prius dimittens,

quam

jurati

ita

dixerint

enim utar illius verbis:) Jura mihi per Corpuset Sanguinem Domini nostri Jesu Christi, te numquam meas partes deserturum, nec ad Cornelium esse rediturum. Ita miser ille non (ipsis

C

prius gustare sinitur,

precatus

sit.

quam

sibi ipse

malum im-

Et cum Panem illum accipiens.

dicere debuisset

:

Amen

;

ejus loco dicit

:

Non

revertatdeincepsad Cornelium. Ita ipseiutrum tamen sacri/er/io hos suos asseclas jam ab initio pseudocpiscopatus sui obstrinxerit, incertum est:

neque cnim improbabilis

est

ctura, existimantis, illum id

Sifttl

unttit:

id nunciarent;

Socrati

alias xxin, credimus,

ad Comelium

data, exponit. l-'7 ^--nerunt, hif/uit, ad nos, frater caris- quibusCarthasime, missi a Novatiano Maximus gbu rejecHs presbyt. .

Augendus diaconus, et Machaeusquidamet UmgilJUS sed enim cum ex litteris, IU| ferebant, et ex eorum sermone atqm -veratione Novatianum episcopum factum comperis:

,,,,

semns, factse

illicitie et contra Ecclesiam Catholicam ordinationis pravitate commoti, a com-

municationeeos nostra statim cohibendos censuimus; refutatis interim ac retusis, obstinate

ac pertinaciter

Indignabantur

scilicet

IV, cap. xxvin

simul ed/cerent,

uti

eoSj

mysteria qui simulaeris immolassent, minimead pcenitentiam, ad hortarentur admitterent, sed remissionemque permitterent Deo. Ne tamen videre\postolieam Cathedram turpiterinvasisse ad eam invitum simulavit veterator, sese

asserere

esse quffi

tentabant.

Africani prcesules, schi-

ad concordiam revocandos tperar verantt consiliis suis nonmodo non consensisse, verum etiam sac/ilcoum caput sibi constibn

smatzcos, quos

re

ausos

ideoque

Caldonius ac Fortunatus Homa no/ulum rediissent, Novatiani legatos nihil ominus a societate sua arcendos censebant, refo ;

licet

tatis intcrim, quce inique

reponebant, donec laudati episcopi certiora attulissent, quibus illorum

audacia plane compressa Cornelii Pontificatus publice c
128 Subinde

Caldonius ac Fortunatus, nec Stephanus, Africanm ecclesia pariter episcopi, ex Urbe appulerunt, eorumque

non Pompeius

et

nrhisiwttf

fusresi

"n-

victis.

ultia Africanipraisulesvoluerint. Ethosc

quidem Cyprianus in laudato episto/a, verbis recensitis subjungens sequentia : Nam et ego et collegae plurimi, qui ad me convenerant, exspectavimus adventum collegarum nostrorum Caldonii et Fortunati, quos ad iv nn per et ad coepiscopos nostros, qui ordinationi sic

se

habere docet S.

niiscramus

tiKV affuenint, legatns

;

uf eis

adven-

tantibus, et rei gestse veritatem reportantibus,

majore auctoritate

et lucida per eos probatione,

partis adversaa improbitas frangeretur. Superve-

Pompeius et Stephanus collega quoque ad instruendos istinc nos manifesta secundum gravitatem ac tidem nerunt vero

1

nostri, qui et ipsi

suam indicia ac testunonia protulerunt;ut uec necesse fuerit audiri ultra eoSj qui a Novatiano venerant missi. 129 Qui cum in statione invidiosis quoque conviciis et clamoribus turbulentis proruerent, et Hagitarent, ut crimina, qua?se alVrrre ac probare dicebant, publice a nobis ct a plebe cogno-

scercntur; gravitati nostnc negavimus conve

jam

delecti et ordinati,

multorum sententia

i

probati, ven-

tiiandam ultra famam ore maledico et eemulantium voce pateremur. Kt qiiia, quibus ivlui.ili et compressi sunt, et fecisse nudati sunt,

gum

fuit,

l.lrnis^iine

illicitis

in

conatibus hssresim

epistolam congerere lon-

ex Primitivo compresbytero nostro siugula,

quando

ad

vos

veneritj

Ha>cS. Cyprianus^ quibus similiarepetit xlii: quid vero Novatiani post hcec in

audietis. epist.

Africa tentaverint, paragrapho 8 dicemus.

epievectumfuisse.utexS. Dionysii Alexandrim xi.v /""'/"cap. Eistoria, VI lib. stola ab Eusebio >n Prcecipue tamen kboravit, /„, videbimus.

eo eecletium sibi adjungeret, missis IV. Tomus Septembris

ii:

testimoniis ac litteris allatis cnusa Novatiani ita cst, nt ullius Iraotos nr audire quidem

tur,

Afrkanam

i! >h-

propif/ata

etlaudabili

lib.

s.

,

primum

factitare

C.

imtio, ut diximus, perspet tam habuerat quigue nihiltaleexspectabatf exceptifuerintjpsesanctu r/asroposrpist. XI.I. hac < lfpor re

nire, ut Collegee nostri,

cum

et, si

a imlnatiombus tncessere non destiterunt. Sedqua ratione aS. Cypriano, quiS. Cornelii causam jamab

THIemontii conje-

plurimiilliuspartesjam desererent. in hu/ic modum pseudoepiscoOccupato 126 lilterasetlegatas quaquavetpatu, legatos sm>s quaquaversum iransmisit, qui ccepisse,

101

quatuorlegatiSjguiS. rornelium ficth

21

§ VII

I'

S. Cornelii

ponHflcatui ibidi

iii

sritur.

agno-

;

DE

les

S.

CORNELIO PAPA MARTYRE, dumdeeonon

UCi C. S.

,\<>iiitianum

Vontificotum sibi vendicosse.

§ VII. Tempus iniii per Noyatianumpseudo-episcopatus.

De

tempore, guo Novatianus pseudo-episco-

patu initiatus est missique hacsuper Africam legati, non nikil dissentiunt neoterici,

re in

.

guos Tillemontius art 9 existimat, idfactum non fuisse, nisi postquam S. Comelius ab Afrieanis episcopis, aut etiam ab universa Eccleinter

sia,

tamguam

jam

fuisset

;

legitimus Pontifex publice agnitus

eamgue opinionem suam Nota 7

variis rationibus tueri conatur. Atguisguis epis-

tolamxLi,

quam num.

127 etseqg. recitavimus,

matttre perpenderit, non videtur prudenter dubi-

tareposse, guin Novatiani legati ejusdem ordi( 'artkagincm pertulerint prhisguam

nationem titieris

%

Caldonio


Roma

Fortunato

et

ailatis,

necnon Pompcii ac Stephani tcstimonio, S. Cornelii electio in Africa comprobata, pubiiceque ut legitima agnita fuerit. Nam quid aliud ibidem dicit S. Cyprianus, quam Novatiani leqatos, si-

mul ac iilias ordinationem nunciassent, primum asua suorumgue colieqarum communione cohibitos fuisse, refutatis interim

ac

retusis, qua;

obstinate ae pertinaciter asserere tentabant donec Caldonius et Fortrmatus Roma reversi

tandem appttisis, ac suPompcio <>t Slcphano, jam

certiora rcfcrrcnt; iisgue pert rttinttibus tJntm

non modo non amplius

refettere,

sed nee audiri

anlequam Cor-

Idem denuo habemus ex

131

nclius ut

sancti episcopi xlii,

1'ontifex

ncm

i/t

gua

epistota

ejusdem

totius rei gestce ratio-

Cornelio reddcns, ejusque Pontificatum

S.

Quod servis Dei et maxime sacerdotibus justis et pacificis congruebat, frater carissime, miseramus nuper collegas nostros Caldonium et Fortunatum, ut non tantum aqnoscens, ita loquitur:

persuasione litterarum nostrarum, sed praesentia sua et consilio omnium vestrum eniterentur,

quantum licai

possent, et elaborarent, ut ad Catho-

Ecelesiae unitatem scissi corporis

componerent,

et

copularent. Sed

membra

Christianse caritatis

quoniam

vinculo

diversae partis obsti-

ctum credamus, ut ex nostris ad Tillemontii argumenta responsis apparcbit. Deinde verisimile non est, eum ordinem in utrague epistola turbatum fuissc : in utrague enim rerum a se gestarum rationem reddit, ad quam is certe pertinebat. Secundo cum in priori epistoia dicat, eorumdem legatorum calumniasrefutatas interim acretusas quorsum istud interim referas, nisiadea

fuisse,

: Nam et ego et collegse plurimi... exspectavimus adventum... Caldouii et Fortunati..., ut eis adventantibus et rei gestse veritatem reportantibus, majore auctoritate et lucida per eos probatione partis adversa; improbitas frangeretur etc. Tertio dentgue in epist. xuipost narratum legatorum advcntum, post commemo-

guce subit

,

ct

nostris

nia

Pompeio

cum

et Stephano, a quibus haec omcommuni adserta sunt firmiter secundum quod divinac traditionis et

hetitia

et probata,

ecclesiastica;

institutionis

sanctitas pariter ac

veritas exigebat, litteras nostras ad te direximus.

Sed et per provinciam

nostram

haec

collegis singulis in notitiam perferentes,

eadem ab his

quoque fratres nostros cum litteris dirigendos esse mandavimus. 132 Uabes hic, eruditc lector, tothts rci hac in parte a S. Cypriano qestce seriem, ex gua facile aq/toscas,

Novatiani ordinatiottem non tam

receptague Pompeii ac

,

primum mcminit

Stephani testimo/tia,

de scripta

ad eumdem Sanctum epistola, qua iitius Po/ttificatum, quem tamcn ab initio jam aq/toverat, in Africa comprobatum fuisse significat. Addc, i/i nulla e Cyprianicis epistolis ullum exstare vestiPo/tdficatus Cornelii apud Afros pubhce

gium

recepti, tio

antequam de Novatiani ordinatione men-

facta fuisset.

134

Ex

pretatio,

dictis comtit ctiam Tillemontii interqui epistotam xlii ad sensum suum tor-

quere frustra conatus

est

:

hujusmodi

si/tt ,

argumenta

lii

adversus Novatianum

sic scribat:

(S. Petri loco per Corneiium) occupato de

omnium nostrum consenjam episcopus fieri volue-

sione firmato, quisquis rit, foris fiat

necesse

est,

cam ordinationem,

qui Eeelesise non tenet unitatem. Hisce verbis Cyprianus clare dicere Tilicmontio videtur.

Novatiunum ordinatum non

post S. Cornelli Ponlificatum ab omnibus cpiscopis, aut ab universa saltem Africa, fttisse, nisi

aqnitum

et

comprobatam. Sed ad

hcec recte

jam

anonymus auctor Vitw Cypriani aiias laudatus, § 21, Sanctum hunc loqui de statu rerum, qui tum crat, videlicet citm universus orbis in Cornelii electionem jam conrespondit

Bcnedictinus

, ideoque consensum illum a Cypriano merito objici Novatiano, qui ctiam tum Po/ttifica-

sensisset

tum

sibi asserere no/t erubcscebat.

exominabimus, contrarium suaderent. Ne tamen

Pontificatum

ad objcctam

lam hac super re Cornelio dcstinandam, ad Cyprianum transmiserat. Deinde vero Novatiant

retur

;

difficuitatetn nihil respondisse vide-

faciie fieri ait, ut in epistolis ordo rerum,

F

nec habeat ecclesiasti-

cum Cijpriano, ceterisque illhts ecclesice episcopis, excommuniomnium consensu, rejecto Novatiano,

qcndum

ad

Corneiii

aqnovcrat

,

et

cpisto-

titteris

illitu

irQ umeT,tlt

etidant. Prcecipua illiusratioest,guodS. Ct/pria-

Certe hic ipscfatetur, idcx utraque epistota cotlifuisse, nisi qraviores rationes,quas mox

quam

<

qnibus nititur^

ut producta a nobis

Titlemontius cxistimarit.

,

et

restat itaque, ut videa-

mus, an rationum momenta,

135 Utrcsponsi veritas clarius pateat, paucis elucidanda est. Antonianus episcopus, Africce

sero contiqisse

K

gui ejus electioni adfuerant^

litterarum acceptioncm

Dei voluntate, atque

tantibus bonis varis et nobis carissimis collegis

tus esset,

amplius audire, ut pellerentur. 133 Respondeo, guamvis non omnino insolitum probatuT contnt Ttuemonsit. reru/n ordinem in hufusmodi litteris non observari) n/htl tamen esse, cur id in fusce non fa-

mentum semel traditum

caput extra Ecclesiam fecit; acceptis litteristam tuis, quam collegarum nostrorum, item adven-

publice agni-

:

mul ac novissemus, Maximum, Augenduin etc. velle accusare Comelium, necesse non fuerit eos

Quo

divinse dispositionis et

1)

voluissc

;

nusepist.

adulterum et contrarium

servetur.

Cyprianum

adversus Cornelium probare voleoant, efficacius refutavimus, quam ea, quae primi Novatiani legati protulerant quia rerum omnium veritatem ex Caldonio et Fortunato, ac insuper etiam ex PompeioetStephano, intellexeramus ita ut, si-

cordia, episcopuin sibiconstituit, etcontra sacra-

unitatis,

minus accurate

exponere, cur Novatiani legati, etiam inauditi, mox repulsi fuerint, ideogue eamhoc sensu esse accipiendam: Quae Maximus, Augendus etc,

nata et inflexibilispertinacianon tantum radicis et matris sinum atquecomplexum recusavit, sed etiam gliscente et in pejus recrudescente dis-

Catholicse

in Africa

agitur,

In fpistotacc/ow.u videriS.

ratam Cornelii

ultra eos, necesse fuisse ?

ETC,

twfti

DIB DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS

Utteris

commotus, nonnullas Cypriano questiones, et inter has de ejusdem Novatiani htsresi ac persona, per litteras proposuit, unde hic animadvertit,

illum

nonnihil nutare cmpisse. Ad has respondens S. Cyprianus, fuse probat nulhtm t amplius de Cornelii Pontificatu ambigendi locum serat,

ideoque nec de Novatiani, qui

se

con&enPontifi»

cem etimn tum

jactabat, pseudo-episcopaht posse dubitari,quem post ejusdem Cornelii electionem,

de

eujits cequitate

jam

"

vanifi

ex eodem Ecclesice consensu constaret, turpiter arripuerat.

130 Nihil aliud Cyprianum velle, ex sequentibus liquet. Etenim dum in eadem epistola de

Novatiani ordinatione agit, nulla facta de memorato consensu mentione, tantum arguit, rjuod Cornelio asedcchn episcopisjam creato Pontifice t

Pontificatum invaserit.

Novatmni personam et

qualiscumque

Christi Ecclesia

est,

non

Quod

\ero,

ad

inquit,

pertinet... quisquis illo est,

Christianus non est, qui in si episcopus tibi

est... Nisi

videtur, qui Episcopo in Ecclesia a sedeeim coepiscopis facto, adulter atque extraneus epis-

copus

tieri

a desertoribus per

Adde^quodidem

H

S.

Vypriani

ambitum

nititur.

sanctus episcopus leaatis

I\'ova-

non communem illum Ecclesim consemum, sed testimonia episcoporum3 qui Cornelium ordinaverant, per Caldonium ac Fortunatum allaia, nec non Pompcii ac Stephani testificationem objecerit ; cum tamen nihil illo communi consensu fortius ad comprimendos sckismaticorum conatus tiani

pos

nostros

agendum fuisse, uisi Cornelii Pontificatits ibitlem jam tum reerptus fuisset. Sed quidni sic egisset S. Cypriamts, tj/ti. cum de S. Cornelii jurc minime dubiits, non alia de iis

caasa Ca/douhtm ac Fortimatum set,

Romam

misis-

rj/tam ut electioni illius intercedentes dissi-

dentesque componerent, aut saltem ad cosrlem in Africa validius retundendos firmiora argumenta referrent, jani videbat, eos

sinum redire

ree/tsasse,

non modo

sed etiam

in Ecelesia*

rj/iscente et in

episcopum sibi constituisse,atquc adulterum et conlrariumcaput exlra Ecclesiam fecisse, ut in epist. xlii, cx qua

pejus recradesccnte

discordia

,

multa num. 131 retulimus, merito conqueritw? Quidni, inquam, Cyprianus, ct qui cum eo sentiebant, episcopi, ordinationis,

quam

U/icitam

et

contra Ecelesiam Catholicam factam non irjnorabant, pravitate commoti, eos a communicatione sua cohibendos esse censuerint; refutatia interim ac retusis.quse obstinate ac pertinaciter

asserere tentabant, donec reversis lioma Caldonio ac Fortunato, ultimam tantce rei manurn

apponerent,

et

Cornelii Pontificatum per univer-

sam Africam agnoscenc/um

declararent; quemad-

Galliis

constitutos, ue nltra et superbum... collegio

prsedicat,

;

quijam pridem jactatad

quod Novatiano

acomma-

atudens,...

nicatione nostra se segregaverit

cum Novatia-

;

nus ipse, quem sequitur, olim abstentusethi EcclesiaBjudicatus sit, et cum ad nos legato

Africam misisset. optans ad communicationem nostram admitti, hinc a concilio plurimorum sacerdotum, qui praesentes eramus, sententiam retulit, se

foris esse coepisse,

quam nostrum

sibi

nec posse a qu.»J communicari, qui, Epkci m

Cornelio in Catholico Ecclesia in Dei judicio et cleri ac plebis suffragio ordinato,

prophanum

altareerigere,etadulteramcathedramcollocare. etsacrilega contra verum Sacerdotem sacriflcia offerre tentaverit.

L40 Quis

E

hiae Tillemontti

assertum

extun- wpundetw

dat? Scribit S. Cyprianus, Marcianum Arelatensem pro abstento habendum esse, cum ipsesese

ab Ecclesia segregatum probet Sequendo Novatianum,

olim abstentus et hostis Ecclesiaa

i///i

t^t,

etquem

episcopi Africce, pseudo-

a communicattone sua arcuerunt. Debuitne, ut hcec vera sint, Ecciesim hostis declaratus fuisse Novatianus, a«*Cornelii illius rejecto,

episcopatus in Africa publice comprobaius antes rjuarn pnrt/ir/i legati eo pPtcniircnl? Jd snnr S. Cypriani oratio nonrequirit. Atenim,inquies,

prius dicitur abstentus et Ecclesise hostis judicatus,

rjuam misisse legatos. sii

ii„

;

sednon

dicit

S.

Cyprianus, id prius in Afiica factum esse. Potttit irjitur, ut omniiio verisimile est, ordina-

t'ume illius

Romce

intellecta,

a

S.

Cornelio ceteris-

que episcopis, qui aderant, ac clero Romano, Ecclesice hostis judican\ antequam legatiinAfri-

cam

appeUerent,

et

ob rationes supra attegatas ab

Africanis repelli ; nisi forte quis velitt penes l/as potius quam penes Romanos hujusmodi sententia ferem/rf potestatem fuisse. lil Hac denique sententia per

Fortunalum

Caldoniumet

Pompeii ac Stephani moniis confirmata, potuit Cyprianus legatis allata, et

tesii-


interim ronfutacerat, rt a sito COmmimicatione

cohibuerat, supremum responsum tradere, eos~ que simul cum Novatiano decretoria censura proscribere. Bac ratione objecta S. Cypriani dicta optime intelliguntur, et cum ejusdem Sancti epi~ sto/is xli et xlii, quibuscum alias collidenda

suntt recte conciliantur. Multo etiam minus habet

Tillemontius ex epist.

locopro

se /audat, r/uia

i.n,

sibi

quampostremo

Antonianus

itt

ro dicitUT

ex Cypriani consilio commitnionem

S.

jam

litteris

admisisse, antequam Vovatiani

Cornelii

com-

modum non multo post facium est. 138 Prmrerea objicit Tillemonlius epistolam

motus, ccBperit nutare. Multoetiam minus hinc. inquam % sibi habeti cum enim intonianus ibidem

h\\n exqua sibivideriait, Novatianuminimicum Ecclesice declaratum jam fuisse,

se

S. Cypriani

attt su/trr» <'r

/>a

clanssime

tionem admttteret/tr ; Pontifice probari, S. Cornelium pro legitimo

dem tum habitum

dicatur in

eadem

t

dum suos in Africam lecjatos mitteret, uttamquamRomanus Episcopusin eorum communicor

fuisse. Scripia est

hac

ibi-

epistola

p •ma

nostro insultare patiantur, quod necdum videa-

tura nobis abstentus

episcopatu

cum

in

Marcianum pervicacem

137 Alterum arrjumentum rlrsttmit TUlemontitts cx epist. xi. i, in qua S. Cyprianus verbis

tione

C. S.

tiam suam assertam ptttat, sunt sequentia : Faeere te oportet plenissimas litteras ad .-.,,. pj,,-,,-

judicatus

factamque contra Ecclesiam, rejectam, tegatosque illius a communicatione sua mox cofubitos fuisse. Acrjue enhn credit Tillemonlius, hac ra-

tpistolis

haresim sectabatur,exauctorandum aliumque t m locum substiiuendum curaret. 139 Verba autem quibm Tillemontius senten

4UCTORR

ejus

rcponerc potuisset.

num. 127 re/atis scribif, Novatiahi ordinationem, simul ac in Africu audita fuisset, velut illicitam,

C

S. Cornelii post Lucium successorem t ineaquepeHil Cyprianus, utMarcianum Arelatensem episcopum, qui Novatiani

t

quem universa Ecclesiajam

superesse, in

168

id strphttmmi Pnpum,

epistola significasse Cypriano,

cum Novatiano non communicare,... <'teum Cornelio... unum tenere consensum, rogasseque, ut exernplum

earumdciu

litterarum ad Corne-

omni

sollicitu-

(iiur, jaiu sciret,

i/lum secum, lioc est,

cum Cu-

thulica Iv'clesia

communicare

lium... transmitteret, ut deposita

;

uon

potesl inde

concludi

tuviteiniiiiii

F

:

HK

llil

\i

CTORE

J.

ms si

s.

concliidi, S. Cornelii Pontificatum

ordinationem 142

spistoka

ntenHa

iu<$tr
fjua>

favere.

S.

in

COHNELIO PAPA MARTYRE, anteNovatiani

Africa receptam fwsse.

vero favet potius sententiee nostrai, publice hanc ibidem damnatam et

////o

et

Romam

eodem tempore

Africce legatis,

missi fuerant, fuisse statuit.

Quod autem Antonianus Novatianorum litteras serius acceperit, nil mirum est ; hi enim c S. Cypriano ejusque

qtd convenerant,

collegis,

rejecti,

multorum domus,velpppidatimper ut inepist.xu Sed potuerunt. pervenire serius adeum dicitur, et alios legatos a Novatiano in Africam postea missos fuissr videbimus ; negue obstat, quominus

ostiatim per

quasdam

civitates discurrentes,

de litteris loquatur : dictinus

Cyprianus recte observavit Bene-

per hos postremos

quemadmodum

jam

allatis S.

scepius laudatus.

Cornelii Pontificatus § VIII. S. per Africam publicatus: Novatianorum molitiones et no-

valegatio:

fessorum

quorumdam

con-

saluberrimus

e

schismate adEcclesiam reditus. .s.

ei

Cyprianus

i/t

Africani

picesules

quo diximus modo, Africa agnito, S. Cyprianus epistolam,

Pontificatu

S. Cornelii eo,

sentium animos incerta opinione confunderet

utper episcopos, retenta a nobis

placuit,

rationem reddens, ostendit,

numquam

communi episcoporw/i seutentia ejusdem promulgationem distidisse,nisiutper litteras episeoporum

,

qui

illius

omnia plenius edoctus

stt/i/fi

;

ordinationi adfuerant,

calumniatores validius

omne schismatis periculum prce(/uemadmodnm ejusdem Sancti verbis

comprimeretj caveret

,

et

ostensum

est.

Quam

vero feliciter irlconsi-

ipsi cesserit, ibidem subjungit :

liu/ii

Romce degentes) moribus ac tuae

Qui (episcopi

vitne et

disciplina!

condignalitterariimsuarum testimonia prae-

dicantes,

Bemulis quoque et

vel pravitate

gaudentibus

rerum

vel novitate

omnem ambigendi

et

discrepandi scrupulum sustulerunt, et secun-

dum

consilium nostrum salubri ratione libra-

tum, in liocfluctu a3stuantium iratrum mentes sineere ac firmiter tuum sacerdotium probaverunt.

De

curant.

;

rei ve-

ad comprobandam ordinationem tuam demum scrupulo nmni de singulorum pectoribus excusso per

facta auctoritate majore, tunc

,

in provincia ista positos litterse fierent, sicuti fiunt, utte universi collegie nostri,

omnes omnino

communicationem tuam,

et

Ecclesiffi

est

id

Catholieae

unitatem pariteretcaritatem probarent

firmiter ac tenerent.

Quod

divinitus evenisse,et

consilium nostrum providenter processisse gaudemus. Sic enim nunc episcopatus tui et veritas pariter et dignitas apertissima luce et manifestissima et firmissimacomprobatione fundataest, ut ex rescriptis collegarum nostrorum, qui ad

nos

litteras inde fecerunt.et

ex relatione ac

tes-

timoniis coepiscoporum Pompeii et Stephani, et Caldonii ac Fortunati. ordinationis tu:u et origo

necessaria, et ratio justa, et gloriosa quoque

innocentia ab omnibus nosceretur. 140 Porro non videtur dubium, quin S. Cy- SS. priani exemplo etiam reliqui Africa* episcopi iittcras suas de codem argumento ad sanctum Pon-

Dionysiits

Ahxandii/nis

tificcm destinarint. Certe Cyprianus in epist. xlii dc litteris a cotlegis suis de causa Feiicissimi ejusque asseclarum ad Cornelium datis meminit, in

id

Hli, nisi

ficatum

illius

jam

prius prcestiterint, Ponti-

ar/noverunt.

De Antoniano

incertce

manifestum est ex S. Cypriani epistola lii ; quamvis is Novatianorum litteris postea commotus, Cornelium inter ac Novatianum cceperit fluctare. Sanctus r/uoque Dionysius, Alexandrinus in Oricntati ecclesia episcopus, Novatianum rejecit, et Cornelii partes tutatus est. Exstat hujus ad Novatianum epistola brevis, sed efficax apudEusebiumlib.Vl xlv, in qua veteratori respondet,

Bistorice, cap.

ut, si vere invitus et coactus, sicut prai se ferebat,

ad episcopatum evectus sit, id osteudat, ilto sponte deposito, ad Ecclesiam una cum sectatoribus suis

redeundo; aut

rit,

istud ipse saitem prcestet.

si

id aliis persuadere nerjuive-

Romanos de pace et pceniten- et Cyprianus itemque confessores Novatiano addictos com- snibunt prf codem. monuit, teste laudato Eusebio cap. xlvi, ubi legi147 Simili zelo

tia,

Alteram item ad eosdem (Romanos) : epistolam scribit de pace et pariter de pcenitentia rursus aliam ad confessores ibidem constitur

E

:

tutos,quiNovati(%eNovatiani)sententiaeetiani tum favebant duas quoque alias ad hos ipsos :

quoque hac super re ad coepiscopos suos litteris i/i eadem epistoia prcemiserat: Secundum quod divime traditionis et ecclesia-

posteaquam ad Ecclesiarn rediisIdempariter prcestitit S. Cyprianus, misso fl^Cornelium Mettio hypodiacono cum gemina

sticse institutionis sanctitas pariter

epistoia, rdtera

144

•puhliwri

ritate, et

sedis in Africa episcopo id pariter

causa ex

Pontificatwn

vincia, habet enim Numidiam et Mauritaniam factum absibi coh»rentes, ne in Urbe schisma

re tota, ut gesta fuerat, latius, c/uam per eptsto-

consilii sui

S. Ciinielii

145 Sed quoniam latius fusa est nostra pro-

quibus

sese de illius Pontificatu dubitasse, nec alia de

1»

tricem agnoscerent ac tcnerent.

qua\ in editone nostra xli est, ad eum declit, et Primitivum presbt/trrum transmisit, qui illum de

tam commode fieri poterat, ctc ptene insfrueret. Ejusdem argumentiest epistota xlii, in qua totius

C

ETC.

garent, rationem reddent.es, scimus nos hortatos eos esse, ut Ecclesiffl Catholicse radicem et ma-

M»m

agnitum, reversis, qui

B

:

missis

ac veritas

exigebat, litteras nostras ad tedireximus:sedet

per provinciamnosiram haec eadein collegis singulisinnotitiamperferentes, abhisquoquefratres

epistolas misit,

sent.

ipsi Sancto, altera Maximo et Nicostrato et ceteris confessoribus inscripta, eo consiiio, ut Mettius eas sancto Pontifici tegendas prius exhiberet, et ex ejusdem arbitrio confessori-

nostros cumlitteris dirigendosessemandavimus.

bus traderet,vei supprimeret.

Juverit etiam huc retuiisse partem epistolcv xlv,

hce

qua se excusans, c/uod Uadrtanetinis oiim audor fuissct, itt litteras suas non ad Cornelium, sed ad clerum Romanum dirigerent, hcec ait Quidam tamen mentes nonnumquam et aniinos sermonibus suis turbant, dum aliter qiuedam, quam se habet veritas, mintiaut. Nos enim sin-

cetera

in

gulis navigantibus, ne

cum scandalo

ullo navi-

litteraj

tuierint,

Quem

vero fructum

infra videbimus,

Novatianorum molimina

,

postquam

c/uoj

aliquot

confessorum in Ecctesiam regrcssum prcecesserunt, exposueri/nus.

148

De Novatiani Augendo

legatis,

Maximo

scilicet

presbytero,

Tivoatiani

diacono, Machceo et Lon- legati Afrtcam pererrant gino, quos ab eo in Africam missos, ibidemque ab episcopisrejectosfuissed/ximus, S. Cyprianus

Saussayus

m

DIE DECIMA epist.

xufnrc

umquam

scribit

desisteret,

partes Christi

Ne eorum

.-

membra

furens audacia

quoque

hic

QUARTA SEPTEMBRIS

in

Bchismatia

distrahere, et Catholicje

lant,

se assertores Evangelii Christi esse confitentur, prius ad Ecclesiam revertantur. si

149 Interea Novatianus, Africanorum prcesulum audita sentcntia, aliam legationem, instigante

Novato, adornamtj ct Nicostratum, Novatumj Evaristum, Prhnum ac Dionysium in Africam

quam

Cartfiac/incnsem data,

Ne

juverit hic rc-

quid minus, inquit sanctus Pcmtifcx,

ad poenam

hujus

futuram

sceleratt

hominis

confessornec dici,necessejampossit, qui Ecclesiam Christi negavit. ir>-j Dc Novato,altero legationis s<» i<>, sat multa notavimus, acpluraetiam inS. Cypviani Actis dicenda erunt. Evaristum, //
episcopum

discimus ex S. Cypriani

fuisse,

xux ;eumque

S. Pacianus epist.

nus

inter

jam

illo

rursum

:

tuserudit,quosEvaristusclegit,(iuosNicostratus

quos Novatianus

docuit,

150 Invigiletur ergo, ut omnibus coepiseopis nostris etfratribus innotescat.Nicostratum mul-

torum criminum reum,

scias, quales

et

non solum patrona?

prffifuerat,

;

Zetum

in

locum ejus episcopum esse

constitutum. Nkostratus

quem ex

vetustissimo

is

ipse

est

Romanorwn

diaconus, Pontificitm

C-atalogo, scepius laudato, post S. Fabiani martyrium unacumsancto martyre Moyse ac Maximo

presbytero, Christiance fidei causa, in carcerem

conjectum fuisse, indeque eqressum in schisma incidisseexS. Cypriani epistoia u ostendimus. Tillemontius art. 12 in S. Cornelio itlum archidiaconum fuisse non inanitcr suspicatur tum ex verbis

mox

thesauros

recensitis,

quibus Romana* Ecclesice

ittius curce creditos fuisse insinuatur,

Cyprianicist inquibus Maximum prcsbyteros loco

aliis epistolis

tum simul ex primo post Moysem

et

nominalur. taudatiscrihit,illum 151 Auctor Cataloqi mox Africa constitutum in episcopum Novatiopera esse.Sicenirn

ait

in S.

Cornelio

:

Sub Episco-

Ecclesiam ordinavit patu eius Novatus extra et Nicostratum in Roma, urbe Novatianum in Novatianus prm ceteris autem Videtur Africa et Nicostratum, quem vetut episcopum etegisse

in totius legationis caput

mitteret,

Africam

qma

isnonmodoconfessionisacdiuturnicarcerisqhnn,

verumetiam obitimuneris

dignitate

ad resarctenda

videbadamna sua pra> reliquis idoneus consuorum scelerum eum prceserttm cum

ibidem tur

;

scimtia

et

desperatio, ac proinde

quaulam

ne-

subdit in calce

lateri

epistola3

qua

priuno per

S.

iis

auo junctos semper

historice seriem

153 Epistoffim xi.vni nu/n.

tamjam

nisi

Comelius legationem illam (y-

Auqendum primum

Sed

;

iste schis-

forsitan haberemus,

significavit

ut<> 1

i'ii>>

resumamus.

19 ct seq. rccita-

ComellUS, per Nicrpftorum acolythum Cypriano dvfcrendum, cum t scripserat S.

quorumdam

ram ad cumdem

schismatis fuisse

dum

maticus et lia^reticus

perpetuampoenamreservatum.Ecclesiaedeposita nonmodicaabstulisse; Evaristum vero auctorem et successorem plebi, cui ante

De Primo

habeat. Ptura de

desidcratus

;

?

duceset protectores

cujus rationes gessit, fraudes et rapinas fecisse verum etiam, quod est illi ad sute carnali,

instituit

ac Dionysio nihil plane comperi ; f///^s<- tamen eos ex prcecipuis Novatiani fautoribus S. Corne-

periisset.

pervenisse.

eorumdem primores

Novatus admiserit, quidEvar Et Quid, apud tosancti omnes, quos Nova-

Vt

sium

epist.

Nova-

egerit, quid

lius cpist. xLViir affirmat,

Machaeus inde (ex Africa) fuissent expulsi, denuo resurrexit, et sicut prioribus litteris tibi, quas per Augendum confessorem misi, significavi, puto Nicostratum etNovatum et Evaristum et Primum et Dionyet

fu>,,i,t

ceteri Ityati ?

ristus tumuerit, quid Nii-ostratus nunciarit.

cum Maximus

Longinus

m contra

'/111

Nescio, inquiens, quid Novatia-

;

(Novatiani) deesset, prostratus virtutibus Dei, et

-,

:

Hanorum Tractatum,

consiiia S.

-

1

paritcr recensct

citassc.

;

c

elU

<

1

Nec eorum

pum

fecerat

est, »t

viduarum ac pupillorum depositis denegatis, non tam in Africam venire voluisse, quam conscientia rapinarum etcriminum oefandorum, illic ab Urbe fugisse. De inani vero confessoris /i/ulo, quo gloriabatur, !<«•< mbdii Et nunc Ecclesiae desertorac profugus, quasimutasse sit hominera, mutare regionem, confessorem se ultrajactat el pradicat, cum Christi

destinavit, u/ acccptam ibidem

cladem repararent. Cornelium Idtuerunt ; qui per Aagendum confcssorem Cyprianum de omnibus mox comtnonuit cpistoia, qua> modo non superest. Exstal tamen altera, inter Cyprianicas XLVIII, ejusdcm arqumenti,etad eumdcm episco-

quibus Nioostratwn episcopum

interpretatus

Bubtractis, et

impietatem esse sciant, matrem deserere, agnoscant atque intelligant, Episcopo semeJ facto et collegarum ac plebis testimonio e1 judicio comprobato, alium constitui nullo modo posse; proinde si pacifice sibi ac fideliter consu-

t

sic

quasdamcivitatosdiscurrentes, obstiiiiiiicnissuai et erroris suisibi queerant comites. Quibussemel responsum dedimus, nec mandare dosistimus,

et

eo mittit.

dens, illins epistolam

Nicostratum... diaconio sanctae administrationia amissOj ecclesiasticis [icnimi -;irnl<--.i n-

ut perniciosa dissensione et concertatione depo-

alios legatos

ad id impigre prmstandum impelleret. Binc S. Cyprianus epist. \\.\x Cornelio respon-

casitas

Ecclesia} corpus seindere ac laniare nituntur, ut ostiatim permultorum domos, vel oppidatim per

sita,

iSovatianus

165

Sxilltttltl <<„,.

fessores,

confessorum, qui Nova-

tiano adhfcrebant, in Eccicsitim rcgrcssus, altc-

sttiuium episcapum stribetuti

occusionem dedit. Urbunus, Sidonius

Maximus

Novatiani fraude, eaque

ad scmiora

,

scilicet jtr< si>///< >\ ,

Macharius, detecta tandem

et

sunt, et in cjratiam rcccpti.

gementes et ccniam prerttti

se deceptos

conversi, prcetcri/orttm .

\n

ftis<<-

nonntdii afii c plchc annumerandi

quatuor


tfuhitcm

si/t/,

ex Cornelii epistola xi.vi mnx recitanda , in qua inter cctera ait : In presbyturium venerunt Maximus, Urbanus, Sidonius, et Macharius, et plerique fratres, qui se eis adjunxeesse potcst

summis precibus desiderantes, ut ea, qua) ante iuerant gesta, in oblivionem caderent. 154 Duhiunt, inquam, esse potest, utrum illi rant,

plerique fratres sese ittorum schismati,
adjunxisse

dicantur. Et

pritni gttidcnt interprctationi facvnt,

t/t/ff

post

pauca subduntur :Quod erat COnsequenSj omnis hic actus populo fuerat insinuandus, ut et ipsoa

viderent in Ecclesia luntate cognita, factus.

jam

constittitos...

magnus

Quorsum cnim

vo-

coiwocfiiuiits poputus,

plerique fratres ipsis adcsscnt.

mifti contrarittnt

Quorum

fratemitatis concursufl

ccr/siinilias

si

Verumttimcn

apparet

f.r

episto-

mter Cyprianicas xlvii, l et u ;quarum cum prima Cyprianus Cornclio, uttimti ipsis confcssoribus, de eorum ad Ecctesiam reditu qratutetis

iidem confessores ( 'ypriano in omnibllS tamcn non stg/ti/iccnt, reditum suum itisi prccdicti guatuor lcguntar, itcc tdioininutlu tur

fit

,

rncdia vero

mentio.

Quare

dicendum

videtur,

plcriquo

pro

tjui

Nmutitti

tttthiwnint.

;

:

DE

166

pro aliquot, vel multis swm ; sedquorum /tumerus non sufficiebat, ut ad toUendum scandaii periouium publice coram populo ingratiam recepti dicipossent, idque universo popuio innotescere. 155 Optatissimum hunc eventum posl Novati acceterorum trium ex Urbe versus Africam disrr\st///i rrpunrn him eSSe, disdmUS rr S. C>/-

m rcTORB C. S.

adEcclesiam rtgressi, a .S.

CORNELIO IWIW MARTYRE, ETC.

S.

'unetto

priani epistoia

ad Comelianamea super

\i,ix.

re

scriptam responsoria, in qua Novatum, pubiicm tranquiilitatis hostem

quam Carthagine omnia lempestati comparans

Novato

recedente,

est, et gloriosi

Urbe

illo

ait

:

Denique

j <

x parte

quies facta

illic

ac boni confessores, qui de Eccle-

ineit.iufi'

illo

sia,

turbaverat, turbini ae

tandem

,

vohls recedente, id est, procella

illinc a

ct turbine

Romm

qui non minus

,

.

discessit,

discesserant,

postquam ab

ad Ecclesiam

reverterunt.

\rr diu tamen post statui potest

:

eienim S. Ctj-

prianus in eadem epistoia scribit, se et Novatiaiioriti/i r.r Vrhr ///'srrssum rt r/mfrssorum reron-

.

quem cum litteris ad eum miserat, postridie, quam schismatici Uli Carthaper Nicephorum acolythum,

ciliationem

sanctus Pontifex didicisse

ginem adventassent 156 Eisce consona habct S. Cornelius in epist.

clementer rerf-

eodem hora, eadem momenquo reconciliatio peracta fuerat, a se scriptam, ct Nicephoro acolytho, qui /amjam discessurus crat, traditam fuisse, quo citius Cypriaxlvi, videiicel hanc

piuntui '*

to,

num que

suce participem

hrtiti/p

se res hahttit

:

reddefet. Sic ita-

primum

Cornelius

qua* in cditione, qua utimur, xlviii trati

ceterorumque

discessit scripsit

rum Cypriano deferendam.

epistoiam,

est, ,

de Nicos-

per Kirepho-

dum

Interea

ille

navigandi opportunitatem exspectat, laudaticonfessorcs ad Ecclesiam redierunt ; ac mox Cornealteram, quce in eadem edi-

lius priori epistoiam

tioneest xlvi,

tam

eventusnunciam addidit,

imti

D

tione qit/i fro/ttc hcec dicere potuerint, si a synodo sexaginta episcoporum, presbyterorum veroac diaconorum multo plurium , excommunicari, ///m/n Novatiani partes deserere maiuerunt ? Deinde verisimiie non est, Cornelium, et quinque episcopos, r/tti aderm/t refcruuiqur rlerum tanta in admittendissolemniter excommunicatiset etiam post tnru cclrhris st/nod/ seuientiam roniumaribus ,

quanta revera hahcmus. Detti-

schismaticis faciiitate ttsuros fuisse, t/sos r.r

mdr/u Cornelii

espistola

que, ut crtcr/i u/itt/iin, Tiiiemontius supponit, r/m/ilium Romanum hubitum fuisse, antequam

Novatianus Pontificatum usurparet, ac secundam Africam iegationem mittcrct. ; quod utrumque

i/i

iiifr/t

rcfut/thi/uus.

159 Ut vero totam rei gestos seriem studiosus prianicas xlvi huc transfero. fratri

salutem.

Quantam

Bcnm

Cy- F Cornelius Cypriano

^

trrfor prisj>iciut, S. Cornelii epistolam, inter

ad

lesiam

sollicitudinem et anxie-

tatem sustinuimus de iis confessoribus, qui dolo et malitia hominis callidi et veteratoris fuerant circumventi, et pieue decepti, et ab Ecclesia alienati tanta Ia?titia adfecti sumus, et Deo omnipotenti et Christo Domino nostro gratias egimus, cum ii, cognito errore suo, et intellecta hominismalignivelutserpentisastutiavenenata, ad Ecclesiam, unde exierant, sicutiipsi excorde suo profitentur, simplici voluntatevenerunt Et primo quidem fratres nostri probatae fidei, amantes pacem, unitatem optantes, tumorem ;

K

horum mollitiam nuntiabant (aiihi reillum horum mollitum jam annuntiabant), hde tamen non idonea, ut facile illorum,

ctius

:

Tumorem

nobis credere daretur,

160 Postea vero

illos

penitus esse mutatos.

quam Urbanius

et Sidonius modua

confessores ad compresbyteros nostros venerunt, affirmantes, Maximum confessorem etpresbyte-

rum secum pariter cupere in Ecclesiam redire sed quoniam multa prsecesserant ab eisdesignata, ;

memoratum Nirrphorutn titm n/ox navigaturum in Africam, ad Cypnanum destinavit. et

pcr

,

Pt/rro inter

legatorum ac Nicephori discessum

pauri aliquot dies dicendus

videntur

intercessisse

est hic fciiriori,

quam

iffl,

quare

retur, ex ipsorum ore et confessione ista, quaa

naviqatione

per legationem mandaverant, placuit audiri. Qui cuni venissent, et a presbyteris, qiu-c gesse-

usus fuisse, ut potuerit postridie quam thaginem advenerant, eodem appeliere. imr aiitr

nmd-

lium Roma-

mm

quaetu quoque a coepiscopis nostris et exlitteris meis cognovisti, ut non temere eis fides habe-

;

isti

Car~

rant,

Ut vero dubium non est, quin prcedicta paulo post Novaiiani legatorum discessum contil^ 7

gerint, ita Tiiiemontio ac Pearsonio assentirinon

exigerentur, novissime quod per

omnes

ecclesias litterse calumniis et maledictis plenaa

eorum nomine frequenter missa) fuissent, et psene omnes ecclesias perturbassent circum;

Romanum

possum, eadempost

infra agemus, coliocanda esse.

q

conciiio decretum

fuisse

Novatianum)

{id rst

et

concilium,dc quo In Romano enim

N.ovatum una cum ipso quicumque inhu-

videbimtis

,

eos, qui

sese insolentius extulerant, et

manissimae et a fraterna caritate alienaa ejus pnesumpserant, alienosab Ecclesia habendos esse quibus verbis Novatiar nus rum suis sectaioribus ab EcclesicB corpore opinioni consentire

;

abscissus manifeste asseritur

;

adeoqueet eaclem

sententia dannutti fuere eonfessores, si non nisi post memoratum concilium ad Ecclesiam redieruut. ld

autem rhinime probabile

neliic/ws/o/fl

nymus

mox

esse,

ex S. Cor-

recitanda recte observavit ano-

Benedictinus

VitaS. Cypriam scriptor

ventos se esse affirmaverunt litteris inesset, se scisse

;

;

nec, quid in

istis

tantummodo circum-

ductoscommisisse se quoque schismatica, et hseauctores fuisse, ut paterentur ei manus quasi in episcopatum imponi. Qui, cum Iiasc et cetera eis fuissent exprobrata, ut abolerentur, et de memoria tollerentur, deprecati sunt.

161 Omni igitur actu ad me perlato, placuit et series contrahi presbyterium. Adfuerunt etiam epi- Qsstm scopi quinque, qui et hodie pra?sentes fuerunt, ut firmato consilio, quid circa personam eorum

observaridebcret, consensu omnium statueretur. Et ut motum omnium et consilium singulorum dignosceres, etiam sententias nostras piacuit in notitiam vestram perferri quas et subjectas leges. His ita gestis, in presbyterium venerunt ;

et

fachtm tar.

'

ide-

hicpaucis ostcudo,

15s ^um timfessoribus schisma objiceretur oircumventos se esse afflrmaverunt. Nos, im/uiebant, errorem nostrum confitemur imposturam ,

:

sumus: circumventi sumus perfidiae loquacitate captiosa, Nametsi videbamurquasi quam* dam communicationem cum schismatico etheareticohominehabiussesinceratamenmensnostra Semper in Ecolesia fuit. Setl quu tamdem rapassi

F

reticis

Maximus, Urbanus, Sidonius

et

Macharius, et

plerique fratres, qui se eis adjunxerant, summis precibus desiderantes, ut ea, quaa ante fuerant gesUj in oblivionem caderent, nullaque eorum

mentio haberetur vel

commissum

remissis, cor

;

vel

proinde atque si nihil esset dictum, invicem omnibus

mundum

et

purum jam Deo

bercnt, sequentes Evangelicam

vocein,

exhi-

diceh-

tem.

rei

DIE DECIMA

A

tem, beatosessepuroscorde,quoniamipsi

QUARTA SEPTJSMBRIS

Deum

bonos et gloriosos Christi milites non potuisse diu extra Ecclesiam detineri. 1G5 Nec immerito su sperabat Cyprianus :hos

videbunt. ../•

S.

Cornelii

epistola

162

Quod

erat consequens, omnis hic actua populo fuerat insinuandus, ut et ipsos viderent

magnus

luntate cognita,

Quorum

agentium;

ab errore animos non esse saluberrimum, ticuti adsectandumschismafueratperniciosum. Enimvero

;

•

,

eorum professione non move-

quod apud potestatem saeculi erant confessi, in Ecclesia constituti comprobarent ? Quapropter Maximum presbyterum locumsuum ut,

agnoscere jussimus ceteros cum ngenti populi suffragio recepimus omnia autem remisimus Deo omnipotenti, incujus potestate sunt omnia ;

:

reservata. Ha?c igitur, frater carissime, eadem hora, eodem momento ad te per scriptatransmi-

de

sta-

per Dei misericordiam fortissime sustinuit, et qui fidet

constantia inflrmitatem corporis

suffl

adversarium penitus debellavit hi omnes... ad sanctam Ecclesiam reversi sunt. His obiter adcerte Jector quartum e confessoribus Celerinum supra Macharium appellari; unde

sui roborans,

:

,

,

suspicari

etiam

licet,

illum binominem fuisse. Obserx

Maximum, qui

simus, et Nicephorum acolythum descendere ad navigandum destinantem*, ad vosstatimdimisi,

ut nulla procrastinatione habita, velut praesens in isto clero, etin isto populi coetu, Deo omnipotenti et Christo Domino nostro gratias ageres. Credimus autem fore, quinimmo pro certojam

contidimus, ceterosquoque.quiinhocerroresunt constituti, in Ecclesiam brevi reversuros, cum

auctores suos viderint nobiscum agere. Has litteras, puto te debere, frater carissime, et ad ceteras ecclesias mittere,

utomnes

sciant, schis-

matici hujus et haeretici dolum et praevaricationem dedie indiem evacuari. Bene vale, frater

i

hic et superius u schismate

rediisse narratur, alium esse ab

esse debere.

Lione

Urbanus, ambo e\ fidei confessione egregiam secundo laudem adepti Sidoniua etiam etCelerinus, vir, qui cuncta tormentorumgenera

bvter, et

:

leniy

eorum merita S. Cornelius ioco citato ftis Iv clesis nostrae pres: Maximus

verbis exponit

Nos errorem nostrum contitemur; imposturam passi sumus circumventi sumusperfidiae loquacitate captiosa. Nam etsi videbamur quasi quamdamcommunicationem cum schismaticoethaareticohomine habuisse^ sincera tamen mens nostra semper in Ecclesia fuit. Nec enim ignoramus, unum Deum esse, et unum Christum esse Dominum, quemconfessi sumus, unum Spritum San ctum unum Episcopum in Catholica Ecclesia

*al. festinan-

Ei

auctoritaie schisma potissimum steterat, necpoteral eorumdem exemplum adrevocandos

sanctissimae Catholicae Ecclesiae electum a Deo omnipotente et Christo Domino nostro scimus.

retur,

v\

horum

:

163 Quis ista

I

sociaverat, vidamentuiu insauia: {smej obtendit;

vo-

fraternitatis concuraus

mentes, complectentes eos, quasihodiepcena carceris fuissent liberati. Et ut ipsorum propria verba designem Nos, inquiunt, Comelium Episcopum

ifctnHtur,

c. s. a S.

i

una vox erat omnium gratia Deo gaudium pectoris lacrymis expri-

factus est,

AUCTOBE

enim confessores, teste S. Corneli in epistola ad Fabium, quoa atatim abinitio Novatianus) sibi

in Ecclesia constitutos, quos erranteset palabun-

dos tamdiu viderant, et dolebant.

167

illo,

quem a Xo-

vatiano in Africam missum vidimus, ibidemque

pseudo-episcopuni factum dicemus. 166 Ceterum iidem confessores communem

E epi-

stolam de eodem argumento ad S. Cyprianum dedere, quce iuttr Cyprianicas est l, ct

Sanctus illeper

li

ad hanc

et S.

Diunysio

Alexandrinu kac super r<* data.

gratulabundus respondit. Si-

milem etiam ad S. Dionysium Alexandrinum : nam ethic, qtti, ui ex Eusesupra diximus, epistolam dederat ad Confessores Roma> constitutos, qui Novati sententiffl etiam tum favebant, duas quoque alias ad hos ipsos epistolas misit, posteaquam ad Ecelesiam

scripsisse videhtur

bio

rediissent. ecclesiis

Imo

verisimile est, eos aliis similiter

reconciliationem

suam

significasse, ut,

qui errore suo ac auctoritate aliis fuerant scandalo, eosdem exemplo suo ad Ecclesiam revocarent. Porro quam feliciter eorum pamitentia

eadem ad Fabium, dum ait : Scias porro illum {JMovatianum) jain nudatum ac paane solum remansisse, fratribus quotidie eum dese-

Romance

Ecclesia? cesserit, colligere licet ex

epistula Cornelii

rentibus et ad Ecclesiam redeuntibus.

carissime. Ha>c S. Cornelius, ex quibus prater torei

tius

modum

qestce

licet admipaternum animum,

colligere

ipsius ac vere

rarique mitem quo eorum excusationes recipere , eosdemqite dignatus iam clementer i/t Ecclesiam admiitere

§ IX. Goncilia Romse celebrata, in quibus

et

alibi

lapsi ad

est.

lAttera gratnlatorioB

164 AdutramqueprcelaudatamepistolamS.Cyin prianus binapariter, 47 scilicetet49respondit, quarum priori, quce qratulatiora est, suum suoexposutt, rumque de tam la>to nuntio gaudium

dubdarcnt idque eo majus fuisse scripsit, quodnon rssrnt smtmuWatu exemplum confessorum quin Cumenim, inguit, Doimnus... dicat, esse turi.

uno peccaest gaumajua quanto agente poenitentiam

summum gaudium tore

dium

in

ccelo super

etin ccelasuper conteset in terris pariter Dei cum glona sua et cum

soribus ad Ecclesiam redeundi viam ceteris laude redeuntibus, et facientibus ? Hic probatione et fide sui

exempli

error mduxerat, enim quosdam fratres nostros scqu. confessnrum nuodsibi communicationem lux umnium pesublato, errore viderentur quo Ecclesia Cathohca uua :

ctoribus infusa

est,

et

verbl

jam

3trate*est.Nec

i

schismatici facile poterit

loquacibus decipi,

Novatianus dam-

missi, et

natus: Trophimus

xima

cumma-

plehis parte pcenitens,

inEcclesiam receptus. Novatiani conatus, quem in S. CorneHiu de lapsai «"• suo schismate obfirmatum videbimus, cura tamn. alia s/mcti Pontiflcis animum pulsabat, ingens

Prcetcr prcedictos

sciiicet lapsorum tio dejecerut,

numerus, quos Deciana persecttin Ecclesiam recipisummis

quique

precibus flagitabant Sorum verat quidem, vacante Sede,

causamjam tractaRomanus clerus,sed

nihil ausus fuerat statuere, nisi ut de ita pericli tantibus, siprius facti pcenituisset, pax concede>

esse necscindinecdividiposse

m isquam

pcenitentiam et pacem ad-

urentu

quando probatum

s,t,

retur

ceteri vero

ad pwuitvntiam auimarentUf quidem,

1

,

DR

18

S.

CORNKLIO PAPA MARTYRE

KTC. siroul

\!

CTORE

ita, ut

de

judicium suspenderelur,

iis

donecin S. Fabiani locum Pontifex subrogatm mepistolainterCyprianicas xxxi idem

s.

C,

quidem, sed fuisset, ut

clerus

cst. testatur, et supra a nobis ostensum

Ejusdem

sententia ante schisma

suum

fuerat No-

i

quod soripserat, tunc sua voce recitante, et presbytero Moyse, subscrimartyre, adhuc confessore. nunc jam et

,

bente, ut lapsis infirmis et in exitu constitutis quse litterae per totum mundum miss;esunt. et in notitiam ecclesiis omnibus et universis fratribus perlatae sunt.

pax daretur

yovaHani

t

haresi

.

am168 At veropostguam Pontificatum, quem hujusbierat, S. CovweWo delutiun vidit, negavit, modilapsis pacem ab Ecclesia posse impertiri, jamque pseudo-pontifex factus hanc ho>rcsim, ut stabiliret,

qua

legatis

qua

litteris

dissemiper universam Ecclesiam missis ccepit sanctus occurrcrct malis nare. Ut itaque hisce nti CarPontifex, concilium Ronur conqreqarit. thaginepariter fecerat Cyprianus. Non exstant quidem hujus synodi decreta ; vcrumtomen, quid Eusebii ffistoi,i ea potissimum actum fuerit, ex 13 '

al,

Novalia-

nns

VLcap.xiAiidocemur. Novatus*,mgw#, Ecclesiae Romanse presbyter, arrogantia adverpocem sus eos {qui lapsis post pcenitentiam ria

lib.

impertiebantur) elatus, quasi nulla sp^s salutis ipsis posthac superesset, tametsi omnia explerent, quaa

cotu

ad sinceram conversionem puramque

confessronem pertinent, proprisecujusdam sectae eorum,qui tumore mentis elati seipsos Catharos (idest mund(is) cognominarunt, auctor exstitit. 169 Ob ijuam rem cum Romse congregata es-

ilium

qua sexaginta quidem episcopi, mnlto plures conve-

H"iii>i\

set synodus*, in

'adcfemaxima

pivsiiyteri vero ac diaconi

posteriOTis

171

canones in


eo Corneiium fransmisit, ibique synodo patri ct congregaiis in memorata ttomana conformes bus, velut veritatiac sententim eorum

ad

priantts

S.

approbati confirmatique fuere:

mani canones

"Rotnano

"/>-

cumque in provinciis antistites, quid nerunt agendum esset, seorsum consultassent, hujus-

perierint,

ad

•probati.

quarecwnRo-

Iwsce elucidandos ju-

Cypriani verba recensuisse ex epist. lii ad CorneAntonianurn, quem Novatiani contra SS.

verit

titteris nonnihil commotum Secundumquod tamen, ait, ante destinatum persecutionesopita, cumdata

liumac Cyprianum

:

suum schisma

1>

-

ubideear uianus, Uste S. Cypriano epist. un, *-st etiam, Additum dem epistola loquens,subdit: Novatiano tnnc scribente

opinionis derant; utque auctor nefarise ipsius desciverant, ab Jxiis. qui ad partes clesia3Catholic83consortiomeritoabdicaretur. Ponn Carthaginenses hoscc canones Cy-

cum

fuisse diximus.

fuerat

esset facultas in

conveniendi, copiosus

unum

episcoporumnumerus,quosintegrosetincolumes fidessua et Domini tutela protexit, in unum convenimus, etScripturisdivinisPxutraqueparte prolatis,

temperamentum

salubri

moderatione

libravimus, ut nec in totum spes communicationis. et pacis lapsisdenegaretur, neplusdesperatione deficerent, et eo quod sihi Ecclesia clauderetur. secuti seculum, gentiliter viverent;nec tamen rursus censura Evangelica solveretur, ut

adcommunicationem temereprosilirent; sed

tra-

hereturdiu pcenitentia, etrogareturdolenterpaterna clementia, et examinarentur causre et vo-

K

luntates et necessitates singulorum. secundum quodhbellocontineturquemadtepervenisseconfido ubi singula

placitorum capita conscripta sunt.

minus sufficiens episcoporum in Africanumerus videbitur, etiam Romam super hacrescripsimusad Cornelium collegam nostrum 172

Ac

si

gnales fvartnt

cum plurimis coepiscopis habitoconeamdem nobiscum sententiam pari gravitateet salubrimoderatione consensit. De S. Corqui et ipse, cilio,

ne\\\sententiar/uo/netS.Luciifmhuji(Ssucccso?'cm tenuisse affirmat,

twn

olihi

tum

in episfola

lxvii

:

modi decretum cunctis promulgatum est Novatianum

vaturn' quidem et eos, qui una insolentius extulerant,

et

cum

:

No-

ipso sese

quicumque inhuma-

nissimse et a fraterna caritate alienae ejusopinioni consentire prsesumpserant, alienos ab Ec-

habendus esse; fratres vcro, qui in calamitatem inciderant, pcenitentiae remediocurandos esse et confovendos. Exstant adhuc epistola; Cornelii Romanorum Episcopi ad Fabium, Antiochensis ecclesise praasulem, missa?, in quibus et Romanse synodi gcsta^etomnium per Italiam clesi.i

C

et Africam, aliasque locorum illorum provincias sententiae declarantur. 170 His adjuncta erat alia ejusdem Cornehi .

<•!

('ijpiianus

Carthagine celebranl '

:

Novatiani

epistola de his, quse in

synodo decreta fuerant,

de facinoribus Novati V Denique in calce ejusdem capitis subjungit Eusebius : Sub finem autem epistolsa numerum recenset episco-

et rursus

:ilt;i

porum rfui in urbem Roinam convenientes, condemnaverant nomina amentiam Novati ,

'

Novatiani

*

;

quoque illnrum, siam, adscribens.

quam quisque regebat eccleEorum item, qui Romse quidem

et

minime adfuerant, superiorum tamen episcopo-

rum sententiam

litteris suis

approbaverant, vo-

oabulasimul et civitates.unde singuli litterasdederantj accurate commemorat. Eisdem de causis concilium Carthagine, ulinsinuavi, S. Cyprianus cetebraveratfdecujuspariterdecretis ibidemsicme-

minit Eusebius : A-liae praeterea Latino sermone conscriptse exstant epistolffl Cypriani et aliorum antistitum, qui

cum

ipso in

Atrieam congfegati

sunt, ex quibus eolligitur, ipsis etiain placuisse, ut subveniretur iis, qui in tentationem inci-

S. Stephanum, qui Lucio successerot, rursum meminit his verbis : Servandus est... antecesso-

ad

rum nostrorum, beatorum martyrum Corneliiet quorum memoriam cum Lucii honor gloriosus ;

nos honoremus, multo magis tu, frater carissime, honoroficare et servare gravitate et auctoritate tua debes, qui vicariuset successor eorum factus es.

Illi

enim pleni

spiritu Dei, et in glo-

dandam

rioso martyrio constituti,

pacem censuerunt,

esse

et peenitentia acta,

lapsis

fructum

communicationis et pacis negandum non esse, litteris suis signaverunt quam rem omnes omnino ubique censuimus. :

173 Certum pcenitcntia> tcntpus

mtsuuam

re-

peri prwfixwu, quia videlicet istud lapsorum culpai, quorum vorias classes Cyprianus in laudata

numerat, erat commensurandum, et quorum singulorum propterea causas et voluntates et necessitates ihidcnt jubet examinari secundum libellum hacsuper re conscriptum, quihaud

epistola lii

,

dubie

Cyprianiet aliorum Afriquos Eusebius supra num. 170 hiudarii, quasque periisse dolemus. Diuturnam sui/f epistolce i/he

co3 episcoporunt,

tamen pcenitenliam agendam fuisse, liquet ex qua S. Cyprianus consuUus, an Nino, Clementiano et Floro, qui post egregiam confessionem vi tormentorum apud proconsulem epistolahux, in

subacfi fuerant,

triennii pcenitentia sufficcret;

quidem vidert sufficere, sedaliorum sententium in proxima st/nodo, ut rogabatur sese inquisiturum. Non sic tamcn conon ille urqehat, respondit, sibi

'

t

quiii,

ubi inojor Ecclesio* utilitas

aitt

pcenitcn-

tiwn ncccssitas occurreret, pax cititts posset conccdi : nam prcetcrquom quod simul decretum fuisse,

F de vaiiis

:

DIE DECIMA QTJARTA SEPTEMBRIS fuisse, ut eapericlitantibus infirmis impertirefur '' epist. i,i, rt hahmmus, inferius e.remn/a

uv

producemus, ex quibus patet, multum de tateilla justis de causis remissum fuisse. iapsorum raV&is.

severi*

174 Episcopos vero kujusmodi criminisreos postperactam pmnitrnfinm non nisi ad r»mm>l monem iaicam secundum ejusdemconciliicanones

admittipotuisse,

idemS. Cyprianus epist. i.xvm plebem Bispanice testatur, acriter arguens Basilidem ac Martialem, illms regionis prtesules, qui post ido/o/atrue seelus episcopatum

ad clmtm

et

gerere perseverabant. Frustra enim tales, inquit, episcopatura sibi usurpare conantur;cum

mani-

festum sti

sit,

posse

ejusmodi homines nec EcclesiaeChrinec Deo Sacrificia offerre

prjccsse,

maxime eum jam pridem nobiscum et cum omnibus omnino episcopis, in toto mundo

debere,

constitutis, etinm Cornelius collega noster, Sacerdos pacificus ac justus, et martyrio quoque

dignatione Domini honoratus, decreverit hujusmodi Iiomines ad poenitentiam quidem agendam posse admitti, ab ordinatione autem cleri atque sacerdotali honore prohiberi. Kxstat et alia ejusden/ SancH epistola lxiv de Fortunatiano Assu-

ritanorum

in

Africa

antistite.

qni postsimilem

lapsum episcopa/ia munia obire attentabat. Ceterum an memoratus canon de solis episcopis, an de omni clero intelligendus sit, non edicit Gypriames ; postremum tamen verisimiiius cst. Tluodoreti de \u) atiani

causu

175 Theodoretus

rum

Hareticarxtm fahn/a-

lib. III

cap. vi, alias v, singularia in concilio

f/estis

quem Navatum rum de /apsis

Bomano

quwdam habetde

contra Novatiamtm,

Relata enim episcopo-

appellat. sententia,

sic

prosequitur

His

:

;

quoque esse presbyterum inficias ivisse. Sed tamen, quamquam hnec audiisset, qui Rom* convenerant episcopi, conati sunt persnadere, ut

iis,

tur.

qua? optime constituta fuerant, assentire-

Postquam autem viderunt eum

Deo invisam

crudelitatem

Ecclesia? corpore

Romae Ecclesiain

furere, et

statuere,

separarnnt

,

cum

eum ab Cornelius

esi

qvm

sanctus Pontifex eanones in memorato coneilio conditos per wiivmam Ecclesiam destmarit prmterquam enim quod id satis insinuet s Cyprianus, dum num. 171 scnbit,

communicaHo-

nem laicam nibus tis,

lapsis episcopis a Cornelio omnino episcopis, in toto mundo

decretam fuisse

eum omconstitu-

ita

exigebat totius Ecclesim sa/us, vtde/iret ut iapsis, quorum ubique ingem erat

numerm,

;

salubris

medela adhiberetur,

Novationi caveretur insania. 178 hno id ipsum diserfe lib.Vl

f/ist.

cap. xx:n,

srri/nt

et

a

Socrates canonc

ubidehocargumentohatc

kabrt: llmnibus ubique ccclesiis scripsit NovOr tianusjam pseudo-pontifex) litteras, uti eos, qui

reducto

Novatianum periclitantibussuccurrere re verarenuisse, setjtte presbyterum negasse, num. 93 ipsis S. Cornelii verbis retulimus ; ideoque omnino verisimi/e

est,

/apsos ha?c ipsa in concilio

contra illum produxisse^ ut ostenderent, quam vecorditer is in persecutione egisset, qui etiam

tormenforum vi v/el/spacem Ecr/esits, etiam post actam pwnitentiam, eoncedcndam esse tam ///de/iter negabat. Ttrum tamen Novaliamis in cofir <

ciUo comparuerit* ut verba

tum

cst

:

jam enim pro

cujus iocum nec Cornelio

prm

se ferunt. incer-

Pontifice ccssisset,

se

gerebat,

nec patres ipsi

permississent.

177

Vidimus supra ex Eusebio

in provinciis

agendum esset, seorsura quoque decreta consultasse, ac tum demum memorata Tomas IV. Scptcmbris antistites, quid

,

missi.

Socratis,

ad provincias perlatis, singuli pro suopte

litteris

mgenio de rebus

in iJiis signihYjifis

fudicium

fe-

Nam, quia

cerimt.

erat a Novato (idestNovatiano) signiflcatam, eos, qui posi baptisma pec-

catum admortem commiserant, ad mysteria non quibusdam acerba

et severa nimis visa est; a probata, utpote S3qua el ad vitam

recte instituendam

multum adferens adjumenti.

Dum

ha?c intereosagitaturcontrovcrsia, littera Cornelii episcopi allata^ sunt,qu;e significabantj

spem veniaa etiam lllis esse reliquam, haptismum deliquissent.

qui post

179 Abutroqueigiturlittera^contrariai missje iyovatian
quam quisque opinionem eratpro-

pensior, ad

eam, ut moris

Nam

transtulit

est,

potissimum

se

qui peccato delectabantur, in-

dulgentiam, quae tum erat concessa, arripientes, in posterum tempus c.i ad omnc peccati genus <>/>

propensum,

ei :ul vitam rccte institncndani mulliim adferens adjumenti visa, Catho/ira autem veritas non ni$i ab Hs, qui peccando delectabantur, arrepta

saluti hceresim,

orbem

simulacns immolassent, minime ad mysteriaadmitterent, sed hortarentur ad pcenitentiam, remissionemque permitterent Deo, qui potest et habet auctoritatem peccata remittendi. Quibus

uullis tjuidem acerha et severa nimis, a/iis eeqUfl

animarum

sint; et

Homani

i

non

ad

niciosam

?

)

Ecc/esiam utriusque auctore, ejrstinguere conati

vera esse pitf/imus:

et

su/es

dus

,

dubitandum non est, quin Catholici proedirum schisma e.rortamque cum eo tam prr-

nam

tjuo?

,

F

•

abusi sunt. fftcc Socrates; sed

regeret.

Ba>c Theodorettts,

,

t

•

guem hic manifestum facit, in Vovatianam hareshn animum merito arguendus. Non aliter enim hic lotfuitur, quam si \<>r
17i>

ArrTO|

coneiho mteresse non possent, collath inter se consiliis, out eoacta in alio Halim loco tunodo sehtentiam mam «d Cornelium et congregatos Romq patres transmiserunt ; atque iusc uidetur Italnu illa synodus, de qua s Bieronymus lib de Scriptonbus ecclesiasticis in Coraelio ait Scnpsit epistolamad Fabium, Antiochense ec^ r, " M;r i"^"pi"n. .1« Svnodo K. M ;u,;, [t;,li ri Africana. Denique dubitandum

nonnullis

maret, qui tvrnnni machinis pulsabantur eum autein se occultantem, et latere conantem, se

Ualica syno-

A „,„_

^rtmprovtncianmepiscopf^uicumRomano

salutem consequi; similiter faciens ac ii, qui aegris prohibent, ne utantur medicamentis. Qui autem pcenitentire remedium postulabant,

arguebant eum sgepe 1'tiisse rogatum et admonitum, ut ad eos veniret, et verbis saltem confir-

ijtnr fuerit

hmd dubie ftali* «,

esse recipiendos; ejusmodi canonis promulgatio

sent,

nndn narvaiio.

169

manasse. Fuerunt hi

Navatus non acquievit, sed aperte contradixit, dicens, non oportere eos,qui abnegasconciliis

in iiomanasy-

,

F

fuisset. fta sci/ieet sanctissimos episcopos,

quiper totum orbem dispersi kunc canonem f>>///u'scre, non obseure aceusot, quasi hi quibusiibet peccatis am vel ex l><><- ipso capite Noviam aperuissent ;

<

ratiani lueresis (l>i/niunid
180 RecteenimS. Cyprianus

epist.

i.ii

scribitt

visum fuisse /»/>*<>* adpamitentiam spe venia /idmittrre, nc plus deaperatione deflcerent, et <

eo quod

sibi

gentiliter

Ecclesiaclaudsretur,secuti saaculum

viverent.

Recte

ibidem

<>>clamat

Atque o frustrandas fraternitatis irrisio, o miserorum lamentantium et amentium caduca deceptio, «> hsereticae institutionis inefficax etvana traditio

!

Hortari ad sfltisfactionia pcenitentiam,

22

et

narratio,

fii-

DK

170

AUCTORK

subtrahere

et

de

S.

CORNELIO PAPA MARTYRE, ETC.

satisfactione

medicinam

:

Plange et lacrimas dicere fratribus nostris et pro ruii.K-, et diebus ac noctibus ingemisce, etfretuolargiter et purgando delicto

C. s.

:

abluendo quenter operare; sed extra Ecclesiam post om-

pertinia ista morieris, quaacumque .ad pacem queeris, quam nent, facies, sed nullam pacem, accipies. Quis non statim pereat, quis non ipsa desperatione deficiat, quis non animum a proposito lamentationis avertat? In desperationem

qua $n omnia

ex

igitur,

lapsus, miscros conjiciebat

unde etiam eitm

in

scelera

pronus

est

NovaHani impietas;

synodo Antiochena tamquam

qui peccatoribus patrocinaretur, damnatum, num. 202 videbimus ; alqmadeoimpietatemhanc tn Eccksiam iniqua.

Socrates mquius accusasset. 181 At vero quam feliciter Ecclesio? cesserit S.

Cornelii cetcrormnque

Catholicorum

antisti-

tum aliunde liquet, tum ex epist. lvii, in qua S, Cyprianus de Romanis, qui salutaiii persecutione Deciana lapsi, deinde ad

tum

sententia,

rcin pcenitentiam admissi fuerant, jamin Galli persecutione certantibus fuec ait: Quot illic lapsi gloriosa confessione sunt restituti Steterunt !

ad praalium fortiores. tdem liquet ex auctore Operis contra Novatianum, S. Cypriano olim adscripti, qui infortes, et ipso dolore pcenitentije facti

B

ter cetera inqv.it:

vel

incertum

Nulli enim nostrum dubium

est, fratres dileetissimi, illos

qui

Deciana persecutione vulnerati fuerunt, hos postea, id est secundo praelio (sub Gailo) ita fortiter perseverasse, ut contemnentes edicta saecularium principum, hoc invic-

prima

acie, id est,

tum haberent, quod et non metuerunt exemplo boni pastoris animam suam tradere, et sanguinem fundere, nec ullam insanientis tyranni saevitiam recusare.

182 Porro ne oblata spes vcnim proniores in lapsum faceret, satis prospectum crat per cano-

refutatur.

num

tum cx S. Cypriani litimn ex ejusdem Ubro de Lapsis quilibet facile colltget : fuverit tamen unum spccimen ex exhibuisse. Scripsistis, inquit, ad me, epist. i,i fratres carissimi, quod pertuleritad vos... Superius frater etcollega noster, Ninum, Clemenseveritatem, qitam

teris,

ii

tiamun, Florum, fratres nostros, qui in persecutione apprehensi priusfuerant, etnornenDomini confessij

c

violentiam magistratus, et populi fre-

mentis impetum vicerant, postmodumcum apud proconsulem poanis gravibus excruciarentur, vi tormentorum subaetos esse, et de gradu gloriae, ad quam plena fidei virtute tendebant, diutinis nec tamen post hunc excidisse gravem lapsum, non voluntate sed necessitate susceptum, a pcenitentia agenda per hoc trienniuni destitisse. I)e quibus consulendum putastis, an eos ad communicationem jam fas esset admittere. Respondet autem Cyprianus, sibi quidem videti eos posse admitti, sed tamen ea dc re, ut rogaverant, ad episcoporum concilium rclaturum. Jam vero sitam severe animadversum cruciatibus

;

iii eoSj qui ex infirmitate tormentis cesserant ; quanto severius id factum credemus in illos, qui sua sponte defecissent.Hiscecontra Socratem

fuerit

obscrratis, cetera proset/iuimur. Vidttur tan-

tum unicum

eadem

primum

concilium

adannum

252, po-

stremum ad 253 referendum esset. Porro concidecretis; lium geminandum censet ex diversis Novalianum contra nihil nam in priori quidem «rtwnesscseddelapsis tantum tracta/wn, sta-

commumcationemadndtte«BtuP,^W«wto»' w « rt, ,flBI

tutumquc, ut sacerdotes

hi pcenitentia functi

ad

'

sccundo autem Novatianum cum (Wnelin ac sexaginta episcopis decretum, clero damnatum, ac prceterea :

in

sn-tanis cjas a

ceteroque

pcenifratres, qui casu infelici prolapsi fuissent, sanitatem ad et curari, medicamentis tentiae restitui debere.

geminandumconcilium et 3 existimat ; poste90 num. ad citatos armos, riori loco denuo dicens : Hanc esse diversam synodum ab illa, quam Romae itidem celebratam fuisse dixinms, diversa in singulos decreta 184

Ex

eoncilium a

hisce, int/uam,

S. Cornelia

siquidem in illa (ut vidimus) adhuc exspectare lapsi in hac autemadmittijubentur. Ita quidem Eminenthsimusannalista laudans in margine epist. lii Cypriani adAntonianum, acEusebii Hisforiom lib. VI, cap. lv; sed pace illius dixerim, mihi nullam sancita declarant

:

jussi fuerant

;

hic

geminandi concilii necessitatem Nam primo verisimile non est, in

priori loco cx Eusebio neminit, nihil

contra Novatianum,

Baronius ad

emndcm

apparere.

concilio, cujas

actum fuisse

qui schismate suo, quod annum 254 num. 47 ipso

Cornelii sedis exordio, conflatum fuisse admittit, et contra quem, etsi nulla synodus propterea merito fuerat convocanda. Secundo in decretis a taudato Eusebio sanctoque Cypriano productis, et a Baronio citatis, nulla apparet diversitas, ut legenti

Ecclesiam perturbabat, alia suasisset causa,

patebit.

185 Nam quod Emincntissimus dicat, lapsos, qui secundumCypriani epistolam lii cx concilii decreto jussi fuerant adhuc exspectare, apud

bis recitare

Eic enim tomo II Annalium geminum concilium a Cornelio Iioma* habitum censet, quo-

Cyprianus in citata epistola sancitum fuisse asse verat. Antonius Pauius in Critica adannum 251, num.^6, a Baronio pariter dissentiens, putat eum in hanc opinioncm venisse, quia existimabat, epistolam Cypriani lii ad Antonianum scriptam

•

fuisse ipso Cornelii sedis exordio

ptam

csse vel

ex eo

liquet,

:

at serius scri-

quod, ut in eadem epi-

S. Gyprianus aliam ante Jianc ad Antonianum jam dedisset, qua ille permotus, Nova.tiani communicationem rcjecerat,etCon\Q\\\

stola dicitur,

fuerat amplexus. Hinc Labbeus licet tomo l Con-

Baronium secutus, geliomanum concitium distin-

ciliorum, col. 714 et 715

minum

sub Cornelio

inSynopsi tamen concilioruma Tillemontio Nota 5 in Cornelium laudata, fassus est, decreta de iapsis ad pwnitcntiam pacemque udmittendis,

xerit,

damnandoque Novatiano,

in

eadcmsyuodo condi

potuisse.

180 Inter eos,

qui nobiscum unicum tantum-

modo Bomanum concilium sub Cornelio tum agnoscunt, superest alia de tempore Cornelii Pontificatum in Africa

idtfui

celebra- unte, qucestio.

agnitum fixam

fuisse supra diximus, concitium hoc art. S et 9, itemque Nota 5, cidern ordinationiprcemittendum censet. Ipsius ratio est,

rumprimum anno

quin Africani episcopi, statitn ac convcnire licuit, synodum de lapsis celebrarint; ejusdemque ca?wnesadS.Corne\hiwco7ifirmamlosdestinurint,

Christi 254, alterum 255 afrunu/ue ipse annos vulgares biennio hic

fuisse;

'.;

cogerer.

figit;

celebrattim

Eusebium dicijussos esse admitti id equidcmapud Eusebium non rcperio ; quippequi tantum asserit, iapsos secundum concilii canonem pamitentim remedio curandos esse et confovendos, quodipsum

Titlemontius, a quo Nooatiani ordinationem post

18JJ Suc usque distuli de tempore^ quo concitium hoc celebratum fuit, disputare, ?ie ob Emi-

nentissimi Baronii sententiam

preevertat,

quoddubitandum non

sit,

sirnul

nun

;

;

DIE DECIMA QUARTA 8EPTBMBRIS. simulatqueejusdemPontificatumagnovissent:nee magis dubiumappareat,quinZovvLe\\\i$,qui Sede vacante una

cum

cetero

lapsorum causam differendam cenhuerat, donec Pontifex electus esset, acceptis Africanorum preesulum liiteris, id etiam mox prmtiterit ; prcesertim cum Novatiani,

clero

nondum quidem

ipsum sudderet.
pnst

187 Addit, excahtmniis, quibus Novatianus, ut Pontificatus usurpationem velaret, sanctum

pontificem

statim

incessit

,

eum cum

videlicet

communicare, satis colligi, lapsorum causam ante ipsius ordinationemjam decisam fuisse. Laudat prceterea Tkeodoretum num. 175 citatum;quicum post verbaibidem relata, deNovatiani ordi?iatione primum loquatur, hanc conlapsis

Romano

posteriorem credidisse ipsi videtur, Ita fcre Tillemontius, Nota 5 statuens, pcedictam concilium ante Novatiani, ac uno circiter aut altero mense post Cornelii ordinationem cilio

figi

posse:tantum enim temporis primce

sufficiens videri, ut

Cornelii ac schismaticorum

in

litterai

Africam deferrentur, Galdonius ct Fortunatus legationem ad Romanos obirent,redirentqueCarthaginem, sieorum reditus fuerit exspectandus ac denique ut epistala, qua Carthaginensis synodi patrcs Cornelii Pontificatum agnovere t et transmiscrc decreta de lapsis, ad ipsum potuerit '

pervenire,

Romano

concilio forte

jam tum

con-

188 Respondeo,

a

Sovatiano

me

Tillemontio ob allatas ab

eo rationes facilc assentiri,

pnntificatum,

Romanam

o?que ac

Carthagmensem synodum primo, quo licuit, tempore celebratam fuisse: $ed paragrapho 7 ostoisum a nobis esse, Novatianum usurpasse Pontificatum, antequam Gornelii electio in Africa recepta ac comprobata fuisset. Quare cum, ipso ,

synodus prcecesserit Romanam, nec Uliusdecreta ad Cornelium confirmanda, ante agnitum ejus Pontificatum. transmissa dicenda sint , dicendum pariter est, Romanam synodum post usurpatum aNovateste

SiUemontio, Carthaginensis

tiano episcopdtumcoactam fuisse. Eodemquoque paragrapho exposuimus,qua rationeschisznaticus illesanctum Pontificem de communicalione cum lapsis criminari potuerit quamvis deeorumdem

causaetiam tumnihilin concilio fuisset sancitum. 189 Nec morarinos debet Theodoretus, scriptor n confessorum lCttltuttl. sesqui seculo synodo posterior, etsi Novatiani or-

C

dinationem huic clare postponeret; quippe qui, Tillemontio ipso censorc NotaS in S. Cornelium, plus in eodem loco circa Novatiani ordinationem nos num. 122

vice simplici hallucinatus est, ut et etseq. admisimus. Contra TillemonUumprmterea confessorum ad faciunt, qitce ad § 8 de tempore si enim is reditus disputavimus : synodum. ut ipse vult, contigerit, et hmc

Ecclesiam post

ordinationem Novatiani prcecesserit, dicendi sunt ctatm post confcssorcs itti in eam ordinutionem ibidem dictis consensisse; quod ex

synodum

verisimile

concilium

non

est.

Romanum

Non dubitamus

igitur, qitin

reditus confessorum praver-

celebratum fuerit, sed quo prcecise mense tamencogitnosillud Nihil est. incertum plane amufSl Octocum Pearsonio usque ad hujus terit

provineiis scorsum habitas,

ad Romanam missas

et

quarum

C. S

tententias

num. L69 diximus,

faiss<-

hanc forte pnrrcsseruut. 190 Forsitan

Roma

memoratce synodi patres nondum

Tropkimus,

cum Trophinus quidam, fartorum pamitem cum ingenti Christianorum pariexcesserant,

<

(miUtti pui,

pamitentium numero, in Ecclesiam admitti flagitavit. ffunc episcopum in Italia fuisse omnino verisimile est ex epistola u\ S. Cypriani ad ter

Antonianum, in qua S. Cornelium // schismaticorum calumniis vindicans, acturusde Trophimo prmmittit : Sed neque cum <*|>isni[)is. qui sacri ficaverunt, communicationem sacrilejiam miscuisse, comperitnus.

eadem

Certc san-nlntem tllum in

quo nomine episcopos solei ejusdem magna apud plebem

epistola vocdt;

appellare.

Sed

et

auctoritas, cujus

parsmaxima ipsi peccanti mqtte ar pcenitenti adhmsit, satis innuit, eumdem cuida/u rrrtrsia- ptvrfuisse. HujltS, quique eum Sficuti fuerant, crimen

reperi;

nusquam clare expressum ventm istudnon fuissc Novatiani ordina-

tionem ac schismatis societateut, sed verisimilius idololatriam,num. 124 contra Valeshtmstatuimus.

E

utadrem

101 Itaque,

veniamus, cum Trophi- nim j
1

sua ad saniora jam conversam,

rant, episcopis ob tot fidelium accessionem, severitate canonis,

quantum adpmnitentia

diuturni-

tatem pertinebat, ea vice supersedendum, eosque ontnrs iu t/ratiam recipiendos esse itn tamen, ut Trophimus non nisi laica communione imposterum fruerctur. Juvcrit hac super re S. typria:

num in laudata cpistola lii, in qita rt maculam, quam ex ea S. Cornelio Novatiani inurere conati fuerunt, diluit, scribentem audivisse.

autem collegas nostros,

me

Ivxplnrasse

inquit, scias, et verissi-

comperisse, nulla illum

(S.

Cornelium)

lihel-

quidam jactitant, labe maculatum esse sed neque cum episcopis qui sacrificaverunt, li,

ut

,

setl eos communionem sacrilegam miscuisse demum, quorum causa audita, et innoeentia ;

comprobata

Nam

192

desiderasti,

rumor

et

conjunxisse nobiscum. de Trophimo, de quo fcibi

sit,

et

non

ira res est,

scribi

ut ad te pertulit

mendacium malignorum. Nam,

sicut

antecessores nostri sajpe iecerunt, coiligendis fratribus nostris carissimus Frater nosternecessitati

succubuit. Et

maxima

quoniam cum Trophimo pars redeunte nunc ad

plebis abscesserat,

Ecclesiam Truphimo, et satisfaciente, et poenipristinum confi-

tentia deprecationis errorem tente, et fraternitatera,

quam nuper abstraxerat,

cum

plena humilitate etsatisfactione rev) cante, auditie sunt cjus preces, et in Ecclesiam Domini

non tam Trophinus, quam maximus fratrum numerus, qui cum Trophimo fuerat, admissus qui omnes regressuri ad Ecclesiam non est essent, nisicum Trophimo comitante venissent. :

Tractatu ergo

illic

cum

collegis plurimis habito,

'

brem

AUCTOKK

reduceret

gregato.

mvasum

quajque resusciianda mdebatur, sitam numero a in regia tyraani l rbe moa celebraretur. Deinde episcoporum synodi, quas in

episcoporum synodus

ordinati pseudoepi-

scd tamcn jam insanientis, schisma hoc

scopi,

171

differre

;

quocommode

cum licuit

e re Ecclesice

fuenfpnmo,

tempore, celebran, resque »-

quominus id mense interim gestts non obstent, dicatur. Ratio autem \

ustoautSeptembrifactum esse potuitperad id usque tempus concilii sopda, Carthagxne quam tecutio, Ronur nunus

susceptus est Trophimus, pro quo satisfaciebat fratrum mlitus, et restituta multorum salus. Sic tamenadmissusestTruphimus, ut laicuscom-

municet, non, secundum quod ad te malignorum litteraj pertulerunt, quasi locum sacerdotis usurpet. Uuc tisque 6'. Cyprtauus.

U

dilati

§X.

iu

Ecdesiom

veceptus.

;

DE

172

:

i

S.

COENELIO PAPA MARTYRE ETC.

roitB

C. s.

§ X. Novatianorum nova legatio, et

molitiones in Africa: heeresis in Antioche-

eorum

na synodo damnata, et in Oriente

mus,

rejecta

:

Felicissi-

schismaticus, a

alter

Cornelio repulsus. \watianv$ novoi kgatos

Nicostratum, Novatum, Novatiani Evaristum, Primum ac Dionysium, ad reparanda, qtue ab Afris prcesulibus passi fuerant, damna, in Africamprofectosesse, § 8 vidimus; legatos,

nunc cetera eommdem tum hic tum alibimolimina exponemus. Mico appu!si,non videntur S. Cyprianiceterorumque Catholicorum pratsulum, qui eum illo Carthaginensi synodo interfuerant, ac fortc tum etiam ipsi aderant, animos ulterius tentasse; ul enim post agmtum eorum schisma ac hairesim imttilc

fuisset, prcesertim

illis

cum

socium haberent Novatum, Carthaginensis ecclesice olim presbyterum, criminibus ibidem jam dudum infamem ct eorumdem episcoporum sententia damnatum. Certe ita colligimus ex

xux, qui

S. Cypriani epist

S. Cornelii litteris

per Nicephorum acolythum allatis , de eorum adventu edoctus, ipsi respondens, de colloquio cum legatis illis habito, nihil meminit, hauddubienon taciturus, si in

Africam

inittit

;

quid

sibi

cum

196 Tillemontius art.

12,

et

alibi,

exhocloco

conjecturaplane incerta est: per adverguemlibet Carthaginensis proyinciw locum accipi possc, manifestum cst cx iis, qum mox subdit : Nec tamen de hoc tibi scripseram,

rum

hoBc

bium

istic

quando haec omnia contemnantur a nobis, et miserim tibi proxime nomina episcoporum istic constitutorum,

et

qui integri

sani in Ecclesia

Catholicafratribuspraesunt. Extra dubium est, guift hi episcopi non Carthaginenses, sed variarum in Africa scdium fuerint, atque adeo nec priori loco adverbium istic ad Carthagittem necessario referendum est. In quacumque vero illius provinciaj parte

Maxtmus episcopalem cathedram ad Cyprianum, velut Africa>

usitrpaverit, ea res

primatem pcrtinebat. Ceterum hcec tio anno 252 primum contigil, quo pta

ipsius ordina-

cpistola scrf-

K

est.

197 Sacritegas hujusmodi ordinationes ctiam Novatianis factas esse, insinuat denuo

alibi a

ad Antonianum

S. Caprianus in epistola lii

his

tuti.

patus unus,

episcoporum multorum

numerositate diffusus

ille

;

concordi

{Novatianus) post

tes novos apostolos suos

supervonit

cum

vestris

quibus et didioimus, et doce-

;

re atque instruere ceteros coepimus,

Evaristum

mittat, ut

quaedam

re-

centia institutionis suae fundamenta constituat;

cumque jam pridem per omnes provincias

et per

urbes singulas ordinati sunt episcopi, in setate

de episcopojam nec laicum remansisse, cathedra? et plebis extorrem, et de Ecclesia Christi exsu-

antiqui, in fide integri,

in

persecutione proscripti,

ille

lem, per alias longe provincias oberrare, et ip-

aliospseudo-episcopos audeat! Fateor tamen hcer

sum

de

naufragum factum, circa

veritatis ac fldei

quosdam

sui similes paria

naufragia concitare

amisso,

ecclesiasticis pecuniis

fraude subtractis, et viduarum ac

sacrilega

solis

Catholicos antistites licto

ledictis

non tam in Africam venire voluisse, quam conscientia rapinarum et criminum fugisse. Et nunc Ecclesiae desertor ac profuguSj quasi mutasse sit hominem, mutare regionem, confessorem se ultra jactat et praedieat,

ter hos

cum

Christi confessor nec dici, nec esse,

litieris suis sollicitare9

utt et

re-

ma-

S motwn fuisse, declarat Cypriani epistolaiAi, quam hic adillum conscripsit, ut eumdem ad of-

gucmadmodum

priores legatos, a Cartha-

.

ginensis synodi patribus convictos, rejectosque, os-

at favorabilem suspicionem

tiatim acoppidatim ejusdem schismatispropagandi

niani,

quod

currit,

quibus velut Catholieis Cyprianus episto-

gratia

discttrrcntes

vidimus.

proBcaveret sanctus Pontifcx,

nuerat, ut

eorum

scelera ac

Quod malum

ut

Cyprianum commomolitiones ceteris

ejus provincia episcopis per illum innotescerent

idque ab hoc statim presiitum fuisse, ex laudata epistola liquet.

unum

Porro non

satis fuit schismaticis

inter ceteros

movet nomen AntoNumidia? episcopos oc-

lam lxx postmodum inscripsit. 199 Schismati etiam implicatus fuit, aut sal- et Fabiim tem in illud propendit Fabius, aliis Fabianus et Antiochmus Flavianus dictus, Antiochenus episcopus, adquem ^P^P"-^ CovneYms propterea scripsisse videtur tum episto-

Africa episcopum Nicostratum constituisse; sedetMaximum presbyterum, quem unum e scctmdie legationis sociis fuisse diximus, ab

lam illam, cujus ex Eusebio

itsdem episeopum posteapariter ordinatum fuisse,

rat ; Scripsit {laudatus sanctus Pontifex) episto-

S.Cyprianus epist. uvadCoraeliumscrzbens: Pars Novatiani MaKimum presbyterum,

lam ad Fabium, Antiochensis ecclesiae episcopura, de synodo Romana, Italica, Africana;...

in

testatur

F

ficium reduceret,et in qua Pontiftcatum Cornelio egregie vendicavit, reputatisque schismaticorum

toniauo satis multa jam diximus, ut hic nihil addere necesse sit Utrum tamen salubcnhnis hisce Cypriani monitis nwrem gesserit, incertum est

'

nitmiis

'.

hi Africam peragrasse, ut ad suas partesjam desperatas adjunge-

etc.

favent Anto

onerabant, ad suas partes transirent. InAntonianum eorumdem Httcris non nihil

contra hunc sanctum Pontificent calumniis, Novatiani schisma acriterinsectatus est. Sed de An-

Ecclesiam Christi negavit

195 Vidcfftur tgitur rent,

dici potuisse.

jam

possit, qui

incautos

Maximo

super eos creare

Comelio, quemfictis criminaUonibus

pupillorura

depositis denegatis,

Nicostrato ac

pressura probati, in

198 Nec desierunt iidem schismatici nonnullos Schismati

:

Nicostratum vero diaconio sanctse administrationis

ibidem

episcvpicowti-

:

conetur ecclesiam facere, et per plurimas civita-

(id est

alii

Dei traditionem, post connexam et ubique con-

ipsis intervenisset. istic

ac fovte etiam

Cum sit a Christo una Ecclesiapertotum mundum in multa membra divisa, item episco-

verbis

ipsa jam perdita, et alios, qui sibi consenserint,

inquit,

schismaHci,

Carthaginensem episcopumordinatum fuisse: quod haud dubie collegit ex admrbio istic, et ex eor quod Gyprianus id a se comtemni dicat, ideoque ad ipsum, velut ejusdem Vesedis episcopum, propius spectasse mdeatur.

junctam Catholicae Ecclesiae unitatem.humanam

pridie,

D

Maximum

censet,

gine) venisset haereticae pravitatis nocens factio,

litteris

MiUL-imus

nuper ad nos a Novatiano legatum missum, atquea nostra communicationo rejectum, nunc isiir sibi fecisse pseudoepiscopum dicitur.

Cartha-

Cum

194

perditura, postero die Nicephorus

Nicostratus et

:

in

scepe

meminimus, tum

quam simul cum prajdicta S Hieronymus Scriptoribus ecclesiasticis his verbis commemo-

aliam,

.

quartam

:,

DIE DECIMA

QUAHTA SEPTEMBRIS.

quartam ad eumdem Fabium valde prolixam, et Novatianae haereseos caussas et anathema continentem. Posterioris magnam partem huic Commentario inseruimus ex illius fragmento, quod apud Busebium Ub. VI Historiee ecclesiasticce <"l>- sliii

ejstat

antiquitatis qui synodum Antioc.hice

indicit,

aliam vero magno

;

damno

ecclesiasticce

periisse dolemus.

200 Ailaborassc quoque S. Dionysium Alexandrinum, ut nutantem in fide Fabium amfh mare/, discimus ex laudato Eusebio cap. xlv dicente, illum Fabio ad schisma aliquaratione inclinanti multa, quae ad pcenitentiam spectant,

scripsisse;

et

ex S. Bieronymo, loco

mox

citato,

ubi ait

Antiochenae urbis episcopum scripsit de $<&mtenti&. Porroverisimile est, quod Boschius noster in Bistoria ckronologica Pa-

Antiochenorum tomo IV Julii prwfixapaq. 22 censuit\ videlicet Fabium hisce Utteris, sinon inflexusfueriiad Catholicaspartes, ,

motum

saltem

synodum super

fuisse, ut

ea causa

Antiochice indicendam curarit,

non diu antequod anno Ghristi 252, Cornelio etiam supremus fuit, contigisse

quam qni

e vivis excederet,

S.

ostendit.

B in

qua sub

fuec,

inquam,

ingentes ibidem

ille

sciibat, saiis clare indieat

turbas a schismatich

citatas fuisse. Collige etiam,

iUh

memoratam

nisipost S. Cornelii obitum congregasaltem tam feltcem eventum nonpriu fu/ssr sortitam. tuiii,

tutt

204 Ex Occidentis vero episcopis Novatiani cM inati partes sectatum fuisse Marcianum, ecclesice Are- etiam adhalatensis

sit

Gailis antistitem, constat ea

in

epistola

S. Cypriani i,\\n, qua S. Stephanum Papam rogat, ut litterisad Galliarum episcopos datis,

eum

jubeat

deponi, aliumque in ejusdem locum

quod

et factum esse colligit Boschius nosterin Actis ejusdem sancH Pontificis tomo I Augusti, pag. 115. Porro Cyprianus inlaudata

epistola

annum

(quam Boschius ibidem observat non ante 251 scriptam fuisse) ut Sfrptiamt prom-

ptam Marciani exauctorationem ter cetera ait

:

nostris annis

pace

:

Sufflcial

multos

persuaderet, inillic

ex iratribus

superioribus excessisse sine vel ceteris subveniatur, qui supersunt, istis

qui et diebus ac noctibus ingemiscunt, et divinam ac paternam misericordiam deprecantes,

solatium nostrae opitulationis exposcunt. qutbus posse colligi r/drtttr, Mar< ianum jiiut a Cornelii Pontificatu Novatiano consensisse, quamvu

S. Demetriano,

bentem

ejus succes-

urbis Episcopura, cujus litteras adversus Novaturn {legc Novatianum) scriptas acceperat: in

schismatis hceresisque progressu ac exstinctione,

qua quidem

sus iector

sore

Tarci

Scribit praeterea

ad Cornelium Romanae

epistola significat, se

Ciliciae episcopo,

et

convenerant, Firmiliano

ab Heleno

a ceteris, qui cuin

illo

copus

Antiochenae ecclesiae esset constitutus. Pulat itaque Boschhts, Fabium, indicta synodo obiisse, et hancin Libello synodicoapud Lahbeum tomo I Concitiorum, col. 719 S. Dcmetriano

FabU

successori adscribi, quia

quod

ille

exsecutus fue-

morte prceveniente nequiverat. 202 Damnatum in ea synodo fuisse Aovatia-

rat,

hic

mtm, laudatus Synodus divina

Libellus

his verbis

declarat

:

et sacra provincialis Antiochiae

collecta a Demetrio (Grcece legitur

&T||«)Tpi«vo3)

ejusdem sanctissimo episcopo, quae Novatura id est, Novatianum, deposuit, tamquam qui peecatoribus patrocinaretur

spem

hceresi

pertrahehat.

;

viclelicet

quia crudeli sua

veniee lapsis prcecidcns, apamitentia

avocabat, atque

ita

in desperationem pmcipites

Hac denique synodo

taudatus Bos-

quod Eusebius lib. VII a S. Dionysio Alexandrino ad S. Stepha-

chius cffectum putat, cap. iv

num,

Cornelii post Lucium, successorem scriptum

nempc oranes ubique ecclesias furore, Novati turpersecutionis molito jara bulentam novitatem detestantes, inter se pacera ait ;

fuisse

,

iniisse.

simv, ret.

Cornelium NovaFabium solum non licet, colligere utappa- epistola Quinimo cum tianis partibus in Oriente favisse. Eusebium idem Sanctus antistes apud laudatum Scias autem, dicat: memoratapace cap. v de (quarum infra prcefrater, cunctas perOrieutem felicis-

S. Cornelii

apud

tempora nonpertinent,

studio-

Historia: ecclesiast/ne srriptores

inveniet.

lapsus penitus

svnodum Antiochenam

ad

sibi nuntiatum quod Fabius quidem diem extremum obiisset, Demetrianus vero in ejus locum epis-

evmtu

ad

fuisse,

ut

fuisse,

occurreret, in qua quidam Novati schisma con-

est,

quce

Plura de hujus

firmare tentabant. Scribit etiam

tatum

damnatus

initio latere forsitan studuerit.

205 Pr&ter Jianc hairesim etiam aitudschismd Felirissimus Ecclesiam Deiin Africa turbabat, eodcm quidem Africani Novato olim incentore, sed duce Felicissimo^ et schismatis anttsignanus, Novatianis erroribus ptanc oppositum. Utenim Novatiani dctestahiii srreritate omncm spcm venia

scilicet Cappadociae, et

Theoctisto Palaestinae provinciae, episcopis invi-

Novatianus

Mantanu.-

Ln laUnsis.

/•."./

201 InhancsententiamlaudatEusebiumlib. VI, cap. xlvi de S. Dionysio Alcxandrino hcec scri:

C. s.

ea

9yno-

dum non

suhs/itui,

Ad Flavianum

triarcharum

cum

173

203

Ex mox

citata Dionysii

ad

S.

positas ecclesias, quae cipuas recenset) et ulterius

tandera ad unitatem prius erant discissae, nunc ubicumque ecclesiarum omnes reversas esse, et idemquesentire, et ob redditam

antistites

unum

gaudlO exultare insperato pacem, incredibili

:

negandam contendebant ita illi, damnabili pariter connivcntia', a primo statim persecutionis die, cum recentia delinquentium t

mm

facinora ferverent, et sacrificiis nefandis

adhuc manus ipsa* lapsorum atque ora fumarent, communicare cum

tantum

diabuli nltaria, sed

lapsis, et pcenitentia' agcnda»

destiterunt, teste

Cypriano

intercedere uon

uvadCovneCyprianum nefa-

epist.

lium. Hujus Felicissimi contra

rias molitiones § 5 attigimus, de in

ea

agendum tantum recensebimus, quee ad

ejusdem Sancti

gestis

eoque plurimis erit; hic vero

S.

Cornclium

suis asscclis

a pluribus

spectant.

20G Felicissimus Africce episcopis biliret,

cum

damnatus

,

ut

schisma suum

non secusac Novatiani Bomce

fecerant,

suum


sta-

nm-

med/tatus , sparso in vulgus vumore viquinque episcopos de Nuraidia esse venturos, qui sibi episcopum facerent, re vera autem tantum quitique, iisque ob crimimi excommuni x

ginti

Fortunatum, unum e quin~ parigue sententia condemnatum, episcopum ordinaricuravit, Deinde cum nonnullis ejusdem furfuris hominica/is, convenientibus,

c/uc presbyteris sui schismatis sociis,

bus

Romam

navigavit, ut in S. Cornelii

commu-

nioncm admitteretur ; mendaciter jactitans, Fortunatum
ctisunt atque confusi, Romam cum mendaciorum suorum merce navigaverunt, quaai veritafl pust eos navigare

Aftica^seudi

Africa

item episcopum Carlhin/inr

stituere

urdinato in

non posset, quae mendacea

linguas reieertaa probatione convinceret. 207 Et rutsus de temerario eorum ad liomaiKtr/i

F

DB

IM U'CT0RE C. s. >\u nelii

oom-

iiintiinnnn pefif;

ab so

S.

CORNELIO PAPA MARTYRE, ETC.

Ecclesiam accessu ita loguittir: Post illa insuscelera, qiue exposuerat Cyprianus adhuc per pseudo-episcopo sibi ab haereticis constituto, navigare audent, etad Petri Cathedram atque

nam

ad Bcclesiam principalem, unde unitas sacerdolittalisexorta est, a schismaticis el prophanis nec cogitare eos esse Romanos, quorum fides, Apostolo praedicante, laudataest, et ad quos perfidia habere non possit accessum. Xcc sane aliter, quam Romance Ecclesim dignitas exigebat, seditiosi ibidem excepli fuere; guippe teras (Vnv

Cornelius,

,

cuieorum

Cypriani

scelera ex S.

ce-

terorumquesqui Carthagine congregati fuerant, episcoporum litteris, de guibus in epist. xlii fit mentio, pridem explorata fuerant, eos, gua par erat fortitudine repulit, idgue litteris per Saturtuit tmtlta

tnr, LitterCB

n

Carne.Iio

acolythummissis Cypriano indicavit. sic tamen Felicissimtis, quigue

208 Nec

minar

cum

aniinum despanderunt ; sed sanctum Pontificem denuo aggressi, minati sunt, ni ipso rrttcr>nit,

litteras allatas acciperet, eas sesepublicelecturos,

guorum

illum poeniteret, prolatu-

ros.

multague Moverunt nonnihil

Pontificis

perfidorum, prcesertim

cum

alia,

nalione nihil ipsi significasset

B

secundas ad illum

animum minai

de Foriunati ordi(

'yprianus

;

ideogue

eum Adutramque

litteras destinavit,

totiusrei gesue certiorem faceret.

quibus

hanc epistolam, quce desideratur, S. Cyprianus per lv respondit,ex gua sequentia delibo : Legi litteras tuas, Frater carissime, quas perSaturum fratrem nostrum acolythum misisti, et dilectionis fraternae et ecclesiasticae disciplinae et sacer-

dotalis censurae satis plenas; quibus significasti

Felicissimumhostem Christinonnovum, sedjam prirlem ob crimina sua plurimaet gravissima abstentuin. et non tantum mea, sed et plurimorum coepiscoporum sententia condemnatum, rejectumateillicesse etcum venissetstipatuscaterva et factione desperatorum,vigorepleno,quoEpiscopum agere oportet, pulsum de Ecclesia esse... :

et

Cypriano

hnr

mper

re

iitvirnm srri-

pta.

209 Sed enim lecta

alia tua epistola, Frater,

miratus minis atque tersiiiii. cum animadvertissem, te roribus eorum, qui venerant, aliquantulum esse

quam

primis

litteris subjunxisti,

satis

commotum, cum te, secundum quod scripsisti, aggressi essent, cum summa desperatione comrainantes, quod, si litteras, quas attulerant, non ;icc»'[)isscs,

puhlice eas recitarent, et multa tur-

piaac probrosaetore suodigna proferrent. Quod si itares est, Frater carissime,utnequissimorum timeatur audacia,

ct,

quod mali jure atque

ae-

quitate non possunt, temeritate ac desperatione

actum est de Episcopatus vigore, et gubernandae sublimi ac divina potestate nec Christiani altra aut durare aut esse jam possumus, si adhoc ventum est, ut perditorum minas atque insidias pertimescamus. Uoic Cyprianus multis rationibus ac exemplis ostendens non magis Christianis, quam gentilibus aut Judatis, cedere oportere, neque interesse ad gloriatnsive ab his sive ab illis mors vel mala, Chriperficiant, Ecclesiae ;

t

sti s. Coi nelius

a

puaitluiti-

miiaiu

ergo, inferantur.

£10 Tillemontius art. l~> ex his deducit, S. Cornelium schismatieorum minis quodammodo territum in secunda ad Cyprianum epistola paulu-

lum timoris ac

levitatis

in se prodidisse s

ht

primis intentatee


petebani: id enim hic clare signiftcat,

schismaticis

dum

eas

spernendas preefatus, subdit: Qubb autem sui elatio est. quae

comminantium tumens

et inflata et

vanajactatio, illic (Romce) absenti minari, curo hicmehabeant in potestatepraesentem? Convicia

eorum, quibus se et vitam suam quotidie lacerant, nontimemus,fusteslapidesetgladios,quosverbis parricidalibus jactitant, non perhorrescimus etc, 211 Itaque si seditiosi illi aliguem sancto Ponterrorem incusserint ; hic non sibi, sed tifici

guem cum

Cypriano timebat, tempore Ecclesiee utilissimum rir/ttte

calamitoso

sciret,

et levitniia

nota

illo

non minori

potuit illius periculis commovcri,

quam

Cyprianus sua despiceie. Dcindc Felicissimuscum suis jactabat, Fortunatum suum a viginti et quin que episcopis Numidis episcopum constitutum fuissc ; ncc redarguere eos poterat Cornelius, qui hac supcr rc nihil litterarum adhucdum a ( 'y priano acceperat. De hoc enhn silentio illum

conquestum fuissc, in cadem epistoia satis insinuat S. Cyprianus, excusans se, quod ea de re citius non scripsisset, addensgue, sese deinde opportunitatem nactum, idper Felicianum acolythum pratstarc cohtisse ; sed hunc vento rctardatum, aliisgue epistolis accipiendis ab eo detenlum, a Feiicissimo prwventum fuisse. 212 Po/uit igitur absque ulla anhni pusillanimitate sanctus Pontifextum Cypriano, titm ecclesiae Africance, ab ftisce schismaticis male fimcre, modestegue succensere priori, quod de re tanti momcnti nihil ad se perscripsisset. Potuit de vigore sofito nonnifiit prudenter remittere, donec de schismaticorum antistitum numero, qui Fortunatum ordinasse dicebantur, certiora accepisset ; guemadmodum ih-S. Cornelii ac Novatiani causa ipse fecerat Cyprianus. Potuit etiam obtrusas fittcras, supprimendi ergo, accipere, ne a Felicissimo, uti

Utrum tameu

fiic

minabatur,publice feqcrentur,

eas acceperit, incertum piane est ex

laudata epistofa, in qua Cyprianus tantum

ait,

illum seditiosorum terroribus ac comminationibus acccpisset, aliquantulum sub finem, nulfa facta de schismaticorum epistolis mentione, solummodo petit, ut, guod afitts etiam sponte consueverat,

ni

intentatis,

esse

litteras

commotum,

et

suam coram Romatio

clero tegi juberet

epistola inea lecta, inguieus,

gium venenati sermonis tionis irrepserat, id

exuatur....

si

quod

;

illic

Ut hac conta-

seminaomne de fratrum auribus

Quamquam

et

pestiferae

sciam,

illic

fraternitatem

nostram vestra scilicetprovidentiamunitam, sed et sua vigilantia satis cautam, nec capi haireticorum venenis posse, nec rlecipi. Ceterum quid in Feticissimi causa prceterea egerit S Cornelius,

nemo veterum

tradidit

agere potuit,

sceviente pcrsectttione,

;

sed nec forte guidquam cttjus

jam

aliquot scintiftas in Africa denuo suscitatas fuisse,

dttm hcec scribcret Cyprianus, sequenti paragra-

pfw ostendemus.

§ XLPersecutioaGallo resuscitata contra quam lapsis pros:

pectum Corneliiet Romanorum illustris confessio Nova-

quod

primafronte epistolam Cyprianilegentiverisimile potcst videri. Verum si eam attentius perpendanttts, sanctum Pontificemnon difflculter ab omni meticuiosi ac levis animi vitio hac inparte immune/n fuisse agnoscemus^ veregue pradenter egisse fatebirnur,

comminatioms non Cornelium sed Cyprianum

:

:

tianiapersecutioneimmunes.

D

ecio hi prailio contra

Novembrem anni

Gothos circa mensem

251

occiso,

Caius

Vi-

bius

vinrfirntm.

:

,

'

DIE DECIMA

A (iallua

iwpe-

rntor persccu-

tionem renovat.

bius

Trebonianm Gallus, suscepto imperio,

QUARTA 8EPTEMBRIS fiiio-

que ejus Voiusiano primum Ccesare, deinde etiam Aur/ttsto dieto, persecutionon Decianam, quam sopiverat, anno 252 suscitavit, et qualemcumque Ecclesice pacem, magno suo ac imperii damno, perturbavit,

drimts,

quemadmodum

S. Dionysius

synchronits,

scriptor

Ub. VII Historiee, cap.

i

1

lexan-

apud Eusebium

verbis,

iestatur. Dionysiusin Epistolaad

quce subjungo,

Hermammonem

de Gallo imperatore ita scribit h Sed neque « Gallus culpam Decii intellexit, nec prospexit, « quid tandemillumpessumdedisset:quinpotius :

eumdem

«

ad

«

impegit. Qni

n

statu esset, cunctaque ex animi sententia succederent, viros sanctos, qui pro pace et inco-

« b

« «

lapidem ante oculos suospositum

cum imperium

ipsius prospero in

lumitate ipsius preces ad Deum allegabant, insectatus est cum illis ergo orationes pro :

ipso fieri solitas simul fugavit.

n

H&c

de Galto

Dionysius. forte

wcasione

sacrifkiorujn,

B

Annatibus Cyprianicis ad

in

c. s.

S. Cyprianus, de instanti persecupramonitm, in quadraginta et unius episcoporum synodo decreverat, pamitenti-

tione divinitus

bus, gui >/ primo lapsus sui die pamitentiam egerant, nec ab Ecclesia Detrecessprfmf.p/tcem nuu

impertiendam esse, Quia vero in synodo anni proxi/nr elapsi stufutum fitrrut ut hujusmodi ho-

mines,prceterquamin periculo mortis, non nisi post diuturnam pcenitentiam adpaeem admitterentw, tam

mnni

quam

ipse,

qum

epistola,

inter

prcedicti epi$copit (

com-

'uprianicas est liv, de

hoc novo decreto S. Cornelium monuere. 217 Rationem autem mittundi (trcrrfi ibidem noi hiii deeresicexponunt: Meritoenimtrahebatardolentiam tnm df lnpsu poenitentia tempore longiore, ut inflrmisinexitu

subveniretur, quamdiu quies et tranquillitas

etsubveniresero morientibusininflrmitate pateretur. At vero nunc non inflrmis, sed fortibus, pax necessaria est nec morientibus, sed viventi-

sionem dedisse sacrificia, exstinguenda* /testis ergo, a Gallo Volusianoque per Romanum imperium ubique indicta. Dc atroci, hac hte, quaetiam Hostilianum Augustum, Oecii filium, Aurelius

communicatioa nobis danda esl ut, quos excitamus et hortamur ad pr®liura,non inermes et nudos relinquamus, sed proteotione Sanguinis et Corporis Christi muniamus. Et cum ad hoc

Victor in Ccesaribus sublatum scribit, qua?que universum Iiomanum orbem horrendum in mo~ dum depasta est, multi veterum scriptorum meminerunt, de eaque suus erit in S. Cypriano agendi locus. Necaverisimiii hcec abhorret opinio cum enim ex ea lue, eodem Victore teste, Gallo Volusianoque favor qusesitus (sit) quod anxie

fiat

tela,quostutosessecontraadversariumvolumus, munimento Dominicas saturitatis armemus. Emc eadem pluribus argumentis confirmant, ac tan* dem subdtmt : Quod credimus vobis quoque paterna? misericordioa contemplatione placiturum. Nec dubium videtur, quin sanctus Pontifex iis

studiosissimeque tenuissimi cujusque exsequias

assensus fuerit

m

252, et Tiilcmontius

ad

S. Corne-

Hum

mittit.

;

bus,

;

Eucharistia, ut possit accipientibus esse tu-

studuissc; et sacrificare recusantes Christianos,

; sed nuf/itm kac SUper re monumentttm habemus. 218 Non diu post hcec repcntina persecutio fr-wnUiaru contra Ecclesiamejusque PontiflcemS. Cornelium Sullito l'.ii'it

vcluti caiamitatis

Romat exorta

sacrificits publicis

tantum malum arcere

auctores,

suppliciis

affecisse.

Buc etiam refert Pearsonius corumdem imperatorum nummos, Apollini salutaiu vei, ut Pagius in Critica ad annum 252, num. 26, habet; Apollo salutaris in postica parte inscriptos. 215 Verumtamen laudatus Pagius num. 10 ne-

quam

sub finem mensis

dam pestem

gat, persccutionem hanc,

indictorum.

Junii exortam statuit, memoratce pestis occasione decretam esse, nixus Cedreni testimonio, qui dc

Galio

Voiusiano agens,ait: Eo tempore pestis

et

qua hicpost dignam

est, in

RonuB,

Christi

Vicarioconfessionemjn exsiliumpulsusest. Papcbrochius in PropyUso Maii pag

•'{ .

* i

conciiium sexaginta episcoporiim, liomcc celebratum

nelio

suspicatus

quoda

s.

est,

Cor-

diximus, ac frequens

Cypriano tittrrarum nnumercium, seditionismetumGalioinjecisse,etadpersequendum Htius cttnt

cum

suis Pontiflcem impulisse.

Quod

licet

a vero

non abkorreat,cum tamen dubitare nonpossimus, quin Honue non minus qttam Carthagine feraiia

invaluit, ab .Ethiopia in

edictu ,qitibus popuitts sacrt 'firarv juhebutur ,affixa

partem propagata

fuerint, persecutionis

:

Occiduam usque terrse neque ulla fuit urbs ejus

Romanorum

expers; multa? etiam bis ea lue infestata*. Obti-

ex

autumno, et desiit nuit annos quindecim, Cedrenumex quidem quod Caniculae; sub ortum

ptttamus.

coepit

auctore, forte Philostrato

quodam

antiquo

mu-

ibidem suspicatur. Pagio favent qi/ibus imS. Dionysii verba, num. 113 reiata, dicitur, priusfuisse statu in prospero perium quam Gaitus viros sanctos, qui pro pace et inco-

tuatum

fuisse,

lumitate

ipsius

preces ad

Deum

allegabant

certum est, ac insectatus est. Attamen non adeo ante autumnum non iilam iuem Pagius, velit

omnino improbaanni 252 ortam fuisse; cumnec quamvis incepisse, Decio earn jam sub

tum non tam

atrociter,

siano grassata in S.

sit,

ut

quam

sub Galio ac Volu-

apud Tiilemontium Nota

14

Cyprianumvidere cst

proposita jam fuisse Plfl IJtut licec se habeant, ( ijpiianus impe sacrifictu sacriflcia imperaban1?,.;»„ ottlrta qutbus auibus edicta, de persecutione Carthagine epistolam lv, de quapar Cyprianus dicinitus frceS. tur, dum

ra^aphopr(scedenHmemmimus t adS.CoTne\mm

testatur : His ipsis etaam d,escrioeret, his verbis itteras feci, ob sacnhcia, te ad has quibus

bus,

causam non aliunde quam

in fide

constantia repetendam

219 Porro quantam e.r hac persecutione gloriam S. Curnclius, ejusquc e.cempto cetert fiomani fideles, non solum qui sub Decio invicti steterattf, rerttm etiutit, qtti suft rjusdrm tynmnide, seu metu,scu tormeutorum ri succubuerunf,

quantam, inquam,

s

ki

omnes gloriam

retuierint,

Cypriani epistola i.vu, quam ad sanctttm Vontificem jam ersuiuntem t/rutuiubundus conscripsit, quumque propterea, licet tempore posteriorem huc referimtts. Cyprianus Cornelio discimus

e.r

.

fratri salutem.

bile sit,

monitus.

M CTORB

cospta esset,

Cornelio art. 15, aliique opinantur, persecutioni renovanda? occa-

annum

more,

exstijtguen-

quae edicto proposito celebrare populua jubi tur, clamore popularium ad leonem denuopostulatus in ciroo sum. Sed antequam persecutio

aderatj quaa differre diu plangentium lacrimas,

214 Pearsonius

curareut, verisimile quoqueest, eosdem, gentilium

md

175

fidei

Cognovimus, Frater carissime,

ac virtutis vestrae testimonia gloriosa, et

confessionisvestrae honoremsicexsultanteracceinus,

ut in meritis ac laudibus vestris nos

quoque parfrcipes

cum

et

eocws computemuB

nobis et EccleBia una

sir,

Nani

et rnens juincta,et

individua concordia, quis non sacerdos in Consacerdotis sui laudibus, tamquara in suis propriis

aut quaj fraternitas non in fratruni gaudio ubique laetetur < 220 Bxprimi gratuletur

;

S. Carnctiiif

r

;

DE

L76

vi

CTORE

c. s. uin

imuimii

fi.hliuw

parU

CORNELIO PAPA MARTYRE

S.

quaflta

potest,

220 Bxprimi satia non

!

istic

(Car/^ineJexsultetiofaerit f etquantal83titia

l

compenssemus cum de vobis prospera et fortia ducemteilHccoiifessionisfratribusexstitisse : sed fratrum consensione et confessionem ducis de dnm pran-cdis ad glonam. multos crevisse,

feceris glorise comites, et

omnisuaserisfieri,dum primus paratus es pro pnus quid inveniamus, bue confiteri:ut non

tuam

utrumne praedicare in vobis debeamus, promptam ei stabilem fidem, ad inseparabilem praececaritatem. Virtus illic Episcopi fratrum

a(. 1'raltT

adunatio sequendentis publice comprobata est, apud vos unus Dum est. ostensa fraternitatis tis Romana omnis animus et una vos est, Ecclesia fides, carissimi*, fratres Claruit, confessa est.

quamdfivobisbeatusApostnhispnedicavit.Hanc tunc virtutis, et roboris firmitatem jam futurorum praeconio et spiritu praevidebat,

carisstme

laudem in

merita vestra contestans, filios

221

iftnstuin vponte. et

libere

dum

parentes laudat,

provocat.

Dum

unanimes,

sic

dum

sic

fortes estis,

magna et ceteris fratribus unanimitatis et forgranditer titudinis exempla tribuistis. Docuistis plebem

B

Deum timere, Christo Qrmiter adhfflr&re, persecutione sacerdotibus in periculo jungi, in fratres a

non separari,

fratribus

concordiam

simul junctam vinci omnino non posse,quidquid

simul petitur a cunctis, Deum exhibere.Prosilieratadversariusterroreviolento sed quo impetu venerat, Christi castra turbare

pacis pacificis

;

eodem impetu pulsus

et victus est

formidinis et terroris attulit,

;

tantum

invonit et roboris. Supplantare se

et

quantum

fortitudinis

iterum

nu-

(ut

persubDecio) posse crediderat Dei servos, et velut tirones et rudes, quasi minus paratos et

nnfitettir;

224

Non omnes tamen

simul,

sedprimounum

stare,

sobrios, et armanon posse, mori esse, quia mori non

jam

vincti

posse; et hocipso invictos timent, necrepugnare contra impugnantes,

cum

oecidere innocentibus nec nocentem liceat; sed prompte et animas et sanguinem tradere ut, ;

cum

tanta

in saeculo

malitia etssevitia grassetur,

a malis et saevis velocius recedatur. Quale illud fuit

sub oculis Dei spectaculum gloriosum.quale

quod sanctus Pontifex dux confessionis mul~ fratribus fuisse, et prcecedendo adgloriam,

ratio est,

confessorem popu-

tos glofice comites fecisse, ac

lum fieri suasisse ibidem dicatur. Attamenpostcrius omnino dicendum videtur : neque enim Cyprianus, qui episcopos pastores, plebem gre-

gem

solet appellare,

columbm, aut ovi

e

sanctum Pontificem gregali

grege, sed gregis pastori com-

pavasset; prout tom. II Septembris pag. 520 in SS. Censurino et Sociis observafum jam est, addita non improbabili conjectura de Censurino

unum

per

illum a S. Cypriano laudatum, acci-

piendo. Existimo itaquerem in kunc fere modum contigisse. Galhts, quo facilius Christi gregem dissiparet, singulos adoriri statuens,

sive e clero sive e plebe is fuerit, ad sacrificandum jussit compdlari. 225 Hoc audito, Cornelius pro pastorali sua sollicitudine ad eum mox accurrit ; et guorumdam in persecutione nupera ignavim non immemor, ut suo ccteros exemplo provocaret, paratum sese offert primum pro omuibus Christum profiteri. Nec eum spes fefcllit quippe Romani fidelcs, in-

ptam,

constat venturos fuisse,

si

audire

venerit, quisquis audivit.

223 Quotillic lapsi (iu Deciana persecutione) Steterunt confessione sunt restituti fortes, et ipso dolore poenitentiaefacti ad praelium

gloriosa

!

fortiores:ut apnareat nuper subitatos esse, et nov;i*atf|Ui>insueta'reipaYoretrepidasse; rediisse

,

utrumne

Pontificis

promptam

et

tatem. Porro sic animati , Christum sponte confiteri non timuerunt; ct Gallus, qui unum aggressus, singuhrum solitudinem circumvenire speraverat, retusus adunari exercitus fide pariter

etvigore, intellexit milites Christi vigilarejam sobrios, et

armatos ad prselium stare; vinci non

posse, mori posse et hoc ipso esse invictos, quia

mori non timent 226 Hiiic merito exclamat ibidem S. Cypria- prwcipm confcssionis laus nus : Quale illnd fuit sub oculis Christi Ecclesiae debetur; suae gaudium; ad pugnam, quam tentaverat hos-

non singulos milisimul castra prodiisse. In hac autem

seorsum) inferre

tes,

sed tota

mox retulimus. Nam primo unus ille, r/uem ante cc/eros Gallus adorsus est, ovi etgregarim columbae comparetur; quod de omnium capite Romano Pontificc non nisi iuepte dici potuisset Patet secundo, cur Cyprianus Cornelium nihilominus ducem confessionis fratribus exstitisse, praecessisse ad gloriam, qua? ex S. Cypriano

confessorein

populum fieri suasisse, primum paomnibus confiteri, etc. asserat,

vanda.PersecutionemhancRomcerepenteerupisse,

lio

idem sanctus ( 'arthaginensis

immunes degercnt, mundo

adS'Ludum

t

antistes in episl. lviii

CoTn&l\isuccessorem*datasignificat;

Intelligimus, inquiens, frater carissime,

et tota

F

,

patet, cur

ad se postmodum Dei timore collectas ad omnem patientiam constanteret firmiter roborasse nee jam stare ad criminis veniam, sed ad passionis coronam. Hcec S. Cyprianus,ad quce nonnulla veniunt obser;

huic tamev

stabilem fidem, an inseparabilem fratrum cari-

ratum

fidem veram, et vires suas de

lt

utque S. Cyprianus nesciverit, quidprius prcedi-

senientia nostra recte explicautur etiam cetera,

pptuissent; quando accurrerit properanter et

J^

S. Corneliui

tanto

singulos rnilites, sed tota simul castra prodiisse

Omnesenim

n® n

:

tellecta sanctissimi Pastoris sui sentenfia,

tis {singulis

;

E

unum guem-

ad pugnam, quam tentaverat hostis inferre, non inconspectu Christi Ecelesiae suae gaudium

VnusilU

Gallus 5£»£*? aliquem, itt ex eodem Cyprian-o vidimus, pnmum ag aggressus est ; gmme8 t callido quidem, sed irrito consilio verum an is ipse fuerit S. Cornelius, an alius accurquidam, ad quem confirmandum Sanctm Dubitandi 10. art. Tillemontius dubitat rerit,

care deberet

tos ad prselium

(tiluvnt

bito proruperit.

agmine volantium, separare tentaverat nam cui non esl adversus omnes satis virium, circumvenire quaerit solitudinem singulorum. Sed retusus xit, milites Christi vigilare

culpam varegie

Episcopum Cornelium, beatum omnes sa?cularis potestas suvosque martyrem, Christi et

siani

martyrii ardore succensi sunt, ut ad eum accurrerit properanter et venerit, quisquis audivit;

adunati exercitus fide pariter et vigore, intelle-

I)

illic repentina salutaria et sancta eonsilia, unde contra Ecclepersecutio nuper exorta sit, unde

minus cautos, solito suo more concutere. 222 Unurn primo aggressus, ut lupus ovem secernere a grege, ut accipiter columbam ab :

fajjstgtifi pritts,

Majestatis cordis nostri luce perspicimus divinae

Ut,

confessorum populum

ETC.

fuisse pro

ut consideranti manifeslum

erit.

227 Hujus tamen glorim partem nullam

ad

cujus nulta

Novatianos spcctassc, observat S. Cyprianus, tum Novatianos in laudata epistola, ttim iu lviii, ex divino consi-

factum scribcns,

ut,

dum

gttos Christi Ecclcsia esset.

epistola

hi a pcrsecutione

palam, penes Audiipsum iu priori fieret

Cornelium alloquentem.Quid ad haecNovatianus,

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

vatianus, Fratercarissime? Utrumne jarn deponit errorem? An vero, qai dementium mos est, ipsis bonis etprosperisnostrisplusadactusestad

turorem, et quo magis ac magis dilectionis ac dei crescit hic gloria,

illic

ti-

dissentionis et xeli re-

crudescit insania; nec vulnus suum miser curat, sed adliuc gravius et se et suos vulnerat, in per-

niciem fratrum Unguasuaperstrepens, et facundiae venenatse jacula contorquens, magis durus saecularis philosophiaepravitate,

quam sophia

do-

mimcffl lenitate pacificus, desertor Ecclesia:, misencordiae hostis interfector poenitentiae, doctor superbiae, veritatis corruptor, perditor caritatis cj; diviria

pm-

vidmtia per-

sit

Ecclesia et

domus

sit

Sacerdos

Christi,

Dei,

quisint Dei

servi, quos diabolus infestet, qui sint Christiani,

quos antichristusimpugnet? Neque enim qmerit illos, quos jamsubegit, aut gestit evertere, quos

jam

suos

fecit,

Inimicus et hostisEcclesiie, quos

ahenavit ab Ecclesia et foras duxit, ut captivos et victos contemnit et praeterit; eos pergit lacessere, in quibus Christum cernit habitare.

Quamquametsialiquis ex talibus fuerit apprehensus, non est, quod sibi quasi in confessione nominis blandiatur; cum constet, si occisi ejusmodi extra Ecclesiam fuerint, fidei corcnam non esse, sed

pcenam potius esse perfidiffi nec in unanimes habitaturos esse, quos ;

domo Dei

inter

videmus de pacifica et divina domo furore discordiae recessisse. Htecille: sedadconfessoresredeamus.

V1T c § Ail. bailCll ,.

.,.

eXSlUUm

:

tempuS

seclis:martyriumverisimilms «i

Slipremum SUpplicium ipsi illatum ejusdem epistolra

per

:

genuina*, ac suppdsititise Or:

dinationes ab eo Comelius

rele-

gatuT

msmuant

his verbis

>

C.

lero illui

>

s.

apud Schelstratium Eodem autem fcempore' te-

:

nuit Decius fimo Gallus)

beatissimum

Corneliumcum universo bvteris quara diaconibus

clero ejus, ;

quem

Papam

tam

pres-

praecepit

Cen-

tumcellas exilio deportari. Inter hosce gloriosos exsules Baronius ad annum 256, num. 64 S. Lttcium, Cornelii in Homana S. Petri Cathrdra successorem recenset : quod nrr neqarr ,iec

confirmarepossumus. De hoc S. Lucio actum Opere nostro addiem 4 Martii, quo

est

231 Centumcettis igiturexsulabatS. Cornelius, ubi a Cypriuno epistolam araipst degloriosa confessione sua

cum Cyprianus

perepistolam lvii, quam prmcedenH § maximoT, partem recitavimus, gratulatus est. Subejmdem

titlatoriam.

epistolm finem sanctus ille antistes prcesagiens supremi agonis tempus tam sibi, quam iili appro-

pinquare, mutuas preces petit ac potticetur; gaique,ut, qui prior coronari meruerit, is

,»\ro

ceterisfidelibusDeumorarenon desinat. Hoi amur, plane, inquiebat, quantum possumus, JFrater carissime, pro caritate mutua, qua nobre lnvicem cohaeremus, ut, quoniam providentia Domini monentis instruimur, etdivinae misericordimconsiliis salubribus

admonemur, appropinquarejamcertaminiset agonis nostri diem, jejuniis, vigiliis, orationibus insistere

cum omni

plebe non desinamus.

232 Incumbamus gemitibus assiduis, etdepre-

vt instantis

cationibus crebris. Haec sunt enim nobis arma coelestia, qua? stare et perseverare fortiter i-

t/am uen)iit

mortis prtssa-

e tanto confessorum numero nonnuUi martyrio mox fuerint coronati, non tradit S. Cyprianus ; imo silentio suo contrarium potius insinuat: infra tamcn videbimus nonpaucos eorum i/i eadem persccu/ione iltttd feliciter consummasse quibus forte accensendi sunt SS. Cerealis ac Socii, quoritm Acta et Martyrologia mcminere,etde quibus § '3 hujus Gommentarii plu-

?*"?•• £t «iTZ™ Memores mvicem teU

e1

uivnid, quae piotegunt.

nostn

simus concordes

;i tque unanimes, utrobique pro nobis semper oremus, pressuras mutua charitate relevemus; et si quis istinc '

nostrum prior divin» dignationis celeritate pra> perseveret apud Dominum nostra.li-

cesserit,

pro fratribus et sororibus nostris apud misericordiam Patris non cesset oratio. Opto te, Frater carissime, semper bene valere. Buc usque S. Cyptianus ; cujus (amen prmagium ad

S.Cornelium propius spectabat, quam adillum; q/ti aliquot annos }»,st scriptam illam epi-

quippe

stolam in vivis superfuit. 233 At vero S. Comelius nontotoforsitan post

mense ad

ccelos evoiavit:

quod non Romts,

ut

rt

martyrwm

$ut>it

post

ribus

actum est: vemmtamen horum omnium martyrzum aliquamdiu post gloriosam illam con-

Acta volunt, sed Centumcellis factum essc, § 3 Sedem anni mt ns. 3i ostend/mus, rrtusfissimum Cutalotjum run/.Papcdier. H). brochio ac majori eruditorum numero secuti.

fessionem potuit contingere. Forsitan Gallus, qui

Tempus Sedis

adoriri statuerat, confes-

sorum mulUtudine contra omnem suam exspectationem sponte el alacriter ad tribunal concurrente a cmdeabsiinuit consultiusratus nonuihil cunctari, donec primus ille profitentium ardordeferbuisset. Hinc nec ipsum Pontiflcem, qui deterritus, initio

y

ceteros prosibat, capitali in

exsilium expulit, ut

tuncpama mulctavit,sed

ej;

primario

Romanorum

>>„/Pontificum Catalogo, cuihac in partc Acta pro Deciurn Galto perperam tjua/nquam sentiaift,

suprajam

notent)

scephts dictum

Cen-

230 Quod atl exsilii locum attinet, fuit ora maris Tirrheni //////> etlo?, Hetrurim cicitas in condita

cum

celebri portu, de cujus situ et incre

Eam

potest Plinius

lib.

VI,

epist.wi.

postmodum excisam » Saracenis fuisse, et Pontifice munitiori loco restitujam,

aleoncIV scribit tificis

Anastasius Bibliotheearius inejusdem Ponvulgo Civita Vita. Nunc Civitas vetus,

Septembris Tomus IV.

P

illius in

laudato Catalogo

sic re-

frriur

: Cornelius annos duos, menses tres, dies decem, a consulibus Decio II et Decio, usque Gallo et Volusiano sed pro Dmu II /rqendum esse Decio III, §4 probavimus qui consulatus in annumChristi2Slmcidit, a quo S. Cornelii /'>,// :

}

tificatum etiam inchoaoimus. Jatnvero

anno 262 consulatum

lusct Volusianus

cum

t',a(-

gesserint,

sub coqur Li/rias S/mcto nostro fueritSubrogatUS,

manifest/tm

rst,

iit

mta-rm

iaiulat/n/i ('at(/li,tj//m

anni additione, quo resecto, cetera habebunt. Etenim per annum unum,

irrepsisse unius recte se

est. is

mento consuli

:

I

lectio,

factse.

Utntm

unum dumtaxatprimo

featumcellas,

nelio Pontifice etiam alios prmsertim relegatos fuisse, idgue Acta

colitur.

228 Agnoscitne jam, qui qiue

venit.

177

vecchia appettator. Parroverisirmlees^cumCoT-

difs

nin/srs tres,

drtrm

rrfrotrtlrnttt/

t,

J

1

Sep-

tembris anni 252, quo Sancti tnors signatur, usque ad 4 Jnni/ anni '-'.">i pervenitur, quo illlus Pontificatus

sum

est.

exordium collocaripossesupraosteiv

0/"Wannum

uiiuin Srdi.s /fUas consen-

titnobis Catalogus regince Sueciai secundo looo

apitd Henschenium cditus

;

srd menses duos, dies

tres adjungit.

23

234

Bac

I ,

:

.

DE

178

.1/iV IpSi

munior

«"-

CORNELIO PAPA MARTYRE, ETC.

com234 Bcbc sententia nostra, quamvts nunc

mcioki: C. S.

S.

difficultates et ertidifos

suas tamen

sil,

Clarissimus vir Emmanueia illuSchelstraete dissert \l t eap. vi Antiquitaiis chronoNotis in Blanchini Franciscus stratce, et adversarios habet,

fogicisadBibliothecarium,contendunf Coraelium t

biennio pontificatum tenuisse.

rum

prior praiter

Eusebium

in

Etmc

in

finem eo-

Catalogum Benschenii laudat

Bieronymum

Chronico, S.

lib.

de

in Scriptoribus ecclesiasticis , et S. Prospcrum Caduos prmterea addit Hisce Ghronico integro. talogos Corbeienses,

quorum alterum

sexto, alte-

rum octavo secuio scriptum ait-; item Catalogum Palatino-Vaticanum, /rmporc Caroli Magni, et exaaliurn biliotheccc Aiexandrinee seculo nono, ratos ; ac denique auctorcm Libri Pontificalis, et PorOifteatus

FlorerUina, Regia ac Vaticana Mss. 235 Blanchinus prceter varios etiam codices,

pag. 97 recensitos, pag. 197 Pauit profcrt veterem i/tscri/itionem in basilica S. quiavetustate quam, cuidam picturm subjectam,

tribuwt.

tomo

II Anastasii,

partim detrita

qum

supcrsunt, charactere majori,

hunc f Corne LIUS

runt, minori exprimat in

B

q\m

ut litteras,

ita exhibet,

est,

vero excide-

modum

i.

m.

230

wl quorum

Ad

respondeo,

quam

esse, § 4 post eruditos pturi-

objectam a Blanchino mscriptionetn,

eam

incertiorem essc,

certi possit inde

quam

ut quid-

haberi; imo non minus

illius scnte/itice

favere, ex

illo

ipso

qua/n ostendam. Etenim inillius Prolegomenis ad eumdcm.tom. II, pag. 97, laudata inscriptio sic

nostrae,

legitur

Corne

LIUS SED

Dcmde

x

m.

vero hifru sequens

certum nis

i.

l)

est,

num

iii

monitum habetur :In-

picturae referant sedisse an-

m, an vero ann.

i.

m. m. D.x.,quod videtur

verosirailius, ut ex consulibus evincitur

:

vide-

ex utriusquc Decii, ac deinde GalU et Volusiani consularibus, quibus Cornelii Pontiftcatus licet

initium ac finem

t/t

Fasiis co/isignatum legeratj

a nobis superitts dictum est. Gratis igitur eruditus vir deinde pag. 197 annos duos pout e/iam

tius

quam unum legendum monet; nequc

postcriori loco

ita

censuisse,

inscriptionciu chronotaxi sua>

videtur

laudatam faventem haberet, nisi ut

qua/n tamen aiiunde admitti non posse probavirnus.

237 Oppositam prorsus viam iniens SchetstraSancti Pontiftcatum a utense circiter ApriU

argummta

in

tantummodo

illi*proprium dicatur: Catalogo namque, inquit, consulatum exprimere,ne cogeest

penultimum

eonsules retur in sequenti Pontificalu eosdem viswn, virocrudito quidem perpetuo repetere. Ita Calatogi prima licet in nam perperam: sed S. Urbarto complctur, iidcmconsiths sub quibus deccssorr$obierunt,insuccessorts periodo non repetantur, sccus tamen fieri solet in

partc, quce

cum

parte secunda,

ttt

Hcnschcnius in Apparatu ad

Chronologiam Pontificiam observavit, et Catalogum consulenti perspicuum erit. 238 Sed demus tantisper, idin hac parte ctiam contigisse, prout in Stephano a Sixto factum videii, potest; nihil tamen ex allata ratione sibi habebit Schelstratius : sccundum eam enim ideo

resp&tidetui

penultimus consulaius, Galli scilicet ac Votusiani, in Jaudato Catalogo tantum signatus fuisset,pr(£tcrmisso consulatu Vohtsiaui ac Maximi, nehicin sequenti Pontificatu esset repctendus. Jam vero in S. Lucii periodo, qui Cornelio succcssit, nulla de

aiioquin cnim contra

tiuSj

anni 'Zol auspicatus, ejusdem ac vitce finem ad atque ita uno t Septembris anni £63 pcrducit, illo anno. quo Bhtnchinus illius Sedcm proematuravit, itte camdem protraxit. Consequenter ad haic fatetur, Cornelium usque ad consulaium 'olusiani ac Maximi, quo annus 253 signalus esl, 1

\

pervenisse; neque id vetustissimo Cataiogo repu-

morem suum

consules, sub

quibus Lucius sedere coepit, Catalogi auctor nec in Cornelio necin Ijicio annotasset. 239 Ad objecta Eusebii ac Prospcri Chronica,

ac pfwsertim

ceteraque a Schelstratio pro biennaii Cornelii Pontificatu adductatestimonia, rcspondeo, inEu-

quod ceteri secuti fucre, crrorem agnosceudum esse, necillius dicta cum ipsa Schel-

sebii ChronicOj

opinionc posse componi, utpaucis ostendo. Eusebiusin laudato Clironico de duobus S. Cornelii succcssoiibus, sanctis Lucio ac Stephano ante Galliet Volusianiyiecemsicmcminit: LuciusXXI Romame Ecclesice Episcopatum tenet menses 8, post quem XXII Stephanus annis3. Deindemox

stratii

sttbdit:

AN N

annum prwcedentem

inridit, sedisse

,

Blanchinus, et annum pro Sancti emorSeptcmbris CAwft'252, diem 14 ejusdetn Ponratus, retinendum nihilominus tuali est, tificatum a rnense Junio anni 250 exorsus insistens

quod probabile non mos observavimus

eo usque Gailo et Volu-

adhorum consulatum, qui

riano III et Gallieno II, satis indicat, illum iisdem Augustis consulibus ad Pontificatum pervequibus S. Cornelium dixerat obiisse; nissc

iii

d x. Biscc itaque

licet in

siano, id est usque

Volusiani ac Maximi consulatu fit mentio, atque adeo in Cornelio minime fuit omittcndus, ne in Lurio repeteretur. Quapropter dum de Lucio ait: Fuit temporibus Galli et Volusiani, usque Va)e-

:

SBD AN ni

gnarc arbitralur,

Gallus et Volusianus,

cum adversum

/Emilianum, qui in Mcesia res novas moliebatur, ex Urbe profecti essent, in Foro Flaminii, sive utalii putant, Interammcc interf(jcti sunt. Constat autem ccedem hanc, nondum expleto imperii eorttm biennio, anno Christi 253 contigisse; quod etiam docet Prosper in Chronico rntegro, ubivcrba ipsa ex Eusebio mutuatus, octo mcnsium Pontificatum Lucii, Stephanique suceessionem, nec non Galii ric Volusiani inleritum, Volusiano II et

Maximo consulibus, annum recenset.

idest

ad memoratum

Christi

240 Secundum hcec Lucius S. Cornelii suc- ad au tem cessor dcto circiter mensibus Poniificata functus

anno 253 obiit eodemque anuo ci Stepkanus successit: quidpotuit iqitur S. Cornelius ejusdem annidie 14

Septembris, ut vult

Schetstratius, obiissei

Porro quamvis de anno S. Lucii cmortuali, sanctiquc Stcphani Pontificatus initio Majorcs mei ad diem 4 Martii, quo prior colitur, ac in Propylceo Maii nliter senserint, Boschius tamen in S. Steji/t/titi gestis ad. diem 2 Augusti itlustratis, § 2 posi Pearsonium in Annalibus Cyprianicis ac ulrumque Pagium, in figendo ad pratdictum annum ejusdem Stephani ad Pontificatum aditusentcntiani Eusebii ct Prosperi, veluti communiorem probabilioremque, amplexus est, et quidem ad ejusdem mensem Maium dicm 13 ordinationem iliius

/"i ttii-

DIE DECIMA QUARTA. SEPTEMBRIS illim Euse/H

probabiUter

referri

posse

existmavit.

ad

Chronicon redeamus, estl^fm, aut m bienmo assignando

fatendum errasse Eusebium autmterpontificium, quodinter Fabiani martu-

^ttwacComelii ordinationem

intercessit,

hujus

Sediannumerasse. Etpostefius quidem mihiprobnbiims apparetex ejusdem Bistoria Ecclesiastica,

m

cujus

VlI,cap.nnon modo biennium sed arciter triennhim Cornelio in Pontificatu attribuit : Interea Romse, inguiens, cum lib.

Corne-

ms

tr.bus circiter annis Episcopatum tenuisset, Lucius ejus [ocum substituitur qui vix octo mensmm spatio^perfunctus eo munere, moriens

m

:

episcopaleofficium Stephano dereliquit. Etenim

siadieZOJanuariianni

250, quo S. Fabianus martyrio coronatu* est, numeres usque ad 1 1 Septembris anni 262, quo S. Cornelium obiisse dici-

mus, annos 2, mcnses 7, dics 25 intcrmcdios reperies, qui pro tribus circiter annis ab Eusebio accipi potuerc. llieronymi

S, >/r.

242 Ceterumcum S. Hierdnymus ct Prosper biennium Ponti/icntus Cornelii ex Eusebii Chronico hauserint; ex chronologis vero supra laudalis a/ii item biennium, alii triennium ex eodem fonte, vcl cx citata Historia ecclesiastica

haud

dubic dcprompscrin/, ad hos omnes eodem,

in laudntis

monumentis pariter his ccrhis allegat

agnoscit, erroris-

Quorl Sedis Cor-

:

nelii duos, alii tres vel circa

annos ponant, cum vera nec biennium explesse constet, inde accidisse videtur, quod omnibus illis incompertum penitusfueritmagnumilludvacatiimisSedis Fabiani temporis interstitiuiri, quod non nisi ex S. Cypriani citatis epistolis, iisdemque diligenter tv

ad annum, ut diximus, 255, cui Cornelii mortcm affigit, vutgarcm ceram more suo pmveniens ; qua de re inspectis, assequi licet. Hcec ipse

S. Cornelii

martyrium

considi potest Pagius in Critica, aliique. 243 Quo mortis ocncrc aut supp/icio sanctus

Pontifex obierit, plane incompertum est : nam qucc dc ill/us in Urbe Uomana sub Deciomartyrio

Acia ejusdem referunt, admitti non posse ostendimus.

Catalogi

Vetustiss{mi

auc/or tan/um

dicit,

iihtmcum

nern Centumcc//is accepisse

timarunt,

cnm

;

§

jam

Ponlificuni

gloria dormitio-

undc nonnulli

naturali potius

-i

,

quam

exis-

violcnta

morte, defunctum es$e';per exsilii tamen ac forfe

etiam carceris cerumnas acce/erata, ideoque ab Ecc/csia u'

martyrem merito

co/i.

Vcrumtumcn

>:<

vetmtis

Andrea Schotlo, col 1622,

vero

mato accipiendam suadeant. Inprimis s. Cyprianus in cpist. lviii adS. Luciwn CovneYn-successorem, illum beatum martvrem diserte* appellat. 244 Idcm facit epist. lxvii ad S. Stephanum

Papam; Servandusest, inquiens, Antecesboatorum martyruru Cornelii nostrorum, sorum etLuciihouorgloriosus; quorum memoriam cum nos honoremus^multomagjsjujfratercarissime,

pariter

Illi

servare gravitate et auctoritate e*t

successor eorum faetus

enim pleni Spiritu

Dei, et in glorioso

martyrio constituti, dandam esse lapsis pacem censuerunt. ConsonatEusebiusinChronicodicens:

Romanae

Ecclesias

gloriosam mortem,

Episctjpatum,

XX

post

tibi

vita.n

roan

i

C. s.

legitur: Pwrtaa eirr.

finiisse,

biusedwt, demartyriicorona quidem

sedm

constat

dubio manet, supplicione an cj-sim

"//////

nis lllatum fuerit.

215 pfa, aiiquid dicits. Pacianus, episcopus Barcmonenstst quiseculovrfloruU:hic enimin

prcbatvret '" /l7 "'.

ftft.nadSympronianum&CoTn&umoccisum fuisse, non obscure insinuat. Etenim cum Symp-oniamusjactitmvt ficHtium Novatiani martyrium, respondit in heec verba: Quodante passam

Novabanum

putas, et

Cypriaaum

dixisse sub-

jungis: Praecessit me adversariusmeus; vide quam manifeste respondeam. Novatianus u

ir-

tynum numquam Cvpnamauditum

nec ex verbis beatiss mi istud aut Iectum est. Ha es ejus epistolas, quibus Cornelium, Qrbis Eph .pum, cui tunc Novatianus inviderat, inimicis prmcipibus resistentem, saepe confessum, tulit,

:

vexatum refert plurimis confessoribus, plur> misquoque martvribus ducem factuin, et cum plunmis gloriosissime coronatum; vivente

Fabiani

suscepit Cornelius annis

duobus; qui et ipse martyrio coronatus est De ejusdem martyrio cum laude meminitS. Eulo-

E

;

tunc Novatiano, etiamque securo... 240 Porro etiamsi passus est aliquid Novatianus,non tamen etiam occisus: etiamsi occisus

id illitm pro-

babitiu&sv-

non tamen coronatus. Quid ni V Extra Ecclesiaa pacem, extra concordiam, extra eam matrem, cujus portio debet esse, qui martyr est..". Cvprianus autem in concordia omnium, Ln

* ,Yssc *

pace

communi,

in

confessorum grege passus

est, et

saape confessus iteratispersecutionibus,et multa laceratione vexatus, et novissime salutari calice

propinatus est. Hoc fuit coronari Buc usgue S.Pacianus; qmlketde s. Cypriani martyrio hic potissimum loquatur, illudque fictiiio Nova!

cum tamen schismaticum hunc coronatum seu martjrium tulisse velexeo neget, quod occisus non fuerit, satisindicat S. Cornetianioppbnat,

liiiui, quem cum plurimis gloriosissime coronar tum fuisse dixerat, occisum fuisse ; quod dliquid aliudquam naturalem ex cerumnds obitum desi-

gnare videtur. 217 Adhuc clariiis loquitur S. Hieronymus gemino loro; primo in Vita S. Paali rrrmi(a> apud nos tomo I Januarii, pag. 604 Cornelius Rom», :

Cyprianus Cartliagine, sunt

es.

k\

Alexandrinus archie piscopus Eulo^iusrefert. At quah istud fuerii martyrtum, cum nec Photius ex Eulogio, cujrn Opusnon mperestt neeS. Cyprianus, nec Euse-

toris

tua debes, qni vicarius

aulsubim

Cornelium.Romanum Epiaeopum

murtvno

cum gloria dormitiimem acqepit, de martyrio pcr supremum supplkium consum-

honoriticare et

antistes seculo \i

ttum vn,teste Photio in Bibliotheca, interprete

non desuut gravia testimonia, quai ambiguam illqm phrasim,

scriptoribus

179

AlexandHmus

siepe

rjuo

ad Eusebium modo respondendum cst. Eminentissimus Cardinalis Baronim in Annalibus ccclesiasticis tomo II ad annum 255, num. 58 crrorem que causam

giust

col.

:

vel ut liufirt

Operum

non '

'"'

}><>

''''"

$olas

"'"""

/ '" s

;

cruore damnati novissima ejusdem saneti docfelici


felici

est

,

<

cruore martyrium pertulerunt. Catalogo Scriptorum t>nw>

in

proxime

laudatis, col.

li!',

uhi

•

.\H<-,-

locus

ac

parte

s. Cypriano

eodem die, quo Romas Cor nelius; sed non eodem anno. Vide tamen, qua de martyrii palcestra § diximus. Sieronymo scribit:

Passus

est...

:•

consonat,

$i cosdis

homilice,

tempore persecutionis

cst,

sccu/o

Africa

I

andalicce,

id

Cypriani fetta luce in et a Theodorjco Ruinartioin cjus-

x,

dictcs,

locum excipios, vetustus auctor

ipsa S.

f/rm persecutionis IH^t>>ri
qua audi-

suosspe divini auxilii per S. Cyprianjum impetrandi erigens, subdit: kdest et S. Cornelius, Romfce Urbis Antisl.es, qui hoc eodem die tores

pussiis.

248 NOfl Obsewe etiam loquilur Pr
••/ r <> m»,illnlant.

DE

180

AUCTORE C. s.

CORNELIO PAPA MAUTYRE, ETC.

S.

XX

scopatum, post Pabiani gloriosam mortem, suscipit Cornelius annis dunbus, qui post biennium eodem martyrio coronatur. Constat autem

Fabimium supremo

supplicio, ac fortc gladio, ut

Grwctlradtmt, coronatum fuisse, quemadmodum Opcre nostro tomo II Januariiuddicm 20, quo cotitur, ostensum est. Capite plexum fuisse Cornelium, censuit etiam Abbo Ftoriacensis abbas, in

seculi

x

scriptor,

in Vitis Pontificum, inquiens

Centumeellis pulsus est, et

:

ibidem accepit a Cy-

priano martyre in carcere scriptam [epistolam)\ quo etiam loeo decollatus est. Fateor tamen hujus tcslimuuiitni, prmterquam

suspectum mihi

esse,

quod rccentius

sit,

quia epistolce a S. Cypriano

meminit; sic enim prodit, fabulosa Acta, in quibus id ipsum dicitur, sibiprceluxisse, simulque suspieionem movet, ne supplicii genus cx iisdem didicerit, quamvispalcBStrdmnon in carcere scriptCB

Hunnv, sed Centumccilis, contra ac in Actis

stvr per auprc-

mum

wppli-

cuan.

B

Bptitola a

Soncfo scriptw,

dici-

etapud lahbeum tom.

1

Concitiorum,

et seqq. relata'. Ilaruni altera

col.

GG8

tiano aliisque hcercticis

;

Rufo vel

altera

episcopo Oricntali inscripta

,

Itustico

tractat de sacra-

mcnto, sivc jurejurando cpiscoporum et eorum caitsis. Utraquc ab eruditis et ab ipso etiam Labbco velut spuria rejicitur, suamquc ipsamct falsitatem per adscriptos consulatus probat. Prior

Decio et

bus

posterior

;

viris clarissimis consuli-

Maximo

bris,

Idus Septem-

(alibi octavo)

enim data septimo

undecimo Kalendas Junii, iisdem ultimum nonnisi ; quorum

co?isulibus signata est

anno 253, id ?io, et

est

secimdo post Dccii intcritum anmartyrium mensi-

aliquot post S. Cornelii

bus consulatum iniisse ex Fastis constat. Si quis per Maximum ibi designari Gratum, cui id

quamvis illce vetutissimi Catalogi voces, Ibi cum gloria dormitionem accepit, priori sententice faveant, tamcn ccrtam non faciunt, cum martyr violcnta morte coronatus ctiam dici possit cum gloria dormitionem accepisse. De cmortuaU dic jam cgimus § 1, diximusquc, nihil esse cur a martyrologis aliisque venerandis scriptoribus , qui diem 11 Scptcnibris signant, recedamus. Demartyrii quoque Sociis § 3 disputavimus. 250 Superest, ut dc Sancti scriptis pauca tlicamus. S. Cornelium inter scriptores ecclesiasticos a S. Eieronymo recenseri, tion semel jam meminimus; verba autcm sancti doctoris sunt hujusmodi : Cornelius Romanae urbis Episcopus, ad

tificum col. 20 prasterea observat, decretum,

exstant epistolas, scripsit Italica,

Africana, et

aliam de Novatiano, et de his, qui lapsi sunt; tertiam de gestis synodi, quartam ad eumdem

Fabium valde prolixam, et Novatiana? haereseos causas et anathema continentem. De iisde?n epistolisantc llirroiiymum jam mcmincrat Eusebius, VI Historiaj eccles.,cap.xhm dicens : Exst&nt adhuc epistolce Cornelii, Romanorum Episcopi, ad Fabium Antiochensis ecclesiaj praesulem tib.

missse, in quibus et

Romanse synodi

gesta, et

omnium per Italiamet Africam.aliasquelocorum illorum provincias, sententi& declarantur... His

adjuncta erat alia ejusdem Cornelii epistola de quae in synodo decreta fuerant; et rursus aliade facinoribus Novati. his,

251 Grceco sermone kas conscriptas fuisse, colcx iis, quce /audatus Euscbius post co-

ligere licct

ces illas; sententiae deelarantur, ita

pra&terea

Latino sermone

subdit;A\\&

conscriptsa exstant

epistohe Cypriani et aliorum antistitum, qni

cum

cnim de omnes Latine

ipso in Africa congregati sunt. Frustra

sermone id hddtdisset Euscbius, conscripta! fuissent. E quatuor

si

iltis

Cornelii

iit-

ad nos pervenit, prtcter insigne fragmentum unius ad Fabiurn Antiochcnum, quod Eusebius hco citato Historice suce inscruit, ct nos teris

nulla

ex co pcr Commentarii dccursum recitavimus. Praiier hasce scripsit etiam aliqupt

uum,

inicr cujusepistolas

vidciicct

xlvi

ct xlviii,

ad S. Cypriaduceetiamnumleguntur,

ccterie pariter perierunt.

Decreta-

les

ad universam Ec-

nomcn etiam fuisse legitur, niliil lamen efficiet, cum hujus consulatus ad annum 250 spectct, quo

octo Cjpriani

1)

nua

clcsiamdirigitur, agitquc dc translatione SS. Pctri ct Pauli, tamquam ab eo facta, ac dc Nova-

Porro visum mihi est tot testimonia contum ut de sanctissimi Pontificis martyrio constaret, (itm ut appareret,non tam certum esse, quam nonnuliiputarunt,eum uaturali,per cerumnas tamen maturata, potius quam violenta mortc, sivc supremo supplicio coronatum fuisse. Etenim 2-19

gerere,

copum de synodo Romana,

guoi urn plurca

notninc cirumfcruntttrinsupcr

tur, recte collocaverit.

quem

tlesiderontur.

ejttsi/r/it

duce Dccrctalcs, ab Isidoro Mercatorc productce,

vclit

epistolam ad Fabium AntiochenaD ecclesiae epis-

C

252 ^SV^

Cornelius nondion Pontifex ordinatus fuerat. Piura manifestce suppositionis indicia adducit Aatatis

A lexander Eist.

253 Constantius

eccles., Sec.

in Epistolis

iii,

cap.iv, art.

'3.

summorum Ponquo

statui/ur, ut juramciitum a jcjunis prcestctur,

E et

aliaipsi

et s"PP mta

-

nc pueri ante annum cetatis 14 jurare cogantur, quodexstal in compilationc Gratiani, 2 2, quwst. v, c. xvi, ab Ivone et Burchardo sancto Pontifici nostro paritcr

etiam certe

perperam

abscribi.

Commentitia

ea epistola acris ac vehcmcns, quce post Cyprianicas in cditione Veneta, qua utimur, col.

est

343 interdubiasrccitatur,velut a Corneliortrf

Cyprianum de non rebaptizandis

hareticis data.

Constat enim, hanc controversiam sub Coruelio agitatam non fuisse, sed CyprUmum inter ac Stephanum, illius post Lucium successorem, pri?num ortamfuisse, utinS. Stephano ad2 Augusti dictum est, et hoc ipso dic in S. Cypriano dicturi

sumus. 254 Eminentissimus Robcrtus Bellurminus U- hh bro dc Scriptoribus ecclesiasticis in S. Cornelio, Stoht

itt


/"-

alterius perbrcvis epistolwad Lupicinum Viennensem episcopiun meminit. Exstat ea tom, III Bibliothcca' Patrum editionis Parisiensis anni 1589, apud Labbeum tomo I Conciliorum, et Joannem a Bosco in Antiquitatibus bibliothecw Fioriaccnsis, cx qua primum eruta dicitur, ideoque ex posterioris fide illam hic subjungo. Cor-

Episcopus

nelius

fratri

Lupicino

Viennensi

archiepiscopo salutem. Scias, frater beatissime*, aream dominicam vento persecutionis acerrime

commoveri,

et edictis

charissime

imperatorum Christianos

ubique tormentis variis affici.Nam in urbe Roma praefectus ad hoc constitutus est. Unde neque publice,

neque incryptisnotioribusMissasagere

Christianis

vestra

Exortetur

licet.

omnes credentes

itaque

charitas

in Christurn,ne

eos, qui occidunt corpus;

sed potius

timeant

eum, qui

animam potestatem perdendi. plures tratrcs martyrio coronati sunt. Ora, ut perticiamus cursum nostrum, nobis a Domino habet corpus et

Jam

revelatum. Vale, frater in Domino, et saluta omnes, qui nos amant in Christo.

255

Quamquam

vero Labbeus de hac epistola a d Lupicinum

nisiquodeam Baronius c Floriacensi bib/iothcca acceperit, mcntem tamen suam satis manifestat, dum ad duas certe genuinas, quas niitil uotet,

ibidcm subdit,

cum

iis,

sic

notat; Haec et sequensepistola

quas clerus

Homanus

scripsit,

docent, quid

Viennensem

:;

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS

quid distent sra lapinis, et subaerat* merces aureis lati

veterum scriptis. Eamdem Ti/tcmontiusetciNatahs ac Constantius, aliique, intci VUPpO-

sitttias similiter

reponunt

et ccrte ea magnaprcBInprimis archiepi tttulus cetate Cornelii in usu non erat ; et si fuisset, sanctm Pontifex, seipsum tantummodo epi-

scopum dtccns, Lucipinurn Yienncnsemeo nomiue non compcllasset. Baronius quidem in \nnalibu& ad annum 255, num. 17, ubi cam

pro genuina rcfcrt, archepiscopi tilulum omittit; sed ct in laudata Hih/iotheca Patrum, ac Lahhei CoUectione Conciliorum, in hunc modum inscribitur Cornelius Episcopus Rumanus fratri Lucipino Viennensiepiscopo salutem. Atprceterquam quod incertum sit, apud quos Floriacensi autographo conformius legatur ; nec hcec inscriptio Cornelii :

scribendi methodo congruit,: kic enim epistolas

suasadCyprianumdataSjquaetiamnumexstaht, omisso

utrimque

exorsus

est

:

episcopatus titulo, his verbis Cornelius Cypriano fratri salutem ;

quodet Cyprianus

ad Cornelium

in suis

pariter

factitavit.

statuendum

256 Secundo dubium

cst,

saperstitite Cornelio, eccleske

U

an S. Lupicinus, Viermensijam pra>-

sederit. Certe id in Baronii scntcntia

dum memoratam epistolam admisit, vcl dum illius martyrium tam sero co/locavit.

ddvertit,

Laudatus Joannes a Bosco de codem S. Florentio sic ait

:

Tempora Gordiani,

et Volusiani decucurrit

S59 Dc ordinationibus

* :

Philippi, Decii, Galli

dc Lupkino autcm

martyrium circa annum 258 in Opcre nostro ad diem 3 Januarii delatum est. Qttinimo rentii

Ti/lemontio valde prohahile visum est, Lupicinum non nisi post annum 374 illum sedem ohtinuisse quod in S. Lupicino ad 14 Decemhris examinancrit.

257 Tertio vel epistola ilfa scripta est post Decium ante vel post inchoatam a Gallo pcrsecutioncm.

Si primum

;

qua

veritatis

Christianos ubique tormentis variis

specie ait, et jam

affici,

plures martyrio coronatos fuissc? Si secundum

;

cur de sua confessione aut exsilio nou meminit, (j

cu7n ex dictis constet, illum inter primos

sum comprehensumque eadcm

epistola

<

imfes-

qua in insuper nonnullis displicent, upud essc ?

Cetcra

1

,

MissaSj qua? in ea occurrit, Cornelii a*vo certo

recentiorem sintisolida

ratione ipsi

adscripH.

esse.

-58 Prceterea notat Tifiemontius, Tractatum de Disciplina et bono pudicititc, quiinter dubia £_ Cypriani Opuscula rccensetur, Erasmo visum fuisse S. t

Comelio posse

alki ratio adducafur,

adscribi.

quam quod

Sed cum non is

uh cpiscopo,

non riqui a grege suo aherat, conscripttis sit deo, cur S. Cornelio, Centumcellis exsulanti, potius quam cuilibet aiteri episcopo a suis abseii:

U

pauca addo.

OtfJiltflttoitr* «'>

iii:

fartm.

Hic fecit ordinationes duas per menseni Decembris, presbyteros quatuor, diaconos quatuor, episcopos perdiversu loca numer septem. Uter c duobus rectius, non divmo: at si Sanctus

duas ordinationes mcnsc Decemfm fecerit. utram quc eodcm Decembri anni 251 debuit

peregisse,

nun hunc soium

in Pontificatu

traduxmt, Quod

adepiscopos ahco ordinatos spectat, ipse Sanctus de duobus id diserte asseril num. 123, ubi

Htius

verba dedimus^

qua etiam

verisimiUm accipiendasunt, QuartuspotuitfuisseZetus,quem num. \mejusdem pariter Sancti verbis diximus iu Evaristi locum substitutum fuisse; vel forte successor Trophimi, qui paenitentia ductus cum magna populi parte ad Ecclesiam regressvs, ad taicam tantummodo communionem >idmissus <(<•

tertio

est,

ut

num. 192 ostensum

est.

§ XIII. Sancti corpus Romano translaium, et a S. Leone I deinde a S. Hadriano I in alia ecclesin depositum: ejusdem

,

Translatio in Franciam.

attribuendtis

sit.

Sancti

Pontificis ac martyris venerabile corpus

Corpu Houbicoronatus ftierit, Romam mamtransla '"'" " l! '"'" ir postea translatum, et secundo uh t rbe lapide ia Appia iu cnnnelnio Catlisti depositum fuissr, ex terium Caltisti productis§ l Martyrologiis,
,

\

ibidem annuntiantt manifestum est; quod ipsum quantum ad sepulturam pertmet, etiam ejusdem Acta, aliaque,
;

nescimus. Verisimilitertamen ea
exemplo, quiS. Pdntfani,

in Sardinia passi, coridcm cosmeterium intulerat. 261 Seculo sacrum illudcorpus basilica honoratum fuisse a s, Leone /, auctoresl Ana-

pus

in

stasius

Bibliothecarius

,

Tiitemon/ium ac Constantium videri possunt nolim tamen cum postcriori asserere roccm

Duu Tractatus

eofactis

sic ait:

:

Lupicinus martyr, qui cathedram rexit, dum Valerianus et Oallienus in liumanisdegebant. Eadem hahet Joannes Ghenu in Episcopatihos Galtia?, ex quorum dictis S. Fto-

dum


Qrimarius Benschenii Catalogus moresuo nul lam mcmorat: sectmdus vero uiio/,1 his verbi Postliuc factum IVrii ordinationem onam, presbyteroa septem. Anastasius duas ipsi ntt,ihu<>ns.

Ipsi successit B.

rvtrttn.

c. s.

memorari.

is

conira

"decurrit

MJCTORS

negandum

enim ad anntim 262, num. 58 S. Florentium, Lupicini dccessorem, suh Valeridnopassum scrihit : ad quod Eminentissmuts Armalista non est:

ronatus est, seriptum fuisse, in eoque de ejusdem confessione ac martyrio sub boni pastoris typo

:

fert suppositionh indicia.

181

Nec miuus divinavit idem

Erasmus, dum Tiilemontio denuoteste, credidit, sermonem Ad Novatianum faareticumj Cypriano anonnuilis similiter adscriptum, Cornelii etiam est, ut obseropus esse. Quinimo non improbabile Galli persecutianem,

vat Tillemontius, eumpost relegatus in cujus exordiosancttis Pontifex

et co-

Vaticmm Fecit autem

editionis

,

tom. III, pag. 158 his verbis : (S. Leo) et basilicam Ii. Cornelio, Episcopo et martyri, juxta coameterium Callixti Via Appia. t)r HaC hnsiiicn, rrlul 3UO tftnpnrr, sirr SeCUh XII

V
a

S. Leo/tt >//('


l

i>a-

honora

i«ih.

etiam existente, meminit Quilielmus Malmesburimsis dr Gestis rripim Ani/lnruiu lih. IV, nhi intrr nc/esias >n Via Appiasitasrecenseturecclesia s.

Cornelii et corpus

:

verum

r>i/u>/<-/»

nostra

cetate frustra requiri, Blanchinus in NotishistO' ricis n
Bibliothecafium observat, Porro

quamvis negare non possimus, iliam Malmesburiensis tempore adhucdum exstitisse^ quod t
non

polrst

ita srnsi.ssr, tjt/ia j/fnd

translatum la/ia/ir

>/">>i>/i. >><>

quidguam

;

r/drliinjnr aUCtOT

a S. f.ranr

af/>» eo

de altera ejusdem trans-

didicerat.

282 Etenim S. Hadrianus

I Papa seculo rai a S. Adriana isiudcorpus in erectam a fe .ii ithtt/n basilicam solemnissime Iransportavit, eodem testt Boclesiam

jam

decrepito sat

vum

>!

Anasiasio,

I<

itltf.

I

DK

L82

ptts ab co Anastosio, qui de ecclesiis, aliisqtte iocu restauratis, traetans, sen seuexstructis, Pontifice Hic idem sanctissimus Prsesul

CTORl

Vi

CORNELIO PAPA MARTYRE, ETC

S.

S

m

scribit:

hcec

vodomoculta (idestvilla) quam Capracorum obtulit pro aUsuo proprio jnro cx qlKUn , uu Apostoloruin moniis pauperum beato Petro fundavrt solo a suo, Principi, fautori, nutritori (

simulque speciose Factori suo ornavit, et in nomine ejusdem Deo »><<]< ^mi cum sacratissimam dedicavit... Tn qna pergens cum cuncto suo*, senatuque Romano ovantes, et pariter exultatione seu gloria himia consuetam magnam i„ pauperes Christi ibidem introatque translatavit eleemosynam faeiens, atque ediflcavit ecclesiam,

addit.

nl.

:lero

martyrumsiduxitin eam corpora sanctorum Cormulque Pontificum, videlicel corpus sancti sancti corpus pt Pontificis, martyris atque aelii,

modo martyris

Felicis, simili

seu Pontificis, pari-

terquecorpussahctilnnocentii.confessorisatque

Pontificis.Quosutpatronosin Domino almnssacerPontifex obariioremsanctseSedisApostolicasj in

imii

autem

a

S. Paschale

t

B

quaet prassederunt,

sicut decuit, honoravit.

Notis 263 At vero Franciscus Blanchinus in alterius 206, pap. Cornelio, ad Anastasium in S. factm metranslationis*, a Paschale /, ut putabqt, minit: (Ubi in crypta juxta coemeterium Calisti

Via Appia, ut prcemiserat) deinde Leo Magnus, insiecclesiam construxit, nomine B. Cornelii gnitam, ut infra in ejus Sectione. Inde autem I,

extractumcorpusejusdemPontificisaPaschali delatum fuit cum SS. Urbano, Caecilia, Tiburtio etValeriano, ad Titulum S. Mariae trans Tibesupra ubi reqniescit. Hmc ipse, qum cum rim,

minime conveniunt. Sed

dictis

laudata Bibtio-

et

Caroli thecarii editio Vaticana, utiet Parisiensis UrFabroti, vn S. Paschale I habentquidem, SS.

banUCmcilim, ftr

necnonMaximi eodem S. Paschale

Tiburtii, Vaieriani,

Lurii pnn/iftcis corpora ab

indictam ecclesiam illata fuisse; sed deS. Cornequare non dubito, quin crudito viro lio siimt :

nomen

ttim

etc.

sacri corporis

t

fuisse: secundo flammis exustum, restauratumque Non miretur itaque, inquiens, qms adsistentmm copia nudaprtesentem locum auri argentique mvasn> lambentium gravem post bis quia tum ;

nemflammarum hunc a praecedentibus novent restauratum. 226 Bcec autem ostendunt,

illum post

seq,,

ad annum 917 pro ejusdcnt

ratione dato, de duphii

memoratur : Cognitum

illo

ecclesia rcstau-

incendio his verbis

quod

est igitur omnibus,

ccenobium ab avo nostro Carolo (Catvo) imperatore

constructum

gloriosissimo

Compendio

in

est succenpalatio, peccatis exigentibus, bis igne sum. Unde placuit serenitati nostnn reasdificare

ac restaurare

eum

Quamdiu veropost

*,

quod semel ac

Caroli

regnum

scripserit, ex-

pioratum non habeo: id tamenante annum 1150, quo in canonicorum iocum Benedictini monachi ibidemsaccesserunt, fecisse videtur, quia

cum de

priorum fundatione expresse meminerity de suffeauctor multa de ctis monorhisnltwn silet. Pnrro narrationi sum pene Cornelii iaudibus ac gforia

ad nauscam

interserit,

ea tantwn recitabimus,

mentum

qum adpropositumargur

spectare videbuntw.

267 Translationem a

Carolo

imperatore

ac

dum

oremus Omnipotentem

pro serenissimo imperatore Carolo, quaPapam etmartvrem de

Deum

tenus, qui B. Cornelium

munimen

partibus ob

Romanis

sui,

cunctorum-

que fldelium sibi proximari fecit, ac nos de tam magno Patrono honoravit, per suffragia hujus inclyti Martyris beatitudine perennis vitae sibi Sanctorum omnium, quos venerabiliter Ci moessa excoluit, consortia adipisci mereamur perpetuo obtincmla. Ita laudata? Passionis auctor, quilocwm, ad quem ea translatio facta fuerit, non detmninat, sedquem Compendiumin insula Fran-

a Carolo

Francorum rege curatam faisse scribit, asserens sacrum Pontificis corpus ab eo Roma allatum, et in CompcndiensiS. Marim basilica depositum essc. S. Cypriani Passio, num. 2G3 laudata, cam Carolo imperatori similiter attribuii, isque secundum Pamelium fuit Carolus Magnus, cumsub ftoc imperatore dictam Passionem conscriptam fuisse opinetur. At Tillemontius in S. Cornelio art. 17. et Nota 45 in S. Cypriano mavult auctorem de Carolo, cognomento Calvo, Magnique Caroli ne-

ab eodem adscripta. In hac enimsequentia legere fratres,

E

quibus prmtermissis, nos

ultimumsub Carolo Calvo inCompendiensem ecclesiam prim/tm delatum est, in eodem simul loco,

Nos ergo,

A

bis fecimua.

tobo Pamelio hujus Sancti Operibus prmfixa, Pauloque diacono, quisub Caroto Magno floruit,

cst.

deposifitm

apud

potc interpretari ; quia, ut inquit, insinuare videtur, SS. Cornelii ac Cypriani corpora, quorum

1

ex dic&ndis eonstabit. 265 Admanum mihiest Ms., quod Translatio S. Cornelii Papae inscritiitur, notaturque: Misit anno 1006 Fr. Ludov. Nicque, Biblioth. Sues-

stCompendii

oppidum

faisse,

sion. Celest. In

adscriptum diensi S. ctor

ejusdem margine Gallico idiomate

est,

fragmentum cum Compen-

Cornelii Ms. collatum fuisse. Illius

anonymus

tti/t/r

illud

satis

synchronum

indicat,se translaiioni

esse,

att-

mi-

dum miraculum, quod

transfersndum contigerat, narraturus praeUnum saltem, quod veridica patrum cognovi pelatione, meaeque ntandans attitulavi, inter

fatur

fbrte ria;

meino -

:

quamquam

fragili,

victoriae*,...

fraternis auri-

bus, prout audivi, intimare curabo. Fertur ete-

>»<}>

ratore,

ipse scriberet, quievisse.

268 Quidquid

sit

qua infra sermo tradit

de ea Tillemontii ratione, dc n

redibit, illius

sententiam diserte

Cisterciensis Trium-Fontium monachus, in suo Chro/iico ad annum

Albericus,

seculo xiii

Christi 877, ubi

hmhabet: Karolus

iste

Calvus

monasterium S. Cornelii apud Compendium fundavit atque perfecit. Et post aliqua\ Cum '

Karolus Calvus attulisset

a,

Roma

beati Papse

.

cia>

ba&ili?a

iii

Carou

diplomate Simplicis tempor ascripsisse, in cujus 500 et pag. diplomatica Mabilfonium dc Re

Postea translalum ia Franciam fuisse idcm sacrum pignus, tradtt Passio S. Cypriani, a Ja-

26

Inde in PranCtom triinala-

Cornelii jbroLucio obrepserit.

D

Ihidcm pariter insinuat, asserens, Comin ea pendiensem ecclesiam a temporc depositi quoscribebat fam tempus, ad usque

nim

Cornelii corpus, in imperatorem de novo tus, venit a,pud villam

suam Pontigonem,

tune erat fiscus regius; et ibidem

creaquae

cum corpore

cum vellet recedere, non potuitcorpus sanctum moveri, donec eidem S. Cornelio daret rex in pago Depteto (de Perteto,)

Sancti quievit; et

id est

vium /tstjttr.

Hur, inter Saum iluMatvonam, etqusedam alia inclusa. Huc ipse, laudans Elinandum scu Helinandum Pertois, silvam? de

et

rjttstlcm

Ordinis ac seculi in Frigido-Monte

mo-

naehum, quod tamen de fundatione Compen* die/isis ecclesim tantum acc/piendum videtur. Eidem Carolo translat/onem hanc adscr/bit codex ilemensis SS Tim. et Apoll. ad diem 14 Septembris inter Auctaria Usuardi apud Sollerium nostrum kis verbis: Cujus corpus Iloma translatu*ma CaroTo juniore Augusto, positum est in monasterio, quod construxit infra palatii ?edes

™

Jtagno, sed Calv

DIK DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

aedes Compeudii. Consonat et Saussayus in Sup-

oedis

plemento ad Martyrologhim

srto

Gatlicanum,

die

4 Martii. t/uod ({Wt

ov-

casione

2Q9Alberico ego quoquc omnino assentior, quia

ex

ittius assertis,quce atittnde solide

probauhn,,
Ms. transkztioni sunt conformia, occasio rnanifeste eruitur, qua S. Cornelii corpus a laudato Carolo Romaallatum et in GompendiensibasiUea depositumfucrit. Inprimis memoratam ecclesiam a laudato imperatore conditam fuisse constat

tum ex Cdroti

tumex

[ipsius

Simplicis diplomate supra citato, Caroli Calvi prcecepto apud Ma-

billonium tom. III Annalium in Appendicep. 081 et seg., in

quo

sui Caroli,

discrte ait, sese

Magni

adexemplum

tsvi

qui basilicam Beatissimce Dct Genitrici Aquisqrani cxstruxerat.ac congerie quam plurima reliquiarum sacravcrat,

inquam,

sesey

scilicet,

exemplo

CompencUensi suo sibi non pareret, eidem sacratissimai Virgini monasterium ac ccctesiam fundotenus exstruxisse, et centum, qui in ea Deo famularentur, clericis constitutis, muni\llius

in

palatw, eo quod Aquzsgranum

fice dotasse.

Dedicatio

ittius

anno 877

tertio

No-

nas Maii in eodem tnstrumento facta dicitur. De eadem etiam meminit Annalista Hertinianusapud Pat/ium in Critica adeumdem annum, num. 3, sed dedicationcm Kalenclis Maii atkcribit. Kal.

Maii,m§w#

272 Accipenunc Translationem ex Ms. i>»m 2G5 laudato, recisis tamen, ut monuimus, su-

Omni Franco-

perfluis auetoris digressionibus.

rum

mox

ut

Romam

patebit) se

trelle

ardentis animi plus solito

:

petere, desiderio

Francorum exercituum miles inclytus, in nullo jussisaudenscontraire imperialibus, tant©expeditionis festinat sibi pro posse adquiri

qua muveri castra

tus, ut hora,

moram

ratorKarolus, nullam regiis curribusj ranlibiis.

bagerere videretUT

partes [talicas ardenter prope-

*

Quod

appara-

jusserit. iinpe-

(actum est,

ita ut

Romamotiuspetiit,sanctum, quod composChristo adminiculante complevit, beatissimi Papse diu

mente

dispositerat, desiderinm

Cornelii Corpus inde sectiin dci't'rens,victoriosis-

que Francorum partibus, toto animo, gratulanter inferens.

Romani

2l'S

assignavimus festat, sesc

iiiut>rix

:

la-lus

de rei serie non

nisi

e(

causam supra

suscipiendi

post htec auctor,

nu-pnrr

quisaHsmam-

sttcrum PontJficis corpus in Compen-

impcratore collqcatum fuisse. JSon potest hic Ujitur Carolus Magnus intetUai,

quo imperantc, memorata basilica nondum exstabat, sed ejusdem nepos, cognomcnto Calvus, a quo eam fundo-tenus exstructam fuisse probavimus, quique avum imitatus, similem Aquisgraitcnsi Dci Genitricis ecclesiam condens^ sacris reUquiis

eamdem

curavit.

ditare,

Sccundo

avi exemplo, haud dubic

translattonis auctor asserit, Ca-

Romauam ris

sermonem suuni ud

instructum,

fuisse

cuttvertens,

eam

jactura cousu/atur,

tamen ob hoc, Crbs

:

QuibttS

rrrbis indicat

corpusiu GalUas allatum

,

Noli

totum

translatioticm spectant, ex

274 Audiat,

Romanus

eodem subjungo. nobis invidens, beate Papa,

te

populus,

quam dignaater sis receptus

Compendiensi inpalfttio Francorum manibus sed priusquam ad id veniatur, satis reor utile

brevi dedicaturus crat,

tam

Remensi SS- Tim. et Apoll. interAuctariaUsuar*

apud Solterium nostrum ad diem 14 Septemetmarbris leqitur: Roma; beati Cornelii Papaj translatum a tyris, cujus sacrumcorpus Roma di

monasteCarolo junioreAugusto, positumestin iedesCompenpalatii infra construxit rio, quod diplomatc licet in citato Caroli Caivi dii'

Ceterum

DeiGenitrici, nutla facta ea ecctcsia Sanctissimce consecrata dicatur, Mctmentione, Cornelio

de

S.

Aunalium, ad biltonius tamen tom. III censet, illam etiam SS. 94 uum. 877, num nelio ac Capriano dedicatam

fuisse,

au*

or-

taudcttc/ue

Transmarmi Caroti SimpUcis ac Ludovki tamquam Sancti, iidcm quibus pta in

Prtccetltuts

i

pOflr*

ihi inilut

premitvr:

huic paginaB scribendo inserere, quid antequam hujusce sujjducereris limiiubns basilica?, actum sit in tuo felici itinere. Et si ex integro, quod est usque difiiriie, qusa

rere

*

unum

nequeo,

gesta sunt

saitem,

illic,

probie-

quamquam

fragili victoria)

prumnc

veridicapa-

<\tun\

etenim, quod,

quam

hOC ijn" itn-f

;

anno 875 eum copiis suis Romamprofectum, ibidemque a Joanne VIII PP. imperatorem coronatum, anno sequenti m Franciam rediisse.

iusic/uibus reUquiis ditctret. Recte etiam in codice

-

fuisse, nihil

Christo

ut basilicam,

intc-

inclita,

ex AnnaUbus autem Bcrtimanis constat, Carolum Catvum, audita Ludovici II morte,

271 Idemigitur Carolus utrohique designatur,

ri

,"!i-

moestitia, quia nos si

tulavi,

recteque ab Alberico dicitur Karolus Calvus... in imperatorem de novo, id est, recenter, Iiomte creatus id prcestitisse, ea scilicet usus occasione,

|

K

de Itnu prvtiosi ror/io

iuter cetera dircns

i

rbem

f

exercitu profectus fuerat, thesaurum illum adve-

ostinditut".

\m

gi

trumcognovi relatione, meacque mandans

:

QWCtO)

teviter

rolum imperatorem, Roma reducem, quo cum xisse

quidetn,

>t

mus,

admodum

ex eo pra>ter cineres Romarelicto. Deinde Sancti gloriam, virtutes ac patrocinium prwdicat, quibusomnibus hir prmtermissis, reliqua, mtm ad

sirni-

iii

laxis habenis,

episcopis consecrare fecit.

vero in Translatione nostra Ms.

nd-:<

imperator,

S. Cornelii

Jam

r/irjms,

nec mora, quisque

nunciorum Apostolicre Sedis prrcsentia ab eisdem 270

Roma ndfert Stna H

iterato exercitu congregato, dixit, {Carolus

carnis pulverea.

quam in eodem oratocum multo apparatu in sua et

basilica a Caroio

Tianslatio

c. s.

>

rio construxerat,

diensi patatio receptum ac in beatissimce Virginis

exhibetur.

'

convocavit, et ecclesiam,

liter dicitur

rt

AUCTORE

'<

<

nimiacontew cordis solamur ossium nervorumquede copia, tu quoquerespergerismole sanctaa

J

aliarum provinciarum (Carohts) Compendio

et

faetum fuerit,

episcopos Remensis provincia?, sed

patroni memorantur : acsimul mbdit, >,,,. tempore solius irneliinomme ui>i<, appeUca

",

atti-

MHIIHIIM

ominigeno,

loquens, propulso frivblo, fraternisauribus, prout audivi, intimare curabo. Fertur

dum

tui sacratissimi corporis ossa

per opaca supra dicti saltus

memoravcrat

in

hunc saltitm non Ms. nostro) humerisepiscopali-

bus ferebantur pervia, eontigit divino tiulu in ejusdem fel*meparte mediaita aggravari ill.i, ui penitus episcoporum, eadem Eerentium, nequi-

rent sufferre ulterius spatularum fulchra *. 275 Qui quantocius aureis subtractis vestibus,

'

lnld.i

V( / post vota

tanta; molis humotenus deponentes sarcinam , jusserunt acclamari regiam, ut huic spectaculo

statim adesse festinaret, personam. Quaa simul ac communis adesse risa esset, sese intra se colligens, divina co3j)it sapieiiter anim;ul\riiciv clementia, quid quantumvo honoris tibi, beate

'

fin U cii

"

Martyr, in hac,

qua eorpore eras collocandus,

ProcuJ camque dubiosensit imperator Karolus, non te bujus aulae

poscebas

mcnte

IIIIIUJS

basilica.

hospitem, sed post bcataj memorjaa Virginem vellegloriari, ut erafc consequenSj fcotius dominibasilicaa principem. Quo divinitus cognito, delatorum moreplicatis.vadibns, quidquidtesen-

cae

tire potuit velle

poposcisse, imperiali dicto ci-

cius'devotamente nondistulit libentersupplere. 270 Ac

<

UlU-

,

DE

Hl mttoui: s.

C. i

Carolo

S.

CORNELlO PAPA MARTYRE,

deindetale sanxitprivilegium, ut inter tnos SanctroqueMarise famuIosnuHa distancia, nullumque deinceps adforet digladiabiJLe discidium sed ut vestrum tequanimiter valuisse exe276

A.c

ETC.

vare, quo ampliusopus non liabeat restaurationis

pro

tali re.

Aucfor dc

rato supra meminit

:

st/p/tc velut

D

memo-

ante

nec lamen dc eo in pr/emissa Vidctur tamen indi-

nan atione qieidquam reperio.

;

qui servitium, »quali fruerentur pondere praebendarum. Ut hoo antem securi totius secularis

absque

inopiea

ullius

impedimenti intercapedine

quivissel agere, dc sua propria supellectile

|MI,ll.lM-<

sodem

fn toct'

facta

cum

adesse videbatur Francorum non minima falange *, sub clarissimo tui nominis decoreomnem dotem hujus aulae regiffl duplicibus dofiariis imperialiter curavit ampliare.

omni,

quffl

Nemoetiam tunc Francorum illic visus estexercituum, quijuxta posse proprium hnic ecclesiae denegare voluissel beneficium donativum. 877 Priusquam progrediamur, aliqua hicobservandasunt. Ubi prcedieta gesta

sint,

non anno-

tavit auctor, conlenius dtxisse, facta esse in supra-

dicto saltu, quem non nominaverat Alberious num. 267 reiatus ea prope villam regiam Pontigonem contigisse asserit, illamque in Partcnsi pago seu tractu, illo scilicet, qui inter Campaniam Propriam et Barrensem ducatum intcrjacet,recte collocat. Quod spectat ad Saum fluvium, quem

silvam ea occasionc a Carolo datam ait, vidctur is esse, dc r/uo Hadrianus Valesiusin Notitia Galliarum arf voccmPoninter et M/ttro/ia/n sitam

tico sic scribit

:

quem Simplicem

Littera; Caroli,

Stultum eognominant, datffl anno 907, « Pon« tigonem villam publicam in pago Portensi « super fluvios Saltum et Prustionem » ponmit: ex quibus Saltus fluvius Saut etiamnum vocatur. Vidctur, inquam, hic Saltus seu Saut, apud Atbericum Saus appcttari. De Matrona notissimo ftuvio /ti/f/f oddere necesse est. Vtrum Aibericus, an auctor Transiationis , donatiuuem Caroti, ejusque causam rcct/us expresserit, exploratum et

non habeo ut postcrioris narratio satis inepta est. Ceterum Pontigonis villa a Frederuna Caroli :

Simplicis conjuge, quce

eam

perat, Coi/ipe/tdic/tsi ecctesiw est

;

qua de

Diplomatica

dotis

nomine acce-

postmodum donata Re

re videri potcst Mabiiionius dc lib.

VI, instrum. 123

resumamus. 278 Quis namque, mortalium

et

128.

Modo

auctoris textum miraoulis claret, et

Com-

ptmdium

tam

obstinati

t

que fortisau legendum

est

:

In eodem

summe

280

et ineffabilis aeterne vigor Dei-

progreditur aacior,

tatis,

quae

tam miris modis

tur

adhuc crucis signaculum ex eodem sublimi Ilinc nempe tantum [in] Beati

stipite fixuni.

honorem excrevit locus

iste,

ut in tot vicibus

jacturarum nullus locorum Franciae huic ornatu prrasumpsisset ullo modo cqmparare.

se

279 Sed ubi saepe ignis vorans, exigente populi

mole peccaminum accidere dignoscitur, excidium grave rerum et inextrioabile terrestrium consuescitpareredispen^ium:non mireturitaque quis adsistentium prsesentem locum auri argentique copia nudatum quia bis post gravem lambentium invasionein flammarum, aunc a pr»cedent.ibus noverit restauratum sed potius tali cessans ab ammiratione Cnrlsto satagat preces ;

:

supp]iciterfundere,utitadigneturprecibusbeati Papea Comelii lmnc locum misericorditer conser-

>lr-

fertur.

desinit

situdine prospexit ef'ficacitercompletum,ita ejus

iterum permisit allevari corpusculum ut, si, ita dicam, istud voluisset discurrere per inane magnum, omni procul repagulo rerum volitare valuisset more volucrum, ipsas nubes re,

quod

migio alacrum quandoque excedentium. Quod ipso rei certissimocomprobaturexitu; quia.quod

dudum minum

bis mille

nequiebat moveri manibus ho-

nunc cernitur

,

binorum tantum

efFerri

scapulis episcoporum praesentis aulre usque in

atrium. Et, ut quibusdam nostrum tunc temporis

prfflsentium,

ipsorum ore prolatum

fuisse

dignoscitur deferentium, tamvidebaturillisonus

levissimum, ac

si

omnimode maneret vacuum, capulum ". Papa beate, credo, quod

quo ossa vehebantur, beati

Unde minime divinffl

hfflsitans,

Papffl

voluntatis obsequens

nuncio

,

i.

e. Iliecii

cunctis

Franciffl profuturus incolis requiescere cupiebas

umbra criptarum basilicce adstantis. Subduntur hic versus Rhythmici, quibus auctor pro suo genio translationis magnificentiam describit, quos pratermittendos pariter censui. sub

281 Diximus supra, auctore/n Passio/iis

priani

apud Pamelium TiUemontio visum

dicere, corpo?-aSS. Corneliirtc Cypriani. in

dum

S

.

Cy- De

fuisse

eodem

S.

Cypria-

ni

myore

bi

exanrina-

ali-

bitur.

Sed et Mabillonius tom. III Annalium ad annum 877, num. 94 asserit, ea in una pretiosa thecaCompendii asservari et praeter quoddam Martyrologium Ms., in quo ad Jdus Martii legitur : Apud Compendium susceptio beatorum martyrum Cornelii et loco,

ipse scribcret, quicvisse.

;

Cypriani, laudat nonnulla alia,

plurimos ante prsesentiam beati Papae officium sanitatis hauriret oculus recuperare remedium ? Quod verissima assertione testifica-

faciliimr

impendere testibus dc quo sermo pracsentis, namque ut Mox suis! ventilatur, Martyris desiderium exolympica cel-

honorem numquam

suadeat.

pristinaa

Ioco in

sublimi stipite fixum.

raculorum signis in eadem solitudine triplicis fflterna; virtute peractorum potentiae, huic beato Papae,cujusfiebantmerito requirente, famulatus fugitivse non provideret tribuere, quo aleretur, donarium substantia; dum tribus cacis visum, tribus fflque surdis auditum, tribus necnon mutis solvitvinculumlinguse paralyticosquoquequam ;

ratur,

rum

miracula contige-

crueem iisdem inscriptam vel certe in comonumentum erectam, rtiamcxstitisse;ideo-

pectoris eo loci adesse poterat, qui tot visis ini-

;

njus ecclesice varia sors ""<-

care, suo iempore in hco, ubi ra//t,

Verum cum

prius spectcnt,

quibus idper-

ad S. Cyprianum protranslationem hanc una cum aliis hcec

ejusdcmSancti qestis, hoc ipso die illustrandis, examinabimus.^ 282 Sancti Cornelii corpus secnlo xi etiam in

Compendii quievisse, docet charta donationis a S. Cornrlii Hoberto Franciwreqe, ejusqueconjuge Constantia coiyus Comfactm Sanctae Maria? Compendiensis ecclesise,.., pendii srr. xi martyribus Cornelio et Cypriano, in eadem ecclesia requiescentibus, ut in laudata charta, signata anno 1029, apud Mabillonium iib. VI de Re diptomatica, pag. 582 legitur.Ejusdem seculi anno 49 idem Sancti corpus Compendio Remos, ubi S. Leo IX Papa concilium celebrabat K a clericis delatum fuisse, scribit Ansetmus S. Remifjii Remensis monachus, et rei gesta» synchronus, in Opuscuto suo, quod sub Concilii Remensis titulo exstat tom. IX Conciliorum apud et sanctis

Labbeum

acol. 1028, et

Sanctorum Sec.

Actis

vi,

apud Mabitlonium parte

Historia dedicationis ecciesice

inde

in

a pag. 713, ubi S. Remigii i/iscriI,

b/tur.

283 Ansetmi verba huc transfero. facto susceptus est a

intra ecclesiam sanctus martyr

cum

aliis

Mane autem Bemos ad con(S. Lcone IX) cilium defei'Cornelius, quem tur a cano-

domno Papa

Sanctorum pignoribus Compendienses clerici

nicis.

.

DIE DECIMA

A

olericiillo detulerant pro multis violentiis,

QUARTA SEPTEMBRIS quas

ecclesia sua patiebatur aquibusdam malefactoribus. Deinde inter gesta suhditur: Excommunicavit denique (Pontifex) illos, de quibus proclamationem fecerant Compendienses clerici,

propter

quorum

injustitiam

illuc

detulerant

corpus

sancti marfryris Comelii. Porro non hcec ita accipias,quasi Compendienses tam hoc quam cetera

185

mumCaroluaMagnusimperatortranstuIitcorpui beatiCorneliide Romaad monasterium In.i S. Cornelii, Ordinis S. Benedicti, quod ipse fundaverat. Denique autem post multos vero annos Carolus secundus transtulit corpora SS.

brachioejusdextro, ubi indies magna etcrebra flunt miracula ad laudem omnipotentis Dei ac martjris sui S. Cornelii.

Non hmc, inquam, ita accipias: nequecnim alium ob finem saeras illas reiiqitias Remqs detulere, quam utpro more antiquitus reeepto, ea-

apud jws

rum

presentia

trum

et

reiiaiosos

patrocinio congregatorum pa~ animos adjustam misericordiam

promptumque auxilium ferendumpolentius commovcrent, eoque impetrato, ad ecclesiam suam reducerent.

C. S.

Cornelii et Cypriani ad Franciam, relicto tamen in praedicto monasterio capite li. Cornelii ac

Sanctorum pignora Remos transportarint , ut vexantium injuriis subtracta, ibidem deponerentur.

AUCTOBE

287 Est

mter instrumenta, ad hunc diem exemplar quoddam epistoUe reverendissimi ac amplissimi domini Joannis dc Warhfrndonc!:, ahhatis !ndensi$,d P. Gamansio et

" lim ftetotir;

deposita,

nostm presbytero transmissum, in qu (audatus ahbas universis Christi ftdelibm msigm sui monasterii reliquias commemorat, eosque ad has vcritatis explorandm gratia inspectandas Societatis

\

i

i\

284 Ceterum

quibus post-

modum

Bene-

ilic.tini suffecti

tum

hic

tum

de Compendiensibus ctrruis

alibi facta sit mentio, observasse ju-

verit, clericos

sunt.

cum

seu canonicos,

qmbus Compendien-

a Carolo Calvo concessa fuerat, anno 150, ut supra jam insinuavi, inde expulsos fuisse,

Hic prcefatus, abbatiam suam a Carolo Magno ejusquc ftlio Ludovico Pio condi/am dotatamquc fuiqse, intcr cetera sirait: Antel '.tus vitat.

,

sis ccclesia

S. Carolus...

1

Roma

monachis

Benedictinis

in

substitutis. Atbericus in

sam ab

quo cervo

occiso, nescio,

sione cervi,

eorumdem

locum

Chronico expellendi caurepetit;

Occa-

inquiens,

venientis quolibet anno ad ecclesiam S. Cornelii Compendiensis, quem

interfecerant Compendienses canonici, amovit rex canonicos, et posuit ibi monachos de abbatia S. Donysii; et ita coepit abbatia

Sed, quidquid

dum

sic

Compendiensis.

de hoc cervi, nisi forte legen-

veram expulsionis causam fuisse irreligiosam korumvitam, liquet ex epistola clxiii Suqerii, abbatis SanDionysiani, apud Chesnium tom. IV Hist. sit

Fnmc;

servi, seu historia seu fabula,

integrum corpus S. Cornelii de ante annos octingentos, aut eo circiter, in et ad dictum monasterium, devote perChristi

venerandum, secum

fideles

288

Ac eaidem

reliquiffl

attulit.

semper a tempore

pra?dicto per diversos valdenobiles

et plebeios

ac ecclesiasticos et saaculares utriusqua sexus CarohMagno homines peregrinos, ad dictum monasterium ex cunctis regionibus Christi nonien profitentibus fluentes(qui et indiesad illud confiuunt) devote veneratae, ac multi

peregrini morbo epilepsiae Cornelii) laborantes, ejusdem

dieitur S.

fqui

sancti

sufFragio adjuti, saape numero pristinaa sanitati restituti exstiterunt, el indiesrestituuntur.

Abbas

hir,

tcste

Gabrieie Bucelino parte II

ritantur. Consuli etiam potest Mabillonius tom.Vl

Germanim sacrce, obiit Kal, Octob. anni \:^ipost trium annorum ac quatuor mensium prmlatu-

Annal.,ad annum 1150, num. 99

ram. Itaque

ubi etiam

aliai epistolce

huc spectantes et

re-

sequentibus,

13

nontamena

sfr

hiscc credimus, sancti Pontiftcis

a Carolo Magno [ndensis Monastcrii fundatore, cx Urbe Roma eo translatum fuit, sic tamcn, ut secuudum Yitum a Carolo II, sirr Sufni, 'inuprndium ilrnulc portaHtm fuerit, nostri corpus

§ XIV. Sancti

reliquise et cultus

celebris in

Indensi

abbatia

prope Aquisgranum. prcecedenti paragrapho prodiiximus, Ouce probant, S. Cornelii corpus ad Compendiensafis

Aliquot S. Cornelii

sem ccclesiam olim /ranslatum, ibidem sub me-

reliquiot

dium

C

scculi xi etiam quievisse; ubi Mabillonius

supra laudatus illud in cadnn pretiosa thcca simut cum S. Gypriani Carthaginensis corpore suo quoque tempore inctusum, honoratumque fuissc asseverat.

Yenun

siheec de integro corpore

aut ctiam de ejusdem longe majori parte accipienda sintjdifficulter concihari poterunt cum Us, quce dc ejusdem sancti Pontificis reliquiis, in locis asservatis, leguntur. Inprimis Inda,

abbatiam prope \qnit'"'"""'"

286

haud facile dictu

Admanum

mihi

adeam

est.

Vita Ms.

dicam, compacta, muttis fabulis conspurcata, ne m J{ p inem rectorCollegii Socieiatis Jesu anAquisgranensis ex Mss. mtennbusexeeptam sub cujus transmisit, meos Majores no 1644 ad teguntur: Decalcem adpropositum nostrum hac

Scptembris Tomus IV.

amotum

fuisse

fuisse videatur.

translationis auctorem

attinet,

Carolum Miujuum, cx

itlum

prce-

cedoiti § liquct; ut uutein ita credereni l>nn pnvritalie ViUv quuin epistola) auctores, imhirti fuisSB vidcniur, qnia Monasterium Indense ab hoc im*

prinium ac deinde " Lttdovico Pio ejusdem filio flindatum esse putabanl, prout lauihitiis abbas /n epistola prmmiserat. Nam cum

pcratore

aquo prouum fuit

eas Carolo

crebramira-

est S. Cornelii

non

inde

Quod ad

sacras

Monasterium S. Cornelii, vulgo CornelisMunster dicta, insignem hujussacri thesauriportioncmjam a multis secidis posstdere se credit,

percencrit.

289

sent,

nostro

adlndmm

numquam

ignorarent,

latio

dum-

taxat reficto; secundum laudatum vero abbatem idem corpus integrum ad sua usque tempora

aiiis

vetusta imperialis abbatia est padicti, sex passuum millibus ab Aquisgranensi Marti/re dissita, et a Sancto Pontifice ac

idquc populosce peregrinationes, tempore cula confirmanUsedunde et quo

ac brachio dextcrn apiul [ndetises

qum

Ordinis S. liene-

et

t

capite

miun fundatorem suum ferre; prwsriiiiu

sem aliasque

cum

ecclesias

illas

reliquias accepis-

Magno, quem

pri-

credebant, acceptas re-

hic bas/firamAguisgrunen-

hujusmodi \opp/as

sacris

cimeliis, <

ifitussr diratur. .luniinrs

tih.

Aquisgranensis, cap.xi, istud a

Carolo

I

'himi/ri

Magna

inchoatum, et post Kujus obituma Ludovico Pio perfectum pariter scribit. VerumS. Ardodiscipulus et biograpkus S. Benedit ti, illius lociprimi ahbatis, faudutum monasterium n Ludovico Pio in vutfr,'/!//!- %ex millibus

nensi distabat, miro

apalatiosuo Aquisgra> constructum fuisse

opere

nulla de Carolo Magno facta mentione. Exstatea Vitain Operenostro ad diem \-i februarii, ubi caput \\\, num. 34 consuli potest. 290 Oe solo Ludovico hac in parte similiter scribit,

24

meniinrriint

[ut

quidem

volunt,)

,

:

m trmynrf.

awtore

ct

CORNELIO PAPA MARTYKE ETC

in epistola

sua de

et post ejtts&em S. Benedicti vitaet obitu scripta, kinc Atque cxcusa. \ mox taudatam oitam cap.

S.

$ed incerto titibi*

S.

meminerunt mmachi Indenses

AUCTORE

C

DE

Corcorruiteorum argumentum, ex quo sacrum

codem Monasterium

auetore sibi donatum est,quodpra>quoque credidisse vidcntur. Falsum dicta Vita ex Ms. Jndensi habet dc utriusque

prasertimpro

nolii

(

corpus

'aroto

Magno

Sancti corporibus per Carolum

II, sive

Calvum, Comelii

fnda Compendium translatis; nam S. quidem corpus Roma acccptum, a laudato Carolo

Compendu

depositum

fuisse

ostendimus;

de

acturt S. Cvpriani corpore ad htmc ipsum diem illius auctor opinionem eam sumus. Forsitan in corCypriani ac Cornelii SS. quia venit, Vitw pora, quce a ( 'arolo Magno inteqra Indam olim

perpcram persuaserat, et ex et hrachium dexterum ibidem superesse sciebat, audierat a Carolo calvo Compcndii dcposila fuisse, ibidemfuisse sibi

allata

quibus non nisi S. Cornftlii caput

ubi Saneti

que suo tcmpore honorari; atque inde conjectaad vit, translationem illam ex Indensi Monasterio Compcndicnscm ecclesiam factam esse. 291. Porro quamvis recitata laudati abbatis

mput

Joannis

verba praiferant, totum sancti Pontificis marti/ris corpus Indoz as-

Wachtendonck

de

servari, in

eadem tamcn

cpistola potius insinuat,

non nisi aliquas ejusdem partes ibisuperessc. Sic enim ait: Et si quisquam prasmissis, infra septengentosannos minimein dubium revocatis, fidem dare noluerit, in dicto monasterio

veram

de hoc certior fieri optaveritj compareat, ac integrum caput S. Cornelii et iliius dextrum brachium in argenteis vasculis artificiose conflatis devote recondita, ac singula praemissa (si

in

illo

et subscripta ex his, quae

rus est,

illic

visurus et auditu-

luce clarius veritate fulcita regnoscet.

Deindc subdit: Ut autem cunctis Christi fidelibus de pretiosis reliquiis in dicto monasterio meo devote reconditis constct, sequitur earum-

dem

In primis in dicto mo-

specifica designatio.

nasterio fuit et est integrum caput et

solemnis marschalci S. Corneliicum ceterisreliquiis ejusdem Mart/yris reservatum. 292. Vtroque hoc loco de capife ac hrachio dcx-

bravhium

et

dextrnm

Pontificis et martyris,

brachium magni domini

tero exprcsse meminit, secundo loco addit qui-

dextcrum

dem cum eo ipso

ejusdem Martyris; scd harum portioncm Jonge

ceteris reliquiis

satis

insinttat,

nedum haberu Solmn

\minorcm esse quam pro toto reliquo corpore posse etiarn S. Cornelii caput et dextcrum brachium inier ceteras Indenses reliquias memorat Innoeentius Papa, ejus nominis VI, ut apparet in Bulla, de qua infra agemus, utietFasti Agrippinenscs ad 18 Kalcndas Octobris. Solius ctiam capitis tnentio fit tum in Chronici Aquisgranensis cap. xi., auctore Joanne Nopelio Juris doclorc, anno L632 Colonim Germanice editi, cujus capitis Ms. exemplar pree manibus habeo; tum in caput aut brachium,

Hbello dc sacrosanctis reliquiis, qua;

grani

,

quam

in

Indcnsi

vencrationi

septcnniis pubiiCfB

tam Aquis-

nionasterio

singuHs

cxhibentur.

In

,

et

est

peregfina-

tiombits

sus, crebris miracuJis diviniius

comprobatus. Pra-

Joannis Wachtendonctcstimoperegrinaiionibus kii de piis ejusmodi laudatus supra Nopelius relatum, nium num. 287

monas-

dc hoc argumento sicscribit: Eo loco {in omnipotens a poterio Indensi S. Cornelii) Deus Cornelii precibus utS. invocatur, pulo prsecipue morbo caduco immunem prsestare, ac simul

eum

dicetera corporis sanitate et salute impertiri

gnetur.

294 In scheda quoque cx Fastis Agrippinenst- frequentutu Jndulgentvr bus transcripta, ctadhanc diem seposita, lego: populosae 16 cal. Augusti... Hodie etiam fiunt peregrinationes ao S. Coruelium ad Indam fluviam, qute ad Apostolica Sede concessas Indulgentias merentur. De cehbri ejusdem Sancti ibi1

dcm

cultu etiam

Sanctorum cens

:

Quo

meminit Monalus

Belgii de

major remansit reliquiarum

et

occasione

quam certa

ca

ipsa acceperhit,

imprudentcr de

corum

divinarc.

illuc

facta

qtiave

ignorare malo, Inlerim,

doncc

translattone

tes-

di-

memoria,

Ad

portio.

K

In-

dulgentias quod attinet, duplex habeo apographum Bullce Innocentii PP., quarum alterum P.

Jacobus Kritzraedt, acceptum a P. Jacobo Polio Ordinis Minorum observantium historiographo, anno 1652 Colonia Agrippina ad Museum nostrum transmisit ; alterum a quo missum fuerit, non indicaiur; sed in utroque additur : Pendet

prope aram S.Annae in ecclesia praedicta. 295 Quotus ejus nominis is fuerit Pontifex,non ibidem exprimiiur; at cum apudVillamNovam Avinionensis dicecesis

4

Nonas Augusti Pontifica-

data signetur, liquet eum fuisse Innoccntium VI, qui Avenione sedit, etapud Villani Novam, cum Cardhialis esset, palatium ha-

tus...

anno 7

buit,

ubi

jam

Pontifex Carthusiam extruxit. brevis est, hic totam subjungo.

Bullam hanc quia

Innocentius Episcopus, Servus Servorum Dei, universis Christi fidelibus praesentes litteras in-

specturis salutem et Apostolicam benedictionem.

sua mundum inefvota tidelium de clementissima ipsius Majestate sperantium, tunc preecipue benigno favore prosequitur, cum devota ipsorum humilitas Sanctorum preeibus et Splendor Paternae

gloriae, qui

al. ubetit

fabili claritate illuminat*, pia

luminat

meritis adjuvatur.

296 Cupientes igitur, ut ecclesia monasterii db InuOQ&iiOrdinis S. Benedicti, Co- tio vt

S. Cornelii Indensis,

loniensis dicecesis, in quo, ut asseritur, Sindon

munda, in qua Corpus Domini nostri Jesu Christi, postquam de cruce depositum exstitit, positum", et linteum, quo idem Dominus noster in ccena pedes discipulorum suorum tersit, ipsiusque S. Cornelii caput et brachium dexterum, et plures

alia;

SS. reliquiae fore noscuntur

ter quas ad

:

*

a/.

flftpOI

tuni

prop-

monasterium ipsurn de diversis

lnundi partibus, et prcecipue de septennio

magna

ipsae reliquiae

in

ostendun-

scilicet Calen-

confiuit populi multitudo,

congruis honoribus frequentetur. 297.

Pontifieis

scd quo tcmpore,

in Indiculo

memorato monasterio

loci celebrior estS. Cornelii

das Augusti

;

ab

ter reverendissimi abbatis

tur, et etiam singulis annis, 16

quias sibi vindicare

abbaUa

lis-Munster dicta, acdcnique inaensperegrinorum morbi epileplici remedio concur-

loci illius

caput ac brachium nullas aut certe omnino exiguas ec cjusdem sacro corpore reli-

1)

posses-

Cornelii, incolis Corne-

septennium, quo ibidem

Caput S. Cornelli Papas, patroni, cum aliis quibusdam SS. reli-

293. Crediderim itaque Indcnses prater sancti

magna

meratione

S.

posteriori siclegitur:

quiis minoribus. (n

reliquiarum

Sanc/o dicata,

ipsi

Bcclesia

erunt

loco

,

earumdem

immemorialis sio,

probutionis

proferantur

timonia

Et utChristi

dono

fideles

eo libentius causa

eamdem accedant, quo

devotionis ad

ibidem

conspexerint se Dei misericordia

coelestis gratiae uberioris

de omnipotentis BB. Petri et Pauli Apostolorum ejus auctooranibus vere poenitentibus et ritate confisi

refectos

;

et

,

confessis,

et

i

vbmio

VIUPP. concBsaai

;

DIE DBCIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

confessis, qni in Nativitatis et Resurrectionnis

ejusdem Domini, ac Pentecostes SS. Trinitatis ac singulis quatuor prineipalibus B. ,

,

Maria- Virginis, Nativitatis B. Joannis Baptistse,

praedicti

ejusdem

Cornelii

S.

ecclesiaa

et

,

festivitatum,

dcdicatiunis

et

earumdem

16 Cal.

Augusti diebus, ecclesiam ipsam devote visitaverint, annuatim unum ahnum et40 dies de injunctis eis pcenitentiis, singulis vide-

quibus ecclesiam ipsam

ut prsefertur,

visifeverint,

misericorditer rela-

xamus. Datuin apud Villam Novam Avinionensis dicecesis/4 Nonas Augusti, Pontificatus nostri anno septimo id est anno Christi 1359. Ad ma:

num

tnihi est ct aliud

pressum, in

exemplar anno 1611 im-

ad hldulgenr quas flagitante HerIndensi tum temporis ab-

r/uo fidetes invitantur

plenarias lucrandas

tias

manno van Eynatten

,

,

Urbanus VIII PP.ejusdemannidieZUuIii

bate,

concesserat omnibus, gui in festo S. Cornelii Indensem ecclesiam confessi, sacror/ue Epido refecti, invisuri, ibiquesolitaspreces recitaturi essent. .iqva ibidcm

298

schedis

ad

cuttum spectanar/uam ejusdem reliquiis fabuladecornu tustrari sacrarique solitam, r/uce, ut ex precibus rrjiHa. sacrari solita

:

B

///

tibus invenio

S. Cornelii

etiaut,

adhibcri consuetis Uc/uet,

ah

osgris

prcesertim

morbo afflictis feliciter potatur. NopcChronico superius citato hcec prwterea ait Insuper in S. Cornelii monasterio servatur comitiali

lius in

S.

Cornelii cornu, ex quo fcbricitantes bibere

solent, multique hie cornu usus,

eorum sanitate donantur. Unde quocum manui inserto Sancti

pingi sculpique etiam consuevere, unde, is ortus sit, plane ignoro : nam quod in Ms. fndensi de grypho narratur, nimiscrassa

effigies

inquam, \

"itii

fabula

cst.

avis, venit

Legitur, inquit, quod grvphoj maxima etiam ad eum (Sanctum tunc exsutem)

morbo caduco laborans, quam oratione pra> missa etiam curavit. Sentiens autem grypho sesanatam, unam ungularum suarum excutiens pro

simili

hfiereticos

:

profanatio et

per Catholicos recuperatio. Rotnacum,

legiata hotna-

sive Iiofurne/rum,

kodierncB Flandrim

Belgis lionsen,

Auslriacee in

antiquo

Bracbanto ultra ftuvium Scaldim oppidum est, duobus et mcdio miUiaribus Aldenarda Tornacum versus, oli/n inGameracensi, nunc in Itoechliniensi archidicecesi situm. Antiquo floret seculaj iutn canonicorum capitulo, quod ex monasterio, per S. Amandum olim condito, erectum est, prout in hujus sancti episcopi Trajectensis gestis, ad diem G Februarii illustratis, § t; dictum est. Autbertus Mirceus in Fastis Belgicis ad diem 28 Augusti, et 14 Septembris, S. Cornelii reliqnias per Lu-

dovicum II, Lotharii imperatoris fllium Compendio huc delatas fuisse assevera.t ; ubietiam hodie-

nelii reliquias •

eneratur:

et

Coelestini.

apud Rotnaoenses deposuit, ampls dote addita, adeo ut alter post S. Amandum eccti a i; tna «•iiMs iundator Ludovieus imperator a liotnacensibus habeatur.

Ihr, ibi : ad diem vero ii SeptemtoiSypostquamdeS&.Covn&iiacCyprumi martyrio, translatisque eorum ad ompendiemem

ecclesiam sacris ossibus egisset, >» prosccutus est : Compendio postea,

hum modum si

saltem plurima, Ludovicus Lotharii

nacum

transportovit, et

berrimi

martyria

collocavit;

cum

Ivpsanis

nnn omnia, filius

Rot-

Hermetis cele-

S.

ibidem

honorifice

utpartim ex ^done, partim ex Rot-

naeensis ecdesiSB monumentis collegi. :joi Stmilia habet in Chronico rerum Belgica-

mm adprmcitatum annum 860

:

seddum supra

Adoncm

hiudat, intelligendus est de pramussis, de translatione ad Rotnacense* facta,ctmts

diem 12 Februarii%

est,

d

i

a quo pors:

\

eamdem

translalionem

ea

laudalis Mira-i Fastis ecrbo atlingens, eam ex ontiquis momtment/s sibi probari mer.ito desiderorit,

quodhactenus a nemiyiefaclum reperi, nec confitcor. Attamen, qua\recensuri sumus, vix sinmt prudenter dubitare, quin aliqum S. Cornelii reUquim Rotnacensibus concessw fuerint, quamvis aiio forte tempore, alioque auctore, r/uum Mirwns opinatus sit. /:./ supra dictis enim non satis probabiie est^ eas a Ludovico Lotharii fllio donatas esse, a

me prcestari possc

302 Molanus in Indiculo Sanctorum Belgiiad propositum nostrum h,vr habet : SS. Cornelii et Qypriani reliquise aliqusa habentur Rothnaci in Tornacensi territorio, in-feretrodeaurato,

ftilSittilll 1'llS

ab Jndensi abbatd,

Qus

reliquiai eo allafa- suni, ei Inda, sive S. Cornelii

memoria et major remansit reliquiarum portio. Interim nonnulloi ;

Rothnacum translatos sunt,quando Rothnacense territorium dominum temporalem habebat alibatem Indensem sed postea vendiiii ni est Guidoni comiti Flandriea. Rotnacum t sive reliquise inde

:

Cellam, Hrodnace

vocatamj o Ludovico Pio Indensi monasterio donatam fuisse, testatur is ipse imperator indiplomate, quodin Opere nostro

ad Vitam s. Anscharii § 16 exminstruinrutitut vero venditionis, quo

die 3 Februarii

sum hahrs

;

Reinoldus seu Rainardus, fndai abbas, ittud

K

(iui-

Namurci comiti, anno L280 tradidit, legipotest apudMirceumin Supplemento Diplom. par. II, num. 114.

doni, Flandrim

:{():*

,1'ini

et

vrro prwredenti § cidimus, prudenter

dubitari non posse, quin

apud Indenses

insignes

saneti Pontificis ac Martyris nostri reliquies asser-

ventur.

Et quamquam admitti non

possint,

qtus

ad dictam abbatiam, atque kincmaximam pariem Compendium translato^ vel in ilta penitus vetento, Indenses in eodem% dc integro corpore

citati ferunt,

preeter caput

a terisimili tamen non abhorret, el

brachium nonmtllas

alias

ejusdem

sacri pignoris reliquias ibidem olim fhdsse, et ab

in pretiosa ucclus(£ theca uttates honorantur.

hujus loci abbate eo tempore, quo Rotnaci dominios6cularigaudebat,ecclesia! Rotnacensidonatas,

i,

sed meertum

non nullaapud Adonem fit mentio;de monumentis autem Rotnacensibus infra pturibus agemus. Emschenius noster in Commentario prmvio n,t VitamS. Benedicti Aniana et indce abbatis od

Sed Mirrcum audiamus. 300 Anno 8<>0 {ait priori locq citato) die 6 Julii S. Hermetis corpus Inda Rxrtnacum ad basilicam canonicorum, a S. Amando Trajeo ;, .; episcopo fundatam, est translatum per Lu-

dum uliquotS, Cov-

Carthaginiensis,

monasterio, quod est prope Aquisgranum; quo

C

drin

episcopi

loei celebrior est S. Cornelii

per

C. s.

(

pnam

postmodum usus fuit pro scypho, et depingitur cum cornu. Verumapage insulsas hasce fabulas, etalias usum hujusmodi cornu prudentius divinet.

m

censis in Vlan-

Lotharii iroperatoris... ilium; qui et reliquias SS. ornelii Papas, Cy-

gratiarum aetioneS.Cornelio dereliquit, quaipse

§ XV. Sancti reliquise etcultus Rotnnci Flandria eapum

EGclesiacol-

do vicum imperatorem.

i

diebus praedictis,

licet

187

7//S. Cornelij

non

patroni sui cultus, qui apud

sinr ingentl

miserorum

Indam

solatio

vigebat, in

subjecfo sibioppidopaHterhaberetttr;

utiMolanus

reipsa donatas fuisse scribit,

304

De

olim looido-

mim,

: ,

;

DB

ISS

AUCTORE C. S.

S.

CORNELIO PAPA MARTYRE, ETO.

304 Itedomtionistemporesttspicionemaliquam oiorrt Jarohus Mcjerus in Annalibus Flandrim

annum 1160, ubi ait Translatum eodemanno Calend. Juniis Rothornaci corpus

impetrawt

lib.

V, ad

:

divi Cypriani episcopi et martyris, cui interfuit

translationi

Amulphus abbas Einhamensis. Ad

eumdem Junii diem hmc translatio in Ustiardo Molaniapud Sollerium nostrum inter auctaria Vsuardina celebratur.

Cum

autcm hujus sanclique

Cornelii retiquias,

tam Rotnacenses

ranonici,

quam

eo simid delatas

ibidem in

ali? scriptores

et

una eademque theca hodiedum acclusas velint, suspicari licet, ctiam hasce eodem anno Rotnaci fuisse exceptas ; nisi forte Mejerus vocem translatio pro elevatio usurparit Ceterum cum dicat

Amulphum abbatem

huic solemnitati interfuisse

Einhamensem

unde id

vtdisse,

instrumentum

videtur

,

didicerii.

Eadem

aliquod

leguntur in

Gaitia Christiana rccusa> tom. Y, coi. 34, Eistoria sacra etprofana archiepiscopatus Mechli-

et in

Cornelium van Gestel, tom. II, pag. 250, cx Mcjero forsitan deprompta. Est autem Einhamum illustris abbatia Ordinis S. BenedicU in Relfjio Aus/riaco, medio fere miUiariab oppido Aidenarda nd ftuvinm Scaldim sita. niensis per

Joanne Ludovico De Pascal ejusdem capituli

WMartii, h uman /ssime ac dilit/cntcr estprwstitum Laudati hiviri inter cetera transmisere Ms. exemplar Offici/, quodibidem quotannis celebratur die 4 Julii in festo translationis reliquiarum .

SS. CorneliietCypriani, martyrum pontificum acS.CeelestiniPapff confessoris, sub rituduplici.

Desumuntur autem ex Communi piurimorum Martyrum pontipcum, prceter orationcm ct Lectioncs secundi Nocturni, qumproprim sunt. 308 Et orath quidem ha>c est : Deus qui nos BB. Cornelii, Cypriani ac Caelestini annua solemnitatela?tificas, concede propitius,ut quorum reliquiarum translationem colimus, de eorum etiam protectionegaudeamus.PerDominum etc.

,

,

Lotharii ftius, eas

qum

narratio ex

omnes Rotnacum

iis,

transtulisse

qute § 14 disputavimus,

intcr cetera prmftxit cpistoiam Joannis de la

Martyrolofjio

theofor/i

Rrcviario pariter Romano, prout Offcio

Baye, canonici Tornacensis, ad amplissimum

prmsidemdominum VigliumZwichemumFrisium Cypriani reliquiis prmcipue agat, de Cornelio tamen, cujus illic celebre nomen esse ait, simid meminit. Hic itaque cum dixisset, scse Jtotnacum adiisse, ut, qum de olim data; gute

licel

coram exploraret , his verbis prosequitur : Satis prolixo sermone habito cum canonicis, illi me deduxerunt ad gazophilaciura templi, ibique oculis meis exposuerunt feretrum cupreum deauratum, Apostolorum imaginibus interstinctum, in tres veluti distinctum capsulas laminis tribus

deauratis

;

quod opus antiquissimum judicarunt

adhibiti aurifices. fucntnt in-

'

I.

t.

Cum quo

bis

cum

;'

;

tres.

Dciiulc laudatus Joannes de la :

Curavi bona

fide

Haye

post aliqua

exscribendum, quod inar-

chivisetantiqtfiscodicibusdescriptumhabebatur: quae

omnia bona

tide

capitnli D. V. destino.

manu

secretarii

Tandem paucis

intcrjectis,

exscripta

ex eodem archivo tyrologio, 61

mina

t>>i-

ndii i>>

et

tVtni

0/-

illius

recitat qumdam exAdonis Marquaad solum S. Cyprianum spectant.

307 Ut it/itur dc Smirti nostri reliquiis cuituque co loci ccrtioru tut/noscerem, amplissimos canonicos pcr timicinn oravi, ut si quid prceter ea, quce Pamclitis edidit, haberent, nicare non gravarentur

DD. Joanne

Baptista

:

itl

quod

Dehoy

mecum commuet

dum putant,

normuUa

ob-

servantur.

S. Cmiestini

ossa esse cognominis Pontificis Romani,eju$

scilicet

nominis primi ; in qucm errorem inducti

quod de tribus quorum reliquim in ea thcca asservantur, velut commune ibidcm prcvdicatur : scd prmterquam quod vox Apostolicus in rigore, et proutRomano Pontifici propria est, hic accipinon possit, cum certe S. Cyprianus Romanus Pontifex vidcntur cx epitheto Apostolicos, illis

Sanctis,

fucrit; sanctus

censis, giadio

et

Haec brevis arca patres conjungit apostolicos

dem SS. Cor

Errant

quidem Rotnaccnses,

modo

manu sic passus erat Cyprianus. Hic Celestinum sanctos locat et Cyprianum. Hic est dsemonium pellens, morbumque cadu-

ait

adliuc asservari ex sequentibusvidebimus.

Cnidicta theca, de
iile

Cmiestinus Rotna-

martyr occubuisse

in eadcm epiRomanus Pontifex, Sed licet, inquam, in

dicitur, sanctus vero

hac parte errarint Rotnacenses, non propterea epigraphce auctor, qui vocem Apostolicus latiori

Carnificisque

lur

sacras reliquias revertamitr

persuadct, ff//i/?/ffsS.Comelii reli-

confessor in pace quievit.

;

deni gladio ceduntur' et unus

ad

mox

est.

eadem

graphe

:

illa

non 16 cum

inscripti sunt,

quias in ea olim acciusas fuisse, hasque in

Duplex vita tenet ccelos, hic ossa tenentur Sufficit ad titulum. Celestinum capit aula Ossa sigillavithic operosa manus. Gaudent in coelis Cornelius et Cyprianus. Vita Coelestini gladio fuerat data fini Cornelius gladii suscepit acumine funus,

1.1'llllN-

309 Sed ut hierotheca

numquam

:

,

Romano

laudato diserte adscriptum

^oo £J/«slongitudoquinque fere pedes sequat, margine tales inscribuntur versus

in cujus

c

,

de S.

servato ibidem corpore S. Cypriani inaudierat,

non

Porro prmter dictam translationis fcstivitatem cekbrant Rotnacenses in sua ecclesia collegiata etiam SS. Comelii ac Cypriani quo fcstum natale idque die 14 Scptembris satis est verisimilis.

dicta reliquue

hctiosa thecu,

tas.

corpore ex Gompendiensi ecclesia subiato, htdm ejusdem deposuisse ac dcinde Ludovicus II

in qua prce-

305

annitd festivi-

Di Lectione 6 dicitur Lotharius imperator, sciticet ejus nominisl, SS. Cornelii ac Cmlestini reliquias ex Urbe Romana obtentas. una cum S. Cypriani

Nunc ad monumcnta Rotnacensia, cidtumquc, quem S. Cornelius ibi obtinct,progrediamur. Jacobus Pamelius editioni Operum S. Cypriani

B

the-

saurario, cantore et secretario, subscriptis etiam ad die fidem faciendam nominibus suis anno 1751,

ab ampliss.

capituli decano, et

usurpavit, in Ccele§tino aut in SS. Cornelio

Cypriano errasse dicendus

lubet,

tom.

1

Aprilis

addiem

0,

Conside, si

est.

ubi de S. Cmle-

Papa, et tom. IV Maii addiem 17, ubi de cognomine Sancto, cujus reliquim Rotnaci asservantur, a Majoribus rneis tractatum est.

stino

,

310 Seculo xvi Calvinistis hmreticis Relgium PamelUtm Eispannicum infcstantibus, prmdictm sacrm reii- delata, saerai quimin arcem Pamellensem, qum Aldenardm ad- reliquitE a hmret, securitatis causa delatm fuerunt

Calwni&tis,

sed ea itua cum dicto oppido ab hcercticis occupata, ab iis impic disjectm sunt, donec iisdem hmreticis a Catholici rerjis

exercitu inde depulsis

presbytero,qui

toti

,

a

;

quodam

reiadfuerat, easque reverenter

Rotnacum remissm fuere. Authenticum hujus reiinstrumentum, a smpe faudatis ampliss. collegerat,

DD. decano et cantoreRotnacensibus adme transmissum hic transcribo. In nomine Domini amen. Curaitasit, quodannoejusdem Domini 1572 reliquiffi divorum Cornelii, Cypriani etCelestini incluad ecclesiam collegiatamS. Hermetis Rotnacensem,Mechliniensisdicecesis,pertinente,

src feretro,

propter

DIE DECIMA

QVARTA SEPTEMBRIS.

metum haereticorum passim in Belgicis ditionibus Philippi Hispaniarum regis Catholici

propter

grassaniium.inarcePamellanaintramurosoppidi Aldenardensis, Gandavensis dicecesis, tamquam in tuto loco per deputatos reverendorum domi-

nornm

praepositi,

decani et capituli prpetactie

collegiatse ecclesise repositse fuerunt.

anno 1S72 Aldenarda potitis, dis~

ejusdem mensis

et

anni, prsefataque arce ab iisdem occupata, dissipatae et in dicta arce abjecta? fuernnt; cumque ita 'D.

quod eodem tempore venerabilis vir Jacobus Maucouvent presbyter, artium masit,

parochialis bpclesiae Pamellensis intra

gister,

muros

dicti oppidi diaconus,

illustris

domini Jacobi

necnon generosi ac

Du Jongny,

dictide Alde-

nardo baronis Flandriae, equitis aurati, domini de Pamella etc, capellanus, tunc in dicta arce fuit, qui optime scire potest, quid eodem tempore de dictis reliquiis factum fuit; hinc est, quod ego Jacobus Bleekeriuspresbyter, decanus Christianitatis

districtus

Rothnacensis

dictje

depositionem medio suo juramento desuper fac-

presbytero

coUectm,

in scriptis fideliter redegi in

modum

et for-

sequentem.

manu

pectori apposita praestito, deponit et dicit,

feretrum antedictum in Septembri ultime a snpra dictis heereticis in dicta arce fuisse laceratum et confractum ad rapiendum aurum et argentum, lapidesque pretiosos, quibus ornatum fuit, etse vidisse antedictas reliquias ab iisdem heereticis, dum idem feretrum lacerarunt et

que

abjici, et in

dissipari, seque ob hoc

eadem arce hac illacgravem animi mero-

habuisse, et easdem reliquias (utpote organa, seu instrumenta, perquae Spiritus sanctus

rem

*

D. Jacobus Maucouvent,

Si. Bynius cum cyrographOj Ja. Bauters cum oyrographo, J. B. Bleekerius not. cum cyrographo,

314 Post instrumentum hoc seqttitw in eodern Reliqufarum Ms. nostro Rotnacensiquoedamrecensio reliqnia- Rotnacmrium rum ejusdem ecclesice in hunc modum: Hse stint recensio :

reliquiae ecclesiae B. Petri Rotbnacerisis,

Ca

-

racencis dicecesisj in majori feretro: Reliquiae 6orporisillustrissimi militis Christi B. Hermetis martyris... Item refiquiae S. Comelii Papae et

martvris

In margine veroadscriptum legitur:

etc.

memoratas

praeter reliqufashic

reservantur inter alias de brachio

quam

Cornelii.

S.

successor

ejusdem metropoliiicm sedis limites quos Rotnacum numeratur, quod

anfe, uti et ipsa Mechlinia; dioecesis

f

'ameraeensis

Porrojuxta eamdem reliquiarum rccensionem videntur tum temporis reliquice SS. Cornelii, Cypriani. Coslestini et Bermetis in una eademque theca fuisse, cum hos omnes sub eodem fuerat,

majori feretro ibidem enumerentur. 315 Porro laudatce Sanntorum reliquiai, in oc- saruw

titulo in

minatheca

compositai,

reco(jruta>, et

anno

IQMaii archiepiscopi Me-

11175,

suo illnstrissimi

die

transmisere.

ter alia i)

Fx

»

doinini S.

politicos viros spoliarunt, incendiaque

»

sub

i)

i)

;

ti

aperuerunt

Hermctis, sigilio

capslilam

lii7.'i

post

rc^crcudi

reliquiarum.

qua repereruut dictas reliquias illustrissimi domini archiepiscopi in

Mechlinicnsis dcbite compactas, CUI adjUJQXe

runtsuummajussigillum, eteamdem capsulam iterum clauserunt circumcirca apponentes

Alba etc, gubernatoris et capitanei generalis dicti Philippi Hispaniarum regis etc, per Belgicam provinciam, 6 Octobris anni supra

i>

scripti, expulsi fuerunt.

»

priani et Celestini, quas similiter invencrunt

»

debite compactas sub simili sigillo,

»

cam, ut suprascriptam

313 Qui quidem haeretici, aufugientes ad parmaritimas, omne aurum et argentuiu, om-

tes

nesque lapides pretiosos, quibus dictum feretrum

cum

rapinis abstu-

pluribus (ut deponit) lerunt; et paulo postea ipse testis potuit, reve ea, qua cum rursus et tideliter, praefatis domirentia easdem reliquias tradidit de Winghene Ludovico nis, videlicet magistro ^gidio Bacquereel decano, et aliis

ornatum

fuit,

aliis

praeposito,

ecelesice qui eascanonicis praetactae collegiatea qua potuerunt, etiam, dem reliquias cum omni ;

insiHTta.

Registro capituli insignis cccle-

tularis

»

ducis ab

theca f>7s

Hermetis Rothnaci, in quo inhabentur sequentia Congregatio eapi-

eodem

tam

I

dhcimuscj: sfppe landatisrannnieis /to/naee/tsihus, qui inter instrumenta postremo loco sequentia

ecclesiasti-

plurimos

tmno

chliniensis sigillo compactce, inventce fuerunt. Ita

»

yiciriis

E

Quo anno hcec recensio facta fuerit, non edicitur; sedcum Rotnacumibidem ('ameracensis diuresis dicatur, fgcta fuit ante annum 1559, guo Paulus IV Papa Mechliniensem ecclesiam Metropoliticam erexit. velannum 1581", quo PiusJV, Pauli

collegisse, reposuisseque in dietaarce in secreto

et alia latrocinia plurima perpetrarunt) ab obsidiario milite jussu D. Ferdinandi de Tolefoj

cum

1573, mensis Julii die 24. Et aubsignatum erat:

extraordinaria 10 Muii, meridiern. in hac congrogatiuno

cos

rehitai

etJacobo Bauters diacono dietaa ecclesise Pamellensis, anno Domini

sia; collegiatse S.

oppido et locis

deinde hcereticis, Rotna-

praetactae collegiatae ecclesiae,

multa bona operatus est, et quae aliquando reviviscent ad vitam aeternam) cum omni, qua potuit, reverentia et honore levasse, ac iteruru loco; donec dicti haeretici (postquam in

et expulsis

Aidenardensis, praesentibus probis et dismagistro Simone Bynio, Dominici gregis Etichoviensis pastore necnon canonico cretis viris,

constituit, intra

312 In primis antedictus dominus Jacobus Maucouvent, medio suo juramento, doxtera

confregerunt,

iiKiMorem

quorum pnemissorum fidem idcin rcst.is pnruna cum me notario et testibua infrascriptis subsignavtf. Actum Pamellaedicti op-

In

inveniantur adhuc tria distincta argentea reliquinria, nempe duo sub forma brachii, et unum sub formacrucis, in quibus singulis sub crystallo

mam

S.

senteslitteras

per officialem Cameracensem etconcilium Flandriae admissus, ad instantiam praefatorum dominorum accessi, quo propterea erat accedendum, et evocato coram me et testibus infra scriptis praefato domino Jacobo Maucouvent, eumdem

tam Pa-

C.

Notandum, quod

tibus interrogavi et diligenter examinavi, et ejus

in arce

MJCTORE

Mechliniensis dioecesis, necnon notarius publicus

super dictarum reliquiarum dissipatione et recollectione cum circumstantiis ad iioc pertinen-

mellensi, et a

reverentia et honore ex ipsius manibus, ad di ferendum.utiasserebant.ad praefetam pcclesiam collegiatam, receperunt, et secum detulerunt.

pidi

311 Et postea, videlicet in Septembri ejusdem anni, dicto oppido proditorie aprsefatishEereticis die 1, qute fuit Dominica,

jecl®

\H'.t

)i

»

» »

,

membranacea eub eodem sigillo suo. rtem aperuerunt thecam reliq^uiarum SS. Cornelii, <'y

quam

the-

Hermetis, etiam ve cluscrunt cuin similibus ligaminibus etsigillis. » Atque /ta-cdeS. Cornelii reiiquiisndtuque

apud Rotnapensen

S.

sufftcian,t.

§ XVI. Ejusdem Sancti cultus

et

reliqniaeiD nonnullisaliisloeis.

Prwter

dicta loea su/d et alia

ejnsdem Sa/uti

cultu, aut reliquiis, ut volunt, Hlustrata, quo-

rum

Culttti ">

qui<£ in

ntir

ffifUH >"

hliiintriti.

DB

190

rumaliquahic

tUCTORE C. S

S.

CORNELIO PAPA MARTYBE, ETC.

perstrmgam. Inprimis Pramonstralensts m Ftan-

breviter

Winoviensis, Ordinis

abbatia, ecclesiam dria et in Mechiiniensi dieecesi

nem

habet eontmCornelio* Cypriano dicatam revehisce^cjcrtbi guereliquiisgloriatur. De Bugo, Ludovicus lendissimus dominus Carohu episcomisPtoIemaidisetStivamensisabbastom^ col. 380: lninnal Ordinis Prcemonstratensis possidet reliquias ;,,„, ss. ComeUi etCypriani Ninoviamultiscurationumgeneribuscrebrisque t

votis famosissimas.

Septimo S. Cornelii \y.v ci verticem scihce ab partem, martyris capitis per B. Vgriallatam supra, et nasoque oculis hbro Gerquodam tium. Idcm asscritur in a/io Trevirenstbus reltqwis manico, qui dc sacris COSta ejusdem tractat, ct in quo pnvterca dimidia StmUl utrumnuc Sancfi rcceusdur, diciturgue anttqmtus Treviros cum sacra Christi tunica

verso, ubi sic ait

SS

peregrinorum

Quotanmsaeprt-

cetebrant ninmil de iisdem Sanctis Officium die Translatioms, altervm mumscilkel Natalet de acceptts OfficiiLect hvjus 5 Novembris. In seguentia: Cum autem ibidem reliquiis leguntur reliquise e raonasteno SS. Cornelii et Cypriani earumpartem i»sferrentur 1 I »tha.riimtr I III lPnsill ecclesne antiqua esse, relictam Ninivenses a frequens et Quod Ninivensis traditio testatur. annorum ad easdem peregrina;

\

i

attatum,

l

in

Ihin

317

rl

m

agro Insualia Galto-Belgii loca Bem et Engloz dicta3 S. Corneln

Duo

lensif incoIis

Enylox

clara celebrat Martmus nostri reliquiis cultuque presbyter in Htstona Jesu Vhermite3 Societaiis anno Insuiensis, Duaceniet Orchtensts, dislrictus

in utroque loco KViH (latlire cdita Cultum hunc fuissestamchoatum non serius quam anno 1280

qUamquodeo tuit;scdnulto alio fundamcnto, domiGuido Flandrice comes Uotnacense

amo

ex quo non vtdeo

nium ab Indensi abbate emerit; guarationeid sequatur. Certiora

Hem

cultusecutovtin

sunl,

quade

vigente ibidem habet,si

E. Cardinaauthentica liulla sit, quam a S. R. Galpartem ctcujus libus anno 1413 datam ait, laudati hac,testeauctore, In Uco sermonerecitat iargientes, id Cardinales, nonnullas indutgentias in baptiHcmensi ecctesia in cum dicuut, sc faccrc imagiCornelii S. sterio altare quoddam sit anie celebran; soleat solemniter Missa

nem,

in

quo

cumque magnapopuli frequentia partibuflj

e longinquis

variisannitempestatibus,eoconcurrat

etdivinam Majestatem inSanctosuoveneretur; caduco antc quibns accedit, quod afflicti morbo

in Halh-lk!gio. (

ac per dictam imaginem samissime alleventur cito liberentur. patrocinium Martyris sancti Rotnacensi 318 Pbrro S. Cornelii reliquias a donatas fuisse Hemensibus canonicorum capitido honorari, inclttsas thecce argenlem aic ibidemque tempore, tum confluentibus <<> tum quolibetanni

lndensiacceptarefert,cIaramuIlismwaculis,Qu&

appensaanathemata

testanttir, asservari,

ibidem-

que utriusque pariler sexus sodatitium sub ejusPauli V dettt sancti Pontificis tutela, auctoritate

pp. erectum, ac insignibus Indulgentiis , qum Septembris plenarim prima die Dominica post 'ij>" esse asseverat. dbnatum I eodem sunt ab 1

Trevihoc re vcra infearum sit, et Ticinenses ac sibi partem illius majorem aut renses integrum paritcr vendicent. Circa Spoletittam portionem prastcrca observari potest, sancti Pontificis corpus

jam a

::i',i

s.

Cornelii

multis secutis e cryptis Homanis, unde

ilta

Spoletina exstracta fuit, sublatum fuisse, prout ex § 13 constat. Ceterum ex instrumentorum defectu nthil certi de his possttm statuere. quod 321 Denique anonymus seriptor Historiw pa-

nostri caput

Ticini asservari

Jacobus Guatia in Sanetuario Papim lib. IV, cap. x sed <•' ejusdem magnam partem TremrenTheotor/ia sibus adscribit Joannes Enen sacfce

scribit

gestomm

Trevi-

dc

arntd

mum quemdam

co/nitem,

exereitu sub finem seculi xi

ynaverat, obtinuisse

rum

qui

Christiano

Hierosolymam expu-

dum Roma in Franciam redirct Jaeilc a summo Pontifice sibi donari reli-

quias sanctorum Cornelii et Cypriani in

Franciam reversttm,

;

et

dcinde

quoddam coenobium

Aurelianensi territorio construxisse,

in

quod prm-

Corneliacum appellari monachis e VaUisumbrosa Congrega-

dictis reliquiis illustratum

vohtit, ct

tione impetratis tradidit. Ferc similia ex eo narrat

Mabillonius tom.

V Annalium

num

num, 62; sed

Christi 1088,

Benedict.

adan-

in eo discrepat,

citius factum velit ; vidctinon sub Lcodeqario ejus nominis primo arehi-

quod id aliquot annis

episcopo Rituricensi, sed sub Rhhardo II ; addifque monastcrium illudin conftnio Aureliancnsis et Rituricensis dicecesis

Contres vocari

et

eonditum, vulgo Cornilly

postmodum Gasali-malano

(nunc Cascli-Iiencdictum appeltatur) suhjectum esse et suo ctiam tempore parere.

322 Vcrum qui potuit comes

illc

S. Cypriani

Romce impetrare, cum iliius Sancti corpus numquam ad eam IJrbcm translatum sciatur? I)e S. Cornelii reliquiis minor est difficuttas; natn ticet hujus quoque corpus secuJo ix Compendium adductum fuerit, necesse non est, ut nihit ex illo Romce mansisse dicamus; cum etiam

reliquias a Pontifi.ee

non soluisse sacra ejusmodipignorasicRomaaliotransmitti,quinaliquaeorumatias ostotderimus,

dcm pars ihidcm reservaretur Porroscriptoritle, quem alii Renedictum Verneriummonachum Sul.

:

doctorin Epitome seu Medulla

et

7nonastcrio

triarcharum Rituriccnsiutn cap. lxi apud Lab- Corneliaco bcum tom.. II Ribliothecce Ms. narrat, nobilissiliiturvje:

1

}

Trevirenses

§

le

abbati rariasserit, ubietillius aliquot ossa, quai

E

retu!imtts,minimeconciIiaripossunt cum iis, qum si 14 de capite, Indce asservato, recensuimus,

sodaiitium, a Guiliberto titulo utriusque sexus locitoparchapromotum. Nec minoricultu popitaccursu eumdem Sanctum in Engloz hono-

Uque

Ticiiienses,

una cum nonnuliisaliis ab oratnrcrcgis Hispaniarum, marchione de Villena, auctoritate veroper Pontifieia Romai cxtractas fuissc, dcinde scd doctorem Vulpium prwdicto collcqio donatas^ fuisse nondum tunc publicce tamen venerationi numero expositas. Verum qua> hoc et prcecedenti

retiauias

Sepiembris prmertim die magno numero peregmis exCameracensietforAddit naccnsiagro, ct ex Hannonia et Flandria. ac Cypriani Cornelii mb SS. ibidem florere etiam

et octiduo sequenti,

1

etSpolctun

in Ms. UbcIIo

cet

1

et

seuverticem capitis S.Cornelii Papo3,uttitteraipa- quiasse liaannotavit bere credunt tentesprceferebant, Papebrochius noster de suo Itinere Romano. Addit hascc

earumh miracula, et annua publicaque soiemmtas translationis populos celebris

eonfirmant. I

eadctn anno Christi 1507 inven-

collcgio-Socte320 Spoleti quoque in Umbria in etiam insigne partem superiorem ejusdem relitatis Jesu osiensum sibi fuissc

nnilfis ccnturiis

•

cum

Masenius in Annatibus Treiltam tunicam virensibus tom. //. lib. XV sacram de S. Cornelu nec scribunt, anno WWrepertam meminere. verbo vcl ibidem capitcaut reliquiis

i

dem

ct

:

tum At Browerus

i

tio

n

deinde per />. Joanensium, Germaniceedita, ac Schechnamiunt Latinitate donata, fol. 42

piciaiium, Mal/ithmius vero latldatus potius Christophorwn Vlierdcnum, cjusdcnt mimastcrii reli-

giosum,

asserit scnpfor

quidem mu$.

ii>/'

,

DIE DECIMA

est

potuit, „«>„><>-

ratas SS. Cornelii ac Cypriani reliquias, quas comes ille fortc Compendiove/ aliunde accepcrat,

DE

ab eodem

aliatas fuisse.

Ceterum non dubi-

ai CTOBJR

>

I

r.pao. 76».

GYPRIANO, EPISCOPO MART

S.

IN

COMMENTARIUS

c. s.

I.

Roma

quin et alibi ejusdem Sancti nosti >, uju ul firs per orbcm ce/ebris est, a/iquot reliquiwpie honorcntur. to,

PROPE CARTHAGINEM

§

m

QUARTA SEPTEMBRIS.

giosum, crcdiderunt, secuh xrv antiquior non idcoque pcr errorem facife credere

AFRICA

P R

/E

V

U

I

S.

Gur de eo hodie agamus. Vita a S. Pontio diacono scripta,

etActa proconsularia, prastermissis aliis, unde cdenda: Acta gemini Cypriani confusa: Sanctus a variis varia decausa laudatus

anctum Cyprianum cognpmento Thascium et Csecilium prceclarum Africm imo totius Ecclesim doctorem, primumque

Anno 258.

,

Cur hodie de lur.

B

S

,

Carthafjinensisscdisantistitummarlijrem,

die octava

decima Kalendarum Octobrium,

sive

hac 14 Septembris passum esse, docent Acta ejus proconsidaria sincera, qua> infra laudabimus et recudemus.

tum

Eodem

in Africa

fuisse,

sacram

dic

memoriam

illius

tum etiam Romm olim celebratam

comtat cx

vetustis Martyrologiis, et

Sa-

cramcntariis suo loco in Gloria posthuma recensendis, ct ex quibus hic interim

unum, liuchcriaMartyrologium adduxissa suffecerit, habet : Decimo octavo Kalendas Octo-

num sciiicet quod

ita

bris,

Cypriani Africae. Romae celebratur

listi,

nempe

Romano

dics i/la in

Breviario exaltationi sanctm Crucis, pus-

autem Octavm

tera

Verum cum

ccemeterio.

in Cal-

Nativilatis sanctissimce Dci

Genitricis, consecratce sint, S. Cypriani Offieium

coronam vitffl promeruit. Similia in Vsuardo, Notkero etRomanoMartyrologio /cgere est, in quibus de scripta per illum S. Cypriani Vita similiter mentio fit. 3 Antonius Possevinus in Apparatu socro rificans,

tom. II observat, i/lum incodice Gembiacensi et a TrithcmioPontmum prrperam vocari. Attamen in Trithrmii editionc

k « tynonymu martyr$4i$""J un " lus

!

-

Coloniensi auni 1540,*/

Francofurtcnsi anni 1601, quas prcs manibus ftanon Pontimis fygitur. Recte pariter rnonuit Henschenius noster ad diem 8 Martii, beo, Pontius,

ubi dc S. Poutio, ut dirimus, uctum rst, hunc S. Cypriani diaconum a Jacobo Philippo Bergo-

mensi in Supplemento Chronicorum, ad annum 259 male presbyterum nominari, confundique cum synonymo martyre, qui Cimellm in Alpibm marizimis passtts cst, colitwque die 11 Maii, ad quam Acta ejus in Opere nostro iUustrata sunt. In eumdem errorem, quem laudatus Possevinus

ad diem 1G ejusdem mcnsis trans/atum fuit, eoque una cum S. Corne/io Papa ac paritcr mar-

etiamobservamtjCitatusTrithemiussimiUterlapsus est. Quo anno, quovc mortis genert martyrione,

tyrc co/itur.

Attamen sicuthujus sancti Pontificis gesta ad prassentem diem, quomartyrio corona-

an placido post viiam sancte exat tum

tus creditur, ct Martyrologiis inscriptus

siasticum cultum meruerit, inexploratum est ; at certe ineptit Tiliemontius, dum tomo IV Monu-

,

tranda putavimus

ita

,

potiori

cst, illus-

eiiam

ratione

Cypriani Acta adhunc eumdem diem referenda censuimus. S.

C

Biographum

2

illius

S. Hieronijmus in librode

S. Pontius

Scriptoribus ecclcsiasticis

ejus diaconus

rat

et

iiiograpkns,

:

,

cap. lxviii sic

memo-

Pontius diaconus Cypriani, usque ad diem

passionis ejus

cum

gium volumen quit. Hic tam

ipso exsilium sustinens, egreet passionis Cypriani reli-

vita)

excellentis Magistri prceeeptis ac fami/iari usu tantum profccit, ut rt ipse Sanctis

accenseri mcrucrit, co/ique

ad

diern 8 Martii,

ud

quam ejusdem memoria in Martyrologiis occurrit, et in Opere nostro de eo actum est. In Romano parvo Rosweydiano Pontianus appellatur , de eoque sic dicitur ; Apud Carthuginem, sancti

Pontiani,

semper

diaconi U.

Cypriani,

qui Duiuinuni

coronam vitse promeruit. At Ado Viennensis, Usuardus eumdem aiiique, ut ct Romanum hodiernum unanimi consensu cum S. Hicroni/nn Pmitium scribunt, ct ex his Ado i/lum in hunc modum anin passionibus suis glorificans",

,

nuntiut

:

Apud Carlhaginem,

sancti Pontii, dia-

coni beati Cypriani episcopi, qui usque ad diem passionis ejus cnm ipso exsiliura sustinens, egre-

gium volumen atque

Dominum

vitffl

et passionis ipsiua reliquit,

in passionibus suis

semper

glo-

obitu, eccle-

ment

eccles., art. 63 intrepide assorit, illumab Ecclesia in gratiam hujus Vitm db <•<> conscriptce

inter

Sanctos honorari.

Sed ut ail. Yitam ipsam veniamus, duo sunt, quibus ad ram svribcni/oin addltCtum srsr eSS6 4

profiteiur.

Pnvsu/is

Primum

rrut,

tum temporum

ijrstu, litrt

nr prwc/ara sanctissimi ^"1'^rogavc/ ipsis

qentibm

notis-

sima, lirpsu excidevent ; aUerum, ut /idc/ium votis satisfaceret. Certe, inquit, durum erat, ut,

cum majores

menismartyrium

nostri, plabeiis et catechu-

tantum honoria \>n> martyrii ipsius veneratione dederint, utde paesionibus eorum muita, autj prope dixerim, poene consecutis,

cuncta conscripserint, notitiam, qui

nondum

ut

ad nostram quoque

nati fuimus, pervenirent,

Cypriani tanti sacerdotis, et tanti mai-lyris paflsiopr83ieriFetur,qui etsine martyrio habuit,qu« doceret; et quffl, dum vixit, gesscrit, \um patr rent. Defidelium vero postutatis ibidem sic scri-

Accedit ad cumulum, quod et vos de eo : multum, autsifieri potest, totum deaideratis bit

audire, concupiscentes ardoreflagranti vel facta ejus cognoscere, etsi interim viva verba tacuerunt. In qua parte si dixero, nosopibuefacundieB

ininus dico facundia enim ipsa deflen' digna facultate, qu:c desiderium vestrum pleno defici,

F Vitam SancH

:

spiritu

hls " t" leli,,Ui

:

DE

192

u CTOKK c. s.

spiriin

satiet

siquidem

ille

S.

CTPRIANO EPISCOPO MARTYRK.

nos virtutibus oneret, vos nos pre-

men

$9

dictis

mirum hon

est,

hanc

Vitam a

5 Non omnia tamen sancti Episcopi suiprmclare gesta enarranda suscepit ; sed ut exemplum suum, intjud, in litteras digeratur, placuitsum-

matim pauca conscribere non quod aliquem vel gentilium lateat tanti Viri vita, sed ut ad posteros quoque nostros incomparabile el grande do-

D

S. Bieronymo, perito certe cequoque librorum

magni

egregium volumen appellatam, dignamque visam esse, ob quam Ulius auctori locum

Exstanl pr
cestimatore,

cibus fatigatis. prof&sus ta-

Ex

8

utrimque graviterurgemur;

Ita

inter ecclesiasticos scriptores darct.

terea

kabita.

gemina

Acfa

Merito igitur

eam Eminentissimus Baronius in Annalibus maximi fecit Baronioque Philippus Labbeus, ,

;

cumentuminimmortalemmemoriamporrigatur. Binc primo omissis, quce gentUis gesserat, Vitam a susceptaTeligioneChristianaexorsus

Deinde

est.

cap.i, secundum partitionem nostram, num. 10 nonnulla prmteriens, ait : Longum est ire per

singula

:

cuncta ejus facta onerosum est enume-

Multa alia et quidem 19 voluminis ratemperandi quaa prsetereo,

Et cap.

rare.

magna

n,

num.

:

Ex tio nbn patitur prolixiore sermone replicari. hoc consilio factum est, ut variaSanctigesta dumtaxat perstrinxerit, alia ettam penitus prcetermiserit, ex iis pr&sertim, quee S. Cyprianus ipse per epistolas suas posteritati jam commendaverat,

:

vero scripHi

t

blicis

ut usque in flnem

mundi

fortasse

taceat.

Binc pariter, quia Acta proconsularia de sancti Martyris coram AspasioPaterno primum, ac deinde cprarn Galerio Maximo Africce procon-

horum

interro-

qata illiusque responsa non rccensuif, de priori confessione dixisse contentus: Quid SacerdosDei, proconsule interrogante, responderit, sunt Acta, qua? referant. Plura hujusmodi in

Commentarii

decursu observanda occurrent. Quoe vcro nesta narravit, fldeli sinceroque calamo scripsisse omnino dicendus est ; ea enini fides sancto scriptori merito debetur, quisanctissimo Episcopo ac Martyri non modo synchronus ejusque diaconus, sed et fidelissimus

ac domesticus

ejusdem fuit,

in

postremo

exsilio

comes

nec ab eo nisiper hujus mar-

tyrium, vel sic invitus divisus ; prout ipse apud nos num. 24 Uis verbis testatur : Eo enim die,

quo primuni

in exsilii ioco

mansimus, nam me

inter domesticos comites dignatio caritatis ejus

deiegerat exsulem voluntarium

continuandm historim gratia quam brevissime Similimodo ad eorumdem calcem

fucrint inscrta.

;

quod utinam et

junctis,

digna sunt

aut ccrte cum Vita S. Cypriani ibidem num. 4 hanc a Rigaltii

attribuisse,

tio

confudisse,

dum

illius

:

sed manifestum simul

est,

eumdem

gestispartim ipsum coram, partim

latorum testium aut

ipsiits

c.r

de

ocu-

etiam Sancti relatione

apprime insirui potuisse. Id ipsum apud nos in Vitanum.3insinuatjdumait:'Post(]U8.m(Sanctus) el

sacras Litteras didieit, et

mundi nube

sa, in luiTiii sapientiajspiritalisemersit ;si

discus-

quibus

qua de antiquioribusejus operi: Si qua de antiquioribus oomperi) dioam hanc tamen petens veniam, ut, quidquid minus dixero (minus autem dicamnecesse est) ignorantiaemefieptftius, quam ejus interfui

;

si

bus comperi (alibi legitur ;

illius

gloriae

derogetur.

Bisce promissis plane

confoipnisesttotiusVito3contextus t quibiographum

sanctum, synchronum, etderebus, quasnarrat, optime edoctum dc oculatum seepe testem spirat.

multum compto et oratoriO, eloquentiam commendat; quam-

Stylo ni ea usus

qui scriptoris

quam rum

id .*//.

est

ipsum nonnullis fortasse minus placituquod* panegyrim potius, quam Vitam

scripsisse videri possit.

mentis, sincera

Annalibus Cardinalis Baronii laudat, quod non esse, ex dicendis patebit. Porro ut dicta additamenta nullo argumento adscribere S. Pontto possumus, ita nec de Vita, sed de Ac/is accipiendum

possumus abjudicare. Sti/lus quidem utrobique diversus est; verum id nihil cvincit, cum simpliciori auctor

uti potuerit,

ut

eum ad Actorum

phras/m conformaref. De iisdem Actis velutijam tum publicatis ct cuilibet notis meminit ipse

num. 6 alieram eorumdem partem, postremum Sancti coram Galerio Maximio

S. Pontius, ut de priori illorum parte

observavimus.

qum

Sed

et

confessionem continet, fidelium manibus

fam

fuisse,

dum

ilte

Vitam

scriberet,

fam

tri-

ex co colh-

qimus, quod iu hac nonnulfa procOnsulis verba. qua> in illa lequntur. expendat, cetera vei'o tam-

quam liier

vulgo nota prmtereal.

Quinimo nonnulli sunt, qui non improbdbicenseut, primam illorum partem vivo efiam

Cypriano

Curubitano exsilio degente vulgata fuisse. Ita colligunt cx epistola lxxviii inter Cyprianicas, in qua SS. Ncmcsianus, Dati-

S.

et in

t

cimits

E

calumniis vindicans, S. Augustini testimonium ex

10

7 Quamdiu tamen ante memoratum exsilium, quod annuum fuit, S. Cvpriano convixerit, nes-

explo-

sint,

ratum non habco : videtur tamen Benschenius proconstilaria num. prcecedenti laudatus Acta illa eidem S. Pon- cum addita-

in passione licuisset!

semper

excepta, ac deinde ita combinata fucre, ut ulramque confessionem contioerunt

ea, quce inter

ac Martyris titulum occurrere. 9 Cui additamenta hcec ascribenda

sulibus, confessione exstabant,

mmma fide

t

curanda. Prceter laudatam Vitam exstantprceterea Actaproconsularia, geminam. utmonuimus S. Cypriani confessionem ac martyrium continentia. Ha>c fidelium cura aut pretio ex Actis pu-

minissupervivat, et eloquentiaeejusacDei gratia? larga fcecunditas ita se copia et ubertate sermo-

non irc

quam Henschenius noster in S. Pontio, ad diem 8, jam refutavit nonest

tom. I Martii

de quibus propterea in ipso Vitee inibio dixit Multa conscripsit, per qua? memoria digni no-

nis extendit,

tpta:

censura,

nonnulla de consummato marti/r/o, ejusque adnecnon de exposito sublatoque et sepulto sancti Martyris corpore, adjecta leguntur; in quibus omnibus propterea mirum non esf, Beati

et

mutttt prtvter

Henschenius, Ruinartius, Pagius, Tillemontius, aliique eruditineotericiomnes consensere : omnes, inquam, nam iniqua atf/ue maledica Rigaltii

vus, Felix ac Victor episcopi

ad metalla damnati,

ad S. Oypriani

consolatorias litteras respondenfcs, inter cetera aiunt : Quasl bonus et verus doctor,

quid nos discipuli secuti, apud praesidem dicere deberemus, priorapud acta proconsulis pronuntiasti.

Eadcm

plane Acta utraque, eoque quo habuit S. Augustinus^ t

diximus,

modo connexa,

tantique mstimavit, ut 'Sermonem primum in NataliS. Cypriani, qui in novissima ejusdem Ope-

rum

editione Parisiensi anni 1683, tom. V trecentesimusnonusest,ex iis conscripserit, utrecu-

denda a nobis cum laudato Sermone conferenti manifestum erit, luum interea locxem exempli causa subjicio. S. Augustinus postquam dixisset, S.Cyprianum in exsilium pulsum cssc,in hunc modum prosecutus est :Sedjam considerare et com-

memorare

delectat post illud, quod Cyprianus non senserat, sed inimicus putabat exsilium, quid ex ordine Passionis ipsius consecutum sit. b

Cum

et

a S. Augvs-

tinoadhibita.

,

.

DIE DECIMA QTWRT.V SEPTEMBRIS

Cum

Vayia Acto-

calccm mcntio jit de translato s. Cornelii in Gal liamcorpore, eat/ue nccnsuine i,i ('nmmentarinde hujus sancti Pontificis ac martyris gestis § 13

nisi paucarum

fuerit,

vocum discrimen

reperies.

Flandria canonicus, in sua Operum gemina ejusdem Sancfi Acta vulgaoit, guorum prioribus, ex editione Manutii in

ac Morelii acceptis, hic titulus preefigitur: Actus passionis S. Cypriani, cujus ipse Pontins niemi-

Horu/n initium

Tempore Valeriani et Gallieni, cuin gloriosum nomen Cliristi a Gentiiibus exosum, intentione maxima conaretur aunit.

beatissimus

est:

persecutio apud

ferri, et esset

Urbem Romam,

Cornelius Pontiticatum

praidictae

et diuturnis tor-



itnrrto coilectote

quam

/
h

quam

Ruinartii editione, arhilramur.


illam ex

relionis eastiqatiorem

14 Sanctos Patres, ac venerandce antiquitatu

qui S. Cypriani elogia scripsere

scriptores,

suis

t

memorabimus. ExhisceS. Gregorius Naziamenus Oratione xvni, quam de S.Cypriano nostro habuit, ctAurelius Prudentius in Carmine de eodem, confuderunt illum cum cognommp Sancto, qui una cum S. Justina virgine M<' meetiiiia locis

passus Iraditur,

ad diem

et

Romano

;

quce, quia brevissima sunt, etiam antiquisest.

quam

Sed perperam

;

nihil

enim

utriusque confessionis pars pos-

hujusmodi electus

est :

Cnm

Cyprianus sanctus martj

r,

aDomino, decivitate Cnrubitana, inqua

datus erat ex prsecepto Passi Paterni, clariss. viri, regressus esset, ex sacro prsBscripto specialiter hoc et personaliter exsilio

tunc proconsulis emisso, in ortis

cum

*

suis

Actis edendis

manebat. Qui

num. 3

hcec

autem

contulerit, fatebitur

exordium istud ex illis similibusve, Aspasii nomine in Passi deformato, transumptum fuisse. Cetera quoque in eo Rigaltii cxempluei partim non nihil mutilata, partim mutata sunt; desuntque prceterea ultima Acforum proconsularium verba: Cyprianus episcopus dixit Deo gratias; :

quce in Hs, quibus S. Attgustintts usus esf, posita. de S. Cyprianiwafuisse, ex ejusdem Sermone i

tali

certum

cst

:

ita ut

mirum

sit,

exemplar istud

Rigaltioprce ceteris placuisse. 13 Est prcetcrea et altcraS. Cypriani Vitu

quam

apud

laudatam Pamelium olimperperam adscriptam, a Manutio Moretiof/ue rectius Paulo diacono attribui existimavit. Valeriani iniquisincipit ho?c : Temporibus quseestin Carthagine, in fuit imperatoris simi Africa, gloriosissimus vir, nomine Cyprianus etc. edita,

Ejusdem fontis non

1

\ta\

nihil

exemplar

<-,

ipse

Pontio

Ms. s. Marice lioni-

mudlum habemus. Sub

Septembris Tomus IV.

utriusque

randum col. 1621,

tom.

Thesauri

III

examinanda

tiemini 'yliriaiii

a JYa-

sttButno t%

Vnidmtiii rtmfusi.

26 Septembris

ad qwnn ilapud Martenium ct Du-

inscriptUS

cst,

PhotiusinBibliotheca^codice I84,te$tatur. Interim juveritexlaudata Bibliotheca, Actisquecitatisnonr

de capitalis sententia exsecu* tione, etMartyris sepuitura, proconsuiaribus Actis addtta dirimus, nec tamen omni additamento carent. Manifestum id est velex ipso cxordio, quod

nem sequimw

Cypriani diacono,

s.

imperantibus Valerianoac Gallieno, Romcesedisse et martyrio coronatum esse statttit, qtiern sub (iaito ac Volusiano passum fuisse ad hunc ipsum diem in Commentario historico dc ejusdem gestis

terior, recisis, quce

Hui-

,<(

meeeatur.

lor/nn Acfa, quce exsfant

ostendimus. Sunt igitur Acta illa recentioris cujusdam opus, qui antiquioribus prologum pro suo genio preefixit, iisque sic ustis est, ut nonnuUa etiampro libitosuo in iisdem mutaverit. Alteraa Pametio Acta Ruinartianis sunt fere conformia. 12 Rigaltius prceter duo enumerata, aliud irtr sttper Actorum exemplar ex Ms. S. Victoris pro-

TORH

quamutea,dwn /•<•<
temporalem vitam. Sed extra dubium est, hcec Acta numquam a S. Pontio visa fuisse. Recentiora enim esse prtetcr cctera probat crror scriptofis, qno S. Cornelium, afflictus, gladio finivit

aliud sunt,

nartii editio-

combinafa.

Marfi/roiogio

sima arbitralus

•jitibiis

auctore S. Ponfi<,.

dia>

prroside,

'

G. S.

Commentarium primo Vitam

post

comprehensusque a

tulit

eas

OpuSCUlum habemus,

Pontit

Urbis summis virtutibus prfeditus tunc regebat,

mentis

utict VitcB,

sit,

fjeininn Acta proconsuloria

S. Cypriani editione

hurtis

cerle recenthr

Martyrum gensis

n oariis edita,

cum

Xos itaque

Artis inseruit, Jajcobus Pamelius, Bru-

:,\

eadem egimus, diximusque s. Cornelii translaHonem post Caroli Magni tempora, eujus jussu Vitam illam a Paulo diacono nonmdU scriptam volunt, contigisse. Atparum refert,a quo scripta

Porro laudaiam Vitam
rum exempla-

!<»:;

enim Cyprianus, sanctus Martyr electus a Deo, de civitate Gurubitana, in quam exsilio, » praecepto Aspasii Paterni proconsulis missua » fuerat, regressus esset, inhortissuismanebat, » et inde quotidie sperabat veniri ad se, sicut » ostensum illi erat. » Confer rnodo, si lubet, verba virgulis notata cum Actis num. '$, et non «

»»

:

venient.

Anecdotorum, a Eiandemeximiis

E

versibus ab Eudociaimperatricecelebratumfitisse,

nulla hiccrhibuisse,


af/nin-

que Sanctum discrimen demonstrant. S. Cyprian u m noslrum iu Afrira
milum

esse, ostciuh-uius

Eudocid vero A
:

suuinAnti<)cheninnf
Pontioin Vita,pcr Co3ciliumpresbyterum adfidem adductus est alter per quemdam virum nomine ;

Timotheum. Nosterfuil episcopus ( 'arthaginensis, ille

rero Antiutlienus fuissc didtur.

<

'urtluu/inen-

Antistes prope Carthaginem sub Valerianoac (iallicuo cn/iitc /tle.ius <'s/, iwc curcerein uvc tni-

sis

mentn nnteu

/xissus

altcr

;

iin/iernntihus Dincic-

tiano ac Ma.riminno, Antiochice captus, pOSt

r
carcerem toleratamque innocue

s
latera, post

t

tui/inem, \icn//u-
ibidemque capite truncatus,

Plwa

est,

quivolet, legat

laudatam Photii bibliothecam T^iUemontium V Monument. eec/es.inSS (i/jinanoetjustina, ar Marunum inox laui/amlum $ l, uln /„•<, Eudocice Opusculo contraJoannem Fellum breves c/iu/u i
tom.

15 NeotericOS, qui tu, bimus. Ceterum non tantum sancti Patres
ti/reni suiuiiiis //iquisqiie

sed

/mu/ibus pro.sri••ttti fuere

quihuSSUprema

et liwretici, ulii
in

!'.<


Romano Pontifici divinitus concessa, eumdem certatim celebrarunt, seddU

sia /lofestus,

gravis <
alia

est,

sune uniiiui «< fnw. Hienimposteriores non


cnusti

/<,/ i/t

laudescongerunt,
iii/iiu

Utexfamosa SanCtl

t/c

cumS.StephanocontentionearmasibicontraEcclesium uiti/ittrciil quuut conteuttoitem ncmo ^nit

;

.'"

ctorum

:

:

DE

194

m

|

k>rb

C. S.

:

S.

CYPRIANO EPISCOPO MAKTYRE.

excusanda ctorum Patrum approbat, et in qua muttum laboraDonatistas contra Augustinus S. confutatto ad vit. Verum hujusmodi scriptorum quorum etiam varii tdprm-

dicat epist. acceptum non referat, sed tantum possit esse melms aut mihi Ubi enim xxxvi credere Deus me ubi illic, quam » aut lsetius, <•

voluit et crescere

relimwsautemconstdipotestauetorDissertationis

Stephanum theologicce decelebridisputaiione SS. edita> Parisitsanno Gallice Cyprianum, interac auctore panter 1725, itemque altera Dissertath, excusa. Avenione anonymo, anno 1749

Sancti patria.Africa, forte professio rhetoCarthago

§

II.

:

eloquentia, vita ante

rices,

baptismum

acta, et

ad fidem

conversio. Sant tns pairia

Afer fuit,

patriam Africam obtigissc tesfantur ecclesiaS. Hieronymus lib. de Scriptoribus I Operis imiib. Augustinus lxvii, S. sticis, cap.

Cypriano

Poenus

perfccti, ubi

dicitur, alibique, et Auretius

canens Punica terra tulit, quo splendeat omne, quidquid usquam est, Inde domo Cyprianum, sed decus orbis et

Prudentius de co

sic

magistrum. qui hac in partedissentiat. Jlaud Neque ullus mque certum est, an Carthagine natus sit, ut Suidas in Lexico ad voccm\\*w$fa asseverat, et Jillemontio art. 1 in S. Cypriano non improbaest,

martybile visum est ex versu Prudentii, in quo rium in loco natali, inquit, subiisse dicitur. Vcrsus

is

haud dubie

hic est:

ibidcm Carthaginem

aliter,

in

:

20, ubi de pulso

sed ubique lingua

Garthagine Cypriano, non

quam si ho?c ejus patria futsset, loquiiur modum; Viderit saeculum, cui inter

Itttnc

pcenas exsilium computotur.

Illis

patria nimis

commune nomen estcum parentibus nos parentes ipsos, si contra Dominum suaserint, cara et

:

abhorremus.

IlJis

gravis poena est:

una domus

extra civitatem Christiano totus

suam vivere hicmundus

neque tantum Episcopum decebat ; nequehicis Pontii erat qui eocaperetur, quemadmodum ex }

verbis

relatis colligere licet, et ipsa

mox

Viri vir-

tus pcrsuadet.

19 Sancius Gregorius Nazianzenus Oratione quam in S. Cvpriani laudem habuit, ma- S. Qregorii Nazianzeni gnas ipsi opes, potentiam, ac gcneris nobilitatem xviii,

adscribit hisverbis

:

Cyprianus,

magnum, quon-

sententia

dam Carthaginensium, nunc autem totius orbis nomen, opibus conspicuus, potentia illustris, siquidem maximum nobilitatis senatorem esse, primariamque in eo ordine sedem obtinere. Confudit quidem S. Gregorius in laudata Orationc duos Cyprianos ; nostrum sciltcet Cartharjincnsem Episcopum cum altero Nicomediensi martyre qui cum

genere clarus

argumentum

;

est,

,

adolescentis, qui

pellicere

nequicquam

hanc deperibat, amorem

tentasse perhibctur

;

quod

Adde^ quod Deo integre ser-

ut recte observavit Tillemontius

Nota

1 in S.

Cy-

prianum. 20 Adde, quod Carthaginensi Episcopo opes minime defuisse insinuet S. Pontius in Vita num. 4, ubiYes suas ac proedia mox a suscepta fide in pauperum aiimoniam distraxisse, et n. 30,

eumdem in finem venditos, ex divina indulgentio rccepisse dicitur. Itaque, si

ubi hortos suos,

S. Gregorii cerba de alterutro Cypriano vera sint, de Sancto nostro potius accipienda videntur ; lu~ bens tamen fateor hoc incertum esse,

cum aliunde

viens, etiam propriain civitate peregrinus est

habeamus, quo t/tntam generis claritudinem, ac primarittm inter senalores locum conftrmare

dum enim

possimus,

est...

se

carnalibus desideriis continentia

sancti Spiritus abstinet, conversationem prioris

hominis exponens, etiam inter cives suos, aut, prope dixerim, inter parentes ipsos, vitae terrestris alienus est. Accedit, quod, etsi haec alias

natus

si

intantai nobiiitatis ac oputentia; cirosrarius cadit,

17 Favet tamen Tillemontio S. Pontiusin Vita

num.

aut

jusdam

sub-

pollet. probabfflter

ante dignatus fuerit Dominus ostendere, tuncad vos veniam. Ubi enim mihi aut melius possit esse etc. Rationes igitur scilireddit, cur Carthaginis dcsiderio tencatur ; crevect erat cet, quia ibidem per fidem renatus rat: naturalis vero patrice desiderium allegare

me venire debere,

Africm locis,sed His-

Incubat in Lybia sanguis

Garthagine

rebus compositlS

ceterts

mundi regionibus opponit,

jiciens

f.t

scripseritis,

Quando ergo vos

quam quod in non enim Prudentius

passus

panice reliquisque

thaginensem istapottus dtcta de Christiano spiritusincremento Episcosanctus videantur. In hac enim epistola cierosiCarthaginensi suo pus eprimo secessu adeosvcnire; qnificat, optare sese quamprimum gcntdium sedveritum, nc st/us reditus invidiam exislimare, cieret, provocaret, novasque turbas nonnihiladhucprmtolandum essc. Deinde subdit:

sit,

hinc nihil aliud erui potest, ct

patria videtur

,

noster.

Africa natus

cum

S. Justina virgine passus est, et die 26 Septembris colitur ; sed hujusntodi opcs ac nobilitas de priori verisimiliora sunt quam de posteriori, qui magus fuisse, magicisque artibus S. Justinam in cu-

Estpropriuspatriae Martyr, sed amore et ore

Verum

alia

»

?

nihil contra Carse. Yerum hinc Sancti patriam concludi poiest : cum

Theologospertinet, sttterunt,adguospropterealectoremremitto.Inter

niltil

cumque aliorum dc re tam memorabili etadS. Cypriani conversionem commendandam non exif/ui po?ideris, silentium contrarium potius suadeat. Sed certe hariolatus fuit auctor Vita;

poena posset videri, in hujusmodi taraencausis... non est pcena, quia Gloria est. Hcec Pontius,

Gallicai, Gervasius dum Sancti nostri patrcm Thascium Cyprianum appellavit ; laudans in margine citatam S. Gregorii Oratiouem in qua ,

qua'Tiilemoutit'sKspicionemaI/undcdebi/em,salis

nihit de cjusdciu palrc reperire est.

probabilem faciwtt. Carthaginenscm illum fuissc patria, pariter credidilJaeobus Pamelius in Vita3 quant ex cjusdcm Sancti script/s coinittnarit, vt

21 Dc Vita S. Cypriani ante susceptam ftdem acta Pontius nihil tradidit, ut supra jam meminimus, nisi quod bonis artibus animum probe ex-

editioni Opcntnt /inrftjit.

coluerit;

18 Contra Prudentius Marauus

ejusdem

si-

aliunde ortum putat, nixus epi\\xvi. Aam cum sanctus Martyr,

militer Vita § stola illius

in

l

inquit, hoc beneticium

(nativitatis)

Carthagini

Fuerint

licet, inquiens, studia, et

bona;

devotum pectus imbuerint, tamen pr&tereo nondum enim ad utilitatem. nisi

artes

:

culi, liits,

illa

sae-

pertinebant Multis etiam cloquentiam Uquam ex oratoriw arlis profes-

(jloriamquc,

sione

iie

ejusdeiti

clavo genert

M

OpibHS,

:

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

A

sione sibi acquisierat, laudat Lactantius lib.N

Ajdhuc gentiiis rhetorem

Divinarum institutionum, cap. i. ubihmchabet; Unus igitur praecipuus et clarus exstitit Cypria-

egit,

nus, qui et

i, ejusdem matrimoninm ex alio Pontiiloco cruere voluerunt. Scilicel biograpkusapudnos ninn.l rt S Yihf dr SaUCtO jom pres&ytero fuec

raagnam sibi gloriam ex artis oratoprofessione quaesierat, et admodum multa conscripsit in suo genere rnirauda. Erat enim ingenio facili, copioso, suavi, et (quae sermonis queas,

est virtus) aperto

utrumne ornatior

;

derel inquiri, propter qiue facta

Job Dei testimonio gloriosus, dictus est verus Dei cuitor, et cui in terris neino pararetur

ut discernere ne-

<

an facipersuadendo

faciemluin ut,

Hone

erudieelebris.

et

22 De oratoria illius palcestra meminit pariter S.Hieronym us in Scriptoribus ecclesiasticis dicens:

unia sentiret.

Cyprianus Afer primum gloriose Rhetoricam Serm. cxcvn et cccxii ad populutn, eumdem anle baptisma oratorem appeUat. Insigne etiam kabemus S. Gregorii Nazianzeni /oco sitpra citafo dc ejusdem in-

poris dira pcena concussit, etc.

genii dotibus

biographus misericordice opera, quat Job in sacris Litterisde sesparsim commemorat, recensere ;ac tandemde S. Cypriano subjicit: Hrec debent fa-

git,

docuit. Similiter S. Augustinus

ac

dem subd/mtur, manifestum faciunt.

eruditione elogium; ibi enim

quam

philosophicae,

;

ceptio plus admirationisbaberet,

quamvariarum

artiuin collecta scientia: vel, ut apertiori distin-

ctione hcec explicem, alios multiplici rerum cognitione,

alios,

quod summumscientiaegradum

utraque laude, omnes omnibus modis superaret. Ac eruditionem quidem libri ipsi testantur. quos ille complures et luculentos

attigisset, alios

pro nobis conscripsit, posteaquam Dei, qui omnia facit atque in melius commutat, benignitate doctrinam suam transtulit, atque stoliditatem rationi subjecit.

23 Eminentiss/mtts Barqnius tom. II Annalium, Christi 250, num. 10 ex male intelfecto S. Pontii loco censuit, S. Cyprianum, dum adhuc

Sott videtuv

ad annum

con-

jnrjatus fuisse

gentilis esset,

sane

fuisse,

ejusque uxorem

Ule baptismo initiarrti/r, in vivis

Locum

superfuisse.

Erat

conjugatum

dum

ac tihcros,

illi,

illnm ex Vtta nurn. 9 accipe

inauit

biogmphus,

nobis contubernium viri et

etiain

laudabilis

:

de

memo-

tunc et bonore presbyteri, qui eum ad agnitionem verae Divinitatis a sseculi errore correxerat. Hunc toto honore atque omni observantia diligebat, obsequenti Caecilii,

riae

et aetate

non jam ut amicum veneratione suspiciens animse coaequalem, sed tamquam novae vitae parentem. Deniqueille demulsus ejus obsequiis, in tantum dilectionis immenso merito provocatus ,

'

ut de steculo excedens, arcessitione jam proxima, commendaret illi conjugem ac liberos suos, est,

ut,

quem

fecerat de sectie

communione

partici-

pem, postmodum faceret pietatis heredem. Banc conjugem Hberosque laudatus Baronius Cypriani cr credid.it et ab hoc commendatos Ccecilio, cwn et a Cceipsis verbis perspicuun/ sit, CcecilU fuisse cilio

commendatos

S.

Cypriano

:

negue enim hic

Ca>c/lium,sedCu;cifius Cyprianum ad jidem adcomduxit ; idem autem, qui alterum de sectai suce quoque eumdem fcparticipem, munione fecerat heexhidendai liberos ac relictam in pietatis

Deo placere desiderant, Joitaque pravas uxoris suadelas fortiter rejicientem ceteris in exemphtm Sanctus proposuisse a biographo

diciti/r,

non

ipse suce rejecisse.

necesse est hcec pluribus probare,

ra

et

sit,

Pagius

in nuctioris

nt

nonnvUi

pp.rfierum

24

Non

m

Annotatis Critica Baronii prioris editionis

adannum2A&

t

et res

cla-

adeumdem annum, num.

5, huncerrorem suttm candide agnovcrit, correxeritque ; quod ei Fellum iu emendationibus suis prmstitisse , observavit

Ruinartiusin Actis sinceris martyrum, annotaad hanc Vitam, Incertum itaque manet, an S. Cyprianus uxoratus umquam fuerit ; attatione 16

men tam ex

ipsius, quam biographi de UX0T6 Uberisque silentio oppositum longe probabilius est,

certumque apparet, illum, si uxorem ac liberos umquam habuerit viduum orbumque fuisse, dum Christiana sacra. amplexus est. 26 S. Gregorius Naziantenus in Oratione xvin ot eerte mogus jarn aiias laudata, S, Cyprianuui antequam mn f'"' ',

;

,

nomen

Christo

dedisset,

magia

in

primis dedi-

tum, eaqur potissimum arte celebrem fuissescribit ; additque enmdrm ,ru/n S. JusHnam v/njinem Christianam ejusmodi

prcestigiis in sui

peiticere frustra tentasset, a

tort/tmquc, faurtr/n

mt

amorem

dcemone arreptum

Christ/nnm/i vrliqiuuem

/inimtnu mfjrrissr. Mat/iai parifer /rimni,

cjns-

demq/te nefarium adconcitandam venerem usum, Prudentius vn hymno supra citato ipsi adscripsit

1'

his versibus

Unus

erat

juvenum doctissimus

artibus

si-

nistris,

Fraude pudicitiam perstringere, putare

nil

sacrum

;

Sacpe etiam

magicum cantamen

inire per se-

pulcbra,

Quo

geniale tori jus solveret BBstuante nupta. tantae cohibet repente Cliri-

Luxurhe rabiem stus.

Verum utrumque scriptorem

hunc errorem

in

in-

dr qua § 1 actum rst, et conveniunt eruditi. Nicomediensis enim martyr antc susceptnm Cfiristi jUinn /nagus

duxit gcmini

S.

Cypriani confusio

fuisse perh/bctur, de eoque alibi,

cjus

tum

i^('t

nomine Grmceac Latine

Uomano

t

//nrmnt/ir,

cxstat, et ea ipsa

Papa

in concilio

apocrypha rejecil. 27 Porrout snnrtum Antistitem nostrvm a

qioi

tum

in Confessione vel Pa-nitvntia, gua* sub

vidctur rssr, i/nan/ S. (Jetasius I

minus infeliciter Joannes bcllus ad Vitam S. Cypriani, et Pagius in

eum

E

Nec

Operis SUl nf/tione,

cit et

redem.

enim

bum

adeo ut in eo variarum artium cognitio mirabilior esset, quam singularum exacta et perfeota scientia; et rursussingularum exquisita et modis omnibus absoluta perparte censere volueris

Pergit

cere, dicebat, qui

cujusvis

quacumque eum

alius generis disciplinse, idque

Cyprianum retuterunt, quam, ad Johum tum verba jam recitata, tum qua ihi-

S.

spectare.

;

tam

principatus,

Non illum pennria, non dolor frenon oxoris suadela deflexit, non propriicor-

25 Hanc uxoris suadelam memorati scriptores cr&Hdenmt:

ad

post verba nnm. 19 data sic progreditur ; Flos juventis, elaboratum naturae opus doctrinae

umquam

dum

doeebat, quidquid Jobante fecisset: nos paria facimus, simile in nos Dei

testimonium provocemus. Contemptis ille dispendiis rei familiaris, in tantum exercitata virtute profeeit, iii nec pietatis temporalia da-

accipienda. ac.

Deo placuisset

Si

an potentior in sedpartim de S. Cypriano etiam gentilu partim deeodemjam Christiano

liu

-

Sermo illi de hoc fuerat usitatus, nr, si quem praedicatum Dei laudatione legisset, sua-

fuerit. IJcec Lactantius,

miraeloquen~

auctokb r S.

att:

in eloquendo,

lior in explicando,

195

num.

riae

maxima

;

i/itcr

crimine

immuncm

rnor

fuisse asseveramus, ita

negare

ted multis tarncti vitiii

deditos.

;

m

196 Al

1'K'KK c. s.

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

negare non po$sumus,quinantebaptismttm mentem ntuihs vitiis deditam gesserit, praut ipse in epistola

ad Donatum

i

verbis infra citandis fa-

tetur, nec in gentili oratore

mirandum

est.

Certe

S.Augustinus serm.cccu,qui tertius est in natali ipsetestatur, S. Cypriani, de eo ait: Jpsesrribit, (piam nrlbriiv, qimm fiin-it Mliquando, vii;r (ujiis

quam improbandae,

impia*.

ac detestand». Talis

erat Thascius Cyprianus, tum eloquentia facultate ac natttrce dotibus, tum animi perversis afServi fectibus, quando divina bonitas animam

per sui, ui S. Augustinus serm. cccxn loquitur, frafecit et ab impiis, fidern justificando eruit meam suam, hoc est, glndium bis acutum ut ;

perillam linguam

stultitia

gentium nudata

fe-

prius tecta atque velata, pulcraprudeiitibiis viilcbatur atque ut eloquii tam nobilis instrumentum, quo ruinosis doctrinis riretur, per

quam

:

ornamenta

dsemoniorum indigna aedificationem cente,

fiebant,

vcrteretur Ecclesise, qua

in

cres-

laberentur; et ut tantae vocis tuba, mendaciorum certamina solebat

illa

qufe forensium

acuere, ad prosternendum

Sanctorum

pretiosis

mortibus diabolum, Cliristo militantes, et in ipso gloriantes devotos martyres excitaret.

B \d

fidnn

uertitur S.

vuit-

a

CtBcUio

prssbytero,

28 S. Pontius in Vita apudnos num.9 indicat virum, quo Deus ad tantum opus uti voluit. Erat sane

illi,

inguit,

viri jusli et

etiamdenobis contubernium

laudabilis

memorise

tunc et honore presbyteri, qui

nem

vcra

Coecilii, et aetate

enm ad

agnitio-

Divinitatis a saeculari errore

1

cor-

Eminentissimus Baronius ad annum Chri$ti2B0, num. 6 Cwciliam kunc eumdem credtdit cum cognomine rhcfore, Caeciliano eliam ah tiliis dicto, ac Diadumeni Augusli olim magistro rexerat.

putavitque

Cyprianum huic in oratoria schola ad annum vero 211, num, 2 censue-

s.

successisse: rat,

rhetorem illum

qui in Minutii scribitur^

eumdem

Felicis

etiam fuisse

cum

eo,

Dialogo, qui Octavius in-

Christianam

religionem

vekementer

impugnans inducitur, eamque postmodum am-

(

intercessisse ; tutelam enim clericis graviter prohibitam fuisse, ex epistola lxvi

dationem hic

tum

iufra ostendemus. Frustra quoque Pearsonius ex

adducto Pontii loco matrimonium presbyterorum cum prius probare deberet, laudatum Ca>cilium uxorem illam in presbyteratu stabilire conatur,

usum €sse. Qua porro \occasione laudatus prcshyter Cyprianum ad Christi sacra perduxerit, nescimus : sed e.r ejusdem mox laudata epistola ad Donatum constat, cum aliquamdiu ac etiam diu duxisse^ ai/t ea

30

adftdem ductorem

statuit

;

sedibidem

quod eumdem etiam fecerit Diadumeni praiceptorem : quod solido fundamento destitutum et cum ipsis Cardinalis dictis stare uon posse arbitratur. Verum idipsum Haronius jam revocaverat tomo XI pag. 725 inter corrigenda

adannum

Ceterum CceciliusGy-

Romano inscriptus est ad ad quam de co in Opere nostro bre-

priani

Martyrologio

f/ifin

Junii,

::

211.

actum. De Ceecilio rketore, ac forti eodem, videri etiam potest Tillemontius tom. III Monumviii, iu Minutio Felice. 29 Qiiauti vero ob hoc beneficium Cascilium viter

ex capite, quod persuadere sibi non posset, sese ad Christianam morwn integritatem, a qua tam longe aberat, per sacri baptismatis lavacrum ac divinam gratiam posse pertingere. Audi illum ipsum hac super re disserentem : Accipe, qufid sentitur, antequam discitur, nec per moras tem-

atque in nocte caeca jacerem, cumque in salo nutabundus ac dubius, vestigiis

oberrantibus fluctuarem, vitaemeaenescius, veridifficile prorsus ac durum tunc moribus opinabat quod in salutem mihi divina indulgentia pollicebatur, ut quis renasci denuo posset, utque in novam vitam la-

tatis ac lucis alienus,

pro

illis

vacro aquae salutaris animatus, quod prius fueexponeret, et corporis licet manente com-

rat,

hominem animo ac mente mutaret. Qui possibilis, aie,bam, est tanta conver- '/itOlli Oflti ut repente ac perniciter exuatur, quod vel haptismum

page, 'M

situ materise naturalis obduruit,

vel

largis dapibus assuevit, etqui pretiosaveste con-

spicuuSj in auro atque in

purpura fulsit, ad plebeium se ac simplicem cultum quando deponit? Fascibus

ille

oblectatus,

vatus, et inglorius

non

et honoribus esse pri-

Hic stipatus clienlium cuneiSjfrequentiorecoraitatuofficiosiagminis honestatus, pcenam putat esse, cum solus est. Tenacibus semper illecebris necesse est, ut potest.

cundia inflammet, rapacitas inquietet, crudelitas stimulet, ambitio delectet, libido prascipitet.

t/tr

t/ittltr

cap. i.wii.

Eodem cognomme Sanctus

ipse usus

adDonatum,$icexorsusiC8zcili\xs Cyprianus Donato salutem. Sedet in epist. i.xix i

F

solebat, vinolentia invitet, inHet superbia, ira-

merito provocatus

estvi epistola

siistiiniit.

usurpatum diu, senio vetustatis inolevit? Alta haec et. profunda penitus radice sederunt. Quando parsimoniam discit, qui epulafibus ccenis et

ejus obsequiis, in tantum dilectionis immensae

commendaret illi conjugemacliberos suos.Qmn etin perpetuam grati animi (esseram S. Cyprianus eognomentum Caecilii ab eo adscivit, teste S. Bisronymo in lib. de Scriptoribus eccles.,

E

jactantis saeculi

tencbar.quibus exui me posse non crederem, sic vitiis adluerentibus obsecundans eram, et despe-

de saeculo excedens,...

suiluctam^

portim longa agnitione colligitur, sed compendio gratiffi maturantis hauritur. Ego cum in tenebris

Sanctus eestimaverit, colligimus ex biograpko, quiverbis recitatis subjungit : Hunc {Ccecilium) toto hohore atque omni observantia diligebat, obsequenti veneratione suspiciens, nonjam ut amicum animae coa;qualem, sed tamquam novaa vitjpe parentem. Denique i\le (Ca?ciiius) demulsus est, ut

Samtus animi

salatarihas monitis rcluctatum esse, eo pracipue

genuinum

Catcilium

pjota 8 illum arguit,

iits inittitlU.

TsxcAicognomine, guod gentilis gesserat, ita et vocabulo post susceptam fidem publice notum fuissc. Porro recte observant nonnulli ncoterici, aut s. Jyprianum sacris Ordinibus nondum initiatum fuisse, dum Ccecilius suorum tutelam ipsi commisit,autccrtc non nisi amicam conmicn-

sio,

quantum Minutii

1»

Caecilii

priano velut admoditm verisimilem admittit HaS. Cypriani

•

Florentium Puppianum, in proscriptionis suce

plea us fuisse videtur. Tillemontius art. 2 in S. Cy-

ronii opinioriem, in

uti gratas

a(f

publico instrumentolectum fuisse testatur : Si quis imri vfl pnssi.lctde lionis Ciecilii Cypriani episcopi Christianorum etc. ffinc liquet, illum sicut

32 Ha2c egomet saepe

quamplurimis

vitae

mecum

:

nam,

prioris erroribus

ut ipse

implicitus

ratione meliorum, malis meis veluti jam propriis ac vernacuiis offavebam. Ita Cyprianus luctaba-

secum, priusquam divina gratia ac salutaris

lavacrum

inolitis vitiis

Obstabat etiam haud dubie

I

animum

'iri

exuisset.

multiplex erudi-

tio, qua inter gentiles suos plurimum eminebat, qumque inde oriri nata erat superbia, Christianis prceceptis tam opposita. Hinc S. Hieronymus in Jonamcap. m Ccecilium huic prophetm, Cypria-

num

regi Ninivitarum comparans, ait

uainiis nobisB.

Cyprianum,qui prius

:

Propo-

idololatriae

assertor

Uonato expo-

»"

DIE DECIMA assertor

QUARTA SEPTBMBRIS.

tantam gloriam venit eloquentiae, at oratoriam quoque doceret Carthagini,

fuit,

et in

tandem sermonem

audisse

Jonae,

et

ad

po&nitentiam conversum, in tantam venisse virtutem, ut Christum publice praedicaret, et pro

cervicem gladio flecteret: profecto intelligimus, regem Ninive descendisse de solio~suo, et illo

purpuram sacco, unguenta luto, munditias sordibus commutasse non sordibus sensuuni, sed verborum. Ecec S. Hieronymus : cetera ad ;

Cypriani conversionem ac baptisma spectantia

S.

seguenli paragrapho exponemus.

107

tingimur, adimpleta est... Exinde Pentei ordinandis lavacris latissimura spati n

C.

>

Domini resurrectio inter discipulos frequentata est. Ex hoc enim loco Pearsonhts infert,

et

intra hoc temporia spatium brdinandis lavacris inecclesia Africana deputatum fuisse, ideoque tum Cyprianum solenniter baptizatum fuisse

perquam

credibile putat.

36 Nec improbabilis est ea opinio, non tamen qua baptiza' certa; cum laudatus Tertullianus ibidem post tttt sit.

pauca subjungat : Caaterum omnis d est;omnis hora, omne tempus habile

Do

i

ptismo

I

:

de solemnitate interest, de gratia uil n Nihil aliud igitur ibi vult Tertultianus guqm , Pascha ac Pentecostes tempora baptismo majori

si

§

Tempus

III.

inccrtum

suscepti baptismi

mirabilis

:

morum

mutatio, et virtutes heroicse ipsius

probabilius

,

adhuc

catechumeni.

Annum susceptce a

Annus baptismi su$cefiii

incertus,

B

S. Cvpriano fidei nec Ponnec alii veteres tradidere, neque certtts

tius,

assignari potest. Attamen nc longea vero aberremus, prohibent tum laudatus Pontius in Vita

num.

tiim S.

lo,

Cyprianus

ipse in epist.

lv ad

Dei,

hoc arbitror

satis

ad

offi-

et plebis favore,

liguet, Sancti baptismum non longiori temporis spatio ante initum episcopatum possc

guam guo

collocari,

ipse

adhuc neophytus ac

novellus in fidc censeri potuerit.

net

defuit

Apostoli

guam

ob

.

monitum ad

episcopatum eveheretur.

Jam

diu

'M stola

vero S. Cyprianus,

vdUocanduB.

jam probatus erat, quando hanc ad S.Comelium anno 252 mense Junio autJulio dedit, ut in S. Cornelio hoc ipso die dictum jam

mcntorata

teste

ejusdem epi-

plebi suse in episcopatu qua-

,

driennio

cst cst

;

ideoque initium episcopatus

ad annum

Christi 2

18,

si

illius collocandum guadriennium illud

comptetum, vel certe ad annum 2VJ, si incompletum fuisse censendum sit: guod posterius verisimilius esse infra ostendemus.

temporis hinc deducendum est, nisi

sit,

Quantum autem omnino incertum

guod paucissimos annos excederenon sinat

Pontii auctoritas. Potuit itaque feticissimus

eventus anno 2 sis in

16 contigisse, ut

Annalibus

autserius,

statuif.

Joannes Cestrien-

sed etiam paulo citius

annum dimnare non lubet. guem Oxoniensis editorjoannes

Fellus S. Cypriani

Operibus inseruit, guique in

243 desinens, auctorem Christianum ma-

nifeste pratfert,

ob

ille

ideogue

Cyclus Paschalis, auiiuiit

;

morari nos non debet, tum guia

styli diversitalem sancto Antistiti nostro attri~

bui non potest, tujn guict tam matura Cypriani conversio

cum

Pontiidictis

hon

satis verisimiliter

conciliari potest. in

Christi 246,

num. 3 eum

i

ni

esi

atos,

1/11,1

reciiatis, quibus ait, vix possibile sibi viderit ut repenteac perniciterexuatur,quod ve\ genuinum situ materiaj naturalis obduruit, w!

usurpatum haec et ftisrr,

senio vetustatis inolevit. Alta

diu,

profunda penitus radice sederunt: ex inquam, Sancti verbis Baronius collegit,

eumjam senescentem

fuisse, dum Christo nomen Verum id memorata verba nonevincunt; nam prmterquam guod s. Cyprianus ibidem non

dedit.

tantum de

se sed etiam de guibuslibet hominibus, buptismo initiandist loguatur, prout ex toto con-

textu

s

manifestum

sriin, vetustatis in

aftuijtir

est,

vitia,

guibus aliguis in

hujusmodi homine

inolevisset

ac profunda radice sedere.

38 Adde, guod de Sancti senectute

nusguam

meminerit biogrqphus, quam tamen de CeBciiio nonsitet, utsupra num. 28 videre est. Quinimo contrarium mihi potius insinuare videtur, dum ituiii.

rrhit miraculi instarnarrat con-

Vitrn

•!

ceptumab

eo

in ipso conversionis sum initio, continentim seu votum seu propositum, guod in t

homine jam senescente minus admirandum aut certe non

;

eratt

ut propterea Pontius

tantopere,

exclamuiuhnn pulurrt

QuiS

iiniijiiam Irmli

mira-

culimeminit? Verba Pontii num, dabimus, ibique lector judicare poterit, utrum hmc non potius robustum juvenem aut virum, guam senei centem hominem declarent. Fatendum tamen est, exdelatoipsi n<>u diupos\ baptismum Cartha'f.i

ginensis ecclesim episcopatu satis colligi,

eumdem

mtatem virilem jam tum superasse; prcesertim cum de hac ibidem nihil observet biographus, observaturus fiauddubie, n Cyprianus, utneo phytus,

ita

fuissrt. ,\>t sitj

Annalibus Cyprianicis ad inter Pascha et annum Pentecosten ejus anni baptizatum putat, nixus Tertulliani testimonio, gui lib. 11 de Baptismo, cap. xix ait : Diem baptismo solemniorem Pascha prasstat, cum et passio Domini, in qua

35 Pearsonius

fneerta part/'

virilem usgue cetatem assuevit, recte dici queunt

ante
tate,

guemadmodum

drrrat,

adftuc Neophytus contra

a nobis

quod judicio

Ex hiscc

Pearsonii

tiaretur, prcesertim cum justa causa subesset, gualisin adjungendo Ecclesice Cypriano, quem prceter auctoritatem etiam insolitus in Catechumeno virtutum spleiulor commendabat, certe non

nem bonorum operum solum

et episcopatus gradum adhuc neophytus, et,utputabatur,novellus, electusest Idem Pontius num. 6 velut rem plane insolitam narravertU celerem illum Sancti ad sacros Ordines ascensum, dixeratque ; Presbyterium et sacerdotium statim accepit: quis enim non omnes honorem gradus crederet tali mente credenti?

conjectwa de unni tempes-

quo minusunusettilter, Christianispraceptisjam probr instifufus, r.iiru ilfi, tmtpura baptismo ini-

;i7 \,>ii minus incerta est eetas, in qua memorutum Sacramentum suscepit. Baronius ad anitiim 250, lium. 7 r.r Siiiirfi rrrtiis nnm. \\\

cium sacerdotii

noii

solemnitate catechumenis magno numero conferendo deputata ftdsse ; vei ttm id non obstat^

S. Cornelium Pontificem Romanum. Priori loco dc delato ipsi episcopatu sic legitur : Ad probatioesse,

sed

cum

etiam

:

episcopus electus

Humiliter

illi^

se< e

dum adeam

//ttirrrrcfui',

dignitatem evehendus, apopuio unUquioribus ccdens, et indi^ num

se titulo tanti

ftwr

soiito junior,

quidem ibidem

honorie existimans; sed


in juir accipienda

tantum inde sequitur, eum tum non piarrr/a-

uUutis

/uissr,

ijiitut

ritnt

si

verba

non

sint,

admodum supniitn

fi,

uptintr coihwret. .$\>

Vidimui

baptismwm iUSt

t-tt

:,

DE

u>s

UJCTORE C. S.

ffoftutn fflste

Mirabilon tui pei

39 piUkmiH »um.

bapt&smum

nwtationem,

30

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE. v?/w/0

r/ sey.,

a^/M-

dum adhuc

S.Cyprianus agitaretw,

anispem salutis inter ac desperationem, dubius

gratim mifluetuaret: nuncguos in sese divinm senserit, mirabiles per baptismi lavacrum effectus Donatum audiamus. Sanetus ipse in epistolaad : prosequitur sic recensita loco verba citato

post

superioris Sed postquam undffi genitalis auxilio, ac serenum pectus sevi labe detersa, in expiatum

purum desuper

lumen

se

hausto, in

tus spiritu

infudit,

postquam

cseli-

novum me hominem na-

secunda reparavit, mirum in modum protinns confirmare se dubia, patere clausa, prius Lucere tenebrosa, facultatem dare, quod tivitas

videbatur, geri posse, quod impossibile putabatur; utesset agnoscere, terrenum fuisse,

difficile

quod prius carnaliter natura, delictis obnoxium Spiritus viveret; Dei esse coBpisse, quod jam sanctns animaret. Scis ipse profecto, et mecum pariter recognoscis, quid detraxerit nobis,

quidve

mors

contulerit,

ista

criminum, vita

virtutum. 10 Scis ipse

:

nec pradico. In proprias laudes

quamvis nonjactatum possit sed gratum, quicquid non virtuti hominis

odiosa jactatio est

divmitUS •irnti-f.,

esse,

B

labe capiatur

sed adhuc

;

majorem

D

et fortiorem

omnem

adversarn grassantis viribus fieri, ut in Ex hisce, dominetur? jure imperioso exercitum neoinquam, oerisimile fit, S.Cvprianum etiam instructum divinitus hujusmodi facultate

phytum

jam

imo id omnino dicendum est,nisi

fuisse;

eam a Chriforte Sanctus tantttm dicere voluerit, promissam sto Domino cap.sm Marci fidelibus accrebro daiam fuisse. 43 Pontius in Vita num.

de

4

illo

duo sane

memorabilia narrat, vofum scilicet velproposiusus castitatis, et bonorum in pauperum

l

castitatem amplectititrt

tum

elargitionem. De priori

habet

sic

Inter

:

fidei sua>

primarudimentanihilaliudcrediditDeodignum, quam si continentiam tueretur: tunc enim posse idoneum fieri pectns, et sensum ad veri capacitatem pervenire, si concupiscentiam carnis robusto atque integro sanctimoniffi vigore calcaret.

Quis umquam tanti miraculi meminit? Nondum secunda nativitas novum Horainem splendore toto divinffi lucis oculaverat, et jam veteres ac pristinas tenebras sola lucis paratura vincebat. Eminentissimus Baronius ad annum 250, num. 10

arbitratus est

Sanctum, carissima conjUj

,

et

:e

:

adscribitur, sed de Dei munere praedicatur ; ut jam non peccare esse coeperit fidei quod ante

animo, commendatis relictis,

amore libentissimo

Christi

dulcissimis liberis,

eminentioris

illis

Caecilio

vitffi

iter

presbytero,

E

confestim arri-

;

peccatum est, fuerit erroris humani. Dei est, inquam, Dei est totum, quod possumus: inde. vivimus, inde pollemus, indesumptoetconcepto vigore, hic adhuc positi, futurorum indicia prasnoscimus. ffeec S. Cvprianus adhucdum Tillemontius art. 2 ex posterioribus illumjam tum prophetice dono,

neophytus.

quo postea

gavisum

fuisse

:

quod valdc

in ccelo beatitudine sibi applaudere vidcatur pof/tts, f/t/am de futurorum inter mortates

eventuum

Verisimihus

11

tius

proescientia loqui.

de concessd

est,

quod laudatus Tilkmonad sanan-

ipsi divinifus facuttatc

quam

dos tam corporis,

anima* morbos, da?mo-

;

novitatis, sed

statim rapuit

quod invenit promerendo Deo profuturum. Distractis rebus suis ad indigentiam pauperum sustentandam, tota prffidia pretio dispensans, duo bona simnl junxit, ut etambitionem saeculi speret misericorneret, qua perniciosius niliil est diam, quam Deus etiam sacrificiis suis pra?tulit, quam nec ille, qui Legis omniamandataservasse ;

se dixerat, fecit, impleret

et

:

propterea velo-

citate pietatis poene ante ccepit perfectus esse,

quam

tur;

Profluens largiter Spiritus nullis finibus premitur, nec coercentibus claustris intra certa

antiquissimis in fidesenibus,

metarum

jugiter, exu-

aures per plurimos annos divina verba pulsaverant, tale aliquid impendit, quale adhuc rudis

sitiat pectus,

fidei

et pateat.

spatia fraenatur

tantum

Quantum

gratiffi

:

manat

nostrum tantum

illuc fidei capacis afferimus,

inundandis haurimus. lnde jam

mente integra, medelam dolentium extinguere, animorum

facultas datur, castitate sobria,

vocepura, virtute sincera, posse

venenorum

virus

in

desipientium labes reddita sanitate purgare, infestis jubere pacem, violentis quietem, ferocien-

immundoseterraticos spiritus, expugnandis hominibus immerserint, ad

tibus lenitatem qui se

cunirv

iinicii!

;

iiiinis

increpantibus COgere,

ul

re-

cedant, duris verberibus urgere, conflictantes,

ejulantesjgementesincrementopoensepropagantis extendere, flagris csedere, igne torrere. Res occulta plaga, etpcena illic geritur,necvidetur ;

BWpOnit.

fidei festinatione didicisset

nesque expellendos, ex eadem epistola opinatur. Xirnt ibi guidem Sanctuspost pauca sicprogredi-

beral affluenter;

Dmtuto itmico

1

quaedam jam non pro conditione

futura

phytus ?pse

memorabile S. Cvpriani inter et f/eadia $ua prima rudimenta fo.ctum S. Pontius verbis ^.^JJJJJ" supra recensitis in hunc modum subjungit Deinde, quod majus est, cum de Iectione divina 44 Alterum

pro

clarnit^

hallucinatio-

fidei

verbis suspicatur,

incertum cet, cum Sanctus ibidem ex summa animi optime sibi conscii pace ct spirituali gaudio, velut pignore, hic, sive in lerra, adhuc positus, de

SanodiS Heo-

puisse. Sed ad hanc Eminentissimi nem num. 23 satis responsum est.

manifesta. 12 It;i, quml

Homo,

esse

,

nube csecatur. Quantushicanimi po-

tentatus, quanta vis est, non tantum ipsum esse

subtractum perniciosis contactibus mundi, ut quis expiatus el purus nulla incursantis inimici

et cui

supergressus

nondum

vetustatis

quorum mentes

et

forsitan crederetur,

aetatem

,

gloriosis

et

F

admirandis operibus perpetravit? Nerao metit statim ut sevit nemo vinderniam de novellis scrobibus expressit nemo adhuc numquam de :

:

noviter plantatis arbusculis matura

poma qua>

Inilloomnia incredibiliacucurrerunt. Pra> venit, si potest dici (res enim fidem non capit) sivit.

praevenit,

inquam, tritura sementem, vindemia

palmitem, poina radicem. Inter memorata prcBdia,

in

tam pium usum divendita. fuere horti

prope Carthaginem, in quos, nescio, qua ratione, sed ipsi ex Dei indulgentia restitutos, teste Pontio in Vita num. 31, c Curubitana exsiillius

iio

revocatus, se reeeperat, ut habent

consularia

jam cocpimus acceptus spiritus licentia sua potitur, quod necdum corpus ae menibra mutavimus.adhue carnalis aspectussaiculi

disceret.

45 Quis, oro, de veteribus hoc fecit? Quis de divendit:

num.

3, ct

Actapro~

ex quious ad Galerii

Ma-

ximi proconsulis tribunal atquc inde ad martyrii palcpstram deductus cst. Addit ibidcm Ponttus, Cyprianu m receptos hortos in cumdem finem certo iferum venditurum fuisse, nisi a persecutorum invidia

sit>i

cavisset.

46 Difficiic dictu venitj

an gemina

intcr ncotcricos con- quodutrumow hwoicae virtutis facta Cy- catechuweitvit priano

cst, itcc

iita

:

DIE DIiCIMA TERTIA SEPTEMBRIS. priano catechumeno,

an recens baptizato adscriBaronius ad annum 250, nitm. 10

benda sint. utrumque baptismo postponit ; Tittemontiusart. 2, ac Nota 4 dubitat, variasquein utramque partem rationes producit Pcarsonitts, ac

at Jacobus Pamc/ius, Joannes norissinic Prudentius Maranus

tam

votum qua?n bonorum

continentice

tantia recensuisse.

bhgrophi

magnipost susceptum baptismum aseprcestitum memorare.nequedeulla rerectius quam de lau-

mili-

:

datis

operibus />oxsr cjp/icari. Bui opinioni etiam facerc arbitratur SS. Bieronymum ac

facit

auctoritas, qui relato priori prceclaro

novum Hominem

Pontium; Bieronymum quidem, quia in libro de Scriptoribus ecclesiasticis cap. lxym dr S. CypnanowV.- Christianus factusomnem substan-

splendore toto divinae

oculaverat, et jam veteres ac pristinas tenebras sola lncis paratura vincebat. Ktcnim lucis

tiamsuam pauperibus erogavit; Pundamvero, quiahic num.S VitceprcefatusestySeseittius gesta

quid hic sola lucis paratura, quam Pontius a secunda nativitate, sive baplismo distinguit, quid illa, inquam, aliud designct, quam prceparationem

ad

illud

Sacramentum

?

non aliunde recensere incepturum, Deo natus est.

Atque adco si sola para-

S.

tura pristinas tenebras vtncens, castitatem amplexus sit, id ante baptismum fecisse dicendus cst. prtsstitisse,

verisiuiiluis

videtur.

B

t?t?n,

sive cur

de

illius

nondum

50 Tota itaque rei controversia l
potitts possint ac

magna

parte

utrumque

Si enim jam tum baptizatus

fuisset, cur, quceso, ipsi

iila

Poutii verba:

oculaverat

necdum

liar \n

Tittemontius

, ut conjecturando proponit, a„

Nondum

toto divinaa Iucis intettiginonpossint, non de baptismo

coltato,

de prcedicta facultatum distributione manifeste meminit, et hanc a Sancto etiam tum catechumeno factam tradit. Enimvero si jam neophytus id

in.terprefatioiw serenum ac purinu luincn, spiriti/m desuper haustimt, iuirohiirnu/ue sui mutationem, acceptarctntisset, Poutio sola luois pa-

dixisset haud dubie : Quid autem circa pauperes Episcopus faceret, quos neophy tus diligebat mdlo quippe argumento, quam illo,

ratura dictus fuisset. 51 Deinde eadem interpretatio non

satis recte

cum argumentot quo

Pontius ad

montti

co?icitiari potcst

:

Sanctiin egenos misericordiam e/ficacius potuisset t

ibidem

subjicit

:

Prsevenit,

si

cpiphonema quod

potest dici (resenim

fidem non capitj praevenit, inquam, tritura sementem, vindemia palmitein, poma radieem. 48 Ponderavit hcec omnia Til/cmoutitts, fateturque vkleri sibi Pontium utrumque prceclarum opus Sancto catechumcno adscripsisse : at putat, id ipsum

cum

Donatum

dictisvix posse concUiari. Dif(icuitate?n

ipsius S.

Cypriani in cpistola

ad

quod Sauctus in laudata epistota postquam verbis, quaj num. 30 et sec/q. rctulimus, in eo ponit,

dixisset, sibi,

dum

caeca,... veritatis

in tenebris atque in nocte ac lucis alienus jaceret, incre-

tttitur in

hunc modttm

49 Hinc Tillemontius

ita fcre

argtuncntatur

Christianw vitce intcgritus, suorumque morum mutatio Cypriano ante baptismum incrcdibiiis ac pene impossibilis videbatur ; adcoque procut aberat a voto continentia;, bonorumqtte sttorunt iit duo ipsamChri; quippe qure

paupercs (argitionc

sticma* reiigionis perfecturneut attiui/ttitt. Prceter-

nietit,

statim

ut

omnia incredibiliacucurrerunt. Pnevenit, si poenim lidom non capit) prasvenit, inquam, tritura sementem, vindemia palmitem, poma radiccm. llic enim ita ratiocinatur biogra phus: Etsi nemo stalim metat ut sevit ctc; plus tamcn fecit Cyprianus, in quo ipsam sementem tritura pmvenit ctc. Sane si Sanctus jaiu tum test dici (res

V

baptizatus fuissct, rectiua ittum Pontius recens jacto scntiui, novettoi scrobi seu palmiti, ac ?iovi-

narum virtuium

videtur.

Nomo

:

qucenum.39 etseq. dedimus^ctquibus totam animi sui mutatinncm baptismo adscrtbere

jecerit ea,

:

nemo viudciniain dc novcllis scrobibus expressit nemoadJmc umquam denoviter plantatis arbusculis mattira poma quaesivit. Iu illo sevit:

inontius fatetur,

;

adato

extoltendum utrumquc Cypriani factum ibidem

denuo posset, utquein novam vitam lavacro aquai salutaris animatus, quod prius fuerat, exponeret, et corporis licet manentecompage, hominem animoac mente mutaret cumquc pro Us, quibus tunc crat moribus, tantam vitce mutationem iinpossibitem sibi visam variis exemplis exposuisset ; mox subdibile apparuisse, ut quis renasci

V.

secunda nativitas

;

prcestitisset,

myitmenta

auctoritas.

sed de eodem recentcr cottato, NeophytO uouduin toturii sutnn /umm diffuderat: hoc enim posito, rettqua Pontii dicta faciieposse explicari existimat. At mihihcecexpositio non satis proba/iilis apparet quia secundum hanc baplismus, cui X. Cvprianus ex Tiltc-

admitterentitr. Prceterea laudatus biogra-

indicat

contraiiufn

qitique in

phus in Vitanum. 12 dc eodemjam Episcopoait: Quid autem circa pauperes Episcopus faceret, quos catechumenus diligebat ? Quibus sanc verbis

commendare. Nec aliud

I»

novum Hominem splendore

forsitan credi-

sincera conversione dubita-

tum fuisset, cum dubhtm non sit, quin non nisi probe instructi probatique ad salutare illud lava-

Eaaminantui

dcheant: Utriusque enint

est

conciliet,

;

crum

ex quo

quam prcemittal Pontius,
47 Facit secundo idem biograpluts, dum Sanadhuc rudis fidei homo, et cui nondum forsitan crederetur, bona sua in paupcrcs distribuisse dicitur.

nisi

rius postponat,

ctus

ab eodem

S.

Dei

admirabundus exclamat : Quis umquam miraculi meminit? Nondum secumla nati-

vitas

('.

contulerit

criminum,vitavirtutum:seisip

munere praedicatur. Ila-e, inquam t perpendit Tittemontius, putatque, S. Cyprianum iis aliquid

e/argitio-

facinore, tanti

ista

epistota Cypri-

nobia

praedicojin proprias Iaudes odio aja tatioest:

prcemittunt, idque posterior, discussis TillemontU argurncntis, pe?ic extra dubiwn

argumenta tttrimque Pro postretna opinione

quid

verba: Scis ipse,...

quamvis non jaetatum possii e .. edgratum, quidquid non virtuti hominis adscribitur, sed de

:

Juverit

eadem

am

mors

nem baptismo

arbitratur.

199

ca perpendit sequentia in

tcr

plantato arbuscxlo comparasset. Bisce udde gute pro nostra sentenlia supra protu-

cetera

,

limus.

52 At vero Cyprianus non tam clare mutatiopostponit, quin cum Pontii

nem suam baptismo dic/is

facite possit concittari. verisimtte

Ipse enim

nou

esse,

Titte-

Sanctum

quamdiu non mod
baptizari pctiisse,

runi riiioritm fiu/a, ipsi impOSSibitta vulvhttntur. Entcri cnjo pariter dcbet, Cypriani dirta toco citato cj-piirtiri dcbere,necsic

accipi posse, quasi

tam spissas tuctttis tcucbras ad ipsunt baptismatk Sacramentum attulisset. Quinimo dubiitm non cst, t/ti/n ece mauuatn parfem disputttta; jam fuerint, dttnt Sauctus jam cateclututenus ad amptectendam fidem animum serio adjecit. iYamquis credot,

TMemontio,

:

VI

credat,

itJCTORB C.

DE

lii

s.

S.

pauait : Quid autem cir< a d dici. dum gnatum dici diosCateehumenus qu faceret, peres res Episcopus Ef

agttato,

s

m

in tenebris atque ibidem ait; videlicet: mese nescius, ventanocte caeca jacerem... vitse

Cum

;

li__<'b;i1 it?

Hteronyminus refragatur nobis S. Uulto titittus 55 Multo subomnem factus Christianus mu$t duin Sanrttts dtcttur: nthtl erogasse pauperibus stantiam suam ntinus Catechumenus lattort r/ti/ti obstat, t/ati

ut ipse quam-

Narri, tisac lucis alienus. Item: imphcitus teneerroribus plurimis vite prioris crederem, sic non posse me exui quihus bar. despeeram,et viriis adharentibus obsecjindans

velutijam ratione meliorum, malis meis, inquam, Quis, offavebam. acvernaculis referat,

auodam modo

proprus

hmcad dum tn

t

,ui

est, S.

probabile

qesta non recensurum, Quasiveroadbeatam illam nativitatem inadulto virtutts pertineat insiructio, fides, aliaque

non

prmmiserat

duni

2,

virtutibus instructiad

eum

Sanctus ipse in

libro

tum,

vir-

ginum ait: Omnesquidem, qui addivinum lavacrum baptismi sanctificatione perveniunt, liomi-

nem

veterem gratia lavacri salutaris expo-

illic

et

vanitate a bapltsmo usque ad J'i virtuturii studium inpresbi/terutum, atque hinc ad episcopatum iitmbit loquitur Ponusque c/eneraU tantummodo phrasi

De tias;

gestis

S. Cypriani

Multa sunt, inquiens, quse adhuc plebeius, fecit multa, quse ad

nunt, etinnovati Spiritu sancto, a sordibus con-

multa, quse jam presbyter

tagionis antiquse iterata nativitate purgantur quis tainen nec/ct non paucos a catechumenis per

veterumexemplajustorum, imitatione consimili prosecutus, promerendo Dominum, totius religionis obsequio praestitit. Nam et sermo illi de

:

,

virtutes theologicce ac pcenitentiam, veterem

nem

homi-

exuisse, atque antiquce contagionis sordibus

lavacro re-

purgatos esse, priusquam salutari generarentur? Sic in ipsa, de qua agimus, epistola haptismus mors criminum, vita virtutum tib eodem Saneto dicitur: sed an propterea censendus est hic, dum adillum a-ret, etiam illo

criminihus iufectus ac virtutibus destitus fuisse? \r/
Donalibrum de Idolorum

epistolam ad

scribit

accederent

de Habitu

hic ohjicit.

;

Mortuus chesiS recens baptisatos a/loquentem: in ascendis viviticatus deseendisti, in peccatis justitia. Sic

hio-

;

ita

S. Ct/ril/utn flicrttso/i/mitanum Cate-

fiddttritf/ne

dam

dium incumbit profanam facundiam suam coercet

locutum esse ex recepto u*u Erclcsia; secundum quem ista animirenovatio baptismaadscribebatur,

guamvis

scirpoqumrit Til/emontius,

et § IV. Neophytus in virtutum sacrarum Litterarum stu-

errorum

Cyprianum

ertjo in

graphum

adbaptismum non ad eamdem objecthnem

Nec inepte respondit Maranus in Vita §

;

eo-

vidimus,

attulerat.

tidei,

ejus

et nativitate

adprincipium autcm fidei haud dubtc gesserat. Noetiam spectat, quod Catechumenus

coslesti

in atrarumque cogitationum depulsionem haustm ipso fatente baptismo luci attribuit, quos tamen,

mox

a principio

nisi

bonorum

exordium

Unde

:

aggrediar,

quam partim dum seadprcedictum Sacramcntum disponeret, partim et multo perfeclius, dem initiaretur, consecutus est? Sic

debent

innnedmte prmmitti. Binc ipse Pontius ibidem

potuit Cypnanus, tationem baptismo adscribere

dum

qum hujusmodi hominis baptismo

opera,

parum quoque Cyprianum insignem illam mu-

acceptam relatutationem baptismi susceptioni religione diffiChristiana in «", quod rum fuisse, ante illam cillimum maximeque sublime est, eam muSedquidni exsecutionijam mandasset.

Tillemontio, ut

sct-

Cypnani exquo Deo natus est.

nisi

exponere. 53 Contra. inquit Tillemontius,

ea

51 Prceterea potuit Sanctus mutationem illam ;

f>ttp'tisnt<>

fidscrihere,

quia quod prius difficile riest. Potuit sciUcet,

debatur, deinde facile visum

quamquam

reluctanti

animo,

at recte

ibidem ob-

servat Tillemontius, castitatem ac pauperiem, sui ipsius tittiti

victor, tii

nihil ia

Hisce posittS

gumenta

ardaam a/n/t/ius facitis cst ad ceter/i

responsio.

Deo

prsedicatum Dei

Sic inter ceteros

placuisset.

cum

Johum sihi imilandumproposuisse ait, utnum. 24 dictnm est, ac landem subjicit : Et sic per bonoruin omnium documenta decurrens, dum meliores semper imitatur, etiam ipse se fecit imitandum. Ex hisce habcmus qttidem, sanctum Neophytum nostrum ma/ta prwc/arc gessisse, atque in viriutum statUo 7 tjuodexS. Cmcilii presbuteri, fittitd

tnaoistri,

illiusque in fule

duhie ntm

fecisse profectimi

parum ;

F

contahernio

accendebatur, insignem

sed qiuenam

iila

gcsta fucrint,

itjut/ramus.

Deum

ut

jam

dttm ex

verbis S. Cypriani num. 19 colligtt, aliquidmagniabeo post haptismum prcestitum fitisse : nec

posse aliud quippiam prceter duo Ula probabtlius assignari; respondeo, ex dictis patere, qua ra-

Cyprianus

quse facta

quem

si

suaderet inqniri, propter

Ti/kiut/iitii ttr-

Nam pripzo quidem,

titmr sir hit/ui potaeri/

fuerat usitatus. ut,

laudatione legisset,

deprcheuderet.

stto Ita rtnt/ir/uari,

eo sihi

lioc

;

57 S. Gret/oritts Naziauzenus Orat xxui, jam nonfuit vdi/aitdata, de mditui munere per illum obito iuus mo.r ab ejusdem tonvcrsionc his verhis meminit

amptecti, atque per baptismi gra-

hoe prOpOSttO

concliHiitur

opinioni favere, eo quod hic dicat, sese S.

qualis oltm fuertt,

res altius repetere, et

Christianus dici c/ueat, antmo

:(

Sacramento. At mtror Ucet ac fide, licet nondum nHum contrartat TUlemojitio visum fuisse eiiam P°

Sanctum jam catechumenum vttam Christumjam crederet, illiusqueprmceptts vtdeat, Quisnon decrevisset? conformare

Sam tum

desi-

a biographo

f/itam idud,

charitatis o/nts

referenda ad eum jam catechumenum

mam

:

CVPRIANO EPiSCOPO MARTYRE.

queedese,ejusmodi cogitationibus

esse

:

;

neque verha

clara esse, t/uin expositionem nostram admiltant : contrti rrrn bonorum distrttclionem il/ius tnitt

Santo catechumeno multo manifestius per Pontiu/it ttttrihtii, /ua/tot/ur minus prohahi/itcr a/iud

.

-

ti/itts

invenit, ac sacri gregis ovis sacra effici-

atque etiam, queniadmodum a quodam accepi, sedituus idque multis quoque precibus ab eo adhibitis, ut ad prioris arrogantias purgatio-

tur,

;

nera humilitatem exerceret. Pro ;edituus

Grmce templum, et xop^ id estsco\)h purgo, quod rerte humi/e munus indicat.Sedcum S. Cyprianum Antiochenum cum nostro Carthaginensi a Nazianzeno confusum fuissc constetj et Eudocia Augusta apud Photium est veux6pos,

it/

a

v£us

pro

vxhi

Hihliothcca codiee 184

t/e

priori e.rpresse dtrat, ipsi

:

DIE DECIMA

A

ipsi c/avcs ccclcsia? creditas

QUARTA SEPTEMBRIS

dubium non

fuisse,

quin memoratum ceditui munus S. Cypriano Carthaginensi cx errore fUei it adscriptum, quod

cst t

ad Antiockenum StttTus Litteras

addisdt: Terttilliano

pertinebat.

58 Inter Christiance

primordiasa-

illius

crarum Litterarumstudiaetiam memorat biographus^inquibusquamfeliciterlaboraverit,ejusdem Opera, quai magno tolius Ecclesice emolumento

Ex scriptovibus vero ecclesiasticis Tertulliano potissimum delectaexstant, luGulenter manifestant.

tum

fuisse, colligitur ex S. Eieronymo lib. de Scriptoribus ecclesiasticis cap. i.m ibi enim san;

doctor

ctusille

Vidi ego

sic scribit:

quemdam

Paulum Concordise, quod oppidum Italirc est, senem, qui se beati Cypriani jam grandis aetatis notarium,

Homie

quum

ipse admodum esset adolescens, diceret; referreque sibi solitum,

vidisse

numquamCyprianumabsqueTertullianilectione unam diem prseteriisse aesibierebrodicere: Da magistrum; Tertullianum videlicet signifieans. 59 Attamen sic illius lectitavii Opera, utprobe \mtdenter uHtur, et Minutii caveret errores, prout idem S. Bieronymus ;

(

ktavio.

XLZ,aUasLXv,adPammachium

epist.

rcctc obser-

eodem

Ccecilius, de cujus

vei % bisex Tertul-

libro

multa pariter

ad /idcm

mirum

accessu in eo

ipsus fuerit Cozcilius presbyter ,

opera Cyprianus

quod tameu

tioii

eamdem ausim

cujus

fidem amplexus

est

certo affirmare.

60 Vidimus mpra, quantaprofanm eruditionis 'ic eloquentioe copiainstructus Sanctus Ecclesiam ingressus sit, cx divino scilicet consilio, ut, tcstc S. Augustino serm.cccx.n,-pev illamlinguam stult

titia

gentium nudata

feriretur, per

quam

prius

pulcra prudentibus videba-

tecta atque velata,

coercet

I

nisi

diaa

Quivero haecamant, profectoeos.quinon itadicunt, sed castigatius eloquuntur, uon posse ita loqni existimant, nonjudicioista devitare. Quapropter isteVir sanctus, etposse se ostendit sic dicere, quia dixit alicubi et nolle; quoniam ;

postmodum nusquam. Buc usqueS. Augusti in Christiano oratore

improbans verborum

riam, qttam Sanctus postea

eadem tius,

vitavit,

xus

lt.ru-

quamquein

ad Donatum forensibus causi po-

epistola

i/itam sacris

sermonibus congrucre

is

rpse

[njudiciis, inquiens, in concione pro rostris, opulenta facundia volubili ambitione ja;

:cum vero de Domino Deo vox est, vocis pura sinceritas non eloquentiae yiribus nititur ad udei argumenta, sed rebus. G3

Non

glexerit,

ita

tamen

cum

htec accipiaSj quasi Cypria-

Lactantio,

SS.

potius perfecisse dicendus sit;

graviore scilicet, modestioreque

Quam

vert.eretur

cgregic, idetiamscriptisproe-

loquuntur ejus Opera, in quibus sententiarum gravitas et copia, divinarum Litterarum

stiterit,

scientia,

atquecxhis nata

cfficacissima

ad />cr-

suadendum vis e/uccnt. Xonsic tnmcn e/ogucntia, gaa/ti apud gc/t/i/cs Slbl co/ttparacerat, /tsus CSt, g/i/u ca/it ad Cliris/iaitain gracitalcnt c.rif/ri/t/attt putarit: cujus quidem rei argumento est illius epistola i ad Donatum, de qua mox agemus, rhetoricis flosculis

nibus

ejasdem

ornatissima, quales tn ceteris /it/cris

Opusculis

ac

om-

frastra

requiras.

61 Binc S.Augustinuslib. IV de DoctrinaChristiana, docens,

qum

(

'hristianum oratorem facun-

amatur, religiose appetiturj sed difflcillime impletur. Lactantii de ejusdem Operibus judicium nu/n. 2\ja/n retulimus,vidimusque, eum discernere nequiisse, utrumne ornatior in eloquendoj an facilior in explicando, an potentior in per-

suadendo fuerit.Qwawft" ittapariter fecerit S.Gregorius Nazianzemts, liquet ex num. 22, ac <
epist. lvii, alias \-u, ail

ct/t/t

Opera ipsa Auctoris sui facundiam

trumsubdit: simi

in epistola beatis-

Cypriani {adDonatum

I ;

quod ideo puto

vel accidisse, vel consulto factumesse, ut scire

Seotembi

ts

Tomus

I

V.

est,

cuilibet

r,i

Sednec

ipsi gentiles,

apud quosmg,gnum

sibinomen facundia sua comparaverat, eloquentiam illiusjam Christianx admirari desiemnt, Ucct eumob cj/tsdon doctrinam, quamautoderanlj aut itou capiebant, velut hominem, quiprascel lenti ingenio ad vendendas nugas abuteretur, Coprianum a Grceca voce xfopo; vel xonpfa, Latine stercus, quasi stercoreum contemptim dictitarenl. Ita discimus ex Lctctantio lib, V Divinarum institutionum, cap. n, ubi,postquam S.Cypriani Opera scriptis reliquorum, qui Christianam reli~

aionem tutati fuerant,prcetulisset, ita prosecutus Hic tamen placere ultra verba sacn mlum ignorantibus id est ethnicis) non potest quoniam mysl.ica smit, quae locutus est, ej ad que a docfis

Esl tale aliquid

lec-

manifestent.

bona spumeo verborum ambitu ornanturj qualine magna atque stabilia decenter el viter ornarentur. Tmit mox ad propositum nos'

Lastam, eo?vm

tionem commendat. Phtra adderenecessenon

est :

;

Uitnmyma

laudatw;

posterumttsuSj qualis,teste S. Augustino, secure

dia deceat, cap. xiv sic ait: In populo autem gravi, de quo dictum est : In populo gravi laudabote;nec illa suavitas delectabilis est, qua non quidem iniqua dicuntur sed exigua el fragilia

ac

el

Iln<}t>ii«

eioquentia in

instarfontispurissimijdulcis incedit etplacidus;

fiebant, in aedificationem

a

mirabiliteraffluentissima fecunditate facun;sed profusione niraia gravitati displieent.

et

or-

-.

S. Augustinn

quo ruinosis doctrinis dsemoniorum indigna Ecclesiae ctc.

nec

Petamua

tur; atque ut eloquii tam nobilis instrumentum,

namenta

forte

a

dantsecessumvicinasecreta;ubi dum « erratici palmitum lapsus pendulia uexibusper «arundines bajulas repunt, viteam porticum «frondea tecta fecerunt. » Non dicuntur ista, :

nus omnem prorsusorationisornatum penitus >»-

agitur,

'

sedem

pra> cctcris Uguetex libro de Vanitate ido/orattt,

est, si

jravitate

ergo quodamloco:

Ait

63 [i

ctetur

lectionem ipsiplacuisse : quod saneminime

Ckristiana

;

Montanum cum eo Maximillamque non sequitur. Quod autem S. Bieronymus ait, illius scripta probarc, eum Tertulliano magistro usum fuisse,

ex Minutii Felicis Dialogo, qui OctaviuszVwcnfatur, accepta leguntur ; unde patet et hujus quoque

SWIIH

qualis in ejus con equentibua secure amatur, religiose appetitur difficillime impletur.

eruditiet anlentis viri delectetur ingenio,

/iano inserta sunt. In

quentiam

trlnxerit

OTORB

c. s.

iitteris

profitetur

cuinonnulla iisdem quandoque

elo-

el

U

sanitas

Beatus CyprianuSj inquit, Tertulliano magistro utitur^ ut ejus scripta probant: quumque

vavit.

Pristinam

quam linguam doctrinae Cbi ab ista redundantia revocaverit ad eloquentiam graviorem, modestioreraque

tianae

re

vitcs

301

tur a posieris,

;

i,l

praeparata,utasolisfldelibus audiantur. Denilnijus

ejus innotuorunt,

seculi,

derideri

quemdam hominem, immutata una

quibus forte scripta solet. Audivi ego

sane diserttfm, qui eum, Coprianum s^-nvri, quasi

littera,

qui elegans ingenium,

et

melioribus rebusap-

tum, ad aniles fabulas contulisset. 26

65

:

F ab ethnici» doctrinam ridettur.

ofi

DE

202

CYPRIANO EPISOOPO MARTYRE.

S.

AUCTORK c. s. Scribit cpisto-

tnm ad lk>natum,

65 Porro ex variis Opusculis, quibus Christianam religionem aut defendit, aut ornavit, a
minimus.Pamelius eam

inter

Cyprianicas episto-

pramissa

las secundo loco Donati ad Cyprianum, quam

recensuit,

st

una Cambro-

ilicet

in codice

quamque fraqmentum potius

nensi reperit,

esse

qua Sanctus monitus exis&mavit, quia autem Ita conscripserit. suam S. Cyprianus in ipso epistolm sum exordio meminit,sese de promisso opusculo a Donato interpellaopinatus

est illius epistolat,

tum fuisse

Donati vero eptstolm in laudato co-

;

diceprafixus

Mc

est

ad Cyprianum

;

titulus

:

Admonitio Donati

nec tam.cn dc

illa

promissione

enim hnjusmodi :Credo te retinere, sanctissime Cypriane , quse nobis fueritapucjoratoresgarrulitas, unus sensus, una cogitatio, individua lectio. Quare non et in divina lectione ita animis roboramur, ant non ea ulla in ca fitmentio. Est

semper aobis

mus jmiihr neophytum,

cogitatio, ut simul

fuit

credere-

?

66 Af vcro Rigaltius

tolam illam, in

aliis

,

Fcilus ac Baluzius, epis-

codicibus

minimc inventam,

supposititiam rati, 'prcefcrmisere, ideoque in prio-

B

ris

ac postremi editionibus epistola Cypriani

Donatum

qua Liber Cypriani ad Dona-

in

consentientibus plurimis, ut in-

inscribitur,

At nobis parum

Mss. codicibus.

interest,

quo nomine eam quis appellare maluerit : epistoImii lamen cumpjuribus vocabimus. Quod ad Do-

etc.

Prcemiserat etiam

sodaletn,

:

Si tu

Deum

hominum

solida et firma et perpetua securitas,

a

viribus to-

tantum, quod

ad licentiam datur,

tibi

gratiae spiritualis augetur.

in arte

appetere jam, nihildesiderare de sseculo potest, qui saeculo major est.

Rmc ipse

70

gere

licet,

modum

claudit:

Et quoniam

rejiciant,

non

video,

montio ideo visum est, quiaSanctuscum eo quasi cumprcesente sodali, ct quocum crebro sermones misceret,inlaudata epistolacolloquitur.Sednemo,

morem noverit, non videt, quam argumentum sit. i\ec magis certa Pamelii suspicio, Donatum hunc eumdemesse

qui dialogorum hoc infirmum

cognomine episcopo Cibaliano,quiin famosa

Carthaginensi synodo pro baptizandis hcereticis srii/r/i/idiii

ili.i

Causam

feriata

nunc

isse legitur.
tempus

scriptai epistolce S.

Cy-

quies,

Ceterum quod supra diximus, illius Auctor bapt/zalus

epistolam hanc ipso, quo

anno scriptam

est,

videri,

quirhetoricam artcm

suadet floridus sapit,

professus fuerat, quoque deindc

uusquam amplms

est.

factam complectitur, ostenditque quam merito mundanas opes ac titulos contempserit. Suadet dcnif/uc nullus in ea sacrorum textuum usus, qui alibi tam frequensest, et hic etiam alias opportunus vidcbatur; unde verisimile ft, Sanctum, dum hanc scribcrct, in sacris Litteris nondum vcrsatum fuisse, ideoque eam acl ipsius Christianie vitay primordia rcfcrcndam esse. 71 Id unum hic objici potest, quod Pontitts

jitam fuisse insinuare videri possit,

hoctempus est. lutus animus in

fatiscentis inducias

sortitur.

Locus

etiajoa

cum

die convenit, et mulcendis sensibus ac fovendis ad lenesauras blandientis autumni hortomm l'a-

ille

c/uam qenfilis

Suadet etiamtotius epistolceargimentum quod ipsius conversionem veluti non ita pridem usus

me memini,

:

nstcmfitw

;

cnin in secessu,

reddendi tempestivum prorsus quum indulgente vindemiasoquietem, solennesacstatas anni

U(B bonis: fjucescripta

sole in

prianus in ipso illius exordio sic indicat ; Bene adnuuies. Dunate carissirae nani etpromisisse et

et diviiar gru-

ac tempus estotiosum, quicquid, inclinato jam

sti/lus,

in

quo argumcnto idprobent. Incertum pariter est, an idem Donatus S. Cypriano cohabitaverit, quod Tillc-

68

quis ab

terris, et

cum aliieamdem

riiui

si

lutaris portus statione fundatus,

tollat

religiosa mulcedo.

est

ordines discurrens, eleganti

oratione velut oculis subjicit, ac denique concludit: Unaigitur plabida etfida tranquillitas, una

ces, sisit nobisspiritualisauditio, prolectetaures

tantum

sis

,

tuiiiiuiH,

pervarios

baptismosocium fuisse scribunt tetprior quidem episiolam Donati quam, ut diximus, genuinam credidit, pro hac sententia allegatiat etiam

temporeau-

Ubidines, fucatos honores, inania studia, discrimina, noxias anxietates, et cetera hujusmodi,

eumdem

in

si

67 Pamelius, Mgaltius ac Pearsonius

Sancti

memoriam remundanorum hominum scelcra,

bonilatem signiftcatione Donato in vocat: in altera

oratoria olim sodalem ac deinde

teneas,..,

ac totocorde suspensus, hoc ,

innocentia?,

comtetnptu

muitfli.

.

vesperam, diei superest, ducamus hanc diem laeti, nec sit velhora convivii gratiffi ccelestis immunis. Sonet psalmos convivium sobrium et ut tibi tenax memoria est, vox canora, aggredere hoc munus ex more. Magis carissimos pas-

viam

justitiae

esse ccepisti

OC forti olim

religiosis virtutibus discipli-


parte Sanctus, qualis olim fuerit, et qualis per baptismum evaserit, cum grati animi in divinam

virtutum exercitia exhortatus, cpis/olam in /tunc

tam, tene sobriam

quantum

modum

tamen Cyprianus in ea loconscripta sit, autem ab eodem in placidum Donatus quitur, horti secessum ductus auscultat In prima iliius solus

tene ineorriip-

Sic cnini

castris ccelcstis militia signavit,

tis

observavimus. 09 Porro quamvis epistola in dialogi

eum ibidem alloTu tantum, quem jam spiritnalibus

cohorfantis apparct.

si

prajam

et plura ibidem, ex quibits colliquo loco Ncophytus ille creata omnia haberet, quce alii tam ardenter ambiunt, et quibus carere ille ipse adhuc gentilis durum ac pene impossible reputabat. Postremo amicum suwn ad

natum, cuiinscriptaest, spectat,hic Christi fidem similiter fuerat amplexus, nec ita pridcm, quantum cx verbis Sancti illum ad virtutis studium

nam

cpistolam redaetos esse. jecturas ex dialogis desumptas, infrmas essc, su-

ad coelum oculos ad Domini munus admissus, ac Deosuo mente proximus, quidquid apud ceteros in rebus humanis sublime ac magnum videtur, infra suam jacere conscientiam gloriatur. Nihil

tum

;

ab illo postea inhanc Verum hujusmodi con-

ethos, rogante Donato,

Librum de Gratia Dei appellare

nem Spirensem,

quiiur

consentit. Promiscrat igitur Cypria-

his inquietantis saeculi turbinibus extractus, sa-

primum locum

maluit, inter ceteras ratiunculas proferens editio-

quit,

amcena

nus Donato fore, ut aliquidde Christiana phihsopMaadillumperscriberet;idqueautumnitempore hac epistola prcestitisse videtur. Ex hoc tamen scribcndi modo, fotiusque epistolce contextu, qui Sanclum cum Donato veluti prwsente loquentem cxhibet, censuit Rigaltius, eos, clum autumnalibus scrmoncs miscuisse, feriis una rusticarentur, pios

obti-

inter Cyprianicas

Fellus

net.

ad

cies

qui in

annum

250 incidit, quo Sanciusjam crat episcopus, vel etiam post, scri-

dum num.

Vitm exponens utilitatem, quamesecessu clesia perceperat,

sic

scribit:

illo

13 Hc-

Finge enim tunc

(dum

secederet) illum martyrii dignatione translatum, quis emolumentumgratiai per fidem proficientis ostenderet? Quibus verbis hanc ipsam

epistolam

CtrCti

fniinoi-

diu suscrptfr fidri.

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

cpisfofam designari, eruditi passim crcdunt.quin ula huicoptime, nec alteri congrtamt, acmdtk

nlm Sancti Opera censentur. Sed ex

similibus phrasibus ibidem rc-

totonuc epislolce argu-

dictis, est;

eamadipsiusepiscopatum

differrinon posse, ideoque dicendus estoiographus occasione ceterorum Opcrum, qua> vel ia vel post eum sanctus Episcopus scripsit, etiam hanc epistolam recensuisse, idque eolubentiuSj quod ex ca pateret, quam pretiosa Ecclesice

seccssu

qui ad emolumentumgratim ostendendum neminem sibiparem habebat, 72 Ad idcm circiter tempus, pertinere videtur aliud Opusculum, quodin defensionem ftdeiSanesset istius Viri vita,

luiiim vanitate

ctus conscripsit, et in vulgatis editionibus Liber de

idolorum

vanitate

S. Augustinus

lib.

tilianum, cap.

iv,

m

tavrisScripturisadhuctyro

erat% abstinuisse. Tillemontha huc etlam faeere putat, quodPontius recensens emolumenta,

Meminit

inscribitur.

illius

de unico baptismo contra PeetHb. VI de Baptismo adversus

Donatistas, cap. XLiv.Meminit et S.

Bieronymus

ad Magnum, ubi ejusdem prcestaniiam hoc brevi clogio commendat : Cyprianus,

ex Sancti secessu Ecclesia percepit, dehoi Opere

non meminerit: hmc enim

conjici posse, istud ante id tempus scriptum jamfuisse. Quceratio iicet improbabilis non sit, miror tamen TillemontiO fiujusn/oifi risnin eSSe,

qui epistolam ad

fh>-,>,

tum, quem ante idem tempus datam nobxscum statuit, inter laudata emolumenta ibidem /irobabititer recenseri admittit.

§ V. Sanctus Neophytus, presbyter, nec multo post Garthaginensis episcopus, miro plebis consensu creatur ;

in enistola

obtrectatores suos

quod idoladii non sint, qua brevitate, qua historiarum omnium scientia, qno verborum et sen-

suum splendore

Erasmus , teste Opusculum illud, prout modo exstat, fragmentum tantum esse majoris Operis, eo quod cx abrupto incipiat: Quod idola dii non sint, etquod Deus unus sit, etquod per Christum salus credentibus data sit. Verum debilishcec est ratio, cum nihil obstet, quominnsa totius Operis sui argumento Sanctus mox inci-

debere neophytos prateriri

pere potuerit, aut etiam verba illa tituli locoprmftgere, quce scribendimetkodus nec inepta est^ nec

nondum aliquid in Deum

inusitata.

fuit

perstrinxit

uantum temporisS, Cyprianua

!

73 Est vero auctor totas in eo, u/ ex

tirm idem tempus,

tiliam,

prcesertim

Romanorum

ipsis

ucn-

Bistoriis, idolo-

rum, corumdemque cultus inanitatem demonstrct. Deinde de uno Dco et de Judeeorum felici rcf/no atque dispersione disserit ;ac deniqiteprce-

cipua Christiamv religionis mysteria perstringit, et in Chrisli fide ac imitatione gloriatnr Videiur .

qucedam esse apologia,quam Sanpro comprobanda religione, quam amplexus

igitur lihcr hic

ctus

fuerut,

rcprobandaque,

latria vulgaverit. tiri

quam

ab/ereraf, idolo-

Quapropter non possum asseneum a S. Cypriano

Tillemontio suspicdnti,

suce potius i/uam publicce utilitali, scilicet ut prce-

cipua religionis capita,

in

compendium

redacta,

ad manum haberet, compositum fuisse. Non possum. inquam, huic suspicioni assentiri: numprcetcrquam quod uuiiam pro ca rationem producat, si Sancfus id sibi proposuisset, non tam prolixe de idohram inanitate, argumentis cx profana historia petitis, disseruisset. nb eo svriptus rirfrh/r.

74 Porro obscrcaut neoterid multa in hoc Opcrc Tertidiianoac Minutio Felicedeprompta legi; quod, cum non magis, quam profanarum hisloriarum usus in ceteris ejusdem lucubratio,

'_',/•

nibus occurrat,

conversionis

ipsius

redolere probabiliter existimant.

primordia

Addunt etiam,

nonnulfa in eo reperiri minus accurate ct ex gentilium potiuSj quam Christianorum loquen-

more dicta; veluti cum ait: Regna autem non merito accidunt, sed forte variantur. Pradi

tereanullas esacra Scriptura sententias hicadducit,

quibus alibi tam familiariter ac copiose dum adversus ethnicos, qui hujus-

ususcst, etiam

modi

testimonia non curabant, ex professo

scri-

in

ignotum est: verum biographus diserte tradit.

exiguum fuisse, Etenim de UHus presbyteratu et episcopatu acturus, primuni advertit, Apostoli monitum denon ilfud

admittendis

vatum non

posse,

non ex

E

neophytis ineoobser-

Aiunt Apostoli ;

Iitterae, inquit,

nestupore

fundatis sensibus,

gentili-

adhrarente,

novitas inerudita peccaret. Hle solus exemplo, plus fide

quam tempore

peritis gentibus

promoveri...

Hic

il«>

veniens,tam maturaccspil

imftde,

quanta pauci fortasse perfecerunt. Mora denique circa Dei gratiam nulla, aulla dilatio. Parum dixi presbyterium et sacerdotium statim accequis enim uon omnes lionorum gradus crepit deret tali mente credenti ? 70 !)< rrfrri ejusdem ad presbyteratum promotiour etiam meminil S. Bieronymus in lib, de Script. Eccles., cap. i.wn dicens : Post aon :

:

multum temporis in

IIUII -l/ll 'I

suscepto

(>>i-

ptismo

fa suscepto baptismo) electus

presbyterum, etiam episcopus Carthaginensis

cdnstitutus est. De aliis Ordinibus, quipresbytesolent prcecedere, nihit habet biographus,

ratum

nisi forte hosce insinuare voluerit,

dum

ait:

Quis

enim non omnes bonorum gradus crederet tali mente credenti? Pearsonio in Annalibas Cyprianiris aif mniuni 847, mm. 3 ViSUS est Vmitius Sancti diaconatum his verbis asserere:Era.i sane illi etiam de nobis contubernium viri fusti et laudabilis memoriea Caacilii etc, Bcec enim sic interpretatus est, quasi de uobis idem $it, quam de nnstro Ordine, sive diaconatu, quo Pontiusinitiaiiis crut, idque non adCmcilium, quipresbyter crat, sedadS. Cvprianum referretur, ita utsensussit: Erat illijam diacono contubernium... Cfficilii. Atparum verisimilis apparet hcec interpretatio; cum Pontius nihilaliud ibidem indicare rnirutur, quuin ('wrifiuin rujus COntubemiO ,

Sanctus utebatur, et cujus opera conversus est uiimn r Carthaginensi clero fuisse. 11 lirurristtr nniurrr /ni/rfus fnlssr ridiri potest ex epistola ejus

nrrepta

(fu-i/mi/rs

(iiiti

shnilius est, ilium iisdem in hoc Opusculo

PrM&yterofti initiatw

priinus, et, puto,

beret,qucmadmoduin ex cap. iv Instit. divin.

ad episcopatum

fuisse.

tatis,

num

libro ittius ad Demetria' quod a Lactantio lib. V, reprehensus est. Quare veri-

inter laicos

Ecclesia degerit,

quam ad

constat, et propter

benigne

habet.

lialuzio in Notis, opinatus est,

H

3

'

qucz

mento manifestum

Liber de htv-

mdustria, tedquia

203

i

ad Donatum, inquade

ciprtlmdipotestate uinnniit,

exorcistas pertinere, et ab iis eodem seexercitam fuisse constat ex S. Comelii Pontifir/s epistolaad Fabiumepiscopum [ntioi henum, .

,/fn

Novatianm energumenus

exorcistis

curandus traditus

pofii

aliosve-

risimilitei

Ordmes,

:

DE

204 IkUCTORE

supra num. 44,

c. s.

Cypmni dvdimm

Xvrha

tradittlS fut'$$e dicitar.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

Comelii vero

in

Commentario

histqrico de ejusdem gestisnum. 85, hoc ipso die. \oii diffiteor

tamen

exorcista?

Ordinem Cypriano

inde certo vendicari non posse,cum hujusmodi in reprobos spiritus potestas ipsi, ut et pluribus aliis Sam ti$,eo Ordine non initiatis, divinitus concessa fuisse potuerit.

Be

ceditui

munere, quo S. Gre-

gorius Naxianzenus Orat.

xvm

illum ex humili-

egimus num. 57. 78 Maranus post Pearsonium Fellumque non improbabiliter censet, Libros Testimoniorum adversus Jt/divos a Sancfo presbt/teratUS sui tem-

tatefunctum putavit, Saibti tibros Testimoniorttm

pore, aut saltem in episeopatus primordiis cojiscriptos fuisse. Illius ratio est, primo, quod in

hor Operenihiloccurrateircaduoillacapita, quai sanctus Episcopus summo cum ardore deinde tractavit ; videlicet nec lapsos sine poenitentia in

Ecclesiam recipiendos, ut contendebat

Felicissi-

mus, nec iisdem omnem spcm pacis prmludendam, quemadmodum Novatianus insaniebat. Secundo quodin lib. III cap. xxvm dicatur : Non posse in Ecclesia remitti

ei,

qui in

Deum

pecca-

verit quamquam enim is loquendimodussanum ac Catholicum sensum patiatur, procul dubio tamen a S. Cypriano adhibitus non fnisset eo tem-

esse facilia et utilia legentibus possint,

dum

in

breviarium pauca digesta, et velociter perlegundictis tur, et frequenter operantur. Ceterum ex neoQuirinus ille videtur pfuribusqusque ibidem opcra adreligioforsitan Sanvti phytus fuisse,

ncm adductus, aut certe cujus

is

instituendi

curam

suscepe?'at. ijuique Sancto 81 Porro hoc Opus contra Erasmi censuram vindicanhtr. produPamelius, S. Cypriano invicte vindicavit

Augustinum, a quibus Bieronymus istud eidem adscribitur. Pclagiumsub Pelagianos, Dialogiadversus lib. I

censSS. Hieronymum

et

Certe S.

nomine existohis verbisredarguit :Centesimus titulus (Pelagii) est, posse homineni sine peccato esse, et Dei mandata facile custodire, si velit, de quo abunde dictum est. Quumque se imitatorem, imo expletorem Operis beati martyris Cypriani, scribentis ad Quirinum, esse fateatur, non intelligit, se in eodem Opere dixisse contraria. Ille in quinquagesimo quarto titulo Critobuli

ponit neminem sine sordeetsine peccato posse esse, statimque subjungittestimonia, Quis eniin in quibus scriptum est apud Job tertii libri

:

mundus asordibus? etc.

:

qum deverbo adverbum

;

B

pore, quo Novatiani hwretici remissionem pecca-

ex laudato Cypriani Opere accepta sunt. Sit/t/titer S. Augustinus lib. IV contra duas epistolas Pelagianorum, cap. vin Cypriani librum Testi-

tnnttn]wst Oaptisnnun lapsis in Ecclesia negabant.

moniorum ad Quirinum

Solent quippe Patres eadogmatacautiustractare, de quibus hoereses vigent, ne aut fidelibus scan-

vero ix ex ejusdem Operis libro III vcrba capi-

tunr testimonia in his tari ac in aliis, nec

ulteriori indiget probatione.

hos atttv cetera ipsius Opera scriptos fuissc.

incertum, quanto post tempore,def'uncto Carthaginensi episcopo, S. Cyprianus ad illammetropo-

dalum, aut hcereticis prabeant. Denique ex Fello observat, sacro? Scrilibris non eodem modo ciejusdem Scripturcc libros iisdem nominibus designari'; ex quo colligi possit,

tjuarum argu-

mentum

79 Presbyterum aut diaconum fuisse r dum eos exararet, suadet ipsa pra>fatio, in qua Sanctus Qttiriit/tnt, vtti /nscrip/i sunt, filium

muiii appellat, aitque, sese

ab

suum

illo

carissi-

rogatum, ut

compendium exhiberet. Ex omnino verisimile fit, Cyprianum jam

divina magisteria in hisce vniiit

tum

sacro aliquo Ordine initiatum fuissc, quo

pater

laicis velut

tem hujus Operis simul,

et

tius vat/i

filiis

pramineret. Exstant au-

libri trcs,

cum communi propria

et

argumentum

ritiu

quorum duo

seorsumconscriptus in

priores

utrique prcpfatione, ter-

prmfatione

sic

est.

Prio-

exponit

Complexus sum vero libellos duos pari aequalitate moderatos. Umim, quo ostendere enisi simus, Judasos, secundum quse fuerant preedicta, a Deo reccssis^*. rt indiil^entiamDomini, qusesibi jam pridem data, et in posterum promissa fuerat, successisse vero in eorum locum perdidisse ;

Christianos, fide

Dominum promerentes,

et de

omnibus gentibus ac de toto orbe venient.es. Item libellusalius continetChristisacramentum; quod idem venerit, qui secundum Scripturas annuntiatus est, etgesserit ac perfecerit universa, quibus intelligi et cognosci posse praidictus est

:

legentibus interim prosinl ad prima fidei

qusfl

lineamenta formanda. proponituv,

memorat, capitc

tis iv, et cap. x verba capitis liv laudat. Hisce et aliorum testimoniaPamelius, Baluziusqueadjungunt, quibus referendis supcrsedeo, quia ex duobus laudatis sanctis Doctoribus res clara est, neque

calumniandi occasionem

nd Quirinum

diserie

80 Eisce duobus libris tertium postea addidit, ad eumdem pariter Quirinum; sive quod ab illo denuo compellatus esset, sive quod priori illius petitioni

nondum plane

satisfecisset: in prioribus

vnim

fidei mysteria ex Seriptura probaverat, in hoc vero mores format, vitandaque Christiano vitia,

OC virtntvs v.tvrvvndas vdorvt.

Vndv

itt

pro-

Quantum

82

Non

diu post susceptum presbyteratum, at Carthaginensis

,'

et suum decessorem designaverit ; ut autcm hk proximus Cypriani, quemadmodum Fabianus fuit

Cornelii, etiam fuisse credatur, suadcnt adjuncta, quce satis innuunt memoratas S. Fabiani, quian-

no 250 martyrio affectus fuit, ac Donaii titteras non omnino diu ante eam epistolam lv scriptas fuissc, adcoque verisimillum est, Donatum iltum fuisse

proximum

83 Neque

dum

iib.

II

S. Cypriani decessorem. refragatur nobis S. Augustinus, de Baptismo, cap. vn Agrippinum

praedecessorem

illius

dicit:uoncnhn de decessore

proximo illum ibidem agerc liquet ex cjusdem Opcris lib. Uhcap. u,ubi de Agrippini sanctique Cypriani circa baptismum ab hcereticis collatum errore scribens,

non obscure in

unum

aut plures inter utrumque

Nos itaque, inquit,... communione securi sumus,

coilocat.

ejus Ecclesise

per eujus universitatem id nunc agitur, quod et ante Agrippinum, et inter Agrippinum et Cy-

prianum per ejus universitatem

similiter agebaCyprianus in epist. lxxiii ad Jubaianum, quamS. Augustinus priori loco laudat,

tur.

prsecepta Dominica et

clare significat,

n^agisteria divina, quse

aitur, DonatOf

Hticam sedem evectus est. Proximum illius decessorem fuisse Donatum, ex ejusdem Sancli ep. lv ad Cornclium verisimile est. ln ca enim jam episcopus ad propositum nostrum ha>c habet: Per Felicianum autem significavi tibi, frater, venisse Carthaginem Privatum, veterem hsereticum in Lambesitana colonia aute multos iere annos ob multa et gravia delicta nonaginta episcoporum sententia condemnatum antecessorum etiam nostrorum, quod et vestram conscientiam non latet, Fabiani et Donatilitteris severissime notatum. Dubium non videiur, quin, ut S. Cornelii, ita

potuit itaque mediocritas nostra complecti, collecta sunt a nobis qusedam

logoait:

episcopus eli-

Sed

et

*

S.

Agripprinum diu ante

se

Carthagine

ut ridetur,

succedens.

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS.

gine sedisse. Verba ejusaccipe: A.pud nos autem non nova aut repentina resest, ut baptizandos censearaus eos, qui ab haereticis ad Ecclesiam

veniunt; quando multijam anni sunt, et longa ex quosub Agrippino, bonae memoriaa viro, convenientes in unum episcopi plurimi hoc statuerint, atque exinde in hodiernum tot millia sstas,

hsereticomm in provinciis nostris ad Ecclesiam conversi, non aspernati sint,... ut lavacri vitalis et salutaris baptismi

gratiam consequerentur. eodem Agrippino et episcopis dixit : Qui illo in

littin dedit ; adeogue more $uo temput Utud quadriennium potuitappellare. Utroque etiam anno,

priori scilicet

tempore in provincia Africa et Numidia Ecclesiam Domim gubernabant qua> omnia a S. Cy:

priani episcopatu Agrippitvum longius removent, quam ut hic illius proximus decessor sine solido

argumento credatur, 84 Tempus, quo Sanctus Donato successit, eruitur cx epistola ejusdem lv ad Cornelium, in qua intcr cetera dc seheecait: Quando Episcopus in Iocum defuncti substituitur, quando populi

anno 248

universi suffragio in pace deligitur, quando Dei

auxilioin persecutione protegitur,collegis omni-

bus

B

fideliter junctus, plebi

suae

episcopatu

in

quadriennio jam probatus, in quiete serviens disciplinae, in tempestate proscriptus etc. Duo hic ad propositum nostrum de episcopatu suo Sanctus affirmat primum, se in pace Ecclesia* ,*

electum esse; alterum sese jam quadriennio in episcopatu plebi suce probatum fuisse, dwn epis-

Porro scriptam eam csse et quidem circa Pascha, quod eo anno in 9 Aprilis incidit, ex dicendis constabit. ainc Pearsonius in Annalibus, et post hunc Tillemontius, annis quatuor a Christi anno 252 subductis, tolam lv anno 252

scriberet.

initium episcopatus

illius

ad annum 248

colloca-

runt: Pamelius autem, quia S. Cornelium, cujus extremo anno epistola lv data fuit, anno 253 marlyrio coronatum perperam putavit, ad annuni 249, ac Baronius denique cx suo de duobus con-

ad 250 referendum censuerunt. 85 Prioratn sententia certa esset, si atque constaret, quadriennium a Cypriano completum ibisulatibus errore,

vel

249,

dem memorari, quam

constet,

epistolam

lv

anno 252 scriptam esse. Certe merito observat Maranus § 4 Vitw, S. Cypriano familiare fuisse annos inchoatos pro completis numerare / idque probat cx ejusdent epistolis xl et liii, inquarum priori tempus elapsum a mense Januario aut Februario anni 250 usque ad Pascha anni 2hi bien-

C

vocat;in posteriori vero ait Ninum, ('!
niura

mentianum iioc

ex dicendis constabit. .1 vero itaque non abhorret, eum eodem modo etiatn hic loquLPorro exepistola illius xxiv, triennio

pariter intelligendum esse

anno 250, ue/251

in secessu, id est

mus, eum fuisse

:

in

ait

scripta, erui-

Paschate anni 249 episcopum

cnim

Saturo,

scse

quem

jam

lectorem or-

dinaverat, die Paschae semel atque ilenum lectio-

nem coram disse

;

Carthaqine

Carthaginensi legendam de-

aberat,

intelligi

quam anno

nequeat,

250, quo

factum

referatur. Ineertum ergo

ordinatio

est,

attribuenda

sit

;

pho prosequamur. 87 Hiceximiailliusinpresbyleratu ditur:

\.

Longum

est ire per singula, cuncta ejus

e$t

mt rrt P°-

""'

onerosum esl enumerare. A.d probationem bonorum operum solum hoc arbitror satis esse, quod judicio Dei, et plebis favore, ad officium

gradumadhuc neophyputabatur, novellus electus est: primis fldei suse adhuc diebus, et

sacerdotii et episcopatus tus,

et,

quamvis

ut in

rmli vitse spiritalis aatate, sic generosa indoles reluceret, ut, etsi nondum officii, spei tamen

fulgore resplendens, immiaentis sacerdotii totam fiduciam polliceretur. Exhisceliquet,^.
prianum non diu in presbyteratus gradu stetisse, cum adhar neophytus censeri potuerit, dum ad episcopatum evectus est. Monuit autem Aposto* lus I ad Tim. in, episcopum eligendum non esse

neophytum. ne incidat diaboli electtone

superbiam elatus,

in

quodmonitum

;

iu

E

judicium

in hujus Sancti

locum non habuisse, Pontius supra ob-

sercarit.

88 Enimvero,

at trat rirtati/nts

omnibus

in-

consensu,

struetissimus, ita et Christianahumilitate noverat attqyanto

etiam sacros honores modeste declinare, segue iis indignum reputare, nec minori ardore fugere,

quamquoapopulo

et

re~

luctatus,

Audirursum san-

deferretur.

rtum ejusdem biographum loquentem, Non praeteribo, inquit, etiam illud eximium, quemadmodum, cum in dilectionem ejus et lionorem totus populus, adspirante Domino, prosiliret, humiliterille secessit, antiquioribus cedens, ct indi-

gnum

se titulo tanti honoris existimans,

ut di-

magis fieret magis enim dignus efflcitur, qui, quod meretur, excusat. At humilius Sanctus oblatos honores respuebat, eoardentius uniccrsa }iirl>s eumdemsibi episcopum exposcebat. gntts

:

Quo

ffinc rttrsam bittt/raphtts:

luiic

unlmv

plebs

iestuans fluctuabat, spiritali desiderio coneupi-

tantum episcopum ineoenim, quemtunc latenti Divinitatisprassagio taliter flagitabat, non Boluiniuudosarcrdotern, sed et iuturum etiani marl^nun requirebat. scens, ut exitus docuit, non

;

80 Obsedrral (ores domus COpIOSa IValcruitas per umnes aditus sollicita caritas cfrcuibat.

.

e,t

Potuissot fortasse tunc

Apostolicum

illi

illud

evenire, quod VOluit, Ut per fVnoslrain ilcpdiic-

sicum A.postoloetiamordinationishonore hisapparet. S.Cyprianum domo abditum, ne episcopatum suscipere cogeretur, etiam per fenestram fugere voluisse, quematlmottam Apostolus paulus II ad Cor. \\, se<{ alia retur

;

siuiilarctur.

<

jiriirsas

/•.'./

ne


prCBpOSitO

t/e/ttis

Aretw regiscomprehenderetur, Damasci per fent dimissum

se jaissr testalur.

quartumque patus sui inchoaverat, quando epistolam lv ad S. Corne-

providentia, qu(B episcopatum

expleverat,

prw-

ut progre-

facta

stram

annum jam


'

adcollatum eidemepiscopatum

teriens,

/uiret,

statui

annu

utrie duobus

sed alterutri affigenda certo est. Nunc electionis modum e biograilla

non potest,

2-1!)

I

autem maximam

altero

adeoque tum episcopus ordinatus jam fuerat. 80 Ponamus igitur, eum anno 240 ineunte episcapatum adiisse, uti forsitan adiit, cum incertumsit, recensneandiuconsecratus esset, dum Saturo lectionem illam prcelegendam commisit: hoc pOSltO, post pascha anni 252 tciiium episco-

istud serius,

ut ostenditur.

clero

quod cum de Paschate anni

mtegro,

auctokk

partem, sub utriusgue Philippi imperio Fcclesia paee gavisa est, ut etiam nihil kim obstet, quo mtnus laudata ordinatioad anni 349 exordiwn

Similiter in epistola lxxi de

adheerentibus ipsi

205

modo

in sporta ii/
/i/ehi

voliiil, itott

videntUT, i/isi

Satirtttm

iiostrnm

sese

Ap-

simi/i

subducere voluisse: voces enim : Quod ad ApOSto/utn, sed
Quod aulvm
evenire,

similaretur; significat,

prcec/asam fuisse

;

quo

i/t
si

jam

Saneto ex il/i


destinaverat,

initiatus fuisset, in

atia

I''

cpiscopatum s " v "/'"'

DE

206

vuotoub C. S.

occasione, non

a&i 7'"" wmywe

CYFRIANO EPISCOPO MARTYRE.

sectts

ac S. Pau-

'.'i'

fugts masobstructassibi rePresbytervideret, ne divinm voluntatt

haquecum omnes

sanctus precibus obsecunfragaretur, ardentissimis plebis ut biagradans, episcopatum denique suscepit ;

insmuat: Erat anxio spintu ct suspenso omnes videre ceteros exciexapeetare venturum, cum gandio nimio quovpiscopatum perevenientem. ffujus ardoris, hisce verbis

phus ibidem paucis

Sanctus epist. xl adeamdem e secessu datat diserte meminit, dum eam alloguens, aiti Dolor jugiset gemitus... me solum sine vobis eontinua Jamentatione discruadire " plebe ompulsus <

dore

fecistis,

est, ipse

tanto amore et ar-

quem

quod Sacerdoti,

ciat

necdum vossalutare, necdum com-

plexibus vestris inhajrere contingat. hi cpistoia quoquc lv populi universi suffragio episcopum

electum se fuisse testatur. pouois.

>i

m

Non

91

jiis etecHoni

ctus esi,

nefarie

fuerint,

sic

tamcn communi omnium voto

ele-

quin aliqui, licet paucissimi, refragati

ejusque ordinationem palam impedire tentaverint. Ua docct biographus, verbisupra resed dilatis subjungenssefjiten/i
j;

cam necesse

est

ut vinceret

id

;

quidam

:

restiterunt, etiam

illi

ne episcopatus, quem ex hu-

est,

miUtate modesUaque recusabat, ipsi conferretur. Fueruut fri procul dubio quinque illi presbyteri, : qui postmodum cum t rii>issimo schisma contra sanctum Antistttem suumexcitarunt, etde quibus infra nobis smpe scrmo erit, tum ipse Sanadpropositum nostrum in epist. xl sic loquitur: Quorumdam presbyterorum (quos quinquc fuJsse ibidem ail) malignitaset perfidia perfecit, ne ad vos ante diem PascluT, venire licuisset, dum conjurationis suae memores, et antiqua illa

tum

ctus

contra opiscopatum meum, immo contra suffragiumvestrum et Dei judicium, venena retinentes,

instaurant veterem contra nos impugnatio-

nem suam,

et sacrilegas

solitis rionuo

intermserant

machinationes

insidiis

renovant.

sem plebem postidasse,

nt prmdicti presbijteri pro-

munere visumfuii, quiain

pter nefariam illam iutcrccssionem sacro interdicerentur, Ita ipsi

S.

m

obtrectatores suos

usum

fuisse

guippequi eos

;

.

quam patienter, quam henevolenter inquam clementerignnvit: amirissimoseos

lenitate, dulsit,

et inter necessarioscomputans, micui enim posset non esse mira-

postmodum,

rantihus multis

;

culotam memoriosas mensis ohlivio? Vcrum hwc tam cximia Viri clcmcntia ac patcma benignitas icbcUes illos non adco mocit, qttin ad attas jjostmodum machinationes co?iversi in apcrtum schisma proruperint, atque ita diti mcritam ,

excommunkafionis pcenam

sibi sponte inttderint,

iUo hoc ncc volente^nec optante, imo quidquideo usfjue commissum fuerat, iqnoscente ac tacentc,

nec inqratum eorutn animttm exprobantc. 94 Porro licet S. Pontius de episcoporum prce-

Cypnani ehctioue non memincrit, ininimc tamen dubium est, quin aliqui adftte-

sen/ia in S.

rint

alioquin

:

etiim confra

Africatuc

iUius lxviii consistentes, ait

:

ad clerum

plebem

et

de causa Basilidis

in

Hispania

et Martiaiis,

Propter quod diligenter de traditione

ubi di-

vina et Apostolica observatione servandum est et tenendnm, quod apud nos quoque, et fere per provincias universas tenetur, ut ad ordinationes rite celebrandas,

ad eam plehem,

cui

prsepositus ordinatur, episcopi ejusdem provin-

proximi quique conveniant, et episcopus desingulorum vitam

ligatur, plehe praesente, quae

plenissime novit, et

uniuscujusque actum de

ejus conversatione perspexit

95 Quod et apud vos factum videmus in Sa- tum fraternitatis suffragio, et

pro eonscientia sua sententiam darent,

ipsi in se

secundum vestra scelerati,

rie

divina suffragia cmijurati et

<'t.

Kcclesia sponte so pellerent. Etpost

multa rursum: Conjurationis suheant,

qui

suao poenas

secundum vestra

olim

nunc secundum Dei

soli

suffragia,

judicia, sententiam conjura-

meruerunt. Sed ex his habemus quidem, memoratos presbyteros ex plebis judicio olim exEcclesia expelUmeruisse, tionis et malignitatis suaisubire

idque sanclttm Episcopum, u/ faceret, forsitan c/idiii rogatum esse sed adnon aiiudob crimrn, ',

ijitinn uti

prcedictam mtercessionem, incertum

est.

Sane iu eadem epistola de iisdem dicitur: I-Ii fomenta olim quibusdam confessoribus et hortamentatribuebant,neconcordarentcum Episcopo sno,

ni'

ecclesiasticam disciplinam

cum

fide et

quietejuxta praecepta Dominica continerent, ne confcssinnis suaa gloriam incorrupta et immaculata conversatione servarent. /// vero confessorcs fattile potuerunt

esseex

posi

longam

tione

Christum confessi sunt

Ecclesics

eorumnumero qui t

pacem :

in

Decii persecu-

ideoque

et molitio-

ropo eligendo

consuetudinem, quam Cyprianus ipse divina? traditionis ac AposfoUco? observationis instar habebat, elecius fuisset. hl vcro liquet ex epistota

hoicait: De Dei providentia, nohis hoc nec volentibus nec optantibus, imo et ignoscentibus

quas merucrant, pepende-

E Modits in epi<

ccctcsiaj

bini collegae nostri ordinatione, ut de universae

runt, ut a nohis non ejecti, ultro se ejicerent,

habuit.

nt ipse su/ioii modo non pro meritis castiqarit, pra fatetur ; vcrum etiam singulari quadam etiamprm ceteris benevolentia prosecutus sit. >furrrit hac de re Pontium attd/sse Quihus tamen, (post verba num. 01 data progreditur) quanta

rpisfofa inor hntdata sonrlits Antistes dv iistlem

et tacentihus, pcanas,

q

illat,

eire

'- Tillemontius art. 4 suspicatur, Carthagincn-

stui

ob quas dicti presbyteri damnari meCypriani ordinatione posteriores sunt^ rinn hic sinon integro, certe majore anni partc ante imperium Decii episcopatum jam >/csseriL 93 llut isthac se habeanU hoc certum est, pffrquam beisius lugne dnind' Sanetum mira ciementiaac benignitate nes

ruere,

foraitan evasisset

/v.v,

coactus.

S.

in praesentia convenerant,

servatus.

de episcoporum. qui quique de eo ad vos

litteras fecerant, judicio episcopatus ei deferre-

manus

locum Basilidis imponereQuod et apud nos quoque... tenetur, satis insinuat, idem in sua quoque electione obscrvatum fuissc : neque enim

tur, et

ei in

tur. Hccc ipse, qui

ulla

est ratio,

sertim

cum

duin dicit;

cur contrarium suspicemur, pra*-

in Ecclesiai pace electus

sit, cujus opportunitate proximis episcopis facillimus erat ad

hujusmodi ccetum celebrandum accessus. Nec rrfert, quod de episcopis sileat Mographus ; cum nec dc iis meminerit, qui Sanctum episcopum ordinarunt, quos tamen ejriscopos faissc nemo ///ficiabitur. De j)tebe kjitur tantummodo mentionei/i fac/t, eo ^/otfipsa sccundum iilius temporis disciplinam, licetnonsola, tamen maxime babeat potestatem vel eligendi dignos sacerdotes. vel indignos recusandi, /// in eadem epistola ioquitur S Cvprianus. 9G Antequam huic § finem imponam, paucis Probatur, itredarguenda hic vcnit Davidis Blondelli, Galvi- lum presbyte niance han^esis in Gallia ministri, inepta impuden- ruin fufsse, tia, qwi iu Apotoqia pro senten/ia S. Hieronymi deepiscopis etpresbyteris, ca sciticet, quam ipse sanrlo doctori mcndaciter afftnxit, sect. II, § 17,

ex

DIK DECIMA

A

ex Potiocontendit,

QUAKTA SKPTKMBRIS.

Cyprianum moxa baptismo sme intermedio presbyteratu ad episcopatum evectum fuisse, neque ab eodem Pontio alium agnosei

illius in

S.

quam

Ecclesia staium,

laici

ac

Id ipse faeit sdticet, ut presbyterorum episcoporum Ordinem jure divinb indistincium

episcopi. et

cum hojreticis sustineat. Non est quidem

esse

hujus conlra Ecclesiasticam hierarchiam oblatrantisinsaniam refellere : sed quod

heterodoxi

loci,

ittius

huc spectat, oppositum prorsus a Pontio hic tradi quam impudenter

ostendisse suffecerit, utpateat,

hareticus

malam causam suam

itte

stabiiire

conetur. nntequam

Chisti

259 dicens

207

Bieronymo, ad annwn Cyprianus primura rhetor,

S.

:

mjctoiu C.

S.

deinde presbyter, ad extremum Carthaginen digerehv, ia episcopus, martyrio coronator. fdemplaneetiam ""'"' '"' habet S. Bieronymusin Catalogo script. ubi iegitur : Cyprianus... Christianus

tnr

'

eccles. factro*!

omnem

substantiam suam pauperibus erogavH ac post non multum temporis electus in presbyterum, etiam episcopus Carthaginensia con-

Bmc

stitutus est. dettus pro

se

S.

Bieronymus, qnm BlanCeterum cum m non sit hareticam prcedi-

frustra citat

t

jam monui,

hujus

toci

iti

97 Presbyterium, inquit, Pontius, et sacerdotiumstatim accepit: quis enim non omnes ho-

norum gradus

crederet tali mente credenti ? Norunt autem sacrce untiquitatis studiosi primisillis Ecclesice seculis

infimum sacerdotii Ordinem per presbyteriumseu presbyteratum supremum vc;

ro mqueper sacerdotium, quam per episcopatum passim designari soiuisse. Et quos tandem honorum gradus biographus iltt creditos memorat, si

unicus tantummodo, presbyterium sciiicet, quoa cum sacerdotio seu episcopatu idem sit, eifuerit coiiatus? Dicereautem, ut facitBiondetius, San-

U

Chromco, interprete

ctum in presbyterio omnes honorum gradus adeptum fuisse, nugari estt ncc utteriori dignum responso. Attamen ostendamus, non tantum oe-

ministri de presbyterio ac episcopatu opiniorefeliere, piuribus hic supersedeo: poterU tamen studiosus lector ex ( 'ommentario, quem hot

nem

ipso die de gestis S. ( 'ornetti Papce edidimw, § ex Novatiani facto iucr clarius perspicere Cathoiicai

Ecciesioe ipsa S.

hteretico Biondetti

nusenim,

Cypriani eetate oppositam

dogmati sententiam, Novatia-

ut ibidem s. Corneiii verbis

ostensum

dudum presbyter ordinatus, ac deinde a schismaticis in Romanum Pontiftcem electus />/>sset, numquam tamen sese pro episcopo habendum certo sciebat, nisi per episcoporum manuum impoe$t, ticet

sttionem episcopusconsecraretur, ideoque atribus episcopis doio accitis fraude ac vi sibi mamis

K

s

imponi sacrilegeque ordinari

curavit.

minum, sed trinum Sancti inEcctesia statuma

VI.

biographo traditum esse. Post verba mox recitata Pontius ejusdem merita, quibus ad utrumque //fttin gradum, et quos ante presbytcrium verisimilius etiam obtinuerat, tam cito ascenderit, his

Multa sunt, quce adhuc

verbis perstringit:

multa, quae

beius,

subjicit,

eum

jam preshyter

proposztis sibi

fecit.

lutes

Longum

bonorum operum quod judicio Dei

et plebis favore

ad officium sa-

gradumadhuc neophytus,

utputabatur, novellus electus est. 98 Post hcec cjasdem ad episcopatumeiectionem

primum non

incipit

cum

suisadjunctis exponere. Quis

trinum Sanctistatum abiographo recenserit : primum piebeium, seu laicum, in quo midta fecit, quibus presbyterium merebatur alterum presbyteratus , cujus insignia merita videat, hic

:

c

lucutenterex eo probari quatts

tus,

ait,

quod adhuc neophy-

ad presbyterinm promotUS

fuerat,

etiam ad episcopatum favore piebis evectus

Enimvero iuce

clarius

est,

multa

itta,

sit.

qua jam

presbyter fecit, ante itiius episcopatum facta esse;alioquin enim biographus Carthaginensem

plebem Cypriani meritts9 post initttm episcopatum comparatis, non minus inepte quam ridicule dixisset

moium,ut eumdem episcopatum eidem

con-

quam

procid ab kis ineptiis abfuerit 5. Pontius, tiquet ex eadem Vita num, 12, ubi

ferret.At

post narratam Sanctiad episcopatum eleetionem,

mox

de episcopalibus ejusdem virtutibus,

ceteris,

quibus

primum

ptebeius, ac

veluti

deinde pre-

sbyter fuiserat, longe potioribus, tcriberesic orditar: Exinde quemadmodum se jres^eril., quis referre

sufficiat?

Quaj

illi

pietas?

Quis

vigor?

Misericordia quanta? Quanta censura?e/c.,,£tta § referemus. Agnovit igitur Pontim

sequenti

presbyterium ab ejusdem episcopatu tum, eique pran ium.

Cypriani distint

vu

\Vv- fititer

lw et

epis-

lxvi pro

diseiplina eeelesiastiea

pro-

babiliter ante persecutioneni scriptae.

solura lioc arbitror satis esse,

et.

'»"<

ac

,

ire

cerdotii et episcopatus

mi episcopa-

virginum

tola lxi, lxii,

Deinde

Sanctorum exemplis

per singula, cunctaejus facta onerosum est enumerare. Ad probationem est

liber de disciplina el

habitu

virtutum studio mirifice profecisse, ac Caicilii presbi/tcri contuhernio nsum esse; tum denique :

:

ple-

in

ait

Episcopales Sancti vir-

sensit

Eusebius Casareensis,

in

Sanctus

biographus,

narrata S. Cypriani ad

Carthaginensem sedemelectione, eximias iri virtutes, quibus in administrando episcopatu suo deinde emicuit, his verbis perstringit: Exinde l

Inepiscopafo i

trtuHlnu

quemadmodum ba gesserit, quis reterre sniticiat? Quaailli pietas? Qui vigor/* Misericordia quanta ? Quanta censura ? De corporis vero habita cuttuque sic hn/nitt/r: Tantum sanctitatis etgratiaiex ore ejus lucebat, ut conftinderot inl.iiiMilium mcnles. (iravis vultuset la-l.tis neC ;

severitas tristis, nee comitas nimia

;

F

sed admixta

utrimque temperies, ut essel ambigere, \<-vcn plus, au diligi mereretur oisi quod el roreri et diligi merebatur. Sed nec cultus fuit dispar \iiliu, temperatus etipsede medio. Non illum ;

-i

superbia sascularis tnflaverat; nec tamen prorsus affectata penuria sordidarat: quia et hoc vestitus genus ajactantia uon minusest, quam ostentata taliter ambitiosa frugalitas. loi

Quid autem circa pauperes Episcopus

crivi, pietatis

operis

|uos catecliumemis riiligebat ?

(

antistites,

simi

instruxit ipsius

la-

Viderint

quus ad officium

Imni

Ordinis diaciplina, seu

quos sacramenti religio communis ad obsequium i'\liihrii(l;i'ililri'lionisai-la\it. (!\ [ii i.inum de suo lalcin accepil, calhcdru, mm fecit. BtSCe virtuti:

hiis

sinedubio adjunxit assiduwn, quantmm epis-

copatus negotia patiebantur, orandi legendique stiiiliiiin sccnndiim sa/atarc iihid consilium, quod ipse lilii,

adhuc taiCUS Donato

in cpist.

i

dcderat

inquiens, veJ oratio assidua, vellectio

:

;

Sil

nunc

cum

mox min /Vi/ffew.

;

DE AUCTORE c s.

cum Deo

nunc Deus tecum

loquere,

praceptis suis instruat, quanti orationem fecerit, usus

quamque

te

ille

:

disponat.

ille

tum ex

colligere licet

sit,

OYPRTANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

Sane

ea assidue

ceteris ejus

Opus-


culis,

tatem utililatemque egregie exposuit,

ct

diu noc-

autem erat tuqm orandum «iit/uamcommenceterisvirtutem qui Cyprianus, esseincukavit.

modum eum 'itiimiiistriiwii

stbi prcBscri" bit.

daret,
Non

is

mtmero prmccdenti

secessum mox data, ad Sancti proscriptionem ac exordium progreditur, qum cum ad anni 250

aliunde discere debemus, qum anab no 249 ac forte etiam aliqua anni 218 parte observandum primis Jn gesta faere. prmclare ipso cam sibi levenit, quod «b initio cpisropntus sui si/i plebisque cleri gem sponte prafixerit, ne sine

pertincant,

B

verum etiam Numidim ac Mauritanim ad camsedem qua eraf humi-

tantum onus formidare potuit, cfcrique ac consilio uti prudcnter statuisse, tum ut

Utate,

plebis

tum

decerneret,

securius

semel statuit, eum

cum

nisi

/><>

efficacius

vero hacin parte

petuo observasse videbimus, urgeret, atque

singularis ratio


aliter fieri suaderet, de

rus,

ut decreia

Quod

exsecutioni mandarentur.

gregis

tum clerum plebem-


que suam mox certiorem facicbat, ut per decursum ( 'ommenfarii observabimus. L03 Fruebatur id temporis Ecclesia Dci snb utriusque Philippi >'>>t/>rrit> tranquilla />
verum, ut incurios scepe

:

facit tranquillitaS) traditam... divinitus discipli-

nam pax ctus

i/t

Longa corruperat,

emendationi

fuit

quemadmodum San-

amare conqueritur, ct pluprima saurti Episcopi cura

libro de Lapsis

ribus exponit. Einc

morum

commissi $ibi qreqis inipseepist. uvinsinuare videtur,

cumbere:

>>»

dum

scsc iu t/uictc disciplinm scrcirissc, in

nit,

tempestateproscriptum. Buc certeeloquentimsum

publids tt/ni iu prirulis <>Xhortationibus contulisse credendus est, a
vircs onuics tiitu iu

/jftti/s,

tcstc

umquam

Videlicet tanta

destitit.

Pontio in Yita uttm.

:U),

sacri

nis, ut optaret, sic sibi passionis ut,

illi

fuit,

cupidosermo-

vota contingere,

duin de Deo loquitur, in ipso sermonis opere

necaretur. soribit

de

iibnim

Ikx;/:!:;::;

minerit, nusquam tamen occurrit, cutione ullum vestigium

Pamelius in nime deeratejus memorandioccasio. nondxtm episcopo, innotationibus illum Sancto c<> ejusdem sedjam presbytero adscripserat, nixus lo(virgines) has Ad libriloco, ubiSanetus ait: potius, quam affectione adhortamur, quitur, has et humipotestate non quod extremi et minimi, ad cenaliquid litatis nostreeadmodum conscii, solliciad quod sed vindicemus, suram licenfa ;

tudinem magis cauti, plus de diaboli infestatione in Vita timeamus. Verum hanc sententiam suam in fibrum prmdictum Operi prcevia correxit, ac episcopatus exordiis scriptum paritet judicavit,

carent tamen

Non

105

101 //

exordia

rrro

cr
amplexus

castitatis,

fuerat

,

/jt/i/tn

cultor

intcr fidd

eximius

et

cequus wstimator, inter episcopatus sui primordia ctiatu

objecta, qum presbyterum potius quam pum, eccfesiw suwvirqincs alloquentem, son»nt verumtamen dumait: Has adhortamur affectione potius, quam potestate. suam in eas potestatem non negat, scdasserit; quamvis salutaria suamo-

animum


virgines convwtit,

scripto
nita

offcctione sua poHus,

e.r

Audite itaqureso, audite, parentem, que me. virgines. ut Etcnhn monentem. ac pariter timentem vos dum velut parentem a virginibus audiri se vuft, non obscurc se episcopum significat. Videtur itaque S. Cvprianus superiori loco ex humilitate sic qnanti ipsc virqines quas proxime antc honorificis hiscc titufis cotjipelfaverat; Nunc nobis ad virgines sermo est, quarum quo sublimior gloria, major et cura est. Flos est ille ecclesiastici germinis, decus iffque ostendcrct,

focuttts,

atque ornamentum gratise spiritalis, lseta indoles, laudis et honoris opus integrum atque incorruptum, Dei imago, respondens ad sanctimoniam Domini, iilustrior portio gregis Christi ctc.

ad laudatum

Riqaitius in Observationibus

10fj

pacc quidem et a Sancto jam librum, eumdem episcopo, sed non nisi post perseculionem, Decii scilicct, idest, non anteanni 251 finem, scriptum in

esse conteutlit.

sus,

abillojam episcopo onte persecutiniiriit

Nititur hic aiictoritaic Pontii in

apud nos num. 13, uM, qui ad anni 250 initia

Vita

ut Cypriani secespertinct, utilitatem

Opera in hunc modum recenset: Finge enim tunc illum martvrii dignntione translatum quis emolumentum gratiae per fidem proficientis ostenderet? Quis virgines ad congrueatem pudicitiae disciplinam, <>t habitum sanctimonia dignum, velut frenis quibusdam let^/r//
;

ctionis dominicis coereeret? efc.

Ex

secessum scribi non potuisse.

agi-

ante

Sc
Rigaltius prioribus ex objectis verbis epistolam

Donatum

pariter memorari,

F

enim

his

quorum posterioribus librum, de quo mus, dcnotari nemo negaverit, deducit illum

verbis,

quam tamen

ad

a San-

ctonondumpresbytero, aulcerte necdum episcopo, datam probavimus num. or> et seqq., f/iunnque ipsc Rigaltius iliius nuper ab secularibus oratorum disciplinis ad Christum conversi opus agnosc/t.

Ex

107

sofo itaque illo

biographi loco scripti scriptum

Operis tempusstatui non potest: at hoc

/iost

Decii persecutionem

qui/n/

et

E

a>stimaret,

sofficita cura prmcavit. Librum hunc in Ecc/csite pucc conscriptum esse, inter eruditos convenit;

Disciplina

potestatis

iniiucrc videtur, dicens:

tofns illius contextus,

iil/rti /ic

quam ex

habitu vir-

ginum, qurm

cpisco-

habitu mrginum, in quo nonnullarum vanos ornatus indignosque tam sancto iustituto morcs,
et

omni difficultate verba

suam ibidem

vestro et sine consensu plebis, mea privatim sententia gerere. Porro divinatTillemontius,dum

I)

sceviente

dio episoopatus mei statuerim nihil sine consilio

metropolitica erat, cum, ii«/«
formatu-

iu illo mctum perseubi tamen mi-

ct itcriim


sucr usu profecta accipi vefit. Deinde hisre addi possuntct alia, quibns episcopafcm at/ctoritatcm

sularis,

ilfores

mortyrtO scmci

ctsiffc

conscnsu quidquam alicujus momenti crscfjucrcqua ad tur. Ita
art.b asserit; Cyprianum id consilii cepisse, ut, quidquid faceret, ab ecclesia vere factum esset. Malimego hoc ejusdem Sancti humilitati, prudentimque adscribere, '. cum ad Carthaginensem sedem,
stii

quia

tuiii,

quominus

>< jir/
quinon minus

<

obstat

continua-

quont prmsentem, pacem sonat. Certe S. Cv//"// magis de nuper sedata persecutione

prianus


tnni s
admodum

t'u

co memi/tit,

qtti\

quem-

prdsentis persecutionis atrocitate fiberioris

<*$?,

ostenditur.

:

DIE DECIMA rioris vitm virgines casset, si ea

tum

haud dubie ad

viguisset

ita

;

QUARTA SEPTEMBRIS.

officium revo-

sumpto a

recenter

praterita exemplo, ne similis denuo oriretur, periculo terruisset. Prmterea vix credibile est, quin

virgmum attqumin Decianapersecutioneautmartyrio coronatm sint, aut idolotatria inquinatce : id sane ex libro de Lapsis constat, mtdtas Christum

confessas

csse,

geminata

mihtiffl susb gloria virgines. Citr igitur

harum

aut

rum

lapsu,

dicente ibidem Sancto:

dum

gloria,

dum

Veniuntet

virgines tnudat. aut itta-

corripit} eas

admorum emenda-

tionem non exstimulat ? tYon alia utique de causa quam quod ante dictam persecutionem hunc librum conscripserit. Longam item pacem prmferunt pravce consuetudines, quas Sanctus virgihibus maxime interdictas cupit. Bujusmodi sunt t

fucati coloribus vultus ac crines, nuptuttium cpularum frequentatio, et balneorumpromiscuus cum viris

usus

:

neque enim verisimile

dum

secutione,

est,

moxa

per-

ecclesiastica disciplina in lapsos

acriter animadverteret, ct

pamitentium planctus ubique resonarent, sacras virgines tanta licentia usas fuisse.

108

Liber hic «

Augustino

taudattts.

B

epistolam spectat,observat

Auctorem Tertulliani tibros de Virginibus velandis, de Habitu muttebri, et prcesertim de Cultu ftminarum imitatum fuisse, quod de

ultimo numifestum

est

Ceterum hujus

legenti.

insignis Operis^ Auctore suo

Pontium,

dignissimi, prceter

meminit S. llieronymus ',» xxn, de Citstodia virginitatis

ut diximus,

episf. xviii, alias

nd Eustochium, mcndat : Si tibi

qua

lectioncm sic complacetscire, quot molestiis virgo libera, quot uxoradstricta sit, legas Tertullianum itt

illius

ad amicum philosophum, et de Virginitate alios libellos, et B. Cypriani volumen egregium. Similiter epist. xrvn, alias vm, eumdcm /ibrum egregium de Virginitate volumen appellat. Me-

Atice epistohv in pace scriptm

minit et S. Augustinus lib. IV de Doctrina Ckristiana,cap. xxr, ubi locumex eo recitat, cujus phrasim de genere temperato appettat. 109 Ad disciplinam pariter pertinent epistolm lxi, l.xn,

LXV

et

LXVI,

qum itt Ecclesim pace etiam adhunc annum

quantum

velit, inde (ex turpi arte sua) quasrat; qualis quasstus est, qui de convivio A.braham ot Isaac et Jacob homines rapit, ot maleacperni-

ciose in seculo saginatos ad ©ternffl Pamis ac si-

tissuppliciadeducitlEtideo, quantum potes, hac eum pravitate et dedecoread viam inm centiffl atque ad spem vitse fflterna revoca, ut sit contentus ecd-'sin' sumptibuSj parcioribus qui-

dem, sed salutaribus. Denique ne

forte ea cccle-

cui Euchratius prmerat^ egestate histrio ille nutririnon posset, eum adseinvitat, Varthaginensis ecclesim sumptibus sustentandum. Subdit enim : Quodsi illic ecclesia imu sufficit, ut labo-

rantibus

alimcnta,

prfflstet

transferre, et hic, quod sibi

opportune admittere videtur. Pamelius

se

vestitum necessariiuu fucrit. accipere, necalios extra Ecclesiam mortalia docere sed Ipse salu;

taria in Ecclesia discere. tistcs Erclcs/ftstiar

Ita scilicet sanctus

simulquehisirionis,etquipereumperdendierant, Ceterum hujusmodi histrionicm artis in Christiano homine professio diuiur-

nam pacem Sanctus

potius, ex

quam

\.\\\

«d Pomponium pupil

ocutt s. Cypriani pupugerat, virginum

cet violata discipttna,

tempore

quam

ii.

est,

Pamelio, Baluzioque

Pearsonio autempropter

scripta est «
superquodam

eam opinionem S. Cyprianum

Euchratium, qui

histrione Christiano consuluerat.

110 Euchratius hic potuit fuisse episcopus The-

bus,

episcopatus sui

t<>t<>

in

autem

h"<-

episcopatu

Pomponius

dedecore perseverans, eamdem, magisterel ductor iifin fnidicndonim sed perdendorum puerorum, alios edocebat. Respondet Sanctus, nec

artis

ut

colligimus


Dionysiana occurrit,

113 Pomponius prmdicti fiagitii reos tiionc iiitcriiu arcuerat,

per

dumS.

litteras a l' f>rrl
super /<

jui/iritii/i intettexisset.

Carthagine

}ir,

Ccecilius,

Septembris Tomus IV.

quem

consuluerat, hac forte

Sedatuset Tertuttus

«><<

episcopi,

minime ferendum essc Deo > epistolarespondit,

virginesj

///<>/<< nrrrrrl. !*/<, l///ri! <'//«/// quid quid is eo usque in hac <
iikiIo si/ir

,

K



esse debuerat,

/urr«/

ip^<<


i/ir'«r/«

nx-ssrriol.

egerintque pmnitentiam, virginesque

:

in

apud

<<>i>u«//-

Aderanttum

gruere, ut pudor honor Ecclesiaa tam turpi et intami cun!;i,L'inuc fmletur /icc e.rntsmi post


Cyprianij

Crlrr«i/i slxliiil

j


in Bistoria persecutioVandalicm, provincim Byzaeena} accensetur.

majestatidivimi', nec Evangelicae disciplinae con<

<>.r

inqui-

Theodoricum Ruinartium tiis

omnium

num nem

Dionysianensi,

Wotitia provinciarum et civitatum Africm,

ihaginensi de hmreticis baptizandis hluchratius a

Porro hic S. Cypriaconsuluerat, admittendusne «
ittm

concilii Carthaginensis subscriptionibus,

//«///
legitur.

quidem dormiisse se cum illis Probrum contigerat in Pomponii diwcesi, idest, Et

essent.

nensis in provincia Byzacena, qui consilio Car-

Thenis subscriptus

Pompo-

Nec leve sane erat earxtm virginum crimen; quippe qum in eodem lectocum maribus, mtcr qttos diaconus unuserat, cubuisse-deprehen-

hus

qum

scitt-

itern

nio de.virgini-

primis cordi habuit, necjqm <-uti<>

tam

Epistola,

alter-

pacisque vices insinuat.

112 Causn epistolm

lam

qua morum corruptelam

de Lapsis repetit,

in ttbro

nuiitis persecutionis

in

i

An-

disciplinm strcuue consulebat,

saluti prospiciebat.

easinter Misceflaneas incertitemporis, sed in pace scriptas maluit recensere. Quamvis autem non L!

K

ad nos ad victuin atque ail poterit

fatebantur, atcorruptas esse negabant.

cum tamen ad nuttum tempus probabittus quam addictum annum spectare videantur, visum est ct mihi de hisce hoc

histrione

nobis, sed sibi prrestet. 111 Dcitu/c Kuchnttiitm monet, ut histHonem respondet Hhnn ad id inducere confifw/Ceterum, inquiens,

sm

ceteroquin exigere,

lute scripta essc potuerint,

Enrtiraiio

sitamen contentussit frugalioribus, sed innocentibus cibis. Nec putet, salario se esseredimendunij ut a peccatis cesset, quando hoc non

quam earumdem argumentum

ccrtu anni 2 indicia prm se ferant, quin ece aut earum aliquce post Decii persecutionem abso-

Ab

tendit.potcst interceteros, qui alimentiaea sustinentur, hujus quoque necessitasadjuvari;

referemus.

iai

I

cr ecclesim patrimonio ali posse. Quodsi, iwptit, penuriam talis et necessitatem paupertati ol

210 similiter referendas censuit. lllius ratio generalis cst, quodnec dc prrnscnte, nec deprmterita, ncc de prwvisu persecut/onein iis uttafiatmentio,

loco agcre.

AUCTOKK

,

scriptmfuere, quasque Pearsonius

vcl certc

comultus super

cum tamen hoc ceterosdoceat. Deinde neartem ittam advitmsum sustentationem necessariam causetur; ce«set llin

sia;,

Quodadipsam

SS.Rieronymo Pamelius, et

209

liceta theatro cessaverit,

se,

,

«I

,

s/

«/>

>•<• vera /'//tegrm fuerunt deprehensm, accepta communica27 tione

•l>t.i

rant,

./

Ii.,ii.

:

.

DB

210 ad

tione

AUCTuRE

Bcclesiam

inteminatione,

c. s.

modum un;

,

ut,

si

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

admittantur; hac tamen postad eosdem masculos aut si cum eisdem

m

reversa? fuerint,

d omo,

nec in graviore censura ejiciantur, recipiantur. tales facile

postmodum 1X4 « autem de awmmate**

eis aliqua

hcclesiam

f

qum, quffl votamsimpkx prehensu, a*at poenitentiam plenam; Cnnstiattuised mariti, castitatis hoc crimen admisit. non

tempore, posiea tera est, et ideo ffistimato justo redeat. Monet .v.,nnln,,M l-.ria. ad Ecclesium consihis sms salutaribus tamen Pomponium, ut ad officium suum reducere (

has, guam illos, obtemperare recusent, eos nilatur; at simonenti

tam

humano metu ab ex Ecdesia expeliat, neque ex dcterreatur, metuenda Ecclesiastica disciplina placeApostolici dicti : Si hominibus mor

illim

agi hic de rem, Christi servus non essem. Porro obaiunt, ut cast/tatis, virginibus, voto simplia Annotatis, et in Pamelius observat striclis, recte Cypriam tum ex hac epistola, tum ex aliis S.

non

Opusculis ostendit. Binc mirum iis, qum virginisanctus Praisui hic votum istud aut nimis mgre nollent, servare illibatam tatcm vitandigraferrent, majoris periculi scandaligue

B

tia relaxaveriti

dem

esset,

si

guemadmodum Baronio adan-

253, /tu/u/ iG visum

num

epistola verbis

:

Quod

si

ejus-

est

ex

ex

fide se Christo

dicaverunt, pudicae et castse siue

tiisce

ulla fabula

praenuum perseverent, et ita fortes et stabiles perseverare virginitatis exspectent. Si autem ut nubant, nolunt, vel non possunt, melius est,

ignem delietissuis cadant. 115 Idtamen non omnino certum

quam fursitan re-

in

Uwavit.

Ilosii, tio,

est,

cumnon

Francisci Turiani, ac Cardinalis quos citatus Pamelius laudat, interpreta-

improbabilis

sit

secundum guam

S.

Cypriani sententiai hic

semel Deo dicaverint, castas perseverare necesse est, ideogue si gua idfacere nimis noluerint, aut virginitatem perpetuo colere sensus

erit

Qum

:

se

graveputaverint, abstineant a voto, nec virginitatem suam Christo consecrent. Secundum hanc interpretationem prior sentenUm pars virgines

Deo jamdicatas

obligationis ac

muneris sui ad-

ne gua tali voto no/t obmonet; perpetuo stricta, co se obliget, nisi virginitatem altera cavet,

servare ct incontinentice pericula vitare mature hujusdecreverit; alhquin enim melius esse, ut

modi

C

virgo libera nubat,

guam post votum

(cmere

emissum, fidem Deo datam fallat, et tamguam Christi adultera damnetur. Ceterum responsum non tneretuT Rtyaltius et post hunc Joannes Fellus,

guinegantS. Cypriani cetale ullas virgiues voto castitatis Deo dicari soluisse. Cerie gui tam hanc epistolam,

quam

tx, et

librum de Disciplina et asserti ipsorum falsita-

habitu virginum legcrit, tem manifestc deprehendet. Scri6M spisto

lam ad

Jtoj/u-

tiannm.

116 Simllis plane vigor, et oigore mixta clemenepistola l\\, gua a Rogaiiano de tia elucet contumelioso diacono consultus, ex communi de-

m

nuo episcoporum, gui tttm ipsi aderant, sentenepitia respondit. Rogatianus hic potuit is fuisse Rogatianus Carthaginensi concilio in scopus, qui a Nova scriptus tegitur.

Nova autem

in Notitia

Africanw ecclestts superius laudata inter Mauritanio- Ci&sariensis episcopatus numeratur. Causa rcm scribendi hoec fuit. Diaconus quidam, Rogaaspematus, contumeliis eum aliu/nqaeindainaudaciaisupcrbiivque suaisociumadsciverat. ConsUltus itaquc hac super tiani senectuiem a/[eceia(,'it

re S. Cyprianus,

guodcumgue /nhujuratum hahcndum fuisse, sua episcopah stapropotestate smodirebellem "'

U7

Litteris docet debitam de diaconu Post hac ex sacris in contu- contumaci rcvcrentiam, divinamqxte

saccrdotihus

corrupta uent de-

Rogatiani, qui dc diacono suo

conquerit quammbxeumpunire maluisset, humi-

D

episcopxs laudata, respondet ab omnibus

tecto habitavennt,

eodem

et sub

litate

Tandem

brevitcr cxponit.

maccsultionem memoratum diaconum pccnitcnttam

ayere

ac ,

satisfacere; aut plena humilitate episcopo suo

contamax

fuerit,

deponi

;

jubet

si

Simthque cjusdcm scelcm

vel abstinen

socium, et si qui alii Attamen Rogaiiani libito cocrcen. pro rci essent, guam minus non charitatis ac clementice sua>,

pcena

ittius

memor, mox

disciphnoj

subd.it

:

Hortamur

et

intelhgaut et ut peccasse se potius

monemus,

satisfaciant, et nos

propositum nostrum tenere

cupimuscon-

patiantur magis enim optamus et patientumeliasetinjurias singulorum clementi :

tia vincere,

Ceterum

quam

sacerdotali licentia vindicare.

ad alium guam ad hunc

hcBC epistola

annum facile potest pertinere, unde tcmpus eruipossit. 118 Quinimo Marano visa

nihil habeat,

cum

est

potius post motus qwE fortead

Sanctus aNovato excitatos scripta fuisse ; quia sic memmit ca in hairetkisque de schismaticis

hoctempusper tinet

et ortus

Haic sunt enim initia hsereticorum atqueconatusschismaticorum,malecogitantium, superbo tumore u t sibi placeant, ut praepositum ,

contemnant. Sic de Ecclesia receditur,

profanum

fbris

collocatur,

sic

;

K

sic altare

contra

pacem

Dei Christi et ordiuatiouem atque unitatem Kovati vcrbis hisce Cyprianum rebellatur. Faieor, ejusgue asseclarum molitiones designare potuisse, poluerit, at non video pariter, cur ita loqui non machinatm tum etiamsi Novatus nihil etiam Sanctus, ne fidsset : merito enim vereri poterat

hujusmodi diaconi audacia, quijam unum, aut forte etiam plures socios sibi jimxerat, in schisma hcercsimque erumperet, nisi mature ac fortiter

comprimereiur 119 Restat epistola lxvi, pro qua ad hunc an- item aliam ad

num

referenda paulo major

cst probdbilitas,

ut

Furnenses, in

argumentum infra ostendemus, postquam conquodam antistitesin Africani exposuerimus. cilio,quodS. Cyprianus i/t hac epistola ?nodo }&m pridem, modo nuper, a decessor/bus suis celebraepistolm

tti/n ait,

caverant, ue quis frater excedens, ad

tutelam vel curam clericum nominaret ac, si quis hoc fecisset, non offerretur pro eo, nec Sacrificium pro dormitione ejuscelebraretur. Quod eo fine decretum fuerat, ne clerici secularibus curis prapediti, a sui muncris officiis avocaren;

tur;

cum

y

singuli, ut ibidern prwmittiiur, divino

sacerdotio honorati, et constituti,

non

in

ministerio

clerico

nisi altari et Sacrificiis deservire,

atque orationibus vacare debeant. Contra hunc canoncm deliquerat in F/trncnsi cicitate, gum episcopalis i/t Africa Proconsulari et precibus

sedes erat, quida/u

Geminius Victor, Gemi/tium

Faustinui/t presbyterum, testamento suo tutorem

nominando. 120 Re ad Cyprianum delata , scopis,

qui

aderant,

et

coram

presbytcrisque

epi-

discussa,

statutum est, Gemitiium Victorem secundu/n canonisriyoientoutninoptcctcndumesse.Scntentiam ergohancS.Gy$vi&Ti\i&in laudata epistola adcle-

rum plebcmque Furnensem perscripsit, in qua cum aujuitatem canouis probasset, dicens : Neque enim apud altare Dei meretur nomiuari in sacerdotum prece, qui ab altari sacerdotes et ministros voluit avocare

;

et ideo, inquit, Victor,

contra formam uuper

cum

in concilio a sacerdotibus

datam

seoetitatis

ex&mplwn statttit.

QUARTV SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA

A

datam Geminium Faustinum presbyterum ausus sit tutorem constituere, non est, quod pro dormitione ejus apud vos fiat oblatio, aut deprecatio aliqua nomine ejusin ecclesiafrequentetur, ut sacerdotum decrctum, religiose et necessarie factimi,

servetur a

fratribu.s

AUCTOKK

nobis simul et ceteris detur exemplum, ne quis sacerdotes et

postulatur, seeeriit, et proscribitur seeessus hic ab

;

ministros Dei, altari ejus et ecclesiae vacantes,

Hoc

121

severitatis

exempium ad prcesentem

annum 249, quo diutumam Ecclesice pacem Dccius nondum turbaverat, referendum esse,suadet

:

tio c.rccpit,

rum

mtceque discrimine

tum quidquam

tuteice

tradere, erat majori

persei u-

ccesis

sub fir

PhilippiSj occupaioque imperio, vixpriusregnmdi,quamChristianospersequendi, initium fecit, prout
S. Corne/io

ideoque

auctore Decio, qui,

nem anni 249

cst.

eorum

Papa

rt

m


(

Pamelius in Annotationibus conjecturam proponit, non contemnendam. ()bsei*vat in coiiritia Cartkaginensipro baptizandis hcereticis celebrato, occurrerc Geminiura a F'urriis, huncque verisimiliter eumdcm putat cum Geminio Victorc, de r/ua modo agimtts. Conjecturam hanc suam confirmat ex eo, quod laudata episto/a presbyteris et dia-

contra

conibus et plebi Furnis consistentibus ,

famosam illam synodim rejicienda* Verum Pamelius ipse conjectwam suam non

epistolapost esset.

ad

illud

principale

Deum

fastigium, furere

ua

protinua

Quantam veronon modo corporum, sed et animarum stragem edictis per Homwrum orbem pubiicepropositis, <•( immanium ccB-pit.

cruciatuum vi brevi ifl<>, quo imperavit, spatio ubif/nc tcrrarwn excitarit, c.r eodem Commenia riodeS. Cornelii gestis colligere licet, etexdicendis etiam magis apparebit. 124 Persecutionis causam,

nulla

unde suspicari liceat, Furnensem episcopatum per Geminii Victoris obitum tum vacasse. Secundum hcec dicta sit;

nam

quantum ad

divi-

pertinei

Ubrode Lapsis a morum repetiii •Habendatamenest, fratres dilectissimi, ratio veritatis; necsic mentem debet et sensum

scitur. et

eo non utitur

;

)22 Fratrem

in litterarum inscrip-

dum tamen

sed collegas

et

de his loquitur^

episcopos scribit

Geminium Victorem

dixisse vide-

;

ob

quam causam

run\plebemque Furnensem

in

hac ipsa epistola,

tur, f/u/a Christianus erat

cte-

ets<_cpeafiasChristianosffuoslibcti'\\\tv?x
Adde, f/uod sanctus prcesul,

si

Geminius

ille

epi-

scopus fuisscf, non prcetermisisset delictum ex eo capite aggravare, quod, qui concilii canones

xime curare

mu-

debuissct, ipse prior molas$et:quem-

admodum cum

supra nwn. 113 circa diaconum

obscrvasse vidimus. Deniquer cum Geminio in me-

;

dormientem, censura coelestis erexit cumque nos peccatis nostrisampliusmereremur, clementissimus Dominus sic cuncta moderatus est, u1 hoc omne, (juod gestum est, exploratio potius, :

quam

persecutio rideretur.

125 Moxperversos fidelium mores, quitempore quaenumerat, pacis irrepserant, et divina castigatione egebant, F

hunc modum exponit patrimonio singuli et in

:

Studebant augendo

quid credentes autsubApostolis antefecissent,-aut semper cere deberent, insatiabili cupiditatis ardore am-

presbytcro deinde factus

;

pbliti,

f':i-

pliandis facultatibus incubabant,

Non

EpistolaverocleroplebiqueFurjiensi inscribi p/jf a/t

dotibus religio devota, non

ministris

propter abscntiam rpisro/ii; episCOpOS cn/m in diaturna illa Eccicsio? pace a sedibus mis nimis satpe

integra,

Furnensis episcopus.

abfuissc, S. Cvprianus in libro de Lapsis cont/ueritur.

num

Eminentissimus Baronius factum hoc ad
non edixit, idcof/ue nos morari non debet. Eruditum tamen lectorem hicdenuomonitum volo, memoratas qua-

257,

sed cur id fecerit

retulit,

,


tuor epistolas sitas essc,

sed

r/iiin

ad

fianc probabiliter possunt rcferri

licta t

medela vulneris invenitur. Dominus probari familiam suam voluit et quia fcraditam nobis divinitus disciplinam pax longa corruperat, jacentem fidem, et p»ne, utita dixerimj

morata synodo nullum aliud nomen addatm\potuit fiic a>f/ue fuisse Geminius Faustimts, qut ex sit

Cv-

persecutionis

nomine

etiam episcopos

8,

S.

,

infestaa tenebrosa caligo csscasse, ut nihil remanserit lucis et luminis, undedivina praacepta perspici possint. Si cladiscausa cogno-

licet

quam

Cyprianus in priamn ob fitlfliitm fJemrrupteta, his verbis

providentiam

prorsus certam agnoscit, qttia S. Cyprianus Geminium Victorem fratrem tantum vocat, quo tionibus ssepe appellet,

movet.

martyre, jam observahm,
siam:quis enim justitiam,nisimalus,per e tur? Et quasi hujus rei gratia provectuse

facta episcopi mentione, inscripta

DecAfl perse-

cutionem

ffinc Lactantius tibro

sub Philippis qui religioni Christianm addicti, Ecctesiam tranquilla pace frui permiserunt. Attamen

Secus p/ane

accidit,

refervmus.

Diut,tr/i
et

versabantur,

sinislra suspicione vin-

dieatur.

Qallo

periculo exponere.

ad hoc tempus

omni

ipsum Geminii Victoris factum, qui non mdetur suorum tutelam presbytero commissurus fuisse sub Dccio, aut qui huic proxime successerimt, Volusiano, ac Valeriano, guibus i/nperantibus presbyteri prm ceteris in continuo bono-

3

'

§ VII. Perseoufionea Decio excitata, Sanctus ad leonem

ad saeculares molestias devocet. Observari enim de cetero poterit, ne ultra hoc fiat circa personam clericorum, si, quod nunc factum est, (nerit vindicatum. Gur epistolam hanc

211

moribus

non

feminis forma fucata corda

in sacer-

in operibus misericordia,

disciplina.

oculi, eapilli

in

Corrupta barba :

mendaeio

simplicium

fides

qod

in

iu viris, in

adulterati post Dei

manus

ad deeipienda callidaa fraudes circumve colorati

aiendis fratribus subdolsa

:

,

voluntates. Jungere

vinculum matrimonii,prostituere mernbra Cliristi. Non jurare tantum temere, sed adliue utiam [icjeran; [)]\i'|Jositos superbo tumon; cnnl.cmucri', veueuato sibi ore cuiri infldelibus

M.Miiilibus

:

maledieerc, odiis pertinacibiisiiivinMn dissidere. 126 Episcopi plurimi, quos et hortamento esse

oportet ceteris et exempio, divina procuratione

contempta fieri,

,

procuratores

rerum

saacuiarium

derelicta catiiedra, plebe deserta, per alie-

nas

divinitus fnflictam

;

DE

o\2

auctoke <

'.

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYKH.

S.

nas provihcias oberrantes, negotiationis qusestuosie nundinas aucupari, esurientibus in eccle-

habere argentum, largiter velle,

sia fratribus,

fundos insidiosis fraudibus rapere, usuris multiplicantibus foenus augere. Quid non perpeti tales propeccatis ejusmodi mereremur, cum jam pridem praemonuerit ac dixerit censura divina : «Si dereliquerint legem meam, etinjudiciis « « (i

n

meis non ambulaverint, si justificationes meas prophanaverint, et praecepta mea non observaverint, visitabo in virga facinora eorum, et in flagellis delicta eorum. » Pra?nuntiata sunt ante praedicta

ista nobis et

:

sed nos datse legis

immemores, id egimus per nostra peeeata, ut, dum Domini mandata contemet observationis

nimus, ad correctionem delicti et probationem fideiremediis severioribus veniremus. Hucusque S. Cjprianus, persecutione per Decii necem jam

diu ante reveiatam

127 Eamdem paritet causam de precando Dco ad clerum suum data, in qua et eamdem persecuiionem, tum sawientem mirabili allegat in cpist. vii,

Nam ;

cum quadam indignatione maxillam manu tenens,moesto vultu

gentilibus odio erant,

quam episcopalis dignitas mox exarserit,ettmque orto ,

cium frequenter postulaverit. lllum ad leoncm tum flagitatum. fuisse, mox ex Pontio vidcbimus, idcoque de hoc proicipue tcmpore pariter inteiligcnda est cpist. lv, dum Sanctus toties ad leonem petitus in circo, in amphitheatro, dominicse

Nec tumultuoso tantitm populi clamore se

epist.

v

testatur.

suppliciis

qumsitum,

destinatum, sed etiam scepe

in

Non videtur tamcn exverbismox

recitatis

catus

est,

consilio

tem populum caperet, minabatur. Et cum mira-

secessit.

dictum est sederet, con-

esset, ille, qui vidit

hoc juvenem, qui ad dexteram sic tristari et dolere, quod praecepta sua non observarentur illum vero in sinistra exsultare, quod ;

;

sibi

dareturoccasio, ut a Patrefamilias potesta-

cedendum

ut infra videbimus,

tcmpestati

tur.Et vidimus impletum,quod fuerat ostensum ut dum Domini prsecepta contemnimus,dum datae

C^cilii

non tenemus, facultatem nocendi inimicus acciperet, minus armatos, et ad repugnandum minus cautos jactu retis

mandata

salutaria

128

('(//

hwc facta

/crrlatii)

dem S. Cyprianus

verisimiie

;

ipsi obtigisse, licet vclut

sv/, non edicit quitamen est, eam ilti

de terlia persona ex hu-

militatis studio loquatur ;

dus

nam

hic loquendi

materia non insolitus

in simili

est, et

mo-

hujus-

modi visiones ipsi satis frequentes fuisse, liquet tum ex eo, quod ibidem mox subdat : Oremus instanter, et assiduis precibus

nam

et

ingemiscamus

:

hoc nobis non olim per visionem, fratres

carrissimi,exprobatum sciatis, quod dormitemus ex precibus, nec vigilanteroremus ttim ex epist. :

i.xix

ad Florentium Pupianum, ubi de

revelationibus

similibus

meminit Quamquam somnia ridicula et visiones

pariter

sciam, subjungens,

;

ineptas quibusdam videri sed utique illis, qui malunt contra sacerdotes credere, quam sacer;

Nunc, unde digressi sumus, redeamus. 120 Decius itaque potitus imperio, in Vrbe Romana, quantum apparet, pcrsccutionem exorsus, mox S. Fabianum Pontificem martyrio sustulit, dequoad dicm 20 Januarii,qua liomano Martyrologio inscriptus esl ac colitur , in Opere nostro actum cst. Sed et S. Moysem presby-

doti.

terum

,

retur

:

postea

publice lege-

apud nos cap. n Vitce tum primos populi motus, tum proscriptionem his verbis commemorat : Statim denique pro talibus meritis etiam Pontius

proscriptionis gloriam consecutus est.

quam

Nec enim

ut eum, qui intra secre-

tam

conscientiae latebram religionis et iidei toto honore florebat, etiam publice celebrata gentilium farna titularet. Potuisset quidem tunc pro velocitate,

qua semper omnia consecutus

etiam martyrii circa rare;

maxime cum

eum

est,

debita corona prope-

et suflragiis saepe repetitis ad

leonem postularetur nisi per omnes ordines gloriarum transeundum illi esset, et sic ad summa veniendum et nisi imminens ruina ope ;

;

tam

fcecundi pectoris indigeret.

132 Ex huc Pontii loco laudatus Pamelius publicam sancti Episcopi proscriptionem scditiosis illis poputi clamoribus pneposuit, idque citata ver-

ha prce se stola xiv

feritnt. Verum cum Sanctus ipse in cpiad clerum Bomanum^secessus sui, quem

is suspectum habuerat, rationem exponens, nulla publicm proscriptionis facta mentione, solum po-

puh

in se odium, indcque ortam non sinc publitranquiUitatis periculo seditionem causetur, mihi verisimilius videtur, sanctum Antistitem ab cce

primum ad leonempostulatum cumque communis boni gratia tempestati ces-

insaniente popuio esse;

nonnullos

Nec intra Romana Christianos odium continuit, sed

instruunt, orto statim, inquit, turbationis impetu primo, cum me clamore violento frequenter po-

presbyterum

atios

carceri

,

martyrem

Nicostratum

,

et

Maximum

mancipavit. in

cum

missis quaquaversttm edictis, in omnesprovincias extemiit : qaw quant impia, quamque immania

scccdit, et

prostribitur.

tenet, vel possidet de bonis Cypriani episcopi Christianorum.

sisset, nec appareret, a magistratibus publice proscriptam fuisse, bonaque ejus fisco addicta. Verba Sancti subjungo. Sicut Domini mandata

pariter

itan

moeniasuum

;

postulatus,

Si quis

aliud oportebat,

operiret.

cgressus

131 Dubitandum non est, quin gcntiles omnem operam intenderinty ne Sanctus elaberetur : at cum frustra quwsivissent ,eum edicto publico proscripserunt. Ita discimus ex epist. lxix, in qua Sanctus ipse de eo sic meminit : Me autem proscriptionis

onere (persecutio) depressit

;

ratus,

Carthaginc, in locum paucis suorum cognitum

tem sumeret saeviendi. Hoc prius longeostensum est, quam tempestas vastitatis hujus orire-

legis

teonem

et clamore statim turbationis impetu primo violento, ut ipse in epist. xiv loquitur, ad suppli-

sedebat. Alius vero in sinistra parte consistens, rete portabat, quod se mittere, ut circumstanretur, quid

DMtt kor-

virtutes,

sanctus Antistes prudenti,

et

quod sederet Paterad dexteram juvene qui est,

ei,

rendis edktis

non minus

subtristis,

ostensum

familias, scdente sibi

/,

Carthaginem 130 Vix ferale edictum Carthaginem perlatum pcrtatis, cujus Cyprianum, in S. populi furor quin fuerat, Sanctus ad

juvenis anxius, et

illud, inquit,

fuisse scribit.

etiam rificum ac terribile exhibens; adeo, ut ipsi paterentur. electi, si fieri posset, scandalnm

eruendum, quod Pamelius in Vita suspiante secessum aliquod confessionis pro Christo specimen ab illo editum fuisse. Exacerbatis igitur in hunc modum gentilium animis,

visione divinitus prwdictam fuisse scribit.

U

quod Alexandriam perlatum fuit, sic loquitur Jamque aderat edictum imperatoris, illud ipsurn est, horfere, quod a Domino nostro praedictum

dignationis testimonio honoratus, in ca dicitur.

extincta. et

Alexandrino fuerint, cotligerc licet ex S. Dionysio cap. xli, ubi de eo, VI ffist. lib. apudEusebium

pulus flagitasset, non

tam meamsalutem, quam

quietem fratrum publicam cogitans, interim secessi,

probabitius

post teeessum.

:,

:

DIK DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

S. Fadiatnts nihilominus, consentiente Tillemon-

illa

hint-

Prcedicta

unno 2K0,

auctoritate publica facta fuit.

133

De tempore, quohcecgesta

$int 3 nonnulla,

sed exigui momenti, inter eruditos est dissensio. Pearsonius in Annalibus Cyprianicis ad annum 250 statuitj sanctum Episcopum ipso htijus anni flagitaium ad lconem, ar circa medium mensis Januarii proscrtptum fuisse; nectamen ullam utriusque asserti sui rationem allegat. 7/7lemontius tam tom. III Monument. in Persecuinitio

tione Dccii, art. 2.

quam

tom. IV in S. Cypriano,

Romani

conjecti in carcerem,.

Tillemontio in tantum assentior, ut quacumque fucrtt morce causa, existimem persecutionem in Africa, si nonmense Februario, certeJanuario exeunte,

primum inchoatam

Cur vero

fuissc.

ita

sentiam, accipe. 134 Primarius

Romanorum

Pontificum Catabgus ah Henschenio nostro ante tom. I Aprilis, et a Papebrochio in Propylceo Maii vditus, in S. Fabiwio

hmc habet

:

13 Kalend. Februarii...

Moyses

et

Maximus

Passus (S. Fabianus) Post passionem ejus

presbyteri, et Nicostratus

diaconus, comprehensi sunt, missi.

Ad hosce

in epistola

xxv

et

in

autem confessores

S.

ita

loquitur

:

carcerem

Cyprianus Vos... primores et

duces ad nostri temporis praelium faeti, coelestis militiae signa movistis. Vos* spiritale certamen,

quod nunc geri Deus voluit, vestris virtutibus imbuistis. Vos surgentis belli impetus primos immobili robore atque inconcussa stabilitate fregistis. Inde initia felicia pugnandi orta sunt inde vincendi auspicia coeperunt. Contigithic per tormenta consummari martyria sed qui in ;

congressione

praecedens

fratribus factus est,

communis

est.

huc tradidistis,

exemplum

,

cum martyribus

in

135

uitt Fi-Oruarii

martyrum constantiain cruciatibus perferendis, ut tota verborum complexin pfMnlat, ;wr\\u>vf.

Verum non apparet, unde

S.

mentis ullaftt mentio qum cero de corona tradita, propinatoque fratribus calice mlutariin ea iegun;

tur, ceque de inflicta

ob fidei professionem car-

<-is

hisce ita licet

argumentari:

res ac duces, a quibus initia feliciier

pugnandi

orta fucre, laudat, quia Christum primi confessi ita

Africanis coronas

manusua

sertastradidissentt acsalutaripoculopropinassentj

id

cst,

aliis cruciatibusdicipotuere..

137 Prceterea cruciatus scnt

primum, Maranus

si

:

itii

ab

vel

velab

ipsis confes-

ipsc diffu-ultatrm,

format, non tollit; cum S. Fabianus ante illorum confessionem etiamsupremum mpplit ium

Si aitcruut ; his s. Fabianuscerte erat annumerandus, SedhuncS. Cyprianus isiisnon

pertulcrit.

cum

accensetj

clare significet

exemplis agit, etiam

in

hic {Carthagine)

Contijiit

t

quorum

de

eos,

superesse, dicens

vivis

tormenta coneongressiime pr;e-

per

summari martyria;sedqui cedens, exemplum virtutis

in

fratribus 1'actus

cum martyribus in honore communis est. nas vestra manu sertas inde [Roma huc thagincm) tradidistis

Romanis martyribus

communcm cum

etc,

Sanesi

S.

r/uia intrepidce confessionis

Coro(Car-

Cyprianotfe

sermohicfitisset,

eorumdem

martyribus hrrm adato mar*

non repetiisset. Quam ob dicendum videtur, confessores

tyribus virtutis exemplo

rem mihi illos

potius

idrirco sacri helli primores ducesque appel-

meritaque censendos esse, quia, licet non omniian primi, idestnon eodem3 s. Fdbianus die, in ipso tamenpersecutionisprimo impetu lari,

ac eodempene t quoilletempore,( 'hristum intrepide confcssi, carcerisque atrumnis mulctati fuere, 138 Ex dictis igitur S. Cyprianus subfinem

Januarii aut potius Februario jam inchoato auit<> 250 in scrrctu/ii locum secessit, Porro quia epi-

secessus; latebat.

displicuit

,

iis sciticet,

suspiciont

Xam

et t/rrtts

<<»isiiin,„ ac ratio

Romanus

iu epistola inter

exemplum pra?'

Cyprianical u de <'<>//t//ttts honorifice st-i-ip^it, infra dicemus, et S. Pontius, utsimitemsuspicionem, siquaforte superesset, penitus tolleret, c. n Yitic

factum

h>>r

ab omnivanat formidinis

cione operose purgat, sanctoque

ac Ecclesics Dei utilissimum


quemadmodum purgare

ibidem legipotest,

sese^

{)///'//

etconsiUisui rationem

vere

ostendit;

apud Romanum clerum hac

rtus ipse

suspi-

Antistite

et

San

in parte

in ep. \iv

cercm conjecti primum fuerepostS. Fabiani martyrium, idest, non ante diem 20 Januarii ejust/em anni 250, nt rx dictis constat; adeoque ncc persccutio prius quam mense Februario in eunte, aut exeunte Januario,Carthagine orta esse

( apud Matthmum autem persequentur voa

139 Noverat

Vita$h

censet,

ex

non conficit confesspres illos
quam cum Sanctus illos, nrutinc excepto primoduces ad sui temporis prtBlium statuats et Carthagine. Ipsius ratio est, t

scilicet

liristi

sanctus /////.

\

Episcopus illud rimlvatus /i/<>uiii/ut : Ctim

tn civitate

fugite

ista,

tnaliam idque Christum /i<>n rnbis s<>/hi>, srd rt factis, daat patris sui gloria <>< humani generis ;

satus ita exigebat, paritrr, quantO

est.

136 Maranus tamen iu

res ac

sus u sinistra

Sautti

hir

tiottiuillis

quos facti

exponere necesseduxit verbis num. L32 allegatis; qua dc rc vtia/u ittfra rnitrrrt utr/ttio.

quod,

Suitcti seves-

gregem suitm, maxime calamitoso tem~

fu/ari

Christum confessi, carccrique mancipati, antequam Carthaginenses de negando Christo compellarentur. Porro in car-

prius incepisse,

B3

<>st

buissent. Diccndi igitur suut

rriisenda

ostenditw

aliis tolerati fuis-

quam

scopi est

Cyprianus prcedictos confessores Romanos temsacrcB milititc, bellique sui temporis primo-

atque

pcena,quam de

m

Jamveroex

fuissent,

erudito oirovisafuerit

oerborum complexio ejusmodi interpretationem postulare: nam neque in textu aUato, neque in tota reliqua epistola de toleratis pcr eos tortota

pore,

quam

cantigisse

rumdem

honore

propinastis.

prdbabilius

non po^sint recitata verba de <>>confessione carcereque intelligi. Atque conctudit: Multo ergo satius est, hsec de

et occisus facrit,

virtutis

Coronas vestra nianu sertas inde et de poculo salutari fratribus

i

comprehendereniur, confessus

soribus. quos alloquitur,

Ego

initium

isti

nuario exortam, non nisi coeptam esse, edictis ob hiemale tempus eo forsitan sertus allatis, postquam S. Fabianus Papa die

aliique confessores

Jmiuaiii

antcf/uam

ceris

20 Januarii Romts martyfiocoronatumjam fuisset, et post hujus coedem Moyses ct Maximus

fuu-m

tio,

art. 7 opinatur, persecutionem

Romce mense JaFebruario Cartkagme

Stib

213

ne per inverecundam pnesentiam nostram seditio, quaeco3perat,plusprovocaretur. Ceterum potuit biographus in narratione sua proscriptionemseditiosis populi postulatis prcemittere, guia cessi,

non semel docuisse. Noverat

Cartlta/ji/irttsrs

iu sr

o/fit/

fttrr-

rmt, quod />r
"-"<>

salutaribus rousitHse

wrssu

ac per relictos Carthagine ministros, quos

indepariter instrueret, plus profuturum,quamst Christum publice /iro/rssus, f/torioso martyrio

coram

:

VI

iUCTORE ('.

S.

DE

I

CYPRIAN0 EPISCOPO MARTYRE.

S.

coram coronaretur. 8inc, licet ingenti martyrii drsidcrio, ut postmodum pmh/irit, tcncrctur, fu-

gam

non modo

sibi

licitam,

'

sed ob ecclesia sum

utilitatem etiam necessariam rcputabat u/ cum Apostolo ad Philipp. I diccre potuerit: Mihi t

enim vivere Christus est, et mori lucrum. Quod operis est et si vivere in carne hic mihi fructus fjiii.l eligam ignoro. Coarctor autem e duobus desiderium habens dissolvi, et esse

cum

„,„,

ihirin»

tamen

sum prcpceptum martyrio seofferret. Uaquemandatuin hoc non satis verisimile mihi apparet.

§ VIII. Persecutionis progressus etatrocitas: varia lapso-

Christo,

,

a Deo

ac Maranus

art. 6,

ctum n

§ 7 Vitmprcetereacensent,San-

monitum jussumgue

f)eo specialiter

essc

Secedere: laudantque in hanc sententtam Pontium, cui duo posteriores etiam cpisto/am x, af/as ix,

ad Cartliagincnsem clerum cx eodem

datam adjungunt. S. Pontius ab

cessu

iis

se-

lamla-

habet: Yultis soire, secessum Ut nihil- aliud exformidinem? fuisse illum non

tus rap.

postmodum passus est; quam passionem utique ex more vitaret, si et ante vitascusem

H

hcec

ii

;

ipse

Fuit vere formido illa, quae mido, qure Dominum timeret offendere praeceptis Dei mallet obsequi, quam sic cojusta

sed

set.

for-

:

:

ronari. Dicata

enim

in

omnibus Deo mens,

et

admonitionibus mancipata, credidit se, nisi Deo latebram tunc suadenti paruisset, etiara ipsa passione peccare. Idem cap. iii cum sic divinis

CumCypriani

curas

episcopales

ordinarias

prceter

,

in secessu suo latitontis vigilan-

S.

et divino imperio jube-

datinn forsitan datum fuisse, quali S. Dionysius

Alexandrinus dirii/i/us

in

eadem persecutione fugam

i/npcra/am, initamquc

esse,

sibi

api/d Euse-

importuna aliquot confessorum comiiventia, ac multo etiam deterior schismaticolapsus, ct

rum

/apsos

/'//

ad communionem admitten-

in iisdem lapsis

de persecuvarioque inea lapsorum genere ad rcrum gestarum clariorem notitiam hunc § pramdttamus. Non statim ah initio tormentis in dis sacrilega temeritas ;necesse cst, ut

confessores Carthagine smvitum fuisse,

non obqua

scure indicat S. Cyprianus in epistolaxiv, in

exponens,

guid

in secessu sucb plebi prosstitisset,

////r/v///V/.sTr/^//;Necconfessoribusexhortatio,nec cxtniTilins,

adhuc, ut

torquerentur, inclusis, ad corroborandos et con-

fortandos eos noster sermo penetravit.

143 Nec minus clare toquitur in epistota. vil, tormentis ubi istud pcrsecutionis incrementum nonnullorum actam non

Quas autera plagas, quae verbera non meremur, quando nec eonfessores, qui exemplo ceteris ad bonos mores

confessorum

delictis adscribens, ait

esse debuerant teneantdisciplinam?Itaque

quosdam insolenter

dum

extollit confessionis suse tu-

midaet inverecundajactatio, tormenta venerunt. E.r

aliis epistolis similiter liquet,

tio/tis

initio

perseeu-

exsilium, carceres ac facultatum mulcta-

tio/wm confessoribus infticta esse

eo usque abstentum. Atque hinc coWgitur,

Romano

meam

discessussuirationemexponens,ait:

Domini mandata instruunt,... non tam salutem,quam quietem publicam cogitans,

interim secessi etc.consentientibus Tillemontioac

Marano, per mandata

illa

Evangelium designat,

nec de divino prcecepto sibi prceterea dato in ea

quidquam meminit; quodtamen unum

ipsi

omnis

peculiari gentilis plebis in S.

;

sed cruciatibus

esse, ut hicah illa ad leonempostutaretur. Neque improbabilis est Pearsonii opinio, mitius artuin fuisse, quamdiu absente proconsufe res a magistratibus gerebatur ; aut saltem quamdiu horum curm permissa est. In Iiaric sententiam, priorem nempe quam tenet, laudat epistolam xxxin, in qua Aure/ius bis confessus dicitur et

factum

,

,

sub magistratibus factus extorris

a Romanis fidem non fuisse adh\bendam.Binc ve-

sule tormenta vicisse.

cum de

dum

in epist.

egisse,

eisdem Evangelicis mandatis ix se a Dominojussum disce-

Eodem pariter modo intelligipotest hiocum neutro loco expressum Sanctoque nominatim datum praceptum memoret, sed ex

ex

Cyprianum odio

apologice instarfuissetinisiquis velit istudalleganti

risiini/v est,

Gemino

hic

confessionis

sub

sub proconVerbaS. Cypriani accipe:

agone certavit, suae

bis confessus,

victoria

ante

,

gloriosus...

et bis

Parum

dere dixit.

fuerat

graphus,

extorris fiebat. congressum fuisse meruit et in foro congredi clariore virtute, ut post magistra-

ingentiemolumento^quodsecessttsiUeEcclesiascontu/it,

hunc diriiuv proridrnt/iv

i/i/si

r/hc/tdum pro-

*

:

biumlib. VlBist., cap. xl testatur: attamen id

Sicut

K

tionis progressu,

adductia landatis saiptoribus locinon evincunt. 141 Etenim S. Cyprianus dum in epist. xiv clero

Honis

multorum

gregis Pastori accidere poterat, fcedus

tortis fratribus nostris, sive

si

iniHoperseoti-

tiam, intentamque in omnia mentem exegcrit nuprr orta, ac indics magis magisque sn?v/cns persecutio, et quo nihil acerbius amantissimo sui

sivejam

Sancto,

Jnepistolaveroab iisdem scriptoribus citata S. Cyprianus Carthaginenses suos sic alloguitur: Aaidietis omnia, quando ab vos reducem me Dominus fecerit, qui, ut secederem, jussit. Baud equidem inficior, S. Cypriano, cui divince revelationes frequentes erant, similcman-

C

crimen.

ab amicis suis suasum esse, ut denuo sese subduceret, ita prosequitur: Fecisset forsitan tunc etiam, quod a plurimis et fidelibus pateba-

isset,

retur.

ter

positum fuerit libellaticorum

quando oportuit,objurgatio... nostra Postquam vero et tormenta venerunt,

tur, (nempe ut fugeret)

spedalinn r >nitus.

ea genera: in quo

in

defuit...

esset,

ipsi

rum

dum jamjam comprehendendus

/ii\/

D

manifesto

mandato parentem. Manifestum enim estpcccaturum fuisse, qukumquc coutra divinmn capres-

multo magis melius:permanoreautem in carne, necessarium propt^r vos. Et hoc confidens scio, quia maneho ct permaneho omnibus vobis ad profectum vestrum. Necesse non arbitror prosecessu /'//» approbando hic plura addere. cum id wt multis biographustoco laudato prmstiterit. UO Pearsonius in Annalibus Titlcmontius

quam

judirantem denotat potius,

dam

ocnlis

paucorum

,

quando

;

tus etiam proconsulem vinceret, etpost exsilium tormentn superaret. Simile e/ cmp/um pariter ad

bet.

Quin et ille ipse loquendi modus ; Dicata in omnibus Deo mens,etsicdivinisadmonitionibus mancipata, credidit se, nisi Deo late-

du.rit

enim

in

bram tuncsuadentiparuisset, etiam ipsa passione peccare; is, inquam, loquendi modus virum timoratum, fugamsibi,ut Deo placeat, capessen-

era^inefftfempersecutioneapprehensi primum... et nomcn Doraini confessi, violentiam magistratus, et populi frementis impetum vicisse ; sed

in

Pearsonius cx epistola lvi, Baiuzio

qua Ninus, Clementianus civitate

Capsensi,

qum

liii,

Florus dicuntur Byzacence /novincicc et

postmodum,

F

DIE DECIMA

A

postmodum,cum apud proconsulem

QUAHTA SEPTKMBKIS

pCBnia gravi-

busexcruciarentur.vitormentorumswiac^rfsse. sed dviitde yraviasimis.

1

1

Quam

1

apud Afros

vero atrocia

adhibita

pari

sensimus parricidas. Illi nobis Eccli trem, illi patrem Deum negavenint,

i

c. s.

dum

ul

parvi et improvidi, el tanti facinoris ignari, per alios ad consortiura criminum jungimur,

quitur: Tormenta venerunt, et tormenta sine damnationis, sine solatio rn^rtis; tormenta, quae ad coronam non facil^

aliena fraude caperemur,

Bmcipsetotamculpam

in parentes rejictens,ut S.

Augustinus

dimittant, sed tamdiu torqueant, quamdiu dejiciant; nisi aliquis divina dignatione subtractus,

remitlo.

crueiamenta profecerit , adeptus gloriam non termino supplicii, sed velocitate

quibus tanta vesania coerceretur,

inter

ipsa

Ad luec

moriendi.

nem

modum,

invenerant gentiles

quo Christiani omnes

ad negandam

vel

religio-

compellerenturt vel Christum aperte aut

tacite professi, decretas in confessores

Etcnim eodem

ruisse censerentur. teste in libro

non Attamen

est, is

Cum

dies...

praestitutus excessit, dieiu

pwnas

S.

tne-

Cyprianb

de Lapsis, nngulis explorandae fidei

praefiniebantur

negantibus

dies

quisquis profesaus

intra

Christianum se esse confessus

non

nisi

fuga

est.

patrimonio,

et relicto

tormcnta cvadebat, prout Sanctus ibidem itisinuat, subdcns: Primus est victoriaetitulus, gentilium manibus apprehensum, Dominum confiteri secundus ad gloriam gradus est cauta secessione subtractum, Domino reservari. Illa :

publica, licec privata confessio est.

145 Porro ut

In hac perse-

magnus ex

mtmerus Africanam ecclesiam tum eximia

rimi

fessiotie, tutn glorioso

martyrio,

epistola

illa

con-

tempestate

quoque eam lamentabili Multum tamen inter lapsos in-

pomas

divinitus

idolo oblatis scsc inquina-

quos Sanctus proptcrca in libvo de Lapsis acerrimo scrmone castigavit. Non exspectaveruntj inquit, saltem, utascenderent apprehensi, ut interrogati negarent. Ante aciem multi victi, sine congressione prostrati nec hoc sibi reliquevere

;

:

precum misericordiam non haberet. Alia in balneis constituta (hoc enim crimini ejus et malis deerat, utetad balneas statim pergeret, quffl lavacri vrtalis

gratiam perdidisset) illic ab immundo spirltu immunda correpta, laniavit dentibus linguam, quae fueral vel paata impie,

Ipsa sui

carnifex

nec diu superesse

exstitit,

postmodum potuitrdojoribusventrisetviscerura cruciata defecit. Subdit et alia divinm vindictm

148

qum

posfea COnti-

suo loco referemus.

Aliomm

longe minus peccatum erat, ac

commiseratione dignus lapsus qui post certamen strenue initum,

faciliori venia et

corum

scilicct,

;

diuturnis repetitisque tormentis cesserant ex hur

mana

doloris obtendere,

qui

victus est

in

Potest cito proficiere ad veniam causa

Po-

tium populus impulsus est, niors invicem ietali poculo propinata est. Ac, ne quid deesset ad criminis cumulum, infantes quoque parentum manibus vel impositi vel attracti, amiserunt

his habet

quod in primo statim

parvuli,

nativitatis exor-

dio fuerant consecuti. Adcerte tatnen, erudite lcctor, non e»m S. Cvpriani mentetn fuisse, ut

nondum

parvulos ratione

crederet,

tismi gratia,

quam

cum

parentum

fais.se spoliatos

voluerit

hujusmodi parentes

ipsis

,

crat,

ea

gratia

;

ipsos

S. Augustinus in epistola

ad Bonifacium cap S.

Cyprianus ibidem

(parvuii)

cum

utentes, bap-

ante acceperant, per culpam

n

,

dicere

quantum

spoliasse

in

prout

,

icvzi, alias xxiu,

observat.

mox

unum

id

Hinc

subdit:

et

Nonne

judicii dies venerit, dicent

:

ipse illi

Nos

nec derelicto cibo et poculo Domini, ad prophana contagia sponte propera nilnl niali fecimus,

facti.

dolore... talis.

facienda sit mentio. 140 Igitur in epistola

ad forum currere, ad mortem sponte properare, quasi hoc olim cuperent, quasi amplecterentur

victi uun(; alft

Ubetiatici

eodem denuo Opere sic ait : Sed tormenta postmodum venerant et cruciatus graves reluctantibus imminebant. Queri de tormentis potest, qui per tormenta superatus est. Potest excusationem

pationetn; Multis, prosequitur, proprius interitus satis non fuit. Hortamentis mutuis in exi-

viderentur inviti.Ultro

Alii tormentis

infirmitate, de quibus Sanctus in

occasionem datom, quam semper optassent. 14G Quot illic a magistratibus, vespera urgente, dilati sunt, quot, ne eoruin differretur interitus, etiam rogaverunt? Deinde pdst expositam criminis atrocitatcm, ac post acrem incre-

idolis

K

Postquam sceleratus cibus sumptus pernietem suam raliics oris armata est.

vel locuta.

hujusmodi excusatio esse miserabilis. Ceterum tatn hi, quampriores, sacriflcati, thuriflcati, vel negantes dicebantur. Tertia lapsorum classis, prmdictis minus nocens, nec innocua tamen,libe\[aticorum erat, quorum culpa in quo posita fuo rit, inter eruditos uon satis courenit, ideoquejllverit hanc controversiam ad S. Cypriani dicta exegisse; cum de lapsis illis crebvaper decursutn

runt,ut sacrifieare

jpunUL

qui verba ad

cutn diversas causas S. Cypria-

sacrificiis cibisque

ati-

H\ inUu

negaturus ascendit, postquam Christum negavit, obmutuit. Pcena inde ccepit, unde coepitet crimen; ut nec rogarejara posset,

t/crunt, et

?iis

eorum

qui

rianu

Capitolium

tapsu afftixerunt.

quorum

et

inflictas,

\

eodem libro his verbis teslatur. Si incredulis quibusdam minor fides est futurorum, vel praesentibus terreautur. K.ve [uruin, 4111 n.^uwrunt, quaa supplicia conspiciiuus, quos eorum tristes exitusflemus?... Excmpla sunl oranium tormenta paucorum. [Jnus ex his, qui sponte

in similcs lapsos exetnpfa, set/

tercrat,

S.

lectorem

in

iilustrarunt, ita plurimi

nus diligenter distinguendas monuerit, oportet, ut dc his etiam agamus. Eorum aliqui nullis cruciatibus adacti, sed solo perculsi timore ac pene sponte Christum negarunt^aut etiam profa-

laudata

in

ad quam curiosum

observat,

147 Xec defuisse

est, in

otnni cetate scxuque

cutione plu-

iijnaviter lapsi

L'I5

Perdidit nos aliena perfidia,

fuerint in Christianos tonnenta, colligc ex epistotavu iimx laudata, in qua Sanctus sic prosefine tortoris, sine exitu

Sunt,

viimis.

test

:

Cum

runt, multa et

sit diversitas

quam acerba

;

ad Antonianum de uonun

ipsos, qui sacrjflcave-

quaa inclementia eat,

duritia, libellaticos

sacrificaveruntj jungere

acceptus

i.n

ergo inter

est, dicat

:

Ego

;

quando priu

cum

is,

qui

iis,

cui libellus

legeram,

1

1

epis-

copo tractante cognoveram, uon sacriflcandum idolis, nec simulacra servum Dei adorare debere. E1 idcirco ne hoc facerem, quod non libebat,

cum

occasio

libelli fuiBset

oblata,

quem

nec

ipsum acciperem, nisi dstensa fuisset occasio, ad magistratum vel veni, vel alio eunte mandavi, Christianum me esse, sacrificare mihi non licere, ad aras diatiuli me vcnirt' non posse; daremeoh lioc pnrmium, w, quod nuii licet, faciam. Nunc

tamen etiam iste, qui libello mapulatis est, pos teaquam nobis admonentibus didicit, nee hoc se

manus pura sit, et os ejua contagia nulla polluerint, conscien

facere debuisse, etsi feralis cibi

V

tiam

Kctum

•! -

DE

216

UJCTORE C. s.

tiamtamenejusessepollutan

s 1

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRH.

.

egisset, et irretientes

admoetiamentatur.et^quoddeliquerit, nunc quam errore decep-

netur.el non tam crimine, instructus et paratus tus, quod jam de cetero sit,

150 Idem in

quale faerU,

exS. Gypriano

contestatur.

eorumdcm

de Lapsis

libro

ita

sacrificiis

blandiantur, qui, etsi nefandis

conscien-

Non potestis commisit. Cumque scriptum sif domis^culan duobus dominis servire servivit :

;

obtemperavit ejus edicto; magis obedivit imperiu, quam Deo. Viderit, an minore

humano

dedccore vel crimine apud homines publieaDeum tamen judicem verit. quod admisit

vel

;

post fugere et vitare non poterit. Et rursim Derideri et circumveniri Deus non poaliqua test,nec astutia aliquafallentedeludi...Christus .

Qui confusus me fuerit, hominis et Christianum confunditur se putat, qui Cliristianus esse aut Christo, esse cum potest Quomodo veretur? aut qui ad Christum pertinere aut erubescit, aut n praeceptis suis dicit

eum

metuit rt

6X Homani

oleri epistola

:

Filius

:

?

plane peccaverit non videndo nec sub oculis circumstantis atque insultantis populisanctitatem fidei prophanando, non polluendo manus suas funestis sacrificiis, nec

Minus

151

idola,

maculando. Hoc eo proficit, minor culpa, non ut innocens conscientia. Facilius potest ad veniam criminis pervenire non est tamen immunis a crimine. Cum paitlo severiori censura libellaticorum culpam clerus Romanus in epist. xxxi adS. Gyprianum exponit, noa non falsodicere, superioresnosdicens : II sceleratis cibis ora

ut

sit

;

*

>**

probaverunt, in quibus vobis sententiam nostram dilucida expositione protulimus, et adversus eos, qui se ipsos infideles illicita nefariorum libellorum professione prodiderant, trae litterae

quasi evasuri irretientes

illos

viderentur, quo non minus,

aras accessissent; boc ipso, i.in

tenerentur

fuerant,

illos,

quam

si

laqueos

ad nefarias

quod ipsum contessed etiam adversus

cum cum praesentiam suam scriberentur, mandando fecissent.

non adfuissent

utiquej ut sic inquiritur

;

diaboli

qui acta fecissent, licet praesentes,

fierent,

Non

;

enim immunis a seelere, qui, utfierel. imperavit nec est alienus a crimine, ciijus (onscnsu.lifcl imn a se admissum crimen, tamen publice legitur: etcum totum fidei sacra152

est

;

.

mentum

in confessione Christi nominis intelli-

digestum, qui fallaces in excusatione praestigias quaerit, negavit; etqui vultviderl pro-

gatur

<'ss»>

adversus Evangelium vel edictis vellegibus satisfe"cisse, hoc ipsojam paruit, quod videri paruisse se voluit. HcecilU. Ex kactenus autem dictis colliguntw' sequentia. Primo, libelli illi in positis

Afvica a Christianis idcirco adhibiti sunt, ne ad publicam fidei professionem compulsi, paenas in confessores sancitas tolerarent. Secundo libellum obtenturi, Christum vel pw se vei alios apud magistratus aperte vel tacite privatim confitt bantur, et idolorum cultum plane itlicitum sibique interdictum protestabantur; ideoque ejusmodi libellum dato pretio comparabanl iu- ad tan,

tuui

nefas

erant aut

quodChnstompubhce

con-

metuerit, dixentque fectsse fitcri erubuerit aut fidex confessjonem faadversps se quidquid alius Quinto ienique ; conficiebantur

urgerentur.

tit>c//ir<.

nut

Tertio

illius

ciendo commisit.

Ubellatici acta qucedam, in quibus

cnmen abnega-

UonisMcetnonabeoadmismnhpublicelegebatur.

abnuencontestatio est Christiani, quod fuerat, faciendo ahus quidquid dixit, Fecisse se fcis.

i

deUctumineopositum edictis obtemperasse,

i

t

manus

nonconta.ninaverunt, Hbellis tamen denegantis, tiam polluerunt. Et illa professin

confundet

Quarto hbellatn

erat.quodvotueritvtderi

%

mem/mV:Necsibiquominusagantpoenitentiam,

qo, qui

qi

diaboh laqueos ftutxaqua-

blandiretur. se evasisse sibi

dam

D

errore deceptus id

uam

non tam cnumie,

ut

;fletau(litisn..biN

ejusmodi tamen oblinendi modus, aui

adjuncta denique, ut qui eum accfpisset, aliquo scii^n fidem negasse censeri potuerit ; ita tmncn.

satis accurate

153 Binc non

iquod lib.

S.

mr, m

Augustmus

m

dtcere hceat) ctim reverentia tanti doctoris

IV

num.

de Baptismo

.

o UbellaUcos Afncte

qui in tempore propersecutionis per libellos se thurificaturos >;,/<>/„> cos,

interpretatus fuisse

erant

fessi

uam

;

fecisse se {non

S.

Cypriano

facturum)

teste9

dixit,

UbeUahcus

quidquid aliUS

aliilibellafaciendo commisit. Nisi forte etiam qui thurificaturos, se per hbellum tici fuerint,

professi fucre.

Nec admitti

potest Eminentissimi

253, Baronii tom.UAnnal. ad annum Christi causam libellatici opinantis sentcntia, uum. 19

hujuscemodi,

fuisse

etsiminus quis

ut,

sacrifi-

cium diis offerret, tamen aliqua per se, vel per nevero, alium, editaprofessionefidem negaret: aram, id sicut ceteri, traheretur ignominiose ad

E

ut dictum est, redimebat. //( hanc opinionem ipsc ivit, ut ostenderet, Ubellaticos ab

pecunia,

ait,

Ecclcsia

Romana

damnatos

(cque atque Africana rncrito

fuisse; scd ob aliam

quam

causam,

ne fidern negare coocrentur, sive qttod vcxationcm, a oeutiUbus in per~ secutioncinferrisolitam^pecuniaredeynissent^uod contra Tertutl. crrorem licitum esse probaverat.

quod pretium

solvissent,

154 Sed quemadmodum libetlaticorum scelus ab hujusmodi redempUone, quo? Tertuliiano per-

pcram

dispiicuit,

non posse

professione

expresse edita.

repeti, recte docuit

ita etiam aliunde Eminentissimus annalista quam a negata eo} quo dixit modo, Christiana fi.de repetendum est. Kx dictis enim libeUaticus per se vel per alios Christum apud macjistratum ,

privatim

saltem

profitebatur

taciic

:

dieebat

enim: Ad magistratum vel veni, vel alio eunte mandayi, Christianum me esse, sacrificare mihi non licere, ad aras diaboli me venire non posse dare me ob hoc praemium, ne, quod non licet, faciam. Deinde quodcttmque UbeUaticus cgerit, id ejusmodi erat, ut non tam crimine, quam er;

rore

deceptus, id sibi ticitum esse persuaderet,

priusquam oppositum a sancto Episcopo suo tellexisset

emotai

:

at quis crcdat,

tnentis

necjare sibi

fuissc,

in-

Carthaoinenses tam

F

Christum

ut

privaXim licitum arbitrarentur, idquc S. Cy-

prianum corum non tam crimini, quam

errori,

adscripturum fuisse ? 155 Adde, quod Sanctus iisdem non objiciat non illa Christi verba ; Qui me negaverit coram hominihus etc; sed : Qui confusus ine fuerit, confundet eum Filius hominis atque inde inferat: ;

Et Christianum se putat, qui Christianus <-sse aut confunditur autveretur? Quomodo potest esse

cum

Christo, qui ad

aut erubescit,

aut metuit

pudorem aut mctttm

Christum pertinere, ?

Damnabilem

seilicet

exprobrat, qno Chi tumprofiteri vel erubuerant,vel metuerant,publiee ittis

sciUcet;namprivatimconfe$sosfuissepraimiserat. Atveroin Baronii sententia Christttm privatim

coram magistratu non modo erubaissent, scd

et

negassent; ac cetera securi, id unum dato pretio cavissent, net ut reliqui, adaras ignominiose traherentur. Praterea

si

libellatici

verbo scriptove,

Christum expresse?icgassent, anS. Cypriami s

eo-

rum

negasse,

1

DIE DECTMA

rum

QUARTA SEPTEMBRIS.

visset,

manus pura et incontaminata agnosolamgw arguisset conscientiam ? Sane ea,

non impio thure aut nefandis cibis, jam turpi tamen negatione polluta fuissent,meritoque Sanlicet

ctus his dicire potuisset,

quod sacrificantibtts

conciderunt? Nonne sensus obstupuit, lingua hsesit, sermo defecit? Stare illic potuit Dei servus, et loqui et renuntiare Christo, qui jam diabolo remintiaverat et seculo !

id

150 At tam procul abest, ut hcrc vel simitta

ca:

Shntialis «c

BasHidis

utsolam culparit conscientiam, eosque non tam crimine quam errore decelibellaticis objecerit,

ptoSj venia dignos ratus,

i»

Carthagine ceiebrato, consenUentibus scopis,

adpacem

admiserit,

anno 251

concilio

ceteris epi-

non

licet sacriflcatis

nisipostpoenitentiam plenam,autin mtce pericuh

Martialis nefandoidololatriselibellocontaminati sint, Basilides adhuc insuper praeter libelli ma-

culam,

cum

decumberet,

in infirmitate

in

Deum

biasphemaverit,... Martialis quoquepraeter gentiliurn turpia et lutulenta convivia in collegio diu frequentata, et

in

filios

eodem

collegio ex-

terarum gentium more apud prophana sepulcra depositos et alienigenis consepultos, actis etiam publice habitis apud procuratorem ducenarium,

obtemperasse se idololatrise etChristum negasse, contestatus sit,... frustra tales episcopatum sibi usurpare conantur. Hcec autem sic excipit Baronius: Igitur ut Martialis libellaticus diceretur, hoc praecessit, quod actis publicis se Christum

negare fuerit contestatus

;

ob

eamque causam

postea securitatis a proconsule, utdemonstratum est, data pecunia libellum acceperit. 157 Ita c/uidem Eminentissimus ; sed respon* deo, Basilidem, et Martialem non solum libellis idololatriae

commaculatos, sedet nefandorum

cinorum conscientia vinctos Libelli itaque

maculam

fa-

initio epistolai dici.

crimen utrique fuit

praeter libelli

commune

;

sed

Basittdes bktsphemiam,

Marlialis alia facinora commiserat, quoe verbis recitatisvelut utrique propria adscribuntur, et intcr

qum

potuit fuisse illa Martialh impia conte-

statio, cujus BasilideSj rit reus.

non fuecriminum

licet libellaticus,

sicut nec ceterorum alterius

rendum

iioii esse.

Primam

159

asserti sui partem wS. Cypriano nobiscum probat: secundam exemplo Martiatts ad quod mox respondimus. fd »»,,,», hic addo ri

negationis scelus contraxerit, idin Africa

cum

loci

rum

inter

S.

libettaticos

quam quodeorum

discrimen aliud stohtat,

aliqui judicem ipsi adii

mt,

nihs, qui illorum nomine libellum obtina ent, ad eumdem misissent Unde etiam in concilio < 'arthaginensi omnes libellaticos sine ullo disa ' aiii

mine admissos

fuisse Sanctus inepist, verbii testatur ; Pl&cuit, frater carissime,

m,

his

exami-

natis causis singulorum, (lapsorum) libellaticos interira admitti, sacriflcatis in exitu subveniri

Ne longior sim, prmtereo aliorum opinio- Libeltaticoi quai n recensitis parum discrepant, et prm crimen quibus omnibus mihi placet Marani 160

Ba-

eorumdem more quid feccrit,

facere non erubuerat, plus

quam quodad

nccessc essct.

libellum obtinendum

Prceterea inferius ostendemus,

ratione objecta verba, tione accipienda sint^

ali-

qua

de simplici libelli impetrasine expressa fideinegatione $i

possint exponi.

sententia,

r.ris/iuumtis, Ubettaticos nec

quam

impic

vocenec scriptoquid

sc facturos promisisse, /m- n sefac-

tum declarasse sed in eo eorum delictumpositum fuissc, quod sccuritafis lihellns <„ conditione Q :

magistmtibus

accepissent

///

,

scriberetur, illos sacrificasse ac

in

actis publicia

Christum negasse,

quamvis neutrum commisissent.

Iu hac sentenlia libettaticorum delictum fuit impia ac perniciosa siiituiittio,

qua

edictis paruisse videri voluere, ut

hac ratione tam consulerent.

SttCB

I<1 ita

judhuin securitaH

tn»<

esse prceter

huc usque dicta Cypriani epistola <»/ Fortunatum de Exhortatione mariyrii cap. \i. ubi ttbettaticorum

probat

S.

criminifactum Eleazariex

ttb. II

Machabceorum

cap. vi opponitur. li)l

Ac ne

fjiiis,

alicujus rei oblata

inquit Sanctus , vel sibi

occasione, qua

libelli vel

fallat,

am-

158 \ata/is Alexander tom. dissert.

V cum

V

Bist. Eccies,,

anni 1711, Seculo

libellaticis

m,

initio

confudisse videtur eos,

quos Tertullianus libro de Fuga in persecutione cap, xii ct xiu grnviter arguit, quod periculum ac vexationem ab ethnicis dato pretio redemis-

quamquam

de cetero t 'hristum nulla raiione verbo factovenegassent, necnegarevoluissent. Sed perperam : constat enim librum hunca Tertulliano, sent,

Montanistarum pseudo-paraclito jam infatuato, Scptcmbris Tomus IV.

eo

positwn

fuinsi

uidetvr

in

plectatur decipientium malum munus, nec Eleazarus tacendus est; qui, cum sibi a ministris liceretsibi

ingerebantur, consentire ad hanc

illicitis cibis

fallaciam noluit, dicens, nec setati

su;i'

nec nobi-

convenireid fingere, quo ceteri scandalizarentur, et in errorem inducerentur, existimantes Eleazarum nonaginta annosnatum ad alienigenarum morem, pelicta el prodita Dei lif;iii

Lege, transiisse vitaa

editionis Parisiensis

1

?ies,

vesci, ad circumveniendum regem, simularet seilla edere, qua3 de sacrificiis, atque

inter

reji-

citur.

Cyprianus, qui wcrificatocausas diligenter distinguendas monet, nuU ;

regis offerretur facultas, ut acceptd carnei qua

eodem modo, quo

contestatio ista

partim

alibiduplexfuerit libettaticorum genus, quoA unum prceter libetti maculam eiiam expressoe al.

mina

btasphemia ibidem recensetur. Nec mirum esset, si homo impius, qui turpia et lutulenta gentilium
«•ntentin

paruisse dicebantur, ideoqueineosulterim inqui

fuisse dicitur, Ccrtc intcr Martialis propria cri-

silidis delicta

Xkxandri

bant, ne adimmolandum idoiis, <,«, //,;,.„, /t „/,n>/ profttendam cogerentur : alteram iUorum, qui Christianos se non esse apud judicem contestati simili munere libellum emebant, in quo edictL

lum

solide probari

exemplo Martialis episcopi in Eispania, de quo Sanctus in epist. lxvih hmcscribit; Cum... Basilides et

Natatis

eorum,
num.

suam

C. S.

tuit ; altei-am

non habuisse

21, sententiam

AUCTORK

xatimisredemptionempermittebat.IdemAlexanderduas ibi libeUaticorum classes prceterea

eam gratiam concedendam interim decreverit prout ipse in epist lu ad Antonianum testatur. Existimat tamen Baronius ad annum citatum ,

tmsii evxnci.

conscriptumfuissecontra Et clesicedot U mam t qua "t fugam m persecutione, ita etiam meram ve tfa-

in

eodcm Ubro de Lapsis o!>jrcerat:Ncmne... brachia

ic-ifuc

217

ora ac

momenta,

supplicia.

tem

;

uec

tanti

esse lucrari

brevia

ut offenso Deo,incurreret aeterna

Emcitte; quibuscum Eleazari,

impim

simulationi

Christianos a

libettis

prmferentis,

»/<>,•

exemplo

accipiendis deierreat, satit

indicat, ttbettaticorum

noxam

in illicita

simula

tione sitam fuisse. lii-2 fd ipsum insinuant varia tm» ejusdem Sancti,quam l(<>t»,i»i cleri deiis

prior

«
Fecisse se dixit {ttbettaticus

quidquid alius faciendo commisit. Et: Derideri e( circumveniri Deus non potest, neo astutia 2« :iliqua

p

.,.

tirent, ut

Christvm /'gasse

;

DE

218

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE. cterus

AlTT
s.

Romanus : aliqua fallente deladi. Et consensu, licet cujus ,., aliemus a erimine,

tionis illustres

Nec non

addicm Romanoadscriptismt.Eosdemduosinep.mym, vicaunacumCaldonio et Herculano episcopis, addih&etiam Forsitan vocat. missos

tamen pubhce leptur a se adnti-sum crimen. sncTamentum m (.,., rutum H.l,,

W»,-.w//«: nominis intelhgatur esse confessione Christi excusat.one praBst.gia digestum qui fallaces in

voluit. Advertis

fj*J**W* dubte, erudtte

haud

prmctare omni obsequio operationis impertit, auctor fuit, suo laudatur, quiquc sancto Episcopo in

argui

Cartltaqinemreverterene rebusnondumpacatis, et nos infra diccmus. legitur, v tur, ut in epist. abscntis Epi- episcopatum 166 Sic tamcn isti cum ceteris suum scopipartcs explebant, Ut sine illius consitio nutu-

Binc collige , quid etvideri voluerint paruisse. de iisdem hbetlaiidem scriptores sibi velint, dum paruissent, reipsa quasiedictis ticis it» loquuntur, scilicet id impia simunegassent; Christumque

^

que nihit agerent, utque rerum a se gestarum accuratam rationem ipsiredderent ; ita utnon tam administrailli, quam hic per illos episcopatum

factum non expressa professione ab iis locus est inteUigendus volunt. Atque ita forsitan episeopo UbellaticO, Martiate de Cypriani S. tatione,

quoque, secundum quod ante decreverat, nihil illis insciis faciebat; aut si temporis ac rerum ratio aliter exegisset, de eo mox ilhs certiores fieri curabat. Littcras suas more tum ret.

objectus.

inteltigitur, fn ftac sc/ttmtia pariter recte

Cypriano

Ubellaticos, S.

teste,

manus

et

oraim-

potluta servasse, sotamque maculasse comciennon tiam. Liquet etiam, cur hujusmodi lapsus

Cartltagine degcbant,

existimans

prcBStitisset,

eo seduci,

Komanus

queos, pfout viilrri

sicque irretientes didboli

pntuerit

;

clerus ait,

simiii fere errore,

evasura

atios

sufficerct,

quod non sacrificaverit, errore deceptus, /// in eadem epistola repetitur. Est quidem is error manifeshts, sed non tatis, qnin incauta plebs , prcesertim persecutorum metu

epist.

271

sibi satis esse,

percita,

xxiv

;

la-

est, misit

sibi

quo Elcazaro

vobis clxxv.

Non

16?

accederent. et

Nam

e/,

epist,

itt

Celerinum a

xxxiii

et

quo epistolse

u,

et

iii

xiv

rf iu

xv ad

ram

pluribus ibidem

xxxiv Au-

co)ifessores

Homa7ios indicat, sese eo-

nonnumquam

sacrificasse

bus memores, et qnando in sacrificiis precem pluribus facimus, et cum in secessu privatis precibus oramus, coronis ac laudibus vestris

cum

plenam a Domino faventiam postulamus. His ad Sa/icti gesta veniamus, quoe, cum Pontiusseressumi/ l/nn tantummodo perstrinxcrit exillius epistolis eruenda sunt;ideoqueidinprimis cttrandum, ut singulce adsuttm, quo scripto? fue,

anctus Cyprianus in locum paucis, ut

s monuimus,

non animo, a

suis aberat,

rint,

tempus, qua/i/nm fieripotest, referantur.

non

168

atque pratsens fuisset, in se desideraripatie-

xv, a

vigilantissimi pastoris partem,

uf/ti/ft

srctts

jam

cognitum, necabiographo indica-

inin profectus, corpore,

nec

/it/iiir, Priusquam practaraillius in secessu facta singulatim percurramus, juverit nonnulla circa gpiscopatus ex eodem loco administrandi modum

in

Facem

reliqtds proefert epistola xiv, alias

Cypriano ad elerum Uonianian dnta, qua Sanctus tredecim epistolas pro siue sedis S.

administratione ad id usque tempus a sc scriptas inemorat, de quibus 7tiox agemu$ postqua^n ra}

generaiim (

observasse.

larthaginensis

presbyteros

Quo

minus

detrimenti

sua absentia

ecclesia

ac diaconos,

caperet

quorum minime

,

illic

non adeo periculosa praesentia erat, utinepist. v loquitttr, Cortkagine retictos, tam suo, ijttmit ipsorum munerestrenuefungijussit His paupenan, confessorum, martyrumque curam invidiosa, et

,

discipUna> vigorem,ei quidquid ipse prcesens preesti/fitrits

secessn

suo

ttiatmt.

pr(enot(///s,

C

t

strenue admi-

se et rottegis suis, qui prae-

per litteras purgat se

;

scriptse sint.

pi

itlit/s

Et nos quidem, inquiens, vestri diebus ac nocti-

pus,

i

erat seccssus

sentes aderant, lectores ordinatos fuisse scribif,

apudclerumRomanumrtem-

SOOpUS

tamen ignotus

§ IX.Sanotus e secessu suo episcopatum streijue adminisfcral

Stuttdts

sic

quin prceier cfericos perfercndis Utteris destinatos ctiam nonnulli alii ad ipsum quandoque locus,

rclium


E reliquis sccessus sui so-

testatur.

non nisi Victorem nominat ; idque in epist. iv adclerum suum dicens: Salutant vos Victor diaconus, etqui mecum sunt ac rursum inepist. vi: Victor quoque ex lectore diaconus, qui mecum ciis

amici persuaderi posse speraverant, ut ficitis carnibtts vescens, impio edicto paruisse videretur.

ftoduSf

eorumdem numerus, qui ad quofidiana officia vix ad idmunus ordinare debuit, ut

adessent, et parmis

teret,

reputabat consentire, ut sacrificasse scriberetur,

non

et ipse

temporis inter episcopos rccepto per tatores ctericum nec ipsi, quos mit-

tam eodem

id reipsa

Sed

cos transmittebat; ideoque

crimine, quam errore deceptus fuisse, ab dicatur ; videlicet quia is sibi licitum

dummodo

nam

vocatur, et pro votissimus frater noster ab eo quam fratnbus sua, cura cetera sollicitudine et

autedictisparutsse alia ratione Christumnegasse, quatstermt prcestigias fallaces quam quod

1<;:;

;

xxxix ad hic cum ceteris quatuor quoque Earcgiam legitur. S Cyprianum scripsisse presbyter ut Tertultus, navavit Sancto operam apparet,qminepist.xxxvn tidelissimus et de-

fraudem, wMtam,sinec hbellaticos memorari, continue mulationem

tjtriberejtfui

episcopus Victor paritcr epistotam

iector. in aliatis textibus

num. 156 nobis

se

quidam

tusfuit

edict.s vel Iegibus saadversus Evangelium vel paruit, tisfccisse, hoc ipso jam

se

pro

rios

;

ruisse

qui duo postrcmi inter Martyrcs et 26 Octobris Martyrofogm

;

6 Auqusti

fuisset, assiduis monitis

165 httcr kosinepist.

commendabat. XLprwcipuememorantur

Virtius ant Briccius, Rdelissimus atque integerrimus presbyter, //* Rogatianus et Numidicus

pn

sbvteri confessores, et gloria divhue digna-

tionrm, oh qua/n. xiv, sicc xv, conscripta fuit, exposuerimus. Romaham S. Petri Cathedramper S. Fabiani martyrium, qui die 20 Januarii coro-

natusfuerat, vacantem, ejusdem Ecctesia; clerus strenue administrabat, cum Crementitts, aliis Cle-

mentius causa,

d/ctus, subdiaconus,

Carthagine

Romam

incer/an,,

qua de

illumque de S-Cypr\a,msecessucertioremfecit.Romani,reinteltecta,et desecedendi causis, autnon aut venit,

t

itis/rac/i,

perperam

ignarique quanta

cum sollicitudine S. Episcopusetiamabsensgregem suum gubernaret dttas per eumdem Crementium epistolas in Africamtrans/niscrc; unam ad S. (>prianuni, gua S.

Clero Romano,

,

DIE DECIMA S. Fabiani martyrium /iuntiahant

QUAHTA SEPTEMBMS.

altcram ad

;

clerum Carthaginensem, gua ftunc ad obeundas absentis Episcopi partes hortabantw.
seeessu suo

169 Harani prior non superest ; sed de ea mcminil S. Cyprianus, ut mox vidchimus. Posterio-

rem primus

edidit Moretius, et

inter epistolas loco tertio

ex co Pamelius

monens tamen

,

ea/n

mendis scatere, quae Mss. codicum defectu corrigere non potuit ; unde paulo aliter exstat in li
codicibus Mss. secundo loco excusa

tium

est. lllius i/ti-

Didicimus, secessisse benedictum pasubdiacono, qui a vobis ad nos venit certa de causa quod utique recte fecerit, propterea quodsitpersonainsignis. est

:

pam Cyprianum, a Crementio

:

Atque ho3c quidem de S. Cypriano honorifice : verum cum deindc de boni pastoris exemplo, qui animam suam pro ovibus suis posuit Carthaginensem cterum ad succurrendum gregi suo ext

ci/cnt, monea/itque vitandam mercenarii ignaviam, qui viso lupo fugit relictis ovibus non ohscure secessum Sancti improbant, de quo si/ii,

;

a Crementio, sive ab aliis, fuerat renuntiatum, ut ex epist. xv mox dicemus. 170 Cyprianus, lectis utriusque titteris, stre sive

mristre suspicemti

earum arqumento

vario

H

varie affectus

est,

ipsis

pro et pcr

m

epistolam Romanis rcspondit. Ac in prhna qaidem hujus parte gaudium suum de glorioso S. Fabiani martyrio

Hsque qratulatus est; in altera vero parte epistolam ad clerum suum data/n, motestam sibi accidisse insintutvit,

eamque

si(/nificavit,

velut dc suppositione vel adulterationc

219

has ad vos Iitteras facere, quibus vobis actus nostriet disciplinae et diligentia: ratio redderetur.

Nam

cce-

perat, plus provocaretur.

173 Absens tamen corpore, nec spiritu, nec \n qua se puractu, nec monitis meis defui, quo minus secun- gat, suamque

dum Domini

praecepta fratribus nostris, in qui-

bus possem, mea mediocritate consulerem. Et quid egerim loquuntur vobis epistoUu pro temporibus emissic, nuuiero tredecim, quasadvos transinisi in quibus nec clero ;

fessoia^usexhortatio,necextorribus,quaiMo,,por tuit,objui\gatio,necuniversai frateraitati adme precandam Dei miseincordiam allocutio et persuasio

quantum secundum legem fidei et Domino suggerente, nostramediocritaspotuit eniti, Posteaquam vero et tormenta venerunt; sive jam tortis fratribus nostris, sive nostradefuit,

timorem

Dei,

adliuc, ut torquerentur, inclusis.ad corroborandos et confortandoseosnostersermo penetravit.

174 Item

contactibus

cum comperissem, eos, qui sacrilegh manus suas atque ora maculassent,

tione corrumpere, ut sine ullo discrimine atque examine singulorurn darcntur quotidie libello-

rum millia contra Evangelii legem litterasfeci, quibus martyres et confcssores consilio meo,

thenticam remisi, ut recognoscatis, an ipsa sit, quam Crementio hypodiacono perferendam dedistis perquam etenim grave est, si epistolaj elerica? veritas mendacio aliquo et fraude cor-

primercntur, intercedentibus uobis, Plebiquoque ipsi, quantum putuimus, animum compo-

:

rupta est. Hoc igitur ut scire possimus, et scripturam, et subscriptionem, an vestra sit, recognoscite, et nobis, quid sit in vero rescribite.

Opto

vos, fratres carissimi,

Eo

171

nmcribit.

rnani

mentcm suam

que intelliqerent petierant,

tendam

semper bene

valere.

consitio Sanctus usus videtar, ut

ad

esse

,

Ro-

sibimetipsi aperirent, simul-

epistotam illam

,

conlra

ac

alios quoscut/ique t/iinime tra/tsmit:

quod autem

ait

:

nec quis scripse-

nec ad quos scriptum sit, significanter expressum esse verum est: nequeenim itli prtefixa legitur sotita inscriptio, neque Roma/ii aut Carserit,

;

thaginensis cleri in ea ulia expressa

Verum cidit

:

aliter

quam

Sanctus

fit

//wntio.

sihi persuaseret,

ac-

Roma/ii e/iim nullum ad epistolamrespojiforsita/t alttt/n /7/w/Cypriani desuo ;

su/n dedere

secessu ac secedendi causis

in

laudata epittola

silenttum, remissasque sibi litteras saas, mi/tas f,t

rnrabililer ,ut

protnptumerat

fiert\/'/ifrr/iretati.

172 Itaque diu post, cum /tihii /cspo/isi acciBCribit alteram peret, atiam epistotam, qua? Baluzio xiv est, ad npistolam, eosdent co/tscripsit quee cum res ad id usque

Ad eumdem

,

tempUS a Sancto qestas cotupendiose e.rponat, ac simutqua?damsitejusdemapotoqia,uliieduxieam hic rccitare. Cyprianus presbytcriset diaconibus Romffi consistentibusfratribiissalutem.Quoniam comperi, fratres carissimi, minus simpliciter et

minus et

fideliter vobis renuntiari, qute hic a nobis

gesta sunt,

et geruntur, uecessarium duxi

E in (jn-ii-m

vel nefandis libellis nihilominus conseieniium suum polluissent, exambire ad martyres p;issim, confessores quoque importuna et gratiosa depreca-

ad eosdem recoq/toscendam remisit. Legi etiam, htquit, litteras, in quibus nec quis scripserit, nec ad quosscriptum sit, signiticanter expressum est. Et quoniam me in iisdem litteris et scriptura et sensus et chartae ipsae quoque moverunt, ne quid ex vero vel subtractum sit, vel immutatum, eamdem ad vos epistolam ausibisuspectam

C. s.

Domini mandata instruunt, orto statim turbationis impetu primo, cum me clamore violento frequenter populus flagitasset, non tam mcam salutcm, quam quietem fratrum publicam cogitans, interim secessi, ne per inverecundam prajsentiam nostram seditiu. quffl sicut

;

quantum possem, ad Dominica

praicepta revo-

carem. Itempresbyteriset diacunibus

noii dcluit

sacerdotii vigor,

disciplinae

ut

quidam minus

memores et temeraria festinatione prajeipites, qui cum lapsiscommunicarejam coeperant, coin-

suimus, et ut ecclesiastica disciplina sorvaretur, instruximus.

cum quidam de

175 1'ostmodum vero

lapsis,

vigitantiam

sive sua spontc, sive aliquo iiioitatore, audaci flagitatione proruerent, ut pacem, sibi a marty-

ribus et confessoribus promissam

cxtorquere

,

violento impetu niterentur; de hoc etiam bis ad

clerum

litteras feci, et legi eis mandavi, ut ad illorum violentiam interim quoquo genere mitigandam, si qui libello a martyribus accepto,

F

de saeculo excederent, exomologesi factaj et man u eis in pumitentiam imposita, cum pace sibi a martyribuspronxissaadDominum remitterentur. Nec in hoc legem dcdi, aul, me uurl.oivni tcmcrc constitui sed cum videretur et honor martyribus habendus, et eoruin, inii omnia turbare cupiebant impetus comprimendus et pr;cierea vestra scripta lcgissem quaj huc ad clcrum nostrum per Cremeiitium hypodiaconum nuper feceratis, ut iis, qui post lapsum infirmitate ap:

,

,

,

preJiensi csscnt, etposnitentes

communicationejn

desiderarent, subveniretur; standum putavi et cum vcsl.ra sciitciilia, nc actus iio h u adu i

,

j

<

i

natus esse, et consentire circa omnia debet, in aliquo discreparet.

170 IMane ceterorum causas, quamvis libello a martyribus accepto, differri

mandavi, ot iu nostram praesentiam rcscrvari, ut cum pace a Domino nobisdata plurcs pra.-positi couvenirein unum ca'pcrimus, communicato etiam vobiscum consilio, disponerc singula et rcformare possimus.

etpcQie )»obat.

DE

n<

J20

AUCTOIIE

mus. Opto

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE. semper bene

fratrcs carissimi,

vos,

fwto

valere. ffoc S. Cyprianus,

C. S.

S.

»'*

e

*«*

illi

sollicite

impensam, Romano

probamt. Observare prceterea

eum

licet,

clero

illam

ip-

%am Romanorum episiolam, quamveluti suspectam prius remiserat, hic taudare; imo et in lapsorum causa sequendam sibi putasse; nam quod de lapsis infirmitate apprehensis ait, in illa sic legitur : Si, qui io hanfc tentationem inciderunt, poenicoeperint apprehensi infirmitate, et agant tentiara facti sui, et desiderent

Porro

uticjue subveniri eis debet.

epistola omuis, si

picio, e

qua de eo

Romanorum animis penitus

ruiique deinceps inter hos

Cfert

Nunc

177

Homoni

et

sinistra sus-

erasa

est, flo-

illum mira consensio

consiliorum communicatio.

et

epistolatn

communionem, ha>c S. Cypnani

fuerit

in

tempus, quo

datas epistolas

ad

nensem clerum

dedit,

S.

Romanus clerus

Cyprianum

et

lau-

adCarthagi-

Sanctusque per epistolam

xiv, alias xx, responderit,

indagandum

est,

ut

m

hae meminit, ad hinc res gestas, de quibus uuni pariter tempus referre possimus. Inprimis iuii Crementius sancti Episcopi sui secessum primus Romce nuntiaverit, non potuit is ci/ius quam mense Februario, aut ad summum Janua•

B

rio exeunfe, ex Africa navigare;

nam

alterutro

tempore 8. Cyprianum secessisse supra diximus. Neque ejusdem ( 'rementii reditum Cartkaginem tfiu posse differri, suadet S. Cyprianus in priori vpistola sua ad Ramunos dicens : Cum de excessu boni

Fabiani) collegae mei rumor apud

viri (S.

Z

Romam

itti

advenissent;negue

emm

ullaaha

gvamnomaninon

Lilis raHo oecurrit,ob pro Jlde illorum ittusiHwn

exmlum,

Zede

qZndeOrementiiMcon^utquadamcerm ,nL

« causaeodemappulerat, tesHmoniomemt^ utramque Romani Uaque ex hue usque

allatis

Martto non serius guam mense

cleri epistolam

non multum provecto, aut

fortc etiam

Februano

exeunte, scriptum arbitramur. i80 Tillemontio tamen

_

nota 12 in

art. 12, et

.

nisi circa

mensem

dem finem

S.

Cy\>v\anotraditamfuisse.Ratto,ivm in epist. x\,?iobisxi\, supra

quodSanctus

reddit,

apprehensis, recitata, dicat, se lapsis infirmitate decrequi pcenitentiam egissent, subveniendum ad Carvisse, secundum scripta. qum Romani

thaginensem clerum nuper fecerant,

scilicet

epi-

stolam ii. Porro, inquit Tiliemontius, gratiam illam lapsis infrrmis concesserat pcr epistolam xm, nobis xii,

jam

ccepta cestate,

adeoque non ante

scriptam. Post hanc, et vt crcditur, ante xv, nobis xiv, scripsit prceterea aliam

mensem Junium

tpue Pamelio xiv est, Batuadeoque epistola XV, nobisxiv, non nisi mense Julio scribi poiuit. Cutn igitur in hac epistola Sanctus dicat, laudatum Romanorum epistolam nuper exaratam fuisse, Tiltemontius iltam ad mensem Maium circtter referendam putavit. 181 Verum respondeo, nihil probare tstud nu- ad cujus per, quod, ut recte obscrvavit Maranus, pro va- jer.tn si/itiiiter

zio xiii

ad clerum,

;

sime de glorioso ejus exitu instruerer. Etenim

cilio

me

inissas

tempus

martyrium nunciumque de eo ; sed tamen non omnino diutumum alioquin enim ante Crementii adventum de re tam celebri certiora in Africa didicissent. Adde, quod alias sine satis probabili inter S. Fabiani

per Crementium allatum fluxisse ;

Romani nimis diu sui mortem Cypriano

ratione dicendi sint

distidisse

sancti Pontificis

nuntiare.

17s Prceterea ( 'rementium i/t Africam remeasse ante Pascha, quod anno 250 secundum Victorii

Cyclum die

:;i

secundum Hippolyti

die 7 Aprilis, aut

MarUi, ut apud Bucheriumvidere

brandum

erat,

ex

iis,

lerinus in epistola

Cyprianicas

est

qum

est, cele-

subdo, colligitur. Ce-

sua ad Lucianum, quce inter

xx. de sexaginta quinque confes-

soribus, Carthagine

Romam

appulsis^ ibidemque

jam aliquo tempore benigne sustentatis meminit. Epistolam vero illam non diu post memoratum Pascha

ti

se

scriptam fuisse, ipse ibidem his ver: Pro oujus factis (sororis lapsxt in

bis significat

fide)

ego in hacdie

Lsetitise

Paschae fleus die ac

lacrymabundus dies hodiernumdiem. Ttaque

nocte, in cilicio et cinere exegi, el exigo usque in

illi non serius qttam circa Pascha, id est,quam mense Martio aut Aprili eo advenere. Mec ignorabant fii hauddubie S. Cypriani epis-

confessores

copi sui secessum, ideoque nec f/uiu

hunc Romano

clero

dubium

apparet,

autprimi indicarint, aut

confirmaverint.

179 Atqui tamen laudatus clerus i/t epistola ad ( 'arthaginensvs sic hquitur, quasi svccssum ilium ex soio Crvittvutio tuvvpissvt ; Didicimus. mquivns, sece-ssisse benedictum papam Cyprianum, a Crementio subdiacono, qui a vobis ad nos veuii certa ex causa. Dicendum igitur est Romat

osteiiditur con-

epistolam non tra THtanonS. Cypriano, visum est, laudatam tium Maiumscriptam, et sub ejus-

per Crementium hypodiaconum, quibus plenis-

nu!;in'l,;MTi'|ii;t vobis litterasad

hcec insinuant quidem, aliquod notabile

scriptam ws«,

res

co/co

onkqumn Crementiojom dcdi^,

aliquam patitur. Sic ipse Cyprianus epist. lxvi decretum de non committvnda ctericis tutcia, modo jam pridem in con-

nos incertus esset, fratres carissimi, et opinio

dubin

merwa Fe6ru-

das,

-

cmisas elperpeefficaciter justissimas secedendi cutuam eseccssu in gregem snum mgilanUam,

ramque

suas, in Africam deferen nos memoratas Utteras

vb-

ria ratione latitudinem S.

episcoporum, f//je/'antecessores5?f05,

modo

nuper conditum ait : quare nil mirum est, si epistolam a quatuor mensibus scriptam nuper factam appellarit prcesertim cum post hanc nultam aliam ipse aut clerus Carthaginensis a Romanis accepisset. At vero prceter alia, quce pro ,

t

sententia uostra superius attulimus, contra TUlc-

montium

facit, quod probabilenon sit Romanum 3 clerum adie20Januarii usque ad mensemMaium nuncium de glorioso S. Fabiani martyrio distu-

totoque ilio tempore usque ad Maium non incertum de eo rumorem, dubiamque ac nutantem opinionem, ut Sanctus in epist. ni loquitur, in Africa habitam fuisse. Neque diffitetur lisse,

nisi

Tillemontius, id mirum merito videri posse ; sed ut se expediat, ad hiemem pariter ac persecutio-

nemrecurrit; causatus

Italice cum Africa commercium hisce impeditum fuisse. Deinde simile nostro argumentum reponit. Cum S. Cyprianus,

inquit,

priorem epistolam suam

Romanomm

ac

accepisset; si id

scripserit,

aut Martio fecerit, vaide mirum nihil etiam respomi a Romanis

est

,

eumdem

recepisse,

decimam quintam (nobis mense Julio transmitteret. 182

Ad

simul

mense Februario

dum

decimam quartam)

ho>c respontleo, nil opus esse

ad istud

'mpedmmtnterutramqueregionemcommercium ^TtllemonUosinesoUdofundamentoexcogitatum ';""'''"' """ '" dictis non modo nihilnoscogat Romanorum htteras lam sero differre, sed etiam mutta eas non parum maturius

collocare persuaq ua> subdidit Tillemonttus : mirum enim non est, a Romanis nihil rvspoiisttiti (uts.v attpriorcm illain epistolam in qua Sanctus tantum rogaverat, an Utterce Zuas ad Carthaginensem clerummiserant, quasqtte

deant. Nthll etiam nosurqent,

m

ipse

espondetur

,

DIE DECIMA

QUAKTA SEPTEMB

ipseiis remittebat,

eorumessent, necne, nulla interim factade secessu suo,ejusvecausismentione. Etentrn ejusmodi epistola prceconceptas suspicioues

Romanis eximcre non

efficereque, ut, si

poterat, sed augere

qui secessum

i/iius sinistre

apud

eos interpretarentur, fidem facilius invenirent,

Bmc

Sanctus Episcopus,odoratus, quodreserat,

epistolam xiv tandem conscripsit, in quaprasfatus comperisse se, facta sua minus simpliciter et fideliter Roma> nuittiari, rerum a se qestarum rationem lucidentissime exposuit, probavitque ; et ne quidcegritudinis ex priori sua epistola in eorum

animis relinqueretur, eorumdem ad Carthaginensem clerum litteras, quas, ut diximus, ante remiserat, /audavit, seque

Tempus scriptce epistultV XIV.

secundum

eas de /apsorum

IS.

men

m Anna/ibus

vit

videlicct iv, v, vif vn, viii, ix, x, xi,

;

luzii,

mox recensitis, velut certo ex illistredecim.acwiampratereaut dubiam, qua> ipsi tertia, nodis secimda est, agnovit. Tillemontius epistolas v, vi, vn, et xxxvi ex numeratu sernis scnptas, ideoque quatuor e tredecim periisse

priores scilicet ex

statait.

etiam

Maranus Tillemontio cetera consentiens, et lxxxi ad aliud tempm pariter

xxxvn

referendas censuit, atque adeo non nisi septem e tredecim superesse. l)r so/is igitur epistoUs iv, vm, ix, x, xi, xii et xiii inter /is

dubium

esse potcst

nondum

esse, ipse

video,

esse, et

jam

ibidem sicindicat:

facultatem veniendi ad restatem coepisse, quod

occurrendum puto fratribus nostris etc. Hinc col/igitur, hanc epistolam non citiits, quam mense Junio missam fuisse. Scripsit deinde et altam ejusdemargamenti, quce Baluzio xmest, in qua clcro suo, qui ii/ius mcntcm non satis percestatur,

cum

duabus rior

hcec

laudatis,

ad clerum litteras

ex tredeeim a S. Cy-

priano e secessu ad suos scri ptis,

et in epistola xiv

ait, eui/t /ton universffi

ab eo-

memoratis. ,

uum

vigilantim testes

omnes ad nos pervenerint. In primisju-

cum Marauo

observasse, verbis Cyprianicis

ibidem allegatis tantum undecim

ccm

ad Roma-

cierum transmissas proscedciiti paraqrapho

d/xirnus, verit

suw

,

vel potius de-

cpistolas dcsiqnari, licct tret/cchn scriptCB mis-

sceque d/cantur.

Etentm cum una post adhibitos

cruciatus scripta, ac quinque pvmterea de lapsis

expresse recenseantur, necesse

omnes tredecim comprehendi: Nec

si

reliquas septem, his verbis

clero consilium, aecconfesso-

ribus exhortatio, nec tuit,

est

designatce fuerint,

extorribus,

objurgatio, nec universae

tionis, siiic solatio mortisfite.

dam

: a/ i//a ad precanDei misericordiam allocutio et persuaaio,

quando opor-

fralcrnilati ad

memoratur, tormentis c/are ; Posteaquam vero

-

subditur cni/n

tormenta venerunt, sive jam

nostris, sive adhuc,

ad corroborandos

scrmn

penetr;t\

\t y

tortis fratribus

ut fcorquerentur, inolueie;

confortandos

et

rtc, qu02 nant. 1?

Porro cum mense Aprili tormenta

eos I

nnster

rccitariitias.

similius adhiberi ccepta esse infra ostensuri simus, ha>c cpisto/a, quam Sain fus /itt/ncro prtnccifrttti

de orando J)eo a sc scriptam testatur, ante Aprilem, uori post eiuti mcnscm scribi potuit ; at septima, tjttam

(ulltiliita tormenta scriptam mensibus serius refervi potest, 188 Ad al/eqatani rationem accedit et altera, epistotayw.ui superius jattt insinuata, qumque epistolam vn "' n " '"'"""

constat,

jtost

aiitjtitit

serius scriptam esse suadet. S. Cyprianue

secuiione in ea ait:

parte populata

deper-

Gregem nostrum maxima

ex

adhuc usque populatur.iSi secundum pacem, quam nobis

est, ef

185 Quapropter dicendum est, S. Cyprianuin autplures,-quam unam, de eodem argumento

iidci nostra;

argumenta Hoc autem quamdiu

epistolas scripsisse, aut illarum trium in

hac epistola non

dubium

est,

attigisse.

tredecim /audatte

epistotcB

ex allath

vcrbis eerto assiqnari no/i possitnt. Pear&onius ta>

Y

in Africa veri

las eruat.

allocutio et per-

suasio nostra defuit. Hincvero guis septem episto-

Uitidatas

;

Quod si, Dominus dedit, univei>>is lratribus conveniret, jam pridem de divina misericordia impetrasse-

precuudam Dei misericordiam

E

fraternitati, sed

est, qui admoneri et instrui fratrem suum nolit. 187 Contra vero iu eadem epistola de tormen- mmsmtUx torum astt sic legitur : Itaque dum quosdam insolenter extollit confessionis sua; tumida et inverecunda jactatio, tormenta venerunt, et tormenta sine fine tortoris, sine exitu damna-

pia/nitlitnr

on lwi& inter erud/tos est controvers/a utrtt/n tredecim i/lce epistoftc, quasaS. Cvpriano

velut pastoralis

standum

;

et

AT li

solis

ad clerum scr/ptam esse, atqtte ita ctiai/i a S. Auqustino lib. IV de Baptismo, cap. w citari, morari nos

qucf in epist. xi\

dem

ftis

diguatur, ejus

X. Quot et quae supersint epistolae

ui si

sed le<;endain Iratribus su^eratis intercipere enim, quibusnos Dominusadmonereet instruere

bis

merito mensi Julio illigatur.

sit,

respondet,

ne dubiturem quidem, qtti/t tredecim itfis episto/is esset un/iumeranda. Xain quod Maramts csset,

feci.

efe/*s:Dehoeetiani Itaque

tam accurate

ad Romanum clerum epistola non ante Junium scriptis, poste-

Sed etutramquc /audat inepist .\\y ^de qua aqimus

non ridetur

Nec universse fraternitati ad precandam Dei misericordiam allocutio et persuasio nostra defuit. Et sane tota ii/a cpisto/a /andatis ccrbis

non dcbet ; quamv/s cnint clero inscripta sit, nou minus tamen ad p/cbcn/ pcrtinebat, cttjus in precando discordiam arguit, cuique eam epistolam legendam tradi Sanctus diserte sic mandat : Nec ipsi denique hanc epistolam teneatis occultam,

perat, respondens, de illa priore dtscrte meminit.

xiv

convenit, nec de

verbis:

xn,adc/crumsuuinda/a, in cestate etmagnis

ternpus intirmitatibus assiduis et gravibus infe-

in epistola

omnes

a/ dr ceteris diligenter est

cessam hic ait

vos

Sancto

;

menscm Julium omnino probabi/iler retulerunt. Etenim qratiam, quam lapsis infirmis a se conin epist.

C. S.

xiii,

180 ( t t'd /ttcidiiis faciaini/s, i/ic/p/e/tdam est ab epistola yii, a quajudicium de /r/itjuis multwtn pendet. Quihanc inter iUasiredecim numerant, vo/unt eam designatam fuisse hisce S. Cvpriani

Quoniam tamen

(i

xn,

xxxvn et lxxxi, secundum ordinem Haquem sequimur. Pamelius tanlum decem

xxxyi,

iiiquirc/Klum.

cahribus scriptam

teras

se reperlaa /»u
183 Porro postremam hanc S. Cypriani epistolam TiUemontius, et ante illum Pearsonius, ad

t

lit-

onmes a

eas

causis statuisse testatus est.

re vera concesserat, et hanc

Inter 13

22]

rursus /

miis,

quod petiums

;

nec tamdiu

in lioc salutiset

perieulo fiuctuaremus. Deinde post

multa eos Ecclesice pacem brevi obventuram rare jubet h/s verbis

;

spe-

Ad minimum famulum

siium, et in delictis licet plurimis constitntum, et dignationc ejus

indignum, tamen iUe pro sua circa

;

DE

222 k\

<

rORB

C. S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

mandare dignatus est Dic securussit. quiapax ventura est.sed

cipca nos bonitate inquit,

illi,

:

quod interim morulaest, supersuntadhucaliqui, qui probentur. Manifestum est, his omnibus indicari, perset utionem jam diu sceviisse, multoque plus cx ea decursum, quam reliquum fuisse, dum hmc epistola vn scriberetur. Nom quid aliud sibi voluntista: Pax ventura est sed quod interim morula est, supersunt adhuc aliqui, qui proben;

An morula ad aliquorum

probationem dicta major persecutionis pars aut ctiam a-quatis ei, dc qua Sanctus supra dixerat : Gregem noStrum maxima ex parte populata est, et adhuc usque populatur, et in cujus decursu tamdiu in... tur.

faissrt

s

salutis et fidei... periculo ffuctuotum fuisse dcplo-

Eujusmodi sane

rat ?

Sftltinm

po-

pulum suum Dei comminatio, quam eum

in

spem

pacis pro sua bonitate erigentis promissio

et

con-

solatio, conlra /Var-

revelatio potius irati in

Jam

189

vero prmdicta Ecclesim pax in Africa fuit quam sub inilium anni 251,

non

aut 250 finem,

non

ut S. Cypriano per

sic

fuerit nisi circa

nem

reqrcdi,

eam tulum

Pascha anni 251 Carthagi-

quemadmodum

ex dicendis consta-

non cst, quod ait Pcarsonius, rpistnlaiti iltam mvusr Aprili anr/o 250 scripta/n fuisse : sic enim morula ista, post quam pax Cybit.

Jlinc probabile

priano divinitus promissa fuerat, octocirciteraut riift/n phtrium mensium spatium, prior au~

forfe

tnii prrsrri/fion/s

pars tanfummodo trium fuisset.

haud dubie

Sensit

difftcultatem hanc Pearsonius,

idroqitr iila/n pacis pra/nissionem violenter inter-

eam non de exstincta, scd mitius urgente ; quod mense Maio, pro-

prrtatus,

prrsm/tinnc exposuit

consule /nartyrum sanguine satiato, alioque di-

ad Cartf/agincnscs redilu ita compelleret,_ ut Et quamquam causa

ipse ad vos properare et venire

deberem, pr.mo

m

votis res cupiditate et desiderio vestri, quai circa qua> ea, ut meissummaest; tum deinde ecclesia?

gubernacula

utilitas

commums exposot,

consilioexaminata tractare simul, etplurimorum est delimare possemus tamen potius visum ;

resadhuc interim latebram etquietem tenere

pectu utilitatum aliarum, quae ad pacem omnium nostram pertinent et salutem, quarum vobis a Tertullo fratrenostro carissimo ratio reddetur qui pro cetera cura sua,

quam impense

divinis

operibus impertit, etiam hujus consilii auctor fuit, utcautusetmoderatus existerem, nec me

maxime

ejus

ubi toties flagitatus et qusesitus fuissem,

loci,

temere

committerem. 193 Ha>c ipse, satis insinuans, sotum aentilis epistolum

quo minusjam sopitm persecutionis otio usus, Carthaginem reverterelur. Quia autem longior tali tempore absentia nonnullis minus probari posset addit, hujus consilii sui rationem a Tertutto, qui ejitsdem quoque auctor erat, clero suo reddendam ; quod quidem minime necesse fuisset, si persecutionis tempestas tum etiamsceviisset. Sedneqttesanctus Antistesde suo reditu tunc coqitasset, cujus tamcn maturandi spem non obscure subjungit, dum confessorcs e popidi in se odium

tatus,

190 Multo igitur probabilius

iaudatam

epis-

rpis/nfff

ad nos non pervenisse. Quod autem sr/.ttiiai- argumeutum verbis Cf/priaaais

in vpistalfi xiv

tantam

positis

vetera recte respondcat,

Cyprianum de prccanda Dei misericordia ad SUOS bis scripsisse primo anteart/ittt,

S.

;

t/aam

tarmrntis siwitum

eorumdem rulam

rum

esset

,

secttndo

post

promissamque u Deo post moAfrkaiuv pacem : id enim et mi-

ustim,

ecclesia;

iian est,

rf

omnino

exit/erc videntur, quce

huc asi/ar disputavimus.Itaque adceteras epistolas progredimur. 193 Epistolam \ qum Pamelio vi est, post vn, dc qutt /na.i n/imas, srri/,(ain fuisse, idcoqttv i/t ,

memoratarum

tredecim numero haberinonposse

Tiilemontio et

Marono

ttrt tOtttS tt/ias

pariter consentio. Itasuavoutvxfus, t/ui pacem, qaam divi-

promissum in epist. vn vidimus, persecutiunr prnr vvstinvtu, ariri jam vtvplai/t insimtat, Sii at sfinrti Antistilis Caitlutt/inrin rrifitum nitus

SOltCS

metttS, ar /irtrsrntift saa res pacatOS tttrbaret,rei">
fessoresSanctusibidem$ict9statur;Etqua.mqu8Lm sciam, plurimosexhisfcon/essori&us fratrum votoel dilectione suseeptos, tamen, si qui sunt, qui vel vestitu velsumptuindigeant,sicutetiam

pridemvobis scripseram, cum adbuc essent in earcereconstituti,submmistrentureis, qusaeumque sunl neeessaria; mmpe ne, ut prmmiserat,

j

K

,

carcere liberos

v

obstitisse,

ad virtutum exercitationcm cohor-

flft;Dominusfaciat, ut et ego iterum illos

ad

qualescumque ejusdem remissiones

illas

reputamm

vero

negamus

/iirminit,

ntiimru

loquitur:

L

conservavcranf. in persecittione

possim dumque sub epistolce caicem ait, seqesta gerendaque compositurum, dum per Dvi gratiam

toitun iu cumdcm annum 250 aliquot mensibus provectiorem differimus, fatemurque illam aliam, dr qua Sanctus in epist. xiv adclerum Romanttm

Neoin 6anm>

192 Dc

quam

fatemur quidem, persecutionem non codem semmtu atquc atrocitate Carthaqinc smviisse: at

prtnnisstv pavisnomine prtibahilitcr posse appcllari.

dan

dcficiant,

mature videre et salutari exhortatione componere mentes eorum ad servandam gloriam suam

pcr

I)

cirea Ja

Ad hmc

gresso, Carthagine accidisse credi voluit.

inobattir

fecit,

borantesnecessitasfaciat;Wef/,«tf«»m^w«^*

in conspeetum publicum, et

diccnda fuisset.

citius tlata

non auod circa fidentes tempestas quoo

;

cos perveherit.

Parimodo deepistotavi, Pamelio vu, judicandum esse, docet titm epistola? argumentum, tum facta in hac de epistota v mentio. Argumentum quidem; nam Sanctus ibiclem totus ineoest, 194

et

probabilius

ut confessores e carcere emissos ad dignos confessione sua mores hortetur ; ut, cum pro sua misericordia (Deus) pacem fecerit, inquit, quam se

facturum repromittit, novi et poene mutati ad ecclesiam revertamur, etexcipiant nossive fratres nostri, sive gentiles,

circaomniacorrectosatque

in melius

reformatos, et qui admirati fuerant prius in virtutibus gloriam, nunc admirenturin moribus disciplinam. Epistotm veroquintceinhoc

F

mentionem fieri, manifeste ostendo. Sanctus in vi sic ait: Et quamquam clero nostro et nupercum adhuc essetis in carcere constituti, sed nunc quoque denuo plenissime scripserim, ut, si quid vel ad vestitum vestrum, velad victumnecessarium fuerit, suggeratur etc. Id autem in epist v fccerathisverbis: Si qui sunt, qui vel vestitu sumptu indigeant, sicut etiam pridem

ram,

cum adhuc

vobis seripseessent in carcere constituti,

subministrenturei^quiBcumquesuntnecessaria!

^PorroPearsoniusepistolamvi

inter prce- necsextam dictastredecim numeravit, quia censuit, hanc in

eptstolama S. Cypriano designatam Nec extombus, quando oportuit,

his verbis

objurgatio

nostra defmt ;

et in epistola vi

retpsa sicalloqtntur

:

Cum

Sanctus confessores quanto enim nominis

vestn pudore delmquitur, quando aliquis temu-

lentus et lasciviens demoratur; aliusin eam na triam unde extorris factus est, regreditur , ; ut apprehensus, non jam quasi Christianus, sed quasi

;

.

DIE DECIMA

nec tiiijesi-

tnam sextam

QUARTA SEPTEMBRIS. hisce

ejusdem Sancti ex epistola xiv verba ad epistolam, cle qua agitnus, merito referri potuisse, nisi rationes supra allegatm obstiiissent. Prcsterea cum in tota illa epistoia dc extorribus nulla amplius flat mentioj sed confessorwn vitia castigentur, de illis ea occasionc tantum kic locutus cidetur, aliamcjue epistolam prius scripsisse, qua eorum temeritafem ohjurgacerit, utin epistola xiv tcstatur. 196 Propinguaffij itno potius inchoatam Ecciesio? in Africa paccm spirat tota epistola xxxvi, adcoque nec hcec inter illas tredecim potest recen~ seri. Ut id probem, satis erif Sancti verba retu-

spem aUquam suggerebat, potius quam mense Maio quo toi inrntis in murti/rv^ Sceviebatw

Saluto vos,

lisse.

i/tquit,

fratres carissimi, per

Dei gratiam incolumis, optans cito ad vos venire, ut desiderio tam meo quam vestro et omnium fratrum satisfiat. Oportet nos tamen paci com-

muni consulere,et interdum,quamviscum

tsedio

animi nostri, deesse vobis, ne pnesentia Qostra invidiam et violentiam gentilium provocet, et simus auctores rumpendtC pacis, qui magis quieti omnium consulere debemus. Quando ergo vos

me

pcrsereditut

,

morationes tiet

;

atquc adeo

pax

jam

tunc co/tciliari

ca>-

Neque a/iud reliquum quo nulla facta persecutionis

sopita, clum ha>c scriberet.

epistohe prcefert,

i/t

mentione, viduarum,

pauperum

et

omnium

infir/norum, ac

peregrinorum curam tantu/n com-

mendat. 197 De epistola xxxvn major est difficultas, ut quid certi statui possit, Pearsonius cam inter trcdecim numerat, et ad r/tense/n Maium refert Tillemontius eodem mense vel etiam Aprili scribi potuisse arbitratur, ea duclus ra/io/ic,

quod de

turbis, circa lapsos scilicet, postea exortts in ca

nulla

mentio.

fiat

cam multo

At vcro Pame/ius credidit, <{ttia ipsum ejus-

serius collocandam,

cum Sanctus

;

cum

confessores j«,„

>

(

<

;

cum

nihil nos cogat,

suadeatve,

admomtos

numerare, «ut tam mature scriptam dicere. Xam quod Tillemontius ohjicit, nullam in hac dc excitatis in iapsorum causa turbh menfionem fieri, nihil probat ; <««< necesse non

utSanctus de

sit,

posteas

scriptis

his in

omnibus

ut gloriosa voce Dominum concarcere cunstitutis, omnis diligentia

tamen idemtidum vobis incumbo, ne quid ad curam desit iis, quibus ad gloriam niliil praebeatur,

deest. Pamelio consonat

Maranus, sed

rationibus. In primis recte observatj

aliis niccus

Sanctum

in

hac epistola curam pauperum presbyteris ac diaconis commendasse, ac deinde hortatum <-ss<-. ut, corporibus etiam omnium,quietsitortinonsunt, in carcere tamengloriosoexitu mortis excedunt, impertiatur et vigilantia et cura propensior...

etdieseorum, quibus excedunt, annotenlur, ut commemorationes eorum inter memorias marty-

rum

celebrare posset.

198 Deinde considerarijubetsequentia ejusdem

qmz senus

Sanctiverba et

;Quamquam

Tertullus, fidelissimus

devotissimus frater noster, pro ceterasollicitu-

iline et cura sua, quam fratribue quio opi j rati<»nis impertit (qui u< j

'--

ram corporum

deest) scripserit

in

omni obse-

illic el

circa

cu-

cribat,

ac

significet mihi dies,quibus in carcere beati fra res I

nostri

ad immortalitatem

gioriosae mortis exitu

transeuntetcelebreiiturbu: a nobis oblationes et

commemorationes eorum, quae cito vobiscum Domino protegente celebrabimua. Ex Sacriticia ob

epistolis

suis

meminerit.

199 Superest epis/<>i« i.xwi quam Joannes Pcarsonius iu Aunulihus, Joaunrs Fellus in edi,

Operum

S.

Cypriani,

memoratas

et

cpf
Hationes, wi
Tillemontius inter

referunt

Pamelius Mara-

,

E

vero, Eminentissimus Baronius,etpost/ios

nus, serius scriptam volunt; hic scilicetin GaUi persecui/one, illi autem i/i Valeriani. Co/itrorer-

cardo ineoprcBcipueversatur,utrum Rogatiaqui cum I :<-i« is-

sio?

/rus presbyter,

tola maxime laudatur, martyrio coronatusibidem e/iam dicatur. Consentiunt enim, Rogatianum

presbyterum sub Decio carceri inctusum idquc

c.r

illum

ir

<

pistoh/ \\ « S.

(

w

'vpriam

confessores data

fuisse,

sr<<-ss« si«<

<:

«d

est,

Rogatianum hunc eumdemquoque slatuuntcum eo,

de qu<> <
pOSltO

i/te/uiui/,

cuique inler

insi-ripsil

c/

(

wwin

epistolam

<'r/cr«s

rum

qui «na

'oldonio u/iisqtu-

ad

hanc per epistolam \\\\\ respondit. Binc collifju/ii, Rogatianum presbyterum posi toleratum rarrrrr/n lihvrl«(i rrs/i/nliim

iawi

'

,

i)vri«i«r

perseCU-

huidohim

epistO-

Sancti sr<
vet Rogatianum summasse.

in ea //<«/

martyrium


con-

sententim / «< martyrium fortiter tolerandum, ideoque

200 Posteriori

esse,

fessis, et in

epistolam kanc

inter trcdccim

huii

S.

<>>><>-

in tor-

annotandos potius martyrum inter ruciatus animam profundentium, dies, sanctoque Antistin' m/utiandos fuissc. 11« fateor sententiam Marani mihi admodum probabilem facitmt prmsertim

Cvpriano ja/u tum scriptOS fuisse. Sic enim in z//a&£z7z/r:Quamquamsoiam vos, fratres carissiiui, litteris meis frequenter a

non

observat, sieaepistolamense Sttaio scripia fuisset

/ioni superfuissr,
episfolas

S.

mentis, sed sine his, n quimorerentur, <« cara naturali mor/e defwigi. Atque hin< /rr
dern exordium indicat, varias dc eodem argu-

mento

'

ses<>r<>,am <<««,,«

clero suo cito celebraturum

sic/nificetque,

;

.wr.joM

,

scriptam fuisse

tione

perat, aut certe persecutio ju/n fere penitus erat

llll

epistolam haru
swpe

illum tunc retinebat, quo minas Carthaginem

trigesimam

co/ufudi/,

venire debere,

rediret

septimam,

tandem

rutmnc jam frigescente,

aut si ante dignatus fuerit Dominus ostendere, tunc ad vos veniam. Soius itaque rumpendae ex singulari gentilium i/t Sanclum odio pacis timor

scripseritis rebus compositis

•u-

223

quasi nocens pereat. Xcc diff/tcor, extorres hic a saneto Episcopo objurgari, ac propterea laudata

epistolce tio «
exactissime quadrat epistolce,

quam

in epistola xiv designat, dicens

:

CjiislO-

lam lxxxi

V

Cyprianus

S.

Postquam vero

tormenta veneruntj sive jam tortis_tratribus adhuc,ut torquerentur, inclusii ad corroborandos et contertandos eos noster sermo s1

nostris, sive

petiel.ravit.

1'urvnl secundo,
dcm

i,w\i

epistola

<(<•

ttts

<«

<•«

suo, nisiprohiberetur, eos

complectendi desiderio habet his

r<-rhis

.-

s.-ilut.-»

optans ipse quoque conspectu vestro frui, si ad vos pervenire loci conditio permitteret... uam buic laatitiaa interesse facultaa non Sed q datur, ii;is pro me ad aures et ad oculos vestro vicarias litteras mittoetc, Quce quidemverba ab vos...

absente Episcopo,et

<<-t

in

sv<<-^« suolatente,

<•
Curubi 201 Quarto favet eptstolm epigraphe ipsiinter ceteros Rogatiano inscripta, Favet denique etejus
nus, et qui

mecum

Bunt,

\
aalutanl

.

ictorem

I

enim sancti Antistitu in secessu socium ji<
Carthaginenses


i><


S«/«

f«^

,„

,,,, V1 „

scriptan,

1

.

DE

22

auctorf, G. S.

Vietor quoque ex lectore diaconus, tum ex eptstola est, misit vobis 175

Sanctusait qui

mecum

iv

ad

in

epistolam lxxxi in secessu scriptam fuisset unamqueesseex tredecim illis, quas S. Cyprianusm

adclerum Romanum

epistola xiv

laudavit. t

Rogatianum martyrium mumjam consummasse eadem epistola dici, ideoque eam post Decii persceutionem scriptam esse. Locus autem controversus hicest. Quam fldem vos quoque retinentes 7 et riifi ac nocte meditantes, toto corde ad in

contemptn praesentium futura ut ad fructum regni aeterni et ad complexum et osculum Domini et ut sequamini in conspectum venire possitis omnibus Rogatianum presbyterum, gloriosum senem, viam vobis ad gloriam temporis nostri

Deum

prompti.

tantummodo

cogitatis

,

,

in

et

f

m

ipsts,

quidm, vivo

precari potuit S

Cyprmnus?

autem ut consummaretur Rogatiano,

Deum

plana

nostra 205 Certe ha>c expositio

eiqua

est,

203Quod

ut

tissimi,

consummetur

Dominum

vobis, assiduis

in

deprecaraur,

ut

initiis

ad

pergentibus, quos confiteri fecit, faciat

Opto

in

vns,

fratres carissimi ac bea-

Domino semper bene

valere, et ad

coronam coelestis glori» pervenire. Hisce, inquam, verbis laudati scriptores volunt, ar proi ceter/s Maranus § 26 Vitai pluribus ostendere nititur, Rogatianum martyriojam coronatum affircui inter reliquos mari, ideoque Rogatianum .

alium

epistola inscripta est}

esse aiunt

a sancto

presbytero martyre, ac propte) ea illum juniorem y

Marani argumentaprqposuisse. TextumS. Gypvi&mmoxdatum sicexcipit : Nulla fere vox hoc in loco, quse non Rogatianum pro Christo passum indicet. Vocat eum Cyprianus gloriosum senem quod eum argumento est ad gloriam pervenisse. Confessores laudat, quod futura tantum cogitent, ut ad complexum Domini perveniant, ut sequantur in omnibus Rogatianum, quem jam in multis rebus imitafi fuerant Jam ergo pervenerat ad conspectum domini Rogatianus, Siquidera perveniread conspectum Dninini, idem estacRogatianumin om-

appellant.Juverit

;

nibus sequi. 204 Paraverat

illis

Rogatianus primum hospi-

seeundum parabat, nisi in antecedens eos, quasi metator quidam ?

tiura in carcere. Ubi coelo,

Denique Deum precatur Cyprianus, ut id, in quo antecedebat eos Rogatianus, in ipsis eonsummetur, et ad coronam perveniant. Ergo jam ad hanc coronam Rogatianus pervenerat, quam

cum

in Decii persecutione adeptus non sit, sed ante e carcere egressus sit, quam Cyprianus e suo secessu necesseestj hancepistolamad aliud tempus referri. ffuc usque vir eruditus verum mihi hcec non tam certa apparent, quam ipsi visa

nostri

tempor num... viam vcbis ad gloriam dignationefacientem, divina religiosa virtute et modo vester nunc quoqui... metator quodam Maranus, que vos antecedit. Respondet quidem hic

Cyprianum pariicipio prcesentis temporis gemiusum esse ex Latini sermonis inopia, idque ibino exemplo ex Cyprianicis litteris deprompto prohibebat certe non dem confirmare conatur at S.

:

sermonis inopia, ne antecessit, pro anteceioscribenet. Nolim tamen dicere, ejusmodi

istius

dit

quendi

eum

insolitum essc, sed

modum omnino

alium

a Rngatiano prcshytero, qui

esse

rpisfn/a laadatur,

cum

eadem

in

cus concedendus ffiisse videatur, nec S. Cypria-

nus kujusmodi tihdos soleat omittcre. 206 Sed qucecumque sit hujus ?'//sc? /ptionis ratio expenduntw {na?)i apud Pamelium : Sergio Rogatiano, apud ,

Morelium

Rogatiano et Seagrio,

:

r/uo ?nar/is

legitur) ego

Cypriani verba pcrpendo, eo magis

anccps hrerco, ca?\didcque fateor, me ex hisce coiisnmrnatnm RagatianiacVelicissimimartyrium nec certo asserere posse, nec negare. Atque hinc per me UceMt epistolam illam vel ad S. Cypriani secessum sub Dccio, vcl ad ejusdem exsilkmi sub Valeriano referre

apparet li$

;

lirct

quoque

cst

;

quia neutrum

prius probabilius.

Marani

sententia,

in persecutione Galli potius loei conditio.

satis

certum

Ncc improbabi-

eam cum

opinantis

scripfam esse

qua Sanctus proMberi se

inclusos carceri confcssores accedat

;

;

ait, ?\c

ad

nihil aliud,

quam episcopalem diqnitate?n significarepotucrit, prout ibidem cx episiolis ix_, x, lxiii ct lxv ostentamcn ca in secessu scribi non potuerit non prohant rationes, quas ihide?n alkgat. Ceterum SS. Rof/atiauus ac Felicissimus dit; f/uod

inscripti

sunt Martyrologio Parvo Bosweydiano, Adonis

Usuardi ac bris,

in

Romano

Baronii,

quorum postremo

ad diem2Q Octo-

in persecutione Vale-

riani et Gallieni passi dicuntur, in ?nediis in pcrsecutione

hiscc iisdem,

uti

a

duobus vero

Decii et Valeriani

:

in

Armototis ad laudatum Romanum Baronii cpisto/a, dc qua loquimur, laudatur; ufrum autem de conmidcm pugilum martyrio aliunde constet, ad dictum diem in

pluri-

hns inquiri poterit.

:

enim sonem Sanctus Rogatia-

Gloriosum

num

dicere potuit, etsi

natus fuissei

:

imo

si

is

martyrio

nondum

jam tum coronatus

coro-

fuerit

quidni martyrem appellavit ? Confessores futura

tanhtm

utad complexum Dominiper-

cogitare,

omnibus sequerentw Rogatiahic martyriam smtrn non(fum consummassct, sed verbis tatUum exemplovenirent, utque in

num

t

poterant,

V.

huic alioquin primus lo-

;

sint.

IMnl,

to^M/A.-Utsequamini inomnibusRog

cari Xiceat, Rogatianum, cui cpistala insrripta est,

,

;

summa

flgmda

ita

quoque vos antecedit.

et coronari.

nerius

in carcere,

prws ouippe qui ipsos ffoc antecedebat tormentis

Sergio cetera ignoto, secundus Rogatiano, neque huic presbyteri tiluhis adscribaU/r ; undc suspi-

Felicissimo fratre nostro, quieto sem-

orationibus

{]

dici potuit,

excipiens erocientis nopuli impe-

cum

per et sobrio

qwsproea-

do etiam

tum, primum hospitium yobie in carcere praeparavit et metatnr quodam modo vester nunc

qui

'''•'"

^tfemmetatorquodammo-

adinterpretationi nostrceplane conformem esse, Tillemontius quod favet, Marano verto. Contra Xota 8 in S. Cypriano observat, scilicct, quod in ejusdem epistolce inscrtptione primus locus detur

religiosa virtute et divina dignatione facientem,

li

complexum

is

202 At vero Pamelius, affique, utdixi censent,

alia

ceteros excitar Dominii desiderandum

:

diaconos, ex eodem loco gua similis ptane clausula iegitur:

ad

forsitan tormenth, ac toleratis etiam

et

SalutantvosVictordiaconus,etqui mecum sunt. Vslete.Ban omniasaneomninoverisimilefaciunt,

uti rt

que,

:

presbyteros

scrrpta,

GYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

licet

t

§XL

F

DIE DECIMA

QUARTA SEPTKMBRIS.

E secessu scribit ad clerum suum de cura gregis, pauperum sustentatione, et

§ XI.

captivis

caute

invisendis

:

martyres ac confessores hortatur. ht

prima

•jwim

knt>t>-

mus.

Extummodo

huc usque disputatis supersunt septem vel octo epistoto? ex tredecim

tanillis,

quas a S. Cypriano ad suos e secessu scriptas, ac deindc velut totidem pastoralis siur sollicitudinis ac vigilantia* testcs ad Romanum clmtm fransmissas diximus. flfunc igilur res eo tempore gcstas ex iis suo ordine exponamus. S. Cyprianus in laudata epistola xiv primo omnium loco recenset

eam, in qua clero consilium non defuit ; exigcbat enim recta ratio, ut, per quem ceteri mstruendi erant, de officio suo prior admoneretur. His verbis exactissime

respondet epistola, quce Parneiio Baluzio autem, quem sequimur, quarta, quceque in secessu, et antequam quidam e clero

v

est,

/xittrntis.

ndc

Prmfatus enim,

incotumemvioere,

sese

cleri si/i

incolumitate pariter lattatus, q U oniam, inquit, mihi interesse num- non permittit

loci conditiOj

petovospro fideetreligionevestra, fungamini illic et vestris partibus et meis, ut ndiil vel ad disciplinam veladdiligentiamdesit. 210 MOX nd paupcruiu CUram COnoersus,nfr acpauperum cessaria Msce benigne suppeditari jubet ex pecu- ^tentationem nia, qutim ipse, ut apparet, antequam Carthar oomDMBd^i gine excederet, ibidem intcr clericos ut

omnibus

facilius

subveniretur.

ipsa illius verfm rccitasse.

Dominum

tuti,

sive

iis,

confcssi,

nihil desit

;

.-11111

fuverii

illis,

«/.'.

qui glorio

in caroere

qui paupercs

tamen

rant, et

Sed

Quaiitum autem,

ad Mimptussuggerendos, sive

voce

tftstribuerat,

sunt con imli^entes labo-

et

Domino perseverant, peto summula omnis, iiuaM-e.Iacta

in

est,

illic sit apud clerios distributa pmpter ejusmodi casus, ut haberenl: plures, unde ad aecessitates et pressuras singulorum operari

possint. Ilanc pauperum curam ipsi perpetuo cordi fuisse ex smpe dicendis tnanifestum rrit. ln

rumdam

quamvis facile admitiat, hauc, earum, qum ad nos pervenerunt, sibi

§ 10 Yike,

esse

potcst,

eam omnium

pri-

scriptamque faisse statim atque sanctus Episcopus secesserat. secessu

208 Opinionis suce rat/onem hanc reddit, quod laudata epistola nulla prorsus fiat mentio de

seripta epis-

in

fofa

luctuoso Carthaginensis popuii easu, quisxd prima verba minantis inimici fidem ejurando, optimi

animum

Prcesulis

veliementer afflixerat.

censet, alias litteras prmnissas fuisse,quibus

thar/inensis clerusin tanta

Ilitic

Car-

rcrum difficultatecon-

juvaretur; aut saltcm in primis Sancti litteris dolorem, quem inde contraxerat, significari de-

silio

buissc;

quod

in

hac cpistota factum non esse ma-

Zelus peccet, ctcnnfessoribns adjuvandis

fessores mulclahantur,

quidnn,

rt sic

librr

,it

ad

cos accessus cuilibet patcret.

211 Ilac

gcntilium conniventio. usi taici ct monetquc, captivos fratrrs non tuiitiini frrtjiirntcr nt <'"J''"'" invisebant, verbisque ac eleemosynis sohtbantur

clerici,

,

sed

ct

presbyteri

cum

diaconis in ipso carcerc in-

cruentumMisscB sacrificium crebro, ac forte

indies, rortini ipsis celebrabont, eosque, ut crrtlere

par

rst

divino Epuio

,

reficiebant,

i\r

igitw

inconsultus nonnullorum zelus invidiamgenUUum concitando, liberum illumaditumobstrueret, tam prctitisti

quam

opportunitate

cautissime utendum

monet, modumque, quo hac inparte proceden-

modo, quo

pro dilectione sua cupidi sunt ad conveniendum etvisitandum cnnfessores hnnos, ijuos illustra-

ipse illa

interpretatus

est,

necessario

Domini timorem sumus, ut hanc correptionem nostram (id est persecutionem) probationemque

dum

vit

pra?scribit.

sit,

jam

Nam

etsi

,

inquit

gloriosis initiis divina dignatio

,

IValres

tamen non glomeratim, Q6G per miiltitudinem simul junctam putoesse faciendum,ne ox caute

Iioc,

;

et

Ad

hoc ipso invidia concitetur, ei introeundi aditua

prima statim verba minantis inimici maximus

denegetur; ot, dum insatiabiles (.ol.uni vnliimus, totum perdamus. 2V2 Consulite ergo et providete, ut oum temperamento hoc agi tutiua posse, ita ul, presbyteri quoque, qui illi»- apud confessores offerunt,

divinara

fratrum

patienter et

nuinerus

subiremus.

fortiter

suam

fidem

nec

prodidit;

prostratus est persecutionis impetu, sed voluntario lapsu se ipse prostravit.

209 Dubium non

est,

quiu citata verba geminam

Unam quidem ut prima minantis inimici verba pro persecutionis initio accipiantur, ct maximus fralrnm numerus jam tum a fide dcfecisse dicatur : attcram, ut eointerpretationcm patiantur.

rumdem plurimi fuere,

,

statim atque de fide compellati

ad primas gentilium minas, quocumque

tempore

sibi intentatus,

autem no$ acciperr;

lapsi referantur. Nihit

cogit en in priori sensu

cum Sanctus

hic

cum Marano

tantum intendatplu-

castigare , qui solis minis Christum abnegaverant ; quare hanc UHs exprobans, ait : Nec prostratua est persecutionis

rimorum ignaviam territi,

impetu, sed voluntario lapsu sr ipse prostravit.

[taque, quamvis negarenolim, alias epis-

totas,

qua>

modo

perierint, ante

crstu scribi potuisse, ex objecto

quartam e setamen loco non

Srptrmbris Twnus IV.

E

viam pracludat. NondumadtormentaCarthagine ventum erat, soloque uut exsilio aut carcere con-

nifestum est. Ego erudito viro plane assentirer,si S. Cypriani de Carthaainensium lapsu verba eo accipienda essent. Leguntur ca in Ubro de Lapsis, suntque hujusmodi : Nec saltem sero conversi ad

fffefffe

C. S.

itudinem, nihil gregi suosiveadanhna swe ad corporis saiutem neeessarium desiderari rults soUit

ranus

tamen pcrsuadcre non

Sancfus clero

auctok:;

eadem hac epistola pariter elucet Sancti prudentia, qua sotiicite cavet, ne quid imprudens quo-

mam,

curam

evincitur, eas re vcra scriptas esse. p )ro ex laudata cpistoia iv discimus paternam sanctiPree-

lapsi cssent, certo scripta est; ideoque omnium in secessu scriptarum merito prima putatur. At Ma-

primam

t?t

225

cum singulis diaconis per vicesaltarnentj quia et mutatio personarum, e( vicissitudo convenientium minuil, inviiliaui. Circa omnia snim singuli

mites et Iiumiles, ut servis Dei congniit, temporilms servirc, et. quieti prospicere , et plebi

debemus. Uuc usque S. Cvprianus, addi necesse est. Ex dictis autem litrr utrnse /u'brutirio quo pcrscciitm

providere

quibus cpistohi

niiiil

,

moderatius procedebat, scripta fuit. P<>st ham scri/isit ct nliti^, in (juibus... nec confessoribus exhortatio, nec extorribus, jurgatio, ncciiiiivcrsa!

quando oportuit, obprecandum

IVal.cn11l.ali a
Dei miscricunliam allocutin

quemadmodum in Romanum testatur verum

defuit;

:

§\0ostensumest;


pci-suasio tllius

epist \\\

adclerum

hasce imu superesse,

nisi forte epistola \.\\\\,dc

29

qua

F

caute invisat.

M

DE

CYPKIANO EPISCOPO MARTYRE.

S

numeranda *.

inter eas

q ua § prtBcedetmegtows, ctt$*, ob gll

AUCTORE

UMr/un

c. s.

quam

vhletur ftdsse

r//.«///,

^«fff»-

eos

eorum

tetnet

Extorrium

//as ,S7/«r//«

tas

ubjurgat.

gentiUbus occaChrisliexpulsifuerant, reversi,

/

patriam suam, unde ob confesstonem

in

proconsuhs vel sianem prmbebant, eos tamguam fructu, nec ullo contvmptom,sine mat/htrntuwn Crrte sino Christiani notnhusdispendio,punivndt. Sanctus reditum hujusmodi tmportunum

m

castigat,

epist vi his verbis

quando...

delinquitur,

oominifl veetri pudore

eam patriam, unde

aliufl in

Cum quando enim extorris factus est,

quasi Chriregreditur, ut apprehensus non jam hoc loco stianue, sed quasi nocens, pereat. Ex

epistolamnanc unam esse ex trfth-tivtnn littrris ati /iomanosmissis;sedcontrorium verius esse, prcecedenti § monstravimus, i

redidit Pearsonius,

ideoque hcec non secus ac a/he ante adhibita tormenta, id est, ante Aprilem aut hujus mensis tcripta?, periisse videtur.

medium Tormentd adhtberi

cte-

214 Inter hcec persecutio, qum co usque aliquem modum servaverat, vehementius exarsit,

tormentorum initium fecit ; cujus rei causam Deo tum S. Cyprianus inepistola vn deprecando popuiipeccatis, tum prcecipue nonnullorum confessorum immodestis moribus et arrogantia adscribit. Quasautemjfl^plagas^qufie verberanon meremur, quando nec confessores, qui exemplo teneant s mures csse debuerant, (•i'|,cris ;ni \u ct

disciplinam

dum quosdam

Itaque

\

insolenter

tumida et inverecunda tormenta venerunt, et tormenta sine

extollit oonfessionis suje

jactatio,

damnationis, sine sola-

flne tortoris, sine exitu

non fadimittant, sed tamdiu torqueant, quamdiu

tfo mortis, fcormenta, quae adcoronara

oile

dejiciant-; uisi

aliquis divina dignatione sub-

si

cruciamenta profecerit, adeptus gloriam non termino supplicii, sed velocitate moriendi. Hsec patimur delicto et merito Qostro, sicui |ii':i'imiiiinii divina censura etc. ^lfj ( 'rttriataum usits iititinm ad mviisvm A/witractus, inter ipsa

Sanotus inarh/i

ibU8

(tc

confessoribus

quia S. Mappalicus, qtti inter ad \~ hujus mensis diem ve-

ivni referri solet,

primos passus

est,

Martyrologiis inscriptus

tustis

ad quem de

est,

Opere nostro etiam Benschenius egit, ubi et S. Cypriani epistolam ix, nobis vm, t/ihv insigne illorum elogium continet, in itavit. De iisdem pariter, uti et nonnullis foreo,

s

ejusque

"""

sociis in

""': '"'"'";' ''"""'"",

carceri, \n eptstolwsxitnteri

post Pascha

\nn

Prtvsit/ ttiu/

stu/n (ivifntis simile sit/s

riam tam

ntiit

ittustri

" rl " s " s

'

up7iamcas,non atu

ttr

murti/rum vr/vrt/s,

virtttte

t/ttis

t'n

episto-

famviu

^d lciem P

estis

tormentorum congratulatur i aD w»e ab

tormentis magis

m nagu estis

stabiles o^vocati, fortes et

///

se

//

intirv v/

ttt/

devotione redist

nM tm

carcerinclusit, pari ac

etfortttunomintiiim S. Mappalici constantiam

dinem multum

ce/ebrans,

corum exemplo

ut

ad

lacrvmas

stta lcelUia, funera, id est lapsus, plurimorum, in fide stabtles sive inconcussa fide, religuosque

suo quoque exemplo confrment.

martyrii aciem dimicent; evocentur, divino freti auxilio fortiter pcrforte incolumes ad Eccleshe pacem 218 Monet denique,

ut,

si in

torquerentur, inclusis, ad

travit.

Epistotam

itfi/ttv

cxiitat.

frustrati. vcniant, non contristentur velut spc sua enim, inquit, scrutator est renis et

Dominus

cordis, arcana perspicit, et intuetur occulta ad coronam de eo promerendam sufficit ipsius :

testimonium solum, qui judicaturus est. Ergo utraqueres, fratres carissimi, sublimis pariter etillustris. Illa securior, ad Dominum victoria? consummatione properare; hsc lsetior, accepto post gloriam

in Ecclesia laude florere.

commeatu

beatam ecclesiam nostram, quam sic honor divinSB dignationis illuminat, quam temporibus nostris gloriosus

martyrum sanguis

illustrat.

Erat ante in operibus fratrum candida nunc facta estin martyrumcruorepurpurea. Floribus :

ejus nec

lilia

nec rosae desunt. Certent nunc

singuli ad utriusque honoris

amplissimam digni-

tatem accipiant coronas, vel de opere candidas, velde passione purpureas. In ccelestibuscastris et pax et acies habent flores suos, quibus miles :

Christi ob glorlam coronetur.

vos,

simi ac beatissimi fratres,

in

bene valere

et nostri

Opto semper

fortis-

Domino

meminisse. Valete.

8 confessorum* cle^*^ o XII. Aliquot ti

ricorumque

in lapsis

ad pa-

cem admittendis temeritatem tribus

epistolis

Elcriter

objurgat.

\

t/ittimt est, mtit/no /ji/rr

sive

rat, qtuiti/

corrobo-

m, qua Martyribus etconfesindicari, omnes consenr

est, hic

m

eeclesiasiicm ejus temporis discipUnceet episco-

palis tmctoritaih

v.nmp/t, vergebat.

contemptum

E

lapsis

,

il/is

pemhioso sane piurimi, prio-

brevissime subjungo, tn primis ex-

rrtn prrfitihtm s/tam exosi in Ecciesice t

ndtare

eorum

,st,

qua mdter tormentis tum in

tur-

S. Cypriani animum afflixcmtrrtyrnm ac confessorum g/oria retm/rtit, Eunt ipsum mcerorcm augebat et a/iud mal/nit, qtmt/ lapsis rn/iam temere indutgcndo,

't/i/itinviitt/m

flde ac virtute,

qui, ut

nwnero fidem suam

pnitliderant,

tor-

totus epistottBContextus probat, eujus

se ait

adcuitsttinliiim

sin vero

non

confortandos eos noster sermo pene-

soribus inscripta

ceteros

rogatque, ut martyrii gloriam exstimulat, rumas et plangit quse Ecclesi». matris

testatur iu epist. xiv vtvbrn

.*

el

m-

Post

cerendum certamen animatos etc. tormentts ac victam martyrum in gravissimis

exemplo magis magisqueaccen-

fttrt/tiit

randos

s.

ertoinil praBlium prompta compen coionato. Ex quibus quosdam jam victoria3jamjamque quosdam veroad eoronam quos agmine glorioso proximos, universos autem, ad simili calow

martyriiglo-

memorata, dum ///'/ Posteaquam vero et menta venerunt ;sivejam tortis fratribus, adhuc,

eo&que

ad maximi

Non minuri mcerore lapsorum ignavia,

816

titmt,

tanto clarior

qnttW inhonoreest.Crev.t,.ugna,crev it et

S ed ipsis

vrtjtt-

i/vrv. pei

fortior, in passione

glona. 11 gloria. pugnantium 217 Nec retardati

certamen indies imminebat,

<•<>/////

tamen

confessio

extorres;

fecit

ti

jinti/i( fiintiiitissint/ts sttti-

v.rintitt

vvhv/jiv//fvr v./s/t/tttrv,

Utteris

'r

r

250 scrtpta, ut tnter eruditos

tiiini

similitv/ voi/vvi/it. riiin

,"'

•

r]

l-

Umeritatttn

qua

"» pi**™* sores

ad

tfrltctt

rmiam et

pacem,

ici

sacrosanctie Eucharistice

Ecclesia ghriata est. Deinde
rtiimi/tmitttfionem admitti ardebant, ideoque recepto tum more a martyribm ae

sione perstante suscepta poena ast, qure eonfesr

tiiu/v

pro

confessoribus

/tt.vllus

obtinere nitebantor,

ram ab

quorum commenda-

Ecc/vsitP minis/ris citius impetrarent.

Alii/ui

(

confesm>rit>it>

Ubellot

;

:

DIE DECIMA QU.VRTA SEPTEMBRIS. Neque hoc novi guid

rent.

erat aut inusitatum

;

cum

?d ipsum temporibus suis factitatum fuisse Tertuliianus in libro ad mart/jres cap. i testefur

: Quam pacem quidem in Ecclesia non habentes, a martyribus in carcere exorare consueverunt. Sed et ipse S. Cyprianus in epist.xhoc etiam in dicccesi sua olim usitalum fuissc indicat.

fus verbis

ad pacem

obti

nendatn

220 fn

hujusmodi

igitur

lapsorum gratiam

nommlti marti/res ac confesso7*es adS.Cy\man\\m scripserant,

precati,

ut,

cum

convenire

stincta,

cum

persecutione

ex~

clero ticuisset, cognita cu-

jusque causa, pacem iis impertiri dignaretur ; atque horum in scribendo modestiam Sanctusipse

x phtrimum commendat. At vero non-

in epist.

epist.

xxn ad clerum Romanum

sic

Frater noster Lucianus, et ipse unus de

scribit:

quidem calidus, etvirtute rominus Dominiea lectione fundatus, quaedam conatus est, imperiti jam pridem se vulgi auctorem constituens, ut manu ejusscripti libelli gregatim multis nomine Pauli darentur cum Mappalicus martyr cautus et verecundus, legis ac disciplinae memor, nullas contra Evangelium litteras fecerit, sed tantum domestica pietate commotus, matri suae, quae lapsa fuerat, mandaverat pacem dari: Saturninus quoque, post tormenta adhuc in carcere constitutus, nulconfessoribus, fide bustus, sed

;

ejusmodi litteras emiserit. 221 Lucianus vero non tantum Paulo adhuc in carcere posito, nomine illius libellos manu sua scriptos passim dedit, sed et post ejus excessum eadem facere sub ejus nomine perseveravit dicens, hoc sibi ab illo mandatum nesciens Domino magis, quam conservo, obtemperandum. las

223 Huic malo accedebat

aliud etiam gra-

aliquot e clero

orfum : ex hor enim aliqui tam prodigam iibellomm COpiam non modo probabant fovebantque, sed et lapsos iis dfmatos,

idprotjajttibm,

vius,

c.r

et

ipso cfero

vel

invitis bonis conf>ssoribus, sine prcevia tia gratiam recipiebant.

m

pamiten-

etsacratisSimoChristi

Corporc impcrtiri non formidabont. Atque ha>t S. Cyprianus in tapsis,ad pacem anhelantibus,

modo

tf/res et

tur

:

nos,

ferri posse conccdit

mali aucforibus

in

cadrm

;

at de clericis

epistola X

Credideram quidem, presbyteros qui

admar-

confcssores hiscc ccrbis acerbe conqueriillic

prsesentes sunt,

et diaco-

monere voa

et

instruereplenissimecirca Evangelii legem, sicut mprvTteritum sempersubantecessoribtts factum est, ut diaconi ad carcerem commeantes, mar-

tyrum desideria

consiliis suis et

Scripturarum

pr&ceptis gubernarent. 224 Sed nunc cum maximo animi dolore co- d pacem ac gnosco non tantum illic vobis non suggeri divi- commnm-mem na pracepta, sed adhuc potius impediri, ut ea, K qiune

a vobis

ipsis et

circa

Deum

Sacerdotem Dei honorifice

caute, et circa

a quibusdam presbyteris resolvantur, qui nec timorem ivi, nec Episcopi honorem cogitantes, cum vos fiunt,

ad examinari desideriavestraet quibusdam Iapsispacem dari postulastis, cum persecutione finita convcniro in

me

litteras direxeritis, quibus

ei ex ipsa Luciani epistofa, Baluzio xxi, ad Ceterinum. patet, quam profusus is fuerit in hujits-

Corpus prophanare audeant cum scriptum sit: Qui ederit Panem aut biberit Calicem Domini

modi libellis concedendis. Ceferinus Romce propter

indigne, reus erit Corporis et Sauguinis Domini. 225 Et iapsis quidem potest in hoc venia con-

Aurelii

nomine

Christi confessionem carceri ineiusus, rogaverat

Lucianum, ut Numericn ct Candida>, in eadem persecutione lapsis mart/jrum suffrag/o vc/iiam impetraret Jluic autem ipse interccterarespondct: Scire debuisti, quod circa nos actum sit. Cum benedictus martyr Paulus adhuc in eorpore esset, vocavit me, et dixit mihi Luciane, coram :

Christo tibi dico, ut

meam

meio con~

shmm/ara mmdi-

quoque adolescentis tormenta perpessi libelli multi dati sunt ejusdem Luciani manuscripti, quod litteras ille non nosset. Quin

;

cedunt;

defestabilius est,

unum cum clero, et recolligi cceperimus, illi contra Evangelii legem, contra vestram quoque honorificam petitionem, ante actam poenitentiam, ante exomologosingravissimi atque extremi delicti factam, ante manum ab Episcopoet clero in poenitentiam impositam, offerre proillis et Eucharistiam dare, id est, sanctum Domini

;

tmiunti nu-

quodque

rent,

si

quis post arcessitionem

abs te pacem petierit, des in nomine

meo

;

;

Quis enim non mortuus viviliciri properet? Quis non ad salutem suam venire festinet?Sed prsepositorum est pra-ceptum )<>iwr<>, <-\ vH pro cedi.

Sanctus ipse in epistola xiv scribit, temeraridm illam indulgentiam inducebant, quoncm prmcipui

ter, peto,

Pauli,

et

concedit:

sicut hlc

ut,

ipsi Ecclesise-

vcrbis

pacem

Et ideo, fra-

cum Dominus

dare,

eceperit

secundum prasceptum

nostrum tractatum

,

exposita causa

apud episcopum, et facta exomologesi, habeant pacem, non tantum hse, sed et quas scis ad animum nostrum pertinere. H(SC ipse ex zefo quidem, sednonsecundum scientiam ; nesciens quippe, Domino, contra cujns Ecclesice disciplinam tam prod/gus erat, rnagis quam conservo ob-

temperandum nus.

teste in

epist.

duces

teri,

ac in schisma denique una cum Felicissimo proruprrr, prout parthn dirtum jam cst, parfim hifra referetur.

226 Porro

tam fn>da ecclesiasdnr

riolalio r/gilantissimum

Prajsulrm

iiifn/tum ab /pso suo exordio tatcre siiu/t

tamrn diu, ronfisus

rf

disciplina? in

ommr

neu potuit

forc, ut velsolo silentio

advertit S. Cypria-

eodem Sancto

p/i/ni drbiirra/, prrnii iosio/ v.v vires caperet, tanto

xiv, sine ullo discrimine atque

malo 'xruriritdum statuit, ne omnem ecclesiasini' disripiinam tandem penitus evcrteret. Tres

esse,

utmox

est. ut,

examine singulorum, darentur quotidie

Libello-

ana

haud dubie fuerunt qidnque illi presbyqnisancti Antistitis ordinationi ab initio adrrrsati, ridrm maquas drindr molrstias rrearunt et

suo COmpeSi r/rfur. At postquam lafius srrpere rwpit, jamqur a nonuuttis c rlero, a qaibus com-

Atque hinc faclum

i

Non omnis tamen Carthaginensis clcrus,sed tantum quidatn e.r presbgferis ac diaronis, ut

compacto, universis pacem dimisimus. 222 Hinc, pancis intcrjectis, non modo duabus illis, quibus Celerinus pacem rogaverat, sed his

i/f

;

nus.

eam

h

gientibus.

perantes velignorantes instruere ne, qui ovium pastores essedebent, lanii fiant Ea enim conoedcre, qua? in perniciem vertant, decipere est nec erigitur sic lapsus, sed per Dei olfensam magis impellitur ad ruinam. Suc usqueS. Cypria-

sed et omnes^ quos Dominus in tanta tribulatione arcessire dignatus est. universi litteras ex

et aliis

C. S.

<«,-

nationedivcndercnf, quemadmodum idem demii Sanctus in cpist. x conqueritur.

tanti

prianus in

p.t

confessoribus e.rtortos, oliis pro SUO tibitu

aliquo

ad

AUCTOJ.-f

;

bus hujusmodi HbeUos

pacemadmittiarroganter mandabant. Intcr hos pTcecipuas erat Lucianus quidam, de quo S. Cy-

lapsis tetnere

millia contra Evangelii Legem utque nonnulli hujusmodi libelhs, etiam modeeUoribw

nulli e confessoribus sineullodelcctu lapsis omni-

concedebant, eosque

227

rum

itaque

spistolas :.i

rtbit:

.'(

lar-

DE

228 ai

Mni:r

G.

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

rrs,

utrasque vobifl egi ad plebem litteras feci, quas /iniendi epistolam solita subditur mandavi. Tum

tpiemadmotlum in epist.xiv, un qua eas Romanis leqendas etiam transmisit, verbis nutn. 174 relatis testatus est. Sunteeeex Hniuzii recensione, nona, decima et undecima ; omnes ejusdem argumenti et eodem tempore ad tres illos ort/ines separalim quidem scriptce ; sed sii ul altrr altrri \nam foiiimi/uicarc jufjcafur. 227 Harum primam, quam ad clerum dedit, liac sa/irr rr srri/isit, i

i

nd clerum, inqua tttfim

ni

modum exorsus

hunt

esl.Diupatientiam

clausula.

do aliqui de preabyterifl nec Evangelii nec

loci

memores, sed neque futurum Domini judicium, neque nuncsibi praepositum Episcopum cogitantes, quod numquam omnino sub antecessoribusfactum est, cumcontumeliaetcontemptu Praepositi, totum sibi vindicent? Atque utinam, non prostrata fratrum nostrorurn salute, sibi omnia vindicarent Contumeliam episcopatus sui

B

!

dissimulare et ferre possem, sicut dissi-

nostri

semperet pertuli:aeddissimulandi nunc locus non «*i, quando decipitur fraternitaa nostraa quibusdam vestrum, qui, dum sine ratione

kanc

modo loquwutr,

dest-

eam

ab incepto desisterent. THlemontius suspensionem etiam interprctatur ; sed

fuisse, nisi

H

art.

au Sanctus eam verbis

dubitat,

recensitis rcipsa

dicendus nonsit. Vervm Baronii senten-

inffixisse

tium S. Cypriani verba tam clare prteferunt, ut

mihi certa videatur. Maranus tamcn§ 11 Vita; crcdidit non suspensioncm, sed excommunicaibi intentari ; utque id probet, citat tum xxvm, in qua Sanctus clerum suum laudat, quod cum Gaio Diddensi presbytero, et diacono ejus, qui communionem lapsis dederant, commu-

tionem

cpist.

tum

nicarc nohtissent ;

ufiquando se decrevisse

epistolam lii ait,

ut 7

si

lium nostrum et ante sententiam de con&ilio

voluisset

in

,

qua

quis ante consi-

statutam, lapsis temere communicare

a

ipse

,

communione

abstineretur.

restituendac

esse

plausibiles

lapsis obsunt.

228 Post hcBC ctcricorum illorum

delicti

gnitudinem perpendit ex blasphemia tri(B

flaqifio,

pacem

cupiunt,

quarum

ma-

ct idolola-

tam temere ad

reos ipsi

Dominici Corporis epulum admittchaut, tamrn etia/u in minoribus peccatis agant

c.uni

et

peccatorcs poenitentiam justo tempore, et se-

cundum veniant

ordinem ad exomologesin

discipliiui'

et

;

per

manus impositionem

episcopi et

K

omnium

Cypriano usurpari sofere. Sed bona eruditi viri pace neuter locus cof/it tam clara epistotce ix verba in alienumsensum delorquere ; sed tantum probat, sanctum

salutis

£££»» —^

liaronio qnari censuerunt. Itapariter visum est observat. tamen ad annum 253; num. 56; ubi intentalam hic non inflictam. sed dumiaxat

Observat autem, abstineri^z-o excommunicari a

magis

argutt,

divinis, ut

niulavi

hvscc temeraiios aciitvr

est inter

inAnnotattonwusad x est, et post cumalu,

epistolam, quee ipsi

suspensionem a

tiurn

;

..

vecUaUs

eruditos dissensio.Pamelius

silen-

nostrum proficeret ad quietem. Sed cum quorumdam immoderata et abrupta praesumptio teineritate sua, et honorem martyrum, et confessorum pudorem, et plebisuniversae tranquillitatem, turbare conetur tacere ultra non oportet, ne ad perieulum etplebis pariter et nostrum taciturnitas niinia procedat. Quod enim non perieulum metuere debemus deoffensa Dei, quan-

.

mox

230 De pcena, auam verbis Sanetus contumacibus intentat, nonmlla

meam

verecundum

tenui, fratree carissimi, quasi

D

Ecclesi* recoihg. permittente. in sinum matris et confessores et cceperimus. De hoc ad martyres

unam ad martyres et confesso* ad ctcrum atferam, tertiam ad plebem suam

itague epistolas,

S.

231

,

Episcopum

cleri sui et aliquot

tentiam approbasse censuisse.

Ucet eosdem postea,

et

episcoporum sen~ imposterum sequendam

Audiamus illum in laudata epist. xxvjii

hqucntem. Integre et cum disciplina fecistis, fratres carissimi, quod consilio collegarum meorum, qui prsesentes erant, Gaio Diddensi presbytero et diacono ejus censuistis non communicandum qui communicando cum lapsis, et ,

communicationis acoipiant. Addit, eosdem Corporis et Sanguinis Domini reos fore si lapsi corum /itraria aut opera cantra r.r/irrssam oleri jua

t

Apostolil adCor. xiprceceptum adSacramen-

tum

illuil

rum

iiii

accesserint.

admonere

'Irhrmit,

s/

Deinde conqueritur, quod, martyres et confessores

ipsos

pra-trr u/, ipuxl inuilrstr /nn/t/r rufja-

cerunt, t/uidt/aam

/>etcre/il,

i/,si

rosifrm i„ invt-

diam vocarent, dissidii semina inter cos, ct EpisCOpUm suum /arcrcuf, ((uttcmpfiu/ue Dei fei/e, et sublato, (fufin sibi debebant, honore,

cum

lapsis

fcmeraric

i

"ittuma-

i'ms SUSpffR-

SfORl "i crts.

'i

80-

nos itaque,

ait,

divina censura nec

Qoctibus desinit nec diebus. Prreter nooturnas

enim

visionefl,per

Spiritu sanoto

diesquoque impleturapud nos

puerorum innooens

astas,

Dominua monere et instruere dignatur. Et audiotis omnia, quando ad vos reducem me Doqos

fecerit, qui., ut

temerarii qui

et

soientes,

secederemjjussit Interim

inoauti et tumidi

hominem uon quoniam,

cogitant, si

quidam vel

ultra in

inter vos,

quosdam

liquet,

Gaium

ibi ftt

iis

fratres ex plebe nostra

timeant, perseverave-

admonitione, qua me uii Dominus interim prokibeantur oflerre, acturi et

apud uos, el apnd confessores ipsoa, et apud plebem universam, eausam suam, cum Domino

Ex his

diaconum ejus ob pertinaciam Cypriani cpistola, de qua nulla mcittio, sed ex afiquot episcoporum

suam non ex

et

S.

cleri-

quc judiao a S.

communione rescissos, idque a Cypnano approbatum confirmaiumque si

Sanetus hujusmodi mr-

cur

ilh

excommunicarenrt Respondeo, contumaeuim po postiteraium monttum monitim, ca paena necessario coercmdamjudicabant, ne etiam gravius invalesce'"' ""/'"' ld Episcoposuoac l

* *osfacer* P**». ouia tantam

M «^

.

PHmaHinaVaZn

*«#m*#i

™sententiam,sedTdehln

^eiohascasdemhu.rasetcollegismeis^tui iut.piu'sentesfuerint,aut

nimes

et

supervenerint^utunaconcordes ad foven,

tun plenissime de omnibus, cum convenire per Domini misericord

unum terea

si

K

fuisse

mquies,

™™b™^P<™ionemtantummodocomminatus fueru

Deum

rint, utar oa

jubet, ui

deci-

pientes

quee in

ecstasi videtooulis>etauditet Loquitur ea,quibus

minus

rum, secundum quod mihi seripsistis, a coliegis meismoniti, nehoc facerent, in pra?sumptione et audacia sua pertinaciter perstiterunt,

mAt,

220 Denigue terret eos nonnullis uisionious, qUOS uiut c.t/iiicuf, uc ccclrsiastictr sas/icnsiouis /lo-ttam cinnminutue, nisi ub iuecpto (fcsistant. Castigare

ofierendo oblationes eorum, in pravis erroribus suisfrequenter deprehensi, et semel atque ite-

quis

in

lamcoepenmus.In-

immoderatus

et

K-s. --sfue ri tante S ente„t,r,tS; communicare

citm nei: sic

resipiscerent

:

:

DIE DECIMA i

excommunimverit.

conjmunicare

cura

QUAHTA SEPTEMBRIS.

a communicatione

lapsii

in

Cypriani apud Tillemontium Nota

xi, contro-

altare

guam quidem

intcrpretatio-

nem Cyprianica vcrba minimc patiuntur. Nec quidquamprobataliefjata abillopro eadem ratio,

nuUum

videlicet hujusmodi suspensionis ecclesiasticai vestigium alibi in Cypriani Operibusreperiri.

Ut enim id verum esset, at certe in hac epistola reperitur; nec est cur eapcena S.Cypriani tempore inusitata fuisse dicatur; namctin epist. ipse non absimilem quibusdam cleris >

xxvin

inflixit; Interim, inquiens,$e a divisione mensurna tantum contineant; non quasi a ministerio

ecclesiastieo

privati esse videantur,

B causa scribit ad martyres

sed ut integris omnibus

ad nostram praesentiam differantur. 234 ln epistola x, tnartyribus et confessoribus mscripta, idem, utmonuimus,

argumentum tractantummodo recensebimus, qute ad prtesentem materiam pra?terea illustrandam faciunt. Hortatus eos, ut, qui eaemplum tatur; ideoque ea hic

virtutis

ac timoris Dei ceteris

plinam quoque

Ecclesice

facti erant, disciexactius servarent, et

temeritatc clericorum, dequibus tigata,

mox

egimus, cas-

quid in hujusmodi libellis conceobservandum sit. Vel ex vobis itaque

docet,

dendis inquit,

discant (presbytcri

illi

ac diaconi) quod

docere debuerant. Petitiones et desideria vestra episcoposervent,etad pacem, vobis petentibus,

dandam maturum tent.

d

confessores.

docens, quid in concedendis

Ante

et

pacatum tempus exspec-

a Domino pacem mater (Ecclesia) prior sumat; tunc secundum vestra desideria de filiorum pace tractetur. 235 Et quoniam audio, fortissimi et carissimi est, ut

fratres,

impudentia vos quorumdam premi, et verecundiam vestram vim pati; oro vos, quibus

possum precibus, ut Evangelii memores, siderantes,

qus

liciti in

et con-

et qualia in prsBteritum

cessores vestri martyres concesserint,

omnibus

ante-

quoque

quam

sol-

soliicite et

petentium desideria ponderetis, utpote amiciDomini.et cum illopostmodum judicaturi; inspiciatis

etactaet opera et menta singulorum, ipsorum quoque delictorum genera et quaiitates cogitetis;

ne,

si

quid abrupte et indigne vel a

obsersit.

nominatim libello, plma? congruentes

conspicitis,

dcsignetis

et sic ad nos fidei ac disciLitteras dirigatia. /;./• /,is om-

nibus liquet, S. Cyprianum minime improbasse, libeltosamartyribusetconcessoribusi,

qr^iamdari^sedabtisumeorummeritocastigasse, voluisseque, ut imposterum ad ecclesiasticas leges] et pristinam consuetudinem ea igerentur. 237. Ejusdem pariter argtonenti est epistola adplebem, in cqjus exordio animi sui sensa

xi

maz

aperit, significatque,

quam ipseprm

ScribU rhatit

od

jilrbem,

'-uju.s

ceteris

mal-

apenm

lapsos statim in gratiam recipere, nisi divinm offenso} timor aliud suaderet. Sic enim let

scribit

Ingemiscere vos et dolere ruinas fratrum uostrorum, ex mescio, fratres carissimi, quiet ipse vobiscura pro singulis ingemis.-o paritiT et patior ac sentio, quod beatus

h

d»l<><,

Apostolus dixit. » Qius infirmatur, inquit, et ego non inflrmor l Quis scandalisatur, et ego non uror fo Et iterum posuit in epistola sua, dicens; n Si patitur »

membrum unum,

»

membra

»

la-tantur et cetera

;

et

si

compatiuntur

hetatur

et

cetera

membrum unum,

col-

membran Compatior ergo

et condoleo de fratribus nostris, (1 ui lapsi, «( persecutionis infustatione prostrati, partem nos-

trorum viscerum secum trahentes, parem dolo-

rem nobis

suis vulneribus intulerunt; quibus potens estdivina misericordia raedelam dare 238. Properandum tamci lum puto, nec incaute aliquid et festinanter gerendum ;

temere

ue,

dum

pax

usurpatur, divina indignationia offensa gravius provocetur. Dehinc modestas maritjrumepistoiaspro lapsis adsedatas laudat, et temeraria aliquot presbyterorum aitSQ

petit,

utqw

Ecdesin- pacctn

vepre-

hcndit.

De plebis vero quiete

,

pioque timore,

sccurumseforeait, nisiab illis decepta esset,gui ipsicam instruerc debuissenU Quarecum iliisuo

muneri

dccsscnt,

V
animos rursum post pauca, quibus non nimium festinandum monet ita prosequitur temperate.

/:/

Audiant, quaiso, patienter <-onsilium DOfltrum, exspectent regivssionem nostram ut, cum ad vos per Dei misericordiam venerimus, convocati j

'''

coepiscopi plures

secundum Do&ini disciplinam, confessorum prassentiamj et vestram quoque seotentiam, beatorum martyrum litteras et et

secessu suo, fieri scribit, factaquc meutione de

feci, quas utrasque legi vobis mamlavi. Pari ratione cpistolam hanC ct$TO ac inaitipihus et confessoribus,et quas adhos St ripserat, him plebi.

,

ad clerum

lit-

quas ipsis pariter legendas tlari praiceperat, jubet comprimerc eos, qui personas accipientes, in benehciis {martyrum, sive libellis) aut gratifieantur, aut illicitae negotiationis uundinas aucupantur. andum

proximam

desideriaexaminare possimus. 239 Denique de titteris hac super re ad clerutn wspwtet, etmariyres datis meminit, dicens !)-• hoc et ad hortatw. clerum et ad martyros oi. confeasores litterae

teris

libellis

satisfactioni

vobispromissum,vel a nobisfactum 1'uerit, apud gentiles quoque ipsos ecclesia nostra erubescere incipiat. Dein paucis interjcctis de divinis admonit/onibus quas teque Carthagine quam in ,

i

-

t

fuerhrt. vos

caute

C

rOHl

p<»nitei]

temere

versa Sancti verba Galticc sir reddidit, ut tantummodo vetentur lapsorum nomina ad offerri,seurecitari:

i

G

et hberti ac domestici esse asseverentur eju quiaccipitlibellum. Et ideo peto, ut eos, quoa ipsi videtis, quos nostis, quorum

commu

communicare voluisset, ipse a communione abstinerctur. Lombertus in versionc Gallica Operum S.

u

etafflnea

quarevera decreverat manda-

veratque,ut, qui ante consilium suum, nemque omninm sententiam , lapsis

Eadem de

cumulet. Late enira patet, quando dicitur; Ille cum suis; et possunt nobis viceni et triceniet amplius offerri, qui propmqui

nostra arceatur etc. 233 Hmc ad locam cx epist. lii objectum patet rcsponsio : in hac sciiicet laudat Sanctus episto

lam xxvin,

226

dum

236.

Unum

datis,

prceterea

dummonet; Sed

in tnartyribus corrigen-

et illud, inquicns,

ad diligen-

tiam vestram redigere et emendare debetis,

ut

nominatim designetis eos, quibus pacem dari desideratis. Audio enim, quibusdam sic libellos tieri, ut dicatur Communicet ille cum suis; quod numquarn omniuoa martyribus factum esl

:

tum inticnn coinmunicari sv.cundum dicta iolueeo haud dubic consilio, u/ trium iltorum ordinum consensu et unanimi opera tam fosda rat,

ecclesice sute pestis tantO Ocyus ac uf/icacius tollcretur;veruat htscepiis optimi Prasulis conatibtts eventum cx nonnuUorum Cmturnacianon respottr

diss0f perhujusCommentariidecursumvidebimus.

;

ut incerta etcajcapetitio invidiam nobis postmo-

§XHI.

;;

:

DE

230 i

i

:

C

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

qua

[

.

s.

xm,

et

epistolam

Scribit

XIII.

in

aria festii.atione depo-

quibus aliquam gra-

me

ad ve-

properantes

t

instare, ut omni impatienter ferret ac immoderate rescnMt ocyus concesibi communio dih,tio,ir remota,

Cuin ad prcecedentes aliasque Utteras,

Hirutut,

pondittet.

S.

ai/dissrtt/ar

martyres ac conaudaci flagitatione extor-

iinitalns, //arrm, t/i/am sibi

t/I/o

fessores promiserant^

quere conatos ;

ccepta eestate infesH ca p/at/a solitos 7/iorbos

i:

tamen

consuleretur, ut

forte sic dubitanter scripscrint

recessit

impetus simul compescerentur. Id autem gemina epistola ad clerum suum data prcestitit, quam utramquein epist. xiv ad clerum Homa-

formam

a

mevobisdari;

ad hanc rem proximis ad vos factis credo, ut, qui libellum a

satis plene scripsisse

me

riain

litteris

iia/i/

martvribusacceperunt, etauxilioeoruniadjuvari apud Dominum in delictissuis possunt, si premi infirmitate aliquaetpericulocoeperint, exomolo-

memorat verbisnum. 175 recitattsjubi etiam ii/ fecisse, quodex kujus epistola ad cle-

manu eis a vobis in poenitentiam cum pace a martyribus sibi promissa ad Dominum remittantur. Ceteri vero, qui, nullo

Ilarum priorrm

£4] fsf

imposita

libello a martyribus accepto, invidiam faciunt quoniam non paucorum, nec ecclesise unius, aut

fudicabat

i/io/i 06 •"

mi,

(jiiid

c//istoIam, quce Hahtzio

brrris est

unius provincice, sed totius orbis haec causa est, exspectentde Domini protectioneEcclesisc ipsius publicam pacem.

tutam

ct si/ifj/daris, fiic

wbjicio. Cyprianuspresbyteris et Jiacunibus fratribua salutem. Miror vos, fratres carissimi, ad

multas epistolas meas, quas ad vos frequenter misi,

niliil

nosiras vel

mihi rescripsisse \

cum

2-14

c.ausa

fraternitatis

utilitas vel necessitas sic

bernetur,si a vobis instructi, rerum gerendarum

quilibellosa martyribus

acceperunt, et praerogativa eorum apud adjuvari possunt, si incommodo aliquo et

Deum infir-

mitaiis

periculo occupati fuerint, non exspectata prsesentia nostra, apud presbyterum quem-

cumque prsesentem,

vel,

si

presbyter repertus

ecclesice

,

cequum

ut hujusmodi coram ptebe, quce

esse y

prwpositis et

communi

de eadem ca« So

-

consilio tractetur

indignum vero esse, lapsos in Ecclesiam admitti jamvelle, d/tm gloriosi confessores extorresfacti, et patria pulsi, ac bonis suis omnibus spoliati,

consilium limare possimus. Quoniara tamen video, (acultatem veniendi ad vos nondum esse.et jam a-statem nppisse. quod tmnpus infirmitatibus fratribus nostris; ut,

Subjungit

ab

lapsa non fuerit,

utique gu-

assiduisetgravibusinfestatur, occnrrendumputo

E

gesi facta, et

ram Carthaginensem data didicissct, hanc iUius quoque nententiam esse, ad quam se conforman-

lori$ lapsii

; nisi

desiderastis in hac re

disci-

vigor inconcussus perseveraret, et contuma-

addit, sr

pfi ti-s/ii

satis

tem, f/aam perspexisse

declaraverat,

At sanctus Antistes a priori sententia sua tamen, inquiens, signi: Quoniam ficastis, quosdam immoderatosesse, et communicationem accipiendum festinanter urgere ; et

aliqua utendum censuit, qua et martyribus ac

sic

men-

non

in epist. xii

non

confessoribus aliquidhonoris deferretur^etpericli-

tantium saluti

Garthaginenses clericos sancti Episcopi sui

pctrari.

miiiarr/iti/r, pri/dr/dissimus Antistes iudi/Iqentia

/ilinii'

m

faciendum sit, Binc colligere licet,

sibi

tentandicausa, an prteter concessam gratiam alit/uid preeterea in lapsorum favorem posset im-

cumque jam

calorrs in

(•(///Kirilias

quid

re

in

epistola inquisiverunt

eadem

Carthaginensem frequenter Cjprianus nihil responsi acciperet, alit/uos c lapsis sru y/o/ite sua, seu ab

tibi rton /".

dederat,

datw: qua

quas ad

suum

clerum

I

Jg»

no/muUos moramillam

ZTAMderetamen

oiam reprehendit. qmd

co/tsili/im

relifflosampatientiaraDeoprffibeant^a:^ sita Ecclesia? concessa, causaque tenlquer donec pace pacem consequt corum examinata, ipsi quoque

tiam lapsis concedit, et ni-

mium

non dcesse

pseruntcrgo laudali clerici,

xn

"

respo/idi/. RescrtGyprianus e/dem clcro

S.

nondum ad

ecclesiam redierint. De/tique, si eos

vere sincerequepoeniteat,

et

fidei calore

nullam quo desiderium suum expleant, sciticet marlyrium subeundo. Si nimium, a/t, properant. habent fnsua potestate, quod postulant, tempore ipso sibi plus, quam

moram patiantur, modum

docet,

postuiant, largiente. Aciesadhucgeritur,etagon quotidie celebratur si commissi vere et firmiter pcenitet, et fidei calor prsevalet quidilferri non potest, potestcoronari. :

non

urgere exitus cceperit, apud diaconum quoque exomologesin fiacere delicti sui possint; ut manu eis in pcenitentiam imposita, venianJ ad Dominum cum pace, quam dari mar\\

aliqvsm

ivs [itteris ad nos factis desideraverunl

242 Ceteram quoque parlrm plebis, quaj lapsa

grai'

tiam fnnt

fuerit, et

est, prsesentia

Domini non

sericordia fbcillate. lio

lii,

qui mites »(

vere agentes, in

paverint,

quo minus

el

mi-

vestro solatio

humiles,

et

et auxi-

poeniten-

bonis operibus persevequoque divino remedio

illis

consulatur. A.udientibus etiam, si qui fherint perioulo praQventi, el in exitu constituti, vigilan-

na vestra non

implorantibus divinam gratiam raisericordla non denegetur. Opto vos, Pratres carissirai, semper bene valere, el nostri meminisse. Frateraitatem universam meo noul

Cartfiat/inrrtsisttnh-.

qua nonamplius

rum tamenargwnentum

titteris acceptis,

/<,*

ad EpisCOBWn

Com

administratione VIll cap. xxin ex

Sacramenti Poenitentiar, lib. pnori epistola contendit S.

tatem e

a,

Cypriauo visam

esse sacerdotalis absolutionis virtutem

salutema De« ebnsequendamnecessitatem

ut absentibus episcopo et presbyteris, et urgente j;ortis penculo ea esset a diaconis extraTr!

dinem imploranda

eamdem grat,a ? 'l—uus ,„(u„di.

eorumque

W

"

'

hoc

2

tuni ministerio

misericorditer a J Uunen,

h*Ihfate, rtMl

nostrimeminerit.admoneteet

rogate. Valete. BisceS. Cypriani

sttumdedit,

nulla observandasunt loannes Morinusin mentano histo?ico dedisciplina in

desit,

mine salutate, el

Deo

« Jn££f

sanctilZelZL

*SK5*

verbis

apuddiaconumpraximadsfy

exstant ; sed gua-

discimus exepistola

xm

F

245 Nunccirca utramque hanc epistolam non- Explicatur

,

deflciant,

Nequeenim deserentur ab ope

Domini

liant

vestra fovete, et ui a fide

;

-s

***

'*

ta,»^a* tis

focus epistolfS

;

DIE DECIMA

A

tts

(ieexumologesi

pericuio,

dum

QUARTA SEPTKMBRIS

episcopus aut presbyter

nulltiS

adesset, nec haberi possei diaconoposseconfileri; tamen ut hic, utpote potestate clavium minime ,

sic

tnstructus,

sacramentalem absolutionem non impcrtirefur, ipsi facile assentiar. Nam S. Thomas in supplemento quast. vm, art. 2 quarens,

Utrum tibus,

in aliquo casu liceat aliis.quam sacerdo-

id etiam laicis fieri concedit, sic

confiteri,

scribens: Sicut

Baptismus

cessitatis, ita et

Sacramentura uePcenitentia. Baptismus autem.

quiaestSacramentum bet ministrum

est

necessitatis, duplicem ha-

untira, cui ex offlcio baptizare

:

incumbit, scilicetsaeerdotem

alium, cui ratione

:

necessitatis dispensatio

Baptismi committitur. Et ita etiam minister Poenitenthe; cui est confessio facienda ex officio, est sacerdos; sed in necessitate etiam laicus vicem sacerdotis supplet, ut ei confessio fieri possit.

apud diaconumfacienda

247 Dcinde quidde hujusmodi confessione cenea t, ih/dcm expanit in responsione ad primum his vei^bis: In Sacramento Poenitentiffi non 80±

lum

est aliquid ex parte ministri, scilicet absolu-

tio et satisfactionis

ex parte

injunctio

;

sed etiam aliquid

Sacramentum, quod de essentia Sacramenti, sicut eontritio et confessio. Satisfactio autem jam incipit esse a ministro, in quautum eam injugit, et a pcenitente, in quantum eam implet et ad plenitudinem Sacraraenti utrumque debet concurrere, quando possibile est. Sed quando necessitas imminet, debet facerepcenitens, quod ex parte sua ipsius, qui suscipit

est etiam

B

:

est, scilicet

conteri et confiteri, cui potest

:

qui

quamvis Sacramentum perficere non possit, ut faciat id, quod ex parte sacerdotis est, absolutionem scilicet; defectum tamen sacerdotis sum-

mum Sacerdos supplet. Nihilominusconfessio,ex defectu sacerdotis laico facta, sacramentalis est

quodammodo; quamvisnon fectum,quia deest

sit

Sacramentum per-

quod est ex parte sacerdotis. 248 Attamen, quamvis hujusmodi confessio, sic restricta, a S. Cypriano diaconis concedi potuerit, necesse non est, uteo recurramus, cum illiicsverba pro varia ministri potestafe rurir accipienda sint. Perfecta lapsorum reconciliatio et pax, de quibus hic agitur, prmter sacramentalem absolutionem

in periculo

mortis

id,

\i\\,

m

quibus conci-

cap. vn,

mentum sumi permittit. Xc


;>,

tamen

quti

ecclesia

usita-

exemplum ex S. Dionysio Alexandrino, qui eodem quoSanctus nostertem-

Mgypto floruit. apud Emebium

pore, in 25(.

Eit

tih. VI Bistoriee eccl, XLIV edittonts ParisintB, iutcrprete Vulrsi,,, ,,d Fahium Antiochenum episcopum iutt •!>, ahac :

Unum

exemplum propomun, quod

tibi

apud nos contigit. Erat m hac nrbe Serapion quidam sene.x e numero fldelium, qui reliquo quidem anteact» vit» tempore nulli culpaobuoxiusfuerat:sedinpersecutione lapsus, sa-penecquisquameiattendebat, eo quod sacrificasset. Idem postea morbo

numero veniam petierat

;

correptus, vocis usu, sensuque omni carens, duo permansit. Quartodemum die paululum creatus,

nepotem ex

fllia

usquetandera, inquit. rae

ad se vooat «letinetis,

fili>

re-

Quo

et,

:

tri-

Prope-

me quantocius absolvite. Accerse mihiunumex presbyteris, H»c cum dixisset,

rate, quasso, et

rursus dlum vox destituit. Puer ad presbyterum cucurrit.

^

251Jam mox

presbyter autem agrota- sAS.JKonybat. Sed quoniam in raandatis dederam, nt mo- sfoAUxanrituris, si peterent, et niaxiine (lrin0 si antea supplb erat.

:

citer postulassent, venia indulgeretur, quo bons speipleniex hacvita migrarent; exiguam Eucharistiie partem puero tradidit, jubens, uf. iu aqua intinctam seni in osinstiilaret.Reditigi-

tur puer.Buccellamaiferens. E\ cum appropinquaret, priusquam ingrederetur, recreatus

ite-

rum

senex, Venisti, inquit, fili ac presbvter quidem venire non p»tuit;tu vcro fac cit.ius, :

quod iraperatura est et diraitto rae. Mox puer Buccellam intinxit, et in os senis infudit qui ea paulatim absorpta, continuo animara exhalavit.An non igitur perspicuo apparot, oimi reser ;

:

vatum

fuisse, ac tantisper in vita

quoad reconciliarotur,

permansisse,

deleto jam crimine, pro raultis, qu;e gesserat, bonis operibus a ihri sto agnosci posset et prsedicari. Ila-r Dionysius, et

(

Ettsehius.

252 Junt rcm, cessitate

Viatico

si prrsoijtrr tthsrus

di/t fritstra precatttnt, in

ud communionem muniri

r/irtirr/it,

Srntpionr,//,

summt/

admiserit,

itiaur-

et

de ea

prudenter constaret, prcedicta censura canonice absolvere et ob instantis mortis periculum, et presbyteri, qui moribundum sacraipsis

mentaliter absolverct ufiscntiam, sanctissimo Viu,

tico

munire, postea absolvendum saci'amentaliter, donec presbf/teri ttip/tt daretltr.

si superrirerel,

249 bundis

Cum /n

essevcilet,

igitur S.

Cyprianus hujusmodi mori-

martyrum gratiam optime consultum concessit, quod potuitpro varia mini-

strorum, presbyteri scihcet

ai

diaconi potestate,

Negari enim nequit, diaconum, cui excommunicamli potestas commiit/ potest, etiam ad eamdem tottendant delegari potuisse. Sacratissimum vero Viaticumincjlremfiillti iif'icssifatr,i(uuittj,utfpresbijterunt

t

on/i/rudi fucuttns

non

est,

peccatorive-

re co/ttrito conccdi posse docent (heoiogi,

t/tti

ca-

Eitsi

iifiutt

t
-

.

divino

approbante S. Diony-

sotvcrent, et cadesti Viatico impertirentur.

et si

/-i«m>

,

scribit

teranttamen ab episcopo pariter delegati, canoni/itruitrn/is con-

mnploSm

c.

cam exomoiogesim,

hum/fcm

S.

dubitet,

usquam

sio; quidiii s. Cyprianus diaoonis permiserit, ui in pari casu lapsis pcBnitentibus, quopoterani niodo, surrurrrrruf ; tt( esta rriisuru COnonica ttl,

sioe

C.

tain fuciit, subjuntjo

rrnitim

fessionem uudirc, de ejusque sincera pcenitentia ac perfectu cordis contritione diligenter exqidrere,

AUCTORK

Can. 11

,-/

absqur brevia confessione augustissimum Sacra-

communionem, c/uo? tum temporis simul concedi solebat. Ececomnia prmstare potcrant presbyteri, ab episcopo suo delegati, ct ab his prcBStari jubet /tujusmodi mor/bundis S. Cyprianus. Primum uon poterant diaconi, po-

L'.;i

reputant,

iis

Tridrntiuitm Sess.

iiu/ttit

\

et ttlustnttur

hum

complectebaiur etiam sablationem censura, qua ab eucharistico Epulo arcebantur ; ac denique ipsant Eucharistia>

Q

sum hunc unumex

'

Eodem

ntodo citutum S. Cypriani tocum intellexit /)uuu/ sius PetaviusinAnimadversionibusadS. Epiphanium, Bceresi ux F&rdinandus de Mendoza De confirmando concilio llliberritano lib. II, c.hxvapud Lahbeunt t. Concitiorum} cA'J07 ct srt/., ct bVatalis Alexander See. m, dissert. IV, edifuntis Purisinw tntni 1711, aliique, apud qU0i fector ptura de hoc argummto reperiet. 253 Quwrihic etiam potest, eur B. Cyprianue in epistola mox laudata num. 2 lapsis, qui ,e ;

1

1

%

Conciliationem

SUam

1

diutius tliffrrri nimis trt/re

/rrr(,un(, prrmisrrif. nt srsr in
nimium, inquiens, properant, liabciii. iu suu potestate, quod postulant, tciuporc ipso plusquam postulant, iargicnte. Acies adhucgeritur,etagon quotidiecelcbratur

:

si

pcenitet, et fldei calnr

commissi Pereei (irmiter

pncvald ;

qui differri non potest,

Atio obm tio

i

'

ii-

DE

232

auctokk r S.

potest, potest coronari.

S.

CYPRIANO BPISCOPO MARTYRK.

Bmc autem dicta suapost-

epistolaui adAntoniaman,ubieadem Quwri, inguam, hicpotest, cur Sanctus id permiserit, cum is ipse sub ftnem vitm nus in epistola i.xxxm, clero ptebigue sum

modum

in

recitat,

approbavit.

eontrarium suadeat, dicatgue: Nec quisquam vestrum aliquem tumultum fratribus moveat, aul ultro BegentiIibusofferat:apprehensusenim

minum Eeri

positus,

im.

)iut/i

2,

bora loquatur, qui nosconfi-

illa

tnagis voluit,

251 Item l'im

Do-

loqui debet. Siquidem in nobis

ei fcraditus,

quam

profiteri.

Actts proconsularibus

iii

apud nos

Sanctus a paterno proconsule jussuspre-

Cum

sbyteros %uos deferre, inter alia respondil :

disciplina prohibeat, ut quis se ultro offerrat, et tuae se

quoque

cnnxurci' lioc displiceat, nec offerre

possunt; sed a te exquisiti invenientur. lnrr rcspondco : etsi hujusmOdi spontanea

ipsi

Scrf n
profcssio rommunitcr nec consulta, nec licita

s/t,

nonnulth tamen circumstantiisnonnumquam

iii

dignam esse cujus rei exempium /ii/ii alii Sancti dedere tum S. Corneims Papa curn Romanis suis, prout ad hanc ipsam diem in Commentario Mstorico de ejusdem aestis§\0a n,219ostendimusex S. Cypriani epist. iru, in guafactum hoc multum cetebratur. Porro in lalicitam ac laude

:

qui pcenitentibus agimus, 956 De iis itague ageSanctus exigit, cum vamitentiam, guaiem rcdditamquc EcctesitB expietam cam ante rent

I)

sententia

Petavii

vcniam

ftajitapacem, ad extrema vit(B dedltcti, ettam hoc, nisi laudatus supra hmit Petavius

impetrassent, a Ubettum a martyre vel confcssorc statwt, quxa fuissc prmdicto beneftcio exclusos pnores, qiu et istos inter nifail alioqui, inquit,

maacceperant interesset, quos tamen

libeJIos

Petavianm aliqua conditione uti oportuit. guibus utriusgueepistolai, sententice favent verba liori

lapsis in morlis pericuio prcem ct dclicti requirit, tibeilum scilicet martyris,

concedendam

nil

duo

pcenitentiam; utrobigue enim dit,(\u\ libellos

eam

ittidariconce-

a martyribus acceperunt,etprae-

Deum adjuvari possunt. adeam qratiamobtinmdam a sc .... reguisito diserte pariter memmxt m cpist. xiv att cierum Romanum dc utraqae iila epistoia sic rogativa eorum apud

Dc

257

libcilo

•'

i

.

proponUur, et

contra

eain

,

scribens:

Postmodum verocum quidam de

lapsis.

aliquo incitatore, audaci

sive sua sponte, sive

pacem

flagitatione proruerent, ut

a marfcy-

sibi

t

guibus sanctus Episcopus in

peis, de

cpist. xiii et

loguitur, ea peculiaris erat ratio guod Christi t

i.ii

i/tf/ri/i,

guam

ritf

swn

turpilcr post/josuerant,

ultronea ista professione esset reparanda, Grediderim tamen, S. Cyprianum eo conftdentius hicita locutum fuisse, guod satis novisset, lapsos illos, i/ui nec poenitentiam moderate ferebant, eafaculfacile usuros; uti re

tate

iikii

iiiiu

ex ipsisea

usum

veranon constat,

ul-

confessoribus

et

ribus

promissam extorquere

violento impetu niterentur

clerum

litteras feci,

et

illorum violentiam inferim

gandam.

qui, libello a

si

;

de hoc etiam bis ad

mandavi, quoquo genere

ut

legi eis

ad

miti-

martyribus accepto, de

manu cum pace sibi a Dominum remitteren-

saeculo excederent, exomologesi facta, et eis

poenitentiam imposita,

in

martyribus promissa ad Favet ctiam, dum in hac eadem epistoia

tur.

sese ea induigentia in prcedictos

usum

ait,

cum

esse,

videretur et honor martyribus Jiabendus, et eorum, qui omnia turbare cupiebant, impetus

comprimendus: guibus verbis Sanctus indicat,

fuisse.

singuiare aliguid lapsis, iibello

a

tis,

sua

martyrum muni-

concessum fuisse: hi enim soti importnna audaci flacjitatione omnia perturbabant et

se

ct

',

XIV. A n

solis lapsis, libellum

in

ad pacem admittendis honor martyribus

Itis

habebatur.

martyrum habentibus, in periculo mortis pacem dar

258 Sed

rum

Sanctus permiserit.

htf rationes

non adeo

certe

mihi ap-

probatur.

parent, guin oppositam sententiam veriorem censeam,cum erudito auctbre Pratfationis ad

Ope-

Cypriani editioncm Ycnetam exrecensione Baiuzii§ H non enim desunt gravia rationum momenta, gum id suadeant, ut ostendere aggreS.

:

i><

gvaHo

tapSti stipm

oonoes&a

15

estat altera difftcultas ac controversia magis ventilata ; scilicet utrum istudreconciliationis

beneflcium, de guo

guimartyrum nus

i,/

libellis

tniiftiifi

omnes lapsos

mox

egimus, iissoium lapsis, donati fuerant, S. Cypria-

rpistulis

pcenitentes

roi/rrssrr/f, a/i rrro

in

ad

pari mortis periculo

constitutosexienderit

Per pamitentes autemeos intelligo, gui ante contractum morbum veniam

pamitentiam egerant, in eague perseverabant, nam deceteris, gui coniempta, dumrecte

dior.

Postquam

valerent,pamitentiajn

morboprimum eam

flu-

ad Antonianum

Dominue

i,n

in

Evangelio beatos dieil plangentes, quia,quiplangit,misericordiam provocal qui pervicaxet superbus est, iramsibi ;

;

etpo&nam oo,

firater

venientis exaggerat. El iccircarissime, poBnitentiam nonagentes, judicii

neG dolorem delictorum suorum toto eordeet manifesta lamantationis suaa professione fcestantes, prohibendos omnino censuimus a spe

Cyprianus in

epist.

xn pmcli-

martyrum habebant, sahm consuiuisset, mox subjecit; Ceteram quoque partem plebis, qu* lapsa est, praasentia libellos

vestra fovete, etuta fide et misericordia non defloiant, vestro solatio focillate.

emm

Domini

deserentur ab opeetauxilioDomini

mitesethumiles,

precatt',

gftabant, sicscribit ipse S. Cyprianus inepist.

S.

tantium iapsorum, qui

et

Neque hi,

L

pcenitentiam vere agentes

mbon.sopenbusperseveravennt^quominusillis

qeJvnioremedioconsulatu.Audientibu etiam, exitu

si

qm

fuermt periculo praventi.

conshtuti,

vigilantia

>mplorantibus

divinam Dnmini non denegetur

•*•

et in

vestra non de

gratiam

i

misericoSa «itorma

^caliguidtapsisChristia- banctum tv c audientibus, id est w*dictn

n/s gu, libetto carebant,

catecbumenis

guam

catechumenis jubet imnnni,;

u omim

>

communieationis

s1 pacis, si in infirmitate at Periculocoaperinl deprecari; quia rogare illosnon delicti pcanitentia, sed mortis urgentis admomUo compellit; nec dignusest in morte accapere solatium, qui se non cogitavit esse moriturum.

?™

,n

priani

:

DIE DECIMA priani epistola xiv alias

non

m qua,

ad Romanos,

monuimus, quid

QUARTA §EPTEMMUS

ut

jam

kac parte a se factumet tn utraque illa epistola scriptum fucrit. brevUer sed accurate exposito, hujus consilii sui rationem edocet, i/iudquc Iiomani cleri monitisad Carthaginensem datis omnino confonne esse declarat. 260 Nec in hoc, inquit, legem dedi, aut me

solis lapsis

in

auctorem temere constitui sed cum videretur honor martyribus habendus, et eorum, qui omnia turbare cupiebant, impetus comprimendus, et pneterea vestra scnpta legissem, qua huc ad clerum nostrun» per Crementmm hypodiaconumnuperfeceratis.utiis^quipostlapsum mhrmitate apprehensi essent, et poenitentes :

et

communicationem desiderarent, subveniretur; standum putavi et cum vestra sententia, ne actus adunatus esse et consentire circa discreparet. Plane cetelibello a martyribusaccepto, differri mandavi, et in nostram praesentiam reservari, ut cum, pace a Domino nobis data^ noster, qui

omnia debet, in aliquo rorum causas, quamvis

plures praepositi convenire in

unum

coeperimus,

communicatoetiam vnbiseumconsilio, disponere

B tibellos

mar~

tyrum habentibns.

singula et reformare possimus. 261 Hisce S. Cyprianus dicerte testatur, sese

Romanorum sententiam, quam

in

u

epistoia

si-

utraque sua epistola exactissime in omnibus secutum esse ne, inquit^ actus noster, qui adunatus esse et consentire cikca omnia (jn/ficarant, in

f

in aliquo discreparet.

debet,

quce fuerit

Romani

Vidramus

itj/lur,

c/eri hac, in par/c sententia.

n Carthuijiurnsem clcrum ad streabsente Ejtismpo, curam exemplo suo hortatus, ad propositum nostrum sic scribit Videtis ergo, fratres, quoniam et vos hoe facere Hic in

nuam

ep/st.

fjregis,

debetis,... ut

si

quiinhanctentationem

(fideide-

sertionem), inciderunt, cceperint apprehendi inrirmitate, et

desiderent

agant poenitentiam

communionem

facti sui,

et

ministrent.

Sed

et catecumini,

approhensi infirmitate, decepti esse non debebunt, ut eis subveniatur.

202 Vides,

Aed etiam ce*

tem,

dum

iector,

nemiuem

hic vere pceniten-

mortis jtericuiutu urget,

acommunione

prohiberi, nec u/lain tainrn dr /ibe/lo a marti/ri-

bus acccpto

fieri

mentionrm. Ilanc porro fuisse

Itomanorummentcm liqucl eliam ex epist. xxxi ad S. Cyprianum data,in qua de libettis mar/ij-

rnm pariter tacentes, inter cetcra aiunt: Lapsorum curam mediocriter teniperandam esse eredimus; ut interim dum Episcopus dari a Deo nobis sustinetur, in suspenso eorum, qui

moras

possunt dilationis sustinere, causa teneatur eorum autem, quorum vitajsuse finem urgens exitus ;

dilationem non potest feriv, actapcenitentia, et professafrequentersuorunidetestati')iicl'acti»runi si

lacrymis,

si

gemitibus,

si

fletibus dolentis ac

stt.

epist. xii monrt Cyprianus de lapsis vita pericUtantilnu nihil iUi decrever statuit Cyprianus srd ros „,„,„.< htftet :

m

mt;nihU~ 'Xr

;

tare,

donec concessa Ecciesia- nace consiUo aUguid de iis decerni posset

rnnnnu»;

Curcrao maxxmx momenti articulo ab illis dissenstsse wedamus, dum ipse se in nullo discrepasi profitetur, ct in eadem epistola promittit fore m ceter/s quoque omnibns hpsist dani/noao sincerarn pamdrnttam roerint, divino ivmedio consulatur quod de concedenda ipsis pace proprie acap, potest, et secundum dicta debet.

eum

>n

;

264 Praderea hwc Petavii npinio minus cequa minus consentanea videtur ln hac enim S. Cypriaims /)fl rr,n lapsis Ubello donafts, qut importuna ac itwerecu.nh fhiqitatione cam stbt dari impudcntrr r.riqentrs, ecclesiam saatu vehementer turbabant, in

eamque

indulstsset,

frrridis pceniientibus

mox a commisso

ctiam

lacrymis

eluere

m

,

qni

non cmaverant^

et prcepositis

omiiihus moriijrri, Ecclesim pacem patirnterexspectabant, penitus denegasset. Idscilicethi si/,s

ex sua modestia sinceraquepwniteniia retulissent, ut etiam moribundi ab Erciesh, arrrrm/nr,

quam

in

alii, similiter periclitantes,

per extortosa

martyribus /ibrlhs, rt post COncitatOS ixrturbationes admittebanlur. 265 Haudequidem inducipossum

Ecdc$iw>am

Anttstitem nostrum

V'"'

;

prcesertim

utsanctum

dura> sententice fuisse

tattt

cum

ipse

is

quod hujusmodi pamitentes iitrr

permisisset.

S. Stephanurn

vmciam littera?,

sine pace

Sic enim

mori crudo-

i.xvn ad twibit: Dirigantur in pro-

Papam

in

epist,

et ad plebem Arelate consistentem a te quibusabstentoMairiaiin.aliusin looum

ejus substituatur, etgrex Christi, qui nuin ab illo dissipatus et vulneratus

in

hodier-

contemni-

tur, colligatur. Sufflciat multoa illic ax fratribus nostris annis istis euperioribus excessisse sine pace. Vel eeteris subveniatur^quisupersunt^qui

nostra^ opitulationis exposcunt, Quis credat, ita locuturum fuissr S.Cyprianum, sih{c ipse contra expressam Romani cleri sententiam similibus mo-

jmcem dari vetuisset, eosque sine pace excedrrr dcbcre statuisset? ribundis

•2m epist.

Denique xiii

rationes

,

quibus

Sanctus

in

aquUatem persuadere moribundorum causa u<>n obtinent.

sententiee sucb

•

.

rrllr in virlrsium rrrt/ii,

facilitatem, nec vere pmnitontes accusent nos-

ur ilrniuin

tram, quasi duram, crudclitatem.

/uiriu utlhiir qrri

tra ac ipse testa/ur, stetissct , ct

Uomanorum

sententia u>>u

cjusdein actus, qui adunatufl esse et

Septembris Tomus IV.

F

etdiebus ac noctibus ingemiscunt, etdivinam ac paternam misericordiam deprecantesj soJatium

jjutiin ju/isi,

Cyprianus in epistola xn rt enim hiccon-

n"

Marcianum ArcNovaliani usscrh/m.jmstru reum egerit

examinetpondera nobistamen anxiecurantibus, utnecpronamnostram imprnbi homines laudent

err/o S.

E

flagitio illud perpeluis

Ail rnini, r.rsjin tuittlani jiiius rssr Erriesim J>arem, u/ Idpsorum camm communi consilio discutiantur /nrhuiusuui pemiciosumque rssr, lapsos

263 Idem

imrtis

articulo mortis

conatur, in

seq. statuisse dicendus est; alioquin

inperfcuto

et rectce rationi

vivendisecundum liominem nullasubstiterit, ita demum caute et sollicite subveniri; Deo ipso ;

constaret.

Monuerant illi ,„ epist. u catechumenh mftr»ttf''t*'''pprrhrnsissu/wairndamrssr:idempfa

verepcenitentisanimisignaprodiderint, cumspes

sciente, quiddetaUbusfaciatetqualiterjudiciisui

de qaorum panitenHa

\

commune esse noluerant Certe sanctus Anttstes Romanorum oestigiis cetera presse intue-

latetisrm,

qui in carceribus

C. S.

ductis

hibere non possunt, sive

hi,

AUCTORK

ali-

qui martyrum hbrtiis muniti rssrnt, hmr/irio,quod liomani ommbus hujusmodi pamitentibus ad > trema de-

credam

eis

w >n modoin

solos,

debet, sive viduse, sive clinomeni, sivequi se ex-

debent, qui

ciroaomniatfWWw,

quo, sed in potioriparte ab illorum aeiu discrepassett restrictosciHcetadeos

t

utique subveniri eis

;

sunt, sive excluside sedibus suis, utique habere

teris.

consetitire

23.'*

adsuam

Sl

r

,ti

<••

inuru ,

/Itint

clesiam

illu ututis hjtuju

(i/s/i jirr

jiu/rut posse obtineri

nttllli ro/tfrssorrs

nondum

:

iitiiilijiitiin

t

ediissent; ,

-tdratur,

sun/ji/tnr

qui differri non

potest,

Btscautem omnia ad moribundos non sjjcctan/, quibus omnis mora pacem non distulissct, sr.il uiu/uin ejusdem spem penitus am30 fiitlus-srf. potest coronari.

conce,

I

TVlemonHi

;:

DE

234

C. S.

Sed cw

subtrahebat.

rnors tpsa

occasionm

putasset, ct quibus martyrii

auctork

CYPRIANO EPISCOPO MARTYKE.

S

Cypria-

igiiur, inquies, S.

Atterumbeneficiumadtapsos^

periculo, prcemissapurUer quibus in pari

ctat

secu-

obtihcis suprh relalispro dtciaindulgentia requirit, eonfessoris nnula iibeUam martyris aut

fiorum gratiam sese illum concessisse

et in

affir-

suspicatur, Sanctum,

mat? Tiltemontius art. 13 cum sciret, quosdam confessores,

ac prtesertt/n Lucianum in libellis concedendis tam prodigos esse, ut quilibet lapsus simiim aut haberet, aut habere facile posset, ex industria de libellum

naedment,

COnfessores ta/jsis

w

Mortni /hk

omnibus

/femeieretur, ulque ita

sib/

periclitantibus simut bene

2ti7

sotum, gui

iis

hoc bcneficio

tcripsisse, ut

<

onsuilum

esset.

placet hcec Tiliemontii suspicio

Non

sic

:

r///m temerarim libellorum largitioni, quam pluribus iu /oeis tuni onle t/uum post epistolus XII et

'tuper re

aeerrime reprehemfit San/tus ipse Ubcriora frena laxasset. \am tp/is lupsorum lu/jusmodi x\\\

,

iibe.lium oinui

eimutu uou ambiisset, cujus solius

nute publie.tim Afrieunu- eeiiesiu /lutr/u, quir

o/ie

non polemt propinqua, curn pace

s/ieruri

rree/iere potuisset

su

rouhrm

s/ttis

aut

:

esse

si litteris suis

Soiutus

ntortis rriiitr ot/itum /irtei lusissrl

rum

itt

in periculo

ntt/ue utleo ho-

,

admi-

Coiun/rii/tirio de disripiitui iu

Surruutrnti

uistrutione

abu-

eadem

fuisset prospectum. Joauues

miuime

sa/uti

Mor/itus

e vita

lioc

reptttasset,

unicum

o/ieeo jionitentibus morigeris

II

dc

xxvn

ptrnitenlio'

IX,

iib.

Cyprianum idin inurti/ruiitoratiuiu lue eoucedere, ///,
"//;.

et

ccnsct, S.

'

tereutur, iieet pwnitcntiu/e/ a//ere ubt/uissenl,

rnte rolerenl

;

^HS

rejccta.

nam t/tur

\eruin s.

ejusmodi

i/uo/l /u/isis luurilntudis,

miitimr roturt/rbutur.

iibel/o no/t ntuuifis t'1'iniu

dum

uer

:

Cyprianus in laudata epistola lii verbis, ur>r> dedimus, omnes piane lapsos, qui

uttm.

po-nitrntioiu

m/

rrftriittim ttsque

neylexe-

VltCB

communicationis et pacis exciudit\ iilt/ue, tti u/t, Quia rogare illos non delicti pcenitentia, sed mortis urgentis admonitio compellit;

ruitt,

a

s|t(!

uec di^niis est in morte accipere solatium, qui se non cogitavit cssc morituruih. Ecea autem rtitio /jeuerulis esf

rf/itere,

itt

ilelitli, t/ott

net

;

polttit

hujusmodi mii/tis

mu/iyris

uuirihuinius

libc/itts

/nruitentia

ad ro-

u/fnuniilionc,

tirurtt/is

aa/u/fttu jim eui etnu/niii erederetur. fliiu saurtus

Autistes iu utraque epistola sud etiam ab

q

qui post

sub-

communicationem desiderarent, cum vestrasentenveniretur, standum putavi et tia etc.

nec in

donatos itaque in solos lapsos libeihs est; sed usus ea soiam martyrum qratiam

Non

cum martyribushonorem habendumcenscret,paaccepcrant,

cem moribundis, qui iibellos ab aliis clero concedendam siatuit, quod beneficium cum a lapsis vere

Homano omnibus

pomilentibus tn pe-

adhospanter rieuio mortis impcrtiri inteiiexisset, discreextensum voluit, ne a Romanis utta ratione pamitentium illam paret. Inter geminam tamen videtur classem, concessumque utrique beneficium pacem ul discriminis intercessisse, quod prioribus

dari

gratiam

sotam martyrum

in

prwcipiat,

guamvis tpsi importunis suisetinverecuudispostulationibus sese eu indignos eousque reddidissent ceteris vero

lam

eamdem

sincera

sperare tantum jubeat, si U-

pwnitentia, virtutumgue

promeruerint. 2~\ Sic euim de

iis

in

Ceteram quoque partem

exeniiio

epistoia xil

plebis,

scribit

sententia.

quse lansa est,

praiseutia vestra fovete, et ut a tide et miseri-

cillate.

non deficiant, vestro solatio foNeque enim deserentur ab opeetauxilio

Domini

hi,

iis,

t/ui

miuus illis quoque divino remedio consulatur. Nec minus a iapsis suis clerus liomanus, quem Sanctus hic sequitur, exiqebat, ut ea indulgentia

qucmadmodum ex ejusdem n ad clerum Carthaginensem consta/. Uoc autcm discrimen sufficicns est, utS. Cyprianus aiiquid shigularein gratiam martyrum lap

gaudere possent

,

epistola

sis

lutjttsmodi tibeito instructis concessisse censea-

eum hos, ut monui, sua in cxiqenda paceaudacia minus du/nos veniareddidisset. CeterumquodS. Cyprianus in cpistola xni sic scritur, pr/rsrrfim

bat,

in /iriori rjusiitoi/i n/ori-

qui mites et humiles, etpoenitentiam

agentes in bonis operibus perseveraverint, quo

/rireiit

tt/titt

quasi solos lapsos

iibellis munitos admitti ad morari nos non debet, tum quia pacem importune nimis postuianti-

juberet,

tiumlis /initiii tluit concedit, qui libellosa

dehisce

ribus acceperunt, et

bas,acleroconsultus fuerat, tum quiahuncad priorem episto/am rernittit ;Si\tk, inquiens, plene scripsisse me ad hanc rem proximis litteris ad vus lactiscredo; ideoqueepistolamxiuexxn,

martyprorogativa eoruni apud

>eum adjuvari possunt et simiiitei' in secunda : martyribus acceperuht, ct auxillo ;

eorum adjuvari apud Dominufn

in delictis suis

pOSSUnt. (Juiil enint seeu/ulti isla etouiitio aiiud tuttrul, t/tu/m /iiruifenfit/nt

r/iisliiltt

tt/

S.

Cypriarium

episttiiu \ii ifuo concessiSse !i/ruiu, ..

///to

\,uspemtunnrtii tnunifn/slnpsis pru-t

269 Rospondeo igitur,

Gypriani

if/uut^ sitte

;

in

i/uttm in

non

sotis,

co/itrtt,

liu/it{

gratiam tttt/ur

XV. Confessorum lapsorumque

("ritafe mot//m,t/uof/ ttfrumi/ur in etu/em epis-

mihi eide-

tur. ISunt primot/utiiriu hi/tsis. ti/ief/us nutrttjruin ftttbenlihus, pttteiu in periruto

liem tjraliaindari /iiteeipif,

mortis

t/uiuiittu/o

Sim fnt /uruttenltti seruittfun/

stt/itti

iit


eorttm-

eontm

ttula rot/stUe-

Intiultjentittm Intut /u t/ratiam murtt/i umase (oncessu/u rss,\ tesftttur iu episfoht \i\ inl e/eru/u rit.

(lomanum, rutiouem

utirt/uns,

t/ t( ,»,f

interpretari oportet.

in

iauda-

t/llrrum Hotuttni eieri e./em/ilo

fotu eolfttta cttm x\x t/isertr itu/ut/sse

c.ontro-

poenitentes

tihsrtirr rrt/uirtl,

I

s.

uc.

iibeiium urre/irrttu/, /jtruifeufu/nt /inreium non

Qu,i libellum a

•

'Lti/ttjnstoiasuaa^ Q/pnamcas quceapudBaiuziumi/tter denuo in epist mv de hae ipse Sanctus WOld ita esse, venia vestra scnpta lesicindicat ;Cum... pmterea nostrum pei Uegiasem.qutthuc ad clerum feceratis, ut ns, nuper hypodiaconum mentium uminfirmitateapprehensiessent,et lap S

cordia Domini

milti placet respousio

itu>e

hi dcde-

n monitum, quod

inis

\idcrcuir

<•(

uonor martyribua babenduSj et eorum, quiomnia turbare cupiebant, impetus comprimendus.

arrog-antiae

opponit:

viriliter

se

Romanorum litteris

recreatus, ad eos scribit: lee^ torem ac subdiaeonum ordinat.

H KM S.

"". "t diximus, Cyprianus epistohm

pra-clare

m

«//,„

«w/s

„

„ )

tionem

™

,

I*?

DIE DECIMA ttonem

\

QUARTA SEPTEMRRIS

etin^efmaminreg^ogregevigihhtiam

Weyver, sed nerypse exposuit, et hane tredecim dequtbus huc usgtte egimus, quasquepropterea simul Romam transmisit, testatissimam fecit. Epistoiam hanc § 9recitavimus, ne< luisittteris;

opus

de ea hic piura addere, ideoque ad alia prooredtmur. Supra jam insinuavimus, S. Cypnam epistolas, quas de lapsorum cajtsa ad cteest

rwn Carthahinensem^admartyresacconfessores et ad ptebem suam scripserat, non tam feUcetn successum, quam merito sperare potuerat, sortitas esse. Kmmveroex nonnullorum audacia

quos nec Episcopt sui monita, nec comminationes. terrebant, nec movebat mdutgentia etiam crevit malum, et in tumitlurhprorupiL 273 Pcrturbationis auctor fuit idem Lucianus confessor, de cujus intemperato hac in parte ielo § 12 egimus. Nam S. Cvprianus in ,

Luciaui ario qantia

epistola

ad clerum Homanum seq.

xxn

post verba num. 220 et causam ac proqrcssum sic

data, tumuitus

expontt

; Cui rei (nimkn ronfessorttnt tn tiheilh gregatim tiahdis prqdigalitati) ut aliquatenus

posset obsisti, litteras

B

aa"

eos feci,

quas ad vos sub epistola priore transmisi, quibus petere et suadere non destiti, ut Dominicfe Jegis et Evangela ratio teneretur. Postquam vero ad eos litteras misi, ut quasi moderatiusaliquid ettemporantius fieret, universorum confessorum nomine idem Lucianus epistolam scripsit, qua pcene omne vinculum fidei, et timor Dei, et mandatum Domini, et Evangelii sanctitas et tirmitas

solveretur.

enim omnium nomine, unieos pacem dedisse, et hanc formam per

versis

me fapsi tumul-

tvanlur.

episcopis innotescere velle; cujus epitransmisi.

aliis

stolae

Scripsit

exemplum ad vos

Emc

274

Luciani epistoia, Baluzio xvi inter Cyprianicas, perbrcvis est, et in hunc modum Universi confessores Cypriano papae salutem. Scias nos universis, dequibus apud te scripta

:

ratio constiterit, quid post

dedisse

pacem

;

et

commissum egerint,

hanc formam per

te et aliis

episcopis innotescere voluimus. Optamus te cum sanctis martyribus pacem fiabere. Prtesente

de

clero et exorcista et lectore, Lucianus scripsit. Observat auterh sanctus Episcopus, exeaepistola

magnam

sibi ac cotlegis suis

invidiam im/ninere a

jam tum ortam esse. Audiaepist. xxn prosequenteni : Additum est plane\ De quibus ratio constiterit, quid post commissum egerint. Quee res majorem nobis conflat invidiam, ut nos, cum lapsis, et

seditionem

mits ipsum in

mox

laudata

singulorumcausasaudireetexcuterecoeperimus, videamur njultis negare, quod se nunc omnes jactant a martyribus et confessoribus accepisse.

Deniquehujus

seditionis

origojam

ccepit

:

nam

in provincia nostra per aliquot civitates in prsepositos impetus per multitudinem factus est, et

pacem, quam semel cuneti a martyribus et confessoribus datam elamitabant, confestim sibi reprajsentari coegerunt, territis et subactis pra> positis siiis, qni ad resistendum minus virtuto

animi et robore

fidei

praevalebant.

Apud nos

etiam quidam turbulejttti, qui vix a nobis in pneteritum regebantui-, et in nostram praasentiam djfferebantur. per hanc ej>istolam velutquibusfacibiis accensi, plus exardescere et pacem

dam sibi les

datam extorquere ccaperunt. De quibusquaad clerum nostrum litteras fecerim, exem-

plum vobis quibus Sanctus se oppo-

misi.

,

cortfessorunt

tit-

nominr SCriptlS quo minus piistinam

ot/ntiitui

,

nit.

moveri

se

'

Vst

exposttam confessorum temeraH »"»>-statutt nihilde

n**T* standum

eptstolm sunt guinque

me

id

ZTL

episcopos coliegm

mterim iUm de

esse.

Memoratm

tapsis, de

hactenus egimus. Porro ut exacerbatos

modesuam revocaret, cumeadem eumdem clerum transmisit

qwmaCaldomo

epistolu

WWcaZZ

7 " r/ "

proharant,

passus non

cst r

C. S.

postulatio

fapsmancaila

eommwtconsitio, decernere; quas tam adipsum, quam ad ff

AfCTORE

lirexit^ q"a

tolamivuaitcierumsu

epistote

mmque

acceperat,

vm ad

epistota

exemplum

rcsponsum:Qnnd totum.

tmibus

anuZsZ

,„,..,„,„

ad eam (l

,

r

,, [)lls

nostnslegatis,ut magis ad patientiam componantur, necdelictoproprioadiinant.-Hlinu-ali,;!

dehctum; dum nec nobi Sj uec Evangelio volunl

serv.re.necsecumlumunnvrsnnnnn.,,,,.,/ Iitteras oausas suas

cxaminari permittunt. 276 Vasum, de quo S. Cyprianus a Caldonio, ignotm nobts sedis sub Carthaginensi meb moH eptSCOpo, consuttus fuerat, ipse Coldoniui in epist. xvm a d Sanctum ejusque clerum data stc

AtiiSf ijui

lapsiim

sunm

^m^Oportebatvobissbribere^quoniamii, qui postea p,am sacrificaverunt extorres sunt facti. Videntur (

iterato tenti

,

ergo mihi

pnus delictum, dum

E

abluisse"

possessiones et .lomosdimittunt, et poenitentiam agcnt^s, Christum se-

quuntur. Ergo Felix, qui pmshvf,riun, suhmimstrabat sub Decimo, proximus mihi vinculis* (plemus cognovi eunidem Felicem) Victoria con jux ejus, et Lucius lilius, extorres facti, reliquerunt possesstones. quas numfiscus

Sedet mulier nomine Bona, quastracta maritoad sacriflcandum, quie

'

al.

vicinus

tenef

a uon Conscientiam dod comest

conscientia

commissi

(alibi legitur : misit) sed quia tenentes

manus

ejus

caverunt, ccepit dicere contra

:

ipsi sacrifi-

Non

feci,

vos

fecistis; sic et ipsa extorris facta est.

Cum ergo universi pacem peterent, dicenRecuperavimus fldem, quam ainiseramus pcenitentiam an-entes et Christum puhlic,. sunuis cofftessi; quamvis milii videantur ^ebere pacem accipere, tamcn ad consilium vestrum eos ilimisi. 277

tes

:

f

con/terioni 0i i'.r±iltn

eluerant.

ne -videar aliquid temere praasumere, Si quid ergoexoommuniconsilioplaeuerit.scribitemihi, etc.

Adhcec

S.

Cy^rlmua per opistolam xw

donio respondens, laudata

illius

Caireligiosapruden-

ftfl;Recteautem, inquit, sensisti circa impertiendam fratribus aostris pacem, quam sibi ipti vera pcenitentia et dominicaa confessionis gloria reddiderttnt, sermonibus suis juatiflcati, quibus se ante

damnavarant. Cun> ergo abluerint omne

etmaculam pristinam, assistente sibi Domin-., potiore viriuir deleverint, |acere ultra

delictum,

sub

diabolo quasi

extorres

facti,

et

prostrati aon debi at, qui bonis Buis omnibus spoliati,

erexerunl Be,etcum Christostare cceperunt. 278 Atque iit.inain, suhdit, sic et ceteri posl

par.cm

iapsuni pcenitentea

dit.

in

statum pristinum refor

mentur, quos nunc urgentes, e) pacem temere atque importune extorquentes, quomddodispo suerimus, utscires, librum i.ihi cum epistoiis

nu-

mero quinque

misi,

quas ad cler

itad ple confessore feci

bem, et ad martyres quoque et quaBepistoIaajam plurimis collegis nostris missea placuerunt; etre8CTipserunt,sequoquenobiscuiD i

ineodmn consilio sr-cunrlum Catholicam fldem Won constat, quem hic librum Sanctus < 'at donio a se mitii dicat. Pamelm >» Annotationi stare.

275 S. Cyprianus itaque, accept/s Luciani teris

235 Bcelesps disaplinam mibafam fueretur ;sedems

bussuspicaturde8ignar£&\itlibr\im, quodescripti continebantur iibelli martyrun], aut, quodipsi pratplacet,

co/icc-

™ AUCTORK C. S.

DE

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

prmplacet, Librum de lapsis. Jte postremo id ctiam interpretantur Baluzius ac Rifjaltius : sed

Joanncs Fethts mavult perYtbtnm ipsum quinque liiterarum fasciculum intelligere, quasi Sanctus dixisset : Librum tibi ex epistolis numero quinque misi; quce interpretatio mihi quoque proba-

Nam

iibrum de lapsis multo serius videbimus; prior vero Pameliisus-

bUior apparet.

scriplum

em

destituta es/,tiec

omni penitus fundamento

picio

verisimi/is apparet; ac denique quis

ille

fuisset

de tapsorum eausa liber, a Ubro de Lapsis, ac quinque prwdkth epistolis distinctus, ignoratur. Litteris

a

Horrumis ad ftirllnttjintm-

$et

litterm a 279 Rebus in Africa sic turbatis ac presbyteros Carthaginenses Romano clero ad ,

itcmque

diaconos,

a S. Moyse, Maximo,

aliae

Yicostrato et ceteris confessoribus, cere detentis,

ad Saturninum

et

Romm

in car-

Aurelium,

reli-

quosque confessores Carthaginem allatm fuerunt, qua* pTO rigore Ecaitgdii, et ccclesiastka discipHna sarta tecta servanda pariter perorabant. Pericrunt quidem utrasque

hm

Ittterce,

at S. Cy-

tam calamitoso tempore opportune accidisse, magno-

prianus in

xxn

epist.

ecclesice suce

que fuisse adjumenfo

eas sibi

testatitr.

<

tpportune vero

quas

inquit, litterae vestrae, BUpervenerunt accepi ad clerum factas, item quas beati confes,

Maximus, Nicostratus

sores Moyses et

et ceteri,

Saturnino et Aurelio et ceteris miserunt, in quibus Evangelii plenus vigor et disciplina robusta legis Donrinicae continentur. Laborantes hic nos, et cnntra invidise impetum totis fidei drlbus resistentes, multum sermo vester adjuvil,

ut divinitus

compendium

fieret,

etpriusquam

venirent ad vos littene, quas vobis proxime misi,

quod secundum Evangelii legem nobiscum fortiteratque unanimiter etiam uL declararetis nobis,

tlatiB

tccrca-

vestra sententia concurrat. 280 Enimvero nihil poterat saucto Anttstiti

propulsandam invidiam

tur;

optabilius accidere,

ad momento

in eo reriim

quam duas

illas epistolas

ac~

quarum altera Romani cleri auctoritas eadem, qum ipse statuerat, in altera confessores Uem Romani pariv^orfiseveritatem Evangelicae

Sancftts

Carthaginem

ipsc notat; ridetket, hasce

allatas

esse

qua Balusio xiv

illius,

cttm

Eteuini

nisset.

aptat

,

antequam

est,

ejustlciit

epistola

Romam perveSancti epistola,

tertia, de qua § 9 actum ac suspicionem, qttatn de se-

ordine

liafuz/t/t/i

est, sollieitudinetn

Romanis minime exemisquantumque pro sua lahorarct, ii/nari, non ad HIui/i, sed ad

cessu cjas conceperant, sct,

///,

p/e/ic

quo

cjusitent

consilio recessisset,

clerum

litteras

suas dirigendas rebantur,

ne a/isenfe Pastore, grex disstparetur, aut ener* varetnr disciplintL

<(

\\V

88]

Adcertif id haiitl

ideoque epistolam \\n

esse,

»«-j •atio Wis qestarum rVw» epistolam epist quoque „ue iam

Moysem, Maximum,

•

^

-

_

a.t

r

e

f0S J°^Z° ^ m

cet

nff

tZL^ £

qu

,

eorum «ripsit, quibus invictam ac et confessoribus

martynbus

fide dt-

constantiam, vigorem, gnum in tuenda ecctesiastica discipiina contemporis ejus cimx At qratulabundus extollit.

utecctesiarumprcesideshujusmod, suetudo ferret, destinarent, neque ic tifferas non nisi per clericos lectohorum paucitas tum permitteret, Saturum ordmavit, hypodiaconum vero Optatum rem,

eorumque opcra usus

est.

282 Ita Sanctus ipse tcstatur in

cterum

suum

qua

data, in

xxiv ad de

epist.

se ita excusat,

quod

wn

tlttbic

aii

S.

('vprianus,

ordinatis

cum ex eommuni totius cleri consilio utereos Ordines olim destinatus jam fuisset, ad que egisse,

Saturo semet et iterum in ecclesia legere permissum est ; Optato autem inter lectores catechumenorum institutio mandata. Skenim ibidem habct : Sed et illud ad vos perferre litteris meis

dum

debui, urgente causa, clero in

Urbe

consistenti

Et quoniam oportuit, meper litteras me clericos scribere; scio autem nostros plurimos absentes esse, paucos vero, qui illic sunt, vix ad misisse.

ministerium quotidiani operis sufficere necesse novos aliquos constituere, qui mitterentur. ;

fuit

Fecisse me autem sciatis lectorem Saturum, et hypodiaconum Optatum confessorem, quosjam pridem communi consilio clero proximos feceramus, quando aut Saturno die Pasclme semel atqueiterun". lectionem dedimus,autquandocum

muni

consilio

omnium nostrum promotum est.

cceperat, neces-

sitate urgente,

283 Uajc suo,

ipse, sollicite cavens, ne a consilio quo ab ineunte episcopatu decreverat nihit

sine cleri sui consensu agere, descivisse videretur.

Hallucinatus autem cst Baluzius, dum in Notis S. Cyprianum hoc locoagefe delitteris non ad elcrum Romanum, sed ad eos, qui censuit,

e

thaginensi clero suo Romce missis.

Ha/iucinfittts,

tum degebant,

inquam,

est ;

Bahtzio, agitde epistola xxn, quam cierum scriptam fuisse legenti

nam fatente

adRomanitm

manifestum

<

'eterttm

cum

Car-

trans-

illee epistolce, scilket

est

xxn et xxv

exaratts fuerint, antequam Sanctus adepistolam suam xiv, qumex supra dictis tnense Julio scripta

mdetur, responsum Roma accepisset, ad ejusdem mensts finem vet subsecuti initium referendm ' sunt.

eumdem Romanum

situs,

eamquepostsolitam salutisappreest : Posl factas ad vos litfrativs rarissimi, quibusactusnosterexpoci disciplinseacdiligentis&quantulacumque

ratio

declarata

cationem teras,

sic

ipsuni latere

exorsus

ast,

\<>s

argumento non

aliud aocessit,

quod nec

debuit, Plura de hujus epistota?

attinet,

cum

et

inscio id fecisset, ut

c/eiuti, scrtpsit,

:

Lectorc

subdiacorui

simul ostendat, nihil sese hac in parte prceter morem sine iUius conscnsu iilo

disciplina' /irofercba/if, et illicitas petitiones

privcetlenti

eptst.

a se ut rer um omnium Alte^ penitrn esset perspecia.

eadem opera missas

remus, Optatnm inter lectores doctorem audientium constituimus, examinantes,ancongruerent illis omnia. quaBessedebentiniis, quiad clerum, parabantur. Nihil ergo a me, absentibus vobis, novum factum est; sed quod jam pridem com-

:

dd rosdcm

Saniconfessoritmqttetemera,^

presbyteris doctoribus lectores diligenter proba-

ab pudore revocabant; utclerus Romanus in epist.ww adS. Cyprianum testatur, addens Nisihoc fecissentj disciplinse Evangelicaa ruinaa non facile sarcirentur. At ne quis miretttr, rur tlitte laudatm littvnv ad elerum Cartltagtnensem potius, qttam ad illius Episcopum scripla fuerint, observandum est, quodnumero

>t

addo, Celerini

unum

cipere, in

Ecclesiffl

ictibU

tractaverim. ld

i/lud toto hoc para-

§XVI

iferum suum edocet.

DIE DECIMA

QUARTA SEDTEMHUIS.

237

tapsorum audaciam, ut

nomine litteras quando ecclesia in epiacopo et clero et in omnibus statibus sit constituta. Deinde quam absurda kcec eorum sft arrogantia, sic exponit Si autem quidam lapsi ecclesiaro se esse volunt, etsi apud illos atque in illis est ecclesia, quid

facerent

XVI. Alia a Sancto contra

erclesias

c.

;

s.

:

pervicaces confessores,cleri-

cosque ac lapsos gesta

Romanum

ad

littef ae

:

clerum,

ab hocetRomanisconfessoribus ad illum dum

et

Optatus ac Saturus sancti Epiad liomanum clcrum accon-

quorum

fessores perferrent,

nonnuHorum e lapsis kumilis submissa in omnibus votuntus,

aliter scripserint

posnitentia,

hortatur.n

Lapsos mori-

-m

J_ scopi sui iitteras

nterea

illius

et

animum non parum

Juverit id

recreavit.

ipsfus Sancti verbis retulisse. In epist.

xxvn ad

lapsossic loquitur: Scripseruntautem mihi nuper

quidam de et

lapsis

humiles

metuentes Deum,

et mites, et

trementes

et qui in Kcclesia

semper

gloriose et granditer operati sunt, et opus

suum

numquamDominoimputaverunt scientes, illum « Et cum haec omnia feceritis, dicite ;

dixisse « «

:

:

Servi supervacui sumus,quod debuimus facere, fecimus. a Quae illi cogitantes, et quamvis

martyribus accepto, ut tamen a Domino satisfactio sua admitti possit, orantes scripserunt mihi, se delictum suum cognoscere, etpcenitentiam veram agere, nec ad pacem temere aut importuneproperare; sedexspectarepraisentiam nostram, dicentes, pacem quoque ipsam, si eam nobis prsosentibus acceperint, dulciorem sibi futuram.Quibusquantum gratulatussim, Dominus testis est, qui dignatus est, ostendere, quid ejusmodiettalesservide ejusbenignitate mereantur. libello a

285 Verum hoc optimi Pastoris gaudium aiioin/oterabitfs audacia brevi post

pervicaces

ad ipsum

rum lapsorum

scribent airo-

qanter.

dissipavit.

Hi etenim jam non

contenti pacetn

importunis precibus ant seditiose, ut extorquere, sed

eam

sese

jam

at/te fecerant,

habere, utpote a

Paulo martyrc sibi datam, dictitare cceperunt Quin et eo devenerunt uudacfo?, ut id ipsum commitni epfstola, non subscriptis nominibus, sedecclestcenomfne scripta, vetut

Itcec

pencs lapsos

esset,

non dub/tacerin/. Perfit ha>c cpistota, sed de ea tam Sanctus ipse in sua xxvii mox lauduta, quam in xxix ad clerum S.

C

Cypriano

sitjnificare

Romanum, ac denique etiam hic in xxx ad S. Cv\mnnum, pturibus agunt. Et in posteriori quidem conqucruntur Romani, quod lapsorum fratrum immoderata petulantia usque ad periculosam verborum temeritatem producta (in eorum epistola) denotaretur quodgue tam immaturo atque :

acerbo tempore, in tam ingenti et immenso cri-

mine atque

quam

delicto,

vindicarent,

pacem

sibi

immo jam

nontam

peterent,

et in coelis habere

et

quietem

287 Quas. inquit, litteras (fapsorum rrrr pamitentium) cum nuper acceperim , et nunc aliud scripsisse vos legerim, peto, discernatis desideria vestra, et quicumque estis, qui lias lit-

teras misistis,

nomina vestra

transmittatis,

loci et

Opto

qufiB scripsistis

vos, fratres carissimi,

semper bene valere,

quille agere.

Valete.

invictan/

Hm

eji/s

quiete et tran-

Sanctus

;

ex quihus

in disriptina Eectesia'

contra turbulentos homines aefendenda fortitudinem, quam amorem in pcenitentes, miramque

animi mansueUidinem,

jam

admirari, Quippe novoquejam, ac etiam

licet

toties abiis lacessittts,

magis nefario auso appetitus, nec seditiosorum numero, nec audacia movetur, sed ecclesia sum jura ac disciplinm vigorem non secus ac prius tuetur

;

qucS Vero in se durius dirta juerant, tari-

ad id unice intentus, ut inique exasperatos animos adof/icium revocet, Eodeni ptane tus prwterit,

modo

in epistola xxix, hac super re scripta ad cierum Rotnanum, dc violata pcsnitentiat lege conqueritur 7 at de facta sibi injuria silet. 288 Er epist. \x\\ dfscimifi,rirru idem trmpas aliam ad Carfhm/inriisr/n rlenrm ab eo scriptarn fuisse, qitrr

xxvm

legarum,

guam

uderant, COnSlUo

hur Sanctus cotnmuni tam col-

esse credi/ur. In

lattdat clcruni su/ttii,

quod

e.r

;

tatem exemplis multis reciprocae adfectionia in vos invicem saepe comperissemue. Tarbulenta tapsorum

epistota

accepta,

S.

Cvprianus

iisdem per cpistoiam XXVII respondens, docuit, Ecclesiam a Chrisio Domino sic institutam esse, ut per episcopos rjubernuretur, ideoque mirari se

I.irtmivmnica-

tionem u cltn tatam approbat;

aliquot episcoporum, gui forte

Gaivm

D/ddritscm /ursbt/trrttm,

ejusque diaconum, gui

c tunicando cumlaofferendo oblationes eorum, tn pravis erroribus suis IVeqiicnlcr clcpi-i-hfnsi, <>l scrnel

psis, et

atque iterum... a collegifl, sive episcopis, monitij ne hoc facerent, inprs3sumptioneet audacia sua pertinaoiter perstiterunt, a sua CuiSSet. Hiijiismofti

communione

quippe iiomi/tum

ar-

lilandiliis ct

palpationibus pernioiosis, quibusftt, utagrimedelam recusr/if, meritO adSi ribcitdum observat, consilia optato successu eo us-

pcena coerceaturt guisguis ante sententiam suam eum ta/isis communicaveritj sive ts Carthaginen

quffidam in te per epistolam injecta durius notareraus curn amorem vesjxum mutuum et cari-

mlit.

actus nostri mediocritate rescribam.

vcrbis eos abstinuisse, idetn cletUS ibide.m

Novimus, inquiens, Carthaginensis ecclesise fidem, novinms institutionem, novimus humilitatem. Unde etiam rairati suraus, quod

h<

A.nteestenira scire, quibus re-

etsecundum Domini disciphnam twn minus

man-

suete repre-

libello subjiciatis,

scriberehabeam.Tuncadsingula. pro

simttt et

cum singulorum Dominibus ad me

et libellum

que caruissent, Hincjubet,ut imposterum eadem

in

testatur:

illa

ad modestiam

et

;

I

iilis

Antistitem

286 Nec a durioribus

suum

optimum

num.^H ftjuuiis, /mmrt sperandum essej donec

religiosa episfota

nihil rer/i rcsponsi

quod salubria iua

se dicerent. qwsacriter

qui delieti sui ineninres satisfamv Deo debent,

nec ecclesia? nomine litteraa facere, cum se mngis sciant ccclesia* scribere. Post heec proposito ipsis exemplo modestot um pamitentium, de

datae.

geros laudat;

B

quam utipsi rogentur a nobis, ut nos adeccl es»ani dignentur admittere? Sumraissos ergo et quietos et vverecundos esse oportet eos, superest,

sis erctcsfir

rer/ritius

;

p/rsbi/tcr vrt ifft/riuius jiirrtl, sirr

simm

fianrque e/iisf//lam

prrescntibus velsu/irrmtturis

///>

tum nr quu

cpiscopis

/ira-lri/i /tibrt,

in fapsfs cuni/ulis n/trr eos disrrepantia. ur/rc/ur,

289 Queesierat

aqeudum

esset

prcetereu

de Philunteno

idem et

clerus

,

guid ignaws

Eortunato hypo-

diaconis, et Pavorino acolutho, qui,

persecutionis tempore recessissrnt,

cum medio

tum

redierant,

Eurjeraut hi ha/td dubfe c/ /t/uuco metu, invitis

uut rusriis

Cnrthut/inensis

ecctesfrr

pr/pposftfs,

cum

zlerv

:

DE

2*8

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

venis concedi mandavmt

cum eorum opera confessores acpUbsmaximemr

A.UCTORE C. s.

Respondet S. Cyprianus, non posse hujus /<>"solnm fudicem agere, prtesertim cum locum qui tres illos etiam alii mulli abessent,

digt

i

ent.

^mltamen

w

rei ter

sese

ut

inflii i" ptBTUi

Ciceroni in
idem

lib,

est,

de Inventione Rtietorica

I

in epistola

Sanctus denuo utitur

iisdem

byteris

honorentur, et divisiones

a&quatis

(jiiantifatihus

mensura r.r

divisio

nim

acolythum

illos

clericis

•J'.)l

erant

cer/i staLuere

per Ecclesice pacem

,

cum

prcesertim

brevis

hic recitasse.

ctum habuerat,

vigitantiam agnovit,

quorumdam

lapsoruni conspirata temeritas, qui pcenitentiam agereet Dep satistacere detrectant, litteras ad me fecerunt, pacein non dandam sibi

quasijam datam sibi vindicanPaulum omnibus paeem in litteris-eorum, quarum exem-

dicant

dedisse: sicut plniii :nl

,

vos trtfnsraisi, legetis;

simulque, quid egoeis breviterinterim rescripserim sed etqua:

Lespostea setis,

uvui,

adolerum litterasfecerim,

hujus quoque

ul scire

agcndum

'

295 Bis

ita constitutis,

amphus cunctandum

Cypriano per

ommum

pos-

fondit.Longioreaest^quamuthuicConfmentario

exemplum vobis mi.si. temeritas eorum nec meis

mserendam putem ; ideoque eam per compendium

rei

prascepit.

dubttavit,

vertjem

Romanorumad Sancti epistolam xiv responsum collocavit ; quod tttrumgue a

etposi

aUenum

S.

et Apostolica hcclesta vere dignam, qua? inter Cyprianicas trigestma pritna est, communi nqmine re-

Pearsonius in Annalibus, nullo nixtis fundamenu>, epistolamhanc ad initiummensis Octobrisreje-

veritate

laudatus clerus, nihil ad

ratus,

praclartsstmam illam epistolam,

oundum Evangelium Dominus agere

ww

multumque

suf-

Eptscopi humilitatem

rt

,

videretur, diu

fectus csset.

202 Quod si ultra nec vestris Litteris corapressa fuerit, nec consiliis salubribua obtemperaverit, agemus ea, quaa se-

rii,

suum

abihdeliberatumest. Placuit omnibus S. Cypriani sententia, et veluti Romanm Ecclcsia disciplina omnino conformis laudataest: at cum ApostoUca Sedes pcr S. Fabiani Pontificis martyrium etiam vacaret, mhil praderea ordinare decretum est, donec novus Pontifex in S. Petri Cathedram

postulantes, sed

quod

eo usque suspe-

Ronuc cathedras habebant, partim e sedibus suis quid in tanta Ecclesim

apud nosgerun-

.

;

puto.

Etenim

si o
duas

ac

modestiam, gua

cis

^f^comiliontmsmmmrationemreddei-enon

/ """'

'

Deinde salutarem

illius

justamque

se-

ac vigorem dignis Idudibus celebrant

1™W™™inRomanaEcc!esiasua

semper vtgwsse, nec a

se

relaxandam

esse conte-

illas

i''trnis,rs/,t,nsuiu.s/rrcpistohim\\\\,///it,//t
recepisset,dtimip$e,epistolam \xix scriberet,

procul

iii/ini

SUam

rlrri

dubio in kac de iUa cum gratianimi significatione meminisset. Xihil enim eo responso optabilius acqdei-e ipsi potuit, in quo sententiam

qui

Hiiinnui,

Romm aderant,

vis

strenuc laborantem consilio atque auctoritate sua juvare decrevit. Collecto igitur tam coltegarum, quam etiam cpiscoporum, qui partim vicinas

c/il/iinitate

tas

fl

eumque pro Ecclesia Dei

vestraa aubtrahere de his, quea sii

quem

indefessam in gregem

expu/si, co advencrant

eaquam ad voa litteras feci quas misi per Saturum Leotorem e1 Optatum hypodiaconum,

vftet,

et

ratio exposcit, fratres carissimi, nihilconscientiae

nobis circa utilitatem ecclesiasticse administrationis commune consiljum. Nam post-

tnstniit t>n

i

au/ttit/item sccessus illius,

Estigitur hujusmodi: Et dileetio oommunis.et

tur, ui

Clems Bomums *w

confessorcs datas fuisse, prasccdcnti § diximus,

liceret.

sit,

tribus

secundam vero ad Moysem ceterosque Romanos

aliquid

omnibus S. Cyprianus, utJRomaiiuii/ cicrtii/i magis magisquesibi demeretur eum t quoque c&ptiorem fecit per episiolam xxix, iatore Fortunato hypotiiacono, utexepist. xwdiscimus. Dc fiujus temporecumPearsonius dissideat, juverit r/tttt,

lectis

S. Cypriani epistolis, scilicet xiv, xv et xxn, 'f ""''' /juarum nrimam ac tertiam ad cumdcm clerum. s "" c "

/)r hiscc

2'M

Romanus,

Intrr hcec clerus

illis

deeprumdemceterorumque

causa, qui ejusdem delicti rei

E

prceterea observabimus.

subdiaconoset

in illiciti discessus sui postiam interim

privatos votuit, donec

modo parem

Maranus merito sitstinuit. Porro epistolam li/inr per Fortunatum hypodiaconum perlatam fuissc, discimus ex epist. xxx, de qua mox agemus, uMetiam de tempore, quo scriptasit, aliquid

eo/tmiuiii /i/jusf/itr rcdesia thesauro dari solif

quod nec ipsum

t/ir, et

mensurnas

siipendium menstruum,

accessit,

ita hic simili

Eminentissimus Baronius sensisse vide-

pissct, ut

pres-

partiantur. Erat igitur

tum quo%. Cyprianus duos

retnugostU

voce

xxxiv, ubi de

honorem designasse nos

jani sciatis, ut et sportulis

;

rausam itcrum scribendi ante acceptum ad priorem epistolam responsum allegat, Binc mihi dubium non videtur, quin hac epistola xxix scripta fuerit, antequam sanctus Spiscopus Jiomanorun/ ad tttrasque priores litteras suas responsum rece-

vm-

Celerino lectoribm ordinatis sir ait

Aurelio ai

Ceterum presbyterii illis

Eadem

litteras... aliud

latere vos debuit

quod menstruus, quo modo non-

legendum censuerunt.

nulli eliam

Romanos d$

vos

nostram prae ientiam differantur. 290 Porro vox raensurnus, quam Priscianus

cantigat.

cum dtcit;

exspePearsonius, rationem reddens, cur eo non ad factas Post ctato, denuo scribat, sic prcefatus :

omnibus ad

integris

£*«

sumscriptam

ministerio ecclesiastico privati

videantur; sed,

esse

xx.x mentionem recepisse, mhitresponsi etiam tum

tnsmuat

enim

quit,&ea divisione mensurna tantum continea

satts

]itterasadmefecerunt*?/r. Quemadmodum Romqnomm responin cpistola xxn, quam anle admtttit esse constat, ct nobiscupi

intereaimmunesesse patitur; Wlnterim, inr fjn.isi

Imo

quas mis) per Posteaquamadvos hypodiaconum, Optatum et Saturum lectorem tementas... quorumdam lapsorum conspirata

t

ant. non

gwadhoc

rcsponso in hac

illo

facit.

D

infra

litteras feci,

gulorumque causis examinatis, decernatur aliquid,quod in posterum circaruinistros Ecclesiae eonstitual axemplum. Nec ab omni tamen pcena eoi

nullam de

episi.

niumnondumrepetendumputaverani. Exspectandum igitur esse, donec reddita Ecclesim pace sm-

quemadmodum

;

on.niutnque episropontm

calculo tauaatam confirma-

tamane agnovit, quodguepropterea tanti fecit, ut iiHus exemplar onmibus tam indigenis quam ad-

usum damnauerant, ttm sacrificantium mpieT tem fuerant detestati. Hincprocul ab EcclesiaJL

'"^^^---eventans.eversatide^nae^ " -'

/

-'f^V-V^Rut..novapernnse4

u diam faisam \-ulnera ve veteribus transgressionis vulneribus imprimantur ntmiserisadeversio-

nem

mm

,p

T^IZbans,

™

;

DIE DECIMA

,

QUARTA SEPTEMBRIS.

majorem

neni

eripiatur et pcenitentia,.. Hoe, entm i/u/uiunt, non est curare sed, si dicere ve-

sime ac gloriossime Papa, in Domino semper bene valere, et nostri meminisse.

;

rum

quidquid ipse huc usque yesserat.

volumus, occidere. 296 Eamdem plane esse mentem confessorum, quos pro Christi causa Romanus earcer tenebat, ex eorumdem pariter probant litteris, ad clerum

Carthaginensem etiam

tant fuisse, tcstatur S.

Antonhtnum

per epistotam sttam, quce inter Cyprianicas decima quinta est, consolari et recreare diqnatus sit. Inde ad lapsorum causam regressi, de litteris super ea i?t Siciliam missis, quarum exemplum ad

B

in cpist.

LH ad

est otiam (in iatt-

nunc jam martvre, mis et

subscriliente, ut lapsis infirexitu constitutis pax daretur. Uinc

in

etiam S.

Pacianus Barcinonensis episcopus contra Aoratiotiorum Tractatus exeodem capitc perfidiam Socatiatti probat quippe qui, ,

epist. iii

permiserat, tantce rei decisionem

\

statum, et ubique jacere dejectorum reliquias

Commenturio

et

tam grandeexpeti

iccirco

cum

quam

tamquam

factum,

a Deo postuhindam exhortati, lapsis salutaria prcecepta de pamitentia fervide et constanter agenda, paceqtte patienter ac modeste efflagitanda prcescribunt : eosque semper memores esse jubent non miuus divince justitice, quam cle-

et tu ipse tractasti, prius Ecclesiai episcopis,

Quoniam etqui

petitur, aittnt, flectide-

non incitari et sicut respici debet divina clementia, sic respici debet et divina censura bet,

;

;

et sicut acriptum

me

est:

Donavi

tibi

omne

debi-

scriptum est: Qui me negaverit coram hominibus, negabo et ego eum eoram Patre meo et corain angelis ejus. 298 Hcec eadem aliquot aliis sacrte Scripturce tuin, quia

iocis

rogasti

sic

;

confirmant, ac ta/tdemquid de lapsorutncau-

sa interca decrevertnt, his verbis.subjiciuitt: Cujus temperamenti {divince ciementice justiliwque)

moderamen nos hic tenerequajrentes, diu, et quidem multi, et quidem cum quibusdam episcopis vicinisnobisetappropinquantibus, etquosexaliis provinciis longe pusitis persecutionis istius ardor ejecerat, ante constitutionein Episcopi

novandum putavimus

;

niJiil

in-

sed lapsorum curain me-

sic collatione

presbyteris,

pariter ac stantibus

tare rationem. clata

nusquam

verba

quce perierit, episto/am

quu

in

,

rateque

mitibus,

si

netibus, dolentis ac vere poenitentis

animi signaprodiderint,

dum hominem

cum spesvivendi

nullasubstiterit;

et sollicite subveneri,

Deo

secun-

itademum caute

ipso sciente, quid de

ipse testaris. Dcttiqttc

Antonianuin

pronam

nobis tamen anxie curantibus, ut nec nostram improbi Jiomines laudent Jaci;

litatem, nec vere poenitentes aceusont nostram

quasi

duram

crudelitatem.

Uptamus

te,

beatis-

omnibus

mode-

episcopis,

ad epistolam

lii,

quce

ad

denuo monet, tittcrus, in quibus simitia ad Rontanos scripscrat, excidisse. ;J01 At frustra ex adductis locis utiant. ad Ho-

qttteperierit,

manos epistolam

flwtrartqui-

citint in

est,

extttndere conatur

prioribus S. Cypriani

(jua/ncis

:

rit.

litteris cttata stttten-

Usdem plane vcrbis expressa nusquam legatur, quoud substautiant tamen exstat i/i episiola xm ad clermn, qttam u/tat/t e tredeci/u ad Romanos tia

supra ostensum est. Sic autcm in hac Sancttts loquitUT Ceteri vero, qui nullo libello a martyribus accepto invidiam faciunt; quos niam non paucorum, nec ecclesiffi uniua provincia;, sed totiusorbis hajc causa est, exspectentde trattsmissis esse

:

Doinini protectione Ecclesiae ipsius publicam pa-

cem. Hoc enirn

el

verecundfa et disciplinse et

oinnium nostrum convenit, ut

cJero convenientes,

habendus

pra;sente

etiam

re,

a

taudftits sententiis

vitse

cum

stantium

iido et timore.suo Iionor

disponere omnia

est,

praqiositi

coiisilii

cbniinunis

religionc possimus. llar verdis quidem, at ,

in

non

quibus etiam non

nulla occurrit vocum discrcpatttia (/ifjcrt/nf tdeoqtte haitc c/iistohitii supru dcsujnarc /lotitct unt tto ,

mani;

ttti

etiam

narn periodos

iltas

xi,

in

et

;

qua similia legereest: ad cerbum cx S. Cy-

de vcrbo

priani cpistola descriptas esse,

talibus faciat, et qualiter judicii sui exaininet

pondera

Romani

diaconibus, coniessoribus et ipsis stantibus laicis; adduntqtte, ut in tuis litteris et

plebe^quibuset ipsispro

eorum autem quorum

Jypriani,

presbyteris,

dum Episcopus dari a Deo nobis sustinetur, in suspenso eorum, qui moras possunt dilationis finem urgens exitusdilationem non potestferre, acta poenitentiaet professa irequenter suorum detestatiune factorum,si lacrymis, si ge-

<

Idem habel ad

cottfessores

tractari, consultis

ipsi

vitse sute

8.

lau-

epistolis

consentiuttt, htpsorutn causas debere caute

diocriterteinperandain essecredimus; utinterim

sustinere, causa teneatur.

epistok

descripta fuisse.

xxvi

'

cum

cum

sapcrioribus c.r

a/,am

lapsorum trac-

notat Pameiius, in

susti-

confessoribus,

laicis iacta,

Ad ha>c

pacem

consiliorum

diaconis,

exstent, verisimiic fieri, eu

fletibttsque

menttce:

Sed de schismatico hoc plura jam rctulimus, ct in hoc tpso

re/cretnus.,

nendam, deinde

irritum ab omnibus

judicetur. Ut hcec felicem finem sortiantur, omnes ad communem Eccleshe pacem continuis precibus

oiim consentieus, eximiam

300 Superest, ut de uno ejusdem epistola loco E aliquid observemus. Romani in ea sicloquuntw : Pumliuaea Quamquam nobis in tanto negotio placeat, quod hac «pistola

consi-

sit

oportet,

essc cotebat.

in S. Cornelii gestis

late propagatum videtur delictum. minor medicina, quam vulnus, non sint minora remedia, quamfunera; ut, quomodoqui liuin,

Romano

clero

ctusam

fuerunt, quod cseca temeritate nimis incauti fuerunt; ita, qui Jioc disponere nituntur,omni consiliorum moderatione utantur, ne quid, non ut

laudatj

Cyprianus

Addilum

;

illiam pro pacc htpsis danda epistolam SCiipstSSet, deindc inmdim stimuiis in S. Comelium Pontificem incitatus, pacis spettt htpsis omnibxts prie-

Non

sententiam

dicctts

prw ceteris diffcrendam esse agnoscant,sutumopere probant S. Cypriani sententiam, ne quhl de propagato per totum orbem Homanum delicto sine communi Ecclesia consensu et maturo examine statuatur. 297 Aspice totum, inquiunt, orbem poene varuinas,

s -*«»»'• v " r "/im "

data Rotnani cieri epistola) Novatiano tunc scriet, quod scripserat, sua voce recitante, et presbytero Moyse, tunc adhuc confessore,

sibi

et

"'

bente,

ipsum quoque destinant, verbulo meminererunt et cum Sede Romana per S. Fabiani martyrium vacante, cui rerum ac temporumdifficuitasalium

ejusdemque de iapsis

tt,is

Schismu ac rrudetem hwrcsinm adversus pwnitenliant in Ecclesia suscitavit, scrip-

desiderantur. Hisce laudatis, S. Cypriano maxigratias, quodillustres illos confessores

nondum

C. S. subscrihenti-

modwn dirum

mas agunt

sufftci

aiui

299 Epistolam hanc a s. Moyse, tum adhuc carceri, ad quem propterca defeiri debuit, mcluso suhnotatatn, u \ovatio?w uutcrn, qui post-

sed quce simiUter

datis,

239

nemo

probdverit,

302 CteriRomani Utteris suprareiatisS. Moyses Maximus presbijteri, et Nicostratus ac Rufinus

diaconiy ceteriqtte confessores, quos Sunclus per

epistolam satis

xxv

prolixas

consolatus ,

e

fuerat

suas

,

carcere addidcre

,

qum

et/am inttr

Cyprianicas

t

'tmftssoro

tlomani ad itti/idn/i .vi i-

hunt.

DE

IMO

iUCTORB s.

C,

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE. indult/eu/ium pvmiriosa f* clericorumque temere de suo Anttst/tequcrcetinjusta- iapsorum

numero 26 referuntw. Bi actis primiim S. Cypriano pro epistola ejus consolatoria gratiis, gua sese in ergasttdo suo mirum in moCyprianicas

cilitas,

rctundebatur Nee/ueetiam

iLcprocacitas simul :.. i^ n n passusest nn^Pst latere is

recreatos, et

ad

quidlibet pro Christi fide

pntiviuhmi vrhrmcntcr urvr/isosprofitetdur, /ircces illius

postulant, acpastoralem ejusdem, ut ut a

i

tramqui pi ;to?om

Vearsoniw

titteree;

pcarsnriiiis ia Amia/i/jas eredidit,

taudatas

;tO.'i

r.iraiite

jcriptas,

rriitliias rssr

litteras

i/iorum

iiunt

/iri/itr

;

stratus et

mense Augusto Septemhri vero S. Cypriano

confessomm

ac

cleri

mirom

Romanorum

in

xxxi; Quserentes quidem cum episcopis

nobis et appropinquantibus, et quos ex

vitteri

vinrii.s

Innge

innovandum putavimus,

I-Jpiscopo, tot

mspieio tm icrat, omitist/ue rvs/ionsi

si-i

tn\

irtnlit

304 Xrt/ur tuuluiit inorunt r.i /t/unt citata Roverha : uuiu riim ctiam liomt/j noimul/i

manorum

fa/isi fucriuf,

aeeeptas

du/iifuudtminon est,t/uincterusante

Cypriani

S.

/ittcrns corttm

jam

cuitsum

tractaveritj ita ut diu se deliberasse dicere potueeiut, iirrt puttcus fuufutiimoiiu tltcs

ru/ii rcro,

ft/rrr ,

in consi/ium ut/hihiti sunt,

r/ui

iunt/im/uu

Hoiuiu rruul, rri

dem /iHr

r.r u/iis ;

/ntitinviis expulsi,

('ypri.-iiiu

Iliiu ulterius observa,

rrtlifi

fuerit,

sed

juni potuerit.

epistolam \xix,

/irtrirt/ru/i srri/itam

uutn/iui/ii suurfus Autistrs

ilii-

itn/nv ex hoc ca-

itu ut

responsum tamdiu differendum

turusr Aut/usto S.

mn

uivresetu/i ; setl hi ee/ vicini

juitt rrrsu/iitiitar

rut/eu/itui

/i/iis-

.

quam

pa~

esse ostriufiuuis,

mvnioru/um

rrs/ions/ttu

accepisset, u Pearsonio u
E

Easdem pariter titteras ad cequitatcm sum prohandam, oc convincendum No-

perimus. sententio?

vatia?ium,ut supra dictum

p0St rfrr/itus

dirtus littrrus ritlrm nvt/titiu im/irntlissrnt

perferri mrat.

quo modo interim componendo servetur ab omnibus una et fida consensio. De ceterisvero,qua3 agendaerunt, sicutet collegismeis plurimis scripsi, pleniusconsilio communitractabimus, quando convenire in unum, permittente Domino,cce-

tltla-

tio tuui /lotcrnf iton i/raimrc.

juatn

potestis pro diligentia vestra,

307 Quamvis et Saturo lectori, fratri nostro, mandaverim.utsingulisdesiderantibusdescribendi faciat potestatem, ut in ecclesiarum statu quo-

horaati, cximvniia essel molestia, t/uam sinistra tllui iiui

exempla

quantum

facultatem transcriptionis accipiant.

fluctus la~

iitter

rissimi,

curate,

omnia de vobis audiant; et si exempla epistolarum transcribere, et ad suos perferre voluerint,

etc.

Maranus, responsum il/tuf a Pearsonio justo atnplius differri;cum Car{/tatjiunisis err/rsiu- prrtur/iatio celeri medicina Yrrutii recte observavit

et/eirf. rt o/ifimo

htteras

ut scire possetis, fratres cavobis Iegenda transmisi. Vos

episcopi coJlega? mei, vel presbyteri, vel diacones, pra;sentes fuerint, vel supervenerint, haac

pro-

porsccutionis istius ardor

jjositis

nihil

ejecerat,...

eis con-

ut scripta nostra et illorum rescripta fratribus nostris innotescant. Sed et siqui de peregrinis

vicinis

aliis

cum

meas rescripserint,

diu, et

epist.

multi, et

diaconi, et ceteri

RuHmis

fessoresincustodiaconstituti, aeque ad

debere consideranti, quid o Romanis. aniequam res/iOllf/erii/t, factum fucril. Ad hoc alleffat illud

quidem

S.

indigenarum notitiam pervenirent. describi, et in ipsius xxxn, qiiam 306 Id liquet ex epistota omnium noconscnvcrbts his hac super re ad clerum suurn HHatn RomiE agentem psit: Quales litteras ad clerum rescripsennt; quid fecerim, quidque illi mihi et Nicoetiam Moyses et Maximus presbjteri,

grege suo absenlis, vioilantiam, invietumque in disciplmaEcclesiiJ-servaiidoeifforemcoynmendant. Cctera,f/ut/' suhdunt, e/usticm f/itof/ue arfjumenti

ac sententice sunt, cujus cleri Romdni ideot/tie nccrsse uoit est ea iiie repetere.

.

Cvprianus, sedearumQy\ diu destmamt, sothate suum cterum ad exemp/ar i/mi quam peregrtnorum, turans, utin omnium tam ,.

dum

D

sum

ecclesiis latae sunt.

mundum

litterae,

missse sunt,

lii

quaquaver-

ait, il/as

transmissas fuisse; Quse

per totum

laudavitinep.

est,

ad Anlonianiwi, ubietiam

inquiens,

et in notitiam

omnibus et universis fratribus perPorrocxeo, c/uod Sanctus hic dicat,

iiutntiulum a se Sa/ueo

fuisse, u/ memoratas copiam cuitibet faceret, colnonnul/i, eas ab eodem Saturo Iioma alla-

r/usio/as describendi /it/unt

lus fttissc

mru

;

f/nodetsi ex /oco incertum

eonstat, iilum

sit,

quia

ta-

una cum Optato epist.xxuad

Romanos /atorem fuissc, verisimi/e ejuoque liomanorum responsa refutisse.

est,

cunttlrm

308

Xon admodum diu post altera Homani Alias ab iisquad ad Cyprianicam xxix, quam dcm litteras

vleri epistola,

Homanonim

XVII.

num. 291

litteras

vulgari curat; aliasab iisdem accipit:

pax propinqua

revelatur 3

a<

pandam suos

quam

ipsi

accele-

vxhi/jttimus, respondebatur in ,

allata videtur.

Iu hac

Homani

Africam

post sic/nificafio-

qucm cum ex optimi Antistitis affiiction^ tum ex iapsorum arrogantia conccperant horum /irtu/antium ac Luviaui, ceterorumque confcssorum, qui huic adhmrebant, uriit doloris,

recipit,

F

inverecundiam omtercastigant hosquead modestiam, ittos ad t

orando Deo

«1«*

humilitatem et pceniientiam reducere conantur pnam cero consiantiam et 3 Evangelieam <

seve-

monet.

^tatem laudant, utque in ea persevereL hortan^acs/irrurcjuhcutforv, uf, t/ui fuiu

met/icinam

hitterasQ

Ottnnfo

/{omunoiit/u titterw

sanctissimum Prtssulem affecerint, colligere nuu/nitudinc imi/i. quotpsiUS vnfesiu iti-

Ronionfsaccepfas

i/ntuiio /irtet/icta'

809

Exeadem

licrt r.r

bovabat,

et

<

\ti

ipse solticUe

uullurttiu rrtrro

Cynriam.m

tico

sno. nnifrssnviuui /ifitrium, av ;

rvriuri,, sv nouniorcntf.

t/atif littertv, t'u t/uihus dum e.r lioninni rfcritonfvssoiuuit/uc auctoritate, quidquid a$. Cypriano

memo-

ratur.

videturtdperpeculiarem

fluir

uutrni ttutlo nutpnesentiuspotcra/vssc rriuvt/ium, t/uum /uit-

in quibus de Privato htsre-

mederi conatus,non-

omniumpene lapsorum invidiam quasiaquoselum

epistoladiscimus, S.

Pmatam qui

epistolam

Lambesitanum, protuo

rem nobis tamquan,

fecLTsic

moTS^

scllicitam nuntiar.

\o

t/rstumfuera/,}holintintur,Afroeuu,,on;rss,irum,

membra

DIE DECIM.Y QTTARTA SEPTEMRRIS.

A

membra dlgesta snnt, excubare. Sed nosetiam ante litterastuas frauseallidi hominislatere non potuit nam cum antehac quidam ex ipsius ne:

quitias

cohorte venisset vexillarius Privati Futurus, et fraudulenter litteras a nobis dicere curaret ;nec, qnis esse, latuit, nec litteras, quas Quo ordine scriptce fnerint

retur.

prima

Homanis

donec

esse,

consilio scribe-

At miki contrarium prorsus ex utraque

dicendum videtur

epistola

,

qum

et

trigesima

trigesimai prayponenda.

Rationem acCyprianus post epistolam xv, in qua clero

est,

cipe. S.

Romano

omniumque, qum in co pro rationem reddidit primum epistolam xxn, deinde vero e/iam xxix adeumdem clerum conscripsit. In epistola autemxxn,

f/rear

quam

secessus sui,

suo eqerat.

,

per Optatum hypodiaconum

lectorem

Romam

delatum

et

Saturum

ex epistola xxiv kabemus, Sanctus de aliquot confessorum ac Luciani in primis temeritate, nataque inde lapesse

,

sorum arrogantia conquestus est. nona rero alias querelas de lapsis

mgesima

h/

depOSltit, r/ni

etiam audaciores facii ad eumscripserant, pacem

laudatis epis-

non dandam sibi postulantes, sed quasi jam datam sibi vindicantes. 311 A d hujus postremce epistolce argumentum

tolm vigesima

apprime respondet epistola xxx, amnu Romanus eterus sic exorsusest:

Cum

perlegissemus, Frater

carissime, litteras tuns, quas per Fortunatum hypodiaconum miseras, gemino sumus dolore perculsi, et duplici mcemore confusi ; quod ue-

que

tibi

requies ulla in tantis

persecutionis nr-

gabantjConfesSorwntemeritatem urii/ereas/iaare, ae dcnique de Pr/vato tuereiiro mnuinit, de quo dli

Sanctus atiquid mmtiaverat. Tota itaque hmc ad solam epistolam xxix,

et

litieris

exstat mentio, ut suspicari

nulla

Romanos dc

hceretico

itto

autperpecu-

Cypriano insiructos fuisse. 312 Contra vero epistola xxxi respomum ad ceteras omnessiccoiitinet, ut pateat quidem, COHfessorum lapsorumque temeritatem Romano clero ex prioribus

summa nitur,

ilta

litteris

innofuisse

,

tfiuieu

sir

ut

audacia, qum in epistola xxix expolatuissevideatur. Existimo itaque,

eumdem

epistolam xxxi a S. Cypriano scriptam esse, ante-

Denique

dignatione ejus indi-

pro suacircanosbonitatemandaredignatusest; Dic illi, inquitj securus sit, quia pax ventura est; sed, quod interim morula

supersunt adhuc aliqui qni probentur. Veque distulit Sanctus gregem suum tam lorti nunlii participem facere, prcesertimcumproxhnai est,

.

paeis spes tion

pnrum

roiuliirfuru ridrrrfur

>./

lapsorum anifnas componendos, qui causam tam differri eo moiestius lu/erunt, quo tongius pax abesse crederetttr. Quia tamen Sanctus tum div> nis Scripturdrum pra>ceptis,tumca>lestibus visios

nibus i/tsfrucfus, probenoverat, horrendam itlam tempestatem ad castiganda fidelium delicta >m-

missam 6sse nec tamdiu fuiss eduraturam, si hi ad pamitentiam serio conversi,misericordiam Dei, qua pnr emt ratioiie implorassent, pro pastorali t

s/i/i

et

ad tanti mali causas reddendce pacis moras toltendas denuo

exhortari.

314 Fdcitidper dictam epistolam, quam tre~ quamcten derim litteris, Ui/u r/iu/ drrium i/unrtu ud Roma- ntmtians, '""""» nos missis, u Pearsonio perperam annumerari dirimus § 10. Landat ea/n S. Augustinus //'/>. IV de Baptismo contra Donatistas, cap, n, ad clericos de prccando l)e<> seripfam diee>is,rjUod totius

argumentum

in ro unice agit, ut

et scopus est. Etenim id persecutionem illam />ro delic-

agnoscentes, pacem divinitus non vocc sola sed et jejuniis st lacrymis et omni genere deprecationis Deum exorantes, maturare nitantur.Hoc vero utocyus impetrenU jubet eos duo in oratione diligenter tis

inflictam

suis

,

i/ui/ius illo*

l)eo reheiueutrr dispticuiSSC, /ir

diSCOrdi

animo, neve oscitanter orarenti Petamue, et

accipiemus; et

fuerit,

*i

mora

accipiendi

el

inquit, fcarditas

quoniam graviter offendimus, pulsemus,

si pulsanti aperietur modo pulsent ostium preces, gemitua et lacrymaa nostrsa, qui-

quia

et

,

bus insistere et immorari oportet; et

si

sit

315 Nam quod magis suasit et compulitj ut iri«w»conw)rhas ad vos litteras soriberem, soire debetis (sicut hl "'* '

Dominus ostendere

et

revelare dignatua

<'sf)

dicthm esse in risione: Petite, et impetratis; tum deinde pra3ce|itum plebi assistenti, ut pro

dum

inaiqualitaa discreparet, neo esset fratrum con-

contenderet. Nec refert,quod Bomani fn ep. xxxi supeaon falso dicere dieant : U<>c nos

quibus

ni iio una el -nn|tl<'\ et juncta concordia, Ab hur dissensione causam negatm eo usque pacis rr/ir/rudum dorrt, if/i/ur r.r Mutffi, ru/>. \\\\\ sn

Agunt

probat

suam xxix

in

Africamjam

destinassent, tic

ut utriusque latores obviare sibi potuerint,

eorum unus

in

Afr\cam

,

alter

in

,

riores nostrae litterae prohaverunt,

vobis sentontiam

in

nostram... protulimus.

non ad Cyprianum sed ad e/eruin da/is, qucB perierunt, quasque Sanctusa se lectas fuisse in epistola xxn, verbis num. 279 relntis scripserat, et in quibus, eodem teste, Evan-

enim hic de

IH/rris.

>.

geliiplenus vigor et disciplina robusta continebatur. Id

ita esse, colligitur ea eo,

Septembris Tomus IV.

quodJRomani

F

una-

nimis oratio.

ttaiiam

isti

E

sollicitudine staiuit suos

simul

quibusdam personia designatis sibi peterent: in petendo autem fuisse dissonas voces, et dispares displiouisse illi, voluntates, et vehementer qui dixerat Petite, et impetratis; quod plebis

i/aam hie respomum ad suas /rriures n Rnmanis accepisset, Romamque n Fortunato allatam, dum

,rf>T*n fpvi

pax '

illc

endriu rrrrlnufe, eoi/iiorerut; r/dr/irr/

S.

prima.

plurimis constitutum,

)

et in delictis licel

eurrre,

/iarem epistolam, aut per Fortunatem ipsum a

trigesima

foquitur.

minimum Famulum suum,

gnum, tamen

aliud

de quomepistotaTn sic

per Fortuiuttum, non ad alias per atiOS /wrlufus, si dictft de Privato exeipias, de f/uo etiam in prioficeat,

C

,

et

de propinqua

episto/a rcsponsoria est

ribus

et

ad

proniissum,

insti-

scilicet

ad clerum suum

Pergit deinde lapsorum ittorum, quique eos

e.t

divtnum

,

Episcopus ex BmOataripsi

perceperatj accessit

Ecclesicepacepromissum

epistnlfp

,

litteris

nifijus

lapsorum fratrum immoderata petulantia usque ad periculosam verborum temeritatem productadenotareture/c. traderetur

cessitatibus

trinesima

Ad solatium, quod sanctus

813

Rornanorum

alias vin,

communi mattiroque

C. 3.

de quibusinprioribuseorumlitteris, quas habemus, nuUa prorsus est mentio.

310 Pametiiis epistolam hfinr ante prolixiorem qua% pratcedenti egimus, scriptam cre~ didit, ratusper illam advarias S. Cypriani litteras responsvm interim a

mjctokb

laticos,

multo

protixior ex

nona,

laudata epistola \\\i dicant, sese fn prioribus sententiam exposuisse adoersus libelr

in

istis titteris

volebat,accepit. illam, de

241

I

•

*

«

•

•

:

:

: « Dico autem vobia [verba Christi sunt) quoniam siduobusex vobis cpnvenerit in terra de omni re, quamcumque petieritis, contingej vobisapatre meo, qui iu ••"lis est. n () duo unanimes, prosequitur tanctus Episcopus,

u

j»

l

),

tantuin possunt, quid

esset?Quod

si

si

iinanimitas

secundum pacem, 31

ajiiul

qn.ini

i

oinncs nobis

Domimis

:

DE

242 \(

CTOKE

C. s.

MARTYBC CYPRIANO EPISCOPO

S.

convemret, Doroinusdedit, universis fratribus impetrassemisericordia divina de pridem jam nec tamdiu in hoc salutis et

mus, quod petiraus,

Immo

fluctuaremus. fidei nostrfc periculo

cu

316 Subdit

autdwU

et

kit

mu

aliam visionem, qva perse-

rnus.

Nam

dixerat, sic habct

et assiduis preeibus

et hoc nobis non

fratres carissimi,

exprobratum

Ore-

:

ingemisca-

per visionem,

oliin

sciatis,

hieceobiter collige, studiose lector,

quod dor-

oremus.fe

inpreciljus, nec vigilanter

mitemus

quanfa

esse

debuerit sanctissimi Episcopi cum Deo conjuncquem Ho, (iitam accepta huic Ulius vigilantia,

tam

crebris revelationibus instruere dignatus est.

Quia vcro ho>c ad erudiendum gregem suum sibi dicta noverat, votuit, ut in notitiam ornnhtm perhaec singula, venirent. Dissimulare, inquiebat ,

apud conscientiam meam solus occultare non debui, quibus unusquisque nostrum et instrui et regi possit. Nec ipsi denique apud voshanc epis-

ct

tolam teneatis occultam; sedlegendam fratribus suggeratis: intereiperc euim, quibusnos Dominus admonere et instruere dignatur, ejus est, ijin

maturius

admoneri

el

suum

instruifratrem

nolit.

quemque

317 Denique quanto animi ardore,

im-

petrar$ co-

infinem

inntur;

epistola his plixta,

Ecclesioj

pacem

desideraret, in

verbis significat:

calce

Praecessit disci-

sequeturei venia. Nos tantum sine cessaei cum fide accipiendi, simplices

tione poscendi, et

unanimes, Dominumdeprecemur, cumgemitu

pariter et

deprecantes, sicut

ftetu

oportet ens, qui sinl

plangentium

inter

positi

deprecari

timentium reliquias, inter numerosam languentium stragem et exiguam stantium fi» mitatem. Elogemus pacem maturius reddi, cito ruinas

e1

nnsl.ris ct pcriculis

latebris

subveniri, impleri,

Dominus dignatur

quaa famulis suis

nsterulerc,

redintegrationem Ecclasiaa, securitatem salutis nostrffi,posi

pluvias serenitatem, posttenebras

lucem, postproceilas etturbines placidam lenitatem,piapaterns3 dilectionis auxilia, divina5 Majestatis solita magnalia,quibus ei

persequentium blasphemia retundatur, et lapsorum poenitentia reiormeturj et stabilis perseverantium fiducia

gloriel nr.

c son ttbai

ptsmcutio

niui

i

;

318 Persccutionem,

dum

adkuc lum quod de ea (ii hacepistola dical : Qu» gregem nostrum maxini.i c\ parte populata est, ei adhuc usque populatur ////// i/uui/, cum dixissct : Tormenta manifestum

kcec scriberet, est,

;

venerunt,

et tormenta sine fine tortoris, sine exitu damnationis,sine solatio mortis, tormenta, qu;c ad coronam non facile dimittant, sed tam-

diu torqueant,

quamdiu

dejiciant

;

uisi si aliquis

divina dignatione subtractus inter ipsa

crucia-

menta profecerit, adeptus gloriam uon termino supplicu.scil velocitate mor,iendi

cum

hcsc dixisset,

delioto

ei

:

quodjnquam,

mox subdat:Jlmc patimur

merito aostro \quce verba prcesentem

psrsecutionis atrocitatem luculenter demonstrant. \c< inanis est TiUemontii ac Marani suspicio,

linu koc tempus nonnulhs eclero, quieo usque mteger steterat, succubttisse ; quorum lapsvm S. Cyprianus in epistola \, circa finem kujus anni scripta, depiorat

;

^emeiiammeminitinepistola^y,

non ibtts tta

\

Qyprianus ir\ eptst, presbyterorum

S.

mensibus rcfe-

sed, an 5 pj-tmorcs urbis

t

xl occasione schismam verbis

obscuris

phne

iuerant copulati

,

nuper magistratibus gracilia frasubruerent, ut ut fidem nostram prsvarieatione laqueos trum corda ad lethales ratio eadem averterent. Eadem nunc edicto

veritatis

presbyteros, Fencisrursus eversio per quinque inducitur rfc. simocopulatos, ad ruinam salutis quod nuc sed De hoc schUmatel 20 agemus ; rnodo illa dc prtmort-

non omnes eodem Pamelius tn Annotatis bus verba interpretantur sed vmoncm recredidit, non veram historiam, per qumque schisma ferri, in quaprcsbyterorum Ecclcstam persequendam ad civttatis primores, Sancto magistratibusadjunctos, proesignificatum spectat,

.

fuerit.

320 Hidc opinioni favet

modus

loquendi

is

E

presbyteri nihil aliud sunt, quam sc magistratui Quinque quinque primores ilii etc. : sed cum nulla hic fiat adversus isti

de

visioite

mvntio,

tur,

de re vuhjo nota agavisionem illam littens,

et vclut

dicendum tum

crit,

Christianos

quce nunc desiderantur; Carthaginensi clero jarn ante indicatam fuisse. Eminentissimus Baronius

ad annum quinque

Christi 253,

num. 31 eadcm vcrba de

presbyteris accepit, qui desertores

aiiis

Jidei facti,

magistratibus operam in persequendis

fidelibusdederint. Verttm hcec opinio

fundamento

;

omni

caret

neque uila ratio suadet, ut per

quinque primores totidem presbyteros inteliiqamus. Adde, quod in Baronii sentcntia hcec sub persecutionis initium contigissent : esset, S.

quod siverum

Cyprianus tam detestandam,

prasertim, perfidiam

teris

in

prcsby-

in piioribus litteris

procul omni dubio pro meritis castigasset, quod

tamen nusquam

nem

legitur fecisse.

persecutionis,

verisimile non illis

est,

Imo cum

in epistola sciiicet

de ctericorum aliquot lapsu

v

ct

sub

/i-

xxxv,

primum meminerit.

quod de quinque

presbyteris

kic refertBaronius.

321

Tillemontius Nota 25

,

quamquam Pa-

melii conjecturam probabilem putet, addit

aliam;

\

acriter soevisse,

M

dudum

quod cavendurn

Instanter,

319

vero

paenam infligenda num.V2l ante pmdicta fueral, quamque nos De pmterimus. kic propterea ac jamretulimus, altero,

De

rendum Marano§Vo

cutioin peccatorum

firecibus

geret.

unum

in

si

nec venissentfratribusn»cmala, frateruitas fuisset animata.

perstrmportionem sua strage

.tinm cleri Ut* 6tia

videlicet

,

magistratus

tamen

Carthaginenses)

dum edictum aliquod contra Christianos promulgarent, forte reipsa quinque e primoribus sibi adstare,

aut cdicto subscribere jussisse.

Maranus

denique non dubitat, quin nulla revelatio hic memoretur; sed quinque civitatis primores inpromulgando exsequendove hujusmodi edicto magistratibus revera adjuncii

fuissedicantur;jamque tdem Ecclesi® periculum a quinque presbyteris

sckismaticis oriri,

quodprimores illi creaverant Necdisphcet mihi kmc interpretatio: sed quorsum eam operamad subruendam fidem a quingue tstts primoribus collatam tam sero collocet non perspicia; nisi forte quia id nuper fectssl dtcuntur. crum ea vox ad aliquot menses anterwres faciie extendipotest, ipso teste Marano § 20 tttB, ubi eam etiam de rebus ante annum gestii I

accipi posse contendit.

[nfesta, inqttiens, tempestas,

queaplebem nostramex maximaparte prostravit, Imuc ([iioquc addidii nosTjisdoloribuscumuluni, § XVIII.

Iniii

i>iimuin

juii.ivrint, fawcerint,

certum

F

est.

in-

:,

DIE DEOIMA QTJARTA SEPTRMBRIS.

343

325 Pauperum denique,quifnjidepmtiterattt sedulam euram commendat, quibus quidem, ait ,uuu maJora nobiaetdilectioetcuraprasatanda

ai:ctork C. S.

t

Yvtii «,

A\

'

Llero

Cliram COn-

est

fessnrnm ac ip nnnn^nmonfn pai lperum COin-

nis

111.

SllO

:

commetviat.

quoque pauperibus exemplnm praebuerunt. Ex his porro colligere licet primo, qiumti SanCtUS marfi/rrs ar ronfrswrs fidej

ad con-

Romanos seribit Numidicum presbyterum

fessores S.

a »"d nec paupertate adacti, nec persecutiotempestate prostrati, cum Domino fldeliter

pauperum

serviunt, ceteris

mendat: Aurelium ac Cele-

rmum lectores creat

>

ct

f^ret,

qteantaqtee

inopio\

dwn

ri
«>iii
W

/l0 „

„ lllf/n

Ctiam olo-

postobitum celebranda studeret; guippequi

Tertulli opera t

ut

rumdem nomina

eidem clero adjungit.

cum

nrrrruf, suh/rraiahr

ut sedula,

non

contentus, eo-

diesque emortuales annotandi

provinciam omniclero commendatam esse voluerit. Secundo, cum in hac epistola nulla menfiat

Sanctus clero

sw

enram

Ad

niiquo/

spem

250 setiescentem pertinent in quibus S. Cyprianus quam ex divina revelatione, ut

epistolce,

reditus sui,

supra dictum est, conceperat, non semet signi/icavit. Nolo eas ad certos menses, ut nonnulti fe;

cerun/, sine certo

argumen/o reducere ; nec

tendere, quce cui prcvponenda

•

sit,

cum

nullas in

iis no/as, unde id stattti possit, reperiam. Inpritniscircahoc/empusscrip(avi/ie/urcpisto/ax\xvu

rejiriendam putavimus contra Pearsonhtm ac Tillemontium, qui eam

mensi Maio gimus,

affixerunt. Ratio

scilicet,

quam jani

es/,

atti-

quia de maturo suo Carthaginem

guod non videtur observasse Tillemontius, qui eadem de causa uham et alteram epistolam inter tredecim ad Romanos redi/u in hac loquitur

;

missas recenseri non posse ipse judicavit. 323 Hac epistola sanctus An/istes clerum suum quod jam atias frequen/er fecerat, de cura et ,

morientium,

honore confessoribas cum vivis tum defunctis, necnon et pauperibus, qui a fide non defecerant, sedulo exhibendis admonuit, /es/atus sese hac in parte nemini concessurum, si adesse sibi liceret. ,

Atque utinam,

ait, loci

et

gradus mei conditio

permitteret, ut ipse nunc prsesens esse possem

promptus

libens solemni ministerio

et

:

cuncta

circa fortissimos fratres nostros dilectionis ob-

sequia complerem. Sed officium

meum

vestra,

qnaeso, diligentia repraesentet, et faciat omnia,

quae

fieri

tis fidei

tio.

oportet circa eos, quos in talibus meri-

ac virtutis suse illustravit divina digna-

Istud vero in ea proecipue agit, ut corporibus

etiam omnium, qui cere

tamen

otsi torti

non sunt,

car-

in

glorioso exitu mortis excedunt, im-

pertiatur et vigilantia et cura propensior

;

cum

hujttsmodi confessores inter bea/os mar/t/res censendi qitovum

nomina

yetit.

sint,

re-

prout ibidem pluribtts probat.

324 Hinc jubet eorttmdem nomina diesque quibus moriuntur, ad se /ransmi/ti, ut illorttm memoriam, non minus ac ceterorum mar/yrum, celebrare posset, quemadmodum eo nsque in secessu fecera/, ct brevi cum. eterisuo Carthagine se celebra/urum sperabat. Denique, inquit, et dies eorum, quibus exeedunt, annotate; ut commemorationes eorum inter memorias martyrum celebrare possimus.

Quamquam

Tertullus

fidelis-

dum

persecutionem,

hacscriberentur minusatrot

citer processisse,

significata

tempestate

326

con-

quam cum Marano huc

tn carcere

de martyribus per tormenta palam enecatis, sed tanium de mortuis in carcere, cottigimus, tio

eumdem annum

t

qttod etiam spes maturi reditus quodque addit de pauperibus veluti

jam

defunctis, confirmat.

Ad hunc

pariter annum exeuntem referenda sunt,qua} de Aurelioac Celerino ordinatis lectoribus, et de Numidico m clerum Carthaginensem allectoinepist. x\xm et duabus sequentibus leguntur. Erant Aurelius ei Celerintts par nobilejuvenum,qui non mimts virtutibtes tnstru-

quam

cti,

S.

ittustres,

suam superaverant ;

Cyprianus

morum

sanctitate

ambo, ut xxxivfoquitur, etuterque

in epist.

pares

consimiles, in

quantum gloria sublimes, m tantum verecundia humiles, quantum divina dignatione promoti,

tantum sua quiete et fcranquillitatesummissi,et virtutum pariter et morum sinexempla praebentes,

gulis

congruentes,

et congressioni e1 paci

robore, hic pudore laudabiles. lllorum prior Aurelius Christum iti Afriea ?>is confessus, primo exsilium, deinde tormenta f»rillie

tissime tulerat; nec sciebat sanctits Preestet quid t

ineopratdicarepotiusdeberet, gloriam vulnerum,

an verecundiam morum. 327 Celerinus aviam suam Ceierinam, el patruum ac avunculum Laurentium vei Laurentinum,a/que Egnatiunt, inter wnctos martyres gloriosa nece coronatos numerabat,

minime degener cum persecutionis auctore Decio Uomce for/i/er congressus fidem

ecarccre, nescio

Afriram

quam

revcrstts, in

et ipse

Christo servaverat,

corpore glorioso, ut

s.

vulnerum

h

ipse est Celerinus, cufus

modesta etpietatisplena epistola ad Lucianum exstat inter Cyprianicas vigesima, quamquesanctus Episcopus in ep. xxn

multum SS.

Dc eodem simul et de fgnatioac tjiumitiao acfumest ih

laudavit.

Cr/rriuti,

Opere nostro ad diem 3 Februarii, quo Romano Martyrologio inscripti sunt. 328 SedutadS. Cyprianum redeamus^ hictn ad rrr/rsitr sntr ilaatua

tam

illustres pugites,

quorum ministe

noverat, inter laieos diutius numerari:et nontlmn inatura rrat pri s/a/trrio,

ac significet mihi dies. quibus in carcere beaf.i fratres nostri ad immortalitatem gloriosse mortis exitu transeunt; et celebrentur hic a no-

ros irrtorrs iiitrriui ordinarit

est,

Utilitati

fnht

t/aia roriim CBtOS

,

sir

taiuni, ut

jam

indc nonnuilis presby/erorttm prcBTOgativis gau derent Hos tamen interim, aitin epistola \\xiv, lectores constitutos sciatis, quia oportebat lucer-

nam

presbyte-

rrparaiula intrntas, passtts ratum
rum

comraemorationes

al. Ignatluirj

signa... et in nervis ac raembris longa

tabe consumptis expressa vestigia servabat.

omni obsequio operationis impertit, qui nec illic circa curam corporum deest, scripserit et scri-

eorum, quae cito vobiscum, Domino protegente, celebrabimus.

'

Cy-

non ntiimri ornainrnto qttam

bis oblationes et Sacrificia ob

Uluttres

priani verbisex laudataepistojadenuo utar, clara

riurn

bat,

irtuHbus oc

confB$8ions

et

non

et

1

ob catesam, emissus ac in

devotissimus frater noater pro cetera sollicitudine et cura sua , quam fratribus in

simus

ac.

gloriosa Christi confessione, toleratis-

que pro ea cruciatibus (e/a/em

IvnUum Ctlerimtm jnvenes

super candclabnim poni, unde omnibualu-

ceat, et gloriosos vultus in loco altiore constitui, ubi

nat, et lectorn

: ;

DE

244 ,

C.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

ubiab omni fraternitate circumstanteconspeeti, videntibus prasbeant. Cete-

cori

.

incitamentum gloriffl rumpresbyteriihonoremdesignassenoniUisjam

s.

;

presbyteris utet sportulis iisdem cum aequatis et iliwsiones mensuras pronobiscum sessuri quantitatibus partiantur, qnamvis in annis suis sciatis,

summavit aetatem gloriae dignitate. ordinatum 329 Non eodem tamen die utrumgue post Celeriessc, sed prius Aurelium, acpaulo Sanctus num coltiqitur c.i: t/cminu epistola, qua

interim ordi-

nat;

ordinatione clerum plebemque suam de utriusque

guod alioquin una eademque

certiorem fecit,

per epistolam xxiv

sicuti

epistola prwstitisset,

Qptatum hypodiaconum a Et Celerinus quidem par est, nonnihil credere primum ex modestia, ut admosedccelestimsionepostea ; fuerat relut tatus

Saturam

lcctorem, et

se creatos esse nuntiaverat.

initiari se

nitus,

Antistttis

alloquitur

:

ingenti sane sancti

est,

xxxiv sic suos Exultate itaqueetgaudete nobiscum

nostris,

litteris

passus

gaudio, Etenim in

epist.

quibus ego et collegae niei, qui Celerinum

prassentes aderant, referimus ad vos,

fratrem, virtutibuspariter etmoribusgloriosum, clero nostro non humana suffragatione, sed di-

cum

vina dignatione conjunctum. Qui tire

noctem compulsus

tatu in visione per

ittfjM clero ,l.

hl./lh

est,

auspieatusest pacem,

nuntiat.

est,

ne

quasi dixisset

facta fuerat, S. Cy-

xxxm

de Aureiio

est,

altera

quarum

xxxiv de Ce-

terino, eos dc hacre admonuit, docuitque, cur eoriumlem coiiseusum, t/uodaiius
npn putasset. In priori epistola

sic scribit

In ordinationibus clericis. fratres carissimi, so-

pace qute Sanctus dendapra>ccdenti%retulimus ; tum sm dcnuo reditus spe de ;/t hac eadem epistola frequenter insiorationibus Vos : subdit, dicens vestris precibus adjustite, et preces nostras favens nobis, cito vate, ut Domini misericordia

et su* et Sacerdotem reddat incolumem, lectorem. Sacerdote cum (Aurelium) martyrem SanPorro laudaius Celerinus occasioncm plebi

,

proinde in Pamelii Baluziique editionibus alieno loco recensita est Celerinus e

Romano

carcere,

quem cum prcedictis confessoribus toleraverat, dimissus ct in Afncam reversus, ut diximus, S. Cypriano frequenter narraverat, qitanti eum isti

facerent,

quamque

quod optimo

rentur

;

rimos

e suis

ad

apud plu-

Aurelii

prcBctaram

et eximias virtutesinsignielogio proiisquesemotum uit, uteumadlectoratum promoveret ; guod etiam clero plebigue gratum forc uou dubitabat, Eamdem rationem ordinati

illis

laudatam qua gaudio, guodex

vices redderet,

eos dedit, in

tamen ex humilitate longe impares agnovit, Juverit aliqua cjus verba recitasse.

334 Et nos quidem, inquit, vestri diebus ac quandoscrinoctibus memores, et quando in Sacrificiis pre- pta?

cem cum pluribus facimus,

et

cum

in secessu

oramus, coronis ac laudibus vestris plenam a Domino faventiam postulamus. Sed ad reddendam vobis vicem minor est nostra privatis precibus

mediocritas.Plus vos datis, quando nostri in ora-

Hancautcm

no 250 ad finem verqente scriptam

epistofam an-

esse,

argitmen-

quod annuum illorum carcerem, in quem cjusdem anni initio conjecti fuerant, in ea cetebret, inter cetera dicens : Ecce dignitas ccelestis in vobis honorisannui claritate signata est./U/a-

mencum

fide constantiam, ceterasque egregias Christianas

nec de pace divinitus prornissa, nec de Cclerino ordinato tectore, vel verbo rneminerit, scripta videtur, antequam ea contic/issent, dicen-

dotespari elogio ccfcbrat,

dusque

(

'elerini tradit in epist,

xxxiv, cujus invictam in

331 Eminentissimus Baronius ad ijuin

Chri-

num. 88 hcec mensi Decembri illigat hunc ordinationibus sacris habendis more

253

sti

annum

,

majorum jum tum constitutum fuissc credidit, Sed uti ea temporis ratio in Africa tunc observauon ausi/n uffirmarc ; nihil tameit obquo miiuts ea dicto mense re vera contigeAt ccrte omni fundamcnto caret Pearsonii

/' /uvrit, stat, rint.

xxxm de Aurelio diciEt quoniam semper gaudium properat, nec

Sanctus more oratorum, nnc ipsi etiam annuni non addiu post elapsurum, projam etapso repu-

est

alias insueto, hic focutus fuisse,

modum tando.

335 Circaidemtempus, paulone ante anpost S. jSumidicuut ordinationem Aureiii ac Ceierini, incertum est, presbyterum simite novum ornamentum ecclesice Carthaginensi per S. Numidicum accessit, de quo S. Cyprianus clerumct plebem certiorem fecit per epist. xxxv,

opinio, gui guia inepist.

gum

tur

transfero. Sic ergo habet

t

:

potest

moras ferre

Dominico legitinteKaiendis Decembribus, in guas anno 250 dies Dominicus inciderat, initiatttm fuisse, Qmni caret inquam, fundamcntu: nam ticet de Decembri mcnse conrim nobis

;

statnit,

laetitia,

hum

ipsis

,

stairt,

qua, quoeso,vel probabili saltem ratione

suadebit,

tum,

diem

primum

Dominicum a Sancto designapotius, quam guemUbet alium

cjusdait mensis fuissel

332 Imcrtum pariter

fuit,

quia rem totam breviter exponit,

quid

sibi S.

Cypriu-

;

eam huc Nuntiandum vobis

fratres carissimi,

quod pertineat etad comad ecclesiie nostrae maximam gloriam. Nam admonitos nos et instructos sciatisdignationedivina.utNumidicuspresbyter adscribatrur presbyterorum Carthaginensium nu-

munem

laetitiam,

et

mero,

etnobiscumsedeatinclei*o,luce clarissima confessionis illustris, et virtutis ac fidei honore sublimis qui hortatu suo copiosum ;

numerum est,

E

laborantu perjucundum accidebat.

Ut igitur gratas cpistolam

honorifice de ipso toque-

Antistiti, invidia

to est,

hein.de

Epistota xv

333 nd confessores ctodeditepistotamxv, aliaswi, ad S. Moijscm, Homanos guce et Maximum presbyteros conscribendi

praBcedunt divina. sequitttr,

ooservwtur.

Ecclesia prt-

Eanc enim tumeu qum de morukwi conce-

opinionem probabilem faciunt dicinitus promissa ct post

tione meministis, etc.

confessionem

iitiiinufue

dum

recrearetur. mis proximce pacis radiis

lemus voa ante consulere, et mores ac merita singulorum communi consilio ponderare sed exspectanda non sunt testimpnia humana, cum :

spistolam

funi/i arpissc,

cesque flagitavit, suaspariter ipsis poiiicitus, quas

prianus gemina, ut supra dixi, epistola,

1'ttuni virca

munere

noravit ccelestis gloriae dignitate. 330 Porro quia utriusgue ordinatio, inconsultis

prior

c

lectoris

ejusmodi nuntio conceperat , brevitcr indicato, invictum illorum animi robur, et diuturni carceris f/ioriam eximiis laudibus prosecutus est, pre-

morem

D

eorum est mterpretatto, nem. \<„i inepta tamen naoe dicta volunt Ecclesiw -to.incntP. L„ j m quihmcdeaffulgenteEcclesKBpaoe prusutjto Sanctus, Aureltum feha

negaret nobis suadentibus. Cui plus licuit, et coegit; quia nec fas fuerftt, nec decebat, sine honore ecelesiastico esse, quem sic Dominus bo-

clero acpfcbe, proeter

t

consen-

dubitaret ecclesise, ipsius admonitu et hor-

mox subjcch : Id dum dedicat lectio-

verbis citatis

voluerit,

honoirnhir,

; rectis et corroboratis indole, qui connuJlo minor possit videri aetatis

dum

nus

misit,

lapidibus et flamniis

martyrum necatum ante se

quique uxoremadhaerentemlaterisuo con-

crematam

:

DIE DECIMA

A

QUAUTA SEPTEMBRIS.

dixerim, Ladtus aspexit.Ipse semiustulatus, pidibus.obrutuSj etpro mortuo derelictus,

AUCTOI

el la-

C.

dum

XIX,

postmodum

filia sollioito pietatis obsequio cadaver patris inquirit, semiunimisinventusetextractus et refocillatus, a comitibus, quos ipse prae«/.

invitus

remansit invictus

niiserat,

videmus, haec

fuit causa,

*

ut

pace,

per

Sed remanendi, ut

eum

[Uucescentfe

clero nostro

discolos

suo vlero

ad

suiun prudenter differt:pau-

perum

sustentationern clero

fiat,

utcum gratiarum

actione susci-

Anno tium

Ckristi 250 exetmte, out certesubini-

251, ecclesia Cartkaginensi beneficio Cypriano divinitus promissa? , m dies nuujis magisgue frui coepit. Ita discimus ex epi-

paciSy

stolis,

S.

v

et vi, aliasvi et

liumiles (aciat inconsessusnostrihonore fiorere.

De

de suo Carthaginem reditu

fuere, sed

Romano

Martyrologio ad diem 9 Au-

ad eumdem dicm actum

Episcopus ceperit, ex supradictis conjicere

in Opere nostro tomo II ejusdem mensis, ibidemgue observatum est^ martt/rium corum cui S Numidicus semia/timis subductus est, nou iu persecutione Valexiani, ut habet Itomanum, sedpotius sub Decio contigisse; quod etiam Baronias in Annalibus censuit. Idem Eminentisshnus
temeritas acpetulantia vekementer diminuit. E confessorum illorum numero aligui confessionis

verum eliam temulentia lasciviague sese coinguinare non erubuere guasie carcere emissi

num

essent, ut Ecclesiam

t

am-

quot

licet

verwn illudnova rursusnecpravisanonnuUorum

.

uftbne,

fiasorea
jam serio cogitantem. Quantum kincgaudium amantissimus suigregis

est

gusti inscripti sunt,

i

vn, in guibus videmus

confessores e carceribus dimissos, extotres in patriam reduces, ipsumgue sanctum Antistitem

lioc S. Xumidico, luudatisquc plurimis sociis, qui omnes ab antiguis martyrologis prmteriti

versio.

demiorommoiiflnt.

336 Et promovebitur quidem,

miserit, ad

piamus hocDeimunus, sperantesde.misericuidia Domini ejusmodi ornamenta complura, ut redintegrato ecclesiaa suse robqre, tam mites e't

anis animad-

reditum

Dominusadjungeret, et desolatam per lapsum

ostenditur,

Pearsonii in-

:

quorumdam presbyterorum nostrorum copiam cum Deus perampliorem locum regionis (Pamelius lcgit religionis) suae, quando in prsesentiam, protegente Domino, venerimus. Interim, quod

-

Ecclesiae

confessores

litteras corripil

gloriosis sacerdotibus adornaret. jnngit.

245

crematamsimulcumceteris, conscnatum magis

sucb gloria inflati, dc

moreSf non

moao

Christiani nominis

K

imme-

contentionibus et conviciis cer-

tare,

;

num. 95 recteannotavit, asse/itiente Sollerio nostro loco mox citato, sanctum illum martyrem hic non dici presbyterum, a

konestarent.

S. Cypriano tunc creatum fuisse, prout inter alios Pameiio in epistolai argumento visum cst; scd eumdcm jam tum presbt/terum in primari& totius Africai sedis clerum ob ittustre martt/riutuat/gic-

339 ffuic muto accedebat extorrium temeritas, »« rftfa ruuitf; gui longioris morce impatientes, nondum facta Sanctus non remeandi potestate itl patriam reoersi, prwsrn litmmsus tissimum periculum creabant, ne hac audacia

gatum fuisse.

initati gentiles eos velut

Christi 253,

337 Frustra tamen Pearsonius ad annum 2 16, num. 2 suspicionem hinc movere conatur de usu

vincti illustraverant,

quam

,

fide

el

constantia

infami Ubertatis abusu

de-

t

magistratuum suorum legamquc contemptores non sine Kcctesia- dedecore plecterent, et vix sopitam persecutionem resu\on diu tatuere hcec vigilantissimum

matrimonii presbyteris tum pcrmisso : quasivero ante presbytcratum matrimonio juiigi, uc filiam gignere non potuisset, nec ad tatus ejus concre-

scitarent.

mari ejusclem Uxor,nist jam presbytcro eam duccre illave uti licuissct. Tioc igitur primo probundum erat Pearsonio, ut ex citato loco aliquidpropres-

vn, ad Rogatianum presbyterum, ceterosque confessores conscrip$it,guas utrasque ad rerum rjus (entpoiis notitiam hir deticmasv.rpen-

byterorum mutrimonio asscrendo haberet, At

dere. fn priori epistola

veri-

quod tam ipse, quum Pamelius, Tillemontius ac Maranus, Pamelii lectionem secuti censuere ; videticet S. Cyprianum, dum Numidicum ad ampliorem locum religionis suae promovendum dixit, cpiscopatum ipsi destiuassr: sed an hunc eidem deinde cotUulcrit, inexploratum sintilc est,

est

;

cum

nullus ejus nominis episcopusin

tittcris

Ct/prianicis, aut Carthaginensi concitio occurrat,

Baluzius ex auctoritate duoru/u antiqttorum co-

dicum maluit regionis suse legere, eamque vocem de una e regiouibus, in guas civitates otim dividi sotebant, intetpretari.

Praisutem, qui ut t,im foedo periculosogue malo occurreret, epistolam v,alias vx,ad

cfarumsuum,

ct vi, alias

Sanctus dolorem

mumde

lapsu aligaorum e clero, guos laicorum stragi persecutia addiderat, breviter testatus, ceterosgue exhortatus

ad constaniiam,

de reditu suo ejusque.

di/fervudi rausasirsnibit: (juaiiHjuain

causaeomutipsead vos properare et venire deberem, primo cupiditate et desiderio vestri, quae res in votis meis summa est tum deinde ul ea, quae circa ecclesiae gubernacula utilitaa communis exposcit, tractare simul,et plurimorum con-

V

pelleret,

;

i\;imiuata delimare posscmus, laiiicn potius

siIim

visum esl adhuc interim latebram et quietem tenere respectu utilitatum aliarum, quau ad pacem omnium nostrum pertinent et salutem, qua-

rum

vobie a Tertullo Fratre

uostro

carissimo

reddetur; qui procetera suacirca, quam impense divinis operibus impertit, etiam hujus consilii auctor fuit, utcautuset moderatus expatio

Bisterem, nec

xime ejus ruissem,

me

loci,

in

conspectum publicum, ma-

ubi toties flagitatus et (juajsitus

U'.ui('vc,

ciiiiiiuiUorom.

340 Hincrogat eos, ut illic

invidiosa,

et

ipsi,

quorum minime

non adeo periculosa praesentia

eratj vice sua fungerentur. Praserjtim vero pau* perum, gui inconcussa fide stabant, curam commendatt iisque de necessariis omnibus prospici

jabrt.

etnbessu

prmWrs, pou-

v" mmmm

1

DE

246

4UCT0RE C.

S.

quod circa

fidentes,

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

^tempestas non

jltbet,

ne,

fecit

circalaborantesnecessitas faciat;

ttf est,

persecutione sernefidemswm, quam samente MuttoeUam riirPnlllL tgestale adacti proderent

soUmtus partem a xciret, horum ma.rinmm susceptam esse, imo et plunmos e carcereemrss.s

magis de confessoribus

nam

erat;

etsi

benigne

fidelibus

sua dile(TfLtv&&,utinepistolan loquitar, pro cf.ionecertatimconcurrere.etnecessitates ",////// tamen eosuis consolationibus adjuvare; si qui

dum in mandaU

forte erjerent, omnia. non secus aique

rum

esse?it, eis libcraliter

carcerr

suppeditari

hquituf Confessoribusetiam gloriosis impertiatur cura propensior. fratrum Et quamquam sciam plurimos ex his Sic enim in

eadem

epist. v

voto et dilectione susceptos, (j

ni m-\ vestitu vel

:

tamen

qui sunt,

si

sumptuindigeant.sicut etiam

pridem vobis scripseram, cum adhuc essent in carcere constituti.subministrentur eis, quaecum-

niis, clero

mmmnulat.

que sunt necessaria. 34 A d hosce sumptus faciendos Sanctus semel et iterum pecuniam miserat, prout in epistola vi testatur verbis,

Hsdem confessoribus

Quamquam

clero nostro et nuper,

qum subdo. cum adhuc

carcere constituti, sed nunc quoque denuo plenissime scripserim, ut, si quid vel ad vestitum vestrnm vel ad victum necessarium essetis in

Studium Chrisfianis ronfessoribus

beai

ostendU,

tamen pra

cetetis

ommum

comnonoidi sint. laudat,et d,sPast hmc probos confessores 3 quidem, inQuod aggreditut corripcre cohs meo gaudio cum maxima pars vestrum 1

curat, et confessionis ipsius

honore mehor facta,

suam custotranquillis etbonis moribus gloriam inficere numedit et servat. Sed quosdam audio rumvestrum,

et

laudem

prsecipui

nominisprava

etiam vos sua conversatione destruere; quos conservatores laudis ipsi, utpote amatores et objurgare et comprimere et emendare pudore debetis. Cum quantoenim nominis vestri vestrse,

delinquitur,

quando

aliquis temulentus et lasci-

viens demoratur, aliusineam patriam, undeextorris factusest, regreditur ;utapprehensus,non

jamquasi Christianus, sed quasi nocens pereat? De nonnullorum quoque superbia ait: Inflari aliquoset tumere audio eamque divino fimore, ipsiusque Christi Domini, qui sicuj ovis ad victimam ductus est etc, exemplo retundit. 345 Tum vero de lascivis proser/uitur; Quid ;

deinde, inquiens, illud,

quod cum

quamexsecrandumdebet

summo

Verumtamen ne

turri

;

od quod

ccclesia eieemasi/nis

feminis promiscua jungentes; stuprum conscientiae eorum desit, hoc ipso grande crimen est, quod illorum scandalo in aliorum ruinas exempla nascuntur. A

eam

con-

gloriam

moribus

dic/nis

cos per clerum sia/m voluit sedulo

excitari.

342 Quorsum vcro id jubeat,

Dominus

mem-

bra, turpi et infamiconcubitusuoplusmaculent,

dilionem diserte apposuit, u/. aui iis fruivellent, scirent, se humilcs et modestos et quictos esse debcre, et confessionis suce

postconfessionemsanctificataet illustrata

est, misit

suis indignos alcret, in priori cpistola v

mox

indicat his

cubicula

quando,

sua

etsi

c/uoque, conviciis ac maledictis, a Christiana charitate aliena, etlingua, quee Christum confessa est, plane indigna esse ostendit, jubet cavere, et, adviriutum studium mvicem cohovtari, ut cum prosua misericordia, ait, pa-

contentionibus qrtce et

toribus queri-

verbis

tur,

mature videre, H. salutari exhortatione componere mentes eorum ad servandam gloriam suam possim doleo enim, quando audio, quosdam improbe et insolenter discurrere, et ad ineptias vel ad discordias vacare, Christi membra, et jam Christum confessa, per concubitus illicitos inqui-

nuncadmirenturin moribusdisciplinam. Denique

nari, nec a diaconis aut presbyteris regi posse;

subjungit ea, quce de transmissis

:

faciat,

ut et ego iterum illos

:

sed

id

paucorum pravos et malqs bonorum confessorum gloria

agere, ut per

nnuvs multorum

et

honesta maculetur; quos voreri debent, ne ipsorum testimonio etjudicio condemnati, ab eorum

cem

fecerit (Deus), quam sefacturum repromittit, novi etpcene mutatiad ecclesiamrevertamur, et excipiant nos, sive fratres nostri, sive gentiles,

omnia correctos atque in melius reformatos, etquiadmiratifuerantpriusinvirtutibusgloriam circa

ad eorum eqesta-

temsublevandampeciiniissiiprajamrecensuimus. 346 IntereaEcclesitBpaxindies mac/ismaqis- cierumde que confirmabatur, sic, ut solus illius iurbandceme- reditu sw tus S. Cyprianum in suo secessu retineret Ardebat dilatu ' scilketpost diuturnam absentiam ad sedem suam F .

societate priventur. illustris

el

verus

est,

Is

enim demum confessor de quo postmodum non

erubescil Ecclesia, sed gloriatur. liquet,

illum a Donatu,

Exflne

Port\mato

t

epistolee

Nbvato

et

Gordio, incertum,qua super ret consultum fuisse, quibus se solumresponderenonpossescribit, quia n primordio episcopatus sui statuerat iiihi! sine rlrri stri consUio rt plchis ronsrnsu eXSUfi privata senteniia agefe. 'ut

bit.

guos

iCfi-

presbyterum, ceterosque, ut diximus, confessores scripsit, qua rt bonos confirmare, et immorigeros

ad offichtm suum revocare conatus

est.

Acprimo

ingentem gloriam, rctutrrant,

redire,

tnm ut

sui amicissimorum,

quam ex Christi confessione cum summiqmutii significatione Qra-

tulatus,monuit, ut dignitatem nominis suidignis moribus ac virtutibus svstinerent, meminissentque, quamdiu vwerent, sesein aeie $tare,necprofutura sihitmn qtoriosoinifio. nisi nrfr

factOTUm

P'^rrrrantiowrethwrent;quodipsumSahmonis

proborumque

confesSorum, iandiu expetito aspectu frueretur ; fum ut gregi suo per persecutionem misere sauciato ipse prcesens

medelam

afferret, et ecclesiam

suammagnaexpartedissipatam componeret. Hcec sane omniamaturum ad suosreditum optimoEpis coposuadebant;sedcum non minori prudentia

quam zchpoUeret,

843 Xoti diupost epistolam alteram, qum Pamelio vii est, Baluzio autem vi. ad Rogatianum

E reprehendens.

animi nostri gemitu et

dolore cognovimus, nondeesse,quiDeitempla,et

vobis 175.

colos

quiens,

videri,

mecum

g^>»

,

fuerit,

qiioque ex lectore diaconus, qui

1)

curandum

cum adeorum mores reliquorum

culis propriis,

suggeratur; tamen etiam ipsede sumptiquas mecum ferebam, niisi vobis 250; sed et alia 250 proxime miseram. Victor

ctdv. confes-

Etquamquamhuac SauUsexempbconfirmavit. ac bonorum morum miiitntis tranquilUtaHsque omnihus communc esse de-

gentihbus odio

ac probe

sciret,

quanto ipse

esset, nihil proecipitandum

duxit

exspectandumque, donec rebus omnino pacatis {msi tamenDeusaliterjuheret) tutoregredi posser nr pramiaturato reditu sopitqs gentilium

iras sus-

atque ita gregi suo noceretl dum ei pro desse unice conaretur. Ne quid igitur cttaret,

imprudens

oommitteret,episfotam xxxvi ad clerum suumconscripsit; Saluto vos, inquiens, fratres carissimi

per Dei gratiam incolumis, optans cito ad vos vemre, ut desiderio tam meo, quam vestro et omnium tratrum satisfiat. 347 Oportet nos tamen paci communi consulere.

:

DIE DECIMA lere,

et

interdum, quamvis

cum

teedio

QUARTA SKPTKMKRIS.

animi

nostri,deessevobis,ne prcesentia nostra invidiam ntmcurademto et violentiam gentilium provocet, et sinius aucet

de poupe-

tores rumpendie pacis, qui magisquieti omnium consulere debemus.Quando ergo vos scripseritis,

rebus compositis, me venire debere, aut si ante dignatus fuerit Dominus ostendere, tunc ad vos veniain.Ubi enim mihi autmelius possit esseaut laetius,quamillic,ubimeDeus.et credere voluitet crescere! Post hwc ad solitam suam de egentibus

hanc etiam solvit geminus Rogatianus, quamdiu drcc/n infnsium s/taftuut, aut etiam paulo amretinemus. Muito rectius Maranus § L6 Vitat negat,

r.i prcedictis Sancti verbis evinci, hum t m thagine egressurum pecuniam aliquam Rogatiano

commisisse ; cum ea commode accipi possint de aliqua pecumce summa, qucecum vel pro solito Epiicopi stipendio ea ecclesice bonis, vel aliunde aecepta, >ul ciiin

alimoniam eleemosynas his verbis commemorat Viduarum.et infirmorum et omnium pauperum curain, peto, diligenter habeatis. Sed et peregri-

Rogatiano, inpauperes eroganda. Certe kmc m* terpretatio plana est, omnesque diffit ultates tollit.

titas

mea

propria,

sent e carcere, mejito dubitare potuit,

<

XX. Initium schismatis

et peregrinorum indigeniiaiperpetuis eleemosynis prospiciens, solliciteque cuvcns, ne quid illis in-

348 Pcarsonius epistolam hanc inter tredecim, quas Sanctus simu{ cum dechna quarta purgandi

Romanis tegendas misit, ut supra dictum ad initium mensis Martii anni *J50 refert; quod mihi parum probabilc apparct. Etcnim mense Martio non dc rumpendaepacism^, quce nulla tum erat, sed de exorta atque indics magis cffcrvcsceutc pcrsccutionc loquendum crat;

lis

est,recenset, et

,

ad nullum ad annum

250 exeuntem, vel ineuntem 251, quando sopita persecutio spem proximce pacis a Deo promissce, immo ct initium aliquod fecerat, ut superius ostensum est. Tillemontius^ qui kac in parte nobiscum couscutit, nonnullas difficultates cx verbis

numero

prcecedente recitatis sibi objicit, misereque

se torquct, ut expediat.

circatempus hujusepistolcB,

S.

349 Laudata cnim verba , inquit, insinuant, Cyprianum, dum Carthagine excederet, ali-

quampecunicesummaminejusmodipiosususapud Rogatianum dimisisse, jamgue dubitare* an cu

iniiis

exspectabat, lius,

jam

Herculanum

ac

episcopos,

et

Numidicum

lcetis-

pariter

t/ur debita solverent, et si qui eorum solitas artes suas exercere vellent,hos, quantum necesseesset,

largiori stipe juvarent. lisdem

dederat,

tis.

m

simul

tu

in

quoque in ntandasingulorum wtatem, t<>u

merita diiigenter

inquirerent,

ut

uumiles et mites ad ecclesias-

ticw admiitfstrationis officia promoveret.

352 Tanta optimi Episcopi charitas,

et de lulinsstHiiis, EcclesiaiministnseligendissQliicitudo,quai quem Uaronitu

dit/tiis

rapere debuerat, illius

quopat toSanctuspost decem

concitavit.

improborum

virtus gravis erat, in se

Erat Carthagine, vel certe propehanc

inter hujus discessum scriptamque epistolam col-

civitatem t Feiicissimus quidam, Christianus />n>-

locamuSjdubitarepoiuerit, utrum exdimissa apud

fessionet sed n"n moribus ; quippe qui

Rogatianum summa aliquid tatemhanc minorem quidem

r/

quieam

Difficul-

esse observat in sen

epistolam

initio

Martii

eadem quoque difficilius intelligi, Cyprianum aliampecunicesummam circaMarliunt misisse ad Rogatianum, quem Pearsonius s.

ipse

non ante finem Aprilis

<•

carcere liberatum

esse statuit.

350 Vi igitur hisce se expediat Tiiiemontius, vel,
:

t

aut toritate factam, nihil aliud,
quam ommentum <

ohjcctaui difficultatem eludendam. Veque

riis tippoirit ie

presbyterum, sui vicarios miserat, ut suo nomine eleemosynas egenis fidelibus distribuerent^ eorum

invidiam, quibus

superesset.

Saitcti uica-

simas ejus spes distulerunt.Sanctus Antistes prceter Rogatianum presbyterum, etiam Caidonium

omnium animos

menses, quos

ct

gentili-

ConcitatcB,

Ula tnanibus gentilium potuerit subduci- Siautem id ita tamen factum admittatur, non satis capit, cirt iter

erat,

jam u

novce iurbm, non

ditionem

illigavit; sed in

respondetm

cum

sedab ipsismet Christianis

digiiiis (|iiusi|in' et

tentia Pearsonii,

ad eam

inchoatus

Cyprianus in secessu responsum, quo de tranquilio rerum statu edoctus, ad carissimum s/ln gregem suum convolaret, u clero suo indies

tur;quiaRogatianumprimumomniumCarthagixie fidem confessurii, ideoque et carceri mancipatum si

et

Christi 25]

As:

erogata jam esset.Id vero ipsi difficile captu vide-

Sanctus inde abscederet;aut defnde primum captus fuerit,veretur,ut pecunia

excom-

vicariis

municatur.

fuisse opinaiur,dum

q

ipsius asseclisa S. Cypria-

no ejusque

sui ergo

Peli-

una cum nonnul-

cissimi, qui

abscntia cveniret.

contra ac Sanctus hic facit ; ideoque tempus cii potest aptius rcfcrri quam

>>

ut largius

et promptius circa laborantes riat operatio. llmc ipse paterno sq/ie anirno non modo plebis suce\ sed

B

utrum

pecunia aliquid superesset ; cum hwens onfessorum ac pauperum numerus esset alendus.

firtrtiii ta

ne tbrteuniversaerogatasit, misieidemper

commodi ex sua

fuerit, traditaque

Xuiu tiitu Rogatianus ceterique confessores rum diuantequam S. Cyprianus heec scriberet, exiis

quam apud Rogatia-

Naricum acolythum aliam portionem,

Proponitur

secessu mittenda csset, ejus-

iii

demjussu Carthagine dimissa

num compresbyterum nostrum dimisi. Quae quan-

s

I

l

sollicitudinem disgreditur,missasque in eorumdem

de quantitate

lUi

p//as.ii/triSA'\i>v\AU\f/ist '^ / t / nc/r /t/ ,l,j/an,x\\\i

nis.si qui indigentes i"uerint,sumptus suggeratis

diffieultas

247

rapinas

/!< t

quibus

ad fraudes

Sancto certo constabat,

etiam adulterii crimen addidisse, u dignissimis accusabatur,

testibus

jitfc

xxxvni Saiictus affirmat
in

epistola

;

fcuprator virginum,... matrimoniorum multorum depopulator atque coi ruptor dicitur. Eminentissimus Baronius variis

sse sibi fraudator,-..

inlocis

Annaiium Felicissimum hm" presbyte-

rum fuisse

credidit,

unumque

ea

iiiis,

'/><<

epis

copatuiS, Cypria&j jam ab i/iitio adversati fuere ;;.,.;

Hoc el

autem opinatus

//
epistola

\\.

''iiim

est,

quia Sanctus in presbyU

de Feiicissimi factione

quorumdam

perfidia perf ecit,

sic

loquitw

presbyteroruHi malignitas

ne ad vosantediem Pascha

venire licuisset, ilum funjuraiinnis suuj et

antiqua

illa

tntiuttt. :

contra,

memo-

episcopatum meum,

immo

i

urri

DE

848 AX'f*TORK c. s.

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE. ad-

etDeijudicontra euffragium vestrum, veterem instaurant cium, venena retinentes,

immo

et sacrilegas

contra nos impngnationem suara, renovant machraationes insidiis solitis denuo 254, annum ad Eminentissimus ffinc idem

„„,„ 60

et 61

et alibi,

dum

>>>

epistola

xux

Felj-

legit, tfssimum a Novalo diaconum constitutum qttorum putavit, admittendos dttos Felicissimos quo unus jam presbuter, \frtcapi schismatis, de

auctor fHerit, atter diaconus factus, Sovato alterius schismatis duci adhceserit : quod exopposita hceresl tttriusque schismatici confir-

mo3o agimm,

tnari rdtus est

;

„„m

prior Felicissimus lapsis

dandam quam Novatus omnibus quantumvis

omnibus sine prarvia pamitentia veniam coniendebat,

pamitentibus negatam volebat. ted

•

'-I

i^imi-

Itut

Verum

:r>i

„>>'l<<

minime dubium

apparet,

qutn Felicissimus, Africani schismatis attctof, idem s/7 cum eo, quem Novatus paulo post dia-

conum

Nam

constitui citravit.

ut

adBaroniiar-

gumsnta respondeamus, S. Cyprianus Felicissi/,//(iii nusquam presbyterum appellat; loco autem // epistola xi. oojecto agii

de presbyteris, qui se

Felkissimo conjunxerant,

et

tentare aut

certe

ibidem

/,//////! (/c i/\

nssiini staret.

bua et

sic ait

:

Nunc

apparet, Feli-

unde venisset, quibus radicibus IIi fomenta plim quibusdam confessorihortamenta tribuebant, ne concordarent

confessorum mentes, et contra Bacerdotium Dni portionem ruptse fraternitatis armare \
saucios etad capienda fortinra consilia per cala-

mitatem ruinas suaa minus idoneos etminus solimedela vulneris sui avocent, et intermis-

dos, a

quibus Dominus cnnt.inua satisfaclinm placandusest, ad

precibus et orationibus,

1

el

exitiosam temeritatem mendacio captiosae pacis

855 De

his

igitur

hquitur,

hos

ab

initio

episcopatus sui sibi adversafos firisse^mnqnescilicet

presbyteros, ut ibidem infra

ait,

Felicissi-

mo copulatos ad ruinam s&lntissignificat. Exiisdem ((>" Novatum unum fuisse, et hujus opera eumdem Felicissimum diaconatum arripuisse,dunon sinit epistola xi.ix, in qua Sanctus Comelittm Papam docet, Novatum, qui Roma//'//,/ Ecclesiam pertwbaverat, Africani quoque schismatis auctorem esse, et de Felicissimo simul jam dtacono facto meminit. Idem est Novatus, inijitit, qui apud nos primum discordiae et schismatis incendium seminavit, quiquosdam istic ex fratribus ab Episcopo segregavitj qui in ipsa persecutione ad evertendas fratruro mentes alia qusedam persecutio nostris fuit, [pse est, qui FeliCiS8imum,satelIi!«in snum,dinniiuun,nec permitbitare nos

tente me, nec sciente, sua

lactione et ambitio-

ne constituit, etcumsua tempestate Romamquoque ad avertendam Ecclesiam navigans, similia illic el paria moHtusest, a clero portionem plebis avellens, fraternitatis bene sibi cohserentis el se invicem diligentis concordiam scindens. Plane, quoniam pro magnitudine sua debeal Carthagi-

nem Roma coramisit

fui&S9

:

praecedere, qui

856 Ctarwn scilicet

schismaUsh^esisdirecteoppos^

„

niw.dums-cilicethacomntbustapm

licissimii

smepraw fapamitentiapacemtemereconcedenddm, sinceram ac mavero eam, etiam post quamlibet

conienderet ; tnidiulurnam, denegandam impie il$ovB.tM,eodemSanctom rum mim non ,,/, s novandarum rerura laudata epistola xlix teste, deserto, Ronuv prisUno errore semper cupidus, sub speaosa alimn Hbenter ample* us fuerit, quem

magis accmnmo
ecctesiastici vigoris larva

SUIS partlbUS putabat acl confrssores p&adjungendos, ntqne ita scelc-rum suorum inductoin nas,quarum metu Africamdeseruerat, Ecclesiam Romanam schismate subpseudo-ponti-

Romnnos

t

fice

evadcndas. Quin

Baronius, non satis

ct ipse

tamen conseqttenter ad opinionem suam,Novatum Frlirissimi fartioni prius adhcesisse admtttit,

ad ffnn«m254, num. 39

bem

scribit

:

Ex

liac

dum

pariter

invexit.

357 Multo

simum

illic raajora et graviora adversus ecclesiam diaconum piscopum fecit.

istic

est, utriusqite schismatis, Africani ac Homani, preecipuum incentorem dici

igitur rectius sentiunt alii,

qui Felicis-

laicum fuisse statttunt,diimschisma ordi-

retttr; sed

virum potentem conditione

Christianos

ct inter

ejits

ostendititr: et

schisma mo~ litur.

loci

opibus spectabilem.

ac

Porro itt adhis?oria> contextum redeqmus, Felicisshmis e.r scelerum suorum conscientia ab Episcopo suo brrvi redituro male sibimetuens, cta Novato, cui simite pcrictdum imminebat,et ceteris quatuor presbyteris clam instigatus, intercedere coepit, ne vicarii a S. Cypriano missi eleemosynas ex illius mente distribuerent, et in cujusque cetatem, dotes ac merita inquirerent. Qume/potentatnimprobo et terrore violento graves

minas

adjecit, si quis

Episcopo suo obtemperasset. Prceter quinquepresbyteros, qui Feticissimo clanculum adhcerebant, illius

invitent tantum laicum

ficem^utinflavidebimmMqueobstaUquofiRo

primus auctor malorum prodiit, qui eamdem dissensionis pestem (ut demonstrabimus) in Ur-

quorumdaro

longa

Homanam

uti contra

Felicissimi infelicissima officinaimpiusNovatus,

factio

D

ZaLumfeceratepiscopum,seit^

nihil

is

onm Episcopo suo, ne ecclesiasticam Hisoiplinam cnm flde et quiete juxta praeeepta Dominica continerent... Ac ne parum fuisset corrupisse

sis

jungiFeltctssimum siam frtrrat diaconutu

Binc post

sine quibus

potuisset.

efftcerc

adprius pertinet, Novattm, eiqvt, quanttm quemcontraAfricanameccle-

partes palam sectabatur

ac mitl/i

alii,

Augendus quidam, ouorum seducem acprincipem con-

trasanctum Antistitem suttm publice

et

superbe

haud dubie prcetendebat Christianam in lapsos clementxam, Sanrtnmque (lc nimia severitate accusabat ; rattis scse eorum /ntii/K/s sibifacile devincturum, si omnes adpaeem et communionrm stathn admittendos esse conten-

factabat. Seditioni suce

deret,

post qtte

quos

S.

Cyprianus non

examinatam

7iisi

cum

deiectu et

F

tmiuscujttsque

causam, actampro meritis pcenitentiam, secimdum eeclesias-

tiraui discipiinam recipipatiebatur. A ttamen longe pinrrs Episcopo suo, missisque ab eo vicariis ob-

temperarunt.

858 Porro S. Cyprianus de inopinato hoc casu Conira hunc laudatts vicariis suis per epistolam, quam non Sandus habemus, monitus, nematum latius serperet (i

cpis-

tolamrxmmddeo$demrescripsit,mquaFeiicissiniitiu (i communicatione fidelium separavit

eani-

demque pamam Augendo, tes desereret, „ii et cetrris

ttoms «N US

jttssit tnftitji.

nisi schismaticas par-

mmtibm n „sdr„,

Srd

quahtec omnia didicimus,

srdi-

rpist„la„, /„s/ fi „ rr

et

in

qua nonnulta

obscure dicta occurrunt, subjungamus

Cypria Hercuteno collegis, item Rogatiano et Numidico compresbyteris salutem Venementer contristatus sum, fratres carissimi' ce Pti slitterisvestris,ut,cummihipro P ositum «nperel votum sit, universam fraternitatem DOStram mcolnmem continere, et

nns Caldonio

et

illibatum gre-

gem,

A

gem, secundum quod caritas exigit, veservnre; nunc nuntietis, Felieissimum multa impvobe et nisi(lioseessemolitum,utpv?etevfvaudes veteres et vapinas, de quibus jain pvidem cognovevam, nunc quoque cum Episcopo povtionem plebis dividere, id est, a pastove oves et filios a pavente

membva dissipave tentavevit. Cuimmeego vos pro me vicarios miserim,

separare, et Christi apttt.

wwiii

scrihit.

359

ut expungevetis necessitates fvatvum nostrorum sumptibus, si qui etiam vellent suas artes exer-

additamento, q uantum satis esset, desidovia eonim juvavetis, simul etiam et aetates eovum et conditiones et mevita discerneretis, ut etiam nunc ego, cui cuva incumbit omnes optime nosse, et dignos quosque et humiles et mites ad eccleceve,

siasticsB

administvationis

offlcia

promoverem;

intercesserit, ne quls posset expungi, neve

ille

ea, quae desideraveram, possent diligenti examinatione discevni, comminatus etiam sit fvatvibus

nostvis,qui pvimi expungi accessevant, potentatu improbo et tevvore violento, quod secum in '

tti.

in

nionte

morte*uon communicavent, qui nobis obtempevave voluissent. Cumque post hsec omnia nec mei honove motus, nec vestva auctovitate et praisentiafractus, instinctusuo quietem fratvum loci

turbans, proripuerit se

cum

pluribus,

ducem

umqiie ex-

commwiicat

cum

ecclesia

matre remanerent,

et

quod quidem

;

recessuros. Interim,

monte tus

sit,

et

ceteros pro certo scio

facturos, et cito

ab errore temerario

cum Felicissimus commina-

non communicatuvos

qui nobis obtemperassent, id

cum

explicandas. Etenim taxat laicus esset,

hic

Felicissimi

exsupradictisdum-

nonmmm

nitcr minitatus fttisset,

quam

ridicuh

ina-

non communicatuvos

in

movte secum, qui &piscopo suo obtemperassent rrrtr hujusmodi tto/ninis lahi minCB ad conrit,;,,:

dttm risttm potius, quam terrorem incutiendum valuissent. At si in monte legamus, potuerunt ece

vim aliquam habere. Potuit

/„;,„

Vrlirissi,„„s

ecclesiam aliquam, seu sacellum, stve in monte Carthagini vicino, sive ineditiore ejusdem civita* tis ioco habuisse, quod ipse suis expensis exstru-

xeratvelsartum tectum servabat,

rt i„ quo tam divinaperagi curabat; huncqtte locum interdixisse omnibus, gui ntce insanim non consensissent. Qua rninm eo

sibi

t/uam

ceteris fidelibus

forte

rnajusincommodumfidelibttscreabant,quodlocus ille sub potentis istius hominis patrocinio vexationibus infidelium

mimts

pateret, tutiusque i/luc

convc/tirr lircrct.

Non

363

nw§16

improbabile etiam

Vita suspicatur,

est,

quod Maro>

Felicissimum prater

quod

runt. Quas

potius terrenda fuisset, si Felicissimus,

eam ad

communioncm suam computsttram

sc

minatUS

Porrocum exepistolaivconstet,

Felicissi-

fuisset.

mum parricidales

se nuutiaverunt, et probaturos se esse assevera-

omnia tunc cognoscemus, quando

in

unumcumcollegispluribuSjpermittenteDomino, convenerimus. 361 Sed et Augendus, qui nec Episcopum. nec ecclesiam cogitans, pariter se cum illo conspiratione et factione sociavit,

si

ultra

quam

perseveraverit, sententiam fevat,

cum ille

eo

inso

factiosuset temerarius provocavit. Sed et quis-

alia ipsius scelera

modi minis

ad qttam nunc aliqua notanda SUTlt. /n primis ubi Baluzius ex auctoritate suorum vete~ rutn codicum legit in movte, Pamelius, aliique habent in monte, quam ultimam lcctionem ctiam Angli editores retinucrent, ct Rigaltius in Observationibus suis priori prcefert, quamvis in duobus

exemplaribus Vaticanis

Pamelium

similiter

in

movte

secutus

legi advertisset

est

Baronius ad

annum 254, num. 35, ubi propterea cxistimat, Feticisshuum asseclas suos in quodam monic collegisse, omnesque, qui in eo loco secum non oi„//ii/„icarc„t, c.rtorrrs /jroit/tiitixsse. P
i

iiits

montc/n iilum Carthaqinicicinurn statuit;Joannes Septembris Tornus J V.

recensentur, ulla fiat de ejus-

plebem jactatis mentio, non parum

dubia ha>c conjectura tcni, qi/e/n

est ;

nam

ut sotent scelera

sanctum

364 sit

Antisti-

nef/triis s/tis exvptis virifiter ohsistcn-

tcm non fcrcbat, atrocius postea in plebem fecisset.

Haud

statuere,

quam

an veritatem assecutus

scio pariter t

Kmiiieiitissimus liarou/as,



num.UKait, Feticissimum, magistratibus secularibua secum adhibitis, Sancti vicmios prohi-

haud

valere, et nostri meminisse. Valete. I/ttr asquc

in

crcsccre, facilc potuit aliquid in

fn/isse, /ir

cpistola,

intendisse,

viderinon debere, si simili „,/dacia plebecttlam tcmterit. Attamencum nec i„ haccpistota xxxvm nec in \.\, in quibus multa

sciatseinEcclesianobiscum non esse communicatuvum, qui sponte maluit ab Ecclesia separari.

nominibuseovum, qui cum Felicissimo sejunxevunt. Optovos, fvatres carissimi, semper bene

minas S. Cypriano

observat, mint/n

quis se conspirationi et factioni ejus adjunxevit,

Has litteras meas fratvibus nostris legite, et Carthaginemadclerum quoque transmittite, additis

dteta,

t/uod

excommunicatio, ab homine laico intentata „i: inepta ei videretur ad vioientum terrorem incutiendum plebi, cui minime grave esse poterat nequissimi htnnin/s rommnnionc carere, qumque

morte* secum,

fratves nostri, graves viri, depvehendisse

est,

fi

obscurtos

/i/is

qui nobis com-

fraudes ejus et vapinas, quas dilucida vevitate cognovimus, adultevii etiam cvimen accedit,

inina-

maqisque accommodata adminas

cst,

in

municarent; accipiat sententiam, quam prior abstentum se a nobis sciat, quando ad

Xoii/uilla

363 Difficite dictu est,utra lectio prmferewaa inUmdata pratphcet tamen Pameliana, quce commums c f^ r^"

sit;

est,

dixit, et

C. S.

trstr /issrerrat.

excommtmicationem etiam mortem non obtempe-

cum pace

tur.

sineufh

auctohi;

fuisse

rantihus sibi minatum fuisse. Ipsius ratio

stipendia ejus, Episcopo dispensante, percipe-

c?ts tyus

Annotationead hanc epistolamcivi-

360 In quo quidem gratulor, plurimosfratres ab hac audacia recessisse, et vobis acquiescere

rent

iu

i>,

contestans.

maluisse, ut

til.

Felhts vero

tatcmUontem dictam prope Carthagmem

se

factionis, etseditionisprincipemtemerario fuvove

-

m

QUARTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA

prcsdicta imperata facerent. Collegit id ex eo, quod id potentatn improbo

ditbie

etterrore violento fccisse dicatur. Verum haic de ejusdem assectarum manipulo, a quibtts stipabatur, accipiendavidentur ;nam et i„ epistola lv rtidii/

s. Cornelium

factione

Papam

dnspevatuvum

stipatua caterva

lit/nur accessisse

et

/i/irni-

Quinimo cum S. Cypvianus in epistola xi. quinque presbyteroa Felicissimo copulatos comparct quinque primoribus, qui edicto auper magistratibusfuovanf, copulati; non videntur magi* tur.

stratus seculares Felicissimi [
JEnigmatis quoque instar ost, an et cur Sanctus ad clerum Carthaginensem trans-

ea tdem litteras

Hae litteraa meae fraCavthaginem ad clevum quoquo transmittite, additis nominibuB eorum, mitti voluerit kis verbis: tribus nostvis legite, et

Nam quorqttam Carthagine, Caldonius ceteriquevicariiversabanturl An alibi

qui

sutn

cum

Felicissimo

hacl

An

se junxerunt.

igitur aiibi,

eleemosynas imperatas dispribuebant, 32

et

eorum, qui

rt,

tnwta.

;

DE

250

CYPRUNO EPISCOPO MARTYRE.

om nd sacro$Ordinespromoveripo$sent,
AUCToRL c. s.

/;,- ,1'hU'llt,

S

.

mile apparet. 365 Joannes Fellus in Annotatis

ad eamdem

cam ad Caldonium episcopum, dkecmjam detjentemprimum datam futs-

rp,\lo/
in tua

mdlcndam ab <:o demde llereuta/w,antequam

sr,

;

Annota GurthaginemibM traderetur. Baluzius in non nominat, viri cujusdam eruditi, quem locum judicium secutus, credere maluit, hunc Carthaginem%e»f/wmesmendosum esse, etpro quam emendationem confirmari puse Roiiiam Romano itinere ta\ il <<: bq, quod Felicissimits de pretium visum opera? ideoque cogifaverit, bun

nica^riarum,^^^^^"^^^^ £E clerum mtssam. ad Carthaginensem

sZsoliusCaldomisittmniumnom

qtia adversus FehCypriano reddentis eorum, cissimumejusquegregalesfecerantcsso yronmllaudai codicem Ms. Bod368 Pro hac lectione qant eam quo in laudatum, leianum 1, a Joanne Felio exstare putat Veruni s/ S. Cypriano inscriptam S.

Ijs,

Felli

sed eam

in dicto codice non invenit, sua inscriptioni inseruit.

jectura

:

clerum deperfidiu hominis prm-

Romanum

fuerit

monere. Verum hmc opinio solo

quod non

Felicissimi,

nisi toto

Romano anno

itinere

post,

ac

jam tum

de eo

cogitaverit, idgue

Cypriano tum etiamnolum fuerit,quis edicat ? Adde, quod dc hujusmodi Utteris ad clerum RoS.

transmissis nihii legatur in epistola lv,

manum

Cyprianus S. Comelio Papce superFelicissimi causa pastmodum conscripsit, quodque similem correctionem contra omnium editionum ve-

quam

S.

terumque e&emplarium auctoritatern inducere, nodum amputare sit, non sotvere. Tillemontius /a/etar, srsc hujus diff/cuitatis enodutioncm nesrirr malle, quam tcutare. Nescio tamen, an dici

non

posset, laudatos vicarios, ut

pauhdum

ticorum furori egressos fuisse.

Sed

primo schisma-

ccdcrent,

et heec

Carthagine

mera conjectura

est,

cissimum

rutns vicarios jussaS. Cypriani fideliter ejsecutos

aliquot

cst,

et

videlicct

ac nouualfis cjusdem sectatoAugcndo, Reposto, Sophronh

Soiiasso, ac

duabus mulieribus, Ircnc atque

Paula, a roiit/ituuione Ecctcsia? scparatisJtat/quct

guodam, quod intcr epistolas Vyprianioas loco xxxix recmsetur, estque hujusmodi: Caldonius cum Herculano et Victore collegis, iirni RogatianQ cum Numidico pi*esbyteris. Abstiiininuis communicatione Felicissimum et A.ugendum, item Ropostum de extorribus, et [renem Rutilorum, et Paulam sarcinatricem quod 8x annotatione mea scire debuisti. Item abstinuimus Sophronium, et ipsum deextorribus, Soliassum Budinarium. Haicibi: at inter eruditOS iniaintr coitcruit\un SCriptUm hoc epistola sit, rt adquem missa, anexcommunicationispromulr,r

scripto

;i

;

/julio,

sra tuhr/la

/tufi/iee

appeusu, cct prceiecta

atios

ii

si

i

q

-

uommunicatos

lam quamdam jeckiris,

Emmentissimus Baronius ad annum$!54, erusuil, sentrutittin csse ro/ttro Fci/rh-

ejusque assecias promulgatam^ ct a solo Caldonio episcopo ad Berculanum, Victorom,

si/iiau/.

Rotiauumac \'umidirttit/ perscr/pt
Rigaltius in utucutt

ct///i

hisce conest,

statm

epistola eis videntur, quod S. Cyprianus in priori mandaverat, nempe ut Felicissimum excommunisese ab carent, sicut et Augendum et ceteros, qui

eo noilentsegregare; utque

eorumdem nominaad

Carthaginensemclerumperscriberent. In laudata enim epistota xxxvin Sanctus ait Has litteras meas fratribus nostris legite, et Cartliaginem ad :

369

Quod ad personas

i/iscr/ptionc, ct

Sed hcec

in epistola

Victor inter vicarios

attinet, nullus

xxxviii recensetur; ideoque,

nominatas dequibvs epistola P auc " ooser

iii

lectio

si

utrobique

integra,

is

ceteris

citio Carthagincnsi interfuere. Augendus, qui hic primo post Felicissimum loco excommunicaktr, confundendm non est cum Augendo confessore,

cujus opera in

ad S. Cornelium Papam usum se fuisse scribit

litteris

perferendis S. Cyprianus

iu rp/stola xlviii. Repostus de extorribus (pro quo Manuthts habet de extorrentibus) cctera ignotus est : Repostus enim Saturnicensis, quem Pametius eumdem cum illo credidit, nihil prceter

nomen cum rcbit.

eo habet

Irene ac

commune,

Pmda

ut suo loco appa-

mulieres

sxtnt,

quarum

primo? gentis velfamitia? nomen, alteri opif/cium suum, utvidetur, adscriptum est. Jgnoti pariter sunt Sophronius et Sotiassus Budinarius. Salmain

Annotatis

ad Historiam Augustam in AuBudinarium reponendum hic

reiiano censet pro

meButinarium,

id

po UT feiov

est, ,

artificem acetabulorum, acetabulum. Felius minus

Burdonarium, id est, mulionem,p/a>Denique Rigattius putat Budinarium mque nomcn proprium esse ac Soliassum, ideoque utrumque interpungendum, duasque personas hic adm/ftendas esse.

probabiliter fert.

vcrbo de-

ObservationibuscumManutio

:

:

Pumct/us cau/dcin inscriptionem habet,quam ex B

ruut

Morcih

tlebuistis

tcr/it,

et

pro mea

{amnotatione) aostra substituandum in Annotatis conjceit. ln cpistohr vcro nrqumc/it» c.t/stimat

hanc rrfcnm formam

essc

mn

quatuor postea additus fuissc videtur, ac forte unus fuit cx Victoribus, qui con~

sit

Galdoniua, Herculanus et Victor, OoUegis item Etogatiano cum Numidico presbyterisS; et conssquenier pro debuisti ctiam des

E

clerum quoque transmittite, additis nominibus eorum, qui cum Felicissimo se junxerunt. ln hac conjectura etiam intelligitur, cur vicarii illi in epistola sua de Felicissimo plura non addiderint;nempe quia in S. Cypriani litteris, quas shnul cum sua transmittebant, ipsius causa satis

a Grcecavoce

conjcctura pucji/at

Ex

ut dictum

fuisse /audativicariiper hanc epistolam exsecuti

judicia rclu/isse. :Wu

appensa.

nihil certi,

lieet

sms

runt

nan/. 37

credere,

iabei-

qua promulgakoms ergo

in ecclesiis publice fuerit

sednihil certi adfcrtur, nec adferri lu/ud dubic mud/um sit, vct vehe/ueutrr curruptum, Juvcr/t ta/nc/i cariorum de eo fidelibus;

potest,

non epistolam, sed

gere, ac scriptum istud

memo-

fuisse, Feticissimo ritias,

potius visum

Tdtemonko

Salutem expun-

expl/cabatur.

Vicarii Veli

quaiu aliunde slabilire non possum. 860 Ut ut /«.<<: se habuerint, certum

<-i

est litteram S, sive

Cypriano ex con-

ipse

possit,pra?placetmihiPameliana,sccundumquam

probabilius etiam serius suscepit, tota nititur

ideoque an

m

recte assequor

mentem

liuerarum excommu-

XXI.

F

r

'

m

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMHRIS.

251

qurcdam persecutionostrisfuit ipseest, qui Felicissimum, satellitum suum, diaconum, nec permittente me, neo scionte, sua factioneet amalia

XXI.

§

cum

Novatus

qua-

tuor presbyteris Felicissimo pal am adhseret

gem suum struit

gre-

hos in-

contra

reditum suum

differre cogitur. v

<

atus schis-

fhatis auctor

excommimicatum Non diu post supra diximus,

Felicissimwn,

de qui&us superius

meminimus, schismaticas

qumpariter j»m

partes, quas diu clam

etparia molitus

illic

plebis

avellens,

episcopum fecit. 373 Et posi pauca

?)uv)

Spoliati ab illo pupilli, a S.

:

fraudataa viduaa, pecunias quoque eeclesiae dene-

has

gattr,

cum

id fecisse sua factione et ambidiaconus consti' tione; procurando scilicet,

Baronius,

m

tueretur;

eadem

qua Novatianum Romce

ratione,

ibidem Ms verbis dicitur: Qui episcopum istic adversus ecclesiam diaconum fecerat, illic fecisse

episcopum

dictis

Gjfl

nuntw

Pater etiam ejus in vico tn morte postmodum nec uterusuxoris ealce percns ai ol .-ibor-

fame mortnus, etab eo :

,

tione properanrte in parricidium partus expressus. Jicec S. Cyprianxts nequissimi hominis ,

ingenium ac scelera graphice exponem. Porro Novatus tam enormium crimmum promeritas

pomas jam S.



Cyprianus

tis,

m

num jam

arta sub

nis\

Etemm

obstitisset.

eadem epistola,paucis mterjee-

Hanc eonscientiam

crimi-

pridcin timebat. Proptor hoc S6

non do

prosequiiur :

sic

pependisset,

E

presbyt-erio cxcitari t.antum, sed ex cominunica-

tiono proliiliori pro oorto tonobat; et urgentibns

imminebal oognitionis

fratribus

noseausaejiis a^orotur,

nisi

qunapud

dios,

persecutio ante

to«

quam ists voto quodam evadendm et lucrandas damn itionia exoipiens, basc omnia nisset;

commisit

fecit.

Commentario historieo 371 ><»/de S. Comclio Papo ad hunc ipsum diem % 6 instieodem sed stat, Novatianum non a Novato,

Ex

,>:<

illoexigunt po-nas quas in ejus

al)

initium
mox

sibi

debeat Carthaginem Roma praecedere, illic majora et graviora commisit. Qui Mc(Carthagwe) adversus ecclesiam diaconum fecerat, illic (Jfo.

nefario pariter homine, alterius Felidssimi, ut putavit, fautore distinxit; quia prior Novatus, in epistola

bene

eohrerentis et se invicem diligentis, concordiam soindens. Plane quoniam pro magnitudine sua

sepultus

Cypriano

Elo-

est, a clero portio-

tum, mihicertum apparet exepistola \i.ix, in qua Sanctus eumprimum discordice et schismatis inccntorcm, Feficissimum vero ejusdem satellitem fuisse testatur. Eminenfissimus Baronius <»t unnum254, num. 59 Novatum illum episcopum Africa fuisse eredidit, et acognomine presbytero,

S.

tempestate

fraternitatis

furore conspicimus.

laudata Felicissimum, satellitem suum, diaconum... sua factione et ambitione constituit. Sed »<»< advertit

ter fttit:

cum sua

C. S.

evertendam Ecclesiam navigans

foverunt, palam tutati sunt, seque ab Eeclesia separarunt. Horum antcsinnanum fuisse Nova-

teste

tiu,ttuiij>rcst»j-

similia

iUius assecfas,

et qxtos

cjue presbyteri,

B

mam quoque ad nem

sed

,

Sanctus

:

biriono constituit, et

auctore

autem

in

a trtbus episcopis Italis sacrilege consecratum fuisse. Ut vero taudata epistolasuipro Novati episcopatu frustra citatur, ita eadem non gante,

obscure docet,huncdumtaxat presbytervm fuisse, dum infra in ea dicitur Novatus timuisse, ne ob

quoquev, afiasvi, compresbyteros

S.

I»

epistola

inter

quatuor

excideret.

scelera sua presbyterio

Cyprianus

suos, a quibus litteras acceperat,

unum Novatum nominat quem eumdem fuisse cum eo, dc (/»<> aqimus, verisimilHmum est /)<-

et misouit: ut, qui ejici de Ecclesia et exoludi lialiobal, judieiuui sacerdntuin voluntaria

discessinuo pra'eodoret,;

quasi ovasisso

poa-

sit

nam, pra-vonisse sontontiam. :m Pearsonius hac de dieta Novato die ad fmem anni l\> referens,
'""'

m

oltfssflo

",'

iiiiiim»

re vera

subsecuti,

referenda suni, »<>»

pivrfermisif fon/m fnmr pro eoncesso ofim pres-

mairimonii usu laudare; contra perpetucB continentios assertores, guos tamen nominat, contendens, percussi uteri facinus

byteris

eiericorum »<»/

posl Novatiordinationemcontigisse,

matis originem palam factum

et

ante schis-

esse.

Equidem

t

nique S. Pacianus episcopus Barcinonensis, qui seculo iv floruit,Eusebius in Chronico,etS.Bie-

eumdem scriptorum episcopum. Sed non diserte faciunt, presbyterum ut Romani ceque ac Africani schismatis primum ronymus

<

jus scelera

in

Catalago

,

inccntorem lector noverit, juverit S. Cyprianum inepistola^TzadS.CorneliumPapamaudivisse. 372 De Novato, inquit nihil inde ad nos cum magis per nos vobis fuerat nuntiandum debeatNovatusostendi,rerum novandarumsem-

partem quce ex S. Cypriani verbis manifeste vera est, non negavero; sed qua ratione probabit Pearsonius primam, nempe dictum facinus a Novato jam presbytero perpetratum fuissef \» quiaanteschisma ecttp/t,

postremam hujus

,iiin

iiK/tis

%

1*

Vovati ordinationem committi ?

potuit ante

Imo vero

asserti

/j»<> ttmf/itts

retrogrado ordine

<<

schis-

ort» recedis, eo facilius ante illam potuit

eot/tit/isse, eiil»

lalcre o/iorf/terif,


ti/i»//s

SIC

,

aiitet/uam inimtesccret.

,

per cupidus, avaritiae inexplebilis rapacitate furibundus, arrogantia et stupore superbi tumoris episcopis male cognitus, et periidus omnium sempcr quasi sacerdotum voce damnatus, curiosus semper, ut infiatus,

semper

istic

naereticus

numquam ut fall.n prodat, ad hoc adulatur, l'ax et ignis ad eonftanda lediligat, fidelis/ut incendia, turbo et tempestas ad fidei ,

ditionis

fadendanaufragia,Ii09tisquietis,tranquillitatia adversarius, pacis inimicus...

Mem

est Novatus,

sehismatis mqui apud nos primum diseordiaaet istic {Carthaquosdam qui seminavit,

cendium

Bpiscopo qine) ex fratribus ab

egregavrt, qui

w

evertendas fratrum mentes ipsa persecutione ad

:i7.">

est ad schisma recurrer»^ ui pro iti<> Novati gesta mdagatum, dic-

Nec necesse

ejus occasitate i» I »»i
\»,„ pra-tcr-

seeltis tlefct fitii/esse tlie

m

sanetitm Aiiltslitem sitm,, abipsis

episeopatus iUius exordiis contumacia, fraudes ac rapinm, fidelt im/n-lfcre potucrttnt, ttt de nefnrii

hominis moribus diligenter inquherent, imiiia

orrtts/tntc ttetct/i

< ,

/ffius coiirmissa,

scdad

ctmm

itl

"»/>'

itsqw

ruttala. Criu/iiia, iiujiium,

nun

eaque

anliaal ioio-m

fem/itts

enitu

COUtS oc-

deSOh

»

<>>-

r/s sucb uteripercussione, »t sredivutt Pearsonius,

verum stiam, ut fraudes aa rapinas prmteream, de duplici (n patrem suum impictate reus agebalur

mati imti presbyte-

rorutm.

;

DE

252

AUCTORE C. S.

MARTYRE. CYPRIANO EPISCOPO

S.

rum

a Novato jam presbytero patratum undeprobabit Pearsonius, eam antequam

scelus

esse,

iitesacro Ordtne initiaretur, isto fastu

datam non

fuisse; aut si uxore,

jam

quam

eo

licite

videri debe-

accusabatur ? Certe minime mirum violasset. ret, sihomo tam sceleratuscontinentiam

Emc

igitur solide probare debuissrt

ut ex toco hoc

Modo

nio opinionem probaret. Quifuerint

h presby-

teti

Pearsonius,

de presbyterorum matrimo-

suam

unde

,

digressi

sumus, redeamus. 976 E guatuor aliis presbytcris, qui Felicissimi schisma foverunt, unum fuisse Fortunatum, postea pseudo-cpiscopum, S. Cyprianus in cpistola adjungcndi j.v discrte testatur. Jluic probabilius Gordius, quos unacum Nova/o non diu ante schisma ad S. Cyprianum scripsisse, ex epistola v, alias vi, constat. Ibi cnim Sanctus sic loquitur : Ad id vero, quod scripserunt mihi compresbyteri noDonatua, Fortunatus, Novatus et Gordius, fcri solus rescribere nihil potui, quando a primordio

rtinm

Doii/ttus ct

sttttt

Fortunato

ct

episcopatusmeistatuerim nihil sine consilio vestro et sine consensu plebis, mea privatim sententiagerere. Sed cum ad vos per Dei gratiam venero, tunc de iis, quse vel gestaisunt, vel

gerenda,sicuthonor mutuusposcit, in

commune

tractabimus.

fautom

schis-

matis?

ne concordarent io rtamenta tnbuebant, disciphnam neecclesiasticam

Soposuo,

snaa gloriam rent. ne confessionis

™«^

ruptaB fraternitatis

venatata sua deceptione verlapsorum perniciem vena etad capienda torterunt, ut sagros et saucios,

snx minus medela vulnens sui

ruina3 tiora consilia per calamitatem

idoneos et

minus

solidos, a

orationibus, avocent, et intermissis precibus et satisfactione continua quibus Dominus longa et

placandus

est,

ad exitiosam temeritatem men-

dacio captiosae pacis invitent. SUb pttnn >:r~ 380 Hcec ct atia de eorum fraudibus, con/ucommunicahor/afur muftis observans,suos macia, hceresique ti>mis,

ne fallacibus eorumdcm verbis decepfi pro luce tenebras, pro die noctem, pro cibo famem, pro potu sitim, venenum pro remedio, mortem pro salute sumant. Et quia prcsbyterorum ifhirum

minus cautos forte posset scducerc; Ne eorum, ait, nec auctoritas fallat, qui ad duorum presbyterorum veterem nequitiam respondentes, sicut illi Susannam pudicam corrumsetas vos

mones eorum velut cancer et pestem, ipsosques non secus ac lupos atquc diaboli linguam vitari. Denic/nc post muita, quibus pro sua pastora/i erga gregem suum soUicitudine, tam fapsos quam in/cgros, adccrsus schisma/korum fattacem per-

xxvnr confirmatam, a communionc Ecclesiai rrjcctum diximus, quintum illorum fuisse velint; quod nescio, quomodo cum guapradicfi presbyteri nec optantc, imo ignoscenteet taccnte, sese ex Ecclesia ultro ejecisse li/rtttttitr, ut moxvidebimus. Alii etiamalios itttrr il/os q/tinque, sed sine solido fundamento recenscnt ; ncquc opcra> pretium est hiscephoibus immorari. epistola \i, concilientj in

sancto

:i7N

K/iisr/i/io

Xov/itns

prrsrrn/io

n/is

ncr volmtc,

itji/ur //>/ disfit/rrtt/

jirii.tiiiiitin

EpiSCOpi

pros/iiciehat

;

i/lti

rcverso,

siti

scrfcrum, ,

quorum

pce-

/irobe sibi conscius

,

reditmu an.tio animo

r/tmt/uc sr /ht/nii/tf//mis scntentiam,

minime

er/tsnritm sriret,

cumdrm

orcul/is tn/irfiiiititi/niihits (\irtfiagine arccrc moli-

tandem sckisma, quod clanculum foveritm /irtftfit/is qit/ttu/ir prcsbi/teris, pa-

itts est, /ir

rnt, tm/t

a Sancticommunione separaDf hisce certior factus S. Cyprianus, per

t/im professus, sese fit.

w.pirbem sitam mo.i ronvenit, ut novo remedium prassens adhiberet, Ac primo

veritatem Evangelicam violare conantur... Pa-

cem uunc

offerunt, qui ipsi

et ins/ruit, excommunicaiionis quoque scn/cn/iam in fine epistoicn comminatur denuo omnibus, qui Feficissimo adhceserint. Si quisautem {vrrba S. Cypriani sunt) poenitentiam agere, et Deo satisfacere detrectans, ad Felicis-

simi et satellitum ejus partes concesserit, et so haereticse factioni conjunxerit, sciat se postea ad

Ecclesiam redire

,

pamas, divinaprovidentia

srsr ipsis sitm/isissr, i)ri tlcscrucrc.

tluni

it/t

permittente, de

sponte sua Ecc/esiain

Etquidemde

Dei, inquit, provi-

dentia, nobis hoc nec volentibus nec optantibus,

immo

et

ignoscentibus et tacentibus,

poanas,

episcopis

et

plebe

co reverti statuisset, schisma/icoruni itiorum ?noti/ionibus ac insidiis.ne id faccret,prohibitus esf >/! iti rjttsdcm epistotce exordio

conqueritur \am ut alH legunt, Briccium presbyterum, et Rogatianum

integemmum

sucb

cum

denuo retardarent;cum cnim an/e Paschaejus anni 251

ittnfii

eosgue dignas conjurationis

et

communicare non posse. 381 Porro id Sauctum inter cetera mate habebat F quod novts illm turbm suum Cartftagincm redi- qumht*fm, /um, quem tamdm in votis habuerat qtujdabiisdem Christi

postquam Yirtium,

fuerant refragatiy

non habent pacem.

fidiam confirma/

f/iislo/am

quidemnonnullapraifatus, advertit, guinque iltos presbyteros eosdem esse, gui episcopatui suo ofim

vct,

Numtdicum, presbyteros pariter atque

ac

itlustres

confessores,necnonetdiaconos,ceterosqueecclesio3 suai mtntstros, a sedula in admonendo

doquc populo cura taudavit,

men

ego.

confirman

ita

progreditur

Ta quantum possum,admoneo,etquomodo

possum, visito vos fratrescans S

litteris

meis. Litteris, inquam inu:hocenimquorumdampresbvte-

rorum mahgnitas

et perfidia perfecit,

ne ad vos coniura

quas meruerant, pependerunt, ut a nobis non

ante diem PaschaB venire licuisset;

ejeoti, ultro se ejiccrent, ipsiin se

tioni s susa memores, et antiqua illa contraepiscopatum meum. immo contra suffragium

pro consciensua Bsntentiam darent, secundum vestra et divinaaufFragiaoonjuratietscelerati,deEcclesia sponte se pellerent. tia

*'J

auctoritas

tunt, qui deEcclesia recesserunt. Hinc jubet ser-

in epistola

iHit

servarent. Ac ne pa immaculata couversatione confessorum um fuissetcorrupisse quorumdam portionem Dei sacerdotium mentes et contra se ad armar e voluisse, nunc

Carthagincnsis senten/iam, a

Cypriano

/ii>

cavere.

EquletejuxtapraaceptaDom^

Catum Diddenscm, qucm una ntm diacono suo ricri

momt

cum cnm

In Ecclesiam lapsos reducere et revocare promit-

S.

exdtato,

radicibus unde venisset, quibus

mofcstos fuisse. Sunt, qui

per

I>

Sanetus snos

pere et violare conati sunt; sic et hi adulterinis doctrinis Ecclesia? pudicitiam corrumpere , et

',

sitpr/i § 16

inin

t

fectio

t/s •sdem

stchisma

.'{77 Quid illi iu epistota sua postulaverint ignotum est ; sed quidquid istud fuerit, parum Sancto piacuisse, cx rcspondendi modo apparet quare non inaniter suspicari ticet, cos de lapso-

nttii titits/t ijisi i/fiiito

SchismatB pu-

Smi

gravi-

ante pres-

byterhim duxerat, deinde usus est, id ab factum, nec unum fuisse cx scelerihus, dequibus

alii

Felicisstmi 379 Dcinde docet,

uxoris ufetur. Prcp.terca etsi constaret, istud in

dum

vestrum et De.judicium.venenaretinentes^instaurantveterem contra nos impugnationem suam,

et sacrile-

gas

;

DIE DECIMA

QUARTA SBPTBMBRIS

253

A

gasmachinationes insidiiis solitis denuo renovant. inipnliatur, ne 382 Idvero quamacerbe ipsi acciderct, ibidem Carthaginem rerleat,

ahqua

post

his verbis signiftcat

:

Quas nunc

poe-

naspatior, fratres oarissimi, quod ipse ad vos in prsesentiarum venire non possum , ipse singulos

iVt

§ XXII. Sanctus e secessu redit Carthagincm synodum de :

aggredi, ipse vos secundum Domini et Evangelii ejus magisterium cohortari. Non suffecerat ex-

jam

silium

.

C. s.

lapsis celebrat quid de sacri:

ea decretum.

ficatis in

biennii, ct a vultibus atque ab oculis

vestris lugubrisseparatio, dolor jugiset gemitus,

me solum

qui

sine vobis continua lamentatione

Prrstrutiane jam

modum

discrutiat, lacrvmse diebus ac noctibus profluen-

quod Sacerdoti, quem tanto amore

tes,

necdum vos

fecistis,

salutare,

et ardore

necdum complexi-

bus vestris inhaerere contingat. Accessit hic taanimo nostro dolor major, quod in tanta sollicitudine ac necessitate excurrere ad vosipse non possum, dum per minas etper insidiasperfidorum cavemus, ne advenientibusnobistumultus illic major oriatur et cum paci et tranquillitati Episcopus providere in omnibus debeat, bescenti

;

iWjit

post

se factiirum ftperat.

B

ibit,

ut reprasenter vobis post Paschae diem

cum dum

collegis

;

qu& agenda

sunt, disponere pariteret limare

suam

monens eos, ut Opto vos, inquiens, fratres carissimi, somper bene valere, et circa Domini misericordiam exorandam continuisnobiscum precibus insistero Quod ad tempus harum re?-um gestarum spectat, ex recitatis verbis liquct, cam cpistolam non diu ante Pascha, quod epistolam

traret,

Deum

illo

ciaudit,

precari non dcsinant

anno

:

in 13 Martii incidit, scriptam fuissc

cum Sanctus

schismaticorum insidiis prohibititm fuissc, ne ante diem Paschffiflrf sedcm suam reverteretur ; et sinud spcm ccrtum in ea

dicat, se

faciat fore, ut post Paschffi

diem id

mensem itaqueFebruarium ac Martium

Novati

furja.

s,,.,

;,,,,

Carthaginem reversusest. Factum idesse post festum Paschce, quod, ut diximus, eo anno 251 in diem 23 Martii inciderat, colligitur cx epistola xl, in gua Sanctm posl Paschae diem rrditurum se promisit ; rrrum riu/t hir !o-

quendimodus aliquot dierum latiiudinem tur, iucrrtumrjue

sif.

utri/in

patia-

pramissu sua

mox

perficcre potucrit; imrrttnit pariter cst,
conum ardinari

ea,

ordinatio, ct

e sccessu

Ikeret.

Ad

referenda

quurum

in epistota xlii mrminit, scripsisse vide-

tur de ordinatione Felicissimi,

quem Novafus

inferim factionr

rt

dia-

ambitionesua

cwavcrat, antequam liomam proftriscerctur. 380 Uinc uiterius tempus, quo in srrrssu suo latuit, c/rciter dcterminare licet ; cum enim ex dictis §

7 mense

Januarh

rxcuntc,

attt

dimus, bienni

se exsutass,- dicat

inquiens, exsilium hrrr

tlr

jam

biennii

Non

:

:

suffecerat,

ccrtntu enim

est,

bicn/to inrhoato arripirttda essr; rttm alio-

quin reqressus ipsius ad differcndi/s,

quod

anmmt usque

tiutta rttfin/ir

252 esset

admitti potest

Itaque sanctus Antistes locutus hic est r.r ingenti dcsidrr/o, rx quO 'imnis ruor/t solet

f/rcqis s/ii

lowja videri; ut mirum non sit, quatuordecim menses biennium ah eo dictos ftfisse. 387 Porro vedeuntem Episcopum varia qregis SUl facies v/irte affrr/t

;

t/t/tu

scilicet

hiur con-

primum aedeinde Novati ceterorumquequatuoT

dudum

presbyterorum schismute huc usquc cxposuimus.

lamentahilrs plurituorum ruin/r non mhtori doiorc percellercnt. llttitr eccksim st/tr sta-

mento. epistolw

Quinimo postponendam csse, suadent xxxvin, xxxix ct XL, quce cum de Feli-

cissimo, ejusque schismaticis asseclisuniceagant,

de ordinatione tamen illius et diaconatu ne verbo quidcm meminerunt. Porro Felicissimum a NovatOj qui tantum presbyter crat, non ordinatum, sed ejusdem factione et ambitione diaconum constitutum, idest, illo procurantc, ab alio quopiam cpiscopo consecratum fuisse, suprajam obscrvavimus: quis tamen is episcopus fuerit, non compen, nisi quod quidam unum e lapsis fuisse, non improbabiliter conjiciant. Certiora dehUce <>muibus haberemus, si exstarent littera, quas S. Cyprianus hac super causa adclerum et plebem " 86 scriptas in cpistola xlii ad S. Comclium V»pam memorat, et in quibus ordinationem et ra-

tionem

rei gestae

expositam fuissc

testatur.

revertituT.

incunte Februario anni 250 secesseritj quatuordecim mcuses aut pauto amplius latuisse dicendus est. Nec rcfert, quodin iaudata epistola UX,guam non diu ante diclum Pascha srripf/tm rssr osten-

fessorum martyrumque, omnis

nationem illam dicti Felicissimi schismatis eruptioni publica» pramiisit; sed mtllo n/.ais funda-

Carthagirn m

potius

sunt, quce de missis a Sancto vicariis, et Felicissimi

381 Eodcm p/tritcr tcmpore, aut ccrte non multo post contigit Felicissimi ordinalio, Novatiquc cx Afrka excessus, de quibus num. 372 ex epistola xlix meminimus. Pearsonius ordi-

"

prodiit) et

tatio,quae et ipsa cito,Dominoprotegente,trans-

poterimus. Eoc autcm ut certius citiusque impe-

C

Cvprianus

Stmus hic crentus ad mrttsrrn Mttrtium, vrl Aprilem, forte etiam jam provectttm referendus sit, Ccrlr /utrr hanr cpistofam xl, reditumque st/i/ut duas afias, unam ad (lrrum,/td pl,!,n„ alteram,

meis quibus praesentibus secunarbitrium quoque vestrum, et omnium nostrum commune consilium, sicut semel placuit,

fclicissivii

drm

csset, S.

rebusque in eum Sanctu gmtilibus nihil i,i;,>s 80 a a


materiam seditioni dedisse et persecutionem denuo exacerbasse videatur. 383 Hanc tamcn animi agritudinem non parum lcniebat certa spes de proximo suo regressu, de quo subfinem ejusdem epistolce sic scribit: Persecutioms istius novissima haec est et extrema tenipse

Pascha tamcn

timendu/n

satis sopita,

pacatis, ui


cxprtitus CQTlspectUS i/trrcd/bili

et

Qtris /'""

fverit

sexus^

illitni ,,
dio, inde

tum, et quo eum excepit, animi sui sensttm, Sanctus ipse in libro, quem de Lapsts postea <<>uscripsit,

graphicc exposuisse

tuil/i ri/lrttir,

i-

que inde aliqua hic tnanscribo, Confessorea inquit, praconiu boni nominis olaros et virlulis ac

fidei

laudibus gloriosos,

Laatis

conspectibus

In-

tuemur, sanctis osculis adharentes, desiderato diu inexplebili cupiditate complectimur. Adesl militum Christi coliors candida,

qui

persecu-

tionis urgentis ferociam turbuionl.-un stabili con

gressione fregerunt, parati ad patientiam carceris, armali ad tolerantiam mortis...

388

Quam

vos lffltesinu suo excipit mater Ec-

clcsia de pnelio revertentes!

Quam

beata,

quam

gaudens, portas suas aperit, ut adunatis agminibus intretis, de liosto prostraln tropcea referentes! Cum triumphantibus viris <*t feminae \»'-

niuntqufflcum eaeculo dimicantesj sexum quoque r i, eminata militiaa 3U83 j, loria virgines, et pueri annos suos virtutibus transeuntes. Nec non et cetera stantium multitudo vestram gloriam sequitur, proximis et pcene convicerunt. Veniunt et

r

junctis

\/, tcantE

sccleH/s status.

:

DE

-.-.I

AUCTORE C. S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

vestra comijunctis laudis insignibus vestigia 'tatur.

Eadem

et in

illis

sinceritas cordis,

eadem

prasceptorum fidei tenacis integritas. Inconcussis tradiEvangehcis cffilestium radicibus nixos, et

non prascripta exsilia, non non rei familiaris damna,

tionibus roboratos

destinata tormenta,

389

quissuus ,il

,1,

VhUIIS

ffis

et

gloriam prose-

pluribus illorum

suumque, quod ex ea capiebat, yaudium senserit, testatus, quid contra ex lapsorum strane cutus,

explicare proscquitur

Has,

.

martyrum

ait,

coe-

confessorum glorias spiritales, virtuhas stantium fratrum maximas eximiasque nosavulsam quod contristat, una mcestitia tes lestes coronas, has

trorum viscerum partem violentus inimicus populationis BU89 strage dejecit. Quid hoc loco faciam, dilectissimi fratres? Fluctuans vario mentis ffista quid autquomodo dicam? Lacrymis magis, quam verbis, opus est ad exprimendum dolorem, quo corporis nostri plaga deflenda est, quO populi, aliquando numerosi, multiplex lamentandajactura est. Quis enim sic durus aut ferreus, quis sic fraternse caritatis oblitus, qui

suorum multiformes ruinas

inter

M

UbrOB (k

et lugubres ac

multo squalorc deformes reliquias constitutus, sict-i.s oculos tenere prsevaleat, nec irrumpente statim fletu, priusgemitus suos lacrymis, quam voce depromat? 390 Doleo, fratres, doleo vobiscum; nec mihi

lapsie colligi

ad leniendos dolores meos integritas propria et

tur.

eanitas privata blanditur,

quando plus pastor

in

gregis sui vulnere vulneretur. Cum singulis copulo, mceroris et funeris pondera

pectusmeum

Cum

luctuosa participo.

cum

me

dcflentibus defleo, oredo. Jaculis

illis

plangentibus plango, jacentibus jacere

cum

grassantis inimici

mea

mcmbra percussa sunt, saevientes gladii mea viscera transierunt. Immunis et liber a

simul per

pcrsocutionis incursu fuisse non potest in prostratis

animus

fratribusme prostravit aflectus. Ha-

benda tamen est, fratresdilectissimi, ratio verinec sio mentemdebet et sensum persecutionis infestaB tenebrosa ealigo cax-asse, ut nihil

tatis,

remanserit lucis et luminis, unde divina praecepta perspici possint. Si cladis causa cognoscitur, ot medela vulneris invenitur. Huc usque amantissimus sui gregis Episcopus in laudato Opuscufoj quod etsipost Decii cmdem primum con-

scriptum esse contra nonnuUos arbitremur,

tamen

citatis

Carthaginensis ecclesice statum eo

verbiSj

tempore, quo ad

eam

ilh-

regressus

est,

manifeste

exponit.

Synodum

de

hipsiscelebratj

:u>l

ad suos reducis causam lapsorum, qum Africanam

fnterprimas

curas fuisse

S.

Cypriani

miserandum in modum perturbaverat, tum quod ifa exigcret eorum calamitaSj tam quod cj: ftoc capite publica illius ecclesiat quies pracipue penderet; tum denique quod ecclesiam

certum

est,

eamprima data opportunitate se tractaturumpromisisset; reclamantibus etiam multis, et vel tan-

tiUam moram tudiync fercutibus. Ilinc dubitari non potest, quin simul ac coneilium congregari de lapsorum reco?iciUatione ?nodoque quo y eu tractanda esset, serio fuerit deliberatum, ne licuitj

y

iapsorumquerelaSjUtutmiquaSflongiormoraproDocaret, et satutark vumeribus medela dtuthts di/fhrctur. Aftumcn quhi non paucorum, nececunius,aut unius provinciae, sed potius orerat ui Sanetus in epistokt xnr atiasxw, loqmtur, nihit temere agi, et Africce proconsuhiris prorinrhe, quoi eodem teste in epi3 stota xlv, latius diffusa crat, ct Numidiani et clesiee

bis

hsac causa

t

loTvocari

1)

sibi

provcctum vclczrca utnon anteMaiumjam

ejus-

synodo daretur. dem mensis finem initium nu- in qua singucopiosum autem episcoporum lomm rausns nonmodopresbyteros ac

"pjer

convenisse etiam ac martyres, ceteramdiaconos, sed et eonfessores partcm, colhgimus cx eu-

merum

non corporis supplicia terruerunt. >i

coterentes habcbat episcopos caveri, ne ntmta oportebat, simulque

Mauritaniam

aue mtegrm

fidei plcbh

ZisJj^ct^

quibusSanctus ipse hos

in

esse pollwitus

omnes ad eam synodum invitandos sedulo obscrvatum est, fuerat Illud quoquc in ea smgutorum monuerat, alias ut,quodetiam satpe

atque lapsorum casus diligenter cxaminarentur, ex cmlibet pcenitentia ita pro gravitate criminum Horumaliquotgenera ceguo et bono imponeretur.

ad Antonmmmi,

sanclus Antistitcs in epistota lii

post laudatam

synodum

scripta,

his verbis enu-

memZ.-Nectuexistimes, frater carissime, sicut

quibusdam videtur, libellaticos cum saerificatis quando inter ipsos etiam, qui

sequari oportere,

frequenter et causa

sacrificaverunt, et conditio

diversa

sit.

393 Neque enim aequandi sunt, ille, qui ad sacrificium nefaudum statim voluntate prosilivit, et qui

luctatus et congressus diu, ad

hoc fu-

diligenter discutiendas.,

E

nestum opus necessitate pervenit ille, qui etse et omnes suos prodidit.etqiii ipsepro cunctis ad ;

discrimen accedens, uxorem etliberos et domum ille, periculi sui perfunctione protexit

totam

;

qui inquilinos vel amicos suos ad facinus lit,

compu-

et qui inquilinis et colonis pepercit, fratres

etiam plurimos, qui extorres et profugi recedebant, in sua tecta et hospitia recepit, ostendens et offerens

Domino multas animas viventes

incolumes, quae pro una saucia deprecentur.

et

Cum

ergo inter ipsos, qui sacrificaverunt, multa sit diversitas, quse inclementia est, et quamacerba duritia, libellaticos

cum

qui sacrificaverunt,

iis,

jungerele/c. Beniquenonnulli statim a lapsusuo pcenitentiam egeranl, et humiles et mites et tre-

mentes

et

Deum, ut

metuentes

tur, Ecclesice

pacem

ct

exspcctaverant,

tienter

in epist.

xxvn

legi-

Episcopi sui reditum paalii

martyrum

Hbcllis

abusij neglecta pcenitentia contra ecclesiasticam

disciplinam

quam S.

paecm

sibi

non tam

rogaverant,

vindicarant.

394 Quid porro in hac synodo actum fuerit, nec pacem teCyprianus laudata epist.ui adAntonianum mere dandaui,

m

his verbis significat

:Secundum quod tamenante

fuerat destinatum, persecutione sopita, esset facultas in unum conveniendi,

cum

clata

statuitw.

F

copiosus

episcoporum numerus, quos integros et incolumes fides sua etDomini tutelaprotexit,inunum convenimus, et Scripturis divinis ex utraque parte prolatis,

temperamentum salubri m.»deratione hbravnnus, ut nec in totum spes commumcationis et pacis lapsis denegaretur, ne plus desperatione deficerent, et.eoquodsibi Ecclesia clanderetur, secuti sa^culum, gentiliter vivereiit ;

nec tamen rursus censura Evangelicasolve-

retur, ut

ad communicationem temere

prosili-

rent sed traheretur diu pcenitentia, et rogaretur dolenterpaterna clementia, et examinaren u taHMet voluntates et necessitates ;

secundum quod

singulorum

libello

continetur, quem ad te pervenisse confido. conhdo, „l,i,inn,,i n .i„„ ;i ?. ubisingulaplacitorum capita «^nci

conscnpta sunt.

J^EmmmtissmmMromusadannumCkrU&

Libeilua httc

K)4, num. 89 suspicatur, laudatum Ubcilum a super synodo conscriptitm fuisse, et placitorum capita nodo

eadem

illa esse,

qum

etiam alio nomine Pcenitentiales

re a sy-

QUARTA

DIE DECIMA.

canones antiquitas nommavit. Sed sive vehunc analiam Ubrum eonomine appeUarint;

quam

tercs

moniti,

id miki

omnmo

oerisimUe videtur, in libello vel epistota a laudata synodo edita, hujusmodi canones rclatos fuissc : nam id et S. Cvpriani verbis

plane consonum cst^ctnccessarium erat ad determmandam pro delictorum varictatc pcenitentiam lapsis, ad quos curandos ea synodns convenerat. Certe cxstitisse olim hujusmodi cpistotam, non a Sancto nostro, sed et ab omnibus episcopis,

solo

conscviptu&i >/ui

periit

255

errore decepti fuissent, de peccato suo admoa a lapsu poenitentiam egerant e synodi decrcto statim ud pttrem admissot esSB'

sacrificatos vero nofl nisiposi

tamen cautione,

ut,

eo

si

nondum

succcssorc

Cypriani et episcopum una cum ipso (congregatonnn) in Africa, per quas ostendebatuiv, etiam ipsis placuisse, ut subveniretur iis, qui in tentationem inciderant. 390 Basce igitur litteras a S. Cypriano desi-

die pcenitentiam agere non

cum hac

;

expleto,

,

399 S. CyprianUS Ob instantem a (ififto, Dcrtt persecutionem cum multis collegis ,

Papam

de superioris concilii decretis

fuisaenl

agerenl

tans

Ubrum

luit, ct

de Lapsis a Sancto hic indicatum vopro singulis placitorum capitibas ad epi-

stolas xviii et xix, qua> Baluzio

diu ante laudatam

Dc

rmsit.

xn

et

xin sunt,

scriptas lectorem re-

libro dc Lapsis suo

probabimus; S.

sydodum

vero ab

loco contrarium

laudaim solius Cyprianisww/ e sccessuadclerum missaij negue litterai

singulaplacitorum capita,

in

illo

synodo postmodum

sancita continent. Multo itaque rectius Baronius,

PameliuSj aliique cruditi laudatum a S. Cypriano libcUmn, qui ad illius tcmporis disciplmam ecclesiasticam illustrandam Jiuud duhie muitum cou-

illicitis

ei

,

diu

sacrificiis

se

poenitentiam

si pienam el pt»riculum inlinnitatis urgeret, pacem sub ictu mortis luriperi-ni. llur. ipsc cum collegis suis , ad quce observandum vem\ quid sit pcenitentia plena, quam u sacrifkatis .

quis viveret, productam, sed certo quodam tempore circumscriptam, discimus ex epistola lxii per quam S. Cyprianus cum aliquot colleg\

Pomponio consultus de virainibus, quai castitati sua labem asperserant, ut § 6 vidipresbyteris3 a iiiiis,

rrs/ioudit.

100 In ea euiin

iufcr cctrru Inrr srripsit

pcenitentiam nujus

illiciti

rint,... et si virgines

concubitus sui

invtmtai

fiu-i-iul,

;

Si

e

e

prout exemplii

:icn>pt.:i

397 Attamen hanc jacturam non parum levant Cypriani scripta, in quibus praxipuadc lapsis

memorantw. Acprimo guidem

ideo ajstimato jusl.o tempore, posteaexomologesi

ex epistola lv discimus, contra errorem Felicissimi sancitum faisse, nccui lapsorumsinepraivia poenitentia pax ct communio concederctur Concilio, inquit Sanctus ibidem, frequenter acto,

facta, ad ecclesiam redeat. Secundum hac igitwr^ qui pcenitentiam plenam agebat 3 post certum tempusprocriminismagnitudinewstimatum^facta

duxisset, rnodo intercidisse fatentur.

decreta?*Sa~

S.

crificatis

decreta sparsim

.

non consensione tantum nostra, sed

et

commi-

natione decrevimus, ut poanitentiam fratres age[,'ni, ut pcenitentiam non agentibusmeo temere pacem daret. Ut vero synocli patres Felicissimi

i

exomologesi,

\cr

ad pacem

til/trr riuit

causa

de qua

Yictoris.

Ecclesiaj admittebalur.

sntr/firntis artuin cssr, liquct S.

cum

Cyprianus

quibua signilicasti

litteras tuas, fratercarissime,

damnarunt, ita sedulo cuvcrunt, ne nimia duritia cosdcm iu desperationem agerent prout num. 394 ex cpistola ui ad Antonitiuum ridimus. Quidautcm utramque impietar

de Victore, qiioiidam pivsliylrro, ijiioiI qiuun pcenitentiam plenam egisset, el

ad pacem

lapsis

CX

lxvi

episcopu uuiio 'Si'i congregatis ad Fidum per epistotam lix iu huiu modum rescripsit : Legimus

asseclarum saerilegam facilitatem in admittendis

E

diu agendam fuisse ait. Nonfuisse illam perpetumn, sive ad mortem usque, quantumlibet diu

communicationo ad Ecclesiam admittantur.... Si autemdeeisaliquacorrupta fueritdeprehensa, agat pcjcnitentiam plenam ;quia,qu8shoccri admisit, imu marili, sed Christi adultera est, et

<."

r

loquitur:

<;<

macuiassent,

Binc mihi Joannes Fellus ipse somniasse mdetur3 dum in Annotatis adhanc epistotam, qum ipsi lx cst, Baronii opinionem pro somnio rcpu-

•<

Statueramus quidem jam pridem, frater carissime, participato in-ricem aobiscum oonsilio, qui in persecutionia infestatione supplantati ab

sunt.

m

tis;

pacem omnibus, quiaprimo lapsus sui destitcrant 3 pacem dandam esse, m epistola uv ad S. CorneUum

adversario, et lapsi

confido, ubi singula placitorum capita conscripta

{

suis rutus

fuisset,

te pervenisse

usr

™'"''»» """-

,

fjnatas arbitror,

quem ad

S

decumberent, eodem beneficio mhilominus gauderent. De sacriflcatis id primum ostendendum est ;quiu dr his major est difficuUas,acujus solutione ctiam attera de ItbeUaticis plurimum

ubihosc habct: Pervenerunt certead nos... prssterea aliaa (litterae) Latino sermone conscriptaa,

libello continetur,

C.

cttlose

pcudet.

dam, quid in synodo decretum Antoniano exponens, dixit: Secundum

auct<

certum tempus /»»

gravitate delicii in pamitentia exactum

qui dicUc synodo adcrant, conscriptam, testatur Euscbius lib. VI Historkc ccelesiastica*, cap. xuii,

quod

Qute in

SEPTEMISKIS.

tiales

Deo, in

quem

ci

F

ante-

Domino

deliquerat, aatisfecieset,

Tiiera

,

tviu

evitantes

decreverint,

Sanctus

in

laudata

epistolaui his verbisdocet: Placuit, frater carissime, examinatis cauais singulorum, libellaticos interim admitti, sacritieatis in exitu subveniri;

quia exomologesis apud inferos non est, nec ad pcenitentiam quis a nobis compelli potest, si fructus poenitentias subtrahatur.

omnibw pax dilata nonfuit

libellatici, quique sacrificati, dictifue-

398 Qui 8 exposuimus.

riut, §

Scd quod ad verba moz

oliis consf recitata spectat, si quis easeorsum ab reconciliationem sacrideret, facile existirnabit, finem usque vitu- dilatam fuisse, ut

/iratorum ad

mnmdlis dubitubit, taticis

locos

reipsa visum est; atque hmcuUerim istud Lnterim de Ubel-

adquos tempm

Sancti referendumsit. At sialios ejusdem

cum hoe cmferamus, omnmo dicendum

videbitur, libeUuticos, gui,

cumnon tamcnrnine,

immaturo tempore, propera festinatione pacem dedarit.

pius collegfl aoster

int

et pras-

Qub3 res nos satis movit, recessum essea al ante legitimum et

decreti aostri auctoritatej

pienum tempus

satisfactionis,

et sine

petitu

el

conscientia plebis, uulla infirmUate urgente ac aecessitate cogente, pax ei concederetur. Sed librato apud nosdiu consiliojsatu fuit objurgare

Therapium collegam nostrum, quod temere uoc fecerit; faciat.

et in truxi

e,

ue qujd

tale

de cetero

Pacem tamen, quomodocumque asacer-

dote Deisemel datam, uon pulaviinu

aufiTcn-

communicationem sibi concessam usurpare permisimus, Locum hunc,

dam; ac per hoc

Victori

quipraisenticmtroversiaimagnamlucemaffundit, diligenter

perpendamus. Arguitur

hic Therapius,

rumquod Victoripacem dedmet, sed quod eam dedisset,anteq}iQ3a pcenitentiam

plenam egisset, et

,,,s. Oypriani episiolis

DE

250 i

i

C.

rORE S.

rlepwmptU

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S

lmmaDomino Deo... satisfecisset ideoque sive, festinatione turotemporeet pncpropera legitimumetplenumtempus ante quod idern est, ratw hoc satisfactionis, cum mdla sat urgens petitu et sine quippe prawertendum suadcrct; ;

et

;

urgente, ac ,-onscientia plebis, nuila infirmitate necessitate cogente. hie insmuat, 102 Manifeste igitur Sanetus temfuisse cerlum poenitentim Vicfori pmfixum

pus, post quod Domino Deo satisfecisse censendus quo nondum fuisset, et adpacem admittendus, et pcriexpleto, ad eam admitti non poterat , nisi vel culosa infirmitas, vcl justius populi favor^ necessitas ita fteri compulisseL prceterea cst, Therapium dici pcr

quwcumque

alia

Observandum

dcmentiam a decreti... auctoritate recessisse. Hoc autem decretum quodnam aliud est, quam quod in epistola liv memoratur,

immaturam

illam

quo sancitum fuerat, ut hujusmodi ktpsi agerent diu pcenitentiam plenam et si periculum infirmitatis urgeret, pacem sub ictu mortis acciperent? Sane quiverba hmc cumiis, quce ex et

;

mox

epistola lxvi

non

recitavimus, conferre vohterit,

eodem decreto

dubitabit, quin utrobique de

agalur ac propterea prior epistola per posterio-

rem hac

in partc explicanda

admodum

sit.

Ceterum, qucm-

lapsi convalescentes pace,

quam

in

ea,

egcrant,

ac Florus quam Ninus, Clementianus commiseratione dignus majori eo auorum lapsus congresst, per imbefortMcr

quodprimum

erat

didissent,

utSanctus

in

eadcm

epi

f«^"

Episcopus;

sanctus 405 Quorsum etiam idcm adAntonianum scriba, inconciho in epistola lii

eaW

dccrctum esse, ut examinarentur tatesetnecessitatessingulorum, ctiam

tisquepamiomnibus perpetua admortem

ficatis

Cypna-

cum S. tcntia imposita fuissct? Deniquc acerba duntia, no visa fuerit, inclementia, et... qui sacrificaverunt, jungere, libellaticos

isne

cum

cequum

iis,

censuisset

cetcros

in

animadvertere, cum, eodem ibidem

pana

pari teste,

mter

sit differentia. ipsos, qui sacrificaverunt, multa loqums de iis, Lapsis de libro in ipse Qidnimo is ait : Poqui pcr tormenta victi fuerant, diserte Potest talis. test cito proficere ad veniam causa

liujusmodi excusatio esse miserabilis. Non videtur itaque prudcnter dubitari posse, guinsacrificatis pax promissa sit, sed non ante explctam pcenitentiam, pro singulorum detictis cestimatam,

gravis infirmitas urgeret Sanctus in epistola liv

cum

loquitur, aut permittebat paterna pietas et divina clementia, Ecclesiam pulsantibus claudi, et

nononmibus tentiam admortem usque agendam

dium denegari, ut de

fas erat, ut

dolentibus ac deprecantibus spei salutaris subsisseculo recedentes, sine

communicatione

et

pace ad

Dominum

dimitte-

deque conftrmantur, quoe hac super re hactenus

rentur; quando permiserit ipse, qui legem dedit,

disseruimus. Casus hic crat

ut ligata in terris, etiam in

:

Ninus, Clementia-

cum

Florus a persecutoribus apprehensi,

r/

oiolentiam magistratus,

tum primum

et

furentis populi impe-

fortiter excepissent, deinde

apud

tibus

tormentorum et diutinis cruciacesserant; ac mox a lapsu suo adpoeniten-

titini

conversi,

proconsulem

vi

eam

in

jam produxe-

trienn/um

rant. De hisce consultus S. Cyprianus, an eos ad communicationem jam fas esset admittere respondit, ita sibi omnino videri ; existimare cnim se ad deprecandam Domini clementiam posse sufflcere, quod triennio jugiter ac dolenter... ;

cmn summa

poenitentias lamentatione planxe-

runt. Certe non puto, inquit, incaute et temere his pacem committi, quos videmus militia; suae fortitudine nec prius pugnas defuisse, et

si

acies

etiam denuo venerit, gloriam suam posse reparare. Attamen, quia rogatus fucrat, ut dciiac

causa

ad

adhibitttm

104

ixntttmtiam

mus

plenani t

fuit

Ahym-

et

.

,

poenitentiajam triennio continuata sufficeret ad eam concedendam i/Iis, qui tormentis subacti cx infirmitate ceciderant ; eamque sufficere censuit

Cyprianus

:

manifesto sane indicio, inCartha-

minime decretum fuisse^ utsacriftcatiomnes admortem usquepasniterent, necnisi urgente extrema infirmitate ad pacem admitteginensi synodo

rentur.Quorsttm cnim hatc

gemma

fuisset consid-

hujusmodi canon recens conditus fuisset?

hi nostra vero sententia consultandi causa mini-

me obscura est,

quod,

cum

laudata synodus sta~

ccelis ligata essent,

quai hic prius in Eccle-

ha- ad pacem d ui ad Anto- communionem sacrificatis danda sic

406 Verum, inguiet aliquis,

si hcec ita se

beant, cur S. Cyprianus in epistola

nianum de pace scribit

',

cilio

csse,

infirmis

quasi nihii praderea de his lapsis in eon-

decretum fuisset? Respondeo, id ideo factum quia Novatianus ejusque assccla?, in quorum

partes inclinare caeperat Antonianus, SS. Cornelium ac Cyprianum ex hoc capite preeciptte cri-

Cum enim frequenter contingcret, ut hujusmodi lapsi infirmi convalescerent\ sanctisquc Episcopis iniquum viderctur, eos commuminabantur.

nione,

quam

in infirmitate,

licet

ante exactam

poenitentiam acceperant, sine nova culpa privare hinc sehismatici illos de communicatione cum sacrificatis accusare non cessabant : quam caintendit.

igitur Fortunatus,

illic,

sia solverentur.

lumniam Sanctus

Non dubitabant

tatio, si

autem possent

eorumdem consiliumde eapostmodum

ceteri, a quibus Sanctus hic consultus non dubttabant , inquam quin lapsis extra mortis periculum pax dari posset ; sed an

s.

solvi

collegas suos rcferret, subdit, sese post

aliquid certius rescripturum. po$t

in laudata epistola conveUerc

Hoc autem ne gratis asseruisse videar Cyprianum in laudata epistola ad An-

ipsum S. tonianum audiamus. 407 Sed et quod passim,

ait,

communicare

sacnficatis Cornelius tibi nuntiatus, hoc etiam de

apostatarum

rumoribus nascitur Neque enim possuntlaudare nos, qui recedunt a nobis aut -xspedure «lebemus, ut placeamus fictis

illis, qui nobis d.sphcentes, et contra Ecclesiam rebelles, solhcitaiuhs de Ecclesia fratribus violenter insistunt. Quare et de Cornelio et de nobis quaacumque jactantur, ne audias facile, nec credas fratercanssime. Si quieniminfirmitatibus occupantur, illis, sicut placuit, in periculo subvenitur. Postea tamen quam subventum

est

et

penohtantibus pax dataest, offocari a nobis non aut oppnmi, aut vi et manu nostra in exitum mortii urgeri ut, quoniam morientibus ,

tuisset, ut,

singulorttm causis diligenter exami-

tarcntur.

sacrifi-

que communicationem sibi , licct preepropere concessam usurpare permissum cst. 403 Exstat et aliud cxcmplum iu epistola liii,

fuisse; soli-

vita pcricfi-

operose ibidem catorum;idqucmeritofactum tam si sacrtinquam,h
Nec enim

lapsis poeni-

nisi interim >h

et volun-

concedenda, nisi

niis

it

ZiLpossct,annonsati

acceperant, frui perseverabant, ita Yictori quo-

f/uo luce clarius patet,

stil

dn*™a°essct

S

periculo mortis ante exactum poenitenties tempus

,

nbafnr

imponerelur

delicti pomilentia natis pro gravilate

;

pax

admittebantur.

;

DIR DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

pax datur, necesse sitmori eos, qui acceperint pacem eum magis iu hoc judicium divin» pie-

adrumpendam

:

tatiset paternsa

lenitatis

2&7

versus sacerdotes Dei, de diaboli ore prolal

appareat, quod, qui

r.atholicae

AUCTORE

i

unitatis concordiam

I

ubiquejactentur.

pignus vitse iu data pace pereipiuntj hie quoque ad vitam, percepta pace, teneantur. Et iccirco, si accepta pace commeatus a Deo datur, nemo hoc debet in sacerdotibus criminari^ cum semel

TwnpostmuUadeS.Cornetio Papa,quem wm d ad tynodvm diluendam criminationem, tam sibi quam ipsi 110

schismatici similibus mendaciis lacerabant,

placuerit fratribus in periculo subveniri. Cetet um necesse ipsi non erat singula synodi decreta recensere, cum libellum, ubi singula placitorum capita conscripta, ad Antonianum jampervenisse consideret.

objectam, sc convertit. Ac primo quidem, quod ad sacri/iiyttos attinet, fatetur sese ex concilH decretis in unico casu ante expletam pcenitentiam

cumiis communicare.

Si qui enim, inquit, infirmitatihus occupantur, illis, sinit placuit, in periculo subvenitur. Posteatamen quam subventum

et periclitantibus pax data ost. offoeari a nobis non possunt, aut opprimiaut vi et manu nostra in eximm mortis urgeri, ut quoniam morientibus pax datur, necesse sit, mori eos, ,111 accepcrini pacem etc. Ad alteram vero accusaest,

§ XXIII. Libellaticis poenitentibus pax a synodo mox concessa

Nova-

Felicissimus,

:

tus, aliique

damnati; alia ad

hanc synodum spectantia.

tionem de communione cwn libellaticis i>>n<,v alitw respondet ; non enim hancnegat; sed totus in co est, ut ostendat, inter horum ac sacrificatcruiu crimen plurimum discriminis iniercedere; Nec tu existimes, inquienSy frater carisaime,

quibusdam \idetur, libellaticos cum sacri quando interipsos etiam,

sicut

B Libcliatirts, i/wi

pceniten-

fiamjam

ege*

ficatis sequari oportero,

Ex

his,

quce prcecedenti § de sacriflcatis

dis-

putavimus , sequitur , quid de libellaticis Sanctus dictum votuerit , dum in epistola ad

Antonianum

ait : Placuit, frater carissime, examinatis causis singulorum, libellaticos interim

rant.

admitti, sacrificatisin exitu subveniri.

Cumenim

postrema hujus sententim pars s/c intelligendasit ut dicatur subveniendum essc sacrificalis, si hide t

rita periclitarentur,

antequam pcenitentiam

ple-

nam

explessent, post quam etiam extra omne periculum ud pacem admittendi fuissent non videtur illud interim ad aliud, fjuam ad prcesens tempusreferendum ; atque adeo statutum esse, ut libellaticis, qui errorcm situm, ex tjuo lapsi fuerant, dedocti, sincerampomitentiam ar/ere vitce

non

destiterant, sine notabiiitcr

tentia

pax

ct

communio

loncjiori pceni-

concederetur.

Hoc

ijjsum

solide confirmari potest ex laudata epistola

ad

,»i,i

et

oom-

et conditio

frequenter, et

causa diversasit. Deinde idibidem operoseprobat, ac libellaticos, velut ex erroro lapsos, (//k/htum potest, excusat verbis num. 149 " nobis

Eamdem communicationem cum libellanon obscure admisisse videtur, dum in lawdahi epistola Nooatianum, qui eam damnaverat, in iiuncmodinu rctui/it. §\{Novatianus) 36 fil

ticis

m

»

esse

«

:

Ecce sanus factus

care, ne quid tibi

deterius

jam

l-s;

fiat

;

ea Sanctus

sic scribit

;

Et quidem

pri-

primo et inter videar

initia

defenderim, postmodum disciplina et censura qui libellis conscientiam

animum mcum a

priore floxisse, ut his,

suam maculaverintj vel nefanda sacrificia comquod miserint, laxandam pacem putaverim utrumque non sine librata diu et pondurata ratione a me factum est. Dehide cum osteitdis.se/, :

quam

caute in hac causaprocessisset, subdidit .De

et mcechos alatere atque acomitatusuoseparet;

quando multo

quam

gravior et pejor

et

libellatici

causa

voluntate peccaverit esse,

quod non

cum

;

hic

;

nm-chi,

sit

hic necessitate,

ille

existimans, sibi salis

sit,

ille

sacrificaverit, errore deceptus

matrimonii expugnator

alieni, vel lupa-

Argumentum hoc, ad liominem cst, quo SancHli rtiimiiunicaiionem cum libellaticis a ,\o-

testabili colluvione violaverit.

probat, vatiano

sif>i

frustra objici,

dum

ipse fraudatores

moechos in communione ac comitatu suo retinet, quos si mquum judieem ageret , multo magis a se arcere deberet, utpote libellaticis ct

,

nimium quantum

EliceDu Pin, tom.l, c. w,§4,quamodo examinahimus. In primis observat, in laudata epistola lii a SanctO multum commendari tempcra-

mentum

istud,
iit

stjnodo laittum fttrrat, ul

steatamen,sicutcollei:'ii concordiaet colligenda: fraternitatisac medendi vulneris utilitas e\ip;<>-

nem temere

prosilirent

niteutia cir.

Uoe autern temperameiilttm

niiiii

prius communicasse,

hat, necessitati

quando adhuc

temporum

erat,

unde

succubuisse, et.saluti

multorum providendum putasse, et nunc ab his non recedere, quae semel in concilio nostro de communi collatione placuerunt, quamvis multa multorum vocibus ventilentur, et mendacia adSeptembris Tomus IV.

ad

libellaticos

si

;

sed traheretur diu poeetiaitt

spectare idem

auctor

infert

qua de

dicitur

:

eadriit Cpistola, in

istis

ex

Quorum

poenitentiam respuamus, habentium aliquam

fidueiarn

uxorc,

tolerabilis

cum

F

deteriores.

hanc sententiamnonnulla tamen arrjumenta e.e eodcm S. Cvpriauo profert aitCtOT Obserrationum in liihiiotheram EielesiaSticam 112 Adversus

nontantum indulgentianijsedet coronam lapsus acciperet (idest, quamdiu persecutio oigebatj po-

necesse nunc fuit scribere, ut scias, me leviter egisse,... etnemini quidem exlapsis

tibi

cst.

aoli pec-

nec in totum spes commimieationis et pacis lapsis denegaretur, ne plusdesperationedeflcerentj et, eoquodEecIeaia sibi clauderetur, secuti saBculum, gentiliter viverent." ^f fcamen pursufi censura Evangetica soiveretur, utad conununicatio

quo

di

fraudatores

»

ut vuhjo dichnus,

///

m

;

tum

ostcndere acjfjredior.

409

&xejusdt

CretO COTlCflWfl

cordiset renisscrutatoremcousl.ituil etjudicem, per omnia aiqualiter judicet et cum sciat scrip-

naringressusadcloacamet cocnosam voraginem vulgi, sanctificatum corpus et Dei templum de-

mum, quoniam de meo quoque actu motus videris, mea apurl te et personaet causa purganda est, ne me aliquis existimet a proposito meo leviter recessisse, et cum Evangelicum vigorem

E

recitatis.

Antonianum, hi qua S. Cyprianus objectam sibi a Novatianis communicationem cum sacrificatis ac libeliaticis sic refellit, ut hanc cum postremis non obscure admittat, probetque qtiemadmodum ;

mvnio

qui sacrificaverunt,

liberis,

conscientiae,

statim

CUD3

quos incolumes reservave:I3

rant,

Hesjiondetui

r,ni

AU<

n

in hseresizn

T

CVHKIANOEPISCOPOMARTYRE.

s

i(1

258

invitante,

cl

I

orgufTii nfti

113 ,1/7/'/, ftifuft ,

Uli

Cvpnan us

non minus

ait

1)

hbellar

'//.

rapiuntur

ad nonnu/Ia

S,

do cautum futsse

«roVobjectis ;cumque

I

c. s.

sijitlo

tilllll III

>

amentom nimi

,,

«on /Wwrt justomtempeam inter remissamque dut-

cum

quos eodem

Ubetiaticos,

ciplinam,

tacrifi-

Uatim absolvere; obpaueorum anno-

catis loco kabebat Antonianus,

neque timendum erat, ne 1« rum impositam pamitentiam ad desperationem

Ad keec respondeo, meadem

impetierentur.

do non minus cautum fuisse, r.u,

examinarentur

ut

voluntatea et necessitate wngulorum; exigeut pro delicti gravitate pcenitentia libettaticorum peccatum t qui

eb

nempe

Cum autem

retur.

quam

erimine,

qoh tam

1

rrore decepti delique-

rant, " sairijiru/urum scv.hr v plurintum distaret, islos justuui /vmpvrumru(u//t riilru/ur

quidni

,

post sinceram pcenitentiam,

quam moniti

egerant

sacrificatis vero pro singulorum meritis paucos pamitentiaannosimponere? Fateor quidem, id auctori ofiservationum minus

adpat em admittere

;

justum videri potuisse, quiain ea sententia pro,, nt '/<<" tacrificatis pacemusque ad pericuhtm miirtis (ti/uffini fuisstt stutuit

Ur tiballaticu

»
;

uvt/ue attendit, kic

de errore suo edocti,pami-

tentiam amplexifuerant,ineaque perseverabant, [dautem libellaticos passim proestitisse, coltigiiur ex eadem epistola verbis num. 149 recitatis: sed

jam pridem

'»»< errorem

rt illos

qua iidem

$cessu seripta, in

dedoctos fuisse

anno priori

\iv,

ex epistola

pariter liquet

libellos

in

martyrum

nemo f/fln

pi

rnw

<,unhu\

Nec

111

ikiii

tiium

iptina procedere,

Losophorum etStoicorum

Alia est, inquit, phiratio, EVater carissime,

quidicuntomnui peccata paria esse, et viriiiu gravem qoii faoile fleeti oportere, Inter Christianosautem et philosophoa plurimum distat. Et Ajn.: itolus dical

Videte, ne quis voa depraa

:

detur per philosophiam et inanem fallaciam;

tandasunt

nobis, quai

a

mm

Dci

ile

vi-

dementia

«1«' philosophiea durioris pressumpdescendunt. Pr&terea cautio « concitii patribus, »< lapsi desperarent, adhibita, et u

veniunt, sed

tione

Novatianorum hwrisim, inquam Antonianus propendere videEpiscopo taudata, apitah

siiintn

t

1«

directe ferit. X<>» erat scilicet Cathoticos

imtiir,

iutrnu

\ovatianos dediutwnitate temporis, uuo

seddepaoe danda, tftissensio : negabantenim hi, post bapiismwn lapso, etiam quantalibet pamitentia perfwicto, pacem pomitentia agcnda

u/i

esset,

Ecclesia daridebere aut posse

;

Qathotici vero

exactam procujusque delicti gravitate pwnitenliam omnino dandamesse sustinebant, vuiu post

|Xli

i

IN

morrui

Ilinr

II..

tisilrut.

illuui

miserorumlamentantium,

oaduca deceptio \u'a\

Suurltts

!

pamitentiam,

e1

his

et

amentium

beareticsa institutionia uief-

Hortari ad satisfaotionifl subtrahere de satisiactione me-

vana traditio

el

i/iii/vui

trustrandsa fraternitatis

verbis sugitiat: a.tque irrisio!

!

;

et venontantumnon qu»ramus lapsos, sed pseudo-prophetje cum et arceamus oientes ;

gregem

uent

.

extra

Ecclesiam

morieris:quseoumque ad pacem,

facies

acoipies.

;

sed

Quis oon

ip

desperatione

luuui

suum

Coufru hunc

et

Iacerare oon

occasionem canibus et lupis demus,

desinant, ut,

nunc vastare

Christi

eos quos persecutio infesta non perdidit,

inhumanitate perdamus. Ar-

duritia nostra et

quia ceamus^art ; non, eorumpacem differamus, qnoe pamitmtim diuturnitate de non scilicet ,

Novatiani contra Ecclesiam

/rs/it/r iir jit/e,

ceptabant. iilivrm»

fuissv

;

Eodem modo respondendum

est

dis-

ad

ejusdem argumentum, quod ex verbis contendens,

,

quam jam

sed eam,

sufficere visam, ut Ecclesice rvittur.

uullampaoem quam statim deflei&t

a proposito iijitur

pereal I

Lamenl

Quia

I

post perti-

qussris,

Quis uon oon ani-

ttionis averl

\urutunu>rum impiu/n duri-

E

sed de reconeiliandipo-

UbeOaticis obeunda essct,

Sanctum

obierant, patribus

communioni

restitue-

Sed neque negamus, iisdem etiam

quam poenitentiam publicam impositam

ali-

fuisse;

runi tam brevem fuisse credimus, Utpax ipsis statimpost synodum datadicipotuerit. 417 Non plus ponderis habent, qua> laudatus expletaque auctor prceterea objicit; nempe S. Cypriamim in divturnapmsvil

libro de

Lapsis,postsynodum

scripto, libellaticis

nit€nti "<

ininr ac sfu ri/icatis necessitatempeenitentice inculCasst : sed ct synodi pntres ab ejusmodi indulgentia tam procul abfuisse, ut etiam H, qui de

impetrando dumtaxat cogitaverant, non nisipost exactam notabili tempore pamitentiam libello

V

pacemobtinerent;utinlaudatolibrolegiaffirmat. Denique in epistola hxymad Bispanos, occasione

duorum

antistitom libellaticorum,

Martittlis, dici,

Basilidis

a tempore S. Cornelii

ac

cum una-

nimitotiusmundiepiscoporumconsensustatutum fuhse^presbyteros ac episcopos, qui libeltis sese inauinaverant, acl pamitentiam admitti qitidem posse t $eda clerotamen imposterum excludendos \

>>m« duobus prhribus

iocis S.

Cvprianus agit

deushbellaticis)9ui aut sibi blandientes

non

quod

sacrificassent,

pamitentiam agere detrectadelictumque suumapudplebem

nenh.-i/u cnim

s.-tl

1

;

[requenter operare

;

nonnisiimpo-

relictis nonagmta et, cum Dominus, quassierit, sauis.unamerrantemetlassam novem nos portavent ipse suis etinventam humeris

didisae

bant. uut sedulo occuUabuu/.

;

ista

aUmvost qua ptn mqmens,

; Adscribetur, verbaobjecta moxsubdit ovemsauciamcuras.se. Qobiaindiejudicii, uec multaa uitegras persauciam el propter unam

Plange, et dioinam; dicere fratribua nostris lacrymaa funde, e1 diebusac Doctibusingemisce, s1 proabluendo et purgandodelicto tuolargiteret

omnia

,

agere,quide errore suo admoniti, jam pridem pamitentiam privatim caerant, agebantque, dum synodus ceUbraretur : neque enim dicimus, eos sine ulla pwiiitcntia prcevia ad pacem admissos

monetqueeum ex

iiini

us

Cyprianus ibidem sotide Stoica, non ex Ckris-

S.

convellit, itisi

est ea

ibidem inepteargumentatum fuisse, si libellaticis pax mox data fuerit. Observa tamen, nos de iis

si

errorem

fiunc <«<<«

mamfestum

vssv,

Antonianus, ut auctor «it. sacrificatosque pari loco habuerit:

refert,

libellaticos

a6Id ila

w/ut. 411 reia/is format

sxambiisse dicuntur, ifuibus

recipiebat t accessuros.

1

1

UberisadschisrnaticasFehczfrm

,//!:

<
verant ;

extenua-

mManifestum

id est locum objectum inspiconcedendam

Sanetus

tria

probat

:

primum

csse.

^nentimnhujumad&tibelloverecontaminari' alterum, libetiaticum, etsiapud gavent, Deo tomen judici

hominesse purimponere non posse

tertntmdenique t

•

Deum

arcania amnia et corda perspicere, nec inuita crimiua fore, licethomi-

'^^'Ht.Delntjusmo

nohis

DIE DECIMA QUARTA SEPTEMUIIIS nobis non

Deinde quodsecundo loco auctor ob)tcit, in laudato Mbronon legitur. Verbaaceipe; Quanto et fide majores et timore meliores snnt, qui, quamvis nullo sacrificii aut libelli facinore constricti, quoniam tamen de hoc vel cogitaverant, hoc ipsum apud sacerdotes Dei dolenter est.

etsimpiiciter confitentes, exomologesin conscientiae faciunt, animi sui pondus exponunt, saluta-

rem medelam, parvis

licetet modicis vulneribus exquirunt, scientes scriptum esse Deus non de:

ridetur. Ubi, quceso, Sanctus hic dieit, quod auctor objecit ? Certe qui totum illum locum

una

ct/m preecedentibus ac subsequentibus considerare voluerit, fatebiiur, S.

Cvprianum ibidem exsaerm

ScripiurcB tcstimoniis ostenderc, peccata, ut ut occulta, pcr posnitentiam ct exomologesin ea>

pianda minora

250

serit, cuiu solatio paeis et

commnnicationa abs-

C. -

Sedquommm

421

epistoh

i.n.

per

hac

ito accipiamus, obstat

nelio significavit,

sese eam gratiam hujusmodi concedendam esse judicare ; idque decrehmi siiiim rwnea aliquo prioris synodicanone sed muUis rationibus ipsiprobare conatttr,w mo>

lapsis

nifeste significat, istud »
perieulum animarum

prcecavendum recens a se conditum fuisse ul /<• genti perspicuum erit, et nos etiam mo loco os tendemus. Einc recte Maramis objecta verbasic ;

interpretatus est,

consequenda erigendos,

et

spes venia* post

>/t

utilis

dicatur

adpugnam,

si

ad

pamitentiam

iapsortim animos

qua

forte occasio re-

nec astutia aliqua fallente deludi

desperatione deficiat,

plns

immo de-

secundum hominem Deum cogitans, evadere se pcenam criminis credit, si non palam crimen admissum est. linquit, qui

rte-

Sanctus cum pluribm '"'""'" episcopis, fam instante nova persecutione, s. i or

corroborandos, Prtsmiserat enim ibidem sanctus Antistes: A«I virtutem de poenitentia ro

:

prat

quam

idque piorum exemplo, qui etiam sic eluunt, itlustrare. ffine ibidem mox subdit: Derideri etcircumveniri Deus non potest, essc,

KVi roRi

cedit.

dierit,

burarmatur, quod armari nonpoterit,

si

quis

el

cru-

ab Ecclesia dure

si

*

deliter segregatus, ad gentiles se vias el sceou* laria opera convertat, vel ad baereticoa et schis-

maticos, rejectus ab Ecclesia, transeal ubietsi occisus propter Nomen postmodum fuerit, extra Ecclesiam constitutus, et ab unitate atque b ritate divisus, coronari in morte non poterit. ;

ineasynodode-

netum

fuisse.

419 Frustra quoque epistolam lxviii pro se laudat; nam Basilides ac Martialis prceter libelli

i

B

sceius alia gravia crimina commiserant, ut supra

num. 15G ostensum

quibus rccensitis, San-

est, et

ctus in ea cpistola ait

:

Cumque alia multa

sint et

jam

pare conantur cum manifestum sit, ejusmodi iiomines nec Ecclesiae Christi posse prseesse, nec Sacrificia offerre debere maxime cum jam pridem nobiscum etcum omnibus omnino episcopis in toto mundo constitutis, etiam Cornelius collega noster... decreverit, ejusmodi homines atl pcenitentiam quidem agendam posse admitti, ab ordinatioue tamen cleri, atque a sacerdotali honoreprohiberi. Prcetereaetsigratisadmitteremus, laudatum decrctum etiam ad episcopos solo libello contaminatosspectare ; mirandumneforet, crimen

pam

;

istud in episcopis severius,

quam

in laivis

cas-

tigatum fuisse ; cum ittorum exemplum multo et lapsus foedior ; neque esset pemiciosius error, ex quo laici potissimum excusabantur, in ,

episcopfs

locum habuisse censeri posset aut de-

Quitl "i

nodo

e

120

Non

videtur eliam dubitandum, quin ea-

dem synodus

aliquid statuerit in gratiam lapso-

rum, qui a martyribus ac confessoribus lilteras commendatitias acceperant; si tamen hce juste, moderatet religioseque datts fuissent. $am quas Lucianus ac nonnulli

alii

impntdenter ac promis-

cue dederant, sine dubio rejectes fuerunt. /// enim S. Cyprianus non semel promiserat, et in libro de

Lapsis re vera factum fuisse

dum

eodem concilio auditi fuere, quodstatutum fuerat, ad S. Cornelium Poy posiea perscriptum, prout s. Qvprianus i>i

fugerat) in

que dc

insinuare videtur,

sub ejusdem finem ait: Pcenitenti, operanti,

roganti, potest (Deus) clementer ignoscere, poacceptum referre, quidquid protaiibus et

test in

petierint martyres, et fecerint sacerdotes.

montius

art.

23 suspicatus

est,

'/'/'///

eodem concilio siqua perseeutio

in

prceterea decretum fuisse, ut, interim suscitaretur, lapsi omnes, qui Ecclesiam

non deseruissent, etpostlapsum suum sinceram poenitentiam agere non destitissent, addommunionem reciperentur. Suspicioni causam dedit epistola ui, in qua Sanctus de ejmdem vynodi decretis,

tentiam

inter cetera sicserihit: Nec ad pceniquis a nobis compelli potest, si friictus

praelium prius

ne

poenitenti» subtrahatur. armatus rit, eorroboratufl a nobis, invenietur ad prielium. Si vero ante praelium infinnitas arSi

natii

i/s

epistola xlii testatur verbis,

qum subdo. Qnantum verohic ad presbyterorum quorumdam el Felicissimi causam pertinet, quid hic actum sit, ui sinv possei litteras ad te coUegw nostri manu sua subscriptas miserunt, qui, auditis eis, .

quid senserint, et quid prontmtiaverint, cx eorum litteris disces, ffce litteres, ex quibus remgo-

stam elarius cognoscere licuisset, interciderunt verumtamen schismaticos illos tum denuo damna-

;

tos fuisse,

ex epistola

indubitatumest. In

i.iy

uatum quoque, prmcipuam tiinr

cet

absentem

cum

fuit,

/iir

in

epistola

.W

schtsmatis facem,

li-

animadversum

peculiariter

,

xlix quasi

hroreticus

semper et perfidus omninm sacerdotum voce damnatus dicatur. Sed etJovinusel Maximus,... ob uefanda sacrificia

beret.

E

422 Porro Felicisstmus, quique ei adhceserant, Felicissimm quatuorpresbyteri quintus enim NovatusRomam aliiqw dam

gravia delicta, quibus Basilides et Martialis implicati tenentur, frustra tales episcopatura usur;

i

trorum,

e(

crimina

m

probata^

se

novem episcoporum collegarum

sententia

aoa

Sanctus in laudata episiola i.\ cod demnati,... iteratoquoque a pluribus uobis anno ait

,

priore {scilicet 351)

concilio absti nti sunt. fli

iu

duo erant incertarum sedium cesi

sua exuti partes Felicissimi amplexi sunt, %

in schismate pertinaces,

Fortunatum

el

Africa

in

pseudo-episcopum ordinarunt, ut infra dicemus. 123 Atque hoec sunt, qua\ in dicta synodo Carthaginensi prcecipue gesta novimus. Ceterum ea* noncs seu decreta in illa condita, prwsertim >" i/il lapsorum causam spectabant, ad S. Cornelium Pontificem deinde transmissa, ab eoque m niiiri/io Wuuanu approbnta fuissc, Sa/n/i/s ipse in

epistola

lii testatur.

Sicautem habet:

ic

i

episcoporum in Africa uumerus videbitur, etiam Romam Buper bac pe crip« siniiis ad Cornelium collegam nostrum, qui <•(

minus

Bufficiens

ilio, ip e cum plurimiscoepiscopisbabito o eamdem nobiscum Bententiam pari gravitate

salubri mndei^itionc stola

i.iv

adeumdem

(

sciisit.

in el

Siinifiterin cpi-

memo

sanctum Pontificem

iaudata de lapsis recipiendis decreta artici pato invicem... consilio facta fuisse, Utriusqm rat,

tymdi, Romcm/BScUicet

v

episcopi, qui dioe

\

m Carthaginensis,

etUtm

meminit

•"'« lyttodi

" """" ,

1

tmssa.

DE

K(>()

AUCTORE C.

s.

meminit

Eusebius

episcopos prts-

xun, uMinprwrisexaginta

cap.

diaccms Imgeplures adfuisse

ter presbyteros ac seribit,

no/iuulltn epistnlus hur

fir

qum mado

dat,

Eccles.,

ffltoria

VI

lib.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

perierunt.

l»u-

s/,rft«/>trs

Z

2 '

col

egarum

nostro-

•

,

t»

affuerant, des,deordinationi i Tllic novum ahqu.d non veterismorisobliti,

uTetous^amsatiserat.uUuteEpiscopnm

Attamen de Felicissinw

Novatior non memtnit, seddeNovato, seu verius Romanam Ecno, gui multo fcedius schisma in Felicissimus fn Carthaginensem induxerat; unde factum videtur, ut Eusebius

quam

clesiam,

hujus consilii ralianemsic

enMolaauidcm xlii Quod autemscripta

f''e//'r/'ss///tum /irtrterieril'

^er

nuntiares, n,! esse e iminosis et caiummosis discrepansfactio, qme cn fratrum collegarum pariter ac

aetum

lirteris

commentis suis i;;nnu.umturbaretment,setc rdaconfundenecessarium duximus, nt ret Cui rei sopiend» nostrorum inde collegarum

scribentium nobis

Gestacontra Novatiani § XXIV. antipapae schisma: S. CorAirica

Pontificatus in

nelii

pararetur. firma et solida auctoritas ibidem ho>c scriblt: lecjatis vero 127 De missis justis sacerdotibus Quod servis Dei, et maxime miserafratercarissime, et pacificis congruebat, et tormusnuper collegas nostros Caldonium litterarum persuasione tantum non ut tunatum,

legatos

Roman

mittit.

omnium nostrarum sed praesentia sua et consilio ,

agnituset promulgatus. s. I

CorneUi

Irrti

VOTltU

/fcfo,

Dum rum

hoc schis-

l)e

plurihus et/imus in Commcn/ftrio

i/uitr jiiui tir

alte-

quce lapsis

t

pucist/ue iierlr-.instirw urfi-

/iifrrdirrhu/, fio/nw susri/nvif

torico

Novatus

novamque hmresim

oinnem reniw

in fule tttn/

kosc in Africa agerentur,

schisma,

s. Cornelii

Papm gestis §5 et

his-

sequen-

ideoque hic ea tantummodo perstringemus, ihitlr/n lutius trttelfivi/iius. Posf tliulumum

tii/us. ffitu'

inter/nintiftcium

u

.

dir

scilieet

Januarii

20

RomanuS Pondfex usrjue ad 4 Junii anni

1'uhiuniis

quo S.

tinui LC)0,

martyrio sublatus fuerat,

Comme/ift/rio § 4 vel/it probabilius sustinuimust post diuturnum, ini/iuun, isti/if iu/rr/ion/i/ieium S. Cornelius ad s/ihsri/urufis, ul iu hatf/fito

Petri Cnthedruui

S.

rufunt,

t/ui,

summo

Sed

i/uttdio eccrtiis rsf.

omnium

hoitorum

ruirn id nuilc httbrbaf

ru/usub /un/o Puufi/icc im/muiluten/

sre/rru/u sntirtim sperare sihi Itufin eeque

non

posset, veritus,

Catltedra* /luduin

tul rniii si/ii riiidirunfltini iut/iti/i/,

fisi/ur i/isi

ne

atque Africa prcecluderetur, No-

rutiuuuin, Htiiutiutr triu,

]\'ti-

suan/ u/utlrstis

dentium

giosisque Utteris S. Cypriano, eeterisque Africatte

morc

HtOSj sril hntijr niis

(

Nova-

sif/ni/icurit. Srrf et ,

S. Ctirnrlium,

iu

frrtt/s,

rrii-

srh/sniuti atlhtrrrlitint H/fcrus nlroribiis rnlnui-

rfis/i/irrs, titptitr

'urthui/incm

ejltSque /irrshi/frrus, rc-

/ittriter rfesttnarunt, it/ittsque

c/cr/uiui i/t/errrssere. Ilntttl difficiteS.

(Ypriano

ftii/ e.r u/rist/iir r/i/stidis titjnusrrrr, r.r

t/mi /inrtc

/nwiccntiu sfurrt

ifi/uilus c!

:

tum ipse sentiret, pancis interQuamquam, itu/uiens, mens propositum jam tunc fratribus et plebi

minationibus jam

jectis sioni/ietivit;

nostra et istic

universsemanifestatum

fuisset,

quando

litte-

nuper ab utraque parte susceptis, tuas litteras legimus, etepiscopatus tui ordinationem sinris

gulorum auribus intimavimus. 428 Honoris etiam communis memores,

tenentes, ea, quse ex diverso in librum ad nos rum

fur, nur/s

funfu uiutit/ni

ansum

turbis

iructnndttm

t/tt.rit,

;

pnnderantes, quod in tanto fratrum numero, religiosoque conventu, considentibus Dei sacerdotibus, et altari posito, nec legi debeant nec audiri.

Neque enim

facile

promenda

sunt, et in-

fratres longe positos, ac trans

mare

constitutos,

opinione confnndant. Ecec etplura in citafis epistolis ; ex quibtis constat, S. Cyprianum

hujusmodi rationem adhibuisse, non quod de S. Cornefii integritate aut letjilima electionc rfu~ bituret, sed quod ad commune bonum ita factum oportere judicaret

;

quod et felicitcr

cessisse vide-

himiis.

420 Ccrfe tam procul aberat ah iniqxui suspisuspensa /"cione sanctus Antistes, nt quos ex Africa Homam men rans", wirif/nturos sciret, hos sedulo moneret, ue falsis

tittntncu ettm fitur/irti/irr/issr

ritfrn

-

cam prudenter

daret,

nuidumi/itr

r.rrtitjiltivit ,

quo

stiurti Vu/ttiftcis iutci/ritufrni lcjiti/uttnu/ue urdi-

nationem testatissimamfaceret etschismaticorum t

im/ntiirutiiiin prititus ttuu/ir/merct.

L26 Curnctii itui/ue litterns /iiihlirr ctptis,

f/tie

tirdiwttiuucm

omnHms

tet/i/, ejtts-

sit/ui/irurif,

ac

Stip-

/ircssu srhis/wifirurum /tirhu/cufu e/iis/n/n, c

com-

municonsensuomniumcollegarttm,qui concilium rit/u ru tunr cetebrasse videntur, Caldonhtm et Fortunatum episcopos Romam cttm litterisdelegacit,

ttl,

i/uintttim possent, t/issutentrs partOS

COm-

ponerent, certaquede S. Cornetii electione testiimiuif,
iuicri/n

Imr

tuttsii,

rfum

pcr A/rirttm si/spmstt. ffn lit/uct c.r rpisf. \\\, NUI ,./ M.v ttrf i/isttm S. Cornefittm postctirfu/is. Et i/i it/i

litferis

transmissum congesta fuerant acerbationibus criminosis, respuimus considerantes pariter et

eriminafionibtts moti, a S. Cornetii commttuiuur se seqregarent quemadmodum in epistola \\,\

rrf, ue, si iu rr

et suppressi*

gravitatis sacerdotalis ac sanctitatis respectuni schismaticti

iiic<'rta

/irrsfu/lrris suis urt/iiuifionem

tititius, t/iiit/uc ejtts

le-

cri-

stylo scripta audientibusscandalum moveant, et

ntui intrrn-

uis e/iiscu/iis,

Quid tamen de

schismalicorum

arfjunc-

ComeUus una cum

constitutis, s.

ittt

gitima ejusdem

eiectione, et

caute ac temere publicanda, quae discordioso

nonuu/lis r eoti/cssoribus, persuasit9 ut

iiis

caritntis vinculo copularent.

inhian-

S. Cfirnelii tirt/inu/iuui iufrrrvrferct. 42~>

elabovestrum niterentur, quantum possent, et scissi uuitatem Ecclesiaj Catholicje ad rarent, ut Chnstiam, corporis membra componerent, et

rediissent,

tirf

cttmdem snurtitm Pontifiecm dfttn non obscure sif/ni/icnt. Quidam tamen, aiebat, mentes nonniimquam et animos sermonibus suis turbant dum aliterqusedam^quamsehabetveritas, nuntiant.

Nosenim

singuiis navigantibus, ue cum scandaloullo navigarent, rationem reddentes scimus nos hortatos eos esse, ut Ecclesiie Catho^ hc vradicemetmatricemagnoscerentactenerent ;

Nam

t/ttttt

iur

iiliurfcommcnrfnbat, quam utCornetwfif7ntteradha^entt qvemnomanceEccle$i(e owr('t,,h
ctum novcrat. ouamns utrfius m/srrr/,

„/,

Pontifiecm

cic-

supradictas rationes

ejusdem electionis per

ifricam

piumidtjt/tionempf/uh, di/ferrc, donec leqati liomo rcvcrsi essent,

130

Iftudato concitio praterca statutum ftted07iec lcgati hunc suspensis, epistote rediissrnt. liumum mittcndtp, non adS. Corneiiitm,

fti

rat, tttrehus

mtenm

m

modum

sed

DIE DECIMA sed ad

QUARTA SEPTEMBRIS

Urbis clerum destinarentur. Uinc factum cum S. Cyprianus una cum Libcralc epi-

conflrmarunt : ita ut, S. Cyprian.»//) rpistola \u teste, nec necesse fuerit audiri ultra eos, qui a

scopo Hadrumetum. venisset, ejusque cicitatis rlcfum, cujus episcopus Polucarpus aberat, de

Novatiano venerant missi. 434 Xon destiterattl tamcn hi consuetis $uis COlumniis sanctum Pontificem proscindere, utque criminationes sum pabtice expenderentur, procaciter postulare ; sed aconritii patribus repulsi ac hfrreseos convicti, cum a congregatis episcopis

cst, ut,

roncilii piacitis crloruisset,

non et

hiquoque

litteras

Pontifiri, ut Polt/carpt' norninc prius

ftterat,

suas

factum

scd clero liomano inscriberent: qua de re

S. Cornelius postea cttm Oypriano conqucsttts

hic sese illi per epistolam xlv purgavit, Decretum tamen hoc non obstitit, quo minns S. CyprianuSj gui Icgitimam Cornclii electionem pcrspectam habebat, exempla litterarum, quas ad clcrurn plebcmque suam dc FeHcissimo ejusque est, et

asseclis prcsbtjteris scripserat,

per Caldonium ac

Fortunatum, concUti, ut diximus,

Voi atiani

unfipaprr

Ir-

gntos

lcgatos,

eidem

mox

ad ad Cartliaginensem c/uidem Maximum presbyterum, Augendum diaconum, Machceum et Longinum desftnavit; haud dubie leqatos suos, qui id nuntiarent, et

impudenter menticns,sese invitum eo compulsum fuisse; hac enim larva eum sceius suum velassc constatex S. Diont/s/i Alcxandrini epistola, apud Eusebium lib. VI Historitc Ecclcsiastkm, cap.XLV relata.

432

Sed procul abfuit,

ut S. Cypriano hac

nicatione ar-

milive ratione schismatici imponerent

tieL

hic de Icgitima S. Cornelii clectwne Intaret,

non

novum

potitit

i&tud et

:

si~

cum enim

minimc duad id usque

fempus in romana Ecciesia ignotum monstrum, schismaticum , inrjuam, ac pseudo-Pontificcm,

rreatum

csse, sine

horrore intclligere, cjttsdcm-

non aversari. Sed Hltim ipsum in xli ad S. Cornclium aitdiamus, Vene-

qtte legatos

epistola

runt,

inquif,

ad nos,

frater carissime, missi a

Novationo Maximuspresbyter et Augendus diaconus et Machanis quidam et Longinus. Sed enim cum ex litteris, quam secum ferebant, et ex eorum sermone atque asseveratione, Novatianum episcopum factum comperissemus, illicontra Ecclesiam catholicam factse ordinationis pravitate commoti, a communicatiune eos nostra statim coMbendos esse censuimus, citse et

refutatis interim ac

Caldonio

Fortunato*

nliiuque

intelligerent, alio se contu-

terunt, ut incautos sui partibus adjtmgerent.Juve-

nYS. Cyprianmn

in

cpistolamor laudataprose

qucntein tntdirisse. Qui (lega/i a Xovatia/m nim in statione invidiosisqnoque conviciis, et ckunnribus turbulentis proruerent, et flagitarent, ut

crimina,

nostrijam delecti et ordinati, et laudabili multoruiQ s.Mitentiacomprobati, ventilandam ultra famam ore maledica et BMnulantium voce pateremur. 435 Et quia, quibus refutati etcompressisuni, wlui hmeti-

tificatu,

ix

r

431 Intcr htnc Xovatianus scelus suttm, quod vtiam intcrposito jurcjurando prius celaverat y exsequi certus, a tribus cpiscopis Italis, quos frau-

varias ecclesias

i

/.,- /,,

vitati

antcr/uam S. Coruclii Pontificatus per Africam promulgatus, publiccque agnitus fuisset. Porro Xovatianits, usurpato in httnc moduni Pon-

tir

,

xlii testatttr.

contif/isse,

.

hr:

quae se afferre ac probare dicebant, publice a nobis et a plebe cognoscerentur gra-

ac dolo curaverat,et asseclarum sttorwn sujjragio nixus, pro Romano Pontifi.ce se gerebat: quo3 omnia in laudato Commentario § 7 pluribus exposuimus, ubi etiam contra Tillementium ostendimus, sacrilegam illam Novatiani ordinationcm

sua cuimiui-

sperandum

sibi nihil

I

Ponti/ici legenda transmittcret, ut ipse in epistola

dulenter accersierat, episcopum scse ordinari vi

>i

261

retusis, qura obstinate

ac

pertinaciterasserere tentabant. 433 Non multopost Caldonius ac Fortunatus, inAfricam Roma rcduces, litterasa S. Cornelio,

quique ejits ordinationi adfurrant, r/iiscopis, attulerunt, quibus tum sancti Pontificis intcgritasac leaitima clcctio est,

tam

sotidc manifestcqttc

probata

tum Xovatiani ejusquc sectatorum impietas

et

fra.udcstamlaculf iitcrdetecta:sitiit atjamiieajmu^ /tovifafr rel praritate gaulis quidem et rerttm aut discrepandi SCTUpUambiqcndi dentibus ullus ,

:

negavimus convenire, ut

aostrae

et illicitis conatibus lueresim fecisse nudati sunt,

in epistolam congerere

Cornelms eiigcrctar

Romce fuerant, dam demque, qum allatoi cpistolm ac Caldontas Fortunatus asseruerant, suis etiam

;

eaet

tcstimoniis

longum

c"s

damnat,

e\ Primitivo compresbytero nostro plenissime singula,

quando ad vos venerit,

fuit

;

audietis. A.C ne

umquam

furens audacia

desisteret, hic

membra

in scliismatis partes Cliristi

eorum quoque

E

distrahere

et Catholicae Ecclesisccorpusscinderenc laniare

ut ostiatim per muUonun domos, vel oppidatim per quasdam civitates discurrentes,

nituntur

;

obstinationis suai eterroris sui serael

sibi qmcrant coresponsum dedimuSj nec

desistimus,

ut pernicinsa dissensione

Quibus

niites.

mandare

etconcertationedeposita, inipietatemussesrinnl matrem deserere et agnoscant atque intelli;

gant, episcopo semel facio, etcollegarum ac plebis testimonioet judicio comprobato, alium con-

modo

stitui nullo

posse

proinde

;

si

pacihYe

sihi

acfideliter consulunt:si se assertoresEvangelii Christi

confitentur

esse

prius ad

,

Ecclesiam

revertantur.

Ex

436

Novatianum aaa

hisce obiter observa,

rt

ropellit

:

modo tttsr liisinaticum^sed et tantqaaia hwrvth tf/n, ab Africanispatribus jam tum agnitum rejectumt

quc fttisse

undc fortc

:

st/nodivo Grceco

ram.

ftttc

spccta/, quodexlibello

apud Labbeum

tom.

Concilio-

I

719 sic Icgitur : Synodus divina etsacra provincialis Carthagine, Nova Africsa civitats dicta, collecta a sacro martyre Cypriano, qui rol.

ejus erat episcopus, aliisque octoginta quatuor episcopis

:

qu;e

Novatum

(itt

V

Xort/t/a/taai.

est,

utpote pcenitentiam lapsis negantem, abdicavii /•'./

lamcn fon/e

f/aa

qtittm sub

hauseriti inexploratum

fuissea

ttuctor Hbelli,

seti/H \\

fi/tei/i

ri/i/as

st

est

:

qui citius

>/<,//

rs/, is/a

damnatum tamen

Cypriano ceterisque epUcopis Afris

S.

Xorataiii,

id est,

Easeb/as

VI

iib.

Xovatitmum

,

testatur etiam

Bistorio? f cap. mjii, laudanseo-

riimdem epislfilant, f/utcmotla i/ttrrrali/. i;;; OrdinaUone S.Comeliitamsolideprobata Ut itallas

tlr

%

ra JCTUpuIuS r/ia„/ /tariialr,,/ a,,„n,-

tibus superesse possett $. Cyprianus Primitivum /ireslii/trittat >f
desUnavit^ per

y

quogue Pompelus relinqueretuv. Supervenerunt Afri , t/ui ius et Stephanits, similiter episcopi

colle

agnovit,

quwque

quam

iu rejiciendo

Pontificatum

illius

Vovatiano ejustpte

Carthagine acta fuerantfireviterexposuit^ commissa Primitivo provinciaeademlatius explitcga/is

raaili. I\s/

et

m

e/iistnta ortU/tc XLI, qttai/t itiim

sequentibus recitavimus.

est,

ut /ier

.

(32

Mox quoque curatum

omnes pravincias,

Carliitigiitrnsi n/v

tropoli su/fraganeas, litterce mitterentur t ext/uibns

et

S.

Conulii

Potitiflcatum

"!'"""''

,

DE

262

AUCTORE

tnts
ii.f/itimo

CYHRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

ejitsdem Co/ nelit frmtifk OtU

apud

omnes constaret, tnonerenturque tingua episcapi, adheererentJta ut Vovatianum detestati, omelio quarumprwri in etxLV epistolaxLU discimm ea 9 cum diansset, ordmationem iUuts S. Cyprianu irrefragabilibui tesHmoniis in Africa comprobatamfuisse^ ita prosecutus est : Secundum quod

c. s.

i

traditi

divina

ai

anctitas pariter

Eo

i

le

ac veritas

urnl. l.ilh

m

,

inj

cohaarentes

,,.,

:

;

ne

Urbe scbisma

in

entium animos incerta opinione confunderet, placuit, ut per episcopos, retentaa aobi reritate,etadcomprobandamordinationem tuam facta auctoritate majore, tunc demumscrupuloomni de singulorum pectoribus excusso,per

tum

i;-,,

abi

omnes omnino

in

provincia istapositoslitterae

ficrcnt, sirnii liunt, ut te universi collegae aostri,

communicationem tuam,

et

Ecclesiaa unitatem paril

ivni firmiter ac tenerei

quin ipsi

ad

//.

i/n/t

hac supw

"

r .

et

id

est, Catholicse

caritatem

in

illum

,

proba-

Nec munerisuo^ dequo

admonebanf, defuere congregati

aliot

antislites

,

primis S. Cornciii Pontifiitttiim dalitteris

agrwscerent, in

quibuseum-

de Felicissimi, ejusque presbyterorum, sckisinstruxerunt, prout ex epistola xlii

sanctum Ad

S. CorneKi

humfmem

communionem reducereconaretur.In xuv ad Mn/imum, Nico-

epistolam

sempcr fecisset, indequecapquem ex eorumdem dolorem tata benevolentia, schismate concepcrat, ejposuit; utque ad Ecclcconfessionis gloriam

siam matrem suam revcrtcrcntur, obtestatus est, Gravat enim me, inquiebat, atque coutristat, et intolerabilis perculsi

toris mcestitia perstringit,

*

ipsi

m

presbutero-

adhcBrentium causa,ad clerum acpopu-

quarum exempla Fortunatum, twn autem

litm sti/im /h'i
prius per Caldonium ae

cum

ecclesiam aliani constitui,

Cliristi

animum

/i/tcttisi/nc fittn/it,

iu

molestwn

Afru

t/ni/nts

am

reversus

esi

,

Voniijv.r

SOilCtUS

quod Hadrui/itt/fti, cum Polycarpi episcopi suinomine epistolamad se ante dedissent, deinde ex Cypriani consilio, ut supra uum. 130 dii tum est a
sibi <«< idisse,

t

Romanum

scripsissent.

140 Peiiii l«rr s.

Comelii epistoia ; sedadeam Cyprianuspfif \i.\ respondit, purgans se^quodid mt/la ex levitate aut contwnelia fecisset sedcwn pis in synodo piacuisset,ut qmnia interim ;

integra suspenderentWidonec

twiatus

iioiitti

Caldonius acFor-

rediissent, pacis ae concordice stn-

i/itim postulasse,

pariter

i

utffadrumetiniidj quodcetei ent, u1 in nulio ecclesiarum istic

consistentium

oonsensio discreparet. Cetsrwn observat, consilium hoc feliciter ccssisse, Pontificatu iiliiis tnoniisjam confirmato ,

etpertotwnAfricarnagtuto.DeniquQtaniipsiquam

omnibus episcopis stol/ilc firmumqueregimenj totique CaUwlicm Ecclesta pacem acconcordiam precatto*.

fieri

con-

licet

ft'eri,

veret

Vam.

'

"i
ci

E

membra disunum

et corpus

442 Quud, quseso, ut in vobis saltem illicitum

non perse-

confessqres

Itomauns.

sed et confessionis vestrse et divina; tra-

;

ditionis

memores, ad matrem revertamini, unde unde ad confessionis gloriam cum

prodiistis,

ejusdom matris exsultatione veuistis, etc. Noluit taincn hasce literassuas confessoribus tradi, nist conscio ct annuente S. Comelio, ne quis forte a/ia, quam guce seripserat, sensa affingeret; it/eot/ae Mettio hypodiacono, cuieas

malevolus ipsi

deferendas dederat} mandarit, ne quid hac in illius arbitrio ageret ; sanctumquePon-

quam, quia

in

nec

istud, iraternitatis nostrae discidium

minus Romos, quam Carthagine, omnibus perspectum esset, Subinde Primitwus presbyier, t/ i/iioSfiiit ti epistolamxLiadCornelium perlatam

Uoma

coinpe-

illic

Catholicae unitatem, alium episcopum sensisse; id est, (juod nec fas est,

parte sine

diximus,

vos

contra Ecclesiasticam dispositionem contra Evangelicam legem, contra institutionis

per Mrt/iitm atqueNicephorummiseratj fratribus prcelegendas curaret, ut illorum quoque schisma iioii

posne prostrati pec-

rissem

,\'-'

lirissimi oriliimtioiic, rjas(/rmi/ar

qua

ipse eorttm

memoriam, quanti

discissa amiulatione lacerari.

nim

w

confessores scripsit,

stratum ceterosque revocfi/o ipsis in

habemus, multo post S. Cyprianus laudatam epistolam xj.m per Mcttium hypodiaconum, et NicephorumacolythumadsanctuYnPontificemtransmisit) eique rationem consiliisui, quo inre tanti /ittnitriiti prudenter usus fuerat, paulo latius, i/t/tttt/ i/t SpiStola \\.\ fcccrat, cr/iosail. Em/cnt

Eccle&iam

per Africam ita compdsitis, rcvocan oonacaritas sua et Antistitem nostrum impulit fur confessores, concordice amor f utRomanos quoque ad qtws adNovatiani partes descivisse diximus,

Rebus

cerpi, Dominici gregis

139

reductis

;

gratulatur.

i/tfitr sii/tii/

occasione rogavit illum, ut litteras, quas de Fe-

(tat®

nititur

reducere

axigebat, litteras

dirigendos ease mandavimua. 438 Jn posteriori epislola etiam clarius loquitur\ Sed quoniam, inquiens, latiusfusaestnostraprovincia, babet enim Numidiam et Mauri.-,,,,

Hbro de Unitate aschismate EcclesifP missis, et

:

litteri

l„i-!lt>ll<)>tlt

confessores,

XXV. Romanos litteris

iaaticaB institutionifi

ad te direximus sed etperprovinciam nostram haeceadem collegis singulis in notitiam perferentes, ab Itis quoque fratrea nostros cum -a

I

8

/ijirrn,

re /o/a

admonuit per epistolam xlui, Et religiosum nobis etnecessarium exstimavi, frater carissime, tic

brevis est, hic sn/,jicio.

adconfessores, qui

iilic

sunt, etNovatiani

vati obstinatione et pravitate seducti, sia l-eeesserunt,

litteras

eos pro affectione

mutua convenirent,

acNo^

de Eccle-

breves fecere, quibus

ut ad maEcclesiam Catholicam,revertantur. Quas litteras tibi a Mettio hypodiacono Legi prius mandavi, ne quis aiiud me scripsisse Sngeret, quam quod meis litteris

trem suam,

id est,

continetur.

Mandavi tamen eidem Mettio, so

iii

de tuo arbitrio

rem

amead

gerat,

vosmis-

et, si

easdem

litteras

confessonbus putaveris esse reddendas tunc eas tradat. Opto te, frater carissime, semper Wno valere.

W3 Porro Mettius hic haud dubie qvemsupran. una cum

W

ie ipse est

fP^^deumdemCorneliumtulmediximus; ritoquevidmturdumilteepistdatVideUcet^m 'v, sunulcum xlii Romam

transmissm Sanctus in hac sententia mmmam epistoiam ad eitmdem Ponttficem eotiem i& ripsisse dicendus sit: idenim fieri Nec

rr/cr/.

potuit,

q

md

quia,cum

epistokx xlii

ctenctspra^i/rada tto debuit ,/cxliv,

qui schismati

Nicephoro acolytho (ulhawaut.

more tum

recepto

cssct, in

qu*

hac nulla fieritnen e* solius Cornein arbitrio confesso/i/,as

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS. !

A

cohfessoHbus tradenda erat, autsupprimenda ;ac propterea necesse fuit laudatum Pantificempersecrctam cpistolam dc eadem iustvucre, praut Ti/tc-

montius

recte observavit.

Ex

eo autem,

quod

in

epistolay.hmsohtsMettius t prwtermissoNicephoro,

memoretur, tantum deduci

potest,

cam rem

soli

Mettio srcreto tractandam commissamfuisse,non

verohunc sineillo Romam fumadiisse. smbit Ubrum 444 Gtrca idem tempus S. Oyprianus librum scu tractatum

quem

de Unitate Ecrlcsice couscripsit,

ejusdem Opera etiamnum habemus. Opusculum kocSanctus ipse laudat mepistola u inter

dicens: Sed et CatholicEe Ecclesise

unitatem,

quantum potuit, expressit nostra mediocritas. Ejusdem etiam meminit S. Pontius in Vita uum. 13, ubi ilHus Opera recensens, ait, illum docuisse veritatem

tem,

hiereticos, schismaticos unita-

eum etiam s. ,\ucoutru Cresconium, eap. xxxin,

Dei pacem. Laudat

fllioa

gustinus Ub,

II

Mfa*EpistoIa... de Unitnte voratur. Sanctus vero

Fulgentius, Ruspensis in Africa episcopus,

ad Euthymium,

cap. xxi

eumdem

plicitate prselatorum., vel potius

librum

lib.

ile

I

Sim-

secundumve-

tusta exemplaria, do UnitateGatholicaeEcclesiae

B

A/>pe^af.DeSimpIicitatepr8elatorumc«OTgM07Me nuncupavit Remboldus in editione sua;quce inscriptio

?io)i

aliunde nata videtur,

ipso libelli exordio dicatur esse...

ad innocentiam simplicesj prudentes.

simplicitate

in

et

tamen cum

Verum prior

titulus,

quem

etiam ceterm editiones praferunt, genuinus

est, et

retinendus.

de Unitate Ecclesia'

quam quod

Deusjubere prcelatos

445

Quodad

Opusculi argumentum pertinet, mox recitatis compendiose

illud S. Pontius vcrb/s

r.omplexus

est.

Id enimunice

hic egit S. Cypria-

nus, ut ostenderet, Catho/icce Ecclesice super S Pc.

trum fundataij unitatem auctore Christo instiquicumque ab ea, sivc per hwvcsim. sire per sckisma, seorcgatus diem suum obierit, huic omnem salutis spem penitus preeclusamesse,

/u/ani esse, et

ad Ecclesiam 146

lc-

coronari non potest. Rincfideles

quo opportunius alibiagemus. Porro laudatum

tihnuii

mam

>/>

ad

Unitate EcclesiwS.Cyi>T\8n\is eliam Ro~ quos Vovatiano adhasissc

confessores,

SU/iru t/ir/um rsf

fvtinsmi^if, /„>>

eumdem

rrr/\i-

Mrttium hypodiaconwn^ perquem /am xi.iv tit/ eosdem destinavit, iddidit

et alios

,

militer

episto-

Hbettos, quos Tillemonfius, aliique Hbrum dt Lapsisfuissr misurruut ; scd meo f/ttidcm judirio utm rcctc.

148

Etenim hcus, ea quo

ista

epistola \a, ubi Sanctus iisdem reversis gratulatus,

habemus,

est

>'»

ad Ecctesiamjam

Cum

autem geminum schisma

rt

gemina

Ecclesiam tu/n laceraret, Xovotian/ sci/icet ac Felicissimi, duhiiuu non est, quhi trartatum hunc, vrlut antidotum acmedi-

/ueresis, recens exorta,

divina dispositione pneficiunt, qui se pramositos sineullaordinationislegeconstituunt quinemine episcopatum dante, episcopi nomen assurnunt.

Eodem quoque

verisimilius spectant ista:

quisquam miretur.

dilectissimi fratrea,

de confessorihus quosdam ad

ista

ait

etiam

quoqueaIiquostamne&nda,tamgrayia peceare: nequeenimconfessio diaboli,

immunem

facit

ah insidiis

aut contra tentationes et pericula et

impetus s.x-culares adhuc in incursus secnritate defendunt. saeculo positum perpetua atque

t47

Eodem, mquam, hac, qumque

ihit/rm

t/r

verisimiHits ronfessoribus proUxe prosequitui e canfmth spectant; ui enim novimus, qwsdam

n

:

agenda Hbravimus. Qu

ania penitus potestis inspicere, lectis libelliSj qnos hic nuper tegeram,

etad vos quoque legendos pro communi tione transmiseram ubi lapsis nec censura

dilecd.M>s(

;

,

quaj increpct, nec medicina, qute sanet. Sed st Catholicte Ecclesias unitatem, quantum potuit, expressit nostra mediocritas. Quemlibellum magis ac magis nunc vobis placere confldo, quando

eum jam sic legitis, ut et probetis e1 ametis: Siquidem, quod dos verbis conscripsimus, vos factis impletis, quando ad Ecclesiam caritatisac pacis unitate remeatis. Posteriora verba de Ubro t/r Unitate lirrlrshc sinr nnini duMo accipienda esse inter

omnes conrcnit

///

;

Lapsis designari non posse,

449 Mauifrslum lazedat, diu

rsf,

prioribus librum

>/>

sic >>sirnil>>.

libellos,

muitumque

habito, scriptos

quos Sanrtus hlr

fiu'ss/\ in

de Lupsis

eosque rc/u/u

cssc, ,/iuc

agenda fihruvrrunt J/ujustoto Hbro de Lapsis legitur,

iapsis fuit inrufui, tjuruun/uw-

t/c

Nota$2 fatetur ; qui etiam

Tillemontius ipse

t/uiii

•i"i

tractatu inter episcopos imeribitwr,

nuit/rrutitoir

i!/i justtt

non

/ihvuiu

pOSt Stinrli r SU0 srrrssu

f/iu

reditum, n ante sancitos a synodo canonesconsrviptum siutuii. Quipotuere igitur Uomani cortr frssorrs.ro/rr/f,

penitus iusphvre, quitf

!i/>ni,

temperamentum

si/-

tenentes, et libram

Domini contemplantea

, et Dei Patrispietatem ao misericordiam cogitantes, diu multumque trac

t:iiu

Attamen Imc in TiUemontH partim proeedunt; nos enim

inter se habito librassentl

sententia

/ihruiu liiinr u/if/utif mrusi/nts pnsl t/iilum COnCl/iuui,

nempe

nus lam

foost

iu epistola

\.\

mb

Deciorum cmdem

srriptum eSSB t/irrmus

071722*251

;

ftnem

srtt r>> r/itini

mi

designari, et ante hanc episto-

ful praidictos confessores transmitti potuit,

rum

iliu

lii

Dr.ciorum interitum

tin/c

ad Eccle-

sitim rrrrrsi siut.

Ncc

proeedere, inde

non (omi

Propter quod et nos temperamentuin tenentes, el libram Domini contemplantes, et Dei Patris pietatem ac misericordiam cogitantes, diu multumque tractatu inter nos hahito, justa moderatione, quae sunt,

nodipatres,

revertantur.

cinam, utrique opposuerit. Et Novatianum quidem, qui S. Cornelh' Cathedram sibi sacriiege vendicaverat, perstringere videtur, dum ait: Hi sunt, qui se ultroapud temerarios convenassine

simui

f/v

/iiuir

uf

e

quoque m eo Opusculo locus est >/<> S.PeinJRomanaSedesuccessorumprimatu,

Insignis

exitus gloriosus, sed desperationis interitus.

I

s

tri,ejusqite

rjusrc t/rrrclis

omnes sedulo monel, ut hujusmodi hominesnon secus ac pestem fugiant; eeteros vero hortatur,

m

c

bestiis, animassuasponant non eritillafideicoronasedpcena perfidise, nec religiosse virtutis

cidi talis potest,

Kto,

ignoramus, utrum ex

ita

confessoribus Afris aliqui FeHcissimo adhmserint.

modi tiu/r/u ui/ii/ iu inqUO sir omurs utl ut/riu/uiu ptvnilrnliani rnni spr veniai admonentw^ utnulla tamen deconcilio

;

matiros,

Vovatiani partes auctoritate sua

Gkristiani nominis confessione per tormenta exspiraverit. Ardeant, enim mquiebaf, licet flammis, et ignihus traditi, vel objecti

etiamsi in

r.unlm schis-

Romanis

ribus

pracipue sustentasse,

l.")(l

(Juurr

rf/n hi/if/r rrvisimiiius /ittfu, lilirlium

in t/irhi r/iisftih/ fuut/ftfuiu, t/rni esse titui eo,

sic iin-miitii

ilata

'i

prolat.is

,

cl

rum

-

ad AntoPersecutione sopita, cum

uumerus...

in

Scripturis divinis ex

i.n

pacis

lapsi

I

utraquc

partc

moderatione

totum spes communicatio

in '

unum conveni

saluhri

fciitjMT.-Miicni.iini

[ibravimus, ut nec nis

."

>///!

facultas in iunini conveniendi, copio-

sns episcoporum et

similrm

de quo in epistola

ninnnm

mus,

ttlll

n-

.-

r^-f.u ]•,...

rursus censura Evangelica

iicc

|;mncji

aolveretur, ut ad mmmiinira!.ii m

ad Romanoi confessores mittit.

:

DE

V-',(

VI

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

communicationem temere prosilirent dum quod libelio continetur, quemad

(Tnlli;

('.

S.

s.

te perve-

placitorum capita

singula

ubi

confido,

oiBse

conseripta

secun-

De ejusmodi, inquam,

junt.

libelh

loqui existimo; in quem sciUcet ipse synodi eanones et placita retuhrit,

Sanctum

m

u

epislola

patribus, ckroque acplebi

quemque congregatis

'arthaginenszprmlegi euraverit Certe in hacsententia recte intelUgitur, Romanos confessores, eo libelh lecto, /ir/ii/tis iiis/ricrrc pota/sse, f/ttid syno<

de eodemque libelh merito dictum uec censura deest, quac increpet,

f/ns rtatuisset;

cst

:

lapsifl

Iji

l

nli-

quot ad

BccU

siiim redcunt

Quam

\:>\

vero felici eventu sanctrn Antistes

tum epiBtolam xuv,

'

acmulto fusiusc/ posifnm r/t

>>

S.

tlv.

jam

est

iu ('o////ne/ttar/ohisto-

funriio Papa, § X,

(

adhos num. 448,

laudatos Ubelhs

ft/ni

confessores dederit, insinuatum

ad quem stnd/osum qum

ad Ecclesiam

detecta,

mox

Auqustmo lib. II conxxxiv laudatur. In ea ipse

tra Cresconium, cap. muiconfessoribus de suo adEcclesiam reqrcssu eorumque observans, esse esquum qratulatur, tum

diqnum,ut ad

unde ad subif/cndum

castra,

rediere,

eta

de aciereferrentunde armasumpserant. Imtitia accepcrit, sic

455 Quaverohcec nit:

Viderint,

magis vobis,

rt

11

t/fi/i

mailcni liora

S.

;.i,\l,

fitiomni a schismate

/diiri/i/ii

i/ir////f,S.Cy\)v\ano?iuncia? e; ,

of,

codem momento

f/i/ain

prmstitit

\/t -c/thurtt aro/t/fho.

a

ritate confiteor. Simpliciter enim, quid in

ter,

etgraviterangebar, quod

fti.ri/mis,

eaquam

f/aii/iif

j

\\\.

egisse, int/airhaf, nos, et agere, fra-

carissime,

maximas

gratias sine cessatione

profitemurDeo Patriomnipotenti,etChristoejus, Dominoet DeonostroSalvatori, quod sic Ecclesia divinitus protegatur, ut unitas ejus et sanctitas

nonjugiter, uec

in

totum perfldi» et haereticae

resedisse

quando

sic

res erat, quasi

nominis

milites Christi

:

illic

enim

videbatur,

dignitas

non ad Ecclesiam de

quem priuscum

car-

Ecclesiselaude

et gratulatione

venissent. Post heec Novatiani hwcs/in, obstinatam superbiam ac furorcm con-

oppositam suam et episcoporum in Carthaqinensi synodo de lapsis scntentiam,veluti d/vinai pietati et misericordim conformem, brevivellit, hisr/ue

ter

is.

vestri

cere redirent, in

bellis

Ut scnl.il

vos decarcereprodeuntesschismaticus

vestragloria in carcere remansisset

litteras vestras, «t vnli

gaudiumexsultaiitcroxrepimus, Maxiiuumpresbyterum,e1 DrbanumconfessoreseumSidonioet Macharioad EcclesiamCatholicam regressosesse. EtpOSt aiif/ttt/ : Merito illus ivvcrtent.es summo,

communicare

eis

diligere ccepissem. Post-

et hsereticus error excepit,

pravitatis obstinatione vitietur.

Legimus enim communis amplissimum

meo

corde fuerit, debetis audire. Dolebam vehemen-

non possem, quossemel

ad Cornelium altum ad tr/tjiciendum /n

et plus ceteris

gloriari in hac vestra pacifica regressione et ca-

Cvpriani episiolam xlii

Africam prwsto erat, deferendam commisit. 45l Adimiir s. Cyprianus per epistolam xlyii respondit, in qua incrcdibih gaudium, quod ex optatissimo illo nuncio acceperat, gratulabundus fcer

et gratulari

commendat, De missis denique ad eosdem meminit, quorum lectionem

li-

ipsis placuisse,

ac rnaqis maqisque placituram, ex ipsorum ad Ecclesiam regressu colligit ct confidit, ut num. 448

product/s ejusdem verbis ostendimus,

gaudio, ct clcrus et plebs, et frater-

nitasomnia excepit; quoniam

iu oonfessoribus gloriam siiam conservantibus, et ad unitatem revertentibus riemo nos socium se et participem cornin gloriaa computat. 163 Prater commum gaudium, quod ipse ex

Romanm

§ XXVI. Altera Novatianorum legatio et molitiones inAfrica

apologia a Sancto pro se

om-

Eccle$imt cujus amantissimus erat.prosperitate conceperat, singulari prmterea, illique

nibusque Catholicis ad Anto-

proprioafficiebatur, quodcerto confideretfore, ut,

nianum

exemph ad Ecclesiam rr/rri i/„/„»sfrrai/i

pariter

redirent,

nec

facifo dc/ipcrcntar. Hic enim,

ffi^quosdamfratresnostroseiror induxerat.quod sibi communicationem confessorum sequi viderentur.Quo errore sublato, lux omnium peotoriluis

infusa est.iM Kcelosia Catholiea iinu esse,nec

scindi nec dividi

quam jam

posse monstrata est.

Nec

quis-

facile poteril schismatici furentis ver-

bisloquacibusdecipi, quandoprobatum et

scripta.

ia

suadiacesiconfessorum istorwn auctoritate abrepH, Novatianum secuti fUeranl, eorumdem t/tti

respondet.

singuli glorientur:

me

,

cxpo- gratulubundm

quantum vobisceterigratulentur,

quantum apud

r.r/irrss/t.

gloriosos

aliena

Christi

feUacia

e1

sit, bonos non potuisse diu perfidia extra Ecolesiam

milites

detineri,

vpistolam

datam

Cyprianicas

inter

subsequitur. ct a S.

ego

ia/tnii

ooTumdsm

qumque

rescripsit,

vel

quo

Sanctus ad

hanc

rcmtanti

prr rpistidaiu

hrlcst>r

anms bene quam Sanctus ad

multis

frater- carissime,

te,

S.Cornelio inter universmplebis gaudia clementer

rrdi/tti/i/i' /i//r/t/i//ri


mus,

se ipsos

imo id

smolunn n(o.

his litteris nostris

hostemprocesscrant,rcverterentur, eoque tropma

iinniiriili

•fiiudio

.

fide

rrirptisiint. No/i.fiistutitsautns Ponfife.r

Soncrt

cum umverso clero Episcopo nostro. pariter et universaB Ecetiam gaudio Cum fecisse. pacem hocfactum, cantate, clesia?, pronaetiam omnium Orascire certissime debuisti.

ndSfiiii tuiu nost/ n/n /no/rric prrtinent.Exiiiorum

tatetandem

'itm suiitmo

Cypriano fratri fraMacharius salutem. Certi sumus. voto conpan nobiscum ter carissime, te quoque util»tatibusEccles.a. gaudere } noshabitoconsiHo J rebus pra> etpacimagisconsulentes, ommbus CornellO cum servatis, termissiset judicio Dei Sidonius et

lectorem remittens, ea tanttan hic referam,

confessorum numero Maximus presbyter, necnon Urbanus, Sidonius et Mat harius, Novatiani impie-

D

dederunt.

valere. Prolixior est epistola,

nec medicina, quac sanet. ,/uui niii

qualemsubdo Max.mus, Urbanus,

sed perbrevem,

re,

eadem super

US

1

<

7/77/

um J\ U

sms noras nusen/m,

etiam epistolam, quai

ititer

Cyprianicas

cst

l

Ecchsim

m Africa

Homanorum confessorwn cum

Nicostvato

turbas concitabant.

ordinato

/ntetiecto,

Novatia

Maximum, Lonq/num

ac

Nicostratum

pseudo-cptscoptt/n in A/ria/ constituerat, teste auctorerctusttsst/niCatatoq/

ctona/ii/d

rw

ante tom.

Romanorum Pont/fiPro/n/L

I April/s, et in

m quo Uq/tur ; N 0V atus extra Ecde^ ordmav.t Novatianum in urbe Roma e r Nicostratum Africa. Hoc edt/t

aam

m

Movatimtii-

f/ratulentur, Novatian/

Machtcum, quos legatos suos CartkaQinem mtserat, ihidr/n rejectos, damnatosque fuisse, Nicostratttm, ^ovatnm, Ecaristtan, PrLum etJjL nystum eodem destinac/t, acceptam cladem, si fimposse^reparaturos, Ex his

Matt idrm fnnpus htt/da/iconfcssores sua/n

honi omnes de

redttu

facto

*£%£ qui

!

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

qui se separaverunt a Cornelio, cum Maximo presbytero, qui cum Moyse fuit, ad Ecclesiam reversi sunt./)
§ 8 Commentarii kistorici de S. Cornelio Papa, ideoque suffeceriteamdempaucishicperstrinxisse.

eorum consilium edoctus, S. Cypriannm mox admonuitj primo quidem litteris per A ug ndum diaconum missis, qute pe*rierunt,deinde vero Cornelius

C. S.

uuper adnos a Novatiano legatum missum, atque a nostra communicatione rejectum, nuncistic fecisse

pseudo-episcopum dicitur

aibi

tamende

-

hoc

tuit.

457 Scribendi causa fuit, ut Garthaginensis Episcopus ceteros perAfricam antistites de eorum adventu, sceleribus ac molitionibus festinato instrueret;quod et ab illo diligenter curatum fuisse constat ex epistola xlix, per quam ad xlvi bre-

finem anni 251 vel initio 252 scribi potuit, apparet eos ab hujusmodi ordinationibus ad idusque

ad xlviii vero satis prolixe respondit. eam post solitam salutationem exorsus Et cum diligentia et cum dilectione fecisti,

ostendemus, ideoqtteea Maximi sacrilega ordinatio, qum veluti mipera ibidem re fertur, ad eum annum perUnere videtur Vertontamen ex epistola i.n ad Antonianvm, qum fttisse

tempus minime abstmuisse. Sic <•»;>,, sanctus Episcopus noster in ealoquitur: Nisi si (Nova-

vissime,

tianus) (S.

est

facto, adulter

:

episcopus

regressis gloriosam laetitiam nuntiaret, et adversus Novatiani et Novati novas et perniciosas

ta

Nam cum

pridie istic ve-

jam

ipsa

perdita, et alios, qui sibi consenserint, per-

postero die Nicephorus

ditura,

teris supervenit

;

cum

vestris

lit-

quibus et didicimus, et docere

atque instruere ceteros ccepimus, Evaristum de jam nec laicum remansisse ctc. 458 Deinde de Nicostrati quoque perfidia ac in Afncamdenuo mittitf fraudibus ex laudataS. Gorneliiepistola locutus, scelera Novati, de quo ufpote in Africa notissimo, episcopo

nuntiandum

nihil sibi

tur

,

fuisse ait, prolixe insecta-

eumdem

istud inter cetera observans,

esse,

illum

qui tam Carthagine, quam Homw schisma eoque ex hac Vrbe digresso, non

concitaverat,

secus atque depulsa procella, turbas ccepisse.

Scd

inquit, illinc

S.

a vobis recedente,

et turbine recedente, est, et gloriosi

quoque sedari

Cyprianum audiamus

:

Novato,

id est,

procella

ex parte

illic

quies facta

ac boni confessores, qui de Ec-

qui

,

episcopo

asedecim coepiscopis

atque extraneus epiacopus

desertoribus per

plenissime instrueret.

videtur

tibi

Cornciio)\\\ Ecclesia

frater earissime, festinato ad nos mittendo Nieephorum acolythuin, qui nobis et de confessoribus

nisset haereticae pravitatis nocens factio,

fleri

a

ambitum nititur et oum sit a Christo una Ecclesia pertotum mundum in mul-

membra

divisa,

;

item episcopatus unus, epis-

coporum multorum concordi numerositate diffusus, ille post Dei traditionem, post connexam etubique conjunctam Catholic» Ecclesiee tatem,

humanam

per plurimas mittat,

conetur ecclesiam facere, et novos apostolos suos

civitates

ut quaedam recentia institutionis

suae

fuiuhuuenta constituat cumque jam pridem per omnes provincias et per urbea singulas nr;

dinati sint episcopi, in tetate antiqui, in fide integri, inpressura proba.ti, in persecutione proscripti, ille

super eos creare alios pseudo-epis-

copos audeat 461 Non cessabat etiam Novatianus litteris suis Sanctus saibii per orbem sparsis Catholicos prossules sotlicitare, ad A.ntoniaut ad partes suas accederent. Inter hos Antonia- inini. nus quidam, inccrUc sedtS, forte in Numidia, episcopus, non parum motus,S. Cypriano occa* sionem dedit laudatam epistolam \,w apologeticam pro se sanctoqac Cornc/io rt onutihns CatholictS conscribendi. Isejusdem Sancti ceterorumqueeptscoporum, qui Cornelii ordinationem Carthagine

clesia, illo incitante, discesserant,

postquam ab

agnoverant, consilium

discessit, ad Ecclesiam

reverterunt.

communionem pariter amplexus fuerat, idque litteris tum ad S. lyprianum datis, tttm per hunc ad S. Cornelium r transmittendis, fuerat testatus. erum postea

Urbe Idem

ille

est Novatus, qui

dise et

apud nos primum discor-

schismatis incendium seminavif

que post

hatc aliaque

teris fratribus,

Ecclcsio;

spem suam

quos heereticus

gremium

etc,

Deni-

significat dc ce-

ille

seduxerat,

ad

fclicitcr reducendis.

In Commentario de S. Cornelii Papm ge§10 jam observavimus, verisimile non esse

-159

pseudo-epis-

stis

copos

pwdictos Novatiani lecjatos S. Cypriani ceterorumque Catholicorum antistitum, qui cum eo synodum celebraverant, ac forte ctiam tum celebrarepergebant^animosdentto tentasse. Cum enim

9

Novatiani hairesisab iis jam detecta damnataque fuisset, ab iisdcm nihil sperarc potcrant, prcesertim dum legationis socium Novaium haberent, Cartkaginensis ecclesim olimpresbyterum, et Felicissimi quoque schismatisproBcipuum auctorcm, multisque ac gravibus criminibus in Africa notissimitm, etnon semel condemnatum. Non destiterunt tamen schismatici illisolitis suis mendacih ac fraudibus novos sibi sectatores conquirere, novasque turbas ibidem concitarc. Etenim uno pseudoepiscopo Nicostrato non contenti, ctiam Maxi-

presbyterum, quem tmum eprioribus tegapariter constituetis fuisse diximus, episcopum runt; quam tamen insaniam S. Cyprianus adeo contemnendam putavit, ut ne moncndum quidem

mum

Septembris Tomus IV.

m

sub

Sic autem

ad impugnandam Christi Ecclesiam machinas

aliosquti

\UCT0RR

ibidt

altera,

.

C

existimaverit.

scriptam

una cum

li

Cormtium

erbaejus ex epistola lv mbjungo. Nam e1 pars Novatiani, fngwt^Maximum preabyterum, 1

quam Nicephorus acolythw qua confessorum reditum mmtiatum esse diximus Garthaginem apportavit postridie quatn illi eo appulment. per epistolam xxvih,

ropo, legatos

de ea ordinatione s.

tibi seripseram, quando hacc omnia coni nantur a uobis. 4G0 Episto/am hanc post Idus Maias anni 252

i

p$eudo~epi$-

265

initio secutus,

Novatiano

rejecto, legitimi Pontificis

(

I

Novatiani

litteris,

et

quibus

has

inspersoj erant,

mendaciis ac criminationibus impulsus, nutare ccepit, Quintumque presbyterum cum epistola ad

sanctum Carthaginensem Episcopum destinavit, rogans, ut

adnonnulladeS.

Cornelio, Novatio-

noque dubia sibirescriberet. 462 Sanctus Antistes, odoratus, quodreserat, per epistolam i.n admodum prolixam ttd htiu: ipsi respondit, in litteras,

quaprafatus, accepisse seprimum

quibus ipse suam

cum

S.

(

'omelio

commur

nionem significaverat;nunc vero exposterioribus per Quintumpresbyterwn allatis animadvertisse, itlius animum... Novatiani litteris motum uutare coepiese; de qumtione ab eoproposita, qucsrendi'

quecausahis verbk prosequitur: Nam, cumei consilium

<*(.

rojjscnsum

tuum

fixisses, desiderasti inhislitteris,

iirmiter

;wit<-

ut rescriberem

quam haBresim Novatianus introduxisset, Corneliusqua ratione Trophimoet fchurifica-

tibi,

vel tis

comrnunicet.

fidei

Quod quidem

si

proaoliicitudine

anxie curas, etrei dubisa yeritatemsollicite

exploras

,

reprebendenda non

est

in

timore

divino aistuantis animi eollicitudo suspensa.

34

-!»;;{

(^niniaui

in i

schima Ao-

atiani pi'o-

pondentem,

;

DE

M>

>-

.t. tposita

""" "

v

dum

et

prirno in loco pono, gra

'

canssime, semel super

illud, frater

essecoramotum,

te

iida8tabilitatefundat06f iiondicoattra petrain ne <{ nec vento aot tttrbme commoven ; l,. v i, opinionibus, incerttta et dubinfl animofl

w

wn>

incursantium

qnlbusdam ventorum

\,-lui

fla-

suo freqnenter agitetur, et a proposito comqnadani Leritatii reprehensione mntetnr: quod oe rol ajrad te, to! apud qnemquam, No(,!,„,,

rationem

n<

frater

riterexponam. Hisce

brc

fcibi

desiderasti,

ut

faciant,

littera;

...fiuii ci

prismmis monitis, primum purgare se vncipfot et quidquid in lapsm tm cawa ad />/ usque tempus

modum

egerat, Uatueratque, in apologice iii

lapsofum

eajaa gosta*

exponit.

Et quidem primnm, att, quoniam de meo quoque aetu motua videria mea apud te et perBonaet dausapur pnda est, Bemealiqnia existi,

(i

i

;

iiim

meta prpposttomeo leviter recessisse, etcum Bvangeli nm eigorem primoetinterinitiadefenbmodnm ridearaJMmummeamadisei-

derinij po

plina et censura priore ftexisse, nt his, qui libellis

suara maculaverint, vel nefanda laxandam pacem putave-

eon eientiam

connniserint,

acriflcifl \:

ritn.

QttOd

iiti-iuiii|UM

non sine

librata

iliu

pon-

et

me factnm est. Nam cum acies adhucinter manua esaet, ei prasliumgloriosicerderata ratione

a

.^

nttera; i^i tun versis fratribus omnibus, eetum notitiam ecclesns

Pe

^:ra

mquodtamenant

m

vecnon Catho-

; ^^^^

Ikorum

^^

persecutione somte,

stin atuu,

facultas

U

^J^. 3

unum convemend,,

mcolumes

mtflgros et

porum numerus, quos unum tutela protexit, IB fides sua et Domini .rt, „imus,etScripturisdivinisoxutraqnop ^deratione salubri rllatis, temperamentum ;

spes libravimus, ut necin totum

communKat

o-

denegaretur, ne plusdespeianis et pacis lapsis

tione defieerent, et, eo

quod

sibi

Ecclesia clau-

gentiliter viverent

deretur, secuti sasculum

,

solveretur,

Evangelica nec tamen rursuscensura prosihrent sed temere communicationem ut ad dolenter rogaretur diu poenitentia, et :

traheretur

e.nse et, paterna clementia, et examinarentur secuiulum vnluntates et necessitates singulorum, pervemsae quod libello continetur, quem ad te singulaplacitorumcapitaconscnpta confido, ubi sunt.

E

minus sufficiens episcoporum m super ineademcausa Africa numerus videbitur, etiam Romam pmdcnti connostrum, collegam adCornelium rescripsimus hac scnsu; 468 Ac,

(nii

si

conet ipse cura plurimis coepiscopis habito

vocisfortiteranim&ndffi, utpmnitentiaaviam

precibns et lamentationibus seqneertaininis et r<-<\. (jiioniain repetendi

fueram ante complexus, omnia ad commune concilii nostriconciliumdistulisse, etneminiijuidem

reparandaa salutis dabatur occasio, ad eonfessionis potlua ardorsm, et martyrii gloriam, nostris

ex lapsis prius communicasse , quando adhuc erat, unde non tantum indulgentiam, sed et co-

inerepiti vodbufl provocarentar.

ronam

465 Denique oum de quibusdam ad me presbyteri et diaconi Boripaissent, eoa immoderatos

legii

m&xime

ct.

sii;i-

M

.j

Mnnu

lapi

tnentes classico

quodamno-

nluiii

ronfur

i

;

esse, ©t ad

eommunioationem accipiend&m

festi-

nanterurgere, reseribenseia htepistola mea, qms rxslal, ol hoc addidi n Qui si nirnium prope:

n

ii

habent tempore ipso

raiit.

sua potestate, quod postulant,

in

sibi praa,

qnam qued

adbuc geritnr,

^cies

et

postulsnt,

agon qnoti-

(i

largii nte.

<

dlecelebratur. Si oonunissi vere ot firmiter pce-

H

calor pravalel

d

inip'i,

n

potestj potesl

fldei

ooronari,

n

qui differri non

;

De eo tamen, quod

statuendnra essel circa caueam [&psorum,distuli; nt,

"'iiin

BCOpis

quies

el

tranquillitas data esset, et epi-

unuin convonire indiil^eiitia divina

in

eommnnioato

permittteret, hroe

omnium truiu

el

librato

colI&tJone oonsiliOj atatueremus,

oporterei

fieri

et

;

si

de

quid

quia vepo ante consUium nos-

anto soiilentiam,

.!<

<>mniiim consilio

statntam, lapsis tonioro oonimunicare voluisset, ipso a oommunkJtttione abstineretur.

Quod

!6fl


fiiam

Romam

ailliuo sino

Episcopoagentem,

Maxiiuiini

|»ros!i\

ad e1

olerum,

tunc

ad oonfessorem

irnnii.
Bonstitutos, nuiir in Kirlesia oiim CorneliojunOtOS, pleiiissimo serijisi

;

quod

nio SOripsisse, de

Nam in epistola Quamquam nobis in t&m

eoruin resoriptis poteris Doscere.

sua «

« posuerunt ingenti negotio pi&ceat, quod ettu ipsetracta-

n

sti,

«

indo sio collatinnc ennsiliorum cuni episc<

ita

:

prinsease Ecclesies paoem sustinendam, do-

anti-

stitum

_

earadem nobiscum sententiam pari graqun vitate et salubri moderatione consensit. De menihil tibi necesse nunc fuit scribere, utscias, leviter egisse sed secundum quod litteris meis

taminisin peraecutione forveret, toto hortatu et plano Impetu militnm vires fuerant excitandffl,

C

l)

ut tepsifl inmartyre, subscribente, nunc Jjam "; Qu;c daretur. '„ pax T «nnatH itis

epistol®

S.

0.

MARTYRK CYPKEAHO EPISCOPO

tamen video, post pnmam senpostmotuae, Novatiani littens

463 Qnoniam

AOCTORJB

s.

cilio, in

;

lapsus acciperet

;

posteatamen, sicutcol-

concordia, et colligendas fratemitatis ac

medendi vnlneris

utilitas exigebat, necessitati

teraporum succubuisse,

videndum putasse,

et

et saluti

nunc ab

multorum pronon recedere,

his

quaj semel in concilio nostro de

communi

eolla-

tione placuerunt, quamvismultamnltoruravooi-

mendacia adversus sacerdoad rumpendam Catholica? unitatis concordiamubique jactentur. 469 Sed te oportet. nt bonum fratrem atque

S.

unanimem

et

bus ventilentur,

ot

tes Dei de diaboli ore prolata,

consacerdot.om, non, quid maligni

Cornelium CathoKces

atque apostatas dicant,facile suscipere;sed quid collegaa tui. modesti et gravea viri, faciant, de vitio et disciplinas nostraa

exploratione perpen-

dere. RincadS.Cornelnlaudesdigressus, insigne ipse elogium texit, legitimtan ilUus Pontiflcalum

probat.

eumque ab kcereticorumcalumniis

cans, ne< nefarii Ubelli, nec temerariee

vinrfi-

communi-

eaticrtiscumlapsisreumessetestalUT.Trophmum quoque, de gvo rn S. Cornelii gestis § prolixe •sgtmus,

cwn magno fratrum numero

causis in Ecclesiam ab eo dit; sh

non

hnnrn, ut

hcum

admissum

justis


fuissc osten-

tamquam laicuscommunicaret fptrmarhmdum

sacen/otis obtineret,

schismaHcicriminabantur. Rcec tamen etejusmodi mnuhuio in hivrctich miranih, mmcsscobsova! Noque onim. hiquiens, possunt laudare nos, qui reoeduntanobiSj aut exspectare debemus -

placeamus Boclesiam

illis,

ut qui nobis displicentes, et contra

rebelles, sollicitandis de Ecclesia fV tnbusvioIenterinsistunt.QuareetdeCornelio et denobisqua3cumquejactantur, necaudias fanlo nec credas. frater carissime. .

preabyteris, diaoonibus, oonfessoribus ii

n

aesiannhns

lapsorumtraotarera-

\d.litum est etiam, Novatiano tunc

HoHi

enln-ntp. e1

laicisfaeta,

pariter

oi,

quodscripserat.suavoeereoita

presbvtero Moyse, tnna adhuc

oonfeasore,

470 Immcrito ctmm sc, Cathohcosque omnes ab hareHoode commumcatione cum tapsis argui docet, quia rutn calumniii

cum

xindicat:

;

.

QUARTA SEPTEMURIS.

DIE DECIMA

cum

4.UCTORK

pacemconvaiuerant,communicare nerscvcrabant; nam, ut recte monet : Postea tanien quam subventum est, et periclitantibus pax data est, offocari a nobis

manu

non possunt aut opprimi, aut

Sancto

vi et

nostra in exitum mortis urgeri, ut, quo-

facile flecti oportere

;

tione

compositus. I

Bac

pacem

hujus anni /inem vrt initittm subsvruti

esse admittendos.

Tandem

post multa

qucestionem progrediens

;

ad attrran/ Antoniani Quod vero, inguit, ad

ceat. Quisquis ille est, et

cum

qualiscumque

ibris doest,

Chri-

stianus non est, qui in Christi Ecclesia non Jactet se

licet, et

est.

philosophiam vel eloquentiam praedicet; qui nec fraternec Ecclesiasticam unitatem

nam

caritatem,

tenuit, etiam,

quod prius

fuerat, amisit. Pcroit

deinde sceleslissimi hominis crimina enarrare, in-

vasum

scilicet

contra

omne

jus et fas Pontifca-

probisquc episcopis substitutos, scissam Ecclcsia? unitatem, arrogantttm, pseudo-episcopos vivis

tiam in asserenda

sibi potestate,

/tique crudelitatem in lapsis,

ac

impiam

deneganda omni spe

quos ad pcenitentiam hortabatur

;

de-

veniaj

quam

S. Cornelii

472 Denique epistolam claudcns, Antonkuium, si de eodem argumento plura desideret, ad famiUare colloquium, dum opportunitas tulerit, amicc invitat.

Hoecinterim,

ait,

frater carissime, pauca

de multis, quantum quibus et desiderio tuo satisfacerem, et te magis potui, breviter decucurri,

ac magis collegii et corporis

conjungerem.

Si

autem

tibi

nostri societati

veniendi ad nos

opportunitas et facultas fuerit, plurain commune conferre, et uberius ac plenius, quae in salutarem concordiam faciant, tractare poterimus. Scripta est heec epistola postmortem Decii, quem tyrannum armis et bello... victum ait (quodanno 251 ad finem vergcnte contigit) et antequdm lapsis

nondum

et

secura

iibrum de Lapsis,

putamus

probabilius

mus

TilIcmontio,M, aliisque,

primas Sancti

e secessu

;

pax

affuUit,

ideoque sub St

riptttm

ncc consentire possu-

ad

quieum

inter

suos reversi curas

non diu post pascha prioris anni exaratuni fuisse, crcdere malnerunt. \on carent tamcn ktudati scriptores rationum momentis,

referre, id est,

qttibus indurti a

Pamelio Baronioqtte, qttoit/m

tota pcenitentia pcrfunctis, ob instantem

sed an recte, eruditus 474 Ipsum nionis nosirce

lector judicabil.

fundamcntum est opi: Pax accd,

libri htitium :

enim kujusmodi

est

dilectissimi fratres,Ecclesia3 reddita est, et difficile

nuper incredulis, ac

videbatur, ope atque ultione

nostra reparala

quod

divina securitas

et teinpestate pressurce ac

mentes red.uni, nube discussa, tran-

quillitas ac serenitas refulserunt.

Dandx

laudes

Deo, et benehcia ejus ac munera cum gratiarum actione celebranda quamvis agero gratias nos;

Neque enim tantum inimico licere potest, ut non, qui Dotninum toto corde et anima et virtute diligimus, benedictiones ejus et laudes sfinper et

cum gloria praedicemus. Exoptatus votis omnium dies venit, et post longa: noctis caliginem Domini luce radiatus miuidus eluxit. ubique

475 Bisce verbis pacem Ecclesice per Decii cmindicari, suadent sequentia. Primo sic recte intclUgitur; cur ultione divina securitas

dcm datam

est

:

favet

ipsi subscriptio in concilio Carthuginenst,

prout in Commentario de S. Cornelio num. 198 jam observavimus

>i>

Lapsis,

peparata dicatur : hunc enim Deciorum interitum Deo, de Christiauo ejfusosatigaine p
nas repetentij jam olim adscriptum fuisse, eonex S. Dioiujsio Alexaudrino a/jad Eusebium

stat lib.

VII, cap.

i,

ex (Jratioue Constatitin/ Magni eap. xxiv, Laetanlio

ad Sanetorum ca?tum

d<>

Ecclesia: pactjicc fluxisse,e.c laudato S. Dio/tjsit

meertum

llhnth.

Ecclesia.'

Sovatiani schisrna, ejusdemque in Africa tnoiitiones pertinet. Ceterum, an Antonianus hisce sit,

bit

est. In hetitiam

Mortibus persecutorum cap. rv, sanctoque Biero ntjmo in caput n Nalmm, Qt \i\ Zacharia2. Sed

tamen

EccJwiffl

reddita, srri-

perfidis impnssibile

a Gallopersecutionem,paxconcessa esset ; ideoque scribipotuit citato anno cxeunte, vel 252 jam inchoato. Libuit tamen caru hk refcrre, quia ad

Saneti monitis obsecutus

K

?ws sententkim sequimur, rcccdenditm putarunt

tra vox nec in peraecutione cessaverit.

hceresim ibidem multis refutat.

servare studet

occasione

essc,

suam superbis vocibus

communione

tandem

respiraverat, ketior

sos esse debere, quid Ule doceat,

xn

deOraDominica ab eodem liber

:

Catholici prcesules dccreverant, lapsos post exa-

Novatiani personam pertinet, frater carissime, de quo desiderasti tibi scribi, quam haeresim introduxisset, scias, nos primo in loco neccurio-

B

ipso divi-

ctam pro varietate criminum pceuitcntiam ad 471

iVovatia-

non-

:

monstrat3 probatque tequitatem canonum,per quos

etvirum gravem non

ingentia inter varia peccata discrimina esse dc-

nn rejecto,

a

mperatore Decio tuta eum filio stm in puqna Vaceper T)mi contra Gothos mcnse Xorembri vcl Derembri ''"'
esse,

mim,

coram

nitus inflictse

reat, quod, qui

Antonia-

conscriptus

nulla» poease

;

pignus vitae in data pace percipiunt, hic quoque ad "vitam percepta pace teneantur. Post luec convellens illorum hceresim, qui Stoicos secuti, dicebant omnia peccata paria

r. s.

XXVII. Liber de Lapsis

§

niam morientibus pax datur, necesse sit mori eos, cum magis in hoc indiqui acceperint pacem cium divinae pietatis et paternae lenitatis appa-

et

ic:

qui post acceptam in mortis discrimme

iis,

et

initium imperii Galli, qui Decio successerat,

loco colligere est,

imperium taque

ex

dum

cum

iicitur: Qui {Gallus)

ipsius proapero

in statu essot,

animi sententia

succederent,

CUJIC-

viros

sanctos, qui pro pace et incolumitate ipsiua preces ad Deum alIegabaiit,iiiBectatuflest. Cum illis ergo orationes pro ipso fleriaolitas aimuJ ftigavit. Ita ipse, uon obscure asscrens, Gatto, durn

Ecclcsiam pace frui permitteret, omn/a prospere cessisse,

Gumdemque

subtata pare, ptrruts dirini-

tus inflictas dcdisse.

476 At ncccsse non

cum Tidcmontius

ipsc

est id

Notu

pluribus probare, 'SZ

fateatur y

illa

S. Cypriani verba dc mortc Decii, secutaque E< desiai sub Gatlo pace rectissime accipi, nec aiias

facite

tjw.-m h»>'

tempQTi

.

DE

-:r,s

m otore C.

facile explicari posse. Ut

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S

tamen adhane

(hfficul-

utcumque respondeat, ad guamdam proignotum consulis Africm punitionem, aliumve Fcllo Joanne citm infclicem casum rccurrit, aut dieendum locam i>»»e observatumibus ad in

S.

tatern

pulat, verba illa post intellectam Decii cmdem Operi jam pridem composito ab ipso Sanc/o ad-

jectafuisse;

mmtum

quod miki quMem videtw

esse

argu-

eludere, non soivere, aut probabili saltem

Maranus tamen § 18 Vitm exisiimat,pacem, de qua in laudato libro fit mentio, ncm pcr Decii interitum, sed per injectum eidem metum a Lucio Prisco qtd cum Macedonim prCBCSSet, im/ierium iu eu /"'"' "" '" uccupui erul ru/ioiic elerure.

,

,

elvires

Hlfas

cum

Gn/itis ccm/rttettm coiijitu.ierfit,

co/tetliu/uiii fttisse. p08t si/iiodum l<

la/ptiS lltir

bitam

Non

All

istam Lucii Prisci rebellio-

difftteor,

/tem, uti et Jtdii Yuleutis fi/rttnuidem, de quibus

Aureiius

ac

Victor

consuli

Pollio

Trebellius

possuntj sopiendm persecutioni verisimiilime occasitt/ie/ii

dedisse / sed

non

probabile videtur,

satis

t/ttu/emc/tmque Kcclesim

f/u/tc

S. Cvpriani verbis designari.

ad An/onianum, itnu

Xnin

de

I.u/isis scri/t/uni

tummodo

sopita,

celebra/um

tir i/itit

eodem

libro loquitur, toti

ctmii/funem fuJssc t/iiiens,

noctifl

eluxit.

ui

unte

iliutif,

utt/tt-

Ecclesim pace, sed persecutione tan-

itt

tit

u/lrf/u/is

iu epts/ola

Carf/iagincnse cotu

t/miil Murttuiis Hlirttm tt/u/,

t/uietettt

votis

indicat

\utis

omnium

Deinde paccrn,

ait,

,

dies venit,

Romano

orbi /'//-

ExopatllS,

et post longse

caliginem Domini luce radiatus mundus Quam /irocul au/ein nbfueri/, utmemora-

tie retielfitmis

QCCOSlOne

rullii/rrr iirrt r.r

pax

toti Ecclcsicc

data

sit,

taudata e/ihttdaml A/ttuniannm,

Romanam Ecclesiam ejusmodi pacc, ad mortem

17« E/viiini de S. Corneiio, t/ucm intcr prccdic-

rebelHouum

/ttvt

iiobiseum

ordinatum .Vurunus, in ca Sanctus

/urbtis s/ttlui/

Pon/iftcem

Quanta in ipsu suscepto Episcopatu quantum rohur animi, qualis tirmiSedisse intrepidum Romse in Sacerdotali

srri/ti/

:

tas...

Catuedra eo tempore,

cum tyrannus

infestus

sacerdotibus Dei fanda atque infanda comminaivlnr, cum multopatientius et tolerabilius amlii-ct.levari

adversus

oonstitui

Romsa Dei Sacerdotera. Nonne

>< ;wniiluni

principem,

quam hic,

Erater earissime,... inter gloriosos confessores et

martyres seditj ni

deputandus, qui tantum temporis expectais corporis sui carniflces>ettyran-

rerocientis ultores, qui

edida

feralia

tormenta

Cornelium adversus resistentem, et minas et cruciatus

vigore calcantem, vel gladio invaderent, vel cruciflgerent, vel igne torrerent, vel quolibel inaudito genere poenaTum vis-

et

cera ejus

<'f

fldei

membra

laniarenl

?

iT'.' Btiamsi majestas Domini protegentisetbonitasSacerdotem, quemfleri voluit.&ctum quoque protexit; tamen Corneliu3,quantumadejus devotionem pertinel et timorem^passusestj quid-

quid patipotuit,ettyrannumarmis

el

bellopost-

modumvictum prior sacerdotio suo vicit Quis Ittec. ijtt.rsiK eum s/tprrinritms Suitr/i rrrbt\ t'/t

aderrsitrinrttm srnletttiu conciiict, c/ de funcstts ittis tvmporibus dic/um putet ; Exoptatus VOtlS

omnium dies venit, et post Im^ nootis nem Domini luce radiatus mundus eluxif

caligi\

Prm-

tcrea iu inlrrrsu opinione (ticem/um essrt, S. C\

-

pn&mm,inteUectarebettione i cujus wentusplane incrrftis crnl,

ret :

mOX triumphum

Ope atque

quem

hic

CecfniSSe, u/ dice-

ultione divina secttritas

nostra

eumdemque

codem

ipsi disputant,

autem etiam mense, quo ciesus cst Dccius, nos nos etiam hwc quare : coltocamus multo citius multo macjis urcjercnt, si liber

iile

synodo

re ipsa in

desertum prmiectus et Romanis confessoribus antc 448 jam num. a 25 Sed § schisma missus fuisset. ostendimus, tocos, inquibusidilliasseriputarunt,

dc atio

iibclio

accipicndos

arnpiias morari

non

esse,

dcbent.

adeoquc hcvc nos

Ad

cetera

eorum

argumentaprogredior. j^oponuntuc 481 Observcmt, conciiii decreta in co Opuscuto

paccm tamen hos a>que ac atios, nulla facta istius gratim meniione, in eodem libro ad pamitentiam excitari ; deniquc ex ipso iibri c.cordio intctlifji, eitm inter prima pacis qaudia, /////// /am ipsc sanc/us Episcopus, quam gioriosi confessores ad cccicsiam suamjam securi rediren/, compositum fuisse. Ev his omnibus suspicttntur, S. Cyprianum per libeihtm illum viam stcrnerc nusquam memorari ; concessam fuisse,

voluisse concilio

iibcilaticis in concilio

et

E

quamprimum habendo, animos-

quc lapsorum ad canones

in eo sanciendos reli-

Verum adprimum argumentum respondeo, non minus de concilio

giose suscipiendos pnrparare.

quam dc cum tamen et

ceiebrato, in laudato libro finis scribcnti

scnten/ia adversarioruin

suovirtus,

nonnvllost

sonius, contra

ceiebrando,

ftttsse,

tm

vhletur,

siieri ;

tus

pro&afoi com-

nerc laborcnt.

qftjn-

nus in eadem stpwdo ierjisse lncschtmisitadRomanosconfcssores, antequum Pearquodulthnum redirent, smate adEcclcsiam

nihilo miuus, t/uum

ab oo uditum

<

minime suspicandum est. ffuorum quibus ratiombus motx .,80 Ykleamus tamen, menta ante Ulum Itbellum opposUm sententim assertores velmt, tdeoCarthafjmcmcm synodum exaratum lantotorqtiendo toi male le queinilloCwriZKloco Librum, inqutunt, z7/wmS.Cvpria

in t/uu manifeste significat,

tisf/itr lierii tjftristt/// fttisse.

fltiSBB

pruden/iu sanc de sumnut Yiri reparataest; c/uod

maximc

,

et

propositus in

tapsontm conditio,

exegissent, nt de priori expressa mentio

quidem, ut ex dictis manifestum est; condith autem tapsorum, quialxi semperpcrquam

ficret. Finis

tulcmnt, causam

suam differri; ideoque Sanctum monuisset, utjamjam futuntm Us ediccret, quod in variis epistolis pridem proitiniestr

res ipsa

ttt/serat.

482 Non eadem ratio erat conciiium jam celcbra/um commemoruml>; quippe cujus decreta

et ad.

ea

intbiicatajamfuerant,etvulc/onotissima.Attamen

cx ejusdem scribendimodo

satiscoiligitur, veniam exactampccnitcntiamjam tum decretam, adeoquc et concilium celebratum fuisse Etcu/m tapsos omncs in eo tibro ad pomitcntiam sic hortatur, ut non jam eos congregandcv sunodi

/»i>s/spost

F

sctttm/tum patienter cxspectare jubeat, quemadmodum in tittcris antc iiium scriptis fecera/ sed veniam per sucerdo/cs obtinendam poliiecatur

Confiteantur, inquit, singuli, qu*so vos, fratres" dilectissimi, delictum suum, dum adhuc qui dehqmt saculo est, dum admitti confessio ejus potest, dum satisfactio et remissio factaper sacerdotes, apud Dominum grata est. Et rursus W>^;Paenitenti,operanti, roganti, potest clementerignoscere, potest in acceptum

m

Vkm

r^.n^qmdquidprotalibusetpetierintmar! vresj et fecennt sacerdotes. Quod autem Ubelbitrts «quc ac ceteris omnibus pcenitentim neces-

siUOemexposueri^ tantum probat, nonnullos er hs ad hI usque tempus pamitentiam agere

nenlcad quam proptcrca eos merito excitavit ut supranum. H7 et seq. ostcndimus 183 Ad postremum denique argumentum

MSse,

'

cojKtitum, quodS. Cyprianus confessores acmartgres

sic

Lm

ex

tur,

1%

tum primumad ecctestm

suam

respondetur.

:

.

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

sitam rediissent ; respondeo, oratoribus minime inusitatum esse res pra*teritas ad movendos audi-

torum /ectorumquc animos ve/uti prtescntes exhihcre. Quid if/itur mirum, si sonctus Antistesconfcssontm et extoiriam rcgressum, qui non ita pridcm contigerat, et quorum in sttis ecclesiis securitatem pax tum stabiiita firmaverat, vc/uti prasentem cxhibtterit, ut eorum quasi conspectu ignaviam lapsorum efficacius argueret, eosquesalutari pudorc perce/ieret. Adde, quod forte etiam

tum

aliqUQt extorres et cxsidcs in patriam redi-

qui sopita tantummodo pcrsccittione, id fanon fuerant 484 Porro laudati libri, prceter Pontium in \~ita y S. Augustinus variis locis,'nempe hb. dc Adulterinis conjugiis cap. xxv, lib. II contra Cresconiam, cap. xv, lib. de Fide et operibtts, cap. xrx ct xxvii, lib. IV de Baptismo contra Donatistas, cqp. ix, et altbi, S. Pacianus epistola iii, S. Ful-

rent,

cere ausi LHiri, ub untiquis laudati, ttrrjvmentiwi.

ut

jam

ticorum frattdibus dccepti, de

dclictis

suis sinc

rentur. Pergebant

nempe

Fclicissimi asseclce lap-

sos sollicitare, ne salubribus concilii decretis ob-

sccitndantes

,

potius

pcenitentiam

di-

uints vindictce

ad

ultro offere-

" harisHam t

tuante,concludi postmodum coapit; etpressuram non jam pcrsocutionis, sed delicti sui passa, palpitans et tremens concidit. fuit

Impunitum diu non

nec occultum dissimulatsa conscientiaa

cri-

men:qure fefellerat hominem.Deuiu sensit ultorem.Etcumqua.vlam arcam suain.inqua Domini

ausus est latenter accipere, Sanctnm Domini edereetcontrectarenonlpotuit,cinerom ferre se, apertis manibus, invenit. Documcntn unius 08-

ris

est, Dnminum recedere, cum negatur; nec immerentibus ad salutem prodesse, quod sumitur, quando gratia salutarisincineivm, Sanctitate fugiente, mutatur. 488 Ohiterhicobscrva, Catholicelcctor, veterem

tensum


utquc martyrum ac confessorum victorias saaviter celebrat, ita lapsorum ignaviam acriter castigat, criminumque gravitatcm exponit. Persecu-

morem, eamque a fidelibus in domo sua servandi sumendiquc ; tum sci/icet, qaando sub princtpibus Ethnicis incrucntum Missie satrifirium orrultc ac

corruptos sciiicet sui quoque causam temporis mores,ejusdemquc progressum, ac guidquid dcnique ea sajviente contigerat, compendiose expendit, ex quibus multa per hujus Commentarii decursum jam recitavimus. 485 Prcetcrcundum tamen hic non est, quod de pcenis post rcditum suum, ipsoquc aliquandoprce-

in /atebris cc/cbrari debebat,)irr ecclesitB erant,

,

sente, diuinitus inflictis,

ad salutarem terrorem

ceteris /apsisincitticndum

com?nemorat.Pr?esente,

me

ipso, accipite,

quid evenerit.

Parentes fbrte fugientes (tcmpore persccutionis) dum trepidi minus consulunt, sub nutricis ali-

mento parvulam

filiam reliquerunt

;

relictam

nutrix detulit ad magistratus. Uli apud idolum,

quibus decenter ac tato servaris piisque

/w;Quam

furore quatiuntur! Nec necesse est ire per exitus singulorum, cum per orbis multiformes ruinas

tam delictorum posnasit

tuit,

quam nec

intelligere

prius potuit

,

po-

nec

486 Ignoratione igitur obreptum

est,

ut sa-

eam secum mater inferret. mixta cum sanctis, precis nos-

crificantibus nobis

Sed enim puella te et orationis impatiens,nunc ploratu concuti, nunc mentis sestu coepit fluctuabunda jactari, et velut tortore cogente, quibus poterat indiciis, conscientiam factiinsimplicibusadhuc annis ruadimdis anima fatebatur. Ubi vero solemnibus pnesentibus coepletis, calicera diaconus offerre accipientibus ceteris, locus ejus advenit, faciem suamparvula instinctu divime Majestatis pit, et

premere, caliavertere, os labiis obturantibus diaconus, et relutamen Perstitit recusare.

cem

Tunc

infudit. ctanti licet de Sacramento calicis corpore atque sequitur singultus et vomitus in non potuit ore violato Eucharistia permanere

delinquen-

;

pa"na distulerit,

cum timero

plus debeat,

quam

Dei judicis ira servavit. ilur usque sanctus Episcopus dc prodigiis jifcnisqur, quibltS (li>'in
ad Carthaginrnsrs reditum

489 Iloc codem anno

L'5'J

i>/j/
vindicavit.

rtiam srriptus ptt/atttr

S.Cypriani/^errfie Oratione Dominica;quodeoni titur

arcere.

quam

varia,

tium multitudo numerosa. Unusquisque consideret, nonquid alius passus sit, sed quid patietipse mereatur nec evasisse se credat. si eum interim

post ejus

non

delicti

spiritibus adimplentur; quam multi usque ad insaniam mentis excordes, demantiffi

tium supererat, tradiderunt.Recepitfiliam postmodum mater {pcrsecutione sopita) sed facinus loqui et indicare

ftdelibit$i

immundis

sibi

commissum tam

/'//

multi quotidiepoenitentiam non agensui conscientiam confltentes,

nec

tes,

quo populus confluebat, quod carnem necdum posset edere per retatem, panem mero mixtum, quod tamen et ipsum de immolatione pereun-

puella

tes.

quoties vo/uisscnt, publice dari posset. Sed S. Cypriani narrationem resumamus. flir ita proseqtii-

:

lapsos

i

Ecclesia» sanctissimam Eucharistiam distriiut ndi liam respuen-

inquit, ac teste

exempla in

i

bant, acccderent. Stylus elegansest, et oratorius;

tionis

nuwdam

utque

agcrent,

communionem, quam

.

indignestnnen-

non cibum, sed gladium sibi Us sumens, et velut qua^lam venena letbalia intra faucos et pectus admittens, angi et anima exses-

latenter obrepsit,

Sacrificioa sacerdotecelebrato,partemcumcete-

pratvia pcenitentia condonatis sibi frustra blandi-

suam

487 At vero ea, qua> eetate provecta, et in an* nis adultioribus constituta, sacriflcantibus aobis

ad qaam omni perse-

mctu jam amoto, pax ipsa invitabat, admonere, ctper hanc ad spem excitare, nc kcerecutoris

i

r. s.

crimina fefellerunt. IIoc circa infantem, quae ad eloquendum alienum circa se crimen necdm.i habuit retatem.

Sanctumfuit^manibusimlignis tentavs.-f .aprrirc igne inde surgente deterrita est, ae auderel attingere. Et quidam alius, quiaet ipse maculatus,

sitate agendic prenitcntia;

IJ

269

DominiSanguino potus de pollutis viseeribus erupit. Tanta est potestas Domini, tanta Majestas! Socreta tenobrarum luce detecta sunt; Sacerdotem Dei nec occults sanctificatus in

meminerunt. Scribendi monui, fuit lapsos omnes de neces-

gentius, a/iique veteres finis,

,

fundamentOj quodPontius illum postlibrum

de Unitate Ecc/csitc rcccnseat, in eoque satis /mtltn ad/xrsas schismathvs

t/irtnttar,

unde

colligere H-

ceaf,i/lum post Felicissimi ac Novatianischismata cdit/tntfaissc, \/t//aqt/oq//r in co /H mnttiot/r prr secutione, quttmGaf/its poslcjttsdrm anni ntetlittnt suscitaoit; at prtctcriltt, Occiant/ stilirrt uon oh,

scure

memoratur ,

dittn

monentur confessores,

n«'

quis sibi superbe atque arroganter aliquid assumat, ne quis sibi aut confessionis aut passionis

gloriam suam ducat. Exhisrr igitur probabile fit /ibrurn hunc atl priorcs prcedicti anni mctisrs prrtinerc;

quamquattt

Est autetn

e(/an/

scrias scribi potuerit.

Opas prtvdaruin,

rt

a S. Augustino

prcesertim pro divina gratia adversus Pcitigiaims

vindicanda rariis in

locis

commendatum. Consult

:

potest

iib.

IV ad Bonifacium contra duas

epistolas

Pelagianorum

Liber deOraUoneDominica serijitus,

DE

270 i\

rnp. ix

pr/iit/ititioriiitt,

rORE

|

<'/

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

X, K». II ™/>.

W/ifra

III

Jvlianum, ttb.de CotrepfioneetGraiia,cap.v\ ete. Sed et libro de Danopmeverantimcap. a Prosperum et Hilarium ad eumdem fUs verbU remittU :

C.S.

DomiLegite aliqoanto intentinsejnfl {OraHonis martyns nica) expomtkmem in beati Cypriani [ibro,

re condidit, cujus titulus:

quem de hac

Dominica

qns

contra ea,

De

ante qaotannos

oratione; et videte,

erant Pelagianorum ve-

ftitnra

antidotum pr»paratum, ete. 190 Eumdempariter U&rum Hadrumetinis mo-

nena, qnale tfno iiin

!"<

venerant, proHegit, ut hlos

adeum

nachis, qui,

laudatus.

sit

con&aPeia$mo8in8trueret,proutinepi8tolacGxv, alias xi, \

tcstatur;

iii

Legimus eis etiesnjnquiens,

librum beatissimi martyris Cypriani de Oratione Dominica, et ostendimns, quemadmodumdocue-

omnia, qua ad morea nostros pertinent, qui-

rit,

aPatre

recte vivimus,

bu

nostro, qui

in ccelis

eposcenda, nedeliberopraasnmentesarbitrio, a gratia decidamus.... Sed hunc librum S Cypriani, qnia dixerunt etiam illic {Hadrutneti, apud vns csse, non misimus. Qtianli ettm riitini fecerit S. Rilarius liquet ex ipsius Com-

,!„ (o ,,,/rem

/nssrnt,

ar

,//}

I

•ritm lnn

si

nctse

memoria?, Iiberavit.

,/r hnnl.ilii li/irn sufficiatlt,

prccsertim

c.i/m isipsr sr let/eiitifiitsstilis stiprrt/ttr coiituieitdet.

§ XXVIII. aespondet ad qiuesita de causa lapsorum syno:

dum

celebrat,in qua rejeetus

que de eausa Therapii ae Vicforis,

<».(

de parvulis bapti-

Coiisfat

post

Cvpriani

tultus,

Cimt frslnnt f/ttttt

f/nod

1'ftsrlttc,

ftot

,inno

l

>\)2

Alexandrinorum

s. Eippolyti et

sea/nculcit-

Aprilis,secundum Victoriumvero apud Bucherium, die [Bejusdem tnensis cdebrandum

/os i/ir 11

fuitjilfrriv n

t'ii/tti/tfitti,A/igiii//to, < t/ilafo,

P,

Clcmentiani iiin

FloriS. Cypriano allatm fuerunt.

rt

ffiiti/nti

episcopi in

f/uam Pamelius mit/iti

im-

Nmi,

tiano, tiuiniitt/n.ri Fetice episcopisj de causa

(

Capsensem civitatem,

in Annotatis adepist. \.n\ in

sitam credidit, Noiitia vero Africcs

Nu-

apud

Theodoricum Ruinartium itt ffistoriapersecutionis andalica inprovincia Byzacena statuitj cum, l

iinjuinn,

h(

Capsam

convenissent,

utepiseopum

(gui forte fpse Donatulus fuit, concilio Carthagi-

nensi subscrtptus) ordinarent, a Superio pariter episcopo consulti fuere,

tut

Ninus, Ctementianus

ac Ftorus, qui Christum confessi, violentiam magistratus et populi frementis impetum fortiter tulerant, srd drint/e apnt/ proconsu/rm /nntis grari/uts (ormrutist/iir cicti t/efccerant, jnr/ii/r/ifiii/ii,

ttS}HHt
spist,

i.iu

ptf

S.

ad suos reddum

seccssu

e

esse, et pnorem anno 251 celebrato posteriorem propter mstantcm drcreto, quo tioc anno 252 i/lo

ommbus, persccutionem sancitum fuiU ut lapsis amfucrant pamitcntiam ,/iti mox a peccato suo pax daretur;nam de priori conciho in eaptexi,

dem ab

epistola discrta illis

mcntio, ncc S.

fit

episcopis, nec ab

Cypmmis

cetcri considcnd/

illo

decrelum jam tum prod/isset. Synodum etiam liquet, eam circa Pasc/ta bus Maii trienconcludhnus, hinc scriptam fuisse ; atc/ue brai, nium islud, ,/uo Ntnus, C/cmmtianus ct Florus fuissent, si posterius

493

Ex dictis

cclebratis, episcopi

synodum

tdieelv-

non completum,sed

pcjenitent/am cgisse dicuntur,

Carthaginem convenerunt, et ; ut S. Cyprianus

Idibus Maiis habuere

lv ad S. CorneV/um testatur. ConciIhtm istud ad /lunc annum 252 pertinere. ex laudata epistola ccrlumest: nam cum Sancius de conci/io anno priore celebrato in ea b/s meminerit, in episto/a

acpraiterca dicat, Privatum rejectum fuissem concilio,

quod habuimus Idibus Maiis, quEeprosatis mauifcste hoc, vetut nuper a priore distinguit. Neque hac in parte

/ift/iitum,

cruditi disscul/unt, si

Lombertmn

quam

Prcefat/one,

Gallice versis prcefixit, istudad sine probti/ii/i ratione,

bitandum non

est,

itt

frictmium

jfitn

post sinceram

profiuctam,

ad

veniam ct pacem possent admitti, 192 Porro hi episcopi causam kanc suojudicio (crmiimrc non ausi, S. Cvprianum metropolitum

suum cousutrm/uin

puttirunt,

rooanmtquc, tU p/uritim episcoporum sententiam superea exquirctrt. Ad ftorum cpisto/am, quainon exstat, sanctus Antistes per suam, quce uu est, rescripsit,

excipias, qtti

Cypriani

S.

Operibus

annum

2&1, sed

referendum putavit. Du~

quin Nini, Clementiani,

Flori causa in hac synodo,

zandis.

i"i-iu

conaho autcm, epistolam hanc

dussent.

in

psovum

Paschmsokmnia,qummmmqu^e

abierant, Cartharjinem retUceceses reirhraturi

ximaj fuerunt,

Privalus lueretieus, aetum-

toutia con-

po.f

rorumr/ue cpisto/am ad mensem Aprilem hujus anni 252 referendam esse. Festis Paschalibus

tandi Cyprianus, rir

ln-

ad tpsos, smrui relaturum se de hoc dubio

Opere bmtti essparte perfecto scribit I)e orationis autem Bacramento n icessitate nos commen-

(n eap. v

:

trtum

sententiam

MaShan, ubi de eodem velut

t

n<

vemmtamen cum t/h etmm postu-

posse concedi;

ceterorum antistitum

inchoatum accipiendum esse; ducto scilicet ab anno 250, quo pcrsecutio ccepta est, inilio. A/qnc hinc ulterius conficitur, laudatam Fortunati cete-

mentario

D

p.t camis infirmitatc dcfchujusmodi lapsis, qui pamitentiam suoqwdemjudictam ceranLpost

sicitt

S.

et

Cyprianus

promiscrat, discussa terminataque fucrit. 494 Ibtdem etiam comparere,suamquc causam

in

tneri ,/rsiilmtrit

sus Privatus

iitif/i,i

Lambesitanus

Prir,/tus y

in

\u-

qua repul-

o/hn episcopus; sed repulsus est, necdicere eodem Sancto nostro teste in epist. i.vi

permissus,

ad S. autem

Coriteliittn. n/ti fncc

habet: Per Felicianum

significavi tibi, frater, venisse Cartha
nem Privalum, veterem hrereticum, in Lambesitana colonia ante multos fere annos ob multa et gravia delicta

nonaginta episcoporum senten-

condemnatum, antecessorum etiam nostrorum, quod et vestram conscientiam non latet,

tia

Pabiani et Donati

litteris

severissime notatum nos in concilio,quod ;

qui

cum causam suam apud

habuimus Idibus Maiis, quae proximae fuertmt, agere velle se diceret, nec admissus esset, Fortunatum istum sibi pseudo-episcopum dienum collegio suo fecit. 195 Quam fueresim Privalus ille induxerit hatreticus ./«»< aut sectatus fuerit, memoria? proditum nusout/m ante damnarepert ;sed Feiiccm quemdam extra Ecclesiam in tus. haresi pseudo-episcopum olim constituisse, comitcsquc habmsse Jovinum ct Maximum, ob nefandasacrtftctti,crhit/n
communioncm, /itterasque obtinere ; sed et hic pa raer agnttu<, repukmque fuerat. Etenhn laudatcr Eccjesuv cierusin

cpist.

xxx

inter Cyprianicas,

Sede per S. I-ab/ani necem vacante, ad S WMnum data,deeosicscribit: Sed nos Cv etiam ante

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMHRIS.

aute litteras tuas (quibus de Privato moniti fuerant) fraus callidi hominis latere non potuil nam cum antehac quidamex ipsius nequitiffl cohorte venisset vexillarius Privati Futurus et :

,

iraudulenter litteras a nobis elicere curaret ;nec quis esset, latuit, nec litteras quas volebat, accepit.

De

Fortunato, pscudo-episcopo per illwn con-

§ 30 agemus, 490 Controvcrtitw,

stituto,

Hac synodvs diversa est ab

fKjimus,

idem

sit

cum

utrum conri/ium, dr quo in quo S. Cyprianus

ilto,

ea.

citm episcopisguadraginta

quorum

et mi<>,

exstat

obimminentem
•

cpiscopisde causa Therapiiet Victoris, ac de infanthtm baptismate tractavit; guorum similUer epistolainter Cyprianicas locum us.obtinet.Priorem sententiam Pamelius, Eminentissimus Baronius, ejusque criticus Pagius,

quorum

nuere;

H iu


<>/•

instantem Galli

ac Pearsonius

te-

synodum sexaginta septem episcoporumin mensem septembremanni253, dum, Gallo Volusianoque ccesis, pax Eccleske dcnuo reddita esset, rejecit. 49? Prcecipuum huius opinionis fundamentum est, quod iaudati episcopi i/i epist UX 2geminam de iapsis synodum memorare videantur, dttm posterior

laudatam

suis

rciii tattti iito/tinifi, quaUs tTOt maturanda lapsorum reconciliatio, non statim per unum e

eiericis

Adde, guod etiam in hoc easu de epistola Ula synodica in Htteris S. Cypii&ni facienda fuissetmentio, quee tautc/t

necessitate cogente, pax ei {Victori lapso) concederetur. Censetenim Pearsouius, verbis illis, qui-

bus de legitimo plenoque satisfactionis tempore, fit mentio, primam de lapsorum causa st/noduin, secundam vero istis, quoe de ne-

ae iitf/rmitate

cogente meminerunt, indicari; istud enim reipsa itt priori synodo, hoc autem in secunda statutum fuisse. Atqite hinc concludit, epistolam hattc utrague synodo posteriorem esse, adeoque et conciiium, in qito scripta fttif, rion potuisse Idibus Maiis anni 252 ceiebruri, sed ad aiiud tcmpusreferendum; needenique aliud aptius posse assignari, quam mensem Septembrem anni 253", cessitate

quojam ticis


rrlnm

est f

deliberaturi convenisse potuerunt.

£98

poseititujiiuiu

rcddita pace, episcopi de rebus ecclesias-

Yerum Maranus

§ 24 et

25

tiones producit, quce contrarium

Vitai alias ra-

lonqe verisimi-

reddunt. Nam prima iit cpist. LV, uMSanetUS de synodo Idibus Maiis habita diser/c meminit, nulium verbum aut vestiqium de itovo canone, /ius

favorem ob mstantem perBeeutionem condito, reperire est ; sed tantm/t deprioreagitur,quo statutnm fuerat, ne q/tis smepamitentia ad pacem admitteretur. Secu/ido ex eadem Idibus epistola discimus, nullam de ro/tci/io iu lapsoritm

Maiis celebrato epistolam synodkam ad S. Cor/ium missam esse; nam cum S. Cyprianus iu ea dicat, sese de repu/so Privato, ordinatoque per itlum pseudo-cpiscopo Fortunato, ad ipsum scribere distulisse, donec nactus esset occasionem l
emm

ejusdem

opera, gtiiepistolamsynodicam tulisset, ipsequoque uti potuisset, nec uli« oecasio fuhset exspe-

ctanda. pacem

lapsii

'•mnilius

499 Ncque reponi hic potest, eXSpectatam pari/toter fuisse occasionem, ut ea epistoh tymdka Feticiartum, guo per idque mitteretur, mam S.

Cyprianus USUS

est,

factum

esse.

Id,

inquam,

Ad

500

i-i-rtii/tt

m

guam

exstat,

/,t\

tit

in concilio Idibus

illa d<-

<

Uaiicoacto

rs/.

Pearsonii l(

deoneutiguam

/i<:<
argumentum

esse

m

,

quai

.

m

><^,
concedendam

u\

epist.

de necessitate cogente memorantuTj de canone concilii, qui ob imminentem persecutionem lapsispacem concessit, accipiamus cum epi-

secundi

;

scopt d/i hl

it/ittiu

dicere vohtisse potuerint, sese

mcrito romiuo/os faissr, guod T/irntpiiis eontra at decretum fuerai, Vietori j>
Sic S.Cyprkmis in

sisset.

rnis/„/
[ntonia-

numdeTrophimoadcommunionemadmisso guia cum eo mor/itns fratrum uaiiterus m! Ecclesiam t

rcdibat, ait

runt,

Sicut antecessores m>siri 3©pe Eace-

:

colligendis fratribus nostris carissimus

fraternoster (S. Cornetius) nccessitati succubuit. 501 Denique ipse eontextus a Pearsonio atlega-

Maio

et sine petitu et

quem

pu/sitm futSSe

plenum tempus

satisiactionis,

tttt/qis

ito/t

Privato,

tus

conscientia plebis, nulla intirmitate urgente ac

sancta Pont2'fiexmmtiasse;sedexspectasse, sese atiqua offerret occasio.

'/<>/><€

Quse res nos satis raovit, recessum esse a decreti nostri auctoritate, ut ante legitimum et aiu/nt;

ArCTokK c -

collegh

cpist. liv,

decrevit,

271

repom non potest; non etrnn eredibiU cst, smvtum Episcopum cum guadraginta et uno

multO

nuiifis roitf/ruil

au/io 252, cujus mt

tise

magnam pamitentiai sua pub&cce partem exptevissc jam potcrat, guam Septembri Victor

anni'SM,

paeeprimum

q/to

qutr.que

eodrn onno habita

est.

hujusmodi

reddita,

pcrnca nuperis lapsis sub Gailo imponi debebant, ac majoradhibrri srrrritns. \<>,t rnii/t rottqucruntur episcopi, t/tiod VktoH sinr /><>> litritlia prCBVia pax data esset; sed quod ea
qae, quibus etiam rerum gestarum series

repugnatj induxeruni me, a/ sexaginta episco/ioruin

credam, quam

esse

ipse riiiu

quadraginta

maturandam

tapsis

Cvprtauus

S.

septem

verisimiiius r/,ist<>!,t i.v

i,t

Maiis /la/iitam tradit; a/terain rrro.

/di/ius

qua

eam ipsam

st/iiot//i/n

minime

<•'

et

decrevit,

m/o

in

paeem eodem quidem anno, opis

<-/iis<

sed uno atterove mense serius ceiebratam esse, 502 Porro iu laudata sexaginta septem tmtisli

synado

titiii

tecta est,

epistola Fidi, incertm sedis episeapi,

in

qua geminum

!
:

i


,

iiifmilimn /in/ilisuio/r, pro/mitr/ialttr

/ttrmiiqiie

rsspondent I

imu

unttm T/trrapio ae Vir/ore ,qao>/ ja/n aUigmuus,

S
episeopi per epistolam

mn

qaod


;

res-

i.i\

ponderunt. Et Therapii quiilrnt Virlorisqm- eau sitmnqitr

Sfim,

ra srutrnthiii,

t/r

Cyprianus et ceteri

fuerunt, nuiiicrn sfixnginta

Legimus

tem.

qnod

Duininn

<'i,

de

Victore

antequam

Di-m, iu

s <'>;.

(nas,

litteras

(jiiihns significasti

tero,

s/r

expOSltere

.'

collegae, quin in concilio af-

quem

Fido

alu

fratri

iVater carissiniQ,

quondam

presb^

poBnitentian) egissat,

deliquerat,

sati

1

1

et,

feei

Therapius collega nostcr immaturc fcempora ct pra;ropera fcstiiiationcpaccm dedifl 91 503 Quffl rea UOS satifl movit, recessura esse a decreti nostri auctoritafte, atante

plenum tempus conscientia

sine petitu et unlla infirmitatQ urgente, •<

s.ilisr.u-iiiHiis,

pl<'!iis,

legitimumet

et

cogente, pax ei concederetuT. Sed apud nos dhieonsiHo>satis fuitobjurgare Therapium coilegam aostnnn, quod fcomere boc nece.ssii.aii*

Librato

,

r

,1:1!

:

et instni\iss'-. w.

[KH-iMii

I;i,'!,.ii,

t]\u>\

i.-il-'

de ceterc

i|il'ifihii|nciiril(jll('

.1

.

t.f

i:tt

dote Dei Hemel flatam, non putavimus auferen-

dam; ac pcr hoc

Vict^ri iTnnmunicationem sibi

concessam


muxii

Therapii Victoris,

m

:

DB ,.i

i

rORE

C. S.

s.

MARTYRE. CYPRIANO EFISCOPO

Atque ha>c gmconcessam usurpare permisimus. S. Cypnaproposita Fido causa a dem deprima au

autem cumceterisepiscopisrescripsU. Videtur

^^odeiuale

nondubitabatsoldiem tradi deante peccatum,

\dquamconsultatio

beret octavum

Quantum

inpm

im xa l'< ot o?iTherapim illefuisseBullensis Carthaginensianm cumconcilio episcopus, mlari

256fl/^TherapiusaBuUa5wto^///s%^w'. i

baptizan uhs

,i<

.1,-

pfl)

i

momenti 504 Longe qravius, multoquemajoris dubium alterum, db eodem Fido proposi'

inet

epistoke

D

tum ctiam

alibi,

ium

vero,

etc.Ejusdem

Ub. II de Nuptiis

meminU, ubi Liber elconcuphcentm, eap. xxix _.__ __ Lau(latmm ulorum vocatur. _^

erat

quippe a quo multorum infantium salus Baptismum inceterna pendebat. Existimabat iss conferri fantibus ante octavum a natwitate diem

tam

;

istud non debere; tumquodin oeteri Lege ante >ji'<>
non esse, crederet, quod anusquisque...adhuchorreatexosculari. VerumhuncFidi ceterigue cum eo epvtcopi errorem S. Cyprianu omnes,unanimiconsensureprobarunt,docueruntque, infantibusrecensnatis t non minus, imoetiam

mundum

i.ni.

caquc simihterproPelagiancs sub finem, cx onginahs reparvulis in pecculi

M Baptismum Z

missionem conferri.

in per§ XXIX. Fortunatianum secutione lapsum ab episco-

,

patu suo Assuritano arcendum monet: soribit contra

magis, quam adultatis, perSacramentumBaptismatis succurrendum esse. Sed ipsos denuo audiamus. Quantum vero, inquiunt in eadem ep. lix,

abusum, quo aqua sine vino in Sacrificio oilerebatur.

ad causam infantium pertinet, quos dixisti intra secundum vel tertium diem,quo nati sint, constitutos baptizari

non oporterejetconsiderandam

legem circumcisionis antiquse, ut intra octavum diem eum, qui natus est, baptizandum et sanctiflcandum non putares; longe aliud in concilio nostro omnibus visum est. 505 ln hocenim, quod tu putabas esse facienesse

nnte octaA iim

dum, uemo consensit; sed universi potiusjudicavimus, nulli homini nato misericordiam L)ei et gratiam denegandam. Nam, cum Dominus in Evangelio suodicat: Filius hominis non venit

u-it/i ttatts

Ikih

:

quantum nullaanimaperdenda Banc sententiam suam solidis argumentis

animas hominum perdere, sed salvare in

;

uobis est, aifieripotest,

est.

ibidem probant, etrationes a Fido

in

contrarium

allatas confulant, ac denique kis verbis conciuihuit

Vx

:

iccirco,

frater carissime,

h»c fuit in

Baptismo atquea gratiaDei, qui omnibus misericorsetbenignus ri pius esti neminem per nos debere prohiberi quod oum circa universos observandum sit atque retinendum, tum magiscirca infantes ipsos et reoens natos observandum putamus, qui hoc concilio nostro sententia, a

ipsode ope nostra ac de divina misericordia plus merentur, quod in primo statim nativitatis sua ortu plorantes ao flentes,

quam

nihil

aliud faciunt,

deprecantur. EtBcipsisecundum CatholictB

Ecclesia doctrinam de infantibus, soli peccaio

ss. t llii

Itor

il

ixigustino

rouijmo

Imhltitii.

E hoc pariter tempus, fjuod inter Decianw secundam de lapsis Per epist. Lxw synodum, in qua ob novam persecutionem a Gallo circa hoc .

perseculionis finem et

lapsis omnibus,

imminentem

pax

recesserant,

concessa

est, iniercessit,

clesiam pulsent, ut recipi

referen-

illic

possint, ubi fue-

runt.

508 Pamelius

in

ejusdem epistolw argumento

eam postS. Comeliimortemscriptam

credidit, ea

tur. ste

Yerum etiamsi decretum

istud in ea manifenon tamen concluderet Pamelii cum ignoremus, quo proecise tem-

laudaretur,

argumentum

testimonium dedere dicentes; Recens natus nihil

tendcre,

;

cum

decreverit.

Nolimtamencon-

serius, puta, post

persecutionem

non potuisse ; sedpriorem sententiam

peccavitj nisi quod

Gutti, scribi

natus,

Casusautem, de quo traetat epistola,hic est.Fortunatianus episcopusAssu-

oinamque qratiam asserendam. In epistola autem, inquit, quam scripsitad episcopum Fiduni, cum sexaginta sex coepiscopis suis, a quo fuerat consultus propter circumcisionis legem. ulrum anteociavum diem baptizari Liceret infantam, lia ocausa sicagitur, tamquam provisione divina tam Longe futuros hareticos PelagianosjamCaconfutaret Eccleaia, Neque enim, qui consuluerat, inde dubitnbat, utrum nascentes tliolica

traherenton^inalc p.veatum, quod renascendo dUuerent ; absit enim, ut hinc aliquando fides Cliristiana dubitavcrit: sed

ille

dubitabat,

utrum

probabilitet

scriptam,

ductus ratione, quod S. Cyprianus videatur ipsi Fortunatialapsum, in huc laudare decretum illias, quo is sanxerat, num ne episcopi lapsi ad priorem fjradum admitteren-

porcS. Corneliusid

500 Epistolam hanc magnifecit S. Augustinus eaquein lib. IV contra duas epistolas Pelagianotum, ff/p.xuu ustts csf rri/ jnTcatum originale di-

tempus

runtj et ad Christum redeant, a quo recesse-

originali obnoxiis, baptizandis in concilio sanxe-

secundum A.dam carnaliter contagium mortis antiquro prima nativi-

quiab Ecclesia non

da videtur epistola lxv ad Epictetmnde Fortunatiano, quondamepiscopo Assuritano. Ratioest, ffMotfS.Cyprianus lapsos omnes ineasicadpoenitentiam agendam hortetur,ut satis liqueat, secundnm istud ac favorabile decretum tum nondum emanasse. Sic enim loquitur: Lapsi vero magnitudinem delicti sui cognoscentes, a deprecando Domino non recedant, necEcclesiamCatholicam, quaa una et sola est a Domino 'constituta, derelinquant; sed satisfactionibus immorantes, et Domini misericordiam deprecantes , ad Ec-

runt; de quo quidem peccato manifeslum ibidem

tate contraxit. tipi$tvUl

Ad

uerisimilioremautitmo.

ritanusmprovinciaProconsularit cumtemporepersecutionis idolis immolasset episcopatu % suofuerat exauctojwtus, et inter laicos jussus pmnitentiam

agere. i

I

erum Uh non modo paenitentiam detrcet episcopatum sibi vindicare non ces-

tabat,sed

sabat, verbis

nhosquc hpsos pemiciuso exemplo suo adsimilem impietatem adducere

500 Dc hiscemonitus S. Cyprianus, ud Eptctetum et plebem Assuritanam

epist.

et

lxiv ab episcojxitu

conscripsit

ut eos constliis suis adjuvaret, et ad arcendum ab eptscopaiu sacrisque minisieiiis impium

hominem

exhortaretur.

Porro quia epistola hcec Epicteto Jratnetplebi Assuras consistenti inscripta cst censent passim cruditi, Epictetum in Hlhtssedem suffectum fuisse

;

favetque huic sentcntia?, quod sanctus

Assuritano,

,

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

sanctus Meiropolita dc altero eidem substituendo

nonmemineriL Quodsiita sit, consequentw dicendum est, eum paucis annis isti ecclesiai prmfuisse;cumin magna st/nodo Carthaginensi de quos hceretici baptisaverant, a Cypriano habita, alius istius loci episcopus, ne/npe Victor ab Assuras, sententiam dixisse le-

episcopis spretis, ad lapsos accesserint. Bcbc Sanctus pro Ecclesits inteoritate et disciplina ser-

S.

polita

vanda

Scd ut ad rem vcniamus, sancius Metrocausam Fortunatiani, dolorcmque, quem

esij

510 Graviter et dolenter motus sum, fratres quod cognoverim, Fortunatianum, quondam apud vos episcopum, post gravem lapsum.ruinse suae, pro integro nunc agere velle, et episcopatum sibi vindicare ccepisse. Qine res carissimi,

totum excaecatus, velquosacrilega persuasione deceptus, cum

appellat,

ejusdemque stylum et argumerOum his w^*?w^m>?cflfrB.CyprianussubmissodicendigenereutiturineolibrcubideSacramentoCalicisdisputat. Solvitur quippe ibi quastio, in qua qiue-

prodidit, vindicare quasi post aras diaaccedere ad altare Dei fas sit, aut non majorem in se iram et indignationem Domini in die ;

cum

fidei et virtutis

non

et temeritatis

magister exsistat; et qui non do-

est totius

offcrri.

Pro-

cic.

matutino solam

ne quis etiam minori scelcre reus ad divina Saet aibi

vindi-

cabat,

et

quod

offerenda accedat.

titi.

Nec mirum,

inquit,

si

consilia

data epistola

negaverunt. Stipes et oblationeset lucra desiderant, quibus prius insatiabiles incubabant; et

rent, calicem vino et

eos etiam,

nunc inhiant, quarum nuper in dies cruditate

Unde

et ipsam ve-

nisse perspicimusetcredimusdeDeiexploratione

censuram, ne apud altare consistere, et contrectare ulterius perseverarent

dem

pudorem

incesti,

fi-

perfidi,religionemprophani, divinaterreni,

sancta sacrilegi. Hinc monet omniope laborandum csse, ut hujusmodi hominisrcsipiscatit,ct ab

dum ad ccenandum

quantum

tatatu fuissej Ut

;

propbanacupiditateserviisse.

teste,

'itin guidam aquam situ *

Jliur

potest, cxcusat, dicens, id

a

vel simpliciter facti-

mox

videbimus. ]\'ec in uno taniliam consuctttdincm tutn obti-

ttim toco

pracam

nuisse

ibidem pariter

,

convcni-

aquamixtum o/ferrcnt.

quibusdam vel ignoranter

ructabant nunc manifestissime comprobantes, nec ante se religioni, sed ventri potiusetquaestui

indicat

:

Miror

satis,

unde hoc usurpatum sit, ut contra Evangelicam et Apostolicam disciplinam quibusdam in locis aqua offeratur in Dominico calice, qusfl sola CJiristi Sanguinem non possit inquiens,

exprimere. 515 Aoii omnino etiam rcccns introductum fuisse errorem illum ittsinuat, dum ait : Si quis

tn s.in-ifldo

impostcrum abstiucant. 512 Sed et minas contumacibus intcntans, subdit: Si vero apud insanos furor insanabilis per-

dc antecessoribus nostris vel ignoranter, vel adhiberenU simpliciter non hoc observavit et tenuit, quod

scveraverit, et, recedente Spiritu

docuit, potest simplicitati ejus de indulgentia Domini venia concedi. Vcrum non rcctc cx hisce

attar/s ministerio

arcendum

;

de quibus S. Epiphanius Haresi xxvn loquttw, cx eo manifestum est, quod S. Cypriano in i-m-

irre-

nostra, aut

ccenis atque epulis etiam

eurat.

crederent,

aquam in calicc adhibcbant sive earn ad Sacrammtum Sanguinis

Domini praecepta nunc abnuunt, qui Dominum

crapulam superstite

librttm illum

Christi conficiendum suf/icere, sive id sibi alia de causa Ucere existimarent. Xeqtte entm eos ita egisse, quoda vino abhorrercnt, sicut Encj-atice,

511 Observat ctiam fuedos in episcopis lapsus, obstinatam temcritatem ex peeunioi cupiditatc

gulaque procedere, quibusjam olim fuerant

Sed occasionem,qua-eum ad

seu epistolam scribendum impulit, exponamus. 514 Krant nonnulli inAfnca,qui in Sacrificio

bat deinde ex variis sacra? Scripturce locis oravitatem criminis, denique comminationes adducit, crificia

Domihious aquam solam, an

Opusculi compendium, in quo Sanctus multis argumentis prolixe probat, ulrumque, vinum sciiicet et aquam, iu sacro itlo calicc dcbere

cuit fratres in prselio fortiter stare, doceat eos,

non rogare

calix

eam vinomixtamdebeathabere..4tyMe hocrevera

potuerit, perfidiae et audaciae

qui victi et prostrati sunt,

utrum

ritur,

dux

fratribus esse

;

Ecclesim pariter spectant, agemus. s. August t. IV de Doctrina Christiana c. xxi illam librum

boli

judiciiprovocet, qui,

illo

qno minus cirra hoc temptts exarata fueideoque de ea hicpost liUeras, hoc ei prcecedenti§relatas, quceaddisripliuaia dortrinamqae

rit

debeat satisfacere. et ad Dominum exorandum diebus ac noctibuslacrymis et orationibusetprecibus incumbere, audet sibi adhuc sacerdotium,

B

de

ad

obstat,

contristavit me, primo propter ipsum, qui miser,

quod

cum

hisce

ignoramus. Credibile tamen nihil prmterea kgatur.

sit,

porr, quo hcec epistola scripta sitt nihit ccrti statui potest, ut infra ostensuri sumus. Nihil tameu

vel diaboli tenebris in

rumdam

utrum vero Fortunatianus

513 Majoris etiam, ac gravissimimomenti erat 1',1'istot.i i.xiii error, quem sanctus Prasulnoster in epistola l.xm wrhucreJata? refutavit, penitusque abolendum curavit. De tem-

ponit verbis, quce subdo. gesserat

:

liora conversus

ex ea conceperat, post solitam saiutationem extjwm

AUCTORE c.s.

integrU

rebaptifandis,

rjatw.

273

a se et custoditBB perpetuum tenorem. Lapsos simiUter officii stti admonet, et a tallaci et mortali Beductione ejusmodi hominum jubet ca\ , imputaturos sibi m diejudicit, sisaniset

sancto,

quae

ccepit, caecitas in sua nocte permanserit, consi-

lium nobis

erit

singulosfratresabeorumfallacia

ne quis inlaqueoserroris incurrat, ab eovnm contOigione secemeve. Dcniqnc Epicteti plebisque Assuritance operam flagitat ad ceteros separare,

itt

officio

et,

suo contincndos,

consitiis suis

si forte

Fortunatianus

non acquiesceret : Quodsi, Fortu-

natianus, inqutt,

aut

lmmemor

criminis

sui

aut minister et servus fraternitatem, in decipiendam ad factus diaboli hoc suo furore permanserit, vos, quantum potper diaboli

caecitatem,

hac caligine diaboli saeab errore revocate ne mentes vientis fratrum alienae dementiae facile consentiant, ne se desperatorum delictis participesfaciant; sed teneant integri salutissmeetintegritatisconservatae Septembris Tomus IV. estis, elaborate,

et in

,

aos

Dominus facere exemplo

et xnagistsrio

suo

ad annum 253j uum. illum a quodain Carthat/inensi cpiscopo quondam prodeducit Pearsonius

:.i,

fluxissr, qttcm alii dcittde s/mplicitrr ar

hjuorau Per antecessores enim SanctUS non solos 8U0 sedis antistites, sed et CcBcilii, ad qucm scribit, et quorumcumqar provincim sua; episcoporum decessores designat. Sed nec satis ris/mtlr rst, tam nussum rrrorrm Cart/atfjiur, ter fuerittt secuti.

i

<

quce totius Africu: metropolis erat,

ad quem ceteri

episcopi frequenter conveniehimt,

ortum

hisce silentibus

aut ignorantibus

,

alio

esse,

et

impune

propagatum. Quare rectius sensit Sfaranus, eumdem nec in Carthaginensem^ ncc in aliam insigniorem quamdam ecclesiam, sed in pagum potius rel ignobile

oppidum primum 35

irrepsisse, atque

inde

: :

MARTYRE. de s CYPRIANO EPISCOPO

m AUfTORK C. S.

fuis&e.

516 Dubitaripotest, utrum sanctusMetropotita Blirninando noster de errore hoc e provmcia sua

Sanctu iffi

introductum simites mtnores ecclesias

tn

frtfte

fnitu*.

aUquam rrrefatfanem diriwtus, Litterarum UcHonem monitus, mcrarum anper

per singularem

Uubitandicausam prmbet ipsum epistolm exordkm, quod propterea sub-

m scribere jussicsfuerit.

jungo. Cyprianufl Caecilio fratri salutcm. Quamquam sciam, frater cariflflime, episcopos pluritoto

Dominicifl in

mofl ecclesu

mundo

diyina

dignatione praepositoa Bvangelieae veritatis ac DornimVa: fraditionis tenere rationem, nec ab eo, quod Christufl magisteret prascepit et gesait, humana ef novells institutionedecedere ;tamen, ,

quoniam quidam vel ignoranter in ealice Dominico sanctificando,

vel

simpliciter

et plebi mini-

Btrando, dou hoc faciunt,qnod Jesus Chrifltus, Dominua et Deus noster, Sacriflcii hujus auctor
\'(>v\\

religiosum pariter ac

c\ flocuit;

Decessarium duxi hasad roslitteraa facere, ut, qnis in istoerroMadhuctenetur,veritatisluee perspecta, ad radicem atque originem traditionis si

Iloininifa

B

rcvertatur.

1

517 Nec nos putes, frater carissime, nostra et liumaiin ronsrriberc, .lutultronoa vnluntate hoc

nitus, perepis

tolam

i

aiii.

audacter assumere cum mediocritatem Dostram Bemperhumilietverecundamoderatione fceneamua Sed qnando aliqnid, Deo inspirante et mandante, pTflBCipitur, necosse est, Domino Bervufl fldelifl obtemperot.excusntusapudomnes, quofl niliil sibi arrofranfcr assumat,qui offensam nobis

;

compellitur, nisi faciat, quod Admonitos autem nosscias, ut in calice offerendo Dominica fcraditio servetur, neque aliud flata uobis, quam quod pro nobis Dominus

Domini

fcimere

[ubetur.

prlor fecerit, ut calrx, qui in

ojus offertur,

commemorationem

mixtus vino offeratur. Similiter fine, ntm dixisset, si qui of>

eorum simplicitatem non poterit

nuncaDomino admoniti

et instructi

ignosci, qui

ubique

ut

irainiis,

?'d

ignosci, subdit :"Nob\B vero

Dominica sorvcfnr,

lex el

Evangelica et traditio ab 80, quod CbristUB et

docuft et feoitj oon recedatur.

curavit

mittendam SUCB episcopos trans

;

plurimis

Santestimonns invkte probans, sacrtp Scripturs sedet posse non confici ; guinem Ckristi sine vino -.7 „,m ewn admiscendam esse, ut populus

aquam vmo

Duabui item ohabtntroducta prima quarum veluh Chnstl Do-

Viristo conjuuctus significBtttr. fet

Honibus occurrit,

consuetudirteproccdit,rjuam Apostolorum domini facto mandatoque, nec non

confrarwm, pemclrinmae traditioni, manifeste alteram htsce Objectionem tus rejiciendam docet. religionis et veverbisproponit: Ceterum omnis ritatisdisciplinasubvertitur,nisi id, quooVspirimsi siin taliterpraecipitur, fideliter reservetur per sane veretur, quis hoc matutinis ;

Sacrificiis

porem

vini redoleat

Sanguinem

Christi.

Sicergo

incipiteta passione Christi in persecutionibus

dum

fraternitas retardari,

in oblationibus discit

de Sanguine ejus etCruoreconfundi.

520 Porro autem Dominusin Evangelio

dicit

sonant

:

et

huic opinioni etiam favet revelationum

quam

in

Saneto nostro supra

jam

observavimus. Verumtamen cum deinde multa testimoniaesacrisScripturisdepromptaproducat; cumque etiam alibi de secessu suo $ic loquaiur, i/iit/si tt

Dm

jttssus fuisset secedere,

quodtamen

de Evangeht mandato verisimilius accipiendum esse, num. 140 etseq, ostendimus, nonomnmo

utrum e duobus hic atleget. PecuIIare tamen prmcephan attegari, mihi tonge verisimitius apparet ; prasertim cum in secundo textu tt

ccrtitnt est,

admonitum se fitisse quoque ad collegaa suos litteras /Hriipse scribendi modus idnon obscttre si-

nobis allegato etiam dicat,

ut de hoc qeret,

a

gnificet.

Porro epistola hcec inscripta

quodnomen mter episcopos t/ui

it/

concilio

Carthagvnensi de hcereticis bapti-

•tmtlis scnfvufittm

epistotce

/irimus

di.rit.

JSx

ist/t

outcm

inscripdone coHtgendum vidctur, in ipperversam iltam consuetudvnem ri-

sht* ditvccsi f/uissr.

est Ccecilio,

Cyprianicis (Veilius a Hilta,

tn litteris

sospe
invicterefrtlit.

confundetur eum Qui confusus me Filiushominis.» Et Apostolus quoque loquitur, fuerit,

(i

dicens

:

hominibus placerem Christi servus

« Si

,

E

nonessem.» Quomodo autem possumus propter Christum sanguinem fundere, qui Sangui(i

nem

Christi

erubescimus bibere?

An

illa

aliquis contemplatione blanditur, quod, etsi

aqua

dum cum

sibi

mane

tamen cum ad coenanmixtum calicem offerimus? Sed ccenamus, ad convivium nostrum plebem sola offerri videtur,

venimus.

convocare non possumus, ut Sacramenti veritatem^ fraternitate omni praesente, celebremus. At enim non mane, sed post coenam, mixtum cali-

cem obtulitDominus. Numquid ergoDominicum mixtum

post coenam celebrare debemus, ut sic

calicem

mentionem

in Sacrificiis

omnibus

facimus (passio est enim Domini Sacrificium,

quod offerimus) nihil aliud, quam quod ille fefacere debemuse/c. 521 Uwc recctisere visum mihi est, quiapartim a nonnullis pro indagando epistolce scriptce tempore adducuntur, partim ad veterem Ecdesia? dicit,

518 Ewcsanesingularemaliquamrevelationem, divinumque prajceptum, ipsi peculiariter datum, frequentia,

illum

ad omnes provmcm

passionis ejus

UHs posse

ilvtm

%a^Mconscripsit,

et

de hoc quoque ad oollegaa nostros litteras diri-

longe a

antr ahter fecerint,

tiatmn.

errorm epistolam pro totlendo tam adtnonitus, laudatam

snmus, uf calicem Dominicum vino mixtum, iSOUndnm qnod Dominus obtulit, offeramus, et

admodum

D

modo

ut diximus,

frequentandis Dominicis offeramus? Christum offerre oportebat circa vesperam diei, ut hora ipsa Sacrificii ostenderet occasum et vesperam mundi, sicut in Exodo scriptum est « Et occirlent illum omne vulgus synagogae filio» rum Israel ad vesperam.... » Nosautem resurrectionem Domini mane celebramus: et quia

iiuii

iui i'ii<

B19/to?««S.Cvprianuseo

sci/dinam spectant, ut tota ista epistola

mentum,

mox

videbimus. Ceterum

insigne est antiquitatis

monu-

in quo

sacrosanctum Missce Sacrificium, ii Ckristo Dominoinstitutum, etab Apostolis traditum, et secufa tcrtio a fidclibus offerri solitum. ttttti

eam

ciarc asseritur, ut ccecus sit oporteat, qui id[ tegens, nonvideat.Juveritunumex ea

locum

/hc retulisse.

Quodsi nec minima,

inquit,

de quanto magis tam magna, tam grandia, tam ad ipsum Dominic* passionis et nostras redemptionis sacramentumpertinentia, fas non est infringere,

mandatis Domini

licet solvere

,

aut in

ahud,quam quod divinitus institutum sit, traditione

Donnnus

et

humana

mutare? Nam si Jesus Christus Deus noster, ipse est summus

sacer-

dos Dei Patris, et sacrificium Patri seipsum pri-

mus

obtulit, ethoc fieriin sui commemoratioQemprsscepit; utique ille sacerdos vice

Christi

vere fungitur, qui

id,

quod Christus

tur;et Sacnficium verum

et

fcrt in Ecclesia

si

Deo

Patri,

fecit, imita-

plenum tunc

of-

sic incipiat offerre.

et

abolendum

monet.

F

u

DIE DECIMA

A

re,

secundum quod

ipsum

Christum

QUARTA SEPTEMBKIS.

276

videat

AUCTORK

obtulisse. tionnutla ex ea observan-

622

Quod spcctat ad

objectionem ,

num. 510 proponit

ctus

tur

quam San-

§ XXX Fortunatus pseudo-epi scopus factus Sanctus in

rejicitque,

Pearsonius

existunavit, tempus persecutionis ibidem indicari, verentibus /idelibus, }ie ex odore vini, gui in Sa-

:

schisnuilins

cramento Sanguinisperseverat, Christianiesse, et divinw contra impcratorum edicta interfuisse ab ethnicis deprehenderetur. Atque hinc coUcqit, hanc epistolam tcmporc persecutionis Galli scrirci

laborat

minime

minusque dignam homine sobrio speciem haberet; ethnicos enimpenitus ignorasse, quidin Christianor/tm mysteriis ageretur. Consequenter ad hmt

Cvpriani ad objecta responso pacem potius

iudicari, illudquesic interprctatur,

dixisseteos

dcndum

ad sanguinem

fieri tardiores,

communione tam

B

tcmpus

scriptcB

guasiSanctus

in persecutionibus fttu-

quiex Sanguinis

Ckristi

incommodum

leve

reformidar rent. Quod vero de facta mentione secundi adrentus Christi Pearsonius advertit, nihil probare, meritg observat; cumsimilia ctiam in aliisSancti Opitsculis in

circa

pace

scriptis occurrant.

523 Nec a vero abhorret ha?c Marani interpretatio; cum Sanctus loco laudato rcprehendat in eisnonpersecutorismetum, sedindignum Christanio

pudorem,

hominibus placendi pravum desiderium, quemadmodum ex adductis ibidem sacrce Scripturce locis manifestum cst. Uincctiam rectc idem Sanctus tnfert, sperandum non csse et

fore, ut guis in persecutione

sunguincmsuumpro

Christo fundat, gui tempore pacis Christi San-

f/uinem bibisse erubcscit. At non placet mihi ejusdem scriptoris conjectura, ex qua suspicatur, controversiam de hcereticorum baptismo ineadem epistola attingi

;

ideoque hanc, exorta

jam

ista

quaistione, scriptam fuisse. Locus,

unde hoc conjicit, hic est : Et quia jam secundus ejus adventus nobis appropinquat, magis ac magis benigna ejus et larga dignatio corda nostra luce veritatis

Sanctum dc errore suo quem velut veritar

illuminat. Hisce verbis

rirca hajreticorum baptisma,

tem divinitus revelatum amplexus

cst,

meminisse

rredidit.

C

524 Ycrum iocum illum ad ejusdem

epistoiaj

antiquum i 'Ir-ia-ltSUm.

dubte declarant. Praitniserat etiim: Quare,

si

in

lumine Christi ambulare voluinus, apraeceptiset nionitis ejus non recedamus, agentes gratias, quod, dum instruit, in futurum quid facere dcbeamus, de prasterito ignoscit, quod simpliciter erravimus. Hcec autem ad subjectam de Calice matcriam manifeste pertinent, et ad ea, qua> supra num. 515 et 517 retulimus, refcrunlur. Itaqitc it/certum manet tcmpus, quo hcec epistola scripta sit, nisi quod post pcrsccutionem aliquam scripta videatur ob factam de ea in laudala objectione mentionem. Alter locus num. 520 recensitus antiquum /n luiitnuliis eeclesiis morem eiiam vcsperi sacri/icaudi ct /tibct ; qttcm /utnctt S. Cypnanus ibidem nonprobat. JJe eodernusu videri potestS. Augttstinus lib I ad /nquisifiones Janu.

arii,

sive epistola liv, alias

quentibus.

jecti.

Privatus

hatreticus a concilio Carthaginensi IdibusMaiis habito causam suamagerepro

hibitus, rejectusque,

xcvm,

cap.

v

et se-

ut

28 diximus,

§

ad Fe&

Privattu quattu

i

i

um

aiiU

Fortunatum

c/sstin/

partes accessit, et una cum guatuor atiis ej/tsdem /urfuris episcopis, Felice,Jovino, .»/,/ximo et RepostOj unum e gvingue presbyteris,

gui Felicissimo addicti, anno priore abstenti fuenomine Fortunatum, Carthagine pseudo-

rant,

episcopum ordinavit. Desideraveratid Felicisshnifactio, utgue

.}«„,

yj , 7w,s

aw

tam audax facinus

toritateplurium apudincatitoscomnwndaret jact

tttarcrat,

vi-inti quinqui- rpiM-H| l(1 r \ midia esse venturos, qui sibi episcopum facerent,id S. Qvprianus in epistola i,\ ad s, Cornelium .^

(

|

gua ct/a/n cetera, gum ad hanc sacrileqam ordinationem spectant, quceque eam mbse*

scribit, c.r

cutafuere, juverit retulisse.

B26 Postguam igitur dixisset, Privatum hcere* psi udo-epi ticum Carthaginemvenisse, verbis num. I94reia- pum wdinai tis sequentia subjunxit : Qui Primtus) nnu <-;iuii

(

samsuamapiil nos

in cnncilio,

quod habuimus proximaa fuerunt agere velle se diceret, nec admissus esset, Fortunatum istum sibi pseiulo-episi-niiuin (li^num cnlUi-

Idibus Maiis,

quaa

,

giosuo fecit Venerat etiam cum illoel Fela quidam, quem ipse extra Ecclesiam in basresi pseudo-episcopum olim constituerat. SedetJovinus et Maximus comites cum Privato, probato haaretico affuerunt ob nefanda sacriflcia el criminaiu se probata sententia novem episcoporum, colJegarum nostrorum, condemnati, et ite,

rato quoque a pluribusnobis cilio abstenti.

est et in

arqumcntum spccfare, tum totus illius contextus, tum verba, qua: ibidctnproxime p/vm/serat ,non

epistolcBj et

Maximus

:

veritos fuisse,

ne prcedictus odor fidem suam proderet, sed, si quid revera inde metucrint, ne matutinus ille odor mi uus honestam,

uit, S.

reconciliandis

pseudoepiscopus ordinatus: legati a Fortunalo missi, Romse re-

ptamfuisse; quodetiam confirmari credidit ex eo, quod de secundo Christi adventu in ea fiat rttcntio. Contra Maranus § 33 Vitce censet, ( 'hristianos

r. s.

.

Cum

anno priore m con autem quatuor junctus

his

Repostus Suturnicensis, qui non tantum

persecutione

ipse

cecidit, sed

etmaximam

partem plebis susb sacrilega persnasione dejeoit. 527 Ili quinque cum paucis vel sacriflcatis, vel male sibi consciis Fortunatum sibi pseudoepiseopum eooptarunt, ut criminibus in unum

factionii

Felidssimi

('iinveiiiiMitibus, l,;iliscsM'l vcrh,r, qualcsilli, qiii

reguntur.

Hincjam

et cetera

carissiinc, pntcs nosccn',

nes desperati

f|ij;i-

mendacia, frater Hom03}homi>

1

1

J

i

perditi ventilaverunt, ut,

e1

cum

de sacrificatis, velde hsreticis, ampliusquam quinque pseudo-episcopi nou fuerint, qui Car

thaginem veneriut, tiuj iilii

su:r sncium diaboli,

et

Kortunatum sibidemen-

mendacio

scribis, jactitare, fuisse.

et

coiistil uerint,

viginti

illi

ta/ncn, quasi ausi sunt, ut

plenij

quinque episcopos

Quod mendacium

et ietic

af-

(Cartkagine)

priusapud fratres nostros jactitabant, dicentes, quinque episcopos de Numidia esse venturos, qui sibi episcopum facerent. 528 Verum hcec Fortuuati ordtnatio, qua schi'

quodst hisrtuUi

sma

male

viginti

siti/fn

tiiiifirmunduin sprrabu/i/, ipsis

citer cessit, tnu/t/sqt/e

tibusad

IC>

•lcsiant

i/ifr/i

rausa fuit ab ifluntm

rc.tlrtiiuii

,

i\
Feiicissimi schismatis auctoresac

primo

pt/r-

ipiiilcnt

ducesm mendacio

cedit,

: :

DK

276

AUCTORE c. s.

quinque

ciosuo,...

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

convenientibus naufra-

solis

a nobis abstentis, afl sancttut Antistes, "' /''"' /»'"'"'detecti sunt atque confusi. />•'/"/'' regre.sctvzk* fore, ut ornnes simul ad Ecclesiam dcrentur ; quod mendachtm, ut prius multos in eorum sodetate detinaerat, ita nunc per sacrileet

gis,

Fortunati ordinationem palam agnitum , schismaticorum fraudes plurimis dctexit, ct meUora consilia injecit. Sos moresuo recepit S. Cyprianus henigne et caute, neaut vere pwnitentes

gam

repelleret, aut subdolos, indignosque non sine sui gregis offendiculo s Ect lesimque dedecoreadpamitentiam admitterct. Magis tamen in clementiam

inclinabat, reluctante

nonnumquam

plebe, et oh-

murmurante, pra-sertim cum alapiiex itiis ea ittdulgentia abusi, non modo non re$ipuis$ent,sed et deteriores evasissent.

nmnihus Sanctus noster inlaudata

52!» f)e hisre.

multi$ad

enim debes,

frater

Ecclcsiam

epistola sic

redeunlibiUj

eum, posteaquam pseudo-episcopus ab haereticis factus est, jam poene ab omnibus

loquitur

:

Scire

carissime,

namqueii, quibus in praeteritum obtendebatur et dabantur verba

esse desertum: prsestigia

,

quod simul ad Ecclesiam regressuri dicerentur, posteaquam viderunt illic pseudoepiscopum factum, frustratos etdeceptos se esse didicerunt, et remeant quotidie atque ad Ecclesiam puisant nobistamen, aquibusratioDomino reddenda est, anxio ponderantibus, et sollicite examinantibuSj qui recepi et admitti ad Ecclesiam debeant. Quibusdam enim autcrimina sua fallacia,

:

obsistunt, ant fratros obstinate et firmiter reni-

tuntur, ut recipi

omnino non

possint,

nisi

cum

scandalo et periculo plurimorum. Neque enim sic putramina qusedam colligenda sunt, ut, quae

rttt.

lior

Dominus per pronejocunderisin flliis impiis, multiplicentur tibij cum non fuerit timor Dei sicut locutus est

impii,

(ilii

in ipsis.

o

si

:

Kili,

cum

praviisti et perversi deschi-

smate revertuntur. Videres, quis mihi iaborsit persuadere patientiam fratribusnostris, utanimi dolore sopito recipiendis malis curandisque consontiant. Namquo ut gandent et, hotantur, cum tolerabiles et minus culpabiles redeunt; itacontra fremunt etreluctantur, quotiea inemendabiles

etprotervi, et vel adulteriis, vel sacrificiis

contaminati, etpost haec adhuc insuperetsuperbi, sic ad Kcolosiam rcmeant, ut bona intus ingenia corrumpant. Vix plebi persuadeo

,

immo

extorqueo, ut tales patiantur admitti. Etjustior factub est fraternitatis dolor ex eo, quod unus

atquo

alius,

nbnitente plebe et contradicente,

meatamenfaciiitatesuscepti,pejoresexstiteruntj

quam

prius fuerant, nec fidem poanitentise servare potuerunt, quia neo oum vera poenitentia

HucusqueS. Cyprianus. Circaidem tempus Romani schisnujtis

creatif.

ST/toril, utnum.

,

rumtt,

est,

vindicasse.

,.

.

ordmatio- Felicissimns 530 Porro S. Cyprianus utramque Iiomam ?mfccit, utne FortunaU et Maximi, tamparvi

ne?n,

dc ca statim S. Vomehum quod utrumque improbttate sua

531

ctatoreSj

putaret: tum

msanotum sciret; tum quod hujusmoch demqite, tum ; arbitraretur nias contcmnendas qimd ipsi[prorime misissetnominaomniumCathoipsi satis

licoruai antistilum, qui Carthaginensimetropoli ittos ad suberant, eo consilio, ut,si quis pmter sacrificade unum hunc sciret, ipsum scriberet, tis,

vei libellaticis

,

aut hoireticis

esse.

Nactus^

tamcn posiea occasionem Felkiani acolythi, qui eo Jtoma appulcrat, inier cetera etiam Fortunati pseudo-episcopatum S. Comelio mmtiavit ;verum ea in scribendo moraminits felkiter cecedit;dum enim Felicianus adhuc Carthagine versaretur, Fclkissimus schismatis antesignamts cum suorum caterva Jiomam venit, ut Romante Ecclesia? commnnionem, qua mendaciis, qua minis a S. Cornelio extorqueret,

533 Ita denuo docet nos laudata epistoia, in ut conmnmionem istius gttaS. Cyprianusjaos* allatas rationes, ob qitas Eeelesia!

scrihcre

distulisset

,

his verbis prosecutus

est

Nactus tamen occasionem familiarissimi hominis et clerici per Felicianum acolythum,

quem cum

$e-

pum

in Africa onfihanmf, Maximttm nempe presbyterum, de guo Sanctus in eadem epistola sic ait : Pars NovatianiMazimumpresbyterum.nuper ad nos a Novatiano legatum missum, atque

oommunicatione rejeotumj nunc istic psoudo-opiscopum dicitur. Peradverhium istic Tittcmontius aiiiquc Cavthugincm ina nostra

Felicianus frater noster, vel vento retardatur,

enim semper scelera festinant, quasi contra innocentiam festinatione praevaleant. Litterw, quas per Feiicianum missas hic memorat, interciita

derunt

actum :>:m

de Privato quoque Lambesitano prout supra vidirmts. Feikissimus cum suis Homam appulsus, ;

sed in

iis

esse scribit,

S. Cornelio schismatkorum

litteras obtulit,

eum-

frtxudulentet

impetret

;

quc mendaciis primum aggressus est; dictitans, Fortunatum suarum partium cpiscopum a quinque supra viginti episcopis ordinatum fuisse. Jactavescilicet nuper Carthagine, totidem episcopos

rant

hunc infinem

Numidia

e

ventttros;

dacio suo, ut S. Cyprianus ibidem

quam, quinque

quo in men-

scribit,

postea-

solis

convenientibus nauiragis et a nobis abstentis, detecti sunt atque confusi,

Komam cum mendaciorum suorum gaverunt, quasi posset, qua?

merce naviveritas posteos navigare nou

mendaces

Iinguas rei certae probatione convinceret. Permolestum rero accidebat Cornelio, quoddetam audaci facinore nuiias a ( 'arthaginensi Episcopo litteras

accepisset, quibus de rc tota instructus, schismaticorum mendaeia

refutaret; non

mius

Novatiani sibi quoque pseudo-episco-

sibi focisso

vigat,

moncndumquidcm

is tamen erat cui FeUcissimus , pridem noverat, sua vafricia ct t

venerant.

/'K^i

Africaarmopriore a Novatano 456 dwtumest, v+ sedem sibi hunc Carthaginmem

TLcomx in

posses, frater carissime, istic inter-

esse nobiscum,

oimwn psmdo spfsco

SitamenidUaocemendumstt.credzbilee^ nam cumjac peuNicostratum ium jam obiisse ;

Felicissimo ad vos properante, pneventus est

Non attendas ad numerum illorum. Meest enim unus timens Deum, quam mille

580

si

Swatiani

McodeS.Cornelil^

vel accipiendis aliis epistolis a nobis detinetur,

phetam dicens

Sfa

Comnentano

necutilis aut

;

cohssrentis affiictatione contaminet.

Sttitrttis hthu-

m

n .IWostendmus.

consuttus est pastor, qui ita morbidas et contactas oves gregi admiscet, ut gregem totum mali quibui "
mittmdis

esse

Perseo collega nostro miseras, intercetera, quae in notitiam tuam perferenda hinc fuerant, etiam de Fortunato isto tibi scripsi. Sed dum istic

integra et sanasunti vulnerentur

iu

teUexenBif.quodincertum

scelera

fraudibus imponeret. B35 Rejecitemmveroschismaticossanctus ttfex t ac terts

S.

Ponmoxdatisper Saturum acolythum litCyprianum admonuit ; quemadmodum

jam sojpelaudataepistola in Commentarh de lomelio, num. 307, pluribus ostensum est, et infra ostendemus. Attamen non hic stetit illorum audacia qmn etiam ex >.

majori cum contumacia

tontifieemiteratoconvenerunt,

cum summa

de-

speratione

sed n S. Cornelio rejicitur

»

DIK DECIMA

QUARTA SKPTEMURIS.

speratione comminantes, quod, silitteras, quas

non accepisset, publiee easrecitarent,

attulerant,

multa turpia ac probrosa, et ore suo digna proferrent. Sed et convicia et parricidales minas in S. Cjpri&Dximadjecerunt ; quibus S. CorneUus nonnihil motns, et non sibi, sed illi veritus, prioet

ribus Utteris olteras subjunxit, ct destinavit,

quarum

ad nos

nulla

ad Sancium

rr<

co cedendum

est, quia minantur, aut idco adversarius et iuimicus major est Christo, quia tantum sibi vindicat et assumit in sbdcuIo. Ma-

AUCTORE C. S.

nere apud nos debet, frater carissime, fidei robur immobile, et stabilis atque inconcussa virtus contra omnes incursusatquc impetus oblatrantitim fluetuum.velut petnr )a*-iMi tis fort itiul no i

*1

i

debet obsistere. Nec interest, unde episcopo aut terror aut pericnlum veniat, qui

et mole,

pervenit.

terroribus et periculis vivit obnoxius, et tamen fit de ipsis terroribus ac periculis gloriosus. ld

§ XXXI. Sanctus ad utramque Cornelii epistolam respondet,

etpro Ecclesiee disciplina dignitate

contra

et

heereticos

ipsum, nempe nihilinteresse ad gloriam, quls proptcr justitiam patiatur, probat

ip«,

ipsius

Christi Domini, Abelis, Jacobt et Josephi exemplo, ot

EvanqclU

testimonio,

quod

fideies

/i

con-

sanguineis suis prodendos pnsdixit, Atque hine concludit; Nihil interest, quis fcradat autsssviat;

cum Deus

tuenda perorat.


permittat, quos disponit coro-

tradi

neque enim nobis ignommia est pati n fratribus, quod passus est Christus nec illis gloria est facere, quod fecerit Judas. 539 Quorsum vcro hwc omniQ il/cat, nec se de minis S. ComeUo, sed sibi apud ilhan intentatis agere, ibidem proxime post sic exponit Qusa autem sui (Felicissimi ejusquc assedarum) elatio est, quae comminantium tumens et inflata et vana jactatio, illic (Romm) absenti minari, cum hic me habeant in potestate prassentem? Convicia eorum, quibus se et vitam suam quotidie lacerant, non timemus fustes et lapides et gladios, quos verbis parricidalibus jactitant, non nari

:

;

Ad S.

Cyprianus

ijeminas

Corndulit-

teras resorifiens,

B

utrisquc Utteris perlectts

,

affectus est

;

,

varie

nec diutius differendum ratus,

epistolam lv bene lonqam rescripsit, in qua et schismaticorum scelera, conlumaciam ac fraudes exposuit, et suam in administrando cpiscopatu integritatem probavit, ac invictos preesertim conanimique magnitudinis indiciareUquit;

stantue,

magnam illius partcmhuic Commcntario inserendam putavi. Qpistolam irjitur sic exorsus est : Cyprianus Cornelio fratri salutem. Legi litteras tuas, frater carissime, quas per Saturum, fratremnostrumacolythum,misisti,etdilectionis ideoque

Ecclesiasticje disciplinse et sacerdotalis censurae satis plenas quibus significasti Felicissimum, hostem Christi non novum, sed

fraternae, et

;

jam pridem ob crimina sua plurima et gravissima abstentum, et non tantum mea, sed et plurimorum coepiscoporum sententiacondemnatum, te illic esse

rejectum a

;

et

cum

venisset stipatus

caterva et factione desperatorum, vigore pleno, quo Episcopum agere oportet, pulsum deEcclesia

;

perhorrescimus. Quod in :

Ecclesiastica disciplina. aut sacerdotalis

terroribus quatimur.

510 Suhinde Felicissimi superbiam ac contumaciam reprehendens, observat, hinc schismata

musa

cons/itui docct,

,

commotum

;

cum te, secundum quod scripsisti, cum summa desperatione com-

aggressi essent,

non minantes, quod, silitteras, quas attulerant, et multa recitarent eas , publice accepisses, proferrent. turpia acprobrosa, et ore suo digna tu nequiscarissime, frater Quod si ita res est,

simorumtimeaturaudacia,etquodmalijurcatqur temeritateacdesperatione a-quitate nonpossunt, vigore, et de perficiant, actum est de episcopatus ac divina potestasublimi gubernandae Ecclesiee te

•

p OS

necChristianiultraautdurareautessejam

sumus,siadhocventumest,

u*

perditorum

:.us. minas atque insidias pertimesc et juaffli minantur, et g--u.es et 538 quorum pectora et men)

Nam

sehismaHeis

qvAdquamcon cedatt

.

lueretici,

atque

uittfles,

venenatam rabiem suam non tamen iccirquotidie furiosa voce testantur; tes diabolus obsedit,

dum

hwreses nasci,

auctor, ritate depulsusest, ne schismatis et discidii stune fraudator, sibi commissse pecuniffi ne prator virginum, ne matrimoniorum multorum depopulator atque corruptor, ultra adiiuc spon-

contagione violaret. 537 Sed enim lecta alia tua epistola, frater, quam primis litteris subjunxisti, satis miratus sum, cum animadvertissem te minisatqueterroqui venerant, aliquantum esse ribus eorum

C hortatw Pontificem, ne sui

snUm

da censura, quoniam eonvieiis infestamur, aut

et

sanctam, pudicam, incesta prfesentiec suse dedecore etimpudica atque

homicidse sunt

illis est,

apud Deum tales necare tamen non possunt. nisi eis Dominus necare permiserit. Kt cum nobis semel moriendum sit, illi tamen et odio ot verbis et delictis suis quotidie periinunt. Sed non iccirco, frater carissime, relinquenda es1

de qua jam pridem cum suis similibus Dei majestate, et Chisti DominietJudicisnostriseve-

Christi incorruptam,

mffiaj

.-

esse,

sam

piorum ipsrnit.

clesia

venerandos

cusant.

cpiscopis suis, quos in /•>-

esse, et

ex divina providentia

quklam rcbelles obtemperare rcMox adcausam suamreversus, episcopa-

tam, quem

malcdktis

hceretici

legitime sibi collatum,

ct

insectabantur,

integerrimc a se admi-

ct modeste probat. Ceterum enim provocatus, dico dolens, dico compulsus); quando Episcopus in locum defuncti suhstituitur, quando populi universi suffragio in

tratum } pene invitus inquit, (dico

pacedeligitur,quandoDeiauxilio collegis

protegitur,

omnibus

in

persecutione

fldeliter junctus,

plebi suce in episcopatu quadriennio

jam proba-

serviens disciplinss, in tempestate proscriptus, applicito etadjunctoepiscopatussui

tus, in quiete

nomine, toties ad leoncm petitUS in circo, En o amphitheatro Dominicaj dignationis testim ad quibus ua diebus, honoratus his ipsis etiam ;

edicto proposite litteras feci, ob sacriflcia, quaa to celebrare populusjubebatur,

clamore popula-

rium ad leonem denno postulatus in circo cum frater carissime, a quibusdam desperatis ;

talis,

Ercl.-siara constitutis, et nerditis, et extra

gnari videtur,

apparet,

scilicet Christis,

aut protegit

;

sed

quis

bnpugnet

impu;

non

qui sacerdotes aut constituit, ille,

qui ClirisU adversarius et

prsapoEcclesiaa ejus inimicus, ad hoc Ecdesiaa ut, gubernaprosfiquitur, infestatione sua situm violentius circa tdre sublato, atrocius atque grasv.Jur. Ecciesiaj naufragia 541 i\cc

liiii»n:nfiuin

swtnt fuoftrr:

DE

278

u

tt

esse,

kujus-

modi ontumai ei homines reperiri; futuros enim,

s.

C. pcu at

mirandum tamen monet

541 AVy

rORB

|

CYPRIANO EPISCOPO MAHTYRE.

S.

>

Christo

a

,

uod adeunn

eterum

i

Apostolis ejus pradictum

et

eulpa perire, neque iSorum

ma

illos

fuisse;

m-

M

operam deteritum episcopis (mputandum, si derhit, ne pei ireuf; tlenit/ne episeopos mocrrt iton /irrf/ilnr/mt, r/uo niimis Ecclesiu-

debere coneiriis

tticam dtSCipliimm

\iirtoin

trr/om

f//ro//t/ir,

ne }

hominibm placere tiudent, Christi servi esse hwc suum de 1'ortiitmti ordi/uitione silentium, dequo S. Cornelius guestus fuerat his rrrhis excusat : Quod autem tibi de Fortutl/m/

desinant. Post

t

h;,|m

;i

jtnuris rt iuveteratis

constituto, non statim scripsi, frater

rctici.s

Ji;i

cpisropo

,f.n, j. :cii«]ii

i

tuam

res erat, quse in

earissime, non ea

noti-

deberet festinato statim, quaai inagna aut

tiain

metuenda

maxime quandoetFortunati nosses, qui ee( unusexquinque

perferri;

oomenjam

satis

presby teris jam pridein 'le Ecelesia profugis, et ententia coepiscoporum nostrorum multorum r\ gravissimorum virorum nuper ahstentis, qui super hac re priore anno ad te litterasfecerunt. Mti

110/,

542 Itera Felicissimum signiferum seditionis

priut scrip-

recognosceres, qui etipse in iisdem coepiscopo-

ii

terU,

B

rum nostrorum factis ad te pridem litteris continetur qui non tantum ab iis istic abstentus, ;

ed et abs te

Oum

lia-c in

nupi

ineptias

tibj

nuntiandas. Neque

Krclrsijr majestatein pariter

cum statim persecutionis die, sacrificiis nen facinora ferverent, et sed adhuc altaria, diaboli tantum fandis non manus ipsse lapsorum atque ora fumarent, communicarecumlapsis, et pcenitentiae agendse mtercedere non destiterant. qua 545 Jn hanc tam damnabilem lenitatem,

qua tamen eos sibimetipsis , non Compelluntur adlmc, atque ore, quo linguis insuper Iapsi, ut,

denuo notat

;

Catholicis, nocere advertit. inguit,

con-

in Capitolio antedeliquerant, sacerdotibus

vicium faciantj confessores et virgines, et justos quosque fidei laude praecipuos, atque in Ecclesia gloriosos, contumeliis et maledicis vocibus pro-

A

sequantur.

quibus quidem non tam nostro-

rum modestia et humilitas quam illorumipsorumspeset que enim, qui

et

pudor

patitur, sed qui facit

Neonvicium, sed qui

vapulat,

nec, qui a fratre

;

caeditur,

vita laceratur.

et

;

tes innocentibus injuriam faciunt,

cum nocen-

illi

patiuntnr

injuriam, qui facere se credunt,

546 Post hcec castigata iterum corumdem in delictis suis pertinacia

ac mentis ccecitate, ex qua

nec ipsi paenitentiam agerent, nec ab aliis agi

baareticorum etschismaticorun] moliaturaudacia.

permitterent,adFeiicissimilegationemregreditU9\

pars Novatiani

Maximum presbyterum

:

Post

dehoc fcibi scripseram, quandohaecomnia contemnantur a nobis, e1 miserim tibi proxime nomina episcoporum istic constitutorum, qui

schismaticis et prophanis cogitare, eos esse

Lntegri et sani

habere non ppssit

in

Ecclesia

Catholica fratribus

praBsunt. nun

543 Quod utiqueideo d consilio

placuil scribere, ut erroris diluendi

tibi

ac perspieiendoa veritatis scirea

nnium nostrorum

compendium

fieret, et

uostri, quibus scribere, et quibus vos accipere oporteret; siquisautem prroter hos, quos epistola nostra complexi sumus, Bcribere vobis auderet, sciretis tu

litteras

vd

ciini

vci

colleg&a

el

mutuo

a

sacriflcio,

vel

de haereticis,

iiMinii

maculatum, perveraum scilicet <(

Libello

prophanum. Subdit deinde,

esse

qurn

de epislola,

occasione

oblata t per Felicianum acolythum de rejecto a synodi patribus Privato,de Fortunato per hunc ei quatuor episcopos htsreti-

tnissa,

cos

t

vel sftrri/in/ti/s, pseudo-episcopo ordinato,

jactitatogue, prtus
eh/tn/i

daciOj /hteii

quinque episcopis ordinatoribus menretulimus, Cujus quidem men-

suprajam

absurditatem utostendat;S\ nomina, inquit

'

:

penuria

est,

,

palem, unde unitas sacerdotalis exorta

stolo praedicante,

litteras

est,

ferre

;

a

nec Apo-

Romanos, quorum fides, laudata est, ad quos perfidia accessura. Quas autem causa

veniendij et pseudo-episcopum contra episcopos factum nuntiandi ? Aut enin placet illis, quod feceruntj et in suo displicet, et

scelere perseverant aut si recedunt, sciunt, quo revertantur. ;

547 Nam cum statutum sit ab omnibus nobis, secundum reetsequum sit pariter ac justura, ut uniuscu- ceptum morem, ad tribitjusquecausa illic audiatur, ubi est crimen ad-

missum,

singuUa pastoribus portio gregis sit quam regat unusquisque et gubernet

et

adscripta,

nal

sititui

rationem

sui actus Domino redditurus ; oportet utique eos, quibus praesumus, non circuracursare, nec episcoporum concordiam cohaarentera

sua subdola et

fallaci

teraeritate collidere sed agereilhccausamsuara,ubietaccusatoreshabere Qt testes sui criminis posaint nisi si paucis desperatis et perditisminor videturesse auctoritas eiuscoporuin in Africa constitutorum, qui jara •le il.s judicaverunt, et eorum conscient ;

Carthagineac deinde Romee,

«s quaereres, qod haberent, velquosfalso aominarsnt t&nta apud eos etiam malorum

;l1

ejusquv asserias,

adhuc insuper pseudo-episcopo sibi ab constituto, navigare audent et ad Petri Cathedram, atque ad Ecclesiam princihaereticis

:

Felicissimum,

ista

auper ad nos a Novatiano Legatum missum, atque a nostra communicatione rejectum, nunc istic sihi fecisse pseudo-episcopum dicitur nec ii

aiimittendis,

pro me- ct malediceti' lapsi ab agenda pamitentia avocabantur, tiam not/it. ritis invectus Sanctus, eorumdem malcdicentiam

pertinere debet, quid apud se

ti

tiat.

apnmo

recentia delin-

fratremcaadit, inlege peccator est

atl ('allinlira-

N.iim et

aria

mea, nec hominum, quod facinore non puto essereticendum,

niiser est

tu® scirem,

inquonon eorum

lllud.

pro

ac dignitatem

i

Unum

sed Dei causa est, de

est.

haereticorum

i

-

de Ecclesia pulsus

illic

teasarium non putavi, celeriter et urgenter

.

factis

torum'genera praBtereo.

notitia tua esse confiderem, et

certo bcerere memoriaa et disciplinae

rnini

quam crimina et peccata catus maledictapotius, de fraudibus EcclesiK itaque coneerere. Taceo delicconjurationes et adulteria, et vana

ut ad illosj neo de saerificatiSj

de haareticis, viginti quinque

coili

i

nec

an

multis delictorum laqueis vinctam, judiciis m.pergraviUUe daranarunt. hocloco

&

nonSi

^^S^^iorUargunutntumdem^ conlra Jiomani

Pontificis

possint.

pnmatum

;

sed ad ho-

Impietatem H-

hmminlapsis

rrater carissime, paria

ea,quaa commiserunt, mittuntj

candum

meo sii

sei

nunc cum atque

illis

huc

onedecurrere

fecere et

usque oom-

5,8

Po«

/,,c san cl

,

;

cum

conside-

no biSj

q tid proferre el scribere sa<'ord..tcs Dci opurtt-ai nec tam dolor apud nos ;

debeat, quara pudor loqui, et ne videar provo-

,fAntistes

Z^ ZZ w ZZ

m earumjam d^ussam sententiamgue in jom csse, tdeogue (ndecorum, nec sacerUoZ constantia diaman essc, eam deml traZeSut

scopusabha.reticisfactusest.jample^ omnibus

revocat, benir

gnitatem suatn expertnrus.

;

DIE DECIMA omnibus

desertum

esse

;

se vero

QUARTA SEPTEMBUIS.

iisdem

in

ad

Ecclesiam admittendis multum laborare, prout supra num. 528 et seqq. ostensum est. Deinde ad Felicissimum denuo conversus, eum ceterosque legalionis soeios

ad

tribunal

suum

paritcr bemgnitatem experturos,

suam

revocat, si

cum

sincera

qua Ecclcsiam ipsis semper occhtsam fore pronuntiat. De istis vero, att, quid dicam, qui nunc ad te cum Felicissinio

pcenitentia accesserint, sine

omnium criminum

reo navigaverunt, legati a Fortunato pseudo-episcopo missi, tam falsas ad

quam est et ipse, cujus quam est ejus peccatorum multiplex conscientia, quam exsecrabilis vita, quam turpis ut, etsi in Ecclesia essent, ejici

te litteras aflerentes, litteras ferunt, falsus

;

;

tales de Ecclesia debuissent.

scientiam

Denique quia con-

suam norunt, nec nos audent

adire,

aut ad ecclesiaa limen accedere sed foris per provinciam circumveniendis fratribus et spoliandis pererrant et omnibus jam satis noti, atque undique pro suis facinoribus exclusi, illuc etiam ad vos navigant. ;

;

pwnitentiam agant ;

si

satisfactionis suse

Denique

qua

si

illis

excusatio

quem habeant

sensum, quem afferant pceni-

Nec Ecclesia

istic

cuiquam

clau-

nec Episcopus alicui denegatur: patientia et facilitas et humanitas nostra venientibus prsesto est. Opto omnes in Ecclesiam regredi, opto universos commilitones nostros intra Christi ditur,

castra, et Dei Patrisdomiciliaconcludi. Remitto

omnia, raultadissimuh-studioetvoto colligendae fraternitatis etiam quae in Deum commissa suntj non pleno judicio religionis examino. Delictis, plusquam oportet, remittendis pcene ipse delinquo amplector prompta et plena dilectione cum poenitentia revertentes, peccatum suum :

:

satisfactione humili etsimplici confitentes.

550

tsiamnumquam siam

Si qui

autem

non precibus, sed

existiraant,

aditum se

rainis regredi posse,

sibi

aut

non lamentationibus ;

pro

certo habeant, contra tales clausam stare Eccle-

siam Domini, nec castra Christi invictaetfortia, Domino tuente munita, minis cedere. Sace^dos Dei Evangelium tenens, et

Christi

praecepta

custodiens, occidi potest, vinci non potest. Suggerit et subministrat nobis

exempla

Zacharias antistes Dei

fidei

;

qui

virtutis ac

cum

terreri

rainis et lapidatione non posset, in teraplo Dei occisus est, clamans et identidem dicens, quod

nosquoque contra haereticos clamamus et dici Dereliquistis vias Hfec dicit Dominus raus Domini, et Dominus derelinquet vos. 551 Hujus exemplo sacrilegis fortiter et pro dignitate sacerdotali resistendum docct ; si enim :

:

cedatur ; Quid superest, inguit, quam ut ecclesia Capitolio cedat,etrecedentibus sacerdo-

ipsis

tibus, ac Domini altare removentibus, in '

ni.

eon-

fessutn

C. S

ccditur.

quia resis-

profitetur.

Armant

dum

nos putant sua comminatione terreri; nec in pace nos dejiciunt; sed magis erigunt et accendunt, dum ipsam pacem persehffiretici,

cutione pejorem fratribus faciunt.

552 Etoptamus quidem, ne, quod loquuntur Eorumdcm >re, impleant crimine; ne, qui verbis minas spernit, perfidis et crudelibus peccant, factis quoque delinquaut. fui

Oramus

ac depivcainur Deum qucm pn.waiv exacerbare non desinunt, ut eorum corda mitescant; ut furore depositoad sanitatemmentisredeant; ut pectora operta delictorum tene,

illi

et

bris

poBnitentisB lumen agnoscant, et magis petant fundi pro se preces atque orationes An-

quamipsifundantsanguinem Sacerdotis. autem in suo furore permanserint, atque in

tistitis,

Si

istis insidiis

ac minis suis parricidalibus crudelinullus Dei sacerdos sic in-

ter perseveraverint,

Domini protegentis animetur.Nostra niliil interest, aut a quo, aut quando perimamur, raortis et sangiiinis prsemium de Domino recepturi. Illorum flenda et lamentanda concisio est, quos sic diabolus excascat, ut aeterna gehennsa supplicia

non cogitantes, antichi'is(i jam propinquantis adventum conentur imitari. 553 Denique epistolam suam clausurus, rogat S. Cornelium, ut, quod alias etiam sponte faciebat, eam florentissimoiUicdero...etsanctissim8B

cleri

epistola hasc

fratribus pro> leaatur,

seminationis irrepserat, id omne de fratrum auribus et pectoribus exuatur, et bonorum intcgra ac sinccra dileetio ab omnibus ha> pestiferse

detrectationis*sordibusrepurgeretur. Ne quis tamen ex totius epistolts contextu putet

'

ai.

detra

ctlonls.

,

S. Come/ium, ejusve clerum aut plebem,

schis-

maticorniii fraudibus circumventos firisse, ibidem

postpauca subdit

:

Quamquamsciam

illic

frater-

nitatemnostram, vestra scilicet providentia munitam, sed et sua vigihuitia satis cautam, nec capi haireticorum venenis posse, nec decipi, tan-

tumque apud

illos

[inuvalere magistcria

el

pra?-

cepta divina, quantufl illis in Deum timor est tamen ex abundanti vel sollicitudo noatra, vd caritas scribere ad vos ista persuasit

551 tola,

11'fi

qtup

etc.

aliftqne S. Cyprianiis in tattdata epis-

ftie tat/i

proti.re

So/tefus ipse saeerdittalrs itotes

tte

virtutes suas /n

ea grapkice depinxit. Ceterwn dubitandum non cst, quitt fi-i

S. Cornelius schismaticos

illos,

uHjam

rrut, lccta Saiieti epistola, eiitim forttus repu-

Scrvptam autem eam fuisse anno S52, ex dietis eertum est;st;d ittrum quadriennium,

lerit.

Tempus

risum fuil referre,qttia pta

supra

quo se pleJii sttfft/i rpiseopattt, dttm htec stTtberet, probatum jam fitissr ail, pn> fit/ipleto, f/ti pru duhio reliquimus

nostri

inehoalo tueipieudui/t

lacra atque idola

§ 5, ubi de a/tno aditi episcopattts

sacrum venerandumquecongcstum* simucum arissuis transeant, ct Novatiano declamandi adversum nos, atque incre-

petitque, ui

atque amplissimae plebi pradegere non gravetur; ut, si quod illie contagium venenati sermonis et

reticsa

sunt, qui putant se ad Eccle-

et satisfactionibus, sed terroribus facere

recu&ent.

AUCTORH

venire

Ecclesiam, quia minatur;

autarmisejus ct violentiatentes perempturum se esse nos

cum

hostes et irapugnatores Dei divinitus crigatur; cujus non humilitas et infirmitas vigore et robore

tentia^ fructum.

sip&nitere

introibit in

et antichristus

acerbissima et gravissima crimina, quae eis afratribus ingeruntur. Sijudicium nostrum voluerint experirij veniant.

admittendos.

coeperit,

Neque enim

firmusest, sicjacensetabjectus,sic imbecillitate humanae mediocritatis invalidus, qui non contra

et defensio potest esse, videamus,

Eccle-

timentur.

319 Neque enim potest illis frons esse ad nos aecedendi, aut apud nos consistendi cum sint ;

sctl in

CT9

<;omminantur,sciant/mia a Dei sacerdotibus non

sit,

iu,

aetum

est.

pandi largior et plenior materia praestetur, si ii, qui sacrificaverunt et Christura publice negave-

non tantum rogari et sine acta poenitentia sui admitti, sed adhuc insuper cceperintterroris runt,

potestatedominari.Sipacempostul;inT,arrnadeponant. Si satisfaciunt, quid minantur? Aut si §

XXXII

toii

tpistola

DE

280 \l

MARTYRE. CYPPJANO EPISC0P0

S

C.

gloviam

vittc

S.

De inslanti persecu§ XXXII. tione divinitus admonitus, Thibaritanos per epistolam hortatur ad martyrium: lap-

pacem dandamin

sis

:

ejusque

lium,

successorem

Lucium.

S.

oioeve calicem Sanguinis Chnsti insi

persecutione >i(fnt»ttihis.

Dum tam

S.

Bmc

558

fidci fideles,

hatrelicis schismaticisquc

Ecclcsiis di~ fortiter sesc opponeret, ac

moMonibus calumniisque novce tempestatis melus ipsius animum Divina scilicet providentia, qum De-

gnitatem ab eorum vindit aretj

oecupavit.

cianm persecutioni pacem successuram sollicito nitcra perA/tstiti pra-dUcrat, cumdem mtne de cessaadmonerenon secutione u Qallo imminente edictum, (juo bat. II"' forsitan etiam pertinebat ( 'arthaginensem sacrificarejussum cssc, Attamen ex epistola lv supra num. 540 vidimus. tuui fttissc, ritptam tunuhtm tutu puccm Eccksue t'//u r.r ruf/rut rptsto/u, tuui r.r I,IV, f/uam SCriltS

populum

>

scriptam putamus, manifestum est : unde coliifjere Ucet, sacrificia per edictum illud universm civitati,

non singulis ejusdem

fuisse, nec

incoiis,

imperata

adhucdum ad eam impietatem adactos

Christianos, licet Sanctus ea occasione vocepopulari

ThibaHtanos 1«; gpiBtolam

ad leonem postulatus

fuerit.

tam lapsos quam integrm comminationibus tum promissis tum prcefatus,

ui/ur instructus vigilantissimus Praisui, nihilprius

quuut gregi suo, cujus nuperam stragem

:

Avmenturintegvi, ne pevdat mtegev,

ut

quorum episcopus

Vincentius

arthaginenside hasretich baptizandis insanctum Metropolitam suum rogaverant, (

aliquando ad

sc dicerteretur, et,

quo multum

sermone coram cxhorturctur. liiscc votis usscnscrat S. Cypvianus; sed negotiorum multitudtne eo usque distcntus, satis/titfif non potueratj utque id jam etiam minus posset, faciebat imminens persecutio. Litteris igi-

pollebat, de rebus divinis

fttrros convenit,

nntiti/iwiit

swhortatur.

r .

etde instantipericuloadmonitos,

nuir/yrti pa/titam referendam i/tcitavit.

ad

Laudatam epistolam

)57

sic

exorsus est

:

C\-

prianua plebi Thibari consistenti salutem. Cogitaveram quidem fratres dilectissimi, atque in votis liabebam,

si

rerum

ratio ac temporis

con-

ditiopermitteret,secuiidumquodfrequenterdesiderastis, ipse ad vos venire, et quantulacumque mediocritate exhortationis nostrae prssens fraternitatem corvobnvare.Sod

quoniam

sic

illic

robus

urgentibus detinemur, utlonge istincexcurrere, et diu a plebej

miis, abesse

me ad

cui de divina indulgentia praasu-

non datur

facultas, has interim pro

vos vicarias litteras misi.

Namcum

Do-

mini instruentis dignatione Lnstigemur ssepius et admoneamur, ad vestram quoque conscientiam

admonitionia nostrea sollicitudinem perfewe debemus. Soire onim debetis, et pvo certo evedeve ae teneve, pvessuva; diem super caput osse ccepisse

,

ot

occasum

sa>culi

,

et lapsi

Avmentuv

stetit.

,

ut et

.

tionibus

tantum tam sua>

quam

altc?ia> dtcvccseos,

plebcm adpercujus cathedra tumfortevacabat, sedet parabat ; excipicndam. secutionem fortiter versabat, partes soliicite omnes in animum suitm immineret. lnter unde qravius aliquod periculum lapsorum miserahiiis hcec prcecipue anrjebatillum conditio, qui,

cum plenam pcenitentiam nondum

eoc/ue cxegissent, a divina Eucharistia arcebantur, periclUari prce ceteris videprcrsidio dcstituti ,

bantur. ilofpibant quidem

spcm

illi

pacem, certamque ktbem suo san-

faciebant forc, ut priorem

(juine eluerent

;

sed obstabat

nuperum anniprm-

synodo vetitum fuerat mortis periculum cxtra sacrificatorum ne quis antcexpletampo?nitcntiamplcnampacedonaretur. paccmiis dan559PIacuit igitur synodum denuo conqregare, dam stattdt, et quadraqinta ac Cypviani communi S. in qua cx cedenlis decretum,

ct

quo

in

unius cpiscoporum sentcntia novus canon con-

ditus est, quo omnibus,quipost

atque

antichvisti

Eucharistice est.

ktpsum suum ab

nec poenitentiam aqere

Ecclcsia non recesserant,

lum

tcrfuit.

cn/irili,,

lapsos dolov ad

tcm incuderet. Eudciu soiticitudiue epistolum lvi (ttt Thibaritanos de exhortatione martyrii conscriThibaritani,

COacto,

quod amisit. Integros honor, lapsus vecipiat pvaelium pvovocet. Nec cxhorta-

dcstiterant)

concitio

de lapste

soUicitus,

optmusque ad martyrium exhortatus cst, hicrefe;quibus prccceptis ad agonem instruxit ha>c summa omnium quontm rendissupersedeo, et

p/orurr uoiu/uut t/rsicrut\sollicitc prospiccre, cautegue cavere, ne eum hostis imparatum et imbei-

psit.

ct

S. CorncUinn

550 Ihupte ccelestibus monitis dc instanti certahabttit,

1

dcvinis

et finis est

Cypriaims

ui

fundeie. pvoptev Chvistum sanguinem

quod nupev Dfl iiishintr

pw»"

vomvsu incovvupta et virtute

concilio

dcccrnit scribit ad S. Co*ne-

ad

nisi

quidquam

c

ctoki;

D

n t narati omnesadprse-

.„„„««

pacem, cum eaque dc more divinum epulum concedendum esse sanci-

Hisce ita constitutis, concilii patres epi-

stoktm synodtcam, qiue inter Cyprianicas loco liv cdita est, ad S. Corneliam Papam dederunt, in qua novi hujus canonis necessitatem solidis argumentis probarunt, certo conftsi fore ; ut et ipse in eamdem scntentiam iret Statueramus quidem, .

inquiebant,

jam pvidem, [nempe anno proxime

elapso) fratev cavissime, participato invicem no-

biscum

consilio, ut, qui in persecutionis infesta-

tione supplantati ab adversario, et lapsi fuissent, et sacrifioiis se illicitis maculassent, agerent diu

F

poenitentiam plenam, et, si periculum infirmitatis urgeret, pacem sub ictu mortis acciperent.

560 Neque enim fas erat, aut permittebat paternapietasetdivinaclementia,EccJesiampulsantibus claudi, et dolentibus ac depvecantibus spei salutavis subsidium denegavi, ut de seculo recedentes, sine communicatione et pace ad

Do-

minum

dimitterentur

qui legeni dedit

quando pevmisevit

ipse,

ut ligata in tevvis, etiam in

;

cadisligata essent

;

solvi autem possentillic, quse hic pvius in Ecclesia solveventuv. Sed enim cum ;

videamus,diemvursusalteriusinfestationisappropin(iii:t]\MM'pisse,etcrebvisatqueassiduisosten-

sionibusadmoneamuv,utadcertamen,quodnobis bostis indicit, avmati et pavati

simus plebeni etiam nobisdodivina dignatione commissam exhovtationibus nostvis pavemus, et omnes ;

omnino

milites Christi, qui

avma

desiderant, et pvadium flagitant, intra castra Dominica colligamusnecessitate cogente censuimus, eis, qui de Ecclesia

Domini

in

eamdem

sententiam

,,:

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

Donnni non recesserunt, sedpoenitentiam agere et lamentari, ac Dominum deprecari a primo lapsus sni die non destiterunt, pacem dandam esse, et eos ad praelium, quod imminet, armari et instrui oportere. per cpistolum

synodicamj

561 Obteraperandum est

namque

ostensioni-

bus atque adraonitionibus justis, ut a pastoribus oves in periculo non deserantur sed grex oranis iu unuin congregetur, et exercitus Domini ad ;

certamen

militiae eoelestis

infirmis, sed fortibus,

armetur. Xunc non

pax necessaria

morientibus, sed viventibus,

est

;

nec

coraraunicatio

a

nobis danda est; ut, quos excitamus ethortamur

ad praelium,non inermes et nudosrelinquamus sed protectione Sanguinis et Corporis Christi niuniamus; et cum ad hoc fiat Eucharistia, ut possit accipientibus esse tutela

;

quos tutos esse

contra adversarium volumus, munimento Dominicae saturitatis arraemus. Nam quomodo doceraus aut provocamus eos in confessione Nominis

nnjentissimis ititionibus

esse securi

:

confidimus, pos-

quia, qui in

tibus in cnn-n-ssi..ine victoriam. Hur usque !•>„ data epistola svnodica ad S. Cornelium daia,qui haud dubie in novum hoc decntmn consensit. Ceterum quam feliciter ea clementia cesserit, coi/iqitur

tum cx

Cypriani

S.

i.vii

ad

epistola

S. Comrt/um, tum ex inccrti auctoris Opere contra Novatianum, in guibus plurimi, qui in Dcciana persecutione victi fuerant, sub Gatlo invicti s/etissc

dicuntur.

5C5 Non diu post ha?c persecu/ionc

intei/exit S.

Cvprianus,

ad subeundum :

fortiter ce.rtamen paratos

nam hiscepacem omnino

esse

roncedendam. Hoc enim, inquiunt, in terapore pacem nos non dormientibus, sed vigilanlibus

pacem non deliciis, sed arrais damus, pacem non ad quietem, sed ad aciem damus. Prceterea advertunt, sibi perquam gloriosum fore, daraus,

subitojam exorta, Romanos exndanii, duce S. Cornelio ; huncque post Homanin

fortiter stetisse,

Pontifice confessionem, in exsi/tum pu/suu/ fuissc. Excepit hunc nuntium, ut

decuit, sanctus An/istes, etexsulanti Centumcellis in Uetruriu Pontifici tam de sua, quam i/e

Ro-

manorum

g/oriosa confcssionc,perepisto/am LVH gratu/atus est ; quam runi in S. Corqesla proprius pertinet, §

lljam

dedcriinus, ex ea pauca dumtaxat hic rcferemus. ln primis gaudium situm, quod ipse

cum

me,

fidei

suis

ex

ac virtutis vestrae testimonia gloriosa,

et confessionis vestne

honorem

exsuli.anter

sic

accepimus, ut in meritis ac laudibus vestris nos quoque participes et socios computeraus. 506 Nam cum nobis et Ecclesia una sit, et

mensjuncta, et individua concordia, quis non :

in fratrum gaudio ubiquo laetetur? ExpWrai satis non potest, quanta istic exsulatio fuerit, et

futurum confidunt ; nec sibi tameii crimini verti posse, si quiex illis pacemsubdo/e pcticrint,

tribus exstitisse; sed et confessionem ducis de fratrura consensione crevisse ctc. Post hcec eo~

;

aut in acie defecerint ; cum ipsi illorum corda non possint, nec obessc mali debeant, quo minus bonis subvcniatur ; sed potius maios a

rumdem

scrutari

tus est

bonis debere adjuvari. Contra vero cpiscopis certo

set,

horum aut

duritia

aut

confessionem meritis laudibus prosecuut /oco citato studiosus kctor repcrict. epistolce fincm, sic loquitur, quasi cxistimas;

Sub suum quoque postremum certnmen nonprocul abesse, idcoquc tam sc, quarn ceteros oinnes hor-

negiigentia, ejusmodi boni mititcs sine pace di-

trttur,

scesserint.

e/f/agi/at.

Ex

tandem concludunt : Ne quo pacem negamus, quo duritiam magis humanae crudelitatis, quam divinae et paternac pietatis opponimus, oves nobis 563

his aliisque

igitur ore

nostro,

commissae, a Domino reposcantur; placuit nobis, sancto Spiritu suggerente, et Domino per visiones multas et manifestas admonente, quia hostis

imminere praenuntiatur

et

ostenditur,

ut rtd il/ud scprwparcnt,

mutuasquc preces

567 Hortamur plane, inquit, quantum possumus, frater carissime, pro caritate mutua, qua nobis invicem cohajremus, ut, quoniain providentia Doraini monentis instruimur, et diviiue

bus assiduiset deprccationibuscrebris. Haecsunt

enim nobis armacoeiestia, quas stare et perseverare fortiter faciunt. Haec sunt munimenla spiritalia et tela divina, quse protegunt. Memores

non putat dandam, reddet

ille

ra-

1

nostri invicem simus, concordes atque unanimes,

utrobique pro nobis semperoreraus, prcssuras et angustias mutua caritate relevemus; et si quis

nostrum prior

diviiuc dignationifi cclerita-

tionem indie judiciiDomino velimportunajcen-

istinc

surae, vel inbuinaiuc duritiaB suae.

te praecesserit, perseveret

564 Nos, quod fidei et caritati et sollicitudini congruebat, quae erant in conscientia nostra, protulimus, diem certarainis appropinqua s, iiostem violentum cito contra nos exsurgere pugnara, non talem, qualis fuit, sed graviorem

dilectio, pro fratribus et sororibus uostrie

multo et acriorem venire. Hoc nobis divinitus frequenter ostenditur, de hoc nos providentia et misericordia Doinini s»pius admonemur; de cuScptembris Tomus IV.

K

admoncmur,

misericordiaa consiliis salubribus

singulorum causis, pacem lapsis dare, immo quod crediraus pugnaturis arnui suggerere vobis quoque paternae misericordiae contemplatione placiturum. Quodsi de collegis aliquis exstiterit, qui urgente certamine, pacem fratribus et sororibus

rnutuas

ct

prccfls flagitat,

appropinquaro jam certaminis et agonis nostri diem, jejuniis, vigiliis,orationibus,iusisterecum orani plebe non dcsinamus. Incumbamus geraiti-

colligere intracastra milites Christi, examinatis

:

rmif, ssm//,'

non

certo

si

itf

gratulutur.

sacerdos in consacerdotis suilaudibus, tamquam in suis propriis gratuletur aut quaa fraternitas

quanta Uctitia, cum de vobis prospera et fortia comperissemus ducem te illic confessionis fra-

fore,

et

dignam summo

hujusmodi pcenitentibus pacem dedissc. si hi sic instructi, martyrii laurcam reportaverint, quod

imputandum

S. Cornelio

Roma

illorum gloria ceperat, in ipso epistolw exordio his rerbis cxposuit : CognoYimus, frater carissi-

qui ab ejusdem /imine non digressi, continuis lacrymis pacem postu/abant,

C. S.

futuram pronuntiat pugnam, debit militan-

suis

jure communicationis admittiraus? 5G2 Observant autem, interesse debere inter eos, qui vel ad genti/es, vel ad hosreticos ab Ecclesia desciverant, eosque,

kUOTOHB

pace militibus

p/urimum neliOj ad rujus

esse profitebantur

vnater

sumus

eum

sanguinem suura fundere, si eis militaturis Christi Sanguinem denegamus? Aut quomodo ad martvrii poculum idoneos facimus,si non eos prius ad bibendum in Ecclesia Poculura Domini

seque

adduacre

281

jus ope et pietate, qui in

ccssct oratio. llrnr

qua ratione r>HK i/fii

i/ii, c.r

tpse sese

ad

apud Dominum nostra non

quibus s/rnuf d/sctrnus,

martijriurn eompuraret.

Smirto Cninrliu CcHtumcrlfis

i.isutabat, martyrii laurea die

i

in IJctruria, i

Septembris

hoc eodem rmno, uti iu ejusdern gestis ostendimus, coronato, succcssit S. Lucius, r/e guo ad dic/n 4 Martii in Opere nostro acturn es/. Probare 36

Utmen

S.

Lvi i"

i,.< ',i,i

ndu

iii

s, Coi

"

/}'<< t>i.

-

DE

282

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S

tamca non possumus, quod ibidem § 2 anno 253 passus eatus Pontifex, annoque 255 martyrium

AUCTORE c. s.

t ,

creationis attinet,

Nam quodadannum

dicutur.

ex laudatis Corneliiac Qypriani actis ccrtum kunc C3TC5 vulgatce 263 fuisse, uti Papebrochio est. Mornostro in Propylceo Maii eliam visum

ac petere agere, et orare pariter nostro, gratias perficiens, custod.at ^tnsestatqueperficiens, atque est ut qui perfectus irloriosam ,

etperfleiatinvobisconfessionisvestraBgJ hoc vos fortasse revocavit,

tualem vcro

annum

fliisse

m

pariter noster

S. Stephani, qui Lucio

>'n

Pontificatum successit, tententia sto-

§%cumreceptiorihujus temporis

quod

tuii,

et

ct S.

ejusdem S. Stephani,

conforme

ge&tis

Boschius

Christi 258.

Commentario prmvio ad Acta

Cypriani

ac propterea nos etiam hic

est,

rctincitdum omnino putamus. etob

quam
569 Porro Gallus non minori odio,

ChrUtum

Cornelium fuerat persecutus, erm /jninin rrarsit, eunujue ^imi/itrr

exsiilanli

aavit, ita ut eodem, aut ecrte

rr/r-

ntn.i

eodem pame tem-

pore nuntius de ejusdem Pontificatu cl confessione in Africam allatus fucrit. Wsce auditis, S. CypriaJlUfl una rum cctcris Africaj cpiscopis com/iiuiirm ad eutn epistolam dedit, per gi/am et Puntifiratus a/iieem, et eon/essionis g/oriam ipsi

hm fitter//', sed in adeumdem, ut mox dicemus ,scripta, Bpistola v de iis Sauetus ipse eum cottegis suis sic meminit:

gratulntus i

est.

1 1

.

/nterciderunt

1

Et nuper guidem sumus.cum te honore geminato

tibi^rratercarissime, gratulati in Eeclesiee suse

adininistratione confessorem pariteret Sacerdo-

tom

Quo

oonfltituit divina dignatio.

in locosanc-

ad

qui et

ronam;

est,

si foris

essent confessio-

ne Iria esset occulta, martyr.a. Nam victima svestr, consummata et virtutis et exemplum q!ur fraternitat! prmbet pr»3sentibus debet fratribus

fidei,

immolan.

Ejusdem Luai eorum seu suspicionem 572 Nec vanamfuissc ?n<\rs ct ntlhis.

sanctus

ewm

seuprmsagium, docuit eventus : scilicet 253, die 4 aut lucius non diu post, anno inscrtptus est, Mnrtii, ad /juam Martyroiogiis martyr a beatus ad immortalem vitam migravit, r>

appeitatus, et ut in epistola lxyii gratulatorias UtPrmter cuttus. Ecc/csia talisin ejusque col/egis ad tauteras, quas a S.Cvpriano,

S

Cypriano

nihil

inter

datum Pontificem datas diximus, guod utrumque intercessisse novimus, nisi

hic

Catholieam de tapsisadpacemadmittendis

ipsius

Sanetus

quogue calculo approbaverit, Ut

S uo

sententiam

memorata cpistota lxvii testaenim (SS. Cornelius ae Lucius)

noster in

tur diccns

:

Illi

conpleni Spiritu Dei, et in glorioso martyrio et lapsispacemcensuerunt, dandam esse stituti,

pcenitentia acta, pacis

fructum communicationis et

negandum non

esse,

signave-

litteris suis

runt. Ceteimm epistoia lviii verisimiliime

adan-

num. 2hSpcrtinet; visum tamen est eamhic referre,ne narrationem postea coyerer interrumperc

Pontifex exsutaverit, ujnotum est; sed non iHu post ex exsilio suo Romam reversum essc,

«



indi

tus

tiine

r.r

radrm

fham redudf

mox /audait/lis huhemus.

eplstota rerbis

tuititns,

inexptorata est revertendi opporijuuiu nec S. Cyprianus in memorala

r/iistn/a ,nir

Maii pag.

mt propositum uns/nini tnutum

.10,

te//itur:ll\eJ

tlfut fsf, suurtus Cartltagineusis Anfisfes,

i/ue

i/lti

st/ft/n

per epistolam

re/titu,

rcrntti tteniin i/ratn/uti stint

nuincrn prcecedenti data

nunc nnn

et

ad

Afri /mesu/es, intellecto Pontificis

sium

nin\rrs;r

sic

iiiinus iibi et

iVat.crnilati

eadem gloria denuo ad suos

et

.

Eccle-

de felici Pnsf vcrba cnim

gratulamur,

tuis,

:

Sed

atque

cum

quod

laudibus vestris reduoes vos

benigna Domini et larga pasoendo gregi pastor, et guberaandte navi gubernator, et plebi regendeBrector redderetur, e1 appareret, relegationem vestram feceril

proteotiOj ui

non ni Episcopus relegatusel pulsus Eoolesias deesset, sed ut ad Keclcsiuni inajnr ivdiivt, cte. Pcrserutionem tum

atc divinitus esse disposftamj

ntiiu/uni

BXtmCfam

/nisse,

episcopi satis insinuant, hf/it suttiu t\r

OOnfessionis

etrtn/n

dum

aiunt,

diriuu (in.riilmtiu

arma sumonda

rsf,

rt

ii/lrm

eum ad

rr/tiisse,

ple-

ut ad

facicnda martyria uon verhis plelMMu.sedfMetistvlu.rtdur, et iinmiet

nente antiohristo parel ad prfl&Iium milites, non Bolum sonuuuis e1 voois inoitamento, sed fideet \

Persecutionem a

uiniis exemplo.

Galto Romce excitatam fuisse,

exdictisindubitatumest,ncccontrovertipotcst;

ceterl-

prosecuti fuere

sub Gallo exarserit?

exsul

i.viii

comitilms

in Africa

ubi

postea uutu Dei ad Ecclesiam 1'eversus.

<;1

Gypriano supra praedicta,

S.

aurfurprimarii Catatoqi Romanorum

/'onti/icuin tradit in Propt/t/vo

fuit,

XXXIII. Utrum persecutio, a

Mque

570

it>-

sed an ea ad atias etiam

Romani

T)71

(Juin rfitini suh /inrm r/nstii/te tnurti/rium

itliusinsta/rsus/iirHntur.PustifUtimeniindiiissrnt eUfierr srsr iutrrrssr iniiini p/r/is

e.i

vmninuui OOudiO,

paStOrU

t/n<>ti l\u-

SWt rrditn consjtcc/u//uc

capiedat, subjunxere: Vioarias vero pro nobis collegflB e1

Braternitas omnis has ad tos mittimusj Frater cnrissiine, et reprwsentantes vobis per epistolam gaudium nostrum, tida M!is s| U aaritatis exponimuG bic quoque in et

Litteras

(

i

;i

;

atque in orationibus nostris non cesDeo Patri et Ghristo Filio ejus, Domtoo

SacrificiiB

santes

rewe-

latiotris.

propagata fuerit, dubitant nonnulli, inter quos Antonius Pagius in Criiica Eminentissimi liaronii, atdhunc annum 252 num. 17 elsequc/tcias

tibus contendit, eam tantum localem, in fjrbe nempe Iiomana fuisse, nec inAfricam penctrasse. Consequcnter ad hwc statuit, S. Cypriano rcvelatam quidem fuisse futuram persccutionem, sed

non tempus

;

nec utrum

ilta

adversus univcrsam

ad aliquam dumtaxat

Ecciesiam, an

tem decerncnda

illius parPagio pneivit Lombcrtus

esset.

Operum S. Cypriani, ubi ad primam partem, num. 44 ex

in versione sua Gallica in Pratfathne

ejnstota lvii, nobis lviii,

modo

intcrpretatus est.

revetationes itlas

Sed

co rationes Pagii exa-

minemus. 574 Inprimoprofei>tS. Dionysii Alexandrini de Gatto textum ab Eusebio iib. VII ffistorice

relatum, qui interprete Henrico Vaiesio cst : Viros sanctos, qui pro pace et incolumitateipsiusprecesadDeum allegabant, insectatus est Grasce vero sic habet TOfc Wpol? cap.

i

hujiisino/li

;

'jrutulutur

imperii provin-

Pwjii intnjiretatio

k9

Spas to'US

Kpb; tbv

serrat tavit,

\

e £ bv,

TTJ 5

^s

:

Ad

T^ aa£v .

aV

{

a i T o3 xaitTJ^Y-iEfas ~

?

^.Lxx-

hunc autem iocum ob~ Pearsonio, ffc^, propric esse acisuis sedibus expulit, in exsilium

cum

misit

«p ECr6 E

-;

E tv

ideoque

vero

Tzpb?

tov

G.bv

proprie dici de eiero

deSS.ComelioacLueiocum nonnui lisec/eroltomanoinexsilium,ut viamus pul •

/ia?c

ijitrnd/i esse

;

atque hinc utterim conjicit

c

Dwnysii sententia in hos solos, vel saltem Romte tantum pececutionem exarsisse indeaue factum, ut neque Eusebius in C/tronieo, neque S.

S. Augustinus

el

argumentu

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

S. Augustinus Ub. XVIII de Civit. Dei, cap. 1.1, nobis \,\\, neque Sidpitius Severus eam numera-

tem,quam

fuissc dicendi

verint,

neque Euscbius in Historia martyrcs sub Gailo et Volusia.no passos memorarit. quibusprobare 575 Risce addit Orosium, qui cum lib. VII H/nititur, Storiarum contra Paganos, decem persecutioncs, quibus Ecclcsia afflicta fuit, cum decem JEgypti ut ait, conferat, septimam plagam sub Galloet Volusiano statuit pestilentiam, non vero tormenta fidelibus infiicta. In hanc sentcntiam ex

plagis,

cap. xiv, aliasxwsequentiarecitat

Iianus

regnum

: GallusHostiadeptus, vix duobus annis cum

Volusiano filio obtinuit. Exoritur ultio violati nominis Christiani et quatenus ad profiigandas ecclesias edicta Decii cucurrerunt, eatenus in;

morborum

credibilium

pestis extenditur...

Hac

sola pernicie insignes Gallus et Volusianus.

Notamen Pagius, Gallum cum Hostiliano, Decii

tat

Subj/mgit et alterum S. Dionysii Alexandrini testimonium ex lib. VII cap. xxii laudatm Historice Eusebii, ubi legitur: Post haec bellum et fames excepit quae quidem nos cum gentilibus junctim pertulimus. Et ea quidem mala, quibus nos attriverant, soli substinuimusjquae autem sibi invicem intulerunt ac hic confundi.

filio,

,

;

B

eorum partem toleravimus.

passi sunt,

fH.rsecutionem

570 Sed rursus oblectavit nos pax

cum autem

illa,

quam

Sancio revela-

nobis solis Deus indulsit

tam,

temporis spatio nosetillirespirassemus, repente ingruit lues illa etc. Si Pagio credimus, hic ea narrantur, quae, imperante cu/n Gallo Volusiano, rontigerunt ; dumque S. Dionijsius ait: Mala, quibus nos attriverant, soli sustinuimus, dc pcr-

:

brevissimo

quam qua su6 Decio quod de GaUipersecutione accipi possc negat, cum hmchnge rninus violenta fuerit, quam Deciana. Ne vero cuiquam mira vidcatur hujusmodi interpretatio, eam tfmiti et

acriorem,

cxemplo ibidcm iUustvat. S. Pontius in Vita apud nosnum. 24 etseqq. narrat, sanctum Antistitem suitm primo die, quo in Curubitano exsilio suo Va/erianijusso moratus est, visum sibi fuisse a proconsule capitis damnari, sic tamen, utdiem unum rebus suis componendis impetraret: eventu/n autem docuisse, per diem illum annum unum s/gnificatum fuisse, quoelapso, capite plexus est. Uttgitur S. C^priano martyrium suum aesupph-

gcnus sic reveiatum fuit, ut tempus tamen incertammaneret; itarensct Pagius, persecutionem, de qua hk agimus, eidcm pariter praidict
quasve provincias afflktvra altcruiu

Hisce addo et

csset.

argumentum, Vontii

altum de Galliana pcrsecuthne^ rcbusquc in ea a sancfo

Episcoposuo

stilicct

579 Ego sane libente/' credidcro, nondesola Conbrahm Galli persccutione, sed et de ea, quam Valerianus pastea susritacit, accipienda cssc, quw S. Cypriano de hoc argumcnto pradii t'i fuere : nam nec admodutu diuturnum Spatium inter utramque intercessit, ct hac ratione rectius intelligun-

exarsisse, ncc jicnetrassc in Africam, Pagxoassen-

non

videtur.

Sednec eam

in

Africam pe:

quippe indicari ipsi videtur, persecutioncm Romm tantum suscitatam fuisse, quia Sanctus Lucio Pontifici suum ab exsilio reditum gratula-

in ea

Maunde illic (nempe /fow^repentinapersecutionuper exorta sit unde contra Ecclesiam Christi, et Cornelium beatum martyrem» vosque omnes secularis pout ad confundendos testas subito proruperit hrereticos ostenderet Dominus, quaj esset Eccleibic/em sicscribit: Intelligimus divina^

tus,

jestatis salutaria et sancta consilia,

;

;

qui Episcopus ejus unus, divina ordinatione delectus qui cum Episcopo presbyteri sacerdo-

sia,

;

tali

honore conjuncti,

577

tum

Ex

hoc atttem loco Pagius post lomber-

sic ratiocinatur.

tur,

tiri

non possum

Divinm providcntiai

adscri-

Sancius, persecutionem Romai contra duos istos successive Pontifices clerumque, subito ortam bit

;

neque idprobant uUequtai ub co

rationcs, quibus a/ias oppono, antequaiu u
rcspondcam. S. Cyprianus, quique cum eoconvencrunt episcopi, ex crebris revelationibus divinis

tam

novam persecutionem u Galto instnrc, utomnino w-

certo sibi persuasere,

ecclcsia' Afriranu-

ccssariu/n duxeriut

omnihus

lapsis

novum <
co/ulerr,t/u
qui ab Eceiesifi communio decemeretur,

/xrnitciitibus,

non rccesserunt, pai- et netam potenti /iftrsitUo firsfitutos

jirrsrrulor ino-

pinus inrnderct, prout ex eoruindem

<-pist
luce clarius est.

580 Binc in cadem epistolaaiunt : Hoo in tempore pacem nos noii donuicntibus, scdvigilan-

damus

pacem non deliciis, sed armis dapacem qos ad quietem, sed ad aciem damus. Et rursus idem Sanctus in epistola lvx, qua Thiharitaiitts eu OCCOSlone uti tnurti/rii /<
mus

etc.

;

enim, inquit, debetis, et pro certo credere ac tonero, pressurai dicrn supcr caput. rssc cn-pissc,...

nes Novatia/ium esse ; cum soleat diabolus in servos Dei, non in sua mancipia hcereticos, persecutionem suscitare. Atr/ue hinc infert Pagtus, persecutionem in solos Romanos motam fuisse, ncc

quam

illos afflirjeret,

oportuisse, ut ea in alias quoque provincias extenCypriani derctur. Prceterea obserrat, in laudata S.

adlucium

illam

ante

riam

epistola, uti ct in altcra

scripta,

ullius martgris

nuUam tum

ad Cornelium

exstare

mcmo-

temporis in Africa %ub

tam brcve Gatlopassi: sed et hujus imperium provincias Romanas in barbarorum totque

ut parati

rumdem

vit.;i'

u-tcrn:!' cl

ntvaiuun c«»u-

Dnminica^cogitemus. Quis non videat,

omnia


pro/iiiit/uu,

eat/ue Africaj itnpeu

dcnte persecutionc, dicta esse ; adeoque S.Cyprianum, ceterosque cum eoistius provindaj episcoy/o^,

vehementer hallucinatos fuisse,

si

factm ipsi

Romanos susquam Valerianus auno 250

revelationcs de persecutione in solos

tftanda,

vel de

vci 257 priinnut

'",

rnorit, atri/iie/uhr fuerin/, nee

tcmpore intermedio

»//
Afiicam persecutio

infe-

stueerit.

fuisse,

prtrfeeti in eaincursionibus agitatum, ut enrum quicpoputU/ue potius, conservationem

F

omnes ad praelium stemus, aec quid-

nisi gliu-iam

fessionis httic

i„"imiiiiiiliii

nnjuim-nla

;

dumpersecutor, Novatianis prfeteritis, orbipalamfieret, Ecclesiam penes Cornelium, ejusqae successorem Lucium, nonpe-

fuisse, ut,

E

gestis, s/Jcntiuni.

id ipsi ita visum fuerit. In

netrasse, probari putat ex S. Cypriani ep. lviii

Africa,

rem multo

fucrat, prcedixerit;

quce de itlius atrocitate Sanctus pronuntiavit.Verum Gafli pcrsccutionem Itoma> dumtaxat

saivisse

s.

quod Sanctus persecutionem gravio-

Lucium Romanos-

quam quod

t

^

esse censet,

sed non alia certe

Oriente itaque expraidictis concludit, persecutio

vn

Q

578 Interpretationem autemrevelationisS. Cj- cxdtatam priano /«cta?, num. 573 relatam, admittendam 5 *-

que mota loqui dicendus

est ;

auctore

intenti

si/it.

secutione in SS. Cornclium ac

rutione,

Romui, non

288

ChrisHanorum perniciem

in

581 Eic autem error in sancto Antistite eo

minus admittendus

est,

n<>str<>

quo majoris momenti etut

oBiptfua S. Opprfani

DE

284

auctore

C S

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

quamob memoratas

erat lapsorum reconcitiatio, hcettnconcitto TeveZonesdecernendam curavit, ne quts lapsus fuisset, onni prioris mature cautum

extramortispericulumantcrsmtnm admttteretur.^hU ptnmm "d rommumtatitmfm Pagiusn.&S exemplo,'quod simfle occurrit in Pontius ttndem etiam neque protulit: ex Vita ex ea revelattone S. Cyprianum, aliosve asserit, sif.i

id

eum

persuastsse,

unum

tistitcm

postridie

perimendum

omnibus indubitatum

ait

fuisse,

coronandum

nwrtyrh

suiwt

sed

:

:

Andtem

rno mariyrii iunotum fuisse. V«e eiostennum.27 Viits, nemo cognovit, quarehoc die, quo id eodem post quia nisi fuisset, ium mqUlt

,

nihilominustem-

viderat, coronatus est. Medio ab nore imminens passio pro certo

epistolit petita

omnibus

scie-

'

PTentes

tamen cogtt nosstud tum imo oppositum suadent

n7Sm

£

asserere

;

primitis Dci servos.., Dei servos et Majestati ac nomini ejus dicatos injustispersecutionibus fatigatis. Satis Jis

;

adhuc

tu Deum non coinsuper eos, qui colunt, sacrilega in-

non

est,

quod ipse

festatione persequeris.

omnino permittis

manu

cultor,

rum

tibi

placeant,

Fumaht

nec

colis,

nec

coli

hominis facta simulaet monstra vene-

quffidam

cra, sed ot portenta

rantur,

Deum

etcum ceteri,qui nontantum

;

ista inopta idola, et

solus

disciplicet Dei

tibi

ubique in templis vestris hostia-

pecorum

busta, et rogi

;

Dei altaria vel

et

nulla sunt, vel occulta. Crocodili et cynocephali

Deus

ot lapides et serpentes a vobis coluntur; et

solus in terris aut non colitur, aut non est impuno, quod colltur.

iLs

ZThabuisse,

S.

est,

Cy-

pro revelationibus instructum,

proxime pmecutxonem, Romanis et Afns prjBdixme,

instare

eamque non solum

propterea synodo solhctte scd etiam congregata quam mtegrce fidet cavisse, ut non minus lapsos,

immineus periculum commumret. videmus oppressam Bic rero cumdem Sanctum

fidcles eontra

atrociain Christianos toringeniosaminpcenascrudelitatem, etluec et

583 Innoxios.justos, Deo caros, domo privas, pemcuttonem, patrimonio spolias, catenis premis, carcere includis, gladio, bestiis, ignibus punis. Nec saltem

menta,

gxtc

discrtam ejusdem prcedictionem, de Deciana

persecutione, accipiamus,

oontentuses dolorum nostrorum compendio, et simplin ao veloei brevitate posnarum. Admoves laniandis corporibus Longa tormenta, multipliCas lacerandis visecribus nmnerosn supplicia; atquc immanitas tua usitatis potest nec eontenta cssc lormentis: oxcogitat novas pcenas feritas

Qun

Sanctumguc male intelqitam veram vatem

lectte revelationis insimulare,

agnoscere malimus?

585 Secundo, persecutio,

si

viguerit in Africa

tum nulla

gua ratione Sanctus Demetriano Africam est, quod ipse tu Deum trasse.

non

colis; adhuc insuper eos, qui colunt, sacri-

lega infestatione persequeris.

nec

coli

omnino

permittis...

Deum nec

colis,

Fumant ubique

in

et templis hostiarum busta, et rogi pecorum Dei altaria vel nulla sunt, vel occulta Qua, in;

:

quam,

ratione,

exprobravit,

si

S.

Cyprianus Demetriano ha?c

Deum tum

ejusdemque

colere,

altariahabereex conniventia saltemtacitegue per-

missum apud Afros fuerit? Vtvero

hcec deprai-

guo scribebat, tempore accipicnda sunt, ita et eodem spectant religua, guce de tormentis ibtdem subjungit, probans, guod dixerat, Deum a Demetrianonon coti, sed nec coli ommnopermitti;

senti,

eosgue, quicolerent, sacrilega infestatione vexari.

Hinc ctiam gerit, ut

inter salutaria consilia illud ipsi in-

vexare

fidelcs

tandem desinat: Quid

ingaiens, in lapsum mortis colis,

cum

serpente,

te,

quem

sternis? Quid in ruinam diaboli per ipsum

cum

ipso cadis?... Lsedere servos Dei et Chripersecutionibus tuis desine, quos laesos ultio divina defendit. et

sti

586

Nunc ad

Pat/ii objeciiones venio.

Ad

pri- Respondetu

mum

Eusebii locum vespondeo, verbum iXailvetv. odtexius ^ a guo aoristus 2 ^hciev , agitare, vexare, inse-

est insatiabilis

ctari, etc.significare;ideoqueminimenecesse esse,

utid per mittere in exsilium interpretemur. Nec aliudprobat locus ex Dionysio Ealicarnassensi gucm post Pcarsonium pro se laudat, quia in ea

hsec

fn hanc eruditatem eleganti, sed acri stulo ibidempturibus invectus^ Quid te, inquit, ad inBrmitatem corporis vertis? Quid cum terreme Camis imbcrillitalc ruiilendis? Cum animi \ifciffi?

mentis infringe,

gore congrederej virtutem

dem

disceptatione,

destrue;

vince ratione

:

potestatis

est,

gant,

se

quid

ipsi

pnvstare

de non

vel,

si

ipsi

in

potes,

diis tuis

fi-

vince,

defendant

colentibus possunt,

:

aut

qui se f .

Ha>r

}

ttt

argumentum hoc

amo/iatttr.

£\ 5

,

exsilio per-

tj

posi-

,

tam

httioris significationis esse.

e £ bv

fungi, etiam laici possunt.

colcntibus vindicare non possnnt

Pagtus,

*&¥ eW>

:

irpbs tbv

sur-

Cyprianus adversns Demetrianum, qvi pestis aliantmque calamitatum causam in Christianam religionem rejicere eamque convidis ac maledictis proscindere non cessabat. Manifestum atttem est, persecutionem, et atrocem quidem, hic memorari. .\t

^

petuo mulctatus nam cum ¥ u ibidem expresse Y addatur, potius indicatur &«Sveiv sotitarie

suam

s.

581

dicitur Coriolanus

numinis et

ultiunem

majestate

sua se

quid

si

pcne-

probrans, ait; Satis non

carnificiiKc pabics, qiuc inexplebilis libido seevi-

ingeniosa crudelitas.

E

sub Gallo in ex-

vuadent,

C

Nampnmo

cantexWs. ferumadjrmcta, tum ipse auidemexsupra dictis indubitatum

exprobranomnia veluti prcesentia, Demetriano Antistitis sancti verisimilitudine tem; gua igitur contravcrba rontra proprium eorumclcm senstim,

ad Demetrianum, eademprovincia ministris, guem nobiscum Pagius ipse eo tempore scriptum esse, qua tormentis, de Cyprianus admittit Inhoc S. ceterahac inter adhibebantur, Christianos tum in nobis yobiscum ait: Ecce id ipsum qualeest, unde innoxios, infestatis nos maximesermo est, quod opatque impugnatis Dei contumeliam in quod

r ,;r-

exhfbere, nihil

quasi ignorantibus, tacebatur. Sanctus im582 Porro persecutionem, quam minere prcedixerat, impetrante Gallo in Africam in

S<)itr/u

dictam,

Vcritm

ista fucrat.

religitmem tuentem,

unumeGatti

t/tue

momenti, guahs modum dc rebusmogni possim, inusinon etsi negare

omnibus, batur; passionis tamen dies ab iisdem

penetrassc, satis liquet ex libro

li

qm

acjidepersecut.onc Dcaana rnw.it. ihidem cssc qusmdd, scrZlc^rai: negue imolitum

u? za£
sive legatione

apud Deum per preces Mimm tamen non essei, siS.DionysiusAIexandrinusiocoobjectoSS.CorneliiacLucii, aliquorumque c cleroRomano exsitiumpracipuc denotarevoluisset;hi enimprce ceterismcmorandicrantjum guod priores duo

Pontifi-

i-iadifjnitateeminuerint,tumguodRomani,eorum gue clerus primum Galtipersecutoris impetum

tam

fortiter

prianus

tamque unanimiter

w epistola

lvii

erceperint,

Cydicerenon dubiiaverit;

Romana confessa est. 587 Ut tamen lector ipse judicet, an

itt

S.

Ecclesia omnis

taudatus

QUARTA SEPTEMDRIS.

DIE DECIMA

a Por/io S. Dionysii apud Eusebiwn textus de et

rationnia

sohSS. corum

Corne/ii ae Lucii,

nonnullorumque cleri-

eum ex

exsilio accipiendus sit,

versione

Valcsii totum hicrefero. SednequeGaHus, inquit, culpam Decii intellexit, nec prospexit, quid illum pessumdedisset. Quin potius ad eumdem lapidem ante oculos suos positum impegit qui, cum imperium ipsius prospero in statu esset, cunctaque ex animisententia succederent, viros sanctos, qui propace etincolumitate ipsius preces ;

ad Deum allegabant, insectatus est; cum illis ergo orationes pro ipso fieri solitas simul fugavit.

Certe nihil cogit hcec

clerum restringere

ad sotum Romanum

imo ne restringantur, obstant lum S. Cypriani dicta: Ecelesia omnis Romana confessa est tum SS. Censurini sociorumque ;

;

ejtts, varne conditionis ac utriusque sexus, martyrium, guorum Acta illustrata hnbes in Opere nostro tom. II Septembris ad diem 5. Sed nec

idem Dionysii textus quidquam continet, propter depersecutionein sohs Romanos snsci-

quodeum

tata interpretemur. pro opposita opiniane

Ad alterum

588

gativum

neca

S.

Pagii argwnentum, quod nenempe nec ab Eusebio in Chronico Augustino lib. XVIII de Civitate Dei, est,

cap. lii, nec a Sulpitio Severo, persccutionem

Galli

memorari nec denique ab eodem Eusebio ;

in Historia

martyres sub

imperatore passos

illo

cum ipsoS. Augvstino, loco Ecc/esiam pluribus, quam decem persecu-

recenseri ; respondeo citato,

thnibus afftictam fuisse, Ucet deccm dumtaxat suo tcinpore so/crent numerari, guia decem per-

l*o

Romanum Martyrologium

et

m

Annalibus, ac

m fine

tum gua

ejusdem capith denao ha6e/:Postquam,7>?7m>/w,de Decii et successornm

cum Volusiano ac Valeriani) improbitate (S. Dionysius) disseruit, pacis, quea viguit principatu Gallieni, mentionom faeit.

illius (Gatti

590 Quodspertat

a,i S.

Cynriani i»

litteris SUlS

suprantl^ata

ad SS. Cornelium r/ Lucittm de persecutione apud Afros silentium. id mirandum non cst, cilm ra persecutio Romee cceperit potueritgue nondum t penefrasse iu Africam

dum

,

Sanctus priorent

epistolam scripsit. Quanto tempore post attera ad

Lucium data nuper, quod

incertum est ; nam adverbium ea occurrit, aliquam latitudinem patitur : sed non exigebat epistolCB argumentum, ut de marfyribas Afris in ea mentiu firrrt. Xihi! sit,

in

paritrr evincit Pagii observath, quasiS. Cvprianus in taudatis epistolis ins/naassrf, ex dirimi

providentia factum fuisse, uf,

dam rrfrro- prr pace fruerentur, solu< liomanos fideles persecutor subito hwaderet. i\on enim Sanctus hic liomanam ceteris ecclrsiis confert, scd Novatianis opponit ; meritoque divina

orbem

ecctesice tranquitta

providentite adscribit

quod pmecutio

,

E

liomai

nuper sic exarsisset, ut Novatianis pr/rteritis, sotum Pontificem, ejusquc c/erttm ac plebrm exagitaret, sctlicct, ut ffa ostenderot,

Dominus, quaj

esset Ecclesia, quis Episcopus cjus,... quj

oum

episcopo presbyten sacerdotali Jionoro conjuneti,... qui essent, quos inimicus lacesseret qui

doctor 7ion approbat. Itaque qui sic sentiebant,

contra, quibus diabolus, ut suis, parceret. Profecto hcec dici potuere, lirct pmecutio ad alias

prcesignatce

C. S.

tupra

datis,

decem JEgypti p/agas nonnullis videbantnr, quod sanctus

secutiones Ecc/esice per

auctokk

Majores mei in Opere nostro non semel annotarunt. Quod autem Euscbius mariyres sub Gallo non memorarrrit, parum rrfnf, cum persecutioncm agnaverit twn vcr/ris S. Dionysii

;

atrociorespersecittionestantummodo recensueruut

ne decennarium numerum excederent:

tibenfer

autem admisero, Galli persectttionemminus atrocem ceteris fuisse, prtesertim temporis brevitate ob publicas calamitafes, pestilentiam scilicet ac bar~

barorum incursiones

in

Romanumimperium,

quce

persecutorum animos alio videntur avocasse. Ut tamen hcec non obstitere, qito minus persecuth aliquo tempore Romo? sub Gailo viguerit ita ner in Africa obstare debuerunt, ne ibidem simititer ;

a/iquamdiu scevirei. In eadem sententia de decem pcrsccuthnibusper totidem -Egypti plagas significatis fuit Oroshts, ad cujus auetorUatem eadem opera responsum

est.

Dum

atttem ait:

Hac

sola

pernicie {pestilentia) insignes Gallus et Volusia-

nus fuere, de

inflictis plagis,

non de causapla-

garum, sive persecutionibus hquitur, ideoque illas, non persecutionem ibidemmemorat. Attamen velsicminus aceurate scripsit Pagio

rorum a Pogio

teste,

;

cum etiam

ipso

eorumdem imperium muttis barba-

infestationibus turbulentum fuerit,

quoque prorinrias furrif pro/iugata. 591 Mxdto plus ponderis pro neganda apud Afros sub Viulh persecutione uptul mr, haberet

damnati Cvprianus Carthagine, et ex his Comelii Acta, S. ejusdcm Sic sunt. Ado, Usuardus, aliique ipsius martyrium sub cruore

Volusiano conDecio cothcant, quod sub Galhet ostendimus, etipse diem ipsttm hunc ad tigisse,

Scripforum S. Hieronymus in Catahgo Ecclesiam annis duode Cornelio dicem : Rexit cui ob Chnstum bus sub Gallo et Volusiano, Lucius. Simiies persuccessit coronato martyrio Annotatis ad secutionum Confusiones Baroniits uqnoscit,

;

tam jiwnitcntiam ail pacem admissis, rt dc ipSQ famosa pro baptizandis hcereticis disceptatione, habitisque su/>er ra caitsa synodis, nr rrr/io qui-

dem meminit. Movatiani quoque schismafa

ar.

felicissimi

adversus quaj Saurtas tan-

et hcereses,

topere taborarit, tacitUS pneteriil, ita ut

jam

nihit habcremus,

?iisi

notitiam /lerrenissrnt. /d

ea atiundr

uuum

r.r

ifr

htsce

ad ntis/ram

dirto

Cyprianum in passum es^r, srd

K

Pontii

silentio coltigere licet, S.

(ia/ti per-

secutione ni/til grare

in grn/is

SUi ufilitutr/u brrri trmporr, qito ra frm/irstas

qrossata est.prudenter

et

ex divino consilio forst-

nem, quam nonnulliex ejusdemsrrrssu sub Decio

felici

Poh-

iturum, et reipsa, rtiam magni inommti facta, prajtcrmisisse sciretur. Sic de facta ipsi persecutionis rrrrlatiane, de lapsis proptcrra antr r.tplr-

cum hac utraque

Sir S. Hieronymus in Vita SGPpC confusa scribit: Sub Decio et Valeriano ercmitce Pauli S. persecutoribus, quo tempore Cornelius Roroae,

S.

Pontii dr ea siientium, nisi htC antr profeSSUS esset, se multa sancti Prcesutis sui gesfa. prtrter-

tan latuissc; quod biographus eo facilius prceterire potuit, quo magis hboravit, ut sinistram suspicio

est.

ad

In stlnitium

S.

589 Prteterea eadem Gal/i persccuthob dictam, quantum apparet, brevita/em, propinquitatemque ipsh/s cum Deciana et Valerieana,

ct

conceperant, ex

que num. ll totli

omnium

VittB

possr censuit,

animis ninirrrf.

quam-

nullo argumento efftcacius

guam

dicsndo

:

Ufc niliil

aliud

excusem, ipse postmoduin passus est. 592 Itaqur lirrt istud Pont/i silrntturn memoratam (iulli /irrserutioncm in Afrira nonuititl dubiam reddat, ex supra dictis tomen mihi probabitius apparet, cam, sicut SanctUS c.r fartis sibi revrlatiiatifius prtrdicendum putai rrat, ifiidem reipsa exarsisse; quamvis negarcnotim atteram, y

guce sub Vateriano paucis annispost susritata

hac graviorem fuisse, ideoque per

eamdcm

est,

reve-

tafionem fuisse pariter prw.diclam. Ceterum ex iis.

i;t

COTICludttnr

DE

280

auctore C. S.

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

improbabde non

est,

Hst qum § 10 disputavimus, epistolamLX.xxi,quamS.Cy]>rianusadconfessores ordmis, in utriusque sexus, varimqw uitalis et persecutionem detentos scripsit, ad Galli

carcere

pertinere:quodsicertumesset, prmsens contronum. 199 versia cessaret : vide tamen laudatum § etsequeniibus.

XXXIV. Sanctus plebem suam ad succurrendum peste ac-

infectis insigni oratione

cendit

magnam

:

pecuniae

Pradandidissimulationulla, nulla cun non est, cceptam in Afnca ctatio Porromirum per tantam calamipcrsecutionem fideles adversus cupatur.

tatemsopitamfuisse,sanctoqueCyvv^nooccaswac Chnsttanis bene

nem dedisse de gentilibus asque

piissimus Antistes rnerendi.Non poterat sciUcct

commoven, tantaciviumsuorum calamitate non gregi suo, tantum non subsidia ad opporluna

nec toties postusedetethnicis,a quibus ad leonem mentem sollicitam latus fuerat, jamjam ferenda converlere.

prosequitur bxogra- flc succurren596 Aggregatam itaque, dum omnibus misencordne phus, primo in loco uno plebem de hortatur,

exem-

Lectionis bonis instituit, docens divinas

quantum ad promerendum Deum prosint Tunc deinde subjungit, non esse obsemirabile, si nostro tantum debito caritatis ptis,

officia pietatis.

summam

pro redimendis e captivitate fide-

;

malum bono vincens, et

libus mitlit.

hrm

tliagine,

in-

persequentium se salute,

or-

et hortatur,

annis ltomanum

choata, multis etiam post

ximimtr. Cnv-

horrendum in modum Carthagine novamque charitatis rnateriam sanAntistiti supped/tavit. Emebius in Chro-

afflixit,

s/rrirc co'pit, li

rtissimo

Victor in

Aurelius

nico,

Ccesaribus,

Orosius,

sicuti

Oriri

orarit.

Dominus monet

Deus

facit

jugiter

solem suum, etpluvias subinde nutriendis seminibus impertit, exhibens cuncta ista non suis tantum, sed etiam alienis ; et qui se Dei etiam filium esse profitetur, cur

in sobole

VII

fiistoria},

non

quffl

rastata

illa

Bit.

civitas,

nulla

domus

fuit,

generali pestilcntia correpta atque

Quantam

vero stragem Carthagine

r,(liderii,S. Poiititts illius rcclcsiin clericus, sancti-

Cypriani diaronus ac biographus,

f/ue

opportune

&M

num.

17

;

traducem boni Patris aemulatione boni-

tatis.

597 Multaalia,

et

quidem magna, pr&tereo, nsque

qua^ temperandi voluminis ratio non patitur pro-

lixioresermonereplicarijde quibus hoc tantum dixisse satis est

:

quod

si illa

audire potuissent, forsitan

Quam ctus

gentiles pro rostris

statim

autem, quamque

crederent.

Sanapud suosperoraverit, biographus mox pergit efficaciter

feliciter

exponere; Quid Christiana^ inquiens, plebs facede fide nomen est? Distributa sunt ergo continuo pro qualitatehominum atque ordinum

postmodum lues dira et nimia innumerosper ;

detestabilia morbi vastitas

ministeria. Multi, quiangustiapaupertatisbene-

BUa queinque sede abrupto impetu rapiens, continuatas per ordinem domos

ficia

populoa

iIkiii

:i

vulgi treinentis invasit. Ilorrere

omnes, fugere,

vitare contagium, exponere suos impie,

enm

illo

peste morituro etiam

aliquis pnsset

tola civitato

quasi

mortem ipsam

excludere. Jacebant interim in

non jam corpora, sed cadavera

plu-

riniorum, et misericordiam in se transeuntium

sumptus exhibere non poterant, plus sumptibus exhibebant, compensantes proprio labore mercedem,divitiisomnibuscariorem. Etquisnon sub tanto Doctore properaret inveniri in parte aliqua talis militise, per

quam

placeret et Deo tam bono interim Sacerdoti?Fiebatitaque exuberantium operum largitate, quod bonura est apud omnes, non ad Patri, et judici Christo,

et

Nemo

solos domesticos fidei. Fiebat plusaliquid,

nemo nemo

de Tobice incomparabili pietate signatum est. Ignoscat ille, et ignoscat iterum, et frequenter

dum

ignoscat; aut, utverius dixerim, merito concedat, tametsi ante Christum plurimum licuit, plus aliquid licuisse post Christum, cujus temporibus plenitudo debetur. Necatos ille arege etprojectos sui tantum generis colligebat. Buc usque biographus^ rei gestce spectator et socius.

nec inlirmis c\liibetur misericordia, etdefunctis avaritia inhiat ac rapina.

598 Altrrain Christiance pietatis ac misericordue exhibcndai occasionem obtulit

conlcniplnl.i

su;c

snrtis

llagitabunt.

PSSpexit aliud, pra-terquamlucracrudelia; similis

eventua recordatione trepidavit

;

fccil

altnri,quod pati voluit.

De eademgentilittm,

t/itas

hir PontiUS

moribuitdos

et iiii/tirtatrS, itttiti

tom

inriiiiiiit,

sttt/illaf, i/i

Cypnanus ranu/ur

ad Demetriacxprobrat : Pespesteipsaetlue vel

in libro

i/)sis

ct lucin criiuinaris,

dttritia

sic

oum

detecta sint vol aucta crimina singulorum,

B96 [idem ad pietatis obseiiuiuin timidi, ad impia luera temorarii, lugieutos lnnricntium tu-

mortuorum ut appasua miseros ad hos foraitan uc possint, duiu curantur, eva-

nera, etappetentesspolia

;

reat, et SBgritudine

derclictos

dere

css,<,

nam

pcrirc BBgrum voluit, qui censum percuntis invasn. Tantus ehuluun icrror dare non potest innoccntia> disciplinam, et intcr populum :

stragomorientem nenio consulcrat, se esse mortalem. Passim disourritur, rapimr, ocIrc.iucnti

persua-

det.

ret, cui

exposv.it,

Erupitj iitquit,

E

non exemplum Patris

cap.xxi ct xxil, ubi atrocitatem, qua Alexandriam depopulata est, oculaius tesfis deplorat Quam late hcec sese extenderit, laudatus Orosius lib. VII llistoriarum, cap, xiv, alias xxi, sic indicat : Nulla fere prolib.

vincia Romana, nulla

Sancfusconp iwnftw fidclea

instar

imitatur? Respondere, inquit, nos decet natalibus nostris ; et quos renatos per Deum constat, degeneres esse non congruit sed probaripotius

Eusrhium

rtiuHcis,

clemenfa

sub Gallo ac Volusiano primum merninere, quia tum, ut dixi, vehementius furere nrpi/, De eadem etiam agit S. Dionysius, apud

aUiqm de ea

fugiontihus

divinse

exercens, inimicos quoque dilexerit; qui pro

Intereapcstis, quce sub Deciis probabilius

Veslilentta

qui quio foveremus eura perfectum posse fieri, qui plus aliquid publicano vel etbnico fecerit ;

barbarorum

quam

plurimorum

fi-

deiium cahtmitas, quos irrumpentes in Numidiam harhan capttvos abduxerant, et quibus proinde iw„inortattsiantumvike } sed et

mternm

salutis

disrnutat tmminebat. De tristissimo hoc casueniscopi oeto, Januarius, Maximus, Proculus

Modianus, Xcwesiamus, Nampulus, Honoratus S. Cypnauum metropoiitamsuum

Vi~

ctor,

nuere; quos Itijimus ex

m

ixac

m

et

mo-

.\

umidia sedes suas habuisse

col-

epistoiahxxadLXxnrelata.Nam cum

dicantur litterm de baptizandis hareticis

ad

Christianis

Numidis magno numer»

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

ad coepiscopos in Numidia praesidentes a S. Cvpriani collegis missai fuisse ;ct inepistolWLXX.qum per citatas

desiguatur, inscriptionetauduti

iitteras

episcopi occurrant, dubiltm

midia resederint

non est, quin iti Xttmemorata capt/vo-

[idcoque et

;

rum

abductio in cadem provincia contif/erit Scribendi autem ratio fuit pccunwr/tminopia, quibus '.

numerus redtmetur.

tantus rniserorum captis ab in-

cmrentibm barbaris.

sestertia

*

centum

hcec

arf;Misimus au-

millia

nummorum,

Domini indulgentia apud nos consistentis

ecclesia Dei, cui de

istic in

pncsumus,

clori et plebis

collatione collecta sunt, quse vos illic pro vestra diligentia dispensabitis. Quanta hoec summa fuerit, non conrc/iit inter neotericos,nec vacat hic /'//quirerc; consuli potesl Boronius adannum 254,

nomine aliquid addidere, ut mox mdebimus sed an heec superiori summwaccensenda^ an seorsum

episeopos in captivorum

fj
omnia habemus ex

epi-

quam

nensis

cum £piscopo

ftfn

non comprehcnd/\ qua>

ac

exftdelium captivitate conceperat, dolore exorditur ; Cum maximo, inquiens, animi nostri gemitu,

non sine lacryrais legimus

et

fratres carissimi

,

litteras vestras,

quas ad nos pro dilectionis de fratrum nostrorum et

vestrae sollicitudine

sororum captivitate fecistis. G00 Doloris autem assignat quod fidetes omnes unum corpussint, quodqucdum membrwn ttnum patitur, cetera dcbeant condoicre, ac propterea fratrum captivitas et periclitandum clolor communis omnibus habendus sit. Deinde in captivis Christianis captiva Dei templa, imo Christum ipsum veneratur, omnesque mutum dilectionis admonct. Nam cum dicat Paulus apostolus, ait, QuotquotinChristo baptizati estis, Christum induistis in captivis fratribus nostris contemplandusest Christus, et redimendus de periculo ,

;

captivitatis, qui ut, qui

nos redemit de periculo mortis;

nos de diaboti faucibus exuit, nunc

ipse,

manet et habitat in nobis, de barbarorum manibus exuatur, et redimatur nummaria quanqui

nos cruceredemitet Sanguine; quiic-

titate, qui

millia

nummorum

Carthaginensis

ecciesia.' cierict

alii episcopi

wmma ccctesia?

paritcr contulerant.

G03 Porro non dubitavit sanctus Antisfes pro gratus dt ocobiata bvuc merendi occasione rpsts, quieleemo- casiana bem mcvcmh. synas petierant, qratiasagere. Prcsmiserai enim:

Denique maximas vobisgratiasagvmua, quod nos vestra sollicitudinis et tam bonsaac necessarifie 1

operationis participes essevoluistis,ut oflerretis nobis agros uberes, in quibuaspeinoatrflB semi-

na mitteremus, exspectaturi

iiicss.mu ilc ainplis-

simisfructibus, quidehac coelesti etsalutarioperatione proveniuut. Eadcm charitale, eodamque

merendi studio

ecclcsia >stta? prcccs pnnnittit\ ne in

simikm caiamitatem relabantur; srd si relapsi fucrint, jubeteos ad sc dcnuo recttrre/v, novasque suppet/us promittit. Jurrr/f ejusdem

rrrf/tt

reci-

tasse.

G04 Et optaraus quidem, celero

fieri, et

ait, nihil tale de n/icjfi fratres nostros, Doraini majestate cam

si taraen ad explorandani imstri animi caritatem, et exaniiuandam nnstri pcctorisfidem

vari

:

tale aliquid acciderit,

nolite cunctari nuntiare

eoclesiam nostram et fraternitatem

vestris, pro certo

.littervs

babentes univcr-

istic

fieri vellet, si

sam, nehaec ultra

vus. Quis

fuerint, Libenter et largiter subsidia prasstare-

admonitus,

si

pater

suos computet;

si

raaritus est,

tuae dilectionis

nunc

filios

rem suam

illic

captivam teneri

est, iilic esse

cum

uxo-

dolore pari-

ter ac pudore vimouli maritalis existimet.

etpro ipsis

601 Prmcipuam tamen sollicitudinem exhibct de dicatis Deo virginibus,quarum pudkitia a/utd barbaros iltos periclitabatur. Hinc,Q\\&ntus vero,

redimendis

communis omnibus nobis moeror atque cru-

ait,

ciatus est de periculo virginum,quae

iilic

tenen-

non tantum libertatis, sed et pudoris jactura plangenda est nec tam vincula barbarorum, quam lenonum etlupanarium stutur; pro quibus

;

pra deflenda sunt, ne membra Christo dicata, etin ajternumcontinentise honorem pudica virtute devota, insultantiura libidine etcontagione fcedentur. Bisce ac similibus arqumentis

animos

ad promptum pecuniarum ; subdit enim ; Quae omnia

cxcitaverat

dum

suorum

stibsidiwn isticsecun-

litteras vestras fraternitas nostra cogitans,

et dolenter exarainans,

prompte omnes

et liben-

fiant,

precibus orarc;

si

&icta

Deniquc memoriam eorumj quorum eieemoeynas ac nomii/a transmittrln/t. precibus ac Sacii/'//

ipsorum his vcrbis cnmmendat : Vt autem fratres nostros ac sorores, qui ad hoc opus tara necessariuni prompte ac libcnlcr "pi-rali sunt, ut semper operentur, in mente habeatis in

ftciis

orationibus

ve.slris, et

eis vicexn

boni operisin

Sacriliciis et precibus repnesentelis, Bnbdidi 00-

inina singulorum.

605 Sed et collegarum quoqueet consacerdo-

tum

nostrorum

qui

,

et

essent, etsuo etplebis suas

ipsi,

cum

prsesentes

nomine quffldam pro

viribus contulerunt, nomiiia addidi

:

et prajier

quantitatem propriam nostram eorum quoque

summulas

signifieavi et misi, quornlD

Omnium

secunduiu quod fidea et caritas exigit, in orationibus etprecibua veetris meminisse debetis. lluc usqttc laudata epistoZa, quam occasione similis caritaih ah eodem Sanctot ejusque clero plebeque in pestileulia exhibita hor toco re/rrrv visitm vst,

ter ac largiter subsidia nummariafratribuscontulerunt,semperqui(lerasecuii'liniifi(loisuae sinad opus Dei proni, nuiic tainen raagis

quia de tempore tam reigesta, quam scripkv epistotat, uihif errti stuttu-iv poSSUmUS, nisiqUOdpOSt

ad opera salutaria conteinplatione tanti doloris

tan£aqu6 ad dwinum obsequium pPOmptttudO,
ceritatem accensi.

002 De

summa

vero in

tam pium usum

cotte-

oi suinl nffert,

protectos, abejusraodipericulis incoluincs resar-

an

apud barbaros teneretur ipse captienim non huraanitatis memor, et inu-

-

sint, incertum cx co fit, quod Sauetus supra dixisse videri possit, ilia sestertia centum

haec nobis

unusquisque pro altero, quod pro se

"/, sestei

accipicnda

circo ha?c fieri patitur, ut fides nostra tentetur, faciat

•

tiiim

;

duxi eam hic exponere. De suo

quem

mittit,

suo tam largum subsidium

ptebis cotiatione cotievta esse, ideoque

in primis,

C. S. od epUeopot

contuiere, scd vt nonnuiii prceterea cpiscopi, qxd tum forte aderant, suo gicoque, shc&qva plebis

Sanctus ad eorumdem episcoporesponsoriam dedit, qiuv quia diqna tanto Episcopo sensa, eximiamque ejusdem caritatem ac misericordiam demonstrat, non abs re litteras

AUCTOKK

quaa

ad laudatos Numidiai

rum

cunogat,

tem

?utm. 110, atiique, qui de rr nummaria tractar/mt. Non solus autem ctcrus et plebs Carthagi-

stola lx,

mam

cta, intcrjectis nonnullis,

599 Neque vero permisit sanvt/ts Mctropotita tam bene de Christa merendi opportunifatem prtetcrlabi ; scd tum cx proprio suo pendio, tum ex cleri ptebisque suce ac nonnuilorum etiam antistitum eleemos/jnis ingcntem summam conflavit, ct

hjtrum transmisit.

matjnam pecunia- sum-

287

Decii persecutioiiri,/ Cartiit/tjiitiiisiinn

figmdam

suadet tam benefiea

caritas,

tiiiiauotfeseitiiitjti/itoqi/vvrt/fi jniituras dtvitias

affectu

•

i

prscei

gilat.

/'"

;

.

DK

288

AUCTORE C. S.

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

Cyprianus affectu ferebantur, ut S. Lapsisasserere non dubitaverit, hmcet

m

Ubro de

hujusmodt

multis non modo pcrsccutionis, verum etiam

vitia

causam

lapsus

fuissv.

numerus utinhujusmodiorationibus modo

modo Marani Non placet mihi hmc

gularis,

009

qWB

perspicuum

XXXV.

Christianam religioSCripto librO adverSUS

nem

Demelrinnicriminationesde

hmmUinnum

annoproxime

vel

est, virca anni 252 finem t subsecuto, scriptus videtur

TJber contra tJemetrianum,

quem

S.

Cyprianus

adversus ethnicorum qucmquc S. Poutius num. 14 edidit, maledicta

Chrishana religione

pro

Vitm designavit his verbis: Per quem gentiles blasphemi, repercussis in se iis, qucc nobis inge-

Adhoc autem tempusillum

runt, vincerentur ?

referendum exverbis

dum

duo potissimum suadent. Pri-

esse,

fjuod in persccutione conscriptus fuerit, ut

mum,

videtur.

eodcm

5*2

nuttt.

ct

sequentibus relatis dicc/t-

Alterum, quod

inter cetera dicat:

Cyprianus in

S.

Ut memorias taeeamus

antiquas, et uitiones prp cultoribus Dei sseperedopetitas, nullo vocis pnoconio revolvamus ;

cumentum

quodqm'

ter, nl.

1'cgum

recentis rei satis est, quod sic celeri-

lanta celeritate sic granditer

in

nupersecutadefensioest, ruinisrerum

*,

jacturis

opuni, dis]iendiomilitum,diminuti()]iocastrorum: ijiki' ite

Demetriammpetit,qmquejudiciariamaiquam cruditi nttuntur. potestatem in co arquit, /audati de forenst hinc etiam mox recensita verba

Atque

ea non immerito accipere potuere. Ucct

dicta u/t/trime accipi

irru/ithinibus

qttod

denique,

Tertio

iu

pcstitentia

omnia huic tempori optime congruunt. Addc etiam, quod eum S. Pontius sit,

uitte ulia,

lur fuisnr

procwMuf,

quat

quCB sub Yalcriano scri/ita constat, loco

citato recenscaf.

007 Scribendi causum dederc ct/ini//uiun mOr lcdicta, qui tam jicstcm, quam ceteras imperii ca/aiititutcs, Chrislianis ntore suo im/iutubaut, rriminabantur.

Prai

ceteris

noncessabat. lluncAfriciv/iroconsutcmfuisse,PumeUus, Uuroit/us, aliique rrt/sitrre,

laudatO libro ipsi iiijnstifiatn,

Imttttin,

608

1/

in

suam in jicrsequendis ChristiaUsdcmque torqucnt/is insarabiem

sirritiir lihiititlvnt, ji/uribus

uir sophistu

Cyprianus

in

COrniflcinai

uutu. 582

t/ttia S.

vt svquvttt/btts

,

c.i

atque iitexplebilis /irobrut ccrhis,

quw

quam

/>i
in co

consulem usurus nonfuisse u»rfe/wr;oblatrantem vuiiu, vt ore saorilego

etverbis impiia obstrepen-

tem, uc brutum appellat. H
num

62 dis/iututionitius cum S. Cvpriano /noburi cxistimacit. iJinc qutr sunctus PrmSUl t/c ccxatis tordsquc Christiuiiis, ut (/ttod

vfiuni

habitis salis

i/ii/nuis.

/iropric,

hwv non ud Deinctriunum scd gencratim ad omncs ethnicos spectacj/trobruf,

re urhitratus vst, obscrvun*,

non

lu

tuerunt extorquerc. itaque uihii est } quod nos a communi scntentia coqut recedere: ut tamen alleaatis rationibus uliquid

malumus, qui Demetrianum, non

illis

K

concedamus, sentire cum Africaj

proconsulem, scd ex judicibus sive ministris ipsitts unum fuisse statuunt, cujus opcra ipse ad perseftdeles potissimum utcbatiir. M/nus enim decorum, sanctoquc Prtvsuic minus di/jnum videtur, supremum Africm macjistrahtm proconsulem

quendos

tam

acri stylo /acessere.

IJis /jrcenotatis,

libri

errantis imperitiain silentio spernere,

quam

lo-

quendo dementis insaniam provocare.... 011 Nam cum ad me s&pe studio magis con-

Christiaiuuii

voto discendi venires, et cla- reWjionem mosis vocibus personans, malles tua impudenter tradicendi,

quam

clamoribus

retundere

quam tuam

,

rabiem

tractatibus coercere. Certe et labor irritus et nullus effectus, offerre lumen caeco, sermonem ,

surdo, sapientiam bruto tus possit, nec caecus

;

cum nec

sentire bru-

lumen admittere, nec sur-

dus audire. Haac considerans, saepe conticui, et impatientem patientia vici cum nec docere in;

docilem possem, nec impium religkme comprimere, nec furentem lenitate cohibere. Sed enim

cum

iccitavimus.

rrrn ulii il/am c judicibus uiiuni,

Afrku.

koc Hbro

,

esset et levius turbulenti maris concitos fluctus

matorttiit oiitniuin raitsant jiaiaiu rcjiccre

in

matedicentia ac blasphemite, et divini honoris zelus a S. Cypriano, acris iiidolis vero, facitepo-

tamen insaniebat

religionsm proscindere, in ejusque cultores

tiabilis

cem quempiam maijistratum insinuant. 610 Nec contrarium persuadct acerbior ille qucm et Demetriani effrcnis scribendi modus

ingerere, quam nostra patienter audire; ineptum videbatur congredi tecum, quando iacilius

pwnam

/Jcmctriaitus qttidam, qui ore maledico Christia-

/t/s

adeoque haic non sophistam magis, quammorda-

infliqi

rasqite a diis sais in nct/ lcrti cuttus

iiinn

interinterS. Cyprianum bemctrianumqucnulla; malcdictts ac ciumoribus solis hic cvssere; cum Sanctum atjgredi solcret, quce ille contemncbat

mus. Oblatrautem, iitquit, te et adversus Deum, qui unus et verus est, ore sacrilego et verbis impiis obstrepentem frequenter, Demetriane, contempseram, verecundius ac melius existimans,

scriptus

mox

disputationes pertinet, ea

Quod ad

Votusiano

possuut.

tpti it»n viilr-

judiciwn possint

conscribendi causam ex ipso S. Cypriano audia-

barbarorum

> jv-

dicibus

sedtota

infcliciutriusque Decii contra Gothos pu~

ijim va-deque, variisquc sub Galto ac

sed nnus

m

seorsum sjnctala privati hominis

hor tempus, id

Circa

Ut lcgentt

-est, Frustra quoque susptcatus

erit.

istis

siqnificare. Bci Udt Ubrwn adversus

,

sententta,

D

alios judieas, Sancti verbis; Qui opposideceptos tuijudex, aliquando fcu esto dicto untco hoc tam sententiam ivisse. Non cnim quatdtrecte i/lacrudeUtatisexprobrationc,

judicio

fendit.

vim infert

vcrbis supra citatis

eruditos

§

sin-

plura/is adhibcatur.

insotitttiu esst

dicas, plurimos conqueri, quod bella crebrius surgant, quod lues, quod fames sssviant, quodque imbres et pluvias sercna longa suspendant, nobis imputari tacere ultra non oportet, ne jam non vereeundiae, sed diffidentiai esse ;

quod tacemus, et, dum criminationes oontemnimus refutare, videamur crimen

incipiat,

falsas

agnoscere.

012 Respondeo igitur et tibi, Demetriane, panter et ceteris, quos tu forsitan concitasti, et adversumnosodiatuis maledicis vocibus seminando, comites tibi plures radicis atque origi-

ms

tu
nis nostri

exorsus

quos tamen sermoadmittere credo rationem. Ita iibrum

est, et

quis quatrat,

scribcndi

quo

;

cuusam

/lacto taut

exposuit. At ne frcquens Demctriani

ud

ah

i\<--ui

ledictis

,,,'

!

DIR DECIMA ad

S.

Cyprianum

f/uam a Gallo

QUARTA SEPTEMBRIS.

accessus congraat persecutionij

motam diximus,

agendam

observassc juvcrit,

o/tgrcssus it/os ante pcrsecutioncm frequei/tari potutssc ; dumscilicet post Dcciorum ca?dem,rcd'

dita Ecclesifc pace, fideles tantisper respirarutit.

Ncque aliud requirunt verba prceteritis

congressibus

recitata,

meminerunt.

qua} de

Et

quidem tum Sanctus, quod apud emotce

siluit

tnentis

komi/iem nihil se profccturum adverteret.At vero dum idem ille Demetrianus post exortas pestem ct

famcm tam

hasce

t

quam

ccteras, quibus

ab

in-

batur, calamitaies Christianis palatn imputaret, non censuit ; tum ne iste Episcopi

ultra silendum

magisque inso/csceret, tum pnecipuc non sine divini cultus jactura apud vu/gus fidem itwenirent, et minus stabilcm

silentio marjis

ne maledicta

illa

aliquot Christianorum fidem hinc

inde labefa-

etarcnt. alrenue

rindi-

AUCTORE C. S.

ad consequendamsalutem.In istoadhm- mundo manenti pcenitentianullaseraest.Patet ad indulgentiam Dei aditus,8tquserentibusatque intelligentibus veritatem

facilis accessus est

tu sub temporalisoccasu pro delictis roges, et Deum, qui unus et vcmsest, confessione et tide a^nili.mis ejus implures, venia confltentidatur,etcredentiindulgentiasalutaris dedivina pietate conceditur, et ad immortafitatem sub ipsa morte transitur.

ipso licet exitu et

:

vitffi

.

Itomanum imperium affliuc-

cursantibus barbaris

Nec quisquam, mquit, aut

hortatur.

peccatis retardetur aut annis, quo minus veniat

613 Id iqitur per iaudatum Ubrum, qui Chri-

010 Liber

hic,

omni laude dignissimus,

cuit ta/nen Lartantio, quilib.

displu

V dirinarnm

Insti-

Ad

cmsurani

Lactantii

tutionwn, rup. iv ratiimr/u reddms, CUT adverSUi gentilcs scribe/rt, de eo sic bquitur

:

Non

defugi

hunc laborem.ut unpleremmateriam,quain Cypriauus non oxsecutus est iu ea oratione, qua Demetrianum (sicut ipse ait) oblatrantem atque obstrepentem veritati redarguere conatur qua materia non est usus,utdebuit. Nonenim Scrip:

cat.

stiana; religionis adversus trita Ula gcntilium dicteria insignis apologia est, egregie prcestitit, variis

sacrce Scripturce testimoniis ac ratiociniis probans,

publicas

illas

ftigendas, a

calamitates in scelcrum

Deo diu ante prtedictas

pcenam

esse,

in-

ideoque

tnwetestimoniis, quani illeurique vanam, lictam. commentitiamque putabat; sed argumentis et ratione fuerat retellendus. Nam cum ageretcontra

hominem

veritatis

ignarum, dilatis pauUsper formare liunc a prim-ipiu

hasce etfttiicorum impietati, ac inexp/ebi/i prce-

divinis Lectionibus,

serfim Christianos excruciandi iibidini, qttas

ibi-

tamquam rudem

dem vehementcr

non

principia monstrare, ne toto lumine objecto ca-

ftutem Christianaz religioni, cujuscultorum ?nan~

Nam sicut infans solidi ac fortis cibi capere vim non potest ob stomachi teneritudinem, sed liquore lactis etmolhtudinealitur, do-

castigat, adscribendas esse;

suetudinem, et in adversis omnibus cequanimitaicm, precesque pro ipsis persecutoribus suis commendat. Nec prcetermisit idolorum inanitatem acrtter sugillare, et exposita tia,

corumdem impoten-

Demetrianum ad salubriora

stique sacra invitare.

omnia eo

sere, quce

quod dixerat

:

consilia,

Chri-

Longum foret singula recen-

spectant, ut Sanctus probet,

Non enim,

sicut tua falsa queri-

monia, et iniperitia veritatis ignara jactat et clamat, ista accidunt, quod dii vestri a nobisnon colantur sed quod a vobis non colatur Deus. 014 Non possum tamen tacite prceterire, quai wmdemque ad neritatem de exorcismorum in Ecclesia usu, miroque i/t reprobos spiritus, quos in idoiis ethntci adorabant, ;

imperio ibidem habct, Demetrianum non dubitanter ad illos provocans, ut velex invitis dcemonibus veritatem agnoscat. Sic enim fulcnter illum alloquitur : Pudeat te eos colere, quos ipse defendis ;

pudeat tutelam de

iis

sperare, quos tu ipse tue-

audire eos velles et videre, quando a nobis adjurantur et torquentur spiritalibus ilagris, et verborum tormentis de obsessis corpori-

ris.

si

busejiciuntur; quando ejulantes et gementes

voce numana, et potestate divina flagella et verbera sentientes, venturumjudicium confitentur Veni, et cognosce, vera esse, quse dicimus. Et quia sic deos colere te dicis, vel ipsis, quoscolis, crede aut si volueris et tibi credere, de te ipso

debuit,

E

eique paulatim Lucis

ligaret.

nec, firmatis viribus, vesci fortioribus possit; ita et huic oportebat, quia nondum pot.crat capere

humana

divina, prius

testiinonia olfcrri; id est,

philosophorum etbistoricorum; ut

mum

refutaretur auctoribus.

suis

Quod quia

potissi-

QUe

aon

raptus eximia eruditione divinarum Litterarum, ut iis solis contentus esset, quibiis Rdes

fecit,

constat, accessi,

Deo

inspirantc,

utego facerom.

Ita Lactantius.

017 Verutn /ifttic UUus ccnsurain merito rrjrrit rcspondctw Uaronius in Annalibus ad u/mitfn 2B6, num. 30, recte

observans, S. Cypriano in hoc Opusculo

propositutu tton faisse Demetrianum, Velquosli libetaliosgentitcs,adfidemi(iprsscnd
nec omnes

eorumdcm

carif/ationes dituerc; sed

cas tantum criminationes rcfutarc, quas occasione

fumisct peStlS, a/iarumquc c/ad/ttm, hr//irtria/iaa impie spargebat. ilic fuit scribendi scopus, huc (n laudaio Opusculo collimavitj n feliciter attigit, dum sacrarum Litterarum sententiis ct vaticiniis

F

cjusmodi ca/am/fatcs iu ptrttutn sce/erum, quorttm genti/es rcos afiu/nlr pro&adat, Sic

USUS

ut

estj

infligendas esse, in

dudwn

iis

ostcndcrit, atqueita iniquas

ante prwdictutn esse

corum qurrrfas

to///-

pescuerU simul et Christianai religionis sanctitatrm demonstraritf CUJUS reracta raticittia lnm

;

nunc tuum pectus obsedit, qui nunc mentem tuam ignorantia; nocte cEecavit. Videbis nos rogari ab eis, quos turogas, loquetur, audiente

te,

qui

timeri ab eis, quos tu times, quos tu adoras. Videbis sub manu nostra stare vinctos et tremere

•

t

(xtnitentium

domiims. captivos, quos tu suspicis et venerarisut istis erroribus in confundi sic vel Certe 615

quando

conspexeris et audieris deoe

amplectmdam

tuis poteris,

inviiat.

interrogationenostra statim protuos, quid sint, dere,

et,

qaos gculiliatn. /natedirta COnfirmare voluissc forsitan coneu$serant,pr,mertim cum publicaillm ,

calamitates omnibus tianos minUS,

quam

commwws

rssntf, nec (liris-

rllm/nis af/i/qere/tt.

618 Tillemont\us art;34 in S. Cypriano simi cam 8. !!'•'" nytnvs retulit, Irm de eodem libro censuram S. Bieronymo quoin m vh> que adscribit; scd tnc.o jndicio perperam. Locus, ii t

prsesentibus licet voms,pra;stigiasillas suas non posse celare. Post ha?c De-

et iallacias mctriano salutaria monita tradit,

manifesto experiebantuK Adde, quod omnino veriSimile sit, S. CvprianuiiJ eadrm oprra t/iris/ia/tos

quod

et

sub

sua caricalcem denuo facit, ubiprosolita ipsi commendat, et misericordiam divinam tate termino ad pamitentiam vel ipso etium vitm suo? IV. Tomus Septembris

wobamit-

quem ubi

iaudal, est in epistola lxxxiii, al. lxxxiv,

/efjitur

:

Cyprianus vir eloqucntia

jiollens et

martyrio, Firmiano narrante, mordetur, cur ad-

versus

Demetrianum

scribens, testimoniis UBUfl

tibri

sit prophetarum et Apostolorum, quaj ille ficta et commentitia esse dicebat; et non potiuspiiilosophorum 37

:

DE

290

AUCTORE c.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

cus contraire non retulit ; sed »0«
s.

Nobisquoque

tps/tts

revelatum

ah

M

inusitaium esse;

testimoniu contra Demetoianum usus non fuisset. hic Verum hanc censuram referreS. Euwonymus

eam non

potuit, licet

veteribus

suffi/eret,

cum

proharet;

ipsi ostendisse

displicuisse ittum scri-

non

adbendi modum, quo etiam profana testimonia iuhchnalur.

ipsis

quam frequenter atque mamfeste

est,

pneceptum est ut contestarer de Dei dignatione

nostros

prasdicarem, fratres assidue, et publice > .' oTlHn acce rsitione Domimca d

<^V£

m

^" sseculo hberatos non

Scribit librum

de

Morlalilale. item allerum

(le

Opere

el

Eleemosyna.

,

nr n4in praecedere, ut proncised pramitti recedentes desiderari eosdescentes, ut nav.gantes solent: esse hic atras accipiendas nec plangi bere, non :

indumenta alba jam sumesse gentihbus, pserint occasionem dandam non utnosmeritoacjurereprehendant, quod, quos et pervivere apud Deum diciraus, ut exstinctos voce et sermone ditos lugeamus, et fidem, quam non testimomo pectoris et depromimus, cordis

quando

vestes,

illi

ibi

:

fidei prssvaricatores

videntur esse,

facta, fucata

sumus: simulata,

qua? dicimus. Nihil prodest verbis scire virtutem. et factis destruere veritatem. 622 Ut vert vita functos fidetes tninime de f/endos esse docet, itanecvivispestiientiam illam,

manum orbem

consternatum t

B

de qua § 34 egimus, quosque Itomultis annis attrivit, sancto

lucs,

Antistiti

occasionem dedit aUertus Opusculi, qui

S. 1'untius nttin. 11

Vitce

(timqiie diulurnu nuiiua pris-

mut

qt/a

e,t,

Irutiuin fvrrc; scd vcl 6Z

animi

pesti-

iml,e< iiiitate, vel

desiderio, vet motlilie sertts, vct dc-

ni'jitr r.r ftdei stiu' iiifirmilule

iquatriter se qererc,

ex quibus

hac pestilentia,

ipsius de

quam

tantopere formidabant,animi sensutn,

multi

firmamque

fidem ac spem, atque hinc ortum ceternee vitce desidcrium et mortaiis contemptum liceat cognoscere.

Regnutn

Dei, inquit, fratres dilectissimi,

etcaducis ieternasuccedunt. Quishic anxietatis et sollicitudinis locus est ? Quis inter haec trepidus et nicestus est, nisi cui spes et fides deest > 623 Ejus est enim mortem timere, qui ad

ijuunuu

e.rur/u/haut

lue

vest/hus jirusequet cn-

uniiu
;

tuuw

ethnicis

ttus,


aiha

ne flUJUSmodt

itt

ra-lis jatn

luvti/s sujnijiea-

ansam darent criminandi Christia-

fittem,

quam

imn /iruhurcni,

i/ien(e

rcrh/s


jiru/i/ch
qutts uputl

,

Dcitm

ri-

eere liueicnl, eclut c.isiiuctos ctperdifns iut/rre/it.

nera lugentem

neque id hujus tamen aiiqua specimina dedisse,

foret sinqula refcrre, juverit

eurttiui e tneuuirin/n pu/lis

tur,

c

:

salutis aeternae, et perpetuasecuritas,etpossessio

ipsa

,

fu

Lonqum loci est

Accesserant et revelationes, per quas Sancto frequenter injunctum fuerat, ut fideies nunirret ui tjrntiliu/tt murc sunntut fuucru flcreni,

in

erat,

080 ttirinn t/it,

lahuutes

t't i/jilur

siti

qreqis animos satu-

iiumitis crijerei ac nuifiruu/rct, et situttt

larib/is

mttui pareret, librum ds Mortalitate
in tu/its c.rurtltn serihc/ul/ cf/usu/u

c.v/iusuit

;

dilaotissimi,

devota,

quw ad

preesentis mortalitatis

tamqmun

iion

movetur, sed

lulis

turbldos iuipotus.

iv.in"ii

liis

vcrbis

apud plurimos vostrum, fratres uwn> solida et Qdes firma, et anima

Kisi

cl

petra fortis

copiam el

sta-

nuper amissa, mundo transeunte jam

paradisi

veniunt

;

Christum

jam

terreniscoelestia,

nolit ire

:

etmagna

ejus est ad

qui se non credat cum Christo incipere regnare. Scriptumest enim.justum ex fide vivere. Sijustus es, et fide vivis. si vere in Christum

1

'

;

pressuraset pcenas et iestinare potius ad gaudium, quod

vel

dulcedine ssaou-

F

non ctim Christo futurus, et de Domini pollicitationesecurus, quodadChristumvoceris, amplecteris, et quod diabolo careas, gratularis. Et rursus, postquam Christi de ceterno qaudio prom/ssa et/dissci ;Cnmergo, prosequitur, Christum videre gaudere sit, nec possit esse gaudium nostrum, nisi cum viderimus Christum credis, cur

qUBBCfflcitas animi,

animi, vel fldei parvitate,

dedefectufidei

ire,

frangitur; ettentatio-

nibus nou vinoitur, sed probatur; baman, quia advfirtOi in plebs quosdam val imbeciliitate

parvis,

Christum nolle

violentos seculi fiuctus

potius ipsa, neo

E

ut nihil prccterea in

esseccepitin proximo, prajmiumvit*B,etgaudiuni

par

talitatv,

hoc qenerc merito desideres, nec minus Viri eloquentiam, qttam pietatem ac reliqiot/em mireris.

munus

ut

agnoscere,

morum

est,

librumdcMor

ceterna

Usque sententiis exsecutus

immissam a Deo

nec divinum,

>{

ad

calamitatibus ac pericutis subductos

Christiani

Christiunus ilrrrhnf menfe,

ri/tc

divinum munus amqum innumeris

quippe

X quo

;

tina vonstontia rnbtncque dejeetus,

mnrtulis

;

/juittlia transmittit. Id autem eo arqumentorum pondere,ea sermonis gravitate simut et suavitate,

mollioris afTectuscirca amissionem suonim, aut, quod magisest, fldeiparvioris, consolarenturspe futurorum? AdverteratS. Cyprianus, nonnutlosc ttiru,

et veluti

esse ostendit

conftrmat per

sed desi-

quem ad Deme-

coinjiunendi,

triatnim dvsi/jnaoit his verbis

plche suo Ittm

derandam pothis plectendam

;

post librtvm

/tiscrtbitttr,

Mnrl;iiital.e

(]<•

:

,

|

provsentemque mortempertimescendam

Exitialis

de

cum scuuuu», non eos amit ti.

probemus. Spei nostrae ac

§ XXXVI.

scrir

Staictus a Dn, fuit, post multa att monitus minimis et extrem.s quot.es

;

c<,

— , plurimos «7»«*mrtB rfi/vnset. mirecenset, mi quos et S. Cyprianum a quin nime qentilium Lactantio argui, fjuod is etiau, solts ..•-£-.•*...„

tacris scriptoribus,

De coetestibus vero bendum pariter impulm 6=>i

/»'»/>-

uctttpe snintnuus nn/nmentum. Quo-siemt sms "«•• seculanum «*---;lucubrationibus lucuoratwinw* ra, tn in Maqnus,cur „.„'„„ ,,,,„,,!„ divmi. imeruisset. Sispondet, id

Gregem peste

ad

monitis, quibus

auctoritati ut etfanipborum etpoetarum, quorum quidem sanctus Ita poterat.

test auierri

quaeve dementia est

amare lacrymas mundi, et non

numquam

po-

Hoc autem fit, fratres dilectissimi, quiafides deest quianemocredit veraesse,qua> (

;

laris

rst,

\u;r,

\vi

srxus

moiiitii',

vci,

qaod majus

minus siaro fortitor, n« divinum atqUe inviotum robur exsedissimulanda res non fuit, aec taceada,

vrrilatis crron',

peotoris sui lviv,

quo

liiiuus,

liru. vi-oiv

qutntum uostra mediocritas sufplono, el sorniom- do Dominicft le-

otions ooncepto, delioata mantia

primatur. ei qui ccepit,

Doo

homo

et Cbristo

Doi et

^navia comtMiristi essejam

dignus habeatur.

promittit Deus, qui verax est, cujus sermo credentibus atemuset firmusest. 021 Si tibi vir gravis et laudabilis aliquid pol- nonnullos orhceretur, haberes utique pollicenti fidem, nec te guens, l-dh aut decipi ab eo crederes, quem stare in

sermonibusatqueinactibussuisscires.NuncDeus 1

"ini loquitur

fluctuas

Deus

;

et tu

mente incredula perfidus

mundo recedenti immortalitatem atque aetemitatem pollicetur ; et ;

tibi

de hoc

'tu

,

DIE DECIMA tu dubitas

?

Hoc

est

hoc est Christum

,

QUARTA SEPTKMBKIS.

Deum omniuo non n« credentiuiu Dominum

Magistrum peccato incredulitatis offendere

domo

est in Ecclesia constitutum, tidem in

non habere.

Ex

hisce aliisque sic statuit

et

hoc

;

:

fidei

Gra-

tularimagisoportet, ettemporisruunusampleeti, quod, dum nostram fidem fortiter promimus, et

et

'> mortalis

ritfp

miserin

et fidei, ipso

euntibus caris, velsicaliquiddivitesindigentibus largiantur, et donent sine herede morituri.Ut

ex aqua et Spiritu nonrenatus, gehennae ignibus mancipatur. Mori timeat, qui non Christi cruce

stianis et Dei servis

et passione censetur...

martvrium coepimus libenter appetere,

025 Multi ex nostris in hac mortalitate moriuntur hoc est, multi ex nostris de seculo li-

mortem discimus nontimere.

nihil aliud mortalitas ista contulerit,

refrigerium justi

,

de lue querebantur, redarguit ; quodque ex eo \n S. Augustini Hipponensis Vita cap. v, nnm. 59

hmc fides, et de tam horrida, existimatio. Quidvero de hac vita, citjus amor multos retinebat3 ipse scntiret, accipe : Ceterum quid aliud in mundo, quam pugna adversus diabolum quotidie geritur,

apud

ejus et tela conflictatio-

nibus assiduis dimicatur

cum

impudicitia,

gressus

est,

cum

cum

ira,

et

mens hominis

Obsessa

infestatione

Cum

?

carnalibus

su?cularibus assidua

vallata

cum ambitione convitiis, cum illecebris

molesta luctatio est. et undique diaboli occurrit

compressa

bitiocontempta

est,

est,

singulis

est,

tot periculis pectus

urgetur

delectat hic inter diaboli gladioa diu stare,

statu cessus

optandum

;

recenset, propter qutr

amplectendarn

sit

eam

et

vehtt

cte

illo non sine quadam animi et voindignatione infremuit, etdixit: Pati timctis, exire uon vultis quid Faciam vobis? Increpantis vox est (proseguitur Sanctus noster) et

et

cum ,

demonstrat.

monentis

,

carnificis

et

manus cruciatusque

moriendi celeritate lucrata. Pavore temporis accenduntur fcepidi,

mortalitatis et

constringuntur remissi,excitantur ignavi, deserredeant;gentilescoguntores compelluntur, ut utcredant.vetusfideliumpopulusad quietem tur,

et copiosufl exercitus vocatur ad aciem recens pugnaturus sine metu colligitur, iortiore robore qui ad militiam mortis, cum praelium venerit, deinde illud, Quid accedit. tempore mortalitatis quale est, quam necessanum, q uod ;

fratr dilectiss.

horribilis et ferahs videpestis ista et lues, qu*e justitiam singulorum et mentes

tur

explorat

crepitus.

sollicitis

forts BOlMci-

de

'.

*,

tU8 '

/mW<'

secnnis

:

:

nobis; nain quid sibi disceret,

jam recessurus?

Didicit imino nobisreinanentibus, ul, iIhni ^acer-

eommeatum petebat, increpitum esse romprrimiis, quod nobis expediat, agnoscereiis t

lupanaria non timentesjpueripericulumlubricse aetatis evadunt, ad continentke atque innocentiae praemium feliciter perveniunt. 627 Tormenta jam nontimetdelicatamatrona, mu-

persecutione

non consentit ad prtesens desiderium, sed consulit in futurum. Audivit frater uoster et collega moriturus, quod ceteris nam qui moriturus audivit, ad hoo diceret ainlivit uon ille siln, sed audivit, ui diceret.

dunt, ccce, in pace tutaecura gloriasuavirgines, venientis anticbristi minas et corruptelas et

;

qui de

accersitione securis

dotem, qui

persecutionis

in-

tlivinitus

;

Et inter cetera quidem ait : Improvidi et ingniti sumus, fratres dilectissimi, ad divina beneflcia nec, quid nobis conteratur, agnoscimus. Exce-

metum

saeculo recessurus.

cis

divinwn munus

esse, solidis rationibus

quem assibnmanus aspcctus oculis nisi quod talem videre jam

clarus aspectu, et

et

sibi \i\ posset,

629 Atque

ad Christum,subvenientevelocius morte, properare etc. PrCBter fta?c etiam alia enm/noda c.r luc ista

magis concupiscendum

esse.

appropinquante jam morte sollicitus, commea(id est, longiorem vitam et sanitatem) sibi

tum

poterat

iraexasperat,inflat superbia,

quod divina lex prohibet, compelleris jurare, quod non licet. Tot perseoutiones animus quo-

dum

;

carnalibus intueri,

am-

vinolentia invitat, invidia concordiam rumpit, amicitiam zelus abscindit. Cogeris maledicere,

tidie patitur,

quod Dominus prasscius futurorum suis consulal ad veram salutem cum quidam de collegis et

lis,

exsurgit libido.

succedit ambitio. Si

K

festius divinae providentias indicia rlarrscrrent,

stentem

626 Si avaritia prostrata Si libido

t

precaretur, adstitit deprecanti, et Jam pmne morienti juvenis, honore efc majestate venerabi-

,

vix

,

nos tomo VI AugusH^tamguamsancto kuic doctori notum, retulit S. Possidius hic quoque recenserem. Sic igitur habet ; Denique ut mani-

consacerdotibus nostris inflrmitate defessus, et

avaritia nobis,

vixresistit.

Dei

t

vocantur, ad supplicium rapiuntur injusti. Datur velocius tutela fidentibus, perfidis poena. Uaic

quam adversus jacula

velut

diun

Exercitia sunt no-

si smgula sanctissimi Bpfeoopui hujusmodi eximia sensa proseguerer; quidamob attamen lectorinon ingratum fore duxi, si alte amorcm rittr. riusepiscopi exemplum^ guo Sanctus nonnullorum ignaviam qui modo de persecutione modo

erat Sancti in Christum fiducia,

mis ampkdcn-

quod

Prossults

peste, aliis

mors probans pestem

hoc Chri-

prs&stitit,

688 /Equo longior essem,

qnod sine ullo discrimine generis humani cum injustis moriuntur et justi, non est, quod putetis, bonis et malis

communem. Ad

plurimum

bisista,nonfunera;dant animo fortitudinis gloriam,contemptu mortis prroparanl ad coronam.

salutaris excessus est. Hoc,

interitum esse

c. s.

vel

judicante, capiamus. Mori plane timeat, sed qni

;

tollit,

anWem

ALXTORE

metu mortis exstinguant, an «ervicem flectant superbi, an audaciam leniant improbi, an per-

berantur. Mortalitas ista, ut Judaeis et gentilibus et Christi hostibus pestis est, ita Dei servis

tjiuts

furentis insatiahilem semper

tia^

laboretolerato, adChristum perangustamChristi

viam pergimus, prsemium vitseejus

291

humani generis examinat; an inflrmis serviant sani, an propinqui cognatos pie diligant, an misereantur servorum languentium domini, an deprecantes sagros non deserant medici,anferoces violentiam suam comprimant, an rapaces avari-

mus. Qmni

ad tempus scripti

Operis spectat, ex

qu/B imin. 626 et sequenti ex eo retulimuSj

satis liquet,

istudin Ecclesia pace, aulsaltem

pita persecutione alitjiti

compositum

probabiliier referuni

n/ii. ijiii

Gallo

"<

ad imperium

Maium anni

Ainiiliaint, accisist

estf et stdi i/tm

jo-

Einc illud I

aleri

Volusiano ex communiori

tentia circa rnensem /jnst rtiii/ii

fuisse.

853,

nec

s

''"

ditt

imperator creatus

Eoclesia paucis annis satis tran

quitla pace gavisa

est.

Prater ss. Pontium ac Possidium mpra p/wdicf/ iihri dr Mortdlitate paritei luudatos ii:;o

JAbet 1

1

ti

iiv

a

rilnf,

,

meminere, eumdemgue S. Cypnano adscribunt S. Eieronymus, vel Eusebius in ('hronico, et. S. Augustinus, variis in locis testimonia ex eo dr}n'i//ipla rtjitlit/ prlaqianos acSeWl pelagianot prudarc/is. Suffrrrrit niit/i/irfuifr/tim futjt/s hcttm >

assignasse. fnlidrodePrajdestinationeSanctorum,

cap. XIV iiarissi/mrrditiiniis Pnrisir/tsis sir iiahet; Scripsit librum de Mortalitate Cyprianus, multis,

lni " l,ltlts

-

:

DE

-:'m

AUCTORE C. S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

qui Ecclesiasticas Jitteras

acpeneomnibus,

tis,

S.

amant,laudabi)iternotum. fn epMolaveroccx.x\i prwetpiu ad Vitalem, cap. m ex adversariorum Ubrum iltutit rrproban-

atxwdxm*

rcluti

iufcrt,

ille de Mortalifore ; Totusque, inquiens, Cypriam remartyris tate liber gloriosissimi quototaejus in est, probandus et abjiciendus fidelibus gratuintentio eet, ut sciamus, bonis

dum

quando hujus vitae landurn esse morientibus in !><^iti^nn;i deinceps auferuntur, tentationibus ,

accipere. Pro corbonam legunt, quod pro thesauro oblaejusdemsigniftcationis est, et ferantnr, dat

quam oportebat

illa,

corban Pametius et Fellus tiojium, vel

pitur.

pro

eleemost/nis

oblati

ipsis

Dominicum modopt

o die Dominica,

acci-

modo

pro ecclesia a veteex hoc etiamloco patet. ribus usurpatum fuit ut :., _•»/• a r, fijplihns laicis laias m Sacrtpcn Demore autem panis fideiibus nro Sacrificio,

modo

'iam etia\

f

potest

usum offerendiconsuli mter cetcros ipsum locutn. lius in Annotatis ad hunc

Ceterumresponsum non meseculi proxime retur ChrUtophorus Sandius

Pame-

securitate mansuri.

XXXVIL S. Stephanum Papam rogat, ut Marcianum

,

elap$i,Arianus, gui, teste Pearsonio, levissimo, imo nullo argumento ductus, eximiumUtudOpusf

culum, quale nunc exstat, inter supposititia rejieiendum esse deliravit. Consuli potest prmdictus Pearsonius in Aitnalibus l,/tum. 17,

ertbU librum

Arelalensem episcopum deponi jubeat: scribit adversus

ubi inanem ipsius objectionem solide refutavit. 631 Alterum S. Cypriani OpusS. Pontiuspost

mox memoratum

recensuit his verbis

Unde

:

Hbrum&e

misericordiam... disceremus? quibus

Opere

Eleemosyna

e1

Basilidem

sic

Florentium Pupianum crimi-

scriptum esse, arguejusdem clausula, qum nullam persecu-

cst

natorem redarguit.

tionem tum fuisse insinuat, atque ita habet : Si expeditos, si celeres, si in hoc operis agone currentes, dies nosvel redditionis, velpersecutionis

nusquam Dominus

invenerit,

meritis nostris ad

coronam

In pace vincentibus

jiiMMiiiiim deerit.

candidam pro operibus dabit, in persecutione purpuream pro passione geminabit. ffmc ibi; wr ullum in co occurrit persecutionis tum vigentis vestigium ; hunc quoque unde colligimus Ubrum probabiliter sub Valeriano compositum ,

Scriptionis

esse.

argumentum % quod

alias k xvi,

libri

ipse

Uieronymus inepistola

titulussatis indicat,S.

liv,

ad Pammachium sic breviterexposuit ;

Quantas vires habeat misericordia et quibus donanda sit prsmiis, et beatusCyprianus grandi vnluminc prosoquitur, et Danielis consilium probat, qui regom impiissimum, si se audire voluis,

pauperum austentatione salvandum. 682 De eodem Operc etiam meminit S. Augu-

sci, ilr

Qp0Tfl cj

fhrnuisyiiu

:

scit,

stiitas

rttm, rap. x,

quorum synis

,

duas epistolas Peiagiano-

libro contra

in

/'/

II COtt/ra .fiilinitiiiii ,r//p, vill,

lib.

priori loco Epistola de

<

Ipere et eleemo-

posteriori item BpiBtola de eleemosynis

Eumdem prmterea laudaruntpatresconEphesini generalis 9 $ub Ccelestino IPapa cele-

vocatur. cilii

bratit in

t

ConciL,

Actione

ttjas

coi.

511

exstat sab titalo,

babvt

:

i

apud Labbeum tom.

III

UHus exordium Grmceversum t/ni tbidn/i coL 512 Latitie sir

Cypriani boatissimi opisonpi ot martyris

exTractatu de eleemosyna, Plura de hoc

libro,

Auctore suo, ejusque pietate vere dignus est t non addo prmter unum locum, in quo vetus elee-

ijtti

mosynas

m

iargiendU panemque, qui in

ecclesiis

Sacri/icioctiusccrarcfttr. ojjcrcntli ustts. in

ginensi ecclesia vttut

usua

i

ccltsia

M N

ofoftrvafus.

633 S/tnrtns

tum observatus cniiit

rcdfin/uc/is, sic aif

;

ia eo

(

'nrttia-

fuisse indicatur.

aliquarum avaritiam

LoCUples et divos ns

;

et

Dominicum celebrare te credis, quaa corban omnino non respicis; qusB inDominicum sine sacriflcio venis, qusBpartemde sacrificio, quod pauper obtulit, sumis. \ iduam praceptorum .

[ntuere

in

Evangelio

memorem

cralestium

.

inter ipsas pressnras ei angustias egestatis ope-

rantem, in ganphylacium duo, quu- sola sibi ru« v;uu.minutamittonU'm...l > udcai livi!<'ssteri,

E iximus supra § 32, 5". Cornelio Centumcellis iu Hetruria martyrio coronato S. Lucium in

D Romanam

S. Petri Cathedram successisse. Litcio

cunique viduiscon:

unlversa,

qua dantur,

pupillia

ot

vidua

S.

Stephanum

•per litteras

rogat,

martyrium sublato suffectus est ; quodanno 253 innectendum esse, Boschius noster tom. I Aagusti ad diem 2 § 2 cum communiori sententia statuit , quam etiam nossequimur. Dubium non est,quin S. Cyprianus cum ceteris provincim sum episcopis ad hunc sanctum Pontificem, sicuti ad duos prmcedentes similiter per

S. Stephanus

,

fecerat, Htteras transmiserit,

tioncm (jratularelur,

et

ut

suam

ipsi elec-

Pontificatum agnosceret

ventm hm Utterm ad nos nonpervenerunt. Prima a Sancto nostro ad Stephanum scripia

quaj

exstat, lxvii est inter

Cyprianicas, quam laudatus lioschius noster post Pearsonium non ante annum 254 missam esse merito censuit quia in ;

ea dicuntur multi e lapsis annis excessisse

sine pace

:

cui

istis

superioribus

malo ut imposterum

occurreretur, laudata episiola

est,

ut

jam expo-

nemus. 635 Marcianus Arelatensis in Narbonensi Gal- ut Mardanurn episcopus, Novatiani hmresim secutus, tapsis Arelatensem, omnibus, ut ut sincere pmnitentibus, et Ecclesiam lia

cum

gemitu, lacrymisque pulsantibus, pacem tmpie negaverat ; nec ullam eis venim spem hic superesse

volebat,

Romani

ticet

Pontifices

,

omnesqueperorbemCatholiciantistescontrarium decrevissent. Hinc factum, ut superioribus annis multi expamitmtibusistissine absolmione paccque Ecclesim excesserint, multique etiam

tum sic moreNequehanc impietatem suam dissimuMarcianus ; sed palam gloriabatur, jacta-

rentur iabat

bafquc, se Novatiano adluerere

nec a ceteris epis-

;

copis

excommunicaium esse, sed corum communicatione

Non

sese

ipsum ab

sponte sua seqregasse

potcrantreliqui

GalHarum

episcopi

tantam

^umxpe^ca^tm.tmtamqueBommiciQreQis stne dolore intelliaere ; ideoque id S.Stephanum

**~

tttteras

dederunt, ut pro suprema Christianis provideret ' auctorem mati compesceret

auctontatcsua pereuntibus et

1

Utatisatqueintidelitatis sua\ Vidua, et inops, robus dives in opere invenitur

Hispania:

in

copos lapsos

sine dubiodesignavit.Eunc

pariter in pace Ecclesim

mcnto

Martialem epis-

et

inTJ/Tr.T'

'

™ Lugdwmsis

vcroFausti

in Uattia Celtica episcopus,

cpiscopum

hac super re semel h&reticum atquc iterum etiam ad S. Cyprianum scripserat ejusque consdnon, et, siquam ferre

posseCopem flagitaverat.

DIE DECIMA flagitaverat. Bic

autem

QUARTA SEPTEMBRIS

rei indignitate ac iot pa>~

mteniiumpericulo commotus, per laudatam epistolam ad S. Stephanum recurrit, rogavitque,

lU

Apostolicas Utteras in GalUas ocytts destinaret, quious Marcianum exauctorari, aUumque in ejus sedem suffici juberet Epistoim initium sic habet : Cyprianus Stephano fratri salutem.

Faustinus collega noster Lugduni consistens, frater carissime, seraelatque iterum mihi scripsit, signifieans ea, quie etiam vobis scio utique nuntiata tam ab eo, nostris in

quam

a ceteris coepiscopis

eadem provincia

conjunxerit, et a Catholicas Ecclesiaj unitate atque a corporis nostri et sacerdotii consensione discesserit, tenens luereticae praesumptionis durissimam pravitatem, ut servis Dei, poanitentibus et dolentibus, et Ecclesiam lacrymis et gemitu

et dolore pulsantibus, divinaa pietatis et Jenitatis paternae solatia et subsidia claudantur nec ad ;

i'i-

irn-

fovenda vulnera admittantur vulnerati; sed sine spe pacis efe communicationis relicti, ad luporum rapinam etprsedam diaboli projiciantur. 637 Cui rei nostrum est consulere et subvenire, frater carissime, qui divinara

tatem

rmtlti

B

clementiam

cogitantes, et gubernandae Ecclesiac librum tenentes, sic censuram vigoris peccatoribus exhi-

bemus, ut tamen lapsis erigendis, et curandis vnlneratis, bonitatis et misericordiae divinse me-

sit.

638 Et iterum aliquibus interjectis, sic proscquitur ; Quam vantnn est, frater carissime, ut Novatiano nuper retuso et refutato, et per totum orbem a sacerdotibus Dei abstento, nunc adulatores adhuc nobis patiamur illudere, et de majestate ac dignitate Ecclesiae judicare. Dirigantur in provinciam et ad plebem Arelate consistentem a te litterae, quibus abstento Marciano, aliusinlocum ejus substituatnr, et grex Christi, qui in hodiernum ab illo dissipatus et vulneratus contemnitur, colligatur. Sufficiat multosillic ex fratribus nostris annis istis superioribus excessisse sine pace vel ceteris subveniatur, qui ;

cxawtoraH jubeat.

264, Tillemontius, aliique.

640 Circa idem Martialis

circiter

Basilidis

et

tempus

Basilides

morbo

e

decumbens, Deum blasphemaverat ; Martialis veroprmter turpia et lutulenta convivia, m genti-

hum

collegio frequentata, ibidem

etiam filiossuos exterarum gentium more tumuiaverat, actisque publice habitis apud procuratotem ducenarium obtemperasse se idololatrim etChristum negasse

fuerat confessus.

Ob hmcaliaque multaac

grai ia

crtmma episcopatu suo a plebe ct vidnis episcopis dcjecti fuere, in eorumdemque locum Sabinus

eam pamitentiam humilitatemque mentem deinde mutarit, postea Jtomam ad S. Stephanum recurrit, ab eoque sedi suatrestitutus est , quod et Martialem fecisse , impetrassequr omnino rerisimite csf ; iirrt S. Ql prianus idtam clarenonasserat, sed eum ad epis641 Sedsive

copatum suttm retinendum fallaoiawwmi esse tttm

Ea

dicat.

res

ittriusque dicecesis

vicinosque episcopos

nonparum

liter rccusabat.

ad

Denique veluti de sancliPontificis

sua postulata assensu jam certus, in epistolm Significa piane nobis, quis in locum petit

fine

:

Marciani Arelate

fuerit substitutus,

ut SCia-

mus, ad quem fratres nostros dirigere, et cui scribere debeamus. Quid porro hoc in rausa

'"

**»««

nstituiiih-li, tes.

tan-

plebem

turbavit, et ut in

hujusmodi contentionibas solet, in duas partes >/ivisit, quarum una Mavtialem ac Basilidem /<>„,-

quumjurr mentoqm depositos aversabatw, alia tamquam Pontificia auctoritate restitutos recipicbat. Qui e priori parte stabant, Felicem <» Sabinum, suffectos

eos ipsos fortc, quos in

cum

diximus,

plectentibus

littcris

priorrm /ontm

rrm totam com-

quibus suas etittm /'<•/,, ,,/t,,Cmsaraugustanus, ut apparet, episcopus addidit, ,

CarthaginemadS. Cyprianum destinarunt.wna,t/

suo

ii/r

vd

solatio vel auxilio sese

ttt/jttraret.

642 Celebrabat

tum

S.

Cyprianus concilium,

episcopi, Carthaginensis sedissufjrar litterm

Martiaiemac Basilidem obpradicta crimina

merito

exauctoratos,

Sabinumque

et

Felit

em

legitime substitutos fuisse;ideoque hos in sedibus suis confirmandos, illos vero ab iisdem illis

omnitto nrrendos,

imposterum Metropolita

esse. rt

itrt

ttmt/tntnitttutlum

Banc sententiam suam

rnm

tis

sanctus

triginta illiet sex episcopiper epi-

Uolam mmj, cuiomnium nominaprmfixa

ntnt,

Felici presbytero et plebibus consistentibue

apud

Legionem

et Asturicae,

item La:iio diacono et plebi Emeritaj consistentibus remiserunt. Ratio-

nem autcm hanc

ailegant:

(,'urn

Sanctiu nb

manifestum

sit,

ejnsmodi

ii

arceri curat,

ratuB

cumiaudata

lectm t legatique auditi fuissent, vieum est omni6us,

f

crude-

Cy-

simulaveritt sive

ganei, convenerant ; in quo

tam

mquo anU

teste S.

contingeret.

639 Pergit deinde variis rationibus sententiisque e sacra Scriptura pctitis S. Stephano persuadere ut, deposito Marciano, pericUtanti ipsius gregi succurrat. Inter cetera etiam SS. ComeUi Luciique auctoritatem, honoremque adducit, qui

haireticus ille

satis f,ir,

tiae suae vuinere sponto deponens, ad agendam pcenitentiam conversus sit, Deum deprecans, el satis gratulans, si sibi vel Iaico eommuuicarc

adquodSQ

quam

E

ctforte eiiam Feiix su/fcctietordintt/i. Et Basilides

poscunt.

decreverunt,

exauctorato\

atque Asturicensis, aiter Emerttemis in Bispaniis ep*scopi;seduterqueUbeUaticus,aUisqueprmterea criminibus inquinatus. Nam

ruutqnr,

dam

'

Martialem

qua nonnulla S. Stephanum inter Sanctumque Cyprianum disscnsio intercessit. lUorum unus erat Legionensis

supersunt, qui et diebus ac noctibus ingemiscunt, et divinam ac paternam misericordiam deprecantes, solatium nostrai opitulationis ex-

applaudeniibus omnibus pcr totum mundum Catholicis eptscopis, pacem lapsis pomitentibus dan-

Bo«tofcmK

referri solet

causa, de

pnanojwe^totoLXvm.episcopatumproconscian-

abstentus, et hostis Ecclesia) indicatus obierant

AnnaUbus

in

adannum

existimet,sttbdit;Quix\iropter, inquiens, facere te

pervicacem et superbum, et divince pietatis ac fraternae salutis inimicum, collegio nostro insultare patiantur, quod necdum videatur a nobis abstentus, qui jam pridem jactat et praedicat, quod Novatiano studens, et ejus pervicaciain sequens,acommunicatione se nostra segregaverit; cum Novatianus ipse, quem sequitur, olim

Ri

9

epistolam s Cy. priano adjudieavit, necessenon est, ut respondeam: cum em aberuditis merito rejiciantur ad easque jam responderit Pearsonius

dicinam non denegemus. Mox, quid facto opus oportet plenissimas litteras ad coepiscopos nos-

'

ire-

quidem exauctoraHonem illam mo primo tulissc videtur ; cum

tros in Galliis constitutos, ne ultra Marcianura

sme pace

ecclestm

4001

tatensisd^tgchis^aMabiaoniotomom \nakcto >><»), pag. 432 editis, non legatur. Ad Joannis Utunoyn objecUones, quibus hanc

constitutis,

quod Marcianus Arelate consistens Noyatiano sese

per cujus

vgtritS. Strphait)ts.tnromprr(,micst;dejectltm tamen ab co e sede sua fuissc Marcianum, laudatus Boschius noster, aUique id argumento esse putant, quodejus nomen mantiquis

!<

DE

294

S.

raaxime cum jam pridem nobiscum et cum omnibus oranino episcopis in toto mundo constitutis etiara Cornelius collega noster, sacerdos pacificus ac justus, et raartyrio quoque digna-

8,

fuixte,

ordinationem {Sabini) jure perfectampotest, quod BaJilides post crimina sua detecta, et conscientiam etiam propria confessione nuda-

rali,

trantur. ait

pergens, Siephanum, collegam

exambiret reponi se injuste

ad

Ncque enim tam culpandus

quam

est,

est

ille,

cum

tissimus Baronius, Tillemontius, aliique sine utlo scruputo admittunt, sancto Pontifici Stephano a Basilide et Martiale, aut certe ab korum prtore fraudulenter impositum, restitutionemquesedium

suarumperobreptionemimpetratamfuisse,quemadmodum S. Cvprianus clare asseverat. 844 Contra vero Boschiusnosterlocosupralaudato omnem obreptionis negligenticeque suspicionema sancto illoPonti/lcc amoliri eonalur, dubi-

umquefacit, utrieduobus Sanctis, Stephdno, an Cypr-anopotfiM impositum fuerit. Verum dehis aliisque huc spectantibus ipse loco citato consuli potest;

idunum

hic observo, S.

Cyprianum Ho-

mani

Vonii/iris in ceteros episcopos auctoritaten\,

quam

in

MarcianiArelatensis episcopi causa im~ ploravit, in hac quoque agnovisse: cum alioquin iid obreptionem recurrere non debuisset, ui Basi-

episcopatum suum fmmerito restitutumproboret. Cetmim quem fmem hahturbm Hispaniccs habuerint, nemo veterum tradidii; nec apud neolidi

de eo aliquid certiteperi. Vide iamen, si laudatum BoschiuminS. Stepham, Car-

Persecutio enim veniens te

quod

mbx subdit, Me

publice legeretur

:

«

Si quis tenet vel pos-

sidet

i)

E

:

rent Episcopum proscribenti. Nechajc jacto,sed dolens profero, cum te judicem Dei constituas

teet profuisse fallacia,

.

:

martyrii sublimitatem provexit.5W

de bonis Csecilii Cypriani, episcopi Christianorum » ut etiam, qui non credebant Deo Episcopum constituenti, vel diabolo crede»

si

Episcopum oportet esse sine crimine, quasi Dei dispensatorem Porro ex adductis locis Eminen-

ad Puppianum

autem, inquiens, proscriptionis onere depressit (eadem persecut/o);

cui

quominus ipsequoquedelictis gravibus involutus episcopatum tenere non debeat, quando st Apostolus moneat et dicat:

epistola

ironice hcec accipienda esse, verisimile facit,

hic execrandus,

IVauduIenter obrepsit. Obrepere autem

qui

summam

posteriori loco

hominibus Basilides poiuit, Deo non potest. De

C

eadem

rursus postmulta

ut

Martiale quoque subdunt: Sed nec Martiali po-

nt.

in

forte claritatis, et rnartyrii tui dignitas

nostra communicatione maculetur fanimadverto in mores nostros diligenter inquirere. Et

episcopatum, de quo fuerat jure depositus.

uegligenter obreptum

t/iiin

dum

ignarum

cesserit.

(juod noii

Ne

te)

Hoceopertinet, ut Basilidisnontam abolitasint, cumulatadeUcta; ut ad superiora peccata <-jus etiam fallacueol Hmimvnntioniscrimenac-

omnino (

:

uostrurn, Jon^o positum et gestse rei ac veritatis

ijuaiu

U

illius

confessio-

Pamelius ac Pearsonius crediderunt, serio dicta quce Sanctum per ironiam dixisse alii arbi-

unt,

fefellit,

credatur.

necconfmor fvwevidetw tempore persecutionis qloria laudati

646 Non magis certumest, quod de nis

in

D

salutem.

quantum apparet, argumento.

alio,

tioris conditionis vel auctoritatis fuisse

eum deceptumfuisse ; necimpostoribus $uam fallariiini jtrof/assc debere. Nec rescindere, inqui-

Roxnam

fratri

Sanctus in easic loquitur, ut citm rebelli contemnendoque subdito episcopum arjcre decet ; nihilr/ue obstat, quo minus laicus atiquis, sed eminen-

dent,

fcam,.

,

Verum sola fratris compellatio dignitatem illam minimemsmuat;necquidquamin tota epistota quin potius occurrit, quod eam ipsi vindicet ;

Domini honoratus, decreverit ejusmodi homines ad peenitentiam quidem agendam posse adraitti, ab ordinatione autem cleri atque sacerdotali honore prohiberi. 643 Quod adS, Stephaniwi pertinet, respon-

impo&itwn

non

credidit,

tione

Stepkano

Pupiano

Africanum episcopum illum Pearsonius quoque

;

,

et

cui

Florentio,

ejusmodi homines nec ecclesiae Christi posse praees.se nec Deo Sacrificia offerre debere

iUCTOEE

C

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

et Christi. Scecsaneignaviamexprobrantispotius

quam confessionem laudantis. 047 Id ipsum sub finem epistolce satis significat, dum ait : De iis autem, quse tu egisti vel in sunt,

criminationes

persecutione, vel in pace, stultum est, ut velim te judicare, quando tu magis judicem te nostri constitueris. Ironia igitur, quam etiam alias in

hac eadem epistola ab co adhibitam fuisse vidcbimus, Sanctus usus videtur, dum sublimitatem

martyrU Pupiani prcedicavit. Porro utadscribendi causam argumentumque veniamus , Pupianus ilie ante exortam Decii persecutionem in S. Cypriani communione vixerat, ejusdemque legiUmum episcopatum agnoverat;at deinde dum Sanctt obtrectatoribus nimis faciles ret,

aures prcebeab eodemse.veluUaprofanocontaminatoque

twmme,

segregavit. Obtrectatores ilios fuisse e

Fehasstmi

asseclis,

qui

lapsis

omnibus sine prce-

mapamitentia pacem temere impertiebanlur colkgiturex

F

his,

q U
imloit autem apud

sic

habet

te contra

divinam sententiam, et contra conscientiam nostram, fidei suk viTibus mxam, inimicorum et malignorum

F

com-

tericos lubet,

dinalem

[guirrium tom.

ConcilwrumHispaniee, epist.

S. Sixti;

I

Collectionis

dissert. \iv,

mazimat excursuB ad

Pinium tom. 11 Augustt, die 6, §5in Commentario preevio adMartyrium ejus-

dem

s.

et

Sixti Pontificis martyris,

epistoioj auctoritate

um
piscopus

rtfic

illius

est.

646 Bisceduabus epistolis subjungimus et

\
pm/ii, ptaro,

actum

ubi de

amuxm^quamjusta

sua>

ati-

fammsuiane epxscopatus

defensiosanctaAntistitinosti nosiro scribendam suasit. Estea apQlogeiica contra Ftorei 'entiipupianicaium niast quam ontio vei 255

m

e r

lingua, et odia vene nata, et sacrilega mendacia 648 Quibus vero probris schismatici illi Eni

scopum suum

prosciderint,

dtxtsse amtentus, ea infanda

infatuatus Pupiamls,

Sanctus

^Z

eoquedeveneratarrogantice de objectis criminibus <

Zm

veim

<

tmtiaium

essse,

meMusob pr»/teur«

MM

,

§ 5 ptabammus. in

fratrts in

.>

tumb Ir

fl! ia0e

™

nt^/t m Prcesul °f '

:

(> P nanus,

ols

Fh-

^^

epigraphanomen

qm

ct

defendit, '

™

;

tytft»

Sanctus se

nmeXt

eo patet,

P«tus sui

««

s

quod Sanctus tmnum sextum episi m iUa nmmret, /llo lVlWf W/fo

extraEcclesiampositos, de quorum pectoribus excos sent Spiritus sanctus, esse aliud p f msi mens prava, et fallax

tis

'

;

DIE DECIMA ft.s

sua- ii/rmor, objecta

QUARTA SEPTEMUUIS

crimina singulatim refu-

tarepassim contempscrit, nec nisi Deijudkium ac tcclesio? suffruyium pro inteqritate stia comprobanda adversusmalcdicos illosprotulerit, eosdemque dtvtnis comminationibus ad ufficium suum revocare conalus superbum hominem

sit.

G49 Superbiam tamen Pupiani,

et

quam

hic sibi

inter cetera objeceraf, contundere, instituit.

Quod

vero dixisti, ait, sacerdotes humiles esse debere, quia et Domiuus et Apostoli ejus humiles fue-

humilitatem meam et fratres onmes et quoque optime norunt etdiligunt, et tu quoque noveras et diligebas, cum adhuc in

runt

;

gentiles

Ecclesia esses, et

mecum communicares.

Quis

autem nostrum longeest ab humilitate, utrumne ego, qui quotidie fratribus servio, et venientes ad ecclesiam singulos benigne et cum voto et

295

quoque, quod ecclesia nunc propterme portionem sui in disperso habeat quando

Scripsisti

Ecclesia1 populus et collectus

sit

AUCTORK

omnis

;

C. S.

et adunatue, el

individua concordia sibijunctus; soli iUiforia remanserint, qui, etsi intus essent, ejiciendi fuerant. Plura studiosus lectorin ipsa epistola repertet, qmr, nefotmiorsim, prtetereo, possum

W

tamen amittrrc, qum

in fine epistohe habet, „itl

superbo istihomini, quisese illiusjudicm consti tuerat, conditionesproponit, qmbusadcommunicationem Ecctcshr admittiposset, simulque mam

Deum consulendiac perpetuosacriftcandiconsuetudinem, frequentesque visiones et revelationes cceiestes

commemorat.

668 Sic

itat/ue habet: Quam ob rem, frater, raajestatem Dei, qui sacerdotes ordinat, cogitaveris si Christum, qui arbitrio et nutu ac prasentia sua et pr»positos ipsns et Ecclesiam cum si

admitti \msit, proponit,

;

gaudio suscipio, an tu, qui te ipsum episcopum Episcopi, et judicem Judicis ad tempus a Deo

pnv[)ositis gubernat, aliquando respexeris si de innocentia sacerdotum non httmano odio, sed divinojudiciocredideris; sitemeritatisetsiij.cr:

dati constituis;

nomio

dicat

:

«

cum Dominus Deus in DeuteroEt homo quicumque fecerit in

»

superbia, ut npu exaudiat, sacerdotem et ju-

»

dicem, quicumque fuerit iu diebus illis, morietur homoille » etc. Subdit et sacrce Scripturce

>i

sententias , quibus insani hominis arroqantiam

eumque de debita episcopis reverentia admoneat. 650 Deinde eleqanti, scdacri ironia illum sic agqreditur : Quis enim hie est superbiaj tumor, quae arrogantia animi, quce mentis inflatio, ad cognitionem suam przepositos et sacerdotes voretundat,

pro meritis spernens,

care

;

ac nisi apud.te purgati fuerimus, et sen-

tentia tua absoluti, ecce

jam sex annis

positum, nec grex pastorem, nec ecclesia gubernaiorem, nec Christus antistitem, nec Deus sa-

servio, et quibus crificia et

indesinenter

;

tione concessa, judicii tui auctoritate solvatur. Annue aliquando, etdignare pronuntiare de uobis, et

episcopatum nostrum cognitionis

ctoritate firmare, ut tibi

Deus

tua; au-

et Christus ejus agere

gratias possint, quod per te

Antistes et

sit

Hector altari eorum pariter et plebi restitutus. G51 Simili modo ad scrupulum, in quem de illius episcopatu inciderat Pujnattus,

quemque

eximi postulaverat, Cyprianus respondit.

Sibi

Dixisti

sane, «//,scrupulum tibiesse tollendum de animo, in quem incidisti. Incidisti, sed tua credulitate incidisti, sed tua mente et voluninreligiosa

satisfeceris

cf

adinonitione pei-mitl.il,

654 Memini enim, quid

jam

milii sit

osten-

sum, immo quid Servo obsequenti et timenti de Dominica et divina auctoritate pmoceptum qui

et ctBlestes

minasinttntat

;

inter cetera, qufflostendere etrevelare dignatua

nia ridicula

per nos consecutus esse baptismi et Spiritus sanne tot lapsis et peenitencti gratiam judiceLur tibus pax data etcommunicatio nustraexaminu-

plenissimi!

tuae

tionem Ecclesia; sua; admitti, sua ostensirme

accersitus est, sine spe salutis et pacis exiisse

ne novus credentium populus nullam

oilero,

poterimus habere raiiunem, manente tamen apud nos divina) consurae respectuet metu, ut prius Domimun meum consulam, an tibi pacem ilari,ot tead communica-

est, et

;

puro atque immaculato oreSapersecutione pariter «'t iu pace

in

communicationis

cerdotem? Subveniat Pupianus, et sententiam dicat, et judicium Dei et Christi inacceptum referat, ne tantus fidelium numerus,quisub nobis videatur

castiganSj

1

;

nec

et

fraternitas habuerit Episcopum, nec plebs prie-

et acriter

atque insolentia tu;e agcre velsero poenitentiam cceperis si Deo ot Christo ejus, quibus

biae

hoo addit Itaque qui Christo non oredit Sacerdotem faoienti, et postea creilore inoipiet Sacerdotem vindicanti. Quamquam soiam, som:

et visiones

quibusdam vimalunt oontra sacordotes credere, quam Sacerdoti. Sod nihil niinim quando de .loseph fratres sui dixorunt Ecce » somniator ille venit; nunc ergO vonite, occi damus illum et somniator postea, quodso deri; sed utique

illis,

ine[)tas

qui

;

:

i)

;

>»

umiavorat, consecutus ditores oonfusi


sint;

sit,

ut,

et

occisores ac ven-

qui vcrbis prius non

oredisscnt, factis postmodum oredsrent. Denique

cum hac comminatione ctaudit: EIgbc proanimi mei pura consciontia, et pro Domini et Dei mei flducia resoripsi hahes tu Iitterafl epistofam

:

moas, et ego tuas

;

itt

dio judicii

antn

utrumque recil.ahitiii'. fclmtm piano illo postea faetum sit, ignoratur. Christi

l.iibun.il

i/uui i'u

:

tate sacrilega;

dum

incesta,

dum

impia,

dum

nefanda contra Fratrem, contra Saoerdotem lacile audis,libentercredis,alienamendacia quaai propria et privata defendis. JSec aliudad hunc scrupulum reponit, quam omnium Ecclma ordinum faventcm sibi consensum; ac denuo nova ironia usus subjicit. Nisi

cantes

si

mecum, secundum

nostro ore polluti sunt,

omnes

isti

communi-

quodscripsisti, polluto et

spem vit*

ffitar&S

communicationisnostraecontagioneperdiderunt; puPupianus solus integer, inviolatus, sanctus, paradiso in noluit, se miscere nobis

§ XXXVIjl.

Controversia de

lucretieorum orta,

ex-

Sanctus geminam sy-

nodom
baptismo

de eacelebrat, suam-

ac oollegaruni senten-

liam ad S. Sleplianum Eloma-

num

Pontificem transmittit.

dicus, qui

atque in regno ccelorum solus habitabal (jo20bjeceratpra'tereaPupianus,Afrumi cunditiones

quibus ad

communionem suum

f

/m^ Pervenimus tandem ad famosam iltam

quum clesiamCyvvizniculpa schismate uiborare; respondet: cordemnens, simititer criminationem

dc fnr-

Controversia

ba/ptismo reticorum baptismute causam, in qua San* ha n ticorum clus noster exempio suo docuil, quatn periculosum <'•'

:

DE

896

S.

.

MARTYRE. CYPRIANO EPISCOPO •

i\

CTOEE

C. S.

Romanm losum homini EccleMmtradi^recedere,utpre^a^rumve ut ut sancto et docto, a

sit,

cmm

Qmmqnam ccctesiarum semui adho-reat. iw: ^optcre» ab cjusdriu iiah^- romm»»»»»routcnttom, t»»»m recmerit, net rejectusfuerit, passus ardore abreptus aliquid httmanum

'-st,

et

proscrir

errorem abuniversa Ecclesiapostmodum ptumjusto aerius defendendo, integerrimmvitm ,,„ ruwum aliquem inussit, quem tamen dcinde ubere »aut laudabilipallinodia ipse dekvit, aut >

ntaUscoopermt t autmlestUPaterfalcepmwhis in eo

videpurgavit, >» ex S. Augustino suo loco 1 1 autem >» hac controversia cxponcnda

bimus.

ordinate procedamus, primo loco in dissensionis >»»^\^"<»d"inoccasioi»»». l llll urin ii»^i»>t»>r< i

-

l

Cypriani, quique ipsiad-

tertto S.

qua nataesf,

hmrebant, ctrca >»»/ s/-us,i,u actaque 656 Coniroversiam iilam S.

'imndo oriain

Cyprianum nondum motam

Aflrka?

exponemus.

Stephanum inter fuissc, dumhic

ac epistolam i.xyii de Uarciano Arelatensi episcopo

ex ipsa epistola manifestum est; neque

scriOeret,

enim ipse tum idoneus Gallorum antistitum apud anctum Pontificem patronus fuisset, neque iilius epistolm sti/l», sapitceteras inter dissensionem ab

eodem scriptas. //>»< >»»> prcBcedenti $ dixerimus, eam epistolam ante annum l^exaratam non viderij prmsens controversia ante id tempus statui »>»> potest Deinde BoscMus noster tom. I Augustiin Commentario prmvioadActa S.ste.

B

phaniPapm, %Bostendit, epistolam Firmiliani, qum i.wv estinter Cyprianicas, anno2&&, imminentejam hieme scriptam esse, obscrvatr/ue, Firmilianum S. Stephanihac inparte adversusAfros vi

sic <»

Orientales acta

ea referre, ut

eonccptum

dolorem recentem omnino fuisse signiflcet. Intrr prifdiclos iijitttr annos maunratacontrover-

ex

iis

Ln A.grippini ojrfnfonem

ui

cum

ipsoscnticbant, Ilout»»»s

est. Cen(rfMS /fc^j exorta Pouttfexjat usque ad Agrippino ab lermanebat baptfcandiab haeret.c,

^SnCuetudo

auidfactasuntaCyprianohacde fecfe venientes, ut quid dicit, noii quid eidem Jubajano re concilia? Ut sed ab repentinam, aut l^ «««, f->rpre iaceie j-ul novam rem

•?p

Aeri PPiuo constitutam

?

Cur enim Jubajanu de

per auctontat n urbaretur, ut cum u s ab Agrippino Igrippini sanari oporteret,

Ste

ecclesaa? Cui deque abCvprianum hoc tenebat dixerunt raconciho in nique tot ejus coUeg» praaponendam, consuetudini veritatem tionem et

qui aliud facere velac non potius dixerunt, eos, contra consuetucliet lent, et contra veritatem Augustinus. S. nem facere ? Ita

conciliari non possint, Sandus a :V«G59 Sed nescio, an htec comuetudi- midis consuldiccndo, introductam ab Af/rippino tus, i» SyTiodi ejusdem nem in Carthaginensi ac nonnullis aliis sedis suffraganeis dioecesibus

servatam, in

aliis

S. Cypriani vero rejectam fuisse. Certe hac ratione in opposiAurjustino a S. art/umentis cum dicta,

tum allatisnon

difficxdter

poterunt componi. Ut

autem hcec se habeant, istud certum est, dabitatum hac super re in Africa fuissc, prwsertim iu Numidia, ex qua cpiscopi octodecim S. Cypriaut

num proptereaper litteras consulendumputarunt, iicetipsi

Aorippini scntentiam pariter sequerentur lcctrn suntin Car-

Horumlittcrce,quo3cxcidcrunt,

thaginensi triginta vel triginta et unius episcopoconcilio, quossanctus Metropo/Uavel ea ipsa

rum

de causa tum convocaverat, vei alias congregatos penes se habebat. Atr/ue kmc fuit prima Carthaginensis synodus sub S. Cyprianocfe ha-reticorum baptismate celebrata,

ct disscnsionis

S. Stephanum Paparh S.

hunc

inter ac

orirjo.

Cyprianus iaudatiquc, qui ipsi

conferri non posse; ideoque baptizandos esse,

decessor,

episcoporum concilio, dccrevit;

eumque tanquam hujus sententim in ea /irovincia auctoremtamS. Cyprianus mepis/. i.ww/i.xxiii, \ugustinus vari/s

(//»im S.

rant.

ttcm

Morem ///>

illo

de

versicB,

s.

cummemo-

/oris

/'»

xllum contra veterem consuetudi-

introductuiii ttst/uc »/( tcm/ius contro-

agimus,

ibidem pcrscverasse

epist. i.xxiii

adJubajanumindi-


Cyprianustn

care videtur. Sicenim ibidem loquitur:

Apudnos

autem non nova aut repentina res est, ut bapjizandos cenaeamus eos, qui ab haereticis ad Ecclesiam veniunt quando multijam anni sint et ;

longa a-las, cx riaa viro,

i|iio sult

oonvenientes

Ai^rijtpim , lmn;r m<'iii«>in

unum

episcopi plurimi

boo statuerint, atque ezinde in millie hsereticorum in

clesiam

conversi,

ounctati,

immo

el

bodiernumtot

pro^ inciis nostris ad Ec-

non

aspi-rnati

neque am-

sint,

rationabiliter et libenter

plexi sint, ut lavacri vitaliset salutaris baptismi

\f'n

f/

non

in Africa, >>

l|$QU6

^

adcrant episcopi, Agrippini placito inhan-entes,

tamehproximuSj utalibijam monuimus, primus

tenucrint.

et

657 BapHsatos ab hareticis b»ptizandos cssc, dum ad Ecclesiam veniunt, Agrtppinus, S. Cypriani in Carthaginensi cathedra

rid <'
ypr« n0

CGO Porro

cst.

siafigenda

S. L

gratiam consequerentur. 658 1/ vero s. [ugustinus tib. [UdeBaptismo contra Donatistas, cap, tnfateturse

quo paeto Sawctus

ist» dixerit

:

mm

capere,

cum exipsa

re ge-

diccudttm vidc/ttuc, rcccntcm il/om onstictttdincm post A/jijrippinum intcrmiss/nn filisse. Scd

sta

/

Augustinum audiamus. Quomodo autem dicat n Atqueexinde in bodiernum tot millia haretiu corum eto.j non video nisi forte hoc dicat ;

Exinde in

in

luuhi-nium

;

cjma nulla de

illis,

ex quo

Ecolesja par Agrippinj concilium baptizati snnt. qu8aatioalicujusexcommunicationis(yuam

omnino censuere quicumquc ab

hcBreticorum

baptismd

reji-

cit. ,

baptismum extra Ecciesiam

/twrclicis schismaticisve tincti,

in

Ecclesiam admittcrentur, ad prcedictos episcopos Numidas rescripsere. Est ea epistola lxx inter CuprianieaSj in cujus initio hcec /cguntur:

Cum

simul in concilio essemus, fratres carissimi, legimus litteras vestras, quas ad nos fecistis de iis,

apud haereticos et schismaticos baptizati videntur, an ad Ecclesiam Catholicam, quas una et vera est, venientes baptizari debeant. De qua re qui

quamquam

et ipsi

illic

veritatem et firmitatem

Catholicse reguhc teneatis

;

tamen,

quoniam

consulendos nos pro communi dilectione existimastis, sententiam nostram non novam promimus, sed jam prideni ab antecessoribus nostris statutam, et a nobis observatam, vobiscum pari consensione conjungimus, censentes scilicet et

pro certo tenentes, tra

neminem foris baptiaari exEcclesiam posse, cum sit baptisma unum in

sam-ta Kcclesia constitutum ctc. GGl Noit recte Eusebius prresentem

controver- ContraEusi'-

Hamezposuittdwtm.VUBistoriaEcclesiasUcm

biitm

<«•

mtcrprete /Jenrico Valesio dixit : Adhunc phoiioii Stephanum Dionysius (Alexandrinus) listum primam earum, qua. de baptismo conscripl» sunt, epistolam exaravit, cum per id tempus non medio<»/>-

ii,

cnseontroversia exortaesset, utrum eos, qui ex quahbet hffiresi converterentur, baptismo puroporteret. Quippeantiquaconsuetudo iiivaluerat, ut in ejusmodi hominibus sola manuum lmpositio cumprecationibusadhiberetur Ettnox e. iii Primus omnium Cyprianus, qui tunc tem pons Cartliaginensem regebat ecclesiam,

pn

;

non

nisi

yiccCiil-

.

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS.

per baptismum ab errore prius mundatos, admittendos esse censuit. Ita ipse , sed, ut di.ri, nisi

non

rectc,

Xam, ut verba dicendus essct Cyprianus cen-

aut certe obscurius.

ista pra> se ferunt,

suisse, hfcrcticos,

dum adEcclesiam

crrorc seu hccrcsi sua per

venirent,

ab

baptismum purgari

Etiam tongius a vero aberraeit , et pejus Eusebium inteUextt JSiccpttorus CaUistus lib. VI

oporterc.

Eist.

genuina Sancti sentenUa,

Eccles., cap. n, scribens,

sancto Antistiti

quos tune tamen ad Ecclesiam rovertentes. e1 poenitentiam agentes.necessenoneratbaptizare, Vide ctiam rcliquum epistoke prcesertim in fhie. Procu/ igitar S. Cyprianus fuit ,d, ea opinione,

quam Euscbius referre ahrn, quam Nicephorus .\tntr oo:>

manus

impositio-

Secundo cxistimasse illum, quique cum

eo sentiebant episcopi, baptismi

Sacramentum

cst

diu post

synodum

uti„i.

660 velatam,

Quinto in Mouritania episcopo per Lut

ia-

cpistolis

epistola

iwi

etiam ceteris

quotquot in Ecclcsia numquam bapiizati, sed ab ha>reticis, schismaticisve sic iincti, in Ecclcsiam admitti postularent. 003 Hanc fuisse genuinam S. Cypriani ipsique adhcsrentium scntcntiam, demonstrat cjusdem cssc,

ad Quintum, ubi ut odiosam rebapait : Nos lizandi suspicionem a se amolirctur autem dieimus eos, qui indo (ab fucresi vel schismatej veniunt, non rebapti/.ari apud nos sed baptizari. ISeque enim accipiunt illic aliquid, epistola i/xxi

,

,

.

quam Numidiaa unus

aumero septuaginta el tum aUaquadamdecreta

episcopi,

iiifcrfurre.

hoc

/,i

fucrc, tuut ra prmcipue probata conftrmataque 3 qua> t/r hareticorum baptismateproxima synodtts

ordmaaerat. Sed

et illud

additum, ut siquipres-

000 BlSCe itaconstitutis, congregafi patrcs sy-

nodicam cpistotam, qum lxxii estinter

(

\///,riaui-

ad

S. Stcphanum Papam conscripscrunl,cuexordium huc refcro. Cypri;inus et coteri Stephano (Vatrisalutem. Ad quaadam disponenda cas,

in

unum

Spiritumsauctum, nisi ;uripianl ct Kcclesi;e bap tismum, 007 Huic cpistoltf duasalias adjunxerey unam ad Quintum, aftcram adNumidiai episcopos, su-

loquentem : Nos quoque hodie observamus, ut, quos constet hic (in Ecclesia Catholica) baptizatos esse, et a nobis ad hsereticos transiisse, si

pra

postmodum, peccato suo cognito, eterrore digesatis sit sto, ad veritatem et matricem redeant, in poenitentiam mannm imponore ut, quia o^

haeretici utuntur,

;

jam fuerat,

dam

i

hanc <>vem abalienatam

in ovile

suum

et

errabun-

pastor rccipiat.Siautem, qui

ab hsereticis venit, baptizatus in Ecclesia prius non fuit.sed alienusintotuin etprophanusvenit; baptizandus est, ut ovis fiat, quia una est aqua in

Ecclesia sancta, quae oves faciat

ceteri

Catholici consuetudinemjam

Einccum

ai> ipsis

Apo-

stolorum ttonporibuscontrariam ei objicerent, reillos, qui spondit ibidem hareticosschismaticosve in Ecreeipiebantui baptismo in Ecclesiam

'

pluribua sacerdotibus, cogereetcele

nefas putabat baptizari cos, qui post susceptum in Ecclcsia Gatkolica baplismum in hceresim vel schisma prolapsi^ deinde ad Ecclesiam redirent. G04 Audiipsum denuo in eadem epistola lxxi

;

'

brare concilium, in
nae dispositionis ordinatione venientem, eos, qui

:

S r "

S

'

communis examinatione limanda ne cessehabuimus, IVatercarissime^cimM-nientibus

denuo sententia nostra nrmavimus, statuentes, muim baptisma esse, quod sit in Ecclesia Cathoac per hoc non rebaptizari, lica constitutum nobis. quicumque abadulteraet a baptizari sed prophana aqua veniunt ablucndi, et sanetiflcandi salutaris aquae veritate. Consequcntcr ad hmc

ad Jubajanum

'/" s "'/

etconsilii

sacerdotalem auctoritatem, et ad Ecclesiaa Ca tholicsc unitatem pariter ac dignitatom de divi-

piant, ubi et gratia et veritas omnisest.

sus in cpistola i/xxiii

congregati

jits

Et rurHoc idem

liic

E

munioncm admittcrentur

scribendum et cum tua gravitate nc sapientin conferendum fuit, quod magis pertineal etad

sed veniunt ad nos, ut

;

l/ita.

transmisit,

acci-

ubi nihil est

sijnoihis h
provinda episcopis communicandam. Priori concilio secundum addidit longe frequentius, qxtippe cui} teste S. Cypriano m epU stola ad Jubajamnn l;uu provinci» AlVi.-ir

Ex falsa opinione necessario fluebat altera ; nempe haptizandos

spondei

istius

hmreticis sacrilega ordinatione initiaii fuissent, ad Ecclesiam rcdircut, iinon nisiad laicamcom-

verbis

/;.

Qabtto: alten

respondit, ac simul synodicam nn-

ccrtum

tum ex

scntentiisque in concilio Carthaginensi prolatis.

C

Xon

ctiani a

num. 000 datis, tum ex aliis de codem argumcnto ab illo conscri/itis,

SOla Ecclesia Catholica posse confcrri,

explkatur.

adres gestas redeamus.

byteri aut diaconi. qui rrl iu Ecclesia Catlwlico prim onliuati tut htrrrticos tntusissrut, rrl ah

in

C. S.

longhts etiam

peri concilii ?no.r laudati epistolam

(oquitur.

versia

et

CTORE

vi

Callistus eidemaffinxit.

002 Verum longe uiiam fuisse Sancti cum Stephano controvcrsiam, a/iamqae ejusdem de bap~ tismo sentcntiam, indubitatum est, ut ostcndcre aggredior. Inprimis, gm^S.Cyprianusin lapsis reconciliandis observatum roluerit, in epistolisw, ct quinque sequentibus diserte affrmavit ; ncmpc qitas in omnibus locis citatis exigit, scd de baptismo iisdem conferendo nec hic} nec alibi

urtaquecontro-

videtur,

numpresbgterumeademsupercausaS.Ci prianus denuo consultus est, eiquein eamdem sententiam

nem,

B

•.",»;

nostro visum fuisse, uon modo fusreticos omnes, scd et lapsos in persecutione, salutari ilh lavacro cjcpiandos esse.

poenitentiam, exomologesin ac

'

,

sint foris extra Ecolesiam tincti, etapudhaareti-

prophana :n|u:e labe macuquamlo ad nos atque ad Ecclesiam, quaa

cos et sehismaticos, lati,

1

una est, venerint, baptizari opOrtere, eo quod parum sit eis manum imponere ad accipiendum

utcmoit/tt/s, in

quibus scntcntiaiu suum

dis rationibus stabilitam

mum

instruunt

non

\

soii-

F

arbitrabantur, Baptisr

autem, ibidem inquiunt,

Christi»

perlitteras

quo

ease,

necquemquam apudeos,

qui

adversantur, per gratiam Chriati posse

proflcere,diligenter nuper expressum

rsi.

in epi

ad Quinfuin collegam nostrum, tn Mauritania constitutum, Buperea re scriptaeBi item in littcris, quascollegflB nostri ;i'l coepiscopos in Numiilia prffisidentes ante fecerunt,cujufl utriusque epistohe <-N<'nipla Bubdimushic. Confiilcutcr ctium tuhluul sul/ fincm ; Ila-c ;nl con-

stola, qusa

Bcientiam tnam, frateY cariasime, et pro nonore et pro^implici dilectione pertulimus,

communi,

credentes,

etiam

tibi

pro religionis tuaa et

fldei

.

veritate placere, quaeet religiosa pariteret vera

sine

rtesia prius

baptizahs

fuisse.

Dicunt,

;e

in hoc,

quando inquicbat, veteremeonsuetudinemseqm; primfl adscliisrnaturn et apud veteres hsereseos uthiillieessent, qui de Echucfuerintinitia,

hicbaptizati priua fuerant; clesia recedebant, et Septembris Tomus IV.

sunt.

ook Attamen quia probe noverant, oppositam SUO' scutcittitim iu lo/tf/e

maxima

ab immemoriali tempore viguisse,

Eeclrsitn /iurtr et

i

tiam tum >>

gere, profitentur, scsc nc/uiui let/cm ut hoccati

38

sa

alitw sentien n-n t''s t:n ''

;

m

DE

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

sa irrascribere

C. S.

velle,

S

tamepislolam dam, quod Beme) imbiberint, nolle deponere, facile

IUit epi /

\q

Augiuti-

nttm latuit

paci

tum,

,

s/

tavit,

13

epiatola

de baptiamate apud

Llla

vel

achismaticoa dato,

habet. f/aqur af/rra

undenuncagimue,

rs/.

hac

Quoniam,

nihil

otl/ou-

mus,

ini/aaraat nou

l.arijrriaiais,

ramdrni

dubium

jam super hac

diserfis ver-

exemplum earumdem litterarum tibi cum complures adessemus,

tentia nostra firmavimus

ad Jubajanum

episto/a

tur, et ante tertiam,

con-

etc.

est

Scripta igilur haic

post

secundam

dem causa synodnm., qum anno

rii/rri/.

siuis adducit, vel in iis

E

compendium

nunc quoque cum in unum convenissemus, tam Afric^ quam Numidia? episcopi, numero septuaginta et unus, hoc idem denuo sen-

etiam ex eademlocum esse nonpossit, guinipse

partes

re quicl sentire-

provinciie

OpUSCUlO raotra

XXXIX. Jubajanumad

suam adducit

simid intelUgimus.

nostrisexpressimus, ut

eodem anno ab

£

vel

decreverimus, quid item postea Quinto collega1 nostro de eadem re quasrenti rescripserim. Et

bis laudat, sed integritm

recitat ; ita ut

episto/ce

eumque

in opinionem

misi, quid in concilio,

Mareiano Arcdictum

modo

inquit,

litteris

facerem,

i/nif ail

ttijrstoin rst r.r S. tfirraui/nii

,

guibus tempus hujus

ignotam tamen Augustini tempore fuisse dirtom eontroversiam spectalt ma-

\an,

Eadem operaJubajano tra?ismisit, quce de controversia jam scripsei'at, egeratque ex

672

latensi episeopo tractat, ut § prmcedenti

iUom,

minimc

episcopos aliter sentientes

tus est.

ut,

dotoin Pontificem epistola adS. A ugustinimanus pervenerat; ea sciticet, quce inter Cuprianicas. QSt l.xxu.t/uirt/iu^/re.ruurlorando

cete?-os

recedere velte/, ufi etiam sub finem expresse testa-

guce-

li.Treticos,

ilitiiita:rat<<.V.s\\V\:\\\\

ut

domnare, ncc ab eorum communione propterea

possent, contrarium ostenderent. 1'rorsusenim,

ait,

hcereticis

tendit, quia baptismumahha>reticisconferripossc negabat. Attamen in tota hac epistola sic dispu-

Baptismo contra Donatistas conteriberet. Etenimlib. VI, eap. xv refutans arQumenta pradicli Crescentis, negavit, S. Cypriani provoeavitque adversarios,

a baptizaudis

esse

magis abstinendum, guam cedendum episcopatu, quia Novatianus Episeopatum Romanum usurpaverat. Ceierum ncminem a se rebapthari con-

itinus, (tttin librosde

;

qui

Quod outem Novatiani rebaptizarent eos non ab Eeclesia ad se venirent, curandum

669 HancsynodicamadS. Stephanum epistolam iaudavit Crescem a Cirta sub nomine solius Qypriani in concilio tertio Carthaginensi, deeatloit rai/so rrfrliroto, atque eam ibidem omnibus prwleetam fuisse. At non viderat illam S. Augu-

stionem periinere

est,

referre

respondit, nec propterea

aUS. Stepkanum ad prcesentem

Non vacat prohxm

Hinc novitatis atiquid novi iut/uxissevideretur. olim ce/ebraAqrippino suspiaoni consiiium ab opposutt. fuerat, stabilita sua opinio in qtto

seraper bene valere.

epistolam

*Ju*9m m

observo, : id tantum more, sedulostuduisse,neNovatianorum Lnctum rebaptizare , aut objccerat, ei quem Jubajanus

rnutare; sed salvo

administratione voluntatifi susb arbitrium liberum anusquisque praepoaitus, rationem actus sui Domino redditurus. Optamus te, fraterca-

s,

sentenlw

ipsi resrribit,

uapm^

epistote argumenta

siae

rissirne,

est, rescribejis, in

ac objecta diluere conatus

concordi» vinculo quae«I sesemel sint usurpata, apud dam propria, quse retinere. Qua iji re nec nos vim cuiguam facimus, aut legem damus, quando habeat in eccleinter collega

D

Cyprianus hasce Jubajani litteras S.

suam, quoi lxxui

P

clauserunt:GeteTU.m sciraus quos-

nec propo itum Buum

Ad

671

ner ab aliorum, qwaltter hnninsentiuitt, eommunione reeedere. S» raiia

auctore

in ea-

256 habita vide-

quamKalendisSeptembribus

celebratam esse ostendemus. 673 Istud porro hac eadem epistoia sanctus

Episcopm

itlo

cffecit,ut

odt/tuerit. vrl in

JubajnmtmvcJad partes suas

vel in ea con-

firmat

;

confirmarit. 1/a discimus ab Sancto nostro, qui cum in tertia Carthagiornsi sgnodo dixisset, lcctas in ea esse tum Juboiis

ipso

Qrmat,

eique

librum

de

milf.il

:

S.

inter

Bono

celera

fani

patientiae

Stephani responso

accepto,tertiam synodumin-

od se, tum suasad

adversus illum scriedi librum de Zelo et

bit:

tum consensit

confessus.gratiasegitffmc^am^^^^^ ieiiar,

eptsfo/om ii/am

pnaniewj

iwisii mnsiil-

tus

I)

ut

[fricani antistites

responsum

Roma

a

S.StephanoPontificeexspectatmt,S.Cyxiv\d>-

nus, vel

ad Jubo/anum certo c/ sit, de ea tam dubUanter

{

Jubojana, ignotCB nobis

srt/is

ac prurin-

ci&episcopo.

Ad

qumdam pro

traditione Apostotica adversus no-

hujusmanusperveneratepistota

vam iilinn opuuonem scripta, cujus auctorem s. Stephanum fuisse sine ulio fundamento nonuu/ii credideruni. Porro sx

stcterifjutertuutest;sr
gua parte Jubajanus

si

rrfrri consnct/aiinc

standum nonputaverit muttum tamenin eamint

etiuusse,auf eerfr ratumitms pro eadrn, pro/otis motus fuisse vidrtur. Utut est, S. Cj prianum /ter

ephtolom, gum c.rcuftt, cousutcndumdu.cit, in euquc ct tfubiu sm ejposuit.ct iaudaUs cpistofwpro Cutholicu consuctudme scripftr e.rcmptur adcunt snnut transmi&it.

dum

xxxni eamdem

lib. II

cou-

citans ait

persuadere conaretur vel S Cvnrii' scripsit epistolam etc

<<">"< """»<

"/- Wnadhanccontroversiani

m ^l^bajanum

missis Sanctus ad-

lonuti tant /i//rf/utn, qnetn de Bono etrco idcm tempus compasuerat ex dur quomsuper sfudiose

patienti,-

«JSS

coluerat,

:

qtuequ

***** Cum enim mttTL J»"*" mate qucestw p/urirnos

f

m

advmariospatZTaui

pro tuendo cnsuetudine

mmto

tubant,

ApostoUcaaerlTdeZ

crrebotur,ne disceptation

dtam purrrenf.pacrmque Ut huic

et

res

T

scorEcciesi
-yoma!ooccurreret,etvelutantidotu

quoddam prwpararet, Ubrum edidit,

m

F

quicumque illam

Qusete eodemargumentoperlUterasdetiuQconsultits rsf (t

mirum

tra Crcsconium, cap,

Cum emm aa/

eadm

deinde sub-

tansed etiam instructum se esse

inruiun, /,,/ssr S. Augustitium,

livore. o<

/ittcras,

Item lectaesunt vobis et aliaa Jubajani UtteraB, quibus pro sua sincera et religiosa devotione ad epistolam nostram rescribens, non ;

dicit, et

illum

/un.r/f:

de

ad patientiam, concordiam que

Bono

m

patientio?

cohortatus est

nulta

~mw*m *>**op* mti(8

>

:

DIE DECIMA

QUARTA SEPTBMBRIS

nulla tamen facta de prcesenti controversia men~

quo

tione,

facilius,

etiam ab adver-

ut existimo,

sariis lcgeretur. ,!!

iii

Jubajano

simul mittit.

cum

propter haereticos

pis nostris

collegia et coepisco-

non contendimus, cum quibus

divi-

nam concordiam et Dominicam pacera tenemus... Servatur a nobis patienter et leniter cavitas animi, collegii honor, vinculum fidei, et concordia sacerdotii. Propter hoc etiam libellum nunc dc Bono patientiae, quantura valuit nostra mepermittente Domino et inspirante, quem ad te pro mutua dilectione transmittimus. Eumdem S. Pontius t'n Vita diocritas,

conscripsimus,

num.

11 sic breviter recenset

:

Unde patientiam

disceremus? Laudat et illum S. Augustmus lib. IV de Baptismo, cap. vm, ct lib. IV contra duas cpistolas Pelagianorum, cap. vni, ubi Epistola de Patientia dicitur

exstatquc inter S. Cy-

;

priani Opera, Auctore suo verc dignus. reprobata

Afrorum

adS.Stephanum Papam Verum longe aliter, quam illi

patribus Romammissat, <>pi-

perlatcB fuerunt.

nione,

speraverant, evenit

B

:

nam cnm

credidissent fore,

Romamts Pontifex m sententiam suam non grairety eamque auctoritate sua coiifirmaret ; hic eontra lectis eorumdcm litteris, merito indignatus est, quod Apostolica traditio, tumquam erronea ut

vate

proscriberetur, idque ab insignis sanctitatis ac

doctrhue episcopis, a quibus vel

maxime

propugnanda. Porro ki Afrorum

in re tanta

tus

<•<>

fuerat

graoiores sancto Pontifici accidebant,

etiam mu/ti in Oriente

moquod

eamdem tradidonem, auc-

FirmiHano Cassarece Cappadocum, et ffeleno Tarsensi, episcopis, eodem tempore conveUerent, prout ad diem '2 Augusti in Commentario prcevio ad Acta ejusdem S. Stephani, § :i in Opere nostro observatum jatn est. Probe toribus prcesertim

Africance

ecclesics,

ac S. Cypriani in primis

auctoritas, pro tue/tdo rrrore

is

apud

Orientales ha-

quantumque indepericuii immineret,

Iiilura esset,

ne

lutius

seminaretur,

/tisi

eum

tempestivo

efficaciquc remedio compescerct. niiiil

iiinninn

pnetipit,

6T7 Nihil itaque cunctatus, ad S. Cyprianum, cctcrosque Afriae episcopos rescribcns, opiniouct/i

eorum novam,

et traditioni Apostolicai,

a qua

re-

cedere nefas esset, contrariam esse reposait; ac

proinde

sic statuit:

haeresi venerit

quis ergo a

Si

ad nos,

quacumque

nihil innovetur, nisi

manus

quod

imponaturin po&nitraditura est, ut tentiam;.cum ipsi hseretioi propriealterutramad baptizent, sed cummunicent ;e venientes non tantum. Non pervenit guidem ad nos Itmdata S. Stephani cpistoiu; sed eam hujusmodi fuisse discimus ex S. Cypriani epistola i.wiv ad Pom-

$um mbministrat, s(/drferw;Sedfaciliusinveniuntur hseretici, qui omnino non baptizentj quam qui illis verbis non baptizent. Consuli etiam potesi

ilii

Stephanum

suit, s.

validius

adkorum insaniam

tum ex

078

cum Bosad ejusdem

tenuitque Ecclesia. hac autem parte etiam fuit S. Au-

est,

Ex

qusfinus.

quitamen

lib.

in

concilio

tertio

Carthaginensi, in quo

S. Cy\n-\i\mis hoc iitsinuo/T ipsi ct(fcti'i\

Neque enim quisquam

dum

uit

nostruiu episcopum

86

esse episcoporum constituit; tum exepist. i.xxx,

ubide S. Stephano dicitur : De episcopatus sui loco gloriatur, ct se suivessionem Tetri tenere contenditj super quem fundamenta Ecclesiaa col679 Tstud certum est, sanctum Pontificem communicationis pcenam non obtemperaturis termi/iutum

fuissc.

VI de liaptismo, cap. xxv

aut certe hat

r,

tarios.

i/i-

dignos

eos

habendos esse pronuntiasse. I
unitatem epistolu

mota

veritatem Christi et Ecclesire

tuentes, abstinendos putat? Idem ex

lxxv kabemus,

bilc

qua Firmilianus com-

in

euiiidcm sanrtum Pot/tificcm inlcr

i/i

cetcru hu-c cffudit

Dum enim

:

pulas omnes a te omnibus abstinuiflti.

abstineri jiosse, solum te ab

Yeiu/ntantcu intru

nec

stetisse,

nos

cum

Sfcp/tuut/iu

sententiam in \fros umquam ah c
Cyprhinum uut

S.

S.

/ui/uts

st/lt/s

cxcommunicafiotiis

ftt/ssc, tautfatiis lloschius

nostcr

jum

ipso contra Tillemontiuiu

probuvit,

et

aliosque SUO

.

loco ostcndemus.

880 //" tam inexspectatm teros S.

Romani

Cyprianum etcollegas

Pontificis

ditumi cimlrtirium, rcjcc/am

Von tamtm

lit-

ejus oehementer

pcn tttcruu/, quippc qui opinttmcm saam, tjuam eiprobandam crediderant, velut ApostoliccB tra-

Cypria-

rrtitt

nus\

scquc eo

r/tfcrc/t/,

redactos intelligerent, ut vel illam pariter reprQ' tiarc, ccl /iiuuifcsto pcricu/o, uc u S, Pc/ri Ca

thcdru proscriberentur, exponi necesst esset. Et t/uii/c/u sciitcutiam, tum sua tut/titm

rcproburc ealculo

iii

gemina synodo, sed etab Agrippino,

quiqitc ii/m ipso congregati fuerant, episcopis stabilitum, ctmfirmftttiiiitjtic, ipsis i/aram, uct/ac nc CeSSB cii/cliatttr, rn q/uit/ im/t

culOt sed
arti


tantummodo, qua\

in variii

particu/uri/jus ccc/csiis /mutiuuit/tatnt t/iccrstt hic uqi trn/cfcitt

;

caiisucf/a/iitcnt crru

Pontifice allegatam, nort divinam, cssc

\at ris

jutticurcttt, ittai

hac parte socios

'ia/>cr>iii

sedhumanam

l.itlcri\

u<
cst.

u suucta

ctmtrurium.

sedin

sentitent,

varioh Qrientis episco-

FirmUiamm prmertim ae Belenum, st/nodis ccrsas amtaut eumdcm crrarcm

gui 230

i/,

>

apad

Jtfitiiuiit ct

iiuird.it tis

Si/natlum

plura

pcfitu', tiua' tipiiiioui isti

cidcliaular, t/t/asquc

mujori odio

iu

S. Ata/a^ftt/ttta Ij/c et

irt<-l,ralis

iiiilui

tam

tuebantur,

Neque deerant sane rationes esacraScri

681

respondere,

narteju/nab initio conirooersim conatanterpro* tmwersa pmtmndnm baiam fuisse; quam etiam

amplexa

Venetm

dirimeret)

pos,

est

S. Cypriani editioni

memorata epistola, quoliomni auctoritate sua usum fuisse, prcecepissegue tamquam Episcopum Episcoporum, acS. Petri successorem, Idcolligit tcin

erroneam sententiam <> iisdem verbis S. Stephano impudenter affricare non erubuere,quasihic baptismum etiam sim verbis a Christo praucripHs apud hmreticos collatum approbasset, At necesse

KnMhr

gravi hu$ minis

Operum

% 4. Luuduttis Boschius noster § Bcen-

Accedebat, quod

praivio chius iiostcr ia Comrncntario demonstraverit, 4jam Afita, § Pontificis sancti u pn/iori ipsius de baptismo sententiam

a4jecti&

prosfatio

licivft.ru,

peium, in qua illam refutare conatus est, retulitque locttm, qttcm uto.r recifavimus. Sunt , qui

non

C. s.

defuerint? Deinde ad generalem iuum S. Stepkani loquendi modum etiam aliud respon-

enim perspiciebat sanctus Pontifex, guantum ponr tleris

M CTORB

locata sunt.

076 Inter hcec Htterae a Carthaginensis synodi

S. StrplutiiUS,

sti, si

2SW

non esse baptismum Chri: Quis nesciat, verba Evangelica, quibua symbolum con-

stat, illic

075 De hoc libro ipse i/i hntdutu epistola ad Jubajanum sicscribit: Nos, quantum in nobis est,

scrihit

I!

vin

'/'• ,

ct,

ai a/ai:

hwettcoA

li"<

spct

/cm

ja<

<-,

,

.

arrtpic/iuut, t/uti

ferebaniur.

Juverit

sapcr rc t/tsa-icalvm
BO/pHsmO tmtlra

sic ait:

iit

huiailislas, tttp. \ll

Irruente itaque tam

magna

quae

peccatorum et de spiliominis regeneratione, utrum posset apud

stione, 0UQ3 de remissioiH! ritali

iiaireticos

[yu

.

1

1

gnantim

pu

;

m CTORI

apud schismaticos

vel

hasreticos

difficile

fieri,

aactontas redderetur, et prscederet consenserant, ei qui Affrippiniet nonnullorum, mahominum inhac quostione deficientium.qui

C. s.

fortt

CYPRIANO BPISCOPO MARTYRE.

1,E S.

300

ratio

quara tenere conlueranl aliquid novum moliri, non mteUigedefensionem Buetudinem, cnjns Vin * similes bant; irruerunt in oculoa aninue pervestigandae iter et intercluserunt

\rii

rationes,

veritatis. ,

,,;

,-,

Nec

i\H2

ratione

beatum Cyprianum propter

arbitror,

consuetudinem quid sentiret, libeprioremque dixisse, nisi ut

aliud, contra

«rf;Apudhsereticos sti

fcum,

forteexsisteret^cuiessetmeliuerevelagratissimeacciperet; et ostenderet imitan-

modestiam

icendi

,i,

:

si

qui tale aliquid afferret,

diligentiam, sed etiam

autem nullus exsisteret, unde illa? omnes verisi-

miles rationes, quibus movebatur, refelierentur,

eadem sententia permaneret, bene

in

tis,

et retentoe, quaj

illud

sic

Intellexit,

con-

verita-

amabatur, unitatis. Nam et quod ait Apostolus: « Pro-

autem duo aut tres loquantur, etceteri examinent si alii revelatum fuerit sedenti,

phetaa

« i»

;

prior taceat.

Qua in parte, inquit [verba naiadQuintum hic refert

ii

ille

(i

Cypriani exepistola

Augustinus) docuit et ostendit, multa singulis in meftus revelari, et debere unumquem-

« (i

que, non pro eo, quod semel imbiberat et tenebat,pertinaciter congredi,sed si qnid melius

(i

i-

ct

n

aS. AvffWtino

occultatie, quae putabatur,

non

scius, et

sibi

683 His atique verbis non solum eos adxaoauit sibi consentire, qui melius nliquid non viafferre aliquid,

est, si qui

possent

quo prior nmsuetudo servanda

potius flrmaretur, ut,

tale esset, qu<»d refelli

bi

non posset, etiam ipse ostenderet, quam veraciter dixerit, debere unumquemque non pro eo,

eoAfricmNumidimque adhtererent, et S.

saltem ratiocinari

scura qurostione

turbatus,

;

ubique intuens Qniversalem rnhustamqne consuctudinrm. cnarpotiua

esti id n

el

prece

el

et

intentione mentis ad

quod postea plenario concilio visum verumesse perspiceret etdocerot. ut,

iisi Sed, CUm fatigalum pravedontis com-ilii, quod per Agrippinum factum est,excepisset auotoritas, maluit prsedecessorum suorum tamquam inventum defendere, quam inquirendo amplius

laborare.

Nam

ostendit,

in

io flne epistolea

ad Quintum

ita

quotanquam

lectulo

auctoritatis,

quasi fessus, adquieverit.

nQuod

quideiu,

in-

n

quit, et

n

vinoia Africa el

«

bernabant, statuit, el librata concilii cominunisexaminatione Bnnavil quorum sententiam

n

religiosamel legitimam^salutarem, fideietEcclesiaa Catholioa consrruentem, nos etiam se-

i

^.grippinus

bonoB memori&s

vir

cum

eteris coepiscopis suis,qui illotempore in pro-

NumidiaecclesiamDorainigu-

;

n

i

1

cuti

sumus.

b

Qnotf

S.

Cyprianus

in

Stephanus

consuetudinem

lem

aliundc probaret,

/

ipsis

nihil

eam

immemorm-

proiter

hanc opi-

cit

:

reponeret, nec

Apostolica tradwone ntti;

omittendum statuerunt, quo

nihil

scntenUam

et

mintis, suamtnereniur, et indignantis Pontificis evaderent. In communione, ef miitate servata tcrtium de hac hunc finem sanctus Metropolita

Septemcausa concilium in proximas Kalendas omnes, quod ad indixit, 256 anni bres ejmdern quotfjuot potidt, Africce, Numidia>, et

Mauritaniw

eaque cpiscopos convocavit, eo haud dubie animo,

Umtus flonumerus atque Romanum Pontificem si minus ad

omncs

spe, ut, si isti

sibi co?isentircnt,

rentissimce ecclesice episcoporum

auctoritas

,

intensuas partes pertraheret, saltem a ferenda tatw excommunicationis sententia cohiberet;sin

autem

dtssentirent, ipse

quoqueab Agrippinisen-

lcntia discederet. Intei- hcec

68G

sparsa de S. Stepkani respomo dc Stephan»

coneilio tertio

Tripolitana,ut ex

in provincia

Carthaginensi col-

quit

cum

ligitur,

episcopum, ctiam pervenit

rarum

litterarum, quas S. Cyprianus de

causa scripserat, pisset

eumdem

,

;

se

quoque

lam Lxxrv

in

acrius

cete-

per epistolam, quee intercidit,

instrueret. .

scrilit atquQ

eadem cxemplaria ab hoc jam accc-

etiam rogavit, ut de novissimis Stephani

cap.

coepiscopi ejus etiam per conciliisen-

non auderet iste adversus eam sed in tam ob-

Deum,

uypnani »;»«« est.

Mricam

tentias deserere tentavissent,

m-

argumento scriptis manifestum rt tertiam mCumitaquesanctusAntistes,cetertquecuni synodum indiopiniomstc episcopi nova

scquar, qui

,

«u«

.uammnltumdUex,^ pariter extpsius 5.

quod semel imbiberat et tenebat, pertinaciter congredi, sed, si quid meliuset utilius exstiteril, lihentor ampleeti. Sod, quia tunc non exstiterant, nisi qui consuetudinem opponerent; defensionea autem ipsius consuetudinis non tales afferrent, quibus illa talis Aninia moveretur; noluii. Vir gravissimus rationea suas, etsi non veras, (quod eum latebal aed tamen non victas, veraci quidem, sed taraan nondum assertseconiirniiliiii cedere. Quam tamen consuetudinem nisi prior ante Agrippinus et nonnulli per

fcarel s<>

aum

fama ad Pompeium, Sabratensem

atilius exstiterit, libenter amplecti.»

debant; sed etiam hortatus

velschismaticosdatumChn-

agnoscere baptismum nolebat

i

dam non solum docendi

xiii his verbis dccla-

cap contra Petilianum,

mo

rius exprompsisse,

alium

hwreticos propensius lapsus

in

nionem ex odio

Respondit

qua acclusas

is

litteris

pei y episto-

Pontificis

litteras

ipsiquidem videbatur, raiionibus refutare adorsus et contentionis ardore, dolorequc

solidis, ut

,

intentalce excommunicationis,

mquo

vejiementius

abreptus, in sanctum Pontificem, pro Apostolica trudiiionc servanda

rum numero

cum longe maximo

episcopo-

opponentem, nonnulla iratus conscripsit, quce Cyprianum de S. Peiri fortiter sese

Caihedra scepe

alibi

loquentem non sapiunt. Non S Auqustini exemphtm

hibct ca hic retexere ; sed lib.

V de

.

Baptismo contra Donatistas,

xxv de ea epistola tractans, ait : Jam illa, Stephanum irritatus effudit, retractare

qurn in

nolo,... et

ea praeterire melius est,

quae,

pericu-

lum pernicios» dissensionis habuerunt. 087 Nec sic tamen minitanti Pontifici indigna- mcommuniour tus cst, quin in cjusdcm communione permanerc tarnen ejus permanseritque, ut laudatus S. Augusibidcm mox subdit; Stephanus autem etiam abstinendos putaverat, qui de suscipiendishsereticis priscam consuetudinem conveilere conarentur iste autem quaBstionis ipsius voluerit,

perst vcrans:

/iuits

:

difficultate

permotus, et sanctis caritatis visceribus largissime prasditus, in unitate cum eis

manendum.

qui diversa sentirent Ita quamvis commotius sed tamen fraterne indignaretur, vicit

pax Christi

tamen

cordibus eorum, ut in tali disceptatione nullum inter eos malum schismatis oriretur.

eadem

in

Ceterum argumenta a S. Cypriano in epistota eontra S. Stephani ac Ecclesice

sententiam producta apud

num

eumdem

S. Augusti-

a cap. xxm usqtie adfinem examinatu, confutataque studtosus lector reperiet 088 Er ejusdem unitatis et concordice in citato iibro

amore

librum

edit

librum de

Zelo et Iwore

,

.

DIE DECIMA librum de

Zeh

QUARTA SEPTEMBRIS

Livore hvr circiter tempore

et

scripsisse creditur, ut f/uac,

quemadmodum etiam

per librum de Hoim patientice fecerat, velut antxdolum natm simultati objiceret et accensas ,

utrimque partes moneret, ne intcmperanti zelo hvoreque ahreptwjuno.rias nmtentioncs odiaque

acinvidiamfratrumprorumperentEodemtamen quo lihrum de Hono patientitr scriptitm diximus arti/tcio, hunc quoque composttit ; sic nempe, i/f de zeli ac livoris malis damnisque in eo dissereret ut agitatam tum de hcereticorum baptismate quo> stionem simultatemque tacitus /irwteriret. ratus haud dubie, sic Opusculum suum adversantibus sibi episcopis pacatius utiliusque legendum. De

venenata a SS. Augustino ct Hieroni/mo laudor

Utm.

sic

num. 14 post librum

meminit

invidiae malignitate

: Quis livorem, de venientem, dulce-

dine remedii salutaris inhiberet? C89 Eumdem laudat S. Augustinus

hunc, quem epistolam vocat, occasione earum. scriptum fuisse. Scd Augustinum audiamus. Leergo, inquit, epistolam Cypriani de Zelo

w ea recensentur, VatalisabOea tamsuo quam PompeiiSabratensis ac Diogm Leptimagnensis nomine i>/ eadem opmatus est. 691 Conciiii convorandi causam, ejasquemo- Sanctm

dum

et

exordium, ipsa ejusdem

suhdo, dectarat.

Sir ergo habet

Cum

in

gregato*

/«".

-

tntur

Carthagini episcopi

conveni^enl Kalsndis Septembri plurimiex provincia Africa, Numidia,

Mauritania, cum presbyteriset diaeonibus, pra> sente etiam plobis maximapai-to. ei l«vi;r c.ssmi

Jubajani ad Cyprianum fectas item Cypriani ad Jubajanum rescriptse, de Iwereticis baptizandis ;quidque postmodum CyprianoJulitterse

bajanusidem

rescripserit,

Cyprianus

pismpus nusier

1

dixil

scripsorit, consulens

critatem nostrum de

\

:

quid mihi Jubajanus

medio-

illicito et

prophano haareti corum baptismo, ot quid ego ei rescripserim censens scilicet,quod semelatqueiterumetssape censuimus, haareticos ad Ecclesiam venientes Ecclesiie baptismo bnpti/ari et sanctafloati oportere. Iteni lectsa sunt vobis et aliaa Jubajani

lit-

tiam, et demumprosequitur : Hsec verba Cypriani in epistola populis nota, quam vera, quam fortia

Superest, ut de hac re singuli quid sen- ads$ntentiam tiamus, proferamus; ueminem judioantea, aut sumn libert

recognoscimus. Vere decuit Cyprianum de

sint,

zelo et livore et arguere graviter et monere. a

quotammortiferomalo cor tanta caritatis

ejus penitus aiienum abundantia comprobavit qua ;

vigilantissime custodita

cum

collegis suis

non

malevole de baptismo diversa sentientibus, nec ipse malevola contentione, sed humana tentatione aliter sapiens, quod perseveranti,

cum

vellet,

illi

Deus

in caritate

postea revelaret,

in

communionis unitate permansit. La/idat eum rtiam Ilierontjmus I/b. III Commentarii in Epistolam ad Galatas, cap. v dicens : Scripsit et beatus Cyprianus librum de zelo et livore valde

quibus pro sua sincera et religiosa devotione ad epistolam nostram rescribens non tantum consensit; sed etiam instructum se esse ,

confessus, ^rntias egit. li'.'-.'

a iurecommunicationisaliquem.sidiversumsen-

suos adigit

collegas

;

quando habeat omnis

epi-

scopusjint licentialibertatis et potestatis suaa av

bitrium proprium

tamque

judicari ab alio

uon altorum judicare Sed exspectemus universi judioium Domini nostri.lesu Cliristij «|iii unus ei snius habet potestatem et prseponendi uos in Ecclesias suaa guber natione, et de actu nostro judioandi. Bucusque S. Cyprianus. Prwtvr geminam autem Jubajani

mv

quaiu

possit,

quam

;

ipse potest

periisse diximus, sanctiqueCy-

priani rcsponsor/oii/, dr

§ XL. Tertia synodus Garthaginensis, in qua prioi' senten-

iectametiam

itt

supra jam egimus, aiteram ejUS-

i/ita

rodci/t conrit/o fttisse

dem Saitcti epistolam ad s. Step/ianum, $ 38 rehilum, trstatnr ('rcsinis/i Cirtti, r/i/si ii/u/s tuiiis patrihlis,

e COtujrcijiitis

tif

supra n nnhis pur/tcr

tiadenuo contirmata: Sancti

jam

inhac causa baptismi gesta a

ooi! Qua- vero s. Cyprianus ibidemde episcopo episcnporuin, ar li/rnnniri trrroris i/tl obseqttrinfi

nonnullis olim

in

dubium

vocata.

ohsrrratuui

striu/jerr S.Stijifta/ii/ni Viipiiiii.i/iinil

K

concilit/tit, cut' si/nttt

scopi cx Africa,

Numidi"

cunt S. Cypriano $piet

Mai/rit
qinta etquinque interfuerunt ; prcesentibus etiam presbyteris et diaconis et maxima plebis parte.

Concilium hoc seri/ts, quam anno 2.">ti statui non posse ex eo certum est, quod habitum fuerit vivente Stephano, qui anni proxime subsecuti mense

Augusto martyrio coronatus est. Sed nec citius rollocandum esse persuadent pauca, qutB post ceCyprialebratum concilium S. Stephanum interac

num

circa

hanc controversiam

intercexserunt.

Exstat autem laudata synodus tum m Opera, nibus Conciliorutiijum infer S. Cypriani

Collectio-

rrfrai tarins

in

prcBsules ab

rurstts

is

iiiulnrilnlr

\fms

i/iiiiis,

incepto revocare studuisset.

itasit, fairniiti/r u/rcssc est, fiir

'

otiam gravibus excom

additis

Pontificia,

ttiit/iiratinttis

tismo

est.

usu monorat, videri poisunt per

necessitatem

stu/

alendis Septembribus anni 'S.n> /efebratutn Carthacjine est tertium de lunreticorum bap-

edicendasm

amoventcs. Nequeenimquisquam aostrum episcopum so esse episcoporum constituit, aul tyrannioo terrore ad obsequendi aecessitatem serit,

cpistolaui.

optimum.

synodo G&rtfa

:

terte,

;

ginensi

qvam anum

prcefatio,

videamus, quantum malum sit invidere melioribus eujus mali originem ab ipso diabolo exstitisse, memorabiliter docet. Subdit deindc libri initium, unamque ac ulteram sentenet livore, et

ln tevtui

V. S.

diceceses

acsententus

distis, collegae dilectissimi,

iih. IV de Baptismo contra Donatistas, cap. vm, ubi qttia simul de unitate inter has controversias ab eoservatameminit, visttscst Pamclio insinuare, librum

gamus

,

quorum omnium nomina3

prcesentihtf^,

.

libro hoc S. Pontius in Vita

de Bono patientice

30]

soletqve Sententittopiscoporum i.\x\vn/„w ,//,; non quia totidem intcrfuere , srd quia r *:,

iiutitfitii

sanctum Antistitom Attamen

aiit/uid passitm rssc.

fnrr rnifrm tifisr/ar

rnimiinti tinimi vifTO, Ui

i/lln

ai/rlnritalis injiiria, ilnhi aCCipt

Pnntifiriif

iflns

Quodsi

/ms

Volebat scilicet sanctus Primas congregatos

stit/t.

c/iisi/ipos /frs/fi/ i/iiriin/lir srntrulni l/hrrr ifirrndn

admonere. iftaat

Ilui/r

ii/ii.i it/if

/

omnescottri/iis rssr triirift,

i/ff

1

//"'

qtwr/

ad

tibcrtfitcn/

rrhalar, ohserrarit, srsr

rf lirrt i/isr /irinntttu/i

\fri-/r

arr qttrmquam ulioruia,

episcgpum spiscoporum

eam potestatem 69

;

sr Ifinini,

qui aderant, Irirnrrsun

iu fiurin,

fiiufi/frrc

sibi

esse, aut tyrannice arrogare,utceteros

ad iin srtis/t sriisa

iiifit/fil

tawlatam

"niti/nirin iulcrpieta-

tus

tu niju^ nrotione

; :;

DE

?02

de Baptismo contra ubi eam expendens, Sancti

Augustinus

tus est S.

auctorf. C. S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

tib. III

m. mansuetudinem mqwiatemqw Donatistas, cap.

quod

laudat,

<">-

\simulgue

Spectem mer-

gue Ubere

W/ra

nonnuiloi redarguit, qui hac ficte subdoleque rodirfa arhitrahaidur AugnsliniverbasUDJunffO-

erequepet misisset

tentit > dit

;

ab

Seqoitur enim et didt ( in memorato concilio sanetus Episcopue) : « Superest, nt de hacipsa

pequidanguUflentiamiis,proferamus;nemineiB

b

ujudicantes, aul a jure communionis aliqucm,

diversum Benserit, amoventes.

si

[i

rf

Non

solum

". milii salvo jurc communionis adhuc verum qus9rere,sed etiam diversum sentire conccdit. •

i

Nequeenim quisquam nostrum,

ii

pum

«

inquit, episco-

auttyrannico

se episcnporiim constifuit,

ad obsequendi necessitatem collegas Buosadigitn Quid mansuetius? Quid humilius? Nulla qc certe deterretauctoritasa quasrendo, '

t.r:rrore

i.

dictn

quid verum sit. 805 Itane exclamassct Augusfinus, si sanctum

wplt

eantur;

pro ^postolica traditione servanda

pontiftcem

laborantem tyrannici terroris ac superbiai

aCy-

[iriauo hir puhiirr iiisiniulatum credidisset?

mansuetius, nihil humilius

hac oratione

hilne

M-

Enimvero ab hujusmodi dicteriis laudandis tam procul aberat sanctus ille doctor, ut dixissei ?

\)

va

iiv

xxv

frrrnda ijuidrm iu rodr/n Oprrr iih. V, rap.

jdm diximus,

existimaverit, nt supra

fuverit

Jam

repetiisse.

et hic

inguiebat, quae in

iila,

Stcplianiim irritatns cfTudit, retractare nolo,...

ea prfflterire meliua est, qusa pericuium perni-

ci.

habuerunt.

dissensionis

Bis observatis

cio

>83

s.

iugustini textum resumamus. fsceteraS.

,

Cy-

priani vrrbu snnditrr r.rprndrns, ihidem sicpro-

sequitur

Quandi» habeat, inquit Carthaginenomnia episcopus pro licentia >

»

:

,

Antistes

n

sis

h

Libertatis et poteatatifleuaB


arbitrium proprium, tamquejudicari ab alio uon possit, quam nec ipsepotest alterumjudicare: » opinor utique,

,1!,,;

tuncomnis Ecclesia varia disputarersabat, hberumque faciebat quajrendi arbitrium ut examiaata veritas panderetur. ,

Neque enim mentiebatur, gas

iu

gendumessemonet crimina cxauS. Cyprianum, episcopos ob certa estex judicariposse,manifestum ctorari, adeogue LXiv,m variis ejusdetn epistolis, ac nominatim ex qua Fortunaiiani Assuritanorum olim episcom\ Eispact ex lxviii, in qua iiasilidis et Martiaiis antistitum exauctorationem probavit, raqua fanu/uc csse voluil, itcmque ex lxvii,

norum

m

S. Stephanum Pontificem rogavit, utMarcianum Arelatensem in Gallia episcopum, Novatiani hceresim sectantem, ocyus dcponi, aliumque in

cjusdem locum subrogari juberet. 698 Denigue ea, quce pro S. Cypriani in laudato concilio sinceritatr rindiranda sanctus doctor

pr

iserat,

^

'|

ab

prodidissent,

ut,

tunc,

excommunioandos

\iiimi:i

fldia: qui hoc

de

1 :

1 1

cum

se diver-

Viro quasi

sentiunt, nihil aliud,

esse

censeret.

quam

oum

seipsos

ejus laude tales

esse

Ego Cvprianum Catholicum episcopum, Catholicum rnartvram, et quanto magis magnus arat, tanto se in omnibus humiliantem, utcoram Deo uavaniret gratiamjiiulloprorsus modo crediderim, in sancto prsasertim concilio profltentur,

collegarum, aliud ore protuliase, quam corde gostabal praasertim oum addat, el dicat n Sed exspectemus universi judicium Domini aostri uJesuChristi, quiunuael solushabel potestatem \

;

ii

m

rl «

prssponendi uos Ecolesiaa sum tione,e1 de aotu uostro judioandi. n

guberna-

Sub

ibidcm habet, dircctc feriunt Donatistas, qui ejusauctoritate pro iterando baptismaie

gloriabantur, sed ab

quam

Deus hanc dementiaina quolibel Christiano, quanto magis aCvpriano Babemus argo quferendi uberum arbitrium I

ft.verteri(

ipsiusCvpriani uobis

mitiasimo et veraoisaimo

sermone conoassum. 601 vst t

amore concordia;

et pacis,

semper servare studuerat, plurimum abhorrcbant. Dicebant autemhi, tcsteS. Augustino in lib. III contra Cresconium Donatistam, cap. n, quod (majores sui) ab Orientalium propterea ipse

communione discreti sunt, quia suum judicium resciderunt, quo ista

baptismi

(Orientales)

illi

placueratde Cypriano atque illi

quaestione

eis

Africano concilio consentiri oportere. Cumque S. Augustinus iis reponeret, propterea majores corum contra S. Cypriani mentcm eqisse, qui

cum collegis suis etiam diversa sentientibus vandam unitatem dixcrat, idque ex ipsius in

ser-

lau-

dato concilio verbis probaret ; respondebant Uli

eum

sic loqui voluisse,

ne fortasse excom-

non auderent quod sentirent non quia cum eis essetincommunionemansurus; utsanctusdoctor ibidem testatur. Unde ct vcrba illa sic excepit Ubi aperte dicunt, Cyprianum esse mentitum et Donastitas ipsos mendacii arguens, sanctum Antistitcm a fam fceda calumnia vindicavit. deterriti,

libere dicere,

;

G99 Existimavit igitur

ncm

ad

S.

Cyprianus, quaistio- Credebant

(idri

dogmata, sed ad discipii- Afri, quasti» nampertinere : consuetudinem autem, quamsolam nem lnmr ipsi objiciebat S. Stephanus, quamquetotAfricani praisoles,

ac nonnulli etiam Orientales rejiciebant, ipse verisimilibus rationibus prmoccupatus

mere

humanam esse, acveritaticedere debere

cabat;ideoqueopinatits

amphus discutiendam salyaEccksim

Umc

nnn

ipse

esse,

unitate,

BmeexS.

Augustino hicreferre visum tum utostenderem] necessenonesse

tusan-

iudl

est,

gueestionem hanc ac interea posse se

dwersa ab

aliis

sentire

ceteris episcopis, in

secundo convdio ( onha./nimsicongregatis, quajstionvm hanc mter consuetudines in variis ecclesiis aHterobser-

wtwrecmset.Verbarma.mrecitavimus.Nemve causam syam non absbnilem credebat it/i

morar/Etquidem apud

j™

antecessores

mmm

nostros

episcopis istic in provincia nostra

(lt '

dandaiM pacem moBchia >» uon non putaverunt, et in totum pwnrttata locum contra adulteria clau-

^t^ontamenacoepiscoporumsuorumcoleg oroccssen.nr,aut Catholica, Ecclesiea uniI

•a

9

il/am uon

tanti

argo commemorationejudicii verum exspectans audirea oollegis, prior eis mentiandi pnebarel

axempium

calumnia

Donalistarum.

dem Sancti

quam

contra

sancta ista scelerata per-

1

fcali

e

;

et simpliciores colle-

verbo capere cogitabat,

suni aentire

emm

in his fd trium, nec ab alio posse judicari. eliquatissima nondum tanium quaastionibus, quae sunt, mtelliperfectione discussa?, sive decism, credidisse S. AugusUnus. Certe

municationis timore

ti

vindtcatur

habcreomnem episcopum pro hberum arbi-

potestatis suce licentia Ubcrtatis et

iioimIiimi

funditatem

C

ctus ibidcm dixerit,

Ideo

8anctiquo sinccrWoi

priano sugillatom cekbrando vmdtcaretur smceritas in hoc concilio quo sensu idem Sanappareret, ut deniaue tum

subdit s. AugusitnuSy in his qusastionibus, qusa

eliquatissimaperfectione diseiiss;u sunt. NovcimI cuiiu, quantam sacramenti pro-

D

memorata oratione a S. Cyfuisse dicamus ; tum ut hujus

in

ctum Pontificem

I

on^,M,

1

niia „,,,, istu ,
, i

:

•uperunt ;

ut,

qma apud

alios adulteris

pax

T

^tui^quMiondabat.deKccIesiasepararenu^Manente

;

:

DIK DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

nente concordise vinculo, et perseverante Catholicae Ecclesiivindividunsacramento, actumauum disponit et dirigit unusquisque episcopus, rationem, propositi sui domino redditurus. ad fidrm non pertimre

700 Eodem modo de hac quatstione, veluti ad solam disciplinam, episcopiarbitriorelictam, spectante, opinatits esi FirmilianuSj Ceesarem

Cappadocum episcopus, in epistola i.wiv de eadem ad S. Cyprianum data. tnter cetera enim queein } sanctum Stephanum non minusfalso, qttam irre-

commota bile effudit, contendithancdisdiversitatem salvo unitatis vinculo posse

verenter, ciplirice

Eos autem, inquit, qui Romae sunt, non ea in omnibus observare, quae sint ab origine

servari.

et frustra Apostolorum auctoritatem praetendere, scire quis etiam inde potest, quod circa celebrandos dies Paschae, et circa multa

tradita,

808

totlinguarumlitteris.etordineetsuccessionece-

AUCTORE

lebrationiaEcdesiastioacustoditunoontPaquani tamen non defuerunt, qui sub nomimbus Apostolorum multa confingerent, frustra

C. S.

quidem

quia

commendata,

illa sic

sic celebrata, sic

;

nota

Verum quid possitadversuslitterasnon ca nonica auctoritate fundatas, stiam hroc demonstravit iinpi;e conatus audacia\ quod et adverest.

SUS eas, quai tuntay imtit.uu mole lirmata; siuit, sese erigere non pratermisit.ZfacS. Augustmus;

observans, non incredxbile videri debere, quod de afficta S. Cypriano sententia rumnulli conten-

debant Deinde quod ipse smtiret, subdidii Nos tamen, inquiens, duas ob res non negamus, ;

illud

sensisse

Cyprianum, quod

quamdam propriam

habet

et stilus

faciem, qua

ejus

pos

il

alia diviiue rei

agnosci; et quod ibi magis contra vos nostra causa demonstratur invictior.

aequaliter, quse Hierosolymis observantur, secundum quod in ceteris quoque plurimis provinciis

7i ii Verum paulo post vehtt dubius denuo oit immmlli cnPorro autem Cvprianus, aut aon sensit omnino, didenmt. quod eum sensisse recitatis, aut hoc postea

sacramenta videat esse apud illos aliquas diversitates, nec observari illic omnia

.-

multa pro locorum et nominum diversitate variantur nec tamen propter hoc ab Ecclesia; :

B

regula veritatis

repetit in libro

wmi,

I

mum

Fdem dubium

etc.

contra Cresconium Donatistam,

Catholicae pace atque unitate aliquando disces-

cap.

sum

lium Cypriani, quod aut non est factum, auta ceteris unitatis membris, a quibus ille non divisus cst, merito superatum. Ea hisce non inani-

Nunc ad

est.

concilium redeamus.

701 Congregatiepiscopieo3 quo diximus,modo,

eorumdem in

a sancto Primate suo

synodo sen-

cendam

tentia.

cor-

rexil in

ad sententiam

libere

di-

singuliex ordine opinati fuere, opinionemquesuampassim aliquotrationibusconexcitati,

Hrmarunt ; at in eam sententiam omnes iverunt, ut baptismum db hareticis collatum, velutprofa-

num

irritumque

rejicerent, ideoque baptizandos

quicumque eo solo tincti ad Ecclesiam venirent Erant autem, ut diximus, una cnm Primate suo episcopi octoginta et quinque, e guibus Natalis ab Oea etiam Pompeii Sabradecernerent,

tensis et Diogai Leptimagnensis,

antistitum, qui

aberantj loco et nomine suffragium dedit

;

atque

ter intulit

ubiait

:

Nam

et vos Iprofertis conci-

Boschiusnosterin

'Qmmentarioprawio opinionem iliam S. Aur/usfino non omnino levem visam fuisse credidero tamen hunc oppositam tenuisse, nec de altera alium in finem meminisse, quam ut Roga-

adActa

s.

Stephani Papee

t

§ 9,

tistisac Donatistis ostendei-et,

argumenta ex petita faceret,

S.

dum tam

nuinis admittebat,

quam parvi eontm

Cypriani concilio, Ittferisque has,

qum non

quam

ilhtdpro

//r-

exemplo ac veri similitudine inter fabulaspossetrejicere, sieorum robur auctoritaiemve pertimesceret. sine

septem supra octoginta collectce fuerunt. Postremo omnium loco S. Cvprianus suam ita sententice

sententiam his verbis

:

dixit, et

synodo coronidem imposuit

XLI. Afrorum h^ali a

Meam sententiam plenissime exprimit

epistola, quse ad

phano

Jubajanum colLegam nostrum

scriptaest; haereticos, secundum Evangelicam et Apostolicam contestationem et adversarios Christi et antichristos

appellatos,

quando ad

iiuain, uti et

cetera huc

spectantia,

adeat S. Augustinum lib. VI et VII de Baptismo contra Donatistas, ubi singulas examinavit et refellit.

Istudvero observatione dignum

e$t, ejus-

S. Augustini tempore dubitatum fuisse, an S. Cyprianus de baptismo ita senserit, prout in taudaio concilio, litterisque sensisse perhibetur ;

dem

nec defuisse, qui idtumdisertepernegarentt erroremque istum iUiafflictumessecontenderent. lia docet nos ipse sanctus doctor in epistola \n\\, alias xlyiii ad Yiitcentium Rogatistam, cap. x scribens : Cyprianus autem sensisse aliter de habcbat baptismo, quam forma et consuetudo suis, et in conEcclesiae, non in canonicis, sed in Quamquam non desint, cilii litterisinvenitur... non sensisse nmt*-nprorsus qui hoc Cvprianum a praesumptorihus nomine ejus sub sed dant,

S.

Cypriano

afficta, atatc

S.

Augu&tini

atque mendacibus fuisse confictum. atqueno703 Nequeenim sicpotuitintegritas illustris Episcoquamlibet unius titialitterarum quemadmodum Scriptura canomca, pi custodiri,

Firmiliani


synodum Garthaginensem primum adornata.

tertiam

amici, et de antichristis Christiani.

702 Porro qui rationes, a congregatis patribus pro rejiciendo baptismate harreticorxtm in hoc concilio allatas , solide refutatas videre cupit,

:

hac causa narratio saquo vehementior: hsec Legatio posl

Ecclesiam venerint, unico Ecclesiae baptismo baptizandos esse, ut possint fieri de adversariis

c

rejecti

S. Slc-

eadem synodo legatos Romam missos Ai>limamus, de quibus Firmilianus Ccesareensis

exis-

Cappadocia episcopus, ad mnctum Antistitem nostrum scribens, in epistola i.xw inter Cyprianicas meminitj quamquam alii legationem illam iit

citius collocent,

ad quorum argumentum

infra

respondebimus, Sententia de rejiciendo harretico ritat baptismate communi tot episcoporum,

m

prcecedenli § vidirmts, consensu firmata, s. Qj priano, ceterisque cum eo episcopis, visum e$tt -

legatos

in

t

rbem

eamdem coram

destinare, qui s.

Stephano

eum saltem tanti riutfitii auctoritate a ferenda excommuni cationis sententia deterrerent; et ad qualemcum persuaderent,

vel

-

i/itr

conciiiationem, conniventiamqueaddui erent.

Sprrahaitt rnim, tus Pontifex, /jiiti iidii

ttt

rrrtli-n-

fas

68t,

fOTe,

tit

stmr-

dum Africanam m/esiam, cum

pauci in Oriente tentiebant, tn opimone

sua obfirmatam videret,non diffieulterad leniora consilict clesioi

moveretur, nc tam iUustris portionis Ec

jacturam

faceret.

700 Verum

legati a s.

Stephano

rejecH,

DE

304

VemmnequehaclegaHo

706

eventum,

quem

proposuerant, tortitaest: quippe si FirmUiar de eono in citata epistola credimus, pramumitus Ghristiano* omni iisdem Pontifex Tum adventu rumhospitto, tectoque imerdixit, accedentesque

c. s.

ibi

de gytbus I

CVPRIAXO EPISCOPO MARTYRE.

S.

i,„titin„u

meminit,

ne

colloquium voluitadmitquia hujus ;

adeommune quidem Dixi

tere

Si Firmiliano eredimus

:

admodum mspedam

auetoritatem hii

esse osten-

demus. Interim illim verba audiamus. Postquam Apostoli Pauli hi Epistoia ad Ephesios iorum de humilitate, lenitate ac dilectione mutua prosei utus est : Haec Apoatoli mandata et protulis-

set, sic

monita salutaria qnam diligenter Stephanus implevit, humilitatem eensus et lenitatem primo in locoservans. Quid enim humilius aut Ienius, quam cum (<>t episeopis per totum mundum dis-

pacem cum

sensisse,

singulis vario discordiae

,

iiiit

manifestce stultitia

abstcntum, harrdum< schismaticum, apostatam, pejorem dicere; de rebusimprobe ticisomnibtts

opprobnis.IUud Pontificem sanctum quoque falso ait, eumdcm dissensisse: mundum totum per cum tot episcopis rumpacem cum singulis vario discordise genere cum pars quasi potissima Ecclesice pentem gestis accusare, aliisque onerare

:

etcaritatismemor ne quis eos in domum Buam reciperet, ut venientibus non solum pax et communio, sed et tectumethospitium

adhmsisse; neque

quidam eum

iicgarotnr.

sentiebant; utrique

adhuc insuper

dilectionis

707 Antequam Iubc discutiamus, observandum

Afri,

non omnes scriptores neotericos ea de S. CyAfrorumque legatis dicta accepisse. Eminentissimus enim Baronius ad annum 258, intni, 16| et Natalis Alexander Ilist. Eccles.

sensissct,

Stephanus propterea,

ct

episaliisque de causis omnes per totitm mundum copos excommunicasset; cum tamen S. Aurjustinus Ub. de unico Baptismo contra Petilianum cap. niv diserte tradat, muItopluresS. Stephano

communicatum

quemquam partis adversmex-

fuisse,

inquit loco

Multi,

tentes.

Et

tum

hic

tum

cum

citato,

alibiaffirmet.

illo

(Stephano)

[Carthag inemi Episcopo) etiam

isto

lib. III

cum

eis in

unitate consis-

contra Cresconium Donatistam,

omnino jam credendum

quinqua-

est,

cap.

priani

ginta episcopis Orientalium id esse visum, quod

Sec.in,art, iiuni 17

1.

1

prop.

editionis

Parisiensis

censuerunt, Firmilianum

hicagerede

l,

2,

a concilio lconiensi missis, quod concilium illorvm prior anno 25s. qui nobis 256 est, assigit, in quem etposterior consentit.Sed

legatis OrientalibuSt

i/ui reccnsita

Firmiliani verba perpenderit, non

dubitabit, quin de legatis AfriccB accipienda sint.

etiam prcsmiserat

lliin-

:

Quod (apace

et

unitate

nunc Stephanus ausus est rumpens adverslim vos pacem, quam semper antecessores ejus vobiscum amore et honore mutuo custodierunt. Eodemetiamspettasse videtur, dum ibidem pariter dixit : Nos gratiam referre Stephano in isto possumus, quod per illius inliumanitatem nunc effectum ait, ut fidei et sapientiffi vestraa experimentum capere-

iii :

Si

sit,

septuaginta Afris, vel aliquando ejus pluribus,

contratot millia episcoporum, quibus hic error in toto orbe displicuit.

710 \rr majorem veri speciem habent, quce de vario discordiss genere adjungit ; quippv

qum

tcra sic

S. Au-

gustino

ignoravit antiquitas,

mox

laudato, vel

ut,

teste

ipsi Donatistoe,

S. Cypriani auctoritate rebaptizandi

morem

ce-

conaband/r, S. Stephanum intcrRomanos Pontirecenserent, quos Episcopatum illibatum

fices

gessisse confitebantur. Quis pncterea credat,

Firmilianus dicteria adversus S. Cvprianum sub

708 prmterea Iconiensem synodum, a qua

le-

.

Uexandrmm in epistola madPhiiemonem, rektta

ab Eusebio scribii

liuur

:

lib.

\\\

Ilist.

Eccles.,cap. vn,

tllud prsaterea didici,

ubihmc

non ab Afris

solis

morem

(rebaptizandi ab hcereticis baptizapriuium invtruun luisse sed t't niul:mt»-a superioruni episcoporum temporibus, in

tos) uiiiic

;

to

ecclesiis populosissimis, el

in coneiliis

fratrum

apud [conium el Synnada, ot apud alios plurimos idem sancitum fuisse. Quorum sententias el statuta subvertere, eosque ad jurgia

el contentionesexoitareequidemnolim.Scriptumestenira: Nou commutabis terminos proximi tui quos .

parentes

tui

oonstituerunt. Dionysionon obscure consonat Firmitiamts epistotasuperius laudata

m

deeodem argumento J.vm i-kidkm

coUeoti

iii

in

uius,

[conio,

iiiiuin

Cilicia el cateris

: Quod totum qos Phrygiaa Locus est, eonvenientibus ax Galatiaet

scribens

qui

proximwragionibusconfirmavi-

tenendum contra

lueretieos firmiter et vin-

dicandum, oum a quibusdam de

ista re

dubitare-

qum

finem epistola Stephano adscribit his verbis : Et tamen non pudet Stephanura,... insuper et Cyprianum pseudo-Christum et pseudo-apostolum et dolosum operarium dicere ? Ego qu\dem ha>c non magis a sancto Pontifiee dicta credo, quam vera essc,

subjungit

gatos istus missosvolunt, diuante S. StephaniPontiftcatum celebratam ftiisse, docet S. Dionysius

has tegatos

qui

Facere,

nonOrientalts

degestiscontra

tueri

Ecclesice recedere)

nitis.

C

redeamvs. Firmiliani Stephani acm Afncams 704 Severum hunc S. dicta posnon credere certo UgaHs agendi modum pro temporis asserenlt, fji/i tum siitn soU Firmiliano Uccat) exacerbato ? d dicere pace (salva tanti mri inverecunde animo multa in sanctum Pontificem sedet faha. biora, acet mquo effutiit, non modo Ulumaudacio?,insoknK0>, et erubuit, Seque enim arguere : impmtum, iracun-

Firmiliano

prseciperet fraternitati universae,

a quo digressi

sitnnts,

^enere rumpentem, modo cum Orientalibus, quod aec vos latere confidimus; modo vobiscum, qui in Meridie estis, a quibus legatos episcopo.s patienter atis et leniter suscepit, ut eos nec ad sermonem saltem colloquii communis admitteret;

fin

Firmiliani locum,

Nunc ad

tur.

qiue Eirmi/ianus ibidem irreverenter

Qui (Stephanus) omnia in se esseconscius, pravenit, ut alteri ea per mendaciuin :

objiceret, quffi

ex merito audire debecet. ac disputandi studio cx male Cypriani verbisnegavit,Apostolorum

Eodem animi intellectis S.

ipse

cesiu,

temportbus hmreticos exstUisse, contendens, nemiesse, qui hoc (non rebaptizahdosessebaptisatos ab hmreHcis) credat Apostolos tradidisse; quando etiam ipsas hsareses constet execrabiles ac detestandas postea exstitisse

nem tam stultum

711 ntulu,

(

n

um

itaque

trati

Firmilianus in hac epistola

animi motu adconflandam

phano invidiam

prteter

sidrrtt^rffitdrrit, quid

S

Sle

asqmm ac decorum incon-

ntmim, « rjnsdemsaurti Pontifim mrejmendis Afrim legatisseveritatem smtlt, at mtnon tamen, tibertate ampliasset, minasque, obstmate persistenHbus ab

P ro

eo intentatas

factts venditassetlSic

certepacem unitatem-

quc sanctos Stephanum inter ac Cyprianum run-

tamassmt;cum

tamenconstet, hosce in

vidtgnatwnem mtrasolas

mmas

commu-

stetisse, ut

infra

lattusostensttnsumus. Facile tamenFirmtUanoassentior, legatos illosasancto Pontifice sevcre repufsos.

duhice fidei csse,

tur,

stendi-

:;;

DIE DECIMA pukos

Romaquc,

QUARTA SEPTEMBRIS.

re penitus infecta, excedere

jussosesse, repetitis etiam gravibus in Afros mints, nisi ad pristinam Ecclesio? consuctudhtcm rcdirent. Jta

quul

isti

enim

Roma

et rei gravitas, et

periculum, ne

turbarent, exigebat,

quemadmo-

dum

Petrits Constantius in Epistotis Romanorum Pontificum, dissert. de S. Stephani Papce sententia circa receptionem hwreticorum § 7 erudite ex-

posuit. Ista tcgatontm rejectio

712 Nonnulli, inter quos Maranus, memoratos Afrorttm tegatos, non a tertia Carthaginensi synodo, sed a secunda, Romam missos essevolunt ac consequenter statuunt, epistotam S. Stepftani ad

Cyprianum, quamhic insua ad Pompeium refela legatis istis Carthaginem allatam, vel paulo post eorumdem regrcssum eodem missam esse. In hanc sentcntiam Maranus conlere institwt, vel

cessit

ob rationem temporis,

pugnare arbifratus

quam cum

nostra

Est autem htec ratio hujusmodi. Ex dictis constat, concilium Carlhaginense tertium Kalendis Septembris anno 25G celebratum fuisse. Necminuscertum est exep.Lxxv, est.

Rogatianum diaconum post rejectos Romce legatos ad Firmilianum, Cicsarensem in Cappadocia

cum S. Cypriani litteris missum fuisse, ilhtm de rebus apud Romanum Pontificem

qum minus

aittem hujus missionis

in citata epistola

opportune

sic

debuissct in senten-

ad

ini-

tium hiemis ejusdem anni 256 sunodus Carthaginc celebrata, legattquc in

Africam

Romam

reversi fuissc

;

missi, ac

inde

post htec prceterea

et

si

ideoque mirum videri non debere, nova Carthaginensis synodi decreta accenso ;

anhno novas faces admoverint^adeamque severitatem impiderint. ipsius

715 Xon evanescitj inquam, hinc difficuUas Carthaginenquia nc vel sic prudentia aut mquitas permitte- scm synodum, fmt, ut missi ab Africana ecclesia legati, inauditi plane, tanta cum severitate tractarentur gutppe qui nultum obstinatiqnis indicium eo usquc dedissent, nullaque hac mper re jussaa Pontifice accepissent. Severitas hcec multo minor, cequiorque est in sententianostra, secundum quam

legati

itli

modo

eo

tum demum

(nisi

tamcn exaggerct Firmilianus)

exccpti reputsique fuerunt^

jam semel auditi, et

um Afri contra gravissimum Pontificis

comminationcm

quam

confirmassent.Secundo scriptas epistotas

legatos

non

laudato Pontifici tempus

et

occasionem dederit

suitm

numero

legatorum rejectio

si

Oflte

Pompeium,

ct

idemqtte antc tertiam st/uodum contigcrit, cttr, S. Cyprianus nec hac, nec ht illis, al-

m

insigni inexspectatoque eventu mentionem fccit ?

716 Respondet quidem Maranus, hoc silentium JIIUIIII/II i-uiittsumma fuit in Cyprinno, tribuen- gts8edtmda dum esse; de duabtts vero istis epistolis vide dicta est, lenitati, quse

num. 7i:i. Verum ego, mansuetudinem ipsitts pariter

ejus

in posteriori epistola, et quss

ad S. Stephanum

errorem

,

ad Jubajanum

quod

concilii

<

prius, episcoporum

sum tamen, quin cum

maxima ceieritate usos esse ex eo putet, quod eorumdem adventum in Vrbem fama pneveniens,

ficet

lenitatem

ac

venerer, non pos-

S. Augustino lib. V de Raptismo contra DoHatistas, cap. xxv revcrculrr non taudcm, quae in Stepiianum initatus effudit ciosae dissensionis

periculum pernihabuerunt. Sitamen hcec cum

summa

ejtts tenitate recte conciUentur,non video, cur religioni habuisset istam Romani Pontifich

prcecipiendi fraternitati uuiversaj, ne quis eos in

in dictos legatos severitatem

domum suam

cum minori commotcE mentis suspicione, quam qua. epistolam adPompeium scripsit,facere potttisscf, nt cam tcgcnti apparcbit, iltia cerisi-

reciperet

;

ut venientibus non so-

lum pax et communio, sed et tectum et bospitium negaretur, prottt supra cx Firmiiiani epistola dietum est. Huic argumento addit locum ex S. Cypriani epistola lxxxii adJubajanum, quam nos citm ipso non multo post sccundum concilium Carthaginense scriptam esse statuimus. Nam cum in ca Sanctus dicat : Si possessionis ergo nostrae si sacramentum unitatis agnoscimus, cur praevaricatores veritatis, cur proditores unitatis existimamur? cttm ha?c, inc/ttam,

jus tenemus,

Sanctus ibidcm dicat, Maranuseum de Stcphani

commemorare, quod

ccrte

mite non S.

est,

ea, qute in

Stepkanum durius

hac cadcm epistola

scripsit,

vei in altera

Scd

rejectione profccta esse,

Stephani

iit,

priori

quidem

litteris,

cujus exemplar Jubajanus ad eum miserat, qua ipse, quique vum eo contra Apostolicamtraditioncm sentiebant, velltti pnBYaricatores ctoris,

epistola lxxiv ad Pompeium nonnulla in eitmdem sanctum Pontificem acriora dicta cxciderint.

veritatis e/proditores traduci potuerunt.

714 Fateor cquidem, primum

manas

ipsi tibcnter

datu-

spatium rebus gestis rtts essem, nisi et temporis absohttc sufficeret, et graves rationes aliter suaderent.

Ab

hisce ineipiamus.

Verisimile

tantum S. Stephamtm, aliunde

rum

sententia,

ea severitalc

non

httellecta

mox usum

est,

Afrofuisse,

episcopos, inaudiut eorumdem legatos, eosque non modo a colloquio appulsos, tos y imo nondum arccnsuo, sed et hospitio tectoqw fidelium tcncl proutexFirmilianiepistola dos decerncrent,

Septembris Tomus IV.

sic

gravique commiiiatione com/nottts, dc quibus solis ibidem expostulat in altera vero qum de Stcphano ne meminit quidfin. rcfataic coua/ur rpistofam ignofi nobis auscripsit, S.

et ht

tttm esse hujusmodi, ut

in

ad

Jubojatittin conquestus est, a dolore ex legatorum

in lcgatos suos severitate couqueri arbitratur ; ob quam similiter factum putat, ut sancto Antistili in

}iarattiargumen-

r. s.

validavisaest, ut propter

Rogatianus Ccesaream in Cappadocia profectus, versus Carthaginem reditum jam itrsisse, Id autem Marano eo minus fieripotuisse vidctur,

suum

AUCTORE

fam

intercessisse

lam de tam

igitttr

alio-

Firmiliano scilicet, ceterisque ipsiadharentibus, ante hanc Afrorum legationem

bernum tempus urgebat, quantum potuimus, ad 713 Secundum haic

Homanos

"i

Stephanum,

Asiatieis,

quwso,

tianostra a Kalendis Scptcmbribus usque

tam

in S.

eam a sententia, quam seguanur^ minime recedendum putaverit. Neque hmc difficultas, ut Marano visttm est, evanescit, observando, dissensionem eadem de causa sancto Pontifici cum

indicat rQuomam vero legatus iste (Rogatianus) a vobis missus, regredi ad vos festinabat, et biscripta vestra rescripsimus.

Tillemontic .

ssquo,

etiam majori,

Tempus

305

ratio

nominaHm

rescriptum

nonpost secun-

tiam

ac

ttt

idem Firmilianus

scd post ter-

Bm

i onnfices,

episcopum,

gcstis instruerct.

dam.

Maranus.

i

7i7 Hcb rationes mihi plane persuadent, me nisi a tertia synodo

moratam legationem non

Carthaginensi adornatam fuisse, nisi temporis rationem supra expositamcum vebus interimgestis conciliari non posse, ostendatur. Cur autem con ciliari non possit? Yam primo quidem legatos celeritate istos iti Romano itinere suo summa usos

non

potuit

non probat epistola Pirmiliani adventum eorum fama ROmam prm-

esse,

ctiit/i

vcnire per aliqucm, qui vel pridie,

quOM

ipsi,

Carthagine discesserat, vet paulo feliciore navi gationc fucrat usus ; tleque etiam multum tem-

39

poris

nrr OppOsitWl

evincunt

DE

306

iORE C. S

ho pitio

verbu constat, istud ante

//',/mliai>>

adventwn at

cuiS. Cjprianus litdeferendas commisit in Firmilianum ad teras Stephannmepistohtm guidm elsuamadversusS. scriptamrecitavit, ve/ certe simul ,

eorumdem

'

adPompeiitm

latum fuisse; cum ea aeeipi

illo

cum

de wlte minis, gvas S. Stephanmipsis •/ /// eutlem errore perseeeranfes, intentwerif

pc

i)

?nus, Roi/atianus diaconus,

PonUfex interdictum de arcmdis fe/ret. Deinde nec ex ut

poris require/jatur, legatis

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

..„/

on transmisit, ut ex dicendis constabit. \ t/uidquamgratius hiseetitteris

illis

poterat FirmUianc

,

imposlerum redjrent. Frvstra

Maranus /et/nturum """• n// "t'r

iter

fardare eoimftts

Bomam

718 Trajectus Carthagine

ratiorw >tMa-

est,

-

iiileni lei/ati, f/iuiiuui

f/uitt

mai mutilis plane

fuisset, ante

aa

ex hoc eaptte

igittir

omnis

est.

tantusnon miiiti

(

nd

finem Septembris

<)t li/hris

irmi/iuitum milti,

re/ ,\ueein/jtis

jum

et iiu lionla

choala jam f.itr

l

:

Hoc ijaudium suum tum quam S. Cypnano rescripsit, pcr qratiarum actiones, tum denuo a/iquibus interjectis, in hunc modum expressit: De vobis autem cognoscentes, quod secundum renos ipsi posset objicere.

i/lue

tideenire,

u/tte liieitieni eu peree/iisse.

lluf/tttiiiuu

ln-

nustjuam enwi

:

dicir

niissus, regredi

iste,

ad vos festinabat, et hi-

bernum ternpus urgobat, qiiantum potuimus, ad

quia invenimus in fratribus

scripta vestra rescripsimus.

tantamnobiscumfideiet veritatis unanimitatem. 721 Porro in hac cpistoia FirmiUanus arqu- udn-rsus menta, a S. Cypriano in epistola ad Pompeium s Stephamm accipit, adversus S. Stephanum producta repetUt, appro-

autern eeaue

JJcec

t/uam autumni finem sigmfieant; possumus mterpretari, m Rogatianus Africam reee/fi festinaverit, ne jam tum in-

/liemis initiiiiu,

eaque iu

sic

e/iti/ttt/

\\

lxxv,

gulam veritatis et sapientiam Christi hoc, de quo nunc queritur, disposueritis, cum magna laetitia exsultavimus, et Deo gratias egimus,

Yeri/u

Quoniam vero legatus

:

in ipso initio epistolce

et su/i ftiiem

reee/ti euluisse

inf/uam

/','',,,,,

1'irinHia/ii su/ijiiitno

a vobis

i/iit/um,

mot

liienie

ac Mauritanim anlistitum acces-

eoque mmus a sione uehementer firmatas videret, justaHomaniPonti/ieis indit/natione sibi metuendum confideret, quos plures seHtentiw sua> patro-

l
niensf ftaf/a/tanus diaconus Ciesaream

ft/j/iui/uentn

guippeqmineodem discrimine vfrsans, Episcopi, simul et phirtum A/n-

;

snti tfniti

Numidim

ca?,

in Afrieatn reiluees fati/e esse /lO/ueri/if, udeoi/ue el eode/rt

idere

partes

iiujrnecscens, ref/ressiiii, siitim,

/i/eiits

positis

-

bavitque, ac

si

minus prwcludcret, saltem rcdderet mo/estiorem.

tam longe

rem suttm

nonnuUa prceterea

esse ipsi

vidcbantur

addidit, quce in

E

prout utramque

;

epistolam conferenti mani/cstum

erit, et Firmisua testatur. Sic enim in illa scriNos vero ea, quaeavobis scriptasunt, quasi

Uanus bit :

§ XLII. Sanctus scribitde eadem causa ad Firmilianum, et ab eo epistolam pecipit: quid S. Au£uslinus in Sancto

hanc

circa

controversiam

laudaverif.

Scribit i"i

u/iit/irt

in

I)

iiillhllilli/i.

nnn

pofest,

mot /mrum tnr/mfi Poniifex,

Afrienni /uwsu/es,

i/ittn

quem

/tterinf, eerifi,,„e,

m

„e llumn-

proposito suo immobiiem

ui

eem

(n,n

fubtnm istud a suo capite

snnefits f>ru:snt sei/ct, l>ir-

Coppadoda

i„

eamdem opmionem,

liim ettm n„t/f,\ eu/le/jts StttS /tt/sse

dure, ,/iii/ms

,

eis„,,t

cpisco-

nee dissimili

nwdo

uS. Stepkano re/ur

/psi C sf

iitf/

r„s „/i Hl um

Afrienme eeeiesne statU, eu„,,„„ nii/ue periculo instrueretnr, et i/me ,/,s/ f„,„ esset scnlcntm,

,fe

e,/,e,ref. Itnsehins ,„, s fer

t„ (uinmenStephano satpe laudato, §8 S^iC€UWest,S.(foTie&VWidconsi/iicc/j/sse',„t Firmilianum simul hortaretur „t, sigttos } vel in

tario prcsvio

fljia

S.

Orieufe, cci „/„„! E //,(„„, u itoimr suspectos non esse ,

mm

t

«trrt,

Quod

,

amicOS huhere/, at aUquid uaJere

tanti iii/ortunii dc/jiccu(ores ctsi

atitmde satis

adhiberet verisimite appareat, in

l-'irmili,mi tumcn responSO mhil /,{„,„ oeeurrif uun
(

ypnanua

hrn occasiom

pstt,non superest.

AUameH

ad Firmilianum s.

Dumysmm

seri-

nmdnnum simm m Aoccausaopemm, precesoue I

,

contuasse, infra cidcbimus.

-

rl/t

90

pistottm

^ssus ergo est Ceesaremn rnense Septemadfinem veryente, ut prottedenti 1

ort

et

plurimaque

ipsi injuriosa,

in S.

quam

Stephanum uon

se indiqna,

impoten-

quorum aliqua §prcecedentiperstrin-

omues sui reditus moras amputabat, ipsi spatium amcessisset, quo turbulenta il/a animi commotio deferbuisset. Neque dubitandum est, quin Firmitianus, de Ecc/csia Dei contra nus, qui

Paulum Samozatenum bene ?neritus, et in Menais Grajcis ad diem 28 Octobris adscriptus, dicteria

dum

hensu/n

m transcursu

conhrmandam veritatem, aut

ipse efferbuit,

minus

partem versaverint,

uiilmntim, Cesureense,,,

>t

retexere ad

mtentia

,

/uim, uh

nec

quiedam addere ad cumulandam probationem. Yerum multo vehemcntius, quam S. Cyprianus,

experiebantur u mmis demum ad sententiam axcomrnunicationis procsderet, animos in omnem uree/eiriif.

;

legimus, sed saepe repetita memoriaB mandavimus. Neque ohest utilitati salutari aut eadem

ximus, ncc cctera lubet hic referre ; utpote quce tilum ipsum iJe/e/urum fuisse opinor, si Jioqatia-

Cyprianus prasertim, infelit / causm eeenfn e.e le/jtitis iiomu recersis infe/tecto,

tius

nostra propria suscepimus

tius e/fudit,

or s.

suie

ipse iu

§

prooam-

illa

pt*.

quodaddictum dicm examinan-

eluerit,

erit.

722 Gontra non faciie mihi pcrsuaderi patiar quaiu a dictam eptsto/am S. Cypriano interprete e Grteea S. Cypriano Ltitiuu,,, /actum esse, ut versam esse nonnuili cx sola stitU si-

mthiudme colUgendum putamnt; quamquam entm Sanctum AntistUem in prmenti dissensione non/ium,/uam e, /mmano fragilitate durius de

S.Sfe/jhoiiuser/psisse/ateuilumsit,

non

opiturr

^r^^^^impenderevZ^ h, m ot

ii

„tt

ini/m,,,

neiahitine Ois

m„ur,

rci.It//m

id etiam

mmdeni s Sf iuti„sspargercnt„r Marano

Binema-

p/acui, 'VN<\ cuisancti

PrcEsulis tnler has - '/'«« contentioneslmitas tanta "' ''<"<

«*«*" «« du,Ao anZ"

™°?>

quod dr s StepKani in rejiciendis Afrom " s > em '<>"

'

.

uUum

"t

""""".'V'"'"/'»

in

tiZl

-""nonincom^n

pr*m,t,t, facere nluerit. PraUer

X „ '"

,

rwmxUapparet^. Cyp«anu m interpretemeZe

fMtoinouatamouamexkujustZteZsll

^negaturApostolorumt^Z^ e^sse, cum

pse

m

,, tlslolutHl ,,

™<^ etiam

tinu

F

cmdiiini*

»

DIE DECIMA etiam acriores,

quam

qttos Apostoli

QUARTA SEPTEMBRIS.

damnarunt,

prorupisse.

Tempus

723

Ati/ii

tcmpus, quopradkta epistolascrifita

ex ea superius annotavimus : nunc annum tpsum ex eadem accipe. Bistoriam cvjmdam

epislolcB.

pseudo-prophetissce in Cappadocia in hac epistola narraturus Firmi/ianus, de tempore hcecprosmittit:

Ante

enim et duos fere annos, temAlexandrum imperatorem, multo

viginti

poribus post istic

conflictationesetpressuraeacciderunt. Scribebat ergo ista Firmilianus anno %2post Alexan-

dri imperiumcurrente:hicautem anno Chri$ti28Z OC mense Marth, utplwisque placet, occisuscsL;

a quo tempore siusque

numeres, habebis

ad initium hiemis
annum

22

aliquot mensibus

jaminchoatum ab Alexandri interitu; ideoque tam laudatwn concilium tertium Carthaginense, quam guts illud usque ad rescriptum Firmiliani secuta fuerc, ad annum 25G rrfcrmda sunt, nec /n sequentem annum diffmi possun/, cujus mense Augusto S. Stephanus martyrio coronatus cst, ct S. Cyprianus pulsus in exsilium. 724 Quid in hac controversia deinde utrimqm tentatum fuerit, incompcrfum cst; sed ad hoc tempus probabilius pertinere credo S. Cypriani

Consultus a

Magno de baptismo JVV

vatianorum

H

ad Magnum, quam Eminentissimus Baronius ad annum 258, num. 22, et post hunc Pcarsonius ad annum 255, num. 2 primo loco de hcereticorum baptismo datam csse non improbabiliter arbitran/ur, quamque post S. Corepistolam lxxvi

nclii Pontificatum scriptam fuisse,

quod dc fiat.

martyrio

illius

Duo autem

in

ex eo constat,

in illa expressa

eadem

mentio

Magnus

qucerit

: priinter ceteros hfflreticos eos quoque, qui a Novatiano veniunt, post prophanum ejus lava-

zatis in lecto,

auctore

tholica... oporteat. Jamergodecisaeratin Africa prior qumstto de baptizandis omnibus, in qwt umt/ue hteresi bapthatis,

eique sententia vehtti rertce

Magnus, tantummodo de Novatianis idem slatuendum infuBrens

dubitabat,

utrum

esset.

727 Pecutiarem dubitandi causam S. Cyprianus ibk/cm sic memorat: Quod si aliquis

is

demumfuerit, ba-

ntrum q/tis /otus, an perfusus, sanusne, at/ decumbens rn Ect lesia I 'hristt baptizetur. Suh f/t/em tamcn moresuo mo-

netj sese hosc ita sentire, ut

pterca

damnare

nolit,

tt/itcr

aut ah eorum communione

recedere: Rescripsi, inquiens, litteras tuas,

opinantcs pro-

quantum parva

valuit, et ostendit, quid

nos,

tili

carissime, ad

uostra raediocritas

quantum

in nobia

sentiamus, nemini prascribentes, quo minue statuat, quod putat, unusquisque praapositus, est,

actus sui rationem

dum quod

Domino

redditurus, secun-

la beatus apostolus Paulus in epistola

sua ad Romanos scribit et dicit:« Unusquisque » nostrura pro se rationem dabit. Non ergo nos invicem judicemus. 726 Ratio autem, ob quam laudatus fiaronius i)

tempus et

Pearsoniuscum

illo,

eam primam omnium

tlc

eodam

svmbolo, quo et nos baptizare; eumdem aosse Deum Patrem, eumdem Filium Chrishim, eumdem Spiritum sanctum ac propter hoc usurpare ;

eum

potestatem baptizandi posse, quod videatur m interrogatione baptismi a nobis aon discrepare, etc. Objectionem hancdeindepluribus refi^

tare cona/ur. f/inr fiuit responsio

gumentum

:

nempe

ad Baronii

arnecesse non erat deprioribus

litteris

cohciliisque mentionem fieri, quorum sententiamac decretaMagnu$noverat,probabatque-

sedsatis erat illorum mquitatem, refricandce memoria» ergo, pauch proposuisse, ac

Novatianum eodem, quo

hcereticos, schismaticosque loco in

matts habendum esse\

ceteros

causa baptis-

quemadmodum

taudata

t'n

episto/a fecit S. Cvprianus.

Hinc paritcr p/anttm est, cur nec Agrippini concilium in eadem epistola memoretur, cujus non /nim/s neressaria citu/io in Baronii sententia fuisse dieenda

est,

ad quod

haw

advertisse videtur. Cetcrum

ipse

cpisto/um

insinuant.

728 Supcrcst, itl rclrra ai/ hu/,c S. Cypriaui controversiam spectaniia expediamus. Ccrtum est,

sanctum Prmsulem nostrum cum

ejusdem

ceteris

de

tota

''''" ;

l>nu " 1

et dei/u/r unirersu Err/csiu pcuih/s proercommuriicatroitis pirua in rc/rurtarios lata, quam S. Stcphuniis o/ii/i fucral comminatUS. '

Certc S. Autjttslinits

/t'h.

// i/c li
coulrorersiani /uinr srruuiluu, Sfcplutni scntcntiam anlr suu tempOra itt p/rnuriu nuir/liu a/ihi,

terminatamjam fuisse testatur. ffoclamenS.Cypriani factum magnis laudibus ceJebrare sotent heterodoxi scriptores, et quicumque supremam /tiuiuini Voul/firis i/t tpuesliu/tihi/s uil fulriu mec tantihits

OUCtOritatem

S. Step/uiniim CUtlt, t/tirm

hi

/irii/u

pnrlrr

init/ur

t/ci/tc

frr/tut

arruilrrr

"

/,/rui/ur

;

nuu

rruf,r\

t/lia i/is/i/niu /urrilu, /urr i/,su

tuenda Aposto/ica trttditioncconstanliaceterno

memoria

t/iqnitm ferif. Sr
pluribus tractare,

qum


tanctum Ulum Ponti/i

cem ae martyrem propne /uiiptrrra CQnsule,

si fithrt

spectant, et de qutbus ,

t'
riuui atl ejust/cm Sanrt/ Arfu, aput/ nos

/<>//,

I

gusti addt'em2, §4, ubiipsius at/rrrsus

S,

imn\rtrrbupfizuti/<'\f/rsl
frsiu-

/•]<<

729 CertcS. Augustimts,

quantum

licet

Au-

Cypriaparlr

c/s,

postremo tum. Non enim hic quceritur, utrum a quibus-

;

SCripsit,

tur de scriptis addiversos episcoposantelitteris, nec de conciliis in Africa ea causa collectis, quo-

.

0'«'d

ha( s

nonmot/o tum longemaxima Ecclestmparsrepro*

constanter ab initio probata fuisse ostenditur.

necessaria citatio videri poterat. Ita Eminentissimus annalista, nec improhabUiter Nostamen cum Pamelio, aliiique malumus eamdcm lococollocareoh ipsum epistolo? artjumen-

K

deindeplu-

ribus probam,

hoc arqumento a Sancto nostro scriptarum existiment, hmc est, quod nulla in ea mentio liabea-

rum

rtfirrtuin r^t.

opponit, ut dicat, eamdem Novatianum legem tenere, quam Cntholica Kcclesia tenent;

hahat, scd

neqite inieresse,

probabiliu>

illud

non loti sunt, sed perfusi. 725 Ad utramque quwstionem S. Cyprianusrespondet annuendo; nullum enim hcereticum aut ;

S.

i

sententiwpatronisacriterdefend{sseerrorem t quem

schismaticum,qualiscumque

C.

Ecclesia Ca-

sionem baptitantur, clinici propterea dicti) an habendi sint legitimi Christiani, eo quod aqua

ptizare posse


m

exorta vtgentique de baptismo dissensione scriptam esse, acriora Sa/u/i dicta hiur et i/u/r satis

salutari

respondet;

ejus lavacrum baptizari...

crum

intirmitateetlanguoregratiam Deiconsequuntur (id est, qui devita periclitant.es, i/i /ccto per asper-

dc bapHr

,

mim

non

oporteat, Alterum, quid... de illisvideatur.quiin

lioc

si ad Bcctesiam veniant, smt, ut in Afriru tfuhitutum fuisse supravidimus;sen iuter ceteros hasreticos eos quoque, qui a Novatiano vcninnt, propha-

mum, an

baptizari etsanctificari in Ecclesia Catholica legitimo et vero et unico Ecclesiae baptismate

ad

307

hwreticis tineti,

t/apt/zant/i

Ikijiis

est,

et

cumque

tllumoariU >///<> uh nntnt lamcn

pOtCSt exCUSet, /nut

cu/pa absolvit.sedin ept'sto/axr,u\,a/ias tLYUI,ad Yiiuritliui/i

ft'i
autem Cyprianus aut non

eum

<
>

•icrihit

:

sensit oinninn,

sensisse recitatis, aut hoc po

tefl

PoiTO

quod

correxitin

regula veritatis, aut hunc quasi naevum sui candidissimi pectoris cooperuit ubere caritatis, dum

unitatem

dissenstone S.

Augustttuu

DE

308

auctorb C. S.

S.

CYPRIANO EPISCOPO MABTYRE.

et copiounitatem Ecclesia? toto orbe crescentis, tenuit vinnssime defendit, et perseverantissime

culum

enim Cantas coopent Scriptum peccatorum. Accessit huc etiam, est

pacis.

:

unitatis

^nchrmisaqueacpostmsprferet.

m

et lib. II ra

>>

i" tmis

contra Gandentium, cap. ix.

TMUIiix

cap.

tattas,

/friptismoeoi/tra

rfin/rt lih. II
'

Ub. VII, cap.

IV, eap.

lib.

i,

e/

i

comparatcum

Dona-

VI, cap. n, ct

vi, lib.

xx hunc cumdem Sancti eirorem quod

facto S. Petri Apostoli, oO

hmc a S.Paulo %erio recteque reprehensum fuisse, ex epistola adGalatas, cap. u existimavit. Unum pro crteris loritm primo citatum OCCipe : Si potuit, inquam, Petrus contra veritatis regulam, quam postea Ecclesia tenuit, cogere gentes judaizare, furnnii potuit Cyprianus rontra regulam veritatis, quam postea tota Ecclesia tenuit, cogere haireticos vel schismaticos denuo baptizari ?Puto, contumelia Cyprianus episco-

I;

quod sine ulla sui pus petro Apostolocumparatur,quantum attinet ad martyrii coronam. Ceterum magis vereri debao, ne in Petrum contumeHosus exsistam. Quis eniiu uescit, illum Apostolatus principatum cui-

praeferendum.

libet episcopatui

78) bVequeexistimo,eumdem sanctum doctorem

teruerit,

ilriniiti tantopere lafiorassr, ut istud factitm

ftlifi

dubium vocaret, quemadmodum tum num. 702 relalis, quasque ibidem subduntum in laudala epistola cvm, tum denique

modo

in

excusaret aut diminueret,prout locis sttis

iit

roiitrn Dontttistas Roqatis-

lucubrationibus prwstitit; crisfimo,

instjttr

quam, non

alia id illum de causa fecisse,

in-

quam

ut

in custodiexida euspiaetlmrnilitas et caritas et non solum patesceret, salubriter Ecclesia. pace postens ad etiam sed Christianis, illius temporis notitiam signaretur. dicam, ita ut medicinalem, tant» Ecclesiaa, tanti

Cum enim

tanti meriti,

tantaB virtutis Episcopus, quam erat dili-

oris,

tanti

pectoris,

aliud de baptismo arbitraretur,

multiqueejus gentius inquisitaveritasfirmatura,

nondumliquidomanifestatum. eolleg», quamvis Ecclesiaidtamentenerent, quod et praeterita consuetudo, et postea totus Catholicus orbisamdiversa plexus est; non se ille tamen a ceteris et sentientibus separata communione disjunxit hoc etiam ceteris persuadere non destitit, ut sufferrent invicem in dilectione, studentes servare

unitatem spiritusvinculopacis. Itaenim corporis manente compage, si quid in quibusdam membris infirmabatur,

ret potius,

quam

ex eorum sanitate convalescepraecisione mortificatum dili-

gentiam nullius curationisadmitteret. amorem con734 Et si se ille separasset, quam multi secord/UB querentur! Quantum sibi nomen inter homines faceret! Quam latius Cyprianista?, quam Donatistae, vocarentur? Sed non erat filius perditioDejecisti eos, dum nis, de quibus dictum est :

non

;

sed erat

vidit aliquid, ut

per

filius

pacis Ecclesise, qui

eum

aliud supereminen-

Et adhuc, inquit Apostolus, supereminentiorem viam vobis demonstro Si linguis hominum loquar et angelorum, caritatem autem non habeam, factus sum aeramentum sotius videretur.

:

gniEpiscopiacMarti/rispectusumguamirrepsisse.

nans, aut cvmbalum tinniens. Minus ille penetravit,utcerneretsecretumabditumsacramenti:

siniiii ratione

sed

quoddoleret, ncevum illum incandidum istudma-

factum puto,ut S.Pontius,C ypriani

hanrtotam debaptismo ro/ifrorrrsium ncvrriio quidem atti-

tliiiiintustir Yittf

titvrrtirortnn t/rrif,

iuuttl

riptnr,

dubic

frut/i/ifi/tr in l/tvr

s<

sattltS rat/ts

qum eximio

premere,

l/tir

huic

cauSQ.

credidtssetj

rrrrrruti si/entio

Prcesuli ex

mi

prtrfrrmissur/ts f/tissr

tlioiit/

humana

iiferant ;

neque enim

riilrtt/r, si

tanta iaude

quantam meruisse videnturad-

versariis Pontificim auctoritatis,

Uxmen Dl 00

aperui,,

tanta cordis illuminatione prseditus, propterea

modo

782 hie

I

rtt/in, rtsiti/itjuid

passum

rrnrnt/nur

esse i/t

/ilnrihus

/'//

huntani S. Cyprianum

ipso ejusilrm iufer

nesamorempacis ac lnris

unitatis}

mrritn

Itttsrc

quem

conlcntio-

S. Augustinus

Itiitifmil,

rt

Donatistis

i/t/iftini/itiit propOSUit. Etniint firct st/nctus Prmsul i/rirrttt/n Aqrippini rt/fionifn/s, quffl illi verffl visse snni 111 obscurissima qua»stionelaboranti,et

de remissione peccatorum fluctuanti, ut loquitur s. Attt/ustimts li/i. i\ t /r Baptismo,cap. \l,licet, inquam, suum decretum rationibusisUsplaneconforme crederet, ittudque non modo tet Africce, \ttini
t/wit ttiitlis

si

sciens

omnia sacramenta, caritatem non

haberet, nihilesset.

ac Mauritanim episcoporum, sedetali-

OrieniaUum senienUa,coactisqueibidem syroiifinnatttn/ rii/rrrf. itlroi/i/r i,t litmtanum

Pontificem, istud, propositis etiam

excommuni-

ri/tionis /uniis,

proscribentem vehementius rffervesceret, studiosissime tamen cavit, ne aut ipse aui alii n RomanatEcchsimwmvnunione segregarmtur. ('nte htinc unitatis amorem eo tanti fecit siiwtus doctor, utcrederet i/lum in huncer-

Cumautem

minusillud per-

hanc tamenhumiliter, fideliter, fortiter custodivit, ad martyrii coronam meruit pervenire ut si qua in ejus lucidam mentem ex huspiciens,

;

mana

conditione nebula irrepserat, gloriosa serenitate fulgentis sanguinis fugaretiir....

735 Quod ergo aliter sentiens,

fateamur, agnoscimus tamen ac

ille

Vir sanctus de baptismo

quam

se res habebat, quee postea

pertractata, et diligentissima consideratione

fir-

mataest, inCatholicaunitatepermansit, etcaritatis ubertate compensatura est, et passionis falce

purgatum. Htvc

et simiiiaS. Augustinus variisin laudans in sancto Prceside nostrono/t tiissrnsitmcnt a Stephano, sed unitatis amorem

locis hahet.

huncque eomagis crebriitsque laudans,quod contnt Donatistas scriberet, tfwos Cvprianum inrebapt/zami/s hareticis auctorem sibi esse jactantes,

ejusdem Sancti exempio continue urgebat utad Ecrleshr unitatem redirenl, et ex suo ipsorum

schtsmate arcjuebat, quantum ab hujus sancti Martyrts scnsu ac moribus dissiderent. Ex dictis cottujc, tjw/m infideliter nonnuUis

varios S Augustini /orossicreferant, quasi hic sanctus doctor

mtotaiflacontroversia

d/gnum, a

S.

nihil,

nisi

summa

laude

Cypriano factum dixisset

m

rorem

h?>/

pcrmissum

esse

ipsas disceptutiones

t/rr,

/intr iiutitiitrris

'

hb.l de Ba-

extollerentur

[ftit;

Imidavit

e.r

locos instgnem intrr

verbis

Ub. I contra Cresconium Donatistam^cap.Lxxxn

(

unum tantum

Augustm

non nrum propterea Dominus

quid

Sarmenturn enim, ait Dominus, illud Patermeus, medatfructum,purgat quod in rcpetit in ut majorem fructum afferat. Shni/ia epistola cvnr, alias cclv, ad Macrobivm. cap. nr,

S. Loncjnln foret singulos

recensere ideoque

multitudinem fructuosissimum, si quod fcamqnam sarmentum purgavit Pater emendandum, fuerat eo in falce passionis.

contcntioncs vel inter acrcs

exemplum

a Deo, ut pacis atque § XLIII.

et

unitatis

Ecctcsia.

,

DIE DECIMA

m

QUARTA SEPTEMBRIS. etiam sentiebant, utrique

YT TTT ALlll.

consistentes. Si

oi

StephanUS niimquam <

„„ excommumcavit .

ri

.

i-i

Cypna-

S.

ntim, sed hic in ipsius et suc-

cum

eis iu

ergbverumest,quod

isti

unitate

AUCTORE

dicunt.

0. s.

«"'lerausam sua-srparationis a-s .,v,v \„| rN cusareconantur, in unacommnnioi ommumone Sacramentorum mali maculant bonos, et idao corporali

et

(

disjunctione

.

amalorum contagione recedendum

ne omnes pariter pereant jam tum Sttipha* ni et Cypriani temporibus periisse Eeelesiam, contitendum est, nec aliquam posteris derelictam, Donatus ipse spiritaliter naaceretur. 739 Quod si diccre nefarium jiulicant, quia re vera netarium est; sic mansit Eccleaiaex illis temporibus usque ad tempora Caeciliani et Maest,

;

cessoris

communione

ejus

semper vixit,

et

martyrioco-

ronatusest. S. Stcphanus

excommunira tionem,

Q

um huc

usque ex SS. Cypriano ac Aitgustino allcgavimus, extra dubixtm facitmt,

quin sanctus Prcesul noster, non obstante contentione, a Romaruc Ecclesia? communione discedere noluerit

secum

omnique studio laboraverit, ne, gui ab eadem se segregarent. At

,

sentiebant,

nonnulli sunt, inter qttos Tillemontius, qui cumdem aut reipsa a S. Stephano excommunicatum

sine baptismo admissi sunt, pleni

priano et

in-

signem Episcopum ac Martyrem ab ea abstentitm vixisse, obiisseque

comminiscuntur. Scd si illi tam

ccquo animo S. Augustinum hac in parte

eo?ts?t-

nec ulla facta est a Cyqui pariter de bapfsmo sapiebanl

eis,

ab illorum communionc divisio. quoniam Donse arbitrabantur in unitate et communione Sacra-

mentorum

Christi alienis malis pnsse maculari; potuit deinceps Ecclesia permanere, quam

toto, sicut

ut Sedis

omnibus peo-

catis et criminibus suis,

id lectoribus pcrsuasum velint;

dum tam

nio,ie '

eam maculando perdere potuerunt, quicumque in eam secundum ipsos

sic

nimirum

W-

Kwammu-

jorini, sive Donati, uec

fuisse, aperte dicant, aut certe sic loquantur, ut

Apostoliccc aucforitatem arroda/it,

sedfcfcfti

de illa praadictum est, terrarum orbe crescentem, nullo modo poterant quorumlibet traditornm ac facinorosorum aliena erimina maculare. Dcinde,

cum

paucis interjectis, etiamsa-

E

crm Scripturm sententias protulisset guas Donatista malc interprctati, sc sequi jactabant, ita dcnuo prosequifur : Quffl tamen divina tostimnnia vel pracepta si eo modo, quo isti, intelligeret Cyprianus. profecto so ab Stephano separaret, nec cum illo in Catholicaa unitatis t

luissent,

quam

avido

Stephanum inique

S.

sanctus

ille

contraque

arripuerunt,

intcrprctat/ sunt,

quidqu/d

doctor pro Cypriano excusando, quod-

qae bene egerat, laudando, adversus Do/tatistas et

Rogatistas conscripsit, agnovissent ut/que, ex-

communicationis sententiam a sancto Pontifice interminatam qaidem sed numqttam tame/i ,

latam fuissc quam

Sancto

minatus

est,

;

neque amantisshnum Catholica?

communione sententiam,

putant, hcereticos et schismaticos, sicut opinanclesiam, communicabat peccatis alienis videlicet peccata eorum, qui baptismo

causam eam allegabant. quod

in

Eccfcsir/

communicando contaminarentur,

velttt

inso-

baptismum nonhabentes,admittendo inEc;

quia vero

non erant, in eis utique permanebant Debuit ergo Cyprianus ab hujus communione abluti

discedere...

740 Hoc ergo quoniam non

fecit,

sed

cum

eia

luMle argitmentum objicitnon interrupta/nS.Cycommunionem, tam cum S. Stephano,

massa corrupta

priani

quae postea sanctos istorum Majorinum parerel

quam cum

iis omnibus,quos hkab hwrcticis bapEcclesiam admittcbat. Locus quidem longior cst, scd insignis, ideoque ettm kic subjungo. Sed volo mihi, inquit, solvat iste (Petilianus) quzestionem quandoquidem cum Romana* Eeclesiae per ordinem commemoraret Episcopos, inter eos commemoravit et Stephanum, quos

ac Donatum.

tizatos in

dent, restat, ut fateantur, bonos

Episcopatum illibatum gessisse confessus est. Cum ergo Stephanus nonsolumnonrebaptizaret hffireticos,

veruui etiam hoc facientes, vol, ul

decernentes, excommunicandos esse censeret, sicut aliorum episcoporum, et ipsius Cypriani litterse ostendunt tamen cum eo Cypriafteret

;

nus in unitatis pace permansit. Quid hic dicturi sunt? Excutiant ingenia sua, quantum possunt, considerent. et utrum valeant respondere, 738 Ecce duo erant uno tempore, (ut de

aliis

taceam) qui diversa sentiebant : nentissimarum ecclesiarum, Komanas scilicet et CypriaCarthaginensis episcopi, Stephanus et quoconstituti nus ambo in unitate Catholica iterannullo Christi in rum Stephanus baptisma graviter dum esse censebat, et hoc facientibus ;

barefflvelseniB-

succensebat; Cyprianus autemin habentea baptismate baptizatos, tayiquam non baptizandos in Ecclesia Catholica existimabat.

Multi

cum

illo,

quidam cum

est,

nec perseveravit Ecclesia,

Hoc quia

modo

dicere nullo

cum

malis

auin

SacramentorumChristianorumcommunionBsine ulla Bua labe tnansisse, et usque ad tempus Caciliani lixc,

perseverasse Ecclesiam etc.

guamque vehementer

sanctus doctor, ex facto Cypriani,

cum Stephano, debf/t,

iisque,

Qmnn

pro-

Donatistas hic urget

F

communionem

guos baptisatos m>n cre-

perpetuocQnservaniis, veiutimintme dubio,

notissimoque probans, perseverare Ecclesiam Ca thoHcam, licet multimaii, guales Donatistai bup Hzatos ab hovelicis reputabayif, in ca

communi

cent? Boc verototumargumenium enerve fuisset ae inaite, si litn/ianus Pontifcx S. ('yprianum

excommunicasset : dicere enim, huncf uon obsta/ttr ist/t excommunicatione, in illius commu-

.

duo erant emi-

mumChristi,

sflmpervtottj

in unitate permansit, tota ipsius unitatis tunc

:

;

secumlnm tenendam

737 Itaque S. Augustinum audiamus. Hic lib. unico de Bapttsmo contra Petilianum, cap. xiv Donatistis, quicum S. Cypriani auctoritafem pro bapHzandis hterettcis commcndarctit, sui schisma-

his

inflixit

isti

tur,

Catholica multi mali essent, quodquc boni curn

ipst

de baptismo

unitatis Prtesulem ea labc conspersissent.

tis

numquam

persisteret. Ille quippe

quam

istu

nione permansisse, nimis

vanum

est,

Idem sanctus doctor tib. [V de Baptiamo, tneagw cap K adproposiium nostrum denuo sic scribit: Hac ille [Sanctus noster) caritatis patientia fcole711

ravit... in

obscuraqmTstionobonoSCOlltgaij non

rnalcvoh; aliud sentientcs, sicutet ipse toleratUS est; donec processu temporis saluberrima con-

suetudo, quando Deus voluit, ctiam declarata veritate plenario concilio linn.nvtur. Cmn itaque v.i

ipso S.

Cypriano

propugnatores ab eo

constet,

t

atholicm sententta

sic toleratos fuisse, ut

nemiiin/i

,

DE

:;lo

H

t

TORB

C. S.

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE. a nulUus com-

mmpropterea excommunkare, voluerit ; consequenmuniane ac unitate recedere Itrrmano Augustmo •><.-:, nec ipse, u-,r ter »™ p~, S. LddoetaUerum «. rmuomkutus ftttt. A"tm er lam/ut, ejusdem 5. Augustmi testimmium €t

Ste-

kgere : V, cap, sxv, uU hatc qui de putaverat, abstinendos phanuB... etiam consuetudinem ,ascipiendis hasreticifl priscam est

OperU

lib.

(sanctusCarconvellere conarentur: iste autern thaginensU Anttstes,

qroestionis ipsius difficul-

lar(atepemotU8 f et sanctiB caritatis visceribus iismanendum, cum unitate gissime pneditus^in

qai diversa sentirent.

Itaquamvis commotius,

vicit tamen sed tamen fraterne indignaretur in tali disceput eorum, eordibus iu Chriflti p millum inter eos malum schismatis ;

i

tatione

Tntera suam

qu» esset pnesertimsividissetea, quas in epistola multoque magis, si

D

ipse S. Augustinus, si runisse. Et torsitan aliter locutus edicere debuisset,

non

in Eusebio,

Firmiham

-ehictorquetse,utlectori movcat, saltem suspiaonem

minuspersuadeat,

a Romam sanctumCarthaginensem Episcopum vixisse, atque ita alknum communione Pantificis

Urum

arrodat. Apostolicce Sedis auctoritatem Tdlcmontu illam in primis respondeo,

ad hmc

Augustinus tantuminterpretationem, quasi S.

modo dkere

pacem ac communionem Cypriano, non autem a Stepha-

Catholieam a

voluisset, S.

non ruptam

no,

fuisse,

nimis inanem

Nam

esse, et

verisimilitudine,

qua erudito viro indignam. a liomano salva S. Auf/ust/ui sententia, obirudit,

excommunkatum /M«seCyprianum,rfe pace quo is num. 737 ait : Cum eo... in unitatis bonos Toleravit... permansit ? Et num. 741 numerOr collegas, (inter quos S. Stephanus certe Pontifice

oriretur.

Quomodo verom cordibuseorummcilpax

742 natut cBt.

CMeti, quomodo mllummter eos schismatis malum exortum est n alter ab alterius commuhac nione propterea fuerit segregatus ? Porro in

:

t

tum

docet

communione eumdem etiam tum in epistoUi cvm, aliaB ccxv, ad Maobiisse,

alibi,

rrnluum, asserens,

rum mnrtyrio coronaiumcsse,

Christinomine occisusest, sed quia in gremio unitatis occisus nomine pro Cbristi noii (]iiin [irn

Nam

est.

ipse, prosequitur, Bcripsit, et fidentis-

Bime asserit, eos, qui extra unitatem, etiamsi pro Ulo Nomine moriantur, occidi posse, non Negtte aliter sensit S.

poase coronari. inus,

/n

ijiti

idpro tam

Bkrony-

Attercatione adversus Luciferianos,

certo,

exploratoquehabuit, ut nondu~

bitaret velinde probare, S.

Cyprianum numquam

in adoersam sibipartem anathema dixisse* [psius wrhu suiii /ifi-<: Vorum si voluerunt hi, qui ab

Eilario instituti suut, et ovcs sine pastore esse ooaperunt, de Scripturis ea proferre, quas 13. Cy-

prianus ob haareticos rebaptizandos in epistolis Buis reliquit; sciunt illum hssc non cura anathein.-ii.r eorum, qui se sequi noluerant, edidisse. Siquidem in communione eorum permansit, qui

sententifie busb contraierant.

manifestum quidem

17,

esse,

pacem ChrisH,

ut s. Augustinusait, in corde S. Qypriani vicisse,

uuiluiiujur ab hoc schisma exortum esse; at itu fuviiv sttstiuvri pOSSC,

nionrm

rt /iitvrm

runi $0 non nt/iissr, Viiori

modo

\n

unico BapUsmo, cap.

.

quia in eo

rrrh/s nit/n. 737 rt sn/q. rrrittit/s srribit, t/ttnm-

S. Stv/i/tttnus r.iruniniuuirutu/os ccnseret COS,

ris

in ipsius

urr

rrbu/itizurent,

fusreticos

i/tti

is,

Cyprianum

tuuir/t

unitate ac pace semper perstitisse, guod i/ui vuni 60 srntirlxint srsr ab nliurum

nrr

,

uuu/unui sr/iurnrrrint. ffov srnsu aamittit TiiUmontius, nullum inter eos schisma '

1'iu/uuniinir

tirtttm

essv,

S.

Cvpriano

in unitate caritatis con-

stanter perseverante, Addit etiam, iddiciposse, i/uiti

rvl vittuniuuuinttio,

quam

S.

Str/tlunms

inflixerataui infligerevolueratj exsecutioni tlntit

/uut vst,

man-

episcopis in unitate

comynunione sejunctum

fuisse, in

quorum

cordibus sicyicit pax Christi, ut in tali disceptatione nullum inter eos lnalum schismatis oriretur, utque sanctus Aniistes cura illo (5. Stephano) in Catholicae unitatis communione persisteret ?

E

745 Mirabi/is enimvero hcec est Catholica pax et communio, ubi alter ab attero per excommu-

id in

nkationem dit

V

de tiaptismo, cap.

xvn

conce-

quidem, posse bonos erga malos habere pacem,

cum

sed tenere non posse

eam

qui

iis,

ruperunt.

Aqit i/iu/m/ siu/vttis doctor de eadem hac controversia paceque nihilominus servata , ct sic loquiiur ;Vidit et sensit (Sanctus Antistes noster) '

etiam diversa sentientes, posse salva caritate sentire; neque enira cum malis teneresediceret divinam concordiam et Dominicam pacem : bonus quippe habere erga malos pacem potest ;

quam

tenere autem cura eis pacera non potest,

non tenent. Et quid tandcm aliud est tenere pacem cum aliquo, guam cum eo in pace permanere,

quam cum

munione

illo

com-

in catholicse unitatis

persistere,

quod

S.

Cyprianura

cum

S. Stcphano fecisse, supra diserte asserit Augustinus ?

746 Xcc admitti ctiam potest ait,

forsitan sic

dki,

quod

nullum

,

qttod ibideiu studet;

inter eos schisma

episcopis uirimque in unitate

ortum

mutua

cit >

F

nequeenimS. Augustmus tantum dicit, utriusqm smtentiw antistites in unitate mutua, sed et

cum

eo (S. Stephano

constitisse, t

scilicet) in unitate semper ac perseverasse, ut ostensum jam est.

'vtvrutu nvt/uivi/iuim

vutione /oquitur, intts,

mr

de excommunicationis exse-

quam inflktam

tpse probat.

fuisse nos nega-

Uinc inanis pariter

jectura de remisso rigore, si velit,

r.nummunkationis a Pontiflce in

S.

ceterosque ipsi consentientes latam, ab tk revocatam fuisse; si vero

est

con-

sententiam

Cyprianum, eodem dein-

sententiam remisso pristino

signiflcet,

iliitm,

quam comminatus fuerat,

vudrin trurrvnt.

7U

Drim/r,

(jutt/ r.r

hisrr ipse credi malit, sic

aon lum lacile sustineri potest, Stenhanum ex parte sua coramuuionem ac pacem At

munquant

/aiam

fuisse,

libenter

ipsi

"^»[«»utr,utexdicendispatebit. Sensit haud dubie Tillemontius, S. Augustinum sibi hae in si

mentemsuam

edtcere debuisset, forsitan aliter locuturum fuisse, prtssertim $i vidisset, qum de hoc

argumento apud Eusebium ac Firmi/iumtm ieguntur. Verum quid hoc aliud est, quam ex propenso in aiteram par tem

et

ex

quibusconji-

persistentibus, excommunicatio frustra lata fuerit;

parte nimis rnanifeste adversari, ideoque, opinor, eo rcvurrif, ut dtesret, ipsum,

tnsinuat:

dubinm

vocare

S.Au-

se separat. Certe ha?c innota fuit

gustino, qui Ub.

parte non consentiebant,

rum montius

ralione suadebit, alterum ab

rujorc,

vrl

:

ticet eamdem de non rebaptuandi& apudtuareticos boptisatos sententiam

quibus

Qua

utrimgue perquta Pontifex i/isc ritjorem iltum iruusit, vr/ denique quia ceteri episcopi ci in hae

sistmtibus

Till?~

alterius

non

S. Sfr/iftomtnt nn/uu/t-

accipienda esse sancti doctoris verba, opinaturex li/uo i/r

sicut et ipse

non malevole aliud sentientes,

ipsi

748 Tesiimoniae S. Augustino petitanon igUeaporujletur ad argumenta noravit Tillemontius, neque tamencontroversiam r.r iliis dirhni /it/ssr rvnsuit. lirs/iondet v/u/u, nrt.

tur)

toleratus est.

:

DIE DECIMA tem animo contra sancti S.Augustinwn tfc

httc

re

doctoris

QUARTA SEPTEMBRIS.

cxpressam

sen-

tentiam divinare ? 747 Videamus tamen, an ea, quibus hanc conjecturam suam firmare conatur. tanti momenti sint, ut S. Augustinus propterea aiiter locuturus fuisse dicendus stt. Utrum hic Eistoriam Ecclesiasticam Eusebii, prout ea ab scripta est,

umguam

legerii,

Grace con-

ipso

non disputo ; atcerte

eamdem

per Ruffinum Latine redditam ab se fectam esse, in libro de Cura pro mortuis, cap. vi his verbis testatur

Legimus

;

in Ecclesiastica Hi-

storia,quamGraece scripsit EusebiuSj

nam linguam

vertit

Ruffinus.

et in Lati-

Restat

igitur

inquirendum, an Ruffinns, a S. Stephano inprcemimts severe actum, quam Eusebius, scribat. Eusebius a Tillemontio laudatus, senti rontroversia

VII, cap.mhmc habet: Primusomnium Cyprianus, qui tunc temporis Carthaginensem regebat ecclesiam, non nisi per baptismum aber-

Stephanum, nec communicandum esee bis, qui rebaptizant, sanctum doctorem m con toariamsententiamimpeu&emagispoterat qvam qvodEusebius, nve apud Eustbium s. Dionysius traduy eumdemPonti/icem Mriprftte,seseobeam causam ab illorum communione

uliter

rum

soiptu-

fuisse,

B

xnterpretari

potuisset.

AdFtrmiliani auctoritatem supra* n jam respondimus, ostendimusgue] eum »,

laudata

a TxllemonHoepistolamulta experturbato accen,

soqueanimo,insanctumPontificemprmtermguum acdecorum, ne quid gravitts dicam, effutiisse qum nullam vetispeciem habent; ut mirum non stt, si ejusdem serrrifatem exaqqeraverit, minas* gue pro factis obtruserit,

:

qui ab haereticis ad Catbolicam Ecclesiamacce-

dunt,

primuin catechumeui

fierent, ac deinde

e.

Sicut

Cuinelius

omnibus ego adillum

StephanumJ epistolam misi, rogans atque obSed et carissimis... fratribus et com-

gestum

esse, vel ipsi

Donatistm

num. 737 vidimus, agnoscebant, mihi guidem non persuadcbit. lli»„ parum interest, ut

S.AugustinusFirmilianiepistolam

viderit, nei ne ;

cum

nec

muito

licet

minus acria> probaverit. ffis accedit, guodt etsi Afrorum legati severius ab illo rejecti, ejusgue colloguio, ut Firmilianus natrat, prohibiti fuis

sentt

non propterea ab eodem excommunicati

fuisse dicendi essenl

stuntius in

;

Epistolis

guemadmodum Romanorum

Petrus

(

on

Pontificum, dissert. de vera Stephani circa receptionem haireticorum sententia,§7, et Natalis Uexander llisi. Sec.

xn. art.

dissert.

iii,

12,

propositioneu.,

anni 1714, jam ostenderunt. 75-2 Dubitandum itaque non est, quin S. Ste- Stephanw phanus, quijustis comminationibus witate Afros wque atque Orientulrs a prosciibenda consuetudine prudmti si

cer.bari adverteret,

optimo consiiio statuerit de ututaqua^aliquidremittendum et

scoporum memorata contentione, Eusebius ex S. Dionysio Alexandr/no Eistorice sum inseruit. 749 Ruffinus vero, postguam lib. VII, cap. n perperam dtxtsset, hanc de baptismo controversiam SS. Cornelium inter ac Cyprianum ortam, et hujus opihionem abillo, manentetamen sacer-

salutarem lenitatem sancto Pontifiei persuadendam allaboramt S. Dionysius Akxan

dotali eoncordia, refutatam esse; cap. iii de S. Stephano ait; Similiter CorneIio*de non rebaptizando sententiam tulit. Et rursus cap. iv Ad quem {S. Sixtum Slephani successorem Dio-

rogatos atque obtestans. Verisimiliter etiam alla borarunt S. Dionysius, tum RomancB Ecclesice presbyter, deinde Pontifex,el Philemon, ejusdem Ecclesim pariter presbyter, guos ad laudatum

nysius de baptismate commemorans, quod Ste-

s. Dionysium

phanus quidera decessor suus, scribens ad Kirmilianum et Helenura, ceterosque illarum par-

icripsisse

et nobiles inepiscopis viri sint, quibus

byteros urbis Elomae. stino,

Eae

Huffinus,

aS. Augu

utprobavhnus, kctus.

750 Judicet nunc tequw lector, ob quam utriusquenarrationisdiscrepaniiamS. Augustinus,ut Tillemontius credi vult, aliter censurus fuisset

siEusebium

legisset.

Enimvero quod Huffinus

i

i

severitate sua,

:

V

utrum

de SS. Stephani ac Cypriniii, ceterorumgue

hoc visumsit. Dicitetiam, quod propter boc scripseritpleuiusad Diunysium ac Filomenem pres-

Firmillani

illibate

•

a guo EtA

et

scopatum

Apostolica deterrendos speraverat, cum nihil his profici, sed contra animos magis magisque exa

epi-

Itgwet

illo

priusidemcum Stephano senserant, deque iisdem rebus ad me scripserant, antea quidem breviter, nunc vero pluribus verbis scripsi. tlcec sunt, qum

permagni

epistolam

unum enim

singulis vario discordise genere

quoddesancto

editionis Parisinm

I)e hic

tium episcopos, statuerit, nec communicandum esse his, qui rebaptizant ; sed debereconsiderari magnitudinem rei, quia non quicumque, sed

et

rupisse;

EccL

purgarentur.

presbvteris nostris, Dionysio ac Philemoni, qui

i.

etpacem cum

mum

testans.,.

'

id

pro verbis habeat, isdicatoportet.S.Stephanum cum totepiscopispertotummundumdissensisse'

veteris et impuri fermenti sordibusper baptis-

(S.

IHstnriam

;

omnia Firmilumi dicta

cujus dicta cerie non potuisset probare S. Cvpriani in eumdem Pontificem,

cerdotibus per Ciliciam, Cappadociam,cunctasque finitimas provincias constitutis,sese ob eam causam ab illorura communione discessurum, quod haereticos rebaptizarent. Ac vide, quaeso. gravitatem negotii revera enim in raaximis, ut andio, episcoporum conciliis decretum est, ut,

Eusebii

Exempla ibidem dedmus

scribens: Antea quidem

Helenoet de Firmiliano, de omnibus deniquesa-

si

751

tuc observo, quod, si guis

innovandura ratus, gravissime id tulit. 748 Deinde cap. vn, cum dixisset, Stephano successisse Sixtum, Ad liunc, iuquii, Dionysius secundam de baptismo scripsit epistolam,in qua Stephani simul ac reliquorum episcoporum sententiam ac judicium exposuit, de Stephano ita scripserat de

C. S.

(liscessurum

Pontifice,de Ecclesia Dei in servanda traditione Apostolica optime me rtto, ac martyrii corona honorato,

litteras

\UCTORE

hocenimnon nisi.de mtentatis mmis, istudverode excommunicationejam lata absolute

lib.

rore prius emundatos, admittendos esse censuit, Verum Stephanus nihil adversus traditionem, quaejam inde ab ultimis temporibus obtinuerat,

;ui

scnpsisse

in

communionesua interim tolerahdos, quidiversa

sentirent, ne

medicina

ipsis eederel

m

veuenuut,

Adhanc tam

drinus, gui,

ut

num. 748 ex Eusebii Eisioria ad illum epistolam misit,

vidimus, hac super re

,

et

Alexandrinumdeeodemargumenta responsorias accepisse, locb moa

Etenim dum wnctius Alexandrinus episcopus de illis ibidem ail IVius idem cum Stephano Benserant, hcec sic

citato similiter ostensumest. ille

accipienda existimo, ut ueHt eospriuscum S.Stephano censuisse, opposiim opinionis patronos excommunicandos esse, sed deinde leniora eon t

neque enim verisimile est, ( 'atholica senteniia d ,-, re ad adversarios, quibus non modo liottnnii, edetlongemaxunaEcclesimportiorefragabantw,

silia

eo

severisprmtulisse

a "/"

ti

Pontifit

is

;

sui

i

ait,

§XLIV.

remtttit

di

; ;

:

DE

312

S.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE. exemplo illorum, Romanam Cathcdraminiqw\et

,i

r

doctor num. 253 loquttoir, de auibus sanctus errore mdissimili ratione, ipsius

ioiii;

C.S.

Utrum

§ XLIV.

ouamvis

quando

et

?

sanctum Martymiumdelectati, credi malunt, usque permortem suaad remin eademopinione

Cyprianus, ceterique ejus

S.

stitissc

praedic-

sententiae episcopi,

75G Nee

visurn est S. Augustino,

dlam sanctiSStmi venerabili Bedw, qui salutarem assereViripalinodiam pro certa, indubitataqm dubttanon referre caritatis

errorem revocaverint.

(urn

quam

aliter,

Bedaiddiserte affirtnat;

re, et velut prcemium vit in libro

sanctus Antistes no-

videamm, an ster erroremwum tandem agnoverit9 etquemuperest, ut

Awjvstinw nxktimundum 8.

admodum

monet,

c/s

in unitate Ecclesiw et

communione

earndcm cum sit.

illo

rixit ct

Romani

occtSUS

in

per caabundet, sic scribit: Sibona, quae nostis, gratia, divina vobis tribuet ritatem operamini, saspitis, et hoc aliut, si quid aliter, quam decet, quando intelligatis sicutB. Cypriano contigisse est; qui cum suis coepiscopis, qui

Pontifi-

ita

est,

etiam

sententiam aliquando ampiexus

;

Fatetur S. Augustinus, seseidnuUo veterum

perspicuum erant in Africa, rebaptizandos esse haareticQS, contramoremEcclesia3 statuit: sed quia in suo sensu, qui sibi rectus videbatur, bonis abundare operibus studuit, raox corrigi meruit, atque ad

testimonio posse probare ; credi tamen vult, susptcaturgue, salutarem ilfmwsanctissimi Martyris palinodiam de industria fortasse suppressam esse ab (ist qui fpsius errorcm scctari malebant. In

enim xcm, alias xlvui, ad Vincentium Rogatistam, cap. x sicscribit: Cyprianus autem

epistola

quam forma et consuetudo habebat Ecclesise, non in canonicis, sed in suis et in concilii litteris invenitur correxisse autem istarn seutentiam non invenitur non Bensisse aliter de baptismo,

abt variaritm Qucestionum, qumst. V, in suo sensu ; Unusquisque

iltud Apostoli

normam

universalem sanctae Ecclesia;

spiritua-

Estquidemvenerabilis hic scriptor, aliquot seculis a S.Cypriani cetate remotus, sed ea tamen sanctitate ac doctrina lium virorum institutione reduci.

:

conspicuus, ut

;

incongruentertamende tali Viro existimanduzn quod correxerit, et fortasse suppressum sit ab eis, ijtti lioc errore nimium delectati sunt, et tanto velut patrocinio carere noluemnt. 7.M fdetn lib. II de Baptismo contra Donatistas, cap. v de eodem denuo ait : Si enim Petrum laudat et praedicat, ab uno posteriore collega patienter concorditerque correctum quanto est,

s.

CypriantHn

ntmi

iil

SllUlll

i

,

citiua ipse

cum

tlicenti

et

demon-

consentire tam sancta

slrauli posset 1'acillinie

,

S, Augustinus subdole suppressum suspicabatur,

ad S. Bedce manus pervcnisse; unde diam didicerit.

illam pali.no-

757 Antiquior Beda S. Hieronymus in Dialogo quud ticet

id deS. Cypriano ex-

presse non asserat, de ceteris tamen cpiscopis,gui

cum

factum est; sed

eo senserant, diserte affirmat. Conatus est, inquit, B. Cyprianus contritos latus fugere, nec

Neque enim omnia, quse illo tempore inter episcopos gesta sunt, memoris, litterisque niaiidari potuerunt, aul omnia, quae mandata

baptisma reprobans, ad Stephanum tunc Romans3 urbis Episcopum, qui a B. Petro vicesimus

sunt, novimus. Et ibidem cap. v

sextus

Anima,

fcam pacata

:

et fortasse

nesoimus.

Ideo plerumquedoctioribusminuBaliquidrevelatur,uteorum patiens et bumilis caritas, in qua fructus major est, comprolicttir; volquomodoteneantunitatem,

cum

iu

:

rebua obsourioribus diversa sentiunt vel aocipiant veritatem, cum contra id, ;

illi

si

diversum senserit, amoventes. id

est,

quomodo

acci-

perepotueritveritatemcontraid.quodsentiebat, iuvciiiain, si

epistola

etsi Litteree

tacent, merita clamant non invenitur, corona testatur si non indicat episcoporum, consor;

ooncilium tiuin

indicat angelorum,

documentum tate

Non enim parvum

est paoatissim&a

AnimsB, in ea uni-

martyrium meruissej undese, diversumsen-

iicns, aoluit

separare.

HacdeS. Cypriani paliquam tanto Episcopo ac

nodiaS. AugustmttSj tnm dignam$ tamque justam ac necessd-

Martt/rc

riamcensuit,

t
quiaeam

bare non potevat,

si

certo (estimonio proquis illam tamen negare vo-

modo ad abundantxam caritatis sancti Pratsulis, modo ad falcem passionis recurrerit, ut

luisset,

hunc wrrorem vetutinomum condidissimi pectoris ipsius coopertum, vei a Paire-famitias

fuimpersuaderet. Tantumabtrat ab

purgatum iist

quiin

Afris

episcopi, qui rebaptizandos haereticos eo statuerant, ad antiquam consuetudinem

ipsi

cum

revoluti,

novum emisere decretum. Quid

faci-

tradidere majores. Ha>c de Africanis episcopis Hieronymus; de Orientatibus vcrp idcm testatur Cresconius Donatista apud S. Augustinum,

765 Alicrum autem,

de episcopis

super hac re Africanam synodum sed conatus ejus frustra fuit. Denique

quod sontiobanl, dcclaralam esse cognoscunt. Quorum duorum manifestatum tenemusunum in B. Cvpriano; id est, quomodo fcenuerit unitatem cum cis, a quibus divcrsum sentiebat. Ait enim Nemincni jmlicantcs. aut a juro comraunionis aliquem,

et

Eieronymus

fuit,

direxit;

mus?

po&tea corra

S.

bibere de aqua aliena; et idcirco hasreticorum

quomodo

:

wim

eum

factumque, quodnusquam tegcrat, in exemplam adduxisse.Hinc non improbabilis est BoscMi nostri in Commentario prcevio ad S. Stephani Acta, § 4 conjectura scriptum aliquod, quod

adversus Luciferianos,

orbis auctoritatij patefacta veritate, cessisset

suspicetur,

psisse,

concilio provinciaB suse universi

quiaprofeoto et uni verum

nemo prudenter

hcec temere, et sine ulto veterum testimonio scri-

Ita et nobis majores nostri, et illissui

S.

tttbujusadversu.su/um libro sanctus doctor

hmc

scribit:

III, cap. n, in quo Majores autem vestri,

quibus tale testimonium perhibuisti, « quod ab Orientalium propterea communione fl

discreti

«suntj quia illi suum judicium resciderunt « quo eis placuerat de ista baptismi quasstione «Cypnano atque illi Africano concilio consen« tin oportere contra Cyprianum fecerunt /58 Ecce hicipse Cresconiu$ quamvis :

rum b,

<

..

t haretico- ct Donatistat oaptismapertinaciterrejiceret, ideoque tum dc OrienUili-

ypnani, tum Orientatiumepiscoporumaucto-

rttate gtortaretar,

non potuit tamen posteriorum

P^dtamnonconfiteruPoirohmcCresconiiver^ ba S. Augustmus ibidem c. msic excepit :Pvom-

desiomnuiojamcredendum

sit,

quinquaginta

episcopis Orientalium id esse visum, ptuaginta Afris vel aliquando etiam

quod

se-

pluribus con-

tratotmillia episcopomm, quibushic errorin totoorbedispUcuit; cur non potius etiam ip SOS pauco S Onentales suum judicium correxisse di eamus, non. ut tu loqueris ,

rescidisse? Sicut

enim

tnts

asseruc-

runt.

:

DIE DECIMA enim laudabile

est a vera sententia

QUARTA SEPTEMBRIS

non moveri,

num

ita

culpabile persistere in falsa, quatn numquam tenere prima laus est, secunda mutare, ut aut ex initio vera permaueat, aut, mutata falsa, vera

succedat.

Jamvero

quis credat, sotumS. Cvpriamim, ceteris episcopis veritatcm amplectentibus, in crrore sito perstitisse, eum^uecontratot millia

episcoporum, quibus hic error in toto orbe displicuit, ad mortem usque propugnasse, idsane non sine aliqua pertmacias nota sanclissimo Maru <

tyri affinai posse videtur. salutaris

palinodia

annum

quentibus censet

,

Christi 259,

id ab

num.

Orientalibus

1 et se-

vivenfe

,

etiam S. Stephano, qui mense Auausto antti 257 passus est, factum fuisse. Vt ita crederet, fccit

male

intellectus Eusebii locus

Eccles., cap. iv,

quem

ex

lib.

hic subjunqo.

VII

ffist.

Ad hunc

igitur (S.

Stcphanum) ut

gumento

(de baptismo scilicet hareticorum) Dio-

nysius scripsit

;

dixi,

multa de hoc ar-

{Alexandrinus episcopus) per litteras in quibus id tandem illi indicat, omnes

ubique ecclesias, mollito jam persecutionis futurbulentam novitatem detestantes,

rore, Novati

inter se

pacem

iniisse.

Ecec Baronius de Orien-

talium in Catholicam S. Stephani sententiam consensu accepit, observans, ipsorumpristinumerrorem propterea Novati, seu Novatiani, novitatcm ab Eusebio appellari, quia is, quotquot a Catho-

Uca Ecclesia ad suum schisma dcsciscebant, ausu sacrileqo rebaptizabat ; idque Eminentissimus co

pronius crcdidit, quod Eusebius revera cap. m, iv et v de causa rcbaptizan/itim ioquatur, et occasione litterarum super ea a

non wl Stephanij

Dionysh

S.

ad

S. Stephanumscriptarum prcedictam concordiam mcmoret, vclut hmc ad itlam pertineret. 760 Verum hunc dc baptismo hcereticorum errorem temporeS. Stephano ab Orientalibus nondum dcpositum fuisse, ex eodcm capitc v manifcstum est. In eo enim laudaWS. Dhnysii Alexandrini

fragmentum refertur, quam ad S- Sixtum II, proximum Stcphani successorem, sunctumque Dhnysium ac Philcmonem. tum Itomana* Ecclesia? prcsbt/teros, et quorum prior dcinde cidem Sixto in Pontificatum succcssit, de eadem causa, tamquam apud Asiaticos tum minime terepistohe

minata, perscripsit vcrbis, quce nunt. 748 tavimus.

Quod

recita-

vero idetn Eusebius cap. iv de

S. Dionysii Alexandrini cpistoia, ttdS. Stepkanum circa Novati, t'd est, Novatiani novitatis detestationem, initamque ab Orientalibus concor-

diam data

tradit,

accipienduni

est,

Vontifteatiun

II

historico dc ejttsdem S. Cornelii gestis

sic

tam

in Oriente,

compositam

quam

in Africa

fuisse, ut utriusque

taudcm

eccUsim

<-jiis-

victas mautts dcdccopi, crrore deposito, vcritati

rint

Et dc Orientatibus quidcm arqumcnto

esl

S DionvsiiAlexandriniepistoIaalteraadeitmdem sanctumPontificemscripta, etabEusebiolib. VII, cap. ix relata. Etenim

cum

hic,

teste S.

Hicro-

Catahqo Scriptorum, in S. Cypnam nymo demde Africaiiwsynodi doqnuiprim conscnsisset, alietam ea ab sese httdata in epistola proxime Scptemhris Tomus IV.

ct

in

tum

baptismo ab

hcereticis

eo,

acctoiu: c. s.

asserebat,

quo />, ,-t

/,

impi,-

tatis plcno tinctum fuissc, ideoque sacro Christi lavacro ab/ui eum f/cmifu postulabat,

Atque

hcet

quidem de Orientalibus ; ab Africanis autem sanctoquc Cvpriano idem prcestitum fitisse, prout S. Augustinus

omnino existimandum monet ct venerabilis Beda factum diserte nff/rmant, cr PontlQ in Yita num. 20 nOJl inepte coltigitur.

762 Bic enim ad propositum nostrum sic ait de Xysto, bono et pacifico sacerdr.tr,

Jam

re/frrend

ac

defur.

propterea beatissimo martyre, ab Urbe nuntius venerat ; nrmpe quod is martyrio coronatus jam

Non potest aut&n utla oh quam Sixtusll a S.

fuisset.

adduci,

tam

studiosc

verisimilior ratio

Cypriani diacono

bonus et pacificus sacerdos, ac

propterea beatissimus martyr appeUetur, quam quod is coeptam sub decessoresuoS. Stephano //tcm amicc composucrit, pacemque non rupiam quidcm, atturbatam tamen, plene conciliaverit, episcopis, qui diversa senseraut, ad Catholicam

/radi/hncm amptcctendani pacifice nductis. Neque cnim dui potcst, ipsum propterea sic appellari, quod inflictam a decessore suo excommunicathnem sustulcrit, quam numquam infVictam

fuisse § 43

probavimus; multo mrnus, guod Cyceterorumque opinionem secutus fuerit: quoduemo hactcnus, acncipsiquidcm Donatistm, somniarunt. Flanc pacem ac concordiam solide couftrmat Africanai ecclcsio? cum Romana stth priani

codem Sixto comnutnira/h, qua/u tcrcessissedocct S. Cypriani epistola

cessum, in qua ipse consuluisse, ct ab

ct

iis t

iutcr cas in-

LXXXliadSuc

Romanos de persecutione tum per martyrium

sublato

S. Sixto, responsorias acccpisse refcrtur. 763 Porro quamvis hmc omnia omnino sua ftefelluntw deant, SS. Ificroiiymi, AuQUStiniac Itcda- vcris- anjumcnta,

simam

essc de S. Cypriani, ceterorumque ipsi adhfprcntium, tamsalulari iisquc dignissima palinodia sentcntiam ; eam tamen non modo nonnulU

haretici,

quodminusmirumest, sedet Launoyus,

Tillemontius, aliique aut aperte negare, autsal-

tem in dubium rcvocare itituntur. Launovus apud Schelstratium Antiquitatis lift,

part.11, dissert.

I,

illustratos circa conci-

cap.v,

art.

Scitatus,

Bieronymi verba, quce num. 757 dedimus, faU sitatis arguere non dubitat, negatque ullum pro rc/rac/ando crrorc dccretum umquaiu mtauassc ah Africanis episcopis, qui S. Cypriano consenS.

canone

diximus. 7G1 Verisimilius apparet, memoratam de baptismo disscnshnem sub laudato sancto Pontiflce Sixto II

ah

dudum

>/»,

Siautitur, longe divcrso, et blasphemia<

serant.

§ 10 Sixti

sese olim

qttam coacta verisimilitcr An-

synodo, scdente Romce LuchvelCorneHo, damnatam fuisse, licet nonmlli ex episcopis in eam prius prapendissent, hoc ipso die tn Com-

d

baptizarequidcm, iuconsulto

ontc iu caetum fidelium admissus,

de proscriptaNovatiani hceresj

tiochai

mcntarh

OStendit, Ut ne

S.Sixto,auderetunumegrege$uQ,

Hieronymus ac

759 At quo igitur tempore, inquies, S. Cyprianus, ceterique supra laudati episcopi, sententiam suam mutasse dicendi sunt? Eminentisstmus

Baronius ad

:;i::

Itationem

tliiinn, in quihtts sita

rcpctit

ex Arcla/cnsis synodi

sanctiquc Basilii epistola

h,

ad Amphilo-

asscri ctmtc/u/i/, 608 outnes in

rebaptizandi consuetudine semper perseve

rassc. Praterea rogat, cur, si

decretum,

Donatistoi

Africanam synodum

S.

verum sitlaudatum

Cypriani epistolas

r/.

Catholicis toties objecerint,

nec eos represserit S. Augustinus, eodem decreto profcrcndo. Suspicatur deniquepwlu.insso S Ilie .

Ponitentia S. Cypriani inscriptum, et a Romana synodo multispost ejusdem S. Ilicronymi obitum annis in/cr apocrypha

ronymo

icitiun y

rejectum. Ihcc ipsc confidenter,

ad quorum

sin

gularespondeamus. 701

Vamn H

ntnjo ohjcctus, col.

1428

Sic

eonetiu

prmu

Arciatcnsis, a

apud Labbeum tom.

habct

:

I)e Afris,

1

1

La„

quibUB non/tulli)>ris>ta-

'ow/fiortim,

den

uolunt,

quod propria lege

sua utuntur, ut rebaptizent, placuit, ut si ad Ecclesiam aliquis de * hairesi venerit, interrogent 40

at.

dc hac

;;i

genteum aymbolum

AUCTORE C.

s

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

I>E S.

j

Patre

Filio et Spiritu

1

1

repressit, quaninstrumento convuieerenonposset, Viro omnino tali de id reponendo

si

tum

Spiri-

manusei Eantum imponatur, ut accipiat tum sanctuin. Quod siinterrogatus. non responBacdeAfris deril hanc rrinitatem, bapfetur. '/""'

qeneratim accipi mlt Launayus,

j

post fo/u.

f.uf,i>
i

itani episcopi lib. I de schismate

m

Ubi

Doiu/tu/n, r/ui cout/a

episcopum

ginensem

s<

conctlto lioau/uo sub S.

hisaui

ab Eceleaia aiienum

Omnium

i

765

episcoporum

manumimposuisse, quod

vero

reponet hic Launoyus,

non repererat,

de,

eumdem

condemnatum

Cceciiianum autem errorem lencref ; m/t

Donafi fnutorCS


,

,

atcommodutius pro DonotO hac

num

communcm

noym

cultu


8

inter

quasi

Launoyus,

is

mentio, sed

f\t

ad

Christi sacra accessio enarratur.

XLV. Sancti Petri, ejusque in ^ n Romana Gathedra successopum primatus a S. Cypriano ,,

inrtnornhim conei/ium Arcla-

teme, cui etiam varii Africani prcesules interfuerunt,

Pcenitentia S.Cypriani

libello,

Romana synodo postmodum

su/fe/u iu partc



dolose suppressitm fuisse suspi-

illam, t/uam

credivult,

ditt /josf,

de

neque ulla in eo dc baptismo hteretiillius demagia ac idolorum

spectat,

corum

etsi

LauabAgrippiniprimum,acdeinde S. Cypriani cetale, ad istud usque tempus rebaptisandi comuetudinem servatam. Porro non

produccre, f/uam

angelorum.

S. Bieronymo hac in parte prceluxissct, responsum non meretur ; nam ille ad alium S. Cypria-

Africanos ecciesice episcopi, non secus ac rebaptizarenfi Profecto nihil potuissent

ceteri

ipse

lirct hic

non

srtitrntue

;

a

et

apocrypha rejecto, addit

l/onatunt u S. Me/chia-

quod vebaptizasset

absn/ufuin,

inscripta, et

probabilitatis specic

concilii patribus,

ceterisque

esse, eo

Quod

cabatur.


indicat

consortium

ad S. Hierontjmi ad ceneradilisBedm manuspervenire, quodS. Aurjustinus

Contra vero Cawilianus testibus, a

cum qua

,

fjuidni potuit

Ceterum

senlenf/is inso/ts drr/urufus,

/"//'

fitisse.

;

('atnlninuni djccrent.

iii

Neque enim

;

Do/tafo inductis, fnicutibus, se non habere, quod prwdb tum rwrem

:

EtsilitterSB 768 Denujue num.lbodenuo ait : non invenitacent, merita clamant si epistola si concilium non indicat tur, corona testatur

Melchiade Papa non diu

est.

seq.

.

ante Aretatense I celebrato} vel propterea sententiatata dicltur, quod confessus sit, se rebaptizasse, etepiflcopiflJapsia

Et num.

,

/u


eis,

episcopos gesta omnia, quaa illo tempore inter memoriffi iitterisque mandan potuerunt, sunt novimus. aut omnia, quae mandata sunt,

Donatietarum,

/>> <>>><<><

ab

sit

carere noluerunt.

iininum Carfha-

('<'_<

qui hoc errore mvelut patrocimo tanto delectati sunt, et

mium

OptatiMHe-

rum. Idautem soUde probat ex S.

cum, suppressum

fuisse,

tasse

cancilio--

CoUectumis

I

^.Quodmtempalinodiamillam

nan

schismaticu dicta esse, merito monet Jacobus Sirmondus in Votis posihwmsad istud concilium, editisa

potuit,

nonpossct, negat tnde recte scripto aliquo probare aut Utterts mandatam conc/udi, eam aut factarn, utnum. 753 loguitur, istud for-

soi s

(l('

cumS.Augustinus eoshujusmodi

canstabat. Einc

pervidermt, eumw sanctoesse baptizatum,

et

;

sedentejam Ronvs S. Silvestro / Papa, in Unnulislarum cuusa roactum est, <> Dona denuo damnaH, idcoque et de iisdem canon

,

agnitus et assertus.

cnthtit tisia-

s pariter

iile

accipiendus

•iiui,

Cypri ceterisqm

cpisecpis,

est.

Frustra

igitur

Cum

famosa

hcec de baptismo disputatio, de

f/ua hactenus cc/imus, ac

nti verbie opponitf

S. Cypriani gesta, per hujus

dictis collatus,

quicum S. Optati Milevitani /<<>/> modo isfis non refragatur,$ed

sam

plurimum a s.

cunouem

(Ucrony-

I,
<

inrissimis

,s.

agiturque devariis haweHcis ac schismaticis quorum aliquorum baptisma Basilius admittit, alio-

rum

reprobat, Ceterum canone

Antiquis visum milianOj

boa

eat,

Cypriano dico,

omnes

quidem:

ait

i

el

uostro Pir-

uni calculo subjioere, Ca-

fcharos et Kncratitas, etll.vilroparastalas

;

rcrurn

revocatum fuisse non negat. Quin et
(dab

ipsis

pluribua oonaulendi causa, susoipiendum esse Etdum cnn. \1 ait : apud vos(/co;

SUSOIpiatur. nii)

prohibita est rebaptizatio, sicut et

apud Ro-

manos; manifeste tradit, rebaptixandi errorem, irouiiiu synodo o/imsfu/u/itnm, ihitle/n SUO tcm-

alia

sice

Commentarii decur-

Hoiuunce Ecciesias invidis apta vidc-

prhnatum sancto

Anti-

stiti

Aon

cst

tamen mihi animus eaiu longa dissertaquod ad titeulogos propric pertinct,

tionc Iractare,

a guibus id etiam jam scepius prcestitum esse supru obsercaeimus. Id unum igitur ex Cypriaet

nicis Operibi/s hic ostendam, iu universa Ecclesia

modo agnitum, scd oppositum

dem i

r>

Romani

Pontificis

primatum «S.Cypriano non et

assertum fuisse; neque

memorata

dissensionc, a/ihf/ue ejus-

factis posse probari.

770 Sanctas Cyprianus ininsignisuo libro de S. Petro d
diabolo mstigante

oriri, sic

at,fratres dilectissimi,

prosequitur

dum ad

:

Hoc eo

veritatis oriei-

nem imn reditur, per caput quaeritur, nec Magistn cudestis doctrina servatur qu» si qnis consideret et examinet, tractatu longo atque arKumeni.s opus non est. Probatio est ad tidem :

pote abolitum

/<
fuisse; atque ita sententics no-

stratnonobestjSedeampotius ittcumqueconfirrnat.

Deniquequa Tillemontius art.
numqnutn

;>l

similiterobjicit,

pariter spectant, ideoque

ad

S. Hie-

ronymi auctoritatem infirmandam non faciunt. 707 AdaUerum Launoyi argumentum respondeo, Donatistas S. Cypriani epistolas

Africanam Cathotids

etsynodum

objecisst, quia hcec eaesta-

bani, vutgoque notissima erant; de Cypriani autem ceterorumque episcoporumpatinoaUa exnuilo tnstrumcnto, quod prodaci posse sciebutur, >ta

Primatam totius Eccie-

noslro it/notum fuisse persuadeant , necessariitin dtui, quaestionem illam in hoc § discutere.

frustra etiam

pro sua opinione laudat s. Hosilii epistolas canonicas ad Amphihchium, in quibus nou dc Afris, srt/
telata,

antur, ut Apostolica; Sedis

favet, ut consideranti patebit

nonnuUa etiam

tadhsoumpendioveritatis.LoquiturDominusad Petram: • Ego tibi dico, inquit, «

quia tu es Potrus, et superhancpetrammdificaboEocle-

KSiam meam, et portae inferorum non vincent isam. Bl tibi dabo claves regni • (i

«

coslorum et ligaveris super terram, eVunt ligata et in coelis, et quaecumque solveris super terram iolutaeiineadi.s. « Et iterum quffl

eidempost

resurrectionem suam dicit

Pasceovesmeas.» Super

:

DIE DECIMA

A n rinisto s.

Gypriamu

Super illum unum

QUARTA SEPTEMIJIUS

Eeclesiam suam. et Hh pascendas mandat ovessuas. 771 Et quamvis Apostolis omnibus post resurvectionem suam parem potestatem fcdificat

tribuat et Sicut misitme Pater. et ego mittovos « accipite Spiritum sanctum, si cujus remiseritis «peccata, remittentur illi, si cujus tenueritis,

'hcat

«

:

;

tenebuntur » tamen ut unitatem manifesta' ret, unitatisejusdem originem ab uno incipientera sua auctoritate disposuit. Hoc erant «

;

utique Petrus, pari consortioprseditiethonorisetpotestatis ;sed exordium ab unitate prohciscitnr, [et primatus Petro et ceteri Apostoli.

quod

fuit

da-

ut una Christi Ecdesia et cathedra una ] monstretur. Etposf pauca Qui Eeclesia? renititur,

[

]

:

816

cavit Ecclesiam, et

unde unitatis originem

AUCTORB

in-

stitmtetostendit, potestatem istam dedit, ut id SOlvereturin cadis, quod ille solvissel in terru ftem m epistoia ua. Qna

c.

s

Eccl.^ia a ciiristo

:

Dom tnoauperPfttrumoriginennitatisel ratione (undataest. Porro Homanam CathedramS. Petri

Sedem, ideoque

Romanos

et

legitimos successoresesse,

m

Pontifices ejusdem

m

epistota

a,t

AxOo-

nianum manifeste agnoscit, dicens; Factua autem Cornelius Episcopua de Dei etClmsti judicio.... cmti

Fabiani loeus,

cum

id est,

est t

.j

Us

locua

Petri, et gradus c.ithedrje sacerdotalis vacaret. flin» etiam iu epistola i.n, aommunicarec Cornelio. ipsiidem est, quoa\ cum Catholica Ec-

clesiacommunicare.\/Vwv,/ // Antonianumibidm ,

tur etresistit. [qui Cathedram Petri,snperquam

fundata est Eeclesia, deserit. in Ecclesia se esse confidit ? Lorus hic ex editione Veneta anni 1728, qua utimur, desumptut, quigue similiter exstat in editione Manutii ac Pamelii, ad pra>sentem controversiam dirimendam solus sufficeret, nisi a nonnulis aliis editoribus pro interpolato ]

ha-

ad aliorum codicnm fidem sic redditus fuisset,utqu(PdeS. Petri Cathedra ac primatu hic expresse dicuntur, quceque uncis inclnsimus, ex eo penitus rejecta fuerint. 772 Considi hac super re potest Baluzius in bitus, et

disertc asseruit.

ad laudatam editionem Venetam,

Annotatis

qua

textus,

qualem dedimus, repositus

in

fuit, U-

eadem, quce supra dicti, ex eo expunr/enda censuisset. Nolo ego judicium meum de genuina lectionc hic interponere ; at licetistaCycet ipse

priani revera non essent, ejusdem

tamen doctrino>

plane conformia esse ostendam, ideoque ex hoc capite?7iinime expunqcnda. Sed et gratis recisis,

clesia

te

ut.

deposita

secum, hoo

omni

sollioitudine,

cum

Catnolica Eo-

est,

communicare,

774 Consequenter ad Im-c inepistola w.v Romanam Ecclesiam pcr Ecclesire Catholicsa radi-

in

Hommiis

rQiitifieibus

cem

et matncem non obscure designat, >/ hanc contra Novatiani schisma agnosc&ndam ac tenen-

dam

monet. iu epistola vero ur eamdemdenuo et Ecclesiam principalem dicit, indiqnaturque, qitod Felicissimus schismaticus

PetriCathedram

cum

suis asseclis

imponere super,

Homano Pontificimendacm

se posse Speraverit.

Post

suis

adhm-,

illa

in-

pseudo-episcopo (Fortunato) sibi ab hffiretiois constitutp, uavigareaudent, etad Petri fliV,

Cathedram (quam tum tenebat

s, Corneiius) ai-

que ad Ecclesiam principaJem, onde unitassacerdotalisexorta litteras ferre,

est, a Bchismaticis et prophanis nec cogitare, eos esse Romanoaj Apostnln pricdicante, laudata ost,

quorum

ad quos perfidia habere non possit accessum. 775 Sancti Ste/ihuui, quipost Lucium ( 'ornelio idem in Rornana Sede SUCCessit priinaluin paritBf l»ris agnovitin epistoia lxxi, dumait: Nam nec IV-

S. Petro asserendum.

ad

dit, et

ad primaQuomodo enim hcere-

id

probandum

tractatu longo atque

argumentis opus non esse

asserit

;

sed ex

solis

fidcs,

quem primum Dominus

trus,

elegil

,

et

super

queui aadificavit

siPetro primatum Ecclesice priorilocopromissum,

Paulus de eircumoisiona postmodum disceptaret,

secundo autem datum; sive Petrvm Eccirsice in terris caput a Christo hic co/rsfitutum non velit ?

assumpsit, utdiceret, Be priniatum tencro et nb-

Quomodo

ad

temperari a novellis

os-

tere.

tcndi

Ecclcsifr unitatem ex iisdemChristi

compendio

verbis facilis probationis

huicprm

nihilplane

Ecolesiam

suam, oum Bsoum

vindicavii sibi aliquid insolenter, autarroganter

Arguitquidem

et

posteru

potius opor-

sibi

hic Gypria.nuB Stephanum

d<-

collatwn existimavcrit? Enimvero ea rationep/ura

primatu suoconfldentia, sanctique Petri modestiam ipsi oppunit atprimatum tamen m>u

Ecc/esice capita asseruisset, nec ejusdem unitatem

neqat, sed agnoscit,

ait, si

ceteris Apostolis

probasset, sed destruxisse/ ?

Christus Cypriano ibidem t

usus

est,

Ad

teste,

quid denique

auctoritate sua

dum, ut unitatem manifestaret,

unitatis

ejusdem originem ab uno incipientem suaauctoritate disposuit

?

rioruin spectabit

Huc scihcet inscntentia adversaChristi

illa

auctoritate facta

dispositio, hinc unitas Ecclesia probdbitur,

omnium primo quodquam ineptum Petro

quod

Apostolatus collaius fuerit; nemo sana> mcntis non sit,

Ad objectiones infra respondebimus. 773 Porro hujus unitulis EccleSlS, siipcr S. Petrum fundatfp, S. Cyprianus variis in locistam-

iiiinin

/ii

,•

dum ejusdem abusum,

S.

Cvpriani epistolam legerat, inepistola \.\x\

de eodem Stephano conqueritur, quod, qui aic de Episcopatus sui loco gloriatur, '(. sesuccessio'

nem

Petri tenere contendit,

menta

Ecclesiee

collocata

superquem funda sunt,

tnultaa

aliaa

Et paulo post denuo ait Steplianus, qni per succea ionem Cathedram Petri habere se pryduat, niillo adversua haaretico

petras inducat

etc.

:

zelo excitatur.

quam

hinc xnferat, negari ab n» Romanam s. Pelri thedram //'•/ sutrrssioumt a Strphano teneri

nit.Sic in epistola i-xix

m&mi-

adducto $.Petri ex rap.vi

Joannis adChristumresponso,subdit ;Loquiturille Petrus,superquemae difleandafueratEcclesia,Ecclesia^

nomine docensefc. De eodem loco

in epistola

ab hx ait Petrus tamen, super quem sedificata eodem Domino fuerat Ecclesia, unus pro omnirespondens, ait bus loquens, et Ecclesiifi voce epistola lxxiii in Et ibimus? Dornine, ad quem aedifisuperquem Dominus, primum Petro Nam :

:

ut

contendebati sugillat. Sic Firmilianus^qui dictatn

advertit.

specialis prcerogativm ipsi collaim

variis in

,

Hlis Matthcei ac Joannis locis satis deinonstrari,

Petrum

pri-

transmitterem,

jamsciret,

tum

jubens caput , utique Ecclcsia>, quatrere , Ecclesiam super Pctrum fundatam iis mox osten-

matum

dem litterarumad Cornelium coUegam uostrum

quce illivolunt, te.rtus sua vi non caret ticos

Eumdcm

alloquitur: Soripsistietiam.utexemplumearum-

77»i

ipsr

//'/''

ad

S.

Cypriautim

:

quis /anwii

;

manifestum

sit,

Firmilianum

>
unum

>

>

<

'a

mu

ontendere,

Stephanum sese pro loci sui dignitate t/<>i> gerere, dumharelicorwn baptisma approbando, hmretx cis, Utipsequidem existimobat, uimiiim fawret Qu/iiiuiii iuiiit titmitiiift' SftHs pnmtihtiii /irti hnn indubitato habuU s. Cyprianus, utinep. i.xxvi i\orti/ititiiifft, t/tftid eam iinpie inVOUisset, suqitlans,

dicat

:

Hi (Novatittni

asseclce)

scindentes, et contra pacera

atque

Ecclesiam unitatem Christi

igncn

if

DE

:;!'.

AUCTORK

Christi rebelles,

cathedram

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

sibi

constituunt, et

primatum assumere...conantur. 7*"//* itaqueconnexusestcum Romana CalhefaaprimatHS, utqui

C. s.

ittam invadit, huncpariter invasisse dicendus sit

alitereUam

Ner,

gm

sensit Novatianus,

pseudo-

Cypriano num. Tilpradi-

Srrimdu /nfnlnrnnl

S.

Cvpriani verba,

eoncilio Carthaginensi cottegas suos sic allo-

in

quentis:

pum

Neque enim quisquam uostrum

episco-

vide/irc/

unuset solushabet potestatem

qui

et prtepo-

Kcclosias sua: gubernatione, et

in

de

trojudicandi. Adduntetalterumejusdem

i)"

rofit/iteriltir, t/ttutl 1'urtttmiti ,

srliisuitilieornm

in Africa pseudo-episcopi, assectts,

abAfrisepi-

ad Romanam Sedemrecur-

sropis jtiin damnati, fisse/t/,

asseritque stalutum fuisse, ut quisque

causam

ageret, ubi et accusatores et tcs/es si/i cri-

illic

actandemsubdit: Nisi si perditis minor videturesse

minis habere posset

;

paucis desperatis et

auctoritas episcoporum in Africaconstitutorum, qui

jam de

778

illis

judicaverunt.

Qum quidem

nolittis

tttf

htntr

sir

rtri/iit

IJeato illo

:

Martyrejudice,prodesperatisetperditishabendi sunt, quibus minor videtur auctoritas episcoporuin in Africa, tri

Cathedra

quam

vel

Cornelii ipsius, in

Rom» sedentis.

Pe-

Eisee addietiam

possunt, quts de Basilidis ac Martialis episcopont/n, t/iti iu Rispania lapsi fuerant, causa n, aio

n

seqq,

jam

retalimus.

Ad harum primam

objectionem respondeo, ex ipso textu,

quem

u.

m

dedimus, manifestam essementem sancti Antisti* lis.

t I

r/titi,

ttitilulrin

Frr/rsitr

rridrtilrr

,1,-.

monstraret, advertit, [postolis

Christum Dominum, licet omnibus parem ad promulgandum

F.roin/r/iiutt, rrtrrni/ttr

ApQStolatUS

SXti /it/tnero

obeunda9 potestatem, honoremque dedisset, super unum toi/tru s. Petrum Ecciesiam suam fundasse, eumqueittisprafecisse,

utsub unointerris suique vicario Ecclesia gubernaretur. 770 Jttrrrit hur simili rrrfti/tlti itins/ntssr. \uf,

rn/iite,

contendebat certe Cyprianus, sibi plus potestatis in episcopos Africat, quam s. Petro in ceteros [postobs concessum fttisse: erat ergo ipse, reliqui-

que

S. Augustinus,

i,,/rr

Agrica primatu stare potuit,

Apostobntm

harum

provincia-

tenuisse? Utigitur istud

honoris acpotestatis consortium ilto

cum ita

S.

Cj priani

nec assertaab

dignitas rt potestas obstat,

quo

mMustotittsEcclesiaprimatus^supremaqtteineam potestas s. Petroeotiatadicatur.

Ceterumrespon-

sum non meretur

RtgaltHis, dum m Observatiombusad cekbremiUum hetan iibri de Onitate Frr/rsiir.

ntm. 770,7

pro mterpolato habet,

srt/.

sic ait

re/oiitm, :

crat,

qucestionem ittam

tjuam nullum ad kl

',

tudine nitebatur, verissimum, inquam, t/iorsim/irm

est, hane ab nu/io ex episcopis cum S.Cypriano

congregatis

sic

decidi potuisse, ut ob illius auc-

/oritntem ceteri ab opinioncsua cot/ercntur recedere.

781 Contrasi quis Sancti dicta generattter ac- ad comjregatos cipiendaesse contendat, est, fjuo

is

igitur dicat, necesse habitia.

jurc quave injuria idern Sanctus Fortu-

natianum, Assuritanum

in provincia

proconsu-

Martiaiem, Bispaniarum episcopos, in epistola lxviii obscelusidolo/a/ricerectc exauctoratos,proet a sedibus suis arcendos curaverit ? item jure cpisto/am lxvii ad S. Stephanum Romanum Pontificem dedit, ut is Marcianum,

nuntiaverit

Quo

Are/atensem hi Ga/liis episcopum,sede suadcjici, aliumqt/r in ertm

,/urm ipse

Destruit unitatem

saffici juheret, si

habeat omnis

episcopus pro licentialibertatis et potestatis suse

arbitriumproprium,tamquejudicari abalionon quam nec ipsepotest alterum judicare,

possit,

etsiproptereaexspectandttm «VjudiciumDomini nostri Jesu Christi, qui unusetsolushabet potestatem et prieponendi eos in Ecclesiaa suasguhernatione, et de act.u eorum judicandi ? JVegari igitttr nonpotest, objecta S. Cvpriani verba sano sensu restringenda esse t aut dicendum,eum excontentionis ardore aliquid humani hic passumcsse. 782 Adversus eumdem Romani

ct

matum

in cavstt

Pontfficis pri-

nihil pariter

probat causa FortunaU Cyprianus in epistola lv querilur,

de quo S. t/uod ptr Felicissimum, aliosque schismatis soctos, Romam ad s. Cornelium navigasset ut mendaeusac caiumniis suis communionem ab eo

ststat.

ntm episcoposprimatum

autem

usque (rmpus concilium qenerale, nullus Jlomanus Pontifex supremo judicio, sa/tem quanium cxistimahant definiverat, quceque sola consue-

Cyprianum Africa proconsuiari, Numidiaque ac I

alium

num. 695 a nobis relaius, ea verba

de /tcrretitorum baptismate,

eos

,

posse, ncc

cosdemii/os congregatos,

excepit: Opinor utique in his qusestionibus, quae nondum eliquatissima perfectione discussre

antistites Afri, pari consortio prcediti et honoris ei potestatis. Quis tamen neget, eumdem Miittritnttiir prtrset/issr,

judkari

ad

/ari episcopum, inepistola lxiv, et Basilidem ac

verba Joannes Fellus in An-

lurttti)

aiio

fjuidcm sano sensu rcfcrenda sunt, aut ipsis Cypriani gestis manifcste rcput/nant. Certe

et

sunt. Verissimum

universi judicium Domini nostri Jesu Chri-

Sancti loeum, supra num, 547 relalum, ubi San-

///

nuttum ab

pariter judicare, hcec

prium, tamque judicari ab alionon possit, quam nec ip s potest alterum judicare. Sed exspecte-

CttU

nrtiis.

srd non obscure adscribebat. Quce vero ibidem addit de cujusque episcopi arbitrio ac potestate,

sic

actu

i.V >'i)niuii

autem suutceteros ad sua sensa compei/eret. Sic premam i/tam potestatcm Stcphano non negabat,

licentia libertatiset potestatissuaBarbitrium pro-

Be esse

nendi nos

•

authujuspotestatem sibiturannicearrorjare,

S.

sti,

malwn

qui

episcoporum constituit, aut tyrannicoterroread obsequendi necessitatem collegas SUOttadigit, rjuanrlo Jiab'*at omnis episcopus pro

mus

pii-

f/ue ista S.

esse,

tosfuis.se.

ttirfutil

non primus,

ordinatis.

et potestatis, judice S.

R

is

est,

suam apequo Uberhts congregati episcopi mentem ommbus, ex quemquam rvrent, ipse negaverit, episcoporum episcopum intererant, coneilio

777 Adlttpr reponunt RottitmtP Sedis odversarii, Apos/oios omnes pari consortio... et honoris

HefeUtmtw

nam, qui unus

:

est. neque postremus, sed solus Carthagtnenst deprom- in conciliu 780 Textum e concilio ostendimus- Carthaginensi ptum § 40 partim jam exposuimus, esse, ut Cypriani dictasic accipienda

pontifex factus, primatum quoque non dubitavit, missisper orbem legatis, acpseudorpistopis in ' ntholicorum locum rliam 171 Africa

sibi vindieare

ttrgvmento

primatus

extorqueret

postuiatque, u/,

si quid ad latam in ad suum tribunalse Adrertendum enim est, Fortunatum ittum ;

«Mfl reponere

velit,

eqtanque presbyteris Carthaginensibus schismati-

™unumfutsse,quem ob excitatum cnm Felicis^oschtsma 3 am anle ex Ecclesia profugnm et

fAfricants eptscopis damnatum, ac deinde ab hmrettm schtsmaticisque pseudo-episcopum i„ caord

^

J

w^Msse,mpradoctdmm:adeome

/<<
haheri non poterat. Tcstalur autem

^^^
efta

W/ew.

porepresbytms, ceterisque inferioris Ordinis ckncxs permtssttm non fuisse ad Apostoiicam Sedem appeOare; quod tamm episcapl Hcuisse,

tumm, tum

ex

cptstoti^

titnati

Fw-

QUARTA SEPTEMRRIS.

DIE DECIMA.

A

tum

alibi affirmat.

Convenerat itaque inter Africanos antisliteSjtit clerici episcopisinferiores in nta quique provincia judicarentur, idqite haud dubie

Bomano Pontifice. neappellationes ad Sedem Apostolicam nimium frequentes essent, et

assentiente

pro recuperando episcopatu suo saiis feUciter successerant contra Sabinum, qui i'n ejusdem locum fuerat suffectus. Porro negat S. Cyprianus in epistola i.wm hanc Basilidis appeUaHonem

injusHs criminationibus occasionem darent. quiadS. Cor-

783 Vtvero ho>c prohibitio tempore S. Augus-

uflium

non obstabat, quo minus

tini

tum

tum

abolita sint, quara cumulata delicta, ut ad supe-

matumque

priani facto contra

Angtia episcopus, sanctissimo%Prasuliimpudcnter affingit : scilicet, beato illo Martyrejudice, pro desperatis et perditis habendos csse, quibus minor videtur auctoritas episcoporum in Africa,

in

quam

inPetriCathedraRom» quis toium locum, qucm

vel Cornelii ipsius,

Etenim, si dedimus, attente consideret, fatebitur, episcoporum in Africa auctoritatem non S. Cornelio, scd paucis desperatis ct pcrditis,Fortunatiscilicet ac Feticissimi assectis f a S.Cypriano, opponi. Subdit enim : Jam causa eorum cognita est, jam de eis dicta sententia est, nec censurae

sedentis.

num. 546

et seq.

congruit sacerdotum, mobilisatque inconstantis animi levitate reprehendi... Si eorum, qui de numerus cum illis priore anno judicaverunt. presbyteris et diaconibus computetur, plures tunc affuerunt judicio et cognitioni, quam sunt

quicum Fortunato nunc videntur esse conjuncti. Scire enim debes, frater carissime, eum, posteaquam pseudo-episcopus ab haereticis factus est, jam poene ab oranibus esse desertura.

iidem

Homanuin Pontificem

appellaverat

;

isti,

784 liaque S. Cvprianus ibidem sic fere argumentatus est : Statutum est, ut episcopali ordine inferiores clerici in diceccsi sua causam suam age-

78G Hoc eo pertinet. ut Basilidis non tam

exsecrandus, qui pere autem

judkarurU, multoque quinwic Fortunato adhm-

quam adSedem Apostolicam appellarunt.

genuinam verborum sententiam

ego

esse

cum scriptum

in auferendi, sed

Antistitc

cxtwulct, aut Pontificia} hic

tum

norem

Nisi forte pauci isH schismatici auctoritatem Afrorum antistitum mi-

esse,

:

quam uteorum

sententia*

secundum

fuerunt, se quee de appellationibus decreta estt ibidem nullam [siudcertum debeanl. subjicere

Cathedracomifricanarum sedium cumRomana et ejus sccFortunatumque parationem institui, acperditos dicipropter havesim tatores,desperatos

acscelera sua, non quia

ad Pontificem

appella-

negari, sed rcst/tutio

illius,

.

sed ex defectu potestatis in Ste-

fex Basiiidem sibiobrepere negligcnter permiserit, consuli pofest Commcnturius prwvias ud ejusdem

Actaaddicm-2 Augusti, § 2. Vctcrum Pontificiam in episcopos potestatem in eodem Stephano S. Cyprianus in epistola i.xvii clarissime agnovit,

dum ad oum

scripsit

:

Dirigantur

primalum non elevaU sedluculenExposuimus ifium § :i7,w propferter aonfinnat. paucis memorasse. Il> duo ea suffecer iteam hic nefariorum libelloHispaniarum episcopiproeter

mani

PonHficis

rum scelus

Z2

de

vt

s ejccti,

ambo,

iminibus convkti, etesedtad aut certe harum prior

Stephanum

app^

I Pontificem S. fraus sua oc mendacia rant. Kt BasiUdi qtddm

in jirovinciain.

ad plebem Arelate consistentem, a te littersa, quibus abstento Marciano, alius in locum SJUS et

snbstituatur.

dum

Neque

Stephanus

dc

dubitavit

scripsisset

;

nam

felici

subdidii

eventu, :

Signi-

plane nobis, quis in locum Marciani fuerit

substitutus, ut sciamus, ad

quem

iVatres nostros

debeamus.

§ XLVI. Persecutione sub Valerianoexorta, scribitad Vov-

tunatum

Exhortatione

de

martyrii: Christum confltetur, et

Curubim

AUigimus tandem annum martyrum triumphis

t

ac

relegatur.

ChrisH 257, muttis S.

Cj priani confes

mc Alexandrinus apud Eu

sione, exsilioque sub persecutore

morabilem. S. Dionysius

Valeriano

w

causam VII Eist. Eccles. cap. nwnerari, octava solet qua persecuHonis hujus, sebium

lib.

adscribit

t

cuidam Marciano, qui magim perditc

deditus r et cupidiiate imperii, a magissibipro Utissiincensus, Ytthrhmi tintiqnum in ChristiailOt

..

causa assertum Bo78 r> Basilidis ac Martialis

poHus asseri, cum alionon ex obrepHone ac

arguendus.ltrum tamen sanctUS Pouti-

potestatc

animum

verant.

ipse,

fuisset, neque ftic de ufiqua ncglifjcntia, sed dc arrorjata sibi immerito

esse

ea

Martialis.

non

fraudibus

exisHmo

tamen Felli commentum inde Afrorum prcesufwn uuctoritutem mquvparatamprobabit; cum sensus^

esse possit

exisHment,

eausa

Deus non irridetnr.5iac

phano, invalida probanda

contenderit, nec sic

Basilidis ac

fraudulenter obrepsit. Obre-

sit:

quin Basilidis

llanc

dandi easu accipiendas

rtrmif.

ex guibus perspicuum est, Basilidem in sedem suam resHtuendi potestatem Stephano u sancto

deperatis et perditis at si quis voces istas paucis

non

adS. Ste-

liominibus potuit. Deononpotesl.

dirigere, etcui scribere

rentcs,

ei in

si

tentia est, atque adeo audiendi illi Roma> non stmt, pcrditis nisi forte quis paucis illis desperatis et magis credendum exisHmaverit, quamtantoepiscoporum in Afrieu. aliorumque cfericorum nuiis

gtrid

crimen accesserit. Neque enim tam culpandus est illo, cui negligenter obreptum est, quam hic

fica

plures fuerunt,

S.

}>h
riora peccata ejus fallaci» et circumventionis

rent: atquiFortunati, Felicissimique ac ccterorum causa apud nos discussa, de eaquc jam dicta sen-

mero, quipriori anno de

C.

.srn7/>7;_\ec v-v'u[-

eumdem primatum potest conFalsum autem est, quod Fellus, heterodoxus

principatus, potestatem in ceteros episcopos, pri-

A.UCTOHF

dere ordinationem (Safnni} jure perfectam potest, quod Basilides post crimina sua detecta, et

agnosceret; ita nec ex simili S. Cy-

alibismpius,

ut ibidcm hquitur, Apostolicse Cathedrae viguit

B

Sicautcm

ipsiposse prodesse.

conscientiam etiam propriaconfessionenudatam, Romam pergens, Stephanum collegam lmstrum, longepositum, etgestae rei ac veritatis ignarum, fefellit. ut exambiret reponi se injuste in episcopatum, de quo fuerat jure depositus.

fiic

foco cztetojRomanaB Ecclesiffljinquasemper,

cludi.

317

vit.

pervertit,

in

eosque vehementer incita^

thtinnin ni>n est,t/uin

sanetm Prasul,

klSCC

SUUm ad SaCTUm IStud />r
animarit. Eadem occasione seripsiseea nonnullis eredi/ur epistolam ad Portunatum de exhortatione martyrii, quam alii cum Baronio sub Gallo scri-

ptam

esse arbitrantur.

Priorum

ratfo est t

quod

de Patientia, quem hcec a S. Pontio post librum impertintc Yateriu/to, eofnpositum eSSenoblSCUm statuunt

tngruenu

J^jjj

DE

318 0)

C.

:

:

.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

,latuu&,recensealurhisverbis : Quis martyres erigeret ? chortatione divini sermonis qida erum incerta ratio est, »t alibi ostendimus;

,

s.

I

leviores affetamen pro opposita sententia etiam

martyrit;

qui

ipse forsan episcopus,

is

III Fortunatus a Tuin Carthaginensi concilio quociubori scrioilur, » S Cypriano petierat ut,

/Inncapitisvetitum

MI ,,.;mmj

persecutionum e1 pressurarum pondus ineumberet, ebin fine, atque in consummatione nuindi.nnlichristitempusinfestumappropinqua» rejam ccepisset t n& praaparandasetcorroborandas fratrum mentes, de divinia Scripturia nortamenad cceleste ta componeret, quibus militea Christi

certamen animaret.

piritale

.,

ffisce postulatis

Parum libenter obtemperavit sanctus Antistes ; plebem ciassico eat enim, inquiens, quod Dei :, poci erigimus, nisi credentium fidem et

tam epiStofam,

qim

in

793

bis

ceri

bunalproductus

Bilario

S. n<

i

feci

meum

Antra latent

Glvristum confitetwratpud

proconsvlstn

7W

videar

3,

allatis, S.

S. Ililarii,r
uum.

36,

Cyprianus

Afrirtr /irtirousulr

tlr

tib

Aspasio Pater-

sua intcrro-

relif/ione

Acta proconsularia authentica, guas cum infra post Vitam edituri

gatus

Exstant hujus

rst.

rei

Tempus ac

iimus, <» hic tantum perstringemus.

heutu confrssiouis indicant

:

[cat supremi.

Deinde post multa de ejusdem confessione ita prot/redilur Laetior interea

judivii lauduta

Aela

Dogmatis atque

loci

eminus

furori

Romanam

[inquit,

Servo salutiferi mysteriaconsecrata Christi. 792 A d heec recte observavit Tiilemontius Nota 47 de

m

non posse, si de ipsius secunda confessione quceproxime antemartt/rium coram Galerio Maximo contigif, accipiantur; cumcontrarium plane tum ex Actis proconsularibuSj tum ex Vita, auctore Pontio, habeamus. De hac tamen a Prudentio dkta esse, ex eo liguet, guod post recensitos versus proconsuiem sic loS. Cyprianura, ea vera esse

religionem

non colunt, debere

Romanas ceremonias recognoscere.

Exquisivi !

CerVale-

i/tiriiiriii

Ille

mo.r inducat

sub haec

:

:

satis est

jam

criminis, ipse con-

[ferrum. Carnificis gladio

pcenam luathostis idolorum.

Deo meritas grates

Ille

agit, et canit

trium[phans.

Flevit obire Virum moesta Africa etc. 67 vero hmc admi/ti non possunt, ita nec depriori confessione, de qua modo agimus, vere dicta esse,

cum

cognominis sancti mariyris Nicomediensis

ostendemus,pulsus esse dicendus est, 700 Ati mterrogata proconsulis Sanctus sese tt Chistianum et episcopum esse mtrepide respondii : iiet tilins /irtrtrr utiutn rerutn ihtun

trunstutisse existimo. Ita

exsilitun, ui

guem tam

ipse,

guam

ceteri Chrisiiani

pro omnibus hominibtis, ue pro ipsoimperatorum incolumitate, depreca-

not tu dieque riiiu rtiuiu

Jn

litintur.

hoc proposito prrsis/enti Putrmus

ejsi/iutn frustra mmuttts. tuttutUirit ros, i/ui

Ot

ille

.

ut preshi/tr-

Carthagine versabantur, sibi prpderet

lei/iluis

/ntir a,

utiliter

nfiosuii, ne detatores essent; sed

/iroluititutn

6SS€

necper Christia-

ntmt diseiptinam licere seipsos ultro offerre; cetetttm cos, si dilitjenU r inquireret, ub ipso invenientltts.

Post htee /iroeonsut SOJlCtO Confessori sioui/i~

F

Tillemontio assentior; sed Prudentium, qui, ut ostendimus, S. Cvpriani Carthaginensis

tiiiiii

t/uar/nm, (iul/ieui V6TO terfiutu COnSulatum iu ttumtiu Christi 257 incidisse, quo propterea in ritini

Sancti

captivitate

t

Kalendarum

ergo de nomina tuo, quid mihi respondes tiiiti porro est ex Bucherii Cyclo, aliisque,

colere,

:

jussus genus; Christianus,

[fitetur

:

Guruofm

Sistitur indomiti proconsulis

Thascius, ipse Jovis fulmen negat; expedite

imperatores Valorianus et Gallianns litteras ad me dare dignati sunt, quibus prseceperunt, eos,

rriegolui

:

jam Thascius ob diem suorum,

[mperatore Valeriano quartum, et

Septembrium,Carthagineinsecretario,Paternua proconsul Cypriano epiacopo dixil Sacratissimi

el

coram proconsule

sic

r/

Galliano tertium, consulibus, tertio

qui

Tyriffi

apud

si lubet,

Atl /tersrrutitntem rnlrumus. Edktis Car-

thaginem no,

i/isius

?;

Carthaginis, abditis re-

Nexus utramque manum, nomen Patris invo-

Pit taviensi adscripserat,

nostro vintlicataui rk/e,

anni 1693,

sintr

perfurente

;

Baluzium in Annotatis, uti ct in Operum S. Eieronymi editione Parisiensi anni 1706, ttim. IV, col. ".Ml pariter in Annotatis,et in Prmfationead O/irrn

proconsule

,

[vinctus.

quam materiamtractantibusprsabuCeterum epistolam hanc, quam Marianus

Cvpria

sit.

antequam adproconsulis tnSicenim ait

Ducitur ante alios

tibi jnisisse,

'ictorim

canit,

[posta,

quod proposueram, divinae lectionis auctorijate

S

inclusum

Conscia tartareaa caliginis, abdicata soli Clausus in his specubus sanctus Cyprianus, et [catena

solidarem, ut non tam tractatum

I

eum non modo

nostro,

i

isse.

Et

:

sermonem meum extende-

compendium

Prudentii narratio

quaa reterant. At gante, responderit, sunt Acta, 13 de Sancto Bymno in Aurelius Prudentius vinctum, sed et fcsdo car-

propositis titulis, quos quis et nosse debeat et tenere, eapitula Dominica subnecterem, et id, n

ad-

liber

enim ineoloqui'

copia fatigarem,

stili latioris

vmctusne, an

tribunal acce&serit, nec S. pontius in ductus, nec laudata Acta, citasse hts veripsa ea contentus Vita indkavif, interroquid Sacerdos Dei, proconsule

in lunguui fratcrrarissime, etaudientem vel legentem

r.-in,

QuopactoS.Cwr\&Msnostert

sulis

riiatertaih\potius titu•ttitus,

transmisit. Sic

Ac ue

tur:

m

relegaiuses. Bichaejusdemjussu Curubim suiAspWO proconsularium i , lecior, Aciorum ahqua nonunc eirca qua, Patern,, clmpendium, . _ tanda veniunt.

dicatam Deo, devotamque virtutem, divina leclaudatione firmemus. Rescripsit ergo ad ipsum

quam tractatum

ne Christkmt tmposteei e rU l m ljr r ,lvn-nlur;

esse,

Pr mt.>nUru

ft^-^^^csffi

:;;

nl;im

i

mandato sub eorumdem imperatorum

est

malumus eam hucreferre.

78S poriunatus, EashcrtatioR»

cavit ex

,

runtur,

:

confudit, n/,

gua

gestis

hujus erantt

ad illum hk quogue omnino suadc/S. Pontii

guicum secunduut nostram Vifti- partitionem cap.u a num.11 sanctissimi Prmsulisprai-

siiettiiutn,

t/uru

tle

mrrita

('ttr/hat/inensilius,

sceviente pestilentia

num. 20 t quam ingratashiipsi vices rependerint, observans, de exsilio moz memmtt; II.s t;un bonis, inr/uiens, et tam piisactierlr/irusset

,

lMi>Hipervenitexsilium:hancenimvicemseraper reprassentatimpietas, ut melioribus peiora restituat.

l^ilar

catteni

ki^u

pturibus prosequitur,

necultum tamen de vmcuUs aut carcere mentionciu futtt ; sed let torem guoad cetera huc spcctantia

attAetaproconsuturiaremittttJn quibus nihil carcerem con/ecto, .

pariter de vincto, aut

m

Epis

copo

corrigitur,

uti

itGregorii ^" n a>inativ.

,

,

DIE DECIMA coposuo

QUARTA SEPTEMRRIS.

silentmm

est

probe noverat Simih plane in epistolis lxxviii et lxxix. m

TO8 Bunc exsiHi lacum satis amomum futsse S. Pontius in Vita apud nos cap. u, num 22 his t

qutbus confessores, quorum ille inter ceiera carceres ac vincutain epistola Lxxvn cekbraverat, de confessione ipsius diserte el

magna cum

nuhc describere loci tiam.etdeliciarum omnium paraturam in transeo. Etrursumsequentinumero Jam minc qnod secundo posueram loco, cum gratiarum

laude

Actis

in Vita, sic

cum

cum

eo, ve/uti

actione repetanu.s

nvstri

B

in priori

quidem

;

San, Curubitano oppido, sed prone domo aliqua suburbanat et ab atiis remota

ctum non illud n,

iu ipso

*csutasse y

sedapricotamenacamamohcoposita Buic opinioni omnino favent, qua de frequenti Carthagmensium ad illum accessu mox videbitnus; hiv enim in hujttsmodi loco minus periculi

epistola SS. Ne-

mesianus, Dativus, Felix et Victor episcopi, ad metalla damnati, Sancto nostro tum exsulanti sic Scribunt

Scis et ipse, carissime, nostrum opta-

quam

habebat,

votum esse, quod te videamus, doctorem et amatorem nostrum, ad coronam niagnae confesbile

in oppido.

797 Nihii hic sanctissiaa» Ersu/i drfuissr, faudatus biograpmts tum num. 22, tumSSverbis

Nam quasi bonus et verus doquid nos discipuli secuti apud praesidem

sionis pervenisse.

mox

ctor,

gientiduslodmcoiis. Prceterea

dicere deberemus, prior apud acta proconsulis pronuntiasti, et tuba canens, Dei milites ccelestibus armis* instructos ad oongressionis pnelium excitasti, et in acie prima pugnans, spiritali

gladio diabolum interfecisti;

agminaquoque

fratrum hinc et inde verbis suis composuisti, ut insidia; inimico undiquetenderenturetcadaveris ipsius publici hostis nervi concisi calcarentur.

Crede nobis, carissime, quoniamnon est a centesimo praemio minor tua innocens anima, quae nec s^eculi primos impetus timuit, nec ire in exsilium recusavit... et quoniam multis documentum confessionis dedit, ipsa martyrium prior duxit. Simiti

modo

Lucius, ceterique in cpistola

lo

Pearsonius conciiiavit, existimando, ipsam ( urubimin loco desertopositamfuisse, Sedetdicipotest,

est.

leriani persecutione Carthagine Christum confes-

Nam

t

Necin deserto commorari horruit. Quarenon possum hisce cumTiUemontio assentiri; attamen non inepte forsaneorumdictacum hiographi verbis

videtur.

esse.

(

loco

duabus mox laudatis epistolis non imcutione piimus probabiliter passim observant neoterici, sanctum ibi confe&sus Episcopwn nostrum primum omnium in hac Va-

sum

etiam

p.t,nt,.n,ln-

eum

Ex

794

nihii ipsi thfuit.

cwnsatisnorisse S. Aemcsiamts, ceterique episcop h dum inepistola ..xxvin supra laudata de Sancto Exsuhnostro scripserunt;

,

Decio, contigisse drbitratus

:

\U fuit.

hac Pontius ypnani diaconus etmdividuusexsiliiadmar^ tyrium usque comes dicat, non s videntur

S.

laudem habuit, ipsius sub Decio secessum cum ejusdem exsilio in Valeriani persecutione confundens, postremum hoc uUet martyrium, imperante ln hac perse-

C. s.

secretum etquid quid apponi eis ante promissum est, qui regnum et justitiam Dei quarunt. Cum

coram proconsulis tribunali comparuisse. Ballucinatus quoque est S. Gregorius Nazianzenus

quam faS.Cypriani

«livinitus

proanimotantiViriapricumetrnM cum. hospituun pro voluntate

oppareat.Hincmihilongeverisimittimumapparet, S. Cyprianum aut dicta ipsi die /ibere , aut a missis sateltitibus adductum, sine pramio carcere

inOratione xvm,

pmvisiun .^se ;

singularis

conditionis persona, ubique actum esse significat, ut illa Prudentii narratio ne probabilis quidem

dum

MJCTOKK

verbis significat :Nolo

pariter meminerunt. Denique tota Sancli confesstonis, exsilii ac martyrii reiatio, tam in

quam

319

contineri,

datisobsrrra/,

omnia ipsi afjfatim

et

'i

svissapt

invisebatur:

ultro iar

commodum

acci

debat,quod Curubim inter atque Carthaginem non tan/a cssr/ distantia, qttin mulH e

qrege suo hinc eo possentaccurrere, ut Episcopum suitm inviscrent,

etsiquare

hocutriusque

indigeret, adjimarent.

Pium

incolarum erga Sanctum studium citatus Pontiussic indicat: Ut omittam frequentiam visitantium fratrum, Ipsorum et inde civium caritatcm, qun3 repraBsentabat civitatis

om-

ma, quibus ridebatur

esse fraudatusefc, Conces

sum etiam ipsifuisse nonnullos domesticos secum duccre, ex eodem biographo habemus, qui ex iis unusfuit. Nam et me, inquitnum.24 Vitce,

inter

domesticos comites dignatio caritatis ejus dele geratexsulem voluntarium quod utinam el in passione licuisset! ;

C Lvcus

vicsilii

Curubis.

lxxix loquwitw.Nam ante passionem, inquiunt, a te sumus ad gioriam provocati, qui prior nobis ducatum ad confessionem norainis Christi pra-

Exsu/dic 12 vel

buisti. Nos vero secuti vestigiaconfessiouis parem gratiam tecum speramus.

fatu discimus.

tua;,

795 Exsilii focus, ut ex Actis proconsularibus habemus, fuit Curubis, AfrictB proprice civilas, in provincia Zeugitana , in eaquc peninsula sita, qucc in mare Mediterraneum Seplenfrionem Eodem vocabulo a versus longius excurrit. S. Awjustino

lib.

XXII

deCivit. Dei, cap. vnr, et

79« Porro in

commemoratum locum

H

Nam cum

die.quo prinuun

naius dicatur;

cumque ex

in

nuncupatur. Consentiunt Plinius, qui eam intcr oppida /ibera recenset, Antonius in Itinera-

stabpariter

Sanctum

apud Cellarium tom. llNotiHa

part. III, Ub. IV, cap. iv Koupoft;, vel, ut

Pa/atinus

:

orbis antiqai,

at IHoiomceo ibidern

codr.r habet,

Curabis

Episcopatu etiam aliquando insignita est; Theodoricum Ruinartium in Bistoria persecutionis Vandalica, sive in NoUtia provindicitur.

nam apud

ciarum

et

civitatum Africce, notisqne ad eam, et Benenatus, gratia Dci epis-

Felix Curbitanus,

copus sanctau ecclesiac Curbitanae, uti ei Victor episcopus Curubitanus, et Peregriitt episcopus ecclesiceCurubitanae, contracto scilicet in

duobusprimis locis civitatis vocabulo, legitur.

illa

num. 24 eo

mansit, ipsi nou

dum Bomni quietesopito per admirahilem visio nemmartyrium pdst unumdiem, quem adres suas disponendas petierat, pmdictum fuisse, et num.2Q eo ipso die posl exactum annum coro martyrium

rio

in

in exsilii loco

Serrn. cccix, qui in S. Cypriani nataii primus est,

gloriosus

mensis Septembris advenit. f/aexradem Yita cum Actis proconsularibus col

diem

1

1

Actis constet, ejusdem

Sepiembris in

advenisseejusdemmensisdie

fum

qiia norfis /iorti

est,

obtigerit. Quaiis ii

\

[,vel I3,gutaincer

/uiidata rrrrlomi ipsi

autcm hmcfuerit, habes

in

Vita

ubi biographus de eapturibus dissc idrot/i/r /ttr ihiii rssr rc/rrrudam pulari. /d

tiiitit.

ril,

incidisse, con

Curubitanum exsifium

24,

unum observo, hanc ejusmodi itti\s<<, u/ nemoeorum, quibus eam Sanctus narraverat,
-'i

;

nisi qui.'i \«>

coronatus

est.

t

i^<\<-in-,

i,n.,

j,i

vid( ral

Medio nihilominua tempore imminens

ftuc dis

rrl

H

tartib,

F

13

Sr t ,-

advmit.

:

:

DE

:i20

UCTORB C.

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

omnibus sciebatur certus ab iisdem omnibus

jMincns passio pro certo ab

pussionis tamen dies qoasi ignorantibus, tacebatur.

S.

:

poscebat, beatissimi ac diGloria quidem vestra ad conspectum atque ad ut fratres, lectissimi

complexum vestrum venire

deberem,

ipse

nisi

Nominis relegatum me quoque ob confessionem coercerent. Sed quomodo loci termini etad vos etiamsi possum, repnesentome vobis, datur, dilectione non venire corporeetgressu anivenio, exprimens httens i

5

§

XLVII. Res ecclesiasticas ordinat pauperibus prospicit; :

confessores

elee-

et

litteris

mosynis solatur: Curubi in horlossuos migrat: de novo

mo-

edicto Valeriani fideles

tamenetspiritu mum rneum, quo in

istis

virtutibuset laudibus

me computans, vestris latus exsulto, participem consortio cantatis. corporis, passione etsi non

ego possim tacere, et vocem meam multa et premere, cum de carissimis meis tam dignatio gloriosa cognoscam, quibus vos divina sui martyrii honoravit, ut ex vobis pars jam suorum meritorum prsecesserit, consummatione silentio

An

pars adhue in coronam de Domino receptura carcerum claustris, sive in metallis et vinculis demoretur, exhibens per ipsas suppliciorum moras corroborandis fratribus et armandis majora ;

net ? et fugere renuens,

marlyrium /;,

OpUCOpO

tut >!

paupe*

disponit

,ii,„

Quam

ad

se paral.

anni spatium, guodper unius diei inducias Deus in visione significa> inm, ipsi concedendum revelaverat, sanciusExsul utiliter istud

impenderit, docet lio

tum

Vitat

tum

epistolce in exsi-

ab ipso conscriptce. Certe biographus num. 28

negat, istam martyrii dilationemaut aSancto ipso in memoratavisione petitam, aut ab ipsis I

'itm

gentilibusex divinaprovidentia

illi

alia dc causa

concessam fuisse, guam ut cpiscopatus sui res componeretf etpauperibus, quos semper in amoribus habuerat tum guoque provideret. Sed s. Pontium ipsum audiamus. Dilationis autem, ait, petend» ratio de ordinatione rerum, et de voluntatis dispositione veniebat. Quae vero res illi, aut quffi voluntas ordinanda, nisi ecclesiasl.ici status? Suprcmoidcirco acceptadilatio est, ut quidquid circa pauperum fovendorum curamsu,

[irnmojudicid disponendum 1'uorat, ordinaretur.

iiiifrssnris

nti

tnotaUa rfam-

natw

est;sed el adalios ex

aliis

episcopatibus confes-

ad me-

damnatus. Borum aliquiagonem fam consttmmaverantj aliiin ergastulis ac fodinis talla Siguensia

longo martyrio contabescebant,

quem admodum

tomo III hujus mensis Septembris ad diem LO, q pag, 483, ubidehiscesanctis martyribus cum Ro-

mano Martyrologia apud nosactum

est,

piuribus

ostendimus, it vero illorum gloriam mirumin modum, nec secus ac sua esset, sanctus PramU

non poteratexeorumdem incommoepist, i.wvn, eamgueper Berennianum hypodiaconum, et Luitrttihtitnr,

dis

ticit

ttti

dolnr. Scripsit ergo adeos

Maximum ttAmantium acolythos transguam, cum hco mox Umdato maximam

r/tiitt/iit,

misit,

pisfofani

partemrecitaverimus, ea tantum hicreferemus, qum ad Sanctum nostrum propius pertinent. 801 Epistolam hanc in exsilio scriptam esse ex tp«> initio liquet, ubi etiam scribendi causam,

gaudiumque, quodex iUorum confessionc, ctaque constantia conceperat, hoc

i/tvi-

modo dcclarat

eleemosynis

juvat

m agnis laudibus prosequitur, eosque certa a>terna> beatitudinis spe consolatur.

Sub finem denique

epistolce desiderium martyrii significat, etin

finem eorumdem preces ftagitat ens, quia

nunc vobis

in

:

hunc

Plane, ingui-

precibusefficacior sermo

ad impetrandum, quod in pressuris peti-

est, et

tur, facilior oratio est, petite imperisius et rogate,

utconfessionemomniumnostrumdignatiodivina consummet, ut de istis tenebris etlaqueis mundi nos quoque vobiscum integros et gloriosos Deus

coelestibus

inter guos nec virgines, nec pueri deerant,

i

ab ipsis fustes , opprobria, vincula, carceres, squalorem, rerum omnium inopiam, ceterague incommoda, guCB pro Christo constantcr ferebant,

aens et prssentes pauperes novissimaB dispensationia extremis, et, ut plenius dixerim, totis

sumptibus relevaret. 800 Nec inter Carthaginensis dicecesis suce terminos sancti Episcopi caritas contineri se passa

E

fessionis gloriam pergit celebrare; toleraiosque preces rogat,

liberet,

variarum sedium in Africa ac Numidia antistitum, presbyterorum, ac utriusgue sexus fidelium,

sofafur,

802 Sic prmfatus, eorumdem virtutes ad con-

Et puto propter niliil aliud, immo vero propter hoc tantum, etiam indulgentia ab ipsis, qui ejecerant, etqm ureisuri erant, admissaest, ut prje-

soresacmartyres, longepositos, penetravit. Erat iutrr ceteros pro fide exsules magnus numerus

pi

documenta, ad meritorum titulos ampliores tormentorum tarditate proficiens, habitura tot mercedes in coolestibus praemiis, quot nunc dies numerat in poenis.

ut qui hic caritatis et pacis vinculo copulati contra hffireticorum injurias et pressuras gentilium simul stetimus, pariter in regnis

gaudeamus. Nec

etiam re ipsos consolatus

verbis tantum, sed

missis una cum epistola pecuniis, guibus etiam Quirinus quidam est,

aliguas addiderat, inter eosdem distribuendis de hisce in laudata epistola non

quamquam enim

meminerit, missas tamen fuisse ex

mox

dicendis

constabit. ko:j

per

Admemorataslitteras laudati confessores

tres diversas epistolas, qurn inter

Cyprianicas

altorum, qut

cum ipsoerantt nomineexarata-terdenigue ab altero Peiice, Jadere et Poliano simthter episcopis, itemgue tta

apresbutetis, ceterisgue

cum tlhsin SiguensibusmeiaUismorabaniur data. Omnes autem gratiarum actionem continent tam de htteris quam de pecuniario subsidio ad m gui

;

tuum.

m

ht priori guidem de hoc sic Fecit autem et prosecutum

transmtssts.

le-

ministerium

et

Quinni

dilectissimi nostri, quod per fferenmanum hypodiaconum , et Lucianum et Maximum et Amantium acolythosdistribuendum

qufficumque necessitatibus corporum deuerant expediri. In altcra vero sic :

misisfa,

itaque

rmo

ab his

.'.-

locum lxxviii, lxxix r-/Lxxx obtinent,responderunt. Harum primaaSS. Nemesiano, Dativo Fehce ac Victore episcopis sctipta est; secunda a S. lucto par/tcr episcopo tam suo, quam plurium

gitur

et

Accepimus

F rater desiderantissime. id, quo
ex omni opere mundo. Tcrtia denique epistola ita habet Resalutamus te, Frater carissinie, per

-

Heren-

nianum

F

i

littc

i[)it.

;

DIE DECIMA nianum hypodiaconum, Lucianum

QUARTA SEPTEMHUIS.

et Maxiraura,

fratres nostros,... a quibus accepimus oblationis

nomine non minimam quantitatera una cum litteris tuis,

quas scripsisti etc. 804 Suntj qtti Sancti cpistolam lxxxi, adScr-

1'urubiali'

(fuamdiu morattts,

gium

et

Rogatiattum, ceterosque confessores carex hoc ipso exsilio scriptam fuisse

ceri inchtsos, velint, aliis

eam ad Decii imperium, aliis ad Galli quorum opiniones § 10

persecutionemrefcrentibus,

examinavimus,

et inccrtas esse ostcndhntis.

Quid

Corpore

ac

illi fuit,

ut ibidem dicitur, sacri cupido

dum

sic sibi passionis vota conde Deo loquitur, in ipso ser-

805

Quamdiu

pitalem sententiam in se

procojtsuie,

qui Aspasio Paternosuccesserat^revocatutn fuisse, cjusdemquejussu ibidem reliquum vitm egisse, ex Actis proconsufaribus habemus. Sic legitur:

Cumque

pum, ab

Homa

reversi retulcrunt,

fidc/is, variis pro cujusquc conditione pamis castigarentur; ceterum add/dcrunf, S. Six/urn Pontificem, et cum eo

quatuor diaconos martyrio coronatos jam fuisse, ac l rbis prwfcctos executioncm edicti quotid/c 808 Hisce intcltectis, S. Cyprianus citatam epistolam lxxxii adSucccssumdedit, rogans, ut eamdem etiam cum cetcris cpiscopis ac Christianis quantnm posset, communicaret, ne persecutor imparatos invaderet. Sedjuverit ep/stoiam hanc

p6fft

carissime,

quos

illa

sub ictu ago-

omnino non

rantj parati omnes pro animi sui

pote-

devotione

ad divinam et coclestem gloriam. Sciatis autem eos venisse, quos ad Urbem propter hoc miseram, ut quomodocumque de nobis rescriptum fuisset, exploratam sibi veritatem ad nos perferrent; multa enim varia et incerta opinionibxa ventilantur.

809 Quae autem sunt

in

vero,

habent

ita

Rescripsisse Valerianum ad senatum, ut episcopi

scrfpto

proconsul, qui S. Cyprianum episco-

et presbyteri et diacones in continenti aniraad-

riani.

exsilio

revocatum, sibi jussit priesentari. sanctus martyr electus a

vertantur; senatores vero, et egregii

viri,

spolientur

et

ademptia faoultatibus, Chrisquoque mulctentur matronae vero, ademptis bonis, in exsilium relegentur; (';csariani autem, quicumqufl et, si

;

tiani esse perseveraverint, capite ;

vel prius contessi fuerant, vel

nunc

scssiones

descripti

confessi fue-

Ca;sarianas pos-

rint, confiscontur et vincti in

mittantur.

Suhjecit

etiam

pauperum alimoniam vendiderat, ac dcinde ex divina providentia

Valerianus imperator orationi suae exemplum litterarurn, quas ad prsesides provinciarum de nobis fecit; quas litteras quotidie speramus

Et hi erant

venire, stantessecundum flrmitatem adpassiouis

recuperaverat. Verba ejus subjungo

:

actus destinati ad placentem Deo hostiamSacerdotis;cum ecce proconsulis jussu ad hortos ejus (ad hortos, inquam, quos inter

tolerantiam

initia fidei suae venditos, et Dei indulgentia re-

madversum

pro certo iterum in usus pauperum vendidisset, nisi invidiam de persecutione vitasubiret) cum militibus suis princeps repente tavit, immo, ut verius dixerim, subitasse se cre-

die, et

quotidiani

stitutos,

dc ipshts e didit. Scbc Curubitano ad hortos jussu Galcrii Maximi admcmoratus ventu mox recitavimus. Videtur ergo Curubiaccersitum, Antistitem, sanctum proconsul ipse, prcetermissis,

custodia

Quantum ex laudata Vita colligimu^ in morabatur, dum epistosuis Sanctus jam

adSuccessum episcopum, q ui larn lxxxii scripsit * Concilio Carthagmensi Sucin qui est, forte is

dicdur; ex qua cessusab Abbir Germaniciana Septembris Tomus IV.

,

et expectautes

1*'

de ope et indul-

gentia Domini vitae aeternaj coronam. Xistum autem (Homanum Pontificem) in camieterio anisciatis

octavo

Iduum Augustarum

quatuor. Scd et huic persecutioni quotidio insistunt pra^fecti in Qrbe, ut, si qui sibi oblati fucrint, animadvertantur, et

cum

bona eorum

ea

tli;ic"U''s

fisco vindicentur.

810 Ha3c, peto, per vos et ceteris collegis

quce

prope Carthaginem et sub arctiori forte sentcntiam ferre morari voiuisse, ut, cum in eum mora non esset. in distantia placeret, exsilii

Vah

Romani, dignitate amissa, etiam bonis

Deo, de civitate Curubitana, in quaexsilio, prsccepto Aspasii Paterni tunc proconsulis, datus fuerat, regressus esset, ex sacro praecepto in suis hortis manebat. Inde quotidie sperabat veniri ad se, sicut illi ostensum fuerat. 80G De ejusdem in prwdtctis hortis suprema vita? mora S. Pontius num. 30 meminit, observans, hos eosdem illos fttisse, quos S. Cyprianus inter conve)'sionis sua? initia in

||-

res fecit,quod universi clerici {per

scilicet litteras mittere solebat)

Galerius

proconsuli

-

tione,

}

cquites

hortis

ingrcnes/;'-

minime prolixa est, totam lectori exhibuisse. Est autem ha-c : Cyprianus Successo fratri salutem. Ut nonvobisincontinenti scriberem, frater

Cumque Cyprianus,

807

/h

quee

diu ibidem ((/«;»/>/) moraretur,

successit Aspasio Paterno

Maximus

enim inhisce

c cle-

Vaterianum ad senatum ac provinciarum prasi-

nis constituti, recedere istinc

sauctus A?itistes in hoc Cttrubi-

unum

qui omnes pariter caferendam sperabant; In-

urgere.

quotidie obtu-

ginem habebat, a Galerio Maximo

Rojnfl accipit

difficilc cssct,

mittere,

in persecutione solebat,

tano exsilio suo moratus fuerit, incerium est verum inde ad hortos suos, quos prope Cartha-

\»tttium

ad Successum

ricis

seseque sacratissimo

monis opere necaretur.

rommiqrat.

tum quod

exspectarct,

lisse,

tingere, ut,

siios

; vcrum hic, cum nihil pariter hac super re ex inccrtis rumoribus habcrct,e suis Homam miserat, qui certiora rcferrent. Responsum itaque dare distulit, tum quod illorum ex 1'rbe reditum

quam

eum

C. S.

nisi

des rescripsisse, ut varii Ordinis

Christi

auctork

luerat

mus, primo, qtto in exsilio suo versatus est, dic divinitus revelatum fucrat, ideoquc dubitandum nonest, qum ad illud precibus aliisquc virtuium exercitiis se probe comparavcrit. Quin et incrucntum Missov Sacrifkium, ut alias tam in pace,

sermonis, ut optaret,

nd Ifiios

Sparqebantur indies carii dc persecutione effervescente ntmores, de qttibus laudatus Succcssus S. Cyprianum cnnsu-

terea exspectali jtuntii

licet tanta

ronsulis

321

cpistola sequcntia didicimus.

porro sanctus Exsul Carttbi prwterea eqerit, non nisi conjicere licet. Marlyriurn suum ipsi, >/t dixi-

Sanguine ,qtta? certaturis tam utilia in cpistola liv agnoverat, roborasse, omnino verishnile est ; ad hoc cnim hospitio satis libero usum fuisse, ex b/ographo apparet. Xec minus ceteros ad suprcmum illud certamen verbis, quibus plurhnum vaiebat, teste biographo num. 30 Vito?, hortabatur. Vide-

jussu novtpro-

:

nostris innotescant, ut ubiqua bortatu eorum possit fraternitaa corroborari, et ad agonem s]ii-

ritalem praeparari, ut BJnguli >-\ Qostria non maraortem cogitcnt, quam iramortalitatem, «!

gis

plena

tide

ac tota virtute Domino dicati gauquam timeant, iit hac confessione,

deant magis, in

qua sciunt, Dei

et Christi milites

non perimi,

sed coronari. Opto te, fratcrcarissime,seraper in Domino bene valere. Ex annotato S. Sixti II

martgrio manifcstum stolam post dient

est,

fumc

S.

Cypriuni cpi-

Augusti, anno 258, guo 4]

fiie

coronatus

dequofldsl* monericural

;

.

DE

322

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE. historici de eontmdem diem, ubi%2 Commentarii itaque ibuiem Proconside „iJL»est. * direntafunt m atcepunnmw. * pafwstra , „ _ est, Oom-perlrtum Cyprmnum degente, ad S.

-rriptam fuhse. tu*eterum de eodem csr. wonpmmp coronatus coronatm est sanrto Pordifiec martyre apud nos actum est

AUCTORE s.

c.

S.

-

tomM

Afi»«sti,dieproxitato,ubi%Set8eque* Cornmeittarii prmvii disptltatum est de ejusdem

Uticam damnan-

dumtaxat ipsi soeednon est examiiwre; ideoqwt nd S. Cypria-

in taudata epistola adscribunt;

cium

hujM

num Ad martyrium

ton id \

Allatusde VdMmireseriptO, qloriosaque iteee, miiitiijs novas sancto Exsuli dhini

nmneis fuces addebat, certamquc spem faciebat fore, ut dies ille martyrii ctrlcsti visione promtssus, hreri tr/ndem illneesreret,

totijiie e.rpetitas enlis,

qui,quo propius instare ridebatur, eo ardenthis de-

nderium nd

pectore excitabat Hinc

in sacro Viri

.

spatium in suavi ista exspectatione, non sine prolixi martyrii genere traduxit, quemvitce

admodumS. soe/ns

Pontius, tndividuus ipsius in cxsilio

29 seijKrntilms

ntim.

,

Ordinatis ergo, inquit

,

declarat.

verbis

tam

pie

rebus, et sic

pro voluntate dispositis, proximabat dies crastinns.

Jam de Xysto, bono

et pacitico Sacerdote,

Urbe nunSperabatur jam jamque carnifex

ae propterea beatissimo martyre, ab tius venerat.

veniens,

devota sanctissimffi Victimie colla

rjui

et sic erant omnes dies illi quotidiana exBpeotatione moriendi, ut corona posset

pereuteret

:

siogulis adseribi. et

fugm

Non deerant tamcn

812

re-

nuit.

clarissimi viri, ordine

dignitate prwstaiUes, qui pro veteri sua erga

fie

sanrtum Prresulem amicitia fuqam /oeaque, ifle fid

iit

saaderent,

ei

qtue sccederet, ulfro offerrent

dudum

eo-lestem pattiam jarn

:

cerur/t

nnhetoris,

hujusmodi consilia sese indigna reputabat, ceterosque ad neeem pro Christo fortitcr exeipiendam

Audi denuo biographum

potius e.rUortahtilur.

:

('nimMiieliant interim plures egregii etelarissimi ordinis et sanguime, sed et SttCttli nobilitate generori, qui, propter

amicMiam ejus antiquam, et ne parum esset

aecassum subindesuaderent

nuda vuadela, oflferebant.

tibiisam

in

seeederet,

qnffl

rapojam mundum, suspensaad

ne-lcxerat; ncc sitadclis bhmdientidelibus pelebatur,

imperio juberetur

§

loea,

;

bat.Feeissetfortasse fcuncetiam,quod

plunmis et

a

eitiara

Ule

co-luiii mciite,

XLVHL

et tlivino

si

ete,

Veritus, ul Cartha-

occideretur,

i;iii(^

Roman. Manutius, Morellius ac PameFrumentarios mahmt legere ; quo nomine

Antiquit.

S. Sh.t/

reliquum

paulisper

latet: in

hortoeeuosreversus,

capitur,

Christumoue confes-

sus, capite truncatur

lius

etiam nonnulfos milites, quorum ynunus erat omnia diiiqenfer per provincias explorare, nuneupatos fuisse, vide apud iaudatum Pitisatm in Lexico. Utro

modo

iegas,

parum

interest.

secedit, donec 814 Bic nuntius sancto Prcesuli propterea graproconsul inde eon~ in et vis accidit, qitod in urbe sua episcopali

rediisset

spectu gregis sui confiteri atque occidi vehementer

exempium oviad sequenda vestigiasua

desideraret, utvetuti bonus pastor htis suis prceberet,easoue

excitaret lebat, si

penitus fntsiratum irt do; qua spe scse Uticam abduceretur. in hisce animi an-

visum est amicorum consilio, qui securum ipsi secessum suaserant obtulerantque, eatenus utendum esse, ut tantisper lateret, donec proconsu/ Carthaqinem reversus, spem Carthagine occumbendi sibi reddidisset. Secessif erqo, sed quem in locum, ignotum est ; et proconsute Carthaginem reverso, in hortis sttis dcnuo apparuit. Nihil de secessu hoc, quem ex ipsius Sancti epistota lxxxiii moxrecitanda habemus, S. Pontius tradidit, qui propterea a Rigaltio in Obsemationibits, sed immeriio vaputat, ut § 1 ostendimvs, abi sanctum bioqraphum ab itiius indigna, censura ab Henschenio jam vindicatum fitisse diximus. Id gustiis constituto

unum

i

nifus,

Ham

rmtttr.

um

rtfl

aUlu-

I) mum novua

f vpruiuus

S.

>id

ridr dictu

ila,

/it

ipsum nuntius

ut

diximus, SUpremei taret

horfis snis < ailattis

\

eum non parum Maximus

sollieilam reddidit. Proeonsut (iatenns

(tieam,

gua

Afrtete proprue imtrititm, rivitas

crat, disccsscraf. tbidcmtptc tuin

judicia ad<

i

Chmtianos exercebat, mense Augusto jam multum procccto, si trccenti UU marti/rcs, a S. Au-

otwiihoUtioanfiis massa eamlida dicti, et 24 mcmorati „icnsis Martgrotoijiis

ad diem

insrripti

l

(<<
prohabitius

sulc, st iubet,

cst,

coronati fuerint

Con-

tomum IV Awjusti ad pnecitatum

E

hicaddo, biographi verba, supra num. 812

relata, curn citata Sancti epistola

minime pugad tempus justa de causa tatere, atiud fuqere, qitod uttimum amici apud biographum maskse, Sanctusque recusasse, dinare ;

cum

aliud

sit

cendi sunt.

815 Inter primas sancti Antistitis in latebris quade re gre curas fnil, rlenim pleliemque suam de secessusuo Qemsuum certiorem facere, ne fugam arripuisse, aut

ex supNoverat enim virtutem suam non parum suspectam fttisse ctero plicii

metu

ialitare

crederetur.

Romano, dttm in persecutione Decii secessisset meritoque vereri poterat, ne simile quid

sui suspl eareatur, si latitandi causam ignorarent. Ut igitur omnem sinistram de se opinionem amoveret in memorata epistola clerum, plebemque

Carthagide consitio, quod ceperat, his verbis admonuit : Oyprianus presbyteris et diaconibus et piebi umversffisalutem. Cum perlatum ad n„s iuisset. iratrescarissim i, commentanosesse mis-

F

iwiisem,

sosqui me utJuam erdueer «nt, P et consiiiocanss.morum pemuaBum esset, ut de hortis nostris u.tenm secederemas.justa interveniente causa ocmsen«;eo <|uod congruat, episcopum

\

et

mico,

regrcdior.

Kl)

:• prtsparatj

commentarn

carcerum commentarienses, dequibushic agitur, cura reos custodcs, quibus etiam nonnumquam apprchendendi dabatur, prout ex Vlpiano, Firin Lexico aliisque probat Samuel Pitiscus

scd Quartura

,

irios missos esse, qm se perducerent. Erant autem

dum

in martyrio soeiis, tmi Varn a variis referuitlur. Marn, ut alia mittam, Pametius, atiique non qua-

tuor diacones

;

in

ea

cmtate.M.quaecclesisDominic* praes t, Qfe Domunun

.onhten, et plebem universam prapnesent.s confessione darificari. Quodcumqueenun sub dlo confessionis momentoconfessor ep 1S copus loqmtur, aspirante Deo, ore omnium |».Mi I

loquitur.

816 Ceterum mutilabitur honor ecclesi^ no- instnot, eique 8tna tam glonosae, si ego episcopus alterius ec- mlutaria conelesiss prsepositus, accepta silia apud Utica

coufess.onesententia^exinderaartyradDommum pniiiciscar;

vobis :xd

quandoqmdem ego

apud vos connteri,

Dominum

proticisci,

et pro me et nro et ibi pati, et exinde

orationibus continuis

deprecer,

;

:,

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

depreeer, et votis omnibu.s exoptem, et debeam.

Exspectamusergo hicinsecessuabdito constituti adventum proconsulis CarthagineJB redeuntis, audituri ab eo, quid imperatores super Christia-

norum laicurum volucrit.

episcoporum nomine mandaquod ad horam Dominus dici

et

verint, et dictari,

eum modun qaontm itt prrsr, n-

Secessus sui ratiom in

expositu, saiataria rnonita,

potissimttm usus fntitrus rrat, /i/unis prrinquiens, IVatres carissimi, ; Vos autem,

t.ionf

stritttjit

pro disciplina,

quam

de raandatis Dominicis a secundu u quod, me tractante, saepissinie didicistis, quietem et tranquillitatem tenete nec quisquam vestrum

me semper

aecepistis, et

;

aliquem tumultum fratribus moveat, aut ultrosa gentilibus oflferat. jier litteras

tradit.

817 Apprehensus enim et traditus loqui debet siquidem in nobis Dominus pusitus illa hora lo-

c. s.

pt>pulum,qui primas est in Natali S. (Vpriani, duas pmitawmbsosoity quos Qpparitores appdtat,de eoque argumenio arf

sk toquitur

,Iam QTgD qiiud ad eum passuu» : ezJubsndoiD dno missi sujat , qui eumetiamsecum iu curriculum levaverunt, in medioqun posuerunt et hoc diviiue admonitionis fuit, ut ;

gaudens recoleret, ad ejus corpus se pertinere, qui inter iniquos depinatus est Chxktus d que inter duos latrones ligno suspcusus ad ,

exemplum

rvpnanus

patientijp pra?bcbatur.

au>

tem inter duos apparitores ad passionem curru portatus, Christi vestigia sequebatup. 820 Sic in mcdio positum prtvdirti minisfr/ in Sexti perduxerunt, ulii Galerius Maximus pr<>. consul,

bonse valetudinis recuperaadsa gratia,

antequam

in

me

super confessione

suam

ctausula ipsi a/ias insotita sic ab-

Cyprianum

sunt)

Srd

in lattdatis Artis /rqitttr.

ttt

sibi

servari

divertisse dicat, locorttm vcro nomina u
licuerit, et

an ea

scriptis,

an vero oretenus

biographus, pra-terqitam

rem pritts

ttt/

que hortos regressus,solitisvirtutum exercitiisvacabat, cum tandem die 13 Scplembris proconsit/is jussu apprehensus, et ad tribunal adductus est

scripfis

qua de

qui

ipsi

re biographus

aderant,

num. 30

Vitcn sir ioqnilitr:

erant quotidiani actus destinati ad placentem Deo hostiam Sacerdotis cum ecce proconsulis jussu ad hortos ejus (ad hortos, inqiiam, quos inter initia fidei suae venditos, et Dei indulgentia restitutos, pro certo iterum in usus pau-

Et

hi

;

vendidissct, nisi invidiam de peraetatione vitaret) cum niilitibus suis princeps repente su-

perum

prwtorium,

diem

in prti.ri/nttni

Jiaronius iu

c/cricis,

qttot/ «tnr/itm

MartU-

tt/qitr int/r. ipsin^

di/ata,

ad ilomuin

homano Martgro/ogio

et

oms,,

[lrincipis

Anna/ibus

ad annum 201, num. 22, sic appcllatum cemucrunt, quod sexto a Cart/taqinr mi/liario situs essef

;

altptr liinr laudattts liarnnitts fmtlitni tlia-

conum

cum

Cypriani ab eo, ut censet, con-

in Actis S.

rorrigeudttm monet, dtttn euindem

/o-

quarto ab eadcm civi/a/e mi/iiario dissitum

slatuit.

Verum haud

821

tia sttfis rrrht

sit.

dam coqnominr adfta>sis$e.

scio, ttn

rttni

hwc

srntrn

rnrttni

Sexti nonifn rfittm

prtrr/aro riro

isli




/oto polttrril

Sanrlus

in

agrUBl

Sexti productua acdecollatust sicuti ibidem

num.8

tliri/ur

ad areas Macnilui fandidiani prucurat.oris

accurrente ex e.adem ciui/u/e popitli frequerUia,

suinti Martt/ris VOtO in inintist/iir far.ite

/'/, itr

sita

in Yita /egimtts.

ritatem pneferens vultu, et corde virtutem. Ita

graphus num,

31 et

mquenti

bioqrttphus.

Scil ililaiiis

r-i-asliniim, a.d

si!)

;

Eadem eum paulo

aliis

liila-

adjunctis in Actis

proconsulartbus, sive

eorumdcm

additamrntis,

eitim

habent. Et

cum

{in

duas oppart-

narrantur. Sic

tores.

demoraretur. repente Idibus Septembris, Tusco et Basso consulibus, vetterufll unus stratur officii Oaad eum principes duo qui Aspasiu Paternu proconsulis, lerii Maximi a custodiisejussuccesserat; alius equistrator, eum levavecurriculum m et dem officii, qui posuerunt. Attmnrn tntrc medioque runL in t„,ttu,iidisrrim/n/s rst utrmnque narrafionem id uuodbiographusprcecipuume duobus mnutr* adjurt, nominaverit, ac cetera quoque

illic

hortis suis)

;

dumtaxat cUt minus

exacte,

quam Acuwum

terytor, rr
consuli potrst sueril. DeStratoribits officii

PitU*

iii

mori

ronri/ia/ur runi

tniii in Actis, t/iiatn

datum

et erecto,

;


ergo jam certus expungi, quod diu fuerat cetar-

animo sublimi

pflrno*

ctavii

Carthaginensi distantia minus respondet

civitate

tis,

strntnnw

o/ficii

ir

rssr narraiur. Vrtp/rrra tanta }iafa>slra>

/iit/fits

i't

Sic enim in iisdem Ar/is proconsulari-

bns iiifra intm. 7 drnuo

bitavit; immo, ut verius dixerim, subitasse se credidit: unde enim posset, tamquam nnpruviso impetu, mens semper parata subitari ? Proeessit

processit

priuci-

riam et Salutariam mansit. His simiilima hahet

mandaverit, exploratum nun habeo, nec quidquam superhisce memorice proditum inveni. 818 Gaterio Maximo post paucos dies iltica Carthaqinem reverso, S. Cyprianusatf .wos qaoittiifum

ductuSj

"/-"'/

Kt ec

pra-eepit.

stt/is tnonita, gregi suo scripto data, qute ad nos pervenerunt. Utrum autem etiam cetera, qua' /mrterea observanda videbantur, ordinare per tempus

Incolumes

locum

Setsti

tempore B. (\yprianus ductus, ad principem et stratorem ejusdem officii Galerii Maximi procou sulis clarissimi viri secessit, et in hospnin ejua cum eo in vico, qui dicitur Saturni, intcr Vene-

:

iii

sive

vos, fratres carissimi, Dominus noster in Ecclesia sua permatxere faciat, et conservare dignetur. Ita fiatper suam misericordiam. Monet tamen Baluzius, u/limamperiodum: Ita fiat etc, ex codicc Fuxensi a se additam esse. Atque hcec sunl postrema sanctissfm/ Vr
ipsi

cumti im-

Sermone cccix

secesserar,

magia voluit, quam Quid autem d* cetero nos observare

epistolam

nt

viderat,

proctmsul morbi moiestia sivc aliis curis tum distiiirrrtttr, in aliam diem (verba i/rnt Actorum

solvit

positus inter

AUCTORB

n

profiteri.

nominis Dei proconsul sententiam ferat, instruenteDomino, incommune disponemus. Posthcec

In liartis ta-

Lexicon A/itiquiiatttm sttperius toudatum,
quatur, qui nos confiteri conveniat,

ptus,

323


iis,

rtt/iirn

qita> tfr

Etrnim

/>/<>

hisce sic scribit:

dniiiuiu principis

a

cum subitoper

Cartha ginem totain Bparsusrumor increbuit, productum esse jam Tliascium, quem pPOter celebrem praatorio revertebatur,

gloriosu upiniune notitiam etiam de

cummemu-

ratione praeclanssimi operis {prtrsrriim tempore pestis Cartftaqmr jinrstit/, m-mo nuii nuverat.

Concurrebant undiquc versus omnes ad spectacutnm,

"oiiis

pro devotionefldei gloriosumj genPlebs interim tota solli-

lilibus et d"lendiim... cila, Ufl pfiJ flerat,

m»ctem

aliqilid sine

COB CieUtlS sui

ante Ebres principie excubabat.

822 fnttsriitiunt Acta prorniisu/aria, in t/tii et n/rm
ubi plebe

$w

bus

ante fores

suo vrl iiini wlUcid, fac/um narratur. Actorum verba subjwujo. IUic (ante cedes principis) uni-

eoicutxfftte,

vcrs u s

,

DE

324

CYPRIANO EPISCOPO MARTYRE.

S.

hoc versus populus fratrnm convenit et cum praecustodiripuellas comperisset, S. Cyprianus januam hoscepit, quoniam omnes in vico ante

AUCTORE

:

C. s.

amanprincipis manserant. Verebatar scilkel

pitii

Antistes

plebis

suo>

tissimus

castimonim

ac

,

populo insignU amator, ne quid hcec in puellis securus, ideoque pateretur, immixlis detrimenti qtUd sibi proconsul et carnifices pararent, illas custodfri jussit.

Prmelaram hanc sancH Martyris

laudato solliciludinem S. Augustinus in supra Serm. a cix expendit, dtgnisque taudibus proseillud,quodin alium

huncmodum: Quid

quitur i"

apud custodes esset, atque illuc se multitudo fratrum ac sororum congregans, pro diem

dilatus,

foribuB pernoctaret, custodiri puellas prscepit,

intentione coneiderandum ? quanta qaanta laudfl prsedicandum ? quanto pra;conio commen-

dandum r ii'H'i,

animo Pastoris

non moriebatur et cura

vigilantia pastoralis

pudicitvj-

in

prospidf.

tuendi Dominici gregis usque ad

hujus diem mente

;

extremum

vitae

nec excutiebat ab animo diligentiam fidelissimi Dispensatoris manus jam proxima cruenti carnificis. Ita se Martyrem cogitabat futurum, ut esse non magis curans, quam oblivisceretur Episcopum pationem pastorum Principi de commissis sibi tenebatur

soliria

:

;

quam

ovibus redderet,

Vmabat

respiniderft.

imitans

Custodiri

praaparabat.

,

di-

pasce-

sanguinem fundere,

bat t<\<^ ejus, pro quibus illiiin

eum, qui Petro

me?Pasceoves meas. Et

Ajnas

xerat:

quid infideli proconsuli

qtiippe

puellas

habere simplicem Dominum, sed etiam versipellem adversarium. Ilaqif adversus leonem aperte frementem in confessione virile pectus armabat, adversus lupum insidiantem gregi sexum femineum muniepraacepit, sciens,

non solum

se

Notat autem Ruinartius iu Annotatis ad Acta Martyrum, in omnibus codicibus suis t si Colbertinum I exciActis pro custodiri puellas, pias, in laudatis castigari puellas irt/i ; priorem tamen lectionem bat. l/iir usf/i/r S. Auqustinus,

prcBferendam

esse, ut

patef

ifa

;

a/i/ue

Srrm.

vi,

ex allato s. Augustini loco

etiam

tei/issc

ex quo ha>c rccilat :

A

S.

Fuli/entium

principe deten-

virginum pudiciiiam... custodivit. Gustodiri etcum eo legendumputo. 82 Porro supremam illam vitce sucb noctem

lus,

pariter legit Pamelius, Posiridit pro

ooimli Inr

HU

\

1

sanctus

)fartyr in

titnit, in custodia rt

memorato principis hospitio quidem asservatus, sedhonesta

fama

pro conditione sua ac

nt biographus

eiim fatiien,

num.

i/t//ii/r/ts,

et in

domo

Receptum

principis con-

nocte continuit custodia delicata,

itna

sliliidiin,

liberaliter habitus,

Vitat testatwr;

:*l

contuberaio ex uioiv Euerimus. Tnde postero die, 1 mensis Septembris, coram frequentissimo populo, qui eo fonftuxerat,
convivffl ejus et cari

ut

in

1

adductus

est.

Eundi autem abhospitio adtribur

nal proconsulis,

teste ftioyropAo,

interfuittrans-

unde etiam factum, ut nimio sudore Morante interim prosecretior locus Sancto datusest, obla-

itusstadii,

maditatus consule,

illuc adveniret.

tumque defesso iit

el

sub

sedile,...

ictu passionis

fbrtuito linteotectum,

episcopatus honore frue-

enim episcnporum cathedras olim cooperiri solitas fuissc, etiam r.r S. Paciano cpiscopo itt epistola n ad Sympronianvm habemus, ubi Novatiano exprotrai quod consecrante nullo, linteatam sedem acceperit. 826 Vrteterea observat idem biographttS, uiium retur

;

Unteis

,

K)

ili.

ftt$u$

.

SUdQMt

e

tesserariis

miiitem,

quondam Christiamtm,

in casedeqniesceret,

cum ipsiusmadidispermutandasobfu-

vestessuas Usse non alia mente,

quam

ut proficiscentis ad

sangumeos possiDeumMartyris sudoresjam respondtsse: Medelas adluderet- verum illum non erunt. quse hodie forsitan

bemusquerelis, visum est Ut vel hinc Haic autem annotasse fidetes quashhel pateat, quanti otim fecerint et quantopere reliquias, sanctorum Martt/rum hcereUcts, qut ab dissenserint parte etiam hac in eas posteris seculis

rum

verisimile

tam impk profanarunt. Cetc-

est,

militem

illum apostatam

ut sancti Martyris vestes concupivisse,

ex

iis sihi

/nter hcec pecunias a Christianis compararet. annuntiato proconsuli S. Cypriani adventu ejusdem trihunal tandem adductus, ac ipse

ad

Christum

el

episcopatum suum denuo Ubere con-

damnaad hcec tus est. Sanctus respondit, Acia exhibent num. 5 et 6, qua> consulr. Scntentiam in eum iatam hk iantummodo subjunqo. 826 Galerius Maximus collocutus cum conciet idolis

fessus,

est?

w.i Vicina corporis morte,

um

dum Sanctussudoreperfusus

adolere recusans, capite

Quipsita

proconsulis,

quceque

sententiam vixsegre dixit verbis hujusmodi Diu sacrilega mente vixisti, et plurimos nefariae

lio,

tibi

et

capite

mtm

dam-

>

:

cunspirationis homines aggregasti, et ini-

micum

te diis

stituisti

:

Romanis,

nec te

pii et

E

con-

et sacris legibus

sacratissimi principes

Va-

lerianus et Gallienus Augusti, et Valerianus nobilissimus Csesar ad

sectam

cseremoniarum

suarum revocare potuerunt. Et ideo, cum sis nequissimorum criminum auctor et signifer deprebensus, eris ipse documento his, quos sceleretuotecum aggregasti:sanguinetuosancietur

Et his dictis, decretum ex tabella Thascium Cyprianum gladio animadverti placet. Cyprianus episcopus dixit Deo gratias. Sententia ciara est, et qualem sanctissimus Martyrpro Christi c/loria, suiqne qrer/is documento poterat (lesiclerare. At incertum est, disciplina. recitavit:

:

utrum,

dum eam

dicitur, id de

anirni,

quam

Galerius vix asgre enuntiassc

ejusdem rvqritudine corporis, an ex tanti Viri proxima nece conce-

perat, interpretari debeamus.

Eamdemsentcntiam

landat biographus. ex eaque nonnulta in Sancti qlortam expendit; at demodo, quo dicta fuerit,

memorat. 827 Quo autem animo damnationem Episcopi etintecmonn» sm fideies exceperint, Actorum scriptor num. 7 lacrymas, his cerbis dcclarat: Post hanc vero sententiam in a n"" Sexti turba fratrum dicebat Et nos cum illo decollemur. Propter hoe tumultusfratrum exorsus F est, et multa turba eum prosecuta est. Non videtur tamen tumuitus is aliud fuisse, quam nihil

:

pia Christianorumvota, cumPastore suomori cupientium, lacrymmque ac dolentium voces, quas aut morituri Episcopi commiscratio, autsimilis mardesiderium e.r pn>S sit : nam dehujusmodivoet/am mrminit hiographus ; at

tyrii tts

dt>

excitato tu-

muttu aihil imbet. Porro cum exiret prartorii fores, (verba biographi sunt) ibat comes militum turba et ne quid in passione deesset, centuriones ettnbun, Iatus texera nt. Comitabatur pmterea magna populi frcquentia,quam partim amor ;

/ra?sults,partim cetebris ejusdem fama adduxeCum hoc comitatum agrum Sexti, ut hahent Acta, productus est. Ipse antem locus teste rat.

bwgrapho, a-qualisest, ubi pati contigit, ut ar-

bonbusexomni parte densatissublimespectaculum praibeat. Sed perenormitatem spatii lon^o nsvisu denegato per confusam nimis turbam persona faventesin ramosarborum

irrepserant^

ne

;

DIE DECIMA QUARTA SEPTEMBRIS ne vel hoc iUinegaretur, ut ad Zacheei similituductus, decollatur.

dinem de arboribusvideretur. 828 Locum hunc sexto a Carthagine

milliario

a VenerabiliBeda, aliisque martyrotogisobSexti, ut videtur, vacabulum, collocari, suprajamobservavimus, nec tamenpro certo admisimus Istud ex dictis indubitatum est, eum extra muros Car.

thaginis fuisse,

ubi etiam ecclesiam propterea esse in Ghria Sanctiposthuma videbimus. Hinc, dum biographus num. 36 VUcb scribit, sanctum Martyrem in civitate ipsa,

postmodum erectam

in

qua taliter vixerat, ghriosumsanguinemsuum

fndisse, de civitatis vicinia intelligendus est. hunc igitur Sexti agrum deductus sanctus Anti-

Ad

conspectu carissimi gregis, ut optaverat,

stes in

amputato

capite, martyrium consummavit, cujus ac scries in Vitaet Actis videri potest ; ubi etiam sancti Martyris corpus gentilium curhsitati

335

831 Sancto Martyri nostro Ado Viennensis \n Martyroloqh suo quatuor sochs, 7iescio, unde acccptos,

tam

nempe Crescentianum,

OTORIi

C

S.

Victorem, Rosu- nrm habuU

Generalem, sed dubie tamen, adjwix.it. Cypriani ehgium ad hunc ipsum diem subdidit : Referuntur autem cum beato Cypriano passi Crescentianns, Victor, Rosula et et

Nam

i\

post S.

tOCUfl in-utijrii.

Adoni consonant Vsuardm ac Notkeverum hosce martyrcs cum S. Cvpriano minime passos esse, tam ex Vita auctore S. Ponth, quam ex Actis praconsularibm, ac denique ex hco Actorum S. Montani et sochrum, numero prcecedenti rehito, manifestim est, qunm

Generalis.

rus, aliique:

ut probari debcat, ideoque de illis hoc ipso die separatim ac breviter agetur. Nwic Vitam subjungo.

modus

publice expositum, nocluque a fideUbus sublatum et ad areas Macrobii Candidiani procuratoris pro sanctissimi

Galerius

Viri meritis

Maximus

honorifice

VIT A

tmmdatum,

vero proconsut post paucos

dies vita functus esse dicitur.

Verum pro

hisce

AlJCTORE S. PONTIO, ILLIUS DIACONO

omnibus lectorem ad laudata Actaac biographum remitto.

Pecunia ejus jussu carnifici data.

829 Antequam tamen ista demus, triahic examinanda supersunt. Ac primo quidem in Actis proconsularibus num. 7 dicitur S. Cyprianus, in

locum martyrii perductus,

et

suis imperasse, ut carnifici,

jamjam

Ex

editione Ruinarlii in Actis

moriturus,

sinceris

a quo decollandus

Martyrum.

vigintiquinque aureos darent. IJcec largitio librariorummunifi.centice adscribenda essevisaest erat,

Joanni Fello

Maranus

;

sed nullam ipse rationem altegat, ct

eamdcm

in Annotatis suis asserit,

CAPUT

targi-

I

tionem in omnibus Mss., quce vidit reperiri. Ob-

tamcn hic ibidem, Fello favere S. Augustinum, quiSerm. cccix, alias xn, qui in Natali

servat

ejusdempostremaad Galerium Maximum dicta, Deo gratias, dicit venerabilis Martyris ultimam vocem. Verum hcec nihil obstant , quo minus cum laudatis Mss. ac editionibus illam Sanctim carnificem

S. Cypriani

primus

est, hcec

Auctoris praefatio

:

Sancti ad

fidem eonversio: ad sacros Ordines promotio virtulis ;

studium episcopalus,

et vir-

:

suum munificentiam rethteamus; cum S.Augustinus

loco

citato de

ultima sancti

Antistitis

tutes.

ad

proconsnlem ante tribunal, non depostrema vitw voce loquatur : id ex ipso textu tiquet, in quo

E

Carthagi-

nensibus epis-

mpisprirmis

martyr

est

;

C

de sententice exsecutione nihit prceterea additur. 830 Alteram difficultatem movet Tiltemontius Nota 50 in S. Cypriano ex Vita, in qua Pontius num. 36 ait: Sic consuramata passione, perfectum est, ut Cyprianus,... etiam sacerdotales

hmc

coronas in Africa primus imbueret. Prceter laudat Tillemontius Acta sincera SS. Montani,

Lucii etSociorum, quce in Operenostro datasunt ad diem 24 Februarii, et in quibus pag. 458,

num.

21

dicitur S.

Cypriamus cum

adhuc... so-

apparuisse. Sed lus passus fuisset, S. Flaviano cum ante nec hoc, nec istud verisimile putat,

Cyprianum plurimos in Africa passos esse aliqui cpiscopi constet, inler quos haud dubie dicta de solis episcopis Pontii tamen Recte fuere.

yprianus religiosua antistes ac

c

"ini episcopatus ordo

'

i.

c

etiam

numeratur, numquamali-

et* sacerdotibus, ad pasmris quamvisex bonis

Quod ad S Montam .ionem venisse memoratur. m lm tanpertinet Acta sociorumque ejus

Dei

Auctor rntm1W&

;

eloquentia

1

ejus ac Dei gratiae larga foscunditas

ita se copia

et ubertate sermonis extendit ut usque in finem mundi fort&sse non taccat, ta-

men

quia operibus ejus ac meritis etiara qbbc

pracrogativa debetur, ut excmpliun siiuni in teras digeratur a, placuit

lit-

summatim pauca

a h

t>

conscribere; non quod aliquem vel c gentilium

quoque nostrosincomparabileetgrande docuinontum in lateat tanti Viii vita, sed ut ad posteros

immortalem memoriam porrigatur. Gerte durum

S.

Carthaginensibus accepit, nec alia interpretatione quod generalius opus est, cum ipse Pontius, explicans, mox suam mentem ibidem dixerat, enim Carthaquo Ex restrinqat, sic prosecutus

testis

gloriosus, tametsi multa conscripsit, per qua? inemoria digni nominis supcrvivat etsi

erat, ut

cum majores

menis martyriuin

nostri, piebeiia et catechu-

consecutis tantum

honoris

pro martyrii ipsius veneratione dederint, ut de passionibus corum multa, aut, prope dixerim. pcene cuncta conscripserint, ut ad nostrain quoque notitiam, (jui nondum n;iti iuimus, pervenirent Cypriani tanti sacerdotis et tanti martyris passio preeteriretur, qui et Bine martyrio ,

babuit, quae doceret, et quse, rlum vixit, gesse-

.

,

tum

dicitur

S.Cyprianus/>r^

^™^"

ne ValcrianiCarthaginepassusesse, aliunde verisimite est.

guod etiam

rit,

2

non paterent. Qua; quidem tanta, atque tam magna

et

mira sunt, utmagnitudinis conf.einplatione deterrear, ac imparem me esse confitear ad profe-

rendum

tsribendi ea })onit

•

DMCOHO.

VITA

.„,

:;

\. S. 1'ONTIO

CYPRIANI EPISCOPI iURTYRIS.

S.

rendum dignepromeritorum honoresermonem; tam grandia, nec DOB88 sk; prosequi facta nisi quod nuvideantur tanta quanta sunt, ;

ut,

d

gloriarcim

merositas

sufficiens

sibimetipsa

cumulum, nli-nn prseconio non eget. Acceditad aut, si fieri potest, (IJll d et pofi e de 60 multum,

,

ardore totum desideratfs audire, eofceupiseentefl interim etsi cognoscere, ejus flagranti vel facta viva verbatacuerunt. Inqua partesi dixero,nos opibus facundia:

Kacundia

rninus dico.

defici,

rlefie.it/digna faeultate, quae deside-

,,!,„, ips:i

vestrurn pleno spiritu satiet. Ita utrimque graviter urgemur: siquidern ille nos virtutibus

nn

ni

onerat, tos noa precilms fatigatis. S Ijidr igitur incipiam' Unde exordium boiinruiii ejui aggrediar, niai a principio fidei et

siiis ,7,1

Ausir.iiftt

pgr tllvm

reli

ijiom trrditw.

Siquidem Hominis Dei facta

'

nativitate coelesti

debenl aliunde numerari, nisi ex quo Deo Datuseet. Fuerint licet studia, et bonae artes denoii

irotura

peetus imbuariat^, tamen

illa

prastereo:

rioridum eniin ad utilitatetn nisi sieculi pertinebant. Postquam el sacras Litteras didicit h, et

lucem sapientiae spirisi qua de antiquioribus ejus operibus comperi i, dicam banc tamen petens veniam, ut, quidquid minus dixero (minus enim dicam, necesse est) ignoran-

mundi nube

quibus ejus interfui,

si

meae potiua,

tiffi

Catechumemu

discussa, in

emersit,

t;ilis

quam

derogetur.

illius glojriaa

[nter fldei suae prima rudimenta nihil aliud

i

conHnentiam

credidit

amplectitur rl iuirtlimiim

retur

:

Deodfgmim, quam

si

continentiam tue-

tunc enim posse idoneum

senaum ad plenam

tieri

pectus, et

capacitatem pervenire,

veri

concupiscentiam carnis robusto atque iutegro

i

sanctimoniaa

\

miraculi meminit?

umquam

didicisset

nilnl

estj

et

ante pn tnun paul'ntl>tis ffO-

;

quam Deus

quam

disceret.

per plurhnos annos divma verba pulsave-

rant, tale aliquid

bnpendh, quaie adhuc rudis

fldei lluuin.ci ciii

iiuiiiliiiii lorsitancredereturni, aupargreasus vetustatis aatatem, gloriosis et admirandisoperilnis parpetravirt ? Nemo metit, sta-

tiin

ut sevit

:

licum viiideiiiain

bibusexpresait:

de novcllis scro-

nemoadhucumquam

plantatis arbasculis

de noviter

inanira

porna qua-sivit. In euourrerunt. Praivenifc, (resenxzB fidem naticapit)^r8OTeBii4,

illoomnia ineredibilii sipotcsi dici

mquttm, tritura semcntem.vindemia palmitem, poma padicem n. t
sacroi

Olfiwns

offo

promovofur

8 Aiiiik pTfflterbi,

A^oatoli

debere neophuos ne stupore gentilitaiis, noudum Vuulitter»,

datis sensilms, adluorente, aliquid in vitaa inerudite

putOj solus

peccare4

exemplo, plus

pore pwmover). Scd

eanueto

o.

ci si

dlc deaeribitar, dcr:u. a 1'luhpp,, staiim

lllc

Dcuni no-

&U primm» §4

flde poasa,

m

auais icm-

A|.osi.,h.i- U iu

quk

tasse

perfecerunt. Mora

denique

pres-

gratiam nulla, nulla dilatio. Parum quis byterium et sacerdotium statim accepit: tah crederet gradus honorum omnes enim non dixi

:

mente credenti ? 7 Multasunt,quae adlmc plebeius,multa,qua3 jam presbyter fecit, multa, qua? ad veterum

Sajictos sibi

imitandos,

exempla justorum,imitatione consimili prosecutus,promerendo Dorainumtotius religionis obsequio

Nam

prffistitit.

et

sermo

de hoc fuerat

illi

Dei laudatione legisset, suaderetinquiri. propter quae facta Dei placuisset. Si Job, Dei testimonio gloriosus, diusitatus, ut,

quem prsedicatum

si

ctus est verus Dei cultor,

et cui

in terris

nemo

compararetur; faciendum docebatille, quidquid Job ante fecisset: ut, dum et nosparia facimus, simile in nos Dei testimonium provocemus. Contemptis

tantum

dispendiis rei familiaris, in

ille

exercitata virtute profecit, ut nec pietatistempo-

damna sentiret. Non illum penuria, non

ralia

dolor fregit, non non proprii corporis dira pcena concussit. Permansit in suis sedibus

8

uxoris suadela deflexit


fixa virtus, et altis radicibus

fundata devotio

nullo diaboli tentantis impetu cessit,

Deum suum

nit.

:

quomimis

etiam interadversabene-

tide grata

Domus

diceret.

jugiter propo-

ejus patuit

cuicumque venienti

nulla vidua reversa est sinu vacuo

nullus indi-

:

tote

fadmp;

:

memoriae

Caeciliir, etaeta-

tunc et honore presbyteri, qui eura ad agnitionem verae Divinitatis a saeculari errore corte

Hunc

rexerat.

toto

Co3cilio

ductits,

honore atque omni observan-

tiadiligebat, obsequenti veneratione suspiciens, non jam ut amicura animae coaequalera, sed tam-

quam

novse

vitffl

parentem. Denique

ille

demul-

sus ejus obsequiis, in tantura dilectionis

immen-

merito provocatus est, ut de saaculo excedens. arcessitionejamproxima, commendaret illi consse

Qak

aiures

tam matura

ad fidem ad-

misericordiam,

ccapil perfectus ease,

quantapauci forcirca Dei

ccepit fide.

niens,

A

oro de veteribus boc feeit? Quis deanv tiquiaflimia m flde aanibua, quorum raentes et B

etsi nondum eum Isaiam, et sperabat in Christo, impentis gentibusvevenisse crediderat: hic de

viri justi et laudabilis

propterea velocitate pietatis poene

ed

I)

Deoplacere desiderant et sicperbonorum omniuin documenta decurrens, dum meliores semper imitatur, etiam ipse se fecitimitandum. 9 Erat sane illi etiam de nobis contubernium

jamnonpro

etiam BacriHciissuia praatulit, quam nec ille, qui Legia omnia mandata sarvaBspse dixerat, fccit/, impierel

de

legebat

re protectus est. Haec debent facere, dicebat,qui

rendo Deo profuturuni. Distractis rebus suis ad indigentiam pauperum sustentandam, totaprsadiaApretio dispensansj duo bona srmuijunxit, utel ambitionem Bsaculi sperneret, qua perniciosus

,

prophetam

quodmajus

novitatiSj sed pro fidei Gastinatione statim rapuit, quod invenit, prome-

:

veniens

templo Domini

et Juda^us erat, et

enim

ille

:

lucis

tanti

nativitas

divinae

toto

de kactione divinaquaedam

conditione

comparatio

prislinas tenebras

Nondum secunda

sola lucis paratura vincebat. Deinde, eat, t-ura

Iis

gens lumine non illo comite directus est: nuJlus debilis gressu non illo bajulo vectus est: nullus nudus auxilio de potentioris manu non illo tuto-

igoreaalcaret Qois

novum hominem Bplendore oculaverat, etjam veteres ac

c

:

:

:

Vctis

corde credi-

non est simi-

jugem sectai

ac liheros suos

s,

ut,

quem

fecerat de

communione participem, postmodum

ceret pietatis haeredem. 10 Longum est ire per singula,

fa-

cuncta ejus

onerosum est enumerare. Ad probatiouem bonorum operum solum hoc arbitror satisesse facta

quodjudicioDei, et plebis favore, ad officium gradum adhuc neophy-

saccrdotn et episcopatus tus,

ut putabatur, novellus electus

et,

quamvis

in primisfidei suaj

di vita>spintalis aatate,

ceret,

ut, etai

adhuc diebus

estr et ru-

sicgenerosa indoles relu-

nondum

otficii,

spei

tamen

ful-

gore resplendens, immmentis sacerdotii totam

hduciam

polliceretur.

eximiuiii.

honorum

ejus et

mmo,

Non

praeteribo etiara illud

.iuc,nadmodum,cuin in dilectionem

prosikrefc,

totus populus, aspirante Dohumiliter ille secessit, anti-

quionbus cedens, et indignum se titulo tanti honons existimans, ut dignus magis fieret" maps cnim dignus gffiaitiw, qiu, quo d raeretur

excusat. 11

'

Quo

et

adkuc

neophytus

.

DIE DECIMA

A

U

episcopatum assumcre com

bat,

Quo tunc ardore

plebs aestuans

QUARTA SEPTEMUUIS

fluctua-

spintali desiderio concupiscens, ut exitus

docuit,

non tantum epiacopum in eo enini.quem tunc latenti u Divinitatis praesagio talitor flagitabat, non solummodo sacerdotem, sed et futu-

pulsus,

fidemuxoratum

rumetiam martyremrequirebat.Obsederatfores domus copiosa fraternitas. et per omnes aditus sollicita caritas circuibat.

Potuisset fortasse tunc Apostolicum illud evenire, quod voluit. ut

illi

perfenestram deponeretur x; si cum Apostolo etiam ordinationis honore similaretur. Erat videre ceteros omnes suspenso et anxio spintu exspectare venturum, cum gaudio nimio excipere venientem. Invitus dico; sed dicam necesse est:

quidam illi restiteruut, etiam ut vincerety. Quibus tamen quantalenitate.quam patienter, quam benevolenter indulsit, quam clementer ignovit, amicissimos eos postmodum,et inter necessarios computans. mirantibus multis cui enim posset nonessemiraoulotammemoriosfflmentisoblivio? 12 Exinde quemadmodum se gesserit, quis

virtutibus

emicat.

referre sufficiat? Qua;

sericordia quanta?

illi

pietas? Qui vigor? Mi-

Quanta censura

Tantum

?

sanctitatis et gratiae ex ore ejus lucebat, ut con-

funderet intuentium mentes. Gravis vultus et nec severitas tristis, nec comitas nimia; sed admixta utrimque temperies, ut esset ambilaetus

;

gere, vereri plus, an diligi mereretur; nisi quod et vereri et diligi raerebatur. Sed nec cultus fuit

dispar a vultu, temperatus et ipse de medio. iilum superbia

sfflcularifi

inflaverat; nec

Non

tameu

prorsus affectata penuria sordidarat; quiaethoc vestitus genus a jactantia minus non est, quara ostentata taliter ambitiusa frugalitas z. Quid au-

tem circa pauperes episcopus faceret, quos catechumenus diligebat? Viderint pietatis antistiseu quos ad ofticium boni operis instruxit ipsius Ordinis disciplina, seu quos sacramenti tes,

religio

communisad obsequium exhibendai dilecCyprianum de suo talera accepit

tionis artavit.

et

Sur.

Et ad exemplura sui litteris dirigatur; idque deesse in codice Fossatensiet in editione Mauu Vitis

Sanctorum

editiouis

et in PameUana Opermn Ut exemplura suura in litteras

Coloniensis anni 1018,

dirigatur.

misit,pra>sertim ex iis,quaj ex S. Cypriani Qperi-

bus addisci possunt. Adi, si lubct, Cononcntarium 1, a num. 5, ubi etiam sancti biographi

prmvium §

in scribendo (idem

commendatam reperies.

Voculatnxt'1 RuinarUus ex codice Fossatensi

Floriacemi restituit. d Codlces Hodleianus

h

miptoribus Ecctesiasticis ipsum Tertuliiano fuisse, ac tanm, ut at ejm dem erroribussedulocaveret ex S.Bieronymo M % o&servaoamts. /;

i

Fuit S. Pontitts s. Gypriani diacanus, et inkujus exsihocomes rtfSi

i

Mnduusinpostremo

Commentariidictumest, etex hec Vmtpatebit

Multatgttur cetera

ex

iliius

factaVpse coramam probe mtelligere potuit,

aliis

Uaud

ere

Codices

Fossatewts, et

Fhriacensis apud Ruinariium 6trai, omtssis ejus operibus. Ugunt; Swiua

et ote

antkjmorabus eojnperi,

klnter hmc promm fuere

horti ipsms

pnme

Can&agmm, quos m usus pauperum vendUos ex dmma tndalgentia postmodum recepisse, qmbus

et in

amjuamdm

reiegatus

hcesisse,

captusgue

mfracap, m. num, 30 dicetur cap. xix Evangeliisecundum Matthamm cap. x secundum Marcmn, et xvui seaundum esse, 1

Adi

Lucaiu ra

ScUicet vtx persuadere sibi poterant tam

genttles,quam

Christiani,

Cyprianum

ammum

suum adsmciptendam fidem serio adjecisse, nUtrumgue isiud heroicce vwtuiis

facinusa

Sancto verisimilms

tanmm catechmnem preesti tumfutsse,§3 Commentami ostmdimus Ponv bapttsmum, adguem opera S. Cacilii presbvteri iUum

pervenisse^ § 2

fmbmtimus, paucissimisan-

annum mcoUocandum ess^meodem

ntsante

§ 3 ex verbis biographucMegimus. o Laudat epistolam .V. Pauii

ad Tmwtheum

i

cap.

ubi Apostotus ad episcopamm requirit non nenphytum, ofi in sunerbiam alatus, in ju dicium incidat diaboli. iii,

num.

;

S. Cj at perperam, ut Uli

Consuk Commentarmm

§ a,

24 et snjiient/.

v In Fossatensi et Floriacensi codicibusCs&cJ

^

hani

teijitur

apad Ruinartium

melior. Porro

aohoc s.

.

nostra lectio

m

milio3 de quoin Opero nostro dieSJunucum lt>>i,i>i„<> Martyrokgia ac tu/nest, S. Cyprianus cognomentwn Cfflcaiiiatf (

S. Hieronymo in Catalago scHpto* Adi Commentarium$2, num. 2Het scqnriiti. s Quw circa hmc annotavimus, consule,si labet tocum Commentarii mox laudatum. ruin.

t Ratc >nl annum ('hristi 248 vel 249 referenda esse§:> Commentarii pr>>h
successisse. 1,

Fossatcnsis et Floria-

censis habent: gloriosa, teste lluinartio.

e

„>,„„>'

nostro Carthaoi.

sctvit, teste

b Pauca, inquit, quia revera pturima prceter-

c

Prmtmiim,

prmwue delectamm

lecji :

et

DfACORO.

nenst Episcopo cohfundentes.de ipsiusarte ma\

ipsi aqnovcriint.

editione tegitur ;

A. S.

reiecimus

traaiderunt,

priano roitjuyem dederant

a Notat hic Jluinartius, in cod. Hodl. 3

de

inteltecto bioora-

Sed et

P Lege caput vm .1- tuxtm Apastolorum, q Ex hoc loco Paqius ac Joanues Fetlas

ANNOTATA.

Apud Surium

,t

mtnem sanctum tnartyrm vun

cathedra, non fecit.

tii.

exmale

esse Baronio.

quai taudatus s. Gregorius

:

episcopalibus

fuisse,

ptn loco uisum

;

u

n^7

dubie Carthaginenses alloquitur.

Codex Fhriacensis : Deficitur, inquit liuinartius; sed hujusmodi minutias imposlerwn inf

observatas prwler/bo. g De S. Cypriani excellentiingenio, cruditione, lumlr. et arte oratoria, quam intcr ffcatilcs cnm professus e$t, consule Cominentarium prwvium patria Afram, ac forlasse § 2; ubi etiam eum ostendimus, retutimusque, fmsse Carthaginensem

u Fossatensis ae Floriacensu codices leguntltx-

tentem,

teste fluinarttu.

x AtU caput

xi

Epistola u

yjdest,ne episcomu

§5

Coitnin

tilurti

it

iiuiit.

consonut

<<>th>.t

'orinthios.

De hisceconsule

91,

z Fossaieneis cod/es%fam

Quod ostentat

>i
fieret.

sape laudalus, habet:

aliter ambitiosa frugalitas. Iluu

Ftnriarcnsis, prw.terquam

pro fruguJHas habeat

quod

fragilitas.

Orationc xviii quoe S. Oregorius Nazianzenus in iliustri stirpc ct opibus asseruU.

de ejusdem

lbidem prceterea advertimus,itlum ante susceptam

CAPUT

PonTKi

VITA

32« \

S.

CYPRIANI EPISCOPI MARTYRIS.

S.

dispari genere sa> tus prodiderat latus nudum, dejecerat. viendi, singulos diversa strage homines, saucios posset qui 16 Debebat esse, expugnantis inimici arte jaculatos, ad-

1'OMIU

IIUCOKO.

CAPUT

exhibita

:

hibita raedicinae coelestis

peste

exsilium

secedit.

etvaria

II

Sancti proscriptio et secessus:

misericordia

D

:

infectis

visio de

martyrio.

medela pro qualitate

vulnerisvelsecareinterim velfovere.Servatusest spiritaliter temVir ingenii prjeter cetera etiam schisqui inter resultantes collidentium perati,

matumfluctusecclesifflitermediumlibratolimite gubernaret*/. Nonne hsec, oro, consilia diyina sunt? Hocfierisine Deo potuit?Viderint, quiptttant, posse fortuito istacontingere. Ecclesiaillis clara voce respondet, dicens: Ego sine Dei nutu necessarios reservari, non admitto, non credo. Grassanb: dira 17 Percurramustamen cetera. si videtur.EruP es ' e pit postmodum lues dira, et detestabilis morbi

Statim iui

leonempot-

tiiluhis.

denique pro talibus meritisetiarn progloriam consecutus est a. Nec

scriptionis

cnim

aliud oportebat,

quam

ut eum, qui intra

secretam conscientia» latebram religionis et fidei etiam publice celebrata fcoto iionore fiorebat gentilium fama titularet.Potuisset quidem tunc ,

provelocitate,

U

quasemperomnia consecutus

est,

fttiam

martyrii circa eumdebita coronaprope-

rare

rnaxime

;

cum

et suffragiis saepe repetitis

iMniM-m po: tularetur

.-mI

nisj

;

per

omnes ordines

habitum sanctimonia dignum,

misericordia; bonis instituit, docens divina? lec-

et

,

tem haereticos, schismaticos unitatem filios Dei pacem et Bvangelicss precis legem ? 11 lVr quein gentiles blasphemi, repercussis ;

iu

B6

iis,

quffl

nobis ingerunt, vincerentur

?

A

quo Jhristiani mollioris affectus circa amissionem suorum, aut, quod magis est, fidei parvioris, consolarentur spe futurorum? Unde sic misericordiam, undepatientiam disceremus? Quis livorem, de venenata invidiffl malignitate venien(

i.eni, dulcedine remedii salutatis inhiberet? Quis niartvresdintosexhortationedivini sermoniserigerettQuisdeniquetotconiessores, frontium no-

tatarum secunda inscriptione signatos, et ad

exemplum martyrii superstitesreservatos,incentivotubsa ccBlestisanimaretd? Bene,tunc etvere

quod Vir necessarius tam tam bonis rebus a martyrii consumma-

spiritaliter contigitj

multis et

lione dilatus iinti

ipse

est. Vultis scire secessum illum formidinem c\ Utnihilaliudexcusem, postmodum passusest;quam passionem uti-

(uisse

qi

x

more

vitaret,

si

et ante vitasset.

l5Fuit verefbrmido midOj

congttfo

quffl

quffl


itla,

sed justa:

ooronari. Dicata

Dei mallet

enim

in

obsequi,

quam

omnibus Deo mens,

sic

et

sic divinis Be, nisi

admonitionibus mancipata, credidit Domino latebram tuncjubenti c paruis-

etiam ipsa passione peccare. Puto denique etiam nune aliqua «!< dilationis utilitato disse-

setj

renda, tametsi tam

Per

hfflc

dudum pauca perstrinximua, enim, qum videntur postmodum subse-

probemus / socossum illum non Hominis pusillanimitate comvptum, sed, situu est, vere fuisse divinum. Vastaverat Dei populumpersecutionisinfostaMnsolensatqueacerba ?;r;iss;itin;otquiaomnesdecipereunafraudenou outa, ut sequitur,

poterat artiiVx hostis,

davit;

interhaec egerit Christi et Dei Pontifex, qui pon-

18

Aggregatam primo

in loco

uno plebem de phbem sumn

quantum ad promerendum Deum pietatis. Tunc deinde subjungit,

quacumque miles iucau-

ad succurrcn-

dvm ea infectit

tionis exemplis,

prosint officia

non esse mirabile,

si

nostrostantumdebito carieum perfectum posse

tatis

obsequio foveremus;

fieri,

qui plus aliquid publicano velethnico fece-

rit; qui

malum bono

vincens, et divinae clemen-

instar exercens, inimicos quoque dilexerit;

tiffl

qui pro persequentium se salute, sicuti Dominus monet et hortatur, orarit. Oriri Deus facit j ugiter

solem suum,

et pluvias subinde nutriendis seminibus impertit, exhibens cuncta ista non suis tantum, sed etiam alienis; etquise Dei etiam filium esse profitetur, cur non exemplum Patris imitatur? Respondere, inquit, nos decet natalibus

nos-

tris,

et quos renatos per

Deum constat,

degeneres

non congruit; sed probari potius in sobole traducem boni Patris a?mulatione bonitatis. 19 Multa alia, et quidem magna, praetereo, F quffl temperandi voluminis ratio non patitur pro- effimti oralixiore sermone replicari, de quibus hoc tantum &** addwit dixisse satis est quod si illa gentiles pro rostris esse

:

audire potuissent, forsitan statim crederent.Quid Christiana plebs (aceret, cui de fide

for-

Dominumtimeretoffendere; formido,

pweceptis

delia;

E

nemo similis eventus recordatione trepinemo fecit alteri, quod pati voluit k. Quid

gionis veritate, praecesserat, scelus est prfflterire.

discipiinam

provittoittca

Jacebantinterim intotacivitatenonjam corpora, sed cadavera plurimorum, et misericordiam in se transeuntium contemplatione sortis suffl flagitabant. Nemo respexit aliud praeterquam lucra cru-

per fidem proflcientis ostendeQuis virgines ad congruentem pudicitiae

?

velut frenis quibusdam lectionis dominicae coerceret ? Quis doceret poenitentiam lapsos, vorita-

divina

nere suos impie, quasi cum illo peste morituro i etiam mortem ipsam aliquis posset excludere.

mentum grati» ret

r.i

rapiens, continua-

ordinem domos vulgi trementis invasit. Horrere omnes, fugere h, vitare contagium, expo-

tas per

tificesmundihujustan(opluspietate,quantoreli-

;

!

innumerosperdiem populos asua

gloriarum transeundum illi esset.etsicadsumma veniendum et nisi imminensruina ope tam foacundi pectoris indigeret. Fingcenim tunc iilum martrrii dignatione translatum quis emolu;

prudentw

vastitas nimia

quemque sede abruptoimpetu

nomen

est?

Distributa sunt ergo continuo pro qualitate hominum atqtieordinumministeria. Multi qui angustia paupertatis, beneficia sumptus exhibere non poterant, plus sumptus exhibebant,

compensanpropno labore mercedera, divitiis omnibus car.orem. Et quis non sub tanto Doctore tes

raret

quam

prope-

mvenm

in parte aliqua talis militUe, placeret et Deo Patri, et

per

judici Christo, et

tam bono intenm Sacerdoti? Fiebat itaque exuberantium operum largitate, quod bonum est, apud omnes, non ad solos domesticos Fiebat plus aliquid, quam de parabih pietate signatum

est.

fidei

Tobiaa

incomIgnoscat ille

et ignoscat iterum, et frequenter ignoscat ut verms d.xenra. raerito concedat,

ante

Chnstum plurimum

;

aut'

tamen

licuit,

si

plus aliquidlicuisse

DIE DECIMA

QUAKTA SEPTEMBRIS

cuisse post Christum, cujus temporibus plenitudo

debetur. Necatos

tum Pellitur in

ille

a rege et projectossui tan-

generis coliigebat.

venit exsilium

:

;

ne viventium oculipaterentur infernaesedishorrorem;ille, inquam, qui excubiis pietatis invigilans, pro nefas

ingrata bonitate providerat, civitatis faciem relinquentibus, multos exsules deserta respublica, ac !

omnibus tetram

ne,

destituta patria sentiret. Sed viderit sseculum, cui inter poenas exsilium computatur. Illis patria

quiatergoejus

stabat,

admodum

quidquid iuerat adnotatum

legit,

verbis proferre

non poterat

:

curiosus

et quia inde

nutu declarante haberentur. Manu enim extensa, et complanata ad spatse modum, ictum solit» animadversionia imitatus, quod volebat intelligi,ad instar liquidi sermonis expressit. 25 Intellexi sententiam passionis futuram.

tliiinitu?.

Kogare

(idmoiictur

monstravit, quid in

ccepi, et

,

litteris tabulffi illius

petere continuo, ut dilatio mihi ,

et ille juvenis,

quijamdudum

de passionis indicio gestu potius,(|u:un sormone, prodiderat, clandestimo identidcm nutu conces-

sam

ravit.

nens, etiam inter civessuos, aut, prope dixerim, inter parentes ipsos, vitae terrestris alienus est.

de gaudio dilationis acceptae laeto admodum corde gauderem mctu tamen interpretatiouis

Accedit, quod etsi ba?c alias pcena posset videri,

tremebam, ut reliquiea formidinis cor exsultana adhuc toto pavore pulsarent. 26 Quid hac revelatione manifestius? Quid quamvUionem hac dignatione felicius? Anto illi preadiota sunt omnia, quaecumque postmodum subsocuta sunt, Nihii de Dei verbis imminutum; nihil de t;im sancta promissione mutilatum singula denique, secundum quod ostensa sunt, recognoscite. Dilationem petit crastini, cum do passionis sententia

pessimum nefas etiam ipsorum conscientia possunt innocentibus irro-

viroris,

nou viciniam

litoris

sed rupes

;

vastas silvarum inter inhospitas fauces, desertas ad modum solitudinis,aviamundi parte summotum. Posset, licet talis locus, habere nomen exsilii,

quo Cyprianus sacerdos Dei venerat

;

cui

ministeria deficerent, vel alites, ut Heliae, vel, ut Danieli, angeli ministrarent ? Absit, absit, ut credat aliquis, cuilibct minimo, si

hominum

in confessione Nominis constituto, aliquid defuturum tantum abest, ut Dei Pontifex ille, qui misericordiae semper repus instite-

dummodo

:

rat,

23

invi-

horum omnium opibus indigerej. Jam nunc, quod secundo posueram ;

competentem locum, hospitium pro volunta-

eis ante promiste secretum, et quidquid apponi Dei qufflrunt. justitiam et regnum qui sum est, omittam frequentiam visitantiuin fra-

Atque ut

qua; trum, ipsorum et inde civium caritatem, esse vidcbatur quibus omnia, repraesentabat Dei nen IVaudatus ; admirabilem visitationem suum sic in cxsilio prasteribo, qua Antistitem securum, ut passione secutura de voluit esse

non cxsulem imminentis martyrii pleniore fiducia tantummodoCurubis,sedetmartyrempossideret. exsiln loco 24 Eo enim die, quo primum

m

comimansimus o (nam et me inter domesticos voexsulem delegerat tes dignatio caritatis ejus etinpassionehcuisset!) utinam luntarium, quod

Septembris Tomus IV.

Ego, quamvis non esset lecta sententia,

etsi

,

incertaa sic

:

cogitaretur

;

postulans, utressuasdieillo,

impetraverat, ordinaret.

Ilic dies

unus

quem

signifi-

cabat annum, quoillepost visionera acturus in saeculo fuerat. Nam, ut manifestius dicam.eo die post exactum aunum coronatus est, quo hoc illi ante

annum

fuerat ostensum.

mini, etsi non

annumin

Diem autem Do-

divinisLitteris legimus,

promissioni tamen futurorum debitum illud

pus accipimus

:

unde

nihil interrest, si

fcem-

nunc Bub

solusannusostensus est;quia Qlud plenius debet esse, quod majus cst. 27 Quod vero nutu potius, et uonsermonej explanatum est, repraispntationi temporis ser-

diei signiflcatione

vabatur sermonis exprossio

quodcumque

verbis loco,

cum gratiarum actione repetamus provisum apricum esse divinitus etiam pro animo tanti Viri et

o

nis,

enim de me Sed enim juve-

nihil

;

abstinet, conversationem prioris hominis expo-

tatem

tione

quam non sciebam

solita interrogatione qmesierat.

dilationem, qua in crastinum petebatur, contortis post inviceni digitis significare prope-

;

22 Nolo nunc describere loci ?i gratiam, et omnium paraturam interim transeo. Fingamus locum illum situsordidum,squalidum visu, non salubres aquas habentem, non amoeni-

de martyrio subeundo, ejusquc dila-

l)IACO>0.

carnalibus desideriis continentia sancti spiritus

deliciarum

pev

tentiam,

commotam. Sed

est. Unde Jicet in abditum abstrusum locum fuerit relegatus, admixtus Dei sui rebus, exsilium non potest computare. 21 Adde, quod Deo integre serviens, etiam propria in civitate peregrinus est dum enim de

gare, quod putant pcenam.

situr, et

cum

ad prjetorium duceret, videbarmihitribunuli sedentis tum proconsulis admoveri. Is, ut me respexit, adnotare statim ccepit in tabula sen-

et

et

a multis

quiete A.S. 1'OMin

qui

mundus una domus

testis adscribat, qui

n

;

frequenter iterassem, rursus in tabula cceperat, nescio quid, adnotare. Sensi lamen de vultus serenitate judicis mentem, quasi justa petitione

:

hujusmodi tamencausisatquesententiis,quas ad probandEe virtutis experimenta perpetimur, non est poena, quia gloria est. Sed esto sane, nobis pcena non sit exsilium:illis ultimum crimen

deest,

enormis

suaserint, abhorremus.Illis extra civitatem suam vivere gravis pcena est Christiano totus hic

in

nikil iysi

mudum

vel unius diei prorogaretur donec res meas legitima ordinatione disponerem. Et cum preccs

:

B

nondum somni

inquit,

,

sopito, juvenis ultra

nimis cara et commune nomen est cum parentinos parentes ipsos, si contra Dorainum bus

m

''uiiiidm, ubi

828

me

20 His tam bonis et tam piis actibus superhanc enim vicem semper repraesentat impietas, ut melioribus pejora restituat. Et quid Sacerdos Dei, proconsule interrogante responderit, sunt Acta, quae referant /. Excluditur interim ecivitate ille, qui fecerat boni aliquid pro civitatis salute ille, qui laboraverat,

exsitium

Apparuit mihi

:

solet

cnim tunc

auetor inter/'irfitliir.

proferri, quotiens, quidquid

Nam et vere nemo cognoquare hoc ei ostensum fuisset, nisi quia post eodem die, quod id viderat, coronatus est. Medio nihilomnius tempore imminens passio pro certo ab omnibus sciebatur passionis tamen dies profertur, impletur. vitj

;

certus ab iisdem omnibus, quasi ignorantibUBj taccbatur. Sane et in Scripturis tale aliquid innam Zacharias sacerdos, promisso sibi

venio

:

perangelum filio,quianoncrediderat,obmutuit, ita ut filii nomen Bcripturus potius, quam relatui-us,

nutu tabulaspostularetp. Meritoethic, ubi

Dei nunlius passionem Anlist.itis immimintoin nutu potius expressit, et fidcrn admonuit, et Sa-

ccrdotem munivit. 28 Dilationis autern petendae ratio de ordinatione rerum, et de voluntatis dispositione veniebat. Qute vero res illi, aut quaj voluntas ordinanda,

nisi ecclesiastici status ?

42

Suprama

idcirco

accepta

ri

vetidicam

futese probat,

:

VITA

330 A. s. Portxo

quidquid circa pauperum supremo judicio disponen-

est, ut,

accepta dilatio

fovendorum curam

diacono.

dum

CYPRIANI EPISCOPI MARTYRIS

S.

Et puto propter mhil immo vero propter hoc tantum, etiam inqui ejecerant, et qui occisun

fuerat, ordinaretur.

aliud,

dulgentiaabipsis,

praesentes

admiaaa est, ut praesens et erant et, pauperes noviflsimea dispensationis extremis, relevaret. sumptibus totis ut plenius dixerira,

1618 in margine ; vel conSurii Coloniensis anni ille in margine : Illis textu, in habel tra ut hcrc

totus affectus in parentes patria cara nimis, et

nos parentes

n De

loquitur, de

menturium prcevium § o Fuit

is

46,

qua consule Com-

a num. 804.

dies 13 vel 14

Septembns

anm

ut § 46, num. 806 probatum est. habes apud S. p Factum hoc relatum cap.

:

etc.

Cumbi

.

D

257,

Lucam

[.

ANNOTATA. persecutione Decii anno 250, ut in Comin mentario ostensum est § 7, quem de gentitium

a

///

sanrtum Autistitem odio,

CA.PUT

ejusdem secessu ac

et

III

proscriptione coiisule. h Hisce varia S. Cypriani

Opuscula biofjraphus

nempe Epistolam ad Donatum de gua Commentario prteoio %A,a num. 65 ; librum

receuset; in ,\

r

Di

;

ei

rij.Jiu.-i

habitu virginum

,

Sancti gesta in exsilio compre:

hensio condemnatio et mar:

quo§6,

de

a uum. 104; librum de Lapsis de quo § 27, librum de fJnitateEeclesia, de quo § 25; librum

tyrium.

,

de Oratione Dominica, de quo § 27 ; librum ad Demetrianum, de uuo § 35 ; librum de Mortalitate, de quo § 86; librum de Opere et eleemosyI{

ii;i,

eodem

de quo in

§; libros

deBono

de quibus § 30,

6t de Zelo et livore,

ad Fortunatum de Exhortatione § 40 Commentarii actum

et

patientiae,

Epistolam

martyrii, de qua

est.

Biographus spontaneum Saneti scccssum, in quo tempore persecutionis Dcciance justissimis de euusis latitit, utl oriini prnva sus/neit/t/e prolixe vindiettrc conatur, t/uia de illo minus favorabiliter Opinatus fucrat clerus Romanus, prout § 9 v,

dictum

e Sunt, qui

:

statuunt, S. Cyprianura ex-

iiiiic

jassitin

essc secedere

;

minus probabile

f/uod'nos

iln

habent

ut probonius

140

e/

FloriacensisapudRuzenim, quaj viden-

:Dum

postmodum subsecuta

fcUTj

§7 ,num.

esse observavimus.

f Codices Fossatensis ac

naitium, furr

sentiaraus, Bequitur,

etc.

quorum

onmrni s/jctnveuiw fups/s adimebat, aiter eosdem sine ulla pamiientia ad pacem Ecclesia admittendos esse srfiisnia/a,

COntendebat

C

ad

sic

,

/irinuts

///

Fossatensiet Floriacensicodicibus legitur

flere. I)e

orbem i

/a/isas nec tcmcre impie repelleret.

traetuvit, uf

pfirrn/ rrrijirret, nec

h

huc fiesti/entia,f/ua}$U&

af/li.rif, et/iu/us in

Coilr.r Fossatensis

:

GalloRomanum

Votttmentario

Quasi cuin

illa

fj

31.

peste mo-

rituros.

(houim^is lci/itnf ; Quod Bane porrogentiliwn in suos impietatemS, Cyprianustn libro ad Demetrianum i/isi tuerito objecit, Adi Commentariuin loco mox k Surius

ei/itor

et

sibi fleri voluit.

(aiulato. 1

Yitam recudemus.

Contitjit

/nrr Sanrfi eonfcssio, ef in oppidunt

bituiiuiu rr/ripitio, Sttb

\/nftr,

(

uni-

As/iasio Paleruo procon-

imperatore Yaleriano quartuin, et

Gallieno lertium, conaulibus, tertia

Septembrium ra

;

Itu fociim

Kalendarum

id est, 80 Augusti artni 257.

sunt

restituit

Huinartius ex Fos-

sutensi ac Floriacensi codicibus

;

cutn attteu lege-

Nobis patria minus cara, et commune noraen est, qui parentes ipsos etc, ut habct Paretur

;

E

veniens, qui devota sanctissimse Victimas colet sic erant omnes dies illi quo-

la percuteret

:

tidiana exspectatione moriendi, ut corona posset singulis adscribi. Conveniebant interim plures egregii, et clarissimi ordinis et sanguinis, sed et

propter amicitiara ;

et

ne parum esset nuda suadela, etiam loca.in quae secederet, offerebant. Ille vero jam mundura, suspensa ad coelum mente, neglexerat, nec suadelis blandientibus annuebat. Fecisset fortasse tunc etiam, quod a plurimis et fidelibus petebasi et divino imperio juberetur b. 30 Sed nec illa sublimis tanti Viri gloria sine suos ad marpraeconio transeunda est quia jam soeculo tu- tyrium anicapitur mescente,etde fiducia principum infestationem mat:

tur,

f

Norainis anhelante,

ille

servos Dei, prout dabatur

occasio, exbortationibus dominieia instruebat, et

ad calcandas passiones hujus temporis contemplatione superventurae claritatisanimabat.Videlicet tanta illi fuit sacri cupido sermonis, ut optaret, sic sibi passionis

vota contingere, ut, dum de Deo loquitur, iu ipso sermonis opere necaretur. Et hi erant quotidiani actus destinati ad placentem Deo iiostiam Sacerdotis ; cum ecce proconsulis jussu

ad hortos ejus (ad hortos, inquara, quos inter initia fidei suaa venditos, et Dei indulgentia restitutos, pro certo iterum in usus

pauperum

vendidisset, nisi invidiam de percum militibus suis princeps c

secutione vitaret)

repente subitavit

inimo, ut verius dixerim, su-

;

:

unde enim

posset,

tamquam

improviso impetu, mens semper parata subitari ? 31 Processit d ergo jamcertusexpungi, quod fit inuens ad diu fuerat retardatum processit animo sublimi eum concur;

st/ie

recu-

sat fugere

ac propterea beatissimo inartyre, ab Urbe nuntius venerat a. Sperabatur jam jamque carnifex

bitasse se credidit

BcBC Acta post

autrm

pro vo- Sanetus

;

g Loquitur de causa lapsorum in persecutione Drrii ; t/iia/u SttnctUS iuter Noraliani 1'i-lii issimi-

qur

sic

ejus antiquara secessum subinde suaderent

fides.

prcsso prtm-phi ilirino, ipsi uinninatim injunrln;

seq.

ergo tam pie rebus, et

luntate dispositis, proximabat dies crastinus. Jam de Xysto, bono et pacifico Sacerdote,

sseculi nobilitate generosi, qui

est.

(),ionivnsis cditor letjit

d

Ordinatis

:

mclius, editus Antverpice anno 1508,

et

editio

eterecto, hilaritatera praeferens vultu, etcorde virtutem. Sed dilatus in crastinum, ad

doraum

principisaprtetoriorevertebatur;cumsubitoper Carthaginemtotamsparsusrumorincrebuit,productum essejam Thasciura, quera praeter celebrera gloriosa opinione notitiara, etiam de commemoratione pra^clarissimi operis e nemo non noverat. Concurrebant undique versus

omnes ad

spectaculum,

sus,

d

:

DIE

A

DECIMA QUARTA SEPTEMBRIS.

speetaculum, nobis pro devotione

glorio-

fidei

331

militum turba et. ne quid in passione deesset, A. S.Poano centuriones et tribuni latustoxrmiit.lpseauteni DIAW w>. locus a aequalis est, ubi pati contigit, ut arbori- comm numebus ex omni parte densatis sublime spectaculum ros* s, m°P°:

sum, gentilibus et dolendum. Receptum eumtamen, etin domoprincipis constitutum una nocte continuitcustodia delieata, ita ut convivaj ejus et cari in contubernio ex more fuerimus/. 32 Plebs interim tota sollicita, neper noctem

t

•pUbs ante fores

nodem

excubat.

aliquid sine conscientiasui fieret, ante fores principis

excubabat. Concessit

ei

tunc divina Boni-

tas vere digno, ut Dei populus etiam in Sacerdo-

ad

dextera gladium vix trementibus digitis circuibat, donec ad perpetrandam pretiosi Viri mor-

•

onsulis

33 Illuxit denique dies alius, ille

quem

divinus;

ille si

signatus,

ille

tyrannus ipse

differre voluisset, numquam prorsus valerct / diesde couscientiafuturi Martyris laetus, et, discussisper totum mundi ambitum nubibus, claro .

'luctus, i

B

estdomum

sole radiatus. Egressus

principis, sed

Christi et Dei

Princeps, et agminibus multitu-

dinis mixtse ex

omni parte vallatus est. Sic autem

comitatui ejus infinitus exercitus adhaerebat,

expugnandam mortem manu facta veniEundiautem interfuittrasitusstadii.Bene

nussis fcandem viribus expediret.

beatum

30 suo

ecelesiae populum, qui Episcopo et oculis pariter et sensibus, et, quod

tali,

est amplius, publicata voce

gloriGB simul plebs tota pateretur, qui-

tio paris

cumque sub auribus

Christi

spectantis oculis

,

BUD per

et

Sacerdotis ex animo pati voluit,

idoneum

sui Testem, legationis quodamad Deum misit. Sic consummata passione, perfectum est, nt Cyprianus, qui bo-

modo

voti

norum omnium

fuerat

exemplum, etiam sacerimbueret;

Africa primusi

nam

sacerdotibus, ad passionem venisse memoratur.

/,

quondam

Christianus, res suas obtulit, quasi

vellet ille

ex

tesserariis

vestimentis suis humidis sicciora mutare qui videlicet nihil aliud in rebus oblatis ambiebat, ;

quamsiproficiscentisad

Deum

Martyris sudores

jamsanguineos possideret. Cui ille respondit, et dixit Medelas adhibemus querelis, quse hodie forsitan non erunt. Mirum, si contempsit iaborem corpore, qui raortem mente contempserat? 34 Quid plura^ Subito proconsuli nuntiatus est. Producitur, admovetur, interrogatur desuo nomine; se esse, respondit:ethaetenus verbam. :

minibus

martyrio

pro

deputetur

;

praeclara, prior etiaui

qui idola de-

struenda mandabat: docuinentoautem qui inultis, pari genere secuturis, prior

suis fuit,

vincia

quod non comos fueriiu * Sed iliius victoria triumpliainla eat. De victona triumphabo? Sed doleo, quod comes non sim. Verum vobis tamen d simplicitcr confilondum quod et vos

est,

scil.is,

in Jiac

me

luisse senten-

Multum ac nimis mull.um do

tia.

exsulto

;

plus

tamen

gloria

martyrii

primitias

dedicavit.

Ex

a

incertis

audierat Successus

rumoribus

hac de re

S.

miscrat certiora cognituros. Si.iti

;

Cypnainiin consuluisset, hic

Romani

Ili

(

cumque

Bomam

reverai} '"/" de

marlyrio, acrique

PontificU

Valeriani aduersus

'hristianos

mctipto

edot "

de quihus ridc (Umime»t'' .v. si.rio II actumest in Opere »o* erunt,

l,u ntl ilivm i/iir, />osf

iii,

'»

Anr/iis/i,

i/iir/ii

ahi eadetH die GOTOTUltUi

propterea prcsdicti mmtii

itfa

referre debuerunt.

Sanciri

Maximus proconsul

empli sui proprio cruore sauxerunt. 35 Etcum exiret praetorii fores, ibat comes

V

ANNOTATA.

h Sewssil tiiinrii Siinrtiis

tyrum, qui Doctorem suum imitatione gloriai consimilis aemulati, ipsi quoque disciplinain ex-

ejue

quod nunansi.

doleo,

in pro-

etiamccepitejus sanguine disciplina, sed mar-

F.piloQUs ctoris -

plices onerant. Dolebo,

S.

Doorum,

etiam

aacerdotu ccelestis insi-

gnia glorioso cruore decorarot. 37 Quid hoc loeo faciam i Inter gaudium passionis, et remanendi dolorem in partes divisus animus, et angustum nimis pectus alfectus du-

disciplina sanciri o. Nihilhac sententia plenius,

Christi docebat: Inimicus

c.

Cyprianus

qua dictus est sectac Signifer, et Inimicus deorum, et qui suis futurus esset ipse documento,et quod sanguineejus inciperet

que; cura soleant de passione Pontiflcefl prophetare p. Signifer fuerat, qui de ferendo signo

' i.

tamen etiam ad perfectam coronam, Domino consummaute, proiecit, ut in civitate ipsa, in qua taliter vixerat, et in qufl prior fecorat multa

episcopus, persecutionem ingravescere

nihil verius: omnia quippe, quae dicta sunt, licet agentili dicta, divina sunt. Nec mirura uti-

'

talis esse post

Licet semper Deo mancipata devotio dicatis ho-

Legit itaque de tabula jam sententiam judex, quam nuper in visione non legerat«,sententiam spiritalera non temere dicendarn; sententiam Episcopo tali, et tali teste condignam ; sententiara gloriosam, in

E

litteras

vero et quasi ex industria factum, ut et locum congruentis certaminis praeteriret, qui ad coro-

returA;! quidam

(ur

;

Apostolos prior coeperat. Ex quo enim Carthagini episcopatus ordo numeratur, numquamaliquis.quamvis ex uoniset*

consummato agone, currebat. Sed ad praetorium ventum est, nondum proce-

oqrfft pteeff-

compassus est et, sicutipso tractante semper audierat, Deo judice coronatus est. Quamvis enim iioii potuerit evenire, quod optabant vota communia, ut consor-

quia et

sederet;(sedileautem eratfortuitolinteotectum, ut et sub ictu passionis episcopatus honore frue-

m

tem clarificatioms hora matura conturionis mauum, concesso desuper vigorefirraatam, per-

retur.

ubi

C

:

dotales coronas in

dente proconsule, secretior locus datus est. Illic cum post iter longum nimio sudore madidatus

lata sententia

manus suas oculiss, moram camiticis urgere munus est ferrum et labente

tentabat, cujus

quasi ad

justitiae,

q

illi negaretur, ut ad Zachaai r aimllitudinem de arboribus videretur. Sed jam li<*atis

ad principem. Kt volunt hoc scilicet quidam de suo tunc proconsulem noluisse.Absit,utinrebus divinitus gestis segnitiem sivefastidiumproconsulis conquerar: absit, utmalum hoc intra conscientiam religiosas mentis admittam, ut de tam

proximus,

°

vel hoc

per

dignatio divina praedixerat, vere crastinus esse debebat. tribunal pro-

pr^beat. Sed per enormitatom spatii longioris visu denegato per coniusam nimia turbam, peraonsB faventes in ramos arborum repserant* ne

tispassionevigilaret g. Forsitan tamen quaerat aliquis, quse causa fuerit a prretorio revertendi

beatissimo Martyre ructus h hominis judicaret; sed crastinus dies ille, quem ante annuni

1'ostridie

'

,U '

tcrius

iilii/itiiiiiiliii,iliiiii

AfliCOf,

i,u

gUi As/nisin

Paterno successerat, (Jtica Carthaginem redirei timr.bat enim, ne, ut rumur ferebat, (Jtkarn duceretur ad marttjrium, guod Carihagine COTOBI gregs suosubire cupiebat , prout constat ex ajus-

dem

epistota LX.x.xiii } retata in

Commcntario$4H, fjuem

aw-

:

ACTA PROCONSULARIA

332 A, S. PONTIO DIArONO.

S.

CYPRIANI EPISCOPI MARTYRIS,

biograde his comule. Quare dicendus est proposiia, non phus hic dcfucja Sancto ah amicis fuisse ; qui de paucorum dierum secessu locutus eiiam drevissimus fuit, procon-

quem

se cessusforsitan

mox

Curthagincm

sule

rcdeimte;

hlato metu, ut in hac

hortos suos regressus

tum enim su-

civitate occideretur

,

qui in arbores conscenderant dicitur.

num. 7

tur, quce ibidem legesis.

ad

t Adi,

Commentarium pratvmm, num.

830.

est.

AGT A

;

Maximi

ipse sibi ocu/os

In Actis quoque infra ob/igassedicitur-sedeta/iahucspectantiaaddwis

dicuntur ad c Infra in Actis proconsularibus officii strator unus duo eum venisse principes Galerii

hic

visus fuisse

,

proconsulis..., alius equistrator

prmcia custodiis ejusdem officii at biographus ComConsule indicavit. tantum duoints puum e mentarium § 48, num. 818. Jn laudatis Actis res contigissc dicitur Idibus Septembris. Tusco et :

BaflBO consulibus, id est t

d In iisdcrn dicitur

a

anno 258. stratore et equistratore

offtciiproconsuiU curruimedius impositus; ideoque, qum hic de processu habet biographus, ea

non de pcdum

PROCONSULARIA editione Ruinartii in Actis

Ex

sincerisMartyrum.

sed corporis habitu, acci-

incessu,

picnda sunt. e Nempe temporc pestis Carthaginensibusprcn. f

num. 17

ut

stiti,

f)e

sequentibus nairavit.

et

Sancto itaque nostro accipi non possunt,

quai de ejusdem tetro carcere cecinit Prudentius, et

ex eo retulimus ac rejecimus in Commentario

num. 791

prarvio,

seqq.

et

ad morem veterum Christianorum, qui pridie festivitatum martyrum noctem excubarc solcbant ; unde ct vigilioe nomen g Videtur

alludere

h Ructus provcrbialiter hic posiium estpro arbitrio seu libito.

Eadcm

in episto/a lxii

voce usus est S. Cypria-

ad Pomponium, ubi de

viris,

quicutn virginibus dormierant, ait: Divina praecepta teneamus,nec patiamur errare fratres nostros, et

pro arbitrio et ructu suo vivere. cum grano salis accipicnda sunt

Ihec

;

k Solebant scilicet olim cpiscopi sediiibus iinteo

Commcntarii dictum

obductis utt\ ut nurn 824 .

1

tesseraHis mililibus hcec habet

l)e

Vegetius

seram pcr contubernia militum nuntiant. Tessera outem dicebatur prooccptum ducis, quo vel ad aliquod opus, vel ad bellum moveretur exercitus. Ilinc

porro

adversus

disce

hcereticos,

quanti Afartyrum reliquias, etiam tum fccerint Christtani,

cum

vel ipsas vestes sudore Martyris

quondam Ckristianus, utique fine, quam ut afi-

imbutas tesserarius miles, desideraverit,

non

aiio

Maximi,

Sanctiquc responsa habes infra in Actis proconsulavibus

itiiiii.

b

E

Exquisivi

quid mihi respondes c ? Gy-

lumitate ipsorum imperatorum. Paternus pro-

In hac ergo voluntate perseveras? Cyprianus episcopus respondit: Bona voluntas, consul dixit quae

Deum

:

novit,

6.

immutari non

2 Paternus proconsul dixit

potest.

Poteris ergo se- etpresbyleros

:

cundum praeceptum Valeriani et Gallieni exsul prodere renmns, relegaad urbem Curubitanam d proficisci ? Cyprianus tur

episcopus dixit

Paternus proconsul dixit Non solum de episcopis, verum etiam de presbyteris, mihi scribere dignati sunt. Volo ergo scire ex te, qui sint presbyteri, qui in hac civitate consistunt. Cyprianus episcopus respondit Legibus vestris bene atque utiliter censui:

Proficiscor.

:

:

stis,

a

non esse. Itaque detegiet deferri possunt. In civitatibus suis invenien-

delatores

me non

loco exquiro.

Ga/crii

a

eis, omnia. Huic Deo nos Christiani deservimus: hunc deprecamur diebus ac noctibus,

tur.

perfidiw suce pamitens, sa/ubriora consilia aitimo suo futn versarct. is

proconsuiis

fdem

sunt in

dc/ibus, eas Ubenter redempturis, pecunias inde

Inicrrogata

Paterno

professus,

:

compararet; nisiforte

m

:

consulc

prianus episcopusdixit Christianus sum et episcopus. Nullosaliosdeosnovi,nisiunum etverum Deum, qui fecit coelumetterram, mare, et,qua3

est.

de He mHitari,cap.y\\: Tesserarii.qui tes-

iib. II

Romanas ceremonias recognoscere.

Coram pro-

pro nobis et pro omnibus hominibus, et pro inco-

neqae cnim xdla necessitas tyrannum ad inferendam ea aliave dic Sancto necem adegit. i

ptembrium, Carthagine in Secretario, Paternus b proconsul Cypriano episcopo dixit: Sacratissimi imperatores Valerianus et Gallienuslitteras ad me dare dignati sunt, quibus prseciperunt, eos, qui Romanam religionem non colunt, debere ergo de nomine tuo

inolevit.

nus

Imperatore Valeriano quartum, et Gallieno tertium, consulibus a, tertio Kalendarum Se-

Paternus proconsul dixit Ego liodie inhoc Cyprianus dixit Cum disciplina :

:

prohibeat, ut quis se ultro offerat, et tuse quoquecensuraa hoc displiceat; nec offerre se ipsi

possunt; sed a teexquisiti invenientur. Paternus proconsul dixit A me invenientur. Et adjecit :

n

Heferuntur

tuim.

'21

cf

ha-c

ad

revelationem

supra

sequenti Vitee expositam.

o Consute laudata Acta proconsularia

numero

ino.r CttatO.

p Alludit ad capitt \\ Joannis, ubi Caiphas cum esset Pontifex anni Ulius, prophetavit,quod i^sus moriturus erat pro gente. q Fitit is ager Sexti, ut in iisdem Actis proconsularibus infra nwn. i dicitur. v \csrio, an nxm hic levis haliucinatio Pontio, aut amanuensibus acciderit, voce

Zachan pro ^'^s(rip{a:tnanifestutnenimest,hicat/udiad Luem eaput \w.in quo Zachceus,adventantc Chrt-

sto,

pnucurrens, ascendit in arborem sycomorum

ut viderot emn.

Nempe

sic S.

Cyprianus ab

aliis

PraBceperunt etiam, ne in aliquibus locis conciliabula fiant, nec ccemeteria ingrediantur e. Si quis itaque hoc tam salubre pr^ceptum non observaverit, capite plectetur. Cyprianus episcopus

respondit

Fac, quod tibi praceptum est. TuncPaternus proconsuljussit beatum Cy- Curubim prianum episcopum in exsilium/ deportari. Cum- a Galerio :

3

:

que diu ibidem;moraretur, successit AspasioPaterno proconsuli Galerius Maximus proconsul, qui

sanctum Cy|)rianum episcopum, ab

revocatum,

sibi jussit praesentari.

priaiius, sanctus

exsilio

Cumque Cy-

martyr electus a Deo, de civiqua exsilio praecepto Aspasii

tate Curubitana, in

Paterni, tunc proconsulis, datus fuerat, regressus esset, ex sacro praecepto in suis hortis

ma-

nebat

revoeatus,

f

inde

,

DIE DECIMA QUARTA SEPTEMBRB. nebatj. Inde quotidie sperabat veniri ad cut illi ostensum fuerat //.

'se, si-

:

illic demoraretur. repente Idibus Septembris, Tusco / et Basso consulibus, venerunt ad eura principes duo unus strator /• offi-

ad

ejus hospi-

;

iium plebs

nodcm

pervi-

cii

Maximi proconsulis, qui Aspasio Pa-

Galerii

terno successerat

gilat.

:

alius equistrator

a custodiis

/

i

ejusdem

k

runt, in medioque posuerunt, et in Sexti perduxerunt ubi idem Galerius Maximus procon-

eum

qui et in curiculum

officii,

levave-

m

l

;

m

sul

bonse valetudinis

recuperand» gratia idem Galerius Maximus proconsul in aliam diem Cyprianum sibi reservari prsecepit. Et eo tempore beatus Cyprianus duotus, ad principem et stratorem ejusdem officii Galerii ,

Et

secesserat.

in hospitio ejus

cum

viri, secessit,

et

denuo confes-

Veneriam et Salutariam n mansit. 5 Illuc universus populus fratrura convenit: et cum hoc sanctus Cyprianus comperisset, custodiri o puellas praecepit

januam

vico ante

;

quoniam omnes

hospitii principis

in

manserant.

Et

ita altera die octava decima Kalendarum Octobrium mane multa turba convenit ad Sexti secundum prseceptum Galerii Maximi proconsulis.

B

Et

idem Galerius Maximus pi*oconsul eadem Cyprianum sibi offerri pr&cepit, in atrio Sau-

ita

die

ciolopsedenti.

Cumque oblatus fuisset,

Maximus proconsul Cypriano

Galerius

episcopo dixit:

Tu

es Thascius Cyprianus? Cyprianusepiscopusres-

Ego sum. Galerius Maximus proconsul Tu papam q te sacrilegae mentis hominibus

pondit dixit

:

jubetur,

? Cyprianus episcopus respondit Ego. 6 Galerius Maximus proconsul dixit: Jusserunt te sacratissimi imperatores cEeremoniari. Cyprianus episcopus dixit Non facio. Galerius Maximusait Consule tibi. Cyprianus episcopus respondit Fac, quod tibi praeceptum est. In re :

:

:

;

tamjustanulla

est consultati». Galerius

mus

cum

collocutus

;egre

dixit verbis

mente

vixisti, et

concilio,

hujusmodi

:

Maxisententiam vix Diu saerilega

plurimos nefariae

homines aggregasti, Romanis, et sacris Iegibus

tionis

et

tibi

conspira-

inimicum

constituisti

et sacratissimi principes

pii

te diis ;

nec te

Valerianus et Gal-


ANNOTATA. a Vaierianus post Gallum et MmUianum potiGallienam fiiiumsuum sibi SOCiavit. Ilis duobus Augustis eonsutibus, nempe Valeria-

tUS imperio,

no IV, etGallieno III annus Christi2S7 signatus est apud Bucherium in Ct/cfo ; ad quem annum htec prima S. Cypriani confesso propterea referenda est. De causa suscitatm
mihi respondeas.

d De Curubi, exsiIiiloco,vid6$upraSJ>ontium Vita, a num. 22, ct Commentarittm nostrum num. 795 et seqq.

m

e Cryptas scilicet subterraneas^

mis

m

guibus prisecuHs Christiani sacrosconven-

Hlis Ecclesim

tus suos

temporepersecutionum agebant. Curubim, ut supra dictum est. Porro qum hicah inititi tittjus numeri ttst/itr ad ufternni SaacH confessionem narrantur acollectore Actorum proconsularium adjectasunt ut utraque confes sio combinnretur ; sed de hisce vide dkta in Commcnturio nitnt. 8 ctsequentihus. g Dehisce hortis consule Yilnnt num. 80. h Nem/ie iu risionr, t/e t/itu hitu/rupiius n.-2iet f

t

t

sequentihus in Yita.

Eminentissimus Baronius in Annalihus ad annunt 261, num. 25 ex Trebellio Polliomkgi rnttVuxvo, non Tusco. Memmius FnBGUB pariter i

minum

rum, in Vaieriano art. bait, adhunc unnum 258 inomnibus VopisciMss. legiTuBQum. Euncpari

:

nus episcopus dixit Deo gratias s. 7 Post hanc vero sententiara turba fratrum dicebat: Et nos cum illo decolleraur. Propter hoc tumultus fratrum exortus est, et multa turba eum prosecuta est. Et ita idem Cyprianus in Sexti productus est, et ibi se lacerna

agrum

byrro t exspoliavit, et genu in terra flexit, et in orationem se Domino prostravit. Et cum se dalmatica u exspoliasset, et diaconibus tradidisset, in

Hnea

Cum

stetit, et coepit spiculatorera sustinerc.

venisset

autem

spiculator, jussit suis, uL

ci-

spiculatoriviginti quinqueaureos darentar. Linteamina vero et manualia y a fratribus ante

dem

eum manu

sua oculos

sibi texit

;

qui

cum

lacinias

ma-

nnnpotuisset, Jnliannspresbynualesligare z ei ligaverunt. subdiaconus Julianus ter, et ejusque ejus corpus a 8 Ita beatus Cyprianus passus est; proxiin fid-elibus noctu curiositatem gentilium propter sibi

corpus

aliorumtamen

//istorhr imperatO

tam Catalogus preefectorum Vrbis, tjuam vetus fraqmentum Ftistoruiu upud Htte/teter retinct

rium lis

Deinde littrra istu initia mutari potuit, neque adpvm

in Ctjclo Victorii.

T, in

K

facile

sens urt/unientitni let/ntur,

quidquam

•

in/rrrst, ntro

Cmisuli potest faudatus

ad annum

pagiusin Critica

modo

I iilenuuiiius,

r/

num.

i.

ChristiZbS,

TUBOO fei/etu/uni uionel. margine notat; al. stator. Sed

uhitinitru /turtaiium

Baronius in eur u rommuni /rctiune rerei/utuus. Sfra ttrrihus rrortnn euruin amnt/ntnm fuissr, hahrauts k

non

est,

etiam ex Constantini imperatoriB /. \ C. Th. de Custod. reor., ubicavetur, ut. neque his,quiatratorum fungonturoffloio, neque ministria eorum liceatcrudelitatem suam accusatoribus vendere. ,1 liu eorunulrni niuniu vit/eri /fossunt nputl Pitis

cumin Lexicu

mittebantur. Postea vero beatus Cyprianufl

subdudtur,

Codex Conchensis apud Ruinartium in AnExquiro tibi de nomine tuo, quid

c

notatis habet;

ussertis Tiifrnumtitts ttnn. III

:

latur:

culorum. Amen.

dicitur a Vopisco in Aureliano: ex

:

turba

;

ad sectam c?eremoniarum suarura revocare potuerunt. Et ideo, cum sis nequissiraorum cri-

sanguine tuo sancietur disciplina. Et his dictis, decretum ex tabella recitavit Thascium Cyprianum gladio animadverti placet. Cypria-

yna popuii

beatissimus Cyprianus martyr die octava decima Kalendarum Octobrium, sub ValerianoetGalliel»'» miperatoribus regnante voro Domino nostro Jesu Christo, cui est honor et gloria in ssccula sa>

sar,

gasti

coram mu-

ductum est. Post paucos autem dies Galerius Maximus proconsul decessit. Passus estautem

lienus Augusti, et Valerianus r nobilissimus Caa-

auctor et signifer deprehensus, eris ipse documenio his, quos scelere tuo tecum aggre-

ii

cum

aa ad areas Macrobii Can-

didiani procuratoris, quae sunt in via Mappaliensi juxta pisoinas, cum voto et triumpho magno de-

:

prsebuisti capite plecti

333

Inde per noctem sublatum

^

eo in vico, qui dicitur Sa-

turni, inter

ram Galerio

est.

ita

Maximiproconsulis, clarissimi

Postridie co-

positum

cereis et scholacibus

4 Et eum

capitur

mo

1

tits

Antir/uitatum.

EquifltratoriB,

qui etiatn sape strator voca>

est,uf/ieiu/n intrr rrfrra. erul, useeiu/rnlrin

equtim dommum /cvare. S. A ugust. hu\er in

tlairi:\\\\i\\v\\MVt>.\

Vita

cipem

appelfat

it

:

in.

mSerm. cccix foutins

•at/yru

unias tantum meminit, eurnque prin-

dixit,

quaUter ctiam iafranuncupatur.

m

De

Ex

EDIT.

NARTIJ.

aa

Rtl

1

DE GLORIA POSTHUMA

334 EX EDIT.

m De

liUI-

Y4R71I.

hujus nominis elymo

mde

sicappellata dicitur, veteribus Bomtmis ignotam fuisse, ostendit Baronius in Annotatis ad

Com-

dicta in

Martyrologium Romanum ad diem 31 Maii, dc S. Paschasiodiacono; etPitiscus supralaudatus. An tamen idem Baronius in Annalibus ad annum Christi 261, num. 40 et sequentibus, ubi de

:

plateas, Veneriam et Salutarlam. Colderlinm codea apud Buinartium ivabet: ii_;ui, quod etiam plaeuit Bigaltio: sed cnsto-

n i

DDAfl

diri letjendurn

niiimus

ni

OUStino

esst•

ntm eodem Huinartio

ommt.nttirio, uii/n. W.i

(

FkUfftntio,

et

H>> ft/ftum hot

iiiim.

e:i.

f/uorum primits

prmdictis, S. Cypriani vesli?ncntis disputat, htec

SS. Au~ ibidcm a

temporis Cliristiani

exemplo

nm

[ocum examinationis reoruin nullus clericorum

sli

q Alii

Ego non

dubito,

quin cle-

sed malo scholaces, vel scolaces legere,per easque i\\na.\\& seu faces intelligere, ut

est

;

apud Canfjium

in Glossario.

contigit, capite plectere. letjere ntalunt.

a/eiitiiti

.1 tujiisti /i/ii/s secundus, aut ex Gallieno nepos;de quacontroversiocon-

ipsuts

is

I

sule, si lubel, Antoiiiiiin

ne hypalica

Pagium

lii et seq., et

/u

Disscrtatio-

Tillemontium tom.

Bistorim imperatorum in

Valeriano,

art.

APPENDIX

III

4, et

.'{.

ffwe protonsulis t/uwsita. Sanetit/ue responuon lutamul) illo in hitnc scntentiam rnor-

s

Chri-

ideoque pra?-

Episcopi ac Martyris sui funeri plures

adfuerint

rici

Romanis enim moris fuisse reos non ioeo aperfo e.c/ra urbem .utietiam

papatem

Fuit

Nota

sa/ieti

i/i

Cypriano

iu S.

V

;

annum

let/it,

atque schularum, accensas faces gestantibus singulis, interprelatus est.

t

t

esse

261, nurn. 36, scholaribus

dicta de praecedente clero diversarum classium

Heiwdhiini ditores GloSSQHit 'unoii euimiem VOCem m>tu/i/, int/uum ex Va-

in atrio, sed

reliquias facerent,

tesserarius, olim Christia-

aa Eminentissimus Baronius ad

contra Cangium, adverbium ubi, temporis,

iioit /of i

illc

z Alii codices, teste Buinartio, habent: Diaco-

accedat, neque intersit atrio Sauciolo, ubi pro jcatus sui quaiitate quispiam interficiendua est.

lesio

miles

martyrum

est.

nus.

aUCtij utl

est

:

ut sacrum Martyris

quanti enim etiam ejus

,

rrorum sf-ntcntias frpfjiientcr aecedere. Propterea prohibitionis eorum accesse imnc canonem protulimus, definientes, ut ad ior.des

tti/neit

nempe

;

qui vel vestes ejusdem Sancti nostri sudore imbutas desiderabat, ut iu Vita num. 33 dictum

Labbei fom. V, col. 987 sichabet: CognoviiBUB etiam, quosdam clericorum infruni-

Ntituut

Com-

829.

y ld est : Sudaria

£&£Sauciolo retinendum esse,eruimus ex ilii Mutist oneusis II ran. xix, ex f/uo sifjnifi-

aiJ

num.

sanfjuinetn exciperent

oiieiliorum

tos

non ausim

x Vide, guce de hoc loco observavimus in mentario,

rmitjnis laudibus celebrat.

eationc/n simiti disiimus. ffie e/iim iu Coltectione f

Ecclesia

in

recfe interpretatus fuerit,

est,

asserere.

loutio.

oin

quarum nunc

de sacris vestibus , usus

obscr-

p Codices Colbert. et Germ. I apud laudatum liuinarttum habent : Atcio Kecutiolo; Conch. Sa-

(

I)

sit,

mentario § 48, num.WlOet set/uenti. n Ad ha>c Buinarlius notat sequentia : Omnes fere Mss. habent: Veneriam. CoJb. I et Mombritius Intkr Venakia kt salltaria. Germ. 1

Inter

CVPRIANI EP. MART.

S.

stt,

uet

tis

S. Aut/ustiutts iusiruif

i/uem efiunt eiim ea

S.

De Sancti gloria posthuma, et

Serm. cccix, alifis xn, Cypriani voce Deo gratias

Operibus

ipsi

ADSCRIPTIS.

/iroptvnii finirv rotuif.

Lacerna mque ac birrum

t

virilis vestimenti uputi rvtervs fuit, de t/uo uiultu roiu/essit

ijeuus

Sumitvl Pitisvus Cuiu/ttf.

rem

liie

in Le.iieo Antit/. fiomun., et Ghssario. Suni, t/ui alterutratn voubundt/re e.iistiment, t/uibus fuvct codex

(ierm.

I upiuf liuiiiiirtiiim, in t/uo amissa lacevttmluin byTTO leiplur. Sv,l riim Cvstus u/ntd

ita,

CAPUT '

I

Sancti apparitiones, seu visio-

nes de

tuiu/utimi

uuno Itusfr

Cangium tffcafcBurnimantiqui, quod dicimus puaum; cumque ibidem ex Scho-

Jurrnults

sut.

\

/etjulur

:

Quod

(iiossis /suloii

;

llirrus.

ruins

;

Offici COC-

eum

fia-c,

prope Carthaginem

eaedem profanat», praesertim a Vandalis et restictse

:

(eijcn-

Larmia

:

l.irra. lh>

bvrrlm t
,

t/utim veste clericis ac episcopisnon indecentitot/ui/ur S. Autjustinus Serm. cm.vi, i/ui dc vita

mori/ms rhriroiu/n

r/

Nemo,

\\

est. alius

\.

tfe

tutae Catholicis.

divcrsis.

byrrhom \A (ineaq tunioam, bsu aliquid, oisi in oommune... Nolo, fcaiia offepal aanctitas vestra, quibus ego solus quaai deiiu/uif, del

oentiua atar: offerat mihi verbi gratia byrrhum pretiosum forte deoat episoopum, quamyis m>n deceal A.uguatinnm, id eatncmunempanparem.

nmumguodde S. Cjpriani 1 Jns o/ona postln.ma

p

pauparibus uatum.

Monrt hir

Q (

iiuinurtius, in codiribus fossat

»d>.,

"tjt

(ourh., S. Cemivrftr ctc, pru dalmatica tumoa, sedin muftopiuribus dalnmUcs Va vvstcm, autca Datmatiu, ubi primu/n

hm

facta

episcopiac

haoemus,

!•"•

«l'1-muo, velvisio de

^••mlms

:

tl»'

ipsi ere-

in-

t/uum ilniirm irt/antur, facite potuit pcr birnnn /orrnnr color deshjnm i, ur rousrt/ttrittrr tiiimeii/

illo

nonnullis martyribus oblatoe: duae ecclesicD

eum, Latini roteras birrum appall&nt; tfemoue tit

I

i,t

mar-

gemma

oblatasanctis

Montano a c Flaviano. quorum Aeta

« Ope,-e nostro tnmu, gm «,,„ cum "

illo

est

data sunt sociis

ad

die>n 24 Fe-

suis Uartyrologb,

';"""" '"" "/'" «mt, gulquB non diu postsancti „,,,,;. a.jus discipuli /uissevidentur

tertjTO

'Jlonosam n„:e,u apprehensi,

et

post aliquot

men smm carcerem pari martyrio stum martnrio coronati fuerunt. Uorum primus S. Montanus hco

laudato-> p. 456,

num.

Sanctus iu visione

monet

et confirmat

DIE DECIMA num.

QUARTA SBPTBMBRIS.

11 candide narrat,

nemorum laeta fronde vestitum... Etecce, subito ab oculis nostris ille judex recessit, Tune ibi Cyprianus pWalam, qua super

liano habuisset sermones aliquos ob eam, qua? ad nostram mulierem obrepsit, communionem,

de fontis rivulis implesset. hausit, plens, mihi porrexit, et libentcr

qua; nec

communicabat, cumque post correptio-

nem, quam in eam congesserat, in rigore ipso discordia? mansisset, ostensum est eadem nocte Montano hoc Visum est, inquit, mihi, venisse ad nos centuriones. Cumque deducerent nos per viam longam, pervenimus in campum immensum, in quo occurrerunt nobis Cyprianus et :

Leucius. SS. Monta-

2 Pervenimus autem in locum candidum et sunt vestimenta nostra candida, et caro nostraimmutata, candidiorvestimentiscandidis. ;

num, Flavianum.

335

quo modoper S. Cyprianum ac Leucium de animi sui jiojvo, qitcm cx quadam discordia contraxerat, admonitus fuvrit. Verba mbjunqo: Nam cum Montanus cum Ju-

facta

autem perlucida ftiit caro nostra, ut oculorum visum ad intima cordis admitteret. Et respi-

Ita

ciens in pectus

expergefactus

meum, video quasdam sordes, et sum in visione. Et occurrit mihi

Lucianus, et retuli

visionem,

illi

quoniam sordes

Scis,

illse

et aio

illud est.

ilii

:

quod non

cum Juliano ? Et in hoc expergefactus sum. Altetam seu apparitioncm, seu visionem, S. Flavianus ibidem pag. 468, num. 21 statim concordavi

viridantium

marginrm

fontis jacebat, arripuit: et

Deo gratias agerem,

AUCTORE C. S.

cum iUam iterum im-

et

cum

Et

bibi.

excitatus, inqnit,meavoce,

surrexi. Ctmtigit

autem S. Marinni sotiorumquv martyriwn sesundum xbidem dicta cfrca annum 259, adeoque non diu postquam s. Cyprianus coronatus csset, quod har dic Septembris tmni \

\

258 fucfitm esse supra ostcndimns. Cctcrum qvamvis prmdicta non tam apparitiones, quam visionvs fucrint. catcnus tamvn ndsanrti MartyHs nostti qioriam spectant, quod Deus quasiopera ill/us. qui /idc/rs tam rrrbjs tum e.rcmplaad ttiur,

ti/riitm rints c.iritarrraf, ati rulttrrit,

ut amfesidcm pnrpararrf rf OCcenderet 5 Vidimus supra m Actis proeonsularious

ad

sores

i/fud

iinat. 7. S.

xum

Cyprianum

fuisse. Loctts

sitmtmi

hk,

agro Serti capite ple- tnt-u SHf>)>lii d altart, S. Auqustinn,drindc

in

tcs/c

honorc apml furt/uu/ittrnsrs

iti

structisque desuper altari,

dicrfiutur, ar vcclcsia r.rurnntus e$t

Sermtme cundits

oi

<

rst,

fnt/ufus,

quod Mensa Cypriani A,uti i/isuu,

qni in Natali gjusdem Sancti sea/ias r\ni dc dircrsis, loqumtm \,

:

$ic retulit:

Cum

adhuc, iuquit, Episcopus noster

passus fuisset, ostensum est mihi hoc, quasi Cyprianum ipsum interrogarem An pati solus

;

ictus doleret

;

scihcet martyr futurus de passio-

nis toleramia cunsulebat.

Qui mihi respondit et dixit Alia caro patitur, cum animus in ccelo est, et nequaquam corpus hoc sentit, cum se Deo tota mente devovit. verba Martyris martyrem cohortantis! Negavit esse in passionis ictu dolorem, ut, qui et ipse habebat occidi, animari constantius posset, quod nec parvum :

quidem sensum dolorisdepassionis ictu haberet. Hcec tamen generaliter accipienda nmi sunt ; sed sie, itt

vel Sanctus de speciali gralia ibidem lo-

quatur, vel tautummodo virtute sic

martyres divino roborari, ut corporis cruciatus pro velit,

Marianum

alteram ejusdem sancti Martyris S. Maurianum mirabi/i visione ad martyrium pariter exhortantis, apparitionem, qucn in

3 Hisce subjungo

et

funderetCypriani:

ibi hodie vanerans mnltitudo concurrit, qiuc proptcr Natalom Cypriani hihit

Sanguinem

Christi.

Et,

quanto devotius

ibi

est, inquit,

candidi

mihi, fratres, tribunalis excelsi et

nimium sublime

judicis ad

fastigium, in quo

quidam

vicem prEesidebat. Illic erat catasta, pulpito, nec uno tantum ascendi-

non humiii

gradu, sed multis ordinata gradibus, el longe sublimis ascensus et admovebantur confessorum singulorum classes, quas ilie judex ad gladium duci jubebat. Tum exauditur mihi vox bilis

;

immensa, dicentis Marianum applica. Et ascendebam in illam catastam et ecce, ex improviso mihi, sedens addexteramejus judicis, Cyprianus apparuit, etporrexit manura, et me clara et

:

:

et arridens levavit in altiorem catastae locum,

Veni, sede mecum. 4 Et factum est, utaudirentur

dixit

Denique

Christi sansicul.

sed quia

;

qua pascat, cium Ueo, cui

est

ibi

immolatus,

mequoqueassidente: nos ducebamus

eum ad

praitorium suum. Iter

autem nobis erat per locum

pratis

amoenum,

et

ct

qnia

6 Sed ut

sivc pascatur,

mcnsam, non sed in qua Sacriti-

et ipse oblatus est, offeratur.

mensa illa,

Dei est, etiara 0r-

quffl

pkiani vocctur,ha3Ccausaesl,

cingaturab obsequentibus, batur a persequentibus

prostratus est.

;

ihi :

;

qiiia, ul

illamodo

Monta s. Cyprittni

dirtiun.

Cyprianus elngenunc Ula ab amicis

ihi

tibi

Cvpriauiis ab inimicis

postremo

nbi illa erecta

Cantate Deo, paalmura « dicitc nomini ejus qui ascendit super occa « sumj u ipse fecit istasuper occisum. Deeadem S.Cvpriani mBJXBB,£naj'ratumc i/i psalmum \.x\\ itirmiuil, ad cttmquc carii svrmnnrs ul> tlirti est, ibi

n

m

iiisi

ri/mntar. In tw/ctti loCO ctiuui /in/mit Knar-

psahnutu xxxn, ///;/ ad nmfertum ait : Locus iste, quando Martyris beati corpuspercussum ett, lupis plenus erat vicit tot lupos una Ovis capta, '-f implevit locum ovibus Ovis occisa... Et quia (flta facta sunt, modpetiam, qui vident, nomlum credentfls, rataincm

populum

III

in

iuicr cetera

:

ci.iiventieulanostra, celelji-at.ioiics.solcmnilatcs,

laudflfljam manifflstas et publicas Dei oostri, putatis flos non dolerc, putatis non fremere \

Sed nunc impletur, quod dfl illis dfetum u Peccator videbit, et irasci-tur. » 7 pra-tcr hoc

et surrexit ille judex, et

aostis,

ipsa immolatione suaparavit haiu-

fttit ct

altiu/ u/uui

Ump/um, vnrtnm

sttpvr c/ustfrm

est

:

Cur/Juujincm Aliud tcm-

:

alia; ciasses,

toco

;

epulatus

freinentibuscalcahatur

dignatio ad fiduciam spei salutaris ostenderit, experrectus sic ipse nobis narravit. Ostensum

illo

quicumque Carthaginem nostis, in eodom loco meusa Deo constructa est, et tamen mkysa diciturCYpiUANi nonquiaibiestunquam Cyprianus

modum

refertur: Marianopostillam vexationem

nomon

propt.M-

guis fusus est Cypriani.

orantibus honoratur,

corporis (cruciatus a persccutoribus inflictos) altius in soporis tranquilla resoluto, quid divina

tanto dnlciua in

propterNatalemCyprianiSanguisbibrturChristi,

martyrum Aumidarum, ab oculato teste conscripta, et in Opere nostro ad dicm 30 Apri/is, pag. 740 et scqq. edita, num. 6 in httnc Vita sanctorum

martyres.

posuit carnis exuvias, Sffiva tnne mulfitudo convenerat, quaa propter odium Chrisii sangoinem

in

nihilo reputent. et

Carthaginensem ecclesiam vntis gobernavit, moriens honoravit. Ibi episcopatum gesart, ibi martyrium consimimavif. In 60 qtdppe !oco, ubi

sttiictt

Martyris vlum

quod in Actis proconsu/uribits su/un rdi nnm. x ad areas ftfaoroHi Osndidiani procu-

corpus, tis,

ratoris, qua;

sunt in via Mappaliensi juxta

pisci

nas.

supe,

GOTpUt Q*Ui

erwtum,

II.

:

DE GLORIA POSTHUMA

336

docet

jflCTORE <\ s.

s^Dw/^m /ittsstf fefft/MMS. /to » 05 f*»* ahas cxiv de S. Augustinus in Scrmone cccxm, et in cu/us ealce habuit, ihidem diversis, quem carnem, hmc ait: Cujus victricisaniinje sanctam loco subhhoc vaginam, illius tamquam frameae nas,

ornamus eidem ipsi animae reddendam, et nulla triumpliali resurrectione Utramque ecclesiam ponendam. morte deineepa rnitate divini altaris

quo8> Mo" nint wavit ; iii

unam,

ubi

sanguinem

fudit; aliam, ubi

ejusBepultum est corpus, qui locus Mappalia vMciutur; 7*em/w«viaMappaliensi, in quaipsius dicitur. corpus humatum fuisse, supra in Actis h Illarum alteram in maris littore sitam, et Mtifjnificain fuisse, tradit

Procopius

lib. I

de Bello

pum Hffl

cceperunt sanc vestrum, ex quo hic illa

celebrari

solemmtas Martyrum,

braturhic sanctitas et saltatur non hicsaltatur; et ubi non

deEvangelio legitur: « non saltastis. » Hcec

et

post quce tstaverba idetur autem ista tociproibi,

Evanqelii cxponit. \ quasi hu/usmodi fanatio per speciem religionis, Martyris digne cclebraretur, festivitate

primum

natalis

introducta fuisse

;

quemadmodum Hip-

quonponc Regio natalis S. Leontii, ejusdem loci recoh templo in conviviis vinosis episcopi, dam

qucm abusum

solebat,

tum Hip-

S. Augustinus,

ipse in ponensis presbyter, similiter abolevit, ut

copum

epis-

xxxix, ad Alypium Thagastensem

scribit.

tristiorque profanatio

Multo gravior

utrum- Ulraque

que sancti Martyris templum seculo v sub GenVandalorum rege , capta per dolum serico

cccxxm, alias xxxn tempium, adquodS. Mo-

persecutionis Vandalicai, cap. iv et scqq.,

torice

Prosper

Restitutam, in qua semper episcopi

bant, suae religioni (Ariana) mancipavit, atque

codem quoque mentio fit apud Sulpitium Severum Dialogo I, cap. n, ubi Postumianus^ in Africa esset,

ad

istud

causa accessisse dicilur. Sic enim Postu-

mianus ibidem loquensinducitur

qnae intra

muros fuerant

suis divitiis abstulit.

quascumque

Sed etiam

civitatis,

foris

muros

voluit, occupavit, et praecipue

duas

egregias et amplas sancti martyris Cypriani

l)e

dum

nomine commane-

venerabili (Genscricus) illico ecclesiam,

universas,

l>

:

Libuit

animo

unam,

ubi

sanguinem fudit

aliam,

;

ubi

ejus

sepultum est corpus, qui locus Mappalia

vo-

;

citatur.

12 Incertum

est,

utrum duas

istas S.

Cypriani Arianis

ccciesias Gcnsericus Ariance hceresis exercitio addixerit,

locum parva qucedam consuetudo, qua cjusdem

modi profanum usum ab eo destinatas fuisse. Nec ab ecclesiarum, inquit, despoliatione abs-

quam Carthaginensis episcopus, inductis in eumdem sacris vigiliis mtate s. Augustini, autcertenon dudum

untv, fcticitcr c.rstirpavit. Ita docet ipse S.

gustinusin Srrmone cccxi,

jam

Au-

altas laudato,

guem

ipsoS, Qypriani natali die ibidem habuit, quo dr sacrilega ffla consuctudine hosc ait Dominus dicit in Evangelio n Cantavimus vo« liis, et non saltastis. » Quomodo lioc egn dicerem, si non Legerem * Irridet me vanitas; secl rt in

:

suis inhabitandas tradiderit. neque Victor id expltcat, et Prosper in Chronico diserte tradit, multas ecclesias in hujus-

Nam

tinens,

quas et sacris vasisexinanitas, et sacer-

dotum administratione

:

privatas,

non jam

divini

cultusloca, sed suorumjussit esse habitacula. Vt ut est, cessissc aliquando Ariance sectce ministris earum atteram,qua>in littore maris sita erat,

Sauctique su-ibit

cap.

veneranda ossa cx

Procopius

mox

xxi, ut

dictis

servabat

,

de Beilo Vandalico, videbimus; quamvis facile

lib.

I

quod ait, illamsub Honorico qui Genserico patri suo in Van-

falti potucrit in co, <

juvat auctoritas. Si non prasniisissem, quis hoc dixerit, quis me vcstrum posset ferre dicentem

sive Huncrico,

dalorum regnum

successit,

Catholicis vi

adem-

Cantavimus vobis, et nou saltastia? » Numquidnam in hoc loco, etsipsalinuscantaiuhis est,

pfam, dictwquc Arianorum impietati addictam

abaliquo saltandum est?

profanationem tuterint Afri fideles, coiligerc itcet tum ex pio eorumdem animo, quo venerandas Martyris, olim Episcopi sui reliquias prosequebantur, tum ex Procopio, cujus verba mox dabimus, tum denique ex Bomilia tcmporc persecutionis, ab Hsdem Vandalis in Africa adversus

n

nnn. lstum tam sanotom locum, ubi jacet tani lancti Martyriscorpus, sicut meminerunt mulii.

habenl

qui

siiiu*t\un

toruui. ria,

aatatemj locum, inquam,

tam

invasrrat postilentiaetpetulantia salta-

Per totam noctem cantabantur

et cantantibus,

saltabatur.

fuisse.

Quam dolenter vero hanc sanctissimce eccle-

siai

10 Aiiquando ante annos non valde multos etiam istum locum invaserat petulantia saltato-

hic noia-

Quando

voluit

P atuy

an Vandaiis

adire Carthagiiiem, loca visitare Sanctorum, et pracipue ad sepulcrum Cypriani martyris adorare. Porro in hunc tam sacrum vencrandumque

sanctitas profanabatur, oiim irrcpsit,

E

Commentario historico adlaudatum Opuscutum, cap. v recenset ; ubi etiam illud anno wra* vulqatce 439 contigissc ostendit. Quod ad pnescns arqumcntum spcctat, idem Victorcap. v sic scribit: Pulso namque episcopo (Quodvult-Deo) ut prsefati sumus, cum clero

cum

corpus quicsccbat.

ecck-

Vandalis

Victoris

dc divcrsis, rott/qimus,

oratura concessit, ipsum fuisse, in quosanctt

sia a

quos Theodoricus

in Chronico, aliique,

cap. viii et ix, et cx sermone

ffrnitiiiuis

viinin-

tamen

Cantavimus vobis,

«

Iiuinartius in

Sutpitii amicus,

tur.

sed cele-

ludos,...

(Monicm) sine me redire, vix persuasi, ut in loco, qui proximus fiostrae navi erat, memoria IJ. Cypriani, maneret ea nocte. Sed ea nocte elanculo ego profectussum illaremansitorando et Ilendo. Et quid a te petebat, Deus meus, tan-

Mfirli/ris noslr/

pum

quia

fiant,

Carthagine, desolavit. De miserabili hujus urbis excidio consuii possunt Victor Vitensis lib. I His-

nirii

apfeco

non

mentarioprcevio adejusdemsancti doctoris Acta, Con/essiouum § 5, dicturn est ; ipse vero in lib. V cap. viii, in laudato tomo pag. 403 relato, hoc ipsum narrat ; Et tamen, inquiens, recusanti

passitu fuisse loca, ubi martyriun corpora servabantur, constet ex lib. XXII de Civitate Dei,

Cartfwgi-

Cum

erubuit sapientiss

ergomodo hic ista, Deo non celebramus demoniis

11

lacrymis, nisi ut navigare me non sineres, Cum autcm memorias martyrum S. Augustino

nmstm

v.gi-

aa

aliquantulnm reluctata, prop.tio,

tem precibus transigeret, ne A uguslinus sine ea est. Con,,< Ualiam navigaret, ab eodem delusa Comtigit id anno 388, ut tom, VI Auousti in

tis

pfi

pestis

"tefSdiligenti,,

epistola

;

fanaHo

D

fratrem nostrum, episcoDominus per sanctum

atque Vandalico, cap. xxi, ut infra videbimus ; Monica iiwr vndvm nidrtur, in qua dum Snot

rjiisdnn prO'

CYPRIANI EP- MART.

;

perseparitermemorat Vktor Vitemis in Historia I, lib. cdita, Ruinartio cutionis Vandalicce, a duas Carthaqims muros exlra recensens num. 5 (ecegregias et amplas sancti martyris Cypriani clesias) ;

S.

Cathoiicos excitatce, ipso Sancti nataii dicta, et a liuinarth in taudato Opusculo excusa.

13 In hac auctor

num. 2 auditores suos in spem

F

occu-

:

.

DIE DECIMA f.um

summo

Aftorum doIwe

:

plicantem inducens, inter cetera {sanctus

cendo :

al.

QUARTA SEPTEMBRK.

spem engens, sanctomgue Cyprianum Deo supdicit

:

Ait etiam

Martyr in ccelis) corporis sui causas diDomine, cur membra, quaa te sic con-

fessasunt, passus es captivari ? Our testem sanguiniSj, quem tanto subliraaveras honore, tanto despectui reliquisti? Ad postremum et de nobis

quia

et denostris,quae*tua

Ubi est

suntomnia, fac,sicutvis.

nomen tuum,

ubi est gloria tua, ubi est virtus tua? Haec dicendo gentes, quaa te, ut nos

invaderent, blasphemaverunt. Exsurge, quare obdormis, Domine, exsurge, et ne repellasusque nfinem. Redde tibi gloriam tuam, terram tuam tuis redde, redde meis ossa mea, ut te trium-

phante, et hostes tui pereant, et nos in sedibus nostris nostro ordine gaudeamus. Utvero homiauctor tam caripignotis recuperandi spem auditorum animis magis confirmaret, subdidit licn

alterum patronum^ qui id ipsum simulcum

m et

C yCornelius Romea S.

Vrixnopostulet. Adest, inqidt, S. Urbis antistes, qui hoc eodem die passus, in

causa Socium non relinquit, non deserit in postulatione Collegam. 11 Porro hmc Afrorum in sanctum Episcopum

tali tali t.

•

ut

Sanctus

per visiones

suum

fiducia

insimmverat,

B

non ex

soio pio

animi affectu nata,

sedipsius Sanctipromissione nixafuisse videtur. Procopius enim lib. I de Bello Vandalico cap. xxr t

sanctum Martyrem Afris de erepto

scribit,

sibi

tam

venerabili loco mcestis sa>pe apparuisse, jussisseque eos securos esse fore enim tempus,

quo

;

suam

rpse injuriam

autem

vati-

ostendit,

dum

uicisceretur. I/oc

337

thaginc dissittan) Vandalos

tyranm

\mmatns,(Op//m^m

AUCTOKK

frater,

adversus BeUsarium) duxisset Arianitamcnsacerdotest.Mnplinnpcrpuiv-arunt'

C. s.

e donariis, quaa iUic asservabantur, pulcherrima qusaque suspenderunt, lychnisque ornatis et

sacra supellectili erepositoriis educta, omnia pro idoneo cujusque usu diligenter pararunt Consecuta sunt, quaa gestaapud Decimum

supra fuga elapsis sacerdotibus Vrianis ChnstianirectasfideiacveraaReligioniscultores' Cvpriani aedem ingressi, lucernas omnea accen^ derunt, et sacra consuetoapud se ritu curarunl Ita, quid visum signiflcaret, enotuit. ita Procopius, Belisarii in hoc bello comes, et oculatus ret gestm iestis. CeterumBuinarHus in dixi

mnc

:

Commentario

historico de Persecutione

andalka, cap. xn notat, rccuperatam a Romanis Africam fuisse anno arai vulgaris 534, post annos septem supra cen-

tum,quama

\

Vandalis occupata fuerat; Catha-

ginem vero anno, postquam a Genserico capta fuit, nonagesimo guinto. 17 De atterutra quoque e duabus S. Cvpriani

i-i.is etn

martyrum,

cap. xciv scribit his verbis

Turonensem

eventuprobatum fuisse

felici

Belisarius,

Justiniani I imperatoris exercituum ductor, Vandalis pridie ejusdem Sancti festivitatis ad Decimum ingenti clade affectis, Carthaginem recepit, et Africam, quos jam amplius

quam

captoque

titit,

sub

toto seculo et

gemuerat imperio restitriumpho ducto Gelimere,

iis

in

,

Btepiua inflrmia supplicantibus preastat^ in cujus basilica analogius (idest$uggestum)\n quo, libro supra posito; cantatur aut legitur, mirabiliter

K

compositua esse refcrtur.

Nam cx uno lapide marmoris ^otus sculptus adseritur id est, mensa desuper, ad quam per quatuor gradus adscen-

thaginem

ecclesia preces

iu

pro

laudataprope Car< se fundi flagitavit

B. Petri Apostolorum principis corpus,etvospro

I

ex

andalis

Vtb. I,

cap. xxi accipe.

apud Decimum

victo-

rcccptamque a Belisario Carthaginem ipse interprete Claudio Maltreto, sicprogreditur: Patuit qudque, et lucem accepit oblatinn saape multis secundum quietem visum, cujus exitus y

t

t

omnes

profligaiis,

Adejusdem Sancticorpus

hnn nostrum

Post relatam dc

Hrlisario

potuit.exhiberi, nisi virtus Martyris prsestitisset

ad Dominicum Carthaginensem episcopum

ria>ii

Vandalis a

ditur; cancelli in circuitu, subter columnaa quia et pulpitum habet, sub quo octo personaa recipi possunt. Qui numquara ibi ullo ingenio

Vandalorum regnum in Africa feliciter exstinxit, prout apud laudatum scriptorem lib. I ct II pluribus videre est. Attamen quod ad argumenpcrtinet,

latebat. Fuit

S. Gregorius

bens

Et

:

me apud

Magnus lib.VJ

me S.

pro

vobia

Regist.,

apud

epist.

xix seri-

sacratissimum

Cyprianum inartyrem, orationibus Bac ibi :quoverosacrum istud

decet incumbere.

corpus denique devenerit, infra exponemus,

autem ejusmodi.

quem maxime venerantur, templum clarissimum anteur15 Carthaginenses divo Cypriano,

bem ad

littus

maris posuere;

et

cum

alia,

CAPUT

qute

II

ad ejus cultum pertinent, rite procurant, tum solenne celebrant.quodabipsisdiciturCYr-RiANA,

Hoc ipsum nomen tempestati

nem proxime

feci,

illi,

cujus mentio-

ideo nautae (ribuunt, quia eo

Sanctiperuniversara Ecclesiam

fere tempore cooriri solet, qu<) Afri festum hoc apere consueverunt. Templumillud Vandali, regnante Honorico, Christianis per vim eripue-

runt.

mox

tibus, ipsi

detrusis indigiiissimr eorum sacerdosacra Ariano ritu deinceps curarunt.

Moastis ea re, et animi dubiis Afris

Cvprianum

visum in somnis dixisse perhibent, ne sua causa Christianos haberet sollicitos; futurum enim tempus, cum ipse factam sibi injuriam ulcisceretur. Quam vocem pervagatam cum Afri omnes accepissent, poenam aliquam, sacrorum ejusmodivindicemjtandemVandalisirrogandam, avide exspectabant at, quo demum visum illud ssepe

:

evasurum esset, conjectura assequi nequiebant. i

Catltotids

tandem pevatur,

recu-

16 Jaro

vero,

postquam

in

Africam impera-

toris classis appulsa est, pridie recurrentis festi,

quamvis

ad Decimum, {locum 70 stadia

SeptembrU Tomus

i\

Car-

ct

Cyprianus beatissiMagnum mmmusCarthaginensisetantistesetmartyrsalutem tio. :

;

cinium

ttsia

pradictis ecclesiis dicta esse videntur, quaiS.Gre- apud SS, Omgorius Tttronensis tib. I de Gloria Qorios

cultus.

Oum

pracedenti capite produximus, celeberriapud veteres Carthaginen-

nuiin S. Cypriani

cultum testatissimum faciunt : nunc de eodem culta etiam aliopropagalo dicendum est. ses suos

ilii

S Awustini

cetate

jam t
erat, ui ipsius dies natalis, tulerat, ni

non modo in Africa. sedet

transmari

in

regionibus. ne Judceos quidem, aut gentiles,

aut hirrcticos

latcrct. Si< c/aut ipsc

instrm. cccx,

ejusdem Natali tecuttdus est loquitur Spiritus Banctus doceat nos in hac hora, quaj dicturi enim Bumus aiiquid de oporteal dicere laude Cypriani gloriosissimi martyris, oujus natjiii

in

,

:

**

^m

Sancti tio

,

DE GLORU POSTHLMA

338

ceIebramns.Quod no-

taJem hodie, ricut nostis, bic frequentat Ecclesia,

auctore

men

C. S.

id est,

Nataies, ui

mortes. tnc, Natales roce< pretiosas martyrum

MART.

EP.

CYPRIAM

S.

&»

nrmeterio sepultmn

•, ;//n

SEKS53

essc.

Deinde

ZZLnnisnulinlmiusEccks.ceu.nnco,-

jjwoam,bocnomenfrequeDtatEwlesia,titetwm,

Don sunt in illa, h»r
am

-iicant

cum

Quis

illa.

cmtate in hac nostra 5 totam, Afncam per plane (Bipponensi, ; w\ sotransmarinasque regionee, non Cbristianus haereetiam aut ''i [jaganus, autJudaeus,

»

es^Sanctinostrical nihilommvsnukcaret; cum

TZS2»** cuLmobundo cuuu piuu

Martyris apud

™«™

Sacrammtana

faciunt vetusta

i

Rormnos

i r.reooru unyut I nonunc qwsLeonish Gelasu II, ac SS. Corneln ac Cy cTcumferuntur, in qtdbus

lom,

poteril inveniri, qui

fcicus,

pa orbempro-

Ifl

ausam vero tam

(

omnem

cuUus ibidem illmtre martyrium ; In

late diffusi

asstgnat Sancti scripta et

pagaia,

non nobiscum dicat

martyrifl Cypriani?

Natalem

tnquft, exiit

terram,

sonus ejus, etin

Docuit fideliter, qnod fecturus erat fecit fortiter, quod docuesed rat... Non solum dixit, quae audirentur; orbii terrae

flnefl

verba ejus. ;

ad alia loca per alienaa linguas, ad alia eeropersuaslitteras venit; *t innotuit regionibus multis, partim per gcripsH etiam,

qu« legerentur

famam fortissimae nem suavissimm

;

et

passionis, partim per dulcedi-

Ceterwn S. Antjmiini sermones quinqne in ejusdem Marh/ris Natatt dieti, qui in editione, qua utimur, Y,

exstant

lectionis,

sunt trecentesimus nonus et quatuor sequentes, qutque a S. Possidio in Indiculo sic recensentur De Natali S. Cypriani tractatus quatuor, seupo:

tius

quinque,

ut

in

Eumdem unii ei salem Maximus

codice nostro Afs. legitar.

Sancti cultum pariteragno-

exsultat Ecclesia,

quam

in

omne

;

sin ejus et

20

>,
anttquut

doctrina profecit.

Quamquam autem hcec ad cullum

ejus

per

universam Ecclcsiam antiquitus receptum promfficiant, non abs re tamen erit id ipsum pauio tatius cum Tiliemontio art.Q2 exposuisse.

bandum

S.

s. Maximi Bomilias, aliasque Ambrosio, nunc ipsi attributas, insignem

ittius iu

ltaliacuUumprobatetiamBomiliac\%m

Prmter laudatas olim

<

(

Petri Chrysologi,

liavennatium episcopi, in ejusdem Natali pariter dicta, quam habes in supra laudata Bibiiotheca , tomi seu Seculi v pnrir II. pag. 758. /// Lucania quoque celebre S.

ftusse S.

i

lypriani fesium,

magnamque hominum

frequentiam tum reiigionis, tum nundinarum caus
mercimoniisquesuiafaciemcivitatis

ornare, egentesturpiter, inanesque discederent. Bisaccedii vetustissimum KalendariumBucherii,

quo ipsius festivitas m coemeterio Cailistiad hanc diem adscripta est. Verba acripe : Decimo octavo Kalendas Octobris, Cypriani A.fric«. Roin

[QS3

celebratur in CalHsti. Dutritat quidcm T
montius,
:

atiofun-

damento priani

nititttr,

memoria

quam quod SS in <>/ii* vetustis

die sitnut occurrat, et

Cornelii ac Cy-

Katendariis eodem atiunde cowtet, hc

,

istud notatu planedtg-

nomen in Canonc Wssm Romanos Pontifices ab hac

ynorf Cjpriaai

hodtedum Cypna-

etiam Ecclcsia olim positum fuerit, et Corneliusac ticetSS. Prmterea, legatur.

nuseodem

die, ut

modo diximus, Romo?

anti-

hujus pra> ilquitus culti fuerint, videturtamen fuisse. celehrior aliquando ibidem ItUS memoria Kalendarium Romanum, quod Joannes

Nam

fronto edidit, quodque in Pramotatis § 2 interaitmtm 714 ac 731 factum esse Statuit, utriusgitc Sancti adprcesentem diem meminitquidem in hunc Die 14 mens. Sept. Natal. SS. Cor: scquentes nelii Pontif. et Cypriani; sed dcindc

modttm

K

sex hebdomadas, quce inter hanc diem et Adcentum Domini proxime occurrunf, nulln jacta S. Cornetti mentione, a S. Cypriani festivitate

Hebdomada i post S. Cypriani... Hebdomada n post S. Cypriani, etc. Buie Kalendario quoddam Remcnsc Ms. conforme laudal Tillemontius.

Christi

Sedct

est.

proximepost sanctos

22 Frontoniano addo

Cypriani, fratres charissimi, iiniversa nobis-

gaudium el coelestis eruditione sermonis instruxit, el munere triumphalis sanguinis decoravit. Et rursus in fine : Necimmerito, fratres, tanto cum honore nominis ejus memoria per amplissiiin mundi spatia celebratur quia per universiiin orbem ad firmamentum fldei nostrae et pas-

in italia,

est,

sic recenset:

ciiiii

i<»

mm

Taurinensis seculo v episcopus

I!.

Ejiudm

de iUhis sancti Pontificis

ostensumjam

Bomilia \\ in ejusdemNatatt, edita inBibiiotheca Patrum, editionis Coloniensis anni 1618, tom. V, pag. 37, quam sic exorsus est: l\\ martyrio

vit s.

Commentano htstonco et seg gestis § 1 num.B

Mlssa celebratur; prout in

pariicr

Romanum,

et

alterum Kalendarium ubi

celebris

a Leone Allaito ex bibliothecee

Vaticance codice antiquissimo, ante annos nonqentoSj ut ipse ait, descripto cditum. In hoc

dicm 18

Cal.

Octob. pariter legitur

SS. Cor. et Cypriani

:

:

ad

Natale

deinde vcro post Natatem

novem usquead modo sicnumerantur : Hebdo-

S. Matthcei Apostoli hebdomades

Adventum

simitt

mada prima mensis 7 post S. Cypriani... Dominica 2 post S. Cypriani, etc.,usquc ad nonam. Porro ex hoc numerandi modo laudatus Fronto in Annotatis duhiinvit,

an S. Cypriani festum nanon fuerit soium, seu peculari Officio ipst

lale

proprio celebratum, licetSacramentarium PaMenardi utriusque Sancti memoriam etiam simul signent. Eanc suspicionem suam duplici observatione flrmat:primo, quod, si S. Corsoti

metti ac

netins

eodcm

Officio,

commum

loco, ui in Kaiendariis, lur,

utrique,

sedprimb

F

Sacramentariisque nota-

ibidem tum culius fuerit, nulla ratio satis

urgens afferri posse videatur, cur hebdomades dhv non mque autpotius post S. Cornelii,

post S. Cypriani

natcdem

quam

recensitee fuerint

2q Secmdopro eadem sententia laudatS. goriumMagnum Regist. lib. XII, epist.

Gre- ftiteosten-

xxx, alias dih "-

ttb.ll

epistxxxnjn quaadPetrumsubdiaconum Stude, si Deo placuerit, ut

Sn***nkt:

hancU bem anteNataIemB.Cy r

mme .

mre.

S

P rianitrans

L^

uo dabsit,aliq U odpericulumpossite^ ^q Bmc suspiciom\qua> Tilk

mtio quoquepld-

"WMtennnterisKalenfornsSacrammtariL

l^^^^eSmcttmconjm^nm^ * «*'*** « "ttw Frontonis obscrZ

^— v—

^r^^orisacmortyrU^^ corucni,

^J ™,vW/// ;:;^; ideoque,

:

:

.

DIE DECIMA QUARTA SEPTEMBRJB ideogue,

duo codcm Qfficio ac die ibidem simul colcrentur, ab iliius tamcn nomine signari subsequentes hebdomadas, quamvis S. Cornelio ob Pontificiam dignitatem prior locus in Martyhi

licct

rologiis ac Sacramtmtariis daretur. '•.)-.

uanU

quam Frontoniac

24 Minus guoque,

probatur.

Tillemon-

visitm cst, favet ipsis productus S. Greqorii locus; nam cttm is Petrum subdiuconum cavere tio

jubeat ab ea tempcstatc, guoe, quia circa S. Cypriani festum oriri solebat, Cypriana ab Afris dicebatur; mirum non est, quod de S. Cypriani

non Comelii,

ibidem meminerit Banc

fcstivitatc

vero tempestatem a S. Gregorio kic designari,
num. 15 relatum,

sancti Martyris in

Romana

enim

satis

mortuum

esse con-

credibile est,

quierrorem Apostolicce trutlisua Urbis
tioni contrarium contra

ficem

!

in ih

imtr

:

Carthaginensem Episcoptm, cum Cypriano

Antiocheno, qui Nicomedim

ad mortcm

uscjue defendisset.

25 In Hispania quoque celebrem fuisse Sancti nostri venerationem, liquetex Aurelio Prudentio^ sccttli iv

pocta, qui in libro

ri;p\

£te?<£vuv

,

Hymno

xi, Valeriano cpisco/jo suadcns, ut S. Hippoiuii,

m

m

habes

Durandum

Thesauri Anecdotorum.

tom.

cccicsife mar/i/r

ilies,

currat et iste

tibi.

[noster.

Antiquis Gallis etiam minime ignotam fuisse ejusMissali Go-

OrientaUs

GraiCOS cuftum

disertc testentur, longe probabilius

quotannk

est, illius,

celebrari soluisse significat

Dc

dum

lib.

IV contra


epistolas

Pelagianorum ad Bonifacium, cap. viii scribit, beatissimuni, corona etiam martyrii gloriosissiraum Cyprianum, nec Africanis atque Occidentalibus tantum, verum et Orientalibus ecdesiis, lani.i

pra?dicante, ct scripta ejus longe lateque

diffundente, notissimum fuisse.

26

Nonpossumus tamen

ipsius «/>«
«m nec Menata, nec cultum aliunde probare Basilianum, nec quod Sirietus edidit, Menelogia Gratcorum de illo meminerint. Habemus quidem Nazianseni unam, inter Orationes S. Gregorii qua-XWU cst. i/t laudnit S. (vpriani marlyris di;

ctam ab eopostridie

<

festi illius t

quam

pro annua apud Nazianzenos tius

terenda laudat, est

:

et

cujus exordium re vera taie

Qyprianus ferenos

effugit

uum! Idque vos passi estis, maxime suspiciti», annuisque

:

qui

eum omnium

ist

non

licet hic //-

;

Suspiaonem hanc augent, qum dc Cypriani, qui ibidem colebatttr, apud piam f/uamdam mulivrcni absconso corpore, deque co-

S.

dem

per revelationem, alteri cuidam matronm

factam, reperto in. eadem Oratione nairai : «t enim ho><: de S. Cypriano Carihaginensi accipi non ptnsi/nr, it« nt s«icis mox laudatis legitur, consentiente Eudocia

apud Photium, qum Rufinam de genere Claudii facit,

Sed et

V Monumen-

ipse Tillemontius tom.

7 in SS.

«rt.

Gypriano

Justina ista S. Grct/orii de martyris corpore dicta de Antiocheno pariter interpretatus est. et

28 Porro proetereo hi< sanctorum l^itr^m, veterumque scriptorum seriem texere, qui sanctum Episcopum «c Martyrem nostrum dignis elogiis prosecnti sunt «iit t/i/i honore memorarunt, et quorum multos laudatoshabesapud Tillemontium art. 013 ld unum omnium instar sit, quodS. Augustinus Ub. VI dc Baptismo contra Donatistas, '

eodem

mater

pia

scribens, ait

Ecclesia.

:

Quem

inter raros

numerat

Supersedeo pariter marty-

magno numero vecensendis, qui Bucherianum Kalendarium, Hieronymiana,

rologis Latinis

post

Romanum

et

S. Cypriani bris

Vetus

imanimi comensu ctiits/rtt

Ecrlesia

<

ht/ttc

dicm

Uosweydi, ScptemI

inquam,

quia ex hactenus

dc ipsius vetttstissimo

it/ttt,

I

celebrant. Hisce,

reccnsc/Klis supersedeo, satis

Parvum

seu

,

mem«r/«m ad


t'it
<(ictis

in universa

s«iivtiiituni« ct t/io-

rioso martyrio, et prceclarissimis libris illustravit; ut non immerito Prudentins, jam alias i««'l«t«s

dc eo cecinerit

Tenet

Nec

ille

regna

cceli;

ininus involitat terris, nec ab hoc recedit |hc|j(\

Disseritj eJoquitur,

tractat,

docct,

irislruit,

[prophetat.

Nec Lybias populos tantum Solis et

usque obitum

:

regit,

exit

usque

[in

nrtum

Gallos U>\^\,

imbuit

[BritannoSj

oingens dam-

honoribus, testis-

itu ••}-

tnm

existimaverit.

Tillemon-

sancti epist opi ac martyris nosiri in Cappadocia festioitate as-

iioii

Carthaginensifuissepereirorem

cap. vi de

Orientali eccicsiu similia credcre jubct

cultus funit.

quod Gregorius Nazianzi

et paucus excellentissiraae gratite viros

S. Augustinus,

flltPT

«pwi

GalUcano, per Josephum Thomasium edito, in quo propria Missa iu Natalo sanctorum martyrum Cornili* et Cypriani exhir betttr.

.11,

Cyprianus

is

ejusqtte

dem Sancti festivitatem, habemus ex thico, sive veteri

\>i-

sif,

t

,

Est propriae patria? Martyr, sed amore et ore

hi*

cum

nari.

:

ait

-iii

III

27 Enimvero

«pml Martenium ac

sic cecinit

Exstat ct alius cjusdem poctce hijmnus nutncro 13, qui totus de S. Cypriano est, et in quointercetera

zianti

184; stylo

uiitem soluto edita

cjusdemque opera elegans templum sancto martyri lloma* exstructum esse affirmat ; c/uce omnia suo loco in Opere ««s/n> poterunt c.nimi-

Enlalueque

sed

et

Marfi/ro-

martyris Romce culti, fcstum diem aoerct, iuter solcmniores festivitatem S. Cypriani memonms,

Inter solemnes Cypriani. vel Chelidoni,

lii

traditttrt

Romano

ad diem 26 Septembris, Menotogiis vcro Basiliano et Sirletiano «
torum,

Corne

pasm

itua c«i/t S. Ji/stina v/ir/inc iu

lumeumdemcum

prosecttturos fuissc,

paniis, Galliii

cet

tamen in ecclesia Laterancnsi similiier una cum codem sancto Pontificc, ritu duplici die 22 ejusdem mcnsis. Ex dictis autem eoilU/e, quantum a oerisimilitudine aberrent, qui S. Cyprianum in suo de

non

C. s.

supra /««i Nazianzenus in lauduta Oratione geminwn >j„sdcm nominis Martyrem confudii ; nosti um scili-

hujus, festum /uissc,

Romanos tanta cum veneratione Episcopi Afri memoriam

'

sicut

coliturritusemidupiicituittum, die 10 Scptembris, ut § 1 Qommentarii jam observavimus : Iiotna>

:

AUCTOkE

.-

horumMartyrologia,quaideCarthagmensi$itent

tendunt

ffis-

cujus

3St,

memoretur etenim semel probavimus, S. Gregorius

Ecclcsia vcnerationcm spectat, issimillcumS.Cornelio in ejusdem Ecclesiee Breviario ac Missali

hte/cticis rcbaptizandis errore

in

339

tnihi ptanc incertum

S. Cypriani festivitas hic

librique ibidem citati cap, x\.

Quod ad hodiernum

itt iii

que celebratis. At

I

J ra'siilct

Hesperiaa,

Ciiristurn

ferit

ultimis 1

1

beris

Denique

SanCtO rnshnuitii).

:

DE

:.;<•

GLOMA POSTHUMA

Deniqoedoctorhumiest, idem quoque mar-

AUCTORE

[tyr in supernis,

c. s.

Instruit hic homines,

illinc pia

dona dat Pa(tronus.

S.

CYPWANI

BP.

MART.

pius perficit

tum suum

:

cum honore

infra civi-

sunt, imque in major Lugduni deportata Baptista, Joannis c"ia tempore custodita et ad de Steohani aliquanto Deo id misericorditer ope-

Km

acsaj-y

!

fensionem civium,

suum de Je etimperatorejamvotum

,

CAPUT

glonoso um Ma episcopus beatissimas reliquias venerabi e e sapost ecclesia t rum in praedicta decentissimasepulturarecondidit a,

III

Sancti corporis translationes, et

hono-

reliquiae variis in locis ratae.

Magrd

crum

altare

posteris civibus

suis

profuturas honorabihter

laudatus. commendavit. Huc usque S. Ado ossium cwcu quat translattoms occasione 32 Porro cum nonrtulla obtomoJuht noster sei txntvr. S. Spcrati simul facta* Cuperus retulentntpra citato apag. 210 jam discussent, Cypriani translaUonem que, quidquid ad hanc S. remittendum cenpertinet, studiosum lectorem eo observasse Paueisattamen sui, ne actum agerem. de facta nuliam carmine in juveril, Agobardum _

i

venerabile corpus, quod m msfgniprope Carthaginem ecclesia dignehonoratwn futsse,supra vidimus,indein Franciam, ancii Martyris

tegaHi Caroli

aadifi-

s

Arelatem primum,ac deinda LugdunumSegusia-

norum,regnanfe Carolo Magno,translatumfuisse, testatur Agobardus,ex chorepiscopo Lugdunensi, ejusdem ecclesia post Leidradum ultro cedentem episcopirs, in Carmine, quodde circa annum 81 ejusdem Sancti, necnon SS. Sperati ac Pantaleonis ossium apud Lw/dit/wnses recrptione com-

a Persarum rege auferendi corporis potesquasi tate mentionem faccre ; sed contra sic loqui, enim Sic abstuhssent. clam reliquias hisacras istas legatis

de legaiis

istis

versibus hendecasyllabis ibidem ca-

1

jiil

Post multos nimias vise labores, Ingressu reduci salum petentes, Intrarunt Lybicos repente fines,

posuit\ auctor synchronus, ac verosimiliter testis

oculatus.

Carmenhot

tum

studiosus lector

alibi,

Opere nostro eicusum reperiet tom. IV Jnlii ad diem L7, pag. 211, u6i de Martyribus Scillitanis actum est. De eadem translatione Ado Vientu nsis in Martyrologio suo ad hunc diem 14 Septembris post S. Cypriani clogium hcec habet: htin

Poi

mo

iii

multa vero curricula annorum,

i

gloriosissi-

Qna Carthago

Hic dum basilicas Deo dicatas, Et Christi subeunt verenda templa, Cernunt, uttua, Cypriane martyr, Servaret loculus neglectus ossa.

Carolo Francis imperante, contigit legatio-

Francorum ferentibus, iUustresacsapientia transitum per Africam

iMni

Tum

iii

80

Qalliai

translata,

cum Carthaginem dirutam,

lli,

venerabiliu sanctorum

et loca

martyrum, revertentes a

Persarum Aaron,

qui, excepta Endia,totum Orientem, vidissent, facile sibi conciliato principe, ac favorem iti re tali prseBtante, pro magno munere rogaverunt, ut ossa

n

poane

tenebal

H. Cypriani eis ferenda

Quod

pormitteret.

ille

uon magni ducens, continuo postulata concessit, ntque pio imperatori, cujus gratiam omnium, qui in toto terrarum orbs erant,

cipum

amicitias

libenter assensit. geni

ia

(naro fui!

ea

ipsi

1).

illis

ferrent,

venerabiles Legati in-

Sperati martyris 12 prfficlarissimis

tanis, capul

membra,

qui unus

martyribus

Scilli-

stiam martyris gloriosi Pantaleonis,

secum cum beatis ossibus Cypriani habebant), reverterentur, prosperia usi velis, tandem pervenerunl Arelaten.Ubi aacra Martyrum

membra

signata interim relinquentes, legationem

suam

glorioso imperatori renuutiare festinarunt, el ut

animum

regis amplius sibi de legatione strenue

perfecta conciliarent, inter alia de reliquiis

ab

Africa

deportatis

Sanctorum animos

ejus

31

inum, tita

'i

•

\

nde iUe pluriinum tmtus,

eas Uun diu

apudArelatemdiguavenerationereservarijussit, douec ipse magno aliquu opere in regno suo tem-

:

plum condereti

,

al.

caput

Tollunt cuncta simul, ligantque pannis.

Conscendunt celeres navem paratam

etc.

33 Scrnndo, quod ad tempus factce translatio- Annus Cuperus ibidem refellit Severtium, translationis qui supposititio Bedce loconixus,scribit memoranis speetat,

tas

Sanctorum

ubi taro pretiosum pignus ingen-

tfoultuel ornatu reponeret. Sed emergentibus causisj iliuu opustardius construitur,occasionem

nactus Leidradus, venerabilis Lugdunensis apiscopusj gloriosum imperatorem rogavit, ad civi-

(atem suam deferre beata ossa Martyrum ei lii eret.Annuitimperator.Sedet iisdemocyusvo-

reliquias

anno 616 Garthagine alatque hincanno

latas, et Arelate depositas fuisse,

primum

807 Leidradi opera Lugdunum translaDeinde cum eadem translatio ab Adone

tas.

in

Chronicoad annum Christi8QG,vel utaliivotunt,

m

t

tamquam temporibus rei amntiendum potius monet, quam

consignetur, huic,

gestte viciniori,

Sigeberto,

qui in suo pariter Chronico eam annomaffUerat; quem ultimum Batuzius in

ad Leidradum

\ otis

secuttts est.

Deniquegeminam

adAaronem Amyram, Pcrsarum reCarolo Magno missam esseobservat, inde-

legationem

gem, a

attollunt. I

intuentes,

Poscunt auxilium Dei perennis, Pro quo, Sancte, tibicaput recisum est. Et mox poplitibus precando fiexis, Pandunt sarcophagum studentque sacros Artus stringere linteis paratis, Cominittuntque suo corpus* locello. Sperati quoque martyris beati, Nec non Pantaleonis ossa, raptim

prin-

dona, Martyrumscilicetreliquias ferentes

el

ex

prseponeret,

Cumque

regum ac

vero nimio doloremoti,

magno gemitu polum

Ef

circumspectoa iegatos fecisse.

gravi jacens ruina,

Ueflet praiterit?e decus juventse.

quefieti potuisse, ut Sigebertus utramqtte confundens, ad harum priorem retulerit,

quod ad

POfj* torem erat referendum. Plura hucspeetanUa totdem, tttjam monui, curiosus lector reperieU 34 Exstani apttd MabUhnium tom. I veterum

A™tetorum,pagAOlFlQrt,£Atgdunensisecclesia> eodem secttto fxdiacon^versus de lattdatis reliquiis

totdm 1

1

asservatis, exguibtts 1/,

qtti

oportct eos

de SS.Sperato

onmes

cum Cuperuseossolos et

Pantaleone agunt

hie recensere.Sunt igiturtales

!

Hac

Versus Ftvri
Sancti ir-

H-ittu*

duni.

tug-

:

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS

Hac

loeuples Christi thesaurus conditur arca, Purior argento, fulvo pretio^ior auro,

341

bus Vaticanis quibus ad dictas annotationes faest. Videtur etiam Ruinartio aliquid

ciendas usus

Clarioret cuncta geramarum luce raicantum. Hic nempe insigni Doctor suavissimus ore,

dehujus fiic

Eximius Praesul, Martyr celeberrimus itlem, Lucifer ut nitidus magna Carthagine missus, Emicat, et pulcra Cvprianus sorte quiescit. Additur hnic geminum radianti luuuiie sidus,

\oci suppositione subofuisse

primorum martyrttm,

in Actis

siensisanni 1689,

nem Ulam

203

/;////.

:

r. s.

namcum

editionis Pari-

dixisset,

translatio-

in Adonis

Martyrologio sincero legi altera editioneab ipso aucta etemendata, quee

tu

Amstelodamensibus typis />r<»itit „„„„ [713 pag. 205 pro sincero substituit vulgato. Sed

martvrcum martyre Pantaleone, Cujuscumcapitehicpollentsacraossapriorum. Quos pariter.CaroloFrancorum principi gauSperatus

quod

sttppositionem magis prodit, est annus s. Adonis emortualis, prout hic " Mabilloniotamin

,

Actis

SanctontmStr,

[dens

w

Hmrf/ictmot parte [I,/W0.271, quam i,t Annalibust tom. III tul annum C/uisti 875, ///////. 05 figitur, cottatus cum anno, quo Compendiensis ecclesiaa Carolo Calvo dedicata est. Btenim cum Mabillonius hcis citatis doceat,

Gallia suscepit, Lybicisditata talentis. Hos igitur nobis orat.io fida patronos Efficiat, Ciiristo ut ccelis venienteeoruscis,

Martyribusque suis diademata clara ferente, Ipsorum meritislux nos ajterna receptet.

,

Adonem ",t„<> 875 obiisse dedicationem vero memoratm ecciesice in annttm&TI incidisse. ostenderimus ad hunc ipsum diem in Commentario

S.

,

„

or

Mtibilfonii

uarratio cor

...

35 Ex dtcttscotttge, vera non esse, qum Mabillomustom. III Annahtcm Benedictinorum, ad

annum

recta.

„.

856,

num. 9 ex

libro de gestis

historico de S. Cornelio

Sanctomm

num^consequensfit,

Rothonenstum m Bntannia Minore narrat dc 5. Lypriam corpore post medium secu/i ix apud Carthaginem etiam quiescente, ibidemque tntraculis claro.Scribit enim,

Frotmundumquemdam^

negare velim vctustum sit,

nobilissimnm inter Francos virum ejusque duos poenam cmdis patrui std ab episcopis

jussos ferreis catenis brachia, lumbosque constrictos, loca sancta in cinere et cilicio circumire,

Afrkampervenisse ad sepulcram

episcopi

S.

Cy-

ct

quam

cum

ex Adonc iveydi opera edito

,

A>!<>nis

finem S. Cornclii eorptts

itt

sauro ditaret. Itaque

est.

Vieintensis, Hos-

num.

ipse

asservandis

c
p
dienses, teste Mabillonio tom. III

atinum 877, nani.

reliquiae B.

quod

f/ittm

augustoopere construxit

in

39

pendio palatio suo, eo jubente, translatffi sunt. Eadcm in editionc per Jacobum Mosandrum cu-

Yerum a quopiam

puro textui

addita, iufer alios merito

suspicatus cst Cuperus supra laudatus, titm

cerOam uttum fcccrit. Certe ad dictum Julii diem potim sifjnificat, S. Cvpriani ossa, du//i scriberet, Lugduni etiam quiccisse. Yerha suhjicio Horum (Scittitanorum martyrum) reliquiaa cum ossibus rat, nec

in Chrouico

Cives

Pantaleonis martyris, ex Africa in Oallias translata?, venerant.ur Lugduniin basilicabeatissimi Joannis BaptistaB.iVYArt t/uoquc dceahabet Aioi/sias Lipomanttsin Elogiis Sancto/wn, quce ipse ex Bononiensi Ms. codice Adonis tom. IV Yitarum Sanctorum recensuit; undc colligerc licct, illam alt eo codice pariter tibfuisse.

:n Sed

et

Dominicus Georgius

in

Annotatio-

ad laudatum lioswei/dianam Martyrolotcstatur, tji/tm, haud ita pridem ab eo recusum, eamdem translatione/n miuime repeeiri in eodicinibus

pag. 25, ubi legi

AposTOLonuM,

prtecepta, in

asserit,

occasione

Responsorium translationis

t//tit/tts,

t/tue ('u/u/tcut/irits/ basittcai

data sunt, sancta: Dei Genitrici Marise, beatisque martyribus Coniclin ac ('ypriano donari

suo, de hac altera

Cypriani, et capite S.

eaintlctn srut<-ntiaiu hiiulut Mabillunitis

corporum sanctorum Cornelii et Cypriani apud Compendium, compositum fuisse. Laudat prmier ea Caroii Simplicis et Ludovici Transmarmi

dicuntur. Claritts loquuntur Rotbertus, seuRobertus Iruiicur Re.r y ejusque coitju.r tet/ina Coitstan-

:

li.

Jli

to/n. II,

quod

Ado nec ad diem 17 Jalii, ubi occasione Scillitanorum /nartyrwn priorcm translalionem mcmo-

Martyroloejus loci, in

citatus Bibliothecam Ecclesiasticam Steinwchii,

Adtutis notl esse, sed

luec

Consuetudinum

Cypriani.

Com-

rata leguntur.

Ms., liberque

Annalium, ad

ac tutiniinttim

!l|,

f/uibas fnl Idtts Martii irt/itur : Apud Compendium susceptio beatorum martvrum Cornelii et

iterum

Cypriani ad monasteriurn novum,

idern rex

tlte-

verisimilis est

tuin. Hisce

eodem seculo Caroli Calvijussti Lugduno Compendiu/n facta. Sic aitte/n in eo legitur Sed post, interposito tempore, regnante glorioso fllio,

Carolus

ecclesiam tanto

hac

>•,,

refertur et alte/a sancti Martyris nostri <>ssiu„,

rege Carolo, Ludovici hnperatoris

Roma

vulgati Martyrulogii assertio, seu additamenconsonant domesticm tabulm Compen-

ista

31 data

translatio,

yrnuitt».

iliusfraverat,

honoriftcedeposuit,itaetiampotuii

paritcr tninstulissc,

t

post verba

Lugduno

Magntts ecclesiamcondere olimcogitaverat eodem t

Lugdunum non

fratribus

,',,

iu ea

S. Cypriani ossa, quibus

;

36 In Martyrologio

Altera trans-

allatum

vcra csse non possunt sed vel Cypriani sepulcro accipienda sunt,

dictct.

S.

Carthaf/iuem, accessisse dicendus

;>!<

reliquiarum

if/itar lntnc

vel Frotmundtts

kit

plurima

mare, ubi multaa virtutesetmultamiraculaaDomino sa?pius ostenduntur. Uwc, mquam, secunsiijjra

fticta

ipsum additamenlum Comrmdhm

illud

quoque Compendii similem ecclesiam haberct. Vt

dc vacuo

sed

cum

milliario ab urbe Carthaginensi requiescitjuxta

dum

vulgata.

,

Commentario historicomox laudato, ibiqueostendimus, istuda CaroloCalvo conditum fuisse, ut ad Caroli Magni. avi sui exemplum, qui Aquisgrani insignem (>ttsili<
martyris, qui (verbasuntex laudaio lihro a Mabillonio exccrpta) secundo

latio

13

rt afiunde c<„i/in,ictur. I)c Compcndicnsi in Francia templo plura diximus in

t

priaui

B

M Marhjroloaii

verbaipsius Adonis non esse, sedposthwm mor tem ab alio adjecta. 38 Non propterea tamen translationem illam

fratres, in

etiatn in

Papa martvre

controvet

Charta donationis eidemeeclesicB aniio lu^i* prout ca exstat apud eumdem Mabittonium lib, VI d.c lle diplomatica, pag. 582. Ibi enim f/tuffitii/t donantur Sanctas MariaeCompendiensis ecclesia-,... et sanctis martyribus Cornelio el tia

i/t

fftctfp,

(

lypriano

,

in

eadem

ecclesia

Piti-i/usrrat driiu/itc lau

requiescentibus.

Ittttts /{rnrtlii lintts

annu-

Certe SS. Cornelii etCypriani reiiquiaa in una pretiosa capsa in Compendiensi ecclesia... asservantur. De translaio in etimdem locum, iista

:

asse/t afot/ur /buh-tn <,< snu/lui ixibrt

nus§'.il Vitce, ut Ado, inquiens,

Maru-

Vienncnsis,

certissimaejusdiMn mou:Lsterii instruinenta

ei

te-

stanfur.

I"

1

I

lllit»

Calvum

,

DE GLORU POSTHUMA

342

dixiima

,.,

«r»

totm

inslrumenta vero

;

Quam qum 40 Bui

•

M num

alta stnt,

t

ignoramus. Mabillonim taudavit,

scHpta^bidmmmChrisHlf^

tutsquoquemActis^imorum^

t/JiS

^wrwffj

tor«« ,

m,cap.jx%mremittit;8ednechicullum

Iuj.

,

hujusmodi

umentum ibidem recitovit, lauda-

inst)

Eque incertum mihi

vitque

quodTillemonHusart. 66

.Tam

factam, translationem illam » Carolo Calvo fumtathmisfjusdem motvisteiii authentl-

„,/,

r,

an verumsit, Cypriano assen

est,

in S.

ij,K/\

demonstrari lllud certum esU nullum vestigium exstare in ejusdem Caroli de re hac illius loci pracepto, quod Mabillonius velut pro tran~ primigenio et ex editum, illo constm tioneab

calus

>

auctorem

est,

Vitce,

flififimiiai rsst- rrrt/it/i/,

f/enn/iie tt,tn.

B

<

uno eo-

in

siihsci-uiiis est

ride gloriosa S.

gu/is i/lustrare vohierit, exili

CyCorne-

vitasuadilexeruntse, itaetin morte nou sunl Beparati. Ajnbo fide clari, ambo constantia invictii ambo martyrio gloriosi. Nos ergo, fratres, oremuB omnipotentem Deum pro

scu Concilii Remensis,

serenissimo imperatore Caroio, quatenus, qui

malevo/is facta expostuktrent,

Cornelium Papara et martyremde Komanis partibus ob munimen sui, cunctorumque fideliiiiu, sibi proximari fecit, ac nos de tam magno

S. Cornelio § 13 diximus

patrono iionoravit, per suffragia hujus inclyti martyris lioliliidine pnvnnis vit;i'silii cnnccssa.

clamationem fecerant Compendienses clerici propterquorum injustitiam illucdetulerantcor-

Sanctorum omnium, quos venerabiliter

pussancti martyris Cornelii. Ad hcec respondet Mabillonius,A nselmum compendiose locuium esse,

:

Quomodo

versas Compendienses sibi objieit ex nac/in in flisttiria

in

S. Leoncm

excoluit,

bat,

''""''

s '

'''

eamdem

isserunt Martottts supra laudattts,

Saussauus ac

CasteUanttsittsuoquisqueMavtyrotogio.GaHii sci/irrt ttr

l

iiirnsn/i.

\tartyrolqgium '/ictii.

s.

tittrrtim

et

ttfi cf

hndirrnum Pnrisirnsc

Breviarium, altentm

m/

u\

httjus

mensis

,

ad

httnc

quo die

Cyprianus seorsum a Cornelio ibidem ceiebraffisceadde Bucelinum, qui inSacrarioBene-

ad diem

.

ibidem verbum

0i

HPorroquamois Mabilbnius, aliique Imtdati nedtclmi, S.Cypmm corpus apud Compendim-

ses

mansisse velint, non desunt tamen

demsaltem magnam partem

^hod.erntB

Brachbantoultraflueium Scaldim oppidum est etiam hod,ed>tm "''.'"'"

riachronohgica episcoporttm Lugdunensium, in

demde

}.ci

cti

itrt/tit,

translationem iilam ut rcadmitti u Lugdunensibtts, contenditgu

Martytis corpus sub Caroto Magno Lugduni

qui eius

inde Rotnacum Flandria, Austriacm in antiguo

iam anuquitm transhtam

f

ram

F

faciat.

Septembris habet : SS. Corel Cypriani potissima ci pars Cpmpendii. .1/ veroJacobus Severtitts in Bistoi

Compendium

mereddit scriptor Translationis S. Gornelii, quam ex Ms. in hujus Commentario historko § 13 dedimas, cum is de S. Cypriani reliquiis mllum

\\

neiii

Excom-

:

de quibus pro-

guod idem Anselmus ibidem pramiserit : facto, susceptus est a domno Papa

tur.

dictino

illos,

tempt/rr ittrittsgue Sancti corpora translata ftterint, magis dubium

jamque

detiique translationem

in

intraecclesiam sanctus raartyr Cornelius, quem aliis Sanctorum pignoribus Compendienses clerici illo detulerant etc. Ceterum an eodem

odductis verbis eruit, est,

guemadmodum

nec tamen dc S. Cy-

cum

locata

42 Ut nf

;

Mane autem

mentio, ideoque videri possit kic insinuari, ea ajntrf S. Cypriaui corpus jam pridem sub Carolo

truditur.

de /njurki sibi a nonnuliis

unumque prce ceteris S. Cornelium Pontificem ac martyrem nominasse : quod inde confici pro-

fundamento, quam guod />i /uissr in morte separati dicantur, atque ea occasione mox deS.CorneliiossibusperCarolum, wilicet Calvum, Itoma in Gallia transtatis fiat

Compendii depositttm, ut vulgo ttotum erat, colf/tissr. Sedhcec debilis conjectura est, qua s. Cypriani cw/)om ad Compendiensemecclesiam translatione atiunde cognita fulcitur, non eam ex

IX Papam

'

non alio duo martyres

Galtias ex Africa advectum,

Ibi

,

/itui

Magnoin

S.Bcm/gii,

ut alibi msctibitur.

munieavit denique (S. Leo)

Tillemontii conjecturam

niti

Atuelmomo-

ecclesiai

priano mentionem faciens, tantum ait

mereamur perpetuo obtinenda. ni/ti/ memorans
ffinc apparet,

Dcdkaiionh

enim narrat Anselmus, Compendienses canonicos cum S. Cormliicorpore Remosaccesszsse, ut apud

consortia adipisci Itti i/isr,

E

portione

contentum fuisse.Mdbillonius tum.ill Annalium, 8T7 3 num. 0-1 alteram difficultatem ad-

eodera

l;,

'-

earumdcm

adannum

est

•

fot

martyrii genere, eodem passionis die, licet non eodem anno, devicto diabolo, triumphator migravit ad ccelum. Et sicut scriptum liiim.

<

epistoh

satis verisimile apparet, Carolum Calvum,si Compendiensem basilicam suam S. Gypriani reli-

Sic ergo, ait scriptor laudatce Vitts, B.

41

priauus

ista

mihi

oiiiprm/ii srHitrt, ffUiev/SSe. Vcrba,

quibus idipsidieere visus rst, subjungo.

,,,,.„,„.,„„.

Yeram

ex Sancti corpore Compendium asportafum sit; id non nisi portionem aliquam et veritatis imaginem, ncmpe partem exiguam fuissc ; negue etiam

in ea insinuasse, utrius-

jam tum

ibi.

aliorum testimonia f^ta gno mie/evarc nnn pqtest, nec quidquam obstat, nas dc a/igna re/igniarum parte accipiatur : frustra enim Severtius ex eadem contendit, si guid 43

quemPamelius Pau/um

Martyris corpus

fjuc stiiirti

t

Iibenter

pra?clara et illustris subsistit. Ita

1

hibct in

Subi

qute subdo.

vcrbis,

meritis

^ppendice adtom. 1 1 Annul instrumento wv. Tillemontim item art. 17 in S. CorneliOi et Nota 45 in S. Cypriano, suspi<

-

in^

Lugdunensem,qu82tantosheroaspossidet,quanti quorum sunt Irenajus, Cyprianus, Eucherius, hactenus atque , amplissimis gaudet

ris litterii

sumptum

t

propter sacn corpons vero, inquit!m mentem certo scimus in ecclesia qnas reliquias, Cypriani vera rehgipne Lugduni beneficio Caroli Magni, altan superequ^ theca. quam maximi, in ea optimos quosque. ejus festnm repositas, minet, post pauca : sicut pie. ita et digne colere. Et eccles.am felicem proclamarem

instruraenta confirmari affirmat* ««««» adMarlotum tom. I Ifrftqpa/.

loci

D

ftdsse.

tireUquiassuotemporeL^dmiemm

asservatas affirmot

«

dem

MAKT.

partvn epsTau^Zidpersuadeat, producit Lugdunensis, presbyteri fo/ir Stephani Chorpmi

pag. - ra «« »#tfat6 Amstelodamensts, ejussincera Ammrmultfl vetera, etquidem

«

EP.

CYPRIAM

indepostea avectum dewsitum, numquam

JW

tft

censendum ator. Sedguidd* Adone

S.

;""""

'

a

cottegiata


'"'

<

/ie "<

'

me

aZrant

canonicorum

Offido celebratur

M*

in festo

;

,

ubi

eccle-

nempe

trandationis

P""t ihaun. ao S. C^elestini Pap* confessoris »ero adUSeptembris, qui SS, Cornetti

^fC^Tmmlypsa^thecaibidemasservata derelwumm, i» arce PameUana

depositarZ',

ab

Aliquot Sund, reliquiai R»t-

mci rfn'"'

'"

F '""'

» :

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMRRIS.

ab hmreticis profanatione, ceterisqite huc spectantibus, to/o § 15 Commentarii Bistorici dc S. Cornelw latius egimus, t/f, nisi eadem repetere vclimus, nihil Mcproeterea in

et

abbaHa

Sinnviensi

a&servake:

addendum

sit.

martyris, cui interfuit translationi

episcopi et

tcs/imo/tiftm. /n sua Historia sacra e/ profana Archiepiscopatus Mechliniensis, tomo ll.pag. 199

ubi legitur: \ pluribus seculisad ecclesiam abbatialem frequentissimus semper fuit, et bodie perseverat concursus epilepticoruni,

VenetiiSj aliaz

QchsenfurH,

le

Sarir

cti

cultu

ctat, rietis

itt

Itct/t.

quodam ilhtstri comite sub finem seculixiuna cum S. CorneHi reliquiis Romam reliquias a

Franciamdetatas,

re vera Sancti nostri sint, sive alterius coqnominis.

Inter ceteros Baronius tom.

annum

806

cum

IX Annalium ad

retuIissetsaericorporisexAfrica

in Gallias translationem, subdidit

:

LocupIetataB

sunt tunc et Venetia» eodem tbesauro S. Cypriani reliquiis, quas legati (Venelorum, utprcemiserat) redeuntes, a Carolo (Magno) dono ac-

ceptas in patriam detulernnt erecta est in

Murano

quibus a Venetis

,

nobilis S. Cypriani

memo-

ria,quse hactenus perseverat. Ita ipse,sednullum

testem tatidans.

Ab eodem

imperatore aliquam

quoque portioncm Egilwardo cpiscopo Wirceburgensi donatam fuisse, suspicatur Joannes Georgius ab Eckhart tom. II Francim Orientalis, ad annum 806. num. 89, rationem banc allegans

Nam

fortc

:

ad

hoc

cum

loci

structa

;

in

a Gotfbaldo presbytcro adbuc * conhonorem borum Sanctorum dedicata

in

a nautis transvectumfuisselegiturin hvjusacJustincBvirginismartyrisActis qucBhabes in Thesauro novo Anecdotorum Martenii f

et Duranditom. m,col. L645, utnonsemelsupramo nuimus, fha/t observavimus, hunc sanctum

co-

gnominemmartyrem um <

t/

Gregorio

S.

(

'arthaginensiEpiscopo

Nasianzeno^ atiisque confltsum

Deniquein Tndensi abbatia prope Aquis fjranwn. ex qua normutti suas Sancti reliquias

fttisse.

accepisse arbitranhtr, utsupradictumest, ejusdem

verticem capitis, seu

supremam craniipartem

as

servari,

notat Joannes Nopelius in Chronico Aquisgranensi, Colonice Agrippinm anno L632 excuso : addit tamen id non clare probari. Equb .

longiorsim,

si toca

omnia, qum sancti Martyrxi

nostri retiquiis glorianlur, recensere velim: ideof/nr

pluribus de hoc argumento referendis

$U

persedeo.

CAPUT

IV

Sancti OpiisiMila, oxccptis,

t\\uv

theca ecclesiae cathedralis asservatur. In eo ad diem 4 Non. Novembris Iegitur; n Dedicatio ec-

tractant^

«

in

.

Quam

de hfflreticorum baptismate

sanctorum martyrumCypriani

i'.

Uomam numquam translatum ob rem, >/ vera narret laudatus scriptor, crediderim itlade alteriusS. Cypriani Anticzhm ^ilicet, seu Mwmediensis martyris reiiquiis accipienda esse, cujus sacrum corpits

Scimus haec ex Martyrologio Bcd;c faucto scilicet) seculo nono exarato, quod in biblio-

Gozbaldi ad Ochsonofurt

!'!/)<

SUfll.

extructo in Anrelianensi

est.

« clesias

ihis

fui d

alli

ipsius corpus

ab Humberto episcopo (pafiter Wircebur-

hujus

qtdbm

aliqua

quod Comeliacum appelianmt, depositas fuisse. At simul monuimus, idde s. Cypriani nostri ossibus minime verisimile esse

gcnsi) postea reliquise SS. Cypriani et Sebastiani Ochsenfurtum ad Mcenum translatae, ct ecclesia *

et in

c

-

territorio ccenobio,

eam Urbem

aliqttCB

ht\/u-

Ibidem pariter num. 321 etseq. exscriptore Bistorice patriarcharum Bituricensium relatum est, alias preetereacujusdam S. Qypriani

seu morbo caduco et aliis infirmitatibus laborantium, qui ad reliquias sanctorum martvrum

S. Cypriani reliquim asservari dicuntur, siveistm

est. tta-

18

fiterit.

tem consecuti sunt, et consequuntur. 46 Sunt et alia loca varia, In quibus

qui Insulani agri hcus

de f/uo consuti potest Commentarius deS. Cornelio.S u; n, 318.

ctscrjf/.,

atque pontificum Cornelii et Cypriani, ut authentica probant testimonia, integram sanita-

C. s.

dicecesi

AnstreMontrueil, atiribuit Martinus VBermite in Bistoria Sanetorumterritorii Insutani, Duaceni etOrchiensis, Gallice edita, ubideejusdem

anonymo

Arnulplms abbas Einliamensis. Videdictain citato Commentario § 15, num. 304, et § 16, num. 316. U/tmn hic addo Cornetii van Gcstel

iU:m aliqum

quod virginum Benedictmarum in Ambianensi parthehon est, vulgo Sainte

qua Jacobns Mejerus

Annalibus Ftandrim ad annum 1160 sic scribit: Translatum eodem anno Calend. Juniis Rothnaci corpus divi Cypriani,

Cypriano. Sedetin-

berta»,

berte

in

s.

signe cjusdem Sancti os Monasterioto s. Austre-

45 /n codem Commentario §16 dlximus, \inoviensem abbatiam Ordinis Prcemonstratensis in Flandria ac dicecesi Mechtiniensi, suas quoque SS. Cometiiet Cypriani retiquias venerari, (juas antiqua loci traditio ibidem relictas fuisse refert, dum Rotnacenses suas Inda acciperent. Tncertum porro esf, u/ntm hcec ea ipsa sit translatio, de ,

348

addiemi&Septembrisin

bita

honore ab

et Sebastiani

magni semper ha:qusedam alia ipsi Por^6

adscribenda, alia perperatn

Humberto episcopo venerabiliter celehrata. 47 De eadem ecclesia, ejusque dedicafione per Bumbertum facta, ac depositis in ea s. Cypriani k.Cj, ///////. n reliquiis denuo meminit ad atmum n

Moissaci alibi

ut

honorata

dicuntur,

attributa.

;

verum hic suspicari maluit, eas ab ipso Gozbduio, retum archicancellario Ludovici I Germanim postmodum Wiceburgis, ct abbatc Aitahensi,

dum

is

cum

lau-

gensi episcopo, obtentas fiiisse, Boliandus noster dato rege Lugduni moraretur.

Februariiin Annotatisad VitamS.Sori tom atiquas Moissacum in eremitm, pag. 200, litt. b sedidparialUttasfuisse; provincia Cadurcensi atias Parisits in ecItem affirmat teste ter sine Virginis, aliasque desia cathedrali S. Marim i

m

VaUisgraticeabbatiavirginumOrdinisS.Benediett

in Vitis Sanctorum asservari asserit BaUletus

Quanti s.

Cypriani scripta Ecclesia Catholica

demonstrant ^m ctorum Patrum ac nominatim Bieronymi, Augustiniac Gregorit Nazianzeni prmclara testimo ipsius Opuscula secundum /tii/, f/ui/' ii' 1 singula suum qumque, ut visum nobis est, tempus relata,

sempPT

fet erit, tut uienter t

per

Commentarii

decursum recensuimus.

th

Opitsculorumquoque varih ai qurru ntU satismulta diximus, ut nihildehisamptiushit addere necesse sit. Idunum tamen ex S. Bieronumt epist. xljx ii!,""'

Paulinum observasse

juverit, cur

sanctu*

attct\ •;'

mp$l

ftirttl,

Oyeru iii"'iiii

_

m CTORK n. s.

DE GLOBIA POSTHUMA

:H

CYPRIANI EP- MART.

S.

iUis

D

non

admisisseUerroneis Onuscula generaliter Necpropterea tamen magnum exceptis. ejusdem erroremproSrianum damnasse, sed ipse ex dicendusesset;quem Sanctus

SZ

multa fidn ac morum tanctus Martyr inter tam nta,gua!traetavit,nulIamdesacraScriaro quamvts tUumtn pturalucttbrationem ediderit, "

ipstsse

n i"' hacvmatissimumfni^^rtern n"^-" S.BiewmjCyprianus, inguit r

>

t

probent. Beatua

muslaudatus/msULT cedii

placidus;

rt

fontis

quum

el

t

ex-

in

totus sit

LJ

occupatus persecutionum hortatione virtutum, ingu i

/;/

|

erte,

citate, de de schismatum peranti facilitate atque audacia, dicecesis ampUz tam variisque ortu, fueresumque dhseruvmus, proevio negotiis, in Commentario m>n multum ipsi otiisuper-

Qetasius

quo

commentandas

Litteras

sacras

»
uteretur. ,>t

,i

Geiasiusl 50 Porro EcclesicejudicioinfuesitS. coneilio Uomano ranouem texens

Qeiatto

Papa,dumin

prtifmta

contiororum, quos Ecclesia susciperet, quosque

primopost divinam Scripluram et Opuscula B. Cypriani martyris et

tra reprobaret,

loco

concilia

apudLabbeum

prout

liorum, col

1262

IV Collectionis ConciVerum ifudcm videre est. f<>"">

apocryphos recensentur

inter libros

[2B5etiam

col.

decrevit,

suscipienda

episcopi

Carthaginensia

pariter Opuscula Tatii lue/Tarsi) Cjpriani, apo-

crypha: nee dubiumest, quinproTsitn,velTa,Ts\, vel Tascii, uti legit Harsit, Thascii suaitem rdilionr ('
legendum duinus col.

ab

in

r
iu

Pontiflce,

cubare. Eminentissimus Baronius nnin. 46 cen\

csse

Anini/ixw,

II

,

tantummodoaccipiendum

de tractatibus /»<> rejiciendo

baptismate ab

conscriptis,

illo et

fmssr opinatus

est.

hatreficorum

tmum

quos in

Opusculorum

lumencollectos

vo-

imignitos

titulo

Opuscula

recenscntur. Item

,

accurate inoranibus recipienda. Parum quoque cap. rv, m, Eccfcs. Sec. Vatalis Alexander Tiisf. proptcr Opcra Sancti scripsit, quasi omnia art. fuissent. Sic rcjecta Gc/asio a eumdem errorem C.ypriam Openibid num. 15 hahet: In S. i

enim hrerebuscavendus est error de reboptizandis Romana in Olasius unum quem ticis, propter synodo ea in apncryphorum censura retulit. Cypriani 53 Prwter Opera, qum genuinos S. aha tlnonnuffa constat, apudomncs feetus esse,

Uusnomine in Mss. editisque iibris circumfermcerte tor quorum aliqua dubia sunt, alia ipse ordisecutits agam, paucis aff/cta, dc r/u/bus hic ;

vikii

usitatum,


ipsa

i-*m

c

i

I

^

n*

voluerit,

<

quempiam

esse,

Prceterea alterum

qnum

deformatum

faTatii

rju.-isi,

;

ui-

:

prtcsutem abecctcsia stta abscnfem exhibet, rui agre est, quod ncc coram, ncc quotiescum.-

rt

gttr lubr.t,

per

litteras

suos alloqui possit

:

guod

sanctum Episcopttm nostrttm vcl in secessu latentem, vel exsufantem Curubi rccte convenit. in

Favent deinde temporis nota>:nam et vigente paganismo scriptus est, ct de usitato tunc more ex

domum suam

quem censura

rrrfrsia drfcrc/ufa?,

tihros
Sancti Opuscuta inter eos solum libros in '•<>
rirr


Harduini

Attamen non modo

editionibtis,

Florentino, ex

/<>

Palatino-Vaticano,

Josephus ea

Bibliothevarii

Labbeiac

Blanchinus,

et

in

quo Justus Fontaninus

idem decretum ediderunt, [nastasii

in

etiam in antiquissimo

s<-
sic legitur, ut

tom. IV

Prolegomena pag. 61 rt segq. videreest, inquorumalteroetiam T:issii, maltero Tarsi pro Tatii scriptttm est. 52 Porro

'in/-

posititia

parum

s/t,

,/\/

,

inter

refert, utrttm ea

sincera;

,

censura sup-

cum aliunde

constet,

S.Cypriani Opusculainpretiosemperhabitafuisse ab Ecclesia Cathotii s tamen iis, qu h
quibus errorem tutattts est. a S. Stephanojure reprehensum, ac deinde nf> universa Ecclesia ante

s. Gelasii Pontificatumjam reprobatum

;

e/ stylus libri ttt

ad Cypriancnm non pa-

nomtuUis

eruditis

non

nisi per-

parum ab itio discrepare vidcatnr. Fatendum tamcn est, hanc stt/fi diffemttiam minime dubiam

notaret.

suppositionis indubitatum si-

esse

sedadmittit.

Sed

ru/n acccdit,

quod apud Gratianum ejusdem

ait esse,

dc Spcc/acu/is hinc et indc imitatus sit, Sancto nostro familiarcs fuisse, etiam alibi

diximus. 54

non hunc, sed

utmi-

nimc mirum videri debeat^ $i hic ea inter apocrypha rejecerit, imo potius mirandum, si ipsitts

E

quem

tmpostura erubueril damnare magnura

Cyprianum, mIiuiu

<•/

tacu!i!i

mutti adscripscrunt. Favet his tum ipsa fibri inscriptio: Cyprianus plebi in Evangelio stanti salutem ttnn persnt/a scribcntis, qui sese vehtt ati-

denique, quodhujus Opusculi auctor Tcrtu/iiani

esse,

s

in

qucs in contrariam partem ex

habenda

^"'jf-

Bahtziana cditione Veneta rccenscntttr. fn primis occurrit de Spectaculis fiber et/am insignis, nec Cypriano indignus, cui ettm

nem, guo ea

sanctissima> Eucharistitc a f/defibus

Contra TiUemontius, Notaf&cumnonnullis contendit, nullumeS. Cypriani Opusculisin

Labbeoretulimus. Suppositionis autem manifest/tni indicium
onJur,

admittit

laudato decreto reprobatum fuisse, elpro supposi-

a/iis

titHs

l>htsti<-

Hardw-

dcque exoreismis tmn frequentibus meminit ; qua* cadcm iilius cetate Cartfiaginr viguisse, in Commentario vidhnus. Favet

BI

}D'fln- *rii]>ttt

hareHco

modo

quodmendum

mit, posteriorem locum

iiini liuplisiifi.

decreto,

rejecta fuisse, necesse est hic ali~

t/iin.

./.

eodemque

modo

probata^

ad mmimum

episcopi Cypriani martyris. et Carthaginensis

i;

mtismanifestant,

fuisse,

nimis gcnerahs est et vaide tncerta.

ct

quam Sednec genuinamputo lectioncm, inter hbros, quos quam secundum est, nm secuL

qum depersecutionis Dedanaatrotapsorumcausa, denonnuUorummtem-

(

nam

/rre/lsissc,

laronii interp-etatio

dis,deScripturis divinis nequaquam

tii

Cete-

anteGelasitmjamproscripseratEcclesia istam mcndumalt, rum faci/epo/ui/ in censuram

purissimi, dulcis in-

Cyprianura fegercassueto. Neque etiam repe-

hic est eam dicendi vim ct ef/icaciam ipsi tam propriam, nec sacrorum textmim usum, guo in

Operibus suis

mirum

in

modum

cxcclluit.

Adde,

quodprcpter Cypriani nomcn jiihit in eo Opusculo legatur, guod hoc ad Carthagincnses potius, tin»

alterius crcirsice fideles conscrip-

Jmo vero, cum auctor de luUrbe Roma, non alibi origine ^ncminectpost multa sub finem Operisgregem

dorum rit,

guam ad

fuisse suadcat. in

addignum

Christianis spcrfacuhtm,

suum mundi sci-

hrrt fabricam, sacrasgue Littcras, provocans, diHoc est spectaculura,

cat:

quod non exhibet ante omnia,etsuperorama,iinmoexquoomnia,PaterI)oprsetor aut consul, sed qui est solus et

inmi nostriJesu Christi etc; cum, inquam,hcecibi acat, susptcio cssc possct, hunc librum nos potius, quam ad

ad liomaCarthaginenses scriptum nusse;cum hi non eonsulem,setf proconsulem nt, uiror/nc kic,non

mdeatttr.

Quod

vero

itte, nominandus fuisse ad Cypriani nomen attinet,

potuit

S.

Cypriaw

adsGiiptm,

F

DIE DECIMA QUA.RTA SEPTEMBRIS. oatur^aascrtbx, Itaque Opusctdum hoc mter duota &. (. ypnam rdmquemtum existimamus, donee

inaitcmtram partem aliquid certius productum lt

uti et liber de

Laude martytii

'"Z 55

'n

^

.

.

Prceclarum partter Opus

martyrii,

quam

>7y/o

est id/er de Laude magisque elaborato,

oratorio,

indubitata Sancti Opuscula,

ad Oonatum

excipias

conscriptus.

f

post hunc Joannes Fellus et Elias

epistolam

si

Erasmus,

Du

et

Pin, iltum

Cypriano abjudicarunt, et cujusdam otiosi oratoris fcetum esse censuerunt ContraBaronius tom. II Annal. ad annum Christi 255

propterea

num,

S.

Erasmum ob solam

37 c/ se^.,

reutiam

stylidiffe-

sir feusiiru/ite/n f/ruriter re/ire/tendif, ct

exS. Augustino

IV de Doctrina Christiana, Cyprianum noneodemsemper

lib.

rap. xxiprobatj S.

scribendigenereusumfuisse ; sedmodo submisso, ut in libro seu epistola i.xm de Galice Dominiad

modo

Ccecilianum,

teraperato, ut in libro de Di-

sciplina et Babitu virginum, ///

Iwc eodem

in

dum

libro,

modo etiam

grandi,

res ita posceret',

ab eo

factum esse, S. Augustinus ibidem obsermt. Idem Fellus Opusculum hoc inde prceterea oppugnat, quod de lue tum grassante in eo fiat mentio, et tamcn Moysi et Maxitno et ceteris confessoribus inscriptum

sit

:

namcum

Moysem

S.

anno 251 martyrio coronatum

constet,

Uhrum

fltoysem

et socios

con-

fessoves,

cssc

itlttm

pioris de rebus ah cetate sua remotis

"-/ S.

pestem

primum exortam

rero Fellus, imperante Gallo essc stafuat, hinc iufert

sub Decio

scri-

parum

in-

AUCTOKK Patrem tesHmonium inter alia ipsis prooosuisse ut eosdem ad martyrium vehementius ex< riartf Jam vero geminam quidem sancti Mariyrh ad «wtfem epistolam habemus, quarum atiera jcv, uitrru xxv rsf iu editiunr Ha/ttzii Vntrtu, t/iifi tttimur;sed quamvis utraque qumdam ntadeum-

agonem exhortatio, m neutra tamen cmlestis martyrum aut Christi testimonittmmemoratury ideoque aliudquoddamejusdemSanctiOpw

gloria

srtt/uui verbis prcedtatis eos designassenecesseest.

58 Atqtti utrumque istud in laudato libro de Laude marfi/rii occurrit. /u primis de Christo apud Patmu siii/ui tvsfautv ait ; Et Ut cle ceteris

servetur, sicut scriptura

observavimuSf atque adeo ex hoc capite lau-

n (i

Christi sui gloriam, iterque comitetur. Iliit ante ora ejus felix caterva victorum, et se densantibus

turmisj velut solis exortu totum illuminatum ag

rem

illam inscriptionem, velut ab alio additam,

prmtermisit.

Eamdem

a tribus codicibus antiquis

pariter abesse Joannes Fellus testatur. At necese

non

est

huc recurrere, cum S. fifoysis, Maximi, ceterorumque confessorum Romano-

yicostrati,

qum xxvi est inter Cyprianicas, minime inane argumentum prmbeat, pro eodem ritiu

epistola,

libro sancto

Martyri vindicando^ quod Eminen*

tissimus Bellarminus libro de Scriptoribus Eccle* siusfiris, diiiti

stola >n

homanocar

cere detentos,

inferet potestatem

iu

S,

Cypriano hawl duhic

iiisimtuvit,

confessores in prcedicta ept-

memoratos deeamentionemfacere. Remipsamexpono. ait,

57 Confessores

illi

in

epistola ista sua respon-

hmc scribunt:

ad S. Cyprianum Percepimus igitur. iterum dicimus, frater Cypnane, magna gaudia, magna solatia, magna fomonta, maxmie quud et gWiosas martyrura, inter cetera

soria

nondicara mortes.sedimmortalitates gloriosis et condignis laudibus prosecutus es. Tales enim fuerunt, excessus talibus vocibus prosequendi

u t, quae referebantur, facta sunt. Extuisergo illos

sic

dicerentur, qualiter

litteris

martyrum triumphos,

e1

oculis nostrisquo-

dam modocoelumillospetentesprosecutisumus,

utinam perabjecto

et !

qum

Haic, atiaque,

cum

lau*

conferendo deprehendet, magnam nts picionem movent, huncabitlis lectum fuisse. datti libro

59 Hinc laudatus

'ardinalh Beltarminus illum on

(

dubia S. Cypriani Opera recensuit nonquod if/i/iu talem judicaret, sed quod Erasmus de eo /is

t

Sed nec stylum

a ceteris illius Opuscu*

srd nmi m/u/is,

latits sit, (/ua/ii ti/iu,

i/iuiiu ntiiuiu;

epistolaad Donatum huic minimecedat, Pro rnilna SatlctO Marf//ri assrrrwlu vliam nhsrrrat

cum

Ainiutaiis,

iiaiiizius in Ci

iiiicilms

fittrris

aiil.ii |iiis(///

illitm

frr i/itns

iiliiijiic

iiii

iu

nmnilnis

um Sct/itin iuimiu,

majusculis ante mille annos scripium nu-

merat) reperiri

stanter inter ea

i

'

fpera S

*'.\

nullam habent difficultatem, quin sint GypY\2Lni.Prmterealaudat Flori Lugdunensis Excerpta ex OperibusS.Cy^T\B.n\,inquibus varios lOGOS 6X rodriti lihro urrurrrrr aif, nmi fu/tini C6 trrtt ou/tiia rrrfr Cvjii-iaiii sittt. /tif/itrri lamni priani, qusB

iinii

possumuSt

rt ititlr rliaiti

/tt/aufiir,

f/uiii

in

Sawti

est.

Sedet

quOS

facile reperire

prmter diversitatem stylihinc

i/oiiaaihr /i/irusrs oh-.ruriorrs iu ro

memorandis morem quod haud scio, an

O/irrihi/s /ui/uhifutis

iioii

inferorum pamis com gentilium nonnihitsequitur in

t

Cyprianum satis sapiat. Itw/ttr, licet mu/t/tm propendeam utlaudatum lihr/itu i/isi a/ls/ riha/ii, id tum rrrto furrrr uo n ausim. Censuerunt quidem primum Lovanienses S.

%

ac deinde etiam Parisiemes editores,

eumdem libruma

Operum

xxx contra Gaudentium

exS. Cypriano expressius

ibi

habentw

S. A ugustini

sancto doctore in citari ; sed

lib.l.

qum ipse

memorat, proprie ac multo in epistola

>t
Donatum

dominationesque etinter angelosac potestates, sumus. Sed ei contemplati ,..,. constitutos

60 Liber de Rebaptismate,quiin editione Balu ziu/ta srt/uiiiir. S. Cypriani certt wui est, sedvel

Dominumapud Patrem testimonium suum

adversus ipsum,

tes

illis

quodam promissum perhibentem auribus nostris Certumigiturest,S.Cyvri&MLm tse ns\m\xs.

libe) tk ''

maie, :ll

dum

de baptizandis hmreticis t$i

contenderet, icriptus, VCi,

Itt.

alit

i

ut multis eruditis videtur,

ottiilt, totitrtt

ntuulrm rt/orriu

/lostva

,

Septembris Tomus IV.

aucforft

ignoti.

diss/drre arhifrafus rsf, uisi i/und uia//is r/alnr

cap.

vidimus glori

:

videre contingai

studiosus lector confessorum epistolam

dubitasset.

sua prio-

)

mentishumana?autenculuset aspectum divinum illud mihi et insigne conourrit; videor, inquam, mihijam cernere, ut ill^ vere nobilis numerus

gando scilicet Ubri inscriptionem Moysi et Maximo iu plurimiscodicibus optimis et vetustissimis,

ipse in editione

i

b

fnter

Hinc

Qui me confessus

n

ef suh fiuem drnique ait ; beati, primordio mundi Domini Sanguis infecit, et quos merito splendor iste niveiamictus indue rit, et candor stolsi ambientis ornarit! Videor deniqueipse mihijam cernere, proque arbitrio

quos

Baluzius in Annotatis alio responso uiitur, ne-

vel aliquid simile.

:

mu/tis dissrrit,

da/ttm lihrum S. Cypriano adjudicari nonposse.

quos habuerit, reperiri ; asseritque, in his tantum simpliciter prmmitti : Incipit de laude martyrii,

esl

coram hominibus, ei ego confltebor eum coram Patre meo, et corara angelis ejus. o De martyrum quoque gloria ibidem

nii'ii

alibi

sint.

fuerit in terris

n

milii istud

fuerit, ut etiam nos

S. Cypiinni

taceam, hoc nos utique raagisdebel hortari, quod confessiovocisuniusChristi perpetua confessione

56 Adheec reponi potest cum Tillemontio, non probari, pestem illamsub Galloprimumexarsisse,

tum acerbius grassata

0. S.

drut

structi.

l/cet

3 15

\

|

rjurattts.

;

dubii

/lilll

;

;

DE GLORIA POSTHCMA

946

S.

MARTYRIS. CYPRIANI EPISCOPI

biliteranimo^~,— ln de

AUCTORE

vmim

nm

fep«i

'

imoloco

"-

Wtinonpro.

<™^^M«*«* ^^.^ -olui

pria

c. s.

ue,

adhuci

* hoe i!

ner ««t p' est,

temporum loncam ««8 a

_

Q""" ""

25S5*-*- «*c*-£ ,eautk '

o dicilur

,

potest proillam de seeuritate

d„m

tyirginitas)

""^SitoS

timere persecutionem non potest

•

///

""

/-*'•

«

opinatusest,tn secessu suo //,,„ Pamelius 1(rn ^v.vW, Jlitumesse:ventmhur ltar "

,.

lh:< i"

//" 7&:mrit,quiexOp& cum Pontius iUiusnon secessus ejusdem utilMem editis Tiim Q Sam to

bsl

dubto

commendavit, ideogue stne ipso secessu maximc commemorasset librum m studiose

,„„,

TtUemonhus

prmter styli discrepantiam eoprtBtereadeprehendissesibivisusest 28 in

61

hudboM Hota ex quo scrtptor padirtHa, aliquem de divina gratia bcum,

liber '!•

pltna

f.t

posset, ntsi de perugustino posterior judicari tamen ipsam quam mentio, ncutione ibidem fleret

S

\

(lt

/osutiosrrfu^eticosforsanperHneresuS' /\ t nu/f f reposuit Maranus, atui est. I 'erum adhmc recte

pu

minw

probabilem esse hancconjecturam,

cum

m

Operibusmultoplura ejusdedivina graUa testtrnodi, ac forte expressiora Pamelius, librum notat < 'eterum mon ia oci urrant. Carthusim hunc tum in insigni et vetusto codice Ludo codicibus in Coloniensis, teste Gravio,tum S. CyColonim, Pantakonis et S. ,-iri Carrionis, imitatum priano inscribi, auctorem vero multum et ex eo Pudicitia, de Tertullianum in libro indubitatis S. Cypriani

esse

plurima transumpsisse : guod ad stylumautem spectat,ejusmodibrevessententiasetenthymemata virginum etiam in libro de Disciplina et habitu ubicumqtie sanctus Antistes Tertulliaimitatus est. lllud certumest, prmterstyli

reperiri, et

num

dissimilitudinem, quo non

usm et

Ubei ad

vatiamvn,

sempereodem Sanctus

obstare,quo minus ipsi adscribatur.

rsf.uiltii

62 Alterum, qui ad Novatianum scriptus est ob similem dictionis differentiam Erasmtts,

IV©-

lihrr,

adscribendum judicarunt, cetera nec S.Cypriano indignum, nec Tillemontius, aliique, alteri auctori

ab

C

illiiis

tstate

remotum

qut

iu tpso libri

ttit,

non

nisi

taveratfpersi

multos,

asseverat.

esseconfessi.

erteauctor,

<

exordio sese episcopum csse pro-

post eam, quam Decius suscicutionemmemorat, in quaposteriore

wutm

quiinprima

secutionem

Quam

ceciderant, invictos stetisse

ob rem Maranus

Galli in

pacificis

eum

post per-

Valeriani imperii

primordiis scripsisse merito autumavit.

Ettmdem

passim coUigunt neotericU quodad Felicissimi schisma, in Africa fere unicenotum, aUudere videatttr, dum ait/Quid ad ista responAfruni

ftiissr,

tor ecundo praeho...

su

schismatici quamDominocaros,__ Domino c£ quam

appellare non foenum, stipulam

isti

^^

mpares,hocestineodemcnmine

hgna qU0

.

lapsus sui

nec ad pcnmtentiam adbuc usque constitutos, admittendosessepraasumunt nrimlfm irmtm, duo tnfei tf /» hisce vero Maranus

Sancto abjudir

^^ ^

.

Ex

64

auctorem rebat

-

libri

fuisse, qui

episcopum

sibi in

Novatianum

lapsis

moiesieje- nomobsenm ,

pwmtentibus

tiovr

cumdemauctorem, dum cem

concessisse

scriberet,

nondum

pa-

qui sub Decio lapsi fuerant

iis,

quem

non atque adeo hunc S. Cyprianum tn concilw pcrsecutione, constat,imminente Gulli ante expletam etiam lapsis, pacem Carthaginensi decrevisse, ne totam pcpmtentiam, dandam esse est hasc inanis persecutioni succumberent. Nec tamen, Marani argumentatio ; non tam certa quidem, quod primo Nam est. vita ipsi quam priorilocodepamitentiaoev longam temporum accipi non seriem producta legitur, ad Utteram ha>Novatianum voluerit, dicere quis nisi potest,

suam sub Valeriano primum spargere ccefum tantutn atl pisse, aut certe hujus reinotitiam neutrum dtti quorum pervenisse auctorem libri ; potest. Non primum, quia ex Commentario prmresim

vio constat, illum sub

hceresim

suam

Decio una cum schismate Non etiam secmdtm,

excitasse.

quia nulla verisimilis ratio produci potest, ab

quam cpiscopus

Afer,

libri fuisse admittit,

notissimam,

et

qualem Maranus auctorem

Novatianihceresim,inAfrica

concilio Carthaginensi

i?i

tam, tamdiu ignorare potuerit. scriptor de tempore minuscxacte

damna-

Videtur itaque locuttts, et ista:

Adbuc usque, hoc est, per longam temporum seriem, non ad Valeriani, sed ad Galli imperii primordia referenda csse. 65 Sed neque ex secundo textu certo inferri uun potest, quod inde intulit Maranus ; auctorem scilicet,

dum

tfipsis

sub Decio.

inficiatur,

nondum pacem concessisse Non enim hauc ipsi a se datam sedeam hujusmodi pamitentibus adid scriberet,

usque tempus a Novatiano, ejusque asseclis tam duritcr netjatam esse affirmat, ut, si horitm judi-

standum esset, ne ad paenitentiam quidem etiam func lapsipoenitentesadmittendiessent. Non sntis quoque verisimile est, eumdem auctorem,

cio

jam imperantc

Valeriano, eiiam cotjitasse, qttidla-

Novatiani, vel nunciNPELi-

oissrMi? N. Cornetii opus

non esse, utErasmtts ejusdcm verba: Saci-amentum baptismatis, quod in salutem generis

nam,

suspicattis est,suadent ista

ac deindeprceterea in altera Carthaginensi synodo, imperatore Gaiio, stattttum, u( proptcr instantcm

buinatu provisum,et

soli

EcclesiaB coalesti ratione

colebrare [Christus) per os fffflcS

suum

]n*;eostondit.

C) yrviuifrrornitdehmrctirorufu baptismo

otent taquoS.

(

^omeUus remotissimus semper

fuit.

Maranus pratter styti dissonanttam titiud quidpiam in eodem adverti&se censet, ob quod sancto Martyri tribtunon possit. Librum 68 .W vero

mtetor sk SXOrsus •stCogitaniimihi et iniolora>

mt

adversari. Alterum, humaniter tractandis impie

aaendum esset, cum jam inde suh Decio in Carthaginensiwque ac inRomano conciliodecretumfuisset, lapsos ad pcenitentiample-

deairi perversissimi

iwm ifmwtus

qui in pnma vulnerati

esse,

twtsrritifunt.

se

adverso

ione, nersecutic

rwtnnft Oeciana

est,

titer perseverasse, sos, so Sj

midtos ex »s

dixisset,

„*

-.*

acie, id

ano

'"''"""" ^hortnVombns

„„„/,»• "»»'

„/,.,„/,„,

postquam

P™

^^

^ ex

ecce poenas darent riem agentes paternae pietatis stis"et ipsius bos obortusestalms efc.Etrursus L

.sreticusWatianus

«Vfcw athwhrfirunt.

deberem

ere -

psis pwniteutihtts

et

hac expteta ad pacem admittendos esse

persecutionemlapsi omnes^qui aprimo die lastti pvenitentiam agere cceperant, nec ab Ecclesia recesserant, eadem pace iuox intpertinentur. Quam oh rem, si episcopus ille Afer tum etiam

psus

reipsacogitaverit,

dicendus

est

de

iis

quidde

lapsis facere deberet,

loqui, qui posteriori decreto

non comprehenderentur: et hac ratione totadifficttltas evanescit,cum hujusmodi deliberatio ceque in

eoincit

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

m S.

ilia

Opuscula

Cyprianum, quam alium quemctanque cadere potuerit. Marani igitur odservatio magis quidem dubium facit^ an laudatus liber non potius alteri, quam S. Cypriano adscribendus sit, sed huic certo abjudicandum esse, non evincit. 00 Sequuntur deinde apud Balusium varia Opuscula, S. Cypriano olim pariter adscripta, qum ipsius non esse, eruditi critici satis consentiunt.

Ex

his liber

de Aleatoribus cujusdam Bo-

mani Pontificis potius esse mdetur, cum auctor initio scribat : Quoniam nobis divina et paterna ducatum contulit,e1 vicariam Domini §edera ccelesti dignatione ordinavit, et originem authentici Apostolatus, super quem pietas Apostolatus

Christus f undavit Ecclesiam, in superiore nostro portamus, accepta simul potestate solvendi ac

ligandi,etcurationepeccata dimittendi.Secwndo librum de Montibus Sina et Sion, duasquesequentes Orationes,

ram

unum

pro Martyribus, altesub die passionis ejus dictam, Sancti Cy-

non esse similiter convenit ; sed horum primus ignoto auctori, posteriores vero dum S. Cypriano Antiocheno, seu Nicomediensi martyri solent attribui : utrum recte non cxapriani

nostri

tnino.

67 Baluziuspost Arnoldi abbatis Bonce-vallis sfyln sofuto et

Ugato,

in dicecesi Carnutensi,

H xii floruit, cruce

vcrbis

qui circa

medium

secu-

tractatum de novissimis Domini in subjicit iibrum ad Cornelium ,

Papam de cardinalibusoperibusChristiusquead ascensum ejus ad Patrem, quem Pamelius S.Cypriani esse posse censuit, etsi fateatur,

argumenta

Sed oppositum

sibi

deesse, quibus id confirmel.

jam

ostendit Eminentissimus Bellarminus, cujus

argumenta

nil

opus

est hic retexere,

cum

hodie-

dum

847

melium, Nataiem Alexandrum

Bist. Eccl s. m, Maranum%Z^,Tiltemonr tium rt aliosstudiosuslectorreperiet. Nonmagis S.Cypriani Opmbus accenseripossunLE^ontiQ inSymbolum, liber Ad Vi-ilium episcopum de

cap. iv, art.

num.

i.

supposititia

etiam nunc exstat^ Buffino iquidebcri convenit, illaque ipsaesse existima-

ieiettsi

fur, dc

qua Gennadius

strium meminit,

dum

in

(

'atalogo vtrorum illu-

ait: Proprio

autem

labore,

imogratiae Dei dono, exposuit idem Rufflnua Symbolum,nt in ejus comparatione alii uoii ea posuis.se credantur. 69 Mtcnnn, quod sequitur Opuscidum de Incredulitate Judaica,

non nisi pmfationem esse cujusdam Christianisenis, qui sese Celsum nomi-

gum,

Grceco Latine a se reddilum, legenti maest. Porro vetustus is Dialogus Grcecus est,cum Origenes Ul>. IV contra Celsumejusdem e

memimrit. Tertium denique advcrsus .ludji-os tractatumobnimiam stylidissonantiamCymiBjio tribui nun posse critici pai iter consentiunt. ReveJoannisBaptistaaMc/orewAaftfli aliquot seculis S. Cypriano posteriorem; quippe

quinon modo S. Athonasiiet Theophili, Alexanilrinonun antistittim, Thcodosii etMarciani imperatorum, ac Marcellim

comitis

Chronici,

sed

Pipiniquoque Aquftanios regis in eadem meminit. Idem estojudicium de libro de duplici mart

tyrio

:

iHftn

licet

auctor sese sub

tertiiscripsisse credi velit,

dum

medium

sectdi

ait: Ecce, fratrea

Cyprianicas in iisdcm deprehendisse sibi videretur. Yerum hce rationes exigui momenti sunt,

Turcam

britius

legerunt,

quem,

eodem

testc

codex Dunensis Victorino adscribit,

ct

Pamelio, post cujus

finem alter codex Cornelii Gualteri habet : Coelii Cypriani episcopi et martyris hymnus de Pascha Domini nostri Jesu Christi, aut certe secundum quosdam Victorini Pictabronensis {id cst, Petabonensis vel PetavionensisJ episcopi, cujus noMss. codicibus exstare dicitur. In Baluzii editionc Veneta Victorinum Pictavien-

mine etiam

in aliis

devarii& argit-

sem prcefert. 68 Librum de Singularitate clericorum,

mentis

nonnulli Origeni, aliiS. Augustino, falso aajitdi-

scripta,

carunt, ojquius, tuit.

quem

Baroniusadannum2b3 9 num m nemini quam Sancto nostro attribui posse sta-

sed ab hac opinione dissentiunt Beluzrminus,

Pamelius, ceterique neoterici, qui etsi librum
et

inde

in

eo occurrunt,

Cypriano indignum esse merito pronuntiant. Plurade hot apud laudatum BeUarnUnwn, Pa-

s.

B

latio capitis B.

cutionem Diocletiani veluti jam tum prmieritam

creduntur. Nihil pariter suadet, alterum itetn

""'"'"'

nifesium

Cyprianum auctorem habcre idem Pamelius arbitratus est, co quod a Georgio Fabritio ac Morelio et in codice Ms. bibliothecce VictorintB apud Parisios ipsi tribuantur; quodque aliquot pfirases

Carmen ad Senatorem ex Ckristiana religione ad idola conversum, Sancto nustro vindicare, uti nec ffymnum de Cruce Domini, vel de Pascha Domini, ut Pamelius, vel Lignum vitflB, ut Fa-

sanctoJKbrfyrt

nat, in Jasonis Christianiet Papisci ludcei dialo-

dilectissimi, a

tius

C. s.

Judaica increduiitate, ct tractatus AdversusJudsaos, qui insecuti sunt Dominum uostrum Jesum Christum. Nam Expositionem idarn, S.Bieronymo quoque olim affictam, inter cujus Opera

eiplane consentiant cruditi, et ex codicibus Mss. laudato abbali Arnoldo ab iisdem jamadju dicetur. Carmina, Genesis et Sodoma insaipta

neque memorata carmina sancto Martt/re sat digna sunt, ct ignoti cujusdam auctoris csse rec-

AUCTOUB

8,

Domini Redemptoris temporibus anni fluxerunt plus minus djicenti quadraginta,

imposturam suam deinde

ipse manifestat, perse

memorans, quodque etiammnlto turpius

rst.hvili

Ccesarei contra Turcas meminit, Si quis, inquiens,

miles juratus in verba

cassaris,

profugeret ad

etc.

70 Ser/uitur tractutus De duodecim abusioni- oUmperpn bus sa^culi; S. Augustino olim etiam perperam '"'" attributus, quem S. Cypriani non esse, probant sacrce Scriptunr textus ex versione S. Bieronymi accepti.

Cosna non modo sancto Martyre nostro,

sed nec Christiano homine digna

est

fcetus scili

;

cet

cujusdam nugatoris, sacra Scripturai hisloriis

ad

ineptas fabellas suas a/utsi, ut inirumsit,Ulum

F

Cypriano nostro umquam adscribi potuisse. \<> Sanctum quoque nostrum non spectat Confeasio S.

S. Cypriani, quce Graice ac

Baluzium,

qumque

Qelasii recensetur

;

inier

in

decreto

sed ea cognominis Sancti,An-

tiocheui seu Nicomediensis

cum

apud

Latine exstal

apocrypha

Martyris, esse credi-

ad diem 20 Septembris Romano itartyrologio inscriptus est, quo dieexaminaripoterit, Interim in Commentario prawiojam mpe monutmus, hunc Sanctum eum nostro Cartkaginensi a S. Grego rio \uztauzeno et a Prudentio poeta perperam tur,

qui una

confusum

S. Justina virgine martyre

fuisse.

71 palso

denique

S.

adscriptus fuit liber de uiiin

pseudo-papam, de

Cypriano Carthaginensi Trinitate, qui Novatia

in

pradicto

Com-

mentarw multis egimus, auctorem habet, S. Hieronynw in Catalogo Scriptorum^ in vatiano dicens

:

Seripsit...

teste

Vo

de Trinitate grande

volumen, quasi imxoYh Tertulliani mciene, quod plerique

pescientes, Cypriani

exi

kimant.

tie

eodem

attributa;

,

m

SS.

^Cypnanum^^

estaue

„ rc//7/

mliirodenuobquitur^docMon

AUCTORE C.

DE

GENERALE MART. ROSULA, ET CRBSCENTIANO, VICTORB brevis sed

P^^^tSSSm

s.

1 '

1

]

umquammotam /'^

m

tem hac

inscriptiohacest hai

Rufflni auciorita-

L»,
parte

.

retici8lectitari.Inq«ocnmmemen-

I)

crJdimtts, contro-

^admUaw ^^ ^

versiam iUam S.

acris rc-

rebap Hzandis. Ve-

W™™.

^

*

.

salute m,

«
^amnecTertamamhberest^Cy

L,, mscru» DrUn idicitur;sedNovatiaM,cujUsetpropnetas oquium styli

SKVt. demon qua

a

,

BaJu-

trat.

mptfB.

i

codii

hm

Mss.,mobibliothecmmonasterii

vetustis

i

exauobus

pnmam

quarum

aliasvelut dubias,

zi» e.tlitw,

^»r^Htem°

»„;„*/.« subjectttres Cypriani eptstolas

,,„„„,„

t/lastnsaltcro bibliothmc $ Remigii Remensis, Bohierii,

simiJoannu

et altero

mundamexcodice Fuxenst

ptas esse affirmat.

DE

SS.

Prima

iw*

^££

J

Lera nunc

eusdem

Nec magis itai arf S. ty probatstyliinconanm

Eum U- **«

RemensiS. RemigiU depromCornelii

Tyrasium otti

inter supposmtia ipsipenitus abjudicata,

tertiamdentqueexhoc miiothecce Colbertineet ac item codice

,„,

Papm nomine

relala

et

Immilitas,

est.

V. poj.769

dictionis obscuntas.

tl st"iq.

CRESCENTIANO,VICTORE, ROSULA ET GENERALE MARTYRIBUS

Ex Mariyrologiis

s.

j.

Quutuof

W

mnvUjns iu /. rntfffio i

ratfj

do

A

Viennensis

clare

Martyrologio suo

in

postquam adhuncdiem S. Cyprianum prolixo commendaveratelogio, subjungit

passi Crescentianus,

Dttbitant aliqui,

salael Generalis.

Referuntur

cum

eo (Cypriano

passi

Rosula, et generalis. magis rem affirmat his verbis : Passi

sunt autem Vlcloi

cum

^uctor*, Rosula ia Mss.

eo lCypriano) Crescentianus, el

Sanctorum

tiores. Baronitts

m

Eadem

Generalis. Florario,

et

apud

tnvenio

alios recen-

Romano ita louna cum S. Cypriano,

Martyrologio

non affirmet sed eodemloco, passos esse hosce Martyres. Verba Passi sunt etiam ibidem ipsitts htte transfero : sancti martyros Crescentianus, Victor, Rosula nuitur, ut

et

consentit,

ita

,

eodem quoque

die et

testantur tabulse ecclesiasticse.

S. Cypriano

Adeo namque

incaluerunt corda fidelium martyrio Cypriani,

nmnes optarent unacum ipso mori, ac pariter quidem sunt hac uliima, ideoque verisimile est, non diu post S. Cyprianum in Africa passos esse prcedictos Martyres. Attamen ut

coronari. Vera

allegata Martyrologia

non videntur

suffieere, ut

eos S. Cypriani Socios fuisse, aut eoalem die et

locopassos esse credamus.

Acta martyrii S.

Nam

Cypriani,

gemina data sunt eaque fidelissime

quibus nullareperitur Sociorum ipsius Qaa de causa neque hos simul cum

scripta, in

mentio.

ad annum

261 ".

17

videntur in

apud Africa passi, nou ttanm CUWl loco marty-

S. Cypriano dandos censuimus, neque certoalicui hco aut anno afjicjendos, libenter sentcniiam

inatatariMquidprceter exspectationem afferatur

Generalis. \ttaaiat in Annalibtts

Carthaginem

Martyrologiis

die passus est S. Cyprianus

centianum, Victorem, Rosulam et Generalem,

Crescentiauus , Victor, Xot/.ftas

Quo

Victor, Ro-

an verehmc

Adonis. Ego Adonis esse facile crediderim, cum inde oideatw accepisse Usuardus, quisic :

:

riumsubiisse quatuor sanctos martyres, Cres-

sint

habet

prmnissis

scribens

cum

heecverba: Refemntur autem

beatoCypriano

/,/•

AFRICA

IN

certitts.

UE

:

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

:;\u

S

.1

DE

MART. SENATORE, VIATORE, CASSI0D0R0,

SS.

EORUMQUE MATRE DOMINATA IN

SANCTI MARCI CIVITATE CITERIORIS CALABRI^

SYLLOGE HISTORICO-CRITICA Cultus et martyrium Sanctonun

IHMmtyrcs

in

aliquot Mirtij-

mlogiis

memo-

Usuardinus Codex Sollcrium nostrum laudaius, hoc die

rati coluntur

B

Hruxellensis

apud

,

Usuardi kabet: Et natale

in Auctariis ita

sanctorum martyrum Senatoris, Viatoris, Cassiodori fratrum, ac Dominata' matris ipsorum. Codex Florentinus ibidem addit provinciam, in qua sunt passi, hoc modo : Apud Calabriam, sanotorum martyrum Senatoris, Victoris *, Cassiodori, et matris eorum Domina,

"

al,

iilmiue

ViatoHs

Ferrarius in Catalogo generali urbem, in cjua modo coluntur, etiom adjungit, ita dr his tise.

Marci iu Calabria SS. martyrum Dominat», ejusdem flliorum Senatoris, Viatoris, et Cassiodori. /// Catalogo Sanctorum Italim laudatus s&iptor tale hisce

scriocns

:

In

Civitate

S.

.

Martyribus contexu.it elogium

:

Dominata

nobilis

es1

:

sed

cum omnes P irtes

palmam

adepti sunt. Quoruin corporaa

medium

Normannorum opua Nicolao episcopo, m quem natio illa dralis basilica

religione ferebatur, dedicata. dori,

I

Italim

Sacrm

col.

esse.

t

876,

trnm

vetns Arijcntonuni, Utaliquijam lontloti offirmant, quod tamen negant alii, hic non inquiro,

sil

Ceterum Ughellus perperam asserit,horum Martyrum nomina legi in Martyrologio Romano. II E.r. dictis colliqilur jirn-rijioom liorinn Sonctorum festivitalem ceiebrari hoc die bris, qoo uroiioti diriintor in Actis i

ir>

tamen

Jotii.

et

Septem* nio.r mrnio1

Certe translatio eorum

itto

termissis exposuit his verbis toris,

ot,

Cassiodori

:

Sanctis

Calabria

lib.

I

cap.

x,

ubi

hormn

Sanctorum prolixius dat elogiom. De possessione dubitandiratio. De igitur corporum nullaapparet topograpkus Sancti Marci cioitate recentissimus tacri ei /»oOrbu Ii parte Franciscus Orlendius

num.

13 hatc

scrtbit

fani lib. IV cap. xxxv Citerions, inter ( onS. Marci civitas Calabriaa Tempsam sita, olim, seu sentiam et Teincsam

Septem* transla-

iin

memoratm

\:..tuh,

die

Dominatoa

et

tamquamhoc die,sednescioquoanno Horumdem nioinoriam lcgn in Horologio

Florentinis

Graeco Romea edito anno U>7~

rum Baailianorum

pag.

164.

in ///

usum monacho Horologio

dicto

nominatim exprimuntur Viator

'/

Senator,

additurque cum Sociis eorum. Praamittuntur vero iloo olii Sancti, et unus subjungitur : nuttaque

mentio translationis, ita ut non possit resciri, ibi memorari, sed ea clareexprimitur in codicibus Florentinis. Quidquid sit rfr festivitate, certum est, corporaad ecclesiam cothcjit

translationem

ct

in

1

:

translatio refertur in codicibua

Sanstodibus Surrentanis ; frenao 465?« ipag. regnipart. ctorumejusdem Guattieri episcopo martyre, ac demum Paulus Vitis

1

SS. Senatoris, Via-

martyrum,

dralem olim fuisse translata, sednon constat

Paulus Regius in

lnis

translatio celebrata olim

conservari: atque hac de re comentiunt David Uomceus in < atalogo Sanctot um regni Near politani, quem subdidit Opusculo de Quinque cu-

modo

dti

1

Fastis adscripta estt ut Sollerius noster in Prcs-

soli

Marci

Dominataa corpora. ex Ughetto, qui episcopos

s. Marci recenset tom.

Chronico Calabriae: observaique ab Usuardo annuntiatos esse Jtos Martyres ; at id intelligendum

Viatoris, et Cas-

recondita sunl

notatque civitatemS, Marciexiguam

factu.

siodori in ecclesio cathedrali civitatis S.

sancto

propensiore

Donunatis (imo

et,

Bmc fere sumpta sunt

Argentanensesmaximo honore prosequuntur, et hac die suinma celebritatecolunt. Addit, se ha>c habere ex monumentis illius ecclesiae, et

tyrum Dominatas, Senatoris,

[bi

Catheeat,

sanctorum martyrumSenatoriSjViatoris, Casaio-

matris eorum

iis, qui Usuardum auxerunt. 2 Bieronymus Marafiotiin Chronico Galabria Ub. IV coj). xxiiaffirmat, corpora Sanctorum mar-

seculi duodecimi, seu potiua in

locum Temesra, seu Tempssesuccesail

Christianis sepulta, postea in ecclesiam cathedralem translata, ihi honorifice condita sunt

de

corpora

est post

fuisse oil

filiisChristiana: religionis, etcompre-

Illos

ioiisenantur,

krgentanum, antiquisaimum Brutiorum oppidum. Episcopatus sedes effecta

sidemcum

in fidei confessione persisterent, tandem nobilem

ni.i

teste Barrio, fuit

randis. Videtur

martyrii

Sfuuti Marcij

Acla fabulosa.

matrona cum tribus tiliis Senatore, Viatore, et Cassiodoro Argentani in Brutiis [Marcus ea urbs nunc in Calabria citeriore nominatur) illusiri martyrio coronata est. Accusata enim apud prsahensa, varie axcruciata

in tiritutc

:

onnu oot i

rf(

srrolo.

Exstant \ctaGrcBcakorum Martyram,eaque

Latinesuntreddila. Grmcorumgcminumhabeo apographum, alterum ex codice \fs. monasterii

s

Salvatoris, OrdinisS. Basilii Mes8anm,alterum ex codiir PontifidO Mriondrini \ II I.otmoin .

r.irmjrior

drsomp/um

est

9X vetUfltO Us. SaHCtO-

rum PassionarioNeapolitanimonaflteriiS. Mariahonjor oono L638 mUtum " Moiitis OliveLi ,

Graca exemplaria in verbu nun uinmnu (ousunont o/ m faCtiS /rrr runsrntiunt, excepto tamen martyrii die. Nam Messanense Ms., ex monasterio Qrdinh BaSiliam) p. Antonio Veatillo.

;

marhjrio

l.M

•.tttnt

fl

aqm

sei

ulo xi

Latfne red

Hta

-

DE

3go martyrio assignat dirn 15

CTORI .1.

AV,

MART. FELICE ET SOCIIS

S.

Cassianusipse. Mquefictjtitm ctiUm kaud dubie etiamsi quts Cas-

/**"*"'

gw>

Lt

meroetiamfigmentotUi attribmad cetera fiamenta usque

bZZucopm R«c Actorum

lecimo die Sentembris.

:;:;;;Z^

k.guanlum susptcor, differentia rum orUwaU smguh msemuhenticis ,,,,.„„ guod AelU minbne coleSanctum qm diem, morturii ruerint illum memorata scriplores iUa apttd bant. Porro Acla non inveni, net incidi in

ad enarranda Sanctorum

fuerat usus

eguidem

8e

lct

Laiine sint miratus sum, cum seculo xi monachum mihi altas

reddita per Jeroldum

,

<- prmfatione interpretis ad ignotum, ut Uquet directa. Seculow ictorem summum Pontificem quia tam Victor II quam Victor III I

hajc facta dia

i,

prmfuit Ecclesiai

RomancB

Uto seculo

designari,

ctor i nequit

:

nam

nec alium deinde inter

Paucis id ostendam,summa

ii

il

,

II

r /'i;C..i'

mendada

tunt

ctomnifldein''">""

tempore AnCassiahabuissc patremgue tonini imperatoris, num, natum in Sardinia, regisque Sardinim, {hic /„ iatinis Dictelmus, in Orcccis Delchemus, scri5

erubescit.

ni *' ! 6 Itaque exilhsActts

*e

™

€t

"

aliaetiam^

'-™L

d*

Tres Fratres dicuntur floruisse

MturetDe\mut\i8,quantimapparetexapograpkis)

ducem primarittm matrem vero Dominatam, prmdicti ( assiani pagani Christianam conjugem, autem et stirpe nobili et Romana ortam. Occiso

Gualterius

sedpauca datisa Ferrario addidit facAit satis crcdimus certum. ta, el nullum ex hisce cum una Apostolum traditionemesse S. Petram venisse in Calabnam : ab S. Marco Evangelista esse S. Dominatam, ct conversam Apostolis Jus y

tribus Filiis suis

baptizatam

:

Sanctam

dcin-

accusatam, jussu de ab idolarum sacerdotibus comprehensam cum Filtis, promissis ac

prcesidis

constantiam, sed minis ab eo tcntatam Sanctorum Matris tres sancta? frustra. Uinc in conspectu Filiosque finierunt, vitam capitis filii scctione sepulta noctu corpora Addit, Mater. est secuta

;

bello, ut Acta fabulantur} Dominata hortata est Filios, ut secum Romam ibique baptismum susciperent, episcopi irent,

Cassiano a Gallis in

instar ex sacris Litteris de fide disserens, et sic Pilios convertens. Ingressi igitur omncs sunt navem,sed iempestate jactitati, etsubsecuta deinde tranquillitate, venerunt Casaream ct ad S. Euseliimii Casariensem episcopum, ab eoque sunt

Deinde orta discordia interCcBsarienses

baptisati.

etCarthaginenses,SdmXovexercituiCcesariensium

Carthaginem expugnat. Quis non omnia esse mendacia hominis inepti

prmficitur, et videat, hcec

flgmenta i

lititttu

'.'

fictitius est

rex

ille

Sardinim,

fi-

bcU/tin, in tjuo occisus csset Cassianus, fi-

DE .1.

Nam

S.

ibiquc deinfuisse a Christianis in loco martyrii,

de conditam fuisse ecclesiam

IN

S.

Senatori dicatam:

verum, constructa cathcdrali ecclesia S. Marci,

od

haiic translata fuisse

ab

Martyrum

prccdictorum

ecclesia S.

corpora.

Senatoris

Demum

affif-

mat, Eminentissimum Sirletum, qui ccclcsiaj S. Marciepiscopusprcefuit, in ea fuisse opinione, ut existimaret S. Dominatam fuisse ex primis,

quipro Christo sanguinem fudcrunt. In ptwftxo dicitur

festivitas SS.

Viatoris

toris, Cassiodori et

tiiulo

Dominatas, Sena-

martyrum

celebra-

rilASept., idque indubitatum est. Atnon ccque certum credo, eosfuisse cives oppidi S. Marci, licet malitn existimare in Calabria natos fuisse, in alia

quam

quadant promncia. Monum. fide dinitorum

defectus

non

FELICE ET SOCIIS

S.

sinit

plura de hisce Sanctis addere.

MARTYRIBUS

TUSCIA

Ex apographis Hieronymianis,

M

artures varii hodie simul i/t

rodici/ins

memorantur

aUqUOt Wcninyinitniis,

sedmodo muttum llirc mtiti

diverso etambiguo. mihi persuasit, >tt unum

dwntaxat ubique nominatum,

duobus i<>
Sa**w

habemus, etot/unac senmtU seruntur, r,nQn non bus eorumque Matre certi Verisimtha sunt, omnino sunt possumus. vix altquid habere Laudatus supra certa. aumnum. 1 dedi ex Ferrario. Sanctoshonoelocjio prolixiori guidcm

cum

rerum capita simul perstringendo.

B

nominat,seque

marc non

rarevoluit,

Vi-

Diu ergo latucrunt Pontifices habemus Victorem. quiaplane sunt fabufn tenebris, at sine darnno, iosa,
smpom

ex enore malesani vnpostom. commentis cx TmperUi, sed in fine Florentium mcut clarior sit impostura, fuisseservum afftrSanctorum esse natas

Tfabulas non

auetorem ullum, gut us gesta.

eJ^oL mto

tu

exJMinohuelramfero^J^f*^

Carthaqinenses,

inter

s.

et

Martyrohujium Itichcuoriensr, tont.XU

hmii cditum, non nisiunum anmmtiat hoc modo. In Tuscia, Felicis. At Eptemacense apud Florentinium m Annotatis sic habet : Et in Tuscia Fehcis,

Sonori,
Demetri, Demetri.

suis codicibus

stne

hco

ita

metri. Zeti.

et

Zotta^

Ex

hisce

invcnit

,

Setiri,

Felicis,

ouatuor

tantum

Florentinius, eosque

mcmoratos

: Felicis. Honori. Dehabet codex Corbciensis ubi Et Felicis, Honori, Demetrii,

Eosdem

sic expatituntttr

;

Zeti.

E

,

r

;

DIE DECIMA QUAIITA SEPTEMBRIS. Zeti.

InGellonensi etAugustana mentio fit sine

loco Saturi, Felicis,

lum meminit ceteris

Ronoru.Labbeanum

Saturi, ct Felicis. />o;-;o certiusprce

admittendi videntur Felix,

Honorius

e/

Martyres post Sanctum Cyprianum Carthagine anmmtiatum Ua mox subjiciuntur, utvideri pos-

vero so-

Zetus.

sint

Demetrius,

observaoit

uero adjungendi sint Setirus awt Saturus a Zeto distinctus,alterque FeZftrtiin

Florentinius

admittendam

laudati

videri

:

lacunam

Corbeiensi

Epternacensi

et

s

J.

verumjam esse

et in suis;

codicibus ejridisw

iilis

m

,

codice

in

a-fidimusque ex Tuscia, quas

Hx e* fl/ter Demetrius, no« ocfeo cerfuiTi apparet. Ceterum in codice Corbeiensi quatuor

DE

etiam Carlhagine annuntiari

,<„-<, ,„

Corbeiensi re-

perimus.

GRESGENTIO MARTYRE

S.

ROMiE

T

.1.

COMMENTARIUS PR.EVIUS. B

SlB IMTIUM SECULI

IV

De

Sancti Actis, cultu, etreliquiis.

inter gloriosospugiles Plurimos clettanea dttrante

t

qui, Dio-

cti

persecufione, suo san-

Artu Sancti, it Marti/rolo-

gium Hvmafilius.

iiiiw.

tionibus

ad

14 Septembris,

qumab

Eadcm

Ecclesia Peru-

compendium

contraeta

eas&, inquit,

;

communicata sunt ex tom. N. P. Oallonii apud PP. Oratores JRomcp, quce Pinius noster die 29 Augusti, qua de SS. Euthymio, uxorc ejus et Crescentio fffio martyre agit, ad hunc diem illustranda retulit, quo eum annuntiat Martyrologium Romanum hoc modo : Romse S. Crescentii pueri, filii S.Euler/it.

Mirum

de matris S. Crescentii exitu nullam in Actisillius fleri mentionem, ctim tamen ex iisdem Actis illam ano curo fllio Christian» fldei delatamconstet.^wd/wwOT'/: Forte manus persequentium fuga evasit quod

guine Christi fidem signarunt, reperitur eliam S. Crescentius puer, S. Euthymii Hujus Acla Ms. laudat Baronius in nota-

sina accepit et

Crescentii gesta,quaiin

exhibet,

uobis

mihiminus verisimile apparet ; Qui enim persequentium manus fuga evasisset, quce fam capta el

proconsulis jussu non secusac Filius

ccBsa carceri,

ab eo

dioisa, inclusa

ejits

fltit,

cior plane incertum esse,

centio

quid de ipsa, abducto, actum fuerit

Romam

infi-

s. Cres;

sed,

H

malo credere eam Perusim

conjecturis locus est,

thymii, qui in persecutione Diocletiani sub Tur-

fint

judice via Salaria gladio percussus obiit. Consonant his laudata Acta, ex quibus deSancti

confectam, ftnivisse vitam,

pilio

virgu

Non

martyrio, aut miseriis^ plagisque

quam

inflicth

post certamen

adeo gloriose inchoatum fuga sibi consuluisse prcBsertim cumtenerrimi Filiisuivixduodecimum

;

Crescentii martijrio dubiumessenequit

sitamen qum idem Martyrologium ad 29 Augusti habet, prout/acent, accipias, eum non Romee, sed Pcrusice, non martijrem, sed naturali morte defunc:

tum fuisse dices. Perusiae, inquit, S. Euthymii, Romani, qui Diocletiani persecutionem fugiens, ibi,

cum uxore

et Crescentio

quievitin Do-

filio

mino. Antilogiam hanc notat illustrissimusdominus Petrus Gonzalez de Mendosa guondam Qro> natensis

archiepiscopus

Eistoria

in

Salicensi

quam Hispanice conscripsit, lib.XSf cap. x fol. 829 ; qua> tamcn nulla erit, si Martyrologii verba Roma Peruiis S. Euthymius persecutioncm, profecDiocletianivitaret ut siam, tus, ibidem cum uxore filioque Crescentio haUita intelligas, ut

tasse,

ex quibus

i/t-

certum est, quid de

Domino

quievtSSe sii/nificetur,

quodptane PerusintB eccksim Actis conforme,nec omnino contra naluralem verborum sensumest. 2 De S. Crescentii matris exilu nihilinActis unde incertum est, ubi, et quo morlegitur Superfuit quando 7urtis genere vitam ftnierit. liomamcappiiaut Turpilii jussu Crescentius ,

y

S. Crescentii

matris exitu

ttnsendum

sotusque iu

sit t

nam

et

ipsam Perusim Turpio

tivus ductus est proconsuli traditam fuisse :

mqenue

confessarn fuisse se

/et/itur,

narraturqm

cum marito

et Pilio

Epigmenio presbytero baptisatam Christo nomendedisse.Hinc Ferrariusinannotntimic aaISan* ab'

tum

annum iif non pateretur exemplum. Crescentium redeamus. 3 Fixi superius Sancti martyrium sub initium scculiw. Aiiiiiiiii non designant PerusincB ecclesice Acta edenda; sed Tillemontittsilkidcontigisse agentis

Sedad

s.

anno 303. Opinionis sucb rationem affert, quod circa hunc annum Diocletianus et Maximianus, sedquibus S. Crescentium passum existimat

Romm

fuisse,

Acta (radunt,

in

urbe

Romana

non procul a vero me aberra turum /iit/ari, si, relxcto anno incerto, seculi iv initium dcterminarem, cum illotemporenonpaucos Christi milites sanguinem suumpro veraifidei fnrrint.

t / ///

dffcnsionr

est

sitb his

imperatoribus profudisse pOS

sim traditum reperiamus. Martyrii diem Acta Perusina exprimunt Septembris,quo Sanctum 1

in Martyrologio

1

Romano

el Ferrario annuntiari vidimus, Additur sacrttm corpus a muliere qua> dam, quam Sanrtus Hottiatn captivus ingrediem vtsu dotuwrral, sr/ntitum fttissc in ra crypta, in

Sanctorum multorum corpora condebantur, FOTte desifjnafar nfinrlrrittin /'tistt//tr ; ,„/;„ i/itit

cih pus iiiui"

1606 ri

f,i,r

ccemeteriO) consentiente

rhiinu Vlilfl'.

HotnanOfper reverendum a
liquet

V Martyrii ''"'/"' s

''J"'

tthcm

tn "'"

1'ius corpoi

UsrtU8(h

\CT\ roRE

1

:

1

T.

J.

qttod habeo de fauet ea instrumento autheniko,

transhHomejmDertmmTarracmmtsm^ laudato iharu grattam a

nivcwitatem.Qbii minus Espinosa s.

5?

SS Cosmm

nominatus.

H,

'

l:t>

Damiani tum Dertoensi

et

,

Integmm tamen

corpus Dertusenses non na-

bent;namlectionenona(Acta non dicitur

sunt Sancto propria

leettones

nisi

ejusdem

S.

<

re^en-

Archieptscopafticorpus Senas Etrurim urbem adeo, celebrem vultu Mris fem, SS. Virginiset ab civitas dici meruerit, translatum ut

Deiparm

gui illud <> StephaAntifredo Senensi episcopo, Vghellus in Italia guod : d<,"o acceperat no l\ *

.,/

\

III

tom.

,acra

m

pag.

factum ftuSse scrMt

fdus Octobris, additque transin metropolitana Ecclesia memoratam lationem subantiqua exhiberi pictura, cui versus aliquot mradeo aniiquitas vorax scripti fuerint, quos

vmquarto

„„,„,

«t legi nequeant. Antonius MucedoS.J. Opere singulari, quod de Sanctis tutelaribus l22S.Cresorbis Christiaai in lucem edidiU pag. rupiti ,',,

centium Senensis civitatis patronum cum SS.Ansi/ii», Savino et Victorea rivibus elcctum fuisse corpus tradit, >> >/>iof«/>>ti-< vi Octobris,quo Senas (ranslatum fuisse diximus, "' talem a Senenstbus coli. Ex >« manifeste consequitur Dcrtusensrs integrum R.Crescentii corpm „<„> habere^sed „„tr saltem notabilem

,/,„/„,„

„«„ inepte corpus

dtci possit

partcm, >,t a/uid Scnenscs


)in„ti

mojia

CasUi '• rin.

triflce

li

quiescunt sacra lipsana,

adlata S. Crescentii pueruli, filiiS.Eu-

sub Tur-

mii, qui in persecutione Diocletiani

judice via Salariaj abscisso capite, martyr

ioclytus coslum palma redimitus iTitr&vit. Situm cst

monasterium

tuontis, teste tont.

in

illud

Ccelii

Waddingo

pag. 208

I.

Coriana i

profunda

in /'/'

209]

'•/

Montis

aut Cceli

Annalibus Minorum

Cantiana seu

dioecesi

montibus

valle alHssimis


(

'oria episcopalis civitas

Bispaniat, Legionensh regni,

nuncsub

archiepis-

copo Compostellado a Rodericopoli sive Roderici milliaribus in Septentrionem dissita,

civitate

1

/>'rstfti„

rjus ibidem celebrari „i/

iii

1

Martyrologio

1

1

Augusti,

Romano annuntietur

>t
i

licet

Sep-

tembris, propteroccurrentiam Exaltationis sanctffl

Crucis.

Fidem

facit ex illustrissimo

Petro Gonzalez de

domino Mendosa olim archiepiscopo

^ ™^

audisset et vidisset.quod

cum

omnibus, q.nehabnit,

so

mu

ti

^fiho "f£

a uxore

et

Perusiam d civitatem unico nomine Crescentio occulteingressuscst. mo- Mortvum pa~ » Lect ii At ubi per aliquod tempus trem S. CredicebatChristianum,sed

ratus est, non palam se Chri^um quotidie veraciter colebat.

prout ea accepimus, iectori exhibeo.

P.

Gallonii

scentius sepe-

Admonens

lit, eumque Chnstianis- Christianum

suum assidue sine cessatione nlium simulacra etomnia servare, stmam regulam nnn.ua despicere.

Deo Jesum et verum Dominum Quomodoesset natus deVir-

£m

mos

sicut

est Christianisad

credendum

e,

unde-

anno. Eutimius pater beati migravit ad Crescentii confessione beatissima sanctissisuus Filius accipiens cujus Christum, mnm corpus ejusintersacramartyrum condidit, palam omnibus nuntians patrem suum esse verissinium Christianum. Quarto Kalendas Sep-

cimo

sui

ffltatis Fiiii

tembrisj ut annuntiat sacra pag. ejus confessio-

nem, :;

Domino migravitaseculo. iii.

Audiens Turpius proconsul

civi-

Perusinae de Christianissimo viro, qui Ro-

tatis mffl

in

Lect. latuit.

in

et

sua civitate Christum :

coluit,

nostri

colentem,

mutre eaptus virgiscaditur.

nostrffl eivitatis Christum non eum ad magnas angustias

houiinem et

Atj ubi deducti

Filio ante se deduci.

sunt, dicit eis Turpius et maritus tuus

tu et Filius tuus,

:

Vereet

qui obiit,

,

nostram civitatem condemVere vir meus et ego

Christianifuistis, et

cum

cousuh' nnii

Si audierint sacri princi-

Qui prsecepit matrem cum

nrisiis

quare a pro-

?Cui inquit vidua

:

meo sub Epigmenio presbytero accepimusbaptismum. CuiTurpius Nonne dicitis Filio

:

gloriosum

Deum Apollinem

ccntius dixit

?

Cui beatus Cres-

Nmi, sed dico, quia ipse est deemon. Hinc iratus pruconsul jussit ambos virgis Cffldi

;

:

Deum

cui et dixit,

jussit eos separatim in

noli blasphemare et carcerem recludi usque ;

mane. 4 Lect. iv. Mane autem facto, dixit Turpius E ad senatores suos Melius est enim ut insanum Bomatn illum Puerum transmittamus Romam, ut ibi tur. trucidetur, quam nos in Qlum nostram exerceamus voluntatem, quia advena remansit nobis. :

Roma

fuit,

Romam

revertatur,

et

mitli-

secundum

jussum puniatur. Cui dixerunt: Bene

\\\c ne in te principes irascantur. Crepusculoigitur orientis diei jussit ligari inno" centera Crescentium in collo et ad urbem dirigi,

cum summaquoque

diligentiacustodiri, dicens Diligenter perpendite ne per magicas artes .

fugam ineat. 5Lkct. v. Scripsititaque legationemin paniro

apud

d.r.Mrns Knniam. cujus tcstis talis est Sacr,T,.simisatque mvictissimis principibus seculorum Diocletianoet Maximiano. :

Turpius peromnia

quid audet dicere vestra elementiffl vester del.s proconsul, sicuti emptitium

s!

[tymius ua

no

prxdt

Christum confiteri. pne et passusetcrucitixuset dietertia surrexit,

locutus es;

icta,

PP, Oratores Etom&e

smuMm

cum

Sfanf trucidarentur,

\„„r

Ex tom, N.

Ittiani

c

Epigmenio qui

s e t

principis

AGT A

-

aU

Granatensi, gui loco superius laudato S. Cresibidem testatur asservari et <„/,'.

centii reliquias

somtio Dio-

centi o ab

uxore b et Wio Cres qui ciim sua presbytero occulte bapti-

deductum contra suae fidelitatis potentiam /nos esse damnandos judiciali sententia judicabunt.

pilio

Cr$.

Romanusj,

Martyrohgio quippe si<<> „<{ M Augusti hatc habet: ln monasterio Minorum Montis Caalii in «I

ili\

um

IteerantCbristianiproptersupmnomi-

"^^.ni^ncnHnnnK.tum.etacertamineces-

pes

Roma

fUio s.

sm.nliciis

5 \r< eliam, si Tamayo credimus, Senenses et Uertusenses integrum Sancti corpus asservant;

Carpetanis

i

..

iratus est valde et ait

quievisse. hii" Ol '"

D

inveniebantur, acrfonbus multi latitabant, siibmittol»;uilur et

Christicolffl

mo do

ardinalis

(

archicmscopatum iedad Granatensem

episcopus,

,

E. diaconm

II.

Mllf

do-

r/t ftdissimus et rex

Emmentissimits

Poniifice

rtiam Henu

CRECENTn MARTYRIS

S.

Temporibus Diodetiani et MaxiLsi miam Roraanorum principum orta esl non i

parva persecutio Cliristianorumj quiaj quocum-

fi-

servum me

nmandignemini.Denephas. Puer, quem vobis pernostrosaffero.contra sacra deorum contammatuseatjedocansChristum^quemvestrasa-

vitat.

cra

Procoitsnlis «*l

DioclctiamtiH et

Mn.rimia-

numtithi"-

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS

cra sedes condemnat ideoque ad vos illum transmitto, ut aut vestrae voluntati placet majestatis, valeat principatus vester in eo. Cum iret beatus Crescentius per viam urbis Rom8B,prsadicabat,et annuntiabatmilitibussuisque carnifici;

quomodo Jesus Christus natus et passus, et quomodo surrexit, et ascendit, et quomodo venturus eritin die novissimojudicare bus,

crucifixuset

et redderebonis lv ingrcssu

Rocatcum

civitatis

manw

ilhiminat,

9

bona etimpiis poenam.

runtistaet multaalia. Audivit quoque episcopus A. N. P. Senensis Antifredus nomine. Petiit ergo corpus Gallonm. sanctissimi Crescentii martyris per charitatem Stephani Papse, In Senam k civitatem attulit, quarto Idus Octobris, atque cum magno honore condidit, ubi fulgent

seculorum secula.

Ut autem venit ad poutem Milvius g visa Roma, ait Roma, qua3 similis tui civitas, si tu Jesum confiteris, et duos desuper 6 Lect. vi.

:

teejiceresdiacones, qui te sugunt et suis te faciunt malis periclitari, ut demergaris in profundum Tu, quee es pulchrior cunctis. Cui milites dixerunt Qui sunt illi diacones, qui Romam subvertunt ? Crescentius respondit Diocle:

ANNOTATA. a De eo actum

habebat csecos oculos,

ait

ad

eum

:

Puer, est

ille

Deus verus, quem Crescentius

ait

tu dicis Christum ?Cui beatus Ipse est. Cui mulier; Poterit

;

b

:

eum adtribunal Salustii ante Diocletianum, et attulerunt legationem Turpii, runt, et adducunt

Ut autem

En Puer

legit.

est,

de quo legitur in

Tunc beatus Crescentius cum Nec credo, nec adoro

nisi

:

Christum,quempatermeusdocuitme. Ejicite eum extraportam :

Salariam, et accipiat capitalem sententiam, ut omnes infantes Romani ludant de isto. 8 Lect. viii. Et factum est, cum venisset ad locumcertaminisAthletaDei.arripuitpsalmiversiculum, ubi dicit In capite libri scriptum est de me ; et cum hoc dixisset, milites truncaverunt cervicem in via extra portam Salariam. No:

cte

ubi miraculis rtaret.

de S. Epigmenio

quas

dicta sunt

d Antiquissimi nominis ckitas est, unaqueex duodccim Etruriw principibus,quam hoc tempore

Umbriamplmquerejicwnt,tamquam ejusdem

in

provincia* caput.

f Intellige

fllios

suos a

contra leges et edicta sua.

:

g Extra llomam, non procul tamen ab ea dhsitus, celebcrriimis est victoria,

nus magnus de Maxentio h

Ex

quani Constanti-

retulit,

quiibidemaquh

est.

his verbis conjici posset, si

Acta tanti

valerent, S. Oeseentiuiu aliguos passionis SU(B socios habuissc , atque hinc forte Baronius in

M Septembris dicit

annotationibus

ad

scentii pueri)

martyrio,

:

De (Cre-

aliorumque sociorum quteabecclesiaPerusina

i Dixi in Comm. pravio num. 4 ex Ughello translationem hanc factam fuisse anno 1058 ab Antifredo 38 Scneiisium episcopo, qui S. Crescentiicorpus a Stcphano IX dono ucceperat. At

?

constantia dixit

IratusDiocletianusait

C&rpus Senas

consuli

Christum tuum alium

transfcrtur,

Comm. prmio, qut

Acta manuscripta

:

magna

tur.

in

papiro, responderunt milites. Ipse dicit DiocleVis adorare nostros deos, et dejicere

tianus

tur et sepeli-

egimm

Tibcrinis su/focatus

ait

Capite plccti-

Yide,

c

;

;

tnr.

illa

24 Martii.

:

condemnar

De

potest.

Gratias ago tibi Salvator mundi. 7 Lect. vii. Territi ergo milites citius eum extra portam, qua? nuncupatur Salaria, deduxe-

:

ad29Au-

itostro

e Lene : Sicut mos est Christianis teneris instruere, ut credant.

:

:

rt

Opere

mihi praestare lumen, quod non habeo? Adhsec Si placet, potest. Cui mulier Ego te per illum oro et adoravit in terra et surgens ab oratione Puer beatus ait Quid tibi est mulier? Illa ait; Gratia Christi sana sum, et lumen video et Puer sanctus in terra prostratus

beatus Puer

Diocle-

est in

gusti.

:

tianus et Maximianus, qui filii sunt inferni. Audivit eum mulier, quae sedebat prope viam, quaa

Coram

ejus mirabilia usque in

prasentem diem, Jesu Christo Domino nostro regnante, cujus est honor et gloria per infinita

!

tiano sistitur

353

autem

facta, venit occulte fsemina illa, cui

Deus per eum lumen reddidit, et tulit de via cadavera sancta h sepelivitque in ea crypta, in qua multi Sancti condebantur. Ubi multis diebus fulgent ejus beneficia ad laudem Jesu Christi. 9 Lect. ix. Martyrizatus estautem puer beatus Crescentius decimo octavo Kalendas Octobris, regnante Domino nostro Jesu Christo. Post vero multistemporibustransactis, venit Carolus pri-

mus/subtemporeStephani

Pontificis, cui retule-

Septembris Tomus IV.

legi,

accepimus.

Nicolaus Coletus in Editione secunda

Ughelli

Antifredum hunc post Ambrosium Senensium episcoporum Cataloqo inserit, prautictunujuc ccclesiam rcj-issc uutitniai. auiio

jns rationem

offert,

quod

quem aliuma Carolo stimat,

quianno

88<;

///'<

88(i.

Opinionis hu-

mentio

fiat Caroli l, Crasso csse non posse exi-

a Stephano V Pontifice

fto-

mam

evocatus fuit. Sed, prmterquam quod Carolus Crassus non fuerit hujus nominis primus, hcec S. Crescentii

Acta tantam fidem non mcrenex iis certo colligi pos$it quo tempore prwdicta translatio contiqcr/l. ffa-c leclorem motar, ut

}

nendum

comm. prcevio certum trans* tempus n nobis dctrrniinatum fuisse

censui, nein

lationis hujus

arbifretur.

k Vetustissima est

et

Deiparmque cultu

nobilissima Etrurioi civitas celebris.

45

DE

ACTA SANCTORUM

I)

354

AUCTORE

EPISCOPO MATERNO SANCTO DE COLONI^ AGRIPPIN^ COMMENTARIUS

«

,

,;,:,L„i„,„ ei

Sti -

I

1.0

IV

Celebrisest

fuitqueamulti S secuhsper

t

nostrum Germaniam, Gallias ae Belgium

QiUm

„

Materm i„ tempore mtoioms 8. „o„„„Ha prawttanlur. GaUias, e„j„s examioi

Gravi, e„„.,.„versia de

Sancti exponilvr contro

eamprm

s

Materai memoria, atque

r is

peculiari veneratione, uti

diaceses, ires prmclarissimtB

exponam, recolunt

utpotc

Leodwms;

Coloniensis ac

Trevtrensfs,

cote-

fusmsmfra

quarumprioripsumcumSS.EucharioetVatmo et tertium post dlos anostolum suum agnoScit, mtUtitem

Chrtstianm posteriores vero duatfidei

-

accepta referunt, At ,„.

regiones

nomen

fundamenta ei multo per mcmora-

episcopalis

sedis

nrimordia ac

<

elebrius

ipsius reddidit

dudum

incho-

eruditos quatstto, dta e t agitata veliementer inter partibus, et eas hisce in plurimarum de origine

fam dictarum ecclestarum;

(nter

aliia

Christi seculum referentibus ,

primum

eam ad aliis ad

trrliuiit.
2

origln

plurftnarum szzlesinrum.

materiam pertractaturus Jacobus Lon-

Eam

in Dissertaguevallius Societatis Jesu sacerdos prcBUminari ad Eistoriam ecclesim GaUi-

tfone

oancB,

miversimprologuimrinhuncpenemodum

Gallicr

:

Qiiipsiin a^ifauir,

anChristiana religio

per Apostolorum discifondata pulosabipsoaaraa Christianaa primo seculo, an sit ad ^ero ejusdera fundataj epocha differenda asque seculum tertium. Utraque opinio foeril in Galliis

medium

auctoritate

et

:aret,

i

propugnatorea habet pars nna asserendo

Horum

veneratione dignos, antiquitatem Gallicanaa

ecclesiBBj

suum

esse

duxit dimicare (brtiter pro patrise susb gloria, para altera istam antiquitatem negando, decer-

dumtaxat pro defcnsione veritatis; nec immerito credidit, tam illustri ecolesiiD naudquaquam <>|» 1S rss0 ftctis nobilita-

taturam

putavil

se

sit, u Coponit bene longum, conseguem ' fioruerit
'

.

in Galliis

mtuutw

qrnbus nleraque atiaque instrumenta, post nonum fuerint conscripta traditiones istcc, couspersa aut fabalis siutque dumtaxat seculum,

quodcatalogi episcoporum in utneecclesiisase enumeratistalessmt,

supposititia

plerisgue

:

tertio,

ante medium queant statui hiiiia episcopatuum admittantur iti omnisi tertium, scculum circiter

nibus penc ecclesiis

maxime

eadem tcmpcstate vacationes

ecclesnt diuturncB. Rarse sunt, inquit,

ac Metensem. praeter Trevirensem, Goloniensem numeroreperiantureviscopi in quibus sufticienti

Apostolorum ad continuandam successionem ab {Trevirensis ctc). illarum neque Sed temnoribus. aliarumque ecclesiarum episcoporum catalogi omni auctoritate pra^diti sunt necessaria, ut securos nos reddant. 4 Sat rccia hcec aplissiyna

rerum

dispositio

est.

et

ad coneiliandos veterum scriptorum

ut

tex-

speciem sibi invicem contrarios, subindc a majoribus nostris usurpata, ut videripotest tom. V Junii ad diem :iO in Animadversionibus PapctuSj iu

fficati

apud

:; fdem auctor inter utrumque extremum ».cin ipsa Dissertatione sua rem diam viam ita expedit, ut neque nimiwn credtditatitribuisse

mordia

dam

traditionem qcneraics

ista>

ad cverten-

rationcs facile

lias

ne/isi

;

sectdo a/f

primis

per Apostoutrttm discipulos primo cerai ( 'hristianas

u/in

:

sedmox fatetur, eamdem fidem exiquos admodum primo et secundo secuto ibidem proseculo,

tjressits ferissr

;

et,

recitaiis }tro

ittriusquc asscrti

eodem tomo ad diem 3 S. Manquos omnes a primo tertium vel quartum revocandos moidemque st
Liitipenus Tullriisi

Stteto

neque nimium severitati asserit primum,fidem Christianam in Gatliis fundatam videri debeatj

nuerunt

;

cpiscopis,

harum partium

episeopis,

nem saltem ab atiquibus primo stio,

t

ect lesiis.

Bane

autemcotichtsiQnem firmatrationibtts genet%alibus,

an

iitos inter

S.

Mitrr/i'-'

secuto jacta sint aiunt midH,


in (laUiis fsdci Christi/t/tfr

mum

defundatisprimosecuh GalUarum

insinuat foco

uno Sollerius in Observationibus ad Martyrologium Vsuardi. 5 Verum, cum juxta Longuevaltii dispositio-

probatione exemplis ac testimoniis, conetudit devalde incerta esse, qtue narrantur seorsum

possint

Gatlos Evanfjelii cpocham, vclin pri-

alicujus seorsum ecclesifc, cui

Catalaimensi ; Stiltingus tom.l Septembris ad diem 1 SS. Sixto Hr/nensi et Sinicio Suessio-

.11,1,11,;

et

vero, ul

iii.

ad DissertationemJoannis Cordesii, ct iili oppositam super hac matcria Epistoiam Petri a Marca ibidem cxcusas. Apta sane est, sed tunc potissimum, cum. vel in qenere inquiritur inprcc-

non semper acquieverint Bde dtgnissimis. Ita itte.

i,

hi

seculo

brochii

instrumenta maxime im-

;

/
ivpplicari

Leniovicensi eeclesiaj, quam primo scculo a S.Martialefundatamnonnullicontendebant. Jmo prout applicaruntexnostris. Henscheniustom. III Aprilis addiem :iO S. Eutropio Santonensi ; SofIrr/i/s tom. II Auqusti ad diem 5 S. Memmio

probata

Sancforum

guod.sivera sintjw

ccclesiarum in Galliis cumque crrcumferuntur de

applieentur ;prout applicavit laudatus Longiteval-

noruntj nt propugnarint populares ingenti nu-

qwmtmdum

eo,

vero contentionia Fervor, qui in

Ai

mero traditiones

Hatiorm, o&

primum cx

hqjusmodi disputationea se fere insinuat, sententiae utriusque patronos compulit ad extrema Baqualiter reprehendenda : illi quippe eo deve-

ftstitulia.

quas mistfo

dcductis

i/sr{vr

Xatrriasct Maternus enxoneratis aliisque,

:

ita

an contra applicari

his, stcut

mox

queantmemorata>

:

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

ratmrationes, ut svniliter differenda siteorum missio adteriium usque seculum. Posse applicari asserunt non pauci recentiores; negant alii;

prtoribus

annumerandus

ipse

LonguevalUus,

h

QVidem,postquamabsohtte SS. Grescentiset Trophimiper Apostolos in GaUias missionem sustinuisset, et contraS. Martialis et unius uiteriusve antistitum rejecisset ad seculum terthan (rectene utrobique nec ne, non examino) de aliis quibus-

dam

subtimide loquitur, ac demum ita conchtdit universim; Supervacaneum sitac tetricum dis-

currere in singulos episcopos alios, qui primo seculo traduntur ecclesias fundasse in Galliis.

Plurimorum

non

Vitffl

nisi incertitudineiu et

contradictiones pariunt, quas coarguere, caro constat semper; veremur quippe, ne Iffidamus genii tenerioris homines,

Sanctos amor

quam

quorum major

intelligentia. lia

ii/c

es( in

w

his-

sertatione Galliceconscripta. Nihilominus tom. I Bistorimpag. 85 satis aperte se signiftcat adver-

Petrum m Gallias SS. Euchario, Valerio et Materno. Unde simul colligas, haud magno in pretio apud ipsum fuisse saritraditioni

H alibi obiter

relata, hic ftlQZUS

tirmhi

'/?.:.)/ :

/le

missis per S.

nibu

Opere nostro, qui-

wnneranl veraaS. Petriautejus discipulorum missiones.

« Quarto denique, singulis rite perpensis, m- prtEctpuunun quamam ex sententHs prmphceat, el jux- UUganUum taeam reliquaS. Materni gesta conabor dispo- noHtia,

dicabo,

Longum

nere,

sit enumerare utriusque opinionu patronos omnes: verumtamen majoris lectorum commodi gratia,dabo prmcipuos, per decursum hinc inde nominandos. Primam tenent Brotoerus iu AtmalibuSj Buchetiusin Belgio Romano, Geh

nius in Opere de magnitudine Colonim Agrippinm, Fisenus m Bistoria Leodiensi, Laguiilius iu Bistoria

AkaHm,

xernburgensi

niensem

r/

Bertholetus in Bistoria Lu-

alii,

quibus addo,

licet in

multis

eximium Bartiheim doctorem Colo-

in erudita

lucubratione,quam Ms. habeo,

directa

porum seriem exorsi^s a S. Matevno, pra>cip)/a, qum pro ejusdem primo sec/tlo missione, et contra

in Dissertatiom de loco SulpiHi Severi, Tillemontius in Monumentis Bistorim Ecclesiasticm, Calmetus in Bistoria Lotharingim, Sollerius nos-

lectores nostros remisissem

adlaudatiauctorislucubrationem, evasurus eo pacto laboriosam certe et odiosam fortasse iis, qui Sancti primo sec/do apostolatum usque adeo cer-

discussionem i/ostri

P.

turbam, qui absquc dubio, quia invicem describunt, fundationem religionis Chriatian» in Galliis rejiciunt ad tertium seculum el febulis nn-

6 Dionysius Sammarthanus tom. III Gallim Ghristiance novissime editm Leodiensium episco-

hanc utrimque adducta sunt argumenta propoid a se factum non esse, itt ulli sententiai prmjudicium afferret; sedut fectores difficultates edoceret. Lubens equidem

J.

m

num.

suitj protestatus interim,

AUCTORK

me

cadat dictum, quod historieus nostri temporis ardens trddition«, iuxtaipsum antiquissimat, propugnator adversarios contorquethh uer&s;Mirum prorsusvideri debet, reperiri uodiedum Bcriptorum

dissentiat,

m

m

locis

bus improbata fuerint, nein

catalogos episcoporum, laudatos supra sub finem 3.

355

"ur assignatis

ad illustrissimum ab Bontheim statim laudandtim Alteri sententim adhmrent Launoyus

ter iu Observationibus ad Vsuardum, aliique plures ru/u illustrissimo Joanne ab Hontheim,

Eminentissimi elet toris archiepiscopi Trevirensis consiliario intimo et suffraganeo, cujus viri, patria Trevirensis, docta dissertatione, prmflxaBistorim diplomaticm Trevirensi, impressm anno L750, pluriuuim usus su/u iu hac disquisitione.

t/tm esse volunt, ut de eo vel dubitare nefas csse ngnificent. At vero cum idem auctorcontroversioi hujuspuncta non nisi nude et breviterperstrinxerit,

cumque prmterea

post Operis ipsius editionem

A.rgumenta proseculo pri m<> deducta ex congrua vo

II.

§

lucem prodierint a partium patronis dissertanovm, non absre fore credidi, si eorumdem rationcs et momenfa paulo fusius expenderem, Aecedit, quod ad idipsum me utcumque impulerint decessores nostri, dum aliquoties in Opere indicarunt fore, utadhunc diem gravissimailla in

tiones

risimilitudine ac

Patrum

ueralibus assertionibus

quead

:

ce-

at

responsiones.

illa

quaestio discuteretur.

modus

in

ea

disquisitione

nervandus

7 Eunc autem mihimodum proposui: primo, neaiquo longius excurram, abstinebo, quantum materia permiserit, a generalicontroversia de inir tiisiUatm in GaliiasreligionisChristianm, ac Pa-

trum veterumque scriptorum testimoniaadhibebo dumfa.rat, iu quantum prmcise apta videbuntw

ad eruenda primordia ecclesiarvm Trevirensis,

Pr/iuw

sruivniiw assertores disputationempas. aperiunt per generalia pro antiquitatt ecclesiarum Gallim Germanimque argumenta. siui

afi/ur

intlr

Verisimile

rum

suiiiis

iiint

nii

sunni

rt

non i/t

rnurliu/nnt.

guod Apostoli,quo

fnram

oinnrni

Sti/t/if/s,

'inlii/uilutnn

aiunt,

esse,

/Ethiopes,

qui perVOSS Indos aliorumque

e.riit,

Agrippinensisei Tungrensis seuLeodiensis.Secun-

barbarorum

confusionem evitem,prmmittem argumentaeontm,qui pro primo seculodecertantethos

aliarumve regionum incolae, [talim tam vicinos, ri aii i/iiiis ijisn locorum opportunitas ducebat "tl/ar iiiriliihul. /(/ un/ur r/'n/i /)i,ssr /irrmissinn

do, ut

primm sententice patronos appellabo: dein subjungam, qua opponuntur a parte adversa seu secun

fiurs

ultimos

fuissra fliriua proridentia,

,

neglexerint

////a>

Gallos

Evarigelium per

dm sententim patronis. Tertio, ne ipsemetpartium studio prmventus fuisse merito dicar, dabo ope~

nr/irm unirrrsuui i/i/aturi VOluit, un/iir factum "

ram,ut nihilprmtermittam^nihilnegligamtquod

ter iiu

aUerutriopmionipatrocinaricreditur;imo,quam'

biliunt positivis testimoniis

singulorum Mgantmm ordinem servare nequeam, cum neque ipsi eumdem servarintomnes, argumenta tamen, ubi fieri poterit% ita propo-

et

s. Petro apostolo, cui Occidentis cura peculiari iiui/iriiiif

futn/ut,

.

Bujusce ratiocinii veritatem sto> veterum scriptorum

Jusliui patissiuiuin.

'/'rrtul/miii

r(

vis

nam,

ut ipsi potius

loqui videantur

quamego,

nquidmimu appo non dissimulaturus interim, recte probatvm minus aut site prolatum ab ipsis, mommsententus alterutrius tamen putem nulla non additis ratic ta aut monumenta improbabo,

/rriur/ r/u.ifi/u l.iuji/uiinisis,

sus iwirii/iium circa

jnm

L66 vel

/niff, /ms

l<;?,

scribit,

tempore Chrtsti cultum penetrasse genus mortalium, quocumque nomine

fu/u st/u

adomne

appeilarentur ruit,

annum

quOTUm

',

alter,qui seculotertio inchoatoflo»

suo mvo in Christum cre Galliarum diversas nationes ; terlitts sub

diserte afflrmat,

:

,/,,h. r

cjusdem

UaHones u provtdentia di\

ina

Patrum


DE

356

AITTORE J.

P.

MATERNO

S.

palmrnn conr ejusdem seculi exordtom mariyrii

data

est

^"nannsfan. et neque h*. qua ta alter ,,•!. ,., affler credunt, aut fl», neque Iberis, in nequeh*, quae

in Onente neque qua> in Celtis, neque h», quaa Lytoa, neque ha>, qua; ,,„:, jn /l-gvpto , .,

fl

m

,

neque b», quas

Ui Prceter tres quihus

antiquos, quia,

tim

medio imradi sunt constitutaj. nhus nwtores istos Pofres citnnt

in

Ulw memormuit\ supersedco nequeat, parum ab hisad

conflci

istis

ColomenUabiliendam ecclesiarum Trevirensis, antiquitatemadjumenti altatum ac Leodiensis

, ( ,

Ttaqueeum constet per testes illos omni exceptione majores, Ckristicultumse-

existimo.

iri

tres

culc secundo penetrasse ad

omne genus morta-

diversas lium; in ipsum credidisse, Galliarura ecclesias, nationei fundatas fuisse in Germaniis quibus stant htdi non posse aiunt Treviros, pro s /

1

antiquissima traditio, Annales patrii3 scriptores multi et eatalogus episcoporum, de quibus singuredibit sermo, Jfuvat iis addere eximii infra

lis

Sartzhemii in Ms. Dissertattone sua ad textum S. trenwi ohsereot/one//t his verhis conccptam: Afflrmat {Irenmus) ecclesias, non unam, sed per-

prima dumtaxat vel secunda Germania, sed inGERMANns. Dum Germanias plurium numero nominat, utramque cis-Rhenamultas; non

nam primam

etlrtmartQene' ralibwi assi

r

tionibus, deuiin)>Uf

in

secundam

seu siipcriorem et

infe-

IX um-

hb. gorio Turoncnst

cam ah

G all0S ; at

fl(/

'

, e li-ioCatholicsa reii b io

Itequecum in ipso hisietuu>.ii> kisverbis f^llieanis nisexortucoBpissentGaincams

n u finibus veneet adl resmrare, ndei primordia enissent ^

rande paucommnotitiamtuncineffabiliapen

ne q uid minus

sacraraenta, Trinitatis Uominicas

quireret.quaminorbiscirculopned.can, peregnB. Martmum

h"

busAnostolisobtineret,

dignatus inluminationem patnaa na de stirpe ad consulente misericordia est dirigere (Deus) modo aliosque varn vario 13 Patres objectos diversas Galliarura exponunt;mitto eos, quiper GatintelUgi vehnt diversos

quam Transalpinm.fflenim Transalpinis loculus est. Quadc certo Irenmis S. tom. VJu~ propter alios audiamus. Papebrochius Tertulhaatque inquit, mipag.m: Irenams, velle, quam ubique aiiud nihil poterunt dici nus aliqua gentium ab illis enumeratarum, jacta scribebant, quaetunc.cumipsi Evangelii semina, adhuc erantin herba.interpersecutionesutcumque geminantia. lllustrissimus ah Hontheimin Dissertationepag. 10, recitatis pro opinione sua

His non repugnant nonnullae conciliorum, Pontiiiciarumque epistolarum, Eusebii, Tertul-

dum :

quin et Iren&i generales assertiones de

a Bucherio Ub. XVII cap. xiv Belgii Romani,ubi disserit de epistola Leonis PP. / ad universos

mo, vel saltem secundo seculo tis

progreditur:

Germaniarum atqus Galliarum episcopos, etsic Nnn ait (Irenams) hatas hodie aut

liae,

ntidius l.ertius, sed iundatas exstare ecclesias. In

ficietur,

tam uberes

seculo,

in

in

ettradi

idemSym-

Oriente puer Ire-

audierat. Hasc, qui secundo seculo veluti

aperta et nulli Inflcianda scribit contra h»reti-

jam

Germaniis fundatis, is minimum exeunte primo aut nascente secundo ecclesiaseas uatas m Germaniis dicit. Habemus argonos Agrippinenses, Gerinaniae secundaeincolaa, religionis Christianaa primo seroe Christianea seculo exeunte apud nos pradicatas et susceptffi, dein ecclesianun fuudntamiu auctorem supparem eumquegravissimum scriptorem, doctorem Bcclesi&B, ex ecoiesiarum in Germaniis 008 ds

scclesiis

jam lundalaruiu

lidr

in

Callnd.ciialrnj

Kcclesia;

contra heri natos, et in orbisterrs angulo quopiam circumscriptos hsreticos arguChrieti

liieiitanteiii cl

denionslninlciii

;

demum duobus

Sulpicin Scvcm ci (iregorio Turonensi majorem. Certo ergo errant, qui non uisi medio Bsculo tertio Germaniis aut (talliis Christi fidem prsadioatam aut susceptam scripsere. Bactenus Bscuiis

laudatus auctor, cui aliisque, quid ab adversa parte respondeatur, priusguam ulterius proceda-

initt

rimi ris

unda opmionis

plerique

Patrum texUbus pram\isimus t et quam-

humana

sapienticB

viribuso&equinequeamusi

cur permtserit providentia

dwma, ut ad alias gentescitius perlata fuerit Christiana reliqio, seritts [uti

ipshmt creduut adversaru de Germonis

aliis

mavis, paucis etiam ecclesiis priin iisdem

funda-

siquidem (quatenus de Gallia loquuntur) Sulpitio, epistola septem episcoporum Gal-

iis

cum

Turonensi, aliisque collatis,

numquam

jara secundo,

con-

minus primo

ea Evangelicaa praedicationis fructus

pullulasse, ut plurimi in ea

tum episcopatusfue-

rint.

14 Porro Sulpitius Severust quo plurimum hic actestimonia nituntur secu/uke scntentke patroni ita hahet lib.

II sacra?

Bistorice:

Sub Aurelio Antonini

persecutio quinta agitata, ac tum primum inlia Gallias martyria visa, serius transAlpes Dei filio

rehgione suscepta.

Sulpitio jungunt auctorem Satumini apud Ruinartium in Actis Marttjrum sinceris et selectis ; qui scribit sequentia: Postquam sensim et gradatira in omnem terramEvangeliorum sonusexivit, parique proVita S.

gressu (Busquetus Bistoriarum GaUicance eccle1 lentoque progressu juxta fidem manuscriptorum legendum contendit: sed sitB lib.

terest,

utro

modo

iegatur

,

parum incum eadem maneat

stgnificano, ut liquet ex contextufm regionibus

nostnsapostolorumpraadicatio coruscavit, caraa

rum

m

cum

aliquibus civitatibus ecclesia^ Chr.stianoru.n devotione

paucoconsurgerent,

sed nil.ilom.m.s crebra miserabili errore -ent..uramdoribusfo3tidisin omnibus

pafumarent;ante annos asst rtores

lefntt/n/ititr nrftni(tht/s,i
Htms,i{i/
;

si

locis

mus, audiendum, 19 ftaque sri

missis, aut,

Petro et

in Gallias vicinasque regiones

Christi discipulis

doceri(f///) pra-dicari,

E

laudatce mece epistohe, ac Suipitii Severi, Gregoriique Turonensis testimoniis, pergit in huncmo-

Po$t hcsc interjicit nonnulla, quibus monet, vocem Germanias eodem modo intellectam fuisse 1

aliorum

rationes

licedsalpina? incolas,

laiu ecclesiam. 1

et

n&tionesnonminus

verbi divini prseconibus a beato

nfflus

aHund nan serfpto-

^,

liani,

bolum A.postolorum, quod

nlhtfti

facih concedunt,

rioremve necessario inteUigit, Iiomano hujus seculi more, quo nuJium in Gerraania transRhenana seu barbarica legimus antistitem, nul-

iisjam

pnr

alias,

:

sunt,

.

iml.int;

tiani

-j ",f um\ ad qmbusthun/

mundo loquelSB dissisecutus, ita fatur: Ktsi in tradrtioms una et miles sunt, sed tamen virtus eadem

JiLstint Tertul-

EPISCOPO,

bhcis,

annum

i.l

t

est, Decio

et

50,

tempu -

sicut Actis

Grato consulibus (sub

hrtstt 250) sicut fideli

recordatione reChristi Tolosa civitas sanctum Saturninum habere cceperatsacerdotem. Auetortoe, sirecte notatusJischaratinetur;

prunum

anuumthr/st/

et

300.

suramum

M certe antiquum

esse,

constat

F

:

,

DIE DiiCIMA

QUAUTA SEPTEMBRIS

ex Gregorio Turonensi, utpote gui lib. I Htstoras cap. xxvm ex eo descripsU postrema qjusdemverba: Decio et Grato consulibus etc. stat

«c exponuntm

X)!

GermanicBsubfmem

superioris

seculi secundi col-

15 Verum guid ad argwnentum eximii Ha/tzkemii? Reponit illustrissimus ab Bontheim, Ger-

Cliristiaunrum dcwtimie cun surgebant, utihabetbiograpkus laudatus num. 14.

Secundo non sequitur,

tum proprios minusdenique sequi-

ecclesiis

iis

dem

I,

cundiS. Maternum, et Ti^evirensi haud diu post mcdiiun primi S. Eitchariuui. \am uc Luqdu-

apud

nenses quidem, quos certo comprehendit s. Ue-

i,

German.

Tacitum, cujus aliquot loca recenset

autem non

tur, Coloniensi prcefuisse

tliserte

part.

§ 5, et innumeris probatur exemplis

probabile

:

naius,

S. Irenceum loco objecto in

videri,

enumeratione diversorum populoruminitium du-

Germanis cis-Rhettanis, inde saltttm fead Eispaniam, ct Mnc ad aliam Galliie

ditiit

apud Celtas

Gallice populos ecclesias episcopum agnoscuntante S. Po-

scrilnt,

thi/iinii,

Irentei dcccssorcm
marttjrcm, qitanti/utcis

cisse

Stnt,

partem, quam scilicet Ccltce incolebant, redire cnluissc: pronttm itaque esse, ut statuatur, sancto nibus,

sub initium seeuli $e-

fundatas

xisse a

Irenceo

tjitain

generatia

ista

Patrum

Prtuuilc

quantumcumque

asserta,

jam subdita, Sarmatarum item Germanorum. Id cttitti de Tcrtul-

raliiiucs (

ct

primos ep\-

scopos serius cothcaruiit cradifi propter Salpifii Severi. Grcqorii Turonensis,

nini

gundem

Dacorum etGermanorum conjunctione,quarum si-

ecclcsiarum primi episCOpi

Lrtiiti

Actorum S.Satur-

Epis(o/a> scptcot cpiscoptir/tui atl Hat/c-

rt

liano sibi persuasum esse ait illustrissimus, ex stu diose facta trium ilhtrum nationunt, Sarinataritin testimoniiSj

ntsi

'oloniensis atque Leodiensis ecclesiarum solidiora

rcjtcriantur, qittint alitiruin, quaritia

nis loca Christo

,

missionemj

t/ncumcit/a pacticu/aria Trevirensis,

Dacorura

topographorum variorum

viciniores

Trcciccascs. ct Co/oiticascs,

nostrorum primo seculo

rit/n

;

allatis

circiter 177

tt/tt/t,

favorcm opinio/tis prii/nc mterpretata^ non apparcnt mihi suf/icicti/ia ud s/ofucut/atn Sauctu-

quasque signatius demonstravit Tertullianus libro contra Judceps scribens, in Christum jam credere Hispaniarum terminos omnes, Galliarum diversas nationes et Britannorum inaccessa Roma-

tum,

anno

Ita/ta>

in

sermonem fuisse dciis Germanorum nutioquce Dactam Sarmatiamque respiciunt,

et

P.

ecch>sia>\\\u\c\.iv\\\\\

prcefuisse episcopos. Multo

cap.

roai

,

nattonibus in p/urcs cicitutes seqrcqatis, quCB /amen omnes institutis ac moribus utplurtmum iisdocet Hertius in Notitia vet.

<

.1.

stianorum constiterit ista collectio nam ante adventum S.Saturnini Tolosam rarmincivitatibus

maniarum generale nomen non pertinere tanlum abbinas illas cis-Rhenanasprovincias,sed unircrsim loca, quce incolebantur a Gcrntanis, diccrsis

utcbantur, dicta />«ssc Germanias, ut

w

lectionem Christianorum stabilitam fuisse : nonr dttnt scquitur pritiio, quodmagno numero Chri-

auctoritates,

conc.iliari

quibuscum assertiones Pa*

facilc

litin f/i/fcrautur, qttis

possc

,

mu/tarum

litrt

atl (crliuin i/sqttc secu-

ncqct ?

cotttermiiiuin fuisse comprohal. I/no Christi reli-

qioncm

m

Oricntali

illa

ac Dacis contermina

et

Germanim a

ora, Sarmatis

Tertulliano denotata,

secundo seculo fundatam fuisse, probari affirmat alittnde etiam et concludentibus argumentis ; ac dciuunt rcmitiit'tccforcmad Ilansiziitin Grrmai/hv sacra» tom.

I,

cap.

i,

locum declarantem ut ex

illis

pro

7nisaione

Sancti primo seeulo

et

u,

et illis

eumdem

§

Argumenta queesitaatra-

III.

ditione, juxta primse opinionis

Tertulliani

partibus applicantem.

patronos antiquissima,

nixa AclisSS. Eucharii,

Patrum istorum mentem assecuti fucrint, pluribus non disquiro. Boc tamen milti satis certum est, quod etiam ab antiquis Colonia Agrippina adnumerata fuerit Galliarum 10 Utri rectius

lerii et

et

Va-

Materni acGestis seu

Trevirorum in liorum aUalem inquiritur, el Historia

ecclcsiis. S. Athanasiuseam, in epistolaad agen-

;

vitam soiitariam, superioris Galliae metruponuncupat. Ojdatus Miicvitaitt/s, Constantinus Maqnus et S. Altqustinus, abi scribunt dc Ma-

nec seculoix anteriora repe-

Coloniensium episcopo, ubique Gallum episcopam appellant, nullibiGermanum. Yerba dabimus § 9. Verum sepositis etiam istis,

mandam

tes

lini

teriio, seculo

dttm attcntiusrem considero, parum, aut nihilad propositum nostrum pertinet, seu allegati Patres

Germanos

cis-Ilhctra/tos respexerint, seu istos

tantisper, Ckristicultum ad omne seculisecundi, penelrasse excltusos Germanos notuisse mortalium, ^enus

cis-Ilheiiauos,Trevirenses et his vicinos, qmnpossit, ad illius asserti veritatem mfficere

twnvis

GalUarum provin

sialiguam Germaniarum Demuset TerciampenetrarU memoratus cultus. futsse inde sermonem iisdem et IrencBO de ct

olas in partibus conficielur. Christit

illts

exstittsse,

dumPatresistiscriberenUquidtuml '

I

r-

minate statui postit.

inGei 17 At,inquU,disertedicitlreruBm

niisfuissetumiundatas

traditionem.

opmionis primm patroni, quod passim omnibus aittiqititatcni

/cui/ic cst stio/

siarta/i

c/it/c/iti/ats,

seculorum

itiit

< (

i/i

ditbiiitn

cucalani

so |

/c

ciiultcaiv

adtraditionem appellantpluriumque Eucharium, Treviri

possessionem.

Valerium et Maternum ;i Petro aaifiaos omni tempore gloriatisunt, inquit Bucherius in Belgio Romano lib. VI, cap. m, num. LO. Vetua et <-<>i\stuns tr:nliii<> [verba sunt LaQuillh lil>. IV li/storhe A/satia- ex Gallich Latina) oum monumentifl plenam utvidetur,fldem merentibufl conjuncta 5

docet, SS. Eucharium,

Valerium et Maternum

Petrolegatoflfuissein AJflatiametadjacentea provincias. Verum cum innumeris exemplis cona/iqao/ stct tratlttiottcs tu simi/i ittatcria, pOSt a S,

,

tulliano

niliii dt

Piciiqac

Germa-

Dacis Sarmatisque confines judicassem illorum asserpretium operm imo vix tioncs, neduminterpretationeshoclocoexhibuisse, majorem a nisiperspicerem, collocari in iis vim wgo Demus propugnatoribus. opinionis primce medium S. Justinum, dtun scripsit sub

nos Orientales

riunlur, \uw apUi ad confir-

iv

ecclesia*.

Dmt: demus

ergosimOUerinunoalterovehcoinfeT

i

seculorum possessionem, ad lydium veros critices lapidem admotae, continuo concidisse, utpoU nulla idoneorum testium continuatione nullisque indubiis »at satis vetustis monumentis mffultas, consignatasque dumtaxat liUerisper scriptores a

rerum

TradUio litm

o6ji-

multti

monunn

nir.

flrmata et 'tm tffCBKi i

Qettls <<

Troi

ir fMffl

;

DE

358

MJCTORB

MATERNO EPISCOPO,

S.

p[

rorumgestasuitemporisj

um

aquoamantibusavide

nun una amhujendi

thwrsj.rttnhilcs, ucninenKt

hujus tradiHonis soliditate, ralione departit ularis

^eexistimaruntfuno^mmutejmpenttius

fassibu

indagare, undeprobetur, ommtemcctens missione gloriotos fwsse cun,

introspicere

poredeea Treviros

;

tantopere

sint

cujusmodi naturat

et

;

tB8iimatamcmumentaexamimre;guodetnoscum (p

prosequemur, sumpto exordio ab BistoTrevirorum el Actis Sanctorum, de quibus hic

j

ria

|

i

.////

8S.

agimus. promulgarunt LS Bistoriam Trevirorum typis Acherius tom. XII, pag. 196 Spicilegii prima ex editionis, %ecundm autem tom. II, pvg. 208

flrio ,

'7 ,t' tfj

/-"'/""".

Paferfi

codiee abbatim S. Cornelii Compendiensis inter Accessiones historicas ex tribus

gl

i/,

!/"/'("/, r/tUB

Uibnitim

anliqua putar ,

,i

qum nominat

/j/sv,

Bollandus,

in prcefatione

et

;

Calmetus

ad caicem tom. I Bistorim Lotharingicm.^ Acta vero trium Sanctorum, qua ab eodem seu iisdem, ut mox apparebit, conftata sunt aucloribus, a quibus ipsametBi$torza,inseruit Bollandustom.

Januarn ad diem S. Yoln-ii, uln

29,

auctore ita censuit


II

quo recurrit festiva memoria :

Kes gestas

Eucharii, Valerii, Materni scripsit Goldcherus

monachus

Treviria in ccBnobio S. Matthiffl aetate vixerit

«jii.i

esse ex eo patet, sis,

ijiii

anno

;...

Donreperimus antiquissimum quod Herigerus abbas Lobien;

anno 990 Fulcuino

successit, 31 Octobris

1007 obiit, multa hinc fere ad

scribat in Gestis episcoporum

verbum de-

Tungrensium, ubi

de Euchario, Valerio atque Materno agit per 80 Haur

Bollandi

Bertholetus part. Ot

II

conjecturam

amplectilur

Dissertationis paq.'.i0b,

tomo

I,

eamque amplius extendens putat Goldscherum (t/ai primus, at ait, Actorum auctor non est, cum sah initiaut pnifitctitur, se en, qum
LoquUHub,

fulcm scriptoritm, qui fortasse pluribus seculis ciini

antecesserant.

Tum

recitatis

biographi epilogo hisce verbis

Banctorum

Patrum,

'

rum

post

:

ex ejusdem

Haec de gestis

excidium

Treviricaa

L—

Ad

Historiam Trevi-

addidit. Undecolligimus,

secuh xr, nec Goldscherumfloruisse dumtaxat hxstonographum primum fuisse Jrevirorum juvat

OTndpostrmum,utmmifestiusappareat, IrJlcm Trithemio, qui in prajfatwneenumeTheodonransauctores,aseconsultos, nominat Matthimxn S. monachos cumet Goldscherum de rebus

scriptores Gestis Trevirorum, exhibere Goldscherum pra>Trrcircnsibus eo ordine, quo cesserunt.

moxcitato, secuh ix 22 In primis ad anmim 1012, /oco teriores scripsissein dicitur Theodorus Goldscheri decessor sua temGesta Trevirorum additiones usque ad aniiam 980, paq. 122, Bemiqius abbas

Ad

pora.

de Mediolacensis legitur composuisse Cantum primis Materno, sanctis Euchario, Valerio et Trevirorum episcopis dulci et regulari modula-

Adanmtm955,paq. 98 traditur, AdeihermonasteriiS. Matthim Trevirensis scholasti-

tione. t itin,

cum, ad Gesta Trevirorum addidisse sui acta temporis. Adannum 909, pag. 56, notatur obitus Eberhardi monachiet scholastici in eodem manainter cetera ingenii sui

qui

sterio,

monimenta

metro quam prosa elegantiori stylo conscripsit. Adannum denique 885, paq. 37, refertur item obitus Florberti monachi S. Matthim, ywzdeTrevirorum excidio, quod Nortmanni nuper patriffi intulerant,

elegiaco

versu libros

quinque conscripsit. His antiquiores rerum Trevirensium, ad materiam nostram spectantium,

triumprimorum antistitum nusquam assignatos reperio.

compilatores, aut

graphos,

23

Ex addactis

autem Trithemii verbis observo quorum pn-

sequentia: primo, quodetante Ittstrissimus

bio-

Honthemius,

me

observavit

mits verisiii-

militcr fuit

Vitam SS. Eucharii, Eberbandu*

Yalcriiet Materni, editam a Bollando, adscri- monachus potius esse Eberhardo monacho quam 8. Matthix.

bendam

Goldschero

drant eu,

;

quia nimirum dictm Vitm melius qua-

qum dr Eberhardo

trudit

Trithemius,

aliter censuissetprocul

proinde meritum

magnum, utloquiturTnthemiusinprmfationead Chrouicam Spanheimense, et in duobus volnminibus partitum ; c/uippe quod anno proxime elapsi seculinonagesimoprimumpublicmlucidatumest et exquo uno tumEberhardialiorumque notitiam, tum horum et Goldscheri mtatem certius haurire poterat. Goldscherum quidemnoveratex Trithemii

procedit, atque ex

iisdem epilogi verbis

otorum

q

ita fere arguit : Gesta SanGoldscherojaarrata sunt ex Mss», exci-

dio Trevirensi surreptis niiuii

461

;

;

sed

quartum

et postre-

exoidium, teste Browero, contigit anno igitur huio illa anteriora sunt qum ratio:

cinatio,

simodojusta

non parum firmaret quandoquidem in laudatis Actis foret,

traditionem : simt ct in Bistoria, expressedicantur missi fuisse Petro Eucharius, Valerius ac Materaus. <

Longe

vi

tm

abest, ut

tanttm hisce Actis vetusta-

eoncedant

adversarii: cetatem Goldscheri monachi, Botlando non compertam, ipsi eruunt ex Joanne Trithemio tom. I Chronici Birsaugimsisita scribente ad annum L012 pag. 154

Anno

:

QasteriiS.MattM»apostoHextramnrosTreyir(>. vt pauto inferius Post quem Goldscherus ejusdem oeanobu monachus sohota

rum

:

:

pr»fec quiscripsitinter cetera ingenii sui Opusculade uidimis sancti Eucharii primi Treviroesl

rum

episcopi,

discipuli

sancti

Petri

apostoli

epilogo.

Neque

dubio ipse Bolldndus, siaditus ipsipatuisset adt 'hronicum Birsaugiense, opus

(

atalogo virorum illustrium Germanim;sednulla

tempon$notadesignati{m,eumquesolumSS Eucharii,

alerii et Materni encomiasten ; «t mirum nan sit,quodei Vitam attribuerit,et,sirespexerit ad excidtum Trevirense, vetustiorem

quam

!

crediderit

reipsa

atque Barigero anteriorem. Subshtuatur ttaque Goldschero Eberhardus esset,

qumde Bangero,

•*•»"

praanotato, quinta

diemensisDecembris, moriturTheodorusmonachusel scholasticus mo-

E

complura ad Historiam Trevirorum addidit; Vitam quoque sanctorum Eucharii, Valerii et Materni primorum Trevirensium pontificum, tam

Bparsimin ohartulis BCripta invenimus, qucerit tan(/ciu,a/i SOlidiliS prahari possit auchirttas ac ulterius

•iii-

;

qumque supra retulimus ex Vitm

dictos lucubrationis. Laguillius

l)

De

lib. I

tertii episcopii lib.

urbia relictoa cineres, diligentius perscrutantes

loco superius citato

rion ftafci

I

Mosellanaa

16capita. ntuHa anttll,«Hus

secunrliepiDelaudibus sancti Valerii TreviroMaterni laudibussancti

seopi

m

pei

lihrum

temporibns remotissimos, ac tum ,, anfupntatis sutr nrimum a levipopulo, aUisve adoptatas, v*n <>><«/,„„, ffc/a,

,

P.

.1.

,

et

seculi

* ****

x

senescentis historico

«tib congrJa

r

%£

WMtBollmdodatamitaesseEberhardopro. pnam,utpurus

sit

mterpototus, sed

hujus fcetus, neque ab altero

ista

potissimum observari, quod assenhrtnequeam Casimiro Oudino tom. II Com-

mcutarii

,/,

scriptoribus col.

f^^smaccepi

1136

exisUmam

SS eexBarigero,guoerat

cursurum

DIE DEC2MA

QUARTA SEPTEMBRIS. bnc mtnTssum

possidebat Eberhardiet aliorum Lucubrationes de rebus Trevirensibus etgestis primorumantistitum,

turomsui IVa-nalaxas^divinaothumana

aut,

Unde phmtorUM

aitctoritaH decedit.

incompertum nobis

titulos ac uomina antiquorum hew»umomninodelevisse; nullavestigia virtutum

Qulla victori»,

incendio

urbes^tantosubjacentesexcidioj factaqua duadomina gentium, cum Threnis Hieremiaa i

Vitrn, et tanto in pretio habitee a BerthoLaguiUio, cujus simul ratiocinatio, relata

sius

multorum profectibus sunt ablata. Ubi cum autiquorum Fastos exemplariorum absumeret

tgnisj et

monachum,

ges

Kodem

anjio (881)

Nortmannorum Godefridus

duo

actam parentelam usque adeo posterorum subtrahi memoriae, m etc. His affinia habetde Normannorutn

iii Trevirensem el circumjectas dvitates rabie Sigehardus San-Maximinianensis sscw/oxmonochus i/i Historia miraculorum s. Maximi

TVeui-

rensis *r,

et Sigefridus...

finibus effuai,

aur-

tores paucissi-

mis.

csedibus,

eorumdem auctoribuspostexcidium relicta >>i
l

sanctitate

riamprofluxisse ex conjecturis^piis cogitationibus, Quam sxigua fuerint dicta acljumenta, eruimus

non modo ex

Vitcs epir

logo, et exposita f/crfisfa/iouis atrocitate;

gratia pollentes exstiterunt Felix

quos enumerat

epiSCOpOS

rt jtuuii/rrs

sulum

viginti,

qnosgue

oimm

scpu/tus trrdi assvrit iu vri/i

rvtu luislrum ilu /jru-

Quorum autem imperatorum

sequitur:

singuli claruerint

con-

veJ

temporibus, quosque

eorum habuerit exitus, quotque singuli anadministraverint offtcium pontiflcatus, seu qiianiuni quisque ampliaveritecclesioa Buaa redi« tusj quia totius Galliaa -•_! Hunnia el Nortmanjiia vita nis

adjumenta, ut

vulgaribus tradiiionibus.

et

et ceteri,

rlrstu S, Eurhurii. Tuui

exif/ua

suspicari queas, integram pene Sanctorum Histo-

faota abolevit everaio, \\<-r a aobia leotorum <-ujusque requirat exactio; cum et antea diris 10 persecutionibus, aub quibus Yixere, eorum tne moriam fama scriptorum studio minua potuerii rii\ ulgando perpetuare.

28

verum

Atf/ttv

is/tt jiuithi

/itsius

t/rutiaui vututii,

tii

primorum prmulum

etiam cx biographis aliorum Sanctorum Trevirensium, quorum vcrba exhibeo. Tom. III Martii

f/ui

pag. 022 auetor VitceS. Feliciscoionymusitacon-

narrantur primi >/ secundi seculi gesta : Imud curantes, plurima heec inter occurrero fabulam

queritw: In hujus autem ter felicia Sancti menomnium fere Treyirensium Sanc-

i/uiii

l

Historiam tanti fariunt,

spirantia

tione, sicut in

et

consona

li/ius iivit/ii/iuuii

vastationem cogimur plorare, perquam constat, ingentia sanctorum Patrum nostrorum Vitae volumina ita penitus esse consumptaj quod (nisi <-x

ithi /iitn tjuuis Vitce

paucissimis, ut ita dixerim, tanti pelagi guttis,

tnni.

terim

aliquatenus reformata fuiasent) penitus organa nostra, velut super flumina Babylonis auepensa, jam dudum in horum laude

tinii

Sanctorum conticuissent.

26Tom.UlMaiiJ pag.b2 Stephanu$ abbaeSJa-

Trevirensem

vtuuu

/oc/s, t/ttihus

illis

:

Wilifiriiiititii.

partes discutiam, Accipe in

eruditorum, guos

citat

historiae in e

qui

i,

vrut, esse.

iia

\\

Hon-

judicia: Jacobus Sirmondus

ad Alexan

iu Qestisi, inquit,

pontiftcum

Treviruruiu, fabulosa permuita. Acherius editor tom.

mo

prout patsbit inferius,

IV Operumpag.BQl in epistola

in vetustissimis aliorum locorum etiam in plumbeis, ac marmoreis tabulis, terraa

nostrae

quorumdam

themiuSj super

f/ruiii

infossis,

iis

el

itlorum seculorum hominibus ac

torum recordatione, repetitam saqiius hujus urbis

schedulis, vcl

Spicilegii

quidem

doii intelligat.

initiia

futilitatem

In priore editione

utiiiu mendis futilibus Martenius tom. IV col. 1

eorum

pag, 208: Hujuu

et

uemo

monu

fabulis respersa

13
Amplissi-

1

ttt

o&tenditur,

instrucli fuelltllt

cobi leodiensis in

VtiaS. Modoaldi Trevirorum

xn, defeetum rrumuepiscopi, conscripta secuk srr,mentorum incusans, quod rttituis accuratc

tn&trwtmilis

jungit: Deinde Auspicius quidam regimen tenuit; dein insignes per legitimas successionei

Agrippinam, Bunnam civitatescumadjacentibua castellis, scilicet Tulpiacum, Vilipiacum et Nuis ignecomburunt. 25 Tertio observo, Vitam toties memoratam, Gestaque seu Historiam Trevirorum, cumprobari nequeant antiquiora esse seculo nono aut decimo, debilissima esse instrumentaadfirmandam tradi tionem vetercm, adstruendamque missionem a S. Pctro factam seculo primo. Adde, quodtam sint

Hista-

aliititi, clarissime innuit, se non modo scripsisse postexcidium Normanniciwi, verum etpaucissi mtS iiistriiitaiti /tttssr thiruttivtitis, \urral
rapinisac incendiis omnia devastant, Coloniam

Pmterea

apudnos tom. Yll Maiipag. 32. Scd t/uid niio confugimus? Ipsemet

rimseu Gestorum Trevire?isiumscriptor Eberhar- dd <<< 'Clirin} dum intellige, vel Theodoricum, vel quemlibet nanda,

re-

primoquidem impetu finitimaloca depopulantes, Leodium civitatem, Trajectum castrura, Tungrensem urbem incendio cremant. Secunda incursione Ribuariorum

ob hoc omnis veterum genealogiarum

series abolita fuisset, contigit etiam, omnem B. Modoaldi (defuurti circaamtum 640)retro

Trevirorum nobilissimam civitatem Galliarum Nonis Aprilis {anni 882) die sacratissimSB cceme Domini occupant, in qua usque ad sanctum diem Pasehaa, fessa ab itinere corpora recreantes, omne tentorium urbis circumquaque usque ad solum demoIiti sunt; deinde civitatem flammis exurentes, Mediomatrico dirigunt aciem. Dc reliquis cirita:

la

tantoque in ea miserabilius plaagenda erant aiitiquarum virhitum monimenta, quanto damno-

vim omnem amittit; qitandoquidem non obscure pateat, mentionem fieri in epilogo dc Trcvirensi excidio, quod contigit non quinto seculo, sednono, Audi de hoc excidio Reginonem, Pru-

tibus ista prcemiserat

vi

mentandaeratillametropolisgloriosaTreviriSj...

20,

miensis abbatim in Trevirensi dioecesi ac testem synchronum: Normanni...

nulla laudis aul probitatis avonobis reliquisse, omnia gladioel exterminasse. Verum supra omnes

rum uostrorum

est.

morata

num.

]•

Sanctorum,

21 Secundo observo ex assignata, juxta Hirsaugiensis Ghronici fidem, Eberhardi et aliorum epocha, multum deperire prattensce vetustati mcleto et

.1.

pari

subvertissej sanctuaria Dei profanasse, prseclaros hominum labores exinanisse, monumenta

lubel,

eanstat hodie,

AUCTOKK

abolitionecontemptuihabuisse,urbesditi

Notkero episcopo Leodiensi, cui mque. aique illi Gesta pontijicum Tungrensium, Trajectensium et Leodiensium attribuunlur. Porro, an Goklschcri Opus in tres libros divisum alicubi si

ua pergit; Fertur enim

esset

^D^orumgenstuncperomnesGaUiarumfines

adquasverisimiliusrecurrcndumfueratHaiiQ.ero,

mum

369

cursurum fuisse Goldscherum ad iffius Bistoi tum, quando in proprio monasterii sui Htimaio penu

intli

to/irt

fuuns nlit uitis

hiepisi "i">i uiii

monet

(

',rstu

se

'lift

trrii\iuut

prmtermitiere

primorum arcuiepiscoporum, quae

in

,i,

geata

editiom At/n rtuiut

et

fabulh

conspevse nunt

multU

DE

360 ,f

<

MATERNO EPISCOPO,

S

aut valde AchenanaetUibnitiana, aut fabulosa, perstncta sunt, orquidem brevius t.a. a»t im:ftr non addo, quia tfiturt/ur oh <»»«, kxo. //A alios

rofti

1

„/

:

;

.

P.

p,lrm f.n-n-f

asseriores recensiii vel inter secutuke opinianis inferius. recurrent verba eorum sunt, vel utpercipuUlector, 2g Victa hactenussufficiunt,

fundamenta, tucubrationes infirmiora esse

tales

quam %

ui

tot seculis ab ejusdem

traditio rei,

iis

guod hie umce horum Lucubrattonum

criptoribmremotm,stMiatw,

M,

int/itirimus.

adjumento saltem

aucioribus

chariulm

veleriores

fuere

majo-

certissima excidio superstites, et

quantumvu

el

ad quas provocant ;

relatio,

P

inguis,

in

iis

immiscuerint

collectis

promde, adjun-

itti

quominus substantia cta fabulosa, nihil impedit, admittatur ut missionisa S. Petro retfneofur, et Eguidem, ttcet res minus utrimque dispurrponcrrm primo, non constarc mihi

vera.

tata rssrf,

antiquitate, fir Bufftcienti chartularum istarum Majorum. appellant, quos rt auctoritaie eorum, neque comtare, an in chartutts istis, vel

Secundo

Majorum sione a

S.

non admittitur.

tN^

"t,

mannkum excidmm riano

—

ScotosuspicaturmttstnssimusabHontheim,

.-.77«*« nonnulhs, eadem verborum ataue coUatis tex/ihns

4 Dissertattowssu* phrasi conceptis, ostendit § quaniumcumque Hartgeri et Mgtdn

Pmterea Aurcm-vaUisfdem extollatcum

aliis Bertholetus,

huncplus ceguo creduinftciaritamen non audct, apocryphs o?-nasse miraculis lum fuisse. illum narrari refert, inquit GalUce,

Historiam : Quid apocrypha? Adjuncta ab ipso identidem miracula misveritati missionis admixta, ipsam fabulosa, sionera

non destruunt. Sedadsimileargumentum

facessere responsum est prcecedente §. Phts negotii non quiScotus, Marianus intuitu hicpossetprimo

dem propter

cum

ad idcm

unum

turu dc primis episcopis uti num. 23 insmuavi. TrmrenMtmpoS usus «t Gestis concinnaUs, guod et de Ma-

absgue inju-

iitustrissiuii ui> thutllirim, f/uibus

omnibus W tamenaiterumve

^iJssettaimus^pauds f/uod spectat, venstmtlms, 31 Ad Hangerum

l

citat

possunt testiria etiam super hoc puncto requiri adhibere tamen Malo indubitata. monia magis

invaluisse.

pZu\ neqlectis supersedeatur, exammandos.

relatione testimonium fuerit de misPetro ; nam cum allati biographiet

Bistorici merito suspecti sint in aliis,

rrrhn

maono incremmto

lib.

re/atem

suam ; sed propter ejus, guem

Methodium. Enimvero in Chronko suo^ Sancti nostri II post nanatam sub Nerone Sociis

a S. Petro missionem, addit expresse

Hucusque Methodiusepiscopus.#y'?/$tfw? quoque se verbis usum fuisse sic/niftcat, ubi temporibus et Vespasiani mortuum Eucharium memora/ ,

arqumentum in DissertaUone sua § 3 drt Nonrepugno, si persubstantiamtraditionis intelligatur verbum Dei, per SS. Eucharium, Valerhim et Maternum primum nobis et vicinis nostris prsBdicatum fuisse. Renuo autem, si cir-

Adriani Maternum. 32 Si modo guwras, guis sit iste Methodius, quo tevo scripscrit, guam sedem occuparit; respondet

cumstantia temporishuiusprsedicationis, si quaMi:i discipulorum D. Petri, ad hujus Historiae seu traditionis substantiam referri velinf. Reli-

Conftdentius bini Broioero recerttiores,

ita

respon-

:

ijiiuiu rs/ igitur,
antiqua

ui indagemits,

an exstent

certiora hujus missionis indicia

;

alibi

nam

idignoratum fuissr fiptu/ alios, aut a scriptoribus secuio nono uutvriiirihus utl pnstrrorum notitiam non fuissr vix credibileest,

si reipsacontigeritj

trnusniissum.

Jiro/rcrus,

gui tamen ejus auetoritati defert plun-

mum, auctorem ter

cssc

temporis necdum explorati.

guorum

Si&it nec Methodii, a

Ma-

riano Scoto dtati , qui pei•peram a qui-

al-

busdam

Methodium Mariani vixisse supponit seculo iv,

alter non modo idem asserit, sed prwterea ad hujusmodi giuestionem, in hunc fere modum pronun/iot : Respondebitur, eum a Mariano Scoto, qui floruit anno 1058, fieri plurimum, citarique ad annos Neronis 14, Vespasianil, et Domitiani 3 eum in Mss. S. Maximini martyrem appellari et episcopum Patarensem etc. Sane si verba a Mariano producta iiguido probari possent :

csseMet/todii Patarensis episcopi, cessaret

apudme

omni scrupuio, fraditionem amp/ectercr, sa/tem guoad substantiam Sed tnntn cetas Mariani Methodio jam dudum merito cotttroversia^ ac, seposito

IV.

Examinantui argumenta

desumpta a testimoniis scriptorum aliorumel Marlyrologiis antiquiis.

.

est ah a/iis, et nuper a nobis tom. IV Angusti pag. 38, ubi ad ailatum, in hac ipsa materia ejnsdrm Mcthodii testimonhmi, responsum cst, i/lius testimonium non sufficere, fattique eos qui scriptorem hunccum Methodio Patarensi con-

dencgata

t

Prtvfvr nUornm

i

tn

tfortwi iuic/i i

ff«i

uf/rgntn (irsfa Trcvircnsium,

primurum

ttutisf/tunt, in

i

-

,

missituirm

it

dim

Yitam

/uinlitcitur

a

louguru ttgmen au-

/irimtr opiniontS ttssrrtorihns

rtnruni

tuirm

ct

Prtro ftdsfrurntium.

t/nruut antesignanus est Harigerus Lobiensis abhus rttm Anseimo Leodiensi canonico et Mgidio \itrrir rullis

uuniar/ui iu (icsfis ptmli/irum

grensium, Trajectensium

MaHanus

subsGguuntur

et

Leodiensium, quem

Scotus, Otto Frisingensis.

Ubertus abbas Stadensis, Aibericus /iuut

7'uit-

monachus, smgttUin

Trium fon-

suis Chronicis, etplu-

rrs iittmrro u/ii vel rcccntiorcs rci

sallcm iuni rr/ttsthirrs.prrtfcrursumanobisstthindcnuminandi. Xct/itc

hnncii

tti

innrnri mis

dcbent hoc /oco

quandoquidem omnes seculo nono, multi decirno, p/uirs undrrimo juuiorrs sint, att/ur >idco corum auctoritits

t'd

cvinccrr

famam, gwtm

nnum

usgttr /tunc

c,r

nttta sit, tradifionis

nu/hocto primontm

sccu/orum prohato aurtorc arcrpimns. cc/chrrm fuissc

iis

fcmporihits, gitihus riccrcut, ct

puu/a/im

fundunt; cum hic circa annum 300 martyrium consummarit, i/le apud Marianum nonnullarefe-

qum dudum post dictum annum

ru/,

contigerunt,

exempUs ihidem ostenditur. addit Honthemius ?nox laudatus, cu-

uti productis

33 P/itra

Patarcnsis

jus huc verha transfero ; Non fuisse celebrem cpiscopus cffillum episcopum Patarensem, circa ditus, non viannum

300 seculo martyrio coronatum, nec etiam quemcumque detur antiquior. alium ex antiquis scriptoribus, inde dignoscitur,

quod

Chronico Marianipag. 410 col. l ad annum 408 referat mortem S. Augustini; quaj quinto ssecuio evenit; quod citet Historiam in

tri-

partitam,

quam Epiphanius

scholasticus sub fisssculi vi ad requisitionem Cassiodori com-

nem

quod denique temporum intervalla ab Incarnatione Christi metiatur, qui mos compupilavit;

tandi

octavodemumseculo usu receptus est Sed ne ante finem quidem sbbcuU x eum scripsisse

mamtesrum

facit versus ille quem pag 375 pangit in laudem S. Celsi, a nobis am ,

col.

1

i

supra relatus his verbis

:

«

Nomine

et meritis «

Celsus,

x

:

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS.

animo sublimis, sed et genere clarus, « non segnis.patriae semper ubique vigens.» Qui totidem litteris desumptus est ex lapide sepulCelsus,

n

chrali hujus Sancti, circa annum 079 demum detecto, cujus inventionis Historiam, una cum

hoc

sepuk-hrali

a Bollando

titulo

ad diem 23 Februarii editam, scripsitTheodoricus monachus S. Matthiae, Gestorura Trevirensium aut

compilator aut augmentator. Hactcnus iltustrissimus, qui deinde concludit, suspicari $e, Metho-

dium istum personatum gines Trevirensis

esse scriptorem ad ori-

ecclesiae

(cujus

pnecipuam

notitiam aflectat) secundum sisteraa monachorum S. Matthiae auctoritate sua firmandas theatro

datum. Quidquid de re sit, talis nonest.Methodius istc, qui mihi traditioncm pcrsuadeat. inti-r Mwtyro34 Hincconfugiunt primfescntenfia- pafroni ad hyiapnperam Martyrohfjia ; cumulum ingentem adducit auctor objtdunt nonmilli

Treviria

;

inde conficiat, Valerium

tum

primo

secuio

fttisss

s.

Petri discipu-

\

fruditioui r/uam prodesserecitatas annuntationes sunsit observatio Sotlerii notitia Martyrolo-

m

gtgrum versatissimi;quia videlicei nullibi additur signum disttnctivum De antiquis, quo apposito Hirroni/mianis /ninii duoruin /nimuruin

in

F.ccle-

sim secuiorum episcopi passim gaudent, n quod in iwc ipso laterculo s. llippntito tribuitur, in vetustiori

Bieronymiano apud Florentinium npud Ackerium r/ in eo, QUOd Suecice appellamus apud nos tum. \[ ;

in vetutissimo

Regmm

addiem SQJanuarii, Hedeo adeos,

Junii, ubique

S.

stolorum.

persuadent Martyrologia S. Hieronymi, Rabani, Usuardi, Beda>, Adonis, Notkeri et Romanum. Bertholetus, qui cpistolam Ita

nobis

istam tom. VI Operis sui inscruit ejusque auctorem canonicum Trevirensem nuncupavit, ejus-

dcm pene

paq. 7G in Obser: Ado, Beda, Usuardus in suis Martyrologiis et Petrus Cluscntentite est

vatiouibus in hunc niacensis

:

to?n. I

modum

meminerunt

scribit

SS. Eucharii, Valerii, et

non

ista Marti/i-ohx/ia ap/irllnrunt, rt diro

pcrripirc.

Eamdemrem

:

confirniautscriptoresplurimi

e.ristimnrint

Bieronymt

Rabani Martyrologiis, quod

ct

grum

Valerii

:

nomen

simis inscriptum

ronymi, Rabanus,

plerisque etiam vetustis-

Maximini:

S.

ftjs.

Valerii episcopi.

»

«

:

Treviris depositio beati Valerii episcopi

num

variaque Mss.

(i

:

Eodem

i<

die Treviris de-

B. Valerii episcopi, discipuli

« positio

apostoli,

Alterum

"

est,

mianum apographum t/nitum;

scd,

Cfi/irinrnr,

habuerint,

rrvdani,

uli

rcrcntiorunt

Jdem dr Uabani

<•/

bus infru, dirtnni

aliis

l'etri

nobis

inco-

dr ronlrurio

dunrt

nurlum

adilitionihus

.

nonnullis Fastis, de qui-

csfo,

mc e.rrcptos rcortraquam nuperrime a neoterico

Vuli responso milius a

:17

lia

,

mm miillum pm sua senten-

ipsorumque textus recitaverai

difjitrri

quo firmius eredideram, nihil quidqttam cx Hicronijntianis, Rabani, etaliquot aliis adductis Murtyrohgiis huuriripos.se pr<> disripu-

tendit,

visce sunt,

.

in

us

idrm memoratus neotericus

omnes

S.

notm

mciiorisS. Hieronymo adscripta apograpka, cum publicm utilitati prodiderunt ut aliis collata tamen diligenter ea perscrutatus sum, nusquam ;

Servatii

numero

successores

Gregorium Turonensem, Baudemundum disS. Am.uidi, Harigerum, Anaelmum, Egidiura Aurera-vallis, auctorem Chronici Magni, Godeschalcum, varia Martyroqui fluccessoribus

et

:

tat

ab hiscc duobus prinup opinionis assertoribus ea in subsidium vocata sunt. Quapropter operm pretium ducebam de novo perlustrare singula. Adivi ct Uaque Florentiniuni, Achcrium, Martrniuin vetustissima

inquiens

viginti vocatos fuisse episcopos Trajectenses. Ci-

latuautmissioneSanctorumnostrorumaS.Petro; maxime quia a nullis, quod sciam, prmterquam ,

ita

Celebrisiste hagiographus (Henschenius in Exegesi dr epist opatu Tungrenei et Trajectensi) con-

cipulum Notger Logia,

demum diplomata imperator S. Servatii,

ai

regum,

titulum dederunt

TRAJE0TEN81S BPI8COPJ nOD TUNGRENfllfl. Audi nunc qun/n /> difficuitatem perrumpat,
sckeniumexpiodat: Unica observatio sufiicit, ut evanescat cumulusiflte citationum quiE erudi;

,

occurrit mihi

Materni

rr!

,

nomen Eucharii Vrcrircusi nedum corum a SanctO Petro

vel

tioni

ejuj potiua

ci/mno

miti res-

ponso

constrtValerium inveni, sed iis termvnis magis traditioni nuntiationes an ii t rear, ctum, apad iaudatOS edttores obesse f/uam prndcssc : ro> leguntur, suntf/ue varim codicum arietate 1" o Srptcmbris Tomus IV.

36

^rnsiini

>-iiiii

incidium [fortasse mitius

Qallicumi une montre de son dictum oportebat) quam

(riidiiiuu, e/ostentatio veritati

missio. it

i-omguntur

flrnsrlu niuni nos/iu/u, qui in nmtrrin

35 Ista> assertiones, quce, si satis constarct de prwripuis curunt pnriibus, magmim sane pondus adderent veteri traditioni, co mihi mirabiliores

nostrum Sollerium,

s.

quodfortas.se Bierony-

reipsa habebatAir, quodprmtendebat, utnonpotuit

»

qui

Beda Roma-

vulgatus, Ado, Notkerus, Martyrologium

absimili auctores muitos citaverat

discipuli sancti Petri.

Troviris

n

Clsuardus,

ronymi, Radani, Usuardi, Adonis, Bed», Notkeri et Romanum, ubi verbis expressis dictum n

ti

in aliis

Martyrologiis. Ms, S. Hie-

esl

ditionis defensores,

est

id,

de discipulatn S. Vctri adstruitur. At pro/rr/o hallitciuati sttnt ; id niiuinw elicitur 6X Boilandi /cj/u, qucni quantum huc spa /
quales sunt Marianus Scotus Albertus abbas Stadensis etc. Qualia sunt Martyrologia S. Mie,

o/nnc

,

in Fastis i/iidrm enumeratts dicitur dc solo Valerio, etiam inveniri de Euchario et Materno in omnibus, sed et insuper crediderint, legt in

H

dit

mc

hauserint: duo

quod

rum. Ibidempag. 114: Omnia Martyrologia ix Adonis, Wandelberti, Rabani et x. seculi Usuardi et Notkeri, meminerunt SS. Eucharii et Valerii, aeque ac Romanum Martyrologium, eosque appellant S. Petri discipuloa. Iferum pag. 306 recitatis ex Vita Sanctorumverbis, quibus a S. Petro in Gallias missi dicuutur, mOXSUb-

ista

de

depositio S.

,

quo ex fonte

non modo

Vu/crio,

Materni, utfundatorumecclesiarumTrevirensis, Coloniensis et Tungrensis temporibus Apost.olo-

,

I'.

quo prmtendunt ////, ,-ei ri.rissc Quod autem rear, magis obesse

eo sensu,

Eucharium, Valerium

Maternum, proximos immediats) Principis Apo-

J.

beatijvc/j beatissimi Valerii episcopi; Trei depositio B. Valerii episcopi et confessoris. Quis

sunt, quce suspicari fas est ; primum, quodaw tores istiperiegentes Botlandi Commentarium

et

auctore

Tiwiris depositio

;

domine, quod juxta traditionem ecclesia nostra (Trevirensis) fundata fuerit per sanctos

discipulos (disciplcs

miana.

Treviris Valerii episcopi

:

depusitm Valeni episcupu

qui ad

visti,

lluruuy-

301

anompnus epistpke Gallico idtomate concirmatm et data? ad amicum anno 1743 ita inquiens No:

B

sequentes

i

probatio.

ptoreafuiu

e,

qui

Numquam negatum illis

eat, BCii-

{episcopis) dederinl

hunc

titulum, difficultasesti anjusta ratione dederint.

Quid non dicturus <-r
i

46

saltem

F

DE

.;<--

AUCTORE

dum

m/mme «.„

Bieronymumts apographts

MANfA

38 fdem, similiter,

MATERXO

potiores auctores taltem aniiquiores et reverisset ?

P.

J.

S.

censetidumme monui de Babani

tllll nit

r qtte

,

m

Babanus,qui mb discipulatum S. Petri. Etenim hahct /»a-tcr nihil scripsit ,

medium

n

secuii

annuntiaUones

(stas

B Valeriiepiecopi

Januarii: Trevms. «Irpositio : Et

20

:

£?;:£« **-** ~ m

n s^tcmbrh

depositiu Mat..rni-piscopi.8 bccembris : Et '/""' '"'' ifcywtoj fti Mffwe S Eucharii epiecopi. vertstexemplaribus : quodaddo, quia Launayus

S

apographum, militer habuit comtptum Babani S<-cec/, ile tocn Sutpith Disserta/i
nthil juvant tradi-

n„*Ldemumsint,

„«

in

no-

na S

reperiuntur n

,L '

guanet MartyrologiU, genuina voio, S. Materno de tumprodticimturadprobandttm

IS^Im/ium

Sed

altribuendttm est

kabens.potiorejurehuic

;

aUts

et

EPISCOPO,

Ugmturcommemoror

pLi vera

coni

monetq Octobris... etS.Materni, 6 Idus (Decembris) scripium esse altera manu.

Him

episcopi Trevirensis. Natele S. Eucharii

nihilexBedaprmsidiiposserepeti

l/qiiet

satis

Ado, Notkerus, pro traditione Consulendinunc Usuardus

et alii.

:

,

'

nteum

vetus

necdum vindicaverint. MaternoapudUsuardnm, #/»ff//. IV"; est. Adonem, Rabanum, Notkerum silentium Rabanue

Ado,

ardus,

X

j

omiii

-

Beda judicavtt idem Launoyus, dum scilicet sub /«>illitts Martyroiogium [vulgatum mine ejus tom. Ill Operum, acdein seorsum typis merito Plantinianis) pttrum non esse dixit} et exscribendumadditanon inter dubitari posse, an

argumenta § V. Proponuntur petita ex Adone, Martyrolodigio Romano, et Bullis, ac plomatis,etsingulis subdun-

Bectius de

I!

fuerint, qttai leguntur de Valerio. ei

Bedtan utk-

inm

ijinuxnis

Martyrologium absolute hodiedttm adjudicatur ab eruditis, necjam passim Bedtv eubalionominevenit, quam Bedmspuriietsupposuagenesititii. ipsemet Boliandus inprmfatione

yam

80

Januarii cap. rv, § 6 : Non merito tribui, et post p allatas asserti hujus rationes, monet, citare se iamen i7/«tfvulgatum Bed», quiaeo nomine tum inquit, id

I

Bedsa

innotuerat. Binc intelligas,

dumtom.

queemens

Januarii pag.

II

ipsifuerit,

qtiod

scripsit,

117

Bedavulgalus habeat scquentia: Eodem dieTreepiscopi, discipuli S. Pe-

viris depositio Valerii

tri apostoli. Adde, quod idem Bollandus, quantumvis majorem isti Martyrologio auctoritatem

Iribuendam

ccnsuisset,

quam

tribuatur hodie, de

dlerio, quodet suprainnuebam, dixeritista ibidem, neutiquam de Euchario et Materno,

solo

I

legi

nusquam

i/i/l

discipuli S.

venerabiiis

in

Petrij

dicto

Martyrologio dicuntur qui

lisergo,

Bedm probatum

ab

auctoritate

volunt, tres Sanctos

missosfitissea s. Petro, incumbitalterum ejusdem

fttttffl niftil

nnfvi

.

Martyrotogium assignare: sed vereor, i/t i
apud

Trevirensittm invenio. Exstant <(

Marienium

Colleciione amplissima tom,

in

VI

688 e/ 650 binaMartyrologia seu Calendaria antigua, quorum atterum monasterii s. Maxicol.

nutii

tur

Treoirensis, rt

tui/t :

ad omnes anni

dies

comple-

ante annos octingentos exarattan,

Libellus annalis Domini

sedpurum

E

Martyrohgium suum

esse

Bedm fostum

editor;&\ Camen, Au/tii/, oon

voca-

Bedts presbvteri asserere fallil

;

non audet

titulusj

i

hoc M.m\ rologium variis Sanctorum prsesertim Trevtrensium e1 circuravicinorum locorum acces-

Ado anno

composuit

cum aWs

Sotterius, isque

est,

qui

utcumque

Petri

S.

discipulatui

Sanctorum

Ado primus

Utcumque, inquam, videtur favere. Nam de solo Valerio hmc lei/untur, de Materno nulla mentio nec ulla etiam, si Rosweydus, dc Euchario, cujus annuntiationem ad diem 8 Decembris hisce

pcr totum Martyroiogium, recte judicarit ille

S.

ad AppenAdoninonpropriam. Isiudde

Eucharii episcopi et confessoris,

dicem relegavit, S.

Treviris depositio

die

vcrbis conceptam, Ipso

Materno

et

/tt

verisimillime etiam de Euchario

silentium, adeo

mirum mihi

suspicio incideret,

an non

apparuit,

ille

Pe/ri discipulatus

scriptus S-

ut

mox

ipse Valerio ad-

Adoni

accessisset

aliunde. Imo, ini/uis, aliwtde accrssisse verhimilv

ex eo, quod, si quts cx amore in Trccircnscm ecclesiam Valerium ut S. Petri discipulum 7ion est

adjecisset

Adonis Martyrologio,

is

profecto neque

Eucharium negue Maternum fuissetneglecturus. Hecte sane : sed contra ; si Adoni ipsi missio S. Valeri/ aS.Petrosatis perspccta latuit

eum

missio SS. Euoharii

eodem Apostolo ;vel cureos, ita prmteriit,

ut nc locum

fuit^quomodo Materni ab

et

eerte S.

quidem

Maternum,

concesserit in

Martyrologio? 42 Ceterum qui

scse opponunt istidiscipulatui, quomodo id variomodoexponuntAdonistextumdeS. Valerio. expona/it ad-

a S. Pctro missionem intellectam versos sententice paironi velintsensuimproprio;noneoscilicet,ut Valerius plerir/w; missus fucrit ab ipsoS.Petro tumsupcrstite,

Sunt, qui

eam

sedab

aiiq uo e.r successoribus i/uo

s

.

Petri, seu a SedeS.Petri

pacto de

missionc s. Martialis Lemovicensittm primi episcopi censuit Cordesius in Dissertatione sua, inserta a nostris tom. V Junii a pag. 538

Cum,

inquit

illc

num. 18, Roraana Ecclesia semper appellata, illi, qui ab

descriptum ez Floriacensi Bedat

ea Sede legati sunt, a Petro missi fuisse dicti sunl licet a Petri suocessoribus

Opentm

codice,

eodem editorein Observa-

longa post tempora venerint: quod pluribus scriptorum locis ;

tionv fiitvrio, circitcr non//cntos tat,

annos reprmsenpaucosque smgulis mensibus Sanctos prmfe-

rens, ae

magnam cum Bedm

metrico affinitatem

S. Petri disctilintit, ;

pulus

depositio 29 Janttarii legantur ista : Eodem die B. Valerii episcopi, discipuli S. Petri apostoli.

Petri ^edes fuerit

r,teste

S. Valtrius

quandoquidem apud eum dw

videtta* favere,

sionibua aucturo esse fatendum est. Alterumest

cujusi

JnAdonisMar-

uticenset tyrologio circiter8S8, aut forte paulo citius,

id

rali,prmfixa tom. i,

tur responsa.

mamfestum, confirmatur dignitate Bonifacii a Gregorio II in Germaniam Evangelii gratia legati,

, ;

QUAKTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA legati, qui Missus S. Petri dicitur in

Epistola, et cap.

telli

Eadempene mens ad lice

(htos

V

lib.

ir,

CaroliMnr-

seu Mss. Marlijro/oijiis non vi,h>htr pOSS6 /rprfi, auKi cum hacjam recensitis posteriora sfnt. mp-

Capitularium.

fuit Castellani in

Annotatis

primos menses Martyrologii Romani

redditi; etenim pag. 451 observans

cum

ri/o rr/isnitar proflit.iissr r r

quod a Sede

vel

S. Petri

quacibus, quee habent de tribus episcopis vetustiora sint t quale est

Hontkemiust juxfa cujws

ttxpositUmem

quas ostendit

Eontheim

luerit

inter

pofatisse

nimirum deceptum

fuisse

Adonem popu-

Valerii

nomen,

quod in

S.

Clementis

Rom.

tum recognito,

emt'nil:iiiunes adhibere adhua constitutum habebat, saiis evincunt, Martyrolo-

^

giorum definitiones ipsimel irrefragabilea \isas non fuisse.QutB et aliorum sententia est, <•/ nomi-

XIV

nati/n

fuisse,

universam Christi Ecciesiam

Eucharii meminerit Ado nec Materni. Quippe rjutjs in ffirrotit/miano Marfyrologio t CUJUS copiam

/is, quilib. IV. jn/r/. II. cap. xvn, ///////. <* <•/ 10 de Servorum Dei Beatificatione et Beatorum canoniza/ionr, sic scribit : Postremo asserimus , Apostolicam Sedem nou judicare, inconcussea

suum

800,

uti

conscripserit

post Mabillonium, Sollerius

aliosque contendit

Usuardumnum.

151,

in

Castellanum

Prcefatione

ad

addere cuiquam lubeat, suspicari non ineple is famam dc S. Valerii discipulatu S. Petri ab Adone inchoatam modojam proposito dimanasse ad Usuardum ct Notkerum, ambos Adone, t

non famcn

ditt,

t

cons/i/u/a

vivere

tan/isper

s. Petriin Valerio,

desiiLAd istum

origine

haud

famm

modum

rhos,

quam

soVt Valerio adscrir

p/am legerant in dir/is Martyrologiis; nam, quod Eunotandum est, neque apud Notkerum SS. apud Usucharh r/ Materni memoria est neque t

ardunt,

rtisi /u

Am/ar/is. assrqut-

eadem denique ht/po/hrsi fmile Wandelbertuseodemseculo nono Prurur mur 1

1

h,

rmmarhus. ci miensis in Trevirensi dicecesi Moquntmus episcopus monacho nus rr Fuldensi memorat, nec Valerium, quem ille solum discipulx S. PeEucharium aut Maternum tituto /:<>/,«

,

M

uti probatSalletn ornaverint ; quandoquidem -ni tstm/dum, n/rrque Marfy Prwfa/iunr rins in t

ante Adonem.Et roloaium suum concinnaverit

mcvltmitsobservaripotestt cmfir^neamdem inquajamhtesi sihmtio , neqye

£

^^TnlZ

cfuorumvlorumadeovicinorum

m

qusBcumque

inserta sunt...

in

Mar-

Quod

fit

;

Opus absolvere et typis edere non Nec vero urgent ^postolica3 Litteraa

reptum potuisse.

infertur

.

edendum. Ex hoc etenim recte non omnes et singuios errores fuisse a

nec virisin ecoleeia tica Martyrologio Bublatoa Historia peritis prohibitum dici potest confugere ;

SS. />-

attributum fuisse Trerirmsrs moitachario c/ Marernu per dictns prcerogativam eamdem hisce qui utpo/e

dehitam r.risfimarru/,

hodie

,

gubernan-

optime colligitur ex mutationibus et correntionibus a sancta ipsa Sededemandatis. Enimvero, praeter supra exposita, scimus Cardinalem Leandrum Colloredum multa parasse pro nova expurgatione Martyrologii Romani at morte pra>

fcatum ease

discipulatus

difficulter concipitur,

eumdem discipulatum

feliciter

,

,

anuo 909

Benedicti

Gregorii XIII Martyrologio Romano praaflxoa, in emendatum fuisse Romanum quibus dicitur Martyrologium, idqueesse Legendum inohoro, uecaliud ullain re minutum, auctum, aut mu-

recen/iores, ejusque locis multis

atque hinc etiam ad monachos descriptores S. Matthim Trevirenses nominaiim Eberhardum, qui Vitas SS. Eucharii, Valerii et Materni composzt.it
Romanum

tyrologium

conjecturas conjecturis

si

beatissimi P
esse et certissima? veritatisj

an-

ante

po/erit,

ditionis.

.

admitti potest,

num

de or gine tra~

^ii

Eminentissimus antiquia Martyrologiia intulit, quasque proprio suo MartyrologiOj plurieajam

ipsum habuisse conlendit Sollerius, notatos non reperitt sicut repererat Valerium. Imo cum Ado

vana forman-

'"""

:

,

nihil aliunde Adoni adjectum nihilguesensu improprio esse accipiendum. Pnc/rrea s/c u/cumquc concipi/i/r, quomodo nec

twr conjecturm

ijinm lU>mo

mano, etpientissimo juxta ac doctissimo Cardinali, cujus studio illtid quo hodie utimur debemus, non ignoro. Al ipsre illss, quas vir

i

Martyrotogium

itUUfD '"I

et

etiam

:

|

Miuli/rclo-

Euchario ; Quaa quanMartyralogio Ro-

Valerio

taque reverentia habenda

ad Corintbios legitur, ei (Adoni) ansam prsebuit, ut nostrum, ab illo utique diversum, B. Petri discipulum scriberet. In hac hypothesi Epist.



ab Bontheim

Forte

expressa

verbis

Decembris

nttarii, c/ 8

7'espoitdr/ illusti issimii\

;

x jam /ttm mguil. Atiamen cum in ista hypothesi non satis percipiam t cur prosteriisset Ado SS. Eucharium et Maternum, magis placet altera illustrissimi conhisce

llniithrnii

:

lari isto ritmore, qui seculo

jec/ura,

si

Trevirenses aliosque ftnitimospopulos ad Christi Hdem perduxit sim//rs//t/r fere ad t/ir^ 29 /a-

ex Adone ah

vias, elevandi roboris,

><•/,

Treviris sancti Materni episcopi, discipuli beati Petri ;ipusti>li, qui TungrenseSj Colonicnsi's ot

alias,

adversariis qucesiti, assignat etiam sequentem

IV

Homanum Rosweydit de

Martyrologium impressum fuit Venetiis anno 1498 w Parisiis 162! sub hoc titulo : Martyrologium secundum morem Etomans curiee Maternum aut Euchariwnannuntiat, 45 Si autem objicias auctoritatem Romani hodirrni, cnjus a
proponuntur.

ab

J.

yfc-

iisdem episcopii n/inm silent. Ne Belinus quidem,

tur ea, quse in Epistolis S. Petri observanda

43 Hhistrissimus

;

AUCTORK

n/ji/s

destinatuSj vel quod sequeretur aut exsequere-

'jiivmodo

attt ejltS

(irrl-

S. Petri insignitur (Valerius t ) eo id sensu acciest,

Adone,

Sol-

lerio superias lattdato, qttod in Bieronymianis apographis S. Valerius distinctus non siteaformula : De antiquis, qui primi ac secimdi sa uli episcoporum character est, tandem sic pronttntiat : Itaque dum ab Adone titulo discipuli

piendum

363

mminnrmantradmomsanUqvitatmt nui^

medUu aTiZe a\cedatrabur:quodabalUt

ad sanctam Sedem,

si

noYaa correctionis

l

F

la>

menta suppetanl quod ex ipsa colligitur aanctae Sedis discipiina, qusa etiam posl Litteraa Apoafcolicas supra memoratas Oregorii XIII novaa :

Martyrologiicorrectionesdemandavitetadmisit. mullorum u; Eodem capite proferuntur nonnulla magni sane momenti correctionum exempla, in
memorabatur, e Martyrolagioexpunctum : neque tamrn rrl sir

.


ac proinde neque imminuendam hic s»i« titatc Irium epiSCOpOTUm, sr
adjunctU dumtaxat temporis, quoTreviras ve nerunt, qua u/issi perhibentw, di~

plurimum /> temporis intervalio a nobis disjunctat. Launoyusin Disser29 Galesinius, taiionede Loco Sulpitii Severi inquit, primus Maternum Romano uweruil Mar-

sceptatur, qu
<


jj

tyrologio,

auctoritate confirrnatur.

1

m

?M AUCTOBB J.

P.

recognovit (seculo xvi sed neque inseruit modo,

tyrologio,

quod

Gregorio

XIII PP.)

eDmbeatiPetridiscipnlumpDsait.^^pfltfca: [tt

quod Patavii ante

Marlyrologio)

eo

EPISCOPO.

MATERNO

S.

D

^nnisinpublicalucesmt^adhMj conferre. decisionem multum

annum Ma-

15-1» prodnt, nullus IBOO el Venetiia aim« abest, ut aliquifl ternus comparet, tantum

ibi

discutiunVI. Proferuntur ac

digc ip U lu8beatiPetridicatur.£/^to«^^ quibuspasstm asGakmnius, in notaiionibus, in

habentur

qw

s

petita

Pasm

,

Democharem et Eisengrenium. Bullas A Martyrolaghs progredimur ad appellant nomulh Pontificias, ad quas similiter verumtamen <»«< optnionii primat assertores :

episcoporum

Catalogi

tur

(n Marfyrotogio unde nulhs
tignat,

Trevirensium, allati in subsi-

dium traditionis disputatse.

ses,

M

„d

Itulltr.


(iifAamata

Bultm x etsimilem

patebit,non mperentseculum matcriam opcrose pertractarint no-

mox

istoj, uti

stn

prcesertim Papebrockius in Responsionibus

;

P. SebastianiaS.

ad exhibitionem

PaulopartA

10 et 14, ubi sat clare exposuit, quid Sedem jUXta theotof/os
2, §§.

catalogos episcopo-

Superest, ut examinemus quo plurmum rum, maxime Trevirensem,

weri Annalibus Eucharius. 1.

14

Auctor

Mauritius

et

communipro

3.

Maternus.

16

Fortunatus.

4.

Auspicius.

n

Cassianus.

temporeopinione in nmitibus Bullissine definisimpiitione referuntur ;ne acta agam, recitabo citer,qumkic habet illustrissimus ab Bontkeim,

5.

Celsus.

18

6.

Felix.

19

Marcus. Navitus.

ad

7.

20

Marcellus.

S.

Mansuetus. Clemens.

21

Metropolus.

9.

Moyses.

22

Severinus.

unde illas

morum

et

dumtaxat

relaiu

rituum non spectant, alieno, et

et ejus

Bullas ipsas noverit lector t responsum ; sie scribit : Gravioris ponderis et

(quam aliorum scriptorum seculi x et xi testimonia, de quibus egeratyt\t\&v\ possentnorinullaa Romanorum Pontiflcum Builff vX imperatorum diplomata Beculi xet xj, quibus B. Euchariua 4-iiui Valerio et Materno a S. Petro Treviros iis,

in,

et ab

liis

Eo pertinet Bulla Joannis XIII de 22Januarii 96fl apud Browerum Annal. Trevir, tom.

I

pag.

472,

et

magno Hom.

Bullario

in

Luxemb. Alia Bulla Benedicti VII de 18 Januarii975apud Browerumcit. pag. nc.T.Tiia Leonis PP, IX de 13Apritom, lisl040apud eumdem pag. 706. Diploma Hen[Xpag.

tom

edit.

i

l

riei

IV imp. de L3

S.Maxii

X

Joannes

chiepiscopo

i

L066 in Ziilesii Defensio-

Julii

J

1

,

qui tum

Trevirensi,

inBullo neque enim

Romam

dicit

venisse

Pontifex, se

quamquam ab uno vel omnibus per plura secula creiliin fuerit, uovum per noc pondus non acquirit, manetque balis, etai in cartas principu reLata fuerit. Firmabimus Ld auotoritate Sirmondi tom. I\' Operum pag. B00, in alia quidem causa, ;at opiniOj

pluribuSj iino ab

.

Trevirica tamen, ad P. Alex. scribentis « ti

«

S.

:

n

singuia Ln

Quffi

conoedunt,

»

Wilthemium

ita

Dagoberti

pro

igitur ad

spectat,

idem, opinor,

judicium esse debet, ac reliquorum omnium, queea Pontiflcibus velaprincipibusprodeunt.

k u

Quod

Maximino diploma

n

23

Florentius.

11.

24

12.

Andreas.

25

Martinus II. Maximinus.

13.

Rusticus

2G

Valentinus.

I.

27. Agritius.

En

tibi,

inquiunt nonnulli, quipro traditione de-

ertant, seriem

<

Trex

episcoporum scx supra viginti, qui gubemarunt usque ad

irensem eccjesiam

Agritium, quem communi hodie cruditorum consensu constat gubcrnasse

eam anno

314, contra

calculos lirotveri, Agritii primordia difjercntis in

oititum 327

conducit

idque profecto, addunt,

.*

ad kujus

plurimum

ecclesim gloriam, quce inter tot

iis.

qu;r staiuunt. auT qua»

rim ac auctoritatem obtinent; iu oeteris, quaa sibi ab alusexposita narrant, fidem aon aliam faciunt, quam eorum fuit,

n

qui exposuerunt.

«

rumque suggeri, haud dubium

autem atfaisapleest. o Quare e1 nuilus eruditorumvirorumhactenusexistimavit, mamorata Pontiflcum et Lmperatorum DiLncerta

nomina

pastorum suorum ; cum ulim plermque Germanim Gallimque ecclesiarum tahulm hiatus patiantur seculi tiuiiis passim aut alterius. BO Multa hic rursus opponi possunt oppo- non probatitr nunturque ab adversm sententia patronis : acpri- vetustior Hismo quidem non usque adeocommendandusappa- toria Trevi,

rebit recitatus

Erat ea scilicet sententia tunc in orbem

satis sparsa

I.

tantasque persecutioneSj devastationes, incendia,

antiquis scbiptis tegisse.

18

Martinus

Anastasius.

conservavit peculiari prorsus beneficio

aam tnulrndi-

E

se

dicitur in

I.

part.IB pag

43. Horum primus banc bistoriam prideu avDDSNDO, tMO i:i LEOENDO COMPBRTAM HAWJISSE asserit. Potuit pimirum illam facile legisse in Bcriptis Eberhardij monachi S. Mattbise, anno 909 defuncti (acceptis fortasse u Tkeodorico arn:i[i

exhibitus

I.

10.

Trevirensis ecclesia plantata

aeseritur.

fur.

aliis


et

eo

15

fidei,

Brovero

ut rite

Valerius.

qum ex

tionc allegan

quod

:

cpiscopoiuin

huc spectat, pra-mitto fiat, illum in quantum exhibetur ex Brodescriptus quopassim ordine,

2.

ad rcm

t(titr

disputata kic traditio

niti creditur

Catalogus

episcoporum catalogus,

si

ejus Joittrm, aut si tis, antiquissimum,

promptus

dum

sit

primum unde de-

monumentum inquirentibus sistenEistoria Trevirensifetvereineasisten-

est,

iit

dtnn vssc rontendunt ipsi,nec contrarium evincunt adversarii)

qum neque ab

auctoritate

multum ponderis

cetate

,

ei afferre

neque ab nata

est.

tdem censeri potest de Mariani Scoti Methodio, incerti tmporis auctore, et, ut suspicio est, Historia Tntirensis descriptore. Yidc supra

num.32 Ulud tamen intcr Mariani Metkodiumet nominatam Bistoriam discrimen est, quod ei

33.

ille in sua enumeratione octo posteriorum episcoporum uoimntt supprimat et post Marcum adjiciat istas parttculas : Ceterique quamplurimi acprmterea elsum velSerenum, in Historia Trevirensi non expresstim, Auspicio successorem assignet.Neque ;

I

dicasj

iti hisce minime sistendum esse, sed ulteprocedendumad certissimam Majorum relationem et vetustiores chartulas, excidio Normanmcoereptas, de quibus supra num. 29 nam,

rtus

:

qum

rensi

F

;

DIR DECIMA

A

qua> citato

locum '"""" *""'•

numero responsa sunL

hic

QUARTA SBPTEMBRIS.

simMter

obtinetrt.

Adhac quid cettseas de auctoribu$,quipostquam fusam, sed fabulis refertam, Historiam 51

de

gestis trium

primorum

antistitum concinnanmt, vigtnti circiter successores subnectunt, martyres

omncs, sepuhos omnes in ecclesia S. Eucharii, quorumnec orirjhicm, nec patriam, necgestatdla, nec initium aut finem episcopatus, nee mortis genus, neque aliquid demum prceternomina se compertum habuisse agnoscunt? Demus ipsa verba Historfa Trevirensis apud Calmetum et afios.Post

enarratam

S.

inchoatur cap. ecclesise

Materni mortem capite xxvi, sic xxvn Dein Auspicius quidam :

regimen tenuit; dein insignes per

legi-

timas successiones sanctitate et gratia pollentes exstiterunt Felix (et reliqui supra enumeraH us*

que adAqritium) quorum octo ultimi (Navitusseu Avitus etc.) etiam Tungrensi ecclesias pr.Tfuisse noscuntur. Qui omnes diversis temporibus non solum in propria provincia, sed et in extimis et ultimis industrii et illustres, non solum confessione, quin et martyrio existentes reena tyran-

norum

vicerunt, qui videlieet episcopi omnes in ecclesiaS. Eucharii sepulti esse creduntur. Quo-

B

rum autem imperatorum

vel

consulum singuli

claruerint temporibus, quosque vita eorum habuerit exitus, quotque singuli annis administra-

verintofficiumpontihVatus^seu quantum quisque ampliaverit ecclesiae sua3 reditus, quia totius

gua eum

saltem fide digna apparuit Adi caput vxvu, ex itlis »iun, /, qui secidoeodem \u gesta Brunonis

ab anno

crede-

rem ex tam ingenua scriptoris domestii confessione confici. necdum eo seoulo axcogitata fuii nomina viginti epiecoporum, qui s. Materno >

dantur successores, el S. Agritio decessores; nisi Barigerus et Marianus Scotus, »/ sileam ftu jus Methodium, nesdo quem, id prohiberent: guandoqttidem Marianus secuto xi jam nommasex illis quindecim, additu hacclausxda: Ceteriquo quamplurimi Harigerus $ub exitum se~ ru/i x reliquos octo, qui Trevirensem simul et

set

;

Tungrensrm errtesiam gubemasse nrdiii

Barige-

mm

et

Marianum,

VtlMr Siw;>n

riem istam successorum S. Matemi, duo sunt> tum qmp ma/im direrc Primum rst. ejus inventorem fuisse

monachum

s. Maithiai, verisimilkts nb

torum studio minus potuerit divulgando perpe-

puirruli lapide intentos au/io 879,

tuare.

mio

nomina

ista episco-

aliarum ccclesiarum, transkrta fuisse in

in

eum

catalogum Trevirensem

f/nem,

ut, sublato

ducen-

mox

Historim curam habuit. Itaenim intslligo, quo pacto HarigeruSfCujus obitus afftgitttr anno 1007, '/ » quo dictam Historiam visam /aissc volunL

ea

est,

:

dicenda juniorem Eberhardo, quianno ',ki',i defunrtus srrihitu)\ sed vrtttsi/orrin Goldschero,qui ah anno 1012 usque ad 1038 continuandai patria

n

aliguot episcopos, Trcvircusi simul

aliunde accersita, verisimilius ex diplychis

terpoltttSonis

in sententia rejicientium se*

ecclesim ibidem adscriptos, acceptarit

riuspatebit, suspicari fas

sunt.

51 Quapropter, nisi quis velit his etiam iocis mtntu Qptwm seculo xii aut serius interpolatos fuisse fiiriitnl r/ tn-

ab Hunnis et Nortmannis facta abolevit cujusquam requirat exactin;cum et antea dirislO pcrseeutinnibus, sub quibus vixere,eorum memoriam fama scrip-

porum

I»,

Trevirorum antistitis, exaravit, sic scribentem invenies: It:i enim S Sylvester beato Agritio, quarto episcoporum Treberensium. quorum nomina cognita habemus, scribit etc. Equidemcum Calmeto

Gallise

cta-

.1.

adim

UOS usque

eversio, nec a nobis lectorum

52 Nonne jam nunc, quod ex post dicendis

CTOHl

ai

Tungrensi

Methodius

;

vero Afariani suos deprompserit,atque iis prmteraifjun.rrrit S. (cfsiim propter versus i/i srrecitatos a nobis

r/ r,r

num. w. Alterum

Honthe-

quod

est,

ipsemet fortasse Mariani Methodius conflaverit memoratam rpisrnpttrinn seriem, eaque, per-

m

dpias rrrr

i///t/iratat/t fi/issr

ti

srruli

Trrri

\\\

monachis^ ab horum dumiuxat surtrssoadoptata fuerit auctaque ex Barigero

rensibits ribtts

;

torum ferc annorum hiaiu,

plausibilior evaderet

a S. Pctro? Quippe ad hoc minus idoncum videbatur, r/uod legitur eodem cap. Historim Trcrirensis; mortuo nempe Materno, Treviros rectae fidei credulitatem amisisse et ad pristinum paganismi vomitum ex raaxima parte rediisse vel quod gencralius dicitur » Mographo traditio missionts

:

S. Agritii verbis

:

apudnos tom. I Januarii put/. 775

hisce

Sicut eniin diligenti supputatione colle-

gimus, ducentos et unum armos interS. Materni ex hoc mundo gloriosum excessum et 15. Agrieii felicemin hanc urbem ingressum esse cognoscimus; quo temporis spatiointerctirrento, cessavit hujus sedis episcopatus, paganis ipsam civitatem obtinentibus. Hunc auciorem fuisse putat ffou-

themius monachum S. Matthioe Trevirensis Lambertum de Legia, acfloruissemediosecuh xn. Et profecto haud multo se antif/uiorem essr ablinde prodit, dum cap. v de re quasi dudum transacta scribens, exsiitisse

Ottonem / memorat, monet imperatorcs.

ct isto

nomine

tres

53 Binc sane conjicias, rri dicto set ulo <>»» adeo fbrmandam usqite ad tradiHonem celebrem fuisse famam de S. Materni non aliquibus guin successoribus , S. Agritium


admissam •»»> fuisse jamcitatum ab omnibus; quhl\enim impuUsset sedh <»seculorum pene biographum, ut duorum iunotuerit, vel si innotuerif,

ejusdem novisset, cationem adstrueretf siepiscopos admisisset? Sed, quodmireris, ne et vere

ut tales

omnibus quidem

Historia> Trevirensis continuatosuccessio cognita fu/t, vel

ribus ea episcoporum

quamvis

hac hypothesi non videam, cur no?nen S. Celsi omiserint; vetcuradeo incautifiieritif. ut.

cap.

in

postquamnomina episcorum inseruissent non correxeriut iocvm,quem dedimus

xw n

,

prtrtftlrntr

r.r rtip. i.wil. //// epiSCOporUM catalogo prorsns contrarium, Sedquocumque dcmunt nuxlo rrm r.rplirr.s. suffiricnter conjkimus,

intiti.

omnibus,

srr/titt

xii vel ntiit

rli/in/

Trrrirrnsili/is srri/t/ftrilais

antistites is/ns s.

mox

uti

dicebam, fnissr

ttit/iii/tis

Materni successores, velut

tales

noii fuissr universaliter admissos. rir>

ttit/i

Porro suspicionem de interpolatione r»/»

iiim Bxgtent

Trrrirrnsis /iltirintum

•

attf/rt

trst/ntiutitfttt

.<>

mplaria

tUsltl,

Calmeti in Observatione prajvia ad Bistoriam Trevirensem editam adcalcem tom, Bistoriw I

.

fji/liftriiif/itti', f/utift sir stititt/

plnmi

HistorisB

lnijiis

:

Vidimns

abbatia

in

Trevirensi, idque contulimua

cum

;iiitogr;i-

Matthiae

S.

antiquiore

el

Ms. ; quo verisimiliter usiia fuit Theodoricuflj quodque est quaai fundamentum contractiore

et bnsis hujus (Iistori83. Initium et Vitea primo*

rum episcoporum IVevirensium lerii et

que

Materui iisdem

Ms. sed

alibi

correctioneSj quas '/'/////

iitfrrins

/>///if///t

iir

jirr/

///

itt

sunt

varifiD

margittf

fiitttt/titi

ttff ttt/i.

Ms.

onis, a<

additione

ai

xx\Jl

iinnirl,

Trrr/rritsi fiirtilioiirm

nteeessione episcoporum

ititft

Va-

perdecuraum assignabimua,

/insi rrififtftft Siiiti fi Ititjiis

iri atf Itisttn

Buchariij

vru-bis b-guni.ur in utro-

a

S.

Materno; sed

sepuituram

tttartt/rii tniiit/itt/

mox

trans

Tiirlnrtr \eg\

proinde desideran integrum cap. xxvn. Laitiifffns

>

DE

MATERNO EPISCOPO.

S.

366

iUCTORE J. P.

1)

/» «/««/«Uudatm auciar iiipsum monucmt pm-fnn/crno'deepiscop-. Twiromit»'*

/J\ U /^i^A:

rf

ratO

M:irih

g

,

vl .

,

;I

ll

n

;

l

Ant.qi.«m Ms. al hat a,non

11 ,.l.isin^]«m 1

l

1

Exhibetur antiquus cataet ipsi logus, editis hactenus

VII.

MatermsncloquiturdevigintiistisetnnoS. ,

in

S,

quttnu

MaUrnum

\griUum \eetUi n epi

.!

oribus episcopls.

,

.

W

/„„./,/,-

|(

intei

7 „,v/

,

f/u/

Ihnihemius,.

i

se

inquisivisse

eodem apud

argumento utitur » Calmeto Matthim monachos in allegatum alw invenisse; putat tamen

tot

,

s

Ms.,net

antiquuts

copjim

udtin,di,„, ihideut

fuisse, vet forlusst

iramlatum

Mss. volaoon facUe reperiendum, inter

tatere,

consistentium, ut mll|lini copiam, nullo ordine distinoauttituhs imlJis oumerie

ipse loquittir,

quidem seu mdices tonim, sed aein catalogos Calmeti) vui amPolatorum. Deinde addit: De minus hsereo duco fidc m ,., peligiosissimi pli aliusvireximius etharum rerum prui

i

quod

hins,

Me. Gestorum exemplar, in nomina inter episeoporum 1|MI pariter oulla alio loco a sunt, media Agritium ei Maternum dent

rfmile

im!1

i

,

testimoiaum, mihi retulerit. Bis stantibus raHorejiciendiea video niis, neque enimjustam

nem, consequi mihi videtur, quod observabam mpra, inventorem disputatm successionis, si monachus fuerit S. Matthim Trevirensis, funiorem fuisse Eberhardo quo non agnOsdtttr scriptor

traditioni contrarius.

lYl tom. I ase visum

Trevirensis

unum saltem altenmve, cui tfonismemoria,

quod Calmetus edidit, compositum ait

tur vetustius eo,

probablle

silti

esse

Theodonco, atque

ut exstat

Ma

tcrnum r.t Agritium rpis-

Matemus.

Gun

copis

Paulinu.

Modualdus. Numerianus.

Bonosius.

Basinus.

Maximinus.

a

Mauricius.

Legontius.

Vuiomadus. Rimbodus.

Severus.

Vuizo.

viderit tamen, a recentioribus ad$tructos,cataloutpote gos rpisro/torttni ur//fis putnverat

Quirillus.

He.

Jamnecius.

....

nullo antiquiore etp.de digno fultos testimonio. tftmi censeri potest de biographo S, Agritii r>7

Emerus. Marus.

Bertolius.

toudnto nwn. 52; velnon habuisse

Volusianus.

Rotgerus.

Miletus.

Ruotbertus.

Mudestus.

Heinricus.

cognita

et

novos,si

,

legitw

Niceci...

Valerius.

Liutwinus.

Gestorum exemplari,

polatos no/t (is

istos

catalogos

multum

videtur

scilicet injter-

(quodmalim credere quia ab incer3

laborasse, ut certa

S6U rrn/ u dubHs dis/it/o//rrr/

rrl. s/ fn/hi/frtt,

visum esse, admittere sedis adeo diutiiritir vacationem t/uuin /uijitsiiio/li rafniogos, postmodum fortasse ab oculatioribus repudian$atius ipsi

tfos,

tril/titiinii ftr t/isi ip/ilotll

/t

ros /totius,

ijiitiin

rrs rt />r, ;;/!:.: „:/

S

.

Prfri iitnitn-

pro/u/i/rits, s, r///rt/rrt rrfnsfior/it>:t:::t,

t/fr. ,;/.,

f;t/lr

/„tif::ttfrs

Maximianus.

....edericus.

Fibicius.

...,er. us.

Abrunculus. Rusticus.

Rubert.

Ad hunc

60

cataloc/um prcuter id

ohtiiu/it

gravissimum

sen-

olio

modo

trnfitr sutr prirsiitiiun tipprtint

iur

ithit/ttc

tt/tiitnis stt/r

alibi Cvrillus est; sic

monasterii s. Gisleni in

Bannonia^ una GaUico idiomate ad se conscriptis anno 17 17 per dominum Petrum Baudry monas~ terii Priorem, qui in iisdem testatur, catalogum theca iitin

litteris

stu//i,

ti

sr diligentissime

descriptwn, reperiri nd

calcem AciorumSS. Eucharii,Valerii et Materni n

membraneo prcBd'ct
codice

ijn/ito

ridrri sihi

tiit

ntm

t

tum ex

§scf/ucnti.

Nicetio.

codrm ordiue collocata

characteris vetustate.

:

sic Quirillus

Rusticus postponitur alibi Secundum, guod Auctor, qui inaliis

Legontium et Severum; Hidulfus, qui Milonem et Vuiomadum ;Hamelanusstv/

inter />/

meh.nus, tur, r/

t/t/i

ht/er

Vuizonem

et

in-

Ha-

Hetti statuun-

crrto crcduntur pr/rf,„ssc Trevirensi ecc/rs/ir, hic lor/int nou haheant, t/tii

neque spatium

buxus tnn/rt/ coilocando intrr

t

D/ihimus

antistitum no///iito quam in ceteris catatogis couscripiu sint,

cetatemattinet,

ex membrana crassiore, mv mtsque nitida ac depolita, ,/////, fieri consueverai

ad

char/is,

rriict/ttt,

tdque colligi tum

seculh posterioribus

vetUStis

/ii

hihliotiieca?, si-

r.rtiratum nonfuisSC seriusseculo XI,

c/itocl

,

propositum nostrum hic proprie pertinet, tria advertimus. Primum est, quod hinc inde, ut scepe

illur

Vam § G fttSSerproducit catalogum, erutum e biblio-

ti.

ga. dus.

Ra. bodus.

detegerentur. Prout revera factum existimat strissimus ab Bontheim, idque

me-

Eucharius.

Milo.

vetustiori

carens

diis inter flfo-

Felix.

iii

E et

Agritius.

nomina ss, Eitcharii, Valeriiet ad Agritium, quia alia non iegeusque Materni

non

apud Bonthemium,

Britto.

rat

'

§ bDissertationis.

59 Incipidnt peh oruinem nomina trevirorum episcoporum.

quodque

sit,

et te-

exederuntnominaquorum-

:

tantttm haberi

medim

ita

antistitum, ut plura ex toto deleta sint,alia aversa ex media parte de iis loquor, quae sunt in proxima. codicis tegumeuto idest, facie: paginte Haud abs re fuerit ipsum huc transferre iniegrum

lmo eidem scmper hypothesi inhcerendo, verisimile mihi ftt, quod Gestorum Brunonis archiepiscopi seculo \\\ conscriptor fassus

nii-

dam

continuatum.

Goldschero

a

vuigatVR

at>

et

tempus omuia consumens,

gumenti aspredo

succes-

fuisse

et

veterem appeilat, nuda perrime, Trevirensium nomina absque ulla

innuit,

codicis pagina,

Bistoria exemplar reperiar

dictce

llmitlirmio

quem

initium illostemporis noia exhihet,videtur
quandoquidem

:

desit hujus

Catalotfus,

catalogus,

episcoporum.

t

antiquior Bistorim

Mabillomus

487 Annalium Benedictinorum pag.

xmemoratus

s/t

iitis

insefendis.

De Bidulfo, proba-

Numerianum

et

Ha-

smum,

suspicatw' Bonthemius id contigisse, quia abdtcato episcopatu diem extremun, ctoi/sit in

Mc-

diano munostrrio. t/uouiom frequens est, inquit, in merilms episcoporum catalogis omissio illoruin. qui

insua sededefunctinon sunt

tnimis frequens

Ubrcaiorum

lagisinadvertentia. Tertium

:

seci

nec

,„ descrihend/\ r„t„

est,qmd

detrita ei

muti/a,

vctustatc detritus

quidciti

est in

ftnr

-

.

DIE DECIMA

QUARTA SBPTEMBRIS

mutila, imo prorsus exesa nomina ' /.

Kobert

kaud difficulter restitui queant et a&signatum vacuum repleri ex aliis catalogis si Rubert* omnium postremum excipias, in

sed mitio

pmferendns tiliis

;

quo equidem katreo. Bonthemtus intelligit Ludol/um, quem in aliquo Ms. Rudolfum legi, notat in margine, ab anno 991 usque ad 1008 episcopum, atqueinde Gl

catalogum S. Gisieni antiquiorem esse catalogo, citato a Majoribus nostris passim sub nominc Regine Suecice; quandoquidem hie desinat credit,

in Egilberto, eiectu du/utn.rut

ud

Tvcvirenses in-

anno 1078. Faleor, dum catalogum hune ReginceSueciai,ataudatoilhiStrissimopropositum ecodice Ats. bibliothecfp Vaticance tom. III Operis

fulas

suipag. 962, considero, tila

Itobert

mu;

iu

Reginas Suecice catalogo pro-

xirne sequitur, aut, si mavis, I.

in S. Gisleni

affinitas

qum

Ludolfus,

video, duos succes-

Theodoricum et Eckbertum at mihi apparet inter vocem

sunt, fuisse

tam exigua

mox

quorum nomina

sores Henrici,

Rudolfus

bert*. ut aliqualis relinquatur suspicio,

coaluisse ex Egilbert, ac mediis inter

et

Ru-

Rubert*

Eckbertum

54, verba sunt

m

Episcopatus vero beati Petri apostoli in Etoraa anno .s, sanctus Eucharius, tertius in ordine 70 duorum disoipu9,

nium TreberimperTenit.CujusinfldeUtatisaciem devincens, verm religionis arcem obtinuit, et ejusdem urbis pontificatum 28 annis tenuitt

autemOIdus Decembrisac)

(Obiil

sepultusest beatiJoannis Evangelist», quam ipse

Ln ecclesia

aute portam mediam construx*Tat,etincircuttu ejus ccBmeterium benedixerat. Post cujus obituni Valerius in ministorium sacerdotale suc cessit, illudque per 16

yerbum

vitse

annos aancte vivendo, et pradicando probatissime rexit. Cu-

jus prajdicationis tanta

utjam

instantia.

fuil

tunc per Galliam et Germaniam Christiani pa ganoset numero superarenl et religione. Obiit autem Kal. Febr., sepultus est el ipse in ea l

demecclesiajuxtacorpusS. Eucharii, Posl cujusdecessum beatus Maternus pontifloalem sus-

quod

tit,

ses et Agrippinenses ad

facilius determinari posset, si dicti codicis

fldem Ghristi converethistribus civitatibuspontiflcalijure pro>

consulendi esset copia. De cetcro lubens assentior Hontheinio, maqis genuimim csse catalogum bi-

sedit.

bliothecae S. Gisleni

mini

et

Noli,

(VI

probabilius reliquis omni-

{cui

qumo, studiose lector, inhwrere exapostmodum locum dabimus) veritatis

bus antiquiorem, vel ex hoc capite, quod careat

aut verisimilitudinis singulorum hic relatorum

viginti et ultra suecessoribus S. Materni episcopis

sed,

terea ratio

02 Cave tamen in me retorqueas, quod mox insinuabam de inadvertentia librariorum aliud

temporis

enim

;

est

uuum

unico tractu, versia

alterumve iu longa serie prmtertuntum nuineruni episcoporum eorum prmcise, de quibus contro-

aliud

/uittere,

cst,

quod hur

quam

martyribus.

et

quosque ignorarunt domestici duo

scri-

quiete,

spectat,

quam

attende

quam fructuose

tres isti

rt

expedite,

VirisancH

persecutionibus,imperantibus Nerone, Domitiano, Trajano, Hadriano. lii scilicct atrocissimi ulto <

stimuis ilccrctu direxerunt,

i/ni in

n/nnrs

Romano

imperio subjectas provincias dirissima in Chrivrl nntr directa ob-

tos invenias, ut Trevirenses episcopos et martyres.

servari jusserunt, oiquiubicumquepossentcontra

Mariani Metluidiu, rrrdus. mnno.s illustres, non solum confessione, sed etiam martyrio existentes regna etiam tyrannorum vicorunt:

detectos Christianos saivitiem

qius ipsissima verba habes similiter in

Bistoria

suam exercuerunt

,

intrrrn tcn/pmis p/ireutissinuin/ 'ircvirrnsrn/ rc rirsn/u/, {

ninn/,

ut mittuii/ ulins pvr iiulli/iiu ct (irru/
Christiuni nun/rro supvrurvnt

quibltS

i/i

xxvn, dicta non modo dr primis quiudecim, cerum etimn de octo posterioribus qui Tungrensi simul et Trevirensi ecclesiw prwfuisse asseruntur. Imo /umdesunt, quitmu exiguo

paganos pacato oculo animoqueaspexerint cwn tamendictorumtyrannorum successores, asserente clesiam, ut post

mortem Materni, juxta

spatio temporis quindecim primos martyrio $ublatos volunt, ut Navitus, sub annum 128 uel 130

istius

interpretes

Trevirensi cup.

subrogatus proxime S. Materno Tungris, post illorum obitum Trevirensis etiam ecclesim ntsceperit

curam

aitnum 180 vel etiam citius. Qum consonent dicto Sulpitii Srrrri, />v/

muiii intru (iallias inarfi/riu visa fuisse ntb

\"

Prmtereanon

Antonini filio,nemo non facile mihi persuasero, usque adeo comtanter tavidet.

relio

viisse Treviris et in locis

vicinis persecutiones, ut

quindecim omnino episcopi sublati fuerint i$tic tantiUo temporis spatio, et ne unus quidem Tun gris. Acccdit,

imperium c/trr

quodintraannos Christi 130 et 180 annos cir-

tenuerit Antoninus Pius per

oiginti tres,

quo tempore pax

ecclesiis fuit,

eodnn Snlpitio «'stv lib. II liistor. memoriam tempora anteceo:3 Revoea nunc iu dentia, et

quam

dispari

modo cum tribm

priori-

nfideeeorum bio bus TrevirenmtmprtBsulibus, BarigerO, « qranho, s, Mnr/un/ Methodio, « OCtum, Ht, fumt habenda Trevirensi Historico

demirare

:

Anno

igitur

Incarnatioms Domimcw

:

'

ciiflmi historico, itu strrirriut in

historici

Irevircnsrin cc

quindecim

,

murti/rii Inurvuut adeptisint />rr

ilr/

aliquos episcopi

i

65 Bobc profecto concilient

ii,

oiginti

apud quos Me

thodius auctor incerti temporis, sed probabiliter

swnin

\

m, n anterzor,

atque fabutis conspersa

Historia Trevirensis tantiest ut nihil auctoritatis t

obtineat Sulpitius Severus

;

nihil suspicionis

suppositione catalogttotepiscoporum iiulu sint,

iiijii-vrv

/uiinuin eu,

/le

etmartyrum

i/uie Ivuinitur

m

eadem

Historia de amissa post s. Materni obi tuin Trei iris icilie fulci rrriliii/lute rl rvthlu inl

paganismum ; eecundo, qum biograpkusS. Agriti /riiiiit de duorum seculorum vacatione sedis epis copalis

;

tertio,

quceseculi \w continuator ejusdem

Historim profitetur de non cognitis sibi episcopo rum/inrlr, Euckarii, Valerii, Matorni usqur tul

Agritium nominibus vrtustus e

i

o/lirr

rvrilutiis, vt ,

ni-

i

;

quarlo denique catalogus

hibtiotheCOS S< Hislvni mini. 50

rreinplur tiutti/uius

str/iv ilit Itr

isum a Cutinv/o, ini/uihus wries

I

F

unnu

/irsuiu

u iii 50, vel suitrin omnes nitmero prorsus duO aute pviesulntuin S. Aqri/H.

circa

quam parum

'"'""'

;

gubernasse perhibeantur. Quando autem? Per tttrbatissimis temporibus, in mediis tyrannorum

biographus S. Agritii, laudatinum. 52: verbo quos apud nullum seculo ix anteriorem memorar Si

/WriC/u-is-

Gentiles Evangehum propagasse, ecciesias episcopatus fundasse, ac per annos circiter 7s

ru/u Chris/i insrrtnt/tns.

Interim

K

upud

ptores seculixu, Historim Trevirensis continuator et

roai IV

Lorum DominijCumsociissuisValerioet Materno ad prsedicandum Gallicis gentibus directus, de

cipiens apicem, quadraginta annis talentum sibi creditum &delAter multipHcavit. Hic Tungran-

;

i

J.

Egilbertum nominibus, Ludolfus, Meingaudus, Poppo, Eberhardus, Udo, fortasse preeter paucas Htteras prorsus deletis iu S. Gislenicodice;

et

uc staius

apud Caknetum, regni

Bistorici

autem Claudii Casaris

et

quibuspm-

807

Hislu

it/iuli tluu

ruru

advmatur;

;::

DE M CTORE .1.

P.

dsiten-

ffatt

tfum '>tmar'•« tyruxn »

tentontm

rum aut triwi episcoporum

MATERNO EPISCOPO

S.

martynm

et

rum

cotn/iaret.

Velimtamen,utittisenoedicant, guo fato ,,,, guidem nomtna accidim putent, ut ne eorum teeuUxetxi summts Ponvideantur mnotuisse citaUs tificibm et imperatorious

num.

51«,

47,

dum TreHcutantenosobservavit Honthemius, rnentis id se ecclesia benefaciunt, irireo MaxiAgntn. Materni, SS Eucbarii, Val^rii, i

nH,ii,[^ulini,Severiageredeclarant,neutiquam

inhonorem set

Cdnete.Idemqumnpos-

Auspicii,

tramlatumis

de auctore gestorum,

et

rmrat

<>-

opinatus lorum S. Maximini secuh octavo, ut tom. \I1 Henschenius, exaratm, editmque ab eo Parisiensi Ms. pervetusto ea 21 Maii pag

est

s.

Vamauctor

Victoris.

ille

loco duplici konori-

Materni

Valerii,

meminit SS. Eucharii,

ftee

et

itasilet, ut merito [gritii; de Auspicio celerisque quandoquidem fuisse, incognitos ipsi censeas, eiMocus eorum memorandum ratio esset sufficiens

ejusdem aptissimus, ut perspiciet lector ex verbis hisce difflcilius est,

quod

At,

infra recitandis.

;

guo fato acciderit, ut neque in historiis seculo ix aut monumentis ullis, neque in Pastis negue in Martyrologiis classicis, anterioribiu genuina toguor
edicant,

et

auandoquidem a Methodio

Lcs

hstonco Tremrensi

illustres futsse confesnjuaUter dicantur

ZmetnZtyrio,

ne guidguam ex

anHqmonbm

To^n^torumutlrevirensiumant^ uturnestdenomullismemorattsnor< iL et idem pamm vellZiscop» iu Opere nostro S*c ad obscrvatum. guodprobat Honthcmius, Trevirensem,

SolleriusS. Auspicium antiquisseu classicis tade auo agit, non modo

Tem SMii stisnon

t

onsignatum

verum nectn ipsis Martyrologns wbis

esse dixit,

antiquioribus Kalendariis

et

<><

nrirrmisctS. Maximiniusquammemora><, m Usuardo primam ejus mentioncm exsfare I

anm M90 his aucto editi&nis Lubeeo-Coloniensis et conlesepiscopi Auspicii verhis: Treviris, S. sons.

.

.

Prcetermissis dQ 69 Ad diem 10 Junii in Usuardi auctario iaudato S. Fortunato, cujus in similiter u/ confessoris memoria est,

Trcvirensihui.

montem snam

sicscribens: satiscandide aperuit Papebrochius et conTrevirensis S. Fortunatus, ut episcopus illius Lectionario et Kalendario referturin fessor

jubetur

ecclesise anni 1»>45 et

111

lectio de

com-

.

purgata,

tot

illustriumepiscoporum et martyrum Mirum plane fateor, inguit

ulla exstet notitia.

Sollerius tom.

II

Julii pag. 464 agens de S. Na-

sanetos Trevirenses episcopos, quisolis tribus primis seculis ad unum supra vigiti numerantur, martyrologis istis classicis, qui de aliia circumvicinis Sanctis meminerunt, negligi vito,

tot

potuisse,

si

vnre

omnes sedem

occuparunt. Dicens fortasse, hujus

illam

cum

sancti-

tatis gloria <>7

inantiquis

monumentit

silentii

eausam

assi-

gnari in ipsamet Trevirensi Historia, pcrsecutiones nimirum et urbis excidia ; ac prmseriim quia totius Galliaa ab Hunniset Nortmannis facta abolevit eversio, Sed unde eruerunt Historim Trevirensis auctor

interpolator et

vel

Methodius ignota episcoporum

Mariani

Trevirensium

toti

muni recitari, ritu Officii simplicis. Acceptusest valde ille ex Chronico Trevirensi, sub initium fabuloso, ubi post

Mauritium nominatur Fortu-

uterque censetur sedisse circa annos 240 et ^50, quando de iis agit Browerus. Nobis utriusque dubia existentia est, et diem natus,

et

sumptum putamus a

die,

quo mox

quo

obiit

Amalarius

Bic sistimus Fortunatus', de nirni desingulis quid fuerit dictum repetere, vet quid deinde dicendian cxponere tcedium ct nobis infra.

parumque utilitatis conferEnhuvcro quo penilius rem hanc introspicimus, eo prmtensa prmsulum Trevirensium inter Maternum et Agritium sticcessio maqis dubia evadit ac minus verisimilis, minusque idonea, ut

pareret et lectoribus, rct.

tratHtioni

/n/ssione S.



Materni a S. Petro sup-

petias ferat.

nomina, unde martyria? Juvat hic rursum proferre verba illustrissimi Honthemii antiguitati

Iiis(.iiiniillilms;/jr/vv7 i/f/tn/nnt)

II. 11.:

effectum

mm

verorum antistitum notitia nobis servata sit in dooumcntis suo aevo venerabilibus et quidem totius ecclesiea communibus. Eucharium loquitur GregoriusTuronensis; Valerium Hieronymiel :ili;i classiru Martyrologia; eat,

ouiii

aliorum

Maternmh Knscbius, Optatus Milevitanus, que; A.gritium Acta 111

niii

111

linuin

concilii A.relatensis

;

Tungrensium et Agrippinensium nihil roboris afferunt

alia-

traditioni de missione S.

Maxi-

terni

Allianasius, Ilioronvinus iidcin niiu

Valentinum

et

Ililarto;

Romanum

;

rt. ca-teri ;PauHritonium concilia Felicem Sulpitius

m.t

m

tpsti

ftttftj

Ma-

aS. Petro.

nwqis traditioni roborandm idonei sunt Oeto S. Marataloqi Tunqrenses ae Co/onienses. Tunqren- tcmi Tangris

Severusetc. Etsolosillos viginti duosinterxne-

Nihilo

atque una quidem, quod notanduro, serie, tacebunl omnes? quis credat, aut absque idoneis testibus persuadeal vel parum prudentibus?

ses

Hactenus ilte. 68 Laudatus illustrissimus recensens deinde ex vigmti duobus vel tribus disputatis episcopis no~

Materni usque ad S. Servatium successores episcopos mataatani essc diximus ab historico Trevirensi, Tungris eos una et Treviris prmfuisse

dios,

attpu

Gatalogi episcoporum

VIII.

emm

auctoremvel testem non habent Bangero

Lobiensi vetustiorem

hodiemo Breviario et Officiis ecclesim Celsum,Fortunatum,Navitum, Auspiciwn, Vatentinum, Martinum, Marcel-

significante.

guod

lum, Metropolum, Severhtum, pluribus probat, eorum nomina mscripta fitisse dictm urbis Kalen-

cipe martyrii

tjui in

dartis aliisgue ecclesiasticismonumentis post secu-

\m annua festivitate novem jam enumeratos

htmzi, nec tamen seculo celebratos fuisse

omnes

:

;

1/1101/

addo, quia non percipio, cur

potius t/iifim ceteris

his

concessa fuerit festivitas

probabilius

catalogi$ Tre~

octo

Adhmc

iaudatus Barigerus idem,

historicus de vigmti duobus auttribus Trevirensibus fassus fuerat, pereadempoene verba, ex-

lauream Trevirensibus adscriptam, Tungrensibus affirmat. Sic habet : P.ost ejus (Materni) deoessum in Pontiticio sibiper de

w//\

ordinem successerunt, Navitus, Marcellus, Metropolus Severinus, Florentius Martinus Maximinus, Valentinus. Et hi, quorum imperatorum vei consulum claruerint tempore, .

inteliige

guem

S.

Irevtrensisoccurtwtf,

'•(•//;,

,

succcssores, «

,

vel

quos

virensibus

QUARTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA quos

vita

/Egidius iuret* Vallis

fabellas istas,

proeuf

memoriam

Gallite

aboleverit

facta per

subversio.

71 fjarigero incognita deprekendisse se prodit iu additionibus

gucedam

JSgidius Aureoe-Vallis

duobus faci/e seeuiis posterior. De Xavito tradit scqueutia: Post decessum beati Materni in ponper ordinem successerunt. Vir preomni laude dignissimus beatus Navitus

tificio sibi

surrexit secundns episeopus. Hic multos convertit ad fidem videntibus signa et miraeula, qure ;

eum Dominus faciebat. Qui postquam sacerdotium multis gubernasset annis, scilicet spxaginta et amplius, in senectute bona migravitad per

Dominum, sepultusque

est in urbe Tungrensi.

Floruit sub Apostolicis Evaristo,

Alexnndro,

minus

p
inve-

alia ht, tttit/ttr sat/ariorr ,;{ anti-

mirum

qttiore. Se
titm

l

,


ii/i/i

diversas in opiniones

scriptores

successores Trevirensi simul et Timgrensi & lesia prasederit; secundo Harigeri indicantis, quod t idem Navituspost Materni decessum absque me>

dto

in

episcopatum

demam

Tungrensem

suecrssionrm

Treviris

autem

tioe

Auspicius

atios,

magni

Joannes Placentius Trudonens/s, aut

ptor

imperitits,

in

Caialogo

omnium

sit, seri-

antistitum

Tungarorum, Trajectensium et Leodiorum, ubi narratoS. Materni, post SS. Eucharium et \'
Trevirensis, dein

Tungrorum primi

dueis Galliarum fitium, frtttre n<

potem,

Coloniensis, postremo

antistitis obitu, et

Navitum

Tunrgorum

a moriente Matroni

ait,

Materni,

proinde Auspicio cegue

<•/

Tungrensi

i/i

mitisfiliumfabulahtr,atquedereliquorumseptem geneantistitum usque ad S. Servatium^ patria, secure et im~ rr, sedis tempore t rebu$ gestis adeo peritepronuntiat,ut risum moveat

mis antiquUatis reique rudimeutis

cumque

cttilibet pri-

historicts ei chronologicaj

feri/rr ti7icto,prout

mox fatebitur quL wb annum L529 t

ejus lucubratiuncuujm,

mdgatam, adire voluetypis Antverpiensibus tom. III Gallim rit.au/ in hujus defectu consulere ChristianmauctcBCQim, ubuqum hm

exMs.

anonymi sub annum Septcmbrts Tomus IV.

auctoris

tpectant,

L506 exa-

Ti*evirensi

atiorttm vitas ac sedis durationem,

n isimilem

\Aam

rflpi-

ritint.

episcoporum

numera?U non

Tungrensem secitndum sed undevigesimum

utri-

t

denique plane iit diversum r/tttf ; negant quippe Auspicium h reliquos quatuordecim umquam Tungrensi, Na-

vitumvero

antistitem.

sed

;

\tii

umquam

septem alios

et

ecclesim prcefuisse

Treoirensi

aiunt Trevirisa Ma-

illos

ad Agritium pastoralem curam

terno usque

/iu/sse; itor Tninjrts



Malcnio

rn/fr/u

obti-

ust/ne

ad

Servatium, atque inepta ab Bistorim Trevirensis auctore Trevirensibus episcopis fuissr immixtos. Sunt prmter it/os, qui p aliter nodum intri-

in

dissolvere

it/ridttttt, ttt

e0

rr/rrri/t/is

iis

.

i/i

su/>rrsrdru.

//,/;

/t

i/isi,

f/tti

tnissionri/t

Petro factam credunt , nr

<>ii>p< lltitr,

srritlor///// iisi/r/i/

S

l

<

hi,

advertas, quantopere se torqueant,

atr/ue intrr $6 f/isrrrpr/t/

f/rr/

sed quia

,

altguando aiteram, fam relatam exponendi

uiiain attt

viam

conantur

se vertant demum, (
Sancti nostri a

sponte errorseprodit. Porro t sicut de Naviti, ita rt Papim coet de Materni, qttern Lonoodtirdirm

<>f
i

httjits temporibus removentes, post mediitm seculum tertium, quousgue extendunt Auspiciiet

simo. duodecimo Calendas Detobris, sepultumque rsse

quatuordecim successoribus

ut

sitavssioiiis

;

quocumque

tua

ut

locum concedunt
catissimum

(

suscepit, tenuit-

wtitas renttn/sissr, ac

catalogo

apprime

annorum computu

regimen

lso vei iw, neque enim de

s

rranl trtafe S.

sufficiunt,

in

/)<>p>/li

asr/t/e

sedis duratione etiam inter hos convenit. 11 A/iis probabilius visum est ecclesias,

f/uam vice suaglorioseperfunctus esset annie quadraginta, obiisse anno Salutiscentesim<< uonageTungris. Enormis

vel 50 juxta verbo insinuabam, supmtes

superius

ttt

regis ex

commendatum, omnium suffragiis electumme anno Salutis cpntesimo trigesimo primo. et postr

Navitus, Auspicw

Belgici auctorem,

itsr/ur miit/r sedis

est

Titnoris

;

,

Chronici

nasset annis sexaginta et amplius, obiit anno

non multo antiquior, quem secutus

n//iien-

ordine statuerunLDefunctQ 129 vel L30 subrogatus est

numero quatuordecim Trevirensibus martyrio coronatis spatio annorum 80 fuxla

S.

forte

derogatum

;

Uiqui

et afiis

ab

ausus

successerit

Au/idii utrumque confirmantis.

72 Hienim abitumS. Materni itlioant anno 130, ut habet HarigeritSj vel\9& t ut legeruntapud alios. Quopacto igitur Navitus ^lttterni sucerssur, postquam sacerdotium seu episcopafum guher-

annum primumnemo,quem quam Christi 15* ? /'!>ts eo

conjecti fuerint

verbaprimum Trevirensis historici, testantis, quod Xftvi/iis pos/ Maternum et quindecimhujus

per

sceulo.

cujus

t">-

tirrit

Xavtttts utriusque

PHPP..

M

uiir<

de duratione episcopatus s. Naoiti, necdispicere unde iUe auctor dtvmarit t tptn> de ejusdem Saitrd srpttftttra Titnt/ris tradidit, rr( „!>i

queadannum

sciam, serius coffocat,

recentxov i,gui

oculatis admissas,

se,

nbi

tertio

IV

I.

uti ftitmtu,

judicavit, addit • .Egidio Aarra> Yattis. trtuere eum pronuntiasse quent,

tis

etiam Trevirensi ecclesiae praefuisse leguntur, Hmc Mgidius, sed absquc vatte aut teste, ct absque verisimilitttdine, ttt equidem reor, etiam in sen~ tenlia repetentittm primordia episropatus apr/mo

narunt,

<>

Materno sub annum

postmodum ipsesepultus est. cum aliis mulSanctorum reliquiis, quas de Tungrensi urhe transtulerat, honorificesepelivit. Non estautem praetereundum, quod hi octo jam dicti episcopi

WJCTORB

amandandas merito

pressa tamen hac e/austda ; \q\ quis illorum seet in

explosa.

liseno aliisgne Trevif^nsibusetLeodiensibusscriptoribus

fes,

sit locus,

et

Browero,

rni/n, nihit fiartnn aitrtorita/i

hunc modum claudit caputxvu a se adjectum: Qua subversione {per Hunnos), imminente, beatus. Servatius, de quo dicturi sumus, eorum corpora in urbe Tungrensi sepulta, apud Trajectum transtulit, et in cripta,

fabulisexor-

cum


repetit recitata tuim.prceced. verba Barigeri,sup-

pulturae

lUacentius

Fittto/titts,

Telesphoro, Hygino et Pio, cujus tertio anno abiit. De/n post breve refiquorum e/or/iitm, Sixto,

Joannss

73

3G9

compendittm contracta sunt

totius

tiosus et

H

rato, in

annis administraverint singuli officium pontiflcatus, vel quis iliorum sepulturea sit locus, nullius a nobis requirat exactio, cum ecclesiarum

Hunnns >\U Harigero desumptos,

singulorum habuerit exitus, quotque

///

r
rpisropa/ibm SedibuS adaiittau/

epiSCOpiS sn

iiki rr< tt/rr/

sci-



§10.

75 Hrrinn ,\ii/riisiiim si ri/>forrs /i/rrit/ae quamvis eccleske sucb primordia itidem S. Materno, /// .V. Petri disdpulo, aceepta referant non ttt/to laboriose devitantmemoratum /t<<>t uacuum, \<>/t defuerant tamen, qui et illud utcumque re}

t

plere conati

sint,

Sic

Egidius Gelenius

lib.

I,

syntagmate 5, de \fagnitudine t'f>ft>tii
tedquorum

/t<
et res

nieasihits eiadibus obtiterata fuerint;

47

gestoe

('<>!<>

ntccessorem terlium

Colonii «s<'s

catalogi r"

riorest <>

«>» S,

<<»iti<>

smtit .,

>»t<

<•>/' <

(fatemuffl

DE

370

AfCTORE

AqtdUnum

ft.

MATERNO EPISCOPO

annum

suh suo

mhratam

23

quo Maternum pr hUJUS prmsuet hujus cothcat, coUocat, ejus nomims seamdum drin ait ab Euphrata, fvissc crcephtm (atvm defuncto.Laur initia v a s Severmo, circa teculi atque him pergit ad

P.

J.

tertium statuit

S.

amum

312,

nmtagmateG um non niM «h hac dkersam

foius auctoT ibidem pai

Maternus prirnus

est S.

martyrt cuisententmnm

ipse

MaternusII, quem iquilinm 5 anonyrrm, 6 catakgis omitti aperte antiquis

II

;

Uimen

potwsguod et de aliis vere profiteri ei manifeste ut eguidem colligo ex Hs, qum

adrcrsan/ur. rt S. ,

iiium

inr

70

Sevci

>:l

]«>-

tMphra-

ttlfll.

cvm,

Nam ut sileam Magnvm

Chronicon Belc/iquo legitur post obitum S. Materni usque

tn

neminem, f/vi ecclesim antistilum Coloniensi prmfuerit; et Catalogum concinnatum v Petro Merssmo Coloniensium Cra/epo/io, vhi dicuntur Chii, defuncto Materno,

adEupkratam,

inveniri

,

jiaf/a/iismwn

iiii

transiisse

episcopo

legitimo

sine

fuisseque

,

abominationes

gentiliHm

et

annisZH; ista,inquam, nt sikam, exstat apud Eenricum Meisboom funiorem tom.Ti de Scriptoarribus rerum Germanicarum pag. 4 catahf/vs per Lecollectus Coloniensium, ehiepiscoporum votduma NorthofseculoXF?,eteotenorevuIgatus, quoipsc

repcrit, niJiil

vel eorrigendo,

addendo,

autem a S. Materno prtmo eptscopo usque atl Severinum mdlus medius collocatur, »<• Euphralas quidem, cui,

immutando

ve! aliquid

in eo

;

in

hwreticus fuisse crederetur,

/,fuft

f

non

locus concessus

usque

est, et

cataiogo

guem,

tcste

Coloniensi ecclesia* praefuisse

niillns

Levoldo,

«
iii\niiliir.

mtlh prqn

ram havesi

apud Suqva /cf/vn/vr vcrba Maternus, Trevirorum epi-

77 fiuc accedit Vita S. Gereonis M.

<]urm nuit-

rittin

10 Octobris, in

tlinii

titf

sequentia

:

I^ifur S.

scopus, A^rippina* Cnlonia

primns pastor dignis

1

gubernaculia pexit, cujua vitam multis claruisse

,,

Ltrrfvpritrvmplerisque

,,

!!

episcopiti

fve/tt,

v no

Canuano episcopo delectus rmperatorem Patrvm Sardicensivm

centio

ntnif

omZm

Athanasius, cv/us causa convenn et uii testatvr S. legatio sancto conc.ho in

fes 'Missis, inguit,

Tem

CapuSB, e iscopis Vincentio

que metropol

tpm

est

ros^odi metropolissuperioris Galliae, ut p

fla-

etEuphrate AgrippmaB,

Campak,

est

episcopos, quos ipse cretis imperator Constantius reverti pateretur e

ejeceratin suas sedes pientissimo ad eam sententiam a Constante

quibus episcopos

t

m

frailli

trem suum litteris datis, commendabat. Evphratw defen70 Credibile non esse, aiunt turpiter condemnatusct 346 anno r/vi evm, sores, e

jiuta

naiuhtin,

mentem

Baronii, collectorem ffeli-

Montis

1'fitiitli

e.r

rst,

Cistercirt/si

floruisse

quo junior apparet mihiaptior ad confirmandum id,

dinnta.nit SUt eo

iintiiiiii srr/tii \\i\

roliinias,

t/i/otl

Ordiuc

monachum,

episcopatu ftellovacensi

iu

iiuttiliiin

sril

•

srilirrt

iil

/rmpnris co-

producuntcum Gelenio aliqui Maternum interet Severinum episcopos Colonienses. Kuphratm autem non meminitBelinandusob gnitos fuisse, guos

easdem

verisimiliter rationes, ob

quas

eum

Cata-

logo siio exchtsit Levoldus, Similesrationes etiam iiitiiraii/ur in

Scrimmc

difiii

antfquis Mss. edidit

ad

Actumque

est

21 Octobris, hisce verbis

mira omnipotentis Dei

Euphratee {supra

S. Severino,

ftistnrico tlr

quem idem Surius ex

:

dispensatione,

scelestissimaa

perversitatis

ut non iloctori

mercenarium hunc dixerat non pastorem)

Severinua seterni Judicis prseco succederet

Matemi, ris, et

;

sed,

seminis auctore expulso et exterminato,

pestiferi

fortissimi Christianse fldei

propugnato-

vigilantissimi propagatoris, nec fidei nec

doctrinaa dissimilis successor axisteret. 78 1/ rationcs istas. ob quOS Eup/trattr nome/l

exepiscoporutnalbo eradendum putartmt hiatque atii srriptarcs, folsn

morum

ftorfte

ei

,i i.i

05

metior

,

sw fiiiidainriito, /,/uri-

est

opmio,

negantntm,

sfculi vreptr

scopos,

abnegavevat,ut in bitur, post

tambreve tempus

e tot episcopis dele-

ctumfuisse, ut honorificentissimalegatio/icfunqcquadato etiam, quod hceresim deposuisset ; retur,

propter

testimonio S. Athanasii suspicio

cum de

svboriri neqveat,

Baronivs ad

annvm

346 Acta

vehoColoniensis synodi imposturae suspicione III iom. Henschenius credit: laborare menter

Maiipag. 210

aliudnomenintextum

arbitratur,

invpsisse, aut falso suppositum a sciolo aliquo,

aut ab imperito librario longe a vero deformatum. Suntqui aliter hunc nodum dissolvant, ut videre est apvd eos, qvimaieriam istampertractarunt ; nos brevem hanc digressionem faciendam

snmus, ne, dum Levo/dum, Helinandvm atiosqur fiicci/amus, existimet fector, admitti a nohis (/uwcttmqueipsirctu/erunt decipi enim potuerunf rati

;

Actis corruptis,atineo tuto ipsis credi potest ,dum

o Materno usque

ad Euphratam,vel hoc

exctuso,

runt.

tatniiis

scrip&erunt,

Christi divinitatem $ede dejectus fuisset, quia iisdem Co/oniensibus Actis scri-

IIiijus

tamen

D

cctcbra/vm esse creddur.

usque ad Severinnm episcopos sibi ionotos asse-

gestorum ejus scripta commemorant. sedis antistea nobia cognitorum tertius,

Evergislus. Scio Vitmhujus, ex antiquis

flit&ss,

"

fuisscm-

virtutibus,

S Severini confessoris Christi successor nomine

tnfbctum

ei c

umquam

fiS»SS--»«- ?

in

profitetur, .,,./.

tum

m

;

Gharentinus dictus, subscribit;B anonymus, aliis statuit;! dumtaxat duodecimum

tedhunc

,

seriem episcoea chibet

2 anonytnus, a nonnut-

:

creditus S. Paulinus

lis

>

/,

vel hceresi

Addamus hisatiumde rebussacris Co/onien- medium Erhardum Winhemium Car- scopum /husitiniim, qui nullus a S. Materno usque ad 80

epi-

sibus scriptorem,

S.

Severinum

itfi

ecclesim episcopos pra?fuisse ah-

soivtc significai in Sacrario

Agrippinm, conscripto commisso Colonios sub initium proxime elapsisecuii. Etenim is auctorp.Qetseq. illam ur/ifin prwreUquih oinnibuscxto//endam scripsit, tum ob variaspratrogativas, tvm quod semper in

<•/

typis

suscepta fide inconcusse permanens, etiam 313 annorumspatio, ab obitu scilicet S. Materni us-

que ad S. Severini tempora pastore orbatal5 mediantibusRomanis familiis aTrajanoinpra?sidiarios urbis eductis, praa aliis pastores

habentibus

sed deficientibus, desuper adjuta perseveraverit constans. Dictum sanc sp/endide, sed nec vcrisi-

mih/er, ffrfmt,

ad sint/uto advertas.vere. Cum aliquem Maternum. seuprimus is fue-

nec, si s,t

'

sru secundus, Agrippinenses infutas gestasse sttb annum 313; ac proinde inhmrendo etiam 1 1 'inhcmii sententim de Materno primo, circa annum 128 rrf 130 defuncto, orbatam non rit,

fuisse

pastorr ecctesiam iilam spatio Sl

tuta

Daiqur, sit

ut

annorum

313.

qvam omni fundamento

desti-

Gelenii

episcoporum primorwh se/ies uitrrins pcrcipias, audienda sunt testimoniavirorum, qui montcnta Cohniensiadiliqentissnne

per-

scrutati sunt, ac de

qwbus

it/ustrissimus

Bontkemius

non exhibent.

;

DIE DECIMA mius

refert sequcntia in Disscrtatione

QUARTA SEPTEMBRIS.

sua § G

;

De Coloniensibus Chronicjs hsec ad me vir plane eximius, patriaeque suse antiquitatum studiosissimusJosephus HartzheimS.

J.

doctorColonien-

sis

familiaribus litteris perseripserat Colonia 5 Januarii 1744. » Chronica Coloniensia anti» » »

»

quiora septeui habeo non edita; uniua Materai meminere dein lacuna trium seculorum, ;

porro Severinus comparet quarto seculo. Quare si ns standum, confiteri cogemur vegrande

intervallum, et quidem episcopis vacuum inter > Maternum et Severinum. n Pari sinceritate de omnibus antiquis monumentis P. Michael »

Morckens, Carthusi» Coloniensis aluinnus, in qua, teste Bibliotheca Coloniensi

mox

laudati

Hartzheim pag. 232, quinquaginta octo annis sacrae ascesi historiae Coloniensis culturam conjunxit; is, inquam, Morckensius in ConatuChronologico ad Catalogum arehiep. Colon. anno 1745

cum

.

optiine imperator,

nis est Gallia

ros

nam

;

episcopos

sunt petimus ut de Gallia nobis judices dari pracipiat pietas tua, Datse a Luciano, Digno, Nassutio, Capitune,

:

livore respondit

»

expectem.

dum ail cum ego

;

gustoduno

84 Sanctus Augustinus, qui hanc Caicilianum

Nec post Maternum, ait, quicquam nomina quidem successoruin, et ea,

b

alias clxii

et critico seculo

non

gatus

quippe,

inquit,

cum

rent, et de tota

Maternus, qui seculo

iv

verisimi-

fuit,

non est.

Agrippinensem sub annum 313, ut § praecedente dicebam, fuisse occupatam ab antistite, cui nomcn Materno, usque adeo certum est hodiedum, ut coecutiat in media luce, qui id ausit revocare in dubium ; quapropter nolim existimeSf de eo kic memoranda in medium a me

athedram

illa

tur, statuerent.

Sed ipsemet Constantinus

porum nomina

diserte exprimit in

ad Melchiadem

/'/'.

episcopis,

cum decem

qui accusare ipsum

aliis,

videntur,

quos ipsead suam causam

Romam

necessarios esse judicaverit, et

His~ scri-

unacum

bens: Placuil mihi, ut idem Caecilianus

decem

\

lib.

modum

hunc

in

,

uaviget, ut

Matsmo ac quos ea causa Romam audiri quemadmodum

coram

vestria,

properare jussi, possit

Reticio,

,

sanctissimsa legi convenire optime oostis.

modum

s5 Rei Romce pertractata\ taudatus Milevitanus

tum

est, et

ab

tribua Gallis,

iis

describit

sic

Ad urbem Romam

:

in

coamorum testimoniis

Matemus

Agrippinensisper-

legiti-

successor electus est et ordinatus ejusdem ccclesiee arckidiaconus : at

suffragiis

hic sacra vasa,

qum Mensurius, Romam vosuum penes seniores eccle-

vatus, ante discessum

deposueraty repeteret,

hi,

thesaurum htum

sibi

insurgunt, eripi non susiinentes, in Ctecilianum etquireumarguunt, criminum eummultorum

demviUosam esse confingunt quod Felicem Apingitanum,

ejus ordinationem

„

t/

conserratus

>w

mentirentur fuisse traditorem ; tic vocabanCodices infidelibus tur, qui <» persa uttone sacros Caciliani comburendos tradiderant. Itaque a

decim

ab

el

aliis

quin-

substituunt. _

episcopi Cara83 Nihilominus plures Africani ortebautrimque mgeru atque

liani contra

Uanoadhceserunt,

Donatistas,

tur tumultus,

Constantinun

uf

tandem Donatist*, mtsso ad

Magnum

Ubello, eptscopos Gallos

Hc refert Optatus causcejudices postularint. Verba adDonatutarum Schismate de Milevitanus Ub. I

l»i»n;ili

Cmciliani

r.\

medium

in

missa est a singulis. In Donatum sunt urn sententiss lataj; u Quod confessus sit se rebapti»

manum

Lapsis

zassej et episcopia

imposuisse,

quod ab Ecclesia alienum esl Testea inducti a Donato confessi sunt, se non habere, quodin »

>

.

Ctficiliaiium dicercnt. Ca-ciliamis

memoratorum ciatus, etiam

Bententiia

omnium BUpra

innocena est pronun-

Miltiadis lententia-j

clausum eathis verbis;

o

Cum

quajudicium

constiterit Caaci

1»

lianum, ab iis, qui cum Donato venerunt, juxta professionem suam nonaccusari, neca Donato

»

convictum

u

..

disceduni,

auctore, ordicognominis hac occasione inchoati

PontifUsi prffl sntit,

;

:

erat,

ipsum in conciliabulo communione schismath condemnant,et Majorinum a Donato,

Italis

itfinlmtnt*.

ven- Uoma cum

opiscopis, eausa

comprobatce, in qua

causa Vosci-

apudEusebium

torice Ecclesiastica} cap. \

episco-

Epistola sua

Africa episcopo vita funeto,

iqitur compendium historice

Ccecilianus

Constantinus) sedequid justum videre-

,

paucis illustrem, Mensurio Cartha-

quod peromnibus ; sed in eum dumtaxat finem, ut quis quantusque is vir fuerit rxhibeam, et quid inde ad propositum nostrum probabilissimeconcludiqueat,expromam, Accipe est eruditis

egit in

causa

convenerunt in domum Faustaa in Laterano, Conatantino quateret Licinio terconsulibus {ita in editione, anni 1599; Baroniusleqit Constantino el Liciniu lerl.ium ronsulibus id est, anno Christi 313) sexto Nonaa Octobris die, sexta Feria. Cum consedissent MUtiadea Episcopus urbis Rouuo, Ud.icus et Matemuset Marinus episropi (lallicaui, et MerOclesaMediolano etc. His decem et novem consedentibua

proferrij guasi sic probare intendam,

111

u( ostenditur

etalios: RoLmperator judicea misit eo [Melchiade /»/».,

admittit.»

natum

ReUeiua

ad Glorium, Eusebium

i)

sia:

ni.

plurimis, guodhic de judtcibus dictum est con~ firmat tom, II novat editionis in epistola \i.iu

causce judicium remiserat

eum

•

inter et Donatistas controversiam pertractat locis cx auctoribus

episcopos, qui

mis

abAu-

Reticus'

civitate,

liormensin erudito hoc

ginensium

se-

Marinus Arrlatcnsis.

eivitute,

quse posterior aetas adinvenisse sejactat, me-

sonam

me m

ipse Christi judicium

»

spectum

eorum

el

Petitis a

«

:

Et tamen dati sunt judices, Ma-

»

temus ex Agrippina

coram vobis Marino collegis

seeulo iv

qua responsione

in

;

preces prodidit, u culo judiciura

ibi

i/in

:

Fidentio et CBBteris episcopis partis lK.iiati. SubOptatus Quibus lectis, Constantinus pleno

dit

et

Coloniensis,

!\

J.

in Afriea inter nos, et ciete-

contentiones

»

C

AUCTORK

es,

cujuspaterinter caateros imperatores persecutionem non exercuit, et ab hoc facinore immu-

reperio, ne

lius a nostro diversus

eptscopiu

quoniam de genere justo

»

celeberrimus

Uaternus

371

wer«4Si>amcnw/^//»;Uuganuisto,uCunstaiitine,

t

approbatione Ordinarii Colonice edi-

to pag. 5.

IX.

;

n

sua:

esse,

communioni

io

aliqua

parte constiteritj

ecclesiasticae

integro

statu

retinendum merito e < cen eo, 86 De concilio etiam s. Augustinos sermo-

iirni luihrl iocis jtttttihus, rl niiuiiiniliiit

iit

Hrrri

culo collationu diei tertimcap, \\\ itascribens: Tum deinde lectffl sunl etiam htterae supradicti

imperatoris ad episcopos datas^ ubi ei cau am atque inde ex Caeciliani injunxit audiendam ;

nrdinc chiadis

\<'\i\


.

i:i.i:un r\\\

Romani Episcopi

copale judicium Melet

cum

aliorum 1

iilo

tallorum

,1

Cmcilianwn

nhsnlt

il

DE

372 ai

CTORE

J.

P.

MATERNO EPISCOPO,

S.

ubique ubi accusatores

.

.

.

eadem

in

episcoporum

Ballorum et Italorum urbe Roma factum,

Om-

negaverunt se habere, liani, qui missi fuerant, Donatus a Casis

qu od

dicerentjubi etiam

eum

in

nigrisinprasenticonvictusest, adhuc Carthagine chi mafecisse

diacono etc.

Sed

ea

seji-

Casciliano,

hfwtkorum

Uouutisttc, ui rs(

ttu/rittuttt,

runtadConstantinum, qui, teste Milevitano,m Sicut m raWda mroris audacia! respondit: tiUumfleri8olet,appeIlationeminter,, (U gen j

po uerunt.

ilnii

•:,,ii'

i-

lioArelatenst,

ob eantdem cawarn con-

sun prucariart H7 Nthilominus cn sehismutici amun/nohntnltlutr at/rtjerwtt impcratorcm, Ut sequente pUoris examinis gralia anno proxime Auconcilium Arelate. Audi hic denuo S. <

gregato,

ogeret

Donatistas: gustinum epist. cv, aUascixnad dejuvenerunt, imperatorem Iterum vestriad murmuraverunt. faerant, virti im quo dicio, Qnomodo enim potest malus litigator laudare Iterum judices, quibusjudicantibus victus est? alios judices

tamen clementissimus imperator 6 pj e0 po

Et

apudArelatemGalKsecivitatem.

dedil

n.xii

epist. \i. iii, alias

:

Deditille {Gonstanti-

Vrelatensejudicium, aliorum scilicet

ni«)aliud

episcoporum, non quia jam necesse erat, sed eorum perversitatibus cedens, et omni modo cupiens tantam impudientiam cohibere; neque eniin ausus r-t Clirisliunus imperatorsic eorum tumultuosas ei fallaces querelas suscipere, utde

Romae sederant, etipse

judicio episcoporum, qui

judicaret hh Porro, tium s. Augustinus causam hanc

inl, iflltl

uiiurum episcoporum examini commissam fuisse

mm

uit,

sir iittrt/tjriuttts

Romancs /um

ruti

copi

illis

ut

est,

qut /tu/iriuui

//,

ad Arelatensem synodum

tulerint,

furriitt, srff

vo~

ut /iturrs uuiurru epis-

ilt/,

jitmti fuerint ex orbe Christiano unde-

quaque accersiti. Patet id non tantum ex eo, quodsynodus habitatsit in ipsa Arelatensi civifafr, CUi

Muriitus

totn.

I

rimriliuritin

CX sttbsriiptiuuihus, qUOS

apud

habes

subnexas

canonibus

u/ttts /irtreruf

triiuis (iuttis

r.r

epiSCOptlS, rrruut rtittin

Galiim

ct alios

,

Romani

/uiuuus,

Merocles Mediolanensis % Marinus

concilii teguntur Proterius

— —

ftujus

sed,

Ca-

jam

ruuuues

Mechiadis

Sytvestro

Arrlulrusis conciiii

successori oblati

qun

sunt

simii/ in-

sinuant 1'utres, quantopere desiderarint ipsiusmei Pontificis pr&sentiam, SedhcBCSufftciant, ut tant/rui ut/ itl, f/uot/

S&QuiS,

intendimus, perveniamus,

rrlufu rrl obi/er rtmsit/rrmis, ra-

i'iui

adeo

/iiirstuus

num

ctti/utft

,

apud Optatum

rujus

Eusebium

ttun

Milevita-

mruuiriu

iunuiri/irtt

esi tn epistola

uis SOCtis

Constantini imperatoris, cui ac biitirin imprrntor ut eiris inTt\m'it;itr \it;e

suse et laudabili instituto {prout (rni rjusfnfu fi/uul Sir/iuuuiuiu

rntn pag,

1) spee/tibdihtts-,

commissam

summo

loquitur inaifu/it.

I

tiuuiliti-

cuusarn tanti niomcnti

modo Romce cum ca/ndem dijud/rnrit, srtlrf

votuit: qui non

Punti/ire/ite/n

Arelatensi conciiio toti orbi notissimo interfuit ac subscripsit,

ut vcl c.v his SOttS

non putuerit

,to,i

'

pa hilml ,

tenebrisobcoiuium

Evergisih, Solini ejusdem successorum Severini, et

quorum

ceterorum,

conservata

series

obstantibus excidiis aut

rumque vicissitudmibus dinalem Baronium usqueadeo, ut

ad Martyrologium

non

fitit,

hujusmodi temporum rc? Perculerunt ista Car-

Romanum

in Observatione

die 14

Septemtri-

Maternus, positus bus existimasse videatur, quod antistitum, tssit, in capite Catalogi Coloniensium inqait, omnes qui floruitseculo iv : Cum autem, annuniiat) unoore fateantur,hunc (quemin textu neprofecto fuisse S. Petri apostoli discipulum, ejusdem nominis, duosejusdem cesse est dicere,

Coloniensis ecclesise fuisse episcopos, scilicet madie agitur, Petri disci-

jorem hunc, de quo hac

qui claruit temporibus et minorera Constantini imperatoris. Dein minoris seculo iv existentiam ostendit iisdem instrumentis, quibus nos usi sumus, et ita prosequitur : Miramur ve-

pulum

,

,

hementer, quomodo in tabulis episcoporura Coloniensium, quas descripsit Demochares lib. de Sacrificio Missee, unus tantum adnumeretur Maternus, qui si (ut in iliis idem ponit Demochares) praacessit

damnatusest

Ruphratem

,

qui ut Arianus

Agrippinensi,manifeste

in concilio

tas: i/t

namsiminor wteMaternus locum

CfttuioffO,

ut

qutd neulectus

est

obtinuit

quem

major,

omnes (proptcr traditionem scilicet aliaque sitperit/s impugnata) uno ore fatebantur Sancti Pe-

F

91 Quaproptcr, ut oliquando super hac difftcillima controversia mentem candide ac p/ene

aperiamus,

cum

et

quemposteri

S. Petridisd-

Maternum aliquem exsti- pulum cumque Agrippinenses sicut larunt et Tungrenses primum suum episcopum a S. Petro pri/no secufo in Ga/fias missum non probent tisse

constet

seculo quarto,

documentis aut ratiociniis Trrrtrrusi/jus u/iri/u/u jnin

tiiiurm u/eitim/tte ut rouiinut/fiin jirofiucut, cnr Yir

qucm catahgi

prteterqtmmquod

hai/tur?

t

vcrisitttiliun,

memoria Materni potuissetper iot asst ea memoria faciie rcstiiui entaalibiexistentia;curpotius gnatajam instrum nomenpertot secu la celeberrimi illius autistitis mansissct, quam proximorum ;

Eorumdem episcoporam nomina

ruu/irninnili rt /iru/iiuitjniu/i. r/ iu

rst

excidia.inquibusdepmermt

tium incursiones una mterciden^ atque a diot/tchu Ayrippwcnsia,

tri discipulum, quem Colonienses ut talem ac pr/mum suum apostolum et cpiscopum venera-

S,

m

^om^

fuisse prcetendunt.

TLaZnJforta,seH P erS

Macrinus diaconus, de civitate Agrippinensium.

(tim ulistiltttionem,

«xstittt, idi

L

imilum

dist

rnm.Sedi/i hac hypothesi recurriteadem difficul-

futrituts

,

nV

num,

itrr

fatericoffmturkodiegummguem expremm, S. fPetri catoti^ locoprimo

constat, illum non vixisse temporibus Apostolo-

c.r

ct Marini qxciprtmo loCO, /irtrmiftuiitttr rpis/tiltr qittt, post condemnationem Donati, et Cceciliani itera-

(i-h-1'i'is

,

ci-

Quod

quibus

tlrnt

tutra

ejusdem

Sirmondum in

memoratus [rriutnisis, Reticius Augustodunensis ct Maternus Agrippinensis episcopi; posterioris subscriptio ista legitur : Maternus episcopuSj

quiqut 0&

^"'T^Zommentis

occurrat ? ejus mentio mtatis vel minima

novas querelas detule-

tentia mirtime contenti,

m

coporum

veteribus chronxcx

stttis

aliis, quam quw a examinavimus, eanec

sulidu nrr sntis tintiqua nobis sunt, ut

assertioni stibsciibamus

eorum

contra, quce eis per adversarios opponuntur, solidiora et magis consona ;

temporibus et scriptoribus antiquis acfide dignis\ qmiruui /iruunir sententia lomje

nobis prceplacct.

Crcdtmttsitut/ue, S. $es,

Maternum, quem Trevirenuttertium episcopum suum, Colonienses vero

nc runqrcisfs

uf /irtnntiiuciterantur, probabi/im a/tum non esse a Materno seculi iv Agrippinens/um episcopo, Constantmi Magni legato, et Do-

nattstarwn judice, fdmamque de ejus a missione ortam esse et invaluisse

modo

responsis

ad argummta hinc inde

S

Petro

aliquo in

exposito.

Ad

reliqua,

ajyprl-

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS.

rjUqua,quaihicobjicivelqA debtmus §§. sequentibus.

373

^noedidi.Sedmihi S emperh»retscrupulus,an Maternus, qui apud vos coUtur, non sit is qui

mjctork J H

ducentispost alterum fere annis episcopus Colo-

mensisfmt Notandum, quod

§ X. Respondetur ad quasdam objectiones contra jam ele-

ctam sententiam. Hollandus

H

Objiciet

Matenmm

S.

ctam

socios

hic fortasse

mox

nonnemo, quod per faelectionem scntentke negaHvce pra>

pulos dixit,

affirmativa recedamus a placitis Majorum nostrorum prasertim Bollandi , locis variis agnos-

quod hane

centis

S. Petri disd

SS. Ei/charium

Valerium et Maternum primi ac sccundi secuii per Gallias fidei propagatores. Respondemus, verum id esse ; nec tamen mirum. Xam vel sic Majorum nostrorum vestigiis infuerere nos arbitramur, guos numquam puduit, ut ingenuos

lontrovcrsiam

S. Petri discipulos,

evitaret.

propriam etiam sententiam , antea Operi insertam, immutarc vel descrere, postquam de oppositte majori probabilitate aut ve-

ritate melius

instructi essent.

Bollundus fluxu pro fide Actorum , et Martyrologiorum, qua> supra retulimus vetustiorem traditionis,

quam

t

verisimiliter judicabat, eo facilius abripi sc pasest, quo studiosius gucestiones quasdam ac dis-

sus

ceptationes, quas inter etiam

prmsentem non obscure tndicavit, evitasse se monuit in Prmfatione generali, excusa ante tom. 1 Januarii, ubicap. n § 6 scribit in hunc modum : Alter seopulus ad quem ne affligerem aut quoquo modo appel,

lerem navim, haetenus cavi, est de Galliarum

Omnes fere Gallicamc eea Christi et Apostolorum ejus discipulis plantatae apud se fidei primordia repetunt. Multis viris doctis etiam Gallis ea non probatur opinio. Tum paucis refert, quid dkant hi, quidve iis opponi queat, et sic pergit: Cum Vitam nactus sum Sancti alieujus, quid de ejus a;tate apostolis disputatio. clesise

inea tradatur, quid ab aliis scriptoribus adstruatur, et quatenus id probem, expono. Pleniorem de ea re omni diseeptationem vel reJinquo doctoribus, quorum nonnulli nuper de hac controversia preeclare scripserunt,

vel alteri loco ac

tempori reservo. 93 Sane vix dubito, quin vir

m*-

judico excharactere aiias cognUo, responsio ?e guens: Hoc 1). Streithagen aliquando suspicans etmecum altercans super eo (suppleo mihi objecit). Esset. meu judicio, convulsio

omnis

antiquaB traditionis Coloniensis et Trevirensis.

Sicremissa est eadem epistola ad BoUandum, Undecolligas nonmodofluctuassekunc, non visis

erutis deinde,

instrumentis, sed

ille,

in arte cri-

(

t

i

vatium cxprcssis apud ffarigerum in Gestis pon tificum Tungrensium, Trajectensium et leodiensium? Respondemus, idem pene sentire nosde Trcvirensibus, quod Hontemius et Calmetus; omnesSanctos fuisse vel certe pro magna parte episcopos, nullum tamen Tr&oiris anteAgritium ;sed

quodjam

ante suspicari nos signiflcavimus,

scriptos fuisse catalogo ab eccleshe repetentes a ss.

deret ptausibilior\

affeclos

quorum

intellea erant, vel

sia, uti tos,

frequentissimum

Nam adprimam fundamenta habemus

cibus, et qui

tamcn

manu

tamquam

turus de wtate

SS. Eucharii,

Ma-

ValcrU, et

terni, et Vitam eorum, a Trevirensibus conserU ptam, minoris facturus ; quamvis eam tanti non fecerit, quanti voluit alk/uis neotericus ; quandoquidem in superius laudala Prmfatione rup. iii §;i dictain Vitam eas inter reeensuerit, quse ex fama (sunt) conscriptic, longo postquam Sancti decesserunttempore,aut ex monumentis non ita vel authenticis vel illustribus. Ut autem conflden> tius statuerem, quod mox de llollando innuebam,

animos addidit ephtola, manu ejuspropria exarata et die 11 Aprilis anni 1051 directa Coloniam ad P. Jacobum Kitsraedt Societatu nostrm sacerdotem, in qua super S. Materno se fluctuare aperte significat. certe

ista sunt

:

De

Materno, quod aiias q^uaerebat Rev. vestra, Matenium. nihil habeo, nisi quod ( Januarii de S. Va

habuit circa S.

94 Verba ep istolai huc spectanfia

dubium S.

•>

.)

Ms. HistoHa

stmi

Trrrircnsi,

Theodorico S. cidi XI

;

bruarii,

is

iu adnotatioadscriptus est: imoqui

Trevirensis episcopus

solemnitate,

fuisset judiea-

in

vniisiuiifiin

ilimunyti

editaa Catmct», sirnt ipse testatur

vix dubito, inquam,

aliter

in

s. CelsOj qui passim quinto loco statuitur in indu

factm anno illam subseeuta sunt,

quin

annuocultucelebra'

96 Nec desu/it his conjecturis rationes verisU miles.

rum observationibus eluddata; atque animus fuisset revocare ad cxamen prmsentem quastione/n,

;

est,

suos fecerint.

mentis, postea latis

reliquias in aliqua diah

cesios ecclesia honorari noverant. Secundo, ut episcopos aliarum civitatum, in Treoirensi eccle

obitum

in lucem pro-

\n-

quiprimordia sum

quod in hunc modum facih factumfuissepotuit^utprimoinantistitessuosado ptarint viros, quos in odore sanctitatis apud se mortuos, vel iisdem in partibus martyrio

ejus

dpctisque recc/itio-

iis,

K

Euchario, Valerio et Materno, juxta ipsos primo seeulo episcbpis ae discipulis S. Vctri, lacunam ducentorum fere annorum rcplendam opinati suut, utsictraditioeva-

reret instru-

e tcncbris eruta,

ulterius

J5 Quteres nunc quid scntiainus de assignatis S. \\
nibus, recentiore

rudis, si vidisset instrumenta, post

ipsum Gele-

nium, caustr sua> diffisum, subterfugisse examen.

minime

quod c«-

et

ejus

tica

vel

,.,,/,,„/„,

nexaestmanupropriae/usdemGekniiutequidem

,

t

ira

<

verbis opposita, hmcposita sitinterrogatio; Quid sentit R. adm. 1). Getariua?£f

et

scrip-

ptores decet

,„

recitatis

non

est

agnitus a

Matthim monacho3 scriptore

se<

e/tim in

historia inventionis S. Ce/si, 979, in relatione miraculorum, quai ct iu nermone de impressis a Bollando tom.

numquam

1'

efusdm III

/•><-

eum titulo exomat. Secundmconjecturai fundamentum prmbent variaepiscopi

rurn ecclesiarum diptycha*

Sic Tullensia inter

primosanti8titesMansuetumhabentet Auspicium; Mentensia Ckmentem, Trliccni rt AurturrmJ u loniensiaet Bwdigalensia Severinum,

utpronum

nou esse u sqnoni/uiis, qui in Trevirensi Catalogo loeum occupant, prout de Mansueto et Clementestatutum esttom. ISeptemsit

eoujicrre, alios

brispag. 634 97 Prceter

et seqq. illos

Bonthemius

et

Calmetus Mar- ex

cellum arbiirantur aecersitum esse Cabilonein

Burgundia ; Forlunatum vero et Felicem eos esse quia S. IrencBO Lugdunensi Valentiammissisunt ad prmdicandum Evangelium. Sed cum unicm dumtaxat Felix legatur intereos, qui Trevirensi' t)n\ iintc Agritium aliunde accesserunt, verisimiliusmihi fu, hunr Meteneem fuisse episcopum. (>e Fortunato

aliarwn

ecclesiarum

indb

ti>us

diptj/chUf

uvt

.

m

274

VUCTORE P.

J.

S.

MATERNO EPISCOPO,

Papebrochio

Forlumtovide, gum attutimusex noltm num. 60. AdMarceUum guodpertinel,

«--

viros erudttos, sed ficiarif Tectearbiirams fuisse fuissenon pratet Cabilonensem, quemmartyrem

priusguamrei fusius recedendum non putarunt, Interea taopportunttas. examinandts advenisset passim processerunt non rarotndt-

men

subdubie interpolattone cataloeantcs,vix dubitare se de

9

guam

episcoptmosteno^mustcm.nSeptembriepag.1^, synunymi fnen/nf ; /J/emes aliiin Gallia episcopi MarceUum episcapum euumcolunt

objectopatet 100 Sane vel ex ipso loco porvifeceritcatalogumlrevirensemBenschemus

Novembris, utdifdie9 \prilis t Parisiensessuum} unde suum flcile Uietiam perconjecturasstatuere aUos »><>-

expunxit,

Delphtnatu

in

muluatisint Trevirenses;undeautem > posset perinti << conjecturh fortassedeprehendm ecclesiarum is,cuigrave non foret singularum

GalUavelGermania&ptychaperscnttari.Quamtamen non omnino abhorreat a verisimilitu/

,

.

post dine,nomina aliquorum episcoporum, gui

Agritium Treviris sederunt, fuisseduplicata;puta Mauritii, Ma.rimini, Felicis, Rustici, Auctoris,

gum

leguntur ante

et

post Agritiinomen in cata-

t

™^ trm

s.

nom/»fltt'inepteintrusa octo episcoporitm recurreret guotiescumgue oeeasio

dum

et

Ceterum, quodde

fabulosum dixit. objectum

initio

Trevirense

Chronieon

decessoribus nostris iuc

non id de omnibus accipiendum dicm 29 ad Observatione Solierius in

est

est,

certe

:

Januaru ut dubi-

Usuardini Martyrologii ita locutus cvisuerit, omnes c tare nequeas, quin jam tum assignatosS.Ma,esse expungendos catalogo dicto adparterno successores usque ad Agritium, et est,

postquam a nobis jam electas transierit. Nam cum posse non accipi sensu proprio in notasset apudAdonem Yalerius scribitur S. Petri discites

,

logh (demceraemtt

1

de

•!'"

butda/m ejua SUMT.SSUI

lltll-

Tungrentibus.

98 De Tungrensi&us octo assignatis ab Barigero Lobiensiinter SS. Maternum el Servatium episcopis quid probabilius in jam electaanobis queat, utcumque expositum fuit Septembrispag. 202 inSyllogedeS.1A.vrin cello episcopo et martyre TungriBvel Treviris Gennania ubi, postquam observatum csset, nihil prcstcr nuda nomina octo tllorum aniistitum metententia dici

tom

II

;

moraria laudato Uarigero,subnexa$unt sequentia: Non adeo sinceri et prudentes fuere scriptores Harigero juniores, qui de iisdem varia tradiderunt, quaa veJ tamquam Bgmenta ab eru-

tamquam opinionea

ditiahodie rejiciuntur, incertsein dubium vocantur. \<-l

Imo non desunt

quibua S. Maternus tertius TrevirenprimusTim^rciisiuni antistes nun distin-

viri docti,

et

.siiiin

guendua videtur

a

Materno Coloniensi

S.

epi-

Bcopo,quianno314concilioArelatensisubscripsit. Unde eonsequitur, nt inter illum et S. Serva-

pulus, ?nox addit

:

Verum

haac operosius discu-

tientur aut in supplemento Januarii, aut 14 Septembris ad Vitam S. Materni, quem si tempore

Gonstantini Magni floruisse memineris, Valerii liujus aetatem nullo negotio

deprehendes.

Cum

enim eodem imperante Constantino floruerit etiam Agritius, prout constat ex concitio Arclatensi anni 314, cui

ita subscribitur

:

Agrsecius epis-

copus, Felix exorcisla de civitate Sollerius

consequitur, ut

Agritium

inter

Treverorum

Maternum

;

ct

mediis episcopis locum non dederit.

quod eklcm Sollerioccrtum Maternum Trevirensem non fuisse distinett/m ab co, quem sub imperio Constantini Magni Coloniensem ecclesiam moderatmn fuisse supra

Scd

illud sequiiur,

ft

fuerit,

ostendimus. Etenim ex hujus epocha non asscrunullo

isset,

S.

negotio

dcprchendi posse cetatcm

Trevirensis episcopi, si dubitasset de

Valerii

ejusdem

cum

eo Materno, qui Valerio

tium, qui anno 347 concilio Sardicensi interfuit, pauciores procul io quamoetoprtesuleseccle-

identitate

iam Tungrensem rexerint, cum unus alterve plendos, qui inter Materni aufflciat ad annos < medii fluxerunt. A.deo aj Servatii episcopatum n de Sancto aostro {Marcello) nihil extra

hoc obscrvem, docebit sequens

proxime

Trev/ris

successisse creditur.

Cur autem

§.

i

omnem

controversiam

positum

cultus, oujus solius gratia

locum

Porrosicut cidtum s. Marcelli,

rum septem agnoscimus, S.

at

sit

quam

hic ei ita

et

guinam

ejus

damus. reliquo-

ex

iis

i

Oflfra

hanoopinio' ti'

in

intit"

non

terU

in

catalogis

prmertim Trevirensibus

tot

Tungrensibus,

diderunt. Sic Benschenius tumalibi,

cre-

tummaxime

Exegesi historica de episcopatu Tungrensi ac prwmissa tom. VII Maii, ex viginti

dem

Trevirorum episcopis, octo qui-

posteriores soli Tungrensi ecclesice adscriben-

dos voluityvmtmtamen religuos saltem religuisse vistts est Irevirensibus. Responsum ad ista, in guantum Bottandum respiciunt, petendum est ex dictis supra num. 98 et seqq., in guantum vero <>
Nam tssei

vhiii

Bottandus obitttm

mitio seculi secundi,

S.

Materni

et ipsi vel

////-

nondum w-

m htcem prolata, vel operosenQnponderas$enttxu^oneseruditorumt op' positas Bollandiance epochm^ ab hac stbi aperte dissnii in&trwnenta, dein

fuisse,

citur.

ct

Trajectensi,

tribus prwtensis

episcopum

sententia proponitur, et reji-

Dtxtmus supra,

decessoribus nostrts episcopos istos, sinon

omneSjSaUem promajori parte admittendos /ii

Maternum umquam

episcoporum factam

imminutionem, alienam esseastatutishinc indein Opere nostro; negue enim solus Bollandus, sed <•/ alii e

S.

Treviris

ce-

lujuet.

09 Dices, istam

SattsfU oiyfl1'lituti

lis,

a

Materno usgue ad S. Servatium medii fuerint

Tungris episcopi, aut guas ecclesias rexerint

C

§ XI. Joannis Launoyi negan-

probabilius nobis essc S. Ma- Hatiocinium Trevirenses, Colo- launoyi

ternum, guem colunt nienses esse


alium

Restat

Tungrenses ut episcopum suum, non MatemosecuUivCoIoniensiantistite

a

uno

difficultas,

quam

rnovet

Launoyus

an sctltcet is Maternus revera Trevirensem eccles/am gubernarit ; hoc ipse in Dissertatione de loco Sulpttu Severi vindicato non obscure negat § 29 Primo enhn, ait, guod Baronius nullum Maternum Trevireusem episcopum esse contendat, nullum a ? n»srat in quo,

inquit, non peccat, sed ""• Wf. fl«»s hujus nominis Colonienses epucopos tuisse velit, unum, qui tempore \nostolorum, alterum, qui Constantini, vixerit Tum post pauca sic pronuntiat : Ceterum si qusestio bsec monimentis, qua? ad octoprioraEcdesiteseculapertmeaiit, expendatur, unicus sub ;

111

Constantmo statuetnr Matemus Agrippinensis episcopus;

;

DIE DECIMA

QIARTA SEPTEMBRIS.

epjscopusisedillumposteafeceruntTrevirensem episcopum, u< in Actis sancti Gereonis et alibi deinde beati Petri discipulum, ut in Gestis Enchani, Valerii et MateTni et apud Galesinium. isgutdem Bgronium consului ; at ne

dem

verbttm guiseu in Annalibus seu in Observationibtts ad

Romanum Martyrologium id contendisse

reperi, ex

guo eruam,

Eminentissimum ; cum contra Ma-

teraus in Martyrologio, utipaido inferius faietur ipse Latmoyus, Trevirensis episcopus indicetur.

Sed ad posteriora ejusdcm Launoyi verba

re-

deamus. ob Hurtzhemio

102 mius,

Vim eorum persensit eximius Bartzheeamque fusius expositam in laudata Re-

sponsionesuaadillustrissimumBonthemium,ele-

vandam

proposuit.

Postguam enim duobusprimis

paragraphisconatmestostmdereretigionemChristiprimo seculo exeunte GalliisetGermaniis illatamjuisse, eodemque, vehaltem ineimte secundo, Agrippinensibus notam fuisse et susceptam, teriio paraarapho conchtdit, missos igitur fitissc Evangelii pracones, sed an iis nomen fuerit Eucharii, Valerii ct Materni, fatetur non constare ex ullo auctorc suppare auf coceva, insinuans sc id credere proptcr mnltorum seculorum traditionem. Quarto

paragrapho, fatetur iferum, eorum primo seculo existentiam non demonstari ex Martyrologiis antiguis aut vetustissimis catalogis Trevirensibus et Coloniensibus ; admittit Gestaeorumdem fabulosis

parergis fuisse dvturpala

;

nec plus auctori-

tatis se tribuere ait

Mariano Scoto, Methodio et vere judicatum fuisse agnoscit, guod

Barigero medios hiter Maternum seculi ;

i

et

Maternum

episcopos ignoraverit antiquitas. At, inquit, haec oninia cum volens largior exactie

seculi iv

disquisitioni

domine possum tamen consentire paragrapho G aiebas,

tU89,

illustrissime

Maternum Agrippinensem,

,

,

qui

non quo

initio

quarti seculi floruit,

eumdem esse cumTrevirensi

Agritii antecessore.

Hujus causam allcqat argu-

menta, utaiunt, adhominem, guodpropriis ejus vero/s, recisis tamen, quoe ad vim cjus percipien-

dam fusius declara-

tum,

necessaria non sunt, huc transfcro.

103 Untis solus Maternus nobis notus est ex monumentis antiquis ante seculum nonum, et hic Maternus, cujus nomen novimus ex coaevis scriptoribusj floruit nascente seculo iv. Treveris

Maternum

sedisse

ex vetustis catalogis constat, sed ex nulloauctorecoaevo, nullo suppare, nullo catalogo ante

decimum saeculum

qui a te, illustrissime domine,

scripto

:

nam

profertur anti-

quissimus omniurn § 5 ex bibliotheca San-Guislenensi prope Montes Hannonia?, is desinit in

quo irnpu-

patus Trevirensis S. Mnteriii

Maternum exstitisse narrant. L05 fngeniosum sane ratiocinium, tt aptumurgere eos, guiadeum gradum crisim suam evehercnt, ,tti„ rebus historicis fidem abrogandam

asserto

:

ternum primi seculi utrique ecclesiae detrahendumputas;quia nullocomvo, nullosuppareteste probatur talis viri aetas.... Quare si Launovi

argumento negante semel

utar, tuoquepostulato

aftirmanti existentiam iiujus illiusve persona', hoc illove seculo, incumbere probandi onus, et

quidem per

testes coievos aut suppares, admit-

innltuui (j

a/fa

nosfrisi

'»

ctnfts

ste-

toerentomniei^guodcoatvivelsupparistestimonio nonfirmatur. Nos, cum ei sententice ut probabi-

Horiadharemus, num Eucharii,Valeriiet Materni missionem in Gaitiasretrahitadseculum tertium

unumque Maternum bus

ct

frevirensibus, Agrippinensi-

communem aamiUit, non ita missio ista secuto caret testimonio scriptoris coarviaui supparis, igiturfacta Tungrensibtts

arguimus

:

i

non

sed

est:

ita ; srmiles

missiones multorum mGaltias episcoportm ab eruditis merito rejicitmtur, ut serius

dumtaxat excogitatm ex amore

antiguitatis

9?adergodehacparticulari guamrejiciuntetiam nec paucit nec meruditi? 106 Post laboriosum examen deprehendimus Btstortam dicta missionis, secido nono conscriptam, scatere apertis apertis fabeWs,pugnarecum moribus kominum primi secuti, cum t

assertis vete-

oontra Sancti

existmtiam ssoulo

i

E

rumswiptorumprat$ei>timSulpitiiSeveri;etquia talh est, reguirimus testimonia antiguiora et sotidiora, nec invenimus, ( 'ontraadvertimus catatogos episcoporum, dicta scriptorum etiam secuh nono recentiorum, aiiague monumenta tatia, ut obsint potitts traditioni clesiis

quam

appticari queat,

prosint

:

ut

proinde

guod deplerisque

his ec

aliis as-

Bucherius : Profecto, tnquit, neque pauloin hisceversatiornon videt,catalogospIerosqueomnes antiquarum sedium in censendia

serit

primorum

suorum antistitum

aatatibus,

ordine ac numero

in incertum rerri, st pleraque poetarum Eabulis quain priscorum morihus similiora repetere aullaque est paulo vetustior ecclesia, quoa origi-

nem suam jam

inde a D. Petro arcessere non conetur. Tantusestantiquitatisamor.Hincmaximum historiee chaos inductum, et, nescioquod,

vacuum ducentorum peneannorum intervallumj cui scilicet explendo tanto brevior episcoporum numerus non

Plane in Gregorii Turoconcedo, majori Galliarum

snfficiat.

nensis sententiara parti episcopos circn

imperium

Decii, seu

annum

primum RomatranBmissoe. Bactenus Bucherius apud Chapeavillum tom. II in Addendis ad Disputationem historicam api«i eumdem Christi 250

Chapeavillwn

fattt.

i

suhnvtatn,

107 Nihil

:

ittni

fabulosa adjuncta; ut diversa ratiosit, cur

trrttttra

argumvnta

exiffantur,

ttvnt f/r vjusv/itsvaptittt

omnis C083VUS aut suppar nec nisi post sex secula nomen Materni Treverici in Fastos eeclesia? Treverica) saltem nobis notos relatum est. Atqui pari argumento, illustrissime vir, Ma-

P.

seculo

potiusadtraditionemdemissioneejusseculoprimo

testis

J.

doneccertisargumentisid docear Nam Golscherus, Helinandus, Harigerus sine testibus antiquioribuscoffivisautsupparibusnonmajorem fidem merentur, dumprimo, quam dum quarto

absunt ab a?tate Materni, Vita, Chronica, Lectionaria, Hreviaria, Martyrologia quare intestatus et intestabilis videri debet criticis raodernis Maternianus Treviricus episcopatus. 104 Deest ergo Treverico Materno

AUCTORE

sedisse,

hujusmodi refragatur episcopatui Treviremi S. Materni exeunte ieculo tertio non tempora,non hominum mores, non asserta vetera.

:

ynatur episco-

nequeo ^grippinensemMaternum/sajculiiv inmo Borentem, umquam in cathedra Trevi

Rudolpho anno 994 ad Trevericam cathedram evecto unde catalogus sex seculis posterior est Materno, de quo quaeritur; totidern fere seculis ;

et

:*75

tere

quarto. Porro

i/itatti

adtraditio

Trevirensiaeculo tertio aut

UlustrMmus Bonthemius, >/uvm

respidt objectio Bartzhemii, unitatem Trevirensis,

Tungrensis

et

Materni

Coloniensis probat in

Dissertatione icepe laudata § 6, et quod, fam dedi iiitvr iifrttmt/tiv tratlitionem, diucrimenpaucis

tii/ts

insmuat. Dnioum, inquit, solum Maternum m Trevirensihus tabulis semper leetum fuisse, hodieque leg] pennde ac in Tungrensibus, omnibus

compertum estjunicum vero hunc eumdem

esee

Agrippinensi, probanl cultus st traditio ac cleeiarum Trevirensis, foionieiisisei Leodiensis con tantiasimaac legitima; non talis, qualerade riiin

interpolatif

niT sufficit ad ittyiindiiiii

t

DE

978

U I

rioKi:

interpolatis

p.

antiquitati

S.

MATERNO

ad

impngnamus, quamque

episcopis

probavimufl

adversari

feerantque

;

communis

dehujus

memoratifl tribna ecclesiis

Breviaria

ecclesiarum cultu hdem earumdem MartyrologiumRomaLectionaria, et

au m Galesinu,Molanu8,BaroniuslaudansBedam, 14 Septembna, auctu m tamen, et alii ad diem ,,

fe

tumcommunisbujusPatromintnbus

108 Bis addit &

uh, |V,

catalogos

iltuslrtosimia auctor

Vitam Trevirorum antiqiiissimos; dein altegat /udiswundum Tr^irn^isvphvopi, S. Maximini v.didit /om.VII mensis rom f/ui flvns/fivnii. Cium conscriptam seculo vni ubi Mater-

Maiipag. M

22,

anonymi

Profert etiam instrumentum

alterius,

quem tcripsissecredilantemediumseculii^tinquo «S.Madicitur Eetto Trevirensis antistes monitus terno,quierattertiusTrevirorumarchiepiscopus,

monasterium

ut

in

t

et in

onfiuentia construeret

t

Eabeshoi mstrur

eo corpus S. Castoris conderet.

mentumapud Lambeciumlib.H Commentariorum de Uibtiotheca Cmareapag. 391. Quidquiddere sif,

rationem non video mihi sufficientem,

ut, in

Launoi/i opiiiiotivm coitcvdvns, nhjudice/n Trcci-

Maternum episcopum communem Colotum proptcrjam reci-

rensibus

ntensibus et Leodiensibus,

him

tata,

Ula traditio talis

f/uiii

ut

est,

non solum

scriptores exteri, sedet ipsi domestici Tungrenses

ac Colonienses,

mpe in

in

licet >u

aliis

discrepenU

et

errent

numero atgue mtate episcoporum suorum,

eum Mater-

hoc hiinrn passim conspirent, ut

num, qui primus episcopus Tungris, Coloniatet prmdicavit

propagavit

et

TrevirensibuSt

Corpus.Quuf

et

Christianam fidem

civitatibus


invicinis locis

apud

,

etiam dicantprmfuisse

kos conservarisaerum ejus

S.Maternus

anfctii caitsa- /iirrit.nir

/n iiiuinttnrtths srritfi iv, rrt ihtfis

farrit episcopus 83

tj

1),

appclfatus

Agrippina civitate,decivitate

Agrippinensium, non Tungrensium vel Trevirensiiiin, niii.r r;r

rrrisiinih rini/rrhtra crti/ccrc fcnta-

hinius.

Sm et Lulas interjacentes. eos, quos Xas, «-JJ^g^ constituermt ^arer nisi

Petrus, aut ejus Successores

To Namcumm

Pontificis

assertio:Ve^

relmqwtur,

terniueonstitutiabipsometS.Petro t ab aliquo c S. I etn ut diramm, constitutos fuisse autem, quts ; a quo Pontifirihus mcrc^snribus Conjicit ffonthemius, missionem certodefiniat?

quibusceleiliorum contigisse circa illa tempom, episcop&s primos ecclesiarum Galiiis briorum in Homa transmissos credunt eruditi, id est, circa tertium, ut imperium Deciiseu medium seculum Turonensis. Caltir plunbus testatur Gregorius

rnetusChrisHanaereligionisapudTrevirosepocham concedi figiposseait anno '254, atque Euchario Va/erio,cetcros totidem annosviainti, episcopatlts

Materno sicque perveniri ad annum 313 Non ;

disposiprorsus repugno utriusque viri eruditi assentiar, ormiino ei etiam quoynimis sed, tioni ;

admittunt remoratur cetas magna. S. Materni namr/uc, hnuc juxta camdcm tradithnem una cum hinis decessoribus suis lioma venisse in Gallias ; if/iiur si flcimis ci tum irtatis a/mos viginti :

quinqueaut triginta, nonaf/cnarius pene fucrit, flum anno Chrisli 313 a Constantino imperatore jussus est ire ad concilhim Romanum, ct anno sequenti ad Arelatense,
1 1 1

nut/is

Bub medium seculi riusfacta

sit;

an se-

in,

quis fuerit sub

Lempora Treviris status

hfiec

non

pondcris

r/ravioris

unius S. Materni Coloniensiss ejusdemque cum Irevirensiac Tungrensi probabiliorem nobis epockam, ex qua ut recte observatSollerius,nultonegotio eruitur atasSS. Var

Post colhcatam

%

l

n;lhi',i. ia;tti

in hinfn rrtrrnni,

ptorum

silentio,

ijiti

?,ish :

sa/frm

;;ft

nusfrt

.

tr/tt.

/it/r t/itjia sinf,

utp

scti-

edisseramus, quid nobis etiam

.ntdttihi/ius shihii /ttissc ritfcatur ile loCQ, ll/uli\ rt

anno, guo

in Galiias

modo populos tuhuinistraritit.

rOS istus

missi sint, quove ordine et

instru.rrrinf,

titt/uc

rrrlrsitis istOS

\r primti t/uiilrnt.

rtnnmuni

t

atti

tres Vi-

primOS OpostoloS et crr/rsiarutn sitatum fuiuhitorcs agnoscanl Trvriri; Tunt/ri OSTO et l hit Matemum, rcra iitiihs apparct

et

non-

a/iis scriptorihus,

monumenta qucBdam iis sorios

jwigunt

major possel quoad socios missionis, SS. Siastum f/iuim quoad tcmpus, alio equidem modo rem Sinidum dispo/ierem et a?que ut minimum verisimili. Narrat enim prior in editionihus Ca/me/i et Le/hnitii ca/).xx,cu/n Euchario, Valerio e/M&tema }\oma

simul

et

Gallias

in

fuisse Sinicium

destinatos

constans

apud

ttinsrtisit

eos traditio,

quod

iliura sancta

et

Mansuetum.Clementem et Felicem atque Memmium aliosque quam plures cap. xxi Divertit, inquit, Clemens cum Felice Mediomatricum, :

Mansuetus Tullum, Sinicius Rhemis, Memmius Catalaunum, ceterique in loca sibi a Deo pr»ordinata. at/rtor

X

F

Eosdem pene sonos assiqnat S. Etichario VitwS. Memmii apud nos tom. II Augusti

pag. 11,

et S.

Materno hiographus S. Mansueti,

Septembrispag. 639. tifis, si in hoc puncto saltem fidcs hahc/i posset, utitt absque fundamento conjiceremus missionem Sanctorum nostrorum

inquam,

lcru rt

utquis

fidcs hahcri

itcm a/iutl nos tom.

Qdei Christianae.

missio

fit,

auctori Gestorum Trevircnsium,

:

incertum tamen, an

sim;i est;

Romn

statuitur a

recenHoribus disjunctivarum natura sub mcdiinu autejusSuccessores, uti veritaiem reqmrat, ut secuh iii; es/, unius dumtaxatpartis dictum est, non so?pe ut tota vera sit, cmnf/ue et MaMeanturnobisSS. Eucharius, Valerius

,

£ XII. Missio Sancti cum sociis Eloma in Gallias probabilis-

Sdficforum

D

uLuwnm

;

Maximini antecessores numeratur.

inter 5.

ii

co,

Romanadirectifuerint ;conjiformiter Sede ' v Innocentius l PP. la initium seculi Euad Decentium eptscopum Zrinsit in Epistola srn/i hwuiens, in omnem inqwens, rssr esse gubinum. Manifestum Africam atque biciam Gallias, Hispanias, nulLum mstitmss

d

peraque celebratur.

illis ecclesiifl

EPISCOPO,

I

scriptoribus,

,

rssr stth

factui/i

nobis

rit/rtttr

annum

ttiissio

qucm figenda quem S. Memm/i

288, sub

S. Si.rti}

biographtis Euehario et/am socium attrihuit, et s. Sinicii, uti ostendimus tom. I

Septembris

pag. 122. 11?

Vom tetamemoratorumSS.SixtietSinf-

mxssos iii nihil habent, ut seculo v vel vi posteriora Gallias post rrcthtt/itis. c/arc dicunt, quod SS. Crispi/ius et annum duinCrUpmianitspostquamSuessionibiisinGattiamar- taxat 2S7: rii. t/utv

ii/rhim sithhsscu/, apparuerint

cum

Romano Pontifici,

dc suo martyrio certiorem fecerint, monuerintqiic ut Evangelii prcecones, qui tum propter porsecutinnem admodum rari erant in GalUarum partibus. i/luc dirigeret; tttm monitis paruisse

;

DIE DECIMA paruissedicitur PonHfex

acStntctwn,

,

et eo direxisse

QUARTA SEPTEMBRIS

Sixtum

^^«texultationejetariaflagraatibusetsa-

PassioautemSS.Crispini etCrispi-

cnficusetaccensis odoribus numini

ntaniannectituranno2& vel288, qma in eorum Aefis, examinandis ad diem 25 Octobris, Rtcttus Vartts qui eis sub imperio Diocletiani t et inttdit, etiam sud idem

tempus

v

vivis ereptus scribitur.

annos eam

(/ic/os

Certe

m,

nomi-

sed incertie et

113

m suntf

hac

/;/

longiori

rfispositione

ostati S.

diffculluks

Materni

fuisset passerus, «i hiaperteac publtce^demsuamprofiterentur, iis i» parHbus mqutbtisejtisjussu tanta mititum Thebaorum* ahorttmquefidelium cladesfactaerat paulo ante nam sicut a Browero Trevirensitmi martyrtm

consttiitw untv

num

ct

verumtamen cum

nolim eam probabiliorem alteram. Accedit, quodante an-

288, puta sub

Broweri

antmm m,juxta

xtmtanus

calculos

Annalibus3 idem Rictius Varus

in

hasstsse

pronum

Tre-

i» Gatliis

i»»»»»issimesisse perhibeatur, etinnume ros Christianos non tantum r Thrha>a legione milites, sed et riritatis senatores atqtte incolas utrittsque svxus martyrio coronasse,

sit

de quibus

'hvrtnn, fuisseapertam; quando stanHtts >»>>

Bistoria Trevirensis di-

eo sensu adntittnxhr,

et

f«i» r

effugissent

;

nam

Status fidfi i'hl^$tiana•

paret, p
Tremris

exstitisse

admodum

Christianos,

rrrsi fuvr/ut


est,

parietes, qui restitui

et

<
Vexabatur ergo universa terra

praster Gallias

sum

Oriente

usque ad Occa bestim (Diocletianus, Ma-

;ili

tres acerbi8sima3

ximianus
Milevitano,

XIII.

i;

Ejusdem materioB pro

annum 288 Treviris eosque seu ad fidem consub

srrulio.

Snnctis uostrisnnte persrrutiouem,

cui se subduxerunt

,

seuposteamdem

Christo no-

non habuisse nisioccultum religioexercitium ,quandoquidem i/s
uivu dederint, nis

id

1

Tum

Eut ha-

rius, «t supra dictum <-st, constanter in antiquis documentis exhibentur, tamquam confessores, idqtte de Materno nequitesse dubium, 115 Utra demum sententia verior sil,satisap-

conventicula,

fcur,

quomodo

et

omnittm

poterant, dirui passusest, verum autemDeitemp' "". 'i 11 '"' est in lioraxnibufi tiacolume servavit.

civis r.rrrssrru/, in

Valerius utt

w

bomo non adeo clemens. Nam Constanue dissentire a majorum prmceptis videre-

tius,

tamgenerali atque atrocipersecutione tyrannorum

manus

Breviatii.

per

Maternus, etenim juxta Calmeti com*

jam

K

lib.

Italiam,

rentiidem Sancti, ideoque vocatos fuisse primos apostolos et antisiites, quia exstinctam in ea persecutione pene religionem suscitarunt, rt novam quodammodo fundarunt ecclesiam. Mirwntamm,

EucharittS

Chtoro,

Maximiamm Eer culium
credamusjngentem TrevirorumnumerumChrisH fidem fuisse amplexim, antequam illuc accede-

Valerius

ulchris omnino coloribusConstantium depin

p

m

Eusebius Vita ConstanUni filii,cujm verba, quantumvis p»»/a longiora, »>>« s re [«<• J.

git

"" affeoUu •

rat

in

Christianos acerbissimus impera*

tor diu in l«s partibus resederit,

orator iu s«« panegyri, /t«/»t« <«/

et

Mamertinus

eumdem

Trevi-

rithic i/h

i

transcribere ,

np

stantio

icvil

Sic habet

apud Valesium

Quaii lautemexitusvitaa

illi

{Con

contigerit,cumsetalemerga Deum

praa

de hac civitale in eum modum loquatttr, «t <! is prorsus deditampercipias, Audiverba apud

atitisset,quantumquedi icrimen interillum
Browerttm ad «>»»»» 287 ; Rursua ex acie cum triumpho redisti, totamque hanc iirbem,

e

ris,

r

repentina

tua in hostes eruptione sollicitam, Srptrinhrh fomus JV.

,

e

roluerit # qui qui

derit,

n

ise

facile .if

nni

cog

rem »1

indicia

4X

ip

am

attentiu lexpen-

Po tqu tm enim multa diutiasime

praebui

et,

uiiiiirl

m

Chrts

tianosConstanini:.

Maximiantis

s "''

Eutropio LactanHits iih. de MorHbus persecttto uhivnp. agens de persecutione

rum:

rult

pntum

aW "

Constantio

gravissima, sub annum 303 instituta, litteras ait missus fuissv a DiocleHano «
plebem sexus utriusque,

auir persecutionem illuc advenerint,

ne

consonat

Bvowerus ad citatum annum, fides hahrri nequit scribenHbm^ Sanctos nostros unacum SS. Sinicio et Sixto in Gallias demigrasse, nisi

si

E

evaserant

;

faciunt.

nempebenigno semper in ChrisHanos non modo amabilis, sed etiam

exstiHt, et

Verbasunt Eutropii

ducatum gerebatj cum sociis sequenti autem die Palmatium cum aliis principibus civitatis tertia vero die csedem exercuit vt

M«-

Gale-

fuii. prsecipue quod Dioclesuspectam prudentiam et Maximiani sanguinariam temeritatem imperioejus

ut superhts dicitur,

quo

cum

venerabilis Gallis

laudatus auctor, ista sunt: Ingressus est autem

dubiam

Attgttstos creatus est catsar

et

tiaiu

Trevirim Rictiovnrus quarto Nonas Octobris, et eadem die occidit Tirsum (qui Thebcece legionis,

trni

h

7

antmo

simulcum reliquiis anno 1071. Postrema ejusdem tabulte verba, «t eam ibidem exhibet

rvra siut,

circa

memoratttmannumperDiocleHanum

rto,etpattco post tempore nactus totius Gallim regimen, Trevirissedem fixit.

detecta

si

Con-

scilicet

Chhrus, ConstanHni Magnipater

xtmtamum

phmatica} pag. 321J juxta Sanctorum corpora, ad servandam eorum memoriam defossa est, et

111 Qiur

fUisse

regebant SancH nostri;at merito conjectare hcet, Hberiorem deinde ipsis fidei propagan-

loqtti-

in

haud numerosum

ar

/>»ut

quinttem aut sextum, quibus eorum cmdes facta srrihititr i» tabula ji/umhra, quee ingruente vastatione Nortmaumiea circa annum882 u/

occunentes

cogitare,

fidehumgregem, quos adhac usquetemporafove-

agendum venietmense Octobriaddiem quartum,

I

etpro majoriparte Treviris ad annum circiter 292 »/

dicitur usqtte

iris

tur Honthemitts tom.

ammm292;

ttaet « plerisqueaiiis scriptoribus affigitur anno 286 passtoSS. Mauriciiet Sociorum, quod examtnabttttr ad diem 22 Septembris, Porro M«-

Sinicii,

quam

asserere,

IV

•

;

dumtaxat monumentis incertm fidvi, nec Ettcharii aliorumque sociorum meminerint Acta

SS. S»eti

m

nt.numquam

nitatur

utrimque

I.

eratmdoles Maximiani Bercu- sub Maxiaatoettam, quod demceps non adeo ^- m™noUercu. ChristianosperGallias dispmosinouisie- lio *&*«*

ut.

>>;><

natis i/npvratoribus, qui nominantur etiam eum Rictio Varo in Actis SS. Sirti et Sinirii, ac atibi se/nper. fidei

AUCTORK

imple-

1« Easane

hauddiu

rontigissr, patet ex

tuo.

^•itautroquemiusdieiteinpnnlHs.livinares P^religionecelebrataestrJovi.dumprofatunsvovetur;tibi,dumpro victoria solvitur

Maxtmtani mortem nnte

377

Chlorut,

DB

.T78

...

i

'

POKE

J.

P.

MATERNO EPISCOPO,

S.

unum quidem sumrnurn omnium Deum

agnos-

eorum vero, qui plnresdeos colerent, hominura pietatem condemnans, et sanctorum muniyi andique domum suam preci

cutus

expedite ac

„,,,,,

im-

cens,

tempus gbria exegisee dicitur,

rit»

peliquum deinceps

summa cum

tranquille

composejui felicitatis, quam ralgo perhibent in afficiamur, eo positam esse, ul neqne ab aliis Ad bunc raoiestia. afficiamus neque aliosip

beatissimnm

licissimumac

exitum conse-

vitae

est.

autem

,,,„,

12,

,„„,,.,„,„ affiment,

conseouitur. ut,

^Lsmlb

9

homm

et

<

/

toctantox

et

et

fidci

igiturmodum

sui

imperii

toto

tempore, quod

nibus ministris uni omnium regi Deoconsecravit. A.deo u1 multitudo eorum, qui in ipsius paJatio simul rersabantur, nullareab ecclesia Dei Inter quo

differret.

erant etiam ministri Dei,

precationibus pro salute principis quicon Deum venerabantur ; cum tamem vulgo apud alio me ip um quidem Dei niltorum nomen proli

ferre

si

e

fi

Similia Iradit alibi de Constantio iaudaius Emebius, sed heec ad propositem nostrum \\\*

oJ ipgo re-

gnante, nulti

abunde ntfficiunt; etenim ex sola postremceperiodi oppositione discimus, aliam plane faeiem fuisse in Galliis cum illic versatus est Maximia-

tenendum

i^^^ M

'

cte

f^'f

t

factle dignoscibernabat Comiantius, felkitate, Treoirensts,

quanta

mus, quis fuerit status urbis liberUisprofitenda/idei:qumsanelibertasnonpo^ annum SOo tuitnonextendimagis, quando sub etimperator factus Constaniius e ctesare Augustus

suum erga nihilqueproin obstabat, quominus testaretur. plene ac aperte Christianos favorem credat guisquis attente considerarit,

est,

122

episcoposmartyrio affectos fuissescri-

Trex irenses

bunt,

Metropolum anno 303, dein post annos

aliquot Severinum,

Florentium

etc.

Sed

ut

ad

Sanctos nostros revertamur, quorum causa paulo prolixhts ista di(jessimus,perspicuum fitsimiliter,

ConstantiuM, cujus adtenati domestici eeclesiue

um quidem Deicultorum nomen dum ibidem moratus

ferre fas esset, aliam vero,

Dei comparantur. Nam guamvis dicta oppositio acdpipossit de tempore, guo sub initium seculi iv nijiifi est

iniiivn

sowissima imperatorum persecutio,

exeanonparum

ituis iniiii.

m

hic aut

j/\, i/iti/i

anno287

firmatur

id,

quod

dixi-

iibdepaucitate Ckristianorum Trevi-

et

Maximianus

vicinia hairebat

Ceterum exrecitatis testimo-

seqq.

Jg^""

Batoria adhuc, silubet, Browero illam, juxta sequentes, Trevirensi refragentur, et aliis, qui, ne

promovendam religionem augendumque notabiliier fidelium numerum. Imo cum illa tempestatc

reliquos colle-

et

1

Em

patuisse eis sub toto Constantii regimine latissicampum ad exercendos labores apostulicos>

quippe apud quem, sicut

gas, neip

i-.i

quod

st

pro-

iui\,

promnl-

fmsse servatoi. ganda

i

aequabile perpetuo ac placidum ftiit, universam familiarn, conjugem Bcilicet ac liberos cum om-

passi sint fa

Eusebius

hrtsttanos sui ejus

inmmes

absohtte

st

t

I)

K

mum

t

Treviris fixa sedes esset

Casaris aut Augusti,

principatum habentis, vix dubium mihiest f quin et noti fuerint Constantio iidem Sant d et apud ipsum valuerint gratia. Galliarum

123

Nam

cum,

Ensebio, inter eos, qui SancHs

teste

stri

Dei

;

iinpc-

ratori ftortasse

in ipsius palatio versabantur, essent etiam mini-

a

quid vetat crederc , his designari vct

successto stc

niu n"ii immeritocensentnonnulli,plures Gallia-

ipsos Sanctos, vei saitem eos sacerdotes,

rum

illis

(um episcopus ibidem constituerat? Quis au-

tem

e tribus, imperante Constantio, Trevircnsem

quorum passio

in Bistoriisprovinr

civitatum refertur

ad perseculionem

martyres,

ciarum

et

Diocletiani fuisse,

non in persecutione

anno 303, ted ntiti iihi

sit

consecutos

ista generali,

particularibus, quas

in

confuderunt,

consignanda

palmam

Maximiani,

et

ita

ui

Maximiano, cum

tempore etiam BQWi

rmufuitl,

fj)fO

in

t

'hristianos

120 Si tatnen absoiute

'('/-

i/ttiit

in

eodem

et

rabiem exercuit.

tenendum

sit, guorummartyrium pertinuisse ad persecutionem ije-

neralem, idprofecto

C

et attri-

scilicet

Galtias profecttts est contra Bagaudas,

Vei

historici

mors plerorumque

imperii Diocletiani,

initio

buenda prasertim

incepta

<

onstantio neguit adscribi,

sedprafectis civitatttm et provinciarum,

autpo-

puii in Chtistianos concilati furoribus, quos ipse forte absens reprimere u<»i potuit, vel, evitandi majoris mali consilio, non est ausus propter
\ugustus tanta rabie obsecundabant, Eam cattsam de i<»is sacris in Gatlia eoersisclare atlerius

i/iit

Lactantitts; Constantius ne dissentire

jorum prmceptis

\

:i

ma-

ideretur, conventicula, id est,

parietes, qui restitui poterant, dirui paasusest.

Passus

est, inquit,

dirui,

n»n autem

jussit, vel

ipse diruit./ft hincpatet,

Lactantium non pttgnareeum EusebioinBistoria Bcciesiastica lib. \\l\ cap,

\m

sic scribente;

Denique tum

rebus uumanissimumse ac beneflcentissimum erga omuss prcBstitit^tumconcitatiadvorsuseos /'CArisriabelii nullatenus partioeps foit. Sed cum ve" Dei oultores, quisub imperio suo degebant, aliis in

m

immunes abomni noxael calumnia

servasset!

irum ffides subvertisset, autquidquam adversua nostros essel molitus tandem fe;

episcopatum

gesserit,

difficite

sit

quos ex

disponitur.

deierminare.

Certe Eucharius in sententia Calmeti etaliorum, cottocantium ejus in Gallias adventum circa me-

dium seculi tertii, jam iumad forte etiam,

licet

c&los abierat, et

eumdem adventum statuamus

Quare mihi verisimilius est, Valerio id temporis gubernandaj ejus ecclesia? curam incubuisse, et remansisse usque dum suprema Gatserius.

liarum potestas devoluta erat ad Constantinum

Magnum. Quo verisimiilimum Tungros,

temporis intervatto etiam mihi est,

excurrisse S.

Colonienses

et

apud quos Evangelium

Maternum ad

circumjectos populos, prcedicaverit et

V

prima

episcopatusjecerit fundamenta: donec, defuncto Valerio, Treviros vocatus sit,atque itatribussimul eccksiis prmfuerit episcopus; at quoniam

immensum

interea cxcrescebat Christianorum numerus, prtpsertim quando ad hunc accessitipse imperator Constantinus sub annum

311, cujus

conversioni

adtaborasse creditter S.

credibile est, orasse \

mitem

hunc

Maternus

et exorasse, ut sibi

Tre-

substitueretur episcopus alter

JttAKfK*

Ijiuet, cur idem Maternus, ut intelUga"""" 313 adconcibum Romanum missus, soto **,** Agrtpptnenstum episcopi titulo ornetur ipseaue s M(Urr "^ eodem dumtaxat se subscribat mtur i8C0 '

M^^ mus Agrums

-

canonibus concitii

n iZU t qui,tff s, ul Trevirensis

itutr

memoravi-

episcopus subscriptus

t^SedetexhacitemsubscriptioneruitZ scopalus

iitttiuiti

trjiiiiur

ad annum 327 propter

tradtuonem ahquam, qua idem AgriHus juxZ nonnutlospatriarcha Antiochenus, jruta a/iose clero

'

?

Z^uZ^ ******

,

DIE DECIMA

QUARTA S3EPTEMBRIS

dumtaxat Antiocheno. infcreentu Uclcnce Constantini M, matris, jam c Palastina reducis,

ctero

mox

adeofjuccirca

ailegatpm

annum,

Maternojatfi de rirtt/tibnss. Agritnac dotibus adepiscopalem dignitatem requisitis, aquum ratus

credebatur

huic gregem istum committere, ut ipse curam ac laborem omncm impenderet solis lungrensibus, ( olonietmbus ac vicinis populis, atque ita inchoa-

tum opus perficeret

rt ffWmiudfj,

Tini-

rcnsi scde.

125

Adjam

dinc (iffieerctur enja Cotonienses ac Tungros, ntpotc guospeculiariiabore recensChristo genuerat. Posteriorem hunc rerum ordinem proposuimus

Hctena*.

nulli difficultatem, sed, meojudicio, levissimam. Proponit iilam ac dituit Bonthemius§G Dtsguisitionis

dumtaxat, ut deductum ex conjecturis nostris, quihus sicubi necesse sit plusculum concedere, hic

Meniini, inquit, a uonnemine etiaiu

:

profecto fttit: interim, siquis meiiorem rihus magis consentaneumexcogitarit,

objectum fuisse, difficulter crediposse, Maternum ad Coloniensem cathedram transiisse, relicta Trevirensi

;

eo quod transitus

ille

hauddubie adla-

licet

ad Trevirorum conversionem, mirum viderinon debuit, quodpaterno qttodam studio ac soiticUu-

aliquam sibiformant non-

statuta

Nam

boraverii etiam sub initium Eucharioet Valerio

Antiockenorum prafixa tom. IV Juiiipag. 88 et seqq. ; et tom. III Augustipag. 550 in Commen-

relicta

J. f\

est,

Tremrensi archiepiscopatui prafectusaS. SylPP. Huic Ponttfici affictum diploma et momtmcnta alia, qttibus ca traditio nitchatur, discussa et improbata sunt aiibi. Adiri possunt tom. I Januariipag. 773 in Commentario prcevio ad Acta S. Agritii ; ffistoria patriarcharum

adActaS.

AUCTOIIB

consti/it

vestro

tario preevio

370

verso;sicpostquam is conversusest,et

tempo-

et

proponat,

haudgravate

ei acquiescemus; quodet de singulis antedictis, etpost dicendisinteliectum volumus.

videatur

repugnare mori istorum temporum, His reponebam, exularehic omnem proprie dictam Materni translationem, quse statui non potest, ubi ante conversionem Constantini ne dioecesis quidem inpropria significationenostris inpartibus apparet sedhactenus indefinitus nullisque Hmitibus

§ XIV.Reliqua Sancti gesta,

in

;

Viiis

eircumscriptus ager, verbo Dei per Eueharium

Valerium bustenninis sub hoc pro bono divisus. et

dici

debere

excultus et

nunc exultantis

majori

non

que

sunt,

bus concilii Nicaeni adversus episcoporum translationes statuendi canonem, qui vel ipse satis probat, minime raros eo aevo fuisse kransitus

episcoporum de una ecclesia ad aliam, sed quentes potius.

ostenduntur

nata.

fre-

Fuse

disseruimus

§ 3

de

dere posse auctoritatem ab

sem OC Tun-

Maternus, priusquam S. Valerio successisset Treviris, apud Tungros et Ubios Eoangelii semina atque episcopatus fundamenta

fluxerint, nequeant assignari,

jccissct ;et indc, credo,

cnttrrtiiitur

grensem

esse putavit,

S.

quod a

difficultatem in eo sitam

Trcvirensi

ad Coioniensem

SUnt, prtrsrrtim

ct statutis usqttr i/ttttr

sensus

de gestis

sit

;

Ex

sponte

ipsis,

qum

e/ttrrt,

obitum, eaque difficultas per allatas ab i/tustrissimo rationes facile dissolveretur. Contra nihil difficultatis

transitu

a

apparet in dispositione nostra pro Trevirensi sede ad Coloniensem ct

Tungrensem, quaiis nullo sensu hic obtrudi po test, quandoquidem omnes simul eccleaiasjam gubernaret, etparte tanti oneris per alium suble vari

tantum

in qufi facto

voiuerit ob allatas superius rationes,

quam umbrum tibi Adhac in nostra

potius suspicias,

aut aearitiic 127

demissionem animi vel levissimam ambitus

humiiiationem

et

fiiupis.

hypothesi probabiiiter

etiam assequimur, CUT SanctUS partem oiteris in alium translaturus non eUgerit potius remanere

apud Trevirosquam ad Tungros et Colonienses obsereverti. Quippe, sicut antea ad majus Dei quium ct fidei Christianai emolumentum conduc~ turum

judicaveratfSicurm ac taboresdivideretet

ccmoUwe» fideles Trevirenses pastore suoorbatos tur, foverei at

t

egeret,ne defet tu altet ius epi

n opi,

du ipa vei saitem mffieienteauetoTitatepradiii adfidemconnecdum fortasse rentw',Constantino t

saltem

esse, vei

temporum et personarum adjuncth adomata ; imo ejus natura esse nonnuila, ut imit

alerii

nobis

it/rm itimirtiiii, quiest hodie SCrip

torum plurium, pleraque fabulosa

ia Gallias tnlrruttts solidissimU

\

tjttis

de Sanctis nostris

f/t/ritt

Trevirensis regimen adierit post

pro-

autem

discussis

primo

Agrippinensis,

luihltlo^t tunl

qua scripta

cetate,

gerens ecclesiarum Tungrensis

ct

Vita

Gestorum

ftnttrs aittrriorrs, unt/e

cttiit

sedem transiisset. At vero juxta dispositionem nostram difficuitas esset, an non repugnaret mori istorum temporum, guod Maternus, jam curam etiam

sibi rettnuerit.

;

item itini Trevirensium, tum Tungrensium, Trajectensium ac Leodiensium pontificum, ac deinde conclusimus exiguam hisce iucubrationtbus acce

126 Nusquam, guodsciam, definierat laudatus

an

auctoribus

SS. Eucharii, Vaierii et Materni

Aj/rippinen-

iltustrissimus,

enarrata,

talibus, queis Ariani alii-

ambitionis nimirum et quorum facinora ansam dedere Patri-

haeretici usi

Historiis

vel fabulosis adjunctis exop-

Eeelesias

fuisset ea optimis saluberrimisque

:

et

fabulosa esse

Pone tamen, hane translationem

consiliis suscepta,

avaritiaj,

Maternum latioriirrigatus, demumque

arctioribus, per

fabulosis

Us probari posset

dc

nttrrtitio/tiht/s,

excofjiititm

Demus de 12'j

etiamsi Sanctorum seculo

facerent,

;

umen-

t/nt

idque majore jure statuimus qua temporis t/rt iirstt /th aiih

et scripio

aut typo commissce sunt.

singulis specimina.

De ss.

Eucharit,

Vaietii,

aut Materni quadoS. Mn-

nataiibus nulia mentioestin Vitis;de

s/»/t>

chario dicitur in Gestis Trevirensibus, fidsse riim,

nt

nomen

indicat. Nihilominus

istud non obfuit,

Eu»

Gra

siientium

quominus Materni patriam

parentes mvenerint

alii.

Placentii,

et

eum Longo-

bardum et Papia comitis fiiium seribentis, nugas retuli num. 7~\ Sed magis miros et natates ad \/r//./// fabulator alter, isque fidem obtinuUsaU tem apiitf pt/nttis. Audi Qelenium de Colonia Quie Agrippina magnUudine lib. I, tyntag. 6 vrn. Maternua nic? Breviterdicam: nAdolMcens ilieex Naim, annornm forte novemdecim aChristo Domino nostro buo et salutis publics :


(i

u

natee,

anno

:i^

m Autumno

circa

[dus Sep-

utembria rito ve titutus. » Dein subdit auctor, se dicta ab alHs et s> riptn refrrrr, ritatqae, i/t margine codicem Ms., cujus meminit Maibranr cus Uh. II '/' Morinu cap, vn. Et vere, dicit ci>

tato

tran

itahili-

,

DE

.;mi

41

.

rOEB

.1.

MaWrancus

tato loce

tmno 1603,

te

eodem

nihil ea

recitat.

eum Namurci ''«*>"-'"

''

hospitaretur, incUUss,- fo huj

p

MATERNO EPISCOPO

S.

Suntiamen Getemo

vetus-

s " '" Mar~ tiwes, apud quos ista etogium SancH torologio Germanico post ipsum fuisse nowiulli. Arbitrantur Zquuntur: revocatum./
gumque

in

vivis superstes fuisset,

finem eiusdem secuU. 13* Quonium Albanm ejusque revocati mentio incidit

terno

neutram dare visum

tieutncr.

discipulorum. 130 s.

Evcharii

„.

I

Ad

potmsset

relegare

simiiUer

fabutas

Gestorvm (dem Browerus, quod habet auctor uatione Trnirm ntutdrS. K>" tuu-iu, quem, Itcet

riKi ul-

lirna,

crederel, tertium fuisse uffirmat in

Grcecum

dine 72 discipubrum,

quiacum eodem

ait,

S. Petrot ab ipso

Dominom

eommorante, sicut a majuribus, tnquit, traditum accepimus, sacr» fldei rudi-

carne

m

D0

OT-

Petro

GaUiasmissis,pr
in

aliu episcopis

quemque ideoa

S.

menta percepit, qui el in illa sanctissima Ccena, et discipulis suia Dominus pretiosa Corporie qua

mysteria celebranda contradiditj convescentibus affuit, resurgentemque a mor-

SanguiniB

sui

ascendentem, cum Apostolis beata risione ridere promeruit, BanctumqueSpiritum, ac linguas omnium nationum in ignis accepit apparitione. Convescentibus in Ccenaafac

tuis

fuissr,

ccalos

in

tuntuiu, tuui OUSUS direre,


quod CUm

ipsis discubuerit. Prudenter quidem cum apud /•:< angeiistas mentio sit dumtaxat de duodecim t

Apostolis discumbentibus

omisisset

dentius

totum,

cum Christo. Sedprucum apud Marcum

tantum ftat de duodecim ApostO' Christum ad locum Caenm comitati sint: pere autem facto, venit cum duodecim. Sed

cap. xiv mentio tis, ijin \

e

eorum,qui, proprimo Euchariimortem illigantanno circiter 73, fabulam non spirat, quod narratur fi/iiut eumdem Gestorum Trevirensium auctorem cap. \\\i( Sic AaoeJ; Obiit autem 6 Idus De-

numquid etiam

i» sententia

seculo stanteSf S.

ttcelesia

(umi apo$tolo

vuoannum

70,

C

M,

Benschemo tom

fuil

istud fabutam non Sumquid, inquam sumanttv utijacent, etuti accepta suut aJoanne Enen in Epitome Gestorum Trevirorum, u Cratepolio tn Annaiibus^ et ab aliis? Ihnitin (iruui/s, ilfjiim tus sub unnutn 1549, lo,

i/uitiir in

huttt

utuilunt lih

II

ifi/i.i;

Hrat tem-

anno Domini 70) senatrix quaedam uobilisaima, uomine Albana, marito non Qde viduata, babens fllium unicum, quem extinotum morte interveniente beato riro Euchario, bona gratie repleto (id enim noate

pe

itla

faddit Cratepolius

.

men

ejua interpretatum resonat) suscitandum

obiulii

fide,

qua plena

Resuscitato

erat.

filio

in

vidum ante portam Naim eam in pace abire permisit. domum, quam praieminentem babebat,

ine i'jus, qui fllium

i

a mortuis revooa>

Tum

illa

Banotiflcante putavit,

it,

beato Bucbario, in ecdesiam de-

quam

sanoti Johannis

beatus

Euchariua sub nomiue

apostoii

e1

Bvangelistea conse

Paulo inferius Eucharium in ea basUica stpultum esse asserit. Credant, qui votuerint; equidem etiamsi conctdereni, exstitisse prima secuta Evcharium,et eiftiisse integrum construere oravit.

ecttesiam

cum

suaserim^

fitisse

S.

cosmeterio,

numquam mUu

intra annos 70 ei

Joanni Evangehsia, qui

p&

per-

consm ratam annos oiginH

:;:

et

de resusci-

tato S.

Sym-

metriodrcumfentntitr.

VI

uUdeS.Symmetnoaetumest,quta

mensis Maii. tnqutt, : Narrant, muitis conspersm sunt fabulis in infant.a resusMaterno S. a s Symmetrium ejus matrem citatum, eaque occasione Albanam

sacramenta suscepisse, cui nosextus comes SalmendederitSymmetrius, men DeinrecitatversusnonnuUos,m sis Albansefrater. concludtt, quibus eadem referuntur, ac demitm

cum

prole fidei

fabubsaesseomnia.DisplicueruntquoqueBrowero

adannum

Christi 50. Aliter sensit Gelenius

Symmetrtum

pretiosa Hierotheca, cap. v, ubi

m

ttt-

Salmensium fantema S. Materno resuscitatum e familia regulum nuncupat, et inde multahariolaII de de stemmatis ejusdem aniiquitate lib. Syntag. xxxiv. Qu
tur

Colonice magnitudine,

simiiia explodit Henschenius

moxlaudatus.

pleraque, 133 Diximus sub initium hujus § quw de Sanctis nostris narrantur, fabulosa esse,

alia

pterw/w

,

personarum putamus,quce yeneris Prioris adjunctis exornata. jam recensuimus de nataiibusS. U&Urni,ejusque

vel saltem fabulosis

temporum

ad vitam per Christum

et

incertce fidei

propter ad-

juncta fabulosa.

E

rcvocatione, de prwsentia

Eucharii in Ccena ultima

etc.

:

posterioris vero,

quaicumquead illos pertinentia perhibentur in Vitis aut Gestis scepe memoratis.Qmppe cum omnia primoseculo, aut secundo non multum provecto, illigentur, adjuncta temporum admiitere non possumus, nec per consequens ettam pcrsonarum, nisi ut fabulosu. Quod autem spectat ad ipsam rerum gestarum substantiam, non inficiamur essemuttas, quce, si a memoratis adjunctis depurentur, vere contigisse potuerint, imo verisimiliter contigerint

;

quales sunt conversiones innumera-

bilium gentitium, eversiones idolorum, miracula, oirtuteset hissimilia,quceipsis adscribuntur, quce

stantinusM.imperavit, vaide quadrant.

spirat,si verba

D

ouaruut

Evangelistm,quam ipse ante purtam mediam conBtruxerati el in circuitu ejus ccemiterium i:;i

S. Jo-

J^*.*+

seculo

benedixerat. nrrfn

obiter observet lector,

oembris, ac sepultusest in ecclesia beati Joannis

ilr

ad vttam

fiin

rocuhmvtiam ottributum Symmetru in duabus Vitis S.

ul,

,

duorum gregatmfidese ad colkgium septuaginta

,

demortuus sub

tertio et

quarto, prwsertim

quando Con-

Seddn

Euchario adscripta, ab eo vere patrata sint, et similiter a Valerio ac Materno, qum ipsts peculiarifer fribuuntur imo an in iilis non sint gesta etiam quoad substantiam conficta, ct qucesini/itlu

;

nam

ilia

sint,

nemo

facile definierit.

Id nempe

evincunt nugatoresisti et inepti fabulatores, vet, ut mitius dicam, encomiastce nimium creduli aut

plus cequo

dum

tenaces

Sanctos suos,

popularium traditionum, nescio

qua

ut,

antiquitatis et

prcBeminentice ambitione,extollere gestiunt, facta

eorum rtis

tot

tamque alienis a verisimilitudine adjun-

farciant, ut in sc alioqui verissima,

omnem

pene. rrri s/,rrifin umiftunt, ritu

indUjnenturque meposteri, se nihildeprehendere,ubituto pedem

fitjnnt.

134

Quatret hic

nonnemo, quis igitur sensus Mirtirulum de celeberrima S. Materni per S. Eucha- S. Materno riunt bacuto S. Pefri upostoti resuscitutionejuse nobis

si/ iir

exposita in rt

memorahs Sanctorum Vitis acGestis, ad alios magno numero scriptoquastionem antequam respondeamusju-

hinc devotuta

res ?

rut

\ti

kistoriam, circa qttam

oersatur, ipsiusmet biographiverbis tectorumocuUs subjicere. Sichabetin Opere nostro tom. II Januarii pag. uis ; >tis idonce a masristro (S. Prtro npostofo. instructi,

injunctum sibimandatumalacrimente

ausoeperunt, et accepta benedictione ad supradictasregiones (Gatliamet Germamam)

ire coe-

perunt.

DIE DECIMA

A

QUAKTA SKPTKMBRIS. apud Chapeavillum: Anostolicaconsolatione

doctrinam cunctis evangelizabant, at multosad

mati qnadragesiiuudefuncuniiis lieaii Virnlie ad corpus cum fide regressi sunt /listoricus Trevi-

soliditatem sacrsefidei signis et virtutibusprovocabant. Cumque in quoddam Gallise casteUum,

rensis

modo

baculum suum tradentis alia sunt, quce rem integram suspectam nobis faciant ac primo quidem ex eo, quod idem miraculum, ri.r, aut ne vix quidem mutato ordine, aliis Sanctis affictum sit ub historicis.

nobis

Scio te, impiissima, in pretiosissima Christi

cum

et

Romam

celeritate

rediit, et

cuncta,

via accidissent, flebiliter magistro

Petri

revet fh

138 Sic in Yifti S. Memmii Catalaunensium episcopi,apudno$tom. 11 Augustipag. 11, narratur Sanctus iste missus a S. Petro in Gallias

cum

itineris tidelem et

tui

incolumem socium habe-

mortem enim, quam

liter pertuht, lianc

ipsum per gratiam resurgere videbis, et

doles,

eitius

illead tempua corpora-

oinnipotens Deus ad salutem

plurimorum providit. Sedjam nuncaccipe baculum meum, et coeptum iter perage, et cum iliuc perveneris, ipsum baculum super corpus defuncti

in

pone, dicens

:

Prascipit

Petrus apostolus Dei vivi, ut a morte

tibi

nomine Jesu Christi tilii commissum miiiisterium nobiscum

resurgas, et

Sanctus vero Eucharius cum fratre Valerioimperiummagistri gratanter suspiciens, ad prsedictum castellum veloci gressu pervenit: atque ad sepulchrum Fratris accedens, dilectissimumque tliesaurum eflfodiens, baculum funeri

perficias.

cum Donatiano

item diacono

Domitiano sub*

et

Verum cum hi omnes ad decem et octo miUiapassuum processissent,contigityUtMemmii subdiaconus Domitianus obierit ; quem postquam

diacono.

dolens

ille

sepelivisset,

Romam

reversus

est,

et

I

Galiias directus « S. Petro, sub tertium pere>

grinationh diem amississe Georgium soctum ,sed admoto baculo S, Petri, ad quem auxilium petiturus redierat) suscitasse, idque adeo conformiter adrecitataex biographo Sanctorum nostrorum, ut si nomina, spatium itineris, etmutatas phrases excipias,

eamdem plane

fateberis, si opercs

ad diem 30

historiam fatearis. fdem

pretium duxeris, adireSurium

Junii, et obiter p< rlegere, quee in Actis

fabulosis S. Martialis episcopi Lemovicensis tra-

duntur de Austricliniano per bacutum S. Petri ejnsdem Martialis opera resuscitato in loco, qui Else vocatur. Dubitare equidem mm possum quin historiam illam ab uno scriptore exornar tttiit, mutuati sint alii, et quique suo Sancto ti/i,

plicaverint.

139 Porro ut paucis absolvam, quce displicent

daverat, retulisset, statim Maternus, resumpto spiritu, resedit, dataquemanu pontifici, vivus et

incolumis coram populi multitudine de tumuio

cono, prcBclusus esset

dum

Apostuli verba, quai inan-

surrexit. In hoc ostenditur

prophetam dixisse

:

Deus in Sanctis suis. Et in alioloco: possibilia sunt apud Deum. Tunc omnes,

Mirabilis l

tninia

qui aderant,

laudes in ccelum extulertmt, et

multi ex paganis, Baptismi gratiam consequensicque imtes, veritati fidei se conjunxerunt: pleta est

sententia,

pramiissa Apostoli

quod

tiiintis

aditus

Rotnam

;

emensum

reditus /xtst

el incredibilis

i
ingens

vice

spatium; ac denique nimii arctum mihi apparet f/t/iiflrttf/iiitt/ tiirriiiit tittrrrtillniit,

qua

iit

sittt

est

nl

ex Alsatia,

Elegia, aliis Adegia, Legiacum,

llriium sru lieJellum, olini rivitas, nunt pagus, /{tilllfllii

rt Itilir flrtntti r'ii//rr//s nrfjtitiis

ilt

Alsa-

ut veloci gressu iter insti

tiamremigraverint,

qUO loco pustea ecclesiam Chrieique ex eo, quod ibi acciconstruxerunt, stiam

tuisse perhibeantuf.

impoauerunt. derat, nomen Resurrectionia

'itas ftrmationem mirai uli prcster nominatas rt Gesta /irtiiit/t ti tfstiiiKiiiui petrt Cluniacensisj ffonoriiAugustodunensis, ThiofridiEpternacensis vi aliorum plwium, quos citat in margine sed

illius

occasio

multorum

fleret

resurrectio. In

932: 137 Laudatur biographtis tom. citatopag.

Maternus

in

tumuloja

d/Fagtnta,

spatium temporis, quo

lia

ct«Y,mAca/ue?^wM^^^;Sicutquadraginta diebus jacuit

S.

in sepulchro,

ita

etiam totidem

Earigerm annos mansit insacerdotaiiministerio.

P

ad gentilium cofiversionem

adhmc intempestivus

ad Balutem

mortis

fictionit

prceierea in recitata historia, nonsatis verisimiiis

mihi est, Euchario, viro apostolico ad omnem eventum paratissimo, adscriptaad mortem ti/itistrophe ; nec magis accommoda tali viro ad Pon tificem querela ; ac si, mortuo Materno subdia-

superposuit: et

tiones

DionysioParisiensi, Sixto Remensi, Euchario

itt

:

06 oarias ra-

Trevirensi, Sabiniano Senonensi, Sinici Suessio nensi episcopis et aliis sex ejusdem Ordinis viris,

bus illis manifestetur. 130 Quem ille clementer consolabatur dicens Noli lugere, carissime, nec tristis esse, quia,

bis:

tio

S.

rbem

acceptum aS.Petro vestem mortuo dein imposuit et suscitaoit. In ActisS. Frontonis Petroeoriorwn episcopi apud Busquetum parU II ffistoriarum ecclesice Gallicanm pag. 7; et ibidem inActis S. Gregorii 'elaunorum antistitis, dicitur Fronto,

Redemptoris nostri

/tis rela-

l

per ordinem narravit, dicens: Non possumus iterum remeare per viam, qua misisti nos, et gentes praedictas docere, nisi Maternum discipulum tuum sanctis precibustuis resuscites a mortuis, ut virtus Domini nostri Jesu Christi genti-

quem nunc mortuum

>

persona

et in

;

infidelitatis destinavit, tu violenter abstuli-

:

et ,

:

sti

*

adjunctis temporis

iii

mittentis Sanctos in Gattias

inimica et odiosa

:

Nunc ad quasHonem, Necesse non quod historia ista non probetur

hic repetere,

est

tem

quse sibi in

'

quod quisque et iti, guod

mulque ingemiscens

rio,

post diet qua-

eo discrepant,

unus pluribus verbisexposuerat t alter paucioribus

unde te iterum adversum servos ejus erexisti ? Sed contido in Dominum meum Jesum Christum, quia, quod per nos fleri disposuit, hoc auctor tuusimpedire non poterit: et quod ipse ad salutem credentium praaordinavit, hoc inventor tuus diabolus pervertere non valebit. Haec dicens lacrymas repressit, et corpus Discipnliterraecommendans, assumptoVale-

citam

m

genio accormnodaverit,

perstrinxeriL

morte occubuisse

et «(/

sitn

atque crescente eadem infirmitatis molestia, non postmultos dies vitam tinivit. 135 Qua orbitate B. Eucharius nimium contristatus, faciem ubertim lacrvmis profudtt, simorSj quae invidia diaboli in orbem terrarum introisti,quarecontranostam crudeliter exarsisti? Cur, quod superna pietas ad depellendam mor-

rerucato.

ordine,

et

stt/lum

ternusscilicet, febrecorreptusgraviteraegrotare

ait

P.

.1.

Habens jam in sepulchro dies quadraDe cetero convenit inter illos de miraculi

:

ginta.

ccepit,

in via de-

AUCTORE

lir-

;

nomine Elegia, pervenissent, ibique aliquantulum temporis commorantes, omnes ad credulitatem constanter incitareut, unus illorum, Ma-

fuucto

:i81

perunt. Perjientes per viam incessanter sanam

1

H>

/
llrti/reitis itti ttitt/tis C/tristi

V.f

rt

50 in

toti-

auspeota i

sit,

0ntiQiS88j>(>-

\

,

quonium kiprtoribus adeo

ru>

recentiores ntnt,

itjsr intlt/f/iuitrs,

fm

•

et res

non

/ir tiet i/ii /lottter/iit/,

licet

tttit

"'t/"HI,

:

DE

382 .i

|

TORB P.

.1

mhik ampltus

m

ml ecul

«";:-»

'«-

pnm

(amSanclor

***»

.
hw

cortfir

*si

t>i

fi

me

<>

negart mt-

"" emm t sunu

reducamuradsecultmurtium^quostmuemtraconducebai ad pr
Basochesmonacho.utallatistesttmmm

Evangelicoi fructus,

quam

qumadhanc 141/ni0 Htutoadmittipossent, m Duv editjmdum materiam habet Canarius Heisterbacensis erancsreomnis r.xxviii, euet. VWcap.

[S Nihila\ninus

logisdistinct.

miracuH disceptatto

:

ts

hbtlta et h auctoj him inde adeo mirabilia futsse in crespkiat.pronum pet enat at, ut fai ik

fidein mereCojsarixts vicinusfitit rentur. apparitionem conttgtsse

ac^esut immutenturet ginta non requimntur,

ad \udiamus interim quod spectat domnua memorise Bonse propositum nostrum: noatnatemponGerardua abbaa ClarajvaMa, qui viaitandi gratia bua fuit, eum tempore quodam fratres religioaoa apud el pergeret ad clauatrum,

lant aUcujus facti adjtmcta

eadem noctedictis gancti Matthi» hoBpitaretur,

sarii,

<

t

dulitatem

thecat

peteret sibi renuirtyrc raox futuro, nratio, qua fuerit anima ipsius velari, quid egerit, et ubi

Mane, cum

bospitari dignaretur

P editu

,

Materni per dies

Becum rogavit: quod ul

1

rjuo dicta apparitio refertur

et

verisimili.

visitatione rediretTre-

volens virim, de promisaione satiseumpmnituit,

nai

iterum oraro ubi pri

quesdam neglecta

priua,

visitatione Bperana Bibidenno

ma

in

revi

esse

-

loquens inlanda. Quowit hic, qui <">» Cmsarto illatPerfuerunt Qu»nam ducitur, Apotlonius :

Cmsarim

git

Ubi anima Bancti Materni fuisset

.

quibussepultus fue-

quadraginta diea, Quid plura? Promisai sui

iniVii illos P at,

Praepositi se recepif in ipsa

:

et

Euchariua

:

:

videre

sponditille:

Auium mea el

per

illos

quia scieb

Ma-

fecisset, re-

quadraginta il

.

ad cor-

palmam martyrii cito uobis Quod ita factumesl namaquodammisero propter zelum Ordinis Latenter interfectus eat. Deinde beatus Pontifex adjunxil Existente me ni paradiso, nil actum eat in mundo, quod non irim. ffoefanus iUe amtd Tissierwn mox tauquia per

beris.

:

:

(tandwn. '"rs.jrito

rtaOSft-

143

Ea

relatio iltius generis tion

est,

cujus

snnt plermque deSanctigestisconscripta?, quarum scilicet auctores a tetnporibus rei factce remotis-

simi fuerutU;sed

titteris

quo

contigit. Testatur

nus Selestadiensis tib. II verbis sequentibus : Apud

consignata

ipse innuit. sl constat aUw\de.

a cocevot

nt

Etenim Casarius

(juainiliii

in

(Maternus)

creduntur in

id Beatus Jthena-

Rerum Germanicarum Hellum, vicum tribus

quo jacuerit mortuus seil

mox

ali-

vitaa restitutus,

ut

adhuo Treveros Agrippinensesque erudiret. Jacobus Wymphelingus et ipse Setestadiensis in prologo adCatalogum episcoporum Argentinens/a/n. cilttun/ anno l$Q8,post narratam Materni resuscitationem pergit in hunc modum : Supermdificata eat Lbidem ecclesia, ad quam in hodiernuin diem populus contiuit; preecipue tamen Sabbatho ante Dominicain Jubilatb usque in tertiuin diem, ob peccatorum veniam a summia Pontiflcibus

iliuc

proflciscentibus

concessam.

Idem refenmi Browerusm Annalibus ad annum Christi 49 et

Laguitk

iit-

diciasuperesse

Selestadio distantem, adhuc condito-

rium ostenditur,

quem

de tota appa- Miramli

1

perrexit,

Novi, ad quid veneria. Ecce

in paradiso,

in Alsatia, et

Bucharii

A<1

et

'iget tamen usque mmc ejus fama miracuU indicia exstare creduntur

ous confirmata.

railliariis a

pus esse reversuram, meroede sibi in coBlestibua prwparata frui non potuit. Mane ergo in offlcio tuc

modo multo miaus

pluriata, nullis testimoniis seculo nono vetusttori-

oonverso

meruit.

n

Distinct.

inserti, et in

datus auctor, satis probatum est miraculum ; si fabulosa, miraculi traditioni non officit quidem, sed traditio //>*" incerta manet, utpote, sicut alia

relictis e1

ternus, interrogo eum. Quod oum

ftril

xxin

Si ritumis historia lectori jvdicium relinquimus. laureprobat quam parte^ ea prwsertim sit vera

eo loco,

ubi sub forma prioris visionis

Pontiflces

prasfatos

dies

iu d

noote solito maturius Burgena, et Matu-

..

cryptam intravit S.

memor

Biout ipse proouraverat,

deoantans, monachis aasumpto, ad ecclesiam S. ,,,,.,

cap.

in

inn, ...(( fatta pttl

ad

L45 De rationibus Tissieri, uti

Cumque completa

12

quibus mortuus fuisse dici-

Exordii Cisterciensis eidem Tomo

promisit. TiWS BUO

10,

tur. Sic habet in Notis

esset profec-

Simeonis eum,

E

fuisset

1

lisparuerunt.

contra adversarios

partcm fabulonotare in margine, illam ejus samesse,quaGerardusSMB.tern\xminterrogasse, iraditur; quia scthcet et hunc illi respondisse Gerardo, curiosa, inutilis ac indigna B.

ltlnlm njagisexpediretinofflcioabbatiflemanere,

prfflpositus s.

locis

hunc pluribus

rit

velMamresignare.Cmglorii>siillitre8Pr»sulea, apparentes, dixerunt: n, multo splendore Bi resignes:quia p ra ter, nequaquamofflcium tuum pervenies. nos ad martyrii palma cum ,„ brevi

t

et

nem non modo

maxime tamen

.

Patrum

apparitionis dictm relattovindicare conatus suspectam habuit, sed nec dubita-

Valeruatque epulchra sanctorum Eucbarii, erant episcopi Materni, qui Trevirorum primi apostoli, devote oravit et nostrarum regionum Bibi divinitua revelan, petivil

(lini

quatem

est,

m]

Sicq

atque adrmttantur

credulo, aviropio quidem, sed nimium Ipsemet Bertrandus fuissc Cmsarxum opinamur. BtbttoCisterciensis, qui tom. I Tissier monachus Lo?Ordinis sui inserutt Dialogos

intravit,

boIus

cryptam

eccleaiaa

Matutmia,

iii.

ut ut

temporibus, quibus illam est ejus, sicut narrata scnhii. nolim spondere de velettamtrtr quinquaginta ,,,,,,,„„, certe anni

,

t

de veritatchujus

l

C0

retpsacorUi

rei

^^ ^^

tom.L\ Christiananovtssime edtta, tur in Gallia

seculo primo.

sed

^J/J^

^fuerit abbassextus quo guentibJ usque ad «nnumU~o, ab Ignum est crudeiiter interfectus

w

culw

ff,i,f,

dtweseos CtorcevaUensis Ltngonensts

Mllllir

GeZdus

negare, resuscitatum

si,

rma nt qwcumque de

raculumresuscitatimtermi dictam vere, sed certecredo, missionem moa quod cogat ntnilvuUo, criusfactam me sxomnxa fuisse Sanctum, t

,

::;::i:::'c:;^»r st
annxtm

ihjdpm cirra etumemuii

m,quamtraduntstmtltter. Veqw

^nindeconcludas^ommno

t\

n

'"""'"<

""""

/,vw fe refetf, 0* «toft wf«w negari non debeat, hic Mes

Taletconmaicctoritm ad

MATEBNO BPISCOPO,

S.

iu BistoriaAIsalice Hb. IV.

Alsatia.

QUARTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA

ratam Sancti resuscitationem rfc pergit Facit huic affirmandse narrationi mos item in ay lis provincialibus, hic ante nongentos annos plus minus usitatus, quo preeter auctoritatem scripto :

§ XV. De ])aculo S. Petri, cujug attactu S. Maternus ad vitam revocatus creditur, cujusque

hodiedum asservantur.

partes

testatam ecclesiastica decreta baculo sancti Pesacrosancto confirmare suetum epiacopis, addito baculi eiogio: Cum quo B, Maternusa

mortuis suscitatus exstitisset. Cital in Margine Mss. synodalia sub Lothario ex eede primaria, designans hauddubie
sentenHa, 7ion evertitur trartitiode hacufo

S. Petri.

Materni a morte revocatio, de qua § precedente, passim facta perhibetur per attactum baculi S. Petri apostoli, isque baculus, seu potius ejusdem partes servantur hodie et summo pretio habentur locis infra assignandis,

juverit et de

S.

<•<>

sermonem

hic

existimet, nos veritatem ejus

tempomm

fuerit adjunctis

nobis improbantur

baculo

;

isto

sir

Maternum,

ac personarum,

qum

fuisse

de~

aliquando

ad vitam

rediisse

non admittamus, ewn ab Neque enim seqttitur Baculus seculo ab tpso S. Petro huic persona traditus non est ; igitur non fuit umquam a quoquam traditus S. Petri baculus, etsi

etiamsi longa seculorum serie ut

autem habitum

talis

habitus ac

conservatus fuerit. Ut talem

fuisse longa seculorum serie, ex

ipsismet discimus, qui seculo nono

ct

seguentibus

gestaSM&terniacSociorumfabellisdetitrparunt,

verum baculi S. Petri in has ren
giones determinare

Detegitur

'Iiiorumdam error de ejus tianslationis

epocha.

cum

baculo S. Petri.

Eadem

fere habet auctor

anonymus Ckronici Turonensis apud Martenium tom.

V

Amplissimce collectionis

col,

988

.

eadem

Albericus Trium fontium monachus item in Cftronico,

qui tamcn

sancti Petri

mox

De

subdit:

iato

baoulo

babetur plena narratio, quod per

eumdem Maternus

fuerit

peauacitatuSj ao pro-

cessu temporis de Treviri Metis translatua et in

magua veneratione habitus; per istuin Landem Brunonem de Metis fuit Coloniam translatus ;

deinde, ut habetur in sequentibus, Warinus Cn loniensis archiepiscopus

partcm ejusdom

alterum chronograpkum anonymum epocha perlati Roma Coloniam baculi^ manifestum tft ea Vita dicti Brunonis- conscripta per Rotgerum ju-

:

M<

tis

tuisst

seeuloa

cotHgit Bro-

werus

Annalibus ad

annwn

Chri-

49 antiquius testimonium allegat cxistentim ejusdem (xiru/i it> hisre />>/rti/ms n«m /ms/ nar-

sti

;

testatur,

B. Clementis,

et

qui

postmodum Trevirensia

mns

pontifex fuit

li.

Maternua

a

:

Metensis

mortuis suscitatus

cum

exiatit,

pho ea coniinuaiuiis. *

1!)

1

Non indagamus, qum

synodus, neque tttr

«><

de missione S.


E

ecclesiae aanctissi-

Imo per clavem a S. Flodulepiscopo, beato Trudoni traditam, solidius ;

*

Clodulpho

quatisve fuerit ista ex

verwn >//,
Quod

ejus rei discutiendee locus,

hucspectat,

evidenter patet

quod, licet recitata decretorum clausula utcumqtte firmet asserlam a Browero t

fttes.

ftmr-

ti$ s!/in>it(i/i-

&U5j i" quibu\

aroretn a/te-

rum

latnt

putat

antiquam in provinciatibtts synodis consuetudi nem, prorsus repugnet ejusdem auctoris deallato iit (is synodus autem id attribuat S, Clementi, Adver/it hoc ipsum laudatus auctor, atque >>/< U o eamdem decretorum clausulam, primo loco <>//< gatam ad confirmandum morem antiquum, non potuit non improbare loco altero, utpote contrariam traditioni
;

<

lita

sio

tanfcis

cladibua ipsiua

gestaa

rei

iiu-iis,

memoria,

eum

Bentiebant posteri, ceu baculum

Metenalum primus episcopus,

\>.

I

le

Belgicam pertuliaset. Cujua aententim, ut olim memini, aynodua fuit antiqua Metia, si probejudico, Ad in

ventio Bedente, contra Bacrilogorum audaciam et inaolentiam coacta.

150 Credamus, «/ vere

simuU verisslmum

iiiur

ditiones,

ita accidisse,

sed fatea

quodhujusmodi tra ubi favenl particuiari cuidam ecclesim, esse,

/thsf/Kc
tt/

rc/dcn!,ur

ttr

(idmi

inveniant Porro st credas auctori Gestorum Trevirensium apud Calmetum
Treviris

Metas delatus

fuit

Servarit Tungrorum episcopi

///,11,

'freoirensibus,

<>/i

temporibus

metum

in

nequicquam repetenretentus usque «
/jiiiciit/iim ii/isiiniii,
//i<

,

jam /i/its semel indicavimus, ejusdem continuatores, in rebus

Ottcmis primi ; sed

auctorem Uttum

et

adanteriora tecula tpectantibus

noverunt.

m

membranis

i/t

asservari

quo

/its

I

Trevirensis

ecclesiaa primi episcopi, in Gallias direxit,

s.

Leibnitio de Scriptoribus

148 Browerus

imperatoris

,

869 vita functus.

qum

decretortm,

mana sede per manum

rerum pag. 283, in qua sic Brunsvicensium tom. Baculum et catenam sancti Petri, qua legiiur diligentia, quo fervore, quo gaudio Coloniam, alterumMeti, alteranrRoma adduxerit, omnea <<

annum

sub

Haac ergo atatuta, Dei omnipotentis spiritu promulgata, unusquiaque uostrum propria manu roboravit, etcum baculo S. Petri, quem a Ro

bente Folcmaro, Brunonis successore proxfmo, et typis vulgata

tenebat Lotharius

filius,

Borum autem

bacnli

Erberto Trevirensi episcopo reddidit. Et sane errorem cubare in assignata per Sigebertum ct

delir

cognominis

i

summa

regnum

ringicB

loco thox citato clausulam recitat in haec verba

ipso S. Petro traditum esse S. Euchario.

veneratione

tempore Adventiiab anno circiter $85 usquead STSejus sedis antistitis, qua tempestate Lotha-

voluisse

usum

:

980,

impugnare

S. Petrum, ejusdemque attactu S.

annum

«
primarii tempti

nequeputamus negari

vere

Annalibus

existimat in Metensi civitate

ne quis

Itaque sicut ipsam a morte revocationem negan(fnm non censemus, licet lapsu temporis vestita

,

iisdem

instituisse,

superius, deducta qualicumque sequela ex eo, quod missionem Sancti a s. Petro rejecerimus.

bere

in

quamque habitam

Quoniam

I*.

tr seu

meminit Stante nostra

J.


aliunde non

apud nos auctoritatis esse, quaxn ut juxta i/>^«s quidquam itatuere lubeat, Accedit, qttodhorum omnium /« mentio quidem comprobatis, levioris

fiuf

Quotnodo <>
1

1

1

nnit.

itirirtum.

DE vi

TOEE

-

.].

p.

G«/6 «w

//'

/ftrt

MATERXO EPISCOPO.

S.

editis

Trevtrensi,

fl&ftwAi

ab

norum rex

Acherio.

Cotoiiaffl
151

EoftueJ W/fo-

perta

rtam dmecba i ecuh \

~ Pergamm itagueadea, qua """/" com proparU «< dein 9tmt de baeuU Couiniam

Verba Botgeri biographi concktdimus,

tramlatbme.

Treviros

dedimm num.

;

1

17,

ea qyibus certo

bacuuan ad CoUmumses intra annoi Christi 953 cuipassim alUgatm initium archiepiscopatui Brunoms, et9&b,guo desiitviohnias r, r Sei valus est autem integer bai uka < lugue ad tempora Warini arcMepiscopi, gui

tramlatum

fuisse

i

sedem occupasse

ab anno, juxta aliguos

legitur

quiguead 974, juxta alioi 976, usgue ad 985, pret '"i //. Egberti Trex h ensium archipramdis eumdem in duas partes dfssecuit, atgue alteram GCCle uereserrari/

-.u,r

,

ultcrmu rumvssit

Treri-

tbidem


traditioni de discipulalu

i'ii'""-

atttra

.,i,

t ,, irentibu caneessa <> *

aceommodata tamen

Totius rei historia,

152

"'

S.

inscripta est

Petri,

thecce, qua baculi parsinclusa est Treviris, asservalurgue cum veneratione in hunc usgue diem. l)di ciin Browerui verbis sequentibus : Baculum B. Petri, quondam pm rcMiMrit.atiniie Materni

ab

o tran

iji

m,

ii

al

Imiii,

ut fertur, temporibua, jua eccle

permanait. Inde,

Hunnorum,

Jucopo expetitus, Coloniam autem Othonia imperatoria tempore, pe-

et tente Egborto Tre^ irorum archiepiacopo annuente venerabili Werino Colonias archiepis.

hajc ecclesia tanto thesauro

frauda-

retur, in duaa est partes transsectus. CJna, superior videlicel

,

huic scclesise reddita, et

episcopo in hac tbeca

Epis porrti

huiiuiiitiir

Anno Dom.

[nc.

8.

Ejusdem etiam baculi parte, Trevirisob-

153

i'i'i

Pragw

etiatn

adomino cum

recondita, reliqua

apice eburneo ibidem retenta.

080 [nd.

gaudet Pragensis

tenta,

ecclesia,

discimus ex

ttt

Diario reliquiarum, quai in ejusdem metropoli-

tana S,

Viti ecclesia

asservantur. Exstat illudin

Phosphoro

<<<

typis edito

adannum ld73/w Thomam Joannem

Gloria

et

majestate dictai

ecclesios,

Pessinam de Csechorod, pag* 501 et "
Petri apostoli in latitudine triura digitorum,

quam Carolus

in Trevirensi ecclesia

obtinuit, el in

baculum seu pedum archiepiscopi

'i

i

i

jensis pecondi curavit,

nocentio

\

ul

l.

ss. Viti, Wenceslai, aius ecclesim; si

impetravitque

:il>

In-

nempe

Vdalberti, Dedicationis ip-

Domini, Circumci-

Natalia item

Epiphanice, Resurrectionisj

9,

anno L354

certis (estivitatibus,

in

Ascensionis,

Pentecostes, Corporis Chriati, quatuor principa-

Marim, videlicet Puriflcationis, Issumptionis et N;iti\ Petri apostoli, Omnium Sanctorum, dum eo-

lioribua \nii s,

B.

\

tiationis,

it

dem baculo archiepiscopus in Sacris utitur, quicumque iisdem Sacris interessent, haberent indulgentiam unius anni el unius quadragenss, perpetuis temporibus durat uram. tffuo

rofo

-)

Co-

154

Occasionemacmodt4m quoiUothesauroaUt

reliquiis ditata fuii ecclesia Pragensis, ipse

/v impt-

rotora

exponii

t

'arolus

1

1

imperator

m litteris

cr TYevi-

rensicivitateadcapituhun metropolitanm Pragensisdestinatis, et laudato Phosphoroinsertisp. 138,

consolator dignatusestmibi misanctus in tribulatione nos oculis nostns absterrifice consolari, omnem ab

venireraus

:

tristitiam

gens lachrimam, moestitiaeque nostrae gaudium et convertens in LsetitisB et jucunditatis dum nobis sanctarum reliquiarum solamen in votis pignora ibidem occurrunt, quaa dudum regiis prcecipua, ardenU desiderio gestabamus. innumerabiles 155 Etquamquam magnas et :

ecclesife Trevirensis juste et

Treoiris

rationabiliter ac

reprehensione habere potuissemus regalis tamen dignitas ipsas respuens, censuit thesauros hujusmodi co?]estes, et spirituales. quos siti( j

ulla

,

nec tinea demolitur, erugo non consumit, nec fures effodiunt vel furantur, videlicet reliquias infra scriptas ab eisdem clero et capitulo, licet invitis et

cum

dolore cordis eorum, obtinere. Et

Sedem Apostolicam, eamque recommissam dignaremurhabere, nequaquam prsefatas reliquiashasia>

pwedictaa apud

regise Celsitudini nostraa

buissemus ab eisdem. Post htrr recenset

15fi

ro

baculi

:

culi B. Petri in latitudine

partem mcmora/i

seculoxiy.

quam manu

sci-

propria

serra praacidimus, quo resuscitatus fuit B. Maternus post quadraginta dies. Denique interjectis plttribus subdit : Prreterea scire velitis, quod intentionis

partem

omnimoda voluntas, ut inferamus baculo pastorali

ii'>stra3

sit

illara baculi

archiepiscopi Pragensis, ut sicut pallio B. Petri vestiri dignoscitur, sic et suo baculo ipsearchie-

piscopus et successores sui in ipsa Pragensi ecclesia utantur temporibus perpetuis in futurum,

quod nOvum nec alibi

eril in praedicta ecclesia

in toto

Pragensi, orbe terrarum credimus posse

huic simile reperiri

omnibus

et,

singulare.

:

facturi nobis

singulis et

Datum

eorum

in prsemissis

quolibet,

gaudium

Treviri sub annulo et sigillo

secreto prmdicti Henrici imperatoris die 17 mentis Februarii, pegnorum nostrorum anno 8,

Christi scilicet 1354. Per nvfiu, fus

Benricum imperatorem, suum designat ejus namtnis septimum, cu-

ngHlumetaiuuilu,,, simiuter Treoiris nactus

fuerat. 157 fnsigniejusdem baculi portione gloriatur CredUur et m etiamhodie Weingarttense m Suevia Sueuia ejus monasteservari partirium Ordinis S. Benedicti, ut tes/is est dicti

mo-

nasteriiguondam alumnus Gabriel Bucelinus in Germaniasacrapartelpag>2i, una msinuans f/uu occasione et quo tempore ista portio illuc devenerit

Bum

S. Petri

baculum, cum nec Colo-

menses nec Trevirenses postea (singulari utique Numimsvoluntate^nequeabsquemysterio^seryarepotuissent.interutramquetandemdivisus esi 8«aesiam.Parsapectati8sima,utquevidetur suprema, Monasterio SuaBviaa Weingarttenaice-

Bucelinus.

de-

religuias transTmsM

trium digitorum,

licet inferioris partisbaculi,

beriiintraannos,

,

iu/rr

Praeterea habuimus, inquit, partem ba-

totique capitulo sancta? Pragensis

ejus vcrba, gtta

magno numero

/itrr/a itrf/uisi/fis, c/ cf/s

huc potissimum pertinent, transcribo: Honorabilibus decano, scholasl

unde

civitatem Trevirensem Spiritus ille paraclitua

in

civitate,

partes nostras interponere, in promotione eccle-

Brunone archie-

uioria

u«' ei

Moguntina

usquead

reliquie huibi

est tranalatus.

copo,

diebusproxime trans-

his

imperatoris aenioris

Metim cum

fratre ejua

a

Dnm

memonaa venerabihs ^cris post obitum feiicis pnncipis et BaldniniarchiepiscopiTrevirensis ototu ipsius in de triates patruinostricarissimi,

nisi pro tunc ipsa Trevirensis ecclesia destituta fuisset pastore, et, ut eo promptiores essemus

theaauria deportatua,

iae

tempora Othonia piiaaimi |,i

Euchario hucdela-

--i l >

diu hsec eeclesia tenuit, postea

Devoti dilecti.

D

pecuniarum quantitates ab electo et capitulo

rensi. rt jnirs

Carolus Dei gratia Romayotis nostris dilectis. Bohemtre rex. semper Angustus et

am r^igiosissimeasservatur.ffMcwsmie Novimus baculum ad preces S Eo ut

supra

dsximus,96Setm gum

cula.

:

,

QUARTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA

A

m partes

dissectum fuisse

ram custodm

earwngue alteaUeram ;atquan-

binas,

Colonice, Treviris

tamcwngtte adhibuerimus diligentiam, nihil invenitnuSy guoconfirmaremusdicta laudati auctoris, penes gttem prainde sit eorum fides. Meminit ejusdem etiam part. II laudati Operis pag. 304 in catalogo religuiarum monasteri s«i, verbis seguentibus Litui sivescipionis Apostolorumprinet quidem suprema ejus pars ferro obarmata ejus, quem pro excitando a mortuis MaternodiscipuloperSS.EuchariumetValerium cipis Petri, :

Germaniam

in

385

Nec tamen ea erant tempora,

ctant.

ut facile

vo\

incertis auctoribus crediderim, templa in aperto Christianis collocata, aliamque tunc in hoc sodo

Konuuio

rom P.

fonnam, qtiam ltoma\

fuisse vivendi

Komani

CSeterisque in orbis

.!.

partihus. ubi pama*.

simss eedes sacrse palam positse

in cryptis

aliaa

;

aut imra parietes privatarum domuum clausae erant ad fallendam hostium Christiani aominis

curiosam crudelitatem. 160 Magisabsolntepronuntiat Bertholetuscitato piimo fecuto, locoin Annotatis, ctyusverba Gallica ita sonant: congruit s*nntuv nostra Quidquid asseraht t\o istis ecclesiia auctoresnonfi

miserat.

>'

pars ea historiaa testata uon

nulli,

est, et,

exce-

atato

S.

Matemi

•.

ptaTungrensi, ali»possunt,imodeben1 vocariin dubium easdemque subdii rationes, quas Foullo:

8 o XVI. Templa. QUJB .

bllSj

locis pluri-

.

traditio est, et pPfie-

llt

^^^^toUcclesmcmgr

'"'"*

prtmo

um


;

satissit verisimilis,

sertim in Alsatia ac Belgio

/

«« causa, ab gttam uterW*Tunm>ensemecclesiamhicexcipiendamvelit, secuto

esto judicium.

aiiis

plwimarum

terim

t

Nos

iu-

ecclesiarwn a Sancto nostro

exstructarum traditiones, guas ipsi improbant, u/ seculo, ac proinde suai sententio} non con-

condidit S. Maternus.

primo

gruaSj

omnino

verisimiles

existimamus

:

imoper

utcumqtte firmari credimus statittam <(<• S. Materni cetate epocham ;cum certum sit, non modo mitissime actum fuisse cum Christianis, itlas

Miratus Tradituj plurllllll lm-i>l Hlll,

ubi,

sikntibus

rmtiqtiiarU »•

sum

cum

aliquando,

chariij Valerii ac Maternij

R

Vitas

SS. Eu-

Gesta Vrevi-

ei

rorum


annis irnperii

<

'laudii imperatoris
Sanctomm juxtaipsos in

S. PetrUguibus

factaest missis resuscitati

.

mdustru

Materni

;

Gallias

solliciti

laudati auctores parci ftterint

et

incurii in aliis

guibusdam haudparum adgloriam, nominatim templa loguor plurieversam m
S. Materni, conducentibus ///

:

est traditio, post

S, Petro exstructa variis

i/t

locis,

guorum

nulla

De una civitateTrevirensi Euchario: Interim civivitasapollutione idolorum mundatur, error suipsos estmentio.

S.

perstitiosusabjicitur^destruunturdaamonumara, fabricantur per loca Cbristi ecclesisB,...

et quse

suum non cogno3cendo erat seper fldem convertendo factaeat

antea Creatorem

C tempfa

ii

Christi sacratissima sponsa.

159

Baud facile evasisse

alia istorum

crediderim,

//<>/'//«////,

cum



Sancto constructa nKiim-

ctorum

mf Mgidixu

temporibus Barigeriremotus, plwa memoret

AureoB-Vallis i'(fj)ugnat

wii/,

et

JEgidius

Aurece-Vallis secuiis duobus a ac

nominetin AdditionibusadGestaTungrorumpontificum. Porro ((<' « S. Materno erecta ex Mgidio >/ aliis collegerunt plerague Foullonius in Bistoria Leodiensit.

I

p, 27 et segg.,

" r Bertho-

/>«>/. 110; tetusin Bistoria Luxembwgensi tom. loquiPrior ambigit. reiveritate de serf ttterque I

tur in (/«/«

modum

pag, 29

:

Ego

Licet

dubitare

nefas putem, quin divus Maternus omnes ferme Tungrorum fines ac conflnia Nerviorum pra>

do Evangelio peragraritj de tot tamen Kstructis, 'i"" sedibus sacris passim paiamqi ,!,,

;

autem cura potissimum

hcec

cavitpostea Constantinus, ilios adhoc sanctwn opus adhortansperlitteras, Adeoutnultus merito inficiari queats id etiam « S. Materno fttisse

infigenda singulorum episcopalus du-

adultera, ipsa

Magno

eloguentes in extollendis (a-

Eucharii nempe annorum 23, Valerii\% Materni iO\denique liberales in exponendis ceteris, guce //
kabet biographus in

'onstantino

respiciebat antistttes, u/ ipse sufficienter signifi-

describenda

ratioiic,

apud

(

(/:-.- ftria

///

boribus apostolicis etfructibus pradicati Evange(H ;

imperante in hisce regionibus Constantio Chloro, ipsis (uisse potestatem erigendi templa, imperium tenente <•/
; guapropter honor ejtts exigit « nobis, gucesuper iis tradita reperimus, referamus,

projstitum ui,

Referamus, inguam ; neque enim animus adoptare singula, nedum propugnare : guandogitidem probe noverimus, traditiones istas de 101

ecclesiis

per Sanctum

hominum

lapsu temporis

erectis,

amore

imperitia
vestitas fuisse fabellis et

aajunctis, gxtce

iis

et

antiguitatis con-

cum

epocha nostra u<>u consistant, fgitur, ut mentem nostram plene percipiat studiosus lector, observet seguentia;primo, dumsupra diximus, tiones

esse

omnino

simpliciter de erectis templis,

traditm substantia, est


i
guantum

in

istas tradi

id intelligimus

verisimites,

nuda

<(<•

rei

congrua Sanctus, Secundo,

temporibus, quibus vixit

hcsc

ne compellamur ad ejttsdem rei repetitiones inu> tiles ac tosdiosas, prorsus improbamus id, quodin verbis hinc inde recitandis adstruitur S.

MaterniaS.

examinabimus, iocorumorigine

Petro.

<(<•

haud

Tertio,

missione

scruputose

traduntur <(< civitatum <•/ nomenclatura utpoteadscopum


t

nostrum non pertinentia. Quarto,

<(«//<

iu /<<
sendis ecclesiis alteram alteri prmmittimus, non

quod arbitremur

idcirco innuimus,

illo

ordine

temporis fuisse exstructas. Quinto denique, guia

guibusdam locis < non agimus, eadem occa adnotabimus quidquid de Sancti cultu mii reliquiis adnotttiam nostram pervonerit, L62 Ordimur «?> Alsatia, m
sione hic

morte revocatus,

<<>

(>»»,

ubiecctesim postea

asseram non habeo,

si

unam Tungrensem

exce-

peris, quam mihi et urbis celebritasetconsensuspaululorum persuasit; neque enim conveUepe facile

<-st

inveteratas animisvulgi opini

.

blanditur antiquitatis nomen, ad nobilitatis speciem, affequasi quod omnes, Sitptcmbris Tomus IV. praesertim

ubi

tatce

hodiedum mpersunt

religione

et

ibidem

/>«
.

n. agens

positis, sicscribit:

ea gratia, ea gloria.

rnm

principiflj

(i/«

[s

:


<(<

<(<•

contrita.

Episcopis Ar-

primordiis fidei

Divo Materno debetur

missu u. Petri Apostolo-

imperante Nerone, Etomain Oal 49

itsatia,

njii\

ins

liarn

Iposlt

nuncupa

tnr.

convonarum

peregrinationibus

votivis

Pranciscus Guillimannus gentinensibus

vestigia,

hi i

<•/
tt

1

sonsu tatnm

est

,

;

.

DE

386

P.

MATERNO

Euchario et Valeno, Christi Liberatons qui primua fni(, Alaatia rdifrionemque et beneficia perdo-

cum

liam progressus .].

S.

in

sociis

Cttltum

fcri

damonstravit, cefecit, inania et dolosa idola liberavit, Sdcolifl vana superstitionp plurii cognitionem veram adaanam mentem et Dei

perduxi^nonnuUaaetiamaaeraamdesconstituit, magnia et illuatribufl miraculifl 'licta, factacomprobavit. MeritoigiturtemquamChristianajfidei apud eoa ^postoluael Princepfl ab AlsatiscMitur et

pracipuoin honora Maternua habetur quamepiacopalem Treviria sedem cum iisdem suis :

vis

condiflcipuuXconatituerit, et Belgarnm populos

praecipue frequentarit excolueritque. ecclesiis,

tionem de fundatis > eccUilat >,.- ,.< -ilnhi l,ii

prohxjo

i»

tradt-

iiuiiiuoit Jo
Wf/m-

cpisropurum

»
Pelro consecratas, alteram ftrope \foUhemium % oppidum duobus cir-

easque S.

Argentinensium,

(irrmanicis Aif/cutoiato distans,

eitcr itiillittrihits

diem Latine Domus S. Petri, Teutonice Dompieter nuncupatur, quamque firoircms testatur, se vidisse, frequenti concursu et tptiv ustjiic

B

iiuiit

iii

_

sint.

W

...

ut Sffl ihiltil et chronistam Laudatos fuisse Mgtdtum nonnulU,pluBeahssimm Maria> \ ,r- rtiiin tedifieaBetgicum guoadecclestam aMaterno consecratam, secutzsunt rit.

ginl Tungris

Fismus Foullonhtsetrecentioresaln;verumguod ad nadedicatis ecciesiis usque t

de

Uli asseverant

duarum congregationum, hi sive quod sensum, passim sitentio supprimunt, sive quod lot ccassecuti, sint vere obscurum, non nmmt,concivitate proutcontextus

merum

septuaginta

una

clesias in

t

eorum sententiam primo seabsolute sit. Et sane, si id visum culo, incredibile interprediversis stricli nominis ecclesiis
structas fuisse, juxta

sit,

autquarto

tertio

Quare

secuio.

id,

utalia mutta,

ab aiiquibus, alludenad septuaginta duos discipulos, in quo-

gratis uiii/ut/im esse reor tibus,

rumscriem intrudunt

S.

Maternum, vet,siquid

verisubsit. per ecclesias intelligenda esse conventi-

toca designata a Sancto, ut in

cuhi seu

Sanctorum

patrocinio

statutis

iis

temporibus

sub

fidei

portam Argentinensis

habet cap. xxiv ipse Mgidius, ubi narransadven-

tcri uilujiir

s.

oltrrtim r.itui

:

hodie in

civitate est et collegiata,

nomen habet ad discrimen

Petri senioria

( tri»s
rccciilmris.

crufff,

JV, \ul

tiif si/h fiiir/u filu/

iiio.i

Quod scribit autem

Iiii

documenta.

laudatus Wympkelin-

mirrof/oiir Msoforu/ii in Sai/rto//t

nilliim obti'

ijiis

imii

itusfram, ttutfiriitatar t» Hrcriario Anjnitiiiciisi

ifrr/iff» rf

ctvitatem Tungrensem,ait:

tum S. Servatii ad

convenerant septuaginta duaecon-

Illo dieilluc

gregationes in basilica S. Mariae, praeordinante Dei nutu, ut sic Servatio convenirent die illo. 107 Trajecti

so/i/ottt/if,/io» iu-

venisse se ejus traditionis satis solida '»

ZveMt,

speTemediotunifquaifebricUantibtcsquoerebantur,

oc

insigm

conaecravit beate Marimconinilla dicecesi aliter abalusdenominate post quamvis

Christiance teges exponerentur, et Dei laudesdecantarentur. Iluic expositioni videtur favere,quod

civitatiS) guce

(/

nus

tandum

kodierno cultu. /'/ ruh^ii* hinas )(i:;

pkeUngus

En

testimonium de

et

EPISCOPO,

adMosam,

cto nostro positas

Trajecti

quce celebris est Betgii

etquondamepiscopalis

civitas

fuit,

etiam a Santradilio est.

fuisse ecclesias

Trajecti ad

Mosam

divrn Virgini

positum asserunt cives, inquit Foul-

a divo Materno

,89, oiii aii 18 jaiii (nesciOj qtta

l

pncst

isttiut tlirin

riliifiir

ratione

cjus Offiriai» rinn

ad

rotit-

Amulphi episcopi Metensis communi confessotis pontificis, exlectionibus set undi Not turni, qum desumptce

rain diceceseos

fuiaiu csi dr

viario

crediturS. Ma-

templum

Deus, qui sacerdotibua gloriosis oves tuas per

struxisse ecclesias...

Fisemts

mereamur

assistere

in latere

in

ccelis

dextero. I*er

Dominum. Dsipara

vt uli-i,

L65 Stiat

ct

Coiuniic At/rippiitic

tcitt/ilo,

u S. Materno constructa perkibentur^

agendilocw aptior

c

Leodiensis anni 1625, et in Breanni L636 verhis sequentibus: Primus Tungris, Trajecti ad Mosam, Hoii, Dionanti,

florem doctrinaa cibare concedis, beato Materoo confessore tuo atque pontiflce Buccurrente,cujus tibi

sc
quGE

de

iis

morte ejus etcorporistranslatione.ItaqueadTungrosprimum descendimus ct viciniora nobis locd. De /irisca erii infra,

Tungrorum amplitudine,

ubi

origine,


nomenclatione

acnobilitate plura narrat Mgidius AureahVallis, ut videripotest apttd Ckapeavillum in AddiHone aii ro/iitt

\m

n

Barigeri, ubi

exordia religionis ttostrtr, adveniente etpratdicanteS. Materno,/wse ihsnt/ii/. cl iii rcm /inrscutcm Imhct isla ; Damnafcur

cultura Jovis, Junonisqueac Veneris, extrui-

turtemplumB. Marimperpetus Virginia emun:

dantur

il^l

u

i

»r;i

dmmonum

;

tusplurimas fundavit ecclesias, Mgidio consonai colhrtor ( lirunici m a/iii Hrhjici. aih/cns tarncn ac tia Beatisstmas Virgmis (quce postmodttm a

\ortmunnis

i/cstracta cst,

m

o/»itl dii/ii :

jam

tfrin

rc
uram wiliilitata ; Istadicitur honorem beataa Mariaa conseorata .-\ ista parte Alpium: ct postpauca: Fertur. quod omues ecoleaias, quas beatus Matereccleaia in

1

apud scriptores traditur.

Bistorim Leodiensis pag.

:J5

binas

Trajectum ecclesias memorat in hunc moIn viciuo Mosa? trajectu, qui frequentari

cceperat,

posita strenue

opera,

templum

inquit /Egidius. Persolvi diligenter JEgidii Addiad llarajcrt,,,,, /,/» ,/<_> Sa/tcto nostromcntio

tiuurs

oct urrit, et vere agit locis variis

de templo S. SafApostolorum principis; at nihi/ invenidecondita ecctesia Magnae Dei Matri invia militari. Quapropter,siquidem iaudatus Egidius cotoris atque

coiii /ra
quod

m

vd

»/

nioi ejus auctoritas

Sedparum

tanta non

liiirns consignarit.

"»0» V" H.v,„

1

«n. juodaddidit Aw '" 7

"""''

1:l

^

:

1

„; 1

11

e

"

m

siam to

sit

vel

interest

quce traditioni altera ecclesia

adBarigmmm

Cumquepr^dicando

lop e ,.villasetoppi,latransiret,

E™'?PP *T "«tur T' Via Ct

:

:

V' ,

:

''"

sit,

Audiamus tamen, quidde

obstt.

di/citdatnes/

exemplari nostro omissum

ocuhsnostros subterfugerit.

sif/iiiculhyionmunit

prima

lib.

unumServatoriprincipiqueApostolorum,Magna3 Dei Matrialterum condidit in ipsa viamilitari,

dedicantur ecclesim

Sanotorum usque ad numerum septuagintaduarum congregationum, Sed «! persuos episcopa-

Virgini

tectionibus propriisOfficii,

Walcuri» et diversis circum locis Deo in lionorem Dei Genitricis semper Virginis Mariaa con-

hodie natalitia veneramur obsequiis,

<>r

prcescribitur in Proprio Officio-

suntpartimex Actis,partimexaliis,nescioquibus, 7ion minus fabulosis ct oratione, guce ita habet: ,

Tunyrit (0m

/flcitt Iri/itt/r i/i

quod de Sancto

memoratione S. rcptis

jiiam

lonius.

-

siam ereuHsse

i

o/itii

ad

fiiosam ecclt

Ubi

'"

regia

.

'

st, at;l

P«Wica

dedicavit

eccle^

honore

'; Serv:,,ii

? *T* Maternuajfimdaverit ;'

;'""

'"

nonore

s.

uittiaiii

Domino Salvatori ac S. Petio, qtia

Domini Salvatoris et aposorum pnncpis. Dictum caput hisce verbiab-

(S.

it.

'ws.quodipt

eodesiamTrajectenseW '"'>'• AD SANCTUM SERVATIUM m p etri apostoU. De eccleesta a S. Materno

tiu.s.

S

iii

Serva-

:

QIWRTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA

terno eonstructa autfundata nihil legiturin Vita S. Servatii pcr Barigerum coliecta sed in .\
ad

tione

capuL xxiv quam fecit ipsemet JEgidiw, utobservat Chapeaviilus, hta iegttntur : In strata publica, qu» appellatur Viaregia,erat iilitts

,

basilica S.

Materao dedicata in honore PerH Apostolorum principis; hanc ingressus a

beato

(S. Servatius

intimis lachrymis

el

verbis eonsi-

derabatetdicebat:HicsanctusDomini Maternus deambulavit,

istliic

hic sedit, hic

oravit.

verbum vitsa pronunciavit, Idem Mgidiw sie incipit

^itionwsuamadcap.xvriii VitmS.ServaHi: ht cum Trajectum pervenisset m basilica juxta

compellat) transtulit thesaurum, locat vatii

fieri

;

illuo

«lie

civitatm

suumque

inter-

sepultus in praefata ecclesia juxta

aggerem publicum. Qum postrema periodus pugnat cum dictis S. Gregorii Turonensis, Barioeri, et ipsiusmet dSgidii.

sepuUus

it"ii

Servatius vero Trajectensis episcopus tempora

latur

Hunnorum, cum ad irrumpendas prorumperenl

i',yr

goria Turonensi

memoratur, qui et sepultus refertur juxta ipsum pontem aggeris publici circa cujus sepulchrum, quamvis nix defluxisset Gallias, fuisse

;

.

numquam tamen marmor, quod situm,

humectabat.

Et

!'

SS. Maria virginisetS. PetriapostoU Pramissis nonnuiHs deorigine civitatis

constructis ecclesiis.

Trajectensis, ita pergit ; Muros autem ejus non longum aripa spatium occupasse, qq Ubontiua credo, quod omnino existimem, extra mmnia fuisse locum,ubijuxta ipsum aggorem publicum

sepultus a fidelibus s. Servatius consen: iseiarea, r

omnium

fuii,

tiana basilica consistil 171

efferre

Etenim Romanis in usu, uno lege fuit, mortuos extra oinctii murorum idque

1

oty'i

,

fum

etiamChristianifere tenuerunt,quamdiu subRo manis fuere, utcoemeteriaextra urbeshaberent,

autem minime. Eadem quoque occasione, tumetiam utsacrissuis oum minori ethnicorum intra

offendiculo vacarent liberius, factum est primis Christianismi temporibus, ut, quatenus perseoutiones sinebant, sua oratoria ibidem haberenl

quale

169 Gregorius cap. lxn.ii de Gloria confessorum sepulturam S. Servatii lioc modo describit

fuit, ut pror.r

I.

oysposuitjUtinnostrasententuiimutatistamen quidttSdam, SOt Verisimi/is mnnvot trmii/m
:

sarcophagum. Tum post nmratum S. Serobitum ac celebratas exsequias; Octavo,

inquit,

-VUCTOKK

sic

aggerem publicum,abeatoMaternoquondamibi constructa, Lmperat criptam in medio universum Octaviae (ita Tungrensem

387

de ecciesia cathedrali,qucefwt Trajectiante SMonulphum.eamdem maieriam paucis aitigit,atque

cum

super emr po-

loca

illa

nimii

istic quondama s. Materno consecratum fuisse,Trajectensiumfertcommunisopinio l quam optarem videre conftrmatam antiquiori ac fide

teste, quam sit Jucundua (7»/ secw/o xj S.ServatiiVitam conscripsit, fabulis permixtam) sequacem post se trahens ^Egidium. CJtut est, Constantino Magno libertatem Christianis liori

fa-

ciente, templa in

omnibus Roraani imperii

civi-

tatibuserigendihabendique, etsuoomnesexem-

P w animante ad opus non est credibUe Trajectenses diu contentos fuisse suburbano illo, ,

,

frigoris gelu ligentur et nix

usque in trium et quatuor pedum crassitudinem terram operiat,

tumulum

ullatenus non

attingit.

nl

oratorio sed Eequum est credere, tunc erat, urbe extructam ecoles :

1

decidens non humoris causa est, sed honoris videasqne in circuitu montes niveos elevari, uec

aliuslocus

tamen attingere terminum monumenti: et non miramur, si terraoperiatumive.sed admiramur, quod attingere uusa non est lucum beatisepul-

Nam

plerumrjue devotio studiumque fideIium oratorinm construebant de tabulis ligneis chri.

levigatisque ; sed protinus aut rapiebantur a vento aut sponte ruebant. Et credo idcirco ista fieri, donec veniret, qui dignam sedificaret fabri-

cam

in

honorem

posteahancappellationemacceperit: neqaeenim ulliis hujusmodi praarogativam praa tendit inferiori atque ripensi tractu, qui olus

oppidum constituebat,antequam moaniis includereturarca, Servatiano sepulcro sacrata. In hao igitur dixerim, diviuis operatum fuisse Sanctuzn brevi illo, quo inter Trajectenses vixil tampore, iu bacordinatum Agricolaum, in haocathedram pontiflcalem fuisse, usquead tempora S. Monulphi

aub episcopis undecim.

Bactenus laudatus

Bensehenius,

Procedente vero tempore, adveniens iu hanc urbem Monulphus episcopus, templuin magnum in ejus honorem construxit, composuit, ornavitque in quod multo studio et veneratione fcranalatum corpus

i?l* Bmc sic disposita, traditionem de ecclesiis, n Sanctonostro hic constructis, verisimilem relinquunt, snl, ii/ monui, guibusdam mutatis aut

magnisnunc

iiins.

Antistitis gloriosi.

:

quam

certe aliter intellcctis,

intellexerit

Bensche-

quod usus

Benschenius exiguas vocum

est

/s

nempe

tum alibijuxta eam inguaS. Maternus seculo

iiim hic

nionem processit, tuitur, c/ in qua i>r<>imiv

1

opi sta*

tom. III Maii pag. 217, et, si immutationes excipis, in <<>. ususest Ruinar~ tius. Qummanifeste ostendunt, sepulchrum S. Scrvatii non in basilica, sed //o ccelo expositum fuisse, ibidemqueremansisseusque
quam autem ecclasim S.Marim Virginis iniiia, qum merito retrahit Bensi heniusadtempora '<>»

Servatianai ecclesus conditor, flofaerunt.

/i/lriliiiniiliir,

170 Barigerus, quiin S. Servatio cap.

xxvm

s. Petri

r<
srn ora*

toriiprimordiailliquidemadscribipossent^nequar

t

Uantini Magni,

M

in /mstni

sententia de S.

Ma-

terni tempOTibus,facileutriusquelociexordiaipsi

imn procul


dicendo,

<}//<«/ <-ilr
11/ii

post sepultm fuit s. Serva-

/
oratorium seu

Aurea:-

simpliciter ducerat, seputtum illum fuisse juxta

tiutti

//'./(-

aggerempublicum,cap. ix&nagensdeS. Domitio>

guando primum illuc pervenit, 'onstarh tinoetiam tum gentili; alteram vero muito mnplior&mSS.Marim Virginiinipsacivitate, quando, Qomtantino ad fidem converso, curam ecclesim

Vallis.

ifini de

his templis

n
eadem

/><"<' scribit,

qum

Gregorius

;

Egidius

idem caput non modo ea////» suorwnteUem appeliat ipsum Gregorium. !•'./ hinc rursus liquet, quanti facienda sint,
dem

Additione

repetit,

mi-t.ir snitrn-

iur antata traditionetn 1

virtutibus pollet. Ecbc Turonensisin

codice )h. Leodiensi,

n'

-

populicapacem.Hanocrederepossumus.eofuiBse loco, ubi nunc est S. Maria? collegiata ecclesia! sive illa a principio fueril Deiparaa Bacra, sive

:

;

dium

Il;l

verum Israelitam hunc esse nam illis inter muros aquarum, aquai nonsunt perniciei sedsaluti; et circa hujus Justi tumulum nix intelligi,

contra .E>n-

si ijiiiid fuir,

Datur enim

<>
verum

<-ii<
S.

/'
l/iin/iii-m

ecclesiam erexerit t

Trevirensistranstulitin Agritium,etadsuos Ubios, Tungros ac Trajectenses rediit.

§ XVII.

grtiimilitor

eponit

^ :

DE

:shh

MATERNO EPISCOPO,

S.

n, ut patet

K\

J.

qucehucsimilitertran ~» huu lc .. MP ore,nomme.IoanrenMshoctem Trevirensis ,„sTrev

P.

ulis

§ XVII. VariajBelgiiecclesiae,

rem

fundato-

Maternum

S.

quae

terno juxta

sancte Den serviens, arcta cella recluditur,

^HincDionantun

^^»'^

1

mpia p©-

Qworf

Iill

Tungrii

ac prtmarta cvjus conversioneadfidem

Trajecti prtrstitisse creditur

et

acceplum referunt

ei

civitates

ejusdem Leodiensu diceceseos

Hoyum,

pida, alque imprimis

Rujonium

aliis

op-

<<'>"• et

Hujonum,

Huum, sAton ad Wosam fluoium,

et

mquali distantia quinque milliarium Vamurco

Magnm

Leodh. Sicscribit

et

chronista Belgicus:

Pidelium multitudinem augeri conspiciens, cirdiosce

cuivii villula

Hoyum,

venii

el

i

etibi ec-

clesiam beatae Mariaaconstruxii ad radk-em tis,

niii el

mon-

usque hodie altare, quod ipse erexitde

servaturante fontes,

inviolabile

lapide tartaro,

ante quod dominus Theodinus 24 Leodiensium pultu

epi co|

Bujus

:

ecclesice

mentio

est

apud Egidium Aurees-Vallistum alibijtum

etiam

memorati Theoduini episcopi

prcBciptte in gestis

apud Chapeavillum tom.

pag.

II

3, ubi

proauci-

Ego Theoduinus episcopus notum essp volo

lur sequens ejus privitegium:

Dei gratia Leodi snsia fain prmsentibus,

quam

futuris, qualiter post

li-

bertatem Hoyensia ecclesia?, quam dominus Maepiscopus consecrando mei 'iae

ternua beatae

Libertatera etiam

adjecerira

primitiavit,

villre.

Praafatam siquidem ecclesiam a fundamentis ad laquearia,

laquearibus

a

etiam

,,iiiii)

fjni

ultra

et

et

reaedificavi,

argento et gemmiset ditavi, et de Agar

cum

Bcec

feci.

brevi

annum

viilus in Gestis

L049, confirmari ait

modum

successit, placidura

Leodiensis ec-

Marias, nt

magna

Hoyo

17

Hoii.

Egidio

1

ibi

mperesse memoriam, testisest Fisenusin Bistoria

Eodem

loco subdit

wnus traditionem alteram de Joanne s.

in

mb

pulus

Materni

S.

hoc titulo ;

Belgico, sicpergit rii

/•'/-

S.

Joannes Trevir

dein, citato

ei :

;

disci-

Magno Chronico

Treviria natus patre senato-

spes omnes, in rebus huparentesque ipsoa reliquit, ut ad sanctioris institutum expedituscontenderet.

ordinis adolescens

manis v\\

idem

Trevirensi

Materni discipulo, quam pauio fusitis repetit Paralipomenis florttm ecclesia Leodiensis

pag. 686

g

sitas,

cum

Venit ad Maternum,

ille

Hoji

sub

annum

Christianam legem praadicapet, Venientem excepil apostolica caritate, pr»ceptionibusque adeosalutaribus illum ad omnem Christi centesiraum

sanctitatem

instituit,

vitam proxime federa,

integerrimam duxerit qusa jam tum ea in urbe

ut

ad pedem pr ealtaerubis Virgini Matri constructa nperte hathtcmatus est lattdatus auctor, 5 aliwute non

locus

is est,

qui

Numinis cultum aggressus

impietate, sincerum

stabilireMaternus, Memmium habuitadjutorem, imCatalanorum apostolum quem sacer mentis ;

abpetus extra dicecesis suae fines Dionantum bellum inferis cum conatu, duxerat. Communi indixissent, gessissentque feliciter, a^des sacras

condiderunt singuli et consecrarunt. Virgini Parenti Maternus, Memmiiis protomartyri Stephano. Eadem penehabent Foulloniusac Placen-

habueritt

quam ex Magno

Chronico; neque enim hicde Boyensi ecclesiaagi-

K

tiu$,sedsine testimoniis. S. Memmii gesta discussa sunt ad diem 5 Augusti, ejusque in Gallias

adventus collocatus seculo m. 170 Lcffia? quoque, quce nunc ahbatia ubiin

Mosam

colarum

a

influit fluvius Leffia,

templum construcium et

est

Or-

Prcemonstratensis in suburbio ])ionantensi,

ctinis

fuisse

traditio est, uti testantur

Foullonius. Addit

ille

CenAndaini

i.r/fne,

'""''.

Materno

S.

Magnm DeiMatri,

in-

iidem Fisemts

in Floribus ecclesice Leo-

diensis,

mile memorat idem auctor de Cennacensi Leodiensis ditionis oppido,inquo etaidem optimce

Ma-

trisacram erexerit,et ejusdemimagine ornaverit,

quam

perpetrata in nostram cetatem prodigia

h/strarunt.

Browerus autem

it-

pendio insigne miraculum adducit a Sancto patratttr/t cam Ccnnaci ageret; quinqttc scilicet eosque,

magna

rerum Boyensium hodierni scriptores, ctttn de ecclesitE prima fttndatione eis sermo estj <>t dicti aU taris meminerunt paucij imo nuUam ejus hodie Leodiensi pag.Sft.

f

operosi-

sic

m

chronistce Beigico assentiimtur

et

runtasru P es,cuiaDiana media ostenmorant. Hodie certe antrum urbe vulgus tatur,quodDian8Bsacrumfuissequondam Ipse celebratum. oraculis affirmat, et redditis famae fidemfaciat. Externunata

qua ei Bepultusquiescit B. Maternus extruxit.

devotione,

extruxit,

ante altare, quod

mter et abangusta valle Mosam nomen fuisse com.ne-

Annalium pag. 163 ex Ms. gestorum Trevirensium com-

clesias sydus, qui basilicara sanctae Dei Genitricis

tate, in

situ, in

finxerat, collocarit,postea miraculis celebrem, Si-

Chapea-

Wasonem

Post

:

longo

Theo-

abbatttm S. Laurentii, eorumque

verba recitat in hunc

Theoduinua

Fisenus

modo

evectus

elogio

ad sedem episcopalem passim

scribitur sub

hoc

quippe m Bistoria Leodiensipag. 35: Dionantum adventt S Maternus) illuc [quando erat urbs tum

quod in isto templo Maternus&S. Marice Virginis imaginem, quam suis ipse manibus ef-

modulo meo

Sarara esse duini,

auro

in

pro

prandiis

scribit

.

Matemus, idipsum

s.

Diviixiiti,

^dtensisdtttomsde Mmur, oppidum ejusdem ecdesta

agnoscunt.

siiiirn

—

1

nesTtalumetparentesfugien^ab^MaMarw Tunoris iii ecclesiam sancfce

Sancto nostroexstructa 7

ex verbis

•"^""^'"'^.Itemmiuscujusdam

CTOBB

lib.

II

ut traditur, regios filios, ruina

oppressos, divina morte ad vitam revocatos. Sunt qui Andaini, qui locus iu Arduenna situs esi et

virtute et


hodiedum ad S. Bubertum appellatur, Saint Hubert, templum a S. Materno positum volunt,

F

atque divo Petro Apostolorum principi consecratum. 177 Sed mira sttttt, qtta> circumfcruntar de NamuTci Namurcensis ecclesiceinitiis. Audi Fisenum

Namurcum

p. 36: etiam signa Christiana intulitj ut

illato bello cacodaimonem, isthic quoque 'sua mendacia miseris mortalibus ceu oracula vendi-

tantem, profligaret; ejusquippesimulacrum noN.v M venerationi fuisse, ah antiquo fama est. Quod adveniente Materno, C um obmutuisset, et nulia deinceps pedderet oracula, amplexi ( unstiana sacra incol», Nammutum appellitarunt ; ex quo urbi Namuco primum, deinde Namurco parva l.tterarum muiatione

nime

manserit

iioinen.Itaferunt:nulla ejus a veteribus tides est Quamquam sufa hoc tempus oracula toto poane terrarum orbe obmutuisse, constet. Porro

DeiParentiiBdemsabarduaitem rupe Maternum^acdicasse, nemo ambigit. intimis anuni mednUiadulcissimara

posuisse

InfiTm

Matremciiu cumferebat

DIE DECIMA

A

eumferebat

:

QUARTA SEPTEMBRIS.

utilitatem euiiu laboribus suis nul-

lam, nullam eorum fructibus perennitatem

sjie-

rabat, nisi ejusauspiciis.

178 Eoilem

in civitate,

quoad substanttam leguntur apud Foulluiuum, subditurque, ostendi hodiedum in divaa Virginis templu parvum columnse eavura, quod

autumant, eodemque

idoli istius (uisse

saeellum a divo Materno ad divsa

moriam

Virginis

sem

prio Sanctorttm, in



sctibitttr


eui

nomen

1'uit

XVIII.

Templa

Bonnse

a

quai hic effert stylo oratovio laudatus historicus ; at quodait de quaiuor altaribus, non satis explicat, ut assignare

censis provincice

queam, quihus in locis Namursupersint hodiedum singula.

Unum

tamen ipse indigitattom. II ejusdem ilist<>rim sect. xxvi hisce verbis: Succedat {collegio cathedralisecctesim) collegiura canonicorum 1*. Virginis vetusillud, etquod de praeeminentia longo tempore eum D. Albani collegio {cathedralis ecclesiat) certavit. Monstrant enim altare et locum ubi S. Maternus, conversioni infideliuin operam

remdivinam

peregit.

179 Alia iu comitatu Namurcensi a nostro erecta templa enumerantur in

Sancto ejusdemdim-

cesios Sacrario, anno L619 typis vulgato, pag, 22 sequenti ordine: S. Maternus, divi Petri discipulus, Namurcensium apostolus, templa Haste-

riense, Walcuriense,

inNamurcena qiue etiamnuin gra. Tunt

iit

Namurcense, Namecense

palriu ca-lurum Ue^nuededicavit, liuilie

ejus in eultu perstant inte-

antiquum ccenobium

est

quod

OrdinisS. Benedictitrans

Mosam

fluvium, idipsum affirmat Gramayus in Antiquitatibus comitatus Namurcensh sect. iii de.

Coloniam

Agrippinam per

plis fuisse nobilitatam

<

tyranno, ecclesiam Virgini Matri dedicaviti in iconem suis, ut credilur, manibufl duiineatam repOSUit, mirarulis cjarissimam et freeai|Ue

quenti peregrinorum concursu visitari solitam. //< Namecensi aulemtemsi/ji>i<>(<>, ultimo loco enumet :> < \/<.-

pa-

S.

Matemum

tem-

unanhnis incolarum est

apud

Eco/sstiu Da> fjns'>itr Bfotrl,

ac s. Prtro

nominat Egi-

/>'iu
t/ius

Aurem-Vattis in Additione ad cap. xm ffariheri: Pervenit Coioniam, inquit, in qua prsedicatione sua, destructojuxta Capitolium in portacultu Martis, ac per civitatem templis diversorum deorum, duas principales ecdesias

eum

aliis

bonorem

Sanctorum diverais oratoriis, unam in Domini nostri qusa nuno dicitur ,

s.

Cfficiliaa,

s.

Victoris,..,

aliam

H. Petri,

quaa nuncdicitur Et paulo inferius: I;IW| per dioacesim Coloniensem multas Sanctorum diversorum ecclesias, primo destrucBadificavit.

''

idololatriaa templis,

tis

Uunr ducem

iniis t gua>

duobustemplis Coloniensibus t secuti nmi

/tttiiet //>'

Fisenus, Browerus et Gelenius in Pretiosa Hiero theca Coloniensi cap. v. Eaipsanominatsimititer auctorMagni Chronici, additque, quod inS. Petri basilica S.

UsLteYnusposueritsedem episcopalem, rer<> /ih. Rerum Spirensium ecclesiam, nunc s, Cmciiim nomine insignitam, primum beatissimm Virgini dedicatam fitisse ait Eisengrenius

I

.


intra urbis

extra

mmnia

mamia

constitutam, alteram vero

S. Petro.

\h^ Gelenius de iisdem ecciesiis \

v.i

lirouini

(

n
denuoagem

Magnitudine Coloniw syntag.

t/v

ii/i.

/{<'/(//<<>

rt

v ea,

Eisengrenio dubium

qum

//<•

erant, sie exponit: Quae

uunc S. Cfflcilio! dicitur, a H. Materno antistite Deo Optimo Maximo, Deiparaque erecta eat, etseu metro-

asserunt.

epluribus ca-

locis

civitatis Chri*

sed id manifeste supposititium

esse,

.

slianis /irim<>r
cx Buburbio, ut

probatum est u>m. Jii Aprilis pag. 820, quod proinde sicut nihil detrahit verittiti traditionis defaadutu t onftrmandam /'
aedificata;

consensusest; neque ejusrei siientittm ul/um. qui deceteberrimcB /tujusa-

prmfectura Boviniensi, producitque, in quo id confirmatur, diploma fundationis dicti coenobii, conscriptum, utiipse quidem putat, seculo vn; pitibus

Sancto

et

trata.

assertitestimoniumvocanturearum-

ecclesiarum archiva. De Hasterienst,

Golonise

miracula pluribus

omnium

Apostolorum praeconem nacta, exemplum* Stratonis Tvrii imitala. oculos in occidentem conversa superstitionem, meruit prima tidei nostrae orientis auroram aspicere et venerari. Hfflcilla, qu£e quatuor a D. Materno dicata moustrans altaria, doctrinae ab eo perceptae ita tenax 1'uit, ut per mille quingentos amplius annos nullo b»reseos inquinata adulterio, nullis atheorum infecta fraudibus, integra perseverat. Pfon examino,

*

P.

rittt

loco

Belgii provinciarum prima Discipulum principis

dem

sub

roi

me-

muta, mutataque

in religionem idololatria. Hsec illa, quse

>-<>mit>ttits

recitandum

.1.

>

inquiens: Namureensis provin-

ita

eia... nsec illa.

dans,

eo

iin

sedificatum. Alia

septenarii,

ejusikm

!>><>-

/»-
(/< Communi confessoris pontificis «m lectionibus secwidi Nocturni propriis, ea memoruta so>/>e ejus Yita depromptis.

exstare usque nunc Materni monumenta, auctor estJoannes Baptista Gramayein BistoriaNamurcensipart. I



Officium

uti coliigoea

adprmfatum diem

duptici

pietatis S.

1*

389

diem 19 Seplembris,


pulil.ica

sun raMie.lralisdi^nitas illala

monumenta

in

urbem

et Vitaa scriptoreH

Bmc Gelenius, qui tamen paulo altim ipsemet templa ac Sanctorum nomina conftedme videtur hisce ver/iis; ColoniBB AgrippinaB majores

fecitS-Maternua progressus, mdiculam

in portu Severinus restaurans, beati Servatii, hospitia memoriiB reliquit. Traditur etiam, Deo metropolitanam primam ad ipsam urbia iossam antu PapMaa deffl portam

aedificasse traditur,

extruxiBse,

ubi

quam

nunc

eel

S.

divi

A.ndresa baeilica,

olim dicta U. Mattbffli in fossa, id cum alia monumeiita, tum sfflpe >'t Qupereffo iBumve tigium operis ostendit. Dum autem primo adventu badico,, domoi et cosnacula larga titulum converaa intellige, qualia Baronius de cribitann. 07 num. jod, tum alibi. Facilead

silicam erectam iM

vertit sfi/f/>osiis /<r,

tur; quia

scilicet

episcopatum

cur postremum primo seculo, cui

illigat /uu
congruit tot basilicarum erectio pe/idamtis.

/«>/

S.

addaMaterni

non satis Sedreliqua per

auctor,

183

Primum.

>>'inll
;

iimi

itrnt $>li;
hodiea s. s>*vatio dtctutn,

.

DES. MATERX" EPISCOPO,

;><>

W Primum, quod

fcUCTO&ff .!.

ul

P.

putaoU

-,!,,,

Qeientvs, /

8,

<

«'«

r

cedu «'« tn poi te,

Sancto no~

''"'" "

' '

aUorum scriptorum

nullii

ntffuJr

mffragiis

saceHum

quc nominc «•«'«> dumta> eedxum Coloniensium, situm in

s. Servatif,

tatvenilin

serie

platea S. Joannis, conditorem habuisse ipsummet ! S. Scrtalitim, i/ui />/ /'./ Ofcasime, 'l«-« tbidem

insomnis columnam igneam vidisset^ <« honorem quod Dei extruxit,et Portam coeli cognominavU; jioui'11 'ii-in

i«it sacettum, etipsius Servatiifun-

i

r/ Ub.

loco adstruit,

Quod tecundo

datoris assumpsit.

syntag. 137 repetit laudatus Gelenius,

III

basilicam S. Andreae,

olimsubnomineS.Mot-

fuisseprimammetropolitanam

thoeii

Materni,

S.

testimonio firmatum

scriptoris

nulttus similiter

pugnatquenon tantum '«m Chronico Bel(nquo dicitur, quod Sanctus ecclesiam dedicaverit s. Petro, quae nunc esl S. Victoris, in ,,,„

,

//////,

eague posuerit sedem episcopalem stiiitim fibi

famam,quam hodie

habet

Coloniensesipsemetfatelw nlii «t/it iir

iMi

II

ad\ ttv

'

r

Bflfl "-

ignat.

siiii

ur

adver-

et

«/
<

Hl,syntag.\,§

lib.

i,

tii/triii,

cottigo

iii

et attis, />«'< est

srtli sinr

S.

:

ipso Getenio,

/'/

Maternus primum

rttitarit /iiiimhiii rnlrsitim Sdt

oratorium extra urbis,

mcenia,

veteris scittcet,


illud consecravit s. Petro. Dein rebus Christianis

incrementum sumentibus, sedem transtuttt in civitatem ad augustiorem ecclesiam, « se quoque temporis

t/i/r

nitjn

Nunc,

:

nomen

obtinuit, at-

parochia s.

/itthiiiti/tir rttllir-

Irm/tora

nst/iir tit/

('tt-

Winhemio, collegium

teste

virorum, pra3positum tamen e1 decanum babentium, quam virg m nobilium et patriciarum Bub pegulaB. Augustini, perreforiiDii

clausura

in

admodum

caput,

Mvi tempta Cofoniansia

tii

disci-

Btricta,

quorum abbatissa

plinate satis viventium; legii iniiiis

plurimum comitisaa

col-

est.

186 V/urti dr hac ecciesia cottegiata vide «/>n
auctorem

/ftut/tititttt

i/issr/if

imposito,

itii/itr ituti

s. 1'rtri

riti/is

/>«
iiniiiinr /trr S,

tfr

l

tttitt.s, /,

,

iepii

iefium evasit. In

unde, teste legium Dedonis, vulgo Ditkirchen translata? 1313 Winhemiopag. 367, sub anntm :

sihim

itsque

nunc

fter ipsvm ud 187 Certe Bonna, quoe urbs est distans Colofidem ronordinaria et German/cis, nia quatuor millianbus

qtwd ecclesia

parce-

su/im opos/otum agnoscit,

perstringcus

iitittis

/iu
(ii

:

exeodem,
s

Andrece

Primitus sub patroc s. Matthmi s, l3runone ojus nominis primo, epii

apostoli a icopo

/ii<

cottegiata ecciesiw

Coloniensi

veixi

85 fundata,

nus///v/\ ri

ttiti

ilti

cinio

iii

Ub.

I,

iii

s.

Bonnsepraestitit beneficium. Praeerat VitSB scriptores tradunt, vel oppidi

legionum

Romanorum

ductor

liunc Christo lu-

;

tam ecclesiam

fundavit. Hinc

tempus servapromanarevidetur

tanta Bonnensis cieri potestas. Sic ille^pergens potestatem istampluribus describere.

t/ritt

188 Sicut tiiliil srsr o/jcrt, quomimts plura, Miracula quoe hactenus ex particuiarium locorum traditio- mutta putniss, tiihtts rctitlimtis t/r

ecclesiarum construciionibus,

doricttm,

Goldscherum

ratioseprodit,

///•.

et Harigerum; sic nec merito dubitemus, quin vera

cttr

qua creditur Sanctus divina virtute adconfirmationemfideiase tradi-

miracula etprodigiapatrasse, eaquenumero

p/t/rimtt, tttit/rtitrt/tittistt/trm insiuuant

dati auctores,

dum

sic

scribunt: S.

tes

veram fidem, quaa

est

lenie hic

cum

189

Marisa

Porro sedit

\

cti o/uis rss,\

rntfi oh uiiquihua tt/firmtif, /trtrser-

timveteremecclesiolam, qum nunc subterranea specus est seucripta, S. Materntcellanuncupata,,

lateque cla-

expttcatiorem ll>s shnittter transmiserunt, quam "
,

U '"/"n': "•!<'

lotitinnilrruinrr

™

irginis in littore, cujus incuna-

bula ad Sattcti nostri tempora spectare videntur Gelenio Ul>. [II, syntag. xxn„ imoipsittsmetSan-

in Christo

P r ® dicaw,magnisvirtutibusquotidie wgnisac miraculis longe

cwttate Cotomensi ecelesia eaqtte parcecialis sub 11.

iau-

,r

memoratus Bruno episcopus posi medium set uhtm \ Est et aUa in titulo

jam

Maternus

P ontifl °alemsuscipiensapicemcoepitpercivitates

tttf

.

;

et historicos, quos defectu attorum vetucompellare cogimur, Eberhardum, Theo-

A t paucorum axmtaxat

Gelenius.

scribitur

quoad substanttam credamus esse vera,etiamsi tiulhi eorum speciatim notttiarelictasitapudbio-

rescere.

huit

istic, uti

prasses, aut

cratus, insignem istic ad prsesens

notitttim

fuit.

ci-

loquitur: Inter

sic

ipsiaitri-

quam

Gefc-

mox

casteravero opera S. Maternus non tacendum

sacratis

^ndreae commutato, conversa

efficaci doctrina Christi

si/idag. \\ rcrha .Egidii

pau/o auctius perhibens,

assignata, sed paulo posl abeocollegium canonicorura, Matthaai patro-

Nihil prorstts de ea antiquitate^

apud

Mercurii subverterit, non atiis

guam

armis,

\>ro virginibus

dem

maxime dominum

Christianoi religionis

oi igi1/i'in

ntriis ,„ focis,

sermo est. Addamus

per

Bonnenses, referriait, guodhic docens S. Mater-

st/ traditio,


Cumque

Bonnensem, pervenit Coloniam. Petrus Bertius lib. III Commentariorum rerum Germa?iicarum,

postremum absohtte

trmlit

Barigcri:

et villaruin convertisset, et

paraecia S. Petriei

pectdiaris

xiii

tti/t.

ttt/

descensum Mosellse etRheni secus ripam castelliset villis prajdicasset, et dominos oppidorum

terni o/m^ «7, el hoc
versce.

Aurece-vallis ita scribente in Additione scepc as-

asseverat pag, 249,

ttbi

Maternum, primum uti conjicio ex Mqidio

srtlrs (•tjhjtiiritsisc/r-ctoris, S.

stiores

etiam ejusdemS. Ma-

parthenon Ordinis S. Jsenc-

visitur

ffifli.

gvaphos

indicat,

Colonienm, ubi

urbis

medituttio

itt

Aga-

ecclesiam Scmctw

ad

sinii sacrce virgines tfue,

Ma! criiuni

illi roittiijtttt,

Apud Bonnam

:

Joanms Baptistae ecclesiam iu honorem sancti nobihum coldedicavit, qua3 postea in virginum margine indicat\ vocari td col-

115 Sacrarii, ubi fuse ri /irn/it/m

H

vnurn Bonna,

Annaltbusar-

in

pag. 2 his verbis

oporum

scripta

coUectores, prcptcrquam

memorateeaCralepolio -

nii/s ifrti,

oatj laui

mationem

„\

apudrerum patriarum

Victoris,

t/riilis rrt Irsiir t/it/uiltitrm

Magni

Cobniensem dicecesim erectas S.Uzternoplurimas,noncomperi ilmta

SS. Mathiai ac

i'
in

/f

, ecclcsw- Sanclo ad-

rehqmrum

per

>,uas

ttsus

Teutonice,

.iniinMiiii,

rum

civitatis

t/rintlr S. Ctrri/ifV lilithi rtnit,

roli

rirrtttiti

,

ffomina aul silum

ii/

Materni,

hodiedum suum

quum i

est, et

rtuiitiiitiiiiis s.

iti/t,

Petri oratorium

S.

conclusum

tiiiihih/

Crttitiit 7

sttiiflis\,i,itf

rj/tsi/i/r

f)rtt

t,ti/,sii

inferius.

186

dequa

translationem Trevtros,

twfuisset ante

sigmifti

structura metropotttanot ecclesim.

/•'///////

Winhemio

traditioni

sed

;

beati confessoris deposi-

inquareferunt funus

Winhcmius

Erf/«r'fus

l'<

tri

U de

contra Sacrarfo Agrippineediserteasseoeratpag.^,

i,i

'>

Set

,

tum deprehendo;

•

rivim ritum eecl

homen s

cui dein

assei

<:.'

supra

recifaium™™

Won^spectatadadiwctorwn

"?" '","^

verisimilitudl '•"'"'" relietum, tria tantum .

"J '" ;'""!""

(/

,

'"'

<•'

reperimus.

quorJZ.

^'^Cfhibemm.retiombmareZC paraorapkum sequentm. Illud

/J( ,

Wys

^

verbis

ilhs

uniiiii

« multis reUtr

tum

;

DIE DKCIMA oerbis proponit

auctor Gestortan

apud Leibnitium

et

QUAHTA SKPTEMBRIS.

Trevirensittm

Calmetum sape memoratos

;

Hic Tungrenses et Agrippinenses ad

fidera Chriconvertit, et his tribus civitatibus pontiflcali jure praesedit, in quibus sinirulis lertur uno eosti

deraque Paschali [apud Acherium Pentecostes) die iliviuum Officium celebrasse. Auctorem hunc descripsU JEgidius in Additione <«/ Barigerum

tamen^prodigium istudfactum esse angelo ducente. Ex /Egidio mttem idpassim recitant recentiores,
et

adductis

primorum

e

asseqttors atr dSgidius hic tradueatur titprimus 3

miracuti assertors quandoguidem legaiw

i

m

omnibtts editionibtts Gestorum lYevirensium, guorum auetoreSj licetad persuadendum nobis non magisidonei, certo Mgidio multumantiquiores credunturt et gui apud historicum Luxemburgensem aiiosqtte,propugnante$ missionem S. Materni
s. Petro

apostolo,

auctoritatem habent

i

J.

P.

omn

exceptione majorem.

Scriptura exemplis, atgtte expositis

fidei nostree

antistitum ritibus ac mo-

ribus,conaturetiameifidemcotitttiareapudaliost contra nonnullos, quiid incredibile esse adstruerent. fuiem min

::-l

viv o S *»"£. Sftnctl YlHulcs, obituS, etcorpons Golonia Treviros ,»

190 De Facti veritate judicium suspendit Foulmagnopere se dubitare non dissimulat; utriusqae autem ratio est, quod Egidium,

translatio.

lonius; Fisenus

irwenit

upud omncs

.

rationes,

nh

qvas a neoterico scriptore

antiquissimum juxta ipsos ejtts testem, hominem agnoscantinprodendismirabilibusjusto leviorem, Accedit Bertholetus, qui lib, I Bistorice Luxemburgensis pag, 121 de facto ita disserit, utfaciie

non attribuat, Nam postouctorem essealiogui alicujus ponderis, sedin materia miraculorum nimis credulum, mox Gattico suo idiomate subdit seguentia in Latinum versa : Hoc ut exploratum nobissit, ad unum tantum attendendum, quod narrat; quod scilicet S. Matemus Missam cele-

perspicias,

B

quam

brarit

guodfidem

ei

dixisset t Mgidium

eodem

die Paschatis Tungris, Colonise et

Treviris. Rectius locutus fuisset, illic

prsediearit;

cum

natae non essent id temporis.

dem tempore

si

dixisset,

quod

Missaa caerimoniaa determiScio,

Sanctum

eo-

potuisse essediversis in locis, quan-

doquidem nihil impossibilesitapud Deum al hoc miraculum patratura esse a S. Materno, uon ;

probat iEgidius A.urea3-Vallis. in

dubium

vocatur.

191

/V\,

qute de nimia JEgidii credulitate pronunciant

:

et

summam

(<•»<,

in

pertractandis rebusftdei dexterita-

Milevitano ac Constantino imperatore bis certo

compertum

pendium

postmodum ab Eeclesia constitutcs sunt ? Nude dicit, quod )i'(icium (livinum celebarrit, unde illud »«» magis elicias, quam ex iis, " leguntur apud venerabilem Bedam de S. Marco Evangelista inMartyroccerimoniis usus

iis

sit,


1

logio

addiem 25

Aprilis

:

Videntes (pagantyeum

die sancto Paschaa Missas celebrantem,miserunt

funem

iti

collnejus rle.

dius, quia

>/(,

s.

.1//

forlasse carpitur Egi-

Maternum

tribus in locis, ac

prohxde tQVunoeodemquedie Past hatis celebrasse?

Sed quomodo probabitur, illum morem >>< tanta sacerdotum penwia non exstitisse primis seculis,
multitudinemfideiiumabunosaeerdoteiteretur

><

crosanctum Missce Sacriflcium >» diversis locis

'

192 Quapropter si factum, dequoagimus, in dubium vocan debuit, autrejici ut fabuloBum, nihilprorsus adhoc valebant ratiomu <> laudato

inhwere termi Fouttonii et Fiseni, Egidtum scilicet non esse m idoneum, qui fidem faciat, Sed neque tatb

historicoallegaice, satiusque erat

nis .

citatis

est
peculiarium


ejus

Com-

virttttum

aliarum exhibent biographus apudnos tom, \U« nuarii} et Harigerus apud Chapeavittutn /«///. 1. illudque

absonum

nii/if

/«/<•, /
contineat, nihii

non alios habeat testesprce/<' ruimus, cumqueadhatchujusmodinobisappareat. incredibile

<•«/»

sed

;

facih quibusvis sanctis prtesulibus

/
glorice

promovendm

»«» possumus

<:/<<>
po/ius

et divince

studio incensis pastoribus ap »<>» suspicari, «>»

ftte.rit,
acquisi-

Quare transcribimtts ittud sub <•» cautela, qua scepe alias gesta Sanctorum auctoribust tti/it.

Bpexerat, tanto diligentius

copus,

R

§9; verumpraitergeneraliahorumtestimonianihilno

quod praedicarit; guia Misste ccerimoniai »<>» erant determinatoi «//
An

prudentiam

sufficienter cottigimus ex Eusebio, Optato

»/»«/

JEgidius vel verbo indicat, quod s. Maternus, primo et secundo seculo juxta ipsumepis'

,

•'•

pratter sanctitatem vttce3 doctrinam,

imo plus : ejus auctoritas adeo exigua est «/>«
poris.

bantva

nostrum egregiis animi dotibus fuisse Quamvis ra, ornatum, atque pecuiiariter in ipso eluxisse, qua Sancfi

tari queat,

Facile assentior laudatis historicis in

fuisset locuturus dicens,

nobis non pro-

Sanctum

ni/itin

temporis intervallo remotis, »<< mfficienti

monumentorttm et

auctoritate munitis, concinnata

valde suspecta, \
Tale est

apud biographum, etvix dissimile wtutibm Quanto quotidianis incre-

ffarigerum:

muliihiiliiiem plua augeri con-

ruentis fldelium

injunctum ministe

riiim regulariter ordinare atudebat. Hio etenim

quamvia essetmagnea Vir auctoritatiset prudentiee, iniiil tamen ex proprio imperio, quasi libera iii.ens potestate, exerouit; sed omnia humiliter atque simpliciter egitj iis

communemque

studio s:mci;r dileotionis exhibuit;

lnis

se Bubdi in

omnf-

etiam, qnaa probabiliter gerebat, non Buam,

sed Chisti

gloriam

l.erasancianiui

\

qusdrebatj

stens, consolabatur

quique inter ce

exercitiamitiesimusexi

irlul.iiin

afflictoBj

pavit exhiSjquaa

loBj redemil cap habebatj egenos, ve itivil I. niscepit peregrinoBj errantibus viam salu .

tiflmisericorditerostendit, desperatisspem veniae

clementer promisit currentes viam mandatorum Dei semper ad anteriora iuipiilit, in eaflem remorantea verbo exhorta tionis inetigavit, ei modo docendo, modo ex,con equendaa

hortando,

,

modo

se objioiendo.

suatinendo,

omnibo

modo

in

pericults

indeeinenter pio sola

-

minc occurrit. Dein dicitur, his fultus virtutibm /xn i-tttssr >»/ sftftt /«/,/
a/t/tos

ministeriOj


ttcut

mansiSii

tottdem

<»

stitr>f/<>/
diebus jacuerat in sepulcro,

F

DE

302

AUCTORR P.

.1.

quando

ptdero ,

revocatia est

MATERNO EPISCOPO,

S.

per baculum S.

idlicet

ad wtam^

oiographus^etpostettm.mutatadumtaxatphrash

Petri

omtssogue f/ir obiius, ffartgerus apographis, quibus fransMwne 197 Locas emortualis in clare exprimitur signattts, non is est BoOandus, Vitatexemplaribus,etunadescrtbiturpro : in aliis

de quo tuperiuA actitm

etl. ,...<

(p

Jg^J"

195 ScimusS. Maternum epUcopatum Cenuisse anno 313 et 314, ac deposuUse credimus ante 241, guo Euphratai Coloniensium antistes Sardicensi vynodo interfiusselegitur;quo annonwrtutu jit etan biographus ex traditione tneliore, guam alias, acceperit, qtue twn de lonna sedis

jfutu iaia

morte,

digiosasaericorp^troiisMio^ctijmnequeinillis, ulla mentio nequein Barigeroapud Chapeavillum memoratis et post ex integrum textum Demus est. exemplaribus: Obiit autem apud Co-

t

tluratiinif

tinn

tradit,

otntu ejusque adjunctis,

non

hcei

mb

nisi

ea

cnarrat

loniam ISKalend.Octobris annoDomini 130. CujusobituTreviricomperto.moxColoniamprofecti

cautela,

flr

Pastorem suum repetentes. Aderant et ' a/. ColoTunerenses, qui simui cum Coloniis*eum sibi niensibus retentare satagebant \ Ortatum est diu ab

monmmus

gua

sunt,

Isitaque Bolitus erat per

193, transcribimtts.

ii

assignandis

Smuti ignoramus; acpromde

fiisius,

Docturnam quietem, locum, ubi corpora Sanctorum requiescunt. rilenter frequentare, et

*

ibidem diutiusin oratione solus persistere :unde dum quadam nocte juxta morem eamdem ecclesiam intraret, ibique prolixius divinas laudes noctera co?pitsomno

ponentes, deinde a littore fluctibus impellentes, quoDeus velit, abire sinant. Mirares! Mox ut

gravari, et ab instantia precum, offendente ssepius lingua, retardari ille in subsellio, quod ibi

angelus consuluerat, factum est, navisque sacro corpore onusta, nulln se regente nauclero, an-

celebraret, circa

mediam ;

gelico

ter se

horae spatio, milliario confecto,

somno cedens, celeriter obdormiBtatimque apparueruntei pervisionemS.Eu-

pauiulura

vit:

B

ad genua cubitis, at iuutrasquemanus sanctum caput reelinavit,

erat, conaidens, infixiB

et

chariua

coronam, quae a paest sumpta, e1

icit,

denique Mgidius Aurem-Vallisin AddiHone ad Accedunt Ms. Trevirense eccle-

cap. xvi Sarigeri.

sta cathedralis,

cum Majoribus nostris communu Joanne Gamansio Societatisnostrcepresbytero, ac Medulla gestorum Trevirensvmi conetnnata a Joanne Enen et Latine reddita per Joamiem Schekmannum : sed in his contentio

i

regum cumea laureatusaeteraialiterper eve

catum

rabia. ''"

"

160 His dictis

ftitf"*

adjumtu,

a

mox

disparuerunt

;

illeautem

tenuissimosommo

evigilans, valde quidera laetus de ostensa sibi visione exstitit, sed tamen

proponttur. Seriem istam

re-

Beorsum ramiliaribus discipulia hoc, quod sibi ostensum fuerat, retulit.Dieautem crastina, convocata ad se fratrum caterva, coapil eoa stu-

eorum ad

admonerej

el

animos

cosleste desiderium delectabilibus ver-

accendere, ac per totum diem salutaria monitaeis dare non cessans, usque ad octavam

monumentorum et

aliter scrin-

torum.xdemdeloco emortuali attestantium non eoenmoadduxi, quod ex tanto consensu tueri intendam smgula in tis tradita :

diit, el

diose de Qdei integritate

<>

triumpopulorum de SancH corporepaulo

tatim adesse corporia rriolestiam sensit, accersitoque ministro.cumejusjuvamineadcellam

C

incerta sint,

et

II. Marice Munsteriensis LuxemConsonant et Gesta Trevirensia apud (HImetum, Acherium et Leibnitium, nec non adsin gulapene verba Chronicum Magnum Belaicum

C ujU8_perseverant.aflnemnon corruptionem prassentis vitae

incorruptibiliter possidebis, el in conspectu gis

referuntur,

burgi.

:

pos!

quarum

membranacei apud

ex Ms. monasterii

Christo perfamulos suos destinata cuius marcescit, cujus odor numquam

quam

ap-

sui Pontiflcis, a

signati P Ms. 1 f, et P. Ms. V). ftem duo apographa Mss., quorum altentm desumptum estexcodice Vltrajectino S. Salvatoris, alterum

nos Mss.

perpetuaa ammnitatis

:

Rowehe,

est, littori

L98 fta habent, si minutias excipias,

notavi prcecipuas, duo eodices

nnmquam

novit

Tunc Treviri corpus

rerojgio

Valerii honorabiliter sepelierunt.

die tertio ex hoc seculo migrabis, el ad inenarrabilia Doraini tui gaudia introibis. En cerne

tln>s

{aliis

n/.

ex

cipientes,

(|iii;i

tibi a

in Ioco, qni

Deosibi destinatum, cum gratiarum actione susTrevirim revexernnt, et in ecclesia non lon^e a corporibus sanctorum Eucharii et

ac ceteris odoriferis

centes: Ecce Materne, sicul olim tibi promisimiis, ita ante diem dormitionis tuaa visitandi gratia ad te venimus. Nuncergogaudeel laetare,

radiso

cnntra fluctus dirigitur, et parvo

Cnloniensium Rnigne

plicatur.

floribus mirabili arte intextas, in capitibus gestantes, consimile sertum demonstrantes et di-

praamii tui incorruptibilem

'

Roze. Rawenkirch) tunc vocatus

B.Valerius, clarissimis vultibussplendentes, Bacerdotalibus infulis coruscantes, coroliliia

remige

tristitia

et

nassingulas, rosiset

al. tenta-

Interim quidam venerabilis senexin bant urbeapparens monuit cives, ut, a litedesistentes, siiis parerent consiliis, et corpus Pontiricis in navi utrisque.

contra enim, ut

^^P^cmm^nonposswnnonrefragari annoemortuali,ibidemdes ignato, reor,

refragatu

bis

liistoriii.

cui ut

equidem

ipsamet subjuncta translationis

no

ram subsequentis protraxil

noctis

sermonem exhortarium

quod reliquum noctis supererat, in p8almisethymniscum fratribustransegit. Post pullorum vero cantum, instante jam die, venil desuper clara vox, cunctis, qui in ipsa ci.

;

cellula

'""•""

"'" »»<>« gmMitate, '"'""'>i»*i<
,,„„. certe

mm

erant, audientibus, dicen veni.

Materne dilecte Dei Qui mox quasi assuetam vocem audiens,

convoraus ad circumstantes fratres tilioli Mi.

el

m

'i,

st

viscera

ait

:

Valete

mea :egoenimjam migrabo,

«<<"<<

v.

„,. ltlrrirlis

preesenti seculo ampliua vobiscum

non ero. Im Iujbc dicens communionem Dominici Sacra""'"'i accepit,statimqueaanctam animam axhaTunc, qui prtBsantea erant, Udelescondi-

r

Jimt

«130 J, mrto.qm», "-"<«< concursum rstum V***«*>i TrevinnTiumt,? grensium adwbem ,''"' """*""" " s " Cohniensem ',„,/, annos 128

l:i "-

<

J

ftanue

'""' •"<»!<, ,,,,„

<<<<<><«„,,

">"""

'

t

l^rabunt

"""""< >"/">«"<

,"

U

""""

*«* :;;:;:

Propter lL' X 'rl

*t*+

,lh axequias expleverunt,

et ejus corpus non longeareliquiisSS. Euchariiet Vaierii honorabihter posuerunt, die is Kal. Octob. Bactenus

s.

,

QUARTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA Euchariwn a

S.

fideiibus, qui iilius morti mferproinde freviris obiisse innuit Eteutpaucis utrique rationirespondeamjdubium

fuerant,

wm non

ctc

quin inter citatos sciiptores

est,

siut vetustio-

res JEgidio et

nominatim auctores Gestorum Trr~ virensium, ui proin perperam ipsi affricetttr hi$torio ut primo inventori. Vide prcecedentem § in f/ne.

quod

200 Pra>terea ex Barigero

i">» sai

amsequenter negat sw iptw tieotwiais

non seguitur, mortuum

timo,

quem neque me-

,

Gesiorum auctoribus anteriorem

moratis

exis-

Sanctttm Trr-

esse

Nam Ucet dicat^ n/n/ Treviris sepuitum a fideiibus, qui morienti /ids/iteraut. id ita

virts. ftiisse

exponi potest, ut ex

kis aiiqui, preesertim

domes-

corpus sancti Pastoris Colonia Trevirim co~ ibidem parentarint. Hepeto

tici,

tnitati fuerint, ipsique

ante dicta, non defendo /Egidium,non Gestorum Trevirensium conscriptores, aliosve : sedmiror

normam

scribendi

dum

missionem

S.

a nonnemine usurpatam Materniff S.Petropropugnat, hic

:

nihil ei adversatur silentittm antiquorum,

rationes tncontrarium allatai.Traditio

est,

nil/il

firma-

ta testimoniis scriptorum, sufficit, licet hi multis seculis a rr trudila remoti st'nf, rf, ttti ipse /n/t-

201 Piurium, inquam,nam prater enumeratos corpus S. Materni apud Coionienses defuncti

Ei/sriiqrrnius

(iuitirf/uus

discipulum a/tctarift

facit, in

'suardii/i

f

23

rt

Octobris

:

PetTUS Mrr-

,

quos pierosque

Maternum

Petri

S.

perpetuo honorarunt monumento. Ulicenimin istius rei memoriam sacellum excitarunt, vulgo Rudenkirchen, quasi Ruhen et Rewenkirchen, quietisaul doloris ecclesiam nuncupatam. /<>ro ac reliquiis scribit similiter Winhemitts Sacrario Agrippinm pag. 23 neque de iil

«'st,

De iisdem

m

atiis

;

infrt/iqendu/ii

/rctitttiisw

QUOd

rr
////ilar

sit/i

fitirm

Breviaiio Coloniensiante nominato: reliquiarum portiuncula extra Coloniam

Ejus

///

ad Uii.Mium iu vicino loco relicta, frequenti hodieque concursu celebratur. ffabeo etepistolam^ d/ttatn /nf

Papebrochium nostrttm Caicoria,

Crrma/ii/r,

t/ttr

e/tjus

civi-

hi/ii antt/i 1689, " riro,

tfir :\0

subscriptum nomen n
qtti trsttittir, SB fitissc SCBpiltS

satis distinguo} sed

Kitliclirrfien sru corrupte Hodekirchen, visitariqueibidem a Coloniensibus partem reliqtiiarum S. Materaiadfe /'/i

ad fes/umS.

11 Sc/item/iris iisqac

Mir/>ar/is. His s,irrrd,is,

in tihro,rtti titulits A.nim83 illustres Julits, Clivire,

Montium, Marchisa

etc, ita scribens ad diem Septembris pag. 164 fn Montensi ducatu, prBBfectura Levenburgicaj pago Rodenkirohen, duabus super Coloniam Agrippinam leucis, fe :

stum

i/isttm

miruridum

rfies

Hreviaria

LubeCO-(

Sr/>frii/hris

1 1

item

Coioniense

ad

Trrrirrusrs. 1'rtrlrrra

nooterif tini rrlii/iiusijtir ii/uiirs, q/ti

sttsritali
iti

Ma-

Afsut/a S.

piurimum juvant ad ei traditioni fidrut conciliandam conditorium quodusque nunc ostendi uii lir
res/iqiu

qit/r, teste

rum

Ceterum,

/is, jii.rt/t

etiam hisce monumen nostram sententiam prorstts verisimile

trin/ili

ro

o/in/

loCO e.rsfrur/i,

/iroirero, fiodir s/i/irrsui/I, rt rtutre/ia-

religione et votivis peregrinationibus conte-

illis,

/m/t h/\, episCOpUS

uis rit/e /losfrriurihus,

stem sint

ittnt ftaliro aii/iqifitirrtit srru/ti ix, /tet/ttr utt //<

Saiirtoriiiii,

positum

fuisse,

antequamColonia Treviros

mculo.

lot

Demus aliquottestimonia. Ad

t/iosa. ilor mifii rrrftn/i, i/iiinf nihif orrt/rrat tn

miraralo trans/afi

COrpOlis

qitait/ iu alfrro s/isritafi in

iliiiiieham, i/itnt

pro

et si

tuai/is /s/ili/i

ii/rrrdihi/r

Sa/i/li, at mti.i

rri fart/r rrritalr rrrnrrr/i

at/ lr/i
sil

|

iiioiiitiiirnta,

,

aarfores,

probatum mihi non est, quam secundufn. Demum ponamus, accessisse a
/iriiititni

ttsqtie rri t/estir

ftistoriaui

mljuneia

ronfirta, tioit/fitni fah/iruhittttt*,

utcumqttr assequamur, eint l'hii. ris



i/l

,

per

pacto

/iiisliiio/fuiu

<-uitjrr(uras

Trevirenses

quove his destttut sepassi IVam cum Euchariuset Valerius Trrri-

drfuitrti rt

liitiituli

esscnf, firri /lotuil, qtto/t

rssr srrihi/ atutor

srilurt ruf/urit Sanrfus, traus/Kirtarel/ir

/11111

ttt

soeiis

Cfirintiii Itrft/iri /tosf

uhituiii

,

nt

Trrriros

su/s sr/irliriulus,

posfremu' sanrft ParenttS VOtuntati refragari Itteritit rrl ausi 11/11/ si/it C/ihiiiirnses.

riti iki

na-

HistoricB Spirensis,

urbis Coloniae gemitu, Hetnrj.t.

tam

ul

sepeliretur,

lnjjiiliri

moerenti defertur, ut eo

temporis agereral

incultus, in

memoriam fanum, Materno

Tre-

Eysengrenius

virorum vero A.ugustam, inquit I

trans-

est, ttbi

alioriiin

cumsacropignore Trevirosdevehendoquie-

oisse creditur.

Hh.

us

\~itis

piurima contigisse non minus prodU

///// itui

portaretur, ceiebris usque hodie

Sed

an eo prodigio iisveadjunctis peracta sit transia iio corporis, neque veiim asserere, quia denuo tr-

Colonienses Sancti ac dein Treviros translati? 202 EnimverOj
Materni cella nuncupata, el in qua, utloquiG«/iwMMS,referunt funus beati Confessorisde-

prmfuerit an

/n,tr sfatiift/m rsf.

t/f

pctttisint sacrik exuvt:s

itir

apt/d Tre-

tanto

ktmenlatione

Loci, qno tum perpetuam rei

lacrum, exstruere-

Septembris Tomus IV.

50

§

XX.

th

alii&que 1'llUSis

prorsus mils

rttm

rmtur. Quid causm est igitur, cur minus robitr habeant simiiia monumenta, hodiedum exstantio, a
S.

vicinis accolis, celebrat.

sepositis

rir/i^,

'o/o-

terni defendunt,

fut/s, rf

*jo:{

estj ohiissr Saittltiiit /ijitt/f l/iitis, tttnt

ses obilus ef Iruits/a/io

juxta

dus)constanter,unacum

Mt/rli/rotoqii

anni 101N, ac Leodiense anni 1636, nec non Lectionariitm Trrrirrnsr, iu qitorum frctionihus dr Sancto propriis describitur ejus apud Cohnien-

supej sunt,

Ma-

s.

quaj Colonienses

subsidium vocat. Accedunt

Mo/nni ad

niense, (irrrrni r/

qwe

intestina,

Coloniensis (secundum faciem Sanctorum jucun-

tj-athint

ft/issr

l\

•I.

Iu eo tam.Mi ioCO,

:

AibericilS

franstfilttm

ipsemet neotericus, ubi S.

ttm/ni-

humata sunt

terni

22

cursum, ipsins

stitit

Trium fontium monachus, Albertus abbas Stasceus CratepoliuSj Gelenius et u/ii,

r,l

suum

navicula

s. Materni, Trevirensinm, Tungerensium, Coloniensium episcopi, cujusviscera istic quie scentia quatuordecim dierum visitatione populus

Trrr/ritn

tnentU,

(irlcuitts iul/icr/itfirra /iaq. nl»i

MTTi.Ki:

appellatur,

li

et subticet

drtisis,

/

corrupte Rodenkirch

vilhi

primit

sensus.

ditur;

optima

eventum Rawenkirch nomitemplnm bodie cultissimnm cum

facti

acccdat TheodorUS Khfii/.Sorict/itis Jrsa

transiationem corporis, nihil valrt tradiUo, nihiiobtinet aliorum piurium con-

ivttsftisit /ru-

ob

naretur, quod

non audcf, fabulosis adjunctis historias su/is consarcinarint. Hic interim, quia unus aut ailer similium scriptortim focttm emorttiaiem non ex~ riari

ntuitwih pene

tur, atque

:m

Itolil: '

Q8t,

1

1

ei

:

DE

394

M

{populus Post denique veniens tania Treviros. in TreS. Maximmi deferens) dicitur quod castellum, parochiam ad

S

rORE

|

iZr^corpus

I'.

.1.

EPISCOPO,

MATERNO

S.

qu«dam femina, immundum haEbosina; ecce Trev.rorum populo, bentspiritum, exclamabat NumquidInon suietat Quidfecistinobissm? Valenus, Euchanus, Dei tobant vobissancti intorquent nos qui Agritius,

§ XX. Locus primaesepulturse; translatio corporis ad metropolitanam Trevirensem; pu-

et B.

Maternus

et

mu ltasque

^es nentep.

inferunt angust.as, quia

Et confestim cuhucadduxistiS. Maximinum? civitati spiritu... Deinde rata eat ab immundo Tunc univerTrevirorum. appropinquaverunt sexus cum thymiamatis S us populus utriusque

blica ejusexpositio; reliquiffl in aliis ecclesiis.

multa

rpu

t- >!«•<

lepultwm fuxta ss. Bucha,

wrn

H

flce

primum

Materni tgu&ui

PretiosaS.

deposita fuis$e

Treviros non longe

apud

a corporibm ss. Euckarii UroircriiS

§ pru-eedeiitr.

num.

lib. II

civitatis antistes pontificem. S. Paulinus igitur ejus antecessores quam in basilicam S. Joannis,

vidimm

Valerii.

et

"l<

\

incensisetluminaribus et frequentia exierunt ornamentorum, obviam contra suum et

honori-

88, loCUm

Maternus alium SS. Eucharius, Valerius atque ad quiescendum: illic prasparaverunt sibi locum cujus superius ecclesia, in vir beatissimus

seu basilica S. Eucharii deindenuncupatum fuit, <( uhi /ii/in extra civicatis ambitum cernitur basii
vero sacra lipsana translata Utudatus annalista,ad sacellum se-

Inde

fidssr, innuit

ptentrionale extra

novam

s. toathice basilicam,

wb nomine tpsms s. Materni exstructum, ibidemgue usque ad kanc diem supra solum eminere tniiiulimi ejus marmoreum. Idem de tumulo confiniK/t

Lectionarium

rfnfi

Ifafc

.

",

205 Exstat

Calmetum


Hisforifiiit l.utltfiriittfit


Trevirensium

Officiorum

anno 1646 excusum, idemque de dcin in '

s
inter probationes

Iti/tt.

385 jDH-

COl.

I

instrumentum insignis donationis ei /fitfif stl/> tiiiiitiiit 379 //''/' l'Jf/in/itti/ archiepiscopum Trevirensem, unde tranecribo sequentia: Donamus ei logamus (villam Longa-Suram) cum campis, arcis, sBdinciis, de)n
ciniis,

templo

curtibuB, familiis,

manclpiis utriusque

scmis, agris, pratis, vineis, pascuis, svlvis, venaIms, ;k|uis,

i

aquarumque deeursibuB, molen-

iliuis, piflcationibuB, vicis, \iis et ini iis,

exitibus,

et reditibus, tarria cultie et incultis, queesitis et

inquirendis, ac i

fti

cum

universis appendiciia et ad-

Materno, cujus basilica ad

sntiis sui>, S;imc!«i

Iquilonem couatructa

Euchariiconfessoris prope

basilicaa S. esl

:

aa videlicel

m

ratione,

a

prm-

,

fitirtt/er

delituisse

eadem

cmnobii

s.

niam paulo post /empora

20

abbas

Fridericua de

Heinsenbergh. Sub hoc constructum dotatumque «'si altare S. Btiaabetaa tn ecclasia s. Materni per nobilem ao Btrenuissimum virum Ilennrum Sohenokj vulgo Zizermundl dictum. K vita mi-

Sapt 806 Quo tempore conditum

gravit 1344, L6Cal,

modo

quoveinidem titteris

delatee sacra exuvice S.

mandatum non

OCtOVOCOrpUS

templum

(jt
reperi

rtiomtimt

;


Materni,

certe seculo


corpora SS. Euchariiet Valerii,

istud,

si recte

fUXtn

refert

summam

aedem transtulit,templique partem, donariis at.que ornamentis affectam, magna hominum ad spectaculum effusa multitudine dedicavit, atque inde pristinus sureximiis ante

gere divi Petri basilicae nitor, cultusque sacro-

pum

intermissus, alacrius repeti coepit. Ita

ille

corrigendus tamen quoad diem translationi assi-

gnatam

enim

tttm ex ipsiusmet verbis infrarecitandis,

Scheckmanno

lib.

Trevirensi

III fol. 42 verso, et

mox

ex

citando ; utrobique

clare dicitur,peractam esse translationcm 10

Kalendas Novembrisseu dic Octobris 23 anni 1037. /t/r/ti annus signatur etiam in libello de ostensione reliquiarum ccclesiai metropolitance lingua Germantca conscripto, et typis vulgato subauspiciis

usque

Richardi archiepiscopi, qui ab anno 1511 1531 Trevirensemecclesiam gubernavit,

f/t/

de quo

mox

recurret sermo ; addifur, transla-

adstitisse tres episcopos,

Tultensem

et,

quantum

Metensem scilicet ex nomine urbis

conjicio

Teutomco, Wirden, Virodunensem, ac deinceps annua memoria celebratam fuisse translaUonis

festmtatem

'

m

UjUS re.

ecchsia metropoUtana. Plusdicit II

Antta/ium num. 98

memoriam

sic

scribens

priscis tota dicecesi

feria-

'"" wterea Fastorumlibricustodiunt hacnotax Kalknd. NovemhkisTrev. translatio S. Maii:i;m.

notavit

scribit apud n<>s tom. VII Mcdi pag. 82; ubienarrattranstationem s. Maximiniex \
eamquc

signi veneratione episcopis cleroque ducentibus,

ad

808 Certe etiam

bhgraphus s. Mtiximmi, qut secuiidttm Benschcnii conjecturas dicto sectdo floruit, quique sic

,

Poppo (archiepiscopus Trecirensis) 12 Kalendas Novembris sacrum divi Materni pignus ex monasterio beati Eucharii, pompam in:

liruirmts Ub. si/

anno 1037 ad

Ef/bcrti archiepiscopi,

translationem innectit anno 1037

hoc

tioni

;

scriberet auctor,

supra memora/i, eo ditata fuit ipsa Trevirensis rnlrsiti metropolitana. Browerus lib. XI num. 62

rt

t

sic sctibit

cum

metropolita-

historicum,

.

in ecclesia,

juxta cujus proinde fidem haud ita diu gavisum nam Trevi~ fuit templum S. Materni sacro hoc thesauro,quo- miSr/ii.

Matthim citansque Antonium \hsenich ejusdem camobii ascetam
E

rationem allegatam ?ium.66,suf- et inde transinnuunt, tria Sanctorum corpora simnl latum fuit

fuit ob

visum

Lectionario

sent

sancti

procul a civitate mirabili construxerunt npere. ,'07 Posteriora verba, quibus alia prcemittere

perpetuum ibidem permaneat, et omnibus hons Dooturnia ante aanctum altare lucernm inoon oo lumen adesse perpetim non deflciat. Si qua yoro persona eto. / nde \ntelliaas} etiam twn ecclesiam fuisse potius, quam exigua molis sacebEcctesiam similiter appellat Gabriel Bucelinuspart. il Germania sacra pag. 224 } ubi recen-

At

honorifice conditus est.

quiesEucharius, Valerius, Maternus ex altera sibi quam ecclesiam, infra cunt parte civitatis,

tit/it r.r

Itint.

han.

meminius

Benti diedivini Offlcii stabilitas vigilanti Bolertia ni

tmurn, ut ap<

ibique

monasterium} ejusdem Apostoli nomine

insignitum.

imperavit. Videhcet

eum

ferri

mdificaverant,

aeposiUonU fuisse, ait, i/>sam oratorium, olitn s Joanni Evangelistw ton^rt >
hodiem

dicta dicecesi recoli tyusque trans-

vnslationisfestivammemoriamMbe23 Octobr S

fllaterm

'ntur de (rti/tslatione recitandttm ritu semiduplici cum

lectionibus

lationis

int-

moria Offtci» annuo ibidem recolitur.

,

QUARTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA leeiiomdus seeundi

Anm "

propriis,

quanan

lluo

imposiiwn

pata

ejusce nominis primus {verdasunt Scheckmanni)

dum chorum

novum

ecclesise

erexisset et divo

Petronovumstatuissetaltare,quo

illud reliquiia

magnificentissimispotuissetornare,

Ka-

tulit in

lendis Maii ex altario divi Nicolai tunicam illam

Domini Jesu inconsutilem,

recondiditque

in

novumpOTsebeatoPetroapostOlodioatumaltare, unacumcorporegloriosipontificissanctiMaterni,

munivitque

firmissime

repagulis

vectibus

et

<:t

•

>tt(/<

i

rti.i-

magnse sestimationjs onustum et refertum. 210 in aHari s. petrieo, guo dictum est,modo 1612,

iliustrissimo

Bxportatsa

reliquise invenue, tribus argenteis ad chorum superaltare, quod tum locatum fuerat ante Ceesarei culminis potentiam. A.ugus-

prinoipibus fulcita erat seu stiElectores unperii, quoa chori principes vulgus forense nominat; (Jriel Moguntinus archiepiscopus, Etichardus Treviricus archiepisoopus, Philippus Colonianus archiepiscopus, Ludo-

comes Palatinuscis Rhenum. Episcopi, al duces et marohionesi Ubertus marohio Brandenburgensis, magister et dominus totius Ordivicus

uis Teutonicorumj FrSderious marchio de Brandenburg; Fredericus Bavariaa dux at comes Palatinus; Georgiua episcopus Bambergensis; WilhelmusArgentinenaisepiscopus; Iricusdux Wirtsmbergenais; Christophorus marchio Badensis; Mathaeus episcopus Gurtzensis; Eugs episoopus TuUensisj Kasimirus (et) Johannea marchiones BrandenburgenseSj Philippua (et) Emestus marchionea Badenses. 212 Nomina ambasiatorum aive legatorum et wevmqw U quorumdam magnatum Legatio domini Pap»; gatfs, puMioti i

:

legationisregisFranciaaambasiator.Claudiusepi gis Ajigliasregis

apud Richardum

omnes

eo uliuri

deiitescens, reciuderetur ac publiccB venerationi

vidiprassens ego F.Christophorus, tuncannorum

exponeretur. Postremum hoc habemus ex binis /csli/iiis vnwvis, cf crrisi/t/iii/vr ovulutis, Jtxmuc

circiter I*;

Enen sacrarum Litterarum j/rimuvifC rtrlrsitistr, ur

in

doctore, tunc cedis

t/ri/i r/iisvu/nisitljnit/tinrti,

etJoanne Schecfcmanno, Enenii interprete, $ub idem te/npus iu mimuslcriuS. Mu.rimini COSnobita, Divuni itaque, quod archiepiscopus cum nobilissimu canonicorum collegiosesecontuleritadeccle sium primariam prcefati anni die 1 Apriiis,

;

qua

in

enumeratasreliquias, contentas /n/s,

de

tumque post duabus priori-

repertce fuerint tres cistce ;

adrem nostram

ivrtiti

in

ntrvti

tradunt sequentia

:

quam denariue

repagulis ferreis amicta, super

argenteus, cui illud insculptum sive anagliphum

Sanctds Maternus.

:

tum corpus sancti Materni cum

Iu qua reper-

capite ejus, qui

Trevirorum tertius, CoIoniensium,Tungrensium primus prassuJ fuit. //'/ apud Schecfcmannum lib. ill

lectoribvs,

l; 11

,

a Breythbach archidiaconum, dominum Christophorum a Reineck, et tertium item canonicum, ri/jns sibi ntmirii

nintittiii

quo

expo '!"

l.nrhitt.,

principibui

,

die ri\

reiiquitB

l">-i iiut

Maiana

Lntererat

ac

/m/j/uc

i/ti/uit

efl

,

ru funeralea observantias dominaa

HJiaa

eral

u/iijuut

(inventioni sanctissimce

Ulustrissimse Mariaa

gna (ut par

i/irs

pompam

('elebrabantur,

:

tertia

consecrata

peratricis,

desoribit

posi

Blanlcas,

t

cum ma

uttssr

\\

,11! st

vtpfnv.

.\„tml'mm

,1.

48, iistlvm

ostensione reliqttiarum enarratis

ubires ufl finitimos longiusque pQpuiQS prvmuimssvl, Trcrirtm tinit

pOSitOS

causa

religionis

confiuxisse

hominum

tr/i/i/tti

millia. Posl

memorontur ad hac obfrequentem

peregrinanthtm aecursum,etprocurante Richardo archiepiscopo, et rogante toto capituio molropoliifiiit,,

ineignes visitantibus dictam ecclesiam con

wss/f

s//t//

fjnr,

tit

earumdem reliquiarum

isitmiti '>!'

S8CB

indul

< ,

gentim,

tdqm

/>f///.

r/

ii

vrl/i/t/ifts,

apostoli,

iv.

it/ii

svtiiiiiin

iini

ii

hccc

'

loco ponit

quo auscitatus

odorum

corpu

S.

recensens

iiriiiit,

ac

,

eleetoribus,

archiepi-

iius.

P

fuit S.

iib.

lli

exhibendas

bacuium S Petri Maternu octavo, i;

Materni episcopi.

pertinet, quod refert pag.bQ Vnno Dominicaj [ncaunationia miJ

iir,,,

r,tui

Aprilis, cumjam reliquiia praanominatia construere intenderent domini eanonici majoris eocle iaeTrevirensislocumcoi] lervationisin lignem,

excellentissimus,

iintissrftti

iteraretur publica

Sckehmannus

exhibitio ; uti fuse enarrat

lesimoquingente limodecimotertio.tertia decima

imperii

'

ppputo

imluigenHm a Leone V /7'., statutum quoque anno per continuos quatuordecim dies, incipiendo a die n» mensU

in-

princeps

00

srp/tini,

lemnitate, devotione, cultu.

illustrissimus,

sacri

iih.

sithj,i„t,it, t/iiinf

iti

,

i

tlv i/ivr/ii/m/r vi

erenisaimae im-

ducis Mediolanensis

dominus maximu dominua Maiimilianufi Elomanorum impenatoi cum tissimus, aemper Caasar Aiigii tu victissimus

v.vt

213 /iroircvus

Juliit

pag. 45. Sequenti pagina

reiiquiarum delatas fuisse per venerabiies dominos canonicos dominum Otionem

etnu/iih-s

repetituT sin

In medio altaria tertia cista fuit Lignea, tribus

habebatur

additumqueestinferiuseademmanu.

tresastas tapetibus pretiosis circumductas cutn debito ornatu pracedentibus cereis magnis ex >"-

1

Feria quarta Paschatis, jusseritque apeririaratn,

E

Ferrariaa, episcopi Wormaoiensis, episcopi Spirensis, Lantgravii Hessi»; amba ia

bio oum brevitatia amore, tum ob copiam pene innumeram subticentur. /// ora marginali caiamo adscripta sunt verba seguentia lla-c Uun

archiepisco-

obtinuitque, ut lunica

i<-oitiun

-.1

filit,

Navarro.ducisWilhelmideBa-

berg et multi alii praaclari proceres, comites, barones, milites,domiceIli,doctoreSj prealati, qui

Dominij reliquusque sacer tkesaurus

i

:

quo Maximiiianus imperator principum imperii comitaiu institit,

P.

J.

cistis

tordomini de Walachia in confinio Constantino poleos. iicin Lantgravia Hessim, comes Hennen-

Treviros adveniens,

AUCTORK

ridebis.

r.iitritv t/st/uv

OCduSCB fuerttnt Sancti uostri'sutrtt'

pumebelectorem

impi mtore,

excusum postea

varia, ducis

ad annum

-

ui

que reliquiis(eAainS. Materni, utpostvidebitur)

cum

tvmutmtibu

genus reliquisj

e( id

soopusMarsiliensisjlegationearegisHispanis^re-

'

tituuui. ir>i2.

dueibu

ne pateret facUe aggressua et apertio. Reliquit itidem memoratus et perpetuo memorandus pontifex altare duci Nicolai satis superferreis,

«Iiv

primoribus, summatibus, comitibus, baronibus, ambasiatoribus

talis claritas his

annum 1190JohannesarchiepiscopusTrevirensis

396

episcopis,

tain, translatua

reconditus fuit in ea eceiesim parte, oueb post Chorus S. Nicolai fuit uppclhiia, donec circa

.

scopis

quartaetquinta historiam contuient translatioms Coloitt/i TYeoiroSj sexta autem post assignatum prnntE depositionis iocum clauditur hoc modo : Taudem ordinationedivinaper inclytum Popponeiu archiepiscopuui ad majorem eeelesiam Trevirensem.saneiis Petro et PauluapnM.disdediea-

estdeoimo Kalendas Novembris. Quo loco mirabilia magna operans, neutiquam primaa pausationis obliviscitur, utrumque [ocum incredibili miraculorum multitudinecollustrans. 209 Ceterum sacer iste thesaurus, utiintelligo ex Medulla Scheckmanni iib. III fol. \\\ uerso,

tlftiri

fitti

Xoctumi

di<-

aece

quod

ehabuerunt infringerealtaredivi "i sadi

m

i

I

eci Le

ia

(

Nicolai,

luodubi apertumfuisset.

Reliquia Sanoti

n-

DE 4.1

CTOEB

J.

P.

MATERNO EPISCOPO,

S.

invenerunt cistam angulatim ferro munitam, domini sigillatam Bigillo feticissimffi recordationis Johannis.hujiisiiomiiiis primi archiepiscopi TrensiSjinquasubscripUesuntreliquiaereperta?, Jacobi apostolonim, ubi

etin festo Philippi

et

ceiebratur ejusce ecclesiae dedicationis dies, denunciatse populo et intimatae. agiervantw etiam Trevi-

rU

i"

''

i

-

*'

tia 8. l'au.Iirti

ait de 215 Tum tonga serie easdem describens, Sancto nostro : De maxilla S. Matenii episcopi nini dnobus dentibus et aliae reliquiaj ejusdem ioudaii, ,'olut;i: panno. //'/" dcnum progreditur qucc reiiifuiorum, hr ..nnh.t ntl niiitmiutioni-ifi iu aliii urbis Treviricce prmcipuh ecclesiis servan-

tur quamplurimce nitiias

S. Uatthifi:

(excipe ecclcsiam nostri ossitpiat; credo,

at in

:

Saru

iis

ti

notMUores dumtaxat producere

Num

ecciesta certe possidet aliquas ejus reliquias

collegiata s. Paulini, uti discimm ex libello impresso de solemni ostensione reliquiarum, quxe in

annis bisextilibus Dominica proxima

fit

quo translationis

riarecfditurOfficiosemidupW^^W

in i.

nalahsejustn 14 Septembris, quo sub rttu duphci, Officio celebratur cwlis festkitas possc ifidicatur in Catendano, est, ei

(Jictwn

anuapan

sed hoc

fuod Lectianario

prtefigitur

;

haud dubie propter

festum Exaltatioms sancce Cruch,Officiumferetotum,utcon/icio,d^umitxir

concurrens eodern die rrttr,

i

Cofifessoris

Pontifu^; nihiletemm

Noprceter lectiones secundi traditioex partim Vita,

notatur proprium

quce partim ex

rturfii,

mhus huctenus

expositis et

examinatis collecta>

sunt, utetiam supcrvacaneum

sit

eas hic descri-

[taqueadatiostransimus, apud quos

bere.

Idus Uaii. Laudatus Scheckmannuspag.bQ monasterio s. Matthim, ejusque basilica titttt dans catalogumprmcipuarum reHquiaatque lertio

Co§ XXI. Reliquirc et cultus lonise Agrippinse, Tungris,

fn/ins f/f

(sottrto)

ebdomada mane

Vigilia

Pentecostes

nonam; itemin nonam, post

circa

mane

circa

prandium circa primam, eas inter collocat et Materni reliquias; idem flt in altero catalogo

S.

annum L515, sed in neutro, hm sint, exprimitur.

seorsum excuso sub qualesve

t/ufi-

8,

)Iatthi
<

">

vsmburgi n, itaU '/" i,\i

216 Adservanturin eadem ecclesia et alimSancti nostri exuvios, sed ece in secretis altarium abdite smii

tihoiiiit,

1

1

[8,quando

illa

de novo exstructa,

e/

per Eugenium tertium Pontificem,assisteniibus

rt

cooperantibus pluribus S.R. E.

tUim ''"'"

(

'ardinalibus ac

solemni pompa s, Uatthiat apostolo dedicata fuit lililms Januarii,atque una consecratce episcopis,

pluribus Sanctorum reliquiis lotresquidem S.Materni \primaria, quce

soiit fini' sffi/fnt, i

upletatajfit

SS.Jtitntiii ilfthti/riisttr, Eur/turio, enlio.oi

PhiUppo

S .Stf/iliuiiii /irtitttumrli/ri sfit ruest

tfUietttl titiitiuittt

s

Motihitr

sittifsi

cobifratris Dominierecta

SS,

hifrritiri

uhhuti

ntt/itf timitilnts

tlrsrrt/ito litthrs

ex

Jth

parte

l/eitetlittii

COnfeSSOtibuS

'lirisli

iliem

titl

ttmt III /fii/. 153

qUO

(

)Ittttlti et

Xirtiiuo,

ttiroff/

rrm pertinentia fuse

ft tilio oti fttiinlriii

est. t/'f<

;ntlero,

tertia vero, quce in

;

(irrt/ttrin /'/'.,

et J/t-

inhonoremsan-

rtteCrtti tsot stiiirtmitiittt/nisttiitirihii

iu

Mosam.

annisbiscelebratur, quarta Feriainpoenosa

jjuli

monasU

Leodii,etTrajectiad

Ulic ostensio, uti ipse loquitur, sin-

iinti, t/iitiiinii

iu

Ma-

S.

honorantur. terni cuitus vir/et, et reliquice

intendit.

t/ttiii

eadem

Octobris,

S.Materao«wi,23

set,

Eehruur/i opnd nos

'2\

iiisifttmrittt) Treviris

accepto,

ttomimt Irt/untur t/i/iiulreim Eminrit-

et

lisstimirum

concesserant ipse

pnvtvr fos,

t/ni

('or
summus Pontifex

et

t/nt/s

Adelbero

Trevirensium arcfupreesul, singuli indulgentias

De

retiquiisS. Materni servatis

pinenses nonnulla

jam

apud Agrip-

prcelibavimus

;

puta

de iis, cfum honorantur in ecclesia ipsi ereciahaud procul o civitate, loco, quern Rodenkirchc appeltant ; et de prodigioso S. Petri baculo, utcumque

ad Sanctum nostrum

pertinente, utpote

onniiliiis

yrrrho

it/slruuiv/iti

sunt)

Banctorum apostolorum Joan Matthiffi, Philippi el Jacobi el sanctorum confessorum Eucharii Valerii, Materni A.gritii c( multorum aliorum Sanctorum, qui in nostro monasterio requiescunt. Alias Sancti exuvias viaitantibus timina i

.

tuitt

inrrtii

iii

<

,

iritu/ihus uul imis

chidioscesi subjectis,

prmterquam Luxemburgi

Mtt/tstnicnsi Ort/inis S.

bis i«r em*

•J17

.

ftetivitas,

risuutur

S.

Materni

l\.r

tlrdurtis

hoc

rt petrottritlr

t/uonto vultti

vt

lumorv

§ /un/utm

oiint

inemient

ttt mevssr titut sit in rjtis rvi tvstiuumium /irotluvvrv FaStOS uut u/io /tujttsimtt/i

fuerit ftffeetus,

untu/ui cuUus tus iion

monummta.

duhium imtieium

Bodierni atitem culvst

/.rrtiouurium Offi-

viorum, in quo biniper unuuoi

rfiss

designantur

sunt

reliquiv,

quo ad

revocatus creditur, et cu/us pars hodiedum aliis pretiosissimis cimeliis ostenditur in sacro

cum

thesauro ecctesm cathedralis.

Si

recte

scriba/

Gelenius in Sacris ctpiis Fastis Agripprnensibus ad 14 Septembris, notahiles ejus reliquice custo(liuiitur etifim

ecclesiis

iri

H. Maricv Virginis

ad

Marice Virginis adlittus, etin

/lu/it/geutios et B.

utraque quidem pollex sancti Episcopi, uti notat

rrrr

et

xxvi de Magnitudinc

Winhemium,

ei/uh/ue posteriore loco

Ctiitinitr.

t/ui

xxn

sijit/ug.

III

lib.

iti

hahct

t/tl /i/f/u/f/r/ttitts

Saerario de ecclesia S. Marine rrrum dc poflice asservato in

in ;

ecclesiaS.Mariceadlittusnihilapudipsuminvemo. 21 J /'nec/t/ru/itst/imnceColoniensiumergaSan- etinsignis (

ctum nostrum vcnerationis indicium est hiero- mitus thcca argentea, in qua anno 1633 reconditum fuit temi.

quamque

cor/ius S. Engefhcr/i, rtilt/

lihrlio

delineans sepa-

iom/atm Geienius, sic habet cap. n

latitudinis, quae est

unius

peilis et

:

In

medii, iron-

tispido exhibentur B. Petri, Apostolorum princi-

pisetB. Materni primi Coloniensium pra:sulis quas inter medium ponitur Christi Salvatorissimulachrum aversametultimamlatitu-

statuae,

dinis faciem ornat B.

M. Virgo cum Magis Evan-

munera e^ow^ deferentibus.

gelicisj

Annua

t/utrm festivitate natalem ejus ceiebrant die 13 Se-

ad quem tum annuntiatur in Vsuardi aue/i editione Lubeco-Co/oniensi aliisque apud ptembris,

SoUerium,tumpra3cipiturOfficiumlegendiimritu th/piitt

/n

Breviariis

diccceseos.

Jiina

habemus

exemplaria excusa, alterum anno 1458, alterum lois. Oittniu ulruhit/ue

»»<<«

(

dhendanotantitrae com-

'mfessoris Pontificis,pra?terquam,

quodin v^horekctionesprimietsecundiNocturnidm-

.

rst jtulutirr

qus

m

Hvnedivti rirnohio, nhi,

tfstihos titti/ssio vt /iuvvlino,

vlurotir

Treeireitsi or-

Goloniensi varitr.

vi/aifi

;

ronttilvru/it

E In diaresi

tur pruprtte, conflata; ut de Trevirensibus dictuin CSt.ex \tlti rt tradititmitms ; Hesponsoriwn ad orturum letttonem setjueits trt/rhutur :

Dominum m

beati antistitis

Laudemus

Materni meritisglo-

^•Adsepulctaimejuseagriveniuntetsanan. tur. \ brs.

Maternum

BnerahiUsDeus,quiassiduisbeatum

\

imracul.s

cliuruscare

iacit.

Oratio vero

est

S. M
;

1

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS.

verohmc; Deus, qui diversarum nationum

quaa intitulatur, Mechlinia,

Materni festaconveniunt,

t

fvdum

cpi-

scopate Tnngrts

;

ossa

itlifjiiot.

Leodii

in /rrrtro niis /j

Coloniensi diascesi notata reperi; venio

220 Arnoldus Rayssius in Bieroga&ophylacio

Irevirenses

etenim in

:

Ms. kujus ecclesim catkedralis, de quo memmi num. 198, post enarratam baculi S. Peiri divisio-

nem

Trevirenses inter et Coloniensesjtasequitur

Tongrenses ipsius baculi saltem aliquam partem supplicarent sibi dare, nec ad noc Trevirenses possent induci,
exur&e Tremrensiiltuc Bujus reinotitiam habemus ex Bistoria visitationisreliquiarum factm anno 189 mense Aprili, conscripta ab auctore contemporaneo, adjectaque ad calcem capitis xi,v Gestorum pontificum Leodiensium apud Ckapeavillum sia cathedralis Leodiensis,

delatis seculo ix.

1

tom. III pag. 213. 1

189

Commentario prmvio ad Acta

s.

Madelbertm,

eujus sacrm exuvim ibidem similiter quiescunt,

quo brevitatis causa lectorem remittimus x hicunice descripturi,qumdeS. Materno referuntur. Itaque memoratus anonymus, prmmissa narratione visitationis feretri S. Lamberti, factm die

SS.

;

p

.

Catkedram

tri

occupavit. Si quis

tamen omnes

sckedulce ckaracteres retinere cupit, dicat is,dummodo satis verisimile appareat, licentiam, a Ste-

pkano concessam sub annum 816, fuisse exsecu tionimandatam anno 842, sedente Gregorio. 228 Memoratm Bistorias riiin siitmrrtitur

visitationis reliquia-

aputl VhiiprariUitin

ritatitin, rr

ah coilrm anon//nio roncimnita

solemnissirha festivitate,

anno

co,i

is<.»

i

hrrlitm,

Petri et Andoleti

MM.

die

i

!

18,

Aprilis,

Deiitde,

iiiam

hahfti/, jurrrit

has cjas

ca /ittrtcm

in

ra sa/trai intlr ,h;rr/irrr,

/alri/t itou

fuissr r/saa/ a/itchttr t.rotiii

rihus tlcscrihit

r/tts

ocrtisiottcm.

eam prmvium, ornatum

/,//,/ /,/,/

;

apparatum

ttirtas /trrrrs /irctilmrcs, i/istititla jc/utt/u, uluu/i/r

ar ilcmurn su/i/iiicutumis,

hit/tisiiu,/li,

utl i/itum

ttrpirta t/itasi srrir, sir/trosrt/ui/ur

rc/ii/it,si,

omnium

modo progressum, exeunt

<'<

rumetecolesiarum capellanireliquiarum

feretro scedulam talis tenoris

«

Leodium

(i

habentur ossa

S.

:

«

In

Materni confes-

primi episcopi Tungrensis, ex Treviris

reliquiis

una cum quamplurimis sanctorum Apostolorum, martyram, translatee,

latores,

sancti

leivtriim Theodardi, a quatuor parvaa mensaa canonicis, el pari lopost eos q totidemS. Materni aliud pretioaius sanoti Lamberti i

;

'iii

<

ni cii

iii

8olemnitate cappaa indutis rubeas por-

tabantur.

22

Suhsct/iiiliir cl tritiu

I

ruiti rc/if/uiuruiu, t/utctul iittroitttm rliori crrlrsia-

ea

mntsis

ornatissimo altari repositm fuerant,

in

u„ui L480,

.lulii

pOpUlt /rrt/iiniliu,

litmi

sith/iri/

«

tia

Wa

S.

(U

delbertm, et exposita ejus visitatione, sic scribiti

Quibus omnibussic visitatisetdecenterrelocatj

cantorambo

.

feretra sui^ I.Tivnnciilis

claudi et conclavari jussit et Bimilibua scedulis

etiam ab extraposiLis et

aftixis, jiissit

ambo

fere-

tra rubeo colore di^nissime colorari, et ad siium

locum pristinum, prout posita

sunt, collocari.

Demum, paucis interpositis, ita Bistoriam cludit; Tandem omnibua hia sacrosanctia quiis dignissime in suis collocati

clare

feretrum

|'

n

ctmreli-

fen

tri

tam exteriores quam intenorea fuerunt per Uo-

/tirhus

Madelbertaa

S.

<'[iis<-
1

ro„/t„„„

„u\

,/ito

ttchi

sit/t/.

ri ,

qttQ

vice, im/iut.

<|iiai'la

''i<'.

ttic |ll

iin, /,„/,/„

r„t„h/
Feretrum sancti

TongrensiSj

tnulta ossa corporifl ejus, per

Stephani

ideui dictus

prur

rrlii/itimit/ii

simt, or,l, „/•„,.

Materni, primi

Paps quarti. » 222 Indepergit anonymus ad fereirum

siitt/tttis

u/flurnlr

simifi /,t„„/i„ /,ri\/i„is locis collocuttf

simo secundo per 'tgherum decanum de

licen-

''/,

ust/ur utl jrstum S, Muritc Mui/t/al,

tuiit

in <|N<>

Ogerum

lircnlia Sl.i'|ihani i'api« rjuarti,

sunt


anno Domini

octingentesimo quadragesimo secundo Leodium tranelata. „i///i/is

Bmc de

reliquiis,

Ceterum idemano

snh /iitrm Catalogi sacellum

memorat

m

cathedrali ecclesia,nomine&. Materni insignitum, rt rrliijinis ariitiltti/t ; crrhu traitsrrihu ; IIcjm sunt, ultra jirauuissas sanctiflflimaa reliquisj in eccle ii

i

ieodiec

i

in

i

ummo

altari et Lnfra septa fe

Lambertiin cappellaS. Materni etin cappella s. ^Egidii di verea aliaa ronerandaa reli retri

S.

quaa propter fuerunt ostensaj.

quiae,

i»iiiiiiitii>

Siirrlliitit

(i

i

etpublicai nttraHoni

ustrttstr

(i

ihitlrm c/ttsdr,,,
c/or/s rchi/iti, t/uu t/ru/ihirr tlrniiu ilc/tiiu/il /uihli

confessorum, virginum atque aliorum electoruui, anno Domini octingentesimo quadrage-

«

'nsl

<'\

eodem

aliorum Sanctorum,

l

utroque latere deferuntur, uitenl \c siibus, miratur populus, pronua adorat. Hinc torres

et in

aliis reliquiis

;

abbatio

ostriisioiirm, muijtiu s,,lrmuilutr iu, houlttm

soris,

ail

civitatis, iu

ecclesiaj et

primarim

isto feretro

t/ui

i/t

mentio. Orditur auctor extoiiendo sotemnitatem suis diebus kabitam, asserendoque ///

pluribus

u

tm

Leodii

verumtamen guo-

veniet;

nostcr a/it/ttam

rt Saticfirs

cum

v.i

(i

)\«in)>
atqiir iilrirro liahitur fortOSSe mtrt/n,.

cumdeipsoagendum

sequente idem I>. cantor (BenPalude) virtute ejusdem commissionis feretrumB. Materni confessoris visitavit, in quo nonnulla ossa ejusdeiu Confessoris reperit, uua ricus

rfr

,

IHStiJ/ll

'iii-unifc)
celebrata,qucBquidempotissimumrespicitS.Lamr

inquit, alteradie

visitantur

schedulam, repertam Materni; ubi Stephaanno 842 nu/i Stepha-

convenerant clerus universus, omnesque Ordines

22 Qua occasione et auctoritate quibusque prmsentibus instituta fuerit dicta msitatio^ exposuimus tom. III Septembris pag, los rt seq. in

et

cum

conjwigitur

latio altrra.

Cum autem

uniia

S.

",

Materni reliquias, unum nempe brackium, ac prmtereapedumejusepiscopale. Etdepedo quidem

apud

reliquiorum

1

S.

traditio est

i

nus I", dicius IV, post PonHficatum mensium septem et dierum aliquot obierit mense Januario it/iiii siT. Substituendus igitur Stepkano Gwgorins PP. 1 qui ab aiino 827 nsijiir mi S (3 .s /v_

Belgico pag. 330 scribens de ecclesia H. Marim Virginis Tungris, insignes kic servari memorat

eadem

P.

Eadem ad erbum

m

describentium itrepsit

ad Leodiensem. ftrachium ejus

roai

1

Remansit eadem Oratio m recenHore Breviario, at omissum esi responsorium ;lectiones autem ex Vita adtres redactmsuntetadnormam Breviarii Bom/tni pro secundo tantum Nocturno assignatm. Atque kmc sunt, qum de reliquiiset

'

1

i.

memoratus Rayssius pag. 264, citans Bzovium in Annalibus ecclesiasticis ad annum 189. Sed niirnr, „o„ fuisse observatum mendum ckronographicum, quod verisimilUme oscitantia

•

cultii in

1

refert ante

praesentis virse prosperitatem et futuram «eternse beatudinis gloriam consequantur. Per Dorai-

num.

399

minos meos decanum el capitulum portatea e coUocate iii archiviis ecclesiaa in capsa superiori,

po-

pulis praeclaros veraa fidei constituisti prsedicatores, concede quaasumus, ut omnes, qui ad sanetassimi doctoris nostri

,

t-.iyuut

multitudinem non 225 Pr/rfr/ca

u(

-

DE

308 |

PORK

./

COlUOfUITl

,,,„.„,< oi

i

,1,,'h

„

um

Q

Matemo

s,

eadem

in

LamberH

S.

eccbsia


etiam mint

I'.

.!.

225 Prceterea

MATERNO

S.

eotfrf/itmt

EPISCOPO,

discussimuB. En Hbi nebatm ad utrasque

229 fiji

1113;

tpecimen I

Bymn*, V» •»

m

esperas.

Ad honorem

unde hymnus ad utrasque

Conditoris,

vivunt omnia,

Vesperai

Diem magni Confessoris

gente nobilem,sed reIigione,charitate Helinum noim titiaque clariorem, quem S. Lamberti praepositum appellat 1

nuncupatoan.

mine,

Ttansmosanus,

abbatem

alii

Celebret Ecclesia, laboris In qua cursus et

EstadeptusprsBmia.

Mariaa multis

S.

Primura

nobilitatus est in posteritatem

praeclare facti

perennaturis.

Ad Germanos

Materno nomen dedit, in ade principe collocavit; quos cum aliis ejusdem conditionis, quoa Parvsa mensaj (titufo .V- MSgidh pem divinam procurare canonicoa appellanl

quibua a

hic praeordinatus

Divina Clementia,

Denos inferioris notee canonicoSj

S.

destinatus

Petri providentia, Unus fuitsociatus

Prsedicandi gratia. Quiinsistens votisplenis

,

voluit. \,

-him n ,,H

i'i

teptembris,

Sermonis officio, Praegravatus mortis poenis,

26 Festum S. Materni, quod prcevenitur a Coloniemibm, differlur « Leodiensibus usque m diem 19 Septembris, isque mos observatus fuita tribUS

/,/nrihus ;

rcrisiiit/litrr

<<•>!< SCCUltS, r/

Raptus est e raedio, Et diebus quater denis Terrae tentus gremio.

ad

eumdiem memoria >/>
Cheval appellamus

D11

I).

Sed a morte suscitatus Sacro Petri baculo, Et tot annispraesul datus,

item in ediHone

:

Quem convertit,

[jubeco-Cotoniensi atque Greveno, etin his qui-

dem, quia Sanctusadalios

dies

modo:

[psodie,

terni archiepiacopi el

commemoratio sancti Maconfessoris spud Tungerim.

2:30

et

Rhenosursum

SHmah

unti

'liiun, t.rnilni,

no

Wissuiii,

Tua per

Missale typis Parisiensibus prodHt anno

227

sl

tanti

praedicatorem, con-

intercessione

Pontificia

e1

tucc

UnaPatri, Fiiioque,

abomnibua liberemur adver-

defeni ione

pietati :i

Maternum

dedisti

mi

tranquilla prosperitate in tua laude isete-

Inclyto Paraclito,

mur. Per Dominum Secreta, Sancti confessoris iin Materni noa Domine quaesumus annua festivitaa

pietati

oblati

tuaa reddal

b offlcia,

el

acceptoa,

ut haec piaa

dona

conciliet.

Dominum. Complenda. Sancti Materni

Per

confesso-

tuiatque pontiflcis supplicationibus. Domine, tribue nos foverij ut cujua aolemnitatem annuo ria

!

-

twrid (Iir-

fm

i"

0/71

ofutn fkabi nJ )>nllUIII

,

celebramua obsequio, apud te intercessionibua commendemur el meritis. Per Dominum. 228 Breviarium Irajectense ecclesicB s. Servatii, cn/iic antiquum, scdmfinemutiium, dicta die Officium Imhct integrum
Bemper intercessionibus e1 meritis comraendemur. PerDominum. .1/ Timgrense, quodpariter mutilum estnecminus vehtstttm, el Leodienseedi tttin nnnn L568, tnim cinitincnt OffiCtO
nostro, tertii

ut

si

psalmos demas

ct

NoctlOtU l.rrtinncs, rc/ii/un

iu

Tungrensi /nu/niu

sittt

iicw singuia. Boc Officium, paucissimis mutatts, i/uiH/ttc /ittt Vru/irin Suiutnritm t.r<>-

iiisrrfniii

diensisdicBceseosad armum itiiis r.r

lircriririn

Cui lausestet potestas, Per seterna ssscula. Amen. 281 Duhitnmns tuutcu,
illum beata retributio comi-

tetur, e1 uobia gratisa tuaa

,

lti-, :t.

flecte,

Nos salutis ut perfectae Consequamur gaudia. Gloria et honor Deo Usquequaque altissimo,

Confessoris PonHficis compositam. AcoraHones : Colleota. Deus, qui populo*tuo

cedej

Deum

lmpetrata venia,

communi sanctum

obliquato,

suffragia,

Materne,

1609, habetque «
cipe

describitur

cursu consummato,

Datur Trevirensibus. Serve Dei prseelecte,

ad diem 25 Septembris.

st«/ui/ur •fWliit

Tandem

Et Coloniensibus,

Leodiense valde antiqua.

\/ in Tungrensi Breviario vetusto Officiumejus nd

E

Expetitum planctu grato

Sanctorum Ms. Consonant Missale Leodienseet Breviaria Trajectense

populo,

humatus

Corpu.s a Tungrensibus

estin Florario nostro

fdipsum etiam observatum

sic

Fueratin tumulo.

nt/t/itur rivitas

Vitis
hoc

Quot diebus

annuntiatur Tre-

OraHonem

tfrdi-

Trtijccfaisi, cctcrn ptissim ac-

commodata stwi adtam opinionem, qua Santtus stahiihar oVui Petri discipulus, cf ad cdio, quat

usurpetur hodiedum

in

ulfa

ecclesia diaeceseos

centius,

re'itiii-

Leodiensis. Etenim in Breviario 9 quod reveren- que ad riilhun t dissimiac serenissimi Ferdinandi episcopi-prin- spectantia. cipisauctoritate. et utriusque cleri consensurecognitum fnit prehque oulgatum anno

1636

,

,

prmcipitur quidem

Offidum S. Materni, dicendum rttn duplici addiem 19 Septembris ; sed nihil
:

pro ceteris remitHtur

ad Commune de

confessore pontifiee. Videntur autem Leodienses olim non tantum /,«< die celebrasse

prcecipuam

SanctifesHvitatem ised preterea annum recoMsse memortam translaHonis reliquiarum ad diem ly

Mnrtiitn/
fnnt. III Murtt,

„ti in Prcetermissis

pmj. 707, inscripta

/f

est

monuimus,

Ms \doni

KteFii s '""°;; taurenm, et Florario nostro Ms^sequens annuntiatio :Leodiitranslatio rehqmannu S.Materni episcopi et confessoris Qutdqtud stt, c, tHcHs abunde constat,quod -

Leorrevirenses^olonienses^aliique pn/iuly-innncrn/i^,, '

*T

w venerahoniac «^S.Maternum,per^

ffi

mumupte

nos.

inquit

Fisenus,

apostoUci

E

Herois

,

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

Herois scri nepotes tenemus, veneramur, tene-

bimusque

auro intertextis et coopertia panno bombycino

aevum ac venerabimur, coelo favente atque ita, utChristo per Maternum 'vivimus, sic Materni vivet in nobis immortalis gloria, nnlla umquam re chudeuda, nisi aeterni-

rubro.

tate.

duobus

digitis, lata

talogo

subjicit

in

;

;;>«.<

un j.

Sanctorum

284 Post h/ec ordine

reliquice assi-

p.

costam ejtu

et cos intcr l'na ,,. v Matcrni aivhi- !< slr/- /, ,.:,,,,. /,, episcopi Trevirensis, longaquarta ulnaa parte e1

gnantur

.-

i

,

|

,

,

,

uno digito. Heliquiarum caCuperus testimonia, seu potius fragmenta testtmoniorum, monetquein margine

magnameorttmpartem

XXII. ReliquioB Sancti

in

Bo-

testimontOj

hemia acHispania; miracula postobitum patrata, ac g-eneratim dumtaxal euarrata.

lucruitdi

quod ipsiusmet

sulis cf principis est 3

cobus

a sestudiorecisam fuisse

lcin/mris

vvrisui/ilitcr

i/ituifti.

Vriori

Trevirensis archipra-

sequensinitium esse ait: Ja-

Dei gratia archiepiscopus

Trevirenaia

Etomani imperii per Galliam et regnum Arelatense archicancellariuset princepa elector.

sacri

PostnonnuUade laude $t patrocinio reliquiartm ac elogio regis Philippi ac ducis Albani, pwcedt PeaijLr

obin-

Diximus

gaudere Pragensem ecclesiam portione prodigiosi bacuii, pcr cujus coi/ta-

signes relitfitias }it

annua.

Sandi

§

15,

ctum ad vitam revocatus

coin-

fuisse fertur S.

Matemi

quaoccasione eo thesauro potita fuerit, ostendimus tum ex Phosphoro de G/oria ac majestate memorakp, ecclcsia?, tu/n ex Diario seu indice et

memorafio.

mensis ac diei, guo reliquim ibidem conservatce pcr anni decursum honorantur : cx hoc autcm Diario discimus, et alias in eadem ccclcsia reliquias esse Sancti, earumque prcecipuam venera-

adqaam

tionem haberi ad diem 14 Septembris,

Materni episcopi, qui erat discipulus S. Petri Apostoli, De brachio frustum insigne, allatum 1357. Aliud Aquisgrano per Carolum (IV imperatorem) allatum 1372. Item criicula ipsius pectoralis ex metallo. Ob easdem

t/tr ad ciiiiiiicrutiniicu, curiniidcin ct hicor//i/i, u„ de desumptm fuerint, puta ex monasterio s. thlCB prope Trcviii/n dc rcfit/uiis S. Muffiiiir ct

Mm

S. PhtUppi u/iosfuloruin, S. Hlusii f?/riscf S.

quam huc transfero ex Proprio Sanctorum per Bohemiam Moraviam et Silesiam, impresso Vetero-Pragai ad annum 1732. Deus, qui beatum }

Maternum confessorem tuum atque

pontificem

nostra Trevirensi acdesia subscriptaa addidim.ua veuenindas ivliquias. Primum dc S. Matemo.,

Festum depositionis

Septemhris quotannis cum iua-na luhus populi IVequeiitiu ct dovotione Cfl

in Hispania

C

:

pontiiicali infula docorasti

quem

;

totmiraculis in terra

23'A

Dominum

Servanfur

cum

aliis

ct

i//

nostruin.

238

dciu /ih/ru dcrclii/uiis SS. )fo-

Sc
doaldi archiepiscopi Trevirensis ii/siimrti/ris. c.r

anlcm

et

Bispania Sdncti nostri multis, seculo \\i

per archiepiscopum electorem Trevirensem transmissce ad regem Catholicum Philippum ejusnominis secundum, ac repositcB in celeberrimo regio-

que monasterio S. Ij/urcutii, quod Ksvnvi-.il vulgo appellatWj proutintelligimusexdocumento, quod ib/dcm c.ristrus Cupcrus noslcr t/icusr f 'ebr//ur/o at/i/i 1722 mai/u propria descripsit ex ejusdem monasteriiMs. Lipsanologio, Verba Hispanica latine reddita ita sonant. Item reliquis, quaa bu&b MajestatimisitarchiepiscopusTrevirensia in mai

gna bierotheca

in

formam

libri

ciun seris

:w

>-\

gentoinaurato.Inanticategumentipartequatuor (sunt) minora scuta (escudos) in nigro heteromallo acu pictaauroet minoribua margaritis in ;

raedio scuturn grandius. In parte vero interiori numismata quatuor ex argento inaurato cum

quatuor Evangeliatis,

numisma

in

modurn

;<"i'"'

solis

in

niin

medio grande ivsurrectione

medio. Quam {hierothecam) dictus in archiepiscopus Trevirensia bujb Majestati misit cum infra dicendis reliquiis, impositifl Btragulo Cbrieti

ex heteromallo rubro (de camersi

cum

fimbriia

onnn IH70

Barbaravirgi

mcfro/inti/uiiu deSlcmpttS,

Item dc rcliquiis SS. Vmdini, 1'ciicis, Muri c/u scoporum, et Thebceorum martyrum, sumptis ea ecclesia s. Paulini extra rnuros civitatis,

dcui cluiiditur

lcsliiiiiiiiiuut liur

fnriiiidu

ac tan

In snpra-

:

dictorum omnium fldem noa pnBsentaa proprite inaniis inscriptiono et nostri sigilli appenaione muniri voluimus. Datoa iu civitate aoatra Coniluciiiiua anini Dnniini

Jacobua

1570 die 27 inonsis Maii.

archiepiscopua

Trevire&aia

princepi

.

Latinum anni Domini 1670, die ultima qua assrruiitur per deputatoa ab

nicnsis Junii,

Principe Bupradicto misaos reliquita

illustrissiiiin

supra memorata^, apertsB

Zwichen,

Sanctorum

B

lebratur.

niuin

reliquice,

Lawentil

1

annos quadraginta

liberemur. Per

S.

1

Elector M. P.SSbt. />'• secundoinstrumentoista notul luuduliis Cu/icrus: Srijiiil ur aliml l.nstimo-

coruscare vidimus, ejus apud te precibus adjuvemur, et ab omni malo corporis et animse

nastcriwn

Matcrni

s.

translationis vero23 Octobris,

per merita beati Petri apostoli tui quadragesimo die a morte resuscitasti, et etinulem exinde per tribue quaasumus, ut,

Uegium mo-

„iur-

hcsc iiisfruuicnfi ipsa vrrbu suiif. ex metropolitana

ita legitur: 14 S.

haud dubic insignes reliquias annwi f/t in archidioecesi commemoratio S. Materni ipsodie festo Exaltationis sanctce Cruciscum orationepropria,

c/iiscn/ii

Modesti episcopi Irevirensis, Prieterea,

ecclesiaa

el

exhibitD3

Viglio a

l>.

Bavonia apud Qandenssa

S.

Praspoaito eto.i ac post.ea (Inuun rcclusMi.

Sihil

uutciii c.r 60 rccitnl /iru-lcr sci/uc/ifciit cluiistdunt

hmc Bunt

\ct-.i

rendi domini praiposil.i, i-anodlarii

mense ao

aniiOj

Chriato patre

in

pardo abbate BonefFenai

nobili ac

;

borg,

Becretario regio

pre

tero,

dignisj et

aliisque

me

D. [Jrbano

;

;

D,

a.

D.Ga

eximioD. Ja

cobo Heasel, equite aurato, regia Majeatatia coneiliario

V

praisidis,

ol,

aupraacriptiaj prtBsente

dia

cooperante reverendo

i'\

'.

Bruxellifl in aadibua pra&fati rave-

Catholicaa

De Scharen

Henrico ^^ Palude

pluribua

I

latholicia el flde

Gisleno Grafeo, regife Catholicao

Majestatia secretario aubacripto.

mandato

I'-'

reverendi elarissimique domini Praapositi et praa sidis,

236

i

i.

Grafeua Babacr

liislitutiiioslri rotin cl

ctuiii c.ru/crcl. liiiuiiis uci

ntndn,

r/if/iii

ujjcclns cri/n

i/iicuindiuuiluiu

iun/nuic, disscriuiiius

cuitii, reliquiis, ei

dcm

ill

adhoic

oct/fis

Sm,

,/uu

dc r/us

fpectantibitSj

iiindu/ii trc/orittii

,

/m

i/rs/is,

adeujn~

^tib/icrrriitlis

miracula ac beneficia post obitum ejus patrocinio impetrata,

qualia,

ifcnrrnliin littrris iitu/tdi/tu iicc

put/ru

itcc

si

ea consideres,

su/it,

qum

ronjirirs fuiSBe

cummtiiiiu. Ai/di eptlogum

ActOrtt/ii

Jffracuta ad SanCtUm $J1U '•••/"'

I'

1

"

1

"" n

DE

[00

auctoef •'•

rum SS.

Eucharii,

Valeriiac

MATBRNO EPISCOPO

s.

Materm apudnos

/'////. n Januarii pag. 922 : Hasc degesti »anctorum Patrum post excidium Trevericae urbis

P-

relictos cineres diligentiua perscrutantes,

spar-

chartulis scripta invenimus, qasefn

unum

sim

uj

legentiumtampreesentiumquam commendamus et quamvis in praesenti libello pauca de eorum sanctissimis actis propter casum superius memoratum contineantur, credendum Bine dubio est, multas virtutes, dnm adhuc in corporeviverent, per eos Dominum exercuisse quando nunc ad reliquias ipsorum hoc idem non cessal agere. Nam in eodem loco C83ci frequenter illuminantur, aegroti aantur, dcemones ab obsessis corporibus fugantur, variaequeinflrmitates tam corporisquam anims curantur et quicumque illi'." pio desideredactautilitati

futurorum

fideliter

:

;

:

rio ac ftdeli

Dominum

devotione venerit, ibique

de quacnmque necessitate

per merita ipsorum

non solum ea, quse postulaverit, consequitur verum etiam et bis potiora se perexoraverit,

;

Domino nostro Jesu

cepisse laetatur, praestante

Christo, qui

cum Patre

Deus

regnat

per

etSpiritu aancto vivit et

inflnita

secula seculorum.

Amec 231 Audi et periodum ultimam lectionis sexta

I! 111


i,

intiih

pffl

ingunt&i

appan

itta

Officii)

quod

legitur

Treviris

de translatione corporis

S.

die 23

Materni

:

Octobris

Quo

Ioco

metropoiitana mirabilia magna operans neutiquam primas pausationis coenobii s. Matthios) obliviscitur, utrumque locum incredibili miraculorummultitudinecollustrans. Haudminus honori/tca de miraeulismentioestinResponsorio, quod (///

tpsUu fiuta •

>

ulo n.

tupra desmpsimus ex antiquiore Breviario

Adde Scheckmannum

<

'olon.

Medulla Ub. III fol. 42 Meritorum ejus suffragia cum omni morbo medentur, tum praecipue febri. Verumtamen quidquid laboris impenderim perscrutando seu Mss. libros seuimpressos, nusquam mccurril mihi peculiaris beneficiorum aut miraculorum enarratio. Quapropter ( ommentario /i/H'in impono per unam Sancti apparitionem, quam seculom factam lego inscepe memoralis Gestis in

verso sie scribentem:

Trevirorum cap. thpaudshisceverbis: Post FortunatumTrevirorumecclesiasHettipraBfuitabbas Mediolacensis. Hic admonitus in visu a S.Materno, in 23 vil

corpua

anno Ludovici imperatoris, asportaS,

Castoris

de

loco,

qui vocatur

Cardenna (Cordona) ad Confluentiam, admonaBterium, quod ipse construxerat. Pluradehis videri possunt tom.

II

Febrtiarii

ad diem iZ,quo

s. Castoris itittstrata sunt Acta.

Henrico IV, alter miensium. Primus desinit in quse manus in Ni/one prima Egilberto,tertii in hunc Putavi, recidunt. omnia in idem tempus Trevirensinm praesulum catalogum cum revda ;

immediatam p. V.communicandum, quia quoad similis Sanest Agritii et successionem Materni de Mrz Dissertatione in edidi quem Gislenensi. thesin, fundataa ecclesis Trevirensis, ac proinde

eadem Dissertatione

memorato nostro Commentario paragraobservavimus de viginti duobus vel trifasMateraum inter et Agritium episcopis, qui et 7

comparent

in

Broweri et aliorum catalogis anti-

Materno prelum

subierat,

quando

episcopatu non ostendtentur

ora Gestis Trevirorumet Mariani ScottChronico;

quoetamen Gesta Trevirorum verisimiliter illati non suntaprimo eorumdemcompilatore, sedpostmodum imprudenter intrusia continuatoribus et in

ut scilicet, sublata

interpolatoribus,

aila-

dominoJoanne Nicolao nb Bontheim, episcopo Myriophitano, archiepiscopi etectoris Trevirensuffraganeo, in quibus sie scribit vir ilie de Opere nostro optime meritus: Cum nuper negotiorum causa in abbatio Prumiensi essem, incidi

ris de missione SS. Eucharii, aS. Petro opostolo,primoa>rfp

uti dtatis /oc/s

quorum

menlis, tiri.

librum

.

quem

\i

un

u

vocantj

antiquio-

monasterii documanta, el alia memoranda continentem. Esl codex pretiose compactm ra

Visuntur in ao catalogi imperatorum, archiepiscoporumTrevirensiumel abbatumPrueuli \i.

Valerii et

Materni

Uhristiante seculO}

probare conati sumus,

tum ex

ipsismrt (irstis Trevirorum t auctores,

vel ignorarunt

atiis

tum ex monu-

quamvis etiam domes-

preetensos

istos

episcopos,

S.Materai successores^velcognitosnonadmiserunt

Ea

monumenta produximus mox codice menbraneo bibliothecai monasterii S. Gisleni in Uanut tales.

inter

laudatum catalogum, descriptum

<•

nonia, cui certe, quia mutilus eratsaltem in fme,

operm prettum

fuisset

adjungere kunc Prumien-

sem, sitempori advenisset. Quapropter eum, lectoribus rrm gratam prwstituros ?tos arbitrantes, hir subtteetimtts.

NOMINA EPISO >PORUM TREVIRENSIUM.

Ex

libro

aureo monasterii Prumiensis

fol. 108.

S. Eucliarius.

Gundericus.

s.

Valerius.

Sabaudus.

s.

Materaus.

Modoaldus.

S.

s. Agricius.

Numerianus. S. Basinus.

S.Leutwinus,

Bonosus.

Milo.

Brito.

Yviemadus.

S.Legontius. Severus. Quirillus.

Jamnerus. Emerus. S.Marus. Volusianus.

sis

m

aliis

asserta, plausibilior evaderet traditio illapopula-

t
i

ducentorum

pene annorum sedis episcopalisvacatione, ab

Felix.

nodis sunt litterm, die 20 Februarii anni ::._ Treviris conscripta h taudato scepe iliustrissimo

quorum vero ibidem monumenta antiqui-

stitum Trevirensium, et pro

Mauricius.

s.

illustrissimi sen-

nos in

phis 6

S.Paulinus.

paragraphus septimus Commenlariinostn Jam dr

iste

tentiam, firmatque similiter eaprmsertim, quat

S.Maximinus.

APPRNDTX

non leviterfir-

stabilitam,

mat. Firmaisane catalogm

Miletus.

Modestus.

Maximianus. Pabicius.

runculus. s. Rusticus.

Richbodo. Vuizn. Hetti.

Tietgaudus. Beredolfus.

Radbodus. Ruodgerus. Ruopertus. Henricus.

Deodericus.

Egbertus. Leudolfus.

Meingaudus. Poppo.

Eberhardus

S.Nicetius. i

s Magnericus.

„.,

Bgilbertus.

DK

.

QUAUTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA

101

AUCTORE J.

DE

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

CONSTANTINOPOLITANO

EPISCOPO

s.

ECCLESLE

ET

DOCTORE

PROPE COMANA IN PONTO

M M

C

§

I.

E N T A

Opera Chrysoslomi

RIUS HIST

R1CUS

Commentario adhibenda; utet

in

Dialogus, cujus auctor Palladius episcopus, alter Palladio

a

Aiwo

Vitam

107.

ftnc

*

Bigotius in pratfatione variontm scriptorum

Bistoriisecclesiastids inseruerunt sci ip-

episcopum quemdam nomine Palladium ; tametsi mox viswi simus hunc non esse Palladium Belenopolitanum, nt ipse quoque agnoscit. Totum

EcclesicB

doctoris

;t

plurimi posteriorum seculorttm,

labore utarmore nostro, sinexaminando secundum antiqua monumenta. fnter hcecprimum hauddubie locum tenent ipsa Chrysostomi Opera frequenter im-

guorum

stttdio et

gula videlicet

pressa, ac nuper tredecim tomis recusa

Parisiis

c et

Dialogw

palladii de qe&tis s. .'"""

ui-

Th

transfero: Dialogus de Chrysostomi inter episcopum, el lorum Romanfle Ecclesioa diaconum habitus

est

Romaa coram

multis,

Hac

ciunt haac

editione Grceco-Latina, utpote ceterispleniore

prasfuisse

ecclesiaa

eadem

EXivoundX«u(,

utrumque extra numerum

Belenopolitanus).

ntntrelictce,

inter scriptores, qui gesta

S. Joannis Chrysostomi enarranda susceperuntt meretur Dialogus illede Vita S. Chrysostomi, quem dudum Laline edidit Ambrosius Camal dulensis, quemque "nn<> 1680 acawatius GrmcoLatine mdgavit Emericus Bigotius,eruditus Gal ins.

sub hoc titulo:

DiaJogus hiatoricua Palladii

episcopi Helenopolis eura

Theodoro ecclesiaa Ro

manse diacono
per plures diea,

et

Palladium, Helenopolitanm Qdem fuisse

.

verba*

tituli

commodiore, sic utendum statui, ut alteram etiam Grceco-Latinam Parisiensem, quam Fronto Ducceus Societatis Jesti adomavit, subinde sim consufturus, nec omnino neglecturus Grcecam edi tionem Benrici Savilii, Etonw in Anglia factam, quando loci cujusdam ambiguitas idexigere videbitur. Kx Operibus autem Chrysostomi pra* ceteris copiosam materiam dabunt Epistolos, eodem prorsus ordine et modo impressai apitd Ducceum et Montfauconum, exceptispaucissimis,quaapud

Secundum locum

et l'a-

aidXo-fos QaXXaBtou foioxditou

A.pud

in flne Libelli repetita.

Savilium habetur elenchus auctorum.qui aUquid de JohanDeChrysostomoscripserunt. Fuil autem excerptus Pataviiex codice vetuatissimo Michae-

Sophiani

lis

>

apud eumdem Savi-

Joannis Chrysostomi, acriptaa ab

qnodam anonymo,qui

auctore oai

et prasfigitur

;

S.

Vitae

liiini

se

ex omnibus, qui in

dioit

uominantur,

scriptoribus.

iiaxx^toc lirfoMitoj EXivoun6X«ti)(j

II<>s

eam

concin

dioto elencho

Legitur

inter

{Palludius episcopus

p Georgius AJexandrinus patriarchaj qui multaex hocDialogoin Vitam Johannis ChryBos- palladiut tomi, ase scriptam, transtulit, ea omniaaccepta tpUeoput uo caturaQeorrefert Palladio episcopo; quaa eadem omniain i

hoc Dialogo scripta leguntur. Tum subdit verba Graica Georgii. Atmissis Grwcis, Latina tantum subjungam tam hujus Georgiiquam aliorum, ut sir brevitati

consulam.

n

Georgius, ex

u

ti

«

Dialogo

Quffldai Palladii

trum, inquit episcopi

cum

nmee edttionis Operum S. Chrysostomi. Gemina ur Latinequina?c editio faeit, ut Dialogum illum

n

doro Romanaa Ecclesiaa diacono haueiirius. Hle temporibus istis vixit Constantinoquoa acta Bunt. |»oli. «;t, interfuit omnibus, pofltea vero urbe, atque episcopatu buo deces-

dem Operinostro inserendum censeam, prmeriim cum gesta Sancti in eo nonenarrentur ordine tuo cumque multa contineat ad Chrysostomum

n

insidias

dit

Bernardus de Montfauam

tnm. XIII novis-

inutilia.

Verum

minus spectantia,etaliquaetiam tamen quidquid in eo Opusculo desancto Doeom tore refertur suis tocis tramferam ad hum '

mentarium. Bae de causa-in auctorem dUigenter est inquirendum,

SeptembrU Tomus IV.

Dialogi

Woltofll

Bigotii ratiocinium huc

Hunc episcopum vocatum

et

Htyus aucfor

vita Johannis

opera et studio Bemardi de Montfaucon, monachi Ordinis S. BenedictieCongregationeS.Mauri,

•2

Gatholicus.

Fuerit

auctoritate evincit, auctorwn hujus Diaiogiesse

torcs

i

ndhitirnda:

uterque

,

celeberrimi

Joannis Chrysostomi, Annalibus %

xostcmri pro

Commentui

an

:

et

s.

Opera Ch)~y~

Helenopolitano

i.

i)

abominatus

ii.

communionem oum

n

nem,

n

capits Bententias tulerant,

n

bitaratione.

qj

.,

i

io

nullacanonum

ha>

epi

»>

ua

Eleferl

babet. iiie

qui

Photius,qui hanc Bancti Johanteorgio compoflitam Vitam Legit, el ex ea

quaedara

n

iis,

struxerant adversus beatum Johanatque contra ipsum, tmmo contra sua

copu

Bibiiotheca

quasdam ex fuit, et

51

nobia reliquit,

h»c

Palladio. Palladiua

Dialogi fbrma pulcre et i,

:

tllflif)

i'

''""''

n """-

DE

402

AUCTORE J. S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

Theondiose res Chrysostomi conscripsit. » doriis Trimithuntis in Cypro insula episcopus iinfm latim memorandus) de aostri auctore Diade logi hsecfaabet: « Disserit de Johanne, et

omnibus, quae

»

acciderunt,

ipsi

anno eremum

to

tlle

roeoluit,

quidam vene-

vir

magmeurbisRumae diacono randus, PaHadius nomine.

cum Theodoro primum mul-

deinde ad

undecim menses latuit. » Bx his colligere licet, episcopum, auctorem hujus Dialogi, nominatum fuisse Palladiuma Georgio Alexandrino, atque a Photio. aM&i

cMnm

II'lrWj^lll'1iiiis

finf

hlir

1

1<:-

r>

enm

Addit Theodorus Trimithuntis episcopus, in Bithynia donatum epjscopatu. SolustiDialogi,

tulua codicis Graeci

.

.'jjiiid

l.al

Indiculus, qui

et

Snvilium, hunc episcopumfuisseHe-

nopolitanum testantur. Hoc porro animadvertendum est, in codice FJorentino (est autemsexcentorum annorum) adscriptum haberi in marl

gine,

fUoi( Ypi^««

*v

Aspmicnsis

ljif.nr

)

aliis scri-

hmtfawv (idest, in

repinnc vocis

o

EXnfovit&cu(:

ecclesiasticse, in catalogo

uno episcppatu ad alium

:jIi

i)

«

translatus

episcoporum, translati fue-

Palladius ab Helenopoli

Helenopolis est

est... w

in

se,

aut Qarrationia

corpori

1

liins

aliis

Pailadii

ac tandem Pallallolennpnlitamis, ah

ab aliquibus episcopus episcopus Asponensis nominatus, ab

autem creditus

episcopus

esl

aliis

Bitbynia, et

in

idem auctor Bistorise aremiticaa ad Lausum, quffi vulgo Lausiaca dicitur. Bactenus Bigotius, t/ui

deinde dubitat,

cendtts

sit

ti

ptooopus

;

C

ati

Palladius,

episcoptts, ut ideturiUe fvist

venerandus erat, Dialogi auctor canitie Chrysosmortem post paulo guaudo -rsntrr,

s/l

annum m,disserebat cum Theoalloqmtur : Ipsa dorodiacono, quempag. 36 sic me ipsoloquar, de ut nostra, dignitas et canities

tomi. sivecirca

tibi sufficere

rt

pag. 38 ad htsc sic qua? dicimus. Thcodorus vero nec mihi canos optime, mihi, Ignosce respondet; capillos testes

auctor Diaiogi revera di///////r/7MIolniopolitanus

prmfert titulus, \l Monum, Eccl.

improbi etc. Atqui Palladius Belenopolitanus anno 40S vix excesserat annos quadraginta. Nam ut Bistoriam Lausiacam edidit circa anmon 4*20, erat natus autem Tunc rnodo consentiunt eruditi.

annos quinquaginta

et

consequcnter duo

ribus sacris tom, X, iis

Pal-

in

Banc sententiam

inPaUadionum,

omnino videatur vera

x

et

l-i.

t

tuto seguenda,

adscriptum Dialogo uh

postea addititm, vrorsus incerta

mihi

Conjec-

nomen non

auctore est,

nec

swo,

sed

suffi<

nominis omissiOj etiamsi certa esset, ad repudiandum Palladii nomeUj cum Georgius Alexandrinus et Photius asserant, Dialogum fttisse conit/ri

scriptum a PaUadio episcopo.

Xon addunt

itiit

Belenopolitantan fuisse episcopum, ideoque erronequeuni convinci. Ntdla igitur est ratio, qua fidem ipsis de PaUadii nomine abrogare posshnus

centii Papce,

locum

Georgin

et

episcopattis,

sed omissttm

Sic Palladii

nomen

Photio potuit imwtoscere, Posteriorts

vero striptores,

itur,

Bonorii imperatoris

et

aliorum.

Bi

cum

Cyriaco, Demetrio, Palladio et Eulysio episcopis.

Verum legati illi pessime fuerunt excepti, reducesquere infecta, nesciebant, ubi essent Demetrius, CyriacuSj Eulvsius,

quemadmodumpag.

copi,

atque Palladius

epis-

'M Theodorus diaconus

quod ltomai ignorabat T/ieot/orus, intel/exerat Pal/adhts noster, antequant Honuim vmiret, U/ique de singulis Palladio nostro exponit. At

ptitj,

L94,fitt de

Paliadio affirmat,

cum Paltadhtm Belenopoutanum

in vicinia

Blemmyum Syene

Palladium

aut /Etliiopum

dicto.

Hunc autem

esse

Belenopolitanum, ostendunt soeii, quibus-

cunt

Roma

ihi

quoque

9

Ex

discesserat, et de

disserit

quorum

detentione

disseritur.

hisce clarissimepatet,

politanum alium

cum

Palladium Heleno-

esse a Palladio,

venit, mortuo Chrysostomo id est,circaannum 108 pag. 1, interrogante Theodorodiacono: Unde ad nosnunc advenis« eidem respondeV. Ab Oriente

;nm

scilicet.

Nunc

enim primum Romam video. Mortuttm autem tmtr /tain Sanctum, Theodoruspag. 36 hiswrbis l'ins:

affirmat

:

Simul declara nobis.,.. qui ejus

s.quulcn.

vitffi

.uortuus est, ut audimus. Ita-

cum uhimt Chrysostomus anno 407 Paita1

¥**
108.

nisi cirea

PaUadius igitur hic eo veniltribus

annts post Betenopolitanum,

aeknopotoanus ct

itfitim esse

"

qui in Dialogo Pafhdin Theodoro. Etenim hic Palladius Ro- Ilrfiuiipoli-

mam primum

tmnum

fttisst

iii'

laudato Dialogo pag. 26 FaHiuiium

verolegatijUtlegttur pag.Zl, profecti sunt

autdebeamus. Binctnihialia occurrit conjectura, qua tamen ad propositum nostrum nonest necessaria, Suspicor, Dialogo ab initio adscriptum Palladii episcopi,

'

omnia expressius declaravit etc. Post horum est Synodus Occidentalium episcoporum, indegue legatimissi ad Arcadium imperatorem annq 400 cum Utteris Inno-

que,

namen

i

bis

tis

fuisse

in

Romarn

etaliorum adventum coacta

tergue

ratiociniis, ut

tura Bigotii, qui suspicatur Palladii fuisse

segui-

Opere GaUico de iucto-

probavit

Palladii sunt

narralur his verbis : Elapso mense (post adven- dialogi uuctorem tum aliorum episcoporum) accessit Palladius

custodiri, in oppido,

opinionem suam

illi

K

anno 405, ut

venit

erat

auctor Historim

H Deinde Palladius Helenopolitanits

episcopum

Ceillier in

quam

aitate multo provectiorc

Dialogi revera Palladium fuisse dictum, seddiversum esse a Palladio Belenopolitano, qui auc-

Remigius

ut ipse ait \n Epistola

et tres,

ad Lausum. Itaque auctor Dialogi

prcevia

enarrat

Tiltetnontius tom,

tor esi Bistortce Lausiacoj,

senuerunt enim etiam

profer:

ladio Belenopoiitatio art. 12 existimat, auclorem

ttir

ut vera esse crederes,

debebant,

fugissese magistratuum furorem dicebat, et no-

:

tionitma

OpuscuPrimo entm Pal-

episcopus Helenopolis absque litteris, qui et ipse

inseruisse....

fuh

ut vartw in-

est

Asponam

Qequeadscripsissefronti Operis,

uomon additum deinde

quando

Bithynia,

Aspona vero in Galatia primaeub Ancyra metropoli. Mihi autem admodum probabile videtur, auctorem hujus Dialogi nomen suum dedita opera reticui

sit

ladiul

diversi.

toria

alterius est Palladii.

erro-

illius

gmdquidsitdeoccasiofie quin erratum ru duMtare nequeo, attributum Belenopoiitano PaOadio

%Porro

Laimaccc,

runt, ait:

Valiadiut

locum

dicitur Belenopolitanus, etiam dictum fuisse ab Jlis adstipulari aliis episcopum Asponensem. videtur Socrates, qui libro septimo cap. xxvi

qui

omnino

sie

quse notatio indicat, bunc ipsum Palladium, qui

lii

\

fMj°"

reperirent, interamkos Chrysostomi « conjreturahuncDialogiauctorcm ****** PaUadto apmdentur falso episeopatus

lum quod

e]

patumin Bithynis promotus fuit et scripsit rirtutes muitorum patrum. Idem ipse communicavil cum Johanne, etinobscuradomuncula

>.

BP. ET BOCT.

totu

demum quando

/„<

/„;.„,„%,

et

i,uh

w

postquam >',,,

Belenopolitanus custodiebatw

mopptdo Syene prope £thiapiam.

Htec tam mamfeste evmcunt, divcrsos esse Palladios „t ne

c^nmsitobservare, tam Palladium nostrum

quam

tano.

1

.

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS.

quam Theodontm

in Diaiogo de Palhdio Uc/cnopolitano ubigue loqm tamquam de alio et rffl absente. ftaque cum in ipso Dialogo Paliadhts

40,*j

vcritatts c/ dcfcnsione sancti Bpiscopi et patrfo etepiscopatu suo exsulem, Si tuec omnia scriptis

fidem historicam

ipsius

AUCTOKK J.

s.

et historice

certam nequeant conci/iate, ncscio quo tatulcm opUS futurum

BelenopoUtanus ab auetore Dialogi clare distinguatuTj inter amicos Chrysostomi aUus quoque

sit

fuerit Paliadhts episcopus.

ad fidern faciendam

scriptore

tanlum

;

cum

prcesertim

juramento dicta SUa con/irmet et Theodorus diaconusgravissimeeum hortaretur ad nott

,

Inter amicos

ChrysosUma duonumerandi Palladii

10

Neque mirwn

videri debet, inter episcopos

Chrysostomo f&ventes, sicut inter eos et

dtios

Palladios,

fuisse

duos reperiemus Cyriacos

:

quadraginta

ipsi adhairerent episcopi, et

est.

Data enim

Constantinopoli latitantem, u/ constat ex his verbis: Nam rmn in oeculto dulileseatis, spatium habetis

cum mente

t

'onstaniino-

cum Romam

anno

venerit

non 405.

ad Palladium, a

litteras

acceperat 9

sif, hasce ad alterum Palladixtm eumque Dialogiesse auctorem. Verum siveadhunc Palladium, ut verisimile est, at non omnino certum, data fuerit illa Epistoia, certe

ita

iit

verisimUe

esse datas,

Dialogus variis hcis probat, Palladiwn ctorem examicis fuisse ejusdetn Sancti.

illius

aur

Theodorus pag. 8 ipsi dicit : Jredo autem te esse ex Johannis Constantinopolitani consortio. 1

(

Respondet Palladius : Sic est, m dixisti. Idem pag. 124, ct rwsumpag. 125 affirmat, se adfuisse judicio, quo Antoninus Ephesinus damnatus, aliique episcopi depositi sunt a Chrysostomo, etpag. I40addit: Horum etiam A.cta exstant, quie servantur apud nos cum subscriptionibus viginti duorum episcoporum etc. Deinde cum Chrysostomo erat hic Palladius annoAOZ, quando Sanctus in concilio ad Quercum fuit damnatus, ut liquetpag. oo et 67, ubidicit: Eramus quadraginta episcopi cum Johanne episcopo etc, Anno etiam sequenti, dum expulsus ex urbe fuit Chrysostomus, cum eo haud dubie erai Paliadius inter quadraginta episcopos pag. 82 et 83 generatim memoratos. Ergt idem Constantinopoli anno 10(5, quando ibi gravia passus est Stephanus monachus, qui

Romanorum epistolas Constantinogonam de ejus cruciatibus dicit />. L97 :

idetitr igitur Cujus rei ipse oculatus testis fui. PaUadius Cottstattfitto/io/i latuissc USque ad auditatn ibi Chrysostomi mortem, eaque intellecta, I

Homatii petiisse, ubi fortasse causa

deinde vit

:

\

rauto-

qusB singiHatim soire

grairissimisque

avide oupimus

;

de

verttis (kela-

isto

certus quod, siquid prater veritatem oobisnuntiaverisj Deum habebis quaMitorem el judicem,

Argueris quoque etiam

;i

nobis, qui aUter acce-

obiit.

commoratione ipsius Constantinopoli usque ad Sancli obitum, certum <
Quidquid vero

clesiasua, et vigentis,

sit


amore pacis,

in Occidentali ecclesia

Romamvenisse, utafflrmatpag.7.

nimpag. 8

sic

loquitur

:

Etfr

memmembrorum

Sicut in resolutis

animss operationes ;»
Non anim unus, aut alter, aut fcres, autdecem, aut oujusoumque generis homines ea, qua Constantinopoli contigerunt, nobis

coram Deo nobisdicere, undeet illorum adversusJohannemodiumete. Respondet libenter velis

PaUadius

ibi

me

de

iii

[psa canities

Orientis

enim ejua membris, neque >!) pulsam concordiammuniasuaexsequi valentibus,

ecclesia. Resolutis

vero

non

id

fecisti,

curral oratio.

qua

dicimus, Quoniam bisme jamadjudicium

et

accommoda, ue

Scio enim,

qua

omni

pra,-

vanum

in

de-

Lege divina scripta sunt Perdel Deus omnes, qui Loquuntur mendaeiuiii. apud apostolum Johannem ( v>ni Loquitur mendacium, non esl ex Deo, rursus apud Davidem Quoniam obstructum eaf os Loquentium iniqua. Reverra enim inique agit, qui fallit eum, cui persuadel et qui credit in

:

!*](,

:

l*;i

:

:

mentienti, etiam inique agitj

mox

Bisce plura 1

dum

faoile oredit.

38

Si

addit.

Theodorus

liarsui/t

1

/>
momenti negotio

ac levis

:

de vulgari non

inquisitio esset, sacra-

nisi

wa

nairrare $e vcllr.

tissime pater, aufficeret adspectus tui Bpeoies ad "

faciendam verbis tui fldem. Sed quoniam oum redundai de veritate inquiritur... ignosce mihi, optime, cum nec milii canos capillos testes profer etc, Eisce '


aliisque

veritatis ratione

subdit Palladius

pag

.

\\\i

habenda approbatis,

Undeme

:

permitto, qui trutinamtuam

tibi

libsnter

oeutram partem inclinare exploraverim. Iterum PaUadius />. n in

i

suriiit

/it/ctn

Eadem

in aarraiu/f)

obtestatur his ccrliis:

Non

mihi ac prius erit ratio yeritatis.

enim obUviscar vocem Domini dicentis: De omni verbo otioso reddent rationem hominesin die ju dieii. Bgo autem audaoter addidero, el de omni iii iosoauditu.Itaque el te ipsum tuere cautius, ue non Biquid me non vere loqui animadvertas canis meis cedas, sed ipsi rerum veritati. Quid enim mihi ex iis, qua hodie aut heri dicta sunt, ni.ilitaiis accedat, si mentiar: qua in perpetuum ,

coram exacto judicio confusioni mihi forent. Quomodo autem feram molarem detractionis Lapidem inVertice mentis, in profundum geheii mendacii ican Eactenu* Palladius, decujm if/fttir iii/Iii dubftandwn, neque

oae detractus propter eos, qui a

dalum

icru

tam multa de cfi

t

fide ipsius adducendafilissent, nisi

Eminentissimo Baronio fuissel suspa i/c

i

passi sunt.

quo modo paucos, scundum Evanqui adhuc BUpersunt, rita die gelium apud vos vivamus. Ex hactenus dictishar nigebemus, PaUadium hunc tnullis Ch • s//\ fuisse preesentem, amicitiacum Sancto /><< conjunctum, fuisse tetate provectum , et amore si

sufflcere debebant,

vceas, postliac saltem, omisso

Doi

sinicrtifitc iion

veritatis,

dignitas nostra,

o\

tilu

ut vera esse crederes,

pleriquede expeditis, et ejus desiderio accensis, exsuies a patria erramus, qui sine periculo et tranquille alumnam nostram incolere non posai-

mus ob amorem

Loquar,

ipso

textUj aures mihi

lim detulit:

ejusqut

inquitTheo-

te,

denarrarunt, sed plures; etex illis alii episcopi, ;\lii presbyteri atque ex ordihe monachorum. Idcm rurstts pag, 35: Velis igitur, pater, et

quo, ibidcm latilare volente,

fmi Sancto,

Rogo

teste narres uobis vere ea,

Palladius Eelenopolitanus manserit

Scribebai autem Chrysostomus

frequenter ao\~

Deo

perimus.

diu permansit,

Dialogi

transfero.

itorus pag. 8, ut

aHorum

narraret falsa.

si

contrita«precibusinh»rendi. Atqui auctor Dialogi diutissime ibidem latuit, ut patebit ex mox dicendis. Contra non constat, an poli post expuisionem Chrysostomi. Certe ibi

auctor

AUqua huc

L3

ad episcopum

est

itisinuans etiam facile

testimonio deprehendi posse,

pars major sit ignota.Epistolacxiu Chrysostomi, inscripta Palladioepiscopo, adauctorem Diaiogi forsan data

narrandwn,

vera

cum Horum ;

causa, nunc

ta

,

qua

exponendum.

15 \mttrtiiit Eminentissimut scriptor auctor&m

Dialogi subinde confudit

politano f ,

i-fiii/ft

i/iiiiu

.

,

ci

partibits

cum

Palladio Eeieno

Origenistarum addictum

Origenis erroribm infei twn fuisse Palla

Heienopoiitanum, verUs rationibusinculcdt fnl.

Baronitu

utrumque Pal ladiiiMconfun
n

:

DE

404

S.

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

Sic ratiocvtatus ,

.1.

ubitamen

sequeniibus,

ad annum 388 num. 103 nwn. llo obserx at, di\ ersos esse Palladium Hetenopolitanwn et PaUadium Watogi auctoren Ucel honc, de quo agimus, Palladium criben et

S.

.

im ab illo esse oporteat, qni in eodi interloquitur, addens etiam qualemcumqueprobationemnobisrumnecessariam. Verum ad anauetore 400 num. 61 auctorem Diatogi cum et Sistorim Lausiacte non obscure confundit,

num

PalladiumpraOrigenista habel, Sed a quo Soz mentu ejusmodi et ipso

a Palladio,

mutuatus

Origenista, esse

jam dudum

auc pta [in Dialogo nimirum.) Quantum tem ipse cjnsdfMii .scrtic horainibus faverit, conBole ipsiu Lau iaca, ubi totus versaturin laude Isidori ac

consodalium monachorum. Hac imbur

Baronius, Palladionostro frequenter fldem abrogare nititur t eumdemgue ex duobus unumfactum ut Origenistam, et Origenistarum tus opinione

gratia mentientem in suis Annalibus compellat, i

>,

i
erum

magis in hisce consilium religiosissimi Raronii quamopinionemsequi. Adannum loii iuiut. 62 ita prudenter monet: Quod 10

rtistam

cr&Hdit.

I

lubet

tmitchsnwt

,

V.l.

argumentum. objicilHieronymiverba

m

Pelagianos prtefatione Dialogi contra

:

Palla-

HelenopohtaEminentissimus scriptor, 1 loqmtur ibi quo de num essv Palladium* vixcr,int Pallar tcmpore co /tuud mm vum tu/mus, ita Quidquid vero causce Baronio fuent dii.

ego

existimandi,

S Bieronymum

crederc

difflculter

tanto

cum

contemptu,

possum, quantum

servilis nequitiae

hmindicantverba, PaUadius

episcopo Chrvsostomi

fuisse de S. Epiphanii amico. Addit Baronius ex Epistola adJoannem Hierosolymitanum hcec verba: Pal-

etc, locutum

ladiura vero Galatam, qui

quondam nobis carus

et nuncmisericordia Deiindiget, cave, quia

fuit,

^Egypto monachis Irigenistis {ut volebat saltem TheophilusAlexandrinus,in hac reipse suspectus) e8se accepta noscatur; quodque in-

inducat erroris. Tillemontius in Palladio art. 11 observat, epistolam illam S. Epipkanii fuisse scriptam anno 396, et consequenter ostcndrt, mi-

super ex utraque parte stare videae sanctissimos viros; uecesse est, ut magna cautela attendat

nime

<

oratio, ne privato quod*ara afTectu incedens, de-

dexteram vel sinistram etc. Non dubito quin idpro viribus conatus sit facere virpius et eruditus. At um homini etiam erudito et diligenti clinet in

t

<

eumque agafur de duobus Cbrysostomi amicis, qtd nec Sancto nostro, nec S. Innocentio Papce, nec Constantinopoli nec l{um«\ ubi ambo satis diit morati sunt, de haresi error possit obrepere,

omnino examinandas

videntur fuisse suspecti, /iniu

Baronii rationes

nec sequendam ipsius opinionem, nisi fueritsolide fundata. Examinabo ,

autem argumenta, etsi pleraque contra solum Helenopolitamm possint objici, eo ordine, quo proposita sunt a Baronio

:

nam sineuter

videatur

Origenista habendus, tanto minus suspectus erit Dialogi auctor,

Prima Baronii

17

irgumenta

discipulus

fuerit

quod Paliadius

objectio est,

Evagrii Pontici

,

qui secutus

dicitur errores Origenis. Bvagrii Pontici consuedine (mqttit ad annum 388 num. 103 dePalladio, i

irigeni

arroribus

imbutus

esl

.

laudatque

Hieronymum et S. Epiphanium, quorumverba afferam mferius. Hespondeo interim ud argumentum de Evagrio non negare me, errasse Evagrium. Sed numquam in vita sua damnatum fuisse ut hareticum, abundeprobat testes S,

,

TiUemontius tom. affert

\

in

ad excusandum

Evagrio

art. s.

Evagrium

ubi multa


judicare poterimt

alti.

Etenimad Evagrium mos

Mihi

,

,ui

rrnit, sicut

ad alios pluri-

ex quibus varii sunt Sancti, ut

'tationes et virtutes

ut fidfi

dogmatis imbueretur. Itaque non vidvo, qua conseqwntia ex commoratione aliquot annorutn cum EoagHoinfempossit, Origenis, ittiu

Palladittm. Certe ita ratiocinatus no Chvsostomus, qtu Palladiwn ex Eggpto versum mt episcopattmt Betenopolitanwn

promo-

rjustfur opera iu gravibus negotiis usus est.

loc/tti

de

Mgypto mansit

in

t/t/i

E

ad 309. Qnis enim crcdat, Epiphanium monuisse, nt episcopus Hiefosolymitanus caveret a monacho, qui septem autocto annis in ipsius dicecesi non fuerat, vt cujus unica lunc cura fuisse videtur, ttt monachos consuleret, eorumque virtutes imitaretur? Verisimilius longe milii est Pulladium hunc ne cognitum quidem tuur fuisse S. Epiphanio, episcopo Salaminaiin ab anno 388 usque

S.

t

Cyproinsula, ubi

numquam

fuisse videtur Pal-

ladius.

19 PrcetereaS.Isidorus Pelusiota plurimas varios Palladios scripsit epistolas. Alice

ad

Osque

iticeiiti

enim datm

ad Palladium episcopum, aliazaddiaconum,alice ad subdiaconum, alice ddlectorem ejusdem nominis,alicedemumadPalladiumnullo leguntut

Htuh,

insignem,

reprehenditur

errorem

hos

tnter

Palladius diaconus

ocxxxix

lib. III epist.

et haeresim,

Et Ub.

ut lapsus in

cxweidem, opinor, Palladio diacono ita scribit: Ne dum per inficiationem id aucuparis, ut minime errasseviII epist.

dearis,

tn aliud peccatum incidas (nemo enim mal ° malumcurat, incredibilis enim cujusdam

absurditatis hoc

F

quidem etiam apud externos ac :) verum perpoeniten-

prophanos esse censetur ,1:

""

:iil;iI:

peccato medicina, in

eum statum te non ampUuspecces./cfe />ff^ ww dtaconum fortasse eumdern, objurgat, quoddeadducas,

'

m

m

t

nderaret episcopatum.

Cum auiem

S.

Isidorus

jamante quintum seculum florerecoeperit verisi mile apparet, Palladium diaeonum a S 'isidoro t

reprehensum, illum ipsum

esse

Palladium,

quem

Ortgems sectatoribus annumerant Epiphanius lUv,u "" -" «»*«» intulerim,

et

eumdem

qwqwessecommemoratum.aS. Hieronymo

in

'P^5./>att teA«^w;Quid a mveterator

ealhdus

atque,

•wtoffc

S.

vi/.

Epiphanium

S.

verisimile,

esse

Palladio Helenopolitano,

'

sotitarios,

fsre

noierit

Origenis haeresim pra?dicat et docet, ne forte aliquos de populo tibi credito ad perversitatem sui

pulsis ab

ex conjeeiuru

eamdem hsresim (Orige»+ *tr Vt>m scire, undc

auctoribus tota historia de ex-

igitur asuspecti

Uaronii,

TwS

istitd

menti v idetur

,

est

m

et

honorifi.ee exceptus

^n^ZminGalatia.Quapropternulhusmo-

iuVservilisnequitia, ... ....,

toriam? [nvenies plane eadem ferme et alia

hi

Papa

Innoeentius

clesteredditamSalladiumpron

disserens

sit

S

est

itnti

,.,,

sib i videbatur,

Narrat Jieronymus

'

^sednomenn

doctus

xprimit

™«-«iidit tSedeprehendisse lumnonfutsseaUum, quam potttatttm,

ita

et

eum qumiones

il-

petita, tiun

Palladium Heleno mdentuf tHsserens: Cium Origenistarum emncere.

nullum

QUARTA SEPTtfMBRIS

PIR DECIMA alium aominet (5. Epiphamtts)

niilliim

Palladium;

certe, etsi aiii essent

tamen non alium quam ipsum

conspersi,

>

eadem id

nisi

notiorfuerii

labe

fecerunt,

mu-

ttt prictittitt

neris subiisse, ut Origenis deliramenta doceret, satis apparet.

quem

S.

Quamobrem Origenistam

Paulam tentasse Hieronymus

illum, scribit,

neminera certe prseter Palladium tunc in Pahesmorantem fuisse conspicio. Itu quidem eru-

tina

ditissimus Annalista per conjectttram.

\t

conjec-

neguaquam mihi apparet veristmilis : negue Baronius ipse, opinor, in eam conjechtram incidisset, si magis attendisset ad CBtatem Palladii, ci ad commorationem ipsius in JSgypto, tura Ula

Etenim Paltadius

Mgyptum

iis,

405

ipsum

c/tti

ut

Cathalicum magni

quam aliis,quieumdem

aecusarunt, ita Uuctoritas pnsvalete deberet, etiamsi cojistaret, intrr accusatores Palladii recte nume rari S. Bieronifmum. Quaproptet;

si Majores nosBaronii subinde secuti sunt, et

auctoritatem

t>i,

Palladium memorarunt at Qrigenistam, mentem si viverent. {)»<>
.

arrnsari/ dc /orrrsi Orit/citiaaa.nit/fas forteetiam recentiorum,nisi i/>sam confundendo cum Beleno

non

politano. Necesse igitur

apohgiam adornare.

ulteriorem hujus

esl,

unum

Id

observare pla-

consuiatu Theodosii Magni imperatoris, idest, anno 338, guando annos agebat viginti fere ri unum, eaque de causa cap.idicii, se venissein

ipsum non minus contrarium videri persecu* toribus Ch^ysQstomi.quam addictumhuicSancto, Binc fieri potuit, u/. licetfide optima in scribendo tt/i vetlet, aliquando facile crediderit, spar-

Mgyptum ad Isidomm

gebanturdeadversariis Saneti. Qttare,

in

venit

secundo

presbyterum, ditm erat

adole.srens. Xu/la igitur verisimilitudine dici potest,

illum hcereticas gucestiones ante id tempus

Patdee proposuisse. ExJSgypto recessitannoZQQ, nt clare colligitur ex epistola ipsius ad Lausum, et ex totius vitai chronotaxi. Discessit autem ob

v

.1.

cet,

rs/

cautione in Opttsculo Palladii,

adhibenda Chrysostomi variis videtttr

qum

Hs,

in

siquaopm

ma cime

illa

contra inimicos

disserit.

/<>
morbum Alexandriam primum, inde in Palcestinam, ac demum in Bithyniam, ubieodem anno aut

initto sequentis

admodum

ordinatusestepiscopus} guem-

narrat in Bistayia Lausiaca

c.

xi.m

§"

Alii scriptores Vitse rl ges-

torum

apud Rosweydum in Vitis Patrum. Poterat revera adS. Paulamtunc accedere, in Bethleemcom-

Chrysostomi,

S.

quorum Qde

morantem. At verisimile non ests cttm qucsstionibus //*', gttas refert Bieronymus, Sanctam tentum guia exiguo tasse, cum quia cegrotabat tempore in Palcestina subsistere potttit negue vnint credibile est, ausum fuisse primo aut secundo

dc

auctori

et

;ate

disseritur.

,

:

congressu

proponere

talia

matronai

pice

et

commemo~

doctQ3f gualia nullibi in Bistoria sua ravit.

21 Objicit tertio

Valladium JJelenopolita-

mnn

fuiSSe

Orzgentstam,

Baronius, Palladium in Bis-

stylum convertisse contra S. Bieronymum, guem de inoidia accusat. Respondeo, toria Lausiaca

Palladium pauca de Bieronymo scripsisse, eidemillum, gui non paucosetiam Catholicos habebat obtrectatores, minus fortasse fuisse cognitum, sed inde certo inferrinon />ossr, Origenistam fuisse. Demum objicit Baronius, non Eistona Lausiaca futs&e paucos Origemsias

gueSanctum

.'/<

laudatos a Palladio, indegue Catholici S.

personam

Chrysostomo,

Verum non btts

colligit,

i>t,

guam Catholicum

video, ex laudibus

eum

guando illis,

dr erroribus Origenis utcumgue

potius

egit

cum

revere fuisse.

guas aligui suspectis

<>(-

Val-

ladius [iyo

Vatholico kdr i

tur.

ide-

Joannis

s.

gestis

Socrateset

SozomemtSj pauciora vero, sed minimecontem nria/a, rt '/'/imdurrtas. Trrs ilii lustoriri non t/aidr/n ia Sanrti i/rs/is /lartr/a latharrtt/tt; ri.irranl lamrn rt> Irin/iurr, rat/ar farruiit

m omnia haurire pottterint

mtate,

<•>'

(

gui Chrysoatomum

,

'onstantinopoli vidit

sil rt

cdaratas,atatt

n

V

ra/i.

dum scribebat,

habitaverit,

guo

in

xxiv ,ihit/a>



haresi Origeniana, majoris

(sf/ioia/rrisad hr.a-dr i/is.isra/i,'tidam,
siitt

aUata argumenta ad memoriam i/>si>>- maculancum quod illa majori ex partc incertis tartr

tiom,

tum nitantur

conjecturis,

(»»<


i»>ii

>ut-

nottitoltt.

Cerle in

natus

promnio

li

Chrysos&omo, monet, se ibidem scripturum ressua eetate gestast visasque a sr, rri nat/ifas r.r iis, /////' rit/rro/tl. hisrr hri VI,

agit


/','./

nattjaa ridrrriar Sat ratis aarloiitas in

i
lola

taram

i/iis

i/isitts

ChryflOStOmO, nisi rlarant rssrl

ftistoria,

atl rrrain

r.t

it/t/a/n

imlat/andam

vavit Villemontiun in

,

/aissr Sorrali

rl nis/ sr Sa/tr/t<

Chrysostomo

art,

Bacde

i.

causa iiaraii Socrati non statim credendumexia fii//>>, Sed fiolias r.ttimiiiamiitin /ntlo, an i/isias asserta

cum

relatis

<<

Palladio congruunt,

<>>><

ttm

iubinde a> a tamaiis iniaaroram S. ChrydOfttonU aarrs non /iradit/riif i/imis fati/rs, rl driiana oa rrro nlraa ip \a verisimiiiludine

t

t

Inr sint/ala, <
I

dentur suspeclum

sed

rlitnn

ia rarits lotis /tia/aiorr/a /irtr/irrrl, al reGtQOdser

I

«tinr

;

>'.li>

ir

cum ibidem

audiuit,

tih.

haxtd

non vero doctrinam eorum Origenis erroribus fosdatam. Bieronymus ipse Origenem et Didymum non raro laudavit, licet doctrinam ipsorum malam vehementer improbet. Datis argumentis adjici posset, guod Palladius »t Origenista accusatus fiterit in conciliabulo ad Quer
eorumque omnium, gui pro causa Chrysoi steterunt, quique Palladium minime habuissevi-

>< SOI>

,

Socrates

tiat

r.r

crimina fuisse objecta sim> ullo fundamento, ita a/ illa objectio nullam guogue rim habere possit. brysosfomi, fnnocentiij 22 Contra judicium

Socrates

quiad

illis,

erroribus fuisse obnoxium. Quippe mores a m<> nasticas eorum exercitationes virtutesque laudat :

i>lnr<< ftcribii

fuerant, resgue gestas oculis htstraverdnt, acpar Irm rtiaat i/rslorma i/isi rit/rrr /lo/ttr/in/ /ira-srr-

t/tar rrjfrl tlr S.

nt illo concilio

terqui

primi de

satis late scripserwit

tribuit PalladiitSjCerto inferriposse,illum iisdem

Palladius

i

Palladium Pm/ Chrysostomi

QU0d

\/
\t

rt/itis

,

t/ita>

dr

//csfis

mandaril.

atlinrttn/ Sozoiiir/taiii, trt/ainr lia /iia

Satoiom, t/tta/a Sorrotrs, t/la/ttc />ro t/rs/is (hrv OStOmi haial tltth/r />r>rfrtrialas r .1 \tl,i men t cum Sozomenus plurima ex Socrate haurire COWUe\ n U tilii„a/ar itumo rrrt/alilalr passim «», ipsim quoque dicta adexamen revocanda in

nei:

irfi

/>t:,>

1

.

.

sunt,

aecum

certtoribm aliorum scriptis confeSosomeno accuratior est Tkeo-

renda, Socrate et

dorrfa-

't"t»

go omeni COtffOi

><

>>tlist/tl<

,

:

:

406

#
MJGTOR! S.

J.

hUtoricictimPalhdioDiahm^toreprmapuam contexendum de suammietrabunt materiam ad toU>m\CommemUmumhistorwm,pro> Vitai hrj hunctnftnem mi QNrv.91» gestts ex itlis non pauea de

,-,.

,,,,,,,,

perlegere volui

nam

:

San7tthauriripossunt:ea his maxime antmi quibus fuerit moribus, guantaque

BT DOCT.

BP.

nps JOANNE CHRYSOSTOMO

fewfo&r 5. Sopkromus Chrysostomo bpfrtr ll hoc a quibusdamSom ,:J ™tt,lTpost Sophronium in In-

M

,

ftirft

/

^TitZm& «**** m in Prat» W ""

S

'

Joannes

diculoitlosequnur

pm

turhauddubieS.JoannesDamascenus,qut

secuio vxn

f %*«» - Z^eka042 testamr,

mm lattdatus Savihuspag.

etucesctt,

fortttu-

Porro atn

dmeconstantiaque viguerit in exsilio. fpndamcmteTnpormeiscriptores^docmmetsancnemfecerunt-.quorumverba

editUme Operum 26 HenricusSavitius in Grceca Chryeostomi ftwn. VII! variasedtdit

fltorum atiqui

nominantur tnarrandQ mnt Sanctt n

adducemus.

sui* locis

S Joannu eipag.TSSbrecitatnomtna Sancti Vftas Grmcas, anonymus biographus, quos viginti scriptorum, lucubrationem edidit, sibi praluxisse

ta

ibi

cujui

wmc memomtt

affirmat Ea scriptoribusfflisjmn sunt Palladius, Socrates et Theodorettis.

Soxome-

apparet, ibicumreliquis comvis scriptoribus adea non recensetitr. Verum dunturS. Proclus patriarcha Constantinopoiita-

mirum

nus vero, quod

transtatumest nus, cujus tempore corpus ipsius et S. IsidoMagnus Nilus ( omtaniinopolim ; S. Hi tres &znrt/Chrysostomum mire t

rus Pelusiota.

Vitam

laudaverunt; at

non scripserunt.

ipsrus

Nominantur apud laudatum Savilium duo alii contemporanei, nimirum Co mas, quitemporibus Chr) o bomidiaconuseral eccleeiaeApostolorum; episcopus. Priorex et S.Cyrillus Atexandrinus htsce nenotus quidem est eruditis,necmernoratur apud Photium. Notissimus vero est S. Cyriilus, narsed ignota sunt illa, qum de S. Chrysostqmo paucis

exceptis

ravit

scripsit, ut

anonymus

verbis

:)

si

revera dc co

affirmat.

ilte

Nam

kabet

Qrat'', prout ejusverba hic reddo Lajine : Post H Socratem, Palladium etProclum)S. Cyrillns A.lexandrinus post visionem istam, quam de [pso (Chrysostomo) vidit. Hujus schedas post i

Bum i

Sancfl

i/ii

Gaorafum

\lr.rtiifli iinuii t\,,i.

,

i

ifta,

sf

anfaa Latfno

AtJioiiorrstS.Damascem^cjuamat,^

Chrysostomi^^Or^top^or^ **

S

apud memoratum anonys^^rMartyriuspatriarchaAntrochenus

cere debeamtts. Deinde

l

sats v, et consequenter Plondt Martyrius seculo adgesta Chrysostomi temporibus propinquus erat scnptorum eflts Lius recte enarranda ; sed nihil memoratos sejam alios innotuit Post quatuor Quisquis hic designetur quitur Evagrius Asceta. dc Chrysostomo Evagrius, nuiia ipsius scripta innotuerunt.

Cosmas

panegyrim de relatione corpons Chrysostomi ad urbem Constantinopolitanam.

Cosmce Vestitoris de rela-

LeoAliaVesiitoris haheo

Oratio Leonis

Scripsit

tiuspag. 94. Qpuscuium

corporis

:

Sapientis:

Francim cum adjuncta inin Posterpretatione Latina, illudque laudabo thuma Sancti Gloria. Oudinus de Scriptoribus

ex Ms, Medicceo regis

ecciesiasticis

quem

Htore, tis

tom.

II col.

400 agit de Cosma Vestempore Leonis Sapien-

credit vixisse

sive seculo ix.

At certa

illius cetatis

non adducit. Verisimite tamen fere mtatis esse, quia

Anonymi Leo

mox

est,

araumcnta

Cosmamiilius

subjungitur in eiencho

imperaior, Etenim Leo imperator,

cognomento Sapiens, Orationem panegyricamde S. Chrysostomo composuit satis prolixam, auam Grmcam edidit Savilius tom. VIII pag. 267. De iliapag. 959 notat sequentia: Leo.cognomento Oriente anno Christi 886, regnavitqueaunoscirciter

Si4.

Et

tuit omitti,

quidem

liber

cum

hic fortasse rectius po-

nihilsit aliud,

quam breviarium

Georgii, non bono judicio collectum,

et

pene

barbare scriptum. 29 Post Leonem ponitur Nicetas meuofAc£ (sive

F

custos sacrorum vasorum) nobis prorsus ignotus.

alii

compendium dat Photius in Bibliotheca ubi observat, humiiem esse scriptoris col, 861 styhtm, eumque non omnino Grammaticm pree-

Deinde Nicetas Paphlago, qui seculo ix. floruit. multasque de Sanctis composuit orationes. At la-

et sic

monachum

addit,

conformem, tn qtusdam relata

dem,

Ycriini prius

ceptis

i/ius

:

i/nuif sr

fine

compendii

cidcri priwcr

inquiramus, quis

sui eol.

266

liistitrin.* ti-

sitilte

ignorare fatetur Photius,

Geor-

Mtrum

idqttidem,eum GeorgntmdicatepiscopttmAlexan(liiiiifin .ifitu inter patriarchas Alexandrinospost

tempora S. Chrysostomi tisque ad Photium uiut^ tantum reperitw Georgius qui secuto vn Al\ arinm ecctesim prafuit, post S. J<> mnem Eleemosynarium, cui circa annum §lQsucce$sit,utvideri potest apud nos in Bistoria Chronologica patriarcharttm Aiexandrinotum t<>ni.\ Juniipag.Q&, t

fuit igitttr hic scriptor dttobus secults Sancto

tent hactenus',

mts

i/ni

eodem

seculo

vn

floruit. .\t, si hic

I

itam

aut elogium Chrysostomi conscripsit, ilhtdhacte-

in

scripsitde S. dicto

de Sancto

scriptores ftre

ignoti

Joanne Chry-

scriptorum

subjicitur Eustatius Primi, et

mox

catatogo

Basilius pro-

omnino ignoramus. Demum Constantinus imperator Porphyrogenitus, qui floruit sectdo x, encomium Sancti concinnasse tothronus, quos

lllam

Gonstantini Orationem de reditu corporis fuisse existimo. Certe Saviiiuspag. 943, et Allatius pag, lll producunt initium

dicitur.

quam

nis,

OratioConstantinus Porphyrogenitus com-

posuit de reiato

Gonstantinopolim Chrysostomi

corpore.

ZOPostomnes modo memoratos scripsit ano- Anonymi Vita nymus rntctor, cujus Opuscuium de vita Chry- seculoxscripta omi

Georgittm in laudato indiculo reeenscfar S. Sophronius patriarcha HierosotymitaPosl

qum

sostomo. Porro

fcrinr.

/tontfijr:

Cosmm

tiojie

edita per Godefri-

Tibtnanum

.

scrijwissi

et

Bujus initium dat Savilius pag. 944,

Cartttsianum. Vitm

reddita erat Latina,

hujus

Komo

ilie

t

iliuii

('/'

Vestitor, atiis

B Opusculum

Sapiens, hujusauctorlibelli, coepit imperare in

perfeoit volumen.

28 Alium hichabemusdeS. Chrysostomo scriptorem qui primus gesta ipsius sic enarravit, ut Sancti Vitam composuerit retiquis omnibus prolixiorem, Edita ea est Grmce apud Saviiium tom. VIII a /»<
Wi/

Savihum recensetur Comas Vestiarius dictus.

28 Decimus quartus apud

,

multosannosinvenienspapa Alexandrinus Ueorgius.et aliorum scriptorum Opera colligens, spis-

ptn

Damascem tom. ttp. 886. rima editiL Operttm

eo$e

edidii Saviiius tom.

VIII pag. 293. be et Qraice pag. 963 hcec observat. Hujus odita belli :

unicum invemmusexemplarinbibliothecaCsasarea

\ iennsa^transcriptum ex codice vetustissimo Michaelis Sophiani opera Sambuci anno

1557

Patavii...

.

DIE DECIMA De auctore

Patavii...

dicam,

habeo

certi,

quod

anno Domini

est,

950, posterio-

Apud

Multa certe habet communia cum Metaphraste, non dico, iu re ipsa et argumento Ope-

patet.

sit

enim necesse

(hoc

ris,

cum

est,

tur

Anonymwn

:

33 Laudatus

Cumque natus sit circa annumW eam Orationem componere potuit circa annum 930 "/// 940 tt consequenter dnonymus paulopost scribere poterat jam ante annum 950. Sanecum indicisuonon inseruerit Metaphrastem, ;

Socrate,

secitlo

S.

Tremithuntis

translationem orporis ( ^onslantinopolim, de qita meminit Allatiuspag. 121, tale illius dans initium : 'AXX4 it&t etc, HujusexemplarMs. habe-

mus

<

codice Medicceo regis Francice.

<:r

Vitas S.

Pratterea

quasdam /««< dictis adjungit Chrysostomi, nimirum pag. 81 Theo-

Leo Allatius

alias

dori episcopi Trimithuntis, cujushabemus exemplav Ms. ex codice Pontificio Alexandri VII.

Dubitare nequeo, quin auctor

sit

ille

Theodorus

adulto, swipsitque post

>itiit

et :

elogia

certa sint aut probabilia,quip \

i

*

,

<
usum

/x/
neminemex sedomnium illorum

observati

(

.'ii

essestylo,

lucubraHones fabulosis ftsdaias esse narrationi bu$,

/'
fuse deGeorgio, de aliis brevius osten-

apud Guilielmum

('
cum quidem

rabilius est judicium Petavii nostri

scriptorem laudat Palladium^ nec

lucubrationem

cum

censeam 32 Breve VitceS.SosLxmiscompendium GrcecoLatinum edidit Bigotius post Palladii Dialogum pag. 220

;

sed incerti illud est auctoris, ncc caret

erroribus aliquot. Aliud incerti auctoris Grmci

scriptum de sostomi

translatione

memorat

tans initium,

'<>--

reliquiarum

Allatius pag.

'>„>''

'•

*«w*

<'>'

I2u,

S.

Chry-

hoc reci-

codice bibliothecce MedicaeoeS. Laurentii.

//<

hoc

autem Opusculo, quo per decursum uti potero, non solum agitur de ipsa corporis translatione

;

sed varia etiam exponuntur, qum ante tramlationem contigerunt. Bisce Gracis accedunt alii quidam, qui eadem Qratiom laudarunt Basilium, Gregorium Nazianzenum, et Chrj iniiin,

quodcommunem

habeant fesiivitatem, ut

>«postea oidebimus. Bosce* quia nobis prodeue Bibliotheca recenseboea tantum queunt, breviter

Grceca Joannis Alberti Fadritii, qui etiamagit

ffistoria litteraria^

ubi Dissertatio Savilii ds scriptoribus rerum Chrysostomi impressa estpag. L89, WihUo favonce

temporum

Historia futilissimum et

que

ipsius errores

///>

X

1

Doclri-

Qeorgium vocatin mendacisBimum, varios-

cap. xi.vi,

///>/

chronologicos ostendit.

ffisce

consentiunt B&rmantius, TUlemontius, reliquique

passim usi,

historici,

qui aliquainscribendocrisi sunt

Mil

novissime Montfauconus tom.

<«'

\-

«/

prcefationepag. (, ilade Georgio ecribens : Hic liiuuili et ineleganti Btylo innumera referl fabu losa,

iis

tuatus

exceptis, quaa ex Palladioet

est.

doreto,

Excipere etiam

Sozomeno

Socratemu-

licet <«,
ex Theo-

aliisque scriptoiibus cocevis,

partim cognitis partim

Bujusce lucu

exemplar Ms. habeo, prout ab ipso Papebrochio nostro transcriptum est Florentim ex

bralionis

addu

argumenta. Posthosce it<, quam meretitur Georgius Alexan " drtnus, alitqueipsum secutt. oavittus,
i/it

hujus fabulasnon adoptaverit. At ipse tot tamque apevtis figmentis Vitam Ulam fcedavit, ut eam sine tcedio non potuerim perlegere, ncc edendam

dia,

quam

h

ut facile perspici

allegat,

ita

Geoifjiam Alexandrinum, ac totis duobus seculis ct mcdio post mortem Sancti} /'/
Vita compen-

possit,

Qpuscida

}eorgii,

VitamGhry

et critice scripsii

di/s auctores suos

Ulissobrio

t

quwes

corrasit auctor

qttam Bermantium, quia Tillemon-

gts adducatn,

qui concitio IV, Gonstdntinopoli anno 680 habito, subscripsit apud Labbcum tom. VI col. 1029. Flo-

vnjam

f

illeprodesse negve-

afferant praterea,

Sosomenoet Theodoreto

episeopus civitatis Trimithuntenffl insulse Cypri,

ruit igitur seculo

,

Godefridus Hermant, quem Tillemontius tom. XI Monummt. Eccl iii plwisque sequitw. .\t Titlemontitim ma-

seculi x.

scripsit

«/'////

Bistoriai Tripartitoe. Exrecentioribus

ptam quartoloco

episcopi:

/'
sostomi prolixe

Quare cetas illhts Viim figenda videturcirca Vitam

cum

unt,

Chrysostomi a Metaphraste scriGraiceedidit Saviliusapag.§73, JdetaphrasHs observanspag.9$7 t se eamdare Vitam ex regio Vita item Qrcece edita: codice Lutetise descriptam, et ex altero utcumque alia Theodori emendatam. Proeter Vitam Metaphrastes etiam 31

Verum

jectino S. Saloatoris.

x sub imperio Constantini, verisimile estt Anonymum illumpauloante Metaphrastem, aut eodem fere tempore cum eo, scrip-

B

pfopniim

quosdom snumerat ™N«s:«onp'

Alios

I

,

juvenis

medium

VitaL '"'

Monifauconus tom. 13 ()}><•/////< S. Joannis Chrysostomi. Satis erit ad propositton nostrum, si illos assignavero, ubi eorum auctoritaU
y

sisse.

Fabricius aliquot etiam rerenset

sostomi enarrarunt.

Porphyrogenitum. Atinde non recte cotligit, eumdemscripsissepostannumVSO. Etenim nes\ tmus quoanno Constantinus deS. Chrysostomo

scripsit

('
Prodromus.

scriptores Latinos, qui atiqua de gestis S. Chrj

num

qui

Euchaitarum metropotita, Phi-

tnariota, et Theodorus

illum scripsisse post Gonstanti-

scripserit.

Fabritium tom. VII /""/. 558 iUirecensenstmul et Gre^ortt Chrysostomique lau-

Cabasilas, Theodorus Metochita, Mattheeus

aspernandus, Metaphraste uberior et copiosior, Georgio certemulto ypa[xjiaTixu>TEpo;, Bactenus Savilius, quirecte observat

auctori •' S

lotheuspatriarchaCofistantinopolitanus i Nicotau&

non

quisquis est,

adjwtgit

iisqtte

ll<
datores, Joannes

utrique eadem

subjecta materia) sed etiam in verbis. A.uctor

certe,

{audalis,

Chronicorwn et Bistoriarum scriptores Grmcos, Utudandos « nobis, ubi eorum utemw icriptis.

ex prsefixo auctorum indice statim

fuisse, ut

107

modo

de scriptoribus

eum Constantino Porphyrogenneta

nisi

imperatore, hoc

rem

nihil

QUARTA SEPTEMBRIS.

haurire

ignotts,

/i«t«it.

itam alia non ad enarrandam Sancti prceter ipsa ntbsidia momenti magni habemm Sancti Opera, Dialogum Palladii, scriptaque Ihn/iir

I

Theodoreti, Socratis, Soxbmeni, aliis «//
et

paucula ex

ante memoratis.

x> Attamen, quiainstitutinostri est non solum kim uii fowi vera probare, quantum possumus; sed /
Vitii fllis /«•« /«<«<<<
I

ln'v

o

itomo narrarunt,

Ulique ipei «<« tores, qui Georgio tantur, tpsius auetorUate

maxime

mbinde

adx

et

uti vohcerunt, i/itiii

m

DE

S

JOANNE CHRYSOSTOMO

EP. ET DOCT.

a,signaripotesl t autce reperitur expressus

J

: J.

s.

etiam narraxnt vera.

PotuitsaneGeor-

quia multa ignotts, nius aliqua haurire ea monumentisrnodo quce a Palladio aliisque erant

p

cetet

aZTreceniiores annos

referat « Palladio omissa

logo clarum

;

n% PaUadium

»<>
omnia

persecutione

habuis8et;

qmndo

utplunrnum, annos

viginti,

fuU ad cptscopatum

postulatus

:

nam

rcs illa

374

ut suo

quosque Sozomenus etalii

Sanctm

ut minimum, num. 57 Atquieo tempore annos, igitur cst diu ante Natus tres. et viginti habebat ipsi assi354. autpotius 355, ut ex cetate natalis. annus onata fiqendus esset 7

annum

38 Chrysostomus ipse

m

Opusculo ad Viduam

junioremtom.lpag. 341 clare meo judmo mcujus^ shiuat, sc natum essc ante annum 350, sub /mperator,Constantini initium occisusestConstans vetera Magnifilius, dum ita loquitur : Atque, ut imnostro a?vo qui omnibus, omittamus, ex iis

biographi posteriores addiderunt, breviter ratioreddituri.

lierarunt/Tuerunt autem novemj duo Constantius et \'a/rutinia?ms

Sancti

patria

ai

natalis

tes,

•iniriT. patrc

De

trt

inthttsa

ab

patria etparentibus S. Chrysostomi Pal-

genere quidem erat A.ntiochenus,... natus e parentibus, qui nobiliter vixerunt in oifioio magistri militum Syri©; patri in lucem editus

VI cap. innomina parentum addit, hcec scribens: Joannes igitur oriuinliis fnif A.ntiochia, quas urbs est Syri» Coeles, patre Secundo, raatre Anthusa, nobili i

apud

sororem. Socrates

siios

lib.

prosapia. b<- generis nobilitate consen-

modoprimariam

utrique parenti, Secundo

et

nobititatem

Anthusai attribuit,

sed amplas quoque divitias.

Buic aliiplures subAt horum auctoritate non nitor, ><>scribunt.

,

dicUurmaterS.So&nm&cognomento Chrysostomi. U«in errorem late refutat Baronius fi ffermantius in Vitacap.n, ad annum :>ti. sed 'liuiis tiberaliter vocat opinionem novorum nissa, M>it{itr

,

:

Grnccorum. Etenhn, cum illudin aliisGratcorum Fastis aut Bistoriis non reperiam, non ausim er-

rorem ittum Grcecistam certo attribuere.

cwnque

sit

error

wim Joannes

i/tr,

omtti caret

Pntilitr

S.

filius

Cttjus-

fundamento

numquam

:

fuit

episeopus, at videri potest

apud Theodoretum de

s. Pubtia agentem

Bistorim ecctesiasticce

rap. \\\

37

tib. III

Chrysostomi

amws

difficulter

alius

insidiis.

,

vivere affirmat,

novem, gui

cetate

et sic habebimus imperatores Cbrysostomi vixerant aut vive-

non diu post ca.'dem Exliac novem imperatorum enumeratione colligitur, Chrysostomum em natum ante annum 350, sive ante mortem Constantis, etpostanmtm 340, quo Constantinus bant, duni Vaientis,

i'n

luec scribebat,

«nno'318

interfecti.

bello contra

fratrem Constantem

cce-

susrst.

39 Attamen scio uovem istos rmperatores F aliomodo enumerari a TiUcmontio Nota 14 in denovemimS. Chrysostomum, e/ a Uontfaucono in Monito peratoiibnssui preevio ad allegatum Opusculum. Volunt illi temporis omnes imperatores, de qutbus Chrysostomus lo,

f

dmn scribebat; ideoque intermemoratos novem numerant Constantinum Magnum, ejttsque ftiium Constantinum, guos anteeetatemSanctidefunctosfatentur.Contendunt quitur, fuisse defunctos,

ntmtrum

.

voces

aevo uostro, et

aut setate

ilias

ad

nostra,

respicerenon

l*\

t*

^ ^ ^^

litteram, generatione nostra,

non tam

liceat

ad

stricte

sumendas, ut

prtscedentes, et

maxime

ad celeberrimum Conslantinum. Addunt, modo hauendi usum esse Chrysostomum

simili

Eom xv

m Eptstotam ad Phitippenses, ubi Faustw imperatncis

facta

et

<_

rispi ctesaris

mortem refert

w*» w*wit|«iij»w

inter ea f quee

temporibus

mqutt. Respondeo, velsolum illum iocum gatocollatum sufficere,ad

nostris

cum

alle-

ostendendum falsUatem

^^TiUenumtian^quamnimisfacilesecu^ est

.

Natalis S.

(idest

soli

communi morte

ipso (Constantio), qui

illo

junior

titSozomenuslib. VIII cap. u Georgius apudSavilium /laa. L69 non

g

autem (Gallus cmsar) coronam ac purpuram imposuerat, interfectus occubuit. Moxaddit mortem Valentis omnium maxime tragicam, ittpote combusti. Hisce septem addc duos viventes, Gratianum et Thcodosium quorum fcmpore scribebat, et quorum conjugcs in perpetuo timore

custodum

tadius inDialogopag. i" ita habett Johannes

po

fiJ!

lorQ ipsius

{Jnlimiusjin bello, alius [7ou;*fifm«jdomesticorum

figendus

illfl

Secundo, »"<-

coUigUui l

vitam clauserunt. Reliquorum autem hic quidem (Magncntio) , ille vero

circa 344.

tiocJtim niiiiiU

1)

««J*^

(Constans) a tyranno

paren-

,

annum

post nequit probabiUter figi

loco videbimus. Secnndo idque creatus creditur lector, Xlrlrtw noster a S ostendam ut 371, non potest figi post annum

Sancti enarrandam accedamus, solis feread usuri scriptoribus contemporaneis, aut de iis, qjuai

II

tce

Attamen

reverafactus

id

§in

«n5«^.

tpsius sodalv* mscipiendum, et quando Basihus natus esset anno 354 est episcopus, si

corHemporaneinarrant, sdtis ostendtmt, subinde aliqua ChryBOstomo contigisse naturali ordine mperiora. Notim tamen contendere, ut vera admittenda esse omnia aut pleraque miracula, quai Georgius aliique recentiores Chrysostomo adscribunt. Verum de hisce postea. Nuncad Vitam

nem

fl

tota illa chronotaxis vero abesse videtur

tZ a sZ Chrysostomus

suscepisse

;

o torai discipulo,

."154,

tantum gumqrn-

Chrysostomifl^ Bigotium P arj.J2i

enarranda sed de sola fere Sancti 46 egisse. Leo AUatius deSimeonumscriptispag. Georgium Alexapdrrnum aefendere ulcumque verbis revoluit contra censuram Savilii, paucis pudianth omnia miracula, quce attribuuntur Chrysostomo. Sane

titur.HaTsentenmexprimimrmEp^

<>»„ ex ipso ejus f><«-

diu

quia hrmci

K^m^^^Chryso,tomo

quod aliqua

est

antean-

natunt anno 354,

fuisse

Vanctum

erit

uoluerit,

apud

nttm

missa, <-ague

omnia, owb causa rum statimrepudianda sunt apitd nh eo tcripta runt, quwque non reperiuntm infirmum Nam eotptaneos. Palladium, aut alios argumentum, n guisGeorgium eo solum

mne

natns

scriptores antiquos.

/


nomine mendacii accusare

D

nul-

'todetefminart

Afontfauconus. Locttm allegp Grcecum

tmttt mterpretattane frontonis bttctei,

cum om

ubitom. XI pag.

DIE DECIMA 143

P<*9 ETtT

M-

[liXtna \th xa\ Ta noXata 2pu>,

:

vri[A

?'jXaTTdti£va

ri

,

5t* xa\ ix\

JiXf.v

QUAHTA SEPTEMBRIS.

aXX' Spwc

twv ypiviov fsvdiuva

ad

et nonimlla, 411» nostris contijjere temporibus.

ni

Hcec mterpretatio genuina

quod ncqucal

ut considerantipa-

est iis, quce mox incipit narnarrat Faustmet Crispicmdem. aliasque tragcedias domus Constanti Muqni, et paulatim pergit ad redentiora suis temporibus tebit, ct

conformis

Nam primo

fac/a, inter guce refert

mortem miserabilem Ya-

s/io

srntcntia aqnoscit

tUrum xa\ 8ni

xa\ Ti TraXaii,

vetera,

nam

:

cum

ante

et quse

;

u/ias

dicit,

dum

et vetera, et

twv /ivpcrj etc.

sunt facta

dum

velle,

senarra-

subdit, Kn

nostris temporibus

ma.rimc recentia vocaret

de ipso ctiam sui temporis imperatore

loquatur. Accipe, lector, totum locum

secundum

voces GrcBcas expressitm.

Maxime quidem

tera dicam, nihilominus

adhucin memoriacon-

et v*e-

m

inter

torilms

ill,s

rum mutanihun

vetera relaturum

et

recentia,

ct

dicit, se

tamen orditur

afactis Constantini, nec attingit veiustiora. Ilir

ad viduam

sevetevn omissurum, Quis igitur credat, eumde Constantino loqui? 11 lu loco objecto loquitur de Crispo ccesare, vero

dicit,

jussu Constantini patris occiso. Quis magis ad propositum Chrysostomi viduam consolantis ,

conducere poterat,

quam

ncc in

palris peremptus, nisi intra

suam

astatem se con-

tinerevoluissetl JRursum in loco objecto loquitur

de Faustaimperatrice per Constantinumtnaritum sublata. Si igilur adviduam loquatur deConstan

hcllo

ohiit

Inrutus fuvrif

Yalrntinianus

existimo; SatlCtUS.

mmimr

item sur/cm

loquens

:

ncr

textum

et vel sic

de omni-

,

Xum

/oquilur

de

incii/cm/nm ostcmli/. Audi, dcsrriba/, dc urorihus

Quod ad eorum

rant, uxores

autenij qui

nunc impe-

altera ex pristinis calamitatibus respirans, voluptati magnum liabel dolorem ad;

mistum, 60 quod. qui rcrum potitur Jira/iantis nimisjuvenisac inexpertus sit, multosque ha beatundique insidiantea altera vero timore exanimata iis, qui capite damnati sunt, miserio:

ivni vitam ducit, eo quod vir ipsius {Theodosinsj ab eo tempore, quo diadema suscepit, usque ad hodiernum diem in bello el prsaliis verseture/c,

/tm/i/c in nostra srufrn/ia i/r la/iuihi/s nuccin h> quitur Sanrtns, r/ co i/uii/cm moito, ut c.r i/irlis

ipsius

Tillemontii in eo sita

rirrntrs.

Viduam determinat novem suitemporis imperaAt numerum cerlum non potcrat ,/c/rrmi-

tores.

narr,

/i,\i stricte

determinarel tempus, u qttoenu-

merationemsuam

ori/irc/ur.Lm/ai/ar h/itur\trii

lc

de tempore, quo vixerat : atque hinc orditur a ccede Constantis, qui revera primus ex illis eratocch sus. Mox memorat Julianum, tunc Jovianum,

moxobjecto pharmacis venen&tiasublatum asserit; deinde Gallum ccesarem,

quemetiam et

dvmum

in luco

Valentem cum exercitu suo ccesum

,/ui

solum

;

S.

Clirysnstoinum natam esse ante Ilcruutnfitts,

L3

Tillcmontitts c(

annum

360.

pm/ins nala

episcopatum fuisse expetitum circa annum 374, sodalem ipsius Basilium tunc factum episco-

et

mu/im :s

I

quando

I,

///

Sn/ufum fuissc natum nnnorum fuvrit. prudentum episcopus designaba-

ci/sfiuiarc,

sultrm tiiqiuta fere

consilio

Tan/o /uohuhilior mi/ii a/qiarcf r/nn/ia i/la, quanto debiliora sunt, qum afferri posstmt ad (ttr.

natn/c.

Samf/ Serius /u/rm/us, i/unnfoquc /iluru ml existimandum, wfufr /irorccfiorcm

orrurr/in/ fuissc

Chrysostomum, quam illum crediderunt t 'crtr OpttSCUla, q\MB /"/u i/nu

srrip/orcs ullci/ali,

umuim

, :f7, tiut

paulo post

bimtts, os/r/u/uu/ juiu

si

rihc/c nr/iil, ul ruir

in surris I.il/rris rrrr

Iiiui

At uslrmlruius

ritu/i/m fuissc.

iil/m.

18,

uiinns

natum fuisse priusquam sacrarum IJttvrarum Uudium exorsus est. ftaque

fere viginti quatuor

fratrem Constantem, et primitm omnium illum ij/oi/urissc/. A/itu/ qt/oquein ^iifnit/a '/'il/cmun

qu&ndo priora

,

uil uiinumriliclriqrsin/um rrrisinuli/rraririlrhn/,

%cribere cmpit

Opuscula

in


estincommodum: nam inter novem imperatores ab ipso enumeratos communi seu non violenta

nuifrrnu. prmterea u-tas matris^ ante recessum

mortedefuncti ntnttres, Constantinus, Constan-

Uter innuit,

tn

Valentinianus. Fateturipse Tillemontius, nescire, utrum Constantium an Valentinia

tius, ct se

nam annumcrunlenta ,,.

:

Imbo

debeaX

aaturali, et noq

dicimm

.

defimCtU

eninij inquit, visi

violenta.

nec merito Sr/i/cmhr/S

mOTU

unl obii

"<>

e raor-

Hoc ipsumetnos

negari posse

TomUS IV.

natalis Sancti

icn Simrti fupint cirra a/iuttm 347. \uliitmmi/u' ftgendvs est dubium, quin hiscriptores longe magis acce- uidotw ofrofl annum 344, (lauf ad ccrum, qttam auctorcs uutc iauilali. Mhi/omiuus, ,/unt roqito Samtum nostrum ad

docet.

Si de Constantino juniore loquivoluisset, non praitermisissetj occisum esse in bello contra

//,

Tillemoniius. Boc diverticulum wqui considat studiosus lector, quia saltem facit ad c.rpiirationrm rcrhnrum Chrysostomi licct a/ias tol rcr/iis opus lum cssc/ ml /i/nhi/iulum,

cimt

in loro ullci/ulo

Yaicutiniano

tur, ut ai/mittit

/nuu,

ChrysOStomus

f)r

imperatoris titulum tunc puer gerebat non loquiy

ad

rat. Prceterea

:

quo pactO corum sortcm

cur tragicam Faustai mortemtacet? Vam infortunia imperatricum sum mtatis etiam enartino,

nitr-;

duobus communi morte deftmctis^ de quinque morte violenta, et de duobus viventibus, quorum

,

innocens Crispus, jussu

11

suspiratur, sus/tica/tuquc Yatcntiniaium, accenseri forsan deftmctis in bello. .\t

Cipit

temporibus

1

ad Grm

imperatoribus suce mtatis. In loco objecto

nostris

rlnn

Inqui Clirvsostnmum, proui fatctur

ipsius /iropositum vondurcrc, I/inr textum

omnes facile agnoscantur. Tota halhtcinatio cs/. quod crediderit Cbrj sostomum loqui de novem defimctis. At non dicit, nis\ novem suo tempore imperasse nec 02 t

etiam, quce

J. S.

imprra

Xunc mccum. /cc/ur, consfdrra, qnam certum videatur, Chrysostomum inOpuscuioad viduam non loqui de Constantino, sedsolum de

seryata, et ea sunt, facta.

AUCTORK

K/iisiofu,,,

Tillcmontius, Itocest,

ostvndrre, dc omnihus

hus

y

imperatoribus

12

40 Montfauconus tom. Xlpag. 317 Gracorum verborum interpretationem dedit accommodatam magis sententim, quam ante adoptaverat, guam dicttoni lirwcw. \am sic habet ; Ac potissimum quidem vetera dicam quaetamen adhuc memoria nonexciderunt, quippe quasnostriscontigere temporibus. Nequeo kanc probare interpretationem, etiamsi vox Ste alias explicaripossitqiimue; Chrysostomus enim clare insinuat sefacla dttpli-

narrare

memorai

qua mox egimus. Ultimum mcommodum, guod ipse quoque mwumerentta

Gnscum mutandum

cis generis

neutrum

Philippenses, de

(entis imperatoris.

:

nt uovetn istis

Chrysostomus

Ac potissimum quidem vetera dicam, qua tamen adhuc meinoria non excideruntj sed est,

409

defunetos morte violenta Ilom. 15

twv ^(udpwv.

rare.

/fielus est.

Certe

Su/ti

//

ui/

solitudincm senescentts, ctiam probabi

Sanclum

i/u/ii ;;ti nut\',\:>.

ii,n\

mm

Demum

esse

nalumpostan

to/u chronotaxis, suis

riufutuiuta, iusiu/uihit, nutufrs Su//rfi /„(>-

pinquiorei

<

ideri

mum m quam :;

vero recentiorum Grwroruui,

opponi potesl, nullius

est

350.

qaw

Auctoritas

liisn-

sola fere

rnomenli.

credimu

52

§IV.

DE

410

AUCTOKK .!.

modo

,mcpta, aut alio

exponenaa

*-—

S.

ET DOCT

BP.

JOANNE CHRYSOSTOMO

B.

r^

Vv[ao£ T0U; Alexandrinus apud ^

V°;

^oeortL

Morilur Sancti tum inuterque parens fantis pater

IV.

§

probabiUuseratChristianus: praeceptores,

Sancti

studia,

Verbum

voculaniro.

Iffrf»

P««"

m Dia-

lotio Palladii.

apud natvterat Georgim £j Chryso pag. maffirmat,parente8 S Sanctvs, durn Joannem, essepost bapltzatos noffl oWtt, sed gentiles, I

fuisse

sacro fonte

adoleseentia

in pueritia aut

ablutum fnnuit. Jdem tradunt alii Georgium Joannes enim seeuti. Verum ftctitia illa ntnt : ,h,i crat prtftcrt/ressus,

ut

videoimus mtm. 50. hic vix erat

Patrem vero Sancti obiisse^ quando lt

pag. 363,

de Sacerdotio, seu tom. I loquentem inducens matrem : Ego,

ita

lib.

non multotempo-

providente Numine, dolores excipiens illius obitus,

ita

,-,.,

tui

pillum,

pu-

te

reliquit, additis

viduam praamature

ni«;

Nam

potui.

frui

viduitatis incommodisjquajexpertis solum probe suiii.

nota

[dem Sanctus ad Viduam juniorem

tcribens tom.

I

pag. 340 satis insinuat, parentes

fuissr Christianos his verbis

Nam

:

et

ego

ali-

quando, cum essemjunior, doctori meo(Libanio aut Andragathio) erai autem ille omnium homimaximeBuperstitiosus,animadverti matrem n ii iii

am iirnt.

in

iiniliis

Nara

cum

magm

xcitasse admiratio-

assidebant,

qui sibi

eos,

more

buo interrogasset, quisaccujus ego essem, ac

fi

mater

vi

gintiefoi

natam esse, vigesimum vero jam annum ex quo patrem meum amiserit, obstupuit s

ai

IIIIIOHlllll,

ambc '/"

responsum esset, me viduea muiieris esse filium, de me qu»sivit aetatem matris, et viduitatis bempus. 15 Cum primum vero audivit, quadraginta agi,

i

planej

atque ad

qui

eos,

aderant, conversus

ttiani

clara voce exclamavit

:

Papaa

quales mulieres

!

apud Christianoa sunt Bicmater Sanctinecdum asseritur Christiana, idemgue ftt bapti verisimillimum depatre

Exeodem tocohabemus,

annorttm fuisse tnatrem Chrysostomi, dum hic natus est, et dttm paulo }><>si pater obiit. pag, 541 asseIlimi. li contra Anomaostam. ciifinii fere

I

ritj

se

natum

in ecctesia Antiochena, (

dum

ait se

'onstantinopotitanos Christia-

nini

minus

diiigere

nos,

quam

ecclesiam illam, in qua, inguit, nati,

educati

et

eruditi

sumus,

uteumque innuens

parentibus Christianis se natum, guia mox non urbem <«»< urbe, sedecctesiam cum ecclesiacom parat s

sht-

n,

:

ecclesia

!><

autem soHs constat

ingenio

tlium ifaqutn-

breviter habet

rfo

essel

et

Christianis.

prioribus Sancti studiis

Palladius pag.

10

;

Cum

notm, qm aa a prmceptoribus inferioris eleganverborum aut constructionem solam vocum ex ilh prteterea tiam attendunt: nequealiquid loco iuferri potest,

autero

ingenio solertiori, sese in litterarum studio

e1

octo annos natus a sophistis, qui

voculas captant, descivit,

//'/

quidem Palladii

verba Latine expressit Bigotiusetposteum Mont-

faueonus, Nolun tamen ex

Joan&em anno

eetatis

misisse litteris politioribus.

vat Tillvmontius \ota


verbis inferre,

decimo oetavo nuntium re"J,

Nam

cerha

t

ut reete uhsvr-

Gnrai admodum

aetatis

dfCimo OCtaVO,

telligitur.

quocumque demum modomin opinione apudBigotium

Noviquidem

pag.Wthmclegi: Octodecim annos natus rea Moletio Ancessit a rhetore Libanio, atque baptizatur

archiepiscopo

tiochensi

lector

et

Leonem imperatorem apudSaimo et Georgium postallegata

ordinatur. Scio et

viliumpag. 270, videantur ipsius verbasicloquideS. Joanne, ut credidisse, ipsum anno eetatis decimo oetavo ab eloquentia

tjuotpte.

ex

iis

et

profance philosopltite studio recesvenire iunc ccepisse. Fateor

ad Meletium

sisse,et

verba Palladii ita explicari posse, atque eam sententiam fuisse

alios verisimiliter in

deductos.

Verum quidquid

sit

de mente Palladii, solum visus sit

sive ille in ea opinione fuerit, sive

quod nimia

ila sentire,

profana paret

bfevitate Sancti studia

perstrinxerit, ne

quidem probabilis ap-

opinio, autpotius certo falsa.

illa

Nam

ex

num. 41 ct 15 datis clare consequitur, Sanctwn fuisse in schola doctoris Grceci, (sive hic vrrhis

IJbanius rhetor, ut verisimile

fucrit

erat

maxime

est,

superstitiosus, stve fortasse

quia

Andra-

gathius philosophus)quando mater ipsius vigesimo

anno, Grmce viginti annis, erat vidua; et consequenter quando ipse annos viginti

jam habehat natum Sanctum obiit pater, et fortasse mors ilta tam cito secuta non est, ut aliquot menses aut annus integef non inaut superaverat:

nam

post

tercurrerit.

48 1'neterea, si consideremus,

annos nattem vtori suo lius,

,

ita

ignotum

ut iUe rogaret,

Joannem

viginti

F

fuisse superstitioso do- sed quis, et cujus esset

hinv favile cottigemus,

viginti fere

vi.iisiuti-

iiter eirca fi-

annos

nnnuin vinnsiimtm quar-

fuissenatum, quando sc ipsi instituendum dedit. tum. [ttamenverisimile est, Sanctum plmibus annis fuisse suh disciplina proecipuorum eloquentioe et

phitosophice

doctomm, Libaniiet Andragathii:

nequeenim tanta doctrina, tantaque eloquentia, in prhnis quoque Chrysostomi Opusculis

quanta

perspidtur, exiquo tempore contrahitur: neque artes liberales accuratissimaquedialecticmac elo-

ita

ivlitfiiit

pliits retji

quentim prmcepta deinde didicit Chrysostomus sacris Litteris se totum tradidit. Itaque si consideremus, quanto temporestudium eloquen-

postquam

exercuit ad sacrarumScripturarum ministerium.

Hinodecera

ituit

sostomum

I

inquitj Fili, virtute patria tui

partua

aiimiin

r/ujvsrmiiiii wtotis

baptizalU&est,(]U
,

phrasis sif/mficat,U\vy47 ffocmodo sumpta anno annoastalisdecimo octavo nolmsseam-

Savilium

Alexandrinus

natus, docet ipse

apud

ut est aue legendum videtur v* «f»t*i est editum ttf Georgium, quam ,* *****

eloquentia.

quem

expomiw

continuaverint celeberrimi patres Basilius et

Nasianzenus,nonexistimabimus Chrysostomum nihiio

iltis mferiorem, sive orationis elegantiam etperspicuitatem spectemus, sive accuratissimam disserendo dtalecHcam,paucis anniset quidem

m m

adoiescentia,

aseendisse ut

ad tantum eloquentim culmen neminem fcorte superiorem umauam ,

habuerit in arte dicendi. Quapropter, quidi uid de tvtate

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMRRIS

Sancti crediderinta/ii, e/jo magis existimo, Chrvsostomum sub Libanio et Andragathio artibus liberaiibus operam dedisse usgue ad annum a?ta(e

sa/tem vigesimum quattum,

03tatis SUCB

ct

annum

Chris/i fere 368, et tum demum adharere ccepissc Meletio^ atgue inchoasse studium sacrarum

IJttcrarum

uihi/

:

enim

quod

invento,

notaxi repugnet, nisi scriptores (evi,

httic

chro-

Gratcos medii

quisine judicio ckronotaxim formarunt,

eorum

recentiores aliquot, qut

et

eJoquentue

Sanctus habuit lAba-

niuvi

et

\>i-

dragathivm

De

49 tis

VI

/ib.

cap.

m

;

In Rhe-

tinebat

Ex

Libanius fuit

hisce

diuque Antiochiat

,

teste

,

cap. xxiii

ac tunc

docttit,

at

:

Theodoreto lib. simul impius erat,

III

Bistorim

et

gentilitiai

Andragathius vero aliunde non innotuit, Quanti porro Joannis eloquentiam faceret Libanius, laudatus Sozomenus dec/arat, ita scribens de Sancto: Erat Antiochise ad Orontem presbyter quidam, nomine Joannes, superstitioni addictissimus.

genere natus, vita integer, dicendi persuadendique artifex egregius, et omnium sui temporis oratorum prasstantissimus, sicut Libanius Syrus sophista testatus est. Nam cum moriturus esset, percontantibus amicis, quisinejus nobili

Joannes, inquit, nisi Christiaui illum subripuissent. Hcec Libanius,guando Chrysostomus aliquot annis fucrat presbyter Chrislianamque et sacram fecerat eloquentiam suam : nam, uf ostendit Tillemontius tom. IV lm-

locum succederet

:

,

peratorum

Juliano art.

in

renses orationes invexit,

ul qui sublime ac tro-

36,

vixit

Libanius.

cuni se verbis pr8abuerit,etperspicuitatem, qualiau.i scio an alius quisquam, adhibueril Bactenus S, Isidonts Pelusiota, qui hauddubie ioquiturde SanctO nostro. Attamm ht/ct hic aliqua difficultas, ob guam Valesius in Annotatis ad Socratempag, 76existtmat, litteras Libaniinon

essedatas arfS. Chrysostomum.

52

Ete/ii/ii,

cum

suse schoht

ipsius

Chrysostomus, necdum amvitat

institutum

omni exceptione major

Testis

estS. Isido-

xi,n a/l

rus Pelusiota lih. II Epistolarum Ophelium, ubiepistalam LibantiadJ osjinem suce insertam recitat. Totam Pelusiotat epistolam huc epist.

/rausfero:

Quod, nondicam

id fortasse plerisque videri

(parvumenim queat) verum etiam alii,

qui eloquentiae nomine apud Libanius omnes clarus ac celebris est, prfleclari viri Joan nis linguam,acsententiarum pulchritudinem, et ipse

qui imperatores essent, quod ejusmodi laudum suarum prseconem consecuti essent. HujusauEpifltolaa

hoc

exemplum

(htit.

dem t gui

tunc imperabat,

Valentem fratrem et Gratianum filium imperio aggregaoerat, at non filios. Tillemontius Nota 3 probabiliter suspicatur,

Sanctum oratione celebrasse imperatores du-

dum

Constantinum videlicet ejusque Probabiiius tamen mihi videtur, imtdatos u

defunctos,

filtos.

Chrysostomo fuisse Valentinianum, Valentem et Gratianum, filiosquenominari Valentemet Gra~ tiunttm. guia Valens

filii instar Valentiniano, a quo imperium acceperat, obtemperasse dicitur Potuit t/la oralin
adimperium

Gratiani.

Quidguid

sit,

auctoritas

s. Isidori sufflcit, utcredamus Libanii epistolam

Verum auctori

fuisse datam,

Anonymiapud Savilium

pro vcro admittamus, guod

/wquit suffwere, at ille

asserii pag. 296,

nimirum Libanium dixisse Juliano imperatori, neminem inter Grwcosreperiri, qui Joannem elo quentia superaret, orcisassil a/i/to

attigerat

I

t\t

fis \

parum

t/itiis

i/cci/aiu

Jutianus apostata ciijcsimitiii

aniuini

Shrysostomus, quando postremum

Juliano locutus

pore

Nam cum

:UY,i,

est

cum

Libanius, cui Sanctus eo tem

videtur fuisse cognitus, utcolligitw

i/um.

1.

1

Oetantaigitursancti AUolescen

c/oqiicntiti locttlus

critmtamcu mu//i>

/unt

rit/vtur

ti/t/t

a/icr/itis ftthit/t/stt

JulidnO, csf /nttt/n

historia, /it/t/. ttil

quam ti

contexuit Georgius Alexandrinus

s, ////.

,qitt////t/t/c/rcs alii hiot/rti/i/ii ti/iut/

Savilium adoptarunt, de studiis

Chrysostomi

Athenis, tn celeberrima ibidem ipsius disputatione

cum Anthemio, Nom exmonttmentis tt/iaiitic /it/aci,

ram

Stiiitiiim

eloguentia, ibiquc

vetustissimis

Athenisnon dedisseope oerisimif/i/nr

i>t///i>/i">i"

fuissc.

eat.

Libanius Joanni S. Cum pulchram tuam orationem accepissem, virisquibuselegantem el dam, qui et ipsi orationum opiflcea et architecti nnllus erat, qui nOH siint, eain legi. Quorum 51

aaltaret et

clamorem

ederet, eaque

omnia

face-

percnlsi etattoniq UW bomines admiratione voluptate aomine eo igitur facere soient. Ego

IV!< ti

affectussum, quod ad forensem operam,

in

qua

demonatrativum quoque di Alque et te beatum duCO, ftdjungis. eendi genufl ,.„.,..,

ixm toman eorani Juftano:

Valculinianus qui*

,

argumentorum densitatem, ad stuporem usque miratussit, argumento esl ea Epistola, in qua non modo eum, qui tanta dicendi facultate prav ditus sit, beatum prsedicat; irerum etiam eos, quorum laudeB oratione celebrarat, et quidom

tem

Xam

fucrit.

tas

dandam adeo Sancti eloquentiam. 50 IJa/ic dudum ante laudaverat, quando egres-

foro etjudiciis versabatw

Chrvsostomus, non satisapparett dequibu& impe- SancAu m\ non ralorihus actum

at/Chrysostomum

ad annum 390. Sola igitur vis verihominem superstitiosum adegit adcommen-

oratioiila dicta videatur circa

au/ni//r.'>i\s,*fn,/i,t/oi/i

tatis

hujusce laudis

>t.

enim, inquit ille, locuti sunl oratores. At vero Leontinus Gorgias primus hunc morbum in fo-

saltem usqtte

plexus erat certum aliquod

bra\

fa-

lem

Andragathium.

s.

esse censet. Sic

magistros habuit in arte quideni Rhetorica Libanium, in philosophia au-

i

temporis inter professores principem locum ob-

elogiis cele

autem perspicuitatem ac

^ermamim Atticismum

(uthabenda est, Greece additttr) praclarua ac celebria Joannesomnes superat, ut qui et Atti-

notissimus

eloquentiam

cilitatem

Libanium sophistam, in philosophia vero magistrum habuit Andragathium. Consonat So~ zomenus lib. VIII cap. u his vet bis; Cum enim torioa

tem

Sttnrti

banius. Plutarchus

admiraudum quoque Platonem attigit. Quamobrem si hacin re Plutarcho iides hahenda est

Socrates

.1.

hocest, ei patrem, qui imperium dedit, el filios qui acoeperunt. Atque hsac quidem scripsit Li-

prceceptoribus Sancti nostri jam lauda-

ita loquitur

AUCTOKK

nacti sunt.

picumdicendi genus amplexus sit, ac perspicuitatem labefaotarit. Hic porromorbuSjinquitille/

egregfa esset indole,

l>rioi

laudare queas, et item eos,

laudum suarum prseconem

dictis faci/e con-

senserunt. Stagistroi

modum

qui ad hune qui talem

111

9 pecimen edis,

§v.

K

lfft«.i(u-

DE

412

J.

in foro

rove

AUCTORE

ET D0CT.

EP-

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

versatum

retaJetiam

S.

dixitin

toncm iUam

cum Basicum S. Me-

§ V. Sancti amicitia familiarifas

lio,

quo instruitur etba-

letio, a

ptizatur

alio ordi-

eodcm, forsan ab uatus

ab

forsan

Iector

:

Sancti periculum.

:

Mu*

esse,

laudemimP cratorum, uam laudavit

tantopere

Magna Sancti

s. Chryeostomi, cumstudiorum tempore tum post liberalium artium studiaabtoluta, eminuit Basilhu quidam, aliunde parum

quocum

otta

deliberaoit de

agenda. De

cerdotio, tom.

I

illa

quiamicitiflB lege

et

genter observarent. iinus,

c;i-lrnis

(jiii

ita scribit:

rcliquos

illi

Mihi quidem veri,

probe intelligerent et

dili-

iique

Horum

mmws

vero*

amicitia

bat, taiitum illos retro relinquere

tuin

I

de Sa-

germani et

Uio.ve,

amici coraplurea

communiet solitaria

amicitia SanctusUb.

pag. 362

complurium

hmge

supera-

studebat,quan-

mediocriterergame

affectos. Is

eorum numero erat, qui lateri meo perpetuo irerent. Etenim iisdemtumdisciplinistummar gistris operam dedimus: unum utriusque erat circa litterae studium^ una soliicitudo: pardesiderium iisdem ex rebus natum. Neque enim sor-x

h;i

lnm eum ad magistros ventitaremus, sed etiam cimii illinc

egressoSj coneilium

inire

oporteret,

quod praestantiua vitaa genusnobis capeaaendum easet, tunc etiam idem conaenaus apparebat. Erant stalia, qusB hanc concordiam flrmam in-

concuasamque servarent. Neque enim ob patriae amplitudinem alter adversus alterum se efferre poterat: mihi non opes suramm erant, illeextrema [non] pnMiicbaturinopia: imo et facultatum modum propositi paritaa EBmulabatur. Par generia oonditio erat, omniaque ad sententiam DOBtram concurrebant. Hactenus Chrysostomus. At velim, stttdiosm lector advertat,illud non quod nnr/s inclusum addidi, necessario addendum esse, ne l{
utriquemembro praponitur, ut neqet Chrysostomi divitias^ et extremam Basilii

sic

pattpertatem: idque tiquet ex verbis

c iiii


Mtnm

mox

sequen-

tibus, licet tantus esset amicorum illorttm quamdiu deliberabant tantum, et neu-

54 Porro,

monasHeam

consensus,

hortanti non

tvr institutum

porafi

tamen titt

in

xiniiiiii

tam noii

aliquad oitm eligebat, non statim idem consenserunt vitce genus, ut cxpii-

IhrysostomuSj

<

ita

pergens;

esset, ut beatus itle vir

Cum autem

pro-

monachorum

vi-

\ci'aiiu|uc

philosophiam amplectereturjam pareral Btatera; sed ejus lanx.utpote levior,

siiiiiiiins

ferebatur; ego vero

mundi

cupidita-

lancem meam juvenilibus onustam cogitationibua deprimebam. Hic demuxn amicitia quidem ftrma,ut ante, manebat,sed consuetudo diriraebatur: neque enim unaversari poterant, qui non iisdem studiis tenerentur... Neque enim poteral is, qui judiciis et foro haerebat, ei soansa ohlectamenta sectabatur, cum eo tibus

irretitUH,

BB»pe versari, qui libris deditus,

quam

in

est

pararet, consi-

agerejam halt Cumque causas quamque miquum esset laboriosum quam in foro versantur, vhcnd genus eorum, qui Quod quidem maluit. sequi anquillforem vitam lo qui sub usdem cum , Evagrii, fecitUemplo

sed actis

aliquamdiu

i'n

ffyro vausis,

Sm

quietam vivendi rapreceptoribus eruditus, ad Confestim igipridemsecontulerat. tionem jam

applicuit, etfrequenter

Sozomcad ecclesiam orationiscausaproperabat. dicH his veridem brevius n VIII cap. nus lib. ld genus to.-Porrocum causas acturus, atque vitae sectaturus

forum num-

constituit.

exemplum

grii

secutus dicatur Chrysostomus, quem hac in re segui potuit.

nec invcnit ullum,

Evagrium pro

Suspicor

Sanctus,

secutus est

exemplum apud Socratem,

Basilio, cujus

irrepsisse

vitio. sive lapsu memorice, sive transcribentium

Crrte nullus innotuit Evagrius,

quem

secutus est

Chrysostoimis. At ipse aperte profitetur, morcs deinde seeutum.

se Basilii

rnajorem iterum iterum fre50 Rclictis igitur judiciis et non solum quenter cum contraxit, consuetudinem cum Basilio ,

cum

Basilio, sed

eiiam frequentcr

cum

S. Mele-

Basilio agitj

et

cum S. Melctio tio patriarcha Antiocheno. Palladiusin Dialogo aquo baptizapag. 40 de hisce sic loquitur: Ubi vero mente tur.

amore captus est sacrarum Litterarum. Praeerat tunc temporis Antiochenas ecclesiae beatus Meletiusconfessor, genere Armenius. qui animadvertens Juvenis illius felix ingenium, et pulchritudine mentis illius captus, permitte-

virili fuit,

bat

ut

eij

secum assidue versaretur, lumine pro-

pnevidens Juvenis

plietico

his congressibus ftdei titi

Meletius

illius

successum. In

haud dubie Joannem

dogmatis accurate, et sacrce ScripturcescienEo etiam tempore sacris undis ablu-

mstruxit.

tus est; et deinde lector ordinatus.

apud Bigotium assidue apud

eodem

talis est :

eum

initiatns,

Cum

Textus Latinus vero tres annos

mansisset, sacro lavacro ab

lector promovetur. Ha>c verba

obscurum relinquuntjquantotemporepostbaptis-

mum

lector ordinatus sit Sanctus. Greeca vero videntur msinuare.triennio ferepost susceptum baptismumadofficiumlectorispromotumesse. Verba profcro &< l\ nap%£ U « ^ut^^iU tk>

r.xhyy^l^

i ,9\

tJ

{

litteram

hmc

vero assedit circiter

annos

>"><><>

npaCpni

IfTT, p

Latine

sic

initiatus

'

«3

Xoutpou

kmfi^ Ad

exprimuntur

:

Ubi

lavacri regeneratione

tres,

triennium fere

ctum

Tpfa

lectoris;

promovetur lector. Existtmo statui inter baptismum et offi indeque probabih cst, Sanctum

'

al.

assiduu!

fuit

comersationissuai

cum Meletio baptizatum arca annum 369 lectorem vero factum amoSTJ autserius. At clare non dicitur lector

esse

,

^^aMeleno:necdeestqualiscumqueratio

W

"7

<>>«-Socr«tesi;b.Ylcap.

"«*Wi

m «sserit,

Joan-

i Zenone episcopo lectorem

^^^:ZenoepiscoPu

™*?>> fr"» rediens,

lectorem

ventitaret. Exhisverbishabemus, S.Chrv-

sostomumj postquam a schotis excesserat, non statiin sc totum drdissc studiis sacris, scd mensibus suttctn oMqUQtj fortassc anno uno altcffi

Scnptuns

crederetur, ipse sacris

philosophan incumbere, et juxta leges Ecclesia? cujus Evaqucerit, 4 Nota Tillemontius

;

RtoMm

dtctum

incessu, lectiom sacratur mutato habitu atque

IrUeramicoh

notus,

ut

,

^^tcratesUb^Vlcap.iudeSanctosic

rum Litterarum animum n,t,r ilia CUfll

ut causas arjcre disceopmor ora-

temporc,

Eo

ageret.

orc/i-

S Hieroso.

AnLmena

ecc lesL

lMmperatar amque recentiores. Verum S* nd annum 398 illis contrana scribit. Joannes, inq uit, t

ceittnus in fhronico

Antiochi» natus, ibique

deinde lector ordinatur

-•

QUARTA

PIE DECIMA

ibique a Meletio ejusdem civitatia episcopo, eo-

demqne

confessore, lector ecclesi&e ordinatus, per singulos officii gradus ascendit. Socratem sequitur Baronius ad aninan 3S2 num. 72, pu~

tatque

Chrysostomum ordmatum tectorem


Ze-

none Tyri episcopo, aut a Zenone episeopo Majumm. At Rermanttus Meletio ordinationem attribwt, eumque sequens TiUemontius Nota 13 Socratem erroris arguit obduasrationest qtUBrum neutra

est legitima.

Scimus, inquit, ex Palladio

lectorem ordinatum esse a Meletio episcopo suo secundum canones. Neqneo tamen invenire, id

Palladinm dicere. Certe ubipauh post dicit, ordinatum ftnsse diaconum, clare addit, id factum a Meletio; hic oero ordinantem tacet, nec asserit, ab eodem ordinatum esse, apttd quem tribus annis fuerat assiduus. Quodspectat adcanoneSj si Sanctus fuerit ordinatus a Zenone Tyri episcopo, qtti tunc sedebat, quique sedem metropolitanam obtinebat in patriarchatu Antiocheno, nihil actum

cum haud

conira canones,

est

qttando Meletius erat

in exsilio.

dubie conttgerit,

Quare

esse

ordinatum post anni 372 initium,

tus sit a Meletio

B atqw itcrum urgettlT aBasilio att vi-

tam communem .

;

nec.

ante

annum

res

mihi

mouco non

videtur utcumque dubia: so/ttmqtte

si

ordina-

372, si

Zcno

Basilio, ut ipse testatur lib. I de Saoerdotio post verba superius allegata. Ceterum, inqttit, ubi et ipse a vitrehujusfluctibuscaputpaululum erexi, ille

ambabus apprehendit manibus: atne

fuerat.

prohibitus

nostra

gnitie

sic

Quamobrem

cumantearepulsus, nosad eamdem itaa societa tem accepisset, quod jam pridem desiderium parturiebat, confestim peperit, ac ne minimam \

quidem

diei

Chrysostomo

hiscephtra

59 Interim videamus,

ia

quale sanctus Juvenis

inciderit periculum, at inde discamus, quam sin ceras de singulis favtmbtu divinm misericordia ageret gratias. Facium narrat Sanctus ipse Itotit,

xxxvin

in Acta Apostoioriti»,

erat Episcopus.

rannorum

atque

it"

quondojam

loquitur: Mota est ty-

dum adhuc

suapicio in cii itate uostra,

adolescens essem. Militibusque omnibua circura civitatem foris positis, forte ubelloa quaerebant prsestigiarum

etmagicos. Et, qui scripserat

brum, incompactum projeoit queest. Et euui ab

illo

li-

in flumen, captua-

requirep-ur, dare non

aucti potuit; sed perurbem vinctuj ducebatur dedit. Tunc pfflnaj indiciisetprobationibus, vero transibam ego cumin martyrimii' ire vclb-m .

1

.

eocle-

liam marty1

M

[II

nos

e

i

;

jecimus, et ab sxtremis periculis erepti sumus. ffactenus Sanctus, quiutiietn tnonitionem subjunut

git,

quis,

si

si

non

paria,

in

tamen

in alia

eorum memoriam semper

incidat,

servet... Hoc,

magnam Deiamioitiam conciliat, 60 ffermantius refert illud Saneti periculum

inquiens, nobis

U mpus UNtuA

anno 370 /v/ temontius vero art.Q attno 374 idem factuminnsctit. Uterquetamen indubilanter affirmat, istud Sancti periculum accidisse^ quando magicaarte Itb.

I

cap. vuucreditqxte contigisse

a/iqui mquisiverant in

nomen Verum

Valenti erat sitccessurus. iinnn 370,

alter

anno 374. clarum

safis

(itt

a&signatw,

imperatoris, qui alter istudilligat

Existimo ego istud

annum

372

at

istam occasionem a

si/,

Chrvsostomo designari, quamvis et Baronius cre non aliam insinuari, et factum quoque referat anno 370. Quin potius existimo, non insi nuari a Chrysostomo tempus ilht
preBstigiisdeceptus Theodorusnotariustyrannidem affectabat.

Etenim Chrvsostomus

demagocom

prehenso ob scripta magica meminit : >tt quando nomen futuri imperatotis quatsitum erat magich artibus, plures captisunt, non ob scriptum librum

magicum, sedquia

in

futurum imperatorem

in-

quisiverant, aut citm Theodoro contra Valentem

conspirabant, Secundo Valens imperator Antio chios prcesens

erat^quando magorum

rnrr

iitsi/it/nf

A/if/orhiir

ChrVSOStomUS,

ro trii/puir,

et

Theodori

At ne minima quidem

molitiones detectm sunt.

tlr

Vntnilri/t

fttissr

/oqitititr.

Tntiti

i/itti

magum unum

per urbem circumductum etpostea punitum narrat Chrvsostomus. Ai historia TheO' dori, qtttf narratuv

ct

II,

per hortosjuxta flumencum alio quodam, ut viditsupernatanteinlibruin, primo B6 linteom qui



longc majoris

Ammiano

I

i

est

snisun idom

i

/'llllltilllll lltn

I

K

imperium affectavit Theodorus, Etenim Am mianus fatetur, salutem Valentise! antea saspius peroccultascoitionea, et tunc in extrema demer qti<>

sain. hirnt lib.

i/tferitts.

1.

Quis onim credidissel flumineillum suatulisse, cum omnes etiam non suspecti detinerentur I kbjicere non audebamus, ne videremur pai timore prohibeba mur, ne divideremus. Deo tamen juvante pro

abiit, ettiniore tabescebat.

rttm Valentiniano fratre imperavit ante tempus,

dum eidem procurabat commoda. De

•

:

descripta invenit Accidit autem eodem tempore militem transire. Hinc verosocius, tllo occultato.

(sicutGrmce clarius dicitur;)

sedobstitit Sancti mater, qxtm nolebat Filiumase separatum, quatque omnia ad pie domi viven

:

s

re-

commu*

Basilius, ut consetisisset in

nem habitationem

communi

lib. X \ \ <. momcnfi, plurimique <<< oceasione excruciati suttt et morte multati. r.i Praterea totum, quod dicit Chry&Qatom\iB, contingere potuit singulis annis, guibus alem

partem a nobis abesse patiebatur,

sed assidue hortabatur, utdomo uterquesua reincoleremus, quo lieta, commune domieilium impetrato, jam res in manibuserat. Persuaserat

inddit

re

.1

ridebamque. Sed videamus, inquit ille, quid sit revolutaque paginaa parte, magica

nescio,

licet

ille nos tempore antevertisset, ardensque studium exhibuisset, rursus aublimior ferebatur, in altum valde sublatus. Attuiuenbonus cum esset, amicitiamque nostram magni faceret, a eeterorum omuium contubernio se abducens, nobiscum omni tempore versabatur, quod antea ipsi in voto erat, sed, ut dixi, a se-

iiiliiin

Ego vero contendebam quasi de

ucro

perta,

Chrysostomus ad S. Meletium frequenter accederct ante ipsius exsiUum, non minus freguens erat tttnc iemporiscumamico suo 58 Porro,

Etenim cum

eutpa in peri

videre putavit, ac descendens recepit. U1 accesstt vero, librura esse vidit, el descendens cepit.

Vatenfis pcricuhtm incidissr in

quidempotuimusfflqualitatempristinamretinere.

siite

413

ipstan ordinaverit.

me

Sawtits

SEPTEM13RIS.

prasstigiia

XXVlcap.

attributum

<>

iv ass&rit, clandeatinis

multis

lentii/ioitits rt Yttlrits it/il/o

morbum, guo

impcrti simul


\
i
mspicionem vocatos Juliani apo ; et in statmamicos,interquo8nonpauci erant magi \
trstc Ainntiitito Ub. siotiiit

jiitifnti,

\\V

diecessit,

<<'/> l\,sr/ntt/o nir/iorr

aec

usquam quodmulto

inveniri

potuit etudio quaaaitua ingenti,

niai

postea apud Conetantinopolim

visua eat aubitu

purpuratus, anno nimirwn 365.

kanc Procopii tyrannidem miiii 364.

02


lex

contra

<

MaximuSt philosophi

tpecti

Von diu ante est

mn onventus^ notata B Idus Sept. Eodem anno comprehensi sunt Priscus

nocturnos tnagoi ct


gentiles,

tamquam

vu

magia.

Uaquecum Chrysoatomua

contigisse dicat,

quando

istud periculum

suspicio erat

tyrannO'

rum,

ilu lUinci tit.

'

tum

:

:

11

AUCTORE .1

s.

DE

1

rum

ptando Wn

"i

,

i

magici quatrebantur;

anm

que illaaqueeongruani

qramssimm anno

:;:

i

in istud

<

hmdantur hm

m-

calamitati,

Wlemtmthu, deanno, gitoSanctvs

periculum

inthcit, nihiicerti

At-

rtaiuo.

tamenmagu existimo, rem contigisse mioribvs mginti cirValenih annis, quando Chrysostomua quam serius. Vam citer mlatis annosnumerabat, cadere potuisnuspicio magim in Sanctum

mmm

dum jam

tet,

tizatus.

erat

tm

iet

,

quam dum

Ex hisce ulterius tnfero

,

»«<> erat

bap-

ex bistoria

at-

minori Ugata millum haberi fundamentum pro <« quodea argumentumque, mtate Cbryeostomi, m0 ntmit Tillemontius Votal, non esse itllius -

eo tempore fuifrfxwv adolesmtate viginti annorum optHne aut congrvit, quodqve etiam < ««< mtate viginti sex

Sanctm

menti, Erat r,

quodcum

,,

t

77/viginti mptem annorum componiposse credit lemontius, Id quidem admittere possum. At non de faeile «, Sanctum adeo timuisse, ne ordierat poslquam lector tits suspei magia fteret,

natus,

et

qumitus ad episcopatum.

morei ipsius

satis

erant noti

t

Num

hristianis,

tunc

uuitah.m

faciU depulissent suspicionem. Itaque ha>c historia utcumque extraordinemrelataest, sicuteiiam offtcium lectoris,
queat.

tiffnji

Sam n

\i

neutrum

»»»<

»»»<•< post

ET DOGT. pro affectu personarum et Paulus, liinc apinionum.BincnecS.

ab

aliis,

^sUate

yiwm quam

364 aul 365,

magorum

if/i

ftgit

BP.

JOANNE CHRVSOSTOMO

S.

«»<»> alicui certo

videamvs, quales fuerlnt

Baptismum.

Z^bmefecH

liberfititahnguiscalum.

r

Znlult.Mirariigiturnonpossu^

,«^

:,,,,,

Verum Chrysostomus

icos.

i

llldt

ipse lib

;

Sacerdotiopag.mapertefatetur.seiuvenem non fuisse. Nam, postquam

iracundimobnoxium

exiracundia nascenttbus, multa dixerat dc maJis Ego vero te sic disalloquitur: Basihas eum sic Quis emm igsimulantem non ulterius patiar alienus? Tum sis morbo norat, qu;antum hoc esse ;sed verum id inficiatur, non Chrysostomus .

dominium

gtuetee humiliter attribuit vitm suce

irce

e/ solilarice.

,

ira subinde ex65 Rursum lib. VI pag. 431 dc facuiorum mesurgente ex imquorum \ irorum et compescere i/lam se statim moria loquitur, sed

adjungit. i

I

'erba

Attamenanimi magnitudo

rum candore juncta forte

dabo postea. Nuncsolum observo,

fecity

Ihrysostoraum pro modestia sua addcre utroqtte timerese,

loco,

nenon

posset iram frenare, si

iis

epifactaretur fluctibus, quibus exposita est vita

scoporum. Quis igitur credat, iracundim deditum ubi defuisse sanc/um Juvenem, cum in Opere, fectus suos candide aperit, itam compescuisse se fateatur, ejusque mala fuse describat, et adeo ab ira timeret, ut

timorem illum attegetinter

ra/io-

nes episcopatum recusandi? Nescil distinguere

ingenuum tibemmque

£ VI. Sancti Juvenis mores posi baptismum studia sacra sub :

Diodoro etCarterio:ad vitam monasticam trahil Theodo-

nnn H Maximum. Hancli icn>

iiitiim,

ilrtthi,

Iii

verat coelestia bona

•!

teniUis,

Dicebanl de

S.

Joanne Constantinopolitano

ohiepisoopo, qui jufite dignissime pro

:

ar-

puritate


umbra

inani.

Ea magnanimitate cum animicandore

juncta, facfum esse existimo,

fanit

rliam, gai ipsam

ii\

traherecupiebant.

quod

con- utmundiama-

u/ ferocior visus

Exeadem

tur et iracun-

verisimiliter

causa

congressibus vero arrogantior videbatur iis, qui mores ipsius ignorabant. Etenim si, teste Apo-

pag. 183, ubi refutat cahtmnias quorumdam, qui Joannem dieebant cuntumeliosum, hisce verbis

gantiorem videri potuisse illis, qui divitias, qui honores, qui gloriam magni faeiebant,

Probare autem mihi non potes, Johannem, ex quo baptizatus est, aut jurasse aul quemquam

conditionis

ni

mentitum, aul imprecatum esse, aul facetias sustinuisse. Plura demde addit Palladius, t/t ostendat Sanctum non maledixisse, aul

fuisse solitvm aiicui inferre contiuneliam

proprie spectant riores


;

sed ea

tetatem provectiorem. Poste-

biographi apud Savilium de adolescenie

Chrysostomo nafvant shnilia.

Verum tiuc spectai, quod Socrates, vanis rumoribus nimiam credutus, Hb. VI <<. mscrip~ sit in hvnc modum ; Puit autem, ut ferunt, ob 64

iiuumni temperantiaa studium acerbior \\w\vm

quidam, qui cum

familiariter

vixerat,

;

el

sicut

ab ineunte eetate ma^ts deditus quam

ilio

irea

verecundiffl. Nulhts ignorat, qtwm frequenter contmgat, ut eadem facta ab atiis taudentur, rcprv-

ait

Socrates

lib.

VI

cap. ui; In

,

Animalis homo non percipit ea, qufflsunt Spiritus Dei stultitia enim est illi, et stoio

Cor.

i

ii,

:

non potest

tomum

intelligere; quis mirabiiur, Chrysostanto rerum terrenarum tontemptu

arro-

quiqtoe

sum amptitudine non minus

delecta-

quam

bantur,

pueri sua amant ct admiraniur crepundia? Nesciunt ejusmodi homines, quanta

dwmi amoris. Existimant, non posse serio contemm mimdanam illam feticitatem etsplendoremt cui pusillos affixerunt stt vts

"7

7 "'""'

« «*"•

^^P^fa,tuma

animos. Bincfacile

credunt, generosos

mundi

isetinmigionaplmosme'

™temw>*tommesinadmirationmtrahZ

^^amore,gloriamqueinspeciemabipsis ''"""!'"''"

^

S

toto

gloriam consequantur. Talesrevera

r

^^tsvbmdeaMqui.Atne^uiq^ fuit Chrysostomus, guZ p ,

umquam

_

^^dewsvm^UsimUemvidelnmus^nimi

rum non anogantem,

toiibus arro-

gantioT vide-

ad cpiscopafum per-

inatus est, quod, ex quo salubaptismum accepisset, aumquam omnino juraverit, aeque aliquem jurare compulerit, aeque mentitus sit, nequealicui umquam maledixerit, neque scurrilia Locutus sit, uequejocos admiserit. Bisce consentit Palladius inDialogo ii.

adjurasse, aul

ofjntia.

habercl

66

contigit,

i

humiHtw

,

dootrinfflei Bplendore venustissimi eloquiiChry-

sostomua cogi

ab ipso ttiam

jam Juvenis mstimare nohumanaque ut liquet ex

primo Opuscuto ad Theodorum lapsum. Noverat mundana omnia prmcmlestibus adeocontemnere, utaurum argentumque pro tuto, honores et gtoriam pro fumo, votuptates c/ deliciaspro somnio, ac dedum peritura omnia bona pro imagine bono-

Rosweydum

pag. 92 tale Sancti nostri tegitur elogium

mo-

animi candorem

<•/

nobilique Joannes, et

rum prato Spirituali tap. cxoi apud

excelsi

turpem iracundim affectionem, qutJuvencm talem, qualis crat Chrysostomus, iracundim dedi/um ausit dicerc. Eraf sane animo maono inter

sed in toquendo

tibewn

animatum

dior.

;

QIARTA

DIK DECIMA

animatwn; non sttperbum, sedmxmdanorxtmomnium contemptorem sincerissimum,

SBHTElltBRIS.

116

endentes,

el

monasticam vitam sub Diodoro Carterio didicerunt qui tunc quidem moni

ris

a

imbuitur

\ti letio

donee

is

post

67 Bis moridus erat Joannes,

quando postdap-

tismum frequenter ad S. Meletium ventitare l/ttic autem consuetudini flnem impo-

pergebat.

suitexsiiium y in quoda Valente imperatore missus est sancttts iliepreesul. At non convenit inter

duo exsilia

quod tertio Meletii exsilio dedit initium. Fuerat primum retegatus a Consscriptores de tempore,

deinde a Juliano. Af rut*sum a

tantio, revocatus

Juliano exsulare coacttts


sua

ecctesia}

res*

a Joviano, /tt refertur apud nos tom. U Pebruarii ad diem 12 in Meletio § 2, 3 et 5. Til-

titnttts est

lemontius quidem tom. VIII Nota 8 in Meletium

non

BoUandi hostri sententia detemmavult dicere, relegatum anno 365 /i Yafeitte, et ab eodein anno 367 revocatum. Verum quam improbabilis sit illa sentenacquiescit

poj~e secundi exs/lii, et

tia brevi

obsevvatione studiosus lector intelliget. Valens Catholicos persequi ccepitpost susceptum

.!.

Qua

Valente art. 7.

in

necdum adversus

mmdem

opinionis

Boschius noster ante

tomum V

Qua

ab exsilio revocmpitl

/irrsrt/tt/

tam improbabilis

Antiochems pag.

rliis

Catholicis

creditur?

erat, relegasse

rasse aiiao 367, quo CatkolicoS

Ration.es

igitur veri-

anno 365, quo

itcm vcri specie dicitur

reftitavit

Julii in Patriar-

55.

68 Tertium Meletii exsiihem contigisse, quando tur rimi iniVaiens prima vice Antiochiam venit, existimat ttmi, cmni372: Bollandus § 6. Tillemontius vero Nota lo in Meletium ex litteris S. Basilii ostendit, exsilio relegatum fuisse ante Pascha anni'S72. Sane epistota i,\\\i\

Basiiii

novm

editionis

alias

,

cclxxhi,

scripta ponitur ante pascha anni 372, innuitque

Meletium tunc in exsilio fuisse, cum Basilius dicai, Meletium accuratius edocendum de rebits Orientalinm ab epistolte illius latore nam de rebus Qrientalium edoeeri non debuissel Mrfrtius, sifuisset Antiochia?. Contra in Epistola iaviii, olim i-xxvu, Basilii ad Meletium nihil legitur, ex (juo colligi possit, Meletium f/i"< in ea iiliofttisse. :

Itaque ex laudatis epistolis tertium Meletii exsilium videtur flgendum sub flnem anni 37]
rtint

timo.

Pagiusad annum 372 num.

6 contendit,

non pervenisse ante initium anni ;J72; sed argumenta, qum affert, non cvincunt, I" i/isinn eo

lentem venisse AnUochiam post finem anni 371. At res exigui cst momenti, cum dicat laudatus Pagius; Currentis Itaque anni (372) initio \ ;i

>

ium

i-irte1

1

Dio-

dorrum habv&t magistros,

oistris Sancti

Diodorus notissimus est, minus vero notus Carterius. De utroqtte pauca dicam. 70 S. Hieronymus < 'atalogo seriptorttm

m

Diodorum hoc laudat chgio

ecclesiasticorum

lens Antiochiam ingressus est 69 Kr hisrr fttiheutus frut/jt/s,

S.

ChryBOS-

tomus, Meletio in exsilium putso, alios doctrina sacrm magistros adire ceepit, De hisce Sozomenuslib. II cap, ii italoquUuf. Hujusporro philosophia; {Christianm

nimirum,

sacrm Scriptu-

et

magistros habuit eos, qui tunc temporis nobilibus illic monasteriis praesidebant, Carterium scilicet ac Diodorurai qui et Tarsensis ecrtf)

clesia?

episcopus

multosque,

fiiit,

cum sensum

cujus tari

non

Socrates Ub. VI cap.

m

temporia vero

summo

studio ad

hii

verbis:

virtutis

:

sit, eloquentiam imi ignorantiam stBcularium

litterarum. DiodorumeleganHorationecehbravii Chrysostomus ipse patrem encans ipsitisque t

ri/tr

austeritatem

,

,


qum

certamina,

Mrfrtiits.

dtint

sustinuit

Vitfcri itht /iutrst

e.rsulafiat sttitttiis

apttd

Uit/utittni

posi

t

pag. 750 sequitur Chrysostomi fragmentum, quo i/i/rr httttltttur Diodorus, quia servaverat eccle sitnn

Antiochenam, exsulante Meletio. [dem fuit et aliorum Sanctomm mul

amicits S. Basilii, tiini///ir

laudatus

,

estj

quamdiu

/i.rit,

etpost mor-

tem, donec exorta est hatresis Nestorii, cujus de Scriptis Diodori prmsidium qumsive

m

eaque occasione viri maculata est fama Vinr/t de Diodoro videri possunt apud Tillemon-

/•//u/,

tiinn ttnn. VIII in ipsittS fittthi.

invenimus, nisi

sit ille

/)r ('nr/rrio inlttl

Carterius

quem

t

celebrat

Sazianzenus in Carmine Hhvnpag, L08, ut su spicatur Tillemontius tom. IX in Nazianseno nrt. 25. ReS tlitil

iilti

rst inrrrtn,

nrr

tilii/tf

rffl

Stizianzenits. t/uam t/uo/f niriitrin

rlrrurrl, indet/ue
Cttr/rriu

titl

CCelltm

intit/itti ej/ts

es$6t

qloria.

Uttmts

bttin sith Itisre ni/ii/isliis

71

snrrtis rt

r/ttr

monasticm exercitia discebat sanctus Juvq

nis,

duiis

olim

/'//

magnm

exspectationis juoenes

schola Libanii sodales,

suos

ad idem pertraxii

Sut rutrs

rilir inslitii/itin. l)r iltis

liii.

VI

ra/i.

iu

Theodoro <(. Ma\i condiscipulis suis, qui una <'iiiii ipsb Liba niumsopbistamaudiverantfUl relicta professione,

sir itit/ttifiir

qum

:

I

Visiiasit

i'!i:ini

praater qumstum Bpectaret, Bimplicem tenuem vitam amplecterentur. Ex liis Tli Lorus quidem Mopsuestim in Cilicia posl modura episcopus ftiil Maximus veroSeluciai in Ieauria. JdemhabetSozomenuslib. VUIcap.n, iiiliil

potius ac

:

E.r

i/s

rtit/nr

Maximus

nutriit

jirrtiKinsit.

ritlrri /itissuul

tr/tsrfur infrr

Etsi

riiiin

iu

proposito constans

Attamen pauca de II

ipso innoluerunl,

u/iutf l,r (Jtiirit

col,

L013,

ubi

m

ctus pertrahU

TliQodorum .

t)r/ru/f

Maxfmusre

epUcopQS Selritsirnsrs itt Isauria. apud Chrj ioi tomura

Mtniiiiits aliouis

ntbinde laudetur, isque f/i< ipse esse possit; id cerlum facere nequeo, !/< Theodoro,
taiiirii

occasionem prabuit Sancto nostro telum et stylum ntum egregie exercendi, plura nmt
icut accepi,

Chrysostomo ejusgue

eosdem aUruntit magistrot

(ui

secutus

potuit, propter

libros posteris Bcriptos reliquit, et Bacra voluminaad litteram exposuit, repudiatis allegorii

dii


qua metnoran

Diodorus Tarsensis episcopus, dum A.ntiochia prosbvter, magis clarnit. Kxstaui ejuein Ipostolum Commentarii, el multa alia, ad Eu sebiimagis Emiseni characteram per utia

Christiano />»// i/u/i

juitnu

di

essot

fensores

tertio relege-

tnut

turarum sensum inquirens, allegoricam vero earum interpretationem refugiens. Exhiscema-

Dialogum Palladii, n i, novissima editione Ope rum Chrysostomi tom. III pag. 745. Aliud ibi

Imperatorum

B

,

cos excitavit, ut scribit ipse

similiiudine Meletium

S

Postea vero Diodorus adepiscopatum Tarsi promotus multos conscripsii iibros, simplicem dumtaxat atque obvium Scrip

pro errfesia Anti/irhentt,

V

roRi

steriis praeerant.

baptismum. Atqui baptismum suscepit anno Mu ab Eudoxio Ariano, qui ipsum contra CatholiTillemontius tom.

i

i

:

Sacris Litte-

so*

Tunc

apicem g VII.

<{ Mu.iiiitttiit.

;

i

DE

110 \<

•

.1.

S

.

Cu—

k>ri S.

VH.Thcodoro,post inchoatam vilam monaslicam ad mundanam n^resso, Sanctus scrihit cpistolas

duas

Longas,

cumdem

ei

in

itinn

t

tfeam •i

rln

./

non unuin aliqui

benc

viam

bus et argumeutis

,

etiam ubi Chryet exemp hs?

tnm

iM Bacria Litteris,

Cur

in reliquisdisciplinis

l

sostomo,

non plus quinquagintasperare extremam proveheretur sequadragenectutem, qund de viro fere tantum quem inpribri nario dici possit. Ad hsec vero is, nosvitae reliquos

poterat, etiamsi ad

eodem proposito haudquaquam per-

in

Bed poemtentia ductus, ad priorem vivendi rationem abripiebatur.Cumqueproposihini siium confirmasset contrariis argumentis,

,.,,,!,,

:

Paraanesi alloquitur Chrysostomus, inapertavicrimina proruperat, ut ex variis Orationis

:

multiplici eruditione praiditus

reversus

est,

essejudicans,

rectiua

At non eo usque perniciei deveMopsuestenus, qui si jam bapTheodorus nerat tizatus in ea crimina Iapsus esset, nequaquam potuisset sectindum canones in episcopum poslocis colligitur.

:

id assequi,

quod cupiebat. Joannesitaque cum eum negotiis vacare intellexisset, etde uxore ducenda cogi nr,

t

Epistolam ejusmodi

BJ

tia et

rhetorum exemplis desumpserat eral in urbem

qua> ex

compellatur

:

ram contubernio ususesset, eam vivendi ratioaem probavit, civilem autem vitam damnavit.

Verum

numquam

primae decursu

in

titulo solum compaTheodorus, cujus nomen in Theodori infrequenter in secunda vero non ret existigravius autem Quod nomen profertur? memoratus mandum est Theodorus in secunda attigenondum vigesimum, teste Chrysostomo, auctore Chryeodem vero, contra ra annum; ad quem prior Paraenesis mittitur, an-

j j

severavit

Qui

Tillemontius.

nititur

Parameseos mentio occurrat, utitur Bostomusiisdem rationibus

non mediocriter rhetorum, ac philosophorura philosoeruditus. Atque hic quidem cura sacrse sanctoruroviro;r- leges primumdidicisset,et ]

utv^imu^adTheodorutnMopsue^-

:npossitfutinueutraPar,nesinullaal^us

,

,,,,„

ut

vohmt

Theodon Casanensis,

Hesychii, et

Solomeni, S a

ad vitam religiosam ad Sozomenus de Theodoro vero MopTheodorus monai pertracto ha>c fradit: reduetm Buhe tiae m Cilicia postbac episcopus fuit, vir ,nst'llll'>,

nerope se^"beri Paramesim, cognommem alium ad vero

ctCTpHrnam

rcducit.

T/ieodm <•

ET DOCT.

BP-

JOANNE CHRYSORTOMO

argumenla Tillemontii fiad quai recte respondet Mont-

tea cooptari. Ha>c sunt

verbis ac sententiis

deliter explicata,

i.n criptam, qu» humanse mentis captum excedunt, ad eum misit. Quam ille cum accepisset, ,

quidemjudicio conll lifflcile n quanta persuadendi vis in Joannis oratione inerat. Vicil enimillaeos, quipari.dicendi ac persuadendi facultate pollebant. Hactenus Sozomenu&i gui de una tantum meminit Chrysostomi ad Theodorum Epistola, licet duas

Theodori Cajsariensis nequit

eat. l'A

hUM

vi

(i-

ad fpfum

icripsit,

C

videbuntur.

Primo auctoritas Sozomeni, Hesychii

77)

quo

eum illi sic memorent unam Chryad Mopsuestenum Epistolam, at alicram

sostomi

non negent; sed solum de illa taceant: neque enim laudati vtri catalogum texebant Operum Chrysostomi, at necesse haberent omnia recensere.

apud Montfauconumiom.

Suffridum Pctri, cap.

eumdem

est

a

.

impressa,

/>/>>tt/

I, et

prolixhr

prima

est, '///">

primam Partenesin uon

inter

elegantissimos ejusfaetus recenseat. Talis sane etmifii iteratoperlecta omninovidetttr. Mox adpro-

ponendam TillemontHsententiamsicprogredittir: ikuji igitnr Epistolam ad Theodorum Mnpsuestenum hic memoral Sozomenus, sl quidem, ul \

videtur,

secundam. Unamitemad eumdem Hesy-

chius iu synodo Constantinop. collat. 5 pag.

it>i

{apud Labbeum tom. V Conciliorum. Unam 190 pariter Theodorus Csesaresa ibid. pag. sed ruultorum versuum. Boc de piima potius3 .

quatn de secunda intelligere vult scriptor lauda* hts, At secunda etiam est Epistoh bene pro

mutto brevior $it quam prbna. Leontius raen Bysantinus duas ad Theodorum M

licct

ta-

,

stenura Epistolas sive Pareeneses

longe prmvalent S.

Leontius

Byzantinus.

commemoral

pariterque tsidorus Hispalensis... Hisperspectis,

Isidorus

Prior

in

ecclesiasticis, edito pei'

vi

clare designat his verbis:

fuisse creditur.

\

(jiii

fiisre

Opusculo de Scriptoribus

Montfauconus in Monito utrique Epistolm alesii opinionem />rii/t
Itaque

Bispalensis et

;:'.

jtnrrin

et sed duas Epi sto ^as

multum prodesse

Tillemontio,

potest,

prima in

:

Sancto nostro daias omnes fere scriptores consentiant. .1/ cum repugnent tiiifjiti, res hoc hco venit examinanda. Exstant arnbm ,iii

l»t

desumam, qum sufficere

gratia tantum ea ex ipso

jici

ii.

fauconus, ut ibidem videri potest. Ef/o brevitatis

rursusque relictis facultatibuB, el nuptiis renuntians, Joannis consilio Bervatus e1 ad philosophicam vitam regressus poBnitentia tactus est

utramque Epistolam Johannes Constanti-

nopolitanaa sedis sanctissiraus episcopus, cogno-

mento Chrysostomns, cujus oratio et plurimam cordis compunctionem, et magnam suaviloquentiam tribuit. Condidit iste Grgeco eloquio multa el

F

prsaclara Opuscula, quibus utitur Latinitas. duo ejus de lapsis libellos, scriptos ad

Legi

quemdam Theodorum,

lamentis et exhortationibusplenos, utputa illum a bona conversatione dejectum. Et quia monachi vitam cum eo in uno eodemque monasterio exercuerat, ideo conversationis nuit,

eum in libris ipsis admoeum ad propositum atque

ibi factss

provocans

,

ostendens, nulli peccatori vel impio, tentiara redeat,

si

ad pceni-

desperandum.

76£e«ift>ius Byzantinust VI Bibliothecee

tntm

editionis

Mopsuesteno

Pa-

Cohniensis pag. 476 de Theodoro

ait

:

Quem magnusJoannes,

utpote

ex proposito monastici instituti lapsum et qui promissionem abjuraverat, duobus funibus

hbus

for-

el

pwelongis lapsum in profundum intem

^*,6itcahwest*fo\t.BiMeaddoauctorita trm rrtmun codicum, '

I

tfe

quibus Montfauconus

traquecorte^pwto/fl^^

- """.dem Theodorum

inscribitur in

omnibus

btne •prolixa*

:

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS.

bus manuscriptis, quorum quidam remotissimre vetustatis sunt r.ph$ tov avxfev 8£66wpov, ad eum:

dem Theodorum, habent omnes; nimirum pro secunda Epistola. Nam primahabet: n b s e&tftnpov ? £x-:j6vt2, ad Theodoruin \&psum : sive ad litteram, ad Theodorum, qui exciderat, e.r vitce nimirtan reUgiosm

Itaque auctoritas scriptorum et codicum longe prceponderat pro sententia nostra. Prceterea ex datis inscriptionibus colligiinstituio.

eam esseprimam Epistolam, quce inscribiAd Theodorum lapsum idqueetiam probari

tur, tur,

:

utcumque potest ex

ipsis Epistotis, si

utrague di-

ligenter expendatur.

argumenta TiUemonHi,

77 Nuncrationes Tillemontiiexaminemus. Miratur primo, alteram in altera numquam lau-

At Sanctus insecundapag. 41 salteminnuit ad Theodorum scripsisse,dumita loqui-

dari.

t

se scepius

me

tur; Scio

justos epistolse limites excessisse:

sedignosce, non enimlubenshocegi, sed ainoris dolorisque vi compulsus. Hic me affectus ad hanc

etiam scribendam Epistolam necessario induxit, vetantibus licet multis ac dicentibus: Finem fac vane laborandi, ac in petris serendi. Hcec verba ostendunt, scepius ad Theodorum scripsisse Chry-

B

pueUaa cujusdam amore flagrabat

dum

dicit se epistola

prima

itla

dequadisputamus ;nonvero desecunda, Eam autem de prioris longitudine excusationem afferrepoterat, quod Theodorus longiore,

quam

allegamus.

de tanta litterarumprolixitate aliquid respondisset.

Sane

prcepostera est prolixitatis excusatio

t

de prima intelligatur Epistola. Quis enim dkatde eadem Epistola: Ainor coegit limites Epistolse excedere, idemque eoegit hane etiam Epistolam scribere? Dicit igitur Chrysostomus,

nisi

amoris doiorisque vi in priori Epistola limites excessisse, et alteram hanc quoque ad-

se

didisse.

78 Altera Tillemontii ratio, quod in contextu unam tantum ad Theodorum prioris Epistolce Theodorum nomine suo numscriptam conq Uam compcllet, idverositbinde faciat in secunda,

non

est prcecedente solidior.

Etenim diverso

illo

modo usus est Sanctus pro arbitrio, prout eumdem quoque facere in Epistolis ad Olympiadem observat Montfauconus. Ea mutatioue uti potuit,sivead eumdem scriberet, sivead scribendi

diversos. Tertia Tillemontiiratio, liceteam

magni

Theodorus necdum erat viginti annorum in secunda Epistola pag, ^9. At

faciat,a'(}i(e inepta cst.

inprima Epislolapag.

demnon

puto

tibi

superesse, ut ad

Non

S.

Bmc ipsa non sed hanc scriptunts, intetiexerat Sanctus, quibus excusationibus negantur

secunda Epistola

in

;

ttteretur

T/tcodorus, vitle/tee/ quod paternarum rerum sollicitudiiuimgereret, etlegitimis nuptiis uxorem vellet dueere. Nam hasce excusationes

ibidem

refeilit Chrysostomus, consiliumque Theodori brevtus quidem, sed non minus improbat Epistola secunda, quam in prima, ita ut plane inuttle sit, qttod de sacris canonibus addidit Titkmontiits. IW e,r utraque Epistola

m

\

,

liquet,

Theodorum a sacro

ccetu se segregasse,

laria vero negotia et

Hac

sufficiunt

menta.

Verum

adnuptias transire

ad depetlenda ttt

ad

secu-

voluisse.

Titiemontii argu-

zetus sancti Juvenis ex hisce

primis ipsius Opusculis magis pateat, ex utraque Epistola huc transfero varia invicem consona,

80 capiti

Primam Epistolam sic meo aquam, et oculis longe

quondam

ille

orditur

Sancfus in

tneis

utraqiu Bpis-

: Quis dabit fontem laory-

opportunius uunc dicam, propheta. Lioet enim non

urbes plurimaaj non gentes integraa deploranda niihi sint

tola

Thsodc

nwrt argxiU,

E

at aniniani defleo hujusmodi nationibus dignitate parem, imo etiam pretiosiorem. ;

Nani vei nnus, ,|ui voluntatem Dei faciat, sexcentis impiis melior est sane tu rnelior antea eras innumeris illis Judteorum millibus. Mox :

animam

Theodori cumJudaorum templo comparan$,$ubdit: Hoc templum illo sanotiua erat

neque enim auro tia fulgebat, ac

vel argento, sed Spiritus grapro arca ac Cherubim, Christum

ejusque Patrem atque Paracletum habuit inha bitantem. Ac nunc Qon ita se habet; sed deaertuni

quidem

est,

nudatumque pulchritudine

illa

atque decore,, divino ineflabilique ornatu spoliatum, vacuiiin autem omni securitate atque custodia ita ut neque janua, aeque vectia adsit, sed pateat omnibua animse exitiosis fosdiBque ;

cogitationibus. Sive arroganti», sive fornicationis, sive avaritiaa apiritus, aive illis deteriorea

nemo prohibebit. Priue vero, coalum his omnibua inacceaauni estj ita ct puritae mentia tuee... Quapropter nunc doleo lugeoque, neque flnem lugendi faciam, donec in priatino te Bplendore videro. intrare voluerintj

quemadmodum

«1

quo

Audiamus modo

initium secundm Epistola,

F

rerumsollicitudine, alias non mala, sed in Theo~

iifuntstictiin

extremam senectutem

doro intempesHva.

reliquinsBt,

venias.

ille vult,

refellitur excusatio de suscepta

paternarum guod

Si fletua possent et gemitue per litteraa exhiberi, bie repletam Epistolam ad te miaisaem. Equidem fleo, non quocl paterna-

rum rerum sollicitudinem Fratrum

te

geras,

Bfld

Jiis

Itaque, judice Gnrysostomo,

horum COntemptum magnain nihnrc

Theodorus viginti fere natusannos, anteextremam senectutem guinquaginta tantumaliossperarepoterat. Quarelocus

Christo inita calcaveria,

angor,

tionem

iie,

quod ex

catalogo deleveris, quod pacta

pag. 29 dicit ad extremam provectum esse senectutem, quando natus erat annos septuaginta.

propterea

Ad

haec horreo,

cum euper

timeo et i.n-mn, gnarua cuinlr-uina-

qui in sacram hanc miHtiam

adecri-

quwn

per eegnitiem ordinem auum deaeruerunt. Quod autem aupplicium iia deatinatum gravius

Demumaperta Theodori criminain prima

sii, vi ex re ipsa planum eat. Privatum enim hominem nemodesertflB miiitiae accusaverit; aed

a Tillemontio objectus uostruj potius favet ipsius sentetttios.

79

J.

aliud de

Sanctus dicit: Equiplus quinquaginta annis vitfB 13

quadragenarium fere fuisse, ad quem primam Chrysostomus dedit Epistolam. At Montfauconus torn. XIII iu VUapaQ. 93 adducit locum Chrysostomi de Socrate, quem tom. X Uiuc

AUCTORK

Parcanesi, ubi heec recensentur.

quam

videtur loqui de

srocularia

Hermiones

Theodoro orimen retert Chrysostomusud tamen Ule magni criminis looo habere videtur in priori

inhac allegahtur,

limites excessisse,

refutantw,

tractabat, voluptatibus deditus erat,

marum?Id

nulliusmomenti. Praterea,

q

sacrum coetum deseruerat, negotia

sostomuin, negue tamen ullius Epistolce verba ita ut illa ratio Tillemontii sit

417

Epistola invenisse secredit Tillemontius, non item

duorum, ad quos datas existimat. At Montfauconus hoc etiam argumentum abunde efutat neque im enit tantam diversitatem peccati, quod in Theodoro insecunda, indeque

colligit

diversitatem

i

;

Theodorus, inquit, Septembris Tomus IV.

reprehendebat Sanctui.

<{\ii

pti,

quieemel miles effectua est, si in desertione deprehendatur, extremo periculo aubjacot.C/a^tww est, Theodori peccatum ex eo repeti, quod deseruisset vitam religiosam ; non vero, guodconstaret, ipsum in alia prtilapsnm t-sse e.riinina. H'l in Epistola a jtatj, Z'J. ait Sanetus ; Scio te 53 nunc

vitasn

;

DE

418

AUCTOKE .).

si

tus amore,

erioi

ducerv

"U'(,

quanto

erie,

par esse putare. Verum,

luteis

Qermumes amorem,

lieet

aure* statua. Bunc ibinon nammetur, San-

ctus grauissimis verbis ante deploratpag. 4 )(

j

in

o amice, tanto illa elegantior et pul-

velis,

tvrjriaue cap-

vxorm

JOANNE CHRYSOSTOMO

nunc Hermiones formam mirari, nihilque terria ejus pulchritudini

s.

S.

Qui

;

celum pervenerat, qui vitse vanitatem deri-

i

debat, qui

formam corporum perinde atque

lapi-

ludea Bimulacra reapiciebat, qui aurum quasi contemnebat; ccenura quasi delicias omnes tuin, febri correptus insulsee concupis-

derepente

bic

robur et speciem omnem servus effectus est. An voluptatumque perdidit, non hunc deplorabimus, dicmihi, an nonluge-

centias, valetudinera,

bimus, doiiec eum renjp^remus^ Amorem illum lUidonuptiarumcontrahendarumexcusareconantem quomodo repellat Sanctus, ex secunda Eptstolapag.28 acc(pe;Legitima resestconjugium,

ego confiteor : « Honorabile enirn est conuubium, ettorus immaeulatue. Fornicatores autem et adulterosjudicabit Deus.n Sed tibijam noii est integrum jura connubii servare. Eum enim, qui semel coelesti Sponso junctusest, siab id n i>

eo divellatur et uxorem ducat, adulterium admittere certum est, quamvis inillies hoc ipsum nuptiee roces imo hoc tanto gravius adulterio est, quanto praestantior Deus homine. Ne quis :

te decipiat dicens

Uxorem ducere non

;

vetat

Deus. Id ego quoque novi. Sed adulterium proiOiXtti, vis

admittere volebas *, quod absit, ut nunirum connubio jungaris umquam. Ecquid miniris si nuptia- pro adulterio computantur, liibuit,

et tu

quando contemnitur Dous dicebam, militiss

privatus

ai

Nam, nemo te

ut initio

?....

esses,

accuearet Nunc autern

desertie

nu morant

m

utraque roppHi

/u

gavdta

giM «trma,

83

iit

non

tui juris

amplius, qui tanto Lmperatori militare

utrague Epistola ChryaostomuB

dorum vehementer

es

ccepisti.

Tlieo-

commemorando pcenas

EP. ET

DOCT

tivita,quasMnsomnio.divitiisabanqi in prsesenti vita, durosupdasset, posteaquain plicio

hincemigraverat,

commemoratis inferm

V^f^B Jim m fehettategue Beatoru

in ccelo, late et elo-

pcerus,

guenter proseguttur

don»». ^ceterajn-

84 rnEpistolanbreviusguidem,

.-*«^^

nZidemimen freguenter \nguit M;Qai nunc contemmtur,

sentium vanitntfiii.

pag. SS, ipse

«

Huncsemper

qui tunc judicabit.

est

0€ rcitim pra-

cogita,

nec

semel nonflu-umillumisneum... Qu. supplipotes nullum traditus ab illo fuerit,

i»„i cii

quidemvite volusnerare finem. Et absurda» umbris et somnus differunt;

nihil ab flnem deducantur. priusquam enim peccata ad supphcia vero extinguitur, delectatio voluptatis terminum. Suavitas iisdestinata nullum habent Dicmihi, est; cruciatus sternus.

ptates

illa

brevissima

inhoc mundo stabile est? An divititB, usque manent? saBpe ne quidem ad vesperam virum quemdam Num gloria? Sed audi justum » cursoribus. velociorest mea dicentem; « Vita Sicutenim illi, priusquam steterint, exsiliunt, quae

quitl

ita et ha3C evolat,

nonpauca,

antequam

pag. 41

:

Vidisti,

veniat.

Et post

atia

Theodore, naufragia

eorum, qui in hoc mari navigabant. Quamob-

rem fuge pelagus, fluctus declina, editumque locumoccupa, ubi intercipi nequeas. Resurrectio futuraest, judicium aderit, horrendura nos hincegressos tribunal exspectat: « Omnes ad» stare oportet ante tribunal Christi. » Non frustra cura minisdenuntiaturgelienna: non incassum tanta nobis parata sunt bona. Urabra, irau

umbra inaniores suntreshujuscevita?, timoribus extremaque servitute

plurimis, raultispericulis, plenae.

85 In hactamenEpistolaadditincommodacon- addens in »ede guibus pag. 40 sic ioguitw: An vis de mnda matri-

jtifjii.

tnonii inr.om-

inferni coeligue deliciasetambarum mternitatem-

famulorum moda agamus? Graveest pauperem uxorem duxisse,

guacum comparat brevitatem ac omnium prasentium. Pauca e

graveopulentiorem. Alterumenirafacultates,alterum viri auctoritatem libertatemque laedit.

ln Epistola ipag, disti

hujus

vanitatem rerum multis recitabo,

12 ita loguiiur

quosdam, qui

in reiiquo

urget

in deliciisel

vitse

:

An non

vi-

ebrietatibus, et

ludibrio mortui sunt

?

nunc suni, qui tumidi superbia oum multis quacibus per forum incedebant ! Qui sericis

Ubi sein-

unguentum olentes,parasitosque alantes, sohenaj semperafSxi erant ? Ubi nunc ostentatio illa el pompa? Al.iii ccanarum sumduti \rs(ilnis«'i

ptus, risus vita

musicorum turba, assentantium

ciientela,

immodicue, animi remissio, mentis effusio, otiosa, Luxu perditia. Quo nune

molliSj

evolarunl omnialQuid factum esl de quod pridem tanto famulatio, tanta abundabal ( Perge nune ad sepulcrum plare pulverem, cineres, vermea loci

eorpore,

munditia

contemdeformitatem intuere, ef amare suspira. Atque utinam ad oineras damnum siateret Jam autemasepulcro ci a vermibus cogitatum tranafer ad immo» talem iilum vermem, ad ignem inexstinguibilem, ad fremitum dentium, ad tenebraa axteriores, :

i

!

adafiQictionam lari et di>

el

angustiam, ad parabolam La-

qui tot pecuniis instruotus, purpuraque indutus, uestfllamquidem aquaposteain itis,

poteatate habuit, in tanta caJamitate constitutus,

Hujusenim eat aui si

vitsa

conditio somniis nihito meiior

Quemadmodum anim qui metalla effodiunt, aliam quamdam poBnamluunthacgraviorem,

quando

sufa

durisillisiaboribusef acerbissima

vita dormitantes,

persomniumse viderunt indererum affluentia, axperrecti postea, nuliam somiuia^mtiamhabent;sicetdivesille,cum liciia at

domesticis curis uxoris, liberorum,

Molestum est liberos suscepisse, raolestum est non suscepisse: illud" enim est frustra duxisse conjugeni, hoc*amara5servituti subjeetum esse. ^Egrotat puer, hinc non levis formido immaturus decessit, hinc non consolabilisdolor: ad sin-

hoc illud

:

gulos aatatis gradus, curse de et labores.

dicamus? Hjeccine vita

una

ipsis, sollicitudines

Quid de domesticorum improbitate est,

Theodore, ubi anima

in tot curas distrahitur, tot servit, tot vivit

hominibus,

sibi numquam? Nihil apud nos hujusmodi reperitur, dilecte, te testem appello. Brevi quippe illo tempore, quoexfluctibusemer-

gere voluisti, nosti quanta fruebaris.

Hac Sanctus,

laetitia,

quanto gaudio

ubi intellexerat Theodo-

rutn dc conjugio cogitare. 86 In utrague etiam Epistola

multum

laborat

SUUtn deiaqvi:

Chrysostomus, ut ne animos abjiciat Theodorus av, aliorum lucn& devita emendandadesperet: in utrague de- tum derlamt. mum magnam erga Theodorum benevolentiam hortaturque, muUumque amoris declarat. Inprimapaq. Zhac scrtbit: Mulier illa, qua^ drachmam unam inveaerat, vicinas adyocabat tetitiss sua^ participes,

^cens,CongratuUmini mihi. Ego vero amicos omnes et meos et tuos ad rem plane contrariam nunc convocabo: nec dicara, Congratulamini ^;sed,Lugetemecum, eumdemque luctum assuunte,etlamentabili nobiscum voce clamate .Mremamquippe jacturam fecimus: non quod totet tot

aun

quod magna

talenta e raanibus exciderint nec

vis

lapidum preciosorum

:

vir lus orarabus preciosior, qui in hoc

sed

Z\

magno

et

vastissimo

;

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMKRIS.

vastissimo mari nobiscum navigabat, noscio quo pacto excussus, in ipsum perniciei profundum deciderit. In Epistola n pag, 39; Multosper Dei gratiam magnosque viroa habes, qui vicem tuam dolent, qui te cohortantur, et pro anima tua formidant; sanctum nempe Dei Valerium, ipsius

omnimode fratrem Florentium, sapientem etquidem Christi sapientia Porphyrium 3 multosque Hi quotidie lugentes, nulluui precandi

alios.

nem

faciunt, et jam diu optata consequuti essent.

Quomodo

voluisses.

dum

ut nc despsretj sed ad mvnasterium redeat

Theodorus

qnnd

:

hir fecit.

fi-

vel paululum te inimici manibus subtrahere

si

igitur

non absurbum

fuerit,

de salute tua non desperant, et ut meinbrum recipiantsuum, assidue precantur, te semel lapsum nolle resurgere, sed jacere... Ne, quaeso, ne usque adeoteipsum laedas, netantum nobis dolorem infundas. 87 Prirnam Epistolam Sanctus ita claudit : alii

Tantum no

desperes, neque concidas.

Hoc enim

omni sermonis congressu, ubicumque te videro, et aliorum etiam ore repeterenon cessa-

tibi in

bo

:

quod

si

audieris, aliis amplius remediis

non

egebis. Alterius Epistoto? finem similiter subdo

Speramus autem

:

te per Dei gratiam, quse in tua

potestate sunt, praestiturum esse, foreque ut te

rursum videamusin grege Christi florentem valentemque vera valetudine, teque citius orationibus Sanctorum recipiamus, o dilectum caput. Si quam nostri rationem habeas, neque penitus ;

nos e memoria tua ejeceris,

nobis

rescribere

enim modo magna nos laetitia afficies. Hactemts Chrysostomus, cujits zelus admirabilis optatum tunc habuit effecium, ticct fama Theodori, Mopsuesteni postea episcopU non manserit semper integra. Etenim rediit ad vitam religiosam Theodorus, scriptisque non paueis inclaruit. Atin kisce viam stravisse hwresi Nestoriance rreditas est, damnatusque est diu post mortem in digneris, hoc

concilio et

(

ojislantinopolitano tempore Vigilii Papce

Itestat, ut

inquiramus,

quo tempore

119

omnino co/wincem ; cum Theodorm

m tenera AUCTORB Libanii srholam se conferre potuerif. .1s Quare aliud affero, guod ille etiam attigil, 89 Secundum Socratem, Soxomenum et Thep- priu$r/wm in ad

tetate

doretum, Theodorus una cum Chrysostomo

ra-

episcopo,

curam gessit ecclesim Antiorhcna> ab rmnoim usque ad 378, quando exsttlabatS. Metetitmephcopus,

ut rursum testaiur Theodoretus cap. xxv. ftaque Antiochim studiissacris

IV

lib,

operam

simul dederunt subDiodoro, ibique degebatChrj. sostomus, quando Theodorum in ipso meiioris vitte initio,

utvidebimus, resilienteminviam revocavit Bisce aliud addo argumentum. Chrysosto-

mus, quando oixitineremo,quatuorprimis annis snb disciplina Syri cujusdam senis et

fuit

,

deinde duobus annis solus, ut habet Palladius m Dialogopag. 41. AtDiodorus, adcufus discipli-

namrevocavit Theodorum, senex tunc non erat nampostaliquot annos ordinatus est episcopus, et

annis sex et triginta episcopatum gessit, iib. V rap. xi. ftaque Santtus

tesie

Theodoreto

scripsit epistolas,

solitudmem

priusquam

circa

annum

37

ittas 1

ad

se reciperet.

90 Nequeo tamen adstipulari sententim Tille- circaanit.TiH, montii, Ceillieri, ct Montfauconi de anno 869, noii anno 369. circa qttetn secitniia/n

Tille/ttontiits,

alii

ambas

crediderunt exaratas. Nimium sane hic festinavit Tilh montius, qne/n aiii facilesecuti sunt. Etemm

Nota 5 Chrysostomum (quem viginti annos natum ante dixerat ad scholam venisse Libanii) inde egressum dicit annoZQS, etjam anno 369 auctorem facit Opusculi tam i/isignis, in quo de ,

rebussacris, idque ex sacra Scriptura ct solerter

dispulat,

acsi vitam

tam elesuam in

ele-

Litterissacrisconsumpsisset. Egomagisexistitimo,

gantes hasee ad Theodorum Epistolas scripserit

est,

Sanctus. Eminentissimus Baronius

Sanctum a/mo 309 sacrarum Litterarum Studium solum inchoasse. Secundo exsilium s. Meletii figendum cst circa initium anni 372, /// vidimus nnm. 68. At rerisint/i,- non est, Chrysostomum sub Diodoro studuisse, quamdiu Meletius erat

ttaque Kpi-

num.

adannum 3S2

71 Epistolas illas recenset inter lucubratio-

nes in eremo compositas a Chrysostomo

hanc opi/iionem secutus

Verum

cap. xvi.

fauconus

in

:

atque

Eermantius in Vita Tilletnontius Nota 5, Montest

Monito prosvio,

Auctorum Sacrorumcap.

ef

CeiHier tom.

IX

art. 2 ab ca opinione tamen, ut Tillemontius opinionem illam non improbet pro prima Epistola,

merito recedunt,

quam perperam

i

sic

credit

ad alium

scriptam. Mont-

primam conversionem quem ad Diodori disciplinam perduxit Chrysostomus, figere anno 372 aut serius, et consequenter Epistolas Chrysostomi ad Theodorum Antiochiir. Oportet igitur

Thcodori,

annum

datas circa

Litteras sacras,

videro

snfi

ita

ratiocinatur

Chrysostomus

,

ubi

:

In

loco igitur erat

cum Theodoro

negotiis et

voluptatibus immerso congredi, ipsumque casu offendere et videre poterat, atque adeo AniioTillemontius vero tali utitur argumento. Theodorus una cum Q\\vyso$tomo eloquentiee opechise.

ramdeditin sckola Libanii sophistce. Athocab cetate Theodori vejisimile non est, si Chrysostomus ad ipsumscripsitinsolitudine, sive anno 374 aut serius : nam Theodorus necdum agebat annum vigesimum, quando Sanctus ad ipsum $cri~ Quandoanpsit, testesecunda Epistola pag. num vigesimum necdum ajris. Si autetn anito'\l[ aut serius annum vigesimum necdum agebat verisimile nonest secundum Tillemontium^ Theo:;'.>,

dorum ta

fuisse condiscipulum Chrysostomi inschocum ex ea Chrysostomus recesserit

Ubanii,

annoQQS. Argumentum

illud probabile est, no/i

Inhac chronotaxi sa/ichabuit ad discmdas antequam iis tam soierter utere373.

tus Juvenis aliquot annos

fauconus autem ex uerfosChrysostomi mox datis, in omni sermonis congressu, ubicumque te ;

%*,

Thcodoro Mopsuesteno illud deelarat his verbis Hic prsestantissimi quidem Diodori auditor, divini autem Joannis socius atque adjutor fuerat. Atqui Diodorus una cum Flaviano prcecipuam

stoia scripta

I

solitudinem

sub Diodorn, postea Tarsensi recepit Ckrysostomm. Theodoreius lib. V cap. xi, agens de

cj'as Litteras didicit

gantcr

Justwiiani hnperatoris.

88

:

tur,

et atiquo tempore sacra siudia continuare Diodoro potuit cum Theodoro i/t viam j'e-

ducto.

Qua>pro suu chronotaxi adducit Tittemoncontra meam sentenHam sunt momcu/i. NequeenimSocrates aut Sozomenus asserit, Theororum eoite/n te/npore cttm rhrysostomo muntii va/titat/fnis renuntiasse. Neque mirari poterimus, si Theodorus junior Chrysostomo Liba91

tius, nullius

niiiin

atm

ipso frequentaverit,

ac deinde annis

tribus quatuorve frequentare perrexerit, Theodorus cito 8t ab ipSO prinripio, siee in ipso pro-

cinctu certaminis,

Sanctus loquitur pag. 36, igitw Chrysostomus scribere eodem anno, quo itte Diodorum et Carteriuin frequentare caeperat, sive id contigerit anno

a

372, sire 373. s/7

///

catptis resilierat.

/ nit

Potttit

um

Tfteotforus

:

dubium, quid Chrysostomus et

iffitur restat

sacer ilk ccetus ex quo erant

nant subinde IVatres vocatitur, qttod

de

i/iii,

Snw/ii

.

ncrdumtantftm hnhrlni! siimr ScrffrfU!

tiam.

DE

420

AUCTORE J. s.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

de monachis explicandum pntat TiUemonlius ; at solum de ftdelibus recte viventibus islud exponit

functi

quse illum accurate imaginem servarem, necrQuaproptercum adhue infans esses,

Montfaxtconm in Vita pag. 93. Verum existimo, et Fratres itlos, qui erant sub disciplina Diodori kabilasse,cum Carterii, non quidem omnes simul

d

oqui valeres,

voto in domo materna habitaret Chrysostomus tamen, saltem castitatem servandi, fuisse obstricChrysostotos. Aliasenim non eapto,qua ratione :

fortiter dis-

mus, num. 82 laudatus, nuptias tam

potuerit Theodoro, ut dicat ipsi non esse integrum jura connubii servare, ut dicat ccelesti

madere

sponso junctum,nuptiasgue ipsinon minusquam adulterium esse illicitas. Heec et plwra alia ostendunt, fratres illos voto continentice fuisse obstrietos.

§

VIII. Sanctus, hortante Basi-

monasticam,

vitam

ad

lio

detinetur, et matris precibllS " l

t

pie interim aC Solitarie Vivit

domo

in B CJtrusostomum de vita mOTtOr stica cogttairir

tem,

De

materna,

insigniamicitia

Chrysostomum

intcret Ba-

ubi num. 54

silium fam varia diximus § 5, narravimus, multum institisse Basilium, utChvyBostomus seeum amplectereturvitam commnnem

minus hanc illi gratiam redderem irao vero, quo minus id beneflcii ab eo acciperem. Enim;

veroubiilla

odorata

est,

me

dextra apprehensum introduxit sibi doroicilium,

enixa

ac

tne

consilii inire,

id

me

in peculiare

prope lectum, ubi

assidere jusso, emissis

ftieratj

me

lacrymarum

fontibus, ipsis lacrymis miserabiliora verba pro-

me gemebunda compellans:

ferebat, his inquitj

flli,

virtutepatris tui

Ego,

nonmultotempore,

Nam

ita

providente Numine, fruipotui.

ini

dolores excipiens illius obitus, te pupillum,

partus

me viduam tis

praamature reliquit, additis viduitaincommodis, quaa expertis solum probe nota

Nullusenim sermo

sunt.

illam

procollam oxprimere possit,

oum uuper riim

e

domo

imperita,

tempestatem ac

quam

puella subit,

patris emissa,

repente

ac negotio-

luctu intolerabili per-

acsexu suo majorem susciporo cngilur. Opus enim et servorum ignaviam emendare, nequitiara observare, cognatorura insidias propulsare: publicanorum molesculsa, sollicitudinem Betate

fins, et in

vectigalibus

exigendis immanitatem

fortiter ferre.

Quod

93

si is,

qui

precibus in

quat sisit femina,

domo suo

exhibet

tinrt.

dc-

;

tom. At

;

mortom

magnam

obit,

prolem relin-

sed tamen sumptibus et

metu vacm-

sexcentis quotidie timoribus repiet, multisquesollicitudinibus; mitto enim pecu-

niarum expensam, quam multam facere cogitur si liberaliter illum educare cupiat. Meta-

niatcr,

terum

alteras nuptias vel ad al-

iu patris tui ffldes

ob lee are solent, Neque illud mihi

puer, parentes mihi conso ataom fuist.

cum maxnne

magn*

poss.s, vitio vertere

quod

l.cet

ob tulerim, paternas tamen vid utatem fortiter facultates, v duitatis

incommodum

minuenm

tibi

mifeliciteraccidissenovi: uuod hcet mhil eorum servavi, nam illas tibi integras hberalem inad qui sumptuum preetermiserim, idque ex erant stitutionem tuam necessarii e domo quas pccuniis, facultatibus meis, exque '

multis in orbitate

;

paternaattuieram. exprobrantem hfflc ibique d 94 Ne vero putes me tibi omnia adpie unam postulo gra- et soliturie dicere- sed pro his omnibus involvas, neu sopi- vivendum comtiam, ne me altera viduitate tumjamluctumdenuoexcites: verum mortem moda -pTcebet.

exspectesmeam:hincfortassebreviemigrandum provectam mihi erit. Nara juvenes quidera ad nosautem, possunt; sperare senectutem perduci

nihil

qui consenuimus,

quam mortem

aliud,

Cum itaque me suscipito patrisque ossibus admiscuens, longas

pr^olaraur.

^*«JJ3to

pe regrinationes,etquodcumquevoluerispelagus Cseterum trajicito nemo tunc prohibiturus est.

tamen lsesus a nobis, tot malis Etenim si conqueri potes, quod te ad mundanas curas pertraham, ac negotiis prospicere tuis cogam, ne leges naturae, ne educationem, ne consuetudinem, neu aliud quidpiam

dum

nos, nihil

involves.

reverearis, sed nos

tamquam

insidiatores etini-

non agimus, ut tibi otium paremus ad vitam instituendam, si minus aliud vinculum, certe hoc unum te apud nos detineat. Nara etiamsi te asexcentis aliis amari dicas, nullus tibi tantam libertatem procurabit, quandoquidem nemo est, cui existimatio tua micos fuge

;

sin vero nihil

seque ac mihi cara

sit.

95 Hactenus Chrysostomus, apud tris

minus

quem ma-

majus pondus habebant, quanto

preces tanto

induoendnm sponsum

permovit Sed in procella etturbinemansi ferreamque viduitatis fornacem non evasi, primo quidem superno fulta subsidio deinde non mo;

:

dico milu iu calamitatibus solatioerat, quod vui-

tum frequenter tunm aspicerem, acvivamde-

Vivit igitur austere et solitarie in

pietatem ulla in re impediebat. Prcedomo matemu terea parce cmn ipsa matre agebat, sed summa Filii

cum animorum in ipsa

conjunctione, ita ut solitudinem

matrisdomo

haberet. Namlib. Ylpag. 426 dese Basilio ita loquitur: Ne itaque mireris, si ibrum multorumque consortium fugientes,

multos

accusatores quffiso,

rit?

An

non

quis improbitatem

habeamus...

meam

Quis

,

revelare pote-

tectum, an sedes? At ne vocem quidem

eraittere possint. meffl nota:

consortium

sunt *

!

est,

An mater

potius, cui resomnes At ne cum illa quidem mihi neque inter nos ulla umquam

rixa suborta est. Ita laudes suas modeste tegens, extrcmam simul solitudinem suam declarat Sanctus. Tanta? huic

solitudmi duras quoque corporis vexationes adjunxisse Sanctum, liquet ex verbis, quibus Basilium alloquiturlib. III pag. 389 :

utique matri curam

(ilins

men horum nuUum ad

Xm

D

donec respiramus, contubernium meum ne respuas, neu in Dei offensionem temere incurras,

etmonasticam. Non abhorrebat ab eo proposito SanctuS) et libenrer amici acquievisset consiho: Yrriini, inquit lib I de Sacerdotio, tom. \pag. 263, assiduffl matris illecebrae obstiterunt, quo

mater mulHs

ET DOCT.

EP.

Ne

mihi enim hic jejunium alleges, vel vigilias, vel humi cubationem, et reliquam corporis macerationem: nam quantum abhis virtutibus

absimus non ignoras. Etiamsi vero a nobis accurate

excolerentur, nihil hsec nos tanta animi segnitie hanc prajfecturam {episcopalum) juvarent. Homini quippe in praedictos, ad

domuncula quadam

mcluso, et suasolumcuranti,ha?cmagnam afferrent utihtatem etc... Nam delicatum cibum potum, lectumdespicere, multis raus.

Non possumus

facile esse vide-

merito dubitare, quin ratasvirtutesexercueiit Sanctus, licet

memo-

humiUter

neget se eas accurate perfecisse.

96

Quo

*

al.

aliquid

commune

;

DIE DECIMA

A

Quo porro

96

solitudinem

suam

QUARTA SEPTEMBRIS.

dirigeret ct

atque in pra

corporis macerationem

vas animi

affectiones domandas, rectaique rationi subjicien-

affectiones

das collifjimm cx t

cttts

animi

gucB modeste declaratSan-

iis,

VI pag. 430

lih.

videlicet adpravas

,

et 431, ita

scribetis;

Nam

illa, quse dicta sunt, quamquam multum nunc laborem subire oportet,ne abanimiaffectibus omnino prosternar; attamen laborem suscipio, nec certamen subterfugio. Etenim a vana quidem gloria nunc capior; attamen ssepe resipisco, et me captum fuisse video: interdum vero in servitutem redactum animum increpo. Absurdae cupidines me etiam nunc incessunt, sed quas remissiorem fiammam accendant, quod externis

praeter

oculis materia nulla igni apta suppetat.

A maledictorum probro et auditu prorsus vaco, cum nulli, qui me alloquantur, absint: neque enim hi parietes emittere vocem queant. Sed nec ab ira temperare possum, etiamsi nullus adsit,qui exasperet iniquorum quippe virorum ipsorumque facinorum memoria animum milii intumescere faoit;verum id nonusque in finem :statim enim ipsum ardentem compescimus, et ad quiescendum deducimus in nobisipsisdicentes,admodum insulsum extremreque miseriae esse, dum nostra omittimus mala, de alienis tam curiosos :

diligenter inquirit,

421

certasse, quilibet asceticm vita

facile perspiciet.

utcumque perituA Etenim nisistrenuumcum vana

cum iracundia, cum

gloria,

affectionibus enumeratis, qessisset bellum;

rwn

,

menta tam ditigenterperspecta haberestuduisset. \am homines, qui reframandis affectionibus suu non Student, <>
Ex

quaiattulimus, Tillemontius

hisce,

art.

qui per praecipitia, vel fluen-

quodam modo ducuntur,

proximam quidem perniciempra?videre possunt, auxilium vero nullum sibi excogitare valent ;sic et ego, si in tantum segritudinum tumultum incidam, supplicium quidem quotidie mihi augeri cernere potero in meipso autem cogitare, ut ;

nunc cogito, ac furentes animi impetusfraenare, non ita facile erit mihi, ut prius erat. Mihi quippeanimaest infirma, pusilla, captuque facilis, non his solum affectibus, sed et omnium acerbissimo, nempe invidise neque illa contumelias, neque honores moderate ferre novit; sed :

et

illis

mitur.

admodum extollitur, et his valde depriQuemadmodum ergo ferae immanes, dum

>'

cujus exsilium nosftgtmus circa initium anni 372.

Verum non constat,
nisicum Diodoro etCarterio, quorum

scipHnai se tradiderat, aut

cum


condiscipulis ejus-

demscitohv, ac solum ferederebus sacris. Certe cum Basilio frequenter loquebatur, ut liquel ex recitatis Sancti verbis num. 58 et rursum ex iis, :

qiuv Basilius, episcopus consecratus, Chrysostomo dicit lib.

I

de Sacerdotio tom.

eo conquerens

I

pag. 867

,

de

ita

Attamen, ut dixi, nilnl eurum ueque solitudinem exprobro, in qua

E

:

quibus et voluptatem et utilitatem uon minimam saepe carpebamus... Etenim quod non mediocre mihi damnum intuleris, Ipse nostij si modo me-

ii,

non

;;

Cnrjsostomum eo tempore, quotan- ^Sanetm. tam in domo matemacaptabat solitudinem, egres- "V"'", sum fere non fuisse, nisiadS. Melethan, quem tercum cxsitio mutctatum credit sub ftnem anni 370, et Uo. suspicatur,

97 Verum si ad turbam me eonferam, innumerisque tumultibus occuper, jam non hujusmodi admonitione perfrui potero, neque cogitationes illas me probe instituentes reperire. Sed aliqnibus, vel alio

P.

itaaccurate earum impetus observassel, non tantopere a belluis illis timuisset nec singulaj um ali

crimini dq,

quemadmodum

J.

invidia, ceterisque

esse.

tis

AUCTOBB

nos constituisti,

cum

colloquia

illa abstulisti.

ex

minisse velis serinuiium, tum quos exteri de nobis, tum quos nos de nobis ipsis perpetuo habuimus. Hi porro sermones erant, magnum nobia fore citia

lucrum et concordia, praesidiumqueexamimutua. Aliique omnes dicebant, aliis etiam

bene multisnonmodicsautilitatiforeconcordiam nostram. Plura sequuntur defructu mutua illius concordia», uti et alia plura in eodem Opere leguntur de eximia illa inter Chrysostomum «* Ba> silium amicitia.

Non

sic

igitursolus erat in

domo

sua Sanctus, ut non ageret cum amicis, qui sibi idem vitaj genus prascripserant ; sed u/ cum mundi amatoribus colloquia non misceret de rebus profanis.

corpore bene valent ac gestiunt, se adorientes facile vincunt, si maxime ii infirmi sint et imperiti

nit,

;

si

quis vero illas fame macerarit

;

hinc eve-

ut illarum furor sopiatur, viriumque

magna

IX.

Chrysostomus

pars exstinguatur; sic et animi affectus, qui imbecillos reddit, si

eosdem

rectfle rationi snbjicit,

quis contra diligenter aluerit, graviorem sibi

adversus eos

pugnam

parat, et ita terribilesred-

servitute ac metu totam vitamducat. 98 Qusenam igitur belluarum hariimalimenta vanae gloriae quidem, honores et laudes arroditj ut in

ut

<;as

et

ewscindat:

etvincat

;

gantiae vero, potentife et dignitatis magnitudo; livoris,

aliorum celebritas

liberalitas

;

;

et Basilius

quaeruntur ad episcopatum: prior se oecultat, alter, dissi-

mulante Chrysostomo, capitur et consecratur: Sanctus factuin

avaritiae,largientium

suum

exeusal.

luxuriae, deliciae et frequcns nmlie-

rum consuetudo

;

et sic aliud ab alio fovetur.

Hae porro omnes belluae me in rerum medium accedentem invadent, animam meam dilaniabunt, terrorem incutient, et gravius mihi adversusilla bellum parabunt hic vero sedenti mihi, ;

magna tamen

adhibita violentia subjicientur

:

subjicienturtamen per Dei gratiam,itautpraeter latratum nihil plus habeant. Ideo hanc domunculamincolo, nemini aditum do, cum nemineconHuc usque sortium, colloquiumque misceo. Chrysostomus tanta modestia anirnce sua? hostes enumerans, quanta diliqentia ipsurn cum UUs de-

Quce modo narrabimus de qumsito n
episi

<>

ClirysustuMiu, /tromoto
Ckryso&tomum aitqtiscopa-

difjnitatem amicoipsius Hasitio, fujuntur a Tfffv- tHm / " ,t,/ "" montio Nota 7 anno 372. Montfauconus m ita scopi pag. 94 Circa annum vero, quo ha3c gesta fuere, Hermantio et Tillemontio adstipulor, qui eadera ad annum Christi 372 vel cirreferunt, citer putantque non ultra annum 374 posse dilierri. Unum est, quod a tali cornputandi ratione avertere possit, quod nempe Joannes tunc 25, vel ad summum 27, tanJ

'

\

:

tum

;

.

DE

4tt \\

CTORK S.

.1

ejusdem

circiter

qu»ad tantum suspiciendum munusnon

episcopi oridonea videatur. Sed licel aetas, qua non requiratur, piurimum ut major dinantur,

desuntexemplaeoruro.quiantevigesimumquintutn

annum

episcopi adlecti et constituti sunt,

At alioquin ipse Basilius in

crimen

apud Chrysostomum

ait

a nonnullis vocatos fuisse eos, qui se

Joannem

ut episcopum

ordiiiaverant, et qui frustra quaesierant; utpote qui, [«ip&ia, heri ac nudiustot tantisque relictis viris, ,

consecrarent,

tertius in

saecularibus curis

volutatos,

ut ad

contraherent, pullas breve tempus simulavestes induerent, vultusque tristitiam adduxerunt, honorem rent, derepente ad tantum supercilia

somnis quidem assequi speravistunc sent: quo arguitur, admodum juvenes cnndiscipulum. ejus Hasilium et fnisse Joannem

quantum ne

in

aliquibus Hcb rationes utcumquepro fixa epocha

attamen datce epochm mihi videtur. acquiescendum nequaquam 101 Sane, cumipsi TiUemontius et Montfauco-

forte sufficere videbuntur:

/toc

fwtum non

anno

'172,

nus fateantur Chrysostomum non abiisseadvitam solitariam ante annum 374, non satis capio, qua de causa maluerint anno 372, cjuam 374 figere memorabile istud factnm. Etenim verisimile permotum est, Sanctum periculo illo non opinato fursse

ad urbem tandem deserendam,

ac vitam

aliis

cetatis viris,

maturioris

qUosnon defuisseitto tempore, habemus ex

ipso

Chrysostomo. Certe in Neoccesariensi concilio anni 314 statutum erat can. \i, ne quis presbyter

annum

ordinetur anfe sit vitce

probabilis

:

attatis

trigesimum, etiamsi

neque existimo duorumsimul

consecrationem contra canonem iitum fuisse

te/i-

tatam eodem seculo ab episcopis Syrice

cum

nulla

sit

,

ratio alicujus ponderis, quce cogat Jiasi-

Ui consecrationem anno 372 figere. {iijviiihiiii

Malim n^Sdeduci argumentum. paulo ante secessumad

w j mme. Chrysostomum Zre ettunc emscopatum, aa ep , eremum guasttum fuisse trigtnia. Atcertumesi, circiter fwsw annorum ex factum ittud

ante secessum Sancti , ut figendum colligitur; ideoque

ronti(/isse

ZZlxdandl

atmum 374. Nunc factum ipsum

est circa

103

102 Chrysostomus ipse in tibris de Sacerdotio, quantumvis frequenter dejuventitte sua toquuntur, mniiiiio silio

persuadere videtur, nec sibi nec

lia-

defuisse attatem per canones requisitam, Nul-

aliquid contra canones tentatum ab episcopis, a quibus ad episcopatum nua>-

libi cniin dicit, ftiisse

rebatur.

Quin

potitts tib. III />"
380 videtur di-

cere, Basilii eleciionem legibus ecclesiasticis fuisse

m Basilius dr subjiao. ChrysostO-

episcopatu

pag. SQinarrat, Chrysostomum simut solitanam consulU; fcoc ut perrexisse t Basilium instare Haec cum inter autem\dissimupergit: ita atque vitam ducerent, instante, me lante, nos versaremus, illo frequenter

mus

de Saccrdotio tom.

lib. I

auditis, dignitatem promovendos esse. Quibus sum; perculsus egotimore simul et haesitatione cum hssitatione, raperer; timore, ne invitus ilhs ln identidem disquirerem, quo pacto viris

quidquam hujusmodi nihil sucinspicienti, meipsum cogitare. Nam autem generosus honore dignum illo currebat

mentem

venisset denobis

:

ille,

ne seorsim conveniens,

ignoranti aperuisset

;

etiam factorum consiliorumque consortes videremur paratum se esse, ad utramvis viam (quam) amplecterer, sive fugiendum, sive :

consentiendum

persequendam. Ejus ego

esset,

damnumque

conspicatus,

animo

erat, rion detexi, etsi

siliorum

meorum

commiserunt, addit id ob non amplius posse: Si enim,

pueris insipientibus

suam fugam

dici

inqttit Basilio, tui illos

causa

ist;i

protulerint, statim

ex ipsa re docebis non oportere prudentiam

aetate metiri,

neque senem ex canitie probatum

nequejuvenem a tali ministerio prorsus sed neophytum; multum est autem inter utrumque discrimen. Probabile mihi non apparet, Chrysostomum hic contradicere canoni habere,

arcere,

Yeocxsariensi, sed iltos nommare Juvenes, qui annos quidem habebant triginta, juvenes tamen ridcri potuerunt ad suscipiendum sublime episcopatus officium. Quodspectat ad paucaexempla corum, nui ante cam cetatem ordinati credtmtur nescio, an omnia sint satis certa ; si qua vero m-

me

uni-

antea nullum conSed cum

occultassem.

ipsi

respondissem ea de re consultationem aliud in

tempus rejiciendam

esse,

neque enim

id in prae-

sentia urgere, statim persuasinihilproptereacu-

randum

esse,

sententipfl

me ejusdem siquando res hujus-

fiduciainque indidi,

consortem

fore,

modi contingeret. 104 Haud ita multo elapso tempore, cum qui nos ordinaturus erat, advenisset, ac

bccultassem, horum ignarus

ille,

me

is,

ipse

quasi ad aliud

negotium ducitnr, jugumque accipil, sperans me, ut promiseram, perinde sequuturum esse :

imopotiusse, me praeeunte, sequuturum. Etenim nonnulla ex iis, qui aderant, videnteseum, quod comprehensus esset, asgre ferentem,eiverba dederunt, clamantes,

absurdum

esse,

eum

omnibus ferocior videatur, me designantes) cum magna modestia patrum placito obtemperasse; illum autem multo prudentiorem et mo-

qui

deratiorem, ferocire,

subsultantem, ille

vanam gloriam

stia

appetere,

resilientem,

repugnantem. His verbis obsequutus, postquam audivitme au-

fugisse,

tantas

ratus

tam probo, tam ad multnrum praofecturam idoneo juvene gregem ("hristi oh intirmitatem meam privarem, quodin si

mihi, verba facere cupiens;

res

quasi

quemadmodura

ante, hic

sua consecratione dichtros

,

cum famam

rogabat, ut

conformem. Nam, ubi dixerat, catumniatores dc fttisse

I

utrumque turabnuente, exortus subito rumor episcopalem ad nos erat, enim bavit; fama

verspe Ecclesiae illaturum,

prcstermissis

ewUr

igttur

dudum detiberabat, Quo enim modo poterat non timere, ne pertraheretur ad episcopatum, sima-

tur,

D

exemplis solidum ex paucissimis

animum

urbe? Prmterea rara exempla aliquorum, quiante annum cetatis trigesimum ad episcopaiiiui promoti sunt, non videntur sufficere, ut statii/i credamus, duos simut juvenes circa annum vigesimum quintum ab episcopis Syriae queesitos fuisse, utadgradum tam sublimem promoveren-

Mi

sint>

dubitata

solitariam exercendam in loco deserto, de quo

ttfirt in

ledeirca

ET DOCT.

EP.

JOANNE CHRYSOSTOMO

esset, et Basilius

tum annorum setatis,

S.

tristis

admodum me

adit,

assidetque

verum animi angudetentus, cum eam, quampassus fuerat, vim

declarare non posset, in ipso oris hiatu fari prohibebatur, mceroreorationem,antequam dentes transiliret, interrumpente. Illum ego intuitus lacrymis perfusum.animoque turbatum, rei cau-

sam

edoctus, multa cum voluptate in risum prorupi, apprehensumque dextera deosculari conatns sum, Deoque gloriam referebam, quod machinamenta mihi recteac pro voto cessissent. Ille

ut

me

lastum

hUaremque

vidit, ubi

primum

deceptum esse animadvertit, id longe gravius indigniusque iferebat. Hactenus Chrysostomus, de modo, quo ipse episcopatum ftigit, et quo amicum suum Basilium ad eam se a nobis

dignitatem

dissimulandoperduxit. 105

Verum

et

in temporc

se occultante,

capitur secratur

COpUS

:

et con-

epis-

:

DIE DECIMA

A ille dohimcxprobrat.

hinc

AtSanctus respondet,

Verum cum

105

QUARTA SEPTEMBRI3.

modo Basilium

eo consilionon

moderate ageniem, sed alios quoque offenderit Sanctus, operce pretium erit, siinvesfigemus, quce objecta sint Chrysostomo, etquibus hic rationibus se defenderit.

Ii
manibus

tuis

repo-

tu vero tantam adversus nos callidita-

:

quantam

adhibuisti,

si

ab inimicis tuis ca-

Atqui oportuit,

tibi fuisset.

utile esse putabas,

si

consilium

lucrum non damnosum, nos quoque, quos omniillius

fugere; sin bus semper prtuferre dicebas, damno eripere. Tu vero niliil non egisti, ut eo incideremus ne;

que dolo vel simulatione opus

erat

adversus

eum, qui sine dolo et simpliciter omnia dicere apud te solebat. Ad hcec pag. 308 Chrv-

et agere

sostomus, prafatus virum

omnium amicissimum

sibi placandum esse excusatione, respondet asiu-

tiam non semper malam csse, sed subinde etiam laude difjnam. Deinde id probat variis simiiitudinibus, et

maxime exemplo medicorum, quidoio

prudenti csgrotos sanant. Subditpag. 370 ; Fraudis quippe magna vis, dum ne doloso consilio

Imo vero

hsec minime fraus appelceconomia, sapientia et ars quaedam, quae possit multos exitus in rebus arduis offeratur.

landa

est, sed

reperire, animseque delicta emendare.

106

sedissimula-

umpla

mtrcede.

dere

Mox vero magnum

lib. II

pag. 371

lucrum ex

incipit osten-

sua ceconomia sperandum cssc Basilio, nimirum quia episcopus agit, quas dilectionis erga Christum argumenta esse dixit ipse Christus, qui Apostolorum cory,

phagum

illa

amas amas me, u pasce oves meas. » Interrogat discipulum Magister, num diligatur ab eo; non ut ediscat quomodo enim ediscat, cum omnium corda norit? sed ut nos doceret, quantum cordi sibi esset hujusmodi gregis praefectura. Id cum palam sit, illud item manifestum erit, magnam fore mercedem laboranti in iis, quae magno apud Christum in pretio sunt. Plura hisce addit, quibus ex amore, quo Dominus Ecclesiam suam prosequitur, eleganter ostendit, amplam bonorum Eccle-

me?

»

alloquitur.

sic

Id

illo

«

Petre,

confitente adjungit

inquit,

:

biscum contendes, quasi te male in fraudem conjecerimus cumomnibus Dei bonis praeficiendus sis, illa agens, quae agenti Petro potentiam ;

indidit. caeterisque

Nam

«

Si

Apostolis longe anteposuit.

Petre, inquit,

oves meas.

amas

rae,

»

amas me

Atqui poterat

phis his? Pasce

sic

eum

alloqui

:

jejunia exerce, humi cuba, vigilias

cole, injuria affectis

quasi pater, et inatri

patrocinare,

esto pupillis

eorum quasi maritus. Nunc

vero his praetermissis omnibus, quid ait? « Pasce meas. » Illa enim, quae supra dixi, ex subditis multi facile praestare possunt, non viri oves

Ecclesia

egregio privaretur episcopo.

mulando

sine

u/ u/i/pl/t///

multamerendieampum

m

quod non

eo erat,

declarasset

Basffio,

se

vefo

episcopatum fugere, ne iUe imitaretur exemplum, L08 Porro humilis Chrysostomus, qui tam Fugamvr,facorabile de ainico suo ferebat judidum longe siuim excwin3

aliterdese ipsojudicabat: cpiscopatum enim et sibi et Ecciesiee

noxium futurum

suum

medium

,

qui

magno

intervallo caeteris

Baic item egregie probat. Cut/i if/itur charitatem, prudentiam^aliasquc insignes Basilii dotcs haberet

u non

exisiimabat,

Tu vero Christum non amas \ Sanctus vero respondit ; Etamo, et amamli linmi numquam faciam at vereor ne, quera amo, eum petebal Basilius

•.

:

irritem. Dicenii Basilio,

ideenigma esse, rursum rcposwrtSanc/us.-Nonestjinquam, Enigma.imo res

admodum

clara et simplex.

Nam

essem administrando muneri juxta

si

Ldoneus

Cliristi pla-

citum, et tamen effugerem, argute posses dicta mea refellere. Quia vero animi imbecillitas huic meofficio inutilem constituit ; cur objectione opus erit ? Etenim vereor, ne, si gregem Christi

bene valentem ac vegetum accipiam. deindeque ipsum incuria perdam, Deum adversum me irritem, qui ita ipsum amat, ut ad ejus 9alutem in pretium sese tradiderit. Hiscc aliisque similibus amico suo Basilio satisfacere polerat Chrysostomus. 109 At volebat Basilius, ut ad aliorum quoque et calunmias responderet Sanctus. Qum

querelas

autem verbis

illijactitarent, explicat lib. :

Nunc

vero

omnium ora

I

lUilUjlli

ulil

ubjicercnt

.

pag. 866 his fastwn,arro-

aperuisti, teque

manis gloriaa amore cuncti dicunt hoc ministerium reousasse, nec quisquam est, qui te ab hac ex

gantiam, contumeliam ejpiseopis

»/'"

tatn;

criminatione eximat. Etpauio inferius: Namalii te arrogantiae, alii vanae gloriffi accusant: qui

autem

reis minus parcere volunt, et haec utraqufl improperant, et praeterea adjiciunt eam, quam iis, qui nos honore affecerunt, intulimus contumeliam: quosetiam dicunthaec jure passos esse, imo graviora promeruisse utpotfl qui tot tan;

tisque relictis viris, pueros heriac nudiustertius in secularibus curis volutatos, ut ad breve

tempus

supercilia contraherent, pullas vestes induerent,

vultusque tristitiam simularent, derepente ad tantum iionorem adduxerint, quantum ne in

somnis quidem assequi speravissent. Atque ii quidem, aiunt, qui a prima aetate ad extremam usque senectutem ascesim sive exercitationem sectati sunt, in subditorum numerosunt; impe-

rantautem illisipsorum

hlii, qui neleges quidem noverunt, huic exercendo magistratui positas, Ilocc prwcipua sunt. qucu conlra Sanctat/i dice-

Verum ilia faciie poterant rcfelli. 110 De contumeiia primum respondct Ub. II pag. 378, non curandum esse de illatis contume-

omnibus antecellunt, et quisecundumanimi virtutem caeteris tanto sublimiores sunt, quanto universa Hebraeorum gente Saul secundum corporis proceritatem, imo et longe majori spatio.

bat, dicens,

caparfm

aut certe id verebatur, quia humiiiter de se suaque capacitate sentiebat. I bi Sanctus probaverat,charitatem in munere pastorali maxime ostendi;

batttur, t/aia qucesitus

tur in

S.

ingredei etur

cum de Ecclesiae praefectura, deque concredenda tot animarum cura agitur, recedat a magnitudine tanti negotii totus feminens sexus, imo etiam virorum pars maxima. Agan-

J.

mendacio proposiium suum. tam

solum, sed etiam muiieres. 107 At

\u
Basilio profuisse

« Si

sieepastorum forc mercedem. Deinde vero p. 372 Basiliam sic compellat: Etiamne igitur nunc no-

H

te specta-

parentea tui, ut ipse (ateris, noveram; Sanclus luculenter ostendit, se dissi-

Ecclesim vero, quod ea occasione episcopum acce peritptane insignem. Tota autem dissimuiatio

vendum

tius

quam

ut ita dicam, tibi allatam in

hujusmodi

usum, ne Basi-

bant, plus

quam Ecclesim, Nam Basilio k profuisse probai,quodnon impediverit, quo minus

tem

tione recte

utaitpag. 377, Ego, quae

querebalur, se deceptum, proditum, callida dissimulatione circumventum, Nos quippe, inquitpag. 307. aniniam nostram,

suimus

B

123

perspectas,

adepiscopatum

se occulta-

verat.

liis,

si Quis alias in

coactus faisset.

IIlos

Dei offensionem incurrere

quippe, inquit, qui Deo

addicti sunt, et ad ipsuin soluui respiciunt, ita

pie affectos esse debere censeo, ut id non pro contumelia liabeant, etiamsi sexcenties sic inho-

norcntur. Deinde negat, se vel coyitasse de cotttuiis inferenda, aut fastu vel inanis tjloriw

meita

cupidine episcopatum fugisse,

ita

mox

pergens

:

Sin

respondti

Sanctus dt r.o/ttuT/mtia,

ostmditgtu Vfll Ul/I

:

:

DE Dh

BP- ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S

,

UTCTORK S.

J.

;

^

non

ut

aufugisse .

s

gat

^

c

ideoneos

Dcindc easpo-

Ml,lHnssent,criminantur,quodanimm

n i U[rM Iar f

emm

sita sublimi-

abest, ut

pepercerimus nostr® % Tantum ut etiam recuipsisconturaeliam irrogaverim. putem. Neque me affecisse honore skndoipsoa etenim putavens; me dixisse

tatc

incptum

episcoponecessams, quibus invenit rationes,

"J^Srtiw dignuaiem «*»

deie-

maledictis minus orones, saltem ii, qui tum de ordinato, ctantur, multa cum de me

me

qui

m

;

lendoremmirarentur,quodadulationenostra pecuma motiadidnoscooptarint. Quod autem anquis possum, adducti id egerint, dicere non dixissent, quidem, Christus suspicaturus fuisset.

8P

cum

operam

i

tantum

det,

inillo quitalemcuramsuscipit; temere privatum velis, si frustra ac

illis

nisi fortasse

allegat 113 Deinde pag. 389 aliam

1

(Uffl

'"'"»'-

nfcm

'iriitiwi

ijloiin rspellit

1

1

ostendit, se cahtmniis

Mox

quoque expo-

scribens pag. 380

:

Postquam autem

attigissemus, numquam potuissemus quol,i,lianasaccusatonimcalumniasrefellere,etiamsi

causa

omnia egissemus ne dicam, nos hac necessario 8etate rerumque imperitia in multis illis criminationis nimc At fuisse. aberraturos aujusmodi occasionem sustulimus. Tunc autem :

}

(i

quibus superbice

,

Eactenus

inanis glorioe accusa-

et

quam nmximam esse ostendit. Mox <•<;<> subjungit Porro id me gloriae causa fecisse dicant, secum 3i :

ac pugnare palam deprehendentur nescioenim.quam aliamorationemquaesivissent,

dissentiri

:

sinosabinanisglorisecrimine liberarevoluissent,

Nam

si

hujusmodi me

accipere potius,

quam fugere

magnam id nobis demvirumhac setate,

Quia

ouris se

umquam amor oportuit.

modorite administrando parfuissem,

quam alii exercitationem quamdam admirabilem esse putant ego vero socordia et incuria

:

velamen ignaviae meae habeo , qua defectuum meorum partem maximam obtego, neque sese prodere patior. 114

Nam

qui

maxima pars

admirandum

Nunc

vero,

Ecclesiae nos

ne

nomine quidem norunt adeo ut ne omnibus quidem notum sit, quod abnuerimus, sed paucis tantum, quostamen omnes non puto probe nosse, verisimile autem est eorum quid gestum sii ;

tanto esi otio et tantse quieti

magna

sitpraeditusindole,

perturbatur et angitur,

minimam

exercitationis

iUustres exhibuisset.

,

illam ceu

ac non

,

:

si

nemo negaverit.Verum quid faciam?Nihil enim minus aptum ad Ecclesise prasfecturam, quam

gloriam attulisset. Siqui-

;

et

fuissem,

Quod autem

faciebam, non declinaturus

tanti

peritia? defectu statim

anteferretur.etplurahisomnibussuffragia et ailmirabilem
quod

Quare

?

neque enimfinem

ministerio probe fungi possent.

illud,

assuetus, quantumvis

sent,

conspicuos

illo

:

eos apud te suspiciendi, qui

invasit,

apud omnes derepcnto viiU-ri. ul iis rtiain, ijiii iii hujusmodi laboribus totam rotatem contrivisaiviperet

umquam

faciebam

qui nuper a secularibus

abdicaverit, usque adeo

ubinam magis splendes-

mille calculis antepositurum

dignitatis episcopalis,

fugam

sajpe inter nos incideret, si

daretur,

cere vellem, in Ecelesiaene praefectura, an in me prius illud vitae genus monastica vita

jamrisui ac de contumelia electoribus non illata. Non minus fortiierlib. III refellit Sanctus calumniam illobatur ob

suis defecHbus

loquar, recordare, quotiestibi dixerim,

optio mihi

admirandas puerte insipientibus eommiserunt, Dei gregem pessumdederunt, res Christianorum

rum

sic

cum idem sermo

probris eos innumeris obnoxios reddidissemus. Quis enim non dicturus erat, res tantas tamque

ludibrio expositse sunt.

ob vaiias rationes; quas vi

bus non parum nos exterruit, et in hanc fugam ita vertit. His consona scribit lib. Ylpag. 426, modestiae non Quod autem : Basilium alloquens

ministe-

riiiui

inculpate

ratwnem,

:

nendumfuisseinipsaepiscopatusadministratione,

Ua

E

rei

mox

lendam Nos autem (ne vero putes modestiae causa ullahujusmodi tenus apud te mentiri velle) magna aliis omnicum res una qu;t tenemur cupidine

qui uliro insa-

nire velint

consulufcss

in-

Vbi qua sibi fugiendum credidit sacerdotium. expelepiscopatus cupiditatem enim probaverat, sc addit esse ex animo sacerdotis, dc

munera expro-

sint,

per-

exponit.

illis

brare possunt,

m

eloquenter difficultatem. Hasce difficultates

;

adulationem, nec

me

meam, niciemdarenolim.... Novi animam ingentem necnon exiguam, et illam firmarn

dignitaHasc et similia dicere poterant, si hanc omnisenim secus vero Nunc tem accepissem. maledicendi occasio refecta est, nec mihi

accepta

,

humanavirtus requintur vits puritas, et major ne me venia

pertraxere?

honorem

Namsisatis

suscepent, odio

pastorem vocan

est

accuset:

labores, totam que, qui hos numquam expertus contrivedisciplinis exterorum «tatarn in vanis in

jure

is

P

hunc approbant et admirantur. Nam cur tandem cos, qui in Ecclesiae negotns eummille sudores pertulerant, contempserunt,

statim

amma...,

quantumnossumu ,non

cum munus

sed

nusest...

sit

ericulum,quivisprolubitonosmamsglor» si ante prusin magna prudentia probitas, morum gratia, Dei dentiam magna

qm

otioseque vivat,

rat,

quis ea pweditua

fugerit,

ad

Xusutcumqu^

vocavitrhi ad hujusmodi magistratum parant, respuunt; victum opere sibi quotidiano litteris

si

sr,

sibi illud

eximia ilhus chamaie,

ceteris

virtuteremotussit,

pi8catores,tabernaculorumopificesetpubhcanos eos,

Paulil

,

tia,quodaddivitiasrespicerent,quodgeneris

siquis autem exterorum

pm

ei

/fnHbus

ns,

veroi

potmssent

suspicari

rant,

el-

munerit

sacerdotalis,

„ero paradoxum moxhujusexplicationemproferam. Tuncemm, si

I)

censere, niHlatenusnoselectosfuisse usn

multosau n ullaten autpostelectionemaej visos. neque

quidem, sed alio Sinautem id ne cogitavimus declinavimus quorsum longe consilio ab onere sal tem veappmbationem, illus. quibus, si non

oris ingenii,

virtutis ejus partem resecat inopia.Cum autem simul et tardiet verborum certaminumque hujus-

modi expers

fuerit, quae sane nostra conditio a lapidibus nihil differet, si hanc suscipiat administrationem. Habemus kic aliam rursum est,

causam fugiendi episcopatum, quam mira sancti Juvenis modestia sibi finxit. Accipe et aliam a sola Sancti modestia profectam.

pag.SQQ

exposuisset,

Cum

Ub. III

quantopere ab iracundia

atienus debeat esse sacerdos,

Basilius

loquen-

tem sic interpellat : Ego vero te sic dissimulantem non ulterius patiar. Quis enim ignorat, quantum ab hoc morbo (iracundice) sis alienus? Respondit

solerti repe-

riebatcandore.

:

DIE DECIMA

An

ignoras, id nobis non

nostra virtute successisse, sed ex quietae

amore

eum

;

vitae

vero, qui sic affectus est, seorsum

degentem, et uno alterove utentem amico, hujusmodi incendium effugere posse secus vero, ;

si

curarum abyssum incidat? Tunc enim

in tot

non

permultos ad interitus prsecipitium secum trahit, et ab probitatis curam segniores efficit. Solet enim subditorum tnrba prsefectorum sibi mores ceu archetypum et quamdam imaginem spectare, seque ad iilorum formam effingere. Qui ergo possit ille eorum tuquaeque ingentfin fi

timnrem

se solum, sed et alios

mores sedare, si ipse tumeat? etc. 115 Plura ex eodem Operc afferri possunt, qute

ad

paueiores sane

,

itaque est, ut quod

unum

;

neque tamen

medium

im

proferre

pudebit.

Etiamsi eniui, qu<>d dicturus sum, etmalse con-

innumerorum delictorum argumentum sit cum is, qui nos judicaturus est, Deus omnia accurate noverit, quid ultra nobis ex hoscientiae, et ;

minum

ignorantia conferri poterit? Quid est

arcanum ? Ab eo

igitur illud

hanc suspicionem

ipso die,

injecisti, ssepe fuit

quo mihi

periculum,

ut hoc corpus mihi penitus dissolveretur timor, tantusque mceror anirnum pavit.

Mecum

;

menm

tantus

occu-

eniin reputans Christi sponsae glo-

riam sanctitatem, spiritualem pulcritudinem, meaque considerans prudentiam , ornatum mala, non cessabam illam deflere, meque miserum dicere, ac frequenter gemens, hssrensque, talia mecumloquebar Quisconsilii hujusauctor fuit? Quid tantum peccavit Ecclesia Dei?Quse ,

;

:

eccie-

117 Itestat

examinandum, quis sit BasiUus Basilius CkrySoncti amicus, gui tunc ad episcopatum fuit. sostomi noH est S. ftopromotus. Socrates qutdem lib. VI cap, Basiiiliits fitfoi Magnum Ccesarece in ( 'oppadochi episcopum

m

.1/

Verum tam apertus est hic error, ut longiore refutatione opus non sit,quiaS. Basilius Marjnus nec juvenis crat, nec Antiochia? degebat,

designat.

dum

hcec gerebantur

;

sed multis annis

<



in

ffermantius in Vita cap. xm suspicatur, Basilium Chrysostomi amicum non esse alium a

Maj-imo Sc/eucicnsi

in Isauria episcopo,

.

ta

8 hoc prcecipue argumento, quod Seleucia

admodum

Jsauricp tonge

tamen episcopatus

urbe Antiochena, ut

Taurum, ubi Thcodoretus, lib.

V

cap.

recensetur

ab

tur in catalogo

nunc tabo

tibi :

animae mese procellam revelare tenfortasse miiii, positis criminationi-

liinc

veniam concedes. Qui illam tibi. qui detegere possim ? Siquidem clare videre velles, non alio modo possein, quam cor detegendo meum. Cum autem id fieri nequeat, per obscuram quamdam imaginem, pro facultate mea, moestibus,

tiae

meae interim

Deinde duas iis

declaret.

fumum

tibi

depingere conabor.

affert similitudines, ut

Hmorem suum

Prima petiturafilia regis9 corporisani-

dotibus ornatissima, et a proco suo ardentis-

mique sime adamata, quce

iaudatus,

episcoporum Selcucice Isaurim

Verum neque Maximus

1013.

i/lr,

neque

Basilius Seleuciensis, (ut visum est Photio in Bibliotheca pag. 378; idem est cum Basitio Chry-

sostomi amico.

cum

At

ipso

Perperam igitur in illo catalogo Maximus, rectiusque ab eodem poni-

ram.

versari arbitrabare.

Nam,

mittam argumenta,

ut alia

in isauria

prmerat,

apud /audatum Le Quien.

Itaqitr

annum 381 fuerit promotus, nequit idem esse cttm Maximo Symposii successore, neque cum Basilio Seieuciensi, gui ad annum 451 usque superfuit, cum fuerit in concilio Basilius ante

Chalcedonensi.

119 Eminentissimus Baronius ad annum 382 num. 69 duas suggerit alias sententias, ita scribens Quisnam vero fuerit ille Basilius Chrysos-

cia,

duos vixisse Hasilios, qui iiitorfuenint sy-

nodo Constantinopolitanse, nempe Bosilium Ra-

phanensem

in Syria, et

alium episcopum

Quod Baronius de Uibli mihi mque ac Tillemontio n
in PhOBnicia.

suggerit,

parct probabilc, cuin

Phamicia,

ct

quio, ille

Antiochia longe

?ton Basilius, scd Hasilidcs

Bibli

episropn satis

ap*

episcopatus erat in

tum quia

dissitus,

dictm

ieqitur in sub-

At tanto probabilior

scriptione concitii.

struetissimo,aiiadconflictumineundumprcBficeretur ado/escensm n^voeducatus, qm\iVintev ^astori-

phanensi, ques Tillemontio item placuit

tiam lyram et peduin nihil prorsus sciat. Ita SanctusconsiderabatEcciesiam,utvirginemnobi-

beum tom. II Conciliorum col. 956 inter episcopos Syrite ultimus conci/io (anstaiitinopolitano

/issimam, Ckristoque amantissimamr severo utnutantwsponscsprorsus indignum. Considerabat

a,/n<::s\ ntbscriptus leg ilur Uasilius

Septembris Tomus IV.

scd verisimiii-

o

t Basiliu&

tomi pernecessariue, haud quid certum habe- RopAonsnsu m Syrtfl mus, quod firmiter affirmare possimus. Scimus tamen, eodem tempore in eadem Syrise provin-

viro ignobili nequissimoque sponsa traderctur. Altera ab exercitu undique in-

ptiis

dsleudensts

facit episcopum.

Ut videre est

me

nut Busilitu

xxvn Maximum Chrysostomi amicum

perculsus, nec videre nec audire quidpiam pote-

et in tranquillitate

E nec Maximu.i

Oriente Christiano tom. II col. 778 Maximum Chrysostomi amicum inseruit catahgo episcoporum Seleucics Syrice3 quos non multum distat Antiochia. Verum Seleucia illa non est Scleucia ad

SymposittS armo'AH\ Se/eucia;

;

cum

distet Antiochia,

non longe abfuerit ab videbimus. Le Qinen in

Basilii

quidem

:

quem

Sanctus ad Diodori scholam pertraxit, Ut dictum est num. 71 Poterat Maxirnus ille, inquit, utrurnque habere nomen, et ronstat
col.

116Cum me hoc animi deliquium dcsereret, interdum quippe desistebat succedebant lacrymse et moestitia tum post lacrymarum satietatem, iterum adventabat timor, mentem turbans, tumultu replens ac concutiens. In sestu tanto prseteritum transegi tempus. Tu veroignorabas,

S.

J.

ttle

tanta res Dominum ejusexacerbavit, utomnium ignominiosissimo mihi traderetur, et tantam pateretur infamiam ? Hsec frequenter mecum revolvens, cum indignitatis tantie necogitationem ferre possem, quasi attonitus et stupore

AUCTORK

siarum prrefecturas ultro accuirerent.

chioj.

Tempus

:

os-

mihi superest arcanum, id in te tandem eflfunfortasse multis incredibile videatur:

tate declarat.

meiirentur kumilitate

tibus adjiciam. Lib. VI, pacj. 432 sic Basilium

ad insignem Sancti humilitatem

dam quod

imutiebant

Ecclesiam ut exercitum instructissimum, se vero ut adotescentem rusticum, belU contra hostes Ecclesim gerendi prorsus imperUum. Si omnes tantopere meditarentur difjnitatis episcopalis suftltmitatem et diffrtt/tatem, mresque suas tanta

tendendam. At unum dumlaxat locumprceceden-

idonea sunt

:

425

Cappadocia fnerat presbyter, et aliquot annu ibidvm episcopus, antequam ageretur deelectione Basilii, qui Chrysostomi diu amicus fueratAntio-

alloguitur

tnira humiti-

.

QUARTA SEPTEMBRIS.

Hespondit Sanctus; Quid igitur, inquam, o vir beate, vis me huic rogo admovere, ac feram

quiescentem irritare?

1

el verisi-

milior est alia Baronii sententia de Basilio

Montfaucono

Civitatem

in

vero

Vita pag.

Elapbanaeas

5

94.

Certe

li><

art. 5,

et

apud Lab-

Raphanonsis.

memorat

Cetlarius

tom

DE

420

AUCTORK J.

tom.

II

S.

Gcorjraphimantiquvpar,. 258

cujm caput crat AnUoChwt lOcatAntaradum Syrice oppidum et fium ita ut non Antiochia

que inter Orontem, eui adjacet inmr admudum ab hac abfuisse, Eeec

facil

Chrysosto-

mum, ,,,/

,r

ut

fuisse

sape

U•'ItVit.

de Saeerdotio in compellat

;

fine,

Caeterum

Sanctum ita ma-

uhi Basilius

te rogo et obsecro,...

dicens faciensque, quae ,uii mim" porrigas, animum inducas, ut Ne possint. Q0 emendare sed nunc ad brevissimum nos tempus deseras contunobis sit commune magis, quam prius, ad haec subautem Ego Sanctus; Turn bernium. tanpossim ndensret qua in re,tibiusui esse tibi id quia Caeterum negotiorum mole ? ,,, iHa mihi dilectum o esto, animo bono in ^otoest, hujusmodi caput. Quo enim tempore a curis consolateque tibi, adero tibi respirare licebit, in re tibi nulla erit, me in quantum bor, illa

tl

;

m

Ad ha}cillemagisillacrymanssurgit. deoseulaEgo verovirum coraplexus, caputque

a.'i'ul.iirus.

ipsum deduxi, hortatus,

tus,

Inrtitcr ferret,

,1,.,-ai.

isinl tua

ut,

his verbis

:

D sum. u^

<\

...

nilemontio

vc-

et

Mont-

quod acciFiduciam in

hmtur sex anni. hoc entm con-

rcpe/ 375, quia sic

m itium

aut

aoEtenim episcopatum Basilu non longe coUigiturexChrjsostomoUb.Vl intiochia,

120

rogtt

i

rem ven-

simillimam. ium

parum

et

rdicta.AtteceKmtiqwtgr» etempore,quoSanctusadmonr

videalur

metropoii

autem propinqiutas

ante vitam tpsius „ Chrysostomi

Seleuctde

in

ni r,iitcrmnea,

s.

BP- ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

ordinatus aniequam diaconu s

est

Alexandrmum, ahosque Jtur apud Georgium ipsum

m

secutos.

non sine gravi non si„o Umimpm no Juvenem 122 Porro sanctum ] carnislJa. hquetpttmum

xA

recessisse,

tuctaedomomatcrna ^eoprop^aod, Tdictis num. 92 et seqq. AUa terrentianarratinsigniilla

modestia, qua sem-

^deseloqu^inOperedeCompu^ ita scri Demeiriumlib.I,seutom.I,pag. 132, relicta urbe decrevissem ego bens: Cum nuper

accedere, sollicite ad tabernacula monachorum necessanoundenam sciscitabar, quffirebam et

esset, et

rum commeatus adfuturus

num

neri

diurnuscomederetur posset, ut panis recens ac eodem uti oleo pro quis me coacturus esset :

an

lucerna et pro cibo

:

an quis

impulsurus ad

me

h

assignaturus miseram leguminum escam an deferre. opus dnrum, ut est, fodere, ligna bujusmodi omnia caetera aquam comportare, et multa de et, ut summatim dicam, ministeria ,

prffifecit Christo habeo, qui te vocavit, suisque acquisituministerio ex hoc tetantam ovibus, i

fiduciam, ut nos

inii

illa

die periclitantes in

Bterna tabernacula recipias. Promissio Chrysosretomi, qui nolebat procul ab urbe AnHochena rrdrrr. srd rrt apnd nintrrm nntncre, rcl in rtcinis nriii montibus, innuit Bosilium ipsum non abiissead aliam pruviaciam,

m

iti

n

*//,

ipsum

ita

ut verisimilli-

Raphanensem

fitisse

in

Syria

:

sane

diviti, injicere poterant Juveni nobili, enutrito, et

aliquas

nis,

commodis omnilms, quibus

domo materna

bat, iu

assueto

licet

;

moram

delicate uti vole-

austeritates

monasticce ibidem exercere dudum Noverat enim cance prudentice Juve-

vita>

coepisset.

episcopum,

Bac

quiete corporis percunctabar.

longe facilius esse, aliqua pcenitentiaj opera

assumere pro arbitrio, quando pietas et amor quam se totum Dei ad ea peragenda invitat ,

quadriennio in § X. Sanctus monasterio vivil sub disciplina severi senis, biennio solusin spelunca:qualisesset

monachorum

illorum

vita.

alieno permittere arbitrio

ad exsequendum dura

severi magistri imperia.

Attamen, cum eximio

Dei amore ferveret, sciretque Dci a?nantibus ahnegandam esse propriam voluntatcm, impellente verisimilitcr etiant. timore, ne i/ivitus

tum

ad

episcopa-

traheretur, qumlibet rupit vincula, ut tutius

ac perfectius divinte serviret Majestati.

Qttakm in monasterio vitam duxerit Sancutcumque colligere possumus ex iis, quo? de monachis Anfiochice vicinis, ad quos vi-

123 tus,

inse

..... sendos nortatur Antiocnenos, varus locis etegan'

alladius in Dialot/o pag. n, ubi narraverat,

Sunctus viUuu amplectitur

J^ Chrysostomum

monaslicam,

subjungit

:

Verum

ordinatum

lectorem

impellente

hcec

,

eum animo

ut

coiitontus imn essel civitatis laboribus, in ardore juventufcis, tametsi

montesadit.

mons

Hiccum

in

suiiii esset,

ad vicinos

Syrum quemdam

inci-

senem, duriora vitffi ejusinstituta imitatur annis quatuor, quos apud ipsum, luctans cum voluptatum cautibus, quas ubi facilius, non tam labnre t|Uam exegil disset severissimse continentis

:

ratione superavil luSj

:tum

secessit in speluncam.so-

delitescere cupiens.

duos,

Illic

annos moratus

quibus insomnis ut plurimum

es1

perstitit,

Testamentum, quo ignorantiam expelleret, addiscens.Cumtoto illo biennio nec interdiu uec noctu decubuissel proxima ventri ei sunt emortua lumborumque vires praa frigore profligatse. Hactenus Palladiusde monastica et anaChristi

;

chorvtint Sancti rita, quce sane austerissima fuit,

Sed ob adrersarn

ralrtttdinetn /titra se.ret/u/ut/t

tiint/tt/tari tttnt potait.

Geortjius ptuj.

1G8 refert

.

.

,

Neque enim dubitare possumus, maximi, qui in omnibus operibus suis ubique excelluit, summa etiam magnanimitate exercuerit labores vitm monasticoj et monachorum virtutes, quas toties in ore postea hater

c

,

enarravit.

quin

\

/r

Intit, tot

vitce

ani/ui

orationibus celebravit

camobicce exercitiis

ad

;

prcesertim

duriores

choreticce labores se translucrit

;

cum a

vita>

eosquenon

ananisi

reparandarum deseruerit. Audiamus igitur Sanctum de monachis Syrice loquentem, ut discamas , qualem ipse in monasterio ncressitate virium

vitam

Hom. lxviii, aliasixix, in MatVLlpag. 673 confert vitam mona-

d/txerit.

thtpttm, tom. ciior/tm

cum

vita

secidan

,

Ut

discatis,

inquit.

vitam, qu»3 dura et onerosa videtur, monacho-

rum

scilicet et eorum, qui seipsos crucifixerunt, longe dulciorem desiderabilioremque esse hac vita, quievidetur suavior delieatiorque... Tan-

tum

inter utramque vitam inveniemus intervallum, quautum inter portum et fluctibus agita-

tum pelagus. Ex habitaculis statim ab exordio horum felicitatemconsidera foraenim et urbes, :

tumultusque

Qualis au&em csset rit " ""'" r

tittnm r

,„//„,

p

tian-

,;

QUARTA SEPTEMBRIS.

DIE DKCIMA

tumultusque in medio positos fugientes, vitam in montibus delegerunt, quae niliil cum prasenhabet, qua? nihil humauum non dolorem pro rebus secularibus, non

commune

vita

ti

patitur

;

mcerorem vel sollicitudinem, non pericula, non insidias, non invidiam, non livorem, non turpes amores, non aliud quidpiam simile. Jam hic illi, quje ad regnum coclorum pertinent, meditantur, in saltibus versantes, montibus, fon-

cum quiete multa praecipue autem Deo hferent, tuguriumque illorum omni tumultu vacuum est, anima omni morbo et pravo

tibusque,

:

affectu libera, levis, expedita, et tenuissimo aere

purior.

quam

Mox pag.

124

sublimis,

dit:I\li,

t/uam intcnta rebus divinis

674

ad

singularia magis accc-

cum

qui luminaria sunt orbis, inquitt

imo diu antequam

sol ortus est,

luceat, e lecto

surgentes, sani sunt, vigiles, expediti; nullus

enim

ibi

labor,

dolor, velsollicitudo, vel sopor

non negotiorum turba, non quid

Surgentes igitur statim facientes

omnes

unum,

laeti

et hilares,

;

non

simile;..

chorum

vultu et conscientia simul

laeto

quasi unoore hymnis universorum

Deum

celebrant, laudanteseum et gratias ipsi agentes pro omnibus, sive propriis, sive communibus beneficiis... Vestis autein illis viris digna est.... Ut beati illi angeli, Elias, Elisseus, Joannes, Apostoli, vestiuntur, alii ex pilis caprinis, alii

ex pilis camelorum amiciuntur vetustate

quidam

:

pellibus

tantum

Deinde post illa canprecantur pro rebus, quae multis ne in menteiu quidem venire possint. Prasentium enim nihil petunt, illaquippe nihil curant sed ut cum fiducia stare possint ante tribunal illud horrendum.... atque ut cum pura conscientia et bonis operibus laboriosam hanc vitam emetiantur, et procellosum hoc mare tranquille transmeent. Dux est autem illis orationis, pater et praafectus. Deinde sur-

tica,

genua

tritis.

flectentes

Deum

;

gentes post sanctas illas et frequentes orationes, oriente sole singuli ad suum opus se conferunt, parantes. hinc magnum egenis proventum

Pag. 675 insinuat, divituro filios, et majorum insignium nepotes (qualis ipse quflque erat\ iis vestitos indumentis, quse ne pauperum quidem ultimi ferre dignarentur. et

sacris Littc-

ris

;

quanta

humilitate

omata,

C

Neque solum canentes vel presedetiam librisintenti, jueumlum viden-

125 Pag. 676

:

427

sum audirecontingit.nequecontumeiiisaffectum videre, neminein cui preecipiatur, neminem praecipientem: sed omnes ministri Bunt, singuli ho-

ministerium implent. Nullus il>iinugnusaut parvus. Quid igitur? an confusio? absit, sed optimus ordo. Ktiamsi enim quis parvus sit, qui magnus est, ad id non respicit, sed se ilio inferiorem putat, et. ideo major efficitur. Una mensa omnibus, servientibus, sedentibus, eadem alimenta, indumenta, eaidem domi\ et genus vivendi idem. Magnus ibi est, qui vilioraopera

Non

abripit.

est ibi

causa

si genus vivendi, mensa, una sit omnibus, non secundum substantiam modo, haec enim una in omnibus est. sed secundum caritatem. Quomodo igitur ipsacon-

vestis

tra seipsam superbiat

non

umquam Non \

rum monachorum Hom.

lxxii,

opera exponit Chrysostomus

sum

nemo quippe est, qui despiciat. Ktiamsi vero esset, qui despiceret, in hoc maxime erudiuntur, ut contemni, despici, vilipendi assuesspectus:

verbis, rebus,

cant,

cum memlicis

et

mutilis

mensa ipsorum multos

versantur, et in

modi convivas videas; ideoque

coelo

Alius vulnera curat ©gri, alius

liujus-

sunt digni.

c»cum

ducit,

alius mutiluin gestat. Hisce humilitatis operibus

quoedam mox jungens, iis omnibus humilitatem monachorum animis facile inseri, docet his verbis: Alioquin autem ipsa opera modestiam exhibere docent, necsinunt tumere. Quis enim, quasso, terram fodinns, irriganset plantans, sportulas nectens, saccumque consuens, vel alia quaedam tractans, altum unquam sapiet ? Quis in paupertate vivens, et cum fame pugnans, hoc alia

morbo

laborabit?

Nemo certe.

Ideo iacilisillisest

humilitas.

127 De austera monaehorum vita multis locis quamduru pamitentia agit Sanctus. .1/ solumaliqua huc transferam ex i

cilicium et cinis, ubi

rerum

tumultus, ubijejunium, ubi humi cubatio, ubi pura sunt omnia a nidore, a sanguine, a turbis, a tumultu, a perturbationibus, Et pag. 631

:

Ili

[monachi) semper sobrii sunt, ainecibo ad vesperam usque persistentes, et hymnis operam dantes...

Adveniente vespera,

hi

a laboribus quies-

Vultisne rur-

opsonia multa odore fragrantia, sed alii panem solum cum sale, alii oleum apponunt. Alii vero, qui infirmiores sunt, herbasel legumina babent.

ita

celebrans

:

sanctorum

ta-

bernacula, montes dico, atque saltus \ Ibi namque sublimem aliam humilitatem rcperiemus. Homines quippe. qui vel adignitate, veladivitiis conspicui erant, undique sese deprimunt, a ves-

a domo, a ministeno, aque ex his omnibus quasilitterishumilitatemdescripserunt.Quaevero ad superbiam incendunt, vestium magnificenmnltitudo, tia, Eedificia splendida, famulorum

te,

quie vel invitos saepe in superbiam conjiciunt iphsec, inquam, omnia illinc sublata sunt.llli si

Homilia xrv in

aliasLXxm,in Matthceumpag. 705,

in virtutis civitatem eainus,

ignem accendunt,

spitibus ministrant.

ligna

secant, cqquunt, hc-

Neminem

illic

contumelic-

conspicm,

est ibi pau-

centes ad mcnsain accumbunt, uon...apponentes

ipsorum humilitatem

tate

divitise,

solitudo, ubi nullus risus, nec secularium

,

quanta chan-

non gloria, non infamia. Quomodo illuc receptum habeant superbia et arrogantial Sunt enim et minimi et magni secundum rationem virtutis; sed, ut dixi, nemo hocvidet. Qui parvus est non angitur quaside-

pertas,

ctus sunt monasteria, ubi

de invisibilibus de spiritualibus* vitae, de futurse magnitudine. Aluntur autem cibo optimo, non decoctis animalium carnibus, sed eloquiis Dei. Eumilia illo-

xdicul»*

est.

126 Ecqutd miraris,

ApostoUsversatur,aliusabaliisconscriptoslibros legit, ac de Deo philosophatur, de universo, de ,

*/.

et tuum. sed hoc quod mille bellorum

aliusEsaiamsumens, cumipsoloquitur;aliuscum

de vilitate hujus

s.

meum

verbum inde exsulat,

tibuspraebent spectaculum. Soluto quippe choro,

visibilibus

J.

spitumpedesabluunt,etmagnahac in re estconcertatio. Id porro faciunt non inquirentes, quis sit, an servus, an liber, sed erga omnes hoc

ad Timotheum Epistoiam, ubi tom. XI pag. 628 sic loquitur: Vere domus lu-

cantes,

AUCTORK

Deinde postquam paululum sederunt, bvmnisque totum concluserunt, singuli quiescuntin Btratis, ad quietem, non ad delicias adornatis. De somni brevitate e/ wtdrratione pag. 630 ha?C dicit: Magnus enim Dei timor uon sinil eos in profundum

somnum

inrid
escunt...

Verum,

in

superficie qui-

utdixi, gallus cantavit, et sta-

tim veniens praesul, et pede jacentem pulsans,

omnes excitat. Neque enim nudns

istic

dormire

fas est.

128 Post

cantum matutinum quid agant, mox ibidem

operibus addicta,

l

DE

428

AUCTOKB .1.

S.

tjuam perpetoo utUibus occupata, Sancti i

erbis exjio-

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

ibidem itaenarral: HostquarohorasMatutinaset hymnoscompleverunt, ad lectionem Scnpturascnbere rum se conferunt sunt etiam, qui libros hadomicihum constitutum didicerunt. Singuli nugas pronemine agunt, quietesemper bentes, nemine loquente. Deinde Tertiam :

EP. ET DOOT.

Chrysostomum

existimat, S.

postquam

exarasse,

libros de

Sacerdotio

res peracta erat, ut

fvgcssum

de cucurrisse, cum scnpsit ftati Chrysostomo Ilcec sentenm eremum. in rfotio et secessit non pro mtato omnino sequenda videtur,

Z

mihi

eratmulto major, sed pro Sanrti, quathaud dubie nondiu post rem pera-

hymms dentes, singulis in partibus psalrnodiaet nprandentibus, omnibus aliis Deum honorant,

propositum erat Sanctam, de qua agitur. Etenim dissimuiationiscumBasiho, ctotttm fugcesum, tum Anttorationesque reddere ,

Sextam, Nonam, diem divisolvunt, et in quatuor partes totam

dirumdentibus, ludentibus, ciboque nimio sese

(

,-

llip

Joperisconsmpti

apobgiam

texere

et cur elecUonisum non acquievisset, manifenon consiiium iliudsuum iniimo amico

fere pentibus, hi hymnis dant operam. Nullum deputatur. tempus rebus etsensibilibus mensw

chenis, cur

Rursus post prandium eadem exercitia resumunt, postquam paulum somno se dederunt. inter /•',/ hisce colligi potest, qualem fere vitam monachos istos duxerit Chrysostomus, quisatiari vixpoteratittorumpiaexercitia et virtutes commemorando. Muita exipso addipossunt multaque enucleatius cxplicari : sed vereor nc justo

Hasset, utsic dicterid

multorum et caiumntas cesnon est, offensionem illam

At verisimiie totts sex Antiochenorum, ortaque inde dicteria tuncdemumad «nmsdurasse, et Chrysostomum prceterapoiogiam confugisse,utfactum tam dm

sarent.

ttumexcusaret

nam

:

id

t

um potius fuisset memo-

}

fiam iongior, si huic proposito diutius insistam, Ceterum Georgius Alexandrinus pag. 108 Chry-

monachorumprcefectum. Ateam tacuisset Palladius. non prcefecturam

sostomum

facit

B

riam

facti renovare,

libri de sacerdotio, adversus

Oppugnatores vitse monaGomparatio regis et sticae ,

monachi. Libri scx de

Smmtotio

Quamvis

merito dubitare non possimus, quin Joannes viiissima monachorum opera diligenter ac studiose exercuerit. Non ita tamen omne tempus aprecibus vacuum monasticis istis S.

conscfipH,

occupationibus absumpsit, ut subinde scribendis

chorum

libris

con-

dederit. Hoc enim monanequaquam contrarium, multis

operam non

instituto

vero erat utile

;

ideoque non raro rogabatur, ut

Opusculumaliquodcomponeret.Hincdubitandum n
(

sostomi Latine interpretatus est, et cujus interpretationem habemus in exemplari Ms., in hacsic habet, ubirefert Sanctwn a Fiavianopresbyterum

ordinatum licet et

:

1'resbyter.... consecratur,

invitus

multumrenitens. Notaturidex bislibris,

quos de Sacerdotioadhucsolitariusscripsit.'5flnc ob causam Hermantius cap. xiv libros de Sacerdotio in sotitudine

flChrysostomo scriptos existimat. Verum, utjam observarunt Tittemontius et Montfauconus, in textu GrcecoperBigotium cdito, ea non ieguntur, ita ut potius videatw additio Ambrosii,

noti

posteaw

dtdconotu,

sfld

verisimiUime

quam

sententia Pattadii.

totis

sex annis in

L80 SocratesUb. VI cap,

m

asserit,

Ubrosde

tem

art.

5

ait,

nihil sibi occurrere,

quo minus

sequaturdictam Socratis opmionem. Afontfauconus vero de tempore conscripti illius Opusculinihil eerti statuit.

liaronius

ad annum

Christi 382

memoria

aut post

servasse,

tantum tempus profcrre voluisse ea, qua tum Antiochtce fere memoria exciderant. Quaproptcr cttjtts

mihi apparet sententta Socratis, nallius est momenti ipsi etiam

aitctoritas

THlemontio. Montfauconus quidem in Monito : Neque enim audiendi sunt

prcevio ita loquitur

quo res persanctum Doctorem. Siquidem vel ipsaordiendiratio aliquod elapsum tempus indicat, et series totarem meditatam, et in otio adornatam pra3 se fert. At ego non video, cx qua initii voce, si solum consideremits textum Grwcum, inferri possit, a re peracta notabile tempus fuisse elapsum, quando apologiam suam scribebat Chrysostomus. id unum mihi videiur ex Operis initio et fine probari, Basilium non ii,

qui volunt

acta

est

eodem

ipso tempore,

hsec scripsisse

,

cwn Chrysostomo, sed ad

amplius fuisse

patum suum

fuisse profectum, qitando

episco-

Sanctus

apologiam suam, sive libros de Sacerdotioedidit. Verum si Chrysostomus querelas Basilii et ,

ex Basilio aliorum censuras mox annotaverit, ut iis per otium responderet, potuit post aliquot menses prceclaram iilam apologiam in inteilectas

lucem edere. Tota autem Operis series insinuat, scriptum fuisse, dum recens erat offensio ex dedinato episcopatu nata. Quadecausaexistimo, Chrysostomum. simulatque intellexit, quantum muitis displicuisset consilium suum, ad Apologiam separasse, eamque magna cura eiaboratam post aliquot menses edidisse.

In ea

cum multa nomen

prceclare de Sacerdotio disputaverit, inde

Operi adhcesit. 132 Secundum hanc sententiam, quam verisimiilimam crcdimus, Ubri de Sacerdotio scripti sunt circa annum 375, attt paulo ante vitam monasticatn, aut initio /mjusce vita, /n hac autem sententia necesse non est, ut dicamus, dicta xiia, qtue Basdio attribuentur, ad

componendum

dtalogum

conficta esse

;

sed facile intelligimus

ipsa fere dicta Basilii sttjlo

Chrysostomi potuisse rerum inter utrumquegestarum adjuncta, imo etaliquorum Sancto obmurmurantiumdicteria. Porro hoc Opusde saexponi,

Sacerdotio aChvysostomoscriptos^postquam diaconus u Mvictio ordinatus est. Titiemontius au-

sedare.

quam offensionem

quid ««'J^w» 131 Prwterea Sanctus diligenter narrat, tium xitai objecissitum factum contra alii quid liasilius, monasUcas. omnia sent. At verisimile non est, aut ipsttm ea

improbabilis

SXI.Opusculascripta, nimirum

D

S^noWe^m/mvigesimumsecundum

peret Vespertinas orationes

,

ferente,

nilur.

:

utt

et

mittutissima

cerdotio magna meruit eiogia. S.Hieronymus illud tantttm ex Operibus Chrysostomi legerat quando ctrca annum 392 scribebat dc Scripto ribus ecclesiasticis. eptst.

clvi

S.

Isidorus Pelusiota lib

ad Eustatium Ubros

illostali

I

commendat

aut ante cam siisceptaiit

laus hujusce ttprris.

:

DIK DKCIMA

QUARTA SKPTKMHRIS.

datelogio: Ego quidem libnun. quem me petnstij misi fructumque ex eo per te exspecto, qui ab omnibus exigi consuevit. Nullum enim, nullum inquam, pectus hujus lectio penetravit, ;i

:

quod non divino amore sauciarit ut qui augustam quidem ac venerandam rem accessuque difficilem sacerdotium esse ostendat, verum sine ulla reprehensionis labe consecrandam esse doceat. Siquidem sapiens ille ac eruditus arcano;

nuncium

eum

itasubtiliter et prudenter atque accurate

condidit. ut omnes,

tam

qui, ut

quam

sacerdotio funguntur,

Deogratum

est,

qui negligenter et

429

plenum amaritudinis, mole

Deum

ingentieque adversus

dam enim

esse

homines

i

contunn-lia'.

ait,

qui

Quoshodieque ea-

.1.

S.

dem, quie illi olim barbari, adraittere auderent imo longe iniquiora eos quippe, qui philosophise :

nostrse capessendae

auctores sunt, undiqueexmultisque additis minis vetare, ne quidhujusmodi ullum umquam hominem do-

pellere,

piam ceant.

rum

Dei interpres Joannes, Hvsantiiue ecclesiae, atque adeo eeclesiarum omnium oculus, librum

attulit

135 Hisauditis, ego statim clamavi,

et

uar-

Sara

!'<

htBt

rantem siepe perconctatus *uin, ludensne lu, mmtvmtuT loqueretur? Apage, inquitille, numquam enim in re tam seria jocarer, neque dicerem, vel confingerem ea, qusa plurimi redemissem ae pl rimis votis expetiissem, ut ne nunc quidem, quando facta sunt, vel aure perciperem. Tunc :

ignave sacerdotalem dignitatem administrant, hic etvirtutes suas etofFensionesrepepiant./l//o-

imm

elogia missa facio.

poppo acerbius ingemiscens Vere, dixi, hsec tanto sceleratiora sunt iis, quaa Mithridates omnesque illi admiserunt, quanto templum hoc es1 :

Cam

133 Alterius Opitsculi,

Yalens

imperator

conscripti,

monachos ad

mox

militiam cogere reltet

;

pro

monastica

vita

occasionem dllegat Chrysostomus ipse laudandus, videlicet quod monachi e cellis

qufflso,

bimus. Tempus colligitur exHistoria PauliOrosii

Quare, et qua de causa, quem respicientes finem, lapides in sublime jaciunt telaque in cce-

Ub.

XVII

cap.

xxxm, ubinarrat Valentem quat

tuor annis solum imperasse, Valentiniano mortuo, addens sequentia de

Valente

:

Illico

velut

effrenata libertatis audacia legem dedit, ut

nachi, hoc est,

opus

dimissa

,

mo-

Christiani, qui ad urium fidei

secularium

actione, se redigunt, ad

rerum

nuiltimoda

militiam cogerentur.

Consetttit S. Hieronymus in Chronico his verbis Valenslegem dedit, ut monachi militarent. Eodem hosc anno ponit, tjuo mortem Valentiniani I, quce passim figitur anno 375, mensi Novembri.

ftaque !ex Valentis data videtur sub initium anni

quidem

aut certe in Syria, ubi Valens erat sub finem anni 375 ct initium 376. Hinc dubitandum non videtur , quin persecutio

376, ei

Atitiochite,

contra monachos coeperit

in

Syria

anno 370.

Inceptam fuisse circa Pascha insinuat S. Basilius ad monachos illo anno data, quam sic orditur : Kgo cum audissem vehementem illam persecutionem quae in vos excitata est, et statim post Pascha eos qui ad judicia et pugnas jejunarunt, vestris tabernaculis supervenientes igni tradidisse labores vestros, vobis quidem domicilium in coelis non in epistola cclvi, olim co,

,

,

,

manufacfum praeparantes sibi vero ignis thesaurum comparantes, quo ad vobis nocendum ,

ingemui ex hoc eventu, non vestri, absit, sed eorum, qui sunt a malitia absorpti, ut eo usque nequi-

usi sunt

fratres,

C

ita

;

commiserescens,

tiam suam extenderint. anno 376

e

monastetHis esctraheren-

tur;

qua mulli monachi Hieronymo et Orosio, vir

crat illa Yalentis persecutio,

occubuerunt,

testibtts

pius ad Joannem in monasterio acjcntem accurlibros maxime de rit, et ab cjus cdlamo, per Sacerdotio jarn tunc cognito, contra tantum

lum opem

petiit.

Joannes titm

ma-

Secundum fiaronii chronotaxim

viginti

,

lum jaculantur, ac cum Deo pacis bellum gerunt ?... Quanam sibi imminuta libertate, qua sublata licentia, quo principum auxilio hac ausi sunt? Illi enim Persarum reges haec volentes

annos

vix

superaverat,

secundum alios necdum antios aqehat triginta. At ex nostra sententia annorum triginta ostatem uno alterove anno supergressus erat, quando calamttm strinxil contra tantam virorum potentum impietatem. Audiamus modo ex ipso Opere adversus oppugnatores vitm monasticce , quo modo acerbissimum ilhim nuntium exceperit, quaque ratione ad propugnandos vitm monasticw cuitores permotus sit. Tom. Ipag. 45, ubialiqua prmmiserat de posnis eorum, qui olim infesti fuerant templo Hierosolymitano, nonsinecausa illa a se memorata dicit: Sed quia accedens quidarn

E

habuere, nostri vero contraria penitus, ut mihi ipse persuadeo, et cupiunt et optant. Quapropter magno stupore plenus sum, quod imperatoribus piam religionem sectantibus, hsec in

mediis urbibus impune fieri dicas, ftaSanctus, parcens utcumque Yalenti, licet non ignoraret

Arianum

esse,qut'a saltem erat Chri$tianus,ideo-

monachos non debebat

qtte

aversari. Gratianus vero, qui in Occidente imperabat, Catholicus erat

pius.

et

Nam

At audiamus nuntium respondentem. ex verbis tilius legem Valentis verisimiliter

didicit

Sanctus.

136 Quid vero, inquit biliora didiceris,

quod

ille, si tiis

scilicet

quoque mira-

pii videri velint,

et Christianns so

plurimi autem ex

illis

etiam

solitudm

fa

horum auctores

initiati

nuncupant, '

eonim quidam, diabolo vehementer

imo

•

afflante,

s

sint:

baptimo

"

/

execranda lingua sua dicere ausus sit, se a fide recessurum et daemonibus immolaturum suffocari enim se videndo homines liberoSj nobiles, vitamque deliciis plenam agere valentes, ad hanc duram vitae rationem abduci. Ilis auditis, ego :

acerbiori vulnere percussus sum, et

mala inde futura conjiciens, orbem simul flebam universum, Deuinque compellabam liis verbis Tolle animam meam a me, et de Decessitatibus meis erue me, atque ab hac mortali vita libera me, et ad locum illum transfer, ubi nullus hujusmodi quidpiara profert, neque ipseaudiam.... Videns autera me ille admodura lugentem Non id, inquit, tempus postulat nequeenim his lacrvmis :

134 Ubi igitur circa Pascha anni 376 coepta

illiijue

honorabilius etsanctius. Sed quinam isti, aut unde sunt, qui talia prsesumunt?

illo

suis extraherentur, gmviaquepaterentur, ut vide-

:

:

qui

eos,

jam

pepierunt, et

quotidie

pereunt,

recuperare uraquam poteris neque malum hic finem habiturum puto. Sed providendum est, ui pogum istum exstinguamiis, ham-que pestem co:

hibeamus. Ac, si milii morem gesseris, his mislibrum edes, quo fflgris iiujusmodi

sis fletibus

monita dabis ad suam omniumiju. hoininum salutem. Hoc ego assumpto libro, medicaminis cujusdam vice ilium rogrotantium in manu ponam. Sunt enim ex iiorum numero seditiosis

plerique milii amicitia juncti, qui patientur

me

ipsos adire serael et bis et pluries, novique illus cito

ab hac peste liberandoa esse.

137

Tu quidem,

respondi ego,

ex

caritatr

tua

F

'"'

.

::

DE CT0RE

k\

S.

J.

roQOturqw

,

nl srriliut pl o

um

monactun

;

vero nulla inest tua vires metiris nostras mihi noc videtur, visdicendi, et ea, quae inesse quemquam alium nec me: argumento uti pudet tum eos, qm ita vereor, ut Gentiles omnes, sunt, quos futuri modo sunt, tum eos, qui post quam pro segnitie. ritsa ego non minus pro

esponem.

„

-

ET DOCT

EP.

JOANNK CHRYSOSTOMO

S.

:

m

semper carperesolitussum, ne

doctrin83 ratione

jam ipsos mala nostra doceam. Nam ilUssenserintapudChristianosessehommesadeo non modo virtuti «t philosophiffl inimicos, ut sed ne refugiant j laboresad eam adipiscendam ne hac imo sinant verbafacere deillaquidem hanccontanta quidem insania contenti, si quem hunc videant, disserentem deque illa qui ex

si

;

sulentem,

:

J,,,,,,,,,

Mox

vero addit.je magis

sm-

I)

morum, guiprttd.ctasmonacto

catlestia bonamali fii co ,.» ,„thimtHkm hi naekorum, guandoquidem obuoxios red1

tetenus se lucrentuf Uli rrro

istis

Zn Zo

vero ostendit, Sanctis nocere. Deinde

se periculis


subducanUquimundo renun-

amplectuntur tdque / vitam reliaiosam crmmubusqne probat rx peccatis frequentibus urbibus. oravibus, quoz regnant in irtqrietateni his verbis UO Librum vero iUum condudit illorum, gyi nosad quod monachos Ut enim alia omittam, hocipsum, nonne vel solum sufhcit VGxant hsec scribenda impulit,

S5

.

:

senseundique expellant; si hasc, inquam, ilii non homines, sed rint, rimeo ne nos existiment daunonesque feras, el monstra hominis forma,

quosdam

naturae inimicos,

communis

noxios, ac

„,;,. ,]<;oiitilius modo, sed de tota simul gente talem sententiam ferant. Et ille ridens, Ludis, inquit, hsec dicens: ego enim opportuniorajam

Num

Inquru'.

vereris, ne ex verbis tuis id edis-

dudum ex ipsis

cant, qufe illijam

Nam

operibus edi-

nequissimus aliquis spiritus omnium animos occuparit, per cunotorum ora te eontuhi sermones vertuntur; sive in forum

dicerunt?

leris;

iitsttttita;(jUQfl iiii\

Unnis

persecutrltltiotlt

motus,

si

siveintaberDasmedicorum

libet urbis

;

siveinquam-

partem, ubi sedere solent

qui ni-

ii,

volunt. videbis ingentem risum ab

operari

hil

ac

omnibus moveri. 138 Kisus autem ejus et comoediae argumentum est eorum, quae adversus sanctos viros acta sunt festiva narratio. Quemadmodum enim bellatores, quimultaspugnasconfecerintactropaea erexerint, gesta sua fortia narrare gaudent; sic et

isti

in

Ilunc sane

facinoribus suis IsBtantur.

Primus ego manus

audias dicentera,

in illum

plagas intuli alium vero, At ego cellulam ejus antealios inveni alium, Ego judicem plusquam omnes adversus illum

monachum

injeci, et

;

;

raajori

res statuemus, qui

quam

magistros,

cum

fiducia virtutis

eosque alii malitiae repellunt,

emendare muito acrius oppugnant, qui peccata Irao volunt, quarn eos qui ipsi peccaverunt? criminantur nec eos nec illibenter ferunt, ,

potius

ram dant

verum etiam

.

eos, qui

vocem pro

illa

emittere audent, ulcisci oporteat. Ita Sanctus noster etiam tum Juvenis magna libertate murum pro domo Domini se opponebat potentibus adversariis.

At libertatem illam timere msciam

nemo vehementer

mirabitur,

modo

diligcnter con-

quantus Dci amorrerumque terrcnarum contemptus in omnibus Sancti scriptis eluceat : neque enim hominum metu a Dei causa

sideraverit,

defendenda abstinere poterat, qui nihil

libere

nisi

Deum

desiderabat.

Magis itaque miror, tantum fuisse humili secmdopaUi e 1 l m "" in Juveni fiduciam, ut ipsis quoque infidelibus

141

felicitatem vitcemonasticceprobandamsusceperit.

Porro secundi

vero et hos irrident,

qui abillis

et eos,

hos, quod haec perpetrarint oumiaque civili quodara imo hujusmodi bello Jonge bello repleta sunt atrociora isthsec sunt.Nam qui bellum illudges;

passi sint

talia

:

;

serint,

cum

postea illius reminiscuntur.auctores

ejus maledictis insectantur,

ac

damoni cuidam

'

^

monachorumque

hi

adversus homines, qui nemini malura facere noverunt, etad patiendum

solummodo

139 Siste gradum. dixi ego,

parati sunt.

siste,

satis

jam

hujusmodi uarrationum, uisi me expirare velis sed modicum mihi hoc virium relinquens, missum

me

Eacito.

tantum

Quod

jussisti,

nihil aliud

grassusprecare,

ul

jam

penitus

exequemur

excussa mihi mceroris nebula,

quamdam

a Deo, qui impugnatur, sequar ad medelam inimicorumejus. bil

sed di-

dictis adjicias;

haud dubie, clemens oum

pecc&toris nolit, sed

ul

sit,

spicit,

la?di posse.

Licet autera illud fingentis

tamen

amplexus

amicum

F

more

pro-

sibi fuisse

cum Christianam

philo-

esset,

filium illum ca;teris anteferret,

imo patris loco

haberet. In tertio Longe prolixiori oratione 1 12 patrem fideliumalloquitur,monetque ne filium secedere

volentem a sententia deducat

:

tum parentum

incuri:uncircafiliorurasaluteminsectatur:quan-

morum

ta

describit

ac

mortem

tioruni colluvie.

Sicilloame dimisso, haacsoriberesumaggressus. Bactenus Chrysostomus, lucubrationis suee occa-

allo-

patrem, se minis, vinculis , aliisque serumnis ad priorem vitam revocare conantem, demum constantia sua eo adduxerit, ut deraum palinodiam caneret, atque

vero davivat.

libri ait,

Ethnici viri filium, qui

sophiam

M

et

,

vere divitem esse, virtuteque clariorem quam opibus efficeretur, atque a nemine

opem con-

convertatur

vitara suscepisse fingit

:

ponat, in fine

;

ftH4 mo1iaCl\y

Ubri argumenta Mont-

humanisque ratiociniis atque exeinplis veterum Gryecorum probat eum, qui onmia dequitur

autem de suis ausibus gloriantur. Neque ideo tantum hoc sceleratius illo belluni est, quod adversus sanctos, qui neminem Ueserintexcitetur; sedetiam quod perpetrarint

alii

tertii

credentem inChristum, cujusfiliumChristianum religionem amplexatum, in montem recessisse

effici,

quam

et

fauconus in MoMto prcevio exponit his vcrbis In secundo libro patrem infidelem,sivenondum

malo cuncta, quas in illo gesta fuerint, accepta referunt :et ii ampliore afficiuntur pudore, qui plura

E

et hos autem vix ferre possunt, quodammodo verbis et operibus clamantes, nequitiffi raordicus inhserendum esse, atque ad virtutem numquam redeundum; ita ut non modo eos, qui ipsi ope-

laudisinparteconstituit;aliusitemaliud:deinde

irridentur;illos,

prtlW iitttnn Hbro de&mbit

res,

est.

omnes profusis cachinnis hssc prosequuntur. Et bmc quidem in Christianorum consessibus. Gen-

quod

proptmit:

legislatoubi tandem novos lstos auctohujusadsurdissimasquelegis recentis

terminus

alias

files

fucare

ulio

concitavi. Jactat alius carcerem, carcerisque miscrias quodque per forum Sanctos traxerit, id :

tandm

indicandam. Si enim ad prassentis morbi pestem sme propriorumsensupeccatorum non affici.sed maMiae extremus dolore scelera perpetrare,

:

corruptio civitatem invaserit na8i)tixG S vix posse salutem curari in tanta vi-

Laudat monachorum vitam

;

historiamque affert juvenis a solitario in urbe educati, remque notatu diguam docet, nempe Antiochenos filios suosadolescentesad

monaste-

ria

tertio de in&ti-

tut0 ^onastico agit cuiu pofr* fidcii.

;

DIK DECIMA

A

ria mittere consuevisse, ut

postquam

QUARTA SEPTEMBRIS.

in virtute

pietateque probe exercitati fuissent, domnm repeterent. Hi tres libri moie fere pares sunfcum scx libris de saccrdotio. Ccterum leves aliquol

.1.

quas contra epocham scripti Opetis movit TillemonUus. licet hanc ipse sequatur, non

itcm fructus videtur aliud

Opusculum,

liber

videlicel

de Compunctione

ad

:

ct

Quw

modo memoramus Opuscula, in solitudmr B.Ghvysostomo scriptaprobantur:etfor-

verissimaetChristianaphilosophiavivente.Monffauconus cidem sicprcefatur :Jamsupra (inOpere

susce/tit

antequam monasticam vitam dcfendcndam ; at hujusce ordintS nulla

mox mcmorato)

occurrit

idonea probatio.

lib.

num.

II

Chrysostomus

monachum cumregevelimperatorecomparatum, fortunatiorem et potentiorem esse probavit. Idipsum autem in hoc Opusculo toto commonstrat nempe eum, qui philosophiae, sic enlm passim monasticam vitam appellat, det operam, rege ditiorem et potentiorem esse, in bello forillo

;

tiorem, hominibus demerendis ac beneficio ornandis aptiorem, in obitu beatiorem. Cum igitur ejusdem argumenti

sit

hic libellus, atque

tres priores, opportune post illos tur.

Savilius, qui

una

serie loca-

Opusculum

inter spuria hoc

incaute posuerat, in notis posteasuisid incogitanter ac temere factum esse declaravit, vereque

Chrysostomo dignum Opusesse fassusest. Certe non modo Chrysostomi ibetum, sed etiam inter

numerandum

elegantiores

tempore

scripti

censemus.

Opusculi nihil addit hoc

putat, et Tillemontius art. 9 existimat, nis

fructum

dum

loco.

I)e

At

96 eodem fere tempore scriptum

Vita pag.

in

esse

esse

;

temporis nota,

et

Opusculum

est

ex ulla

istud etiatn

m dia-

tomusna^.

/tirit

qniihni Chrysos-

Cum

(

de

'ompunctioue librum

esse: at

m

monasterto scriptum

iUudnvper fortasse tam

stricte

sumendum

non cst, itt necesse sit dicere, Opusculum esse exaratum anno 378, aut initio anni 376, priusquam Sanctus scriberet contra oppugnatores vitce monasticce, Itaque in mediorelinquo, utrum sit compositum anno 375, 376, au anno 377, et solum pro certo habeo, scriptum esse, quando Sanctus cum monachis degebat monachus. IHum vero ex duobus de Compunctione libris primum esse, qui ad Demetrium scripttis est, exalteroad Stciccli/iim ccrto evincitur:

nam

in eo

pag. 143

Sanctus priorem laudat his verbis: Quod autem haec non sint per hyperbolem dicta, videre poterit, quisquis ea legerit, qusa ad Demetrium ea-

dem

de re scripsimua.

i(i

l

Ratio scribendi hunc librum

monachum, ut

fuit iterata

Chrysostomus

ipse

ad Demetrium

scepius petitio Demetrii,

declarat, iia librum exor-

qaoprobi monachi feli-

144 Quidquid sit de tempore Opusculum sic orditur : Ego cum intuear ex hominibus com-

vitas regia1

plures, quaj

hementia de Compunctione sermones exposcentem, beatum te semper prscdico, animique tui puritatem demiror. Neque enim lieri potest. quemquam in hujusmodi sermonis venire desi derium, nisi prius sese probe purgaverit, atque omnibus saecularibus curis superior evaserit.

fortunai pr
amore

bona esse videntur, eo

et admirationesectari,

quam

rnajori et

quae natura

ac verissime bona sunt necessarium esse reor, brevi oratione de utrisque hic agere, etcomponere inter se, tum quse vulgo neglectui sunt, tum quae magno mortales studio sequuntur, ut :

tri,

assidue insistentem mihi, et

Quud

facile

doprolieudas ex

iis,

comparat accnrate cum bonis vitce tandem concludit ; ct

non

Haac oinnia reputantes,atque ediscentes, oportet divites admirari...: Ergo ubi conspexeris

nis igne flagrare novi. Cujus rei testes sunt noctes insomnes, lacrymarum fontesj solitudinis

divitem veste ornatum, auro superbum, curru vectum, incessu magnitico incedentem, ne ho-

cens.

minem beatumdixerislTemporariae enimdivitiae, et quidquid bonum esse videtur, una cum vita

ad verl.icem jam [jcrveneris,

Tuni dividas, gloriam, honores, aliaque prinri-

pum commoda religiosce

monachorum

ebrii,

satis considerant.

futura ceternaque In mortc tamen et

bona non suprcmo judicio omncs fatebimur verissirna esse, guo? sapientissimus Orator facunde more suo exposuit.

induetus,

amor, inanima tuaperpetuo residens etaccresQuaenam igitur ex sermone nostro tibi accessio speranda? \am vel lioc ipsum, quod cum put.es tc ciint

animamque tuam

lniiiii

structam, lapideamajipcllos, quodque frequenter dexteram meam contingens ac deosculans cum lacrymisdicas: Contere obduratum cor meum, quantae pietatis, quanti fervoris signum essepu-

quasi

-

:

incedentem, humilem

rum terrcnarum

nu

:

liac

,

ii>

pretibw

rio tenentur, in

rc[icntibus inccdcrc,

corrumpetur.Atmonachum ubividerissolum mansuetum quietum, , pacinVum, hominem aemulare, fac videare imitator philosophiaB ipsius... Ha?c enim vere sunt bona, salutaria.manentin etc.ffcec non intelUgent itli, qui hujusec mundi commodis, amorcque re-

trii

qui pari deside

quibus tanta repente mutatio efficitur, ut confestim in coelum transferantur animam quippe mundanis curis, ceu vinculis gravissimis solutam, ita sinuntadproprium naturalemque sibi locum advolare. Sed hoc multis quidem pertotam vitam raro contingit te autem, o diviiiiim caput, hoc semper compunctio

utrorumque differentiam edocti, illa quidem ut seria ac salutaria magni faciamus, ha?c autem tamquam nihil aestimanda contemnere discamus.

crebris

Uemc multacum ve-

sas hnn. Ipag. L22;('um to video, beate

t

iu soUtvdine,

nuper ego decrevissem, relictaurbe, adtabernacula monachorum accedere etc^ indeque recte infertur, primum hunc 132,

conatu scribi potuit. At serius non videtur scriptum, quia non est dictum pro concione. rtt

Sancfus itan

tasse exaratasunt,

idque mihi verisimile admo-

Res tamcn certa non

apparet.

solitudi-

v

Demetrium, alter ad Stelechium fcres libri ad Stagi rium a dsemone vexatum

attingemus,quiaillas abunde solvitMontfauconus. 143 Post laudatum Opusapud Ducantm tom.TV,

apud Montfauconum tom. I aliud sequitur minoris motis, quod in laiidcin vitir monastiar eleganter est scriptum. Buic Opusculo apudMontfauconum talis est tituius : Comparatio potentise, divitiarumet excellentiaeregis cum monacho in

Opuscula,

Alia

XII.

difftcultates,

Solttudinis

43)

tandum

alis

in-

est?

si ut nos dormientes excitares, ad hoc argumentum pert.raxisti, magnam illam tuam sapientiam providentiamque approbo sin autem ut tibi consuleres, ratus teexcitante opus habere, nescin, quo pacto nos aliunde docueris, te non nostra egere opera. Ut ut vero sit. tibi obtemperabimus

147 Certe

;

svrtbii

librum

prcBctarvm >h

Compunctioru

,

DE

132

S.

dare

erigere, proferre, quod possitetjacentes animas Itahurestituereque. constringere, et remissas militer

more suo loquitur Chysostomus, qui mox

diligenter disputare incipit de crebris hominum etiam piorum peecatis. Vellem jam silere et sermoniscursum sistere, ita pudore afficior, ve-

reorque ulterius progredi, inquitpag. 130, mox addens: Sed quid lucri ex silentio nostro, rebus ipsis pugnam illam fcum Dei prmceptis) claman-

omnia perspicue cognoscente velante rerum eventum? tibus,

et

illo,

qui nos judicaturus est,

Pag. 133 hominum negltgentiam, rerumqueprcesentium vanitatem docethis verms: Nullus hactcnus, carissime, ita coelestium desiderio correptus est, ut corripi par erat. Alioquin quae gravia

videntur esse,

umbram

et risu

digna esse putas-

Sane qui praesentia suspicit, numquam futurorum comtemplatione dignabitur, qui autem illa despicit, et omnia nihilo meliora esse quam umbras etsomnia existimat, cito magna illa et Bpiritualia assequetur. Hoc in tpso Chrysostomo set.

perspicitur.

ad Uemstfiufn monachum,

Librum satis prolixum et elegantem claudit eadem modestia, et cum laude Demetrii, qua eumdem inclwverat^ itascribens: Poteramus quidem sermonem longius producere, sed quia obedientias gratia solum, et non alia de causa haec a 148

noljisdict.fi

.siint,plusquamsatiserunt.Namprobe

compunctionis virtutem perfecte tenere, etaliiseam posse vel silentem tradere, si vellent tantum ad breve tempus cum pietate tua vivere, vitamque illam crucifixam videre ita ut si velint ii, qui nuncvivunt, compunctionem ediscere, ad habitaculum tuum se conferant: qui vero postfuturi sunt,gesta tuaaudiant opormagnam eniin ail id upem allaturam esse teat puto vel vitse tuse narrationem. Quamobrem obsecro, vices mihi rependas, precesque tuas in novi, te

:

:

mrrrrilriii tribuas; ita ut

non modode compunc-

"
rhinm

auditorum hujusmodi non adest, sed Nobis autem ignis sunt cims et pulvis. Unnostra interiora mentius

in

omnia denam,

dic mihi,

unde flammam accendamus ads.t, neque ligna iUam, cum neque scintilla illam perflandam ad spiritus neque subjaceant, adveniat, ob caliginera

quam Ego quidem non

coslorum. 1

19 Aiter

tuum imperas. quo pacto jussum tuum

<

est dicere, qui in opus proce-

contntos rium tu vero precare eum, qui sanat qui longanimitatem, corde, qui dat pusillanimis innobis hunc in ut pauperem, suscitat de terra

liber

de Com-

jntnctione,

:

cendatignem, qui humanam omnem infirmitatem solet absumere, ac somnum, segnitiem gravitatemque carnalem praescindere , animaeque alas ad coelum sublimes erigere. Ab illa autem apside, ceu ex

quodam

excelso vertice,

ostenditpraesentis vitas vanitatem

speciem. Qui enim neque illuc in illaspecula sedere potuit, is

omnem

ementitamque avolare, neque neque terram,

nequeterrena negotia, ut videre par est, videre multa subduntur consbna. At omnia brevitatis causa mitto, et solum Opitsculi fincm subjunno, ut modestisshnum Virum rursus de se audiamus loquentem : Vobis itaque potest. ffuic exordio

magnis, inquit, haec satissunt

:

nobis

autem cum

valida

tot remediis necessitas superest

,

quae

possitsuperbiam etarrogantiamomnem demedio tollere.

Ecqua

illa est ?

'Peccatorum multitudo,

conscientia mala, quae postquam nos occupavit,

ne volentes quidem sinit ad sublimia erigi. 151 Quare obsecro et rogo per fiduciam illam, quem kwnilquam ex bonis operibus apud Deum acquisivisti, limis verhis nobis frequenter precantibus

manum

concludit

porrigas,

Sanctus.

quo possirnus tantorum malorum sarcinam pro merito deplorare, et post luctuin viam quamdam amicam, et ad coelum nos ducentem assequi,

ne in infernum deducti, ubi nemo confiteri ea patiamur, quae patiuntur reprobi eripiente.

erimus, et nos a vobis

ctum poterimus,

Donec enim

magnum

hic

percipere fru-

et vos nobis beneiicia conferre

maximavalebitis.

Cum autem

advenerimus,

illo

ubi nec amicus, nec frater, nec pater juvare poterunt, neque nobis pcenas dantibus adesse ;

de Compunctione liber,

adrogantem

datus, ve?isimiliter scriptus

statim post prcecedentem, sed

postquam

a mttltis eratlectus etapprobatus. Exdesidetanlarum rirortim, scripta ad inflatnmandam pietatem suama Chvy&ostomo postttlantium, ctare liquet, qitanti facerent, non profanam eloquentiam disertissimi Oratoris , sed divinam sapientiam juvcnis Monachi, cuiperfectus rentm mundanarum contemptus, ardensque Dei amor ignita ille

rio

ntggerebat verba, in frigidis quoque pectoribus flammam accendere nata. Attamen ntni non ignorwet, quantum abesset ab eo amore, caslestem

quo suprema Majestas et infinita Bonitas amari digna e$t, non minus vere quam humiHter de frigore

pectoris

sui

conqueritur,

ita

Opuscuium exordiens: Et quomodo fieri possit, Dei liomo Stelechi, quod imperas, ut ab aimna iia infirma el frigida de Compunctione sermones edantur? Puto enim opus esse eum, sancte

mgentam,

assequatur. dat, et congruentem finem mmistepraebebimus linguae 150 Nos certe

necesse

»

similiter Stelechium est, n(»i

illam

novi, sed

nemine nos deinceps

:

nempe

nostraB obtendit vis peccatorum animae

Quandoquidem doctrinasihe operenon modonihil lurri, sed etiarn detrimentum magnumetcondemnationem affertei, qui cum tanta socordia vitam ordinatsuam. « Nonenim, inquit, omnis, qui dicit mihi, Iiomine, Domine sedqui fece» rit et docuerit, hicmagnus vocabitur in regno n>-

Stele'

qus

ut verba,

lta

;

veheproferunt, candenti ferro animos inc.dere va eant.

potest,

«

iit&i

boni dicturus est,prse qin in hacmateriaaliquid

omnibusaliishocstudiofervereet.nceniidi

tioneloquar, sed etremipsamoperibusexhibeam.

»>

gantm

EP. *T DOCT.

JOANNB CHRYSOSTOMO

obtemperabimuset obsequemur nullisnon ratostunibuspermoti,tuanempe in Deum fiducia, rependas gratiam dioso rogatu.amore nostri. Tu emenveJim precibustuis, ut possimus etvitam nostram, et in praesenti dignum quidpiam

M CTORB J.

S.

bris,

demum

erit in

anxietate et densis tene-

omnis consolationis expertes, immortale

supplicium luere, omnia devorantis flamma?

es-

cam numquam consumendam effectos. Ita humilUmus Chrysostomus. At nemo ex allegaUs verbis inferat,

ipsum

vel unius gravioris peccati

conscium sibifuisse

:nam profundamSanctontm

humilitatemparum

novit, siquissic velitratio-

cinari.

152 De tempore, quo scriptum est Opus majons mohs adStagirium monachum, a dmmone obsessum direque vexatum, non convenit inter TiUemontium et Montfauconum. Ego illud in monasteno scriptum, aut certe inchoatum existimo hujusque opinionis mece rationes allegabo, ubi oi castonem Opensscribendi ejusque

argumentum

exposuero. Erat Stagirius filius viri potentis, sed monbus valde corrupti, ut liquetex lib. II

pag.

aha

183,

ubi

adulteria

ipsius

s

tom

I

fastusque et

vitia perstringuntur. Amabat tamen Staqinum, antequam ampleam erat vitam monasti-

cam

Stagirius viii potentis

fllius,

,:

QUAKTA SEPTKMBRIS.

DIE DECIMA A

cam, non sicpostea. Nosti enim, inquit ipsi Chrvsostomus loco assignato, plane nosti, cum te ille

pepspexerit, animadvertet,

nimium antea

ram, te ssepius conquerentem

beret, ex

diligeret, teque

omnium

loco ha-

quo

te ad monachoruin vitam transtuomnisillequam exstinctus sit. Rem enim ille te facere turpem, ac majorum suorum splendore indignam, gloriamque suam te detur-

affectus

listi,

pare dicebat

:

et nisi naturae illum necessitas co-

deinde n

damone

arri-

pitur:

dum

tamen parvo

lib. III

ut testatur Chrysosto-

pag. 226.

ad vitam

irans-

monasticam, scd non statim tanto cum fer~

ierat

vore inter monachos Deo servierat,

quantum po-

doctus dojmonis vexatiwie, consecutus

est.

In monastcrio autem ipsum cam Chrysostomo vixisse, liquet ex verbis Sancti mox dandis. De arreptione ipsius a dcemone Chrysostomus p. 150 sic loqmtur: Cum ab initio scelestus ille daemon animam invasit tuam, atque cum caeteris prostravit orantem, non equidem tunc praesens aderam, gratiasque ago clementissimo Deo di;

dici

tamen omnia

diiigentissime,

non secus

acsi

Nam

Theophilus Ephesius utriusque nostrum amicus, profectus ad me, cuncta mihi per ordinem retulit, distoruas manus, toripse affuissem.

vos oculos, oris

dohns Chrysostomus,

spumam, horrendam

commodis

postmodum tale paterentur contra, tu cum tantum tempus injejuniis :

ac pernoctationibus, et reliqua contriveris, nullam

vitce

tioneni

hactenus inveneris. Tcrtio,

sanctus

ille

tantam

vir

austeritate

aerumnarum tuarum in reliquis

libera-

quod cum poten-

viris

tiam ostenderit, nihil ejusmodi potuerit in tua dilectione perficere, neque ipse, neque ii, qui cuui illo erant, illo etiam in hoe genere potentiores, verum omnes, re infeota, abs te cum rubore discesserint. Ad hsec alia ex parte niinium te angi dicebas, quod Lta animum tuum vis moeroris occupaverit, ut ssepius parum absit, quin ad laqueum, ftuvium et praecipitium accurras.

156 Quinto deinceps loco, quod aequales tuos quibus Stagitecum vitam hanc inie- tillS tih$r.SSHS

et contubernales, qui

que enim

Cumque

mandum

miserrimum his,

a daemone vexari. 154 Cum igitur hsec ille denunciaret, tantam fateor mceroris nebulam milii offudit, quantam hic ipse durissimus dasmon caritati tuae. Postea vero quam me ex acerbo ac diutino dolore col-

quod maxime

,

addictum. Ne-

est, carceri

si

Aiebas et aliud esse prasterea,

te turbaret

ista

;

enim ac

vereri

tre-

pater sentiat, maximis injuriis

atque incommodis

afficiat

sanctos

illos,

qui te a

summis

viribus

principio susceperunt: quippe

atque opibus fretura, atque indignatione concitatum, cuncta adversus eos summa audacia moliturum, parciturum nemini, qui sibi ex illorum numero occurrerit. Et hactenus quidem potuisse matrem rem gestam notitiae patris subducere,

cum de

repulisseque illum saepe, fore

te

inquircret

autem ut processu temporis deprehendatur

cauta haec matris simulatio, jamque ilie et ipsi, monachis acerrime immineat. Postremo quoil oimiiuni maloruin siiprcmum culmen est, et

nullaxn

certam esse futurorum confidentiam neque apertius scire, si quando futura

tibi

inimicum, adversus illum servare odium possit. Quod si inimicorum quoque miseremur, eosque

dicebas,

amicorumhabemusloco, cumgraveaUquidatque considera, insperatum illos perpeti videmus

saepiushac exspectatione habita, rursus in eamdem miseriam incideris. fltoww.vChrysostomus

:

me pati, quove esse animo necesse fuerit, dum eum, quem ex omnibus maxime diligo, quemque non minus quam me carum habeo, vexari acerrime, ac moerore quseso,

diligenter,

quid

sit

morbi hujus absolutio atque

de causis

maximi

liberatio,

cum

maeroris, quo Stagirius affli-

gebatur. 15" lianc vero dolorem cum lanire 9 afflictio~ nemque illam acerbissimam Stagirio utilem red-

dcrc desideraret S.

immunesj fomenta tibi consolationis admovere. Etsi enim aperturbatione illa, ac dejectione diaboli sum Dei gratia liber, hujus ta-

adire posset, capitis dolore impeditus> tres libros satis prolixos ad ipsum conscripsit, eosque incho-

men cum

auiantissime omniuin Stagiri,

mcestitiae ac doloris sequas partes mihi te-

vendico: atque in hoc mihi credent, qui it;i ut oportet, diligere noverunt. Hcec de suo do~ lorc in casu amici Sanctus. 155 Ingentem vero ipsius ex variis eausis mcerorem explkat pag. 155 his verbis: Videtur ita-

que una esse causa mceroris licet luti

nequissimi

sci-

verum ab hac

ve-

tui,

hujus daemonis insania plurima tristia oriri, Septembris Totnus IV. :

radice

si

quis recte

fcium

fcransire,

et

Oportuerat quidem, o

nos tibi nunc ojrumnarum tuarum consor-

operejuvando, verbisexhor-

tando, cunctaque reliqua pro

virili

nostra

parfce

inferendo obsequia, partem aliquam lenire nuvroris: quoniam vero el corporis mala vaietudo,

c&put nostnun dolor, domi nos manere compulerunt, nobisque tanti Lucri mijam quod reUquum est nisterium abstulerunt

et invcctus in

:

55

pro

ad

ipsutn consoei

borandum

avit verbis sequentibus:

adesse, atque in

tira libroi

lcmdum Chrysostomus, nec virum

deficere audirem. Noli itaque putare nos vexationis tuae

.

asserebas, utiis, qui hujusmodi catena

colligati fuerint.

mere, ne

iljlit)i>>titin

•

qui ferro vincti snnt, ita lacry-

turbatus, experrectus esset, invenisse te rursum

:

causas.

praesentis

vitae

nihilque

profecto

is,

S.

tale

silire jugiter,

tunc maxime id passus sum, majorque affectus, ac desiderium subiit dilectionis tuae: quippe ea est casuum tristium natura, quae amicitiam peridque ex eo liquet quod augere consuevit inimicitias quoque facile revocarein gratiam possit. Nullus enim fere tam immanis, tamque insanus est, qui si videat gravi aliquo casu angi

is

nihil

.

te

cissimum, maxima

:

i

viveres,

Primo

runt, tranquille agentes aspicis ; te vero saevissimae procellae adhuc expositum, ef quod omnium

mihi jam in mundograve, nihil dulce videbatur sed cum olim vanitatem saeculi contemptui habuerim, ac reprehendere solitus sim,

sdensqye mui-

audivi,

confusam vocem, corporis tremorem, diuturnam sensus privationem, visumque terribile, quod ea nocte ostensum est. Suem enim quemdam ferovi luti inquinatum, in te inatque tecum concertare aiebat. qui juxta obdormiebat, ea visione

i

J.

delicate viverent, bac peste correppost tempore ita ea infir-

omnibusque

fruerentur,

illam et

legi, nihil

tiplices marro-

more

o

ade

mitate liberatos, ut perfectse integritati restituti et uxores ducerent, et plurimos procrearent liberos,

153 Deinde vero, relicto patre.

dum

passum esse; sed cum teipsum mundo crucifixisti, tum in morbi sensum venisse, quae sam res possit in perturbationem inque desperaticnem conjicere. Secundo, quod quam plurimos noveris,

siea,

lumr ob rem

seculari

Quod Donex meip

qusB,

illis,

tos; eos

mus

m

cum

nuper,

ex

ab infantia sacras Litteras didicerat, u/ loquitur Sanctns lib. I pag. 157, et quando secularis erat t

monachus

colligo, sed

hibuisset, te forsitan abdicasset. Stagirius aittem

honestam dtixerat vitam, fit

modo

scribit,

ro-

m ai

EP. ET DOCT. ..OANNE CHRYSOSTOMO

S.

pro utilitate nostra, boc, pro consolatione tua, et

CTORB s.

J.

DE

!

,; 1(

1(

inducerenon neghgemus. Proad praesentes tibi fortasse magis

.„|tr,s r-.vt,

enim

fuerit

id

mmimporesequendam opinor sententiam qm eexistimant insignem et TiUemontii,

Baronii

f,

perfectam «Chry-

iOamlucubrationemineremo^

Antiochim in diacomtu

Stagir ^crates quidem libros*&

Sm vero madversos easus fortissimeferendos. vel in nullo nos oificerte rnmns ,,,, hil lal( omisisse diligentia; nos .

\)

Creditnon-

nptum

si

:

scnptos asnwle expressit Valesius,

nrni

,

cium deseruisse, nihUque

esse inrehquum consolabitur, melioriqae animo impleverit, quse ad cuncta qui Isenim, faciet conferre arbitratus levandos dolores maxime vel cogitatioaliudperagat, nihi) fuerit, etiamsi accusatione liberanis saltem atque conscientiae onere deposito solam moesti-

criminumque

hir,

1,1

ftrtiifusli

ii

dens, veasaHonni, illnm 6880

HgmmDei

tiEe sarcinam proferre cogitur. numero, qui 158 Siigiturex illorum essem familiariusconjuncti,plurimum apud iilum

Deo

numquam

possuni.

profecto orare et obsecrare

desisterem: quoniam pro mihi carissimo capite confidentiam mihi atque aut em hujusmodi vires

amorU,

verborum

Bcelerum meorum multitudo abstulit, etiis, consolationem tibi afferre conabor. Nam mecum laborant, Qui corporea mala valetudine infirmitatemque dolores, fugare sit dicorum inmiconipescere non tamen famulis, qui sunt ;

nisterio, interdicitur

vero

maxime

\{\

verborum consolatio: imo

landoverbis utuntur, affecti sunt. Si

qui plurimis in conso-

sunt,

cum erga dominos bene

quid itaque dictumfueritanobis,

quod hunc immensum dolorem tuum

possit ex-

stinguere, factum erit, ut optamus : sin vero huinvenire aut loqui potuerimus, niliil ,u [j ,

voluntatem tamen nostram, acpropositum illo approbabit, qui per beatum Paulum flere cum flentibus, humilibusquecondolerejussit.

Hacde

consilio suo ac de ratione Operis scribendi consueta sibi modestia Sanctus, mox addens causas

ingrediatur in

moeroris Stagiriijam datas, ut sic materiam. Deindevero multa eloquenter disputat

de providmUa Dei, non malos tantum, sed bonos etiam in hac vita variis afflictionibus excret hanc ex disputacentts ad ipsorum utilitatem :

qua librumprimum finit,elicitconclusionem: Itaque quod divinaederelictionissignumvidetur,

tis,

in te affectus et amoris est argu-

ejus summi mentum. L59 Secundum vero inchoat hoc modo: Et ista quidem de Dei providentia ntque ille non aver-

id

secundoqv*

1

1

tertio bontra tiiiiiiiiiit ,,

„1

ttUBTO-

Samm7Zd ipsius

omntno est Ucetejusop,

auctoritas erlgui

Sc^ut iLtur Mmtfat^

,

num.

SS

.

m

Allo-

tunc Stagirium Antiochn*

verbis)

(istis

ta

157,

guod dedi Allato Operis initio, Montfauconus Monitoprmvio ratiocinatur

domi «anmcjwtam nec posse Staginum ab infirmitate corporis,

degentem

;

dumque

ait se

eadem in urbe commorar montium recessibus desertoetin nam si tunc in videtur, dicturus erat ut ipsum, hoc degisset, videtur evinci, Verum hoc ratiocinio mihi non :

adire, subindicat se

Chrysostomum, dum scripsit ad pnmo fuisse diaconum. Nam Stagirium, dtceret, locum necesse non erat ut Chrysostomus duoie Stagino esset ubi degebat, cum ille haud longe non aberat tam ille locus Secundo intiochixefuisse

nedum y

cognitus.

[ntiochia, ut

Chrysostomus non potuisset Antiovenire, nisi corporis infirmi-

chiam ad Stagirium

tate fttisset impeditus.

181

Quodporrout certum supponit Montfau-

conjeconus t Stagirium Antiochia tunc degisse, colligit illud exqua ctura tantum nititur incerta,

at illud n"ii

evincuntaUatt rationes:

Nota 12.Chrysostonuis///AlII/>. 223 eat ad xenodochium, ad carcerem, ad batnearttm vestibula, ad pauperum diversorium, ttt multiplicia morborum variarumque miTilicmontius

ait Stacjirio,

seriamm genera intueatur : indeque concludit Tiltemontius, eum fuissc in urhe, ubi illa erant, et verisimiliter Antiochice. Verum incerta est illa consecutio. Etenim, si omnino vohierit Sanctus, ut Stagirius loca illa adiret, et

cutus

ad omnia

in ipsa urbe dcgeret, si

loca se conferre, etsi

solum

sterio aliquo urbis satis vicino. ttiitlta

ita lo-

Stagirius vero

nutltorum simul miserias percnrreret,

cor/itaiione,

poterat Stagirius

non

non potius

ut ipse brevi orationc,

sit,

csset in

mona-

Certe Stagirius

adierat loca, utsanationem consequeretur;

sed spe sua frustratus,

domum

redierat, teste

5

sans et execrans, sed et

disserens.

te

diligens hoc

exerceat modo, dixisse sufficiat.

Quoniam vero

etiam ex parte vehementer

angi questus

alia es,

admodum

quod saepenumero dsemon

te

vel

pelago,

vel

Chrysostomo lib. I pay. 179. Cur igitur alia adire non poterat alia de cattsa, efsi non in urbe, sed in

monasterio suo detjeret? At supponamus tan-

tisper, ipsit/n fidsse Antioch/'
tanto erit certius,

pr»cipitio, vel alio quovislethi genere vitamtibi

ibidem non faisse Chrysostomum. Quisenim cre-

age dehujusmodi quoque codisseramus. Neque enimsopaucis gitationibus, litis da-iiiHiiis est iliud COnsilium, sed etiam moe-

dat,

eripere suadeal

roris

;

iino

:

vern plus moeroris

quam

tkomonis,

porro moerorem auferre conatur; exemplis vetcris et novi Testamenti adduclis, multisque rationibus allegatis. Inter alia autem Slagirio ob oculosponit uHlitatem ex afflictione illa jam tum obtentam. forlassc vtM'o nmn-oris solius. Ihtnc

Tanta enim audio, inquit pag. 180, tibi accessisse pietatis incrementa, utnonjamcumadolescentulia illis,sedcum magnis admirandisqueviris virtute contendas. etc. Tertius liber

ad eumdem quod

tendit finem, ut Sanctus profitetur initio, tale est:

Sufficerequidera poteranl ea, qusedicta

exstinguendam moaroris flammam, atque persuadendum meliore ac fcranquilliore esse

sunt, ad

animo:verum

ut

consolatio

hunc Librum adju-ore

institui.

sit.

cumulatior, et

Huc usque de proad afflictos

F

Sanctum nostrunt non fuisse impeditum sua ittjirmitate quo minus tres tantce molis libros ,

scriberet

;

tanto vero eidem hnpedimento fuisse

at commorantem i/t eadem urbe amicum adire non posset ? 162 Nunc rationes subdo, quibus inducor ad

in/irmitatem

credendum, natu,

Opus

,

in

manasterio potius,

illud fuisse exaratum.

sostomus insinuat Stagirius tibi

,

se

quam in

Primo Chry-

monachum

primum a dcemone

diaco-

dum

fiusse,

correpius est

;

nul-

vero innuit, se postea ?norbo coactum fttisse redire. Atverisimiliter non siluisset,

Antiochiam v/

vitam deserere monasticam morbo fuisset coa-

Secundo ait Chrysostomus lib. llpao. 181 Plurimosque hic, dum tua narrarent instituta

ctus.

coin\t\mxer\int.Atquivej'isimi!enonest,spcctantia

adStagirium narrata plurimis fuisse Antiochioe ne illa patri ipsius innotescerent. Illud hic ioitur non de Antiochia videtur intelligendum sed dt>

posito Operis sanc eleqanfis, aptique

monasterio,

quoslibet consolandum,

probabilius existimo,

itt

yHO<%e&a*Chry30Stomus. Itaque ires libros ad Stagirvum scriptos

probabitius

scriptum iii

<->t

solitudim

anno 377 aut :*7S.

:

DIE DECIMA

A

ex Qeorqio

136

Sanctum quinqueannisfuissediar

consideremuSj

ChrYSOstomus, ut solus ibi habitaret; infirmitatem vero honc, de qua initio loquitur, aliam fuisse ab illa, qua Antiochiam redire coactus est, negue adeo fuisse gravem. i'ateor tamen rationcs, quas a/legavi, non tam gra-

conum,etanni& duodecim />><'"//>> n,,,^intrt/uam COnSecraretW epiSCOpUS, t/aot/, ftutum ,i,r,,sr />bruario atmi 398 idebimus uuitum rrstahit dubium, fjuiu ordinatio atl diarnnatum rontigerit

omnino sit

llinc existimo Chrysostomuiii amio 3*0 ret/iisse

se reciperet

ut tempus conscripti Operis

ves esse,

Aliqua nriraMlia incerta

anno 377 aut 378, antequam ad

scriptos essc

speluncam

QUARTA SEPTKMBRIS.

i

anno^BOadftnem

cer/um.

Anfiochiam

Gcorgius Alcrandrinus apud Savilium p fl^_ \qq yaria narrat ordine nalurali superiora, qua> vult Clirysostomo contigisse in vita monastica. Primo exponit apparitionem Apostolorum Petri et Joanuis, qute significat eximiam Sanctiin

tiitatrm

1G3

exponendis sacris Scripturis peritiam, si vera est. Nam S.Joannes ei Scripuroi volumen tradidisse Petrus claves.

dicitur,

citatur

Hesuchius,

Moxpag.

asseritur.

Totius vero visionis lestis

qui eam narrasse fratribus 170 Gcorgius referre incipit

aliqua miracuta, nimirum nobiiem Antiochenum capitis et ocuUmalo Sancti patrocinio /ibcratum

et

vergente, autineunteannoSSl.

postrestitufom v.idem

codrm anno 380

uou/ur

uf<

•

"iit initio 881

sa-


ordinatum. Si ortlinatio facta sit anno 381, qum guc annos diaconatus et duodecim presbyteratus habrmus aufr onliuataairm rpisto/ialrnt sinr QUQ-

mcnto sattem notabili ;si vero

contigcrit atmo 380, septemdcciiit illisatinis ftliguot mensesaccesscrvnt.

166 Socrates

VI cap. m, relatm ordinatiom mortuo Constan-

lib.

ha>c sub/utigit :VosthxcM<-\o\u>

tinopoli;

(illuc

enim profectus fuerat Meletius

men

Paulini

summa

gantur a lcctoribus minus pcritis, paura breeiter obsrrvanda sunt ile ilirisionr, i/uo> Me/etii oeca-

et

mox

aliud de sanato sanguinis fluxu Christinee : imo et sawum leonem sub fixa cruce occisum affirmat.

Verum

omnia magis

illa

incerta sunt,

quam

ut

attentionemnostram mercantur: neque plura de iis

addenda

censeo,

eum

veteres, fides

tacuerint

vero Georgii non sutis probata sit. Hisce igitur breviter perstrictis, redeamus adccrtiora.

s, ""'' ,>

'

''"'

j,,/,,^^/^/

communionem amplexus^tres annos

nominc, qui lepra erat infeclus, emundatum. Post alia qucedam de secutis Sanctum advitam monasticam, adjungit pag. 173 miraculum de

cuidam Eucleo,

Senfentfa

propter ordinationem GregoriiNazianzeni) Joan- /ud( Saurtmn, nes a Meietianorum consortio recedens, aec ta-

continuos in

restituto

S.

J.

,

deindc Antiochenum alterum nobilem, Archelaum

oculo dextcro

H

t

auctokk

quiete vixit. Ihec ut

intelli-

sione orta crat Antiockice,

qumque eo etiam temporc durabat. Meletias frin/iorrConstantiiimperatoris Ariaui ctectus fuit /latrian ha Anfiothrmis, adnitentibus Arianis, qui

debant

eum

E

staspartibus cre-

Uinc, Ucet Mcletius statiin se

ailtlietuiu.

patainprofiterrtur ( 'atholicum

et orthailo.niiu.ali-

eum habebant suspectum, nec communiearc eolmi aut Ea tlrrausa

qui ex orthodoxis Meletio

eniii

.

Lucifcr Calaritanus, Sedis Apostolicm legatus, anno'362 Puulinum Antiochenis ordinavit episco-

Hac ordinatione duos ecc/esiu An/iuefiena habebat cpiscopos orthodoxos, et iu duas /mrtes Ca-

jiuin.

tholiciei ant divtsi, utiisatlhierriitilius Mrlrtio,aiiis

XIII.

Sanctus morbo coactua

redit Antiochiam, ubi ordi-

natur diaconus:

g-esta

tem-

Pau/ino. Mu/ti laboraverunt frustra, ut eam totlerent divisioncm. Si credimus Socrati /ib. V cap. v,

pax

inter

tionc, ut tioc/ienis

pore diaconatus,

et

scripta

utramque partem inita erat ea coiu/imortuo alterutro, altcr so/us deinde AnCatlio/irt\ /irarsset, nu/to in loeum dc-

functi substitutQ.

Yerum

ea eontlitio

si

,

facta

est,

non fuit servata post mortem S. Meletii, sed in locum defuncti e/cctus es/ 1'lariauus, uet/uiequam iaborantc $. Gregorio Xazianzeno, nc guis

certe

varia.

Sanctus gravi

T)

vifirmitatr

i

coacftw, cx

it

eremo redit

W

Mclctio substitueretur.

41 » exP osHavita Diaiog0 austera Chrysostomi in spelunca habitantis,

alladim

a pergit

:

in

Cum autem

sibi

"

opem

ferre

non

'

pos-

/^ cor n Qr is infirmitatc,) rursus ecclesiasticum portum apprehendit. Atque id divinse providen-

get

Antiochiatti'

C

•'

(

Verum Tillemontius Nota

Socratem

crates.

leretur. Inde postquam altariannos quinque ministrasset, aMeletio diaconus ordinatur. Ultima

errores recenset.

verba cx Graicis rectius sic reddetnus Lalhie: Inde ordinatur diaconus a Meletio, et servivit altari annis quinque. Sir in Epitome vitce apud Bigotium pag. 227;Rursus redit ad Ecclesiam, et

vero post obitum Paulini, ab Evagrio ejus suc-

fuit,

tamquam

refutat,

eague orcasianr mitifos aitrgatis

i/tsius tlr S.

Inter hos

rrrbis suh/ump'/

165

Ex

hisrc sequitUTt nrtiinalioiirm

posse figi post priores menses

anm

Hlam

381. Si

tlOtl

modo

Chrysostoiiio

quem

hor niotlo

:

statim

T;ihdem

aaf probabile, Sanctum totis tribus annis ilueiaui abstinuissr, Inrt /ortasse

aliquo tempore dubilaverit,

apparet. Certonon videtnr obiisse L2 Februarii, utcredidit Bollandus, guia illodiefuit cullus.

est,

,

natum esse diaconum. Meletius autem, qui post mortem Valentis imperatoris ab exsilio reversus erat Antiochiam, obiit annoSHl trinpore concilii ComtantinopolitanU ad quod profectuserateorit

itte

cessore presbyter ordinatur. Certum enim eet, presbytcrum ordinatuni a 1'fariano atitrt/uam Evagrius Pautitio succcsserat : indeque verisimile

non

anno, verisimiliter verno tempore, cum obierirca mensem Maium aut Junium, guantum

13

improbabilia hic narrantem,

ordinatur diaconus, et claruit annos quinque. Consentii Socrates lib. VI eap. in a Meletioordi-

dem

tm diaconus.

,

quse ad utilitatem Ecclesia? eum per intirmitatem a nionasticae vitae laboribusretraxit, ut necessitate impeditus a speluncis avel-

opus

tiffi

ibiquB nrdina-

107 Poterat igitur dubitare Chrysostomus, qui utrum PtawS. Meletio semper adhmserat, an similiter adhce- ""> tyiswpi >"/"" ewus substitutione tlieisio '"" rere dcberet Fiaciano retur, non ^t rrrera tluh/tasse, et crat conUnuata ; Sonrtuint/ur . ,,,/,„/,j/j.s: neutri parti tribus annis se adjunxisse, vult So^,

a

est

commnmonr

minr au phiritim»,

episcopo, Pauli-

titri

sr ail/uiit/rrrt i/uia rlrt lioiiem ,

Flaviani, viri alias prceclari,

tamquam

speratm

paci contrariam, multi improbabant Georgius tlutis, opinor, Socratis Alexandrinus pug. 17*1 verbis aSSeruit, reversum rssratl inimastrriiiin post ''./

Ordinationem SUam,

Verum

ibit/ur

man-assc atmis t/ihus.

admonasteriumnon satis conPalladii, quiasserit, Sanctum quinque

retliiiis illr

grait verbis

annis aitari mitiisfrasse, irmuiique utcumque, id

eum

::

:

436 .[

lul.l

|

s.

.1.

eum

fecisse Antiochicp,

mmma

net

Socrate, nee

1

1

wpei (> errat, i

uim

"'-

Eiu-

grto ordinatiim dlcit

:

S

non

in

monasterio. Quare

asserta\a iUa trium annorum quies, verisiredilus ad monasterium inde

prcesertimcumsubdat ChTysostomnmabEvagrio alienum presbyterum ordinatum; guo supponit, omnino falHoc communione. Flaviani fuissea 8umes8e,evtneuntipsaChTysostomiverbainprimo f

Sermone, ubipresbyier erat ordinatus. Namineo tom pag i 12 de Meletio et Flaviano sic loquitur Sane cum priorcrn illum patrera amisissemus, nosto qui -i hunc nobis genuit, in angustia res I

ubi faicadvenit, et in clara luce effecit ut omnis illa an^ustia veluti

Verum

est,

aubea pr»terierit,etoznnesmolesti£eevanuerint. Neque sensim nobis luctum illum exemit, sed beatus e tumulo

nam

Flavtano

constanter adhtssit.

dMngt^e.-etcomeguenterincertumesl^nr, c/iaconafvs «mtigerit tempore^ titius.

Chrysostomi, an

^mpumfllcUe Imosiconsideremus

v/clcora, facite vide

tfoChrvsostomus

\^~"

bimm, rcm noncontigissegmn sedpotius tempon

eratdiaconus,

Nam

tis

absente tune episcopo asserit Sanctus,

maaonum instruendi.

(Om

M

susceptsse

curam ignaraMes tom

tempore diaconatus ^ numquam abjuxt

^

'

tanto

illavero facile IZsillannstruendi ignorantes:

.

erant... visii.s

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

DE

militer confictus, mtis sunt probabiles. insinuare, 168 FmoSocratesetiam plus videlur

mogi

:

adeo ropente, quasi idem ille redivivus in hunc thronum denuo ascendisset. 169 Rursus in Homilia de S. Meletio tom. II pnq. 522 hcec kabet : Benignus enim et clemens Deus, misertusnostri doloris alium cito nobis deditPastorem^quivirtutesilliusaccuratereferret. Qui cum sedem ascendisset, humili et lugubri

juvenis, ana/emassctcrnpore Chrysostomus erat

peragebat. sodaiem suum, dum itta anmtm 398 de Scripta varia ad Chronico 172 Marcettinus in ediditSanrtus, mmirum) per non dixit ChrysostoniomV.-Ubi (Antiochice ad diaconus, multos divi- cnndonem temrit

faisse

quinquenniumcontinuum

Sancti Scrzptis nosque edidit libros. E.r hisce adanBaronius inferius. aliqua assignabimus

num 3S2num. 53

in

tus.

existimat, Chrysostomum

etseq.

non solum multa

pore diaamn-

diaconatu scripsisse, sed

adpopulum Antiochenum

etiam varia perorasse Chrysostonius ipse huicopiif/o tempore. Verum laudato modo Scrnioni aperte est conirarius in

monc, quem habuit,cumpresbyterfuitordinat\is non dixisse art clare eaim ibi ostendit, se antca conc/onem. Pauca huc transfero. Tom.Ip.427 sicpopulum attoquitur: Quandoquidem tantam :

I!

veste nosstatim exuit,etdolorem exstinxit.beati autem Meletii magis raemoriam renovavit. Haic

omnino

snf/ir/i/nt,

at

credamus Chrysostomum

guem

partes Flaviani,

multis

aliis

locis

multum

laudavit, semper fuisse secutum;licet initio caute fortasse processerit, i ii in

cum amore

et

vitm solitarim,

odio divisionis ecclesice Antiochenm, a consi*

conferendis diutius abstinere potuerit. Nimice etiam censurm, quibus Meletiani Paulinianos im~

pertraxi't,effecitqueutad doctrinee stadium exi-

pelebant, efficere poterant, a/ illorum consortium

milia de Anathemate Meletianos suos gravissimis

attigerimus^ sed semper in auditorum ordine quieto silentio frui soleamus. Circa finem iteram ait: Opus quidem erat nobis et prius tutela

verbis ob censuras ejusmadireprehenditt ut videri

{precum, quas petebat,)

liis

Certe post aliquot annos in Ho-

fugerei Sanctus.

jinh-st tnin.

Zdus

cvjus-

diaconi

iUiiii

ad instruendiiin ignoraiir

aleam subivimus propter vos vestramque caritatem, qua nihil violentius aut irnperiosius,ut qme nos non admodum dicendi peritos ad dicendum

1

pag.

quod Chrysostomus narrat Hom. xlvi

in

Acta Apostolorum de sodali suo, ad hoc tempus unii

modo revocandum, sed

ipsi

etiam Chrysos-

tes

tomo attribuondum suspicatur. FactumhuctransSanctus illic sic prcefatur : Dicam

ferri meretur.

aliquid,

Hcctc

quod uni familiarium

meorum

accidit.

Frontonis

expressa sunt verba (jrccca ex editione Ducmif 2ku ?< xii «vi Tt?iv Ixq\ otv^owv

auv5civ,

apud Montfauconum perperam

liic

,|/

Cum

:

moduin jnvenis

ira

Dei incideret, et Ule ad-

diaconorum ordine absente fcunc episcopo, cum presbvterorum nullus curaret; una nocte confertim et temere baptizarunt multa hominum millia, et simpliciter baptizabantur omnes nihil scientes. Hos ille privatim accipiens, el centenos et dueentenos alloesset,

atque

antehac hoc palsestrae genus num-

dum

soli vitam de^ereIn Homilia xvi ad Populum Antiochenum tom. II pag. 162 dicit Ecce secundus hic annus est, ex quo vestrse dis-

negotiis liberam

sero caritati. Illam vero sacerdotii

anno dictam

etc.

HomiUam esse

secundo ilem vklebimus suo /oco.

Itaque pub/ice ad popatam non disseruit,quando

diaconus erat Chrysostomus, ut Tilfcmonttus.

jam

obseivavit

Atmulta prmclare eo tcmporescri-

pta vulgdvitj exquibus a/iqua mvest/r/abo.

sic ex-

primuntur. Dicam aliquid, quod et mihi et familiaricuidam meoaccidit. Nam illud et mihi non est ia Grmco. tl
licet

quam

mus a

*ioi.

170 TiHcnaiiitiasnrt. 11 factam atk/uod taadabile,

remus,

§ XIV. Tractatus ad

juniorem geminus:

in

Viduam liber de

:

quebatur, de alia nulla re, quam de mysteriis tantum, quod uempe non concederet accedere uon initiatos. Bunc putarunt multi ambientem

principatum hoc facere. At illeeorum opinionem niliili

faciens,

non perrexil diutius

cessavil statim

;

id

agere, sed

nimirum quando ccssabat

neces-

sitas. i

i( si

rai

is

Chrysos-

tomus, sed jus sodalis.

i

171 i/tai/i

Factum

laudai

Chrysostomus, docetqae

i/nn /ir/c/u/issc jnstnni

njfciatica/i r/tnsnm,

Virginitate.

Intcr priora

Sancti scripta tempore diaconatus Libtr ad numeran/ian/ existimo e/egnntcm tractalam, duamjuni (/^Chrysostomus conso/atus estviduam Therasii rent riri /iriiimr/i a-tate juvenem, quique ea de causa inscribitur ad Viduam juniorem. Porro hic tra-

ctatus fa/f certo scriptus post traqicam Vatentis hnperatoris mortem, qiae enarratur paq. 345, ut iton din /mrfcrita. Nam de c/ade tunc accepta sic

hquiincipitpag. MA: Et quoniam hujus mentio mcidit, magnum mihi viduaruni occurrit,

rrvtr rr,u cCSSOSSe,

dem

stihlnta crat ncccssitas.

Ccterumnequeo existimare, diaconumillumfuisse ipsam Chrysostomum ; cum enim dicat, idaccidissecuidam suo sodali, eian clare videtur a se

belli

agmen

quia kgitima erat ignorantes instruendi ratio //tia/ttfti

\

quarum aliee olim ex virorum quidignitate plurimum splendoris acceperunt,

nunc vero repente omnes nigra ac luctuosa omne tempusinlacrymisducunt Hinc uuttttm est dubium, quin de Theodosio h-

stola amictse

quatur,

t-

-

:

:

QUARTA SEPTEMBRIS

DIE DECIMA quatur, quando dicituxorem

timore quasi exanimatam, eo quod vir ipsius ab eo tempore,

quo diadema

suscepit,

ipsixts

usquead hodiernum diem

in bello et praeliis versetur, verecundiaque et probris, quibus undique afficitur, magis quam ex

v Hptus probabilius anTio 381

calamitatibus tabescat. 174 Nam Theodosius

bellum contra Gothos,

guo Valens perierat, felicius prosecutxis est, et curn ip$is conflixit anno 379 et 380 sed ante annum 381 tantas non retulerat de Gothis victorias, ut eorum compescuisset imolentiam, de qua Chrysostomus multa subjungit, ita pergens Quod enim antea numquam, nunc evenit, ut barbari propriam relinquentes regionem, ruulta stadiorum millia regionis nostrae percurrerint, ;

et agris incensis captisque urbibus,

itlium nc

ctipiat.

res

Gothorum maxime labare pax cum illis secutasit

et

Gothis videri potest Tillemontius tom.

V Im-

in Theodosio.

175 Occasio scribendi erat dolor

illius viduce,

qucepost annos quinque mafrimonii cum Therasio, vironobili, pio etprobo, quem brevi iu\ praefectorum thronum sperabat evehendxtm, hunc

ligit

modo : Quoniam ipsum Christum decel omnisgloria, honoretadoratio etc, sicut concluderesolet homilias. R&c,inquit, concionis epilohoc

nemo non videt. Quare vel in titulo Ad eamdem, a librario q [am temere adjectumest; vel, si eam orationem ad Therasii uxoremvere miseritChrysostomus: ipsam postea homilia* more concinnatam in ccetu recitaverit. Verum hxdcopinionideindeminusinhmitin Vita sed dubitat, liberne sit an homilia. 177 Quidqidd alii senserint, mihividetur liber wtm id opvsaut tractatus esse^non komilia adpopulum. Neque cxuum libt ;

i

ad

dirigitur

ciiiims.

invenio,

t/no

imo externas quoque quag aut genere tibi cogna-

aut alias quavis ratione ad hoc munus obesunt idoneas. Quod si illarum senuones

habenms non contemnas, sed quietem ac tranquillitatem, quoad poteris, ipsis audienais adhibeas. Porro Clirysostomus non solum piis rationibus vidxiam illam consolatur, sr
ctiam hortatur, id ne alium dxicat maritum, in

Deum

viduitate vero permaneat, solumque

qxice-

quemadmodum dicebam, ait pag. 341, cum beato Therasio vivebas, eum ilie tibi honorem tuornmque commodorum studium Donec

rat.

igitur,

cujusmodi a viro exspectanda erant.

praestitit,

Nunc autem iliius loco Ueum, qui cum antea

liabes tibi

Dominum omnium

affuit,

tuin vero id

nunc

multo impensius ac cumulatius faciet. Coelum qua^re, et omnia qusecumque Pag. 517 ad vitam illic degendam conducunt, ac nihil eorum, quse hic fiant, lsedere te poterit, ne ipse quidem tenebrarum imperator, dummodo ne nobis ipsi noceamus. Nam etsi quis bonis spoliet, :

etsi

corpus concidat,

animus nobis daco

jmn

:

niliil

horum ad

nos,

incolurnis maneat. Plttra

at historica

non pauca ex

et>
modo

non ad~ Opusculo

tum

librarii.

Major

igitur suspicio est,

quam

Apud Montfauconum

tom.

I

huic alixid subjungitur Opusculum, cui fixas est fitidus

:

pag. />i<

349 pree-

Kjusdem ad eamdem de non

iterando conjugio. fifiilas

ille

insinuat, Opuscu-

additam

esse

conclusionem illam,

etsi

conclusio certo esset Chrysostomi, ex ea n»>, certum, homiliam potius esse,quam librum,

tittdum, Prmterea,

fierei

Certe inflne CommentariiinEpistolamadGalatas legitime

:

neque tamen ex

itta

Commentarium ittum adpopulum fuisse peroratum,

concluderetur

,

:

modo

exstat,

Poterat Sanctus laudem Sanctissimat Trinitati adscribew in scriptis Opuscxdis ceque
probabilius mihiapparet, titulum esse legitimum vt hoc quoque Opusculum indiaconatu exaratum,

inscriptumque uni vidum, utomnibusprodesset, 178 Ceterum, qxddqxdd sit de tempore scripti Opuscuii, Sanctxts solxtm su»
iltis niij)ti
nitatem suadet, non vero prmcipit.

suam

Hanc mentem

jnni ante declaraverat, et in flne iterum

verbis:EfBc non, quo necessaria judicaremus, attulimus aut quo illas, quaa in declarat

ftis

iii

w

Chryso-

-'•ffl--® ''.'''

s

dissua-

"' """

^mdastm-

ptias

;

permanere nolunt, condemnaremus;

viduitate sed

unum

hoc

nostra agentes, hasrere

velint,

cohortatione ut

w.d

ue

trv\-u>

admonitioneque perpetuo afflxaa

semel sblutaa

m

libertate

maneant, ad coelum aspirent, coelestem vivendi rationem adhibeant, ac junctaaChristo ea omnia praistent, quas iis conveniunt, quaa tantum naquoniam ipsum decet omnis ctse sunt spousiiiii :

gloria; etc.

179 Montfauconusin Vita Chrysostomipag.

post Opuscula ntodo

majoris ita loquitur

ante recitavi.

176

:

Colbertino (codice), estque fortasse additamen-

sicat

;

homir

evinci p»ssit,

confidendiim posthac esse: nam et famulas, quae paulo honoratiores sint, audere de Iiis rebus

sermones

''•'ii

K

Mhil etiam in toto sermonem dirigi ad circumstantem midtitudinem. Quodvero spectat ad conclusionem, ipse Montfauconus de easienotat; Hsec vulgata conclusio deest in solas

tractatu

similis reperitur clausula

admittis; valde confidimus, ac pro certo

iterando

sedpotius esse sermo* dictum. Montfauconus id colex conclusione Opusculi, qttia ittud claudil

nem pro concione

mentia nonnihil deferbuerat,ut ipsecirca initium declarat. Aiulivimus enim, inquit, a patrtfo tuo,

undum

Conjwjvi

ptum adeamdem viduam,

enim solebat Chrysostomus ita totum sermonem est, lh
mulieres, atque eas,

de non

Montfauconw

»<»> fuisse scri-

quo Chrysostomus ceger Antiochiam rediit. Eligendus igitur annus 381 aut 382; et priorquidem mihi apparet probabilior, quia de Gothorum arrogantia tam multa dicuntur, ut ea vix dici potuisse videantur anno 382. De bello illo Theodosii

tse,

scripsit

existimant,

:'.:st

pag. 07

prolixos inferre

piohabUius

inMonitopag.

anno 882 ; existimo tractatum illum fuisse conscriptum anno 381. Etenim figi nequit anno 379, quo Theodosius factas est imperator, nec anno 380,

tam ditecium conjugem immatura morteamiserat. f/anc igitur viduam consolandam illo Opusculo suscepit Sanctus, postquam prima mceroris vche-

Ad eamdem

attoqxtitur, Tillcmontius art. 12 et

esse

cum

tur, hortatur-

omnino persuadere argumentis nititur. Verumtamen, quia Sanctus in itlo Opusculo non unam nominatim viduam, sed omnes generatim

:

anno 381,

-

muitis

illud

Quarecum

.1.

ipsum iir non iterando conjugio : nam quod m primo Opusculo variis locis waserat, id m Iwc

gum

peratorum

',(fc,

>

re-

ccepissent

masiticonsola-

quoque directum esse ad iduam 77""Prmterea kuic sententim favet argumentum

rasii.

deundi omnem cogitationem abjecerint. Mu/fa alia de Barbarorum illorum insolenlia subjunguntur.

hanc de morte

domum

13:

isiud

//////

:

'.»7

mcmorato de alio molis Longiysimum et eximium

deVirginitatelibrum, qui plusquam eexaginta OCtO paginas implct, cmisissc .Inaimrm puiaiuus Antiochias, et

antequam presbyter

enim Antiochias

esset.

ediderit, ipse testificatur

Quod Eomi

;

liti

noei

,i,

\

,,

ginitate certo ""''

^"

'/" v
"

:

DE

V,s

.S

u

a

negligenti» damnet. de virginitete, nemo nos nobisest [ntegereniroliberinhunclocum a

„

editusretc

«

„

quam potuimus accuratjssime simus, et'diligentissimeomniailUc persequuti

,

siipprvafaiHUM

-<

rursum

diiximus, ea

magnis

„

>-o

elogi

virgimtatem Sanctus non sotum Virginir simul 1xtoUit,sedegregia

hus dat prmcepl

aadrecteetsanctevivendttm.

luc

8 XV.

Bonumesthomimmuherem

Babylam

Liber in S.

contraJulianumetgentiles:

hocde Virgimtate hbro non tangere pennde cerperpetuo versal el discutit ita ut in Homilia librum tum sit, hunc de Virginitate est, ipso teste certum ut commemorari, illa »

In

natui.

Locumporroillum^quemHom.xrx n exponere.» EpistolamiadCorintbiosinargumentumBibi in nronm.it, scilieet,

BP. ET DOCT.

JOANNB CHRYSOSTOMO

Corinthios bisverbis: lia xix in epistolam ad esseut Siautempr»terimusea,qua? dicenda

AIICTORK .1.

S.

etc., in

in nequit ostendi, Sanctum eo tractatu contra bistoriam

;

Homihas

Chrysostomo, et fatente Tillemontio, ad Corinthios Antiochiae habitas in Epistolam est,... librum dc fnisse... Indubitatum itaque

ut aliqui S. Babylse errasse,

i

ae probabilius \n diaconatu

:

credunt.

Virginitate emissum Antiochia: fuisse... scripserit, nusI8(i Quo tempore autem illum peperimus. Probabiliter tamen dici posse

quam

ipsum, antequam presbyter esset, hunc esset librum adoraavisse, cum plus sibi otii Postquam enim presbyter ordinatus fuit, concicut non officio frequentissime fungebatur,

puto,

P ,^«S.a,7sostomo^/,^^m/^ mdimus sbyteratus susceptam instructos

in

Monito ante librum de Virginitate,

non

editus

sit,

quando

in

solitudine

tempore

fauconum vero tom.

degebat

illutt

OpUS

epUcopatui iiiiii''li'ns.

ideoque otium

non videtttr de tali tempus ita studiis impendisse. 1K1 Tillemontius Nota 46 fatetur, librum de Virginitatevidericommemoratuma Chrysostomo supra laudato, illum tamen innectit tempori episcopattts, quia Chrysostomus in eo num. 9, apud ?

in

Verum

Mihi sane >tt doceo. Etenim satis usitaius

est

Ule

loquendi modus.

illn ipsa

verba, qttai prcecedunt : Stupra veto et adulteria,

fere

exponenda

significat,se

docere

se,

sunt. Quippe sic loquens non legemferre adstttpraprohibenda ; sed

ea esse vetita,

Nullum igitur

est

dubium,

episcopatum Sanctus ediderii insigne illud Opus de Virginitate : neque illud ulli temf/nin ante

poritam

Vita cap.

xx

cre-

cionv habitam.

At

pi'obabiiiter innecti potest

quam

diaco-

scriptus cst;

ea opinio est improbabilis

dant meque redarguant sed quod aliquid addiderim me arguere non possunt; quod omiserim,

non accusem

esse,

s. Pauli, seu S.

sic

in

Pattlum inducere loquentem.

ostendit Montfaucontts

t

quidem

compositum, quando Sanctus erat non ad concionem didus. presbyter, quia putabat orationvm esse pro con-

tia mentiri existimet. Ex iis enim, qui ea viderunt, et senes et juvenes adhuc supersunt, quos rogo omnes, utsi quidameadditumfuerit,acce-

loquitur: Ecquidigi-

potuisse Sanctum, nisi fuisset episcopus.

ostendere

183 Bermantius dit, serius vsse

quoque locts tanta cum auctoritate antequam essetepiscopus ; nititurque Chrysostomum ea dicere in persona

sic

Btupra veto et adulteria, matrimonium non item: et illa audentes castigo, atque ab Ecclesise coetu proscribo. Existimat ille, non sic loqui

alits

conatus.

Monito, Chrysosto-

Montfauconum pag. 275

locuium

quod conflagravit tempore Juliani aposanno 30-2, sic loquitur : Ecce namque vigesimus annus ex illo tempore agitur etc. Ex hoc loco Baroniusj TillemonHus et Montfauconus recte colliqunt, tibrum illum a Chrysostomo scriptum esse circa annum 382, sive tempore dia-

enim Chrysostomus, subindv sermonem aliquo modo dirigat ad pnpulum id alias etiam facitmt, qui Opuscula a multis legenda scribunt; i/fi nt ex vo nihil possit inferri. Contra Ubri prolixitas satis ostendtt, non fuisse pro concione dictum. Sttjlus quoque libri magis esi quam homilice : ct pag. 560 Chrysostomus aperte dicit, se hcec scribere,ubisichabet ;Ideo enim vivis etiamnum testibus hmc scribo, ne quis me vetera quaedam ignorantibus narrantem, magna licen-

tur conjugium veto, qui conjuges

mum

Bic vero pag. 573 San-

tatce

materia egisse, nec totum

Til-

II.

templo,

ad hunc cum aliis illi tempori innectendis concinnandum, tum guodeo tempore de viduitate scripsmt, qum materiavicina admodum estargummto de Virginitate. At in solitudine

rofutatw

e

ctus de combusto Apollinis prope Antiochiam

kabuerit sufficiens

lemontius

m

Operum Chrysostomi; apudMont-

habetur tom.l

forte

Sarictus toto diaconatus

cum quod

libros videatur scripsisse,

t

vxvrcerc Etenim tempore diaconatus calamum imJulianum nominatim et gentiles, coatra caspit peratorem apostatam, et Libanium sophistam, suum olim in eloquentia magistrum, libro satis prolixo impetiit. Opuscutum illud apud Ducmum

Sanctus. Fateor, cerio evinci non posse, in diaconatu editum esse. Attamen id mihi apparet veri-

simillimum,

aliaque

m

***&

d mf ._ vst, ut tempus Opuscula, cina ks conscripta vodem ab impugnatos videamus. annum 382 vt gentiles ipsius calamo

nandi vacaretipsitam prolixos concinnare libros. Alioscripsisset, in ho,,,,,,, autem, si presbyter haec ut milias, ut credere est, totum distribuisset, Incomprehensibili, de Pcenitentia, Homiliasde evincit, de Lazaro etc. Eoc ratiocinium certo certe, librum illum Antiochiai editum fuisse, aut Chrysostomus. relinqueret antequam Antiochiam 267 .1/ dubitat ipse Montfauconus tom, i pag.

utrum

viduas,vir- Uber ostquam sacvrdotvs, monachos,

Tw

licet

,

:

possunt. Nullum igitur vst dubium, quin liber sit contra gentiles scriptus t non homiliacoram popu/o habita.

181 Prceterea ex allegatis verbis liquet, ma- lv ftOC '/"'"' in hoc Opusculo curam fuisse sancto Diaco- Sanctus mar no, ut non nisi vera narraret facta. Et sane non ^ m,n veritatis habuit, sola Viri sanctitas nobis persuadere debet, mag- curam nopere advigilasse Cbrysostomum, ne quid falsi '

gnam

produceret

;

verum

adversarii cautum

ipsi

quoque, quos impetebat in hae parte

quam maxime

reddere poterant. Redarguendum suscipiebat Julianum imperatorem 3 cujus fama gentilibus omnibus

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS

erat carissima et cujus vindices esse poterant, 9

htts

quotquot vivebant eruditi gentiies. Carpebat et ridebat viventem Libanium, sophisfam cetateprovcr/um, eloquentia mutttsque scriptis celebrem quinecJulianum nec seipsum sivisset imdtum9 si t

Cnrysostomus falsareferendooccasionemdedisset, qua ipsum illevicissim carpereet ridere potuisset.

Summa

iuitur erat turcssiffis ficcurntfe veritatis 9

ne gentiles dicerent se impeti fictitiis historiis. Porro, sicut erat necesse, ut non nisi vera aliegaret facta; ita tempore et loco videtur fuisse vicinus ittis qxm refert de martyrio et causa martyrii S. Babytce, ad non etrandum in paucis factiSj quai de iis allegat. om185 Quippe scribebat Antiochice, ubi res erat peracta. Scribebat anniscirciter centum et triginta postS. Babylce martyrium. Toto temporeintermedio Antiochia suos habuerat episcoposcum clero. Quis itjitur credat, nulla de martyrio S. Babylce sfttis

ut necesse

nino

crat.

.

monumenta apud Antiochenos ttsque ad tempora Chrysostomi ? Quis prudens existimet, vin/m tam religiosttm, tam sapientem, tam prudentem, incertis vulgi rumoribus usum esse, servatafuisse

B

utreligionem Christianam contra gentiles eruditos, eloquentes, audaces propugnaret \ Heec sane milti incredibiliaapparmt. Quin et incredibilia apparere debebant Tillemontio, qui observat, historiam vitae et miraculorum S. Babylse tanti

momenti pro

tuta Ecclesia visam S. Chrysostosuausussit eloquentia arl eamenar randam, eaque utatur adgentiles confundendos. rao, ut

omm

Sic citim loquitur lom.

MhntiruTUhnwntius

et

Montfauconus ntffunt.

I

perto,

Babvhs, accedentem

S.

J.

Ristoriam S. Bobyltr.

imperatorem

,

••>/

repulit, ecclesiae aditu interdixit, et pcenitentium loco se sistere jussit, donec poenitentia

S.

ipta

" Sonr/o,

abluto

expiatoque scelere, ad postea reciperetur.

communionem Eccl Hanc a sancto praesule

re

pulsam grato animo modesteque tulisse Philippum, narrat Eusebius, itemque pcenitentium locum adiisse; ac tum, posteaquam tam grave

peccatum secundum rH<> M a- staruta per c sionem deposuerat,inecclesiamadmissumfui Sub baa- autem, imperante Decio Christianorum -

hoste,

S.

Quod de

Babylas pro Christo cervices dedit. pcenitentia deque Christianismo Phi-

ab Eusebio dicitur, non quasi certum, sed se auditum narratur, eta multis vocatur in dubiura. Verisimile porro est, ex historia illa Gordiani, a Philippo caesi, malippi

ceuaquibusdamab

nasse illam,

quam

tulimus;sed

superius ex Chrysostomo redeturpatam deformatamque m

ita

omnibus fere

sui partibus, ut alia penitus esse videatur. Hactenus Montfauconus Tillemontium secutus. At velim mihi ignoscant eruditi viri, $i

candide edixero, totam

kanc crisim non solum videriinjwiam inS. Chrysostomum, qui sicin plttrimos absurdissimosque lapsus esset erroresceque esse ridicttlam t sanoque judicio

sedeamdem

contrariam, acomni destitutamfttndamento, 188 Accipe primum, lector studiose, quoterrores

Verumtamen Tillemontius loco allegato et in Annotatis, rursumque tom. \\\ fmpcratorum Nota I in Phiiippum, mitltos i/t S. Chrysostomo

Etenim primo Philippus occi- ribm fmhitnm esse. dit imperatorem Romanum. Chrysostomus vero occisum dicit barbari regis filium. Philippm teste

agnoscit errores, talemque de S.

Julio Capilolino,

III

186

Babyla refert

Sanctum nostrum non im-

merito ridere potuerint,

tamquam ineptum

decla-

matorem,

insulsas fabellas allegantem, si credere

malimus

crisi

quam

Tillemontiance,

diligentice

Chrysostomi gentiles oppugnantis. Tillemontio sane credidit Montfauconus in Monito prcevio : et licet

Boschius noster in

Sistoria

chronologica

quamque absurdi

et

incredibiles attribuan-

lur Chrysostomo,

Gordianum

occidi per miiites

Chrysostomus mttnu imperatoris ccedem

fussit.

peractam. Philippus occidebat, utfoht* impcrurrf. Chvysnstuuni*imperr/torem ttti ttetlem

scribit

illftut

pewenisse

dicit

ex sola crudelitate

et perfl-

dia, qut/ innocentem

peremit pro pacis pignore traditum. Itaque, sivet asit conjectura advmariorum, Chrysostomus absurdissimam
patriarcharum Antiochenorum pag. 16 etseqq.

imperio ignominiosam commentus est9 autcerte

TiUemontium solidis rationiSus refutaverit : MonU

scripsit fabettam.

fauconus, ignorata aut dissimulata refutatione illa o/iinionis sua>, fixis semel vestigiis institit in Vita Chrysostomf, itbipag. 98suam et Tillemon-

deturpare. Secundo 9

tii

opinionem exponit his verbis; Argumentum

libri et liistoria

martvrii S. Babybr episcopi An-

declamatoriomnre exque rumore vulgi plerumque recensita, tropis redundans, in qua tioclieni,

veritatem sa>pe desideres. rjiusitm

Gordiano augusto, postquam pertantum compos faotus Antiochiam vene Paschatis temporead ecclesiam, precum M riorumqueconsors futurus, accedebat, Quo comscelus voti

Mo/tum. Ecclesice, quando articulum de S. Babyla ordititr.

historiftm, ut gentiles

I

i:".<

caeso

Nam

ut certuin exisi

i-

mo, S. Babylam pro Christo csesum fuisse; ita genusetcausa" martyriiexpopuli rumore potius, quam ex vera rerum gestarum historia aJoanne proferrf, non dubium est. Quis enhn, quaBSO,

Romanorum

imperator Christianus, (jui inita cuin rege Barbaro pace ea conditione, ut Hlium illesibieducandum traderet, acceptum pro pignore pacis filium confestim jugulaverit, eaque ile causa a beato Babyla ecrlrsia' aditu ille

fuerit

interclusus,

eumdem sanctum

praesulem in car-

trudi et obtruncari jusserit? Hunc imperatorem quidam, sive scholiastes sive librarius, dicit esseNumerianum: quoquid ineptius? Nam

eerem

vel

Christianum dicere Numerianum,

vel inter-

fectoremcujusdam filii regis barbarorum, leque cum vera pugnat historia... 187 Verisimile igitur est hic imperatorem Philippum memoi-ari,qui imperii invatlendi causa

Neque enim tam parum erat cersatus in rcbus Mstoricis, ut historiam Gordiani et Philippi videatur ignorasse aut sic potuerit 9 si credamus crisiadversario rum, Philippus repulsam moderate tulit9 plurx

mamque

exeautilitatemhausit. At Chrysostomua

desuo imperatore affirmatpag. 544: Sine emen datione mansii. Etpag. 551: Neque enim ill« quidpiam ex loquendi libertate ad imperatoris utilitatem lucratus est... Acsi enim nonsatis esset

necem

denter

patrasse, et in

insiliisse,

eajdi

templum

Dei impu-

ca:deiu allerain adjrni

Statuunt adversarii martyrium s. Babylm con tigissesub Philippi successore. At ChrysostomuH

martyrium S. Babylat iltatum

ctare dicit,

«i> itto

quem ab ecclesia arcuerat. Bit mquus leetor, quam gloriosum fuisset

ipso imperatore,

consideret

S. Babylce,

si

imperatorem osque

in
suix

habuisset obsequentem, ac Ambrosius obedientem in simiii casu habuit Theodosium ; perpendatque, fiu

ejusmodi factum ignorari potuisset .1 ntiocha, omnino ibidem accidisset. Attamen non

si td

modo modestam

ittam imperatoris obedientiam

ignoravit Chry&o&tomu&9 sed m\sev\\\e imperator, illo

testepag. 552, graviora prioribus posteriora

adjunxit.

Postquam enim juvenem illmn pere

merat, a cade ad inferendam tempio injuriam progressus

plurimis

i>'i -

jrihusijm

trro-

DE

U()

ETDOCT. JOANNE CMUVn ,STOMOEP.

S.

rocedens [lsest acrursusulteriorivia P ^arrogantiamcontrasacerdotiumexhibendam >

diaM, V aceminm

I

s.

I

inxit,Sanciumqueferrovinctum,etincarbnn.-hVi.. poenas tconjectumsk- nlru^st.

acc

si recta sit

ad-

[tvideamus,undeineam opimonem

de-

Chrysostomus, errores tapsus sit opinio. versariorum 189

fneertii

,nl,hr stto,

wi-

<

')' I

credidtt

m *™istobuscoalescerenonpoiuit.-nam

rem paucis

philippus una

|

cum

successit.

Philippo filio in ejus loutpote Christianum, fama

cum

Hunc

vigilia

estinpostrema Pascfce ecclesia li;

,,

sia.

simul

participem

precationum

m

cum rehquo populo

luisse:sedepiscoporum,qui tuncEccleaditum permisisse, praerat, uonprius illi .

v

quam confessionemscelerumfecisset,nsque,qui

pcenitentium crEt imperator dinestabant, sese adjunxisset...

humanitus

lapsi fuerant, el

in

quidemlibenterobtemperassedicitur,smcerumDei openbus que ac religiosum affectum timoris reEusebii.famam ipsis declarasse. Hunc locum ut ita adoptat Tillemontius, nonnominaepiscopam et locum, simulannum, statuit, tum t assignare se posse crediderit, Nam

ferentis

ineertam,

rem peractam anno fuisse

2

1

\

Antiochiai, vt S.

episcopum illum,

in ecclesiam interdixit.


PMUppo

M nihil

Babylam

ingressum

horum habet Ew-

Philinw

alitts Alexan190 Auctor Chronici Pasclmlis, attribuit, scd drini dicti, Babyla* Antiocheno rem 27i>, ad pag. Cangium annumtacet.Namapud

Philifypttm

S.

/("/',v'"

ulnrrlrsiit t'"l

ium nn.iM.

Indietionem xiv, Chroniconistud, muitis fabulis porro inquinatum, habet sequentia:l&\ majorum pervenit illos ad Babyla relatione et hoc de S. narrayit his, qui ante haec tempora vixere, uti

Decius beatus Leontius Antiochiae episcopus. Hic

sanctum Babylam, non solum quod Christiano-

pum religionem

profiteretur,

interfecit: ^ed et

quod imperatoris Philippi uxorem, atque adeo ipsum Philippum, utrumque Christianum, ab

2,

omninovenerit: nam assertUm a

Philippus

id a nullo

Quare,

inveni.

si

Phdippum

et

peracta fuisse,

vera

Antwchwn

***"J**? sitnt qua> de

tllasertuj *ZLtia PMlippi nanat Eusebius Antiochm. quam potius RomtB facta sunt, et attnbuuntur, S Fabio P«pa? ea verisimi/ius S.Fabiano utvideripotestin a«amS. Babylm, Uirysobsola auctontas S.

ad20

Januarii. Vel

S. Babyltpnon tomi sufficere debet, ut credamus, arcebat ab ecobtemperasse i//i/jeratore m , quem potu/sset, ignorare tantam clesia: neque enim rem certo erit Eusebii nanatio Itaque esset.

sifwta

jalsa,siquis

velit

Aniiochiai factaesse,qu
rx sola fama asseruit. de quo Credidil nimi193 At Christia/rus cral imperator , adversariis, gui rum, Babylam sicredimus Chrysostomus, agit id

idadeo tamquam certumsupponunt. Mihivero

Chronici ob muitas fabulas,

postillum omnes usquead tempusbeatiConstanomnesque illi, alii minus, alii tini imperatoris vehementius Keclesiamoppugnabant, tamen op:

pu^nabant omnes. Quod si qui eorum visi sunt mitius agere hoc ipsum tamen quod imperatores palam in impietate viverent, materia bellorum ;

Non

disputo,

an

Chrysostomi, cumaliqui

certa

Constantinum fuisse

rvs ante

sit

haic sentcntia

PMUppum

excipiant, et

//oitiies.

Qua

igitur

probabilitate dicemus,

Chrysostomum de Chri-

C

stiano loqui intperatore^

dum

irnr-UHil'

lemontii, stramineo hoc fundamento nfxa, nunc

a S. Uaiujk/ab i/tgressu ecclesice prohibitum

considerabimus. Tillemontius tom. 111 Imperatormn \<>t<< in Gordianum disputat ambigue de

tuitnesicloqui,si Christiani imperatorisMstoriam

tempore mortis ipsius. 'ult Ule G«/
inteiligere,

ss(,

PM-

l

I

stat lex illo die «i>

<•<>


in

qua

ij/si

absttrdissi/nos errores imphu/unt, contra-

194

Verum

clare

Persarum

<><«<

antequamex finibus mortuo Gor-

exercitu discederet,


quo

ilfa

ipso libro,

s

comparat Christianorum nobilem libertatem turpi fjcntilium lucri amore, atque ita de gv/tti/ibus loquitur: Itaque uhicumque contingit quempiam imperatorem creari, qui cum illis religionenon consentiat, si quis idolorum templa ingrediatur, in muris passim videbit extensas aranearum telas etc. Addit multa, ut ostendat, et

at certnw e$U

quem examinamas, ipsius cfirtriostendam. Chrysostomus pacj. 548 num. 7 men fuussi

redibat <«"> expeditione contra Persas, fatente Tillemontio. Atqui n«« est verisimile, expeditionem Ulam media hieme vt
srit« fuisse Antiochice. Certt

Po-

a/iie scripto ipse narrasset ( Aveo an adversarii nostri eadem reverentia,

de agitur, ex

tamen debuit, si «i> <'« Gordiatius redibat mense Martio. Itaqueprobabiliusest, Gordianum /«oct isum tempore aistivo, pr&sertim cum sic choarepotueritsepHmumimpetiiannumquiinaliquotnummis (i«r atlribuitur. Stanteautem hacepocIiamortisGordiani, nonpoterat Philippus esse intiochiai ante Pascha anni 244. Porro, elsi crederemus Gordianumoccisummense Mavtio ;nt sic quidem verisimile fieret, Philippum antePa-

'(

dictionem apertam Sancto sint adscripturi.

Sententia Pagii ide«

fieri

narrat i///peratorem

Opere /ton diu

mihi probabxlior apparet, quia Gordianusfuitocrist/s, (h//u

;

y

quibus redundat, nulliusest momenti. \\)\ Quam parum sit verisimilis conjecturaTil-

Kppum

Chistiano

:

de eo probabiliter in utramque partem dispittetur.. At ex allerjatis rerbisconcludo, Chrysostomum in ea fuisse opinione, ut crediderit omnes imperato-

illius

cum

imperalurn

Gentiles erant imperatores, Auet gustus, Tiberius, Nero, Vespasianus, Titus,

ita loquitar

bylmfigitmb Caro imperatore, anno 284,5»» duosille Babylas Antiochenos episcopos faciat,

eodem sibicontradicat, quodnon examino.

cevtasse

reponere, non apparet certum, ut non dubitem libro conin Chrysostomus Sane certo esse falsum. Operum pag. 578 tra .huiaos et
erat etc.

Certeauctoritas

non

art

BBdissacrsB ingressu arcere est ausus etc. Idem auctor pag. 274 ad Indict. m, martyrium S. Ba-

sive in

A(

/'./-

scfta(ean.244,

re cenerat,etRomanus

sl,

TbitJe possumus, an

srhiiis,

impBTatorem

Anttoskim fuisse in

lib. VI HistoruB ductus sit Tiliemontitis. Eusebius Gordianus cum Interea : scribit cap nuui rta adminwtrasannis Romanuro imperiuro ,

,i

„

eex totis

Tillmontiu»,

1)

quantos

opinor, lector, in

Vides,

pepend ens
T

SapanPenanmng e,

vin/i

sola spe lucri idola gentilium fuisse cuita. de Christianis sic disserit: At nostra non hoc se

Tum

habent modo,sed planecontrario. Cumenimquis religioue nobiscum consentiens imperatorium adit thronum, Christianorum res segniores evadunt, tantum abest, ut humanis honoribus erigantur:

cumgentili.

DIE DECIMA gantur

QUARTA SEPTEMBRIS.

cum autem

quis impius, nobis plane infestus innumerisque nos malis afficiens, impe:

rium tenet, tunc florent nostra et splendidiora efficiuntur, tunc priemiorum et tropaeorum tempus, tunc coronarum, praeconiorum, ac fortitu-

441

in sacra septa insilientcra, omniaque confundentem, ceu canem aut improbum famulum a dominicia atriia depellens, inquitpag. 550. Pecitid viriliter

ram

MJCTOKK J.

s

quidem ac generose, utpotc qui \ it;e cueodem teste pag. r,n; modcratc

abjecisset,

:

dinis exliibenda occasio. Quis nisi plane stupidus

tamcn et modcste processit dum imperatoris furorem reprimere ausus est, aitpag. 547. Neque enim, /// habct pag. 553, templi solum causa dolens hsec agebat sed etiam affectu erga imperatorem inductus. ,

ad

hcec verba attenderc poferit,

certamen S. Babylce non fuisse

qui non videat,

cum

impio lit,

ct

impcratore

secundum Chrysostomum sed cum gentiti? Factum enim S. Babyhv extol-

Christiano

,

ex eoque infert

,

res Christianorum floruisse,

dum imperabant gentiles. Itaque «Chrysostomus credidit, S. Babylce

rem

fuisse

cum

Christiano,

non modo ineptus crit historicus , sed ineplissimus quoque dialecticus. Certum igitur est, Chrysostomum de gentili agere imperatore : idcoque pag. 555 ait, Babylam pro veritate certasse, et pag. 554 propterChristum esse passum. Neutrum dixisset, sipro disciplina Ecciesice cum Christiano ccrtasset Babylas. i

oce& '/ucedam,

ifiiiB

contra-

rium ridentuv iunuere,

non posse

dubitari,

mus loquatur de principe bandum allegat voces et cjuibus id probabilitcr

tam clarum non objecta

,

esset

quasdam, ex

nitus, quiajudicis severitate habitus cst inqressu in ecclcsiam indignus, cf fortitudinc saccrdotali

dictiones

Lubet huc

contrarium.

verba transferre. Dtcit

'

scKregavit

ut

nefarium

illum

cum tanta firmitate animique constantia, quanto pastor scabiosam et morbidam ovem a grege arceat, cohibens ne morbus ejus caeteras oves afficiat.... Statim ergo imperanti prcecepit subditus, et de omnium moderatore judicium tulit, atque damnationis sententiam emisit. Demumpag.%50 sic habct ; Interim ille injurium illum punivit, quatenus sacerdoti fas erat, principum altos spiritus coercuit, violatis Dei legibus opem tulit, supplicium pro cceso juvene exegit, omnium suppliciorum gravissimum, iis certe, pulit

qui

mente valent. Hisce, qua> Tiltemontius obaddo alia, nimirum imperatorcm iltum

servavit,

pag. 553 vocari discipulura, ct quasi filiis ac domesticis aut potius propriis annumerari. Bcvc partim objecta sunt , partim possunt objici. At omnia illa verisimilitudinem solum aliquam imperatoris Christiani prcebcnt : at Chrisiianum

non evincunt.

fuisse postaliguot observationeSj

196 Vt igitur acl hccc rcspondeam, primum observo, crimeu imperatoris fuisse, quod iinpuclenter

ingredi vellet ecclesiam Christianorum

BabyJam

Vocat filium, discipulum, ovem, quia

ut filius tractabatur a patre, ut cUscipuim a rnagistro eruclicbatur, itt oris noxia a relitjiiis

amabat. Dicitur imperator condcmiuitus etpu-

ac scelestum ex ovili expelleret, sic ejecit, et a reliquibus ovibus sequestravit*. Pag. 545:Quasi vile ac nullius pretii mancipium ab ecclesia ex,

stianum.

pro-

Judici adstaret, ipsumque

illi

imperantem audiret

amorem subd/fi, jndiac fortt/udinem sacerdotis. Ilinc nomina hisce correspondentia Chrysostomus attribuit impcratori; nou vcro quia credcbat Chricis scveritatem,

Adhoc

pag. 546;Quapropter se totum a terra in ccelum transferens, quasi

auctoritatem pastoris,

stri,

quin Chrysosto-

Christiano.

posset inferri, si aliunde

et alia similia

Kx hisce aliisque habemus, S. Babylam accuti: tocutum esse cum imperatore, utexhibuerit mmfur. charitatem patris, sapientiam doctoris et magi197

sic

per pastorem arcebatur. Dolebat Babylasobpeecatum unius c suis, quia ipsum ut imjirrnforcm

195 Attamen Titlemontius Notal in Philippum contendit,

;

;

vero ciclcm occurrisse in vcstibuh, cique

suum

ab eodcm ingressu estprohibitus. Bo?c igitur minime ostendunt, Christiamtm fuisse imperatorem illum, Quin potius absurdum mihi apparet vet cogitarc, inter

qum

Chrysostomum usum

esse contentione

Christianum impcratorcm ct episcopum. hujus mortc finem accepit, ut disputarct

nam ca contentio ob pertinaciam impietatemque imperatoris longe magis pudenda fuissct Chistianis, quam iisdem ob episcopi fortitudiucm gloriosa. Narrat igitur S. Chrysostomus, S. Babglam occurrissc gcntili im/icratori, contra gcntiles,

tcmptum Christianorum

introrunli, aut rrrfc ingredi volenti; sicut in Oratione n iu S. Romanum martijrem tom. II pag G\Q refcrt, S. Romanum .

in vestibulo ecclesice se opposuisse tyrauno iugressam tentanti.

198 At, si credimus Tittcmoutio, fecisset S. Ba- AUaTillemon bylas contra consuetudincm Ecclesio?, siopposuis- tii ohjcctto set se imperatori gentili

vim medHanti. llcspondco, idverum fore, si dkcrctur vim vi repellere, voluissr. Vcrum id non asscritur : secl vcrbis intrepidc simul ct ?nodcstc monuit imperatorcm, nc ingrederetur. Ne quidem clare cdicit Chrysostomus, utrum obtcmpcraverit huperator : sed

Babytam laudat imperatori:

clc

Non

officio peracto.

licet

IJic diccbat

tibi ingrcdi, ita

gcntitem a Christianis scparans, quantum in se crat. Prce-

mium

vcro

illius libertatis

habuit tnarfyrium, sive

iiupcrator tunc reccsscrit, sive ingredi perrexerit.

Frusfra Titlcmontius laudat Leontiam cp/srupum

Antiochenum Arianum

ciroa

medium seculiw,

Chrysostomum

quanta potcrat modestia insinuasse, illicitum esse gentilibus templum inqrcdi Christianorum. Beces-

ut pcrsuacleat,

sit

impcrator hac de causa , verisimilHer quia tuvcrebatur, sed Sanctum comprchencli jussit, in carcercm duci, ac postea etiam

dixit S. Babylas.

multum populi

c/t

Hocest factum, quod Chrysostomus cloqucnter versat ct amplificat. Ccedem filii regis prcecipue videiur commcmorasse, ut audito scelere

si illa cle facto

Chrysostomua contraria affirmasset, Chrysostomo Phitostorgius Arianus,


reliquam illhts imperatoris morum imman.itatem cognoscamus, ut ait pag. 542. Priori cri-

num. H

ab

mini alterum, quod gravissimis

ingrcssui /u ecclesiam rrstit/f S. Habylas.

occidi.

illo,

verbis amplificat

pag. 544, addidit impcrator, dum ad ecclesiam Dei concessit. Huic se opposuit S. Babylas ut habet pag. 545, et imperatorem subditus.. ab t

ecclesia; vestibulo ejecit,et

miserum illum a sacro

limine repulit, ut toquitur pag. 547

Scptcmbris Tomus IV.

:

impudenter

refeUitvr:

errasse

hppum impcratorcm

;

ac Phi-

fuissc, cui eccfesiam int&-

Nequeenim credimus, Leontium

narrussr, quCB "b £0 narrata ait OUCtor Chro-

nici Pasehalis, cujus vcrba clcdi num. 100.

199 Porro,

corouatum

wr

ntppar Vli

hr crcdilum imperatorem Utum,CuJus

doret, n.h u/iis \iiinvrianum,

riiun faisse

Quippe

S. Babylm narrasset Leontius, ncc

cum

aliis

Babytam martyrio non alias ridctur quce-

constet S.

esse sub Decio,

ostenditurqw nihil obstan

rendiu imperator gcnti/is, nisi t/a/\ scruiulum quo minus Decio admittvrc votucrii Babylam sub Aumeriuuu, cic/uc

hoc fuctum attribuere. Decio optime congruit

5G

immanis

tU

: ,:

DE

442

AUCTORE .1.

immanis

illa crudelitas,

S.

JOANNE CHHYSOSTOMO

qurnn imperalori suo

dubitandum

attribuit Chrysostoinus, ideoquc vix

s.

t. III videtur, quin de co cgerit. At Tiltemontius asserxt, Babylam S. in Monumentorum Nota I

Anliochice fuisse,

Dccium nurnquam

quamdiu

>>/"< nuspiam fuit imperator. Potest simUiter Barbari ftregis occisum legi, per Decium fuisse suo. lium, ut Chrysostomus asseritde imperalorc Iiespondco, ncc itinera nec gesta Decii satis esse cognita, ut agnoscit ipse Tillemontius. Hincne-

Decium numquam Antiochia fume. 1

quit dici,

Certe in Syria temporc Philippi exortus est Joiapianus tyrannus, quem occisumsub Philippo aut Decio constat. Prwcrat tunc itliprovinciw Priscus Philippi frater. Quis igitur tuto asserat, Decium ibidem non fuisse post occisam Philippum, ut Syriam sibi asscrerct contra Jotapianum aut con-

Priscum: nam quando Decius factus est imperator, ncc vcrisimilc est, Decium mox agnitum esse a Jotapiano tyranno, aut a Prisco fratre Philippi. 200 Verisimile etiam cst, Dccium, qui in Moesia aut Pannonia xmperator acclamatus est, antcquam contra Phitippum cum exercitu in Jtatiam altcruter

tra

vera esse possiyit,

qua nar-

rat ('krysosto-

mus.

teuebat

,

postmodum , pacem cum aliquo rcgc barbaro fecisse, eamquc postca rupissc, cceso ipsiliS filio. Demum, si constaret, Dccium non esse tyrannum illum, de quo Sanctus agit, dicendum csset, itlum quidem tyrannum nobis esse ignotum ; satis tamen constare aactoritate Chryaut

pergerct,

B

Syriam

;

ab imperitiore amanuense descriptus.

Hi porro

codicesneamboquidem totam Synopsim comfuerat; plectuntur, qualis ab auctore adornata tota sed in alio alia deficiunt in utroque autem Synopsisdesideratur.CoisliniaNovi Testamenti ;

nus

initio exliibet

prafationem, abipsoscriptore

concinnatam, et uptimae notae quam npofl«o P (av protheoriam inscribit. Haac autem KpoOEtupEa tota abest a codice Lugdunensi vicissimque Lugdu:

;

nensis multa habet, quae in Coisliniano prorsus desunt nimirum Synopsim in Leviticum , Epi;

in Synopses librorum

logum

in Paralipomena, in

Regum, Synopses

Esdram, in

libros Estlier,

librum Sapientias, inProverbia. Ex hisce duobus Mss. prodit Synopsis isthaec, in qua nonnulla etiam ex Veteri TestaTobiie, Judith, Job, in

stomo tribuitur in titulis enim Coisliniani et Lugdunensis codicis Chrysostomi esse dicitur. Hactenus Montfauconus. Verum hcec novitas et

Sauctum vindicarem a

turpissimis er-

partim potest esse Chrysostomi;

dem

se
non

est tota ejus-

auctoris.

:

discrcpantia codicum, ex quibus

Synopsim itlam

non favet opinioni ipsius de attribucnda S. Joanni Chrysostomo totalucubratione illa. Ad Vossii , Synopsim Chrysostomo abjudkantis judicium deinde sic respondet : Opinor Vossium haec perfunctorie legisse, et ex styli fortasse ratione calculum tulisse quam styli formam non potuit in tam compendiosa narratione deprehendere. Adhaec vero codex ille Vossianus Protheoriam illam in fronte Synopseos positam non habet quee sane ;c P o()su>p(a sat prolixa, et a edidit,

:

:

quasdam suppeditat notas, Synopsim vindicare videntur.

sagaci viro scripta, quse Chrysostomo Ita

C

ille.

203 Audiamus aliqua ipsius argumenta. PriF mum sumit ex ultimis verbis, qua> sic habent qua Et tres ex Catholicis Epistolis. Enumerantur Synopsim ibidcm libri Novi Testamenti. Hinc infert tres Aidiochiw /.''(/)'.',

VI Operum

Montfauconus tom.

lomi produxii Si/no/isint

sdidii

rwScriptufaj,

ocuhs alterum etiam, etsi non hcuent puto, fuitque quoque recentem explorare, ipsis

quioris

utroque porro codice Synopsis Joanni Chryso-

XVI. Synopsis S. Scripturae, quam edidit Montfauconus,

•

exordia, sed a perecens, et circa typographiae exaratus ad fidem antirito nec indocto scriba

factum tam pudendum Homano

est,

fundamento eidem attribuuntur : ac cx sola insciUa rerum gestarum illius temporis.

stt-

antequam de re lecumque proferam. hoc modo : Exstat cxduobuscodi202 Orditur ille Diatribam manuscnptis cibus 7ion adcodicibus duobus h*c Synopsis in ohm modum vctuCoishnian^ quorumalterestbibilothec» stis, in quibua bibliothecae Lugduni multa dcsuntl Seguerinse num. 388, alter est ommno Batavorum, olim Isaaci Vossii.Prior

imperio ab historicis fuisse omissum, quam conftrhnit a S. Chrysostomo. Hcec paulolongiusprororibus, qui temere prorsus et sine

St/)H>\>silil

argumenta Montfaucom, tam incertajudiciummeum qua-

nostri instituto Operis

mento desiderantur; nimirum Synopsis Psalmorum, etquinque Proplietarum minorum. In

traxi, ut

primum

Examinabopro

pag. 308. data Diatriba tom. VI

sostomi de causa martyrii S. Babyla?. Certe multo probabilius

Uontfawxmus

BP. ET DOCT.

S. Chrysos-

quamdam

Scripfurat, illiusque partrm edidif, Sam.

sacra

t<>t/t
<«!-

scribendam itacensuitj m nihiltamencerte stafuere, sed judicium eruditorum exspectare se veltc affirmet. In it
ht hoc circiter

detur Synopsis

:

tempu3(dtflC0na
gnam partem edidimus: non enim aavum usque nostrum

num

perviMiit.

probavi in Diatriba, ad

timus.

integra ad Opusessegenui-

quam

lectorem mit-

Sane Synopsim Soripturarum

scripsisse

eum, quidivinis Litteris addictus, earum lectioni e1 meditationi perpetuam dabat operam, facile credatur, Alia vero argumenta, quaa In Diatriba

tantum ab auctore Synopseos admissas fuisse pro Canonicis Epistolas Catholicas, videticet Episto-

iam Jacobi, primam Petri primamque Joannis. Deinde observat, ex septem Epistolis Gatholicis\ quas omnes maxima Orientalis Eccieske pars e\ tota pcne Ecclesia Occidentalis inter Canonicos libros censebat, tres tantum prcedktas tempore Chrysostomi Antiochue pro canonkis fuissc agnitas. Ex duplki il/a observatione infert, auclorem UliusSynopseos Antiochenum esse, jamque hinc aliquam titulo conciliari fidem, in quo dicitur esse Joannis Chrysostomi. Etvere, inquit,

san-

ctus hic Doctor, qui Scripturoe sacrce libros nes Homiliis suis adhibet quatuor

m

attulimus, orbi litterario axploranda, et ad trutiuam examinanda mittimus. Ceitlierusin Opere Aartoribus sarris tom. IX ca/i. art. 7 § 1

Joannis

Montfauronum ptanr SequUur, cjusquc argubreviter eshibet. Judkium Isaaci Vossii

hujusmodilocain ejus scriptis hendi. Ita Montfauconus.


l

msnta

contrarium sibiftussefatesur Mantfauconus

m lau-

Epistolarum {secwuke Petri, secundee

m

et Juda>)

loca

Respondeo

nusquam

om-

illarum

,

affert,

ct tertice

aut saltem

nondum

depre-

ad observationem primam

,

itiam

scriptam cudit.

;

DIE DECIMA

A inepta apparet

;

cum

lo-

QUARTA SEPTEMBRIS.

illam prorsus esse inutilem ad propositum,et conseguentcr totam hanc machinam collabi. Etenim clarum est multa esse prcetermissa in illa Pro-

fauconus, in ma?-gine sic notans

tam exVeteri Testamenlo quam ex Novo. Nominat auctor scriptores Novi Testamenti Paulum, Joamiem, Matthajum, Lucam, Marcum, omissis reliquis. Fatente tamen Montfaucono, inter auctorcs Novi Testamenti saltem agnoscit

Epistola.

y

ms

aUegatus

videatur mntilu$

:

theoria

Petri/m et Jacobum.

Quo

modo

igitur

probabit,

non plures ab illo scriptore agnitas fuisse Epistolas Canonicas ex Catholicis quam ires, pratsertim

cum

ipse voces allegatoe insinuent, plures fuisse

agnitas? Cur, obsecro, dixit ex Catholicis

non potius Catholicae tres, Epistol?e quatuordecim Pauli

et

tres,

sicul ante dicit,

multique

alii

libri in

Pro-

theoria sint omissi.

potius Scriptura*

a/iis

guam

ex

deprompta

esse,

de quibus disputamus, quia Chrysostomus Scriptura) loca, prout memorire sese illis,

offerebant, aIleqabat.Qui?iet

cum

eurfnn fortasse

ex aliquot Ubrorum iilnn/m allegatis lot n non sequi, eam Scripturrc partem canonicam habev\,aut habitam fuissc Anf/ochke tempore Chrysostomi quia illis temporibus non pauca erant dicet,

;

in

quibusdam

ecclesiis, quaa

legebantur quidem,

/u/ssr /audatas a

/lequit

cotligi,

negligentia.

a/ios a/iquot libros nihilo frequentius laudari.En

modo

laudatus auctor

Vetus. ln cnumeratione

Testamentum

librorum Veteris Testamenti ni/spiam comparent Hbri Paralipometwn, Tob/ai, Judith, Esther et

pro Ruth. Machanon memoranfur, Deinde Anhisce tamen insinuantur pag.Zlbtiochi Epiphanis gesta sequuntur etc. Num de Antioc/to agunt so/i Ubri Machabteorum. Jam vero in ipsa Synopsi de omnibus hisce Ubris agitur, prm/crquam de Machahaiorum Ubris, qui

bceorum

Job legendum

libfi expressis

sit

verbis

:

cum

Prophetis

posterioribus

proetermittuntur.

Contra Liber Ruth primo libris his/orkis, deinde prophc/kis annumcratur. Id fortasse ferendum esset, nisi

phetiam

auctor moneret, in historiis etiam pro-

inveniri, ita ut nullo

propheticis

modo

necesse esset,

annumerare hunc librum, qui non

magis vidctur propheticus, qi/am prophetici si?it reliqui histork/. Itaque admodu/n imperfecta est illa Protheoria, qualis edita est : neque ex Ula aliquid concludt potcst ob crebras omissio?ies,sive ha> sint ipsius auctoris, sive tra?iscribentium.H/nc similiter ruit aliud

argumentum Montfauconi,

qui ob prmtermissam ibidetn Apoca/ypsim iterum judicat, Opus Chrysostomo attributmdum. Certe, inquit, Joannes Chrysostomus.qui auctor Operis fertur in titulo,

numquam

Apocalypsi usus est

in Homiliis aliisque libris

suis.

Magnam

sa?\e

qumrendi occasionem imponit laudatus scriptor iam i?itrepide id asserendo : at mihi ot/um non cst relegendiiterumomnia Opera S. Chrysostomi. Novi tamen Apocalypseos ve?'ba subinde a Sancto nostro addi/ci, ut etiam verba quatdam ex secuudo S. Petri Epistola. 206 Pri?no

Libros aliquot

aperti sunt, recita?itur

Novi Testa-

libri

menti a Chry-

Psal. cxvii, in

xx

hcec verba Apocal.

tom.V pag.

,

12

,

a Chrysostomo

et in

416, ubi Montfai/conus

margine assignat Dan. vn, 10;

nam

et ibi

eadem verba leguntur Latine.Grcecanonnihitd/fNam in Apocalypsi legilur, fatlh hvWir Daniele apud Septuaginta, ptfiXoi fc&x; in fepav bpov ; apud Chrysostomum, ^eXot fatfafitpxi, Epist. 11 S. Petri laudat Chrysostomus Hom.xxut ferunt.

in

Acta

Apostolorum,

ut observat ipse

Mont-

s

pergetjoca p/eraque

libris

moaum

205 At videamus, quo

J

S. Pctri

nominato adscriptas fuisse. sicut Luca?, qui intcr EvangeUstas erat nominatus, deindc liberActuum adscribitur, quam tres ex Catholicis Epistotis tantum arfmitti, neque addi quanam illai ex septem, aut quorum sint auctorum ? CetHe ho3C non erant viri sagacis, sed supina laborantis

tractaverit

AUCTOKE

quisquis Montfauconi vestigiis

i?isistere volucrit ,contendere

ex

10.

credat, tres ex Catholicis Epistol/s Joanni ante

ce?ise?Uur,

fuisee habitos

cum pro Apoca/ypsi tum pro sccunda Verum

m,

Pet.

sed canonica esse non reputabantur. Inutile ti/r fucrit plurrs locos assig?ia?'e.

Job, nisi fortepag. 316, ubi /ibri prophetici re-

sostomo non

II

:

Ducwus ad marqinem,

Lo?ige p/ures locos assignat

non plures quam tres agnovcrit Catholicas ? Cur illaru/n Epistolarum auctores ?io?i nominat, sicut ScriptOres aliorum librorum Novi Testamenti antenominavit, si nihil hic exciderit ? Quis non potius 5/

;

,

S. Scriplura;

443

itji-

207 Prayfcrea,

/icet admiserim Epistolam se- pro canonicis, duas posteriores Joa?mis, Judce ("W^enta yimt f" w "" Episto/am, atque Apocalypsim Joannis, raro arf-

cundam

Petri,

fuisse pro Canonicis si

Chrysostomo func ;

if/os sacro?

a

S.

certo

Ubros ?ion

Scrip/ura

1

Joanne habitos.Etenim,

modo inspiciamus indicem generalem locorum

Scriptura- sacrcs^qum adhibentur in duodecim tomis S. Chrysostomi,s?'cH/ habetur apud Mont-

fauconum

in fine

tomi decimi

terttij

videbimiu

K

nuUus assignatur locus, nisi unicus in Opere imperfecto, q uod Chrysostomi ?ton est Vullus allegatur ibi ex libro I Paralipomenon, nisi tmus ex Homilia, quam in/er Qpera rfu/rfa rcposui/ Montfauco?ius : nullus omnino ostenditur ex /ibro Rttth

rfc horum librorum auSyri nec ulli 'atholicidubitarunt umquam. lidem quoque recensentur in Synopsi, de qua disputamus. Non minus in illa Synopsi recensentur libri Tobia et Judith : nec tame?i ullum illorum tocum ex genuinis Chrysostomi Opcribus habct index Montfauconi. Ex /ibro Esther unicum assignat locum.Sic alios quos-

prophetia Abrfia

Atqui

1

.

ctoritate canonica nec

dam

(

libros raro attegavit Sanctus, u(

Scrip/urce

Judicum, secundum Paralipomenon et Ca?itica Canticorum. Fatcor tamen /m- dumtaxat consuluissc i?tdkem, cui non otunina fido. libros Josue,

Nam

libri

Machaboiorum

ibi

nc quidem compa-

de Machabceis homilias contineat tom?/s secundus, atque
trcs

208 Hcec igitur hunc sunt,

aut

u/

iir/ii
numquam

iu fuirni allata

r.iistioict,

libros

il/os,

tantum

fjuus ?'a?'0

a/legassr rfrprchntrfitttr Chrysos-

itnm

alios

et

atiquoi Ht?ros

rato laudat S>ntrtii>-

tomus, idcirco ab eo p? o canonicis Imhit-is non fuisse : ?iam passi/// quaerebat faciliores sacrte i

Scripturte locos, iioii

bros.

ad docendum ; sed quodam adhibere U-

aptioresque

curabai omnes ordine

Ut

F

sttirfiosus lector

perspiciat,quam fragile

argumentum, inspiciat indicem generalem locorum sacra? Scripturo? Operum S. Augustini.

sit

IMdem

ru><> item

assignatas videbit Epistolas co>

Joannis Apocafypsim, licet maxima sit moles Operum S. Augustini, Inde tamen inferre non possu/nus, /to/i ag/iovisse S. Augustinonicas

et

num

canonicam auctoritatem illorvm li/>r<>nt,n omnes enim Scriptur/s rano/ikis aiiiiuiurraidur ab ipsoS. Augitstiito ttana cap.

vm. Quare

tum Montfauconi

>/
fib.

II rfr

Doctrina Chris-

inutile est rffurf

argumen-

pro/x/sitt/ii/ /tostrur/i.

209 Itaque non utterius inquiram, quoties U- Quatwi bros iltos laudave?itChvysost(n\\us: sn/ e/


utruni so/irfa sint argumcnta, qu/bus Monffauro-

tholids fitissi

nus probare canonicis

nititur,

non fuisse

qualuor exseptem

Ejiishrfis

in ecc/esia A?itioche?ta et <>p"rf

Syros

1

Epistulis V"-

chur

nofl

intfo«

m m

|

TORE

DE

Intrcpi>'de id Syros admissas lamquam canonkas.

M

At ecclesia Ant.ochena ille asserit Epistolas Joannis quatuor illas supramemoratas lmo priadmittebat, non Chrysostorai tempore quidexn Justistinitenax propositi, ne tempore adoptaven illas adhuc verbis

:

.

niani imperatorifl

modo quod Svrorum proprium erat, ut mns. Hfin o/mtio yioutfauconi ieviterprorsusest VI p. 417 asscrta, licet paulo post in eodem tomo Uomiliam in tlictum iilud : In quapotestate haec idebi

argumento Antiochim habitam contendat,

faeis/v, sic

disputans: Innuit Tillemontius Bomiliam

lam posseSeveriani

esse,qui

il-

coram Chrysostomo episco-

archiepiscopo Constantinopolitano tunc pus concionaretur; sed non advertit Tillemonubi ha>c in ecclesia quadam dicta fuisse, tius,

et terl.ia Epistola inter canoni-

Joannis secunda de Ancos libros non admittebantur, id quod tiochena ecclesia verum, certum, exploratumque est, utjam vidimus in Diatriba in Synopsin de Constantinopolitana vero ecclesia supra ;

nemo, quod sciam,

guam confidenter rum confidentia te

Vides, opinor, lector,

dixit.

fasc asserantur. At,

ve dicto-

dccipiat, ostensurum

mereci-

argumenta, eamque esse improha-

pio, levissima prorsus et inepta csse

opinio

fjuthus

bilr.tn rl ut

canonieai

adtnissas, mt-

muir probat

illa nititur,

fundainvitto dcstitutam.

ipsa llnnulia,

sumptum

est.

iii

i

e.r illa

allegata verba prmmisit, de~

Nflm

num. &pag. 430 aucIdem ille presco (JoanEpistola sua scribit. Prima

in illa

tor incertus itadisserit:

nes

Evangelista) in

autem Epistola interea quje in Ecclesia recipiuntur, non inter apocrypha recensetur nam secundam et tertiam Patres extra canonem po:

Primam

nnnt.

Joannis esse

vero Epistolam

non

esse

Chrysostomi,

ita

loquens

:

Chry-

omnimoda styli diversitas, tanta scilicet, quantam vix alibi umquam deprehendas. Verum homiliam esse presprobaiex verbis

allegatis in

Monito prcevio, quia, si ipsi credimus, ecclesia Antiorhvna ito/t ai/mitfvbai duas postvriores Joan'

nis Epistotas, ut

C vitiosm Mont«ftv

fauconi lns

i

'.

: Apud Syros v.dehcet Jarepermntur, non nisi tres prsdict* P^es illos aliw q««PI>e cobi PetrietJoannis numtellioamus ne quidem habentur.W oportet solum auctoritas, ZsTondem sit h«c omnibus Eplstolis Cathot de

videlicct probavit

:

Zu^quiTopographiam

Catholicas Epistolas

ex

Antiocheni aut Syri esse

aliunde

Homi-

ostcndcrit, prwdictas

Epistolas in Syria fUisse rejectas, et in aliis

om-

admissas. Frustraitem exiisdem crrbis infvrrv ronatur. i'n Si/ria rf Antiovhia* adiiihtts

ecclesiis

missas non fuisse posteriores Joannis Epistolas, cvrto aliundr ostcndrrit, Uomiliamin Sijria

itisi

habitaiu esse, et dit/tio,

ar

quidem a

drmum

vcrba

inari/iualvnu qutv postva

rationem ediderunt, Catholicarum Epistolarum

hbrorum, aliquam habuit. Quin etiam quotquot canonem habent, locum qui in divina Scriptura texuerunt,

scriptis,

iila iii

vi^ount

,

alihi

non

Cathotico cssv

et fide

additionem

voittc.rtuin

SomiUtB vcrha dir-

minus c.vpvdifam, et vo.r, s-oxsvonon faviiv rcpcrietur, ne inter bar-

barus i/uidvm.

Eqyptii,

Yidvamus modo , quid uitcrius ailcget Montfauvonus in lattdata f)iafvibajitostvnda( qua212

tuor

v.r

svptcin ranonicis vpistoiis rcjcctas fuisse

in Syria. Affert

dubia locarunt

;

nimirum

dubias

illas

pronuntiarunt. Similiterque

Severianus episcopus Gabalorum in libro contra

E

illas proscripsit, clc.

213 Bcec pteraque falsa sunt. At audiamus qui dc Kpintolis Catholicb Montfauconum ipsum, qui hunc opinionis sum ptane nugatur habet auclorcm : Hic sane Cosmas non accurate

rem

agit.

nullis

Nam

quod

ait,

fatente MontEpistolas Catholicas faucono,

veterumCommentariisillustratasfuisse,id

perperam dicitmvDidymus enim Alexandrinus integros in septem illas Epistolas Commentarios Hieronymo.... De Irensei quidem

edidit, teste

si

quidem illum

umquam

Quod ad Athanasii vero canonem, miror Cosmam, qui Epistolas ejusdem festales perlegerat, quarum fragmenta multa lib. X adfert, non advertisse canonem edidit, nihil superest.

Scripturavum in trigesima nona haberi ubi Epistoke septem canonicjf; inter Scriptur» sacras ,

quidem nulli suspicioni obnoxios, recensentur. Hactenus Montfauconus, qui hinc polibros, et

guam exiguam fldem mereatur quem allegat, tam

in iilo ipso toco,

clare a vero aberret.

Attamcn hunc solum habet auctorem Montfauconus, hunc opinionis suce dttcem, eique adjunxit circulum mox improbatum. 214 Maiim cgo audire Athanasium, qui tom. I Operum ultimce cditionis pag, 962 sic habet in catalogo librorum canonkorum : Postea Acta

Apostolorum, et Epistol» Canonic
:

cobi una, Petri du»,

qu& Aponempe Ja-

Joannis tres, Judsa una.

Malim item audire eritditissimum in sacris Scripturis Bieronymum, gui in Epistola ad Pauii-

num ita toquitur ; Jacobus, Petrus, Joannes Judas, septem Epistolas ediderunt, tam mysti-

casquamsuccinctas, et brevespariter ac lonoas breves in verbis, longas in sententiis ut rarus -

sit,

auctoritatem Cosmcc Mgyptii,

qui non in

earum

lectione cjecutiat.

Consonat canon «0 concitii Laodiceni seculo iv habiti Nazianzenus quoque Carm. 33 septem Epistolas canontvas t/vuuiitis Scripturis

annumerat,

tioncin rrddttnt

Cosnvs

illas inter

Lugdunensis episcopus,... Eusebius episcopus, Pamphill, Athanasius Alexandrinus et faamicus episcopus, Iconii Amphilochius et Seleucum miliaris B. Basilii, in Iambis suis ad Irenaus

;

viro

trunscriptiiittr irrrpscrit. Cvrfc atlata

nec aitttotitas

iis,

qui in divinas Scripturas

Cosmas, cum

certo

nemo Commentana

reponi. Certe bus inter dubias ab Ecclesia

tuit colligere,

uisi

^^

Christtanam Cosmat

Pwfattonecap. vhxc Mgytiiedidit. Quippc quod de Cathoprobandum, perinde scribit:Non decausa, Qua Cosmas. Iicis Epistolis habet losmas, mquit mittimus, obsca-o? Silentio autem temponjam inde a pr.scis in

in Dialriha

inferre nititttr,

qmm

SK*^"i—

Synopsi prcemissapag. 309. Qua autem ratione idibidem ostendit? Ex iisdem iterum verbis hoc modo: Bomilia illa estpresbyteri Antiocheni: in Antiochena igitur ecclesia non admiltebantur secunda i'f trrtia Joaititis Epistola. 211 Aut ci/o dialecticam non intelligo, aut in ritioso rirculo ambulat Montfauconus,prcesertim tiun alia argumenta, gum idonea sunt ad altcrutram partem probandam, non attulerit. Frustra liam,

ha-c veroa

canone Scripturarum,

sostomi certe non esse, arguit

byteri Antiocheni,

ZuZ produat

,

omnes consentiunt. Fatetur Montfauconus, Houiiiiam

imperatoris.scnbebat .Ex nui tempore Justiniani autem

Judaos

Prtmum Montfauconi argumentum

210

ET DOCT.

EP.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

(

uti ynm BterosolymitanusCatech.vr.Mitto Auqu-

stmum

aiiosquc patres, quia

Montfauconus

et

ipse

non duhitatdc canonica auctoritate iilamm Epistolarum a plerisque antiquis agnita.

Verum inxxin et ex Carmine lambico ad Seleucum

quict aliquis ex Euscbio t

Amphtlochto

in

saltem habemus, usquc

iib. III,

cap.

ad seculum

iv

ab aliquibus

F scribitque

contrana Athanasio, llieroinjnio,

Nazianzeno

, :

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMHRIS.

dubitatum. fuisse de canonicaauctoritate qtta-

hits

tuor Epistolarum Catholicarum ct Apocatypseos.

Eieronymusipsein Catalogo Scriptorum

sUeorum

in elogio S.

de auctore

rum. Ha>c vera tiotiem.

fuitque

homo

pamm

doctus

esse lubens admisero.

At

dubita-

illam deinde non diu viguisseapud Catho-

quam Quod

kujus bits;

ipsius Epistolu-

depositamque a S. Ilieronymo, tam ex aliorum scriptis ostenditur,

licos,

215

aliisque Vatri-

ecclesia-

Joannisse dubitare ostendit

duarum posteriorum

ad propositumno-

vero unice factt

ronymus illis

asserunt,

apud Syros

quam apud

fuisse,

macjis dubitatum

alias nationes.

Hoc

Cosnue uon credimus, nisi fortasse intelligatSyros Jacobitas, hcereticosEutychciis et Severi irjitur

Nec tanta fuit eruditio illius Cosmcp, qui ex mercatore monachus factus dicitur, ut necessesit dicenti statim fidem habere, idque in eo ipso loco, ubi in varios labitur errores. Certe Surus erat S. Ephrem, ct Chrysostorao fere consectatores.

temporaneus, sivepaulo antiquior. Ephrcmtamen et

Apocalypsim

et

secundam Pelri Epistolam fre-

quenter laudat, ut videri potest inOperibus ipsius

nuperrime recusis, prcesertim in Grcecis, ubi t. 1 pag. 76 ex tertia Joannis Epistola recitatur totus versus quartus.prcemissis hisverbis : Ait enim Scriptura. Itaque Cosmas Mgyplius aut non lo-

quo usus

quo

AUCTORR

y

est e.tiam au-

sive ipse Ohrysostomus,

arfChrysostomum

Scriptww

libros,

Laodicenum, Ephrem Syrus, aliique Paante ipsum admiserant, quosquc Hieronymus

littm tres

Augustinus Sancto nostro contemporanei agnoverunt. CeterumquaminutUis ad propositum Montfauconi sit tota illa machina, satis liquet nam omnia, quce certa esse debcrcnt, ut argunientumaliquamviinhaberet^untprorsusincerta^ et pleraque etiam improbabiUa. 216 Verwn Moutfauconus alia addtt argumenta, eaque meliora. Nimirum producit ex Syet

,

Hic tamen observo, nomen Thare Chrysostomum scribi 0a^a, in Synopsi vero

at ea est levis mutationominis. 217 Tertio in Compendio Deuteronomii kabet Synopsis pag. 337: Hic jacet illud u Saera « MaJedi» ctus omnis, qui pendet in ligno » * Q u ia ergo S riptw&alte-

0apa.*

.

maledictio prolata erat ineos, qui non servarent Legem: « Maledictus omnis, qui nonmanetin

omnibus

inhoc libro » * de Lege loquinec poterat Christus in hanc incurreremaledictionem, implevit namqueLegem; »

scriptis

tur Moyses

:

cap.

iii

tom.

sive

X

alias reperi, nisi aputl

quem certum Verba jungo

est ita legisse

in

Chrysostomum, exemplari suo.

prout aliegantur «Chrysostomo,.^Et accepit Tharra Abram et Naehor fi-

ipsa, :

Lot etc. Haec tam singutaris iectio ter in eadem Homiiia deinde repctitur, ct liabetur in omnibus omnino Homiliai illius cxemptalios suos, et

*

Deul. \\\ii.

2G.

in Epistolam ad Gatatas pag. 700, ubi loms allegatos

diu versaverat, ita subjiciens: \t Christus hanc maledictionem (non servata? Legis) altera

satis

permutavit, quse dicit « Maledictus omnis, » qui pendet in ligno. a Quoniam igitur qui pendet, maledictus est, et qui Legem transgreditur etiam maledictus: non oportuit illum, qui male:

dictum

illud erat sublaturus,

maledicto

verum pro

:

erat raaledictum,

obnoxium eidem

illo

quod

aliud suscipien-

et suscepit, per

quod illud aliud sustulit etc. Hoc quoque argumentutn mhiimc vidctur contemncndum. 218 Plura dehule brevius loca ajfert Montfau- adtnodwnproconus, quibus ostendit,

Synopsim

a/iis intcrpreta-

babiiiasuntad

thnibus Chrysostomi mire consentirc. Initio SyGhry&ostomo nopsis Geneseos dicit, tilios Dei in Genesi dici vindkandam eos, qui a Setho orti erant,et hunc locumPsnlmi

Ego dixi dii estis. Idipsum vero pluribus Homilia xxn in Genesira, allato eodem Psalmi loco. Ex Ilebero Hebraicam linguam affert: dicit

nomen quo

in

accepisse, dicit hic eodem fere modo, Genesim (Hom.xxx) pag. 300. Utroque

etiam loco observat,

in I/eberi

antiquum idioma. Utroque BaguXwv

familia mansisse

loco observat,

vocem

confusionem. Hoc observo, quia vox Hebraicaest liabel, Graca apud Septuasignificarc

Commentarioin Genesim p. 357, Pauli loco. De Hliabus Lot idem hic paucioribus dicit, quod pluribus narrat in Genesim pag. 153, 451. Allegoriam de natalibus Phares et Zara? eodem modo hic explicat, atque Commentario in Genesim pag. 593, 591. Id quod circa finem Synopsis (Jeneseos dicit Sicimam a Simeone et Levi captam fuisse, id

2iusquam

Deut. xxi.

Chrysostomus

affert

Chrysostomi Operibus. Pritno malcdictioGen. ix >'. 25 e£26m Gabaonitis complctam docet Synopsis, idcm quoque asserit Chrysostomus in caput n Isaiw tom. VI pag. 19. Hcec est senteiitia Chrysostomo propria, inquit Montfauconus, quam apud cseteros eeelesiasticos scriptores non memini me legere nempe maledictionem Chanaani in Gabaonitis impletam fuisse. Sccundo locum Gen. xi, 31, Tulit itaque Thare Abram filium suum etc, alio rnodo, quam habetur etiam in Septuaginia, affcrt Chrysostomus Hom. xxxi in Genesim, et rursus iilc locus sic allegatur in Synopsi : nam utrogue loco Nachor cum Thare et Abram jungitur. At Nachor ibidem in sacrw Scripturw exempiaribusnon reperitur. II'inc Montfauconus : Hanc porro lectionem ;

'

23.

maiedictionemmaledictionecommutavit,suspen-

ghita t6yxuo[ s.

aliis S.

gandi,

sus in ligno. Ptane simitia, sed fusius expticata,

nopsi loca aliquot sacrce Scriptura?, ostenditque ea ibidem illo modo exponi, quo exponuntur in

nem Chanaau

s

ut ex

ratio.

"/;?«/

dum

quos Athanasius, Nazianzenus, Cyrillus Bierosolymitanus, conci-

simi-

hmc

argumentum Montfauconi rcdigitur ad circulum vitiosum. Porro argumentum tot vitiis laborans

cerit sacra?

r.r

:

hoc et ex praicedentibus argumentis probari videtur. Ita ipse, et sanc verisimilts admodum est

fieri

spectare credidissem ittquisitionem illam, a?i, ut leviter asseruit Montfauconus, sanctus Doctor reje-

ntcnta

Chrysbstomus ntebatur

quitur de Syris Catholicis, aut faiiitur, totumque

potuisset brevius refutari, nisi

tituditie

445

hic locus sic expresstis fuerit in exornplari.

ctor Synopseos,

.

:

strum, nec Eusebius, nec Amphilochius, nec Hie-

de

Alia argu-

,

obtulit

Quod ad decimas spectat, qua; Abraham Melchisedeco, eadem brevius

hic dicit, quas in

eodem

allato

B.

ipsum narrat pluribus Homil.

xux,

Haec porro lectio capitis nopsi »

habet

sic

veniat

is,

«

fos iv

Nam

:

ulii

quidem boc

Gen. pag.

o:jt.

v. 10, quse in

$

cui repositum est; »

fertur a Chfysostomo riant.

IXGji

in

fafaemi

Sv-

donec

;

semper

sic ef-

vero scriptores va-

ipso

modo legunt In

;

alii

Exodo,

Yero

:

quod

dicitur in Synop9i, inanus Moysis extensas,

n.0j)

a.j; o!v

quaa victoriam

Crucis fuisse

Homil. in

:

illml

zk

inoxE[[ji£va

Israelitis

out(|j.

pepererunt

,

figuram

hoc ipsum refert Chrysostomus :

"

Pater,

si

possibile est »

pag. 20. Hactemis Montfauconus recte

t.

III

et verisi

militer.

219

IJiscc

qum midtum afferunt ad Synopsim Chrysostomo viu-

argumentis ,

verisiiuii.it udinis

alia

obwuu

tiones rerisi:

ribus,

cum

editis

tum manuseriptis,

teste Mottt-

faucono, ita ut nihil dubii subcsse possit, quin

dicandam, aliai qucedam adduntur uhscrrationes minoris momenti, ncc tamen /irorsus inutiles : ut

quod

frnittti'iiii-

mtgeiite!.

iii

:

.

DE

446

AUCTORE J.

JOANNE CHRYSOSTOMO lt

Chrysostomus quod auctor Synopscos o>que ac obser legalemSabbaU mpetat; raro Judmos

wm

S.

S.

rutUmem p,

»>>

eaComis

loco tudine liistoriam texit, ut exeinplaris est, autem Verisimile possit. hac in parte haberi aic in ipsinii fid usiim suum totarn Scripturam

aeeepisse

ex

ChTyBostomum,mihisufficerevidentur adpartem

iiiiD

Operis probabiliter adjuEicandam

Joannni Chrysostomo; imoetiam ad ei attribuenda illa omnia, ijtiti' ex codice Coisliniano cdidit Montfauconus.

:

jxits

altera.

codice adscribitur,

in

\(i,,t

illis

guogue

nve

mox

eruditum,

et in

Ego

styli,

guce

sane,

om-

Ula, S,

qua "lim

ithanasio

attributa fmi.

ex

illo

codice excidissent,

guam

codicc Lugdunensi sintaddita

C CUffl

omnia Athanasianis similia? Non video sane idoneam posse rationem afferri,cur illa omnia magis

pseos,

tom.

tttr in

tadem

codice composuit, et alia potiusinaltero

pcrta in Coisliniano

haud

Montfauconus, parsgue Synoedidit, spectet ad auctorem illius

221

pag.

126 novissimte editionis Pari-

partim desumo. ln Diatriba Synoesse,

hac in solo codice nimirum Synopsim in

LeYiticum, Epilogum in Synopses librorum Hegum, Synopses in 1'aralipomena, in Esdram, in Esther, Tobise,

Judith, Job, in librum

Deinde pag. 513 observat, omnia fere hic enumerata onsonare cum Synopsi S. Athanasio attributa, ita scribens: In Sapienjj»,

in

Proverbia.

<

YoroSnluiiu.ius, in Sapientia, in Siracide,

Esther, Tobia, Judith,

eadem

ipsa est, hcecnimi-

cum illa, quce attributa cst Athanasio, Idem moz dieit de Synopsi Levitici, saltrm qiioad magnam sui partem. ttttmdem ferc rui/t

Synopsis

sitnilitudinrm pag, 861 notot dr Si/ntipsi in

Po-

ralipomena,

ct pag. 862 de Synopsi in Bsdram pag, 866 de priori parte Synopseos in Job, ac demwn pag. 858 d% Epiiogo in tibros Rcyum. EceC omtiia colfat/onr utriusque Synopseos vera esse ,

rt

dc/iivlicndi.twrcptistameu paucis.

Xam

Sijnopsis in Siracidem sivc in Ecctesiastkum sotis divrrsa

religua. Contra Athanasiana in

nam

collcctor ali-

multorum sacrce Scriptura? librorum deesse compendia, cx Atltanasiana lacimas illas implerepotuit, ut alias non raro factum videturin codicibus in codice

dictis

:

tidditu,

videret in Synopsi Chrysostomiana

Mss. Dicendumigitur

Lugdunensi reperta

liliris

cum

quis,

dici potest, cur

Rationes hujusce opinionis ex ipsis Mont-

prtevia pag. 808 fatetur,

libros

difficuiter

prcefatione editoris.

fauconi /isi

II

ubiSynopsis illaS. Athanasio abjudica-

siensis,

sit

crediMleest

omnia,gum in Synopsi Athanasiana reperiuniiia omnia ex Cur illa magis quam reliqua in codice illo uno codice deprcetermissa dicamus, si idem scriptor sit, gui re- leta, et non

editione miscuerit

mu$

fnr

ad assercndum, cx Synopsi Atha-

tur.

Synopseos, quce S. Athanasio fuit attributa, quamgue in Operibus S. Athanasii editam hnhc-

.uin

jecturam Montfauconide translatis ad Synopsim Athanasii vulgo dictam partibus illis Synopseos

illa

nibus diligenter collatis et consideratis, dubitare neqUBO, quin duorttm scriptorum O/iitsruft/ iit sua

f/itfiit

E

fauconus, Rationes hujusce opinionis studioso lectori examinandas subjungo. 223 Primo in codice Coistiniano desiderantur neque enwi

Operibus Chrysostomi tantopere

clara mihi apparet et manifesta.

illius

,

de

Miror, v/rum

versatumj non observasse differentiam

Nam

esse.

nasiana in codice Lugdunensi sitpptetam esse illam quam Chrysostomo attribuendam credit Mont-

Atmiror,Montfauconum non vidisse, eadem argumenta non militare pro iif, qum ex ftjdicr Lttt/ditneiisi.

magnam

satis evidentia

fiuxerunt.

so/o desumpsit

gum legun-

recenter editce.Contracxistimo,non deesse indicia

et

simf.

duabuspar-

tts,

noste Synopseos auctore jetatelonge

de interpretatione locorum aliguot dicta Omnia enim argumenta ex illa partepro-

stt/ft,

cum

Synopseos scriptorem mferiorem quisquam. puto, dubitabit, esse, nondubito, nec aut majori antiquitate de disputare fWolim hic enim id minori utriusque Synopseos : neque cannecessarium est adpropositum nostrum. At conesse ausim,improbabilemomnino dide edicere

tuatum

S.

recte congruunt, quce

consonare

pses librorum

auetori, cui

videtur Chrysostomi

illi

\

Auguroripsum Montfauconus parj. 313, auctorem)Sjnoque inquit, illum (Athanasiawe hujusmodi ex nostra Synopsi mu-

de re totaju-

codtcB edtta,

«^ **™S o^anosm

istud

emerserit; inde nova, ut dixi, prodibunt argumenta, queia verua totius Synopseos auctor de-

Part Bynop-

An ha>cpars

,

i

teoB,

^

Atha-

olim attnbuia. tur in Synopsi S. Athanasio ex attera ex illa videtuT aiterutram 299 Hinc certum est priori addita panem. Agnoscit etobservat

Synopaim atque compendium redigisse. Si porro tenebris N.i\ reetamenti Synopsis aliquando ex

B

memoratis,

tibus

Xunc meum

cst

^^~ Vf^JP^^

Lurjimensieditasunt, exceptis forte

maximeque Pauli, loca affert nimis jejuna Synoad explanationem apta. Nec justa pene maxime Pentateucho sed in psis est,

ipse.

*™^™

guidem

codtce colligo,omnia illa,gumex solo

Seriptura,

dicium studioso lectori candide exponam. 220 Qugb allata sunt argumenta ad ostendendum consensum inter auetorem Synopseos et

his

tota

cZnianocodicidefuerit, uti

aliquando

prehendatur. Ita

Proverbh

Synopseos in Job, videre ilummodo habcnt penes

clara joetomi eeaedeprehenfflturMtapiirB, referat, compendio res m. est. Ktsi vero tamen interpretem agit, rea explicat,

e1 alia

in

Synopseos. lationem alterius instar

quod Chrysostomilitudinum copiam, qua uti solet lllud exquirere rmis, Ln Synopsi et compendio dictio Verum quaerere. esset nodum in marpo v

Svnopsis (Athanasw ad-

haTpauca habet ad verbum

r

D

ejusdem auctoris utraque non videatur

ipsejwm/

magnl facereetfrequenteralleqet.Destyto Stylum autem Operh sic disserit Montfaucmus: et siverborum illam spectat, profluentem

n,,

DOCT

ut et alia antiqvh subinde ouussarn,

m epta tegaUa, odservet; Pauli Epistotasosten-

dat

EP. ET

est, Athanasianaillaomnia Lugdunensi reperta esse, quia ibiaddita sunt ; non vero inventa in altero codice, quia Chrysostomi, aut certe ejudem non erant auctoris. Secundo Stylus iltarum partium plane congruit cum stylo totius Synopseos Athanasiance

non vero cum

;

stylo

mus.Ilaquepartes

Synopseos, de qua disputa-

illce

spectant

ad Athanasianam

Synopsim, in gua editm sunt, et cuisunt conformes non ad Chrysostomianam, cujus aliis par.

tibus nullo

modo congruunL Hoc modo

est osten-

denduiu 224 Auctor Synopseos Athanasiance in Synopsi prtsserhm cum singulorum librorum cxpticat nomen libris impo- ilta,
rit,

quisquis

Synopsim Athanasianam voluerit

spicere.Contra idnutlibifit in

iis

in-

compendiist quce

ad Chrysosfomianiam Synopsim certo pertinent Inspice , iector erudite apud Montfauconum ,

Synopses Gmeseos, Exodi, Numerorttm, Deuteronomii, Josue, Judicum, Rttth tibrorum qua}

tuor

Regum,

Siracidis sive Ecctesiastici Jeremice, Ezechiclis, Danietis, Osee,

Joel,

lsaice

Amos, Abdice,

:

:

DIE DECIMA Abdiaj habent

,

Jone

,

Mickcece

,

Nahum

QUARTA SEPTEMBRIS.

quce nihil

,

cum Athanasianis commune,

et videbis

ipse, nullibi

rationem assiqnari, cur Genesis, Exodus, aliique libri sua sortiti sint nomina. Considera deinde Synopses Levilici, Paralipomenon, Esdraj, Esther, Tobii sive Tobice, Judith, Job, Sa-

Proverbiorum ; et perspicies, ubique ab rationcm dari nominis libro impositi. Accipe pauca exempia. Synopsis Levitici ita orditur Leviticus vocatur hic liber, quiaproprie et pecupientice et initio

liariter totara Levitici ministerii

formam

conti-

Paralipomena tale est : Paralipomena vocantur, quia multain libris regnorum net, ctc. Jnitium in

prsetermissa in hisce libris continentur. Hisce confonnia sunt initia Esdra> ceterarumquc synopseon

mox dictarum, idemque fitpcr totam Synop-

sim Athanasianam,

in

qua omnia

illa

compendia

reperiuntur, excepta parte posteriore in Job, et

additione

quadam

in

clareinsinuat,omnia in codicem stylo congru-

ant

cum Atha-

nasiana, non

vero\cum Chrysostomiana.

B

Proverbia. Hic character

ex Synopsi Athanasiana

illa

Luqdunenscm

225 Prceterea

m

translata esse.

Synopsi Athanasiana passim

aqitur de auctoribus, f/ui libros singulos conscr/pserunt, el habetur ratio chronoioqicc. Ba?c pcrspi-

cimus in illis, qiue ex solo codice Luqdunensi edidit Moutfauconus ; non itcm in iis, qua* Chrysostomo probabiliter attribui possunt : nam in his neque auctores assiqnari solent, nisi hi leqantur in ipsis titulis, neque itlla assiqnatur chronotaxis, nisi subinde in historiis referendis. Adhcec stylus alius cst in editis ex cod/ce Coisliniano, alius in additis ex Luqduncnsi. Eic planc conqruit cum stylo totius Synopseos Athanasiance : ille libcrius fluit, estquc hominis cloqucntis, muitaque celerrimc percurrentis, at non raro subsistentis ad aliquid interpretandum, aut locos aliorum librorum alleqandos. Neutrum facit Aihanasianm auctor Synopseos , sed passu fere cequabiti incedcns, Ubrornm nomen, auctorem, et contentum breviter enarrat. Demum Synopsis Athanasiana in reliquis libris toto coelo differt a Chrysostomiana, fatentc Montfaucono paq. 313; et tamen illain omnibus partibus sui est satis similis et ejusdem characteris. Nequeunt iqitiir partes illce, in Chrysostomiana

edita?

sunt

ceteris

,

esse conformes, ut revera

non esse conformes jam

Hac de causa prorsus

rnihi

226 Illa vero, qute in codice Coisliniano inve-

Recensentur partes,

qux

attribui pos-

sunt Chryso-

sostomo

nit editor, probabilitcr

suum

utiliores fore credebat,

Synopsis revera sit Chrysostomi, crediderim, potius concinnatam esseadusum proprium,

si dicta

quam

a
ipsam cdc/tf/am aliisque comm/tnican-

dam. Hinc

facile poterat imperfecta rel/nqui, quia alim qraviores curm urqebant. Binc etiam fieri potuit, ut diu tateret, quod ed/ta non esset a Sancto, necsmpius e.rscripta. Hinc dcmum valde

dubium

cst, an i/t retiquos omnes Veteris Testamenti tibros ct in Tesfament///// Novum simUes Synopses umqunrn *r/7/;,s>r// Chrysostomus. So-

VI cap. mrecenset aliqua Chrysostomi Opera,m d/aconatu scripfa, ut libms dd Sacerdotio, et ad Staqirium qxtos anteaseriptossuo

crates lib.

,

loco probavi

;

deindc de incomprehensibili Dei

natura, et de commanentibusmulieribus. Tm/m qua? de lncomprchensibili natura D>-i habemus disputata a Chrysostomo, dieta sunt adpopulum Antiochenum, quando erat presbyter, sicut etiam

contra Judaeos varia tunc eomposita videbimus, licet Socrates dicat,\ihrum contra Juda;os a San-

dum erat in lectorum ordine. Decohabitatiom mulierum cum clericis in episcopatu probabilius egit Sanctus, ut suo loco cto scriptum,

mumde

ostendam.

§ XVII. Sanctus presbyter consecratur, et preedicare incipit;

mira

ipsius humilitas in pri-

ma Homilia elucet.

D

e suscepta

n

S. CJirys»storau

sbyteratus, ac qcstis

m

diqn/tatv pre- Sanctw

eo gradu, Palladius

brevissime aqit in D/aloqo p.

ita scrjbc/is

12,

Chrysostomo adjudicari

dulcesceretejus conversatione scopo presbyter ordinatur.

annos

Synopsis Geneseos, Exodi, Numerorum, Deuteronomii, Josua?, Judicum, Iiuth, tibrorum quatuor Requm sive Iteqnorum, ut vocat, excepta tamen appendice illa chronoloqka, quwi/icitoatur paq. 358. Si posterior, et major pars libri Job,

tiiis

qum inchoari potcst paq. 3G7,

inventa

sit

in codicc

CoisUniano, illam quoquc nolim Chrysostomo abjudhare, uti neque Syuopsim illam quasi secun-

Proverbiorum, qutB inchoatur pag. 379. At non clare edicit Montfauconus, anpartes illas in-

dam

venit in codice Coisliniano; sedpotius contrarium, si accuratc locutus est pag. 308- Ihter Synopscs

Chrysostomo probabiliter attribuendus etiam est Synopsis Ecclcsiastici paq. 380, nisi et illa Coisliniano codici forte defuerit, quodnon dicUMontfauconus;ac demum omnium Prophetarum Synopses, quce exstant. At quinque posteriorum Synopses omnino desiderantur ,uti et Psaimorum, aliorum alioquot t/brorum Veteris Testamenti.

in

illustrat

;

ollulsisset (imopovitaenormaclerum Antio-

hoa sapientiaa sale condiens,

hos doctrinailiurainans, cibus

irrigans.

a Flaviano epi-

Cumque duodecim

Antioclme

ecclcsia

effulgeret,) exacta

chensem

;

illos

Spiritua sancti lati-

De tempore

istius

ordinationis

utcumque constat: nam cum Sanctus episcopus fuerit ordinatus a/mo 398, dic 27 Februarii, ut videbimus suo loco, duodecim anni presbyteratus

ad priores menses anni 886. fl/ou quoqueannum utcumque confirmant anniquin

nos ducunt

que diaconatus : neque enim korum initium potest posl menses priores anni 881

figi

li/nc

Baronii/s aii annum :**<; num. 52 itahabet : Boc item anno Joannes Chrysostornus, pnecedontibusprophetiis,

presbyter ordinatur.

.

Colligimufl id ex

Marcellino comite, Leone augusto, etantehosex Palladio in Dialogo, dumaiunt, ipsum duodecira annis egisse in prosbyteratu, antequam crearetur episcopus, cmisulihus Honori'» ijuartum et

Eutychiano, anno Domini 398. 229

i>>'''

sbyter ordino tns iui. :ih(p,

,

Ceterum cum ejus ad doeendum facultasjam

possunt, videlket Conspectus sive pnnfatio Opcris,

et

aliisque dvindc im-

Opus retinquere impcrfectam.Certe,

peditascuris,

inclaresceret, et populus ex saruli amaritudine

sostomi.

C

auctore mine hactenus innotuit. J. S. 227 Montfauconus tamen existimat, totam sa- incertwn mt cram Scripturam a Chrysostomo \n Synopsim an tf>tam fuisse contractam. At non adducit ntlas istiusopi- Scripturam m Synopsim iiivnts rationes, nequc Chrysostomus in Protheocontraxerit. ria asserit, seNovi Testamcnti Synops/m conc/nnasse, aut totius Vetcris ; ideoquc non ausim id pro certo habere. Potuit enim Chrysostomus eos fibros primum contrahere, quos sibi ad propositum

hujus partibus

improbabile est, totam Synopsim, prout edita est a Montfaucono tom. VI, Opus essc S. Joannis Chry-

satis ostendi.

\\1

Nulta Novi Testamcnti iibrorum Chrysostomi no-

Non

,

:

DE

448

229

auctore J.

S.

aut certe circa

inttiwnillim """''

S.

l^psUGeorgiusAkxandr^amquehu^deinde Rem tolam compendto huc secuti sunt biographi.

annus est. ex quo vestrse dissero charitati, et neque centum Scripturarum versus vobis enarrare potui. Bmc dicebat Sanctus tempore Quadragesimae, quando Antiockeni in metu erant ob

seque, ut

quod factumfige387 mense Februario. In hanc quoque sententiam concedit TiUemontius, indegue colligit imperatoris statuas,

disjeetas

Joanni

hymnos recitaret nocmandas-

illi

crearet presbyterum. Deinde quoqueapparuisseangelus asserttur,cique

Joannem

accipere prcecepisse, ut dignitatem presbyteratus ordinatione super ipsa in detrectaret. non

Demum

visa est. caput Sancti candida columba, ut fertur, multis exorqum Hmc summa est miraculorum, eaque de verisimilibus, parum adjunctis nantur causa hic omissis. Ipsa quoqac miracula, propter

tium efficere nequit, ut ccrto fictitia credamus : prmserlim cum ipse Cbrysostomus in prima Bomilia insinuet, se ad sacerdotium fuisse provec-

nequeant addi, prmsertim cum Antiochia discedere debuerit Constantinopolim ante ordinationemepiscopalem, ac duodecim annis Antiochios

videri potest

THlemontitis

docuisse dicalur.

quidem

illis

in

Sanctum nondiuanteQuadragesimamilliusanni fuisse ordinatum; aed illa verecundia, qua 6*«»ctum tunc nsum fuisse perspicimus, non evincit, ordinationcm ita prope Quudraqesimam esse figendam, ut non potuerit tribus aut quatuormensibus prmccdcre, ut ibidem observabo. Omnibus tamen consideratis, uti certum apparet, Sanctum fuisse consecratum ante Quadragesimam anni 386, sic probabilius vidctur, id non contigisse ante illum annum, ita ut ordinatio figenda viileaturcirca initium anni 386 uam § 22 aliquot Uomilias assignabo, dictas verisimiliter anteQua:

humano

tum, non

num.

studio, sed favore divino, ut

235. Aliquid igitur singulare,

aliquid ordtne rtaturali superius

,

quia

illi

plurima ad Sanctnm pertfnentia

alia

omiserunt, qestaque ipsius in presbijteratu lcviter

tantum

Chrysostomo divhiitus nullam etiam faciunt mcntionem, ita ut non statim improbanda sint omnia, qum iili non habent. Laudata S. \i/i refert sinquiares favores

quorum

concessos,

alii antiqui

Epistola dabitur § 84.

232 Ordinatus presbijter Chrysostomus, moj- Sanctus

nisFIavianifuisse, in ecclesiaque ejusdem mini-

nemo

ibi

inflcias ire poterit

:

ad populum habuisse

nam

id

ipsumHomiliae

tunc in ea dictaa testantur. Nominatim Homilia in lutuieut s. Meletiit primosacerdotiiannodicta, ostmdit Meletii gregem, etconsequenter Flaviani Joannis nostri concionibus fuisse instructum, ne-

que uttum ea dc re

duhium. Porro observat

cst

BaroniuSjfuJsse quidem dissensiones inter Flavia-

num

et

Romanos

Alexandrinos,

imo et patriarchas tamen eo esse istapro-

Pontifices,

numquam

gressa, ut fuerit interceptione communicationis

schisma

conflatum

Nam

subjectus.

anathemative Flavianus , spe concordiae tolerata res est

atqueeomodo, quo producta.

coeperat, ad

pluresannos

Ad exsuhndum Chrysostomum inteambigua admodum fuissc

ritu dvrisse suffitiat,

jura

utriustjtte partis, ita

utmultiprube Vatholici

etSancti episcopi, aliihuic, alii oppositee parti se aajunxerint; in xlla vero parte mansisse

Chry-

sostomum, fecisse,

ut

iu

qua semper fuerut, ac demum percum omnibus episcopis

Fluviunus

Catholicis eoueiliaretur, § 42,

runt.

ubipluru de tota

quemadmodum illa

re/rretttr

discordia viderimte'

831 Quce de miracutis in ordinatione Sancti

prt-

ad quod erat destinatus, ""mthnl,lf habuitqueprimam Homitiamadimmensam nonuli n° jiai jumuium munus

cmpit

7,-,

exercerc,

m

*r

i-

;

multitudmem.jyatustune erat Sanctus secundum chronotaxim nostram annos saltcm quadraginta,

men

strasse, concionesque

K

attigerunt. S. Niius Ub. II Epist. ccxciv

aut hosce potius paulo superavcrat ;

Baronius, docens reliquos Greecorum historicos ordinationem Flaviano attribuere, subjiciensque hwc verba: Certe qu^dcui ipsum communicatio-

Prm-

aliorumque minus urget,

terea silentium Palladii

280 De episcopo^quiChryHostomumordinavit, more suo parum accuratus, sic loquilur Socrates vero post obitum Paulini, ab Evagrio ejus successore presbyter ordinatur. Verum hoc de Evagrio ordinatore satis refutavit hiudatus

ordinationem

illam aut prceccssis.se aut honestasse videtur.

dragesimam.

Tandem

C

turnos, dicitur

™°*

apparuisse anqelus,

anni28&, cui illam illigat Hermantius lib. II c. i. Certe anni duodecim presbyteratus tam stricte numerandi non sunt, ut tres quatuorve menses

Genesim, quas in Quadrage-* sima anni 386 habitas videbimus § 18, colligit

Vlaviano

Fiavianus

silentium Palladii, aliorumque synchronorum, non satis certa videntur. Attamen illorum silen-

ex Homiliis

BpisoQpo,

Cum

transfero.

circainitiumanni386 figendam esse ordinationem. Imo nequitcerto ostendi, non esse peractam paulo ante annum 386, sive ultimis mensibus

iu<-sf)i/trr

ordinatiu esta

ouemlaudat,

mense consecratus sit montius Nota 16 ambigue disserit de parte illius a nni, qua ordinatio est fiqenda. Chrysostomus Hom.XVl ad poputum Antiochenum t. II p. 162 secundus Iiic auditores suos sic alloquitar: Ecce

mus anno

U

D non solum Leo imperator, addit Baronius, habet qui unlc Leonem prolixius divinitm scdcadem

quo fere onni Chrysostomus. At Tille-

Baronius,

Non examinat

ET DOCT.

EP.

JOANNE CHRY SOSTOMO

iieratis

vicibus

[*etp«it(mcov

et vel sic ta-

juvenculum aut

adolescentulum se nominat. Verum ea modestissimi Viripropriw mtaiis cxtenuatio movere nemi-

nem

cum

in cadem Bomilia dc aliis qualinon minus humiliter loquatur. Ea Sanctorum nudtorum humilitas, tam

debet,

tatibus suis scilicet est

modeste ac dhnissc de rebus suis loquuntur

et sen-

non pauci, qui nec omati sunt tanta humilitate, nec omnem iilius virtutis in animos tiunt, ut alii

potentiam satis habent perspectam, vix intelligere valeant,

qua demum ratione possint vere

qum

cere dicere,

illi

et sin-

humiliter de se pronuntiant.

Attamennecessenon cst in qratiam illorum humilia Sanetorum dicta supprimere, ac ne illorum quidam causa, qui shnilia Sanctorum verba

F

ma-

ligne interpretantur, ut

morcs

pant. Keutrum faciet mquus ntf/tte

mihm

eomm

inique car-

prudens

et

lector

hmc considerandum subjungo iniUum Hoilhus primw, ubi Sanctus cxplical iwjentem

suam udnurationem de diqnitate sibi collata 233 Itaque tom. I Operumpag. 430 ita orditur: mim

f»

m

-Num \era annt, quae nobis acciderunt? num SamH,sm reipsagestasunt, nec falsi sunius, """"'" neque ou;e nunc fiunt sunt nox et somnia? Anveredies cst et vigilamus omnes? et quis credat, quod die, cum sobrn sunt ac vigilant homines S et abJ-tus, ad tantum ^gnitatisfasti g iumsubvectussit?Namnoctetaha accidere mhil sit incredibile. Tum enim quid«m et corpore mutili, et adeo tenues, nt ne necessarius qmdem suppetat victus in somnis sibi identur mtegns mem bris, et formosi, et regl irm mensa sed quae videbantur, somnus eran

m

SS f^

°*

,

:

et

insommoium

ludibria

:

siquidem

iiaec est

na-

tura

:,

DIE DECIMA

A

tura est,

QUARTA SEPTEMBRIS.

sommorum, vafra quaedam ac versuta

res

ac prodigiorum artifex, gaudet novis ot in-

credibilibus simulacris illudere.

mterdiu, nec revera quis accidere.

At vero nec

umquam

videat hoc nunc contigerunt, facta

Verum omnia quemadmodum videtis

sunt, perfeeta sunt,

inquam, somniorum

visis incredibiliora

:

;

hajc,

etcivi-

tastantaemagnitudinis, tamfrequentata,populus etmultus et admirandus ad meam inhiat exiguitatem, tamquam anobis magnum quiddam ac praeclaruni auditurus. Atqui etiamsi mihi

amnium more perennium verborum fontes essent

sique

proflueret oratio in ore meo, proti-

nus ex tantae multitudinis ad audiendum concursu,

metu

sisteretur profluvium, etretrofluen-

Nunc

ta resilirent.

vero cum tantum absimus a fluminum ac fontium copia, ut nec exiguse plu-

mediocritatem obtineamus, qui fieri possit, deficiat tam exiguus fluxus, metu arefactus. Hactenus Chrysostomus, quimoxait, se timere, ne exilia illa quce multo cum labore } violce

ut

me non

metu excidant, idcoque auditorum

excoyitaverat,

extemantis,

H

pro se preces flagitat. 234 Deinde paq. 438

facit.

:

ipsum prcetereimdo breviter Attamen ab eo prohiberi sc dicit vcrbis sa-

cm; Nonest ista

id

speciosa laus in ore peccatoris,

subjunqens mira humilitate :

Quemadmodum

enim in coronis non sat est flores esse puros, nisi pura sit et manus eas contexens sic et in sacris hymnis oportet non verba tantum esse pia, :

verum etiam animum hymnos concinentem. At

subdit

allegataautem verba solum obfuisse negare, se ad itlam diqnitatem favore divino evecturn.

§ XVIII. De aliquot Homiliis anni 386, quo contra Anomceos et contra JikKtos concionari ccepit Chrysostomus.

iUemontius et Montfauconusmulta disserunt ConsUton de tempore quo Eomilias saas adpopulum <"<>'">>- in habuit Chrysostomus. At scepe recmiendii satis claro

n

repenuntur tndicia, quibus tempus determinatum T'"'" stnguhs assignarivaleat Hinc factum scriptores

non raro

est t utiUi in diversas abierint sententias

pluraque disputaverint,

quam

Scorpii, serpentes ac dra-

cones invitantur adlaudandum eum, a quoconsunt solus peccator ab hac sacra ohorea submotus est, idque jure optimo. Mala et effera diti

:

hestia est

corpora

gloriam

peccatum, non quidem in conserva proferens, sed in ipsam Domini

malum

efiundens

malitiam.

Hisce

nonnihil

immoratus Sanctus, ad laudandum Flavianum episcopum progreditur. 235 Demum pari humititate orationem concludit, atque auditores suos alloquitur : Si qua vobis etiam nostri ratio est, neque enim jam nos ipsos in sacerdotum numero ponere audebimus, quando nec fas est abortivos partus cum legitimis ac perfectis numerare quod si qua, inquam, est apud vos et nostri i*atio tamquam fcetus cujusdam abortu ejecti, orate ut e snpernis nobis multus accedat vigor. 0])us quidem ;

dum

erat nobis et prius tutela,

soli

vitam dege-

remus a negotiis liberam at postquam in meomitto quomodo, sive dium producti sumus iiumano studio, sive favore divino: nihil enim vobiscum hac de re eontendam, ne cui videar per dissimulationem et ironiam loqui attamen quando producti sumus, ac jugum hoc validum graveque suscipimus, multis nobis opus est ma:

;

;

nibus, infinitis precibus, quo possimus ileposiiiun

salvum reddere DominO,

die Ulo,

cum

qui deposuit, in

quibus talenta credita sunt, Septembris TomuS IV. ii,

'

''""'

p

potuerint certa

Hac de causa non solum eorum rationes accuratr et s/nr prmjudkio r.rpendendas censeo, sedctmm diligenter investigandum, an facere.

non alia repefiri valeant indicia ordinis Operum Chrysostomi, quam illi attulerunt hactenus, ut possim utcumque annis singulis eas assignare HomiHas,

posseme quo laudati ductores conantur trahere etiam quando illi consentiunt. 'erumtamen I

loquor,

Quia et mentis cogitatio metu confusa est, ad amaras usque lacrymas gravemque ejulatum fere perducta. Quid enim, obsecro,

postulantis

Ad

ausum non

sequi,

intersiiui.

precesque

stmus Orator.

servo,

ductisezPsalmocLYiuverO/s, quibusetiam bestim

ad laudandum Dominum iuvituntur, h
C

qui poterunt qua-

lemcumque assequi veniam. Bactenus moa\

de quarum tempore certa uut saltem valde probabiliratione satis constiterit. Videosane diffidlem mesuscipere laborem, ac subinde non

?

S.

-I.

m

mihi impurus est, fiduciae vacuus, utpote multorum plenus scelerum. Itursum pag. 439, prois

possit esse mirabilius

auctore

t

Cupiebam equidem primum in ecclesia dicturus, procemiorum primitias illi dicare, qui linguam nobis hanc dedit, nimirum Deo. Hoc quam rationi sit consonum, ostendit, et sic

449

citabuntur, et judicio sistentur rationem reddituri. rate igitur, ne nobis eveniat, quod evenir Uns alhgat^s et tenebras exteriores conjectis sed sunus in eorum numero,

fretus

farore Sancti, quantum potero, elucidabo, et conferendorelegendoque ipsius lucubrationes, />/<>rasque ad ordinem et t<>m/>us, quo scriptce viden-

tur, revocare conabor.

Ne tamen coqamur

staiim prolixas disputationes texere, certiores anni 386 Homilias primum assignabo, uti et alias subinde

de eadem materia dictas. De aliis vero, probabilitcr anno 386 habitis, tractabo § 2-j, omnium ordinem brevi compendio oculis subjecturus circa

fincm hujus Commentarii. 237 Inter priores Homilias numerandos esse Sermones vdo Sermones octo in Genesim, quosapud Montfau- ''" '""*""

conum habemus tom. IV « pag.

F

645, observarunt TillemontiusetMontfauconits,quorumsententiam satis certam existimo. Ratio pracipua petiturea

Sermone

n, quem Sanctus ita inchoatpag. Numquid meministis qurostionum, qu«

65]

vobis

nuper sunt proposte? In tantam enim arro gantiam et amlaciam nos provcxistis, ui quffistiones intrepideaggrediamur.

nec arroganti»

Imo necaudacia

facinus est non enim viribus nostris confidentes, sed antistitum precibus ac id

:

vestrisomniacommittentes,a(istadiumnosaccinTanta porro vis est precum Eccle ia u licetmagis mutiquam lapides essemus, penna leviorem linguam nostram efflciam.... Propti p nos etiam quotidie conlidenter ad certamen uo accingimns. Hac verba ostendunt, verecunde adhuc agere Chrysostomum, et nondiu
.

concionandum fuisse accitum. Qucestiones autem quas memorat, proposuerat in Sermone primo. 23* Porroprimuskic Sermohabitus est in prin-
ut habet inscrintio

57

eaaue

Z

'-''

"'"•

38«

m

,

t

DE

450 .1

.!!

:

JOANNB CHRYSOSTOMO

S.

duxtt a i a de causa sanctus Orator initium ftehqut enumcrat. jejunii, cujus bona breviter

|

J. s.

nru sepfem

sunt sccuti,

eadem Quadrtujcshiw

ia

subinde Scrmones et varus diebm ccmsequentibus sic ordiiur: Auillos continuavit. Certe quartum quiuto suh iaitium dicd: heri

i-

,i

etc.

In

Itaque Hesterno die mulieres accusavimus etc. consediebus tribus tertias. quartus et quintus septimus et quoque Sextus quentibus habitismt. duohus dichus sunt dicti, ut ex initio septimi

vaiionem Montfauconi,quam verissicomperi, lectori hic trado: In hisconcioprinibus, inquit <>, Vitapag. 99, etiamsi inter

liquet. Obsei

mam

Chrysostomus habuit, numerentur, rna , qua non modo eloquentiam, ubertatem in dicendo, nitidum genus verborum, et inventionis felicimi admireris, qu® in CBateris omnibus ejus Operibus elucent, ubi stylum Bemper videmus populari assensioni accommodatum. Sed etiam animadvertas, quantum ad extemporaneam de-

clamationem semper comparatus fuerit tantus Artifex, et quam ad res quantumvis inopinatas

Scrmone

•

rv

num.

3,

exemplum

ubi antea medila-

.iihli!,,

Hauctifos in illis Sermonibus frequenter impugnat Chrysostomua, Manichwos prce ccteris, \hn< ionistas quoque et 'alentinianos} nec qentiies praiterit. Morcs etiam instruit, sed brevius, quam deinde passim fecit. Multum quoque hortatur auditores, ut optatum ex sermonibus suisfructum I

i

natrent.

i j

ahaf

iat

isf>i

•.,

:

1

Itis

vcrhis

igitur

HfiBC

;

:

hi;

rcclosiam

'flku'

:

siquidom

el

liberorum

e1

famulorum salutiaesttibiratioreddenda.Eteicut a

iiniiis

axigentur rationes pro vobisjsic ab uno-

quoque vestrum pro famulo, pro uxore, ac pro ratio reposcetur etc. Similia repetit in

fllio

iittiiic

\n, et

cttta

Serplausu audita faisse testatur

loquem : Cum enim iieri dixissem, nuu dnmum suam ecclesiam efficiat, magna voce aeclamastis, ac voluptatis, qua vos

pag. '17 quisque illa

l

iiu

vesi

verba pcrfudcrant, significationem dedistis.

Scrmones istos, et alias BomiUas itt illu Quadragesima verisimiUter habuii Chrysostomus sed non constat ita certo de illis, de Prtntcr octo

;

iisque disputabitur § 22.

tetii.

hodie ac-

nescto qua halhuinatione cessistis. Montfauconus, anniversano obitus d,e motus, ait non in

Hom-

liamhanc

futsse

mqwt. habitam, neque enim,

annum Chrysostomus jam pnetemsse alio die congrue magu nullo Verum quintum. prcetcrusse poterat , annum quinium dixisset

dicere

guo pra?terierat sivc ipso post mortcm, De atus quinquc die obitus annis Sanctorum dictis postea age-

quam

illo

t

ipso die,

Homiliis in laudem

mus. contra Anomceos Homiliaprima 241 Egregia S. Clirysostomi contra An»uti etiam certamina annotm ca-pta jam dixi, mceos, post obserquam Judtm. conira Judwos et festaJudasorumacjejunia certamina ccepta contra Anomceos vantes.

Nam

interrupit

Sanctus, ut contra Judceos dicerct.

240 Eodem anno 386 rumdicere, et Anomceos, sectatores,

et

mpugnare.

ei

in

sive

tantum verborum, tamquecopiosefecimus. repetit aliqua dicta sua, quee

habentur

Tum

prima

in

Homilia de incomprehcnsibili Dei natura contra maxime pag. 449 et 450. Deinde

Anomceos,

vero testatur, ea

mirum

in

modum

audiioribus

minum meumlaudibus cumulari. Nam applausus

1

fn

eura vidis

eum

reti-

apponamus, unam ciborum, alteram sacra Lectionis et vir quidem ea, quse dicta sunt, pepetat, uxorautemediscat, audiant liberi, nequc famuli ea lectione fraudentur. Domuni

HotniHa

amore

n^ ad

iMi jiliccin

omnia

ivmtm

|ili-ciissiiiii, ;ic ibiiiiuiii

iiiciisain

lawtmS, M>

nHp acsi beri Jerinde ferventi tam setis,

Proinde certa magno demonstratio, theatrum applausu fiebat cum incalescebat, coetus auditorum inflammabatur. Neque vero ego me laudari gaudebam, sed Do-

conentur colligere, dicta repetendo atque aiiis ttaautunicaitda. Circa /ineut Scrtnnnis wptnj. 073

i

desiderabat,

quera Suo iHe migravit adet Jesura, nudiustertius nudiu

posse, id hodie absolvere, et dilucidius docere volebam. De hoc enim praeterita die Dominica

>-

W

iil

slotsbenevolenUametiarapostdecessum prmtenrt, Quintus enira annus jara

ostendatis...

non pauca praiclare ex tempore interponit

tis

u(

£.

vc-

Orator, carpens auditores, quia aversis a se ocu~ lis ttd acccattcalcat taccraas rcspicichaal.

addiuit

i, ...

m

quod tantam an vestram caritatem,

tnr

Hoc liquetex prima Oratione contra+Judmos apud Montfauconum tom. Ipag. 587. Hanc enim sic qua orditur : Quod reliquum erat materiae, de nuper vobis disserui, Deura comprehendi non

stylo perseouendafl prsesto fuerit. Tuut

tatur audltO'

EP- ET DOCT.

laudem SanctoArianos Eunomii

mox etiam Judatos cospit acriter Ex BomiUis pluribus qvas de .

suis placuisse, ita loquens

:

ista animorum vestrorum amorem commonstrabant etc.

atque laus

242 Post

rationem reddit, cur alios ag- quorum

hasc

grediatur hostes, sic prosecutus et hodie in

certamen

:

Volebam

illud descendere.

veritatis hostes nulla capit satietas

in beneficium ditate

:

Deura

in

igitur

Nam

si

convitiorum

multo magis nos inexplebili cupiDeum universorum ardere

celebrandi

decet. Sed quid faeiam? Alius gravissimus morbus linguae nostrae medicinam flagitat, morbus in Ecclesiai corpore insitus.

dus

;

Is prius

dein domesticorum prius

est tollen-

quam exterorum

cura gerenda: postea extraneorum habenda est

Quinam estmorbus iste?Feria5 Judsaorum miserorum atque esrumnosorum continuas, et

ratio.

frequentes instant

Tuba;, Scenopegia^, jejunia etmulti nostri ordinis, qui se nobiscum sentire dicunt, partim spectatum illas ferias prodeunt, partim etiamunacelebrant,una jejunant :

:

:

quam

pravara consuetudinemnuncabEcclesia voloarcere. Nam verba contra Anomceos alio tempore fieri potuerunt nec quidquam darani propter ;

Sanctis Antiochue habuit,

qua

illa certe

ad hunc an-

Meletium episcopum Antiockenwn celebravit Chrysostomus. Dicta illa est ttt/at

pertinet,

s.

prope capsam reiiquiarum S. Meletii, ut circa fincnt insinuatur, tn ipso die, t/uo

et

verisimiliter

ttii ctittti/

mense Maio,

meUorem

Meletius erai transhtus, ut recteobserwUTillemontiusNotaZl, Edita est apud Montfauconum tom. II pag, 518,

undc

huc transfero : Sacrum huno am oculis undiaue circumspiciens, et universam pivitatem videnshic prsssentem, initium

nescio

q.uempriuabeatumpronuntiem,sanctuinneMeletium,quod veJ pos* mortem tantohonore

frua-

moram

facietis:

reptos nisi

Judaaorum autem morbo corjam curaverimus, dum pra foribus

lllorum feria- propeque adsunt; vereor, ne forte quidam, mtempestiva consuetudine magnaque ignorantia, Ulorum nequitiae consortes fiant atque demceps frustra de his verba faciamus. Si enim nilnl audiendo iiodie cum

illis jejunarint perpetrato peccato, remediura frustra adhibebimus. Quaread pra?occupandum impellor Idem etiaiu medici Ln urgentibusetacutissimis morbis observant,quos prius curare

instituunt.Omnino

autemhoccertamen

emm

priori est

impietas Judasorum et

coguatum- quia

Anomoeorum

affine

quid

festa

instabant.

DIE DECIMA

et

amtraquos

ob fttetum singulare zelo incensus trat,

QUAHTA SEPTEMBRIS.

qnid habet: certamina etiam nune, [.rioribus afhnia, nobis sese offenmt. 243 Qua vero occasione zelus Chrysostomi contra Judmos, et Christianos cum Judceis com-

municantes, magis exarserit, dev/atat tn eadem Orationcpag. 591 his verhis: Nam ante hoc triduum, mihi credite, noii mentior, matronam

qnamdam honestam, ingenuam, modestam, et quam homo quidam impurus, sto-

fidelem vidi, lidus,

opinione Christiimus, talia enim auden-

tem, sincerum Christianum non dixerim, Hebrseorum aedem intrare, ibique jusjurandum de negotiis sibi controversis dare cogebat. Ut vero illaopem implorabat, et vimsceleratam amolliri cupiebat, sibi enim, qua> divinorum mysterio-

rum

particeps facta esset, illum locum adire ne-

incensus ego zelo atque ardens surrexi, nec illam porro ad prajvaricationem trahi sum passus, eripuique ab iniquaistaabductione. fas

esse

:

Postea eum, qui traxerat illam, Christianusne esset, rogavi. Cui confitenti graviter instiri. fetuitatem exprobrans, extremamque dementiam,

quidquam

et asinis illum

Christum

se

prasstare

negavi,

si

adorare profitens, ad Judaeorum,

qui ipsum crucifixissent, speluncas quemquam traheret. Productoque longius sermone, primum

prorsus non licere jurare, neque adjusjuran-

dum quemquam

Evangeliodocui.Deinde, non fidelem et initiatam,quin neque eum, qui nondum sit initiarus, in istam necessitatem traiiendurn fuisse. Postquam diu multumque loquutus, animum ejus ab errore opinionis incitare, et sacro

causam

liberavi,

sciscitatus

sum, cur Ecclesia

relicta ad Judffiorum collegia illam traxerit.

At

multos sibi dixisse, inquiebat, jusjurandum, quod ibi daretur, magis formidandum esse. Ob qua? ingemiscebam, itaque incendebar, deinceps rursus ridebam. Cernens enimdiaboli astutiam, ingemui, quod hominibus id persuadere posset: considerata vero eorum, qui deciperentur, socordia, excandui ; et eorumdem quanta esset ille,

araentia, sub fUiem iugusti aui

initium Septtmhiv: sggreditur: septem

(W

bltS

Uitr

mecum

reputans,

risi.

244 Porro ex festis Jud&orwn, quce instabunt, rjuando hanc Orationcm habuit Chrysostomus, colHgi potesty dictam esse sub finem mensis Au-

451

Equidem jam pridem vobis hos conferre AUCTORK sermones cupiebam sed cnnctabar et procraJ. stinabam, quia multos eo morbo laborantes vi- contra Anodebam nobis cum voluptate aures prsbere cnm- mmos ! que nollem pradam abigere, interim linguamab Ilornih" dicta: 245.

:

:

his

cnncertationihus coercebam,

firmius detinerem, tunc in

ut cum arenam descenden im,

Quoniam vero per Dei gratiam tantes, ut

demum

illa, quae purgant rationem, et .'mnem celsitudinem, quse extollitur contra scientiam Dei. Hcec porro assurapsi arraa, non ut ferirem adver-

sarios, sed ut jacentes erigerem. Uisce alia subditj quibus ostendit, se non odio,sedamorv, contra

Anomaos

disputare, et unice de

eormn sofutc esse Hac porro occasione observare placet Chrysostonmm matto durioribus verbis Juda>o$ impetere, quam Anomceos ; non /itia, opinor, de causa, quam quod preecipuecontra Jiuheos disputaret, ut Christianos, eorum festis et jejwuis $e sollicitum.

y

immiscentes, ah ea prwvaricationCj commemoratis Juda>oru)„ sceleribus potvntius deterreret; ,

Annmaios vero disputatiane modrrata mugis convertendos spn-aret. Attamcn neAnoma-os quidem

tam

mollitertractat in scquentibusmarime Hom4-

His, ut

subinde acriter non pungat. 24C Post decem aut plures dies a prima Oratione contra JxuUros alteram dixit quinqur. diebus ante ipsorum jej/utium. eamquc puq. 601 sic orditur;

Jam iniquum

illud et

munirem. Tum insmuat, se tot diebus ante iliam habuissc Orationem 3 utsingulipossent ( 'hristianos ab eo Jwi/rorum jejunh avcrtere, vademqur de causa secundam hanc hahere. Porro hanc decem diehus po$t /irimu/n fuisse dictam, p/itrt ex audisti,

in

tandum, quin hi duo Svrmones

Tisri,

Sceno-

Tabernaculorum festum die 15 e/useodem mense varia vraut Judocorum jejunia, nominatim dieUQ Expiatioera/ sotemnis, UUusque festi causa accuratum jejunitmi. Mensis autem iUe Tisri inchoatur mense

priore

iis

tractatu

(juam clare fuerit oratione demonstratum, i^isas animas Judajorum et loca, in quibus congregantur, a daunonibus habitari? Ha»v enimostenditin primo Svrmoiir itum. 0. Non ritlrtur igitUT dtihicuti, print/t/ur r.r il/is,

mensis

Judzeo-

rum jejunium in foribus adest... Iniquum igitur ipsorum jejunium post quinque deinceps diei instat; At egoaute decem dies vel plurescohortationem ad voa habui, ut fratres vestros pr®-

verbisnum.8:Non

iuciceui sint SB-

quos voutru Ju/hros hahtul

pegise sirc

SattCtus. Yrrtuu vt a/ias /i/ttrrs ntrusv Svptvndo-i

dem

oratitnivs

meusis, atque

Svpivmbri,

modo

citius

modo

serius, sive

cum

mensis. Itaque,

cum

oratio ha-

hita fuvrit aliquot salteru diebus

/tttlv

fvslum Ta-

novilunio

illius

vontru JudtEOS

ipsv iiisiuitat uostri,

tom.

iit

/lomiti/t

t/i.vit

quam eodem auno

II p/i/j.

;s»;i

ita

Ciirysostoinns,

de .\ufa/t

dictam

//iv

ttt

fhun/u/

videbimus,

loquens; Tempusauteni tum

erat festi Tabernaoulormn st Jejunii,... idque .Judaus sub finein inensis Septembris... celebra liat.ur.

Tunc enim longie copiosisque orationibnn

barum, necesse est habitam fuisse sub finem Augusii, aut mense Septembri. Septem vero diebus

inJudaeosusi sumue, importunum eorumjeju-

Dommica praicedente, habita est Homilia prima contra Anomwos jatn memorata. Horum Ariunoruut nuinrrns vttin non modicus

materia Sermonvs fuisse

antc hanc, sive

uhi et episcopum habuerant L)orothcum, Theodosii imperatoris jussu in exsilium esset Autiochia',

an/to 381

missum

;

dudum

liiuiri

;ircMs:iuJ.{'S. Iliitv l/tptvl ,

ntultns tanv

tiictos

tlr

hni

u Chrysostomo.

Miaiiivit reliquos omnes, qui exstant, adannum sequentem pertinere existimo, Hinc cum Montfuuvono sus/i/vov, v.r iis nli/jttos vssv tlv/ivrtliios, uttt

vlittmnuiu /a/vrv.

contra eos disputare

q/ti ineadem JJoqua occashne istud distulissetf ac demumcwpisset, itascribenspag. 450: Volebam rem prolixius agere; sad quando Qunc primum

desideraverat ChrysostomuSj milia indicat,

in haec

certamina descendi,

e

re

vnbis

fore

ne eorum, quae ilicenda supersunt, copia multo impetu succepraimissis contenti

sitis,

puto,

si

deus,

eoruinmemoriam derrahat. Plane,

si

tectmdo con tra hifloios

Oratio: aNa

forsan

immundum

Tubarum festum

1

audivi hor-

pui

gusti aut initium Septembris. Tubae enim, sive erat dte

illoa

hoc certamen descenderem. me fidens ad pugnam accinxi, armaque arriin

Deus

permiserit, hoc argumetiuiui diu tractabimus. §

XIX

/littt:.

i-

1

:

EP. ET DOCT. DE s JOAMNB CHRYSOSTOMO ipag.m.dumdicu ineanmn. .

AUCTORE I

Sufficit

fi.

Chrysostomi § XIX. Reliqua contra Anomoeos certamina concionibus anni 386

aliis

~£-£!2Z2SZp-\ stLuisamu.^ mrn disputationem

subinde interrupta. et

alias

StttlCttU pQBt Post, certamina illa <»
i

1

.

veriBtmilib

cundumcontra Anomcros Sermonem sicexordiAnomceos tur:kg% itemm adversus infideles hujus ertamen ineamus.... Nuper enim, cum in memiut disputationis arenam descendimus, nistis, eteademcertaminainivimusjpugnascontutum fcraJudaeo aosstatim exceperunt„quod

r

embrt,

i

membra

non essetpropria

asgrotantianegligere.

Nam Sermones contra Ajiomceos semper opporquosdam tuni sunt. Tunc autem fratres nostros nisi laborantes, morbo BBgrotantes, et Judaico prceoceupantes statim ex incendio JudaicoeruisBemus, nihil juvare deinceps potuit admonitio, cum jam illud peccatum circajejunium admisisent. Post commissa adversus illos praelia, nos

patrum spiritualium diversis ex locis adventantiumfrequentiarursumexcepit.Nequeenimtunc

opportunum fuisset, illis ceu fluminibus in hoc spirituale mare confluentibus, nostrum Sermonem extendi.Post illorum profectum, martyrum

resumit dispitr tationet contra

\nn„,,ras:

memorias frequentes adventarunt: athletarum hujusmodi laudem negligi nonoportuit, 248 Hsaeautem dico et numero, ne putetisnos ex segnitie etdesidia qundani certamina illa

rat, haitd

cum honor

dubie designans episcopos,

Uhs

lt>'iniliis

dictis,

Circensia, (Grwce tanBpopfoj quod

r/itod

initio,

equorum cursus ad litteram exponitur) tunc

es-

Januasent, existimat Titlemontius art. 19, die 3 in Fastis notaniur ludi quia eo die rii

habitam,

apud Bucherium pag.

281 Montfaucomis quoque .

in Monito pag. 492 dicit. fudos Circenses fuisse celebratos die 5 Januarii. Idem in afio Monito

pag. 966 nuarii,

ait,

nam

die tertia vel quarta vel quinta Jahis

diebusludiCircensesagehantur.

252 Verum sine fundamento illa videntur dicta: ncquc enimprobariposseexistimo, Circenses potius essc ludos quam alios, qui illis diebus adscripti sunt Kafendario apud Bucherhmi. Sane

ses 15 Januariij 20, 24, ct

mensis die; ludi vero

tandem uftima cjusdcm

aliis

et

pluribus diebus.

sive de Gforia Unigeniti, ut has frequenter vocat

Sanctus, videtur sequentidie dicta, iclque certum credit Montfauconus, quia tate pag, 513 habet

ventissimus.

fu

secunda ex

itlis,

sive

ffomiiia contra Anomceos, pag. 162,

in

Deum

tertia

pre-

oemur, inquit, ut nobis Spiritum gratisa emittat, ni omnivento vehementius ingruens, hasresim nnbisquc lahurem reddat leradicitus evellal .

viorem

.

.

\d similes preces fortiter hortaturp. 470.

Anomcsos Bomiliam et forte memorandas, pag. 492 de S. Pftihgonio Antiocheno prcesule, qui colitur die 20 Decembris, ita orditur ; Ego quidem et hodie dePost

quintam

duas

alias ^ 52

in

stinaram, adversus hareticos luctaturus vestes exuere, quodque restabat debiti, vobis persolvere;

verum

beati Philogonii dies, cujus festum

celebramus, ad ipsius benefactorum enarratio-

ncm Unguam nostram

evocavit.

250 Banc Bomiliam quinque diebus ante Natalem Domini habitam esse^ irowftChrysostomus

nt aliqui

volunt,

privatus die 2 Januarii, iterum notantur Circen-

omnibus elucet mira Sancti zelus ad destruendam hwresim fer-

charitas, et

rii.

Ludi singulis mensibus notantur ibidem, ut ridiculum sit, ex notatis ibi ludis diem habitce

mam

In

non prioribus diebus Janua-

toties

240 Quatuor autem illce Homilice consequenter ttmtra AnomosoS sinc i/tttftis ali/s ii/tcrmediis VIdentitr habitce.

contru Ann-

Ex

Consubstantialem.

esse

plane inutilis est ad certam diem iffi Homitim assignandam, prcesertim cum ludi Circenses etiam

adpopulum

i

c

rum, Fifium Patri

impedimenta effecerunt, ut secundus hic imtra Anomtros Scrmo futbitus tantum videatur mense Novembri: nam post hunc fres solum Sermones contra Anomoeosinvenimusante20Decemtiris, quodeS- Philogonio dictum videbimus. At~ tamenpost quintum de Anomoeisforsanduo? afite Homilia sunt tficta>, ut videbimus § 52.

dicendi censita

disputatiu

ostendisse, incomprehactenus contra Anomceos ostensuhensibilemesse Deinaturam; nunc vero

Itaque observatio Tillemontii, ab aliis adoptata,

Porro

gonii.

quamdiu non diu admodum tur Hanc porro Homifiam habitum fuisse, post prcecedentes in Anomceos ubi docet, sc num.2, Chrysostomus satis insinuat

re-

ipsis fuerit datus.

Phito-

S.

:

Kalendarium apud nos recusum una cum aftero etiam antiquo tom. VII Juniipag. 178; etvidebit. Circenses ibi'distingui a ludis. Notatur ibi circus

a

hm~

dem

Circensia nwus. pag. 501 sic incepit ; Iterum imo vero que nobis imminutus est conventus imminuavos adestis, fleri nequit, ut

Homifice investigare. Videatstudiosus lectorillud

quandoquidem

desiderium expleamus. Jta Chrysostomus, per patres spirituales, quorumadventusmoram auxe-

quatutn contra

iterum-

pugna

itaque,

dicit iu

contra Uesumptti

Srkttamendemdedisputationes suas inomoeosresumpsitSanctusperSomiham^quam

cura Judffiis liberi sumus, patresque in patriam iuam reversi sunt, ac martyrum laudes nossatis delectarunt; age diuturnum vestrum audiendi

Nune

distulisse.

D 20 Decembris

hic fuisse de incomprehensibth

fin

contra Judwos,

ViTi

enim

nimimm ad

cclebrarentur extraordinarfi.

253 Nequit tamen dubitari, quin ilfa Homifia habita non tanto tempore postpriores contra

sit

sed /«K'/" serius

;

per

Anomoeos de incomprehensibili Dei natura, ut Uomiliam, cujus initium: ftarum memoria excidisset. Qua> porro post priIteruiTi Cir-

illam de Consubstantiali Filio

cum

Patre.

Ex bello reversi hesterno die sumus : Vcrum illa verba solum evincunt, Sanctum

iitilium etc.

prtcccffcnfi dic

dissmiisse

;

rontra fuereticos sivc Anomoeos

at evincere

tam nominatim

nequeunu Homiliam U-

fuisse dictam,

quam

prcemisit

Montfauconus. Quin imo contrarium innuere videtur Chrysostomus in eadem Homilia pag. 514

nam quam

cxpticaturus

objectionem

Anomceorum

,

ex responso Christi ad petitionem fitiomm Zcbcffvi sumebant, quamque solvendam suscipiebat, ita hquitur : Quia nupbr de Unigeniti potestate disseruimus

etc.

Designat Sanctus Homi-

Uamprmcedentem, quce de cst.

At

illo

argumento prima

i/oii

videtur dicturus nuper, sed potvus heri, si iUapridie erat habita. Existimo igitur

aliam inter utramque ftasse mediam. Aliqua porro contra Anomceos a Montfaucono cdita est tom.

censia:

F

:

DIE DECIMA A

tom.Vlpag. 255:

:

QUARTA SEPTEMBRIS.

168

enim serius dictam, At mihi quidem videtur huic tempori recte concredidit

AUCTOKK J.

gruere, hana secuta

254 Initium huc transfero: violentiam ndcttti iilin, tyrannidem doctor noster (Flavianusepiscopus), titin. VI edifa, qui ante nos praefatus est, plenam cum haberet cujus initium: violentiam: phialam, summis tantum labris poculum degcustandum nobis offert. Id autem fecit, non ob !

!

doctrinae solet

;

§ XX. Fervens Homilia contra Quartodecimanos, tertia Contra Judrcos vocata, ad

quam

nam fontis instar scaturire quemadmodum dixi, ut vestne cari-

penuriam

sed,

;

sermonemque

sideriogratificaretur

exponit:l\\ priore itaque concione,hoc dicto evangelico in medium adducto « Pater t(

sic

meus usque modo

cum

operatur, et ego operor » hinc ostendissem ejiis cum Genitore sequa-

ita sermonem clausi. Hodie autem opus est ea solvere, quae adversus haec objiciunt hseretici. Tum clucidanda sumit vcrba ab hwrcticis objecta Joan. v,19 Non potest Filius a se

Iitatem,...

:

facere

quidquam ac

rcpcllit,

quibus se

etc,

demum

usum

dicit,

ct

objectionem eloquentcr

solvit.

Jam

vero verba

it/a,

revera adduxit in Homilia

dchoc argumento pag. Scripturw locos ibidem

503.

At muttos

i

alios

ita ut ccrto non Eomiliam, an aliam guamdam deperditam. hl tantum mihi dicendum ridetur, laudatam Homiliam non minus quam ceteras contra Anomwosvideri figendamsub finem Januarii autpotius mcnseFehruario : num muttas atias Homilias mense Jamiario dictas videbimus. Quod ait Montfauconus, dictam esse Eomiliam

constet,

an illam

recitavit,

indicaverit

editm.

tnm,

I

modo

xpeditis

E:

iis,

gum Sanctus

uvit contra Arianos hcereticos^

Putri

solidepero- Oratio terHa confra Judem. \

qni

aqualem negabant, indeque Grceca voce redibo ad ea ccr/aminu,

Anomoei vocahun/ur

.

qi&B pari s/w/io contru JudtBOS hubuif, Ut

(

'hri-

stianos

Judahantes ab eorum festis et fejuniis potenter uvclleret. I)e duabus Orationibus, anno 886 circa Septembrem contra illos prcevaricatores huhitis, egimus § 18. Hisce fertiam adgunxit Montfauconus pag. 606, ea/nque si/ni/itcr circa Septembrem, aut ccrte non
dicfam fuisse. A/tamen hic etiam varia ibidem qum solum ex titulo et mente Chrysostomi perperam /nfe/fec/is pyficisci videntur, quu/ia etiam reperio apud Montfauconum, et huic observat,

inhajrentem Ceiliierum tom. flisve de cattsis spectanfia

w

pag.8Q

et seqq.

adhanc Homiliam

paulo pro/ixius exp/icabo. ffam laudati scriptores sibi difficultates finxerunt, revera tantum imaginarias.

257 Titulus Gracus hic est ktquc Lufinc ,

Tzfa/x v?]tteuovt3!s

:

™u 5

El<

xi

sic e.rponif.

Antiochice, Icgitur pag. 529,

tam Aprilis occurrere? Propter Uhtd argumen

Anomoeorum

objectiones solvit.

/«/•< est

Eabita

diebus non paucis post ceteras,ut liquet ex initio, /'chruuita uf figenda videutur post medium

Laurfufus Tif/nuouti,

(irirri,

Pascfiafe Catholicorum, Verur/i falsa est ha?c excum agatttr contra illos, qui citiusjeju-

nium invluHi/tu/tt. Tillemontius ipse in sua opinione sununuin agnOSCit dtfficicltatem, //ui un/io 387 Pascha ChrisHanorumcelebrabatur^St Apri-

Eancetiam

lis.

agnoscit Montfauconus in

pug. 100.

Vita

Aprilis,

rere.

\

tum, quotl singulis annis formari

quo disccrc debuerat, titidum i/iiiii

;

alio

potest,

suspicatur, Antiochenos

non

Alexandrinorum

esse

itfo

ex

anno

calculos,

pascha Antiochics citius celebratum, 258 Verum illa gratis dicuntur, neque \>i/n


modo exponen-

demum

modo prodesw possunt.

in Vita

rerhis

posilio,

cujus initium, Iterum Circensia. Subjun

numerandas, meritolaudatMontfauconus

i

homines iilos, conira quos Sanctus disscrit, serius Pascha celebrasse quam CathoiiC0Sy eaque de vausu coactOS fuisse jcjunare in

secictos

Montfauconus duasalias contra Anomoeos Homilias, sed Constantinopoii dictas. Ceterum Eomilias illaSf ut inter prmstanHssima sanctiDoctoris Opera

•

significarij

rium. Dictam tamen esse ante Quadragesimam unni 387, ostenditur cx iis, quu- num. 2 repetuntur compendio ex Oratione de Unigeniti gloria, vit

s rrcr///, tifuti

fuii

positus,

fauconus : In eos, qui primo Pascha jejunant. At hcec verba non eiucidant obscuritatem tituti

aempe quam tardissime potesf occurQuomodo ergo Judaizantes illi poteranl hoc anno in Paschate jejunare, cum Pascha Judsaorum numquam possit ultra ige timam quin-

multasque simul

nijns tihtli»

zpwa

Mont- mah

qim eorumdem /uereticoruin solvit objectionem, quam sumebant c.r prccibus, quibus usus cst I itima Vominus, dum resuscitavit Laxarum demum contrct Anomceos ex iis, quce habitat sunt .

E

Tillemontius vero Nota 25 rectius crealiquo temporc anteQuadragesimam annidSR

pug. 102, hwc subjungens: Atqui seoundum tabulas Pasehales anno 387 Paschfl incidit in 85

:

<\H
conlra Ju-

quando maqnam auctoritatem habebat ChrysostomuSj inutile est : potius tamen dixisset quanto libenter audiebatur nam id solum 11<>~ milia evincit. At neutrum Chrysostomo deerat post annitam prccdicationem. 255 Porro Homilki ilta, cujus initium : Ex bello reversi hesterno die sumus, ex bello pugnaque cum haereticis ctc. ; ct guce jam dictam non minus sequi potuit quam prmedere-, aliam solvttAnomaeorum objectionem, ex Christi verbis Matth. xx,23: Sedere autemad dexteram meam vel sinistram non est meum dare vobis etc. Banc apud Montfauconum pag. 525 seguitur utia, illam,

deinde tres

Sancti

:

exuamus. Post pauca, qui/nts preces et attentionem auditorum flaqitat, argtimentum sihi propositum

observantur

dseos Orationes.

conclusit, ut vestro de-

ettotisolvendodebitonos obnoxios constituit. Quia igitur et is nobis dicendi loco cessit, et vos nostro ab ore pendere video, necesse tandem est, ut ad certamina nos

varia

reliquae

tatis tvrannidem palam faceret, quam erga tenuitatem nostram exhibere soletis. Ea de causa

cito tacuit

S

et

u/to

quocumque demum

Pascha il/o anno celebraverint < 'hrtstiani, Uludcerto u<>n celebrarunt
1'usi/it/

videticet /uun \isun, sin- fn /i/rnt/iiuu, ; Chris/iuni ccnt /tu/////uu/u suu/n Pasrha icichre/it M/uiii

stato die cetebrent,

i/eiii/u/ qiutr/u, iiici/s/s

ante itlum diem, sed

illud habeant

Dominica

jwi/nu post plenihmium,exceptis Quartodecimanis,

qui illudcum Judmis cetebrabant,

et

quos

in

/tuc

dn

!>"

stcontra

Quartodi

»>""

iv -,

Pasaha

iiiii

.liul
•

<>

l,

IjranteSt

:

.

ET DOCT. JOANNE CHRYSOSTOMO EPquinque etsi duo, decem tantum, etsi Nam S m etsi tituimpetit Chrysostomus. Itaque regrotus, ne sic quidem

DE

454

AUCTORE .!.

S.

ideoque quar

draginta .Itiinm Jijn-

nium

finte

Catholicos

hac Oratione r,it
adeam obaervationemnon

Ea

igitur constat,

dictis

mum

contra jejunantes

rum, lum.

et

m

attendtssc.

non agere ChrysostoPaschate Christianoesse Orationis titu-

perperam expositum

habrni

;

srd Oratio ipsa ostendit, ista dere

aqere Chrysostomum, et Quartodecimanos impugnari qu\fpascha ceiebrabant cum Judceis, et ante suum Pascha quadraginta habebani j&junii dies, ,

quemadntodumet diebus quadragmta aniePascha jejunabant Catlwlicl Superfuisse suo tempore Ouurtodecimanos alu/uos Antiochia; variis locis et n. 3 in laudata Eomilia affirmatSanctus. Imo fafrtur, caat cousitctudincm incftoandi jejunium

qdadraginta diebus ante Pascha Judaicum oiim

apud Antiochenos communem fuisse, uimirum ante concilium Niaenum, cujus decreto abroqatum duntnatu/nque

csse

co/tsurludinem Quarto-

di-dmaiioruni Chrysostomus iqifur est dubitatio

mox

ostcndit.

Nulia

quin Sanctus aqat contra

,

Pascha eodem

Quartodecimanorum,

reliquias

rum

Judteis dir ceiebrantes, ideoque Quadraqesi-

mu/u suum Inn anno 387,

inrfiouutes unte Cutholicos.

orum

Curnaur

Ut docet /iuq. 613, Pascfta JudoJ-

iuridrrvl iu

dicm tknuinirnnt,

totis

dtrbus rrirbrulxilur uutr frslivitatem ruin, ur simiiiter (Juudraqcsitua

septem

Catholico-

Quartodccima-

norum totidem diebus CathoUcorum Quadraqesiinum prmcedebat.

Pascha

in

duo observo, pri/no Pascha Judaicum,

ti.r dictis

titulo significare

tjitod jrrtjurntrr in iilu /fo/nitiu

stiuitoruni distinquii qtti

i/i

ipso

Contra

ftos,

uiti" ina.nsils ctlt*.

ielo SflM-

:

srru/tdo

u Paschate Cbri-

non uqi

eo/ttraeos,

Pusci/u/c jejunubu/tt, sed qui prcevio

jc/uuio u/ite ufios

C

Puscfut $e pra>parabant


;

urgens negotium eorum, quse nuper dicta sunt, seriem mterrumpens, ad seipsum orationem traducit, e£ a susceptis eum luereticis certaniinibus hodie nos abducit. Nam nosquidem rursus de Unigeniti gloria verba facere ad caritatem vestram parati eramus sed eorum, ei

;

quiprimo Pasclia jejunant, (Gratce iffiv tx itpfc™ r.oLT/x «eoTBastv pouiflpiwov quod exponi potcs/ : eorum, qui quamprimum Paschajejunare volunt.) importuna conteiitio doctrinam omnem ,

nostram oogil bodierno die totam iniis curandis occupari,

Tum

breviter ostendit illius diseordiai

\v scio equidem per Dei gratiam potiorem hujue gregis partea ab hac

mul
a-ritiHlmeimiuunem esse,et paucos morbuEQ vasisse :

in-

aojitameiiidoirooestcurationeelisend^.

Non

habet Christus.

Z/L ne

est,

eapio

sit

vilis

propter quern mor-

cur Monifauconus

,

jejumo et Paschate Septembrem. At circa mensem mcunte Februario exeunte aut

c^alderl negotinm

amuroons fuisse Z/enserat mense

enim vel unus

tamen

frater et obfectus,

contentiosi

illud de

iterum jejumum

ilii

suum

ante alios inchoarent. acriter dissedisputatts adducere. Lubet modo altqua ex Ht, dacetque, Quariodecimatm Chrvsostomus pag. 608 de

lubens

sciscitarer sictoquitur: Qnos equidem Quadragesima ? et qnid quid sit Pascha, quid sit quam ob quid sit nostrum : aut

Judaicum,

causam

illud

hoc quidem semel annis smgulis,

vero singulis in collectis celebretur velint

quid

:

azyma,

sibi

qu83 ad

et alia his multo plura,

vero probe hoc pertinent argumentum. Tum sit conlllorum cognoscetis, quam intempestiva de llhs reddere quidera ne rationem tentio, qui

Hcec

quffi faciunt.

possunt,

et aiia

ad

eos per-

Christrinr/cndum Chrysostomus, qidpcr Pascha celebratur, collectis stianorum, ?wo
Corporis et SangidnisChristi, ut scepius inferius, secundum illud Apostoli Pascha nostrum immolatus est Christus I Cor. v,7. Hinc dicit n. 5 :

:

Sane catechumenus numquam Pascha celebrat, quamvis jejunet singulis annis, quoniam oblationi non communicat, quemadmodum et qui non jejunat, si cum pura accedat conscientia,

Pascha celebrat, sive hodie, sive quovis tempore communionis

Hunc loquendi modum Chrysostomus, et

Quadragesima

eras, sive alio fiat

particeps.

in tota Oratione servat

multa hunc in finem

et

paq. 611, ubi ait

Non enim idem

: :

disserit

sunt Pascha

sed aliud Pascha, aliud Qua-

dragesima. Siquidem Quadragesima semel in anno fit, Paseha vero ter in hebdomada, nonnumquara etiam quater, vel potius quotiescum-

que volumus. Est enim Pascha non jejunium, sed oblatio et Sacrificium etc. Ita loquitur Sanctas non improbans morem nostrum, quo clicni

soiemnem,qua Resurrectionem Domini celebramus, Pascha vocare solemus, sed quia Judcei et qcntiles inde arripiebant

paulo inferius

a/tos, ut

360 flisrr
;l ,!;,lt,ntnm esset

Licet neeliffi oporteret.

sit

clarissimc aqat 259 Cum autem Chrysostomus titulus h&c signifieat; Quartodecimanos, cmira quadraContra eos, qui ante Pascha Judaeorum istud totum Gr&ca Verba _im;i diebusjejnnant*

mm

inchoantes.

S.

ansam carpendi

Christi-

dicit.

261 Occasio ctutem arquendi. Christianos oriri

F

ex nomine Pascha, quiaChristiani nec deberen& cetebrabant Resurrectionem Domini alio die, posse Gkristi-

poterat. Judceis

quam Pascha Judoeis celebrandum prceceperat anos Pnschn Deus. Hincpaq. 613 ostendit Sanctus, non posse eo die Christianos, etiamsi velient, siabili die mcnsis Nisan mortem Domini et cleinde Mesurrectionem ceteurare, idque evidenter eviucit, supponens

Domini

mortem

Christianis setnper celebrandam esse dic

Veneris Rcsurrcc/ionem die Dominico. Verba Chrysostomi, mate a Montfaucono mtettecta, subjunqo Nam ne nos quidem, iuquit, etiamsi vehementer cupiamus et annitamur, diem illum ,

:

omnino observare posse, quo crucifixus est, inde enim transgressores Judau non fuisset, neque ingrati fuissent, neque stupidi, neque desides ac contemptores,nequeapaterms

constat. Licet

ritibus excidissent

sed eos etiamnum diligenter observarent: ne sic quidem fieri posset, ut noy illorum vestigiis insistendo diem istum, quo crucifixus est, et

;

Pascha celebravit, assequeremur.

Quo

vero pacto, ego dicam.

est,

tum primus

dies

Quando

Azymorum

erat,

crucifixus et

Parasceve

,

.

DIE DECIMA sceve

QUARTA

enim utraque fieri nequit ut perpetuo concurrant. Ecce namque priraus dies Azyraorum hoc anno in Dorainicum diem incidit, et :

hsec

omnino necesse nemus,

est, ut tota hebdomada jejuPassio praeterierit, et Crux ad-

cum

et

venerit, et Resurrectio, nos

maneamus. Et ssepenumero

adhuc jejunantes

istud accidit,ut post

Crucem, post Resurrectionem, hebdoraada nondum absoluta, jejunium observemus. Ita nulla temporis est observatio nimirum pro dicoas mensis Aisan, secus pro diebus hehdomadce post p/enilunium dicti mensis. ;

262

itlvbrare,

quopassus Dominus,

e$t

Nunc

al/eguta

varia observanda veniunt ad verba quai mire torserunt Til/emontium,

,

Christiani

qui

illi,

Judaico

die jejunabant,

illo

ritu

quo

Pascha celebrarent. Ignoscat candide edixero, tot hic esse errores, quot asserta.Primo enim Sanctus, licct agat contra Judaizantes, illa non dicit de Judaizantibus,

cum

Judceis, quia

concursus dierum mensis

?wn semper

cum

Sic itaque argumentatur

.

est

idem

diebus /tebdomadce.

Resurrectio

Domini

nobis semper celebranda est die Dominico

eocpositione.

trum e/ogium, Atqui, inquit , ex collecta

his

athletis

tum fueratsynodusuniversa, communi-

que definitione fidei hoc quoque decrevenint, ut simul unoque consensu festum istud eelebraretur...

dum

Vide, quid agas,

tantos Patres son<

ostendit verbis jam datis non posse Paseha Christianorum concurrere amnino lum Judaico. 264 Mox hortalur, ut ma/a/n deponant eonsuetudinem itu loquens nttni. 6 ; Nfi igxtur contendamus, neve Ulud dicamua : Tanto m pore jejunavi, et nunc morem mutabo 8 Propter hoc ipsum muta, quod tam multo tempore fue,

ria

ad matrem deincepa repudor et ignominia non tu

ab Ecclesia divisus

Tum assumit exemplum anni, quo hcec dixit, eoquc exemplo confirmat argumentum suum in

quit,

Domini , qui

eo

die

incidit in

celebrare

necdum

cum Judceis, postquam ante ostendcrat, Judaicumabrogatum esse cequeac reliquos eorum ritus. Secundo igitur non dicit, Quartocclcbrari

Pasc/ia

decimanos jejunasse in Paschatc Christiauorum, quod numquam fieri poierat, cum illi Pascha semper haberent ante Christiunos ; sed dicit, Christianis jejunandum in Paschate, quod il/i cum Judceis celebrabant luna 14 mensis Nisau ; nam festivitas Resurrcctionis ex calculo C/iristia-

norum scmper

cclcbratur serius, nisi error adntis-

Ceterum ex alleqatis verbis Qrationem istam esse dictam anno 387, quo prhnus dies Azymorum cadebatin Dominicum, ct quo conscqucnter Judcei Pascha erantcclebraturi tota liebdomadacmte C hristiaitos 203 Audiamm modo , quimi consuetudinis Quartodecimawnu/nmtiones suce rationem ai/egarcnt Quartodecimaui, et quo

persistere.

etiara perdidit,

sermones (nimirum contra Judatos circa Septembrem anni '38$) sed iiiium td quserOj ut iu pace concordiaque ouncta facd&mus, ne

junamusac pcpulus omnis,

rum

orbe

dum

et precea

nosje-

pro terra-

fundunt sacerdotes (m hebd&mada domi vaces. Hic eos repre-

suncta) tu ebrietati /iri/dit

non jejunaturos,

repre/ienderat

sir/t/

ante jejunatUVQS quia quadragesimah

nimirum

,

jejttnium inchoaba/it ante Ecclesiam, ante Eccle-

siam

finiebant.

Hoc ipsorum schisma

vcrbis rcprehe/tf/ii

265 Cfteruni, nis habiia*,

minimum,

qravissimis

Oratwnis.

q/toti sprrtat at/ Trnipits Oratfo-

omntn insinmtnt, dictam

esse otto, ut

diebits au(cQu/idraqrsii//t//n

erat thnninicu.

perrexeraLi/it/tsr

aimiSSl.

ni t/i.rimus, prtmti dirs

i'',luiini illo (iiniii,

marum

usqm adfinem

Il/o

Azg-

l'rl>rtttt) iiii/iipittjiiarr

Auomwos,

seu concionaride Unxgeniti glorio, utsefecisseeo teinpore hu/us Orutiouis initio t/icit. Qaoti him

argumcntuin sumit Montfauconus, ad figendam hanc Orationem eirra Septembrem anni 384, ineptam

est.

\am ntr/tsr Srptrmbri contTO

eam

consuetudinem celebrandi Pascha eodcm Judceis aiiqaaudo etiam Antiochice viguessc. Quis porro sapiens est illorum sermo ? ait num. 3 Vos, inquiunt, nonne hocjejunium antea obser:

vabatis?

Hoc vero tuum non

sed hoc ipse

tibi

est raihi dicere

jure dixerim, nos quoque

:

sic

;

bri,

ar dentunt l-rl/ruarifi

tamiua,

licet

:

iirqt/r rniiti ilhi rrr-

scepe interrupta,

omnina deposuisse

vidctttr, nisi pfisi iirlam seditioitrm Atiitorfiriiam, qttfp iiiifini tn/ filiini

ttini ifmnnt/i.

estaUud

/irtiii

nnitriifiin.

MqUA

ipsins itifjtn/iriilinn, rrlnt/ ipsn

etex Oralitn/r in \ahtlrm lh>///rusr Septembri multos prolixusqiK' Bermones contraJudsaos habuisse. )lam de i/iis in //''>: i/i\i/ Bomiiia mentionem fadi ui Ortttionr /iriilnm,

mini,

u/ii dicit

se

de diu //ifirrii/s.

F Uabita

est illa

Eomilia

ii>-

quot dUbliS niilr

Quadra

u/iuo ChrySOStomUfl gesimam

AnomcBos non dixiti Ihrysostomus sed contra eos primam Homiliam habuit ante Septembrem ; reUquas diu post, videlicet Novembri et Deeem*

die curn

E

ntuum Judaicorum, quos abro&aquemadmodum demonatravimus, incum hac de re multi liabiti fuerint a me

/irorstts

refutct Sanctus, agnoscens tamen,

ii.iiiu.

dum

qui

ulterius

eam modo

Ecclesiaineun-

veterem consuetudinera semper inquirunt, ad impietatem devolvebantur.///,src muttasubdit de bono concordue et discordiw tna/o, mnita contra

sus esset in calculo. liquet,

iliam cutn

:

Hoc Juda;os

tos docet,

huncmodum. Primus dies Azymorum Dominicum. Eo die uecdum possumus

tur ad concor-

vertere... Est enim melius mutari, sed in ^mportuna contentione

observatiourm

; sed ea festivitas dijferenda est in Dominicuni scguentem. Itaque cum jejunemus usque ad festivitatem Resurrectiouis, illis dicbus mensis Ntsan, quibus Dominus iu Cruce obiit, ct deinde resurrexit, nobis adhuc jejunandum est. Ita Sanctus ostcndit, non posse a Christianis secundum leges Ecclesice Pascha eodem tcmpore

Sanctus,

,

/'axrhotpjtftproseqwm:

Ut Pascha fia-et eo tempore, quo iliud celebrant Ghrisliani. Et post magniffcum Ntcamorum Pa-

Resurrcctionem celebrare.

resurrexerat

recitat et re-


Trecenti Patres vel etiam plures,cum in regione Bithyniae convenissent, h&ec decreverunt, sciV/cef

: sed hanc partcm argumenti, ut notam, supponit. At~ qui dies ille mensis Nisan, quo rcsurrexit Dominus, non semper cadit in Dominicum. Non possumus igitur semper eodem mensis iliius die

Resurrectionem

fellit

decrctoconcilii Nico-ni

mum

celebrare

ejus

Vetcris Legis ritus afyicientis, rt nltrrtus

toli,

J. S.

a>qu\un, probat exerup/o ApOfr

Tunc enim

sed de Catholicis, quos ostcndit non posse Pascha

borwm

id fuerit

spondet adobjectionem prtitam ab exemplo Cltristi, qui Pascha cum Judwis celebravit, docet qmdsitverum Christianorum Pascha, quareinstitutum sit quadraginta dierum jrjuniuui,ar de-

lector, si

ea

Quam

contra eos dicuntur, qui jejunium Judaico more servabant quique aliquando in ipso Paschate jejunabant, quando scilicet Judseorum calculus Pascha assignabat post Christianorum Pascha.

ceteri Christiani

ittliqixet

anteajejunasse, verumtamen temporum observationi praeferendam concordiam censuisse.

demnas, adeo fortes, adeoque sapientes. Addit mox alia argumenta conlra riftts Judaicos, re-

jejunium servabant,

simpliei ver-

\:,r,

quceque Montfauconus aliegattdu crcdidit in Vita pag. 102., ubi hanc subdit obscrvationem : Haec

,

B

SEPTEM13RIS.

hr/mim tx

t/ictis

coUigitur,

/uudatam

>iitiit

.(87.

:

DE

Ar oQ

AUCTORE J.

s.

sub finemFelaudatam Homiliamesse habitam Pascha inaderet bruariiaut Martii initium: cum Quadragesimasexconstarethebin 25 Aprilis, et argumentts, domadis, utpostea certis evincam atius hebdomada Quartodecimani vero una Qaadrfnjesimam inchoarc velfalt, sive 7 aut 8

flentitet

Ab hac Homilia, c/uam contra Judaizantes PaschaU habuit, transeo ad cdias, tempore in quibw alia Judceorum fesla ctjejunia imitantcs quincorrh/rrr, Sanctus voluit. Sunt cce numero 266

circa que, omnes contra Judeeos dictm, omnes Septembrem anni verisimiliter 387, ut recte advertit et ostendit

Montfauconus in Monitopacj. 586.

Sanctusporro hisce Eomiliis insignem pratmisit librum, contra Judseos et Gentiles conscriptum, ad probandum, quod Christus sit Deus. Editus hic est

apud Montfauconum tom.

paff. 558,

I

conscriptum que ante quinque illas Homilias, ostendit Montfauconus ex vcrhis, qum circafinem Daniel autem haec omnia leguntur pag. 582 apertenarrat; universanempe toIlendaesse,ho:

unctionem, judicium.

stiam, libamen,

Verum

quando adversus Judseos sermonem

haec,

insti-

tuemus, elarius fusiusqueexplicabimus.QwotfAzc ostensurum se promittit, insigni prorsus modo ostendit in quinque

Homiliis. Itaque Chry-

illis

sostomus, qui anno 386 coutra Judmos in arenam descenderat ex occasione num. 243 relata, deincle

magis paratuset instrucfas adcertamen regressus est, ac librum praimisit satis prolixum, quo Judaios simuict Gentiles Christi divinitatcm doceret.

Eunc librum pro concione non

dixit,

dedit legendum, ut patet ex prolixiiate

sedsolum

modoque

267 Porro Sanctus prcefatur, se brevitatis cu-

ostmden-

iiitm

Chri8ti

ram hobiturum, eoque usurum

Diniiitnkm.

ut

niis,

dicta sua

stylo sine lenoci-

famulo, ancillae, viduae, in-

stitori.iiauUL-eta^ricolaj captufaciliasint/ytfwra.

Primum autem,

cum

inquit,

Gentilibus

manus

conferam. Conirahos vero utitur argumento con-> versiper Christum ejusque discipulos orbis terra-

rum, repugnantibus frustra tyrannis, regibusque

Tum

imperatoribus.

et

incipit contra Gentiles et

JudcBOS ostenderc, omnia, qua>

ad Christwn

spe-

Testamento prcedicta esse, videtifuturum Deum, et homiaem nasciturum in

ctant, in Veteri cet

Hctldeem, cetcraquc ordinc, sed etiam de

rum

Ecclesia,

pertinacia

et

nonmodo

deChristo,

de Apostolis, dc Judceo-

Addit praidictiones

miseriis.

Christi % Apostolorum gloriam, destructionem tcmpli

Judaici

conatum ad Operc

Tum

condonari

,

frustratumque Jutiani Apostataj instaurandum. Plura in ipso

illud

legi possunt.

208 Post edltum hunc

rursus

vantra JudeBQS

librnm contra Judceos

mense Augusto aut Septembris, cudem mense primam ex quinque uitimis, sive quortam contra Judieos Ora<:!

Gentiles,

guod

fieri jiotuit

initio incipit,

tionem, propter insianiia

eorum

festa,

habuit

Chrysostomus, eamque pag, 016 sic inchoavit: Rursus infelices illi, mortaliumque omnium mi-

semmiJudfflijejunaturisunt;rursusChristigregem muniamus necesse est. Et post pauca : Nec

mirum

imo multo etiam promittuntaheramconamolius Hcec sane vcrba

vobis videatur,

si,

cum jejunium

post deceni et eo amplius dies

vonturum

illud

sit,

nos

Nam

gna confluxitmultitudo.

et

armamus

auimas vestras. Tuat hujusce rci rationem reddit, OC iteiiulcinultis osteudit, impium Deiquevoiuntacontrarium esse Judmorumjejunium, ritusque eorum oJtrogatos. Attamennum.t dicit: Hodie sohun eminusin illos jaculis velitati sumus, tantum loquuti, quantum satiserat&ddepellendum ti

iUam, quce gutnta

verbis nao. 027 exorditur his <*n ludfpos. pag. estcontraJudceos, factus conventus frequentior e

,

nobiVhodie

polhciti sumus, \d efflagitandum, quod vobis plaaeconvenistis...BenedictusDeus, qui mspiravit sermones tantum audiendi spirituales nos quoque propenardorem.... Quam ob rem et aggredimur sumus, polliciti quod siore studio, libentissime pr^estamus. et qua3 promisimus, «

;

Itaque pugna nobis

cum Judseis suscepta exitum.

TropfBum erectum est. ex supecorona nobis parta est, et bravium hoc Siquidem riore concione reportavimus.

quem

debuit, sortita est.

et

susceperamus

quod

ea, quae

agendum, ut demonstraremus nunc fiunt ab istis, sint qusedam

nec aliud pugna commissa quamhominumadversusDeum bellumque idque Deo auxiliante nobis accuratissime demonstratum est. Deinde prolixissimam transgressio Legis prsevaricatioque,

:

disertissimamque Orationem continuat adJudteos ulterius confutandos.

269 In scquenti Oratione, adversus Judceos sexta, pag. G40 clocet, ipso certamine contra Judceos sibi ardorem cos refutandi crevisse, mox tamen subjungens : Sed quid faciam ? Videtis

K ncc vocis raucitate nec fcsfo

Marty-

nmt,

mihi vocem factam imbecilliorem, quae tantffi sermonis rursum prolixitati par esse non possit, idemque mihi nunc accidere, quasi siquismiles, concisis aliquot ex

magnoque animo

hostibus,

impressione facta in hostium condensatam aciem, pluribus prostratis,

mox

fracto gladio conster-

giemus

et nos ?

At non

ritatis tyrannis.

et

?

Fu-

permittit hoc vestrae ca-

Vereor

et patris

vestram vereor alacritatem

:

*

pra?sentiam,

x. e.

episcopi

proinde ea, qua3 Flaviam

supra vires sunt, aggrediar, omnia committens et precibus hujus et caritati vestrae. Additexcu-

Martyrum contra Judaios,

sationem, quod in festo

non in laudem Martyrum peroret Nam et ipsis martyribus, inquit, hic sermo est exoptatior. Pauca tamen de martyribus breviter pcrstringit, ac deinde protixam contra Judceos Orationem prosequitur. Hanc porro Orationem nou fuisse habitam ante annum 387, liquet ex iis, ct

:

quce leguntur pag. 059 de statuis Antiochice de: nam id ante Quadragesimam anni 387

jectis

demum kujus Oratempore jejunii Ju~

contigisse videbimus. In fine tionis innuit,

habitam

esse

dceorum.

270 Non midto post secuta est sequens Oratio, haitc intrrcontra Judcnos scptima, circa festum Tabernacu- rumpens dislorum, aut fortasse in illo ipso Judceorum festo, putationem, utliquet ex initio,

vos pugnae hujus

quod

cum

tale cst

pag. 662

:

Num

Judseis susceptee satietas

cepit? Anvultisut rursus hodie quoque materiam eamdem tractemus? Quamquam enim mul-

ta sint jam dicta

attamen arbitror vos sic aflede rebus iterum audire. Etenim qui non satiatur amore erga Jesum, is nec umquam satiabitur pugna adversus eos suscepta, :

etos, ut cupiatis iisdem

quiJesum oderunt. Prasterea autem nobis hic sermo necessarius est supersunt enim adhuc :

abhoc statim tempore munimus

1»

adquam audiendam ma-

traJudceosOrationem,

natus ad suos sese referat... Quid igitur

scribendi, tul

ET DOCT.

nostris, TiPriculum a fratribus

est

Martii. Ubei contra JudaoB et

EP.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

fe-

storum Judseorum reliquiaj. Sed quemadmodum eorum Tubae * multo sceleratiores erant iis, qu
sunt

honestioradiversoriis, in quibusscortaversantur ac tibicinae. Ubi horum dictorum rationem reddidcrat,

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

derat, et

Judaicarum cmremoniarum abrogationem multis ostenderat, omnes gravissimehortatw, ut cohibeant accurrentes ad festa Judaica : Propter hoc enim, inguit pag. 071, nos tantum laborem suscipimus nou ut frustra loquamur, neque utplausum strepitumque referamus; sedui a\ ulsos ad viam veritatis reducamus. ;

m d

'

tinno

wptam 386

/.npcif

anno 387,

271 Octava demum ct ultima Oratio, quce adversus Judasos inscribitur apud Montfauconum pag. 673, aliquot dicbus post festa Judaiorum dicta

est,

cum

tale

habeat initium

:

Prseteriit jeju-

457

mchoatur

; Nuper vobis de incomprehcnsibicognitione Dei disserens, multa verba ac tum Scripturarum vocibus, tum naturalibna

sfc

auctokk

lis

f

\

ratiociniis

demonstravi, etiam

S.

ipsis invisibilibus

virtutibus inaccessam prorsus e*se

Numinis comHcec verba omnino evincuntj Homiliam illam fuisse habitam, quando de incomprehensibiii natura Dei contra Anomtsos pt rorabat Sanctus. Ex quinque autem Bomiliis, quas de eoargumento dixitChiysostomxxs,prima habita est mense Augusto anniZBQ alia> quatuor prehensionem

etc.

;

nium Judaeorum, imo potius ebrietas Judseorum. Attamen hcec Oratio nonestproprie habita confra Judceos, de quibus pauca tantum, maxime initiOj dicuntur; sed tota fere spcctat admores corrigendos, sublevandosque eos, qui in festis

Horum

erant lapsi.

Judceorum

peccata Sanctus vult cordgi,

non vidgari. Nuucpauca detempore harum Orationum, in quibus mirificc elucet Sancti zelus. Observavi num. 209, sextam non posse figi aule

annum

387

:

om?ies vero consequenter fuisse dic-

ex connexione. Itaque cum sciamus, Chrysostorno anno 386 circa mensem Septembrem tas, liquet

ccepisse concionari contra Judaizantes et Judceos;

bri rt QctoinH.

Decembri ejttsdem anni; itautdubitandttm non videatur, quin mense Novembri aut Decembri dicta sit Oratio de Anathemate. Cum autem dicat, ostendisse se, ne angelis qui-

dnn

meinter tertiam et quartam conlra Anomatos, figendamque mense Novembri exeunte aut !)
initio :

Nonnemodubitavit, anmemorata BomiUa sit Chrysostomi fattus. .1/ illam dubitationcm satis refutavit Montfauconus in Monito 27-1

prcevio.

dierum sy&tio, ait Hfontfauconus pag ,586. At ?'d cgo invenirc nonpossum. Magis credo ,mensem fere totum iis fuisse insumptum. Etenim cjuaiuordecim dies sunt inter festum Tubarum, quod 1 die mensis Tisrt\et Tabernaculorum festum, quoddie Vocelcbratur.Judmiautemjejunareincipiuntantefestum Tubarum. Hinc clarum est, primam ex hisce Orationibus habitam esse decem dies, ut minimum, ante festum Tubarum. Ultima vero habitct est, absoluto aliquot diebus festo Tctbernaculorum.

modo computum ultimam

facile

inire voluerit, hiter

Qui

primam

et

inveniet triginta fere aut plures

dies intermedios.

Ceterwn rogarc quis poterit, qua

de causa, conctones contra Judceos anno 3
duat alice contra Anomceos 20ejusdem mensis,etforteetiam

aiicB.

dubitare vix possumus, quin ccepta anno 386 per-

anno 387.

nam

secutce sunt ante

Irgitimus

272 Has igitur quinque ultimas inchoavit mense Septembri, finivitque circa aut post mediwn Octobrem. Omnes fuisse dictas minus quam viginti

et

comprehensibilem esse Deinaturam^ idque proecipue tractaverit in tertia contra Anomceos Homilia, cxistimo hanc de Anathemate mediam

cumque jejunia eadcm festaque Tubarum Tabernaculorwn in hisce rursum Orationibus impctat; ficere voluerit

menseSeptem-

Novembri

bri

Verum

iin\ quo cfc

ista matirhi

TUlcmontiusquoquc Nota IQQsuspicatur, iuitiwn huic Romilim assutum esse, et serius dictam esse Homiliam, cujus hanc solum partem

fuisse existimat.

i

ocnasioni

E

suspiciones illas refutat

Montfauconus nequeenim ullum hiatus aut lacuncjc cujuspiam indicium in tota reperitur Homilia; ncque tam brevis hosc est, ut varim non similiter

•

reperiantur breviores. Ut lector argumentum Titlemontii intelligatj breviter exponendum e$t, qua dereagat Sanctus. Divisi erant Antiochim Catholici, et pars qumiibet sumn habebat episcopum, ut latkts cxponetur § 42 Eustathiani habebant Paulinum, eique defuncto substituerunt Eva:

grium. Meleticini, qui ante Meletium erant secuti, tunc episcopum habebant Flavianum, Ad hoscc loquitur Chrysostomus

/ws acriter reprehendit^ cjuod Paulini sectatorcs impcrite ac petulanter :

damnarent, censurisquc in eos gravibus utereru tur , ita ut illos non minm quam Apollinarii se~ quaccs aualhemate frr/mil. Quam temeraria es-

earwn initium rcmoveam usque ad medium fcrc Septembrem? Hcspondco, festa Judworum muUo

sethiec inronsuttcr multiiudiuis IcvUas, pluribus

citius

inchoata fuisse anuo 380 quam anno 387, ut colligitur ex Paschate utriusque anni. Nam

reprehrndit.

quanto serius cclcbratur Judceorwn Pascha, tanio

erat Yitatis^ inconsutto

etiam serius reliqua corwn festa.

Xam,

exponit Sanctus

illamque temeritatem graviter

t

Imo etiam reprehenderevidetur illos, qui Apollinaristas, quorum c-pisropus Antiochim

HU

licet

ilto

anathemate feriebant.

revera esseut hmretici, malebat

Sanctus, ut suavi charitate ad Ecclesiam reduce reutur, c/uam ut sineul/o

rerbarcntur

Anathemate, § XXI. Homilia) de Natali Christi, et alia; cle

et

initium 387 habitae.

H

vel

emolumento magis

maxime

r.nt

timere poterat,

>><

imperiti Catholicos pro hmreticis anathemizarent.

275

ffis

breviter

expositis,

obsrttrum, cujus causa

subjungo

Tillemohtius

locum

existimat,

mortem Paulini Eustathianorum Catholicorum episcopi fuisse habitam. Sedquid dicunt illi ad omnein malitiam audaces? ffaere-

Bomiliam

qiueclam sub finem anni 38G

:

egerit SoMtus, r/

quos carpat

>/(/'<

p<>st

ticus, aiunt, ille factus est

:

-rfns.

inhabitantem habet

diabolum, et loquitur contra Deum nequitiam, multosque suadela vanaquc fallacia iu prufunHomilia de

Anatkemate, >mo 386 ha-

'i

hita,

Quandoquidem sostomi,

recensui pleraque scriptaOxry-

qum scimus anni

esse S86, et aliqua

anniSSl ob connexionem cum precedentibus; agendurn modo restat de aliquot Homiliis sub frnem anni 380 et priores menses sequentis etiarn

anni

dictis.

Inter

has primo

loco

memoranda

Bomilia de Anathemate, sioe de non thematizandis vivisi vel defunetis. Ea lom.ip. 091 Septembris Tomus I V. rcnit

-

i

dum

exitii

abducit

:

ideoque a patribus ejecti

estmaxime hujus magister,

qui partem Eccli Pauliuum, aut propter

abscidit, sic aut propter

i«

Nam de horum singu sermo multis novitatis notam pulcre riiiiiMi, crrorem in penetralibus prfiejudicata^ opinionis invalui arguens. Leguntur kac niiiu. 3, creditque Tillemontius 3 Paulinum in Apollinarium loquentes.

lorum

differentia,

'

-

58

vcrbis

*

Xtrftit

ratii

nt

;

DE

158

m

-

rOBB

J.

S.

net

L

expom ApolUnarium vocanmagi-

Meletianialiqui Paulinum,

igitur

multosque sedut

set Apollinarista,

acsi factus es-

eret

;

idque acn-

sane: reprekendit Chrysostomu8 3 et merito Caiisque Catholicus, nam Pauiinw probeerat episcopus, qui numquam cian prceerat

redierant forteetiam Apollinaristm aliqui

pauliuum. Primum c.vurrrhnrr puterat Meiedare. tianos; alterum calumnice occasionem Quidquid sit vivebat Paulinus, et totum arguTillemontii non msi vitiosa obscuri loci

interpretatione nititur. Homilia

<>

Dominij hahita i

276 Eodem anno habita est Eomilia in Nata(l rt " est lem Domini nostri Jesu Chrisli t qum Montfaucoapud impressaque die 25 Decembris, numtom. II pag. 354. Propositum Chrysostomi '

Satalem

ad f<*h-

itatem illam

B

m

illa

dere,

Eomilia erat populo Antiocheno persuar Christum revera natum 25 Decembris }

,

ideoque festivitatem meritoinstitutam eodieapud Antiochenos, quo Romm et in Occidente multo ex antiqua traditione celebrabatur, ut affirmatpag. 355. Romani&d uos nsque, inquit, ante,

illius

e(

notitiam fcunc transmiserunl

.

Nova

itia ia-

sit

non

peccatumcumhumihtatee/c. arrogantia, et ct Publicanum, ac Pharisceum adducit Deinde Ucet almspecutroque loco ostendit, Publicanum,

cum

pmpositum fuisse Phartsmo bona Ula Bamilia operajactanti. Itaque cum quinta sit mense Decembn, et Aaomceos figenda contra

catorem, a Deo

Decembris saltem aliquot diebus ante 20

mm.

tendi

249,

hcec recte figitur circa

t

ut os-

NaHvita-

et tem Domini, et verisimillime inter Nativitatem initium anni sequentis. ma279 fn hacporro BomiliaSancttts ostendit bonum.Vbilohumilitatis contra superbies, et lum

sophiaujuipiienostivefundamentumesthumilitas,

innumera sursum aedifices, jejunium, omnesque preces, eleemosjnam, etsi virtutes congeras, nisi eam pro fundamento popuq. 301. Etsi

iriquit

omnia frustra

et

incassum

primordio ab ipsa Tracia

i

rades usque incolen-

manifestus

Itaque cum hm disceptationes amantem concordim, tttm ipsa festivitatis dignitas Virum tutam, popuio Christi amantissimum excitarunt, ut hac Homilia insti

magis probanet

festivitatem ipsam et concordiam de ea stabilire

Novitatem

conareiur apud Antiochenos. tionis agnoscit, dieens: est,

A.ttamen, perinde acsi

annis nobis

monem

jam olim a multis

fcraditus esset, ita

Vgedum

bratua inclaruil

iu

institu-

Nondum decimus annus

ipse dies raanifeste nobis inno-

ex quo hic

fcttit.

exordiamur.

Si

enim

opera vestra eele-

igitur de hisce serhic ipse dies

adhuc

disceptatione positus fcanta animi vestri pro-

pensione fruitur

;

ntique,

si

hujusce siudii vestri fructum percipiet. Exhisce, ur Chrysostomus ostendere studuerit, i

Christum Dotninum die 25 Decembris natum. Eo die dictam esse Eomiliam, /./ ipsa clarissime patet.

non

illa

eget,

nullum sine

illa

Eabitam autem anno 886, colligitur ojdicit num. 7: Ad quod nupervosco-

Paulvs ex-

tollitur.

illa hccreticis prodesse non valere. Hac autem occasione taudes S. Pauli Apostoli, cujus

ostenditquc

verha exponebat, late prcedicandas sibi sumpsit,

pars magnee illius Eomilice. Paitca enim non tum obstupescebat, inquit pag. 306, virum cernens catena constrictum ? ita ut hcec sit

Tum maxime eum

daemones fugiebant, cum viderent

Neque enim diadema regium caput perinde conspicuum facit, atque catenae manus illius, non quidem suapte natura, sed per gratiam in ipsis efflorescentem. Hinc magna consolatio discipulis. Videbant enim corpus vinctum, linguam vero minime ligatam manus ligatas, sed verbum solutum, quod velocius quam solaris radius totum mundum percurin carcere decrentera.

repet

etc.

fn fine Orationis eleganter hortatur

280 Porro eximice laudes S.Pauli, qumreperiuntur

Romani, seu prima Januarii habita

aitni 387

fuit, figen-

dunt post prmeedentem, sive Kalendis Januarii anni 387. Elenim in hac Homilia, impressa tom.l

Nuper autem cum beatum Paulum

addivma

qualis etiam reperitur iu Oratione de S. Philogonio, qum

dictaerat 20 Decembris anni 386, ita ui hanc omnino videatur designare3 praisertimc\mxibijam

multa dicere eoepisset de festo Nativitatis. Videri Bomilia tom. 1 pag, 107 ei seq.

potvst ea

278 Cirvaidem tempus, guo Natalem Domini

Posl hanc

Homilia, probabilem miki Homiiio in rat/tmem suggere videntur, ad Homiliam Sancti Kalendas di< in Kalendas inscriptam, quce prima die anni primo in prtecedente

pag. 697j sub initium Chrysostomus

ad sacram communionem,

ad

preces perpetuo fundendas.

sum, ad id etiam nunc, et in posteruni semper vtis cohortari non desistam. Tum hortatus

Mysteria, sive

et

stare poterit etc.

Hs, quee

sequitur exhortatio, ut digne accedant

cornmendatuY

que corruent,perinde atque cedificiumillud super arenam extru<'tum. Nullum quii>pe opus bonum

notior atque adeo

manifestus evadat, haud dubie longe majorem liquet,

quahumi-

>

accipe : Quis

el celebris fueril

277

Ln

^ in

sedificasti, cito-

Deinde aUegata Pauli verba sumit exponenda,

fcibus

lam.

bonum

Ut autem discas, quantum junge justitiam altum sapere, duos finge currus, :

de hoc die sermo, partim incusantium, <|uasi novus sit, partim eumdem propugnantium, tanquam antiquum ac vetustum, cum <'i olim nativitatem ejus prophetae prsedixerint, el jam inde

:

tiockia

pag. 489 sicloqui-

sueris,

t

recent&

stoli.

stitutiOt non omnibus probabatur Antioohenis. nuneinter se de eo Nam multos, inquit eti et hos quidem illum ipso disceptare probe novi reprehendere, ali<>s defendere: multus ubique

a

vcrbis Apn-

olans-

Montfaucomts verba, utrecte observavU

tur

////

mentum

prm-

utrumqueostendimusquantumsitmhumih tate arrogantia damm. Bmc lucri, et quantum in

tom. I sicut iaitio hujus, et ubi

communicaverant. Forte ex Catholicis transiveMeletianis aliqui ad Paulini ecclesiam Arianis

rant,

est

guintam contraAnosime designant Eomiliam hortatur, humiUtaiem ad mcros, inqua sub finem

ter

tholici

Edita

etc.

-

Calummabantur

Constantinopolitano.

m

III Montfauconum ilia apud II nuper Cum imtium nao 300, ubt tale habet mentionem faceremus, ac Pharisa3i et Publicam ^c,n-us,x^n'tuteetexvitio J ungeremus.

dogrna revera diu erai ttrum Paulini: nam ittim Apolhnanus vn quoque ipse damnatum, atgue concilio

annuntiatur

SStim

existimo, ea sic legilime

v„ 7 , erwfo,

I)

Homilia abutentes

Montfamonm

Uxit;mque ego ,

Somiliam habuit eontra quosectedefidesmHentes,etabutentesm

crlcbrorit Sanctus,

et ut magt' ,,,/„.. A//w// mortuum memorari, annthemnhzabant. rivmtm, r/nrm Mtts. Strum ulh-gntn m-hn *« tntetr

Verum

EP. ET DOCT.

JOANNK CHRYSOSTOMO

S

ita loquitur:

encomiis ceiebraremus, ita exsultavistis quasi ipsum , praisentem vidissetis Volebam autem in

idem

quoque argumentum hodie descendere, sed ad alia quaxlam, quaa magis urgent, oratio nostra provehitur, in quibus a tota hodie civitate peccatur. Eos enim,qui laudes Pauli audire cupiunt. prius virtutis Pauli asmulos esse opoptet, et

hujusmodi concione dignos. Multa simulper-

suadent, ut eredam

Chrysostomum

hic loqui de

Bomilia

dtcta

:

;

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS.

Bomiliaprmedente. Namprimo tam multaibi tamque profclara de S. Paulo dixit, ut mx plura dc eo dixisse oideatur ulla concione, in iis etiam, quas deinde imicead celebrandumS.Pau-

m

lum

Secundo agnoscunt adversarii, prceccdentem Bomiliam esse dictam non diu ante hubt/if.

Ivalendas JanuOrii,

quod ostendi

nequii


ulla

inlaudem S. Pauladicta. Tertio ipsamateria Homilio? suspicionem nostram anget ; nam Chrysostomus />n>no prcedicationis anno pra>cipuc inalia

ad pessimas quaslibet consuetudiues concionibus suis exscindendas, ac totas Homilias in eum ftnem composuit: postea vero magis studuit ejusmodi abusus in parte atiqua Bomiliarum tentus fuit

suarnm fiillendos

itil.

illius iliei

nbusus, ex gentilitia su-

pcistitione or los.

repreftcndere, ct sacrarum Littcrarum expositioncm simul proscqui. 281 Hermaufins credidit, Chrysostomum fuisse

tocutum de Homilia contra Anomceos, in qua exponitur petitio filiorum Zebedwi. TUIcmontius illamassifjnavit, est,

cum Tom.

pag. i\\ tituius Quales ducendre sint uxores. Verum in utraIII

qne breviter tantum taudatur Pauttis; etprior dicta est diu post Kalendas Januarii, imo probabi/ius mcnse Februario : de altera nc quidem scitur, Autiochiai habitam esse. Montfauconusiu Monito preevio pag. 9G6 illorum conjecturam rejiexistimatqae

cit,

a Sancto insinuatam

.

fuisse

450

cere ea, qu»3 praecipiuntur. Verum quoniam sunt nonntilh, qui multorum manus dissolvunt,

contenti, quod ipsi mlnl nostras, etiam

frigerant

AUCToliK i.

u<

S.

utilitatis afferunt vitae

aliorum studium ac fervorem re-

samus ac

dumaiunt, D

dicteriis,

bene consulere. desine monere: aolunt*til scultare: ne quid sittihi cum illis commercii Quoniam ergo sunt quidam ista loquentes, inhumanam hanc sententiam, insidiasi diabolica excuterevolens e multorum animis, pluribushac de re dissero. Pergit Sanctusreferredicteria

rumdam, qui

quo-

viderant aliquos

cauponam

postquam in <<>nci
sos,

demum,

fructu caruisset, sibi lucittmsermonu

si

non defuturum. 383 Bcet dkieriavidentur excitasse Chrj ostomuni, divino fervore plenum, ad contexendam longissimam Homiliam, et totam ad mores corri*

gendostendentem, quaiishaicest.cum ul exemplo suo non minusquam rn-bo auditores doceret, ne ob quorumdam dicteria a bene monendo

fbrtiti /it.

i

>!•

OC

>

1

j

itis

i

dt-

i"
concionari iiirijjit

:

desiste-

tum

rent;

ul perniciosis

omnemadimeret Bac

nugatoribus spem

istis

decausa />«rabolam divitis epulonis
:

unam

ex

illis

quarum

Bomiliis,

hypothesis seu

:

argumentum erant Pauli

laudes.

At

?ion dicit

Chrysostornus, se solas Pauli taudes pro argumento Homitice habuisse ; nec scimits, an ulla ex itlis rii,

Homiliis dicta sitpaulo ante Kalendas Januaneque id admodum vcrisimile est, cum eo

tcmpore nulla celebrctur S. Pauli festivitas.Quapropter magis existimo, designatam Homiliam

a

aliis

est,

barbaris

pompam

re-

inquit paq, G98, in pu-

igitur,

gnam procedamus. Nam indictum

ritus,

partimque

partim ex gentilium superstitione

Fidentes

Uctos.

profanos

exerceri soti/os,

et nobis hodie bellum

non Amaiecitis invadentibus,.. aut incursantibus

dsemonibus in foro ducentibus. Diabolica: enimper-

noctationes,

qiune

sed

;

hodie fiunt, et cavillationes et

et saltationes nocturnffi, et ridicula hsec conuediaquovishoste deterius civitatemno-

convitia,

stram captivam faciunt

etc,

Hcec aliaquevitiaibi

reprehendit Sanctus, ut eadem opera egregias doceat virtutes.

sic

tia

quorawr

282 Die sequcnl/ Sanctus habnit Bomiliam, qua etiam sequitur apud Montfauconum pag. 707,

facite. {Vide

vixerat.

iiciis

sermonem

fortiler dirigit contra

sive aliud

omnia

fecitis,

hmcverba

in

Bomilia inKalendaspag* 706.)Hodie vero ipsum Pauli Dominum iUis proferemus, non modo consulentemautmonentem a deliciis aljstinere; verum etiam insultantem ac punientem eum, qui in
quam hoc

(jentilitios,

Sanctus dide-

gloriam Dei

moxdictam de verbis et laudibus ApostoU; et ronsequcnter Homiliam in Kalcndas refero ad primum diem anni 387. Sartctus in illa Homilia Kalendis Januarii

Sequmtidie

editis, sive bibitis,

Nam

in

historiade divite' nihilaliud Lazaro, deque iis, quaa

declarat, ac

utrique acciderunt. Bic igitur Sanctus historiam

autparabolam ittam fuse pertractare deliciis deterrcret,

ut longa

xit,

esset

essent anteriora omnia,

Antiocliise habita. Initium hos est:

cum

diem,

Hesternum

spiritus, quia

ea, quse

tam

:

prosternamus...

dies de

eadem materia addidit alteram, deindeet

tertiam

et
ex singularum

ini~

Admiratus sum caritatem vestram, c ua per de Lazaro verba facerem, quod el pauperi tiis.

illius

tolerantiam laudastis, et

divitia

immanita-

tem inhumanitatemquo detestati estis, secundam exordiens. Et mo.r: Quoniam

inquit igitur

multa cum aninii benevolentia stu-moiies

illos

excepistis, age, quaa restant, etiam vobis persol-

vamus.

Quod

si

post

nostram

ccns: Multo

i

qiiodhaaCj quss dicuntur, molesta

admonitionem in iisdem viths perseveraverint, ne sic quidem nos desistemua illis, quod reetumest, consulere... Siquidemha?e lexnobis,

fiam

qui sacri sermonis administrationein

7$Q$ic orditur:

etiarn

suscepi-

mus, a benigno prsscripta eat Deo, ne urnquam, quod quidem in nobis fuerit, facere defatigemur. Tum profertJercmirn cxcmptum, i/on sdentis, etsi et

mox

asi,...

quorumdam dirtcrUs impctcretur Meo quidem ipsius animn persu-

subdit:

sive quis attendat, sive

non attendat,

fa-

nihii aliudrto

secundit trrti,/

/<

! !.,<

;

majorem vobis babeogratiam proi lentio,quamproplausibus; proptereaquodplausus quidem aelaudes me faciunt splendidioremj silentium vero hoc vos reddii modestiores. Movi


Kalendas

,ii-

mpdiocrem Bomi-


liam facere possunt. 281 Porro no/i contrntus fait SanctUS UniCQ hmc de Lazaro et divitc concione sed post aliquot

multo cum animi studio recepistis a nobis dicebantur. Et pag. 708 Age itaque et hodie adversus ebrietatem armemus linguam, istamque vitam madidam ac dissolu-

dicitur postridie

divilt1

ac sermoncn/ tamdilt prodUr Bomilia, etiamsi absdssa

esset festum satanss, fecistis festum

titulo

(lc

Lazaroeti

incepit, ut

Turtt subnectit multa documenta, pmser tim ad mores spectantia,
atque in ipso

*

multum

sunt:verum

inenarrabilem fructum afferunl permovit sacrum Oratorem, «t ter-

lucri at

//'<< utilitas

«
Lazaro Bomiliam, quampag. Eaudquaquam mediocrem nobis


utilitatem attulii de Lazaro parabola, cu

i

iim-

tibustum pauperibuBj utquadhoflquidem docuerit facile perferre inopiam, Lilofl vero uon passa sitefferri,

tur et

tum.

//(

il»iqueplacere obdivitias...

Age

igi-

hodie denuo Iractemus idem argunir,,-

hac autem Homitia muttum hortatur

«>/

lecti<>«<•«<

loro Uomilit

f

DES.JOANNECHRYSOSTOMOEP.ETDOCT. 100

lectionem sacrarum documenta moralia.

POB.1

'

l ,

.1.

s.

s\

Jtahijlam, moo, 'titim

,,

t

'

ep&CO nf Agtitocha*

/,,

.

Januari,

6raf.

''

ss.

causa dxfferret. Exstat

LazaroHomiUam eade

tfontfaucomtm .1 Homilia de S. Babyla apud Volebam atquehochabet exordium:

«v. 531, Zidemhodierno niper

cum

vobis,

.

ittorxtm petitur

Tiatio

Tr

TZerZnt }

'""

'£~ ''J" tom.lli>'
D

vx qualkumque

HomiUam, gum legitur nimnoudiuantedictas

eu Jn

Mataim Domini. Nam Liitoressuosmu, u C^ysostomus

Y

TclZL ^ illts

CUrm """ hortaiur ut >

TomninoZ

Homiliam

tjsr*.*-*^vzzLTm Porro aomtttiun Immartt. a+9A januaru ,

tur inter

i

tamen etf, tfwas toce O stomus;t>enstatftfmwm posteriore de Orationes invicem secutas, quia in [

hmcverba Jutiano Apostata dicpluribusame miper et quo adjungit: De multa tumest. Nam revera de Juliani impietate mentionem faeiens,

legunturin Homilia de S. Babyla.

Egue

286 do pa-

ra6o/a /."Ertrt '' itis.

est vertsimile,

duas

Homi-

illas esse

guarum causa quartam de Lazaro

tias,

distulit

ejusmodi Sanctus. Hujus initium tom. I pag. 751 necessum parabola, deLazari superest est: Quod estutpersolvamushodie. Nam vos fortassecre-

totum nobis absolutum esse. Atqui ego non utarad fallaci» occasionem vestra ignorantia, aeque prius ilosistam, quam totum, quod mihi

ditis

visumest, tractavero.... Oportebat quidem superiore conventu debitum hoc dissolvisse. Verum Babylae et iioii existimavimus esse tutum, beati

sanctorum martyrum, quipostillumoccurcerant, prsclara gesta prseterire: eoque distudifferentes in praasentem limus solutionem I

...

n et 21 '2

5S>

igffi

-resumsolus.Namcummhoc

m

meos converto, et snirituale pelagus oculos n

asEcdesi.dhitiascontcmplor,ac^ solemmte fore, ut cum primum^

^

perpendo

Li

erierit,

multitudo

rursus ista resiliat

-

1

:; ta .

ac di

angor, quod

Ldat, crucior et animi dolore cum tam multosliberospeperentEcclesia,non sofesto

collectis, sed in itidem in singulis

illis

lummodo

terpluribusvicibus

liomiliu

diem

quod

die debitum reddere, sed quia hic essem, promisi. interveniens apparuit,

Beatus Babylas Exstat zbi quogue 01 ad seipsum nos vocavit. non diu Maximino, et Juventino Homilia deSS. 578: Nuper pag. inchaetm postsecuta,cumita nos hicconbeatus Babylas cum tribuspueris mihtumin sanctorum par vero ,1,-ii rhodie constituit. Nuper quaChristi exercitum acifl verisimitidrigamartyrum, hodie biga etc. Ltcet hrydixeriti itlis Sanctis de fac| am?

yuarta

f

" lS -" lt;

W™^*J£ m U et

p&

UnZ^Maximmimar^Bodmmemeoe^

i-

Bfa fnuffl "'•

,,
,,•/„>

i.v-/

osl

SS. hnenti-

.

/w /- Uomitiasde^M^

285

eind

,..

, tradit Litterarum, aliaqzm

•^88

frui possit etc.

Sequenti die post hanc illa in

S.

lipag.

524.

habita ae postiplie

Lucianum martyrem

est panegyrica presbyterum Antiochenum,

tom

Honvham

qum

et

ifnpressa est

id est ex hoc imtio

Clarum

in

S. Lucianum.

:

evemt, et ad Quod hesterno die pertimescebam, tibi testum nempe est: perductum jam effectum ahscessit, prffiteriit, simuletiammultitudonobis

equidem minorque nobis ccetus est factus. Hoo ldcirco tamen non sciebam eventurum prorsus non omnes destitia cohortatione. Licet enim :

morem

gesserint, qui hesterna luce audierunt.

nenon tamen omnes etiam non obtemperarunt hoc consolationem ad nos apud parum vero que die ab hac valet. Quainobrem neque hodierno autemcxhorPeracta etc. admonitione desistam :

tationeillaadfrequentandumconciones,deS.Lusic loqui incipit: Heri itaqueDo-

c/unojunn. 2

minus quidem noster aqua baptizatus

est,

hodie

vero servus sanguine baptizatur etc.Bmc de duabus istis Homiliis sufficiant. Accedamus igiturad

,

diem, uttotum debitum dissolvamus etc. Debitum hoc non ita clare, obscure tamen insinuaveratin Homilia ni. pag 736, ubi simul rationem

mensem Fehruarium, agno longe non ahfuitUomilia quarta in Lazarum superius memorata, 289 Post hanc apud Montfauconvm tom. I

t

curdiu eidem argummto insistat, acfitturm concionis materiam smpe prmdicat, ita loquens :Promde nevobisitidem, quod traditum

pag.

762 sequitur Homilia tde Dormientibus in

illud

Apostoli

vos

norare,

non confertim vobis inclinavimus dootrina poculum, sed in diesaliquot partitisu-

Homilia eo

reddit,

fuerit, effluat

,

passi vobis

,,

'

interim hisce dicbus interqui-

escere ab audiendi labore, quo simul ot oa, quae

infigantur animo vestroe carita-

deposuimus, sic ris. iit excidere non possinl

;

etea, quae dicen-

tur, sedatisac vegetismentibusexcipiatis.

Eoque

crebro vobis praadicimusmultis antejdiebus argu-

mentum, de quo sumus loquuturi, ut his in medio diebus sumpto Iibro,perpensaque rei summa posteaquam intellexeritis, quid dictum sit. iii dicendum, mentem vestram instruc-

tota,

quid iv

tiorem peddatis ad audienda, tur.

Ha

utitia

.

qu»post

curabat Sanctus, ut non

disseren-

modo

doceret

sed etiam, ut ea auditontm animisaltc

rijtmiM

c

i

loeanda HoMlffia in

Bactenus recensui Homilias illas de Lazaro riim iis, guas ipse Chrysostomus Hiis interpositas fttisse docet. Attamen non negaverim, 287

J,'pi-

ilttfis /•/l'l/(MH/l.

atias intcr

primam

verisimititer dictas esse.

secundam de Lasaro Gerte Montfauconuspost et

Titlemontium probabiliter existimat, Homiliam Epiphania et BapHsmo Christi, guam die


JanuarU

Thess.

fratres,

tendit, ut

iv,12;

de

Nolumus autem

leant aut indecore se gerant in ohitu rt/ni suoritiu,

scandalumque

et

nimium do propinquo-

offensionem pres-

beant ethnicis. Pudetme, inquitpag.lflo, mihi credite, et erub3sco,cumperforum video mulie-

rum, turbas, indecore agentes,capillosvellentes, brachiagenasque lacerantes idque coram ethnicis etc. Cum hunc abusum tollere, tum nimium tuctum mitigare morali hac Oratione conatus esl Sanctus,idqueverisimiliter sub initium Februaa nam ex initio Hquet, post quartam de Lasaro hanc fuissesecutam, cum sic ordiatur Dies qua;

i

habxttt

Chrysostomus, ad

annum

387

<»'

tranimium luctvm

iu

funeribus

dormientibus. Tota mortuorum:

ne Christiani

:

:

tuor in explicanda vobis Lazari parabola con-

sumpsimus» thesaurumque exhausimus, quom invenimus in corpore ulceribus scatente. Et mox posse ex illa parabola) etiam contraManichmos disputare, sed ad aliud converti argumentum, ne satietatem atque fastidium oratio ait, se

mfigerentttr, 387

lj

i

Uomilia

Nam, inquit, unius generis ciboinstructamensasatietatem parit, variisvero edulus frequentata appetitum excitat. Hac quoque ratione permotum fuisse Sunctum existimo

auditoribus afferat.

addifferendum secundam partem certaminis sui contra Anomceos, qua probavit, FiUum beiPatri

,

DIE DECIMA QUARTA SEPTEMBZUS

A

Nam

tri esse co?isubstantiaIem.

conciones de

materia tantum inchoatas post prmdictam stimo mense Februario. tliu

mense

Febfuario dicta de Hesurrectione

movtuorum.

ffla

exi-

gatis

290 ffinc ffomiliam de Resurrectione mortuorum, qum impressa est apitd Montfauconum tom. II parj. 422, mense item Februario hujus anni habitam existimo, post duas aut plures de ConsubstantialicontraAnomoeos.Accipeffomilim principium : De fidei nostrae dogmatibus, deque gloria Unigeniti Filii Dei

pridem apudvos

disse-

ruimus, obturantes haereticorura ora,qui gloriam illi detrahunt, et a Genitore suo illum alienum dicunt. Hodie de moribus deque vita iristituenda

sermonem in medium afferre et in genere admonere decrevimus. Imo sermo non moralis ,

solum, sed etiam dogmaticus erit

paratus enim sum^utadmateriamderesurrectionedescendam. :

Quod saneargumentumvariumest

nam

et copiosum: et in iis.quae fidei sunt, nos dirigit, etvitam

nostram componit, et divinam providentiam ab omnibus calumniatoribus viudicat etc. Omnia

Ulainhac ffomilialane prolixa tractat Chrysostomus. Babitam anie Quadragesimam anni 387 agnoscit Montfauconus; sed hic Bomilias de Gloria Unigeniti absolutas existimat ineunte anno, ego vero serius finitas crcdo, videlicet ante

AHl

enim mea laus est, vestrumque praconium, ut jam, dum principiaseruntur, voa ,,,11,.

sermonum auditi Sed quoniam vobiscum et

assidua

:

reddidit.

i

3

vos

i

uonnulli peregrini sunt ingressi, nolite currere qui ciaudicant, exspectate. bi sequenti item ffomilia num. 3 insinuat, auditores nws iBapara-

Unum

bolafuisseimbutos.

igitur,

inquit,

ex

iis

quiperlatamhancportam intrarunt, et unum ex us, qui per angustam el arctam viam incesserunt, vobisinmediumproferentes,eorum,qus3 a Domino dicta sunt, veritatem ostendamu el eadem rursus Domini parabola utamur. Mox intellexerunt auditores, verbis insinuari, teste

statim sequuntur

:

divitem

et

Lai anmi ru

Chrysostomo Nam hcec Ac scio equidem vos homines

perspicacesjam, quid dicturi simns, intelligere etc. ftaqueduce ilke Bomilim etiam spectantad mensem Februarium, 293 Priori occasionem prmbitit terrce moius a

nfmirufn

rri quo exordium ducit sacer Orator, ita loquem motum. VidistisDei potentiam \ vidistis Dei benignitatem?poten.tiamquod orbem terraa concusseril benignitatem, quod eum cadentem firmaverit: lmovero inutroquepotentiam ethenignitatem.... At enim terrae motus quidem prseteriit metua I

p\ \o\

i

:

Quadraoesimam, uti et «iia

prolixade Viduis:

si

omnino fuerint finita, etnon

potius ob scditionem Antiochenam abruptm, 2Q\ Ad mensem Februarium cum Tillemontio art,

22 refero etiam Homiliam de Viduis rn illud

Apostoli

:

Vidua eligatur non minus sexaginta

annorum. Edita hatc que ibi est cxordium ritus

gratia

est :

tom. III pag. 311, tale-

Commodum,

divini Spi-

disponente, contigit, ut

vobis

is

quem hodierno

Apostolicse locus Epistolse,

die

Habet enim cum iis, quae nuper diximus, cognationem et connexionem haud mediocrem, si minus in verbis, certe in sententiis. Hoc enim illud est, quod nuper legebatur De dormientibus autem nolo vos ignoaudivistis, legeretur.

:

rav
et

nobis sunt dicta

de resurrectione ctc.

Ex

multatuma

certum

hanc ?wn diu post ffomiliam hisce

est,

de Viduis habitam esse de Dormientibus superius mcmoratam. Cum autem hie dicat, se mxdta de Resurrectione dixisse verisimile quoque est, iis verbis designarimox dictam Bomiliam dc Resurrectione : neque enim tam multa de Resurrectione dixit in ffomilia de DormientibuSj ut de illa sola hic loqui videatur, Ceterum in laudata de Viduis Bomilia Sanctus egregia dat docwnentanwralia, nonviduis solum, sed nuptis etiam,

et cuilibet

generi hominum pro-

futura. duee alia llomiliai

mense Februario fige?idce,

292 Restant

alice

duce

Bomilim,

quas

verisi-

possumus eodem mense Fcbruario, quia habitm videnturt quando apud Antiochenos satis recens erat memoria Bomiliarum in Lazarum. ad quem Sanctus in hisce iterwn recurrit. ffinc prior

apud Montfauconum tom, :

In terrae

motum

I

pag. 772

et divitem et Laza-

rum. Altera ibidem pag. 790 longiorem habet quo Lazari etiam f/t mentio. Viguisse autem memoriam dictorum de divite et Lazaro, dumpriorem Bomiliam habebat Chrysostomus, ex ea colligitur num. i, ubi sic loquitur : Jam titulum, in

osteudere illum volo, qui illic

:

deliciis hic fruatur, et

« Dives erat quidam. » Ex hocpamox intelligebant auditores, quo tetfir

plectatur.

rabolm initio

eleret, idque signis indicabant. Binc omissis sequentibus parabolm verbis, auditores hoc modo alloquitur : At tametsi historiae narrationsm antevertitis, exspectate fincm orationis : haec

dierum

:

obiimusjverumtamenstudiumnonrestinguamua etc.

admodum

Prolixa

est

Bomilia,

tenditque

prcscipuead ostendendam rerum mimdanarum vanitatem, peccatorum gravitatem, et ad peccatores

ad paenitentiam

et

meliorem vitam pertra-

hendum. Porrode terrm motu, qum materiam huic Orationi suggessit, loquiturhaud dubie Sanctus in

Bomiliamadpopulum Antiochenum

pag.

tom.

!!

46, ubi dicit:

Etenim terra motibus sapius comprehendentibus et fame et siccitate, tribus vel-quatuor diebus moderati el mansuetiores facti,

rursus ad priora redivimus, proptereaque

hasc acciderunt.

Loquebatur Chrysostomus de

teditione Antiocliena,

qua omnes

in

summo

i

metUj circa initium Quadragesimm anni ::*;. ita ut omnino videatur designare co?icussiones illas irrrm.

quarum causa

tribus diebus institutm erant

supplicationes.

394 Timebat Chrysostomus, ne parum con- inquaadmii stantem ex concione sua de terra motu fructum bilm ielum haurirent auditorum multit aliquorum tamen sperabat emendationem. ffmc num. 2 hanc ponit

objectionem proficis

officium

militer figere

inscribitur

autem maneat transiit illa tempestas, sed timor non transeat supplicationes spatio trium

?

:

At enim, mihi

Proficio,

meum

dices, quid

me

quia

si

dicendo ego quod Et vero nunc in

audiat

est, id prsasto...

:

tantam multitudinem projectum semen fieri non potest,quinmihisegetesproferat.Tametsiomne uon audiant, dimidia pars audiet et licel non :

dimidia, pars tertia

:

et licet nec

licet

decima,

et licet

uec tertia, decima

:

unus ex ea multitudine auditurus sit, audial non enim exiguum velunam ovem servari... Hominem non contenmo, licel unussit... Licet servus sif, contem nendus mihi non videtur: non enim dignitatem quaero, sed virtutem uon dominationem aul servitutem, sed animam. Licet unua -ii tiomo :

i

:

est,....propterquem nigenituaDei Filiusfactus homo. Dominiis innis iiriuiolafii i"-f, ;ic Sanguinem suum pro homine fudil et illum I

est

.

contemnam

Equidem

i

non cessabo, licet nullus sii. qui audiat medicua sum, adhiheo medicamenta doctor sum, mandatum mihi ?...

dicere

:

:

est, 1,1,-

utadmoneam

etc.

Bcbc latius,

et

plura ad

propositum admirabili zelo prosequitw. 295 Vidit

ostendii

Sanctus,

F

n

>

DE

Iltt

CTOBE

i

\'[C

concioftrw, mtmitft sua

s.

J.

hrtsti verba Matt.

<

,/„

grm

repr*

>•

alteram

vn

fl

multis negUgi.

HmciUa

i

Intrate per angustam

13,

/>W« portam etc. exemplc divitte et L«-><" acerrima ab deduxit vero mmpsit. Exordium seCircensium reprehensione eorum, pttf* satanico cohortamultaa pectaculo dederant post tam casl et admonitiones Lta tan tiones, po <•///«

'<

"'

ante

wne Chrysostomus

Yiffit

w

urn nfes a*i /,„/,, prufiw:

I

enim

memoriam

rev<

inevitabili

i

cessavimufl, mquit, vobis in mendum illud tribunal,

poenas,

iila

uitur, et

moritur. Monet tamen,

n

niint, •

ignem illum, qui num-

reprehensionem

non omnes accusare, lenit his verbis

sumus

riore forsan reprehensione usi

turquidem paternus hie ,,,

,,„,,.,

:

Verumtamen quoniam

porrigenda, atque erga

i

:

specte-

si

noster, asperiore;

ne quidem

delicti spectetur,

.

digna. ,.

amor

rYspe-

:

rfe

D

mdixitincomime^prim^quandopre^

gu

Lrr

viden potest tom. Ip. 438

erat ordmatus, ut

iUaZ

lHIIII

I»

UaqwrectecolkgU

,/,;,,

esse

unum

Homt-

trns,

qvas habuH

ex prinus

qmdem m Mouto

Cbrysostomus. Montfauconus deOzia, seudcSeraphnus pi frrio ttttmttuUas

)om.VlpagMargumentamcmo>^ reiicit:sednon video, cur

loquatur.

ita

Mihi epocha

ut nulUbtpro sane tam clara videntur, apud Operum Chrysostomi clariora inventam paucts id erit, pretium Operce erat, ostendere. Psalmos, qui lcctus

fuerunt, paterna exhibenda est benevolentia, ne sic quidem de illorum salute desperajnus dummodo non amplius in eadem velint

en te

quando con-

delatus erat cionandi apud Antiochenos honor supernasque angelos Chryso itomo, ut hicdicitur,

laudandum universorum septis Deum. Idem PsaJmus peccatorem e sacris

virtutes hortabatur ad

eodcm

ejiciebat,

pag.

tcste.

Audiamusmodo

298

tamnegli-

qui

illos,

manus

iapsis

Loqnitur de Psalmo cxi.vni versorum Deum.

Mfintfauconum.

numquam

vermera, qui se

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

i::'».

Non DixemtinPsalmocsimi

Dixerat ibi Sanctus

laus in ore peccatoris.

utramque

invitari

exHomiUaitom.l

aliqua

est speciosa

:

omniwj

(nter

priores antri

9e

380

fi-

^a~eest. .

creaturam, et quae sursuin

:

sibique

recidere,...

Circensium

aditu

ipsis

et

omnis ejusmodi satanici spectaculi interdicant.

Benigmim enim, clementem, ac providum habemu Dominum,qui cumnaturaenostraB noverit imbeciilitatem,

negligentia supplantati, in

iibi

peccatum atiqnod prolapsi fuerimus, unum id uolum a nobis" requiritj ut ne desperemus, seda i>rrc;i\t> resiliamus, e1 ad confessionem properemus. Noverat nimirum prudens Medicus et vulnera secare, ne putrescerent,

et

nimium

sectionis

dolorem suavibus fomentis delinire.

sed nequaquam invitari peccatorem ad laudandum Deum. Tum num. 2 et quie inferne

est,

subjungit

;

Ceterum, ut

:

vobis,

quod

dico, fiat

Psalmum ab initio vobis praelegemus. « Laudate Dominum de coelis, laudate u eum in excelsis. Laudate eum omnes angeli « ejus, laudate eum omnes virtutes ejus. » Mojc evidentius, ipsum

K

ex eodem Psalmo legit, observatque nulpeccatorem invitari ad laudandum Deum. Clarum igitur et manifestum cst, primum omnium Chrysostomi Sermonem, utnupcrhabitum, et alia libi

laudariin Homilia secunda de Ozia, prcesertim i

uiu Sanctus id ipse

Cum

quoque dicat

his

verbis

:

nobis datum esset hoc honoris, ut apud

caritatem vestram dissereremus. Grcece legitur

§ XXII. Aliatquanlamussignanvidenlur

HomiliflB, quae

tup

anno

l\H(\

igandse

i

8t«

.

.

sint lh;illlli' i

ltll't'1

nui

<>'

l'l

Sora

ili

1'liim

actenus prosecutus

-'

ii

pnmo

I

circiter

sum Homilias

quas

illas,

prmdicationis anno kabuit

Chrysostomus, aut potius quas eo anno Sanctum

,

quando

disserendi

adlaudatam Bomiliam interprioresChryso-

stomi

/if,ftufatu,

frustra

meo

judicio de ordine

disputabitur. _".'!

Objicit

tamen Montfauconus verba

illa,

frustnt

.v

,

habuisse,certa aut valdeprobabili rationeostendi-

quee

dubhtm est t quinet alias habuerit mensem Augustum anni 386 sedeas non rnque distinctis temporum notisassignarevaiemus.Attamenprobabilisadmodummihi

alio

\rtjttf ntiiii

tttf.

iutff

Pascha

et

;

videtur opinio

Tillemontii,

mat, aliquas ex Bomitiis,

fjtti

Nota 17

existi-

qum de Ozia

<(

de

Seraphimtractant^qumquehabentur t. VI pttt/. 95 etseqq., dictas esse primo prmdicationis anno; sed non omnes eo ordrne habitas, guo reperiuntur editm. Sane m secunda pag. L06 verecunde adhuc fif/if Chrysostomus et videtur primam suam Bomiliam laudare. Gaudeo, inquit, conspiciens daudienda sacra eloquiaconcurrentes,idque ,

indicium cultu

el

esse

maximum

pietate

judico vestri

progressus...

[taque,

Dei

in I

mensa multam habet pennriamj ne sic quidem eam occultabimus:sed nostraomnia tn medium pfoferenteSj apponemus vobis. Quod si paucula hmcsunl viliaque, prsbebimus tamen... 89*3 Au.Hstis nuper, cum nobis datum lioc honoris, m apud caritatem vestram dissereremus, psalmum illum legentibus

nobis,

qui

peccatoreme isejiciens.angelossnpernasque virtutes hortabatur ad laudandum uni-

:

Verum

de nominibus

opt><.meit.tr

I-

nominnm

dictae sunt,

Genesim lxvii

nondum Haec

potui

omnia

in

quo etiam Homilije in Quis vero sitille annus, probabili conjectura assequi. annum 388 conjici forte pos-

etc...

Verum levior est hmc conjectura, quam ut incomparationem venirepossitcumallatis

sent.

argu-

mentis. Namsuspicor, eo anno in Genesim dicere voluisse Sanctum, ut revera ca?pit, ibique de

mutato

li

<

omniutn EfomiMa (7div aUfl-

habentur num. 3

tempore disseram. Dicuntur ha»c occasione Montfaucono. mutati nominis Abram in Abraham. Cum autem quatuor exstent Homilice de Mutatione nominum tottt. ill Montfauconus sicinfert: Certum itaque exploratumque habeo, hanc Homiliam eodem anno habitam fuisse, quo illae de Mutatione

nobis

aafur.

StctXsytJ^vai xbt7i?hMi][iev

.

(apud vos) honore dignati sumus. Loquitur de honore concionandi sibi primum delato. Hinc, quia nuper concionari cceperat, circa finem Homiliai comparat orationem suam vino, quod recens sub torculari haustum est. Nisi hcec clara

\

bt

ahm nomine

potuit

Uora

ft

mac

agere.

Chrysostomus s

At eam expositio-

differre,

quia urgen-

necessaria tractanda se offerebant.

Secundo Bomiliai ilhv, inquibus denominibus non tam certo omnes serius dictce sunt quam certum est, secundamde Osia mitio prmdtcationis habitam. Uaque dubitanaum non est qmn ante Quadragesimam annizm, Chrvsosto mus dixerii secundam Horniliam de Ozia agttur,

300 Porro Homilia

itta, licct

secundo loco

sit

impressa,

;:

:

DIE DECIMA

A SecutCB tres

QUARTA SEPTEMBRIS

mpressa, primaestex illis, quas Chrysostomus habuit iu locim lsaice, Vidi Dominuni nam recte observarunt Tittemontius ct Montfauconus, ittas, qufc primoetguartolocosunt impressce t cum ceteris non coftatrcrc, ct forte Constantinopoli rfictas. Secunda igitur de illo argumento, est^qum tertio loco impressa estpag.Z. Eane amartyri:

alim in eum-

dem

Isaid'

locvm,

solventes.

Ifidicant furc,

utramque

intercurrisse. In hac

quinto loco impressaestpag. \Z\,quarhque orsus hoc modo: Age expositioni de Ozia ccept»

est

hodie finem imponamus. Quarta demum in eumdem Isaice locum, qum sexto impressa est loco parj. 137 et de Seraphim inscribitur, hoc Itahct

exordiuui: Vix tandem Oziai pelagus emensi sumus. Vix autem sumus emensi, non propter itineris lonj^itudinem, sed propter vestram, qui nobiscum navigatis, discendi cupiditatem. 301 In illa igitur Eomilia de Seraphinis fo(juitar, dc quibus ia prima Eomilia loqui jam

Quo autem anni tempore habita sit, insinuatur num. 3 his verbis : Sed ecce adventant

primam

intercurrissc,prout nullm videntur fuisse

intermedim, tota chronotaxis accurate cohmrebit iXam ordinatus fuerit,et prcedicare cosperitmense

Januario

adsolutaque mense Februario exposi-

3

tione loci Isaice, transierit

adHomiliasin (icurEmc omnia tam

de quibus eginum.231.

sim,

aptc coha?rcnt, ut non videatur dubitandum, quin quatuor laudatm Eomilim stutim secutm sint post

omnium primam. Et sane

Tiltemontii.

hasce

jam §

18 inter

:

quasadham

seriemnonspe-

etmuito serius habitas, jam observavimus. 303 Ostendi% ls, octo Sermones in toca aiiqua Homitiv dua Geneseos dictosesse initio Quadragesimm an i Pn phetfr

Ad eamdem Quadragesimam

>, pertinere prceclaras etprolixas de Prophetarum ohscuritate Eomilias. Babentur ilke tom, Vlp, sed itulium iis annum assignat Montfauconus. i

>

(tiois

!

,

contingit, qui navigationi assueti non aunt, vertigiiic laboremus... Non tamen ex naturamari

sed quod inexperti sint, qui navigant, oboriuntur vertigines. Ecec comparatio rum nautis inexpcrtis, timorqueilleOratoris, licetnon

setantwn,

sni etiam auditores cum nautis inexpertis conferat } satis insinuat, Orationem primo prcedicationis fuisse dictam

:

neque enim tantum timoris

tunc sibi modestia de concionatoris egestate, et reliquum de obscuritate Veteris Testamenti debttum aif sr persoluturum, Quia, i/a/uit, ce liMM

quidem pauperis el mendici re contemnitis. Hrcc tanta Sancti modestia etiam congruitprimo prcedicationis anno ; nam licet semper mira fuei

humititutc

rit

posf aliquot nunos non de suis concionibus, sed majori

or/i/it/is,

ifa fuissct locutus

utchatur auctoritate. 30 Maieria utriusque Eomilim etiam huic anno esi conformis, Tn priori multa disputat contra 1

Anomceos,

(>>>///•>>

deatur pralusisse cerlaminibus

utrosque certavit, prmsertim se

antea contra

illos

istis,

cum

ut

i

<><

Manichaoi

oi-

qucecontra

nullibi dicat,

Manichmos jam

disputasse.

nesim. Eos iterum subinde in hisce Bomiliis fii

>///-

contra Manichmos diinter rationes Vetus Vestamentum />/t>is

calumniandi allegarent obscuritatem. A/ causas

302 Tilkmo)itius \otu 18 ac/noscit, quatuor Homiiias invicem aptc respondere. Af scm-

r/

ra/ionrs

iffins ohstttrilalis affert

SaUCtUS, CtSlC

dictas

Manichmorum objectionem

pulum sibi movet cj: tcrtia, quinto loro edita, in qua num. 3 hwc leguntur : Quid autem hoc est ? Quod pridem ab initio quflBrebamuS cur cum in rebus externis inque prophetiis omnes soleant

siutiti/rr iaipia/iiii/os ridrhia/us ia llon/iliis

:

designare tempora Yitaa regum, hic, eoprasterniisso,tempussumat,quo mortuussitOzins i Nam hanc quwstionem propositam tpsc noa invenit.Duplici

modo ad hunc scruputum

nam

initio

respondrri potest

ejusdem Homiliatclare

illam proponit,

ct

adeam

sibi qucestionem

cireafinem post allega-

Secundo illam qucBStionem sibi proposuit, sedmaqisqcucrafini, in Eomilia prima, secundo loco cditu, num. 2 pag. 109 his verbis: Opene pretium est inquirere primum, cur propheta nobis tempus designarit, neque enimhoc fortuito temereve facit. Hic qumstionem proponit , eamque allegatis supra verbis magis verba rcspondct.

explicat, ac est,

tr-i

erataggressus Chrysostomus inSermonibusinGe-

riqit, rttut

fecisset.

montii

prtxcijnu

dictce

Judceos, aliqua etiam

me

/>/

tate.

Accipe prioris initium: Propheticam vobia volu mensam instruere, atque iu pela^ tia; Esaise meditor orationem immittere. Sed quid faciam? Dubito ac metuo, necum e portu egressi fuerimus, atque ad profundum sententiarum prophetaa pervenerimus quod aauti

greditur, crnt potius

Montfauconi tum ad rem examinandam minus attentum

S.

s

certiorcs reccnsuisscm, nisi opinio

>>*l>«ndetur

scmpulos

'

jejunia, qua^ pennas animse leves reddunt etc.

gesima\ sive die Dominico, qui crat 22 Februarii. Si modo supponamus t Chrysostoinura quatuor aut quinque hebdomadas illis quatuor Eomiliis impendisse,neque ullas alias intcr hns rf ontuiatu

J.

i

sm

aui trepidationis postea insinuare consuevit. Sic sub initium Homilice npag. 181 loquitur consueta

madis, inchoabatur dic Lunai 23 Februarii, ita at fucc Homilia vcrisimifiter sitdictapridie Quadra-

AUCTOKK

prioribus frequentius
aaao

.'>

>nl

in Srrmonibus Quadt age twwa, i;<-

ccepcrat.

Pascha anno 386 incidebat in diem Aprilis; Quadrarjesima vero, scx tanfam constans hebdo-

C

hisce dr

quam

illa

me non reperire majorem UbertaU Ozia quam in ittis in Genesim nam

ctare,

iis comparat, et su6 finem dicit nostra quidem , qualiacumque sunt, habent juventutis indicia. Tertia ex iis est, qu&

gesimam

spondeo,

orditur Chrysostomus, subditque ; Ipsi veronunc de Ozia disseremus jam pridem debitum ses alienum dinumerantes.diuturnosque audiendi oixus

Nam

ante Quadra-

Geneswtj quos dixit in

(ii

quarto locoimpressis,

mensam cum

H

rnagis lihrrc loqui videatur

bus, de quibus dit turtts erat Ftavianus episcopus,

non paucos dtes inter rursum Eomilia modeste sua extenuat Orator, dum pauperum

dkta- oinnes

:

demum quod

soivit. Atter

scrupulus

Tille-

in Eomiliis hisce Chrysostonius

post haSCe

sti/t/

refettit.

srrulir, litit/nc

iu,i/ ritictiir, t/iiin lloutilitr

scuritate^

,

iji/>r

thih/Uiiitlin,,

Pra/>hcl>u

itin

t,h

quas Antiochim habitas ostendit Mont

fauconus, dictm sunt

88d;

(tnu>/

consequenter

>•/

mensi aptius innecti potertmt quam AprUi,

iiuiii

Maio caitis. iit/lU

ilc

mihi

Manichmos

t

:!or>

niil Jtniio. uii >ili>ts tntlc fiitcnt

v

AuffUSti

Secutm invicem sunt post al/quot r.r srciinilti pnq 181.

itirs,

ut

.

flanc vcro excepit post aliquoi dies Eomi-

liailla,

Manichmorum blasphemim refutan-

(j/ai

tantur, et cui hic est titulus: Adversus eos, qui

dieimt, ilaimniK-s guljernaiT

i'cs

humana

.

e1

Dei

punitiones iniquo animo ferunt, at<|»e ob malo-

rum

prosperitatee et justorum adversitatesscan-

dalizantur.

ex secutufa

///

(fc

Titfriiiontius

s. I'cfn\

har multa compendio repetuntur Prophetaram obscuritate. Attamen \ofn

Exi a me,

\-.\\

quia

ohsrrruf

,

verba

itta

homo peccator sum, i/iitr

ta-tia contru

Bosdem,

: :

DB

164

qumcum

AUCTORE

observatio,

qum

hnhcU lum OKinnla nnl. mo» antiquomvenii, Uontfauconm dicta verbain Ms. utvideri potest atque Homilim inseruit tocc wo, Ilomilio, cu/us tdidum \'<->1'on-o Vlpcu/. tom

f/Uia

U

dedi, impressa est tom.

que prmbet testtmonium

/>"'/ 246,

lumUntum-

insignis zeli,

l u0

a(l

f

stu-

dicendum accedebat Sanctus, et incredibilis initium lector: dii, quo audiebatur. Accipe igitur assiduitas tractatus vobis Verebar quidem, ne verborum meorum fastidium crearet verumtaassimen contrarium cvaiissevideo, nec vobis desidenum sed fastidium creasse duitatem :

.

atietatem,

,,,,-

,.

au

j

voluptatem addi-

sed

.lissf; idemque penitus, quod ebriosis hominibus solet,

in

:

accidisse.

Nam

et

quo plus infuderint meri, tanto magis sitim ,jn;i»itu prt.ilixiorem doctrinam ,,,, IJ( j, MJ

illi, ,

profanis convi-

,_.,

,

,

,

majorem cupiditatem accendimus, majorem appetitnm, ac vehementanto

vobis inculcamus,

amorem excitamus. Quo fit, ut tametsi mihi summae sim con-

tiorem ,

.,

gua iuhl-

306

!>'<>-

Bcius paupertatiSj liberales imitari convivatores

pensa populi

assiduam mensam vobis apponondesinam, n.iiii, ac plenum Btatuam doctrinse craterem. Siquidem video roi ubi totum illum exhauseritis, sitibundos ruraus discedere. Atque hoc qui-

ligimUB

el

iii

SOMtUffl

tudia

:

.

11

demabomni autem

fcempore

jam

innotuit, prassertim

Dominica superiore.

e

Numquam enim

divina vobis cloqnia fastidium parere, dies praasertim indicavit, quo non deberevos

ille

mutno

doeebam, quo etiam tempore vobis tutissimam prsebebam occasionem accusavobis maledicere

limiis, cum ad propria peccata maledictis incessenda vos cohortarer, non ad aliena curiosius investiganda. Hmc Sanctus, plura pergens repetere ex illa Eomilia, <•/ mox subjungens : Tum

nimirum,

fcum inexplebilem

Nam quoniam

tulistis.

in

noster est productus,

prsa vobis

amorem

prolixit&tem

ac prolixitatem

sermo

immen-

quanta uumquam fuil sic nt metuerent verborum multitudine animi vestri alacritas exstingueretur contrarium penitus accidit. Ajnplius enim cor vestrum incalescebat, amplius desiderium exardescebat. Unde id constat? Majores quidem certe plausussub flnem s;un, et ninlii.

,

iic

,

fuerunt et clariores acclamationes... Initio qui-

dem aon admodum lus

:

ubi vero

mihi commovebatur hic coe-

Longius sermo productus est, et

omnes argumenti

ampliorque proseminata doctrinaest,tum nimirum ad majorem audiendi cupiditatem exarsistis, ac propositi partes invasit,

rahementior plausus erupit. Quo factum est, ut tametsi me ad pauciora dicenda comparaveram,

modum excei serim imovero numquam ego modum excessi siquidem doctrinaBquantitatem i

ii

iii

:

:

uonex eorum, quea dicuntur, multitudine, sed

edita cst tertio loco, exdi-

alim dum saUs clare oco sccundo edidit, ostendam. Secundcr 'rividcntur, ut mox

ITm

oriatur: dilicentia virtus

quodque nec impiobi

eere possint Demonstratio

Z

antem pet tur tum

smultisexlocis.tumexiis.qusBAdamoet

Oraior Jobo contigerunt. Sic vero de diabolo nobi, diem Ante hesternum quidem oratio.Aln instituta est anud caritatem vestram dissereeodem die. cum nos hic ea de re

™f^'

vero

pompam speremus,in theatris sedentes diaboli fecit? Quis aberrare illos ctabant... Quis ergo diasegregavit? Num iilos quoque

a sacro ovili secunbolusdecepit? Et vos et illi homines estis, natura utrique eadem dum naturam loquor cupiditatibus prasditi estis, iisdem naturalibus :

non idem vestrum eorumque libeBtudium? Itapergit ostendere, homini esse Pro peccari. voluntate malaque rum arbitrium,

quomodo

igitur

exemplis

demum

tum,

ct

Jobum

affert

Adamum

a diaholo

vic-

diaboli victorem.

E 308 Tam hcsc quamprima dediabolo Ilomilia laudatur in tcrtia, qum rursus biduo post sccuta quintu dv diabolo tentatow, cst, quceque edita est pag. 260 sub hoc titulo: Ad

in qua cur e medio sublatus non sit dantur diabolus et quod hujus malitia nihil nos laedat, dentes. si attendamus, et de pcenitentia. Etenim San-

eos, qui objiciunt,

lau-

prtBce-

;

qUmdam

cius, post

dc episcopi prmsentia initio

materiam tractandam proponit his vcrbis Verum enimvero jam tempus est, ut mensam apponamus. Quae porro illa est ? Reliquiae nimirum eorum, quffl nuper caritati vestrae dicta sunt adhuc enim, adhuc, inquam, de diabolo sermonem habemus, quem ante duos hos dies instituimus, quem et mane ad eos habuimus, qui mysteriis initiantur, cum de abrenuntiatione, deque aggre?;atioiie apud istos dissereremus. Hoc autem agimus, non quod delectet nos de diabolo verba facere, sed quod tuta sit, quae de eo doctrina profertur. Est enim inimicus et liosdicta,

:

noster

tis

:

iliud

porro securitatem

magnam

nobis res inimicorum plane sint nota?. Diximus nuper euin per violentiam non vincere, parit,

si

neque per tyrannidem , neque necessitatem afferendo, nec cogendo: quoniam, si ita esset, omnes utique perderet: hujusque rei protuli-

mus argumentum

porcos, in quos nihil agere dasmones potuerunt, antequam a Domino permissum esset armenta Job et greges; neque ;

enim

ha;c diabolus ausus est perdere,

quousque

desuper

potestatem accepit. Hcec leguntur in prima HomiUapag. 2bbet 256 sive num. 6. 309 Unum igitur hoc primum didicimus, eum per \ im aut necessitatem non vincere.Secundum

ita ut

km

quincjue ix>n-

post illud addidimus(7« altera

tra Manicfiasos

axafleotu eorum, qui audiunf, soleo motiri....

lia)

eo ordine fue-

Sed quoniam

hac ratione cunctis superiorem evadere, et rursusathletam ipsum in medium protuhmus

nonnumquam

tantoin populo sint imbecilles nonnulli, qui sermonis prolixitatem assequi minime possunt, ad hoc eos accidit, ut

cum audierint, quantum carecedant, ne uobis ante tempus ftniendi sermonem Qecessitatem imponant. Post statui cohortari, ul P<

re possunl

....

hmc Sanctus erudite de providentia Dei disserere etdmmonis hnpotentiam ostendit.

incipit,

801 ignaviam:

muP naa 207

«.

/

istaBomilia aUegantur, non

fui^rri^iainra. Yn-umiUa

S-

J.

alih ea

BP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

Hanc Homibam,

qucs prolixa

admodum

est,bidtto

bob

t

ttaestaiiasatislonga dediacontra desidiam homxnum t qw$edmmonum

simmt decipi. Etenimex tribttSjQum apud Montfauconum ecKtcesunt, iUamfttisse setentationibus

nimirum Homieum, quamvis fraudibus vincat, non tamen

Job machinas admoverit, non eumtam©nhacrationesuperavit,sedetvictusabscessit

cui licet mille

Exemplum illud Jobi vide in Homilia tertio loco edUa num. 5, «hi eloquenter enucleantur Jobi certamma. At redeamus ad Sanctum, qui ita pergtt:

Una jam

tendem

?

cal ;

Q«od

restat quaestio.

illa

per vim, inquiunt, non vinattamen fraudibus vincit: ideoque

melius

penitus deletus esset:

Job supenor evaserit, et

Qn»nam

iicet

snpplantatus.

quamvis enim

Adam tamen deceptus

est

Bmc rursum adeamdem Homiliam

rint dictie.

,

DIE DECIMA QUARTA. SEPTEMBRIS.

A

Nam

liam referuntur.

in illa

repetitis

vicibus

;

num.

3 et seq. de

victis

Adamo et Eva,

ac demde

de Jobo anitur victore. Itaque, licet in hac, quam secundam male posuit Montfauconus , plura

quam

prima sola reperiantur, ideo an omnes iltce tres intra paucos dies sint dictce , sed solum mutabimus ordinem. Jn prima ostcndit Chrysostomus, mundumregi divina providentia, non tyrannide dmmonum. Secunda docet, diabolu/n non nocere citentur,

non

desidibus,

Tertia

demum

1'dionibus

>adis, quin-

que

illas

Ho-

milias

liberum stabilit arbitrium. objectioncm , docetque rclictus, ac in fine pcenitentiam

Raro etiam

et

res pcrtinerc constat.

repcllit

auditorcs ita generatim ab audicndistudio lauda-

in

iis

reperias,

duarum HomiUarumde Obscuritateprophctanan

cum

ettrium de diaboto, sive illarum quinque dc divina providentia, ct contra Manichceorum crrores;pauca adjungo de tempore. Ultimam fuisse dictam, quando Sancius

mane catechumenos

in-

ri.

in fine dicat : Plura dicere vellem, sed hrec proferre infirmitas corporis vix permisit, qua a vobis longo tempore avulsus suni. Longum mihi

tempus fuit non numero dierum, sed secundum raensuram aflectus animi ctc. Morbus hic hun

necdum fuerat,

liquet ex verbis num. 308 datis. Hinc colUgimus in Quadragesima dictam esse. Itaque et quaiuor prcecedentes in Quadragcshnam inci-

diuturnus

derunt. Hanc vero fuisse Quadragesimam a/iniSSG,

tamen aUquot Homilias eodcm anno

Primo Chrysostoraus se comparat cumnautis inexpertis. Idautem facere non potcrat anno 388 aut serius, quando

est verisimilc.

stituerat,

conjicio ob rationcs sequentes.

B

313 Hcec omnia primo anno congruunt, maxU tamen, quod de imperitia sua dicit, ct de Sanrtum alacritate auditorum : ncque enhn ulltbi deprc- 'P'11'il'isse, hendi, Sanctum de sua in dicendo imperitia sic hcutttm esse in Homiliis, quas ad aiwos postcrio-

me

Quare hanc Homiliam anno 386 ab infirmo dictam existimo. Quin et idterius suspicor, iterum deinde coactum fuisse a dicendo abstinere,

sit

concionatus fucrat cum applausu omnium. Anno 387 non poluit has Homilias haberc, cum toto fere Quadragesima? tempore

j. s.

ore nostro pendetis.

commendat. 310 Quandoquidem clara videtur comequcntia

cur diabolas Qstenditur

in

rcctc dubitabi/nus,

nisi

405

tatem ignoro, imperitiam non novi tanta nempe est caritatis vestrae tyrannis. MagnaiiiiniiuTis porro hujus vos auctores mihi estis, dum lapsos erigitis, quia ad audiendum proni estis, atrjue ab

ut explere possit totum

tempus anno 386 lhmitiis vacuum. Uinc mile

est,

verisi-

infirmitatem deindc etiamdurasse.Alias dictas, satis

jam ultra biennium

aliis

XXIII. SeditioAntiochenaante

concionibus fuerit occupatus. Habitcc igitur

Quadragesimam anni 387: Pascha illo anno celebratum 23 Aprilis. Quadrage-

sunt anno 386, utetiam innuit modesta facultatis suce in dicendo depressio, quce in his BomiUis observatur. fuisse habitas in Quadragesi-

mu

(iitni38C).

311 Accedit perpctua laudatio Antiochenorum, ac moderatio in reprehendendo maxima, ita ut initiollomiliai de Desidia pag. 267 insinuet qui-

dem, aliquos fuisse absentcs ob ludos cclcbratos maleegisse

;

sed id facit quasi aliudagcndo, etab

omniaperta reprehensione cedebat, ubi pcr

annum

abstinet.

Non

ita

pro-

fere concionatus fuerat:

sed acri oratione in abeuntes ad ludos solebat invehi. Demum quoddicit num. 306, Homilia?nn de Prophetarum obscuritate prolixiorcm fiussc

quam ullam

aliam^ verum erat anno 386

:

nam

veiisi-

militer anno dicta,

sanctum Pncdicatorem usquc ad fere anni 387. At priusprogrcdiamur, figendum cst tem-

Quadragesimam

quam

ulterius

multo prolixior. Adde alia jam dicta, et dubitare merito non poteris quin relatcc Homilice pertineant ad annum 386. Habemus igitur Homitias trcdecim ad primam Quadragesimam spectantes. Verumsequentibus annis multoplures in Quadragesima a Sancto habitas videbimus. Forte primo illo anno Flavianus episcopus aliquando ad populumdixit. Forte etalias dixit ipse Chrysostomus, quai ad nostram noti-

seditionis cttr/osius

tiam iionpervcnerunt. 312 Attamenet alia forte est causa, cur pauciores habeamus iUius auni Homilias. Nam cer-

rentur.

sit

cxpktumnonfuisseomne tempus post Pascha usque ad Augustum satisprovectum. Cum autem nullibi appareant llomilice,

tum estmodo

qua*

llli

recensitis

temporividcntur cougrucrc, nisi paucis-

simce, suspicor, Chrysostomum in illa ipsa Quadragesimaaut deinde fttisse morbo corrcphun,

ministravit.

materiam sub-

Causam adjunctaquc

qua AntitiThcodo-

rlti
varia

imperato-

lis st.ttifr

jecta

illius

non investigabo, quia mintts co/tducunt ad propositum nostrum ; sed tcmp/ts accurate magis indagandum, cum quia scriptores de an/to disscntittnt, lum guia istius notitia omnino ncccssaria est ad ch.ro/iotaxim scriptorum Chrysostomi recte conci/tnandam. Factumbrcviter accipe ex Sozomc/to Ub. VII cap. xxni Inter ha;c... magistratibus.... e re publica visum est, ut tributa solito graviora aprovincialibus exige:

tus

Hanc ob causam ad seditionem concitaAntiochenorum populus, statuas imperatoris

atque uxoris ejus dejecit, et fune injecto per urbem traxit, contumeliosa insuper verba adjiciens, sicut a multitudine exacerbata fieri solet. Porro cum imperator multos Antiochenorum interflcere ob i'I velJet, adsolumejus rei rumorem plebs obstupeiacta est. Jamque sedato furore, et quasi mala, quaj nunipsos facti pcenitebat :

pmserUm cum inveniam Sancti morbum in Uomilia, quam ex initio ad hunc annum pcrtinere

jam adessent, gemebant omnes ac lugebant, Deumque precabantur, ut iraperatoris

existimo.Edita ea cst primum a Montfaucono htmr modum toyn. \'l paq. 278, ubi Sanctus in loqui incipit : Infirmus quidem sum et egenus, atque ad dicendum imperitus; sed cum vestrum coetum intueor, infirmitatisobliviscor, pauper-

anirnum placaret. Addit, Fk/vianum episcopum legatione functum esse >ul Theodosium imperatorempro popxdo, cjusque patrocinio iram ab iffi-

Scptcmbris Tomus IV.

Graufa tediHo in

sii

pus famosce seditionis Antiochena?, qum multis concionibtts illius Qttadragcsimce

,

eodem

Pcrduximus

otnncs prceccdentcs sunt multo brevtores. At id vere non dixisset anno 388, cum Oratio quinta contra Judaios

Aiia Homilia

sima sex tantum constabal hebdomadis.

et

tiabantur,

peratore dcposit
c&des consecuta

Ac

esset,

59

profecto, inquit^ ingens nisiimperatorhMin suam repressissri.

V

|«-

'

AUCTORE J. "-,/

DE

repressisset, sacerdotis

mtercessionem pro pie-

S.

ntigii

ik8,

V Imperatorum , 315 Tillemontius tom. hujusce seditempore de ?W>/« 27 fo Theodosium, certis argumentis anno 387 aut388.Deinde rationes pro utroque anno,atque

acprimum

tionis fitse disserit,

eam

ostendit,

contigisse

,,, o varias affert

eUgendum

sine dubitatione

annum priorem non

existimnt, pro alterutro anno rmni sufficient verba Chrysostomi. fn f/omiiia xvi ad Populum Antio-

chenum tom. ILpag. 162 annus

hic

disdt

Ecce secundus

:

ex quo vestne dissero charitati.

est,

Saw (m

fta toqncbalur

in

Quadragesima, quando

omnino

metus populi ob seditionem necdum erat ccepit mblatus. Atqui Chrysostomus prmdicare anfere ante finitum n-rte uo/l aut anrm 3*0,

ntunW

Srru/ufus

:>.

ifjitUT

annus prccdicationis

Quadragesimam

ipsfus nequit incidere in aliam

quamanniZWaut

388.

hunc

videatur, plura

Cum

rcs eatcnus certa

non

in fincm

allego,

plura

tamen allegata videripossuntapud Tillemontium. 310 Prceterea non video, merito dubitari posse, Jum


amo

.'*K7 rfl

ortoj

B

quin seditio contigerit anno

:5*7.

Primam

ratio-

ncm suggerunt allegata modo Clirysostomi verba. Etenim Sanctm presbyter fuit ordinatus ante Quadragesiuunn nnni 3*0, cum inilio illius Qua-

tionis (iniutn/,id dirrrr

i/it

/mn potuit

anno 387

"isi

:

u/in

imn

ntiimris nnnnenti.

317 Pagius

"' co7t.s

ad annum 888 num.

3 lale osten-

dit 9 Theodosiumimperatoremsubinitiumanni$88,

nominatim mense Martio, non fuisse Constansnl Tlirssaiimira' in Mnrrdonia. Idc/n observat Tillemontius loco assignato. At Flaviauus Tfieodosium i/ivcnit Co/isiantinopoti, quundo ri

tino/ioli,

ctt/n

accessit,

ut

intercederet pro

Antiochenis,

Theodosius ab eo tempore,

ibifjur fuit urrrjiit

srtlit/onis

uunttum,

doiiec

quoprimum Aulior/tenis

ignoverit, ut satis apparet ex tota relatione seditionis

hujus apud Tillemontium tom.

lontin in Theodosio

I

<"i.

V

impera-

80 usque ad88.Pagius

laudatus num, 8 allegat

tres Orationes Liqui Antiochim tunc vivebat, quique asserit Theodosium tempore seditionis fuisse Constanti-

ttm.i

banii,

nopoii. /diui Satis chtrr insi/maf

Chrysostomus Eomilia \\\ ad Popuhtm tom. II pag. 216, de adrrnlu 1'titriani nd imprmtttrrin ita loqucns : in

Ut vero rnagnara retfias

civitatera

ingressus est aulas

urtinn. iu

i/t/a

illam ascendit, et rtc.

Nullam aliam

Tttrodosius rssr poterat,

magnum

tur,

ad Bosphorum, nuntu morantem frctu/n reperire. At ul locitm trans fretum possent alia aut Thessalonicts habrrc non potcrat possunt ad afferri Plura urbe. Orientis magna Theodosuau ostcndendum, Constantinopoli fuissc cum res sit est, non opus en tempore : atpluribus igitur

Constantinopoli,

angustum,

tam

sita

ut

m

,

minime dubia. Certum igitur apparet, seditionem anno 388, cum illo anno

illam non cont/gisse

Theodosius Constantmopolinonfuerit, saitem

anni tempore,

rjuo seditiosis

veniam

Flavianus.

319 Restatitaque, ut examinemus rationes oppositas, quibus viri etiam magni, quaies sunt Ba-

rodr/n

1

nominr

tantmopottS) ttum

ita

imperator, audiel

magna

drsitjnatttr

loquitur Sanctus

;

Cons-

Audiet

civitas, audiet et totus

quoque Tillemontius, licet rationes jam altatas tantum detulit, ut quakmcumque

perspexerit,

nuiu 388 /wm. 2

tvbrat Theodosii clementiam, ut cotligi

recessisse

:

ex verbis ab imperatore

Non enixn hactenustunc subsistit

'

piis-

epocham pro-

et

Thcodosii,

E

ad an-

Parjius

insinuct.

5 reccnset prwcipua iilorum

cum nostram

argumenta, eaque solvere conatur,

Primum

Exactio quia Thcodosius cclebrarc volebat quinquennalia filii

pecunicc, cx

qua orta

tale

est scditio,

sui Arcadii, et dccennaiia sua.

est.

facta

Adeam

est,

exactionis

adducuntur tamquam Libaniivcrba apudPagium: Principiob necessitatem imperii pecunia opus fuit, maxime cum ipsi quidem decimus, filio autem quintus imperii annus procederent. Quo tempore solent imperatores aurum militibus largiri. At decimus Theodosii annus tantum inchoabatur 19 Januarii anni 388, licet A rcadii annus quintus inchoaretur auno 387. Respondet adhoc argumentum Pagius, errorcm in numrros irrepsisse, nec quidquam ex

causam probandam

hcec

co ioco concludiposse. TUlemontius vero observat, in Chronicis Marcellini et /dacii quinquennalia

Arcadii celebrata notari ad annum 387 ; eague de causa existimat, Thcodosium eodem tempore decennaiia sua ccicbrasse,

licet

annus

ipsius deci-

mus tantum

inciwarctur anno 388, dielQJanuarii. Responsio Pagii est desperantis de vcra solutione. Melior est observatio Tillemontii, incerta

tamen, cum nequeat probari, Theodosntm revera ante inchoatum imperii sui annum decimum decenna/ia ceiebrassc. 320 Supponamus

igitur,

Theodosium

voluisse

dcccnnalia sua celebrare anno decimo ineunte

passim

non

ut

video,

imagiiiana fiotius

videtui

mense Januario anm'388 quamvnit; quid inde incommodi sit oriturum

fieri solcbat, sive

conlra sententiam nostram.

An

forte pecunia

in ipsa festivitate

cothgcndaeiat.postquamomnia

iila

et

ad

dis-

faciendas erant per-

acta? /ta sane ratiocinantur adversarii nostri

mea essent persuasione. Quippe seditio orta estmenseFcbruarioautMartio. Si ergo exorta acst

estannom,

318 Rursum, ubi Bom. xxi pag. 223 recessttm Ftaviani ab imperatorepostobtentam Antiochcnis vrniam narrat ChrysOStomus; eo tnodoce-

Difficultas

eontra datam

roniusj Petavius, Valesius, abducti sunt in con- posita ex dctrariam sententiam pro anno 388, et quibus ipse cennalibiifi

trtbutwnes miiitibus

xvit ptuj. 17

illo

efflagitavit

tinopotim, in qua etiam erat aula imperatoris quam ingressus rst Fiavianus. Sic in ffomi-

possit, Flavianttm Constontinopoti SllltSlitlt

dosius, ut itcr Antiochiam

quacolhgebatur ad sumptus ferendos,

orbis. osttinda-

^tl%eo-

vocasset loquens poptdo Antiocheno,nisi Constan-

titt

tlan

voluptatem

sequatur sentcntiam.

nam eo lempore anni 888 tertius dudum currebat. Ad hanc rationem, qum clara cst ct solida, acce-

y,iti>>iiil>us

eum

mare,

et cmtati forteterapus tereretur, {Antiochiam) solemmdiminueret, extra urbem Bosphorum transcelebrans. totem (paschalem) nuntios ivcrat Flavianm, quando maturaret Disccdebat

Vidi Dominura etc, ut ostensum rst § 22. ffasce omnes prcecessit prima Bomilia et Sancti consc-

hwc facta videatur mense Januafio anni 880. Quapropter, cum circa medium Quadragrsi/utr dur.rit, serundum CSSe SUCB prwdiea-

um

raisitad

et pertransiit

satngens ne quosdara, sciscitanset

dubitationem ubique

cratio, ita ut

sedetpostquamexurbe

^eTdoTmavimusJesmt,

Genesim, ttt dragesimm habuerit Sermones dictum est § 1«. fmo jam ante iliam Quadragesimam habuit guatuor Homilias in verba /saim, in

I

EP. ET DOCT. perator, inquit,

tate sua reveritus.

S.

anno 387 auj

JOANNE CHRYSOSTOMO

iW

exactio peeunice,

gua= seditioni oc-

caswnemprccbuit,institutaest post festivitatem peractamfactasque mititibusdistribtttiones. Quapropter non invenio, ex causa cot/igendi mam atiquid eontra scntentiam nostram peeudifficul tatts: nam pecunia colligenda erat anno 387 ut ea usui esse posset mense Januario anniseque/l tis,

:

DIE DEOIMA tis, et sic illc

QUARTA SEPTEMBRIS.

locus Libanii confirmat sententiam

nostram. Tres pecunice txigendm rationes aUegat

quinquennalia Arcadii celebrata sunt mense Ja~ nuario anni 387, cessabat iUa necessitas mensc

asserit pag. 48.

Martio ejusdem anni. sed magis anno sequenti. Idem cst de decenna/ibus Theodosii. Quare hcec

venienti orationem dixisse. At non asserit, dem tempore,
omnino insinuant, fiqendam esse seditionem anno 387, sive hoc, sive sequenti anno deccnnalia sua Thcodosius celebraverit. 321 Ceterum quod suspicatur Pagius hi Dissertatione Hypatica ad annum 387, distributiones fieri potuisse mi/itibus, postquam solemnitas erat peracta, quando anticipabatur, omni videtur carere fundamento ;nam distributiones ilke erant

cnim

ipsa Libanii verba,

iini

verba

Libanii recte v.rposita epoi

hnm datam

confirment.

pars

maqna

ipsius solemnitatis, ut etiam advertit

cum fundamcnto

Tillemontius. Majori

suspicari

Tipotov

pauh

ante celebratis,

et

dosii et de quinto Arcadii. Dicit

pecuniam fuisse

imperatori ?ieccssariam

t£v

tt)s

St)

pamXslas

t6j |ilv et? £to;

npoYoioijs *

salute et

blicce)

rcpb;

etc.

njv

6Xwv atoi^pfav

5£xixtov, T(o -cuot oz ^fiTrcou

$ro

omnium (sive reipu-

maxime huic pro anno quidem

t
tii,

TMemonmuUis

ambagibus

et

pro attervtra

Nihil opinione

aliquot

afftrens

Prcetereapau-

ante dicit: Fluctus hic per annos quatuor

Deinde asserit, sr utcumque recreatum medicamcnto scd malum non usquequaque expulsmn. Quis moclo dicat, Utrum postea sexdecira annos, quibus mali vis minor erat, mtmeraverit a sanatione vera per medicamentum, an ab Ula, quam Msculapio mendax attribuit. Certe ,

tcstatur ipsc pag. 5,

numquam

se

in juvcntutc capitis dolore

confracto


omnino liberum

sexdccim

illos

annos

numerare " temporediminutimedicamentomali. At ne id quidem nccesse est, itt intelligamus sexdccim illos annosscnfentice nostrcB non repugnare. Si enim sanatus fuerit mto tantum anno anfe adr

ventum

anno

Valcntis, sive

jam sexdeeim

371,

annos habemns. Nequc enim intermissionem maiisui itacum adventu Vaientis connectit Liba-

iltos

nius, ut intcr

Ex

potuerit.

montU niltil

utrumquc annus

intercedere non

eruitur ccrti.

324 Daas alias levioris momenti objcctiones affert Pagius in Critica nd anuu/n ;;nn mtm. 5.

Prima

ille

capitis inveteratus, qui

a tonitru

concitatus fuerat, et per sexdecim annos intermissus , denuo incubuerat etc. Tum observat Tillemontius, intermissioncm

Libanio pag. 48

illius doloris

fiqia

tempore, quo Valens venit

illo

Antiochiam, idest, anno 372, ut adjimgit. tiinc hiferendurn

ante

anmtm

credit

seditionem

,

388, prtcserthn

figi

cum

non posse

intcr capitis

doloreminstauratitmctseditionemAntiochenorum alia qucedam Libanius referat. Tanti fecit Tillemontius eamdifficultatcm,utea maxime de causa sententiam nostram non vhleatur pro ccrta, sed

ad F/avia-

petitur ex responso Theodosii

sostomum tom.

II patj.

223: Orate, luec auferri

obstacula, h;uc bella exstingui, et ego veniam :

test, qttin

pcrniciosa

Maximi

Maximus

Apri/i. \

alentinianum

sive

ab

advcntu

ad

Valentis adventum, sive an-

Joviani,

num 372. Intcr utrumqttc medii sunt anni octo suum sect aliquot meuscs. Attamen morbum

jam

tunc

Augusto contra

transivit.

Valentinianus

quoque variasante exortumpalam i>< //ttm legationesadMaximum miserat, m pacem conservaret. Altcra objectioestj quod Chrysoatonma diwpiscopo, qui imperatorem adiverat, dicat, Jn castrase ,

F

Respondet Pagius, verba intelligenda de castris, qiur |H'upi> ('onstiiiu|»i]im eraiit. Verum rectius observat Tillemontiits, per vocem Grcecam «pMfinefiovJcastra) inU/Ugiaulam imperar

contulit.

toris.

Certe adire castra

prolata est

ab

consilia

mcnse

vero

Alpes

omnia vanissimi Libanii, qui sanationem suam Msculapio attribuit, ut vera velimus admittere. Tam pauca alia narrat Libanius ittter Joviani adventum, ct adventum suo, poVcdentis Antiochiam, ut fcre de morbo cumque loquatw; tantum do/ore, daqraet capitis ordiri

in-

nota utcumque essent Theodosio, aat saltem vaide suspecta. Emc entm dicebat Theodosius mense

au/arn,

363, usque

de alio beUo

illa

telUqenda, Imo, ctiamsi omnino de b<-//o contra Maximnm rcrba essent intelligenda, nihil evincecerent pro adwrsariis. Etenim dubitari vix po-

spondeo, inati/emprorsuscssc Tillemontii ratiocinationem, cx qua nihi/ conc/udi possit pro chro-

anno

vunfiir

pctcbat, utfilium mitteret Antiochiatu. Respondetei imperator apudChry-

ecclesiasticos, frequenter

vidcatur

''»«" "''"' ob-

jectiones soi

num episcopum^qui

solum pro mac/is probabili habuisse. Verumre-

notaxi, etiamsi verba

E

tota igitur illa ratiocinatione Tillc-

varia qessisse bella, verbaque

morbus

-

niliil >:erti

te eo-

apud Pagium. Verum quocumque modo

tionem eodcm anno exortam. 322 Alium Libanii locum sibi objicit TiUemontius. Nam Ule in Vita sua pacj. 73 dicit : Porro

s

Antiochiam

ex Libanio tom. II paq. 526, recte sunt exprcssa verba

i

J-

omnino. Subdit Paqius Unde inlVrripossevidetur, seditionem Antiochenam hoc anno (388) contigisse, dum bcllum adversus Mnximum tyrannum pararetur. At respondet^ Theodosium

Libanii sumuntur, semper indicabunt, exactionem esse factam anno 387, et conscqucnter sedi-

difficu.1-

u

invaluit.

fuisse. Itaque facile potuit

decimo, filio vero quinto imperii procedente. Loquitur Libanius de annoquinto Arcadiiutprcvsentc, et de decimo Theodosii ut futuro, sicut revera quintus Arcadii inchoatus est anno 387, decimus Theodosii anno 388, uterque mense Januario. Nec Grcece nec Latine verba, quce dedi

Alia

citius sanatuscredipossit.

tantum factas esse post solemnitatem celcbratam, utexhaustum distributionibus awarium impleretur.Sane non improbabile nihi apparet, Theodosium eodem tempore pecuniamexegisse pro quin-

xat pLdtXiuTa

Legendum

h

Vatenti

quo minus amto Huegro

obstat,

mensibus

se

semel

pro decenna/ibus suis anno sequcnti celebrandis. Ipsa verba Grceca Libanii,quce recte recitatanon sunt apud Pacjium in laudata Dissertatione pag. 263, huic conjccturce prcebent fundamentum ; neque enim eodem modo loquitur dc dechno amio Theo-

putem

323 Deinde narrat,

quis posset, exactiones impcratorum aliquando

quenna/ibus Arcadii

*

ni e ab annomtaquinquagesimot quem sibi attribuit pag. 46, morbum narrare incipiens % usque ad
tis

Libanius,necessitatcm reipub/ica» dcfendcndrr, decennalia Theodosii et qui/nquennalia Arcadii. Si

.

467

ptennio videtur circumscribere,

i/t

apud idem

viros erat,

prtssertim

atque adire

qua degebat imperator. Itaque nulla

alicujus ponderis ratio contra sententiam nostram

seditio

; nec ullum videtur dubium, Antiochena coniigerit anno 387.

qttin

325 Priusquam pergamus admensem, inquo PoscAaan.38" assignandum, duo alia exami- wlBbratwn lr " nanda. Pascha eo anno in tabulis Paschalibus ficjitur^T) Aprilis: nec dubitantem ullum iuveni, quin eo die fucrit ce/ebrattnn, anie Montseditio cxorta cst,

fauconum.

II i<:

prceviis, et in

vero repetitis vicibus in Monitis Vita Chrysustomi assrr/f,

anno 387 Antiochice non

Pascha

fuisse ce/ebratum die 25 Aprilis,

;

,:

DE

408 AUCTORfi s.

J.

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

demonadditque mbinde id fuisse a se

Aprilis,

Verwn jam ostendi num. 257, toium plane rumosum Ulim opinianis fundamentum slratum.

male intcUecto. esse, ortumqueexIocoChrysostomi ipsam Chrysostomi Oratfon adducam nisi illam occasionem accepU, tionem, ex quu ille errandi terliam contra Judoios, in qua tom. I videlicet

namanno hoc azymorum f387. ut que primus dies diem ipse Montfauconus observat) inDominicum

Ecce pag. 613Chrysostomus sicloquitur:

etomnino necesseest, uttota

(18 ApriHs) incidit,

Domihebdomada jejunemus, videlicet usgue ad nieumseqitentem, sive diemZh Aprilis, quo PaResurrectioscka erat chrhtianorum, seu festum \csfio,quidclarius dicerepotuerit eo ChryBOStomue, ut intettigeremus, Antiochenos Papost hehdomada anno Pt/scUa ctebrusse tota nr. liumiuittv.

'

sescha Judatorum, ctconsequenter ilhid cclebrasse ,

trat

ninlitu, t>iluti
>••>•<

Quadragi

fqjwium

guadfagintQ tlimllH,

Non tam

320

inEcclesiarcceptas.

ad quot

facile dici potest,

heb-

domadas Antiochfa extenderetur Quadragesima tempore Chrysostomi. Bic quidem in laudata (/ratniiicitrrntisvicibitsnumeratqu&dragmt&faes istius ante festiv/tatem paschalem jejunii ; nec difficile

modce ad sarice

;

,

nec tamcn facilis

primnm

tgitUT

SWlt

intuitu videtur dicere, quot hcbdoexplendos quadraginta dies sint neces-

pr/rno

ca,

dubii solutio.

cst

Dabo

quic ex Chrysostomo certa

deindc dubitand/ causam explicabo. Certum

estprimo,QiMdraqcsimamfuissejejitniu?ndierum quadraginta, Nam Chrysostomus illud jcjunium

nun /iiuttti Quadragesimam frequentcr nominat sedfolaudata quoque OraHonepag. 611 etiam $(c loquitur: Quam igitur oh causam jejunamus

perhos diea quadraginta? Tum ait, multostemerc olim ad sacra Mysteria acccssissc,subditque

Cum

igitur intelligerent patres,

quantum ex

temorario accessu detrimenti caperetur, conveaientea quadraginta dics jejunii, precum, audi-

verbi

tionia

Dei,

et

conventuum designarunt

Anna tom. IV pag. 699 comparans transactum jejunium cum peregrino, fjtti abiit,
i

de

apud Boa dies quadraginta fuerit conversatum, comiter illud excepimus ac dimisimus. Itaque jcjttnii/n/ ilhuf rrttf qt/ttt/rut/iuta

dicrum, indcqtte

qUQ

327 Secundo constat ex Chrysostomo, duobus

ili-t-us

Uominiei

1

1

Sabbatis non

hebdomada thtat,

iqjunahatur,

diebtts Antiochiai

Dominico videlicet HHs tlirlnts iiu/t

atii/intr,

C

ct

non

fuisse jcjuuan-

Sabbato.

faissr

Notum

est

jvjunium apud

Pro Antiochena ecclesia testis accedit Chrysostomus Bom, xi in Genesim, tom. IV pag. 84, ftirrus, fnsacrasQuadragesimse tempore, quo ittt/arbatur, vtiam subinde quictis aliquid Orientales.

concedi, at in rebus aliis. Itu et nunc, inquit, qui

Quadragesima

cursum suscepere,.... hosce duoa hebdomada dies Dominus quietem in

jejunii

largitua est, ul el corpori aliquantulumjejunii

Laborem remittentes, etanimam recreantes, exaduobus illis diebus, in pulcre ccepto itinere

<-tis

alacriter pergant

ii,

qui illud susceperunt.

igitur, quia hodie remissionis dies est etc.

hav dauram divruui rvutissiuuv

tiritur

Age

sine

istis

Ecclesia vero Graca, quibus non jejunaturhabeal, exccptis Sabad oclo kcbclomaDominicis, jejunium imus, qutd modo f/at

ntn^MadiesJejunu

bnZx

dasprotrahit.Atnonqute/. factum sed quid Antiochice

*mimmmtim

vcmissionisdiebusnuments qua-

drutjintu ttivrum c.rploulits facrit /irr solosdies, i/nibus strivtam crat jcjuniwn. Si qttisattendat

ad

htnlimuiia const/etudinvm fvrc unircrsuic/n, Htatim clamabitj solos jejunii dies fuisse computandos, Nam hodie Ecdesta Latma habet quadraginta strictijvjunti dics, non COmputatis Domini-

eumgue

sit

tempore ChrysoAtii vero se-

secutus Montfaitco-

Quadragesxmm ptem cum Sozomcno, ulii nusseptem integras hebdomadas. vero n sex, alii octo attribuunt. Hermanttus Antiochenorum VitaChvysostomUib.llcap.xvnhebdomadasocto. hebdomadas omnntm aucto- Antiockia' Hujus opinionem, utantiquorum

Nota^m

Tillcmontius ritate destitutam rejecit in : Thomassimus

Theodosium, dicens

Tractatu

jejunatum volunt.

ullo Onentis loco suo de jejuniis non invenit, in sepfuisse Quadragesimam ultra

tunc extensam

Her-

desumpsit tem hebdomadas. Argumentum Quadramediam post xvm, mantius ex Homilia nondum 187 pag. dicitnr qua in facta, gesimam jussu impcratons viginti dies esse, quod balnea

Verumea verba nihil evincunt, ut videbimus, et Sanctus sic Homiliarum ordine ex sex loqui potuit, etsi credamus Quadragesimam essent occlusa.

tantum hebdomadarum fuissc. Exigui etiam momenti est auctoritas Sozomeni, quem pro sua opimone allegat Tillemontius. Scribit ille lib. VII cap.xix x de varietate jejimii quadracjesimalishunc in modum : Quadragesimam vero, quse hoc fes-

tum

qua populus quidemsex dierum septimanis

(Pascha) proxime antecedit, in

jejunare

solet.alii

computant, ut Illyrii et Occidentales, totaque Africa et yEgyptus ac Palsestina. Alii vero septem hebdomadas computant ut Constantinopoli ;

cunctas in circuitu provincias usque ad Phcenicen. Htec verba Sozomeni Antiochenos, et per

utpote inter Constantinopolim et Phceniciam

meannumerant iis, qui jcjunabant scptem hebdomadas. 329 Vcrum Sozomeni auctoritas nequit magna Sex hebdohic esse, cum quia et alia qucedam parum proba- modtx cum diebusAO conbilia ibidem affirmat, tum quia conciliari non gruunt, non possunt septcm hcbdomada? cum quadraginta dieseptem, dios,

item

Quadragesimce attri buit Chrysostomus. Sienimomnes septem hebdomadarum diesnumebus, quos

remus, dies habebinnts quadraginta et novem ; si Sabbata et dies Dominicos, quibus non jejunahatar, dc

numcro detrahamus,

dies tantum haquinque. Contra, si sex tantum hebdomadas attribuamus Quadragesima? et

,

quadraqinta dieshaud difficulter reperimus.Nam inchoanda videtur Quadragesima a die Lunte, sexto ante Pascha, flniendaque die Veneris Sancto, ita ut dies Sabbati seu pervigilium Resurrectionis Dominicce,

draqesimo?,

non annumeratum fueritQua-

eo die jejunaretur, certe apud Latinos omnes, quia Paschatis erat pervigilium. licet

Porro nullus opponat, in hac opinione jejunium triginta et sex tantum dierum fuisse apud Latinos, qui singulis hebdomadis tantum sex diesjejunio vdcabant ; apud Orientales vero, qui Sabbata etiam eximebant , triginta tantum fuisse jejunii dies; attter enim credo computatos ab antiquis Quatfratjesimce dies.

Ex

duhium,

utra/u fiit/iiuiomrttri dvhcautdivbas quadraf/inta.

anvero

ET DOCT.

bcbimus triginta

vuratur Quadragesima. vi

EP-

330 Quadraginta consequentes dies erantje- qnia videntm dcputati, sicut Mouses, Elias, et demum intelligendi hnstus Dmntnus quadraginta dies continui continuis

jttnio (

jcjunaverant.

diebm Verum humana fragilitas nonpote-

rattllosperfecte imitari, sive rere toto xllo tempore.

omni alimento

Poterattamen

ca-

toto illotem-

poreacibis aliquot alias licitis abstinere.Hinclex ahstinvutti a carnibus data est, vigetque totis quadratjmta diebus.etiam Dominicis et Sabbatis Itaquv, sicut recte dici poterant quadraginta dieblts

quadraginta,

:

'

DIE DECIMA. QU. \RTA SEPTEMBRIS.

460

busjejunare Christiani, Ucet singulis diebus ccenam sumcrent; ita etiam satis proprie dicebantiir

.\UCTOKK J.

jejunare quadraginta dicbus, licet aliqvi horum dierum deputati cssent jejunio minus scvero, sive soh abstinentice a cibis aliquot Patres igitur, qui dicunt totos quadraqitita dies jejunandum fuisse Christianis, sic

commode exponi

Opera S. Hieronymi Paschalcs Theophili

XXIV. Ordo

s.

Homiliarum

Chrysostomi ab illa, qine seditionem prrccessit, usque ad

possunt. Inter

tom.W tres habcmus Ubros A lexandr ini episcopi, Chry-

secundam hebdomadam Qua-

sostomo contemporanei. In his inithnn et finis Quadragesimre assignafur col. 705, 716 et 726. In sinnidis autem assignantur quadraqinta dies,

dragesinuc.

excepto Paschatispej-vigilio, quidies erat quadra-

gesimus primus.

Consulat curiosus lector locos

assignatos, et videbit ubique assiqjtari

mensem et qnadraginta ct tmum,

undecim, id est, dies cum menses jEgt/ptiorum sitit tr/gitita dierum. 331 Cassianus Collat. 21 cap. xxiy satis insinuat, suo temporc sex hebdomadis jejttnatum dies


saltem

totoillo tem-

pore erat ab-

stinendum a variis cibis.

fuisse in plcrisqueecclesiis, in aliquibus septima?n fuisse adjectam. Quid causae est, inquit, ut sex

hebdomadibus Quadragesima celebretur, licet in quibusdam provinciis religionis forsitan propencura adjecisse hebdomadam etiam septimam cum neuter numerus, die Dominico Sabbatoque subtracto, quadraginta dierum impleat summam? Non implent illa» hebdomodre summam quadraginta dicntm stricti jejimii, atque ea de causa Gra>ci postmodum addiderunt hebdomadam octavam; Latini vero phrique dies quatuot\ ct sic utrique invetierunt quadraginta illos dies. At Chrysostomus frcquenter dicit, Quadragesimam fuisse quadraginta dierum, caqucde causa existimo, eam fuisse Antiochke scx hcbdojnadarum, sicut erat in Palcestina, i?i JEqypto,

Antcquam

oriretur fatnosa il/a seditio^QXwy- Ihmilvi cmi

snstomus protixam adtnodutn habuit ffomiIia?n in illa Pauli ad Timotheutn verba : Modico vino uterp etc. Edita ho?c est ante rcliquas

Uo-

miliasad Populum Antiovhcnum tom.

;

nmiirmn

veant, miroque zelo om?iibus conmiejidat, ut in

etiamnum observatur in

Certc hcec sentejitia mihi

: nam, ctsi credercmus hcbdoseptimam jejunio deputatam fuisse apud

Antiochenos,

dum

scribebat Sozomejius, potuit

consuetudo rccipi post aunum 387, de quo agitnus : nam illc annis facile quinquaginta scrius scripsit. Itaque secttndum hanc opiniojiem chroilla

ut

a blasphetnisverbisrn-

civitateblasphemant.es noncorri
ctus ipse in secimda pag. 24 hisverbis:

Longam

nuper apud caritatem vestram extendi concionem, et omnes obsequentes cernebam, nullumque ex media reversum via gratiam vobis de :

animi studio habeo, et laborum mercedem accepi sed et aliam tunc a vobis mercedem exegi. Forte nostis et meministis. Quse vero merces erat? Civitatis blasphematores punire et illo

:

castigare

Deum

contumelia afficientes, et furio-

sos cohibere.

Non Deum

334

apparetprobabilior

madam

mantea ogit

sacrm idque prceclare pratstitit, diversa corrigetis vitia , ac virtutes iis »/>positas commejidans. Vnum tanicn prce cete?is i?iculcarc Scripturce verbis

hicijicepit,

toto Occidente, et sicut

/>/

positum Santoeratostendcrc, quam multa variaque docu?ncnta hauriantur ex paucis

videatur,

iji

habita, ai

contrablaspfie-

Pro- Sanctus,

II.

sior

ccclesia Mediolatiensi.

seditioneni

sed

ex

me

ipso talia

me

dixisse arbitror

futura providentem in

mentem

atquc iteram ;

no-

in sequenti:in

stram verba misisse. Si enim talia ausos punis- hac etiam ortnm ex sedisemus, non talia nunc accidissent, qu» accideHone runt... Propterea clamare et contestari non destiti blasphemantium furorem puniamus ipsorum mentem castigemus,... ne communem ,

,

notaxis ordinanda est. Imo hcec ipsa opinio mire firmabitur ex Homitiis in Genesim in Quadrage-

sima anni 388 Seditio

An-

332

dicenda § 27. temp0J'c, rjuo exorta est seditio Anlio-

De

dictis. Cojisulc

Dominum contumeliis affici negligamus. Magnum civitatimalumpariettaliadespicere. Hfflc prsedicebam, ha?c nunc acciderunt, et torporis pcenas pendimus. Deum euiitumelin affe-

tiochena sub

chetia, ita

Ex Chrysostomo liquet,

illius

initium Mar-

ortam csse diebus circiter decem ante Quadraqcsimam, ut jam observavit Tillemontius, et ordo Homiliarum ijisinuat. In prima enim Homilta

ctum

tii

figenda.

statuendum

est.

qum sectmda est ittter Homilias ad populum Antiochenujn inscriptas, tom. II

post seditionem,

despexisti

ecce

permisit

imperatorem periculum omnibus impendere, ut in hoc timore illius negligentia? puenas demus. Ex hisce clarum est, sedicontumelia

diottem

:

affici,

fttissc

et de extremis

mediam

inter

duas has crmcitmcs.

pag. 20 Sanctus, de seditiojie loqui incipiejis, ait Tacuimus diebus septem,sicut et amici Job. Ita-

hac porro secutida,

quc tunc septcjn dies transiverant ab orta seditiojie, nisi forte dies illos recotseat ab ultima sua

pus Constatitinopolim crat profectus, misera

Hoc non omtiino improbabile

concione.

cst, etsi

contrarh/m imtuat per comparatiojte??i cum amicis Job, rjui, visa hujus calamitatc, scptem dies tacuej^mt. At quocumque modo vcrba inteUigrmius ; quatuor, ut minimum, aut quinqtte diebus postseditiojicmhabitacstitlallomilia.Tertiavcrorursum

duobus saliem aut tribus diebus post secundam ha-

qum Quadraqcsividebimus. Habcmus igitur

bita cst, et in ipsa Dotniniva,

mam prceccdcbat, decem fcrc

ut

dies atite

Quadragesimam,

et sic i?ici-

hebdrmadam Scxagesimm, inter Dominicam Sexagesimie

dit seditio in

ut voca-

mus,

et

sive

Quin-

quagesimae ;et conscquc?iter,cum Pascha illoanno 25 ApriUs ftgenda est seditio sub initium

esset

MartU.

Quadraqesimam,

et

qttce Itabila prtucis

antequam Flavianus

tatis facies vivis cotoribus

I?i

dicbus antc episcocivi-

cxprimituv.

335 Accipe, tcctor, itiitium: Quid dicam, aut quid loquar? Lacrymarum prassmis tempus, non verhorum; luctuum, nonsermonum; precatio-

non concionis. Tantapatratorum est magnitam immediraljile vulnus, tam vasta plaga, et nmiii medicamine major, ct supcrno nis,

tudo

,

indigens auxilio...

Date mihi, ut prfflBentia

lu-

geam. Tacuimus dies .septem,... concedito hodie, ut os aperiam, et hanc communem Lugeam calamitatem... Unde tanta facta est mutatio? Nihil nihil nunc fuerat nostra civitate venerahilius :

Populus tam compositus et mansuetus... rcpento tantum nuncnobis resiliit, ut tot mala fecerit, quot neque dicere fas est. Lamentor et 1iijj;oo nunc, non propter exspecest

miserabilius.

tatffl

civitatis mtse-

riamdescribit,

:

:

DE

470 rOBE

i i

S.

.!.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

magnitudinem sed propter tate comminationis cmtate m patratorom insaniam... Nihil mjucun nunc nihil aostra priuserat beatius, solifana Supremo enim destituta aimho, ,

dius...

babitatonous nudata... remansit, omnibus fere

Omnesterram, qua

se tulit,

tanquam Uqueum

tamquam baratrum, tam^Enigma nunc faqoam ab igne resiliunt. deserunt

fugiunt:

hostibus (!t7'e"st"raiseria nostra: sine

pugna

fuga, sine

excidio captitransmigratio, et sineurbis Hom/ha/psa, plura dabitde hisce

mto

Antiochenorumtt-

exgua liqueu quantus esset * „„„ dicatpag. 23: Civitas tam magna Orientaiium caput e medio

tolli

et

terrarum orbe

periclitatur.

Chrysostomi non erat 336 Attamen propositum comolari, utmore men utcumquc !mr,r ,nrent. runciones

ad

solito ./,.

m

mihi alloquitur: Sed praabete

animam

aures vestram, prasbete mihi aliquantulum eonsuetudmcm priorem .'"I tristiti.-nn .'xniiito :

redeamus ,

,

tiuc

Deum

:

sicut

consuevimus semper cum

laeti-

orania in advenire, sic etnunc faciamus, contexuit longum vero rejicientes. Deinde

Divitisermonern in illud Pauli ad Timotheum, sapere, sublime saiculi prascipe non

bushujus

mundaostendens divitiarum ac rerum omnium narumvanitatem, aliaque prwclara tradens doPluttdcntcs vero pag. 25 cohibet kis rumcnl».

esttheatrura ecclesia, ut ad delectatioplausuum nera audiamus... Qu» mihi horum

Non

ver:

utilitas! quffl

laudum

et

tumultuum? Laus mea

operibus exhiest, ut vos omnia, quffi dicuntur, et beatus; non habendus felix ego Tunc beatis. quando cum applausu exceperitis, sed quando alaoritate feceritis, quaecumque a

omniacum qoMs

Uno forsan

audieritis.

alterove die post

apud

ut

hanc Homiliam discessit Flavianus, imperatorem pro Antiochenis iutercederet. I

,

l/lrl

>tl

Stll-

llllS

lluunll'1,

po

qyam

,lh

./

blU COWfl

(fuenlibus

837 Certe Flavianm discesserat, anteguamhor a laude ilOita est ffomilia fafiu, quam orditur nntistitis,

UUS

ita

Quando ad magistro vacuam res-

loqucns pao. 35:

sedem hanc derelictam et lacrymoquidem, pi,'i i,gauil(M»siraulel lucrymo gaudeoaupatrem: video non preesentem quod :

(

BP. ET DOCT.

D

Martn tertia die Dominico 14 auarta die Lunat, enwidealiisloquiturfymihis.

dictts qitarta,

statim declarat, non /nuti- quinta. qua audttores recrcare consolationem, lem fuissc exordiens : Benedictus sic Ttertia conatus crat,

mlnMoquart*

animasvestrasconsolatusest, Dens qui dolentes confirmavit. Quod emra mentes ^ Uantes e per studium ceperitis consolationera congruam g demonstrast. promptitudinem

hoc et audiendi

incjcntiadeccleswmconcur.u.

Etmoxpacj. 49 de cernere desideraraus,taraIn urbe quidem viros

ecclesiam vero condeserta habitantes in Pluraae comprimimur. fugientes multitudine memorat, pcrrjitque in hac Homilim

quam hisce

;

Sanctus

mon itis instruere

partim consolari, partim egregiis Homilia, populum. Idem rursum facit in quinta alloqu/tur : verbis his auditores in qua paq. 66 proNon sum equidem propheta, neque filius raagna et scio, phetie futurum tamen manifeste mutemur, et etclara voce proclamo, quod si et ab agamus, curam nostrae animae aliquam :

mgruet improbitate absistamus, nihil molestum cleDei ex novi manifeste et triste atque hoc subdit exhortationem in fine Longam mentia etc. :

contra juramenta. Sanctt 339 Alia itcrum sequenti die secuta est

Homilia, qua> sexta cst, et die Mercurii habita, Facite ut collifjitur ex hisce verbis pag. 84 dicam, igitur, quod et heri admonui, et hodie

nec dicens quiescam, contra jurantes mulctam definientes. Nova bonce spei argumentaAntiochenis affert in hac Bomilia, quam exorditur hoc dies carita: Multos quidera inipendimus tamen propterea non consolantes vestram tem ab hac desistemus materia sed donec tristife vulnus remanserit, consolationismedicamentum

modo

:

;

imponemus. Tum /stiusconsUiirationes aUc
quomodo et terruit et consolatus est ipso enim die, quo omnia illa patrata sunt facinora, ipsos :

quidem

tamquam omnia, quseacciderant,

exire,

imperatori nuntiaturos permittens, exeundi celeritate

ostendit charitatem Flaviani, gui senex, et tali tempore, agrotante etiam graviter unica sorore,

inanem

tnutuiu iter suseipere non recusaverat. Tum docet quibus verbisei rationibtisusurus sitepiscopus ad

metum

omnes

perterruit.

Postquam vero

runt, et duostresve dies contriverunt

;

abie-

cum jam

esse antistitis nostri profectionem putabamus, utpote qui posterior esset futurus tunc ;

dissolvit, et

nos consolatus

est,

illos, si-

cut dixi, raedia detinens via, efficiensque, ut ii, qui illinc ad nos proficiscebantur, illorum per

viam aerumnas nobis annuntiarent. 3 40 Hcec quidcm Sanctus, ut spem faciat audi- popuhnn

FUwianum

mendat, ut precibus bonisque operibus insistant,

toribus,

tttqttc /ttstnns tjuoqitcjejitiiiunt in utt.ttliuut vocent

non d/u post pervcnfurunt ad imperatorem. Attamen id futurum non dicit ; neque ita eontigit. Nam qui Antiochiam missi suntpost auditam

ad immtrandum divino favore liettfi e.ritiiin.

VcoU.ru

cst

felicem illius pe-

HontHiu

,

cl

optintis

monitis ac documentis referta. Habitam esse die

Uominico antejeJuniumpostncUeinehoandum,ex duabus scquet/tih/is colliqiiur. ln sequenti seu quartap. '^ itatoqxdtur : Ecce hodie totamjejunii dieni exegimus, et mensam in vespera appouemuSi non hesternsa similenij sed immutatem et

honestiorem.

Eae

igitur dicta estprimojejnii

Quinta veropag. 70 habet ista: Etsi enim heri el nudiustertiua de hac vobis locutussum materia (de vitandis juranumtis) neque tamen hodie desistam neque cras, nequc perendie eadem monere. Besc verba evincuni, Sanctum

die.

duobtts prcBcedentibus diebus

BcK

coneumatum

ftasse.

iqitur quinta dicta est dic Martis 16 Martii,

sexta, ia qua

pergit

:

tem, quod pro salute nostra profectus abiit, tantumpopulumafurore imperatoriserepturus.itfoa:

\mperatorem placandum, quem benignissimumet mitimmnm vocai, tmdiqtte conguirensargtmenta adspembonam ipsis mgerendam. Interimcom-

;

ante

i/los

nuntios,

aut certe

seditiouc/u, Flaviano in medioitinere occurrerunt, itu ut seditionis

nuntii verisimiliter Constantino-

polim uliquot diebus pervenissent, antequam hcec d/cebat Chrysostomus. Neque id incredfyile est nam quatuordecim circiter diebus prceterita erat seditio, et totum itersex diebus deinde fuisse confcctum videbimus. Ei itaque, ticet impedimentis aliquot fuerini retardati, intra octo dies co pervenire potuerunt :nam velut alati Antiochia exi-

veranU

teste

ipso Chrysostomo.

fundamento nitebatur

Quare solidiori

quam pag. 76 clementia Theodosii, qut ohmmgratiam festivitaUs Paschalis omnes tere carcerem habitantes dimiserat. Addit subjutujit

alia ratio,

ab humanitate

et

etiam

solori

:

DIE DECIMA etiam

rationes

moraks, docctquc pag.

singulos dies tunc temporis

populum

QUARTA SEPTEMBfUS.

77, per fuisse in

ecclesia

congrcgatum ad orn iones audiendas, et hestcmo' Bomilice rursus ibi mentionem faeit. 3-41 Bomilia septima die sequenti, sive dte Jovis, habitaest, ut ex initio coliigitar pag, 84, ubi dicit; Multa quidem et de multis heri apud vestram disserui caritatem. Post pauca vcroatl popuii consttlationem prolata, pag. 85 subdit: Scd <

septunat qua resumit expositiottfin in

ncm

sacrcB

Scripturae,

initio

:

Multaquidem et de multisheri disserui,.. si omnia vobis retinere haud est

multis vero

illud omnium maxime vos meminisse rogo, quod tristitiam nobis Deus non obaliud facile,

indiderit, nisi propter

solum peccatum

etc.

Ete~

nimhoc argumentum fuse tractat in Bomitiav num. 4, indeque colligit Tillemontius, quintam uno tantum dieante septimam co?isequenter sexta?n,

mane dictam meridiem

quce

fuisse habitam, et

utrique

interccdit,

essedie Mercarii, quo septima post At speciosa magis cst quam

est habita.

ohjectio : nam Chrysostomus in Scxta iterumdocuit y non esse homini dolendum, nisiobsolum peccatum. Pauca e pluribus inde

solida

num.

,

4

huc transfero : Ne igitur propter mortem tristeris, naturse enimest: tristare propter peccatum, voluntatis enim est cuipa,. Fundamento igiturcaret illa objectio. liac autem occasione tcctorcnt moneoy me plures ejttsmodi scrupulos omnino prcetcrirc,

ne hicCommcnturim in nimiam excre-

scatmolem ; at non omissurum

difficultatessolidis

rationihus nixas. uti et octava

dicta die

Veneris

:

342 Post scptimam

:

meo

dubio, licct rcpugnct Montfauconus in Vita pag. 107, et muitos sibi scrupidos moveat

Tillemontius,priusquam sententiam nostram amChrysostomus cceptam pridie cxplicationcm initii Geneseos prosecuturus, ita incipit Audistis nuper, quomodo omnis Scriptura consolationem afferat etrefrigerium, licet historica plcctatur.

sit

narratio,

Etenim

J.

s

e1 ,„,

statin

M

_

tractare

voluisse, sedpotius istis

moralem tradidissedoctrmam

diebus plures accurrebant rim-

pticiores.

348 Quidquid sit causm, cttr difficilem iUam qucestionem maluerit inchoaredie

Luncesequmti Homilia nona, quam die Sabbati, negueo tfubitare, quin hoc etiam die ad poputum peroravertt Sanctus Somiliam quidem y atque

bita est dec&ma

quinta,

itlam quinta est impressa, Vidit Tittemantius ittam a loco suoesse divulsam, sicut ct ahtr qumdam suoordine non sunt positm U maluii credere, secundo tebuertt,

qua decima

Quadragvsimai Sabbato dtctam esse quam primo. Montfauconus rero in Vttapag. XOHcontendit, hane suo ordini relin quendam, uti etdecimam quartam, et decimam sextam. Xcrumisordo mihi nequaquam videtur prohabitis. Accipc igitur, studiose lector, tria

i:

in-

w

dtcta satis manifesta,

mtvroctavam

et

ad dictam Somttiam nonam flgendam. Initium tale

estpag. 151: Oportehat et hodie, et superfore (nimirttm ante Quadragesimam) de jejunio facere sermonem intempestivum hoc dictum essecogitetnemo. Nam in diebus quidem jejunu consilio nihil op,,s ost, <•(

Sabbato

:

adnnniilinnn

[Psadierumprfflsentiaetiamnegligentissimosad jejunii certamen excitante.

344 Sed quoniam aggressuri,

tradendus

hominum

tamquam

sit

longse

multi

jejunium gua

et p\

venter, crapuloael ebrietatiprffloc-

cunantesindulgent.-rursumqueegressitamquam ex longa quadam esurie,etgravijejunii

carcere

cum multo dedccore ad mensas

soluti,

currunt,

seu studenfcs sibi ortam ex jejunio utilitatem crapulse excessu rursum perdere opera pretium

illud,

«

In principio

fecit

fuit et

tunc et nunc de temperantia instatuere

sermonem.

Ad

lucc attentos

Quo Sabbato admonere

lectores desidero.

oportebat dios,

qui ante inchoatum jejunium crapulm se dedere solent et ebrietati, nisi illo Sabbato, qttod preecedit Qua-

dragesimam? Nam postea fuissetsera monitio. Quo rursum Sabbatoprima vice egrediuntur jejunio, quijejunio

Uberatimoxadintemperantiam

progrctiiuntur, uisi Sabbato priuuc

hebdomadm

?

Itaque vel inepte ratiocinalur Chrysostomui vel Homittam illam habuit primo Quadragesimm Sabhato : ut ctium ostendit tota Homilia, qua .

«

Deus ceelum

terram

et

»

historiac expositio

sed demonstravit oratio, et multa plenam consolatione dictionem esse. Htcc in Uomilia seerat

:

ptima ostcnderat Sanctus, Illud autem nuper, cujus causa octavam in Sabbatum rcjicitMontfauconus, idcm hic est ac heri. Xam camdem scpti-

mam

iterum allegat pag. 92, ut herl dktam, his

Nunc auteminterim dicenui.s, quod heri relictum fuit. Et mox allegat verba in prceceverbis:

denti non cxposita

:

Deambulabat Deus

in para-

disoetc. Itursumpag. 7 de juramentis loquens f ita est, quod de hoc vos pra> futuram yobiscum pacisci

habet: Sextus hicdies cepto

admoneo

in

ostendittimoremittum,inquo adhuc erant \utiocheni, ipsis csse utitein. Qttin el hunc timorem pro ratione allcgat, qua non ceusmt necesse de temperantia :J15

diffam

et

jejunio verba faccre.

Nou minus

clare apparet,

Eomiliam ittam

habet verba data

itutn.

contra juramenta perorare. Ad hcsc vero verba apertissime respicit in Ula, quce vutgo e t sistere

decima quinta, quandodicitpag. 158 heri

:

Etquidem

cum

juramentis loqui eceperit die Dominico, Iu illapor-

roHomilia

rectos videaui, non pussum

volo

tamquam

desistens,

tur dies Vcneris, tjuo

differt

h&c

ut caveatis. dicebat,

F.rat igi-

cum de

rursum qucestionem

in

septima

•>

pQSt <

vestra caritate constitui, me nou am pHusdr hoc mandato dicturum; quoniam omnibus superioribus diebus de ilio sufflcienter dissertum est. Sed quid faciam? Donec vo ...

:


(fl

anh post octavam. iu Octava vam, nonam \:\:, ubi dicit se vette <<<

csse scqucnti die

n

cuisilioflando abs-

linnv

fm

i

Sabbato Quaaragi shna

cuidam obsessioni

;

mox

secuta est octava Ilomilia, qttce dicta est die Vcneris, et quidemsine ullo

AUCTORE

,.„„.

(

m

De

Gcneseos non ab

t»onemintercepturus:multis .nnn die habet hoc argumentum. Nimirum fejunium domadm fimebatur die Vmeris, Chrysostomus autem, etsi Sabbatts etiam ct Dominicis in Quadragestma ad concionem frequenter dicebat diebus tamen ittis, quibus non erai jejtmium difA ctles sacrw Snipfurtr loms non videtur

populum

montius Nota 29 in Thcodosium aliquid scruputi contrahunc dierum ordinem movet, suspicaturque sextam et septimam eodem die dictas. liatio est, quia Cnrysostomus in hac septima sic habet

tiber

scriptus, ,,„„,- „„,.,,„,„

Ad tmem nobisdevei.it hasc hebdomas tenam attingere metuo, deinde

fortasse quia

.

B

mundisit

»>>!«>

hic consolationis sermonem solvamus. Etenim quintam diem agimus vestram consolantes caritatein, et jam molesti videmur:attentisenim dicta sufficiunt, pusillanimis autem, etiamsi dictis plura addamus, nihil profuerit. Tempus vero nobisjamad Scripturarum expositionem convertere doctrinam etc. Quinque illi dies, quibus

consotatus est,sunt confinui a dio Dominico usqite addiemJovis, qao consolationem illam initio continuavit, ac finire voluif YerumTHle-

471

pag 89 promissam, cur

i

»

DE

472

S.

.1.

S.

bguitur de tinere. Loauitur resptaemus Homiliam igttur Sabbato. Ad rjuam habitam Veneris ni8i ad octavam clie verba rfrnp* aliaexstet,adquam ailcgata 'ccto, Accme >, Tillemontio. suuUfatente de juramerUis,

,"£•«*

m*

indidum

quoprobatur,laudatamHonu

tertium,

Zachariam prophetam cantrajuramenla laudat hts verbis: Auaisecundum Septuaf/inta cap. v,l dejuramentohodienob.sloquenstis prophetam (inquit.)

M

„

Respexi oculis meis, et vidi cubitorum viecce falx volans longitudinis Et dixit decern. cubitorum jrinti, et latitudinis folcem Video ad me Quid tu vides? Et dixi viginti, et cubitorum volantem longitudinis decem. Et ingredietur latitudinifl cubitorum

«

domum

« «

b

•

dicere. ita exorsus

^•— *-*—— -nss

diem

concione caruisse,

medium

nonapro sequenti die esset

,.

tHcta QSterin

diiur.

,

met

(inquit) jurantis

nomine meo

et de-

,

lapides et in medio, et suffodiet

hgna

ibi plunbus elo346 Hanc falcem volantem intorquet. jurantes quenter et terribiliter contra

Homilia nona pag. 105,

llur it/itur mspicit iu

domus

in pariete

tuse,

necdum

drar/esima

quodm Qua-

intermiserat. Post

Homdmm

et novus terror Antiochenosperturbavit,

decimam Homtha xi Chrysostomum silere coegit, ut habet dta seHomiba an paq 15. Hincoriturdubium, vero alia qurean editiones, uthabent quidcbeat, piam.

Ut autem cequod dico. Scnbe

tale dat consilium

ubijurantibus lerior fiat emendatio, hoc fac,

indicta. ln fine hujus

uramenta perorat,

:

«

pro

propterea absentibus nuper nonjeju n7nt7bus7et Arbitror en.m multosjam e pnestitistis. pulcram hanc nobis mS. os bodie adesse, et conjicio, eo quod hoc et concionem: sit, et major factum nobis theatrnm njUur se miper IBud 'auTientium conventus etc. dumtaxai cxtcndit verisimiliter ad prtecedentem de qua nuni.\. S4'Z:nuIla ut in Homilia vm,

:

ii

quam

voWs,quodadmon:

™ Se Zlms

ln ula pag. liam habitam esse atUe nonam.

tem?

ndmtmitionem suam mitio declarat nibus et gratulor onmibu:

4-h„c

^f^^udeo •

AUCTORE

EP. ET DOCT.

JOANNB CHRYSOSTOMO

:

et in cordis tui

panete

ad maledictiofalcem illam volantem, et hanc nem volare puta et assidue ipsam recogita etc. Quotus Nulla alia hic additur falcis explicatio. quisque igitur novissct, de qua falce loqueretur? illa Quomodo intellexissent auditores, quid falx

XXV.

earumdem

Prosecutio

b

Homiliarum usque ad Pas-

;

explicatio, volans significaret, nisi prcecessisset vulgo xv, Homilia in ante paulo erat data qum

Qum hisce opponuntur apud Tilnullius sunt moMoutfauconwn, Icmontium et mcnti : neque cnim adverterunt ad argumenta jam data. Itaquc nullum mihi superest dubium, Suhhuh.hutpiitt ii/uui /hmi/iam primo jrjunii huerit Chrysostomus. At nullum novimus Homised vcrius nona.

liam scquenti Domiuico dictam. \n

seamda

htMomada Quadrayi sinvs i/ii Lttmvdicta 's(

wnta,

347 Die autcm Lunce tractare cw.pit quastiovn propositam, ac eo usque dilatam, in Homilia vultjo nona, t/uam et nonam utin in Eomilia

vocabo. In hacparj. 98

sic

illam proponit:

Nuper

itaque quserebamus, quadecausa posttotannos sint, Scriptur», eaque de re tumprolixe

editffl

dissrrit.

b'it/nuia est fuec

Bomilia

dk LuntB

in

hebdomada secunda Quadragesimce. initium tale cst : Kt nuper ad vos et nuncad vos verba facio. CJtinam vero et semper vobiscum, etsi non corporis prassentia, saltem caritatisvi: nec enim alia

est

niilii

cura... Ideo et

vita,

nisi

vos, et salutis vestrse

mente mea circumtantum, sedetdomi.Etsi enim

omnes vos

in

nec vero hic multus est populus, et brevis cordis mei men-

iero,

sura, sed lata est caritas, et

stiamini

:

non

eequentia vero non

in nobis

addam

enim nos apud vos angustiamur.

:

Tum

et judices exspectarentur de seditione Hinc non potuit ad popidum dicere Chrysostomns, quiaAntioche?ii, ut loquitur in HomiliaxLpag. 115, infinitis tota die rumoribus crant pulsati, perturbati, et undique circum-

inquisituri.

satagentes diebus, et curiose Quis venit e castris (idest, ab aula imperatoria?) Quid vero veniens nuntiavit? Numquid verum an falsuin, quod dicitur? et no-

acti,

et singulis

sciscitantes

somno transigentes, et civitatem

ctessine cientes

:

cum

lacrymis

tacuimus,

quoniam

exhausta, omnes

Hic perturbationis ctus et ieviora

cum

primam sthno.

corporis infirmUate nonpossent

jejunare, non audereni pransi

ad

ecclesiam ve-

Ilunv itaqur uo.rium formidiurii/

uirr.

fottere

conatur, docetque non esse u concionibus absti-

miulum oh omissum r.r necessitate jrjunium. 348 Decimam Bomiliam sequenti die Martis

:

initia

nube caligaverant. solum narrat San-

graviora

vero,

quce

secuta

dum inchoata fucre judicia, referuntur iu Homitia xm, et prcesertim in Homilia x\'U,quam dixit post sublata judicia,

350 Diem ipsum, quo primi

me

quod,

nostra omnis erat

sunt,

mili

nisse,

civitas

in solitudines transmigrave-

rant, et residui tristititiae

laudat

:

respi-

tamquam mox perituram.

Propterea, inquit, et nos superiores hos dies

Proptereavosin corde meo assidue gero, propterea non sentio docendi laborem, auditorum Lucro relevatus. Attamen congueritur, multos adhanc concionem mm vcsubjungit

impertxtorc

Antiochiam

mandata

et

pertutcnoit,

assignaturum

illi

quantum

exi-

nuntii impera-


ratione satis verisi-

Qitid

fecerit

Theodosius. audita seditione, cxponit Libanius Oral. xiii ad Theodosium, seu tom. II Operum

Libaniipag. 407 his vcrbis : Quomodo igitur hic princeps se gessit? Castigat quidem animadversione

quadam remedium

sanciret

Ne

continente...

Dumhaec

certamen equestre fieret, in circo : neve ad theatrum quisquam iret neve esset, qui oblectaret, neque qui oblectaretur et utparvi oppidi nomine urbs magna vocaretur postremo ut quivis a balneorura deliciis abs:

ifacima.

dhtatn existimo, quia sub finem nonos Sanclus dicit, alia plnra dici posse. srd t Ila se in crasti-

num

decima eamdem Chryomus tractat materiam, utilemqae fuisse non differre,

Etenhn

in

sevvru

mandata fcn bant, judiccs-

confido.

videlicet

;

:

:

postridit

o/<

nuntios al

qrcgare ac docere non potuerit Chrysostomus. missos. Non alm sane erat, quam quod aliqui post auditam seditionem missi ab imperatore venissent

toris

eveUendam,

chenonun

causa tantopere est ut obscrvemas, qua de populum conut Antiocheni, perturbati fuerint

pravam juramentorum consuetudinem

titl

Terrur Antiu-

necesse

Utautcm ordinem recte constituamus,

anguneque

AntiochenoSj quia intellexerat, multos operam durr

nnsiiniiiUv

cha.

Ad judiciura vero de quibusdam statuendura mittit eos, quorum justitiae conscius

tineret...

et certus erat. Judiccs hi erant Hetlebichus et

Ccesarius,

que venturos praiCi $$t rtwti

:

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMHRIS.

ambo variis prmfecturis functi, nt vidcri potest apud Tillemontium tom. V ImpcratoruminTheodosio art. 34. Adventum horum fuCasarius,

dtcum innotuissc Antiochcnis notabili lemporc, antequam in urbem venerunt, liquet ex eodem Lioanio Orat. xxi pag. 528. Venerant igitur aliqui ante iltos imperatoris mandata perferentes, idf/ttc ctiam colligitur ex datis Chrysostomi verbis de perturbatione Antiochenorum. Cttm autem illorum advcntus interruperit conciones Chrysos-

AnHochiam

venerunt die Maitii,

2(1

tnitins

eratquam

impcratoris mandata Antio-

chiam perlata fuissc Sabbato primce septimance, mihimagis persuadeo s quia video aliqua saltem

Dicit, se multos frustra impendisse sermones, ut theatra et spectacula profana dimitterent Antiocheni : Sed ecce nunc, inquitpag. 152, tacentibus nobis et nihil de huc dicentibus, sponte orchestrain obstruxerunt, et

circus inaccessibilis factus est. Ignorabat tum guidem, aut dissimulabat, si forte noverit, qua de causa id factum esset ; quia verisimiliter magistratus

Etenim prudentice non

severitatis, loca iUa, xn quibus

tanta>civitatispopuluscongregabatur,priusocclur

rienovm contra judices ipsos ortrentur sedinc Antiocheni metu pamm omnino re-

bef/arent.

351 At prima

Sabbato habitam ostendi.

mandatum

necdum vulga-

imperatoris

verant, ne Antiockenorum timor et

fuga augere-

SHPrcedictis terroribuset rumoribus agitati AntWCheni, donechabita cst flomilht devima sexta, qum figenda est Sabbato autDominico post secundatn jejunii hebdomadam, id est, jt aut 28 MarUi. Hoc liquet ex ipsa Eomilia, in qua SUIlt

timanm Sabbato dici poterant

est

Eomiliatem-

fuissem, neque surrexissem, neque locutus Tuissem, dolore obtenebratus ex pusillanimitate

vestra: sedneque

sum

sic

:

nunc

animmn

me ipsum

in

milii

redire pos-

indignatio et tristitia

ferretis. Titulus et initium Romilice

iontes excluserit et obruerit

causam

tan~

indignationis Sancti utcumque exponunt. Titulus sic habct : NwucvAin ad prssfectum populataj

tione, et

omnibus do fuga consultantibus, cum

intrasset prsefectus in

ecclesiam et consolatus

Propterea tristaris, carissime ? Imo ideo et gaudere et laetari oportet, et gratias imperatori agere quoniam

fuisset, habita estpraasens Homilia. (nitiumest:

ipsius ultio, correctio fuit, et pcena, eruditio, et

defugadeliberantesj ingressus, vos consolatus est, et in bonam spem adduxit. Pro vobis autem rubore pudorequo affectus siim, quod exterioris post multos prolixosque sermones illos consola-

?...

:

ira, doctrina.

Sed

lioc

non

Anquia balnea nobisocclusasunt?

An

intolerabile...

quod

civitatis

abstulit dignitatem, nec amplius ipsam metropoliui appellari permisit? etc.

352 Videmits, omnia

illa

wi

pore perturbationis tanta, utpag. 1G1 Chrysostomus dicat : Nisi multa a patribus vi compulsus

peratore profecta sunt ? contristant? Sed nec illa profecto gravia verum et ipsa multum attule-

runt emolumenti. Quid enim molesti, dic mihi, factum est ! Quod orchestram obstruxerit, quod circum inaccessibiiem fecerit, quod nequiti»

llomili"

finiebatttr; sed verba illa ceque

Dominico. Eabita

obsidet, quando post tantam doctrinam gentilibus opus habuistis doctoribus, qui hortarentur etmonerent, ut priesentem generose timorem

:

Uurante Ulo terrore, dieta

pag. 16s Ua iegitur: Socundam jejunii srprimaliam expedivimus. Nam jejunium secundm sep-

Verum, postquam omnis inqttisitio cessabat, veram causam docuit Ciirvsostomus in EomiHa xvn pag. 175, ubi sic habct : At quse ab imtur.

factum

judices fuisse perfectum.

dere,

ex illisjam tum exsecutioni mandata. Audiamus Chrysostomum in Eomilia vulgo xv, quam illo

nt.

mm-

tiones, et

coeperit. iii

J. S.

Hos venisse Antiochiam antejudices ipsos. Nihilo magis supponere debuit, mandatum hnperatoi de orchestra,circo ct balneis occludendk per i/tsos

riisecundm hebdomadm jejunii, cum

tunc

AtCTORK

de dicadventus certo Stattti possit : neque supponerc dcbuit Tillcmoitiius, nuUosimperatoris

tomi, nequit statui post dicm Martis aut Mcrcusilere

473

chiam die Lunm tertice kebdomadm: neque entm via media tam stricte intelligenda est, ut ex hac

Priefecti quitlem \irnvidentiam laudavi,

tumultuautem conspieatus civitatem,

quoniam omnes

et

Eanc increpationem Sancius acerrime prosequitur,et mox in jttrandi consue tudinem, ut malorum eausam, invehitur, Deinde vinruia et tribulationes S. Pauli muUis extollit, tionis indigueritis.

esse facta

mandato

esse, ac fien

imperatoris. Orchestra autem et circus occlusa

potuisse nstcn-

sunt Sabbato primce hebdomadaj,

ditur.

balnca codcm die. Mundatum igitur imperatoris Antfochiam venerat Sabbato primo Quadragesi-

haud dubic

et

ut vincuia timentibus addat animos. Num. 2 multa repetit breviter ex Eomilia vutgow dicta ct nominatim falcem illam volantem hoc /i><>>/<> t

mrn, tjuod incidebat in 20 Martii,

cum sc.c tantum

hebdomadas QuadragesimtB fuisse dixerim. Mu/ta hisce contraria scripsit Tillemontius, multa Montfauconus ; sed nullam contra hanc chronotaxim allegarunt rationem guw parit diffi,

cultatem. Qui ipso die seditionis Constantinopolim summa ccleritatc abiverant, intra octiduum eo

pcrvenirc potueruut. Alii potcrant eadcm tate

celeri-

ConstantinopoU Antiochiam proficisci, ac

mandata Theodosiiperferre: nam Cmsarius, acto Antiockim judicio, litn

pervenit, tcstc Libanio Orat.

Atqui intra seditionem

Uiscussa opt-

nvmt contror ia

per-

sexto die Constatttinopo-

ct

w

pag.

51!».

primum Sabbatum

;

Ex his igitur omnibus sane xime rmniniscimini, quaj sunt, in jurantis

multis illamihi ma-


volam.c

faicc

dicia

domum

divertente, lapides et ligna subruente, etomnia c(msuiucn(,c. ti.rliiste iiquet, ffotnitiam itiam esse dictam,

dttm in ma-

Ximo limore erant Anln nh.cn i. Dntnm lamett puto, antequam judicia exercerentur ; et illo ipso die, quo judices ingressi sunt urbem, ita utprmfectus ille, qui populum consolatus esl, verisimiliter sit

unus ex judicibus,

nisi forte urbis

fectus turbatum, instante illorumingressu,

ium

consolari

voluerit.

At

magu

prw'

popu-

credo fuisse

(Juadr'ffjesitii(f'si.j(/ccitti,utminimum,numerandi

nnitin

sunt

di.cs. Itaque inutiUter utriusque urbis distantiam metitw Tillemontius Nota 31 in Theodo-

356 Quiscumque ille fuerit, post hanc Eomiliam Moa
sium, ut ostendal mandataimperatorisseriusAntiochiam venisse, cum ipse agnoscat, totum iter sex dtebus a Cmsario confa tum. 353 Frustra ratiocinatur, quando observat t Flavianum episcopum in media via occurrisse Hetlebicho et Cajsario, judicibus ab imperatore

rore judiciorum

detegatis, utprobet, hosce

tantum venisse Aniio-

Septembris Tomus IV.

e.r jiid/eibtts.

et

erant perculsi. llla

nimio carceris metu omnes multorum comprehensione et

acriexamine cmpta sunt

in tertia Quadragesimm Lunm, et per tnes autquatuor du raruntdies, quantum ex Chvysostomo potest colr

hebdomada ligi.

die

fn Homilia xiu pao.

Sanetus

sic

133 de

illo

tempore

loquitur: Quale pr&teritum vidimua

00

quatriduum,

oli

sn

ilirifi

f
i«

DE

474

AUCTORE .!.

S.

» m-

videmus prasene? flnafridaum, et quale nunc

ffia !n

inpr:i ., nII

,

Ulud, et

tatetribunal

corda cou u> sit,

ommum

nonra

fecitdiemnfmloes8emehorem

,,„

;

edtristitiaettimoreoeulosoffuf8

M]II|;

„

,,,

Mta

tum erat anqniilitas?Tremendumm r obscuritas

ilio

miemontius vocem

x^m

exposttw,cum \ercurUznecimprobabi\U est ea adiwUat,ct ti
im

itautopposttiopra> miliadie MercwHsithaUtat

pr^ritu mltem teguv guampra>seniisguatridui cumqua-

probabilu i0,

Bac de causa negutt determi-

triduo prceterito.

dhhm dumrvrmt tribm aut quaiaor ac SabAtftnita esse die lovissuspicor, fintta post guam illam Eomiliam f

m

,„„,_

mm

\tercurii

tentfsdiei

judicia

bato figendam

Ulorumjudi(oi

itn terttn

.:„,

ieveritate

t)e

judiciorum multa

illorum

Umdata. Pauca narrat Sanctus in Bomilia jam civitatis major huc transfero: Postquam enim l.ars praa

n)1( ,.,

,,

timoreetcomminationeillaad deserta montium et occulta locorum transmi-

undique cogente; etvacuae domus, vaouum viris forum, medio simul vix autem duo vel tres euntes iu cirvidebantur, etipsi tamquam animati mortui

gravit,

metu

ipsoa

mulieribus eranl

cumeu

s

;

abibamus

in

forum judiciale gesto-

reliquias rU m flnem risuri: et collectas civitatis

itat,

172.

pag.

ait

vertices

montium

onacnipropriamexhibuerephHo S o-

[m in cavemis su.s conphiam. Namque tot annis nemine, postsuadente ls nemine advocante, circumstantem nubem tantam civitatem q uam

exspectantes

etc...

haec

\it

recessuros, et dixerunt se non prius vel se populo, civitatis parcerent judices

rent

:

'.iiiii

reis

simul

Read imperatorem legatos mitterent. dominatur, orbi est, inquit, qui nostro

Nos igitur ipsum omnon pernrittemus vobis, neque concedemus ensem polluere. nec ullius abscindere caput. Si vero non abstineatis, et nos cum ipsis omnino moriemur etc. Deinde pag. 175 de sacerdotibus, ex quibus ipse haud dubie unus fidelis,

cum

pietate vivens.

nino reconciliabimus

fuit, sic loquitur

et sacerdotes

:

:

Nec monachi tantum, verum

eamdem

praestiterunt animi

monaclii. exhibentes, propriis

dem

%

et

memoriam

severitatem extremi judkii in

lutnt.

:

Verumtamen

revo-

tunc multiquepro ipsisintercede-

nihil

eorum judices

causas audientes tuno inflexit

:

sed

interius

unum solum

commissorum qumstio fleret. Multo hisceplura ibidem legi possuntapud Chrysostomum, qui egregia de vanitate rerum respioiebant,

diligens

ul

mundanarum documenta ex sotet,

similibus proponere

Atvideamus modo, quorum tnaximeo

severitati tantee ftnis

demum

hoc Sanctus in Bomilia xvn,

primam

sit

quam :

hac de causa

neque enim

videbant, multa fiducia et ipsi vicissim ute-

genua complexi,

et

manus

exosculati,

utramque

virtutem superabundanter exhibuere, lfbertatem

mansuetudinem.

et

359 Intercessio

illa

monachorum

et

sacerdotum

eodem die finemjudicii impetravit, nullus tnorte ulterius puniretur

;

effecitque ut sed omnia ad

ve-

de uila alia re tractasse Cljrysostopriusquam Antiochenos illa Bomilia erat

inferat, judicia

do

reis tntir-

wmsse, ut judicia fwirentiti

.

uno tantum die durasse, etsecun; nam ignoramus, quot diebus

sic fuisse finita

monachorum adventum. Prceterea, qui erant in carcere, aut in exsilium missi, tunc Uberatinon sunt; sed eorum caasa imperatori permissa, ut Mquet ex Chrysostomo pag.

mum,

preceatar Antiocheni.

quoque Bomilia, et prmsertim imtium, hitnc ordinem indicat, Boc enim orditur consotatus. Tota

Opportune omnes hodie simul conoinuimns n Benedictus Dominus Deus tarael, qui fecit mirabilia olus. n Etenim miranda el opinionem axcedentia facta sunt rtia. rbem botam e1 populum tantum jam L70: :

i

i

submergendum et sub undas agendum perdendum uuulitus, statikn uno temporia mo,

jn"

non multis diebus, sed brevi temporis momento... Hi die una etdescenderunt(
risimils est

modopag.

'.ailauliini

judices fuissent occupati ante

impositus. Refert

figo post judieia peracta

ji.i

manibus judices

dissolvere

idimus, mili-

E

mag-

nitudinem, nostramque salutem dispensarunt. Et alius quidem (Flavianus) in castra*secontulit... Alii vero hic remanentes, et eadem, quas

judicabantur eranl

\

armatos ensibus etclavis etc. Multa additde miserabili spectaculo mulierum nobilium prosuis mpplicantium, de flagris et verberibus eorum, qui torguebantur ita ut exclamare cogeretur pag. 185: Vanitasvanitatum, et omnia vanitas, tes

et

sacerdotes

quam

caret, ktqui, inquit, eivitatis primatcs, qui

vimiis, putbus alia his terribiliora

monachos

quidamdecoeloprofecti... ipsos accedentes mirabile,sed quod ad principes et omnes sanreis, pro cum fiducia loquebantur erantetcapitadeponere, efFundereparati guinem tribulationibus enpeut captos ab exspectatis

imperatorem refeirentur. Monachorum fortitudinemcumpusillanimitategentiliumphilosophorum comparanSf utrumque declaratpag. 173: Etenim (monacM) ante praetorii januas totos dies (imo totum diem, Grmce iir^i^) agebant sedentes, abducendos de carnificum manibus eripere parati. Ex hoc facto, quodpiis magis quam doctis monachis condonabimus, satis colligitur, nullum ab eo tempore occimrn. Alterum clarius dicit Chrysostomus his verbis : Monachi... malum

quidem eranl praa foribus. 857 Postquamvero interiorem aulamintroi-

guce docei

speluncasque suas derelmvidernnt, tabernacula velut angeh connuxerunt, quentes, undique Nec hoc solum erat

bantur. Ut autem annuentes viderunt, pedes et

subsidium

D

,

dissimum, omnibua inter sese respicientibus, et aemine assistentem interrogare, aut quidquam

perne

6i

358 Tune.

Modum

continentes, non sinebant ingredi,priusquamde judicii fine promitterent. Et cum renuentes qui-

em spem ex medio rapti foro intus coercebantur:et omnes pariter in coslum aspiciebaliuis, et manus extendefcamus cum silentio su-

UomiHa uvn,

accipe,

liberav.t.

fuicernentes, illud omnium maxime admirati „nis, quod multitudine circa foresmorante,tamqnam praesente uemine, silentium erat profun-

audireabillo audente. Proximum enimquisque Bospeotum oabebal :quoniam multi jam prmter

ette\

mentn ab Mdri naufragio

ligiosus

dixit Chrysostomns.

primam

judit ia

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

179, ubi

commendat, ut pro

illis

Deum

360 Porro voluerunt monachi adire imperatorem, utpro Antiochenis intercederent,teste Chry-

sostomo

flfff/.

sapientiam

est habita,

Sed judices, inquif, ipsorum Grcece fikom^tm^ id est, virtutem; 174.

reveriti, et sensus attiUuline'perculsi,

hanceos longam obire viam non permisere sed si dumtaxat ipsorum voces haberent in scriptis, se cum :

litteris discessuros,

ut

post itlaprima

omnem iram

et

imperatorem exoraturos quod

dimitteret, spoponderunt,

et

'

magnam-

mitate.

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS

et fore exspectamus.

Eteninicumsententia dieephilosophis retur, ingressi multae sapientiae * verba dixerunt,

ttfmam,

audiet

hic

magna

nunc

audiet et totus orbis, quod tales Antiochenorum urbem habitent monachi, ut Apostolicam exhibeant fiduciam. Bactenus

ChrysostomuB. Ex judicibus autem 'onstantinopolim pro/cctus cst Gcssarius, verisimiHter sub vesperam diei Veneris in tertia hebdomada Quadragesimm. Certe ipsum discessissesub vesperam, asserit Libaniuspag. 219, addens tania mtm ce(

leritate, ut

So/um

sex diebus

dubito,

utrum

ad Thcodosium pervenerit. ipso die, quojudicia C6SSa-

runt, profectus

sit ; an vcro sequenti, utomnia magis ordinnrentur, qum ad imperatorem perferenda erant. jEquc dubium mihi apparet, an Chrysostomus Bomiliam laudalam, q\m dectma

septima

est impressa, die Venerisdircrit, anSabbato. Hoc£amenapparetverisimilius,quiasequenr

tem malnn figere dic Dominico, dum media crat Quadragesima sive post terlium hebdomadam. ,

<" postridie

decima octava, diota in media Quadrage-

361 Impressa hcec est decima octava, ac tale habetinitium: Multos vidi gaudentes, etinterse dicentes: Vicirnus, superavimus jejunii dimi-

Hma

dium profligatum

:

B

:

Tales autem hortor non propterea gaudere, quia profligatum sit iejunii dimidium, sed illud oonsiderare, si peccatorum est.

profligatum dimidium. Deinde docet, qua/r debeat essejejunium, ac divitiarum rcrumquc omsit

nium mundanarum vanitatem

autem rempublicam

magna indigemus

consolatione. Post

mu/ta dc vanitate, pag. 187 reprehenditeos,guin influmine se lavabant, quod balnea essent oth eosgue

clusa,

sic

alloquitur:

Nondtim

viginti

diesbalneisexchisus(-isli ctc.Hocloco abusisunt Hermantitts et Tillemontius, prior ut oeto hebdomadas Qnadratjesimtv att'ributret, u/ter, a/ iiomi-

/iam transferret ad quintam hebdomadam Qua(/raf/esimo>, cui hebdomadas septem adscridit. At, ctem balnea occ/usa sint primo Quadragesima Sabbato, ut ostendi num, 353 et seq, m sententia nosira decimus sextus currebat dies a balneis con-

chms,quando hmc \n media sex hebdomadorum Quadragesima dicebat ihrysostomus ; in iUorum uero opmione plusquam vigintidiesprmterierant. <

nst

dtebus

undedma, fhwdecima.

lUiquehmcopHmecohmrentcumchronotoxinostra. 362 Post hanc Bomiliam rnox die Lunm secuta est i/ta,

qum

vulgo itndecima ponitur.

Bmc

p. \\\

et

ut

clarumest

consequenter contra ordinem Bomiliarum atne

concinnatum quta Sanctus t

se reperisse credit dicit

Montfaucorm

Tribus igitur y^u-nndwbus unum cognitionis Dei modum qussre bamus etc. Hodie vero pauiisper in hanc nu :

sum philosophati materiam, ad alium transibimus sermonem. 363 ObservMninurumpag. L08w Vita, tridus "/ •llllfl tt/ts dtcbus dictasmeEomUias nonam, decimmn Sfont/bucoet undrrnmtm. Kecteid quidem:namea de re nwn ostendimerito dubitari neguU. Rogatdemde: \u non tur. lirysostomi di.tis vim infcrt KUemontius cum deoHnam inter et undecimam vult inseri deci (

" I:n "

'l«i»tamet .lecimam soxtam * ti<>, an,asi quid valeret, etiam ordmem nostrum subra-tcret, cum tres Homiiias , videlicet decimam sextam et duas sequmtes inter

mentum,

decimam et undecimam posuerm medias. Verumpro nobis

ipse Montfauconus respondet, dum mox Ceterum cum dicit Chrysostomus, tribus itis diebus,non inteiligitur de tribus

subdit p

postremis

Montfauconi

me

3

cum

sed vitium

illa

terribilia,

miiia

traetatam de mundi creatione, et tunc interrup tam ob turbas Antiochke antejudicum adven-

twn excitatas tU dictum est num. 348. Hac de causa iiam. 2 prius dictorum memoriam ,

renovat.

Nam

Homiliam x

duodecim

circiter

prceterierant,

diespost dictam

guando habebatunde-

verisimiliter II

Gbxy-

velit t

de quibus multa narrantur

in //<>-

\m, explicanda suntverba Chrysostomi

de

tribus

Bomiliis, in guibus agitur
assumpserat, ut ostenderet,

necesse non fuisse, sacrm Litterm ab initiomundi scriberentur, absolvit in hac Bomilia, a aliqua adjungit con tra juramenta. itt

364 Secuta est die Mercurii Eomilia \m, m qua Sanctus multa refert de judiciorum, qum prmterita hebdomada erant peracta, meritate >/. riqarr, esse

ostenditque calamitates hominibus utiles

ad saiutem. Orditur hoc modo pag

lera

ueri et

Dicam

est exordium Bomuus wn, quam dictam credimus Sabbato prmcedenti. \/ TiUemontius

fere

illam suspicatur posteriorem hisce tribus, quia Sanctus dicit uerj et audiufltertius tali exordio se usam. Apta esset hcec observatio, nisi post Bomi esset

decima octava, quam

alio

orditur Chrj ostomus, Itaque TUlemontius

decimam septimam

videri dictam subjungere nobiscum potuisset decimam octavam, si novisset balnea fuisse clausa primo Sabbato Quadragesimm. At

Hatim postjudicia,

illique

ordinem subinde turbavit, quia hoe non advertit Dumporro considero, quam muita dejudiciis hic referat Chrjsostomus, nonpassum mtis aa rari,

qua demumrationc

tres

hasce

ima

u rtia, (iinxi ilh-

(nepti

antejudicia

el iisdem prommiis, quibus nudiustertius cmpi, et hodie inoipiam. et nune, Benedictus Deus etc. Simile

liam ayji secuta

F ac d$i

I

principio,

recte fatetur,

/n hac Sanctus resumit materiam in Homilia \

ad tomum

sostomum hqui de tribus ultimis diebus, quibus erat concionatus. Verum eum ipse fateatur, Bomiliam decimam in secunda jejunii hebdomada '/iciam esse, undecimam vere in qttarta hebdomo da, ut et d/tas snpwatcs, rf qaidcm pOSt judicia

ipsa fcransmutat, qui fecit lueem de fcenebristfto.

.

impressionis

in prmfatione

modo

:

-

f

llenedictus Deus, etJoodiehoc ipsum pareusdi' cam. Etsi enim gravia prflBterierunt, tamen gravium memoria ne pra^tereat, non ut doleamus sed ut gratias agamus. In hac la,,»,, ii, lttlifift num. laUquid argumenti contra TUiemon

inchoatur; Cum prasteritam fcempestatemj st prsesentem cogito tranquiilitatem, uon desino dicere Benedictus Deus, qui tacii omnia et sic

AUOTOBE

gyodsubjungo: Bt heridixi

mentem,

propterea

1

t

riculo liberatus est... Qui

adversas ierrent, dicebant: Nil umquam tale meditatisumus, nec talia philosophari novimus:

1

miHopag.m

>'

exemp/o eam sic etucidttns paq. 1
busque nunc miseriores sunt, non propter periculorum magnitudinem, secl quia praeteritum tempus in deliciis egerunt. Multi namque, cum eos hortaremur et moneremus, ut generose res

moa

decima, seqventi die Martis habita,

diebus, inquibusscilicetconcionatus erat. Bmc verba prmcedenUbm contraria sunt, iisque longe meliora. Atfateor,non viderieam

ostendit, prmsenti

tractabant,... et alia administrabant, ipai carcerem nunc habitant, de extremis timent,... omni-

quentibus

colkcHone

teguiturduo-

gesta, audiet imperator,

civitas,

verisimiiiter eo oratne in

ttomzUarum posita est ob connexionem arou* rnenu, qaod tractatur. Undecimam

ac per litterasimperatori supplicaverunt, etpost has sumptaa in litteris voces judices abierunt...

Et quae sunt

gum

17"

Bomt aliguot

i

it

DF

470

JOANNE CHRYSOSTOMO

S

Pmo ex hac quoqueHomiUa coUigito aiiquam totom, aut partem altHomiUam aut cum pag.Ui sic loquatur. cujus ignotam esse, ut Joanms oaput abvosrogavi, anteatum

h/ll)im ante

•, ,

aUauot diebus post absoluta fudicia Hellebicktet adventum ipsorum judi

0TOEI S.

.1.

,

Cmsam

i

mgilam fUBC non kabmt apertosad St

Mtmtfau.o/iUS

/,„,„, poti/frit

scripser/t, saltem oculos «mnia coiisidcraitffom. Quis

mhn ahoqum

distillans calido cruore

scissum adhuc suam redeat.s sic domum quisque

non

adducendoscredidit.Atidniktlm, errore obveerrorem nimis cvidentem alio nusjudicibus causa UTa in lare:nam de atiis

btchum, fert

itta,

qum

ahquot dic367 Post hanc Homiliam infirmitas absticoncionibus a coecjit Ckrvsostomum

re~

rum

Chrysostoinus, ut ea de re dubium.Objiciunt etiam ordinem illum

Homiliaxm

">

nullum

tit

nere, ac

tyrum

HomiUarum, qui est in editis, in Mss. codicibus nullius estponesse. V id argumentum est ordicoactus Montfauconus deris: namipse undecimam

ctores videniur

decimam

honestis, spirituali celebritate repleti exsultatis

cjusdem arf/untcnfi,

exsultationibus;... sed nos et invitos infirmitas manere cogebat. Tamen, etsi solennitati

statim post

ro/tocassc ob coiitinuationem

martyrum

fortasse temporis ordinem ignorarunt ccrta aut saltcm vcrisimillima :j()5 Hactenus trmporis, fjuo dictoi sunt siniutUcia iimcni/iuts

et

Homiliti ,1,,-hi

u\

poSt

'"''

batam ptidd falsis

At non mquecUra se offerunt ad reliquas hujus Quadragesimos certis

Ihniiitif/'.

t/i/ttv

nmori signa,

bu$ nfiitin.

diebus illigandas.Homiliaineditis decima quarta rrr/s/ii/ililrr It/ihita cst nan tlia pOSt flccimam

B

ipso die Jovis

tertiam ; at probabilius non

se-

qttente, sed circa ftnem kebdomadm quartm. Etenim ex ipso initio verisimile cst, Sanctum

uno

saltnii flir

a dicendo afisfinuisse ob exortam

ifrrain /irrliirhatioiinn .^tn\

otvitatem

nobifl

parum

inquit p. 140,

heri diabolus perturbavit

;

sed

Deua nositerum uon parum consolatus est. Causam perturbationis expiicat f&tulus prmftxus

et

hoc

modo: Populo

constituto

<>mni al> angustia liberato, et

in fiducia,

quidam ruraus civitatem

rumoribus fcremendis turbaverunt, et De boc igitur habitaest Ilomi-

oonflctifl

convicti sunt.

lia OtC, Titiilis iflisnoit

cum

existimo,

muftimt t/uifinn fidrnthim

verisimiliter postea

titalus tfiinaptr nini

Atttti/irii hii

contextu congruit^ut saltem

si/

sint additi.

tOtO

llnia/li/'-

verisimilis.Quales

rumores spm-si, exponitetiam Chryaostomus in Homilia \\i (apud l)t/rtpum\\)p. 314

fitcrint

:

aamque poatcommunis

Multis

finnem '

imperatoT

centibufl

\\\

:

patria peregrina-

carcoro habitantes terrentibus, et

Non

ienitur rex

',

et

ili-

de totius civita-

aubversione cogitat, et alia multa bis plura divulgantibus, vincti nihilo tunc ex hac fama

C

\\<

timidioros redditi

sunt: 8ed

nobis dicentibus,

Heac falsa, et rtialmli Iraiulis opera sunt, animos vestros

consternare

volentia,

Nihil

aiebant, verborum oonsolatione etc. prr fio/itrs rrant /// ra/rcrcm missi.

Hqiu

nliam

mitwn itisse

f,

>tttt

tilinijtn

domimanere. Fuit interim aiiqua marcui adesse non potuil propter

Homiliis. Colle-

in /lostrrioribus

/mmufarr

egemus, Vzncti

illi

lta//ite rt/-

domi non interfuimus, de vohiptate participavimus... Talis est enim caritatis vis, non fruentespariter cum fruentibus gaudere facit. Ex his liquet, Sanctum ajqrotasse, antequam habuit Homiiiam xrx, et conscquenter postquam habuerat dccimam quartam : nanf hanc secuta est decima iiiii, a. uf mox ostcndam. Necdtim omnino convaluerat, qnando ob adventum quorumdam monachorum, opinor ad ecclesiam venit, et Homiliam xix habuit. Quippe datis modo verbis subjungit: Propterea et domi sedens gaudebam vobiscum, et morbo nondum solutus surrexi. et cucurri ad vos, ut desiderabiles facies vestras ,

intuerer, et [prfesentis festivitatis particeps fie-

festivitatem enim maximamesse puto prav sentem diempropter fratrum praesentiam nostro rum. qui urbem nobis adornaverunt, et Ecclesiam honestarunt. Populus lingua quidem nobis

rem

:

diversus, fide vero consonus. :^(jN Quaies fucrint fratres ilti, quorum causa necdum bcne sanatus Chrysostomus ad ecclesiam venit, et hanc Homiliam dixit, non convenit inter TiUcmontium ct Montfauconwn. Tiilcmontius in

Chryaostomo

27 existimat, fuisse episcopos qui venerant ex regione longinqua, ideoque Grcece non loquebantur. Montfauart.

ct /ircsbi/fcros,

conusveroin Vita pag. 110

Etenim eos laudat a modesta vita, a castitatc, a ab optima pkilosopkia, et a multis

laboribus, aliis

ornamentis,

qum minime congruunt vulga-

ribus agricolis, nec

pinr pcractfi.

ornamcnta

m

igitur videris, dileote,

tentationem

pag.

hiquit

141,

nunoquidem exstinctam, rursum

accensam^neanimoconcidaSjneu refugias; etc. Novus autem itte timor effecisse videtur; i/t Sanctus iterum fortius ;n


bonam spem teneas

tonfrn jiira/ncitta smnonci/i diriocrct,

quam

nit diebtlS pncccdcntibus. KitMiim. ait

/ia//.

fccc-

liniri

:

nos vero non

umun explevimus manda-

in

omnia etiam

episcopis aut

monachis, qui diversa

itfa

si/ispersonisconjwu/ebant.Pat/fa

ad

har transfero. Horuin quemque cerneres, inquit p. 189, nunc quidem boves jugantem aratorios, Btaratrum trahentem,..! >usiti/m

nunc

auhMnsacnnnasceiulentemsuggestuinetsubditorum animos arantem : nunc quidem agri spinas excidentem iuhv, nuncvero sermone ex animis P ew ataoxtergentem...ffisuntmaxime qoinobis ) Ptim ^pbilosopharividenturphibsophiam,non

160,

nascente miseria hao^quacivitatem detinet,hanc inCepi admonitionem. Kt illa quidem jam debet

fuisse rusticos

de quibus ac/itur. Utrumque tsqnc mihi improbabite apparet ex verbis Chrysostomi, qui monachos clare videtur designare.

presbyteris, sed solis

iaudata Bom. xiv. 866 llinc monei Sanctus ejusmodi timoribus non abjiciendum animum.

ait,

sirr aqricolas,

mores iilifueruni sparsi post judicia aliquo tem-

Cum

Post morOuui aliquot dir-

festivitas,

Homitia xix, infirmitatem. Testatur illa ipse in sanctorum Eyulis 188; pag. quam sic orditur excepti estis his prreteritis diebus,

repertum

„rai

etc.

aliqua pratccdenante hanc dicta, aut certe ex eam tractaverat. historiam in qua illn, tium pars

in Hclle-

exjjbanio Orat. xxi

et putetis

invenitur. Jtaque

Lihanmm. ///,//// rhrysostomum aul

hujus fudicio facta esse

HptoTjy

Homiha Dixit igitur in ahqua BapitsttB ex Joanms S. mortcm Chrysostomus, Atid modonon juramento Berodis ortam esse. nondiu Homiha aliqua cxcidit

ramentum

nisi

est

Gr.

ante oculos l.abere

exercuissent,

ui

*

sumentes, nuper

ipsum vocem emittentem, et meumjudicentem:Odio habete jugulatorem

"'»

Contraclarum

etc.

Etenim

judtcta peragt vukat, ante judicum adventum VSLpag. 11« uo,i /,ott/issc? Cci/iicrus tom. ante modum illud vidit, atque alios judices,qut judtcta Antiockus Cssarium Hellebichum et

pia„, mcttli»

EP. ET DOCT.

I

es.

es sententia virtutem

Etpag.

190,

ubidixerat,

suam

ilios

exhiionqe sa-

pientiores esse gentiliumphilosophis, sabdii:

Mul-

taemensipsisphilosophiflB spiritt^alis est plena.

Eorum

curn multi

monachi ven sent Antio-

chiam.

DIE DBCIMA

A

:

:

i

Eorwn mox

sobrietatem taudat;

QUARTA SKPTKMIUUS.

Quoniam omncs

delicias expulerunt,

etnequissima ebvietatisfluenta fugaverunt, et tantum comedunt, quantum ad vivendum sufficit. Hmcaliaqueostendunt mot

nachos fuisse-.namhosejusuuxii iaudibus frequcnter exornat.

Nec mirari debemus,

monaGrmcam.

si inter

chos Syros multiinon noverant linguam ut de his innuit.

lunt,sedduabusaut tribus diebus ante Pa utexipsocolHgiturprmcipio. \<\ flnem jam tempus deproperat. Quare et nos majori liovirtuti operam demus.... Nihil QobUlucn entex inultis laboribus et siuluribus jejunio msumptis, nisi cumpuraconscienti si.rr.imensa

-i

;i

iVui

pussimus.

nbhocenimjejuniumetQuadra-

gesuna. et tot dierum sjnaxes \ 1. auditione ces rt doctrinaa suscepte sunt etc. Moxpluri- venlns bus prosequitur, nonsolumjejunium '

Sanctus fiabuit

Hwniliam

xix, •

3G9 Nunc paucis ostendam, qua ratione h
modum

Fatcem illam jam in prima hebdomada ex Zacharia protulerat, et num. 2 in hac Romilia repcticrat. Caput S. Joannis Baptistm ante protulerat, et repetierat iu Homilia xiv. Historiam Sautis, cujus juramento Jonathas tantum non periit fuse tractaverat in Homilia xiv. fn cadem num. 6 ait Licebat et aliam narrare historiam, et ex illa ?

etc.

,

demonstraregravioremhacetmajoremcalamitafecisse juramentum. Loquitur de juramento Sedecice regis, et dc historia capta- ct

temunum

eversm Hicrosoti/ma\ eamque ibidem omittit, no Homilia fieret nimis prolixa. At historiam ibi dilatam fuse narrat in Homilia xix. Itaque cla-

rum

Duminicam cait iu ipsa Dominica circa

Palmarum figendam.

est,

Homiliam xix

esse

quasi prosecutionem

«™

ttjs /o'jpas

etc.j

ac Latine reddit hoc

modo

:

Dominica servatae ad homines agros colentes etc. Tum notat voce faRouto|Uvq apud Cappadoces Ascensionem designari, indeque apud eosdem nominari Dominicam. Atapud Ducmum et alibi t

legitur Zu&pfciic servatae, ut ipse

Montfauconus

tituli illi sint additi.

estt ipsius

Quadragesima abfuerit Flavianus a Chryso.

umque in aliquafestivitateprimas agitpartes.

Itaquc Montfauconus pro scntentia voces ambiguas, et

menta

/-"-

si

rlepvehon.hun aliquos.luvc vitia {(inrrr vitiun:'

noncovvexissc, poBnam irrogabo ; edicam, utforis extra sacra Mysteria consistant, idque non eo animo, ut foris maneant, sed ut,

postquam

emendaverint,intus recepti, cum pura conscien-

sacramensa fruantur. Ex hisliquetprimo, Fiavianum Chrysostomo multum auctoritatis «/'372 Secundo ex allegatis verbis clarum etiam

apparet, Pascha

proximum

Sanctus perorabat.

Nam

Chrysostoraum, qui tempore

Paschali

contra juramenta post quinque hebdomadas ad eamdem materiam improbabiliter reducit. Figenda igitur est Homilia \\\ circa Dominicam Palmarum, aut in ipsa Dominica, et sic intelligimus, curin duaints uthiiiis Qaadragesima? hebdomadis tampaucas habeamus Homilias. :;:i post aliquot dies, quibus Chrysostomus verisimititer " dicendo abstinuit,ob vires necdum satis firmas, secuta est Homilia \\ apudMontfauconum, quce apud Ducceum ponitur eigpsima wcunda. tJicta ha-< c^t, uou dccrm, ui aliqni vo-

habita est

quando hcec PMtfsdiebus illavoces, Quadraginta ante pascha fuisse,

jam (Grcece Xoikov deinceps; priBterierunt idem s^t^can^acQuadragesima jam praateriit,'

dies

pr(^ertimcumsequatur t SiPa,sch&quoq)iQ(Gro3ce n(vw igiturj sacrum praatereat. Finiebatur Quadragesinia die Veneris sancto,

pervigilium Paschatis. potcst habitadie

verba tam

putem

:

Ex

et

Sabbatum

hisce

Veneris sancto.

erat

Homiliavideri

Attamen nolo

sumere, ut id omnino certum auditores mentem Sancti percipu

stricte

nam

bantj ita ut sic loquiposset, etsi aliquotdies Qua dragesimm superfuissent. Certe eodem fere modo

loquitur initio Homilim xxx in Genesim tom. i\ cum tamen illa habita sit in principio hebdomadm sanctm. Verum nullo modo assentiri

tionem

ex mortuis, quia hcec verba in aliquot codicibus titulo fuerunt addita, Etenim additio iinu Ulam tanti non facio, ut dubitem dicere

falsam et Chrysostomo contrariam. Memorat Sanctus finem Quadragesimm, nec ultibidistinguit inter Quadrageaimam,etquadragintajejunii

stomum

;

E

se

demum

t

gnans,

SUQ. iltuis attu-

pnrterca

i

oonveniam singulos, et experimentum sumamjnam haud dubie sumam, quod, si

dies. Atadversarii exQuadragesima revera Quinquagesimam ftnxerunt : quod tunc demum pro-

uittil

drstitit liirrrc

etjvror

igiturdenunti

etprotestor,

Homiliam vero, fjuir quasi proseeutio est decimm quartm, plus quam duobus mensibus ab eadem separat, ac /it

tatet

:

possum Tilkmontio et Montfaucono, qui Homiliam istam figunt decem diebus antesanetam et vivificam Domini nostri Jesu Christi resurrec

quit

"nfnisimul-

magna cum

guando quidem

stomi passim vocatur pater. At dux vocari potest,

igesima

disserit brevUer, sed

Quadraginta dies jam praterierunt inquitpag. 213 si Paschaquoque sacrum prsterierit, nulli jam deinde veniam dabo, uon admonitionem,sedYimimperii l etseveritatemnon conteranendam adhibebo... Jam

pag. 293,

tota

i

juramenta

Laiine posuit. Quapropter existimo, nihil ex titulo haberi posse cerli, quandoquidem nesciamus, Certe ne probabile Chrysostomi esse titidos. Quod addit Montfauconus, Flavianum in Homilia xix memorari illis verbispag. 188, Hoc honesto duce vos circumagente etc. ; est improbabile, cum ille

llomilia,

sus

severitate.

tribuisse.

to j5

•>!

Deinde contra diversos defectus disputat, n prmcipue contra inimicitias ac simultates in fine etiam advert

Wlcntontius suspicatur, Homiliam xix cssc habitam Dominica Passionis,sive sccunda antc Pascha. At non dubito, quin serius habita sit, nam una tantum superest antc Pascha, neque in illa dicit Chrysostomus, sc morbo fuisse impeditum. 370 Montfauconus in Vitapag. 110 contendit, Homiliam xix dictam esse post Pascha, et quidem Dominica quinta, sive Dominica ante Ascensio-

;

(

sufflcere^

tia

nemDomini.Proillaopinioneafferttitulum t quem exprimit Grmce : Tsj Kuptecxf; ttj? faawlfr[ifaifi xfa

.

jejuniam aliosque in Quadragesima laboressuscipi, utvitia emendentur, etsacra Communiom Pasrhatepura cum conscicntia peragatUT.

decima- quartm, pro ilta nimirum parte, in qua contra juramenta utroque locoprolixedisputatur.

sic

S.

j,

babo, siquis mihi ostendere potuerit, Chrysodistinguere inter quadraginta dies jeju-

niiet

Quadragesimam. Accipe, lector, initium Genesim .'Eccetandem ad Qnem

ffotuil>'
sanctSB Quadragesimss venimus, etjejunii navi gationem perfecimus. tta loquitur, quia uli inchoata erathebdomada, et non aliter hic loqu iur de quadraginta diebus ftnitis

373 Accipe,

<<

aliam probationem, u\ tententiam esse improbabilem, Chrysn lonm pag, 2i0 auditore ita alloquitur lector,

nonw

perspicias illam

QusBomnia cum cognita habeamu nos ipsoa a posna

tmte iitam /

.

liberemu

et aup] ticio

stum

rmitatm.

m

DE

478 \\

i

rORE

.,,,,,.!

illiusKratiaabimperatoreoptamusadipisci,

iainaliisctmcedamiifl.Namexmultisaudio, reventum, civiimperatorcm. Pascbale festum gratiamTeeentnrum,omnesqueoffensas tatem m lurum etc. Bortatur, ut inoicem offensas Paschacandoneni tn reverentiampraxentit fesH erat urbi fjratia festi ejusdem h, U ut impm ator Paseha condonaturus. QuU modo non videat,

proxunum, quando hac dixit,cum

fuisse ,

>ocave-

aberatigitur decem die-

u prssens testum Non \

haud Proeterea, quodasserit de imperatore, bu Fuwianum dubie inteUectum erat ex mmtio per Vam,

prcemisso.

ut in

mpag.2&le-

Bomilia

Uxnere nuntium pramisit, Cum auut itla citius inteltigerent Aniiocheni. Constantinopoli potuerit tantum tem Flaoianus

Flavianus

gitur,

in

discedere circam

dtcemus

Dominicam

nuntius

,

iile

Passionis,

ut mox

adesse non poterat

paucis diebus ante Paseha,

et certe

nisi

nonpoterat

decem diebus Pascha prmenire. Ftague ultima !>«< Quadragesinus ffomilia non decem, sed paueissimis diehus ante Pascha est dicta. totU

iHhr

i

atecfu

-

eadem QuadTOQt ima ii

(n

B

Porro «> quid omtttamus de laboribus in hac Quadragesima « Sancto exantlatis, recensenda etiam nmt dum Catechesee, sive conciones ad Catechumenos insUtutm, quas Tilkmumtius .:]

i

ad sequentem

30 et 83

Chrysostomo Nota annum amandavit, dubit
Moittfaucono tn

Monito pramio tom. II pag. 224. I nica ratto Tillemontii priorem alio amandandi oritur exfalsa hypothesi, quod Quadragesima septem haberet

D

m,« ncmiciosamjurandi ^;P^^J^ ambref}UeraHcam^ wUtaqwaHTUume$t,utetwn

Qiuinto

pstnteti

t«U

aZ

Lntorum chordam pulsavimus htvZis Nos autem unam de

dum legem r totlm Quadragesimam effectum Lamentisrecitavimus,etDei grat.a hac nobis ora a auditorum 'Uutpleraque depulsa prava instituta sint, ut

j^ m

meiodia Deum jurabant, consuetadine, pro eo quod antea Grede mihi. in et est, iam nihil, nisi Est, Non omm colloidque circumferant, Ungua sua ita

legis

m

necessitates quio,adeoutintermille negotiorum hoc tanNon sustineant. ulterius progredi non etiam, alterum sed Chrjsostomus, tumeviccrat ut invicem corri-

quod perpetuo eommendaverat,

omnes, qui fjercin juromentis ronarcntur. Hinc abjeeerant, non consuetudinem eatenus pravam Deprehendi enim, 5g tacente, corrigendos sperat. tantam esse hujusrei curam, ut et domi inquit, et in

mcnsa

cum

viri

mulieribus, servi

cum

inge-

de hujus prsecepti observatione contendant, et beatos dixi, qui ad istum modum convivia celebrarent. Addit de his plura, qxm "

nuis certamen

kfji

ibidem poterunt. cessit ilta

omnes

secundum illam opintonem

madam, quando

propter

terrorem

judieiorum

concionibus non erat locus. At in nostra opintone debet secunda

fioi

hebdomada QuadraQesimoi.

Etmim

utforte tuperftterint duo tresve dies ultra

ita

tri-

<«

Multum «d idcontuUt Flavianus episcopus, hanc ob rem ad imperatorem profectus,

gratiam

recepit.

cum

multw/i Chrysostomus ipse

Flavianus hauddubie

qinta. Etsic Catechesis
nec

nam tongaadfudiebus secundai hebdomadai f/ienda juramenta Bxhortatio ostendit dictam esse

Coisario raioris.

anno

ttno alterove die

:

887.

..

rtfi (fi

.

Utera, ut liquet ex initio pag. 234, secuta

decem drcUer dies, ita ut dici potuerit die Sabbato aui Dominico post tertiam Quadragesmvs hebdomadam. Banc autem similiter est post

speetare

ad annum

.'ii

fin/j.

887, colligitur ex hisverbis

Gum enim

:

ii,

tumeiiam intulerant, ad

qui

imperatori con-

tribuna) trahebantur,

de extremis periclitabantur,

sl

tunc matres

el

ct

e
advenisset

sex diehus

memorat.

Nam

suis concionibus

illam [Judicii pi

b

entibus

verba

mox

Judices ex-

istis

veniel ?E1 quid

tibi in

nant Libanius Orat. xx

iter

Quare Flavianum

confecit.

litteras et judicia studiose

si allatas

a Cmsario

examinaverii.

Venit

tamen Flavianus ante Pascha Antiochiam, forte /// i/>s<> Paschatis pervigilio. Binc Chrysostomus

Eomiliam

\\i.

apud Ducceum xx, dc ipsa

festioitate

episeopi eharitutem,

reditu Fla-

PaschaU,

mire

etmansuetudinem

imperatoris.

die

opusdiem

commemorare, oura liceal hsac omnia demonstrarel

data subjicit de abjectisper

Tum

mu

Et recte qvidem prcesentia cum ante paucissimos dies essentfacta. .1/

pretiosis indumentis. vocat,

:

attribuit coneiliationem impe-

Chrvsostomus

prwmittit: Qusb atilitas

de margarisis

iii.i

sic

condonavit

Theodosius.

'onstantinopoli mansit,do-

'«.sar/tts

Utam Dominicam, maxime

oekbram

ut recentissime facta

t

mi

dimittere non potuit imperator,nisiuno aut duobus as atife Dominicum Passionis aut circa

ornamentumqueomneel vestimenta aurea,vilem iui. tt«'i

E guantumque

At Cassarius tantum discessit Antiochia ante mediam Quadragesimam,

viani dixit in

abjectam vestem sumentes,...

(.

maxime

uxorea monilia aurea.el margaritas deponentes, et

certaminc

fuerit populo,

condonaoit, ac civitatem

injicrias ipsis

ex reditus sui tardatione tristitia prolongaretur.

//
*

377 FeUcissime quoque Antiochenis Sanctus proThcodosius imperator : nam

morum emendatio

querepetitpag.V&l, Verum utitur numerorotundo,

:

-li.i. rit.

:

Sanctus pag. 226 declarat, triginta dies mperesse ante Catechumenorum baptisma } idem-

hebdomadas

cum

Testatur fructu per UJt< lam QuadradeeemmxUium de Debitore gcsimam ctmclipse in Homilia tom. l\lp«
collefjerit

populum continendo et spem fiduciamque suggerendo, ne ad eonsilia desperata laberentur, tum ipsis apud missos ab imperatore judices patrocinando. Felicis rei nuntium attulit Flavianus, aut potius iu itinerc, quoniam lentius ibat, alium quemdain velociter equitare doctum se praBvertere rogavit, et bona civitati nuncia afferre, ne

prior Cateciiesis revera incidit in tertiam hebdo-

«Mfil

EP. ET DOCT. consuetudinem exagita

«* et

dicte revereamur,

eum ommbusjam

Btoin

s.

.1

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

Bomiliahabita hac Catechesi de juramentisnon agit Sanclus, neaue id mirandum, cumtoqueretw adCatechumerws, demuUissimul isatio monendos, eosgue de juramcutis ante

§ XXVI. Homiliae S. Chrysostoini post

Pascha usque ad

finem anni 387,

et

Quadra-

gesimam anni 388.

«/u
essettoto

annoserius.

t/i

i

satis

tia

monitos.

Vidimus, quantostudw quantaque constanChrysostomus in Quadragesima, de qua egi-

P'

sotemnitate Paschali, Chrysostomus Aliqum Homtr ahguot habuit SomUias, «>n perditas aut tim post Posignotas.Nametcontra geruiles eo tempore cha dictvc et disrditc putacii, et varios Martyres oratione cekbravit modo f ac demum rusticamplebem monuit, utjuramenta /urjcrent.

SHccessu

postea

BomUia prima

in

editaest tom.

IV

Annam SamueUs mutrem, qum

/""/

:

QUAKTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA

Banc Sauctm habuit meuse Maio, Dominica fortasse secunda aut tertia past Pascha dejejunioetiammexordioloquitUT,utn\jepertransacto, kortaturgue auditores ut illius semper memores, sobrios ac temperantes seprmbeant. Tum recenset sermones post Quadragesimam habitos, quos multos dicit, hoc modo pag, 701 ; Nam reverso a longinqua illa peregrinati
Flaviano

*

neminimum quidem

noa, itu/uit,

qurmuim

fi.-n

Siquidem propterea duas integras disscrtationes in duo sola ejus dicta insumpsimus Tum affert verba jam data CanUei, ea quibuspriora exposuit in Sermonedeperdito,

quinune

est

quartus.

381 Sex igitur Sermones de Anna habuit Chrysostomus, quibus Uistoriam Annm Heg.

*

stro, i. e.

aula

imperatoris

necessarium fuitomnia commemorare, quse acciderant, ac deinde cum gentili-

iu comitatu

vi

calamitatis ad meliorem

frugem revocatos, qui deserto gentilium errore sese ad nos contulerant.

pro

uitempestivumerat,

omissa beneficiorum per

fcempus

rursus multis diebus martyrum festivitatibus potiti sumus neque tempori couvenieus iuisset, nos, qui juxta martyrum sepulcra versaremur,

torum commemoratione, inceptum antea con fcextum continuarei itanuncexactaPentecoste, opportune historiam in manus resumptam prosequemur, pristinumdeAnnaai^gumentum bractaturi. Porro Homilia illa in Pentecoste dicta modo non exslat, cum in ista adduxisset exemplum

earum laudum,

quae martyribus debentur, exor-

tes discedere.

Annam

370 Successit his ad abstinendum a juramento enim totam rusticorum natio; cum nem in urbem ingressam cemeremuSj bus illo instructos anobisviaticocensuimusdimittendos. Habemus hicordinem Sermonum octo fortasse aut decem. At hi multas non poterant apsumere heb~ cohortatio

Samuslis mntrcm,

domadas, cum Sermones de Martyribus haberentur singulis diebus, quibus

eomm

celebrabantur. Porro quoddicitur de

festivitates

Sermone ad

Montfauconus detorquet ad Homil. xix ut observavi num. 370 ; sedprorsus improbabiiiter. Nctm tunc monachi urbem erant ingressi, eorumque occasione ad populum dicebat Sanctus non ad monachos ipsos qui erant post

;

eadem ezhortatione excepit, quam tota Quadragesima habuerat ad Antiochenos. Prmterea in festmitate martyrvm, qum prmcessit Homiliam illam xix, agrotaverat San~ ctus : in hisi e vero martyrum festivitafibus corum rusticos

taudes oratione celebravit,

neque

infirmitate meminit. Alia igitur hic

hic

ad

de ulla rusticos

memoratur concio, eaque post Pascha mense Maio habita. Cetcrum in hoc primo de Arma Sermone Ghrysostomus prolixe disserit deprovidentia divina, aliaque utilia dat documenta. et

quinque

380 Postprimumde Anna Sermonem secutus

se>

ex

quibus urtiw sii

excidit,

fortassescquentiDominica. Fluue paq 711 orditur; Nihil precationi par est, carissimi,

estalter,

.

neque quidquam fide potentius. (Jtrumque nobis nuper {perperam heri apud Ducmum) declaravit Auua etc. Orationcm , mansuetudinem , aliasquc virtutes eremplo Annw in hoe Sermone

i.l

Nam

vix dubitare possim,

noa colla-

quin Ghrysostomus

Annm Canticumpatdatin magis existimo, morbum isti consilio

cieare.

At

intervenisse,quam totum fuisse expositum. Certe satis diutumo circa id tempus correptum Chrysostomum, mox videbimus.

382 Antealubetobservare, Sanctum ;n ultimis

iii

rerentadludoscircenses, Accipe quarti initium pag. 729: Haud scio, quibus verbis debeam uii

hodie

cum enim videam

;

frequentari, Prophetas

collectas

parum

contumelia, A.postolos despici, Patres contemni, eamque contumeliam, quaservi appetuntur, ad ipsum eorum affici

Doniinum pertransire, libet quidem accu are scd ens, qui accusiitionera liam- audiredeberentj non

Vos soli adestis, quibus hac ad opus est.Verumtamen ne&icquidem silendum est nobis nam et indignetionem, quam nobis moverunt, mitigamus, unaque eum hic video.

monitione

nihil

:

verbis ejiciemus:

el

Ulos ipsos ad

ruborem ac

irerecundiain compellemus, tot va eosaccusato

ribusimmissiSjquotnuncauditoresestis. Si enim venissent,nostrassolumobjurgationes audirenl iiunc fii^ilnntcs nusti'am iiicrcpatinnera, hs3c

;i

vobis audituri suni. omnia,

tur, ut auditores

omnia

dicta sua absentibus ve

tiopag.T2\: Nisi videor aliquibus fastidio et argumentum rursum attingere.de quo vobis auper disserui: vosque ad Anuam introducei-c, atque in pratum virtutum illius inducere sermonem. Quartumetiam de Anna subjunxit Sermonem, in quo < 'anlicum ipsius I Reg. u cospit exponere. .1/ hunc Sermonem non habemus ; dictum tamen fuisse, clarum est ex duobus sequentibus, quimodo numerantur guartusel quintus de Anna. In quarlopag. 733 dicit Sanctus. Quid significent haec verba: Conflrmatum estcormeum in Domino, nuper meapudcari-

venire.

ludos circenses mahtnt,

oneri esse, volo idem

eadem

Deinde horta-

ferant, atque acriter disserit contra

illos,

quiad

quamadconcionessacras

383 Inter hmc pag. 730 dicit, congregationes scmcl iu hebdomada, nimirum disbmDo-

fieri

minicis.

Ex

hac onu-m observatione colHgitur,

quartum de Anna Sermonem uieiiui

nnti'

petitecnsten

,

incidisse in

ipiiiituni

iit

Domi

thnnini

cam

post Pentecostem


Pentecoste anno 381 fuerit 13 Junii. Exhisce

qum

tunc erat 20 Junii,

Sermone admodum verisimiie Chrysostomum post 20 Junii in morbum et

sequenti

est,

esse

lapsum, illoque mense non amplius esse concio-

natumet/orsanmajore parte

Juiii. Qimpropter subfinem Julii habitam existimo HomiHam in parabolam dedebitoredecem millium talentorum.

ea^quaedeincepssequuntur, interpretemur. Tum incipit sequentia exponere verba, Exaltatum est

quamtom. nl

cornu dJMsetc. ln quintodicit^se omnia paulatim

prmteriti tenerique inauditores amoris hoc

singulas explieare dictiones, ut

Quasi ex longinqua peregrihatione ad vos

perscrutari, et

uttimus

Sermonibus de Anna vehementer fuisse conque- Aimam Sffr.40 Junii i/irtus stum de paucitate auditorum, quod multi accur-

commendat Sanclus. Post aliquotdies tertiumdixit de Anna Sermonem, utpatet exkoc iilius ini-

totemvestramdisseruissescitis.Superest,utnunc

m

proposuissettotum

morbo

Pascha vero

.

prodigi, ut hictestaturpag.7S9\ illudvero

fuisse

,

habtta

exemplum nullibi reperiatur in Homiliis, guas habemus de Pentecoste. An simibiter exciderint posteriores Anna Sermones, certo edicinequit

rusticos t

,

i/ut nti s,

filii

adPopulum,

populus lingua, Ut ubi dicitur, diversus

ttomUia

ad argumentum

regredi

eniiu, inqait, in Pentecoste

:

primus Sermo

dicit, se

utiet

in Pentecoste

fesUvitatis/ei^orefruemfphfln.-Quemadmodum

remus ac doceremus, quantis tenebris liberati, ad tantam lucem veritatis accurrissent. Post illa

in

Chrysostomus

confirma-

virili

i

etinitium Cantici sequentis fuse elucidavit. Ex his Sermonibus modo quintus et ultimus post Pentecosten dictus estt iu liquet pag, :n. „/„

*

bus disputare, ut hos

S

.1

po-

steriora in eo,

I

•

A.UCTOBE

potest, effugiat

p.

\

orditur

a

declaratione morbi

modo: rei

i

sus

corri

1'tiis

est

morbo, w>nctusqu

DE

480 i

s.

J.

niliil commodi affert eorum praesentia. Quamobrem nos, qui domi versabamur, peregre ver-

secundm ostcndit, hanc esse proseeutionem primee, et in tertia pag. 771 dicit, se redire ad Davi-

colloquia habere potuimus illud

non

seddandaest venia,

:

inertise,sed infirmitatissilentium

Verum,

mus...

ea infirmitate

re, quam viderimus admonitionem adaffectum pervenisse. Initio teriice acriter, et maqna auctoritate reprehendit illos, qui ad

quacumque de

quantum animis no-

amicorum absentium desiderium,

et ut

illi,

387 Tillemontius art. 29 eodem ordine recenset non diu post Bomilias dc Davide: sed post illas ponit duas dicta viddiir Eomilia de aiias, alteramconlra Anomoeos, altcram deltesurDilectionf! inirecthne mortuorum. At cum nullas illius ordinis micorum.

ami-

isti

qui

spectacula currere solebant.

illi

amare

quandomorbum deexpleamur, si modo fieri li-

ueverunt. Ageigitur, po aimus, invicem

ceat, ut hic illam satietatem lionis eiiim

rationes alletjct, nec

inveniamus. Dile-

habeat

natura satietatem non novit, etex

u amicitiae majoresflammasaccipitiquodipse alumnus dilectionis Paulustestatumreliquit,qui dixit: NuIIi quidquam debeatis, nisi ut invic')imIiIim;iiis. iiiini enim debitum semper quidemfundatur,numquamautemsolvitur.Hicpeit

tom.

petuo debere pulcrum est, etin laude positum. 385 Deinde asserit, per totam Quadragesimam

existimct

il

omne

ait

pag.

inquit,

3.

discat

quosicexprimit: Nemini detrahaet

satis

P&

post

tractaverat.

At in

prcesenti Bomilia

cepta magis

eadem charitaHs

prce-

studiosim ccepit ineulcare, sic men, ut in prolixa illa Qratione alia etiam el

to>

mo-

rum documenta

eleganter mmiseeat, Utautem pracepta charitatis suavius instillaret per exempla,moxtractandam suscepit his/oriam Davidis

etSailliSjdeguatreshabuit Bomilias, tom. IV 18 et seqq. impressas. Jtt primapost initium sic hunc declarat ordinem; Nuper igiturPara1

D°lamTobisdecentumdenariis,acdecemmillibus talentorum enarrantes, ostendimus, quan-

tum

tr
mmquent$&

'

Davide

:

esset malum injuriarum meminisse.. 880 Sed hodifl de diverso argumento dicere tentabimus, Oportebal enim, -, Serel

,

unam

Homilias de Davide

aite-

ccepit

Ulpag.

Una

Sanctus.

157, videtur

quce cst

certe,

non diu post Homilias

de Davide habita, licet Constantinopoli dictom

Montfauconus

hz similitudinem

peratoria.

At ca

in Monito, quia

adducitur

num. 4

immomenti, cum

aitla et curia

ratio nullius est

Gravior sane est ratio, qua illam post Homilias de Davide dictam credamus. Etcnimagit in ea Chrysostomus dedilectione inimicoritm in illum Apostoli locum ftom. xn, 20, Si esurierit inimicus tuus, ciba illum etc. ~Ad hanc autem virtutem auditoribus persuadendam

toimicumhabeatisneminem. Vtrumque

tis,

loco

Antiochenis nota satis csset aula et maqnificentia

adversari,

frequenter attigerat in Quadragesima scha, ac subinde etiam fuse de iis

me suo

etiam

Qizadrttf/esimt/m in Ilomilia ni tom. Upag. 17, ubi dicit se tria mandata velle proponere,

rumduoprima

utramque a

necesse existimo, alihi dicta

Didicit

majoremque curam ad hoc prseceptum adhibere, quandoquidem et majore labore opus est. Eanc materiam sibi tractandam jam proposuerat Dominica ante

mox

exftf/itare

contra furamenta dixisse, ut hoc anno facturn vidimus, et ad aliud praeceptum se transire,

convifiiun

rii

repetere. Post

ie

irae,

Montfauconum consentientem

dixisse sufficiat,

ramve Homiliam dc dileciione inimicorum secutam existimo, antequam Judeeorum festa rursum

i

quod est de contemptu luiim aon jurare, oi

debitore.

;

datam: nequeenim

11

milhiim

concionatoris gesturi su-

hic mihi videtur optinms esse do-

cendi modus, sinon prius desistamus consulendo

nunc vero

:

corum vultus exoptant. Norunt

"iii

Nam

resti-

particeps esse non poteram

phialas et pocula, et frigidos fontes, ita

Uomi'

munus hoc

utilitatem,

tutavaletudinej ipsasanitate mihioptabiliusest,

tri

(iam de D<-

oportet frequenter ac diebus

mos mihi recuperavi. Erat mihi inter segrotandurn ipso morbo gravius, quod hujus dilecti cce-

febricitantium corporibus,

habet

inquii,

convaluisse, ego vero gaudeo, quod vos carissi-

me ab

quod vestrae earitatis deliciis perfrui secure liceat. Non enim febristantum ardorem invehit

morbum

fi-

initium

compluribus hanc rem tractare, si modo non ad ambitionem ac voluptatem, sed ad fructum et

884 Gratuiamini igitur.

f.us

post

nam

aut iniiium Augusti:

Julii

dem, ut ctsptam perflciat picturam. Cur autem tamdiu uniinhmreretmaterim, dectarat initioprzmce Romzliai, nimirum quia non satis est ad correctionem unius duorumve dierum admonitio.

fuerit. aliquo tempore

endo

Dominieis sub

nem

cum

<>,

dictis, rtimiritm tribus

quenter

me

santibus oihilo hac in parte feliciores fuimus: nimirum qui superiore tempore nulla vobiscum

abstinere:

EP. ET DOCT.

hodie affectum sentio: cum enim nulltim amicorum consortium esse potest, sus essem, ita

rOBE

I

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

quod

imperatorum.

exempla ex Historia Davidis multa adducit, sed brevissime tantum facta perstringendo, ut facere solet, quando historiam ipsumantesatis exposuit

Pmterea cestas erat et maonus calor, quando haacHomiliam habizit Chrysostomus, utdicitur putj. 159. Hoc autem couvcnit temport in t/uo

versamur. Attamcn necesse est, ut inter hanc et aliqua fuerit intermedia, cum pag.,163 dtcat, se supenori concione

^mdcDavide

audttores, ut unusquisque fratrem

tem »08abhacvirtutelongoabsumusintervallo ,l,1,, u,, ua,u wuww Sanctorum inmedium ;' >o cu^quovestrissubjecto PMdu jP erapicuam ^awlamacpotentem adhibebimus exhortatio^asiadaroh cujusdam «mulatio-

ecclesiam

^V^eUquodinmanminven^ J8s

Porropost absolutam materiam deinimi- Ubi vero Jucorum dUecttone, Chrysostomus mense Scp eml-i docos oppugnaconra Judceos et Judaizantes veral Orutiorursum putare catptt, ttt ostendi nibiis quintjue 20 § num. 271 et fnprtmaautem OraUone iitius tempoHsconZ

aJeTZ sZ

«w» «ppropinquare Judzortzm jejuniiraHo

?1 uumera* d »^nianitateaomansuetudineverba

faoientem, ex sese istius prasclara philosophiie «jxompla piwbero atuuo i(a simul et verbis eam docere,e1 fectis ad eam instituere. Quoniam au-

hortatum

ad

'

'

'*P«cat.

populu*

Quandoquuem

ef

nncfn™

porrecti. sistula canunt,

fine^

ove

,l

l

f

Pro

P

e "Mli consistentes,

maKnoclamnro

^murotvosetnosipsosr/to/^^ »» humtUs,

nem


eamiam

Davidis

egregie cetebravit tribus

mansuetu-

BcmWs

"L hil

:

QUARTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA

481

^inenarrationeattigimusconteiitiosisermonis,

ralem mateiium, dicitqw inPsal.

esset, qui

Hmc

nobis obturbaret, auf verba ostendunt primo, non dtxisse Sanctum paulo anle contra Anomoeos. 389 Ex iis secundo colligimus, post quinque

ad mo~

redit

eoquodnullus

molestus

esset.

Orationes contra Judmos, quce ante

Octobrem finitm non

xr.i

sttnt,

medium

secutam

esse

hodie,

onserabihbus

^nsmbmisjacentes^ali^exsectbmS

septima contra Judmos) propter eorum, qua^ dicta sunt, longitudinem ego autem (in

n^analuhl.u. p.en.s.... esse

:

vosadmirabarproptervestram inaudiendo attentionem et sapientiam, et uod, cum

Sed neque longitudo, nec rei difficultas vicit yestram animi alacritatem. Age ergo vos pro dilucidius hodie vo-

biscum colloquentes. Neque enim semper intendendusauditorumanimus facileenim disrumpiturrnecrursussemperremittendusacrelaxandus; hmc enim rursus redditur otiosior. Ideo utendum est variodocendigenere; etnunc quidem populariori, et ad delectandam concionem accomnio-

ltanunc,

manum sumunt

Ikuidu urdv

Uomiliarum obscurus

et

incertus

etc.

Ex

dictis

Octobris.

multofacta est difficilior: ne$ue enim ullam invenio Homiliam, quam sub finem ahniZ&t aut dictamfuisseostendere possum Mult
188

.

(1

In vero ex sequentibus pag. 260 orditur a ,<•prehensionisexcusatione hisverbis .-Sapientissimi

prtma

me cl ^biyidentulcusegere ferro, admovenl quidemsectionem,sedhocfaciunt non sine

^

et

mcerentet

gaudent non minus quam i[»si, qu secanturmarentquidempropterdolorem quemsecando } mferunt; gaudenl autemproptersanitatem, qua hoc modo comparatur. Tum utitur exemplo Pauli quocum qaudet, quod conMstati essent ad pcenl i

tentiam. Luculentior esthodie, inquit, uoster conventus, festivius nostrum theatrum, numero-

siorfratrumchorus^haacipsaalacritas ulius es< fructus.

tristitiae

Hmc nonnullam ingemnt


sequela suspicionem, eaque augetzw, quia in hac

ad erogandam eleemosynam sub finem auditores exhortatur. Has autrn tres de verbis

istimemus aliquas Ulius temports Homilias exciexstare alias. Certenonpaucas invenidapud


tom. JJI Homilias,qumnuUi anno

aptius illigari poterunt,

quam temporiinter

Octo-

brem anni381 etQuadragesimamanni388. Hasce igitur,

uc maneant indictm, hoc loco recensere

placet. etnosyna,

verum

incwtmapparebunt. Nampotuit quidem alia in Psaluios, qum modo non habemus, tunc Sanctus commentari, et adpopulum dicere. At conti-

uua Psalmorum explicatio serius videtur cmpta. Morbi indicia non !;-//><>mus satis probabilia. Uaque ceteris probabilior hmc erit conjecttira, si ex-

liomilia de

af-

:

planerationibus

satis

E/i

tectuel commiseratione

tempore Psalmisaliquibus, demorbo, impeditus fuerit Sarictus, de perditis aliquot hujus temporis Homiliis, pluresque alim; sedhm explicatis eo

/juo

Montfauconum

391 Prima occurrit Homilia de Eleemosyna tom.llIpaa.24S, qum saltem hiemali tempore dicta fuit, quia variis locis de frigore in ea fit mentio. Antiochim etiam habitafuit, /// colligitur ex loco num. 0, ubi pecunia dicitur famis tem-

pore missa Hierosolymam ab incoUshujus eivitatis... per Paulum et Barnabam, utfactum narra /'// ab Antiochenis Act. xi,30. Itaque Homilim

Scptcmbih Tomus

J V.

etc,

;i (,l ;1

390 Hactenus totum fere Chrysostomi drdinem investigare conati sitmus. Atea investigatio nunc

initium

Mabcu-

Ips enimleiii

enim "t offendam,sed ut emendem, dico

pastores;

genere cessantes, aliqua oJia apertiora aggrediamur, ipsius David citharam in manum sumentes etc. Ita Chrysostomus, deinde eleganteracpie disserens in illa Davidis verba:

medium

xtoli:

ii>

Ijxh

Bpiritum

tiosiore dicendi

figenda est hcec Homilia post

lia

locum

^^«•Dwamaliquidonerosumetmolestum^:''"'-<-'"tv ssu
testa Judaeorum praeterierunt, qui suutqiiibusvislupisimmaniores, relictarursus funda, redeamus ad tistulam; et a conten-

desiderat cervus

K

Ha-

benteseumdemspiritumndeie/c.

dum

Quemadmodum

iv,\3,

t verisimilis ex coliattonemihioritur suspicio. ln illa paa 357 gravtter pungit iUos, qui pauperes carpimt ob

reli-

in

-.nK, inlMuuani tnHs

ApostoUTl Cor.

datioriorationeutendumest.nuncautemacriori, ad contendendum aptiori. Quemadmodum ergo tune dicebam (in prima seu quarta contra Judmos) quod dum lupi gregem invadunt,

fundam

t

relatas ; easque haud dubii smptus vtderat, 392 Post illam potro Homiliam secutas esse fc« akas de verbis

et

ctafistula,

,

naspaup^m mox

;

B

,x

duxi,siapudcaritatemvestramdehisverba

""» facerem,... hac tempestate maxime tento urgente fngore. Ex hoc initio Montfauconus coll^Homtham esse dictam extempore. Athot non facile crediderim, quia accuratior et eruditior est de eleemosyna disputatio, quam ut videa/<>r extemporahs. hxitium forte ex tempore additum est. Verum ne hoc quidem certum : neaue mmtgnorabatCbrysoztomrxs, se visurum mise-

prolixior se

obtuhssetoratio, nos ad finem usque eonsequuti estis. Quamquam non .solum erat longa oratio sed magnam etiam in se uabebat difficultatem!

remuneremur,

acerbissimisque ipeetaculis!

iNam cum ad ccotum vestrum properans per f ^^.ft.^Portustransirem.videremquemultos

quidemnos nuper admirabamini, quando verba iecimus de

illolabore

uon ab

^.^^.^nonsenatusconsultomissus,

de mutato rursum concionum argumento loqui incipit hoc modo: Vos

(J

S.

fere

Homi-

et

Melchisedec

J.

^quomamoratorconstitutus.quamapaupe-

liam in Psalmum xu, quamhabemusimpressam tom.Vpag. 130. Etenim ibidem deprmmissis Homiiiis

AUCTORE

ch^atemlectorperspciat: Legationem quamdamjustam, mqutt, utilem. vobisque conCTuentem apud vos obiturus accessi

quoque deemosynaprolixecommendatur,

quam

in prmcedenti.

xtem de allegatis Apostoli verbis,

et

et >///is

Insecunda rursum in

tertta,

F

\postoh invicem secutas, clare videbit studiosus si initium secundm et tertim consideret.

lector,

Omnibus vero prmmissam

fuisse illam de

!:/<'<-

mosyna, persuadet materiwsimilitudo :nam Sanctum diu insistere uni rei commendandm, fam smpe vidimus. 393 Quidquid porro sit de sequela, omnessaltem Antiochim sunt habitm, >u probat Montfauconus : 1/////11 etiam aliquid habet, quo minust oi qruat tempori, inquo versamur. ,\i/ii( similiter

habet incongruum huic tempori alia

qummoxibidem wquitur pag.

Homilia,

291 in /<«<

Pauli tinam substineretis modicumquid insipientiaa meaa II Cor. xi,l. Hanc Chrysostomus

verba:

ita

I

orditur:

Omnes equidem amo

maxime vero beatum Paulum,

Sanctoi

vas electionis

tubam ccelestem, Hiristi pronubum. Id vero meumque erga illum amorem in medium protuli, nf ejuedem vos participes efflcerem.

dixi,

61

Rursum

alia


Paulii

i

i

erba llti-

namsusljiirretle etc.

DE

182

VUCTORE S.

.1

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

n ftvrsum suspicio non infitndatamihividetur,
posita

XXVII.IIomilia»<;7inGenesim totam, coeptae Dominicaante Quadragesimam, anno veri-

Quadra'

\„t,

I

:ihs

B

Transeo

complu-

intcrpositse.

ad Qttadragesirnam anni

38f

:

in

Oominica enim illam prcecedente cceptam existimo expositionem totius ttbri Geneseos, sexaginta et septem Bomilih absoIutam,sedattiscon-

Nutlam quidem

cionibus alxquanda interruptam.

qum

hitjus chronotaxis rationem,

evincere possit, invenire potui nec Montfauconus

annum

:

id solaplane

nec Tillemontius

huic Operi certum as-

stgnarepotuerunt. Attamen

multasimuleammihi

modo

chronotaxim adeo persuadent, ut non babilem credam,sed etiam

pro-

vix dubitare possim,

recta sitet vera. Primo enim Chrysostomus prima Quadragesima, qua praidicavit, mox

tjiiiu ///

aliqua ex Genesi elucidanda suscepit,

ita ut veri-

ad expositionem Geprimum procedere. Secundo expositto

simile

sit,

Geneseos

Sanctum

vohtisse

multis Bomitiis fuit interrupta

aliis

:

idque prioribus annts, quibus concionatusestSan-

magis congruit, quamposterioribus, ut videTertia et prwcipua ratio est, quia totus junioris in concionandi munere Chrysostorai stytus et genitts relucet tam in hisce in Genesim quibus Geneseos exposi-

illis,

Honem interruptam novimus. Ex

hoc enim chaGenesim fuisseexpositam ante Ubrum Psalmorum, ante Matthai et Joannis

Evangetta, ac i

r

>.,:

cpositio

nt

ii

innts

395

Tum

demum

ante Pauli Epistolas.

ulterius ita ratiocinamur.

Siex Ope-

detrahamus expositionem omnium tibrorum modo enumeratomtm, aliaque omnia, ribus Sancti

quce

annoprimo

et

secundo Antiochim, autdeinde

Antiochiat vel Constantinopoli

concionatus

est

non reperiemus Bomilias suffit ientes ad imphndum unius anni cursum ; imo etiam ne velutticam quidem Quadragesimam implerepoterimus, ai ex diligenti perscrutatione <•/ consideratione certttm miki videtttr ei htdubitatum. Hinc Tilhmontius et Montfauconus nutlas pro anno ::s* et tribus seguetUibtts produxerunt Bomilias, nisi perpaucaSj quas omnes adannosprmcedentes petiinere, ostendi. Atqui verisimih non est aut probabih, Chrysostomum tanto tempore a concionatido absttmtisse, attt omnes feretanti Sanctus

\oris

,

Bomitias excjdisse. Yect

dicamus,

sacra

Chrysostomum ttmc

Scriptttrte

" Genesi, liber ante

sse est igitur, «i

ccepisse

Ubros exponere,

cum ex

et

charactere

mtegros

initittm et

du-

stylo hic

reUguos onmes videatur expositus.

ita

/tonifta-

longioribus cxordiis.

in exposittone

Bomiliarum pnmi

e\

texi exordta, prtus-

taittis deprehendet,maxime quas fere consequenter dixitin Qua-

proiixitatem in in itlis,

dragesima. Adeo perspicua

est

prolixitas

illa

de prcefaHonum, ut amtciquidam Chrysostomum Genequo anno censuerinteodem monendum ea y

si/n

jam

Bomitias triginta Testatur id Sanctus

exponebat, etquando

duas

Genesim habuerat Bomiliade Ferendis reprehensionibus

in

III

l.

p. 115. acprolixitatisistiusrationesallegatp.~\20. Prima est, quod loqueretur ad multitudinem ho-

minum occupatorum, procemiis intellectu

quod aUqui

quibus dicta sua studebat facilia reddere.

Altera

est,

negligentes essent in accedendo

E

ad

concionem. Necesse itaquej inquit, eos, qui accedunt, laudibus ornare, eos vero, qui absunt, re-

prehendere. Tertia ratio

est,

aliqua erant repetenda;

dum

quia ex ante

dictis

gucestio aliqua

non

potuerat tota exponi.

quidem rationes tunc allegabat qiax monilus pauhttwi Chrysostomus. Attamen vela paulatim contraxit, contraxit, at et amicorum consilio cessit, ut ciare perspici po- demumomisit. test in omnibus Sancti commentationibus, quibits Psalmos, Evangelium Matthmi, Acta Apostolorum, atque Epistolas S. pauli exposuit: neque enim longiora itta procemia in illis reperiuntur, 397 Basce

nisi rarissime. In expositione Joannis,

qucepost Genesim secuta videtur,aliquid ex moreillo pristino adhucretinuerat. h< ipsa quoque Genesisexexordia in

ractere cottigtmtts,

ih linifsim,

rum men

positione diligens

in

^moto

prmcipue quamorator perveniat ad illud, quod Adeat tractandum stiscepit aut exponandum. exordiosimilem ac deindeBomilias in Genesim,

bimus.

quam

toc

undi anni, quas magna passim inveniet, prolixa

ctus,

Homiliis,

i

sni

ipse in

iis

atouri rf*»>

rt

methodo, ex

saltem ex parte recen

set

iragesimam annises iisimplerinonpotuisse.

res Homiliae

est Chrysostoaus, annis in concionandousus

deret studiosus lector initia

qum adhcec tempora verisfmiliter transferendas usque ad censeo. Attamen certumest, totum tempus

aliae

maxitne

ut in nullis alterius

PhtresnonmvenioBomihas,

388;

colligitur,

Geneseos relucere assevero, reperiantur. ConsiUbricommentationibus iidem

proprias frequenter ea afferimturtoca, ubi laudes

similiter

i)

t

re aut

ataue hos ckaracteres rtfur atqut

uWmm

coactus estrecensere.

L

maj

,,,

to

et characterem tHco minore sermonis ele-

autem stylum

Cum

396

ri rfe *i< 7/s-

sola factum atque ad ostendendum, necessitate laudet. ll»< ipse se esse ut Apostolus non rarc tribus pratex antidotum quasi est tgitur >/ addueitur, missis : nam in ea Paulus sarpissime :

EP. BT DOCT.

It

ctor deprehendet, longiora esse

duabus prioribus Homiliis, qumdictam amicorum Chrysostomi monitionem triginta

quam in posterioribus, qttee eamdem sunt secutce. Bicchardcter Bomiliarum in Genesim

pracesserunt,

tam manifestus videfw,

ut necesse non sit observare voces aliquot translatas, aut modos toquendi

familiares Chrysostomo' prioribus iliis annis, utfrequentissime recwrant tam in Bomiliisin Genesim, quam in atiis istontm annorum. Sane

ita

scepissime dicit, se mensam apponere, convivium parare, thesaurum in sacris Litteris absconditum qumrere, effodere, aut quid simile. Cum medico,

cum agricola, cum patre, cumque aliishominum generibus frequenter se comparat. Auditorum

di-

ligentiampassim lattdat aut negligentiam reprehendit. Bmc vero omnia, aliaque simitiastytt ut-

cumque

luxuriantis; qua> observari possunt in aUorttm saerce Scripturce librorum

expositione

nonmvenias,

nisi rarissime, excepta tantum exPOSithneJomniUtaquedubUarevixpossim.quin

exposttto Geneseos aUorttm tibrorum expositiones et inchoata fuerit anno 388.

prwcessertt,

398 Its.

rneidebatannomPaschaindiem

PrtmaautetnBomilia

9 ipri- Prima Homt-

hebdomadis Ua 27 Februaante Pascita, sivedietl Februarii, ac Dominica Hi dicta alia; qumQuadragesimam prcecedit, ut liquet ex inidicta sex

;

sque Bomitice rtsstmeindicat pag. i

mecum

oogito

tocis.

8

Secunda id etiam

A*

verbis:

cta-

Undecum

repentinammutationem bodie factam

QUARTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA

A

ctam, et repeto memoria hesterni diei perturbationem, admiror et obstupesco jejunii vireset

Primam

qua necdum Genesim sedjejunium eloquenter commendat, $ic

potentiam. explicat,

exorsus cst;

vero,

et l&etor, videus hodie eccle-

Gaudeo

siam Dei filiorum suorum multitudine ornari, vosque omnes multa cum jucunditate concur-

Nam cum

pisse.

alacres vultus vestros intueor,

animabus ves,tris est, conjecturam capio maximam...Eapropteret ipse hodie ingenti alacritate surrexi, una vobiscum Lsetitise voluptatis, quae in

spiritualis particeps futurus,

et

sanctae Quadragesimae, remedii,

bu$,

mmsibida-

mnum

non initiatis ea de re probe commonitis, ut omnibus vobis hodic spirituale paretur

resiat

vium. Bactenus Chrysostomus. ,\t conciones hi< memoratce videntur excidisse. 101 Post duodecimam secuta esl decimateriia, sed forte non statim die sequenti; nam in procB-

mio non meminit de hesternis 9 sedde dietis auper, Idtameh indicium non est omnino certum, quia jam ante vidimus n\i^ev submde dici aChry. mo, etiamsi loquatur de die prmcedente. Prmterea

desiderium et multam aviditatem, mentemque attcntam, uecnon omnes ad spiritualem hanc

et

Valeniinianos aggredi-

quarta continenter diebus

singulis.

399 Atinquinta non invenio mentionem he$ternce concionis, ita

tidie

alac?'itatem laudat

dicit

forte die

qui ad

i/ftt illos,

: i/i

egerit.

sexta vero acerrime objur-

ludum equcstrem

se confufcrant.

In decima rursum non meminit de hestemis

dictis.

Quare iterum fueritunius forte diei interruptio. Idcertumestj Homiliaxi dictam fuisse in Sabhato aut Dominica jwst secundam Quadragesimm hebdomadam. Nam in prolixo cxordio monet Sanctus, duobus ftcbdomadtr diebusnonjejunari, dicitque ibidempag. 84, se tradere vette doctrinam

faciliorem, Quia hodie, inquit, remissionis dies

daabus printis hebdomadis tres dies caruerunt. Homiliis ordinariis in Genesim aut rtiam qttittnor, si nndccima illa dic Dominico fttit csr. Itttqtie in

t

cum


w

*»&w

:

hoe

"""'" ,:onse ''"'""'"

»7

Videns vestrum inexplebile

doctrinam advolantes; quamvis valde sim mece inopies mihi conscius, frequenter tamen et quo-

uno alterove cesVerum quintam rursumsecutm sunt sexta, septima, octavaetnona dicbus continuis. In quinqueprioribus auditorum itt

aut dr alia materia

$ave?it,

concionari solereinitio indicat,

ordiatur pag. 99:

>•

-I-

c

nichmos, Marcionistas

mox die sequenti fuit subsecuta ; uti

auctobr

inferebant, congruentem curam gessimns, Ldoneo adhibito vulneri medioamento, et

se quotidie

et tertia, ct

Hs fere dk-

inquam, anima-

tabant.momentiobservation.

rum nostrarum, vobis annuntiator esse. Secunda Homilia, in quaGenesim exponere incipit,et Matur hmreticos,

secutai singu-

volens adventus

183

inopem et tenuem hanc mensam vobis proponerestudeo. Etpauhpost alacritatem auditoquotidie increscere affirmat. Non facile iqitar in/rtrinttprbfi/ expositionem Genesis, nei

rtt/ii

decima

in

tertia,

tune fuisse interruptam,

Hoc itaque dubium est. Certitm vero est, decimam quartam et sequentem continua dierum serie esse

cum

secutas,

E

in singulis illud insinuetur.

Certum item videtur, decimam quintam dictam esse non antediem Venerisaut Sabbatum tertice hebdomafbr, cum in eapag. 121 dicat; Neque hoc attendamus, si dimidium Quadragesimae transierit. Verum itr longior dierum enumeratio tmdiosa magisfiat quam utilis,generatim observo t nuUam deinceps fierimentionem satis claram interrupta-

Eomiliarum in Genesim i/t hac Quadragesima usqt/r a
:

Post Ilomiliam xi rtirsum adaliadivertit

Itabita.

Sanctus,

unam

d

contra Judaisantes Eomiliam saltem

ad catechumenos quoque

habuit, et

prout ipse indicat

iis

ccrbis,

it/

dixit,

videatur plures

in-

Attamen duodecima

terruptionis dies insinuare.

vel sic potest dicta esse die Luno* lertiw hcbdo-

madoi

:

nam

verba

mox danda

explicari possunt

de die Dominico prcecedente, et dc interrupta in prioribus hebdomadis Gcnescos cxpositione. subinde tamen httirrupta: per

llomilias ditas,

per-

400 Accipe igitur, lector, inilium Ilom. xi inde que pcrspicc, quam sollicite singulorum vulnera curare studeret Sanctus : Age, inquit, promissum nostrum hodie iinplcamus et consuetam doctrii

,

:

nam

dicenda nunc iis, qua; supra dicta suut, contexamus, Scitis enim nvs semel atque iterum hoc iacere decrevisse, et ad hoc paratos fuisse; sed curam fratrum, quam geri-

mus,

tractantes,

in illorum

alio rapuisse.

admonitionem Linguam nostram

Quandoquidom interdum

fVatribus, quibus

infirrais

consuetum erat scquostran-

sc

ab hoc spirituali conventu, et mutilare nobis suasimus consulendo sanctae festivitatis gaudia et exhortando, ne diutius ab ovili Christi absint, et extra caulam hanc spiritualom aberrent, no-

102 Attftmrii

domadam Sanctam qudm ffomilias, necesseest, dicamus, diem saltem unum ab hisce Homiliis cessassr dos.

Quadragesinue tempus vobia reliquum est

pusil-

'"'

'"

" '"''

S2sdL.

p

domadis corrigere peccata nostra poterimus. Hcbc Chrysostomus verisimiliter die Lunmillius hebdomadce. Atquiundecimpriores Homilim spe t/f/it/ fi
da/is ftrbffomadfis.

fit

tr/fn/s it/i-

tur hebdomadis mediis tantum supersunt duode-

cim Homilus, pro quibus habent tf/cs r/t/iit/i i/iiit/i/ t/ttt

d.nos;

madas.Attamenrursum

in

ittis

in

vcro

sua opinione iltins

hebdo-

vigesimaquartaChry-

sostumus/w/. 229 iiiriniiiit
tat. Itaque postquam eorum, qui circa Paschae festum errahant, quique perhanc rninimi, utpu-

'*'"

Lum, poteritis peccata abstergere... Non enim multisdiclms opus habot Duminus, ncque tempore: scd, si voluerimus, et in duabus hisceheb-

fnissr interruptionem notabilem. Tillemontius ipse

ti

sea

tri-

''""'

fit verisimilis. Etenim vigesima quartaspectatad penuitimam hebdomadam, cum in ea pag. 228 Sanctus ita loquatur : \;nn si sermo meua iu vobisproflcit,... nunc maxime dumadhucsancto!

lem vocationem accurrant, excussoqueomni ignant, paratosseadsuscipiendaregia munera prasi et properent ad eum,quiremissioncmdonat peccatorum, et liberaliter innumera bona suppedi-

iA"'"

madas attribueremus Quadragesimm, sed ea opinio exordine harumRomiliarum iterumnon satis

quiinccetuaderant,hortatisumus, utadspirituavia?somno,ferventidesiderio,etingentialacritate

prfores

Sanctum, forte
,

mine quidcmet appellatione nobis juncti, revera autem Judaeos sectantes, qui adhuc umbrs assident, lucernaeque addicti sunt, postquam Sol justitiffi illuxit. Interdum etiam nondum initiatos,

ctim enumerationem fecerimus

usque adfinem circiter tertice hebdomadoj; ei sic vidcam unum aut duos dies /ih/rrs esse ante heb-

\u/u 30 agnoscit,

suwnincidere fliilniii

in

Homiliam

hebdomadam

nllniii

juxtaordinem tamen

tertiam, et

esse in mediaQuadrai/csin/fi.

403 Homilia \\\, post

\\

i/rr

licet

ex

Quadragesimam, habita

videaturdicta sub initium hcb-

initio est

doiiifttf/r Sf/itt/t/f, rt dic Lttua!,

Ecce tandem

ul e xistimo.

.

w illu

uiti-

'""

w '"'"

' it,:

"'" muttK S
:

18

.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

ad finem sanctae Qua-

fcandem, inquitpag. 294,

y CTORl J.

DE

I

:

navigationem dragesimae venimns, et jejunii ultimam perfecimus. Verum per flnem intelligt ostendunt posiremam, pm tem, tive hebdomddam

s.

cursorisetathletm, additce nmilitudines naucleri, veniuntj magis enituntur et

9ttf,nbiad finem \rie$SLnt;prcesertimcumsubjungat .-Eodemmodo etnosfeciamuspportet, quia in magnamhanc hebdomadam Dei gratia pervenimus, nunc ma-

prodir

tOTB, fOTle (i

.

qws

"'>

r.r-

hnit. >h<

<<

tcrnpori

">'

(tcrorinnorfatom, ut ipsc

frstis

Homiliee

sequentis

initio

lau-

postea

kh InCama Domini, sive die sequente BomiUam xxmi in Genesim, Chrysostomus dixitde proditioneJudce. Duas de hoc argumentohabemus Eomilias tom. JI pag. 376 et 386 impressas. Ea-

\a

principium

haMta

est,

est edita, et cti,

ita ut

fere in ittrnoue tractantur,

f/c/tt

solumfere

mutatum. Si alterutra hoc anno haud dubie ea est, quce loco secundo cujus hoc est initium Volebam, dile-

sit

:

sermonem habere,

rursus

de patriarcha

et

inde vobis spirituale convivium apponere sed ingpatua proditoris animus, ad illiuspertractan:

dum facinuB linguam opportunitas,

ut

nostram pertrahit, et diei deinfamia scelerisejus agamus, Ilodie quippe

nos cohortatur.

Jesus Christus a proprio

manibus traditus

Abrahamum, ('.i/iositio/ie

Dnmiims noster

discipulo Judaeorum

Per patriarcham designat

est.

cujus historiam tractare coeperat in

(ieneseos,

Attamen aliqua

estdifftcul'

sequelam hujus Eomilice reddit ambi(jKtn/i. Xtt/tt iii eapdg. 387 dicitur Ideo quarta jam die apud vos sermnncin iialieo de oratione pro inimicis. At in prcecedentibus in Genesim iloniiiiis dc vii <•(• iton egerat. Hinc non modo incertum, sed etiam minus probabile existimo,hanc tltniiilitiiu /trf huur s/icctare u/mwn. tast

»tt ./.

it

C\


Eque incertum

105

Uomilia IMffl.

.

Rosurrectionis die 100 Postea, illucescente Domim caresurrectione necessarium erat, ut de doceremus et sequentibus dieritatem vestram

liis

de

(

rt \\\,/ior (iinto /n'r

an alterutra ex Homi-

est,

qum sequuntur pag. »3 fuerit lt(i/)it(t. Primahauddu-

'ruce et tatrone,

i<

secuta est alterutram

de Jitda, cttm in

pag, 409 Chrysostomus dicut, sr

illa

jam quiuto

ilio

monere auditores deoratione pro inimicis:nam /n utraque de Juda id quarto die agebat. ffla igilur ex

(fic/is

hnir

secundapag.

iiuiit, /it,/,

[19 dicit:

Dominum, el pro eorumdem

monui,

preaclari

facti

Dominum fcibus Itnr

net,

:

ille

ri(/rfw' uf/i(/cii(/u. Iu

Imitemur

igitur et

inimicis precemur. Qusc heri

nunc commonefacio,sciens magnitudinem. Imitare tuum et

crucifigebatur,

orabat. U< hac

qnidem

el

pro crucifigen-

nihil invenio,

dici non potitit ; at nihit

ittitit)

nos

quoque

quod conti-

rur hoc potius quamalio anno dicta credatur,

prtssertim

cum

iu illis festivitatibusChrysostomus

hauddubiesingulisfere annis fuerit concionatus,

Quare id sohtm est certttm, Chrysostomum utroque die ad concionem dixisse, Quippe in Homilia xwiit in Genesim pag. 351 cattsasintemtptce expositimis

ita

recenset:

Nam sanctse festivitatis

adventus seriem nobis interpellavit nequeenim parerat, ut,dum Crucem Domini celebraremus, :

de

aliis

sermonem

afferremus.

Mensa autem

vobis proponenda eral suiscongrua temporibus. E1 idcircoj

quando

uua doctrinss

venil dies traditionis, contiserie refecta, praesentibus, quae

urgebant,nos accommodantes,inproditorem

lin-

:

facta sunt, reerat afferenda iterum surrectionis demonstratio

buspereamiracula. qu» tunc

exstat

(tittift/

HomHin

con-

tra ebriosos

in Pasdiate httbita.

Acta explamare quando etiam Apostolorum conc«pimus,indevobiscontinua proponentes

exstant

dandtB,

1,1, 1,1

:

diebus continuii duce tequenfes. At post Homiliam sxxn hanc Geneseos expositionem diu traetavitque mateinterrupit Chrysostomus , /'////

me

Cruce aliqua in axavimus deinde de dium protuhmus.

vivia, et crebis

testatur

'!•-

ET DOCT.

ximejejunii cursus intendendus, et ferventiores fundendae preces, feciendaque diligens et pura peccatorum confessio etc. Post kanc secutm sunt

,

fiomilia

EP.

quotidianisque

admomtiombus

gratiam acceperant, eos, qui nuper baptismi atnon Chrysostomus; Hactenus exhortantes.

omnes concioneshic memoratm ; ahquas

et de tamenassignabo. Homilia contra Ebriosos 437, IJpag. tom. est impressa quce Resurrectione}, hainfesto Resitrrectionis, cum hoc

dicta videtur

sed beatinitium: Jejunii sarcinam deposuimus ; quoque titulo In deponamus. nejejunii fructum

magna Dominica PaVerumtamen pauca dicunlur de Resurrectione Domini; et pleraque diriguntur contra legitur dictain sancta et schae.

ebrietatem.DictamveroessehocannoJiquetexiilis Non verbis pag. 138 : Abstineamus ab ebrietate.

Abstineamus a vino sed, ab ebrietate abstineamus. Non vinum eificit ebrietatem est enim

dico,

;

:

Dei porro creatura nihil efficit sed voluntas maligni efficit ebrietatem.

Dei creatura mali

:

\(tt)t in

:

prima Homilia

in

Principhnn Actorum

tom. lllpag. 52 huc respicit, dum dicit: Sicut nuper dc ebrietate verba faciens non vinum

quippe cum omnis creatura Dei accusabam bona etc. 107 Porro tota hebdomada Paschati singulis Sanctus post Quadragesidiebus Sanctum perorasse existimo quia idse mamperqit facturum insinuat in Homilia de Resurrectione qnotidie conautpotius contra ebriosos pag. 445 his verbis cionari. Tollamus igitur ubique peccatorum principia. .

y

Idcirco quotidie continua doctrina perfruimini, Idcirco septem

dierum spatio consetmenter

lectam agimus, ac spiritualem

mensam

col-

vobis

apponimus, ut nostra opera divinis eloquiis perEruamini, ut vo's singulis diebus instruamus, atque adversus diabolum armemus. Nuper baptizatos maxime alloquitur Sanctus, atque illorum gratia quotidie se concionaturum affirmat. A/

non hahcmus Homilias illa Kebdomada dictas. Verum Dominica sequenti, ophwr, hahuit HomiHam i/t Principium Actorum, editam tom. III pag. 50. ln hac autem prolixo admodum utitur exordio, ut auditores excitet

quentandas,

ita

incipiens

:

ad

conciones fre-

Quid hoc

sibi

vult?

Quo

nobis festa longius progrediuntur, eo minores collectae fiunt... Praecedenti Dominica civitas hic aderat universa etc. Hcec fuse prosequitur

Chrysostomus, etpag. 53 innuit, sepergere in quotidianis concionibus, dicens

ut septem

:

Non

velle

impero,

decemve diebusaboperibus abstineas] commodes, reliquas

sed duasmihidieihoras ut ipse tibi habeas. Hic, sideret,

quantus

essel

velim, cequus /ector con-

Chrysostomi adconcionanindefessum plane studium

dum fewor, quam Etemm guotidie per Quadragesimam

et hebdoPaschulem ad populum dixerat et vel str uut/itoics adquotidianas conciones invitat. 108 Quam porro materiam sibi tractandam In Vrincipium prQponerett exponitnum.3pag. Actorum 54 his verbis Supenoribus apud vos diebus de Apostolicisver- UomiHas bis, deque Evangelicis disseruimus,

madam

•

•

cumdeJuda

1

feceremus. Disseruimus et de propheticis

Hodierno die volumus

de

Apostolorum

kotU

verba facere... Prius sciamus opus est, qnis librum scnpserit. ; .Disquirendum nobis est, quis scripserit.

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRJS.

scnpsent, et quando scripserit, et de quibus, et qua de causa prseceptum sit. ut illo in hac solennitate legeretur. Namtotofortassisanno legi

Modico post intervallo ad caput ix Actoprw/rr^u^ rtmrrrsttntrm S. pauli rrposu,/

fii

ru/u

.(.

roRS

Chrysostomus, indeque occasione mutati nominis Detnd Sauli in Paulum, disputare ccepif >(,• nern mutatione nominum. In hac Homilia de Mutatione nomi- r<>„h ena num pr'n/ia post hngftm exordium, quo gueritur rans. d loiv»»: numerum auditorum mimti,pag. V00 propositum ram nomisin//}i his verbis exponit : Totum igitur debitum inscriptionis vobis persolvimus, inscriptionis, inqaam, A^ctorum Apostolorum. Qtigiturinitium i

librum non auditis. Enimvero hoc quoque nosse prodest.Ac deinde quserendum est. qua de causa hunc titulum

Acta Apostoldfuturarum Bomiliantm materia, probat ncf/iir/e/ult/s non esse sacrorum Ubrorum titulos, ac moralem exhovtationem subprse se ferat,

ritm. E.rpositfi lioc moflo

jungit f/d ncopliytos. quarum

409 Homitia,quce illam secuta cst,tloccba(,r/uis

se-

cunda excidit

scriptor Ubri

sit

ctcnus

Actorum. At excidit

Exist/nuit

/f/fct.

illa,

veHia-

q/tidcm Montfauconus

tom. III pag. 757, parfem illlUS Jfomilia? htscrtam essc proiixissinw Somilice de. Assumptionc Christi,

quam

pon/tur

et

ibi cdidit,

probatur,

quia nnm. 8, o et 10 exauctor sit Ubri Acto-

cjuis

rum, dicitque ittam partem vcre csse Chrysostomi.- At ea conjectura plane improbabilis mihi apparet. Neque eni/n stnlum Chrvsostomi in illa parte manis invenio, quam in reliquaHomilia; sed onmia brevius sunt cxposifa, quam soleat ea> ponere Orator nostcr. Itaque, sicut fatctur Montfauconus Homil. totam non esse Chrysost. ita•nou fiuhito asserere, nihil in tota

B

mihi apparcrcQXwy-

sostomi;scrf Eomiliam llicrosohjnttr dh lai/icsscab <

'

auctore,quiChrysostom.lef/ercpot//if, non imitari. hnhait tpwi-

quc

ex his quatuor rditcc. :

410 Quai

Hom/Ua,

tert/a f/tit in

Princ/p/u/n

Actorum

secunda a Montfaucono cdita tomAll pacj. 60, brevi post. sccitta est, ac docct, cttr Ubcr /iie nominatus sit Acta Apostolorum, datque dif~ ferent/am inter acta ct miracuta, atquc indicia ostendit

sedadse suaque

hnguam nostram

recte facta

invitat.Cupionamque videre illum introductum Damascum, non ferrea catena, sed Dominica vocevinctum. Et paulo p^:Propterea mis^r, exordio,

medium propero

ad

tranaUire

:

nam

Paulusetin Paulum amorhunc dare saltum nos coegit. Ignoscite milii

scere

:

insinuat,

Pentecostcsfcsta,

t/s et

vel potius nolite

igno-

amorem istum aemulamini. Mox medxum fere fuisse tempus inter Pascha-

sed et

;

quando Bomiliamhabuit,

loquens num. i. Nam si, dum solam vobi: inscriptionem legimus e1 enarramus, dimidium &o\Qxmitiifa(Pentecostessivequinquagintadierum

ita

inter duojam dicta festa) consumpsimus etc. SequentidiesecundamhabuitdeMutaiiont nominum

HonuUam,

iu

r/ijus

exordio pag.

KiT queritur.

se auditoribus

vcri Apostoti, pra>ter aiia

prot/xos admodum sermones desiderarent^ dc nimia prolixitate conquererentur, Deinde pag. 109 aitjSeacturum dere,quae coepitquidem hesterno die proponi, non potuit aulem solutio

documenta Xotis trr/io.

c.r

vehcmcnter commendat iectioncm sacrw Scripturte, etpag. 7-1 argutnenta Eomiliarum quatuor sic recenset: Primo die nonesse temere praetereundas inscriptiones dicebam... In hoc desiit priori die tota doctrina. Post illamsecundo die, Jibri esset illius

venimus

Dei

mox : Prima

auctor, qua^sivimus, et in-

gratia

Lucam

evangelistam. Et

igitur die de inscriptione, secunda

vero die de eo, qui librum

tcrtia

scripsit,

die

heri disseruimus apud eos, qui advenerant, de

initioScriptura\et ostendimiis,...quidsit Actum,

Miraculum, et quid sit oonversatio, quid signum et prodigium ac virtus, et quantum inter utraque sit discrimen... Hodie reliquum inscriptionis operae pretium est dicamus, et quid signiiicet Apostoli nomen, ostendamus. Quintam ct uitimam de principio Actorum Honi/tiam, pag. 81 sir orditur: quce iu cditis quarta cst Majorem debiti partem, quod e\ occasione inscriptionis Actorum Apostoiorum contraximufl, sed quosuperioribus vobis diebus exsolvimus niam modicum adhuc reliquinrum quippiam restat, hoc quoque vobis Jiodierno die numeraturus exsurgo. /n hac autem Sanctus docci, cur in Pentecoste liber Actorum legatur, eamque hujusce consuetudints dat rationem : Statim post crucem, resurrectionem Cliristi annuntiamus norro demonstratio reaurrectionis miracula sunl quid

libriattingeremusjordoexigebat... Verumtamen non sinit Paulus,utliaiic seriem ordinis sequar

et

morai/a. Deindc Homiiia quarta,

qui

-

sit

,

;

:

Apostolica

:

atqtie niliil aliud eatliberiste,

Apostolorum schola miraculorum. Quod Dominic;e resurrectionis maxirne fidem

quam igitur facit,

hoc statim post Crucem et vitae Iargitricem Etesurrectionem patres legi statueranf. Videbit facile studiosus tector, Pentecosten vocari, non frstiritatemPentecostrs

:

sedtempus

illud,

quod

i/iter festwitatem ill im et festum Pasehale est in~ termcdium. Eotenthore Itas Homilias; >' plures altas habuit Sanctus.

omnibusnon posse satisfacere, quod

at/f/ui

aiii

Quid illml porro est ? De impositione qusestio erat, quaa Deus Sanetis imposuit. quBBstionis afferri...

nominum

U2 Pbst secundam hanc de Muiatione nominum, secutae$tRomilia,qum apudMontfauconum

disfnttat] nr
argu

tom. IX paq. 687 edita est post Sermones 8 in mento Eomir lias, qutxnan Genesim. Etenhn inexonfio pag. 888 clare laudat allqwB swci

Eomiliam

de Mutatione no/nii/um, w^superioribus diebus tlictam. Drinde pag, 601 i/nilhi rei

•li^si' ri
citatexsecunda9 tamquam nuperrfzWa ;pergitque ad mutat/im Abrahami n&men, in quo desierat circa jinc/n srru/i/ltr, uhi

adAbrahamj

et

ad

tlir/l

:

Restat ruim, ut

Zebed;ei.

Petrumque veniamus; sed ad alterum Sermonem ista differemus. Porro hcec verba mihi persuadent, unam certe Eomiliam, et forte plures, latere de Mutano/niiiu/n

tio/tr t/uit/

:

tilios

nrtpir

ruini

/Itthitarr

i/rm disseruerit de mutatis

Joanniset Jacobi,

possit»,

ii<»uiititnts

PetrL

cum

id se facturum atlegatis vrrhis iusintiri. \ttni iu tiitin/ti quoque dr hoc

argumento Eomilia pag. 133 innuit, se de Petro, Joanne et Jacobo disputasse, cum rationem mutati nii it/n

jungai

nominis b7*evissime dicat, ac statim $ub: Sed ne eadem ruraua raemorando mo-

lestiam pariat oratio noatra, his omissis, illud

dicam, ipsa Sanetorum nomina se-»rsim semper religiosis et piis viria

venen

ue digna esse, ac

peccatoribus formidanda. Noluit eadem dieere Chrvsostomus.

rursus

Egerat igitur de mutatis

Apostolorum illorum nominibusjat nulla com Eomilia, in qua argumentum istud more suo exponit. Videtur ergo dicendunt, unam aut

p/irrt

plweS (13

rrrit/issr.

Quidquid autem dehisce

post srcutn /iih//s

r/

rs/

fuerit, non d /fomilia de Ferendts reprehensio

mutatione nominum,

quam habemus

II->, Hnnr ita urdUur : amicorum quidam, quod sermonum initia laeeremus. Anjure

tom Ulpag,

derunl

tios

Kiqirchcji

prolixiora ve\ injuria

reprehenderint,

ewstant ea ftw

quifupn

DB

486

AUCTOl

i

J. S.

JOAMNE CHRYSOSTOMO

S.

cum audita mbunahsenquam id osten-

reprehenderint, tunc intelligetis, defensionenostra,quasiin pnblico i:

im

Ego vero

feretis.

prius,

dam, ob reprehensionem gratias

refero:

ipsis

lamex mei cnra atque sfcndio, non ex malo cum mo iila proficiscitur: amicnm vero, non et eorreprehendit cum etiam sed modo, laudal Moxmulta dispufcunc me amare dixerim. ,

reprehensumum

de utilitaie

tat

deinde rationes

;

tumde prolixitatis suqj in procemiis aUegat, at mutato Pauli nominc breviter, de conversione Eomilia, vero ipsius prolixe disserit. I» sequenti cujus initio depaucitate auditorum conqueritur,

rursum attingitmutationem nominum disserit

iri

principium Epistolm

ad

i

;

sedsimul

Corinthios:

Paulue vocatus Apostolus. Banc porroHomiliam

memoratas

post

verbis

///.

secutam, insinuat pag. 133 recordamini, tres integros

esse

Nam

:

si

diesdesolo \\>>r nomine [Pauli) disseruisse me Bcitis^dumcausasafferrem^ob quas, cum Saulus antea vocaretur, Paulus deinde vocatus est etc. verba lamen non evincunt, nullas aiias Homiinter hanc et prescedentes fuisse medias ; sed

Ila-r lias

potius innuunt, alias intercessisse.

ISUidtitW

Binc suspicor, ultimamhanc fuisse dictam post festum Pentecostes, ac Chrysostomum

fanc //"/«<-

/es{is

i: I

r

1

1

|

ftaa rfi

11

1

m

Ascensionis

Domini

et

/'<'/-

habuisse Eomilias, sive

illas

Penteeostes

modo

alias

exstertt, sive

1s-

fftXMfe '/

censione ho>

non paucis sint depcrditce. Qua>, exstat W7 de Ascensione Domini Eomilia, nihil habet, quod huic anno repugnet; sed caret probabili temporis nota. Quos ibidem sequuntur pag. 157 et 168 de sancta Pentecoste, hoc ilcm anno dici potuerunt. Prima autem inchoatur a

cum

aliis

tom. VLpag.

MtCB.

querela Chrysostomo tum temporis maximefamiliari, atque hoc modo : Rursus iestivitas, rur-

Busque festus conventus, ac rursus Eeclesia Bliorum multitudine gloriatur. Ha;c multorum

eademque

pnrens,

liberorum

amans.

filiorum

Sed quid prodestamor filiorum, quandoquidem Mi festis solum, non perpetuo dilectos filiorum vult.us intuetur

Ecbc sane querela, qitam

etc.

longius prosequitur, suspicionem aliquam huje-

Attamen

rit.

"
set

.

nihil oefti hinc erui potest

anno

/:iuu

satis congrutt

I

:

nam et

srkimtliter

Martyrum Homilias eodcm r anno habuit Chrysostomus. erum tempus est, ut rr/lriiiiiiis ml r.i /insifioncm (ienescos, pOSt PcntCetiamaliquot

in festis

1

rostcn tucnsc forson .lnnio

C ftcsumpta Oi

m

^'

os

r-i -

positia per

UomiHas fnr tpiotidianas,

animoper Bomiliam xxxin, in qua sicloqui Cum alacrem vestrum conventum, etin-

incipit:

gens audiendi desiderium hodie rideam, volo debitum solvere, qi rgacaritatemvestramobstrictus siiiu. El scioejusfortasse vosoblitosesse,

eo quod

multi

dies

sermoque Naui sanctffl

intercesserint,

alia interim sitdeductus.

r ail

nobis, ait,

turna.

inchoatur pag. 447 Heri nos argumentum de muliere Samaritana satis docuit ineffabilem Do mini longanimitatem, et excellentem erga illam sic

:

providentiam, atque illius gratum animum.7to excialiqua repetit ex illa Homilia, quce creditur SamariSpuriudc inter dissr. Nam, qua> exslant

tana Homilio?, abjudicantur Chrysostomo. Mox pag. £48 dicit : Age igitur, si videtur, et hodie ad seriem eorum, quae prius dicta sunt, veniamus. Deinrepctit qucedam ex prcecedenti in Geucsint fjomitia, et interpretationem prosequitur. Hanc pofro sine mtrrruptione deinde prosecutUS videtur usque ad Eomiliam liii, passim tribus, autpluribus etiam, diebus continuis populumdocens, ut c/arum est ex frequenti mentione concionis hestcrncn. Id ipse confirmat pag. 523 his verbis : Ea enim de causa quotidie vobis concio-

namur, ut aliquid lucri faciatis, et virtutes vesnosque laetemur vestrum videntes profectum. Numquid enim temere et in vanum

trre crescant,

dicere volumus, ut a vobis laudum fructus recipiamus, et ut plaudentes manibus recedatis? Non hoc spectamus, absit, sed vestram utilita-

tem. si

Mea maxima

sim, et vobis satisfaciam. Agit in

temqne

et

illa Eomilia de Lqt,ac prioris humihtatem lenita-

erto/fit. flinc tritjrsinntm

quartam

p.

339

inchoat fiisreriiis: Didieistis heri, earissimi, eximiam patriarchea bumilitatem,vidistisienitatem iaiu

.

Sequenti rursum die habuittrigesimam et nc fere quotidie pergebai de

quintam longam, Cencsiait

populum

dicerc. ut ipsc asserit iu truje-

simasexta pag. 302, idque ex eo etiam

liquetj

quia frequentissime hesterna concionis ln

mcmimt. quadragesima prima pagAlO muitum ctmave-

ritur, iii

maltos es

iUis ipsis,

ytnaderant, totosdies spootandis ludis equestribus perdere, et qui-

plausus,

ut liquet

cx

illius

initio,

quod

sic habet pag. 521 : Vidistis heri publicani bene affectum animum, et Domini ineffabilem misericordiam, et Judaeorum stupiditatem immensam. Vidistis, quomodo omnes nos erudierit beatus Matthaeus, statim obediens etc/U ha?c de S. Matthaio Eomilia non magis nota est, quam prcedicta dc Samaritana. Quce autem hic fuitin-

terruptio, brevis

admodum

fuit

:nam inEom.Liv

pag. 523 resumens Genesim, ait: Audistis nuper etc. Deinde hi hac et in quatuor sequentibus Homiliis, quas habuit quinque diebus continuis, hitcrpretationem Genesis prosequitur. Ante Eomi/iam lix intercessit alia qucedam contra ccercmonias Judaicas dicta, sed hactenus ignota. Docet id prwdictae Eomilias :

principivm,

Ms

verbis

Vidistis lieri et nostri

nium Domini eximiam clementiam,

om-

et discipu-

lorum philosophiam, et Judseorum ingratum animum \ Vidistis quanta cum patientia eorum impudentem audaciam obmutescere coegit, cum suos excusaret discipulos, monstrans ipsos, qui legem vindieare volebant, legis voluntatem ignorare, et irradiante veritate, adhuc umbrae assidere veile? Vidistis, quomodo jam inde ab inidocens

memor

summus

417 Antc Eomiliam liv dixit de conversione modo S. Matthcei apostoli,

tio

Abrahamo

laus est et

quis a vifiis ad virtutem convertatur etc.

Nunc igitur necessarium

ut debiti

1)

et xliii.

saltcm alia quibus inler410 Vcrum dcindc mterccssit una venerant Joan. rv, et for* Samaritana muliere dc Homilia pauccs alicb nonfuitdiusanetiam alias: intemiptio tamen Totum id habemus ex Eomilia xliv, qum

festivitatisadventusseriemnobis interpellavit.... est,

Post

concionantibus.

quotidie

hanc secuke sunt Bomihee xlii

conceptum pag. 569

Bancauiem expositionem magnoresum-

416 /tsit

resumptam.

dem

EP. ET DOCT.

observationes

legales auferre studebat, exorto Sole justitiae, lucernae lumen nihil jam efficere posse ? Haic aliaque ibidem sequentia satis ostendunt, Homiliam fuisse dictam conlra cwrcmo/iias et festivitaics Juda?orum.Hhir eos,

ccrisimiic //7, dictam csse mcnse Augusto, quando festa et jejunia Judmorum appropinquabant. Vunt hacautemchronotaxi recte congruit series

EomiUarum modo data, quce dueere potest usque m mensem Augustum,necsufficerevidetur usque ad Septembrem, quia passim tres, quatuor aut qumque EomiliaiunicahebdomadafueruntdictcB, ct

fortasse ctiam sex.

moratam amisimus, conus,

qui

et

recte

Ceterum Ilomiliam hicmeMontfau-

inquit in annotatis

addit,

in

ea

haud dubie actum

perditm,

ME actwn

fidssc de

DEGIMA QUARTA SEPTEMBRIS.

aceusaUone Judmorum, quod

t"s ,

Apostolifame laborai bbatospicasvellerenl comederent, prout narratur Matth, xn et Marc. ii. ubi Discipidos mos Christtts excusat

bus ordopriorum

et

hii aut Octo-

HSPost Bomiliam istam deperditam postridie ad Genesimrediit Chrysostomus, ac novem ultimas Bomilias partim interpolaUs, partim conti-

Ini:

nuis dienus habuit,atque ita expositionem

finita expo${tio totius

HicH.tr

Ubri

Septem-

187

ea paulatim deficumt indicia

ita ut

qui-

,

AUCTORK

onnorum uieumque mnotesce

J. S.

hat.

Posi expositam totam Genesim verism aliquot BomiUas habuit de

partictdaribm

ScripturtB locis, ret

antequam alhan Ubrum exponendum. Tafes apparenl dua

s

sui

iUud

in

ApostoUi Salutate Priscillam et Aquilam leguntur tom. III pag. L72eil80. v„ w/1 prolixam commendationem tectionis sacrtp S turm, quos toto anno 888 familiaris fu r stomo, mtdtttmdisserit, utostendat,nihilsup

Gem

qum

.

seosfinivit

Bomilia sexagesima septima. Alias

kisce posterioribus fttisse interpositas, nuUibiinsi-

nuat Sanctus. Attamen aliquarum Bomiliarum exordia iis verbis concepta stmt. ut potuerit facile

una alterave improbabite

alia concio hisce intercedere.

Cum

fuisse habitas,

hac de causa.

jecturas.

secuta

;

est.

liquet

rius

ex

allatis

in

At soia fere expositio est a Chry-

supra

Chty-

sostomi in

minus

kisct

nitidus

119

satisdiuturnam. Verum ex repetita smpius coflaUone utriusque eas tandem ratfones invenisse me

ulte-

rationibus, quibus

De stylo ex Photio Montfauconus

faUone%Zsic

quam

in aliis q uihus-

bam.

loquitur: "Photius...

ait,

credo, ut

annem tn

quantum

illain

A.cta

//<>//

dubitem affirmare, Bomilias

num. 800 data de

potest observatio exordiis,

qum

longioribus

prioribus prmdicaHonis sum annis

conUxere solebat Chrysosl is, antequam attin gebat materiam, quamprmcipue tractandam sibi proponebat. Reprehensus idee fuit ab amicfs, ut

videmus num. 397, m; tamen omnino consuetudinem illam mox deposuit sn! semper in ;

taria inferiora sunt Commentariis in Epistolas

sitione Gcneseos aiiqua

Pauli, et in Psalterium. Bisce Photii observationibus Montfauconus hoc loco subscribit, additgue longissimas subinde texi periodos, ita utsententia

ctus,

stylus

Jo

M"t

Prima ratio petitur ex stylo utriusqueOperis. Etenimhicquoquelocumhabere

Commen-

reUnquatur imperfecta.' At defectus ille oriripotuit exscribentium vitio. fpse quoque Montfauconus id obsei vat tom. IX in Prtsfatione ad Bomi lias in Acta, ibique merito dubitat, an stylus Bomiliarum in Actameliorsit etaceuratiorouam

in

prmcessisse, hisque posteriorem esse

thmiexposiUonem.

Prce*

ejus dic

tionem istiusmodi esse, ui in iis observetur consueta Chrysostomo claritas, puritas, aplendor el copia dicendi, sententiarum frequentia, et aptissimarum similitudinum abundantia ; sed easremissiore et humiliore dicendi genere scriptas; tantumt|uc Homiliis seu Commentariis in A.cta stylo inferiores,

prwfari perrexitj brevius

Eumdem morem utcumque retinuit Sandum Bomilias in Joannem habuit, ut videre

tamen,

modo singularum initia maxime vero prtorum. /t/ Matthmum, modo paucissimas e

poterit studiosus lector, attente eonsideret,

Bomiliis vero in

prioribus excipiamus, staHm orditur ab exposi tione

EvangeUi, ut postea semper facere perrexit, S, Pauli
quando Epistolas

harum inGenesim Bomiliarttm. Verumde

i

sostomi observanda mihi videtur.Quanto ditttim

hisce satis.

i

§ XXVIII. Interpretatio Evangelii Joannis secuta videtur expositionem Genesis circa

annum 389; terpretatio thseicirca

illam vero in-

Evangelii

annum

Mat-

390.

ionatoris

Totus

:

ti

nt

Salu-

latfi

Prfscil-

lam

ci

\'i U[

j

\

uo longius progredtmurin

llsostomi OperibuSf

eo incei

1

1

1

offerunt

Bujx ckfonotaxeos vestigia, qum uquamur. videturcausa,quodSanclu eo rmnus de se, diutiut pro concione dixit,

qm

nibus

suis,

acde aw/<"><^<"/"""^

'"'"-

ad characterem

interpretis

aet

concionator dttobus primis annis, ac

tortO)

captamque expositionem aHisBomiliis non

raro

interrupit,

sic

tamen, utinterpretationem

adfinem eodem anno perduxerit. !n expticando Joannh Evemgelio magit assumpsit totius Ubri

><*'

characterem mterpreUe,

sonam

en endis Cbry-

fttit

<

frequenter ab una materia ad aliam transivit. Tertio anno Genesim exposuitstylo fere coneiona

ter Ilomiliai

tutn ot ttylum

magis concto natot

AnUochenos docuit, tantomagiea methodo con

illud

'

E

illo prmjudicio de BomiUis in Matthmum agere fam caperam ; neque mentem mutavi, nfsi post mitltam dubitationem, atque inquisitionem

expositionem illam huic anno ilUgamus. stylus

ejtti

cum

diu post

prmfaHone, idque

prcetereo alias

utrum Evangelium prius expoi ChrysostomuSj Ucet ambo videantw sttpposttisse, Matthmi expositionem prmcessisse. Ego quoque

Antiochue quoque, non Gonstantino* Bomilias in Genesim, satis ew-

Montfauconus

Bac de causa

quisivit,

poii, habitas esse

tendit

l\

L21 Tillemontius et Montfauconus itio iis rationibus ostenderunt Bomilias in Joannis et Matthmi Bvangslii Evangelia habitas esse Antiochim, ut ea de re Joannis ond expositionmn nullum sttperesse debeat dubium. \/ nettter mNftttkm

Actorum hocanno data

libri vero ipsius interpretatio

s

sttb finem awii 888, aut initiumsequentis t a Chrysostomo inchoatamconjicio.

totius libri Actorum interpretationem Bomiliis in

sostomo

«n

cujus expositionem

inter-

Bibliotheca cod. VTZpag, 388 agitde BomiliisS. Chrysostomi in Genesim; sed in nonpaucosmciojit'errores neque t enim ntmerum recte exprimit,nequetempus, quo sunt hdbitm. Credit, in episcopatucompositas, ac fuisse interjeclam.

in

feeit

quce forsan dictm sunt post expoGenesim, et transeo adlibrum integrum,

sitam

;:siir/

titulilibri

negUgendum

tomiBomiUas,

pretationi. Photius in

Genesim

nihii

eodem aimo. Sunt et aUa, qua idem suadent, sedres mmoris est mth merUi, quam ut incertas aceumttum veUm con-

tum etiam quia clare non videmus, quot diebus aUquando ccssaret Clirvsostnmus, /icquit ccrlu dici, quo mense lota Geneseos expositio sit finita. Attamen vix possim dubitare, qurn mense Septembriaut Octobri finem imposuerit huic

.

antea frequenter

sicut

aUquas de Sanctis eodem annoa

cst,

Chrysostomo

sa

Neque

concionantie,

cum

tameh deposuit per

etibiaudttores frequen

alloquatur more dicentis

Matthtso exponendo,

ad concionem. ln admores recte

licet <>hi
inharet inter iu informandos intentu prmceptaque moralia deducit ex locis i

,

pretationi,

Evangelii exposili

atque

ita

fert

perrexit in

explicandU S. Pauli Epistolis.Btec igitur estpt maratio, cur BomiUas in Joannem prius di

exfsHmem,

<"iii.

,

DE

AHH POI

rjl

;

s.

.).

rtimitum quia iUarum stylus magis aatidit od methodum BomiUarum in Genesim, magisqm distai "0 BomiUis in Epi&tolasS. Pauli *//

/////r//,.

dictis, Inrit

>'/ (n

licta ,,..

.

Itiom

foarmit

incurrit, ha>e est.

magis

statfm in oculos

gua

423 Altera ratio,

qtua

Sanctut ipse

ilomiliamw iiiJoannmt

t.

\ III

grapag. 62 sk inehoat Sanctus : Unam a vobis Evanveniam verba liani petam, anteqnam ad ed rogo, ne postulatum negetis. Neque enim grave
que accipienti mihi solum utile erit sed et prashoiii.ihus vobis; imo forte voMa Longe utilius. Quid igitur a vobis postulo?Ut unaSabbatoruin, .,,.] in ip o! abbato^illamEvangeliorumpartem, quaa vobia in coneione Iegenda est, pra? manibus ;

m

uli

accipientes, domi sedentes frequenter aepe exploretis et examiuetis ac dii :

[egati ac,

.

I

sit, annotetis,

elarum, quid obscurum

llifl 'i

quid in verbis pugnare videatur, lieet non puBicque omnibus frequenter expensis, ad concionem accedatis, Bcec deinde plufibus verbis :

eommendat, negue

verbo insinuat, se alias

ullo

frequenter ostendit Sanctus, ad auoaue Bomiliis genus setoqui, nectamjejunus hominum auodUbet quam contendd Montui morumdisciplma, l inscctatur, aut viracritcr enim vitia fatuoiitts in omtubm passtm commcndat, rrhmtrnter lutrs In prima statim prolixe. Eomilm et subindc satis et contra moralia prmcepta Bomiliaet aliadat ,

-

nec hortatur

pcrorat ; profana spectacula fortiter veniant addisccndum auditores, ut adconcionem

hcereticos, scd advttam artem i>»fjnandi contra quidem ab illts catcchumcni emehdandam. Ne cx verbis erant exclusi, ut collhjiiur

com ionibus

Chrvsostomi

hh

>

lw

nllc-

tkmttn,

Idem multo

121

monet

brevius

faciliua haec

[Gratce in

in

praalibetis, utlectio

quod

rlai, id

in

eunucho

iu

Scripturarum

aliis

Scripturis)

aliis

illam Scripturaa clausulam,

sumua,

i

Vt porro

addiscere possitrs, rogamus et obse-

cramus, "1 quod etiam libris

:

quam

fecimus

,

ut

interpretaturi

cognitionem praece/ quodque nml-

contigit,

tam prsebeat facilitatem. Non invenio consiliutn Chrysostomo datum in BomilUs iu Genesim, guamvis lectionem sacrce Scripiunr ihi frequentissime commendet. Quapropter, id Sanctum puto primum commendasse in Bomiillud auditoribus a

lia \i

in

Joannem, atque eo

respexisse,

expositionem Matthcei inchoabat, observatione coltigitur,

UomiliiM in

Foonm

m

fn

fptfblM /V<./»i n.s CIOTl i

Ex

hac igitur

fuisse n Chry-

sostomo expositum ante Matthaium, tS5 Montfauconus tom. VIII in Prmfatione rccte observat, Bomilias i/i Joannem aliis passim breviores esse, ac prtesertim Bomitits i/< Matthce-

nm:

creditque,

nomaf/j

tuunii.

Joannem

quando

se

in

prorsus concionandi disserendi rationem

iis deprehendisse novum ritum insolitam guoque ,

eumdem,

sedstyluxa

;

dictio-

nem prorsua Bimilem. Verum de hac diversitate fam dt.ii, Addo tameiij Anomceos hatreticos freguentissime

i/t

illis

Bomiliis oppugnari ac refu-

quia Evangelium Joannis plurima ad ilhs oppugnandos subministrat argumenta, sicul vicissim hcBretici HU sua ex Joanne prcBcipue mutarij

tuabantur^

quw Sancius

egregie

refeitit,

Observat

insuper lattdatus editor ea Bomilia xxxi p. dictas has esse sub auroram. Insinuat revera

dem Chrysostomus,

1K',\

ibi-

concionari tempore matte\t uou eidni, r,r unu rcrtr mjrrri, omneS

tino,

se

mattttinotemporedictas.

quod ex

MuUominusadmiserim

t

allatis observationibus aiqxteex brevitate

adhortatioman ttwratium § 2 colUgit Montfaucoutts, Unmii/ns in Junnnem mnt esse <>'t
4111

iis

tantum

viris ac mulieri-

ferventiores essent, quique ingenio va-

terent, possentque in quotidianis

cum

baereticls

^elitationibus lucifugarum

argumenta, <'\ EvangelioJoanniant plurimum petita, Chrysostomi "' mitis institui confutare. Extstimat nimirum, ftasce m Joatmem BomiUas itaad selectos qliquot mottUino temjnne itabitas^ ut CUTSUm aliarttm concionum no/t interrwnpermt, nKit

niinus

r/UOm ONU10S n/lrr,

ivr»

Verum

hrnc conjectwa

nequaquam mihi

eerisimitis apparet attt probubilis, quia in itiscc

autem, imjUit, quot-

Scitis

:

;

quando

ipse est, qui vos initiat

ille

:

quid

ilh di-

cumilloyerba liaxeritis:qua3 desatanica pompa ejus simtil angelis et satanae quomodo bueritis abrenuntiavetiris etc. Non ita loqueretur adsolos ;

diligentiores etselectos ;

non

diceret,

sinonadfuissentalii,

tiati estisj

quotquot inibaptismo

guam

initiati.

Postquam

427

Bom.

Mattliceum tom. VII pag. 13 his verbis

G

parj.

{videhcet quot initiati estis, quae pacta nobiscum Chnsto, cum qine imo inieritis baptismi) tempore

auditoribus suis tale dedisse consilium. gan •" ffomiHq h> \]
EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

Bomilia u iterum ad

in

attentio-

nem et diligentiam hortatus erat, tcrtiam pag. 10 de sic exorditur : Supervacaneum jam esset vos attentione concioni

nempe

adhibendamonere

:

tam

cito

coramumverso jxypxdo siint diotce.

E

admonitionis fructum re et opere exhi-

Concursus enim, diligens attentio, prsecum impulsu festinatio ad interiorem occupandumlocumjundefaciliusvocem nostram audire possitis, perseverantia, qua vel in angustia positi recedere non vultis, donec spirituale buistis.

propera

theatrum solutum fuerit, plausus, strepitus, cseteraque similia, et fervorem animi et intentam

mentem indicant. Quapropter superfluum esset hac de re monere sed illud dicere et monere operae pretium fuerit, ut hoc animo concioni

:

nec modo hic idem studium sedetiam domi vir uxorem, pater ii-

esse perseveretis

exibeatis

;

;

lium de his alloquantur ab

illis

exigant,

:

sua hi dicant, et paria

omnesque hoc mutuum pignus

mediumafferant.i1/w//a alia afferri possunt, ostendunt, Bomilias in Joannemnon minus ad universum populum habitas, quam reliquas in

qitas

omnes Chrysostomi

nec ea

:

de

re

dubitabit

siudiosus lector, qui illas voluerit dihgenter perlegere. 128 Dictas vero

Antiochim

ostenderunt Tillemontius uhica ad id ln Homitiu

Joan.

vii

.

swrf, incho-

sit

iis

opposita Joan. viii, 19,

neque Patrem meum, subditmodus hujus et illius lectionis,

Evangeliis dictum est;et, ne illud frequen-

versemus,eoremittimus lectores. Utrumque atttem locum excussit,et apparentemcontradicUotius

amovit

in Homi/ia l, aiiis xi.ix, inJoannem \iontfauconumpag. 294. Itaquecertum est, Bomtttas m Joannem fuisse dictas, et in gratiam iectorum editas, priusquam Chrysostomus exposmt laudatam Apostoli Epistolam. Hane vero Anttochtm eeHo expositam, suo hco videbimus

cum etiam

prmcesserint

expositionem

Muttr, -, necesse est dicamus, non diu post expos/tam Gi ttesim secutas csse Bomilias in Joannem

suo finem nimirum

anni 388 aut initium 389 saut m- numero octoginta et octo in editione Grax etapud Montfauconum. a At

et tn

apudDucmum

aius editionibus tantum

numerantur

octo-

ginta

n-

tnr sub finnn

F

,

scitis,

quc: Sed quis

Itaque,

atatquc oidi

pag. 53 affert Chrysostomus vcrba anni 388, Et me scitis et unde sum scitis

a/ioquv in spcciem

111

Antiochitjs

probandum nobis sufficiet observatio. vn in primam Epistolam ad Gorin28.

Neque me

Homilias, jam

certo habitoe

X

thios tom.

itas

Montfauconus. Quare

et

:

DIE DECIMA ginta

,

QUARTA SEPTI

septem, quiibidemprima Homilia datur ut prmfatio totiiis Operis.

t

intra

num

ati-

omnes

et

Porro Bomiliis illis octoginta et octo
{

xxvpag, 143 bis per hebdomadamse concionari significat his verbis : Neque enim quotidie, sed bis tantum in hebdomada idque per brevem diei partem, ut Iaborem levemus, vos concioni adesse et attenderehortamur./n tertiaveropag. 16 unum dumtaxat hebdomadce diem concioniattrilia

-

;

nam

aliqui) inter

serimus,

De hoc quotidie

:

;i

.

dis-

nihil proficimus.

el

omnes

verisimiliter absolverit circa


illius

430 Tillemontius

anniomnes abso-

Tillemontii, ']Um, si

quid

valet, chronot'i,ri

nostrts

congruit;

142 laudat

art.

,

:

riis

ad

annis sint/d recensere polerat. Verba Apostoli Philippenses i\, 5, Dominus prope est, ad-

ducebat recte

explicabat,

et

uudilores

ui

ad pomitentiam

ex allegatis verbis

timore futuri judicii

Quare non inferemus, omnes illas excitm*et.

calamitates eodem anno contigisse, aut Chi jostofuisse in ea opinione, ut crederet finem mun-

mum

Attamen hmc non observo, quodrelacalamitates minus contigerint initio anniB8$,

diinstare. iff

quam anno

394.

388 gestum

est

Gravissimum

certe bellum

inter Tftcudosiim/ ct

anno

Maximum

tyrannum, qui captus est et occisus. Gallia quoque variaeodem anno vidit bella. Cometes anno 389 apparuit

terribilis,

aliaque

<'j/is
annipro-

digia referuntur ab ipso Tillemontio in Tf/codosio I art.

~,\).

fffifw, >

l:

rbtt

Suida

fexpQsiticne

loannis et \latthcei elu-

tidata.

Siquid

igitur

tribuendum

sit

observationi

chronotaxi nostrce apte congruit. Suidas in Lexico col. 1238 Homilias

<•
i.:i

Joannem,

uti

et

in

in

Matthceum mox memoran-

das, recenset inter elegantiora Chrysostomi scri-

pta his verbis;

Hic multa scripisse fertur, iu excellunt Sermones de Sacerdotio, fcum sublimitate et elocutione, tum lenitate et ele'inibus

Ljantia

verborum. Cum his certant, Septemb/is Tomus IV.

et his pro-

ab

aiiis 91,

ab

aliis

numi

90

i"/"'.

tantumnonagintain Matthantmfuissecompositas. Quin et rationemiUiusdiversitatis allegant, con-

hmc verba

Cbxysostomiex Homilia xxxiv (aliasxxxiu)p. 200: Non enim louge a consummatione absumus, sed ad finem jam mundus vergit. Hoc praenuntiant bella, serumnae, terrae motus, hoc exstincta caritas. Ex hisce vero ait, tunc fuisse tempus bellorum, terrm motuum aliarumque calamitatum; observatque, ett non male convenire anno 394. Verum non video, ex eo aliquid solidi pro chronotaxi posse colligi nam Chrysostomus facta va-

Homilia iti Matthceum

Bomilias nonaginta et unam inMatthceum. At recentioresinexemplaribus Grcecis tantum invenerunt nonaginta: indegue intulerunt, Bomilias

medium

lutas existimo.

QbsemaHo

Praf

in

nempe Chalcedonensi, Theodoreto, ab Ephrmmio Antiocheno apud Photium, et a Facundo Hermia uensi Horum verba ibidem videripossunt. 132 [bEvangelioJoannis adMattheeum transeamus, quemadmodum fecisse Chrysostomum existimo ob rationes supra datas. /„ hocetiam Opere dissmtiunt editores d<> numero //<>i,tiii
Si revera sub fiQuadragesimce Homiliam illam dixit Sanc-

nem tus 7

dicit

Montfauconus

in

quoque scriptoribus cum laude memorantur in Joannis Evangelium Commentaria, a concilio

bis

diceret,

annum Homiliis istis impensum a Chrysostomo, quam eorum cursum ultra annum fuisse extensum, cum frequenter soleret concionari in Quadragesima. Forte in Quadragesimahabita fuit Hom. lxtv quu pag. 387

est

Mis invenerint eloquentiam, quiabreviores $unt, ex illajudiciorum diversitate nihil evincitur. Addit Montfauconus : Ab aliis

Dominicis videlicet et Sabbatis, poterat Homitias H8 absolvere intra annispatium. Imo malim existimare non integrum

in

quos

%h,nontantam

mus, sed semper easdem. Insistebat igitur perpeJoannis Evangelio exponendo, certe sine

cumque utplurimum

SancH

vulgata suntEomiliai in Marcum etin Lucam. Ceterum de Somiliis in Joannem, quas habemus, sine dubio loquitur Suidas. Nam, licet recm

iuu

notabili,

:

inter spuria

Scripta habentur, qua olimin aliquot editionibus nomine Ohrysostomi

suce

hebdomadam

iti

Chrj sostomus Marciet Lucce Evangelia cum Evangelio Matthmi concilianda suscepit. Si quas tamen in Marcum quoque ae tn htcf,,,, HomiUas <>>„> posuit Chrysostomus illm nobis notm non sunt

:

interruptione

scripsisset

Bomiliis in Matthceum, quibus Evangetia Marci Luca? simul utcumque elucidanttcr, guia

rationem allegat iu Homilia n p. 13 his verbis ;Scio multos dictorum longitudinem fastidire. In Eomilia lviii pag. 342 ait Neque enim hodie has, cras alias Scripturaslegi-

per

S.

'!

ioqttens Verum ex septem his diebus rogo communi Domino nostro consecretis. Eratigitur subinde frequentior, subindeminus frequens in concionando, prout alias prolixior erat, alias brevior, attemperans se majori aut minori auditorum studio, ne fastidium generaret. Hanc

i;

.!.

Commentarios ; quandoquinuspiam comparent, nec umquam fuerunt noti. Vetum existimo, Suidam loqid ,!< deti,

uuum

brevitatis

aucto:.::

:

integros

:

fmit, itu

480

pemodum suntparesetiam iUiSermonesin P '' inJoannisEvangebum Annol in Matthaeum, Marcum et Lucam Com Quod hi< dicitur de Commentariis in Matth Marcum et Lucam, non ita intelligendum putem, " rsi ar ' in Mareum
t

absolutm.

ABRIS.

tenduntque, Bomiliam xix in duas fuisse divisam a Latinis. Hoccertum est, in Grceca editione Sacii/i

unam dumtaxat

apud Ducfsum

et

esse

Homiliam mx, qucs

antiquiores editores

ii/

duas

est

divisa, facitque

Homiliam xix et \x. M<>„i /.,„, tom. VII, ubiHomiUas in Maitheum edidit, di-

tius

,,

visionem Grmcam <> certam credidit, ut duas Latinorum Homilias conjunxerit secundum <„< Grcecam, et sic nonaginta tantum HomtUas ediderit. Aitamen, consideratis omnibus, ea divisio usque adeo mihi non apparet melior et .

certior, ut probabilius

existimem, Chrysostomum

Bomiliasnonaginta etunam in Matthantm concinnasse, //< et judicium de re tota mquo lectori libenter permittam. [33 Anianus Pelagianus qui Bomilias i» Matthamm primus in sermonem Latinum transiulit, .

.

t

ut ostendit ipse Montfauconus in Prmfatione § 5,

numerat nonaginta et unam. Nam in Orontium episcopum, ibidem data §6, de Commentario Chrysostomi in Matthmum !i>>mili
Epistola

'.;<:

<>
loquiiur: Jubes enim,

beatissimej

ut

Com-

m utarium sancti Joannis Coni tantinopolitani quem in Matt] io iraE lista nonai'i.

i

uno libro explicuit, in Latinam linguam, quo possim sermone^ transfundam. lt» ille an „is non multis post mortem Chrysostomi. At »<„, capio,qua decausa interpres ille numeret Ubros nonaginta et unum, si //<>i/fuji„t
bros. Itaque

mihi magis

milias nonaginta ct

verisimile apparet,

unam 62

I/u-

revera in Mattfueum

>

Chrysostomo

Lnfanus hros iii

(

,ii

ti-

a&serit

Matthamm

compositos

idque cst fius.

,

DE

(08

BT DOCT.

EP.

JOANNE CHRYSOSTOMO

s.

Ifomi-

AITTORK J.

s.

vero Chneostomo ccmcriptas; Grmcam mgesimam et Uam \ix. quam ut decimamrumam revera esse eonduabus hisce ea dederunt LaUni

^Lo^m^Mattha^tmjameralmterpretatus,

fMam,$edparUm aUquamprioris fommiihm,autsolumfenUtu!umposUn

thios Epistofam.

}

^^AntioemeluddabatpnmamadCorm.

excidutse, et

adhortationem moraiem Suspicor sane, excidisse w< post BomihcexTX rnam maraUs sermo, locos mdeturad unicespectare qesimam xequitur, verbaMatmtthan in illa expositos nec aUingit

"

ro

Chrveostomus

ham

teaueretur ordinaria exhortaUo, qualis etiam estvige-

mado

ri

Post

xix.

tunt »> talina

eluddata

>/>><>

BohuUaessetjustmmoUs, nonam tima Latina, etsi eredamus decimam

>'-

esse BomtUam Uu$ partemnan esse, sedpotius truncatam. posteriore parte et sam

dfoet iihi' cert

pergamus Verum, quidquidea dere fuerit t sunt Bomihabitm quo tempus, adznquirendum MontM»nl«>»»<- Tillemontius art, I42et i::i

A-ntioi-hi»

.«„' habita

Umin faucorm

prmfaUone

in

fuisse dictas Antiockim,

mirer

.

pag.

lia vij (

presbyter enrfChry-

dum

Boctamcertumvidetur etclarum, »t Bomialiquos dubitare potuisse. Primo in

ogtomn

,.,,„,

%

qmnes

consentiunt,

l

1

Vos

certe,

vos totum

orbem n tra

16 Sanctus ita loquitur conflej ra agitur,

primo

r

|

:

praoedere contenditis, quoniam civitas primri Christianorum nomen adhihuit. Constat Chriautem ex Actibus Apostohrum cap. xx, 26, AnUo~ esse usurpatum sUanorum nomen primum ihitr. ita

iii

cognominarenturprimum

Christiani.

discipuli,

Ex

creberrima iaus

modo maxime

tium, nec

certum

hoc Ujco

pnorcB saltem AnUochim fuisse

monacharum

m

A.ntiochiffl

montibus degen-

meaUa Operisparte,

in priore »>>/

monaehos propter

/nissr

tempore ChryBOstomi

topere ibidem ab i

'"

itolam I

'oi

I

''!''

ifi

tthios

rum

aUoquitur

itn

deputatum

est, si

<<>

;

Nonparvum vomssupplicium quem improbum vobisnotnm ad :

huiusmensffl-participationemadmittatis.Sanguis

manibus vestris. Qnamvis
'

qui rliademate redimitur, majorem tu quam bibe

si

:

Etpaulo post.pag. 790 duc

Si

:

indigne aceedat, copotestatem nabes. nou audes, mihi ad-

ille

nec permittam hujusmodi ausus.

:

Animam

:

non par

de

HfflC

est...

iis,

qui manifesti sunt,

dictasint. TillerhonUus Nota 112 af/nosrit difficttldici tatem in his verbis, dicitque non videri ho>c

potuisse «h olin,

quam ab

c/iisropo.

437 Vervtm nihilego hic invenire

At nesci-

Constantmopolim nec monachos tan-

celebratos novimus.

illa

quss

loquor,

Evangelis

in

illa, qua oostrofflv omnium nequissima fuit.

fertur, sed de civitate

[ueretrrz i,

apud uoseratj primasque

oojus

,:

'

Hfflc

in

ingenuam et prmdicatore dignam Ubertaiem. scopi, H-
tomum quitur

csse nccessari
«t quis vera

moneat. Ego sane magis miror Chrysos-

et

in BomiliaTCx.

Jam

:

ad Populum,

dicta in

Qua-

ubi tom. n, pag. 213 sic lo-

.187,

igitur denuntio et protestor, si con-

veniam singulos, et experimentum sumam (nam haud dubie sumam) quod si deprehendam aliquos hfflo vitia uon con-exisse, poenam irrogabo, edicam, utforis extra sacra mysteriaconsistantetc. Jfirr sniir magis videntur esse episcopi. Attamen

:

stantinopoU.

loquiSanctum

Nam

potuisse,

nec

in

n
Antiochia Phcenicim, Ctlicimet

iltint.

it

tnf trnipits

propius assignani

tposuit Episto-

est

memorata


Corinthios

Epistola.

exposiUone Bom. \smj/*. 12 mliini ens verbaChristtMat.xvm^, Necesseest,u1 vei

Quippe

".'

in

scandalaj observat, iUa prcedictione non laoefacfnri lihnum hommis nrbitrium. additque. Sed tlSSQ

TUletnontii conjectura
12 suspicatur, snb finem

Bomilias

esse

Matproba-

in

tempore sili

esopo-

Matthaii,

tam. fn Bomilia lxxii, w/. lxxiii, pag, 703, lo-

cumexponensMatth.xmi, G,ubiPharismidicuninr amare primos confessus, ita loquitur Hsec, etsi parva videantur esse, grandium tamen sunt :

malorum.

causa

H»c

Neque

everterunt.

et civitates et ecclesias

lacrymis abstinere possum, primos consessus audio et salutationes, et

cum

a

quauta binc mala Dei ecclesiis parianquffljam vobis recenseri opus uon est. Seuiores quippe id a uobis ediscere non debent.

cogito,

tur

:

ExisUmat Tillemontius, Chrysostomum loqui de maxime Antioehena qum ab ordmatione PauUni, facta anno 362, usque ad obitum ipsiu anno 388 defuncU, et ulterius usque ad obitum

ecclesia

.

i

isita

1

,

Chrvsostomus AnUochim

adCorinthios,utproprioipsrus testimonio ostendam $ 80. .1/ exposuit Matthmum, prittsquam 1'iin

138 Tillemontius art.

ilnrnn/, snl nitinitrin ullrijnt rnifii niiniinr

Cappadocke tam erat propmqua, ut verisimiUa sintraiata. .1/ onmesistmprovmcim longissimediitabant ConstantmopoU. Mitto argumenta , xmamqut dumtaxat adjungo observationem, qum etkim srrrirr /i»tn

ohjcrfifj iiln nnl-

Bniciaa

padocas. ffflns conversionem huc non spectantem nior suhjirit. QuodhUC />rf, solinn abSerVQ, sic

dum hmc peroravit. Quare

quippe

nostrH urba tantum, sed asque ad Cilicasel Cap-

Antiochim

mus, lins

presbyterii compositas

scenatene-

nomen ubique celehrabatur

unt

irr

estmomenti. Pergamtts igitttr'adannum propius inquirendum.

Non de

ei <«•

ncr sunt epir

nullus dubitat,
(

nihil

possum prm-

135 Tertio clarissime ostendit Sanctus, Antio-

vjcil

Wtlllh

Sanguinem Dopotius amittam, quamindigno potiusprofunetsanguinem priebcam minicum cui dam, quam tremendum Sanguinem dem,

chimsetoqitiinBomiUaLXTnouthXYmp.bGS.kTi iimi amlisiis, inquit, quomodo meretrix illa,quffl lasch ia omnes superabat, <»unos postea pietate

ante '/<"'"

Ham

;

lenMum congruit AnUochim, incujus viciniamulU monachi eotemporemontes incolebant,prcesertim tim Sanctus auditares hortetur, »t monachos aci

.

I

dragesima anni

tot

suh nominntin, profrrtw^juod

, W,///,M^xi ",/..xxxni^^^OA,^

dicat

mus,

tur,*

Mzm^5^^m^W^noram5o^^o-

in Bomilia uxxaaut jaxiii. Bmc sed vel monachorum montes incocotnmendatio autem

cedantj eorumqttemores considerent.

Sancti,

objiciun-

Sihif

cst

Accedit

dictas.

Yniitt
lo-

esscf nvrtoritaW loquatur, acsi

IJInti

,

harum ffomtharum

in aliqunt

magna cum

cis

t

thaH

.

ailegatas otyicttur, quod Contra raUones

pluribus (lisstM-viimus in

\\><-\

loco,

nimimm

Evagrii, qui Paulino fuit suffectus, id est, us-

anmm

ad 391 aut. 392, duobus aivisa erat episcopis Catholicis. Facile credidero, Sanctum, Ucet generatim toquatur, eo maxime

<]«>

ocutos intendisse.

4394/ nonplacet observatio, qmmi addit Tille- nutlo nititw OT0w/««s,5anchwi«feAwcetogFw«tamquatoderebus fundamento.

taudati EvangeUi. Videatigitur studiosus lector

transactis

ffomiUam ux, s^cttmfum Latinos

inde mfert,

i,\,

rn

.1/"/-

mb

etquidem oideri

vetustis.

Nec placet,quod

Chrysostomum iUa

scrrpsisse

post

:

DECIMA QUARTA SEPTEMBRIS.

I>IE

A

post mortem Paukni

EvagrH subfinem presbyterttsui. Non plaeet, mquam, data observatio nec consecutio addita, guia Chrysostomus non mansii Antiochite, nisi usque ad annum :;s: fere fmiinm, nl

et

ea

ilic

plane ineptus

est

Montfauconus h hisa

m

Montfauconus

110

Prmfatione § 1 datam Tillemontii rationem rejicit ; sed aliam substUuit nikilo meliorem, imalonge deteriorem. In postre-

mos

inquit, illius presbyteratus annos haramce Homiliarum tempus conjicere possumus, quantum auguror conjectura, videlicet ab anno 390

ad39& Nam

contra

nt

observavi

illius

Quadra-

tjcsima concionibus jurandi consuetudinem raro attigii deinceps Antiochice Chrysostomus, itaut uoii

uicmorice

nisi

>-iuui:'-s7.

ac tatum

lapsu

reliquam

annum

388

isti

partem argumento

attribuere potuerit Montfauconus, tjtwtra-

nostra congruunt tskronotGvi

\

Veriora sunt, qucs inferius addit his verbis

11

Annis quippe 386, 387, 388 tantum Homiliarum i-oncionumque numeriiin habuit Chrysostomus, tum qutt hactenus supersunt edteque fuerunt,

tum

quffi

ab inso memorantur,

injuria pericrunt, ut nullo

annis,

et

modo

nec fortasse sequenti,

temporum

potuerit liisce

Matthaeo expla-

nando incumbere. Nam praeter IIuniili;ts rllas viginti duasad populum Antiochenum, sexaginta septem in Genesim. sex septemve delncompretotidem

i

termifetitur,

fcianse

aEvangelii,

teinpus

facile

388 nacdttm

omnmo

inveni,

ei

vel

390.

etiam Lnterpre-

sic

aitlr

12 Quapropter dicta Montfauconi nos tantum perducuni usque ad posteriores menses anni 388. ,1/, rutn c/iuin Eomilim in Jonnucm, ut oslendij 1

expositionem Matthtri prteccsscriut nos illu- perdw ,

eere poterunt usque

ad finem fere, aut

eerte poste-

menses anni 389. Itatjuc cjposiiionis Matthtjei initium non cidelur probabiiiits /it/i posse, fjuamsub finem anni 389 aut initiam 390. Xutnclioics

rm

vero Homiliurum 0U aut

totum

ct

quam

series ver-

explanationi

videtur difflcultatem circa tempus

vel

efei

occasic*

E

tem;ea illeomniasagaciterexcutere solet.TemM,1

'

U! "

1

aena

?«

fationem observal diti

I

signi

et

et

explorat, occasio-

miraculi,

ve]

diligenterscputaturjdiversorumsententiascircfl '- obscure pierumque signiflcatas afferl ete minat; si confutandaa sint, id mira dexteritate atque ingenii acrimonia. Siqua vero inter Evangelistas in narrando discrepantiai statim yideatur; id ille pro virili excutit,

ostenditque illam, quae verbo fcenus esse videtur, dissonantiam nullam revera esse \d hsecvero Scripturaa litteram,siquid prsose ferat difficultatis, explicat ille, etquidem recteapposheque...

InomnibusHomiliismoraliapra3cepta gravesque admonitiones extremam semper cencionis partemoccupant. Il»i ille subditi sibi populi vitia re-

Qlumque advirtutem capessendam acuit, Emcnobis su/ficiant; sed piura videri possunt apud Montfaurunum. censet,

§XXIX. in

ad Romanos. ad Corinfhios.

Postquam t

Chrysoslomi

Epistohis S. Paoli, nimi-

pum nam

tus

llomilia*

satis

ei

F

gemi-

disseruimm de expositis per

Chrysostomum Joanniset Matthmi Evangemi Episitiiiis s. pauii progredimur: harum

rnim elucidationem deinde seeutam credimus •> late sumptum, iti tul menses fttif/uo/ fi/rmlti/nr: nri/ttr nitmiti/a

Empositio

Epi

tola

ad

itotnanos

probabffiter

<

%

implrrc potni expasiiionem EvangeliiJoannis.

sub /;anni 389 autinitium

§

sed

mitteresoletsanctusDoctor^aliquampraB

concionari etc. IJtec ratioplane expositionem Matthceinon fuisse inchoa-

omnibusque

annum

"<
u

a

ethices

Non concionatorem modo,

quomodo hoc decursu tcmporis

annt388 ; at non probat, inchoari non potuisse sub finem illius anni, aut anno 389. Reeensiti enim Bomilias multo plures,

figitur

ad

praacepta. Nusquam Chrysostomufi tanta usus est inventione, facundia, sagacitate ad mores informandos, eliminanda vitia, Chrisfamilias recte componendas, Deinde 2:

contra Judaeos,

lunt ante ultimosmenses

expositionis

possit aut

abaltera fcotis viribus declinetur. Nullus inorbe Christiano liber est tot tantaque ref« rens Chris-

toties potuerit evincitj

quu initium

quod

autad ^Fobamvitampertinereiutalterasuscipiatur

tot alias hisce tribus annis habuit. conciones, vix

nt intelligatur,

U"'thtzum

und»et

exeiven.hr modi, DniverssarugienaiTitiii afferunturel explanantur: nec qmdquan

novem in Principium Actorum etde Mutatione nominum, hensibili',

BomUtanm '"

i

juramcutu,

Eliminatam perpetuis

nant. 376.

i

universam Chjistianae vit»«l Lnatifare Bumii pra se ferunt Ili<- omnes virtutisad)

iem rerumgestarum,autcircaEvangelistarum, eadem ipsanarrantium^dicendiintersevarietatr

in

S

l

,

eontra Judaeos. et in

luouilioncs

it,

'

temagit Chrysostomus. Sicubi enim

aliis bene multis. At in Matthaium concionibus vix semel aut bishanc rem Jeviter tractat; neque ultra jurandi consuetudinem apud illos vigere meminit. Uu-c Montfauconi ratio solum evincere potest, Somilias in Matthceum non esse dictas ante Pascha anni 387. Nam tunc finivii perpetuas

*

,_,,,,._

annis praecedentibus 386, 387,388 Antiochenos juramentis assuetos hac de re perpetuo carpebat et insectabatur, utvideas in Homiliis ad Amiochenos, de Incomprehensibili, liis

rtfti

„,

Bat ratione omnia Sancti Operarejicienturad\

,

ad ordinandam kujus

Operis ehrortotaxim.

/;

m.

Btatttoeum varta recte observare miki videtur Ex Msce aliqua kue transfero. Homili ,. thsaum, inquit, morali omni disciplina

;

Quare

Incas

u

m

esi divisio, sed ea etiam Constantinopolim Chrysostomo. Non poterat igitur de illu dzvisione loqui Sanctus, tamquam de re praterita ct quidem

discedente

sed solum divisionis initium ut vetustum eonsiderare poterat, eaque consideratione tanto mtif/is lacrymas fundere, quanto minus prceterierant mala, nata ex divisione illa vetusta,

,

890, aut artrw

,

eo rejiccrc

needum sublata

vetttsta

m

probttl./t/rr

Antiochenm prcedicationis annos, sicut pleraqui cogeremur in opimone TiUemontiana «3 Mantfauconusin ItefaticneadHomihas

est,

durabat,

finemanm

mm

quinque aut sex annis past martem Evagrii, Preeterea, quando mortuus est Eva-

f/riits,

illnmm pitrm

ul

',»1

fadle

pius etiam temporis hnplere

uuuum

ptjtuit, ita

ptamguesub initium anniS&l tam habemus

indicia temporis, quo dictm sunt ho> A/ dit/tis esse post exposita Evangeiia, conjicioprmoex ^t>/l>>, quisemper magis recedit a methodo concionatoris, magisqueaeceditadstuIlomiliu'.

luminterpretis. Prmterea eonatat,

tomo

ipsoOayso^-

Epistolam primam ad Cormtkios ab eoexpositamcssi^pttsit/utini <„ EvomgeUum utrnmt/it. jam erat eommentatus, r, fjm» ru-i.simite fit, tnnntum Kpisltdtirtim Apo.s/tdi infcr/irrlalitmrm teste,

non fuissc

>mlioti/tim.

nisi

post ejjjositionem

Evangeliorum.

flgitur

'iii

:i'ii

:

DE

192

JOANNE CHBYSOSTOMO

S.

esse

'

de hono pastore, docetque quantis difficultatibus obnoxium rit pastoris officium. Tum auditores

fam ad Romanoi ea omnibus S. Pauli Epistolis primam fuisse,quam ( ommentariis iUustrandam omnino,

eferam ad

i

wmpotfr

cerU

(am

dt*

lamqta

\ntiochfa*

annum

:; '-'i

445 Tillemontius art, L42 dubitat, utrum Antiochim an Coristanlinopolidiclmsintlaicdata Eomilim prout dubitaverat Savilim in Votis f. VIII

Antiochim compostta certa non est, ut

istomi scripta

I

Verum hmcregula tam

fattat, sicut ipse Tillemontius agnoscit.

certitrra

Quare

sunt argumentti, qna> «
Prmfatume ad Eomilias

in

Epistolam

in

adRo-

manos, tom. IX editas, pag. L18. Primo Chrysosl.oinus in Bomilia vuipag. 508 eumdem pastorem sibiet suis auditoribus attribuit, Verba accipe Non omnesvidesintraeosdem parietes, in uno

eodemque siinul

sub eodem pastore,

ecclesiaa septo,...

clamantes, simul dicta audientes?

etc.

Sic

inducit loquenles, quibus discordiam exprobra-

mox ad

auditoreSfCt

hfii,

objectionem re-

iilam

vpondens hwc habet verba Grmca, minus accurate Latine

ioi

r)xbv

,/

-.<)>

data b6t4v

4pO

.'

|*2v

xat

ifffxev,

yip, 3 6pw, tbv

y.si

o:5a

6« unb

Video

€tc.

-<>i\,.vix

enimvero, qusa vidco, scibque nos subeodem tecto esseet pastore. /tu sane loqui poterat Antiochia,

item

ubiFlavianus episcopus eratpastor; non

'onstantinopoli, ubi ipse erat pastor et epi-

t

scopus.

Sectmdo

Homilia xxx, pag.74Zinsinuat, se loqui in eo loco, ubi S. Paulus fuerat. Nam si nos, inquit, post tantum temporis spatiumilloingressi, ubi Paulus manebat, ubi liL46

in

gatuseat, ubi seditel disseruit, quasi alisassumptiserigimnr, etad diei illius recordationem ex iriinsMiilli

imir

Bmc nequaquam Constantinopolitanis congruebant, cum non sciamus, s. Paulum umquam fuisse Byzantii. Namquanipsisremittimur"

loci

itt>

in

etc.

Grmciam aut Macedoniam

ciscebatur aut ex

semper per mare

provitmis

illis

iter

Antiochim frequenter

<.

\siaprofi-

revertebatur,

instituisse legitur.

Verum

dxufuit S. Paulus, itaut Antiochenos apte sicaUoqi ipos e*Chrysostomus. et

tamen ne Antiochenis quidem omnino conneque enim novimus Patdum Antiockim umquam fuisse in / iiitin

fjinii.

illud videiicet, Ubi ligatus est,

vincula conjectum. Quapropter suspicor, vc Grmcam INQq ligatusest, conuptamessejegen-

dumque potius

lta[0q

mat Chrysostomum t

oravil

adpopuktm perpetuo pascendum : neque ignotum erai populo, cujus maxime doctrina pasceretur. Itaqm Virhumilis amovet f/ se laueo electum

dan istam, quam optimis pastoribus attribuerat; cumque non sua auctoritate, sedaliena, officium

magna parte tot annis obivisset nec pastorem clare se dicit, nec negat; sedsolum monet, allegatas pastorum laudessibi nonconvenirr, Multis aliis locis eodom feremodo AnHochice

pastoris pro

locutus

ita

f/ui

tiochim fuit.

tam vicinum,qui

Malim

i

igitur credere,

unam

excidisse

ideoquenecesseestdicamus, i

(

litte-

verba

onstantinopoUtanis ilfa

qumdam aas Bomilia xxix t quidus Qhryw^musvidetttrsepastoribus annumerare, objicitverba

eteoquidemmodo,

inf/uit,

ut

congrver* possint presbutero. At

verba difficulter

egommimeper-

Cum

hebdomadas audio, quando sanctorum martyrum memoriam celebramus, gaudeoetexsulto,

tubafruens

spirituali,

desiderioque ardeo.

cum amicam mihi vocem ausculto; ferequemihi videorillum praesentem ac disserentem conspioere;sed angorac discrucior, quod non omnes tantum virum, utparesset,cognoscant,

etusque adeoquidam ignorent, ut nec numerum quidem Epistolarumejussciantllludverononhinceve""' luoddiscerenon valeant, sed quod nolint cum sancto viro frequenter versari. Neque enim nos, quea scimus, si qua tamenscimus, e\ m ffe nn ac-nmonia novimus: sed quod ejus scrinta

assidue

tractemus,

l^

illumque affectu

maximo

imu.r-Namquiamant,amatorumacta

aluomnes norunt,

cationem

teortine

utpote qui de

f^

Moyse

L77^

nt

*J

7:'

:y

HomiUas

t«

'

; magts quam

Matthmus, aliique Evangelistte

"7" U

iis

Epistoiarum S. Pauli, prmsertim Epistolarum'

^ltm.AcceditiniUumprimmHomilimpag utn Sanctus inauiri/ ,„. d».l„ mquirtt, cur Paulus

/"'« Bptstofa

u; Contra aUegata argvmenta Tiilemontius

:

Commentariossic Epistolarum S. Pauli le-

gulas

Antiochim per-

Chrysostomum.

125

sita

in hosce

ctionem frequenter, ac saepe terquaterve persin-

dis nobiiitatus

ram evoce Grmca. Quidquidsit, aUegata non fuerunt profata coram

prmfationem suam

orditurpag.

guia Antiocheni

loqui,

apud

449 Porro Epistolam ad Romanos non modo Epistola ilia Antiochiw expositam esse, sedetiam antereliquas ante reliqvas Paxdi Epistolas, conjicio ex verbis Chrysostomi, videtuv expo-

nam smpe apudAn-

.

de quibus aliqua videri possunt

rst,

Montfauconum.

adire poterant locum aUquem, in quo Pauhis fuerat vtnctus. At nuiium invenio locum \n-

Vilfa

qualis

'

s

ifl

sit,

qualis Moyses. Ilos

nus pro certo haberet, Bomilias in Epistolam ad Romanos Antiochim dictas esse. 448 At inanis mihi videtur iste scrupulus : nonostendunt iioin pastor revera erat Chrysostomns, eumquc af VP S0 .'"'" haud dubiepropastore kabebatpopulus Antioche- Episcopo illa fuisse dicta. nus, quem quinque aut sex annis doctrina sua egregie paverat, dum ita loquebatur. Agnoscebat guidem sanctus Doctor tlavianum ut episcopum, pastorcm, ct patrem : sed non ignorabat, se aO

tiochenos oravit Apostolus. Montfancomts existi-

manHo Soncti vnbn

si

ratiora

assignavit Tillemoniius,et adhibuit Montfauconus

'

quis talis

similibus;

erat, qualis Petrus,

enim subdito pro parte pastoris numerari, dorni, inamicos, in domesticos, in uxorem, in filios. Bac verba THlemonHum impediverunt, quo mi-

non

ontcnditw.

sed

nostri

Paulus

itaque imitemur et pnciecti et subditi. Licet

asserit.

uliquotindiciii

sunt de optimis pastoribus, nonde meipso, et de

/>fif/. j:.>.

Vterquetamen ineam propendet sententiam, ut Antiochm kabitas credat, secundum regulam criticam Photii, qui elegantiora etaccu-

B

aUoquitur his verbis: Proptereavos,laborem cognoscentes, cooperamini precibus, sollicitudiiio, alacritate, amicit.ia. ut nos vestra gloriatio, et vos nostra sitis. Et mox : Ha?c porro a me dicta

Itaque ordo, quemhactenus concinnavi, ut hujm Epistolm exposiiumem

epit.

u

exigit

D

non potuerit Chrysostomus,

ad quem Flavianus episcopus omnem fere docendi populi uram transtulerat. Loquitur ibi Sanctus

BomiUasin

ostendam, Antiocium scriptas Epislolam ad Romanos, rum Constantinopoli. EpistoTertio Chrysostomua ipsi mihi perswdel,

S.

EP. ET DOCT.

spicio, rur sic loqui

E,fi„fjriio,u,„. Srriuul" ii,f/u,iimlis idoneiS „»>>

fcUCTORE .!

;

nomen

adBebrmos: Ufaenim nquisitfaad

^Por^sedZT^

«™*w.*~Mmmlw7£ * Chrysostomo in

mchoatam

fuis^.

Bpistofam adRomanos. •150

Bomilias

DIE DECIMA QUARTA SEPTEMBRIS.

A per Homi/ias 32,

mirs

jam ohm

iati-

datas.

450 Bomilias illas, mtmero frigmta et duas, prmter prcefationem, qum aul pars primm Bomitiw videtur esse, aut brevis Bomilia alia, maxtmi semper fecerunt tam tmtiqui quam neoterici.

Montfauconus illasnumerat inter elegantiores et praestantissimas Chrysostomi conciones, adducitque hunc in finem sequentia S. Isidori Pelusiotm verba

lib.

maxime

V

xxxn

Epist.

In Commentario

:

Romanos

Epistolam ad

in

sagacissimi Joannissapientise thesauri deprehenduntur.Puto enim (ac ne qnis me ad gratiam loqui existimet)

divinus Paulus, Attica asus lingaa, semetipsum interpretatus fuisset, non alio modo expo-

si

siturum

fuisse

Vir. Ita

nempe

quam memoratus conspicuus

,

verborum proprietate ejus interpretatio ornatur. Porro cum Julianus Pelagianus contra S. Augustiman objecissct auctoritatem S. Chrysostomi ad negandum peccatum originale, S. Augustinus longe rectius elegantia,

sensti,

et

adducit ejusdem Sancti verba ex Eomilia x ad peccatum originale asserendum, nec\sine insigni elogio

Chrysostomi. Verum quia alios quoque Sancti nostri locos laudat Augustinus, mensque Chrysostomi dc peccato originali clara est, videri interim potest Montfauconus, et Augmtinussuo

B

Joco uberius laudandus,qui

Julianum cap. Antiochiceitem ez-posita utra-

que Epistola

ad

Corinthios:

hmchabet

lib.l

;ctor.

,.

i

i

,

svnt, erat

denariorum quinquaginta millium.ift vero dici videtur, tot libros esse combustos. In tertio,quodnarratur Act.xvm t qu revera contigit, perperam diciti .

/

ntfus

Gallione proconsule verberatus, cum tus sit Sosthenes prmceps Synagoga.

sostomi esse

ibi verbei •-

Bac Chry-

nequaquam crediderim.

[53 Montfauconus quidem § non audet hos eiroresChr) ostomo plane abjudicare, cum aon infrequenter, inquit, memoria labatur^ etalium pro alio Scripturse hbrum commemoret. At non invenio, id recte probatum, sed nimis fac sertum ct sine ;//<<> fundamento. Certe quodibi l

mus

loquitur de serwjowe,

quem Paulm habuil

vobis et universo gregi P/i/th/m verba fecisse -

etc.

v. 28,

dicitque

MiX7]o(oiv «peo6»|Tipots

Verum non video , hac misit quidem Paulus

solos allocutus est Ephesios,

non fuisse* quando Bomiliam illam habuit. Ostendit nimirum, sepulcra sanctorum Christiservorum majori iu honore haberi, quam regum et imperatorum atque ita pergit pag. 625 Atqiie id non Romse solum fieri quispiam viderit, sed etiam Constaritinopoli. Nam et hic quoque Constantinum Magnum filius itademum ingenti ho-

imo

utjam

Ephesum,

Nam

ut Ephesii venirent

Miletum

non

at

:

sed etiam Milesios,

verisimiliter longe plures concioni aderant

Milesii

quam

Ephesii

eaput Ioniat

civitasi et

Miletus enim cktra

:

t

teste

ei

at

Plinio lib.V cap.xxrx.

Paulus igitur non minus loquebatur Milesiisquam Ephesiis, ordiensque sermonem non dirigit ad

snhs EphesioS, sed ad omnes Asianos preesentes, dicens v.18 Vos scitis, a prima die, qua in:

gressus

sniti

itirmorifi'

iu

ifipsit

Asiam jiusuit

etc. f

Milesios igitur non

lirysostomu

concio Mileti habita esset, ideoque

i,

quod

ted

maxim

veri

i

Montfauco-

similiter pars concionis fuissent Milesii.Hcecpau-

nus in Prcefatione tom. Xpag. 7. Restat igitur, utdicamus utramque ad Corinthios Epistolam Antiochics expositam esse. Verisimile quoque est, harum interpretationem esse secutampost expositam Epistolam ad Romanos circa annum 392. /// priorem adCorinthios Bomilias habemus quadraginta et quatuor cum brevi prmfatione, qum pars videtur Bomilimi in Secundam Bomilias

uv quis temere in citandis sacris Scripturis Chrysostomum, aut relatos mox errores eidem facile attribuat.

1

13,64

;

-

ele-

accurationem ab eruditis multum merito. Bomilias tamen in priorem Epistolam ab aliquibus prmferri , testatur iu Prmfatione Montfauconus. At prmfatiimcu-

gantiam

et

laudatur

,

lam

iis

et

Boc certum

est,

in

revocat

indignam pronun-

Tillemontius, et Chrysostomo tiat.

dubium

Bomiliis prcepositam in

paucis prmfatiunculm

versibus tres legi errores, eosquecontrarios sacrm Scripturoi. Verba hcec sunt : In hac quoque

(de Corintho agitur) daamon daei

adjurantes

,

gravia ab

quidam

item

hac magicos combusserunt, in

ginta

raillia

:

iu

hac

quem

et

visa

demum

facUe enimvero

Ju-

sunl

passi

poanitentia ducti

sule in tribunali sedente, est, Xoit

exiii. iilo

cis,

accuset

151 Attamen nolim totum illum prologum Ohrysostoiuo adjudicare : cum, quia exceptoillo loco, prologus tam apte concinnai esl inquit Montfauconus, utmihiipse Chrysostomus loqui \

ideatur

milia

includit.

Utriusque Epistolce interpretatio ob

152

\

quarumprima prasfationem

:

libros

;

tum quia ante

prcefatus

est

aiias Pauii Epistolas si

Sanctus.

Quare

ntspicor,

ineptam esse cujusdam additionem, initio forte ad marginem swiptam, ac deinde fn textw sertam. Certe, silocus

ille

rescindatur, qui nihii

prorsus facit adpropositumt aptissimecohwrebunt cetera.

Accipe,

lector t

antecedentia

et

conse

quentia % ut id perspicias. Multa autem iu hac urbe passus est Paulus, et Christus in illa appapens

*'i.

dixit

:

"

X'' fcaceas; sed

loquere

:

quia

.,. multus est mihi populus in liac «'i\ mansit ibi duos annos.... Videns ergo dial civitatem magnam et populosam, veritatem aci)

cepisse ete.

i

Omnia

sequentia <<

recte

congn

antecedentibus.

sunt quinqua-

Gallione proeon-

Paulus verberatus

m&derimjimc

tomi,

Act.w, Attendite

Constantinopoli,ut satisaperte insinuet,se ibidem

fuisset prmsens,

110'.

argumentttm, nihil omnino probat. Ait in Commentario Epistolat ad Galatastom. X pag. 660 memorim lapsu Milesios poswissepro Ephesiis. In locoallegato Chrysosto-

opi/s esse correctione.

illic

tUT,

l>

Chrysostomum

primum appellati sunt Chrystiani. In Bom. xxvi ad Secundam ita loquitur Chrv.susti.iaus de

.*

|

tione

affert

Miletum evocaverat.

Et hsec Antiochiae, ubi

7«t iu

'

hendens, ita loqititur

;

S.

.1.

p>

Milesiorum presbyteris aut , senioribus. Idvero ibi in Annotatis corrigit. dicens : Ephesiorum seniores alloquebatur, quos

triginta,

:

m

:

dm

Utramquead Corinthios Epistolam Antioetiam exposuit Chysostomus. De prima id ipsetestatw in Homilia xxr, apud Montfauconum tom. X pag. 188, ubiduritiam aliquorum repre451

choB

observarunt Tillemontius art.

verum errores.

Chrysostomi

cap. xix constat,

Ephesi contigisse, non Corinthi, et paululum diverso. JudaH enim Uli, Scenae principissacerdotum septem filii, quidmmonem ad.,-..„.. jurabant, non leguntur rf f excepti ab homine, in quo erat daemonium pessimum. Deinde pretium Ubrorum, qui combusti

Mileti

cutus esset Sanctus,si

tiim laudata

Apostohrum

facta

contra

noreseaffecturumexistimavit,sieuminpiscatoris vestibulo conderet.iVon ita deConstantinopolilo-

pOSiHo mul-

sacris Litteris esse

i//

Actis

vi.

;

utrivsqm

simi

versatte-

§

XXX.

sed

'

iiint-iiin.

otatoris.

F

)

DE

v.n

s

k.ANNE CHRYSOSTOMO

.

aut

m .1

b

ro

EP- ET DOOT. una ex

certe

qum de Mutatione nominum

Us,

ihidern seqnuntur.

cMm

XXX. Sanctus item Antio§ ad scribif in epistolam

ad

ad

Galatas,

Ephesios,

esse

scriptum

enim exponendi methodo

intiochim

expositas

longe accuconus in Prmfatione, Chrysostomus quam explicat, et explorat ratiusApostoli dicta

a Chry-

iilll

"""'

ftgendw,

mceos nonsemel egregie

uti et librum ibidem illustratas existimo, parte. T««ex magna aut Vsalmorum, aut totum

!„„

ta

est

impleret

si

,

tota

Psalmorum

ad

:

noti-

illis occuparese tiam nostram pervenisset. Quare ad quem oranno 393, ab tomus potuitChYyto expositio trium priorum Pauli ,,/,., perducit

,

« t exponeret nominalim iUa Pauliverba Gal. n, 11,

Epistolarum, usqueadfinemfereannmi.quantranslaium videbimus Constantinopolim do quatuor aut quinPotuit, inquam, iis occupare se docuit Antiochequibus que annis posterioribus, prmsertim cum et alias subinde Bomilias nos,

huiccontihttminterpretaHoniintegrorumlibrorum verisimiliter interposuerit,

licet

majori

illm

ea

multum parte exciderint. Jam vero, quantumvis potui, investigaverim, nullo tamen modo reperwe exEpistolas Chrysostomus reliquas ordine quo

rit.

morum

\ ihilo magis invenio, an expositio Psatr elaborasit postremum Opus Antiochia

tum. Quare saiis mihi erit, si ostendere potuero, aumnamadhuc habeamus Antiochim scripta^et in Pauli i'i>i*tulis sequar ordinem, quo editm ompoiiUu Lntiloi

Ma

Commentoriw

m

EpMolam

ad Qalatas.

Cum autem

primus occurrit prmclai us Commentariusin EpistolamadGalatasjmpressus tom. \ pag. 657. Eic Commentarius in EomiHas divisus non est, indeque suspicio oriri potest, non esse dictum adpopulum, sed autpopuloprafh,r

\.y,

ordine

aut

tecium,

editum,

ut

tegeretur

;

cum

omnia qum Sanctus innovum Testamentum

Antiochiam, in faciem Grmce reprehensus sibilis (

iii

,

et

<

est,

aliis Apostolis,

auditores itaaUoquitur:Fovtdasas

inhiantes avetis

non

ln

>«.*

ab

initio audire,

eum cum duodecim

Apostolia

cur tandem vocaverit.

erum ne ego digressua ab eo, quod magis urget, prolixiorem faciam sermonem, oro caritatem vestram, ne omnia <'\ me velitis discere, \

Deum ofa Quamquam el nos aumus Loquutij cum de mu-

sed bs v>i.i> etiam ip^is inquiratis,

i

Eamdem

:

imo llla quippe certamen excepit, illa pugnam veronon pugnam, sed quae videbatur essepu:

gna, cseterum pace quavis utilior

onim

membra

ita

Non

exstit.it.

nostra nervorum amplexibus

inter se junguntur,

ut Apostoli caritatis erant

inter se vinculis copulati. Ihec clare ostendunt, es&e

dictam Antiochim t ubi rcs contigit.

159 Insinuant etiam in tota

opinionem Chrysostomij

Bomilia muttis expositam ac egregie pro~

verisiiniHter

prfori&u* an-

nimirum omnia facta essc, collata opera Petrum et Paulum t ut Judaizantes cor-

fj«t««i,

iuter

rigerentur. lllud «>iror,cur editor verba Apostoli,

tv.itimi

erto qutdem Antiochicv, ubi movens i, 673 pag. in cap. Etenim exaratus (fucEStionem, Pauhis «>>n sil vocatus cum

existimo

erat.

etin laudem urbisvestrEecedunt, quae dicentur.

de quibus

prmlectum, aut concionanlis more pronuntiatum

E

Grmce Petrus quia reprehen-

,

edir

BomiliOS sint t/insa. ,\tt«iuvu totuin /stinu in ecclesia aut populo

Antiodhve

tractat

alia

Commentarium perpartes

)

(

latn

Chrysostomus in Commentario paulo brevius. At nidlum invemo indiciumtemporis, qito dicta est Eomilia illa particuiaris nisiquod fuerit habita t quando locus illelectus eratin ecclesia. Certum tamen cst , Antiochim habitam esse, cum Sanctus dtcat pag. 3Jj4 Sed

materiam

agitur

Grmcum

t

t!it,

venisset Cephas ei restiti,

Bomiliam

ntnt, .

necnonMar-

refellit,

c ionistasetManicha30s.ContraAntiochenosmuIr rlamat, qui Judaicos ritus sectabantur etc. Iloinil. alia ad 158 Porro in laudatam ad Galatas Epistolam inhanc BpistoChrysostomus composuit tiomiliam et aliam

icriptorum moles, ut tres facile tomos expositio

Homiliis et Commentariis, Ano-

in multis aiiis

vidimus, sex

alias

mU

sed ab editore

;

minime necessariam. Quidquid divisumem Commentario, inquit Montfausit, In hoc certe «t

.. rmtertresS.PauliEpistolas, quas

fimnjtK

sum immiseet prm-

m mentersusm'cor,CommentariumhuncinHomiltas sublatam

monem.

aostomo

in ceteris

utttur,

Epistolis: interpretationi verc varxos hmcepta moralia, ac dissertaiionescontra Quare veheBomiliis. solet facere ut reticos,

revera fuisse divisum

P

i:^emlocovmst-

f>

".-r"

m mque ac aliascoram populoezposutsse:eadem qua

ad

probabiliter etiamad Phile-

liqum Ai»

JW

ad Gal* miilimumfit,Chrymtx>m*m Eptstolam

ad Philippenses; utramque Timotheum, ad Titum, et

i

isqwvidstm

utnecesse non stt.alta himc inft-

i,«i«t«s, it« <

chiae

,

—

----- _ Antioest indicuim, advmhim Commentanum n Eptstolam

457 Boc igitur certum

S.

,

,

partim dederit secundiem partim secundum vulgatam

cum Grcece habeatur reprehensus elPetrus, Latine reprehensibilis et Cephas ipse Latine dicit Petrusj et quia re-

editionem Latinam. Elenim

F

;

prehensibilis erat,

vr\nr\wu^

cum Grmce habcatur

:

qms.

n\\t.Atint<-/lif/ercf)Oterat,7nultossi}ie

t

culpa cssr reprehensos ;ideoqueverba Grmcastricte vraut crponcnda Latine, nc lectionem Chrysostcini mutaret. solet,

Gertet

dum

hic scrupidosius,

quam

vocem ex Latina vulgata mutuatus

obscuriorem

cst<

Latinis auribus reddidit orationem

Chrysostomi, etiam

in

CommentarioEpistotmad Homiliam

Galatas. Ceterum suspicor, laudatam a Chrysostomo dktam in prioribus

prmdicationis

crantea, u1 vobia patefaciat.

sitm auuis.

super hac re alias

Pauli nomine apud voa dissereremus, causamque redderemus,ob quam Deus prius dictum

160 EpistoUx ad Ephesios Uomiliis viginti et Epistola ad quatuor Antiochim etiam exposita est, ut rectc fyhesios A " ti JC,ti "' ostendit TiUemontiusart. l44etNota 113; quem

Saulmn, Paulum appeliarit. Quea si vobis b meex eo libro hssG omnia comoria exciderunl

seqttitw Montfauconus in Prcefatione tom. XI, ubt Homilim ilfo> stmt imprasse,

.

gnoscetis.

Bmcsonesunt

loquentis

od popuhtm

Antiockenum : nom BomUia, qua assignatur, videtur esst prima de dftttatione nominum, dicta Antiochim anno 388j et impressa tom. III, pag, 98,

<

Ratiopracipua gua suo fiucm Chrysostoums graviter per&rat comra schisma quo , dimsaerat ecctesia Antiochena, et de quo jam varia diximus. Attamen nequeo assentiri conjec-

pctitur ex

HumiUu

xi.

iVj

tura-

ex!' ositai

DIE DECIM.V QIJARTA SEPTEMBRIS. TiUemonHi, existimantis partiEustathianm superftasseepiscopum,quemsusm'caturEvagriwn mino 392 defunctum, quando Ua cantra iUud

anno audiamus insignemChvyzosbomi zelumad abolendum schisma Antiochenum es Bomiliam moa laudata, in quapag. BB adamtulos ntos ita /ot/uit/tr: Naui si aos vis alcisci, ego tibi d< itum, quo absque damno tuo ulcisci, imo non absque damno, sed cum minori saltem

titra?

quando Chrysostomus

videntur episcopo caruisse,

atque

:

opinor, est ca/tsa, cur

ea,

damno

tam gravibus oerbis illorum causa improbeiur. Ideohsec dicimus, inquit p
quis alicui regi subjectus, ad alium quidem non sed defecerit, neque se alicni regi dcdiderit

463 Sed vis mo alcisci, ad me asque consiste. divistom m Cur pro me Christam alcisceris?... Hoc est exehena owrfttrema; insanise. Nonper ironiam dico, quod sum


tis eccfcsiasticis fttissr

quam Eustathianicare-

ifil

Boc etiam

affectus.

cam

de person/s schismati

ex

Ex iis enim qui haec eas terrete. Et pag. 89 Caciunt in Ecclesiam, alii quidem aut numquam accedunt, aut semel in anno, et tunc temere, et

sed quoniam qui est affectus injuria, quando rogat pro eo, qui fecit injuriam, magnam habet

:

,

autem aon possim ego, alios Sanqua?rerem et ro^arcm ot hoc efflcerent. Nunc autem quem rogabimus, Deo a nobis affecto contumelia? Mirabitur cequus lector insiflduciam... Si

<'ti»>

sunt, r/ua> de

ponantur, qui sedes praeter leges ascenderunt. Hccc insinuant, phtres fuisse doctores EustatMa-

quamitem

:

:

csf historim

idqae conforme

nam

Ulix

s

10-1

aliaOCCa-

,

quae mihi cerla videtur, petitur Homilia xvpag. 319, itbi Chrysostomus loquitur de aliquotimperatomm deftmctorum miseriis, de vivente autem, qui erai Theodosius Magnus, ita prosequitur : Alter vero, qui nunc rerum potitur, nonne, ex quo diadema gestat, perpetuo

:

<

vcrsatur in laboribas,

moeroribus,

in

i

in periculis, in molestiis,

calamitatibus ,

in

iiisidiis!'

tnagistratue, nec dataauctoritas.Gonsiliariorum

in

admonentium locum tenemus.Consiliarius

fa-

optime eongruxmt Theodosio, qui si/tt/a/i^ fcre iitinis ad bellum profectus est, plurimisque adfuit prmHiS) partim contra barbaros imperium

presbuterum tunr

invadentes, partim contra tyrannos, Maximum rt Eugenium. Doiores idem >•( calamitates exper-

dimittit,

auditori, sed in ejus potestate cienda eligat, quae dicta sunt. hisrr

162 E.r

fuisse

rrrtmii

rst

.

Chrysostomum. Eadem verisimilUme

iusi-

nuant, episcopo tuncprivatos fiasse Eustathianos; post mortem Evaet eonsequenler dicta ea esse

nos.

grii circa

annum

f/anf,
de

393.

bettis

Bvic epochee

satis

concor-

calamitatibus referuntur

et

anuo 392 OCCiSUS CSt YalentiniamMimperatorjndequ&ortumestbellum

Kt/h [iuriu Itotniliu: VI

,"

i/ain

gravissmum inter Theodosium imperatorem et Eugenium iyranmm anno 894 ftnitum, occtso eonEvgenio. Barbari quaque anno 391 et 392 ut rrfert ipse TiUe-

tn> imprri/mt bri/a c/rssrrutif montius, qui ob bella et terrm '.

ratos

motus ibi memo-

ad annum 895 Homilias

mspieatur. Vervm, quidquid

tft

Iltri

dicit,

ul.

illas differenda*

de \mo aul aMero

PWI^apm«i

Montfauconus contrariasn sententiam

tentice mece,

doctrraee verbi imperamus non est autem nobis mandatus

quaiaseprocedunt, non necessitatem afferens

Epfetofa ad

in Prcefationetom.lLl pag. 188, ubi in hanc Epistolam Homilias quindecim exaratas, et prcefattonem Chrysostomi satis proiixam, ut credatur alia brevis Homflia. Katiosen-

,

:

illis

sit

(frt/it

elesium. Apcrtissime id dicit pag. 87 his verbfs : Nmi dominamur vestiw fidei o dilecti, nec

sumus

se
,

amplexus

regeadi munus, colligere debet, Chrysostamum f/r sr, tuttc fuissr cpiscopum. \a//i ita loquitur qaia simul cum Flaviano regebat etdocebat ec-

riraefecti

;

Transeo ad Epistolam ad Philippenses Antiochia* a Chrysostomo expositan

credOj licet

divi-

COpO Kustathiani uliqui sc/iisma continuarunt. At nullits ex illis rert/is, Parati snmus cedere

haec

hahet Oprrc

sione dabimus.

post mortcm Evagrii diu sine epfs-

dbmini more

MagiS etiam inirahi/ia amore vinculorum S. Pau/i in eo-

tjur/u Saticti charitafrm.

suspicainini (non fuisse videlicet le-

dem

sionis

Eustathia

,

sumus cedere regendi munus, cui yoletis modo una sit Ecclesia. Si autem legitime creati sumus, persuadete, ut de-

norum

tra

E

injuria et contu-

Deum

rogarem, et vestra peccata dimitteret non
;

declamet con-

nihiHetnnlliusBsstimationis

autem ego

melia affectus

:

:

gitime consHlutos) parati

zelo

hominem

hfec pati. Alioquin

:

,

Sanctus

ea, quaa

nihil osset

Dicite quotquot

ar/r/ietis.

serio agere, hi sunt, qui sunt auctores hujus calamitatis... Ea res est adulterium... Si haec ergo

um

etiraminnos immitterepotius, nunc audent, facere. Si lioc fleret,

injuria accuser,

sed ipse quoque temere et leviter disserentes, et de nihilo nugantes. Alii autem qui videntur

magno

Vellemunumquemque eorum,qaivobis-

el aobis malevoetpropterhunc suum animidolorem seipsos

quam

quce subjungit

iis,

quomodocumque. Aliiautemfrequentiusquidem,

>

etsum

adestis nam magna ex parte hoc est delietum absentibus narrate hoc exemplum mulierum

de nobis vos

|

la3dunt,etaliovadunt,nobisinipsafacie plagasinfligere, et nudatos ftagri csedere, rivejure,sive

Eustathiantr par-

:

bant rpiscopo,

.

aos alceratosantanimo,

iu

lunt,

(Hvisos.

colligitur

.

nwntes.

dictarus, aeqae temere, sed ita ut sentio

,

$ub a/it/uot presbijteris

corpus, ot nnus spiritus. .

.

idetur, post-

impinge,

uon contremiscisl EcclesiaestDomuspatei

unum

acceptam et detentam purpuram a fibula totam demiserit, et in multa fragmenta disruperit. an minus punietur, quam qui ad alterum detecerunt ? Bcec satis c/are videntur insinuare, nuffum fuissc episcopum illis qui nolebant eo tempore cum Flaviano rpisropo eommunicare, sed

i

mmi

ct p|:i^ ;l3 inflige...

el

illius

B

Golapbos

occurnns

etprotestor, Ecclesiam scindere noit minus esse malum, quam incidere in hseresim. Dic mihi, si

.

quidem, ut

alcisci.

in publico

3

J

Horrescis haec audiens, horrescis, si dixero, Colaplios tnilii impinge: ot Dominum tuum discerpis, ncc horrescis ? Mcmbra Domini dilac

,

1

possis

conspue

:

1

kth

s

sehisma perorabat Sanetus. Contra Eustathiani Ula disseruit

495

,

rst, t/utti Gratianwn occisum inteltexit,postea Valentinianum II Italia pulsum, atqueeumdem post aliquot annos eircumventum et occisum, et Antiochenorum rebellio tftiiii ain/icit indignam

tus

acpostea Thessalonicensium,utmittam alia minora. Arcadius vero, cuzallegala verba improbabititer attribuit Montfauconus, juvenis erat, et per legatospauca tantumbeUagessit, ita utde sir loqiti n"i/ /WMe*Chrysostomus. Prcelereaordo itr/ti,

Theodosium claredesumat. Nam ubitacitis nominibus de aUis pauca dixerat, 'alentem ejm ipse

1

i/ttr

ntccessorem, qui Theodosius

est,

itainsinuat:

quidem Eorum (nempe Patowj comhustusest... Alter vero, qui vero,

qui

successerunt,

alter

iuinc

F

:

DE

Theo-

m

rORE

|

J.

S.

loquitur de nunc rerura potitur ctc. Itaque estmenseJa> mortum .Theodosim d

Quapropterexistimo,Epistolam nuario anni 395. post prmdtctam adPhilippenses expo itam ei •

ad Epkesio jtemAnMochta ita.

sententia allegat

Quodpro sua

165

Montfau-

diffieultatem habere con us,nullam mihi videtur a mmere Chrysostomum Ait confra nostram. mquit, onam episcopi in Eomilia xi,ubi Dle, .

pei

«de-

populum judes

e)

Pater ibipag. 272 dieit: Sedquid agam? nonloguitw ufjiwferChrysostomus,

../

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

aum. Verum

dicteriapopuli

de-

sic

ted contra obtrectationes et prudenter, noll fendit sacerdotes, ut addat

ubi quawit cur Suadet hac brevissima prcefatio, Epistolam scripserit secundam ad Timotheum de priore sic meminit, ut etiam de t

Paulus,

ximinibus liberare, si d edpopuli non essejudicium ferredesacerdotipopulum alloquitur, bus. Vbi verosepatremdicit vero non sacerdotes, utin tota Homilia. Patrem frequenter sedalias non i" kac lantum Homilia, utsuum erga je Antiochicevocavit Chrysostomus, popidum declararet amorem, Audi igitur, qua

et

Porro in prcefatione adprimam. me movet, cur potiusAntiockxm quam

theum docuerat et alia ratio

credam Constantinopoli utramque cxpositam anprmdicationis Antiochence video enim ultimis defuisse temnec potuisse, exponi facile nis hasce concionaretur pus mfficiens, cum perpetuo ibi mulUs alhs vero ostomus Constantinopoli per occupatus erat Sanctus, ut patebit :

negotiis

rsum, ubi recensebimus gesta SanctiCon-

stantinopolitana.

occasione se patrem

hacdubitationereHnquere,nullamqueaffi sed hanc avobis pcellMi e :plicationem

i,i

q

Oportebat, inquit, vos

Uffi

,,

Chrysostomus , ut ostendit 144, et Montfauconus in Prm-

miliis sex exposuit

;

non erudimur. Erat igitur agam ? Pater

pcena repetenda. Sed quid

sum. Multa etiam ultra, quam oportet, traqw ad Timotheum

wpotita

filiisgra-

dixerisj qui uua

cum

Sabbata servant

;

ratio

in

posteriorem decem. Prima

Montfauconi in praefatione tom. XI

p. 54B

monackorum: nam eoe frenon item Constantinopolitanis. Videri potest Homi\i\ in Priorem, in qua monachi prolixe lau<•,!

petitur

laudatione

de iis, quiad consecvata illa Daphnem, inquam, atque in

dij.is.set,

cum

etsi

Chrysostomus episcopos, innumeris

expositos, atque

quis ex subditis taiis uk-isci

intulerit,

terno animo procul est stiani

ferre,

donec

;

ille

tores,

>tt

invisant

eos

:

Perge ad Sanctorum

tabernacula, inquit, pag. 629,

ccelum,

ita licet

quasi a terra

ad monasterium sancti

iu

con-

viri

Media fere pars hujtts Homilim de monachis est, eorumque mores egregie describun* fugere

etc.

vitam monachorum prope [titiochiam tempore Chrysostomi dcgentium de-

fur. Tillemontius ipse,

scribens art.fi

Homiliam,

ei

7,frequenter laudat

memoratam

tuncnon dubitaverit, quin diota sif \utimii'ur. At HujttS judir/i ObUtUS ridetur, quando art. Savilio utcumque acquiescit, has Homilias Constantinopolun amandanti,ob rationem inferius refutandam ipsiqw Tilletnontio nonprobatam. AJiud argumentum inde m miir, ait MontfauconuSt quod Licet in hi conciode episcoporum officio passim agatur, quia theum episcopi rnunere lungentem Paulus T ita nf

I

1

1

,

i

ulloquens, quid exercere episcopus, quid vitare debeat, perpetuo decantat ; nilii] tamen iunuit niliil m tanto concionum decursu vel carptim tangit, quo possimus vel su;;. illuin tunc episcopum fuisse. Quod ta-

Chrysostomus',

CoramentaniSj ubi par occas

Sic

:

mceroresque

id

enim a pa-

sed necesse est mole-

ad sanam

mentem

re-

ct

post multakabet, ubi

dc soto toquitur episcopo. Lotiuitur

icjitur dc sc quoque, non guia cpisn/jjus crat ;sed quia iisdem expositus erat obtrectationibus, codemc/ue prmditus animo patemo, ut ulciscinollet. Quaremodus iilc

ex

loquendinonfacitrem dubiam, certumque est argumento, Antiochice compositas esse

u/tatti

prcedictas Homilias.

Magis obscurum

169

estt

quo

loco Chrysosto-

mus Romilias illas tres composuerit, quas habcmus in Epistolam ad Pkilemonem apud Montfauconum tom. XI pag. 772. Diligens sane est minimm hujus Epistolce expositio. At fatetur laudatus editor, nullam sibi occurrere loci aut temporis notam. Ego vero vel hac ipsa de causa

magis credo, Antiockiee expositam esse memoratam Epistolam, cum quia in Operibus Constantinopolitanis smpe aliguid insinuatur de episcopali dignitateaut

de aula imperatoria, tum quia tempus faciliusvidetur inveniri Antiochiee quam ConstantmopoU. leves heesunt ratiohes, ideoque nerta.SaviliusinNotisadGhTy&ostQinum pag. 255 laudat Pkotii verba, dicentisex ( ommentariis Cbrysostomi in EpistolasS. Pauli leeuraUores sunt t esse Antiockice composuos minus vero diligenter, elucubratos

M

'

nirii in aliis

:

Videtur hic vjiiscopU adnumerare se

Chrysostomus. At anic

vicibus invitantur audi-

utitur verbis

atque ex crimina-

non audemus

/ii

et repetitis

iis

sit,

tinnihus hujusmodi labores uobis

ducatur.

dantur, imo

nominata longo

loca

i

ibi

quentes sunt in Bomiliis Antiockenis,

lia

iis

(Judais) jejunant, qui

nimis intervallo ab ea urbe distarent. Scrupulum tamen movet Montfauconus ex Jlomi/ia />. 785. dicteriis

milias octodecim,

illis

Genti
:

nopoli ea non

utramque Epistolam ad Timotheum commentatus est, quantum existimo niin Montfaucono. ln priorem habet Hoin

et

Matronje dictam, in locum illum Saturni appellatum ? Haic Antiockice dici poterant, ubi judaizantes frequenter perstringit. at Constantiet oujus suburbium erat Daphne

tificantur patre \etc. nifi

'

"

i

;

liabebaturj saepe fecit.

vuUtw cAte,

l/i(io-

io:

//
rationes

adprimam

esse,

fere

tantum Epi-

stolam pertinent

: neque enim in Homiliis ad secundam de monackts agitur aui de officio epi-

Attamm Htam primam,

scopi.

dubitare nequeo, quin post expostatim ad seeundam p\

Tititm

speluneam

Defendit

Antiochiee etiam

Judeeomm

ubi adheerentes superstitiosis

lium ritibus perstringit kis verbis: Quid

Cilicise,

divinis legibus

ih Epislohi ad

Homilias. Res clara

Propterea inaliorum peccatis acerbiinquisitore

a vobis

Iloc ccitvw est

tom. XI pag. 72s. ubi hasce dedit est ex Homilia iii pag. 746,

fatione sua

loca perguntj in

m ne cogitamus quidem, sumus, de nosti quoniam Scripturas non tenemus, quoniam in

i

Tillemontius art.

nara e ig ere p ro a, qua in Scripturis uti lini, negligentia. Inde enim omnia haec existunt. ,

item Antiochim Ho-

ad Titum

(68 Epistolam

f

dicat.

D

Nimirum neccsse priore Epistola significavit adTtmospectantia non erat multa prcefari,quia

...

qui excedunt,

:

qutexaraHsmtConstantinopoU. Hoc autem b Saviliusesttquandononinvenitar-

gumentacertiora^

et sic Homilias m Epistotas ad ad PhiUppenses, ulramque ad Timotheum, ct adPMkmonem annumerat Constanti nopotuanis. Verxtm dtud rritcrium adeomihiin-

Ephestos,

certum

de Epistvlu

Philemonem verisimile,

F

'td

.

DIE DECIMA QTJARTA SEPTEMBRIS certum

ct falla.r

nendum

apparet, ut prorstis ab eo absticensuerim. Cum enim Pholius nuttibi

quamam ex Epistolis S. Paulisint pra magis accurate elucidatce, scire non possumus, an fudicium Saviiiicum Pkotiijudia edicat,

ceteris

lif/ui.itih

Siirilius gi

(i-

ns aliqua

Opera ConsUmtinopoli,

de rebus consentiat. 470 Merito etiam dubitamus, an Photius ipse, utpote plus quam quatuor seculis Chrysostomo posterior, recte noverit distinguere inter Opera ipsius Antiochena et Constantinopolitana.

Ralio

Photii

quod Chrysostomus

est,

in episcopatu plures habuerit occupationes, ideoque minus otii ad meditandum, quce exponeret. Verum repo fatile potest, Sanctum Constantinopoli id adeo frequenter concionatum esse quam Antiochim, ubi in Quadragesima singulis fere diebus adconcionem dicebat,et subinde etiam extra Qu«-

dragesimam

sa>pius in

hebdomada. Contra Con-

numquam videtur quotidianas ha~ f»n
minus

fud

distractus

CJternis ncf/otiis

conctonatm

est,

; deindr rey,, mu It<> rarius ut suis locis videbimus. Itaque

nonfacile admittam, Chrysostomum Constanti-

h

nopolipassim minus paratum ad dieendum acquam AntiocMce : ac Photii criterium,

ccssisse

qaod

fallerr

montius

in multis

art.

dudum

observavit Tille-

144, uti et

Montfauconus locis variis, prorsus inutile existimo. Ceterum quatuor reliqiuzsS. Pauli Epistolas, de quibus necdum memini, Constantinopoli « Chrvsostomo expositas esse suis locis ostendam

tion^construt&one^methodo^sententiia acreli-

quoapparatu, has Expositiom .,„,,, 172 Ihrr de variis simuldkuntur. Atde m Psatmosnominatim deinde He loquitur Opere Commentariosautemin Psalmos quandonam

scripta et ad

InterpretatiQ

Psdlmorum

I

populum

dicta,

etpraistantiam sermonis miratus, 1,1

ne gptns, uaec emisisse. Si qua autem dicta mterpretatione,velprofundiorespecu] egerent, non ita diligenter ab eo explanal rmt, mhil mirum. Nam ea quidei

qmc

vel

rum

audito-

captui

accommodata erant, rumsalutemetutiUtatempertineb

\

-\

praetermisit.

Quamobrem mirari subil beatissimumill umVirum,quodsemperinomnibi]

hunc sibi scopum proponeret, auditorum nempe utiutatem;cs3tera autem vel non curarel vel ieyissime attingeret. Sed et auditorum utilitati

solumadvigilans,illudcontempsit itaut < ipsum vel sensus quosdam ignora

pro

)

vei

ise,

ad pro-

nam

totam Psalmorum Expositionem necdum habemus editam,quiapars major autperdita est, aut latet in tencbris. Yerha Suidm, Expositiones

Psalmorum clegautioribm Chrysostomi Operibus adnumerantis, dedi num. 431. Photius cod. 171 agitde Bomiliis Chrysostomi in Genesim, vaHaque Sancti Opera inter se comparat, eumque locum adducit Montfauconus in Prosfatione in Psalmos § 4. At ncutro locu verba Grieca accurate exprcssa sunt Latiae.

Hac de causa dabo

nonemMontfauconitom. Xlllpag. exactius

demum

tamen inferior est

Latinus,

ita

ver-

278, ubi Pho-

habet

dictio (Chrysostomi

:

///

l

tominihilpr32stantius,nihiladmoresinstituendos

aptiusme Psalmorum Expositionibus. Et mox ibidemnum.2: Haec vulgata tuit omniur nio, has

Expositiones, interprasstantissimaillius

Opera censeri. Id ipsum porro existimaturi sunt, quotquot exploraverint, quotquol attentelege-

Nam

ventionis

sun

liic,

oruni

superfluitate resecta, inDoctoris specimina pas

ipsius sancti

reperias.

Ea vero

i

n

re

omnibus

caeteris

oratoribusjquotquotvelsacrivelprofanifueruntj antecellere deprehenditur, utargumei omui i

exparte,singulariquodaminexspectatoquemodo convertat, sic apto tamen, sic genuino, et ad rem, qua de agitur, accommodato, ut nihil supra. Ad

dore, sagacitate

cum

suavitateconjuncta, atque

est, in his

,

est) gravitate

atque, ur. uno verbo loquar, dicSeptcmbris Tomus IV. :

ea

plis

semper

tractatur,,

iisque frequentibus,

aptatis,

1 1

ad n m, quaa

modo fugiendum peccatum,

modo amplectendam virtutem esse suadetur. Bactenus Montfauconus depreestantia Operis. 17:; Idem observat% 1 tanim molis Opusesse, at duos tomos bene spissos implere debuisset, integrum ad nos pervenisset. Verum \\\ tertia

ad notitiamnostram pervenit,

parsl Iperis

v\

rrt quinquaginta et octo Psalmorum expositio, atque fdistmt longissimorum Psalmorum Com-

meniarii.

rum

Attamen preeter expositionem Psalmo-

illorum quinquaginta

enumeratos inveniet rtas etiam

et octo,

quos

ibi lector

"tf/ar integre expositos,

aliquoi habet

Eomilias,

San-

mdelicet

m

Psalmumm,

pium Psalmi \u, dr qua eginum.

maxime Commentariia hujusmodi splendet ornameiitis exemplorum ubertate, enthymematum copia, et (sieuti opus usus

occasioneque sumpta

Gene-

Apostolum et iu Psalmos superantur. Ubique enim in Operibus suis puritate, splen-

artificio

:

Psalmorum argumentis, omne genus virtutum hiccommendatur.,vitiaomniaexagitantur.E3 m

Tanto

in

nl

suspicari, ipsum aliqua rasse aut praiterivisse. Montfauconus in Pra-fatione§ non dubitat dicere in Operibus Chrysost

cujus titulum exponit, (sed de hat aliqui dubitant, an sit Chrvsostomi :)inprinci-

sim) in humile loquendi genus delapsa, Homiliarum in Acta, quanto istse a Commenta-

il;i

quod

quod ahquipossent

tractatum invenias

:

'"/<

fundiora quaedam penetrare refugisse, vel id genus aha praeteriisse, videri posset. Sensus Photii est, Sanctum neglexisse ob auditorum utilit

riUus.

antiquis aque ac neotericis mire laudata, 'cujus partrnt edidit Montfauconus tom. V

riis

ip

pub

in

disciplinamitemmorumhiCommentariiapprime idonei sunt, nullum ethices articulum hicnon

morum, ab

tius,

degentem, quam

otio

dixerit, vin!

i

annis verisimiliter posterio-

nter Scripta Antiochena S. Joannis Chrysostomi numeranda etiam venit Expositio Psal-

S.

Ei

scitudifficileest;nisi quisfortas

nnt.

§ XXXI. Interpretatio Psalmorum, non tota ad nos perducta, item Antioehia* eon-

J. rnaiUi:

389, et

dua

Constantinopoli dictas in illud Psalmi xlviii. Ne timueris,

cum

dives factus fuerit homo, Bisce

aliam adjungit Montfauconus pag. 525,

inSabbato hebdomadm Sanctee, Paschatis, in illud pracipue,

Dominum Psalm.oxiA aut {"<„

digna,

( .

me

di
in pervigilio

Lauda anima mea est, quo anno

'larum non

fuerit dicta ; at Chrj mo plane probabilius saltem Antiochiee it<>bit
illa

et

quianum.6 memorantw monachi 03

in

montibus dej,'fiitt's.

F <•

,

it

DE

498 01 .1.

.

s.

ibisubjungit degentes. Aliam quoque breouwem dubmm, et i„, sed ut <» Pscdmum 536 editorpag. Eomi Eomiliis:

-

Chrj

agenmnis muUo enim,breoiusmulta

videatur styte differre

cum

merito,

allegantur

et

*?*",

i» ll>„tiii»

attinguntur

wleat ChrysoBtomufl tractare

materiam

positam. Dat etiam Montfauconus pag.


sibt

pro-

mbreve

sed illud ChryPsalmos multaaliain sostomo abjudieat, prout

procsmium

exarata, qtus y, obabii

omnet Vsatmoi S>tll>l>>

fl

>-.V-

um Psahnorum

tn libt

;

Chrysostomus 474 Porro dubitari potest, »» Etenim non exposuerit. revera omnes Psalmos desideratur major ; sed pars tantum hot tempore ,,<< photiusplura habuisse videtur Chrysostomi tcriptam Psalmos, quam nos modo habeamus,

imo et pauciora habuit, ut cottigitur ex ipsius 6. verbis apud Montfauconum in Prafatione § totum ibidem Existimat tamen Montfauconus .

Psalterium » sancto Doetore Commentariis illustratum esse, eamque sententiam,saltem utproba-

wquendam

biliorem,

Primum argumen-

existimo,

tumdesumillaudatitseditorexordinePsalmorum, quorum habemus Commentarios. Etenimnovem consequenter PsaMorum expositio ad nosperve» quarto videlicet usquead duodecimum item

nit,

expositum; detnde rursumseptem habemusconHnuo Commentario elucidalos » quadragesimo tertio

usque ad quadragesimum nonum. »

iutiuitttitr

srrirs

Tertia

prnjitqw

OCtOVO,

rrtttrsiiiiti

usquead centesimum decimum septimum.Qttarto demum, omisso Psatmo cxvm omnium longistimOf reliquorum continuam usque adfinem habemus expositionem.

partes dis-

igitur in

Sic

probandamargumentum,totumPsalteriumfuisse Chrysostomo explanationibus illustraturo nam :

delectu habito hos explanare, alios prtetermit-

tere voluisset,

illas

series

Psalmorum consequen-

positorum non haberentur, sed alium hinc,

i.it

alium inde, sumpsissel explanandum. Verisimilis admodum apparet hoecconjectura,prcesertimcum

omnium

neque enim invenimus , Chrysostoumquam posteriorem aHcujus libri sacri

mum

:

fturtrm sust rpissr priore

neque

:

itttitt Stttit

se,

1 1

irfissi

r./

fitir
»iiit>i

in his

i»s itiitjttut siititiu

Commentariis insiPsalmos expositurum

aliosverosepratetmittereautpraitermissttrum.

170

esl

Psalmorum habeamus Ex-

posteriorttm

positiones

,

:

dissertt Psalmos fuiss 470 Tillemontius Xota 107 dubitanter cxpositw, Antiochite Psalmorum est deloco, ubi composita e.rpnsitos. ut Opus magis tamen propendet in eam partem,

Antiochio-

iiittd

erisimileigiturest,

I

nt/tt />
bus

r.r

:

parteS

Commentarios Psahno-

fttisse ctiifus, rt in ffiriis rtifiiiuiui-

kisce veropartibus alias adnospervenisse,

Hanc autem

adsrrihat. et

complectitur,

tcittiat/t

sen-

confinnat Montfauco-

Sane non vidco,hacde re Primo in Psahnur» cx sancttts Doctor : Multa autem

in PrcBfatione § 1.

nus

merito dubitari posse. p. i'\ ita iur/aitur

domo, et in ciSed qua> sunt ^enera-

videri possunt et privatim, et in

vitatibus facta miracula.

omnibus manifesta et cognita, et quae unaquaque generatione, videamus.Quot .Tuliann jmperante, qui omnes impietate superafacta sunt? Ecclesia vit, dum oppugnaretur et

lia,

ritint in

,

quot Maximino? quot ante istos imperatores? Sed si vultis eaetiam,qua;innostra generatione evenerunt, nempe eruces repente in vestimentis impressa\ Apollinis templum fulmine dejectum, sancti martyris Habylse, qui

in

Daplme

erat,

adversus dremonem victoimperatoriae pecunias inopinata

n.uislatio, et aperta (|iuestoris

ria.

mors, et admirabilis ipsius imperatoris caedes, ipsius, inquam, Juliani, qui omnes impietate vi-

devanerunt, ait Montfauconus, ita ut Bingules multoa Psalmos habeant. Hincquejam nullum aliud adesset ad rem conjicitur, eti .i

rtumqm

prtBStare potutsse quia videbimus Antiochim id et ad conscriptos, Sanctum nam ibidem hosce ostcnmodo <*»> Commentarios, cionem dictos

tes,

ti

nliqnos saltem

divinamtamen toto Psalmomm tum esse Bffr ifie quidem de verum essc Psatlerio Ubronondicitzatde toto allegatas, fum jam rationes ob existimo, cum

t-erat, et

laciniae

><

Psalterio: Unde ammobsenatio, etiam pro toto non mvenenmus, nos etiamsi advortere licet, illum Virum ipsum interpreta-

tracte Expositiones in Psalmos ad nos usque

si

DOCT

dereincipiam.

ut spuria mbnectit.

mox

EP. ET

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

avunculi

illius interitus,

aliaque innumerabilia

aquarum penuria.

rilitas,

civitates invasit,etalia ijue,

vermium

fon-

fames, siccitas etste-

:

una cum

quae

eo

uljiiiueinnumera.Eaquo-

quaa in Paliestina tunc evenerunt, cogno-

vistis.

Quando enim

templum, divina sen-

illud

tentia dirutum, rursus cedificare volebant Juda?i

fundamentis

fsub Jtdiano,) ignis, qui e

omnes

abegit, et id testatur opus,

exsiliit^

quod mansit

imperfectum. 177

omnia Antiochios, ubi pars magna exd&tts in non ita Constanti- Psalmum cx Daphnem, Apollinis ibi temphim, ostenditur;

Iftnt

contigerat, notissima erant, nopoli,

ttbi

S.li>tbi/hti/t,('jitsf///rtraiistationetnplerifpieverisiit/iti/rr

noverant;ac

tttat

certe

mmus

nooerant,

,rji/st /urs/<>rf\ctif)sh{saviniri(foj'tetu / ,

Ea Anliochenis narraChrysostomus, videlicct in dc S. Babyla tom. Upar/. 569 et seqq. ln

Juliano dirto, eontigerant. rrrut rariis vicibus fihro

BomiliavrdeLaudibusS. Paulitom. llpag. 492 uutttiu

etiam fereprosequitur,aenominatim duoi/u rrjrrt : Post quai ipsius reais

Xa/n /i/itnt Chrvtostomuro m Psatmos edidisse,quammodo habemus ipse quoque est testis. lu Commentario fsntini cm. pag, 4S7 affert initium Psatmihxn,

rui/i

Deus Deus meus, ad

aliam, M nam Ecclesite intulerat, iniuriam nnMiiiv

fitius tutrrr

ttttt

rssr tfr/irrtfitets.

,

r.t

itlo

te

de luce vigilo

.

obiterque

ittrr

nianiliiis.

rrrtiti

relicto,

:

Sr
aliuni

Qe 60,

qlli

csl

prffi

obiter

introducamus, quae de illo dicta

transmisso auditore ad ea,

sunt, ad ea, quae sunl uobis proposita, accedamus. Exposuerat igitur Psaknum i.\n, itt>t'/»'• Expositiojam tum erat edita. Itaque certum rst.

has Expositiones

'iinttts

(/uliani)

edit\

.

partes nobis innotuisse.

partes,et

non

Bisce argumentis

aliquidex Photio addit Montfaueonus, ubi ilte rideturdicere, se mvenisse fragmentttm Chrysostomi, fnterpretantis ntts ctcrrus.

Psalmum

i.ix. .1/

hcec Photti

con-

atediruptusest.Tuncetiamregionisnostra3 fontes, qui prius flumina

vincebant,

numquam

subito

in

ipsa cursu

se

inundante fugerunt postquam )oca

resiliendo

hoc ante perpessi,

nisi

illarexsacrificiis ac victimis inquinavit. utut, ffiar

Mto

ibidem legipossunt:

namciarum< /uiit fl/fe&ate^Chrysostomumtti tam breviternon dutttrain fuisse >u/ Constantmopoh^mum poputuui, wpkraqueerant ignota ; ia^oquodkendttm

—

,

.

tpsum

in Ej/uisitioue

Antiochcnos.

Mhtd ttrt/uinrnhtin

locus est mi-

Verumtamen vera apparet

avunculus, qui profano attaetu

Deo vasa temeraverat, vermibus exesus interiit. Praapositus quoque regalis aerarii ob icrata

pauca adpropositum sttum exponens, mox


obitum

his

verbt

conceptum

:

Psahni cx ioqui ad

sabjicit Montfauconus

Nullum umquam

tanti

idque ex ipsa Operis

mok

confirmatur. "tii

*

,

I)IK \

DECIMA QUARTA SEPTEMBRIS.

otiiOpus emisit Chrysostomus; Opus, inquam, magno laboreeonoinnatum, quod vix posset duobua amplis voluminibus comprehendi, si quidem integrum ad nostram usque setatem perv< nisset.

Quomodo autem

potuit Constantinopoli tantum otium aancisci, ubi prseter aolitum concionandi officium,...

prsecipua

prseter episcopales illas

populosissima

et

illa

curas

totius

in

Jrientis

*

regendsa sanctus Antistes assiduo et infatigabili studio advigilabat aliis etiam iisque gravissimis ex transverso accidentibus negotiis pene obrutus erat. Et quomodo potueril dicecesi, cui

;

sex

annorum

spatio inter tot tumultus atque

hos tam amplos Commentarios, exploratis etiam veterum interpretationibusadornare Boc argumentum nullam mihi relinquitdubitationem, modo aliam addamus observationem. Etenim po\

luisset

quo cii

guidemfortasseChrysostomusittotempore,

fuit Constantinopoli,

cum omnibus

curis

Commentarios

episcopalls conjaia/rrc

offir

iu Psat-

mos, eosque ibidem perficere, si alias Scripturas ibidem interpretari non esset aggressus. Verum exposuitibiActaApostolorum,etquatuorS. Pauli Epistolas, utsuis locis ostendam. Bomiliai autem

conjungantur cum aliis separatis item assignandis, ita implebunt omnes episcopatus annos, ut non relinquendum sit spatium vacuum concionibus illis, quas in Psalmos habuit. Nam ha?, ut minimum, ducenta fuerunt: i/i

hosce libros dictce,

anmulto

atdubito,

stantinopoli

si

quam

plures

umquam

habuerit

;

ducentas Con-

itaque assignabo

plerasque, ut nullibi notabile spatium

vacuum,

ita

sit

futurum

ut nec otium ibi fuerit exponendis

Confitebor

m

iii

Psalmo-

rum ad popuinut fuisse dic-

morum

Expositiones adconcionem dixerit Chrv

sostomus, in eamque propendet opinionem, ut scripto tantum commendatas, ut ab unoquoque legi possent. At conjecturam illam improbabilem egregie refellit Montfauconus % 2, ubi multos adducit locos, qui loquentem adpopuhiin et uon solum scrihentem ostcndwtt Chrysostomum. ftaque, ne prolixior sim in resatis demonstrata, eo lectorrm remitto, rt pauca c multis

suspicetur

tam

huc transfero.Expositionem Psalmivnsicordititr, pag. 49 Oporteret quidein Scripturarum et historiarumadeoacouratam habere cognitionem, ut longiore ad earum doctrinam oratione non egeremus. Sed quoniam alii quidem in rebus :

saecularibus occupati,

vero soipsos soconlia»

alii

dedentes, ea non audiverunt, necesse est paulo longiori uti oratione, Psalmi

nantes

:

argumentum

expla-

sed attendite diligenter. Quid iongior

oratio, nisi loquentem designat ? Quid /////•/ Non audiverunt, et Attendite, nisi auditores ? Quid

contextusnisiconcionem? AdPsalmumxLm pag. l4&terrepetitvocemAuditQ. Psalmum xuv totus

expositurus,

ita

loqui incipitpag, 160

nunc adesse omnes Judaeos a

disseruerat, sed

175

Psabnum

in

oxl, et recitata num. 176 m Psalvx. Mit/o igitur sexcenta alia, qum

mum

afferri

ad ostendendum, omnes Psalmorum Ex-

possunt

positiones pro

concione fuisse dictas. Attc scrupuios TiUemontii brevjter examinemus. Obji-

ha-r verba in Psahmtm xlvu pag. 200: Ita etiamsignificavitHebweus per dictioD vestra causa adjecimus in lectione contextus: eaque credit Ugentibus potius scribi, quam audientidtts. A/ contrarium est verum. Nan cit, se vocem Bebraicamadjecisse in lectioneconrit

textus, id est,

quando contextum exponenaum

prmlegebat, prout factum videri potest pag. 199.

Eebraicam vocem $e adjecisse non gratiam lectorum, sed prcesentes alloquens,dicit, in gratiam vestram pw Bcec itaque sunt populum attoquentis, non scribentis. Altera Presterea, in

.

objectioest,

quodaliquot Psalmorum Expositio u/ integram faciat Bomiliam; aliorum vero tam longa, ut unica vice dici non potuerit. Vera hcec sunt ; sed nuttam habent difbrevior

sit,

quam

ficultatem : nam poterat facile, Psalmo brex posito,alium quoque aut illiuspartem explicare; longiorem vero psrpartes interpretari, uti fecitm

exponendis reliquis sacrm Scripturm Restat

librts.

examinandum, quofere tempore

in

presbyt ratu,


3,

eam

i/t

considerata hujus Operis amplituducitur conjecturam, /1/ suspicetur

scriptum fuisse tempore diaconatus, antequam

anno 386 presbyter erat ordinatus,

<•/ concionandi Rationem hujus conjecturce exprimit his verbis: Magnicerte otii Opus tuii diu-

munus

suscepit.

tumique laboris. Mii autem parum habuit Chrysostomus ab eo tempore, quo ccepit concionarii perque annos duodecim concionatus esl e1 (

:

numquam ab hoc officio destitit; saape etiam cum morbis conHictatus. Bmc lubens ut vera wtmittam, sed aliam

prorsus conchisionem

for-

inaho. Per annos fere duodecim Antiochiai concionatus est Chrysostomus. Necesse igitur est, ut

materiam pbpulo pradicandam annis

fere duo-

decint etiam prasparaverit.

Parum tolo illo temporr otii habuit ad alia agenda, multum ad Bomilias concinnandas, et praparanda, qum dicerei nii concionem.Porro enumeratione Operum Chrysostomi non potui implerenisi annos circiter novem, n ne hos quidem ita, itt subinde spatium non relirujuatur vacuum,vel quia Sanctus mbinde aigrotavitj vel quia non paucm ex Bomilih singularibus exciderunt. Itaque ut

annorum

fere

duos

rt

Gentiles concioni adesse vellet,

Bcbc

mox

Sed sive adsunt. sive non, nos nofungamur, et aggrediamur interpre:

res.

:

Rursum

in

PsalmumonL

:

es

illis

potuit.

lector studtose, brevi compendio cursum Anliochence prmdicationis. Annu <

tavit,

dicuntur, attendite etc.

nam

annos impendere

f

ti

386 aliqua ex Isaia 1 ex principio Geneseos exposuitj contra AJiomceos et Judmos acriter dispu-

480 Idem rursum liquet ex verbis Sancti ad Psalmum xux pwj, 228 Sed ea, quseso, quae pag. 249 Mentem tuam excita, arrectaa tibi sint aures Judaeos primum invadiinus./^v//. cxxxvii

rediquis oporlet aajungere:

182 Accipe, totitm

tationem.

:

dim

fauconus §

morum

ita legere.

in

""'"-

facile rt fortasse

accepto

Voh

Psalmos scripseritetdixeritGhtysostoiaMs. Mont-

tisjibrumque Psalmorumeidemostendentis. Idem liquet r.r verbis ibi sequentibus, quibus edicit, cw

stro officio

locis

Lo-

.

..,.

sane scrihcntis non sunt, sed concionem alloquen-

Judffiis

stihjti)i
tiincifur.

Psalmum

omnibus Ugere voleniibu similiter indicant verba <

quentem

Psal-

Judaios

variis

Vellem

-

I

scripsisset,nmiisscripsissetsolts,apudquossaipe

duodecim conciones habeamus, Expositiones

libro

i-

:

et dcntiles, et hoc

AWTORK

expo-

De bocapud ro apedi erui.Quocirca eo prsetermisso, veniemusad td, proximum. Quid clartus dicipotest, ui intettigamrn loouentem? Etenim nCommentai

1

479 Tittemontius Nota 107 dubitat, an Psal-

msic

nere incipit:

Psalmis. Interpretatio-

199

Domine ete.pag.

ribi

aliasque plwes habuit Bomiliasparticula-

Anno 887

de rebtts moraiibus

contra

et

Anomceos

initio dixit, in

orrasioitr

srditionis An.tioritrnu' Unhitas post l*a-

Quadragesima Eomilia*

ac nomfnatim de Anna et Davide sermones habuit, deinde etiam contra Judeeos dis*

sr/ia varios

cepta/if.

in

/" tempus '

fitit,

:

;,

DE CTORl

!

J.

s.

ceptavit.

Anno 388

exponere

coepit,

Qene

eoi

<

in

Quadragesima Genesm

mterruptamque multis

aliit

tpositionemfinuit cod

m

Eo-

in

MaUharum tribuimusannum 390.Afa

uno anno quis vero dicat, singula Evangelia in Genesim Homilias plicari non potuisse, videat

ex-

eum

qua numero superant Eomilias

intermediis,

Matthtsum aut

in

,

m

spatio dictas.

Joannem, octo circiter menAttamen credamtts, Exposi-

Honem Matthmi protractam esse usqtte ad mcdium% imoetiam usque ad finem anni 391; vel tempus abundani fuerit Chrysostorao ad irtr diterpretationem Psalmorum prceparandam et ,,

cendam. Nam supererunt sex anni quosdividere possumus ila, ut tres circiter attribuamus ducenin th fere Eomiliis, quas [si Commentarium }

Epistolam ad

decem

Galatas divtdamtts) dixit in

Pauli Epistolas ; alios fere tres expositioni Psalmorum datos credamus. ItauU umque implebimus duodecim ntiochenm prcedicationis annos. Nequeilli anni tam erunt pleni, ante recensitas

.

\

t

Eomilim separat03,qm etiamnumsunt enumerandce, facile addi non possint. is:>, Ceterum, H de tempore inckoatce et finitee Psalmorum Expositionis conjecturam facere liut aliquot

B posU "" tbvs <

unnit

mnt

/'.'"/""

expoiiti.

atque observationem num. 422 datam destylo Chrysostomi a concionatorio semper magismaoisque recedentis et adstylum meri interpretis ces\

paulatim accedentis ; necesse est, dicamus, interpretationem Psalmorum inter ultima Opera Antiochena habendam, figendamque non modo post exposita Joannis

et

Matthmi Evangetia, sedetiam

post decem S. Pauli Epistolas

Antiochm

elucida-

Ihn piuto htchoari potuit anno 394 an£395 perfici anno397, qui postrcmus cst prwdicatio-

ffts.

rf

nis

Antiochence. Assignato tetnpori optime con-

gruit querela Chrysostomi de infidelitate Barba-

rorum, de qttibus in Psalmum cxix pag. -"J31 ita bquitur: Bic autem mihi videtur (David in Psatmo) subindicare Barbaros. Et ideo alius quoque interprcs Imc si^uificans dicebat.'« Uire animam meam a labio mendaci. » Talia ii

onim sunl verba, tales doli, el tales insidise, plena omnia fraude e1 maximo scelere. Sic >>>quam, merito de Gothis loquipoterat Chrysostoiinis anno 390 at
niam, Thessaliam

et

Expositionem Psatmorum, causa crederenequeo, videtur perfecta, quce tota Antiochiai

"«>"

Joannis, Secuta videtur interpretatio Evangelii quemadmodum cuifere assignamus annum 389,

EomUiis

EP- ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

Groiciam misere devastavit.

extremam

lucubrationem Antiochenam Chrysostomi

r

ScripturtB interpretatiosedalterius libri sacrce eodem susceptam exiab Psatmis, nem, absotutis ahruptam. Talis mihi stimo, rt discessu inopinato Isaiai Prosane apparet laudatissima Expositio perductaque est mansit, imperfecta phetce, quce octavi. Ipsa solum usque admedium fere capitis pratcipue conjccturam Operis imperfectio in hanc

me impeltit : nam sic intelligimus&ur non fuerit non potcperfectum, videlicet quia Chrysostomus a facilioquos rat amplius dicere ad Antiochenos, perduxerat ad ribus Scripturce libris paulaiim obscuriores; necexistimabatexpedire, ut adConstantinopolitanos ab initio diceret continuas in sacros tibros Eomilias, nedum ut ordiretur ah obscurioribus. Alteraratio petitur ex stylo, qui merum fere interpretem refert, ita ut Tillemontius

Commentariumessescriptum legendictum adpopulum. dictatnque ad (85 Montfauconus quoque tom. VI, ubi hoc puputum, (ivrt Opus imperfectum in Isaiam cdidit, in Prcefatione Tillemontiw § l Tillemontio assentitur multam tamen indicans

art.

32

velit,

numquam

tibus, et

f

dubitationem.Lubet aliqua ipsius verba huctrans-

Hic Commentarius, inquit, non modo inter YVTJoia, sedetiam inter praestantissima computandns. si stylnm spectes, si orandi genus, si ethica

ferre.

praecepta et

primo,

num

E

morum institutionem. Quaeritur umquam concionando dixerit

haec

Chrysostomus, an vero sibi tantum soripserit, atque in scriniis servarit. Et mox respondet Primani qussstionem, num videlicet lia?c prsesente populo concionando protulerit, solvere,

non ita facile est. Certe non paucis in locis populum alloqui videtur, id quod animadvertere est per totum secundum caput, et in tertio quoque capite. Tum affert duos locos, quiidclare non evincunt, suhditque : Alia bene multa occurrunt in lioc Commentario, quse concionantem

Chrysostomum

exliibere videntur.

186 Vixtamenputaverimhsec^uthodiejacent, in ccetu

populi dicta

umquam

nullum enim in toto Commentario procemium comparetj qualia solet adhibere Chrysostomus, orationis fuisse

Montfauconus sohm et

:

scriptam

daut

cre-

:

faciendsa et ornandas auctor locupletissimus nullus epilogus, nulla in fine moralis exhortatio, Christi vel Trinitatis laude terminata : qui mos

tamenperpetuusestChrysostomiinconcionibus, vero, etsi multa siut, quas concionanti et 1

ccetum alloquenti

competere videantur, etsi multa afferantur ex Scriptura, quae ad persua-

deudumniaximevaleant,hictamennonbabentur taJes fotooTpwpai, quales

nibus rim.

§ XXXII. Ultimum Opus Antiochenum verisimiliter est ExDOsitio

fsaiaj

UStjUC uscrue

capul vra,

populum

dicta videtur.

quffi

difficile

credide-

ccetu populi vel dicta vcl iectafuisse,

EactenusMontfauconus,cujussententiaimeassencredidi, imo inm nliqua scripseram ad opimonem confirmandam, figendumque npore diaconatus Commentarium in Isaiam erum contraria sententia longe

illam

ad ad

ha-,- in

conspicimus in Expositio-

Quamobrem

Psaimos.

surum

I

nuMhum

in

m^^hiapparet

t

mum

probabilior de-

quiacmci(mantemC)irysosto-

tn illo Opere muliis locis dare deprehendo, nulUh, vero se convertentem ad lectorem

amiosco

Eoc paulo pluridus ostendere placet, quia nam Sandus ab hac qumttone pendet etiam in eo passim tempus composiU l ommentarii ; nisi enim dictum credrrem adpopufum, nan scriptum Ufl

1

Quandoqttidem

constat,

Chrysostoruum nihil

cogitantem AtUiochia discessis potius rt doh inde adductum esse ; dubitare vix possumus, quin egreghis Interpres Opus aliquod tale

tionmn Lntfo-

chia (>f(
abrumpere

coactits

sit,

ilhtdque aui imperfectum

ptere, autperficere Constantmopoli.

Bac de

teratus.

sententuB

in fine presby-

Accipe igitur,

mem. Primo

9enter hunc

m

studiose lector,

m

toto

,

Commentario

dili-

finem relecto, nullam invenire potm sententiam, nutlam periodum, ac ne vocem

quidem

;

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS.

quidem unicam, qua apte non potuit uti interpres coram multitndine congregata ; nihit quoque reperio, quod seribentem potius indicet quam foquentem. Verisimile igitur est, non minus hunc

Commentarium fuissepro reliquas

I

Ihrysi

»sti

concione dictum,

quam

nni sacrm Sctipturai interpreta-

Secundo Interpres ubique sermoTtem dirigit ad populum, videturque ubiqueprcesentes alloqui, neque morfo in expositione capitis secundi et tertiij sedab initio usque ad finem. Pauca dfferam e multis adid ostendendum. Ihcc clariora erunt

Animum autem adhibe. At ver< neUedium pariam, si omnia accumulare voluero. Quare multa id genus alia prmtermiUo

tiones,

quiOpera ante presbyteratufn

iis,

scripta attente

antequam hmc proferret loquitur enim de rfirtis in concione. Afqui concionatus nonestt ite m

tationem

candum

interpre-

namque dixit Christum sic votamen numquam sic vocatus

Esaias

:

fore,

Emmanvel

et

Respondeamus

ipsis etc. H(pc omnia sunt popuhim. 488 erbapopulum clarissimealloquentisitem sunthmc in caput n pag. 23; Si autem dixit, Domum Dei Jacob, ne turberis, dilecte etenim Unigenitus Dei filius, Deus Jacob erat. Mox ibidem: Quod autem hsec non captiose dicamus,

est.

:

sbyteratum. Diu igitur erat presbyter, quando hunc composuft Commentarium. Rursum pa

B

eral id, quod diceumbra annuntiaridebebat, nt saepe dixi, ob ingratumaudientium animum, neomnia clare discentes, libros omnes comburerunt. Eoc autem non modo dixit, sedetiam probavit in //

batur, ot sub

milia

Idem probatur exiis,qumhabet tncap.vi pag. 63 ei seqq., si conferantur cumquatuor Homiliis de Ozia etSeraphim, quasdixitprimopresbyteratus anno, ut oslendi% 22. Etenim de Ozia ejusque peccato in tribus disseruit Bomiliis, ut ra-

;

Uonem

sunt,vel impudentioribus fidem facere Rursus ibidem: At haec Judsei supra modum impudenfces ne hiscere quidem poterunt. Deinde pag. 27 ; Quod si Judaei de talibus accusantur, quam nos veniam consequemur, quam defensionem, qui post tantam gratiam et dicta.

possunt.

honorem

ineffabilem

parem, quam

in

namque jam

illi.

,

sunt, qui hoc

Similia sunt hcec pag. 46

mulieres ncanas,...

?

:

igitur

Si

tamquam '""

489 Manifeste his

verbis

:

auditores

alloquitur pag.

Scitis igitur alios Scripturse

51

nede nomine quidem notos esse Psalmorum autem Opus omnes iu ore ferre. multis hodieque

Pag. 56; Kt quid miraris, siiniquitasterrtefertilitatem obtundat hominumque fecunditatem, quandoetiam propter nos corruptibilis facta esi ? Rursumpag. 65; Etutdiscas, rem non conjectura

tantum oiti, sed hunc illi morem fuisse, ex alio quoque propheta id palam facere fcentabo Verumhascstudiosisrelinquentes et utriusqueprophetiae

apponant, addiscant,utijam

dixi,

;

utcolligantei

consonantiam

eam, quam nobis pro-

posuimus, jam accurate tractemue, pro virili nostro singulas dictiones expendentes. Ita enim et nobis etvobis dilucidiora eruntea, quae dicta sunt. NesciOj an quidclarius afferri possit, ut in-

vi,

Vidi

Dominum

itt

se-

qualis fuerit visio, cur vi-

De hiscevero

frtissr!

,'str (

'ommcntnrins.

vm Argumenta, quibus TillemonHus art Montfauconus

Vrmfatione ^

32

et

Ri

Tidetw

|

misunt, utostenderent, Commentarium in Isaiamscriptumfuisse^ non dictum non sunt magni momenti. Nullum, inquit Montfauconus, iu toto Commentario ali-

\

libros

ultima exillisHomiliis, prcetermittit

composifus

ob talem ornatum tantas subiere an non perspicuum est, nns graviora

:

in

omnibus eleganter ac erudite hic dtsserit. At non omisisset, opinor, Chrysostomus de iis inlaudata Homilia adpopulum loqui, si jam in iiaconatu

Cur utroque loco Sanctus dicit nos-, licetprimo agat de auguriis, secundo deornatu nimio mulicrum, in qucepeccata certo non incidebat? Induit

C

Contra

deatur sedens, cur super sohum.

etc.

personam auditorum, ut reprehensionis acerbitatem tollat, ut alias frequentissime facere solet. Eodem modo rursum loquitur pag. 17; Cum igitureademsceleraadmittimus,qu33admiserunt nec eadem, quse illi, qui supplicio affecti sunt, ne confidamus, sed magis timeailli patimur, mus... In hisce porro non sine causa sum immoratus sedquianoxius Ule morbus in hominum aedes ingressus est ob mulievum mollitiem, amor videlicet ornamentorum etc.

asserit,

dentem super solium,

Judaere

passuros esse, qui in eadem peccata ineidimus

At inhoc Commentario breviier tantum utpote antea abunde disputata,

eadem

expositione verborum Isaice

Multi

morbo iaborant

redderet, cur a morteejustempus propheta

indicaret.

spemque immortalem,

decidimus inopiam

de Prophetarumobscuritatetom.Vlp.V74

i

et seqq.

\

quaa

82 italoquitur: Prophetia

et

alloquentis (piitiir


i

lum, et ut pcense inferantur, solum infligi, sed ut ii. qui puniuntur, ad meliorem frugem revocentur... Non ergo cum castigamur, sed cum peccamus, nos dolere par est. Rursum inferius: Illud vero nobis non parum utile erit, cum Judaei a nobis petent vocis

diupost

amatwn '•n>Chrysostomi compositum positou /'i' hunc Commentarium. Expositionem capi timipag. 73 orditurhocmodo: Idquod saepedixi, id el nunc dicam, prophetias olim non ideoemissas fuisse solum, ut Judaai futura discer o ut edocti lucruminde perciperenl etc. Bmc verba ostcndunt, Chrysostomum diu concionatum

cumque

itlli

Verum alioargumentonunc ostendam,diu

190

post diaconatum

caput i aitpag. 16; Ut discas, qualissit ira Dei et vindicta, eam non in ma-

legerint. In

populum

501

telUgamus Sanctum loqvi ad mutittudmem. Ita pag.Shpetit, ?rf attentus sitauditor, Efec p omnia. inquiens, in sequentibus subindics

in

l

t

cujus Bomilim procamium comparet,... nullus epilogus, liu Ua infinemoralisexhortatio,Christi vel Trinitatis laude terminata. Respondeo, proce

mio item carere Bomilia plerasque Chrysostomi in

Matthanim, in Epistolas S. Pauli,

Apostohrumj mnrtmi;

nam

et vel

in

Acta

maxime

Expositiones PsalHomilim islcepassim inchoantur ab

interpretatione locisacrm Scripturafj

adquem

in

prmcedenii Homilia Sanctus pervenerat. Itaque prooemia nonsuntnecessaria, utcredamus, Isaiam inpublica concione a Chrysostomo expositum. Quod spectat ad epilogum, exhortationemque in

nonobservanturin Comment Psalmoset in Epistolam ad Galatas, ita nequeat rfi< i, nisi ex conjectura, ubi iogui ccepe -/'//, ubi sermoni finem imposuerit Chrysostomus. fine, illa similiter

m

rio iu

Bmcautem

contigisse

videntur, quia editor divi-

sionrs Bomiliarum, ac laudationesChristiacsani

tis

iiini'

tamquam non

TrinitatiSf

lectoribus, viditm

abscidisse,

pretatio appareret clarius

epilogo

necessarias

ut continua inter-

Si quid valet illiidex

argumentum Montfauconi, valetetiam

Expositionibus Psalmarum, quas

populo dictas

tamen

in

<<>ran.

credit.

492 At,inquit laudatu

editoi Hic fcamen non pi habentur ta] trophffiad auditores, quales conspicimus in Expositionibua in 1'salmos. /•>/trtir.

I

I

[uooni

;

,

502

J.

ptftoi „ h„r

s.

i

qgerA*! ot

fftf/w-

fta/mw ww Explicatione, quam ,«><:

hunc 'Commentaiuon, quarendum.

variaviLln Orationibus cohtra Judmosvixaha camiscetdocumentamoralia, guam ut ab Us Ad aversantur^
<

erat Jsaim expositio. Itaque mirandumnonest, sihu brevior estin adhortando,

admodum

tuna

det ursum moralia adJoannem, ubi hmreticos frequen-

cum per totum

praesertim

moralibus, tissime impuonat, brevior solet esse in

Matthmum. Uaque vim non habent

jor in

irgumentaanobis produ-

,....

,

loquentem arguunU interpretem, idem diupost diaconatum. 493 Tiliemontius assumit verba, qum depace 5. Quod si aliimperii Romani leguntur pag.

cta, guiE et .

.

i

.

rba vero a

Tillmontio

.

.

allaia noi tra

cubi nunc

potitu

B

,,!.,

i

gerantur, ea

i;i

Romani

imperii

;il

i

l"l

limitibus,

urbes et regiones, ut olim.

..

etm

procul sunt

non persin-

Tunc enim, ut

tm dixi, vel in una gente innumerae saepe seditdiversa bella. Nuncautem

tiones oriebantur,

respicit

a Tigride

imterrae ipatium Britannicas insulas, tpsa tota, et cum Africa,- Egyptus, el gens Palaestinorum, imo

usque illa

;nl

convenire dicit Tillemontitu,

377,

deceptum aliquoties Tillemontium jam vidimus. Degebat anno 377 in solitudine Chry-

jecturis

Augustinum aliosque Gatholicw

tra

Ventnt S.

res.

acsijamtum rationesdeprophetiis

obscuritate frequenter allegasset.

377 minusmagnifice de imperio

Cruliani

rt rifdrs

de

Post

Romano

'iiuis

modo

Iliiu

.

iiiitltitin

tlirrrso

Romani locutus est Ihryjiin/.'-\[\ inOpuscuload Viduam

imperii

stahi

tom.

1

<

juniorem, quod scripsit in diaconatu.

Verum allegata verba optime congruunt

194

favtnt witen-

anno 397, cui nos Commentarium innectimus; namreievata erat imperii Romani gtoria multis Theodosii victoriis, eteo annonutlum in impetio Romano belium gestuminvenio. Cumqueannis395 196

flnnni et Gotht aliquot provincias vastas* recte

sent,

subjungit Chrysostomus, permisisse

ignavorum

cdstigationem

ad

Christum,

ut

Barbarorum adhuc incursiones esaent. Verum, non videtur tantum otii ha> buisse riii\ sostomus, postquam creatus est presbyter, ut tantum Opus fuisset agressus. Inepta suhdit Tillemontius,

ttn

lia

observatio.

Joaunis

s,

$i

et

Nam

t

$i

Genesim,

si

Evange-

Matthmi, Hplerasque Pattli£pisto~

demummaximum

Psaimorttm Ubrum suiis absohuis, tsaiam nun

exponendum, ctir, mque aggressus esset exponere, idqueotiidefectu?

scepit

fidei defenso-

eorum inutiles conatus irrisit, ostenditque Ohrysostomum wque hmresi Pelagianm contrarium} Montfauconus in Admonittonc prmvia certum tradit, lias omnes septem conciones Antiochise habitas fuisse. Attamen non video, id certis argumentis evinci posse. Omnes Antiocliite 190

verisimiHs

suscepta

prmter

esset,

si

tnterpretatio

conciones ordmarias.

adpopulum quoque

Verum

dictun<

verisitniliter

,

suntdictm,

si

Antiochio! dictce.

dictmsunt consequcnter. Hocquidem

verisimile est, quia miraestinsingulis

iii

Hmc

in

argwnenti omnibus eumdem laudatSan-

laudum ma-

tanta argumenti diversitas forte non

reperiretur, si diversis essent habitm temporibus,

maxime

si earumpars dicta esset ConstantinaQuare probabilc est, omnes consequenter Antiochioi habitas. De anno nihil cst certum: neque assentior Montfaucono, credentiimam ex illis dictam csse ante Homiliam in Kalendas, ut dictum estnum. 281. et

poli.

197 Homilias dc Pmnitentia novem edidit UomiliaB Pamitmlia, ex Montfauconus tom. II pag. 279 et seqq. ; ex hisce aliqws '/'

qutbus

verosexpriorescerto attribuit Chrysostomo, po-

invicem

Ueriorestres inter genuinas

sccuta',

quidem cum qualicumque dubio ob minorem

edidit\ sed stulielegan-

cfinm cdiderimt p/urcs hoc tituk ; sed uon omnes videntur Chrysostomi, Porro Montliani

:

alii

faiu onus credit, plerasque dictas csse Antiochim scd fatetur, sc certa non iurcnirc indicia,

quo

ordine fuerintpronmtiatm, nisiquodtertia secundam statim sit secuta. IIoc certum videtur,

quia secunda varia docetpamitenHm genera 3 eaque ut

nuperrime dicta repetuntur I

erum has ttm

di.tii,

eaquemihivideturesse,

apud Montfaucomtm pag.

est

tur

Larta

:

sohtoque 1|

I1I1I; >

11,111

in tertia

pag. 295

dimsprtr-rrs.it alia de Pamitentia ge-

qumqumta

309, ubi sic inchoa-

nobis hodie ac festiva ceiebritas

illustrior ccetus.

Quasnam ergo causa? praclarum opus hoc esse novi, jejunii sed exspectati.

Hanc autem ante habitam, exisHmo hac de auaudai hic Sanctus jejunium ac pamitentiam

i'

pratdtctas

,

-

Objectio

(tan ostenderim,

E

Augustinus, suo loco laudandus,

singulis diversam adducit

clademque Vatentis anno 378 acceptam, prasertim ri/nt anno 383 secuta sit tyran/nis Maximi

oft

Anianus Pelagianus, quod crederet, in iis reperiri aliquod subsidium hmresi Pelagianmcon-

fecit

teriam.

di-

hcutusfuisset Chryaostomus ob Gothicumdellum,

m

Homilim

quas apud Montfauconum habemus tom. llpag. i7Qetseqq. Quartam ex hisce Antiochim dictam esse, clare indicant verba ex illa aliaque ibidem pag. 492 eM93 iiitui. i?7 tbtta, legenda, Hasseptem Homiliasex Grmcis Latinas

ctum,

annum

inepta

ducent

hic

laudibus

S. Pauli,

tando

earumque

(twtfi

mrrito

de

septem,

cere,

;

Agmen

notts certi temporis sunt destitutm.

nam

Romano

non nego. Attam juvenis de Isaia interpreiiim cogitabat, opittor. Certe non poterat dicere, Quod ssape dixi, id et aunc dicara, et Ut

.

ipsius Antioche-

recen\ed restat breve spicilegium, ut etiam seamus Homiiias aliquot hactenus indictas, quia

varietas:

sostomus, poteratque ea de imperio

ftfctfo

-

omnes enumeravimus Bomilias

anteannum

indeque suspicatur, Opus esse copipositum aut in wtitudine aut in diaconatu. Verum similibus cou-

inr: altera

ad finem annorum duo- Homifiu st ptem rtr laudecim, quibus populum Antiochenum studio- dibus necdum sissime erudit Chrysostomus. Attamen S. Pnnli.

ut

.

BGBpe dixi etc

habitse,

Tandcm pcrvenimus

ar alios sanctos Patres.

ii

D

aliqu^e etiam loci incerti.

quodcumque Romano imperio subjacet, in pace Bmt Chrysostomi temporibus, maxime ,i.

otio

i

sol

qui

amplius dc

tempore Antiochiae

wdumcomHonandietinterpremdifrequenter

i .

est

XXXIII. Homiliaealiae incerto

nam Chrysostomus

eliamsi esset major;

nott

pro-

ibi i»r} >et«<> ta,„

differentia ceret,

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

sewnwK» morofei

urnmmtnrn,. M.

(

S.

vationesmorales unt: neque hicdesunt obset Quare illa erudiendum. longatadpopulum admodum exigua est : et pai um evm-

ffi

i

M

/w7,/,.

,,,,„.

DE

i

umaatun.

ut diaboh terribilia ac Deo grata cunquc po-mtentim ostendit exemplo Petri, et ma-

xime

F

;

:

DIE DECIMA QUAJRTA SEPTEMHRIS. time Ninimiarum. Har igiturvidetur respexisse, dum secundam exorsus est hoc modopag. 281

pugnam quidem

diaboli

pugnam

etvictoriam;

verba insinuant,

Sanctum Homiliasde pceniteniia ita ut sexta Montfmconi pag, SX6edita

/>rrr,

vtdeturlocandapost quintam, qum

miTomussecundtts

offert atia tp necdum memoratas. De duabus in dittonem Judm dictis fam memini num u 1

de

sta.

:

nam

cupio patris (id

cst,

ipsi

auream citharam modulatus, sonorum concentu universum excital theatrum. Ex his certum cst, Homiliam esse Antiochice
riam

:

verbaque allata optime congruunt primo

prmdicationis anno 386, quo tam verecunde agere

so&toChrysostomus. secuta

C

est,

certe

ut coltigitur

di-

vectes fer-

:

reos confregit

» etc.

502 Hwverbaindicant Homitiam de Caime. teno ct cruce, in gua num

2de

Itaque,

istis

disseruit

cum laudatm Martyres Antiochim

brarentur,

ambrn Bomiliaeodem anno ibidem

indicia

tam

clara,

500 Tillemontius

In quarta non in-

utrum Antiochim, an

sit,

ipsa

clarum

est

;

altera duabus circiter

dine comenientium angustabatur ? Hunnorum, a guibus anno 395 vexatus est Oriens, incursiones designari credidii Tillemontius. Verum

smpe fallunt ejusmodi conjecturm et bellum quoque fuit in Oriente anno 385, ut refert ipse Tillemontius fn Tkeodosio I art. U. Nonsatis notce sunt calamitates singulorum annorum ad argwnentum ex iis formandum, quod sit satis .

rrr/imi. Itaque nolui aliquid certi statuere,

neque

m

de ordine,nequedetemporehujus Homilice imo ne de loco quidem: non qugrta illa dictaesse

Donmina

de hisa

etiam

tf/wi

hebdoma

1

lis,

eique facileassensusestMontfauconus.

Antiocheno non videtur, logiis reperitur

annus incertus

qum

die in

illo

1

Verum

Martyro-

Domnina;ideoquedies mqueac De Domnina ejusque filiabus

est.

accuratius

apud

nos agi poterU

ad

AUa

4

Octobris,

aliqua jatn

mwno-

•int,

extra

civitatem, cui pag. \\i prmftxus est hic titulus : In Ascensionem Domini nostri Jesu Christi Ser mo, recitatus in martyrip Romanesiaa, ubi

raUs.

F

mar-

tvriim corpora sub pavimento prope cadavera uaereticorum condita, aMata fuerunt, eteditiore loco separatim sepulta.

37

Antiochia habitam credit anno 396, quia pag. 304 hmc dicuntur Quandoquidem et nos cum exagitabamur vexati fame, peste, grandine, siccitate, incendiis, hostium incursu, nonne quotidie ecclesia multituart.

n>,-

Prosdoc>

dispost Pascha. Tillemontim Nota34 ambas retulit ad annum 392, guia credidit S. Domninam cjusi/ar fiiias Antiochia cuttas fuisse die Apri-

503 Antiochenam quoque agnoscimus Homiliam in festo Ascensionis Domini dictam

diZigentia.

iir-,

sunt dictm, prior die Veneris sancto, utmodo loqumiur, sive in festivitate I>«ssi Domini, utex

seddiligentempopulumhabereatqu&excitatum. Etenim de Constantinopotisiiocutusesset, aulam, senatum, aliaque plura afferre poterat. Praterea anao primo rursum optime quadrant allegala verba; nam initio prcedicationis multus erat in

altero de

>(

cele-

brevior Homilia item Antiochena sequitur de iisiirin Mariyribus pag. 646,

Constantinopoli dicta ribus.

est,

ita

exhisverbispag.Wl; Is enim laudumestcumulus civitati nostrae, non tumultum et suburbia, non domos deauratis trabibus et triclinia,

venio

po&teiio-

qumsecunaam

Antiochias item habita

faudanda populi

quam

Tertia,

earum

martvnun memoriam celebramus.?Tunc cebdm n Contrivit portas mreas, e1

quidem

sacrorum horum sedentes. Hic autemveluti mu-

Martyrio, sive in aiiqua martyrum ecclePosthancnon totis viginti diebus secuta est

:Nondum elapsi Bunl diesviginexquo memoriam Crucis celebravimus, ei

ti,

Fiaviaui

quasi pastorales pueri subtili calamosibilamus, velutisub quercu aut fago quadam ad umbram

potitts sit leviter

ecce

nob\i$

vocem. Quoniam

una

ordttur Sanctus

prima, sub finem Orator; Quare necesse est dieendi

episcopi) audire

tst

msequentes

his breviter dico,

Etenim hanc


tius prioribus

De

etl Posdocevirginibus.etDomnina matre hoctttulo edita tom. II pag. 634.

tiochice.

pag. 310, ait finem facere

•

ibidem pag.

Latrone.

^opane^icadeSajictismartyribusBernice

subtili Scriptura-

expositione, faciliora tractare admores n,stituendos. Nolim tamen dictam conjecturam ut

omnino certam dare, ncc guidquam certide anno statuere. Id solum adclo, in singulis fere reperiri certa aut probabilia indicia, guad dictm sint An-

annisque po-

r,„.

il<

ubi

.

rum

qum

et

1

cs/, tn

BocetiamconformeestconsuetudiniGbcysostomi, quisolebaVdiebus Domtnicis Quadragesimm ple-

199 In quinta,

ruce

(

attigi

>i-

tam mutata ]• ,isttmo priarem Antiochice, secundamque, sive prtoremparum mutatam n auctam Constantinopohdtctam esse. Alia ibi habeturpag. 397, dicta de Ctemefono ef cruce qum extra urbem habita

tia, invicem aptissime sequentur, videnturgue habiim Dominicis Quadragesimm, itaut primasit dicta Dominica, quce Quadragesimam proecedit.

Antiochia

duas

stmtles esse, ut

ut

Sane si consideramus argumenta quinquejam dictarum Homiliarum de Pmniten-

el

BomiUa Ctmeti

Pro-

.

altas

et

t

liquet pag. 317.

sunt habitm,

certo dicta

ttomtttas

.

rumque, intermissa tantisper

s.

I

sexta.

qumidaChvy!M$lx>mx&necdumdiupr(Bdka\

post quatuor laudatas secuta esse possil maxime cum dicta sit post mediam Quadragesimam,

i;

AUCTORK

etnri

sequenter dictas esse posse; sed incertum idesse fatetur ipse Montfaucvnus , et secunda maois

necdum abrum-

voluisse

et

quemadmodum

t

498 Itaque verisimile est, kas tres consequenr ter Antiochim dictas, ibique secutam guartam, in qua circa initium pag. 302 Sanctus ita loguitur; Hac quartajam die ad poenitentiae modum hunc pascimus gregem, neque vel hodie di

paramus. Postrema

fintiochim,

Quare de hisce nihU actdoi tust prtmam fttisse tOctam, postquam Sanotmmgrotaverat,eaquedecausaaliguo ten rurt degerat. Fateor, et hanc posse figi ante wcundam et sic quatuor priores Montfauconicon-

,

reret.

sitna.

m

majfontfaueoni

victoriam autem Christi? Vidistis, ut poenitentia laudaretur, etdiabolusplagam nonferret, sed trepidnret ethorpartim saltem in Quadragi -

-

P^posttresaliasdePcmitentia^etmqueCon, stantmopott

:

idlsti&superioriDomiaica

\

:

Velsola mentio episcopi,

quimartyrum corpora, utdiciturpag. \48, sum in puro mundoque loco collocavit, sufficit, ut mtciiiaamas,

propc Antiochiam fuisse habi-

tam Bomiliam. hfuu probari potest exinitio sedannus inde erui neguit, Secundum moa dicta. Porro seguuntw ibidem pag. 457 dum Homilim de sancta Pentecoste, deguibus, uti

et de prmmemini. At non invenio indicia satis certa loci, in quo illm sunt dictm, 5o4 Homilias panegyricas de Sanctu Antiochim dictas, prmter enumeratm antea, habemus

dicta, ante breviier

tom.

leguentes.

II

\ntiochena 9 Janii est

Pelagia virgine

martyre, de gua apud nos ad ubi et utraque data, impressa 585 et seqg. Mox pag. 592 sequitw et

actum

pag.

GeminadeS.

Homilia deS.

est,

Ignatio episcopo

Antiocheno ei martyre;

Uor,

m de

ii

fhi-

Sarn

tit

:

DE

504

m

rORB

|

S.

.).

S.

Nuper marlyre; in qua eirca initium dicitur : f-rtyr etvirgo, puella plane ad magna eum [aetitia convivium nobisexcelebritatem Ulius beatus bicac Ignatius

elucidata sunt

ad diem

ttathio episcopo item

Antiocheno similiter

ut

Soiw ta ,/!!, tf/Ut

s.

,,!

utraque de

$t

,

verbis

Homano.

disse-

Eunc quoque

Machabmis Homilia obnimiambrevitatem, quaiemcumque styli differentiam ut dubia, et ibique etiam fragmentum Clirysostomi data est in Machabaeos ex S. Joanne Domasceno. tia de

,

;

508 Post Eomilias

Attamen verba sub ftnem pag. 622 Chrysostomum utcumque insinuant. Voluissem equidem, inquit, in hujus martyris argumento exsultantem oratiot.ii

soleat esse stylus Chrysostomi.

abiisset, habitus est in urbe Sermo in martyres, et de corupunctione cordis et eleemosyna." ln illa de Flaviano, et de nuper cclcbrato

:

ic

plenam cum

non

esl

Chrysostomus in laudationibus aliquando stijlum pluscutum elevaverit. 506 Post Homilias de S. Eustathio et deS. II"mano secuta est atia, tom. VI pag. ir>7 tmpressa, Domine non est in in verba Jeremim cap. x,23 ine via ejus etc, quibus abutebantur hcsretici,

i'f

Chrysostomus rationes ora tractet,

modo

Nam

ibi

allegat, cur

difficiliora,

pa$.

modo

eaque

B

iis,

esse periculi

tum iis, ctc. Hanc

qui dicunt,

qui audmnt.

fundiorem plagam infliximus. Itaque necesse est hodie medeamur, ac mitiora medicamenta qua?-

dam apponamus. Et postpauca: Diximus, quid « Keus erit Corporis et Sanguinis Domini a easdemnimirum pcenasdaturum, quasetilli, qui sit,

nominatim Manichcei, ad oppugnandum

liborum hominis arbilrium.

est

ita orditur: ad gratiam concionari Satis, opinor, vos nuper increpavimus, ac pro-

I

uto,

Rem

fi/ipaf/.GoX est hic titutus:

,

i

d\

Machabceorum festo meminit Sanctuspag.&ol. Multus in eadem est sermo demartyrum reliquiis. Acriter <:er<> perstringuntur, qui Sacrosanc/um Christi corpus indigneprcesumunt susciperc. Hinc intelligitur, paulo post secutam esse Homiliam,

a stylo aliarum quarumdam Chrysostomi Orationum inSanctos.Neque mirandumest, sijunior

!

Uomiliain

SS. Martyri-

bratum

at justi spaad finem uaque deducere fcempua advenit, et ut sileamus hortatur

vianum prmsentem et concionaturum. autem nequeo, alium presbyterum sub Flaviano concionatum csse, quamdiu illudmunus obivit Chrysostomus. Magis igitur credOj ipsius revera esse Homiliam: neque enim dictio multum differt

mur

quamdam

Machabms, subsecuta est Homilia prolixior bus semtn dc Martyribus, cuipag. 650 hic prceponitur tilu- illa, hts :Cmn episcopus martyrum diem ruri cele-

Invenire

verbaJere-

aut aliam

dictas,

de

nam... necessaria sunt patrjs documenta, ut dicta illa perficiantur. Heecsane insinuant Fla~

Ilomiliu in

sit

y

perspici %tylum

,,.1,1

brevts

:

Chrysostomi, idemque observavcrat Titlemontius art. L37. Fateor illius Bomilim Uylummagisvideriturgidum,

quam

628 hts laudes

mithmeannumaliquemexprioribus concionantis mentioChrysostomi neque enim ullibi invenio nisi in HomiFlaviani populum nem dicturiad videntur pertinm. Terliis, qum adannospriores

I

Romano non

.

concionaturi cumulontur. Mentio illa Flaviani verisi^ sedetiam^ indicat, Antiochiam non modo

Eomitiam omus, ut mox videbimus. ctum laudavit Verum observat Montfauconus in secunda de s.

etterHadubia.

Sed jam Homilia, pag. quo plufaciamus, dicendi finem ut tempus est, (Flaviano) doctore riljusilli laudibus a commuiii

utrumque San-

erte

t

iltht-

MaehabcBis:

631 innuit hoc moclo:

post alterutra venisimiliter dicta est paucis diebus

a\ S. Eustathio.

secunda pag. tus ipse observat in solius matris I-leri siquidem in

Sant

sermonemtotum impendimus. Cur tam

panegyrica Oratione, quce edita estpag. 603. S.Bomani 505 Woa ibi subjungitur Laudatio Harum 611. pag. gemina Aritiocheni martyris

i-id, ItUS

UomilicB rte

Machabmorum mater, prima feresola taudatur

ruerunt Majores nostri ad Chrvsostomus celebravit AnUochice anno incerto 16 Juiii.

fa

,

De S. Eu-

Februarii.

I

Barum duas priores duobus consequenhabuit Chrysostomus. In diebus Antiochice

chabmis

S. Pelaguz, Hatt igitur dicta estpost aliqudfn de nos data apud Iqnatii sedannoincerto. ActaS. rt

tm

el

excepit.

im

rici

Redeoadtomumsecundum, ubi pag.e&2 habentur Homilim de Sanctis Ma-

507

hibuit: bodie

martyr

EP. ET DOCT.

JOANNE CHKYSOSTOMO

Christum crudfixere, sustinebunt. Hocrevera

158

prcBcedentidicitp.Q&4 n.

'.i,

ita

uisequela

in

sit certa.

509 Ambee hce Homilice pcenitentiam vehemen- 'ss>-

facili-

occasione

ter

grattam cou-

Bomilias istiprcevias sicenumerat: Propterea nuper, cum de Petro et Paulo diaseruimus, et de exorta inter ipsos Ajitiochise controversia

men, antequam ad sacram Mensam quis accedat. cionandum.

pugnamque

plicat.

tres

Xott itaque revocat in posteriore^ quce in priore

fuerant dicta, sed potius confirmat

;

illam, quaa inter eoa esse videbatur,

pace quavis utiliorem vobis ostendissemus, cumque ad prairuptam et asperam voa illam viam deduxissemus quoniam defatigatos vidimus, sequenti diead aliud argumentumvos traduximus, iliim beati Eustathii praaconia narravimus, e1 ;

posl illuin

generosi martyris Komani Laudes yrv-

currimus, cum iilustrius nobis factum est theatrum amplior applausus, ac major strepltus ac-

Ex hisce qttatuor Bomiliarum clamantium. sequetam habemus. Deprima eginum. 158 occaaturilla sione Epistolce ad Galatus, in qu Hic solum Principum Apostolorum cont: deomnfbus addo, certo Antiochenas esse, nec mihi dubium apparere, quin dictce si,it aliquo ex prioribus Antiochetueprcedicationis annis, t/uando solebat ria

Chrysostomu8

ud alteram} atque

ita transire

ab una mate-

auditoribus familiariter

prout etiam facit iu Homilia de Petro el Paulo, ubi ei peregrtnationis sutr cum Flaviano episcopo memmii pag. 3G iuim omnia illa non sotent reperiri iu Homtliis

consilii sui vationes reddere^

:

posteriorum antwrum.

et magis exOccasionem autem secundce narrat p. GGo his verbis: A.tque haec non sine causa nunc conqueror, sed quoniam permulti eorum, qua^ dictasunt, acerbitatem non ferentes, cum hinc iv(

essissent,accedentesindignabantur etexcan« Avocasnos^aiebant, asacramensa,

descebant. et

aCommunione

suni coactus,

repelh's.

»

ut intelligatis

rdcirco hsec dicere

me non

avocare,

sed potius convocare, non repellere nec arcere, sed per ipsas reprehensiones magis allicere.

mox: Non

est

igitur ob

succensendum, sed

ea, quae

Et

dicta sunt,

approbanda sunt et lauquidam^ neque defensionem hanc oostram ferant, ita cum agam, ut moneam menoname

Quod

si

ea

forte imbecilliores sint

Lpsolatas icleccelodelapsasLitterasler viv :r pr »inde necei sarium esse, ut, cum hoe mihi creditum sit ministerium, aut, qnas continentur illis, confidenter ac liberecuncta dicam -

et utilitatem ubique, non voluptatem, quaaram auditorum, aut eorumdem odium reformidem ioc intempestivo beneficio salutem meam si-

mul

el

illorum prodam.

510 Post

;

QUARTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA

A

510 Post

istatn

HomiUam

sequitur

apud Mont-

mnrtyribuSf et de

fauconum pag. 667

Sanrtis variis:

maxime circa finem, ubi hortatur, ut modead urbein revertantur. Aliqui hanc mtttiiam crcdunt: neque id improbabile apparct. Antiocltcna quoque est prolixior Chrysostomi Oratio in S. JuUanum Anazarbenum martyrem, quce sequitur pag. G71; nam corpus S. Juliani erat Antiochiam translatum, et mentio suburbii

\Iiir tk

alia perbrevis dc Marfyribus,

agro Antiockeno dicta, ut liquet ex

in

toto con-

texiu,

ste

Antiocheni Daphucs !

fit

pacj.

G77.

DeS.

Juliano

ad 16 MartU. /n agro itern Antiochcno S. Chrysostomus celebravit S. Barlaamum martyrem, cujus memoria Martyrolagio Romano inscrta est ad 19 Novembris. Homiiia illa satis prolixapaq. 681 est impressa. 511 Post laudatam Homiliam dic sequentc seCUta alia iit locum Pauli aliam habuit in illa Apostoli verba I Cor x, 1, NolovosignoNolo vos ignorare fratres etc, cditam tom. III rare etc. pag. 228. Nam pag. 229 ita ioquitur : Horum omnium vos testes estis, qui in certarainibus cyerunt Majores nostri

:

beati Barlaam heri oblectati,... leves et expediti domura rediistis. Verno tempore videtur dicta hcec

Oratio,

cum

in ea paulo ante

Chrysostomus

Ego hancanni terapestatem maxime non quia liberati sumus hieme, nec quod cat:

B

di-

diligo,

icstate

fruamur zephyro suaviter afflante sed quia adsunt spirituales portus, qui nos frequenter exci;

nempe sanctorum martyrura dies. Ex allegatis duo colligimus, nimirum Antiochia? hanc quoquc Homiliam esse habitam ; priorem vero de S. Barlaam non esse dictam mense Nopiunt, festi

vembri, sedveris temporc aut initio Laudatio S. Drosidis,

acSS. Martyrum Mqyptiorcon.

cestatis.

512 Redeamus ad Orationes panegyricas. Qua> 11 pag. 668 habetur, S. Drosidis martyris Laudatio, certo Aniiochena est, cum pag. 690 mentio fiat Fiaviani: at extra urbem dicta est, ubi crant hujus sanctce Martyris reliquias, ul ibitom.

dcm dicitur. Ceterum sancta Drosis aliande parum nata est : aliqui tamen credant, nomen ipsius in aliquot Martyrologiis repcriri ad 14 Decembris, sed non parum corruptum. De eo in Opere nostro disputari poterit suo loco. Apud Montfauconum pag. 699 sequitur Laudatio martyrum /Egyptiorum, quam Tillcmontius opinatur Constantinopoli potius quam Antiochiaj dictam, ul observat Montfauconus in Monito prwvio rem ,

tamen relinquens incertam. At mihi vidctur mcntem Chrysostomi non rccte inteUcxisse. Nam crcdunt Homiliam fuisse habitam occasione reliquiarum ex /Egypto eam in urbem, in qua haec

asserta, cuihicprmflqitur titulus: Laudatio Sanctorum omnium, qui martyrium toto terrarum orbe passi sunt. Jta hanc orditur Sanctus: Nondum septem dierum elapsusestnurnerus, exquo sacram Pentecostes solemnitatem celcbravimus, et nos rursus martyrum chorusassecutusest. At toci, in quo haic habitafuit. hoc ipso tamen magis fit verisimite, Antiochenam essellomiiiam, quandoquidem Constan-

Ex

tinopoiitana} pctssim certo

aliis

eaque dc causa

in

Syriam

missi, ibique

mar-

tyrio coronati.

aliu

demartyribus.

in ca styius agnos-

514 Post hanc sequiturpag. 717 Homilia post UomiUa i#jst terr» motum. Dicta hcec est ab Oratore aygro- terrce motum tante, ad quem auditores accesserant, imo etiam a decumbente, ut vidctur; iicet Montfauconus m alia sit opinione, concionemque in ecdesia aliquahabitam credat cxtra urbvm. Sic incipit Ora-

ex jEgypto allata esse martyrum corpora aut reiiqitias, sed ex /Egypto martyres, hcibcri, cx jEgypto missos esse religionis athletas, 313

Non

dicit,

ex jEgypto missos csse viros, qui urbibus, quae illis obvenerint, post obitum etiam praistent securitatem. Hcec omniavivos martyres designant %

non defunctorum corpora, licct hwc Antiochiceaut ccrte in vicinia conservarentur, et magni fierent, ut subjungit Chrysostomus. Itaquc nullum mihi cst

dubium, quin

tiochenos.

tUBC

stantinopoli dictam, 7).

Homilia

Vcrum aiiam de

sit

dicta

apud

.\,t-

S. Phoca, utpotc Con-

tramilio.

Sequitur deinde

711 #o?/////'/ritrvsostomo satisa Montfaucono Septembris Tomus I V.

ab (BfprotanU hatjiUi

:

tor

: Etsi adversa valetudo impedierit, quominus vobiscum spiritualem chorum ageremus, vos

tamen labor xerit

non deterruit. Licet enim vos multo sudore perfusos huc adduat verbidoctrina cum ajgritudinem meara itineris labor

ille :

bonam valetudinem

in

mutavit, tuni laborem vestrum perpsalmodiararecreavit.tdcirconeque ego ob infirraitatem linguara coercui, neque vos defatigationis ergo audireabnuistis. Hcec omnia insinuant, venisse auditores ad Oraiorem mqro-

tantem

ad

hunc vero, non obstante morbo, brevem habuisse sermoncm. Mox qttoque innuit,

;

iilos

decumbentem ioqui. At adduccnda sunt vcrba aliqua Graica, quia Latina in alicnum detorta se

Sltnt

SenSUm

:

&yx drzsoTEp^OTiv 0\>U v/^tpm

xauTT^ soptTJs- aXX' &05 piv

Non

/.XIvtj

oij;ti Tfj

^jjlsv

ttj;

xaX^;

jrfjTTiXw[iivo(.

sum ne hodie quidem pulcra hac Sed hactcnus quideiu lecto sumus affixi Deus tamen non permisit, ut fame penitus deficeremus. Ut enim vobis fames est non audire, sic et mihi iames non concionari. Clare vidrtur dicere, se lecto affixum; non omnino tamen ea festivitutc. cui intcrcsse non potuerat, privatum esse, quia rcncrant auditores, ad quos brcvcm huitc itabuit Scrmonctn. Itaque existimo, extemporalem csse adhortafioncm wgrotantis Chrysostomi ad paitcos circumstantes, qui tenai privatus

festivitate. ;

motibus exterriti adipsum confugerant. De tempore aut loconihil in ea invenio. Eorte dicta fuerit Constantinopoli anno30H, utobservabo n. 553. 515 Alia brevis Eomilia subditur pag, 721, de

Juda proditore

qua> ccrto cst j\ntio-

chena, quia

vat

ct

Montfauconus. Hic cditor ut dubias sub/ecit martyre, pag. 730 dc S. Petro apostoio

et

S. Eliapropheta. pag. 741 de S. Abraham patriarcha, pag, 7i9de S. Thccia virgine et martyre,

pag. 751 sex Orationesde Fatoet providentia, et demumpag. 77
omnes transilio : ncque enim ullam sostomo ausim asserere. Rationes ail.iiiiidttm

duliiiv vidvauttir,

Monilis prwiis

ttj/ttd

gnato. Porro rclatas Sat/vtis,

exillis

Chryquas

vcro, ob

vidcri potvrunt

Moittfauconum loco

iit

assi-

modo Homilias omnes de mc/uoratas ad priores

iiliasqttv vitui iis

prmdicdtionis Antiochenm annos referendas putem, cttm qitia illis annis nniiimv vidvtttr dv Su/tvtis prrorasse. lui/t

qttia Ilomitia aliec

enu-

1

mcratic familiarem concioiiaitdi methodum prioribus annis wswsChrysostomus,

516 Cetcrtt/n

alia Bornitia dubin;.

inscripta,

sequentes,vidclicet pag. 724 dc S. liasso episcopo

nati,

:

cujus


quoque provinciis

/Eggpto, sed in

SUnt passi. Ceiebrat nimirum jEgyptios martyres, qui ad mctaila cffodienda fuerant condem-

translati

Chrysostomi

citur.

,

viu, xn Syrican crant

atiquid habcnt, quo locus At quocumquc loco fuerit dicta

possit innotescere.

Daphne suburbium in ea mcmoratur sed fortasse non est Chrysostomi, ut ipsc obscr-

in

s.

.].

nulia invenio indicia

concionatus estChrysostomus, translatarum. Verum non loquitur Chrysostomus de Iranslatiscorporibus, sed dc martyribus /Egyptiis qui non

solum

iJUl

rj)o

,

qua

pra seferunt.

Ilo/iiiliis

Antiochenis addendus

r,i

esi

F

DE

500

AUCTOKE s.

.1.

Sermo perbrevis

est

Diodoro Tar-

lenrtUwdatue^

laudem Diodori Tarsensis

in

cum Diodorm aliquol mnk ante episeopa&sm Cbrysostomi &defunctus.Eduvsprimume$thic Sermo ab Emcrico Bigotio, m deinde recusus apud Montfauconum tom. III, pag. 7*7. Diodoprior laudaverat, utilk initio Sermonis exponit his verbis ; Sapiens ille ac ge,,: usdoetor, iraperdepositamfirmitate corpo-

rusCU

BP. ET DOCT.

JOANKE CHRYSOSTOMO

anno incerto,sedcerto AntiachuB

episcopi. dictus

Sanctits a

S.

iiira

etiamsi quidvis aliud,

omma immunda,

n-n

01

i;«-,

i

amesermo-

<-.h:mhancascendisset,

,cumad

^nliurn,JoannemBaptistam,etvocem rirgam Moysis, etaliacumhis multa

et

Qle fcunc laudavit, vos cxclamastis ago procul sedens amare ingemui... Ego ingemiscebam, quodlaudum raoleobruerer.

me

appellans.

:

ipsum

vicis-

:im fi" ,

,..<«

i-i,ii-

Imnlnt

:,i; Laudum enim magnitudo, non minus quam peccata, mordere solet conscientiam: et cum quis sibi nullius boni conscius, aHos audit

multa fnagnaque bonadese praedicantes, et praesentem opinionem, et futurum diem reputat, in quo orania nudaet aperta erunt quodque ia, opinione, sed rjni tunc judicabit, non ex vulgi :

omnia

veritatejudicabit... Hebc

ex ipsa rerum

cogitans, crucior laudibus, et bona opinione vului, )u.'iL'nuiii pcrspicieiis illara inter et futurum

judicium discrimen... Hssc igitur omnia reputans,

amaregemebam.

praasto Bum, ut

que

Ideoceleriter hodie-

a vobis aaditoribus hujus-

excutiam.

DBodiopinii»)icm

meeum

Tum

incipit laurfvs

ubidatasadDiodorum deferra, dicitquepag. 748: Nam Joannis quidem nomen ad nos, animusad ipsum pertinet niiis,

nos ojus appellationem habe-

:

phiiosopiiiiim

cjiis

iji

nactus

Istud

est.

verock Diodoro usque ad ftnem ostendere conatur, de se nihil adjungens Aliud Homiliai cujus dam fragmentum in laudem Diodori ibidem t

pag. 750

Facundo Eermianensi mbjunxit

ex

Vidimus § 9, episcopatum fugmt. Vidtmus

'

himiilitate

i.i

i 17, quibus verbis usus

Sanctut inuinciut-

StianU qUOTJl init.iiuu

sariam

neees-

:

ignorem peccata. sensus ac rationis, ut propria Et

jam metueremconturbarelaetitiam pwB-

nisi

istius sentis festivitatis, flerem sane amarisbime memoriara revodicti memor, et mea peccata in

IV p.Whumilitatemvcrboct factodoquando ita loquens : Veraautem humilitasest,

cans. Tom. cet,

qui nobis videntur esse minores iis veneramur, qui nobis inferiores esse vi-

cediraus et eos

,

Quod si recte sapimus, nullos etiam noesse minores arbitrabimur, sed nos superari

dentur. bi.s

ab omnibus hominibus dicemus. Et hoc diconon de nobis,qui innumerisimmersi sumus peccatis sed etiamsi quissibi plurimorum bene gestorum ;

conscius

sit, nisi

apud se

postreraum, nulla

animo dicebat tom. vis

ex

dico, vocet

appellet :

:

me

et

intidelem

ex enumeraHone Operum, quts Sanctus Antiochsa composuit, non pauca de innotescant', lubet

tamen ex

atiqua huc congerere, ut

<<<>

ntit,

C

magispateat, quanta humilitate,quantacharitate in firimi et homines, quanta fortitudine ac eonslanfi/t./i ijii/hiis /irmnui

rirlutihus AntlOt

ftfflS '.'/-

tam suam exornaverit sanetus Presbyter. Ah humiktate cujus jam varia
m

Profectu Evangetii tom. UI,pag. 301;

aoiamus, dileoti, inquit, etiamai in

Me

stultum in Christo

cum Paulo »

in partem ejusdem apAitquippe: «Nosstultipropter

Rursum tom. VII pag. 243: Con-

tingat mihi et contumeliis affici etcontemnipro-

Deum

potius,

quam honorari ab omnibus

eegibus: nihil enim, nihil utiquehuichonoripar

viuriitis

Haccum

ipaum virtu-

s. Pauli. Nihil est eniin aeque prsecla-

rum, inr/uit, atque vinculapropter Christum, atque catense sanctis illis manibus impositaj. Vinctum esse propter Christum estprseclarius, quam esse Api»stolum,quamesse doctorem, quam esse Evangelistam. SiquisamatChristum,novitquoil dicitur. SiquisinDominurainsanit, etejusamore utitur; novit

vim vinculorum. Maluerit essevin-

quam habitare ccelos. Quoeis ostendebat manus et diademate. Non enim tamsplendi-

ctus propter Christum, vis

auro splendidiores

;

quovis regali

caput vittaex gemnis composita eiim'JluaincatenaferrpapropterChristum.Tunc

.luin faoit

umo sit

?

hac de re quasi de corona gloria-

etenim

Christum.

pag. 453; Vocet me quinonindigne fero... Et quid

cothurno, acdivhioamore quasi ebrius loquitur tom.Xl p/u/. 53, agens de

Ouamguam

fam

eral regiis sadibus carcer praeclarior.

Quid dico

regiisa3dibus?ipsoquoquecc9io: habebat enim wihuimChristi. Si quis Ghristum diiigife,

ilis

fastigium pervenerjmus,

rnoa exiatimemus...

nindamentum

esJ

nos

omnium

extre-

Philosophise quippe nostrsa

bumilitas. Etsi

innumera

aur-

sumaadifices, etaieleemosynam^preces^jejuniumj

omnesque \ irtutes eongeras>nisi eam pro fundamento posueris, omma fruskra el incassuin asdiBcaati,

citoque oorruanct, perinde atquesadificium

iUud super arenam axtructum. Nullum quippe opus bonum bou Ula eget, nuUuns aiae illa stare poterit.

esse

I

intidelem,

illis

est. Attiori'sane incedit

scriptis

omnium

bonis suis operibus. Similia alia prcetermitto. 520 Humilitatis pariter erat et amoris Dei, quod Ardentissimus Dei amnr. probrosa et gravia pro Dco patidcsideraret. IJoc

ooncionibus Antiochenis.

modo

sentiat, se

futura utilitas ex omnibus

ei

pter

virtutibus ipsius

presbyter erat

Chnsto) rumaccalculum rapiendorum {pbviam expers sum ita equidem non nos referens, dixi

soslomi, quse innotoscunt ex

recensitis

dum

dicta corrigit:

(i

Utatm

sit,

Sedetiamsi ccaitinejitiamdixeris,etiamai

virginitatem, atiamai peoimiaruna contemptumj

cuit.

data. Tom.W ordinatus. Pergoadalia necdum sed mox ita rapiemur, nos et Tunc : pag. 155 ait in numeipsum Non equidem me

pellationis venio.

§ XXXIV. VirtutesaliqufiBChry-

sempei exer-

studiose conabatur. presbyieratum. ipsius verba ante

bor

Montfauconus.

«Ut

i

,

n

exse-

absentehumihtate, sunt. cranda etabominanda, verbis, in openbus, in coUbique igitur illam in la hmc pitationibusassumamus, et cum locis dat mmita. alns frequcntcr "prnus SimiUa eamque vtrtu prmdkabat, tpse exseqw tem studiost 519 Quodautem aUis humtlia loeis variis Vidimus

novit

hanc dignitatem, novithanc virtutem, novil quantum generihomhmm sitgratificatum,quod l»ropter ipsum sit vinctus. Hoc fortasse est pra> Clanus, qiuun sedere a dextris ejus: hoc est nuintius,<]uara sedere super duodecim sedes,

Miniuinr^propterChristum.Etquiddicoderebusluuua.u^MIepudetconferredivitiasetorna-

aureum cum vinculis. Sedmagna illa missa faciens, etiamsi res nullam haberet mercedem

tuin

ooc solum est magna merceset sufficiens rerauneratro, baac gravia pati propter eura, qui amatur.

DIEDECIMA QUARTA SEPTEMHRIS. A

tur.

Sciunt, quod dicitur, qui

amant, si non magis betantur, si male patiunturproiis,quosamant,quamsihonorcntur. qw> flagravit 521 Hoc sancti chori solum est intelligere, Chrysostmus, Apostolorum, inquam. Audi enim beatum hucam dicenteiu, eos rediisse gaudentes a conspectu concilii, quoniam digni habiti sunt pro nomine Christi contumeliam pati. Atque aliis quidem videtur esse ridiculum si probro et

Deum,at homines

qui

;

;

contumelia esse affectum, sit esse dignitatem assequutum, si probro esse affectum, sit ltetari. Iis autem,qui sciunt Christi desiderium,hocesse

omnium

beatissiraum. Si quis mihi offerret totum ccelum, aut illam catenam, ego

existimatur

me apud superos collocum Paulo vincto, eli-

illam prfleferrem. Si quis

cum

caret

angelis, aut

gerem carcerem.

Si quis

me

faceret unuin ex

potestatibus, qure sunt circa ccelos aut circa thronos, aut talem esse vinctum, potius optarem ,

507

quod ea sint propter Dominum Quanta est gloriatio scire, quod propter Clirist iim sit vinctus!... Vellem b;ec perpetuo effari, vellem haerere catena;, etsi reipsa sum privatus; at lura, sed

ratione per affectionem

animam

AUCTORK .1.

S.

circamdare.

.;i

Vides, op/nor, studiose tector,

Virum oim uiis purissimi ardentissimique amoris comtrictutn. At needum
dum

a verhis absoesserim Aposto-

me expleverim delicatena consivari date nrihi ia aa paulo amplius versari. Apprehendi vinculum, nemo me abducet. Tutius ego nunc sam \nu-tus

licis

et in faetis A.postolicis

ciiSj

in Pauli

desiderio.

vinculum

:

quam

ille fcunc

ligno.Hoc aemo boIvH

enim a Christi desiderio. Soc nequeangeli, nequere^tiiiin eudnrum potestBOlvere. Licot, audire ipsum Pauluni dic m « Neque angeli, aeque prineipatus, nequo inn stantia, ncque futura, neque altitudo, neque « profundum, potest aos separare a Caritete est

:

:

talis esse vinctus, et

jure quidem. Nihil enim est

catena beatius. Vellem nunc esse in illis quibus dicuntur manere illa vincula, et videre, virosque illos admirari propter Christi desiderium. Vellem videre catenas, quas pertimescunt quidem et horrent d;vmones,reverentur

illa

locis, in

B

autem

angeli. Nihil est melius

quam male

pati

propter Christum. Non tam beatum prcedico Panlum, quod raptus sit in paradisum, quam quod conjectus sit in carcerem. Non tam eum dico beatum, quod audierit arcana verba, quara

eum

censeo beatum propter vincula non tam sit in tertium coelum, ;

beatum.dico, quod raptus

quam

propter

mus, qui

pri

ChrUto patiendi desiderio

illa

vincula. Hactenus Chrysosto-

loqui non poterat, nisi

anima

ipsius

vulncre divini amoris vehementer fuisset

felici

ex incctitn

sic

mutta

st/btititcr de rarcere ApOStoto- fadisque "'"""' atgue iterum pag. 64 subjungit Volo tacere, sed non possum... Volo txu.

disserit,

I

Quid agam? ccoptam interrumpere orationem ea vero aon sinit. Nam... apprehenso admirabili carceris poculo eorum, qui vincti sunt propter Christum, nonpossum cessare, non possum sUere. Bactenus Chrysostomus, qui multa de vinctis pro Christo subjunoit, et in scqucnti quoque Uomilia eamdem materiam attiuqi/. Atdata verba mihi videntur suff/ccrc, ut ardentissimam divmi Viri charitatempossimus agnoscere; preesertim cum />>/
Nam

Chrysostomum spcctcmus indomo malrrna sulituriutit, sirr in vrcnw monurhum, sivc Antiochenw ecclcsic diaconum sive doccntcm Antiochengs

male

pati pro Christo,

quam

cmplo Christi, pro servis et peccatoribus passi, beata vincula o beatas rursum cxclamat : manus, quasornavit illa catena! Non erantadeo honorandae Pauli manus, qua3 claudum,qui erat Lystris, erexerunt et fecerunt surgere, ut quse indutae erant vinculis Si ego fuissem illis temporibus,tunc maxime eas essem amplexus,etpupillis meis admovissem non cessassem deosculari manus, quse dignae sunthabta, quas pro Domino :

meo

vincirentur.... Si quis mihi dederit nunc,ut

suscitem mortuos

,

non hoc elegerim, sed

cate-

ab ecclesiasticis curis essem remotus,et esset mihi corpus sanum ac validum, non recusarim hanc suscipere peregrinationem.ut solum viderem catenas, ut carcerem, in qu<> ftiit vincuis. Deindc Christi tcstimonio valorcm riuculorum probat, et pag. 55 subdit : Dignus quoque est habitus Petrus hac catena.... Si quis ergo mihi diceret Quid malles, an esse angelus, qui Petrum pupugit; an Petrus, qui salvus cvasit ? Mallem esse Petrus,propterquem venitangelus. Illa milii prodessent vincula... Hevera est maxima gratia {patipro Christo) et major illis omni-

nam.

Si

:

bus,quamsolemet lunam sistere.quam mundum movere. Hoc majus, quam vincereaut expellere dsemones...

523 Non propterea bonum est vinctum esse propterChristura, quod earesregnum conciliet, sed quod ea riat propter Christum.Nom propterea beata prsedico vincula, quod transmittant incce-

E

:

sius vita tdlcgatis verbis sit conformis.

!

ognitus,

Mor

5-Jl

rum

522 Neque ctiamnum sistlt ; ncqne crjo aurca Amantis verba lectori subtraJicnda censco, sed pauca tantum brevitatis causa rcsecabo : Mihi est honorari a Christo. Hoc magnus est honor, hoc est gloria, quao omnia exsuperat. Allatoque ex-

fucutente,

Christi. »

saitciata.

optatius, inquit,

C

«

sive

,

prcsbuteriun, sive in

tanarectorem, siro

cathedra

(

'onstantinopoli-

in exsiliomultis calamitatibut

modo dk/a ipsiusetfacta mature expendamus, ubique reperiemus tam prosperis quam adversis superiorem, mirogue ardare ad Deum

affectum,

recta volantcm.

Ab

525

ad

cximia Sanr/i amorein DeumtransBQ

dilectionem proximi, ex

profluentem.

Amorem

clarat tom. III /iaq troversia inter

.

tamquam exfonte


,

ubiEomiliam deconPaulum sic exorditur :

Unum

a vobis abfui diem, et perinde quasi anno integro separatus a vobis fuissem, it;i Iristis

mcestusque permansi. Atque haBC vera esse ex qU83 vobis acciderunt, ipsi COgnoscitis,

iis,

enim lactens puerulus

H

matemis avulsus

\U

uberi-

quocumque fcandem abductus faerit, crebro huc illucque convertit, et matrem suam circumspicit. sic f^> <|Uni|iic [irocul amalcrm. sinu bus, se

:

crebro circumspicicbam, ci undequaque sacrum hunc vestrum ccetum r-equirebam s«'d ea me res tamen sati.s conjolabatur, quod traiislatus,

duni amanlissinni patri (episcopo Ftoviano) parerem, id mihi accideret, et conceptum ex separa tione bat.

mcBrorem obedientiaj pra,'mium abstergeEst onim hoC mihi vel quovis diademate

corona gloriosius, ubique cum geuiHoc mihi ornatUB est et securitas; ornatusquidem, quodsiceummaiicip-irim,

illustriuB, et

tore peregrinari.

et

ad amorem

meum

pellexerim, ut

ChrysQStomi tenera tas

sicum erga Antiochenos de

:uvj

Petrum

illo

Dusquam

autem, quod duin praasentem intuetur atque certantem, omnino suarum etiam precum auxilium nobis supsine Filio velit appar(M'e; securitas

peditet.

chm

I

DE

508

AUCTORE J. S.

JOANNB CHRYSOSTOMO

S.

vcrbasimuiet amantempopuH,

peditet. Ilaic

observantcm episcopi

sui, et

et

suamnonminus testatur tom.W vMpo$tmQrbum,cv\^r<»
626 Charitalem

pag 27'.» rafcommoratus, allor/uitur

sic

Num,

:

280 suos redux nostn memores quaeso,

nt dicitur pafj

.

Nam

qnanto tempore a vobis abfuirnus?

fuistis,

nuequam ip arbem dimittens, memoriam

equidem

vestri

oblivisci potui,

sed

non dimisi praestanti corporum qui enim quemadmodum forma capiuntur, quocumque recesserint, secum haud secus desideratam faciem circumferunt vestri

:

,

_

:

„m

animarum vestrarum

venustate

ipsi

nii

Et

ferimus.

tacti,

eam

speciemsempernobiscumcircum-

restraa

quemadmodum

pictores coloribus

mixtis corporisimaginesefflngere consue-

v.-.riis

studium vestrum in collectis, erga in audiendo akcritatem, benevolentiam Concionatorem, cajteraque omnia officia, veluti eolores virtutum varios immiscentes, atqueipsum anirnarum vestrarum characterem imprimentes, mentisque apponentes oculis, ea specuaccepimus lationi satis nostrae peregrinationis verunt

:

1,-nih-

ita et ipsi

Haec et sedentes, et surgentes, et

olatii.

H

,

ambu-

quiescenlos, ct hitroeuntes, et exeun-

continuo versabamus, caritatem vestram vel somniis intuentes, neque interdiu solum, sed

tes, in

n octu iisdem cogitationibus quasi deliciis

rii..,,,,

enutriebamur, n

Ego

cum Salomone

illud

dormio, et cor

meum

vigilat. »

scientes

:

Idipsum

et nobis contingebat nam somni quidem necessitas palpebras ipsas contrahebat, tyrannis vero :

amoris vestri oculoa nostr» mentis excitabat atque saapenumero per somnum vobiscum loqui iinhi videbar. Btenim consuevit anima, quse interdiu cogitat, eadem in somnis per phantasiam :

cernere, quod et nobis tunc aceidit et vos carueiB oculis minime videns, oculis caritatis cerne:

bam, corporeque abeens, affectu praesens eram, mea) aures semper clamore vestro personabant. Quare et corporis ©gritudine ibi diutius cogente

el

inferre.

sanitatemjel voluptatem, et

omne

quod-

Nam

et

illio

manens criminationes

continu» enim

ves-

has nobis afferebant, animumque adhibui oriminantibus non minus quam laudantibus. Nam animss soientis amare illBBcriminationesfuerant, absentiam nostram accusantes. 1'roptorca surgens cut.ras

audiebam

:

curri; propterea

litterce

numquam mea

vos mentequivi

excludere. Eactenus Chrysostomus, cujus altata

hactenus verba guam tenerrimum amoris affectit/ti msinuant. Phtra id genus prmtermittOj ut

fortem quogue rem viaeamus.

et

prudentem Chrvsostomi amo-

:

plicium attraxisti.

commmatio tavobis menimmotamanet. Ego namque pacem Quod faciam. finem dicendi excutiam, etiarasi non avertar,

saape repeto, si

me cum

neque

sic pul-

contumeliis excipiatis, neque

non quod Domino non paverem excutiam vestrivehementiusardeo. ream, sed quia amore sedcum qui immodcste se eos contra 528 Loquitur ritatc. auasi fjerebant in ecclesia, et sic Concionatorem :

527 Adeonon semper auditores suos laudabat ChrysostomuSj ut iltos scspe etiam increparet quando deerant officio suo, et quidem multo frequenitus, atqueacriter reprehenderet. Velsictamen prudens Orator insignwi freqwnter innuit dilectionem. Queritur fom. VII pag. 374, ab afi-

rnabus maiedicta
modo

:

et

EgO

convitia

m

se jaci, pergit-

cniiu, otsi BSXCenties male-

vha-

,

et

expcUebant,utpatctex aniecedentibus Ideo lugeo,

qucniibus vcrbis.

conse-

inquit infra, et

nos, lugendi finem non faciam... Suscipite ergo Paulus praecepit. Neque enim de mensa

sicut

loquebatur

sed de voluntate et animo. Hoc

ille,

et nos a vobis postulamus, caritatem et

amorem

illum ardentem et sincerum. Quod si hoc non fertis, saltem vos mutuo amate, praasentem deponentes negligentiara. Hoc nobis ad consola1

videamus vos recte agentes majorem ego caritatem exhibebo, si ferventius amans, minus amer a vobis. Ita sacer Orator, capiens a suis diligi quia tionera satis est,

si

et meliores effectos. Sic

t

id

illis

crat utile.

529 Prudens

itte

Auditonim popidi Amator non plausum utilitatem

desidcrabat audienthtm , scd utilitatem et emen- qu(Erebat non t dationem, ut frequentissime declarat. Laudastis plausum ea, quae dicta fuere, ait tom. I pag. 471, cum :

magno tumultu

et plausu admonitionem accepiSed ut nobis laudes ipsis operibus exhibeatis, non longum tempus quseritur ad obsequenexhortationem oratio tiam demonstrandam sequatur hanc quaero laudem, hunc per opera ipsa plausum. Acrius inmrgit tom. VII pag.23>2, stis.

:

:

:

inihi

audientes,

dicta

plausus et laudis loco

exsequamini.

est. Si

vero

ea_,

Hoc qua?

dicuntur, audias, et non facias ea, quae laudas, majus erit supplicium, gravior accusatio, nobisque pudor et irrisio. Non enim theatrum sunt hsec,

non tragcedos nunc

spectatis, ut

plaudatis. Magisterium est hic spirituale.

propter

unum studium

est,

ut, quae

solum

Qua-

dicuntur,

opere compleatis, et obedientiam gestis comTunc enim omnia assequuti erimus at nunc pene desperare cogor. 530 Nam et privatim eos^qui me convene- hinc monstretis.

:

monere non cessavi, et vobis in commune loquutus, nihil tamen hinc fructus hacterunt, hs3C

uns perceptum rideo.... Ideo et nos lugemus et plangimus. kc si perseverantes vos videro, vos denmm sacrnrum liminum aditu interdicam,

necnon participatione immortalium Mysteriorum, quemadmodura fornicatores, adulteros

et

eos, qui

t

oh defbctus,

me in dominica domo cnftm mordes, et cum mcerorem augeas mihi non excipias, vereor ne non quia ejecisti, affecisti, non quia contumelia et grave illnd Un supsed quia pacem repulisti, Etiamsi enim pulverem non

dicuntur,

nobissuaserit antepraflxumtempusexsur-

satagoules, do civtero caritati vestrsa molostias

quidem

pZ^tmpermotusidfacio.

sed exclamabat,nequepriusmolestandocessavit,

cumque estlwnum, conventum hunc vestrum exi timare. Huic igitur morem gerentes, maluimus redire, tametsi morbi reliquire restarent, quam corporis inflrmitatem prorsus deponere

t>,it

tibi

ita ioquens : Haec dicta iaudastis sed plausibus, tumultu, et sonitu non opus est mihi.Unum volo tantum, ut cum quiete et sagaci attentione, qute

gere,

tJUOS

Puro

1

inunorari,etaerisBalubritateadcarni8sanitatem prnlicieule, id vis anmris vc-stri non tolerabat,

quam

i/km/m-

corde pacem dico sinceraque de te possum dicere pamente, nec quid mali Si te quandoque carviscera. terna quippe gero Tu vero clandicas

:

modestum exhibent

Chrysostomnm. Antiofheno-

EP. ET DOCT.

de casdibus accusantur. Ha>c tam qravia contra jurantes intorquet. Contra eosdem jam armo 887 tales intentaverat minas, ut dictum

est

num.m.Addittnirali6ertate; Ne quis dives

ne qms e primoribus infletur, vel supercilia atHsicoinnia mihi tabula sunt, umbra et sommum. Nullus enim eorum, qui opulentiores sunt, mihi tunc patrocinabitur. cum accusabor et rationes dare cogar, quod non cum debita toliat.

vehementia

acer erat

in objurgando

DIE DECIMA

ttt

reprchensio-

nis acrimo-

niam sovpc deindc lenicbat:

QUARTA SEPTEMBUIS.

vehementia leges Dei vindicaverim. Ejusmodi reprehensiones deindc tamen non raro leniebat. 531 Hinc tom. VIII paff. 66 Homiliam xir in Joanncmsic ordititr: Forte plus, quam par erat, vobis nuper onerosi et molesti fuimus, acriori usi sermone, etlongacontramultorum desidiam oratione habita. Verum si id mordendi solura causa fecissemus, jure nobis singuli succenserent si vero utilitatem vestram spectantes. auditorum gratiam inire non curavimus; etiamsi ;

gessimus,

acceptamHiabere nolitis, amori saltem nostro veniam concedatis oportet. Admodum enim ti-

memus, nenobiscum studiomulto concionantibus, vobis autem dictis attendere negligentibus, graviores vobis rationes reddend?e sint. Har de causa dolorem simm iterum declarat in Bomilia sequentipag. 71; Numquid frustra currimus, et frustra laboramus? Num supra petras semen jacimus? Num secus viam vel inter spinasjacta semina Iatent Anxius sum et timeo, ne inutilis nobisagriculturasit; etiamsi nullum in hujusce laboris mercede detrimentum passurus sim... Attamen, licet hanc firmam consolationem habeamus, licet de retributione fidamus, quando :

vos nihil opere proficere videmus, nihilo melius afficimur, quam agricolse, qui gemunt et lacry-

mantur. Hoc doctoris misericordia, hoc patris cura

est.

Et mox

ait, se

meliora de

Evangelium; non laborantes quidem

sicut

Pau-

cum omni

fidu-

lus,

sod contenti propriis, dicara

oin,

Date egentibus; nec cessabo hoc dicere,

A.OCTORF J. s

et

eorum.quinon dant, ero gravis accusator. Si enim essem dux exercitus, et milites haberem, non me puderet alimenta petere pro militibus

:

quam

lllam profectus vestri curam,

509

semus, sed qui vel a mille fulminibus feriremur. et qui }]?ec agerent, ne mererentur quidem vivere. Si autem Dei gratia pro nobis minime molesti snmus, sed sine sumptu vobis posuimus

ipsis confi-

dere, subditque: Ha?c vobis dicimus, ut studium

valde enim arao vestram Amator paitpcrum. 534 Lubet

aalutem.

ctiam paucis

Hactenw

ostendere,

quanta Lximia Suwti

animi fortitudine vigeretprastantissimus Presby-

Egregium sane exemplum dat postfrmr tnotum dicta tom. I pag. tei\

loquitur: Alii

quidem omnes ob

fortitudo:

in Bomilia,

775, ubi

terrae

tfc

motum

timore correpti erant, ego vero propter causam terra motus. Satisne capitis, quid dixerim \ Illi

quidem pertimescebant, ne concideret civitas, ego vero, quod nobis Dominus iratus esset, metnebam. Non enim grave est

et interirent

mortem se...

sic

obiisse, sed

Noli

plicii

:

grave est

Dominum

irritas-

umquam

supplicium timere, sed supparentera peccatura etc. Tom. VII pag. 790

alloqnitur cos,

sunt dispensatores

gui sancthsinti Sacramenti ;

Sed etiamsi pra

stultitiaille

(indignns)

ad Cominunionem accedat, cohibe illum. ne tiraeas. Time Deum, non hominem. Si timeashominem, ab illo irrideberis si Deum. etiam hominibus venerabilis eris. Si non audes, mihi adduc, nec permittam hujusmodi ausus. ;

vestrum augeamus, et vitae probitatem in dies accrescere curemus. Similia multis aliis locis repetit.

pmipi-rum cau-

sum frequentn-

ttfjit,

«w/W/etoChrysostomum

Animam potius amittam, quam indigno Sangninem Dorainieum praebeam etsanguinem potius

ad causam pauperum frequenter ac fortiter agendam, divitesque immisericordes et avaros gravis-

profundam, quam treraendum Sanguinem dem, cui non par est. Hcec de virtutibus sancti Prcsb?/-

532

Eadem

charitas

Teterrimam avari tom. X pag. 78 etseg., cnm fcris et dcemonibus avaros comparans. Tum addit pag. 80; Scio multos esse, qui ob hxc verba nos odio habent. Ego vero illos simis verbis perstringendos.

imaginem

non

disertis verbis pingit

odi, sed

affecti sunt,

eorum misereor,

lacrymis prosequor

tere velint, libenteridtulerim,

et eos, qui sic :

si

etiamsi percu-

abhac

feritate

Neque enim ego solus, sed etiam propheta nobiscum hujusmodi homines ab abstinere velint.

humana cognationeexpellit. Tanto autem

liberius

poterat pro alHspostulare, guanto minus aliquid

pro perpetuo concionandi labore desiderabat, patrimonio suo victitans. Hinc ita loquitur tom. X pag. 401 ; Et scio quidem, quod multi ex iis, qui una assident, nos rursus reprehendent, cum de his disseramus, dicentes Ne, rogo, ne sis gravis sed permitte libero et molestus auditoribus arbitrioet voluntati auditorum... Sed haec verba non feram. Neque enim Paulum pudebat pro his assidue esse molestum, et mendicantium more :

:

trri interim nobis sufficxant, licet

plura addi posex Oper/bus ipsius. 535 Lubet tamen Sozomcnum audirr, de fructu prcndicationis Antiochcnre loquentem lih. VIII cap. ii Erat Antiochia? ad Orontem presbyter quidam, nomine Joannes, nobili genere natus, sint

533 Nam si hoc dicerem, Da mihi et depone ros ca dc causa in meis sedibus, pudendum forte esset, quod objurgat. dicerem , imo vero ne tunc quidem. Nam lucava-

,

integer. et

sui

:

istud ageret; sed sincere,

sacras

tamquam

veritatis stu-

Scripturas

exponeret. Etenim oratio, quro opcrihus oxornatur, merito videtur fide digna. Si vero operibus destituta sit, oratodiosus,

esse arguit, ac

suorum

ipsius

dictorum reprohonsorera, tametsi is in docendo magna? sit diligentia?. Porro Joannes utraque laude ex requo floruit.Nam ejus quidom vivendi ratio et conversatio, gravis iuit ac severa; dictio

vero perspicua simul ac splendzda. B86 Et post alia quoedam : Vicit enim illa {pcrsnadendi vi) eos, qui pari(?wos/m/7/Jilicrnili

egentibus, sed pro vobis, qui praibetis

et ideo

ac persuadendi facuitate pollebaut. Iiac ipsa po-

sed

pulum otiam ad

libere....

Non ergo erubescam,

li-

bere dicam: Date egentibus, et majori voce, quam qui egent. Nam si quispiam posset ostendere et probare, quod haecdicentes, ad nosipsos

traheremus, et prsetextu pauperum ipsi lucraremur, non solum probro ac dedecore digni es-

chenoBt

dicendi

omnium

Caeterum fortasse quispiam me reprehenderet, ut qui pro me verba facerem. Nunc autem supplico quidem pro egentibus; imo vero non pro loquor

cationis Antio-

persuadendique artifex temporis oratorum praestantissimus, sicut Libanius Syrus sophista testatus est... Muitosporro,quiinccclesiaipsum audiebant, ad virtutis st.udium impulit, et in doctrina fidei ut idem cumipsosentirent.oflerit. Nara cum vitam agerct plane divinam, ad semulationem virtutis suse auditorum animos excitabat. Post haec vero facile eos adducebat, ui oamdem secum sententiam amplecterentur quippe qui non arte quadam aut eloquentisa vi vita

egregius,

Quialtari,inquit,assident,altarissuntparticipes.

;

fiuctus pnedi-

:

rem impostorem

loqui. livil

:

se pertraxit,

eo

maxime quod

peccantes crebro coarguoret in ecclesia,

el

ad-

versus eos,qui injuriam fecissent, fcamquam ipse injuria affectus, commoveretur. Qua; res grata quidem erat multitudini molesta vero opU;

lentioribus ac potontioribus. a quibus fere delicta

quia xitti

Sfflict

cum

eto-

quentiu art~ urucbat.

'

DB

510

AUCTORE S.

.!.

:

1

ctacommitti solent. Hactenus Sozomenus, San,!,, nostroafatepreaimus.Quamirreprehensibifo vixil fueritvita Chrysostomi toto tempore, quo PaiUidii AntiockUe, coiligiiur etiam ex Diahgo ipsius inwmi postea aum teste pag. IB, Vam, eo ejus Bnt primum Antiochiam, adolescenti
imo

juventutU

et

hauddubie eHampresbv~ de&cerunt scrutanniail invenerunt. Qeorgim

et

teratus) delicta perquisituri:

scrutationeBj et

k-s

EP- ET DOCT.

JOAKNB CHRYSOSTOMO

S.

L8Q duo narrat miracula, mutieris primaruB febri Eucltm videlicet filium liberatum, et conjugem pratfecH, qui

ilexandrinw pag.

ditnnitus

Marcionistce fuisse dicunlur, ex dysenteria adin-

ordinatur tradit. Sic adductus milite raagistri ecclesiae. episcopus Constantinopolitanas

cap.

meretur fidem, ut ea, tacentibue tmtiquioribus, quantifieret pro certis habere poseimue. Ceterum patebit humlenter Antioohenis, tomuBafl

ejus 1

q

1

-<

irientis,

XXXV. Chpysostpmus

jussu

Apcadiimperatorisdoloevo"•

,

}

Constanll-

AnliocJlia,

CatllS

ibique

no|>olim perducitur,

oonsecpatup episcopus. DefunetoNeotario

i

Constantinopo litano,

r modo, quo s. Joannes ad episcopalvm promotus est, consentiunt scriptores. ^>» rates

D

VI

iii>.

r/f/i.

tempus,

11

*{>«>

decessor

vpsixts obiit,

aUaquetunc Constantinopoli facta, expomt Ms mhis: .Vcimiu :< 'Mistantinopolitanus episcopus rxl.rrinuiM dinii

tanl

Cumqua ini aifl

Ca-sario et Attico consn-

obiit,

quinto Calendas OctoStalim igilur de ordinando episcopo contorta sst, aliis alium postulantibus.

lilms (idests bris.

et,

anno 397

hac de re

:

)

consilium

plaouit laiidcm, ut

Bcolesifla

ssepius

initum

Joannes Antiochen-

presbyter Antioehia acceweretur.

Fame enim de illo increbnerat, enm doctrina simul et eloquentia pollere. Modico igitur temimpnrntor Arcadius inlrrlapso porifl spalio ,

aommuni omnium Buffragio, cleri videlicet ac populi, eum BGCQTait.PalladiusinDialogopag. 12 dehiscehabet sequentia ; Dum hac ad Ghriati ftdelium gubernationam

[concionante

Buccedunt Antiochice) moritur

optimd-'sic

Chrysostomo

beatus Nectarius, episcopusConstantinopolitanas ecolesiaa. iiii

ab

ysostomus Bufropfo

commvndatus,

688 Tunc conourrant quidam, qui non qinerebantur, ambientes spiscopatum viri qnidam minima Yiri ; preabytari quidem dignitate, sed sacerdotio imligni;alii prastorium fatigantaa,

donis oorrumpentes,

alii

alii

vero ad plebis etiam

gonua procumbentes. Super liis commovetur orthodoxorum populus, iinperati>rem sollicitans, sacerdolii peritum rci|uiivns.Summamaut8in re-

rnm tcnebat EutropiUS ounuclius. prapositussacri cubiouli, Cum Johannem optaret pneponere civitali

cum

rhiseum una secum

cum

(ejUS oniin virlus oots ei tuerat.

imperatoris negotia ipsum ad interiorein Orien-

icm abduxiasent) ras scribal ad

affloit ipse,

comitem

utimperator

litte

quidpiam ab eo

venisset, confestim Astevehiculum imposuit, et

in

eum deduxit, quae cum Joannem illis, qui a

concito cursu Pagras usque missi erant,

principe

i>

se accivit, quasi

nlaturus. Qui

p,

eum

synodum

cum imperatoris litteras accepisset,

statio est ita dictn. Ibi

nopolim.

tradidisset,

Antiochiam

Prudenter autem hoc negotium riirnssevisusest, antequam Antiocheniquidquam

reversus

r

est.

^ tat ^ rt ^^?. H

^5^

iinquam sua sponte Joannem dimissun videban1

pnusquammaliquidpiamauipatrassentipsi, Sancti quo aut passi essent. Porro discessus ille Sancti lego. mdlibi expressum contigerit, die aut ntense [ttamen necesse est, iUum figamus cira finem tmniWtaut initium sequenUs, Nam episcopum ordinatum mdebinvus 2G Februarii anni 398. fcur,

Aliquot autem hebdomadceitineri longissimo attrisunt, et Consiantinopoli moram ordina-

buendm

tioni injicit

Theoptdlus Alexandrinus, ut

modo

videbimus.

510 Laudatus Sozomenus ad propositum noPorrocura venisset Constanti-

strumitf/ pergit;

nopolim,

cumque

dem

qui vocati fuerant,

impedimentum Theophilus, favens Isidoro, qui tum qui-

jam adessent, attulit

episcopi,

ordinationi

presbyter erat sub

ejus

illo

constitutus, et pau-

perum ac peregrinorum curator in urbe Alexandria. Caiterum ab ineunte aetate apud Scetim egregie philosophatus fuerat, sicut a quibusdam viris, qui trs

eadem

quam

cum

versati fuerant, accepi. Socra-

illo

fere

narrat>

Isidoro faveret

et

causam adducit, ob Utque ejus

Theophilus.

erdinationi, inquit, plus accederet auctoritatis,

ex imperatoris mandato adfuerunt plures episcopi,

cum

aliicom-

tum Theophilus Alexandrinus.

Qni quidem summo studio laborabat, ut Joannis quidem gloriam detereret, Isidorum vero presbvlorum suum ad episcopatum urbis regiae promoveret. Huncenimprfflcipue diligebat, propterea quod periculosum quoddam negotium ipsius causa suscepisset. Quodnam vero iilud fuerit,

jam dicendum advorsus

Dum

est.

Theodosius imperator

Maximum tyrannum bellum

gereret,

Theopliilus per Isidorum

peratoivm, binas ut victori

ei

munera mittens ad imtradidit epistolas, mandans

munera simul

aclitteras offerret. Qui-

bus mandatis obsaquens Isidorus,

cum Romam Verum ea potuit. Nam lector, qui eum epistolas clam surripuit. Quo facto

eventum res diu latere non TOnissot,

comitabatur,

belli

exspectabat.

Orientis, ul sinestrepitu,

eonterritus Esidorns, illicoaufugitAlexandriam.

nihil

oonturbans Antiochiam, Johannem omit-

icrci.

[sstatim, aooeptis LittertR.hortaturipsumj

H8M liui ^'iisa.curTheophilusIsidorotantopere staderat Ba>c quidem Socrates. Atvix dubito, avM sn tantum nanor poputoris, aut

in

axtra civitatem

iani

usquead martyria juxta

lioinanensom dictam.

rhedffl

sistai so

impos&tum, eunneho ad

id

:

por-

et puhlioSB

misso otun

iolo Antioohia

redderet ut eo pacto illustriorem coAsterius post ordinationem. Non multo

Joannem ad

est Cpnstanti-

qui

misitque, rator quoque comprobavit, praiterea Episcoporum adducerent.

convocavit,

modo, quo clanculum abductus

11,

qui Constantinopolicauaa; idoneus visns est, Quod cum populus gubernaret. tanam Ecclesiam decrevissent,impesiraul et clerus uno consensu

mategram sanitatem, eimulque ad fidem cum prodigus rito perduetam. Vihil quidem in hisce auctor tantam non est, qmdfidem euperet : $ed

,-.,

hisee conscn-

539' Sozomcnus lib. VIII eductus, Con~ hoc modo: Cura „-,, ,./ aHqua magis explicat stantinopoHm ..Mtnr.vu.lnotosquidemusuipsoetconsuetud.- ducitvr erat ignotus, fama ac ne, apus eos vero, quibus Romanura oiansorbem universum rumore per orationum, tum virtutis simus Bvaaisset, tura

meravatius

fabula.

541 Crrtc Snzvmenus, atias nimis facile dicta

ibi

tamen

con-

sccrationi ipsius obsistit

Theophilvs,

:

:

DIE DECIMA

A studens pro-

movae

QUARTA SEPTEMBRIS.

ctaSocratis adoptare solitus,causam illam solum rcfcrt ut jactitatam ab aUquibus, sed non audct

Isido-

veram dicere. PaUadius omnino silet de conatu rum, nesdmus TkeophiUpro Isidoro, quamvis narret, Thcophifjiia de causa, ium S. Chrysostomo fuisse contrarium. Tempus ipsum, quod assignatur a Socrate, videtur maxime ipsius relationi contrarium. Nam bcllum

cum Maximo anno 388.

Theodosius,

gessit

Romam

Venit tunc

eumque

vicit

Isidorus, si Socrati

credimus. At Palladius in Historia Lausiacq

c. i

testatur, se venisse in Mgyptum et Alexandriam secundo consulatu Theodosii Magni, idest, anno 388, ibique invenisse queindam virum admirandum, et omni ex parte ornatum sermone, moribus et scientia, nempe Isidoruin, qui erat et preshyter, et xenodochus Alexandrinze ecclesiae.

Hcec data apud nos suntadlh Januarii tom. I pag. 101G, ubi de S. Isidoro illo est actum. Jam vero si consideremus maximam distantiam, quo3 est inter

Romam

et

Alexandriam, difficuUer illa Res quoque ipsa non est

conciliarc poterimus. verisimilis,

cum

propter eximiam Isidori pieta-

tem, tum quia Theophilo necessaria,

minimc erat cum remotissimus esset a loco ubi ,

conscquenter nihil timere

et

deberet, sive Thcodosius,

Meram

victor.

cautio

,

bellum gerebatur

B

illa

sive

Maximus

fuissct

itaque fubellam existimo, ab ad-

versariis Theophili confictam. Tillemontius suspi-

catur,

alium fortasse fuisse Isidorum, quem Theo-

philus

admunera

victori offercnda destinarat, ut

511

aderant, qui coram synodo eura accusarant. Sorrates cap. n idemasseverontim dicit. Verum rnqmt, quiinpalatio erant, Joannem praHulerunt. Etquoniam multiTheoplhlum accusabant, etlibellos varia crimina eantinentes episc qui tum aderant, offerebant, Kutropius pr;.

AUCTORK J.

s.

';,

situs iniperialis cubiculi acceptos libellos ostendit

Theophilo, eligere

Joannemne

eum

ordinarc

,

jubens, utriim mallet,

an do crimimbiw

ipsi

objectisjudicium8wbire.HisperterrefaetusT^eopliilus,.l<»aiinfmordinavit.Ordinatusigitur.I -..,„.

nes in episcopali sede constituitur quarto Cal.uidas Martii,i-onsulatu proxime insequenti,

Roma^quidem imperator Honorius,

quem

Constanii-

nopoli vero Eutychianus prsrfectua prstorio editionibus ludisque celebrarunt. Consulatus ille dcsignat annum 398. IIoc if/i/ur anuo, die 26 Februarii, ad episcopalum evectas dici/ur ,

Chrysostomus. Cu/n autvm Pascha eo unno inciderit in

18 Aprilis

peracta

secundum datum calcuhtm

,

Veneris ante

est die

res

Bommicam Qum-

quagcsimai.

541 Pagius tamen in Critica ad amvum 398 2G Febmorii se opponit, atquv ita loguitur : Socra- unm"398. tes dum illum non ad Chrvsostonn ordinationem,

num. 20

sedad ejusentronismum manifeste

refert, et

ex

dicendis patebit, episcopos Constantinopolitanos Joannis successores diebus Dominicis aut festis

solemnioribus semper consecratos luisse. Verum Tillemontius Nota 43 refulat Pagium, dicitque :

at c&rto con~

trarius Chry-

Nota 6

Theophilum. 542 Palladius pag. 43 aliam adducitrationem, cur Chrysostomo adversaretur Jheophilus ita saibens ; Ab initio igitur Theophilus Alexandrinus episcopus, cum ad ejus ordination^m venisset, irreprehensibilem ejus loquendi libertatem videns, ejus ordinatione esanimatus est. Vafer enim est ex ipso adspectu occultum cujusque hominis consiliuin etmentem dignoscere. Et post aliapag. 44 Sic et Theophilus, ex quo in Johannis adspectu non invenit, quod oculis suis responderet aut gratum esset conjectura, non certa scientia, contrarium suspicatus est. Hcec guidem Palladius, neque ea displicucrunt Tillemontio art. 40. Verwn fatendum est, Palladium justo acerbiorem videri posse in Theophilum, prcesertim cum statim sequentia addat Mos ipsi talis erat, ut bonos et cordatos non ordinaret, nisi quando sua eum conjecturafefellisset,omnibus imperare volens ut stupidis. satius judicans insipientibus imperare, quamsapientibus parere. A salubri tamen providentia vulensnulens superatus est. Ita ille, quem non negavcrim sincere dixisse, quai sibipersuascrat. Ccrtum quoquc cst, videri postest

in

,

sostomo.

:

;

Axioma

quod pi*opria auctoritate statuit enim citat. Nos vero dicere non duhita-

nihil

est,

mus, ordinationem S. Chrysostomi satis clare fixam esse die Veueris, ut ex ea probari possii falsitas regalaaillius.^ Epitome Vitce S.Chrysostomi apud liigotiian pag. 228 dicitur Cltrysostomus ordinatus arcliiepiscopus Constantinopolitauus Arcadiu imperante vigesimo quinto mensis Decembris, Indictaone quarta. At iUa epoeha plane vitiosa cst, ut liquet ex (ndictione ,

quarta,

,

quw sub Arcadio nou

tembrcm annl

105.

cucurrtt ante Sep-

quoquc il!a Epihm.v Qttare Standum ridetur

Tota

varios contiuef errores.

hic calculo Socrutis, 20 Fcbruar/i figentis ordina-

tionem Sancti.

:

C

Theophilum multa peccasse deinde

mum. Attamen, cum

ita clare

Theophilum, qua de causa Isidorum, virum sane probum ct dignum, Chrysostomo nolim ego de intentione ipsius fcrrc praiferret judicium : forsan cnim Isidorum prwfcrebat, ut melius sibi cognitum, aut ut sibi magis addictum, et ecclesim suce presbyterum. 543 Placet igifur cautio Sozomeni, sic loquenVerum sive hac de causa, sive tamquam tis virum bonum, ordinare illum (Isidorum) votandem Joannis electioni asluerit Theophilus sensum prsebuit, Eutropium veritus, imperialis cubiculi tunc praipositum, qui Joannis ordina,

nationem tan-

dem

consentit

illa fi'jitur

:

;

Hic enim palam ei denuntiasse dicitur, ut aut reliquorum sacerdotum suffragiis accederet, aut iis, (jui accusare tioni

magnopere

Hoinififie

aliquol

Chrysostomi habila^Constantinopolianno 31)8, quo verir similiter saiis diu segrotavit.

in Chrysosto-

cxistimem, nou

edixisse

in cujus ordi-

XXXVI.

favebat.

ipsum volebant, responderet. Quippe

inulti

tum

Vi.i

dubilari potest,

prcedicator

illo

quin

/pso die,

celeberrimus

ille

quo episcopus

fuit

Sanctus

t'<>n-

sttuitinopoli in' ipil

run-

cQnsecratux,Scrmoucni habuerit adpopulum ( 'onr ionarii sed stantinopoUtaiium. Atprima ipstus HomiHaaut prima u<»iiifi<> perdita est nu/ latet kactenus. Secundam vero ha- •perdita: '

bemus tom. I pug. 511, ubi de pri/na sic loenim (/// prima) dfl annis David : Tunc et Goliathapud vos pMlosophabamur, ostendentes, huncquidem omnigena gravique armatnrn undique niunitum, illuni autem armis nudum, fide munitissimum et liunc quidem (i\ti'iiisecus quitur

,

fulgidum thorace et SCUto, illum auttun intus spiritu et gratia radiantem atque hanc ob causam a puero certamine victum juvenem, a nudo superatum armatum, a pastore ]irostratum mili;

tem, a pastoralis lapidia natur;t

ram contritam,

et labefactatam.

bellici a-ris

natu-

Hroinde et nos lajiidem

i

:

DE

512

CTORE

il

s.

.1.

illam texuimus, qu* de stamento disputationem habebatur nuncex Dei Filii gloria Unigeniti tunc illud afferebafaciemus ipsum

aceipiamus, angularem Hmc sequentiaque inquam. spiritualem, illum et f lirysosturnurn in primaUomiha pro-

lapidem

manus

illurn in

:

misisse, se disscrturum contra /uercticos,

maxime

Anomwos, usurumque huncin finem sacns

Scri-

ait

ma

rruBOS aggred/lr tiir.

disputans

secunda prwstare

COTitra

Atiomoios, ut alios quoque htereticos

-\n"-

iii"

ctepit

in luic

,

:

hortatur, ut

et

,

coepit concio-

usum csse familiari illo auditores alloqumdi modo, quem usurpavit prioribusannis apud Autiorhcmis. Xutrt taudatam HoiniUam sic nari, iterum

:

Unum

apudvos diem disserui,et inde quantura

tantum vos dilexi, cum essem educatus

ita

:

sum

ab

initio vobis-

vobis caritatis

plurimo temporefru-

acsi

vinculis conjunctus,

si

dulcissimae consuetudinis a vobis percepis-

.iii

Bem.Quod fit,nonquiaegoadmodumadamicitiam et caritatem sim idoneus, sed quiavos desiderabiles, omniumque maxime amabiles. Quis enim admirareturigneum zelum,caritatemabsque

iiDii

simuiatione, benevolentlam inpraeceptores,concordiam inter vos, qusa sane umnia satis essent, ut vel lapidcam

tjwuwn

gmu

ibi erat

numerus'.

animam

ecclesiam illam,

sumus

:

vobis conciliarent

in

qua

nati, educati, et eruditi

soror enimillius haec

est,

vosque cog-

nationemillamoperedeclarastis. Quamvisautem

tempore

illa

ventior ost

;

sit

et

tamen

antiquior, hasc

Nam

majorisque fortitudinis indicium.

undequaque

fide fer-

sed hic major patientia

,

hic lupos

,

video

obambulare, ovile autem

imminui. Circumdant sanctam hanc navim continuo tempestas et hyoms, procellarumque \is liun submerguntur tamen, qui in ea naviiioii

;

gant.

Dndecumque invadunt

ot qui in

haereticoo flammae,

medio sunt camino, rore

spirituali per-

Non mirahitur lcctor plurrs fuissc quam oitstantinopo/i, si consideravcrit r/W^ f hrysostomi, Hom. lxxxvi in Matthmum de Antiochenis Ua loquentem, t.Vll iViiniit.ur.

aitditores

,

Antiochhr,

(

610.*Per Dei gratiam puto eos, qui hic congregantur, ad centummille pertingere. Noli

pag.

tanim

Qmnes

UIOS s/ntat

r.ii^fiiuarr,

venisSB

ad

ecclesiam. tertia itan

vmtfa \no-

m-n«

548 CreuiJ continuo Constantinopoli numerus auditarum Chxysostomi. Nam Homiliam tertiam s

habiia.

in

Paralyticum

et contra

exorsus est tom. ipag.

r>i?

Anommos :

agroa comatos

florere,

dictam,ita

Benedictus Deus i

singulo quoque conventu video

aream

arvum

crescere

impleri,

,

multi-

manipuloa tametsi non multi dies prssterierunt,postquamseinenteinhancjecimus.Ecce plicari

;

quamprimum dives nobis obedientiss spica geminavit. Moxpag. 548 clare ostendit, hanc roro

Bomiiiam pratcedentis

ita hseguekon pauco ex labore magnum nobisprasbetis proventum, magna cum attentionead hanc accedimus agriculturam, et eorum, quaa antea diota aunt, reliquias vobis distributuri venimus. Tonc igiturex veteriTe:

Quando

esse

igitur et

vos

,

autera

Prophetam voetc. SuO ftncm conctontdus,

feceratin praicedentt. uti el quarta

549 Aon diu post dictam modo de triquaaqiturdeparabjtico, qui post morbum a Chrtsto ginta et octo annorum ad piscinam

Paralytico

qui per sanatus est, dicta est alia de Paralytico, cst. sanatus ibique tectum dimissus ad Christum, exorest tale ubi pag. 32, tom. III Edita hxEC est dium: Cum in paralyticum juxta piscinam in

jacentem nuper incidissemus, multum et ingentem thesaurum invenimus, non terram effodientes, sed ejus animi sensa scrutantes

lecto

:

thesaurum invenimus, non aurum et pretiosos lapides continentem, sed tolerantiam, philoso-

phiam, patientiam, et multam in Deum spem, quae auro quovis et Iucro quovis est pretiosior. Ha>c revera tractacit in dicta Homilia, ita ut non possimus dubitarc, quin hmc pattcis post diebus illam

sit

secuta.

Nam ct in

illa

sie disserit contra

Anomceos aliosque hajreticos, ut egregia simut tradat documcnta moralia, et in hac moralia sic docct, ut

adversus gentiles et advarsus Judaeos

et adversus

multos haareticos, sicut

de Evangelistarum concordia

dicit

disputet

pag. 37, atque ,

Anomceos deinde rursum aggrediatur, ostendens 550 Porro si interpretationem Latinam dum- qum non fait taxat spectaremus, dicendum csset, tribus diebus dictapost duas continuis concionatum esse

Sanctum : nam

alias diebus

illa sic

habet num. 8 pag. 45 Haac igitur omnia, et quae hesterno die ac nudiustertius dicta sunt, diligenter

memoria teneamus. At verba Grceca non

SWlt intcrpretandu Tauia .

T«

7;pb !*e(v7]s E?pijp.iv« t?j;

olv arcavia, xat Ta

f^ipa?

[ietce

inquit Chrysostomus. Latine

denda

axpiedae

autem ea

Hu?c igitur omnia, et

;

qujje

npt&Tjl)

continuis habitas

ita x&t

xaTEvuasv sic red-

nuper, et

quae anteillum diem dicta sunt, diligenter

me-

moria teneamus. Itaque hortatur Sanctus, ut

memoria

teneant, qute dicta erant in tribus ultimis Homiliis, non tribus ultimis diebus. Etenim cura cpiscopalis non permittebat, ut ita conti-

nuis diebtts concionaretur Constanlinopoii feccrat Antiochice, etiam in

Quadragcsima

sicut

,

:

nam

Quadragesima oerisimittime habita est Homilia ista. Testem habemus Chrysostomum ipsum, ni

liom. xliv in Acta Apostolorum de consue'tndincsuaconcionandiinepiscopatusicloquitur: Ecce per graiiam Dei nos triennium jam habemus, non quidem nocte et die hortantes, sed posl tres saspe dies, aliquando post septem, hoc facientes. Concionabatur igitur Chrysostomus fjni

ahquando semel, aliquando bis in hcbdomada, 'jaanihaiis negotiis non eratomnino impeditus. 551 Aham guoque Homiliam contra Anomceos eodem.annoaCbTysostomohabitam existimo dta Chrtsti orantis verba est, transea. a ,„ e calix iste :

guens

(Vtdetlla

Nunc

:

major conventus est ac ce-

illic

lebrius theatrum

a

2.)

Christi divinitatem.

?

non minus vos amamusj quam

647 Propterea

iiia-

crederet.s

Homtltam, tn

tta

,

exorditur

diliqcnter

Si

intersint

qmmadmodumprolixius

Judwos non negligat. Hac de causa ait, seargumenta mmpturumexveteri Testamento Jtaenim, alios inquit, non illos fcantum, sed et multos videlipoterimus prosternere simul haereticos, Manichasum , Valentinum , cet Marcionem Judaeorumque coetusomnes./Vro obscroo, Chvyostomum, quando Constantinopoli

num.

verbain prmcedenH dicimus hoc a Moyse dictum Deus « bis suscitabit Dominus

:

<<

:

et mihi. »

Moysi,crederetisutique allata

:

hmreHcQ*

Christus mus, quod dicebat n

Pollicebamur vobis Et mox Proinde dicturos. nihil ex ratiociniis quia tanta rationum infirmitas est :age Scripturis contra adversarios pugnemus. 546 Quod autem in prima Homilia promiserat,

Nampag.&42

:

eodem hoc

instnnaut,

pturis.

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

ta««

y U

in

P at er,

si

possibile

alia contra dictos hantticos in vcrba

Ghristihabita,

Matth.Txxi, ex qui-

argumentum mutuabantur contra

dttatem Filii

cum Patre. Edita iiia cst t. III dubaatque Montfauconus, Antiochiame dtcta su an ( onstantmopolL Ego vero Constantmopotx dutam credo, quia plane videiur cm _

/"''/.

t

^oulutdictumest ^ff7* ^WAnomaosexVeterietiam X

Testamento

icfatandus

;

DIE DEOIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

refutandos crcdidit, ut simul refeUercntur Marcionistce, Manichcei et Valentiniani. \am in hac

Homitia frequcnter adducil iocos Veteris Testamenti, ct memoratos hcereticos pag, 22 ita nominat: Si enim his omnibus gestis, malignum os per Marcionem Ponticum, et Valenti-

diaboli

num,

Manichaeum Persam,... sermonem de dispensatione potuit, quantum in ipsis erat subet

vertere

Prcetereaobjectionem iltam Anomeeorum Antiochice refutavit in alia Homitia, quie apud Montfauconum tom. I pag. 501 est septima contra Anomceos,ut videri potest pag. 508 et seetc.

quentibus. Hic vero verba pit ut

quidem ConstanHno-

ct

poli

sed post

;

unam aut ptures

inter-

medias.

necdum

exposi/a,

illa

explananda

susci-

nimirum quia Constanti-

nopolinon erant explicata. 552 Itaquc dubilandam non videtur, quin hcec Homilia habita sit Constantinopoli, ubi et aiias contra

Anomaos anno 398

dictas verisimile

est,

quando

quidcm Chrysostoinus promiserat, se disputaturum contra memoratos hcereticos. Fatcor tamen, nonvideri habitam statim post prcecedentes : initium enim tati suspicioni repugnat. Profundam, inquit, sectionem nuper infliximus iis, qui praedantur,etalios per avaritiam fraudare conantur non ut eos vulneraremus, sed ut eos :

corrigeremus non quod homines odio prosequamur, sed quod improbitatem aversemur. Quam his verbis Homiliam designet, non constat. Porro non paucas ejusdem tomi Homilias eodcm ;

anno habitas cxistimo. At quia illarum ordinem nequeo reperire, itlas deindc extra ordinem rcatque interim ad alia transeo. 553 Montfauconus torn. XII pag. 323 et seqq. undecim dedit Homilias ante ineditas, ct Constancenscbo Homilim pri-

mum

p.ditaj

a

Montfaucono non swit anni :t98.

:

tiochhe integris concionibus.

555 Credidit ilte quidem, ambas Bomilias dc Jnda proditnre. ambns item de Cnn-e el tntrunv

tittr.

m non ostendit, ambas fuissein eadem wbe

dictas

;

num. 514 Sanctum anno

nam

ut ostendi

:

est,

39.x

verisi-

Constan-

554 Certe apud Montfauconum

III

p. 150

Homilia legitur po&t morbum satis diuturnum dictam Constantiuopoti omnino mihi persuadeo. Hatio est, quia idem fere liujus Homilia; est exordium cum exordio Homiiia; de Debitore dcccm miiiium talcntorum, quam anno 387 Antiochia* habuit $anctus,ut dictum est num. 383. Utriusque Homilite exordium prorsus simile fatetur Monlfauconus in Monito prcevio. Attttincit non ttudet inde inferre, hanc Co/tstantinopoli dictam esse. Cum, inquit, Chrysostomus habi/a, quaut

i

henat.

e, u ,i

codicibus.

Verum, quidquid

sit ea de re fuerint f onstantinopoli, utsatisestprobabile aiias attcujus momenti repetitiones

illa repetitw certe

non

Chrysostomi

(

in scriptis Anlioehenis reperire potui,

quod in expttcatione ttbrorum sacrorum attquando pauca aiiis verbis repetat ex Hs, qua> nisi

in

Bomittis particularibus fusius probaverat. Quapropter laudalam Bomittam in illa Apostoli verba

t

Scimus autem quoniam diligentibus Deumomnia cooperantur in bonum, omnino Constantinopoli

pgendam existimo. Prmterea verisimile mihi est morbum Sanctt, post quem hanc habuitHomiliam, contigisse anno 398, antequam ullum saeraScriptunc librum pro concione ibi intrrprefandum

susceperat Chrysostomus, et quando adhuc abstinebat a gravibus Hiis reprrhensionibus, quibus

Constantinopolitanorum deinde exagitare

556 Exordium

ad vos intervallo,

tutc est sio

: Quasi longo veniam alfectum hodierno die me

sentio.Quamquam enim domo conclusus propter manebam tamen perinde

corporis infirmitatem

:

quasi alicubi procul a vestra caritate translatus

degerem,

sic

animo

Qui enim sincere congressum venire aon

afficiebar.

cum

diligere novit,

in

daturejus, queindiligit.quamviseamdemiirlirin incolat,

non aliterafncitur, ac

si

in aliena regione

Hoc norunt, qui vere

diligunt, etc.

Hcec aliaque sequenlia indicant non modo charitatem Chrysostomi, scd ctiam congruunt primo

anno

Ac

vos quidem gaudere

nunc omnes :

scio,

quod

ego vcro gaudeo

non modo quod »gritudinem deposuerinij sed quod optatos vultus vestros rursum intueri posCongruunt

vestrasecundumDeum oblectari. primo anno, quo tam arnicc et

haic

famiUariter Constantinopoiitanos ailoqui coepit Chrysostomus, ut etiam fecerat Antiochics. At utroque ioco paulatim severius agere cwpit ; ticet

magna semper

usus

sit

charilate.

Antiochue frequenter adversa valetudine laboraverit, ut ex rnultis ejus Homiliis arguiturjet alioquin eadem in urbe Antiochia non modo prooemia, sed etiamconciones integras, retractatasetparumper mutatas, intercurrente quodam

Septembris Tomus IV.

,

an ctiam Constantinopoli fuerint itiunnu diversitas tom sit modica, ut mdeatur oriri potuisse ab exscribentibus in variii

repetihr,

sim.etcaritate t.

.

neque id ego verisimile existimo. Imo du-

aegritudinem deposuerimus

cst,

ferr.

repj ruu.

bitari potest,

anni 399. Siqua Homitia habitaest tempore terro? motus anni 398 poterit iita esse, quce ab cegro-

ttdmodum

in qua

""liumaltefUisse Antiochioi dtctas^ et sic sane integra propemodum Homilim fuissent in eadem urbe repe- r6u Antto-

prcedicationis Constantinopolitance , cum quia per totam Bomiliam ab omni objurgatiom abstinet, tum quia statim etiam addit sequentia ;

tinopuii tegrotasse.

dicta:

potuisse,

concussionem , sed lapsum Eutropii in HlaHomdia commemorari, dictamque esse mcusc Vebruario

tante dicta

movbum

me

Monita

prmia, ut merere possim, Montfauconum, nullibi probare guodhir leviter asserit de repetitis An-

versaretur.

mile

verba

N

iltis

pii prcedictas Homilias esse habitas,

,

ni

Montfauconi

Operu Chrvsustomi,

J. S.

rtienu,

nuttibi probasse

ccepit Sa/tctus.

Eutropii posteriorem sim osten-

,,t

existimo,

sad, perroleisse

vitia

surus § 38. Credidit Montfauconus, in ea agi de atiquo terree motu. Vcrum ostendam, non terrce

Apostoti post

propius tangunt Chrysostnmimi, (jWlf ,> statim crederc audeam. Quin potius

omncs dicit habitas anno 398 quidem ante fugam caedemque Eutropii. Verum ratio?ies non ailegat de omnibus, nec in Monito prceviopag. 319 asserere audet, omnes fuisse iiabitasco ordinc, quo sunt editm. At cgo intelligerc nequeo, qua ratione certum sit, ut loquitur, habitas esse omnes ante iapsum Eutropii, quomodo certissimum, omnes annis 398 et 399 habitas, si non constet de ordine, cum ptera?que nullam habeant temporis notam. Quin imo adeopro certo non habeo, ante lapsum Euiroexsiiio

MJCTORJ

//'/

et 399, et

ut ipsam

513

spatio>repetere8olitnj sir.,utjam srepe quidem vireruditus loquitur.Athac

vidimus.

tinopoli dictas,quas

primam

Hx Uomitia

annorum

«5

§

XXXVII.

i

!( isimite

Sitnrtum

anno

:i'.)8

•/,

;

DE

514

B.

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

trawferam.utdemoribus J.

et

intenthne Chryso-

Ostendit pnmo,
AUCTORB s.

Sanctiin episcopatu

gXXXVIL

vita sobria, austera et solita-

semper

ria

cibum su-

solus

mit,nec reditus episcopales nro 86 USUPpat: hospitabtatem tamen exercet

minthnnaHthmnewuhrian^tmoW

hamha

Ad

eumqtddeminfinem, ut nonmale * ><<>, ex mandata episcopo hospitafa objectii audiat.

<

Oportet aupruden iam ser-

105: tatepetitam, ha-c reponitpag.

tem hospitum susceptorem,

et

S^^-fi^rS^ flamnolucrumpermutet. probare debet, m 560 Primo autem locum an frequens; desertus, quoconstitutusest.au

uut OTnnes vo-

cando per vices, ipsis j>d-

absurdos mo- rum emohtr

Chrysostomus clerkorum vitam

Uuaratione

emendandam ab

CQ-

jn:r toltii

medebal

initio episi

opatus susceperit,

quo rtd se speminus ciantia ordmarit modo, ut exemplo non

mox videbimus,

ubt exposuertmus,

doceret quam verbo. Palladius variis locis aliqua breviter memorat de more vivendi Chrysostomi.

Prtmo eam sibi legem indixit, ut semper so/us comederet, neque accedem ad aliena convivia, neque alios ad

mcnsam suam

invitans. Iloc ini-

essel intrepidus, qualis esset in

mansuetudine etju-

eleemosyna, prudentia atque fortituIpse vero oblivione vel memoria

in

558 Priinum quidem vinuin non bibebat ob calorem ; nisi forte per sestum rosaceo

capitis

nteretur. Secundo, quia

stomachusejusobquam;

qum uon

Deinde aliquando edere obliviscebatur, ad vesperam usque requirerel alia,

adessent.

moratam inquaomnes

quis civitatem optime

si

habitans, qualis Constantinopolis,

sunt hospitum susceptOres,superfluo forte quise

nem populipro concione mnltopreestantiorem esse

sedulitate

populum docere, si votuisset quotidie mensa habere, eosqae non so-

{(iiiv/rasdliqiiut in

lum epuh, sed sua quoque pratsentia honorare. 561 Porro cum pag 118 Theodorus hcec objiceret: Potuit... solos episcopos vocare, etexhis pnesertim religiosiores; et, si minus hos, saltem proprium clerum, imifansDominum, vescentem cum duodecim Apostolis, RespOndet Pa/ladius : Valde consentanea respondisti, hominum verasi quidem passi fuissent clerici cum cissime Johanne prandere, qui post horam et post diem interdum edebat: ipsi vero multo cum apparatu .

tantas epulas

quam

pag.\20\ Etsi enim

celerrime sectabantur. ille

cum

ipsls

sudet aut sorbeat, aut inde-

cachinnetur, summis digitis tepidum in

maledi-

ut puto, et

verissime, valde parcus enit crga convivas luxuriosos,

sacrilegium ratus sumptus, qui in tales

Herentj simul et oeconomis furandi occasiones pnecidens, ne decuplarent pretia opsoniorum in iirr\ ibus, necessitatespauperum sibi vindicantes.

multitudinem consider;ms. videbat, aut omnes honoratos debere se \\\ Cliristi disjicnsatorem, t;ili honore dignari, 55i»

Prmterea

civitatis

quoque ct ad mensaa tumultus, e1 ad magnitudinem impensarum, exhorruitrem illam, longum vale dioens ejusmodi moledictis illud de Actibus Apostolorum sibi succinens: « Viri fratres, non licet aut nulli rcni ilhun pr;cbci-c. Respiciens

;

procuratio,

ea hue aliqua

sollicitudo

rerum curam habere, ne

ciesiasticarnm

male audire videretur, qui

Tum Palladius : sacerdote requifitur, erat.

scu potius, iM

largiter

in

cseteris

? :

Hoc nempe videre,

est,

in eo

magnus quod in

ne male audiat

sermonem

pra^beat, cu-

ram, zelum, atque reliqunm sacerdotalem ctum... Quomodo autem os, in

affe-

divinis eloquiis

exemtatum.etauvis divina oracula audire

as-

sueta, mensaa loquacitatem tolerasset?

B82 Bissimilesrationes affert Palladius ub\ exponit cur

mus

Ex

scientia Scripturarum,

et ec-

ret.

Chrvsostomi consiiiwn.

singulis aut

contritorum cnra, carcere detentorum visitatio Ad hcec aliaquc rursum Theodorus pat/. 121 Poterat eos quoque certo teinpore curare,

ros religiosos ad boc opua

dum

:

viiUinrum, virginum solatium, infirmorum curatio, afflictorum auxilium, errantium conversio,

n

b pradicationi et orationi, u Bactenus Palladius, qut prolixam subjicit disputationem ad proban-

inun trearet

proptergulam, apud ipsumvesci postulantibns? Ubi autem locumhabuissetDei meditatio,populi

nobis ministrare mensis; sed constituamus vi-

nos vero vacemus

temporis darn-

magistratibus et honoratis sufficere poterat,

'i

;

ue/'o iii-

ns yiitvxt

Et

propter benedictionem, aut propter inopiam,aut

i'isn

i

semensis devovisset, an

divinarum Scripturarum edbi impervium esset. Talia autem autinediam aut levem cibum amant. Porro mos est convivis, nihil

s(//i

:

tot

poculum gestans, mensaa comitatem otum vertere. A.d summam autem,

rfonnn dorafj

Porro

tam magnam civitatem habitans,

centi

o

bat...

partimdiviniscontemplationibusabstraotus.Con-

nisi quia

wvidia

tum

diflerens; partim curis ecclesiasticis occupatns,

tendobatenim, ut

tanda,
deserlentes hujus terreni sa^culi viros,... sed habitans Jocum, eo convenientes excipie-

ea hospitalitate, qita> inmense exhibetur. Certum autem est, non potuisse sanctum Doctorem tanta

inflrmitatem inordinatus erat, ita ut edulia bciii' |ir,i|t:ii;il;i ipsi injucunda viderentur et

aJfyuos (nvi-

actuosa misericordia oceupatur. Abraham non consules, non duces, non praecel-

vere solus, ut aiunt, ederet. Respondet palladius ;In confesso quidem est, quod solus ederet. Sed nollem, lepidissime Theodore, quae ;ui

dam

ntmirwn ru

enim

tiocinium iongius protrahit, ostendens, institutio-

ille

solus edebat, ut ex parte novi, has ob causas.

sunf,

in his

cibum sumeret,

flinc,

lt
:

Beatus enim

dorus interrogat hoc modo : quse causa ftierit, cursolus

stitia, in

i.us

egeatan vestibus

minandis opsoniorum brevibus vacaret, oblitus sui, cauponem pro doctore sereputans. Hoc ra-

pecuniis, in temperantia, in

<

,

infinnus, ancibo

Dic nobis lubenter,

quemadmodum

<

an

presbyteris,relictoprffldicationisministerio,exa-

sunt gulosorum ^infantium, qus&sivisse te. Vir enim cum sis, vironun virtutes exquirere debes

>

:

debet,

mici postea Chrysostomo crimini verterunt ; at laudarunt amici. Hac de causa rationes illius consuetudinis allegat Palladius pag. 101, ubi Theo-

ri

Ub 1'ltimirs
deinde ingenium suum, an possit qui beneficio affici menti. res tolerare tunc dignoscere, an sanus an pauper an sit dives

p.m

ad convivia aliorum non accedi

Patrum imitator Johannes, inquit, ut le-itiHlius. uon autem spurius, putrescentem

varus cupiditatibus

aderans, ad arctius

hominum gregem sanaredevttae

genus suijudex

et le-

gislat»r Uut, constanti proposito se roborans,

a

conviviis

accedit atnor vitWSOt'li'i: 'ii-

solitarifB,

DIE DEOIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

conviviis et conventibus facetorum, ridiculario-

rum, scurrarum, recedens, mentis suae oculum spiritali armatura muniens, ne per epulas, et intempestivossermonesingressumnactavecordia castimoniam tleleret... Ideo insidiis appetitus est gravis enim ipsis erat, qui luceret ut lucerna Hppientibus oculis. liursum pag. 183: :

Quem

{Chrisltnn) pro viribus imitans optimus

Johannes, et ipse turbis se subducebat, eisque

maxime

delectabatur, qui veraciter aliquid di-

Tum Theodoms:

Quid autem ad hoe dicis, quod contumeliosus fuisse dicitur, nec solum multitudinem iugisse, sed vel unum, aut duos ? Reponit PuIIudius ; Bene quidem etiam unus inutilis et agyrta, turba est. Et pag. 180: Quo autem modo dixisti, contumeliam eum fecisse, ejusmodi est. Primo quidem, numquam consueverat cuivis obviofacetuset urbanusesse, raulto minus contumeliam facere. 563 Si vero quosdam e germanis discipulis suis, aut clericis aut episcopis, vidisset propter rei abstinentiam, aut propter rectum corporeae alicujus virtutis opus superbire,ipsosobjurgans, contrariis nominibus appellabat veluti aquae potorem, ebriosum et nihil possidentem, plus habendi cupidum et misericordem, furem nominans. Haec enim gratiosa est institutionis forma erga veros discipulos, per ea, quac non insunt, ea, quae insunt, approbare. Ceterum hoc certum est, temperantem adolescentem pluris aestimabat, quam intemperantem senem et senem discendi cupidum, quam adolescentem indoctum; et idiotam nihil possidentem, quam doctum pecuniae avidum atque saecularem virtute praeditum, quam monachum inertem ac cere vellent.

:

iiukih sojtirJ-n-

tur veras virtulis

Tstimu-

;

;

;

;

;

otiosum. QufiQ forte contumelias vocant, qui nores sectantur. utomnibus maqts prodesset.

lio-

marurn medicus, qui non s/ude/ placere paucis dirililms, sed omnibus simul prodesse. Hoc enim institutum, inquit, Magistro convenit, tempus cum multitudine non terere, sed quiete et sollicite perquirere variam morum atque ingevita3

niorum differentiam,

sicut periti medici faciunt.

immorantes, morborum causas praedieunt, et remedia tradunt, tantum cum aegris versantes, quantum sufhcit ad inveniendam causam morbi, et ad remedium adhibendum, nec cum ipsis iudentes, nec pranden-

Nam

illi

ssepe

libris

Haec enim medicae virtutis professio non est, cum segris convivari aut ludere, sed eos ad sanitatem reducere. Rectchmc acprudenter Pal-

tes.

Alii dicunt, propter didisciplinam idabillofactum ssss Sed utcumque se res habuerit, nonparummomcnti attulithujus accusatoribus ad struendam

auctork

in

J

ille

in ecclesia habebat, ei favebat,

eum-

que singulari amore prosequebatur, spretis qui accuaare illum conabantur.

iis,

bQQSozomenus lib. VIII, mp. w it&nagnoscH, vehementer aliquos calumnialos esse Sanctum ob dictam causam. Tentarunt otiam ejua vitam criminari apud populum, eaque potissimum ratione Hdem dictissuis adstruere, quod ille cum ne-

y'">tioribu.s '' ,h:riri* /,/

aliam afferre possum. pratereara, vir, ut

npinor,

mihi retulit

quamqnidam

minime mendax, interroganti

eo quod scilicet ob assiduam in

;

\

ir-

contentionem capitia et stomachi Begritudine laborans, prandiorum coetus ac frequentiam detrectaret. Et isti quidem hinc potisai-

tutis studio

mumadversuaeumcalumniastexebant Exdictis liquet,

quuntopcre offenderentur aUqui e$

cleri-

cis et divitibus

Constantinopolitanis solttaria iiia comestione Sancti; nec dubitari potest, quin sp£» scopi i!li\ qui malebanl aulam imperatoriam fre-

quam

diligentem gregis sui curam ha-

cadcm

fuerint sententia. lllorum poiro

quentare, bcre,

in

K

eaderejudicium non fuisseomninoignotttmChvysostomo, verisitniliimiim est. Aitamen illeomnia contempsit, cogitavitque cumApostolo : Si adhuc hominibus placerem, Christi servusnon essem. 507 Consideref modoici/uus hr/nr, quun/u fortitudine, constantia, magnanimitate, konoris ct

auhv

itnperulorio', cujus Uinto u/it-

bitu Constantinopoiitn Irunsiutus crnt, gratiosUS

Poterat procerum amicitiam facile sibiconopibus abunduns. Polcrat episcopis ct clericts vcnerabilis esse

essc.

ciliare, utpote ditissimt episcopatus

et

amabilis,

cum

crudi/ionc

ct

superarc/, sieorum moribusse

eloqucntia omnes omninQ accommo-

dare, iisque familiaris esse voluisset. Pn/crat ipse lauta ac delica/a mensa, jucuudaque amicorum socictate frtti. Eccissct hiec

Chrysostomus,

si qio-

riam, honorcm, vitai hujus commoda et oblcctamenta, sibi sectanda cred/disset, si perviam lattnu maluissetincedere, quamper arctam etanqustum ad reqnum cudorum conteudcre, si, qiur $ui crant, maqis quwsivisset, quam QUCB sunt Jesu Christi. Verum ab ca mcnte longissime aberat

Sanctus, qui ut corjjoris

ad altiora

se

suicommodis

aut populuris aurcB

natum

505 Socrates, qui tanto iniquior solet esse in

Saucti consiiium non pflu-

dientiumcriminationibusfco«/v'«6'«^c/«///)iidem accommodarent, id praecipue faciebat, quod Epis-

copus cum nemine umquam vesci vellet, nec vocatus ad convivium accedere. Qua potissimum BX causagravisadversusillumcalumMiainvaluit. Ceterum quo conailio solus cibum capere insiituerit, nemo umquam pro certo potuit exponere. Nam qui illum defendere cupiunt, aiunt illum imbeciUioris fuisse etomachi, et

difhcilem in

sumendo

cibo

;

morosum

ac

atque idcirco so-

V

norrrut, quuttt

inuiiiiu projstaret servil.e fierct

niuin ipiuni.

hominum convictus ad fuwin sibi propositum commodi afferre ti

Chrysnstomum, quanto addictior est Novatiunis, lib. VI cap. iv de hisce ita disserit: Ut multi au-

fJfP*

opus fuerit sancto Pr&sttii, u/ Sanati conconsilium amorc Dri arp/um coitstanter e.rsequc- sM „/„,

Hiiir studiosc considcrandumcri/l ,quid prrpe/uus

Attameii illud

ita nt timto

v "">i™

glorice contemptu,

vitia,

mundi amatoribus.

*

'""'-

mine cibum sumeret, nec ad convivium vocatus accederet. Hujus autem rei causam nullam

diutius

aliguot sui ac

>.

eum calumniam. Hopulustamenobcondones,

quas

ladius. Porro

non mirctur cequus lector, si h/sce immorari videar. Etaiim in illo Chrysostomi consilio tanto major SOlidOB virtutis splendor mihi apparet, guanto illud magis displicuit vanis

ofe

lum comedere solitum.

strictioris vitae

retur. Po/erat

inimicorumca-

504 Deinderefutata magis lumnia, pag, 191 ostendi/, Chrysostomum fectsse, quemadmodum facere dehet optimus aniilla

515

posset,

quidcuutru

iiuottrtiuidinc de-

iinrnti.

508 Hac autcm COnsideratione proeul dubio hmdamna cx aiiorum in mensis societate

ge majora

qui sotitaiiam elerjitmensam.

oritura sibi prmvidil Suiuius, quam lucra aut "^,"',,^™-^. commoda. Sanc nou polcral eodctti /ctnporc Un- buspru-.baet. guamrclu.j:arcuii iiiiil/lrsrintfiibiiliilioties,c/fIam-

rnam diviniamoris in corde suo CCBleslibus contem Non poterat cwn familiaribus

-

plationibuspascere.

ii, i muttas horas protrahere, easque wimpendere ad visitandum mgros captivosque, adconsolandiun afflictOS ctmiseros^ aderudiendum

i,,i,i

irmiii

iii ii l

pro concionc popu/um, ad nirilitnndnm

in

hunc /i-

ncni sarrus Scripfurns, uc detnuut
perftcicudumque negotia

qumlibet ecctesiastica. Xott

DE

ilG

auctoiu; J.

S.

Xon polerat censusacredittts ecclesio*""

rff


readexstruendasumptuo8aconvitna,pecuntague expensa deinde utt,ut fameticU

cibos,

nudis ve-

egentibus quxsles procuraret, ut mqrit solatia,

buslibetpraberetsubsidia.Demumnonpoteratfar miliaritatesua divitibus, proceribus, episcopisgue Ula profluetclericis tantumprodesse, guanta ea

utilhrum operum jactura. Hisce, op/nor,

xisset

de causisChryfiOBtomvBmensam elegit solitariam ut sobriam, fugitque congressus hominum, oa

omne tempus, omnes

facullates, ac se totum di-

vino servitio, et wluti populorum devoveret. servarentur in ES69 Ut porro reditus ecclesim Ccnsibiis ecckSanctus, accipiebat se pro iis ttce ;//" se non nihil ex pias, causas utihirSimdm,

H«

Z i,r

ntrm.RW.344

ha-

dum senQuemadmodumenimmpo-

vesceretur cibo.

:

cadestium rcrum pulcritudine capti sunt, ante deflnitum vitaexitum fruipromissa beatitudine festisant. Adhmccumreposuisset Theodo-

eadem de Chrysosbomo fama Hoc autem dico, nihil oneri ecclesise fitisse

rus,

addit

vuigata,

:

victum Episcopi,

runi luissc

si

futu»

ab occlesia eum

accepisset beatusJohannes. Verum idesseagnoscit Palladius pag. IQSjsed utile fuisse Chrysos-

tomi exemplum ostendit, ii
legem nostrani el consuetudinem non nobis ipsis tantum vivere sihi proponentes qui pro nobis mortuus est et sed ei, necesse est, fcrisutentur,

;

resurrexil

;itquc populi infinuitateui roburantes

:

exemplo nostro ad temperantionem

et frugalio-

vitam adducere, uos ipsos corripientes.

ivin

r>"u ll
Chrysostomum ne

quotidianumguidemvictumsumpsisseexbonisEcolesitB, Verbis oero mox datis, Quotidianum dum-

accipiens.

benignum

factus,

nium

ut

:

curandi, omnia

Si hospites

mdebise exhibet. Sic postea invitatum fuisse S. Eptpna-

domo, scii hospitaretur in episcopah

Theophilum Alexandrwwn, bene excepios multosque hujus comites. Alios et

v/detur, Onry- etexercebat, 572 Attamen omnino dicendum ho- sed sine sumprxcipiendos quiad desumpUbus,

sostomum adhiberi solebant, spites mensamrjue imtruendam multum detraxisse. quod mallet prudenti admimultisprodnistratione bonorum ccclcsiasticorum

victumaccepisse exbonis Ecctesioj, sed s. Oiympiadis, de

iiberalitate

qua ante

agitur.

clarius dicitttrpag. 165, ubi, dicente Theo-

idem

r/i/i

mi-

nime indigebant, magnifieentia> nomen vcnari. flabcmus istud ex Palladio pag. 40. ubiita loquitur: Post hsec oeconomi tabulas scrutatur, et reperit

sumptus

Ecclesis: inUtiles, et

horum

sub-

sidium cessare jubet. Venit inde ad examinandos sumptus episcopi, et invenit immodicam

atque illorum profusos sumptus ad nosocomium transferri jubet. Non sequebatur igiiur Vir kumilis magnificentiam decessoris sui Nectarii. Hinc verisimililer contigit, ut dcinde

profusionem

:

Acacius Hercrensis episcopus se ncgleclum quereDe co Palladimpag. 48 sic habet : Contigit

retur.

autem, utidtemporis Acacius,episcopusBercea?, qui advenerat Constantinopolim, haudquaquam bonum hospitium nancisccrctur, ut dicebat, et ob hoc moerens, ira intumescebat, quasi neglectus a Johanne.

Nimirum

monia non omnibus

religiosa Sancti parci-

placebat,

licet

ille

optima

procul dub/o intentione utcret/ir.

§ XXXVIII. Varii conatus Chrysostomi ad clerum et popu-

duro dr s.oh/mpiade, Dicituretiam ipsa multum

Johannem dius: Ecquid dignum ejus curasse beatum

;

sic

lum emendandum: scripta hunc in finem aliaque prae-

respondel Palla-

virtute in eum prav quod non permisil quotidiano eum cibodistrahi quodquidem minimum non est Chrisli operariis, mlordiu niu-tuquo de rebus Clinsti stitii

profasa liberalitate in cos,

quam

esse,

f

nisi

elare priestita.

:

sollioitis.

Similia servitia admittebat Sanctus, ut

uod primum mi correctionem

Qc

clericorum

UberiussahxH animarwn prospiceret. DeS.Olympiade, vidua nobilissima et diiissima, quee non siiliim Chrysostomo, sed aliis quoque pluribus

pag. &itaexponit; Raro autem adhibens etiam

srrvirr s/udiiit, frrt/itciitrr redibit srr-

sus fictam sororiam, utvocant, vitea societatem

lilirri/litrr iuii.

Bst

tibllS Supi-r-

fiuis.

cibum sumebat, nimirum Chrysostomus,

fcaxat

iimi dicitur

Nomen ad

17

ipsius

Martyiologio

lu\

Romano

insertum

Becembris, ubi insignes ipsius virtutes

exponi poterunt. PotrO nolim r.r

latius

nutitinbat,

hm recitat

,

modum

tamtn oom-

1515

col

om/tto.

visum,

SitChnst.pandoohe^

Opere^uscompen, oemus ex Theodoreto in cod.m, ex quo Photium dium superest apud

pendiis praedicare poenitentiam, nihil ecclesiasticarum rerum attingens, quotidianum dumtaxat cibum sumebat talem semper curam fugiens. affici

:

Circumoursemus undique, tranostra domus... hamus, vlenatumabripiamusrmajusbenenoium Plura non affero, quia accipimus quam damus.

venire n6luisse,uti

cum ea ad summam pervenerint maturitatem, in ramo permanere non sustinent, domini manum poscentia sic et in Sanctis, cum supra

Hospitalitatem

excipit,

dicam, venturis episcopis, quomodo viveredestibeant, decreverat secundum Paulum suis

ini

OlymjHadii

R

mus, a Chrjsostomo

sihili

S,

reoipientibns, honore» Mstus) decernit non paulo post: videlicet. •ecpen bus, kospiiio qu. peeum, habere oportet quippe omnia l.berahilantatem fervoren,

fl

Palladio pag. L68, ubisic habet : Johannes ut ita fcamen, utpote missus, qui exemplo esset,

teste

Aiunt untem, verccundia

eibumquotU dianum cura

EP- ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

infrrat

aiiqttis,

hospitatitatis neglectam fuisse a ChrysostomO, Snur nini rrat Stmrtus illr i\r iis, qui iu>n fnriaul. Ifos/iittititi/trm tii/lrni t/ra-

viin/s verbis frrt/i/riitrrtniiinit ntltirit

politanis,

i/t

pedum (id estt

tentasse

increpationis, intendit

videtur, Palladius

sermonem adver-

cohabitationem clericorum

bus) revera

<

'fiiisttintiiiih

videripotest inhomiliisin Acta Apos-

tolonan ConstanHnopoH dictis. Prolixaadhanc virtutvm cst adhor/atio in Homilia xi.v u6tp. 342 ditit : Et, ul ne sis mcrcdulus, suppucium ,

cum

mulieri-

autemadversusinverecundam etim-

probam vitam cum mulieribus rrhilis

curam

ttiritnt, r/

Shrysostomus

tur subintroductas, ostendens,

illis,

si

quaa dicun-

malorum detur

optio, melioresillis Lenones esse. Illienim a medicorum officina habitantes, apud se

bmn

habent, sed volentibus. Hi olticma habitantes,etiam sanos

autem

longe

mor-

in salutis

impelluntad mor-

bum. Inde pars lll01

'

bu

cleri

minime

religiosa,

quseque

lllu

^i»'batur, n.inmota est. Qnam ferrin/i stuttio malam illam consuetudinem exter minarc conatus Sit Chrvsustomus,

ostendunt duo

Opuscula

Iiwi Opuseultt

de

illicita

<:•>-

habitationp.

,

DIK DECIMA Optiscula hunc in finem conscripta,

Montfauconum

edita

sitnt

totw,

QUARTA SEPTEMBBIS

qum apud

pag. 228

I

et

sequentibus. Prioris hic est titulus : Adversus eos, qui apud se habent virgines subintroductas. In

hoc ciericos ipsosalloquitur. Alterum vero,in qtto sermonem od rnulieres dirigit, hanc habet inscriptionem : Quod regulares feminae viris eohabitare non debeant. in episcopatu

composita.

574 Utrumque hoc tempore scriptum esse, non in diaconatu, ut voluit Socrales, evincunt primo

Idem eonfirmatur cx articulo octavo accusationum apud Photiump.ffi, quitalisest, Quod sycophantiis plenum lihrum in clerum conscripsit primum enim cx prcedictis Opusculis clare iis verbis indicatur licet non calumnietur Sanctus, sed pericida, mala,scanallegata PaUadii verba.

:

t

dala

illius cohabitationis

solum ob oculos ponat,

constat, eo ordine scriptos esse, quo eos recensui. Secundus autem msinuat, quantam de

quoque virginibus curam gesserit Chrysostomus. Einc Tillemontius art. 48 insignem Sancti Ubrum de Virginitate ad luec quoque tempora revocat. At illum fuisse Antiochice editum, et ve~ sacris

risimiliter in diacouaiu, ostendi nutn. 179 et seqq.

:

575 Palladius post data mox verba, de conatu Sancti ad clerum populumque corrigendum ita pergit : Post ejusmodi sermonein, aggreditur injustitiam, destruens malorum omnium metropolim avaritiam, utaedificiumjustitiae construeret.

IdeocommunedouiiriUiuiirsMiliKccle iaa tum, ut haac non dicas... Cur ergo nou adj mediocritatem ejus? etc. Plura ibidem de spitalitate videri possunt.

fio>

Nos ad Paliadium

n

deamus, 577 Post UOC inquit. advocat viduariiui ordinem. undequaque quaBrens, quaanam interea

«

ces

»

:

illud

architectus.

quidem ut

Ex

agricola, hoc

autem ut

eo rursus perturbatur pars eo-

Quam

rum, qui marsupia spectant. avaros, injustos, raptores,

vehementer

quamque

frcquenter

gerentes in fronte, contumelia afficientea ^tiani honestas reliquas, et decipientes eos, qui vo-

biscum loquuntur, idque viduaa? Similia nan raro repetebat Chrysostomus, atque Ua divites aliquot viduas, qua; vanitati deditm erant, sil„ inimicas reddidit. Solebat enim, teste Palladio,

vanis

animo erat Sanctus.

ut

et

Verum

improbis,

Deo placere

vellet,

eo

non

hominibus.

578 Palladius pag. 17 prmcedentibus hcec sub- noctw nam Deinde hortabatur populns, ut iu noctur- oratioiu m

nectit:

omnitnts

nisprecibus assiduiessent; horum autem uxores mendat domi manerent, eas interdiu orare exhortans quodviri interdiu non vacarent.Hoac autem om-

in Bomiliis suisexagitaveritSanctus, in ipsis ejus

nia angebant negligentiores e clero, noctem to-

Operibus quilibet videre potest. Rcdeo ad Palladium, qui htsc subjungit: Post heec curam victus

tam dormire solitos. Ad orationem nocturnam miro fervore Constantinopolitanos exhortatw Chrysostomus in Uomilia xxvi in Acta Apostolo

eorum (nimirum clericorum) habet, hortans ut contenti sint suis opsoniis res sequantur

,

eos,

nec divitum nido-

dum ducem

habent fumum, intemperantiae igni tradantur, adulatorum et parasitorum vitam sectati. Hinc plerique e lurconibus emergere incipiunt, et copulantur calumniae

:

ne,

ar.tiflcibus.

Posthiec ceconomi tabulas

scrutatur, et reperit sumptus Ecclesise inutilos,

aumptibus

horum subsidium cessare jubet. 576 Contra, ex his et ex sumptibus proprio usui subtractis augebnt sumptus ad usum infirmo-

wsocomia

rum etpauperum

et

Nam

destinatos.

Palktdiusmox

:

asseritt

nosocomio data

bat, itdque prosequitur

qucs

esse, :

sttbtrahe-

illis

Cum autem

necessitas

rum,ubi tom. IX pag. 212

Non

anima,

levior, suljf.ilior,

subliniis, expedita. Te inulium, in compunctio inducere possunt. /'.'/ pag, 213: Hic vero

nebraa

nem

pitius

nocturnis

:

viris et

Servatoris. Allata verba Latina^ quibus Grceca

quiescant.

mihi videntur intelligenda, at in

dine pone.

uosocomiis reciperentur hospites sive pereetsi

morbo non laborarent.

tam Constantinopolitani qitam art.

45 credidit,

alii,

et

infirmi

Titlemontius

sotis peregrinis infirmis destinata

fuisse ea nosocomia. Aqnoscit

tamen

fuisse

Con-

luctum

fleotitur,

vcrlciis... Ilm

nonsola mulier. Sit ecclesia domulicribus constans... Si tibi sinl

liberi, excita illos et

domus

,

preoibue magia

fac et tu vir,

morbo correpti ourarentur: idque cum propter bonum ipsum, tum propter gioriam

dictis

ille

requiei teinpus in

spites, et

grini

silentium

ips&3,

mihi ot ad virosetad mulieres sermo est. Klectc genua, ingemisce, Deum pracarej ut tibi sitpro

mus

sic

ailoquitur

dormiamus

profundum silentium, quietem multam. Obstupesce de Domini tui providentia.Purior tum e

nens presbyteros pios duos praeterea et mediet coqitoSj atque bonos opifices e caalibum ordinead eorum ministorium, utadvenientcsho-

respondent,

ita

nocte. Surge et tu et vide Btellarum chorum,

cum

;

eos

ideo facta est nox, ut per fcotam

etotiemur. Hoo testificantur artiflceSj oegotia tores, mercatores. Kcclosia Dei media surgit

invalesceret, plura nosocomia aediflcat, praepo-

cos,

:

quidem ingraoescens vanUatem dedocuerat Quid, inquiebat. aatate jam anus, etiam corpus repubescere cogitis, cincinnos yeluti meretricula;

placebat; non itcm

:

iwlr-

>t'l

slinni

aitas

Hoc enim propnumest sapientum architeetorum, :

iduat Itvrtotlll

Domini injuriam pateretur. fdem pag, 66 expc mt, quibus rationibus increparet viduas, quas ne

prius mendacii sedineium destruere

deinde vejacere fundamenta, ut dicitur apud Prophetam « Constitui te super gentes et regna, u ut evellas et plantes, ut destruas et reaedifi-

wdificat

grini pauperes) in vnbis prodesse potorit?... Hac enim ratione niliil facies, omnia ei remittena.

Beatusille exemplo Pauli et publice et privatim honestum etdecorum edocere, prasertim tales assidue increpans. At ea libertas bonis quidem

ritatis

ex resectis

:

tinentes a balneis atque exquisitis vestibus, aui protinus adsecundas nuptiaa concederent, nelex

illa

fttisse

Unde

disserit

ad hospitalitatem egenis exhibendam, Est, IX p.346, communis domus Kcclesiae, quam xenona vocamus. Etpag, 34? An. bi acommunibus Eccleaiaa pecuniia alantur [pere inquit tom.

colorabatur, re-

Xon

s.

.1.

tanos

pro concionc dicta illa Opuscula, imiuit Sanctus ipsc in secundo pag. 253, ubi libellum vocat. In eodempag. 255 priorem allegat.

frivolasque rationes, quibus

in concionibus

stantinopolixenodochium^inquorecipiebanturpe regrini.DeeomeminitChvyBostoravs Bom. xi.v m Acta Apostolorum, ubihortatur Constantmopoa

non recteviverent: et, si quas invenisset corpori deditas, admonehat, ut autjejnnarentj ab

futct.

Contra avaritiam et gulam

517

possint,

ctus,

sit

omnino

nocfis

tempore

vero sint taneri, aec vigilare alteramve emittaut, orationem, et

ecolesia

:

si

unam Tantum

surge, et illud in consuetu-

Verumiamen non hortatur hisce San ui noctu ad ecclesiam veniant, sed ut domi

idque clarum est pag. ~i i. ubi dicii cogOj ut sub dio circumeas, .. sed in ipso penuario velcubiculo flcote genua. orent:

Non

57!i

te

Tfieodoretus, cujus qui/u/ue libros, de lau-

dibus

:

i

wn-

!

:

DE

518

AUCTuKK J. s.

JOAHNE CHRYSOSTOMO

S.

compendio

recitar

dibus ChrjBOStomi conscriptos, 1514 etseq.,memi* ,-it Photiitsin liibliotkeca col

per Chrysostomum modulatione

atque hymno-

nit deinstituta

rum cantum,

Psalmorum, Cujusnam est, mquUcol. 1515. hancuaque coneinna modulatio Paalmorum, in VIII lib. Sozomenus diem publice instituta? illosnocturnos a vii et vin insinuat, hymnos

llla

cap

Sancto fuis8etmtitulosoccasioneArumorum,aiii mt, quiqueclwrum CatkorimiUa factitarecan adorti tunt, ita ut Arpugna quoquee licorum w ,

violentiam cokibuerit

cadius imperalor eorum

Sozomenus, magnopere etin cultu divini Numinis amplius inquit

vero,

Ecclesia

florebat,...

proficiebat Sed et populusConstantinopolitanus

Muis ac nocturnis bymnisexindepromptius Ariani,quiccepit bancob cansam. Nam cum

uti

hus regnante Theodosio ademptae fuerant ecclemoenia con-r Constantinopoli, extra urbis :,

Ventus ecelesiasticos agerent, noctu in publicis porticibus primum < a\ re abantur. Etin coetus tlivisi, antiphonatim psallebant, clausulas quasr

iiixi.i

i,i iii

ipsorumdogmacompositasadjicientes.

Primaautem

luce,

gebanl ad loca,

in

eadem

publice canentes, per-

quibus colleotas eelebrabant.

Ai.qiic id facere consueverant in celebrioribus quibusque festivitatibue, et primo acseptimo cujusque bebdomadia die. Tandem vero cantica quoque adjeeerunt, qusa ad rixam et contentionem speetarent. CJbinam sunt, qui tres dicunt

esse

anicam potentiam?

hujusmodi hym-

et alia

nis suis intermiscentes.

680 Joannea itaque, veritus ne quis ex eccleaua per haec in fraudem induceretur, ple-

occaswne Arimioiniii 'iijifum.

si.i

bem, quaa sub ipso erat, ut similiter psalleret incitavit. Qui brevi tempore illustriores facti, Ititudineet apparatus splendore Vrianosel longe superarunt. Nam et crucium argentea et sign.-i, pncredcnlibus cereis, eos anteibant :

eunuohua imperatricis huic rei prmpositus erat, idoneum ad haac sumptum et hymnosadcanendum prapararet. Binc Ariani seu invidia

qui

ii,

pugna

seu vindiotsa cupiditate, Catholicos

adorti Bunt.

Ao nonnulliquidemexutraqueparte id enim nomen eratim-

ceoiderunt. Briso vero,

peratricis cubioulario, saxo infronte percussus

Qua

imperator commotusj hujusmodi Ariainiruiii «nnvcnlus deinceps inhibuit. Catho-

esl

.

re

Joannom

aequalitate iiueines, voce stare. Sed omnes pan obommune offerimus sacrificium communem nec llle, quam hic lationem. Neque plus habet sed omnes in eodem honore, et ,

ille

quam

hic;

una voxadiversis

linguis ad orbis

Creatorem

qui multa quoque de caniu loquitur Psalmorum diurno nocturnoque habitaetapudMontterrcBmotum post in Bomilia fauconum tom. llpag. 717 impressa. emittitur.

582 tibus

/ /

Sanctus,

Ita

porro conjungam omnia

,

qucs


cona-

Sancti ad emendandam urbem Constanti-

el

mulieres et

pauperes,

melos

unum omnes

roadus diversoa

multos e1

unum

emisimus.

Si

enim

quid

cantiei

vis

mirum id

si

el

ipsum

biseum

citha-

vivis

miscuit.

Ille

Psalml feceril

Neque enim nos solum prtesentes, sed

mortuum cum

liberi,

e1

nervos arte temperans, aonos

efflcit,

spiritualiB

servi

viri,

etiam

namque no-

psallebal beatua propheta.;..

Loquitur

omnes respondemus, omnes una canimus. Neque Licet hio servum videre, nec propheta,

el

ager<

docet.

hominibus reliquis modeste agere, Apostolico sermoni morem gerens, qui est ad Timotheum. « Divitibus hujus sasculi prsecipe, non sublime sapere, neque sperare in incerto divitiarum. » Ejusmodi admonitionibus refertce sunt Sancti Bomilim. Cum igitur, ait PaUadius, res ita se (i

haberent, ecclesia in dies efflorescente in melius, et tota civitate in pietatem transformata, ani-

mabusque castitate et psalmodia exsultantibus, non tulit bonorum osor da?mon fugam eorum, qui ab ipso tenebantur, quos Domini sermo per Johannis praedicationem ab eo amoverat; ita ut qui circi amore insaniebant et theatralium spectacuiorum, relictis diaboli

atriis,

las Servatoris accederent,

cursim ad cau-

capti

amore

fistulae

Pastoris ovium amantis.

Sozotnenus consenliunt de co~ Zclus Sanrli ad clerum natu Chrvsostomi ad clerum corrigendum, et de emendandum fructu, qui ex concionibus ipsius oriebatur. Au583 Socrates

et

diamusprimo Sozomenum hosc scripsit

:

lib. VIII cap. m, ubi Porro Joannes, simulatque in epis-

copatu collocatus

est,

ante omnia clericorum suo-

studuit et in processusac victum ac reliquam eorum conversationem diligenter inquirens, redarguebat illos et corrigebat. studio

aUquid

:

offensionis

enatum

ft/isse,

loquendi libertate, qua adversus eos utebatur. Hosenimille, quotiesinjusteagentes viderat, re-

Eadem

cap, vui, in hoc

modeste

reprehensionia adversus divites, abscessus aniini eorum secans, humilitatem ipsos edocens, etcum

tamen dissentiens, quod dicat sumptus ab Eudoxia imperatrice suggestos, niin nhi Brisotie factttm dicat Soiomenus. 681 Cbrysostomus ipse m Bomiliav axundecim ante ineditis, qttastom. XII edidit Montfauconus, pag. 849 cantum Psalmorum mirifice taudat, ita loquens: Ecce namque ingressus Psalmus voces miscuit, el ui unum oum harmonia canticum efferretur, effecit. Juvenes el senes, divit.es \'I

dies

in

divitcs v&ro

nopolitanam conjunxitpag. 47 Palladius,subjicio reliqua. Posthsec, inquit, apprehendit gladium

indicatcap. vni his verbis: Potentium autem hominum et clericorum odiura in eum gliscebat ex

Bactenus Sozomenus.

efllcit

neque rursum, divitem

^S^mtBceTB

cum

Ex Ub

ex

:

paupen autem silenquiflem linguam movere, virum quidem tium jmperari; etsine xa vero fiducia canere, nmlierem

augebatur. habet Socrates

tih.

tsm

servum autem reprimi

f\ eccleaiastiois concionibus, populi quidem be-

cum

;

:

omnibuscongregatur^qualitaetjuoqueraulta terra imitatur. lanta inv0Cibua est, accoelum emm dici potest, Neque est Ecclesia nobilitas. dominumquidemcummultaconfldentiapsallere

rum vitam emendare

vero,

nevolentia erga

/lorni-

pauperem sed pelunus chorus ex

nec liberum, nec divitem, inmqualitas Htur illa sseculana

hujusmodi causa hymnos eo, quo diximus, modo canere ccapissent, in hunc usque diem ita perseverarunt. Ex his rebus, et lioi

iinn

EP. ET DOCT.

prehendebat.

Illos vero, operibus et impietate.et fcedisvoluptatibuscorruptos,advirtutemrevocabat. Bmc datis ante ex Palladio recte consonant. Theodoretus quoque consentit apud Photium coi ibU t qui compendiodidt scripsisse Theodoretum. Quomodo sacerdotium et summum sacerdotiiim ad antiquam normamomnino"revocareni-

teretnr. Btec de insigni fervore Chrysostomi.

wro hicjusto vehementior

fuerit,

An

*Gr,

oiuiii

sludto

deinde exami-

nabimus.

De fructu Sozomenus cap. v ita loquiInterea Joannes Constantinopolitanam

684 tur

:

ct

mirus

con-

ec- cionum frUr

clesiam egregie administrans, multos tum ex pntahbus, tum ex haereticis alliciebat. Confluebat ad illum quotidie multitudo,

partim eorum

qui utilui ex eo discere, partim eorum, qui perioulum ejus facere cupiebant.

Capiehat autem ille

ctus.

,

DIE DECIMA universos, utque idem

iile

QUARTA SEPTEMBBIS.

cum

ipso de Divinitate sentirent, eis persuadebat. IJ orro populua

modo

quoniam

poterat, ut.

«iUOTORE J. s.

fuisse sor-

tantopere ejus sermoniljus inhiabat, nec tiari ullo

519

varUsqueimpeti calumnue, nequaquam mirari posswnus, eam quoque Chrysostomi

iltis sa-

sese

mutuo

impellentes ac prement.es periclitabantur, dtim singuli propius nitebantur accedere, ut illum

dicentem exactius audirent de proximo; ipse in medio omnium consistens, ex lectorum sui^estu

populumsedens

docuerit. Magnitm cr SermoniChrysostomi fructum fuisse, insinuat qu<>
,

Idtamen vehementer miramur,nondefuisse

tem.

qui post mortem Sancti, post Sanctitatemipsius a calumniis vindicatam, postfamam historicos,

ipsius ai> adversariis restitutam,

moreseju

acerbo catamo carpere non dubitaverunt, ipsum* que nt nimis severum, iractmdum, uio» traducere. clarius

Quapropter

refutentur,

Operibus ipsius

///

,

horum calumnim

Sancti

varias

virtutes

Constantinopolitanis

ea

colligere

quemadmodum em Operibus Antiochenis eximias ipsius virtxaes jam deduxi % ::i. /;, enim sturfiosus lectorprimum intelUget,

statui,

&

Sanctum

in omnibus vitoe stati&us sui semper fuisse si„,ilem. Deinde etiam facile perspicere poterit, i quibus orta fuerit mira illa loquendi libertas, eJ <

qui voluerint, eas persolvere, et ubeex illis fructum percipere? Hactemts iltr,

ceat

iis,

rem Miraculum, hwretka

tfuo

convertitur.

cujus dkacitatem statim examinabimus. 585 At prius huc transfero prodigium, quod

muUerih&reticce, Catholicam se fingenti, accidisse narrat Sozomenus lib. VIII cap. v Hic vero, inquit, opportunura mihi videtur, rairaculum quod illius temporibus accidit, Historize nostrae mserere. Vir quidam ex secta Macedonia:

norum, uxorem habebat ejusdem sectae. Hic, cum Joannem aliquando docentem audiisset ,

quomodo de

Divinitate sentiendura

secum sentire

idera

sit,

uxoremque hortari

ejus amplexusest:

vellet.

eonsuetudine et familiarium

Sed cum sibi

fidem

ccepit, ut illa

priore

mulierum con-

^ressibus quasi captiva teneretur, nec maritus crebris admonitionibus quidquam proticeret

tandem

ille

:

Nisi,

Divinis mysteriis

inquit, in

mecum communicaveris.

nec

vitffl

consnrs raihi

posterum. Tura mulier id se facturam consilium suum aperit ancillae, quam sibi tidam esse judicabat; earaque sibi sociam adjuu^it ad fallendum niaritum. Allapso igitur eris

in

pollieita,

tempore Mysteriorum, intelligunt tideles quid velim dicere, mulier, quod acceperat, retinens, quasi

Deum

vero, quas

ei

oratura,

caput submisit. Ancilla

domo attulerat, Quod cum mulier denti-

adstabat, id quoil

clanculum ei tradidit. bus admovisset, instar lapidis obduruit. Tum mulier verita ne quid sibi gravius eveniret, tanto erga se patrato miraculo, confestira ad Episcopum pergens, seipsam accusavit simulque lapidem ostendit, qui raorsus vestigia reti* nebat, materia quadam prorsusignuta, etcolore ,

:

inusitato praeditum

:

cumque

efFusis

laehrymis

ejusdem fidei eum viro deinceps permansit.Quod si cui forteha?c minuscredibilia postulasset,

videntur, testis est lapis ipse, qui in tliesauro eccleske Constantinopolitanai etiamnuni servatur.

quaHscumque in delinquentes severitas, calumniis occasionem prmbuerunt.

qum

tot

587 Quanti Christianam humilitatcm farcret tiam i/i epiChrysostomus, quamque necessariam Ghristianis scopatu hi!«iiomnibus crederct ha/tr virtutnn, indical in Ilo- litatm oohdt. i

milia x\\ in Acta Apostolorum (<>m. XXpag.%87, auditores suos ita alloquens : Vis vere magnum

quidpiara facere:neunn|ii;ira pra-snmiis tainqiKiiii

de magnisoperibus... Nihil humilitati par htec materest, radix, nutrix, fuloimentum et vinculum bonorum. Sine illa abaminandi, execrandi et impuri sumus. Esto enim quis, si placet, qui :

raortuos suscitet, claudos erigat, leprosos inuncum arrogantia nibil hoo impurius, nihiJ

det

;

magis impium, nihil soelestius. Nihil tui ipsiua esse reputa. Facultatem verbi et doctrina gra-

tiamhabes?Ne ideo maxime

habere. Ideo

te

putes plus

quam

alios

humiliari te oportet, quia

pluribns dignatus es donis,

etc. Dainde contra qui ad plausum populi sermones suos ac~ commodant modesto candore pag, 239 sensa sua illos,

: Credite mibi. non abs re dicentij praadioans laudibus excipior, illo quidem terapore huraanura quid patior. Cur enim vera

sic explicat

cum

non dixerim? La)tor et effiundor. Ubi vero dorauni reversus, cogito plaudentes nulium excepisse fructura, sed, si quid utilitatis accipienduiu erat, illud ex plausu et laudibus perii discrucior ot ingemisco, lacrymor, acsi

frustra dixerim, ita aifectus

ad

jungit

illam

abrogandam. At dutn

sum

etc,

plaudmdi illa

Mott tnuita sub-

omnino

licentiam

de re loquebatur, rwr-

itcrato applaudebant,

588 Preces subditorum suorum

magna

II

liumi-

pag. 533 id.prolixe facit, variisque utitur rationibus, ut persuadeat. Nemo, inquit,B* Lmmodica

Neque anim animo dicimus, quo dicebat Paulus.

humilitate tanto nos privet auxilio.

eodem

XXXIX.

Insignis

Chrysos-

Nani illequidera iucc dicebat, volens cnnsolari nos autem, ut magnum quid et bonum consequamur. Kt valde cTedimus, si velitis omnes unanimes ad Dcum manus extcndiscipulos

tomi rnoclestia in

episcopatu

:

et humilitas

charitas pro-

ximi, aliaeque viatutes, ex

:

dere pro nostra vilitatc, futnnini m omnia nebis recte succedant. Et mox : Nunc autem cum gratia Dei aiu-ta

quibus orta est mira ipsius

mus

in loqueiulo libertas.

privetis. Erigite

Chrysostomus calumniis appetitus,

Si

Sanctis

cum

Apostolis, Prophctis,

curn ipso etiam Christo Domino, qui omnia bene fecit, communc fuit, amicos habere et inimicos, laudari ab aliis, ab aliis vituperart\ et

et inter subditos invenia-

multos, imo longe plures, qui ea in re im-

perantora longe superant, ne nos boc commilitio os

aperite

omnibus c

sit,

rogate

:

manus

nostrura,

propter

Iia;c

nostras, ue resolvantur: ne obstruatur Deum :

rogate.

Vestris precibus valde egeo.

K

,

Chrysostomus.//ijEpwto' ad Thessatottkcnses llom. iv, sett tom. XI

litate variis locis flagitat

lam

,

isi

omnia

Rurswnpag. 584

Nemo me,

:

ut dixi

ex immodica hurailitate hac privet ope et auxilio.Plane credo futurutn, ut vestrffl preces nml(IIMI

'iiif/th

uerbts,

tendis

•!

etpe-

suorum

pTffl ffrtis,

:

DE

520 \\

CTORE

J.

tuffl

quffi

possint,

U «

504,

pudore

el

i

lliu

^bemua

[flrf

tenere*.

faetUque tenv pei ogtendit'

589

infljgni

quidem simus

estcaritatis virtus,

Capite nos, inquit Paulus, estis. non anguste in nobis

despicia-

dunt?Hincmajoriscausadoloris,majorisperniciei Testor In nullo possum vos incusare « occasio.

veetnecuram gerimus... Ignoscite, nemo estenimhocnla contemnat ecolesiastica, Non

vin-

enim

poteatatem... Nam nosquidemuti vero velvrolumus potestate ad solvendum. Imo Nuinecesse. esse nobis quidem boc lemus, ne

enim volumus esse apud nos vinctum

liim

et

miseri,

non

;

etiamsi simus

neeesse habuerimus, ignosvolentes,sed magis oite. Non enim lubentes nec vincula injicimus. dolentes, quam vos vincti l/ur itim mutlo Sanrti liuniilitatcm, sed etiam plane

nihili.

Sed,

charitatem ostendant. Quantum hominum de se existimationem, quando id exigedi\

"<>"» srrritium,

tum

atia

plurima ostcn-

•

ergo Christum primo primum est etc, Hactenus ardens ille :

mandatum

quippe

sttbditoritm, at rniniinc mollis

Ex

592

amator.

tanta porro charitatc oriebatur insa-

tiabilc

studium subditos in via virtutispromovendi,

ut

ipsa verba,

illa

sexcenta alia

pag.

'230

ita

B00 Posteriora insignem quoque ipsius charitatrm ostendunt. Innumerishancaliis locisOperum pauca tantum adducere plasuorum declarat.

suorum profectu indicat his verbis Cum autem animo defleimus, videntes vos nihil proficere, ;n nmajorpars virium nostrarum concidit? Quid enim, quawo, factum est ?... Objurgamus, inorepamus, [aorymamur, dolemus, etsi non •

pal&m,

at

in

oorde...

Nisi

quis

me

putaret

auram superfluam oaptare, quotidie mevideres fontes lacrymarum emittere, Harum vero con.iiui domuncule e1 Bolitudo, Credite namSl que mihi, de Balute mea desperavi {id estt muiet dum vestra LugOO, non ttim timttit. tijiiitor : ggsso etiam mala mea plangere. Sio vos mihi omnia estis. Si sentiam vos in virtute augeri, sin nihil pra voluptate mala mea non sentio proflcere ideam»pr&B mcerora rursum mea missa faoio. Lestus quidem sum de bonis vestris, licet .,;,.

)

:

\

mille malis onustus

moastus de tristibus, quae

:

innumera essenl prteclare gesta mihi. Queaspes enim Doctori, grege cor-

vobis accidunt, atsi

rupto

\

qualis

vita

l

qualis exspectatio

(

cuzn

qua fiducia stabit ante Deum >.... Ut.inam vobis saiutam nactis, dem ego de vobis rationem, et acouser, quod officium maum noo impleva-


dolebat

mm tuntmn pivjkerr,

abunde indicant, et qwntumcuBomiliarum loca. In Bom. xxxix jriebat loquitur: Ssepe statui ego silere,

quw

dedi,

videns nihil ex sermonibus nostris vobis lucri accedere. Forte tamen accedit, et ego, quod in-

cupidus sim, id ipsum patior, quod

donec viderovosprofecisse, nihil mefecisse puto, quod multum desiderem, ut ad ipsum culmen idque ex afascendatis. Vellem ita se habere fectu meo, non ex vestra ignavia proficisci. Sed


c

Amemus

ritur.

de sincera minimeque fucata Chrysostomi epis-

M

lc xiilutr

daremus

satiabilis et

:

copi humilitate. Irdmtissi Stimti

potuisset, oculos vestros

qum sequuntur pag. 50 Melius est enim, inguit, ut vos me suspicemini audacem, B»vum, ei arrogantem, quam ut vos faoiati ea, qua l>eo uon placent. Bmc sufficiunt

dunt, tmii rn-iia ipsius,

tiium

si fleri

animas nonon modo Evangelium, sed etiam non qusehoc At redamamus. et stras. Amamus

si

autem neglexerit

bat

:

vobis, quia

ernissetis et dedissetis mihi. » Vicissim

dedit

h ;m r ligandi

adeo sumus infelices

nunc

Connthum

m

nossimus miseri et nihili, et digni, qui non tamen nos mur, sicul revera digni sumus, sed salut.s referimus, iram ulciscimur, neque

nobis

et nos

Hoc

.

ille dicimus:Capite nos. Totam in se non vos, et Dilatamini habebat, et dicebat: « dicere possem. angustia estis. » Sed hoc nonego diligatisetcapiatis. me vos nou.quod bene Nam vestra cantate, Sed quid lucri vel ex mea vel ex quandoea,qu»Deisunt,in vobisnon recte proce-

quamdam

mobedientibus minetur excommmiXII p
qui

neminem lssimus,

.

et

sed Christus,

Ego mun-

m

exseqiUarumconsuetudfnemomninoabrogandam

ligat,

Qmd mih

nostrum d.sc.nd. etpa, solationen, Si possetcor magna iilic esse omnes tere,videretis 'vos quippe Tanta viros. atitudine. mulieres, fllios, redd.t. latiorem animamcoBlo

Quoniam

in Bomilia ibidem pari fortitudine mperslitiosam

mo, qui

:

:

utitur Saneius fflranda quoque modesiia Bebrasos t etiamsi rv in Epistolam ad

facermU

studium

ossumus P 1

potuissemus dmere dolemus.... Ktsi meum erat ieci. eurB3 est? El^o quod

e<

propter rosos, sed gnos operatur gratia, non nostra affeprofutura, sunt quibus proptereos, rimus.

^^ ™S

is.

Sta

discipulorum Loadsi8tere,e1 vel uttimorum autemetiam per inai-

,.„„,

quomodo

concidi peroptat corrumpi videat... irenitis perire vel

suffusi

*,«**
sumus.hocagimus.cum el

D

nidem

orandum pro ^.)Sedquoniamadhocconstitutietordmati a

[

DOCT

vosservem.ni itaouro, ut per me rim Non enim quovis servemini. ut curo ut a ct profertu spintualium partuum tyransubditonm 591 Xon nostis nnlhes ,n partunt, qui ita

ad Thessaumcenses. xnsinual t se ettam verbU i iroqw loeo humillimis antem, mf«< preees fundere. Nos pro ' sumus, et fiduciam Epistotam

ffom.

KP. ET

JOANNK CHRYSOSTUMO

cum tanto consensu fiunt. postmai subdiiorum preces

Eadem humiUtate

s.

S.

ii,

Nam

qui circa pecunias insaniunt.

sicut

illi,

quantumvis accumuient, nihil se putant habere: sicetego, quiasalutem vestram admodum cupio,

;

timeo, ne forte bene conjectem... Quid ergo faciendum? Non enim objurgandum est tantum. Obsecro et oro, ne id solum spectetis, ut in ec-

clesiam veniatis, sed ut etiam

domum

accepto contra vitia pharmaco,

saltcm a Scripturis,

regressi,

non a

si

nobis,

congruentia habeatis

[(•-

media. 593 Tantum bat,

corrigendi studium efficie- indcifue atisubinde inveherctur in peccata, quando libere reprehendebat. ut idsineoffensione audirent^quivanitatis

ut

quam

ritia

acrius

erant amantiores

quam

Bom. vn

virtutis. Ita in

Epistolam ad Colossenses acerrime perstrinxerat divites, qui in luxum profusi crant, in pau~ itt

peres uero

immisericordes : deinde intellererat multos fuisse offensos. Sequeniem igitur Homiliam ita orditur : Scio multos esse offensos ea,

hanc pnccessit, disceptatione. Et post pauca contra avaritiam dicta, subdit: Ne aegre feratis: non enim lubens, neque temere volo habere inimicos. Sed velim voseovenire virtutis, quffl

utegodevobis audiam, rem non sunt, quae dixi,

quse oportet. auctoritatis,

Quamob-

neque im-

perii, sedtristitia? etdoloris. Ignoscite, ignoscite:

nolo

me

cogor.

indecore gerere de

iis

disserens, sed hasc dico, sed

Non pro dolore pauperum

pro vestra salute. Peribunt enim, peribunt, qui

Christum

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

Christum non aluerunt. Quid enim si alis pauperem ? Sed quamdiu sio luxui et deliciis indulges, sunt omnia supervacanea. Non enim quseritur, multane dederis. sed num minus dederis,

quam

ferant facultatea

Sanctum quidem

etc.

Vides,leetor studiose,

se excusare

at ipsum co id

;

facerc modo, ut non revocet recte dicta, sed

ma-

homines vanos et avaros offendebant : maluisset enim blanda quam vera audire. Verum Chrysostomus subditossuos amabat propter Deum, malebatque Deo p/acere quam

gis confirmct. Similia

homin/bus. Nam ne Deum 594 Testem hac dc rc habemus Chrysostomum offendereti ipsum tam aliis /ocis, quam in Romilia ix in Epistolam i ad Thessalonicenses, in qua tom. XI pag. 494 ita loqnitur : Nam si lapidibus appetiti prophetae non silebant mnlto magis nobis ferendse sunt inimicitiae et non est vobiscum :

:

loquendum ad gratiam, ne, si vos deceperimus, ipsi discindamur. Sequentem deinde Homiliam iis

orditur verbis, ut satis liqueat,

iiberam illam

sinceram Sancti charitatem aliquibus displiNecesse est, inquit, ut, qui praeest, multas habeat simultatum occasiones, sicut medici necesse habent in multis molesti esse segrotis, et cibos et medicamenta parantes, quae voluptatem quidem non habent, sed multam utilitatem et sicut patres crebro filiis sunt molesti ita etiam doctores, et multo magis.Nam medicus quidem, etiamsi ab aegrotis habeatur odio a cognatis tamen et prppinquis ejus placide excipitur et saepe ab eo, qui segrotat. Pater quoque tam na-

et

cnissc.

:

,

,

;

tura

quam

externis fretus legibus,

tate suo utitur in

tilios

magna

imperio, et

castigaverit et increpaverit,

nemo

si

facili-

invitum

est prohibi-

turus; sed nec ille ipse eum audebit ex adverso aspicere. In sacerdote autem magna est difficultas.

Atque

quidem debet imperare

primuin

ac preeesse volentibus, qui ei gratiam habeant, quod imperet. Fieri autem non potest, ut hoc cito accidat.

595

hominibus dispiverr

metuebat prospera

amans.

noii ;

nec

Nam

qui arguitur et reprehenditur, cu-

jusmodicumque

omnino mittens habere

sit,

tiam, est infensus. Similiter faciet tur, qui

monetur

is,

gra-

cui suade-

et rogatur. Si itaque dixero,

Pecunias tuas effunde in egentes, dixi quid grave et molestum. Si dixero, Seda iram, animi nefariam compesce libidiexstingue furorem nem, ex deliciis aliquam partem amputa, sunt ,

omnia gravia et molesta, Etsi castigavero socordem et ignavum, autabduxero ab ecclesia. aut ei communibus precibus interdixero, dolet, non quod ab iis exciderit, sed propter commune probrum ac dedecua. Bactenus Chrysostomus, rectius eccponens originem inimicitiarum, guibus impetitus est, quameam exposuerunt scriptores postea refutandi. Es iisdem quoque verbis

mu/to

abunde

suam

liquet,

in

521

omnes, quod admirentur in Chrysostomo, nimirum qucesitas fuisse rcrum nihili similitudines, utrerum mundanarum vanitatemalthu animo suo infigeret. Neque semel ita hcutusesU bent

AUCTORK

tot

sed frfquentisshne.

590 Porro nt carehat amore

rei

itm transeun-

tiwn, ita vacuus erai timore iUorum

ntr,

adversa ei malanominathumanainfirmitas, dans.SBsee instructus quceque sapiens ille rerum /Estimator ut multodotibus. ram brmorntn oiitjinn/i considcrabat, si quis iis (jitir

Jam dudum

sapienter uti novit.

sensa habebat,

qws

ante exsilium ea

in exsitio pratclare integro

fi-

bro exposuitj videlicet neminem lcedi, nisiase ipso. Sic tyrriis locis hquitur : at saf/s ca de re

loquentem audiemus, quando consentientia iis agentem mdebimus. Tanta igitur erat magnitudine animi, a/ nihil in vita magnopere ti-

verbis

mendum

fugiendum

nihil

,

peccattnn.

Hac

crederet,

preeter

vero mente praiditus, liberrime

unumquemque monebatpro

officio suo, et delin-

quenfcs arguebat. Faciebat idquidem cum dohre, faciebat tamen. Audiamus loquentem Hom. xxm in

Epistolam ad Hebrceos tom. XII pag. 217

:

Unusquisque estvalde sollicitus, quomomodo suis addat pecuniis : nerno quomodo suam servet animam... Haec digna sunt lamentationibus, haec accusatione, haec reprehensione. Sed hsec nolebam dicere verum dolor me cogit, ignoscite: :

me

luctus multa dicere, quae nolebam.... 597 Fleamus, o dilncti, fleamus, ingemisca-

cogit

mus. Sunt fortasso quidam, qui dicunt, Nihil

et pulvis,

et

tamquam

Ubi irime

Nollem. credite, nollem, sed laudes persequi et encomia. Nunc autem est horum tempus. Non est grave. o dilecti, lamentari ;sed digna facere lamentationibus... Ne puniaris, et non lugeo ne moriaris, et non defleo.., Sed !

non possum esse patep,

sum amans

si

et benevulus...

non fleam

:

pater

tJtinam liceret

vi-

dere ipsum ardorem mentis, et videres, quod magis uror quam quasvis mulier et qusBvis puella,qu83

immaturam passa est viduitatem. Non suum maritum,neque pater filium,

ita luget illa

ut ego hanc, quae est apud nos, multitudinem,

nec ullum video profectum. Hoec interim deeximiis Chrysostomi virtuiibus

trum

sufficiunt.

Nam

immensam ,

in subditos

ad

propositxim nos-

si quis diligenter

insignem Sancti modcstiam tatem

et

expendat

humilitatem,

omnes sinceramque

si

chari-

facile intelliget, acres ipsius reprehen$io~

nes non cz supcrbia, arrntjuntia, cu/n/ia fuissc orfas

;

sed

e.r

atit

nimia

ira-

fervcnti StudtO sa/utis

omnium subditorum, quos at bonus Pastor omni modo in viam virtutis rct/iaerc, et ad cetcrmnn felicitatem perducere conabatur, Nunc Socratis as-ier/t/,

sce/ftiquc

ipsum

/i/

t/uibusdamSozomeni,

examinabimus.

pulvis ante

et

consistens, fluentum

praetercurrens,

Habent in mundi, qua meditentun. tiaSeptembris Tomus IV.

et qu
quam

usec,

magis

zelo,

fletus.

umbra, et folium, quod somnium, el narratio, el et flos, circumfertur, et.fabula, ventus, el aer mollis temere diffluens,

penna non

om-

quam

Verum excelso animo laudes amicitiasque hominum non curabat, quiterrena omniapro nihilo habebat. Audiamus loquentem Homi/ia ix in Epistolam ad Hebrceos tom. XII paq. 100, ut intelligamus, quantiomnem mundi gloriam faceret. Quid enim, inquit, sunt res humanse? Cinis

sulutia

muni

multis odio fuisse.

faciem venti, fumus

et fiagranti

aliud nobisdicit, quain lamontatinnos, nihil aliud

,

.

nvindi

adver&a formi-

omnium,

non ignorasse Sanctum, libertatem increpandoque arguendo

monendo

S.

J.

nihili.

hisce vani amatores

60

§XL.

monebat.

.

DE

522

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

EP- ET DOCT.

D cdmpesceret Constanallaborasse,utNovatianos eorumque htreticts adeo addictus erat ists InZoU. episcopum qumdmn sum relatiom ^rmsceat

AUCTORE

Vmm

J. S.

Novatia-

§XL. Chrysostomus

Tfigmerua

tomUb. VI

compeseere

SisinniumNomttano-

cap. xxn, ubi

studuit.

Z^capJceUbratv^ nos insectatur: horum causa inter ipswk Chrvsostomum m W"'** episcopo acerbior in Sanctum videtur aliquando a Joanne on diceret, ^tem et

Socrates, cujus asserta examinantur, uti et aliquot So-

*^«^£

{Slinnius,) Joannesque respondit Sisinnius posse duosepiseopos habere indignaNecprofectohabet-Hiccum Joannes ;

ut video, vw esse Solus retur, ac diceret non hoc dico, sed episcopus. Subjecit Sisinnius sim, qui tanon quod apud te solum episcopus ,

:

zomcni. fhrysostf/mus

cum Antiochvv, tum Constantinopoli

:

magis considero omnia , qum de Chrysostomo et de Constantinopolitanis

Quanto S.

episcopis scrtpsit Socrates, tanto SCHptorem illum, \"-

Novatianorum

miiri verisimilias apparet,

vatianorum ubique patronum, et procul dubio usum Novatianum, aeerbiori in Sanctum stylo habezelum Novatianos esse, quia ipsius contra omnes bat perspectum. Certe ChrysoBtomus, f/ui

acJud&os

sui temporis hcereticos ceque

et gentiles

Novatianos similiter exponebat Eptstodum Antiochice, impetiit. Jam lam S. Pauli ad Ephesios, tom. XI pag. 105 de ipsis dixerat ; Ubi sunt, qui dicuntur Cathari,

in scriptis suis aggressus

est,

mundi, qui omnisorde pleniita Beaudent iininhiarcM/ phires Novatiani erant Constantinopdlii ubi ct episropum huhchanf, et tolerahantur in urbe. ffos igitur aggressus est ChrysostokI est,

nms in Bomilia vi ex undecim ante quam Montfauconus dedit tom. XII p.

ineditis,

353, ubi

aliis

omnibus. Quo respouso mquit, ne in haereticus enim es. Cui

Sisinnius facete respondit

cedem

tibi

solvam,

si

me

:

At

ego, mquit, mer-

tanto labore liberave-

mquit, non Mollitus eo dicto Joannes, Ego, si quiconcioneris, faciam, ut ne in posterum ris.

Hoc dem molestum tibi est concionandi munus. umbram ulttmum Chrysostomi responsum ne vel quidem habet verisimilitudinis : adeo a moribus Sancti abhorret. Ex tota vero relatione, quam aliquo Novatiano accepit SocraChrytes, idunum tuto admitti posse existimo, conlibere ne esse efficere, sostomum conatum

haud dubie ab

cionaretur Sisinnius; at id ipsum perficere non potuisse.

Huk autem 001 Idem scriptor cap. xxv, ubi refert morcttm favcat tem Chrysostomij ineptissimum Noratianorum i-untni Chrycontra absolutionem pamitentium argumentum sostomum

suseos, quise Catharos appellabant, postquam duo alii episcopi locuti fuerant. Mutita est Ho-

cuudiffl.

Chrysostomum carpens

his verbis

ut antea dixi, propter abstmentiffl

:

Vir,

milia, ita ut videalur excedissepars illorum, quee

contra Catharos sive Novatianos in ea fuerunt

merito subit, cur,

i/isos

pag. 355

rt

loqui incipit, ut videantur alia pracessisse, rvrrra paulo ante daas /iaqiuas deesse crcdat

editor.

590 Audiamus tamen aliqua :

contra Sova-

Quaenam

ergo,

qusenam jactantia qumnam insaniaf Homo cum sis, (<• Catharum inquit, est hasc arrogantia

purum

sive

!

esse dicis, et te

I

purum

esse persua-

sum habes ? Et quantum hoc insaniffl est?Nam eum te purum dicis, perinde facis, acsi quis dioeret, mare fluctibus esae purum. Sicut ergo ei

numquam deflciunt, ita neque nobis pecAn non nosti quinamBimus? Gaudentes,

:

qui ob singularem

cum tanto studio flagraret eamtamencontemnendam esse in suis docuerit. Nam cum a synodo

temperantiae,

concionibus

episcoporum semel dumtaxat iis, qui post baptisnium peccassent, concessa fuisset poenitentia, ipse pronuntiare non dubitavit Licet millies pcenitentiam egeris.accede. Obquamdoctrinam, :

tum afamiliaribus

suis reprehensus est, tum etiam a Sisinnio Novatianorum episcopo, qui librum quoque adversus hoc dictum conscripsit,

etob

id

ipsum graviter exagitavit.

diu ante contigerant; diu

ftuotus

Ghrysostomi.

cata,

hunc locum istud

moerentes

;

pauperes; contumelia afle-

divites,

tius,

quam

Verum

Valesius in Annotatis recte observat.

ex ullo alio

haec

nimirum ante mortem pag. 82 ad

Ex hoc

colligi potest,

Joco cer-

Socratem

sexcenti sunt animi motus

Novatianum fuisse. Nam et Chrysostomisententiam perperam interpretatur, et Sisinnio Nova-

ao perturbationes, sexcentffl negotiorum circum-

tiame partis episcopo palam favet adversus Jo-

stanti», sexcenti oorporis morbi,

aunem Chrysostomum. mi huo etiam utitur argumento Novatiano-

cti,

laudati ; pulsi, belloimpetiti, requiefruentes;

esurientes, satiati

rum

:

inaaqualitates

:

et

Bexcentssre-

audes dicere

procellarum talium purum esse

te in

euripo

impuPostptura ad rius fuerit eo, qui ita affectus sil hoc propositum dicta, suhdit: Vos autem vesE1 quid

i

\

tramque caritatem rogo, neec omnia cogitantes, ab iUorum jactantia vos exlmatis, et illorum arrogantiam vitetis: et cum omnistudio curetis admissa peccata abluere, lore... Kt

quomodo

id

ecclesiam uos conferamus,

ingemiscamus,

si

el

accedentia depel-

eventurum

ipsa

si

sit,

audi. Si in

de peccatis nostris

peccata conflteamur

w

etc.

Novatianos rursum refutat m Bomilia in Epistolam ad Bebreeos tom. XII pag. 180, ubi sotvit argumentum, quod illi sunutoant ex verbis S.

PauHmale

expositis.

600 Sorrales

ipsv satis indicat,

ChrVSOStomum

Socrates.

studium ira-

magis indulgens quam verecundiae et sanctimoniam immodica oris libertate perpetuoususest.Porro mirari nonim-

ita

:

sum

exasperatus Joannes, Faciam,

adoptat,

disputata, prcesertim quiacontra

tavil

episcopus

msignitur titulo: Homilia habita in eeclcsia ApOStlolorumindie Theodosii imperatoris.adverillo

tianoi dfepu-

men

rum, qui

dictitabant, remissione peccatorum

per

qjusque aiyumento utatur,

Nttvatianvm pcenitentiam, quasiveniam peccatoribus concedi se ostendit. adpeccandum. ffaga hm sunt hosreticorum ab recta ratione abhotrentes. Quis

omm

enimsa-

piens dicat, saeerdotem, qui peccatori serio po^ mtenti absotuHonem impertit, permittere ipsi ut peceata repetat, pnBserUm

cum absolutionem non

xmperttatur, nisi serio proponenti peccata numquamrepetere? Quin potius sacerdos pamitenH dica cum Chrtsto Joan. v.M Ecce sanus factus es jam uoh peccare, ne deterius tibi aliquid conungat. Tiiiemoutius art. 40 Chrysostomum xta cantra Socratem defendit, ut ipsum potius nirms ad Socratis et Novatianorum ineptias anpropmquantem facere videatur, quam vere :

:

de-

fendere

DIE DECIMA

mum

QUARTA SEPTEMBRJS.

Non

fendere.

inveniet (Socrates) S. Chrysostopromittere umquamabsolutionem illis, qui

illam semel violarent, inquit TiUcmontius, qui varia deinde addit, sed omnino nihil, qno

mteU

Ugipossit loqui dc pamitentia publica aut sohmni, qua> non iterabatur. \t mate

603 Itaque

et

inepte contra

Socratem Chrysostomi verba

potius

TiUemontii excnsatio mihi cjravis accusatio Chrysostomi,

illa

videtur

fjuem videtur faccrc tam

durum

dcm, tam Christi prceceptis

et

immisericor-

jejunii,

preces, per

a Socrate. quam sic excusari, Verum ipsa accusatio Socratis, quantumvis frivola sit, satis osten-

ipso requiri?

nostro

non

et

immi-

sericordia tanta attribuatur Sancto; prcesertim cum inimici Chrysostomum similiter accusaverint

nimia faciUtatc peccatoribus ignoscendi. Quippe intcr octodecimaccusationum capita, quce Chrysostomo ab Isaacio, obscuri nominis episcopo, de

vi-

cum

videat,

procaptu

conscientia pura accedamus. Quis

Chrvsostomum hic confessionrinm ad sacra Mi/steria accpdat, ni .< m -

scientiam habeat peccatis onustam ? Quis

non

pcrspiciat,

eUam annuam sattern confessionemab Xon iqiiur negabat absoluiionem

peccata erant relapsipost pamifentiam 606 Sic frcqucntrm confessionem aliis locu in

illis,qui in

inepte talis expositio attribuatur verbis

Chrysostomi, quamque immerito duritia

S.

gdias, per lacrymas, per confessionem. ac per caetera omnia diligenter expurgati,

gere, ut quis

quam

J.

ut in hia diebus orunes per

eleemosynam, per jejunium, per ita

et Ecclesice

AUCTOBI

precum, auditionis verbi Dei, etconven-

tuum designarunt,

moribus contfarium, ut pcrpetuo quidem ad pamitentiam hortantcm finfjal, sed post poenitentiam semel relapsis veniam dcinceps non indulgentem. Tam iniqua videtur hcec excusatio,nt mallem acatsari

dit,

523

hoc tempore, quo Christus ea tradidit, ad sacraMysteria accedebant. Cuna igitur intelligerent, Patres,quantum ex temerario accessu detrimenti caperetur, convenientea quadraginta diea

sinuat, et

Hotn.

ix,

nominatim in Epistolam ad Hebrwos in qua rursum refutat Xovalianorum

dogma, docetque,

invitct, sed absolutionem

etiam promUtat.

qualis dcbrat esse pa-tiitcntia

et confessio.

Iterum lapsi sumus, inquitpag. 98, et ne sic quidem punit,sed dedit medieamentum pcenitentiae quod sufficit ad delenda et abstergenda omnia peccata nostra, si modo viderimus, cujusmodi sitmedicamentum.et quomodo ,

in conciliabulo objecta narrat Photius col. 58, hoc

erat septimnm

Quod licentiam peccatoribus

:

praeberet, dicens «

« Si iterum peccasti, iterum poenitentiam age, et quoties peccaveris, veni

ad

me

ego

:

sanabo.

Inepta quidem hcec proferatur contra Chrysostomum, qui toties tantaquc homincs a peccando dcten-et, ut nullus ei hac in parte pal(i

:

et

te

est accusatio, prcesertim

n

cum

m

mam pncripuerit. 604 A ttamen

vxponit Til-

lemontius

mm

;

SaJictus

ostend/t,

hwc ipsa

quam ineptum

accusatio luculenter

se defensorem,

aut accusatorcm potius, hic exhibuerit Tillemontius. Nam illa verba, Veni ad me, et ego te sanabo, non possunt aliter explicari quam cie remissionc peccatorum, serio posnitentibus danda. Sic multis aliis locis rcmissionem peccatorum confessione et pcenitentia obtinendam promitUt. Videri possunt verhanum. 509 data. Accipe, lector, et alia. In HomiUa iii de Davide et Saiile tom. IV pag. 668 et 669 qraviter objurgat illos, qiri profana spectacula adiverant , vultque ut tamquam excommunicati maneant extrce ecclesiw septa, donec satisfecerint. Deinde pag. 770 ita loqiritur : Quapropter equidem hortor rogoque, ut prius confessione ac poenitentia aliisque remediis omnibus sese a peccato ex theatricis spectaculis contracto

perpurgent, atque

Ibidempag.

1.75

ita

gravibus peccatoribus haec fecit,

adjumento,

divinosaudiant sermones.

Bomilia xx

in

in

ita loquitur

:

Genesim de

Attamen qui

voluerit, ut decet, uti conscientias

si

et

ad confessionem facinorum

festi-

nare, et uicus ostendere medico, qui curet et non exprobret, atque ab illo remedia accipere,

ac

soli ei loqni,

cere

cum

nullo alio conscio, et

omnia diemenda-

diligentia, facile peccata sua

enim peccatorum,

bit: confessio

abolitio etiam

est delictorum. non modo ad pcenitentiam et

confessio-

nem frequentem

605 Si quis hcec aliaque plurima, qua? dc parnitentia ac confessione peccatorum in Operibus suis habet Chrysostomus, restringere ita voluerit, ut ea intelligere contendat deconfxtenlibus primavice, ineptissimUS sane vrit: iwqur rnhn rerha sua restringit

sam

tus Doctor.

nuat, pamitentiam

et

Contra frequenter

iterari scepius consuevisse,

que

fieri

SOlet.

In

insi-

confessionem iuo tempore

quemadmodum

hodie-

Ihunilia contra JudaizanteS

pag. 611 rationem dat, cur institutum sit quadraginta dierum jejunium kis verbis : Muli.i quondam temere acsinejudicio, prsecipue vero tom.

I

id sit applicandum... Primum est cx suorum peccatorum condemnationo. et ex confessione. Deindc post varia exposita de confessione bona3 pag. 100: Nune autem cum oa didiceritis, per

quae recte agitur pcenitentia et remissio, et quod

omnia poterimus effugere, si ea utamur, ut oportet, quamnam assequemur veniam,si ne in mentem quidem nobis veniant nostra peccata ? Nam si hoc esset, omnia essent confecta. Sicut enim, qui ostium est ingressus, est intus

;

sic qui pro-

priamala cogitat;si illa supputet, omnino veniet ad eorum curationem.Sin autem dicat;Sum peccator ea autem per species non cogitet ac supputet et non dicat Hoc et illud peccatum admisi, numquam cessabit, semper quidem confitens, curam autem nullamgerens correotionis. Mitto alia mutta, quw de iteranda peccatorum ;

;

;

confessionc, et de remissione obtinenda, variis

/o-

habet Chrysostomus, ita ut capere nequeam, quomodo allaia superius vcrba proferre potuerit cis

TiUcmontius ;nisi forteverba fucrint.

Ego

certe illa sensu

illa vitiose

commodo

impressa explicare

cum mente Chrysostomi conciliare. 607 Inquiramm modo, unde nata videatur Calumnia ilta illa Novatianorum et inimicorum Chrysostomi Novatianonim nequeo,?iedum

Quantum conjectura assequi possum, dcsumpia ea estex Uomiiia de Pcenitentiaoctavo, accusatio.

apud Montfauconum tom. II pag. 340, apud Ducautm vero torn. [V pag. 187 inamibidem muitus est Chrysostomus in extollenda Dei clcmentia,atque in commendanda utilitatepmnv edita

tentice et confessionis.

Comparat primo ecclesiam

cum

arca Noe, eaque prmtantiorem ostendit. Etenim, inquit, arca animalia excipiebat , et

animaliaconservabat jecclesia vero animaliaexirnmutat exempli causa... huc ingres

cipit et

:

sus accipiter.exitcolumba ovis

;

ingressus lupus,exit ingressus serpens, egreditur agnus, non ;

mutata natura, sed explosa nequitia. Ideo frequentem d« pi»Miit.i;niia mu\ci. scrmonnm. Est enim pcenitentia molrsLi d lui^midabilis peccatori,

medeladclictorum.consumptioiniquitatum,

effusiolacrymarum,fiduciaapuil Deum,armatura contra diabclum gladius ejus caput abscindens, spessalutis, desperationis profligatio.Haec ,

homini coelum res.

Non

aperit.... Peccator es, ne despedesino vos jugiter hisce medicamentis

allinere

videtur orta

F

;

;;

DE

524

AUCTORE J.

S.

ne desperes haec Si quotidie peccas

allinere.... Si in peccatis sis,

nnem

dicendi nullum

facio.

:

:

quotidie poBnitentiam age... Inveteratus es hodie poenitentiam. a peccato? Renova te ipsum per x ntirjua

.

Sancti Homi-

EP.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

ET DOCT. D

utebatur medicamenti Medicu* nunc lenibus alias attrakeret utpeccatores ad pamiteniiam

feLmetigncmintmtabai,utsubditosa pecmodo homines conadeterreret, atque omni cando

adducere, et a semtta batur ad viam virtuHs salutem 608 Licetne,inquies,perpoBnitentiam autem concwnandi Ha>c inpeccatis- peccatorum abstrahere. con equi?Plane licet. Totam vitam accusan : neque bemerito poteral metkodus non ero ? contrivi, et, si pcenitentiam egem. salvus de peccatts.Certe nignitasSanctiin pcenitentes Prorsuseris. Id unde liquet? Ab ipsa Domini Christtano Agone de malitia S Augustinus in Ubro tui erga homines benignitate... Nam sanctitatis esse dictt, Catholic* can xxx vere quidem tua mensuram habet, remedium vero misericordiam exhibere. Nusquam mensuram non habet malitiatua, qualiscumque Jccatoribus misentam vigere debent viscera sit, humana est rnalitia Dei vero clementia enim, inquit, tamquam CatholicaEcclesia,ut quam in estimmensa: conflde fore ut ea tuam vincat cordia^, superbeinsulvera mater, nec peccantilms filiis malitiam... Hsec dico, m.u ut vos segniores redBa-c rfte ignoscat correctis difficile dam, sed ut diligentioresefticiam. Bisce aiia ad- tet, nec Luciferianorum. contra duritiam dit simitia, ut lapsos ad pamitentiam perducat, non mtnus 611 Deinde cap. xxxi Novatianos ac nominatim alloquitur illos, qui eundoadproaudiamus, acritcr perstringit is verbis : Nec eos fiina spectacula peccaverant, et deinde etiam posse peccata omnia qui negant Ecclesiam Dei raptores ac fornicatores. Mox vero se convertit ad petram Petro in dum miseri, Itaque dimittere. illos, qui inordinato pudore a confessione peccanon intelligunt, et nolunt credere datas Ecclesi» torum snorum deterrenlur ; docetque eam esse amiclaves regni ccelnrum, ipsi eas de manibus peccanin guipudorem aufert diaboli, fallaciam agnoscere, vellent si suum nomen Qui serunt... do, in pcenitentia vero pudorem incutit. Facinus mundanos se potius quam mundos vocarent. perpetrat,im?ui2 pag. 343, et non pudoreaffiNolentes enim, si peccaverint, corrigi, nihil citur, et de verbo erubescit? Diaboli astntia est: ;

;

peccato non Biniteum erubescere :... inpcenitentia vero erubescere facit; novit enim eum in

pudore pa-nileiitiam non acturum esse. Duo mala facit, ad peccatum pellicit, et apOBnitentia pr.i'

arcet.

Cur

te

erulieseebas

,

suffunderis?

jam pudet?Cum fornicareris non cum reinediiim admoves, pudore cum te ipsum a peccato liberas,

Cum

erubescis?....

Bcebas (i

tu

Non

;

cum

fleres,

justus efflceris, erubescis? tuas primus,

iniquitat.es dixit,

peceator

non erube-

ul

«

Dic

justiliceris.

non plectaris supplicio, sed,

ut

»

ut

justiflceris. in
misericordta

multum

fur-

609 Tum affert exemplum boni latronis se peccatorem in oruce confessi, et statim justittam adepti : subditque .*Adi lum benignusestDeus, ,

aliud elegerunt, nisi

Socratis:

statutum

quemadmodum

sit,

psis semel

:

tiopotestatisregum

sacerdotum,

et

quam

ita in-

rox

potest

K carcere

(

eruere, a gehenna autem eximere aon potest

pecunias largiri,animam vero servare nonvalet.

Sed in manus pcBnitentias vos trado, ul vimejus ediscatis ut disoatis peccatum non ei prssvulere, neque ullaiu esse iniquitatem, quu- vuu ejus superare possit. Bactenus Chrvsostomus quimox late ostendit,nultum esse peccatum,quod ,

pvBnitentia deUtri nequeat. btnignt ptcco-

ad paninttam (rane-

tviTs t

Imt,

mirari non possumus Novatiakancaui similem Chrvsostomi Bomiliam displicuisse. Quin imo immicos Chrvsostomi ea simiiibus quoque verbis colorem aliquemcalumniis suis qtuesivisse, non ita vehementer mirabimur,si eonsideremtts, quam multa incpta plane et frivola eidem objecerinLNam si Sanctuseodem sem610 Itaque

.

nis

pcr

modo misericordiam Dei erga pamitentes

ea

-

ejusmodi sermones potuissent efficere, ut aliqui peccatum minus horruissent, At sapiens ilie htlissetj

statu-

qua loquiiur Chrysostomus nisi forte Socrates conciliabulum aliquod memoret Novatianorum, ceteris minus rigidorum, Porro ex hisce tam ;

criminationibas Socratis facile

ineptis

studiosus lector,

quam nutlam

videbit

fidem mereatur in

quce de iracundia etnimia Chrysostomi Uber-

venenato ca/amo conscripsit. 612 Audiamus tamen dicta kominis, prmmis- Soaates et sa cautionejam data. His moribus, inquitcap. rv, Sozomenus, praeditus Joannes, et ad episcopatus honorem Sanctum ni~ tate

subditos usus est,

quam par erat, severitate in dum clericorum suorum vitam,

miuB iractmdia> accusantes,

sicut sperabat, corrigere vellet. Statim igitur in ipso episcopatus exordio, cum ecclesiasticis viris

asperior visus esset, in odium illorum venit^

multique

eum

aversari,

ettamquam-iracundum Sozomenus kiscenimis demore

cum ad redarguendum suopte ingenio

,

(juid

}

vissima crimina imponi tum soiehat, qumque non iterabatur; non vero de pomitentia vulgari, de

omare

possunl.

al. sancti-

tate

qum ob gra-

vitare cceperunt

:

*

aliqua si/nodo

Medicamenta paro medicorum remediis prasstantior.i qiueue reges quidem adstituitpag. 344

\mii Sonctus

si in

tantum pcenitentia concederetur

provectus, majori,

:

:

net.

vult Socrates, ut la-

tttm illudfuit de pamitentia solemni,

nus luus potest atque ita potest, ut deleal peccata tua. Attende diligenter ita delel peccata, ut ue vestigium quidem eorum maneat.ifec sane non poterant non displicere Novatianis kcereticis. \ihilo magis ipsis placere poteratcompara-

:

nam,

argumentum

iis,

:

dendum mo-

cum hoc mundo damnari.

quibusveniam peccatorum negant, non eos aliquasanitate "custodiunt, sed segris subtrahunt medicinam. Hcpc sufficiunt contra Novatianuni

non pepercit, utservo parceret : tradidit Unigenitum, ut ingratos servos redimerel Sanguinem Filii sui in pretium deposuit... Ne mihi rursum dicas Peccavi multum, quomodo potero salutem consequW Tu non potes DomiFilio

gustinus px-

Nam

rut rtimntvit-

data.

quemadmodum, S. Au-

credulus, temere cap.

iii

ita

philosophatur ;

Nam

proclivis

esset, et adversus eos, qui injuriam fecissent, justa indignatione commoveretur, eos affectus muito magis auxit in episcopatu. Natura

hcentiam nacta, linguam ad arguendum

enim

facile

impellebat, et iram adversus delinquentes promptius

incitabat.

Eo

ratiocinio explicare voluit

ande oriretur nimia Chrysostomi seventas, nimiaquein arguendo et reprehendendo Mertas. Atpritts examinare debuisset, an revera <>< «s modam ercessisset sanctus Episcopus ; nec tam facilc Socrati atque inimicis Chrysostomi J scrtptor

ille,

credere.

013 Quu entm ignorat, Sanctorttm zelum refutantur passtm calumniiis impeti ab ilUs, quorum vitia cum Sunrtun reprehmduntur, ct quorum perniciosa :

stemncufis coercetur* Sane,

hbertas ia- non ex iracun-

mentem Sancti ^f^tspassimexpressamconsulamus abunde videbmus, eum nec arrogantia nec si

t

iracundia

immodcrata

dia,sedexvdio

peccatomm,

:

DIE DBCIMA immoderata incitatum fitisse ad

QUARTA SEPTEMBRIS

subditorum

vitia

reprehendenda, sed odio dcfictorum. scd iitf/cnfi cura de omnium sahtte, sed sincera etforticha-

qua malebat subditorum animas

ritate,

quam

facere,

frui, ac se omnibtis

rum

salvas

eorttm laudibus

cum

applausibusque eorum detrimento cha-

Bosc satis colliguntur ex dedmlis 19. Palladius in Dialogopag. Ylhdocet,

ad

incitaret

vitia acriterper-

stringenda.

Noverat ex sacris Litteris, quantum immineat periculum pastoribus illis, qui subdito-

rum

correctionem

nef//if/u/it .Kjtisniorlipericulum,

nequaquam dormiens

inquit,

somno, beatusJohannes ante oculos habens. altius tuba clamabat, nou obscurumedenssonum, sed apertam plane scientiam dans diabolici gladii, fugere omnes horta-

neque voluptatis

infidelitatis

pigritia piger,

batur. pastoris sibi

commisso.

614 Qui<'iimriue autem conscientiam puram, veluti signum in animse fronte habuerunt, per gratiam Deicum vobis Romanis fidelibus servati sunt: qui vero rursusinquinatam, populos ac sacerdotes in mutuum certamen accenderunt. Deindeostendtt, pra>cipuos veteris ac novi Testa-

menti Sanctos mira eaque de

tate u.sos,

in viliis

reprekendendis

liber-

catisa persecufionem passos,

interque ipsos adducit Christum ipsum Dominum nos/rum, cujus in reprehendendo Ubertas certe ma/anon erat, etiamsi improbi quidamacsuperbi eaoffenderentur. Ne igittir, inquitpag. 179, ad-

cum quadam

miseris eos, qui

increpatione Sanctorum loquendi libertatem culpant. Gentilium enim etjudicio suo sapientum ista consuetndo

amore hujus vitae etiam martvrum constantiam irrident. Neque enim vel gladium obtusum, vel otiosam esse loquendi libertatem

est, qui

oportet. Et

quemadmodum

ab unguento fragransic neque a loquendi libertate benevolentia. Ac siquidem coram famulis aut amicis aut suis reprehensiofieret, coram quibus erubescere molestum est, forte accusanseparari

tia

dus

esset,

tempus

peccata gene-

ratim

ct

pu-

blice reprehen-

non

potest,

qui libere redargueret

:

quippequi

locum ignoraret. autem in ecclesia, velut in macello, proborum encomia iiunt et increpationes negligentium quid exasperamuradversusincrepationes, quae sine nomine et utiliter fiunt?... Hoc igitur modoin ecclesia libereloquebatur JoJiannes; imo potiusesurientibuspartiebatur virtutis cibum, peccatum manifestis reprehensionibiis 615

et

Si

;

deret.

Odium porro clericorum adversus illum auxit Serapion, quem ipse archidiaconum constituerat homo /Egyptius, promptua ad iracun :

exterminans... Forrosi qui superbiajautvesania; morbo laborantes, velint etiam voluptates suas

eum

hanc consuetudinem nori Quienim indignaturob vitupe-

laudibus efferre

,

habentDei servi. ratam avaritiam et fornicationem, aut aliam quamvis foedam libidinem, nihil aliud re ipsa dictint, quam hujusmodi perniciosum virus debereadmittere. Hactetius Paffadius, cujusverba satis ostendunt, Socratcm adoptasse ca/umnius inimicorum Chrysostomi Socrati veto niu/is ;

faci/e ndhcesisse

Sozomenum. Hcsc autem

suffi-

ad re/undendam generalem il/amaccusationem. Veniamus modo ad particularem contra ciunt

de Se~ rapione diaconosiTibuntj illi

S.

et

Sozomenus describunt nequaquam est verisimile neque enim facile credidero, Chrvsostomum adeo fuisse deceptuni. Boc sane constat, Serapionem amicitia Sancti constanter gavisum :

esse.

Nam

primo diaconum consecravit deinde

presbyterum, ac demum , teste Socrate cap. wn. Heraclese in Thracia episcopum constituit. Banc autem primariam Thracicesedem Serapioniattri buit Chrysostomus, postquam iffe variis vicibus fucrat accusatus, ut videbimus, ita ut videatut Serapionis innocentiam omnino habuisse per-

spectam.

617 Qua occasionc Severianus Gabalorum non sunt episcopus, quiinterpra>cipuo$Ghry&ostomihostes similia

/ocum

hahttit,

At ea

videtdr fuisse causa

calumniarum, quibus Serapion tsque ae Chrysostomus fuit impetitus. Verba vero data,

r/iur

619 Socrates cap. iv

ita

estrNumquam

Serupiotti attrihitit Snrra/a

tot

ipse

mox

nequaquamsunl verimilia, nisi forte dictafuerintin ccetu Novatianomm, et de clerids Novatianis. Hos omnes urbeexigendos suadere poterat Serapion. At omnes shnu/ Catho/icos extgere, aut iY.s prasentibus tale consilium dare Episcopo, non ,

erat hominis sani: insanum vero tanu/iit p/acuisse Chrysostomu uul/its credet, modo sanosit fudicio.

ad Socratem, qui sic prosequitur: clericosQHquQs post Episcopus multos variis de cau- Snnrfus depOsiseeelesia ejecit. Illi vero, sicut in violento <\o- snit. 618 Itedco

Haud multo minatu

fieri

eumque

apttd

contra

eum

conspirarunt,

populum calumniati sunt Sosom, dicit: Quosdam etiam ecclesia

menuscap. ejecit.

solet,

Hisce accedit Thcodt/reitts

cap. xxviii i/a scrihcns

lih.

V

Eistorim

Porro magnusJoannes, simulatque Ecclesiae gubornactilis admotus <>st. :

qnorumdam facinora lihere nrpil roprehendere... Sacerdotes quoque, utjuxta Bcclesiae leges viverent, commonebat eosvero, quileges

iniqtia

;

illas

tr.insgredi attderent, ad

prohibebat,

altare accedere

sacerdotum honore fruerentur ii, qui verorum sacerdotum vitam nollent imitari. 610 Palladius /ia//. ('£> inter accusatores Chrysostomi fuisse dicit duos diaconos, quos ille ex ecclesia ob enormia scelera ejecerat. Erat autem, ait, eorum crimen, hujusquidem adultenefas esse dicens, ut

rium, illitts vero homicidium. /////// cumtletu cumJoautic diacono, t/iti primus est Sanctiaccusafor aput/ Photium col. 54, suspicatur Ti/lemon tiits. Porro cjusmodi /loutitics Ecc/csia a Sancto cjcctos

t/ii/i

tos, net/to

dubitamus. Ai innocentes fuissc ejec-

prohat.

Magnum

sorum mtmerum, non

quoque fuisseexpul

existimamitS,

cum

alios

non inveuhttu nisi forte Martyrius archidiaconus iltis sit addendu$} de quo at/itur inter accusalionum capita apud Photium co/. 55. enuntcriitos aitt

assif/iiatns

,

peroit: Incitabatau-

istis

dominari poteris, o Epi-

una virga ornnes abegeris. Hoc ejus dictum cunctorum odium adversum Kpiscopum excitavit. Sozomenus iib. VIII, cap. ix ita scope,

vert-

Scrapinnem exacerbatUS ft/crif,

i/i

postea videbimus.

tem illurn Serapio ejus diaconus, ut omnium animosase alienaret.Qui quadam diecoramuniverso clero contenta voce Episcopum sic allocutus

.1.

diam, ad contumeliam paratus. Ita quidem UU At talem fiiisse Serapionem t qualem Socrates

diaconum Sancti institutam. Qwe

AUCTOKE

,

reddere.

supra§ guid S. Joannem

et proofficio

525

hahct

nisi

§ XLI.

sed ob gruaia

crimina.

:

DE

526

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

combustam, quandoGotht, anno 400 a mditibus

ernn confugerant, refcrtSoGainte adlusrentes, in zomenwm.VlKcap.lv; nec dubmmvidetur , quam Gotfos attri-

LUOTORB .!.

S.

§ XLI.

Quam

qumfueritMaipsaecclesia, to>v//S.Chrysostomus

ad omnes

late se

%J^™

homineset ad plures provincias

extenderit charitas

latrarum varia

tis

OUt 006 in-

difjfntibns

cura.

rp

apud poli confirmatur. Edita ea est tom. octava, ineditas num, interante

et

col.

1515 com-

vocat, alius iaraelicus

aliusjudicatus patronum exuit, cibum orat, nudus vestem, alius illum

dolens consolationem petit, alius ligatus morborum solvi postulat, alius trahit illum ad

alius

inspectionem, peregrinus hospitium efflagitat,

debitum deplorat, alius arbi-

pacificatorem domesticarum turbarum accersit necservusadalium fugit, amaram domini indignationem exponens. Vidua clamat,

innn

el

;

jii.il.

ii

.

Miserere; alia viduitatem deplorat. Multas* ac v.ni.i- Patri [quotidie] re nata in singulos pro

Hapitur quis, etpatronus Pater: famea vexat, et nutritor ex patrono fit aliquis aegrotat, et in medicum Pater mutatur dolore aliquis concidit, et nosocomii Curator sosingulis iniitationes.

:

latium adfert. Si bospites curandi, omniafactus hfiii-Miiiu se exliibet. Kt quid singula attinet,

peromnem ejus vitam gesta sunt, commemorare,, cum de solo sacerdotio referre ne-

qua'

homines opernmsalutarium variesupra dicta non reliquit. Ba?c ilte Ue eximia

queam tas

;

tanl.a

621 Idcm Theodoretus riorurn. Oothis

CmtitantiH'1poti

lib.

V. Eistorice cap.xxY,

decura ecclesiarumita loquitur: Neque vero urbom dumtaxat regiam hujusmodi cura ac sollicitudine gubernabat ;aedet universam Thraciara, quae in

sex

etAsiamtoregitur; Pon-

provincias divisaest;

tam, qua' ah undecim praesidibus tieam pnrlerea iisdein legibus exornavit, quae totidem rectores habet, quot Asia. lieiata* hic provincia kodierno patriarchatui Constantinopoliiano omnes inclusa sunt Verwen iongius etiam seporrexerunt Chrysostomi studia: namet Gazai in

palaistina

:

<

t

Phcenicia

in

idololatriam bella

magno

zeto contra

moventem deinde videbimus,

prius aitdiamttSt qttidad conversionem Gothorum pr&stiterit Constantinopoli. Laudatus Theo.1/

dorrfus rap. ea

x\X dr

iisscribit sc
cum Scytharum gentem

[Gothos eo nomine

in
cerneret, tpsequoque machinas et, ui

omnes

prsedam caperetj hac arte usus

adhibuit; est.

BJjus-

dem enimcumipsis linguae presbyteros etdiaconos aclectores cum ordinasset, unam illis ecclesiam adsignavit eorumque opera multos a pris;

tino

errore

revocavit,

Nam

el

ipse eo

saepius

veniens concionem

habebat, utens interprete quopiam, qui utramque linguam callerel et eos, ;

qui

dicendi

facultate praediti essent,

:

binde concio-

audihodieadesseGraecos, ut, quss lecta sunt, virtus, Crucifixi sit rent,etdiscerent, quanta nobihquantacrucis potestas, quanta Ecclesiae Judogmata) tas... Non nunc illa {Christiana linguam, Barbaram solum,sed etiara apud

m

daea

ut idera

facerent, hortabatur, Ki haecquidemintus in ipsa

urbe agere non desinebat ; multesque, qui decepti fuerant, venabatur, Apostolicas praedicationisveritatem eis ostendens. Ea lesiam Gothorum

quam

splendidius,

ut hodie audistis,

sol ipse,

et fulgent. Et Scythae, et Thraces, et Sarmatae, orbissedes extrema Mauri, et Indi, et ii, qui ad

habent,

iis,

in linguamsuam Et pag. 372 Non

quae scriptasunt,

translatis, philosophantur.

:

ergo quis putet, id pudori esse Ecclesiae quod barbaros in medio surgere et loqui praeceperimus. Hoc enim Ecclesiae ornatus et decor, haec

E

demonstratio est virtutis, quae in fide sita est etc. Plura videri possunt in ipsa Bomilia satis prolixa, quce commendat Ecclesiam. Superfuisse Constantinopoli aliquos Gothos Catkolicos, postinde Gainas corum dux cum suis expulsns

quam

est, colligo

cx Epistola,

Gothos mona-

quam ad

chos in exsitio scripsit Chrysostomus, ut videbi-

mus

75

§

:

de iisdem

mox

etiam

023 De Gothorum, qui prope

fiet

mentio.

Danubium degexxxi

bant, conversione Theodoretus cap.

quitm

:

Jam vero cum

ita lo-

Gothisitemad

^?™ tibus

accepisset (Sanctus) Scy-

thas quosdam Nomadas, qui ad Istrum tentoria fixerant, salutem

quidem

sitire

;

sed, qui latices

neminera reperiri

ipsis praeberet, sivit,

Sancti charitate. riin Itui rcrlc-

tribnit

in eaquesu-

fuerat. postquam presbyter Gotthusconcionatus ipsa: Vellem Bomilia ex aliqua etiam Accipe

pendio datus, miram Sancti clumtatem ad elojuvandos omnes ope indigentes tali celebrat trahit, auxilium in rapiens illum gio: Alius

alius sese sistens

MmtfaueoXIlp. V7l f

Homilia, na- natur. ubihicprcnfigiturtitulus: Ejusdem legentibus, Gotthis bita in ecclesia S. Pauli,

praestat.

apud Photium

heodorelus,

Chvyiostomi e tmbris est Constantmo- siam qua Gothorum conversw

ffomilia,

cura Sancti, qui pro conversione haereticorum et idolo-

MiraSanctide OmntbVS nfflir-

ET DOCT.

EP-

;

viros conqui-

qui Apostolicos labores semularentur, eos-

que Barbaris illispraefecit. Egocerte litterasejus perlegi, ad Leontium Ancyrae episcopum scriptas, quibusetScytharum conversionemetsignificat, et viros mitti

viam

postulet idoneos, qui salutis

demonstrent. Dc horum conversione et episcopo ad ipsos misso loquitur Chrysostomus ipse in Epistolaxix ad Oiympiadem, apudMonteis

fauconum tom.

III pag. 600 ita scribens : Narraverunt mihi Marsi ac Gotthi raonachi, apud quos Serapion episcopus perpetuo delitescebat, Mo-

duarium diaconum venisse, illud afferentem, admirandumillumepiscopumllnilam, quemnon ita pridem ordinavi, atque in Gotthiam misi, multisac magnisrebus gestis, diem suumcxtre-

mum

clausisse

lisse,

quibus, ut adeos episcopus mittatur,petit.

024 Quid de

;

ac regisGotthorumlitteras attu-

iis

fum faciendum

censuerit Chry- episcopum

sostomus, suo loco videbimus. Interim videmus, Unilam episropmn a Sancto pro Gothis ionge C*nstantmopoli dissifo ordinatum fuisse, itaut non videatur dubitandum, quin illi sint Scythrn ad htrum degentes,dequibus loquitur Theodoretus.

Quo anno

non

potesf res

Unilas

sit

missus, non invenio

contigisse diu ante

:

at

aut post an-

nu/n 400, cum contigent inepiscopatu,et alinuo tempore ante exsiiium Chrysostomi. Forte etiam attgm ad Gothos instruendos missi sunt a Chrysostorao,

antequam Cnilas, qui verisimiliter Gothus erai Constantmopoli conversus, episcopus

ordmaretur,

025 Laudatus Theodoretus post attegata verba

mox

mittit.

;

DIE DECIMA

A

mox

Agit contra

Maninnistas in Syria

:

iex

Arcadii

tta

prosequitur

QUAKTA SEPTEMBRIS.

Sed et in regione nostra {Syria) vicos quosdam Mareionis hseresi laborare cum didicisset, episcopo, qui tunc prseside :

bat, litteras scripsit, hortans, utmorhum illum repelleret, et imperiaiium legum auxilium ofle-

rens. Qualiter igitur ecclesiarum

curam

ac

solli-

citudinem,juxta divinum Apostolum, animosuo Gircumtulerit, ex his abunde cognosci potest. Baronhis ad annum 398 num.78 existimat, severissimam contra Eunomianos et Montanisias legem ah Arcadio imperatore conditam esse, suadente Chrysostomo. Lex ipsa ibi poterit videri at pra>missa a Baronio verba huc transfero : Iu

sublimem jam thronum Joannes evectus,

mum omnium

pri-

curavit, ut Catholicae fidei in

om-

nibus prospectum esset, auctorque exstitisse putatur, ut severissima lex adversus Eunomianos detestabiliores ceteris, et Montanistas, post dies sex tantum a sua ordinationesanciretur. Verisi-

millima

est hcsc conjectura, prcesertim

lus in Homitiis

sitis

Anomwos,

sive

cum Sanc-

Eunomianos

mox fuerit aggressus, ut vidimus § 36. Euno620 Attamcn Tillemonthis art. 52 qucedam mianos et Mon- Chrysostomi vcrba opponit Baronio, ex iisque tanistas, contra

Sanctum non vchanentcr

concludit,

B

fuisse soiiici-

tum de

novis iegibus contra hcereticos obtinendis. Accipe verba assignata, lector studiose, et consi-

dera, an ex

iis

recte concludat aliquid,

quod

con-

jecturm Baronii adversetur. Habentur illa apud Montfauconum tom. II pag. 705, atque ita sonant: Psalmus siquidem iiodie in aciem contra hsereticos nos educit:

non ut illos stantes proslernamus, sed ut jacentes erigamus. Ejusmodi namque nostrum est bellum non ex vivis mortuos reddit, sed ex mortuis vivos efricit, mansuetudine ac multa redundans benignitate. Non :

enim

factis

insector, sed verbis persequor

non

;

haereticum, sed haeresim non hominem aversor, sed errorem odio prosequor, et avellere :

Non

conor. stantia

;

corrigere

bellum susceptum cum subDei siquidem opus est substantia sed est milii

:

mentem

forte impetlente

tumo

Chrysoslata.

quam

diabolus corrupit. aegrotum curat, non corpus

oppugnat, sed corporis vitium tollit. 627 Sic igitur ego quoque, si cum haereticis bellum gessero,noncum hominibusbelium gero, sed errorem expellere volo, ac putredinem expurgare. Miiii consLietumestpersecutionempati,

non persequi tus

;

vineebat,

vexari,

non

non vexare. Sic

cruci

affigens,

et Chris-

sed

cruci

non alapis csedens, sed alapis ca?sus. Hcec quidem Chrysostomus, ostcndens se amore potius quam odio movcri ad impugnandos hcere* licos. Yerwn eodcm charitatis ajfcclu poterat cxaffixus

citari

;

ad leges contra

eos obtinendas, quia vexatio

dat intcllectum, coque vertuntttr

quam

modo multi faciUus

crudita

con-

disputatione, Sane, si

imperialium legum auxilium,

teste

Theodoreto,

obtulit contra Marcionistas ; si edicta imperialia

impctravit contra idototatriam, ut mo.i: videbi-

mus,

Novatianis et Quartodecimania multas non video, cur non potuerit Arcadio attctor esse legis prcedictce. Certe id ex allegatis vcrbis nullo modo potest col$i

ecclesias ademit, ul dicetur § 48

;

ligi.

Idohlatriam exscindere conutur in Phoznicia

regiis

etfide ac re-

;

J.

iigione msignibua matrbnis persuadebat, ut hos

S.

sun>ptushberaliter8uppediterent,benedictionem

qnasex hujusmodi largitione proveniret, tendens. llac ratione daemonum templa, adhuc supererant, solo asquavit

i

qua-

Baronius aa 399 num. torecitat legem Arcadii imperatons, ut illa fcempla idolorum diruerentur quse essent in agris. Data est itta

annum

tex 13 Julti

anm

399, ioique

monttus

art.

66,

ttm publicatam

Damascum

videni potest.

Observal

Titte-

hanc legem Damasci nommaesse. At labitur memoria ,/,„„

vocat Phcenicia metropolim, cum itla urbs non sit Phmnicice, sed Catle-Syrim. Vevum hinchquet, in aliisquoqueprovinciis factum esse quod de Phcenicia narrat Theodoretus. Cete-

rum

S.

Chrysostomum mhe

sollivitum

fuhw

dc convcrsione gentilium in Phauticia, qttaudo degebat exsul in Armenia, suo ioco videbimus 629 Auxilium insuperS. Chrysostomus

prtesti- et manfintum b. Porphyrio Gazensi episcopo adextirpan- imperatoris dam tdolatriam Gazce in Palcestina. pro S. PurphyVerumhoc loco tantum referam, rio impetrat. tit

quo modo per Sanctum

fue-

ritobtmtu,,,, utjussuimperatoris templa idolorutn

haza

clauderentur ; ad annum vero dtsputabo de eversis, opem rursum

lati us

\()\

K

conferente

Cnrysostomo, ibidem templis, quia chronotaxim htstoria?, cum aliis quoqur n„u,r, am quam recte ordmavcrat Henschmius noster mire hwotvitet comtpit Tiltcmontius. Mandatum hujus

,

vero de

temphs claudendis recte uterque innectit anno 398, quo S. Porphyrius Marcum diaconum legavit Constantinopolhn

cttrn littcris ad Chrysostomum bactum narravit Marcusipse in vita S Por-

datis.

apud nos data tom.

phyrii,

III Febntarii,

ubi

cap. iv, pag. 650

Marcus ita scribit : Videns autem sanctus Pater noster Porphyrius nefaria, qu3equotidiefiebantabidololatris,statuitmemittere Byzantium, utpeteremabimperatoribus, ut

diruerentur templa simulacrorum Gaza enim adhuc maxime celebrabatur, quod vocatur Marneium. Etscriptis litteris ad sanctissimum :

volo,

dum

Sic et medicus,

527

eorumque ministris pra-bebantur, non cx "»ea auns depromebal sed opulentis

028 Dezelo Sancticontra idololatriam Thcodoxxix hmc habct: Porro cum didicisset, incolas Phcenices circa cultum simulacrorum adretus cap.

;

huc insanire, monachos quosdam zelo Dei ferventes collegit; eosque imperialibus edictis munitos, adversus idolorum templa direxit. Pecunias vero, qua; artificibus templa diruentibus,

Epis-

copum Constantinopolitanum, cujus laus et gloria memoratur ab omnibus, navigabimus, et spatio vigintidierumeo pervenimus; et redditis Joanni, ore eum omnia docui.

litteris B.

630

Cum primum autem

audivisset, id signi- quo tcmpta

Eutropio cubieulario, qui tunc erat assi-

ficavit

duusapud imperatorem Arcadium. Cumque legisset eo,

epistolas beati episcopi, et petiisset ab

ut concurreret

promissis, exiit,

M

cum

litteris;

dixit,

mihi

;

acceptisab e
esto, o fili. Spero enim in Dominum Christum, quod suam, sicut solet, sit facturus misericordiam. Ego vero ii'i!i cessabam quotidie sum admonere ille autem mittebat et instabat i']utropio. Septem vero post diebus pronunciatur edic:

tum imperatoris, ut clauderentur simuiaera Gazasorumcivitatis, etneconsulerenturamplius. Traditur autem hicjussus iu manus cujusdam Hilarii,

hominis

Subad\j'ubas mapstri.

tribus post diebus egressus

Ego vero sum Byzantio,e1 spa-

tio decem dierum pervenio iu civitatem (luzaorum,Septemdiebu8praBveniena Hilaridm, Enveni autem sanctissimum Porphyrium BBgrotantem postquam voroei tradidiresponsum beatissimiJo:

annis episcopi Constantinopolitani, et idlegit, lffititiaaffectusconvaluit a febre. Dicebat autem, se in morbuin incidisse ex nmlta aflliciiun,' idniolatrarum. Eactenus ille scriptor, quimox subjuttgit,

quomodo

advc/urit Hilarius et

tdolonun cJou* iuiitin

ei

templa fucrint

Qaza,

.

DE A.UCTORK J.

S.

//7^7

episcopatu Chrysostomie/

r/

Nam

pii.

prior ante illum

copus. Eutropius

#«o

annum non

D

Eutro-

fuit epis-

ami vero consulatum iniitinitio

non diu poslomnino de gradu dejeut videbimus § 43.

sequentis, et ctus est.

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

pMUvrpli

his verbis

:

hujus

maxime

opera Neque vero suam ipsius

tota fere

ubique locorum eccleauntaxat, sed et reliquas

tanquam bonus

sias,

et excelso

ammo

exstinguitur.

prseditus,

episcopatus corrigere conabatur.Proindeinipso saceryEgyptn et Occidentales sui exordio,

cum

Orientalibus episcopis dotes Paulini gratia ab

suam

Sanctus operam

§XLIL

confertad conciliandas Flaviano Antiocheno ecclesias

omnes: accipit reliquias aliquot Sanctorum, maximaCUID SOlemmtate aliquaS

CTUe

quoddam disciadhuc dissiderent. etpublicum Romam eccleimperii dium ob eam rem totius utsuam rogavit, Theophilum sias obtineret, ipse ipsioperam commodaret, et

am

IHuturwj. divi-

na

.1

sio irrjfsiii'

XntiocJiencB,

B

nam

variis locis illa

in

mcntionem fecimus dc diuturf

divisit partes, effecitque

duas

eadem sederent

ut duo epi-

urbe. Ccepta

ilin erat unacum ordinationeS. Meletiianno 361, quia ille multis erat suspectus de hosresi Ariana,

revera probe esset Catholicus. Pulso deinde

licet

set, electi

;

Hi

rat.

sententia

^Egyptiorum

Inde Acacius in Syriam reversus, etOccidentaliumantistitumlitteraspacificasat-

pax aliqua

partibus faventes, Verum recruduit divisio post

locum ordinatus

ejus

videtur

composita.

mortem S. Meletiianno

381 defuncti,

est

Flavianus.

quando

Nam

viani ordinationem improbavit Ecclesia

in

Fla-

Romana

ruin Occidentalibus ecclesiis, uti et Alexandrina

cum

tEgyptiis

runt plerceque

et

Cypriis. fiam vero

ecclesice Orientales.

visioetiam post moriem Paulini

:

ralam habueMausit ea

nam

di-

in hujus

locum suffectus esi Evagrius anno 388, defunctoque Evagrio circa annum 392, necdum sublata est divisio.

632 Theodoretus

ChrysostOfni$

modum

in

ec-

episcopo. Evagrius enim, qui Paulino successeuti jam rat, brevi temporis spatio supervixit,

diximus. Atque idcirco, ut opinor, episcopisfacilis fuit reconciliatio, cum nullus superesset adversarius. Populus vero,

paulatim sese adjungens

mos

ut

iis,

est vulgi,

qui sub Fiaviano

tenus Sozomenus.

demum

vpiseopatwm

tandem hunc

ea dissensione liberatse, in pristinam rurvero ii, sus concordiam redierunt. Antiochiae perstialiquandiu dicebantur, qui Eustathiani sine tere collectas seorsum celebrantes, etiam

orthodoxus : atquehuic adhceserunt Catholici illi, qui Meletium recusabant ut suspectum aut certe ut illegitime ab Arianis ordinatum. Inter duos hosce episcopos, qui singuli varias habebant ecclesias suis

sublata ant$

aviano Sero Flaviano.

progressu conventus ecclesiasticos agebant temporis majori ex parte in unum coaluit. Hac-

t

qtur nOTl

delati,cum legatioipsisexammi successisset, in ^Egyptum navigarunt.

Romam

Meletioper Constantium imperatorem Arianum, anno 362 ordinatus est Paulinus item

in exsilium

<'r
placuis-

clesia^

controversia quce ccclesiam Antioche-

scopi Catholici xn

Bpisco-

Quod cum

Flaviano reconciliaret. episcosunt ad id negotium Acacius gratia cujus is Isidorus et pus Bercese , tueTheophilus Joannis ordinationi adversatus

pum

tulit

transfert.

Romanum

naiti

annos, illam Flaviani sive

anno

398.

factum

lib.

V

Bimultatem

illam

.1/

esse

x\m

cap.

durasse

dicit,

diutur-

septemdecim

nimirum ordiens ab ordinatione anno 381, et consequenter finiens memoria lapsus est, quando ait, id

tempore Innocentii Papce, qui Ponti102. Palladius in Dialogo

fexnon fuitanteannum fint/.

51

videtur viginti annos dissensioni inter

Theophilum Alexandrinum attribuere, .1/ suspicor, eum rotundo numero usum esse, utannos fere viginti significaret, quia forte numerum annorum accurate non noverat. Socrates lib. V cap. xv conciliationem Flaviani cum

Fiavianum

et

Alexandrina primum

mox cum Romana

Ecclesiaponil sub Damaso Papa, qui jam anno 384 defunctusest. VerumSocrates ipse Ub. VI cap.jx iiis

et

contraria scribit, acceditque

nd tempus mox

assignandum, quo Sozomenus et Palladiusrcm peractam affirmant. Ex dictis colliget studiosus fector, quam parum fidere possimus scriptoribus modo relatispro figendo tempore, etiamsiitU non longe abfuerint a factis,

633 Certe Sozomenus

qttat lio.

examinamus,

VIII cap.

m

,

Hujus

634

Tu vero

utcumque confirmat Theodorum:

relationem

Palladius, pag.

50

ita

et ipse nosti

alloquens

hominem (delsidoro

pres-

l'la-

cum Ecclesia Romana viano

quando cum Acacio veniens,

bytero loquitur)

cum Theophilo communionem attulit, annos abruptam beati Evagrii causa. Evagrium solum nominat, opinor, quia ille fuerat uftimus episcopus Flaviano oppositus. Eodem teste pag. 39 Acacius Beroeensis Romam venit, ferens ordinationis Johannis episcopi decretum. Theoderetus HO. V cap. xxin ait, egregios quosFlaviani

viginti

dam

episcopos...

cum

aliquotpresbyteris etdia-

conis Antiochensis ecclesise ab

liomam

missos,

Horum omnium,

ipso

Flaviano

inquit,

princeps erat Acacius, Beroeae urbis Syrise episcopus, vir ubique gentium terra marique celeberrimus. Hic una

cum

reliquis

Romam

veniens,

diuturnam simultatem, quaj septemdecim annos duraverat , sedavit, pacemque inter ecclesias composuit. Ex hisce omnibus liquet, ad concordiam componendam concurrisse varios. At, cum S. Chrysostomus omnium dissidentium tuncesset amicus, facile credi potest, ipsius

factum

esse, ut

Theophilus

et

maxime opera Elavianus in lega-

tioncm consoitirent.

635 Martt/rum aliquot reliquias primo aut secundo episcopatus anno accepit Chrysostomus, eaque occasione aliquas habuit Homilias, ceteberrimaquc fuit reliquiarum translatio,

quam

queimperatorsequenUdieadsolemnitatemacces-

habemusex Bomiliis duabus ante ineditis, quastomXll dedit Montfauconus ap. 330. Certum

s%tt ut

cx

illts est,

retiquias fuisse

ex ecclesiamaqna Con-

stantinopoiitana delatasadecclesiam S. Thomm turic dicatam ex :

at

ittis

men

verisimile apparet,

agide

Sanctus

reli-

quias verisimiliter S. Pftocce, ex

impe- Pontoacceptas,

ratrix Eudoxiavohtit suaprmentiahonorare,ipse-

suburbanam Homiliis ne-

g^itcolligit cujusmartyHseaies^mtreliquim.Attar initio

mnciliato

reliquiis S. Phocas

martyris

:

DIE DECIMA

QUAHTA SEPTEMBRIS.

martyris Sinopensis : nam has ad Chrysostomum ex Ponto pcrlatas, constat ex alia ejusdem Homilia tom. II pag. 704 edita. Hanc Sanctus ita orditur : Splendida nobis hesterno die facta est civitas, splendidaetillustris; non quiacolumnas, sed quia martyrem habuit cum pompa incedentem, qui ad nos ex Ponto advenit. Vidit vestram hospitalitatem, et vos benedictione cumulavit... Beatos illos, qui convenerant praedicavi, quique suavis ejus odoris participes fuerant et eos, qui aberant, miseros appellavi. Verumtamen, ne ;

damnum eorum

fiat

irreparabile,

altera die praedicamus, ut et

laudato prius Sancto, so-

lemni

pompa

transferricurat.

ii,

rursum ipsum

qui ob negligen-

tiam abfuerunt, a martyre impertitamduplicent diligentia benedictionem. Htcc ostendunt, prcecessisse alteram Homiliam in adventu reliquiarum dictam; at illam nuspiam editam invenio. 636 Sequentia vero indicant, transferendas

magna cum solemnitatc S. Phoccereliquias, trajiciendumque multo cum lumine maris sinum, ita ut omnino videatur insinuari maxima illa solemnitas, qu
prmlicat Orator, imperatores solemnitatis fore participes. Certe Chrysostomus auditores suos sic alloquitur : Abfuisti lieri ? Saltem hodie adesto, ut eum in proprium videas locum deduci. Vidisti eum per forum ductum ? Cerne jam ipsum per mare navigantem, ut elementum utrumque ejus benedictione repleatur. Nemo ab hac sacra solemnitate absit: non virgo domi remaneat non mulier aedibus se contineat. Exhauriamus urbem, et nosadsepulcrummartyrisconferamus: nam etimperatores unanobiscum choreasducunt. Quamnam igitur veniam meretur privatus, cum regia palatia deserant imperatores, et martyris sepulcro assideant. Et mox pag. 705 lterum mare ecclesiam efficiamus, cum lampadibus illuc prodeuntes, et ignem humectantes, et aquam igne complentes. Nemo pelajms reformidet :

mortem martyr non Anomceos

?

Deinde

luereticos

aquam ad confutaudos

reformidavit, et tu

Sanclus

sermonem

dirigit.

autem, adgtue auditores hortatur,

Omnia

in translatione

abunde peracta esse, docet HomiUamodo assignata tom. XII pag. 330. 637 Titulus Homilia? hic

assistente

franslatloni

impevatrice,

est

:

Cum

imperatrix.

Ucet.

C

Sed martyrum amor pene tyrannicus flamma ipsi, ut larvas omnl

caritatis

i-

038 Jlursum pag. 332 post expositam rcliquia- quamin

solemnitate sicpergit: Propterea milia tunc hafAta ob eam exsulto,...quiadesertumcivitatemeffecistis,post-

quam

ex urbe

pietatem

Mare ab urbe ad hunc

exiistis...

usque locum extensum est. Marea hVtuum proliberum naufragium non habet, a scopu-

cellis

,

vacuum est... Neque aberraverit, qui hoc mare fluvium ignis vocaverit :ita nempe lampalis

des, quae noctu frequentes ac continuffi ad usque

raartyrium hoc ferebantur, fluvei ignei imagividentibus exhibebant etc. Ad itnperatriccm

nem

laudandam redit pag. 333, modestum ipsius habitum ita exponens : Imperium quidem, diademata,

omnem hinc oriri solitum fastum constantissime abjecit induit vero pro purpura humilitatis vestem, per quam magis resplendet... HffiC

et

:

namque sola imperatrix cum

tanto honore, studio

atque pietate martyres comitata est, plebi intermixta, cum satellitium omne amovisset, et fere

omnem

vitae et conditionia inssqualitatem

cum

multa exsuperantia abjecisset. Ideo non minus quam martyres populo profuit Quemadmodum enim reliquias aspiciebant omnes, ita ejus assiduitatem rairabantur et divites et pauperes, videntes ilhun sine intermissione per tantum viffl spatium ossibus inhaerentem, nec umquam defes-

sam

vel resilientem, sed arcaa

semper adstantem.

Demum scrmonem ad ipsam

639

doxiam,

ita

loquens

convertit

Eu- multum laudat Chrysostomui,

Propterea te beatam

:

prsa-

dicare non cessamus... Sed te beatam predicabuntoranes, quod Sanctosliospitio excipias, quod

quod zelo par Ideoque nos non aberrabimus,

ecclesiis patrocineris, lis...

quia tu ecclesiarum

sis si

Apostocura

te,

omnium

portus es, et prs> senti regno uteris ad futurum cegnum acquirendum, ecclesias erigens sacerdotes honorans, ,

hsereticorum errorem dissolvens, martyres excipiens, non ad mensara, sed anirao tantura etc.

Hasce EudoxiCB laudes omittere nolui, etiamsi postea Sanctum fueritpersecuta. Nam \n aliis quoquc

bitsanimiinordinati$,quibusgloriamsuam deinde maculavit, Laudat eam demum ChrysostomuSj quod curasset, ui impcrator sequenti die, et non co-

choreasagens, sublimisferor ebriustandemsum ex hac voluptate spirituali. Quid dicam et quid

dem,veniret,ne tantus equitum nuiiierus, inquit, iievearmatorum militum tumultus, ictateprovec-

loquar? Martyrumne virtutem? an caritatisalacritatem ? an imperatricis zelum? an principum concursum? an diaboli infamiam ? etc. Et mox pag. 331 Mulieres in thalamis versantes et cera molliores, relictis aedibus et tectis, cum robu:

virorum alacritate cortabant, tantum emensae, non juvenes modo, sed pedibus itineris etiam anus neque natura- inflrmitas, nequesolitae vta mollities, neque celebritatis pompa, impedimento fuere. Principes rursum, relictis stissimis

:

occasionibus videbimus,

piam

Eu-

satis fttisse

doxiam, honorentque sacerdotibus exhibere tam. Fetix sane fuisset,

tis

si

soli-

audire Chrysostomum ajfccti-

virginibus senioribusque viris molestiam pa-

reret.

eamdem 640 Quare auditores quoque hortatur, ut adsint, ad his verbis ritualis

:

in

Quoniam

solemnitattxn

igitur celebritas isthssc spi-

sequentem quoque diem extendi de-

bet; idera rursus studium exhibeamus; ut sicut

hodie iliam Christi

mus, cuiii

amantem cum

civitate vidi-

religiosum imperatorem iilcanius acccdculein, cl, idcm sa-

sic die crastino

exercitu

crificium

\

Deo cum pietate offerentem

etc.

Adfuit

curribus, lictoribus et satellitibus, plebi sese admiscuere. Ecquid mulieres principesque memo-

revera postridie Arcadius, ut liquct cx Bomilia

rem, quando illa ipsa, quse diadema gestat et purpura induitur, per totam viam ne tantillum qui-

tutus: In sequenti die, advenienle impcratore in

demareliquiisseparari voluit; sed Septembris Tomus IV.

ancillai instar

llo-

rum virtutemde

vehementi adntiratione ita orditur Sanctus : Quid dicam et quid loquar ? Exsulto et insanio sed insania, quai ipsa sapientia melior est. Volans et :

S.

ceret, suasit

semper votuisset, eique potius obedirc quam

;

J.

et

medianocteinmagnam ecclesiam venisset, indeque reliquias martyrum tulisset, misissetqueper medium forum usque ad Drvpiam cum martyrium ab urbe distaret novem signis seu milliaribus, dicta est in martyrio ipsa prassente cum tota civitate et magistratibus. HomUiam vero cum ;

AUCTORK

:

:

pertimescis

,529

Sanctos sequebatur, thecam et velnm superpositum tangens, ei humanum fastum omnem calcans atque in tanti theatri medio a populo videbatur illa, quam ne eunuchis quidezn omnibus illis, qui in imperatoria aluntur aula, conspicere

ibidem sequente pag. 385, cui

talis

prafigitur

ti-

martyrium seu ecclesiam Apostoli et martyris ThomsBj quai sita est in Drypia, cum recessisset 67

ante

postruUe ve~ nit Arcadius.

DE

530

AUCTORE s.

J.

id est ante concionern , hacc Homilia habita Bened: : subjungo populi coatum. Exordium virtutesIHerinobis I)«us quantaesuntmartyrum

Quomodo Sanctus egecubiculario, rit cum Eutropio

:

imtotamcivitatemcumiiiijperfttriee;hodieimp6nobis atratorem cum exercitu et pietate multa caritatis... traxerunt, non vinculis, sed catena

8 XLIil-

omnes, [deoqueei ipse diademate, et sateilites

ccelum ingressi. Reliqua ibidemvideri

a terra in

Xuut utiquu sunt t///srrrt//uiu. Primo non invenio, ubi sit locus Drypia ad quam dictus, in '<> erat ecclesia S. Thomx, novem ab urbe Aberat portatm sunt hce religuice. Montfauv\t&tot, idgue novem milliaria explicat

occisus.

possttnt. Conjnriura de ea

"i,

i>

fjwxm Inidiilfp.

ad

tiaits-

sunt reliquiCB',

64]

potest conus, ut vox non raro sumitur. Alias dici autalia lapides quia lapidem, ad nonum ab urbe itjna ponebantur ad singulm mille passus. Se-

cundo

nam

ad mare,

sita erat

Drypia juxta mare extensum.

ecclesia illa in

tota via erai

Non quam

aliudautem mare intelligendum existimo, istud, quodinter ConstantinopoUm estet pontum Euxinum, quodque Stenum olim appel-

fretum

laruut (irowi, at ostmdit Cutujnts in Constanthtopoli ChristJuna tib. IV put/. 107, ubi etiaiit docet Irartuu/

niaritintum, i/uiaGuiatu

iiitt/n

usquend

ConstantinopoUm a Galata dividit, atgue urbis portum constituit. Fateor tamen conjecturam de loco non essecertam.

S. PhoctB, /;„/< et i

itm

Yrruiu

1. 1.'

(/uiiftjuid

babilissimum nitttir

est,

S. PhoCCB

sii

'

de ioco

ecclesiai,

pro-

translatas fuisse in illa solem-

iiiaii/iris rriit/uias ; intnt ea,

qUGB

evectus poten-

tiam.

quot annishabuit.

evectus, diu in illo

cutmine stare non potuit, sed

eievatus. tanto gravius cecidit, quanto altius erat factum \'iif/ntus§'AS, Eutropii maxime consitio

ad episcopatum pertraheVidimus num. 030, cum Eutropio Sanctum Clii-ysostomus

esse, ut

retur.

Gazce extermmaretur Ex amicitiam inter Chrysostomum

egisse, ut idoiofatria

hisce cottigimus, et

Eutropinm

.

initio

fuisse

episcopatus.

At cum

adutari.

dieto,

illr siiius. i/ai

i

conditioneadsummospautatim ascendit honores; ahetpnecipuam in auia Arcadii auctoritatem Verum adconsuiatum tandem

quodprcedictofretoadjacet^quodt/ar Codinusa Basilio Macedone exslructum scribii ptn/. 58. TransmUtendus igitur fuii angustus

*<">

ristmtlih

servik ad magnam

et

Ponlum Euxinum extenditur, u freto subinde Stenum dici. Assignai autem pag. ikk S. Phocae xaXou^iv^ o™*$ monasterium nrorum situm b .

"-

vilissimo.

qui ex

tropii eunuchi,

Eu- Cum Eutropius

scriptores est historia

Ccleberritna apud

Sanctus pervcrsos Eutropii mores brevi haberet perspectos, ipsumsincerismonitis in viam reducere

inSteno

erant /<"

et

relegatus est

ac deinde

cum dimissoanimoaccessereomues^quasi

factus,

399 consul

qui anno

,ln clypein, alii lanceis depositis, et fastuillode-

pulso,

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

si/uluit

:

noverat enim sincere amare, non turpitcr et Eudoxia quitmw imperatori, tura

Eodem modo cum Arcadio

processil Ghrysostomus,

au<^usta\ utilia monita suggerebat, teste Tlieo-

doreto

lib.

V

xxvm.

eap.

Eutropius

Veruirt

itlis

Sancli ntonitis adeo non obtcmpcrabat, ut potius exaccrbaretur in Monitorem, tim prof/rederctur.

sostomo,

Habemus

Bomiliam

qui

et

adpejora pautaex ipso Cliry-

ftccc

Eutropium

in

quando ilteadecclesiam confugevat. Edita

tiixit,

iita est

<*!><<

cum

facta riflimus, optimeconveniunt

iis,adquos

apud Montfauconum tom.

111

pag. 381.

:

ffiriciula in llu/nilia itr S. fitnra hutiat/irSanrtus.

Aiiuiiu-n noninfictor,aliquid

mihioccurrere^quod

sitspu itiunn /ut/rru/, iuccirbr/ iitu sulr/it/tilatc luat

045

An non

assidue tibi dicebam, inquit

Eu-

Tu vero nos non ierebas. An non dicebam eas ingratum domesticum esse ? Tu vero credere nolebas.... Nonne tvopio, fugitivas esse divitias

?

scepe monitus cssct

a Chry-

sostomo,

:

Etenim Chrysostomustn utraque Bomiliadepluribus semper loquitur mariyribus, etnullum nominatim exstitus

S. PhoCOS rclit/nias fttissc fraustutas.

/irlinil, ;la

ut vuriuruni

trunslattf.

Aliunde etiam habemus, reliquias

siiuui riilraiitur

rc/it/ititr

t/uut iriuiii iilif/iuin uuir/t/ru/it tul

fur:sc iu,-:sas

ocpft tnttni

aliorum mav lt/ntiii nliqutasaccepit

tt

S

I

ali-

Chrysostomum 1

r:/t'r: c/:i::to/io

ulcnitno.

1

643 Certc Majores nostri tom.VIi Maii pag. 38 illttstrarunt Acta Saurturuut nuirti/rutn Sisinnu. Martyrii tlcutiiui

et

Ahxandri,

ruronu/n

l\li':t:iluui

S.

\

uilc/i/i

r/iln

Sanctus.

rudicc

I


t

anno

atua/ui lur rraf

t/t/ti/ts

(

in

.>7

il/it/uc

s/tnf,

pZSCOpi

:>

I! ;

agro

dedertuit

/
lnrijiit

Tri-

t/ttin

Kpistola

martyrum Sisinnii. Aiexandri fclartyrii, quorum reliquisa pi Jacobum virum illustrera ad Joannem episcopum urbis Constantinopolitanaa pervenerunt. S. Vigilii

de Laudibus beatissimorum <'i

i

Eadem

verba iteraniur in finc Epistolas^ ubi vocaiur Joannes sanctus episcopus Constantinopolitanus, ubscrratt/uc

nent

triii/Hiris c.iit/crr,

quum Chrysostomus.

Papebrochius ttl

tu//i

iuisfer, ratio-

ufius inlel/itfutuv

Itaque horwnetiam

et

for-

lassr alioruiii ruart/frum rr/it/uiiv in sofemnitatc ifla trttns/erri puturrunt.

cum me indesinenter nbjurgares me tibi potius amicum esse. qnara adulatores me, qui arguerem, majorem tui curara gerere, quam eos, qui tibi per omnia obsequerentur ? Nonne et hoc addebam, ride digniora <'s S e vulnera ab amicis, quam voluntaria oscula iuimicorum ? Si mea vulnera tulisses, dicebam

tibi,

vera monentem,

;

haudquaquam tibi illorum oscula lioc exitium attulissentimeaenimvulnerasanitatemafferunt illorum oscula

morbum immedicabilem

tibi

ciuaverunt....

At non

et

tales nos, sed

con-

tunc,
tramagnis obsequiisate saspius nobis e1

infensus

perdiderunt.

culta,

fuisti,

et

quorum causa prodiderunt te

Attamen numquam destitimus

his teverbisalloqui

Curista facis^ In Kcclesiam debacchans,ette ipsum in exitium pracipitem a-ts: el tu usec omnia monita negligenter praet e ^urrebas.£fecChrysostomus,^trf«n& eftta insmuat,

:

Ecclesiam

futssr ab Eutropio,

indesinenter

impugnatam

646 Quid ua/rin fccerit eonlrn honorem Ec- iegem tulit Socrates ct Sozomenus utcumque expti- contra asylttm eunt. prior ''"" fib. ecclesice, XI cap.yita habet : W.VI Eutropius eunnchus, prapositus imperialis cubiculi, et oui consulatus dignitatem ab t

!rsta>.

imperatore primus ex omnibuseunuchisacceperat, cum de nonnullis

madM^amconfugerant,p(Bnassumerevel-

y let,

operam dederat

ut lex ab imperatoribus

Pi-omulnaretur,

;

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

promulgaretur, jubens, ne quisad ecclesias profugeret, sed, ut ubicumque ad eas confugissent, inde abstraherentur. Verum Dei vindicta continuo subsecuta est. Sozomenus lib. VIII cap. vn de Eutropio ista scribit: Hic enim cum prsepositus esset imperatoriis cubiculariis primus ac solus ex omnibus, quos aut vidimus aut auditione ,

accepimus, consulis ac patricii honorem adeptus est. In hac vero potentia constitutus, cum nec

humanarum

vicisitudines sibi ob oculos proponeret, supplices divini Numinis, qui ipsius

causa ad ecclesiam confugerant, inde extrahere conatus est, atque inter caeteros Pentadiam uxo-

rem

quem

Timasii,

ille

magistrum

militiae, an-

tea potentem et cunctis formidabilem, perpetuo exsilio inNasim^Egypti deportaverat, affectata? tyrannidis crimen ei impingens. Verum hic qui-

dem, sive

siti oppressus, ut a quodam viro acmetuens, nequidpejuspateretur, dum per arenas regionis illius vagaretur, mortuus

cepi, sive

repertusest. Eutropius vero legemferri curavit, qua vetabatur, ne quisquam ad ecclesiam confugeret, et qui jam confugissent, expelli jubebantur.

B imo plures ho7iori eccle-

siwcontrarias.

647 Legem aliquam contra honorem Ecclesits recitat Baronius in Annalibus ad an. 398 num. 88, ibique data notaturillo anno 6 Kalend. August. Ejusmodi legem Eutropii consilio con-

latam

ditam

,

quando

insinuat ipse Chrysostomus pag.

dum ille ad ecclesiam confu-

ita loquitur,

gerat : Dices

:

At

383,

prseclusit hujus loci

refugium

compendium

contraetus

ei

minaretur, se

quam

illa,

quam

loco as-

eadem omnino

sit

cum

contra asylum ecclesia? tatam dicunt

laudati scriptores. Etenim non videtur

illa lata

contra omnes ad ecclesiam fugzentes, sed potius contra varia hominum genera, quce clero cupie-

bant adscribi. At in itla lege non videtur ordinari, homo quilibet, qui ad locum sacrum fugerit, inde expcUatur, aut abstrahatur. Chrysostomus

ut

certe riis.

Et

meminit de phtribus

legibus Ecclcsim contra-

Prceterea Sozomenuslib. VIII cap. vudicit:

lex, quae

promulgata

fuerat, ex

monumentis magis cxi-

publicis penitus sublata est. Itaque

stimo,

eam non

exstare. Hactenus de lege Eutro-

pii consilio lata, ob

quam ipsum a Oeo punitum

modo videamus, quid causai ad Eutropium quem tempore

648 At breviter

A rcadio elevaverat. quemque

fuerit

,

dignitate patricia et consu-

lier irata

muliebri arte, ad

ciendum

affectuin

convenientissima, marito commovendofaceivM,let. Arcadium vero miseratio infantium subiit, ex sympathia una cum matreejulaiitium, iraque

incensa

fuit.

borum

atrocitate

Et vero tum et ira, et exinde verArcadius Lmperator Irevera] erat. Undestatim Kutropium omnihonoreexuit, opesque ei abstulit, inque Cyprum insulam in

Mox

exsilium misit.

et

mortem subjungit. Atta-

men compendii auctor hanc

addit observationem:

Ethascquidem Philostorgius de Eutropio

ait.

Alii vero alias causas diguitatis adempta?, exsiliique tandem etmortis narrant.

Zoz/mus

651)

V

lib.

ait,

Historiarum pag. ly.ido/o Eutropium

ut Eutropius, postutante Tri-

armis

erat, et varias

Minoris Asiw

dignitate exueretur.

non paucos errores eosque manifestos

utmox videbimus. Prceterea, si Zozimo credimus, Tribigildi postulata haec erant: Ut

Zozimus,

malorum omnium maximus auctor Eutropius sibi dederetur, in quem ipse statueret, quidquid At constat, nec eo tempore, nec postea, Eutropium Tribigildo fuisse deditum ; ita ut minime credibile sit, voiuisse Arcadium metu Tribigildi Eutropium dejicere, nec tamen barbaro satisfaccre omniuo voluisse. His auditis Tribigildi vellet.

Zozimus, Arcadius et arcessitEutropium, et abrogata dignitate dimittit. At hoc nonpctchat Tribigildus. Subjungit Eutropius se

postuiatis, ait

:

cursu Christianorum ad ecclesiam confert, qua3 ab illo jus asyli habebat. Imo potius, cui jusasyii

F

auferre erat conattts.

asutum ecclesim tam, ita perqit: Vix enim lexproposita

dixerat, legem contra

perfidos istos du-

cesmulta molitos esse contra Arcadium,multosque ab ipsis excitatos esse motus, ut videbimus. At non ceque constat, an illi id fecerint ad Eutropium dejiciendum : et nndto minus probabile apparet, soli ipsorum ambitioni iddatum ab Arcaui Eutropium dejicerei; prcesertim cum dio illam causam nequidemattingant Socrates, Sozo,

Philostorgius

ipseque Chrysostomus,

menus, sed alias allegent rationes. Primus sohtm ,

dicit, of-

femumabEutropioimperatorem:alterimperatricis Eudoxia' injuriam allegat: Chrysostomuscaiwsam non exponit, sed culpam Eutropii generatim

relegaret, l
fuissc iaerat,

cum

ipse

ad

ecclesiam

fu-

rjit.

Eutropius in offensionem venieus imperatoris, quoque ad ecclesiam eonfugit. Episcopus

antea concionari solebat, quo facilius ab omnibus exaudiretur, objurgatoriam in eum liabuit orationem. Quo facto visus est adhuc quorumdam animos a se alienare, quod hominem adversa utentem fortuna non modo miseratus non esset,

est,

tate c.rntitni

At

ruince Eutropii attribuuntGothis ducibus, Gaincn

Boc certum

omrti digni-

ibi miscet

ipse

et Tribigildo.

latas,

liberos utraque manu tenens maritum accessit,simul etinfantes ostenUns, lacrymarum nubem emisit, aliaque feeit, qualiacumque mu-

anni 399 ornaverat, subito de gradu dejiciendum. Aliqui scriptores, quos laudat Tillemontius in Arcadh art. 13, pra-cipuam causarn latu

a variis re-

rum,

651 Bectius igitur Socrates cap. v, postquam

multi existimant.

aliquas, rarie

affecta, sic quidem, ut regia propediem expulsu-

eam

provincias pexcuirebat,

lex

editus. prout

est. lib.

ab Eutropio contumelia

et

an

oscu-

XI num* 6 subitam Eutropii ruinamitaexponif. Quo tempore (Eudoxia) jam duorum liberorum mater erat,

fecit

ista,

Arcadius ob

649 Philostorgius a Gothofrcdo in

bigiklo, (fui in

videtur,

manum ejus

larvaa deprebensae sunt. etc.

At nunc re ipsa didicit, quale sit, quod suomet facto legem suam primus abro-

dubium mihi

rationes

qui heri

est.

signato recitat Baronius,

Vemm, cum

:

natus

spectaculum. Porro

S.

labatur, hodie inimicus illius est. Quare ( Quia herinon vere illum diligebat. Venit tempus, et

Gaince factum

gavit, factus orbis totius

J.

ab

ecclesia abripuerunt

legibus scriptis, quibus hoc irritum facere co-

;

AUCTORE

sunt: famuli judices, adulatoresitarnifices effecti sunt: qui manus ejus osculabuntur, ipsum

futurum tempus animo reputaret, nec consuetas rerutn

m

agnoscitm Somilia de capto Eutropiotom. III pag. 390, subitam rerum mutationem ita expo* nens; Sed venit peccatum, et omnia prostrata

igitur,

metu

dum

Eutropiussub mensa

verum etiam lib.

gem

altaris jaceret

perculsus, sedens in ambone, unde etiam

VIII cap.

corripuisset. vii ita

Sozomenus quoque

hnbet: Nec multo post

(le-

de ubrogando asylo) Eulropiuscalumnia ap-

petitus, quasi imperatoris affecisset, jirimus ipse

conjugem contumelia

legem transgressusest,

ex palatio sese proripiens,

su[ipl(;x

et

ad ecclesiam

confugit.

652 Quoquidem tempore Joannes in illumsub Sanctus orahabet sacra mensa jacentem eleganti quadam oratione tionem in Eutroyium, invectus

,;

.

DE

532

JOANNE CHRYSOSTOMO

superctum p ientium hominum lihil nih ostendens, tum poputo lium deprimens

AUCTORE J.

S.

EP. ET DOCT.

s.

,

rebushumanis,quod eodem

esse in

in statu

Joanm

dm

infensi

permanereposirit Hi ergo, qni sunt, quori, erant, lioc iliius factum criminati miseraridebuisset^qmdecapite vi.Hiii com ejue

rasultansadpericlitabatur, eumreprehenderat, versae illius

Huic fortun». Hactenus Sozomenus. non defuisse komines

facile crediderim,

autem

,,/tt/uos tptihus t/is,,/irurrit

Eutropium. At eos derent fastum

magU

suum

orutio Chrysostomi

libera voce

m

quodvi-

fuisse offensos,

deprinn, aut

le-

Eutropu vilatem suammerito reprehendi, quam Eutroin Nam causa omnino mihi persuadeo.

eumque

exhihet, pit/tn t/uidem hciiitjiiissim/tm se

quavero servaresevelle luculenter ostendit. Si augere utcumque ipsim dolorem immiscftit, t{it,r poterant; ea profert, utmitinelanimosauditorum velut aliosfrain Eutropium nimis exasperatos, gilitatem

humanm

conditionis doceat, superbiam-

que dedoceat et arrogantiam. Etenim sanctus Oraior perpetuo imminebat in occasionem ostenautem dendi vanitutrm rcruru huuiumiruin ;hcsc

B vanttatem rc-

rum mundunarum eo wemplo,

huiu iitfiuvut ujdissima erat. nunc 658 Quare stc ordityr: Semper quidem, vavanitas dicere, est vero maxime opportunum Miiniiini, etomnia vamias. IJbinuncinclytusille consulatus Bplendor?ubi illustres illse faces? ubi ;iji|ilausus ille ac chorea», epulaeque et festi eonventus? tihi coronae et aulsea \ ubi strepitus urhis,

c(.

faustae acclamationes,

Circensium

illsB

Omnia

pectatorumque adulationes?

procellavehemens

niiii:

radicitus vacillantem:

tantaque vis venti impacta est, ut ejus univerBoa concusserit,

cumnervos

tum ipsam funditus

prosternere minetur. Qbi uunc fucati ubi compotationes exi

ii.

et

merum

perie-

arborem

dejeeit,

folia

jam

upoliatara reddidit,

illa

ubi

et coense?

illi

amici?

parasitorum

per totam diem exhaustum,

coquorum artes, etpotentatuscultores adgratiam omnia dicere ac facere assueti? a illa inliil nisi nox et somniumfuerunt, et appetente die evanuerunt: flores fuerunt verni, variaaque

illi,

vere

cl

oinnia:

oiiiairiicrunt.

exjicto

unibra

erant, et prsterierunt: fumue erant, et soluta Bunt; bulhe erant; et dirupta sunt: araneae erant, a/f/Hf tnji'1,1}-

tatem anriciffarUffl

c

e1

lacerata sunt.

Quapropter spirituale hoc dictum occiniVanitas vanitatum, inii:., frequenter ditentes, n u et omnia vanitas. n Boc enim dictum in parie65*1

tibus, in vestibus, in foro, in

januis.

iii

alriis; scil

jeililms, in

potissimum

in ipsa

viis, in

cujusque

conscientia continenter insoriptum esse oportet,

onmique tempore cogitationi obversari: quandoquidem negotia fraudulenta el personata ac iniiiiica veritatis opinionem apud plerosque sibi

paraverunl

ocana, in

suuin

ccetu

:

hoc

dicto,

in

prandio

.

in

hominum, quemque proximum

compeilare oportebat, idemque ab illo audire, nempe n Vanitaa vanitatum,

.^

exaeitata,, ultro citroque * „«+.,« fiirore « uo furore im^ortuBO

j^

invectus est,

^SricarlqLt.Eth^nuncdico.nonquO quod eos, qui adhuc neo_ut_plagas nec cnpiam reddere

prostrato insultem

se d

l

: ;

stant, tutiores

vulnerati refricem, sed in sanitateconservemefc.

Qondum vubieratos

ostendens a<: et ingenti timore 655 Deindcexpositamisena populum Eudat dictorum iUorum tropio iratum EutropH, iterum raUonem exprobrand non pag. 383 hoc modo : Haac dico ut ejus infortumo, sed :

,

causa,neque insultans commiseratiovestrum animum molliam, et ad ut pvaesenti hoeoqueinducam, nem pertraham, minis pcena

sit

contentus.

;

qua^so, est, nnspriasilliustraduco. Quid enim, ecclequia Dices, fers? quod indigne

m

dilecte,

indesinenter impugnapotissimum nomine glonficandus

siam confugit, qui Atqui hoc

bat.

eam

constitui

tanta erat Deus, quod permisit eum in et clemenecclesias pbtentiam et necessitate, ut tantam mtiam disceret potentiam, eo quod in intulerat ipsi quae mutationem ob bella, ;

ciderit

scuto clementiam vero, quod ipsum objecto nunc protegat, et alarum obtentu tueatur, prseteritarumqueinjuriarum oblita, sinus ei amantissime ompandat.... quod hosti captivo parcat, et ab amantissola ut contemptum ac desertum nibus sima mater suis velamentis occultet, imperatoris simul ira?, et intolerabili populi furori se opponens : hoc ipsum est eximium altaris orna-

mentum. 656 Pergit pluribus populum mittgare, ac mitigare stuad sermajora parat, ita loquens pacj. 384 Num dens, vandam reo igitur mollivi vestros animos, aut indignationem deittdc

:

expuli?

num inhumanitatem

exstinxi?

Quandoquidem igitur petra cordis vestri pinguem et fertilem agrum versa est age, jam fructum quoque misericordiae proferentes, colligo.

in

:

uberesque commiserationis spicas prse nobis ferentes, procumbamus imperatori ad genua vel ;

potiusdenrecemurbenignissimumDeum, ut molliat iram imperatoris, et cor illi tenerum dare dignetur, quo hanc gratiam integram ab ipso auferre possimua. Mox docet, imperatorem ut-

cumquejam mitigatum esse} et rursus ita kortatur /i. HHo: Ne igitur quis vestrum accendatur, :

MOX

pcrijit


iafulc-

:

unum homiaemsacrosanctaamenssB crantes

etc.

sostomus

Hcec sane mitissime

ei

:

utliquetea Homiliadecapto Eutropio, quamprce651 Dictaest Homilia

pius erai

Cumeorum

qttoii

comparat: \\ non tales uos, sed el tunc quamvis eagre ferentem non destituimus, el nunc collapsum protegimus ac curamus. Ecclesia a te hostUiter babita, expanso sinu te suscepit... Et

quidem multitudo, axhaustis in se tuis facultatibus, gladium in te acuit. Ecclesia vero

Ciroensis

donari obse-

piissime Chry-

nec minori fortitudine Eutropium susdefendendum, quamdiu mansit in ecclesia,

litutcin iiloruui. i/iti Eutropio adttiuti cruuf, ct ipsum tunc deserebant, autetiampersequebantur.

vero levitateconstantiam Ecclesioeita

F

neve aegre ferat, serl potius mitissimum Deum deprecemur, ut reo vitam proroget, eumque ex impendente caede eripiat, ut ipse errata sua corrigat et communi opera interpellemus clementissitnum imperatorem pro ecclesia et altari,

ccdcnti stthjun.rit i„ sua ett/fionc

rcijrcttitur.

vitam.

commiserationem adduxi? Kquidem adduxisse opinor, idque exvultibus vestris ac lacrymis

omnia vanitas. » Bactenus de uanitate rertan omnium, ad quam demonstrandam deinde itecirihtts

num ad

me

cepit

rutis

multi

ut nos etiam insunt e nostris adeo inhumani, lllorum excepenmus sacrario cusent, quieum volens molhre sermonibus nostris duritiem

vicissim ii

emm

Quoniam

sperasset

MontfauCOmtS.

postquam Eutro- Quandiuin captus, quia exicerat ecclesia, sive quod ecdesia man~ ius > £ clam egressurum se ct evasurum, sive illa,

^ "^

ahcujUS thlo fuerit circumvcntus

eniiit c.rpusitttm

;

neque

qua de causa fucrit egressus. At egresswnfuisse, et ideirco captum testatur Chrysostomusp.386ftwuerd&;Nedicas eum.qui invrnio,

proditus est, ab ecclesia proditum esse. Nisideseruisset ecciesiam, captus non fuisset. Ne dicas,

ipsum confugisse et proditura fuisse

:

non

ecclesia

: :

DIE DEGIMA sia ipsura

QUARTA SEPTEMBRIS,

dimisit,

Non

sed ipse ecclesiam dimisit. intus proditus est, sed foris. Cur reliquit

ecclesiam? Te servatum volebas? Altare complecti oportebat: non hi inuri, sed Dei providentia te

tutum praestare poterat.

tHinc titulus Bo-

milim

est, Cura extra ecclesiam deprehensus Eutropius abreptus fuit. Deceptus igiturautmentitus fuit Zozimus, quando scripsit, Eutropium vi ab ecclesia ahstractum csse. Fatcor tamcn milites vim minitatos esse. At mira Chrysostomi forlitudo minaseorum irritas reddidit,mi-

rontra

milites

vim minitan-

serumgue servavit, quamdiu ittenon est egressus. 658 Ante dies aliquot, inquitpag. 386,obsessa fuit ecclesia venit exercitus, qui ignem oculis emittebatneque tamen olivam marcidam redilidit: nudabantur enses,nemoque vulnusaccepit :

tes.

imperatoria ostia in anxietate versabantur, et ecclesia in tuto posita erat, etiarasi huc bellum eruperit. Hic qurerebaturis, qui huc confugerat illorumque furorem nonformidantes adstitimus.

Etpost multa in laudem Ecclesice prolata iterum pag. 387 Aderatis illo die, ac vidistis, quanta moverentur arma militaris furor igne vehementior erat nosque ad aulam iraperatoriam properabamus. Sed quis? Per Dei gratiam nihil :

:

:

eorum nos terruit. Hsec porro dico, ut et vos imitemini. Cur non perterriti sumus? Quod nullum praasentium malorum formidaremus. Quid enim grave est ? an mors ? Nequaquam gravis est illa, citius enim ad tranquillum portum deveniemus. An bonorum publicationes? « Nudus « egressus sum de utero matris mese, et nudus « revertar. » Num exsilia? « Domini est terra, « et plenitudo ejus. » Num calumnise? « Gau« dete et exsultate, cum dixerint [omne malum « verbum adversum vos mentientes, quoniam merces vestra multa est in coelis. » Videbam gladios, et ccalum cogitabam.Exspectabam mor«i

et in mentem veniebat resurrectio has infimas aerumnas cernebam, et superna praemia teni,

:

numerabam

observabam, et supernam certaminum argumentum satis erat ad consolationem. Abducebar utique, sed id milii contumelisa non erat una quippe contumelia est peccatum etc. insidias

:

coronam meditabar

:

:

Sanetwnque ad imperatorem ducentes

659 Qua? hic nurrat Chrysostonius, facta vidcn/ur eodem die, quo Eutropius ad ecclesiam et antequam Sanctus habuit Bomiliam in Eutropiam, admitigandos populianimos dictam. Milites autem, qui vim tantam Ecclesice minabantur, id fecisse videntur injussu Arcadii,

confugerat,

et fortasse

mandato Gainai Gothorum

ducis,

si.

Vcrum

660

forHssimi AnHstUis auetoritas

mus

583

decepti

itti

fuerunt : nam prouentia

effeeisse

oidetur,

ui Arcadii

tandem prwvaluerit. Certe Chrysosto-

ORE J. S. fUfensv»

f.tt

a

in

Eomilia in Zutropium pag. 385 exponit gesta eo tempore his tMrd&.-Jam enim ex illodie,

quohucconfugitiate,nonpam est facta maPostquam enira cognovit imperator, eum

tatio.

ad asylum hoc se recepisse, affiuente exercitu et concitato ob ejus crimina, deposcentequr bominem ad supplicium, longam habuil orationem, qua militarem indignationem compescerel postuluns, ut non culparum modo, sed etiant recte factorum rationem haberent...Cum

autem de integro urgerent ad vindictam laesi imperatoris, ciamantes, exsilientes ad mortem illi

,

deposcentes, hastas vibrantes;

tum vero

fontes

lacrymarumclementissimissuisoculiseffundens, et sacrosanctm mens», adquam perfugerat, religionem illis Lncutiens, aegre tandem iram

eorum

sedavit.

Vix dubitare posstm, quin

prcesen/e Chrysosfnnio sint pcracta.

hcet

Itaque ordo

rerum gestarum

ita concinnandus e$t. Arcadius gravibus verbis objurgavit Eutropium, omnique dignitate privavit. Bic vero mortem timens ad ecclesiam fugit. Ubihoc innotuit militibus, hi ad

arma concurrerunt, ac vimecclesi® minati sunt, recusante Chrysostomo reum tradere. Deinde Sanctum adpalatium abduxerunt, ipsumque imperatorem terruerunt : sed tandem mitigati sunt, 661 Post diem unum alterumve Chrvsostoraus orationem habuiteoram tanta auditorum multi-

«( deindf.

tudine, acsi fuisset solemnitas Paschalis, ut dtcit captus

pag.

cuque orationc populum iiu/urrrr sludmt, ut vitam Eutropio exorarent apud imperatorem. Deinde Eutropius ecclesiam dcscruit ct 38-1,

rc-

licta eeclesia, I

Sl

:

aUera ea dt n Eomilia,

,

captus est

atque

in

exsilium abductus, eaque

occasioneChry&o&tomuaatteranihabuUBomiliam de capto Eutropio. Dubitant tamen aliqui, et merito quidem, an illa tota sit Chrysostomi, cum pars posterior sancto Doctore non videatur digna. Yerum merito dubitare non possumus, quin pars prior, iu qua dc Eutropio ut/itur, omnino sit Chrvsnst.Hiui, tujiis sensa in illapulchrerelucent

Si vcro stylus utcumque concisiorvideatur,quam Chrysostomi hoc attribuere possumus argumento, de quo agit, et fortasse Bomilia ex tempore habita fuit. Pars < postesoleat esse stylus

,

qua exponitur illud Psalmi \uv, Astitit Regina a dextris tuis, non satis uidetur coheerere cum piimu, magisque existimo, priori assutam esse, quam a Chrysostomo compositam aut dic* tam, saltem eodem tempore. rior, in

tunc erat Constantinopoli. Quin imo, invito imperatore, illa fuisse fncta, insinuat Chrysostoille

mus pag.

388,

vanitatem ex

humanarum rerum

illo

et

facto sic ostendens

:

divitiarum Vidistisne

quas semper fugitivas dixeram,non modo fugitivasj sed Stiam homicidas?... Cum milites, cum gladii aderant, cum urbs incendedivitias,

batur,

cum diadema

contumeiiis

nihil poterat,

afficiebatur

,

cum purpura

cum omnia

furore

plenaerant, ubinam divitiae? ubi vasa argentea? ubi argentci lecti ? ubi domestioi ? In fuga omnes. Ubi eunuchi? Omnes se proripuerunt. Ubi amici 3 Larvas ponebant. Ubi domus ?

Claudebantur etc. Abductus igitur fuit Chrystomus ad imperatorem, quia sedittosis resistebat, et Eutropium tradere recusabat. Sperabant verisimililer illi, se imperatorem illato timore permoturum admdndatum aliquod, quo aut Chrysostomus Eutropium tradere cogeretur, aut vim ecclesice inferre juberentur.

§

XLIV.

Exsilium

Eutropii

mense

Januario

Bgendum anni 399

:

bellum rribigildi

coepium anno

molitionum

taxis belli

Restat,

cum ii/

chrono-

liiiH

Galnae

*^l

eo gesti.

examinemus, quo tempore lapsus

Eutropii contigerit. De anno nultum esi duhium : mim anno 399 consulatum suscepit; ille

eodemqtte anno in

Cyprum primo

relegatum, tlvmdv

:i

data

17 JanuarH.

DK

531

deinde vero revocatum, consentiuntscriptores.

J. S.

Hunt,

""" tamen

lex

S.

JOANNE CMRYSOSTOMO

Chalcedone occtsum,

et

Verum de mense dissenArcadii, qua Eutropms

ornni dignitatespoliatur

Cyprum

et in

relegatur,

idest, die 17 Jadata notetur 16 Kalend. Febr., videatur ad ttuarii ami 399, eaque wfftcere

fu/nu/um mense Januano. Eo

iupsum Eutropii Pagius ad revera mense lapsum Eutropii figit respondet apte satis annum 399 num.9, ubi etiam Pastempus circa qui Baronii, objectionem ad factum chale, et ad argumentum Gothofredi,qui credebat. Paistud in Quadragesima figendum

mm

i" S. Pu/cheria, sive n/oipsr secufus necesse tom. JII Septembris pag. 505 : at ibidem rationibus multis meam non credidi, sententiam stuhilnr aut argumenta Titlrmontii, ab ca longe t/iwt,

magis

ea recedentis, fuse examinare, quia res

Uebellto Tri-

datam hic pertinet ad hunc lot um.Itaque epockam magis probabo, et contraria argumeniarefutabo. r,i;;; TUlemonlius i" Arcadio Nota 22 varia

bigildi, cujus

contigisse cottigit, uf ostendat, lapsttm Eutropii

gestu

potius ntb flnem anni 399, ,ui,

qum

omnia,

i

allegat,

quam sub non modo

initium. Ve-

dubia mihi

apparent, sed pleraque etiam falsa. Primo supponit, ad postulationem Tribigildi dejectum esse

Eutropium,

Zozimus.

ut asserit

dubium, sed etiam parum omnes antiqui eam causam niinn frequenter

Ad idnon modo

probabile

quia

est,

tacent prceter Zozi-

mendacem. Secttndo contendit,

rebellionem Tribigildi catptam esse tempore verno anniSQd, aut potius niedia sestate, inquit:sed

moa

redit

ad tempus vernum,

"t statuat betti

fi-

iirm circafinem 03Statis,eumque interitu Eutropii

ah Arcadio obtentum. At ea chronotaxis nequit conciliari cum multitudine rerum a TribigiMo, rt contra ipsum gestarum, quas Tittemontiusvpse

sum

scribit.

non 665 Vcrum locorum distantias

tribus aut quatuor mensibus inclusit

vidctur:

in illo bello. Tribigildus dutc

Ciaudianus, ex cujus verbis argu-

ct.

exsulahat Eutropius.

Quapropler multo rccfius

probabilius chronotaxim sic disponemus Phrygiam vastare ccrpit Tribigildus anno 398, temet

.

pore mstivo, agmcngue Arcadii

lare ccepit, instigante

Pfrri/giu,

t/uando rebel-

clanculum Gaina,pr
Gothorum ductore. Primo Nacoliam ipsam vit,

">

mox

Btragem

iiiini

nam plurimas magnamque homi Philostorgius lib. XI

alias Phrygice urbes

urbea occupavit,

Phrygiffi

focit,

inquit

vm. Eutropius, audita

cap.

vasta-

:

rebellione,mtme~

illa

ribus piacare studuit

irru

liur s/ir

Tribigildum. Prustratus EtttrOpiuS, cuntra i ribigildum misit

nijinrii militare, cui prosfecit

66

l

t.rc

Leonem,

uutrm, truusiuisso iiosphoro,

cum

ag-

dantur, non

niiur stui tliu lursit iu fiifhi/uiu, uon aasus pro~

anno 309,

i/rnli.

Tribigildus vero, populata Phrygia,

iliuin incusit, iliiiu r.r

ruuu/ur

pisidia in

s/uii/itrr VaStavit.

ittius

Elenim dum illc scrihehat Ubrum secundum Eufropium , exsalhic crat, et Trihigildus, cceso

git.

in

vos egregie purgatam creditis aulam, Eutropium si Cypros habet etc. Idem variis modis dicit pag. 106 et 107. Alterum relata pag. 119 Leonis non minus clare inducens Orientem sic clade, effatur pag. 122 ,

,

loqucntem

Nec

:

Nec jam mihi Caucasus hostes, Nascuntur

mittit gelidus Phasis.

Bella sinu. Legio pridem

Jura quibus

victis

Zozimus

dedimus, quibus arva do-

mosque Lvdos Asiseque

Praebuimus,

snu/ ruiu Irrrru/is,

misstts est

va-

si

quid tempestas prima reliquit, freti

sed inertia nu-

;

trit

Proditioque ducum, quorum per crimina miles

Captivis dat terga suis, quosteste subegit

Danubio partemque timet qui reppulit omnes. De Gaina nequidem meminit Claudianus, ita ut ,

,

hiccontra Iribigildumprofectus videatur, quando Eutropius dc gradu jam erat dejectus. Hanc

suspicionem confirmabunt ea, guce de Gaina nobis crunt explicanda. 867 Qum Tillemontius objicit , ut ostendat, Tribigitdum anuo 399 rebellare coepisse, hausta sunt ex Ciaudiano maie inteilecto. Ait primo,

Objcctiones

Claudianum

Claudw.no,

initio libri II in

Eutropium memo-

do rtnisuiutuiu suscepit Eutropius ; heilum vero Tribigildi postea ab eodem enarrari. Verum ineptn plunr rst ra observatio, JSam et exsitium

Eu-

tropii /hiiirn/ /uwmittit bcffo Tribiij/id/.

infrrriuus

untr

QUOS srrrnrrrut, intcr iluus

tutrs

Pamphylios amnes inclusum fuisse.At hocomisit Tillemontius. Interim cwn altero exercUu in

Asiam

uberrima

stant

792 durns, ip-

putj.

in ipso

Romana Gruthungi,

Vtrum, ten-

Gamas;isque Leonem /uwmittit

,

Eutropium

istutl brituui,

iu/ti

prn/nitt,t.

muurru

ohtufissr

inde

in exsifium faisse aclum rt/nm autc ipsus festlVl-

causa ronsuttitus sui dutus?

exsUhtm

An

Secuudo

objicit,

promissaque

\, lm r (i,is

Eutropium

fecisse Tribigiido

rebeUanti

sed ea fuisse rejecta abillo, testeClau116, ubi hcec addit verba. Nam quisnon consule tali ;

adversus Tribigiidum, At hic proviso aggreditur

Leo

agmen Leonis im-

adeo, ui ipse quoque Batcomnia mstatiinciudit

et catdit

iu fuiju occubuerit.

Tillemontius, additque reditum Tribigildiex pligliu in

PamPhrygiam antc exsUium Eutropii. Nam,

Tribigildus et Gainas erant m Phrygia, ruinam Eutropii fuisse postuiatam pro conditione

dam

fiucis tristimnt.

Eutro/iium ccro

iis

pctcntihus in

pio.

At.

rare festicitates aliaque facta verisimititer, guan-

Pamphiliam ducere suos

duraiitquc adhvc exsulante Eutro-

ante Leone, populari pergebat, pace necdum inita. Primam dicit iib. II pag. 108 his verbis :

Pisi-

tut, in u/ujustu viaper cottectatn a Valentino quodnut uuinuin uil luntuiu adductUS est /irrir/tiuiu, Ut rir rum frurntis rrnsrrit, Aliutl Tribu/itd/

prriruluin sulniit

cum duce Leone

anni profligavit, ac libere populariperrexit usque ad exsilium Eutropii, mense Januario anni 390 figendum. 000 Ejusmodi rcrum ordinem Cluudianus exisuh finem

Gruthungorum et Ostrogothorum,cum quibus

fnratus r/ut \uiiihu! in

usque ad ex-

menta sumit, omnino videtur indicare, Tribigildum in armis adhuc fuisse, quando in Cyprojam

Nec duce, nec numero

quid factum

sed in tvstate

prat silium Eutropii. Ipsa Zozimi re/atio, quam extgere intervatlum ceteris amplectilur, proiixius

Ignibus, et

lector,

satis consi-

anni 398 quando ca omnia derasse videtur Tillemontius, c&pta videtur,

rst,

erat

rompcmiio

Cyprumprimorelegatum, indeque postea rcvoChaicedone occicatum, ct ante finem anniS9Q

narrat in Arcadio art.

14. Quapropter necesse dicamus bellum Tribigildi cceptum esse anno 398, fiiiiiuin vero sequenti anno. Accipe, studiose

<

EP- ET DOCT.

atanopag.

Vilis honor Erai uptur cotisul Eutropius, inquit Tiilemonttus, du/u h/bujiidum rebettantemdonisplacare \

studebat. Hcspondeo, designatum fuisse consulem si Vera diCOt C/uui//nnns Slcut ipsr ( Inudtanus toto libro

pro nmui sn/umti,

primo

ntirr drbn,-

chutus

F Tillcmontii ex

;

DIE IH-XIMA cfuuus

QUARTA SEPTEMBRIS

Eutropium consulem designatum itaethic Tribigildum inducit futurum consulatum ennuchi contemnentem. Quare chronotaxi Tillemontianee nullo

Zoiimo,

et

modo prodest Claudianus. Zozimum in auxilium advocat. NamiUe pag. 795 asserit, Gaince cum impera068 Verum

Philostorgio petitce,

et

tore paciscenti traditum esse

Aurelianwn, qui

ejus anni consolatum gerebat. AureUanus atttem

consulatum deret,

num

gessit anno 400. Hcec sane ratio suaapertam Gaince rebellionem usque ad an~

400 differre,

si

auctoritas Zozimi tanta

esset, ut aliis

praponderaret. At ea de causa necessc non esset, quidpiam mutarc in data epocha exsilii Eutropii, cum hcsc ab /Ua Aureliani calamitate non dependeat. Objicit terfio Tillemontius Chronicon Paschale, guod habet, S. Pulckeriam ex Euxodia natam esse 19 Januarii, anno 399. Atqui, ut narrat Philostorgius nuni. 049 laudatus, Eudoxiaduas habcbat fitias quando venit ad Arcadium dc Eutropio conquestura. Itaque ,

serius

videtur contigisse lapsus EutropU, cum Putcheria secundum Tillemontium sit secunda Arcadii filia, imo et meo judicio prima. refutantur: testatur etiam

Prosper,

B

609 liespondeo, tenuem admodum esse auctoritatem illius Chronici, multis erroribus inqumati,

maxime pro

factis seculiix. Porro in S. Puicheria tom. III Septembris pag. 505 ostendi, natales S- Pulcheria? potius figendos esse anno 396

aut 397,

quam tempore per Chronicon Paschale Eo igitur lectorem remitto. Nihilprce-

designato.

quod

terea attulit Tillemontius,

alicujus sit

mo-

menti. Quapropter nutta cst idonea ratio, cur

crcdamus epocham legis, qua Eutropius mense Januario in exsiUum pulsus est, corruptam esse. Praeterea cum nihil sciamus de gestis ab Eutropio in consutatu ex eo etiam verisimile fit, ipsum ;

post aliquot dies festivitatum fuisse dejectum,

Prosper

in

(

'hronico

cithis verbis:

Cum

ad hunc annum lioc

initium cousulatus relegafitm.

id clare di-

(Theodoro) consulutum

inierat Eutropius eunuchus, qui Eutropium sub

535

est /n

mox honore

et

ConstantinopoHmadpraparandamcivilebeUuin barbaros suos occulte admonet: ipse valetudidigreditur. Coepto adversus Byzantios prselio, plurimi bostium cadunt, cae-

teri fugientes ecclesim

nosta succedunt ibique retecto ecclesise culmine, jactisque deauper lapi;

dibus obruuntur. fdem ad armum 100; Bellum navale contro Gainam tyrannum rater Cherro-

nesum et Hellespontum gestnm esl multa millia Gothorum caeaa vetdemeraa sunt. Gaina comes de hoc bello fugiens evasit. [pso tamen anno occisus est mense Februario. Bic mensisest mendostts, ut omnes passim notant. ides, opinor, :

I

lector,

bellum istudin duos annos dividi. Eadem videturmens Soctetis: nam 06. VI cap. vi de fine beUisir loquitur: Ceterum hoc belium flnem aerepif c(»nsiil:itu Stiliehonis et Aureliani, idest, anno 400. Quandoquidem finem heiii innectit

anno

insinuat, eoeptum

100,

annum, Tota

fuisse anie

rermn gestarum,

series

consideretur,

favet huic opinioni.

Tillemontius

NotaZ&in Arcadium

ad annum

si

iilum

mature

Verumtamen t

et

Pagiusin

omnia m unum annum congerunt, aut potius inpaucos menses. Verum ilii non videntur satis considerasse multitudinem rvram gestarum, quas omnes inter medium Jutii Critica

100

finem anni contigisse stattmnt. 672 Accipe, iector, breve compendium eorwn, nnm strtes quce a die 12 JuUi usque ad 3 Januarii gesta rerum gestaet

ponunt Tittemoniius

Ego vero magis mensibus adjiciendumesse. Gainasper Gothos suos ConstantmopoUm oceupare conatus est. Einc deciaratttr kost/s, etConstanUnopolitaniocciduntGothosomnes Pagius.

et

annum totum

existimo,

Nicomediam) consedissent,

-

ipsum ea ae rr jam tunc fuisse accusatum, quando Arcadii gratia primum excidit. lis vero omamentis uswn esse staiim ab inito consulatu, idque ab Eudoxia observatum esse, suspicari possumus, Quidquid sit, vix credidero, motum Tribigildi causam fuisse exsilii. At minus improbabile videtur, Gainm et

jurium

,

satis verisimile est,

Tribigildi postulatis tis

ab

exsilio

revocatum

ei capi-

damnatum.

;

possct, in

tum

Chersonesum duxit,

ut per ffellespon-

Asiam trajiceret. Verum Arcadius, ubi intettexerat idipsum moliri, Fravitam ducem cum in

Suiu chronotaxiin ulteriorum Gairue maGothi rebeUio chinationum, quce tandem in apertam iyranniwBptoan.399: dem eruperunt, examinabimus, postmodum narraturi, r/ua/u strenue se crudeti

homiiu QppOSUerit

Chrysostomus. Marcellinus comes in Chronico ad annum 399 ita habet : Gaina comes apud S.

tum, multa ad transitum tentandum parare coaest, longasque in Chersoneso moras traxit. neque enim naves habebat, quibus barbaros suos ctus

perfretumiransveheret. ContraPravitanonmodo exercitum ha \ebai in littore opposito, sed etiam classem navalem. ftaque,

teste

Chersonesi ligna cecidit, atque raif. ai

i/s

homines

Zozimo,

in

ita inter se

silva

conne-

equos imponeret ad fretum

et

trajiciendum.

073 lnopia comeatus tam audax

et

temerarium

inopia efficere non tem poterat, ut tot trabes, quot erant necessariai ad suggessit consilium.

At

illa

exercitum transvehendum,

brevi tempore ccede

rri/lnr, ail [n-tiiiii trnir<[rrrriiliir, ac

demum

apte

ad i»t homines equosque vehentandem Qmnibust Gainas transitum

connecterentur itinii.

Paratis

tentavit, sed

Fravita navibus mstructus tn ipso

occurrit freto, multaque

Gothorum

milliaoccidit,

aut mari demersit. Einc fracius animo Gainas. ex Chersoneso in Thrariam se n-ivjiil, ar per Thraciam versus Istrum perrexit, obvia qumque dirfpiens,

cidens.

071

Aperta GaitUB

mttio

Eoc factum 12 Julii figunt ex Chronico Paschali. Tum Gainas Thraciam populari ccepit srd urbes munitas cum capere non

trajectionibarbarorumopponeret UbividitGainas Fravitamsibi ab altera Rellesponti parte opposi-

et

iil>

rebeltiottis

in urbe repertos.

exercitu misit in Bellespontum provinciam, utse

Chalcedonem

rum

dictis

670 Eoc item fit verisimile cx iis, qum de nece EutropU narrat Philoslorgius lib. XI num. Q,po$t relatum ipsius exsilium ita prosequetis ; Nec multo post, cum nonnulli eum accusassent, quod consul factus ornamentis iis usus esset, quibus nemini praeter imperatorem uti licebat, ex Cypro revocatus est. Cumque judices Pantichio

Aurelianus vero prs&fectus praetorio, et alii, qui praecipuos magistratus gerebant, ad exercendam quaestionem constituti essent, Eutropius convictus criminis, cujus accusabatur, capite pcenaa dedit. Si hcp.c fuit causa mortis Eutropio illatas, fuerit verisimilitev ct causa offcnsionis primce .1/ cadii. Eteniin, cum variis vicibus S. Chrysostomus dicat Eutrppium in imperatorem fuisse in~

S.

J.

nem simuiana urbe

vita exutus est.

(inter

AUCTQKB

Romanosque, quos secum habebat, oc Barbaria vero inqxdt Zozimus

Cum

pag.lttx,

,

trajiM-il

Islruni.

;i
sua rcvcrli, atque

deinceps vivere cogitans. At alium ibi invenit hostem. Nam princeps Bunnorum, quisedes haibi

bebant trans Xstrum, Gothos invadere cottecto <' ercitu

Uatuit,

gnando evadere

Gainas posset,

oero, eum non nisi punon semel, sed multoties

Gama

: ,

DE

536

VUCTORE J.

S.

manus cum Bunnis interfectns est.

mentibut cludi

in-

(1

misit occisi caput,

:

aliquot conseruit, et strenue ipse...

llunnorum ad Arcadmm quod Constantinopolim adve-

Marceltmus Januarii anni (01, ut habet vero, pnstFravita Mnmnlrinum. Vhnmirori

venil Constantividerat Gothos recessisse, designatus consul nopolim, ibique pro anno 401

quam

navalem, Chronicon Alexandrinum pugnam die 23 400, tmno Gothi, figit victi sunt qua Tillefatetur At Oecembris, et cum eo Pagius.

,-.i

montius,

eam epocham defendinonposse: nam

seguentis Gainas, cujus caput die 3 JanuaHi portatum est Constantinopolim, nonpaudscerte hebdomadis, et vmsimiliter aliquot mensibuspost non /toterat iitnm /int/num ri.rit. Erurita quoi/uc

conmd

designari,

tinopolim f

,/l

Bt

<>
sc.v.

postquam reversus erat Constan-

si illo die

pugnasset

in

Bellesponto. Ita-

queiltapugnamulto citius contigil, et sic Tillemontius nullum sucb chronotaxeos habetauctorem. Mornnnum 675 Quare omnino mihividetursequenda fere hocferemodoordinanda. cellini sententia, resque

mensss exteniendaett.

Gainas, postquam anno 399 hostis declaratus occm,relierat t 'onslantiiwpoli, Gothiqueibidem quam mtatis partem insumpsit vastando misere Thrnviam. fngruente hivmc, contcndit in Cherso-

Asiam

ut aislate sn/iivnfe

nvsum,

rvf. Vnritiis iiivnuili

dius manis studebat

entiunt.Ubi „..„ i.i seriptores c ui Qrrintnres con ejus insidiis cavere, tam Gaiqua Phrt/f/ta, vcro satis vastata crat

similiter vasta-

tempOTC omuibus ad

traji-

nas

habebat, atnbo Tribiqildus excrcitum duxerunt, Gaines in

quum

verL Thraciamanno ,

,

Lampsaco tum Constantinopolis

(jofhis

aut duces a?que exercitatos. Legatos igitur

lites

Arcadius mittit ad Gainam.

Cisum.

\'rrum, s/rr illnm rlaitrm nixcperit metise

Februario, sive serius,

reliquum tempus

et

dandum

sub initium

tsstatis,

est itineri ipsius

ad Islrum. variisque

cum

cttm Ilun-

v.m

riln

nis,

u quibus ntb finem anni victus occisusque rum orrisi vu/it/t .lumtariiveuerit Cnnstan-

vst

;

privtiis

.'(

Hnopolim. Tota htsc chronoiaxis optime

cohceret,

Murw/Huo et Socrati. Ex ea quomodo Thracia devastari, relii/tnii/itr omnia fteri potuerint per Gainam^ qum eidem attribuunt scriptores, ae prm ceteris fuse rimsuniu/ur

rwfv

est

intelligitur,

rv/vrf

Zozimus, Srntmltim huttr

t/itot/t/c

chrono-

dere cogebatur Gainee, qui

est eqia-

E

etiam petiit viros, maxima dignitate conspicuos, sibi tradendos : atque in illud ipsum etiam consensit Arcadius. De illis Socrates lib. VI cap. vi habet

ita

lasset

:

Cumque

ille

obsides sibi tradi postu-

duos ex senatorii ordinis primoribus con-

Saturninum et Aurelianum, quos quidem conatibus suis obsistere posse existima,

imperator temporis necessitati cedens, in-

vitus eos tradidit. Et

mortem oppetere

isti

quidem pro republica

parati, imperatoris

mandato

iibenter ac forti anirao obtemperarunt, et procul a Chalcedone, in loco, qui citur, peti,

Hyppodromus

di-

barbaro obviam processerunt, parati per-

quidquid

illi

placuisset.

Sed

illi

quidem

nihil

perpessi sunt mali. cap. iv hoc vetitisSaturnino Aurehaet Aurelianoque etc. consulares viros, quos adversari sibi suspi-

677 lirevius

modo

num

:

A.t ille

cabatur, dedi iis

Sozomemts lib. VIII {Gainas) Saturninum

sibi postulavit.

Cumque

pepercit. Uterque traditionem

prceponit colloquio imperatoris

accepisset,

horum virorum cum Gaina. At

Zozimus traditioncm postponit colloquio que rem

omniaque,
frailitioncm

Wllictte luharassv viilrhimtts.

remmimtus

tum pedilumque Romanorum prmfectus. Verum

ta.rim ti/ifimv r.r/umi /lotvrunl i/vsta S. Chrysostoini ni Asia,

Arcadius omnia conce-

que juramenlo firmaia

bat

nnviiii prcelio

durasque pa-

676 Verum homo insolentissimusvoluit, utipse cis conditiones imperator veniret Chalcedonem, secum tractatu- eidem impoecclesia n u t rus. Fecit hoc Arcadius: atque ita in est, et utriminita speciem iti pax Euphcmue S.

leviuscula mutafione sic exponi possunt, ut volue-

mense fvhruurio anni 400 victum, ac deinde eodern anno oc-

tum ipsum Romanum

,

scribunt iraperium versabatur. Bisee consona Arcamagnus esse alii. Et sane non poterat non quos exercitus, haberet non tantos dii timor, cum miopponeret, quantos illi habebant ; nec

sulares viros,

Cniinttm

390

Hellespontum, mquit Bithyniam alter versus omnibus, qu* semet rebus /nzimus paq. 794, direptiom comitantium Barbarorum offerrent, hic Chalcedonem concessis. Posteaquam ille penculo in extremo finitima tenebat,

ciendum, tentavittransitum, scdmac/nacumclade repulsusest. Il<>r forte menseFebruariocon^*/: nitm vvrhn Marrrllini, qUCB mvmlosv ci/ifa SUtlt, rit srrihrrr,

conjungebatur.At Arca-

Gainam detneren guatn ab

.

nit die 3 vt

EP. ET DOCT.

periicumapertohoste

/rrittrv/is

T<>m

7l

JOANNE CHRYSOSTOMO

sedtandem etiam Gainas

praeliis restitit,

neguit sex

S.

refert, acsi

Arcadius

itd-

colloquio illorum concessisset. Proiterea ad mortem iti

traditos asserit, et duobus memoratis tertium adjungit Joannem, de guo alii non memincrunt.

Maiim

credere, Saturninum et Aureliammi, tamqtaim obsides, a Gaina postulatos, sive eos ante

cnlloquiutn sive in ipso colhquio postidaverit qanm ad mortetn ; sed timuisse Constantinopolifanos , ne eos occideret. De duobus (nam ter-

t;

XLV. Quid Sanctusapud Gal-

nam

egeril pro Saturnino et

Amvliano cdmpescit (lainam, qui pro Gothis Arianis :

petebal ecclesiam : ad

dem Legaturab

eum-

Arcadio.

tias iui nos II)

minus

attinet) sic loquitur

Zozimus

erantj Aurelianus, quiejusanni consulatum

gerebat

;

Quumque

et

Saturninus consularis. Et mox viros illos Gaines accepisset. eisquo •

gladium admovisset, eatenus tamen, ut cutem tantummodostringeret, satis habuit eos exsilio dumtaxat poenas luere. Ita ille. Quid porro videatur de gladio viris illis admoto, non inquiro 678 ht solum observo, Aurelianum non vi- Aurelianus dvrtconsulem fuisse annoiUo, quo traditus est non erat illo anno consul. (.tiiuw ; sed anno sequenti. Forte consul erat deaut ctiam sn/fcctus. At malim credere errasse Zoaimum, prout multis atiis sii/mtltts,

(Jtrinas

con-

spjrans ctun Vribigiido t.

mi

rfftun,

Lrco-

POStquam

Trihitfiiiliis

dcprtvdntionvs stuis ali-

Gainas impetravit, utipsecontra TiibigUdumduxstatuervtur. Boc quidem modo occuiUis mimicus imt/uo

tempore continttaverat

th Asia,

m

quam

fallitur

ordinarium iUhis anni consulem fuisse Aurettanum;si dle id omninodicere voluerit illis wrh/s 6 tv b«n« few, id est, consularem .

.

.

^,

habc-ns

:

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

habens honorem. Certe Saturninus, quiconsul fuerat anno 383 ab omnibus nominatur ante Aurelianum, prceterquam apud Zotimum. Prce,

terea in

Legibus anni 400, consulatus StiUconis et Aureliani constanter nota/ur, etiam illo tempore, quo fuisset in exsilio, si exsilium conttgissetillo anno. Contra anno 899, quo prasfectus erat prcetorio Aurelianus,

nulla reperitur lexad

dem

erupit Gainas, hujus exsilii auctor. Altera dataest, postquam redierat Aurelianus guod , continisse videbimus circa menscai Augustum.

679 Lex xyiii de Pcenis apud Gothofredum tom. \\\ pag. 31(i data est 8 Kalend. Augusti eodem anno ad Eutychianum, quia Aurelianus, opinor, etiam lum in cxsilio erat, et verisimiliter detentus a Gahia. Htec porro lex totam chrono-

taxim nostram admodum facit erisimilem : lata enim videtur, ue ntulti, qui Gaitia fuerantamici, familiares aut affines , metu puiaxe ad ipsum <

transfugerent.

Nam

duodecim

lata est

circitcr

:

Eutropii occasione latam credidit Gothofredus. Veruai jam sex menses prceterierant ah dejeclis

exsilio Eutropii, ita ut multoverisimilius sitjaf/nu

esse

ob tyrannidem finiuce, nemulliagmenipsius

augerent) calumniam veriti ob amicitiam aut famiiiariiatcni, r/uum cum ipso habueraut. Hcec suf/iria/it

tam

;

ud coufirm
autpotius adsolvendum

t

contra chronotaxim satis firmatam prolatumfuit. (ixu

Sunc

cj/iutiuenius,

quid pro Saturnino

et

Multo fcempore'silui, inquit

;

longum temporis spatium ad

et post

caritatem vestram reversus sum. Verum id non accidit ulla vel animi snnmlia. vel corporis (!,sidia,

sed abfui fcumultus componens, fluctua

atque tempestatem sedans eos(|ue. qui jam demergi cceperant, ad portum et in tranquillum porrecta manu reducere Btudena. Sum enim communis omnium pater, eoque necesse est curam agere non tantum eorum, qui stant, sed eorum quoque, qui collapsi sunt uon tflorum tantum, qui secundis uavigant ventis, sed et :

:

illorum, qui tempestate jactantur

modo, qui
:

non eorum

verum etiam

in tuto sunt,

illonim,

periclitantur.

082 Harum sane rerum gratia reliqui vos ad temporis spatium, obambulans, exhortans, obtestans, supplicans, ut a dominis ea calamitas depelleretur. Posteaquam autem inamoenis illis

ac tristibus finis est impositus, denuo

me

multacum

et

eo

quidem pro&aM-

lUis

tempor$f

E

ad vos

fcranquil-

litate navigatis.

:

a molestiis liberarem lestias

ad vos

:

redii,

ne

Quemadmodum enim

incidatis.

iu ino-

oportet

habere curam, lnm eiu-um mudo, qui stant, Sfed eorum quoque, qui lapsi sunt ita rursus non lapsi tantum nobis debentessecur.f.sod
illi, ut erigantur, Iii, ne cadant: illi ut ab urgentibus malis liberentur, hi, ne incurrant in aerumnas imminentes. Nihil enim est in rebue

tes

:

,

humanis

inconcussum, sed ea sunt

stabile, nihil

quasi marevesaniens.quotidieparturiensnaufra-

Umnia tumultuum

gia stupenda gravissimaque.

ac turbarum plena sunt, omnia scopuli et. praacipitia, omnia rupes sub aquis latentes, omnia terrores, discrimina suspiciones, tremoreset ,

Ncmo cuiquam

,

Gainas egressus sset e civitate et deavaritia. Certeopinioninostrcefavet,quodhabeturdeGaina j

<

civitate

egresso

;

:

hic

enim

,

quando per suos

Constantinopolim occupare tentavit,anle egressus esU ut cum Gothis in vicinia degentibus incivitatem irrumperet. Hac de causa Tillemontius Nota25inAr'cadium contendit, titulum hac ex parttj

proximo metuit. fiacteaus

a suo quisque Cnrvsostomus, ad

fldit,

S.

cujus verba

Suturniitus

rf Ai/irliutiits,

rf si oinu/ito il/is titiw

t

(

liberu-

iila in

mitium Bomilia?, ex quo

modo nonnulla observabo. 083 Primo abfuerat Sanctus multo tempore,
existimant, ope

postapertam tyranni rebellionem quando ad ipsum legatus est Chrysostomus. Hcec sententia miki probabilior apparet, tumcx titulo ffomilice, tum ex ipsa Bomilia, i/i qua de his agit 'hrysostomus. Habetur Ula upud Montfauconum t. III cum Saturpatj. 405 sub hoc titulo : Homilia nimus et Aurelianus acti essent in exsilium, et

Sancha,

cautmitate t nimirum detentione

exsilio. Accipe, lector,

ad Bomiliam mbx laudandam,

tos

tt

t/tui rraiit,

angores.

t

'

Postquamactierant inexsilium \nnm >>;?,<> Chrysostomi insinuant, eosfuisse liberatos ea in

Aureliano effecisse videatur Chrysostomus. Tiliemontius an. 18, et Montfauconus in Monito

Chrysostomi vitam iis conservatam quando traditi su/tt Gaince. Baronius vero ad annum 400 num. 46 credit, ipsos per Sanctuat exsilio iibera-

exsilio

TOKK

J. s.

essent in

Ad illos profectuseram, ut tempestatem sedarem ad vos reversus sum, ue qua tempestas exoriatur. Ad illos discesseram, ut eos

:

Al.f

post exsilium,

itu

rium crhnen admittunt. Peccata igitur suosteneant auctores nec ulterius progrediatur metus, quam reperitur delictum etc. Legem hanc

Aiirriianui/t

acti

recepi, qui in tuto estis, qui

Gainai tyrannidem : atque //«&?£ .•Sancimusibi esse pcenam, ubi et noxa

Propinquos, notos, familiares procul a calumnia submovemus, quos reos sceleris societas non facit nec enim affinitas vel amicitia nefa-

et

ide-

diebus post apertum

est.

Satuiniuum

>

migrmdum

Sive,

Sanctus,

lium,quod verisimiHter inchoatum est mense Maio velJunio : nam mense Julio in apertam tyranni-

Cum

illa t

exsilium, facile exponi possunt,

id videtur volligi

;

; altera de Mujuma/hxta 6 Non.Octobr., eodem anno. Prior data est aute Aureliani exsi-

fit

sumstm.Quareverba

Aurelianum data

par/. 31*2

datis etiam verisimik.

amandari potui $$e, quando Ganun

bat,sedes sibi mtttandasesse, alioque

potuit

iis mensibits, quibus exsulare sed t/ltera adipsum data legttur mense Januurio de pcena Eafropii, ut videri potest in codice Theodosiano apud Gothofredum tom. III

ut ex leyibus

tongius

::',?

mendosum

esse.

Saturninum et Aurelia 081 Nam itwn in exsilium missos esse, quando Gainm fueRespondeo, eos verisimiliter

in

urbe

ubitamquam obsides custodirentur n Gothis: indeque ad aliud exsilium Septembris Tomus IV. aliquafuissedepositos,

illc

non

conventus habitus

ut Uiu abesset,

erat, sit

cum

non longe ab urbe, sed

prope Chalcedonem, At novimus Sanctum ad Gainam fuisse missum, dum ille Tkraciam populabatur. Eo tempore longe abesse poterat, obambulans, exhortans. obtestans,

supplicans.

Gffli-

nam

enim coutitatus ridrtur, doncc impetrasset, ut a dominis ea calamitas depelleretur, Grcece XuOijvat t/,v oup^opiv. Certe mox iuutril, sc impcPostcaquam autcm trasse, quod pe/ebat, flim/s :

inamoenis lluic verba

fuisse

ac fcristibus flnis est impositus.'«/c.

illis

etiam insinuant,

omnino

liberatos

rrant potestate

existimat,

rit/tt traditi.

adfuisset, necesse

,

non

:

illos

manibus tyranni

nam quamdiu

rnotlo rrunt

i/t

vn ipsius

statu

tristi,

sed etiam in perpetuo periculo. Hu-< aliaque furi/t/tt, utexistimem, tantum effecisse Chrysostomuui uputi (iainam, ut Satuminum rt Aureiiaiittin

restUuerit.

Mirum

id rssr

nmi

iaficior.

non retjum atodo /lioram, sed barharorum 08

At

c/uo-

que

F

DE

538

MTTORK

dentem Bomilia

ui

tutu habita

uififh-M nnii-

nlni

///

Oei sunt

///,/,///

et

;

mox

videbimus,

quanta veneratione Gainas Chrysostomum, fortissime sibi antea resistere ausum, ad se acce-

s.

J.

gt/g ,,„,///

im

taudata Eomitia 684 Quod porro Sanctus mbjunait de odiis occuUis,non adGamam hostem apertum, sed ad Consiantznopolitanos spectare

fcer

Non

est,

»//,

/////

nuii fVa-

amicus tutus,

firmus. Sublatum estcaritatis

bonum

;

civile

non apertum,

bellum occupat omnia, civile, et «(I nbunilirat.iim. Imiumer»; ubiqiie lataeqtte facies.

Mujta ovium

larvie, siniu-

innumeri

vellera,

Bub bis occultati, ut jaminter hostes aliquia fcotiufl vixerit, quam intereos, qui videniiiamici. Qui heri adulabantur, qui manus

ubique

lupi

1

riil;,h;uilur, Jiodio

.,

repente comperti sunt esse

sunt omnibus acu atoribu acerbiores. Pro quibus hesterna die gratiai agebant, bos nuncincusantetcalumnianr. Eisce Sant ti querelis haud dubie occasionem ijectisque larvis facti

i

i

ii

neque enim dubitare possumus, quin multi calumnias passi sint illius dedit Gaince

tyrannk

Eodem

causa.

:

igitur hasce querelas tendere ex-

istimo,quo tendebat lex Arcadiinum. ff79data, ni,n n ii in utaccusationescalumniceqite quibusamici t

familiares Gaince periclitabantur, flnem acci-

et

Tantum

perent. .

tiiui

a*i

inro

los,

aporte

tl

declarat.

verai amicitice et charitatis defe-

avaritice attribuit

tione hanc

Sanctus, gravique ora~

insectatur.

685 Porro hcsc prosecutus sum hoc loco, licet adquasmox accedam, temporeprmcesserint,

Uberatosque

aiia,

conjungerem ea % qum ad Saturninum etAurelianum spectant. De eorum reditu Constantinopolimaliqua innuit Zozimus pag. 799, asserens, Eudoxiam augustam ea de causa contra Chrysostomum fuisse exacerbatam. Eoc an verum s/t, iitiu examino neque contenderevelim, viros itlos in ipsa legatione Chrysostomi inferius referenda ut

:

certo reductos esse. alio itinere

iti

\t sive in illa

legatione,

Chrysostomi, libertatem

ipsis

sive

pro-

curatam, data Sajicti verba videntur omnino evincere. Se autem pro illis laborasse, iterum rfleclaratpag. 108, ddquerelas eorum, quidicebani divites ab eo semper impugnari in concionibus, sic respondens : Num ego cum illis bellum gero? Nuni adversus illos armor? An non potiuspro illis cuncta tum dico, tum facio? [psiveroadversus se ipsos gladios acuunt. An non id declaravij

ipsa

agressus est. Erat clesiam quoque perturbare qui Aru Barbarorum, secta e enim Christianus

D

igitur epiopinionem sectantur. Persuadentibus ducambitione ipse ejussectce,seu potius scopis

exi eperil. in

videtur.

probat,

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

rerum experientia, quod ego quidem

increpans et assidue objurgans, quserebam illoruni c modum? Sed illi verius sunt hostes, qui nobis hasc loquentibus culpam impingunt. Bcec ostendunt, Sanctum non minus studuisse

commodis diviium quam pauperum

:

sed since-

rtint ijisiits rf fificrttnt cfiaritutcni fttissc cttttnnitiis

tus,postulavitaprincipe,utsu83secta3hommibus Injustum una ex ecclesiis urbicis traderetur. querebatur, esse enim, ac prsetereaindecorum mihtise,extra ut ipse,qui magistererat Romanae urbis mceniaorandi causaproficisceretur. Ghrysostomus

amplius ubi comperit Joannes, non re forte tum qui episcopis, quievit. Sed assumptis 687

Quod

intellecta,

perConstantinopoli morabantur, in palatium

Et coram principe, ipso quoque Gama adstante, multis verbisineum invectus est patriam iUi et fugam objiciens, et in memoriam rexit.

:

quomodo tum ab imperatoris parente servatusjurasse se Romanis amicum,ipsique ac legibus, quas uunc abrogare conabatur, fidum perpetuo mansurum esse. Quse cum diceret, legem a Theodosio datam proferebat, qua vetuerevocans,

urbismoenia collectas celeimperatorem conversus, Post Intc ad brarent. suasit, ut legem, quae adversus reliquas luereses rat,

lueretici intra

ne

lata fuerat,

ratam servaret. Satius esse dicens

imperio cedere, quam, prodita Dei domo, piaculum admittere. Et Joannes quidem cum ad hunc

modum

E

constanter ac libere locutus esset, nihil

in ecclesils sibi commissis novari passus est. Eactenus Sozomenus, cujus relatio inplerisque cwn Theodoreti relatione conciliari potest. In

tamen adjunctis utcumque dissonant. secundum Sozomenum Chrysostomus/fiom^ perta postulatione Gaince, ultro accessit adArcatlitait ;secundum Theodoretum ab ipsofuit accersitus. Varia quoque singuli habent, ab altero leviusculis Xti/it

pmtermissa, sed guce simul consistere possunt. 688 -1 udiamus itaque Theodoretum tib. V upwt Arcadinih agit, ne cap. xxxii ; Sed et aliunde, inquit, fiduciamejus const ntiat, licet perspicere. Gaina quidam natione Gothus, sed animo magis barbarus, et insolentia fastuque tyrannico praeditus,

eo tempore magister erat :ex gente sua quamplurimos sub se habens, et pedestres atque equestres Romanorum

militise

copias ductans. Metuebant autemillum, nonalii solum omnes, sed ipse etiam imperator, quippe

eum cum essetAriana labe qui tyrannidem

moliri suspicaretur.

inquinatus,

unam

Hic

sibi ec-

clesiam ab imperatoredaripostulavit. Imperator ver..,
Joanni ad se accersito petitionem Gainaa imlicat, ejusque potentiam commemorat, et

tyrannidem eummeditarinonobscureinnuitjhortaturqueut hacdonationeanimumbarbaricompescat.Verum

generosus illeVir imperatori

ita respondit Noli istapromittere, imperator, nec sancta canibus :

expositam. i

uin

0ci

Qatnas

teswm

ppo LHanti

posMrel urfce.

686 Videamus modo, quid Chrysostomo necum Gaina, quando hicpacem

gotii intercesserit

siniultttnif, rt tintr ttjicrftiut

/i/rtimi/tfriu

ifct/cfuif

fa

dari iube. ut eos

canl

Nequeenim umquam adduci possum, Deum Verbum palam prsedi-

quidem, qui ac

laudant, ejiciam

Constantinopoli. Socrates Hb. VI cap. v more suo ftutuiit improbat, ita scribens: Gainam prseterea

barbarus

tunc magistrum

UDjambos nos

Joannes episcoptis, solitalibertateutens, contumaliosereprehendisse djcitur, propterea quod ab imperatore p< ausus esset, ut ex ecclesiis intra urbem regiam positis una Arianis, ejusdem cum ipso fidei cultoribus, attribueretur. Ptura de hisce So nus

lifi.

\\\\ cap. w.ufii poslrc/tttuiit (iuino? cutn

Arcadio pactum,

meritum

eam

militum

ille

sic

pergit

;

Sed

cum

preeter

res ei prospere sucoessisse viderentur,

Eelicitatem

moderate non

tulit.

Verum

quoniam priortemeritasex votoipsicessarat,Ec-

blasphemant, ille

metum

Unguam

iis

vero,

qui illum

Nec vero imperator.Sed atque illum, tu

tibi injiciat,

accersiveris,

tacitus ausculta

vero

:

ecclesiam Dei tradam.

iis,

me

quse dicentur.

Ego

ejus

comprimam, faciamque, ne deinee ps ea postulet, qute non expedit dari 88fl His auditis,imperator magnopere gavisus est,et postridie utrumque accirijussit.EtGaina quitoa promisa sibi dari flagitabat. Magnus autem Joannes reclamabat,dicens non licereim-

P»ton.

qui pietatemprofiteretur,

adversusres

dlvmR8quidquampMesumere.CumqueiUe83quum esse d.ceret,

ut ipse

quoque aadem sacram, in qua

ipsiqne deindf

Gainae os obstruit.

DIE DECIMA qua precaretur, haberet Joannes,

tibi

apertae

aditum prohibet,

si

At

QUARTA SKPTKMBRIS.

Tum

orare volueris.

ego, inquitj alterius sortibus meis unam ut

;

J. s.

§ XLVI. Homiliae Chrysostomi in Epistolam ad Golossonses etalise

haec Joannes Sed habes, inquit, praemia laboribus tuis multo majora. Nain et magistermilitum, et consulari vesteornatus es. Consideres oportet, quid olim fueris, etquidnunc sis; et :

quanta quidem fuerit prior egestas tua; quanta vero nunc rerum omnium copia: quibus vestimentis usus sis, priusquam Istrum trajiceres;et quibus nunc induaris. Perpende igitur, quam

quam ampla sint praemia; nec ingratus esse velis erga eos, qui te honoribus auxerunt. Hujusmodi USUS sermonibus Doctor ille orbis terrarum, os Gainae obturavit, exigui sint labores tui, et

et tacere

Ltyatw Sanctus ad

Gainam jam hostem, ac bene exripituy

:

H

eum

hostis fuerat declaratus. Nam Theodoretus ita pergit: Aliquanto post tempore Gaina in aper-

tam tyrannidem

erupit: collectoque per Thraciam exercitu, vastare omnia ac prsedari ccepit. Quibus nuntiatis, omnes metu perculsi sunt, tam

magistratus quam privati. Nec ullus erat, qui praelio congredi cum eo vellet nullils, qui lega:

ecclesice.

C

Quamquam

ad annum ZQQetiam spectare ui- BxpoHHo Antonmi episcopi Ephesini. Eptstota ad coram Chrysostomo facta, de ea necdum agere Cotossenses detur accusatio

statm\ quia causm

illi

medium fere annum

non

impositus antt 400; sed interim proecipua finis

Sancti scripta adhunc

annum

Adeo

illius

virtus infestissimo cuique reveren-

solet. Hactenus TheoAt pacem hac legatione obtentam non dirit ; certumque est } Gainam deinde hostem fi/issc usque ad mortem. 691 Ceterum inter Opera Chrysostomi apitd Ducaium tom. Vlpag. 324, etapud Montfauco-

pertinentia reeen-

Colossenses, qum coepta esi circa finem anni 398 aut initium 399, ut ex duabus notis invicem

Nam in Homilia n, pag. 339 indicat, paulo ante varios fuisse terrce motus. Bi autem fuerunt sub finem anni 398, postquam consul designatus erai Eutropius, et ante initum ab eo consulatum sive ante Kalendas Januarias annt'399. Quis exspectasset

collatis clare videtur colligi.

XI

tom.

t

ea, inquit, quaa terrse

motusj et

mus modo Claudianum

II

lib.

in

Eutropium

Induerat necdum fcraheas mugitus ab aito Redditus, infernas rabies aivann cavemas :

Vibrat,etalterno confligunt culmina lapsu. Bacchatus per operts tremor Chalcedona movit,

Pronus bes

et in

geminas uutavit Bosphorus

003 Dc hiscc

mum,

liquet

ternt' motibus loqui Chrysostoex Uomilia vn, m qua pag. 374

lapsus Eutropii, ut recens

suhjeoti

?

Iis,

admodum,

Gaina ejecto ex Thraciaet occiso. Observant cditorcs, Sermonem illum nomine S. Chrysostomi contra Monothelitas citariin dnobus conprout etiam notat Tillemontius Nota 20 in Arcadium. Videtuy sane Oratioesse dicta circa initium seculir\ sedstylusnon esl Chrysostomi,

ctus,

omnes observant. Quod vero ex itta infert TilArcadium dedisse Gainathesaurum ecclesias Apostolorum; nequaquam est probabiley nec ex illa Oratione colligipotest. Sanc Ghrysostomus w>n permisisset, ut hoc fieret ; nec ut

lemontius, videri

Arcadius id eo tempore sostomo.

fecisset,

invito

Chry-

clare insi-

qui ipsos ainani, eunuchis,

nali

;

ur-

etc.

pecuniae gratia faciunt omnia,

fieride

E

nunc.flunt in diversis locis, urbium eversiones \ Audia-

nam tom. VIII inter spuria pag. 1 f, exstat Sermo in S. Thomam apostolum, in quo videtur mentio

ciliis

est

sebimus. Prima se offert expositio Epistolm s. Pauli

nuatur his verbis: Et, si vultis, examinemua, non priora, sed prcesentia, num omnia instar pulveris et aquae esse reperiamus. Quid enim vis nos dicere? magistratus et principtur? Nihil enim in hac vita videtur magis esse asmulandum. Sed magis inveneris pulverem in aere stantem, quam hsec, nunc maxime. Cui enim non sunt

suos sacris

MBpta

esi

genibus ad-

filios

doretus.

thesaururti

399

pag. 108, hosceterrm mottts eorumque tempusdescribentem;

tiam ac terrorem injicere

dius non dedit

nn.

spectantes.

tionem ad eum obire tutum crederet. cum singuli barbarum ejus ingenium reformidarent. Tunc ergo, omissis reliquis omnibus, quippe qui metu perculsi essent, fortissimum hunc Virum rogarunt, ut legatus ad Gainam proflcisceretur. Qui nec susceptam adversum eum altercationem considerans, nec ortam ex ea re simultatem, statim alacri animo perrexitin Thraciam. Porro Gaina de Legati adventu certior iactus, et pristinam ejns pro pietatis defensione fiduciam memoria repetens, libenti animo obviam ei procesejusque dextram oculis suis sit longissime, movit.

Gaince Arca-

queedam ad

ad

compulit. Ha>c Theodoretus.

000 Porro non modo Gonstantinopoli ianta erat Chrysostomi fiducia, scd illa etiam clarius demonstrata est, quando barbarus ille reipublicm

imposuit, et

XTORK

Al

Gaina:

sum secfae et cum conhabeam ecclesiam peto:

idque jure mihi petere videor, quippe qui multa pro Romanis bellorum discrimina pertulerim.

Ad

539

Omnes, inquitmagnus sunt mdes sacrse, nec ullua :

irsa

tiorum indignationi, Qui heri sublimia

habebat preeconea

aita

multos praecurrentes, et

ab omnibua pulvis

illis

qui

in tribu-

voce clamantes, et

in foro superl

riose incedentes, est hodie vilis,

quam

iis,

populi,poten-

glo

I

humilis, abje-

desertus et nudus, tam-

eventilatus,

tamquam unda,

qusa

Eutropium de consulatu reliquisque honoribus dejectum mense Januario, die 17. Optime igitur congrutmt hm dum notm. Nam Homilia secunda sepiimamaliquot kebdomadis prascessit ; sicut terrm motus prascesserunt consulatum et magis lapsum Eutropii. Utramquenotam consideravit Montfauconus exposuitque co modo quo et nos utramque explicautriusque collatione discere imts. Verumetiam debueratj Eutropii lapsum contigissesub initium praateriit etc. Ecec aperte insinuant

t

t

<

',

<

neque enimprobabile

est,

multos menses in

tercurrisseinterHomiliam tecundametseptimam: neque ttllum hfthrmns vxrmplumin ('hrysostomo hitittts

tam diutumi

in expositione

alicujus Hbri

$acri.

694 Tota

sub finem iinui :i!)S

aut

mitiwn 399.

DE

M<)

AUCTORB

Tota hujus Epistolm expositio constat Uo~

694

mensibm anni 3Q9. Luxumin

Iam,aiiusremum,aliusvelumjahussarcinarum partempenesseservatetcircumfert Sicineo, terr©*motu,ahusdomo,alius q U i n uperaccidit l

prioribui

duodec&m.

menterinseclatursanctusOrator,aliaqueConstantinopolitanorum peccata. Hereticos et/am varios nibinde imptignat Vincula Pauii in Homilia-x

im tamen, quam fecerat Aniiochim »' dictum est num. 520. Hac autem occasione Eudoxiam pag. 102 attingit his verbis:Se& contingeret, el Paulum eo tempore vinctum, ab et imperatricem ingredi ecclesiam, omnes extollit, bret

H;j ineumconverterentoculos, etmerito.yidere ,,,,!„, hominem humana Buperiorem, etquinihil i

habet hominis, sed estangelus in terra, estadmirabilius,quam videreornatammulierem.Nam

quidem

licel

videre et in

spectaculis, et in

pompis, et in balneis, et multisin

certo habitis in epttcopatu.

etubi-

t

et auctoritatem et virtutem, etiamsi

gimur nns,

:

scimus enim,

absit:

utilitatem

ut

;

socordia

vilis

sit

;

utnoncum

accipiatis,

videtis,

h

quomodo legatos

cuncti cir-

Nos autem Dei legationis niuniis obimus apud homines. Si autem hoc vobis durum videtur; non nos, sedipse episcocumstanl

patus

observanl

noii iste

:

aut

\

ille,

sed episcopus.

Nemo me

ma

''

"iiir

606

iueditis, non

post torra

motum,

l^irrii

Bomiliis

istis

interjectw fuerunt duce

Eutropium tlkta; H £ Ui mcmoititw. Hisce accedit alia, non diu post lapsum Eutropii dicta, qute prima ponitur inter undecim ante ineditas quas tom. XII dedit Montfauconus o pag. 323. Editor quidem pag, 319 existimavit, Homiliam illam fuissr habitam ante ftnem anniZQ8post terrmmotusa Claudiano memoratos, de quibus iii hac agi credidit. Verum ingentem urbis Con~ iii

t

motum,quem

stantinopolitana tropiU

in

inrriiiu;

Homilia sr/f uiliil ifr

peperit tapsusEur

luculenter expositum Irrnr mnf/t. Drrrpit Mtmt-

illa

fauconum vox auapii, qum frequenter pro terrm motu sumitur, non tamen semper : nam voce illa generatim significatur motus, coricussio, aliquan<(<> rtiniit tremor, Titulus Homilim hic est : Ilomi-

martyrio sive

h;i

habita

iii

Uatiqua veteri petra,

in

tot pectransigens noctes, cum accumulasset, cupiditate habendi extra fines se con-

dem insomnes cata ex

domo tulit,

tali

et urbe relicta, fugitivus

pnvatus, quorebus ad victum necessarhs gladios, videns, extremo periculo se

tidie

in

mille mortibus carnificeset baratra imaginans, ejus bonis et vero Alii ducit. vitam graviiorem illiadulail possessionibus fruuntur,et quipridem hasc non An struunt. bantur, nunc ipsi insidias careat, sensu omni qui eum, vet ad satis fuerint post Verum ? ad sanam mentem reducendum post tempestatem, tantam plagam, post tantam

muta-

tantam eversionem, post tantam et talem dies invecta tionem, quaa non ante totos triginta

quam rursus insania correpti estis et Hachabueritis? excusationem veniam, etquam ?finwsChrysostomus, clarissime designans lapsum est, tanta

;

Eutropii non

totis triginta

diebus prosteritum,

E

ejusque exsilium. i;<

in rrrsione

At

is

stituendum

est

Latinapro

motu sub-

terrae

mis habet, Alius domo, alius agris, alius manalius argento, alius auro relictis et cipiis, distributis ita corrige : Hic quidem domum, ille

ecclesia, queeest

is

ubi pauci ob

'<>

tt,v 6ix£av,

6 ot tou; 4yP°^5i ^ ^~ T * ^Opir.ooa,

piov, 6 o: to -/puTiov 8iavEi(j.i[j£Voi etc.

apyj-

oe to

t,

Ntnn VOX Btavl|io|iat

delapsam

stribuo

aliis,

sed^partior \eamque significationem

comparatio Eutropii

exioit

cum

fracta navi,cujus

frusta varii acquirunt. Itaque dicta estilla oratio triginta fere diebus pdst lapsum Eutropii, sive mense Februario anni 399. Ceterum major pars Hontiliti', cuiin medio aliquid deest, concinnata est nii

animandum

peccatores, ne desperentt sed

titl

ecclesiam accedant, et pamitentiam de pecca-

/is

agant.

609 Quce ibi sequuntur Homilice, secunda et Quarta et tertia, jam recensita sunt § 42, habitceque citius. quinta '.'

Verum quarta

verisimiliter circa id

tempus

desperare,

eos, qui in peccatis

sed

poenitentiam

exhibere. Exorditur Sanctus a paucitate eorum,

quiaderant; dioitque non pktvice aut

luto attri-

absint, sed ssecularibus cu-

ditis.

est

Hosctalem pag. 340 habet titzdum: Homilia hortatoria, habita in templo S. Anastasise adversus eos, qui nonadfuerant ac demonstratio de agonibus et certaminibus beati et justi iitrtfi.

;

Elegans est Homilia, in qua Jobi exemplo varias virtutes auditores excitantur. Quinta

Jobi. fni

ni fiuc auditores excitat

buendwn, quod muln

bita est.

;

ejusdem rursum fere temporis videtur.

neque oporteal

de salute

nnni 3!Kt hn-

vero agros, alius mancipia, alius argentum, aliu^ aurum partiti etc. Graice enim sic habctur: u=v

uiendum siint,

mense Fe-

bruario motu. Prceterea, ubi Montfauco-

pluviam convenerant: quod frequenter convesit,

sive

a qua limi^i&^vt^, non significat relinquo aut di-

audiat, sed dignitatem. Uomilia prt-

ha:r

nb.MienKmumentaaispergerentiuvhtahs^-

sed

diligenter

negligentia ea, quae dicuntur,atten-

el

Non

quam

quiB dicimus,

ut vos,

propter vos, audiatis

datis.

simus

Etrursum pag.350: Legatione ergo funhonoreautem fruivolumus; nonpropter

indigni.

B

locis,

que ete. eterum t 'onslantinopoli dictas esse Bomi695 HaSfClarum est exlocis variis. fn tertia iteratis vicifmssr ilint f/j/sropt/m. Quamdiu, inquit pag.349, pra!sidentes,habe!ii hac sede Bedemus. rpiamdiu

mus

vox

rflictiset.distributis.latumexbbuerecalamitauttant.n^.is tisspectacnlnm. eneceruntque,

i

haec

*

redundat

iisifehe-

Homiliit

mire

EP. BT DOCT.

JOANNB CHRYSOSTOMO

aliquot veristmiliis duodecim,ex quibus priores 898,reliqum miliier dictce sunt ante finem anni

s.

.1.

S.

t/tim,

ad frequenter

Nam

et

convenien-

divitiarum contemptum eos excitare verba pauca, qum habet pag. 348: Sed o pecuniarum tyrannis, quaa multos fratrum nostrorum ab hoc ovili studet.

rt fiff

Accipe, lector,

amovet Nienim aliud eos hino amovet, quam gravisille morbus et numquam exstincta 1

m

affixos, el

suintlai,

pecuniamm amore,

vehementius incensos,

qui

omnia pes-

a praeclara illa

Pestivitate abfuiase. y d post tajksuui Eutropii rion tofit

30

697 Deinde avaritiam ita oppugnat : Quo usque hffic pecuniarum rabies?*., Si autem gehen-

namdespiciSj.. saltempraesentia

dfafius.

Ai

nnn

scitis,

id tibi

suadeant.

qualem 1'nutuni amor pecunia

Ajq non hujusce rei monuouper exhibueril mente ob ooulos habetis I An non manet adhuc tanti exitii demonstratio? Urbs totaplenaast I

el quooumqueetiampromagna demersa,aliustabu-

tantinaufragii reliquiis: culabieris»quasi navi

Inl

fornax. Mox de extremojudicio contraillos loquitur, ita ut gemitits auditoribus exprimeret, illique vultum percu-

Cantum Psalmorum in hac quoque commendat Homtlia, cujus titulus est pag. 347 Ejusdem Homilia habita in templo terent.

S.

Irenes de

siudiopnesentiumetdeignaviaabsentiuiu.Quod si1 psallendum, et quod mulieribus sexus non impedunento sit ad virtutis cursum Too / tnim sexta eodem anno sit habita, plane dulnto. Verum st aUo dicta sit anno nnllum cidem ,

item sexta,

septimaet octava.

ine-

:

DIE DKCIMA eidem tempus assignare possumus. Titulus explicat totum Homilice

Homilia habita

in

argumentum

p.

353

kis verbis

Apostolorum

ecelesia

QUARTA SEPTEMBRIS.

in

:

die

officio

Nequeparvo erga beatum Theodosium obstricti sumus non quia imperator, sed :

;

quia pius ille erat non quia purpura amictus, sed quia Christo indutus erat etc. Prdsequitur ;

hunc

in

modum,

et victorias ipsius contra

mum

mox

703 Et

Theodosii imperatoris adversus eos, qui se Catharos appellabant, postquam duo alii episcopi loquuti fuerant. In laudem Theodosii hcec habet

pag.2S4

541

erumpentem vocem audiens, graviora quam ii, qui tempestatejactantur.

Maxi-

et Eugenium tyrannos breviter attingit. Post hanc subditur pag. 356 Homilia habita in

cine agil

de

dic,

quo hmc facta

patieb

.

ne

reveriti,

qua symbola

in

i]

^enoris nostri

aalutis

consummata sunl Verum in Pacum Dominus tuus pro orbe crucifige-

rasceve,

1

batur, et sacrificium tale offerebatur, paradisui aperiebatur, et latro iu antiquam indua

patriam

maledictio dissolvebatur, peccatum delebatur, diuturnum tollebatur bellum, Deus;

Pascha/i habitam,

licta

At

latius

:

memorandam.

fuit, ut c/ore

videbimus. Quapropier vel

et

sacrificio spirituali,

fratrumque coetu atque jejunii gravitate, captivus a diabolo ad illud spectaculum abductuses. Moa quoquead-

non facile ipsi assensern, hanc fuisse eo ordine dictam in hebdomada Paschali. Nam qua? inter has nona esi, post dic/am in die Pasrhfi/i idcirco

prima

s.

'

quidem diem

templo Sanctae Anastasiae, quam Montfauconus in codice Ms. invenitpost Eomiliam in festivitate

mox

1

Haec-

que recofcciliahatur cum hominibus.atque omnia mutabantiir; in illa die, in quajejunare oporte bat. confiteri, et gratias precando referre ei, qui tot bona orbi contulit tunc tu, ecclesia re-

ct

0d J.

*>t„t

populus Christi amans,...

A

i

id factttm

dit,

uno tantum interposito

esse,

die

post supplicationes jam dictas. Dkindepag. 274 Nec tibi satis fuit priore die id egisse, etiam in sequenti, cum a nequitia prisiiua paulum quies-

:

an/e Pascha hcec fuit habita, vcl paulo diutius

post Pasc/ia. Eodcrn fcrr tempore octavam, de

gua jam jncminimus 7wmA')2'2, habitam existimo

nam

utraquefere cjusdcm

que nempe exto/litur mira

B Sanctus ob

lum supplicationes habet

fidri

cere oportuisset.ad theatra iterum conscendisti, a fumo currens ad ignem, teque in aliud dete-

:

in utro>

propagatio

barathrum conjecisti. Senes canos suos dehonestabant, adolescentes juventutem suam

rius

in

Ecclcsia, TJtraque satis probabiliter figi potest in/er Pascha ct Pcnfcrosten.

701

messis pericn-

argumenti,

est

Qum

habi/a fait,

pag. 272, :

et

in ijisn festivitate

praecipitabant, patres filios suos eo adducebant, jaui a principio aetatem nequiiia- rxprrtnu

m

Paschali anno 399

barathra inducentes it;i m aberret quispiam, si illos, non patres, sed tilio-

data est a Mon/faucono tont. VI ab eodem iterum inven/a inter alias

improbitatis

rum

undecim incdi/as. Varia luec ad proposi/umnos/rum sur/gcri/. Primum, cum die 6 Aprilis, sive die Mercurii ante Pascha, nimio imbre messispe-

animain liberorum

ricUtarctur, /nstitu/a* sunt supp/icatianos.

spectaculorum

//e

rum mensam

ira sedata esset,

audacter trajepelago fluctibusque, ad corvphaoos aeeur-

cent;

litdos

ita et

Mer-

tantam adhortationem

sum et

sic

;

el

nunc

posi

doctrinam, necesse

esl

sectionem etiam infiigere. Etenim annus tamlem est elapsus, ex quo in vestram civitatem

advectus sum

hebdomadoe sanctce. Non dicit Sanctus, illo die ortum esse messis periculum ; sed eo die cessasse. InterHomiiiasChvysostOTaoolim attributas habetur aliqua de lauSibus SS. Pc/ri et Pauli apudMontfauconum t \ III in/cr Spuria pag. 7.

neque cessavi hac de re ^^s frequenter cohortari. Quia igitur quidam in hac sanio permanserunt age demum sectionem in-

Possetquis existimare, eam dictam : sed stvlus non est Chrysostomi, utagno-

biles

occasione fuisse

:

;

feramus....

705 Quamvis enim viles admodum ac misera simus attamen a divina gratia dignitatem ;

..

Ua.UtrisqueludisinterfueruntChristianinonnulli,

ligandi potestatem arcqiimus

idque (sgerrime tulit Chrvsostomus, ita ut in ipsa festivitate Paschali /««• Homttia acerrime in illos fuerit invectus. Haeccine, inquit pag. 272, fe-

iis,

ad spectaculum concertantium equorum transfiiLn j nint.at(|ueitadebacchatisunt,uttotam inconurbi m vocibusclamoribusquerepleverint

multumque risum moventibus, imo potiua luctuin afferentibus. Ego itaque domi sedens, et ditis,

efficere. EjicianSi

vero perhor-

hancaudientessententiam:^ ideo namque omnesingemiscentesetcompunctos; pesipiscaut, ruistis

reliciis,

imo sub i«rii
accepimus, qua possimus haec tur ergo hujusmodi homincs...

702 Porro post supplicationes prcedictas ipso dic Venerissancto fuerunt ludi Circenses,sive cursus eguorum, <-t die sequente spectacula theatra-

renda? luecrinetoleranda? Postlongasermonum curricula, posttantam doctrinam, quidam, nobis

-1-

mini-

ego faciam... Ut enim primo cohor-

demum

scunt editores.

profanos

plenas a

communi-

eorumque certamina

/tac

lime objurgat,

scabie

tatione et consilio usus

.

quod ad

pastores oves

sanis sequestrant, ne caeteris nnn-bum

rimus, Petrum fnndamentum fidef, et Paulum vas electionis, festum celebrantes spirituale,
111

fmis

ca vidcat, exponere, ita ut audito-

quemadmodum

;

curii

/•'•thinnnu

manifestissimum animceperi- Ham

;

:

acer-

si fjuis

c/

,

Petrum et beatum Andream, par illud Apostolorura PaulumitemetTimotheum. Post

riasque contradaemonas. Hcec factasunt

sua

:

sanctura

praedicantes, trop%a victo-

nequitia

commoverentur addolorem. Demum pag,27Q, ubipaucos s/irc/acu/is il/is interfuisse insinuavera/, i/a minatur : Ideo prsedico, el perspicua si quis post Ininc cohortatii voce clamo m atque doctrinam ad iniquam theatrorum perniciem defecerit, non illum intra baec srpi;* ivcipiain, non administrabo ei Mvsteria non permittam, ut sacram Mensem attingat. Sed

que civitas nostra quasi torrens ad Loca Apostolorum currebat ailvocatosque implorabamus

ctis

qui

exitium impellant.

Pergit acri sermone tttrpitudinem iilorum

culum,

rapiente, comatasspicasdejieiente,

cum

in

i

res

caeteraque omnia per humidae materia^ copiam devastante, litanise et supplicationesfuere, tota-

haic vero,

interfectores appellet,

7(ti

qui-

bus Chrysostomus p. 273 ita loquiiur : Ante tres dies, irrumpente pluvia ingenti, atque omnia secum trahente,et ab ore, ut ita dicam, agricola-

populmn

;

et sententia soluta est.

Quemadmodum ;

sic et

«'111111

al-

soUnnlt,

ac rursus sententiam ferendi... Nemo itaque qui in eadem permanent fornicatione, in ec<

Clesiam veniat; scd a vubiscorripial.ur, cl cmiiisit bostis. » Si quis 11011 obedit verho nostroper Epistolam, hunc uotaff, ci m- nuu-

miiuis )i

misceamini cum illo. n Hoc autem facite neque colloquamini, neque domi iccipiatis, neque inensse participes adraittatis, neque ingressus, ve] egressus, neque in foro curn illis versemini el sic facile Qlos recuperabimus. Addit pag. 27« )i

:

;

rationes

l

m

r.r

\\

i

.1.

guod

nimirum rationes alias hujusce teveritatis, redditurus. essel omnibus rationem de

TORE s.

nrosiim ad tgmmodiludot

7
Quamobrem,

faciam

finem

non

inquit,

mcerore dieendi, etiamsi voa videar et molestus etiamsi oporteat,

omnia agendi

'iiS,

afficere

a»;

"i

possimadstareantetribunalillud

ul

horrendum, nullam habensmaculamautlabem, Monifau(relquidhujusmodi. Ceterum dubitai revera conmt, an sententiam exeommunicationis

comminar Ihrysostomus, "" solum fuerit ">> dubium, esse mihi nullum lus. Respondeo, eos,qui in Sanctus revera sententiam ttderit, non jamobnoxiierant,sedcotifra illos qui impostetulerit

<

s

rum

theatra adirent,

m

ita

adeundo theatra

in

modo latam incideret Nam idclarum igitur ex verbis. Non excommunicavit

senteniiam videtur

sub excommuni; sed vetidt theologi ne catione latm sententiee, (ut loquuntur interesset. turpibus illis quis deinde spectaculis animo videntur excepisse Consianti70? Ulos, quos nbjurgat

_

•>,<

„h<

./.

Bono

ti«i<

Uomilia ruma r.r

niyper edilit

eximium hunc San( 'erte id utt umque colligitur ex Bomirii telum. Bmc Ua, f/uif post prcpdictam prima fuit secuta. poapud Montfauconum tom. \\\ />"
:

nitur,

Q0D oporteal ad circum vel ad theatra ascende,-\ dum illis molestiam creassot, deinde in re ;

equenti

conventu

post illam

Dominicam cum

Galatia concessisset episcopo cuidam, qui ex tacuisenerat, eoncionandi facultatem, et ipse offendisset, hanc set, atque in hoc quoque illos » habuit Homiliam in magna ecelesia, in illud :

Pater meua usque modo operatur, et ego opeEactenus titulus qui Bomilics contextum „ r( ,r. compendio explicat. Sanctus orditur hoe modo ; Nuper valde vos pupugi de theatris et de eques»

i)

t

708

gaxtdium suum de fructu

illius

repre~

hensionis declarat fructumque illum probat hoc modo ; Etenim qui sic increpati fueratis, ut

•iiiiliUurs
postquam

ut habet tituhts,

D

admodum

alius

de Eleazaro et de sep iex concionatus fuerat,

Machabmis videlicet. Chrysostomus illum, sequevoca initioBomilit* laudat senem tem

pueris,

^

quinqwgenawmajor

Ucet Juvenem, Quin et senectutem ipsiustanti

esset

faciebat, ut

eom

reveritus tacere cogitaverit.

exponit hts verbis,

in qua iterum

autem non tucuerit, laudatur alaakicritatem comcritas auditaauibus una auditorum suorum etiam dicam rum. mendat : Sed quod saepe d.xi. nunc 7io

(

'ur

:

nequohorum

fero t>-rannidem. consuetos cursus necessitatem. Ideo rursus ad nempe loquendi

nequevestram

mecomparo, rem difficilem, faculcum facilrtate multa tractans, non propter alaaudientmm tates meas, sed propter vestram critatem.

Nam nuperad

tantam profunditatem et tantum

deductus sermo, non suffocatus est, passus est... pelagus emensus, non naufragium tranquillum ad stndio audiendi Vestro nempe atque a hnenim Statim appellebamus. portum illum gua sermo proferebatur, omnes supinis haberet multarn etiamsi manibus excipiebant, neque difficultatem.... Neque enim in petram, cadere sinebatis; in spinas, neque secus viam arvum excised omnia in pingue et pvofundum vestrae.

profundum nempe mentis

piebatis, in

'

&

Ideo singulis diebus comatas segetes videmus, et theazephyri loco Spiritus auris innutritas Emc effectum. splendidum quotidie trum nobis :

Constantinopolitanis plerisgue

ostendunt,

non

minus, quam olim Antiochenis, gralas fuisse Chrysostomi conciones. 711 Porro habentur et alim qucedam Homilite, Eomiliag* 7 maxime tom. III, qua> forsan hoc anno sunt dictcc. Ne timueris satis ccrtas, habeant At cum notas temporis non etc.

commemorabo

hoc loco duas tantum

t

guce viden-

turkabitcepost turbas Constantinopoliper

tribus lnilis loquens.

Tum

est,

ET DOCT.

EP.

JOANNE CHRYSOSTOMO

s.

iiift

Psaimi

xi/viii

verba

:

Ne

Gainam

V, ntraque in

excitatas. Vtraque edita est tom.

timueris,

cum dives

t

^linlii, niiili

mdi

doleretis

el

animo

deficeretis,

exhibuiatis, nuinerosiovciu tvin alacritatem.

hirundinum i

i

pulli

nostram

-

:L

adveniente Domi-

insequente splendidius nobis theatrum

lh ,, iihini

,

euuventum

imnesque suspensi

et inajn-

eratis.sicut

a nido pendentes, et ad

Deinde quia

inhiantes,

nostro, qui ex Galatia venerat,

quem

et

lin-

fratri

propter

ipsam Ecclesiae legem, peregrinos ita suscipere jubentem, et propter venerandam canitiem houorabamus, locum eeasimua, ut concionaretur,

occlamantes recedebatis, graviterferentes,quasi jam diu fame premeremini, el linguam nostram n:i lecantera exoptantes. etc. Mox etiam declarat uberius,

quantum

lcetetur,

se

tam gratoshabere

non modo plaudere, sed etiam non resiliunt, sed ;m increpantem confugiunt. Maxima veropars auditores, qui

corrigi volunt, qui tncrepari

sermonis contra Eunomianos dirigitur ex allegaUs in titulo Christi verbis. 709 Qua ibidem sequitur Eomilia x\, ad diem

Itctnitt rt

uitiitciniti

i

t

quoque tempus referenda

listlrlil.

pag.

:ist

A.postoli,

:

EJjusdera

est.

Homilia uabita in e©

postquam episcopus

cionatua fuerat,

Titulum hunc hadet

iu illud :«

{aiius

Lesia

paucis con-

Messis quidem multa,

operariiautem <((/. 388, multos tantum hic adesse velu

lem, sed omnes,

el

neminem

in ecclesia deside-

rari.Quapropterquamdiu extra caulam illisunt, dirumpor e1 doloribus discindor. Explicat deinde prmdicta verba,

maxime

de p gatione Evangelii. Somitia xi pag. :>'.>r> habita ei

agit

Utraque vanitatem rerum kumanarum nativis coloribus reprcesentat. Atguce poniiur secunda, fortasse prima est dicta, ethafactus fuevit

etc.

postquam

hita est,

ex

homo

titulo et

ex

alius

breviter perorasset, ut

initio liquet

pag. 418. ffwic porro

oratorem ubi laudaverat Sanctus, ita pergit : Age evgo nos quoque, tumultuum, qui jam contigevunt, pvocella liberati,

busdam

tamquam

fluvialibus qui-

aquis, aures nostras lectione Scriptura-

rum abluamus.

Ita faciunt et nautae,

postquam

tempestatem evasevunt et multum pelagus emensi, ad tranquillum portum pervenerunt, demissis velis, deposito remo, et exscensu a navi ,

F

factu, balneis, eibo, potu, somno ac deliciis corpus refocillant, ut vegetius illud et aptius ad reliquam navigationem reddant. Hos imitemur nos quoque, ac nupera illa perturbatione, (umultu, fiuctibusque perfuncti, tamquam ad

quietum quemdam portum animam nostram ad Scripturarum lectionem appellamus. Tumultuset fluctushicmemoratosnonaliose$sesitspicor quam t quos excitavit Gainas, quando Constantinopolim

occupare voluit;ita ut Bomilia dicta videatur

prima

}><>st

sedatos

712 Altera pag.

ilios

r>oi

lumultus. prolixior est, dictaque dicta videtur

postquam animi auditorum ftrf tranquil- postsedatas torbfaGaim litatem magis erant reducH, ut initio insinuatur Inhacdedhjitiispag.Wi ita loquitur Sanctus: ex
>

pla in hac urbe circa

divitiarumjacturam

intempestivam hujusmodi

et didicistis, vivente posBessorepossessionempernsse:divitiarumenimfi:

:,

DIK DECIMA

QUAKTA SEPTEMBRIS.

nis est mutatio in paupertatem. Deindepag.bOS, observat, divitem rapacem odio esse omnibits,

etiamsi plures ipsi adulentur, verbis

:

Quod autem

haec illo

^>t\<>

relicta a Basilina', Juliani imperatori inatrc, vendidisset, sibique vindicasset. Sextum, quod diniissa uxore sua, cum ea rursus cont

idque probat his modo se habeant,

et.

tiarum.

heri ipsi adulabaris; an

Quarc utraque Bomilia videtur dicta, antequam Chrysostomus ad Gainam legaretur. Certeinhac pag. 509 indicat, aliquos cegre

quodtoties

tulisse,

ipse

qui

Hac

babeo.

rui.Quid ergo times, quaeso, eum,qui a tot hoininibus accusatur? 713 Hcec videntur insinuare Gdinam urbe exclusum et hostem declaratum, dc quo kaud dubie ita loquebantur, qui ante ipsi fuerant adulaii,

vanitatc div

loqxteretur contra divites et contra raptores. /n

accepit: ac pr»terea probationes accusator Eusebius secundum Palla-

diwn, guipag. 124 ait, se toti judicio adfuisse. 716 Audiamus modo, qitam moderate accusationerA exceperit Chrysostomus,

potius

quam

pratcipitanter processerit : Patienter feras me, obsecro, ait Palladius Theodoro />. 127,

in

accusatur:

causa

illa

:

laxis.

non habcant: sine

s

t

Antoninum fratrem

scopo

C

bum

reliquis episcopis. Clam autem subingressus accusator Eusebius, coram omni populo et episcopis libellum alium offert, eadem continentem,adjurans Johannem horrendis juramentis, quibus salutem quoque imperatorum complexus est, multa cum perturbatione;

eum

Johanne petere, ut vitam sibi ab imperaJohannes vero, ut vidit instantiam hominis, studens imperturbatum tenere populum, libellum recepit, Lectisque divinis eloquiis, Pansophium, Pisidaa episcopum, orat, ut divina dona offerat ipse cum reliquis episcopis egressus est. Nolebatenim animo turbido Sacrihis Evangelii obtemperans ficium facere, a

tore impetraret.

:

agit Palladius in Dialogo, cujus relationem

dabo

t

cens

stantinopolim Asiani episcopi uecessitatum qua-

nosti,

rumdam gratia ii nobiscum commorabantur, praesentibus etiam aliis ex Scythia episcopis,

si

Ammone

reliquis epi-

:

rore vel iracompulsi multaet dicuntet scribunt,

non possunt.

quaa probare

Si igiturmanifeste ea

de quibus illum accusare vis, neque enim possis, repellimus; neque trahimus, si non

antequam Legatur libellus, eli^e, quod postquam enim Lectus fuerit et in auresomnitnn veneril. runfci-iis Vclis, non ampossis

:

dicta capita. Dicunt seniores episcopi Johanni

synodo praeposito nomine, scilicet, ut consequens erat, Johannis contra Antoninum, episcopum Epliesi, septem

cujusque capitia maxime impiumest, et undequaque sacris Legibua interdictum, ne videamur

;

capitula inserens.

:

baptisterio

accusatorem coram omnibus advocat, diRursus eadem tibi dico, quod multi moa-

bianisjugis, episcopus ValentinopuliUuius, congregatamsynodum cum observasset, unasabbati

adveniens, libellos tradidit

eatur

ei

in

1-11111

atque ex Thracia ex Galatia Arabiano, metropolitis omnibus acsenibus, usque ad viginti duorum episcoporum numerum.Et omnibus congrejratis, atque communicantibus, Eusebius quidam e Cilscilicet,

iEgyptio, et

aceu~

et reliqua.

expedit

Theotimo

minibw

munus tuum,

apudse, et sedena scopis,

adjuncta temporis rerumque elucidanda suscipiam. Rempag. 125 itanarrare vncipit : Tertia decima Indictione venerunt Conaliis

offers

717 Et post dimissionem populi, considerans

:

dt septem cri-

te exorari, ut cesses

scripto accusare, aobis cau-

:

accusatione

priusquam ex

715

Primum quidem, quod

conflatis

sacris

argentum in usum filii fecisset. Secundum, quod ablatum de ingressu baptisterii marmor in

vasis

plius

,

:

Licebit,

peterc.

cum

sis

Posthsc rursus

Tumjubent

Legi

Audite tenorem

episcopus,

abolitionem

illein proposito persistit.

Libellum

Libelli, etsi

:

lectaque sunl aupra

unumquodque unius-

liis, quae Leviorasunt,tempusomne insumere ab eo, quod est horribilius, fiat inquisitio. Si enim illud invcntum fuerit verum, nullus de ca-

in

pitibus reliquis erit confcradicendi illius capitis

radix

omnem

cum

Locus:

iniquitatis

spei

m

clesiasticas.apluriltusannis jacentes. intrasuum

progerminet, juxta illum, qui ait: Kadix omnium malorum est ayaritia. Qui enim auper Ln

Quartum, quodpuerejus quem adhuc haberetin inini-

nocentes munera accepit, et Spiritus sancti distributionem argento vendere nohdubitavitrquo

balneumsuumtranstiilissetidc-imlei-uluinnascc-

statuisset triclinium.

caedem patrasset,

nte.

sas molestiae corrigentibus.

Quando A ntonini episcopi Ephesini apud Chrvsostomum solus fere ex antiquis

Ephesinus ab Eusebio epi-

I

ut putarent populi ejus imprudentia perterriti,

annum secundum usque

ad mortem Antonini protracta Sanctus in Asiam profectus: horum omnium chrono-

Dc

>n v

.

precatus, sedit

mum

I

paceTiupi'

quoniam ssepe tit ut accusationes, quaa fiunt a perturbatione animi, faciies probasebi frater,

sabant nos, talia loquentes Itane numquam desines adversus divites armatam habere linguam ? etv. Hactmus de scriptis anni 399.

§ XLVII. Antoninus Ephesinus episcopus apud Chrysosto-

ac UtrdanU

uthinc quoqueJohannis moderationem admitteris, qui sedato interim zelo, dixit Eusebio: Eu-

Hortatur Johannes Paulum episcopum Heraclesejnam is Antonio favere videbatur ; ut eos in amicitiam compelleret. Surgensque, ecclesiam ingressus est, una cum episcopis. Erat enim Sacrificii tempus pacemque populo ex more

:

episcopus

tarde

pag. 406 id ipsum indicat

tomXW

his verbis : Hanc ob causam et nos, qua: prius dicebamus, nunc dicere non desinemus, tametsi nuper complures incu-

intoninus

quamque

Ad hsec ira accensus, durioribus ususest verbis adversus Antoninum, totus se efferens, et in accusatione persistens.

Hoiuilia vero post illam legationemdicta

s

Septimum, quod pro legc ct eoiistitut.o haberet unlinatinnes episcoporum vendere juxta rationem redituum. Adsunt et qui dederunt, quique ordinati sunt,

non manus ejus osculabaris? Ha.>c larvaerant: venittempus, et larvamposui mentemque ape-

utraqw de

.1.

sus esset, filiosque ex ea procreasset,

:

An non

irreprehenaum. Quintum, quod prasdiaEc-

clesiaj

ingruente vento, cadentibusque foliis, cum scilicet mutatio rerum advenit, tunc ementiti amici comperiuntur, tunc assentantium larvaa noscuntur, tunc manifestus evaditsimulantiumchorus, tunc schena aperitur. Aperiuntur ora omnium dicentium Scelestus ille, improbus, perditissi-

mus. Quid ais?

.-).;

pacto

aocusatto << petitur,

:

DK

541

lapidibus, aut pacto jam parcel jacns vasis aut

CTORK .1.

S.

praediis ecclHsi:»'.

Causam r.mm&nat Sam tu$, et eum teste* abe$sentt

di-

718 Tunc Johannes quaestionem inchoat, Antocens Antonio: '.",1-1 ad Uaecdicis, frater enim Quomodo necessario. nine? Segavit ille , -ordium ipsum eonf usionem suam , po negasunt, qui dederunt, ,

confiteri

\

el

dederant,

testes:

prsesentia.

DifHculta-

testium respiciens Johannes, e1 testibus parceret, per

listendorura

fcem ,11

eorum

erat

opufl

Non aderant

acceperat.

ipse

et

purgaret Ecclesiam,

Asiam ire sese ultrooffert, etexamen peragere. Antoninus, visa Johannis strenuitate

Be

iii

atqueincorrupta integritate, utpotesibi conscius, adiitquemdam e proceribus, cujus praedia, quae erant, ipse curabat: oratut inhibendum Johannem procuret, ne in Asfam abiret, promit,„

\

1,1

tens testes Be exhibiturum. Qui statim molitur, ut haecce ad Johannem episcopum e palatio de-

Absurdum estte, quisis episcoetanimarum nostrarum inspector, in tanta

auntiarentur pns,

:

tumultus exspectatione, relinquere civitatem, et peregrinationem in Asiam obire, cum facile testes deduci possint. Erat autem exspectati tumultus causa Gaina barbarus. Enimvero, ne

Asiamdelegati

719 Praavidens ista Johannes, cumpraesente Bynodo deliberal quosdame prassentibus episcopis in Asiam mittere ad interrogandQs testes.

in Actis

interlocutaesset

qui intra duos menses

ius, ut

11

Cum

Heienopolia.

diiiin

non occurris-

sua persecutus nonfuisset, quia vicini essent et qui argueban-

set Hypepis, Asiaa civitate, jura

t.ur,

rt reliqui episcopi,

debebant,

care

qui

cum

Syncletio judi-

cxciunmunicatus

i^

cssct.

Post

h&30 descendcrcnt Sinvrnain dicti Svncletius et

Pall&dius. Hesychiusautem, qui amicuserat Antonini, simulavit

morbum:

et

ui

concurrentes

promissa,

Illi

partim auro,

in

per litteras

illico

adventum suum,

signiflcarunt utriaque partibus

dictam civitatem implerent

autem cumsemutuo corrupissent, partim jurejurando, amici facti Cum autein dicis

eranl anlc ad\ ciiluni judicuni.

caussa

ad

civitatem

Hypsapinorum venissent,

sperabant rursum eludere judices dilatione tesiiiim. quasi

peregre profecti essent ob varias

i

usatorts ros

pntrahitwr,

et

re»s morftur.

fatilc lidebimUS,

COUSam lllam

Constantinopoli, paueis diebus tractatam esse

non quiin Asia anteguam eligerenturdeputatijudices, examinarent. Nam clarum est, plures licei illos non kabitos esse episcoporum conventus, ibi

testes

Palladius.

distinguat

instituta est; atio die

discederet, alio

mus ne ex urbe ,

seopisunt

civcti,

Certe alio die accusatio accepit Chrysosto-

monitum

qui

in

Asiam

rursum

die epi-

proficiscerentur-

hasc tribus diebus continuis esseperacta. Lectis verojudicibus, duos menses ac-

neque verisimile

est,

cepitEusebiusadtestesproducendum.Hiscedeinde adjeeti rursum quadraginta dies. Posthosaliis diebus trtginta exspectarunt judices in Asia. Reversi

demum

invenerunt.

Gonstantinopolim

Eoque iterum

tesies

,

Eusebium

ibi

promittentc, ac

infirmitatem allegante pro excusatione, tandem moritur Antontnus. Itaque hisce omnibus usque admortem Antonini, octo facile aut decem mcn-

E

720 Posl haec judices accusatorem rogant: Intra quot igitur dies adducturus es testes?et exspectabimus. Ratus

ses attribuere

comparaverant. Audiamus igitur Palladhim, guipag. 133 ila prosequitur : Rursus ab Asia venit decretum ad Johannem, partim a clero civitatis Ephesiorum, partim ab episcopis, postulationem cum horribili jurejurando continens. Quoniam superioribus temporibus inordinate, et leges, et nos gubernati sumus, oramus Venerationem tuam, ut descendas, et formam Deo dignam imponas ecclesias Ephesiorum, a longo tempore afrlictse, partim quidem ab Arii sectatoribus, partim ab iis, qui cum avaritia et dominandi libidine Catholicos se esse gloriantur. Quia permulti insidiantur,utlupi graves.episcopalem sedem pecuniis rapere festinantes. Johannes in tanta corporis infirmitate, etiam tempore hiberno, nihil molesti

sibi ob oculos proponens, ut rebus totius Asianaa dioeceseos aegris mederetur, vel propter imperitiam, vel propter solitudinem

pastorum, alacritate aniini roboratus, ingressus navim, urbe discessit. Irruente interim saevo aquilone, metuentesnautae, ne in Proconnesum ejicerentur, posito velo in partem navis quse vento verberabatur, Tritonis promontorium prse-

tervehuntur et ibi jactis ancoris manserunt, austrum exspectantes, ut Apamiae applicarent! :

Cum igitur biduum jejuni cula agitati, tertia die

perstitissent, in navi-

Apamiam

devenere, ubi exspectabant, Paulus, Cyrinus et Palladius hos enimvis comites assumpseratJohannes pedibusque,confecto itinere Ephesum

eum

caussas. ulpa OC"

n„hiuUK.

sibi

:

i

ft

longior sim, persuadetur

Derepente igitur tres episcopi electi sunt, qui mitterentur Syncletius, metropolitanus Trajanopolis; Hesychius, episcopus Parii, et Palla-

sed

rrrtr r,

sinnil

fugare poterat. judices in

tempus sic abirent, QuB2 cum in longum litem habebat Euquo cum moritur Antoninus, cujus relattonem si Palladius, Haclenus sebius.

possumus. Chrysostomus 721 Verum mors illa lifem necdum finivit. Nam ipse Ephesum et novus Ephesiis dandus crat episcopus, et vivenavignt bant iiii episcopi, qui data pecunia episcopatum

illi, ut maneat, curam babens et judicii et molestia? testium. Interim lucrum insperatum vc
oitm synodo

D

rum

ipsi.

quibusdam judicium formatumestPostremo,ut quibus et par erat, ventum est ad testes, coram i,,

et Constantmopolim compareret, discesserunt, offendissent. facinus ndierunt. Illic cum ipsum ille infirmitatem corRursus HIS exprobrarunt. pollicebatur testes se adductuporis pnetexens,

Enterrogati

horam Post haeccum inquisitio ad indicus usque octavam diligenter ageretur, ex t-iuji

DOCT

EP. ET

JOANNK CHRYSOSTOMO

S.

ille

eos aeris inclementiam

segre ferentes, discessuros, eral enimaestatis ipse

ardor, scripto promittil intra quadraginta dies, aut producturum testes, aut pu-nas canonum su-

biturum. Dimissus igitur ad inquirendos testes, omissa inquisitione, Constantinopolim venit,

ibi

Exspectabant judices, nt parerat, ad quadragesimam diem: etcum nullibi llle comdelitescens.

omnibus Asisa episcopis, enm denuntiantes excommunicatum, sive ut desertoimatorem. rem, sive m calumniat eterum post hoc alios etiam trieinl idiesp«stiterunt:etcumnon pareret, scribunt

(

•

perveniunt

Ihvr Palhulias, cujus relatio iu ordinem chronologicum ut cumque redigenda

mdetur>Priusquam adgesta Sancti in Asiaprogrediamur. 723 IWemantius Nota 4'-' ncusationem Antonini, figitannoAQO, nini duravit

Mato ; detnde Nota '•"""

vero

mense

51 itvr

Chrysostomi

siam Januario aut Februario; finem causa non diu post Pascha

»l,m«u* tottus

in

.

1

ejusdem Sectmdum hanc chronota.iim tota causa non duravit integro anno sive duodecim ini*. grn mensibus. Verumiongiore tempore cattsa iL atmi.

durqsse videtur

t

quia

PaUadimpag.

137

,//'

cit

ultra annuitt.

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

Neque. uno die facta est disquisitio l ..,sed per biennium. Gra>rr kabetur Wo h* ad duos annds. Etpag. iy:> ante

545

cit:

Mteconflderepotuisseamiciticeetbenevolmtimim*

M

P^Oris:mmdepOSitisobsimoniame /t i,ropi\rro-

ftnitam causam dicit: biennio maxima ex parte examinata est elc. H
Quoniam caussa

partem atiquam finitaque est

alterius

723 Quapropter

pust 1'uscha;

malim,

<

nec

tis;

quidquam

protulit

causam

Tillemontius,

itinere

quod

tum,

memor

ardor futurus erat i/h tempore, quo ulterius erant exspectaturiet plustempons, quam

Asiatico rcdiit

724 De anno, quo causa

vide-

Throdosins. Objicit THlemontius etiam hmc verba Adonisin Chronicopag. 157 de Severiano Gabalorum episcopodicta :Uio junioremTb losrt

ad ipsius opinionem sequendam, contrarium viderentur prceponderare. Paliadius in Dialooo, prout hic editus est dicit 3 accusationem ab Eusebioinstitutamtertia decima

sium ex sacro fonte suscepit Verum illa verba nihil evincunt contra sententiam nostram :nam stmipere e sacro fonte Theodosium potuitSeverianus, ,/ baptizare Chrysostomus. Certenequeocum

non ccepit cutrere ante mensem anni 399, idcoquc ftgenda esset

Indietione, quo?

litterarum differentia inter vocem rpnjxatSixaros deeimus tertius ct rocem 3uo/.a 10^.2105 duodeeimus. Itaqac non sola Indictiohe hic standum cristimo, sed aliaquoque adjuncta considerareoportet. Tam multa autem mihi occurrunt, quce persuadent,

causam Antoninianno 399 fuisse inchoatam, //nitam vcro anno 100, ut ea lonqc prwfcrcitda existimcm.

725 Primo episcopi

sed anno 3(39, ut wriis ar-

gumentis

Hli,

qui a Chrysostomo

depositisunt in Asia, ut videbimus§ ix, restituti sunt ab inimicis Chrysostomi, quando depositi

assir/uato. rt

in

Anadia

alhyafa

nrt. 21,

minime oberunt. Attamen mi-

ror, auctoritatem

Adonis tanti hac in re fieri a verb^ non loco tantum, srd etiam tempore propinquiorem Theodosiibaptismo, prorsus negligi. Verum non ita sentiret, Tille/mmfio,

Theophanem

opinor,

Tillcmoittius,

Stomum

ab/aissr,

Tbcodosias,

if,i

sinon credidissetGhry&o-

//ini/i/lo

sarro fo/itr

r./isinno,

fittr/us rsf

af n€C aiictoritas Adonis, nrr ulla

alia ratiOj sed sola chronotaxis,

ipsum

inijuiirrit

quam

vitiosam

ati

abjudicandum Ciirysostomo Theodosii baptismum, 727 Quinto inchoatam esse causam Antonini Ephesini anno :f!)!>, colliqitur etiam ex chronotaxi nostrn.quam drdimas ,/r rrhrllio/ir (' ,/i„,r Gothi. tumullus

r.rs/irrtabafttr,

du,/,

/,/

imttm

cusatus est Antoninus, ut liquet ex verbis

illud tcmptis,

dotis.

/>,tl/,i-

Erat autem exspeetati iumul-

tus eausa (laina barbarus.

qitorum

Emc

verba insinuant

rrr/rif/t stto

GainaS V6T8US Constantinopolim tendebat ante initum cum Ar-

anni

cadio roitirartam. Atquiid contigisse anno 309, cirea mensem Aprilem aut Maium, ostendi § 11. Eo iqitttr ferc temporeab Eusrhio priniitiii accu

104.

Secundo S. Porphyritts episcopus Ga~ Co?istantino/in/imaimo 401, ibique

zensis

venit

muiisit

ad aliquot hebdomadas usque adperacta

Paschaliafesta.AtquiChrysostomnseratConstanr tinopoli, quando venit Porphyrius, nec inde disPorphyrius cessisse videtur, quamdiu ibidem mansit. Itaqueanno 101 non wit in Asiam Chry-

cum

x

satus est Antoni/itis, Quapropter tota illa causa sic ordiiiaiido rit/rfar. (irra Aprtlem OUt M0/1/111

anni

:t!l!(

roi/rtlitn/i r/iisro/iorittii

sfi/nfiito/ioli.i// t/ao vit.

Trartalfi

rsl

/irimnn,

mitiii rrsprrl/intitt Irstrs

jnus deposuit Asianos aliquot episcopos,

insuper diebus quadraginta,

eo profectus

sit

Septembris Tomus IV.

videtur

(

habitnm

est

EuseblUS Aatoiinun,,

kiemaHtempore, et Pascha ,o»u celebraverit Constantinopolieoanno, qao profectusestin Asiam. Tertiodum Chrysostosostomus,

et

-

au$a finita an,

">

dam

t/nam dcposid suni a ChrySOStomo posl Pasrha anni 100, rrstitttti rrro ,,'rra idn,, tempilS

qju&que

aliorum

t

Mam

nium exacte invenitur

sententia nostra secun-

rarsum

ipsius ccrbu nobis

diinum. 718

in

sic in-

siomninoAdonitantahicauctoritasdebetur^quantam eidrm attriburrr rona/ar Tillemontius l0C0

fuerant ante quadriennium, testePalladiop. 137, ujus Grcecaverbasunt »rpb mpattlaq.Bocguadrien(

c\ sacro fonte suscipere

t

circa Martium aut Apriiem, si illam Palladiiepochampresse crederemus tenendam. At constateruditis, in notandis Indictionibusfrequen-

non solum a srribente, sed etiam ab Dialoqum transcri/iscrunl, ritme.ciquasit

mba

'lilirmontio

terprrfari, utidemsig?iificentacbzat\za,ro.Itaque

anno 400

oriri potttit

se

eratprce-

impellerent

cis, qtti

ad

Quare non videtur Eudoxiaitageneratim iocufuru fttissr dr librris sais a Chrysostomo fap/tza/is, si eamgratiam alterius manibus accepis-

inchoata, ni-

tissimecrruri,itautex soht hidictinnc solidum nequcat haberi artjttmcnlani, abi allCB non roncurrtmt notce chronologicat. Error autem Indictionis

ipsius

cipuus.

nisi alim in

Septeinbrcm

baptismatis

TiUemontius hac verba observavit, sed credidit exponi posse de solis filiabus Arcadiiet Eudoxite. Ycriiin Theodosius inter omnes

TiUemontio cnnsentirc possttm, ffabet tamen rationes non contemnendas, quaj omnino

me

Memor era(

;

ccrc/ur. citansque verba Epistolm

hilo mar/is

lunt.

\u-

toninL

scripttB.

Chrysostomus,

illa fuit

accusatio

:

rediisse. ut aligui vo-

/l-

est

»>

bimus, dicit quidem, se abfuisse Paschali tempore ; sed nullibi affirmat, sc paulo post Pascha iYgh a/mi) 400,

m

Ea

Recordor per manustuas filiosmeos fuisseba» ptizatos, Haec imperatrix inquit Chrysostomus, referens curam Eudoxia. utab exsiUoredu-

Serius

Xam, utinfra

certe erat et filiorum et

„,

HtUTj pi n

»

duorum mensium effluxerat, quando ulterior dilatio ad trstrs producendos petebatur ab Eusebio,

credidit Tillemontius.

non multo post baptizatum. Etenim post reditum ab exsilio tom. IIJ p.

de Eudo.ria imperatriceita hquitut

testatis ipse

quam

r/

Sermone

quoduomenses effluxcrant a prima aoAt neutrum est certum. Imo potius

itinere

aulce im-

qratiosum fuisse; sedeidemoffenr

As/a/iro esse posteriorem. 726 Quarto Chrysostomus baptizavit Theodosium Arcadii filium, ante Pascha anni \fflna-

cusatione.

quoque ex

satis

sam fiiisse Eudoxiam anteadventum Porphyrii consequentw hujus Sancti adventum

repugnat. Creditnimirum verba illa num. 720 data3 Rrat enim rcstatis ipse ardor, designare mensem Julium, dicique de

ut verbis relationi interjectis observavi.

S.

ct

huicnostrce conjecturo?

tci/tpore,

nrjsostomum usque aditer Asiaticum

peratorim

inchoatamcirca Martium aut Aprilem, //nitam vero circa Maium aut Junium anni sequen-

festvm.

.1.

ut >,

t

faissr

sed nun stntim post istud

imperatorempromisH

df»»wnum.m. Verum quandoadvenitBor-

attribuamus, seu men-

existimare

ipsis

phyrius,{ Mysostomoiratuseratimperotoradeo «t Sanctus dicat, se non posse loguicum tmpera* torc, nt d/rrtar nam. 763 H seq. Binc COlligo

minimum, tredeeim aut quatuordecim.

ses, ut

M pro

ratari,//,

ista

,-
(

tin-

n<<,/s,t

so aliqUOt d/rh/ts

'onstantinopoli, deinde electi suntjudicess ,/", in

_\si
proftciscerentitTj

*jy

Hipri

testes audituri.

dnobas mn/sihas et

,


post alios triginta dies

100.

:

np

546

diesrcdierunt Constantinopotim.

AUCTOBE .1.

,,,,,,,,,

S.

inili

Borumim^

l^ndnsestquinquecirattrmcns* .N7 ,/,,,,*,™«"" « y qu« Antonim, t

—, W

399 a«< initium sequentts.

a»m

m

rXI *Xa

333 ibiquedicitHrSemo^i indignus Heraclides sacerdotio

wcTverisimUelst,

Janmno autle-

400, verisimililer mense est Chrysostomus. bruario, ab Ephesiis invitatus

anno //„

latioestmiis^ValesiusaMiditUbroVmSa-

/„,„„,/, „..„,,*,*,

aul Martio, iter suscepit. ,lies, ,,-„•,.,/,„,/»,

,/„„,/ ,„,«,7,/

fortemensetehrumto Abfuit ultra centum

/,«^m, non />««'o P« s ' dieitur, sed

apudantiquos

cestivo.et fortasse transacta

magna

'

^

7

"2 '

;,

,

^.^J^Chrysostomus^n^» quam Chrysostomus ipse. ordmatus erat, rene'«" quam Heraclides Postquam „-.._ ipstw causaiUorum,qui ab Antomno

dices,

730

.

deposito-

illius itineris

cum

1j

Chryeostomum

fo

Asiam partim per mare,

terreslri itinere profectumesse,pdstulanti-

partim

prospiccrct, ac bus id Kphesinis, ut huic ecciesim estEphcmetropolis toti provincioe Asiance, cujus

episcopo-

rum 70

*oton sus. Sozomenuslib. VIII «zjo.vi efcce*, ?«>» sedalias quoque Mi,4.v/V///> strictissimesumptam, noris Asioe prfivincias opus habuisse correctione, Asiae scribens : Porro Joannes, eum audiisset

Ua

provineiarum ecclesias abindi-

et finitimarum

gnis sacerdotibus

gubemari

nis ac muneribus,

alios

;

et alios

quidem do-

vero gratia corruptos,

faAAnc

Ueraclidtnn

hcec sunt:

hntat

^x^

*«

mm

6 ttj;

ad omnes quinobisprolixi sermonis est causa, Venmiaudiamussecjuenepiscopos, Eusebius etc. accusatorsex inquit,... Eusebius Accessit...,

ad commureliquorum episcoporum, rogans ut qutdam eptContradicunt nionem admitteretur. scopi,

adduntque, calumniator

cum

non

esset,

dioportere ipsum admitti. Post ha?c supplicat, maxima ex cens Quoniam caussa ista biennio :

adventum

parte examinata est, et ad testittm

ut hofacta est dilatio:rogo pietatem vestram,

diejamjamtestes producam. Etsi enim Antontnus mortuusest, qni nummos accepit, et ordinadederunt, et qui vit, attamen supersunt et qui ordinati sunt. Justum visum estprsesenti synodo

rem

perquiri. Incipit caussa a lectione

Actorum,

Instantibusautem testibus partim laicis, partim presbyteris, quibus confidere videbanturnecnon mttlieribus quibusdam^ qui etiam pignorum, seu munerum species dicebant, et loca, et tempora,

ingressi et sex

et

quantitatem

recta non

optime institutum, et divinarum Scripturarum peritum, qui in eremo monasticam vitam egerat, et qui per tresannos diaconus fuerat.

ordinati

mortem

obierat, Heraclidem prtefecit, vi-

Bphosi ordi-

forte

mU episcopuni

ruiu origine Cyprium, qui olim

quidem mona-

chus fueral apud Scetim, et discipulus Evagrii monachij tum vero unus erat ex Joannis diaconis. Socrates lib. V cap, x. ///'//'/ habet ; eaque admo1

dum

rerisimi/iu.VovU' contiglt, inquit, ut epi-

soopus Ephesiorum eo tempore migrarete vita. Quam ob oausam necesae habuit Joannas eo pro-

epiacopumordinaret. CumigiturEphevenisset, et alii alium ad epiacopatum

ftcisci,

sum

ut

eorum

illi,

bita

:

qui pecttniam dederant, et

Et

ordinati fuerant.

fuisse ibi ordinatum, consentiuntscriptores. lllum Putludius pag. 139 nominat virum encycliis dis-

739 Sozomenus cap, vi consentit his verbis Ephesinee autem eoclesiEe, cujus episeopus tum

initio

quidem negabant.

cum vero* eorum

esset, ultro

confitenttir,

*

conscientia levi

adhi-

dedimus, confessum est

necessitate:

:

:

Antonini,

acciptant, quse dederunt. Praeceut aurum acciperent ab heredibus Antonini et communicarentintraaltare; essent ipsi

auiem jam non sacerdotes, til.us*.

Ne

sed

ex sacerdo-

ista concederentur,

mos fieretJudaicusaut iEgyptius, vendend atque emendi si

i

exstant Acta et judicum nomina

facta est disquisitio, ut mentitusest Theophilus,

episcopatum illum promovit. Atque ita tandem amba^Kirtos.pertinacicontentionedepositaquievere. llam- ob causam ooactus esl Joannesinurbfi EphfiSO diutius morari. Alia hujuste eicctionh re-

ipsi*

urdinat.

pit synodus,

OAciter altercari, auisque hortationibus nuliatanus obsequi velle, jur^ium illorum sine ilhus

offensa dirimere statuit. Ipse ergo Heraclidem quonhtam (liacomun suuiu. ircnero Cvprium, ad

alios-

qve pro

:

derent, cernensJoannesutramqitepartempervi-

causa,

deponit,

:

sacerdotium. Ita Palladiui qui mox pag. 137 dicta sua confirmat his verbis: Horum omnium

et

vero aotm-

dat.

et

sumus talem putantes esse consuetudinem, ut videremur acuria liberari. 731 Et nunc oramus, si fas est, simus in ministerio Ecclesise sin minus, attrum, quod dedimus, recipiamus. Quidam enim e nobis uxorum supellectilem dedimus. Ad haec Johannes synodo pollicitus est quod ad curiam quidem attinet, ego eos, Deo juvante, liberabo, exorato imperatore. Vos autem mandate, ut ab heredibus

quibus quisque suffragabatur, acriter iuter se conten-

promovere studerent,

r,on-

fessos,

{^

Et congregatis Lydiae episcopis, Asiae atque Carise, numeroseptuaginta, ordinationem (noui'fip&co^^pAese7n.)faciunt,cumpluresspontanea alacritate occurrissent, maxime e Phrygibus, ut nris snpitMitia fruerentur. Heractidem :

^.^ ^

moniam

Elal^etc. Accessit,

qua3 prius facta fuerant. Ingressi sunt testes:

oiplinis

C

tor,

sacerdotia vendere, Ephesum perrexit. De episcopis ibi u Chrysostomo congregatis, et ordinatione Ephesini episcopi, sic toquitur Palladius

pag. 134

eptscopos, st

Nam

enim verba

Ma: B

Deinde sex

Dum

dii

sis item depositus.

<""»' ttto

^

accusator etc. prolixisermoniscausa, Eusebius PaliaBigotii. At hic corrigendaest interpretatio

:

profecfttt,

est

Gesta Sancti in Asia: § XLVIII.

rurn Gerontius Nicomedien-

gwm

m-

Polladius p. 135, decessorc erant ordinati. hmc subjungit: , ordinationc relata Heraclidis nos episcopos, ad accessit hac geruntur,

pore

'"

mae

accusatus dt fferac&tos revera et carcen depositusque rin-vsostomo,

tempore

mstatis parte.

numerus episcoporum tem-

Bj

vi-

qutzpostrnrn confudrsse,

naw

•

fto««

sumpta

Snifhis

or-

^M^rnauesitUUusrelaH^

* «"*£ Posttwu

brem.Secut /,„,,„

BP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S

neqtte

unodie

{hac de causa

Chrysostomum accusans) sed per biennium, sive dtios annos non integros. Atque acquieverunt, qui fuerant depositi, ut a futuro judicioliberarentur ita ut unus ex iis factus sit publicoram negotiorum defensor et in eorum locum suffeeti sunt alii, non conjugati, vita .

:

et doctrina ornati. Potro depositionem illorum epi-

scoporum

1

i. e. Sacerdotio privati

: ;

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS

scoporumsine ulla violentia a Chrysostomoperactam, Asianisque non ingratam fuisse, testatur Palladiuspag. 223 ita loquens: Novi quidemsex episcopos merito a Johanne depositos, ut sacerdotalis digmtatis emptores, de quibus superius dixi. Quis lacrymatus est ? Cujus e nanbus stillavit sanpuis? Qua? aranei tela conscissa est ? Quis domo sua pulsus est ? Quis vel obolo multatus est ? Quis vero Asiie cireulator, aut opifex, aut agricola, aut sutor, aut plebeius gratanter non audiit, quodaccidorat pro vindicandissaeris

Ubi enim Deus operatur, omnia flunt Emc illc, ut moderationem Chrysoopponat vioicntiaj , qua usi sunt ipsius

legibus?...

in patientia.

stomi

accusatores

videntur de-

ct judices.

Epftcsino depositi sunt, ofmojcius,

cum

ipsi

•positi.

numcro loquitur

ambigum

antiqui varie

Tlieodorns

:

iilo

dubitationi est

admodum

Apud Palladiumpag.

sint locuti.

de

124 ita

Theophilns (Alexandrinus

Chrysostomi adversarius) temeritatem suam maxime honestare siveoperire volens, inlibellosuo

beatum Johannem dominandi libidine permotum, die una sexdecim episcopos deposuisse,

ait,

et suos loco illorum ordinasse. Respondet Palla-

dius; Nihil asuismoribus alienum fecit miriticus ilie,

cum

et

contra Johannem scripsit, et

De

cum

autem, qui in Asia depositi sunt, non sexdecim, sed sex tantum episcopis, nt coram Deo judice dicam, nihil de numeri quantitate subtraham etc. Post expositam rcm totam pag. 140 rursum dicit: Haec autem sunt, quec in Asia gesta sunt, de quibus interrogasti, eo quod Theophilus scripserit, sexdecim episcopos a Johanne depositos fuisse. Certo scias, quod falsa scripsit....

his

hco clarum mihi 734 Chrysostomus

fioc

quam

in Bomilia, post reditum ex Asia, tom. Ulpag in Asia fuisse ad corrigend

de ilbitinere cap.

u

412

kabuit

dicit s,

fieripossunt conjectttrce

addit

„„/,,

:

qui ab initio (Constanti-

caussainaudierunt,etseptuagintaeorum,

omnes

septuaginta episcoporum concilio

depositos essc.

733 Attamen facile crediderim, multo plures priusquam Constantinopolimre-

fuisse depositos,

Nctm Palladius loquisolum

vi-

detur fle episcopis Ephesi in concilio depositis non vero de aliis in eodem itinere de dignitate merito dejectis. Socrates lib. VI cap. xv generatim dicit ;

Joannes multos, in Asia deposuerat episcopos, tunc cum Heraclidis ordinandi causa profectua est

Ephesum. Sozomenus

lib.

VIII cap. vi ait

episcopis depositis, partim in Lycia

Phrygia, partim in ipsa Asia, alios in eorum locum substituit. DeGerontio Nicomediensi simiHtcr depositocum Sozomenoinferiusagemus. Vcl solumillud Gerontii exemplum abunde probat non omnes a Palladio enumeratos cpiscopos, quos deposuit Chrysostomus. Nam sex iili, dequibus Uleloquitur, ordinatierantab Antonino Ephesino: quod non convenit Gerontio. Prmterea in concilio ChalcedonensiapudLabbeumtom.lv coL70QPhiet

t

lippus reverendissimus presbyter Constantinopolitaine

magnae

ecclesia* dixit

:

Sanctae memoriae

JoaQnes episcopus Constantinopolitanus quindecim episcopos deposuit, profectus in Asiam, et pro eis alios ordinavit. Si hisce quindecim addatur Gerontius, qui non erat in dicecesi Asiana, sed m Pontica; habebimus episcopos sexdecim, quot depositos dieebat Theophilus. At certe eahir Theophilu$,si dicebat die

una

illos fuis-

mniabatur damnatos. ffane vero calumniam maxime

se

•(-

in provinciis

Ephesina ecclesies subjectis, Gerontium Nicomediensem. Nam et episcopi Lycim et Phrygim, \n quibus provincns aliqttos depositos asserit

quam primaH

Sozomenus, Ephesmo tam>

erant subjecti.

Ex

porro

ilHs

quindecim saltem sex ob simoniacam ordinatio nem fUisse damnatos, habemus ex Palladio, Fortasse reliqui

Xoratiani,

novem Quartadecimani fuerunt aut numcrarc noluerit Pailadius,

r/uos

quosque cum

miscere potuit Theophilus, ut invidiam augeret con*ra.Chrysostomum. Quidquid vero sit de numero et crimine aliorum, diversa haud dubie fuerunt judicia, primumque aliis

depositi sunt sex Simoniaci,

quorum causajam

Constanlinopol/ fuerat inchoata. 733 Sozomenus lib. VIII cap. vi depositionem Gerontii episcopi Nicomediensis mox narrat post tium ,

prcecedentia, ita utvideatur insinuare,

dem anno nnis,

i/ni,i

disnst

illam eo-

quorum caput

erat

re-

iii,

s'i-

cerdotto imii-

Xicome-

diensis, aut potiusdicBcesistotiusPonticmj

sio

Geron-

Sicome-

Attamendubitarenonpossur gnum, Sanctus eam ob causam convocaverit

episcopos Bithufiice,

Sed

y

contigisse.

subqua

AudiamusSozomenum:

Gerontium, ait, Nicomediensi ecclesia exHic enim cum diaconus esset sub AmbroMediolanensis eeclesia rpiscnpo, ncscin quid et

1

nis arte et vanis imaginibus deceptus, retulerat

Ac tredecim

.

linni.

posi/os invidiose asseruit Theophilus, eosque revera dejectos
runt. Hosc vcrba mihi persuadent, sex tantum

versus esl Sanctus.

V

j-hhi/i

adimplendum nwnerum

passus,

jilures

tjuar-

\auad t

sexdecim episcoporum, quos a Chrysostomo de-

qui deposuerunt, et caussam (Ephesi) termina-

illo

ftif'n'-fuernnt

se

Qui cum obiter Novatianis et Quartadecimanis multas ecclesiaa ademisset,Constantinop limrediit.E./-A/w varim hcet

pulit.

episcopos in

s

J.

videtur.

duorum episcoporum, l

omnia

utvelea

erat provincia Bithynia*.

//o/^y//

itineris;

/u/ore volitisse videtur I>alia
Horum etiam Ac.ta exstant, quaeservantur apud nos cum subscriptionibus viginti

sex fuerint.

tamen tempore totiu*

547

prajter

732 Numerus cpiscoporam, quiin concilio

ln illo concilio

sex tantum

:

utrum fucum facere volens, an dsemo-

quibusdam,

se noctu Onoscelidem comprehensam, capite raso, in pistrinumconjeGisse.Qui de causa Ambrosius eum, utpote qui indigna ministro Dei locutus esset, domi ad tempus manere,

At Gerontius, optimus essetmedicusacdili^entissimuBj et ad dicendum ac persuadendum, parandosque amicos aptissimus, quasi Ambrosium deridens, Constantinopolim perrexit. Illic brevi fcemporia spatio in amitiam quorumdam, qui in palatio pluriniumpoterant, sese insinuavii :nec multo posl NicomediensiscccIesi.T episcopatum adeptus est. Ordinavit autem illumHelladiusCffisareaeCappa docum episcopus, hanc illi gratiai referens, eo et poenitentia expiari jus.serat.

cum

et

i

quod suffragio suo splendidam in palatio militiam filio ipsius comparasset. Quaecum didicisset Ambrosius, scripsit Nectario cpiscopo Cunstantinopolitano, ut Gerontio sacerdotiuin adimeret,

nec

se, et ecclesiasticam disciplinam

affici

contumelia

Verum NectariuSjquamvis omni perficere conatus, numquam tamen

pateretur.

studio id obtinere potuit.univcrsissimul Nicoraediensibus ei fortiter

resistentibus.

730 Johannes vero ejus loco

illum

Pansophium ordinavit.

cadii inipfu-atoris

dem

cum

et placidis

deposuisset,

Ilic uaforis

pa-da^i^us fucrat,

Ar-

vir pius qni-

moribus ac moderatis, Nicome-

diensibus tamen minime gratus. [taque seditio-

nem

crebrius

excitantes,

tum privatim,

tuin

publice, (lciontii beneficia recensebant, et uber-

rimam

utilitatem,

quam

ex

illius

arte medica

percipiebanl

Clli

1'ltltn-

pkium lutt.

substi-

:

; ,

DE

548

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

dexteritatem denique ac sedulitapauperes, tem, qua erga omnes ex aequo, tam ejus quamdivites utebatur. His alias quoque benevoh. ac amici adjiciebant, utpote

vcv

percipiebant

J. s

:

virtutes

icopj

rfi

., |

|

(fapojfea

Sancfton IflfUnt

flccu-

:

salis Uquet,

quam

itaadpropositumnostrumscribit:Access\tmtem impesiraultutis causa adversus ill, alia quoque Severiano Gabalorum Syna> ratricem. auctore

Antiochus episcopus ainbo Ptolemaidis.quffi urbs est in Phcenieesita,

Hinc enim,

episcopo.

eloquentias collectisque

abunde

jam

<

dccusandi occasionem pratbuerunt. redere possumus laudato Sozomeno,

hwc addenti: Exinde

datis

accusare cceperunt, clesiia"

hi,

qui

Joannem quod rerum novarum in ec-

morem

auctor fuisset, et contra

institu-

tumque majorum, ordinationum jura immutasset. Ac prea dolore animi atque indignatione ea quoque repnfhemlebant, quae omnium judieio praaclare gesta erant a Joanne. ?;t,s

>•

Ceterum adAsianum quoque

iter

Chryso-

stomi pertinere possunt verba S. Procli, illum in In Epheso artem : Phrygia matrem, quac dicebaobscurum est, tur deorum, sine liliis fecit. guid per artem Midss intelligat Proclus. Tillemontius art. 61 creditt innotuisse per Chrysostomiiin omnia secreta cultusMidce. Atnultibiinvenio, Midaminter fictitios deos cultum. Quare mdgis existimo, per artem Midae designari artes illicitas aitrum comparandi^ qualis ars cst sbnonia nam fabula Mida?, tactu suoomnia in aurum

Oratione xxi

Midao nudavil

laudantis

sic :

in

M

.'

vertentis, haud dttbie orta est ex ipsius avaritia, qua artibus quibustibet lucrum ille captabat. Hanc sane avaritiam Midai imitantur simoniaci, qui sacerdotia vendere non dubitant. Phryges

Kheain colebant

Cybdlem dictam, gnitam.

tum

/Iti/K

et

matremdeorum

<•/

s/nr

aliis filiis

dicebant, alias

quoque nominibus

insi-

Chrysostomus, cuU

fecit

ipsius destruendo.

XLIX.

§

mumrhic

Severiani

Chrysosto-

ad suos reversus excipitur:Se-

verianus occasione Serapionis a populo expulsus,

eidem

conciliatur a Sancto.

l

ooii

///(..< Inliii

Ptofomatttts

episcoptanj

E

o tempore,

Caeterum

pecuniis, ad civitatem

suam

redierat.

740 Cujus exemplum secutus Severianus, post illum venisset, et nactus esset, saepe in ecclesia

gnam

admirationem

sui

cum

et

Severianum

benevolum Gabalorum, cuietecclesiam concionatus, ma-

Joannem

forte

-excitavit,

multumque

suam rummittit.

honoris et auotoritatis adeptus est ipsique adeo imperatori et augustae familiarisexstitit. Et cum JoannesinAsiamproflcisceretur, ecclesiam suam ;

commendavit. Illum enim amicum et studiosum sui existimabat, eo quod assentationibus ei

ipsum palparet. Verum ille auditoribus gratiticari, et populum demulcere impensins studebat. Quse

cum

audisset Joannes, aemulatione succeneum in idincitante.

sus est, Serapione, ut aiunt,

Hactenus Sozomenus, cui addit interpres, hujusmodi ex causa. At ea verba non sunt in Graicis, et plane redundant : nam sequentia pertinent ad tempora reditu Sancti posteriora. Socrates lib V I cap x eadem fere de A ntiocho et Severiano .

.

i

Quare ea tantum, quce prce ceieris ad propositum spectant, huc tra/isfero: Postea vero, inquit, Severianus audiens Antiochum Constantiuopoli ingentem quaestum fecisse, exemplum narrat.

ejus imitari studuit. set,

Cum

igitur diu se exercuis-

multasque conciones elucubrasset, venit et

ipse Constantinopolim.

Joanne,

Ibi libenter exceptus

a

quidem eum palpabat eique assenab eodem amabatur vicissim etcole-

initio

tabatur: et

batur. Florebat interim in concionibus; eaque de causa multisproceribuscivitatis, ipsiqueadeo

imperatori famiharis eflectus est. Quamvisarte dicendi Chrysostomo, longe inferior esset Severiamultts verisimiliter magis placebat vitia carpere solebat.

itus,

,

quia

minus

K

rianus Constantinopoli carior in diesauditoribus populvm., fiebat. Neque ea res Joannem latuit: quippe cui

cuncta celeriternuntiabantur.Cum itaqueSerapio,cujuspaulo.anteafecimusmentionem,Joanni id syggessisset, et ecclesiam a Severiano perturbari retulisset, a-mulatione (imo potius cura gre-

gem suum m pace conservandi) accensus est Joannes

qui... Constantinopolim rediit. Et ipse quidem injunctam sibi ecclesiarum curamdeintegro gerenat Maxima Constantinopolitanorum :

ImHtta exceptus

Somtlta, stntt

exstiterunt....

cum

post data verba narrat Redu.v ex iter Chrysostomi in Asiam, et mox subjungit Asta, llomiInterim vero, dum ille ibimoram faceret, Seve- liam kahct ad

contra

magno amore

eodem tcmpore

idonei,

741 Porro Socrates

/Einulalio

episcopi

Satidui

docendum ad populum in ecclesia

rum, Gerontii nimirum, Faustini et Eugnomomotos nii, qui se injuste a Joanne episcopatu episLyciae etiam Prbaeresio querebantur. De

depositi fuerant, ct illorum necessarii,

ricimirt

et

Chrysostomum formarunt ipsius inimici, Photium col. 59 habelur depositiotriumepiscopo-

verbis

('"'

etdempo-

Res paulo attius fuerit contraria. hb. VIII cap. x qui Sozomeno, ex

prior venisset Constantinopolim, causa magnam Laudem retulerat

Pacileig itur

/isiatlco

est

satis.addicta fuerat,

Antiochus

ipsius deinde

getta.

maxim

mo

apud

et illic accufit mentio col. 55. Quin quod una ordinatione quatuor simul episcopos crearit. Adeo omnia Sanctigesta cemxilis

Uith

sln!

\niistili

eruditi, et

eopo ibidem

(/i

mdetur, quod

indignus sacerdotio esset Gerontius. 737 Inter capita accusationum, quas contra

satur,

a/ta

dum

repetenda

//"•'

: et

machinotiontbus attnbuenvero illiusprcesertim Eudoxia imperatriz, qua> huc

circumeuntes civitatis suae et Constantinopolis illum episut supphcabant, Deoque pnallebant, copum haberent.Tandem vero coacti,illum quidem cum luctu ac gemitibusdimiserunt:Panso-

phium vero Sozomenus, ex cujiu relaHone '/"

studmt auosdeindea Chrysostomo alienare

usaue

cum odioacmetu susceperunt.

iliqui ''

gratiam multorum, usus dicitur ad captandam

Nec secua ac in tememoto autsiccitate, aut quapiam calamitate welitus invecta, per plateas alia

ET DOCT.

EP.

quo S.Chrysostomus

jacta videntur prima semina

fuit in Asia, illius

discor-

Chrysostomus, ut liquet ex

queLatmetantum habemus. Laudatsuos, quod cnaniatem

dia>,

qua Sanctus injustissim§

demum

e sede et

tta ut

xtrbe

sua episcopali exputsus

CerteSeverianus

quam

Gabalorum tn Syria episcopus, qui mter prcecipuos nwneratur SancU inimicos, ea occasione

gmta

est.

est

quampmreditum suumkabuit, quam-

in absentem quoque conservaverint quaiiscumgue Severiani eloquentia nequa-

nacuerit Chrysostomo apud multitudinem BgO autem, inquitiom. Ulpaq. -111, nulJ quadradies

tantum, sed et quinquaginta et cen-

tum

DIK DKCIMA \

QUARTA SEPTEMBRiS.

tum, et amplius (abftd,) etinveni voa Laetantes et philosophantes, etin Dei timore perseverantes....

sum

Ideoque

etsi

facto Severiani praBsentiam

,

;

non me inquietavit

fiiit

exceptus.

ffigrotatio-

ecclesiam. Honorabar ego,etDeus

confundebantur, ecclequia magna laetitia est sia vero coronabatur et grande gaudium matri, cum exsultant filii pastori, cum exsultant agni gregis. Veni ad haeretici :

:

:

cum

audivi quia

egerunt in baptisma, redarguistis. lta ipsos laudarepergit, et se excusat, quod in Paschate abfuerit : at nullum invenio verbum de Severiano aut ejus concionibtts, saltem in laudem, ita ut servitium haereticis colluctati estis, et quia inique

illud ipsius

non videatur magni

fecisse.

Forie

etiam tacito nomine ipsum tangit, quando dicit pag. 412 : Florere video vineam, et nusquam exsultant spinac, neque sentium ulla vestigia alicubi si etiam Quod lupus. nusquam oves, et :

repertus fuerit, demutatur, et

fit

ovis.

Tanta

est fides et caritas, ut aemulatione vestra cseteros provocetis. Ipse Dominus vos consefvavit, et ipse me reduxit, et in infirmitate

enim vestra

vestrarum sensi auxilium, quas mihi quotidie in suffragium postulo. Mox ad charitatem illorum redit, ita loquens : Peregrinatio mea coronavit civitatem vestram. Et quia diligebatis ex initio. nunc omnibus manipositus orationum

festum est

Inter Seoeria-

num

et

Sero-

piuueiit dia-

ruifim

:

sic

me absentem tamquam Nam in Asia cum essem ad

eniin

praesentem habuistis. corrigendas ecclesias, hincUlo venientes nuntiabant nobis, dicentes : Inflammasti civitatem etc. 743 Ex datis kactenus Chrvsostomi verbis verisimile est, molitiones Severiani satis fuisse pmpectas Sancto nostro; ai ftunc maluisse dissimulatio-

ne uti, quam querelis de csmulo suo. Verum non diupost gravior exorta est discordia inter Severianum et Serapionem Chrysostomi diaconum,

eaque ad ipsum qubque perlata esi Sanctum. Sosolita crates factum Ulud primus narravit, sed usus acerbitate contra Serapionem. Attamen vevba ipsius audiamus, ut iis debitam addamus corrficftowejw-Serapionisverofaatumetarrogantiam inquit cap. xi,

nemo

erat, qui ferre posset.

Nam

quoniam apud episcopum Joanuem plurimum

ens, hoc esl

h-

consecutus, ultra debibertatis ac fiduciae erat modum omnibus iusultabat. Unde etiam

tuin

.

Christus profecto

deatur advertere,

pium

quam

non

factus

gravis blasphemia

quod Severiano

in dicto,

attribuit.

i
Sane tam

/"<-

blasphemum, ut necesse non fuerit Serapioni, priorem partem omiitere, ad ostendendum verba illa non episcopo tantum indigna esse, sedetiam quovis homine Christiano, 7ii Audiamus Sozomenumde eadem hisi<>ri<< scribentem cap. \: Cum Joannes reversus esset ex Aski, forte accidit, utSeverianus alicubi prateriret Serapio vero eum conspicatus minime illud est

ei

u na»

gra\

disi

(uj

i!•

BtUTQW Si

1

1

tiftnusi

;

assurgeret, de industria ostendens us, qui ade rantj sese illum contemnere.

Ea recommotus

Severianus, exclamavit protinus

iiis

verbis

:

Si

moriatur ChristianuSj Christus nuiuquam homo factus est. Ob haaca Serapioneaccusatus Severianus, urbeexpulsus esl aJoanne, Serapio

tamquam contumeliosus

,

impie Locutus

et

in

Deum. llaruni enim rcruni testesquidam inducti sunt. Quidam vero ex Serapionis familiaribus, integrutn diotum supnrimentes, id soLum a Se veriano dictum esse affirmarunt, .quod Christus factus non esset. Joannes porro utrumque Severiano objecit ; neque enim, arebat, si Serapio non moriatur clericus, ideo Christus homo factus non erit. Il«< Sozomenus, utt umque mitigans dicta Socratis ;plura tamen adoptans,

homo

fjuam vera esse existimo. Primo dubitari potest^ (iu ex contemptu factum sit, ut Severiano non assurrexerit Serapion

Serapionem

:

neque enim crediderim^ Et revera id

illud esse confessum.

contingere potest cx inadvertentia aut leviori ur-

Secundo nequaquam verisimile est, Serapionem aut ipsius familiares mutilasse dictum blasphemum Severiani. Ai forteid Severia ?ius dixit, tjuia secundum dicti membrum praci

gligentia.

pu$ accusabatur. 745 Tertio difflcultatem aliquam patitur expulsio Severiani ex urbe, cum eam nonhaberet

iy«t,

orto

(ii'

||"^".'^ r

ut Severianum vi auctoritatem Chrysostomus lucis affulgerepoaliquid Forte expeUere. posset Chrysoterit ex articulo 7 accusationum contra

stomum, qui apud Photium col Sti

xati

Si67)piavofl tuoxeutjv

\.\u

koi^aTo, riv^««

hic est:

m

1

edroa

wb«8«wvo4«;quod insidiarum adornatione appe ipsum r\ Severianum, commovens contra in est, cumsignihic ambigua Voxdecani decanos. art. 63 i»flcationes habeatrarias. Tillemontius sepulturea habent telligit Ulos, qui pauperum

curam. At non putem eomodovocem deoanoa xiu hic exponendam. Chrysostomus in Bomiiia membrat, m in Epistolam ad Eebrmos decanos aula imperatoris, ibique inflmum

tempore pritereuntt Severiano honodebetur non praastitit sed episcopo qui rem, permansi t ustendens co in sedesua, sicut erat,

locum tenentes, ubi lictores fauconus. Sunt et atm vocis

;

homo

,

versantcs iu

:

re

Si

odiumadversusEpiscopumgraviusexarsit.Quo,

ini-

membrum

Multos autem suae factionis \w<>< producequi id ita dictum fuisse testiflcarentur. Joannes itaque nihil cunctatus, Severianum urbe expellit. Bactenus auctor ille Novatianus, qtti more suo adoptavit calumnias hac occasionecontra Serapionem sparsas. Tam veroparum ille in fidei Cathohccs dogmatis versatus est^ ut non vi bat

quem hesterna ostendistis quomodo voces vestrae cum gaudio ccelum penetrarunt ? Ipsum sanctificantes aerem, civi-

gaudia virtutum vestrarum

sententiae

est.

die,

;

usam

d

i

derio vestro et favori,

glorificabatur

Hanc

;i

conscientiam vestram, quoniam video ex adventu meo gaudio esse repletam, Post alia depopuli et sua ditectione, mox de gaudio declarato pridie in adventu suo ita loguitur : Quid dicain desi-

fecistis

1>

affirmans:

742 Quid ergo faciam ? quomodo indicabo exsultationem mentis meae?In testimonium voco

tatem

»

Serapio mortuus fuerit Chritianus. [d vero solum Severiano dictum e 1

est...

latitia

factus non est.

micum priusquidem

mese exspectavi medelam... Nam etsi tardavi parump.er a vobis, non hoc ad detrimentum vestrijsed ad divitiasputoproficerevestrasj quse enim per me, imo magis per gratiam Dei correcta sunt, vestra corona est, vester profectus

cum

homo

Serapio, Severianum Joanni aperte reddidit

nis

mugna

tus

«

;

a qiui

s.

J.

tuli;

noxi

Severianus : sed contenta voce coram omnibus dixit: «SiSerapio moriatur Christianus, Chri-

foras non me poenitet, quia confidebam de vestrae caritatis aflectu et integritate h'i sciebam enim uxoretn mihi desponsatam castitate esse munitam.... Et cum paululum mihi

vestra absentia, sed securus de vobis,

a se quide

Hanc Serapionis contumeliam

fieri,

ampliori tempore demoratus

infirmitas corporis accidisset,

549

videri

^rejatur dhus

possunt in utroque

stgntflj,

MM-

altones,

Congn Qlossano. Quacumgue

nxjilnr:

yr

;

DE

550 ;

I.

Qumcumque

i

sit

S.

hoc loco vocts interprelalio , ex

populiortum allegath verbis habemus, tumultum

S.

venitj ne statim reclamarent.

rumuSy

[nisi forte

vt

exputsus

S.

deportatus),

ipsius,

imputarunt calumniatores

et

$itt

a populo

Chrysostomo

hosque secutus

Sozomenus. est Socrates, cujus dicta adoptavit Chrysoabhorruit semper violentia Verum a tali tomus,et quam longeab hoc concitando abfupatebit ex verbis, quibus Severiano populum

erit,

|

|

,

:„,, tpii

,1,'i lil-ll,

'

I

A.postolorum, imposito

ecclesia

Verum non dubito, quin fabulosa sinf,
C

:

desinite, conquiescite,

:

Hoc enim

principi

Deo placitum, acceptum est. Uportet enim

obedire,

maxime cum

et

piissimo

et

et regibus

Sanctus itapergat; Habeo gratiam. quodsermonem meum laudihus prosequuti estis. Dedistis mihifructus obedienti».;.. Retribuat vobis Do-

ftlio, illum identidem obsecrans atque adjurans, aegre in gratiam reiluxil ciiin Severiano. Ethsec quidem ita gesta

Bbet,

Sed omittamus jam ha5c

cohibete animos, refrrenate iracundiam. Sufficit finis sit, desinat jam, quod laboravit ecelesia

rmnc feliciter regnat, tunc temporis admodum puerum, ad gcnua Joannis abjiciens, et per illius caput crebroeum obtestans, aegre ab illo obtinuit, ut Severianum in amicitiam suam admitfceret. A.d hunc modum ambo isti palam quidem reconciliati sunt: intus tamen alt.er adversus aiteramexulceratoanimopermansit. IlrecJoanni

Joannis genibus Theodosio

dio, beitigniim

Deum confiteor, sed non laudo perturhationes, seilitiones non amplector.

ergo prseparavi anirnos vestros ad suscipienrecipite fratrem nostrum Severianum episcopum. Assensit mox popuhts

in

»

obtemperent eccleenim Apostolus; « Princi-

et ipsi

pibus et potestatihus subditi estote

Si

dam legationem meam,

oratioui charitate et arte prorsus insigni;

,

Deo, quia nemo turbatus est audito hoc nomine, sed cum caritate suscipitis simul ut sermone loquuti sumus, omnem ex animo fugastulistis

:

tis

iracundiam. Suscipite ergo eum pleno pectomanibus. Si quid triste gestnm est,

re, apertis

omittite; quia tempus pacis, recordatio dissensionis nulla est. ut sit gaudium in coelo, gaudium in terra, laetitia et exsultatio spiritualis in ecclesia Dei. Et oremus de reliquo, ut pacificam

Deus custodire dignetur Ecclesiam,pacem fixam et perpetuam dare etc. 749 Ex hoc Sermone certum est, sinceram pacem desideratam fuisse a Chrysostomo, et ex ipsius rrrtc parte sincero

animo initam;neque enim

ea de rc dubitare nos sinit eximius Sancti candor.

Ex eodcm tore

etiam Sermone liquet, petente imperagratiam Severianoprceslitama Chrysostomo,

cui verisimiliter Severianus

utcumque

satisfecit

CertesanctusPrcesulhoctemporefacilemse prwbuit adpacem cum Severiano instaurandam, petente Arcadio imperatore, ut id faceret. Testis

subitai indignationi attribuendo.

quo Sanctus Severiamtm pulireduxit. lllum tom.

gratiam po-

stttdiose in III

pag. 412

ordinatnr: Sicutcapiticorpuscohfflrerenecessariumest, it;i ecclesiam sacerdoti, el principipopulum; ut-

que virgulta radicibus, fllii iilii.

iiam

el

rontibus

patri, el magistro discipuli... el :

ita

fluvii,

ita et

Adornate me,

imponite mihi obedienti» vestrae coro-

me apud omnes beatum

facite

doctrinam

judicari, et

meam

magnifloate per obedientiam vestram.. Pater enim sum, e1 uecesse estme fllns consilium suadere... Pater sum, et pater nimis super

meum

tremens, ita ul sanguinem pro vobis fundere paratus sim... H»caufilios

tem praemitto, utcumomni affectu,qu»dicimus, audiatis; ueque aliquis vestrum incipiat perturbari. Loquimur rem, quam dignum est in eoclesialoqui,

el

quam dignum

asl

libenter audiri.

pace loquimurad vos... Pro pace loquimur, pro qua Filius Dei descendit ad terras. .. Pro pace loquimur, pro qua Filins Dei p.issus im-o

est Qte.

Tam muita prmmiuii, prirnum

ut
cum

minus praemium benignitatis et obedientiae mercedem. Nunc enim veram hostiam pacis ob-

temerarium dictum sunm improbando,

estbrevisilleChTysostoTai Sermo, gui inscribilur, De recipiendo Severiano, Latine tantum editus,

quanto

»

religioso priucipi, etpro ecclesia laboranti?

gerit. 7 17

populum

cum Severiano

gesta sunt in ecclesia.

Joannes vero ab illius familiaritate se ulli ipsum ad hoc hortanti obtemperavit. Donec tandem Eudoxia augusta in ecclesis Apost.olonim filium suum Thoodosium, qui

nec augusta

brevi ora-

tione

tristia

magis

obsecrantibus, colloquium ejus dctrectavit: do-

mu8 t

ac-

tu

conciUat,

Multa dudum

quiescite mihi, quseso vos.

:

Severianum vero Chalcedone Bithyniae quamrevocari jussit. Et hic quidem statim

donerevocavit. Sed Joannes,quamvismultiseum

\ii'i-

fcedare

primum

adversusSeverianumcausajurgiifuit.SaswnenMS eadem nonnihilmitigata tradh his verbis: Imperatrixverosimulatque hescgesta fuerant/ex Severiani fautoribus rescivit: statimque eum Chalce-

hry&osi

meam

siasticis legibus. Dicit

removit, nec

r rt'i,ti'

Nolite milii incutere

746 Socrates post verba de expulso Severumo aUegata, sic pergit; Quibus cognitis, Eudoxia augusta Joannem quidem graviter reprehendit

adfuit.

i

:

nolite legationem

pudorem,

turbatio.

'ili.iril.

<-<,,,,

suum

ad propnsitum

ohsecrando

acccdit, itapergens

t

Bosphorum

trans

Mox paulatim

7 IX

uerbi

tumultum cujus timore fugit Seve-

D

tiampopuli sibi conciliet, deindeut nomen pacis amabile ostendat ; antequam ad rem ipsam pcr-

ex essecontra Severianum, idque etiam habemus Hunc \Bdandis. num. ' Chrysostomi ipsius vero populi

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

sequenti die

ct forte

Qtddquid

sit,

brevem qunque Sermonem habuit

Severianus^quiineadicitxieqiifiajiiixn fide, sed invidia diaboli, ortam fuisse dissensionem, ita ut videatur suspectus fuisse ob dictitm ilktd temcranum, et revera blasphemum.

Chrysostomum

pag.4Ucommunemvocatpatrem ab

*oc/ue se

t

hesterno die

dicit iu

verbo pacis excepium

Ceterum pacem plurimum commendat, dicitque in fine 111

\ idit

;

satanas firmitatemfidei,stabilitatem

ea pietate

rum operum

dogmatum septam; vidit fructibus abundantem

bono

et

et ideo

prohisomnibusadinsaniamvenit, rons exarsn, cantatem, ut

et rabie fu ut scinderet amicitiam^et evelleret dis Pumperetpacem :

sed pax Do-

minisempersitnobis.cum. Potuit hmc ta contra

lf,m " S

Chrysostomum molitum me.

*»*"'

^P^ l

C

sint

Forte

tantafamiUaritmedeinde

s

^^iacitoanimadvJtit

ttamipstusnonessesinceram

a/ina-

ita ut

pax

fuciit restituta.

:

DIK DECIMA

.

QUARTA SEPTEMBKIS.

551

ditur

: Neceaseest, ut, qui praeeat, multai beat simultatum occasionea>sicu1 medici

L. Exponil

habent

utramque Episto-

.

multis molesti esae sgrotts. Huit

rei rationes late reddit^ ostenditgue episcopos diligendos, ista subjungens pag. l96:Nemo

lam ad ThessaLonicenses S. Porphyrium benigne excipit ei juval

in

1UCTO s J.

i

ditionem agitet,

nemo contendat

:

i

qui Chri

cujusmodicumque sil cerd eum d.liquod pereumsit venerai ecutusSacramenta etc, Hcec aliaque, in iisdem Bor

diligit,

ad idololatriam

excidendam Eudoxia Sancto :

irata.

get,

occwrentia, abunde insinuant, apud potentes aliguot iu offensa fuisse Chrysostomum, dum expli tuit

laudatas Epistolas. Prcecipuam autem

ea

Eudoxiam, facite rnihi persuadeo; nam illa Chrysostomo xnfensa erat, quando anno ,401 mense Mariio Constantinopolim venit S. Parphyrius, de guo moxagam. Demum oerba Chrysostomi in secundam Epistolam Bom. v pag. 543, cum me in mense semel, aut bis, aul ne seinel quidem audiant, aptissime dici poterant sub finemanni 100 aut initium sequentis, non item ti/its temporibus tam apte. Nam mutto hisce fuisse

Vtraque stola

Jipi-

ad Thes-

salonicenses

Utramgue censes

Epistolam S.

Pattli

Constantinopoli

ad

Thessaloni-

expositam

essc a Chrysostomo, consentiunt Tillemontius et Montfauconus: neque id obscurum est autdubium, cum Sanctus non semel in illis Homiliis clarissime loquaturut episcopus. Ih priorem Homilias habet widecim, in secundam quingue. Impressai

apud Montfauconum tom. XI Operum

hce sunt

Chrysostomi apag. 425. In priorem Hom. viu pag. 4Hiita loguitur Sanctus ; Unusquisque quidem ex vobis de sua timet anima: ego autem sum olmoxius reddendse rationi hujus profecturae, ita ut ego oranium maxime effugere nequeam. Item Hom. ^ipacj. 501: Orate etiara pro nobis. Nam etsi non raagnam nec admirandani a nobis accipitis utiJitatera sed tamen propter ipsum honorem, propter ipsam appellationem... Propterea nos quoque dicimus Orate etiani prq nobis, nontemere hoc dicens, sed vestras preces ,

:

valde desiderans. Si enim sum obnoxiusomnium vestrum curam gerere, et sum redditurus rationem multo magis debeu vestras assequi preces. Propter \os sura magis obnoxius reddendis rationibus, et vos ergo mihi debetis majus dare au:

751 In secundam

Constautino-

Hom.

iv pa/j. 531

studiose

ad multos

conse-

753 Vidimus § [\,quam studiose Sf Chrysoatomus anuo 3Q8juverit Man um diaconum, guem

lolatras. Anno iOlS. Porphyrius ipse Constantinopolim venit mense Martio, ui iempla idolorum penitus possel destruere. Resin VitaS. Porphy-

collocati,

adversarius

etc.

Peryit enixissime preces ftagi-

addere rationes ad movendos auditores, ut pro se orent. Ilursum pag, 530 ita loguitur: Multos ex vobis genui, sed postea fuerunt tare, et alias

Et mox: genuit, ego autem curis dolores partus.

Nam

alius saape

etsi

dilanior.

Neque enim

ex nobis generamus, sed totum est Dei gratiae. Ex his habemus dictas csse hasce Homilias quando jam multos baptizaverat Chrysostomus, ,

,

verisimiliterposterioreshabitas esse post Pascha

aitni n

ii».

/-,,,

pAyj

iuj

nsls

•n|.

mi i

risi

I

io.

tom. III Februariipag.QSl narratur hoc modo Marco diacono S. Porphyrii comite. Venil Porphyrius ad Joannem Coesareain Palwstina episcopum, eumgue rogavit, ut secum navigarei rii

a

Constantinopolim.

Ille

primum

dixit:

Non

esl

minet conversio hiemalis.

Ex

his verbis Uquet,

acguievit Joawies, etpost aliguot dies simulsol-

et

E s.

S. Porphyrius Gazensis Constantinopolim miseratadopem imperatoris obtinendam contra ido-

mus

:

quando multi fuerant baptizati, absente

verunt. Dies assignatur vigesimus tertius mensis

,

non exprimitur. Henschenius in Annotatis observat, desujnari vigesimum tertium men~ sis Peritii, cujus dies '2'A apud Gazseos incidil in 17 Februarii. Deinde spatio decem dierum, id est 27 Februarii , appulerunt ad Kiioduiii insulam. Ibi consuluerunt S. Procopium anachoretam, prophetiai dono insignem. Hic autem epis copos itti allocutus est : Primuui convenite sanat mensis

ctissimum episcopum Joannenij et cum eo preUoum fundite, et ei rera exponite et

ces ad

:

ipse est vobis consultiirus ea, quflB ipsi revelavit

Non potest enim loqui in palatio, quoniam ei irascitur, imperatris Eudoxia. [pseerg vos commendabit Amantio (jubiculario dominsa, Doniinus.

viro pio, et qui habet in honore sacer^otea

:

ipse

vos introducet ad imperatricem. Dehacaddit Est enim prtegnans, et bic est mensis nonue.

post reditum tom. III pay. 412. Prmterea huhita:

Hoec verba ostendunt, non integro mense post hoc colloquium figendos esse natates Theodosii

videutur Homilits illm,quando aliquam twbatio-

juhioris.

timebat Chrysostomus, eaque verisimiliter de causa in illis frequeutius, quam in aliis Ope-

die,

in Asia Chrysostomo,

ut ipse dicit in Homiiia

nem

ribus, et studiosius

annc 100.

abesse cogeretur, et

quenter menses anno 100 abfuerit.

hienudc tcmpus fuisse, guando navigationem sw ceperunt : nam ulterius instauti Porphyrio moa

etde rebus vestris sumus solliciti. Rogate unusquisque et privatim et publice .. Acrem enim et vehementem habemus hostem unusquisque enim vestrurares suas curat, et de eisestsollicitus: nos autem simul omnium. Stamusin ea parte belli, quae laborat. Adversus nos diabolus armatur vehementius. In bellis enim ante alios omnes belli ducem stemere conatur

i

ita ut soepe

item subditorum preces efflagitat, et has addit rationes Ad id enim, quod est vobis utile, su:

verisimiliti

:

aptum tempus (ad navigandum) }&m enim im-

xilium. poli expositu,

freqiumtius concionari solebat Chrysostomus ted creberrima habuit impedimenta anno 399«* 100,

mditorum

preces postulat.

752 Quareconjicio, Expositionem Epistolarum Tkessalonicenses compositam esse et partim saltem post iter Asiaticum:

ad

anno 400,

Eudoxiam

imperatricem Chrysofltomo fuisse iratam, anteguam tota Expositio fueritfinita. Etenim id ccro

alia etiam suadent.

Nam

Homiliam

x sic exor-

751 Mox sequitui- in Vita: Ei solventea illo navigavinius: et post alios decem diea per-

venimus Byzantium, Et accepto sequenti iviinus

;id

saiicl.issiinuin

bospitioj

die

mus, nos excepit magno honore et observan*tia i-ogavi',

eoqu6 venii ii

archiepisco-

pura Joannem. Itaque die 9 Martii venerunt ( on stantinopotim, et dic 10 adierunt Chrysostomum Pergit Vita: Cuin vcrocngnovi 't. o^uinam esse-

Nos autera

naoigat Constantinopoiim

quanam de causa

huiic via

laborem

ttarHi

;

DE

52 •..<

rrroRK .1.

S.

s.

Et cum laborem sustinuimus, el ei narravimus. temante longo cognovissel recordatus est, nos ,„,,.

poga

h

eum me agnovisset,

E1

e litteris.

nos, ne anbenigne est complexus. Rogat vero Dei misegam\ir animo, sed spem babeamusin

Ego quidem non cum imperatore, eum enim in me

Dixit

pdia.

posHum loqui

autem

uobie:

reprchendi irritavil imperatrix, quoniara eam concupiissot, cum quara propter po sessionem, hoc curae. quod eripuit. Etmibiquidem non est irascantur. Seipsoa enim laeserunt, non me.Nam rl

corpus, animae multo magis

ladantmeum

,i

BP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

hoc tamen relinquamus Dei miseriproderunt Docordi». De nostro autem edicto, sj videatur

snipta Latine, ideoque scire non possct, an expositm. Non voces Grcecm accurate essent Latine quando Benschenius, Qrmcam Vitam habebat sit

dedit Latinam interpretationem Gentiani Berveti\

ateam deinde aecepimus cx bibliotheca Cccsarca. 757 Quare ipsa verba Grwea huc transfero: Ji

nunc apprehendit nauigantes

stas (sive mutatio)

tH

al" l(! Ptotarchum, in vox variis Lexicis laudatum, ita sumilur, dum dicit, tov &p« xporS,*;, Facta aeris mutatinne, T :vo;Aivr retpt sive coortatempestate. Deindeetsivox xooj^ etiam videlicet. Certe

;

(

:

qui mino, cras accersam eunuchura Amantium, et multum potest esl eunuchus imperatricis apud eam, e1 esi vere Dei servus, et ei rem oxponam, ei esl magnum studium ndhihiturus,

refellitur,

rnrbn.piv.expoXotmty lm\*u.MBTai. Ha>r vrrha ita y «p xKfdpws rporii nuntur\ hiemalis tempeLatine expom possunt: Nam

solstitium aliquando

significet

;

necdum tamen

vocem illampro solstitio usiirpatam inveni, quando itaporcitur, sirut inverbis aUcc/atis.Nam additur

,

henigiie a

Chrysostomo emeeptut

ndjuUii

>t

est.

noslnini hospitium.

esse,

755 Die autem sequenti ['0 Marti) ivimus ad Sanctum, et invenimus apud eum cubiculanum Amanlinm: rei enim nostrae curam gesserat:

nocere nequit solsiitium, sed

accereito, de

Postquam autem

nostra

pe

ingressi

eum

aumus,

docuerat. cognovil

et

hiemales. Serundo,

cella*

vatttim

si

multum nocent

pro-

consideremus inter-

quo Constantinopoli substttit diemquelS Aprilis, quodomum videbimus, ipsum non venisse Con-

temporis,

S. Porphyrius rediit; clare

;

ore proprio cubicularium docere de re sua. San-

non

esse verisimile,

tia

sua;

quemadmodum

Libere

>'t

confidenter

Moxopemsuam

addi-

Amanthts apud Eudoxiam augustam, jusPorphyrium sequenti die adeam accedere, ac sic episcopis valedixit, Nos quoque, inquit WarcuSfCum multa spiritalialocuti essemuscum sanctissimo archiepiscopo Joanne, isque nos Deo commendasset, recessimus. Obtinuerunt omnia ho> modo, qua petebant, agente Amantio apud Eudoxiam, Eudoxia vero ipsa apnd Arcadium, prmit itiiitrm legipolest. l)r Chrysostomo hmc sofuni addit Marcus num. 13 Ki ibamus quotidie rii

:

Joannem archiepiscopum,

ad sanctissimum

et

fruebamur sanctissimis ejus eloquiis, dulcioribua super mel et favum. Verumstabilienda modo rs/

a

chronotaxis Benschenii,

Vita ipsa s. por-

phyrii contra objectiones Tillemontii.

C

Primo enim navigantibus

schenius. Vidit ipse Tillemontius, in quas deduc-

sitque

pftn

alia.

copos, facio inclinatain terram... Porro autem eis quoquejussit sanctissimus episcopus Joannea

faciunt res nefariasetc.

chronoto

persuadent

stantinopolim die 7 Januarii, ut vult Tillemon-

idololatris,

montii oontra

hiemali potius expcmendam

tate attt instabilitate

Vmantius nos esse eos, de quibus cum ipso fuer;ii locutus, surgens adoravit sanctissimos epis-

ctissimusautem Porphyriusei omnia narravitde

Objeetio Tille

p/ura/i

(ptaiia e.remph/ affcruttfur in

rici

eo

numero

Lexico HenStrphani. Prcrtrrra, VOCem ipo-f, de tempes-

T P o;:ah

Deo annuonte. Nos vero, cum ille sic nobis proin misisset, el nos Deo coramendasset, ivimus

et, li

ponitur iu

aut vox

sulis.

SjXfou

750 Etenim scriptor ille tom \ Monum. Eccl. Porphyrio agnoscit quidem manifestissima

\otn i///r

1

indicia in hac

tiiitllits

in

rtt

Vita relucere:

attamen

rrprri/ /fif/irit(/a/es, furiniit-

nonpaucas, guasconatur ipsesolInter objectiones autem prwcipuam i-vntit

objectiones

vere. i/fniti,

quam

petit

ex chronotaxi propria ; sed ea rhronofa i nostra, It/n/iiru/

vitn nitllatn hatirt in

.1

amoveat difficultatem ex vitiosa chronotaxi sua u/ifinn. tfatuit, /t probare conatur^ S. Porphyliatn duobus mensibus citius discessisse, quam ipsius

discessumfigit Benschenius. Ratio prima,qua

nititur

prob \re,mense Decembri discessisse S.Porphi/viuni, hcec rst. linimn
nwn.

:;.:t.

non potestj

iiu/ai/.

quara solstitium hiemale. At tmlius

aliud significare

meo quidem judicio

umquam probare poterit, quod tam

ranter dicit significari

Titlemontius

/»r conve/

:

<{>>,>>,,!

asseve-

neque putem, aliud I,i> mah m, quam in-

Uabilitatemhiematis temporis. Uaque non debuerat rx VOClbuS shjiii/iro/uoiis ina r/ff 'v/ nuicn/i///i /

mutuavi TiUemontms, prasertim cum Vita non

Martii, utslatuit

Hen-

chronotaxi sua : nam fatetur, Porphyrium duobus mensibus tnansisse Constantinopoli postexpedita negotus furrit angustias

non

tamen

invenire potuit

rationes

idoneas, quibus ostenderet^ idfierinon debuisse, si

rxactam concinnavit chronotaxim. 758 Accipr brrvitrr,

tector studiose, quam con- rhmnotaxis cinne omnia cohcereant apud Benschenium. Dis- veroipsa ° cessit Porphyrius Ccesarea 17 Februarii, et ilinere

viginti

dierym venit Constantinopolim,

Martii. Dic

fendit,

sive

10 Martii accessit

9

Ohrysostomum Amantium. sequendil% primum ad Eudoxiam rursum ad Eudoxiam vocatus rs/ dic 13, ct tunc eidixit num. 12 in Viia *

die 11 hunc simul et

:

:

Labora propter Christum,

et ipse

pro tuo labore

t.ibi daturus filinm etc. Kt mnx num. 11; Pauois antem post diebus parit imperatrix masculum. Dies non additur: at conjicit Bensche-

est

natum

nius,

contigisse,

in s.

veritatis

tius,sed probabilius die

E

srvibrrr/,

esse

10

Kalendas Aprilis, indeque omissa voce Kalendas,

ut Socrates,

/ta/um essedie 10 Apritis

Vita liquet,

natumesseantediemlQ

;

narn cx hac

Aprilis.

Idem

ex prcedictione S. Procvpii, quidieW Februarii dicebat, nono mense gravidam essr Eu-

colligitur

Porrocum impleti essentseptem dies a puerperio, sceundum Benschenium, die :so

do.ria/t/.

tii,

rursiim

Eudoxia

xitque infantem

advocavit.

MarPorphyrium, di-

baptizandum paucis postdie-

bus, monuitque, ut tunc adessent, libellum suppli-

cem

oblaturi.

dlos

if/rs

Baptizatum vero fuisse post paucos Theodosium, colligitur clare ex Yita

nua/.

lt,ubihabetur;Cum autem dies praneriis[ntmirum pauci ab Eudoxia prajdicti) \ enit dies, iu quo erat illuminandus novus imperator rheodosms etc.Tum baptismus enarratur Hic fau/c/f ri/i/i/ioa/ Tillemontius, quvrens aliquod effugutm. Nam dicit, non asseria Marro, baptis"""" revera fuisse datum puero post dies paucos stcutfuturum dixerat Eudoxia. Verum nuisrumsent,

qtte

i/tcntc legerii

assignata verba, videbit, ban-

pttsmum /i/issc collatum Theodosio tempore ab Euduxta pnvdicto, ita ut certo collatus sit

initiutn Apritis.

759

sub

[)ie

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

nostra, non in

759 Die autem sequenti posl baptismum, ut dicitur nnm. 50, iterum ad Eudoxiam vocalus estS. Porphyrius, ac rursum postero die accepit rescriptum desideratum, quo jubebantur everti

Tiltemon-

zdola.

tiann.

anno cclebraium. Demum post celebratum Pascha vafcdixerunt imperatrici, et

rum omnia apte coha;reant in

Itaquehmc omnia contigerunt ante Pascka,

14 Apri/is co

discesserunt die 1« Aprilis, ut dicitur

num.

Ha>c omnia apte inter se conncctuntur, nulla dies dcficiat,

nuUa

ita

Unum

redundet.

54.

ut

forte

ab aliquo minus attento, quodha.betur iium. 52 Cum transegissemus vero reliquum

objici posset

:

objectio

petituv exchro-

notaxi ipshts ante refatata.

etc.

Verba Graica

Nam

hcec sunt:

COIlSUmptO

fioi uiii uiriisrs ^uitt

\

ii,

liquet,

dictum,

octo diebus

totis

inchoari ante

Oetobrem UOStrum. Quare verba Marri generatim sumenda nonsunt; sedtantum inteiligi possunt de tribus mensibus, quando non est annus bissextiiis. Vidcri potest schema apud Xor/sium

762 Illudsolum observo, ut liqueat B&nschenii "/' llmsrheim calculum esse accuratum, mensem Peritium sex 47 Fcbruarii diebus currere ante Februarium, quia Januarius,

consequenter duo mcnses redundant in chronotaxi

quatuor tantinu

anno 401,

Constantinopoli

et

quidem mense Janua-

invenire

eodem anno, mense

Verum § 48 ostendit, iter illud figendum anno 400, et sic tota illa difficultas evanescit. Ccepit TiUemontius ab anno 398 facta ad chronotaxim Vitce Chrysostomi spectantia uno anno

quem Audynams pmcedit quinque dies trif/intu et

amovere

debuit.

Nimirum rebellionem Trebigildi, quam nos figimus anno 398, distulit usque ad annum 399. Hoc posito principio,

Gainw rebeUionem, qitam

credi-

mus contigisse anno 399, non potuit figere ante annum 400. Cumque tempare tumultus exspectati ex rebellione Gaina? inchoata sit causa Antonini Ephesini ; iter Chrysostomi in Asiam secundum suam chronotaxim necessario differre debuit in annum 401. Hinc Porphyrium Constantinopolim duccrc coactus est duobus mensibus citius, quam eo reverapervenit. Hinc et in aliud inciditincommodum. Nam coactus est dicerc, Theodosium

juniorcm mcnse Januario natum esse,non integris decem mensibus post Arcadiam sororem, cujus nativitatem tom. V Imperatorum in Arcadio art. 20 ipse figit dte 3 Aprilis anni 400. Consideret wquus lector, quam improbabile sit, Theodosium

duabus fcrc aut tribus hcbdomadis post sororem suam esse natum. Interim vitiosam chronotaxim suam, tamquamprmcipuam

novem mensibus

et

difficuttatem, contra sinceritatem

Vitce

S. Por-

Addit alias minoris momenti diffihas suo loco examinandas modo prceAt cultates. tereo, quia ipse Tillcmontius agnoscit, Vitam pro

phirii objicit.

sincera

habendam.

761 Lubet tameu examinare, an Tillemontius recte Benschenium, cujus sententiam secutue sum, corrigere tentaverit in die discessus S.

PorpkyrU

Ccesarca. Xam nos existimamus, ipsum discessisse die 17 Febrmrii, huncque diem concurrere cum

Zidie mcnsis Gazworum

IVritii.

At notat

Tiile-

fuisse 17 Februarii,

montius, potius figcndum Septcmbris Tomus IV.

Nam

memoria Saucti

inserta cst die 20 mensis Februarii.

stis

Uquet,

loco

E

Vita in fine, ubi dicitur obiisse S. Porphi/rins se-

rem

advcntum Porphyrii suo

n THif-

montto 18

unum. Contra Dystrus Gazmorum

cundo mensis Dystri.

esse

ter

mah

diebus, habet

ilies prcecedit Martiinn nostrwn, quiaFebruariuSt quando non est tnssextihs,habet dirs solum viginti et octo. Rursum Xanticus quinque diebus prmcedit Apii/em, t/uia Martius habet dies 31. Quod monui de fji/stro quatuor tantum dies ante Martium cwrente, coUigitur c,r ipsa

Martio.

serius ftgere,quam oportebat, indeque consequen-

reete fixus

dici

singuli

vero reiiquo hiemis etc Vencrant post mediam hiemem, et reliquam hiemis partem negotiis suis ibi impenderunt. Omnia sic recte cohcerent, et

760 Altera objectio Tillcmonlii contra Benschenium, quce sola meo quidem judicio ipsum impulit in chronotaxim jam refntatam, pctitur ex itinere S. Chrysostomi in Asiam. Etenim hoc

-.

I

OperedeannisSyro-Macedonumdisserl ubi ct pag. 480 schema exhibet, ea quo ultimumGazworum mensem, Hyperbere-

assignatum.

iter ipse figit

phyrii dies

sius in

nopoli post absoluta negotia sua

datai expositioni.

AUCTOKK

de omnibus Gazasorum dierum triginta, ac post absolutos menses duodecim addunt quinque dies intercalares ; ut ostendit Noripotest

nam

taeum

rio.Nonpoterat igitur Porphyrius Chrysostomum

biscessus Por

Atilludnon

mensibus:

navigandum. At candide agnoscit ipse Tillemontius, hmc verba exponenda cssc de toto tempore, quo fucrant Constantinopoli negotiissuis occupati. Et sane, inquit, difficulter oredi potest, ipsum (Porphyrium) fuisseduobus mensibus Constanti-

TUlemontiana. Ttflemontii

ipse dicit : Pracedunt autem quinque diebus eorum {Gazceorum) menses Romanos. Loquitwibi Marcus de mense Lydenceo (alias Audynaec qui concurrit cum Jamtario, ac quinque diebus prcecedit. sh «pnd iffos mensis Xanthicus quinque diebus pracedit Aprilem nostrum, ut colligitur ex Vita man. 54.

cap.

SiatptyavTEs ol tb ux6Xoit:ov tou yeijiwvos etC,

AUera

guiam Vitanum.21 Marcus

hiemis, et fecissemus sanctos dies festos Paschales, et diem Resurrectionis, parabamus nos ad

omnino faveni

553

Martium quatuor diebus Dystro

esse.

Itaque erravit Tillemontius

crediffit errasse llciischeniain,

posterio-

ipse,

eumque

/•>/-

Exquo

dum

COTrigere

voluit in chronologica scientia, hac ex parte sibi

non

satis nota. Eudoatta sub

763# Porro vidimus ttwm.753 et 754, Eudoxiam imperatricem Chrysostomo/wsse offensam, dum

anni iOI

S. Porphyrius venit Constantinopniim, r/aiarc-

do

prehensa fucrat a Suncto propter possessionem. Nata vidctur

illa

initium S-iih

irata.

cre/itan/ alicui

offensa,

cergnitr

ad finem anno 400, aut sub initium sequentis, guia tamquam recens exponitur a Chrysostomo. Pagius in Critica ad annuin 101 iinm. 26 hac
VitaS. Porphyrii. Verum tantanonfuissevide turira Eudoxice, ut voluerit baptizari,

quam ab

maximi semper

fiUumsuum

ipso arbis

fecerat.

at> alio

Episcopo, i/ucm

Potcst offensa

aliqua

nequis gratiam quafcna amqac petere veiit apersona sibi o/fcnsa, prout Jiic contigit Chrysostuiini. At persona utcumque aficui irata non wque facile ipsum impediet, quo minus facifc impedire,

obeat

officium ordinarium, prcescrtim

si

illum

ftUundemagni faciat Hah omnibuspassim inngno in honore habcri sciat. Silentium Marri opinioni meceprodcst magis quam obestmam ille deCAirysostomo silcre poterat, quia ordinarius Constantinopoii crat haptismi cotiator. Si i/uis vero afnis baptismum contulisset, iilum nominare fuissct rnagis operce pretium. Quare magis credo Endoxiai, liberos suos a ChryBOStomo ba/itizaios dicenti, ut obsmmvinum. 72G, guum Pagio Theo,

dosium sinejustacausa 7'il

QuodpOrrO

excipienli.

SpeCtat

ad o/frnsam Eiufoxice, nnnat fat ta, qmc

GeorgiuS AlexandrinUS a/iqua itfi

occiisitmcin prirbucriiit, sed otania

saltemsunt

incerta et falsis adjunctis fa.-data, Ucet

70

nan

vi~

deantur

Factwn dui-uwi

sai

Qea

-

:

.

DE

554

.1.

vineam illius vidtuv, ac racemum Georgio, lea erai mmedxtque. Porro, sicredimus per quod qualecumque, //rccrfinm antiqua, qua imperaior aut imperatriXj si ex illius fruin ea

Prfmonarrat deantt* vmgula eeque improhaMUa. patricio,wro Theodorico a Eudoxiam pag 95,

S.

m

opulento, petiissc,

admodum

pecumam

stot

transeat imperatoris; ctihns manducaverit, in jus <<> accipiat llius prmdii dominuspro

antiquus vero

idque impeewigenda illa pecunia abstineret, pecunim magnam trasse: deinde Theodoricum

aut

stomum.

apud

i?istitisse

verbis

re

vero<

Chrysostomus

mxdtis

dicitur

intellecta,

eirfem ; neque pretium justum acquievisse, simile prmdium, entmpcret verba. offerentit itauiin dura etiam Cmcis. Qttin i/no ci in fcsto Exaltationis sanctm

Eudo.riam, nt rinenrn resiilaerct
adjuncta nonpaucaparumprobabilia.Emiitentism//u. 61 idem nmits Baronius ad annum 101 Augusto, nec Lconc ex narrat brevius factum ullamde veritate insinuat dubitationem. Lubens aliagnosco, non improbabile videri, donationem quampronosocomio, autcerte inusus pauperum,

fuisse

eaque offensam Eudoxiam. erum rem eoplane modo peractam, quo narratur a Georgio, ex guo alii hauserunt, Theodorico

factam a

Itaque simile aut pretium mquivalens. secundum nsseri jussit vineam illam

legem juri imperiali.

miscens

Georgius,

refert

aiit/fi

Eudoxia

xenodochn

vim dedisse Chrysostomo in usum Cofi$tantinopolitani;quodaudiensEudoxiaa?gerinChrysorime tulerit, ita ut ira fuerit accensa fuse

abscindil

transit

rogante mutuam daret; Chrysostomum vero, ut ab imperatricem, apud instilisse Tkeodorico,

Bm

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

:

imperatrix veniret nrf ccclcsiam, rfici/ur forcs ChryecclesicB sibi soli clausas repcrisse, quodeas

cum

sostomus rcnien/i imperatrici jussisset occludi.

Additur,manum exaruisse cuidam

urfstttn/i,

cum

janitorem ccc/csio? gladioferirevettet, iltum tarm u

I

mihinon iimiliter fleH-

tium.

facile persuasero.

Modo etiam magis improbabili Georgius

705

ttltemtn >'cn-

sanatum, postquam se laverat. manrfanteSancto. Hactenuscompctu/ium historice, autpotius fuhukc namfif/uteulem alicujus poctai magis videtur csse,

pag. 208

et

(jiiur/t

narrat prolixam historiam de

seq,

Nequeenim

ctus prsfectura rediit ContantinopoHm, quo secutaest Callitrope, repetens nttmmos ipsi datos. Apud prfftorem urbis agit, acnihil obtinet. Aceedit per amicum ad Eudoxiam, qumcentum

pro re

imperii: nam si revera la/is iex cxsti/isse/, qualem finmtnt biograpM, cu/paurfa non era/ Eudoxia,

nedum

ecclesia

exchtrfe/u/u

.

umquam

Si id

a

Pa/ia-

dius : at minitnctacuisscnt Socrates et Soxomenus,

quingentos aureos viduce restitueret.

ille

(tlt

Eudoxia

guam

sit,

ittissos

vera histo-

ad Paulacium

vi

emanibus Epi$copiabstrahendum,sedeo$aspectn minantis angeli territos, re infecta, rediisse. Ventttt

Chryaostomi nnn erat

Irulrr tlrfi/irrr

Res

solrrrru/.

tlchituiu

ttl

,

viros primarios viott(-

ad facta ejusmodi rfuhiio nssercrc }

csse/, forte tacuisset

Quapropier non

attentissimi.

totant i/Ium Georgti re/ationem

nrfen tni/ii fahuiosam videri, arfeo a

morihus Chry-

sostomi absoriam injuriosamque in

adeo

etifttn

uh

Eudoxim non n>(/re tulisse magis upcrte fahuiosum

Sancfum

;

qui exchtsionem

inrfo/c Arcadii,

fingitur, ut vix aliquid in

lucubratione

tota

Gcortjii rcpcriam,

Pcssimc profee/o mcriti snnt sancto Episcopo, qui illum /ieiinnihus suis ali-

rfe

excommunicationis adstrictum fnisse iniqtaim ac violenlum debitorem ; sed istud Georgius non

guandoexhibent,nonmodomagnanimum,fortem, ctcomtatifem,qtu/Iisrcrero fuit ; sedimprudentem t/uot/ue non raro et rio/cntum, cjuu/is ttutnt/uam

afflrmavit.

ftti/, scrfr/tutletn

cumqueprobabiiis appareret, sidiceretur vinculis

apud Baronium

766 Tertiam historiam,

\m-

e.r l.coite (/tiUtin,

serf

C0 loCO

d
rr/rii tleoiijius p.

r/ orili/ir,

(/tifii/t

illo

itl

cifius, itn

nci/i /irtfhere offensioni, iii

Chrysostomum

401.

Ititt

de

cftiisft

poHttS

56

rt set/t/.

unnn 102

;

ftfjen-

ritnts (trc/itinrittis, si

posscnt,

hiitihtiits

(/itttttt

rc/eraiit hio-

Marcusin VitaS.Porphyrii

cer/ns nnt/t. 751

attitjit

cum

quaro

concupiisset,

(Hcfinnts,

t/ttftitt

rfntis,

illttil

i/isttin

possessionem,

a

hioi/ra/ifiis

rclaia

gppareat certa^ aut saltem verisimilis ac probabilis. Arf hoc examinandum necesse, cst, fatfitm ipsum compendio recitare. Narrat iicor(j"ts,

Theognostum senatorem honis

i/isitts

exsilio

relegatum

fisro
ibiquemortuum. Bujus viduam consolaet exbonis Ecclesiee eamalehat cttm lihciis. Intcrim Eudoxia tempore vin-

55

:

rp

cmpo/is

nrrfo ?,os rfcrfuxil

1

modo:h\ nullum incidimus

ctjrcrfitur,

transitque per

Apri/i

llot/iilid:

A
ahc/uotexamiuunrfu. Orditur aulemhoc S. Joannis Chryso-

stomiOpus,aconsueto et eleganti tanti Artifieis styloitaahenum, ut sunt Homiliaj in Acta.

Ha-

ctenus

SS

m

.\p<
lorum

rum frmpore Pascha/i, totamque expositioncmahsrrfnt llottith/s quinquaginta etauitir/uc. Has derfit Mnn/ff/uronus tom. IX, pramxissa prcefatione

stcc

arf rftthut

suhttrhuna

ad pro/ixum Chryquem

sostomi O/uts ,„ Acta Aposto/orutu, /thrum cxponcrc ccepit anno -101, mcnsc

batw Chrysostomus, arf

Ghrysos-

sunt in Paschale anni 401

ciiiftin,

dctnhc

ha>

tomo asseruntur, c
Verum, priusa Murcn itisinuari,

s
fitisse,

plu-

convinci

scripta Sancti rcrfeamus.

Homiliis

breviter

eripuit.

his/orift

t/i/tcic/if/iti/i cs/, ait

qum

LI. Acta Apostolorum exposita

uhi Eitrfn.cium a

rcfirehensain ait propter

Sfti/cfo

repurfiatis,

esset, falsitatis

initium amii

Baronius existimat,

graphi, cttm omnino sibi persuaserit, illud ipsum t/\t(i(i

ad

itjitttr

npus

benevolentia Eudoxiee

refrixeral sub

/arfitiu isftitl rilitts cnn/u/isse.

rssr,

suhtnrfe finxcrun/ impudentissimi

ca/unmia/ores. Hisee

noit /lofttcrit OCCOSIO-

ttf

t/tttt

215

n.

E

illam haberet aut aliam eeque utilem? Non /i/i(/asse/ Sanctus sine ulla utilitate contra /cgem

Paulaciumj eumque tam diuretinuisse, mandante nequidquam imperatrice, ut hominemdimilteret,

ria) nii/Hfs

C

nihili.

curritad Chrysostomum, qui dicitur accersisse

Addituradornamen/O)n[(ri,r enimdiibilttre

t/aiatir.

ir mitissimus /itigasset cum Eudoxia Quidenim intereratviduw^vitteamtie r

1

Chrysostomo factum

possim, quin fabulapotius

pendio

f/uod

exegerat a Callitrope aureos quingentos. Defun-

donec

c

/tisloria.

nnmen Cftt/iimpe, ex Leone brevius dedit Baroniusnum.60. Rem tradam compendio. Paulacius &gypti preefectus vidua Alexandrina, cui

aureos a Paulaciopro mulcta posttdat, ex iisque (riginta et sex tantum dat viducs, Bcbc igitur re-

tertiwn

rcra

fabufo707 Ccrtc fex i//n, qua Eudoxia vineam venswti et a morficasse rficitur, prorsus videtur flctiti/ia. Ohrysoribus Satif.ti stomus vcro totus pigitur a/ius,quam rnvera fuit. aHenurn est.

Hanc

:

rf'

styl"

'«*-

;:

:

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

ctenus orationis poliendaa et ornandaa auctorem locupletissimum vidimus: hic Oratorem conspi-

cunus plerumque humilem, jejunum, intricatum. Sicubi autem pristinum eloquentise gradum resumat, subinde recidit in abjectum etstrigosum dicendi modum. Hinc suliorta dissonsio fuit inter criticos, aliis Homilias hasce Chrysostomo vel abjudicantibus, vel ut suspectas hahentibus; aliis aliis,

ut omnino elegantes defendentibus quibus nos astipulamur, plerumque incul-

illas

tas illas, sed

^^

et vere Chrysostomi esse pur gnantibus. Hactenus Montfauconus. Verum om1

dicta

liia ijisuis

/>ii>s

exaggerationis mihi habere

videntur gteam soliditatis. Himis

1-oii'jUc-

ritur Mantfau-

conus

769 Hinc ma\im audire eumdem Montfaucomnii in Yita Chrysostomi/Mr^. 138 sic loquentem

Hinc fortasse accidit, ut aliis distentus negotiis Chrysostomus, minusculto, jejuno, et plerumque intricato stylo has eonciones scripserit, maximeque initio Homiliarum, ubi quaedam videntur olere aut sonare peregrinum. Nam in ethica

ni"

n

parte historicum,

si tumultuarium aliquid in hoc Opere deprehendatur. .1/ mihi magis />/
qiav snhiii/ hoc nullis

fertur,

in

in

ejusdem Sancti

in

Psalmos

et in

Epistotas

jam data ntnt num. AV.k et apud Montfauconum. Ex dicHs

S. Paali. Verba ejus

autem

colligo,

non

esse tantopere

conquerendum

de styli humilitate: nam, cinn adhoi tationes morales magnam singularum Homiliarum partem

non cedant aliarum Homiliarum partibus ethicis imo si in hisce, judice Montfaucono, alias etiam conciones superet, non habemus hic Oratorem plerumque humilem, jejunum, intricatum sed in magna Operis parte sui semper similem, mores egregie informantem, etseipsum frequenter superantem. 770 Velim modo scire, quinam sint illicritici, qui Bomilias in Acta Chrysostomo abjudicarunt, ai asserit Montfauconus : nam neminem nominat: occupent

;

si iicr

;

neminem quoque nominalum quo

liuni, c.r

ili<>

invenio

apudSavi-

exaggerationes suas hausit: ne~

quide hisceagit minem Nota 51. DubitantemomnesilliadduxerwitErasmuui, Opus Chrysostomo plane abjudicantem neminem. Si Erasmus in Epistola aii amicum indicavit

Tillemontius,

aliquando dixit : Nihil umquam legi indoctius. Ebrius ac stertens scriberem meliora: quisimprudentem adeo censuram magni faciat? Quis >.'inat potius credat, ebrio aut dormitanti similia cidisse verba, quam sobrio vigilantiqueatqueomnia mature considerantil Certe Erasmus postquam hasce Homilias ex Grm-i\ Latinas rat,

moderaiius locutus

est,

ipse,

fece-

dixitque subdubitare

quod stylus haberel concisum quiddam el abruptum, id quod a phrasi Chrysostomi videbatur alienum. Si dooti fcamen, inquit, censebunt Opus ae,

Chrysostomo dignum, se libenter hoc, quidquid posiiurum. Ita Erasmi verba adVIII pag. 624, ubi et Opus Chrysostomo asseruit, quemadmodum THiemonr est, suspicionis

duxit Savilius iom.

tiuset Montfauconus fecerunt. sed alii id

Sam

to

indu-

bitanter tri-

bunt: mdetur

minus elegans

771 Montfauconus

tomioci

\tp

attribuit

multis Chrysos-

solito fuerit et huomnino inv hancrationem milior. Nolim quidem de industria Sanetum existimo, Attamen prob rre. maxir studuisse, quia librum exponebat

brevitaii

re

af-

Doctoris excipientes describebant, in tumultua-

ex tempore prolatis concionum paraliud conscriberent Hinc haud dubie orta est illa U.nta varictas, quffi in codicibo»,

tibus

alii

has Homilias efferentibus, observatur. CJ1 enim in ima pagina aliquoties monuimus, tanta in manuscriptis occurril lectionum diversitas, ut,

omnia exscripsissemus, novam sqriem,) om io nibus longitudine pene parem, attulissemus. 772 Ila-c meo quidem judicio pracipua ratio si

'"'"'' "'"'

v

''"'"

""",'"'' minoris elegantice, videlicet quiaSanctus ipse Opui ilitid non corrext/ aut edldtt, prout edidit ednuni Opera Antiochia composita, et aliqua verisimi- correcftim.

est

1

Constantinopolitana.

veloci

mittunt,

atit

imitits

facile aliqua prceter-

accurate exarant.

utrum Homilim

Tillemonthts,

1

Quienim verbadicen*

calamo excipiunt,

illte

Dubitat

omnino pro

stilaai prceparatce.

ea dubitatio caret fundamento

:

toties

enim

At ser-

monem ad populum rc itahi ex

dirigit Sanctus, toties pro iempore aliqua profert, at clarum si/,

Bomilias coram pojiai<> fuisse i»tl>it<>s. Verum neque ex scriptis Chrysostomi editasputem, neque ab ipso revisas aut cotrectas, quando sunt exsilium aut iittni post mortem Sancti. 773 ./(//// vero (dni certum mihi et manifestum apparet, Homiliasin Acta Apostolorum opusesse Chrysastomi, ut existimem non >nalfa>:.- inSancti hujus Operibus versatum esse, */ quis in ilfis ne editce, fortasse post

tjttii

,

<

Acta Cassioitihlt*

•liil.liK

nn morant:

modos loquendi Chrysostomo totumque Sancti genium et stylum.

agnoscere

familiares,

Verum cum

hcec diligenti

deprehendi,

quam

aiiis

Hi-mtHilS in

uiar

argumentis

Cassiodorus,

t/iti

lectione melius possit

brevi disputatione

ostendit,

idem ostendendum. uno tantum seculo post Chrysotui

stomum floruit, de Institutionedivinarum litteror rum cap. ix ita habet Sed in Actibus ApostolO' rum sancti Joannis episcopi Constantinopolitani in Graeco sennone Commenta reperimus, quee :

ainici uostri in

duobus

codicilnts,

quinquaginta

quinque Homiliis, juvante Domino, transtulerunt. Enumerat Ule Homiiias quinquaginta quinque, i/not modo habemus, it» ut objicinon ]

>

t

debeat calcuhts Photii, quinqitagintanumerantis Mon Photius rtitiut erravit >a iiaiit<'n> Bomiiiarttm

Genesim, et alias frequenter in enumerandis Operis /xtrttlms errantem deprehendi. \oliiu /tiatra asserere, eos esse Photii errores,cum magis vcrisimile sit, numeros in ipsius Opere rfrin

alii it/us

scribentium negligentia subinde esse con^uptos. Hit aalrin talr n/rinittiu jariiv /tntttit in r/irrr, vi, 55, soittm scribendum fueritv' t tiO, omissa unica littera. Opus Chrj ostomiin [cta Apostolorum laudarunt etiam Damascenus, GEcu

cumpro

menius

et alii,

quosjammemoravit

Savilius.

Velipso Bomilia primm initio innuitur, Chrysostomi eas esse Homilias. Multi perinde liber ex itet, '•! quia sit ignorant, inquit, an ejus auctor. Quaa mihi potissimum causa fuit, ut 771

i

I

ihthinii '..'

es$e

<

<

uionibus,quodinexponendisActorum

Apostolicorum verbis jejunior

non aba

qui dicta sancti

riis illis, et

;

esset

videlicet librarii,

concionc fuetint dicta, an

Acta tanto elegantiores esse Genesim, qttanto HIcb cedunt Bomi-

prolixius ciiantur

ysostomi.

quod

ribus aptiores. Ilac de causa, opinor, Photius

HomUiis

i'ln

Alia vero perplexseet uon-

:

tis

liis

Opus

modo

locis hiulcaa serioi causa

iii

liter

Homilias

3

fhmt non esse,

imo etiam alias conciones superat. In Prcefatione etiam pag. \ ait, non multas esse apud Chrysostomum couciones informandis moasseruit,

ujctork

brevii

miran

adhortatione, quse Homilias clamiit, hic semper sui similis est,

dvMtavit Erasmus, an

quemadmodum

estin oerbis Geneseos exponendis. Occupationes item allegat Montfauconus, utostendat,

J

*

i

-

hoc opus aggrederer, quohujua rai ignaros in nec tantum latere thesaurum sinerem. NonminuBenim iiNlii-.iin.ini ipsa Evangelia

stituerem,

utilis

csse poterit

:

tahta nimirum plenua

eal phi-

losophia,

tomi,

,

ittat

hry&s-

;

DE

566

JOANNE CHRYSOSTOMO

s

u^

Apostolorum Ziochenl quando e i Actis

M

,,,„,

xllo

.

;

manifestum faoiat, mcuservat non servantem increpet. Pra^finitum enun set, vehementerque

quem secundo

nt a

Constanttnopoh. exhibuerat, hic resumpsit quia «ostendere, lubet latxus paulo

faciam

tempus prope est et rei perquisitionem deprehensumque segregabo et excludam. ,

Boc autem

mu qai "< titU

lelwn contra jtlHlllt- llf
l

ad virtutem Sancti declarandam.

spectat

adhortationes usqueademm778 Deinde pag. 95 insinuat, dationem plv~ ita auditoribus, suas de hisce multum profuisse rorumque, dt per dolo- qua exsultat. loquens: Etiam obsecro per caritatem, quo vos parturivi. o Filioli mei,

consuetudi775 Incipit agere contra jurandi ita loquitur : atque 66, pag. nem „, Bomilia vm leges, et a itaque nobis quotidianas

Ponamus

o&tcn-

derat AntioChiOBf

B

rem

inripiamus.Juramentorurofrequentiam lingua^.Nemo abscindamus, frenum imponamus est, labor sumptus Nullushic juret. per Deum

faeilinus

» n

ettotum perfectum curam adhibeaest. Etiam oro el obsecro, talem est.

inferrejubemus. Dic, quaeso, milii. si pecunias conalacriter viribus pro irin, .iii non singuli videretis., periculis extremis in me Si ferretis? fieri an non de carne vestra excisam partem, si periculo sum nunc magno daretis 3 [n posset, ita ut,

si

pisscm,

carcere essem,

in

mille plagas exce-

si

non magis dole-

metallis agerem,

in

si

Maiiiiin ergo porrigite. Cogitate quantum quod ne vel lioc minimum minipericulum, sit possitis niiuii vero dico, quantum ad laborem, ,v,,,

Quid dicam tunc accusatus? Cur non

perflcere,

iiiliiilini-

bus expugnatis, victor rediret, ac practer solitam coronam, alias acciperet coronas et diademata

symbola, non puto illum de tropaeis ita gavisurum esse, ut ego de profectu vestro gaudeo. Nam ita exulto, acsi mille coronas capite

victoria-

sunt, loquuntur (hoc

quod emendatum est, conservent... Qui autem adhuc retro relicti sunt, utresurgant, et curent id, quod deficit, implere. Interimque ii, qui se emendarunt, illis, qui nondum id potuerunt,

qu« maligni

ut

Scio

corrigamini....

qui nos irridebunt

:

quosdam esse, nunc irri-

at melius esl nos

Ridebunt sane insani. Quis cnini, quujso, sana- mentis de servato prascepto sed non nos ridebit? Quod si irrideant

quam

deri,

tunc

uri.

,

,

Christum irridebunt.... Bcce rursus dico et testirideal el subsannet, qui voluerit; (In hoc ftcor positi sumus, ut rideamur, subsannemur, omniaque patiamur Purgamenta inundi sumns, se:

:

ciindum beatum Paulum

pr»ceptum sive

perlu-ero,

princeps

sit,

sive

ille

me ab hoc

cingitur. Aut

manentem me

num

:

)

si

quis noluerit

liunc vorbo

ipse,

qttasi

h<>e

tuba

pcrtranseat,

ue limina ecolesiastira

prohibeo,

quidiademate

principatu dejicite, aut

in pericula

conjicite.Inhuncthro-

ascendere non audeOj

nisi

quid magni prsa-

stitcro etC.

:

quasi in pelago nantibus,

manus

porrigentes,

juramentis vacuo recipiant etc. Bactenus de fervore Sancti contra pravam jurandi consuetudinem. 779 Optimc etiam Chrysostomi mentcm per- Ex ipsos in portu a

spicere licet ex

iis,

egregie disputat in Bomilia breviter declaraverat

t

istos

cere, kic veroprolixiore

nemomnino abrogare

xxx. Scepe antea

applausus

sibi displi-

sermone illam consuetudiPauca cx pluribus.

tentat.

quce habet p. 239, huc transfero: Ssepeque cogiia\i legem proferre plaususprohibentem, etper-

suadere vobis, ut

cum

silentio audiatis, et

cum

deceuti modestia. Sed sustinete, qua?so, ac cre-

mihi ac, si placet, hanc firmemus legem ne cui auditorum liceat loquentem plausibus indite

;

:

terpellare

nollent se corrigereinjurandiconsuetudine^repe-

dium sit,utdictaexcipiantur. Quareapplausistis? Hac derelegem pono:vos veroneaudirequidem sustinetis. Id multorum causa bonorum erit, phi-

tit

his

vrfas

ce clamo

:

:

lvvc itcrum dcnuntic

nemojocum

esse putet.

et

clara vo-

Excludam

et

;

sed,

si

verhis

guioua quce dc plausibus auditorum Somcft,

"77 Post alia adsuadendum xdonea, pag. 09 commmationem deexcommunicationeeortwij (/tti

moniNonem rspstens

:

ergo negligentes, dilecti, sed multam adhibeamus diligentiam: qui sese emendarunt, ut id,

raensis,

samctemgui

meo nunc imponeret, non

damus. tdeo magna et clara voce omnibus praadico et testiflcor, ut, qui sic praevaricantur, est enim juramentum) ne limina ecclesiastica ascendant. Pra&titum vero tempus sit vobis liic

COTftffi <>'.

capiti

Timeo, ne intompestivae et nifuturo illo dierationem red-

mox :

Et

77ii

roiea indulgentiffl in

quique ea,

notetUibus ga

mihicoronasregiasgemmisornatas ita gauderem, nec ipsum imo vestro nt gaudeo in profectu imperatorem ita gaudere puto, ut ego de vobis gaudeo. Quid dico ( Si, omnibus adversis genti-

esse. Si quis

gestarem, ac jure merito ctc. Bcec muUorum emendatio effecisse videtnr, ut in sequenti Homilia de juramentis non agaf, nisi brevissime : ac breviter ttnitum exhortationem resumat in fine decimcB tertiw, ubi se loquitur pag. 109 Ne simus

^Curnon legem posuisti?Cur non temperantes non cohibuisti? N,m saiis erit milii dixisso. Admonui.

nortatus es? Cur non praecepisti

RfflT)

E

Credo enim Christum in vobis forn in vobis. matum esse. Sed alia vobis dicam. « Fratres corona mei dilecti et desiderati, gaudium et dicturum aliter non me milii, mea. » Credite

,

;

mwnit,'exoommunicoKo

partus,

par(quod sequitur non addam) quos iterum Chnstus formetur donec turio (neque dicam) »

meditatio; sufficit yelle, Nam consuetudinis res

quIIus, n«.n diuturna

man79

genttles

amo

ut yobis

est. Ibidem etiam p. pars rei a vobis perfecta De Juramentis loquitur. episcopus lt princeps et Homihax. Tn Bom. xi itvum disputat sub fmem hoc mocfa : Interim legem de iUis disserere incipit et qiu firmiter tenete ac dc juramento implete

Judceosque et eosdem enim hmreticos, inahisquoque frrn.rnirr rra^L shut facit contra juratelum quoque Operibus: eumdem ptmdtcatxoms A ntiochen* nll

est,

snctiu/l^ua.nur^uiaenimaud.st,, magna

sxc ahapifr ryrimum loqui ccsperat Antiochits; tmmtscutt. huic ,MfamiliaHaexpositioni

rima

tterum

excommunicatioms,

sed sine comminaiione necesse inauit pag. 76, Hodie

opu^-t

exponereccepit,quode modo Actorum librum

a

Homilia aUcrncioretdoleo*./« " juranditonsuetudmem, Uxe disputat contra quia,

^dumhiceodm

quisnbrumscripserit.(? We

:

veetram salutem,

altqua

necnotusest

Multia quidem certe ,.,/,.A7,^: Prius scamus

ver0 a:

)

Te

.

g

I)

jarn non obnoxmS ero. S qui me dejecerit, sum, non possum neghDonec vero obnoxius quam propter non tam metu supplicii, quam admodum cupm pro

cum maxima accu librum prflatercurramus, sed r

illius tllius

sedebo, nihil

eorum maxime,

copia,

rumnue

S.

EP. ET DOCT.

etdonec in hoc hrono arcebo non obtemperantes, iustificationibus praeferam

^niraculodogmaturn sinceritatc losophia, tanta quaaSpmtu J.

,

admirari voluerit, silens admiomnis cura, omne stu-

retur: nemoprohibebit:

losophiaBque

plausus aorogare studet,

:

DIE DECIMA

QIURTA SEPTEMBRIS.

losophireque disciplina. Externi philosophi disserebant, nemine umquam plaudente; et Apostoli

concionabantur, neque uspiam legitur, ipsos loquentes ab auditoribus fuisse plausu interpellatos. Magnum hoc nobis lucrum erit sed stabiliamus illud, et cum silentio omnes audiamus, :

omniaqne dicamus. Etiamsi post plausum

disce-

deremus, quae audivimus retinentes, neque sic etiam utilis laus esset. Verum non ulterius disquiram, ne quis me rusticitatis accuset. Quia vero nihil hinc lucri, imopotiusdamnum, solva-

mus impedimentum anim©saltusillostoUamus ;

exscindamusque. Ohristus in monte concionatus est; etnemo quidpiam dixit, donec finem dicendi Nihil

fecit.

imo

ab eo ad popuhim dictas

facio

in

mente

domi.

iis,

qui plaudere vellent

magis admirentur.

780 Multo melius

colligitur, Hojnilias hasce

damni

id efficio, ut

est,

cum

silentioaudientem,

memoria omni tempore plaudere,

et

in foro;

quam

amissis omnibus,

domum

vacuum, nullam habentem plausuum causam. Quomodo enim non ridiculus erit auditor, quomodo non adulator et irrisor putabitur, qui recte loquutum esse doctorem declarat, nec quid dixerit, proferre potest? Hoc adulationis est nihil ita decet ecclesiam, ut silentium et modestia. Tumultus ad theatra pertinet, ad balnea, ad pompas, ad forum... Ha»c,oro et obsecro, omnes sciatis. Omnes circum modos exploro, queis poredire

:

tero vestris prodesse animabus.

Non exiguus

ille

mihi niodus videtur, qui non vobis tantum, sed etiam mihi proderit. Non sinetnosprosterni,ne-

que laudes

et

gloriam amare, neque oblectantia dft illis Chryso-

loqui, sed utilia etc. Ha>c etplura

stomus, cui ante finitam Homiliam iterum applauAttamen effectum habuisse videtur illa

serunt.

neque enhn de plausibus mentionem invenio in posterioribus Homiliis in Acta, neque in secata deinde expositione Epistolai ad Bebraos. adhortatio

:

Porro ex allegatis verbis clarissimum cst, hojc esse dictaadpopulum, ita utmirer, ea de re dubitare potuisse Tillemontium. didasque ab co Constanti-

nopoU t ex atiis

probatur

781 Porro ex datis Sancti verbisnum. 775 et liquet, episcopum fuisse, et num. 778 sic lo-

776

quitur dc imperatore, ut ex illis colligaiur, episfuisse Constantinopolitanum. la Homilia

copum vero

lii

dicens

:

pag. 395 ngmen quoque suum exprimit, Non sum Joannes, sed vocor. Quin et

Juliani Apostatce temporibus vixisse se testatur Hom. xli pag. 311, dum dicit : Nostris quippe

temporibus accideruntea, qu;e beatum Habylam spectant, qu;e Jerosolymis geste sunt. Nam loquitur de miraculis sub Juliano factis, dum ille ossa S. Babylce transferenda curavit , et dum co-

natus

est

instaurare Hierosolymis templum

dwontmJtaque

.lu-

tempics, nomen,epi$copatus Con-

stantinopolilanus,

stylus et

sensa

toti

Operi inserta,

omnia demum consentiunt, Chrysostomum

esse

revera auctorem Homiliarum in Acta Apostolo-

momentiargumentum

rum. Nullum vero alicujus hisce opponi potest, ita ut nulla de auctore Ope-

('>>"debeat esse dubitatio. Mque certumest, stantinopoli hasce Homilias fuisse habilas, atque

ris

£xpostfio

Actorum inchoata

iii

Paschate.

ca qieoque de re eruditi consentiunL 782 Inchoatam vero videri tempore Paschali

expositionem Actorum, observavit TiUemontius Nota 50, quia in Homilia pag. 10 hmc teguntur. Pentecoste Inquirit Sanctus, cur non ceque in tempore, baptizarentur catechumeni, quam illo vero loquebatur ad populum. Respondet i

quo hoc

modo

:

gratiam nuncest, sublimiorem nunc esse, quod jeju-

Respondebimus

eamdemtuncfuisse sed

mentem

,

inqttit,

{lege esse),

qua-

.

51

niopra-pari-tur. Lor/ucbatur igitur Paschalitempore, in quo conferebatur baptismus et cuiprcey vium est jejtmium. Hoi supposito expositionis initio,

m

AUCTOHE J.

s.

quod Tillemontio et Montfaucono assennequeo consentire de onno, quem il100. Etsane Tiltemontius solum videtur

tior; priori

lestatuit

expositionis initiumanno \O0fixisse, quia

Chrysostomum

Paschate anni

in

longeprasferendum tinopoli. ttuiiti

Uaque

non

ea istimo,

scriptor

n sepositam,

fitisse

t

redidit

quem t

ego

'onstan-

secutus est chronoante refutatam, non

ille

jam

et

101,

ipsas notaschronologicas,

quasmhocOpere mggeChrysostomus. Basce tamen sententia* swe conatus est accommodare. Nostra vero chrono-

rit s.

taxis,

secundum quam

hcec expositio in Paschate

anni 101 inchoata est, cum dictis Chrysostomi optime congruit, at modo palam facere studebo, 783 Primo Chrysostomus in Homilia v. :tl

1

1

tjiddm

pag. 335 explicans caput jcx Actorum, ubi v. 31 onno HM, Paulusdicit: Propterquod vigilitate, memoria ariii retinentes, quoniam per triennium uoc tdie noncessa\i, cum lacryinis monens unumquem-

ut

i

que vestnun ita de se loquitur: Quid enim. quseso, factum est?Ecce per gratiam Dei nos triennium jam habemus, non quidem nocte et ;

die hortant.es, sed post tres ssspe dies, aliquando

post septem hoc facientes. Uttima verba Latine mque exponi possunt, per tres ssepe dies aut per

septem hoc lacientes ipiwv oe ^oXXaxi^

f)[i6p(t>v

nam

:

Grosce habetur,M

AtOUl

\ bV lr.xa CtC.

"iiitu

(00

non expleverat Chrysostomus triennium in episcopatu, quem suscepit anno 398, die2Q Febuarii. Quapropter illa a Sancto omnino videntur dicta anno 401. Respondet quidem Tillemontius,

intelligendum esse triennium inchoatum,

non expletum.

At

recte dcc/aret.

responsio ejus chronotaxi

illo.

potiusest necessaria,

quam mentem Chrysostomi

Certe in

Homilia contra Ludos

Vlpag. 276 non loquitur de aano incompletO, quando dicit : m\ yeep evtauibv lyta hnr.ov etc. adlitteram, Etenim jam annum hal etc. totn.

eyojiev ctc. Btnos At priora verba dixitin Paschate anni 399, seudie LO Aprilis, quando jam anno integro, et sex fere hebdomadis fuerat Constantinopoli; posteriora vero, quando trienniumet septetn aut octo menses ibi-

Sichic:

x«l

Xombv

f,[ur;

Tpietfav

jam triennium habemus

dem

etc.

ftierat.

781 Alterum argumentum, quo tius,

Vomnu ntmium

anno

401, petitur

ex

tcrra:

Constantinopolis anno

evincitttr cer-

Acta fuisse CCeptum motu quo agitata esi

in

t

100.

Testis hujusce terrm

Sunesius episcopus Ptolemaidis in Epistola lxi, in qua meminit Aureliani consulis,

motus

est

quando tempore

illius

terra motus Constantino-

mque
poli discedebat. Discessus igitur

motus contigitanno Aurelianus.

100,

A.tque antea, inquit,

quotempore

discedebam ab urbej terram movebal Deusin die sa^pius, aupplicesque Deum precabantur homines, pronicomplures: nam solum concutiebatur. Quo temporeratus mare terra tutius esse el pe-

De hoc ierrm Homilia mi unMninistis, idipsum

lagus, tendo cursu ad portum motu meminit Chrysostomus

etc.

in

pag. 311 itatoqucns: An nuii etiam nostris temporibus accidisse.

enim

Dic

mihi. Nonneannosuperiort: cnncussit Deus civitatem totam? Quid vero? Nonne omnes ad baptismum accedebant? Nonne scortatores molles et corrupti bomines, relictis domibus et habitaculis, coiiversi et

tem

pii

trcs dies iransicrunt,

clh-ci.i

suiiU

:

(

l)i

au

pursus ad pristinam rever

argummtii iiki.i

&

l

/'/

F

ex molu

intf

1

1

DE

558 .

.

.

J.

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

OB

motmconttgii reversisuntnequitiam. Si terrm

S.

anno

n BomiUa %equentidictaestanno:dicta

100,

;!.

a

Tili>-

sw incommodam:

montittm

chronotaxi

Tillemontim

et variis

modisnodum

soivere

alterumpo-

Ait prvno,

conatusest, sed frustra.

motum annomisednv-

tuisse contingere terrm

mis frigida hmc estresponsia.Aitsecundo,annum inchoatum Conslantinopolicum [ndictione simul Eomiliam allegatamque Septembris, fuh edie Septembn aut verisimiliter dictam esse mense l

etiam serius, ita ut tunc alius esset amm, de anquo fuerat terrm motus. Verum quod dicit Septembris, non facile adminis inchoatisdie

quam

1

ipsum juvare posset, si verum esset. primus Grmcorum mensis ecclesiasetsi Eimim, ecclesiastint September, proutnos annum ticu Adventus; Dominica <> prima incJtoamus ncc

seroy

cum

putem tamen Constantinopolitanos a Calendis quando Januariis anni principium desumpsisse, considatum, atque eum ioannosqm distinguendi modum Chrysos-

novi, consules inibant

quendi,

ipse art.

19

tomo usitatum esse. Tillemontius agensde Homilia in Kalendas Januarii habita, aljusus itatitulum posuit: Concionatur contra illa Eomilia initii anni. Et Chrysostomus in pag. 699 minimenegat,iilum esseprimum tom. !

annidiem,sed reprehendit

eos,

qui ex illodie

quasi augunum captabantpro reliquo anno. Et pag. 700 ita habet: l\>\ annum expletum videris, -i.ih.is age Domino, qui te ad hanc annorum eircuitionem

Mulla pro salutem consecuturi Constantinopoli. esse prajfcrendos probatos paucos i ostendat fert non

itis

anno 101. 785 Vidit sequelam

igiturfuit

Compunge

perduxit.

cor

BP. ET DOCT.

norma legum Christianarum

recte ex

pag. 198 hmcsubjtvitam instituentibus. Deinde

rv/m^/Quotputatis

urbenostraesse^qm

in

quidem est, salutem consequentuH Molestum tot milhbus In quod didurus sum, dicam tamen. consequantur salutem qui non sunt centum, :

sed de

urbe

illis

illa

verba ingentem in

Emc

etiam dubito.

amplissimamorum corruptionem, quam

insmuant. ibidem late inseclatur Sanctus, clare

Attamen non existimo,

sic

intelligenda esse, ut

Chrysostoimis rred/derit; ex omnibus Chnst/an/s, essepac/. 93, f/uos centuin mille Constantinopoli centum. //<-»/ salvandos conficit, inter exponuntur, 788 Verumhicmihividetur sensus esse;

qui tta Christianos vixcentum reperiri posse, conspes s»lute illorum de viverent, ut satis ceria tot

Nam

cipi possct.

interpres dicit,

quod Latinus

Qui salutem consequentur, Grmce cst ataK^ovf. £x.«tov 3up£iv rou; Et mOX ow* ^tv sv Tooa-Jiais li.uptaatv cxprimo : a^otiEvo^ Quod ita ad litteram Latine repenre, centum in (otrlecem millibus .

Nonest

dubito : qui salvantur. H/nc a/f, de illis etiam vinequc enim salus Uloruni, qui videntur recte ex negat, omnino certa est. Attamen non

&

vere,

qui necdum

aliis,

satis bene vivebant,

aliquos

Nam pag. 196 dicit; Magna sunt poenitentise pharmaca nemo de se despeidque ibi latius proseqiatur. ret etiam salvandos.

:

:

tuum,

vitaatuae tempustecum reputa: tecum ad hunc modum verba facito: Diesavolant et pneter-

anni finiuntur

eunt,

etc. il»'>

nuant,annum Romanum

nm

ittsi-

§

alter abaltero distingueretur.

786

wtmditur

itaquc satis

fuisse usitatum, »t »»-

.

ittamen,

s/

omnino

ita

LII. Homiliffi

3i

Epistolam

in

qurcdam

ad Hebra^os: Alia* locutus

futsset

m

Homilia. Constantinopoli ante

dixissetmense Septembri, anno Chrysostomus, pracedente facta esse, //>/» facta erant Apriliaut Maio prmcedcnte, necdum id satisjuvaret Tillemontium. Etenimjam in Eomilia \ \\ pag. 5K de

1

primnm

Sancli

exsilium di-

aut temporis et loci in-

etiv,

eodem terrm motu Chrysostomus loquitur, necde

cerli.

eo loquitur ut de re nuperrima, sed utdefacto, erat rccens memoria. Verba accipe:

ciuusnon

quomodo, cum Deus oonomnes attoniti erant etc. ((»< verisimiliter Sanctus dixit mense M»i<>, eumprima Eomilia /'<(»/<> sit mense Aprili. Si autetn lerrm motus »»<> tantum aut i>/>s ///<•//sibusfuisset prmterituSj >»>/t addidisset, Si metninistis. Uaque ex (><>< etiam loco referendus est Si meniinistis, inquit,

cussit civitatem nostram,

adannum

prmcedentem, prmsertim cum

disces-

nda

tinuata videtursim

est

ad annum

101.

Hint con*

tabili interruptione,

non potuisset anno 100. Vet sictamen non existimo ante annum 102, guiaHomiliai quinquaginta et quinque novem facile aut decem menses abstmiere debuerunt, si aliquando dttas,
quod

fieri

finitam

habuerii Sanctus.

Ceterum i/i Eomitia xxiv aliqua ftabet Chrysostomus depaucn uqui viderentur ;

Uat6

quam

a/tuo

S.

art.

15 ct

1

Pauli

ad

102 /ncfioatar/l ex/sti/no,

Tillemontium

MontfauconuminPrmfationetom.XLl,

Eomilias hasce triginta <>t tota

Epistola.

ct

Nam

quatuor, quibus

uterqueexistimat,

ad

posteriores episcopatt/s annos rcjcrcudam esse hanc Epistolam. Hoc vero colligunt cx titub, ei-

dcm tis

tu/it ht

manuscriptis codicibus, quam in cdi sic habct ; Saneti patris nostri

prmfixo, qui

Joannia Chrysostomi, ardiiepiscopi Constantinopolitani, enarratio iu Epistolam ad Hebi-ceos, ex post ejus obitum a Constantino presbytero Antiocheno edita. Prmterea jam annis aiiquot apud ConstantinopoUtanos concionatum fuissc tum, antequam hanc explicaret Epistolam, colligitur

Expositio Epistula:

Hebraos fUjoida

interprctat/o erat

ubsoluta. Consent/cntcs hic habco

exposita

i

,

in Hbros sc/cros

Kp/stolw

postquam Actoru/n Apostolorum

non contigisse illum hiemati tempore: neenim hiemaii tempore i<>»> velociter »d mare eucurrissct, »»t navem tam citoparatam (»>(>uisset: neque etiam <(< hiemaii tempore meminitSyncsius, quando dicitse mare tuncterra tutius credidisse. Haque figendus est terrm rnotus non iititit/ anni 100 nequeetiasn in fine, sed in
,

Hebroios

edidit

i

Expositio

videtur

sus Synesii tenlpore istius terrm tnotus, datisinsinuet,

salvand

Postrcmuni Chrysostomi Opus

ex Bom.xz.,quam pag.92

sic

orditur: Au-

divistis^quantum reprehenderit Hebraeos, volentea semper de iisdem discere; et merito. « Nam

«cumdeberetisessemagistriproptertempus.rurksus opus habetis, ut vos doceamini,

qiuenam

« sint

elementa initii eloquiorum Dei. « Vereor neluec quoquevobisdiceresittempestivum.quod

cum

F

ad

,

DIE DECIMA

cum

deberetis esse magis

QUARTA SEPTEMBRIS.

ppopter tempus, ne

ri

793

Porro, enumeratis m prmcipuis Chrysostomi Operibus, restant Homiiim attquot Constantinopoli habttce,quashoc loco lubet

discipulorum quidem locum teneatisefc. Epi>scofmsse Chrvsostomum, dum htec SCTtpsit,

pum mox EfpiSCQpum

igitur

liquet,

ctum,

ccmjiclenfhonqite esse in

annum

aliud habemus Sancti

()p,,s,

402,

in

.

1

ctat

quo nuttum

quod alicujus sit Episcapum antcm fuissr Chrysostomum, dum Epistolam ad Eebrmos exposuit, cottigitur

HomiUa

comminatur

quam sum

idi,

Non :

aliter eiiim dico, inquit,

Et pauh

reportes,

qui velit, irascatur, post

autem

Illis

:

eum tamquam

suadet, ne consuetudinem habeat sed illos quoque terret.

buit Homilias

cum

improbis,

accedant. Et faxit quidem Deus, ut sermo

autem, quod

absit,

minae. Sin

contemptui simus habiti, ne-

habemus de caetero minas deducere ad effectum vos quidem erudientes legibus eccle-

cesse

;

siasticis, illas

autem, utillisconvenit. Etpag. 49: quae sunt apud nos

autem contemnit,

quis

eum

«

rursus Christus erudiat, dicens Qusecumque ligaveritis super terram, erunt

»

ligata et

vincula,

:

in

coelo,

et

quseeumque

solveritis

super terram, erunt soluta et in ccelo. » Rursum : Neque enim ha?c dicimus volentes osten»

tare potestatem.

ut nec ad

eorum

Quomodo enim

?

veniatis experientiam

;

sed de

nemo

vincula contemnat Ecclesiastica. Non est enim homo, qui ligat, sed Christus, qui nobis dedit Ha> Homilias

Gkrysostomi, sedfurte post

hanc ligandi potestatem ctc. 792 Erasmum, qui rursum de hoc Opere dubitationcm injecit, satis rcfutat Montfaueonus in praefathne his verbis : Erasmo autem nemo

morten, ipsius

assentitur

editce.

tt)v

C

»

»

:

qui

cum

in titulo

videret,

fi«4

dixit, « titulum post obitum ipsum satis verecunde fateri, Opus lmc non esse Chrysostomi. » In iiis quippe Homiliis xo{|i7)art

Chrysostomi ta,

;

,

stylus, dictio, sales, ethica prseeep-

a lectore perito statim percipiuntur. Eras-

musverolevissime non semelcensurashujusmodi protulit, quse res serio tractantibus levissimse visae sunt.

Hisce addo gravissimum testimonium

Cassiodori, qui

lib.

;

sive

sive curiam, sive

Nonenim gentium urbiumque regimen, ueque ducatum exercituum his, qui huc ingrediuntur, committimus; sed alium principatum augus tiorem ipso pegno

vel potius non nos, sed Spiritus gratia....

committimus

;

70i Docentur absurdis passionibus imperarej "" pravas libidines regere, iram moderari, invidiam stantinopoH subigere.inanemgloriam in servitutemredigere. '"''"'" """" ""YT '"

Nonperinde veneratione dignus

imperator

es1

diademate redimitus, atque homo, qui rationem in fnlium riominatus servilium passionum subvehit, et imperio, quod in

de Institutione cap.

vm

ita

illas

exercet,

tamquam

quodam

splendido

tioni

mediam

laudes

et

facilc

partem Homittm impendit,

applausus auditorum

nihitt facere

se

dictitans, nisi videret eos in pietate

eosetiampag.

faccrc. Hcfutat

ac

progressum

159, qui sestatem

nimium a>sfum pro exntsationenon

convenien-

di afferebunt. Habita igitur est Homilia tempore

scd anno iiucrto. 795 Tres alias Homilias, consequenter Consian- r

CEStatis,

tinopoli dictas, invenio tom.

III

De nuptiis ct matrimonio in iitts tamcn diversis. Prinnr lituhis hir Apostoli

:

Propter

agitur, modis est

;

De vcrbis

fornicationes

hic prcrfixus est tilulus: In illum « lier alligata est, legi, «

vir ejus:

si

locum

ti

:

Mu-

quanl.u f.cmpore vixerit

autem dormierit,

libera est,

cui

nubere, tantum in Domino, Beatior « autem est, si sic manserit. u Hanc vero esse prwcedentis sequelam, ex initio clare discimus. Sicenim orditur Sanctus: Nuper nobisbeatus « voluerit,

Paulus de conjugio conjugiique juribus legem - De quitulit, Corinthiis sicscribens ac dicens csl bonuui mihi; homini a bus autein SCTipsistlS (i

mulierem m-n tnngere. Propter fornicationem

fecimus in Latinum. Habemus apud Montfattconum non modo Homilias trir/intn quatuor Grwcas,

«

autem suam qnisque uxorem

;

Ad

scd iilam ipsam quoque Mutiani scholastici interpretationem Latinam, ita ut nullum dc auctore illarum Homiliarum possit esse dubium. Ceterum obscrvat Montfauconus i„ pnrf. n. I. miramftiisse leclhnum varietatem in codicibus Grtscis. Id vero contigisseexisttmo,

quodnon

ipse

Chrysostomus

aut Homilias hasce edidertt ; sedid alii fccerint tcmpore exsilii, aut potius post ipsius mortem.

habeat,

el

suum

Ea propter ei qos totum sermonem in hocinnumpsimus, ttaquenecesse est hodie de eodem argumento iterum vo «

quseque virum habeat.n

biscum disserere, quandoquidem decodem etiara ipsePaulus hodie disserit. /// hacautem Homilia docct Sanrtiis,

nec licitum

insepnrahitr essc matrimotiiimi

esse,

{S

seqq.

et

autem unusquisque suam uxorem habeat. In hac autem Sanctus vehemcntcr iiuprohat laseivas nuptiarun pompas, ac dcinde adversus adutteria disserit rcfufatque crrorcm illofum, qui putabant, non esse ndultcrii critncn, siquis matrtmonio functus rum muliere non marttata peccatum commiseHt. Post atiquot dics seruta cst senmda, cui pag. 203 illis

'

r/l

pag. 193

Hebrseos vero Epistolam. quam sanctus Joannes Constantinopolitaaus episcopus triginta quatuor Homiliis Attico sermone tractavit, Mutianum virum disertissimum transferre habct

K

revinctum caput habet diademate. etc. Htec aliaque mutta profert Chrysostomus, ut excttet auditoresad frequentandum concioncs: ordiens enm\ apaucttate, qui convenerant, taliexhorta-

qui optamus,

vobis dolentes et plangentes. Ignoseite, et

certo sunt

hic verseris

in regio considens solio et

aliquid efficiat amplius, et valeant

Si

^

ipsam regiam. Rationem subjungit, itapero

infelici-

791 Ecce ergo nos quoque et vos et illas per vos hortamur, ut nec vos illas vocetis, neque illse

quantum es eo, quod commemores,

judieiale forum

bus et miseris mulieribus per vos prohibemus, ne umquam ingrediantur in fidelium funera, quffi efteruntur, ne revera ipsas cogamus sua mala deflere, et erudiamus cas non in alienis hoc facere, sed suaspotius deplorare calamitates. Etenim pater quoque benevolus, quando habet insolentem et immodestum filium, non illi soli

rlariim est.

""ca8U,u8

Constantinopoli, cottigitur ex iis, qvasnum. de autaimperatoris dicuntttr. Fierinequit,/Mro, L6S ut ex alio congressu conventuve tantum lucrum

guipraificas adduceret adfune-

affectus

idololatram.

has ha-

Si

:

uhi excommnnicationem

longo tempore arcebimus ab ecclesia,

dum

:

e8urifirM

',

iv parj. 4s,

ra Christianorum.

B

'"'"'

(i

molis.

ex

J. S.

"""<"'

quia certo anno nequeunt illigari, Primase offert tom. 111 pag. 157 Homilia bene prolixa etelegans, cui hic est tittdus: fcdversus eos, qui ad col l«ctam non occurrerunt, et in dictum illud Apostoli Siesurierit inimicustuus.cibaillum et de inimicitiarum ineraoria. Dictam ham esst

Expositionem

hujus Epistolce poslcriorcm cssc Homiliis

faisseSan-

AUCTORE

-

recensere,

ostendam. 790 Ex hisce

drt;a an. -402.

550

,

quacumque dc causa repudia-

tam, viventc marito, duCCTC u.iorrtti. Hiiu ffontiUa etiarn inscribitur, de libello repudii. Disserit

quoque

'"'

""""/<*'

" ui

,flls

:

DE

560

S.

EP. ET DOCT.

jOANNE CHRYSOSTOMO

J. s. >t

mntiiiitoih"

et

quoque tterum contra adulteria,

totum explkat

locum iit litulo allegalum. habet, Laus 796 Tertia, <»/ Hl Htulum secuta uxores, sint Maximi, et qualea ducendaa alius quo in conventu, uno ab est, postquam Chrysoscpiscopus erat concionatus, abfuerat

Quodquidem tomus, /// ipse doceU itaexordiens: contigent, non mihi interesse proxi mae collecta dolui

quod

:


tum magis opiparam gavisus sum. Meus enim in ipsi

mensarn nacti siiis, trahendo jugo compar

nuper proscisso sulco omnique uberelingua inspersit etiam semina, Tummirifice animas. vestras excoluit

Maximus

ut dictum vitam religiosamtraxit Chrysostomus, episro/iafus, num. 71. ,1/, quidquid sit de loco epkcopum fuissecredimus, quia swpe Constanticoncionari nopoli aliorum hcorum episcopos

nnebat Chrysostomus, et quia ille trahendojugo compar. Itaque ex hoc lococolliqimns, /jontiliam hanr ConstantinopoU fuisse habitam, ubi et duas prwccdcntes ea de causa l:

brevi invirtm secuta> sunt

ConBtantino*

poU.

collocamus, quia has illa brevi secuta est. 797 Etenim, ubi Sanrtus consucta sibi modecpiscopi stia suam dicendi facuUatem, cum illius

lia

precandi modo

Dominicam. 799 Altera ibidcm habetur

etiamnum

priore marito, ducere,

allegaremusque legem ab ipso Cbristo latam,... d< missn capite, csedere animadverti multos sibi faciem, ac ne vultum quidem posse attolj

,

quod .spectaculum sublatis in codum dixi, Deus, quod non mortuis inclamemus auribus, sed nostraverba vehementer tangant auditorum animos. Tum lau~ tlmts lilttnt dolorem, declarat vclle se de eodcm

lere: ad

oculis, Benedictus,

argumento, ut quibus cordi sunt nuptiae,

titjt-iv

mature de hoc negotio deliberent. Deindc in majori parte Ii<»itili
etiam

dissi-rit.

efiam

sttnt cj

(

//'i/til/is

dictis

tomosanedignissima, sive ita ut suspisive materiam Sancto famiUarern, suppositiodc cionem qualemcumque Eermanlii satis refutatam, mcrtto ne,

MigUSttt pQrtQ '!'.

toli

:

cst

In dictum lllud Apos-

;

sed et gloriamur

Non solum autem,

a

m

quod tribulatio paB tribulationibus, scientes, Agit autcm de » reliqua. et » tientiam operatur particutarmm tribuiationibus totms Ecctesiw et dictam possit, personarum, ita ut suspicio essc esse

anno 403, quando

ipse persecutionem patte-

batur. At ea conjectura nimis

argumenlum

illud

talis est

pag. 149

;

est inceria,

lractavm't.

sa?pe

cum

Conclusio

Hcec igitur omnia cum nobis generose quaecum-

explorata sint, dilectissimi,

que accidunt adversa toleremus, quod, cum ita Deo visum fuerit, ad utilitatem nostram id fiat neque spem adjiciamus;nec animis concidamus,

:

tioniSj

,

at

videtur,

habitas,

lias

prima

sc offert

25 /irtrelara //ui/iiiia fioe fituto insiinslituenda sivunduiu Deum vita, et in

Angusta etporta ctr. ttem explicatio oraPateb noster. Dubitationis aliquid ab

Ballesioingestum deauctorehi^jusBomiliaimerito Montfauconas. /n iiae Sant tUS itmn, '2 tniro

rrjirit

ifurns:

festi fiant.

Locum hunc

perum curam commendat. Eujus de Homilia alia,

mani-

et

vidutim

:

egregie exponit, et pau-

quam

initio

meminit

existimo,

excidisse

ita

nuper hoc spirituale tbeatrum inealuit, cum Jerosolymam oratione vobis inducerem, et plorantem et proprias calamitates annuntiantem. Vidi enim oculos vestros lacrymarum tlumina parturire vidi ex affectu vestro singulorum animos gemitibusoppletosatqueturbatos etc. Rursum alia anni incerti scquitur pag. 328, cui tiiulus ; In Heliam, et in viduam, et de eleemosyna. Huc unum de tempore constat, dictam esse non diu post jejunium quadraginta dierum; sic enim orditur ; Diebus illis, quibus loquens

;

Satis

:

jejunabamusomnes^cumssepenumerosermonem instituere de

eleemosyna statuissem, superve-

niente vespera

sum impeditus.quae nobis cursum

tamquam opporiunam ad propositum

alios

Chrvsostomi. /nfer

fervore vana

;

:

assumi/,

ttiin. 111 /tat/.

illud

tituto

reses esse in vobis, ut qui probati sunt,

Elitx et

t\instant'tnopoii siuf ftahihr, f/cet certo

[)e

alia in dictum:

wquc iyicerti, scd certo

Oportet ha-Homilia sequitur pag. 240 hoc reses esse, hseOportetet In dictum illud Apostoli alia in Eliatn

Chrysostomi,

annume-

tior/iite, a/i

:

etc.

temporis

dicit, se illo die de atque idcirco Historiam vidua? Sareptantn deinde exponcndam

commemorare, dequibusproconjectura statui nequit, utrum An-

t/nita

loci et

:

sntis

rifteaiitt/r

Deo agamus

800 Alia

suum.

Constantinopoli

Pergam modo

K

afflictionum impressione prostrati, sed fortiter

Tum

798 //artcnus reeeitsni l/ianiiias aliquot anno

lialiili

:

apud Montfauconum

netjUgamus. Tituius

eieemosyna diclurum

scx de Seraphim

ferm-

tionibus

Homiliis

/irinta rt
incerto

alia de

dis tribnln-

orationis interrupit.

'eterum

tempare

Vonstantituipoli inrerto raittfte

dc

.

140 Uirysoselegantiam spcctcmus, patj.

gratias

dimissas, vivn

fofji

orationem ac totam expticat

,

#//:Altam
enim a Paulo docti, et saturari et esurire, etabundare, etegere, miraridivites, nec tamen pauperes cnntemnere... Quod autem haec non loquar ad gratiam, proximo, quem nuper ad vos sermone satis apparuit. Cum enim babui,

Uomilia in-

terre-

stautes, pro collatis in nos beneficiis perpetuo

multa verba faeercmus de eonjugio, docentes merum esse adulterium dimittere nxores, aut

mti

dum

\

etoqueu/iu rtiihitani, rnire ertcuuavcrat, subjun-

nostis

C

.

eeterms, corruptibinacoelestibus, temporanea Agit demde dc anteponitis. incorruptibilibus

est

vocatur in

mendacium

tatem, et quasritis

n

diligentia

laudat eloquentiam illius, qui in titulo creditur Maximus dicitur, quique ab aliquibus sua ad injuventute quem Seuleuc iemis episcopus,

D

hominum,

ederem vidicum illum sonum vanigravi corde ? ut quid dihgitis . usque quo Filii

AIXTORK

homimtm

studia improbat, ita to-

Yellem utique sublimem quamdam repe-

speculam, quaa universa mihi hominum genera oouUs subjicerel vocemque daxi mihi,quse jm.ssci ab universis terraefinibusexaudiri^utDarire

;

801 Alia HomiUa, quam loci teque ac tem- atia de futurorum dcHviis poris incerti puto, sequitur pag. 337. Existimat

quidem Montfauconus, eam Antiochenis annumerandam csse, qnia extra urbem dicta est. At iuccrta cst ca con/ectura ; nam Constantmopoti etiam subinde extra urbem concionabatur Chrysostomus, ut satis liquet ex § 42. Titulum hunc habct ; De futurorum deliciis et praesentium vili-

Ute.Dictacst tempore tor ila ordiatur

lestus ardor.

asstivo,

cum

sacer Ora-

Vehemens jestus est, et moAttamen alacritatem vestram non ;

debihtavit, nec audiendi cupiditatem repressit Tum obscrrat, diligentes ejusmodi

incommodis non terrert, neghgentes vero ne maximis quidem commtxhs ad audiendum attrahi

modo

;

Vos autem tales non estis nostram lncolunt urbem, multo ;

pergitqite hoc

sed iis, qui melioresestis ;

:

siquidem

et prtsscntiui»

vilitate.

: ,

DIE DECIMA siquidem vos urbis caput ac vertex erecti ac

estis,

QUARTA SEPTEMBRIS adeo

vigiles, et qui ea. qiue dicuntur, per-

petuopersequistudiosesoletis.Hocmihitheatrum

regum

aulisest augustius.

Nam

quidem

illic

quae tnbuuntur, una cum hac vita tiniuntur Et mox Nolo enim mihi commemores eum,

ea etc.

:

sedeatin curru, supercilia attollat, multoque satelhtio cinctus,

nequecingulum etvocem

qui

:

praa-

Uomilice

invicem se~ nttce,

R

esse servituti ob-

etc. Ha>c iantam, ut minimum, suspicioingerunt dc Homilia prope Constantinopolim

quantam observatio Montfauconi de ea dicta

prope Antiochiam. Locus itaque incertus est. 802 Post hanc autem mox dum alim sequuntur temporis hactenus incerti ; at hm conseguenter sunt dictm; Prioripag. 344 titulus est : Quodnon oporteat peccata fratrum evulgare, neque inimicis imprecari. In hac autem iteratis vicibus mentionem facit de Homilia diei prwcedentis:

Heri quidem certe audiistis, inquit, quo pacto virtutem orationis laudarim, quo pacto eos, qui negligenter orabant, vituperarim, nec ullum

tamen eorum palamnotavi. Etpag.34.1

:

Disse-

ruimusapudvoshesternodiedeorationisvirtute: ostendi, quo pacto tum temporis diabolus, ut maleficus est, insidias struat. Et pag. 338 Audistis heri, quo pacto tres pueri vincti impetum ignis represserint quo pacto flammam :

,

quo pacto fornacem superaverint, quo

calcarint,

pacto virtutem elementi devicerint

dum

Ho?c porro

?

attente considero, et insinuatam his verbis

Homiliam qucero,eam tandem invenisse mesuspicor. Etcnim allegata verba optime congruunt Homilim v de Incomprehensibili Deinatura, editce tom.l pagASQ, habitmque anno 386 mense Decembri, utostendi num. 248 et seqq. Sinonfallat

hwc conjectura,

ambm

hce

Homilice spectant

admensem Decembrem anniSSG, omnino po&t quintam qu(E

C

dictmque sunt

/,„„.

veroadditurdepublicano dtfficultatem non har bet.Namdepublicanocito exaudito meminii m quinta contra Anomcvos pag. 490, rt rursum m principio Homilim, de qua agimus et cui t III

•

videtur dubium.

Nam

805

et

initium huic seguefa optime con- AnHochia

Magnas, inguit Sanctus, vobisago

gruit.

1gratias, onno IWG alacritate habitos de precibus (tentur dictfr,. exceperitis... Id mihi non ex plausibus 1

quodcumanimi sermones

laudibusve tantum, sed ex

cernebam, persuasum

est.

iis,

q U » fieri a vobis enim, ut adver-

Cum

sus inimicos preces minime funderetis, vos cohortarer, ac dicerem nos, dum id agimus,

Denm

irritare,...

multos inter vos cernebam faciem

percutientes et pectus, graviter ingemisrontos, manus in coelum tendentes, veniam a Deopropter ejusmodi preces fusas postulantes. Tum

veroego

sublatis in coelum oculis Deo gratias quodtamcitonobisdoctrinassermofructum protulisset. Plura non affero: nam ex dictis abunde probatum videtur, duas hasce Homiiias egi,

invicem secutas post quintam contra Anomasos, in qua docet pro illorum conversione orandum : in hisce vero hortatur,

ne orent contra inimicos,

Anommi. Poteram igitur has Bomilias sub finem anni 386 suo loco memorare:

guales revera erant

sed satis mihi fuit, iltas ibi brrritrr assiipiarr, quia sequelam serius observavi. 806 Homiliam incerti temporis et loci, qum ta-

mencertosit Chrvsostomi, unicam offert tomus quintm, ubi habetur pag. 525 hoc titulo insignita Homilia habita in magnam hebdom.-nlam, inqua et in illud

:

magna hebdomada appelletur: Lauda anima mea Dominum ac de :

custode carceris in Actis. Initium tale est: Confecimus jejunii navigationem, et per Dei gratiam ad portum jara pervenimus: sed ne ideo

mus imoideomajorem curam adhibeamus,

pag. 483; utorent pro Anomceis, sub-

Orationem dico, non hanc levem et segnitie plenam, sed ferventem, quse animo dolente, et intenta mente funditur etc. Deinde pag. 489 Verum quisnam ille frigidus multorum sermo ? neque Vereor, inquiunt, pudore suffundor etc.

:

,

possum

vel os diducere. Satanica est haecvere-

cundia, segniticici obtentus. Tibi

namque

dia-

bolus aditum ad Deumoccluderetentat. Demum pag. 490 de tribus pueris in camino orantibus sic loquitur

:

Orationis vis vim ignis exstinxit etc. Homiliam videtur designare.

Itaqite sat clare illam

sequenti Homilia simul de publicano et Chrysostomus, dum. tom. III meminit Isaaco Sed quam tandem ob causam loquitur: 356 ita p,

804

///

publicanum tam cito exaudivit Deus, Isaac autem viginti annos orare permisit, eique pro uxore sua supplicare?... Sunt enim vobishesternse doetrinae celiqui» persolvendae.

Septembris Tomus IV.

Hmc

dicta

flomilia alia loci incerti

docetur, cur ea

negligenter agamus, quodad portum appuleri-

I

J. s.

Quod

sterili

803 Quare pauca huc affero ex laudata contra Anomceos Homilia, ut liqueat, quam apte allegata verba illi congruant. Hortatar Antiocheditque hanc rationem : Magnum enim telum oratio, thesaurus indeticiens, divitiae inexhaustae

mceos

orasse pro uxore

Antiochim.

nostotn.

contra Ano-

cum mginti annis

AUCTORB

fam

de se lpso desperare, aut preces contra inimicos fundere, aut animodeflcere,quamviapetensnon accipiat ctc.Hac igitur secuta est post duas jam memoratas, neque ullum ea de re mihi ajirrrssr

noxium

Dum

illamdenon evulgandis fratrum peccatis mmoratam. In hacenim pag. ;r,i ,/„„.,,

inanis

:

dicta,

t

,

magistratum.Quodsi hominibusquidem imperet, sed affectibus animi serviat, hunc ego dixerim

nem

™tendm,t

W-354ftYwZttfWcesr;Nonoporterequemquan]

perturbatione distrahatur, si egestatem nonmetuat ettremat, si non in deterius mutationem, si hoc timore non exaniraetur. Talem mihi magistratum ostende hoc enim est gerere

quam omnes homines

vocat hesternam doctrinam clare Wnnilimn ilhnn fuissr „,„,,„„ ,

vitia

glorise

plus

561

gua

t

sit

coms. Nolo mihi magistratum inde designes

sedabanimi statu si affectibus imperet,si subigat, si non invidia tabescat, si non

de Isaaco,

:

quia finem attigimus. Deinde docet, vocari hebdoma:

dam magnam

,

quam

alias

Sanctam dicimus illa hebdomada

propter ingentia beneficia nobis

a Deo collata. Mox quoque pag. 527 ostendit^ Sanctos nobis psalmos canentibus adesse, multaque eleganter

disserit, nt

cantum hymnorum

pre~

cesque internas aiqur ar urr pmlatas amiitoribas

commendet.

suis

loci Homilias continet tomus alia coutra Prima, eaqueprolixa n elegans, habetur Manichaos: pag. 145 koc tituto: In propbetioum dictum illud « Kgo Dorainus Deus ieci luimm, et tene» bras ; faciens pacem, et creans mala. » Dicta est, postquam alius quispiam^ guem initio muttuin laudal, brrritrr pcroranrat r/t/i/a/u/o fvlo-

807 Plures inccrti

sextus.

:

;

bres erant ludi Circenses. Manichmos impugnat, docens omnia a Deo creata, omniaque recteutentibus

s.

bona

esse et utilia.

Paulum apostolum

Amorem suum

luculenter declarat

erqa

/>.

149

Lecta sunt etiam stigmata Pauli, vulnera, carceres, abductiones ad judicia, naufragia, vincula, catenae, insidis diversas ac coahis verbis

:

tinuai, quotidiana} mortes, farnes, sitis, nuditas,

71

iustantia

,

DR

562

s.

m

me

ipso n-

ermone detinuit, et ita cepit, ut in nire sermonem suaderet ett ac digna 808 AUera item prolixa Homilia,

dio

alif/:

quatwr

loci avpie

du-

bii.

Chrysostomo, sequitur pag. 287, uH hic pmfigicaritate,de turtitulw Chrysostomi de perfecta deque tribuenda, merito mercede operum pro Montfaucoapud Savilius Monet compunctione, octava iaiHhiins, inuli.N ivpri-iri in Hornilia ,,„,„

Thessalonicenses affinia

inprimamad hac

iis,

quae

eumdemde

Oratione habentur. Atcredit,

in

tempo-

eodem pene modo Id ego eliam facite credidero, prtscum non admodum muJta sint similia. diversis

iisdcni rebus

ribusdixisse. sertim

Mam porro

post

liomiliam p. 299 sequitur

alia,

edita cujus initium Grcece,reliquaLatinetantum mu! hot titulo: Ejusdem, de continentia. Habita

hcec

ad

est

baptizatos.

rcccns

pag. 802 sequuntur

aliai

Mox

vero

De consolatione solum editce. Omnes

dttce,

mortis inscrzpta}, et Latine

llm tres Chrysostomo sine dubitatiom Montfauconus, quia slylus et inventio ChrysoBtomi in Latina quoque versione videtur deprehendi. Attamen observo, clausulam illam, qua su/trfissimtr Trinitati inudcm ct qloriam at/srriattribuit

i

bit

Chrysostomus, ab usitatu ipsius formu

sam

tiirer-

esse in hiscetribus.

Sed hocfacile contingere

interpretes

non omnia verba (ineca

potuit,

t/uiti

BP. ET DOCT.

JOANNE CBEYSOSTOMO

ifl8tantiaquotidiana.Sedquidfaciam?Magnocum impeto me proripiena bincaufugiamnecesseest, argune rursus noa detinens Panlus aproposito mento abducat. Nam,utsritis,s«penumeroahbi meincedentem et conversum occurrens

iUCTORE .1.

S.

.

i.aliur r.r/iriturrr cltraverunt

D consarcinatum, non cogirns Chrysostomi locis ob repetitiones pndem quas ipsa, eadem tans Chrvsostomum rrebras alibi et aliquando dixerat. sa>pe repetere.

Hoimhasm-

mutatisque mitns ad conciotegras retractatas,

certe hanc Honeladhiberesuas.Non dubito vere habitam dictamque

mihama Chrrsostomo fuisse. Cum enim annis

octodecim concionatus ipsa solemnitate,eadem sit. recurrente Pascbatis est promptu in enim aliquando repetierit neque tempons curlongo tam qui concionatori, :

cuivis

quotannisoravent, nova semriculo in Paschate nihil umquam per efferre. et ex prius dictis Montfaunmus: at numadmiscere. Itaquidem quam probari potcrit, Chrysostomum

dem

in ifomiliis suis repetiisse,

quam

toties

ea-

hicei alito

leviter asserit.

811 atr/ue

/tcque etiam

quoque cormderovit dlttsstmam quando uberrimam Chrysostomi venatn, sempcr nova promptu non fuisse

Non

insinuavit. efferre.

satis

Sanctus frcquenter eadem

in

rationibus, si

Sane iisdem

repetiit.

quid valent,

m

Chrysostomo etiam attribui poterit Sermo n locavit Ascensionem Domini; quem inter spuria repetitiones ob tamen tom.Wlpaq. 778. De illo

minoris momenti pag.mita pronuntiat\: Nam exvariisChrylibenter crediderim essecentonem dc hac HomiIdem sostomi locis consarcinatum. muito plura hac in cum lia credere poterat ,

certe aliunde deprompta sint qtlam in cdia. Aut utramque poterat dubiam relinquere, prout utraquc mihi dubia apparet, non solum ob repetitiones, sedetiam ob methodum disputandi proban-

dique minus sotidam, sti/iumque languidiorem, quam passim sit stylus Chrysostomi, maxime in hortationibus moralibus.

§ LIU. De Homiliis aliquot duCominentario in
dubia

Prtetrr

Sanoti Opera locuttila cst

randam,

Bomtliaiti

srri/ifu

rerrusui

Chrvsostomi safis certa, tjuce persecutionmi infra memo-

tist/ur att

'

qumdam

alia

reperiuntur ejusdem no-

mttir edita, de quibus dubitatur, an sincerce nnt

tanctwn

ipstus lucubratton.es,

Pascha

C

multoqueplura, quwomnino

HomiUa vera 812 Qute apud Montfauconum sequitur Hoin Ascensib758 milia admodum prolixa , hoc titulo pag. neniy cdita impressa ;In ascensionem Pomini nostri Jesu tom. III, Christi,et in principium

Actorum

Ex

alteqaverat) liquidum est,

btis

frrs

iurenio fom. 111 hur spectantes.

Primaautem

sanctum Pascha concio. pramomt: Hanc Homiliain intcr spuria ablegavit Fronto Ducaeus.

pat/.

7f>(>

inscribitur: In

Montfauconusibxdem

hasi

contra melioris esse notse dixit Savilius in imhs, ii genuinam etiamhabuerealndocti viri, Uhiiii

Notat Savilius, in ea inulta baberi iis similia, quaa rn Homilia oonfra Bbriosns ct ,i Kesurrectione leguntur supra t. II

inter qnos Tillemontius.

f .

pagi 411....

qure loca in notis indicantur.

In

hahentur

oa-

principio etiam llomilia 1 qii;edam dein,

iisdemqufi pene vurbis,

ad

illa

EtenimMontfauconusinpra>fationedocet,quinque Homilins a Chrysostomo Antiochiie habitas>secundamque ex iliis prolixe huic de Asccnsione partiminsertam. Opinionem suam hisverbis probare nititur

imo ibidem § 33 omnes reeensui, dequidubitatur in duobusprioribustomis.Duasaut

Verum

Montfauconi conjectura idoneo carere vidctur fundamento, utjam insinuavi § 21 ; quando disseruidc Homiliis Ohrysostomi in Principium Actorum. pertinere.

/aiu iitrntiirari ittuu. 497 iiomilitts afit/uttt dc Po?;

Chry-

Opuseuta, quia existimat, partem oliquam

Chrysostomum

credunturspuriaSanctoquesupposita, fnlerdubia uiiritti'1

u,certius

sostomo abjudicari potcst. Attamen Montfauconus iUam edidit inter dubia potius quam spuria

;

his (Chrysostomi verbis, qttce

Homiliam secundam

inprincipium seuintitulum Actorumillam esse, in qua disquirebatur quis esset auctor libri Actuum Apostolorum. Hactenusrecte:nam Chrysostomus id clare dicit. 813 Subdit uero:Neque minus constat, illa non probalnr omnia, quae articuli 8et 9 infra complectuntur, partim esse ad hanc homiliam pertinere. Audiamus,quomodo Chrysostomi, ,

id probetur.

Nam

ibi,

inquit,

primo qua^ritur,

quid srgniflcet titulus ille Acta Apostolorum deinde pluribus disquiritur, quis sit istius libri :

auctor, probaturque esse tatio

illa

Lucam ; estque disservere Chrysostomo digna neque du:

qnsa in llomilia

deCoameterio et de Crucepag, 898. Alia quoque leviora hinr inde deprehenduntur, quae in aliis Chrysostomi Operibus habentur. HteG fortassc Frontonem DucaMim virum sagaeera induxerunt, ut hanc Homiliam inter spurias abiegaret.

sio Patavif haud dubie esse centonem ex va-

bitare

eam ad Homiliara jam memoratam pertinere. Verum totum hocratiocinium tam parum sapit sanam dialecticam, ut non modo dubitare liceat, an Chrysostomi sint licet,

ni faflor,

ilh, qxuB

eidem attribuit laudatus scriptor sed Montfauconi verba contrarium potins evincant. Etenim num. 8 exponitur primo fatente Montfaucono, quid siqnificet titulusActa Apostolorum. At id Chrysostomus non exposuit ;

ut rttaui ipsa

in

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

in secunda ffomilia, quee perdita est ; sed in tertia, qum edita est tom. III pag. 60, ubi secunda vocatur, quia ha>c latet ; et rursum quarta,

m

qua> ibidcm sequitur. Deinde pluribus disquiritur, inquit, quis sit istius libri auctor. Ha>r probath melior esset, si in magna Uomilim parte de

$ed inter spurias locanda est.

argumento ageretur, etnon pracessissetewpodcmum, si non sequerentur multa alia, quibus initium Actorum exponitur. 814 Verum auctor unico argumento, exprimis libri verbis recte deducto, breviter ostendit, Lucam esse illius libri auctorem. At ea brevitcr minime congruit verbis Chrysostomi, quitom. III pag. 74 de Homilia secunda in Principium Post ,

illain secundo die, qmesivimus, etin-

venimus Dei gratia Lucam evangelistam, multisque vobis demonstrationibus, rem in quEestione positam probavimus, quarum alise clariores, abstrusiores aliae fuerunt. Hcec vcrba ostmdunt,

magnam

saltein

Homilim partem compositam

ad probandum, S. Lucam esse libri auctorem : non vero rem unico argumento essc peractam, ut fit in laudata Homilia. Quarenon dubitem asserere Montfauconum in margine illius fuisse

,

supposititice Homilia*

num. 8

:

pag. 704 perperam notasse

Hsec, quae numeris 8,

vere Chrysostomi sunt. colligatur, ea, quce

'

10 feruntur,

Vctim sane

num. 9

Theophi/o, cui Lucas Acta sti

9,

et

scire,

unde

10 disseruntur de

iitscripsit,

et

de Ghri-

apparitionibus, Chrysostomi esse: neque enim

nllam invenio rationcm a Montfaucono allegatam. Quapropicr ntulto rcctius circa finem prtefationis Homilia vocatur cento, a Grraeculo quo-

piam

variis ex locis consarcinatus. Potuit auctor ex scnpfts Chrysostomi aliqua mutuari, sed nimis temere divinabimus, si assignare velimus, quid quantumque desampserit ex Homilia omnino nubis ignota.

quot dubice in

twna V,

815 Cttm tomus Operum quartus, nec dubia nec spuria, transeo ad quintum, ubi primo loco ponitur Expositio Psaimi lertii, aut potius sotius tituii, caque variis rationibus sic offerat

impugnatur ab Halesio,

ut merito dubitet

Mont-

fauconus, an sit Chrysostomi. RaHones apudipsum videri possunt inprafatione§8, ubi adducit Halesii verba, totam ut spuriam abjicientis, Mihi

non certo supposititia, saltem admodum apparet dubia. Dcinde in eodem tom. V pag. 535 cdita est Homilia in Psalmum l, hoc insignita

sane, si

titulo

:

Ejusdem in Davidem regem

in

Paulum

Apostolum, et in varia dicta Psalmistae etc. Non quidem absona et omnino a stylo Chrysostomi aliena est brevis ha>c Homilia. Vix tamen crediderim, ait Montfauconus, esse verum Chrysosto-

mi fcetum

:

nam

scriptor iste nimis est jejunus,

Ckristi lau-

data a S. O/rilh.

AttammnmiTweniorationesmagninwmentiallegatas ad Homiliam illam Chrysoatorao abjudicandam. Nemo stijtumvehementer accusat, nemo

S.

qniil

uum

,„

loquar s,,,,,,,,,,

Verum

\

udmira-

Secundo

observat, verba priora a S. Cyritto citari, tamquam dicta de beatissima irgine Maria : nunc I

eadem m hacHomilia legi de Bethleem. Hoc quoque observat Montfauconus, indeque concludit, centonem videri, modo Athanasio, modo Chvyswtomo tvib\xtum. Atminime accttratumest, quod dirit, haitr Homiiiam aliqttando Athanasio attributam esse. Nam ffemiftViAthanasio oHmattributa, et ab ipso Montfaucono inter spuria ipsius edita parj. 4io, hahrt initiumetaliaqumdam ex hac desumpta, ut ipse ibidem advertit. Verum hmc numr/uam Athanasio attributa fttit

vero

817 Unica igitur contra hanc Homiliam dif- uWrturw&fcrfquod non de sancHssima Virginehic '"'"' al ^t" i,i

pcultas est t

mt

''

qum

dicta videantur,

de

illa

dicta taudatS. Cy-

Reginas apud Ldbbeum tom. III ( '<>nciliorvm 00L 11*. Verum ob hanc difftcultatem asserere nolim, merum esse centonem, ubi is,

>di

habere;

ri/hts Ub. *td

E

qui illam variis ex locis consarcinavit, ut facilius

fucum

faceret,

duo

illa loca

a Cyrillb allata in-

Montfauconm, Nam siquis ut Homiliam Chrysostomo

seruerit, sicutloquifur tali

usus esset doio,

supponeret, studuisset utique de beatissima 'irqine dicere, qut.e deilla laudaverat Cyritlus. QuaI

propter longe mihi probabilius apparet, Ohrysostomi trrera essc Homitiam ; srd vvrha qitcedam cxcidisse ante locum aS. Cyrillo Iaudatum:nam verbanon nndta excidcrr debuerunt, ut viderentur ad Bethleem referri, qua? Sanctus de Irgine pro~ nuntiavcrat. Levis omnino vocum rescissio, aut voctan aliquot corruptio, totam hanc mutationem inducerepotuit. Locus modoita kabef: Hodie Bethleem coelum imitata est, quse stellarum quidem loco angelos canentes excepit, solis autem loco justitiaeSolem inoircumscriptecomplexafuit. Neque hic qiuesieris, quomodo hoc factum sit; ubi enim Deus vult, sibi naturae ordo cedit. Voluit enim, potuit, doscendit, salvavit, omnia Dei nutum sequtintur. Hodieqni est, gignitur, etrursum qui est, fltidj quod nonerat; uam, cum Deus esset, tit homo; ab ea tarinm, qiiani habebat, Deil

tatenonexcidit; nequeenimcum Deitatisjactura neque rursum per succedcntia factus ost homo :

incrementaex homine factus

bum

Deus

est

:

existens, natura propria ob sui impatibili-

Cum aittem mox

Cyrillo adducta ris,

Orator post /iriora vrrha a subdut : Nc-jiic liic -jincsio-

quomodn hoc faotum

sit

:

enim

uhi

vult, sibi natUrffl ordo ccdit ctr.

;

Deus iiinuit,

satis

selocutumfuissedeconceptioneautpartu Virginis.

Hs deinde pag.

\

'irgiitis

3'.«

ientioqueretigioso

s,nr corruptione parien-

etB94 latB pi osequitur ,

vcnerandum

docet,

non

si-

vcrocitr

riose investigandum. Hcec igitur mihipersuadent, Homitiam Chrysostomi esse, prcesertim cum et

aliUSlocusaCtfrillo citrtm\ramquv tfylus

rum

sty-

lo, quoiusimitibtts festivitatibusususest Chysostomus, sutis ",,u/ruat. Fatctur Tillemontius, auc-

tam propinqui, majoUceatde aut tore llomihm

toritatem Cyritti, tempore

rem

F

sed Ver-

tatem manente immutata, lactuni cst caro. 818 Haic omnia adduxit Cyrillus, exceptis prioribus, ordieus ah illis vocibus, solia autem

Nam miracutum

>

J.

verba prmmittU Orator, quoties transit

dubium quoque cditum. Attamcn pramtonct Montfauconus, non videri omuino Chrysostomi. Natalem Christi cliem, im,xlii Homilia in pressa tom. VI pug. 392 longiori dissertationi 00 s. < casionem dare potest, cum fuerit laudata a sic inter rillo Alexandrino duobus locis, et vel dubia ab alii&i ab aliis inter spuria ablegetur.

:

nativitatis mirabilia enarranda.

exclamationibus tamen et abundans, ac nescio quid olet peregrinum. Si omnino Chrysostomi sit Homilia, partem potius aliquam iongioris sermonis crediderim, quam Homtliam integram. Porro ibipag. 539 brevc sequitur in Psalmos procemium, ut

Homilia in Natalem

frivola est hcec objectio

loco etC

interrogationibus

wcroRB

:

hwc verba: Quid dicam, aut

adalia

:

ilhm a stylo Chrysostomi valde vtderi duosolum observata mvenzo apud TH-

lemontvum nota 114. Primo ait, Eadem siepe repetuntur nfmirum quia quinquies repetuntur

tionis i/ia

ita loquitur

503

:

iilo

qui libri esset illius auctor

Ilomilia; uli-

diversum

sitio tituti,ac

Actorum

B

contendit

esse debere,

dubitare,

quam

ut

modo constct, hanc ab eo

fuissc citatam.

At

sed Chryto-

stomo adjinlt* nlllfia

-

»

DE

504

AUCTOKK J.

s.

— —*-

At uo/i video. cureadere mus, cum non paucula verba, sed locos

satis

no-

m

Botabi/es ndt/u-cerif, eost/ue disj/mctos, sicut ea igitur Maneat distant. milia invieem longe

Homilia

(le

Chrysostomi Bomilia, sedin guam circa initium aliquid mendi irrepserit. 8io Non ausimidemferrejudiciumdeHomi-

unum

Ua

dutna; spu-

eumdem

riavero,
et

sequente pag. 403, cui titutus ; Tesesse legislatoremetveterisetnovi

Lerjistatore

ibi

tamenti

ete.

Ulam

utspuriamimpugnant

acriter

quibus Savilius, Tillemontius et Montfauconus, inter loco primo illam Fronto Ducceus,

prceh

it

Savilii spurias edendo. Montfauconu8,prcemissis alteet Duccei verbis, altegat styli differenliam,

goriarum frequentiam, seriem intricatam, aliaque nonnulla, quce Chrysostomo insolita videntur.

Non

inficior, illa sufficcre

posse

ad dubitandum

obstante judicio

P/iotii,

qui

fructore, non Eomiliam Sancto nostro attribuit Attamen non adeo notabilia mihi illa omnia videntur, ut om,u,i» necessesit, lucubraUonem illam Chrysostomo

de

.

appaHomiliam, quce sequi-

lata sententia prorsus abjudicare. Certius

Chrysostomi non

ret,

esse

mox apudMontfauconumpag.AVI,

tur

ctsi

illam

Chrysostomo non plane indignam crediderit primtts etlitur 'otelcrtus. Bab/ta csl, utprwfcrt titu« In qua potestate haec falus, in dictum illud cis? estque admodum prolixa. Cujus sit, quovc dicta loco,non inquiro. Chrysostomi certe non esse, ut recte ail Moutfauconus, arguit oraniraoda t

:

i»

sfyli diversitas, taixta sciiicet,

quantam

vix alibi

umquam

duts aliw duhi,r,

trsdeoim

alite

spurfa,

contra Macedonianos. At slylus minus est floet amcenus, quamut videatur Chrysosto-

habere auctorem, utjam observavit Montfauconus. Jdem ille censetde brevi Sermone mox seqtcente, cui titidus

\'~'

pag.

Quia

ut observat,

tropos,

in

ea

:

Demansuetudine.

frustra qus&ras sales,

vim elegantiamque dicendi, quaeinsancti

Doctoris scriptis passim occurrunt. Ipsius de

utraque Bomilia judicio lubens assentior.

Demum

tom. XIII tredecim ededit Sermones, ex Anglia et plerosque perbreves. Ex kisce autem omnibus primum dwntaxat Chrysostomo attribuere audet^ ut videri potest in Monito pag. 185. Etsane dubito, an hunc ipsum Sermonem sancto

acceptos,

Doctori satis certo adscribere possimus. Nam princxpium quidem tale est, ut a stylo Chrysostorai non multuui ahludvre vidcutur. At pars major Senmuiis neqttaquam videtur stijh et methodo

eonsona. Dic/f qu/dem MoutfaucoMtn/ifo pag. 185 : Chrysostomi omnino

(hnsosloiiii

nUS

/'//

esse videtur. Stylus sancti Doctoris hic

eminet:

tovWw A«

p»**.

,4/,r«W,

flfoim/


^dam m eodem

menfe Chrysostomi, «tt 4 «fiia existimo tfu Sermone hahentur, quce numquam Quapropter tam Chrysostomum. /»n/m /bftw seprimnm illum Sermonem, quam duodecim omnino supposdos nostro Doctori quentes, sancto

credo.

Eomilia, non Homilia de 822 Exam/nanda supcrest unica Melchisedeco genuinas inter inter dubias, sed sine ullo scrupulo spuna,

editaaMontfauconotom.Vlpag. 265. Titulus Observat est : Ejusdem Horailia deMelchisedeco. Montfauconus hanc erutam fuisse ex codicibus Erico Ang/icanis, editamque primumUpsalice ab Montfaucoadvertisse non miror, At Benzelio. ,

illam disputationem, exceptis paucis

num, totam

additisjam datam fuisse in Homilia i de Prophetarum obscur/tatc quee habctur eodem tomo VI paf/. 168. Initium dumtaxat levissime in fine

,

Accipe, lector, utriusque initium. hodie volo mensam instruere, vobis Propheticam atque in pelagus sapientiee Esaiae meditor ora-

mutatum

est.

illius

Pauli

D.

quid faciam

mtiu

eruui iton solet Chrysostomus jud/cia Do-

if„

examinare,

//uodf/ ue

de Abrahamo

pag. 200 dicitur, ccl so/u/u mi/ti sufficere vide

adSermonem

istwn Chry&oskomo abjudican-

dic/t auctur, Abraham quoque non oredens peccavit, et pcsnas a Deo iramissas subiit:«Btservietseraentuumannosquadringen» tos;» Cien. xv,Ki. Numt/uam de Abrahamo.

di/m. Sic igfyUT

.

CUJUS scjceittis tocis fidnn cc/ebrat, ita loCUtUS

neque Ua de illo /oquitur, fuisset Chrysostomus (jUf//idoa/h'qatum/ovumexponit/nUomilid\\\\{{ ;

?

sermonem extendere paro. Sed Babemus hic ineptum piagia-

etc.

nempe pro Jsaia proPaulum Apostolum, mutatque voces conse-

vocibus mutatis. Substitu/t

mutandas. Quam vero inepte, considera. 823 Dixerat Chrysostomus, se orationem in pelagus sapientiee immittere velle. Plagiarius dixit, se velle orationem extendere ad pelagus vocis (juenter

et

inepti est

plagiarii.

ulij et nequidem addit de qua Pauli voce agat. Purro post duos numeros ex Chrysostomo sum1 '.i

pauca addit num. 3 contra Melchisedicitas At ea disputantur stylo plane diverso, jejunoque etarido, Bcecabplagiario addita existimo : nec puto id negandum ab ullo, qui in ptos,

hcercticos.

Operibus Chrysostonri versatus sit,

modo laciniam

illam plane frigidam attente consideraver/t. Inveniet ibi

quoque vocem Bmfaicj qua

numquam

forte usus cst

Chrysostomus, licet sanctissimam Virginem sccpe agnoscat Dei Matrem. Vox emm

0£ot
parum usitata fuit : sed rem ea voce significatam. de Me/chisedeco ad spuria

ante Nestorium

Patres agnoscebant Itaque Bomilia

illa

videtur abicganda.

824 Inter dubia Chrysostomi

numerandus

est,

I

E

tionem immittere. Sed quid faciam ? etc. Alter vero deverbis S. Pauli agere volens, ita Chrysostomi dictionem mutavit : Apostolicam hodie vobis mensam apponere volo,et ad pelagus vocis

incidere.

tur, tur.

Om««« vero>qu(Bse-

m

recusus

821

D

IneptejgtturGr*quuntur, hisce sunt conformia. ineredulitatem fuerit, culus ille, quiscumgue

moraies adhortationes pro more suo adjicit et tres afterl causas, curDeuspermiseritjustos, ut Alirahaiuuin, Moysem t't Davitlein, in peccata :

ftfont/hu-

justitiara-

pheta

iiiiiiii

tyii

ad

illi

est

ttlnprincipioeratVerbum. habitaestin illud Pugnat auctor contra Eunomianos sive Anoma3os, ridus

>i<

fs££SSSZZ3£££

tum

rhtm, qui deinde Chrysostomi Bomilice duos numeros exscribere ad litteram pergit, paucissimis

et

nominatim yitma con-

r

deprehendas. 820 Duas guoque Bomilias ut dubias edidit Montfauconus tom. XII. Exillis prima pag. 415 ;

\tt

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S

venit

Commentarius

Danielis, a Cotelerio

certum

primum

scripta in

etiam Commenta-

Prophetiam HuminDanie-

editus,

ac deinde

apud Montfauconum t. Nlpag. 200. Boc est, Opus illud, si omnino Chrysostomi

relictum esse imperfectum. Coteleriuscred/d/t, lucubrationem esse sancti Doctoris nostri dum

hcec

/>»*«?/afar:InterpretatioinDanielemprimafronte plerisquevidetursupposititia, quiforsan, acmeritosolennes illas doxologias, consuetamperspicuilatein ,

aliasque librorum melliti Patris dotes desi-

dorabuntacrequirent.Incredibilecertememora-

tu,quampleraqueomniahic aut imperfecta aut perturbata, magisque tentata quam perorata epitomes demque ac eclogarum praeferentia speciem. Verumtamen, ut, quod res habet, dicam mter centones, ardens purpura elucet, in turbidis

hm

licei

vem

et kiul-

cum,

br€ ~

:

DIE DECIMA dis rivulis limpidissimi

Quare

fontis

QUARTA SEPTEMBRIS

vense scaturiunt.

lta censeo,

Chrysostomum, quem in universamscripturamCommentarios scripsisse prodidit antiquitas, hujusce prolis patrem esse illam pie expositam in eas incidisse manus,

:

sed

qu»

in tollenda

parum operse posuerunt eoque factum, quod inficianda parenti soboles appareat. Hisce ita plane asseniitur Tillemontius art. 153, ;

rem non ulterius examinasset 825 Montfauconus in Monito prcevio, ubi allegaveratverba Cotelerii jam data, hac subjungit: acsi

Chrysustomo attribuunt :

non

tamen

sine

varii

srntputo

Verum

certe est, in tam hiulca, tam strigosaj tam compendiosa narratione, qualem hic omnes haud dubie animadversuri sunt, aliquot dictionis

Chrysostomi vestigia coraparere, verhaipsi familiaria usurpari, imo etiam explicandi modum a sancti Doctoris sententia dicitur, abominationem

non discedere, ut cum

desolationis positara esse tempore Hadriani Augusti, quae est ipsissima Chrysostomi opinio, utdiximus in nota. At vitia et intricata series, qute

non paucis

vero tam compendiosae hic explanationes offerantur illud Chrysostomi interpretandi modo ;

:

fert dicendi copiam.

qui uberiorem ubique praeUnde fortasse dubitabunt

quidam, utrum Chrysostomi

sit hic Commentameque fateor non sine aliquo scrupulo hoc Opus inter germana iliiusOpera ponere. Verum

rius,

rum sacrorum fuerit paulo

ante exsilium.

nam imperfectus est.

prwdictis

omnino

subscribit.

826 Porro hcec doctorum virorum judicia

effe-

Commentarium variis vicibus pervolverem. Verum nullibi in illo invenire potui totum Chrysostomum. Verbaquidem et modos loquendi cerunt, ut

Sancto familiares multis locis invenias, prcesertim in expositionious priorum capitum, masculam vero illam atque uberem Chrysostomi eloquentiam in illo Commentario frustra qua?ras, uti et eximiam hortandi excitandique animos cirtutem, qua mire excelluit. Bac de causa non posswn non dubitarede auctore istius Qperis; neque existimo, Opus esse perfectum. Non dispticet tamen conjcctura de brevibus hisce observationibus a Chrysostomo scriptis, utdeindeprotixiori.Commentario Prophetiam pro concione exponeret: nam satis verisimile esi, Sanctum, c/uaudo Hbruiii aliqucm sacrum exponere meditabatur, primo breves in iilum scripsisse annotationes, ut totum contextum funditus haberet perspecttnn : deinde vero aut meditatum, aut efiam ex tempore, lon(jiores deduxisse Commentarios, atque adhortationes morales addidisse. Si ita se res habet, scriptus

fuerit hic

Commcntarius

circa finem

episcopatus, secutoque deinde exsitio imperfectus relictus.

Liturgiam a Ckrysostomo contractam, docet S. Proclus,

Hwcpro

fibras

praecidit,e1

concisiori pressiorique oratione

ciendum

S.Chrysostoino contractaaqitS. Proctusepiscopus Constantiiiopolitanus, Sancti disciputus, inTraetatu de tradithne divinat Missa>,in(er OperaS. Procli edito pag. 580, ubi recenset Liturqias S. Clemeiitis Papce, S. Jacobi episcopi prirni Uieroso-

lijmitani, S. Basilii

Magni, ac

demum

S. JoaniUfl

Sacrum

confi-

ne sensim homines, qui libertatem quamdam et inertiamquam maximecomstatuit,

plectuntur fallacibus adversarii rationibus decepti, ab ejusmodi Apostolica hac et divina absterriti traditione, eam omitterent. ,

quemad-

modum

hoc ipsum multis variis s
%tauttiut.it
tanter credamus, Liturqium aliquam a Chrysos

dum

non

tomo concinnatam

tfuin

tilujtitii,,

Verumtamen Tillemon

csse.

tius

art. 17 huic auctoritati oppouit sitaitium Leontii B>/zantini, iiludque alicujus momentiesse credit; licet revera nultius sit vahris, ut mo.r patebit.

giam

rvmi»'Siiri

.'•it,

it.

Leontius Byzantinus, inquit, citat Liturdicens de illa S. Clirysos-

S. Uasilii, nihil

tomi, quamvis etiam esset aliqua occasio de loquendi. Verum si consideremus verba

illa

Leontii

paulo

attentius, facile videbimus

contra Xestorium

ineptum e$$e

ar-

aiiegatus est ex opere Leontii

et

Eutijchetem

lib.lll

cap.wm.

tom. IV Antiq. lection paq. 74, ubi Leontius arquit Theodorun, Mopsuestetium, quod aliam concinnasset Missam, blasphemiis fccdutam, neque reveritus illam Apostolorum, nec ilkim iMagni Uasilii in eodem spiritu conscriptam. Quce, obsecro, hic erat occasio to-

quendi de Liturqia sive Missa S. Chrysostomi 1 Etenim Tkeodorus Mopsuestenus sex septemve annis ante Chrysostomum fuit episcopus, et consequenter maxime est verisimile, Theodorum ante ChrysostomumaTd eodem fere tempore Lilurgiam suam composuisse. Non erat iqitur manoranda

Chrysostomi Liturgia Leontio, accusanti Theodo-

rum, quod pnecedentes Liturqias contempsisset, sEque ad propositum nostrum inutile est siientium Palladii, Socratis, Theodoreti, aliorumque, quos de Liturqia Curysostomi situissc, objicit Ceillierus in Chrysostomo art. 13 § 4. Cum enim nuitus eorum vet decimam partem scriptorum Chrysostomi recenseat, quid sitentium ejusmodi scriptorum apud eruditos efftcere potent contra auctoritatem scriptoris coutemporanei , clare et aperte loquentis ? Quapropter dubitaudum m>n est, quin Chrysofltomus Liturgiam aliquam concinnaverit.

829 At non au/ue certo dui pOtest, tttrum ea adnos pervenerit sine ulla mutatione. Yaritr quidem Chrysostomi nominc circumferuntur Litur
sed certo probari nequit, uttam ex

Chrysostoxni.

conjectura.

Superest demum Liturqia Clirysostomi, de qua breviter saltem agendum, cum varice ipa sius nomine circumferantur. De Liturqia

827

usus!

ac radices satanici pratextus hujua prorsus voiuit avellere. Et idcirco multa

apud Henricum Canisium

IX Aucto-

s.

omnes

cum Tillemontio existimo, posse hunc Commentarium inter ^i^ Operaconntimerari. Hactenus Montfauconus , qui similia repetit in

J.

breviorem eam concisioremque reddidit. Haud vero multo post Pater ille noster, aurea prseditus lingua Joannes, de ovium salute, ut p rem decet, strenua cura sollieitus.naturffi humanas socordiam ignaviamque respiciens,

qumentum. Locus

pratfatioue totius tomi. Ceillierus tom. fortc scriptus

medica quadam ratione

potuit Chrysostomus hasce notulas primo scripsisse, ut ampliores deinde explanationes aggre-

deretur, ac

AUCTORE

mquitp.%81,

et diyus Basilius

in locis

deprehenditur, hinc haud dubie procedit, quod unus tantum codex Ms. hujus Operis compareat, qui codex multis in locis mendosus est. Quod

admodum repugnat

Chrysostomi. Monetvero Basilium et Chrysostomum populinegiigentia ac teedio, quo a proItxtore Liturgia solebant ubessr, pamotos /„,w, ut breviorem faeerent.Quvnobrm,

Unam

eis esse

edidit Jacobus (ioar in

Eu-

chotoqio paq. 58, eique mullas /iddtdit observa-

Verum non audct

Chrysostomi itomiueeam edidcrit, credidcritque piwcipuas partes a Chrysostomo fluxissc. Savitius Liturqiam Grwce edidit huic pene in omnibus consonam, eamc/ue recudit Montfauconus tom. XII paq. in\. Ituiu uutcm, sive prout edita est apud (ioarum, sive prout ex Saviiio eam recudit Montfattconus, non csse totiottes.

esse

Liturqium

assercrc,

iltain, ticct ipsius

tam

Edita nnminc

Chrysostomi Litiwjia,

:

DB

566

auctore

tam

J. S.

clarum

ri.rv^osto.ni,

sosto

mu8

r>se

posterioribus

ET DOCT. JOAHNB CHRYSOSTOMO EP.

Sl

est

w?

i i

»«

hMMMr m» ^m

apud Goarum pag.

^.

dotius

JZf£l **»

wn

t K,apud

D

quas edidit RenauOrientahum Liturgiarum Collectione

mine Chrysostomi

>' '

it<

insignitas,

et seqq.:

242

sed ipse editor observat, eas credibite

a Grmcis, quam ut auctoris esse Chrysostomi. Chrysoston» multa B32 Porro editores Operum menliebantur, nomen collegerunt, qum Sancti spueditis. \ erum in sive sivein codicibus Mss., sit,

ntatjis differre

.

U^!,-,J.ln

tm

Uordt

[mo

itaioquitur

Liturgimprmvw

qw

vero,

Chrysostomus d

bet,

refert,

in

atvidereeritmdiatribauostradeUturgia ,s arsimUiOpe;

volummibus sub editoris repenuntur finem edita, ubi et prcevia de Eclogis Monita. Nihil quoque dicere statui tom. XII, dedit Montfauconus Chrysostomi, quas

mmis verum existimo Montfauconum rentur Certehc allegat. qum creMdisse verbis Savilii, in diatriba,mox fom.XIH i>r<>w>uit,
assignata, prmstare potuit. ipsius h.,,,1

nomen:

margine, ex quibus Sancti tamen Opcribus singula fuerint collecta. Restant tempoiis memorabo qum Sancti Opera, in

aliqua

ad propositum mueissima reperiet, qum faciunt Cnrysosconcinnavit strum.Etenim Liturgiam iis, quce ex Itaque episcopus. erat quando M]I1(1 hanihil presbyter, intiochim di.fi/, quando erat a Ltturoiam ctitjnMcendam iwssittmi* ud /in r Montfauconus compositam.Interim Chrysostomo Antiochems, multo plures affert ex Operibus

Num vero ad ribus, quibits videntur composita. persecutionem illam, qua in exsilium pulsus esi,

m

,

paulatim accessuri, prmcipuas

,

I*

in singulis fere

ubietiam assignat

eonsideraverit alr

attente 830 Profecto siquis Operibus Chrysostomi, Chrysoex Montfaucono Utaa

habet

exammare non titea quoque ne prolixum hunc Commentarium

amandarunt Montfauconum

ribus

./i/i/-

tid-

scripta.

Nihil igiturdidisputatione prolixiorem faciam. nihll dc Matthmum, in hnperfecto Operc cam de qumadspuna muttis HomiliisalHsque Opuscuiis, apud eruditi. Videri ea possunt

am

P tomosoMurnti, ubiomnia,qu Chrysostomusretdit,accuraterefesuis

plnm

perperatn

ria illa ac supposititia scripta

-

locisdeLiturgiasui tempons Liturinferions mir ediversa sunt ab istis

vff*

Phtrirna Gpuscnla Saucto

illius caitsas

exa-

minabirnus.

E

locos

Secundoeasolum ex Constantinopolitanis. Liturgim Chrycognitionem ad con ducere possunt qum de ipsa Liturgia aut Missa fuere

quam

sostomi,

Montfauconus

At

prolata.

ea tra illud ,„ ecclesia.

multa,

affert

LIV. Origo dissensionis inter

Theophilum Alexandrinum et monachos iEgyptios. The-

qnm

tempus ab episcopo aut diacono fiebant ffmt igitur omnia si omittamus, vix

Quare pauca inveniemus, qum ad rem faciant. a GoLiturgiam,prout admiserim, facile quidem nonperSavilio et Montfaucono edita est,

ophiluspersequitur S. lsido-

sine mutatione,

monachos multos, qui Constantinopolim delati a Chry-

rum

aru,

ad nos a Chrysostomo memoratur ipse Ghrysostomus, Sartr juniores ; at non video, id evinci ex aligui ctique Montfauconus ; neque enim Hlis, qum coacervavit esse, quod in Liturallaium ipso video aliquid ab venisse

quia

i" ilfa

Hospitalarium

:

deinde

sostomo excipiuntur.

gia non invenerim.

fn Operibus ChiysostoTai, prouteditasmt tom. IV pag. 522 a Qucmo, et postea a Morelio, diversa hoc titulo: nonnihil Liturgia est edita

'

aliaftirteantifiuior.

s::i

Theodoretus

a DeSanoti Joannis Chrysostomi sancta Missa,

Erasmo Roterodamo in gratiam episcopi Roffansis versa. I» hac autem nec Chrysosto-

aiderio

nius

C

memoratur,mc

ullus

Sanctus,qui nonsit

Liturgia ex Operibus Gonstantinopolitanis Chrysostomi collegit Montfauconus. Itaque existimo

cupio,

hanc altera vetustiorem esse propiusqueaccedere ad puram Chrysostomi Liturgianu Hanc tamen t

passam omnino perEtenim ad id existimandum mihi videhir rox 6mv6mc Deipara

rttri/s

,

habeo,

sufficere

,

iocis

repetita

,

quam

post

damnatum

Vestorium additam suspicor, ubide sanctissima Vivgine

in

Liturgia

Chrysostomus inseruisset

,

ipse

n<»t

fiebat

mentio.

vocem illam

toties

Nam

xxxrv relaturus ea s

est

Ego vero ad partem delapsus, qualiter affectus

eloquentia ac doctrina privavit.

illo

hanc

suasum

cap.

Chrysostomus, ita prmfatitr Verum invidia splendorem ejus sapientiae ferre non potuit. Itaque consuetis utens artibus, Constantinopolim, seu potius orbem terrarum ejus

tu/u/r aniiquior. In hac quoque nihil reperire potui, quod non congruat cum paucis ilHs, qum de

aliquid etiam mutationis

V

lib.

qumpassus

si

lAturgim

prmtermisissent Paires monu-

historise

sim, nescio.

Nam dum

injurias eiillatasnarrare

eorum, qui injuriarum auctores fuere, reliquae omnes virtutes mihi pudorem injiciunt. Quocirca ipsorum etiam nomina tegere conabor. Hi ergo cum diversas haberent odii ac simultatis causas, coruscantem quidem ejus Viri virtutem intueri noluerunt. Ita Theodoretus, reveritus fa-

mam quorumdam

Chrysostomi persecutorum^

nomwi adcptierant. Macutam quidem hi persequendo Chrysostonium contraxerunt. Verum cum Sancti etiam non tjtti

revera prmclaris opcribus

pauci tia

in peccatasint lapsi,eaque deinde pcenitenac bonis operibus deleverint: cumque alii

menti t<
multi ex crrore non raro mata commiserint ;

memoratw Joannes Eleemosynarius, plusquam

inimicorum

duobus seculis Chrysostomo posterior. Ceterum dttas quoque t.iturt/ias St/riucas habc/nus no-

parcatur.

minime spccta

;

fccissent, si

non

omnia

s/tiis

qitce

habuissent per-

imitari, qui calamum Chrysostomi nimium mihi vidensedpotius ea moderatione exami-

statui illos

in persecutores

tur acuisse

;

nare singula,

ut

ipsius

innocentia

Sancti pateat,

famm, quantum

et

fieri polest,

831 Caput xUorum, qui Chrysostomum

persecuti

Invidia incitavit

Chryso-

stomi pcrsecvtores,

DIE DEGIMA srcitti sunt, fuit

QUAHTA SEPTEMBRIS.

Theophilus Alciu/idriiiits rpisro-

ijuorum caput pus, vir magni nominis, sed justo vehetnentior erat Theaphicontra itlos, quos aliqua in re contrarios kabebat, lus .\h:randri-

nus.

ut ex variis factis hiculenter colligitur.

Ad perse-

quendum autem Sancium nostrum hisce gradibus adductusest. Primo odium concepit contra S. F$idorttm presbyterum xenodorhio AlexandrinopPOh fectum, r/urm antra amaverat. Cum vcro Isidorus in

eremitm se recipcrrt honorificeque ibidem ,

exei-

peretur a monachis, kosce similtter adeopersequi cmpit, ut fugerint Constantmopolim, atque opem

Chrysostomi implorarint. Binc,

cum Sanctus consueta sibi charitate monachos excepisset,eosque Throphilu reconciliare studuissrt, vehemens Theophili indignatio in ipsum accensa est Chrysosto-

B

mmti. Ita brevissime exponi potest occasio, qua Theophilus Sanctum ccepit perscqui. Multa de hisce scribunt Palladius, Socrates et Sozomenus. Ex his Palladius quidem, reliquis alias prmferendus, justo acerbhr videtur in Theophilum, ita ut verisimiie sit, ipsum facile credidisse rumoribus quibusdam contra Theophihtm sparsis. Nam suos qitoque inimicos habebat Theophiius, indeque vix dubitaripotcst, quin de illo multa in vuigtts sparsa sint faisa, sicuti constat, multa mentitos esse Chrysostomi inimicos. Non omnia igitur hxtc tranferam, qum de Theophilo narrat Paffadhts, cttm quia adpropositum nostrum necessaria non sunt, tum quia aliqua [ortasse sunt ftctitia, ievi835 Boc tamen pro certo itabrndum vidctur,

primo

perscquitur

Theophilum

Jsidorum presbytenim

sine justa causa

exacerbatum fuisse quo apud nos

in S. Isidorum presbytcrum, dc ;

actum

est

ad 15

lib. I epist.

clii

Januarii. S. Isidorus Pelusiota

ad Symmachum

docet, odiuni

TheophHi adversus Isidorum fuisse causam, qua est ad persequendum Chrysostoraum dum-

usus

;

que insano lapillorum amore flagrantem, atque aurum pro numine habentem Theophilum, ibidem nominare non dubitat, non obscure innuit, ex avaritia Theophifi odiutn adversus Istdorum fuissc exortum.

odii causa,

qum

Hinc admodum

vcrisimilis

est

recitatur a Palladio pag. 51 his

verbis : Huic igitur Isidoro mulier quaedam vidua e magnatibus dat mille aureos; adegitque jurejurandoper Servatoris raensam, emptis vestibus pauperiores Alexaudrise feminas contectnrum clara Theophilo, ne

is

nummos

caperet,

illos

atquecomparandislapidibusinsumeret.Lapidnm enim furor quidam Pharaonius ipsum possidet ad

aedificia

(exstruenda) quibus

indiget

nihil

el

567

aUqud ex

pro eo interces-

illis

apud Theophilum, quieade causa

serunt

AUCTOKB J.

illos

contra monackos exercuissedit itur, utpoteadprc positum nostrum non necessarias, et forte ea ru moribus incertis non parum exaggeratas. Il<>< certum est, Theophilum congregasse concilium episcoporum, in eoque ul Origenistas fuisse damuatos

muitac/tu*,

(ttiijiiot

t/iius dciiitir

curavitex-

pellendos, quique Constantinopolim venerunt. At non mquccerto constat, an Origenistmrevera fueriut, aliis

id affirmantibus, negantibus aliis. 837 Sozomenus lib. \\\\ cap. xn dicitqumtfio- damnat

nem de Origenistis denuo ol)

privatas inimicitias,...

excitatam a Theophilo iuq/tit,

insidias

836 Sozomenus

Ub.VlW

cap.

xn

a/ias

ut certum

:

at

quoque omnes

una

ilh fagerat,

mque

ut Origenistas

Theophili avasive plures fuerint ejusmodi causce, persequendi ritiam et violcntiam [uisse causarn

stint

frivolm,

ita

sit,

sive

Isidorum.Bunc autem, sicredimits Palladio, yraprimum impetiit caiumnia. ac dcindr ec-

vissima

vero,agens annos octoyinta, monachorum orcursu petit montem Nitrise ad adolescens, infuerat dinem, ubi commoratus exceptus optime Isidorus 54. pag. Pattadius quit clesia ejecitJsidorus

r(i -

*

Ammonio, Dioscoro, BusebioatqueEuthymio, qui longi vulgo dicebantur quos quidem, :

cum

fratres essent,

celebres exstitisse

inter

apud Scetimphilosophabantur, ex superioribuscognovimns. Hi enim prSBCaeteriaiEgypti monachis Theophilo carierant.* eosque in contueos, qui

bernio et familiari congressu, ut pluriiunm, hrioebat. Denique Dioscorum etiam Hermopolis

episcopum

constituit. Odium vero adversus eos concepit ex inimicitiis ab ipso susceptis cum Isidoro; nimirum quia pro Isidoro intercedebant

Bacde causaeosperTheophilum

K

expulsos asserit,

nihil dicens de illorum in concilio damnatione.

Sanctos

viros

pag. 54

et

55

mire cetebrat

Theophilum

in

ipsos

pro Isulorn

Tum

subdit:

istOS [ratrrs

quod

invehitur,

iiitrrccdrntrs

itt

vehementerque

;

mair

tractassel,

His non acquiescens Theophilus, ad vicinos episcopos, etadversus raonachos cogit concilium, neque ad defensionem mittit

vocatis ipsis, nec facta

illis

dicendi potestate,

excommunicat, veritus simul contra multitudinem pcenam decernere, prsetexensdogmatum perversitatem efc-. Quinam essent hitres, colligitur ex Epistola TheophiUad S. Epiphanium, tom. IV Opcriim S. Uicrunymi

tres viros e prBBcipuis

editionis

anniliOQ

col. 880,

de cavernis suis Origenis

ense truncatos. Et

ubiait: Egredientes

colnbros Kvangelico

mox nominantur

tres

calum-

Ammonius, Eusebius et Eusupra Euthymius dicfus, quos dicit Con-

niatores vera^ tinius,

ftdei,

stantittopoiim navigasse. Trcs

itfi

ettam damimti

Eieronymi

ut Origenistm dicuntur in Epistola S.

ad Ctcsiphontem tom. IV [t meutio

:

col. 476,

ubi

et

de

aliis

Dioseurm

scd trittm illoritm [rutcr

modo

alteqat rationes iracundim Theophiti

'

struit

pauperculis et viduis mulieribus. Alicunde id novit Theophilus.... Isidorum evocat, moderate

ruerat, raoniento post, audito Isidori responso, totus intumuit rautata suhinde facie.

in

^ mm

roncilio ,f'

dum,

episeopus damnatis non amtumeratur. 838 I)e damnatiottr poffO illuritm jrutritm uun

ante in interrogatione moderatus ac lenis appa-

P.

quoquepersequi violenter coepit, siPaUadio, aUisque rrrdimus. MittO violrutius,qm/s rrt otru^onr

Ecclesia. Boc, ut subdit, rescivit Theophilus. Cum igitur Isidorus eos nummos accepisset, impendit

interrogans, an ea ita se haberent. Non negavit Isidorus, reique totius administrationem fassus paulo est. Quo ille audito, scenam mutat, et qui

deinde monachos, ad quos

n monachis,

Palladius tnuifis iocis quatuor

terque ab ipso adOptata. /Itc

[itit

neotericorum, sed etiam antiquorum ///versa admodum est sententia. S. Uiertmymus itlam mirc iaudat variis locis, Uti >t S. Epiphunilts.

las

,

Varias Bicruttymi att Thcujdiiliim E/iistu-

exhibettomus IV col.VM etseqq. Iu est lviii (a/ias

ibidem

Origenistas

LXvm)

iitu,

qum

dolei Bieronymits,

necdum a Theophilo damnatos.

/n

sequentiux,{alias i.xx) eidem gratulatur de illts damnatis, ibique hter. subjungit : Dolflbamus te nimium esse patientera, et ignorantes magistri

gubernacula, gestiebamusin interitum pcrditorum. Sed, ut video, exaltaeti manum diu, et suspendisti

plagam

,

ut

ferires

fortius.

Iterttm

Uieroitymiisltimlat Tiicupiiihim ru tlc re in rpistola i.xi, (alias iaxi). Attamen ibidem coi. 599

w

verbis

Bieronymi

fuisse instructum de

satis

roltiqilur

modo, quo in

,

i/isum

non

conriiio frutrrs

illi fuerant damnati. 839 JVam dicit : Sirnulque obsecro,

ut, si

qua

synodica

I*'

DamnaUow /

;","

Bl

/ ''''""'

'^ J^'' ,,,,„„„„;

DE

568

AUCTORE

tur

fi

i-hn-

1

n

me

quo possim tantt

dirigas:

liberius et conn'-

pontificia auctoritate firmatus,

S.

.!.

imn

,it

synodica habes, ad

UU

non dentiuspro Christo ora reserare. Itaque sosynodi, illius videtur Hieronymus legi&segesta Hieimpulisse wdetur laqueauctoritas Theophili crederet. 4/tfftZ ta-

ronymum, ut recte damnatos men ad Hierpnymum est generahs

a.

damnatione ad omnes Catholicos

eomm

de

scripta,

quiiUam midamnaEpiphanius tit, ibidem edita. Applaudit de scivisse videtur quidquam tionU sed net ipse modo procedendi, prmterquam ex illa Epistola,

ut Uquet ex EpistolaS- Epiphanii,

quam eidem

transmiserat

m

Epistolam ibidem

Theophilus,

scribens

lxvh) quandojam

[aiias

intellexerat, tresfratres navigasse Constantinopo-

lim, ut habet dicta Epistola col. 830. Miiilmititatio-

nem riiam

840 S. Isidorus Pelusiota non ita videtur sende fratrum illorum damnatione, secutaque expulsione. Nam in Epistola CLnjam laudata sic sisse

imjn-nlitn-unL

loquitur

Vicina ^Egyptua hoc semper in more

:

ut inique et perdite se gereret, Mosem videlicet repudians, et Pharaonem asciscens, habuifc,

liumiles ac demissoa flagris lacerans, laborantes

opprimens, urbesexstruerejubens, et mercedem negans: at(|ue ad hoc usque tempus in iisdem

Tum

atudiis hasrena etc.

subdit, Theophilo catcar

chos.

dictos fratres. \ehevero decreto parere nolaisse

mens igitur est mihi suspicio, illos non qmdcm prava Origenis dogmata defendisse; noxiostamen et culpabiles fuisse,

quia a legendisOrigenis

nolcbant abstinere, ct

libris

quia audebant improbare

decretum episcoporum,

prohibentium.

ittos

Bac

utcumque conciliari potuerunt illi, qui carpunt, Theophili in monachos illos violentiam Origcnistas contra ejusdem zehmi aWque, qui laudant. Nampriores volunt. Origenis lectionem non debuisse tam generaUter prohiberi, nec tam Origenh severe procedi contra illos, qui omnia Opera statim non abjicerent. Quin imo aliqiii

ratione

non nisi prcetextum fuissc Theophili ad persequendum monachos sibi invisos. At ea de re judicium mihi arrogare nolim. Posterwrespro Origenistis habuerunt dictos monachos, qui audebant improbare prohibitwnem omnium insinuant, totum

scriptorum Origenis ; necplane immerito, etiamsi illi errores Origenis fortasse non dcfenderint. 843 Quidquid porro sit de cu/pa monachorum

E

atque ab eo milites

expellens

adversus eum, qui eodem, quo ego, inquit, nomine appellatur id est, adversus Isidorum. Si

petiit

istos fratres

;

nam propter

illos

Constanti-

ac obtmuit,

rit

ad monachos

Quanta autem

pellendos.

:

illos

violcnter ex-

violcntia in illos irrue-

Theophilus, narrat Palladius pag. 5Gc/57,

impotensejusirapaululum deferbuisset, Alexandriam repetit, locum fugas dans sanctis illis

Alexandrioe fuit, cap.

viris

ccepit

iii

Sanclum

persequi,

ln

quitum ambigue mentem suam

Primodicit: Alexandriam pervenimus, fceda inter episcopos atque monachos certa-

mina gerebantur ex ea occasione; quia congregati

in

iiniini

saapiua 3aeerdotes, frequentibus

terpresbvterosetdiaconosillius montis, trecenti optimorum monachorum alii vero per diversa :

thumianus, nondisputabatur de dogmatis Orige-

philum suscitat, qui ira succensus litteras exarat ad episcopos Palaestinse. « Non oportebat, in-

scdejus dvfensores fatvbantur, crrores essein

lihris

Origenis;

nonideotamen omnino Ubros ab-

jiciendos contendebant,

Adveraum

sil tius

h;ec, inguit,

Episcopi obstina-

renitentea, pro potestate

cogebant recta

quos Ecclesia reeepisset, respuendam esse penitus lectionem, quss plus esset nocitura insipientibus,quam profutura sapientibus. Etpostpauca: Illud me admodum permovebat, quod Hieronymus, virmaxiine Catholicus, et sacraa Legis peritissimns,

i

irigenem secutus primotempore puta-

quem nunc idem prsacipue, vel omnia illius scripta damnaret. Necveroausus sum de quoquam temerojudiraiv: pnestantissimitamen batur,

viri

etdoctissimi

ferebantur in hoc certamine

dissidere.Sed tamen, sive illuderror sentio; sive haeresis ut putatur

:

utego uon solum reest,

eorum non ferens rursum contra eos Theo-

obliqui cursus coluber,

«

quiens, vos prseter voluntatem

«

tates vestras hos recipere

«

id fecistis,

« cavete,

ne

:

meam

in civi-

sed quoniam ignari

vobis ignosco. Imposterum igitur illos

Orhicitis

etiam univeraa cumpravis etcumipao auctore damnare: quiasatia superque suffieerent libri,

aut in ecclesiasticum aut in pri-

vatumaliquemiocumadmittatis»....Illimulta necessitate acti, cum in alia ex aliis loca migrarent, tandem in comitatum (id est, urbem impe«

ratoriam) veniunt, ubi divina

manu ad curam potentium agendam Johannes coliocatus erat episcopus atque ad ejus genua provoluti, orabant, :

succurreretanimabuscalumniam statis

ab

iis,

qui id potius,

passis et deva-

quam

benefacere,

consuevissent.

844 Stetit Johannes ginta electorum

:

atque ut vidit quinqua-

hominum canitiem,

dotum, sed nequaquam tam

late se potuisset

effundere, nisi contentione crevisset. Istiusmodi ergo turbatione, cum veni Alexaadriam, fluctu-

bus tinctam et ornatam veluti Joseph, fraterni amoris acri dolore stimulatus, in lacrymas effususest percunctans exeis, quisnam aperdesilva aut singularis ferushnic foacundissimaa viti invi;

Sed non fuil animus ibiconsistere, ubi recens fratera» cladis fervebat invidia. Nam, etsi

abat...

fortasse videantur parcivepiscopisdebuisse.non

ob hanc tamen causam multitudinem tantam, subChristi confessione viventemj praesertim ab episcopis oportuissel affligi.

Ua

illv,

qui antemo-

autem Sede, Pater, et nobis medere non mediocriter vulneratis a Theophili papae furore si tamen poteris vulnerum nostrorum tumores ad cicatricem perducere. Nam disset. Illi

:

:

si

et ipse

nos neghgis, Theophili seu reverentia seu timore ductus, utaln episcopi, nihil jam reliqui nobis htavobis, msi ut imperatorem pravailhusfacta

namus.

m contumeliam

Constantino-

sacris labori- polim fugere

;

primi qon potuitmultisanimadversionibussacer-

stere sinens,

:

loca dispersi sunt. Secessum

:

stina eonsi-

qui sumptis statim melotis suis, in Palaestinam profecti, ^Eliam (sic Hierosolyma tunc vocabatur) adventant. Cum iis egressi sunt,prse-

decreviase Bvnodisvidebantur, ae quis Origenis libros legnvl ;mi[ haberet. S/ vera narrvt Posnis

Theophilus,

nec in Pula:-

scd forte non sine exaggeratione, ita ut verbaipsa nolim huc transferre. Cum autem, inqu.it pag. 57,

Dialogo Sulpitii Severi Posthumianus,

iibi

C

dixisse niona-

adprcefecium Mqypti venit

exponit.

"/"'" proJW-

decreto rovtra-

ad persequendum ChryBostomum fuisse odium videlicet atque inimicitiam, quam ('fovebat)

nopoli receptos

omnfa

Epiphanius, omlum cui omnino conscnticbat S. prohibuisse ; huic Origenislectionem nem Operum

voluissc, iii/uf

lllos violenter

quendi

idetur TUco-

842

D

ad augustalem sive

;

i

monachos ita nuerat, per tfgypti pratfectum nulUbisinerentur consistcre. ut dispersos, fuisse TheophiExdictis autem colligi videtur,

atquc intentione Theophili, hic

odium Isidori fuit causa Theophilo persequendi Chrysostomum, videtur etiam causa. fuissc pcrse-

pM/w

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

adeamus, et

Ecclesis expo-

Si ergo ecclesiasticae tibi existimationis

cura

cogit.

:;

:

DIK DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

curaest, nobis annue, ipsique persuade, ut nobis nostrum in ^Egvpto domicilium concedat qui niliil peccavimus, neque contra legem Servatoris,

neque

eum

Ad haec Johannes, sperans facile se Theophili adversus eos odium in

ipsum.

demutaturum, libenter negotium arripit, admonens eos, ut apud omnes religioso silentio adventus sui caussam tegerent, donec ipse, inquit. misero ad fratrem Theophilum. Et dato eis in ecclesia, dicta

cendum,

ubi a Chnjsostomo benc excipiuntur.

Anastasia, hospitio ad requies-

quidem non suppeditabat, qu*e ad necessaria erant sed reli^iosa; mu-

usum

illis

victum

:

ipsis

subministrabant, et ipsi quoque nonnihil conferebant ex opere raanuum. Hactenus Palladius. 845 Sozomenus lib. VIII cap. xin de secessu monachorum illorum ex JEgypto, eorumque ad Chrysostomum adventu fere consenlit, ita scribens. Porro Dioscorus et Ammonius ac reliqui, cognitis Theophili

insidiis,

Hierosolymam

se

contuleruntratque inde perrexerunt Scytopolim commodum sibi ejus loci domicilium fore arbitrati ob copiam palmarum, quarum foliis ad consueta monachorum opera utebantur seque:

bantur enim illos viri circiter octoginta. Eodem tempore Theophilus quosdam misit Constantinopolim, qui etcalumnias adversus illos prsestruerent, et,

si

quid

ipsi obsisterent.

cum

illo

illi ab imperatore peterent, Quse cum didicisset Ammonius,

erant, Constantinopolim naviga-

runt, comitante eos Isidoro. Junctique inter se,

evangelica

illa

metiendae:

«

i«

corpus tuum lucidum

b

fulgoris illuminabit te

quem

nequaquam prohitamen haudquaquam communi-

candum

sibi

esse existimavit, propterea quod

ante causam eognitam

id fieri

non

liceret.

Adki-

hac cautcla, nec prudentice Chrysostomus defuisse videtur, nec charitati. Nec perspicere possum, peccasse pias mulieres, ex quibus pnecipua fuit S. Olympias, victum monachis iltis subministrando. VerumquosemodoGhTysostomixs erga Theophilum et monachos illos gesserit, mox bita

latius diccmus.

;

et

rari, etsi

ad suum revocans principium

uude auctorem 847

sicut lucerna

dum

ut

videris ali-

mente puroque animo aliquid opequid perperam inde oboriri contigerit,

Cum

opus ; invenias,

excuses.

igitur do

sanctissimorum virorum fut de Theophiio dicere prajtermittamus) atque Joannis Chrysostomi optima mente dubitare religio sit, quiecumque ab eis acta sunt, in meliorem partem accipias Epiphanii,

Hieronymi

Ipsi

f-

rte

minus, quam ejvs adversa-

necesse

est. Hactenus Baronhts, cujus cxcusatio Chrysostomo fortenon est necessaria. Attamen verba illa afferre volui, ut ex illis liqueat, qua ratione fieri potuerit, ut a Chrysostomo dissentirent SS. Epiphanius et Eieronymus neque tamen hi peccarent, neque Ule. Ndm, si revera Origenistce fuerint monachx illi, quos Constan/inopoli exceptos a Chrysostomo vidimus, recte factum istud improbarunt Epiphanius et Hieronymus ; ncc tamen eos excipiendo peccavit Ihrysostomus; modo bona fide crediderit innocentes :

(

breviter interim

illis

erit, »

recla

utpote justac libertatis studiosum, in

Cum

S.

norma sunt actiones hominum Sioculus tuussimplexfuerit,totum

si

buit.

J.

i

sicut

habuit, et in ecclesia orare

AUCTORE

affiaridetur

studebant, ut coram imperatorejuJoanne episcopo insidise ipsis comparatse convincerentur. Etenim arbitrabantur hunc, quse

exstrin-

accideril ssepealiqua ignorasse prajsentia, que prasterisse ob oculos posita. Quamobrem

dice et

iis,

omnem

qui

nctitatis

id perficere

justa essent, posse ipsis opitulari. Joannes vero illos ad se venientes benigne excepit, et in pretio

maxime,

speciem praseferunt, non cipiinterdum contingat,cum el ip etiam prophetas, ad futura noscenda spiritu Dei imbutos, quod non semper eodem Numine

ipse

lieres

et qui

ptionibue, illorum secu

non peccarunt Hieronymus

et

Epiphanius,

idoneis

rationibus nixij hosreticos esse crediderint; licet fldase innocentes supponantur. Ha>c

Hieronymum

:

verum nolim

hinc inferat iector,

inter adversarios

Chrysostomi a

me

computari.

848 Quid porro pro monachis illis egeritChvy- Chrysostomus monachoB co~ sostomus, Palladius pag. 60 ita narrare incipit Contigerat autem sub id fcempus, ut clerici qui- natur

dam Theophili Constantinopoli adessent, magistratuum, qui regendsa ^Egypto designabantur, promotiones prsemercantes, et benevolentiam Theophilo conciliantes in perniciem eorum, qui illi minime placebant. H»s igitur ad se ncritus Johannes percunctabatur, an prtesentes mona-

chos novissent.

Jlli candide de ipsis testimonium perhibuere, dicentes Johanni Et novimus eo :

,

etvim magnam perpessi sunt. Ae, si placet, Domine, spiritualem eis communionem imper-

§ LV. Quid pro monachis ex-

apud Theophilum egedicta qusedam rit Sanctus S. Hieronymi non de Ghrypulsis

:

sostomo, sed de Rufino et aliis prolata. Bnronii ad exeusandum

Chrysostomurn observatw,

Baronius,

qiri

paulo severius ubique fractat

monachos a Theophilo r.rpu/sos, ad annum 400 existimat, eos fuisse a Chrysostomo exceptos} quod ipsorum causam necdum satis haberet persjjcctam. De quo qiiidem, inquit num. 02, illud in primis admonendum putamus esse Iectorem,

cum

sa?pe contingat sapientissimosquosquefalli,

ne offendas Theophilum in c<-\--v\-. benignum tepraebe; hoc enim te nt episcopum decet. Sic Johannes eos quidem ad communio-

tire noli,

nemnonadmisit:TheophiIoautemscribit,orans: Inhocraihi utfilio et fratri gratiflcare, hosce viros amplectitur. Adhajc Theophilus, gratiam quidem negavit Johanni mittit autem quosdam ad contentiosas verborum pugnas exercitatos, de quibussuperiusdiximus:et monet, dentilli libellosprecum, quos inorn suo ipse dictaverat, qui continebant apertura quidem mendacium, amictumverovariaetmulfcipIicicaIumniaeorum,quBB sunt invisibilia; cum nihil haberet, undc eorum :

vitam calumniaretur; facitque utin palatioquasi praestigiatores digito monstrarentur. Hactenus palladius, fortasse justo acerbior in Theophilum. Talis certe visus est

eosdem tamen asapientiaetinsitaprobitate non excidere, cum nimirum ad ea, quaa agunt, recto

credidit.

sinceroque mentis feruntur intuitu. Quis eniin adeo ingenioperspicax,industriasolers,atquere-

tam

rum

usus experimento probatus ut falsissubreSeptembris fomus tV. ;

:

Baronio

,

qui

Origenistam

849 Atnecessenon est, ut credamus Origenisfuisse. Etiamsi Catholicum fnisse exisiime-

mus non t

diffimlter credere polerimus,

defen-

sorem Chrysostomi faciles prabuisse aures 0$ ;-j omnibus,

conciliate

ThtophilQ,

DE

570

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO


AUCTOUE

t

d0 non essentaperte

J. S.

falsa.

Miror

EP. ET DOCT.

examinentur

MnwiAutiamustammsequ^atpsnisdrta. Mona^hi^^utvideruntsenoESolum^eoiiam imphUumnonplacare,sedin majorem ad illum mitmultos mtercessores

dum

Ut;bisuperparatosseesse

dicentes

Urnrn

eenera denotantes, adjunctis pitulis,qua3pudetcoramsimplicionbusdicere, ca f<>rtasse etiam „. eos a credendo deterream, inventurus. non apud perfectiores fldem etperaliosepisco850 Rursusetperseipsum, desinant ipsum hortatur eos Johannes, ut

respottf

det, it

W

II

pos,

ex hujusmodi judiaccusare ob molcstiam, qurc « Eo desTheophilo scribit aascisolet; et cii ut scnajusmodidevenere, hominea perationis videtur, tibi quod Ceterum,

oano

t

:

ptoteaccusent.

„

Nonenim me audiunt, ut a comitatu totusirain«discedant. n Ob ejusmodi scripta rescribe.

q

excludit fratrem censua Theophilus, abEcclesia Ecclesia senuein qui monachorum Dioscorum, !•;,(,;

scribit:

etad Johannem episcopum

«Arbi-

equidem non ignorare te canonum Nicenorum decretum, quo sancitur, ne episcopus autem ignolitem extra fines suos judicet. Si

tror

« B

o

k ras,

et a UbeUis adversus me abstine. ^Egyptiis judicari me uporteret, ab

disce

«Namsi

sum non

a te, qui septua-

;

Ita ginta quinque dierum itinere hincabes.»

«

Tlieophilus, cujus ,-t

cum Chrysosguam monachos cum ipso

erat necesse,

vellet,

nikil

acrior quidemvidetur

mponsio

quam

acerbior,

tomus

Attamen non video, tantopere in hisce accusandumesse Theaphilum, quam ipsum accu-

conciliare.

sant ffermantius

lib.

V

cap. u, et Tillemontius

art. 67. allegat,

851 Sane,

quo

i

si

omnia velimus examinare

studio, facile videbimus,

vetabatw 'hrysostemus

sine

modumproce-

partium dendit quo adversus monachos illos usus est Theophilus, non iia omni ratione caruisse, quam velintlaudati scriptores. Baronius adannum 100 num. ti existimatj justam fuisse Theopkili causam, Justam certe eam crediderunt Hieronymus et Epiphanius. At cum hipotius secuti videantur auctoritatem Theophili, quam soUicite exami-

C

utrum Theophilus hmreseoscausapersequeretur monachos ilios, an privato odio incitatus, causam Ulam prcetexeret, ut vult Palladius, cui utcumque consentiunt Socrates et Sozomenus; nolim ego de retam ambigua judicare. lllud tamen certum videtur, Theophilum minus benigne nasse,

de intentione Chrysostomj/wtficoss*, tebat; etviolentius, vertisse in

d« causa

w

communfcationis monaCftOrtlftl

nitr.

judi

,

Chvysostommn, hunc canonem recteque detcmtit t

excommumcattoms ne examinandas susciperet rationes.

.

qui monachos Hac de causa 853 Intellexitid ipse Sanctus, ruram monaipsos et

mtm audiisse videtur ad pacemverointer adjudican-

Virum

quampar

erat,

guam

opor-

bellum con-

pacis atnantissimum.

852 Porro canon, quem

epistola,Johanneseamquidempenesseservayit; pulsis a monachis autem partis utriusque (id est, ConstantiTheophilo t aliisqueab ipse conira illos erant. pacem ad quae nopolimmissis) ea dixit, illa Quibus auditis, exasperata est utraque pars, quod vero. quidem ut tyrannide oppressa; altera ineunabsque Theophilo iacultatem non haberet calumniis libellos dederat jussu cujus pacis,

daa

eos ab plenos. Sic Johannes, dato eis responso, etprucauie lta sua cura et cogitatione dimisit. denter procedebat sanctus Episcopus, Quid vero^ postea contra Theophilum ejusgue legalos moliti sint monechi, inferius videbimus.

854 Interim valde verisimile

hit:

Dum

i

reote babere visum est,

ut singuUs annisin una-

res in hoc statu esset, falsus

dcafjuii iritcn tionc

malc

suspieatur

Theophilus,

rumor ad

aures Theophili perlatus est, Joannem eos ad sacra quoque Mysteria admisisse, et ad opem illisferendam paratum esse. Quaraobrem Theo-

totusin hoccoepitincumbere, utnon modo Dioscorum et Isidorum ulcisceretur,verum etiam Joairhem ex episcopali sede dejiceret. Hcec admodum verisimilia sunt ; licet necessc non sit, ut plrilus

}))o certis

habeamus

ea,

qum

de mala Theophili

intentioue subjungit Socrates, acsi

cum

ciliassct

tantum

se con-

S. Epiphanio contra Origenislas,

Mgypto

ct

Vypro celehrata essent, ad facilius opprimcndum monachos exsules: nam Socratcs in Theophilum a:que ac in Chrysostomum justo acerbior fuisse videtur.

contra hos concilia in

et

in

F 855 Illudtamencevlume&t atque induhitatum, Theophilumdiligenterlaboras$e t utmidtQsinsuam multos in suam opiniopertraheret sentenfiam,suasquepartes confirmaret nem pertracontra Chrysostomum//?*cm Oriocnistarum fauhcrc studens torem aut credebat, aut crcdi volebat. Hinc illa quogue Socrafis vcrha facile admitti possunt : Mittit igitur epistolas ad singularum civitatum episcopos, consilium quidem suum occultans, palam vero in iUisreprehendensUbrosOrigenis. Certe

in unaquaque provincia, valeal sententia secundumcanonem, quipronuntiateoSj qui ab aliis ejecti sunt, nonesseab aUis admittendos. Examinetur autem, numquid vel puaUlanimitate, veJ contentione, veJ aUqua ne pulsi sint. Ut ejusmodiacerbitate,con hoo ergo convenientemexaminationem accipiati

rumo-

ad Thcophitum,

indeque in Sanctum guoque magis fuisse exacerbatum. Certe Socrates lib. VI cap. vni hcec scri-

(inter

ab episoopiSj qui sunt

falsos

cst,

res de Chrysostomo delatos esse

Theophilus allegare

sunl, sive olericorum sive laicorum sint ordinis,

nit Sanctus

referre pergit his

Nicamusapud Labbeum tom.U coi 30, ubi ad propositum nostrum hmcieguntur verba: De ifs, qui a communione segregati videtur, quintus est

rhorum depo-

Theophilum conciliandam, non et. a negotw dum de justitia excommunicationis, Palladvuspag.QZ periculoso deinceps abstinuit,ui ea verbis : Accepta lectaque

;

episcopisjudicandus

tl

quffistiones

quos episcopura offendisse

sic,

a congregatmne separati pro I» humaniorem consreffationi videatur, donec episcoponem videantur apud omnes justeEcetc. Si Theophilus sententiam proferre produxit rectc manachos, clesia ejecit mcmoratos

quibusdam

Ijiti

et

;

locum

constiterit, juste esse

suppnces 11omnem doctrinam anathematizare, Johanniofferunt,diversaTheophiUtyranbeiio

t/ui iiccihp

eumdem

in

omnes provinciffi episcopi ejusmodi eommuniter conveniant,

Palladn sate stylusipseexacerbatum animum

peUere,

D

annosynodiriant,utcum nuaaueprovincia bis in

Theophilus in Epistola

Bieronymianas Dignationis twe

ad Epiphanium

aliashxvn) ita loquitur : est, quffl in Imjuscemodi certaminibus sscpe ante nos pugnavit, etpositos in praelio consolari, et congregare totius insulae (Cypri) episcopos nos,

quamad

cxi,

ac synodicas litteras

;

tam ad

Constantinopolitanffi urbis Epis-

copum,

et si quos nlios putaveris, mittere, ut consensu omnium et ipse Origenes nominatim, hffiresis nefaria condemnetur, Didici enim, quod calumniatores verae fidei, Ammonius, Eu-

et

sebius

el

chantes,

Kutiuius

novo prohffiresi furore bac- 'at. Eutiiy Constantiuopolim navigarint, ut et mius '

novos,

DIE DECIMA novos,

quos valuermt, decipiant

si

suaa impietatis sociis suasque

j\i -

;

QUARTA SEPTEMBRIS.

et veteribus

conjungantur.

rum proyinciarum qusB in vicino sunt, rei ordinem pandas, et nostram, si dignum putas, ,

Epistolam subjicias, ut omnes uno spiritu congregati,

cum

virtute

Domini

nostri Jesu Christi

tradamus eos satanae in interitum impietatis, qiuc possidet eos. Et ut celerius nostra Constanfcinopolim scripta perveniant, mitte industrium

virum, etaliquem de

clericis,

sicutetnosdeipsis

patresmonachorum cum

Nitriae monasteriis

aliis

sanctis continentissimis viris misimus, qui possint cunctos in praesenti docere, quae gestasunt.

Et super omnia qusesumus, ut impensas adDominum fundas preces, quo possimus etiam in isto certamine victoriam consequi. Bcec Theophilus,

priusquam audiverat, quomodo monacki cjsuIcs 'onstantinopoli fuissent excepti. Dubitandum it/i//(/ non est, quin majori etiam studio partes saas /irmare studuerit, ubi intcltexit, sc a monackis illis in periculum adductum, suost/uc legatos i/t <

carcerem Monachi Theophilum apud magistratus accusantf

(/etiusos.

857 JSlam monaclu, ubi

intellexerant Chryso-

stomum nolle amptius se controversice isH immiscere, ad aulam iinpcratoris recurrerunt, ut Pal02, ita pcrgcns : Post haec monachi, qui injuria afiecti fuerant, recedentes, libellos grandes et verbosos componunt, monaclios quidem (Theophili legatos) tamquam calumniatores, accusantes : adversus Theophiium vero, ne quid aliud dicam, ea inscribentes, quae erant Theophili, et quot et qtianta quisque noverat.

ladius rcfert pag.

B

.

Cumque

libellos obtulissent augustis, imperatri-

cem adeunt que

,

in

martyrio sancti Johannis, orant-

ut adversariorum quidem

monacliorum

AUCTOUE

Marceltam mulTheophihtmlmidatetinQrigenistasinvehitur, eorum versutiam his perstringens : suut lnijus h&Breseos sec .quicume ei

J. S.

fm " 8.

icisnon valentfoBderari;quia quod aermone

coguntur dicere, mente condemnanl irta blasphemia publicis auribus

.

n

lata, et viderint

contra se audientium turbam circum fremere, fcunc simulata simplicitate dicunt, audisse se priraum,qua3 mairistrum dicere

antea nescierint. Quumque eorum scripta teneantur, vocc neganl quod litteris confltentur. ,

Tam

iui

monachos Constantinopolimprofiigosita

seconvertit: Quid necesseesl obsidere Propontidem, mutare loca, diversas lustrare re ioi

ciarissimum

pontificem

Christi

(

TheophUum)

ejusqupdiseipulos rabidoore discerpere? Si vera loquimini, pristinum erroris ardorem ard dei

commutate. Quid maledictorum pannos hinc

eorum

inde consuitis, et

quorum

carpitis vitam,

non valotis'?Num idcirco mniestis vos hsereticij Binosquidam assertione vestracrediderint peccatores; et <>s impietate foBtidnm uon habebitis, si cicatricem potueritis in nostraaure monstrare? Quid juvat vestram perfidiam, yel fidei resistere

prodest pellis EBthiopica et pardi varietas,

si

nostro corpore naavus apparueritf Eoec omnia clare ostendunt, in ea persuasione fliisse S. Sie-

ronymxtm, hwreticos,

ui crediderit monachos revera fuisse Theophilumque taudabili telo in illos

concitatum.

860 Sac d" causa Eminentissimus BaroniuSad Minime tamsn 402 num, 2 existimat, S. Chrj ios m Biennymus

annum

insinuari

mus

i/i

mb nomine

Barnabo?, quando Hienony-

Epistola xovj (alias \\\)

Origenistis ita loquitur

:

ad

De Occidentis partibns

irent.

stimat Baronius,

858 Sic igitur

Alexandriam missus

est Ela-

qui nunc ex principibus est, ut .Theophireliqua responsi imperialis prae-

cjus legati

pliius,

custodia?

lum adduceret: :

fectiexsecuti sunt.

Cum acousatio examinaretur,

quidem instabant gladium renudantes; miseri autem illi eventum veriti, dilationem petunt usque ad Theophili ad-

et in incertum desineret» leges

ventum;

quippe quiipsos subornasset, etsuppli-

plurimis fcate

magna

Refrigerata chari-

naufragia...

multorum, pauci, qui amabant

fidei verita-

tem, nostro lateri jungebantur, quorum publioe petebatur caput, contra quos opes omnea parabantur, ita ut. Barnabas quoque duceretur in il,

accusationibus

Eieronymo

Theophili caput petitum fuhse

monachorum, Chrysoflfcomum vero

fuisse suspectum,

tamquam

cusationis mackinatorem. Opinioni

isti

iliius ac-

assentitur

TillemontiusinCbrysoBtomoart.QJ. Verum(pacs tantorum virorum iddixerim) mihiadeo impro' babilis apparet, ut mirert prudentissimum Baro*

OpereOrigenis de Principiis transiit m Orientem per Apologios

verat, Latine reddito

tesintalicaussavadesaceipere.Ethorumquidem

Rufini, quas s.

moriuntur nonnulli in vinculis diu demorati ob udventus Theophili tarditatem alii vere post

801 Conqueritur autem Uieronymus, Bufinum viuc suos struxisse insidias, mortemqm Btbi machi'

adventum Theophili, qui rom peeunia facilem reddiderat, in postrema interrogatione tamquam caiumniatores Proconnesum ajudicibusrelegati

narivoluisse*Per£arnabamveroo6scurede8ignat mrumaliquem tanctum Hufino favorabtiem. Constat porro, plurei viros sanctitate et eruditiom

sunt. Sactenus Paltadius,

qmdemore

se

Theo-

phili adversarium, et monachorum amicum gestarumseriem dit. Porro si totam illam rerum

osten-

mirabimur, magnam attente perpendamus, non fuisse conflatam, Chrysoatomo invidiam illis ex prmsertim quia Theophiiusaui

fidei

causamona-

saltem hoc no* chos illos revera persequebatur, aut persecutiomm prmtexebat, multisque facti

mine

sui honestatem persuaserat. ea de 869 Certe S. Bieronymus Theophilum

Y

nium in eam venisse cogitationem. Nam loquitur Eieronymus dc Bufi.no, qutmulta Bommturba*

cationes dictavisset.Itaofficiales eosinoarcerem conjiciunt usque adadventum Theophili, nolen-

:

™*>

n de

Pi

lam simulationem imo apertum parrioidium, quod non viribus, scd vnluntato commisifc, E.ii-

his,

E

in

quorum sanctos

constarent in

tn$ est

Werony-

nuando

E1

fuerii

accusaverant, aut calunmiatorum poenas sub-

:

phili ut sibi

C

Epistola lxxxvn,

ad Orientem turbo transgressus, minitabatur

:

mancipentur

et in

Lxxmi)ad Pammachtum

apud praefectos examinaretur, Theophilus vero vel invitus adesset, et coram Johanne judicaretur. Admissa est postulatio, qtuu hoc responsum tulit Ut Theophilus volens nolens exhibitus per magistrum, coram Johanne caussam diceret monachi autem ex partibus Theolibellus

faciuntque, ut

frequenter laudat, (atias

856 Cura: igitur tuae sit, ut cunctis episcopis perlsauriam atque Pamphvliam, et csatera-

marepartes.

571

Contentio

illa

Eieronymus

refutavii,

conspicuos Rufino favisse, aut eerte doluisse, tam n/rrs iuler ///s/i/i/ r/ S. Uirrnnijiium/ jnisse COU-

IntyhQmfuitipsesamtmAugustinus. Bamaba nomine destgnare poterai HieronymuS, at nullum minus insinuare potuitf quam ChryaoBtomum, cuinullum umquam cum llicBufino aut Eieronymo fuii negotium. Editor tentiones.

Itaqui

oj ios

ronymiinjnarginenotat:3ohajin9aievoso\ymit&' iii, voluit occidera Eieronymum. At id quoque (

.

ul r

fundomento

dicitur, quia

Hieronymw

Bufl*

num

fhrifStnitomiiM vitiE suce

ttruasisse insi-

dias,

:

DE

572

AUrTORK J.

s.

num

notat,necasserit

DOCT. JOANNJS CHRYSOSTOMO EP. ET

S.

Barnabam

quiscum-

ilhim.

mortem stbi voquefuerit, eo furoris venisse, ut asserit Rufino solo de vero Hoe maehinari. luei it aliispluribus, ut hoc tantum loco, sedetiam videbimus.Interimextempore.quoscriptaest moa

neqm

desfgnart. Epistola, clarum quoque est, Rufinum Episiolapost Etenim scripta esl illa Hieronymi S.Marcaptam ab Alarico Romam,post mortem cujusestEpitaphium, etpost obitum cellce viduee,

Rufini.

sedde Ru/lno cjuique amico

ferc tempore contigtsse, qui in Prologo ad Hieronymo, habemus ex ipso ad S. Etestoloquitur ita prophetam Melem Ezet cAta;Finitis in Isaiam decem et octo explana-

862

Omnia

illa

eodem

cutionum voluminibus, ad Ezechiel....transire Pammachii mihi mors subito ecce Et piebam....

multoatque Marcellae, Romanae urbis obsidio, nuntiata dormitio sororum pumque fratrum et sedcaptam quoest. Non autem obsessam rnodo,

Romam

que

Quinetcapta

verbis dicit.

t„is

mox

intellexerat, ut

clarius, et pluri-

aliquot diebus

est

ante mortcm Marcclla>, ut in hujus Epitaphio circa Prolono finem docet. De morte Rufini in laudato loquitur

sir

et

flagitas,

Veruin quia

:

magno

et tu indesinenter id

vulneri cicatrix paulatim ob-

ducitur; Scorpiusque (Ruflnus) inter

Euceladum

humo

et Porphyrium Trinacri» [idest, Sicitice) premitur,ethydra multorum capitum contra nos aliquando sibilare cessavit, datumque tempus,

quo non hasreticorum respondere insidiis, sed Scripturarum expositioni incumbere debeamus, aggrediar Ezechiel prophetam. Plerique captam Romam, mortemque Marcellce ct Rufini figunt ftituo 110. Pagius Romamunoanno citiits captam contendit: sed ca controversia non spectat adpropositum nostrum. Scripsit deinde Hieronymus biennio post mortem MarceUai Epistolam ad Principiam, ut initio dicit, seu Epitaphium Marcellm, in

quo habet verba supra allegata, dc qui-

863 Post

toqiti-

tur,

vero verba subjungit

illa

universa tempestas,

Domino

eorum

:

et deficient, et in

(i

spiritum

«

suurn revertentur. In

(i

cogitationes eorum.

n

Stulte hac nocte

«

quaa

autem

»

:

b

Et

illud

terribilis

mortem

aliis verbis scepe

redit, ita

Ru-

id est, finum alhquens: Veniam ad epilogos, maledicta tua, in quibus me ad pcenitentiam

cohortaris

;

et nisi conversus

accusante

te

siluero,

de lcciden^e rumor affertur I

ambo amicos habebant

Hieronymi contra Rufinum

et inimicos,

;

nam qum kic

dicun-

Rufino variis locis exprobrat lltcroni/mus. Lib. III in Hufiitum virca inithtm ita ipsum aUo-

tttr,

brat.

fuero, id est, nisi

mihi minaris interitum...

Scireenim te jactas crimina, quas tibi soli amicissimo sim confessus, et haec in medium prolaturum, meisque me coloribus esse pingendum ctc. Ex his colligi videtur, Bufinum minitatum esse accusationem injudicio. Hinc iterum /liero-

nymus

post

est, ut cum pepercussore con-

pauca: Non necesse

riculo tui capitis accuses.

Uno

ducto/satis potes facere desiderio tuo. Et scandalum timere te simulas, qui dudum fratrem, nunc accusatum, semper inimicum, es paratus occidere. Hactcnus Hieronymus, qiti iil Epitaphio Marcellm rcpctiit, r/uod hic toties dicit. An vcro Rufinus, in quem ubique vehcmentior est Hicront/mus, tam pcrvcrsa fucrit voluntate, non ausimego definire. At S. Chromatiits qui pacem

E

t

Hieronymum

Rufinum conciliare studuit, longeprobabilius credetur nomine Bamahce desimodocredamus, Ihirfjnatus, f/uam ullus alius inter

et

:

nabam illum carpi tantummodo, quia cupiebat Hieronymum cum Rufino conciliare, ct quia Runon damnabat, utnon damnarunt mulii

finutn

LVI.

Epiphanius

S.

venit

Constantinopolim: quid

illi

cum Chrysostomo et mona-

enim necesse

chis ncgotii fuerit.

ftut

accusationis vo-

jam ante Theophilum fcrvcniissime Orif/cnistas impuonarunt, fuit S. Epinter eos, qui

I

phanius. nius,

Hoc autem studio incitatus S. Epiphacxcmplum Theophili sccutus, libros

atf/ue

Orif/cnis in concilioprohibuit, conatusque est teris

lit-

persuaderc Chrysostomo, ut idem faceret.

Verum, ut scribit Socrates lib. VI cap. x, Joannes ea, qum tum ab Epiphanio, tum ab ipso Theophilo signiticata fuerant, parvipendens, doctrinae ecclesiasticseseduloincumbebat. Consentit

Sozomcnus

lib.

VIII

c.

xiv.

Uoc Chrvsostomi

coiisiltumniagisexcitavitS.Epiphanium t eumque impulit, ut ipse vcniret Constantinopolim, contra Orif/enistas acturus, aut ctiam dcfensurus Tftcoplii/um, f/ui hoc iter ci persuasisse dicitur.

menus

Soza-

VIII cap. xiv de molitionibus confmChrysostomum htcc habet: Ex potentioribus vero et ex clero hi, qui Joanni privatim lib.

infensi

cum intellexissent Theophilum id agere, Joannem episcopatu exueret, ipsi quoque

erant, ut

luminamittere.et maledicta proferre in medium; si ui ui ultima parte Epistohs denuntiata morte

operam suam ac studium contulerunt, utque

me

nuu. Qnibin

deterres, ne

idem expro-

Rufini, utnulla vi~

804 Veritas hcec solide confirmatur ex scriptis

Qw'n\

Hojc

Demum sub finem ad cadem

865

tuaate: cujus erunt?» Hcee

decaptaRoma,utsubdit,AtChrysost{*musdudum crat mortuus ante captam Romam, non itcm Rufinus. Uaque iUa crrtamina non crant vum Chrysostomo, nec cum monachis} quos fugaverat Theophilus ; sed inter Rufinum erant et Hierony-

t/ititav:

ctc.

rcpetit.

evangelicum:

mox verbis hcsc subditl : Dum ha;c (certamina) aguntur in Jebus, id est, Hierosolymm, quo Rufinus mittcbat Inrrrttvas suas contra Hie-

focts

respondere compellor

auferetur anima

allegatis

qui

et sancti papae Chromatii voluisse reticere, bono main vincere et flnem facere simultatum, lum:sedquia minaris interitum, nisi tacuero,

nem

omnes

ronymit morte Ilu/ini, nt ipse quoque dicit verbis ex Prologo in Ezcchictcm. Locus certaminis etiam designatur ab Hieronymo, qui

mum,

virtutem.

pulverem

tnD.r datis

ui i! altis

quod facis de necessitate Et mox itcrum : Testem invoco Jesum et tuam conscientiffi meae, qui et has litteras commomtioEpistolam judicaturus est, me ad potius habeo gratiam,

Auferes

deaiur relinqui dubitatio. Gessavit igitur illa Orientis turbatio, autpotius controversia S. Hie-

i

D

Et ecco

die peribunt

illa

praeparasti,

clare insinuant

ronymum,

Mortem mi-

flante, deleta est,

expletumque vaticinium prophetale

tam

:

serpentes inferre possunt. Mors naris, quam et omnium est,homicidium pessimorum.Quidenim ? immortalis ero? Quin Nisi tu me occideris, ego

aliiSancti.

bus disputamus. ibidom

imo laudibus tuis? Et post aliqua

audeam respondere criminibus.

Constantinopoli

maxima synodusfieretprocura-

cognitis, Theophilus

adhuc magis incubuit,

F S. Epiphanius vcnit Consfan-

tinopolim.

DIE DEGIMA

A

incubuit,

snre

QUARTA SEPTE MIJIIIS.

et

jussit

episcopos quidem iEgypti naviConstantinopolim. Epiphanio vero et

aliisper Orientem episcopis scripsit, ut quampnmum in unum eonvenirent. Ipse pedestri iti-

nere proficiscitur. Nec multo post Epiphanius, cum primus ex insula Cypriosnhisset, adlocum

haud procul ab nrbe Constantinopolitanaj quem Septimum vocant, applicuit. Factaque oratione ecclesia, quse illic est

111

Eum

,

in

urbem

ingredientem Joannes occursu

introivit.

cleri totius

honoravit. ubi aiicnum a

Chrysostomo sc

pmbct,

867 At vero Epiphauius perspicue declaraquod calumniis adversus Joannem coneinnatis fidem habuisset. Invitatus enim, ut inzedibus ecclesinsticis manere vellet neutiquam

vit,

acquievit. Et

cum Joannequidem congredi peni-

tus detrectavit

privatim vero convocatis episcopis, qui tum Constantinopoli morabantur, ea, quae adversus libros Origenis decreta fuerant, illisostendit.

:

Ac

non omniain Origenemalaesse i.vi [alias i.xxvi nd Tranquillinum, expartelegiposseOrigenem, sedprava ejus dogmata non suscipienda. 8G9 Qu/nct lubcns crcdi/ta-o, in hacsententia Hicroni/mtan scmp/r perstittsse. At indc difficulvatiis locis,

ter concludi poterit, in

cadem

sententia fuisse

,

locum ex eo

ea, qure recitaverat, ecclesiis :

possent, ex lcctionc //filitatis oriri.

Origenis plus

esse duceret, et procrastinare-

ut

damnarentur

scriptores,

libri Origenns,meritorequirimu& qui idnegent, aut contrarium doceant,

priusquam rem ficiamur.

satis <:r adjunctis verisimilem

et eos, qui

cum

erant,

illo

m-

ad Tranqinllinum,

Verba Eieronymi

judicantis non penitus

respuendum Originem, partim huc transfero: Nec enim propter doctrinam ejus, prava suscipienda sunt dogmata; nec propter (lngmatum pravitatem, si quos Commentarios in Scripturas san-

mqua

videntur,

et

Quod

contentiosum inter amatores ejus etobtrecta-

tores

funem duxerint,

tant, nec servent

improbcnt,

ut nihil medium apponmdum; sedtotum autppobent

in ecclesia

aut

inimici, ut

quain doctam blasphemiam eligam. Etsc Eieronymus, antequam Thcophi/us Origenistas perse-

;

publice co-

Dioscorum

tamquam idem cum

(jiucwpit. //t,

piam rusticitatem,

libentius

Mcminit ibide Faustino, qui

Origenis libri penitus respuerentur.

volebat,

Quismodo

Origene sentientes anathemate damnaret eademque opera Episcopum urbis perstringeret, ut qui illis addictus esset. Atque hi quidem istud

longe mihi probabilius apparet,

moliebantur. Quippe existimabant.se hacrationc plebem ab illoalienaturos.

ri/ni fuisse mcntcm, ideoque respondisse Chrysostomum, rem tantam nmgiscssc p/mdcrundam.

8G8 Postero igitur die, cum ad id agendum progressus Epiphanius, jam ecclesite appropin-

jungit Sozomenusy

:

,

quaret, obviam ei occurit Serapio missus a Joanne. Prsesenserat enim Joannesea, quse pripalamque denuntiavit die fuerant constituta Epiphanio,illum ea gerere, quaj necjustaessent, nec ipsi privatim utilia siquidcm tumultu ac ,

:

:

ostcndcre potcrit, in can/dcm sententiam /mn conccssissc

Theophilum

el

Epiphanium? Imo potius eam revera illo-

870 Haronio mque displicent, quar mox sub- quod ohiincrc ita prosequens cap. xv.-In- non }"ituit.

terea accidit,

ut imperatoris

filius

admodum puer morbo

(Theodosius

Manequid tristiusci contingeret, misso ad Epiphanium nuntio, ut proilloDeum

Junior)

corriperetur.

ter vero sollicita,

pnicaretur, postulavit. Illepueriuii victuramesse

tanquam cjus rei auctor periculum subiturus esset. Hac ratione

respoiidit, siaugustahaireticos,

cohibitus est impetus Epiphanii. Bactenus Sozo-

inquit, filium riieum

menus,cuju$relatiQni similiahabet Sowateslib.Vl

qui dedit, idem et aufert. fiat. Dominus enim, Additplura, qucejam data sunt in S. Epiphanio ad 12 Maii, ubi etiam ad Baronii objectionem breviter rcspondetur. lllud solum observo, t/u-

seditione populi excitata, ipse

cap. xii ct xiv,

ftddcns

tamen aliqua

examinanda, Porro Eminentissimiis

ad annum

mum

inferius

Baronius

402 num. 10 rcctc observat, Theoti-

episcopum Scythim fuisse virum

sanctitutis.

Dc

co breviter

magnm

apudnos actum

20 Aprilts.Deindelaadatus Qaroniuemulta

est

ad

dala Sozomcni relatione reprehendit, sed fortasse immerito. Contendit primo, nan institisse Epiphaut lectio

niumct Theophilum, amnino damnarctur, sed

nis

in

Ubrorum Oriqe*

sotu/n voluisse, ut

damnnrcntur.

licet

ctas utiles ediditj penitus respuendi sunt.

ante causae cognitionem hsec facere, haud-

i-

et Theotimus non statim ab erroribus Origenis essent alienissimi. Quapropter non existimo, necessatiam

consensemnt,

si

Sed cum

Oj

damni quam

Dioscorum una cum

expulisset.

omnin

gcnis Opera

Ececigiiurvideturratio y cur S. E;>i-

pondit, nisi Origenis libros prius damnasset, et sociis

t/(

Theophilum ct Epiphanium, cum scriptores sijnchronicontrarium asserant, cumque itticredere

Clirvsostomi^/owom^contendisseEpipliauiuui.

Cumque

die, quo collecta agenda erat Apostolorum, procurarunt Joannis Epiphanius in ecclesiam veniret, et ram populo tum Origenis libros, tum

voluisse,

mus

damnandos proponeret,exOperibus

concinnassc. Dicit quidem s. Eierony-

prolato Origenis quopiam libro

quaquam justum

xidctur

Orif/c/ii:

prastextus fbvisse Chryspstomum. Cumenim fateatur laudatus scriptor t uno ferme ore asserere

tur

S.

nullus dicatur elenchr&n aliquem er-

qttos

probata essent,damnari posse.Atque ba;cdicens,

Absurde taciunt, inquit, qui ista vituperant. Cavendum enim est illis, ne et ea damnent, dequibusconscriptisunthi libri. Porro Joannes adhuc nihilominus reverentiam exhibebat Epiphanio, eumquehortabatur, utcollectas secnm celebrare, et contubernalem ipsum habere veilet. Verum Epiplianius, se nequc ejus domo usuruin, nec cum eo oraturum esse rcs-

:

cwn

rorum,

Chrysostomo esse excusaiionem Saronii, dicentis, etsi non justam causam,justos saltem causae

utiliaesse ostendisset

men

sertim

palam reprehendit Epiphanium.Nam neque pium essedicebat, eum, quijam pridem mortuus esset, contumelia afficere: neque citracalumniam judicia antiquiorum repvehendi, et quae ab illis

ille

J.

cum eo tempore fuerit m Eg fpto. Verba dedinum.Sil. Hationes vero Baro mihi non apparent, >rt r> mcantcontrarium,prce-

phanio Chrysostomus

recitavit.

AUCTORE

ptione major,

r-nnullis quidem persuasit, ut decretis rabscri!...rent plures vero id facere recusarunt. Quinet Theotimus episcopus Scytise :

cokibetur ta-

.1/ non tantum $o> zomenuset Socrates idasserunt, sed etiam Sulpitii Severi Posthumianns, testis sane omn

scribitque in Epistola

,

C

errores ipsius proscriberentur.

eraut, aversaretur.

quicumDioscoro

Verum augusta: eripere

niilii

SiDeuflj

voluerit, ita

id tcmpus nolu/ssc

causam n/tiSozomenus^ ( 'rispionem, Epiphanii archidiaconum, haud mulfcoantea/Kiwe defunctum. Ecec autem mors fjustftnt //sij//c f/ti

nachorum

u

dcserere. Affirmat etiam

initinerecontigerit, ut vei*isimile est, occasionem

prcebere potuit Epiphanio

diaconum ordinandt

prope Constantinopolim, utfactumab Epiph

tnio

asserit

DB

574

S.

DOCT. .IOANNE CHRYSOSTOMO EP. BT

asseritSocrates, tacente Sosomeno.

AUCTORE

Factum

impugnat Baronius, nec plane immerito ;

J. s.

ittud

alxxta-

rnenutverumadmiltmt.-mihiprodubiohaben-

twtl-

IXni.fi

tus

potiusspe-

At ea adEpiphamum 0twm
dum

cum mona-

ckts jBgyptiis,

videtur.

cioribus,

:

dem

discercm,

aut in

itenostros incideris. IIIq negante,

librofl

rumqua38ivitAmmonius: unde ergo hffireticos argumen36 judicasti,qui nullum babes convincere? possis iilorum sententiam quo tum. acceBt cum Bpiphanius diceret, id se auditu >

1

1.

1

Nos rero,aitAmmonius,piahecontrarium saspenumero fecimus. Nam et discipulos tuos vidimus, et libros perlegimus: ex quibus unus Cumque multi est, qui Ancoratus inscribitur. calumniari hiereticum tanquam et te vituperare propugnavirellent, nos pro patre, utipar erat, ,,,

miis,

causae

et

Proinde nec

fcu

tuaj

defensionem suscepimus.

ex solo auditu absentes

damnare

quos nequaquam tu ipse certisargumentis inductus conviceras : nec ejusmodigra-

debuisti,

ii;nii

mum

-

t/i

referre laudatoribus tuis.

872 Posthaec Epiphanius lenius eos adlocutus, tum quidem ab se dimisit. Brevi auteminter-

do

di&a

t.

decem aut duodecim diebus aut forte etiam pauConstantinopoli fuerat

emmipsi illoerant, Epiphamum adierunt; Epiphamus quoqueAuguataplacuerat.Cumque spondit-Ammointerrogasset, quinam essent, n pator. Sed libenter equiLongi sumus, utrum aliquando in discipulos

utcutnqtie

Constantinopolim pervenire etiamcitius, idest,circa aut Cypro, potuit ex

jecto

umnavigavit:seuquodCoh-

temp

ipsum poeniteret: roculo ipsum admonuisset, mor-

itantinopi Eitanso profectionis

seu quod

De

,

buit die

adyeutverisimileest. Post discessum Epiphanii nit Theophilus, et concilium celebravit,

auetoritatem scriptorum

scenam relinquo.

tot seculis

posteriorum^

nec alia Baronii argumenia sufficere, ut falsa creda/////s, tjKtr tntulo vx Sozt/mc/iu dcd/.Sane

siperpendamus prcoproperum S. Epiphaniiret sitin,

/•/,/

es-

dubitare poterimus, quin ipsitm consilii

sut pwnituerit) propriaque experientia didicerit,

Chrysostomum

in

omnibus multo moderatius

prudentiusprocessisse,

quam Theophilum.

ei

Facile

quidem excusare possumus sanctwn virum, quiet non modo Theophihts monachosiiios uthcsreticos accusabat, sed eosdem quoque damnandos curaverat

m

concilioepiscoporitm }

quorum

auctorita-

tem Epiphanius erat secutus. Attamen, cum discesserit ante adventum Theophili, cujus rogatu onstantinopolim venerat, haud dubie aliqua in-

formes

decursum patebit. qucsdemutuis 874 Ceterum qucs de mutuis vaticiniis Epiphaeorum vatihabentSocratesetSozomenus, Chrysostomi nii et ciitiis

abeventurerumadinventavidentur.Priorcap.xiy ita scribit : Sunt, qui dicant, eum [Epiphanium) cum jam navem conscensurus esset, sec Joanni

Pascha

:

:

tamen illorum liujusmodi exitus contigit. nequeEpiphanius navem appulit Gyprum

Nam :

post

discessum enim mortuusest innavigio.Et Joannes haud multo post ex episcopali sede dejectus est. Digna hmc sunt Socrate, ineptas vulgi mtt

Novatianorum narratiuncuias passim amplecindigna Sanctis, de quibus narrantur. ; at 875 Sozomenus item dubilanter fabellam illam pro fabulis Aliud prasterea quidpiam audivi,quod habenda. sicrefert tente

:

;

:

Nam dum inter se dissiderent, Epiphanius quidem Johanni scripsisse dicitur: Spero tenequaquam episcopum in

urbem tuani ingressurum

producerem, quia prorsus muliis

:

iit

libris

moriturum. Joan:

Necegosperote Hwc sanc nou

esse.

fictitia

vrcdo, nisiin

reperirentur. Inter crimina,

quce

Chrysostomo ab accusatoribus objecta sunt, hoc sextum ponitur apud Photium coL 53 : Quod S. Epiphanium delirum, et parvulum daemonium

Verumtam alienum iderata moribus tam
appellarit. Sa/tcti,

<

verisimilitudinedesiitutam.

§ LVII. Theophilus Constantinopolim aclvenit, multosque episcopos, clericos,

adtnanum

quceque ipsum penitus sitttrahendam ab

mona-

chos,ipsamqueimperatricem

negotio,

in partes suas trahit contra

873 Tempus,quofuitCofistantthopoli, varieassignatur, Baroniuset Pagius ad annum I02gesta ejus

esse

nes verorescripsit Epiphanio

ques ante non noverat,

induxerunt illo

scripta

simt,

Spero te non moriturum esse Joannem vieissim illi sic responepiscopum disse ; Spero te non perventurumesse in patriam. Utrum porro vera mihi dixerint, qui ista narrarunt, equidem non possum affirmare. Utrique denuntiasse

<

teliexerit,

pQSt

ut vide-

mensibus conbimus. //" conjecturce de diebuset sunt Sozomeno, Socratiet Palladio, utper

scopatus.

jinlaliuiu, et

Egu vero absoedo: festino enimetquidem valde. Uactenus Sozomenus, contra cujus auctoritatem Baronius allegat Leonem augustum et Metaphrastem. Verumjam observattim in Epiphanio, nec

tinopoli

navi occusubito iterum discessit, et in 12 Maii, si colaiur ipso die, quo obiit,

ad litususque proseouti fuerant, dixissefertur; Ijrlicui voiiis ct

anno 403

bi vero

Gyprum, fato interceptus est. Caeterumcum aavem oom cem urus ei set, episcopis, qui ipsum

in

Constan-

l

multorum serrnonibus etiamnum circumiertur Joannem quidem Epiphanio praedixisse, illum Epiphanium in navigatione esse moriturum autem prsenuntiasse Joanni abdicationem epi-

temque ipsi suam, ut verisimile est, prsenuntiassci. l>mn enim navigaret, priusquam appulisset

l^iit

viginti diebus

20 Aprilis,

nius

piucatui

erat 29

nius

cumEpimbditde congressu monachorum et quicum Ammoniusvero, itascribens: phanio,

nm

id

d

excttat, Theophilm episcopos Bgyptios aditer Epiphanius exCyS. discessit primus omnitan celebratum, quod Pascha post verisimiliter pro, Aprilis, EpiphaVartii, sive sub initium

'onstantinopolireferunt. Papebrochiusnoster s. Epiphanio, et TUlemontius Sota 68

Chrysostomum.

t

m

Chrysostomum, tam gesta Constantinopoli qttam mortem S. Epiphanii figunt anno 403. Borum sententia mihi certa videtur. Rationes istius chro*

hm, Discesserunteodem feretempore, certeeodem anno, teste Sotomeno, Eptphanius psr mare,et Theophitusterrestriitinere. Dumvero notaais' sunt

J

m"

Thsophilum eodem saltem anno Thcophilus Alexandria discessisse , ut terreetri itinere venit Chatce-

nstantinopolim, quo illuc navigaverat donem. Epiphanius. Vervm certeuUra duosmenses hngissimo itineri impendere debtUt, ct verisimili•v

stinavit,

firmaret.

I

ocatus

ut in ipso itinere partes suas

enim erat ab imperatore, ut judicaretur,

;

:

DIE DECIMA dicaretitr t non utjudtcaret.

Attamen

QUARTA SEPTEMBRIS.

ita suwfide-

oat industrio?, ut se judicaturttm speraret. ifam Chrysostomus, teste Palladio pag. 72, cum ad concilium Htaretur, judicem recusabat Theophi-

lum, Quem, inquiebat, revinco dixisse Alexandriie

in Ijycia

et

:

In comitatum proficiscor, ut

Johannem deponam. Tillemontius Nota ffi adventum Theophili figit circa mediumJunium:sed verisimiliter justo cititts, ut ostendam § 02. De illo adventu Spzomenus cap. xvi sic habet, gesta 'halcedone simul referens Haud multo post ipse (

:

quoque Theophilus Chalcedonem Bithyniffl advenit, et una cum illo complures episcopi, alii a Theophilo invitati,

que pastores vanis malia atroeiter infestans,.... « veroetfalsospastorea terrenarum voiuptatum fallaciis saginans. Porpo pessimi hujus canales, ut omnis terrarum orbis novit sunt A.cacius, Antiochus, Theophilus el Severhv nus, qui vocantur quidem id, quod non sunl sunt vero, quod dici se non ferunt,

viris

infensi erant.

reliqui

JamqueaderantexjEgyptonaves, et Chalcedonem

quas Theophilus exspectabat, appulerant. muUosquc ad

877 Cnmque universi simul illic convenissent, atque inter se consultarent, qua ratione conatus maxime Cyriipsis adversus Joannem ex voto succederet, CynumChalcedorintis, qui tunc Chalcedonensem regebat ecclenensent, siam, Theophilo lortassis gratificans ob generis sc trakit

s.

prasidio

opem quaB

alii

quam

J.

i

convenere, tum ii, quibus Joannes in Asia episcopatum ademerat, tum quicumque, alius aliam ob causam,illi

studiosius

AUCTORE

Ex ordine autem clericorum presbyteri duo, et diaconi quinque, partim quidem eximpuro, partim maleflcorum numerb congregati... Ex impei iitem aula duo aut tres solummodo fnerunt qui TheophiUim roborarunt, militari

imperatorisjussu acciti.

Verum

;,?:.

B muliaribus prster illas vulgo uotaasunt, tres, vidua quidem, divites factse, multam ex rapinis pecuniam illi

ferentes.

possidentes

multuum

propriae aalutia perniciemi,

in

seditionum

et

commotrices

tu-

Maraa Promoti uxor, Castricia Saturnini,etEugTaphia

quadarn usquequaque furiosa: pudel dicere. Ceterum haeatque

cum

in fide

unam

sint, velut

sententiam odio

;

ivliqu,, illi,

;,,,,, .,„

tardocorde

phalanx furore ebria, dootrinffl adunati,

In

exitn

torrentemadversuaEcolesifflpacemooncitarunt Tres tantum episcopos Theophilo hic adjungit Palladius. At s. Isidorus Pelusiota t. ep. old !

B

conjunctionem erat enim ^Egyptius, etalioqui a Joanne dissidebat multiseum probris et con:

:

Verum Divina justitia, contumeliarum istarum brevi ab illo puMias oxegit. Maviciis oneravit.

ruthas enim ortus ex Mesopotamia, qui una

pedem

aderat, forte alterum ejus

episcopis

illic

calcavit.

Unde

una cum

afifectus dolore,

cum

reliquis

Theophilum quatuorsociis, imo coapostatis septum aomunitum/wwscconfraChrysostom per quartum fortasse intelligetu Cyrinum jam dicit,

memoratum. 879 De singulis porra eo

qualis tsset,

tur,

Aeaciits Re-

in

vi variis meritis fflustris,

ad struendas Joanni insidias admodum necessarius videretur. Postea vero, oiun ex eo vul-

retus

non semel a medicis dissectum est. Superveniensenimputredo totum

rum nomina Chrysostomi persecutorum

nere male haberet,

crus

ei

adeo ut alter quoque pes corpus depascebatur idem passus sit ex mutua doloris oommunica:

tioiie.

Et Cyrinus quiilem haud multo post in Sactenus Sozomenus, cui Attamen tam cito non

doloribus expiravit.

consentit Socrates cap. xv.

Cyrinus ( 'halcedonensis, quam aliqui fortasse nam Paliadius crederent ex verbis Sozomeni pag. 158, recense?isinfortuniapersecutorumChvysostomi, tacito nomine de Cyrino sic loquitur: Alteri vivo ornra ad genua usque paulatim per obiit

:

trienniiim dissecta

sunt,

erisipelate

materiam suppeditante. Socrates de Cyrino

loquitur

sic

episcopus,.., adeo

:

videlicet

cap. %xz\iterum

Cyrinus Chalcedoniensis est eo casu, ut,

male affectus

putrefacto pede, necesse habuerit eum abscindere. Neque vero id semelfactum est, sedssepius iterata sectio.

Totum enim corpus depascebatur

vis mali, adeo ut alter

quoque

pes,

60 correptus

malo, id remedium sustinuerit.Hujus autem

rei

mentionem feci, quod plerique affirmabant, Cyrinum hasc passum esse propter probra el convitia, quaeinJoannemconjecerat; quippe qui durum et inexorabilem eum dentidemappellaret, sicut antea dixi.Ececet plura scriptores
Seveiiuiium et

Antiochum

episcopos

Cyrino, cujus calumnice id efftcere potuerunt, multi episeopi, alioquin minime mali, adversus

Sanctum cancitarenlwr. 878 Attamen inter prcecipuos Chrysostomi inimicos Cyrinum nonrecenset Palladius, nedalii quidam ipso etiam fuerunt deteriores, quamvis minus fortasse essent maledici, el moribus magis pag.Upracipuosita recenset: expolitt. Palladius ut quis dixerit, tona et prinosor damon, Bemper insidjanaut

Omnium malorum,

oipium Dei lupusrationaiibusChristigregibus, perito

i

V

lib,

Laudat ipsum Theodoxxvu, et ad hunc fortepm cetequando cap, xxxiv dieit, se taeitu-

nrmsis.

et

quare

cap.

ris respexit,

propter

alias illorum virtutes,

Sicapud Photiumcol L518, idem Theodoretus utcumque excusat persecutores Clirysostomi

observatque illtnn persecutionem , divina providentia permissam esse ad gloriam Sancti.

Atnon omnes

in persecutores illos

tam

benigni sunt, ac nominatim m Acacium, quem ob alia merita venerabatur Theodoretus. Xnter capita Chrysostomo objecta

apud Photium col. 56 hocest vicesimum: Quod injuria aanotissimum A.cacium affecerit, etnead colloquium quidem ipsum admiserit. Injuriam verisimiUter

iam

crediderit vir

sibi illa-

nhnium quando Chryeostomua aliqua ipsi dedit monita, (tut quando gravioribus distentus curis ipsum /">// statim ad cotloquium admisit. Certe ille,

forte meritis suis

fretus,

Chrysostomus monita salutaria dare

ad judicium,

catusque

F

solebat, va-

excepit contra

lum, Acacium, Severianum

Theophi-

Antiochum

quos generatim vocat manifestos inimicos, qui, inquit, ex sua negligentia erga mc male animati sunt. et

Videtur igitur Acacium amice monuisse,

idoirco

Acacium
ordine, quo recensenpaulo plura sunt dicenda. Acacius Brmensis Syria erat episcopus atateadmodtsmprovecta,

episcopis Constantinopolim trajicerenon potuit, licet

B

,

eumque

sic offendisse.

880 Aliam tamen offensionis causam pratexuit Chrysostomo Acacius, ut referl Palladiusp. 48hisvenbis :Con-

autem, ut id temporis A.oaciue episcopua BeroBffl, quiadvenerat Conatantinopolimj haud-

tigit

,

quaquam bonum hospitium dicebat,

et

leotus

ae

"1»

hoc mcBrena

nanoiaceretur, ita

ut

intumesoebat,

a Johanne. Cogitationibus autem im-

moderatia rictus, absurdum aermonem az abuncordia effert,

dignum aua mentSj

prss-

sntibua quibusdam

Ego

ipsi

Johannis clericis, dicens: ollam coiulio. Kximloigitur conjunctus

est Severiano,

cumforaneo, p

ppi tuis

Antiooho,

Isaacio Syrisco, cir-

prfflposito faisis

monachis,

trito in

adversua episcopoa oalumniia. Eabe-

mus

l

"f""""

;

DE .

mus

auctori:

S.

EP. ET DOC! JOANNE CHRYSOSTOMO

lib

occasimemj

levissimam offerxionis

hit

t

V***W*

ersolmdbvmcapiebat.Qumcum tomi qui8emp

«vfcm^

„„„„,

WW

quakB Anlio-

.

fc

.

Ptoww

«f

tim

rrtait

Coitstantinopoli. Si

Sozomenusl VIII

ambo inams erant, quam verm

c.

x,

glovir-

obviam

poli,

nnilitt S
etutn

_

armariscilicetadver8usJohannem,reveraautem cum micontra gloriam Servatoris. Ceterum,

primum Antiochiam,

adolescentiae ejus

defecerunt serutandelicta perquirunt. Ubi vero invenerunt : mittunt tes scrutationes, et nihil

Alexandriam ad Theophilivafritiem, qui dicebaQui statim tur Cothurnus, solertis talia moliri. replicansmentissusevolumina,cumotioetquiete dilatrocinali cujusvis etiam praetextus speciem

De Theophilo plura dicentur per decursum; nam vehementer uUque in

ligenter perscrutabatur.

lllOS roriis loCtS

quamparerat,

rarpH. \a/n

/.

III

Ep. c\r\\

invidentia compxdsos fuisse con-

non modo dicit, tra Joannem, in eumque ;

sed et

egisse, divino

metu va-

viros pestilentes vocat et mali-

gnospastores.EostfenW.II3 Ep.cchxxixnominat episcopos mente male valentes, prout liquebit ex ipsis Epistolis

aUos

quosdam i

/brta

/fcitthit!.

postea recitandis.

883 Quod sprrtat at/ /saarium monachorum prtrpnsituinJUunt cliani v
w

titia

stomttm uversatur:

fu-

Nautaevero

collecti,

eum

cum gaudio

exceperunt.

ecclesiam prs3tergressus, in imperialem

et fau-

At

llle

domum

diversorium fuerat praspaPlacidiana vocabatur , ait Socrates cap. xv, ubiaddit : Exinde multse adversus Joannem accusationes raoveri cospere

concessit, in

ratum.

qua

Domus

ipsi

illa

B

:

nec jara librorum Origenis ulla fiebat mentio sed absurdas alias criminationes intendebant. Palladiuspag. 04 habet /7/a;SicadveniensTheophilus, veluti scarabacus fimo onustus, pulcherriquae in ^Egypto sunt et in ipsa suavissimura odorem pro foetida invidia spargens, sexia hora, quinta Sabbati, Constan-

marum rerum, India,

tinopolim vcnit, nautis circumplaudentibus, infamem referens gloriam,... et hospitatur in tentoriis

injustorum, fugiens ecclesiam

interhostesChrysostomUcausam offensioinsinuat/s ftis rrrbis. Fuit etiam illisimul-

etc.

Prapa-

raverattamenCh.Tj80stomViShospitia,hortatusqite vst Theophilum, ut adse divcrteret: ipsevero non

modo hospitium

,

sed etiam congressvm Sancti Chrysostomus apud Palia-

rvnuit, ut ipse narrat tfiutn pttf/. 12.

885 Verumtamen nccdum eo loca apud Arca-

hic vero

ipsum

Eudoxiam videtur faisse Theophilus, primum advenit Constantinopolim, ut

placare

fitudet,

dium

lere jusso

unum

acclamationibus

r/uando

ac totius conspirationis in Chrysostomum factus vst antesignanus. S. Nilusmagnalibertateepisco-

tjuui

stis

dum,ususverisimiliteraccusationibusinimicorum ipsius, Quidqutd sit. saltem vehementior semper fuisse videtur in adversarios suos,

C

sus Chryso-

tura ex aliis

ipsttm iurvhitur Paihu/ius, ac fortasse u/tramo-

pOS

Constantino•poliw, ingveS'

:

conatus etiam saeculariatheatracanunt? Severiassj pnrror/iiid Araciwi. Autiorhus et pra?posito ante nus una ami Isaacio monachorum moliti sint, adventum Theophili contra Sanctum Palladiuspag.48narrat his vcrbis: Deliberant

sissent

Jam enim palam factum

ei processit.

mentariis, in

Antiocho quid attinet dicere, quos temeradivinia justitia, quorum

rios

ThBOphtlwn

Theophilus

erat, illura Episcopo infestum ConstantinoAlexandrini, qui tum forte erant navibus, tum praecipue ex fru-

citius excipiel

machinatifitnt

invenirent favorabiha.

esse.

ipsorumjudiChrysostomum vero ipsum contra pag. 72; De Palladium apud dum ,ir excepisse

ijuijam ante

sum non

lim trajecisset,

poris laudatos fuisse;

Severiano

sedeaegmguoslibetpetentes effunderet, assent ille Certe distribueret. pntdenler

:

nequaquamprobasset fam antea se Chrysostomo ut vidimus § 49. fiabuisset, rtcutnco shuultates illlUS temneminc a COS r/i.risse sufficiat, iirwiivr omatos virlute ut vcra

l:

ibi-

scri884 Deingressu TheophiUinurbemeadem ita xvn cap. Hic bunt Socrates et Sozomcnus. ConstantmopoTheophilus Porro cura lor/uitur nullus ex clericis urbis regue

rto ac pecunim cupidiores illos ChrysostoMis ideoque mirandum non est, necmomta advcrsatos, mo invidisset eiquefuissc Sevcrmnus cum pra-sertim tufisse, paticufer imhts

et

r/uam episcopos, prtsmitti

ftasse. mulios eo ipsius consilio offensos ferebant oigre dictaque ita omnia Sancti faeta vanitatt aulavanhomines sui amantes, modo ea

nomen adepti, ac subznde f A»nimtfa « crwfftoift autcnivcra scribit

ac

auctor,

chuset Seve-

Jtvinnati

in

tibtts

Ifltetei Wtetowrf*

881

ma

«dflnto* «<* non

mediocriter nocuit.

I)

ipsum suis momtis id dem Sozomenus, narrans divitiis abundanOlympiadem, effecisseapudS. /cmerc bona utnon tem ac iibcralitaie insir/ncm,

^hibereturadmensam^^

quod

,

c/cricos inferiores

Vllcap.xxvmAcaciummirelaudatabhos

Mme

.,

divites

pitaUMe.Indeconjicereposeumus,

rianus,

offendcre potuerit muheres as obhtrgationes, non paucos, tam forte ctiam alios

.

et

limerc rton dcberct.

Namprimo

ctjudex ejus esse recusat,

consentiunt scri-

nullam ex clericis Constantinopoobviam processisse, ita ut illos necduni sibi faventes haberet, ut cosdem postea matjna ex parte habuit, Secundo ut reus erat vocatus ad causam dicendam, ut testatur Chrysostomus apud Palladium pag. 11 neque ea in re u//a ium erat mutatio, ttt Chrysostomi Epistola adlnnocentium Papam ibidem habet pag. 12, ubi Sanrtus Uwv srrihit Attamen facientes id, quod nosmetipsos decebat, et assidue ipsum adhortantes, ut congrederetur nobiscum, et diceret, qua de causa statim ab initio tantum bellum accendisset, tantacque civitati excitasset scandalum neque ipse caussam dicere voluit; et cum urgerent

ptores

lauf/ttti,

/itanis ipsi

.*

:

;

tasquwdamacdis3ensiocummonachisnonnullis, a c praeoipue cum Isaacio. Hujus enim philoso-

ejus accusatores, nos in ulteriorem urbis regio-

phiae sectatores, qui in monasteriis suis quiete

atque causam ejus jussit audire.

degerent, magnopere laudabal utque n oemine afficerentur injuvia, e1 necessaria cuncta habe-

tionem et caedes, et alia innumera objiciebant. 880 Sed et nos, qui leges Patrum, et virum et recte, licet honore ac rcvercntia prosequeremur, habentes judicium offerArcadius. ctiam superhac re cjus litteras Non oportere ret

;

rent, soUicite procurabat.

Eos vero, qui foras

egrederentur, ao per \ icos urbisconspicerentur, Lamquam qui professionem suam dedeo ire afficerent, oarpebat atque objurgabat. Hujusmodi ex

causisclerioietmonachicompluresJoanniinfensi crant, et moroMim aiquu ir.uuiulum,S8evumque

acsuperbum eumappellabant. (Mrfporro,;>rffiter

nera, ubi degebat, piissimus imperator evocavit,

Nam

et irrup-

:

judicia extra iimites trahi, sed inipsisprovinciis ros provinciales tractandas esse, nonsolum judi-

cium non obiimus, sed vehementissime recusafta Chrysostomus rccte et moderate. Littcras aatcrn T/icnplii/i hic memoratas dedi num.

vimus.

I)1K

num.

850, ibigue ostendi, recte

ajudieio

ilio

DECIMA QTJARTA SEPTEMBRIi Chrysostomum

abstinuisse. Tillemontiuspag. 71 ob-

servat, nullasleges vetuisse,

quo minus episcopus

aliquis judicaretar abuniversaliOrientis concilio. I erum ea obserratio non spectat ad propositutn nostrum : neque enim universale consilium congre-

gatum

erat Constantinopoii, ncc tale ibidem con-

gregabatw\ utperperamasserit TillemonUus, cum eo vocati non cssent patriarchai Antiochenus et Hierosolymitanus. Mulfos quidemsecum cx /Er/?/* pto duxerat Theophilus, aliique aliquot Chrysostomi hostes sc eidem adjunxerant ; sed necipse habuit generale Orientis concilium

;

nec generale

magis concilium habuisset Chrysostomus, si causam Theophili tunc judicandam suscepisset. Quarc recte rationibus recusandi judicii

tomo

ram Deinde vero

Eudoxia,

allatis acquievisset Tillemontius

;

ct

perpe-

quwrere voluit. 887 Exillis porro,qucB de oblato judicio contra alias

Theopkilum

variis dclatio-

Theophili,

nibus

a Chrysos-

ostendi, et c.r

damnationelegatorum

qui in exsilium missi sunt, ipso jain

agente Constantinopoli\ nt liquetex verbis n. 858 recte

datis,

B

colligi potest,

errasse

Socratem

et

Sozomenum, dum Eudoxiam jam ante adventum Theophili adeo Chrysostomo contrariam faciunt, ui velint, Eudoxiam hortatam esse Thcoptiilum, ut quantocius adveniret, etSynodum congregaret. Ita Sozomenus cap xvi. Vcrum ea putem facta,po$tquam Theophilus cumsuis Chrysostomum variis artibus imperatriciodiosum reddiderat. Causam mutatce Eudoxice talem affert Etenim post discessum EpiSocrates cap. xv phanii, quidam Joanni retulerunt, Epiphanium adversus ipsum subornatum fuisse ab Eudoxia ;

augusta.IUejCumessetsuopteingenioferventior, et ad dicendum paratus, sine mora orationem habuit ad populum, quse omnium generaliter mulierum vituperationem continebat. Eum sermonem vulgus ita accepit, quasi contra augusfigurate dictus fuisset. Exceptus igitur a malevolis ad principum notitiam perfertur.

tam aliisque avti-

bus inimico-

rum Ghrysostomivicta,

888

Quo

cognito, augusta illatam sibi contu-

meliam apud imperatorem conquesta est, utriusque communem dicens esse hanc injuriam. Curat igitur, ut Theophilus quamprimum synodum convocet adversus Joannem. Idem quoque urget

Severianus adhuc enim reconditam animosimultatem adversus Joannem gerebat. Eademhaporro bet Sozomenus cap. xvi, sedaddit : Utrum :

ad eam orationem provectus sit, Joannes dicunt, eo quod suspicabatur, quidam ut an, fortuito

Epiphanium ab imperatrice impulsum affirmarc insidias ipsi strueret, equidem certo

fuisse, ut

non possum. At ego dubitare vix possum, quin merafueritcalumniaadvcrsariorumChrysostoim, qiuc de suspicione ipsius et de intentione in pero-

rando allata

est.

Si nimias mulierum

luxum immoderatum

quamuUam

similes mulieres

magis

quam ipsi victori txtrpem ac mus Pa 'ladhtm >>>-. septimanas, neque cum Joh gressus

est,

m

ut solent episcopi,

accessit ad ecclesiam

verura

;

J.

Eudoxiam magis

inino idue interdiu

i

um odium veteri acn cumulans, ut Johannem episcopum non solum

et noctu contendebal

ipsa vita privaret, par-

Ecclesia expelleret, sed

tim largitione auri contra veritatem superstitiosos e potentibus redimens, partim lautioribus epulis gulffi deditos sibi mancipans, partimblanditiis et

spe majoris dignitatis sui similes impos-

tores e clericis in suas partea abducens.

Istos

cum

sine funiculo voluptatibus colligasset

nes,

veluti seductor

rumque judicium

quidam dsB-mon

fascinasset;

:\<\

sterium daemoniacam personam

quidem etiam

,

om-

animo-

fabulae mini-

qutesiit

quam

:

est assecutns.

890 Testatur quoquc Chrysostomus ipse p. 13, subomatos fuisse clericos ad accusandum, utjam ccepit dicere Pailadius, quiita prosequitur :

Nam

cum

diaconi duo a Johanne episcopo ejecti sent ox Ecclesia nh ennvmia scW^ra. horura

es-

;

nam

ctum

se decta

ravit

:

quoqtte tos,

alios

mul-

rii

dent, pollicitus 60S in locum mini

sui se restituturum. Krat

autem oorum

sive «

ad

se

papu(( Theophiltis,

:

Johannis eos

in Ioca

libellos dedissent,

sua reposuit,

quos

ille

oum

scilicel

ipse dictaveratj nihil

quidem veri continentes, prseter hoc uaumjquod admonebat, utomnes post communionem aquam aut pastillum degustarent, ne

cum

saliva aut pi-

symbolo Sacramenti prmter ?o luntatem exspuerent: quodprimus ipse faciebat, et eos, qui vellent, adreligionem ac reverentiara

tuita aliquid e

erudiebat. Acceptis graphise

cum

libellis, coit

SeverianOj

Eu-

in Bedibus

Antiocho, Acaoio,

et

Johanni infensis propter modestas ejus admonitiones. Solebat enim beatus ille exemplo Pauli ot. publice et privatim honestum et deco-

reliquis

rum

edocere...

Congregati autem qussrebant, quomodo qai auntoritati Arcadii judicium ordirentur. Unus vero ex iis, [ui adeabutitUT nd rant, suggessit: darent libellos imperatorij et inchoandum Johannem vel invitum ad consessum traherent. judicium. Id igiturfit, sicut olim apud Judssos, auro oms ,q (

Hac quidem stylo PaUadius.Attamen non video^

nia prona et faciUa reddente. satis

amaro

retulit

aliquid ex omnibus

illis

rejiciendian esse.Etenim

Theophilus ipse clarissime fecit contra legem, prcescripserat num. 850 exv quam Chrysosto ;

quoque tempore tantam rerum invexit mutationem, ut ex reo judexsit factus, omnesque fere Chrysostomi ciericos in mala causa sibi faventes reddiderit,

cum

advenienti nullus occurrisset.

eo adhortatio-

Severiano

tores

men, hujus quidem adulterium, illius vero homicidium quod et praestitit. Nam post exsilium

teti-

aliisqta

quoque recmatiojuinimicis Chrysostomi. Ipsa etEcdesice iediciide Theophilo, licct cequissima mulierem offengibus congrua esset, imperiosam contrariam omnino partem in dere poterat, et vertwe.Theophihtsquoquescxccntasadhtbeb«in>>iSeptembris Tomus IV.

im-

E

i

fuisse

num. 878 nominatis,

iis

cri-

unamsotum, 889 lnterim facile credimus, non invidiam vocain Homilias Sancti plures $ed ct apud Eudoxiam, sive a mulieribus tas

cum

probos accxisa-

Levitate abusus, persuadet, ut Libellos adversus

Johannem

utciscere nes ipsius collimabant; non vero, utse erat alicnum. tur, quod a moribus Sancti contra San-

ct

ille

aliam; id fecit, ut ipsam eique cmendarct

s.

igitur tres

l

i

ACCTORE

luctuosom. Audia-

acriter perstrinxit Chrysos-

tomus, eaque reprehemio gitj

dclicias ac

m

chinas,

§ LVIII.

73

:

DE

578

S.

:

EP.

JOANNE CHRYSOSTOMO

ET DOCT. scntcntiam

omnes quinque et quadraginta, qui Chrysostomum. Forie numerus tulcrunt contra

ro

AUCTOItE J. S.

corruptus

ille

covi

LVIII Concilium adQuercum prope Chalceclonem inchocanita aCCUSationum

,

nibus.

suas contra ostquam Theophilus machinas habebat et fcrysostomum abunde instructas

X^

Cmdliabulum contra

|'

,

decrevit in subparatas, conciliabulum inchoare

Stnirtujn in-

Quercus dicitur, inurbano Cbalcedonis, quod Sosomenus cap. xwplura deloco

choatur:

quit Socrates. haoet,

scribens: Porro

ita

cum multos

^

ad

observatio-

illa

esse ani-

accusare madvertisset, qui Joannem odissent, et prout rpsi omnibus, pncparatis cssent, parati videbatur, ad Quercum perrexit. Id

quod nunc ex Ruconsularis nomine appellatur m quo

i;

viri

fiui

est Chalcedonis,

Photium

comediensis, Faustinus

standum est Palladio. lib. VIII Ibi monachi 895 De inifio conciliabuli Sozomenus ad communioigitur in loco cap. xvn loquitur hoc modo : Hoc nem admitconcum episcopis Xheophilus una cuin reliquis tuntur is flullam amsedisset, de libris quidem Origi monachos plius mentionem fecit sed Scetienses :

:

ad puenitentiaiu invitavit, oblivioni se traditurum prjeterita, nec mali quicquam facturum pollicifautores Theophili inclamarentmo-

veniam peterent;

et

synodum pro

illis

anmremque

urbe.

Eum

mei. Nihil audemus, aiebant,

nobisdateforis.

Hac fortasseetiam

secum haberent Cyrinum Chakeet

Chrysostomi obtrectato-

Chrysostomo adhm\entes,

maxima

scilicet

parte : dicunlque,

nutnero superiores esse. Rursum apud Pailadium /""/ 23 dicuntur Romam allata conciliabuli Acta , in quibus videbatur .Johannes a

sfl

trigillta

sex episoopis condemnatus

quorum

,

undetriginta erant dEgyptii, septem vero aliahis septem erantjam sa?pe

rum regionum. Ex dicti Acacius,

Antioehus, Severianus,

Cum autem

gratiam recepisset, et

communionem

et

Cyrinus,

aliis

monachis

rus quidem,

illis

antequam

adfuissent.

cellinum

At ultimus forte non erat

episcopus vocetur.

ud annum

monius veropaulo ante,

languore correptus est. Cumque ad Quercum trajecisset, iugravescente morbo, non multo post

extremum diem

clausit

iltktStproutreferunturapudPhotiumcod.ZQ, sensu cum hisce conciUari queant Acta ibidem

apud vicinos

il-

audito, lacrymas fudisse dicitur, cunctisque au-

dientibus dixisse,

neminem

col.

69 habent, fuisse nume-

inter sui temporis

monachos parem Ammonio exstitisse, quamvis illum in maximas perturbationes conjecisset. Sed tamen hoc illi ex animi sententia successit. Hactenus Sozomenus, cui consenthmt alii de receptis facile a Theophilo monachis illis. 896 Socratcs tamcn brecius aocns de illis monachis, vidctur supponcre aratiam

itlis

prwstitam

post depositum Chrysostomum. Constantinonoli-

audtta Sancti depostttone, praecipue, inquit

lani,

Socrafescap.xxi. in Theuphiluiaculpamhujuscalumniffl conferebant.

multis indiciis,

Neque enim amplius fraus idque tum ex aliis

que

:

tum ex eo maxime, quod statim

post Joannis «lepositionem,

cum

Dioscoro ejus-

Longi dicebantur, communiIhnc de communione monachis impertita

fratribus, qui

casset.

cx Palladioconfirmaripossunt: jtost co/ici/ium

nam

tradit, ilhs,

supervixerunt, in solitudinem

tamenSacrates, dum Dioscorum cpiscopuw, qui antc crat defunctus, ut viventcm Thcophilo conciliattnn adducit. Dcfunctusquoque

rediisse. Fallitur

dtempus Acta con-

commodo

nam

et

:

monachos, ubi cadaverejusjacet, splendidam meruit sepulturara, Caiterum Theophilus, hoc

103.

894 Quapropter postponenda sunt

nisi

Apud Mar-

comitem etiam enumerantur episcopi

trigintu sc.r

Diosco-

martyris sepultus fuerat, Amdum synodus pararetur,

in ecclesia Mocii

t/tti

ibi

Nam

haec fierent, mortuus, et

raclceensiSj et fsaacius episcopus, qui verisimiliter

t

ASgyptii.

eis resti-

de injuriis monachorum Scetiensium. Quod meo quidemjudicio factum non esset, si Dioscorus et Ammonius una finita est qusestio

ejus in obscuro esse poterat

episcopu$i Hcet

scilicet di-

Theophilus libenter eos in

Mgyptios numeratur quia in /Egypto erat natus. S. Maruthas, de quo plura postmodum, quique episcopus erat in Mesopotamia, ctia)u adfuisse videtw. Macarius Magnesim episcopus, qui accusavit Heraclidem, non erat Sgyptius. Apud Photium etiam est Paulus Henisi forte hic inter

non erant

Parce

etiamsi injuria affecti fuerint,

lic

893 De numero episcoporum, qui illuc convenerunt, satis videtur constare ex Palladio, iket apud Photium aliter legatur. Nam apud Palla*

cilii

E

conturbati monachi, idque

:

cum

provincia, pro

Vho-

Cumque

nachis, ut

rabantur timentes virtutem vestram, caritatis

numero quadraginta, Theophiloper legatos dicunt. Tu enim trigesimus sextus es ex unica

hnlieat

tus.

habitat tom. lllpag. 4S7,non ausosfuisse wimicos suos concilium illud inir/uissimum in Haec miipsa urbe cetebrare, ita suos alloquens :

diuin pag. 71 episcopi

ttos.

Eugnomonius, Ubellos

tamobtulerunt, utin locumsuumrestituerentur, adaugendum Forteetiam quam injuste depositi. depostnumerum adjecti sunt illi, quos in locum sit, de nuQuidquid episcopos. crearunt torum adQuercumconvenerunt, mero episcoporum, qui

tuisset,

donensem episcopum, rem.

ticel

apud

tres

xerunt.

te fece/inf, ut

pfurai

et

ct

Geronttus oltm Nt-

Monachos quoque juxtaeam collocavit, qui clericorum ineaecclesiamunus ezal&c&nt.Observat Chrysostomus in Homilia, post reditum a primo

de causa Bosphorumtransierunt, u/ tutiores essent a tumullibus Constanttnopolitanorum t nisiidfor*

qi

nominati, videlicet

supplicare fingerent considentibus sibi faciendum esse existimantes, ipsis dicere, est solemne quod id, episcopis, tot

in

y.r

ad concilium venerant,

illi

Rufinus palatium est et ecclesia maxima, quam conPauli Petri et Apostolorum ipse in lionorem cognoniinarat. id ob Apostoleum struxerat, et

vnii,

triijintii

_r«

:

exsilio

»f co fucrunt

au t ActisfinUiconciliisubscriberejusstt

sitt

„—.

Ccrte

conducere

suburhanum

dixi. Forte atiqui epis-

utjam

Theophilus,utvtdeilcircofuerunt adjecH. Forte ahquot oltm a cpiscopos retur numcro prawalere dtcendam sententiam ad depositos Chrysostomo

conlra Chrysostomum cum aliquot in

est,

postmodum sententiam probarunt, etActis

frater,

est Ammoniusmonachus^

ut haiet

Dioscori

Sozomenus laudatus, et Palla-

dius pag. 157, et 159 de utroque aqcns, et ittrumt/itc

runt

muUurn laudans. Solitudinem vero repctiealii quidam ab eodem longis eloqiis ornati.

F ex illis aliqui dcfundi, alii a(i

eremm

:

DIE DECIMA naH,

QUAKTA SEPTBMBRIS

m

inter

quos pag. Eminenttssimus Baronius,

nominatur Bierax qui monachos iUospro

OrtgentsUs kabet, eonmdemque reconeiiiationem narrat ad

cum Theophilo annum 403 num. -l

et2Z,ievzter pratervolat argumentum, quod pro uiorum imocentia ex hisce haberi potest. Eoo vero, ut jam ante monui, nolim monachos istos '" omnibus excusare, nec tamen certo eliamcredere; Origenis erroribus fuisse addictos. ttludso-

?wntutoobservaremeposseexistima intenti Thcophili in zelo illo, quo Origenistas visus t

Acta conciliabuli,

quw non

vidcntur supposititia,

est

aamo-

897 Acta qualiacumque illius conciliabuli dedit Photius in Bibliotheca cod. lix col 64. Baronius ad annum 403 num. 17 eadem supposititionis suspecta facit quiacredii Sanctum dealiquibus fuisse accusatum, qum ibidem non leguntur inter t

accusationum capita. Tillemontius Nota 68 opinio/icm sive suspicionem Baronii refutat, observans, non omnia, qum in aliquo concilio fiunt, Actis semper inseri. Certe nequaquam verisimile est, libellis oblatis

B

Actis

tius

quam apud Pkotium, prcesertim cum

Papm,ubividit Acta a Theophilo transmissa,

808 Pkotius ea, prout Latine redditus esi, sic orditur: Lectumestillegitimecoactumadversus

Johanuem Chrysostomum

praesides

conciliabuluin, cui

adfuerunt

Theophilus Alexandrise, Acacius Berrhcese,AntiochusPtolemaidis, Severianus Gabalorum, et Cyrinus Chalcedonis episcopi: qui infesto in illum

animo cum

essent,

simul omnia et judioes et accusatores et testes erant. Tredecim haec actionibus peracta

duodecim quidem contra S. Chrysostomum, tertiadecima contra Heraclidera, quem Ephesiis ille

urbs non

Ma-

gnetum, id est, populi isiius urbis. At dubitari potest, an forte non fuerit cx iis quos anno 400 Chrysostomus exauctorarat. 899 Accusationum capita, qum Joannes diaco,

Septimo,

quod Severiano

eum

A.ccusathic (primo)

pulsatum. Tanta verisimiliter fuit percussio, ut secuta sit. Vix enim dubitari potest, quin hic diaconus accusator sit idcm cum illo quem ob homicidium Palladiuspag. 65 depositum as-

mors

%

scrit.

Secundo, quod Joannes quidam monachus,

librum

sint exaggerata,

g

cumprmciara etiam facta

pro criminibus objecta sint. 901 Nono, quod fcotius olerihabito conventu, tres diaconos citarit, Acacium, Edaphium et Joannem,e1 quasi humerale ipsius furati essent, accusarit, qumrens, utrum et ad alium illud

in libelh suo

usumaliquem cepissent. Boc aliunde elucidare nequeo. At res ipsa ostendit, nuga vaggeratas, aut in deteriorem partem detortas. Decimo,

quod Antonium, ut sepulcrorum accusatum episcopum ordinarit. * alii vertunt Aut calumnia estin Antonium, aut crimen ipsius convictum latuit Chrysostomum. Undecimo, quod Joannem comitem in tumuleffossorem

*

,

'

tu militari ipse prodiderit.

quin

sit

Dubium nullum

est,

caiumnia.

Duodecimo,quod neque incedens ad templum, Deum precatussit, Bmcaccu-

ueque ingrediens, satio risu digna,

cum abhomme

ijretigioso profe-

quod sine altart diaconorum presbyterorum ordinationcs fecerit. ilujus

Deciraotertio,

accusationis,

qum

sine

duMo mque ridicuh

F

alias

appanrct, fundume/tfum ifjnoramus. Decimoquarto, quod una ordinatione quatuor simul episcopos crearit.Forto idfeceritunicadie. Certe me/ius noverat sapientissimus Antistes, quid quarn ineptus i/tc accusator.

sibi /icitum essct,

902 Decimoquinto, quod mulieres suscipiatj contraChry* cum solis, aliis omnibus foras emissis. Si sostomum quis librum mox memoratum, quem Sycophansolus

tiis

Chrysostomum actione illataa sibi injuriae, quod se ejecisset ob domesticum puerum Eulalium

plenum

est. \i-

quam

omnia

vere

ubi id necessarium videtur.

Mendacium

clerum conscripsit. Dc&ignat accusator librum num. 573 relatum, contra eos, qui subintroductas habent.Vel hic solus articulus ostendit,

nus, ob homicidium, ut ait Pa/iadius, drpositus,

brevibus observationibus, ctcorrecto Latino textu,

d, acom«

insidias struxisset,

decanis.

ni

contra Chrysostomuin intulit, huc transfero

cum

sponte

inferenda erat alienissimus. Sexto, quod S. Epiphanium delirum, et parvulum damionium appellarit. IJaud dubie mera est ca/umnia.

et

erat episcopus, aut

usibus

quando malorum ciericorum vitam generatim Sed alias a contumeHa alicui

minime potuerunt. Heraclidae accusator Maearius quidam nomine fuit Magnetum episcopus Beati Johannis vero palam hostis, primusque

ad Meandrum, qum

suis

corrigere studebat.

ratur in Virum piissimum,

longe Epheso distabat,

Capita accu-

corruptos,

ordinarat episcopum. Hujustamen depositionem validam reddere, aliis nonnullis prohibentibus,

gnesiae in Asia

Joanncs

'

viles,

paratos, triobolaresque. Simi/ia potuit Sanctus nomina adhibere in concionibus aut scriptis suis,

;

accusator, Joannes ejus diaconus. Macarius Ma-

sationum,

clencos,

dc dicta num. 745 et seqq. Octavo, quod sycophantiis

:

S.

cum SS. Ambrosius, AugusHnus, ainquc etiam sacra vasa vendiderint ad succurrendum capiivis etpauperibus. 900 Quinto, quod per contumeliam appellet Q>w

Innocen-

talemque solidis argumentis probabimus § 69 et sic ipsum illius opinionis fundamentum plane concidit. Non video itaque, cur illa Acta non possimus admittere, certe ut in compendium contracta, ideoque fortasse in aliquibus mendosa. compen-

Quarto, quod marmora S. Anastasias, quje JNectanus llli ecclesiae marmoribus ornandae rehquerat, ipse vendidisset. Bmc duo capita sane

mcttatis contra

Sanctum fuissejactitatas. Verum illudipsum non rectc ostendit Baronius, cwn solam allegat Epistolam cxxv. Hanc vero supposititiam credimus,

w

quod pretiosarum rerum masniam vim

legantur

compererit, teste Palladio pag. 23, nullas graves esse accusationes. Itaque data responsio sufflcerct, etiamsi constaret, graviores calumnias in

diumcoutracta a Pkotio.

Tertio,

auctorb J S

divendidisset.

contra Sanctum in conciliabulo

graviora inserta fuisse crimina, iji

esset, ut ait, ac raptatus, ferreaque catena daemoniacorum more adstrictus. Umc facta esse per stros wiperatorts, dicam num. 906.

tevissima sunt,

t

persequi, ex conciliatione ista suspectam dum reddi, et minus eerie laudabilem.

379

JubenteChrysostomo. verberatus

plenum... \ncXev\xmdicitca/umntator,pervolro/uer/'t t faciie

nudieribus

agendum

videbit,

quam

caute

cum

censuerit Sanctus, sotitus

documenta aiiis tradita ipse servare^ et mirabitur impudentcm cu/tunniatorcm. Decimoscxiu, quod bfflreditatem a Tecla relictam perTheoduIum vendiderit. Boc verum esse potest, si Tec/a pauperibus aut Ecclesim sua lega> verit bona.

Deciraoseptimo, quod Ecclesire reditus noveritj

quo abeant. Ridicu/e duo

jiciebantur Viro

quam maxime

nemo

capita obstudioso, Utcensus it/a

Eec/esitp,

DB

580

AUCTORE J.

non

Ecclesiw,

in lu

*

JOANNB CHRYSOSTOMO

S.

aut delicias, sed

um

usus

in

honestos et pios converteret.

s.

Decimooetavo, quod Serapionem accusatum, presbyterum cau amque etiam ium dicentem,

Chrysostomus multis Serapionem impeti calumnih ;at causam ipsius eo tempore,quo in legiiimo judicio agitatam fuisse

ordinarit. Noverat scilicet

non credidero. cum 003 Decimonono, quod communicantes

ordinatus i

5

oncUiabufa

est,

et in orbe universo, ip^ius voluntate inclusos, corpora ne et custodia mortuos contempserit,

oUutit,

quidem ipsorum sepultura: mandanda (

curarit.

legatis 'alumnia estinam procul fctbio agiiur de

calumniaTheophili, quos judices imperatorii, ut postcondemnarunt et , injeccrunt carceri

tores,

quam Chrysostomus a chos fratres

lile

inter ipsos et

manum omnino

monaVide

abstraxerat.

dicta § 55.

Vicesimo, quod injuria sanctissimum Acaciuiu affecerit, et ne ad colloquium quidem ipsum admiserit. De inepta hae Acacii querela cgimus

Hinc

905

subditos suos dcfendendos. Ide/n

acceptum dediderit. Vicesimotertio, quod illi soli balneum succendatur, et ubi laverit, Sarapion claudat labrum, Quas nugas non profert il;i ut alius nemo lavet. inopia accusaioris?

quod sine testibus multos mendacio non duhito. Vicesimoquinto, quod solus edat, intemperantercyclopum vitam degens. Fmpudens est calumnia. Cur solus ederet, dictum cst % 37. quod idem ipse accuset, Vicesimosexto, idemque testis sit, ac judex planum id esse ex Vicesimoquarto

:

cum

quffl

Martyrio archidiacono, et

cum

Prorcresio Lyciffl cpiscopo gesta referuntur.

At

multo clarius est, calwnniatorcm inanifcstum in similibus nuilum mereri fidem. titm dobiiis in 001 Vicesimoseptimo, qnod pugno contuderit ea animadver* Memnonem in Apostolorum sacra ajde, et sanguine ex ore ipsius manante, nihilominus Eucharistisa obtulerit Martyria. Forteinfbrtunio

Memnonem

truserit.

Nam tam

manifestai ubique

sunt calumntCB, ui contusio aliqua fortuito facta pro deliberata percussione aff&ri pottierit. Certe

ra/umuia est, cwn Sanctus pereqerit sacrum Officium.Quam autemfacileabstinuerit ab offerendo Missm Sacrificio ob qualemcumque iracundice motum, etiam justum, colliqi potest ex dfctis iutni. 710.

Vicesimooctavo,

quod

in

induitur, et pastillum edit.

admittit Palladius

throno exuitur et

Boc solum

ut

verum

num. 890 laudatus, ubi

et

Nimirum quia

reliqua omnia, aut nimia exaggeratione, aut prava interpretatione sunt eorrupta. Quodsequiratio additur.

platie commentitia, aut

tur, hutdahitc

sane erut

:

scd in eo ctunn percer-

sa intcrprctafione crimcn inuatit otltunttiator. Vicesimonono, quod episcopis a se ordinatis

uecunias largiatur, ut per

rum opprimat. Imo nliorum

stthlccarct

illos

laboribus cle-

pottus, u/ ex sua

inopiatn.

abundantia

II;ce

accusatio-

sanctum Virum capita sUnt, inqxtit PhoAttumcu ct atia sequuntttr deinde ex aliis

nis ia ,

.

libeUis,

Hera-

Accusatus

esset, et Caesareas

turatus. sus fuisset, Aquilini diaconi vestimenta episcopus Joannes inquit, Et quamvis talis esset,

Ephesiorum eum episcopum ordinavit. Accusat multa Oripraeterea ipsumChrysostomum, quod genistarum causa adversa passus sit a Serapione, quodque hunc ille a se miserit. Deinde tertium UbeUum recitat Isaacii episcopi. At suspicio mihi quia praiter est, Isaacium episcopum non fuisse JEepiscopinon Isaacium septem videntur fuisse ,

dictum

gyptii, ut

est

num. 893. Forte Isaacius

Syriscus, inter prmcipuos Sancti inimicos 880 et 883 memoratus. Qualiscumqtte fuerit

ille

num. fcro,

primum

ille,

una cum

huc trans-

ipsius caput

dictis ejus

contra HeracUdem.

Postea rusrum, ait Photius, Isaacius episcopus Heraclidem accusat ut Origenistam, minimeque susceptum a sanctissimo Epiphanio, neque in precationis neque in ciborum communionem. Protulit et idem Isaacius libellum contra Chry-

E

sostomum, hsec continentem. 900 Primum de Joanne monacho ssepius jam Capita accusa nominato, quod propter Origenistas vapulasset, tionum et ferro vinctus fuisset. IIoc caput prodit impudentiam calumniatorum, Chrysostomo adscriben-

,

ordinarit. l)e

illis,

m

coeperunt

Joannes diaconus ltidem poraccusationibus meminerat) libellum Ongenista quod Heraclidem, rexit, accusans Palaastinse in furto deprehen-

calumniator

ad

itu/uit Phoiius,

episcopos am- itcm Ikraciiclidem et Palladium Helenopolis, des Ephesiomonachus (cujus bos, conquirere. Et Joannes rumcpiscopm. Chr.ysostomi in suis beati

Hutropio, ut in exsilium pelleretur, tradiderit.

crat fortior

D

mum,

maxituc impetebatur.

fuit

dicendum de scquenfe cnpite. Vicesimosecundo, quod item Venereum (Gr. Berenium; sacerdotem contumeliis multis male

eionibus.

Chrysostomum fuetraHcraciidem, sive contra propter ChrysostoBeraclides rint objecta, quia est eptscopus, ordinatus 400 anno a quo

num. 879^880. Vicesimoprimo,quodPorphyriumpresbvtenim

Haud dahie falso id imputatur Sancfo, quo nullus

B

EP. ET DOOT.

eaque htc transferenda censeo,

sivi

tium, quce facta crant pcr judices imperatoris. Cum cnim propter Origenistas ea passus dicatur

Joannes monachus, clare intelligimus, ipsum fuise ex monachis a Theopldlo missis, quos utcalumniatores in carcerem eonjecerunt prosfecti impcratoris,

lcctor,

nihil in hiscc

quod

capite,

Ex

Chrysostomo.

clare innotescit

,

colliget

hoc itno

studiosus

quam mtdta alia Sancto a calumniatoribus

fuerint adscripta, in quibus nullam

Quod

hahuerat.

spectat

ille

partem

ad Heraclidcm , mcdim

credere prope Catholicum fuisse, justumque et

pium, quia Chrysostomus ita de eo censuit, alias non ordinaturus episcopum ; quam ant Origenistam fuisse aut furcm, licet impudcntes calitmniatores talia ei crimina impingere

non

dttbita-

Heraclidem ad communionem admiltere holuit S. Epipftanius, quia forte stathn noluit comentirc in condemnationem lihrorum Oriqenis; rint. S.

F

ex eo nou magis evinci potest, addictum fuisse errorihus Origenis, quam id possit probari de Chrysostomo, cujus fidem ne impudentissimi quidem calumniatores illi in dudiutu vocarc sunt ttusi.

Secundum

in lihello cst,

quod H. Epiphanius

propter hos Origenistas,

Ammonium, Euthy-

minm,

Ehisebium,

comnnmicare cum

Heraclidem et Palladium, illo

noluisset.

De

his

abunde

eqimus § 56. 907 Tertium, qnod hospitalitatem, solus quoti- ab die cibum capiens, desereret. Refittatumest§Zl.

Quartum, quod in ecclesia dicat , mensam esse furiarum plenara. Facile credidero, similc quid a Sancto in quapiam Homilia dictum esse dc tnensa ehriosorum aut intemperantium : sed non videoj quid in eo sit criminis. Quintum, quod in ecclesia se ita jactet IpGS, (^fvo)

'

•

>7,

amo,

insanio. Similia fere lcgun-

tur

Isaucio

;,

DIB DECIMA lur

in

Homilia n ex nuper

cditis

QUARTA SEPTEMBRIS. XII

torn

pag. 330.

Sextum, oportuisse illum interpretari, quae-

nam

ilke furiae essent; et quid

sit,

Ipa,

pfcop»

hasenim Ecclesia voces ignorat. Gravis ille Cato magnasadfertnugas: nam loquitur Sanctuseo

modo

fere

subinde, ut hetitiam xnsinuet.

illa

hyperbolo ingentem

Septimum, quod licentiam peccantibus beat, sicdocens: «

prae-

Si iterum peccasti, pceniteat et quoties peccaveris, veni ad me,

iterum ego te sanabo.

o

Digna est Chrysostomo vox, saltem sanosensuintellecta. Digna vero Novatiano magisquam Catholico objectio. Vide dicta§ 10. «

»

ubi etiam dantitr

quintus sextus

oM

sohm

seplemdecim articuti

sextus pro uno habentur

ct

tantum

revera

et

:

A.UCT0BE J.

s.

quarti et quinti articuli quc cumque probatio. Verum , quidquid Hl denumero artit

est

ulorum, facile videbit

lector

eruditm

,

nihil

vere contra

cujus

Sanctum fuisse objectum, quod momenttjautquodcrimen vocaripo

sit

u

scd facta aliena nou pauca ipsi fuisse per calumniam imputata t aut facta ipsius Umdabilia perversa interpretatione tn vitium fuisse detorta. Si qum prmterea Sanctus catumnias passus sit eas :

suis

videbimus.

locis

concitii

erant

et

nam

:

libelli

fnterim

transeo ad gesta dati ante concmnati

modo

prceparati.

Octavum, quod in ecclesia docens blasphemet, Christum orantem ideo non esse exauditum quod non ut oportet, orasset. Ilic strenue ,

calumniatur, eeque acprimus; uti et in sequenti

LIX. Citantur ad concilium

articuio.

Nonum, quod ad seditionem populum

conci-

clericiConstantinopolitani,et

taret, etiam adversus

synodum. Modus,quoSanctum urbe videbimus egredientem, satis refutubit hanc cahtmniam.

qusedam accusationum capita examinantup quo interim modo se haberet Chry-

Decimum quod ex gentibus quosdam, qui Christianos valde afflixissent, suscepisset, et in Ecclesia haberet, atque defenderet. Objectio est

:

,

B

ineptissima. Si

torcs conversos oblata.

non susciperet Chrysostomus

iterateQ citationes

?

accusator gesta Ephesi anno 400. At eo vocatus eratSanclus, ittcomponeretecclesiamEphesinam, ct in

ct 48.

Duodecimum, quod episcopos injuria afficiat, et&Hti-rY&ous [vox est ignota) domo sua pelli jubeat. Si shnilc quid umquam contigerit, factum fuerit, inscio Chrysostomo. Decimumtertium, quod clericosinusitatis injuriis affecerit. At usitata est consuetudo cahimniafacit,

quando

deficit

vi

Decimuinquintum, quod siue conventu, praeterque cleri mentem ordinet. Iloc idem fere est cum articuto 24 primi tibelii, ubi aliqua obsercata.

receperit

communicantes vero cum Ecclesia monachos, etsi

rem

commendatitias

litteras adferrent, in carce-

conjectos non dimiserit, quin et in eo

rientes neinviserit quidem.

De hisce

mo-

cahcmniis

ad articulum 10 primi libetti. Decimumseptimum, quod aliena mancipianondum manumissa, imo et accusata, episcopos ordinarit. Nondubito, guin sit calumnia: atnon ihvenio, unde huic accusationioccasiofuerit data, Decimumoctavum, quodipsum hunclsaacium male saepe multarit. Facite crediderim, monitum vide observata

Obsevvatio in

articubs.

Porro synodus cunctos Constantinopolitanaa urbis clericos ad se evocavit, depositionem illis interminata, qui non obtemperassent. I)c hisce Chvy&o&tomus ipseadlnnocentium Papamscripsit

:

per illum, clerum omnem in sc transSubvertebantur ecclesiai, cum abduceren-

tulit.

:

tur singularum clericij et subornarentur, utad-

versus non libellos darent, et ad accusationem

accingerentur.

Dubitari nequit, quin favor

qum Avcadium

doxiaj,

et

Eu

tantam

in hisce regebat,

auctoritatem dederil.

conciliabulo

Prcetextus vero advocandi clericos speciosus erat,

nimirum

m

ilia

tittu

testimoniis uti pos-

euttaam inquirvre.

Porro neque

neque aliunde clarum

Actis Photii,

r.i

eorum

ut concilium

ac nrtitts

set,

est,

utrum

clericorum citatio fuerit facta ante inchoa-

cxamcu

libeUomm

quibus

,

accusabatur

umtsattonum

(.'liryso.sloi!iNs, tui vv.ru aliquot.

<<(-

pitaprius fuerint examinata. ffoe igiturin dubio rctinquo, et
post

Photius

datum

libellum

aliqua accusa-

tionum Jounnis diaconi, ob homicidium olim depositi, de

examine subdit sequentia

:

Examinarunt

ibidem

itaque,

horum omnium caput primum

ut putabant,

hominem

positione.

et

erat de ipsius accusatoris de*

Secundum de iis,qua>passusei'atJoan-

nes monachus, alter accusator, quiEeraclidem «t Origenistam, indeque Chrysostomum , qui

909 Iiiec sunt accusationum capit
nonum

qucnter codcm nurnero notantur, decimum vidcttcet etnndccimum. Suspicor, articulum quintum

cognitione

nam apud Baronium,

citantur

apud Palladium pag. 13: Porro ille cum prioribus certans, vocal archidiaconum meum magna cum auctoritatej quasi jam vidua esset ecclesia, nec episcopum

secundum. Primum

in duos fuisse divisum:

aa

{Theophilus) quasi

castigatum. At hcec ipsa accusalio satis ostendit, fuisse vitce perversw, acrique reprehen-

('hriii

concifiuffi

sequentia,

fuisse a Sancto, et forte etiam gravibus verbis

sione diqnum.

accusationum

lib. VIII cap. xvn de Synodo ad Quercum adpropositum nostrum ita scribit:

Theophilo

Decimumsextum quod Origenistas

etrespon-

Sozomenus

haberet

Decimumquartum, quod aliorum deposita rapuerit. Calumnia procul dubio cst.

.

Sancti

siones.

factiones scissam. Vide dicta § 17

torum, generatim accusare, ut hic accusandi materia.

suis:

cur persecu-

908 Undecimum, quod aliorum invadat provincias, ordinetque ibidem episcopos. Designat

viduam,

eum

sostomus

enim S. Paulus, qui Ecclesiam est

persecutus, vas electionis factus est,

ipsum consecraverat, accusabat. Libellus Joannis

monachi item examinatus Naiu

sic

dicitur, ac

mox

caput

vigesimum septimum. habetphotius col. 68: Horum itaque

Joannis diaconi

et

peracta (secunda

quisitum deincep

e

ij

io

i

scilicet libelli ;) in-

aput

nonum

aCi u latio

num,

nata:

capita i

cami

DK

582

auctore

in

'./

s.

.!.

vigesimum septimuin pr>n« hbeth 'joi. wViderihcBt capitaposstmt nnm. noi postquemdeexarmne fetu*
num, mox

suddit Photius

accusationum primtim

Harum

:

exammatum

caput, quod id antea (ut rebantur)

noluerunt

esset, excutere

:

at in

secundum

{de

Quod

inquisitum.

S. Epiphano) et septimum

septimum hit dicitur, forte illud est, quod vum posuimus, de Christo non exaudito etc. Calumuia hfpc cmt fnwtinitt tjracissima. accusa912 Mox, ait Photius, tertium quoque octar

ptrsbytcri aliqui contra

Sanctum

te-

stanlur.

Joanne diacono factsecaput examinatur.

tionis a

qui ipsi In eo capite Arsaciua arehipresbyter, neChrysostomo buc< essit, et Atticus presbyter, testes adhibiti, contra B. Chry-

quo modo sostomum testimonium dixerunt;uti etElpidius

seio

etiam Acacius prepn byter. testati sbyter, m quartum criminationis caput supponamus, vera etiamsi iiift capita, sunt. Duo mtihiin rnnliitrhnnt rrimr», rtrnt tanlum agatur

Wem,etcum

ipsis

de venditis aliquot rebus ecclesice

neque enim

:

dubitare debemus, quin aUqua minus necessaria aut

ittiliti

vendiderit Sant tus ut %

pecuniam

in alia

magis necessarza magisque utiliaimpenderet. Attamen, cum similia non tantum recte et bona intentione fleri potisint, sed etiam ea avaritia et injuste

;

callidi

calumniatores ex

iis

quoque

cri-

minandi occasionem arripuerunt. Ckrytostomus tnt rim
Quoanimo esset S. Chrysostomus, quidfiijcrri cum episcopis, quos apud se habebat

913 t/ur

Constantinopoli,

pag. 66 et seqq.

cum Johani copii

:

ita

loquens

Eramua quadraginta

episcopi

Palladius,

scribit

dragtnt :

pi

icopo,sedentesin triclinio epis-

quomodo reus,et propter impia

Btupente

crimina solus ad comitatum venire jussus, cum quo pacto principum et tot episcopis advenisset ;

subito commutasset,

magistratuura sententias

plerisque de clero in pejus perversis.

Ceterum

admirantibus nobis^Deispiritu afflatusJohannes irate fratres, et si amatis Chriomnibus dixit I

:

nemo mei

stum,

Ego enim jam

caussa ecclesiam delibor,

et

suam

deserat.

tempus resolutionis

meaa instat, juxta Paulum, cujus ea sunt verba. Et multas perpessusafflictiones,vitam, ut video,

enim satanaeinsidias; eo quod non amplius sustineat pondua meorum adversua ipsum sermonum.Ita misericordiam conrelicturus sum. Novi

sequamini. Inorationibusvestrismemoresestote mei. hicredibili igitur moarorecorrepti, alii quivero egrediebantur e ;rum caput atque facun-

dem lacrymabantur,

q

alii

concessu, oculo

dum

ac beatum ejus osdeosculabantur, in lacry-

mas

effusi et singultus. uf

volitantes,

veluti

pentes

:

amplius

Sedote,

me

Cum

veroeosobsecrasset

ad consessum redirent, huc illuc

Johannes,

apes

circa

ait, fralres, et

alvearia

obstre-

llnv desinite, eo

emollientes: Mihi enim vivere Chri-

stus est, et mori lucrum.

Nam

percrebuerat,

ob nimiam loquendi libertatem. El si meministis, memoriasvestras ivplicate, quod semper vobis dixerim Via esl vita praBsens, cujus l&sta atque molesta pertranseunt. Et mercatus csi pi emimus, culum vendidimuSj el discedimus. Num meliores sumus securipercussum

illiun

iri

:

:

Patriarchis, Prophetis, vttao

quibuspacm commendat, consultans,

Apostolis,

utnobishoc

immortale permaneat?

mv Tuncquidam

exiis, qui aderant, ejulans

Sed lamentamur orbitatem nostram, ecclesifflviduitatem.sacrajumlegumeversionem, ambitionem eorunij qui non timenl Dominum, et Ecclesiffl gubernacula invadunt, omni ope destitutos pauper doctrinae penuriam. Cum

dixit

:

I

BP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

autem

indicepalmam simstrae manus peramansJo(consueverat enim Chnsti

digito

c ussisset

id

facere) se

esset cogitabundus, . hannes, cum alloquentiait:Sufficit,frater,nepluraloquere, ne dimittite. dixi, ecclesias vestras

sed/quod Nequeenimameincipitprffidicatiomsmunus est Moyses i neque in me desiit. Nonne mortuus decessit SaNonne Jesus? etnoninventusest rehquit muel? et non unctus est David? Vitam Assumptusest Hiereraias, non exstitit Baruch ? Paulo ampuElias, nonne prophetavit Elisaaiisi liTimotheum, reliquit nonne tatum est caput, Postheecverba, tum, Apolio et aliosinnumeros? Bithynia, ait Eulysius, episcopus Apameas obtinentes, nostras Necesse est, nos, ecclesias communicare et subscribere. Dixit san-

m

cogi et

ctus Johannes

:

Communicate

quidera, nescin-

nullius datis Ecclesiam, sed nolite subscribere quod propter sum, conscius mihi enim facinoris :

deponimeruerim. uuntiatum 'J15 Haaccuni ita sese haberent, Jubet essent. missi Theophilo est, adstare, qui a

citatur

ad

concilium.

eosintroire, ingressos interrogat, cujusgradus essent. Dicunt, Episcopi. Ille orat, sedeant, et Illi autem dicunt habemus legendas schedulas solummodo Has

dicant, cujus caussa adsint.

:

:

E

jubete igituriilas legi. Jubet Johannes legi.Tum isti imperant Theophili puero, ut dictata illa legeret: et legit. Textus autem erat ejusmodi :

Sanctasynodusad Quercum congregata, (locus est sic dictus trans mare, Rufini suburbanum, in quo erant congregati) Johanni. (Omittebant id, quoderat, Episcopoj. Solet enim ferme obcseca' tus aniraus non recte cernere, sed easibi imaginari, quEeaffectusipsi suggerit. «Libellosaccepi-

mus adversus te, infinita crimina continentes. Adesto igitur, tecum adducens Serapionem et « Tigrium presbyteros: iisenimopusest. » Erant autem, qui ad eum venerant, Dioscorus et Paulns, qui nuper in Lybia ordinati fuerantjuvenes. Hactenus Palladius de citatione Chrysostomi ad conciliabulum. Socratesvero et Sozomenus, hisce consentientes, addunt citatis Paulum lectorcm. « «

Verba Sozomeni hojc sunt cap. xvn Joannera quoque (synodus) ad causam dicendam vocavit et una cum illo Serapionem adesse jussit, et Tigrium presbyterum cura Paulo lectore. 916 Audita hac citationc, primum respondcRespondent rtmt episcopi, qui erant cum Chrysostomo, ac ad citationem deinde Sanctus ipse. Audiamus Pailadium episcopi cum :

:

Lcctis (citationis) chartulis, inquit, qui Sancto beato Joanne erant episcopi, contradicunt, gati F denuntiatos Theophilo per tres episcopos, Lupi-

pag. 70

:

cum

,

cinum

Demetrium

Eulysium et presbyatque Severum, omnes quidein viros sanctos et fide dignos Noli res Ecclesiffi subvertere, nec Ecclesiam scinde, propter quam Deus in carnera descendit. Si autem ,

teros duos,

et

;

Germanum

:

inordinate Nicsenos canones subvertis trecentorum decera et octo episcoporum, et extra limi-

teslitem judicas: tu transito ad nos in urbem, optimis legibus fundatam, non provocans raore Caini

Abelem

in

campum, ut nos

mus. Habemua enim adversus

te prius audia-

te libellos septua-

ginta capitum, manifestapiaculacontinentes:et plures sumus, quam tua synodus, Dei gratiacongregati, non ad eversionem Ecclesia;, sed in pace.

Tu enim tricesimus sextus esexunicapro

vincia:nos vero sumus quadraginta e diversis provinciis^interquossumusetianxseptem raetropolitae.

Er consentaneum est,u( minornumerus atque potiori secundum canones ju-

a majori

dicetur.

congre-

:

DIE DECIMA Habemus enim

dicetur.

QUARTA SEPTEMBRIS

tuam, per

et epistolam

qui Apamece

quam mones coepiscopum nostrum Johannem, tere. Unde legibus ecclesiasticis pareus, amisrttores tuos ora, ut ab accusando te desistantj aut

ab accessu et perfugio ad Johannem. Bcec episcopi libere, nec minus solide ostendentes, Tkeo-

mine respondet Sanctus ipse:

philum cjusque asseclas potestdte legitima carere ad arrooandum sibi de Chrysostomo judicium. 917 Attamen Chrysostomus ipsc, ul ostendn-ct cequum judicium sibi formidandum non esse,scd hostium suorum judicio nolie se subessc, alia usus est exceptione.

Palladius enim ita prosequitur hjec permotus Johannes, episcopis quidem sua.

Ad rum partium

J.

aut Luppiciniano, ut vocaturpag. rice

13,

Apia-

episcopo, plura deindenon irwenio, ut nec de

Si vei o presbytero, nisiquod adSeventm aliq\ presbyterum deinde scripserit Sanctus. Quare, si vera scripsit Sozomenus, illi forsan periculo se

subduxerint.

919 Subjungit vero post allata verba Sozome- quQmm una nus: Eodem die cursor et notarius ex palatio p8T Arcadii venientes, Joannem quidem urgebant, ut ad mturium episcopos accederet

:

istos

judicium accelerarent.

vero hortati sunt, nt

Hwc Eudoxia

tendo, in quo judicium subire id

maxime

me

in civitate fierioportuit.

oportet;etsi

Suntautem,

quos rejicio,Theophilus, quem revinco dixisse et Alexandriae et in Lycia In comitatum proficis:

cor, ut

Johannem deponam.Id autem verumest

ex eo, quod postquam accessit, neque me allocutus est, neque mecum communicavit. Qui igitur ante auditionera hostiliter se gessit, quid post

judicium

facturus

Acacium

Similiter et

est?

ollam condio. De Severiano et Antiocho quid attinet dicere, quos citius excipietdivina justitia, quorum temerarios coarguo, qui dixerit

:

Ego

illi

conatus etiam secularia theatra canuut? Igitur si revera adesse me vultis, quseso eos qnatuor, si

quidem ut judices, ex consessu

ejicite

cusatores, judicio sistite, ut sciam,

;

sin ut ac-

quomodo me

ad certamen instruam, an utcontra adversarios, an ut contra judices. Et omnino veniam, non solum ad vestram caritatem sed et ad quamvis ;

orbis terrarum millies

me

ad

synodum. Scitote ergo,

si

miseritis, nihil ampiius ex

decies

me

vos

Huc usque Palladius deprimacitagemino adillam responso, aliomm vide-

audituros. tione, ct licet

episcoporwn,et ipsius Sancti, quodtulerunt

tres episcopi et

duo presbyteri superius nominati.

918 Photius ex Aciis de omnibas simu! citationibus hmc breviter fr«tf#:Illeveroquater appellatus non eomparuit, citantibus respondens n t(

«

:

«

Si

apertos hostes judicum ordine submoveritis,

prasto sum, meque sistara, sin saverit, causam dicam :

« veritis,

ut, si

quismeaccu-

id facere detrecta-

ecclesiasticis,

quas violabant,

judicium sibi desancto Episcopo arrogasse. PaU ladiuspag. 73 de illo imperatoris mandato sic {romiliahuli lenutis^ venit : Illis ogrnssis statim notariuB,habens pescriptum imperatoris, cui inserta erat supplicatio episcoporum, peten-

liabct

tium ut Johannes invitus adjudiciumsisterefur, eumque adjudicium urgebat. Verum huic notario idem verisimiliter datum est responsum, quod

modo

legatis canciliabuli

E

datum vidimus,

920 Itaquemox sccuta

sive

at constanter

sccunda conciliabuli, cum Palladius itapergat: Post factum notario responsum, prodierunt duo Kugenius quidam presbyteri Johannis qui

renuit adesse

est tertia

citatio,

Sanctiis.

,

,

Heracle» episcopatum conspirationis mercedem acceperat (Gacece accepit, nimirum postea) et Isaacius monachus,

ne quid aliud dicam, dicensynodus: Transi ad nos, ut objecta crimina diluas. Ad hrec Johannes per Scripsit tibi

tes:

alios

episcopos renuntiavit

:

Quonam tandem

ordine judicatis, qui neque inimicos meos ejece(

ritis,

etme per

clericos

meos accersatis? Episco-

pos autem, quihaBcremmtiabant. pessimc arcepit furibundum illud conciliabuhtm, teste Palladio : Illi

autem, inquit, arreptis episcopis, alium ver-

beribus affeeerunt, alterius vestes concerpserunt, aitevi ferreas catenas collo oircumposuere,

quas sancto Johanni paraverant,utsic conjectus innaviculam, in ignotum locum amandaretur, dssmone illos veluti leones efferante. Secuta rst hauddubir ultima ritatio, dv qua uihit nnminatim habcnt scriptores.

Verum subjungit

Palla-

dius: Et Beatus quidem, cognito impudenti eorum consilio, seipsum cohibuit xidest, nuilis citationibus impelli potuit,

ut

ad violentum

illud

conciUabui/iut se ronferref.

quotiescitabitis, nihil proficietis.» Con-

sonat Socrates lib. VI cap. xv. Sozomenus cap, x v ita de leqatis ad concilium profectis addit aliqua, quibusdam eos missisad scribens : At Joannes, clericis familiaribus suis,

etDemetrioPesinuntis

episcopo,nuntiavitillis,senonsubterfugerejudi-

cium,

non vero legibus

facta

potius,sive

potentia imperatoris frctos Chrysostomi hostes,

:

S.

Chrvsostomo laborantes mdebimits. AtdeLupi-

episcopisha^c rescripsit

me vultis; manifestos inimicos meos, qui ex sua negligentia erga me male animati sunt, ex conventu vestro ejicite. Neque de loco con-

C

AUCTORB

et

Arcadii per ipsam excitatit citatio erat, quam conciiiabuU ; putcm tamen, hanc inter ritalinncs quatuor numerari. Porro eadem citatio ostendit,

:

adesse

thnes,

episcopus uti

>-,-„t

Germanum presbyterum postmodum quoque pro

Vos, quod vobis videtur, significate. Ceterum me oportet ad ea^quae mihi delata sunt, rescribere. Theophili autem partium dixit

Ego, an quis contrame dicendum aliquid habeat, hactenus omnino nesciussum. Si quis vero adversus me dixerit, et

itcvatm cita-

Wthyuia

,

accusationem extra limites non debere admit-

suo ctiam no-

583

immoparatum

esse,

dummodo

prius accu-

satores cognoverit, et accusationis libellum in-

coram majore concilio causam suam defendere neque enim velle se stultum uc temefacinus admittere, et judicium eorum spexerit,

:

rarium bire,quimanifestiessentipsiusinimici.Verum 8U indignarentur episcopi adversus Joannem,

cum tamquam

parere synodo reciLsantem ex us, qui quidam metu tcrnti QOD amnuntiaverant, ista Demetriusvero, etquicumque plius reverterunt. anteponebant, Joannis consortiumcunctis rebus

Demetrium ad illum rediere. Certe

§ LX. Sanctus depositus, <;tab imperatore relegatus, interque hsec imperterritus, populo

tumultum

te P tio

die se ultro

in

tradit, et

exsilium ducitur.

:

etEulymm,

aainitante3

m

conciChrysostomum liabulo lataSocrates c. xv scribit hocmodo: Sed quoniam Joannesexception" utenSj eos, qui

De

sententia contra

iusum vocabant, tamquam inimicos rejiciebat, et

Depositionit

y nt-nda in Vhrysoitomum fertur,

:

DE

584

M

,,.

CTORK

mnerale concilium provocabat,

|

eum

quater

cunctati,

s.

J.

((

JOANNE CHRYSOSTOMO

s.

citeverunt.

illi

nihil

Cumque

ille

idem semper ac depoeum, condemnarunt daret, responsum quod msi suerunt, nulium eicrimenobjicientes, c.xvii p&riwe.ConsentitSoxomerms vocatur non quater vocatus ad kis verbis: Porro eum ille OMSumenicamsynodumprovocasset^nihileialiud sed sistere so in judicio noluisset,

non

vocatus

quam quod

objicientes,

paruisset,

comihabuh eumdeposuerunt. Photius ex Actis ita pauh plura tradit, ita scribens: Postquam citationes post potius excussa foere haec, (imo presbyteri (Arsamis, frustra peractas) prsedicti EudseM/n us, Elpidius, Acacius) ac praeter hos postuaccelerari sententiam

mon etOnesimus,

Paulus Heralarunt. Itaque primus ex synodo omnes rogavit, ut sententiam dicerent.

clseensis

beatumVirum episcopo, Gymnasio incipiente sede pellendum, numero omet flniente Theophilo Alexandririo, visum

ipsis

Etstatuemiit, ut

est,

quinque et quadraginta {autpotius triginta

nes

sex, sicut ante dictum). et

ws: Posl missaestad clerum Constantinopotamquam e synodo epistola de Chryso-

ad impera-

torem mitti-

litanum

una cvm

tur,

throno dejectione. Relatio quoque.ad jmperatores faeta.Adhsec tres oblati libelli, a Gerontio, Faustino, et Kugnomonio, qui se ine

storai

delatione

B

jnsl.f!

Juanne opiscopatu motos querebantur.

:i.

Imperatorum vicissim ad synodum missum est rescriptum. Atque in his fere duodecima actio decimatertia, uti diximus, ea

nam

consumitur:

adHeraclidem Ephesi episcopum

continet, quaa

pertinebant. Hactenus Pkotius. Palladius p. 74 magis aperit perniciosam illiusconciliabuliinten-

tionem.

generosi scilicet, inquit^ confectis

illi

infirmioribus,

araneau tela

Actis,

causa

dicis

decernunt adversus Johannem,cujus vultum ne viderant quidem ncque vocem audiverant,longo tempore contextam malitiam uno die terminantes: test,

doemoniaca enim audacia cohiberi non ponec consilium admittit. Quod auctor ait,

uno die terminantes,

verisimiliter significat, post

citationes factas, sententiam

dc

i

1

eodem

die

latamet

scripto ad imperatorem missam. 928 De hac vero subdit Et missaad imperato-

imine

:

las&m mqjetta tis,

Q

rem

relatione, sic orsisunt.

u

Quoniam quorum-

erimiuuni accnsatus Johannes,

n

il;nii

u

coiiscius,

(i

quod et

iiiiiiiii.

ndcssc,

autem etiam

Libelli

ipse subiit.

et

sibi

lalcnulcponunt

le

lsesae

(i

majest;uisciinienei>ntiiien1..Iubebit igiturpie-

u

lasvcslrn cuiii vcl invituin

u

majestatis dare

ii

pere nobis

cet,

non

;

licet. »

Hn

in haec inqui-

rc/igiose scili-

illi,

ma-

dicunt sibi illicitum esse in crimen Uesa?

jestatis,

guod morte expiari

solet, inguirere ; eo-

demgue tempore tmperatorem

pamam sic

ct pcenaslacsae

ojici,

quandoquidem

facitis,

:

ea vos

uomines

veriti

hanc

Quare merito Palladius

infligi jubeat.

aUoguitur

sollicitant, ut

ter

pudel

eos

miseri! quse cogitatis et

exsequi,

non Deum, sed

Quidautem Chrysostomo, guo ma~

aut pertimescentes.

criminis objectum fuerit

jestatem imperatoriam contendebant lasam,Palladius

explicat

hisverbis:

Era1

crimen

laesse

comite prseEjectus vemt lium adversus Barbaros. PallaHactenus Bithyniae. diola ad Pranetum Eudoxi* studet dias, qui ubigde Arcadio et allatas dlos parcerc; hic tamen per similitudines cap. xxxiv lib. V tangit non lemtn. Theodoretus Chrysostomi et expulsionem

m

condemnationem

Hi ergo (qui auctores diversas haberent fucrunt totius tragoedice) cum qmdem coruscantem odii ac simultatis causas, breviter refert, ita scribens.

noluerunt. Infehces ejus Virivirtutem intueri calumnias vero quosdam accusatores nacti, cum urbe syab procul manifestas esse perspicerent, et sententiam tulerunt. Porro imperator credens sacerdotibus, eum proigitur, cum cul ab urbe regia relegavit. Joannes atdefensionein nec nec audisset accusationem, criminibus. de fuisset convictus quasi tulisset, excequas ipsi objecta erant, coactus est urbe quod situm, Ponti dere. et ad navale, in ostio

nodum congregarunt,

Hieron vocatur, perrexit. Ita ille. 925 Vcrumtamen non ita statim post condcm- E nationcm in exsilium abductus estChrysostomus, Populusaudita quam allegati scriptores videntur diccre : neque sententia,

enim populus Constantinopolitanus permisit eum tam cito abduci, ct Sanctus ipse ad legitimum con-

Exponendum

cilium appellabat.

modo

in hiscepopulus

ctus ipse. Socrates Hb.

gesserit,

snnrti cupiis-

( |,.

m

mirabiles

viri,

cam

Paltadio: Et

illi

qui-

ipsum gladio truncatum cu-

pientesvidere,sicretulemnt.VerumDeusabsconditam eorum malitiam patefecit, el principum

ser:

guomodo San-

VI cap. xv exponit

brevi-

quibus animis sententiam depositionis intellexerint Constantinopolitani , Jiojc scribens : Ea res sub vesperam nuntiata, populum ad gravissi-

ter,

mam

nocte

seditionem excitavit. Itaque tota

excubantes,

eum ab

ecclesia abduci

nequaquam

sed causam ejus in majore concilio dijudicandam esse proclamabant, Verum imperatoris jussione praascriptum fuerat, ut continuo expelleretur, et in exsilium abduceretur. Conso-

siverunt

:

nat Sozomenus cap. xviii, sic ordiens

Constantinopolitana,

;

At plebs

cum hascsub vesperam

co-

Etprimaluce concursu ad ecclesiam facto, tum alia mnlta vociferati sunt, tum majorem synodum de bac causa cognoscere debere. Et cum ii, quibus ab

gnovisset, ad seditionem prorupit.

mandatum

imperatore

fuerat, ut

eum

in exsi-

lium abducerent, id ipsum urgerent, illireluctabantur. Hcec plane signiftcant, mandatum expul-

F

ab impcrutnre statim fuisse datum; sed nimiam popidi multitudinem impedivisse, gun

sionis

minus id exsecutioni mandaretur. Nescio igitur, unde Tillemontius art.lu colligere potucrif Arcadium non libenter id mandasse. ,

920 Testis est ipse Chrysostomus immejisa?po- Sanctusvero puli in sehcnevolcniiiv, qua imperatoris mandato inHomilia resistebat.

Nam

Homilia ante exsilium habita iunchabita sic Hlos alloguitur : Tot diebus

in

tom. III pag. 417 vigilastis, nihilqne

vos inflectere potuit, non temporis diuturnitas emollivit, non timores, non minye. Adomniastrenuos vos exliibuistis.

Verum

obstinatam illam populi voiuntatem, qua diebus noctibusgue ipsum observabat, ne abdueeretur,

acsi morfffli

Sanctum

vare studet

igitur est, qttose

ac

eam vocassel Jezabel. Rocfortasse Homilia aligua infevre votuitcriminatort quiscumque illefuerit: nan\ in Ubellis a Photio datis itludnon invenitur. 924 Pcrgamus crgo

wwoopf.

mines autem est Johannes, m.sso ad id Sic ab ecclesia expulsus non secus ac ad praemanu, militari cum

exhisverbi&nulluscolligatt placuisseGhryaoatotiio

<'.r

r "'

Danieli Babylone contigit. IlHc cor emollivit, ut sunt, parcentes Danieli : hocicurati enim leones propheta*.. efferat, non parcentes

majestatis oonvitium in augustam, ut ipsi retu-

lerunt: quod

"

EP. ET DOCT.

paratusque

et*at

guis brevem

Uhtm Sermonem

advim virepeUendam. Namsi

eo totus dirigitur,

attente perpenderit,

popuhis exsilium Sancti patienter ferre discat. Binc post aUegata verba, quibus unice laudat constantem popuU benevoientiam, non vim, ncgue pertinacem obsistendi ut

vohmtatem,

:

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

voluntatcm, slatim se corrigit, et ad atia magis iaudabiiia sermonem invertil, ita pergens : Et quiddico, vos exhibuistis? Quod semper opta-

siti

fortitudinem

rum, nimirum rharitatc

:

mihi gloria. Si vos proficiatis,

Ejus initium, lector, accipr: Multi fluctus instant gravesque procelUe; sed non timeostcndtt.

animam suam

securitatis sunt occasio.

possunt. Quid, quaeso, timeamus?

objectus sum, ut doleam

Milii vivere Christus est, et

lugeam ? Id patior ob vestrum amorem, quia nihil nonago, ut vosin tutn eollncemini, utnemo

toties

immortalitatisestargumentum:

Mortemne? mori lucrum. Anex-

mihi? Domini est terra, et plenitudo facultatum publicationem? Ntfiil intu-

An

mundum, certumque est, nos nihil

hmc

efferre posse: terribiliaque hujus mundi mihi despectui sunt, et bona ejus risu digna. Non paupertatem timeo, nondivitiasconcupisco non mortem metuo, nec vivere opto, nisi ad profectum vestrura. Ideo praesentia commemoro, rogoque caritatem vestram, ut fiduciamhabeat: nullus quippe nos separare poterit etc. Mox incipit ostendere, Ecciesiam in persecutionibus sem:

per csse invictam. Hanc autem disputationem aggrcssus cst, ut Constantinopolitani dc Deo con-

prout insinuant hcec verbapag. 410 ea, quze accidenmt: hanc conturbent vos Ne milii gratiam praebeatis, immobilem fidem. Tunc in eadem disputationc pcrgit, suamque de ope fidcrent

,

divina fiduciam dcclarat.

tur,

dat pro ovibus. MUlies juguient, caput abscimlant. Mors enim talis mihi

mus, ne submergamur nam in petra consistimus. Saaviat mare, petram dissolvere nequit insurgant fluctus, Jesu navigium demergere non

limus in hunc

ducere rona-

vita, vos mihi ingloriam

mea oeu divitiu: quffidam in vestrorepositasitthesauro.Paratussumadvitam sexcenties pro vobis effundendam; nec gratiam exhibeo, sed debitum solvo. Nam bonus pastor

siliurn, dic

populum in-

id

vertitur, ila ut vita

:

sed co etiam

rat

uti ct se

Vos mihipatras, vos mihi

oblivisci?

:

B

et diiectione,

yue«ft*ao5/enrf^.Etaienimcorpu3meum,mffwV, moriatur, vivet tamen anima, qiue pnpuli recordabitur. Vosmihi patresestis qui possim vestrum

argumentum. Sic

927 Quanto autem animo calamitaiem illam exciperet Sanctus, tota ilta Uomilia luculenter

ejus.

928 Attamen nullus existimet, eo tenderc ea Sancti ratiocinia, ut Constantinopoli ipsum pcrgant dcfcndere contra vim inferendam: neque

enim dubitare possumus,

quando

perorabat,

itta

jam

illi

Num $

luoniilii insidise

ob divitias

num

Lnsddiis

ob peccata, ut

alienus se in ovile

ingecat, ut illresus grex maneat. Certaminisargumentum mihi sufticitad

coronam

etc. Facundus Hermianensis in Defensionetrium Capitulorum lib. IV cap. observat, noluisse Ghrysostomum constanter uti iilo populi favore ad sc dcfcndendum, ne sui causa scindei

rctur Ecctesia. Qui inquit, pro unitate servauda Ecclesise,

quam

jacturam.

Nam

dilexit, si

eam

maluit suae causas ferrc vellet asserere, sicut erat

vitas probabilis, ct facundia? singularis,

etiam

magnam

habess gratinm populi Christiani, cui pro

majoribus suis meritis erat acceptus, et defensionem sedis Apostolica?, sine cujus erat judicio condemnatus, facile posset obtinere victoriam, quaa illum etiam fugientem est persecuta post mortem. Sed metuens, nc absolutus aliorum judiciOj per obstinationem advcrsariorum suorum non reciperetur ab aliis;atque ita, quibusdam ei

communioantibuSj quibusdam ^fy* aversanti-

bus ejus communionmn,

Ecclesia scinderetur,

episcopum factum

quin Chrysostomus,

pro cujus

statuisset se uitro in

elegitconsultissimeetadmodum mirabilipietate, cathedram episcopatus sui relinquere, quam ut per ejus defensionera unica Qhristi divideretur hsareditas. Hacjionpvimo tantum, scd secundo etiam Sancti cxsitio eongruunt. iyM Pracipua tamen ratio, qum Jhrysostomum Deindc

manus praifecii dedcrc. Eum igitur modo loquebatur, ut, quidquid sibi

in fincm hoc accidissct, id

constanter ac patienter ferrent. Hinofiduciam

suam

egregie deciarat his vcrbis: Ejus (Christij

pignus habeo; num propriis sum viribus frtftus? Scriptum ejusteneo.Hicmihibaculus: hWmihi securitas hic mihi portus tranquillus. Etsi conturbetur orbis totus, rescriptum teneo ejus lithic niihi murus, hoc pnesidium. teras lego :

:

utilitate sciebat se

;

(

adscccdendum imputit, ea fuisse videtnr, qtiod timervi, pugna oriretur etcmdes, simulatque impcratorii prwfcli rim infnn: voluissent nam

m

:

ea de causa occultc $e

illis

die tertio post latam

:

Ego vobiscum sumomnibusdiebus usque ad consummationem secuii. » Christusmecum, quemtimebo? Etsifluctusadversum Quas

«

litteras?

i)

maria, etsi principum fttrae concitentur, ror raihi hsec omnia aranea sunt viliora. Ac, nisi caritas vestra me detinuisset, ne hodie quidem etsi

:

abnuissem

alio proficisci.

Semper enimdico: Do-

talisauttalis, flat voluntas tua: non quod sed quod tu vis. Ha5C mihi turris hsec mihi peimmobilis; hic mihi baculus nunvacillans.Si

mine,

:

tra id

Deus

velit, fiat. Si velit

me

hic

manere, gra-

tiashabeu. Ubicumque voluerit, gratias refero. Nemo vos conturbet precibus vacate. Hoc effe-

sentcntiam tradidit. Hinc recte, opinort Socrates cap. xv postretutum Arcadii mandatum deexpellcndo Chrysostomo hcec subdtt : Quo comperto, JoannestertiopostdamnatiomMii difl circa mori-

diem ultro se ipse tradidit, inscia populi multitudine. Cavebat enim, ne ipsius causa tumultus excitaretur. Consentit Sozomenus cap, xvm his Sed Joannos, veritus ne alterum Blbi crimon aflingoretur, vel quod principi parere noluisset, vel quod popuium ad seditionem concitaseet, tnduo post latam depositionia sententrum, disperso hinc inde populo, circa meridiem

verbis

:

latenter ex ecclcsia discessit.

Cumque jam

ah-

:

vestrum circa supplicationesstuSed nihil profecit: imo vos alacrioresque invenimus. Cras ad

cit diabolus, ut

diuin

interciperet.

diligentiores

Atqueubisum supplicationem vobiscum pergarn. estis, illlC et vos ubi estis; vos ego, illic et Unum corpus sumus neque corpus ego.

duceretur, populus graviter tumultuatus

Vomus IV.

est, et

imperatorem totamque synodum, sed prsscipue Theophilum al Sovorianum, malodictis appetiit ambo enim isti auctores fuerant injuriarum:

Laudatm Socratee de lumultu

illo

plane consentit.

931 Sant tus intei \m ">'> tcebatur in

:

Seph

S.

929 Posteriora fuec verba ciare innnunt, quo ut omnia sensu Sanctusdixerit, se semper cum ipsis a ' icn '< r U~ futu- P

liciiqua vero videntur aiiunde addita.

ostendit,

J.

ipsa poterit abscindere.

finis est illius Scrmonis, ut rectc observat Montfauconus : nam id coltigitur cx veteri interpretaUone Latina, quce huc usque tantumprotenditur.

non modo cximiam animi

auctore

:

veram, saecularia despexitis, terrae vale dixistis, a vinculis corporis vos expedivistis, ad beatam illam philosophiam certatim properastis. Hssc miJii corona sunt, hgec consolatio, hoec unctio, haec vita, hrec immortalitatis

585

nequc caput a corpore separatur. Locodissumus, sed caritate jungimur neque mors

pite,

7

1

BUhyniam

vero

clam fmpora» toris Tliun -h

se tradit,

F

i

DK

586

AUCTORE J. s. rt

ad abdu-

vespere

mnim citur.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

Deus

tencbras navi vehendus, sed non nisi vespere per Innocentw tiarrat ipse adnavim ductus est, ut apudPalladiumpag. 15. Igitur procedente jam comrtavespere, inquit, cum nos omnis populus civitamediam per urbis retur, tractusaCurioso abducor, et in navim conjicior, et noctu

tem

fucrit

absentem

vel

:

nem

get

erte lucubratio ilfa Sancto

(

Sanctum condemnandi prw-

eidcm super-

tiam ac duriBerceensis, textum attulit in ipsoconcitioAcacius tiam exproad Mexandnni bruns ut habemus cx Epistola Cyrilli exhAcacium, scripta post concilium Ephesinum, conciliorum, taque a Baluzio in Nova collectione alloquiiur : iia Acacium Cyrillus 759 ubi coL Quando enim in magna Constantinopoli sancta :

aHquot, quorum alia Chrysostomi putem, sed ca in prcecedenti Eomilia alia vero numquam fortassc a Chry-

1

1

videtur indigna, tatisque visa est etiam

rj,-o

superbis autem resistit.

:

mBunc quoque

prosecutus,

esse

.

etsi

prolatam. Caeterea nullum aliud crimen hommibus indulDeus aiebat, ut enimdelicta,

nem dictorum

i

hominem arrogantm, esset,

,

habentur ; >mo prolata sunt.

haberet,

laudavit, utpote in

abunde patebit ex Homiliis ipsius post reditum altera Eomidictis. At abstinendum existimo ab t. III lia autc ea silium edita apud Montfauconum farragipreeter pag. 421, quia mhil esse videtur

quidem

D

animos ad majorem pervicaciam procap. xvm Sevevocarunt. Sozomcnus quoque id tempus sermoper ecclesia rianus vero cum in depositionis Joanms sententiam

judicium abnavigo, quia synodum ad justum omnibus hisce in pie appellabam. Cetcrum quam poomnis amore quantoque gcsserit, Sanctus se

ipsum

Ha>c

ut sacrae Scripturae docet.

resistit,

dicta plebis

vi

pidus

ET DOCT.

EP.

quando

tunc vestra synodus congregata est esset. futurum cum Johannes est aocusatus,... et essem proferretur, definitio eum contra ut unusadstantium, scio me audisse sanctita,

ego

Montfaucono.

synodo sic dicentem n Quia si Johanni veniam larginunc, quod scirem,

tem tuam » si

»

§ LXI. Theophilus, Severianus, aliique veniunt Constantinopolim,

contra Sanctum

et

loquunlurrhincmajorpopuli tumultus

:

orto etiam terrse

sanctae

remur, melior

:

fieret semetipso, et recederet

qum

» duritia et asperitate, »

vos rogassem pro eo.

»

in

Einc

a

omnes

eo est,

Cyrillum

liquet,

synodo adfuissc, licet necdum esset episcopus. Liquet prmtefea ex alleqatis, iuimicos Chrysostomi non alio magis praitextu condemnationem ipsius ursisse, quam quod superbum, arroganisti

durumque

tem,

ct

intractabilem vocarent. Hccc

moiu, revocafcur Chrysosto-

Cyrinus, Severianus, et procul dubio Theophilus eliam et Antiocheus mgerebant apud quorum nullus fortasse JEgypUos episcopos

mus, reduxque concionatur,

Sanctum umquam noverat, quiquc

fugientc Theophilo.

ciosis

Acaeius,

,

idcirco spc-

ejusmodi mendaciis facilc circumveniri po-

terant.

Tltcophilus

tpiscoputn ConstantiiiO' poli ordinaTB

n»tutur:

It

Chr'ysostomumafi cum suis venit Con-

bi Theophilus intcltexerat,

J urbe expulsum essc, ipse stantinopolim, ea intentione,

quantum apparet,

alium ibidem ordinaretepiseopum. Hoc enim

ui

nan obscure insinuat ipse Chrysostomus in IJomilia post reditum habita tom. III pag. 427, in cujus principio Theophilum comparat cum Pharaone

Saram

repiente, sed hujus pudicitiam cor-

rumpere non valente, ffsac

tunc

in

et

post aliqua sic loquitur

A.brahamum gesta

hodie in Ecclesiam. jEgyptius ut

illo

^iEgyptius erat

:

:

sunt, gesta item

(Theophihes),

sic

hic satellites habuit.

ille

Saram, hic Ecclesiam rapuit una nocte ille detinuit. liic per unum diem occupavit; ao ne quidem per unum diem occupare permissus est sed solum ut sponsas castitas prntoctores:

ille

:

;

nota esset, quia

i

llo

ingrediente ejus castitatis

decoroorruptusnon est:tametsimceohum (idcst, episcopum ordiuaudiim) paraverat, et tabellae adornattt erant, et multi e

domo

(idest, chrici)

aubsofipser&nt. A.dornataestmaobina,8edexitum nnii Iialuiil

.

benignitas.

Kluxii.

simul ejus nequitia, et Dei

Deindetaudem impeditee oleeHonisae

ordinationisproUxe attribuit politanOj ut ac Severlanus ivutru Son-

ttum pnudt.

mox

popuh

Constanttno-

divini viri Joannis tragoediam tibi

eam

perat. Deinde,

exponam. At

Mentem enim

explicare nequeo.

res ita su-

ubi de iniquo proccdendi

modo

Theophilum quatuor imo coapostatis, septum ac munitum ut pium Virum ac divinarum rerum doc-

aiiqua dixerat, afftrmat, sociis.

fuissc,

trina prreditum expucjnaret.

S.

NHus

yraviter

in variis Epistolis postea dandis, ac no-

minatim contra

Kon minus

inimicoium Chrysostomi improbavit

judicium

lib.

I

cccix defendit

Epist.

Sanctum

rnodo dictas adversarionun calumnias.

Nihilo maqis ConstantinopoUtanis, qui humiliia-

tem charitatcmquc Chrysostomi probc perspectam habebant, imponere potuit calumnialor Scverianus.

Verum ob

ejus calumnias popidus

exarsit, ut subjungit

pergens

:

Ob

magis

laudatus Sozomenus,

Ikcc populus indignatus est,

ita

iram-

que suam renovavit. Nec jam amplius a seditione revocari poterat in foro tumultuabatur.

:

sed

tum

in ecclesiis

tum

Denique ad ipsum usque

progressi, cum ululatu et lamentis orabant, ut Joannes revocaretur. Hactenus So-

palatium

zomcnus.

videbimus,

933 Tentavit Severianus illum populiproSan-

ardorem pworando ac caltmmiando exstinguere, sed iilum magis acoendit. Bac de re Socratvs cap. xvi ila habet : Tuno etiam Sevorianus, cto

cum

935 Verum non ita facile decipi potuit S. Isi- at populi indignatio hisce dorus Pclusiota , qui lib.l Epist. cuiadSymaugetur, machum hac de re sic loquitur: Petis a me, ut

936 Attamen scditio non videtur inchoata ab iis, Theophitus qui stabant pro Chrysostomo; quique precibus ma- ecclesiam vi gis,

quam

ulla re alia,

dirccoiiaiiriiitiir y

miraque concordia impe-

ncSaiictinlaretursuccessoi\Theo-

erbum Dei pmdicaret, visua esl Importune Joannem carpere, itadicens Etsi ob nihi) aliud essel condemnatus Jo&nnes, ejus

philus vcro

lanuMi insoientia satis grave criraen est, ut ob

quantum colligipotest ex Zozimo,siipsum addamus Chrysostomum. Etenim Zozimus lib. V

iu ecolesis

\

:

eam solam deponi meruerit Cunota enim pec<

iti

hominibus oond

reliqua

superbis vero

si illata ecclesias

occupavit eosque qui Ghrysostomi partes tuebanfur, et ecclcsiam servabant ciolenter fustibus cxpeUi curavit, ,

,

pag. 800

scribit,

otcupatam fuisse a monachis Christianorum

occupat

:

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBHIS

Christia?iorum ecclesiam hosce vero postea a plebe ct militibus expulsos ;

non

Cum

sinc ciade.

cul,

et

hisce

conferamus dicta Chrysostomi in Homilia post Iiediium, in qua pag. 427 de Theophilo sic hguitur; Vide barbari insaniam. Scrmoncmguc ad ipsum dirigens, ita pergit: Ejecisti Pastorem: cur gregem dissipasti? Amovisti Gubernatorem: cur gubernacula confregisti ? Vinitoremejecisti; cur vites avulsisti? Cur monasteria pessurade-

Barbarorum invasionem imitatus

disti? noJisine effusione S(uiguinis:

Rursum pag. 428

937

tur: Insidiati sunt

et vi-

Quomodo bellum gesserunt? Fustibus. Quomodo victi sunt? Precibus. « Si quis te percti sunt.

» 6

dexteram maxillam, verte illi et aliam.» Tum iterumadabsentem Theophilttm cusserit in

se vertens, pergit hoc

siam

modo: Tu

fustes in eccle-

eam oppugnas? Ubi pax est ombellum moves? Nec locum revereris, miser

infers, et

nibus,

non sacerdotii dignitatem, non principatus amplitudinem? Baptisterium sanguine

et infelix,

repletum est

:

ubi

peccatorum remissio.

san-

ibi

quanam acie hsec facta? Imperator intratet projicit clypeum et diadema. Tu

guiniseffusio. In

intrasti, et clavas arripuisti. Ille iraperii

symbola syrabola intromittis. Sed

foris relinquit: tu belli

sponsam

popvlus tamen constantcr orat,

meam

manet illa pulchritudinem suam exhibens; nimirum quia non alius erat ordinatus cpiscopus. 938 Hanc porro suorum victoriam mive celebrat Sanctus,

nullo modolaesisti

illos

at

:

iterum alloquens hisverbis;

non solum quia

Idcirco gaudeo,

pro-

auctorf:

vobis

vicistis

,

vicistis.

Vici, fora, aersanctificabantur: hroreficiconver-

tebantur tes

;

Judffli

melioresefficiebantur.sacerdo-

gm Sanctum

deposuerant ) damnabantur,et laudabant, atque ad nos accurrebant. De illorum concordta paulo ante haec habet Absente Pastore.grex simul manebat.et Aposto(

Denm

Judffii

sermo implebatur Non in praesentia mei tantum, sed etiam in absentiu, cum timore et tremore salutem vestram operati estis. Hac porro constanti concordia obfiuiia ttnt iandcm, ut :

Eudoxia impcratrix Chrysostomum urbi redditum vellct, ut ipse insinuat pag. 429. 940 Attamen et alia concumsse videntur, juibus mutata Eudoxia, Arcadium imperatorem

mox

suam

in

pag. 75 causam

tropamm

fuit.

Verum

etillud raea

quamdara

in regio

cubiculo

fieri

contigil.

Eo

reddiderunt. Higotius ita verba GrcBca interpwir xitj et Lalina fecit, ut illud paucos post dies,

ad revocationcm at. mqUAreferripoteet adrestitutionem in thronum episcopalem, eoque rcvera refercndutn est, ut mox ridcbimus. Theodorctus lib. V cap. xxxiv causam revocati Cliryrcfrratur

:

sostomi exponit hocmodo;Sed cum noctuingens terne motus contigisset, ipsamque augustam

Post hos secundi missi sunt, et post secundos adeo ut Bosphorus legatorum multitudinc

stomum

etiam ab-

suum exhibent

;

sic et

ii-

tertii,

941 Socrates ct

Sozomcnus non

alias Chryso-

fuisse

:

Lapides clamant, rauri vocem emittunt. Adi imperatorias aulas, et statim audis Populi Constantinopolitaui! Ad mare te confer, desertum

Proinde impcratrix.supplicationibuspopuli victu, marito, ut annueret, persuasit missoque confe stira Briaone, omnium, quos circa se habebatj

pete, montes, domos, encoraium vestrum ubique

cunuchorum fidelissirao,ex oppido Bithynim Praneto Joannem reduxit, scribens 88 nullatenus

?

:

descriptum

est.

bus, sed fide.

Quibus

Non opiamans U populo

telis vicistis?

popule doctoris

!

:

participem esse inaidiarum,

quffl adversus illum seque illum honoreprosequi,ut sacerdotem etinitiatorem liberorum suorum..SVr

patreradiligens! Beata urba, aon proptercolumnas et laquearia aurea, sed propter virtutem

structffl fuissent,

vestram. Tot tantasque erant insidiffl, et precea vestrm vicerunt: idque jure merito. Nampreces

ille,

erant Illi

assiduffl, et

lacrymarum

fontes cftlucbant.

tela vibrabant, vos lacrymas

spirabant, vos mansuetudinera.

vos oratis.

sunt/

an

illi

Quod

furorem

vis facito:

vero, qui obsistebant,

An armamovimus?

tela

Nam

Illi

:

ubinara

an arcus intendimus?

emisimus?Procabamur,

etilli

fugiebant.

quasi aranea dissipati sunt, et vos quasi

petrastetistis.

939 Quemadmodum hic precibus Constantinopolitanorum totam attribuit vkluriam, ita p. 127 celebrat filiorum suorum generosam indolem, militum virtutem, armatorum robur, diadernasplendoreni, divitiarum facnltatem, amoris

tum

motu mcmorans, uti ncc SoAttamcn Thcodnrvti aui toritas prwpojide-

nihil de terrce

cratcs.

rare debet

horum

silcntio,pra:sertim

rem

facile if/norarepotucrit.

tum

ei

objectum

fuisse, idque conftrmat laudatus

rem tamen non satis clare explicans. Studium autcm impwatricis etiam pluribus cxponit Chrysostomus in Eomilia jarn iterato laudata, ubi pag. 429 ait serevocatum, non multo Palladius,

post tempore, sed post loquitur

declarando.

Natn

mox

vocibus alias subdit, guibus

illoi

bellicis

istis

cxplicantur:

Socratcs

942 Ccrte tanta tamgue subita Eudoxiw tnu- magno ttttdto tatio ctiam insinuat, terrar&tn aliquem ncc opina- Sanctum

magnitudinem,constantempatientiam,libcrtatis

libere

cum

non minus soleat prodigia et miracula in gratiam Catholicorum facta sitcntio premere, quani conftngere miracula Novatianorum ; Sozomenus vero, qui tunc non fttisse vidctur Constantinopoli,

florem, victoriro gloriam. Atper hwc omnia non intelUgiU nisi concordiam ct constantiam inorando, amoremque sunm in Chrysostomum, ac desiderium recipiendi Episcopum $uum,ctnon alium,

r.u

memoratum Chrysostomi amicum, adeum missum. Audiamus Sozomenum cap.Tivm

aiias

bonamsuam indolem bis

mutiitn

revocandirationesallegantj guam popuk doxia, pcr tumultuantis preces, asseruntque Brisonem, jam tiltsnnrm

dei vestrffl generositas, etiara absente Doctore,

exhibuit. Quid opusver-

terrtr

Joannem revocantper domesticum notarium, eumquetpaucoa post dies) suothrono

Queraadmodum enim

athletffl,

precibus, acce-

pertraxit sententiam. Palladins ilcnte mutationis ita indicat ; Una vero motu.

perterriti,...

compleretur.

strenui

Hisce popt.li

dies(/jos/ abductiunem) intercesserat.cura plagara

atque rursum in partem victorim vobiscum venio, quiasic vos educavi, ut etiam absente Patre vestram nobilitatem ostenderetis. :

S.

J.

exercitum liabuit, sed tota civitas ecclesiafuit.

gravis invasisset terror, legati primo dilucuload

absente

sente paedotriba robur

mnm.

Dux

Exsulem mittuntur, rogaturi, ut quamprimum ad urbem rediret et civitatem periculoliberaret.

nudum

Chrysosto-

:

sed

me

laus est

recipiat

exsultat

Siadfuissem, in partera victoriae vobiscum venissem. Quia vero secessi,

quia

%it

etgm

armantur. Nou solum ecclesia

milites

licus

es.

sttos his verbis atlogui-

bellum moverunt,

illi,

587

Pastorabest, inquit,

:

unum

diem,

Et

mox

ita

Discessi vestra curans, separatus cor-

pore, mente conjunctus.DiscessiDeosupplicans, ac vobis dilectionc junctus.Sedebam solus dere-

bus vestrissolIicitus,solusde profectudeliberans. Protinus intempcsta nocte hfflc religiosissima doraina {Eudoxia, paulo ante ab ipso luudata\ [pso

;:

DE

588

AUCTORE

ipso

litteras misit,tlU arumliac erant

verba. /•> liUerh

s.

J.

primo die

deindehmc

recitat

:

Ne

arbitre-

novisse,qu83 gesta sunt:

tua,me illa innocena ego sum a sanguine tuo. Improbi et perditi homines hanc struxere machinam. Mei

ias

Deus, cui sacra

arum vero lacrymarum testis iilios*meos facio... Rccordor, per manus tuas liberos

fuisse

Nm

baptizatos.

Sanrfas,

immnnem o

poterat dissimu/are

crediderit verisimiiiter

Eudoxiam ;sed

eu/pa fuisse et

ignoscere

:

neque necesse

erat ea verba aperte rcfutare. De ea tamen dicit : Quas Deo offerebat lacrymas, confessionem et poenitentiam, non pro Sacerdote, sed pro Ec-

pro populo disperso : ita obscure prmcedentem ipsius msinuans cu/pam, qitw populo non

clesia,

erat ignota. ipnmuitlwn

ct

reducendum curat.

043 Mox vcro exponit, quanto studio Sanctum curax rri/inresfif/andimi.^acerdotes^oiToomnes, inquit, invidia excccati, locum ignorabant, quo diverteram. Quodqu«mirabile diotu est,illa,acsi non corpore, filio timeret, quoquoversum ibat,

sed

militaris

Neque enim degerem. Quoquoversum mit-

manue

sciebatlocum, ubi

missione.

ne Pastor dolo circumventus occideretur, etvenatum amitteret.... Hostes undique circui-

tebat,

bant, expandentes retia, ut caperent, et in illo-

rogabatimi-iim peratorisque genua tangebat, ut virum faceret mainis adducerent. Hinc

illa

venationis consortem... Perdidimus, inquit, Sa-

cerdotom, sed reducamus. Nulla nobis imperii opes superest,

illum reducamus.

nisi

Non

pos-

sum cum quopiam eorumcommunicare, quihaec perpetrarunt, lacrymas fundcns>Deo8uppIicans, nullamque machinam non movens. Hactenits de liado.ria Clirysostomus,

prolixe laudat,

qui eam, opinor,

ac pluribus deinde ornat

tam

fi/utis,

utpopuloConstantinopolitanoeamdemreconci/iet: ncque cnim dubitarepossttmus,guinin Eut/oxiam aeque ac in Arcadium, Theophilum, et episcopos ipsi adhmrentes, popuhts fuerit commotus ob cxCkvysostomta

urhcm

nolutt

ttatitningrBdii

putsum Chrysostomum. A/tamcn Sanctus, postquam circa Pre!>lt netum Bithynhe oppidum, quod ex adverso Nicomediae statuit Socrates, u Brisone fuerat inventus, noluit statim ( 'onstantinopolim redire ; sed in ejus viciuia aliquo

xvi

crates cap,

hmc

tcmpore

scribit

:

substitit.

Cerie So-

Missus igitur Briso,

eunuclmsaugustrc, offendit illum Praenoti, quod cmporium est ex adverso Nicomedias situm et Constantinopolim eum redirejubet.Sed quoniam Joannes au exsilio revocatus, negabat se urbem ingrossurum esse, nisi prius in majore judicum consossu innocentiam suam probasset, mansit interim in suburbano,quod Marianse appellatur. Porrodum morasnecteret,nec civitatem ingredi vellet, plebs ad indignationem prorupit ; statimque in ipsos imperatoresmaledicta congessit. Qua decausa Joannes redire coactus est. ;

Sfld

cum

»10-

raftu* (n uftfa

stifiw&ana,

945 De hisSosomenus cap,

xvm AtJoannes :

suburbano imperatricis ipsiuscirca knaplum resedit nec antc judicium majoris synodi.quo palam fleret.episcopatum ipsi injuste reversus, iu

:

ademptum fuisse, ingredi in urbem sustinebat. Sed cum populus denuo indignaretur,at imperatandem

tores convitiis incesscret, coactus vit.

Euxinum, fib.

intrui-

Hcdicrat jam Sanc/as ex Bithynia iu T/ir a -

eiam, quatufo har vontiqcrunt este in Ihracia intcr

I

COp.

(

cottujitur

:

nnm Aimplum

Dnstaittinopoiim r.r

BF. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

Proropio

wu.Porro
ct


ibi

Ponlum JEdtftcilS

morabatur

insttburbanaimperatricisvilla,contigisseexish'mo itfam piu/uam inter Constantinopolitauos et Aie-

;

Socratescap.xxn.Ru xandrinos,de quameminit Thcophitus cum colleetis ad essc videtur, quod tio

damna-

Quercumepiscopis, qui Chrysostomum Ueraciu/cm cpirant litem prosequivcUct contra Ephesinum, quicum Chrysostomo accu-

scopum

sednecdum condemnatus, scribtt: Pnus 946 Certe laudatus Socrates hmc

satus erat,

Theophilus

quaestionem vo- vcro pergit vero Heraclidisordinationem in contra Herasi posset, occari curavit Theophilus, ut inde, clidem ayere casionem arriperet ad Johannemexauctorandum {hnopotiusadconfirmandamipsiusdepositionem.) absens Etipse quidem Heraclides non aderat: verinjuste tamenjudicabatur, quasi quosdam

permediamEphesioJoannes ejusque urbemtraduxisset.Cumque rum berasset, et catenis vinctos

fieri fautores dicerent, de absentibus judicium

non debere, contra Alexandrini contendebant, admittendos esse accusatores Heraclidis, licet eum absentem accusarent. Gravis inde seditio, et

Constantinopolitanos

inter

concertatio

et

commissaque piigna,

Alexandrinos conflata est multi vulnerati, quidam etiam interempti sunt. :

cum videret

HaBC

profugit.

pra;ter

Idem

illico Alexandriam quoque fecerunt episcopi,

Theophilus,

alii

paucos, qui Joannis partes tuebantur

cunctique, arrepta fuga, ad suas sedesreverterunt. His ita gestis, Theophilus omnium judicio

condemnabatur.

Hmc

E

Socrates, cui de his con-

cap. xix dicens, furjisse Scve-

Sozomenus rianum omncsque Theophilo adhcerentes. pugna oritur 047 Acdeinde: Ipse etiam Theophiius illico, Constantinofugiensuna liierae, nihil cunctatus, ineuntejam poli, cum Isaacio monacho, in ^Egyptum navigavit. Hmc utcumque conftrmari possunt ex Actisapud Photium. Nam actione duodecima sentcntiacontra Chrysostomum fata diciiur ; at dccima tcrtia hahita est contra Heraclidcm. Hic tamcn in ea actione necdum est condemnatus : nam dc Heractide cot. 51 dicit in Actis Photius: Hujus tameu sentit

depositionem validam reddere, prohibentibus,

aliis

nonnullis

minime potuerunt. Nimirum ante

finitamcausam, fatamque sententiam, interratit

memorata purjna, indeque secuta est omnhtm Hujus vcrisimi/iter puf/nai causa Zozimus,

fucja.

Christianorum calumniator vehcmentisimus, ausus est asserere pao. 800,

Chrysostomum jam

versurn tentasse in urbe tumultus excitare.

utcumque reversus

re-

Nam

quamvis urbem necdum homo cthnicus faci/e potuit Episcopo attribucrc, quod coeptum erat a temeraesset ingressus;

riis

quibusdam, qui

amantiores erant sit

erat,

et

seditionis forte ac

rapinm

quam

Chrysostomi. Quidquid de occasione Uiius tumultus ; certe Sanctzts il-

tum non

excitavit

:

majorquc cutpa fuisse videtur foventibus Theophi/um

in Aicxanx/rinis, sive in

,

quam

in

Sancti amicis.

948 Dc iilo, opinor, tumu/tu /oquitur Ciirysostomus in Homilia sa-pe laudata, ubi pag. 430 e/481 habet scquentia: Miratus sum conscientiam vestram. Haec dico, non ut ad seditionem vox excitem Nain qua? illi paravere, seditio sunt .

Non enim rogastis illos quominus illudeveniret vel

quae vos fecistis, zelus. occidi, sed impediri,

vobis vel Ecclesiaa, ne rursus submergeretur. Virtus quippe vestra nonsivit ingruere tempesta-

tem:sed iilorum sententia fluctus concitavit. Egovero rem non secundum exitum, sedsecundum illorum mentem a?stimo. Tu homo, qui altari adstas {aut

Theophi/um aut a/ium ex advercura commissa, cum haec tristia comprimere deberes, lempestatem auxisti, contra teipsum gladium vibrasti, fi-

sariis intettigit) cui tanti populi

lios

in

qua pranar

lent amici

Chrysostotiri;

:

DIE DEOIMA QUAlRTA SEPTKMHRIS. 1509 riln

consumpsisti,

sosmanibusgestantes, obviam ei progressi ad ecclesiam eura deduxerunt et quamqnam recu-

post bellum pace conciliata, caveatis, utperfecta pax maneat. H&c omnino insinuant, pugnam

esse, ut, qui

aliquam fuissc ortam culpa inimicorum Chryso-

dnbium videtur, quin illa acdderit tempore intermedio inter revocationem Sattcti ejusque in urbem reditum. Ufrum vero ortasit, stomi. iVec

quod ccclesias occupatas dimitterc noUent assecke ThcophiU\ an quod violentum suum concilium conttnuare vellcnt contra Heracli&em, idque for~ tasse Constantinopoli, an utraquc shnxdde causa;

non inde

cum

ita clare liquet.

949 Porro

suis

aufugit Theo-

589

non rcipsa et cxperimento, cerfce animo. Sed Deus prohibuit. Itaque y^{auditoresalloquitur) demiror et laudo,quod si

cum Chrysostomus

rogastis illos occidi

dicit:

sed impediri

,

philus.

,

illud eveniret vel vobis vel Ecclesise,

Non euim quo minus ne rursus

submergeretnr;

AUCTORF.

,

J. s.

:

santem, ac saepius affirmantem, prius nece

ipsum condemuaxerant,

mutata

sententia nunc absolverent, compulerunt,

mos

pacem populo

est episcopis,

dare,

uti

et

in

episcopali solio consedere.

Coactus itaque, extemporalem quoque habuit orationem sumptoque argumento ex elegantissima similitudine, :

figurate indicavit,

Theophilum quidem tentasse vim inferre Ecclesia* sua;, perinde ac olim regem iEgyptium uxori patriareh» Ahrahami, ut"refertur in sacris Hebraiorum libris. Pfipulum vero ob propensum erga se auimum, et imperatoresob prblixam benevolentiam, ut par

erat,

laudibus prosecutus. tantos multitudinisplausus totque acclamationes in laudem imperaforis et

satis insittuat, ConstantinopoHtanus petiissc militarem manum contra molentiam inimirort/m Chrysostomi ; idquc post revo-

augustae excitavit, ut orationem imperfectam

catum Sahctttm, ut

nequaquam

ne rursus (Ecclesia) stibmergeretur. iXamper revocationcm Sancti, causa Ecclesice et pcricuh cmerserat; sed ea rursum demergi potcratnovis inimicorum )/ioUtionibus, quas pati noluerunt Constantinopolitanij qui aulam tunc habcbant faventem. Uinc colligitar exhis,

abrumpere

Ad

952

coactus.

sit

ha>c

Sozomcni verba obscrvo primo,

certa vidcri ca, quos ipse

cttt/t

Socra-

dc rccusato a Chrysostomo toiies reqressu ad scdem cpiscopalem. Nam de ea recwaHone nihil uUibi habei PaUadius, nihil Theodoretus, te asserit

supcressc praitcr fugam, quodvehe/ncntcr cxacer-

Chrysostomus ipsc, qui contrartwn potius : ncque uUibi in duabus primis post reditum HomiUis insinuat sc iuvitum loqiti. Bogavit qttidem Chrysostomus novum conciliinn

bati essent Constantinopolitant.

ad sc defcndcnditm,

cum

Thcophilus

salutem quan-it

cives

:

cum

mare demergerent. Et ipse Chrysostomus Quid opusclamore? Abierunt, etdepulsi sunt, nemine insequente in fugam versi. Non

homo

:

r sed conscientia accusat.A «/;c triam-

illos,

phalem Saneti •J30

Reditus Sancti

urbem ingressum videumus.

in

Theodoretus Ub.

V

cap. xxxiv breviter de

Quod cum cognovisset

non

bi

grcdi, igitur

ad cathcdram

re-

probabilc apparet. Secttndo Homilia U/a, de qua loquilur Sozomenus, illa ipsa est, quamfrequen-

jam laudavimus. At ea ncc prinut rst post rcditum dicta, nec omnino vidctur cxtcmporalis, sed meditata utcumque^ et sequente post rcditum ter

fide-

die dicta, ut conscntittnt TiUemonlius JSota 73 et

phalis

lissimus populus (recocatum scilicct esse San-

Montfauconus in Monito tom. III pag. 423. Ad hoc ostcndcndum sufficiunt dicta Chrysostomi,

laturpiig. his verbis

-129, :

cclebrans

suorum

in se

amorcm

Deatus ego propter yos. Sciebam et

antea, quantis instructus essemdivitiis.idtamen

nunc miratus sum. Procul enim,

et civitas alio

transferebatur. Hominis unius causa pelagus in civitatem mutatum est. Mulieres, viri, innnaturaa ffitatis

parvuli

:

mulieres infantulos gesta-

bant, pelagus adirenondubitabant.fluctus spernebant. Non metuebat herum servus, mulier

inGrmitatis suse non meminerat.

Forum

in ec-

omnia ubique propter nos movebantur. Haclenus Chrysostomus. Exhisce aiite/n Tillemontius art. 11 suspicatur, Sanctum clesiam versum

cx

est,

vilht imperalricis navigasseConslantinopo/////.

Sed

istud

dc pelago

admodum

cst

htccrtum

ct navigiis dicuntur,

:

jam

ca enim,

qum

facta viden-

quando Chrysostomus ex Bithynia trajccit Thraciam, ita ut dubiumsit, anrursumscnavi

dtr, in

commtserit,

dum

ex

villa illa

subttrbana process-

sus, ex tim-

adurbem. 951 Hoc uittmum Ucr describunt Socrates c. xvi quidquam memoet Sozomenus cap. xyiii, nec

pore

inEpistola udlnrant de navigiis. Chrysostomus

sit

urbem

ingves-

nocenlium apudPalladium pag

.

1

6 ait se rediissc,

inducentibustrigintaepiscopis, et piissimo imOmissoSoperatore, qui notarium adidmiserat.

nc habet: crate, satis crit audireSozomenttm, qw negopra-sens ad canens psalmos Porro populus tium eompositus, plerique etiam cereos accen-

n

priusquam hi iUo fuissct absoUttus. Hoc mihinon rnodo incertum; sed etiam minus

reditit sic loquitur

ctum) statiui ostiumPropontidisnavigiisobtexit. Universi enim obviam processerunt, cereas faces pra^fetvntes. Actum quidem caterva inimicorum dissipata est. Hisce Clirysostomus ipsc adstipu-

i-

III.

ut postea videbimus; at aii-

invenio, noluisse ipsum

phute triuin-

:

'Jlnl,

t

Ita Theophilus,

in

p. 430

postridii

insinuarc videtur

/Egyptiis suis fuga

enim eum qurerebant, ut

ovatioitem,

nihil

grcf/e suosatis advcrtit, nihil sibi

Palladius pag. 75,

ait

kabet brtxein

docentis

populum

jusserit Eudoxia.

/mprratrke

Dicam

» i)

» »

me

impleta

quid

me

rcvcrso nuntiari

:

«

Dicito

rem impetravi

sutu, qttam per

?

sollicitudinem?Heri veaperi

verba misit

est,

sibi

pag. 480 hirr hubct de

Dicamne ardentem ejus araorem

ejus erga

hsec ad »

:

,

Nnm.

:

<'i

:

(

Iratio

mea

meliua coronata

ipsum diadema.

Ueci^pi San»r-

dotcm, caput corpori restituij gubernatorem navi, pastorem gregi, thalamo sponsum. Pudoro affecti sunt adulteri. Seu vivam, sgu mo-

mihi cura) est.» /luc usquc putem verba Eudoxue, a Chrysostomo relata in Homilia, dc qua disputamus. Ex h/s autr/u j/utitifcstr rolligitur, illam non csse hubitam ipso redti)

rior, nihil

esse

HomiUcB dictm nuntiari Endoxia Chrysostomo jam rcvcrso.

tus die, cttiu vu pridie

jusscrtt
cti

Qttarc cxtemporatcm Orutiitnculam, San- Miiu ScmcK,

pietate rt eloquentia dignam, cx Montfaucorio

dt-

otnnibut

majori parte huc transfero : Quid Deo ijiatias atjentis, dicam, aut quid loquar? Benedictus Deus. Hoc imo illic egrcsstts dixi, hoc iterum profero cum essem, non intermisi dicere. Meministis me

pag. v>\

pi<>

;

Jobnm in mediam adducere, ac dicere nomen Domini benedictum in Bfficula. Hac :

bis

Sit vo-

graliarum actionomen Domini bcnedictum in

pignora exiens reliqui,

ll08

Sit nes repeto smcula. Diversai res, sed una glorilicatio.Pulsus gratias agebam, reveraus gratias ago. Diversaj :

n_'s,

sed liuis iinus liicmis

agri ielicitas.

H

arstatis

Benedlctua Dous

,

;

unus

qui

finis,

permisit

egredij benedictus iterum, qul ad reditum evocavit. Benedictus Deus, qui tempestatem permisit,

,;

DE

590

AUCTORE

^.

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

et benedictus Deus, qui terapestatem solvit, bevos ad ut dico, ftoc tranquillitatem paravit. Deo instituam. Bona contigerunt?

sit,

nedicendum

Benedic Deo, et bona manent. Mala acciderunt? Benedic Deo, et mala solvuntur.Quandoquidem agebat, et pauet Job dives cum csset, gratias Neque tunc per effectus, Deo gloriam reddebat. Varia temblasphemavit. neque postea rapuit,

pora, et

una mens

fuit.

Gubernatoris virtutem

nec tranquillitas resolvit, nec tempestas demervobis separatus git. Benedictus Deus, et cum a sum, etcum vos recuperavi. Utraque ejusdera providentiae fuerunt,

Humilia.

vobis separatus

cor-

Videte, quanta fecerint inimicorum insistudium intenderunt, desiderium incenderunt, et sexcentos mihi procurarunt amatores. Antehac me mei amabant, nunc etiam Judffii honorant. Sperabant, se a meis me separaturos 95.1

diae

;

esse, et alienos adsciverunt.

perare insidias. Quanto magis alii insidiantur, dissipantur, et tanto magis illa augetur fluctus obstupescat ? petra stat immobilis... Quid non nostri sunt, qui modo, Non quis non miretur? nostri non sunt, qui etiam, sed non abfuerunt :

;

accesserunt.

Quo in statu sunt res no- in qua de per956 Et post pauca Quo in statu res secutione sua celebrantur. Laudibus strae? meminit fugavit illorum ? Ignominia cumulantur.... Quis Sanctus. habent hostem, illos? Nemo. Sed domesticum conscientiam post peccatum. Sciunt, quid fece:

et Cain volebat fratrem suum occiHi vero, licet reipsa non occiderint, at

Nam

rint.

dere...

tamen occiderunt. Perpetrata est caequantum in illorum malignitate situm fuit

voluntate

nequaquam mente.

pore, sed pietas in prima

A

sum

EP. ET DOCT.

Verum non

illis,sed

Dii nomini gratise referendae,qui illorum nequiad honorem nostrum usus est nam et Judcei

tia

:

Dominum nostrum crucifixerunt, et servatusest mundus neque gratiam Judteis habeo, sed Cru:

Videant, quomodo Deus noster videt quam pacem eorum insidiae pepererunt, quam :

cifixo.

des,

sedvitaconcessaestDeibenignitate.... Verum... sinamus eos fugere, nemine persequentc... nos-

que consuetam

mensam

incipit docere, et

vobis apponamus.

memorat Homitiam

Tum

pridie ha-

bitam ex S. Paulo. Einc Tillemontius Nota 16 suspkatur, dcsignari Homiliam in illa S. Pauli verba } Sufficit tibi gratia mea etc, qua> apud Montfauconum tom. VIII inter Spuria pag. 24

babet revera circa finem Homilia illa prolatum videtur de pcrsecutione guod aliquid3 edita

est.

Chrysostomi.

Verum

stylus iongissime ahest

ab

gloriam paraverunt. Antehac ecclesia sola implebatur, nunc forum universum ecclesia factum

eloquentia Chrysostomi, et oratiotam inepta, ait Montfauconus, ut meo judicio indigna sit, quas

Unum caput inde huc usque locum occupat. Nemo cJioro vestro silentium imperavit, et ta-

legatur.

est.

man omnes

omnes

in silentio,

compunctione

in

versabantur. Alii psallebant, alii beatos praedicabant eos, qui psallerent.HodieCircensessunt,

nemo

et

adest

omnes

sed

;

E

in ecclesiam ceu tor-

rentes confluxerunt. Torrens vero vester ccetus,

§ LXII. Chronotaxis persecutionis Chrysostomi an omnes :

et flumina Bunt voces, quaeincoelum ascendunt,

ejus inimici fugerint ad se-

;imorem erga Patrem perhibent.Preces vestr» diademate splendidiores mihi sunt. Viri in Christo enim Jesu non mulieresque simul est masculus neque femina. Quomodo loquar potentias Domini ? Scitis, quam sit verum id,

qufflque

des suas

:

an in

alia

synodo

:

quod dico

inde fructam demetet. Ideo vos ad Apostolos convocavi. Venimus pulsi ad eos, qui

magnum

Nos insidiis sumus appetiti, illi pulsi Vcnimus ad Timotheum, novum Paulum. Venimns ad sancta corpora, qua? Christi stigma-

gesta Sancti

:

post reditum:Eudoxia iterum

quis fortiter tentationes ferat,

si

:

absolutus

sit

irata.

pnlsi sunt.

sunt.

ta ge8taverunt. si

animo

sic

sis

Nunquam

timeas tentationem,

instructus generoso

:

Sancti

omnes

coronati sunt. Bactenus Chrysostomus, gui

aliqua addit de amore suorum et fuga inimicQrum. Verum de iissat multa suntprolata ex IIomilia seguentis diei, recitavi,

Hnmilia de

Vhananaa,

quam per partes

ut nccesse

ita

non

sit

fere totam

dc hac guogue

Tillemontius Nota 65

dat chronotaxim per- C»m processus et de ultima ex- contra

secutionis Chrysostomi,

putsione etiam disserit Nota 82.

At non videtur

Itaque fundamenta totius chronotaxeos primum assignabo, ut ex iis ordo clarius elucesceat Primo .

secundum Sancti exsilium

contigit

anno 404, die

20 Junii, ut clare habct Socrates, etadmittitTUIe-

Bancepochamsuo

plura addcre.

montius.

955 Post aliquot certe dies, Btfortassepostplurcs hebdomadas, Chvysostouins aliam habuit IIo-

Secundo ccrtum mgue est, primum exsilium contigisse anno 403. Tertio Paliadius pag. 80 de mo-

miiiam, in qua rursum loguiturdeprceteritis

litionibus contra

micorum SUOTUm

ini-

molition/bns. Inscribiturhcrcde

Chanaiuca, aut in dimissionem Chananseaej apud Montfauconum tom.IU pag. 432. Aligui voluerunt,

Eomiliam illam non

Chrysostoini iis

possim

esse

genuinum Opus

srd ras non attulerunt rattonest

;

tit

Quin potius cum Savilio, Montfaucono Eomiliam Chryso-

assentiri.

Tillemontio et

stomo omnino attribuendam existhno. Rationes videripossuntapudMontfauconuminMonitopro?rio. Porro Sanetus eam sic orditur ; Tempestas ingens srevit sed eorum, qui convenerunt, alacritatem non cohlbuit mulUe tentationes, sed desideriumvestrumnonsolverunt.NoncessatEc;

:

clesiaoppugnarietvincere;insidiisimpeti et su-

Chrysostomum duraverit

ad omnia^

quce conducere possunt ad menses 9 tempussingularumrerumexactiusinvestigandum. aut 10:

attendisse

loco magisstabiliam,

Chrysostomum

dicit

:

Dum

hsec

atque alia aliter geruntur, novem aut decem menses praeterierunt etc. Einc saltem habemus, persccutionem durasse ad menses novem aut decem, utminimum: nam examinandum erit, an totum pcrsccutionis tempus iis verbis designetur, sic

an vero pars tantum ; etundeilli menses inchoandi sint ubi finiendi. Quarto Sozomenus c xix asserit, Theophilum, revocato in urbem Chrysostomo, fugisse in JEgyptum, ineunte jam hieme. H
conciiium

dum

ad Quercum

quam oporconciiium istud figenesse pauto ante hiemem, cum fugerit Theo-

tebat.

Nam

ex

iis

fixisse citius,

liquct,

phitus

F

,

DIE DECIMA philus statim post concithtm, imo etiam absotuto, sedpotius abrupto concilio. conrilium ad

Jam

958

Quercum vide-

QUARTA SEPTKMBIUS

necdwn

ultcritts colligo, pei' menses il/os novem aut de~ cem, quos memorat Palladius, aut totum persecu-

tur inchoatum

circa initium

tempus inte/ligendumesse, a congregato ad concilio usque ad secundum exsi/iu/n, aut saltem totum tempus, quod utriquc exsi/io est intermedium. Nam si menses iilos finiamus initio Quadragcsima;, autin Paschate anni A04,ut facit TU/emontius ; cosque cum eodem inchoemus a reditu Chrysostomiea: primo cxsi/io, id est a fuga tionis

Septemhris.

Quercum

Theophili, dicendum necessario erit, fugisse Theophilum mense Julio, aut polius Junio, aut etiam citius; quod non solum Sozomcno, sed ipsi quoque Tillemontio est contrarium : namhic syn-

odum

illam figit menscJulio. Contra,sis,/nodum inchoemus circa initium Septembris, facile usque ad 20 Junii sequentis anni reperiemus menses novem aut decem, simuique intel/igemus, fu-

gam

Theophi/i contingere potuisse circa initium

quod cum ineunte hieme

Octobris,

B usque ad

nem

/l-

satis congruit.

,

quo minus vioientum istud con-

una tantum

alterave

hebdomada,

post-

non

eril,

ut dicamus,

iter

to?inissimum instituere dcberet, ac tarde

processerit, nt dicitur

apud Pal/adium

pag.Q-i.

Ipse ibidempag. 62 scribit, Septuagintaquinque dierum itinere Constantinopolim distare A/exandria. Potuit igitur facile tres menses, et

quarti, tanto itineri impendere,

partem

cum moras

nec-

per viam episcopos aliquot sibi faventes si quis tot mcnses reddere cuperct. Prmterea tcrct, et

,

non cogctur idc/rco ipsnm ante Augustum venisse Chakedonem, cum non habeamus idonea argumenta, cur potius mense Aprili quam Maio discesserit. Statuimus igitur, Theophitum venisse Chalcedonem itineri noluerit

at/ribuere

;

crcdere,

circa initium Augusti.

philo, abrupti

960 Porro dies aliquot Theophihtm mansisse Cha/cedone, habemus ex gestis ibidem, § 57 re/aPalladiopag. 64, tis. Deinde Constanlinopo/i, tesie mansit tres septimanas anie conci/ium. ftaoue gemina hcec mora ducere poterit usque ad iniconci/ium tiuni Septembris : circa quod tempus

inchoatum credhnus. Boc veroconstat actionibus tredecim, ita ut facile existimare possimus, con-

c/l/um durasse tribus aut quatuor hebdomadis, cum in conciiiis non soleant diebus singu/is novi

conventus

inslitui.

InActione duudecima damna-

Chrysostomus, id est, sccundum dicta, post vergente ad finem Septembri: deinde tertio tus est

die ab urbe expulsus.

et

ejusquc

ad

ultimam Sancti expul sionem.

Vno autcm

die post expul-

tresve sionem revocatus est, ac rediit post duos cr/puit. se fuga Theophilus tempore dies: quo figenda. Eo?c igitur fuga c/rca initium Octobris Patteste datos, quieti 901 Post duos menses hostes imipittnt fremerr itcrum ladiopag. 75,

circa

Chrysostomi, quierant Constantinopoti,ac mitttmt. Hdem initium DecembrisadThcoph,/»», atios accersunt epi-

ex Syria, aliisque provinciis, copos.Effluxerintfari/etresmenses,antcqitamhi S /taut

omnes, a/iiquea Theophi/omissi,advencr/nt Chrycrederepossimus, secunda hac t>icecausam Fetruario. mense examinan sostomi cceptam aut certe in Quadragesima,

Mense vero Martio,

s.

die

tamen demde

Constantinopoli duobus fere mmsibus, ac tanhniii ductus est in exsi/htm. Hirc omnia

drm 20

refercmns.

/atius

Nunc ct a//'a dubitatio breviter examinanda Ex inimkis Y/d/mm num. 946 et 919, scriplorcs, qui lo- »P*»«* aK?«» at0 Iw U_ qUUntur dr fiina Throiihi/i, i/a qenvrntim. lor/ui 962

est.

^/

*,

,

.

.

.

-

.

.

de fuga muntcorum ( hrysostomi, /// nulhisvideatur mansisse Constantinopoli. Attamen smiCtus Doctor in Ep/stola ad Innocenti/tm Papam

(jamredienint:

apud Pallad/um pag. 17 dicit : Hic enim rcmanserant Syrorum quidam, qui tunc adfuerant, et una cum ipso (Theophilo) omnia patrarant. Xota 77 observat, a/Iegatis verbis quam Severianum et Autiochum, cum Acacius,qui alias hisce addi posset, apttd Socratcm rt Sozomrnt/m dcinde cam aliis Titlemontiiis

non

aiios innui posse

Voiistantinopo/im mi/ssr diratur. Ac-

cpiscopis

est ha:c obscrvatio.

dum

assentiri,

Verum non

suspicatur,

tcque

omnes

catitcdr
t//i

episco-

stantinopo/im rcdcunte, ad

ipsum venisse Chalcedonem ante initium Augusti,

giente Thco-

eodemqur.

vesperi terribiHs vis adhibita.Mansit

pos, qui adversabantur Chrysostomo, eo

S. Epiphanins ex Cypro sotverat, sive cur-

J.

die io Aprilis », per-

cilium circa initium mensis Septembris figere

quam

AUCTORE

cogeretur. Itr-

possimus.

cum

Octobris, fu-

t-i

Domini,

Hesurrectionis

vigi/io

possum

occurrere,

Sanetus eeeksia cgrrde-

i/t

renuit. nisi

mandatum

hoc

cst

p/am

rente mense Aprili; nccesse

circa initium

ratum

curata

discessisse

concilii

quod facerc

Restat igitur so/um, ut ostendamus, nihi/ quid-

959 Si supponamus Theophi/um Alexandria

Chronotaxis

mandavit Arcadius, retur,

vero ex allcgatis Sozomeni verbis

591

Con-

suas fuisse

E

Tanti faciendam non putcm auctoritatem Socratis et Sozomeni, prwsertim cum ne hi

?'eversos.

guidem aperte dicant. in Syriam rcversos Severianum et Antiochum, aut inde postea

esse r-e-

de Acacio. Quaproptcr conjicio, i/Ios. quidem initio ex urbc fugisse, sednon diu post, pacatis omnibus, in ur/tem rcdiisse, ut diisse, sicut asserunt

Chrysostomum e.ipe//endi constantcr imminwent. Potucrunt il/i a/iquo tempore apud

occasioni

Cyrinuru Vhtdcedonensem, aut a/ibi in vicina dcinde in urbcm ad amicos suos

subsisterc, ac

clancutum redi/r. 963 Porro Chrysostomus, postqwtm reversns Contiliumad examen caus erat in i/rbr/n, lino e/iam vcrisimiiiler antc in.'."( Sanctus moDlV/fl suburbana Eudoxim in dum grcssum, frustra petit rabatur, rogavit Arcadium tmperatorem t ut

synodum congregandam curaret, cum ut Thcophitus grstorum suorum contra Sanctum rafionem redderet, tum ut Chrysostomus ipse in ea innocentia/n sitain probaret. postu/tttt sui

i/isr

Trstis

hujuscc

est

in Episto/a atf S.

SanCtUS

In-

norrnlitim, dt/i/da § i\\ ubi rtittm utirrat, se ter preccs i/tas iterasse apud imperatorem ;et ad prt >

mam

auidem ejusmodi postulationem Theophifugisse; ad secumlam ab Arcadio

/umcumsuis revocatum

essc,

sedparere noluisse ; tertiam vero

postu/ationem fuissc, td

Severianus nempe

ct

sa/tr.m

eptscopi Syri,

AntiOchuSj secum

1>J

fudicio

m

aut eomparerent, ac prwterea, <»' pag. 17, accusatorum, libelli Acta nohis darentur, aut aut tpsl aoaut criminum penus examinaretur, CUSatures:iit nihil

horum

impetravniiua.

Stmrtus ipsr, ila ut rrrluin vidratur, sius

non

fttisse

Ihvc

antsam

ip-

eo temporein synodoexaminatam.

Veri/mh»»,r l i
,/r.t,ppt,rrliii
deposiHonis, dicatamfuisse smtrnt»,//,

in itlegu

latam. tima t/tt Quereum Synodo atp. xix Sozomntus lli/if 064

hcec scr/b/t: habuii tamcn niulli- concilium rnversus, Toaiim'sv<-ro
ConetanUtempore sexaginta circiter epiecopi illisesset, ab nopolim conveniB8ent,8tatutumque ftierant, irnta gesta Quercum apod tU ea, qms n imnvi ,,.,), utque Joannee episcopatum e orcelebrare, solemnu Missarum ,H, deinoep disponere, .Ini.uiones facere, et alia in ecclesia

:,

DB

592

AUCTORE J. s.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

perseveravit. prout sacerdotibus jusfasque est, HeraSerapionem etiam tempore Quo quidem constituit. I)e hisce

Thracia episcopum 1331 ex apud Labbeum tom. II Concitiorum col Verum verba: hmc reciiantur HbeUo synodico Sancti) regiam liAmvito^ostfdeposittanem haud patrona Constantinopolim svnodus alia veritatis Chrysosbeatum conveniens, sexaginta patrum res tomum, per fraudem dejectum, suo throno clea; in

Sozomenum

Tfflemontius Nota 78

tituit.

erroris

synodum aecusat, creditque nonposse suslineri quae dehbeCons/an/inopoli, congregatam fuisse rat et

cum

Attaauctoritate decidit, ut loquitur.

non aherrare Socrafem, quando Chrysostomum accusatonbus asserit, cap. xvm respondisse, suis de resumpto munere episcopaii ipsi comqui episcopos, Quinque et sexaginta

men

existimat,

municaverant.id decrevisse. in qwi sentmtia,

ad Qucr-

cutn tata,

Verum non

065

vidco,

magnam csse

u/riusquc

et ftssrr/io/tis di/ferentiam. Si cnim sexaginta Chrysostomus Ut decrevcrun/, quinque cpiscopi

sine delibcrain scdc episcopali manerct, id nec sunl tionc nee smc auctpritate decrevisse censcndi

cur dicamus, non fuisse simid id decrevcrunt. Quare, si quando congregatos, vera sunt verba Soeratis, non est, cur ueqemus, vera dixissc Sozomenum. Ego sanc non dubi/o,

nequc

esl ratio,

quin uterquc vcra dixerit ; ncque ullam in concilio difftculta/em

reperio.

iUi*novcran/, Chryflostomum

illo

Etenim episcopi

non

fuissc prcesen-

tem, aut subjeetum synodo ad Quercum habitm, sed merito et legitime noluisse judicium illud aqnoseere, au/

illi

sc submi/tcrc. Itac/ue episcopi

poChrydcpositionis sententiam essc hritam teranU sostomi, cum la/a csse/ ab hominibus, qui legi-

cum Chrysostomo congregati

facile judicare

tima jurisdic/ione careban/. 966 Hoc ipsum respondisse Chrysostomum testatur Theodoretus lib. V cap. xxxiv, itascribcns: Paucis vero mensibus elapsis, iterum con-

(rrita ftiit

declarata.

potius persuadere istud hujusmodi ludicro abstinerent,

£»£»" abreptus

susimpetu pristitit; sed eloquentiaa ista fien pracepeiant. qui appetiit, probris eos

se rapit: et JoanHoc factum augusta iterum ad reputans, rutsus suam nis verba contumeliam lllum congreepiscoporum synodum adversus

Johannes, celebrem ilcujus initium orationem, ecclesia habuit turbatur rursus furit Herodias Rursus

ari curat. Id ubi sensit

ff

lam

m

;

est: «

:

m

rursus saltat

n

disco

rursus Joannis caput multo » Ea res augustam

:

accipere concupiscit. amplius exacerbavit. «

quia impcdire

factum narrat conatia\ htdos, 968 Sozomcnus cap. xx idem cum argentea lm- ad statvam his vcrbis: Haud multo post, imposita ipsius columnae purpurese statua

peratricis

etiamnum cernitur ad mendiaanteaadem magnisenatus, ecclesisplagam, nam plausus llhc super excelso tribunali collocata edespectacula publica saltatorum ac mimorum imdedicatione in erat mos bantur, sicuti tunc contumead Joannes Hsec imaginum. peralium ad populum liam ecclesia? gesta esse, in sermone recensadcum vero, criminatus est. Imperatrix dedicaretur, quae

;

E

temporis, hucesset memoria offensarum prseteriti quasi injuriam passa, denuo excanduit : deditque operam, ut alia rursus synodus congregaretur. Joannes tamen haudquaquam cessit sed adhuc ;

apertius excitavit.

eam Quo

ad iram

ecclesia vituperans,

in

qtiidem tempore celebrem illam

orationem habuit, hunc in modum exorsus Rursus Herodias furit: rursum saltat rursum Joan:

:

nis caput

disco

in

gestit accipere.

Sozomenus, Socratem

Jlactenus

Verum aliqua ad

secufits.

uiriusque relationem vcniunt observanda. hominan 969 Theophanes pag. 68 de statua Eudoxue per erec/a

scribit sequen/ia

:

rum

Hoc anno imperatrix Mankhmnn

adhuc gentilium

hseresi vitiatus, et

demnatum esse; sed ab imperatore expulsum, acdenno esse revocatum. Quapropter aliud est

immodicum, Pontiticem

ylane contilium, guod irritam judicavit deposifioncm Chrysostomi ob jurisdictionis e/ debitce

interruptis,

defectunx; aliud,

modo

quod insuper

flagitavit

injuste depositum, sed

e/iam innocentem probaret. Xam hunc in finem examinandi fuissent accusatores, discutiendaque

accusationum capi/a. Sanctus, u/

mcn

Non

cgebat tali concilio

munia sua excrcere

posset

;

ilhtd /a-

optabatj utpublico judicio de innocentia sua

constaret,

ivascitur,

cum blanda hortatione suam denuo armavit. Et debuisset pnncjpibus, utab

addictus, ex plausibus, choreis et saltationibus, ibidem loci actis, tumultum et strepitum ciens

Sanctus, ut se non

Sancto

mens,

aiebat, se judicatum non fuisse {a legitimis mdelicet judicibus), et nec crimina objecta audiisse, nec iis respondisse, nec praesentem con-

forma

rum

b»

falsorum criminum illorum, sed positionem ministerio suo functusfuisset.Verum ille

tt$>

D

loquendi libertatem resucenseret, pristinam agebant linguam qui contra eos.

Eudoxia suam statuam argento conflari, et ad S. Irenes templum, loro, qui Pittaciadicitur, collocari jussit. Praefectus autem urbis Manicha?o-

jam quodpostde-

venerunt, pcenasque ab eo exegerunt, non

Budoxfa

KP. BT DOCT.

967 In/erim Jhrysastomus,fifam digna episcopo pravos abusus cohibere ac corrigere ni<

libertate titur,

tn

rwsum

odium Eudoxhe, et per eam Arcadii, vidc/ur mcnse : quod conliaissc

incurrit

mm

diu ante. Occasio refertur a Decembri, aut Smratv oop. xvui, ubi da/ scquentia : Argentea statua Kurtoxia) augustie supra oolumnam pur-

amiota muliebri stola. Stabat haec in edita baaij nec admodum contigua ecclesiea, quee Sophia cognominatur ;nec ab

puream ereota

fuerat,

ea proouldissita: sed inter taxat platea* via intcrjeriu

utramquemediadumerat. Ad eamstatuani

popularium Lusus celebrari consueverant. Porro cum ad contumeliam Ecelesiseistafieri

Joannes,

et

cum animi

quiete

,

angebat,

nec

cckbrutos

:

ritibus

pacate

cantoribus freqtientius

eum

divina Mystyria

permittebat

Quare sacer Joannes verbis in ipsum vehementer invectus est. Is autem Eudoxiam in Joannera, quasi ejus imaginem communi populi celebrare.

indignaretur

cultu honorari

,

commovit. Inde

ruraus odia in Joannem, inde rursus

iraa.

Ex

hoc Theophanis loco facile intclligimus, jus/issi-

mas

Chrysostomo ra/iones improbandi luhomo Manichceus prope ecclesiam edeba/, non solum quia strepitu indc or/o dieina fuissc

dos iUos, quos

pcr/urbabantur, sed etiam quia gentiles a quorum imptetate Manichm parum abcrant, officia

,

superstitiosos et idololatricos ritus similibus ludis

miscere solebant.

970

Quod

vero ait

Socrates,

blanda horta-

libertas

Chry-

tione principes fuisse ab eo consilio avocandos, sostomi in

frivolum

est,

cum Eudoxia non tam

modi monita

facile ejus-

audirct, ct fortasse

periculum in moracsset.Sancdc libertatc inreprehendcndo,qua usus cs/Chrysostomus,

quandoquidem

lib. I

non itajudicavit S. Mlus,

Epist.

cccix Sostheni Co«

men/aresio, similes nugas obj ieienti,sic rcsponde-

riY.*FatuumteinsuIsumqueessedeprehendo.Nam si deiferum virum Joannem episcopum Constantinopolitanum,

Qbjwyundo

,

DIE DECIMA

QUARTA SBPTEMBRIS

tinopolitanum, tanquam iracundiae deditum, et

nimium

styto

se injnriis in facinorosis reprehendendis

jurgandis, culpas

non

recte

Christo humili, qui propria clementia et

suetudine

cum

omnem mansuetudinem

<

i

ucvrharent.

Verunt

est.

lis.

<•<


Certe mihi lorigc verisimilius apparet, talia inimicis Sancti conficta esse,

dia-

sostomi

in

Ne

fnisse Sancto,

ne imperatrix Eudoxia offenderetur ; ille considerare dignetur, an S. Ambrosius non laudetttr ac celcbretur ab omnibus, quia, Tlieodosium imperatorem ab ecclesia arcerc sustinuit, donec egisset pamitentiam? Consideret deinde an Ambrosio id agenii nihil timcndum videretur a Thcodosio, principe quidem prcesiantissimo, sed ab iracundia; subitis molibus minimc immuni ? Nam liisce

non posse laudari

Ambrosium, ac imprudentia? argui Chrysostomum, nisi quis ab evenfu facta probanda aut imcensucrit.

972 Quod spectat ad Homiliam, cujxts initium jus initium dant Socrates, Sozomenns et Theophanes, majar Rursus Heroest dubitandi ratio. Edita quidem est olim inter dias etc. Opera Chrysostomi Homilia, cujus exordium Homilia, cu:

cum

allcgatis

a Socrate verbis

satis congruit

:

quamabeopro

dicendo Ubertas, qitando sperabat, eo

utilitate nolebat offendere

probanda


pnvtvr-

concione dicta. Quantumvis enim mira essrtCUry-

peccatores vocitari, pronun-

considerationibus intcUiget ,

-

missum, ttt ipsum e solio deturbarent, magnitudo non obstabit, guo mintts res flat risimi-

busdam mordacibus

aqendum

fuiw

flagitii

modo

qids tamen dicat, mitius

consideremtts,

si

tnimivis Sanrti nihii ferc scr/eris

boli, et zizania, et canes, et porcos, et aliis qui-

tiabis? Hactenus S. Nilus prudenter et solhle.

ul conjet

Maqnumquidcmid fiirrit fhtgitium,

factum

si ita

man-

filios

«•q/tis leetoribus

suppositam dolo rnimicorum >i>->
superaverat,

audis ab ipso stultos et ca^cos, et

quam

tori fiiisse

dentium, et luporum, et cornicum nominibus, rationis compotes insigniant, reprebensionibus pererrantem in meliorem frugem revocantes. 971 Quid porro de omnium Deo et provisore

defema.

Chrysostomi. Verumaliaea diciismihi

esse

turam proponere lubet. '.'Ti Vehementer suspicor, Socratem ct Sozome- etfonanm iitiut loqui de dicta Homilia, eamque sancto Doo '"''"' s '""''

;

Galatas insensatos appellantem, judices; injuriaeque dicam Prophetis impingas, cum equorum fceminas deperientium, et canum latenter mor-

mio

ItJCTORE

i

oritur suspicio,

tempus jam est, «t et Joannem Baptistam, genimina viPEUARUMnonnullos, qui venenosis moribus erant, nuncupantem insimules; et Apostolnm injuriosum esse, bis

a s.

Chrysostomi reperrretxw in ffomiUa Ula inep>/ soium istudplagium e\ inceret, fmium

tissima,

oblectantem, et illis, qui prae indolentia ac stupore nihil persentiscunt, duriter aspereque ob-

698

ei

404 num. 5 illam assignat,

Baronius ad annum tamquam a Chrysostomo dictam. Veritm recentiores Operum Chrysostomi editores illam RomiUam Sancto abjudicant, nec immerito ; cttm nihit

defeetus corrigiposse

:

tamen

gratis

et

sine

aUguem^ nedttm impe-

ratricem, ut facile ostendi potest. Prcsterea swp-

Homiliam \psam } a senomine laudatum aliam vero, quam cutn tali inixio di.cissct Chrvsoslnmus nultus unquam produxit

positionis testem habemtts

culo saltem sexto ipsius

Demum

075

si

consideremus ipsa verba,

Sorrates nttulit, non Viro

;

modo videbimus indigna

K

gum esse

nh ipsum opud

et prudente, sed nihilo essedi- Extdoxiam cruditoet in Srriptttris versatissimo, actntsandwn, Yiro

mansueto

(jitiorti

cum duw

Uttilieres

oprrte in iiuant roiifttndtiutur.

Rursus Herodias furit rursus fcurbatur, rursus saltat. Duopriora Herodiadi congruunt tertium ipsius ftii
;

propter eerinute

est,

Socrutent adoptOSSe

lumnias inimicorum Chrysostomi

Homiliam

adoptavit, et

paucrts

JiaS Cfl-

siciddliasnon

:

sttpposititiam

\

defnde /n vulgus sparsam, pro vera Sancti Homilitt venditasse : hunc vero seculos esse
habeat ingenio atque eloquentia sancti Doctoris diqnum ; nihil, quodsti/lum ipsitts sapiat utvideripotet apud Montfaucomtm tom. VIII, uhi

LXIII. Novjp molilionrs con-

,

tra

Spuria primo loco est edita. Savilius ibi Jaudahts in Monito judicium suum expromit his rerbis: Cum Grsecuhis quispiam ineptuset indo.loctus Orationem cum hujusmodi principio a ecclesiasticse apud esse hanne nostro habitam

Sanctum, qui

tnter

simum

nedum

emendatione dignum. Ita ille recte meo judicio, quatemis statuit, Homiliam non es.se Chrysostomi. Idcm existimat indubitanter Montfauconus: sed non minus recterefutatopinionem cujusdam scri-

quem nominarenon

id operce pretium sitpposititia est

sed antUjVft

973 Credebat

numquam

ille,

est necessc,

cum

existimaverim.

Homiliam

esse

Grmculi

re-

Verwn ostendit Montfauconns, magnam UUus Homilia' partem nominc Chrysostomi laudatam esse ab Anastasio Sinaita, qui floruitsecuhxi. Moxveroaddit: Quo&iMem\rev^,<-.i
centioris.

ipsa

Ephremi, cui titulu tur in Opusculo xlix S. » Sine aho discri mulieres. Contra improbas .,

mine.quamquodinterpretumdiversitasmt.iknt Undecolligatur,ineptumscriptoremexS.Kiihr <-> mo hoc nssumentum mutuatum esse. S/ fUid (

Septembris Tomus IV.

episcopis

pro

et ec-

clesia jussu impeuatoris ejicitur.

et falsis-

fcetum supposuit, vix lectione,

ptoris GaUi,

congre-

condemnato habetur,

scriptores Historise reperisset, affinxit homo impudentissimus humano capiti corpus piane bellui-

num, nobisque pro vero hunc spurium

rursus

o-aiis

a

De nova

contra Chryaostorum conspiratione

Palladiuspag. 75

cum

menses,

ila

denuo adversus Johannem

fremunt {animos iis haud dttbie suggerente Eudoxia i/rru/n Sancto irata:) nec habentes, unde speciose ordirentur, mittunt A.lexandriam ad taliiim artificem

Theophilum, scfibentes

:

Aut rur-

susaccurreadversusJohannem dux futurus; aut, si plebem reformidas, nobis raodum quemdam suggere,

undesumamusexordium.Ad

hssc Theo-

quidem non venit, uioiiiur ijinimoilo effugisset: misitautem miserabiles tres episcopos, Pauium, Posmenem, et alium recensordiphilus ipse

natum.

Cum

iis

misit

cf.

ijiiosriain

canones, quos

adversuf beatum Athanasium Ariani confiaverant, ut (f.^

\ui-if lllnli-

tiones ronlrtt S
Chrysostomi) a plaga tan-

{itos/es

tillum respirassent,

agereincipit: Postduos

cjusmodi canonibus utentes, Johanni li[H>sr dep »sitionem perse re-

necferent, quod

7."

rliisscl.

:

DE

598

AUCTORE J.

s.

S.

quoque Elpidii mimicus, preshvteri, qui diaconi aperte erat

irrupit. Quem effuso cursu in ajdes episcopales agnoquidem ex iis, qui forte iilic aderant,cum

impetumejus

visset,

repressit,

causam cursus

protmus interrogans. llle, nullo responso dato, deinde, qui sica percutit alterum

hominem

:

vulnerapriore percusso inclamaverat, similiter Tautransfixit. illos vit.Tertium quoquepraeter commoti, aderant, qui omnes, dem vero, cum sustulissent, ille aversus

clamorem ingentem

illum persequebanre GOSpit Bt cum ii, qui ut fugientem inclamarent, positis tur, procul accurrens quidam ex balneo, .

«mnprehenderent,

jam lotus

ui

(]

domum

redibat,

hominem appre-

percussus, exahendit Ietalique vulnere ah eo nimis concidit. 999 Ad extremum, cum a populo undique cir:

,il

ti

suisftit.rit

custodlendtu

admodum captus esset, ductus palatium.Testatiquecives, hasesseinsidias iuiiiiicorum Joannis, clamabant, et sicarium, et cumdatus, a?gre

est in

Itoc incitavissent,

pcenas dare

iihiin ad qU oportere- Prsafectus autem urbis, cum eum tanii:Mnjudicaturusaccepisset,populifuroremcom-

0O

j

M

pescuit, Abhinrii.quiferventioreserantexplebe,

B

Joannem custodire coaperunt, noctu atqueinterdiu epiacopalem

domum alternis circumsidentes. posterius

107

Palladius pag.

narrat hoc

modo

;

breviter

faclum

Elpidii vero preshyteri

famu-

quinquaginta, ut aiunt, aureis conductus, sanctum Johannem dolo interflceret cumde-

!us, ni

EP.

JOANNE CHRVSOSTOMO

servus

Posthaec

subjiceretur.

.

;

prehensusessettresgladiosbabere>septemexiis, ,|in ipsum apprebenderant,singillatimpercussit:

quorumquatuorcontinuosepultisunt,aliiautem ,v post diuturnam curationem salvi evaserunt,

ET DOCT.

sententiam suatn esse Constantinonec inteWgeret, ratio, cur illam ; eague videtur voli

confirmatm

solus scripserit,

et.

i>

sim

Evistolam ad Innocentium Theodorus diaullarerum nestarum narratidne. 9 de variis nunttts pag. Palladium conusapud onun unus Romam perlatis hmc pramittit ; Non cu.juscumque aut decem, aut

aut alter, aut tres, Constantinopi contigeneris homines, ea, qu^ plures, et ex ilhs aln sed denarrunt, gere, nobis atque ex ordme monaepiscopi. alii presbjteri, nosse vis, qu» ad Ecclesiam

chorum. Quod

si

Romanam pervenerunt, breviter exponam. Primus ommum 1001 Tum incipit hoc modo : _

scribit

ad

ln-

nocentium

lector cum Theophih papam ad nos venit Alexandrinus se deposuisse sostom(S referebat quibus in papae litteris InnocenJohannem. Quibus lectis, beatus Papa Theophili temeritatem tius parum abfuit, quin, exhorresceret atque superbiam condemnans, ejus rei noclaram nec scripsisset, solus quod et aut quibus assumptis fttiam misisset : aut cur, Johannem deposuisset. Ad heec dubius .

c% j pse .

sociis,

rei gestse animi manebat, rescribere noleus ob Constantilevitatem. Interea Eusebius quidam Romae nopolitan»3 ecclesiae diaconus, qui tunc

Papam erat ecclesiasticarum rerum causa, adiit adjurans dedit, libellos supplices et Innocentium,

E

eum, utmodicum temporis exspectaret; fore enim ut brevi factionem patefactam videret. Inepiscopi terira post triduum advenerunt quatuor e partibus Johannis, viri religiosi, Pansophius

Pappus Syria?, Demetrius Galatiae Secund®, Eugenius Phrygiae, qui tres Bpistolas reddiderunt, unam quidem Johannis episcopi, Pisidia?,

alteram quadraginta episcoporum de communione Johannis^ tertiam vero cleri Johannis.

i

uh^A\itohom\c\A9.SresiWvutneraH,gti08guaiuor_ peremptis addit Palladius, verisimiliter mlneri-

guando multi simul homicidam

bus affecti sunt, comprehenderunt.

Ostendunt relata exempla, guunto odio inimici Sanctum prosegue"rentur, nulligueparcerentscelerij ut ipsum de medio tollerent /•;

cum subditorum amorem

x iisdem kabemtis,

Antistitem suum, iii

suos

tum

in

lenitatem Sancti ejusgue t

guogue persecutores benevolentiam

et

omnes inter

consentientes, et imperitorum

Ex

significantes.

tribus

qua refenmtur usque ad tempus Paschale,

hisce sola exstat Chrysostomi, in

omnia ab initio non vc?'o usque ad ultitnum Sancti exsilinm, ita ut scripta certo sit ante ultimum exsiUum, et verisimiliter non diu post Pascha, quod anno 404 celebrabatur die 17 Aprilis.

gesta

et idtra;

1002 Edita ladium,

ckaritatem.

se

quorumdam tumultum

et in

est illa

Sancti Epistola

apnd Palapud

Operibus S. Chrysostomi, ubi

Montfauconum tom.

lll

paglSYZ, sichabetLa-

Epistola

Chrysostumi exP >

mH

tine : Etiam, antequara redditae sunt litterae nostrae, opinorpietatem vestram audivisse, quid-

Ea enim utnullaferme orbis pars relicta sit, qu?e tristem hanc tragoediara non audierit. Quandoquidem fama usque ad fines terra perlata, plurima ubique lamenta et ejulatus excitavit. Verum quia non satis est

nara hic patrare ausa fuerit iniquitas.

§ LXV. Theophilus ad S. Innocentium Paparn scribitde damnatione Chrysostomi:Epistola Sancti

ad Irinocentium

hic aoceptis variis

ea de re

nunliis,slal pro Chrysostomo

rerum

est

magnitudo

et gravitas,

F

plangere, sed opus etiam, ut cura geratur, et spectetur, qua ratione, etquo consilio gravissitna Ecclesiae tempestas

sedetur necessarium duximus ut persuadeatur Demetrio, Pansophirt, Pappo, et Eugenio, dominis meis maxime illa

:

esse

venorahilibus, piisque episcopis, relietis ecclesiis propriis, pelago se tanto comittere. susceptaque Theophilw de Chrysostamt

domnatfoni

11 x itS; gum Romce nuntiata

dicuntur in Dia-

j logo Pailadii pag. 9,u(cumque colligimus, Theophihan de condemnatiane Chrysostonii w synodoadQuercum sciipsisse ad Innocentium Pa-

mno [Q^quandojamsperareincipiebatjSententiamiilamacongregatisiterumConstantmopoii episcopis

dam,

confirmandam,

Nam

ipsius nuntius

Qt

exsecutioni

Romam

mandan-

venit ante

///-

f/tttr

diacoaoB

Paulum

et

Cyriacum

paucis Caritatem vestram epistolsa formana

,

:

etnosquoque

quee facta sunt, in

docebimus.

LOOS Theophilus

enim ille ^»»" »«yi qui Alexandrinaj quamleviter episcopatum regendum suscepit, cum a Theophilvs se piissimo imperatore,cui adversus illum qutedam inimicu ™.. mbufn li > inuuiataerant,jussusessetveniresolus;collecta V i

Chrysostomi ad Innocentium perpost Pascfut ejusdem annisuntscriptas,

teras a nuntiis latas,

longinquaperegrinationehac, ad vnstram properare Caritatem, de omnibus vo.h manifeste docentas; quo quantocius rebus succurratur. Misimus autem cum eis venerabiles dilectosque

ecelesina

*

ut videbimus.

Xon

potuit igitur exspectare, do-

multitudine

DIE DECIMA

QUAHTA SEPTEMBRIS.

multitudine episcoporum non paucorum,huc venit quo pneludio quasi declarare volebat, se ad bellum et aciem pergere ; cumque in magnam :

divinoque cultui deditara urbera Constantinopolim ingressus esset, non pro more etconsuetudi-

ne veteri intravit in ecclesiam, nequead nos accessit, neque participem se fecit vel sermonis,vel precum, vel coramunionis sed egressus e navi, :

et praetercursis ecclesiae vestibulis, alicubi extra

urbem diversatus

tametsi nos plurimum ob-

est,

secraremus et ipsum et eos, qui cum ipso advenerant, ut apud nos diverterent erant enim di:

versoria, et

instructa: at

omnia neque

quae oportebat, bene

alia,

nequeipse, nobismorem

illi,

gerebant. Chrysostomus contra amiciticc

non de-

Unde nos ea

1004

bamur

aninio

videntes, valde consterna-

quamvis injustarum

et

:

inimici-

tiarum eausam nullaminveuirepossemus,nilhlominus taraen ofticia eis impendimus, qua? par

fucrit,

erat nos illis exhibere. Ac frequenter ipsum obsecravimus, ut se nobis conjungeret, diceretque, cujus gratia statim ab initio tantum excitaret bellum, in tantaque urbe discordiam induceret.

Veruin cuin ille causam dicere nollet, raeque urgerent accusatores ejus, vocavit nos imperator picntissimus, etjussitire ad locum, in quo ille agebat, et

illic

crimina,

quffi

ipsi

offerrentur,

Nam incursiones, et csedes,et alia plurima

audire.

illc

habueritj

mulum

addere comeiidens, multa auctoritate vocato archidiacono meo, quasi jam ecclesia viduata esset, ac episcopum non haberet, clerum sibi

per illum adjunxit

dum

in dies ecciesije, clerici,

fiebantque du-

:

e singulis ecclesiis

et instruebantur, ut nos

quod maxime contra omnes canones et leges erat. Porro nam alioquin scientes, nos non ad judicium sexcentiesvenissemus;sedadhostemetinimicum venturos, id quod satis declarant, quae prius ac postea sunt facta, misimus ad eum episcopos, Demetrium episcopum Pesinuntis, Eulysium dilutis sibi objectis criminibus, id

;

presbyteros Apameai, Lupicinura Appiarise autem, Germanum etSeverum,respondimusqiu' modeste ex nostro instituto Non vitare nos judicium, sed inimicum apertum, et hostem mani:

:

festum.

ab

Nam

nondum

qui

initio talia fecit, et

clesise

acceptislibellisstatim

seipsum abstraxit ab ec-

precibus et communione, et insuper accu-

satores subornavit, clerum ad se traxit, ecclesiam desolavit quomodo idoneus censeri possit hu:

jusmodi, utinjudicis thronum conscendat

minime congruentem est,

ut

ii,

qui in

?

sibi

media civitate, et in navim connoctem navigavi, eo quod udsyuujustum judicium provocarem. Quis aaai

rioso urbis in

jcctus, per

dum

et

sine laerymis, etiamsi cor lapideum habcat, audiret? Verum quia, sicut prius dixi, ea, quse

perperam

fiunt, non solum deploranda, sed et corrigenda sunt : ideo Caritatcm wstram obsecro, ut provocetur ad condoleiulum, faciendumque omnia, quomaJahfflQsistantur, Neque enim hic facinorum illis finis, sedadprioraadjecerunt

et alia.

Nam

1007

postquam

eo^, qui ecolesiam iinpu-

i-

inde rc-

denter invaserant, piissimus imperator ejecit, e1 multi e-piscopi, quiaderant. cognoscentes iniqui

'/'

inih-

/":/-

1006 At ille nihil liorum reveritus, magno qua: mente studio anhelabat, ut perficeret ea, conceperat.

Cum

autem contestaremur,

par;

inuocentiarn, nos ad diluendum crimina, et ad coram declarandam sumus, innocentes et sicut sed liassensit non centum vel mille episcopis, :

cet absentes esscmus, et

Curetqua decausa?Eoq mox obsecrabamus religiosissimum IIM

I

hensionempertimescens,cum imperatorisliticj-a' in omnia Loca mitterentur, et undecumqua omnes congregarent, occulte, meuiaque nocteipse cum suia omnibus conscensa navi elapaus est. Porro nos, utpote conscientiBB nostrw fidentesj non propterea destitimus, sed eadem iterum a religiosissimo imperatore petivimus. Qui et pro

sua

[lietate

missisad illum numiis, oura, etom-

cum

eo erant, ex /Egypto vocavit, ut rationem factorum reddorcnt: ncque putarent ea, quae ipsi una solum praesente parte, nobisque absentibus, contra canones injuste attentarant, esse sibi ad purgationeiu satis. 1008 At regiis litteris ille non obtempcravit, sed domi mansit, pnBtexens seditionem populi, nes, qui

studium nimirum quorumdam intempesfcivum, qui eifavebaut; tametsi popuius illic quoque antelitterasconviciis(Miiuiunuiiici'is|ii'osiaili imi

Verum

ad synodum appellare-

mus,judidumquevequireremus,etnontribunal,

Chrysostouuis i,t/nt>>litnt

sd'i'f.

l»iit;iit }

.

nunc exacte prosequi nolumus, sed hffiC tantum idcirco diximus, ut cum in nclariis conatibus deprehensum ostenderemus. [taque nos non quievimus, sed inhoc incubuimus^oran ba-c

tes imperatorem, ut haberetur judicium,

iu

quo

agere et respondere liceret dicebamusenim nos paratos ad ostcndendum, nosnon esse reos,sed illos legum extremos transgressnrcs. Krani aii
i

ad dandam rationem parati, atque RUper ea re

inimicus et hostis.

qua

concesserunt, nosque iterum in urbcm el in ecclesiam, a qua injuste ejecti eramus, vooati suuius, inducentibus nos episcopissupra trij ri nnturiu alj iiuperatore piissimo in hoc misso,

qui ipse reus

est,

Sancfo,

it,

rationc

sunt, judicent eus, qui ille,

1

tatem, ct invasionem Lllorum, quasi inoendium depascens omnia, lugieutes, in Buas regiones

relicti hicSyri, qui cumeoalfucrant, el cum illo communitoromnia fecerant ;ad hos accessimus,

Neque enim congruum

^gypto

in Thracia, et prasertim

curave-

destititomniafacere ac moliri.donec noa \i ctiam jam provecta vespera, et univerao populo nos prosequente. Tractus igitur vi et abductttfl a cuet potentia e civitate et ecclesia ejiceret,

peratorem, utconcilium cogereti quo facta haec punirentur. Male igitur conscius sibi, et repre-

accusarent, et libellos adversus nos produeercnt. Post hsec vocavit et nos ad judicium, nondum

rit.

Non

vehementer detrectavimus, ne causam susciperemus jiulicandam. 1005 Porro ille, quasi prioribus conatibua cu-

abducebantur

dum

perscrihi jussit, quse omniaiegibus et canonibua prohibita erant. Et quid opus est multadicere?

ingressi

sertffi

urbe expellen-

illis,

illestatim aufugit.

omnem

Sanctumque

J. S.

qui nondum se de suispui verant criminibus, libellos accepit: et Acta

etab

Bolvit,

provinciis sua negotiatractari,nequeextralimites

illarum trahi,

ciliabulum

AUCTORE

,i

objiciebant nos autera scientes leges patrum, viroque honorem deferentes, liabentes etiam auper hac re ejus litteras, oportere in quibusque :

quo modo con-

r/o

sed manifestas inimicitias fugeremus; ipsetamen accusatores suscepit, excummuiiicatos .!, ,n

sa3pe eos interpellavimufl, obsccrani.es, ut dignarentur nobis libellos et aconsa-tionum Aeta dare, vel

genus criminum, vel acousaiores

lcare.

Verum

nihil

horum

ipsos fligni

impetravimufl, sed

iterum ex ecclesia ejecti sumus. L009 Quomodo, quaa tunc gestaflunt, etom-

nem cxcedunt trag03duLm,enaiTaverim?Quisea sermo piet?

explicabifr? qua; auris sine horrore perci-

Cum enim

illa,

quuj dixi, praitcnderemus, |p

.

,/11,1,11

!<

ntirfJi-

!';

L

ecciesia expul-

:

cumjejumum

auctork

l<

II

|

I

I

I

M.

'I

—

„.,;,,III-'-

.

-V eris

r

l

,.

niKiin

-...-«+

... -...i.... jam victus esset .

is

habct SozomeGeminafuitmilitumirruptto ut oesperam figtt sub Primam ex his

Pascni imminente rascha

11+

?ius cap. XII.

argmtni

Imperator, cumab ilhs necessario adhibuit. utpotc episcopis, tidem r

j-uberel ejici. iis.

Chrysostomus.

:

sententiam

solum regia eum expulerunt etc. senteniiam 987 Itaque non protulerunt novam Sozomeet Socrotes licet nmira a.rysHstnmum, persuaserunt, sedArcadio mdeantur t nus id dit ere sed expellendum non me amplius tnqufrendum, Innocentium Sanctum, quiidipse in Epistola ad dicens,seviexpuhumesse,qiiando 8a ti$cmfit^t adbic /fw/itabat, ut audiretur injudkio. Itaque Socrajuxta eum sensum exponenda sunt verba repudiata ceteri, et Leontius tis, hcec scribentis: dixerunt, ejuj defensione, sententiam inillum t

minime reputantes

ifitud

B

na

,

quodhac

regula(zc?

canonibusprcedictis) usi, ipsum etiam Atha-

est,

ium deposnissent. Haec gesta sunt

festo

Pas-

igitur appropinquante. Imperatoi chffl se ad ecclesiam Joanni uigniflcavit, non posse synodis esset venire, eo quod ille duabus jam die

eondemnatus. Itaque Joannes deinceps quievit, a nec amplius ad ecclesiam perrexit. De relicta

Chrysostomo ad mandatum imperatom ecc/esia consentit Sosomenus cap. xxi; attamen non duMto quin uierquefallatur, cum contrarium asset

rat PalladiuSt qui adfuit. tjutque jussu

Sanctus

eccle-

sia ejicitur

at

;

nccdum

urbe.

si

xisset,

Joanms congregata, judicio opus nonhabuerunt JUSpersuasissent inimici sed cum imperatori urbe non sententiam tam ac iegitimam fuisse

fuissc priorem

unam solum irruptionemmemoraret.

scribens:

ita

ktstoriam

/^»«"

men-

Pwodorclw,

nollct

Yerum, caai

tempore referre viohnttaseo scribere, sed breviter patratas, videtur conjunxisse opinor, dtctt, milxtes irruptione. Hac de causa, in ecclesiam, utdtnon in ecclesias ingressos,

episcopusest, Qui enim verepresbyteraut zont.ItameexcusamArcadium, aon dBcium consonat auantum potest. Dictis autem Palladii Alteraigitur synodo

teaitinam

Ycrum

noctem.

est, tani

,

-

qm contigcrunt

ecclesias, rupttones militum in circa vesperam et mediam Pasckatis Uo peroigi in videntur. eo modo conciliandi

annum adve cum suis Antio

post

nienss. Ingressusigitur privatim locutus icde Joanne imperatori elius

J. S.

EP. BT DOCT.

OANNK CHRYSOSTOMO

DE S

596

988 A udiamus igitiur Palladium pag.Si Joanni ergo dennntiat imperator, ut ecclesia egrediaEgo a Dco Servatore accepi lur. Ille ronmiliut :

principe ecclesta popaftaaue miUtes primum ex Deinde vero, cum lum expulerunt sub vesperam. iterumcongregatusesset, in tavacro Consiantiano expulsus est per iterum circa mediam noctem majoriviolentia. Palladtus milites, ac verhimilitcr et uarrat primam irruptionem brcviter transrftt, medium noctem facta sunt

maxime, qum

circa quo pulsus ecclesaspoin balneis Constantianis, PaUadiuspaa.%'2, pulus et clerus se receperat,

pmmittit illam historiam perrectunts, dies, quo Sabbati magni venit qucntia : Interea rurcrucifixus exspoliavit infernum se-

ad

:

Servator

(Chrysostomo principes) denuntiant, festivitatem ut ecclesia egrederetur. (Forte ob quae conille, Rescribit redierat) adecclesiam sentanea erant. 900 Ceterum veritus imperator diei sanctimq-

sumque

illi

motum

et

ni.iiii

Antioclium,

accersit

civitatis,

ipsis

dicens

Acacium

et

militesinecdfr

siam immipunt,

Quid facto est optis?

:

Videte.nenonrecte consulueritis.Tunc generosi imilli, etsupramodum magnanimi, dixerunt sit Jonostrum caput in Imperator, peratori :

hannis depositio. Ultimuin subsidium, qui cuni Johanne erant, episcopi quadraginta, sacri jejunii diebus numero pares,adierunt augustum atque augustam in martyriis, orantes cum lacrymis, ut Christi Ecclesise parcerent, maxime propter Pascha, et propter eos, qui regenerandi

:

utcuram geram salutis populi, relinquere, Siautem idvis(ad eam ncc possum

ecclesiam hauc, te

enim

civitas pertinet) vi

ordinis excusationem

me

ejieito, ut deserti

habeam, tuam

auctorita-

tem. Ita cuin verecundia quadam mittentes ex jubentes interim, ut in 'ii iii expulorunt, |i;il;iiin,

cum j am oateehizati essent, ut Sac erdotem suum ea reciperet. Non auditi sunt super ea re; erant,

ita ut

sauctus Paiilus episcopus Cratia? imperterEudoxia, Deum time tuo-

rita fiducia diceret

rum

Christi

<

episcopi maneret, divinsa irae

domo quem

exspectantea

;

nt, si

quid

eventum

ecclesiae redderent, et

deret, citius Uluxn

ali-

ipsis triste acci-

Deum

:

:

te liberorum misereat

:

neque viola sanctam

solemnitatem sanguinis effusione. Hatc minas fuisse intentatas de vio-

verba ostotdunt,

lenta ejectione. Illam porro

ram,

testisjest

Chrysostomus

secutam circa vespein Epistola inferius

arent: sin minus, ut rursus insidias strueront, voluti Pharao Moysi. Bactenus PaliadiuSj

recitanda.

ex cujtts etSosomeni relationeconstat, non statim ecclestam fuissc relictam afautoribus Chrysos-

paulo tardius miiifum irruptionem

plai

tnnii /ii

;

licet

eorum

Socratesidinsinuet, multasviolentias. ejeciionc

patratas,

omnino

991 Sozomenus

Chrysostomo

consentit, figit,

sed

quam

Exeunte autem Chrysostomo Quadragesima, in ipsa sacra nocte {imo sub ve- adhmrentes cx ^ speram pervigilii) in qua anniversaria festivitas in memoriam Resurrectionis Dominicae celebra-

oportebat, ita scribcus cap. xxi

:

'

prceter-

mittens,

tur, fautoresJoannispellunturexecclesia, militi-

busetquibusdamJoannisinimicisineos,baptisimi sacramenta adhuc peragentes,impetumfacienti-

LXIV. Glerus

populus

ei

Sancto adhs&reiiSj violenter ecclesiis expellitur lentise

extra

:

urbem

alise vio-

bus.Quffirescumprseter exspectationem accidisinquens tumultus in baptisterio exortus est,

set,

mulieribus ejulantibus acturbatis, pueris plorantibus;sacerdotibusveroacdiaconisvapulantibus, et in eo,

quo

erat, cultu atque

fugatis. Caetera, quaa in

patratse

ornatu violenter ejusmodi perturbatione

evenisse verisimile

rant

iisdem diebus.

:

est, ndeles quidem non ignoego vero de industria silentio prseteribo,

ne quis forte nondum initiatus ea hic conscripta legat. Hisce recte subjunqam, quce de quadraqinta episcopis habetPatladius post data ynox ver-

fn peroigi/tO

Observat

Tillemontius Nota 81, diversitatem

quamdam

Vasthatis

tomi

et

reperiri in

Palhutii

,

relatione

f/um aarrant

F ac omncs

Chrysos-

ViolentOS

ir-

ba

parj.

83: Reversi igiturquadragintaepiscopi,

in diversoriissuis pervigilarunt, alii

mis,

alii

cum

mosrore,

alii

cum

lacry-

denique rhsuperabili stupore

:

:

DIE DECIMA stupore mentis detenti, prout SUusaffectusregebat.

:

QUARTA SEPTEMBRIS.

unumquemque

pita

992 Sozomcnus, relata prima militwrn irrupgregaU in /u- ifone in gregem Chrysostomi, mox ita prosequivucro Constwitur : Reliqua autem populi multitudo, cum iusitiuno,

OOBCumhaac maxime

admodum

spa-

quod imperatoris Constantii nomine nuncupatur, Pascha celebrarunt sub episcopis et

conaitum et candentem, el stupefactus adspectn coloris nuper baptizatorum, (erant enim ad tria ferme millia) satellites rogat, quinam csset illic

tantum presbyteri Constantinopolitani. Eospulsos inde, brevUcr asserit Sozomenus. Verum, quibus auctorihus, quantaque cum vioicntia, id factum

(onLTCLi-atorumnpt.us.

docet Patladiuspag. 83

nis

tamen

sic

presbyteri, qui Dei

:

exorcUens

:

Johan-

vidise patroni,

par

quod Constantianas vocant, alii

paucos e

catechumenos baptizan-

est,

puh ab

ejus loci conventu arcerentur. 993 Renuit is, qui tunc magister erat, dicens Nox est, atque ingens est multitudo ne quid temere fiat. Respondit Acacius Nemo in ecclesiis mansit, et timemus ne forte imperator eccle:

:

:

siam ingressus, et neminem inveniens, sentiat populi erga Johannem benevolentiam, nosqueut invidos condemnet, praesertim cum ipsi dixerimus, neminem omnino esse, qui libenter Johanni adhsereat, utpote homini infido. Ita magister eis contestatus, quse eventura erant, tradit illia Lu-

cium quemdam, gentilem, ut dicebatur, rectorem numeriscutariorum, mandans, ut moderate ecclesiam ingressus, populum convocaret. Profectus ille, et non auditus, rediit ad Acacium, populi ardorem et frequentiam indicans. Post luec illumsuppliciter orant, aureis verbis deprecantes,adjunctis etiam promissis majoris proces-

gloriam, praecipientes

impediret Domini populos ad eccleei, ut vel oratione persuasos impedirct, ue turbatos vol vi siam adduceret, sus, ut

inde quoque

magna cum viotentia

luntur

peh

festum celebrarent. 994 Hic ergo subito, assumptis secum clericis nocex parte Acacii, egressus est secunda vigilia

Nam in eos, id, propter quod missus erat. populum in partibus nostris usque ad primum galli cantum detinebant, derepente noctu impetum fecit, ipse tirones habens, districtos

tis

ad

qui

gladios gestantes,

instar Esau,

quafoagenos,

et egregie impudentes cum indicibus clericis ferro coruscante lupus, militibus, insolenter ut ad multitudinem perrumpens, penetrat usque

clericis,

initiabansanctas aquas, ut prohiberet eos, qui

tur sacramento diaconum procaciter

illisus,

symbola

m

effudit

in capite presbyteros vero grandaevos fustibus conspersit. Tunc feriens, sacrum fontem cruore in quaetiam videre eratangelicam illam noctem,

labyrinthum daemones corruunt perterriti, in viris metu cum muiieres enim Nudce conversam. fugce se dabant, mortis aut turpitudinis, turpi

indecorum cursum

praeferentes.

Ahusmann ml

alius virginem trahebat neratus abibat plorans, omnesautem deprsedantessa-

conscissisvestibus,

cravasasibirapiebantSicpresbyterietd.a.nn., detrudebantur: qui in carcerem

qui capti erant, honorati, urbe regia p. autem in populo erant alia super alia per comleb:mtur. Deinde edicta -I

:

qui

prolecti.

illuc

dcnim

plures vero e laicis corripiunt.

99G Hie Palladium interpellat, qui cum ipso muMmcurwremwnjtau

ratiocinatur, TheodoruSj petitque cur tanta mulr

tiudo se

non

defenderit.

ad mansuetudinem

sett

Doctoresuo,

ita

Cum

vero

ille

respondis-

institutos fuissea sancto

p^osequitur pag. xi

:

Cum

cle-

erant, compre-

ricis igitur et laicis, qui detenti

Kl

henssesunt virorum nobilium conjuges. Sunt,et quibus rapti mafortes, aliis inaures cum ima adeo ut, cum parte aurium simul detraxere videret Eleutheri cujusdam uxor opulentissima, ;

relictomaforte,etvesteanciUariassumpta,cursn

suam servaret enim profecto decora specie ornata et eleganti fornia. llnnc ergO in niodum impleti variorum magistratuum earceres, mtitabantur iu ecclcsias. Et hymni quidem atque oblationes Mysteriorum in carceribusperagebantur: flagra civitatem petierit, ut pudicitiam orat

vero etcruciatusothorribiliajuramentain occlecertatim adhibebantur; ut anatliouiali/arent

siis

Joannem, qui ad mortem usque cum litia

diaboli

ma-

depugnabat.

997 Testatur ipse Chrysostomus,"j?rs0tfsMO sacra fuisse

celebrauda variis

Sozomenus vero de dat sequcntia

rum in

:

hisce

locis

extra civitatem.

adpropositum nostrum

Verum cum

hinc mtatoros $

in locis con-

gregcmtur.

inde cx balneisnimi'

Conslantianis) expulsi essent, convenerunt

locum extra uraem,quem imperator Constan-

tinus, civitate

nondum

condita, ad Circensium

ludorumspectaculuiiu'omplanaverat,etasseribus circumsepserat. A.tqueex eo tempore modoistic,

['

prout copia dabatur, seorsum collectasegere, etJoannitaj vulgodicebantur. Hisce consonat Socrates cap. xvm ita scnbms; Erant

modo

cmn

alibi,

illis

,

Dominicae resurrectionis. Et

menlili. dicunt

atrociores e sequacibus a tergo

COmprehendendos

Scriptu-

,

episcopis

autem

llli

smnmittunt,adauditoresdissipandos, etdoctores

propter Pascha. Haec eadem pravse mentis atque impostores Antiochus Severianus et Acacias ad patronos referunt, rogantes ut potes, ut

aiiu*

c r ' r '1 " rf,fm

haereticorum esse, ut iram imperatoris excitarent. He cognita, statim hujus rei ministrr et in-

timorem habebant, alii

s.

imperator, ut sese exerceret in vicino campo, agrum circa Pemptum scu Quintum, non

qui tum, ut Joanni faventes.cum populoversabantur. Secnndttm Palladium non fuerunt ibidem ephcopi, sed

sit,

.1.

hnpeuu -

:

ticas administrare jus fasque est

ras divinas legentes,

rum

iis,

vidit

convooatis populis, vigilias agebant;

ite-

et plura

presbyteris, et cseteris aliis, quibus res ecclesias-

in publico lavacro,

urgcntibus

flerent,

conventus tamen eorum, qui Doctorem suum (n,wn**fl'' aut potius qui Deum amabant, non minuebatur. Sed,ut inExodo legitur, quanto magis occidebant, tanto plures Hebant.Dic sequontiegressus

tioso,

B

A.UCTORE

;

qui decebantur episcopi, in publico molirentur

dias intellexisset, postridie (imo sequenti nocte) relicta ecciesia, in publico lavacro

proponebantur, variaa minas continentia

quiscum Johannccoinmumonem abnegaret,

nisi

deindc con-

v;

multi episcopi ac presbyteri, aliique ordinis viri, qui quoniam exinde

ecclesiastici

instituecollectas variis in locis seorsnm Bgere

runt, Joannitsa sunt nominati.

Joannes vero

bimestnspatio in publicum non processit, donec imperatorispraaceptojussusestin exsilium duci. contra adhmrenitlo tempore persccutfo flla Chrysostomo duravit. pericula, 998 Verum et alia Sancto creata sunt his usrMs.-Per narral kxi eap. Sosomenus quce idemtempusvirquidamda:nioniaciis, autdauno-

Toto

fe*

niacumsimulans,deprenditur,pugionemhabens nontanquam ad Joannem occidendum paratus, dum tamen id 1'acinus aggrossus. Qui compreconhensus a multitudine, perinde acfli protio ductusfuissetadcaedemfaciendam.ail prsefectum urbisperductusest. Sed Joannes, miasis quibusTim, quos oirca se damepiscopis ex numero hominemliberavit,priusquamtormentis habebat t

subjiceretur.

\'itn
Snnrti InHdiii uppctita,

,

:

DE

594

AUCT0RE J.

ceps, temerarius, et

s.

m

est Theophilus, prac-

admodum

contentiosus.

ve~ Narn nihil est, quod ipsi sub aspectum appetat, non nerit, quod citius, quam par est, neque deliberandi raoin seipso neque judicium autem impetu abreIrrationabili ram sustinens. fertur : approbationem ptus, inordinate ad ejus

consentimte

Tkeophilo ccepta;.

episcopos etArcadius, petente Chrysostomo,

<-<»<-

eos quoque vocaoit, et Eudoxia rursum irata credifaeile Attamen vocandos curasse dicitur.

monitos, mus, ab inimicis Chrysostomi illos esse celeris aitos Sancto adversari noveraut, et prm

Theophilum. 97* Ex ibt quiprimiadvemrunt,pleriquenon Communionem fuerwit in coneilio

ad Quercum. De

his vero

telligmda putem eequentia Palladii verba:

dius:

inIlli

venissentjuxtacanonumordinemcommuni^

,,,,,,

cum Johanne,ne eadem,quae prins (Grcece Quod ubi rescivere princum Johanne comeorum fflgre tulerunt

carunt

priores) committerent. cipes,

Nam

muniorem.

teste

t

Socrate, Arcadius ipse

communionem cum Chvysostomo abrupit. Intevez inquit cap. 18,

pero,

cum

Natalis dies Serva-

toris illuxisset, imperator ad ecclesiam, sicut oonsueverat, non processit : sed Joanni mandavit,

non prius communicaturum cum

se

980 Inter postremos,

illo,

misit Theophihis.

illi

Nam illi serhts

Galatia

:

Ancyr©, quse

Ammonius Laodicese, quae

Philipporum Thraciao

JJriso

communionem

:

est in

estin Pisidia:

Acacius Berceai,

uliimi,

c/uos sub-

Aoyptii,

Theophilo

aberant.Itague antc

horum adven-

tum, et tigisseputem ea,

qum

Socrates cap. xviii narrat priores) cum adessent,

hisverbis: Qui (episeopi accusaverant, lterum e\hi, qui prius Joannem coram istis judicibus nJoannes At citati sunt.

dentieratanimo;postulabatque,utdecrimmibus Porro cum accusatosibi objectisinquireretur... fiduciam cadere res Joannis ob excelsam illius vero viderenturefc. Sozomenus ait: Cum

animis esse ad cauJoannes respondisset, paratum se perculsi, metu ejus accusatores sam dicendara, qmdem accusationem prosequi non sunt ausi. Ita

postquam anteacceptum Theophili consilium. At mbjun* statim sint, moliti illud audiverant, quid est, eum, visum vero Judicibus qit his verbis: ad secunqui quomodocumque depositus fuisset judicium admitti non debere. quidem criminibus nullam quaBstionem habue-

dum

.

runt, de hoc

autem uno Joannem respondere

ei jubebant, quod depositus, antequam synodus consedisset. inepiscopalisolio licentiam dedisset, Consentit laudatus Socrates,- ita scribens : Epi-

scopi, qui aderant, reiiqua

quidem omnia scru-

de hoc autem uno quEesdixerunt, quod post esse tiunem habendani depositionem absque synodi auctoritate, suo

tari supersederunt

:

Quinam

981

sedem

invavisset.

iniqui illius consilii potest Theo- contra ipsum atlegant cafucrint, exponit Palladius, ita

ordiens pag. 77: Benique Leontius, Ancyrse Gaiatias

episcopus, conjunctus est

episcopo Laodiceae AdustaB, et didit Ecclesiam.

Hi non solum

cum Ammonio, combustam redvicti

principum

donorum spe in secunda synodo improbam sententiam

decepti,

Acacium, inter inimicos Sancti notissimum. 979 Porro venisse aliquot episcopos, quibusnon constabat deconspirationecontraChvy sosioro.\\m, satis liquet exemplo Theodori, secundos Cappadocits metropolitani, de quo Palladiuspag. 77 hwc scribit: Kt Theo^orus quidem Tyanorum episcopuSj vir ornatus, intellecta conspiratione ex liis, qiue ad ejue aures venerant, ue Theophili

canonura a Theophiio missorum, quos composuerant quadraginta de Arii communione, qui sic habent. « Si quis episcopus aut presbyter jure » aut inj u rj a depositus, per se redeat ad Ecclesiam absque synodo, talis non habeatamplius locum

temeritatem8equeretur,insalutatisrelictisomni-

nis,

bus, ecolesiam

suam repetiitj longum vale dicens suamque provineiam pietatis muro permuDiens, ad finem usque in communione fi-

ibi

Comitatuij

sum,

risimilc est,

pum

quia Palladius pag* 78

illos

et

ve-

prinoi-

minis victos et spa dccepfos assc/it. Cou/ra

Pharetrius

t

alter

Cappadocim metropolitamts

non timuit conspirare cum inimicis Chrysotomi, Theophiium imitans t Pharevenire timuit; ut

trius autera,

quse ast ad

ait

Patiadats, episoopus Csssareaa,

Argeum, supra modum formidans,

ut larvas pueruli. sua civitate ne egressus quidem, per litfceras cum adversariis Johannis consctuir.

quamvis non vocatus

in

medium,

ine-

™"

«JJJJ

sed e contrario imperialium

rainis,

Acacio et Antiocho suggerunt, ut valeret Theophili uon juridicum consilium, et nullo modo

Romanorum perseverans, Leontium Ammonium similitei' uenisseanimonon malo,

Sancto advei'si

discesserunt, et suadente

quaaeat in Syria, et quidam alii. Esc his tres priores, qui iu priori concitio non fuerant, cum Chrysostomo communicasse inilio existimo ; uon item

delium

Episcopi

consihum, conante auditum Theophili

philum auctores

nominantvr apudSocratem,

omnium

et forte

id tempus advenerant, juxta ordinem, quem in narrando servarunt Socrates et Sozomenus t aut

Lfiontlus scilicet episcopus

C

primas eqeruntpartes.

ipsius arbitrio in episcopalem

quifortepost ruptam ab Arcadio

smtcntia

ethicrursum cum Acacio

quamillatasibicrimina &\lwsseX.Idemasserit Sozomenus cap, xx. Ex episcopis vero, qui circa

priini adfuerunt, hi

$t

div abfuer ant

quam

eeteris longius

uam c/ """ de eonvocatione epi&caporum, H Nam etEudoxim. Arcadio attribuere possumus,

oero divorsa

muUopluresadfumntprmter Cyrinum, qui numvenanum, Antiochum, et

utjuluerintcontradicere: contendehs semper, obtmeat. et vincat dicium suum atque sententia

ille

cpiscoporum

qwmms

nominatos non rcpeno. Plures episcopos antesignanos, Se-

adfuisse videntur tres

Nam

B

gerens, meliorum inscitia. pte in episcopatu sese

insistens, pertiet decretse senteniaa firmiter cunctis, qui voobsistU contentiose naciter et

ingenium ejus Q-nod certe etiam fecerunt, qui convocatis e Syria, Cappadocia, norant. metropolitams et Ponto, et Phrygia universis congregant. Hmc eos Constantinopoli episcopis,

cum Sancto rumpltAirji-

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S

Audax enim natura

diisset,

,

locus daretur Johannis defensionis allegatione

))

»

defensioms,.sed absolute expellatur.

proculdubio celcbratum

est concilii

est

»

Canon

Autiochcmi, quod an. 341

ab episcopis

magna ex parte

Aria-

qui ibulem prcevaluerunt. Attamcn nullum invenio canonem iisdem plane vcrbis expres-

putem, canonem sic tlatum a Pallasimuiadjungat sensum, quem episcopiistis canonibus attribuerunt. Submiserat verisimiliter ita ut

dio, ut

Theophilus canonem UUus concilii quartum elduodecimum. Quartus vetat, ut episcopus, a synodo depositus, propria auctoritatereformatmunia episcopalia

:

sivero idfecerit, wJnullamainpliusspem

restitutionis in alia synodo,

neque defensionis Canon duodecimus ceque omncm restituthnis spem eripitepiscopo, siasynlocum

ei

habere

liceat.

odo depos/tus, ausus fuerit imperatoris auribus molestiam exhibere, cum oporteat ad majorem synodum converti, et jus, quod sehabere putat,

ad

plures episcopos

referre.

Videri possunt integri

p

OIE DECIMA integri hi cmiones et

ubi

567,

quem sunt

apud Labbeum tom.

QUARTA SEPTEMBRIS.

II col.

5G3

gusHas redacti. Vertigine igitur acti. inquit, AUCTOHE atque in se conversi, qui cum Severiano erant, J. S instar aqusa instabilis, ob id, quod fuerat pru- oanoa denter ab Elpidio dictum, et imperatoris jmlicio ln S^kenrf

etiam

sequitur decimus quartus, forte etiam misit Theophilus ; sedeonon

usi.

982 Probrosum quidem erat adversariis ChrycontraS. Atha- sostomi illos allegare canones, quos Ariani comnasium condiposucrat, ut S* Athanasius, injuste ab 0$ depoab Aiianis

ne vincerentur machinabnium uutfin, quo pacto expelleretur Joannes, //" iUe. Porro illi antistltesnon ignorabant, Aritmorum ranonibus se uti contra Chrvsostomum at i<{ a COram Arcadio fatrri nruftcsccbnnt, nt /n-rnirinsn moidacio se angustiis iliis evo/rere conatisint. tuont.es

ror/arat in concilio Sardicensi, ut asserit Palla-

dhts.Verumnecessitas

ct odmmadversusSanctum machinam, non minus inutilem futuram, nisi viofentiora consilia opem tulissent, quam pmbrosa erat et ignominiosa, non

Prceterea de canonc contra

omnibus hanc

ait

eorum amentiam improbantibm. Sozomcnus ait, canonem esse hsereticorum. Nam, inquit, cum Alexandrinam ecclesiam ei ademissent, mutationem temporum formidantes, eam regulam condiderunt; studiose videlicet caventes, niiSj

norum

fuisse canoncm, id ita probans : Episcopi enim olim Antiochise congregati ad evertendam Consubstantialis fident, prae odio, quo adversus Athanasium flagrabant, eum canonem condiderunt. Bac sane non ignorabant defensores Chry-

anqustias

coram

ita ut hic facife ocufos

voluissct

videre

servientium,

quod ipsis coram Arcadio objicitur

insummas

Arcadio

sic conje-

imperatore,

aperirc potuisset, si

mque

turpitudinem episcoporum sibi

quam omni modo

prosequi damna-

tionem sancti Doctoris. 983 Ammonius tamen, inquit Paffadius p. 71), et Leontius, par adniirabile, conjuncti Acacio, Antiocho, Cyrino Chalcedonensi, ac Severiano, ingressi sunt ad imperatorem, monituri evocandos esse ex parte Johannis decem episcupos (erant autem plures quadraginta) ad conciliandam canonibus auctoritatem, aliis quidem contendentibus, ortliodoxorum eos esse, aliis autem Arianorum esse demonstrationibus. Ingressi

autem Elpidius, episcopus Laodicea? Syrise, senex et mente et canitie, atque Tranquillus, suadebant imperatori, non oportere indicta causa ejici Johannem. Primam rationem infra dabo. Secunda haec est ; Et quos nunc proferunt canoaiebant nes, luereticorum eos esse ostendimus Elpidius et Tranquifius. Cum autem Johannis adversarii inordinate altercari persisterent, alii quidem contentiori voce, alii tumultuosu pecto;

ris motu impudenter agitati coram imperatore canonum scientissimus atque observantissimus ;

Elpidius,

modica facta quiete

leniter imperatori dicit

:

veluti malacia,

Imperator, ne diutius

mansuetudinem tuam vexemus, sed uiium

id

Subscribant fratres nostri Acaciuset Antiuchus, ejusdem esse se fidei, ac eos, qui canones fiat.

ediderunt, quos tanquam ab ortliodoxis editos proponunt et soluta controversia est, Irapera:

animadversa propositionis sirapHcitate, subNihil isto mihi vldetur ridens dixit Antiocho quae acta sunt, inutilius. Erat autem omnium, primus aut praerat non sons impcrator (id est,

tor,

:

aliis mutantibus, ciputts illius tempestatu auctor pra> ceteris, (Eudoxia erant eonstituta bene quse pcrmittcir non idArcadius videtur, scd

quantum

S. Innocentius Papa in Epistola ad Clerum Constantinopolitanum apud Montfauconum tom. III Operum Chrysostomi pag 524, ubi canones contra Chrysostomum productos, ,

tamquam bandos

984 Vrrum audiamus,

ab hcreticis

quemadmodum,

asserit,

r/iut,no
<>>i

««

E

excogitatos, plane i/nproinquit,

el

autea

synodo ab episcopis, qui ante nos fuerunt, factum est. 985 Porro inimicis Chrysostomi t
cum

paucis Sancti defensoribus inire voluerant, ut sccunda vice ad certamen non videantur pro-

CAryjorton»,

alteram disputationem nemo rne morat. Sane, sivelmaxime Calholicorum fuisse cessissc. Certe

quidem vim habuissent primo depositus non

allegati canoneS) ne sic

contra Chrysostomum.

Nam

fuerat Sanctus, sed soluiu ejectus uh imperatore, utobservat laudatus Elpidius, ita Arcadium allo-

guens apud Palladium pag, 79 his verbis Neque enimpriusdepositus raerat,sedejectusacomite; neque per se redieratj sed jussu tuae pietatis, misso ad id notario. Depositum non fuisse Sanc:

tuutjacifr susfincrr pofuissrt ElpidlUS, quia scjudicio

ohlir/atus. I/it/r rtiant obsrrrat



illr

non subjecerut m< <\ui s
huubiti/s,

ii/

'fhror/urrtns

resptntt/issr Sfiu
y////,illeaiebat,sejudicatuin nun imssv. Sr<«/u/o,

aqueprobare poterat% se non sua auctoritate, sed plurium episcoporum judiciomunia sua resumpsisse. Nam tempore iniquiilliusadQuercum con-

F

rilii secum habebat episcopos quadraginta, qui omnes pro ipso stabant, etjudicabantmuniaepis licite obiturum, Quin et Socratep ^'«Y;Cumqueille(Chrysostomus per suoi dica ivi quinque et sexaginta episcopos,qui ipsi com-

copalia ipsum

.

municaverant, illud decrevisso: LeontiusconJoannes, qui te in synodo tra: Plures tuerunt, condemnarant. Verum /«>•' Leontii responsio, si

umquam

data

est,

falsissima erat.

Satis itaque

idermt hostes Chryaostomi, uiteriussibi raHocinandum non esse. 986 Quid ergo egerunt\ Audiamus Palladium i

pag. 80 .

:

Dum

haec

sic, inquil,

m]iii:i

pulus

I(IM

praeterie-

novem au1 cum Johannesepiscopus,adjunctisquadra-

puntur,

runt,

e

duobus episcopis conventus ageret,

magha cum animi

gloriae

inafflictionibusjucundiorem

sermonem

eflfundera.

q\

po-

alacritate ejus doctrina

enim vanaa

Uinc. Hli per-

atque alia aliter smdent

decem men

frueretur. Solel t/rssrrm/

persecutores Chrysostomi, ah ElpUio $k

allato

quidem, canon, ut

adsHpulatur,

debuerat.) sv.

Chrysostomum

liic

.

ut ea, quid adversus illum machinati fuerant, indiscussa remanerent. Consentit Socratcs,Aria-

sostomi, qui Ipsius inhuicos

Pal/adius paq. 78: Et

impius ab impiis editus, in Sardicensi QOncilio a Homanis, Italis, IUyriis, Macedonibus atque Greacis abrogatus est,... quando Liberius aut Julius, Constantis principatu, Athanasium ln communionem admisit et Marccllum llalalaiu propter quos et hic canon factus fuerat. PaUadfo

Ariani, concinnatis adversusAthanasiumcalum-

cerunt

:

:

effeccrunt,ut hanc

B

" ""''"' abr0m

mittuut subscribere. Sic egressi promissum quidem non implent, utpote involuntarium, me-

quosque Ecclesia Catho/ica usquc ad illud tempus numquam admiserat, sed constanter neqtexerat, imo eiiam ul/;

illibenter arriperent ; scriptoribus

,;

comprobatum, obticuerunt facie livescente. Augustiis tamen loci constricti, etiam aolentes pro-

tos,

silus, diffculter rr-stitui possct

:>u:,

el

expers anipotentiorem

Interea effloruit Domini-

cum

dio.

Arca-

I

M7CT0RE .1.

S.

il

II

DE

I

manusmilitum, ad clerumomingressa, ecclesias vesperam diei in sannem,qui nobiscum erat,vi ejecit, et armis quoque Mulieres ctuarium undique obsedit. aacrarum icdium, qu
magno Sabbato

ipso

collecta

rant, ut baptizarentur,

sus nudffl aufugerunt.

metu gravisistiusineurNeque enim concedeba-

tur, ut se velarent, sicut mulieres

honestas decet

ejiciebantur, et Multffl etiam aeceptisvulneribus sanguine implebantur piscinse et cruore sacri latices rubescebant.

Neque

rerum

hic

finis erat.

quo ^ancta condita servabanNam tur, ingressi suntmilites,quorumaliquosscimus nuilis initiatos mysteriis, et videruntomnia,quae intus erant. Quin et sanctissimus Christi San<-f

Locum,

iri

guis, sicutin fali

contigit, inprsedicto-

militum vestes eflusus est, flebantque quasi

rnm iii

tumultu

barbarica captivitate omnia ; vulgus enim in fugabatur, multitudo omnis extra

solitudinem

eivitatem versabatur,erantqueintanto festovacua? populoeccIesije,etpluresquamquadraginta episcopi, qui nobis communicarant, etclerosine causa fugabantur.

cum populo

Et ob prodigiosa ftagitia, ubique per perdomos, per solitudineS, per omnes civitatis partcs, omnia lnmentis,ejulatibus,et fontibus lacrymarum plena erant: ut non modo, qui 1010

quantoque

cumgemitu omnium.

fora,

affligebantur,sedetquinihiltalepatiebantur: et qui nostrse fldei erant,sed et hseretici, et Judffli, et Gcntiles, ob sceleris atrocitatem no-

nonsolum

biscum dolerent, etquasi pervim capta civitate, tumultu, trepidatione ac planctu plena erant omnia. Talia ausi stint prreter sententiam piisimporatoris, nocte

simi

multa,

episcopis

hffiC

instruentibus, et multis in locis ordines ducenti-

nec erubeseentibus, quod prodiaconiscam-

bus,

piductores praeeuntes haberent. Ubi veroilluxit

dies,omnis civitas extra muros sub arbores, et nemora emigravit, ibi festum diem celebrans,

in

quasioves dispersae. Licet vobis exbis et caetera

omnia pensare: nam omnia, quaa facta sunt, sigillatim

sermonecompleeti, utdixi, impossibile

ethocperquam molestum, quod tantaque mala nullnm adhuc flnem accipiani neque spes sit ea finem habitura: sed

est.

Est autem

talia

:

augentur in dies magis ac magis, nosque plerisque ridiculi facti sumus imo ridetnullus^etiamsi valde sit pcrversus; liigentautemomnespropter extremam et inaxiditamhancmalitiam,malorum Facile colophonam. loil Qui vero reliquarum ecclesiarum per:

C

Non enim

hiccessavit

Tuin Sanctus

fcurbationes eloqui possit?

aliarttm rtrlr-

hoc malum,

sed usque ad

siartun jxrtitr

Nam

capite malis humoribus defluent?-

Ixitivnrm,

sicut

;»

Orientem pervenit.

membra COrrumpuntUT ita nunc quoque tumultus, qui iu hac magna civitate bus, reliqua

:

cceperunt, quasi ex fonte in effluunt,

clerici

s1

ubique

omnia in

loca sensim

episcopos insur-

gunt, et episcopi ab episcopis, etpopuli apopulis st-issi

sunt, et

alii

spectatur ubique

propediem scindentur,

malorum partus

,

ei

ex-

orbisque

domini mei innximo vecum hsec itasehabere didieeritis,

iolius subversio. Igilur,

nerandi et pii. studinm vestrum, et inagnam diligentiam adhi-

quo retundatur hsec, qusa in ecclesias irruiniquitas. Quippe si mos tlic invaluerit, et

bere, pit,

fas fuerit

cuivisin

alienampanvciamimimpere,

DOCT

EP. ET

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

l) neconfusiohaacomnem, qiue 1012 Quapropter invadat, obsecro, ut oc iriiquittttem nationem est, sub coelo judicii ctDitrtt facta, et ab una scribas quod haec tam inique

et non declmansolum parte, absentibus nobis, sicut neque robur, habent non tibus judicium, suanaturahabent.-illiautem, qui adeo inique

ecclesiasticarum egisse deprefaensi sunt, pcenaj nec convicti. qui vero, nobis legum subjaceant ltttens nec redarguti, nec babiti ut rei surnus, :

aliorumque omnmm, societate fruebamur, antea et

vestris et caritate vestra,

quorum

scilicet

frui concedite. Si

autem adversarii nostri,quiita

inique egerunt, adhuc fingunt criminaquaedam, propter qiice nos injuste ejecerunt, non datis nobisActis, neque libellis, neque manifestatis si dentur judices incorrupti, agetuebimur etiam nos libenter causam, monstrabimusque, nos non essereoseorum, quae

accusatoribus,

mus

et

nobis objiciunt, sicut et plane innoxii et contra, quae ab ipsis facta, contra

sumus

omnes ecclesiasticos canones.Et quid dicocanones ecclesiasticos ? Neque in Gentilium judiciis, neque in barbarorum tribunalibus talia attentata sunt unquam imo vero neque Scythse, neque :

Sauromatfleunquamjudicarunt,judiciumdandum uni parti, absente ea, quae accusatur, et vitante nonjudicium, sed inimicitias,etinvocantemulta

centiam. se habere

opcmque Inm-

a dominis meis piissimis fratribus

cmtiipostulat.

cum

1013 Hsec igitur omnia intellexeritis,

ita

nostris episcopis obsecro, ut praestetis id,

petent,

officii.

Quo non solum

quod

nobis gratificabi-

mini, sed et ecclesiarum universitati,

merce-

demque accepturi estis a Deo, qui nihil non propter ecclesiarum pacem facere dignatur. Semper vale, et ora pro me, Domine reverendissime et sanctissime. Hactenus Epistola apud Montfaitconum. At apud Palladium additur' pay.22 : Hsec ipsa etiam scripta est ad Yenerium episcopum Mediolani et ad Chromatium Aquileirc ,

episcopum. titts [

Ambo

hi Sancti sunt, uti et InnocenPapa. De Yenerio apud yios actum est ad

Maii, de Innocentio

agendum 101

est

ad2

ad 2S

Jidii; de

Ghromatxo

Dccembris.

Theodorus autem apud Palladium p. 22 Irmocentius ; Ad haec beatus Innocentius vero improPapa utrique parti pares litteras communionis Oans gesta 1

subdit sequentia

improbans judicium, quod a Theophilo

misit,

factum videbatur; dicens, deberi aliam cogi synodum irreprehensibilera Occidentalium et Orien-

primum quidem secedentibus ab illo consessu ainicis, deinde et inimicis a neutris talium

:

:

enim.utplurimum.rectumproficisciturjudicium. Ittpc tlle : at Utteroi commttnionis videntur excidisse. Epistola vero alia

mum

exstat

Jnnocentu ad'Chrysostoapud Montfauconum tom. IIIp. 522,

ubi hanc habet inscriptionem : Dilecto fratri Joanni Innocentius. Ha?c fortasse, ad

consolandum utcumgue Chrysostomum, communicationis Litteris fitil

iferata'

addita, Ccrtc circa initium persccutionts

vidctur scripta.

Quare totttm ejus conEtsi insontem omnia a Deo misericordiam petere

textum Latine subjungo exspectare bona, et deceat,

:

tamen etiam anobis, qui patientiam sualitterae per Cyriacum dia-

et auctoritate propria quaque pro libidine sua facere, scitote quod brevi transibunt omnia,

conum sunt transmissae ne contumelia vinum habeat ad opprimendum, quam bona

totus orbis

bns ejectis,

et

premetur bello inexpiabili, omnionmes ejieientibus.

E

millia judicum, et protestante coram toto orbe, declaraturam se non esse ream, depulsuramque crimina, et ostensuram suam in omnibus inno-

demus, competentes

et

:

omnem

idque ex tantis intervallis, et ejicere,quosvoluerit,

se ktti expli~

cat';

:

scientia ad

plus

con-

spem habendam.

1015 Neque enim tn doceri debes,

tot

po-

pulorum

comra Sanctum,

F

.

DIE DECIMA pulorum doctor

QUAUTA SEPTEMBKIS

optimos quosque semper et assidue probari, num invigore patientiaa permaneant, nec ulli labori acmolestiie succumbant; et conscientiam esse rem admodum fir-

mamadversus omnia, qu»

injuste accidunt:

quae nisi quis tolerantia superavit, malae suspicionis argumentum de se praebet. Cuncta enim tolerare debet is, qui Deo prinunn, deindeque

AUCTORE J.

quidem potest ad tolerantiam,

s.

LXVI. Sanctusurbe abArcadio ejicitur: ecclesia eodem die comburitur: hinccalum-

proprire conscientia? confidit. Vir quippe bonus

exerceri

601

et pastor,

niaein

vinri au-

tem nequit, quia ejus mentem divina* Seripturae custodiunt abundant enim exemplis divime le-

Ghrysostomum, eique

adhserentes.

:

ctiones, quaspopulis tradimus: quaa omnes fere Sanotos variis modis saepeque vexatos fuisse, et

quasi in examine

quodam probatos

fuisse,

atque

coronam adeptosesse, testificantur. Consoletur caritatem tuam ipsa animi conscien-

ita patientiae

tia,

Frater carissime, quse

in calamitatibus solet Inspectante enim Do-

esse virtutis consolatio.

mino

Christo, in portu

tia sistetur.

pacis purgata conscien-

Hactenus S. Innocentius qui necdum t

Sanctum

sciebat,

dum Theopkitus

Cottstantinopo/i expulsum esse,

hcec scribcbat.

Pattadius

pag. 88 ultimum Chrysostomi ex- UrgmHbut pum rpisco: Quinto porro die a tinita Pentecoste (id est, opinor, post eomple- pis, An silium ita narrare incipit

Pentecostes) Aca-

festivitalis

Severianus, Antiochus atque Cyrinus imperatorem adeunt et, Nobis, inquiunt, a Deo

cius,

:

constitutus es imperator, nemini subjectus, et omnestibisubdili.sliMl.oiis; licel fcibi, quOd lu-

Ne

bet, facore.

presbyteris mitior, necepis-

sis

copis sanctior.

1016 De a/iis Theophili ad Innocentium tumqui ante expidsum Chrysostomum e/iam

Diximus tibi coram omnibus: In caput nostrum Johannis depositio esto. Ne igitur, Homini uni ut parcas, nos omnes perde.

tiis,

buli mitiit

missi videntur, laudatus Theodorus apud Pa//a-

Judaicis verbis,

lnnoccntio,

diumpacj. 23 ita loquitur : Paucis post diebus rursus advenit presbyter quidam Theophili Petrus cum Martyrio ecclesise Constantinopolitana? diacono qui reddiderunt ejus litteras et

suaserunt

,

;

quosdam Actum Commentariolos videlicet;in quibus videbatur Johannesa trigintasex episcopis condemnatus quorum undetriginta erant

fortasse et factis, subdole per-

id imperatori. Sic

imperator, misso

Patricio notario, haec Johanni denuntiat

Aca-

:

Antiochus, Severianus et Cyrinus condemnationem tuam in caput suum rejecerunt. cius

,

Igitur,

Deo commendaveris, egre-

ubi res tuas

dere ecclesia. Quo

modo paruerit

Sanctus, nui.r

^Egypti, septem vero aliarum regionum. Qui-

referemus. Tempus autem Socrates eap. xvui ita designat: Id accidit l*i die CalendasJulii Hono-

bus Actis perlectis, Papa Innocentius, cum comperisset nullas graves esse accusationes, neque

20 Juliianni

Jobannem

jusserit tribus fere diebus,

,

neque cpram reprehensum furorem exsibilare perstitit, quod contra absentem tam praecipitem et abruptam sententiam effudisset. Dimissis igitur illis cum increpatoriis litteris. precabatur Deum supplicans cum jejunio, ut sedaretur quidem Ecclesiie adfuisse,

esse, Theophili

discordia, fraternus vero

Eratautem qui cum Chry-

jubct

tam hebdomadam

Acta conoiiia-

B

i'-

amor compingeretur.

1017 Frater Theophile, nos quidem habemus

sostomo com-

te et fratrem

Johannem

nobis communicantes,

municare pcr-

ut etinprioribus iitteris

mentem nostram ma-

git.

nifestam fecimus

ac ne nunc quidem ab eo pro-

posito desistentes, rursus

eadem

tibi

scribimus,

et quotiescumque ad nosmiseris quod, nisicongruum judicium subsequatur in his, qme per ;

ludibrium gesta sunt, rieri non potest, ut sine ratione a Johannis communione discedamus. Tu igitur, si judicio confidis, siste te ad synodum, quae

secundum Cliristumcogitur,

et ibi expositis

criminationibussub testibus Nicami

nonibus (aliumenim canonem mittit Ecclesia)

concilii ca-

Romananon

ad-

irrefragabilem securitatem ha-

bebis. Sozomenus lib. VIII cap. XXVI prmdicta ctiam confirmat, ita scribens: Porro Innocentius Romansc Urbis Episcopus, cognitis iis, quae ad-

versus

Joannem gesta

fuerant,

vehementercom-

motus est, etea quidem damnavit. Cum autoiu cecumenicam synodum congregare studeret, clericos urbis scripsit ad Joannem, et seorsumad Constantinopolitame. Dcinde dat utramque Epistolam. scripta

Primam supra est, et

sextum

episcopi

dedi; sed alteraserius

suo /oco dabitur.

et AristinsBto consulibus 104, ita ut

:

id

cst,

die

Arcadius Sanctum egredi

postquam idpetierant sccnndum crpositionem Palladii supra

datam

NotaS2

1010 Tillemontius

credit, preces

ad

expellendum Chrysostomum imperatori ab episcopis oblatas dic Junii. Ycrum ita exponendo Palladium sibi difficultates creat minime necessarias.

Epistolse tenor hic.

:

rio

Xam

Pattadii verba

texoottJs ol au>i.7:\r f iii(liiar l

i

c

i

,

|aet& tt^vts

fia?c Ji[iff.a;

sunt

:

<

;/i

:

ftichm 2i)

Juntt,

anno

40-4.

tfj«i«v-

1'rlllr-

Cfc.

costeverocnmpleta, post quinque dies etc Festitm Pentecostes celebrabatur diehJunii, ita utquinquc dies saltem perducerent ad diem lo .fuui/, si omnino e/imus ita locum exponere dc diebus quin.

I

quaqinta, qttorum primus est Pascha, uttimus festirifas /'rntrrostrs.

\am

illud

tempUS Pente-

coste vocabatur primis seadiis. Atiamenipsaquo-

que festivitas missi Spiritus sancti nott raro Pentecoste dicebatuTj ut modo passim nominatur. Ifinc Chrysostomus tom. llpaq. 450 dicit, Semperpossumus Pentecosten celebrare. Cum autcm fcsttvitas CelebraretW citm Or/ara, t/tur auir instit/ttum festum sanctissima'

Trinitatis

tur srqttc/iti /ha/uaaa, ut viderc CSt

/'//

ageba Kalra-

dario Frontonis pag. 88, ultima Utius festivitatis

Adde modo dies quininimicos Chrysostomi
dies i/tcidcbat in 12 Junii.

que,

et facile videbis,

Arcadium 8$ contulisse die 17 Junii. IU<> vero Sanctum abire jussit dic 20 JuniL At nescimus, uirttiu mandatum itlud eodem die miserit, an rrrn auui/i u/tm/tarr divm Sancto conccsscrit, ttt res suas disponeret. ffeec

de tempore.

1020 De mandato ArcadiiSozomenuscap.

wm

Porro episcopi, qui adversus Joannciii convenerant, ecclesiasticas leges calcari 'entesj damnationis sententiam in eum eonq latam. ulpote(ut contendebant) justissimam, itascribit:

Septembris Tomus l\

Sanctum urbe '!< quod

76

in

Sanctus, accepto eo

mandatOf

:

:

1

J. S.

Lrumnas

presbijter

mitimms

Romm

nuntiavit,

Limus,

qum Uo-

qumque

re-

ae

calumnia citabimus num. 1049. Aitamen primampartem (egts, inecndio tandem cessavitper direxitgue aa quam Arcadius tulit die 29 A ugusti illa

Studium dusiauo cepta

Nam

urbis prmfectum.

lib.

XVI

est verbis

;

jfld

timul tex

in Codice Theo-

37 hisceplane conr tit. u lcg, ad mquisipersona* Quoniam culminis incendii, ut tui

i

Ne

proscriptionis penculo

domus careant, quas episcopos

torum Chry-

vel clencos pere-

et nostras grinos, post publicationem edictorum, (pan suscepisse serenitatis"adfatus, probabitur

BOBtomii

civesclericosnova forma servanda,siqua domus

B

;

•

tantum fere

altera, quce sic habet:

<

tumultuosaconventiculaextraecclesiamcele-

H

siquidem brantes Busceperint) ad ooservandos ut arbitno, sedit seditionis aditus, id nostro sahac ab peregrini et clerici omne epi copi et '

fortc obse-

rond08

tractandum. Tillemontius

4'Kal. Septembr, cratissima tirbe pellantur. Dat. coss., id Constantino, Honorio vi et Aristeneta sua domo in qui ne lex> est, anno 404. Vrohibet nullumautcleriepiscopum retineat aut

90

art.

Inquisitio de

inrendio non

10«, annoA^

vidctur

de ******* anno <40o mstauratam esse inquisitionem credidit Ootho- sumpta. Idem Optatumurbisprmfectum. IheodosiaCodicem ad Commentariis in fredus num tom. IVpag. 76.

nioms

est Socrates,

urbis,

per

iti

lerat,

oontra conntui .' -/"

ThBophiU Alexandri»

Porphyrii, et

expellerentur. non communicarent, hic ahquid breviter controversim 1045 Ceterum

amicos Chrysostomi, erant utcumque consolari quihaclegedecalumniatoribussuistriumphabant. pars prior attu1042 Verum, quantum soiatii doloris afferre debebat pars

scvera fertuT

sunt. Etemm in ac molestias perpessi hujus, quem e Arsacii,

palatio plunmum Scopi studio eorum, qui in orthodoxi extra ecclene est, lex poteranUata qui cum supradictis siasconvenirent, utque ii,

tionem perpetrati invenin, clencos suggestio patefecit, nequeunt ut navibus lmita carceris custodia relaxamus, Bmc nata revertantur. proprios ad lares po

D

^ratiamcommunionis

sacris virgi-

et conqueri de malis, qum monacMs Ula, nibus erant iUata ; eique consentire

m

subscripsisset, multi condemnationi Joannis sese abrupecommunione illius Svria ab ecclesise celebrantes, multas cullectas et seorsum

et si-

toUraverant insidiis et vexationibus, quas erum dtcta milia iu hWs suhmdc quoque habet. moao suffiacnt, de hisi e ad propositum noslrum vehemmter u EpUtola tum in adduU-mnm, Smu

AUCTORE

EP. ET DOCT.

JQANNE CIIUYSOSTOMO

s

DE

606

quem

affticti sunt, vocat

Fundamentum

qui

IV

lib.

c.

re-

hujusccopi-

xvm prmfectum

Christiani propter incendium Optatum nam anno 404 Stu:

ut diuscrat pmfectus urbis Constantinopohtanm, anno 405 at datis; supra ex lecjibus

habemus pmfectusfuitOptatus. Vcrum, occurrant indicia qumsiionis

malim

Socratem

credere,

errasse,

cum nuilauihbt illius

in

instawatm,

nomine

prcefecti

tempcstatcm illam ab Optato re-

quam

potuit, suscitatam esse. Errare profecto facile inquia Optatus deinde etiam contra Christianos Arsacii communionem quisivit, sed solum quia

exPalladio recifugiebant, ut patebit ex iis, qum tabimus num. 1049. Si tanti esset facienda auctoOptatum ritas Socratis, posset quis existimare, pro Studio prafecto qucestiones instituisse ; sed magis credo, utramque inquisiUonem a Socratc

confusam.

iscipiat

cum peregrinum, vultque

ut

illiomnes dornum

se

ittis sacra admininolebantcom* cumArsacio qui strarepossetiis, conmunicare, Eadem decausaprohibet omnes

recipiant, videlicet ne quis ex

ventus celebrandos

extra

§ LXVIII. Multi

ecclesiam perclericos

cipiunt,

Constantinopolitanos. Efficdcissima saneerat hmc communitr.r, ut omurs cofjcrentur cum Arsacio Attamen id obtinere non potuit Arcadius, care.

m alia ruisiim lnuir in lata

1

hns,

1

fuit

iii

Si i'i"n

tt tertia

post alias

quidem

leges,

utvidebimus postca.

etad L043 Alia lexeumdem infinem lataest, urhis prcefectum directa 3 Idus, id est, in dic 11 Septembris. ln hacjubentur advigilare

Graviori

subjiciuntw.

dem sequitur sexta, data est ad Eutychianum prcefectum prmtorio 14 Kalend. Decombr., idcst, Rectores provinls Novembris, atque ita habet eorum aroeanconventus u1 moneantur, cjarum :

tur inlicitij quiorthodoxorumreligionesubfulti, spretis sacrosanctis ecclesiis, alio convenire co-

uantur his, qui ab Arsacii, Theophili, Porfyri (reverendissimorumsacrae Legis antistitum)communione dissentiunt, abecolesia procul dubio ;

repellendis. pro

toto impi

ii"o

Oriontaii.

omnia

refe-

Innocentio Papse

runt

S.

hujus

litterse

ad clerum Con:

Honorii :

exsilium Sancti divinitus, ut creditur, punitum.

muktm

subjiciuntur corpora integra, si quis ex ittis fuet it deprehensus, Lex videri integra potest in Codici Theodosiano lib, XVI Ht. iv leg. 5. Qum vero ibi-

E Lecjes mox

memoratai effecenint, ut multi epi- Cyriacus cpiscopi aliique virieccUsiasUciRomam se rcce- scopus vcnit Romam, perint, cum ad persecutionem declinandam, tum ad 'qumrendum aliquod tantis malis rcmcdium.

Quo audem ordine advenerint Romam, qumque Theodoms diaconus apud Palladium pag, 26 ita loquens : Rursus igitur post aliquot dies adfuit Synadorum (in Phrygia) episcopus Cyriacus, litteras quidem ibidem narraverint, exponit

nullas habens, idoneuavero ad apte et concinne

narrandum, qui dicebat fugisse se ob imperialis edicti comminationem, quod sic habet « Siquis « non communicat Theophilo, Arsacio, et Por:

adtotum imperiumOrBmc ientale, eratque erecluni vexillum contra omnes episcopos '/ clericos, quicum illis tribus Chrysospectabani

luii

se re-

vero et S. Nili ad Arcadium

servos suos, ne adsepardtos conventus se conferant, mulctaque puniuntur pecuniariaprosinguquique insuper Us servis, qui fuerint deprehensi,

pmnm

ibique

stantinopolitanum

Studium

corporali

Romam

«

phyrio illequidem episcopatu arceatur, simul etiam amittat, si quam visus fuerit habere sub-

$lQTtipersecutoribusnolebantCQmmtmfcare.Soso-

«

stantiam pecuniarum aut praediorum.

\\n occasionem hujus legis legemque ipsamcommemorathoi modo Ajitiochireveromor-

lex data est

menus

c,

\

tuusesl FlaYianus,quiJoannisdepositioni haud-

quaquam

consenserat. Cujus

Loco

Porphyrius

Antioch. ecclesisa sacerdotium suscepit. Qui cum

o

:

num.

die 18 Novembris,

1043, ubi

»

diximus latam

Ipsa csse

Cyriacus hic Chrysostomum

Constantinopoli exeuntem fuerat comitatus, at ca ptus '-•"

obcalumniam

iugusti latam,

incendii.

Deindc veroper

lcg em

supraquenum. 1041 recitatc ecitatam, carcere

DIE DECIMA QTJARTA SEPTEMBRIS. carcere liberatns, et

ad

suam

ccclcsiam

est

mis-

bus quid attinot dicere?qui ostendebanl Fulc latera in eculeo, et in tergo verberum notas. i

SUS.

Vcrum

ibi

non

potuitdiu. subsfctcre,

cum

tim videatur fuqisse,ubi intcflcxerat legem 18 vembris latam. Adventus ipsius in Vrbem nequit ante inchoatum

annnm

sfa-

W

figi

1050

tcmpore hicmali coocius fucrit instituere. 1047 Post Cyriacum, inquit Theodorus, adve-

itcr

deinde Eulysius, -post

Apamese

nit Eulysius, episcopus

hunc Paihi-

totius Constantinopolis direptionera

qui

:

et

ipse

accessit Palladius

synodo

Romanse Eulysius

absquelitteris:quietipsefugissesemagistratuum

furorem dicebat,

et nobis

ciaravit, ostendens edicti

aliquem, qui communicet Johanni, domusejus

quoque ct fidcfem Chrysostomi amicum fuisseEilarum episcopum, tiquei ex laudata mox epis-

utfaraaest.in patriamsuamrelegarunt.

Non obstante hac lege, quee lata 29 Auf/nsti, ut diximus, non pauci episcopi manserunt nfiquo tempore ConstantinopolU sed ibidcm latuerunt, ut colligitur cx Epistola cxni publicetur. »

haud dubic

et

aliquot mensibus ibi latue-

runt, indeque recta verisimilitcr se

Romam

con-

cono :

presbyteri.

qui

:

decom

et octo abhinc

panem non gustavit, olerasola et fniniontum coctum edens. f)r Beraclide, cui Ephesiorum annis

Heraclidas Ephesius quadriennium in carcere inclusus est. Reliqua

bunt ecclesiam ipsorum vim atque tyrannidem perpessam esse,ipsorum Episcopo militari manu

nocentius.

ejecto,atqueinexsiliumactoperfactionem Acacii

teris,

jam Nicomediffl

rum

anhno tantam

ecclesior

vastationem intellexerit sanctus ponUfex In-

1051 Bic acceptis cleri Constantinopolitani

Innocentii

lit-

Berceseepiscopi, Theophili Alexandriae, Antio-

quas atttderunt GermanusetCassianus, re scripsitad clerum Gonstantiriopolitanum litteras

chi Ptolemaidos, et SeverianiGabalorum.Interea breviculum pr?edicti ostenderunt, quo pre-

a Sozomeno primum editas Ub.VlHcqp. ntvi. Eas iqifur inde huc transfero: Innocentius Epis-

fnyif

coram judicibus, Studio

copus presbyteris et diaconis, et universo clero ac populo ecclesiae Constantinopolitanae, qusa est salutem. STlb Joanne epiSCOpO, dilectis Iratrilms

qusestore, actabulariis, in auro, argento, et vestibus, calumniam a Johanne episcopo depellen-

presbyterumetCassianumdiaconummisistis,sce-

.

Nimirum quia Sanctus fuerat accusatus, quod ecclesice

supellectilem vendidisset.

Ad

Gonstantinopotitani respondit Inno-

moxdabo.

litteras

1049 Interim Theodorus ifa pergit : Post illos denuo;venit Demetrius Pesinuntis episeopus, qui

Orientem percurrerat, praedicans Romanorum communionera cum Johanne episcopo, ostensis Papae Innocentii

nem

complectuntur

Antiochise, quibus

afferens epistolas ab

litteris,

Johannis communioatque alias a presbyteria

episcopis Carhe, quibus :

illi

Romanorum

disciplinam se-

quuntur, et deplorant Porphyrii ordinationem, vcnit factam contra jus et fas. Post quos omnes presbyter Domitianus, ceconomus ecclesiae Constantinopolitanas,efVallagasquidam,presbyter quae sunt Nisibenus, narrans monasteriorum, Mesopotamia.afflictionem.Quietiarareddid.Tiini Acta. in quibus honeOptati cujusdam pnefecti genere consulum (Olympia stae mulieres ex alice) diaconissae eccle dclicct Pentadia, ct populi ad eum Constantinopolitanaj, in oculis Arsacio, aut. communicare ducuntur, coacta aut

m

m

Non tacuissent hac si illa calum

dare ducentasauri libras. Actaaccusationemincenswecclcsia?, fisco

niaab Optato

yoinstaurata fuissct, ut ahqui

tucrunt. Addit Theodorus

:

De

ascetis et virg.m-

Ex

litteris

nam

caritatisvestrae,quasper

malorura,

quam ab

sollicitudine cognovi

:

Germanum

oculos posuistis, anxia

quantisquessrumnisetca-

lamitatibus fidcs laboret, repetita saspius lectio ne perspexi. Quam quidem rem sola consolatio patientise sanare potest.

Dabitenim

brevj Deui

noster finem tantis tribulationibus, ot taec tolei-asseproficiot.KniinvcroliaiK-ipsamnecessariam

consolationem, inexordiolitterarumcaritatisve9traapositam,propositum vestrum laudantes, ag-

a ovimus,multistesttmoniisadpatientiamhortai] tibusrontinnaiam. Nam cqnsolationem Qostram, q Uam

perlit(!e.rasnostrasvobisafferredebebami]

,

70sipsilitjteris>estrispra3venistis.Hancsiquidem

Dominus ao feerpatientiamlaborantibuspraabere solet, nf Eamuli Christi

etiam

in

tribulationibua

reputantes, sansemetipsosconsolentur;apudBe quBsipsipatiunanteacontigisseeaj jam ,

iris

i

tuV.Sed etnos ex ipsislitteris vestris consoli Neque enim a nrui nobis mutuari possumus. quippequi alienisumus; eonsortio vostn dolorls possitea, aifiigimur in vobis. Quis enim ferre cssteris depraa quos Bunt, (|ll:i a0 iUi admissa esse concordiaa paciset ac tranquillitatis eebat, Nuiu; pifepostero more ex sedibus ec.

:

.

clesiarum

suanim cxlurbantur

innoxii

sacer-

Quod quidem primuB

ac prsecipuus inju-

et gte •perpessuB est frater

comminister noster

dotes.

it
i«

ceptas *leri

prEefectourbis.ee Eutychiano praefecto pnetorii, et Joanne comite thesaurorura, et Eustathio

ccntius, cujus

demwn duo

E

pulsusest, plagisconcisus, non

a judice, sed a clero

mitto, nt videamuSj quo

litteras cleri

scojnis, ac

Hilarius, vir sanctus et senex, in

qui erant e partibus Johannis. viri religiosi, lit.terastotiuscleri Johannis reddentes, quibusscri-

pretiosam

post iffos De-

:

mtimum Pontum

sic loquitur:

tes

metrius epi-

sic pergit

1048 Post Palladium, ait Theodorus, advenere Germanus presbyter una cum Cassiano diacono,

tiosa vasa tradiderant

c

I)c co verisimiliter loquitur Palladius,

tola xiv.

qui

Magnum

ecclcsiam commiserat Chrysostomus, post pauca

tulerunt.

Cassiano dia-

cru-

»

est

cum

summa cumjudicum

»

Palladius

owto.

.

probatione calumnias,

«

Ohrysostomi ad Palladium.

chrysostomi

tatus. Palladius

omnia expressius deexemplum, quod sic

Itaque Eulysius

wro ex-

ih

exsilium narrat Pal- T* tra amtcos

delitate caesum, ad excussionem usque dentium,

»

presbyter

monachorum

ct

Quicuraque occultaverit episcopum aut cleiicum^autoranino exceperit in domum suam

habet.

tum Germanus

ami-

verum detectus fuit, pessimeoue tracenim pag, 195 de eo htsc scribit: Serapionem autem, post innumeras absque ulla

foln xiv

episcopus Helenopnlis,

,

crudelitatis in

At altquasernisfacta sunt, nequeadpropositum nostrum necesseesteaomnia enumerare. Quare pauca solum fiuc transfero. Serapionemprimo diaconum ac deinde presbyterum amaverat Sanctns, ac tandem eumdemordinaveratepiscopum Heraclein Thracia, utdictton cst num. 964. Latuerat illealiquo temporeapud monachos Marsos, testc Chrysostomo in Epis-

omnia Cyriaco consentanea Darravit.Elapso mense,

exempla

ladnts in Dialogosuo.

perscribe-

bant. Anysiusveroscribebat, sejudicio

acquiescere

/iorro t

sbqterorum

Johannis, et optimi senis Anysii, Thessalonices episcopi, in quibus et priorem et pnesentem

Ecclesife

Vf/r/ff

,

e

s.

Chvxsost
ctts

Bithynise, red-

dens litteras quindecim episcoporum

dfus,

J.

Eactenus Theodorus denuntih ftomam perlatis. A t '" nuntiari non potuerunt ante annum 105.

cum fongum

405,

AUCTORE

i

Joannes,

DE

604

AUCT0RE .1.

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

secundam, qttam diem Dominicum, pro ordinaordinafione

Sozomenus de illa memorat : llaud muJto post Cons-

iione elegissent.

cap. xxiii haic

episcopus

tantinopolitanae ecclesiae

ordinatur

Arsacius, frater Nectarii ejus, qui ante

cpiscopatum illum rexerat,

mansuetus et laudem illam,

vir

erga Deum religiosus. Yerum quam omnium consensu adeptus

Joannem

fuerat presby-

imminuerunt postea clerici quidam, qui quodcumque ipsis lubitum fuerat,agebant:facta ter,

vero

ConstantiriO'

politanus

illi

imputabant.

1031 Sed prsecipue infamaruntillum ea, quas Joannis fautoribus postmodura acciderunt. Nam

ordinatur

;

illi haudquaquam sustinerent,neccumipso, nec cum consortibus ipsius, communicare aut precationem facere, eo quod permixtos illis videbant Joannis inimicos atque idcircoseorsum, uti diximus, congregati, in extremis civitatis partibus collectas celebrarent, ipse ea de re ad imperatorem retulit. De persecutione hinc nata inferius. Erat Arsacius archipresbyter sub Chrvsostomo, et testimonium contra ipsum dixerat, ul vidimus num. 012. Palladius pag. 94 ipsum gra\ ius accusat, Ua scribens : Arsacius autem,

cum

:

frater beati Nectarii, substitutus est in Joliannis,

magnisacrorum

interpretis, liomo pis-

ce magis mutus, et rana rebus agendis idoneus,... vioiato suo in

Quippe

episcopatus ordinationem admissurum

quando Nectarius exprobravit

luisset

Tarsensi ecclesiae

ipsius specularetur. Fuit

quidem vana

Ahtiochenus

veroPorphy-

minus

Kvangelia juramento.

suo Nectario juraverat, nullius

fratri

umquam se,

locum

quod no-

ipsi,

quasi

prfflfici,

mortem

causaperjurii,primum

propterquam ambiebat, ut

gloria,

cufl

rtfam

Vhnjsostomi.

qui una cum nus: Alii episcoposet clericos, Joanne profecti fuerant, Chalcedonem abductos,

manciparunt.

custodiffi

per urbem oircum-

Alii

quod Joanni faeuntes, eos, qui delati fuerant, verenticomprelienderunt; etincustodiam datos,

non

excitare

tur: Beati vos ob carcerem, ob catenas, ob injecta vincula... yravissima in 1034 Nihil,quamvisgrave videatur, vos detercarcere patormentonon carnifex, ruit non tribunal, non :

innumeras mortes nuntiabant: nonjudex, quiignem abore spirabat non adversarii, qui frendebant dentibus, et innumerasinsidias struebant non tantse genera, non minae,

rum multa ;

;

non impudentissimae accusationes,

calumniae,

non mors ante oculos quotidie proposita sed omnia vobis uberem potius ac sufficientem consolationis materiam prsestitere. Et paulo i?iferius, ubi illos martyres dixerat: Vos quoque :

hsec

dixistis

:

En

exposita sunt etiam nostra corpora tormentis: absume, confice

suppliciis,

pcenis,

quibus voles suppliciis adduci non possumus, ut calumniemur; sed millies mori nobis

ista,

:

satius

At capite truncati non

est.

longe acerbiora

tulistis.

estis

Nonenimidem

;

imo

estbrevi

momento caput amittere, et tanto temcum talibus luctari doloribus, terroribus,

temporis

carceribus, abductionibus ad tribunal,

carnificum manibus, sycophantarum impudentisSimilia

mox

repetit, et

verbera adjungit ac gla-

dios acutos.

1035 Postquam Arsacius conquestus erat, quod Gravis impe-

pessimum, doloque malo ordinatum, deswibit Pailadius pag, 142 etseqg, Ad propositum nos~ trum suffecerit obswvasse, ordinatam fuisse ab

fautores Chrysostomi seorsum congregarentur ,

Acacio, Antiocho et

bus, in congregatos

de qua Sozomenus, Tribunus itaque cum militi-

r/ravio orta est persecutio,

cap.

xxni

sic

habet

:

impetum facere jussus,

Antiocheno:

namhi deside-

bem quidem

rabant Constantium presbyterum,

amicumChsy-

compulit. Nobiliores vero,

sostomi frequentermemorandum. ftaquepierigue Antiocheni cum Porphyrio commwiicare uolueriint,

habere

sicut

Constantinopotitani nihil

vohmuntcum

Palladius pag. 149

commune

Arsacio. Utrumquitestatur

ita scribens:

Clerus quidem

\iiihicitcnsis insignior

clam plebem colligit, ne quidem ecclesifleparietibusappropmquans; neo non et tota insignis mulierum societas, propterquas maximeinsaniunl pecuniarum avidi pastores. De rebus autem Constantinopolitanis quid attinet dicere, quanta multitudo ab eccleipsis

siis

recesserit,

conveniens sub

dio, ut

superius

dixixnus?

Ii;i

qui

rerum ecclesiasticarum

potiuntur,

mm haboant

tntidom miditoressilentii

ut,

nusquam enim apud eos sermp. Prmterea Porphyiiu$,utcommwiionemo&tineret,testeTheodoroapud Palladium pag. Hl. ad Ecclesiam sui

;

Romanamsoripsil jetresponsodignushabitusjaon fuit. Ordinationeni Porphyri Boschius uoster iu Historia Chronologica patriarcharum Antiochenorum pag, oi probabiliier figit mense Julio. Ad propositum nostrwn nihilinterest,utrum factasit mcnse Jttiio, an AugustO aut Scptembri. 1033 De persecutione,

jam

Arsacii inchoata, sic cap.

ante ordinationem

xxn hquitur Sozome-

tiuntur.

quffi

simis linguis, convitiis, salibus, etdicacitatibus.

et clero

Sanctum erant comitati.

526 ob pietatem in carcere inclusos tom. III p. ordisic data, illos ad editam, guce tertia videtur

RomancB numquam obtinere potuit. 1032 Eo tempore ad persecutores Chryspstomi accessit Porphyrius mortuo Flaviano substitutus

invitopopulo

e\iresmm

Pauca huc facta in itinere ipsius late referam. quanta illi liqueat, quibus ex solum transfero, teros sint passi. Epistolam ad Episcopos et presby

minis,

Severiano, idque factum

et

qui

quando

dubitavil, ut ostendam,

increpationum, ipsiairatrepropheticefactarum. Ita ille de ArsaciOj qui communionem Ecclesice

Eunc tamquam hominem

clerici,

Porro

et

pore

episcopus Antiochenus,

D £piscopt

coegerunt. Prceut Joaiini anathema dicerent, ecctesia?. incendium erat textus hcp.c faciendi Chrysostomus illos per litteras consolari

itadicam,nuptiasuxorisfratrissui; deindepudor

3

rius, iiiimi-

ET DOCT.

EP.

ple-

fustibus et saxis caedens fugere

partes ardentius tuebantur,

et eos, qui

Joannes

custodiae tradidit.

Tum

verOj sicut fierisolet,cummilitibuslicentia conceditur, mulieres ornatu suo per vim spoliatae

sunt,

dum

diripiunt

:

alii alii

monilia, zonas aureas, et torques inaures simul cum auriculis ipsis

detrahunt. Cumqueingensperturbatio ac luctus in urbe exstitisset, ne sic quidem pristinam erga

Joannem bonevolentiam abjecerunt. Ac publice quidem non amplius conveniebant multi vero :

nec in forum nec ad balnea procedebant. Quibusdam vero netutum quidem erat domi manere; sed indicto sibi ipsis exsilio, urbe excedebant^

cum alii multi viri boni, tum honestae mulieres! Ex quibus fuitNicarete Bithynia, nobili genere apud Nicomedienses

orta, ob

perpetuam

virgini-

tatem, et ob vitaa sanctimoniam celeberrima. Prmclarum kuic sanctts Virgini pergit texere elot/itttn, quod dari poterit ad 27 Decembris,

quo

Marti/rotogio llomano inscripta

est.

In ftne

dicit,

tam modestamfuhse, utnec honorem diaconissaa uinquain ambierit, nec virginibus ecclesiasticis praeesse, licet

Joanne saepius eam hortante, vo-

luerit.

1036 Moxveroita pergit: Cum igitur ingens metus omnibus injeetus esset, tandem, ubi apparuit

tus in sectatores Satidi,

aversuntes

Arsacium

;

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRJS.

rmt populum non ampliua tumultuari, priefectus urbisin publicum proeedens.tamquam qiues-

inquisitio dn

incendio gra-

prseckram victoriam obtinuisti, necperpetuo rentem coronam adepta es?... Patria pul domo, amicis, cognatis. Iu exsilium ra

tionem habiturus de incendio et de curiae conflagratione, multos gravibus suppliciis affecit.

vissima in amicns Sancti:

guam de coronis, bonisque maxime Eadem sensa Olympiadi inspirare

S. Eutropius iector, quipost torturam gravisobiit

nea; tela, et umbra, et

Epistokt xti Chrysostomi dc ipso memi/tit. De utroque snniliter in Dialogo paq. 196, etseqq. scribit Palladius, mortem Eutropii memorans, et exsilium Tigrit S. Oh/mpias, diaconissa nobiliset

acerbitat.es,

hinc

:

accusatio testibus destituere-

quod jure culparet, paulo clementius ad aliud crimen se convertit. Ac veluti consulendi gratia, tam Olympiadi,

tur, prsefectus nihil habens,

quam reliquis mulieribus amentiam exprobravit, qiuc communionem episcopi sui aversarentur cum resipiscere ipsis liceret, seque ipsas moles:

omnibus

liberare.

fecto ista prsecipienti

Sed caeter® quidem prmcesserunt. Olympias vero;

Minime mquum est, inquit, ut qu® in multitudine percalumniam capta, injudicio veronullius criminis convicta sum, ad delensionem traliar querelarum, quae in judiuium non venerint. Permitte igitur milii, ut adversus priorem accusationem patronos adhibeam. Nam si contra jus ac

'

nisia

paq. 643 scribit seguentia: Proinde gaudeo et exsulto, maximamque etiam in tam deserto loco

dimisit,

quo advocatos suos instrueret.

die,

cum eam

exhiberi jussisset,

degens consolationem mihipositam esse duco in quam in omnibus rebus adhibes, fortitudine,

constanti sententia

,

ingenti prudentia, lingus

libertate, ac sublimi fiducia, per

sarios ignominia perfudisti,

bolo

plagam

inflixisti,

decej'tabant, ad

quam

et adver-

et mortiferam dia-

et eos,

dimicandum

qui pro veritate acuistij

ac fortis-

simi militie instar prseclarum in bello tropseum

Quamobrem gaudeet Lestare, quod hujusmodi victnriam assccula sis, atque liujusmodi belluarum orafacili ncgolio compressaris, impudentesque eorum liuguas et raliida ora ob-

erexisti....

Veritas enim,

struxeris.

proquajugulatn,

es,

hauc

cum qua

pugnasti, et

viiu liahet, ut paucis

ssepe verbis dc sycnpliantis triumphet etc.

Ecquod enim insidiarum qua fortissimamseprastt' genus pnclcrinise niut * Kcquod machinarum tit: dum solidcc non moverunt, tuse, ac Deo srenus 10-10

fideli,

Et pag. 044

:

generosaaque et fortissimsa animaa insidias

struere conantur?In forum te, qusB prasterecclea siam et cuhiculum niliil noras, pertraxeruht ;

ad tribunalia, a tribunalibus ad carcerem. Kalsorum fcestium Linguas acuerunt, impuden-

foro

ferro

cruoris torrentes profuderunt,

juvenum corpora eonsumpserunt,

igni

ac

multis

ac prasclaris viris innumeras plagaset oruciatus intulerunt, runt,

quo

te

aullum denique lapidem uon movemetu perterritam buc adigerent, ut

magno

auri pondere mulctavit. Sic enim illam a sententia sua sese abducturum putabat. Verum

quaa viderasj contraria diceres. Ai, tu instar aquilaj sublime VOlantis, corum retihus fractis,

pecunias contemnens, nuUatenus cessit:et relicta Constantinopoli, in urbe Oyzico domici-

ad libertatis fastiginm viii.u!iina'cims(uilauciim ascendisti, sic te coraparans, u\, ab ipsis minime

illa

lium

fixit.

Hmc

illc :

sed posteriora serius conti-

qerunt, ut ridebimus. /ncciulii cri1038 Objectu/n <)h/mp/adi fuisse testatur Chrysostomus Epist. vn pag. 588

men,

Gaude igitur et exsuita. Non enim parvum, sed perquam ingens hoc certamen est, nimirum calumniae; ac prawertim cum ob tam his verbis :

cujusmodi nunc nobis

af-

ingenscrimen exsistit, ftnxerunt,inpubliconimirum fcribunalinobisiniUamsicopcendium objicientes. Einc Epistolam erexisti; nec non Tropieum ais? Qmd ditur;

.

E

ea,

runt,

Altero autem

;

1039 Plures similia passas, discimus ex Saneti uHsfPflnta htttr hasce prwcipuum locum mrretur d,(p "' iii-in dia< "Pentadia diaconissa. At hanc in Ephtuh xu\ EplStolis.

tem calumniam concinnarunt, ccedes perpetra-

communieare illis, quibus non faciam id, quod piis nefas est Rrmfectus ergo cum ei persuadere non ut cum Arsacio communicaret, lum qui-

oportet,

dem eam

fait objectum

bona, quao ncc verbis ullis explicari Bactenus de S. Olympiade, gua in~

etc,

non

facere.

cendii crimen

illa

leges coacta fuero

posset,

cui etiam in~

sima

fcrius stepe redibit.

crimine fortitiidinem animi sui declaravit. Nam cum eamdem obcausam in judicium adducta esset, interroganti prsefecto, cur ecclesiam incendisset, respondit Non est lioc vitse mese institutum. Ego enim facultates meas, quae multa? erant et maxima?, templis Dei instaurandis impendi. Cumque ille diceret, sibi probe cognitam esse illius vivendi rationem, subjecit illa r Tu ergo in accusatorislocumtransi,etaliusde nobis

tiis

xari,

queunt?

tomo ad Ohjmpiadcm datas. 1037 Sozomenus de ea ha?c memorat ; Jam vero Olympias quoque diaconissa, in hoc rerum dis-

Porrocum

uunc

tum a famulis, tum a liberis vecum horum pnemium ccelum sit, et paris-

perpeti, atque

causa constanter fuit perpessa, prcesertim multas laudaturi simus /itteras, a Chrysos-

judieet.

praamiis conferantur, quie

centis beneficiis affecti fuerint, contraria

ris sui

pias,

iis

undique exagitari, etproscribi, ct ad tribunalia et ab iis, qui sex-

eximias ipshis virtutes fusius hic recensere; attamen aliqua tubet afferre ex iis, qum sancti Docto-

Ohjm-

cum

tibi

trahi, et a militibus raptari,

idem certamen vocata est, et a prmfecto mircfuU exaqitata. Acta guidem hujus Sanctm illustranda venient ad 17 Decembris, ideoque necesse non est

vit S.

si

fumus est, et si quid hia sunt. omnes tibi inflictae

tribuenda sunt. Quid enim est civitate pelli,etexaliislocisinaliasubindemigrare,atque

quam cffusis laudibus prosequitur Palladius, ct frequenter etiam ipse Chrysostomus, ad

egregie certa-

hoc

vilius fingi potest,

sima,

intcr hos

expetendis.

conatur et simul oerumnas ejus memorat m epistola xvi pag. 608, ita Sanctam alloquens: Nam quod ara-

martyr. Dc eo apudnosactumest ad 12 Januarii, ubi simul agitur de Tigrio presbytero, quem paulo post Sozomenus memorat, uti

B

pro pietate toleratis ubique loqui soIet,tam-

nts

Primus

cum

S.

J.

Quovisdiemori nondesiistie/c. Sic nimirum Vir sanctus, eximia sane animi fortitudine, de CBrum*

esset paganus, ecclesiae calamitatibus insultans, eo, quod acciderat, oblectabatur. Tum cap. xxiv aliguos nominatim producit.

simam

AUCTORR

vi-

i

Nam cum

cst

G05

iis,

circumscribereris, imo etiam, quantum ad hujus incendii crimen attinebat, cujus nomine miaeri

atque infelices homines prassertim gloriari videbantur, eos calumniaa convincereft. llti-< de Pentadia nobili diaconissa, ac Timasiiconsuli8vidita t

quw Chrysostomum reddidit, ut in eadem

ipsa de omnibus cortiorepx

Epislola 'jjinotp

multi si1041 Fucrunt et alicB mulieres, quce gravia alti miHa passt, ex Epistolis Chrysopassasunt, ut colligi potest

atomi. Certein Epistola xcviadAmpruclam dia conissam, ejusgue wcias, generatim meminit de insidiis

Cessavit sa

inquisitio ti'i

ivgiisti:

;

,

:

DE

602 A.UCT0RB J.

s.

JOANNE OHRYSOSTOMO

S.

recipere se aiebant, jubebantque populum ut ex civitate excederet alioquin nec in semetipsos

:

umquam quieturum

Sed cum quidam ab

esse.

imperatore missus advenisset, et minaciter prsepopuli cucepi -setJoanni, ut id faceret, insciis qui ex plebe ipsuxn custodiebant, clam stodibns,

tantummodoquestus, quodcontra ieges per vim ejiceretur, denegato ipsi judietadulterisjuxta cio, quod homicidisetmaleficis Leges concederetur:parvoque impositus navigio, egre eusest

:

id

protinus in Bithyiam transportatur atque inde confestim iter arripuit. Plura de hisce Palladius pag. 69. Ita Johanncs episcopus, inquit, post :

apertam ac minime adumbratam jussionem, ex episcopwdiscedenscumepiscopis,dicitomnibus: Venite, oremus, etangelo ecclesisBvaledicamus. ipsas, moerens autem ob ib re quispiam ex religioProtinus populi mosrorem. sis

proceribus haec Jobanni significat

:

Quando-

audax et facie impudens, inpublico lavacrocum militibus suis,

quidem Lucius,

vir

paratus est si forte contradicas aut differas, vel invitum te trahcre atque expellere, plebs autem civitatis ci»nimo\(ri.ur; festina clam egredi, nete defen-

B sui
valcdi-

cens, pia dat

monita,

dens populus cum militibua pugnam committat. L024 Tinu- Johannes cum lacrymis aliquos ex episcopis osculatus, peliquos enim osculari

uon

dolor,

sinebat

valedixil

cseteris intus in

liquet ex

mimts reduci iffis,

quemadmodam

posset,

qum narrat de clausa per

inquit, ex Joannisinsidiadesia. Nonnulli vero, populus id sensisset, toribus, praevidentes, si

rursus fore ut insequeretur ac

eum

redire coge-

properarunt. Porro ret, foresecclesiaeoccludere cognovissent, alii hsec quUn plateis erant, cum

ad mare cucurrerunt,

tamquam eum assecutun

fugam arripuerunt, cum alii metu conterriti, perturbatiopost tantum tumultum tantamque Hi exspectaretur. ira imperatoris nem, seditioet aditus magis adhuc erant, ecclesia qui in vero, semetipsos obstruebant ad portas confluendo, et portas aegre vero mutuo impellendo. Tandem lapidibuspereas alii cum reserarunt, magna vi fregissent,

alii

ad se retraherent, et turbam,

a tergo erat, retrorsus repellerent. Eodem die 1024 Deincendio ecclcsia> ita mox scribereperecclesia et exortus repente ignis aguntur, haec pfcDum quffi

ecclesiam undique corripuit et cum universam percurrisset,83demquoqueamplissimamsenatus, qu;e illi ad Meridiem vicina erat, combussit. Cujus rei culpam sibi mutuo adscribebant Joan:

;

quidem insidiatores, accusando fautores illius, quod synodi judicium moleste tulissent isti vero calumniam se pati asseverantes, sibiqueimnis

:

putari facinus illorum, qui ipsos una cum ecclesiaincendere voluissent. Socrates, cahminias fa-

adoptare

solitus,

ait:

Quidam autem ex

non discedebatj simul etPentadiam, etProclam diaconissas, etSilvinam beati Nebridii uxorem, qusa viduitatem suam honestate ac modestia

curiaetiam, in qua senatus haberi solet, confla-

au-

atque ideo Cbristianis infensus, Joannis amicos propter boc incendium affecerit, et quomodo

;

alqiic eis dicit

:

Venite,

iiliae^

me. Quse ad me attinent, linem, ut video, cursum meinn consummavi, et forte vultum mciiin non amplius videbitis. Hoc unum est, quod rogo, ne quavestrum a solita erga

dite

:

ecelesiam benevolentie avellatur

;

etquicumque

peluctans fuerit ad ordinationem deductus, ex insu omnium, non id ambiens, Johanni caput vestrum submittite

ei

q

:

tamquam non potest

enim ccclcsi;i csse sinc i*piscopo. lta misericoidjam consequamini, el memores estote mei in orationibus vestris. IIIsb lacrymis perfusae ad ejus pedes advolvebantur. Tunc innuens cuidam e venerandis presbyteris ait Tolle eas hinc, ne pupulum pcrtiirlienl. Sic igitur puululum reten:

t», visae sunt acquiescere.

inpartem Orientalem (nienim apud Ulum era1 iccidentale.) In Occidentaii autem parte, ubi est magnum ecclesiae \i'snlmlum, jumentum, cui solebal Joannes inaidere, stare ante portam jussit, ut populum ea ex parte exspectantem abs se dimoveret. Una L022 Etsicabiil

:

hil

Joannitis eo ipso dieecclesiam incenderunt.Quse

dumanderet, subsolanoventovehenientiusflante, gravit...

urbis

cuinc(ir^i\'ssiiscsi ;in^cluscccli'si3e f solitudinem

non ferens, quam principatus nequam

et potestates fecerant,

speciem theatri iniquita-

Porro quibus malis Optatus priefectus

Constantinopolitanas

multos eorum

capitali

religione

gentilis,

animadversione sustu-

omittendum puto. Multo etiam 7'cctius omisissct, quod dicit de ecclesia per arnicos Chrysostomi incensa:nam ex ipso verisimiliter calumniam illam adoptarunt scriptores aliqui multo lerit,

recentioreSf

quorum

Zozimus quidem

prtecipuus est Theophanes.

scriptor gentilis,

Christianos

passim calumniis aspergens, amicos Chrysostomi pao 801 gravius etiam accusat, acsi urbem igne .

perdere voluissent: scd solet ulhts haberc, et

illi in similibus fidem non adjuncta refert planc falsa

imo ctiam pag. 802 fatetur, causam incendii non deprehensam. At si causanon sit inventa, ille certe non nisi temcrarias suspicioncs ad causam enarrandam habuit.

futsse

1023 Palladius pag. 91 ignem

I

scolesis3

ecclesiie divini-

tus immissum asserit, ac de re tota ratiocinatur hoc modo: IVstillam autem inenarrabilem atque inexplicabilem caliginem, flamma e media sede,

in

qua solebat Johannes sedens, veluti medio in membris ceteris Domini eloquia

corpore cor,

interpretari, visa, verbiDei interpretem requirebat; quo non invento, sedem depascebatur in :

tum exhibentes. Erat enim ni in theatro sibilus impiorum explodentium et irridentium, Judseonnn aoGentilium immodice deridentium ac subsannantium ut autem in carcere plagseetin viscera illisi cruciatus a militibus et omnium :

:

mentis virium distentio, reiu,

i

cu-

ria confliigrat,

cile

habcnl.

n

ipsos cc-

:

decnr;i!>:il

cgrcditur

ipsius, ut

Manete, inquiens, hic interim, utprofectus modicum quiescam. [ngressus autem ba>i.\ mpiadem vocat, quae ab ecclesia ptisterium,

sacrario

<

ilrimlr BCClesia

EP. ET DOCT.

iini

cumobablatum

ob blaspnemiam

in

1

Qeum. Ubi enim

peccatorum lii pemissio, ibi sanguinis fieba sio, Bactenus Palladius, guisubjungit incendium ecdesia tnox referendum. qxus, soegnsto L023 laudatus Sozomenus <>it, Sanctum, ubi nio.rihuutitur. transito Bosphoro m Bithyniam venerat, confestim seitineridedisse. Id sciticet cumbant inimici

altum arborescens per catenas ad tectum usque terpsit, atque viperaa instar ventre exeso, ad posteriora iediticii ccclesia? ferebatur, Deo mercedem injustitiai velutidefinitam ad id poenam reddente,ad oorreplionemetad monitionem eorum, qninesciuntresipiscereadspectumalorumdivini-

tusimmifisorum.Nonsolumautemeam ob caussam. sed ut ferse illius synodi monumentum relinqueret Nec id mirumdeecclesia,cum senatum, qui apud exteros dicitur, multis passibus dissitum ex adverso ecclesia; ad Meridiem, ignis ille,interjectampopuli multitudinem pontis instar sapienter praetergressus, pessumdederit,

non

prius

F incendio divinitus immisso ut

Palladiw

DIE DKCIMA pnuspartem

ecclesise vicinam,

vicimtati adscriberemus

:

QUAHTA SEPTEMBRIS.

nedamnum

illud

sed partem paiatio

peratorum proximam, ut rei miraculum sapienter id a Deo factum esse probaret. Videre enim erat inter duos igneos montesiUfiesospopulosad sua negotia commeantes. aliique

credi-

1026 In hunc igitur

derunt.

lans et inundans

modum

ignis circumvc-

tamquam mare violentu

austro

jactatum, veluti signo dato progrediens, vioinas circumquaque aedes citra discrimen corripuit, et

,

ac tanto tumultu, non hominis, non animantis. Ceterum sordes ibi sceleste converriit in tali

santium ignis virtute abluebantur ab hora sexta ad nonam, tribus diurnis horis multorum anno-

rum opere deleto. Eactenus

Cum

constructio,

chritudo abaumpta sententia vit

:

est.

h

auctokb J. S.

et inenarrabilis pul-

Bacsane

probabitisest

at nullus, opinor, scriptorum certo

i

veram itliusincendiicausam, Quo autem modo

expulsio Sancti et incendium eccUsia nuntiata atgue audita sint Ronus, exponit Theodortis diaconus, ita toquens apud Palladium pag, 24;

Palladius de incendio,

vero Theodorus interrogaret, ubi Chrysosto-

.

,

quibus docebant, et Johannem militari manu urbe expulsum, et Cucusum in exsilium esse missum, atque succensam esse ecclesiam.

Qr. combu1029 Cuietiam dedil Innocentius communicar Btam torias litteras el ad Johannem episcopum etad iioinam iiv/w

omnes

stantinopolitanaB

nebantur, alii trahebantur, alii autem delituerunt. Porro Johannes una cura Qvriaco et Eulysio vinctus in Bithynia detinebatur a prsefecti militibus, supplicium minitantibus ob incendium ecclesi». Non puduit episcopos Chrysostomi inimicos in Epistola ad Innoccntium Papam de eo-

rans,

Sanctum

apud Pailadium pag.

accusare, ut videri potest 25. Verutn tanta calum-

niandi licentia ipsos magis,

quam Chrysostomum, humana opera

suspcctos facere posset, siconstaret

ortum

incendium.

fuisse

1027 Porro Pattadius datis

accu-

modo

verbis subdit

pi

communicantes opiscopos, cumopem ferre non posset, eo quod ad malum putentes quidam obstarent. Paulo post venit homuncio quidam visu deformis, et qui diiflcile iutelligi posset, Paternus nomine, pivshylonuu sc Conei

totus efferatus,

incendio

'

'

mus aliique episcopi tiwc essent ; respondet hoc modo ; Episcopi quidem reliqui alii inclusi deti-

dem

cum

diutumorum

adem operum

ip

I

aliqui episcopi ex guadraginta ipsi adhoerentibu* cutn ipso abwerant, alii fugerant aut capti erantj

pervestigans invidiam eorum qui haec perpetrarant, ad revincendam Theophili insaniam, in eo quod ob sacra vasa Johannem ejecisse se comminiscitur. Ac nullius quidem anima pe-

Sanctus

transferenfl,

mentiendi calumniatoribus daret adversus Justum, quasi ipse pulcherrima quaeque sibi vindibat,

satus fuit

ignem

reliquara argenti supellectilem, sed ut ne Locum

casset. Ita ignis agitatus retrorsum se retiecte-

Attamen

sita eat,

consumpsit. tntra igiturdiei

Modico post bempore advenil presbyter Constanfcinopolitanee ecclssi©, Theotecnua uomine, reddens epifltolas synodi Juhannis, viginti quinque episcoporum aut paulo plua (videlicet quia

qua sacrorum vasorum reposita eratcopia, pepercit: aurum non reveritus aut soli rediculae, in

B

diem

ecclesiaa

dicens:

eum

prohris lace-

Pauli, Antiochi, Severiani,

quorumdam

in

:

E

Ju4uinnem

paucorum episcoporum

litteras

Acaciii,

qui et ipse

inimicitias adversus

vultu ipso prodens, multisque

rlata cstea

taUnnnia.

reddidit,

aliorum

e1

quibus calumniabantur Johan-

nem, quasi ecclesiamincendisset.Tamfalfla nobia oratio apparuit, utjieJohanncsquidemincelebri

synodo hujus rei defensionem attulerit: quem usque oi» despexit Papa lunoccntius, ut; respondere dignatus non sit. PersecuHonem ex illa calumnia contra fautores Chrysostomi natam necdumhir describo, utanteagamits de intrusoin catkedram Sancti Arsacio: nam hic pratcipuus fuitpersecutionis auctor, quia dotebttf

sequentia; Postea Cyriacus et Eulysius cum reliquis clericis vincti adducti, atque innocentes

Ctvium parte se »<>n agnosci pro

autem Johannes ad reliquam fiduciam, qua semper antea usus fuerat, hanc quoque ultimam adjecit, sori-

minuendttm

tt

epistft/io:

magna incen

diu/n vero cccleshe spcciasus erat prwtextus

ad

suis,

pronuntiati, dimissi sunt. Sanctus

« Etsi in aliis uou dedistis bens eis haec verba mihi legem defensionis, saltem in rebus eccle-

jierserutionis invidiam.

:

))

LXVIL Arsaciue pro Sancto 01*-

an auctorsim,utdicitis, ejusincen» dii. » Ita ne in eo quidem auditus, noctu diuque per milites ducitur in desertissimum Armeniae oppidulum, Cucusus id est, ab Isauris, obses» siae

audiar,

dinatur episcopus, Porphy:

primum

agnoscere recusant plurimi)

dc quomulta erunt narranda ceque breviter ac alii fecerunt historici. Porro perstringens iter,

Antiochcnus

rius

sum,uttv\ic\davetm'. ItaPatladiusJongutnSancti ,

qui

,

Chrysostomus in aliquot epistolis postea recitandis non dubitat calutnniam dicere, guidguid as-

gravem patiuntur

perse-

culionem.

serebatur de igne per suos in ecclesiam injecto, Prceterea noti solum Palladius jatn laudatus, et

MarcelUnus

in

Chronico ad

attttatu 404 videntttr

SOtocrates, ct '!>

fignoscere, ignetn fuisse divinitus accensum.

1028 At etiam clarius id enuntiat aiector anonymusUistori&concitiabuticotdraCUvysnst<>mum divinam puni- habiti cujus verba Grmca adduxit Cangius in

ct

cum

alii

agnoscerent

tionem,

Constantinopoti Christiana

lib, III /;. 8,

Eo die, quo fidelium expulsusest, divmus iguis e medio

fecit

Latina

:

ubi ea

sie

SoJ ab

iis

throno,

in

quosedens sacris doctrinis auditores inflammaetinaltum per bat, nullahumanaarteaccensus, Austrum catenas serpentisinstar proserpena, ad

materiam conflumenfl. Tum et ab «:< vero ventussubsolanus vehementer flans, quse ad Meticiesia in regiam domum senatus, agitatur, episcopii

w

reiata expulsione OhryflOfltomi, itapergit: Paucia post diebn

mox

regiaa urbifl

tc

ilu

ed

:

senstD,

ante Joannem optime admisenex. Jam enimooto-

admodum

nm setatisannum

impleverat. [nChrontco

Paschaliad hunc annum ordinatio AreacUflgi* JuUaa, idest, die 26 Junii, gui lh a Kalenda sed additur fei ia ecunda Dominicus erat dies ideoque Tillemontius art 89 existimat, ordinationem esst peractam die Zl Junii. Verum ,

:

;

auetOt

<

'hrtmh

/

wqnr. crrare po/tttt

///

///'/.'

i"

'presbyt&r ct

i

niatraverat,

'"

i

cius Constantinopoleos episcopus conatituitur sjufl, qui episco qui fraterquidem aral

patum

Arsacius antt

\

hebdo-

madis aoammensis: necvideo, cur potius feriam secundam,

:

DE

608

AUCTORE .1.

s.

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO auditus Buaiiiu

Johannes episcopus vester, qui in judicio nullumaudinon est. Nullum crimen profertur, io

tur. Constantinopolitani

iittc-

-

consilium?

Et quodnam est hocperditum nequaeraturullaspeciesjudicn, sit, aut viventium sacerdotum alii snbstituuntur

105-2

Ne

m :

ras respon-

Iocum

soria,

aliquid quasi qui ab 1k»c facinore auspicati sunt,

aquoquam unquama pa-

boni habere, aut aliquid recti egisse,

Neque enim

judicari possint.

talia

sed potius tribus nostris gesta esse comperimus, in locum sit data licentia prohibita, cum nemini

vivontisaliumordinandi.Reprobaenimordinatio „ potest quando:

quidem

is

episcopus omnino

csse nequit, qui in-

canojuste substituitur. Quod autem spectat ad

num

solis

observantiam,

parendum

illis

esse

canodicimus, qui Nicaeae definiti sunt. Quossolos

nesseetarietagnosceredebetEcclesiaCatholica. Quod si a quibusdam alii proferantur, qui a Ni-

canonibus dissentiant, et ab haereticis compositi esse arguantur, hi a Catholicis episcopis rejiciendi stmt. Nam quae ab haereticis sunt excogitata, ea Catholieis regulis adjungere non caenis

Quippe

licet.

perpetuo id agunt, ut Nicreno-

illi

rum Patrum conciliumevertant. Non solum

igi-

tur illoscanones non sequendosessedicimus,verum etiam una cum haereticis ac schismaticis

itrrrssnrifim

me

Bjjnodum.

curationnis

suffl

...

ffatus est.

fortiter ettam scri- Epistola 1055 Honorius imprrator llonorii impcArcadium, improbam om- ratoris adArpsit adfrairem siium erant patrata. cadium. nia aum contra Chrysostomum

Eminenhssimus

Enistolam itlam primum edidit Montfaucomts Baronius indeque illam recudit III paff. 524. Aon inter Opera Chrysostomi tom. anno 404, an 40o, nesatis Uquet, utrum data sit fuerit scripta. At anno illo querefert,fwcnean dehbo. Mealiquu nostrum adpropositum ex ilta nosparum ad minit primum Honorius de aliis

«%£*?* ^ffi^

spectantibus deinde stantinopoUpa.tr ata crant sacn nerabilis die,

asserit, clausas snbito

quando

Mysteria,nonnullos in ipsisecclesiae sacrariisinteremptos,tantamquecirca altaria vim saevhsse; traderenut et venerabiles episcopi in exsilium

tur,etsanguishumanus,quoddictuneflasest, cceDcinde docet, non lestia Sacramenta perfunderet. immiscere judiciis eeclesiasttas, ad cum... episcopale oportuerit esse -judicium: interpretarerum divinarum inquit, illosenim, obsequium. Mox tio, ad nos religionis spectat

fuisse Arcadii se

deplorat combustam ecclesiam, idque divinw vin-

nem

religionis inductam, ut

fidei

statum necesse

fratres qftrissimi.

nosjampridem congregandam esse diximus. Hsec enim sola est, quae hujusmodi tempestatum motus sedare possit. Quam quidem ut obtineamus,

horum malorum exvo-

fuerit medicinara

luntateac nutu Dei optimi maximi, et Christi domini nostri, interim exspectare. Omnia siquidem, qu;o nunc per invidiam diaboli ad fidelium probationem conturbata sunt, pacabuntur. Firmi ac stabiles in fide, nihil non sperare a Do-

mino debemus.

Nam

et nos diu

multumque

co-

quonam modo cecumenica synodus congreganda sit, ut turbulenti motus ccelestis Numinis arbitrio tandem conquiescant. Sustineamus igitur aliquantisper, et vallo patientisB communiti, cuncta auxilio Dei nostri rcstituenda gitamus,

ease aperemus.

Omnia jam antea a

porro, quae vos perferre

dixistis,

coepiscopis

Romam,

licet diversis

nostris, qui

temporibus, confugerunt,

1056

Non minus

queritur tantam perturbatio- gcsta contra omnem Catholicas Chrysostomum sit

r.r cttjus

vcrbis posterw-

ribus Uquct, flOSCe liltcras noii cssc ttafas, ante(jiiani

Dcmclrins pcsinanlis iu GalatiaepisC0pUS t

qui anno ioi

cum

mani

indeque

tttleraty

Romam

aliis litteras

Ghrysostomi

Jio-

in Oricnlcut rcccrstts erat,

novari,

cum

dum

interea

deliberata procederet

definitio

mirum quoddam

nationis exarsit, ut,

tmno

105

cwn

;

praacipitium festi-

non expectatis

litteris sa-

cerdotum, qui fuerant mutua partium legatione consulti, non examinatis rebus, in exsilium traderenturantistites,animadversionipriusaddi-

quam sententiam judicii episcopalis experti. Denique quam immaturailla damnatio fuerit, res probavit. Namque ii, quorum exspectabatur auctoritas, pacifica Joanni episcopo communione prffimissa, sanciendain concordiam censuerunt, nec quamquam putarunt ante judicium consortio repellendum. Ilcec aliaqve ibidem Honorius, qui plura cumS. Innocenth dcinde pro Chrysostomo cti,

teutavit, ut suo loco

vidcbimus.

minus unprobavit qesta Gemina mentcmque suam miro S. Tiili ad Arcadiitm Epistofa adipsum Arcadium, wque lihera.

1057 S. Nilus non

hortdtur,

verisimiliter

an.40idata. Impressaestilla l.UI,Ep ctlxxix, atque ita fta6e?:Joannem,maximum illius" orbis terrarum lumen, Byzantinaa urbis praesidem, praeter rationem omnem extorrem fecisti, ob ingentem auimi levitatem ab episcopis mente male t

Utteris episcopo-

valentibus persuasus. Itaque inculpata sincera-

Carim. Dictas Fnnocentii litteras forte ConlanliitopoUm titiit Stc/ihautts moitacittts : dc quo

raque doctrinaCatholicamEcclesiam privans.ne absque dolore vitam transigito. Idcm Sanctus Uh. II Ep. cclxv ad Arcadium, preces ob frequcn-

rediisset

raiii

Stophanus monachus, ipsum verberatus. decem menses Constantinopoli in carcere vitam egit. Cum autem ei communio Palladius pa
ita

qui

Romanorum

proposita esset, e1

pectore

107

el

tion

ungularum

rei ipse oculatus testia iii

:

epistolas dctulit, ob id

acquievisset, lateribus

violentia laceratis, cujus fui,

Christi providentia

secnndn fortasse certamina servatus, posl de-

Ko-

informatura regulam disciplinae integrum ncmpeesse debuerat.neque quidquam

candorc cxposuit in qitem ad pamitentiam

1054 ffar fniiocailitts,

est,

sententia,

dicimus. si

improbantis.

' id Urbis aeterna? * atque Italiaa utraque exparte maj auctoritate omnium ex legatis, exspectabatur

contra Chrysostomum,

Um Hpta

fluctuare. Erat, inquit,

inter episcopos causa, qute collato contractoque concilio deberet absolvi. Missis ad sacerdotes

id est

Demetrio, Cyriaco, Eulysio et Palladio, qui nobiscum sunt, accurata interrogatione di-

Ca-

custodiam sacerdotholicas ecclesias, trusos in modum turbata tes,... omniaque bellicum in

sunt ab episcopis, qui ante nosfuerunt. Satius enimfueral eacondemnari,quae, rectefactasunt, quam ea, quse contra canones actasunt, firmita1053 Sed quid adversus ista in praesenti faciemus? Neccssaria est cognitin Synodi, quam et

D

mensem, Pelusiumrele-

dictm atlrihuit.

utile

tmnu Wo.

ET DOCT.

dogmatibus penitus coiidemnandos, quemadmodumetiamin Sardicensi synodojam condemnati

tem ullam obtinere, rjua ilncet,

cimum

EP.

testen(econcussio?u'spetcntem,itarescripsit: Quanam ipse rntione a frequentibus terrte motibus

sathereique ignis conflictibus liberam ac

nem Constantinopolim

cernere cupis,

immucum innu-

mera propemodum ibidem scelera perpetrentur; etiniquitasprolegemnltacumHbertateetaudacia praescribatur

;

quandojam

solo ejecta est Ecclesi;»

*

illius

dat

redun-

DIE DKCIMA

QUARTA SEPTEMHKIS.

si» columna, veritatis lumen, Christi tuba, Joannes beatissimus episcopus ? Quomodo me adhortarit, ut preces elargiar urbi, iracundia divina concussae, et fulmina quotidie desuper exspe-

cum

tantij

ipse

jam

iUCTOHE J.

§ LXIX. lterChrysostomi,ges-

mceroris igne exustus sim, et cogitationibusconcussus, etmente discerptus, ob scelerum, adversus leges Byzantii

taque et scripta

patrato-

preesertim

rum, hisce temporibus excessum? Non minus exlib. III Ep. cxcix,

silium Sancti improbat Mlus scd illa alio loco dari potcrit.

Mala qwdatn Constantinopoli illata,

iis temporibus, ac magis etiam terrebatur. Huic consentiens Honorius imperator

laudata superius epistola affcrt qucedam dc vindicta divina ob pnecipitatum Chrysostomi e» in

siiium.

Rebus denique

docetur, inquit, quid

atque utinam solum. Facit enim huniana

fuit,

trepidatio tanti sibi conscia perpetrati, utgra-

vius aliquid, quod avertat omnipotens Deus, post terribilis ultionis experimenta metuamus.

Fortc his verbis ecclesice et curice combmtionem,

quam mox

H

est

subjungit, designare voluit: fortc

jam egimus ex S.

ipsa, de quibus

Nilo

:

illa

fortc

eodem temporc bcltis vcxatum Orientale imperium, testatur Sozomenus

etiam esse

xxv

cap.

Certe

aiia.

ita scribens

:

Eodem tempore,

sicut in

sacerdotum dissensionibus fere evenisse reperies, respublica quoque turbis ac motibus agitata est. Etenim Hunni, trajecto Istro, Thraciam vastarunt. Latrbnes quoque Isauri, coacta ingenti multitudine, urbes omnes, quse inter Cariam et Phoenicem interjacent, una cum vicis populati sunt. Tum subdit motus Stiliconis et Alarici Goquos prmtermitto.

thi,

^\

in

itinere,

Nicsece

:

epis-

cxxv ad Cyriacum non Ghrysostomi.

uandoquidemmultafuerunlnarrandadeiis

UerSancti ad

quce Chrysostomi exsulantis causa Constan-

/o '

t

et

'"•"'- /""»

/.%

in aliis

i<>,

ct

mors Fm~

1051)

Vcrum, quce magis communi hominum

opinione Deo punienti attribuebantur, recenset

diviiuv ultioni,

PeridemtempusConstansuburbanis, grando immensae ma-

cap. xxvii kis verbis: tinopoli, et in

gnitudinis cecidit et quarto post die imperatoris uxor finem vivendi fecit. Quae quidem Deo Joan:

nis causa indignante accidisse, plerique

Nam

opinabantur.

et Cyrinus

omnes

Chalcedonensis

episcopus, qui prae caeterisilliconvitiatusfuerat,

non multo ante, cum ob fortuitum pedis dolorem, alterum

ei

crus a medicis exsectum fuisset,

miserabili exitu interierat. Testequoque Socrate iib.

VI

liaec

in 06 Sancti cxsilium fuerunt attributa.

cap. xix, plerique affirmabant, jCyrinum

passum essepropter probraetconvitia, quee

Joannem 1060

Et

:;';:;.'

omnia consequenter exponi faciiius possent. ///storici iter illud breviter tantum attigerunt. ftam Soztynenw cap. x\n dicit; Hi, quiJoanHem prosequebantur, Cucusum Armenisa eum perduxerunt, ubi degere litteris principis jussus fuerat Neptura de his alii. Verum Sanctus ipse multa

de itinere suo refert in Enistolis ad varios scriptis,quoeeditcesunta Montfaucono tom. III, scd sine ttllo temporis ordine. ltaque ordo f/fe, quan-

tum

investigandus est saltem pro

ficri potest,

t

nere. Xnterprimas S. Chrysostomi

Epistolas

iti-

illa

estadS. Oltjmpiadcm, quceponitur xi, imo veestomnium prima: namscripta verisimiliter est autprimo aut secttndo die post discesrisimiliter

simul ae aliquam quietem et otium nactus watSanctus. Mire declarat, quanto animo S>mctus calamitates omnes et pericula perferret, ita

sunij

utcustodes ac ductores suosetiam laudet. 1002 Quare totam huc transfero ex Montfau-

inusitatae

magnitudinis

grando, tam Constantinopoli quam in ejus suburbanis, forte sub idem tempus deciderat (id autem contigerat pridie Calendas Octobres anni 404, idcst, fribus mensibus et aliquot diebus post Chrysostomi ejectionem) hoc divina ultione factum esse dicebant ob injustam Joannis depositionem.

Mors augustBG statim subsecuta aucto-

ritatem hujusmodi sermonibus addidit: quarto siquidem die postdelapsam grandinem migravit e vita. Ita scriptor ille

hominum sermoncs refert,

atque unicuique libcrum dc hisce relinquit judicium : quod tolcrabite est, quiajudicia Dei ahyssus multa. At non ceque tolerari po/cs/, quod depositio Chvydubitet, an forte non fuerit justa sostomi propter ablatas Novatianorum et Quar-

tadecimanorum, aliorumque

ecclesias.

dubitatione ostendit, se hcereticorum

Sanctorton patronunt.

Nam

ea

magis quam

augentur. laetioremque de futuris spem concipilnus. Nunc autem omnia uobis ex animi sententia ceduut, ac secundo vento navigamus. Quis vidit ? quifl audivit?

Petrseel subaquis Latentia saxa, et turbiueset proceliaecum Eragore ruunt:

nox

illunis,

densa caligo,

praicipitia et scopuli

:

tamen per ejusmodi mare oavigantes, nihilo pejore statu sumus, quam qui in portu jactantur. Haec igitur ipsa quoque cum animo tuo perpendens, dpminamea religiosissima, hos tumultus et

ac strepitus supera quaeso, certiorem. ris

:

deque ua valetudine

fac

1

Non enim

commoda

et

me,

corpo*

valetudine et in animi hilaritate degimus.

etcorpus nostrum firmius redditum

purum aerem haurimus: atque

estj et

pncfecti miJites

qui nobiscum peregrinantur, ita nos offlciis prosequuntur, ut nc famulorum quidem operam

ii,

requirere nos

sin.-uii,

cum

ipsi

famulorum munia

exsequantur. Etenim pro suo erganos amore hoc iniii

munus in.iiiu

praBripuerunt. Atque ubique satelli-

cingimur: unoquoque videlicet bu

jusce ministerij nomine beatum sepnBdieante.

Unum

id

demum molestum

est,

quod

te

quoque

incolumi valetudineessenon exploratum habea

mus. Fac itaqueTstudsciamus: ti;c filio

ul

hoc etiam

laati-

acdomino meo suavissimoque Pergamio wv'\n<' gratias habeamus. Si tibi

nobis accedat,

adnosUtterasdarep)acuerit,ipaiusoperaadhanc

rem

uterc.

Nam

addictissimus:

modum fiam

et Bincerus

el

amicusest, uobisque

tuammodestiamacpietatemad-

reverel ur.

primam

BaclenusChcyBostomus, ujus <

in exsilio

epistolam existimo,

cum

quia nullius ante u riptcememinit, tum quia omnia insinuant,

Septembris Tomus /1.

si

ripta

ad

conopag. 591 Quoteixtationesnostnsmagisin- Olympiad m Ejkstola xi. gravescunt, hocetiam magisconsolationesnostrse

Nam

conjecerat...

quoniam

«*«'""

sunt; ipsum Sancti iter ad tocum exsiUi, gesta in illo itinere non pauca, huc usque distrdi, ut

:

doxics, qui.v

um

'

Romce

tinopolij

,

ipsis

super his senserit divina Majestas. Primum quidem hoc prsesentis commonitionis judicium *

indicium

tola

1058 Porro in idtima Epistola non obscure S. Nilus divintc ultioni attribuit mala illa,qu/'bus urbs afftigebatur

s.

datam

esse

non diupost peractamnaviI

!

gath

:

DE

610

JOANNB CHRYSOSTOMO

S

aationem. Prmtereain EpistoUt%t

AUCTORE

videbimus

jfiemm datam

J. s.

m

rm

de hac

,

nosdetuavaletudmequam ad Olympiadem eam enim rem operam tiPergamius cui mabinavabitdominus meus de tua dumtaxat vero Nec «nopere confido. verum ilcertiores nos facias

10G0 Fac igitur ad scribas. Ad sffi nissime

ante ad eam videtur, cum dicats se jam prout hu redditum, mtimflmius psisse, corpua

Junii

tww

Julii

et alteram ad To63 Inter hanc modo datam partemf intercessitilla,cujus S Olympiadem de calummamdedimus, 1027 num. Valladio pnma. (nls u rrrMitti, i,isi fortehm sa iOlympiadem ad Sanctum V malim credere,

"><-

bona valetudine

psisse,

priusquam aliguid de

illo

Nam,

>

et

lis

obrem

m

Lcepissem, asgre admodum

:

Quid enim tale habet

anreacoronacaputcingens^qualecatenamanum propterDeumcircumdans? Quid tale ingentes quale carcer, caliginis, soret splendidsa domus, plenus, Dei dium, ingentis fatoris et calamitatis

ct

gaudete, exsultate,

coronia caputcingite, tripudiate,quodmolestiae, commodorum inquas incidistis, magnam vobis

prasbyte-

ros atrcerc

est, materiam accersant. Hoc nimirum semen hocluctse, praenuncians messem copiosissimam navigatio, victoriam et palmas afferentes : hoc ampluin ct uberem qusestum concilians. Hsec reputantes, igitur omnia cum animis vestris mei, gaudomini reverenuMsimiacrotigiosissimi

detentos.

deteac latamini, nec tempus ullum intermititte, quinDeum in omnibus rebus laudetis, acmoringentemque votiferas diaholo plagas inferatis,

Non in coelis mercedem recondatis. enim condigna sunt passiones hujus sseculi ad bis ipsis

aos autem

quam

ssepissime

A

vobis

habent allegat® htterm: sua, et de puro aut sanitate de nam in ambahus assent, perditas Deinde loquitur. benigno aere creatumesse.

Ncutmm

alteram altera Sancti 1067 Niccem etiam scriptam suspicor Epistola ad esicLXXiv, Montfduconum qum apud

Epistolam,

scripta BplStofa X

Nam

quo

potuit,

et

hanc

simulac eorum carcerem intellexit. De eo autem prr amicos custodes suos moneri potutt, quando Constantinopoli mandata advenerunt, ut ipsum

ad locum

exsilii

perducerent

:

alios vero

earcere detinerent t085 Post hasce verolitteras Niccsam perductus esi Sanctus, quo pervenisse videtur circa ini-

tium Ju/Hy ibique duobus aut tribus diebus $ub~ Nicmm didicit, tocum exsilii sui esse Ci/rttsniit, Armenia Minoris oppidum. Fama

stitisse.

ante cucurrerat, Sebastiam, qum alias in Ponto^ aliastn Minore Armenia ponitur, ducendum esse

Sanctwn. NicceeBvarias Epist. Chrysostomussmpsit,

ex quibus

Otympiadem

jam

dicta colligimus. Brevis est

3 Jutii data,

qum

ad

inter editas poni-

tur decima, atque H
:

At hunc quo-

constantiam didicerat. Tillemontius etiam conscriptam: art. 94 suspicatur, hanc Nicmm quodcerteprobabileest, quia otiumibiad scribendumhabuit;sednon omnino certum. Inpriore

solum hortabatur ad fortiter patiendum ; iu hac vero simul ad alacriter ac modestc agendum stimulos addit. Beati, inquit, vos et ob vincula,

eos

et ob

toleratis, et in his

animum, quo vincula fortitudinis

Apostolica?

quandoqnidem

illi

specimen

etiain,

dum

exhibetis

flagellarentur,

voluptate tolerabant, sed etiam

nis vincti essent, suo

ficiant,

eaque

et studium,

adhibent,

w

re

u1

etiam supra

nos recreent ac

operam navant.

re-

Cum autem

et de

1068 Quocirca vestram etiam caritatem oro, quos hortotur animo concidatis, sed quanto ma- ad fortiter pro Ecclesia

dolorem ex iis, quse agendum. patimini, tanto etiam majorem animi alacrita-

jorem vobis

sentitis iufligi

vpsque singulis diebus ecclesial-uin curam gerite, qu?e in toto sunt orbe terrarum, ut conveniensmalisremedium adlnbeatur,

tem

ostendite,

neque

idcirco

reddamini segniores, quodnumero

paucos vos esse videatis, et quod undequaque vexemini. Non enim dubium est, quin, cum ex iiis,

quae patimini,

majorem vobis apud Deuin

fiduciam cuncilietis, majores inde quoque vires adepturi offerel

sitis.

Date igitur operam, ut

cum

sese

occasio, studium et alacritatem exlii-

beatis, ac

tum per vos

dare. Sic enim

omnem

cate-

ut ne idcirco

corpus nobisei sanitatis et roborifi accessionem habuit. Siquidem et aer benigne u bisoum _ii. el ii. ;» quibus in exsiiium avehi

mur, curam

dum

munere fungebantur,

toto terrarum orbe solliciti erant.

cumque, per quos

quam volumus,

mancipatos,

dcm

que metum excutias velim, quem ex itinere nostro conoepisti. Etenim,ut jam ante per litteras tilu Bigniflcavi,

suos carceri

responsum eoruminterimaccipere locum, ubi detinebantur, et eorum-

cum

iit

3 Jutti

inclusis.

diaconis Chalcedone

presbyteris et

Episcopis,

berna fcerra degentes, consolationem fcapiemus. verisimiliter scripsit,

K

OlympiaesseWeras,quas Sanctus scripsit ad Atnullus, unaxx. dem ante diem 3 Julii, excepta Sancto fuisse scriopinor, ostendet, plures a in undecima. meminit tantum una de ptas : nam

vexarentur, ac vincirentur, haec multa cum voluptate tolerabant. Neque vero tantum multa

ulterius

Siccbcb

pilcmonnus

etenim, qui Dei causa vincti estis, litteras, quae affliotiones vestras exponant, magnopere accipere cupimus: hincque ingentem, etiam in exIta sanctus Exsul, qui

:

scribite.

Ad

id tu\u

ad Olympiadem Epistola art 94 ex hac etpriori iis minime habentur. collegit aliqua, quce in Sanctoincommodamvaletudinem Primo ait, iter Nicmm utcumgue reintuUsse, scd benigno aere

:

faturam gloriam, quse pevelabitur in vobis.

ac videbis

Nam nunc

poterant,

Carcerem dignissimam. Quare totam subjicio; squalidis cuni et estis, vincti catena et inmlitis, hoc nomine tandem quid et incluBi sordidis et

ita sint,

:

prsstantes. nus id muneris largissime ad nos.affexrc quoque, cum multi, qui litteras epistolamate nec facerent, hac iter

m

causa toleratus? L064 Quce cum

exfrequentibusnostns

commodi promanere

litteris aliquid

minus

>

crebras a

si

illud nobis aperte indica,

Epistolam cxvm, cu3 Jutii scriptam crediderim carpresbytens et Episcopis jus inscriptio est, declarat rursus ficec lngentem cere degentibus. Viro CJiristiano Sancti animurn, ac fortitudinem

beatius vobis fingi queal

nubemate

tellexerimus, proncianius. Quammus. ut qui scribendoaliquid acciperecupis, Litteras nobis

incendio inau-

inteiubi ittudab ipsim custodibus " est in detentus tempore tectum evat, aliquo diem benigne habitus. Similiter ante

dierat.

;

Ludetiamsignificesvelim, mcerom hoc ex tmshtteris mdissipatam esse. Nam si htteras dabisaepius quoque ad te

sUmmm

scrilAt

te

dedi tertia die Julii.

scri-

A <"''

EP. ET DOCT.

hanc epistolam ad Nica» discessurus essem,

q #„/;/ quamSMn

.

:

ipsos,

tum per

studete, quaa procellam poterunt

maxime

alios

quos-

ea facere ac dicere

licuerit,

exortam

profici poterit,

si

se-

vos

studium adhibueritis : quod si niliil profici potuerit, vosniliilominusobhancanimialacritatem

mercedem a benigno Deo recipietis. 1069 Prastitisse Chrysostomum, quod in data discintus ex alia, Epistola faciendum monct ,

quce

F

DIE DECIMA

A iYiccBos

QUAKTA SEPTEMBRIS.

qu
ilem

quirevera erat Constantinopoti,ut ibldem satis patebit; wdcautiusvideturprocessisseet timidius.

soripta Epi-

nimirum, quem Antiocheni desiderabant episcostola ccxxi ad pum modo cas quemque ambitio Porphyrii non Constantiitm, thcdra arcuit, scd etiam Antiochia

mus

postea. Epist. hcecponitur

inchoatur

ccmi,etpag.72\

:

difpcultate,

cum Panemus

mensis in-

choctur 25 Junii, sive diebus sex ante Julium.

nt

inde*

te

id

cohortans, inquiens, adqundnumqiinm cohortari tuisunt, desii,... ut ne intermittas ea, quse officii administratione cepisti, initio ab in ea, quam

sic

pergit

:

Tum

rationes addit. ac deinde

Ha?c igitur tecum reputans, domine

mi, ne omiseris Phcenicia\ Arabiae, et Orientis ecclesiarum curam gerere.... Neque tibi grave et creberri-

sitidentidem ad nos scribere, sed

Nam

litteras dato.

mas

,

sicuti nunc cognovi-

mus, non Sebastiam. sed Cucusum, exsulatum mittere faciire jussi sumus, quo tibi litteras anno quolilius erit. Scribe igitur nobis, quot bet in

et

sint ecclesise,

structffi

qui

viri

sancti

Phoeniciam commigrarint, et siquamajora Nam cum Nicsenum

accesserint increraenta.

quemdam monachum ad pietatem tuam 1071

ut

inclusum reperissem, inPheeniciam proficisei,

iret, et

An

ceretur, persuasi.

isadte venerit, fac sciam.

De Salamine, quod oppidum

est in

<'\

pro

opprimitur, situm, et ab hseresi Marcionistarum com - acturus, cum quibus oportuit, et rem omnem confecturus eram, nisi cjectus fui em.

provinciarum

mcndat.

nihilopponat.TiUemon-

>tf

qui

Epistolam propuanare

dirt/fn/

genuinamt adducitque auctoritatem

col.

1566 de

illa Ej)i^t<'i
niti-

Photii,

tamquam defcetu

nendce, nec Boisii aut Montfauconi responsiones

difficultas faciat.

ccclesias

tur

Nota 01

die Julii Niccece erat, ut patet

sit, tertio

:

aliarum

opinatur, Epistolse hujus

is

genuino Chrysostomi meminit. Eam /<> totis viribtes defendere conatur Montfauconus vtx Monito prcevio tom, III pag. 665 et segq. Porro

si co

adimplere; Grsecse superstitionis exterminationem dico, ecclesiarum constructionem.animain iii curam neque te supinum aut sncordem rerum

et

meum

seriu$,judtcium

Votis suis afferatt eteidem tius

quicum quarto Panemi concerte jam Nicceai esse Chrysosto-

ex Epistola eo die ad Ohjmpiadem data; que eodem die aut sequenU discessit. 1070 Scribit vero ad Constantium, ad

C


/

auctorem non Chrjsostomum fuisse, sedalium aliquem, cum Chrysostomo nec ingenionec elo quentia comparandum. Idem procul dubioopu nat/ts rsf ipse Savilius, <>i„> Ealesii judicium in

Junii,

28 Junii,

Quidquid

nii rhoznicice

«* Cyriacum

>•//>>(-

usque celeriter profectus rst, ibique deinde ad quinque aut sex dies detineri. Attamcn id mihi minus apparet verzsimile, ita ut magis credam Grcecum textum esse corruptum.

mus

Antiochenum,

quam

!<><<>.

ob styli diversitatem

t

prcsbyterum

quam

<

i

Suspicor igitur mendum irrepsisse in texlum Grcecum, et pro -? Kpiptfi quarto, forte legendum tt] o£/.ctT7; decimn, nisi Epistola sit dafa dic vigePoterat

malim koc

Epistola

Suppositiam credidit Balesius Anglus '>/>/<>/ Savilium in Notis tom. Ylll col. 856, ncsque att/i/it n/ri
currit curn Julio nostro; scd sex diebus projcedit.

currit.

licet,

feliciter

Quodsi dnminum meum Cyriacum episcopum

cum Constantinopoli esse cognovoris, scribe ad is ornnia poterit. Coperficere et causa, de hac

fiduciam hortare omnes, et pntissimum eos, qui orent, assidue et multum apud Deum habent, ut com|menaulVagium terrarura orbis ut pra>sens urbes Intolerabilia enim Asiam, aliasque scat.

etecclesias invaserunt mala

etiam

stomus,

in exsilio

grrens

non modo

et i»

ecclesifn

etc.

Bac Chrj

ipso itinere

o-

curam

Constantinopolitanm

sed simul quo atiarumque eidem wbjectarum, maxtme dissiprovinciarum tnieecclesiarum ae -

tarum

QuiautemmillaEpistolamemoraturCy non est CyHacus Synnadmtm

riaeus episcopus, antistes, gui

Chalcedone erai

Cyriacus, de quo

incarfe

iteratis vicious

t

fiet

sedaltus

mentio,

Epirt.cm

proferre.

\t-

tamen editorcs Operum Chrysostomi, utiet Hermantius lib. VII cap. rv, Tillemontius art 94, et Montfauconus in Vita pag. 157, «me scrupulo asserunt, kasce litteras datas 4 Julii : quin et Montfauconus addit, Panemum cssc Julium nostrum. Verum Panemus pro majori quidem parte con-

sima octava

non

8.

.1.

Dt

xxv inter Epistc Chrysostomij quam aliqui mpposHitiam crediderunt, alii defenderunt. Possetquidem post iter hcec qucestio agi; sedtoties iua Epistola adducitura Tillemontio in enarrando s>mrti itinere,

tere

hasce ad pietatem tuam dedilitteras.fteeenocAa

non caret

UJCTOttl

Cyriaci episcopime monet,

koc loco tractem controversiam,

}/t

Nicpea quarto mensis Julii die (Graice quarto clie Panemi mensis) soluturus,

sic

Vomen porro

L072

ut dice-

ejecit,

.,11

et

cum

E

rationes I!» viderenturmihicontem~

mihi facerent satis, <><»ios frequenter in hanc Epistolam intentos habui in enarrandis Sancti gestiSt ut perspicerem, analiunde confirmaripossrnt. r/i/rr iv iii» diCUntUT. Yrni/n quantO diutiUS singula

suspenso judicio in

minus Epistola moribus ac

illa

//rstis

tanto

investigavi,

mihi congruere videtw

cum

Sancti.

1073 Quapraptcr

aUSim duMtare

vi.r

.

'»

centoque male consutus,

fcetus sit supposilitius,

Sn^ositia videtur, primo

quia vana partim exscriptis Chrysostomi, partim aliunde. habtl, K/iliii/ tamen, s!»s»* lector meo acquiescat

quas allegabOj idvideantur

jndirio, nisi rationes,

evincere. aliijna,

Prima

ratio hcec est. E/>i*t<>i
qumcum

conciliari.

Nam

historia

primo

Chrysostomi nequeunt Oyriaco epi-

tituhes est:

scopo exsulanti. Exsilium illud <'>/ri<<
hancEpistoiamscripsisset Chrysostomus

:

scripta

oivente Eudoxia <'t Cucusi enim supponitur Montfauconus, el quidem, nt. eredit anno404, LOS, quando »<>» diu i/f r/ilt Tillemontius art. t

,

Cucusi,

fucrat

seu

circa

At Cyriacus Synnadorum

F

Septembris.

finem

episcopus anno 406

mmu/ttam. miSSUSeSt inexsiliurth aiter for/assr impostoris Epistola Quapropter titulus ipsaque ,.

:

videtur.

Secundo nullibiin Chrysostomi Epistolis, r B aliat Epistola sub mrftfMrep*nec alibi reperire potuit quod in ilta nmitiir in Cappadi autem Vt finemdtciturhisverbis', rl:iIII atque etiam in Tauro Ciliciam renimus, n,7

,

j

,

magno agmine

sancti

ac monachi

patres,

nobis

prodibant

obviam [acrymarum vim profundentes. virgines

,

//<<<,

el

inflnitam

tnquam, pro

credo, pra>sertim nullibi invenio, ac fictitia

Cappadociaquidem,anteSancto obvtamvenerunt Attamen nec agmina san viri multi ac mulieres. virginum ctorum patrum, nec rnmachorum aut '<» Tau muititudines ibiquoque memorat nedum Tauro-Cilicia.

Nam

quamCcesaream

'<»

veniret,

t

ro-Cilida,

quam

Superiorem

TiUemontius

Ciliciam, nhi

art.

Taurus

W

<:i/<»!.

fcransitur.

Ve

:

DE

612

perveniret, ut Sanctus Cmsarea Cueusum Taurus, mons neque non erat transemda Cilicia, Tauro-Cihcia illa itavi tedsolum Aniitaurus t

J. S.

aliud quidpiam

signifieare

debeat.automnino

transiundanmfuerit Verum.quuiquxdvoxim sanctorum rhoros mufios patrum ngnificaverit,

m

sosl omi versatus juramcnta temere oue oraviter ille damnavcrit impostorem tUum qui quis igitur ferat

Irolata;

vfrorum, ut sonant voces G monachorum et virginum, ab iis multitudines obviam vemsse, Chrysostomo in Tauro-CiUcia

quceque faUa t

rl.ntlir,

merecum

muliere;

uti et

legitur,

Socrate aut in uUo geaut Palladium apud Sozomeno, nec mullo Chrysostomi Opere, nec demurn

m

probatmfidei reperimus. Quarto editione Monifauomnibus editionibus, excepta Ciliciae illa Epistola dicitur in Cucusus conL

mommento

Minori, ubi semper oppidum, cumsit in Armenia multis Utteris ; aut in Chrysostomo memoratur a laUus extensa, ubi pomtur certe in

B

Cappadocia

ad Mona-

Arianorum ab Athanasio in Bistoria narrat S. Paulum chos torn. I pag. 348, dum fuisse relegatum quarto Constantinopolitanum ad deserta Taun. fheodo-

Cucusum

Cappadociffi

retus

II

lib.

cap. v narrat, S.

fuisse relcgatum, additque

dum

est,

olim quidem

:

Paulum Cucusum oppi-

exiguum

Id

provinciae Cappadociae;

attributum. De nunc vero Armenia Secundae

xxxv Chrysostomi vero relegatione Ub. V cap. persuasissent,jusimperatori Cum sk loquitur : non solum tam ac Legitimam fuisse sententiam, quodparvum in urbe regia eum expulerunt, sed relegarunt, oppidum Armeniaa dam acdesertum estCucuso. Poterat igitur aut Cappacui

nomen

docice attribui

modo

Cilicim,

rus, intcr

mdlo

Cucusus aut Armenim; ab illa parte terminat TauCucusum et CUiciam medius neque at

quam

:

Ciliciai ullum inveniri scripiorem, qui Cucusum Tiliemontius, ut attribueret, neque ullum invenit

fatetur. ni-f

salisfadi

rcsponsio ab

aliquibus

data.

1070 Montfauconus in editione sua omisit

illas

dicitque, eas voces, Quod Cilicise oppidum est, Verum dumanuscriptis. non reperiri in duobus utcredanequit, esse auctoritastanta orum Mss. mus, voces illasabaliis editoribusinventas, fuisse

sumptumet

sacrosanctum

centone Hmc tamcn omnia simul habemus in Epistola, SancH pro quo, tamquam pro genuina subdo Epistolm Locum pugnarunt viri eruditi. aiuntque me struxerunt me Multa adversum communionem imperpost epuias quibusdam libro nomen episcoporum si feci, de itlo,

:

:

tiisse.

meum

Hoc

expungatur, nec in orthodoxae

mine scribatur,

quoniam ecce

si

fidei volu-

quidquam

ejus-

me abjlmodiperpetravi, Christus e regno suo objicere ld mente obstinata ciat Quod si mihi degradu dignitatis de etiam pergunt, Paulum universam jiciant, qui ccenatus vit;

domum

E

baptiza-

Domino item ipsi auctoritatem abrogent,

qui

dedit. Vimstolis coenam post communionem ' legun- Sancti promts muiatis utcumque verbis 1078 Eamdem a tena > suppositit/a Homilim ante exsilium parte tur in

ubi de facto Pauli dicitom. lllpag. 417 et 418, carceris baptisma custodi tur, quod post ccenam ut ad marAct.xxi, narratur contulerit. Factum

qinem quoque notaiur. Verum

custos

ille

carceris

deinde bapconversus est post mediam noctem, ac vcro baptismum Post sua. domo cum omni tizatus

& 34

mensam. Jtaque falsum est, de Christo ; quod vero ncquit trahi in exemplum sine summa

apposuit eis

quod allegatur de Paulo affertur,

impudenUa. Hcec igitur Chrysostomo attribuere non posswnus, nisi Virum eruditissimum, et mitissimum, maxime in exsilio, ineptissimum simul et impudentissimum facere velimus, planesui dissimilem. Quare inimici ipsius concinnare calumnias, eidem voluerunt si novas moritalia scripta supponere potuerunt. Mque a

bus Sanctialienasuntj

/jmmtur:

Quin me

qum

in Epistola

mox se-

cum muliere Exuite corpus meum,

quoque,

ait,

subinde mutari, ideoque Cucusum olim forsan Ciiicim fuisse, et tum etiam sic vocariab aliquibus potuisse. Nam nulla est apparentia, aliquid

quod situm olim rrat nltra Taurum. Si vero Cucusum aliquialii Cxticim annumerassent, id non prodesset ad Epistolam Chrysostomo atfribuendam, cumhic in suis Epistolis, tam in ipso itinere, quam deinde Cucusi scriptis, Cucusum constanter figai in Armenia. Uaque non intelligimus, cur in hac una

illa

Magis capimus, impostorem aliquem indoctum, qui Sanctum per Tauro-Ciliciam, omnibus antiquisigno-

sime abhorretj quod sanctos patres monachos ac

agmina

Joannisosconticere. Ha?c nimirum Cappadocibus

fuisse,

tmn,

Cucusum

ducere

voluit,

eique

sanctorum pafiwn, monachorum et virginum in maxime lOi \ ,/, sertis, et incursionibus Isaurorum expositis, occurrentia exhibere,

Cueusum quoque

membrorum meorum

et

mortificationem repe-

Chrysostomi, prmsertim

illa esse

cum

F

scripsisset

ad amicum, cui ipsius castitas erat nota, cmnquc numquam de tali crimine accusotus sancti

Non erant sane verba illa Viri amicum ad patientiam insHtuentis; sed

vani

impudentiSj qui se inverecunda gloriola

fuissevidealur.

et

defendisset, ubi nulla defensio erat necessaria.

1079

virgines

Iimsmn a obviam

/noribus Chrysostomi longis-

venientes, auctor asserat dixisse

Satiusfuissetsolejnradiossuossubtrahere, Tauro-CiUcibus, qui/orte

et

quam

Sanctumnumquam A t Sl illi tanta cum

mulierant, attrihuuntur rerha. r

>

aggeratione ipsius eloqucntiam laudassent, ipse

quam

verba

ad

in Cilicia figere potuisse.

pqHus Ulos reprehendisset,

Secunda>qua Epistolam illam suppositiHamcredOj ratioest, quia nonnuUa habei a moribus Chrysostomi aliena. TaUs est primo mo-

amicumperscripsisset7 et quidem sine ulla censura,

LOTl

,

quedemum

rietis. Quidquid TillemonHus aut Montfauconus dixerint, numquam mihipersuaderisinam, verba

locum exsiUi sui fixisset in Cilicia.

moribus

,

cibum distinxisse inter baptizare post ChrisHCorpus alicui commumcare?

concubuisse criminantur.

CiUcim amiumeratum

varia habct, a

doctum dicat Chrysostomum

omittendas. Neque majoris ponderis estresponsio asserentis terminos provinciarum TillemonHi ,

Secunrfo auia

exsecratione negat, acsi

factum, quod cum sui Quis tani mne jurans quidem fidem mereretur ? ut non videatur

communione Verum hascecriminationes

nuino

t

credat Chrvsostomum,

„«.///« P nstei.nlas. nec in necin Actis apud Photium, / w/

ad quem

amico,

aliquibus

de

de cujus falsitate constabat ineptum scribebat? Quis tam defendere voluent mox ut

rejiciatcalumniam

de concubttu Chrysostomum fuisse accusatum

cum

sine uttliiate teirum sanctum sine neccssitate inducit ut jurantem exsecrationc sui ,

\

ahqUO monu-

tnm fiemmn rrcdmn, qnando id ftl mento maqis probato invenero. m:> Tertio in hac quoque Epistola

Openbus Chry Ncmo utcumque ignoraU quam frequenter quamin

tate finmtur.

disiinetasque

t

D

memoratas refuquo calumnias in Epistola

nm

AUCTOIIE

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

ita

ut dicta

cti

modfstia

illa

videretw apprbbare; quod a Sancrat alienum. Prteter-

quam mn.rimc

ea

ejusqve humi Utati adversantia.

.

PIB DECIMA QUARTA SEPTEMBRIS ea Arsacius in iua Epistola nomituttur, et graviter perstringitur : imperatrici vero nominatim iterato attribuitur

culpa

alia Epistola fecit

ne modestia

m

Neuirum

uila

Chrvsostomus, admirabili

sa-

patientia a nominandis inimicis

et

suis abstinens,

exsilii.

quamvis

alias facta

adversum

se

gencratim subinde improbet. In sola Epistola ad Pontificem nominat Thcophiium Alexandrinum ut necessc plane erat; alium nullum nomine ex-

pressum invenio; imo vix ullum duriusperstrictum

omnino

imo etiam sacra Soripturm

fiat ineptus,

aictore

contrarius.

^

.1

L082 Certeaptenoncohafretcumpracedentibm mdtaqwhabet quodpaq. 668 dicitur: Monet me his verbis Apo- I'"'/'" stolus: Deus hominis personam

non

(«

etc. »

Nam

statim stibditur Us

accipit

qua dieuntur ad

,

ostendendum vitcBcalatnitoUs m,n rsse Unu /"/>>•.. Ki sir plura reperiuntur, non satis cum />r<*cedentibus connexa. Ineptum vero est Ulud >!< Epulonedivite dictum pag. 669; bi lictores? Ubi (

nedum imperatricem. InEpistola xiv ad Olympiadem narrat ca, qum passus erat Ca>-

reperio,

S.

Cappadocia, ibiquenominatPharetrium iUhts episcopum, cujus culpa egredi eratcoactus:sedpag.S9Q bis monet Olympiadem, sarea; in civitatis

iis

verbis Arsa-

1080 aliis

Nam

et

tertia

sufficit.

Vt rectc

At postea

ipsis c.c

Scripturis, et ex ipso frcqanUrr ChrysMstnuu). Cailerum hanc disputationem paulo prolixiorem feci, quia aliiviri eruditi Epistolam illamprogenuina habuerunt, exeaque solaaliqua deChvysoatomo narrarunt; cum enim Sancto sapposi-

accedit

ratio

qiue

,

in

'•

et

sostomum non

refert, nisi in illis locis, ubi Chrysostomus plane compilatur. Prmtcrea non tales litteras ad episcopos Sanctus scriberesolet, sedad

latorias.

^LXX.AliquotEpistola^scripla

tam prolixas dedit Epistolas consoNullam reperiasadepiscopum Epistolam

Sanchis

Scripti/ra rathnibus consolari noluisset, opi/ior,

graviter

venit Csesaream,

tantm proUxitatis, iisquc insartam argumentis ad consoiandum, ut Romiliis magis congruant qudm Epistolis. Si id pro S. Oiympiade fecit Sanctus, fecit, quia querebatur se ipsius doctrina orbatam. At episcopum tam prolixis ex sacra

nquv

i

Jamostendi,Ch.rysostom\imverisimiliterNicaa

Sanctus rx

Nicma autem , qucs urbs Galatiam iter direxit, ffujus

fUtfscttur in

IUud tamen magis ridiculum

Epistola

est Bithyniece, versus

exsulan-

vero provincice melropolis erat

tem; nec u/lum tamen terumnas

illa

ad episcopum

directe profert verbum, ut

episcopus

sed

Sanctum

exsilii ipsius leves rcddcre conetur

;

aut de propriis adversis semper loquitur, aut qcneraUa profert documenta. Quid multa ? Ita scripta est Epistola, acsi Cyr/acus tantum dohtiS' de exsilio Chrysostomi, non item de proprio. Quid,obsecro, sanojudicio magis est contrari/uid Non sic egit Chrysostomus, qxtando scripsit ad

set

episcopos rf presbyteros carceri inclusos: sedubi» que ipsorum adversa constantiamque ct patien-

tiam hquitur, nec sua ipse prcedicat

;

ud

in

hac

fecisset Epistola.

1081 Quapropter centonem esse existimo indout cti hominis, qui non tanto valebat judicio, sciret. Totum initium exprimaEpistolaadOlympiademdesumptumest,

conyrua personis corradere

sed nonnihil contractum. Tum aliqua sequuntur ex Sermonibus ante exsilium habitis, et partim

plane inepta sunt i/t Epistola iU ex variis Chrysostomi locis dekt. Post <.> pru sumipotuerunt, rursum multa subduntur i„ multa gua ex ma ad Olympiadem EpistoU, VcipseMontfauconus. fatetw* translataesse hanc

si/pposi

alia, quos

freguenter eadem fereoccurrerein Epistorum autem omnia aptefluere. lis Chrvsostomi; in hac a/i.

Neutrum ego

in

iis

reperire potui.

\»/n fre-

non quenter de iisdem fere scribit ad varios ; sed altera uideatur compoita. ut altera Epistola ex

Adeo vero non <>/><>' omniafluunt in Epistouicibus omnila ad Cyriacum, ut auctor UeratU no resiliat ab argumento proposito, smpe etiam

sita.

alias

scribit Epislolas.

discessisse die

in

1

segrotans

Chvysostommjie doctoremvel/c docere vidcretur. occurrit. Eingitur scribere

vttriis

factis in ea

sola relatis constantcr abstinere statui

pias muUcres

compactus,

ipost aliquot persecutiones) omnia plana et facilia fuerunt. Contrarium liquet

THIemontio sola frequenter obscrvacit Flulcsius, stylus Chry-

Montfaucono

est Epistola

Quarto cento

Evangelio Marci xv >/ Paulo Aposto*

tam eoqueprorsusindignam putem;a

adjudicari possit.

estex

cst

lis:

B

Chrysostottii.

contrarium

Chrysostomum nominatim

cium perstriiujere, quce leguntur in Epistola. Quamvis enim nolhn contendere, idei fuisse illicitum; experpetua tamen ipsius in exsilio modcstia et patientia id factum non esse puto,maxime cum Epistola aliis argumentis abunde Sancto

a methodo

,

Mque

tur.

quodhabetur pag. 670 de Petro

imperatrici culpam

>ideri

;

tamenpotestnum. 1077 Christi exemphtm ineptissimeadductum. Ibibemquoque monui, Scripturce co/Urari/irn csse quod rffl Paulo profer-

ne ea cuiquam enuntiet. Itaque non credidcro, exsilii sui attribuere voluisse, aut

Tertio aliena

satellites? etc. Alia nihilo aptiora mitto

i

Julii.

Leontius /nrtiter,

t/t

Qalatiam

cujus

vidimus, contra

Itaque iitum forte

innuit in Epistola xiv, ubiait: qui etiam

defuncti,

x

egerat in posteriori episcoporum con-

gregatione ConstantinopoH.

illo,

Ancyra

l

jam

Namcum

Galota

nuMs mortem psne minitatusest, (ex Gaiatia) in

Cappadociam

in-

gredi pararemus, multi nobis in via ocourrunt, Dominus Pliaretrius (Cwsareensis in iliceiltes :

Cappadocia cpiscopus,ifem inimirm) ac quaquaversum

iter

facit,

liM-xprchit,

V

ne tuo congressu

fraudetur, uihilque non opene ac laboris susci-

pit,quote videal et compleotatur, atque omne specimen tibi exhibeat. Monasteria etiam, tum virorum, tum mulierum, commovit. Ego autem haec audiens, nihil quidem horum verum contraria omnia animo exspectabam rum, qui mihi hasc nunefformabam tamei ii:ili:tnt, nemini quidquam horum eloquebar, Noverat nimirum Chrysostomus^ Pharetrium sibi sincerum non esse amicum, nec quidquam ab erum, antequam reliqua illo boni exspectabat, Uiitis itineris et morbi incommoda mdeamus, tres charitatis

;

:

I

assignare placet Epistolas ante

morbum,

ut opi-

nor, scriptas.

lOHf

/lisce forte

oecasionem dedit Epistola,

!

pi

I

la

cxxi

quamaccepit ab Arabio amico Constantinopoli- nd Arabium tanO, qni de

domum

Sfineti

suam,


c/sitio

nniltnni

dolebat, vt

Sebasiics,guantum apparet,

vii inia, proSancti Chrysostomus Araper Epistojam cxxi, probe sibi cognitum csse

Ule possidebat,autcerte in ejus hospitio offerebat. Respondet bio

i/isitis

:

.

DE AUCTORE .1.

s.

S.

eo

et litteras

hac mbjungit: Quoniam

Dcmum

domumtuam diverterejussisti,

autemnosw

ut postprofectum

sius uxor, valde te

ad Ohfmpiatkm anU morbwm

et

octava

Arabio timebat, est enim mercedem a benigno Deo exspecta etc. ampla etiam moaroris merces magna atque sed Ad irabium quoque dataestEpistolasiNm, singulare. habet incerto tempore, et nihil in

jui

tot

ac tanta

ip-

Epistolam fuisse scrip-

mala pertulimus, commoda

utimur, atque in securitate degi^ imis, varias continuasque nostras afflictiones ac calamitates atque insidias in summa quiete recensentes, earumque recordatione nos ipsos perpetualBstitia perfundentes. Hmc, inquam, ostendunt, Epistolam hanc esse scriptam, antequam in morbum incidit, etpriusquam eo usque pervenis-

timendm essent Isaurorum incursiones neque morbo illo liberatus omnino estin itinere, neque Isaurorum incursiones timere desiit, antequam Cucusum pervenerat. fnitium quoque Epistola huic favet conjecturm. Quippe de oecur>tt

nam

rentibus sibiin via ita loquitur, ut verba insinuent;

ipswn de

iis

necdum ad Olympiadem

scripsisse.

Etoe certe futurum erat. inquit, ut ne quidem, cum ab urbe secessissem, iis, qui animum nostrum conterunt, liberarer. Nam qui mihi in via

obviam

fiunt,

partim ab Oriente, partim ab Ar-

menia, partim c\ alia quavisorbis parte, lacrymarum fontea profundunt, cum nos intuentur, et gemitus edunt, ac toto itinere lamentis nos pri)srquunl.ur. lla*c aut.rm idcircn a

mc enmme-

morata sunt, ut intelligatis, ims mttltos haberc, qui in cnilcm, quo vos, dolore versentur. Hoc porro ad consolationem non parum momenti affert etc,

1086 Tillemontius art, '.'7 duas illas Epistolas non "ro inter Ceesaream et Gucusum, verisimiliter figitinter Casaream 6( Cucuswn. propter ea, qum dicuntur de occurrentibus ab

Oncnie et

rt

ab Artncnia.

Venm

i/ttcr

Cassaream

Cucuswn Sanctus numquam commoda

ususest

valetudine, nec in securitate fuit, sed in metu

perpetuOj ut videbimus.

Orientalium autem

et

Armenorum occursum prmceteris memorat, quia magis mirandum erat, tam multos ex provinciis satis dissitis

usque

in

Cappadociam, aut forte

etiam Galatiam occurrere, Hinc pattlo post

dicit,

magnam

eodem tem-

Monet Theophilum prflfibi/tcrum de

mra

gregis

sui gcrenda.

eaque Hortatur igitur ipsum, ut strenue idfaciaU scnseprimo autem, de re crebro scribat. Monet

E

Tum, bere, ut ipsi prmbeat scribendi fiduaam. clanoministui de quae inquit, litterarum, Mihi cernonignoras. ritate, cui quantopere faveam, nec tiorem faciant, ingentem copiam mitte; te silentium in tyrannis moeroris permitte, ut conjiciat.Verum eam quavis araneaetelafacilius dirumpe, atque alacrem te in acie preebe, per iugentem flduciam ac Iibertatem adversarios sternens. Nunc adipiscendae glorita, atque ingentis qusestus faciendi

tempus

est...

Haecigitur

ipse quoque animo complectens, nempe periculorum, lucri etiam magnaaq^e glorias, ac prsemitempus orum omni sermone prsestantiorum esse, fac auimi tui pennamexcites, atque excusso ,

moarorispulvere, magnacumfacilitate universam

plialangem obeas, omnesqueinstruas, acuas, exeites,corrobores,promptioresqueacdiligentiores reddas. Atque hsec nobis per litteras tuas ex-

pone ctc. Hmc ostendunt, Sanctum suorum curam non abjecisse, nec volmsse, ut illiArsacium agnoscerent episcopum.

scessum,

dietum

cst

Mandaverat quidem ante

si quis

ut,

ambitione electus

num.

omnium consensu,

di~

et sine

esset episcopus , illiobedirent, ut

1021.

Verum

eo moclo electus

erat Arsacius. Prteterea Innocentius

non

Papacum

F

Occidentalibus episcopis et non paucis Orientali-

omnia contra Sanctum gesta improbabat. Hactenus Sanctum de nulla corporis Epistolai~ad infirmitate conquerentem aitdivimus, nec de me- Olympiadm:

/ji/s

1089

tu

Isaurorum

in vin tolcrato

:

nec dubito, c/uin

Tillemontius art. 05 nimis cito agat de Sancti,

de timore ah Isauris

>/

morbojam

illato.

morbo Verum

erat correptus, c/uando scripsit Epi-

Olympiadem, quam ea de causa perbrevem esse opinor. Nihil quidem in ea de morbo suo memorat, sed nec dicit, se in sanitate esse, ut alias semper ad ipsam scripserat. Locum scriptm Epistolm exprimit his vefbis : Haec cum jam Csesarea non Longe abessem, ad te scripsi. Quo autcm animo populi ipsum aspicerent, simul memo-

stohxm ix

dem

stri

habemus, figendaque est mense Julio, quando Sanctus erat m Galatia, aut Cappadociam non diu ingressus.

forte

aut aut certe in itinere paulo citius presbyterum.

rat,

scriptas

qum

dataest,ponitur 119 ad Theophilum quipopulum ChryErat ille unus expresbyteris, instituebat. concione pro adhmrentem sostomo

consolationem anerre, nimirum orbem universum mcerorissocium uabere. Itaque tertia hmc est Epistola ex iis, <[it
istud

Epistola,

serius

porc

valetudine

set,

:

1088 Tertio

morbum, quolaborare ccepit, antequam Cmsaream perveniret, cottigittir ex iis qum in octava ad Olympiademscribit his verbis Qnod si etiam alteram consolationem quseris, (

vult.

nemmw

tu

tam initinereante

nog

non

quia justissimam notiam depellendam. Contra, excessumdotons verat esse dolendi causam, neque (luctuum) Horum eiscribit :

-

srriitt.fE,

piadem dolere

mcrito timeret, dolor Olympiadts, ut agit ad ipsius tmtinihilnon luctui mccumberet,

amet.

1085 Vtramque autem

Arttbii

laudat; ulym-

quia tantuserat

Nam,

personartm.

diversitate

dedisseEpistolam rni, ad S. Olympiadem non Quandoquidem dubito, cum <» ea sic habeat: Arabius ad meus dominus nunc, cum carissimus riihil ad me te sum admiratus me scripsisset;

cum domina mea,

rem

cum moarorem tuum httens

scripsi,

eodemtempore S.

Chrysostomus, quem eodemtempore

litterarum misisse; idque

Sanctns doto-

habuero, crebnus huuostris levari perspectum Lubet hicobserjusmodi pharmacum adhibeam. tractavertt Sanctus iare, quam diverso modo Olympiadem et Arabium, pro

curatenuit etiam cum abessemus. tanta te nostri utdoatque, parares, nt hospitium quoque nobis si quos Verura, obsecrares. mituaediversaremur, litteras mittas, Cucusi amico^ habes, ad eos Ita

flos

etiam ad te

ifcXtovJ didici {imo exiens, aut egressus, Grmce ut beplacuisse, jam uon gcito inimicia nostris desertissimum bastiam abdueereraur, verum in Isaurorum locum Armenia? Cucusum, atque ob gratamen Tibi periculosissimum. incursionem quod acccpimus, honoremque habemus, tiam

\,.|ini.

D

illius, quod ipsam molos? In fine meminit 3 JuUi data, ita cedentiEpistola, nuerat inpm mceroris sareinam abjice, hanc Gravem scribem: quemadmodum fac certiores, ut ,,,.

antea fuisse tantam Ecclesim quorf vmwinvlmuha, Lotum, ui pro perturbationem lugeat. Tum hortatur, freguenter adsemtttat.

,w«< dWwwi es Utteris acccpth, net

Ecclcsia oret,

BP. KT DOCT.

JOANNE CHRTSOSTOMO

Cum

f/ft

simulgue eam consolatar, ita scribens : viiMs ;te leminas magno agmine per man-

aiones, per urbes, sese effundentes, atque ad no-

tu

aspcctum collacrymantesintueor,quoinstasitis animadverto. Nam cum ii, qui nunc

i|>si

primum nosviderunt, mceroreitafrangantur,

ut

ne

,

DIE DECIMA ne emergerequidem

facile possint

;

eos

QUARTA SEPTJBMBKIS

verum, cum

rogamus et obsecramus atque admonemus, wnrentaoreslacrymarum fontes profundant duOium profecto non est, quin gravior apud tos tempestas sit. Sed quo gravior tempestas est.eo quoque ampliora prasmia futura sunt, ;

eacum gratiarum

tua

suffertis.

Bisce

si perpeactione sufferatis, ut etiam

gumdam additad consokmdum

monita. Samtus duva patitur inviai

ad Thcodoram

1090 Porro multo ptitres Epistolas Sanctum scripsisse,

scribit

priusquam Ccesaream

pervenit, et

non

paucas esse perditas, liquet cx Epistola cxx ad Thcodoram, qurn Ga>sarca> scripta est. Affirmat enim, hanc esse quartam, aut.. etiam quintam, quam ad ipsam miserat, cum tamcn cx prioribus nullam habeamus. In illa porro luculenter decla-

quam

rat,

gravia passus

sit,

anfcrjuam Catsor

perveniret. \am sic orditur :ConiW[[ atque consumpti sumus sexcenta mortis genera oppetiiinus, idque accuratius ac certius narrare poterunt, quihas litteras tibi reddent qiKinivis alin: qui perexiguo temporis puncto mecum fuerint.

ream

:

Quibuscum etiam ne tantillum quidem colloqui potui, continuis nimirum febribus dejectus qui:

bus cum tenerer, dies noctesque iter facere cogebar, sic videlicet, ut et »stu opprimerer, et vigiliis conficerer, etrerum necessariarum penuria, eorumque, qui mei curam gerere possent, inopia, perdite conflictarer. Siquidem iis, qui ad metalla damnati sunt, et in vinculis tenentur, graviora et atrociora pertulimus, atque etiam-

B

num

perferimus.

Tandem autem

aliquando et

aegre Cassareain perveni, perinde atque a tempe-

stateadtranquillitatemet ad portum. Verum ne quidem portus eam vim Itabuit, ut me ex iis malis, quas ex tempestate contraxeram, recrea-

hic

ret

:

usque adeo me, ut jam dixi, prius tempus tamen Cassaream ingressus, auialiquantum resumpsi, quoniam puram

;

dem

CcBsar&B

morbus

1091 Ccesarem itemscripsit

ad

Qlympiadem erum quinta.

S.

Epistolam xn, quce ad ipsam est ne ipsam nimio afficcret dolore, multa dissimulat. Cum, inquit, ex eo morbo evasissem, quo in itinerelaboravi, cujusque reliquias Cassaream usque tuli, jamque ad integram valetudinem re\

;

molestum

ex ipsa Caesarea hasc ad tescripsi, in qua multis milii adhibitis remediis meliushabui pra^stantissimos nimirum celeberrimosque medicos nactus, a quibus, non tam artis subsidiis, quam commiseratione atque amicitia curabar, Quoruin etiam unus nobiscum una seprofectu rum spopondit : atque item alii complures ex lis, qui dignitatibus prasditi sunt. Ha quidcm ibidem Chrysostomus, a febri fortasse liber eo die, quo swt, quantum poscribebat, dicensquc dc sanitate diissem,

terat^utOlympiademsmmnmmagiscmtristaret,

Verum

in

duabus

Epistolis, deindc Cucusi n

)

ip

aaundedeelarat tu quando revera meliushabebat,

omnmo

cessasse

Cmareat,

licet

k\

'

.!.

K)RB P.

agebam,

iter

nempe cum nec medici

prsssto essent,

in

it\-

nere, gravis-

nec bal-

aea, uec res necessari», aeo alia commoda:ac simaque prseterea Isaurorum metus nos undique preme-

aliaque mala, quse ex itinerum difflcultate aasci consueverunt, hoc est cura, sollicitudo,

ret,

animiconsternatio^inopiaeorum.aquibuscurari possem. At nunc omnia h&sc evanuerunt. Pauio post ait : ltineris molestiam sexcentis exsiliis graviorem esse duco. Siquidem peregrinationis hujusce difflcultas adipsas mortis portas nos detulit.

Necdum

votuit

sedpiura etiam addidit

;

in illa Epistola

totum exponere tn Epistola \\\

,

ibidem serius scripta, ubi pag, 595 sic kabet : Postquam autem tandem aliquando Csesaream ingressus sum, labore ac macie confectus, in ipso febrisardore positus, languens atque axtremos dolores perpetiens, hospitium in oJtimo urbis recessu situm nactus sum, dabamque operam, ut medicos convenirem, ac fornacem illam exstinguerem. Eram enim in ipso febris tertianaa ardore. Quo etiam accedebat itineris ssrumnaet corporis contritio, eorum, a quibus curarer, inopia, rerum necessariarum penuria, illudque item, quod nullum medicum praesto fatigatio,

haberem, quodque

Tum

10 (J3

et labore ac

Lassitudine, et

divexarer,

vigiliis

ao

perquam

denique

urbem ingressus essem.

in

vero mihi clerici omnes,

offlciose

populus,

twnmininhi,

cam acceptus sum, omnibus famu- morbo susti-

monaclii, monachee, medici affuerunt

;

a quibus

qiue

nuit in via

lantibus^etomniamihisubmixiistrantibus.Nihilo-

minus tamen ingenti flamms ardore deiia0Sj in extremo periculo versabar. Oemum paulatim remittere ac sedari

Aitamen non

omnino morbus

niurbus

ccopit

non premeretwQhdmentev, quandocoactus est C&sarea discederet ut paulo post ipse affirmat. Rursum pag.fflt

ita

dicit,

remisit, ut

febri se laborasse,

quando egresmalat qwB

sus est, Ubivero pag. 598 enumerat

urbe egressus, passus

est,

inter ea reeenset,

guod febris urgeret Ex hisce liguetj triginta illis propemodum diebus, quibusse febribus iaborasse dicitf

annumerandum

fuit CcBsarea)

;

et

totum tempust quo tempus iilud,

esse

verisimiliter etiam

quo Casarea profectusest ueusum:nam ibitan? tumcessasse febrim existimOj cum satis aperte dicatin Epistola xixi, Cucusi morbo finem esse tenim, inquit /»»/ '•'''' ''uniNiini impositum. (

i

renimuSjtummorbomomnem Euic

abjecimus. itinei-

co&ti

una cum reliquiis

opinioni favet

Epi

Cucusi non mediocriterai

etam inflrmitatem sanarepo/uww; dicit, se morbi reliquia

et

Epistola cxoiv, in qua

ii

iamnum

circumferre,

1094 Accedit Epistola attribuit

i

'/tt<>
stola cxouij ubiaitj ie

di<

ferm

<<

\xxiv, ubi toti itinen %\R\e.} additque:\}nd.Q

ptu

Cucusum tpti

us-

itineris

rhfwtwis. potest amplitudo tua colligere, quot et quanta. maJftpassi

*

colluctariimur.

i

, ,

u&dique premeret, et

.

morbos suos non

xm

aliisque item gravissimis stomachi morbis obsessos. L092 Jam quaa hinc sequere&tur, considera; Sancti

jam

quie potuisset. etadOlympia-

Epistota

:

et

pene exanimis

conturbem, hicsermoni finein impono. [taSanctus ad Theodoram, cuiomnia sine dissimukttione expouit, fortasse ut eam pro bonu causa ferventiorem faceret : nam in /inc Epistolce videtur ipsam modestc pungere, quod non prcestaret omnia,

[n

anteanoluissemaiaitinerisO exponere. Nunc enim, inquit, po teaquam ea, quaa dolorem aobis afferebant, efnuxerant, jam tibi ea exponimus. Nam cum in ipsis adhuc versarer, hoc facere nolui, ne te ia magnum moerorem conjicerem. Triginta enim propemodom dies, aut etiam amplius, cum acerbissimis febribus oolluctari non destiti atque ita longum hoc

mum

non ut antea {leye, non in doliorum fragmentis, ut antea) corpus lavi, sed balneum, qualecumque tandem illud, nactus sum: quoniam deuique potestas interim milii lecto decumbendi facta est. Plura dicere licebat verum ne animum tuum

recreatus.

fatetur, se

caloris aastu, et

:

iii.-i

fueril

confecerat. Sed

aquam bibi, panemque minime foetidum ac pra> durum comedi quoniam in doliorum IVagmentis

C

utcumqueibi

\am

cum

iufc

laurorummetusnos

intolerandis febribus

malamm

videtur flmre

ante

DE

016

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

EP. ET DOCT. I)

AUCTOKE

ante adventum, nt clarlus etiatn facit in epistolis.

J. S.

aliis

allegatis porro qualiscumque chro-

Ea

Discessit ConstanHnopoli 20 Junii. Itaque septuaginta ferme dies ducunt

notaxis deducipotest.

adfinem propemodum Augusti,

ita

ut videaiur

Pharetrii § LXXI. Sanctus dolo

venisse circa 26 aut 28 Augusti. Febris quando in-

Cucusum

Ccesarea

igitur inchoata est sub finem Jutii,

discedere cogitur,

magnaque pericula et incommoda patitur tandem venit

gressus erat Cappadociam, sex forte aut octo cirveniretjortasse eiter diebus, antequam Ccesaream

:

etiam paucioribus Nam si citius morhus Sanctum corripuisset, pfoculdubio in urhe aliqua medicum .

Totum quoque

suhstitit Ccesareai.

Cucusum, ubi optime excipi-

quemadmodum

substitisset,

ibique

invenisset)

iter

hoc

modo

tur, et

mox

ad varios.

scribit

polestordinari. Circa iniiium lulii venit Nicceam Bithynim. Inde&Juliidiscessit, ita ut Ancyram

medium Julium.

Galaticepervenirepotuerit circa

Discedens inde Casaream, in itinere correptus est pervenire febri sub finem Julii, ac Ccesaream oh m >Ca>sarea,ubi Augusti. potuit sub initium

hum diutius moratus est, discedere poluit circa 20 Augusti, atque intra octiduum Cucusum pervenire. (/«< sufficiunt pro qualicumque itineris illius («iii difficilis idea.

ExtilU mutatii)

ad

Inriim

1095 Ceterum aliqui ex amkis Chrysostomi mutaretur, ipse-

labontiiiint, ut hctts crsilii ipsius

propinquiorem

H

duceretur in locum minus desertum, minusque

remotum.

l
non

ipse

illibenter vidisset, veri-

Nam

Epiex animo tuo confestim ejecisti ut qu:e tam longo (ciiijiurc iiiiam duintaxat Epistolamad me miseris. Quochva, si niliil grave ac molestum abs te

me male

lllud

:

in fifie

habet, quod

me

;

petimuSj hoc nobis praebe, quod tui arbitrii est tuffique potestatis. tibi

negotii facesso

prottoiam

scd non obtcnta.

hac ratione pag. 505

adhuc

.'

Verum

sciat: tametsi multi

etiam

,

Nnm

de

caeteris

rebus nihil

quod unportunus

ne, praeterquam

;

gravis

et

nihil tibi

lic

qui in vulgus

cum adversariis commune quidquam cum illis versari aut conunercium ullum iniisse. Ne igitur eos conturbemus, cave ne quisquam haec sciat. Siquidem perquam granicare, nec

haberej nec

via et acerba sunt, quse nobis acciderunt.

etiamsi nihil

:

hae mihi sunt quaestus occasiones, has

:

mese opes,

h»c scelerum meorum consumptio, dum per hujusmodi tentationes sine ulla intermissione iis inducor, a quibus minime exspectabam.

gradior, in easque ab

1098 Qua autem occasione Pharetrius tam male quod (aliis Ghrysostomum excepissevideatur, declaratp. 598, Sanctum colentimo,

Hoc quoque nomine Dei gloria pradicetur nequeenim ei propter omnia gloriam exhibere desinimus. Sit nomen ejus benedictum in Bsaoula. Adamicos Theodorm respicit, opinor, quando in duodecima ad Olympiadem

Atque

atque acerbitatis

innumeras mihi palmas conciliandas abunde sufficerent usque adeo in vitae quoque discrimen venimus. Te autem oro, ne quid eorum evulges: ac breviter tibi ea exponam, non ut tibi mcerorem afferam, sed ut voluptatem. Nam

itascrihens:

:

nliud molestire

pertulissem, ea tamen, quaeillic contigerunt, ad

Hxt innuunt, Chrysostomum ante egisse cum Theodora, ut locum ope amicorum curaret mutandttm. At repalsampassus,verbis mox datis ha*c adjungtt

meus

quoqne Pharetrii presbyteros iladesse, qui affirmarint se nobiscum commu-

esse videar. 10!H>

h£ec

Harumautem calamitatum, fuit. Cum primum

causa

utexis- HbuSj) Ceesa-

ream ingressus sum, omnes, qui magistratu fungebantur, ex

vicariis, expraesidiis, sopliistre, extribuni, plebei omnes, singulis diebus me visebant, coiebant, in oculis ferebant. H?ec credo,

Pharetrium pupugerunt: nec invidia ea, qu^ nos Constantinopoli pepulit, liic quoque a nobis abscessit, ut quidem opinor neque enim :

Nain de loci commutatione nolim aut ipsi aut cuiquam alii negotaum faces* sas, Beneficium accipimus: fortasse enim voluerimt, nec potuerunt. CHoria Deo propter omnia. Neque enim umquam in iis omnibus, quffl mihi COtttingunt, hoc vorbum usurparedesinam. Esto autem. istud non potuerint. An etiam scribere non potuerunt ? Tum laudat Pctyamii, viri illustris jam ante memorati, sororem, quod sibi conciliassct amicitiam ducis cujusdam, quigener crat Pergamii. li
sci/ucutia

rnlcrc studebat

:

rum

riris

negligentes de officio

tamcn cum modestia.

ithtstribus,

ct

submde nwncbai,

amicos

mira

CcBsareai pas-

sus,

nemo

hsec, quseso,

sint,

Pffianius, ipsius

stotw dicit

psiita videtw;

morho ihidem lahorarit, jam vidimus. Quanto vero cumperkulo inde coactus sit discedere, modo videbimus. Narravit ipse omnia S. Ohjmpiadi in Epistola xiv, quam Cucusi scripsit, postquam erant transacta. Attamen, cum omnia pharetrii episcopi culpa contigissent, sollicite monet Oh/mpiadem, ne rem divulget Constantinopoli, addita

spargant. Significavit enim mihi dominus

Ucet quasi de atiis scrihantur.

Sancto

Chrysostomus, qaando Chrysostomui qwtmque gravi gravissima

cxx jam laudataad Theodoram ita scribit : Illud addam, ut tecum agam, neeos, aquibusamamur,probris umquam

insectaridesistas,quod, cumtotamicostantisque opibus et potentia pneditos habeamus, haud tamen illud consequuti sumus, quod etiam scelerati homines impetrant, nempe nt in mitiore ac propinquiore aliquo loco collocaremur.Verum corpore etiam nobisjam fracto atque confecto, etlsaurorum terrore omnia obsidente, exigua quoque et vilis haec gratia. nobis negata est. Yidentur luec ipsam quoque tangere Theodoram,

jiro

sit

Ctesarece appropinquabat,

simililer ut Constantinopolilanis suismeiiusposset

prospicere. Certe in Bpistola

q

Quam graviapassus

affirmo et assevero, sed conjicio. Sive fuent causa, sicc quia Pharetrius cum inimkis Sancti occulte conspirabat ; saltem nullum bencvolentia indicium C\n-y sontomo pra-buit,

hm

ne iniqutdem, qwtndo gravissime wgrotabat Nam ut narrat pag. 596, dum elerici omnes, populus, monachi, monachae, medici officiosissime ad tsgrotantem accurrebant, ipse non comparuit. \t liiterim. tnquit, nusquam tto

Pliaretrius

:

ve-

pumdiscessum nostrum exspectabat. Quod cur ita ipsivisumfuisset, haud scio.Cumigiturmor-

bum

sensuin reinissumetsedatumesse vidissem,

jam de discessu mecum ipse agitabam, sum pervenirem, atqne abitineris

ut Cucu-

calamitatibus nonnihil

episco-

pws discessum urgcret.

F

;;

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMKRIS.

nonnihil conquiescerera. Verum hoc Sancti consilium impedwerunt Isauri, de quorum incursionibus hic primum initinere suo Sanctusmemi-

eum

.

nity ita ut

exislimem, ab

fuisse in itinere, licct

hauri

1099 Situs Isaurice,

iiimtia circa

ipsis nikil

fortc

7iisi

quam

ante periculi

fista.

ria, rerjio

in

Isauros

cum

sem agrum

1102 At ne

dum

B Nam agmcn monachorvm, instigantc qriscopo,

infinita

hominum manu

incendisse,

bam

:

nam

'*'""

utdicebat,

'"',"" noctc

ut nobis

omne

uflioii goi

impertiret, ac,

ex urbe excessit. Timebant enim, ne urbem quo-

contumcliis inccssotvnt, aui nialo al'liootvni, o\

que adorirentur. Atque omnes in metu ac trepidatione erant, de ipso quoque patrio solo pericli-

aliis villis suis

tantes:

adeo ut senes etiam ipsi murorum custodiam susciperent. 1100 Cum res eo loco esset, repente sub auroram monachorum cohors, liceat enim mihi ad

rogabat,

eorum furorem exprimendum hoc vocabulo uti, ad hanc domum, in qua eramus, accesserunt, eam incensuros, nobisque extrema qua?que mala illaturos minitantes, nisi abscederemus. At nec Isaurorum metus, nec morbus tam vehementer

nec uUis viribus expugnari poterat, confugerem, ut ex episcopi ac monachorum manibus elaberet. At ut id facerem, adduci nonpotui: verum in villa eram, horum omnium ignarus, quffl postea iu me comparabantur. Ne hoc quidem ipsis ad comprimendum suum adversum nos furorem satis fuit.Postea enim medianocte, me nihil horum sciente, (acriter enim instabat Pharetrius, gravcs in eam, utait, minas jaclans, eamquo cogens atque impellens, ut me etiam e suburbio ejiceret) hominis importunitatem non

ipsi praetorii milites

metu

afficerentur.

si

qui monachi venirent, at nos

cum

agricolas cogeret, atque ita

manum consereret. ut in domum suam,

monachis

Quin me quoque quse arcem habe-

bat,

dicereprcepudore minime sustineret. Atque medianocteingressusEvethiuspresbyter, meque

tur,

e

somno

excitans,

magno cumclamoreluBc

dice-

ipse

quoque

ut nobis opitularetur, accurrit.

Verum

ipso,

esset,

ne ipsiusquidemprecibusmonachipermotisunt, sed ipse quoque elanguit. Cum igitur nullum rei exitum perspiceret, nec nobisad perspicuamcaedem exeundi auctoresset, necrursus ob tantum illorum furorem intra

urbem ut maneremus,

suadere auderet, ad Pharetrium misit, precibus ab eo contendens, ut tum ob morbum, quo conflictabar, tum ob impendens periculum, paucos

:

quid facto opus esset, qufflsivissem, ueque in urbem confugere posse, ne graviora

enim nos

perpeteremur, quam quffl nobis Jsauri illaturi essent, exire nos coegit. 1103 Nox Uluniserat, nox media, caliginosa, illic

quod etiam nos in summam consUii inopiam conjioiebat: nec quisquam nobisprfflsto omnes enim nos reUcrat, qui opem ferret quorant. Metu tamen compulsus, ao jamjam tetra: id

:

arumnis confeetus surre

aliquot dies nobis concederet.

mortem

1101 Nec tamen hinc quidquam profectum est imo acriori etiam postridie impetu adfueruut nec presbyterorum uilus opem nobis atqueauxi-

ac lacosaccendi jussi.

:

lium ferre audebat verum pudore suffusi acrubore affecti; nam luec de Pharetrii voluntate et sententia fieri dicebant; sese abdebant et occulobtemtabant, nec cum a nobis accerserentur, Quid longa oratione opus est? Quain vis

exspectans,

i,

Vortim has qunquo [uvs

byter exstingui jussit, ns barbari, aiebat, lucis splendore excitij in nos impetum facerent. Exstinctis itaquo facibus, inulus,

qui lecticam

uo-

;

perabant.

certa et totterrores imminerent, morsque pene febrisqucmeconficeret esset, posita oculos

ante

hora hic malis liberatus eram illinc meridiana in lecticam me conjiciens,

necdum enim ipsa

;

lamentante, ejulante, excessi, universa plebo exsecrante ac dirifi deac lugentibus. vovente, omnibusque plorantibus quidam etiam excessi, urbe ex

harum rerum auctorem Posteaquam autem

lugentesnos proclerici venientes lentogressu,

sequebantur.Cumquenonnullidi -erent,Quonam (

Septembris Tomus

IV.

K

ferens mulier, insciente me, Ijarbaros adesse significavit, quod scilicet vim eam, quam patere-

Surge, obsecro, adventant barbari, nec bat longe absunt. Hic tecum reputes velim, quonam animo eram, cum ha»c audirem. Cum autem ex

ad urbis praefectum allatum

domum,

mdia

ipsa ad nos pgrossa. Inoo ihis colavii,

ipsique mandavit,

re au-

ut etiamsi in Isaurorum manusnobisveniendum esset, tamen eoshisbelluisliberarem. Quodcum

:

detndeexviila quoguc ffcto

i

procuratori autem suo.qui iUicerat,ea exposuit,

oppi-

plagas denunciabant : et gloriabantur, quod multos prsetorios milites fcede verberassent. His verbis auditis, prsetorii milites ad nos confugerunt, meque rogaruntatqueobsecrarunt,

vicinam

ipsi,

I

.

dita,tribunusacceptishismilitibus,quoshabel>at,

etiam

ad villam

adversum nos enim

.,.....,

Nam ipsis

cxccdcrc cogit

hes

minas intentavit. Cum autem mc in villam suam excepisset, nilnl quidem ipse harum rerum swe-

nos premens, nec aliud quidquamhumaniores eos ac moderatiores effecit: verum instabantatque urgebant, tantum furorem spirantes, ut

ipsum urbc

quidem

Pharetrius hoc rescivitj multas

Csesarien-

quoddam cum ingenti clade. Qua

illic

comparatseinsidiasfinemlmbituraun-anl

affertur,

populari, ac ingens

illuc

profecti sumus.

ciscebatur Chrysostomus. IJis observatis, ipsum niiseriasenarrantemaudiamus. Cum hocstatu,

subitoadnos

Ilsec

ias.

tosque homines nobiscum misit, quibuscum

aberat a Galatia, ct ea Cappadocim parte, qum Galatiam aUingit, ct pcr quam Cccsaream profi-

inquit, res nostrse essent,

incideris, tuto

nostr

mecum egit, ut in ipsius suburbanam viUam, qu» quinque passuum miUibus ab urbe distabat, hospitu causa me conferrem, cer-

Cajsarea, sed longius

est

quocumque

9

ciosonoscoluit)

et

qua

Nam

dummodo manus

J.

modoe

audiensacperspiciensegregiamatrona Seleucia, domini mei Rufini uxor (nain ea perquam offi-

montana, quam hi latrones incolebant, in Tauro fere sita est inter Ciliciam et Pamphiliam. Nec longe distabat ab ea Cappadocia? parte,

Isauros etiam incide,

in

:

nobis elabaris.

incolebant Isauri,

ustji

non plurimum amabant, ad medicebat:

incides,

perpetuis fere depreedationibus vicinarum provinciarum famosi, id etiam persuadet. Namlsau-

aspera

ad perspicuam mortem abducitis? altcrex

qui

Abi, obsecro

prope Ceesaream.

habercnt in-

Cwsarcam

iis,

617

stram gestabat (aspera enim admodum et ardua ac petrosa via erat) in genu lapsus, me, qui leccram, humi prostravit, parumque Deinde exsurgens, tracpiv.IiWnv, ,|,,i oUain Kvol.liio timambulabara, tica inclusus

abfuit, quin iutcrirom.

ipse ex equo desilierat,

atque

ita

manuductus,

pertractus, reptabam

:

manibus me tenonte; vol,

ut rectius loquar,

nequeenim

in

fcanta

I

icj

dMcultate,periculosisquemontibus,medianocte incedere poteram. Cogita, qu»so, quid hic mihi animi ror,

esset,

cum

ac febris

tantis malis constrictus tene-

urgeretj

nec eorum,

qu»

in

me

structa fuerant, quidquam nossem, verum barbaros timorom ac porliorrescerem, niliilquoaliii'1

~h

exs]

m

jicr tmgiiii

pericuJa cxin cugitur:

F

DK

filH

S.

JOANNB CHRYSOSTOMo mamis mcide-

exspectarem, quam ut iii eorum rcm.An nonexistimas,veLhassoIasealamitates, etiamsi nihilaliud accidisset,muitanobispeccata

A.UCTORK J. s.

obliterare, atque

Lagentemmibigloriamatenam

qui suppeditare posse? Bactenu* Gteysostomus,

amanr

cum apostolo Pauto, cujus erat ccelestta calamilaiibus suis ghriari, in tissimus, terrena ct cogitur, nimirum et celerna perpetuo didicerat

omnia de hiscc autcrn

lululi fackns.

1101 Hinc

matjnum

suum dc

iis

gaudium paulo post Et quis tandem aha,

ilerum declarat his verbis : oratione quas nol.is in via perferenda fuerunt, quiQuae pericula? timores? complectl queat? circumquotidie recordans, animoque

dcclarat

tjaudiwm

dem

ipse

exsulto, velutinferensj prae tetitia voiito et

hoc gentem thesaurum reconditum habens. Nam Obidque pra'ditussum. hocaffectu animoatque lseteris, gaudeas. exte obsecro, ut hoc nomine hoc consequuti beneflcio sLjli.es, Deumque, cujus ac celesumus, ut tanta perpeteremur, laudes Atque apud te velim haec contineas, nec bres.

cuiquam enuncies etiamsi alioqui praetorii (qui Chrysostomum ducebant) potissimum harum rerum fama universam urbem implere possunt, ut ;

qtii

stiam

rint.

ipsi in

BUmmum

Cfflterum ex te

nemo

vitse

periculum vene-

id resciscat

:

imo

et-

iam eos, qui narrabunt,comprimc. Idem sollicite in Epinmtmnitlat Vtvaiito jam mcmorato Pharetrium ad stoiavnv,ubi sic habct : Quto spnHnui, molesl.a val.le sunt et tristia: verumtamen cum ejus presbyteri neque commercium et consuctudi'nemcumadversariishabuerint,utais,

neque cum illis communicare statuerint, sed, ut nibilhodicunt, adhucstentapartibusnostris, qua; riiin cum illiscommuniccs;quandoquidem, veomnino nullum iu nOS commisit Pharctrius, et omnis ipsius certe Clerus niam merentur. nostras Begre ferebat et gemebat, ac totus in causa partes animo transibat. Sed, ne ibrte in reddantur, asperiores et resiliant, simus, ut hi

ea uhi ounota ex pru-feeti militihus cognoveris, to contine, ac perhumaniter illos tracta.

apud apud Uontf. elque non recte

iSnvi qnippe,

quam prudenssisaeprovidns:[et*]

ipsum Blgnitica, nos quoque audivisse, nuiltum paratum fuiis, quaa oontigerant, indoluisse, ac isse quidvis pati,

utomnia

illa,

quasnefarie sunt

patrata, sarcirentur. Em verisimiliterjactaverat

pharetrius, ut persuaderet. mhil suo constho fu~ factum. Ceterum Pmanius ille inter prcecipuos

,ssr

C Sanctus Cucusiiiii

vniit,

ibiijUi: tirtu:

erat Chrysostomi amicos, piusque et in dignitate consHtutus, utpotens esset tn aula.

L105 De ititinr Sancti ulteriore paueahabe-

mus

cognita.

(

tocusus distabat

Qxcipitur.

t

'eesareapaucorum

ut quatuor forte aut

tantum dierum quinque diebus toium istud iter fueritconfectum, aut certe intra octiduum, Isauri in illoitineremaxime erant timendi. Verum numquam comparueitinere,

ita

Hquet ex oariis Chrysostomi Epistotis Cucusi post adoentum scriptis, et postea memomndis. At nullam in illo itinere a Sancto Epistolam scriptamexistimo. Oppidum modicum fuisse

nttit,

itt

Cucusum, ft iu loco admodum deserto situm, ibir que ne forum quidem rerum venalium fitisse, docent LittercB Chrysostomi. Mire tamen gaudebat Sanctus, quando eo pervenerat, necvolebat,ut tndetemere amoveretur amicorum opera. Uabcmus U(" <' Epistola xm ad Olympiadem, qum jiriimt rst
.

Hlam

ritim

'
Tandem aliquando

lorum eorum, quie nos

Etpostmumerata lislucem B&v&ximViB.

a

ramo

et variis

in via invasernnt,

ma-

uebu-

qwsdam

Atnunc, inquit, omma ts incommoda. venimus, tum evanuerunt. Ut enim Cucusum abjecimus,... reliquns cum morhum omnem una quippe cum sumus defuncti metu tum Isaurorum etquidemparatissimoammultiliic militessint, quoque nemo, ut cum ipsis confligant. Rerum omnibus copianobis undique affluit, heec

;

cessariarum

benevolentia

summa cum

nos excipientibus,

hic locus etiamsialioqui desertissimusomnino

sit.

quodamdominusmeusDioscorus 1106 At casu famuium dedita opera Caeetiam qui hic erat, ne dosaream misit, rogatumatqueobsecratum,

Convaiescit,

ncc locum

mu-

tarc dcsiderat:

ltem plures

mui suas alteram anteferrem. Aliique pneferendam idem fecerunt. Verum hanc aliis

itaque apudeum diltaut ob quidvisest; vertimus. Atque ipse nobis qua largitatem, et ingentem ipsius liberalitatem expostuleeo cum perpetuo cupit, erga nos uti suis mus. Quippe nostra causa etiam ex odibus

necessario mihi existimavi

:

ut nos omni officii genere compiecteretur atque insuper domum nobis ad tolerandam hiemem idoneam exstruit, pro eaque in villam migravit, :

re nihil

non

omnino

officii

Denique nullum eo praetermisab genus erga nos

agit ac molitur.

Ad haec pleriquealii procuratores etreadministratores, dominisid ipsis per litteras imperantibus, subinde huc accedunt, paratiqua-

sum rum

est.

,

,

KT DOCT.

EP.

vis ratione

nos reficere ac recreare. Haec autem

omnia idcirco coramemoravi, atque aliaquidem, hoc est, priora, deflevi, alia autem, hoc est,la3ta et

jucunda,

tibi

hinc eraoveat.

exposui, ut ne quis temere nos

Nam

si ii,

qui nos beneficio

affi-

cerecupiunt, arbitrii hoc nostri faciant, ut quo loco velimus, nobis esse liceat,nec rursumnobis alterum locum arbitratu libituque suo assignaturi sint,

hoc beneficium accipe. Sin autem nos

hinc amotos in alterum locum ablegaturi sunt, nobisque rursum iter subire, ac peregrinari ne-

mihi sane hoc longe gravius acerbiusque fuerit. Primum enim illud metuendum est, ne nos in longinquiorem aut in asperiorem cesse est,

locumducant: deinde itineris molestiam sexcentis exsiliis graviorem esse duco. Siquidem peregrinationis hujusce difficultas ad ipsas mortis portas nos detulit, nuncque, Cucusi degentes, ^erpetua sessione ac quiete nosmet recreamus, atque tara diuturm tenipons airumnse, confractisque nostris ossibus, etfatigatsecarni, quietis

ope ac subsidio medemur, 1107 Afifuit etiam domina mea Sabiniana diaF conissa eodem ipso die, quo venimus, fracta qui- Cucusum tunc dera ipsa et ahjecta, lerumnisque affecta, utpote ctiamvcnerunt Sabiniana et ea jam setate, in qua moveri quoquedifficile est: Constantius,

caeterum juvenili animialacritatepi'3edita,nihilque adversarum rerura persentiens. Paratam

enim se essedixit etiam mScythiam proficisci, quandoquidem constans hic ruraor erat, fore ut illicdeportarer. Certuraestautemei, utait,

jam ad suos

reverti,

verum

illic,

non

ubi raerimus,

commorari. Atque hancetiam perquam huraane ac studiose, raagnaque cum benevolentia ecclesia3 alumni cxceperunt. Quin dominus quoque raeus Constantius, religiosissimus presbyter, jam pridem hicerat. Nara et mecum perlitteras ege-

huc veniendi potestatem facerem. raeam atque sententiam id facere audere, quamvis alioqui magna hujus rei cupiditate flagrantem. Addebat etiam. se ne illicquidem manereposse nam la-

rat, ut

ipsi

Neque

eniin se citra voluntatera

:

tebras qu»rit, ac sese occultat.

1108 Itaque precibus abs te contendo, ut de li.ro

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

minime aliter facias. Quod si rursus, quid ipsiin animo habeant, periclitandum ducis, tu quidem a te niliil dicas verum prn tua prudentia, quonam me abducere cnnstituprint, explores id enim potes. Ac, si videris ipsis in animo esse.non longe isthinc in maritimam aliquam urbem, puta Cyzicum, aut non longe a Nicomedia, me avehere, hoc accipe. Sin autem longiua loco

utcrque verisi militev Antio

:

rhia,

:

hinc uspiam, aut ita procuL ut hic locus

est,

ne

Hoc quippemihi grave acpermolcsinm Hic enim in magna quiete animique re-

accipias. fuerit.

missione versamur: itaut etiam contractam omnem ex itinere molestiam biduo absterserimus. Eactenus Chrysostomus, cujus ultimaverha fa.

nuunt, Epistolam hanc csse datam biduo, posU venerat Cucusum. Quodvero dicit de omni

quam

morbo depulso, non

ita rigide

accipiendum

bo orta. Dioscorum hospitem in Epistola xiv et in aJiis.

suum

iterum laudat

nullibi insinual,

.1/

utrum esset dominus aliquis Constavtivopolitanus, an Antiochenus potivs, aut alterius civitatis.

B certe ConstantiuSj

qui sine

Sabiniana verisimiliter Antiochena erat. 1109 Certo Antiochenus presbyter erat stantius

jam

ante mcmoratus

C<»i-

qui Porphyrii

,

sensu venire

episcopi causa latcre cocjebatur, Nescio, qua de causa Tiliemontius art. 98 dubitet, utrum t 'on-

nohierat.

stantius

Saneti con-

Cucusum

venisset ante

Chrysostomum,

cum

hic id clare edicat. Gonstantius ipse in Epi-

stola

admatrem suam,

qvceest inter Chrysostomi

dum

multa vo-

sanctissimi Episcopi

consuetudine, ac loci imjus quiete otioque summo oblectamur. Et mox: Enimvero mirifice nos recreavit fructuosa

cum sanctissimo Episcopo conpropemodum in alioa viroa

suetudo, sic ut nos

mutaverit,necullopermiseritpereirnn;i' lvgionis sensu affici: tanta bonorum jucunditnu' redun-

damus:tot spiritualibus opibus circumHuimus, et eam ob causam Deum continue glorificare non cessamus. Ceterum ex Hs, qute scribit Ghrysostomus, Constantium noluisse venire Cucusum, nisi Sancto conscnticnte, clare cotIifjitvr,Hf/eras ( 01/stantii,

mum

consensum iitum

jm-latas esse,

fietentis,

dum

ad Chrysosto-

adliuc erat in Galatia,

Epistola initium

Pmanh

\.

Sic enim orditur

efu

.'

:Magnopere meercxisti, acsumquod cum tristia nui res, verbum adjeceris, quod omnibus^ quaa aci tderint, accinendum est; dixerisque Glorifloetur Deus in omnibus. Hoc vcrlmm loihale diahnh.

ma

:

vulnusinfligit, hoc in quovispericulo securitatia et voluptatisoccasionem affert. illud

Nam simul atque confestim mceroris nubes

quis protulerit,

discutitur.

Numquam

igitur

hoo dicere

i

r-

atque alios docere: sic enim, quaavos invasittempestas, licet asperior fiat, in tranquillitatemmutabitur;sic, qui tempestate jaetantur, mitte,

majorem accipientmercedem, simuique a malis Perge igitur omnibus, qus3 contingunt, istud accinere. Tristia porro, quai Pa?a-

parte pvto,

qum

illa fuisse saltem majori ex nuntiarc po/erat de episcopis,

presbtjteris ct diaconis,

carceri inclusis, contra

quos illo tcmpore qucestione crudelissime exercebantur ob calumniam incensm ecclesim, 1112 Itaque verisimile est, EpistolamSanctiad

item

prmcldros

nm-or

islos confessores,

edita est tom, lllpag.

qum

extra ordinem

endrm .etiamtemporc fuisse datam,prmsertimcumnonpossitfigimuito citius aut serius. Nam liberatisuntcarcere 294«gusti per legemnum, 104) datam, At liberatio-

ncm

illorum

5'Jii,

:

:

lestiam: sed iianca vobis peto gratiam.ut ad QOS assidue scribatis: neque propterea quod longius

ttit

suosin
tos:

necdwn novcrat Chvysostomus, dttm

evim sic habet Exspectate : brevi tentationum finis erit, liberatioque perfe-

scribeba/. Circa finem

1

:

ut praw&ntes et nobiscum versantea complecti-

Oriente Sancto usque in Galatiam/tut certt usque adpartes Cappadocim vicinas Galatia- occuircrint, ut dictum est num. 1083 nam sicut Constantius litteras ad ipsum misit, ita facere potuerunt Sabiniana aliique amici, quos Antiochfa habebat plurimos. 1110 Porro et atias titteras post adventum suum Cucusi statim scrijisit Sanctus ad amieos varios. Jnter has imprimis jjonenda est cxxxiv ad Brisonem, virum in aula potentem, piumque et Sancto amirum, de quo dudum mentio faeta est, Initium Epistolm jam laudavimus : illud tamen hnc transfcru : Septuaginta fermeconaumptis in itinere diebus... Cucusum totius orbis terrarum desertissimum locum tandem aliquando pervenimus.Et haec dico non rogans, ut molest.i ulli sitis, acpetatis, ut hinc transferamur quod enim eratgravissimum,jampertulimus,nc'mpovi;e mu-

ex

,

v

hetitia perfudisti,

atias Sancti

nam

nijtts piatas illa

potuisset, ac deinde ante

:

responsum Autiochicr accipere non ijmtm venire Cucusum, Hinc utterius inteliifjimus, quo modo aiiqui ex

Pimninm,

1111 Hujus avfna

simulet Chrysostomi pietatem insignem ostendit,

Orate etiam jugiter pro nobis. Nam etai longo viarum intcrvallo disjungimur, multoque tempore a vobis segregati sumus attamen vos

aut certe diu ante quctm veniret Caisaream

sonem, ad

velitis loca

nius nuntiaverat,

iuptate perfundimur,

Sertbitad lui-

rcsidere. Quod si nosrursus subinde mutare, summisconflictabimurmalis, pr;psorlim cum hiems sitpro foribus. Nemo igitur importunus olli aut moleastus hac occasione sit etc.

cogere

mense Octobri aut Novembri

hic

S.

mus domiperpetuo

liberabuntur...

Nos

J.

desertus locus est Cuousus, hic tamen et quiete fruimur, et non medioeriter exitinere contractam inflrmitatemsanare potuimus,exquocoepi-

Epistolas ccxxxvn, lucvlentcr declarat, quanti faceret Chrysostomi consuetudinem, ita scribens ;

auctore

Quodvero monet, petendam non esse loei mutaUonem, simiHter rogai in Epistota cxcni ad Pwanium. Data hmc cst eodem plane tempore, ac certe non multo post. Lod vero ivmisi, mqvit nemo ulli negotium facessat. Quamquam enim

est,

vt liquet cx aliis Epistolis. Melius habebat et febris ccssctbat, opinor ; non item debilitas cx mor-

-.1"

a vobis relegati sumus, idcirco nos istaconsolatione privetis etc. Hoc, ut freguenler ad te bant, in smgulis fere litteris amicos suos rotjat.

ota.

;

v

mur vestrum amicum

caput exosculamur, corouatos victores vos expansis manibus exoipimus etc. Quod ait de intervalto loci et temporis, quo :

erat ab

illis separatu$9 satis ostendit, Epistolam CuCUSteSSe SOriptam.At tvm a-que ccrtvnt esfjn-

indc fuissc missatn,

ter priivas

kebdomada

alterave iilivs

epistolm pars reeitata est

OStendi,

cum

etiam una

serius soribi potuerit

num.

Major

L084, ubi

quanta quamqvc canstaiitcr (Onfessnrcs

Daas aiias ail /i/os Ejiisfolas jam dedinum. L064 0/1067. l:( EplStota OXI i\ ad Gemetlum inter priares tiw nliiv vjmquoque est Cucusi scriptas, Erat Gemelius vir dmtemporis nobilis, sednecdum baptizatvs, ct fiostea a
I

I

'-

ijisfratvin a/l

promotus, ul Uquet ex Epistolis deinde

eumdem

Sanctus

scrijttis,

hwsentemautem itaorditW

Desertum

ijiiidcm loctim habitamus Cuousum, ac totiua orbis hujus nostri desertissir mum. Quamvis tanien ad ipsos i.tim icniiinos :

relegemur, oblivisci tuas caritatis minime possuled in extera desertaquo pegionedum ver-

samur

DE

620

AUCTORE J.

s.

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

samur, et morbi reliquias etiamnum circumienmus, ac metu latronum obsidemur neque enim :

abscedunt, sed itinera intercludunt, et omnia cruore complent Isauri perpetuo te mente circumferimus, ac fortitudincm tuam , loquendi ;

suavem ac sinceram benevolentiam apud nos effingimus etc. Ejusdem temporis videnobis tur esse Epistolacxcvi ad Aetium, aiiunde libertatem,

ignotum Nam et in hac dicit: Multa in solitudine degimus, ac metu latronum obsidemur, morboque detinemur. Rcliqua solum spcctant ad amiciliatn Sancti cum Aetio declarandam. Eodem :

tempore aut non diu post, certe antequam Isauri absccsscrant iu regionem suam, scripta est Episto/a cxliii ad Pobjbium, cui amicitiam qitoque

saam

benevolc declarat.

EP.

ET DOCT.

ad Theodorum datam,

nisi hic forsan discedenti

D

ac Ccesarea Chrysostomo se venturum promtserit, laudati posteaob neqotiase excusaverit. Ceterum verisiet Theodorus Chrysostomum nonmedicis tan:at Ccesarecc curaverant millime tum Caisareensibus, sedet aliis, quorum amicitia ibidem usus erat, humanissimas de adventu suo

Hymnetius

Cucusum

litteras misit

Chrysostomus.

lxxx ad Firminum, quem semel tantum convenerat,quia etillc a?gro~

$ex aUa> ad amicos Casa-

Huic autem post sifjnificationem amoris mutuide se hcec significat : Bona valetudine su-

reenscs.

1116 Talis

est

Epistola

tabat.

mus

iter tuto

:

confecimus

:

quiete atque otio ob-

gaudemus magnam omnium benevolentiam :

inenarrabilem denique consolationem percipimus. Nemo hic est, qui nos exagitet, aut nobis negotium facessat etc. Talis item est Epis-

tinemus

:

lxxxii ad Cytherium, cui similia scribit de commoda valetudine sua, ac de quiete et otio. tola

§

LXXIL

Aliae Epistolae Cucusi

non diu postadventum scriptse: qusc scripta est Theodoro cpiscopo, non est data Mopsuestenura

ad

,

sed ad

Coisarcensem vero fuisse insinuat, dum dicit: Brevis quidem nobis vobiscum istic fuit consuetudo. Talem qitoque esse Epistolam lxxxiii, ad

Lcontium, insinuat initium, qitod ita habet : Ciquidem vestra pulsisumus acaritate vero tua non item pulsi. Illud enim, hoc est, ut vitate

:

maneremus, aut ejiceremur, inaliorumpohocautemin nostra.Mw laudat ipsius amorem, studium, prudentiam, comi-

istic

Tyanensem. Eptstola

cid

Miilin-

Carterium '"• sarece ftuii

prwfec-

super sunt

ratas

litterce

anno 404 Cucusi

tern recenscndis

prmter modo memoscriptce, In hisce au-

afiquem loeorum, quantumfieri

:

aut pcrsonarum ordincm servabo. lnter

poterit,

primas ccrto sunt, quas dedit ad

ilios,

benevolentiam expertus erat Ccesarece. S30

quorum Talis cst

Carterhtm Ccesarece pra?fectum, cui graqnod tumultus Ccesarete a monachis ex-

uil

iias aqit,

et

suamcum

sedemus, et a malis, qnac in via pertulimus, re spiramus, et morbi atque malorum, quae sustinuimus, reliquias hac quiete depellimus. Hoc

verbis

ordiens Desertis:

ctomnem

lapidem moveres, ut in securitate versaremur,

tuarum erantpartium, omninopraestares Addit gratiarum actwnem, aitquc, se benefi-

COS'.

clxxiii

ad Evethium : nam

: Ego enim, via omni tranquille ac tuto decursa, Cucusi dego, loci quietem atque otium pro deliciis habens, atque ingentem omnium ob-

servantiam et benevolentiam obtinens. 1117 Eodem fere tempore complures Epislolas

ad varios

ad Eulogium episcopum Palcestince,ut ex ipsa Nam in ea dicit: Quod autem, pietate tua ad hunc modum se gerente, omnes domini mei reverendissimi et religiosissimi PaEpistoia colUqitur.

rtiam n/ihitrqttr ttc. TUiemontio art. 99

iwxi ad Eymnetiumarchiatrum, apud omnes prwdtcarc dicit, tum ut probum virum, tum ut preestantissimum medicum, tum uteum, qui sinoereamare novit. Nam cnm hic, inquif, de morbo nostrosermones excitantur, in ejusmodi eommemoratioriestu quoque subeas necesse est; cumque ipsi cximia> tu;v pe-

cim ad

noverat, aut certe credebat. Inter hos maxime numcrandi sunt cpiscopi Pahestinw.Epist. lxxxvii est

Titlis

Scribit

uidetur Epist.

laestime episcopi vestigiis tuis

qttrin itcm sr

nime tibidubium esse credo. Itaque dubitandum non videtur, ctuin fuerit. Eulogius Ccesareai Pahrs/ince episcopus, de quo meminit Palladius in

ritise

ac benevole.ntise periculum fecerimus bene-

non possumns efc. Ait, partimab itineris difificultatem, parluu ob Isaurorum niotum, ttt rrniat Cucuficia a

ii

i

accepta silere

nolle se petere

stott,

rogatqtlB ut ait se scribat. Epistota COXXVIII

Tiicodorummedicum, quise ob orcupafionesexcusaveral, quodnon venissct Cucusum. Huic gratiosc respondet Sanctus, rt de bona i/isitis voluntatc f/ratiastii/it. Yidrturquidem ho>c Epislota pttalo svritts duta, svd simuf innuit, aiiam fuissc rst (td

hsesuri sint, mi-

Diatogo pag. 200. Verum ex laudato PaUadii toco liquet, eum a partibus Chrysostomi deinde

Eutoqium tamen ut sui studhsissimum

rcsiiiisse.

prwdicat Sancfus, nec dubitandum, quin talis iiiiiio ftterit. At vel solum hoc exempium ostcndit,

non omnes

fuisse constantes. Epist. lxxxviii

ad Joannem Hierosolymitanum episquem item itt sibi faventem laudat,

scripta cst

copum

,

adconstantiam hortatur. Sic Epistoia lxxxix crlrbrat Theodosium Scytopolitanum episcopum, et

ct

San-

misit

cpiscopos, quos sibi adheeren-

tes

r/r.

1115

in priori asserit,

Helladio amicitiam brevitempore coaluisse, Evethium vero adventum suum docet his

et quffl

ritim rjtis ubit/itr prtrt/icitrr.

ibidetn merft-

Cucusum,

incolumes venimus.... ac locum tumultibus vacuum reperimus, quietisque atque otii plenissimum, nec quemquam habentem, qui nobis

inquit,

adportum quemdam ad solitudinem hancdelati

esset, ita

ros illos importunostumultus sedares,

Theodorum,

cos Ciesareenses, utpersuadet initium.

parte nobis negotium facessit.Quocircatamquam

sedare conatus

quodintelligam miriflce te nostra quiete laetari, (juandoquidom nulla nos capere potest eorum oblivio, quffi istic a te suntgesta, dum prEeposte-

et

sit,

Leontiumillum Sancti hospitem fuisse CcBsarece. Quw sequitur Epistola lxxxiv ad Faustinum, ittis item annumeranda cst, quas scripsit ad ami-

molestiam exhibeat, atqueinfestussit. Addit,itcr quoque, qitod desertissimum vocat, ac periculosum et suspectum, confectum esse sine metu et negotio. Accedunt Epistota; clxxii ad HeUadium

itatos

apud amplitudinem tuam sermone idcirco utor,

adJIymnetiiim

tatem, hospitalitatem etc; ita ut verisimile

simusquidemmiruminmodumlocusestCucusus. Verumtamen haud ita nos solitudine sua contristat, ac quiete exhilarat, quodque nulla ex

i

E

testate situm erat,

hortatur, ut pergat in bene cceptis.

cerie crant rpiscopi Palcesthue.

Forte

que provincia? erant aliqui ev

ittis,

Hi

tres

ittius

quo-

quorum

se-

varios os

Tt?l lcestinw.

F

Pa ~

:

DIR DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

des non exprimuntur, sed guibus ejusdem argvr

Ad Lucium episcopumest Marem episcopum i.xxkyi, ad Moysem episcopumxc. Borumomnium studium mcntiscripsitepistolas.

Epistola L\xx\,ad

pro bona caitsa, diversis tamen verbis mire commendat, eosque ad perseeerantiam excitat. et

ad duos

Cilitice bit

:

scri-

etad

Thcodomm episcopum,

1118

Similis

prcecedentibus

fere

Epis-

est

ccxxxv ad Porphyrhmi episcopnm Rhosensem in Cilicia, utiet Epistola ad Anatolium et episcopum Adanensem in eadem provincia. Attamenhosce non adeo sollicite ad constantiani hortatur.Non multum dissimilis argumenti est Epistola cxn, Theodoro episcopo inscripta. At alii credunt, Theodorum hunc esse Thanensem in Cappadocia Secunda, alii Mopsuestenum in Cilicia. JJt autem dubitatio illa clarius tolli possit, Epistolam totam subjicio: Si fieri potuisset, ut ad te proficiscerer, coramque maxima cum votola

m

htptate caritate tua fruerer, fecissem id quidem diiigenter, magnaque cum celeritate quoniam ;

autem

nunc arbitrii nostri minime est, per hoc ipsum prsestamus. Quamvisenim ad ipsos quoque orbis terrae fines relegati simus id

litteras

sincerte

tamen ac germanae minimeque

quam

fucatse

jam pridem, atque ab initio, et nunc etiam ostendisti, memoriam abjicere minime possumus. Nec vero clam me est, caritatis tuae,

et

reverendissime ac religiosissime domine, quot quantaque nostri causa et dicere et facere studuisti.

Quod

nihilhinc profectum est, at

si

tamen hujusce

Deum

studii promptitudinisque

animi debitorem habes, mercedemqueperfectam ac numeris omnibus cumulatam. Ac nos etiam tuaB sanctitatigratiamhabere,tuamquepietatemapud omnes prsedicare minime desinimus; teqtte hortari atque obsecrare, ut eamdem caritatem perpetuo vigentem retineas. Neqtte enim, in hac licet solitudine affixi, vulgarem consolationem capimus, cum tantum in corde thesaurum, tantasque opes reconditas habemus, hoc est vigilantis ac generosi animi tui caritatem. Hcec ad Thcodorum Chrysostomus. 1119 Porro jam seculo vi medio sive tcmpore

quem aliqui z cum FtKundo concilii Constantinopolitani, quod quintum est Mopsuestenvm gencralc, aliqui voluerunt, Epistolam illam esse putttnt.

datam ad Theodorum Mopsucstenum. Nam in Collatione quinta illius concilii, apud Labbeum tom. V,

col. 490, hcec

leguntur

;

Praesumpserunt

vero Theodori defensores etiam Joannis sanctfe memoriae episcopi Constantinopolitani Litteras proferre qitasi

dem Theodori falsum

adTheodorum

faetas, laudesejus-

continentes. At Patres concilii id

esse dicunt.

Attamen Facundus Hermia-

621

amicum

tutefuisse

Chrysostomi. De hacutriu que amkitiain juventute constat. Verum somnta siHfingit, sigttis existimat, ex

illa

duci posse,

Theodorum illum, ad quem Sanctus ipsiapueris fuisse amicum Quinpotm existimo, ex hac Epistolaostendi nonpossc, alterum ab altero umquam fuisse visum. 1120 Ait Chrysostomus de caritate Theodo- Verum Epittola i). ri: Sincerse tamen ac germanae minimeque fuU uestemm catse caritatis tu», quam etjampridem, a ab initio, et nunc etiam ostendisti, memoriam abjicere minime possumus. Ridiculus disputator cst Facundus Bermianensis, gui ex his elicit, |

Thcodorum

fuissc

Chrysost.omi

roudisripuhtm.

Mquc

ridiculus erit, quisquis ex his colligere vo-

lucrit,

magnam

tem

necessitudincm aut familiarita-

Chrysostomum inter ium, priusquam persecutionem fuisse

et

Theodorum

il-

iltam, qua> ultra

annum duraverat, dum scribebat ad Theodorum, paticcepit Sanctus. Hicenim de nuttanecessitudinc aut amicitia antiqua meminit, sed charitatem Theodori cclcbrat ; charitatemvero jam pridem

et

ab

initio persecutionis dictte

Hoc scnsu exponenda

esse verba

declaratam, data liguei ex t

gya Chrysostomus moxsubjung.it,

Hs,

ita per-

gens: Nec

vero (Gra>ce t*p enim) clam me est,reverendissimeacreligiosissimedomine,quot quantaqtte nostri causa et dicere et facere stu-

Probat Sanctus, charitaiem Theodori sibi perspcctam ncc alia attegat, quam dicta fa claque temporeisthtspersecudonis, ut rursum paduisti.

esse

tet

est

:

ex sequcntibus; Quod

si

id est, si hccc ef/icerc

;

mittcrer in exsitium

;

at

nihil hinc

profectum

non potuerunt, ut non Deum tamen hujusce

studii promptitudinisque animi

debitorem habea Nihil horitm antiquam amicitiam aut familiaritatem insinuat;sedomniadesignantsinceram Theodori charitatem, gua Chrysostomi cau&am etc.

defendcrat, ac pergrbat dcfcnderr. 1121 Itaque primum argumcntum contra Fa- sed Tyant ncundi sententiam peti potest cx silentio Chryso- sem Tlieodo

stomi de amicitia, qua in juvcntute cum Theodoro Mopsucsteno fucraf conjunctus: nequeenim similia inlitteris suissilere solet. Secundo exnul/o Opcrc historico, ex nullo Chrysostomi loco y probari potest, Thcodorum Mopsuestenum stetisse pro Chrysostomo, aut eidcm ulla in reprofuisse

tempore

illius persecutionis.

At

inter Sanctide-

fensorcs crlrhratur Thcodnrus Tyanensis < 'appadocice Secunchemetrojiolitu, ctvetexsolo Palladii

Dialogo probatur, omnia dicta Chrysostomi in allegata Epistola Tyanensi convenire. Nam p.il testatur ,

Theodorum Tyanrnscm

rrcrssisse

Con-

trium Capitidorum tib.VIl, cap.xn^pag. 'MYdindubitanter adducit dictam Epislolam, tanquam ad

cogrretur, et pietatis

Theodorum Mopsuestcnum scriptum. Facundo

fidelium Rom&xiovnra perseverasse.Ilursump.20Q

niisse,

acdemum

sentiuntur Tillemontius in Nota 80, ctMontfauco-

affirmut,

nus in Annotatis ad Epistolam; rationemque

mo

gant ex loco Epistolce, quo Facundus jam fuerat abums. Verba ipsa Montfauconi huc transfero: Duossolum Theodoros novimus,adquos hsecepistolamissaessepotuerit, Mopsuestenum Cicilia, et

Tyaneum

in Cappadocia.

nempe

in

Cum Tvaneo

autem nullaintercessissevideturcum Chrysostomoconsuetudo familiaritasve; cttm Mopsuesteno autemapueroamicitiaconjunctusfuit Chrysostomus. Inhac porro Epistola magna necessitudinis familiaritatisque testimoniacomparent Ihec quidem Montfauconus ; scd non omnia sunt vera, ut patebit. Ita Facundaspag. 310 exhac Epistolaprobarenititur,

Thcodorum Mop&uestenum injiwen-

S.

scriditj

stantinopoli, ?w inimicis CJirysostomi
alle-

.!.

Epistola de-

nensis episcopus, i/i Opusculoscripto pro dcfcnsione

as-

AUCTORE

muro provinciam suam muad 8nem usque in communione

Theodorum iilum ab

i/iso

Chrysosto-

ntuituni fuisse laudatum^ ita scribens: Ce-

teruin laudabat, et mirabatur Secundaa dociae episcopos, ut qui

plurimis

Cappa-

cum lacrymis

condoluissent exsulibus episcopis, prsesertim mitissimum Theodorum Tyanonnn episcopimw/r. IJisce

optime congruunt verba Chrysostomi in Ac nos etiam tuae sanctitati gratiam

Epistola:

habefe, tuamque pietatemapud omnes prmdicare minime desinimus. Omniahmcinsinuant, lau-

datam Epistolam

fttisse

datam ad Theodorum

Tyanensem, cui etiam vicinior erat, guam Mopsuestensi, et gttem in viaper Cappadociam videre potuisset, si itrr pro suo orbitrio direxisset, et

haurontm

incursionhs nonfuissent timenda*. 1

1

88

Quod

yiun designal

:

:

DE

022 1122

AUCTORE J. iii'

s.

uhstntr

debet auctoritas Facundi,

qum

levis hic


Qnod

ad

spectat

S.

Facundi

auctoritatem

Hermiammsis, Epistolam indubitanter

ad Theodorum Mopsuestenum, tio/i rj-t\fit/ t o

referentis

ego certe

ittam

faciendam, quia videturet

infttjiti

te~ alia, qum adpropositumsuumcondueebant, mere affirmare. Qttin et pag. 340 ott, Theodorum Mopsuestennm scmper laudatum fuisse a Thcophilo Akxandrino, aut potius Domnum Antfa Chenumtd assr/mtrr/t pioffucit. At parum vrn-

laudatum

simile est,

Oln-.ysostnmn.s/r/rr//.

a Theophilo,

fuisse

si

pro

Imo ugro Chrysostomum, dc

Theodoro Mopsuesteno aliisque Cilicias episeopis mire fuisse sollicitum, patet ex Epistola ccrv ad Pmanium, circa idem tempus data, in qua ipsum hudat, f/uof/ turumgerat'Pa\xstirx&, Phceniciae, Qegotiorum, quse, inquit, potissiihum curare debes. Nam Palaestini quidem ac Phoenices, utprobe uovi, hominem illum ab adversaCiliciae

missum qod admiserunt, JSgensis autem et Tarsensia [uterque in Cilicia) a partibus illorum stant, ut audivi. Et admonuit quemdam examiriis

Castabalorum episcopusj ipsos [idest, qua etiam est civitas Castabula)

cis nostria

episc. CilicicB, in

a Constantinopolitanis cogi illorum iniquitati

interim tamen resistere. Muladhibeas sollicitudinem oportet, vigilantiam multam, ut huic quoqueparti reniedium afferas, et ad consobrinum tuum, dominum nieimi Thei.iinniiii episcopum scribas. Hic Theodosed

assentiri,

i:un igitur

haud dubie

rus

est

Mopsuestenus,

cum agatur

de

episcopis CilicicB. At

non video,cur Sanctus Pcectnio fuisset molestus, ut ad ipsum scriberet, nisi ijisu/it utcumque habuisset suspectum ; aut certe, si tantum ipsi confidisset quantum confidebat Theodoro, adquem dedit Epistolam oxn. ,

ilir nitliar,

duo Mxntfitu-

112:'»

mocrt

etiumsi

coiii,

habercnt,

h

unica difficultas

igitur

Restat rt

Epistola} ex codice Ms.

quantum

cundo

VI

antiquam versionem

580, quia ibi edidit

iffius

versio,

quam

,

mtjrt Mout/u/tronUS, pnrsrrtiiu fom.

ptuj.

Verum antiqua

illv

conjicere possumus, ex ipso Fa-

in cod. illum in transcripta est,

autcerte a

meo quidem ad auctoritatem Pacundi, prwsertim cum non omnino exprimat

versiour Facundi non differt, Itaque judicio illa versio nihil addit

riteifjium

tu/iur/it

tr.rtus

Argumentum

(itfcci.

quod ex illa versione sumit editor, hoc Ubi circa finem Chrysostomus ait , Cum tantum ld corde (JviwpBfe) thesaurum etc. Favero,

rst.

cundus p/". iii corde, legit, m Cilicia. Montfaucouus uuiri/i contendit, qemtinam hanc vide-

n

lectionem,

imo etiam

pro assertajam

e1

dicit;

Hsec itaque lectio

indubitata haberidebet. Ve-

ruui ipsa editio Montfauconi, annotataque editioui addita faciunt, ut fudicio isti acquiescere ne-

queam. Vam tom, luiir

pag, 655 fatetur 9 ex quacodicibus Mss. quibus usus est, duos omnia

verba habere,

Dunro

rt

[II

sicut

S/iri/io

;

iit

differentim, sed

f/uitf

edidit

ipse tifiis

non

lirrt tilius

itt Itttitc

1'ttctnuii

cum Frontone

tfuofuts

obsrrcitt uli-

in vocibus

corde: nec asserit, in ullo legi

i>

h

xspsfa

in

KtXwta in Cilicia,

ta titinem Sepropensum

ostendat. Quisquis igitur iegerit annotata ibidem a Montfaucotw, indubitanter dicet, in omnibus quatuor ipsius codicibus legib xa ? o(a, in corde.

cum aiias minoris momenti differentias duorum codicum studiose observet multo magis ;

di\ <

dt jud dubitatur, contra alios

omnes w-

qumdi

1

observare debttisset,

si in

ullo invenisset co-

Grtsco.

L2

1

suerat, i

quando adprelumparabat tomum sextum; festinaveritin dcproperanda edi-

umque multum

liunr sua, potuit,

non

consultis

codicUnts,

ipsis

memoria

codicilabi9 credereque in duobus UUs

bus, quia

m

aliis

quibusdam a

reliquis differunt,

ittam quoque haberi lectionis diversitatem, fjuam reperiebat in Latina Epistoke versione, Bem scire poterunt illi, qui codices illos etiamnum possi-

mihi suspicionem illam eximere. Hanc deponam, si quis codices volucrit consulere, ct in iis repererit & KiW?. At nesicquidem concedam, lectionem illam esse veram et qenuinam. Quisenim duos codices, qui etiam mcndosi dent, et

sane

cito

s/titt

iu fine

illtus Epistoice,

ttt

liquet ex ipsius

Montfauconi annotatis tom. III parj. 655, prudenter prasferat reliquis omnibus, quos Fronto Durrrus, Hcnricus Savilius ct ipse Montfuuconus habueruntl Nos etiam Epistolas Chrysostomi hahemus in tribus codicibus Mss., quos omneshuno

fmemconsului. At in omnibus nonmodo reperi & x«p3(a ; sed omnia ctiam alia, qum sequuntur , sicut in editis sunt expressa. Jtaque vitiosi sunt duo illi codices Montfauconi, in quorum altero aliquot voces sunt omissm in altcro iit

voces

%

plures mutatce.

1125 At, iiif/uit, lectionem £vKiXix(« confirmat Germanensis codex noster Sangermanensis. Respondeo, codi- vero codex

cem

ittutit,

si

Hermianensi,

<

quid auetoritatis addat Facundo tiam produciposse ad decidendom

totam controversiam.

Nam

titulusest:

Montfauconum codi iterum consuluerit, guando m Monito suo tom, VI pa$ ieruit^ in uno codice Vaticano ct iu Coisliniano legih

nihil ponderis

addit Facundo,

Incipit

JohannisConstantinopolitaniad Theodorum Mopsuestenum episcopum. Verum, si rem totam accuratius excutiamus 9 Epistota

illa

Latina nihil

ad propositum nostrum, et sine jactura omitti potuisset. Etenim velipse tttuius ostendit, Epistohm ex Opere Facundi fuisse transcriptam,

fticict

idque confirmat accurata textus Latini consonanfi". Cum enim Epistola nullibi in codicibusGrmcis dicatur scripta ad Theodorum Mopsuestenum, id ex Facundo hausit illc, qui Epistolam exscrippnrscrtim cum non potuisset Latinum

sit;

Fa-

cundi iextum tam exacte reddere, nisi ilhtm ex ipso Facundo accepisset; nam Latina interpretatio

non respondet itbique exacte textui Grmco. Hoc ipsum tuu/irmttri potest ex codice San-Germa-

nensiB2B,exquoEpistolamediditMontfauconus. Nam idem saiptoria Bibliotheca bibliothccarum tom. llpag. 1128 recensens codices San-Germanenses, exhibet omnia, quce habentur in

codkc

i//o3S6: sed.nihil habetur spectans arf Chrysostomum prmter illam epistohm, et

moxsequuntur GregoruNazianzeni Epistolie tres ad Theodorum. Varia nempe variorum Opuscula continel tstecodex,

et

illius scriptorea colkgit t ubicumque mvemebat alicujus scpiptom Opusculum. Apud Facundum autem invenit Epistolam illam

Chrv-

^tomybiqueetdu^Naziammiinvm^epotuit Ua

ut tste codex Facundo nihil addat ponderis ' 1126 Quanti vero i„ hisce faciendus sit ipse qui ipse patdus, facile colligi potest ex epistoHs (irego- rum fidei ment Naztanzent, quas item ad rctur obalios

num ccxs

n

Theodorum Mop-

SCriptus affirmat, ridrficct

Epistolam lAxxvin. Atdeoctogesima octavalucecla-

nusest, datamesseadmetropoUtam Secunda Cappadoctai, qui rruf Thmttoros Ti/tmensis,

Quapropter non possum non dubitare, an

cum

codices habeAnnotatis, qumdedit, quando ipsos ilios audum depocodices Certe batpra manibus,

turdecurahabenda

wb

i

essi ni

quia id mihi non vtdetur consonare

KiXtxfs

X>ittt,

fttitii

EP. ET DOcT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

esi

ecclesice

cumaga-

Nazianzenm

quce

TyanensimetropoU. Pnetereane quidem

\pus rmi Mopsucstenus, quando defunctus Vaziansenus, ut recte advertit

Tittemontius

tom.

errores similes.

DIE DECIMA tom. XIlinTheodoroMapsuestenoart.

2.

quam

QUARTA

Num

vero metropolita fuit, nec episcopus erai Cappadocia, sed in Cilicia. Paucis igitur, studiose /ector intellige acumeu hominis sckismatici, multa temere et sine multo dclcctu assein

}

rentis.

Ex

Epistola,

quam datpag.B13,Uquet, et ad caputprovin-

scriptam esse adepiscopum, in

cice,

Vel sic

qua erat Nazianzus, civitas Gappadot ias. tamcn asserit scriptam esse ad Theodo-

rum, qui episcopus fuit in Gilicia, quique episcopus non fuit, nisi aliquo tempore post mortem Nazianzcni,

dum

numquam

et

ullius provincice,

ne-

Cappadocice Secundce caput. Patrcs concilii

SKI'I

623

i

Iu Cucusum (inquit n Epistola cix, cui aUai consonant) lioc est, iniocumtotiii orbia

J.

S.

pene iii incursionibus obsidemur. Similia quoque scribit in Epistola \w ad Eon vel Eeortium episcoph item ignotce,ut etad alis

Magnum /i/

episcopum nihilo magis aUtmde »otum

Epistola xxvi, Ua ut

ei illm

Epistolat

ad idem

tempus smt referendce. Veterem amicitiam celebrat, etadfrequens epistotarum commercium hos antistites, tUi et tres alios

memoratos

invitat.

At

incertumest, an iUiin amicitia constantes fuenW, e/Chrys(i.x|,onto umquam rv\jnmdni u. Hic omnia fecit, ut amicos coleret sibique dcmnciret : sed metus persecutionis nonpaucos, opit

quinti gcneralis,

apud Labbeum tom.

V

col.

170

etseqq. multo plures Nazianzeni Epistolas recen-

quas dcfcn.sores Mopsucsteni proferebant ttt scriptas, ostenduntque id falsum esse. Quapropter ipsis quoque libentius crediderim s necjantibus Epistolam Chrysostomi ad Mopsuestenum esse datam, quam Facundo id temere

sc/U,

ad ipsum

affirmanti, prccsertim cum idoncas scnteutiaj no~ strw rationes allegaverimus.

§ LXXIII. Aliso Epistola; advaB rios datee ac prrcsertim ad plurimos amicos Antioche;

/k//\

deterruit.

impediit tiini et

Eic tamen,

saltem

non

initio

Domnum episcopum, quominus adSan-

scriberet et

presbyterum mitteret. Testatur

in Epistola wvn circa idem tempus scripta sed ne de Domno quidem plura deinde habemus.

id Chrysostomuj :

1129 Inter Epitolas Sanctiquinque exstant He- Quinque ad sychio inscriptee. Eratillevir nobilis, etverisi- «*»«*«» militer Antiockenus, etiamsi dicat Sanctus in l tumo Epistoia i,\xiY, se non magno intervallo ab ipso

disjunctum: nequeenim

magnumamico

interval-

\i)\

E

lum putabatmter Antiockiam et Cucusum, TillemonUusart. 100 existimat, diversos esse Besy-

ad quos prcedictm litterce suntdata), quia inEpistola cxcmiitaintelligit Ihrysi «fe >mi verba, chios,

nos.

(

ut credat,

Epistolm ad

Prceter Epistolas modo datas,

Urbidum, Rufinum,

varios dedit episcopos, ul ri pergerent,

ad

alios

quasSanctus ad

bonam causam

quoque

tue-

scripsit episcopos,

ut eis amicitim succ daret tcstimonia. Bujus argumenti estEpistolacwii ad Urbicium episcopum, olim Sancto notum, verisimiliter Antiochice. Similis quoque cst crx ad Rufinum episcopum, quem sibi Antiochice cognitum fuisse Sanctus asserit. In editione autem Savi/U titulus habetlih>osi

Verum cx Epistola ccxxxv, de qua jam egimus, Porph//rius eo tempore erat Rhosi episcopus. Hinc mcdim crcderc, illud Iihosi apud Savi/ium redundare; nam iu codicibns suis illam vocem non invcnerunt Fronto Ducants ct fuisse episcopum.

simi/ia de propinquitate scribit.

Omnibus

multo propinquior crat,quam dum erat ( '<>//stantinopoli, ideoque subinde a/iquibus scrib/l se cvrte

non longc

abesse,

satis lonqo. ct

ctsi intervallo

ab

illis

distaret

Itaquc sequcnda vidctur editio Ducaii

Montfauconi, quibus adstipulantur codiccs sal

tem p/erique. 1128 Accedit ejusdem fere argurnenti Epistocx ad Rassum episcopum, quem superiori tcmpore et nuper Constantinopoli amicum sibi fuisse

/a

Chrysostomus agnoscit , ita ut etiam sperasset se venturum. Ui porro tres episcopi a/iunde uon innotescunt, nec alias habemas E/ii-

eum ad

stoias

ad

U/os datas. Ilas vero fuisse ex prioribus

Cucusi ante

hiemem

scriptis, colligitur

ex

iYs,

quoe

iu sinqu/is dicuntur dc incursionibus Isaurorum.

kic videtur.

Primaest

priorem scribere, u! ipsum ad frequenter scribendum excitet, ac meminit de amandatione sua ad ipsos orbis terrarum iiiirs, /// subinde
non longe aberat a Hmitibus Persici imperii. Secunda vero ad ilesychuun ride/uresse Ep. LXXI7, quu ipsum rursum, ut adsescribat, kortatur, ita scribens: Equidem ipse te videre cuperem, me
crebro ad nos scriba

quando

episcopos.

Ordoporro illarum

Epistola ccxxirij qua

hoc deinuui abs

,

Magnum, Domnum,

datas.

clus ctiam Antiochcnis, longius distantibus, ali-

1

Eorlium,

swipsit. [taque nulla est ratio, cur dicamus, non esse kasquinqueEpistolasadeumdem Hesychium

Montfauconus nec ctiam est in nostris. Tillcmontius Nota 90 propendct in cditionem Sa.vi/ii, quia in Epistola ccxxxv Chrysostumus Por/j////rio scribit : Non longeavobisabsumus. Attamcn, inquit, longius abcrat ab episcopo Rhosiensi,quam ab cdiis Cilicia episcopis, quibus similia non sa-ibit. Vera est observatio : Rhosus eniiu sita erat ad sinum Issicum et ad confinia Syrhc et Cilicice, ita ut ab a/iis Cilicice, ab aliisSyrim attribuatur. Vim tamen non habct at/cgata, ratio, quia San:

Bassum,

Hesyckium sola fama Sancto fuissenoiii/i/. At Chrysostomum aliud quidpiam dicere opinor, ac loqui de fama advcntnri
prohibere posset, si mihi licitum esset, quo vellem, proflcisci, Te autem, cum alioqui id arlitas

bitrii tui sit, n<: sic

quidem

migres, atqne ad

traho, nec ut

domo

Qos accurras, te rogo.

quamvis id per anni tempus

Liceat,

Sed

fcuqne istud

F

enim magno intervallo disjuncti sumus; tamen ob Isaurorum metum intc te fcrahere minime velim. Verum iter brovi cxs^jiiipussis

1

130

:

neijue

peto, ut de tua valetudine

fce

etc

Tertiaadeumdem

est

Epistolaoxovm,qua ipsumqueiterum

de silentio Besychii conquerttur,

ad scribendum hortatw. //> kacinsinuat, Hesychiiadventum ex fama se sperasse, atque Modis :

negotium tacessemus, nisi continuas ai frequentes ad nos epistolas mittas, et mtiaa voluptatem litterarum frequentia adumbrarecontenda QuartaadHesychium data est post aeceptas ab eo litteras, ex quibus iutelle.//'/.. morbum obstare, quominusillcCjicusumex-

omnibus

fcibi

t.

curreret,

timam

Binc ipsius

in hat

gratiose

admodwn

quando kiems erat inckoata, quando per anni tempus non iicebat iter

laudat, //"< data est -.,<<'

Epistola, qtUB estxxxv, op~

voluntatem

agere. Quinta

,

demum

est /;'/>

clxxvi,

qum

data

<>re,iic<:dtU//icHesychiimOr*

bo.

scribit

sioias:

i

r

<

DE

624

UTToKM .1.

s.

In hac rursum ipsius litteras petit. Multam cum in omnibus litteris ostendit familiaritatem Certepluobiit. morbo BesycMo, gui forteex eo bo.

resadeumnon

invenio litteras.

UUima figi debet

subfinem anni 404. tres

1131

Epistolw

ad Agapetum nnu ud Ca.in.lidianum,

Agapetum ad quem

cxstant tres Chrysos-

tomi Epistola, virum nobitem fuisse Antiochenum} persuadet Epistola lxxiii, quo? prima est adAgapetum, etinterpriores Cucusi scripta. Initium est: Etsi jam longum tempus effluxit, cum abs te sejuneti sumus ctc. Sex nimirum, aut

anni effluxerant, quando AnUochia discesscratSanctus. Epistola tota tendit'ad instau-

fere septem

randam antiquam amicitiam. Uanc secuta est Epistota xx ad eumdem data, ac cjusdem plane At insuper declarat Agapeti desideriumveniendi ad Chrysostomum, Data hajc est aut inforte mense Octobri, ct hieme instante

argumenti.

gruente. Tertia

adAgapetum

Epistoia clxxv,

est

commendat Eipidium presbyterum, qui qua muitis laboribus Amani, Ciiicice montis, incolas ab impietatead fidem converterat, quiqueadipipsi

sumproficiscebatur. Hcec forte dataest annoAOo, tempore cestatis, aut certe post hiemem. Proedictis

EpittalcB

ud Marcianum ci MarcelH-

1133

alterum soli Marciano. aluv dii" iiil Marceltino Marccllinutn, omninoestverisimile, Hoscc a praidictisaliosesse, atia ad Martum simul , utrique cianum, alia cion quia non inscribuntur annu- ad Timoquki prioradMarcellin., gumutcussxm^ nam in- theum: merando. estprioribus Cucusi scriplU : deomnmm Nos quidem in choatur hoc modo inscriptas, et

:

sumus

magnam

Antiochenus.At cujuscumque loci fuerit, Chrysostomus. in ipsum benevolentiam insinual Ad Marciamm vcro tempore hicmali data est

pauperes ac chatutes, nimirum De hoc etiam commcndat. mire ritatcm inafflictos Marciano incertum est, utrum Antiochenus esset an Constantinopolitanus, aut alterius cujusdam liberalitatem in

At ex Epistola ccxi videtur tribunus

civitatis.

fuisse,

cum

ibi

Sanctus dicat,

Nam

et Isaurici

paulo post data

inum affligebant intoleranda

Epistola.

obsidio,

insidiae,

Iatronum incursiones, aliaquepraetereaangustia, nimirum corporis morbus, utipse scribit, amicitiamcum Candidiano renovans. 1132 Inter amicos Chrysostomi Antiochenos

Marciamts ct Marcellinus, quos praeclarum par sibique vehemonter charum

non infnno dicit in

Epistola cxxix, ita ut

illi

videantur fra-

Sex habemus Epistolas adMarcianum simul

tres, ct

loco erant

Marcellinumdatas, quarumprimaest ccxxiv.

ad Constantiumpresbyterumcum Chrysostomo degentem, atque indicaverunt, non auderese priores ad ipsum scriberc; nonposse vero ad ipsum venire ob aliqua impedimenta, quce Scripserant

illi

ad Marcianum

tribunum se scripsisse. Certe virtutes etamicitiam Marciani magni faciebat Sanctus , easque hac Epistola fovere studebat. In hac Epistola Chry-

premit. Epistola ccxi

fuerit

viri illius vir-

qua Chrysostomus

Epistola cxxii,

unus ex antiquis amicis Antiochenis. Inter priores autem Cucusi scripta est ista Epistola xlii, quando Chrysostoet illc

ctc.

sertissimum locum Cucusum relegati xxxi, qum Altera ad Marcellinum est Epistola anno post diutumum silentium data dicitur, forte esset Marcellinus 405. Inccrtum etiam est, an ille

sostomus

ita ut

D

uni Habemus insuper duas Epistolas

ad Agapetumlitteris jungo unicam ad Candidianum, a quo sc longo tempore sejunctumfuisseait Sanctus,

;.-!

EP. ET DOCT.

JOANNB CHRYSOSTOMO

S.

ait

:

loci soiitudo, et

metus

obsidio, et

hiemis asperitas nos vehementer

est.

AdTimotlieumetiamscripsit,

quando scribebat ad Marcianum

:

scd cxcidit

illa

1134 Antiochcnm etiam omnino apparent Chalcidia et Asyncritia,

ad quas simul

trcs

habcmus

Sancti Epistolas, adsingulas vero seorsum quatuor alias. Tillemontius art. 103 suspicaiur fuisse sorores Constantii presbytcri

admodum

cst probabilis.

iilce

ut diciiur in

firmitate,

omnium prtmam ad ila

orditur

:

Epistola coxlii,

eas

datam

ipsa

nunc vobis

cessimus

que

etc.

demus

:

ecce et heec

eripitur, et litterisnostris vosla-

Interim Utteras ab ipsis accepit,

iis-

quam

rcscripsit pcr Epist. ccxxvi,

tem has

csse

:

quas patiebantur.

suspicor,

quam

Non

alias au-

persecutionem

a

Porphyrio episcopo contra Constanthan presbyterum excitatam, quce in has ipsius sorores non

qtuvm ita ordiNobis sanigma solvistis. Non enim ad defensionem suffecisse illam excusationem, quae

poterat non redundare, prcesertim quia Constan-

tum suggerebatur,vosnuncindieastis,cum, non-

causam agere.

dum

lestiis,

tur

:

non lacessendos puEa quippe caritatis est natura, ut silere minimepossit: verum, quamvis periculumsit, ne acceptis litteris nostris,

tastis.

accusetur audaciae, munere suo fungitur. Tum laudat eos, quodpriores scripsissent, et insinuat, se

muitum

eontm conspectum, ubimorbo fuerint liberati. Sccuta est non diu post Epistola cxxix ad eosdem : namhcec data cst,dum Sanctus assiduis praedonum inoursibus vexabatur, id est, untc hicmcm. Epistola lxv ad cosdcm data csf eodcm etiam anno } verisimiliter posi acceptum eorum adprimam responsum. In desiderare

Ula mire Sanctus laudat Marciani ct Marcellini in advcrsis constautiam. Scrius ad cusdem, data rst Epistola xix, quando nhmrum jam hiems

Hanc dcmum sccuta diutumum silcntium,

trat, itcrque impediebat.

cst

Epistoia

ita

c,

s<>
post

otmo 405 data, et uUimavideatur earum, qum Marctano simulet Marcettino inscripta sutit. ut hosc

sororcs

existimo. Illam

in afflictionibus,

:

silentii

Asyncritiam,

Nihil opus est ullaexcusatione uta-

mini, quod non veneritis

tius ipse latere

malebat,

quam

Antiochice

suam mo-

Nihil, inquit Sanctus, ex his

quas evenire perspicitis, vos perturbet nec densi negotiorum lluctus animis vestris tu:

multum

afferant. Ejusmodi enimestarctaillaet angusta via, complures difficultates ac multos

sudores et labores habens.

Verum

haec fluunt,

atque una cum hac vita exstinguuntur etc. 1135 Epistola lx ostendit, Constantii causa eas fuisse afflictas:nam ibi utramque sic alloquitur:

Non me

mino meo

byteroillatae sunt, attulisse.

magnam vobis perturbationem

Tum

consolationem subjungit. Presbytaum autem iilumesse Constantium, colligiturex hacEpistola, collata ciwiLxii,inqua Constantii

nomcn c.rprimitur.

\am inutrague acjitur depresbytero,quiper$eciUionempatiebatur,qziiquerelicto Chrvsostonio, Antiochiam redibat. Yerum de rcditu Constantiiagam tigit.

vcrisimiliter

Constantii

crebras eas tentationes, qua? do- prcsbyteri ; reverendissimo et religiosissimo presr quatuor

fugit,

Interim notasse

ad annum40o,quo UleconEpistolam lx illo

sufficiat,

tempore

-

ct

ad

hanc

causam

ad Chal

Chrysostomum venire; sed ausm non fuerant, cum proedonum et hiemis metu, tum corporis in-

Sanctus accepit } non itcm excusationem de non missis liitciis; subdit tamen Sit ita sane, atque fuisse

trcs

cidiam

quce conjectura

:

Desideraverant

nam mihi quidem animo et affectu venistis, et nihilo inferiore loco apud nos estis, quara qui Jiuc venerunt etc. Secunda, ad utramque similitcr scripta, est, opinor, Epistola xxix, qua matronas illas pic consolatur

nou c.rponuntur. llanc idtimam c.rcusationem

E

adTimotheum presbytcrum

,

DIB DECIMA

A

QUAHTA SEPTEMBRIS.

temporedatam esse cum ChakicUaetAsyncritia m tauumhabiturm dicantur per ipsius prmsentiam t

salebrosa et abrupta loea iter faeiant, nec ullam

™woantehancultimamadamba$datamaUmqw. (tam ad smcjulas seorsum sunt scriptm. Earum autem quatuor, qua> ad Asyneritiam data> sunt fncordo vidctur esse. PrimaestEp. i.xxvii,

nint, nuraero reponere

nunc rursum istud animo ac voluntate

ipsum dicimus, nirairum te vemsse etc. Uiec clare evincxmt, Ep. hanc lxxvii perperam figi a Tillemontio art. 104 antc Epistolam ccxlii nam ho?c ad utramque simul m -u>ces-

:

Sit.

'teriAw-

1136 ^mautemccrjraessetAsyncritiaJtortatur Sanctus, ut scribat, an morbum dcpulerit

Illud

necdum

quando adipsam scribebat Eptstotam xl, quce brevisecuta, et eodem an. 404 datamdetur, ad ipsam consolandam. Diu post secuta est Epistola xcrx, qua se excusat Sanctus, quodraro ad Asyncritiam scripscrit,

conton^irni^^-odemmodoterogoatqueobsecro, ut nec praesentis

vitfiB

jucunditatibus inhies, nec

rursum molestarum rerum pondere deprimaris; verum hoc unum spectes, qu<>nampactoad com-

munem patriam noatram onm ingenti fiducia pervenms. Quandoquidemhocdemmnflxmnetcon> stansatque immortale bonum est:castera autem omnia, ilos f»«ni <>t fumus, et si quidhis vilinB fingi potest,

dem atmo

Hwv

Chrysostomiis verisimiltier eo-

405.

1138 Ceterum prceter Epistotas

apudFrontonem Ducwum etiam

mbdo

datas,

Asyncritiffl

m,,, ,«i

filicc.

Ep.cxcu. quce consotatoria est deobitu Hinc Tillemontius art. llCt. cam secutus

editionem,adservat} Asyncritiam fuissi muUerem maritatam aat ratuaut. VefUm MontfaUCOnUS ia Annotatis ad Epist. cxcn observat, in suis co dicibus Mss. legi inscriptam Onysicrati», atque

quoque ieqissc Savi/ium. Ex codicious unas iiiv, quem secutus est Ducatus, ita

nostris

habei Asyn-

Asyncrifeipsiusque sodalibus. Ineadicit: Litteras quidem assidue ad vos dare cuperem verum Isaurorum metus, viis omnibus interclusis, non me nancisci sinit, qui ad eam rem nobis administram operam pra?beant. Hortatur eas adcon-

duo Onysicratias. Quapropteromnino existimocum Montfaucono, veram lecHonem essc Onysicratiffi. Hinc sponte concidit observatio de matrrmonio Asyncritiai, quod aliunde notum non

stantiam in perferendis hujus vitce calamitatibus. In fine Asyncritiam sic attoquitur : Hfec

uuica Sancti

:

igitur

omnia tecum considerans, illudque item, res praesentes nihil a fumo et insomniis differre; florentemque hominum statum vernis foliis, quaa

Ony

sinmiam.

in-

scribitnr

sciebat,

itaut ha>c figenda videatur anno 405. Ultima, opinor, ad Asyncritiam est Epistola cvi, qua> inscribitur,

H

:

nos vene-

et

:

'

J. 6.

utraque pr»terenntea, atque ad patriam suam

guam

morditur; Etiam antehac illud tibi per htteras (nimirum 242) signiflcavimus, nos te, quantum adcantatem attinet, in eorum, qui ad

AUCTobb

uiinc TOluptatemperdpiunt,nec ullam hincmcestitiam sentiunt viatorea enim sunt, non cives

critiae, alii

E

est.Porro a-qar ignotaest Onysirraiia,vstquc hwc

ad ipsam

Epistola,

exquammime

constat, utrurn

Antiochma fuerit an < 'nastaatinopolitana. De tempore, qua scHpta est Epistoh, nihil quoque ex ea UqueU Quare hic eam memorasse sufficict.

atque oriuntur statim exarescunt, nihilo praBstantiorem esse, da operam, ut omnibus hujusmodi telis superiorem teprabeas. Licetenim, siraul

si modo velis, ipsam quoque vitfe pompam contemnere ac proculcare. Unum id specta, quonam

pacto magno cum studio ac diligentia viam arctam, quag ad coelum vehit, conficere queas. Ho3c sanctus Exsul anno 405, ut conjicio. item alias

watuorad i ci

ntm :

§ LXXIV. Venit ad Chrysostomum Libanius Antiochenus,

quem ad

per

1137 Prima ex quatuor ad soiam Chalcidiam datis est Epistota xc\m, scripta anno 404, quando ip Sa aqrotabat Secuta estvcrisimititer Ep. xxxix, plena benevoli affectus declarationc. In hac nulla

varios Epistolas

mittit Sanctus, qui etad alios

.

C

morbifitmentio, scriptaquc potius videturan. 405, quam 404. Ccrtius tamen ad annum 405 revocanda est Epistola lxxvi, cum scripta sit paulo ante reditnm Constantii ad sororem sive Antiochiam. Hanc Sanctus ita orditur : Equidem do-

minum meum reverendissimum presbyterum

no-

biscum esse vehementer cupio. Sin autem ipsum illuc proficisci

riculi

metu

quam

rari,

commodum

esse censes, eura pe-

carere, atque urgente tumultu iibehic esse malo.

Quaraobrem ne

existimeSj ipsum a nnbis prohiberi,

si

illud

proficisei

Nobis enim eum adhuc retinendi causa ea quod negotii natura ipsius pra sentiam non

velit. fuit,

i

admodum

requireret: atque itera ea, quod ne in Isaurorum manus forte caderet, metueremus.

Quod est,

si

eum

eum illuc proficisci tam valde necesse et monemus et hortamur, ut iter susci-

piat etc. Hasc tempore (cstatis anni 405. Vltima

ad

Chalcidiam est Epistola cv, qua consoiaturipsam, monetque in adversis constantem se prmbcat

quando

ipse in muitis versabatur calamitatibus.

Elegans sane

est consotatoria,

tantoquc pluris fa-

scribit,

dona aliquorum

et

remittit.

Inter

matronas Antiochenas, qum mira cum

teriamsm^c

Sancti Epistota», omncs,

Epistolas

datai. Desidvrarit iiia

Cucusum que hoc

t/t

videtur,

anno 404

Sancfum inrisvrcpostauain morbo impedita fuit,at-

rnivrat; scd

ipsi

prr

littvras sianifivar.it.

Ad

ftas ei

rc~

Chrysostomiis per Epist ccxxvn, quam exorditur hoc modo : Quid ais? Continui tibi

scripsit

morbi non permiserunt, ul ad nos venires?Atct nobiscum es, et ab animi tui affectn ac voluntate totum illud obtinuimusj nec ulla iil»i hao in re excueatione est opus. Etenim qui venistij

ardens ac sincera caritae, quaa

sic

perpetuo

vi-

get,nobissuf(icitadsuggerendamingeiitisla3titia3

occasionem. Addit multa de sua benevolentta, et Carteria de sua valetudine scribat. Hatc

pvtit, at

prima ad ( arteriam, Secunda

videtur Ep, xxxiv, Carteria gratias aqit de unguento quodam

quod ostendat, quibus ocu/is Yir forfissimus omnia adcersa, eliam sua, fuerit intuitus. Quare finem illius Epistota huc transfero : Quem-

fitlcrasiootad.(fiffvrat,quas pvtit Sat/vttts, utsciat,

admodum

an ex infirmitate emr/^issot. Tcrtia ad Cartrriam

cienda,

3

igitur viatores, sive per prata,siveper

Septcmhris Tomus IV.

p

Chrysostomo«mfcift'fl fuerunt iunctw.loconon vulgari fuit Cartma, ad quam exstant quatuor

oar/

transmisso,

quodipsaper

7'J

seefficere voluerat.

1/

ra/rtnr

^,

antc

a(i> ''" !

'

n"

;

DE

62« videtur Epistola

AUCTORE J.

S.

xvm. quasuameidem

benevo-

morbo Cartelenliam deciarat Chrysostomus, de

s.

rio? sollicitus.

Curteriam

U40 Qnarta demum ad

Libanii, cui

ad eamdcm

est

Epis-

tolacaxzxa, qucedata est,postquamaMquotEpist. ab eaacccperat, eaque stiadchte,LibaniusadCnvysostomum pervenerat. De eo Sanctus ita scribit

tradit quar-

tam,

Quod autem non etiam dominomeo,

litteras

tantum

miseris, sed

dilectissimo fratri nostro Li-

peregribanio persuaseris, ut istinc solveret, et nationem istam susciperet, quantse istud est be-

nevolenfe? quantae sollicitudinis?X>eZi6amo in scmperquemavariis Epistolis loquitur Samtm, gniflcos eidemtribuittitulos,etfv&tT*maUbietiam nominat. Virum tamen ccclesiasticum fuisse non existimo, sed secularem poltus, et fortasse Sancti consangumeum. Advenit ille Cucusum mense (Mohri aut Novembri, ut conjicio ex Epistolis

aHquotf qua& infra datas videbimus menseSeptembri et Octobri ante adventum Libanii. Mansit kic perexiguo tempore cum Chrysostomo, ut kabet Epistola vcxxx. Abiens vero multas secum tulit

Sancti Epistolas.

Videtur etiam reiulisse

dona Carteriw, quo> ad Chrysostomum attulerat. Certe Sanctus ea remisit, sed mira cum humani-

B

tate.

missa simul

1141 Lubet totarnipsiuseTcusationcmhuctransferre, ut Viri sancti comitas appareat mque ac

remtttens

ffewrosus

fioiitt

trans-

opum

contemptUS. Ijiudatis CartericB

virtutihus, expositaque sua de

sicpergit

iis

existimatione,

Quoeircate obsecramus, ut de nostra

:

caritate secura,

minime

doleaa propter ea, quae

a tUB veneratione transmissa sunt, quod ea nimirum remiserimus siquidem aflectu ipso et ac:

cepimus, et illispntitisumus. Sedquoniam nulla egestate premimur, significavimus, ut nobilitas quud si forte premaraur tua illa conservet egestate, videbis quanta libertate fiduciaque scri:

illaperegrmaUone

obieritt

tulisse videtur

1143 Libanius etiam

1142

sinceram tuam qua reverentia nos obserhac renos toleraveris, et quampri-

hoc

In

ergo quoque

ostende caritatem, ves,

quod

mum

in

el

litteras mitte, quaa

significent. Nisi

enim hoo

teminime

ffigretulisSe

feceris, in

perpetuam

anxietatem et soHicitudinem enim solliciti esse desinemus, Puerimus

:

num

Non

forte molesti

siquidem multo studio caritatis tuse

Ifiifuiur, et tuuin

quam

tios conjicies.

nohilitatem recreandi. Post-

igitur excusatione usi

sumus, quo pacto

ilhuu acceperis, uobis signifraa.

Nam

ut intelli-

geropotest suavitastua, apud alins, qui idipsum praastiterant, uobisque admodum cari erant, nulla nobis utendum oxcusatione fuit, sed satis ftiitrepudiare fcransmiasa:

verum apud tuam

ve-

nerationem et excusatione utiraur, et ne eegre feras obserramus, neque prius hnec identidem dicere intermittemus, donee te uobis minimesnccensuisseaignificaveris.QuodsihujuBmodilitteras

obtinuerimus^duplo ac triploacmultotiesmajora, quamqus missasunt, uosaccepissearbitrabimur. id eniin

maxime

potest argumenio esse, quanta

reverentia et lionore nos colas. Hactenus Chrv-

sostomns ,quem dunu SXBptUS repudiasse videbimus,

1*

me ommno latet. hp.

c<

xx\

Scribit

ad

Coiistantium,

virtutes tauad Severam, ad Canstantium presbutenm, cujus se nullas ab ad Adoliam, conqueritur, dat et charitatem. At inquit,oxm noshaud eo accepisse Utteras; Idque,

mihi plunmum longe a vobis advenissemus, et ad nos Libamus colendus et clarissimus frater

hunc Conpergeret. Hcec verba clarc ostendunt, disUnguendum esse a Constantto svpe

stantmm memorato: nam

cum ChryhicAnmonuU aliasjam

hic eo tempore erat

sostomo. Prmterea, ut

nonlonge Cucusoabesse, nimirum Sanetus, quia Constantinopolu, ubi ante fuerat multo loufjius Antiochia distabat. Alia Epistola est Libanio commissa, quo? ccxxix ponitur, data tiochia dicitur

adSeveram, numquam a Chrysostomo visam, sed cujus zelum acstudium... pro recta fide Libanius Sancto exposuerat. Adolice quoque Antiochente eadem occasiohe scripsit : sed eidem jam ante alias miserat Utteras.

E 1144 Sed ad Adoliam datas habemus, earumquam sex ad existimo Primam que hic ordo potest assignari. illam,

qum

inter Epistolas est

cxxxm. Eortatur

aatem Sanctus Adotiam, tum ut mundams negotiis nuntium remittat, tum ut Cucusum veniat. Hoc idtimum ut persuadeat, intcr alia dicit:

exstant Epistolm

:

hanc

nilitur

Nam

et exiguo itineris intervallo divellimur, et anni pars ad peregrinandum perquam idonea est, ut qusenec frigore nec a?stu molesta sit. In-

mensem Septembrem. Hcec quoqueepocha confirmatur ex eo , quod Epistola nihil habeat de morbo, in quem Adolia eodem anno incidit. Quam familiariter Adoliamalloqueretur Sancius, quamque studeret ipsam ad me~

sinuant ha-c verba

quillum portum te conferas, atque his omnibus

tamquam propriis cum ad te scripsero, tum transmitte. Hoc enim maximum est Indicium, me illa propria eensere, si, cum voluero,tumillamittantur,non cum illis non indigeo.

c

in

sic animo nos affectosessevis, ut

uti,

actione.

An

lioraperducere, luculenter docet laudataEpistola,

procul dubiovis, ettuis rebus

rum humana

htteras nan habemus. Plures vero ad Carteriam quia dla Anhochice Sanctus, Taeuit aliquamdiu mierat, ut peregrinattonem longam nori era i, et diaconum. Theodotum ad scribit in Epistola xuv

bemua, ut ad nos mittantur, et in hoc quoque tuis dictis parebimus. Sic enim sub finem epistolai tlixisti, Ostende, tuam pietatem nobiscontidore, ac rebus nostris tamquam proprhs uti.

Quando igitur

gratiarum

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

cujus hoc luges,

cst

initium: Quid ais?

Rursum insidias

gravibus calamitatibus affectam te esse

inquis? Quid

autem

fluctibus libereris?

obstat, quaaso, quin intran-

An non

haec tibi

semper

oc-

cinebam (dum eratpresbyter Antiochice taliaipsi monita dare potnitjnee tameu umquam milii ol> temperandum duxisti? Quin potius ipsa quoque tibi ab hujusmodinegotiorumlutosexcentamala accersis, in ccenum perpetuo illabens ac nobis, ;

dum

h33c pateris, crebros ac perpetuos mcerores

F

affers.

1145

An me

levi

moerore

affici

censes,

cum

qme ad me scripsisti, nimirum te a propinquis, vel potius alienis, ipsis enim tuis verbis utar, proditam esse, gravesque tragoedias ea audivi,

? Quo usque fumo assides, et clarum animi ocnluin turbas ? Numquamme te ab hac acerbissima servitute in libertatera vindicabis?

pertulisse

Quid autem impediebat, quo minus huc venires, nosque de his rebus consilium una caperemus etc? Vrqet eam deinde, ut veniat et subdit : Illud autem iniquo atque acerbo aninio fero, cum te innumeris negotiisimplicitam teneri, ac sexcentas

curarum hujusce

audio. Acnisi

me

vitae

sarcinas circumferre

necessitastamquamcompedibusadstrictum teneret, tibi negotium non faexsilii

cesserem: verum, etiamsi graviore adhuc, quam qua nunc sum, eorporis imbecillitate laborarem, ipse sane ad te excurrissem, nequepriusquidvis

a^ereacmoliridestitissem,quamteexliactempestate atque innuraerorum

malorum coeno etcolluvieextraxisseme/r. Iterumhortatur, ut veniat ac muhdata

a mundanis curis aveller

:

DIE DECIMA

QUARTA SEPTBMBRIS.

mundanarelinquat. Omnia insinuanf, kancEpistolam sub mitium Septembris esse datam, (iltera

ad

eamdem CBQrotantem

1146 Secunda ad Adoliam est Epistola lii, opinor, qua> missa est, postquam gravem ipsius

morbitm

intellercrat,

Quod

in

morbum

ineidevis,

mquit, didicimus, et quidem ita gravem etacerbum, ut ad ipsas quoque mortis portas accesseris.

Scimus etiam

periculo

morbo

te e

convaluisse, ac

jam liberatam ad sanitatem

Mox

conqueritur, se id ex

cisse

;

non

aliis,

c.r

progredi. ipsa, didi-

rursumque hortatur, ut

scribat, aut etiam finem dicit: Nam et hujus ve^ionis hiems amoenissimi veris speciem hactenus

Hunc

veniat.

in

Armenia

imitatur, et

Isauris liberata est. Htvc

innuunt mensem Octobrem, qnia non stricte de hieme intelligenda sunt verba Sancti, qui eadem fere habet in Epistola xiv ad Oh/mpiadem. Inea scribit

pag. 599

Quod

:

duci potest, mihi hoc

si ex initiis conjectura eoelum Orientale esse vi-

quam Antiochenum.

detur, neque minus

Is est

Attamen in eadem Epistoia paulo post dicit: De Isauris autem nihil est, quod posthac metuas etenim in regionem

tepor, ea

coeli

temperies.

:

suam

se receperunt

idque ut facerent, a pvrefecto nihil est pnetermissum. Et mox: Itaque de Isauris nihil metuas etenim recesserunt, or:

:

taque hieme domi se incluserunt, nescio, an post Pentecosten egressuri. (Jtroque locoprimum au-

ad Adoliam eodem anno

1147 Post Adolia de morbo suo ad Sanctum scripsit, aut certe hic eas litteras accepit post suas jam missas.

Liquet id ex Epistola

Adoliam, quaque dit, et

ci

xxxm, qum

ad

ad

tertia est

Utteras acceptas respon-

de prcecedcntibus meminit. Secuta vidctur

post aliquot dies Epistola lvii, in qua Sanctus

Isaurorum periculum penitua subeamque ad scribendum invitat. Quinta, opinor, est Epistola ccxxxi Libanio perferenda tradita, quam sic inchoat : Frequenter quidem ad pietatem tuam litteras dedimus, sed verum id hasc frequentia nobis non sufficit agere singulis diebus cuperemus. Couqueritur

rursum

dicit:

latum

est

:

:

deindc,

quodnon

scripsisset,veniente IJbanio, et

Eodem demnm anno data est sexta ultimaad Adoiiam, qum in col/ectione est Epis-

Utteras petit. et

clxxix. Excusat ipsam, quod non venerit propter corporis imbecillitatera, non item quod raro scripserit. Hsec autem, inguit, a meidcirco tola

dicuntur, quod tror,

tum

cum sextam,

ut equidem arbi-

ad te miserim hanc Epistolam, duas tana nobilitate tua receperim.

Uanc datam

BSSC

tempore hiemis, Uquct ex his vcrbis : A latronibus omnino quieti sumus. Tillemontius art. 104 ordinem harum Epistolarum mire tarbatum po~

Verum illam esse omnium primam, quam talem memoravi, ex hoc etiam probatur, quod

suit.

ut in

ea Adoliam aperte et vehcme/tfer urqcat, ut accedat Cucusum. ln religuis vero id aut indirecte

tantum aqit, aut ipsam, quod non vencrit, excuIirysat. Bis tantum scripsit Adolia, semelante <

sostomum de

ad

Elpidium Laodicenum episcopum

difftcultatibus sibi obortis,

deinde

ut recentcr auditam, narrat liberationem presbyterorum ct aiiorum, qvi carcere sotutisunt per legem 29 Augusti datam, Bujus autem rei nuntius intra quinque aut sex hebdomadas perve-

nire

'ucusuin pntcrat wsttvo fctujiore,

(

cumque res

non diu poterat tatere, Sanctus mire laudat studium zelumque Elpidii pro bona

esset publtca,

causa, dicitque

Nihil quippe nobia, iicet tanto

:

eorum, qujo ad te spectant. hac mcmorat : Sic habeto, nosCucusum quidem, hoc est in desertisstmum spatio dissitis, latet

De suo autem

statu

locum, relegatos esse cneterum nullo sollicitudinis sensu affici tanta scilicet quiete, tanta ;

:

securitate fruimur, tantis

omnium

olficiisgau-

demus. Nam et morbi reliquiis precum tuarura ope atque auxilio depulsis, bene nunc valemus, etlsaurorum metu liberati sumus, atque insecuritateversamuv, ingentique otio uosmet oblectamus. Adsuntautem nobis vevevendissimi pvesli\ -

Constantius er. Evethius, spesque est alios item bvevi afVuturos esse, quos scilicet hactenus vineula detinuerunt. Nunc autcm omnes iisdem teri

sunt

:

nec dubito quin ad nos advolaturi

Demum preces

sint.

ac titteras Elpidii flagitat, et

omncmi/ur eleium

su-

lutat.

1119 Secttnda /ortasse ad Elpidium Laodice- anno 404 trcs cst Epistohi xxv, pcr presbi/tcros, qui verisi- epistolas prtr-

num

militer Laodicea

Gucusum

venerant, transmissa

ter alias poste-

riores.

hiemalitempore.NihilillacontinetprcBteramicam salutationem. Tertiam Ubatiius tulit, nisi hcecsit et ante Epistotant xx v missa. Hanc c.cxxyi Chrysostomus orditur: Magnam domino meo amantissimo Libanio gvatiam habeo, quod et domo sua excessit, et huc venit, ac rursus ad reverentiam tuam profectus est.... Id enim omni animi contentione studeo, ut tibi ab omnibus honor obsequiumque deferatur... Gratam igitur etacceptamhabensipsiusbenevolentiam.domine mi reverendissime ac religiosissime, cum ab eo

secunda, itii

diligentercunetadidiccriSj

qum

Antiocliia), qua?-

que apud nos guruntur nara et ista narrabit, qui tametsiperexiguotemporenobiscumversatusest, quid tamen rerum geramus didicit, hctum illum :

liilaremque dimitte. Ueinde salutat Asyncritium

presbf/tcrum

ct

omnem,

elerinu

(]uem,

itu/uit,

brevitemporisspatio tuum innosamoreni iraitari docrfisti etc. Sabemut et alias Sancti fcpistolas ad Elpidium sequentibus annis datatt, quas suis locis

memorabimus.

11511

Forte filurcs E/iistolas Antiochiam tulit Ali
Libanius, sed incertum id

non /itmentio. Certe Antiochenus etiam videtur Symmachus presbyter, ad guem data est Epistola xlv, verisimiliirr
angufltum

natura

iter

est,

tenet,premitur.

Nam

ha:c virtutis

ut labovibus et sudoribus,

periOUUfl

de morbo. Postea, opinor, om?te tittcrarum cornmereium abrupit, quia nolebat sequi consilium

insidii.s ol

renuntiandi mundo, a Sancto datum, aut aHa de

videtWj ettm itcv recusatura fuisset,

causa nobis iynota. 1148 Inter amicos antistites, qui Chrysostomum defendere conati sunt Coustanti/topoU,eminuit Elpidius Laodicenus in Syria episcopus, ut

s.

ctus,

Ast/ucritium presbt/tvrum

sub fincm illius mcnsis. memoratas Chrysostomi Uttcras

J.

sed hanc alia prcecessit, videlicet Epistola exiv, qua data videtursub initium OetobrU. Nam San-

Epistolas mense Octobri scriptas opinor,et quidem

quam

AUCTORK

Quapropter du&tianqnin ad httnc datm stnt ser. Sancti Epistolm, Elpidioepiscopo inscn)if
soluti

datce.

Scribit

videre estex rchitis § 68.

dum non

tumni friqus videtur hiems vocan\ fortasse qttia nix jam subinde decidebat in montes. Quare has potius sub initium aliwquatuor]

027

BOateatWc

at.(jue

\
qtmm scri/Ua est E/ristola //'/

m.vii. Antiochena fuisse Sf/uetnm suscipere nou

nisi

morbus obstitisset. Excu-

saverat illa se, guodprior scripsisset; sed iilam

excusofiottem r/def ('iii'>sostomus, monetque, ut SCSpiuS scribat.

Non

ita

comtat, ubi habitaret Ruflnus,

Epistola:

auctore I.

m

i'JS

i

At

etiam Tranquillinus.
S.

<

diuturno tempore ab <<> abfuisse. At illum jam Hasce alias miserat Episfolas, oucb exciderunt. destinota temporis porro duas Epistotas, certa plequia memoro, 404 hunc annum ad tutas, rasque Epistolce, qum ad amicitice declarationem

sohim scriphr swtt, quales

annum matiurn, alia

ad

1'altistra-

ttllH

piim

rptsn,-

luv sunt, jiertinent

ad

Eodem anno, forte mense Septembri, data

Epistola LXXV ad Harmatium, qui Sancto concesserat, ut arbitratu suo imperaret servis est

quibus eorum opera indi-

ipsius, in iis rebus, in :

Huic autem qratias agens, ejusque

geret.

litteras

ad Chrysostomum

ve-

se

summo devinciendum

beneficio,

una

litteris nostris tuae

etc Commendatitia

est

stola clxxviii,

quam

uere litterte

tuae,

Cbryso.sttunus ita orditur

:

et ferventi caritate conditffl

vero minimeque fucato amore.

tibi gratias habemus, et quod quod sincerie tuae erga nos benevolentiac maximum specimen edaa. Secuta est Epistola xxxn hoc initio : Quamvis pauciores abs te epistolasacoipiam,quamadtemittam,non tamen propterea scribere desinam. Erat et illa verisimillime una ex antiquis Sancii amicis Antiochenis. Antiochenum etiant Tillemontius art. 100 credit Alypium, ad quem hoc ijjso anno data est Epistola olxxxvi. Erat ille certo ex antiquis Sanstiamicis, etprior ad Chrysostomum scripse-

Quocirca ingentes scribas, et

rat3 atque hujuslibertatis excusaiionemaddiderat. \

'evum Sanctus honc excusationem benevola accu-

sutionc excifut, laudans eunt,

quod prior

scrip-

dicensque uccusandum potius propter tarditatem. Addit, velle se guidem crebrius ad eum sisset,

Sad, inquit, quoniam id nobis est diffiqui a vobis adeo sejuncti Blimus 6tc. Hiec

seribere cile,

verba esset

:

dubium ingerunt, an revcra Antiochenus

Alypius,

chenum

licet alias

antiqua amiciiia Antio-

fuisse insinuet,

H5ii Antiochenus certe non fuisse videtur Pro-

Epistotw

ad quem Sanctus eodem verisimillimeanno Ejrist. CLXXXVII sed cum in itinere Cucu-

copius,

dedit

;

sunt varsus

Chrysoatomo innotuisse opinor. Gerte

idinsinuat hoc Epistolminitium

:

Qnamquam

exi-

gua onbis tecum iatic consuetudo fuit, domine plurimum suspioiende, magnum tamen sincerse tu» caritatis, animi quieti, sinoeri ac ferveutis amoris perioulum feoimus. Hinc gratias agit Sanctus,

ac

suam bsncvoientiam declarat, ex tanto Xon erat iaitur Cwsarccn-

licetintervallo, inquit.

Ppeeopius iste, sed ex aiiqua urbe magis Curuso dissila versus Gonstantinopolmi^ quantum sis

appuict.Aatiochum, a
nec Antiochicenec Constantinopoli

suavibrevis,

Epistolam lxxi, consotatoriam de

scripsit

obitu

filicc

ipsius

;

parum

notos,

sed certa iemporis nota de-

quoque sunt atiinon pauci, qwbus anno 404 videtur litteras misisse adamicitiam instaurandam. Cum Marone presbytero etmonacaritatis qui-

ad quem data Epistola xxxvi,

cho,

ac benevolentiae vinculis adstrictumse dicit Sanctus,ejusque precesac litteras flagitat.Atinde nobis nonmaqis innotescit: neque enim, (ut suspicatur Tillemontius art. 130) videtur designari S. Maro anachoreta juxta Cyrum in Syria, de

quo apuduos acium

est

ad

14 Februarii:

stoki

duas EpistolasEuthsMsB inscriptas. PrimaestEpi-

lp-

quocaretque certo temporis indicio. Artemidorus Antiochus. quam notus est nobis magis non que ad varios 1154 Nihilo notior est Malchus, cui Chrysosto-

Ituque hirmofi feiitporc stripfa est Epistota. 1152 Ad annum 404 etiam referendas putem

Magnopere sincera

alia

cum

diu ante videtur fuisse defunctus. 1155 Moyses presbyter, cui scripta

f

C

sisteret

tati se

complexurum

multa lantitia complendum, siidfiat, hortaturquc aditer suscipiendum, si tempus fiat idoneum. et

ilj/piumi

si

Isaurorum metus id prohibuisset, Ad eumdem quoque annum spectare videtur Epistola cc, Caliistrato Isauriffi episcopo scripta. Hic per titteras

det Sanctus,

ti
arbitratus est,

te

dominus meus Antiochus

benevolentia

dem

:

Magna

exorditur:

ita

neque enim his rebus ullo modo indigemus quippa cum omnia nobis perinde atque a fonte affluant etc. Tum petit litteras, imo ct pra>M ntinm ipsius se petUurum fuisse ait, nisi

nire. Ipsius vero charitatisolita Jiumanitaterespon-

i:n-

rum,

stitutam. Ignoti

significdverat, desiderare se

atl

ac adlnbuimns diliiientiam, ut investigaremus, adte Epistolam hanc nostram reperiremus, qui AnttochumSanperferretetc. Yelhuncvelalium Artemidoctus commendatin Epistolachxxvnad

mus

:

thaliam,

qui litteras

petens, ita !oquitur:ftes\ne, quaeso, tuis hominibus imperare, ut nobis in iis rebus, quibus corpus eget, inserviant

dme

hmc verba : Quocirca vel in ipsamnostrihujusorbis terrarum sohtudmem, haud facile, Cucusum nimirum relegati,quamvis perferant, nancisci queamus, omnem habitasse. insinuant

sum

404,

1151

alia (td tkr-

BP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

scripta est Epistota xlvi.

adqnem

Rufmus,

S.

est Epixcn, ad Sanctum prius Utteras dederat, eumque multis iaudibus ornaverat , aut potius

oneraverat.

suum

Nam

Vir modestissimus

orditur his verbis:

E

nam et

pieraque

responsum

Laudum earum, qnas

nobis litteris tuis tribuis, magnitudo tenuitatem nostram longe superat. Quamobrem.his omissis, velim, tum pro publicis ecclesiarum commodis, tum pro me vili Homunculo preces ad Deum adliibere ne desmSiS etc.Additvajia, utideipersuadeat, et litteras postulat. Severo presbytero,

cui

jam

ssepe scripsisscse testatur, seditlo? litterm

ad amicitiam pristinam conservanci. At ex ea non liquet,

exciderunt,

dum

misit Epistolam

utrum presbyter nopolitanus:

an Constanti-

esset AntiocJienus,

nam utroque loco multos habuit ami-

Epistola cxxxix inscripta est Theodoro Syriae

cos.

consulari, qui petebat

Sancti

lifteras ptures.

At

quod prasto non haberet homines, qui ad eamdem rem sibi operam navarent, roiile

excusat

se,

gatque, ne caritatem

suam Epistolarum numero

metiatur. Montio, cujus virtutes

et hospitalita-

tem laudat, misit Epistolam clxxi.

Ex hospitali-

tate laudata oritur suspicio, in itinere

Sancto innotuisse, ejusgue in tum.

domo

fuisse excep-

1150 Acacio presbytero scripsit Chvysostomus Epistotam ccvm, postquam jam semel atqueite-

rum

litteras dcderat,

modo perditas,

scribendum excitaret. At incerium

ipsum ad utrumAn-

ut

est,

an Constantinopoli esset ille presbyter. (nam codices in nominevateste Montfuucono, et duo cx nosfris etiam

tiochioj,

Salvioni aut Galbioni riant,

habent Galbioni) scnpta hibcrno

est

Epistola ccix tempore

ad instaurandam amicitiam. Eral Sai-

aut

Gulbion, vir maritatus, ut iiquet ex Epistola, ct verisimiliter Antiochenus. Ejusdem

bion,

argumenti est Epistola ccxiv, ad Sebastianum presbyterum missa, uti et Epistoia ccxv adPelatjium presbyterum. De neutro ex litteris coiiiqitur, ulmm Antiochiw habitarct, an Constantinojjoii, EpistoJa COXVI tcntjmre Jtiemis data cst

uum. virum

F

Montium

ad Muso-

Antiochenum, cui jatn aiiam EpistoJam miserat Chrysostomus.setf responsum forte

non

incerti ris.

tempu

:

DIR DECIMA non acceperat

guando hanc exarabat. Prior

,

modo

pcrdila

nium

pervenit.

QUARTA SEPTEMBRIS.

est,

et

forte

mtmquam ad

rumprima

Muso*

Eodem anno 404 ad Chrvsostomum vemchoata hieme, Seieucus episcoptts cwitatis

1157

Invisitur

Snnctus a Se~

nit,

leuco episropo,

tgnotee,

cujus occasione Sanetus scripsit Episto-

;

citavit

ad

tuae caritatis

te)

Namhiceum difficultatem

:

utau-

quin

Hinc \evo{ex-

amor. Tttm pergit

ipsum gemina commendat Epis-

induxit, ut et hiemem, et itineris etgravissimuminorbum contemne-

Ad Hymnetium de Selcuco habet: Reverendissimum dominum meum episcopum Seleucum ad tuas manus, non secus atque in portum transmittimus.

tola.

Nam

ipse gravissima tussi vexa-

quam etiam 'infestius anni tempus auget, gravioremque reddit etc. Hcec dubitationem ingeruntf priusne Ctesaream dd mcdicum prof/cisccretur Seleucus, an recta pergeret ad TranquUUnimi tur,

B

episcopum, cujus episcopatus forte crat inter Cucusumet Ceesaream. Verisimile est, Tranquillinum fuisse episcopum in Cappadocia Secunda, qua? tota stabat pro Chrysostomo. Forte idem cst

cumTranquiilo, qui Sanctum strenue defendit

Constanthiopoli, ut dictum est

nam. 983. Certc TranquUUnus Eupst/chium aliquem miserat ad Chrysostomum, ut nonuuila nuntiarct, ita ut arctam cum Sancto amicitiam coluisse videatur. At Eupsychius non vencrat, ut habet Epistola

§

xxx vii.

LXXV.

Epistolam tertiam paulo post ad Olym-

ct

piadem

transmiserit, ita ut

ante

Novembri transmissa. 1100 Iliscc de quatuor Epistolarum ordine Prfejfl Bpismodo de singidis paulo plura dkenda tola mali sunt. Primam Sanctus exorditur hoc motlo : Age gravitatem trit, vero moestitise tuse ulous rursum* mitigabo, atVox rursum que cogitationes eas, qum hanc nubem cogunt, redundat, discutiam. Quid enim est, quod animum tuum in perturbat, cur doles, cur excruciaris ? An quod Graxo I

sseva et caliginosa ost

hmo tempestas, qum

ec-

occupamt, cunotaquein obscurissimamnoctem commutavit, atquein diefl augetur, etacer-

clesias

baqu£edamnaufragiaparturit,orbisquetcrrarum interitus ingravescit?

Idegoquoque perspoctuni

habeo, nec quisquam

est, qui inficias ire

Ac,

vis,

si

eorum

queat.

imaginem

etiam, quai iiuni,

quamdam

effingam, quo clariorem tibi fcrago diam reddam. Mare cemimus ab imis usque gurgitibus undique revulsum, nautas mortuos summa unda natantes, alios pessum suntes, oavium tabulas dissolutas,, perrupta et lacerata vela, malos eflfractus, lvmus e nautarum inani-

bus elapsos, nauclcros gubernaculorum Loco tabulatis insidentes,

eam

manus genibus

innectentes,

inopiam redactos, ut tantummodo lugeant, ac gemil as et ejulatus edant non coelum, non mare conspiciunt, sed densa atque obscuras tenebras, cnliginemquc tnnlaiu, atque in

Epistolse ad

Olympia-

consilii

quarum

ut ne propinquos quidem perspicere sinat

gentem denique

tres consolatorise

ihstar pr6lixse

:

librorum ad Pen-

alifce

tadiam, ad Ampruclam,

et

in-

omni c\ parte im-

ImoVero quo usque

facientes.

persequi-

id

mur, qucil consequi uod possumus? QuamcomquaenimpraMentiiunceiamitatumefflgiemexquiram, oratio \i malorum superata, pedem referl Ita Sanctus, maii qrari/atcin ob OCUloS proponens, ut

alios.

:

flluctuum Bonitum, ac tnarina

belluas in eos, qui navigant,

petum

C

$it

;

clem anno 404 datse,

ad

kmc exarata

Epistotam xiv, scd post iilam mcnsc Octobri aut

observatis,

1158

sione

aptam subjungat consolationem.

lioi Facit hoc

sanenonmodo

F

aptissime/sed

eleqantissimc etiam ac disertissime. Soc OUtem poEpistola? consolatoricB

ad

S.

Olym-

piade/n

:

Ingens Epistolarum numerus,quas Antiochiam Ccesaream,et ad alias

urbes

ntisit Suncttts,

nit

sendis ordinem

pcrsonarum

ducam exordinm.

piadem mense

dlU

srquar, et a S. Olym-

InEpist. xiv, ad ()h/m-

Oetobri,

ut videbimus, data,

pra?cedentibus Cucusi scriptis ita loquitur

modo

nullas te litteras recipere ais

?

:

d<>

Quo-

Tres jam ad

unam

per prsetorios milites (hceccst Epist. xm, biduo post adventumscripta, etjammemorata) alteram per Antonium, aliam

te Epistolas misi,

per famulum tnum Anatolmm, longas omnes praesertim autem duas ejusmodi, quae salutiferi

;

medicamenti instar, quemlibet mcerore al'Hictum, atque scandalum patientem recreare atque ad integram animi fcranquillitatem rerocare possint. Has igitur cum acceperis> subinde ,

atque assidue persolvas

eto.

consolatoriaisunt Epistoht i»

1)«"'

irtui et

illce

fundamcntum

:

Etenim una dumtaxatres,

,

nos absiraxit Constantinopoli, quo non paucas etiam anno 404 litteras destinavit. In his reccn-

piade

s.

I.

luit nhnirum Sanctus tunc teriiam interim retinere, ct alterius generis consolationem submittere per Epistolam xiv. Attamen dubUandum non est,

ret. eaqnc ocra-

mense Septembn

.*

tem hinc rursus domum rediret, fcui amor. Ilcec ultima non recte cxprcssa sunt Latine. Nam domum non redibat Seleucus ad Tranquillinum accedens. Grceca verbasic habcnt

est

pauhpostsubjungit: Esl autem penes me tertia quoque ejusdem argumenti, quam nunc ad te mittere nolui magno enim dolore hinc sum affectus, quod te acerbas cogitationes cumulare scribis; atque ea, qu88 non sunt, effingere. Ma-

lam xxxvn ad Tranquillinum episcopum, et $equentem ad Hymnetium medicum Ccesarcensem, cuijam antescripserat, ut dictum est num. 1115. Priorcmsicinchoat : Reverendissimum dominum meum apiscopum Seleucum, ut relicta domo liuc se conferret, nostri desiderium excitavit

saltem missa

ac verisimiUime etiam secunda ante finem ejusdem mensis. Dc ilhi, qum tertia est in coUectione^

prolixcn

secunda, quOr

inquit, gravis ac

pertimescenda

^si, o

ac

remediwn

afferi

ijruum. '

llympias,

unatentatio, uempe peccatum; atque aoc ver liuin

numquam

tibi

autem omnia, mera

occinere Eabula

;

destiti

reliqua

:

ive in&idiaa dixeriSj

sive inimicilias, sivc caluinnins, sive inalcilicia,

sive accusationes, sive

bononuu

proscriptiones,

sive exsilia, sive gladios prsaacutoSj aive

mare,

sive totius orbis terrarum bellum. Hatc deinde et pag. 534finem Epistolm imponit mrbis aliquot, qum ex Mss. primum eruit Mout-

late probat,

fauconus. Mbnet nimirum Sanctus, ut, si veiit longiores ejusmodi epistolas accipere, moneat, se

omnem

animi mcfirorem deposuisse, etin tranNam in hoo, inquit, situm est

quillitatc agere.

litterarum

mearum remcdium,

ut tibi

magnam

aniini hct.iiiani pariflnt etc.

U62 Secunda

Quamquam

Epistola

lioc

habet exordium,:

Epistola ea, quain auper ad

addoloris tui tumorem

:

te mifli,

oomprimendum abunde sufflciebal

se tindu

•

DE

m;:i»

AUCTORE J. s.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

taraen quia moaroris acerbitas majorem in raodum te afflixit, idcirco necesse mihi esse existimavi, alteram Epistolam superiori ad-

Dei gloriam praedicare, ac de gravibus et acerbis omnibus his rebus ipsi gratias agere ne intermittas etc. Toties aurea ejusmodi verba sancti

jungere, quo tu copiosam et uberem consolatio-

Exsutis calamo effluxerunt, utnefassitdubitare,

percipias, ac jam valetudotuaintuto verse-

quin ex abundantia cordis profluxerint. 1165 Epistola xrv, quce ante tertiam transmissa

BufiBciebat

nem

;

aliunde quoque pulverem eum,

Age igitur, quemexanimi racerore tur.

contraxisti, discutiara.Si

quidem eum ex ulcere gravissimisque turaoribus in pulveremconversum esseexistimo verum ne sic quidem valetudinis tuae cura deserenda est. :

Hoicverbaclarissimedesignantprimamepistolam, praisertim (jativriim.

cum in ea dixerlt se ulcus ipsius mitiQuo autem animo Olympiadem mala

paulo post exponithis verbis : Cum ad te allatum fuerit, ecclesiarum aliam pessurn iisse, aliara tempestate jactari, aliara saevis fructibus obrui, aliam etiam Iupum pro Ecclesice audire vellet,

medico accepisse, ncque cnim et sine doloris

pastore, aliam carnificem pro

quidem

licet

:

sensu i'cwe oportet

:

verum

ita doleas,

ut

mo-

xperassc San-

ctum

se ali-

guando rediturum :

finem.

Nam, dum eam

scribebat Chrysostomus,

t

Illa tamen certamina noverat , quando eodem anno post inchoatam hiemem ad Olympiadem scripsit Epistolamxvn, inferiussub finem Octobris aut mense Novembri ftgendam. Poterant quidem Epistolw, quibus illa Chrysosto-

fucrit finita.

mo

nuntiata sunt, diutius in via h&rere, quod

tuto perferendai essent

per homines ad id missos,

certamina prmdictarum diaconissarum ultra duos menses Chrysostomo fuisse incognita sed ea

1163 Ubi autem pag. 538 aliquid de judicii

more

utens verbis

rigit, his

:

impetu abstractus sum atque, cum minime conveniret, hoc milii sumpsi, ut nis

:

nerem

milii etfim, iisque, qui

:

tibi

mo-

mei instar scele-

Rursum pag. 548 ait, ipsam inquit, vili homunculo se-

quod a me,

dolere,

juncta

illudque lugere, atque apud oranes

sis,

dicere

id te

depressi atque obruti sunt, necessa-

ria esthaec oratio.

Linguam

:

sul<'h;u)ius,

qu,-i.

li-

mird humilitate se corVerum imprudens oratio-

breviter attigerat,

illam

non audimus, nec

doctrina fruimur.

ea,

IJa> querelai

ad ipsum

tus

tendebant. Attamen non credidero,

,

mense Octobri eidem mnotuisse per Epistoiam Pentadim, cui ceque ac Olympiadi Sanctum de iis gratulatum fuisse videbimus. Quod vero de orta hiemedicitftam parum urgetad Epistolammense Novembri figendam, ut ex iis verbis ne quidem certi reddamur, Epistolam esse post finem Septembris datam. Levia enimfrigoris initia, quaiia jam oriuntur mense Septembri, sufficerc potuerunt adiddicendum, prccsertim cum ex eo Olympiadi persuadcre vetlet, non amplius Umendum esse ab 1166 Nunc ex longa illa Epistola, ex qua ante dedbnus, qua> Sanctus Ccesarece passus est, alia

qumdam huctransfero. Responsumestadquerelas

tam prolixaSj tamque studiose compositas, idque se facturum promittit. Quin et spem magnam de

eam

Quod

si

do-

ctrinara nostrara viva etiam voce audire cupis,

hoc quoque continget, ac nos rursus,

fortasse

perraittente Deo, visura es.

Gratco

Imo non

fortasse,

cavr dubites. At /llud eerto non estin sed solum vult, ut ipsa non dubitet. Ex

rcfln

simI

;

;

hisverbis, quibus similia etiam scripsitannispos-

Sanctum spem de suam numquam abjecisse.

terioribus, mteltigimus,

ad

ecclesiam

1164

Epistola tertia,

///

qim

posita

toriai

duarum praicedentium meminit, dium

eo

ordinecom-

vidimus, sedpost aliam transmissa,

tcrtia con&ola-

est, ut

redttu

ita scribens

:

Etsi moeroris

post breve exor-

tyrannidem

su-

perioribus litteris substulimus, ipsiusque

arcem evertimus tamen orationi nostrae ingenti adhuc assiduitate opus est, ut altam fcibi pacem conciliet, ac deleta perturbationum omnium, quae ex illo angore fluxerunt, memoria, oandidam tibi aocertam tranquillitatem ostendat, atque inmagna aninii alacritate te collocet. Id enim nunc ago, atque in eo elaboro, ut non modo tristitia teliberem, verum etiam ingenti ac perpetua :

voiuptate periundam. £ud/?ne*n longisshne kujus

qua ingentia caiamitatum lucra factmdo calamo exponit, Otympiadem alloquittt? hoc modo ; JLongiorem adhuc Epistolam facere cupiebam: sed quia hsac quoque, quea Boripsi, episEjiistohr.

modum longe superant, hic flnem scribendi faciam, illud abs te petens, quod numquam petere destiti, nempe ut mcarorem abjitolaa

cias

:

et,

quod semper

feoisti,

nec facere desinis.

E

Isauris.

Olympiadis, ex ipsius aut aliorum liUeris intellecta? impulerunt Sanctum adscribendum Litteras

reditu suo eidem ingerit his verbis:

bri figenda,

nihiladhuc noverat de certaminibus Otympiadis ac Pentadice, quce contigerunt ante finem Augusti cum inquisitiode inccndio ecclesice 29 Augusti

pulcherrima tradit documenta, multasque Olympiadis admiscettaudeSyUthac ctiam arteanimum

rum mole

c

omnino figenda est mense ea Sanctus de hieme orta mentionem faciat, imo etiam potius sub initium istius mcnsis, quam circa cst,

qui verisimilher non recto itinere, sedper circui-

B liquet,

Epistola xiv

ad eamdem Octobri, etiamsi in mense Octo-

dura dolori imponas. Dcinde per totam Epistolam } fjwf prima etiam multo prolixior cst,

cjus dolore dejectum crigeret.

ex qua

EP. ET DOCT.

Oh/mpiadis,

cujus Epistoiam acccperat, atque ipso initio sic alloquitur: Quid luges?Quid te

ipsam tundis, easque, quas ne hostes quidem tui a te exigere potuerunt, poenas a te ipsa expetis, ut quse aniraum tuura mceroris tyrannidi usque adeo addixeris? Etenim Iitterae ilhe, quas per Patricium ad nos misisti, ipsa animie tuas vulnera nobis declararunt... Quid enim angeris, quod nos e Cucuso alio transferre nequivisti ?

Quamquara aliquo modo nos transtulisti, dum nibil non ideo abs te tentatum atque actum est. Quod si res perfici non potuit, nontamen proinde angi oportet. Nam fortasse hac de causa Deus longiora cursuum spatia nobis proponi voluit, ut splendidiores coronas consequamur. Quid igitur ob ea in dolore versaris , ob qus laudibus afficimur, cum contra te ob eam causam exsultare ac tripudiare, caputque corollis redimere par sit, quod divino beneficio rem tantam, ac meritis nostris longe praestantiorem rem consequuti sumus. At hujusloci solitudotibi

mcerorem

Et quid tandem hac sede Jucundius?Sohtudo, tranquillitas, ingensquies corpons firmitas. Quamquara enim nec forum' ttecvenalequidquamhajcurbs habet: nihil taaffert?

men istud meainterest. Mihi quippeomnia tamquam e fonte affluunt. Siquidem et dominum meum hujus looi episcopum. et dominum meum

Dioscorum habeo, qui nihil aliud numeris atque oper» habere videntur, quara ut

Qmn lm,

rae recreent praaolarus quoque vir Patrioius tibi narra-

quonam pacto

ctatione,

m

m

animi

hilaritate,

i

n oble-

multis obsequiis

degamus quantum quidem ad hanc commorationem attinet.7to solebat

in qua Sanctus ostendit se Cucusi con-

tentum

,

QUARTA SEPTEMl

DIE DECIMA lebat

scribitque de

Heraclide

cum Apostoh

di/ectus

suis lcetari,

s

ut

Vir Deo

m

jius Vir

en*

atque incommoda sua ewtenuare,

Olympiadem

consolaretur.

cluso

lloT

Deinde pag, 599 ait, se jam ante »
Idem monuerat Sanctus

misit.

tatiumtypisRor,

in Epistola xn,

Uum

sum

fuisse

hoc

modo

carceri inr/u-

Nicomcdice.Adhwc Sanctusrespondet Quoniam autem de Heraclide quo-

;

que episeopo ad uie

scripsisti, licet

ve-

ipsi, si

instantiam dare, atque ita molestiis omnibus defungi nihil enim aliud superest. Ego vero. etsi

lit,

:

admodum

nihil

tamen dominam

proficiebam,

meam Pentadiam monui (forte ante exsilium, alias Epistola cxcidit) ut omnem diligentiam adhiberet, quo calamitati solatium aliquod inveni-

Ambiguum

ret.

est,

tiam dare ibidem Souvat

quid verba Latina, instanan voces Grwcte

significent, et

eWaatv rccte sint expressce

:

nam Montfau-

conus in Annotatis obscrvat, forte legendum

esse

Chrysostomus diceret, licet ipsi abdicationem dare. At non facilc crediderim, Su/ictum id voluisse. Certe, cum excasasset se Ohjm-

?x
acsi

tam molesta

pias, gitod

facienda sint viro fortiet his verbis

:

Numquam

nuntiaret, quanti illa

Deum

amanti, declarat

igitur hoc dicere destiti,

nec desistam, unam solum rem molestam esse, nempe peccatum reliquaomnia pulveris acfumi instar esse. Quae molestia carcere claudi, ac catenis vinciri? Quas molestia calamitatibus premi, cum calamitas tantarum opum causa sit? Quaa :

molestia, relegatio ac

bonorum proscriptio? Mera

verba hsec sunt rerum acerbitate vacua, verba ex moerore profecta. Plura addit ad hcec probanda. de Marutka episeopo, cujus

opera uti

1168

Mox

offendit Sanctus,

quantum

cuperet

ad Dei gloriam promovendam illoriimetiam opera quos ut calamitatis suce aitctores intucri po-

uti,

cupiebat

terat,

aut certe quos inter adversarios

sitos

nove-

rat locum habuisse. Maruthas episcopus Tagriten-

Mesopotamia inimicis

sisseu Martyropo/itanus in

Chrysostomi adhteserat in synodo ad Quercum, quod specioso prmtextu deceptus esset vir alias egregius.

poli

cum

Non

videtur tamen postea Constautino-

iisdem egisse contra Chrysostomuin,

Sanctum egit, hic in spem inductus est, vintm cetera pium ad o/ficium reduciposse. Itaque htec de eoscribit OlymjwW/;Maruthamepiscopum, quantum in te Eueaut, si eo tempore ibidem contra

complecti ne desiuas,ut eum ebarathroextrahas. Nam ejus opera ob Persidis

rit,

omnibus

officiis

negotia magnopere egeo. Atque, si id a te fieri potest,exeo intellige.quidnam illic ipsius studio atque opera perfectum sit et cur istuc profectus epistolas, quas ad sit, fac sciam, et num ei duas :

eum

misi, reddideris. Si

rursum scribam quid

illic

;

me

scribere

velit,

sin rescribere gravetur, saltem,

profectum

quid rursus eodem ad fidem in Penide propa-

ad

sit,

tibi

exponat, et

iitun

proliciscens praestiturus

sit.

ego hac de causa ipsum convenire 1109 studebam. Utcumque sit, quidquid tuarum par-

Nam

tium est, praesta,munusquetuum exple; etiam omnes prono capite inpracceps ferantur.M* numeris omnibus absoluta erit. Eacteenim ii

tua

ilgavit,in

nobis contraria,

Ait nimi-

rnum, insinuatque ipsum nonfuisseinconcilio adQuercuni, ubi, damnatus est Sanctus, sed ante istud concUiu/n in Mesopotamiam rcmeasse. Deinde

pag.

ait

tt

s.

rum,Maru(hami

Porro Sanctits pag. 600 de variis negotiis Olym-

Palladiusin Dialogo pag. 19Q

B

ruthfi scribit relatis

.1.

52 aliqua de S.

,

Ccesarea? data,ac dc ea verisimiliter loquitur. Scd h&c ipsa forte serius ad Olympiadem pervcnit.

piadi scribere incipit. Scripserat ipsa de iis, quai patiebatur Hcraclides episcopus Ephesinus, quem

;

Stephanus Evoi

martyrum Orientar

tper Acta

Ohjmpiadem

carceri in-

(jandam

sanctus, sincera ac btmigna ckaritate or-

/mtus. Ulustrissimus

Marutham

Tii ait,

404,

pulso in exsi-

Chrysostomo, Constantinopolim rediisse,ut quantacumque possetopera Chrysostomi purtes tutaretur.

VeUem

possem. At

<>h
s
nt


allegata

//<<>.>•

illafirmare

verba. neque

enim video, cur e barathro extrahendus causam Chrysostomi fuisset tutatus.

fuisset,

si

nulla

in concilio

Marutham non

i:
Marutham non ad Quercum. An vero amicitia dicamus,

/<

est

constat.

,

inter

Chrysostomum deinde coalx Atconstai, fidemaS. M


.

gie prcedicatam fuisse in Perside,

u/

lattu

poni poterit n<( Decembris, qi/<> Sanctus ilie Martyrologio Romano est i/tsrr/i/s. Epistol Chrysostomo ad ipsum scriptce non innotuerunt. 1170 MoxSanctus in laudata Epistola pergit i

E

negotium, guod pertinebat
i

(jiids

Serapion

>:>

episcopus perpetuo delitescebat,

Moduarium diaconum venisse, illud afferentem, admirandumillum episcopum IJnilam, qmunnon ita i

ia

pridem ordinaTij atqueinGotthiammis^mulmagnia rebus gestis, diem Buum extremum

ac

Gotthorum

clausisse: ac regia

niam

litteras attulisse,

ut ad eos rpismjius mittaturj petit.Quo*

i|uil)iis,

subversionem eam, cujus minas depellendam, nuUum aliud

igitur ad

nobis intentantur,

adjumentum

conspicio,

dilationem;

neque enim nunc

rura, aut in illas

quam cunctationem

ac

inBosphopartea navigare possuntjda ipsi

hiemem remoreris: ne nogligenter pra-tereas: istud

operara, utillos tantisper ob hsac,

quaiso,

enim maximi momenti est. Duo quippe sunt, si contingant, quod Deus avertat, maxime me excruciant nempe ct quod ab isf.is crcandiis illesit, qui tot mala perpetrarunt, ets quibus qua3

;

et <|im
creari nefas est creetur.

:

Nam

ceps seqaentnr, liauil i.e fugit. \v. proindc, quid horiiiu flat, omni studio contende. Quod

w si

Moduarius clam ac sineullostrepitu ad nos exid operae pretium esset. Sinauourrere poss I

tem

id

nequeat,

at Ucet, quas fieri pote-

flant,

runt. ///'< Sanctus,


satis ostendit, se

hisce

melius sentirede Marutha cujus operautidesiderat, quam de Arsacio eique adharentidtts, a guihus episcopum adGothos mitti 1171

>><>>>

vult.

Scripsii SanctiHi hunc in finem duas aUas quem mavuit

Bac prior scripta est, et verisimi/itrr rf///<'m /rni/K/ir rum E/ustola luii
ccn

et

cc\

Monaehi Gotthi qui in Promoti agro {Grmce h tof( D*poft<£iTou quod ambiguum est) degunt. Vegueo dubitare,quinhi ipsi sint monachif exquibus /•<•>» totam Chr

ad Olympiadem.

stomusse bu/itar,

primum

Inscribitur

intellexisse significat.

rai acceperat,

tum

othicis,

isolatur,

i,

i

Nam

cum de persecutione,

d\

in aliis etiam

tr.

<>h iis />//<-

///<«/„

Respondem

atque

ita

.-.

vero,

exorditur:

Antequam

BpUtolis

needum

mitti.

DE

:

s.

litteras accepissem,

fueritis afflictiones,

;

;

quaa vobis parantur

Adsecundum

etc.

ita

respon-

Sed et gratiam vobis habeo propter id studium, quod exhibuistis, ut nullus in ecclesia fkt:

rotthOTUm tumuitus fieret, sed dilatione aliqua negotium extraheretur. Neque tantum non repreliendo, quod neminem miseritis, sed etiam laudo et suepicio. Hoc enim illo multo est optabilius, ut, tos omnes in ejusmodi Opus incum'

1172

sucio ordinari

Eme imuunt, monachos

illos

quibus episcopus erat mittendus,

'

Oothos,ex

pnmos

fuisse

ad Chrysostomum, quiillud consiltum approbavit, quod rperaret se ad ecclesiam suam ope liomani Pontiremque

dilationis auctores,

firis

perscripsisse

atque episcoporum Occidentaiiwn rediturum.

Dilutionem porro

mendat

iterum vehemcnter comadThcodutum diaconum.

iltant

in Epistola ccvi

Banc vero paulo serius, et verisimiiiter mense DecemOri, aut certc sub fincm Novembris, scriptam

ex

csse, liqust

frravis

mum

nuuc hiemis

initio,

quod

gfievit

asperitas, et

ita

hahet: Etsi

ad sum-

fastigium est evecta; neque ullum cessant

movere lapidem, qui ctara conantizr,

ecclesias Gotthiae labefa-

dum undique

<

stola \iv,

exitum

res illa habuerit,

nullibi invenio.

Duo amici Chrysostomi mEpistoiaxrvin finememorantur,
minit. Hilario episcopo,

inquit Sanctus,

maximas gratiasago: per litteras enim amepetiit, ul. sibi in urbem suam abeundi potestatem facerem, compositisque rebus se ad nos rediturum

Qupniam

igitur ipsius prsesentia

noh

nam vir pius est, constantique aofervidoanimo; eum hortatus sum, ut, cum eo profeotus fuerit, statim redeat. Ac proinde da utilis est:

operam, ut Epiatola nostra et celeriter et tuto ipsi reddatur, acnon projiciatur: siquidem magna eum cupiditate ac vehementia nostraslitteras postulavit, ingentemque ipsius praesentia utilitatem affert. Velim igitur eas diiigenter cures, ut, nisi presbyter Helladius istic

sit,

per

prudentem aliquem virumac cerebro praeditum amicis reddantur.

Ex

Chrysostorai adamicos,

his

Uquet primo,

litteras

ethommadip$um,caute manus inimi-

perferendas fuisse, ne inciderent in

cQrum t ideoqtiemirandumnonesse sialiquaCont

stantinopoli

facta

serius

intetlexerit

Chryso-

stomus.

et

;

nti

de U$ltatio

prcsOytcro.

At non video ullam

neccssita-

ad finem

menSis daripotuerit, aut etiam ante finem Octobris, atquc una alterave hebdomada post Epistotam xivjsedhcmc ipsam justo serius fixit TiUemontius, atque inde

fere Novembris,

cum

initio istius

in necessitatem incidit alteram

quoque

serius col-

locandi.

IViQ Porro epocha Epistolarum serius fixa in Hcct prima aliumerrorcm impulit. Nam illeprima Objmpia- qv&cwtamina dis ccrtamina, quando calumnia incensce ecctesiw rentitr ipsi impacta est, figit in Olympiade art. 7 mense Novembri, aut paulo ante. Hac decausa in Chrysostomo art. 90, qumstionem de incendio, quce finita eratad rclationem Studu prwfccti per legem 89 Augusti ab Arcadio latam, resumptam dicit

tempus Studii

parum

ptUSUS

facit.

mensem Novembrem ob Optato, quem

spopondit,

qui muUii

mentionem

illud

Quem

iiTi Secundo non dubito, quin idem sit Hilarius,deqtto Palladius in Dialogo paq. I9hha>c

memorat: Bilarius, virsanctusetsenex, inintimum Pontumpuisus estj plagis concisus, non a judice, sed a clero:qui decem etoctoabhincanuispanemnon gustavit, olera sola etfrumentum coctumedens. Xon quidem vocatur hic episcopus, sedinter episcopos recensetur. Hilariusioi-

postquam aliquandiu latuerat, deprehensus furriL n i„ exsiUwn ductus: eaque forteestratio, tur,

cw EpistolaChvy&osfoan ad

ipsum sitperdita. quo Sanctusmemiilie procul dubio, dc quo Palladiusp. 196

ffetladtus vero presbyter, de nit. est

ita

in

liXfuitur

:

agello suo

Helladius Bithynise

.

presbyter

vitam agit.

palatii

Hk

,

igi-

/iiijus

ambigue disputat;in eam tamcnpartem propendet, ut datam credat anno 404, sul finem Novembris. De anno nullum mihi videtur rehnqui dubium, cum data sit inchoaia hieme, cumqUBSit prima, quce de certaminibus S. Oiympiadis Epistolce

circa

demum epU <;<< eadcm Epi-

mina. Tdlemontius Nota 03 de anno datce

discurrunt; vos

1

Uilario

Olympias. 1175 AUaanni 404 'Epistola ad Olympiadem, Epistola xvu ad Qlympior ct quinta Cucusi data, cst inter omnes Epist. xvn. dem figcnda intellexerat Bcec scripta est, postquam Sancius circa i/iitium egregia Olympiadis, Pentadice et aliorum certa- Movcmfais,

tamen, quaa vostrarum sunt partium, praestare ne desinatis. Ad hoc plwibus imrtutur, uti etiam tui oraudum pro purc Ecclesice imomtque iterum, ut negotio dilationem aliquam obtineant.

D

tur posteu pcrsecutioni se subdurit, ut feeit ipsa

tem, cur Epistolam renxoveamus usc/ue

batis.

quam ab Ar-

KP. ET DOCT.

JOANNE CHKYSOSTOMO

quantas quantaa tentationes, quantasmolestios, jam [.'uLMK.wram eoque n<>mine tos beatos admodnm censeo, cuni mihi veniunt in mentem coronae, bravia, etpraemia,

Antequam vestras

AUCTORE J.

S.

rem

facit.

dameuto, ris,

ex

circa

pnefectura urbis successoVerum hcec omnia dicuntur sine funin

ct sine auctoritatc utlius

solis ratiociniis

antiqui scripto-

male deducta. Credidit

Tittemontius, certamina S. Olympiadis, si contigissent ante 29 Augusti, nonpotuisse esse ignota

Chrysostomo, quando hic scripsit Epistolamxw ; hancque ipsam Epistotam non cst ausus figere ante Novembrem, quia de inchoata hiemc in ea fitmentio. At utrumque ittius ratiocinh

funda-

mentumpiane infmnum est. Infirmum est, quod diciturdeEpistola xiv non antc Novembrem scripta, cum hiemismmtioilludnequaquam evincat. Mque infirmu nititur ratione, quod credidit Tillemontius, certamina Olympiadis et Pentadiee, si finitu fuissent antefinem Augusti, non potuisse la-

Chrysostomum post mcdium Octobrem, aut etiamfere usqueadfinem illiusmensis. NamSanetns omuiu didicit ex Epistola Pentadice, tere

qiue

forte tantuiu scripta est mense Scptembri, certe post fiuitam inquisitionem de incendio, quceque

tam

cito

perferri non potuit,

llTlPrimonon

quam ille

existimat.

satis considerasse videtur diffe-

F hcvc diu igno-

rentiam regionum, eoque fere modo cogitasse de rarc potitit hiemis initio Cucusi, quo de Gallia ™' toqueretur Sanci Nam si cogitemus, Cueusum esse sitam

ad

se-

ptemtrionem aitissimi montis Tauri, non mirabimur, dndem frigora prima incepisse cinte finem Septembris,

et

Chrysostomum de

initio

hiemis

ioqui potuissesuQ initium Octobris.Secundo ceque parum considerassevidetur, quantotempore

Oli/m-

piadts Epistolm in via esse debuerini, ut sostomum pervenirent, cum propter

guudmem,

ad Chry-

itineris ion-

quce quadragiuia fere dierum esse

potmt,tumprop/er cautionem adhibendam neinterapcrrntur Septuagintu feredies itineriimpendti ( hrysostomus. Si his Mgmta diesguieti

„

fuerwu daH^tantqvatiragmta itineri impensi. Secwidum fheophitum Aiexandrmum, h '' } '''f>' !

testc PatU-^-AtrxundriaConstantinopoliffistabat

septuagintaquinquedierum itinere. Cucusus vero seeundum taotdas geographicas Constantinomii mag^distarevidetur, guam Aiexandria, neque sita

:

DIE DECIMA QlJ.VKTA SEPTEMBRIS. nta est in via unius wbis cesse sit dicere, saltem itinere dissitamfuisse

ad

alteram, ita ut ne-

quadraginla fere dierum

dem

Constantinopoli. Itague, qui

septem hebdomadis

poterant, prceserthn narii, et

cum

in

cum non essent cursores ordiiter suum celare, et con-

ra et fortia vestra facinora,

cogerentur

ut Chrysostomus circa medium aut sub finem Octobris tantum didicerit, (/ua> Olympias, Pentadia, aliigue passi suntsubfinem Au-

SanctusOlympiadi perada certatninagratulatur.

pluribus

:

xvn

in

cui mira alacritate gratzdatur, Nihil alieni ac praeposteri in te

que ad subeunda certaminaalacritatis ac roboris accederet, hincqueniagnamvoluptatem percipebis

Deindeeam ad constantiam excitat his verIllud quidem precamur, ut et praesentes :

tentationes exstinguantur, nec alise insuper accedant, Dominicam scilicet legem explentes quae nos, ne in tentationem incidamuSj precari ,

jubet sin autem Deus rursus exoriri sinat, de aurea tua anima, qure hinc etiam amplissimas sibi opes aggerit, bono ac fidenti animo sumus. :

1170 Etenim quanam re terrorem tibi afferre eamqucanimat ad constanpoierunt, qui insuum caput suamqueperniciem

habemus ex Epistola cxci, ad eamdiu post data, cujus hoc initium : Secun-

via, ut

mox:

Nuli audaciam appellare, quod littera

ad

nos prior scripseris etc. Bortatur Ampruclam ad freguenter sciibendum. 1181 Restant ct alice Epistohe anno 404 ud Olympiadem^ Pentadiam etAmpruclam diaconissas eodem verisimiliter latore datce. Nam hee non

Wa

iih/,,,!,,,,.

dit cerUtmino

,

adquofi

anno


\

:

diu quieverunt posi depulsam calumniam incensa ecclesice, sed cito ad alia vocatce sunt certamina,

guodcum

Arsacio nollent communicare, ct fortasse etiam, quodclericispwegrinispraberenthos-

pitium: hoc enim vetitum erat eadem lege, 20 Augustilata, gua finita fuit inguisitio de incendio. Ubiveronova hmc certamnia intellexit Chrysostomus, ad Olympiadem scripsit Epistolam \ cujus hor est exordium Vestresauctaa sunt aru,

tiam

quidvis aggressi sunt

probe

illud

?

Opumme detrimento At ?

scio, te eas pulveris instar

habero, ac

An

patrise ac

quovis luto viliores existimare.

qui vobis insidias moliuntur, iracundia in majo-

rem flammam assurgit. At minime propterea commoveri ac perturbari debetis verum lioc ipso

etc. Pcrgit eam animare, etinfinesic Gaude igitur et oblectare, tum tuo nomine, tum eorum, qui beatam mortem obierunt, non in lecto, nec domi sed in carcere et vinculis ac tormentis. Eos autem solos luge, ac lacry-

que adeo fureret ksac bellua, ut ultra progredi auderet. Addit multas ad consolandum rationes,

cogitares :

,

mis prosequere, qui haec perpetrarunt. Nam istud quoque tua philosophia dignum esl,. Quo-

dine sumus, stri

:

iatur Ventar

Am-

pruelcB.

no-

Nam

de

omni metu vacui sumus. HwcadOiym-

mornon us-

nisi

tiferas prius diabolo plagas intulissetia,

ac itimt.
omnia

Eodcm

tcmporc ad Pcntadiam diaconissam Chrysostomus scripsit Epistolam xcrv
sostomo exposuerat. Summopere, inguit Sanctus,

telaudoatqueadmiror, noneadumtaxatnomine, quod ad me scripseris, sedetiam quod eaomnia, qu33contigerunt,exposueris. HujusEpistolmpars magna jam data est num. 1039, ubi narravimus judiciaobcalitmniamincensQ2ecclesio2habita.Sub finem de sc Chrysostomus dicit : Vivimns, \ aleliberati

sumus. Pentadiam

ve-

ro per totamEpistolam non solum mire laudat, scd

Scptembris Tomus

/

V.

ferant,

et

umbras contemnant

etc.

Tota

Epistola hartatur atf constantiam, f/uia timebat

Chrysostomus, ne aliqucB 1182

musj morbo omni

coronisque

Nam

impellis, eosque adducis, ut leviter ac placide

modo ne rursus hiems stomachi

l

<

piadem. 1180

caput redimire, ac choros agitare.

\-

molestiam nobis

imbecillitatem adventu suo lsedat.

Isauris

l;etari et exultare,

nuncque meliore valetu-

niam autem de cprporis quoque nostri valetudine certior fieri cupis, nos ex eo morbo, qui nuper hibebat, emersimus

;

potissimum nomine

certamen obeunt, accinens, da operam, utomnium animos erigas, tuamque aciem instruas, quo tibi duplexet triplex, ac multo etiam copin>inr virtutis corona comparetur, tam per ea, quaa ipsa perpoteris, qiiam qni.i alios ad eadem subeunda

{in itinere scilicetet deinde)

eademgratu-

rursum vobis scammata, cursuumque longiuraspatia constituta sunt: atque eorum, mnffi, latiora

non secus ac solitudines incolere nosti; u t quae in otio ac quiete omne vit?e tempus trausegeris, atque hujusce vitai pompas semper protriveris. At mortem mmitantur \ Tu vero antevertens nuUum tempus omisisti, quin de ea habct

G

:

domus amissione ( At tu amplas etiam ac frequentes urbes

dice et

:

damaccepi,quamteprioremmisissescribisEpist., domina mea reverendissima et ornatissima. Ei

quod admodum rationi con-

esset, nempe ut per assiduas tentationes tuas animi tui nervisplus firmitatis, plus-

B

longo itineris

i

Ampruclam ani*«a/Chrvsostomus; sed guod nullas abea accepisset litteras;

dem non

sentaneum

res.

E1

sum tamen prseclanon minus qukm qui

tigissent, litteras ab te accipere in primis expetebam. Attamen scripserat Amprucla ante Cbrys< isti >mum, sedprima ipsius Epistola diutius hassit

ad Olympiadem, ordiens

:

ac praesertim, inguit, oumresejusmodiisticcon-

1178 Porro, ubi Sanctus intellexerat, quid Olympias alHgue passi essent Constantinopoli,

ita

S

congueriturj

tatori.

contigit, quinpotius

J.

atque adamantina quadam animi firmitate, loquendique libortatc ac fiducia gratulor. //'/

,

varias Epistolas saipsit, intergue cas Epist.

AUCTOEE

Eo-

ciii, in-

tia.

re peracta, etiam aliguot dies impendi debucrunt scribendisEpistoliset dvmittendo

earum

excitat.

Epistoia

adsunt, cognita etexploratahabeo, vehementerque vobis de liac fortitudine, paiientia, constan-

f/erc potuit,

nam

est

Ampruclaa diaconissae ejusque comitibus,

quam ita exorditur Sancttts intervallo a vobis disj unctus

via heerere

seguenter minus festinare passent Quare contin-

gusti :

etiam tempore figenda

scripta

a Pentadiamittebantur ad Epistolas perferendas, facile sex aut

683

ad noha c&rtamimt siariantur,

simul

Certe de discessu

wbem

reltnquerent,

cogitabat

Pentadia, ad Pmtadiam

cui tunc Epistolam oiv destinavit Chrj lostomus.

quoque disce$$\

rfi

Hanc primo coronarum nomine dicit beatam, tantm Bpiquodque per animi magnitudinem quidvis pro stola ciy, veritate perferre in animum induxisset. Hortatur

deindc ad constantiam, subditquesequentia: Quia auteminteliexi te dediscessu cogitare. atqueistiiincmigrare velle accepi, peto abs te, nequid-

hujusmodi cogitesj autin animo habea "l. hoc ipsum, quod civibus fcuis subsidiiim es, amplissimusque portus, et adminicu(jiiam

Primum luiii,

murus iis, qui laboribus et a-rninDeindeneanni quidem fcemfacere patitur. Neque enim^ qua cor-

ac tntiis

nis conflciuntur...,

pus hoc

te

poris imbecillitate

sis,

ignoras

80

;

oeque

tibi facile

esse

,

DE

634

auctoiie

esse in tanta

J. S.

vere.

Huc

rum

res

vi

S.

pedem mo-

frigoris atque hiemis

accedit, quod, ut

nunc vigent

rumor

Ex

etc.

est,

Isauro-

habemus,

hisce

Epistolam essescriptam hiemalitempore, ideoque anno (04, forle subfinem Novembris, autpotius menselDecembrf, quo et alias Epistolas a Sancto Constantinopolim missas mdebimus num. 1188. Secundo ex allatis verbis coUigitur, hauros, gui initio

rum

hiemis

domum

se reccpisse credebantur, ite-

novos intulisse terrores sub finem anni 404

idgue etiam apparet ex

aliis

;

Ceterum

Epistolis.

Multos enim eorum, qui illic sunt, potest meliorem ad frugem traducere, firmare, instruere, corroborare. Addit dicit:

vel sola praesentia tua

Faxit autem (DcusJ ut nos quoque jucundissimam faciem tuam intueri quam primum possimus etc. non alia his similia, et in fine sic habct:

rans desiderium redeundi ConstantinopoUm. 1185 Tertia ad Pceanium cst Epistola xcv,

postmodum

quamscripsit Sanctuspost auditam persecutionem tcm Constantinopolitanam, ut liquet velex ipso initio,

nutta

mentio.

fit

\\Ki Epistola xovi, inscripta Ampruclse diaconi isse,

atque

illis,

easione data

est,

qiue

cum

ipsa sunt,

eademgue

eadem

oc-

celebrat certamina,

inviians

quod runt

:

Cucusum, opinor

ita

habet

at

non ob

Gravia sunt

:

sed

ea,

suum

decla-

;

lugendum

verum ob

eos, qui ea

Quarta ad Pceanium

ultimaest Epistola ccxx.

Hmc forte serius scrinam gratulatur San-

anno 405

vobis insidias frustra moliuntur, perspici potest.

anium urbe excedere coactum

Etenim hinc vobis, et major apud Deum fidumajor apud homines gloria comparatur; illis contra cnndcmnatioetignominia etc.Deinde tonsolari perqit, et ad constantiam hortari. Til-

revocatum: Respiravimus, inquit, exsultavimus: non jam exteram aut peregrinam amplius regionem incolere nos arbitramur, cum ad eam ur-

cla, et

lemontius art. 101 observat,

Gracam, idque

isse

Ampruclamnonfu-

colligitur

cx Epistola cni,

ubi Chrysostomus monet, ipsi patria lingua scri-

bendum

/wftse,

si

nullus prasto

essetj

gui pro

ipsa scriberet, Ulterius laudatus scriptor suspica-

ipsam Antiochieepotius habitasse, guam Constantinopoli, Verum ex ipso E/tist. xcvx loco, cjuem assignat potius colligitur domicilium ipsius fu/ssc Constantinopoli. Siquidem caritatem eam, iur,

,

,

inguit Sanctus, qnam nobis primum injecisti, perpetuo vigentem rotinemus; ut etiamsi nobis

reditum ad urbem,

ctus

atgue

iis

guidem

:

et

novam dignitatem

innuere videatur, Pce-

verbis, ut

fuissc,

bem, qusetammultaperpessaest, tuasublimitas sitreversa. Hacautemidcirco nosvoluptate perfundimur, non quod dignitas tibi major obtigerit dignitas enim tua, virtus est animse tuse, nec ullus ipsam tibi antea potuit auferre, neque nunc reddidit quo enim pacto, cum ablata minime fuerit? Sed idcirco exsultamus, quod magnam consolationis occasionem attulerit tuus in :

:

urbem

illam reditus iis, qui vexabantur, mactabantur,invinculaconjiciebantur, cum communis illorum protectorsis, et ad te omnes illi tamquam

ad latissimum portum confugiant. Utrum spei, quam de ipso conceperat Chrysostomus deinde

quidem tamen

responderit Pceanius, defectu aliarum litterarum

se charitatem

conservaturum etsioporteatdmtius adhuc abesse, a Constantinopolitanis videiicet: nam Antiochiam adeundinulla erat apparentia. Prcetereanon videtur dubitandum, guin de iisdem certaminibus adAmpruclamscribat, dequibusad t

Olympiadem

et

Pentadiam.

,

ignoramus. 1186

Ad

Theophilum presbyterum

jam

in

iti-

LXXVI.

Epistolse aliae

Gon-

advenerat Cucusum. In hac Epistola ostcndit, se non vulgarem curam habere de commodis tempo-

curam commiserat gregem suum pascendi doctrina spirituali. Cum domino meo Theodoro prsetoriano, qui Cucusum nos avexit, inquit, multum de hac re sermonem habuimus; et, cum ad multos scriberemus, hoc <\u
slanl inopolim misssede rebus

queedam ad personas locorum iernotorum. variis: aliae

procurandis Theophiio commodis, ut latius ibi videi-ipotest. Verumnegue Theophilus, negueSaiustius presbyter, Theophili adpopulum instruendttm collega, satis responderunt exspectationi

spei t

guam deeorum

et

diligentia

habebat Sanclus

BinctreshdbemusEpistolas quasadnegUgentiam Ulam corrigendam anno 404 scripsit Chrysostomus. Una ex his est Epistola ccx, acl fkeodorum data. Miratus sum, inquit, quid factum sit a1 es alnsSalustiipresbyteri negligentiam inteli

Epistola 1'aaitittnt

ad

I^xstantqttaluorEpistoltsChvysostomiadPaiajniwn3 inter amicos Constantinopolitanos at poteiitesSanctopmceterischwitm,guemt ubiCi6' cusutn venerat, de adventu suo monuit per Epistolam

cxcm,rogans

m

non conarentur

exstlii

iocum mutare, ut dictttm est$TL, Deinde circa initium Octobris ad Posanhan dedit Epist. ccrv, in guamentionem facit de malis Ccesareceper Pharetrium episcomtm iilatis, gum eodem tempore

Tres Epistolw

nere scripsit Chrysostomus, ut dictum est n. 1088. ad cxcitanAlteram adeum dedit Epistolam cxv, postquam dam dilvjcn-

roiiOus Thcophiii, cui

§

E

ac deindc

diutius adhuc a vobis abesse contingat, ne sic ipsa imbecilliorefficiqueat. Dicif,

pium.

perpe-

est etc.

est, videlicet

ct

quse contige-

pta

:

virtan poten-

eos, qui passi sunt, fortiterque

in acie steterunt

traruntj et

,

commovere possunt ipsiautemsesepotius ob rehementem impetum frangunt ac de medio tollunt. Quod etiam nunc in vobis, et in iis, qui tillum

B

sostomus prosequiiur, dici.tqueeumcivita.tem corrigere universam. In Latino etiam estregeve,sed vox Grasca corrigere significat. Et sic paulo post

eum

itfi ut ct hcec referendasit ad tempus hiemale annf404,mensemqueDecembrem.Initiumhuctransfero: Fluctus rupibus illisi, eas quidem nec tan-

Boripta.

restituta, ita ut plane eodem tempore ambw videanturdatm. Pceaniumporro miris laudibus Chry-

Verisimile cst, Pentadiam revera Constantinopoli discessisse, aut non diu post vixisse, quia de ipsa alia

occasio7w

narravit Olympiadi in Epistola xiv, eademque etiam in utraque memorat dc integra sanitate sibi

adPentadiam etiam Epistolacvxxxv, qum tertia cst adtpsam, et verisimiliter anno405scripta, postguam ipsa diuturno silentio usa erat. exstat

ad Ampruclam et socias eadem

DOCT

EP. KT

JOANNK CHRYSOSTOMO

Hgerem.Siquidemsigmficatummihiest,vixeum quinque homilias Octobri mense (Gnecct^Ov.:^ id est, usque ad mensem Octobrem) habuisse atque ipsum etTheophilum presbyterum. altei um pras pigritia, alterum l

prae metu miuimeadcollectamvenire.SedTheophilumqui-

dem

tiain

DIE DECIMA

QUARTA 8EPTEMBRIS.

dem

per litteras vehementius increpavi, Salustii vero causa ad reverentiam tuam scribo, quod

tu funguntur,

f/enttam.

rvm, guibus cura gregis

1187 Hit/c conformis est. Epistola ccm, ad Sahtslium presbuterum dato, quam ita orditur :

Non

mediocriter dolui,

cum allatum

est

Stniciiis intellexerat;

ad me,

sent

Theophilum presbyterum segniores factos namque unum ex vobis quinqueHomilias ad Octobrem usque mensem habuisse, alterum nullam atqueidmihi graviushac solitudine accidit. Addit monitionem gravem, ut ncf/iiqeitte ac

Eodem

modo objurgat Tkeoeidem inscripta. Em tres Episto/ce eodem tempore sunt datce. In illaautem, qucB ad Salustium data cst, variant uicumque illis

Octobrem

:

fere

esse

^tou 'OxTo6pfou, usqu^ ad Fronto Duca>us edidit h^ tou

la ccx, quce constanter in bet,

&ijg

eadem commissa erat Constantinopoli.

to5 "(Y/.zofyiou,

:

nam

cum

poli; sed

primo

Uomam

profectus

«d ecclesiam suam, d .1/ Cyriacus, «fl quem

forte

Epistola

est.

Constantinopoli erat, nec

ccn,

fuisse />«ssus uidetur,

Certe Sanctus laudata Epistola tlicit : Kx illis, qni istinc veniunt, didici te sanum esse, ac pi*" frui valetudine ; nec meminit de ullisillius Cyriaci adversis. Praterea fam Julii scri\ adConstanliumpreshytcriun, ul ( 'yriacoepiscopo, i

si esset Constantinopoli,

,

finem Novembris vcl initium Deccmbris, verisimi-

commendaret

ut videri potest in Episi«l« ccxxi. -

ut hunc Cyriacum distinguamus a Cyriaco Synnadcnsi, qui tunc erat i>< carcere. 1191 Secundo tamen recte <>hsrn-«t Tillemon- nec tamen tius, non essc hunc Cyriacum hohouhnn pro Eme- Emesenus cst,

apud Pat.ladium /<<>< mcntionem de Cyriaco Emcseno sed i<>in exsilii seno episcopo, nec

Eodem

Cyriacus Synnadensis.

est

Ap imea male vocatur Bostras episcopus, Interhos incidit eirores quia non semper «culoco EulysiuS,quiepiscopuserat

laudati prcsbyteri constanter Chrysostomo adiur-

Pro3terea Gr&ce redundat articulus

serunty

sunt

coactique

gratia relinquere

:

Constantinopolim

nam utrumque

ejus

inter presoy-

teros Constantinopolitanos exsilio relegatos

morat PaUadius

in

Dialogo pag.

196,

me-

ubi sic

Theopltius in Paphlagonia degit. Et inferius. Salustium in Creta esse dicunt.

habet

:

1189

C

Quemadmodum

illi

presbyteri non satis

Epistola ge-

fecerunt incenso Sancti studio pro salute gregis

mina ad Cyriacum episropum.

sui; ita Cyriacus episcopus, alter a Cyriaco Syn-

nadorum

antistite,

non tauta Chrysostomo

exsuli

vidclur exhihuisse amicitim indivia, quanta ipso cxspcctavcrat.

De Cyriaco episcopo jam

a.b

con-

questus crat Chrysostomus in Epistola xn, Ccesarece

ad Olympiadem

scrip/u,

quod nullas ab

eo

Bithynio3,

.

habebat intentos

los

cem

positus,



historiam

Chrysostomi. rfw,

pta

esse videntur.

xovj; fyrffatxzo 7Tj[j.£!nj'j

a;

,

et

'EXQ&v

Kupiaxbv

\i.h

riaX[;.^pav, to tojv

yrfp t!;

tjw.i^-x-, aiTor; foir

'G(ii(j7]s

hZuxipo ^o^xovta

IUpowv

veneral enim diaconus, qui

'fpoiptov

cum

,

Cyriacum (piidem ultra Bmesam Persarum caatello esse. Eoc etiam sensu sequentia sunt exponenda : nam quatuor episcopi simul memoratur, nimirum Vyriurus Si/nnademis^ EulyStUS Apamilliaribua octoginta Palmyrse in

memsisin

Dithynia, Palladius

,

//< /<-/><>/i<)lii« //>s, /

Demetrius Pesinuniis^ qui simul ex


r.rsiiiuiu iitissi sui/t,


Cyriacus Emesenus

Bostrensis ex sola interpretatione

<>

et

ex catalogis episcoporum Bostrensium «/««/ Michaelem Lequien, qui illegitimos kos partus adoptavit.

Epistola lxiv. Gommendaiitia luvc est3 qy,am ita o/T//Y^r5flHC^5:DominusiiieusSi)pater,ArnirMi:r

ratriciserat eunuchus,e tChrysostomum

hujusce praeiectus, in qua nunc inclusi tenemur, Armenia3quidempra.Tuitutpater:plusau(oniurii-

/«iii

operam dantem, Cyriaco episcopo commendat, rogatque «/ ipsiconciliet notitiam, tum eorum, inquit, qui magistra-

Sopatris, Qonstantinopolilitteris

Eulysius

dur.ant, «c delcndi sint

Emesenorum

patre postulandum

:

mendosa ortum

iterum et saepe scripsissc se dicit in Epistola ccil. Verum non omnes i/,/cc Epistolm ad nos pervene runt. Ex duabus, quce cxstant, prima videtur

quama

ic>i<

ul niilluut rrliiii/
/'/«

mctu impeditus,sive alia de causa nobis ignota. Attamcn Chrysostomus ad ipsum semel atque

erga nos exhibuit,

Ubi

zvia.\.

ipsis iter fece-

rat, narravit

dubium,

videretur. Hujus autcm bcncficii gratia filium

ante vo-

interpunctio eidem

voci subjecta. Accipe, tector, <<>/«> Grceca^prontscrir 'Eft&njs

accepisset litteras. Pcrrexit silere Ci/riacus, sive

cii

fuit cpiscopm.

,

quo ductus

assignari,

pres in

ultimis

res Cypri,

Necesse igitur

ad Olympiadem, Pentadiam <' Amprucla?n, ac cum ilta, quam ad Tkeodulum diaconum datam diximus num. 1172. Ceterum liter

distinc-

<

iu

presbyteris

perscriptam suh initium Octohris;etcons<'qurnt<>r, tres laudatas Epistolas a Sancto scriptas sub

iitnn

quidquam

de

alterum ex dictis tantum quinque Homilias habuisse toto tempore, quo abfuerat, id est, a 20 Junii, usque admensem Oclobrem: non vero, ut male expressum est Latine, quinque HomUias mense Octobri habuisse. Ex his ulterius habcmus, illam presbyterorum negligentiam ad Sanctum fuisse

Sym-

<<

Cyriacum episcopum « Synnadensi :

exstat

re in utraque Epistola anitur.

1188 Dicit igitur Sanctus

littero2 t alius si/

Cyriacus SynnadensiSj non mansit Constantino-

omnibus codicibus ha-

usque ad Octobrem

qui fiHus est a

detentos tres scripsit Epistolas, Carcere liberatus

usque ad Novembrem, prout legitur in uno codice nostro, quo ille usas cst, et in uno Montfauconi, ut testatur in ^unotatis. Consonat etiam collectio Ms. Sambuci ; sed in ea ad marginem notatur 'OxToeptou. Verumtamcn aiter codex noster cum tribus Montfauconi habet 'OxToepfou eamque esse veram lectionem, liquet ex EpistoNo£[a6 p (ou,

B

ideogue figenda circa men-

Cyriacus Synnadensis m ucerem conjectus est Nicomediw, idque u<>i< ignoravit ChrysostomuSj qui adepiscopos atiosqav carcere

tum

vocibus

nam

$

naden$i t Cyrtaco $yj episcopDj et an forte sit Cyriacus Emesenus, de quo videtur loqui Palladius in Dialogo pag. 194. Respondet autemprimo, «quosccndum nccessario

prmdictm

in Epistola cxn,

codices in

j.

Novembrem.

1190 Porro Tillemontius Nota *s mqu u/ntin Cyrifirus episropus, ad quem datCE

:

tiam emendet.

AUOTOBE

est,posf/i(fuit/)
esse.Scio

philum

familiariumtfte. Figi

mense Septembri. Altera «
lllum abs te vehementer amari sciam etc. Monet deinde, ut Salustittm ad majorem excitet iliiiprtsbytero-

tum tuorum

potest hcec Epistola

et

192 Epistola cxc, Brisoni

1

ex&ilio

>'»

urbem reduxeral

%

' /•:«<(<>. ri
impe-

exprimo

inscripta est. Brisoni

scripserat Sanctus simui ac

(

'ucusum perve

nerat ; sed nullas ab eo litteras acceperat, atque id conqueritur inhac Epistola cxc. Ejusdemargumenti est Epistola xcv «/<•/» i/rm Constantinopoh habitasse, colligoex his ver/iis

:

\w vero

post discessum nostrum ex

tuo nos ejecisti?

etc.

Similis querela

animo

est, in

Epistola

F.pisl'i

res

Constoo-

tinopolim

.

DE

G?C

AUCTORE .!.

S.

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

Co?ista?iiinopoUm dedisse littcras antc /ncnseiu loco videbimus. Hac de

quia magnce in eas benevolentice indicia dat Sa?incc memorat aliquid, ouod Antiochiam insinuet. Contrariumest in Ep/stota i.\ni, Theodosio

Nam

est,

hanc

B

qui ducis officium gesserat, inchoat : Multo melle lit-

ita

hac

mentio

sit

Constantinopoli.

Ejusdem

communem

fere argu-

quod terrarum orbem

:

sed

pacesertim

paitpci
in paupcres largitatem Chryso- paitperum stomus laudat i?i Epistoia ccxvu, quam secwi- curam commcndat Sandam ad Valentinum ponimus, ?iisi etiam prima ctus sit : nam de duabus prio?ihus dubitari potest,uira p?'cecesserit. Laudata viri in cfje?ios liberalitate, sic pergit : Quando igitur nobis reverendissimus

presbyter Domitianus, cui viduarum ac virgi-

num

cura commissa

istic

significavit, eas

est,

propemodum fame vexari, tamquam ad portum quemdam, ad manus tuas confugimus, ut ab iis hoc famis naufragio vindicentur.

ad excita?idum

profert

Tum

rationcs

idoneas, suhditc/ue: Nihil

enim amplius est dicendmn, cum ad clementissiet benignissimum hominem scribamus

mum

:

persolutum arbitrabimur

etc. Prcestitit Vaientinus, cjuod petiit Chrysostomus, ut hic habct in Epistola xli, ad ipsum teiiia, quam sic exordi-

invasit,

: Tertiam hanc Epistolam mitto, cum ipse a nullam acceperim. Verum quod magna cum

tur

te

lari posest,

an hcec Epistola sit scripta ad Palladium Belenopolitanum, an ad alium Palladium

animi voluptate litteras nostras acceperis, eumque, qui eas reddidit, quo decebathonoreafleceris, atque item id omne, quod tuarum partium

episcopum,

erat, in iis rebus, quae

data

praestiteris, iutelleximus,

Dialogi scriptorem. Epistola cxvn ad Tlieodoram, Constantinopoli habitan-

est

guod Theodora Eustatium quemdam domo

a?mo 405

scripta existi?no, rjuia

debuerunt, cmtecjuam

nobis latuit. Hcec

Sanctus

dithium

anno 405.

ittntm Epistola anno 404,

an 405

szt

nopoli fecisset

de hieme, scd dc gravi obsidione,

da/a

: caret enim temporis nota. Constantinopoquoque ?nissa est Epistola cxcvn ad Studiwn prmfectum urbis. ConsoJatoria estetega?is ob mortem fratr/s ipsius. lllud solum ohse?-vo, nullo

tint

verbo insinuari, Studium Saueto

authoievofu/n. Et sane

talis

non

amicum

fuisse

fuisse videtur,

eitm ipsius auctoritate inquisitio dc i?ice?idio ecrtesue crudeliter sit instiiuta contra amicos Chry-

omi.At Sa/tctus co erat ingenio, utsc/ret etiam inimicis benefacwe, et pia urbanitatis officia ipsis sosi

nondenegare.Adularitamennolebat,utexhacipsa

utcumque colligitur; nam ita concinnata magis insfruatur Studius, quam laudetur. 1104 Valentinum, Chrysostomi amicum, ad

Epistola est,

ut

quem

tres

exstantSancti EpistolcB, luthitassc

Constantinopoli, coUigitw'

tcnh in wui

c.r /Uis

mentio insinuat,

num

404 spectare,

e.v

ctict?n

Domitiano presby-

memorato. Eadem Domitiani

Epistolas

illas potius ad auquam ad unum ex sequentibus,

saltem daas priores. Nam Domitianus presbyter erafcaconomus ecclesise Constantinopolitanae, et iioiiuttn venit

anno

non muitum provecto, ut narrat Paliadius pag. 28, ita ut videatur Constauti/topoii discessisse hiemali tempore suo finem
105

quid ad preces suas GonstantiVaie?itinas; nec tamen concjucritur

resciret,

sionibus

sit,

tuam opem requirebant, nec quidquam horum

ires fere me?ises intercedere

ejecisset : nam eidem piis rationibus persuadcre conatttr, vt /Ui ignoscat, ac pristinam benevolentiam reddat. Ha>c scribendi ratio facit, ut

sua

E

:

quippe qui noveris, te etiam sportulas (id est, subsidium victus) nobis debere verumtamen si hoc prasstes, quod earum nomine debes, nobis

ecclesiarum tempestatem, ac

illud,

i?i

,

Eamdem

1195

respondet Chrysostomus, dicens toti civitati motum fuisse, quantum ab ipso amaretur. Unde utcumque colligitur, ipsumdegisse Constantinopoli. 1193 Constantinopoli quoque crat, ibique cwu, aliis latebat Palladius episcopus, ad quem data est Epistola cxnr, anno 401 figenda. Ex hujus initio colligiiur, Palladium prius scripsisse ad consolandum Chrysostomum. Bic vero rcsponsum suum orditur hoc modo : Pro eo quideni statu, quo res nostras sunt, i-onsolatione niliil opus habemus. Siquidem ad consolationem nobisabunde est rerum, quas contigerunt, argumentum. At

erat,

gimtm

a?iterioris Epistolce in

Hberalitatem

tem, adquamjam in itinere, et Cossarece scripscrat Sa/teti/s, ut dictum est§70. Ratio scribendi

nUfflj rui rir-

aliis

Vctlentini virtutes Sanctits celebrat

luctu lacryinisque pi'osequimur : vosque omnes obsecramus, ut precibus jnvctis, quo iiacc internecio tandem aliquando depellatur, cunctaque ad summam tranquillitatem redeant etc. Duhi-

Epistola

ah

Prima ex tribus mihi videtur Epistota cxvi, qua novam dig?iitaiem Vale?itino sic cjratulatur, ut simul amicissime cum eo expostutct, quod eam non ex ipsius litteris, sed ex aiiis, intellexisset Nulta

naufragium

/'<•

serius

dulciores eas fecisti ctc. Multa mutum amiciUm signa continet Epistola, quam potius anno 404, quam serius scriptam puto. Id tamcn certum non est, sicut certo non invenio, Theodosium illum

vero

ml Ynlniti-

et duce ctd

teras tuas condiisti, vel, ut rectius loquar, melle

habitasse

iiriss-r.

Valentinum, etatice quaidam, revocandtr fivce, ad annum 404

causa sunt.

menii cum prmcedentibus est Epistola cci ad fferculium, quise cxcusaverat, et cui amicissime

ad varios

ET DOOT.

Aprilemaut Maium suo

ctus,

ex ducibus, id

:

diuturnum At Chrysostomum ob gravem ac nuttas anni 405, initio iaboravit morbum, c/uo

ad Severinam et Ilomutam, aut certe conqueritur propter longum earum silentium,, cum ipse se frequentes litteras ad illas dedisse asserat. At nulla alia exstat ad Severinam et Romulam, quas habitasse Constantinopoli suspicor, stola ccxix

scripta.

EP.

:

111)6

Isaurorum,

cjute

Ad GemeUum

ante, scripsit,

iclest,

deexcur-

gravissi?nce

crant

Chrysostomus, ut monui aliceodGemcl-

quando non diu erat

Citcusi. Eve- lum de susrierat a
is

iatio

figenda videtttr anno 404, quia primis anni

sec/uentis

nwisibus

litteras

non

scripsit

Chrysos

te™s AtEpistolaixx^^ ;

Ixemelli, tunc

magistratwn gerentis, conr/ueritur cumo 405 videtur scripta, nisi forte tocntaturSanctusde responso non accepto ad primam Epistolam. CertmsannomfigeturEpist. cxxxn <; ultima ad Gemellum, quipreces Sanctipostuiaverat, atque una dcclaraveratdesideriunlbai^ smtper tpsum suscipiendi. Hortatur poiats

itaqueMud

ven at,lnuctamenreinemoraafrera4r,c tomno enun ehamsi ipsi abfuerimus, homines nobis amicissimi non defuturisunt, qui te ad mystenorum iiutia deducere queant. Quod si t

'

hj

contingat,

ceremur,

eadem voluptate

Sl

-Ummstram

ccelestis

hujus

afficiemur, benefic-ii

qua

affi

largitioni

ipsunet operam praebuissenu quandoqnulem etiam eadem est gratia 1197

Epistola cxLvri, data

ad Anthemium, cjiti

F

:

IUK

A alia

ad Anthe-

miiiiii COIISU-

Ivm. aliai i

ud

arios prcsby-

tevos.

*/«/ tf«/fo (05

consulatum

QUARTA SEPTEMBRIS.

!H-:('IMA

gessit et

prcefecturam

Orientis, etiam potest scripta esse sub finem anni

404. Gratulatur

Anthemio consulatum etprmfec-

turam, virique virtutes

ad aliquos

presibi-

vos contristet, quod a schola cumanimisvestrisreputantes, quantam hinc etiam mercedem receperitis, et quo pacto coronas vobis augeantur, gaudete et

sc,

pulsi fueritis, sed

videlicet,

idipse vcrisimiUtcr ad Chrysostomum

Nam

dc

silentio

1108 At in Epistola

Philippum

cxiii,

ipsiusnon queritur.

eodem tempore ad

presbyterum dota, de hujus queritur

Ucet alias Philippum laudibus cc/cbrel,

Licet non seribas, inquit,&e rebus tuis sciscitamur, et vos didicimus a schola pulsoa fuisse, cum eam loquendi libertatem, quam par

ct consoletur.

erat, exhibuissetis. stis est

Hoc

vobis merces, hoc coele-

negotiatio, hoc immortalis corona, hoc

cpngeries prasmiorum

etc.

Coactus

est

deinde hic

paulo

Philippus in Ponto exul mortuus est. 1109 Inter presbyteros, $rz«Chrysostomi parles ConstanUnopoU anno 404 strenue defenderunt,

laudandl ctiam sunt Eypatius et Daniel. Ad priorem duas habemus Sancti Epistohts, quarum prima cst Epistotaxcvu. Hujus tale cstcxordittm

Nosti,domine mi reverendissime. quantam vobis ealamitates e», quae Dei causa subeuntur, mercedem, quantaque prsemia, et quantas coronas ferant. Quamobrem nihil eorum, quae fiunt, te conturbet

;

siquidem eos demum, qui scelerate

quodsero

dum,

morbum aUegat iUum

scribat, et

quem

}

contraxit initmere; nonsecttn-

ut putat Tillcmontius

Mque

:

nam ea

frivola fids-

improbabile guod suspicatur, Anatolium cusfodcm fuisse Sancti in

set excusatio.

est

,

itinere.

1201 Restant hoc loco

commemorandm quatuor

qcre certo nequeo^ habitasse,

/>'"/

ctum. Prima ex

est

illis

doleat, se

'!<>!,•

magna

tus otio atque ingenti quiete fruebatur,

tranquillitate, ac mediocricorporissamtate.ifcpc

ad amicitiam alendam

ras petendas. Altera

adeumdem

ct littc-

cxliv,

est Epist.

petendas quoque litteras conscripta. In hat dicit. se jam secundo scripsisse, ita ut una ad

Diogenem Epistolaexcidisse videatur.Mire laudat dri benevolentiam

zelum

ct

"/ nullas

;

sc

pisse litteras conqueritur. Teriia etquarta

acce-

adDio

genem eodem tempore ad ipsum transmissce w" dentur, figendceque sunt anno 105. Sunt hce Epistolai

i-

et

i.i.

Occasio

sc>itl/

hcec erat.

1202 Miscrut Diogenes Aphraatem

cum

quemdam

muiuiibtts ai! V\\vy^(^Ui\m\\\\. Hicverodona

sui-tes

ssrumnarum

fueriint

,

inquit.

Addit se

tum propter liibernum tempus, tum proptermetumpraedonum, locique, in

quo degimus,

inquit,

soiitudinem.

Episto-

xcix ad Danidcm presbyterum, cujus palicttliam, ct constantiam miris etiam laudibus prosequitur, eodem tempore data est. Nam et in hac la

dicit

:

Etiam

pnedonum

vexati, nihil

constituti, ac metu jamque hiemis tempore di-

in solitudine

obsessi,

istorum prae eximia vestri nominis

celebritate sentimus.

1200 TiRemontius art. 116 has Epistolas figit sub fnwn anni 105, quia in iisfit mentio de

metu prsedonum simul ct hiemis. At ipse Epistolam nv, in qua item fit mcntio dc nobis Isaurorum incursibus, nt fatdur art. :i, figit sub

«,//i

muni

>"

Snnitu transniittit:

illa

more suo

remtssitrus, declarato suo

cfcncm animo, priori

eum

in

/)io-

modo it> eorum munerifan

alloqui pergit hoc

Epistola: Quapropter

causa, quse ad nos misisti,

n(*

nobis succensea^.

tui nobilitati minime consideremus, sed quod iis non indigeremus. Quod etiam in muttis aliis fecimus. Nam .-ilii quoque quam plurimi, tibique

/Ufficulter scribere passe,

E

mense Septembri, quando vigebat Isauricarum incursionum metus, etquandoSanve?'isimiliter

Id ipsum quoque prioribus tibi littcris signiHcavi, duplicem ac triplicem horum causa te manerc

conos Eusebium et

Dftf-

ab co sejun-

Epistola cxxxiv,

manabat, tamquam e vindemia quadam uvam expivssimns ac percepimus raunera ipsa remisinius, non quoil te aspernarenmr, aut animi

etc.

I

gencm,

Constantinopoli videatur

cum Sanctus

Epistola clxxx, in qua mire laadat Hypatium ob patientiam, fortitudinem, tolerantiam.quam, inquit, exhibuisti et exhibes in tentationibus.

Mox quoque mcmorat diaLamprotatum, qui tibi roti-

sti.hr ni

ad Dioqcnc/n, singularetn Chrysostomi amicum, cujus tamen habitationem ex iis coltiEpistolce

Posteaquam enim honorem eum, qui ab

animi exhibes

:

ali-

aliquid faciunt, lugere convenit ctc. Altera est

mercedem,... dum in tanta senectute tantam pro populo persequutionem passo alacritatem

o/JUM

pwfp.t turt/in

,

/td

:

m

Anatolio

de bcncvolcntia ipsius; Non enim nos fugit, quanta nostra post discessum nostrum causa facere ac dicere studueris. Excusat etiam

Philippummonachumetpresbyterumscholarum, in Campania asgrotare. De alio PMlippo presbydicit

rpti

ait,

so/tem scrifita cst

ante

i

rnutare coa*

inscripta

,

Opinor,

f
Philippus ConstantinopoUm relinquere. Palladius enim in Dialogopag. 196 de eo sic habet; Amlivi

tero Constantinopolitano laudatus scriptor

ccv

Epistola

prrefectiano. id

ita incipiens; Nihil

ctc.

sr/i<-s

ac tandem arcise includere Arabissi,

eslj

ctus

silentio,

Ua «d Aiu

/

videbimus.

dem vigentis participes. Talis cst Epistola cxvm ad Euthymium presbyterum, qui a schokt, quam regebat, pulsus crat, et quem Sanctus consolatur,

Euthymius

patientes:

NarndieUinullomodoeongruunt qua Sanctus nequidem Cucusicon

tere ausus est, sed frequenter ctus

ALXTORE

finem

quam gesserat, mihietiam referenda videturad annum 104, Urvt Tillemontius art. 112 eam referat adannum 405. Nam gratias eidem agit San-

perscripserat.

per&ecutionem

mb

bus consukttum gesserat.Sub finemejusdem anni

exsultate ob ejusmodi afflictiones et insidias

B

an/ii 104.

incursiones fuisse

sequentij

byteros Constantinopolitanos, persecutionis

7»o/t

Quapropter dicendum, nova

104.

quasdam haurorum

amicitiam laudat. At id facere potuit, simvl atque intellexerat consulem designatum, magisque verisimile cst, itl rcvera eo tempore factumcssc, quam anno sequente, postquam Anthcmius tribus aut quatuor mensict

404 Chrysostomus Htteras dedit

Constantino-

finem annt

ipsis

,

I'

nobilitate pares, ac nos ardentissime amantes,

pntmt ediscere,idem istud featque apud eos nobis eadem iia^c excusatio suffecit, quam iu quoque admittas velim. Nam si in penuria vcrscmur, majoricum animi ut amplitudo tua

cerunt

:

ftducia,

tamquam

si

nostra essent, exposeemns,

idque tu re ipsa perspieies etc. lut Sanctus. 1203 At Aphraates tam fortiter institit apud atiUatUsH' ChrySOStomum, ut hic alind sua pictatc diqnum consilium excogitaverit. Quid iiiud sit, docehit Epistola \.\, ct/jtts hoc estprincipium: Cum supt^-

riorem epistolam scripsissem, atque reverendissimura ae religiosissimum virum Aphraatem Ua nobis afflxum csse conspicerem, ut nec hinc abire vellot, nec litteras quideni a nobis accese esse minaretur, nisi numera ea, quaa ad nos misisscs, accepissem, typum, qui fcuaa iw-

pturum bilitati

maximegratusfuturus,animumquetuum quera tu cum sit, huic rei imposui

recreaturus

:

ex

rantilnts

w

p/i
638

auctore '

S.

DB

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

ex ipso intellexeris, eum pneclari hujusce conadministrum fieri jube tfec enini te fugit, quanta hujus rei utilitas futura sit, tum obipsius

EP. ET DOCT.

tisque pannis memet obvolverem, ac ne limen quidem excedereauderem, nihilominusextreinos

silii

cruciatus patiebar.-quippe

Phoenicia adventum, tum ob tuam libei tem ac munificentiam. Atque ntriusque hujus in

m( rf.'iU'jii ipsf «,- ies: utqui erga eos, qui PhcBnicia gentiles ChristianiB fidei rudimenj

vigiliae.

cibi fastidia,

perpe-

Noctis ergo pelagus usque adeo

ad eosque consolandus miseria nunc pra^sertim cum in tanta difficultate versantur, atque a multis oppugnantur. Quamobrem considerata

longum insomnis exigebam. Verum ne commemorandis rebus molestis diutius immorans, animum tuum vexem, his omnibus nunc liberati sumus. Nam simul atque ver abfuit, atque exigua quaedam aris mutatiocontigit, omniasponte sua dilapsa sunt. Attamen magna mihi adhuc in victus ratione cura opus est. Ac proinde operam do, ut levem sarcinam stomacho imponam, quo

praeclari hnjasce negotii magnitudine, ne eum vel tantillum cunctari patere verum hocefSce,

gari soUicitudine nos affecit,

ut nulla interposita

vitae spiritu conflictari

rei

l

)

|

in

tis imbuunt atque ecclesiarum constructioni operam inipendunt, liberalitatis tuae specimen ,

edidcris, ae pncf.crva cjiisinndi

virum

«xcitaris,

:

mora

iioc iter suscipiat.

eam

fta

certamenhoc diremit Chrysostomus, gui pluriadhibuit iadorem, ut gentiles in Phcenicia fidem converterentur t sicut latius expone-

ad mus

facile

digerere queat. Illud vero non vul-

extremo

te

Quamquam

,

tuas reciperem, hac cura solutus sum. Permulti

§ 78.

enim istinc ad nos venerunt, teque commoda valetudine esse nunciarunt. Ac nunc majorem ln

modum

Iagtor et

morbo liberata

gaudeo, non tantum quod

sed potissiraumquod ea, quffi accidunt, adeo fortiter ac generose feras, fabu-

§ LXXVII. Gravis morbus quo Sanctus laboravit primis

sis,

lam nimirum haac omnia vocans. Loquitur Sanetus depersecutione,

guampatiebatur S. Olym-

guodnollet communicare cum Arsacio. 1200 Quippe in religua parte illius Epistolce, deindeveroad gum prolixa est, ipsiusconstantiam, fortitudinem Olympiadem, gr(Wia illa persecutione toleranda miris taudibus, simulgue insinuateametiam tum

ac patientiam in

ad alios quosdam datae.

effert

fieisse. Laetor, inguitpag. 580, ac voluptate perfundor, deque tua animi raagnitudme crebrisquevictoriis veheraenter glorior,

rp

empore illo Memali, guodposteriores menses "'"" 4 €t riores "">'< seguenlis complecU P '"'• " ni1 '" """./">"/"< incommoda ex frigore in-

vimtc in A,-

non tua dumtaxat, sed etiam magnaa

'

menta,

tenso passus

Chrysostomus, ac tandem in perkulosum ac gravissimum incidit morbum. De infirmitate illa breviter meminit \n Ep, cxxxvm ad Elpidium episcopum, dicens a scribendo seimpedtium fitisse corporis morbo, Qui, inguit, nos rehementer attrivit, et pene confecit, ac per to-

atque

erint,

in collectione se

tamt gua morbum prolixius exponit. Scriptam esse menseApriliaut Maio, cotligitur ex recitandis. Qlympias ipsa guoguehiemali iempore graviter laboraverat ,/ tnelius habebat.

tutm,

Ecec

omnia docet Epistoh

guod subjungo;

Al. ipsis,

ac

ac portus ac muri loco exstitisti etc. Deinde et vehementiampersecutionis, et multorum iapsus varns allegoriis exponithunc in modum p. 581 At tu, Jcum sexcenti venti, cum tot immanes fluctus omni ex parte inter se collidantur, cum tnare ab imis usque gurgitibus ob tempestatis acerbitatem sursum erumpat,

^toeto*totectoitftixitConvaluitveristempore, et tuneprimam hujus anni Epistolam scripsit ad

Olympiadem,

illius

numerosissimae civitatis causa, cui etiam turris

est

aln exstincti supra undas

tenmtabuknudi

alii pessum emineant ca^-

ferantur ; i psa i n medium pelagus msiliens, omnia haec fabulam appellas^ prospero cursu in tempestate

^orum

navigans

Rursum «.582: Hoc igitur noraine te quoque summopere admirari ac susnicere con vemt, quod, cum tot viri, tot fcemin* tot 'enes" iui maxima virtutis existimatione etc

ini-

inguit, mortis

januis revocatus haae ad te scribo eoque etiam nomine pueros tnos nunc denique ad uos accessisse, vehementer gavisus sum, cum jam ad l»>i*lum app.dlcrcmus. N am SJ mihi, C um adliuc

^,

:

ZZnt

£

«rga vererint, atque ante omnium oc prostrati jaceant, non ex in-enti hclii

mari jactarer, gravesque morbi fluctusexspectarem, occurrissent, pietatem tuam fallere mihi non facile fuisset la-fa pro tristibus nuncianti

\n

!

in

prolaps,, U

antedimicationen,

proE? ^Posttot pugnasacconfl.ctus.nonSo victi ac

malonim agmine fracta confectaque non e s etiam majorem inde animi yigorem colllwi

Iliomscnim

gravior, quam solebat, exorta,graviorcm quoque nobis stomachi hiemem invexil Dihiloque meliue ac commodius, quam qui

S

mortcm obieruntj imo etiam gravius, hos duos menses confeci.

diulaborat;

Q * maiorum, quibus undique cingebar, sensu

™cerer;omniaquemininoctisinstareranl hoc esl

tamdies,

quam diluculum,

atque ipsa meridies: totosquedieslectoaffixusexigebam Cumque innumeras rationes comminiscerer contra ctum tamen ex acerrimo frigore detrimentum

?^q»aquamexcuterepoteram.Quamvis enim

"eria Chrjsostomi.

quid de

sit

fS?'**

veH^

™***a/*tat.QMU.

amSoi£lt ? Wbe tu F* acce

«f°r^ehancipS pit.

ignemetiamaccenderem.etgravissimumfumum perferrem, et cubiculo inclusus tenerer sexcen

hisce

llumilcm autem lu

er

'

"

^Xl^tir* ~^—«££fir&s

>"""--i 1

fortiteT

^rm^

ConstantinopoU

llieme veha-

E

pias,

mensibusanm405,:Epistolae eodem anno ad Olympiadem <*l

quod

intelleximus.

pro ingenti meo erga te amoreacrerura tuarum cura et sollicitudine antequam etiam litteras

mum

B

cum vomitus subinde

orirentur, capitis dolores,

tuseque

I)

piadem

F

DIE DECIMA

mI

\U'I

piadem Hc ineipit alloqui-. Quid ais<* tropamm non erexisti ( necpr»claram victoriam obtinuisti, nec perpetuo virentem coronam adeptae non haec orbis aniversua affirmat, qui nbique terrarum tua recte facta decantat?... Tu vero ea auctioi*areddere,ac palmas amplificare studens, eas quoque, quas animi submissio parit. coronas

dum

ipsis adjunxisti,

abesse asseris,

Mox

sunt.

rus, hcec

tantum ab

te

quantum mortui a

hisce tropajis vivis

remoti

vcro Olympiadis triumphos ostensu-

memorat: Patria pulsn es^domo.amins.

cognatis. In exsilium missa es. Quovis die mori non desiisti atque, quod natura) de erat, voluntatis et animi amplitudine supplevisti ctc. Kx :

8EPTEMBRIS.

\

800

Suspico per medium inteUigeresecessum Olympiadisea wbeConstantmopoiitana. Baetenus de Epistolis hujus ris

etc.

AUCTORE

iter

fimii fid

J.

s.

Olympiadem.

1210 Jnterprmcipuas Chrj coserat £f/W.cxxxvm Elpidius Laodicenus in Syriaepiscopus ad quem ad FJj/idium r tres

106 Ii/

anno

Epistolas

UtvidimUS. data

104

scripsii

L/jv/dv;mum.

Chrj

EpiSloUtOiXWm nrf rumdrm nniii, ad fovendam amicitiam mutuam

est

hac rationes, cur frequentiw icriberenon poaUegat Sanetus his verbis Nam etanni

tuisset)

et

ius,

bx-i,

in

quo

ta

i

..

quam

in ullo

carcere, conclusi tenemur, solitudo, eteorum, qui huc veniunt, infrequentia quodque item ;

Epistotam

his liquet,

Sanctus

intellexerat

,

esse scriptam,

postquam

Otumpiadem

discessisse

Constantinopoli. Epistola

ad

ipsam animan-

dam in versis

ad-

1208 Malavcroilla, quee sustinuerat Olympias, enumerat Chrysostomus, ut ex iis evincat, guan-

tam

patientiai ac fortitudinis suee

cdronam ex-

;

spectare deberet

dum

prolixa

qaudendum

cst,

et

nam

:

tota Epistola,

qumadmo-

co tendit, ut ostendat Sanctus,

Iwtandum

esse

iis,

qui pro Christo

persecutio?ies et vexationes patiuntur, cos vero lu-

gendos, qui totmalorum sunt causa Binc pa> observat, illa a Dco pcrmissa esse ad ampliorem .

mercedem et largius pr&mium Olympiadi conciHandum ; infcrtquc : Quamobrem nihil est, quod perturberisactumultueris. Ecquis enim

animo

umquam

elanguit, opibuscircumfluens?Ecquisper-

turbatus est, ad summas dignitates ascendens >... Thesaurus enim ille, quem collegisti, furto subduci non potest nec decus illud, quod per has ;

calamitates

tibi

comparatum

est,

successionem

autfinem exspectatefc. Et mox: Quod si etiam lugere animus est, eos, qui Ikcc perpetrant, luge; horum, inquam, malorum auctorese/c. Bos novit,

revera lugendos solidc probat

ct eleganter.

nemo prudenter

peccatores

Etsane

maxime esse lugendos, etiamsi omnia hujus mundi negotia fcliciter ipsisfluerevideantur, modo fidem habeat, ct tertia iilius

anni ad eamdcm.

non

solo

negaverit,

nomine

sit

suicoacta fuerat mutarc. Hoc enim evincunt hcec verba Chrysostomi ipsam consolantis :

exsilii

Quid enim est

civitate pelli, et

vehementer attrivit, et pene confecit, ac per totam hiemem Iecto aifixit, longum hoc silentium milii attulit etc.Notanda estSaneU querela, quiv lnx

primum

luru

quorumdam, quibus comperta

heec

occurrit,

litteras

perfidia

de mfidelitate

Nam

committebat.

efficere potuit,

utmulto

pauciorrs Epistolas anno iOBet sequentibus ad amicos exararet, quam scripserat
antepro

amicis habuerat^metu aut aiio prmtcxtuintram-

versum

ex. aliis locis

subinde migrare, atqueundiquecxagitari et proscribi, et ad tribunaliatrahi, et a militibus in alia

Verum

1211

sitiebant,

itn

ut aliqui ot,

amicitia Sancti re- Theodotus

aliquorum eiiam auctus

diaconus, est amor ad Sanetum accesserunt, fnter fiiemali tcmpoi'e ad Theodotus diaconus, »d (juemexstantsep- Sanaum prot

ex iisque nonnulli hos est

tem

Jhrvsi >sti >mi Epistolm, anno 404 co?ptee. Theodotum illum Cucusi apud Sanetum fuisse, (

Theodotum venisse ad Chrvsostoraum. ffam l»iita habet : Nec me quidem hoo fugit, tepridemad iuts venturum fiiissc, nisi Isauronini metua vias tibi prsaclusisset. Nam cum om

jus initium

nibusfrigore rigentibus, atque in tanta nivium huc occurrere minime dubitaris, multo sane

vi

raanere

prsedito,

istic

Theodoti,

quem

tius

Adventum

sustinuisses.

hic attmgit

Sanctus,

arU 120 refert ad initium anni

Tiilemon-

Verum

106.

rinn Epistola tempore verno iHius anni data sit. illudite* Theodotiper nives contioisse putem sub

finemanm

autpotius mense Februario ut Quis enim se verno tempore excuset, qitod dudum ad aliquem non venerit, si hieme prmcedente apud eumdem fuit Quapropter cum constet Tkeodotum diaeonum apud 101,

Martio anni

105.

aliud tempUS qumrerr uportet

inquam, plane, quantse laudls sit, corporis morbum generoso animo atque curn gratiarum ac*

commorationem Tkeodoti lcctoris cum Chrvsostomo figendam esse anno tt)5, non anno

tione ferre. ln fine hujus Epitolm,

aii quem illam refert Tillemontius ari 20 chronotaxis lucem accipiet ex ordine Epistolarumadtres Theodotos: n
etc.

scripserat

quai minus Sanctus Ohjmpiadcm laudat. quud non modo prudenter ac fortiter in illis certaminibus se gcsserit, sed ctiam, quod, inquit, et Litibus

proltxa

cst,

et negotiis, ut te

dignum

erat,

defuneta, ejus-

finem imposueris, utneceaiffnaveabjenec rursum retineris; ac tribunalibus, iisque, qua; hinc oriuntuur,malis te ipsam trans-

modi

rei

ceris,

fixeris

;

verum medium

l>:<(ns:

liquet cr illarum secunda, qum est Epistola i.ix. Epistola vero cxxxrs insinuat, hiemali tempore

Batc se passam procul dubio perOlympias, imo et illa, qum patiebaturaserviset liberis. Sed illa omnia nihil esse, si comparentur cum gloria inde oritura, prudenter observat Sanctus. Corporis infirmitatem etiam ab Olymptude perscriptqpi, innuit Chrysostomus, de ea sic respondens: At corpus tuum ob labores et airuranas male affectum est, hostiumque insidiaj morbum adduxerunt ' Nimirum ingentis alterius atque ineffabilis qusestus materiam mihi rursus commemoras. Scis eiiim. scis, raptari?

E

actos.

minus exorto \wr, ac coelo ingentitranquilHtate

Ckristianus.

1209 Post hanc eodc/u anno 405 secutii est Epistola xvi, quai data cst, postquam Olympias jam

tocum

hos paucus non oinnes sinceros ac fidos nanciscimur; ac denique corporis niorbus, qui nos

iter ingressa sis,

i

que, quse tibi conveniebat, libertatem percepe-

'.'

t

ChrysOStomum

faissr priuut hieme. sirr suh ini tiuni innii [Qb,non aiiudipsius iterper nivesguai-

rendum

existimo. Si porro Theodotus diaconus

ad Chryso- apud eusndem duxii Theodotum lectorem, Theodoti con- anno 403 iesulaHs filium,
-

I

tus lector.

imbuititteriscupiebat,nesicquidem :

iuim rrrtuni mihi

'/,

njfi.

I

Rmc

septem ad Theodotum diaconum, exstant dua-

,ui

Theodotum lectorem, duasUem adkujus patrem Theodotum consutarem.

Prima ex omnibus his est Epistola \uv ad Theodotum diaconum, qui cupiebat Chryso- Theodotwn stomum yii ,/ propter tempus fubernum dtacomun Epistoia necdum audebat, idque per litteras significaverat, annoiOidata, '

iul

.,

ffcsc

:

,

:

EP. ET DOCT. DES. JOANNE CHRYSOSTOMO

1,11'

AUCTORB S.

J.

Epistote mitium, Hrn pmnia htteras nos quod ita habet : Scio utique, te per fuisse,sicoramidhcwsset. conventurum insinuat laudatm

minime Yerum, omnibus rebus

omissis, ad nos te

eon-

ditnnisietanni tempus, et negotiorum mgravesquotidie solitudo

ferres,

cultas, et hujus loci

afferret

maximum impedimentum

cens,

Deinde Tkeodoto gratias

Sanctum de

ad aliquos cxarandis.

epistolis

etc.

quod monuisset

agil,

Inter

estEpihos fortasse fuit n
demperdiusiluisti,idqiie, cumreverendissmuim

eo venit Thcodotus lector,

:

tunc forsan

et

quem

discessissea

poatijiiKm

quam ex digressu tuo accepiraus, alium ex diuturno tuo silentio moerorem adjungenfl. Nec vero ad temporis angustiam tibi perfugium patet nam dicrum multitudo ingen-

molestiam,

faevat Cucusi

anno 408

B

:

ad reditum facilitatem victori prsebere potest. Quin ne Isauricos quidem metus causari te tern

magnopere amamus. Multi qnippe sunt.quipostdiscessum tuum

patienuir,

quandoquidem

te

illinc ad vos venerint elc. Mox hortatur adfrcquenter scribendum. Dicta dc hauris congruunt

amio -105, sed matuni eodem anno crevit. Jam quando Chrysostomus vehementer increverat ad eumdem Thcodotum dedit Epistolam lxvii, non Arabissi anno 406, scd Cucusi anno 405 ,

figendam. 1215 Ilnjus talc estexordium: Ipse quidem,

tcrtiu rtquurla nii.

cumdt

nxlcin

m ifli»

0,11%

reverendissime ac religiosissirae mi domine, iis saltein malis, quibus Armenia laborat, defunctus

ilnlir

es

:

nos autem praster eos tumultus, imo quoti-

Tum

longiores epistolas pro fre-

ingravescunt. Hcec verisimiliter sub finem wstutis sunt scripta. Uestat Epistola cxxxni, quce similiter

mis.

iltiganda videturanno 405 sub initium hie-

Respqnsum

qui scripserat,

est

se

amtcum

minit

muncM

rcmittiL


adlitteras Theodoti.

frequentibus

rum ad scribendum.

tui

minime indigeraus. apud

In

i//«

litteris

excitatu-

Sancius rursum me-

digressu Theodoti, fi'equentesque postu-

Verum quoniam omnia hic ciedibus, tumul-

atque incendiis plena sunt, Isaunimirum cuncta ferro atque igne populan-

tibus, cruore, ris

tibus,

nosque sedes quotidie mutamus, necessa-

rium proinde esse duximus eum hinc emittere, domino meo religiosissimo diacono Theodoto etiam atque etiam mandantes, ut ipsius curam assidue gerat etc. Asserta sedium mutatio convevero, nit postcrioribus mensibus annUWo. Epistola qua Satictm lectorem Thcodoto diacono commendavit, videtur excidisse.

anno 406, cujus hoc est rnitittm: Niiiil est, quamobrem eo quod maturius hinc abscesseris, excusationem quaeras, ae tum ad oculorum similiter

tum ad vim frigoris confugias, iisque discessum tuum adscribas... Quaravis enim hiems te ab Arraenia abduxerit, rainime taraen ex animo nostro ejecit... Acnisi Isaurorum bellum, interclusisoinnibus itineribus, in tabellariorum penuriam nos adduxisset, frequentissimas adte litteras raisisseraus. Addit monitaqumdam, u/ adversa fortiter ferat, omneque otium in divinarum Scripturarum lectione consumatf tantura quanturn oculorum ipsis temporis impertiens, infirmitas

Chrysostomus in wstate anni 406 pcr Epistolam cn,
male uffectis mcdicos consuSnb finem hwc uddit : Certe nobiscum esse te eupimus, quia tamen non lneras dumtaxat, sed etiam testas a?que tibi gravis ac molesta est, illud veriti suimis, ne te ob oculorum praesertira morbum in temperiem conjiceremus. 1219 Eodem anno 406 d
lat.

ipsi qratias aqit, qttod filium

bcnevote cxcepcrit.

Haic autem nonnihil sitspicionis ingerunt, adversa itia, quce patiebatur Theodotus lector, eidem ittata fuissea patre minus beniqno ; sed fi/iu/u

renda.' sunt.

patrireconciliatum

et

ad

ris.

fuiss<> aliis

Chrytostomi

Cmeinitiumlaudatm Epistola

innuit,

cum Sanctus

eveniant, qui

tam

ita

litte-

utcumque loquitur : Multa tibi bona td

honorifice filium exceperis. Id

Theodotum diaconum seconferret. Habemus istud Lxiarf Theodotumconsularem data, etex atteraadipmmTheodotumlectoremmoxassignaiida. Theodotum consularem laudai Ghrysostomus, quod "'
enim ipse nobisexposuit,necoccultavit,tumsuum ergapatrem affectumostendens tum nos ingenti

veram sapientiam

mus. tum etiam quia

<'' A'/*.

profiteatur.

\/

non fuium

fujcnda

infirmitatem,

nweanni tempus atque Isauricorum malorum acerbitas id prohibeat. Reliquce ad Theodotwn diaconum ad annos posteriores rcfc-

Theodotus lector « Chrysostomo discederet,

E

Gemina ud 1218 Ad Theodotum tectorem y qui ChrysosTheodotum Sanctus dedit discessum, ob excnsaverat tomo se lectorem EpiEpistolam cxxxvi, scriptam paido seritts, ct rcrt- stola, oti. i06

iat litteras,

1216 Tam hiemis inilium, quam ingravescetis linmr Isauricarum incursionum effecerunt , ut

Cl di: ftltQ

1217 Sane bellum lectorem Theodotum scribit San nobis cordi nos retinere, ac fingere et erudire dus

cripsit

cumulum

quentibus petit, quia pericula, inquit, quotidie

QHSUfaron,

consectan, censeremus earum rerum fructum

accepimus. Moxfatetur, illud attribuendutn esse

bus clausum.

Theodotuin

,

dit deindc Theodotus icctor, docuitque Sanctum, plura sibi ortacsse advcrsa. Uinc ad ipsum res-

sincera benevolentia divulsi sumus.

fsauricis incursionibus,
l

ipsa

diu-

<'t

Acccssit etiam ad hujus mo:>roris

ud

remisimus: non lstud, cum a te quod te despiciamus qui enim esse quodsupervacaneuin valdeamemur;verura

autem

cerpsiraus, raunera

turnum tuum silentium, Nam ex quo die'hinc discessistij Becundam lianc dumtaxat epistolam

ac vera

i.\l

hhum

permittit, quo videlicet 7 inquit, si quando occasio se offerat, ut earum quoque sensa nobilissinio animo tuo inserere commode possimus, magnacum facilitateid faciamus. liespou-

dianas mortes, quae hic vigent, illud non vulgariter diacruciat, quod a tua quoque suavitate,

Epist.

est,

nos al.is quoque habuerimus, tu tamen duxeris honorem qmNosvero muneribus ornandos esse. ontur, «lemissis muneribus demillura, qui ex

erat.

Chrysostomo videbimus ante hiemem sequcntcm. 1211 Epistolam lix Chrysustomus his verbis orditur :Cito nostri oblitus es, ad ingentem eam

cumdein,

gratiashabemus;

pactccumatetantum munus, hoc

benevolentiam, moneique Jhissianam, utvicissim scribat. Porro Theodotus diaconus codem hieme ad Chrysostomum, /// colligitur ex Episto-

cum ad

mgentes tibi modo: Ob eamque causam quo atque admirati sumus

hoc

(inibus

la lix, sequenti cestate scripta

uiuin

transmiserat Theo dumtaxat, sed munera eliam Sanctus cum alloqmm dotnsronsutaris. Sinc

praeac religiosisi-ssimum diaconum Theodotum qui posses, nancisci facile quem sto haberes, per declarat isthinc ad nos venirent. Deinde suam

venit

$et

:

:

l^titiacumulans.Siquidemliacinreduplicinosiionore afflci censemus, tum quia, quidquid ille beneficii

acceperit, idem nobis a litteris

impensum

feri-

nostrishujusmodi benevolentin?

ulia

ud

1'heu-

dotutn ronsulurctn.

DIK DECIMA

QUAK !'A

benevolentifp

non

Mox

tate remoti

incrementum accepisse contigit. Theodotum hortatui\ ut pia filii studia foHactenus de litteris ad tres Tkeodotos datis,

veat.

quarum

trcs ultima?. hic

oh materice connexionem

commemoratce suni, licet spectent ad annum 106. Tres aliai ejusdem anni ad Theodotum diaconum rectius suo loco recensebuntur. Ceterum suspicio e$t,

Sl ribit S'in-

tus varitis

i

Epistulas
Vustutn, t

Vah

liiiu ctc.

Theodotos

illos futsse

Antiochenos, ctiamsicx

ad quos

exstant Chrysostomi Epistoloe sex, omnes anno 405 data>, excepta fortasse prima, de qua

Initium

quod

Kt quod ad nos nos lacessere volue-

tale:

est

litteris

ritis,

ac litteras a nobis petere,

stol«?

excedere

modumque

argumento

jusseritis, id

epi-

fuit,

vos

ad

tera,

laudatos presbyteros data, videtur esse

commendatur Constantius presbyter. Futt autem Constantius Cucusi cum Chrysostomo, illucque venit ante Sanctum, Epistola lxii, qua

ut ridimus

suo

ipsis

loco

:

at

discessit

Antiochiam

sostomus, quando aerumnis,

ibusundique cingebatw, prout contigit in aestate anni 1223 Quarta adCastum, Valerium,Diophantum

stantium

verendissimus ac religiosissimus presbyter Conquod autem ad stantius nos reliquerit, doleo

re-

,

nem,

et ,

ut ob eam, quaprsaditi estis, fortitudi-

constantem caritatem animique affecmagna etiam in mediis procellis

tranquillitate fruamini.

Quid porro Constantio

desideret Chrysostomus, deinde exponit, nimi-

temereque huc atque illuc circumagatur, ac perjudicum tribunalia eam ob causam distrahatur atque laceretur, obquam eum corona ornari, ac publico

rumvX ne

ipse per injuriam vexetur,

praeconio celebrari par erat.

Hoc

12*22

fortasse laudati presbyteri initio cf-

potuerunt, at certo non diu, prmoalente

dninde dc co

ficere

bcne recepto

Porphyrio episcopo ; quocum communicare cogehantur omncs perlegem Arcadii. Secuta est ad cosdem presbyteros Chrvsostomi Epistola lxvi,

qua

Sanctus

inttio

se e.ausat,

quod raro ad

scripserit defectu tabellariorum

;

illos

dcinde gratias

probum monachum, hujuit, cum ea, quaea vobis postulabatur, benevolentia susceimportune adversus eum pistis, eosque, qui

agit quod

rixari

cupiebant, mitiores reddidistis.

nachum

illum

probum non

quam ipsum Constantium

Permo-

alium designat, qui presbyterum ,

et Cucusi monasticm vitce pietatem imitatus forte ctiam vitam monasticam olim professus erat ut ipse fecerat Chrysostomus. Certe se,

omnino referuntur ad Epistotam praicedentem. Sic enim pergit Sauctits: Quare non frustra, nec adulamli studio quentia

Epistolce oerba

illud dicebam,

hoctemporis

magnse vobis

memorat

Quoniam autem

:

scio

quo statu res m pa sint, intelligere, scitote nos stomachi imbecillitate liberatosesseatquevalere, ac nec obsidione, nec latronum incursionibus, nec loci solitudine, nec sexcentorum casuum advcrsorum turba. nec denique ullo alio hujusraodi incommodo dejici ^t conturbari;

laetitiae esse,

verum

securitate,

frui etc. Ha>c Epistolaostendit,

otio

ac quiete

imbeciMtatemsto-

machi, quce Sancto ex morbo hiemis proecedentis remanserat, diu durasse. 1224 Quinta adeosdem est Epistola cni, data in

autumno aut hiemis

jam

jnfai

Laudati presbyteri funi ipsi persecutionempatiebantur, ui liquet initio,

vos etiamsi

innumeri undique

tiuctus excitentur, in tranquillitate

tamen

Nam

propulsetis,

cumabaliis naufragia facile Septembris Tomus IV.

esse.

v '""'

E

ad ipsos consolandos composita. medium ait Sanctus Hwc non eo scripsi, quodhacinre me magistroopus haberetis mihi enim prudentia vestra explorata quippe quam tota Epistola

:

:

rebus

ipsis

monenunc

testatam

feceritis.

rlocuimus, heec

Nam

ipsi

quse nos ser-

perferendis cala-

mitati!)uspraidicasiis..S'///^'/;r»^///.- Epistolsamo-

dum forsan excessimus

rans, meminit, et solitudinis, et famis, et pestis,

:

tionem

brevi

Epistolas minus neces-

ISeque enim mihi dubium est,

:

quin adtranquillum portum.hoc est, advestram caritatem appellat. Nam quamvis scxcenfi tumagnosque multus vos undique circumstent tamen ejusmodi statu resvesfluctus excitent trse sunt,

se

at non apud vos, a quibus tam impense amamur. Sua rero in fine memo-

vos se contulerit, laetor illinc doleo.

quod

h

ac magis hinc laetor,

:

quani

Chrysostomi, qui

rebus suis hoec

Circa

Quod

,v '''"'

sarias crederet, non vero ex aliqua suspicione de ipsisj acsi in amicitia languerent. Deinde vero de

ex

1221 Chrysostomus vero laudatos presbyteros,

Quai

Cyriacum r/detur csse Epistofa cxxx, htcadcm atstaie, guantum videtur, scripta. Exegerantiili

et

ex variis Chrysostomi epistolis. Haa- autem, de qua acjimus, forte ab ipso Consfantio perlata,aut certc non diu post discessum ipsius missa esf. Constantii amicos, de eo sic compcliat:

tumultibos,

bellis,

perturbationibus, quo

anno 403 non multimi provccto,quantum apparet

mendat Con-

AUCTORK

.

spatio siluisse dicit,

iusaturabilietinsanoerganosamoreflagrareetc. Deinde charitatem tota Epistola commendat. Al-

gvalias ugit.

quin ipsi procul a ten Scripsit kanc Epistolam Chry-

siris.

litteras

scripseritis, et

c

dubium

1220 Antiocheni certo erant quatuor presbyteri, Castus, Valerius, Diophanttts ct Cyriacus,

flcationibus.

prcsbyta nin

est

nutlo loco idclare evinci possil.

dubitari potest. Est ha>c Epistola ccxxn, forte anno 404 scripta, etplena mutuce amicitice signi-

quibus com-

SKPTEJl

et Isauricorum

:

bellorum,etmorborum omnium,

quibus, inquit, omnibus malis nunc vcxamur.

Adeo creverant vi?*es Isaurorum, qui Armeniam erant depopulati. L22S Secuta

tota mstate

demum est hiemali tempore

tdtima

adlaudatos quatuor presbyteros Epistolaxxii, ad ipsos sexta : quam stc inchoat Sanctus : Quod longamnostramepistolam brevemdixeritiSjhaud equidem miror. Oeindccharitatcmeorum celebrat

,;

"<

"

/m

-

'

'

'

'

l

' '

%

chariiatisque prcestantiam

more suo eleganter

commcndat, pulcherrime explicans illud Apostoli: Nemini quidquam debeatis, nisi ut invicem diligatis, dc debito, quod semper persolvendum est, numquam e.rsthff/u/tur, quod etiamsi sempersolvatur, semper tameu debetur. Hiemis tempore scriptam esse Epistolam Chrysostomus insinuat, ubi dicit, paucos viatores esse tum propteranni

F

tempus, tum propter itineris difflcultatem. 122)'»/// eademEpistolaait:Q\iin religiosissimo tresEpu

quoque domino meo presbytero Romano, utjussistis,scripsiuuis..U/////,.sv tuncprhnnm scripsisse Romano, quod ejus litteras exspectasset, [taque EpistolaprimaadRomanumpresbyterumflgenda estfempore hiemali, vergente ad finem anno 105. Estautem Ep. xci; qua Chrysostomus suam declarat benevotentiam-, ac sibide

Uomani amicitia

constare testatw, ejusque vicissim litteras petit. Secutir sunt alim duce

ad Romanum presbyterwn,

ejusdem feresuntargumenti, et verisimiliter pertinentadannum [OQ.Suntautem tuf>,Ep.x.\i\\ t/iue

el lxwiji. .1/ icni satis liquet, utraprius sit scripta aut posterius. In utraque Romani amicitiam Sanciusmultumcelebratjin utraquesuam quoquc

declarat, in utraque

sed ctiam preces

demum non modo

Romani •']

litteras,

desiderat.

sLxxvm.

'"' "'" /,!

-''''"'" -

DE

642

s.

JOANNE CHRYSOSTOMO

atque hujusmodi

nunc taraen gravi periculo, mediocrem quamdam morbo liberati sumus, ac

AUCTORE

LXXXVIII. Aliae Epistolae anno 405 scriptae, ex quibus fere omnibus intelligitur inNam signis Sancti zelus ad promo-

in

prima

vendsem

fidei

propw id fadie fieri non posse quotidtanos quotiaianoi terrores te?rores :„«„.«„«<« reaurnrum. aui qui Isaurorum, incursiones plane libcratus craL inferebant. Necdum morbo

prsedicationem l

ZmZcmslamcn,

,

.

in Phoenicia.

dum hanc

Multis

Sanctusde !• ln /'/'"•

varia

nicia soWici///.',,

.

i

;

prcestitit

pro conversione gentilium

in

autem adeam promovendam AnUtteras deditad Constantium presbyterum conjcchis 1069. Ex num. vidimus tiochenum, ut taram facere licet, multo plura hunc in finem phoenicia. t" itinere

?'W( arf

monachos

nicia,

illas,

quas

Ardem

exaravit.

illam persecutionem Nicolao alleinnotuisse, liquetex Epistola liii, inferius

ganda. Forte etiam Theodotus presbyter, qui

in exsir

ad Chrysostomum venisse

illud

<(/•

cos-

dom

W

/brfe

i

fj

inos Epl-

stola.

didicit,

E

ut ex

id tempus, qito

ille

eadcm Epistola

colligitur.

singidi separatum habebant monasterium, ac suita S. Publii periorem suum, prout refertur in fundatoris, guce cx Theodoreto apudnoscdilacst

De turbisvero illis Sanctus fuit cdoctus Orfa persecutwne tn p} circa mediam cestatem, et mox scripsit ea de caum ™™> mc ^ et presbyterum ad Rufinum cxxvi sa Epistolam

ad 25 Januarii. Ibidcm quoque leguntur nomina

verisimilitcrmonachum, cujus hoc

Superiorum, qui fuerunt tempore Chrysostomi;

Phoeniciae

1230

nimirum

est exordium: mala rursus exarsisse, ac gentilium furorem auctum esse accepi compluresque mo-

prceerat Thcodotus, Syris vcro

:

Aphthonius, ah ipso Publio stalutus, et scnior TheodotOtqui in locum defuncliTheotecni successerat. Hcec, qum latius vidcri possunt in laudata

nachos partim vulneribus affectos esse, partim etiam mortem obiisse. Ideo majorem in modum

ad intetligcndum titutos Epistolarum, quas memorabimus. 1228 Ep. xcrn, iptai ad illos prima est, data-

atque in acie

que hiemali tempore, sub finem anni 404, autforte initio veris annis iQSjnscribitur Aphthonio, Theo-

animi fortitiulinem adhibueris, vel aspectu solo

dotn,

riwiva invsbyirns 1

que vestro

stes.

,

fugam conjicias, ipsorumque furorem exstinguas, atqueeoruni, qui nostraspartes tuentur, animos recrees, multaque bona efticias. Quare ne cuncteris, nec procrastines ;sed

adversarios in

h. inoiiai-his, universo-

ad amicitiam cum sanctis illis monachis ineundam, et eorum preces impetrandas, quas Sanctusmagno studio flagitat. Adhasce Sancti Epislola

Htteras Grcecisaltem vesponderunt, ostend&runt-

majori celeritate utaris, teque haac, quse a

commemorata 12^1

Mox

urgentes addit rationes adejus ani-

mum excitandum,

Epistola iaia

tate utaris

data in testate anni 405, inscrip-

taque Theodoto, Nicolao, Chsereae, pi'esbyteris e1

monachis.

.1//

hi trium monasteriorum vicino-

niut superiores essent,


potius tres prcecipui

ejusdem Grmci S. Publiimonasterii, non definio. Epistolam Sanctus it
causam

esse dicitis

tionem approbarat, de se

tem

rerum quoque

UBtemini

,

ingenti

corpusque nostrum,

Ubihanc excusahwc memorat : Ut auetc.

nostrarum statu

cognito

quiete atque otio

fruimur,

multa

sint, quae

etsi alioqui

valetudinem labefactent, satis commode sehabet. Quamquam enim el medicorum uiopia, ipsius

et

rerum neoessariarum penuria

(nihil

enim

hic

venale est, nec medicamenta ulla suppetunt)et coali intemperies (neque enim rostas nobis miuus

quamfrigus molesta est, utquse frigoris acrimoniam iucontrarium imitetur)et gravisac perpe-

:

atque

ad nos scribas.

quam primum

Nam

si

proficis-

catur,

illuc veneris,

vel hoc audierimus, te

F

jamsine curaerimus,

peragrabis, jacentes excitans,

stantes conhrnians et constabiliens, errantes in viara reducens, perditos requirens et inveniens, universas diaboli copias

concidens. Est enim mihi perspecta, mihi, inquam, perspecta est animi tui vi-

mlantia,mentistU£e curaet sollicitudo,sagacitas, concinnitas,comitas,ibrtitudo,robur,constantia. 1232 Deindc crebras pp.tit littcras. In magna suamrjue enim, inquit, curaet solitudinesumus.... quo si addicitoperam

prosperumcursum teneat.gandioaevoluptate adjuvandos pncdicanautem impedimenta objiciantur, ibi tcs. orani ratione ac studioeade medio tollere nitamur. Neque enim ante conquiescemus, quam et

res

afticiamur, sin

per nos. et per

:

liufimiiit

concludit: Cura, ob- presbytentm,

requiescemus, in securitate degemus. Nam quse hincconsequentur, scimus: nimirum ut generosus rei bellicse peritus imperator, sic tu omnia

lies vel in

incursionum omnia, el alia plura sum. qnse valetudinem uostram labefactent

ita

Phoeniciae fiues attigisse,

metus;

inquaro,

quas

secro, ut tantas opes arripias, ingentique celeri- ut co

tua obsidio, crebrique Isauricarum

h»c,

me

sunt, alacriorem reddant.

que desiderium excurrendi ad Chrysostomumj, nisi obstaret mctus Isaurorum. Lit/uct hoc cx i.

iter accingas,

Certum enim habeo fore, ut, et si preces, et lenitatem , et mansuetudinem tolerantiam, et patientiam, eamque, quamsoleSj

Unice scripta videtxir hcec

sodalitio.

quam celerrime te ad

te urgeo, ut

sufficiunt

Yitti,

ad

persecutionem

propeZeugma, oppidum ad Euphratem, in Syria. Monachi illi erant partim Grcecij partim Syri, et

Grajcis

fsra

dicitur in Epist. cxxvi,

adnuntiundam persecutioneni illam ad Chrysostomum excurrit, eum ad Sanctum venerit circa

I

moimtcrii N, /'nWn:

novam

Nam

insurgentibus.

studium convertendi Chrysostomus infideles etiam effecisse videtur, ut S. Publu monachis cum amicitiam arctam ligaret

lio

intellexisse,

Chrysostomus videtur

cxortam esse ibi contra opcrarios Evangelicos eos ritrsum gcntUibus in persecutionem, 405 anno

Constantinopolia Sanctoprcestita, quam ad notitiam nostrampervenerunt,
ab ipso scriptas kabemus prmter

videascribebat Sanclus, ita ut figenda

turvernotemporeannim^certeantejammemoratamEpistoLcywi.ExilloNfcolao,
exsiliumsmm ffnmsChrYsostomus

ante

Nicolaum videndi,

teneri desiderio

declarat, se

(i

D

congruunt cum alus sanitatem obtinuimus. Hae mstatc scriptis. illa Sanclo a de sanitate sua ct monachus, EpfefofecxLv presbyter Vicolaus !229 Porro ponitur qI ad Nicolam Theodoto <:um gui in dicta Epistola Presbyterum. cum NicolaopresCharea, idem verisimiliter esl Epistolm. tres Sancti bptero, ad quem exstant ex illis, quce cst Epistola cxlv,

S.

.1.

BP. ET DOCT.

alios,

hoc effecerimus.etiamsi mil-

urbem Constantinopolitanm

raittere

uecesse sit,quoomnia tibivaldepronareddamus,

ne

:

DIE DECIMA

A

ne

QUARTA SRPTEMBRIS.

quidemfacere recusabimus.Hsecigiturcum nota sint, quae tui muneris sunt, nobis prse-

id

tibi

Quod si fratres quoque fac sciam.

sta, vigilantiam ac diligentiam.

etiam mitti oportere putes,

id

Desanctorum vero martyrum reliquiia sine cura esto confestim enim religiosissimum dominum meumpresbytmmiTerentiuraaddoininummeum piissimum Otrcium Arabissiepiscopummisi.Nam ipse et multas, et minime dubias habet, quas pau:

ecclesias, qure

sine tecto sunt, perficere

1233 Epistola flgenda est circa Julium anni nam data cst post Epistolam xlv, cestivo 405 tempore scriptam, ut vidimusnum. 1228. Data ;

guoque

tam

utRufinus,acceptahacEpis~ tola, nonmodo proficisci in Phamiciam,sedibidem etiam anfe hiemem perficrre pnssct ecclesias, eaque de causa serius figi nequit. Tillemontius Nota Epistolam ad Hufinvm figit anno 406. Verum eo anno Sanctus erat Araf)issi,?wn Cuc7ts/, ubi scrip-

B

est

citot

Lacsthccc Epistola, ut fatetur. timat,

Quod aufetn

exis-

Chrysostomum Arabisso deide Cucusum

rednsse, carct fundamento, etsuo loco refutabitur.

Verum an Rufimts presbyter revcra

niciam profeetus

sit,

in Phce-

Si

nullibi reperimus.

desi-

derio Sancti safisfecerit, profcctus est satis diu

ante Joannem presbuterum, de quo

Uem

Geron-

tium presbyterum. oui ante in Phcenicia fuerat

mox

agemus*

1234 Alter ex presbyteris, quos Chrysostomus

gesta sunt, labefactari atque interire

Ex his habemus

primo, Gerontium jam

insinuatur pcrsccutio jam memorata, dequa mox iterum fit mentio. Ltrum vero Gerontius ob persecutionem, an causa morbi, quo laborabat, ex

non constat. Phoenicia 1235 At Chrysostomus gravissimis rationibus eum ad rcdeundum hortatur, et mox ita pergil: Quocirca te obsecro, ut, quo major est tempestas, et plura mala et majora impedimenta objirecessisset,

ciuntur, pluresque sunt, qui insidias struant, eo etiam magis ipse te excites, aliosque item horte-

ut praeclaram hanccuram tecum suscipiant, illucque quam celerrime pervenire maturent...

ris,

Siquidem hujusmodi peregrinationes suscipere

i

paulo post data

cst.

1237 Secunda hatc

est soli Nicolao presbytero Laudai Vico~ atque ita incipit Magnopere nos ere- laum presbyatque ingenti voluptate perludisti, cum il- terum de cum

inscripta, xisTi,

:

lud significasti,

permagnam

rerum Phami-

Phcenicifflcuram

tibi

esse, teque, tanto licet intervallo dissitum, eos,

cum

prsestas,

eaquc causa

admirari ac bcatum

te

minime intcrmittimus, quod et monachos antea misisti, et nunc in tanta negotiorum difflcultate non modo eos non abduxipraedicare

sti,

Rem

sed etiam manerecoegisti... fecisti,

quod,

cum

tum potissimnm

ditione laborare conspexisti,

desererent, explerent.

ii,

qui

degunt, aciem

illic

verum remanerent, ac

Tum

virtutetua

segras res esse ac se-

partes suas

monef, ut urgcat Gerontiura

presbyterum, si convaluerit,..,utiteriIlud ineat: ne in via longum tempus fceratur, hiemsque

ct

interveniens iter se nol/r, ut

itti

ipsi

intercludat. ^lc signiftcat,

se venutt.

1238 Continuo de alio adlegendo hcec subdit Illndque cures, ut vir suavissimus ac simus, Joannes presbyter, ipsi

itineris

raihi caris-

adjungai. Scis cniin rc^ionis

illins

nc^ofia

nunc eo pluribuscorrectoi-ibusindigere, quolongius serpserunt mala, Pergit excitare Nicolaum adcuram diligentem, innuitque se ejus quidem videndi desiderio teneri

ut plures ope-

;

sed prceferre ipsius

periculo-

tantfflque animi promptitudinis

praemium...

Jootov

mittat.

iit

illis

atrandis. Nain,

int/tti/,

dili-

ut

1

dubitamus, quin tuomniafacturuscuraturusque quostrenuis viris Phmniciamimplcas, atque eos, quiillicremanserunt, magisac magis fulcias ac corrobores, ut nc regionis illius negotiis pedem rcferant et eos, qui vicini ac propinqui sunt, exquiras, atque cum ingenti animi alacrisis,

:

ctc.

Nou

fefellit

spem

perturbationibus verscris, non parvam tamcn

ncgotiorum

Phoenicia?

curam

quoque presbyter antehiemem Gerontio nihil certi habemus.

geris.

Joannes At de

iter suscepit.

mox Ne, quaeso, cuncteris aut difubi e morbo convalueris, mox erum, Y feras ad tei% te accinge) (\ e re bus ad usum tuum necessariis nihil curans:siquidem reverendissimo ac

Alphio 1239 Ut rrro Joannes presbyter apostolicam Uagit de allaboramt siisciperet, etiam lam expeditionem

religiosissimo presbytero Constantio negotium

sostomus per Kpistolam xxi, qtiam

1236 Et

:

.

-

m

presbyterum

nunc res sunt, etsi alioqui ttii videndi atque amplectendi magna cupiditate tenemur, te tamen isl ic mancrc necessariLim cssi ducimus. Ncc enim

gentitnn

Chrysostomi Nicolaus:namSanctus in Ep i.xix, sequenti annoscripta t Tib\ vero, *>i?«tf,ingentem gratiam habemus, quod, cum in tot tantisque

nimirumtotanimarum salutem,

hortaturtjue

comitem se minatim

tate ac studio emittas

rum mercedem,

E

illic

Christian» philosophise genera. Domi autem desidens, ea lucrari non potes.quae, si in illa regione commoreris, adipisci potes,

ct«,

degunt, per litteras ad pietatis studium acuere atque hortari : qua in re zelum apostoliqui

longe praestantius atque conducibilius est, quam domi desidere. Illicenim degens, ha?c etiam habere potes, quas nunc habes, Jioc est, jejunium, vigilias, casteraque

n&xssarios suppeJittUu-

Jdem de Gerontio repetit in Epistola m ad Xicotaum prcsbgtrrttm, qitce OUt eodem tempore, "ftf

rarios.

antea fuissein Phoenicia. Secundo attegatisverbis

sumiitusibi

gusto aut Septembri, quantumapparet ex timore ne hiems iter impediat, si diu moretur Gerontius.

operara dedisti, ut ne

sinatis.

vev( itatiir,

lioo, quod dixi, magis necessarium estj periculumque est, ne hiems iter illud tibi pracludat, propterea te urgemus, atque, u< proflcisci matureSj obsecramus. fla-r Sanrtus u/m^e An-

hunc in finem scripta. Iltam sic ordifur Sanctus : Et jam ad pietatemtuam litteras dedi (quai cxciderunt) existimansteinPhceniciaesse etnunc item eadem, quse prius, scriho nempe vobis mmc maxime quidvis agendum ac pcrterendnm esse, ut ne segetem vestram vacuam et inanem deseratis, nec quidquam eorum, quae recte, et

cum laude

Iwrtatur,

io-

quia

dignam

;

s.

litudine haareamus, ingens

tempore inPhomicia esse dcsidcrahat, est Gerontius presbyter;ad qucm cxstat Epististoia. uv. illo

:

Ut Uluc cito

ipsa Phoenicia gravi ac mole ta

licel in

venire, ac tuo conspectu frui cupiamus: tamen,

mem

.1.

matures quaeso, atque ex

iter

nobis significes, ut

tuo ulla ex parte desis. Nam quse nostri muneris sunt, quanta cum animi promptitudine liie-

AUCTORE

facturus siSjdepulsaomni cunctatione,conf

tamen hinc solatium consequamur... Quamvis enim te quoque huc

queas. Hactenus Chrvsostomus. datce

ii

diebus (id est, intra paucos dies) in Phoeniciam ad te mittemus. Quare da operam, ne of-

prffistemus, vides. Festina itaque, ut antc

Epistotrp,

ad aedium exstructiones, aive ad sublevandam fratrum inopiam, opus sif, large vobis ac prolixe omnia suppeditet, atque adeo nunc etiam largius ac profusius, quam ante. Cum igitur et pronoa ac facilef inde Bumptus habeas, et, quod caputest, rem leo ratazn dedi, ut, sive

cis

ticio

Tempus

043

Alphius

'/ititf't/f/,

mi ea

gratitts

mis-

sioneJoannis

de re gratias egit Chry- promotn. sic exoriitur:

Te

DKS. JOANNE CHHYSOSTOMO

c.ll

saepius ter beatum, atque etiara

Te beatum ac

beatum, qui ejusmodi res

s.

J,

negotiis

animum

adjicis,

efficis,

atquoejusmndi

quaeingentem

m

cceus

thesaurum tibi recondunt. Nequeenim vulgariteranimum nostrum erexisti, cum de domino exposuisti, nostro Joanne presbytero nobis illud excitares, uteum temultum operae adhibuisse,

Phceniciam mitteres. Quod autem aurum quoqueipsi dedisti, quamquam tuprocas-

atque

in

tera tua pietate hoc reticuisti,

minime tamenid

etiam compertum nobis obscurum habuimus, ac liberalitatem eam, qua usus es. Ob eamque causam te admirari ac laudibusin ccelum ferre non desinimus, quod in his rebus fuit:

nam

id

divessis, in quibus divitem te esse convenitfifc.

Deinde eiqui

trcsalias

scrtlAl stolw.

l

j>>-

1240

hcec videtur ex quatuor Epistolis

adAlphium. Non diu postadeumdem dataest Epist. lxxii, qua Alphii in egentes liberalitas commendatur: nam scripta esl ante hiemem, sed quando Isaurica mala ingravescebant. Post has certo scripta est Epistola xxxv, quce uidetur tertia ad Alphium: nam data est^ quando magna ex

.

bieme acpraedonura impetu itinerum

difficultas

mu-

oriebatur. Gratias in hac agit Alphio, et de li

nere

ad se misso

ita

Quod autem te nemo huc attulit ve-

respondet.

nobis misisse scribis, hoc

:

praedonum metii perterritus pedem retulit. (Vterum, si me amas, ne iioc facias, ne difficultates atquenegotia tibi ipsi exhibeas. Quarta demumest Epistola xux, data, dum vigebat Isaurorum metus, et hiemis asperitas. Est amiva salutatio, et excusatio de nonmitrum, qui

iii

afferebat,

tendis ob difficultatem crebro litteris. Pnsl/ytt >>-

mojiachoB

et

iu

Phirnicia ia-

bomntes,

hiemem, forte mense Septembri aut Eodem tempore Chrysostomus de-

Qctobris initio.

ditEpistolam oxxin, cujus hcec

est inscriptio:

Deum impedimenta quoque

denique

fore,

brevi

sublaturum,etraultavobispatientia?pra?mia'persoluturum esse.illic qumso permanete atque consistite.Nam ne nuncquidemvobisquidquam deessepotest ego enim,ut omnia, :

quam

in calceamentis, ac

dem, qua

prius, copia et

Quod

tam inindumentis,

fratrum alimentis, eaaffluentia vobis suppesi

cum

nos,

in tanta

ealamitate atque acerbitate versemur, acCucusi solitudinem incolamus, tantam operisvestri cu-

ram gerimus, multo sane magis vos etiam. cum abunde vobis omnia suppetant, qme vestrarum partium sunt, praestare convenit. ne quis vos terreat. Nam 1 2 13 Rogo igitur, idqne et negotia meliorem jam spem ostendunt

omniatamen

sexcenta impedimenta oboriantur,

frangetis. Nihil quippe patientiam ac tolerantiam

rupienim similisest contramoomnes eaeque insidiae, quae adversus Ec-

aequarepotest tus

ii

:

:

clesiam struuntur, fluctibus non dissimiles sunt,

spumam aueunt. In mentem vobis veniat, quanta Apostoli, tum a suis, tum ab exteris pertulerunt et ut omne quirupi illiduntur, atque in

tempus per tentationes, per pericula, perinsidias confecerint, nunc carcere et vinculis, nunc exsiliis, nunc flagris, nunc fame et nuditate consumpti. Et tamen, etiam cum in carcere degerent, a munere sibi commisso non absistebant:verum beatus Paulus, etiam cum invinprsedicationis

malis premeretur, tamen in ipso quoque carcere anti-

munerefungebatur, etcarceris custobaptizabat, eaque omnia, qua3 sui muneris erant, exsequebatur.

propagandam,

1244 Ha?c igitur omnia, aliaque id genus animo volventes, ut vos jam hortatus sum,

quilibet perspicere possit.

Guber-

furore percitum et

etiam tunc majori sollicitudine ac studio vigilantes,

tum

alios excitan-

tes medicique rursus, cum febrim excitatam vehementerssevireprospiciunt, agrotumnon modo :

uon relinquunt, verum etiam tum denique, et perseetper aliorum operam ad profligandum morbuni plus studii atque operaa adhibent Quorsuin heec

commemoro

?

Nimirum

ut ne quis vos

obexortum tumuitumin fraudem

impellat, adducatque, ut Phoeniciam relinquatis, ex eaque se-

cedatis:quinpotius,quopluit's t liiiirultatesvobis objiciuntur, gravioresque fluctus ac major per-

quoque couatantius laboretis, excumajorem animi promptitudinem adhibea-

turbatio, eo betis, iis

ui

ne

praeclarissima

vestra substructio corruat, nec tantusvester labor fructu careat, .

animarum cultu opera deleatur. 1342 Potestenim Deuset hunctumultum seda-

susceptaque in iv. el

patientiBsmercedemvobisconferre. Neque

enim tanta vobis merces constituta

futciii

ibi prcedictan

ex litterarum, quae a reverendissimo domino meo presbytero Constantio misSae sunt, exemplis facileintelligetis. Ac sipermaneatis, etiamsi

dem

ipsi

atur t ut

ipsi

stitis sacri

cum mare

fttn-mtev Jmv-

:

vt cx Hla ardentissimum Sancii studium ad excidendam impietatem, et religionem Christianam

utuntur, tum

miiat

mercedem amplioremque remunerationem vobis

laudato preshytero perferendam commisit. Dignam puto, quam huc totam transferam

sod

<

esse, Phceniciae-

que res in melius processisse, ac majorem nunc

cula conjectus acflagrisconcisusesset, et cruore

excitatum, atque ingentem tempestatem ac turbinem cernunt, non modo navim non deserunt,

ni&ivando ne-

partem a vobis exstinctam

difflueret, et ligno alligatus esset, et tot

natores, inquit,

sitbmi-

tatis

Christiana religione instituentibus. llunc veri-

7

guam

vobiscum reputantes, Deo favente, tantam jam impie-

ea, quBeprsecIare gessistis,

illudque item,

Phosniciaj presbyteris ct monachis, gentiles in

similiter

tam rationibus

pertulistis,

:

umi Hisce breviter de ordine illarum litterarum observatis, redeamus ad curam Sancti de rebus Phamicim, ad quam Joannes presbyter profectus est antc

perturbatio, multique cultas proponitur, ingens laborem eum. quem offendiculo sunt, Quocirea sustinuistis, et quam serumham, et

ditentur, imperavi.

litteras ipsius flagitat.

Prima

GT LHK'J\

El

erat,

cum

negotia sine ulla difficultate acmolestia conflclebantur, quanta nunc est, eum magna diffl-

firmi atque immobiles state, et a fraudibus

vete Dei

opem atque auxilium,

potest,

ca-

cui nihil

par esse ac de omnibushisrebus

exspectantes ut responsum a vobis feramus, curate. Hac enim de causa etiam Joaunem religiosissimum :

presbyterum misimus, utvoscohortetur, necvos a quoquam perturbari sinat. Equidem ipse,

quod

mei muneriserat, cohortans,

tum

tum vos sermonibus erigens, tum ea, qua?

prasstiti,

consiliis

opus erant, prolixe subministraus

quo nihil omninovobisdeesset.Quodsimeperferreminime :

verum iis potius, qui vos decipiunt ac velut pennas vobis addunt, fidem liabeatis volueritis,

extra culpam ipse sum. Scitis autem, in cujus caput haac condemnatio atque jactura cadat Ne lgitur

quidquamhujusmodicontingat, vos etiam atque et.am rogo, ut me, qui vos impense amo, perferatis. De rebus vobis necessariis, vel ad nos

scnbite, vel,

vobis

si ita

lubet,

hominem

quidquam omnino defuturum

mittite: nec

est.

Uactenus

VteysostomxisJervidusChri$tiamator,etinsignis imxtatorS. Pauli Apostoli t cujusexemplosuamemoratfacta, ut alios ad cemulationern exciteU

1^45 Verum aliquid duoitationis hic oboriri potest.

itoii

desistant.

:

QUARTA SEPTEMBRIS

DIE DECIMA potcst.

h'am guceret nonnemo-, unde tantampecu-

ficisci,

Pecuniam nice vim habcret Chrysostomus, nt nccessaria omunde accepent nia procurarc posset laborantibus in Phcenicia, Sanctus, in

pauperesctiam rt

bmitjitns

prceserHm

cwn dona

saret etrcmitteretl

eaptivos

a oariis oblata passim recvr Audiamusitague Sozomenum,

etadhcec respondentem, et Ctlia pia Sancti opera commemorantem lib. VIII cap. xxvn : Joanncs vero, inquit, etiam inexsilio degens, magis inclaruit. Nam cum pecuniis abundaret, quas cum alii multi adferebant, tum Olympias diaconissa ad eum mittebat, plurimos captivos ab Isauris

;

redemit, ac suis restituit. Multis etiam egentibus necessaria subministrabat. Eos vero, quibus pecuniis opus

alia

r.r

11011

Jipistola ab-

servatio.

Ur/cbatur ex

.

amicitiamjungeret etlittercvrumcommerciitminire StuduitCforysaatQnws, fortassc

metum. Nunc adalia

ticus consecratur episcopus

conalus Innocentii Papae

1

;

Constantii,

litteris

qui

intellecta

hic vero

irt

PIus-

fidei

propa-

Vix dubitari. potest, in Phcenicia degeret, cum Chry-

presbutero scripta.

Etsi nobis

conspectu tuo atque congressu frui minime contigit, tamen cum de tua virtute ad nos affertur aczelo eo, quoadversus gentiles flagras, ipsorum

errorem evertens, ensque velutporrectamanuad veritatem ducens, non secus asci adesses, tecumque diuturnum usumac vitae consuetudinemha-

iiiitlnntur,

C

Ecclesice tranquillitate et Utteras

monachoru/u

il-

lorum stutUose postulat Chrysostomus. Deinde hcBcaddit: Nos quiclem certe permagna voluptateaffecit vir carissimusetsuavissimusJoannes

temporum domo excedere, atque in PhcBniciam proficisci animum induxerit. 'Quapropter a vobis peto, ut

presbyter, quod in tanta

difficultate

magnitudine animoper-

quos pra^stantes ac gcnerosos viros nan-

ciscamini, qui ad egregiarum

harum rerumma-

gnitudinem auxiliarem manum afferre possint; eos magnacum animi alacritate cum eo mittatis,

quantam

hinc

ita Sanctus,

merccdem

laturi sitis, cogitantes.

undequaque opemrios ad vineam

Do/uini dirigere studcns. Phamiciam alia ad Ufjmulum et By-

in

zum ihos.

iitomi-

'

tiouis cimtitjvrit Constantinopoli, ut

1249 At, quando hortatur,

cum Joanne

atios mittant

clum non putem, ut

,

vclil eos

utcumeo,

idest,

in eo sensu intelligen-

uua ra/u Joanne

/rro-

Gonstan titmiam

deinde ctiam

videamus, quantum laboraverint Occidentales, ut turbatttm Ecclesice statum componerent. So-

VI cctp. xx hcec scribit: Ceterum Arsasusceptum episcopatum non diu superSequente enim anno (405) id est, Stilichono

cratcslib.

cius post vixit.

iterum et Anthemio consulibus, die tertio Idus Novembris, mortem obiit. Cum autemmultiepiscopatum illum ambirent, eanique ob causam

multum jam temporis elapsum anno

(406)

esset, altero posl

Arcadio sextum et Probo consulibus,

episcopatum promotus est Atticus, vir religioArmenisa generis sui originem ducebat. Ceterum monasticum vitae genus

anno 405 ; scd incertum, quo fere mcnsc. 1248 Altera est Epistola lv, inscripta Symeoni et Mari presbyteris, atque in Apamiensi re-

si

B

ad Arcadium pessime

quanto studio Chrysostomus anno ud fidvm diiatandam. $unc, co tantispcr relicto, exponendttm est, quid muta-

plinis

pensa,

eorum

Vidimus,

ail

praeclari hujusce operis

et

excepti.

buissemus, honore ac veneratione te complectimur. Eaque de causapriores ad te se»ipsimus etc, Pctitvicissim BasiUi litteras. Hcec Epistola alicui in Phamiciam prof/ciscenti commiss/t videtur

gione monasticam vitam proritentilms. Scripta est Epistola post discessum Joannis presbt/tcrt\ et hiema/i lempore. Unde liquct, scriptam csse sub finem anni 405, forte mense Novembri. Preces pro

operaiHi

legati

irritus,

congre-

•105 ia/iurarrrit

adhuc duce Epistohe,

quinpresbyter ille sostoinus eum alloquatur his verbis.

,-it

Thessalonicse

gandam

tum Antio-

anno item 405 figendm. Priorest Epistolu xxvm,

naUios Syros

el

ibidem ad Sanctum

eadem laborantibus

fjatione in Phcenicia spectant

mo-

tantisper divertendum.

dum

Iiasilio

alid itd

fi/icm.

§ LXXIX. Mortuo Arsacio, At-

kic loquatur de suis et Ecc/esia uer/otiis,

communicavit. 1247 Ad conaium Chrysostomi pro

prcsbijternm:

i/i

tomus

?iicia

xxvui

eumdem

Gerte Epistola scripta est, guando iter erat diffic/le, tum ob liiomis toiupus, tum ob Isaurorum

Honorii imperatorisad Syno-

perscripsit

B tsitium

t

a Constantio presbytero missisl Hespondeo, dubitariuon posse, quin Chrysos-

Chrysostomus ex

ui

.

monachi illi non adeo longe distabata Phamicia, ita ut iUi facile eo proficixci possent. Cetcrum eadem hiemedata est Epist. lvi, inscripta Roxnulo et Byzo monachia, quibttscwn

litteris

chice degentis,

Efjistoki

hie ante kas litteras profectus videa-

qit/! lnihit/th/iiit

pro quibus laborabant Innocentius Papa, Bono~ riits imperator, ct onmeslpassim episcopi Occidcntales, \fjui dc causa Chrysnstnmi crant instrurti. Horum itaque conatum eirca id tempus intellexit

•

i/i/i

sed desiderat, ut atu

i/,sa//i wpmntnr, a/rjiw unacumipsoin Phcenicia laborent Urbs Apamea Syrice ad Orontem, et rptjin Apntnr-w in

tur

erat, oratione sibi conciliabat.

Eratque admodum carus tum Armenns, apud quos degebat, cum finitimis omnibus. Multi quotidie ad eum confluebant ex urbe Antiochia, et ex reliqua Syria, ac Cilicia. 1240 Secundo rjuairi potcst, qitamam illa sint nerjoiia, cjua: meliorem Spem OStendebant, ut col-

ihi/a

>

01"

sus. Hic ex Sebastia

al>

inounto

:(d«ilcscoiiii;i

soctatus fuer.it.

Ac

disci-

quidem mediocriter institutus, naturali prudentia magis valebat. Ita ille, Atticum passim laudans.

C lib. VIII cap. xxvn de i/lis Scd ct Arsacius, cum ecclesiam anno 100 tiutt/tur Constantinopolitanam brevi temporis spatio adiicaSj Cujus su mfgravit. luce ministrasset, ex bac 1251 Sozomenus

scribitsec/ucntia

;

to-

At-

sionem cum multi essent qui ambirent, guarto postobitum illiusmense ordinatus est Atticusex presbytero cleri Constantinopolitani, qui unus fuerat cx Joannis insidiatoribus. Plura deAttico ibidctu videri possunt. Pailadius in Dialogop. 94

quatuordecim menses solum attribuit eathedra Arsacii.Atpr&fwendavideiursententiaSocratis, secunt/ttm

quem defunctus estdecimo septimoepi-

scopatus mense, sive die 11 Novembfis anni

105.

si ergo quarlopost mense electus est Atticus, fuit hic ia sedem intrusus mense Februario aulMartio

ami

-i<"i.

De

Attici

electione primisgtte

moUtionibus Palladius pag. 95 hmc habet Arsacio sufflcitur Attious e presbjrteris,

ipsius :

Huic

omnium

adversus Johannem molitionum artifex. L252 Qui cum videret neminem Orientalium

episcoporum Becum communicaro,ct necivitatis quidem populum, propter oa, qusatam nefarie et

umj rommun/Vuit(/imt.

DE

646 AUCTORF,

aut

Johannem ab ipso acta erant, expers sacrarum Scripturarum, perfecit, ut

injuste in

el

s.

.1-

cum

essef

imperialibus d

ipi

erentur

r

contra episcopos, tales minas babebal n

episcoporum non communi

«

phyrio,

h

et

omnibus epistolis, quaa ad duas subjunxi, ejusdem cuin ceteris sententise, unam Romani, alteram Anuileiensis episcopi. Porro hoc ante omnia obsecro clementiam tuam, Theophilum, Alexandria? episcopum, etiam nolentem, sistere jubeas, qui om-

me

Si quis

philo,

l*J

Por-

a propriis facultatibus abigatur.

Hincalii,

»

bonorumon ravati erant^etiaminTiti cum ipso communicabant alii vero pauperiores etinfidesana infirmiores, donorum quorumdam qui

i

in

ascetarum monasteria. Additj preces a bonis

convenientem temporilnis nostris pacem Honorius apud Palladium. Mandata autem ipsius non videntur ante hicmem vcnisse Hotrium, Certe legati, quos Innocentius misit, non /iisrcsserunt ante annum 406. Nam quando Con~ stantinopolim venerunt, Atticum invenerunt epi-

et

probismagna cum

scopum.

Alii

pedita,

genereetpossessionibus et patria et corrup-

sanciat. Ita

atque corporum vexatione insuper animi nobilitatem fuga custodiebant,.... profecti alii quidem Romam, alii ad monten, alii tibili gloria,

habitiS;

afflictatione subdio peractas

fuisse, Bcec Palladius deinitiis Attici. Comentienti'

Pupu

1253 Intrrim liuuKri/tius

bus InnocenHo

Chrysostomi,

Uomm

patrata,

etalia

quemadmodum

expositum

hit,

mensem Martium aut Aprilem. Hac pramissa

QH,serio

est §

cogitabat de remedio tot malis adkibendo.

observatione, suhjungo totam hujnsce legationis

Eorum

}

Cythegiuset Gaudentius, una

Papa [nnocentius, miserit ad pium imperatorem Bonorium, sigillatim quid ferrent Epistolaeftfe subjungens. Quibus permota ejus pietas, jubet Occidentalium synodum cogi et, cuni unam simul sententiam tulissent, eam

Italice,

ut

monitorium autem continebat, Johannem

scripserit

stituta

tbigiu

1254

nitur,c
gandam

<

synoiluih

-

<


neralem,

confessum

Itutiw, ante

hiemem

verisimiliter congregati,

faciendum crediderint, subditur apudPalladium pag. 29 hoc modo : Qui quidem ttaliaa episcopi congregati, oranl imperatorem, sic scribat fratri suo <
rii

quo

Beri,

dentis in

ut jubeat Thessalonicaa

facilius

unum

el

re.

synodum

epistolam, cujus haec sententia erat. Tertio jam scribo ad mansuetudinem tuam, rogans, ul quse ex compacto contra .)..1

Uonorius petit suis iul

dium

Arca-

litteris.

'

v

-<*

u

sunt. enmndentur. Et

ridetur,nondum perfectum

ta suburbana Victoris. Ubi retenti ab exactoribus portuum, retro discessimus;

cujus autem ^gnoramus-etconclusi sumus marit.mo Thraci» castello, Ath.yra dicto, Romani quidem m una domuncula, plnribus

jussu

m

v

( -

vero, qui cum 7-"— X.-ll-equevexatiritautneL,

quidemprsesto

esset, qui ministraret. pet.i.ssent, non

teras

Quaredenuo

feri |...test,u t

"

I11

~dae

Cumautem easnonthl

lmilsvemtadnos r quidam de.nde alii postremum ,

e

£i

dedimus, dicentes qui Jegati sumus, litteras impera-

""" ^ddamus?

P--n,v

Z

lit

,,

:

I

mul-

per quam

aostrum imperium pacem obtinel

Cum :

'

est.

scripsi per hosce episcopos el presbyteros, tum sollicitus de paoe ecclesiastica,

Mg»um mareet duodecimam terante urbem regiam iux:

'

hannem episcopum ui

emm propositumnobis erat iitteras pridare Anysioepiscopo. Conjectos igitur nos _

suum etiam

sua sponte

iniret.

amnt, mduonavigia dimisit. Ingruente postea

Honoriushuicepiscoporumjudicioplaneconsensit. Nam Theodorus apud Palladium itapergit; Qui-

quam

communio; ut

austro vehementi,tribu» diebus ireta sine cibo trajecimus circa tn diei horam appulimua

inepiscoporumnumero,sedinpondere: mtentiaa perfectse certum et indubitatum ferat judicium.

pre byteros autem Romanae Ecclesiaa duos, et diaconum unum, qui ferant suam ad fratrem

et

Illic

mum

synodusnon

busaccensa ejus pietas, Episcopo quidem RomanaaEcclesiBascribitimittatquinqueepiscopos,

ecclesia,

;

utraque pars Orientis et Occi-

accurrere possit,

et

detrectandi judicii,

1257 Profecti igitur Constantinopolim, post missi, pessime quatuor menses redierunt, narrantes facinoraBa- excipumtur bylonica. Cum prajter Graeciam Athenas naviga- Constantinoremus, detenti sumusab infesto quodam tribuno poli mihtum, qui statim centurionem unum nobis adjimxit, non sinens nos Thessalanioam accede-

primas.

Quid autern episcopi

fuisset

sublata causa

ronsulurrit. Crrfr iutr.r vpisi opos quihus deinde y (jratias egit Chrysostomus, reperitur etiam Aurelius Carth/i/jiiu-usis, Africee

ju-

dicium ingredi non debere, nisi ipsi prius re-

InnocentiuSj vt ibidem concilia cogerent, autprimarios aliquot aliarum provmciarum antistites

<><<<<

E

im-

Constantinopolim profecti sunt cuni Cyriaco, Demetrio, Palladio, et Eulysio episcopis. Com-

habent sequentia,

promncias quoque

Valentiniano

scoporum, Cromatii Aquileiensis , et Venerii Mediolanensis, atquealiorumjnecnoncommonitoriumsynodi totius Occidentis, publicaevectione

ad suam pietatem referre. Ha>c facta videntur in wstate anni 105. At synodus tantum videtur coacta alias

amcilii ad

peratoris Honorii. Innocentii, et Italorum epi-

;

ad

cum

et lionifacio presbyteris, accepissentlitteras

Ms rebus accepte

licetforte

et

Arcadium

relatimiem ex P/iUadii Diahgopag. 30 :Cum igitur sanctus _£milius, Beneventi episcopus, et

enimrelationecommotus est teste Theodoro upud Palladium pag. 28, ita ut non amplius sustinens

fuisse ex episcopis

et circurn

rit,

occasione in Oriente

ejies

cum iter per mare institue- Legati cum Graeciam navigarint, utrnoxpate- lltteris irnpeverisim/lc non est, cos discessisse ante ratmis, Pap®

1250 Quapropter ,

uhi intelle-

,

rv.ru t vrvuri/s rpis/op/s aliisque clericis exsilium

concitiwm cogitur.

dicitur; ut

episcoporumj quiadluerint, synodus minime im-

pollicitationibusadcommunionemadducebantur.

Honorio,

scriptae sunt.

nium malorum maxime auctor esse

:

et

Occidentalium deJJohanne

sit

epi.-r.^M sententia, ex

Utico, ecclesia quidem ejiciatur,

el

coarguerint sponte malignos esse Orientis ab eorum te comminiione avertant

Quamam enim

autem

«

:

si

DOCT

episcopos,

cum

qui

ii.

Rescriptum

eommunicabant.

EP. ET

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

tartus ;

et

:

ven"t

auT

m

juberedigneris Orientis episcopos Thessalonicaa convem,v Etenim Occidentis nostri episcopi, Le< ;

-

tis

virisadversusmalumacmendacium firmissimis miserunl episcopos quinque, duos, oi diaconum unum

presbyteros

magnaa

:

,

l^sPostrididgiturmiseruntadnos

vero

an an

&>_

manaa, Quosvelim omni honore digneris* ut si persuasi fuerint, quod jure expulsus sitJohan-

Q^doceantmeabejuscommunionerecedere-

frustraque sollicitati

b.striam.ll^tmism

rda^.r

e)q ,in °-

ia ™"i aabant, dum cum ; orantes, ut uersin^i Attico A+ T peiMiaM Attico, communicare uius,etde Jobanms judicio taceremus. Quib "s non ;

rt

assentientes,

perstitimus

ad

'ommunican-

:

DIE DECIMV

QDARTA SEPTEMBRIS

perstitimus orare, cum niliil pacifloum perageretups utsine perioulo ad nostras ecclesias redi-

remus, visa

tali

inhumaiutate.

revelationibus Servator Deus

Idipsum

variis

:

videntes, quod dies mali sunt. Signiflcante somnio variam illorum fraudera, eamque doniset re infecta,

remittuntur.

ad adulterandam veritatem.

1259 Instans igitur idera ipse tribunus Valerianus, conjecit nos in deterrimam navem,m cede, ut ruraor ait, nauolero data, ut perderet i]

episcopos navigantes

,

cum

militibus

vigint.i

variorum offieiorum et statim nos Athyris expulit.Cum navigassemus stadiaplurimaetjamjam perituri essemuSjappuUnus Lampsacum; et inde rautata nave vicesimo die applicuimus :

Hydruntem

CalabriaB. Neque amplius nobis dicere potuerunt, quo in statu esset beatus Johannes episcopus, neque ubi sint Demetrius,

Cyriacus, Eulysius, atque Palladius episcopi, qui

cum

nostris episcopis legati profecti erant.

Ea-

ctenus Theodorus diaconus, gui ea ex legatis

m-

tellexit,

qui

nisi ipse forsan fuerit diaconus

ille,

non nominatur. Praiterea Honorius de quinque episcopis legatis meminit. At ex illis Theodorus initio tantum tres nominat, Mmffium inter tegatos

Beneventanam, Cythegium sedis omnino ignotce, Gaudcntium procul dubio Brixianum. Postea tamen meminit Mariani episcopi, qui etiam non est satis notus. At ex Mariano ante omisso, et et

deinde alia occasione nominato, intelligimusquin-

tum eodem modo

omitti potuisse, ut eredendum quinque episcopos Occidentales esse missos, prceter quatuor Orientales, qui illis fuerunt adsit,

mtm niH.

TillemorUio

Palmyra,

Palmyr.AIiquandoP U Romanis parebat, dumibi

Romanc

viro

mitissimo et prudentii,in navi apparuerit beatus Paulus Apostolus, dicens ipsi: Videte, quo ambuletis, non ut insipientes, sed ut sapientes

17

ubi fuit Cyriacus, urbsest satis nota in Syria, et metropolis UHus regionis, qtue ab ea

nobis declaravit,

adeoutsancti etiam Emmeliidiacono Paulo,

blanditiis

cum

servavi

Cyriacus. Bosti

< .

Petrma: atcastelium Mi ''"'' Mque not m e Sy

isestp

f.

dius, urbsesl

Euly

f„it

\

£gypti ad

Mtidopim,nec longe a metriusinOasi, \fasi

Blemm w

e.

De-

mn

Verum invenio Oasim prop locantur in Mauritania Cassariensi,

ita

satis constet, ubi

uerit

ille

!

fuisset in deserto aliquo Africce loco.

u ;

nisi

P

datus Palladius pag. L08 etiam refert antistites

illi

in

eos deducebant

itinere passi sint a militibus

el ab aliquot episcopis, per quorumurbestransibant. Ve\ ut minus prope flrfChrysostomum spectantia, huc non tra ram. Uludsolum observo, maxime accusari ;

epi-

scopum Tarsi, cujus cuius nomen nomen Antiochise

ubi erat

certn >><>„ mnotuit, i,»>ntuitcerto non

Porphyrius,

Chrj

o

inimicus;etEulogiumCm&retoPalaistin&,quem Sonctusante sibiamicum credebat Ar wxtem, teste Palladio pag. 200, episcopus Ancyne(Leontius,)et Ammonius Pelusii (in 4£gypto t) partimdonis, partim minis, deductores milites adversus eos magis exasperantes (erqnty utne laicis quidem on* excipere volentibus id permitterent. Contra laudatur humanitas episcoporum

Cappadocice Secundce,
1

in

L262 Lubettamen audire Theodoretum, qene- Posi i" itati ratim de his loquentem Ub. V
:

juncti. Orientalcs episcopi, qui

12G0 Quid porro Orientalibus illis accidisset, ignorabant lcgati, postquam reversi erant in Ita-

legatis erant

adjuncti,

inextremos

i

i

liam, quia ab tinopolim.

separati erant prope Constan-

illis

Deinde vero fama

erat,

illos

mari

riiis ei

Romani ftnes deportati; quotitemmonachieumdemcalamitate] sint, superfluum arbitror commemorarej e1 pro lixam historiam texere prsssertim cum ea, qus imperii

i

i

;

demersos

:

ut

dcmum

innotuit, longe in exsilium

Nec dubitandum est, quin id factumsit, postquam recusaverant communicare cum Attico. Audiamus Patladium, qui de illis ita scribit pag. 194 Episcopi quiriem, ut initio fama vulgavit, in mare demersi sunt ut autem se habet veritas, in exsilium Longinquum pulsi sunt doportatos fuissc.

:

;

etiamnura a servis custodiuntur.Nam cum venisset quidam

in barbaras regiones, ibique

publicis

diaconus, qui lit,

simulcumeis

iter fecerat, retu-

Cyriacum quidera Palmyrse

in

Persarnm

stello esse, octoginta milliaribus ultra

Eulysium vero in

ca-

Emesam

castello Misphas dicto, Sara-

cenis adjacente, trium dierum itinere ultra Bostram Arabise: Palladium invicinia Blemmyum

aut /Kthiopura custodiri, iu oppido, Syenedicto: Demetriura interius in Oasi, Mazicibus proxienira et aliae Oases. Sactenus Pailarespondens Tkeodoro, qui euminterrogaveratpag. 192 hoc modo : Ubinara sunt episcopi,qui

ma: sunt

tftws,

cum

nostris missi sunt, Eulysius, Palladius, Cy-

riacus et Demetrius in

procui inexsilium deportantur.

<

I

Ibscure

quidem audivimus nullum est du-

exsiliura pulsos esse. Itaque

bium, giiin agatur de quatuor episcopis, qui cum Qccidmtalibus missierant < 'onstantinopolim. 1261 Bac de causa Latina Bigotii interpretatio,qum Cyriacum facit episcopum Emesenum,et

Eutysium Bostrensem, kic mutanda fmt cum s»i<> Cyriacus Emesenus ei Eulysius Bostrenm ex obtraxerint, ut jam originem interpretis errore %

tristia sunt,

contrahenda esse

i

.

.

ei

aucto-

rum, qui eju id sm aobiscum sunt fldei errata obtegenda. Plerique certe eorum, qui injuris ,

i

uit,

1

poanaa dederunt,

emolumentum

sunt,

hancinjustitiam

aliis

praei ipue d

per ea, quaa passi attuler iterum ei

il

un1

fcati

pi

Europsara communione enim eorum, qui haac Eecerant, se ipsos separarunt. Illyriciani quoque

omneseorum

partibus se adjunxerunt. Orienta-

lium vero urbium

quidem sise

sceJ iris

haudquaquam

1263

Ex

Innocentium

quam

communionem

plurimi

refugerunt, corpu disciderunt. Ita

ille.

Palladio vero utcumque colligitur, et

episcopos Italim a commur.

cum inimicis Chrysostomi abstinere cospisse,postquam intellexerant, male exceptos <•

'

mt missi. Nam pag.214 Palladius Theodoro diacono dicit: Verum ipso mihi expone Occidentalis synodiscopiini ac decretum. Respondet vero Theodorus : Scopus Ecclesiae Romanae isteest, non commuqui

nicare tim

petendum

umquam

l

Irientalibus episcopi

Dominus dederil tocum membri rum, qui hsc patrarunt, medeatur. Sozomenus lib. Vlil cap>xxymexi$timat,i relatainmenteminimicorumi brj venisse, ut cwarent eum adalium locum exsilii amam dum. L264 \"»' de re totahmc tcribit: Porro InTheophilo, donec

univeTsab' synodo, quee putrefactis

i

I

nocentius

no/ui runl

communicare .

.

i

tomt.

-

:

DE

648

AUCT0RE J. lii

i

gro

S.

magis

luntwin Sanctum.

S.

ET DOCT. JOANNE CHRYSOSTOMO EP.

nocentius Romanse urbis Episcopus,

cum

.

si cut

ut Joannes antea scripserat, impense studeret, Oriente quiex unacumepiscopis,

restitueretur;

qmn-

ad eum veneranf, misit episcopos ad queet duos Ecclesne Ilomanai presbyteros, legati

Honorium

Arcadium

et

augustos, qui

synodum

ejusquecelebrandfctempusaciocumpostularent. Joanni lii, qui apud Constantinopolim

Verum

infensi erant, quasi in

contumeliam Orientalis

imperii luec acta essent, calumniari ecsperunt.

Atque hos quidem, utpotequiexterno imperatori molesti fuissent, cum ignominia dimitti curarunt: ipsum vero .loamiem edicto imperatoris

lonriustransferri ad oppidum Pityuntem perfecerunt. Multa quidem in

liac relatione deficiunt.

translatio Chrysostomi statim secuta

r

ii,

cst.

\

c-

satis probabiliter exponitur, quo pra>-

rumtamen

textu usisinlhostesChYysostoim apud Arcadium, utlegatis nihil concederet : nec improbabile est, ulteriorem Chrysostomi relegationem inde ortam

Verum, quid interim Sanctus

esse.

egerit,

modo

moratusannum

Cuousi verbis Palladih ubidkit, tres quatuorve ciroiter e&e unum, sed adjiciendos sub finem anni 405, epistolis ex liquet menses, ut

inchotajam hieme,

cxsiiiiloco. Tillemontius

ulla fit mentiodemutato creditque Nota 97 de hisce ambigue disputat, subArabissi tempore aliquo ubi Chrvsostomnm, deinstiterat, iterum rediisseCucusum,acrursum dcArabissum fttissc translatum. Bujusce tamen

opinionisnuUumaliudhabetfUndamentum,quam quod Epistolam cxxvi adBufinum presbyterum error tam apertus mi/iividcfigat onno 400. Al ille 4<>5 tur, uf nullam Epistolam certius ad annum OhrysoexEpistolis pertinere existimem. Quare stomi tectis sajpe re/cctisque, ac mviccm collatts,

hmc satis certa credo. Ycnit Sanctus Cucusum unuo 404 sub fincm Aut/usli.Mansit ibidcmmquc r ttd /inemfere anni AQ o, saltem usquead menscm usque ad Deccmverisimiliter ac Novembrem, /ircin. Deinde media hieme advaria loca circumut

ditrtus est,

tuodo in

videamus.

namin nullaillarum

scriptis,

modo Cucusi

esset,

silvis /ocisque desertis.

modo

Arabissi,

Posttot migratio-

nes Arabissi sedem fixit anno 500, ibique mansit reliquo

anno 400, donec anno 407 ad ultimum

exsilium proficisci eoactus

est,

ad quod numquam

E

pervenit, in itiucrc defunctus.

Nunc videatnus Epistolas, in quibus incommoda Sancti ffttius exponuntur, ct dicta conftrmantur. Inteprimas anni 406 estEpist. cxxvn 1267

LXXX. Sanctus ob Isaurorum incursiones multa pati-

§

I

ni% et Arahissum Iransfer-

iur

morbus

gravis ipsius

:

:

Epistolse varise anni 406, et liber

geminus exaratus.

ad Po/f/bium, qui Constantinopoliianus eral, ut colligitur ex alia ad cumdem Episto/a, num.lllB

doh ium

initniuouit

varia

Irmisfrrtnr toi ii.

hujus regionis frigus, vastam loci solitudinem, acerbissimuni deniquemorbum hincenim ,

Bialogo pag. 06 dc Chrysostomo

: Ac beatus quidem Joliannes Cumoratus annum unum, plurimos Armeniee pauperes pavit, non tam pane quam verbo. Invaserat enim per id tempus magna fames rcgionem illam. Cum autem et ob id ipsi inviderent

haic scribit

cusi

illi

fratricidsa, A.rabissum

eumtransferunt, variis

vexationibus subjicientes, ut vitam tandem relinqueret.

Bmc

ex Epistolis Suncti luvcm accipcre

anno 406 ad Olympiademscripta,Sanctus ipse de qualicumque sanitate

jtossunt:

tutttt

in quarta,

Nec vero levem hanc condebes, quod vivimus, quod valeraus, quod cum in tantis rerum diffieultatibus ac molestiis versemur, amorbo tamen corporis ita loquitur:

solationem

''i

existimare

adversa valetudine liberi (potius liberati) su-

morbum incidimus,

luxisset ac deplorasset

his omissis,

disjunctionem vestram

est acerbior.

mihi

auxit

:

nnii

medioori

verbis

iuui,

hostes nostros, ut comperi,

tristitia et

dolore

afflcit.

Ex

his

vmsimile estt non modo translationem Ugua irabissum ductus est Sanctus , sed

etiam frequentes

illas locorum mutationes, quas videbimus, dolo inimicorum Chrysostomi conti-

gisse.

Nequeenim

credibile est, custodes Sancti

existimasse, iltum ab incursionibus

tiorcm esse in Arubissi,

ud

sitvis

tiones pcrductus cst fortc r

"','''

anno

unci ei

aliquot mensibus f\u Cuciisi;

mt

ac

disjunctionis solatium

suppetebat, hoc est, ut vobiscum per Jitteras coUoquerer, iioc quoque hiems exorta mihi ademit: ut quse ob ingenteiu nivis vim vias intercluserit, ac neque aliunde quemquam luic venire, ac nobiscum congredi, neque item hinc excedere, atque ad vos proficisci sinat. Quod et ipsum haud minus, imo etiam magis, Isaurorum terror efficit, nobisquesolitudinemauget, omnes videlicet submovens, atque in fugam conjiciens, exsulesque reddens. Neque enim jam quisqnam ullus est, qnidomimanere

audeat:verum unusquisque, relictis sedibussuis, profugit. Atque urbes quidem, parietes et tecta nunc sunt prasruptsa autem voragineset

anno

quam locomm

tu-

in arce iituttt-

100, sub finem hiemis,

meusc Februario, aut pau/o

ante.

1266 Tot locorum mutationes hiemali tempore gravem ac diutumum morbum Chrysostomo creutuut, ut Uquet ex vatiis Epistolis post hiemcm scriptis, quarum verba adducam. erum 1

untcu obsci vundinucsf jk.ii p,

cssc

urbes.

sylvse,

Quemadmndum enim

pardi ag sibi esse

trucuJentseferu*, ut

Leones, tutiorem urbibus solitudinem existimant sic etiam homines, qui \rincoUmus, quotidie ex aliis atque aliis alia atque alia loca migrare :

meniam Loow

m

vitam

HamaxobiorumetNnmadumagentes nec

usquam

cogimur

animo consistentes usque adeo fcumultu et perturbatione plena sunt

fidenti

:

Isaurorum

facis desertis,

tjttum pOSt crcbrus

ethieme

Quam acerbitatem hiems quoque Nam quod unum molestissimae

:

mus quod quidem

mutatiom

dum

lugeo, quse mihi et solitudine et morbo, iii

et

locorum

fuit cxpositus. Alius fortasse, inquit, intoleran-

ego autem,

Palladius

cx hicmc

memorata. lllam huc totam trausfcro, quia est viva imago miseriarum, t/uibus Sanctusilla hiemc

in

Clwysostomtis

gravissimaquc

iuiuircudumesse

hic

omma

l268Etenim

IHi

alies adventu suo jugulant, exurunt, atque exliberis servos efficiunt: alios

antemsparsorumore

in

ymlilnr tllCOm-

fugam vertunt, atque moda;

urbibuspeUunt,imo, rectius loquar, occidunt. Quotquot emm adolescentes mediis etiam ple-

rumque noctihus, ac frigore omnia obduraite, repentedomo profugere coacti sunt, metti rumons eos fumi instar abigente ;atqueadmortem oppetendara ne Isaurico quidem gladio opus habuerunt

ut ex

Epistolis,

.

.

QUARTA SEPTEMBRIS

DIE DECIMA

buerunt, verum in nive obrigescentes extremum spiritumediderunt; qunequeipsisfugienda? mortis causa fuerat, eadem illis acerbissimffl mortis

causa

fuit. En quo statu res nostne sint. Quae quidem non diximus, ut te in moerorem conjiciamus; scio quippe hfiBC tibi dolori fore verum ut diuturni silentii nostri causam aperiamus, quid;

que causse fuerit, cur sero ac tarde ad te scripserimus.Itaenim ab omnibus relicti sumus, ut nec aliquem, qui istuc profisceretur, nancisci potuerimus, verum nobis presbyterum contubernalem

nostrum excitare, atque ad te mittere necesse fuerit. Quapropter cum eum, ut te dignum est, exceperis, celeriter ad nos remitte, qui de tua

iOG smptis Wjttet,

aittij

omnia confirmantur. Non contemptu

Verum

undique obaidemur, diuturnum lioc silentium effecerunt. Nequc enim certo ullo loco deflxi sumus verum nunc Cucusum, nunc Arabissum, nunc valles, acpr»rupta desertaque circumimus. Usque adeo cuncta tumul:

tibus ac perturbatione plena sunt,

flammaque

hinc ad vos misimus

colligiturj

etc.

primo vere utramque

Exhac porro

esse scriptam,

novum dies

exsilii

genus perpetientes, mortemquc

exspectantes.

Nam

animo

atque carcere,

nunc

possumus

propterea

esse

;

in

qua de rebus suis hcec memorat: Nuper quidem asperrima hienie loca subinde commutantes, nunc in urbibus, nunc in terrae faucibus et silvis commoratisumus,ab Isaurorumincursibus undecumque expulsi. Tandem autem aliquando, his malis nonnihil sedatis, loca deserta relinquentes,

Arabissum confugimus, quod

videlicetillius

oppidiarcemreUquislocistutioreminvenissemus. Neque enim in oppido degimus, quia ne id quidem tutum est. Est autem nobis luec sedes quovis carcere deterior. Praeter id enim quod singulos ut ita dicam, pro foribus nostris mors Isauris oinnia invadentibus, atque igni et

in dies, est,

tum

ferro

mem

tum

corpora,

etiam,

quam

sedificia delentibus, fa-

loci angustia, et

eorum, qui

huc confugiunt, multitudo minatur, pertimescimus. Ac praeterea diuturno morbo, quem nobis hiems et perpetua fuga peperit,

confiictati, etsi

«juod

fidenti

Isauri

adhuc circumfeinsulam quamdam, non navigabili mari circumfusam, relegati, riiuus

et

;

reliquias

quemadmodum

eodem modo neminem

in

fere ulla ex parte cernere

possumus, quod via omnis Tumultuum metu interclusa

1-72

sit etc.

Habemus

ct tres

hujus an/ti Epistolas ad

Theodotum diacomtm, ex quibus colligitWj Isau-

:

csse, uti ct

per omnes vias effusi sunt, eas omnibus prorsus invias reddentes. Sane jam et inge-

ccepit, ac

nuse matronsa captaa sunt, et viri obtruncati...

Quoniam autem non nostra certior

fieri

dubito, quin de valetudine cupias,

scito

nos superiori

hieme graviorem in modum segrotasse, nuncautem paulum recreatos esse. Quin ctiam aeris inconstantia rursus perturbati, (nam nunc quoquc hiems hic vigetj tamen speramus fore, ut, cum sastas plane effulserit, morbi reliquias deponamus. Neque enim corpus nostrum ulla re eeque labefactatur, ut frigore nec rursus ulla re aequc :

juvatur, ut aestate et caloris solatio. ItaSanctus circa

Aprilcm anni 400.

Nam

nequit hcec Ejiis-

ad annum 40B, quo Theodotus hiemali temporc fucrat apud Chrysostomum. 1273 Altera ad cumdem est Epistola CXXXY, tola referri

acerbitatem nunc effugimus, nonnullas tamen adlmc ipsius reliquias circumferimus. Dcinde suatn dcclarat benevolentiam , petit-

qiue scripta videtur mense Maio aut Junio, natn

que ut nova de Phoenicia sibi communicet. 1270 Eodem tcmpore data est Epistola lxx ad Aphtonium, Theodotum ct Chwream, prcsb/jteros et monachos, quorum preces magno ardore flaqitat. De se hiec uarrat: Quamquam enim multi fluctus undecumque nos cingunt, nimirum et loci solitudo et obsidio, et Isaurorum impetus, et quotidiana mors: nam perpetuo cum morte vivimus,in hacarce non secus ac in carcere quodam inclusi, atque cum gravi corporis segritudine colnihilominua tamen, etiamsi multae luctantes sint nostrsc ealamitates, haud parvum hujusmodi malorum solatium in caritate restrapositumhabemus. Et post pauca : Ac quidem exacta hieme, atque exorto vere. gravi morbo liberati sumus:

sedquaudo multis

viin ipsius et

:

verum

ipsius

reliquias

adhuc circumleriraus,

quas augent etiam Isaurici tumultus, qui num-

quam ad

intermittunt.

etiam tempore data cst Ep. cxxxi qua Elpidium cpiscopum Laodicenum Septembris Tomus IV.

1271

Eodem

,

E Tres Epistola

anni AQQcontiuua- (id Theod ium diacomm infivmitatem Chrysostomi ejusque Uautij in arce Arabissicommemorationem. Ex hisprima est Epistola cxl, in qua se excusat, quodfrequenter non scripserit obmala haurica. Exorto enim vere, inquit, illorum quoque impetus florere t/is

stomus Epistolam lxix ad Nicolaum presbyte-

inclusi,

:

acerbitate depulsa,

ricas irruptiones per cestatem

rutn, in

i

ne castello quidem,

posteaquamtempusjamitinerapatefecerat.Cflwsa Martio aut Aprili utraque videtur scripta. Circa idem tempus, aut pauh post, scripsit Chryso-

S'

ani.

funditus excisae sunt, novisque quotidie rumoribus perculsi sedes mutamus, grave quoddam ac

scribendi erat, ut Marinianus rescriberet.

Mense

dit

et

ejusmodi arces obsidere non dubitent. Ad h&e gravis etiam morbus accessit CUJUS nunc segre

est,

bissi

ferrmn tam corpora quam ffidificia omnia conficit. Ac jam etiam urbes una cum viris omnibus

At conjicit Tillemontius, presbyterum illum alia quoque de causn Constantinopolim fuis.se missttm Hac autem dc re agemus § 81 1269 Recte idcm observat, eidem presbytero com-

suetudo

S.

J.

res ailvors:c, t^uibus

perinde

missam fuisse Epistolam cxxvin adMarinianum,

AUCTORE

tui, inquit,

necincuria, superiori tempore siluimus.

valetudine lseta nobis nunciet. Scis enim,quanto nobisstudiosithoc scire. Hactenus Chrysostomus.

qui verisimiliter etiam habitabat Constantinopoli, aut forte in via eo ducente. Nam in hac etiam dkit : Presbyterum eum, quicum mihi vitie con-

cxquibus et gravem ttiscimus nibrbum Sandi,

i

datacst exorto vere, et cueloingenti tranquillitate prcedito, imo ctiam insuavi etamcenaanniparte, bellis

omnia

in

Armenia

i/ni C/ifyro-

stomwn /'" cepenmt,

F

fla-

Etenim, inquit, obsidio nostra in dies atque in hac arce (Arabissi) tamingravescit quam in laqueo desidemus. Quippe jam etiam

f/rabant.

:

praiter spem omnem et exspectationem trecentorum Isaurorum agmen oppidum percursavit, peneque nos cepit. Verum Dei ma-

media nocte

nusconfestim eos, nobisetiam niliil tale sentientibus, hinc avertit, ita ut non modo periculo, sed etiam metu vacui essemus, ortoque die, tum denique, quod contingerat, rescivcrimus. Quse cum

gaude ac leetare, Deumque indesinentcr nosin omni securitate constituat, atquc urgente morboliberet. Quamvis cnim jam extra periculum simus, tamen morbi reUquuB adhuc lia'i'cnt, morbi memoriam mihi perpetuo refricantes. Deinde iterato precespostulat, eique Theodotu/n lectorcm commcndat. L274 Nihilo tncUore loco rcs erant, quando ea- pw dem cestateadeumdemscripsit Epistolam lxviii, ita sint,

ora, ut


2^^"

82

tertiam

a

DE

850

AUCTORE s.

J.

S.

ultimam ad Theodotumdiatertiam jam auconum. Hune, inquit, te trahere minime tempestas ac Bunt, mala Armeniai

hujw anni

de

s:

EP. BT DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

et

bo1

raomniaexcepit.Nam quocumque tandem cadaverum quispiam venerit, cruentostorrentes, eversas peragmina, domos boIo «quatas, urbes vacui esse periculo tamctsi autem, Nos iet. p quovideamur, in hoc prassidio, tamquam gravi mequotidianos dam carcere conclusi tamenob perpetuas ob plenos, csdibus tus, ob rumorea ob Isauricarum excursionum exspectationes, corporisdeniqueimbecillitatem,cumquaadhunc usqnediemluctamur,tranquillitateacsecuritate ultima est, ttt frui minime possumus ete. Bmc

w

domo matema,

cremo,

ad Theodotum diaconum Epistola, for~ tasse quia Theodotus iterum ad Chrysostomum populavenit, cessantibus %ub finem hujus anni Uonibui [saurorum. unde prjwria orilw, Sancti

moda

et

inrjfin-

aufjcn-

tur.

1

275 Epistolaxv

adOlympiadem eodemquogue

eadem consolandam, sicut initio eZeganterfacit, deinde hmc subjungens: Quia autem seio, tede renim nostrarum statu certiorem astatescripla est

tacui

Biquidem diu

flericupere;

hoc habeto,

;

quidem morbo emersisse;

aoa e gravissimo

cae-

terum morbi reliquias etiamnum oircumferre. Optimos certe medicoa praestohabemus: sed necessariarum ivnim iuopia mediciiue utilitatem

Hicenimnon modo necessariorum

labefactat.

medicamentorum penuria

est,

caeterarumque

rerum, quibus aegrum corpus relevari potest; verum etiam (ames ac pestis immincnt. Atque hsec mala perpetuua latronum impetus jam par-

riri voluerat,

Eccl n declarat

vuscvasil.

Quamohrem

ad oos causa

cen

'i...

ei,

te rogo,

nequemposthac

per

'uiii,

hium

seribit

iiisiiinriii,{jii<>

probat.

si <>b

necem ac-

alia

negotia huc se conferat,

Matum

non

Junium seripta videtur, alia demorbo tii< mcmorato,

aut

prtvccssit

quantum videtur: nam sic diu non siluisset. ivTii Quandoquidem ex attatis Epistolis abunde vidimus, quot miserias et calamitates anno 406 sustinuerit Chrysostomus, insignimmcexempfo videamus, quam inter illas non fuerit animo fracto aut (lejecto. Nam si verba ipsius mox danda accurate consideremus, facile videbimuSj Sancfutii ipso illo

quiis

morbf

tempore, quo in arce Arabissireli-

aliisque relatis calamitatibus pulsa-

eximium

batur, elaborasse

tom.

non

111 p"
librum, cui

Quod, qui seipsum

W6* tituhis est:

eum nemokwlere

lffidit,

illum

possit.

Compendium

UbrihocesU Nec paupertatem, nec ignominiam, necmorbum, nec exsilium^ nec mortein ipsams neculla deniquemundi incommoda, firccc totius

nec ulhs homines, aut alids ctvaturas, id efficere posse, ipse,

utquislmdatur aut damnumpatiatur9 modo divina

tiatur, ct fttr

a

/n

adjutus gratia,

1'uic lioiit/nis

ut dices

sit,

omnia

recte

pa-

pcccatian non labatur. Hatio peti:

ttctjue eniitt in/tno

creatUS

lionoratas, sanits, attt titaliis

est,

njusmodi

commodis fruatur, \mo neque «t diu vivat; sed unice utrecte vivat, Deoque serviat ac vitam t

mereatttr tetemam. In hoc igitur sita est vera hominis felicitas, quam nulhts invtio,ac per Dei grattain ciqifaiiti, ftttfcrre pntcst.

\Ti~

l/'ft

sensa Sanctus expressit itwenis

m

se inventsse

in

ita fortissimus ac sapientts-

difficultas

rerum,

nectemporum mutationea, necpotentum

injurise,

que enim, inquit, pag. 457,

neque insidiarum tamquam nivium imbres, neque calamitatum multitudo, neque omnium,quibus homines premuntur, malorum collectus acervus, generosum, sobrium ac vigilantem vel

parum

labefactare poterit etc. nisi 1278 Ita loguitur egregius Pauli Imitator, acsi a se aliis verbis dcciarare voiuisset illud Apostoli Rom.

Ircdatur

ipso

;

Quisergo nos separabit acharitate Christi? an angustia? an fames? an nuditas? an periculum?an persecutio? an gladiue? (sicut scriptum est Q.uia propter te mortiticamur

viii

:

tribulatio?

:

tota die

Sed

in

:

aestimati sumus, sicut oves occisionis.)

hisomnibus superamus propter eum, qui

nos etc. Sitjuis tam ardentcr Deum amar/uam Paitlus flM/Chrysostomus, tantamque

dilexit verit

de Dei ope obtinucrit fiduciam, verissima esse utriusque dicta facileperspiciet. Interim observare

non

fortius locutumvidcri

Chrysostomum,

opcratum. Tantus cnim in Epistolis ipsius clucct Dci amor ct proximi, tanta fortitudo et

tam convirtutum pulcltritudo, ut, sicut in reiifjua vita alios plerosque homines virtutum

constantia, tanta modestia etpatientia,

omnium

prmstantia videtur supcrasse; ita et priorem vivcndi rationem in exsilio supcrasse vidcatnr.

quem spectatea fideihominem

quo atatu valetudotuasit, facsciam,ete.

Ihrr circa (Jttarc

qui iter hoc Buscipit,

Verum,

nanciscaris, qui

Sanctus K-

;

cinna

imc mittas. Est enim verendum, ne profectionis

bns.

omnibus vanitatem lpsum simas Patcr dhcrtc ostendit t eum, qui se toetiamsi posse, laedi alio non l83dat, a nemine bellum. Neconcitet illum contra grave orbis tus

manusincidit

atqn<* ab ipsis dispoliatus, ita sal-

Imiiis vita; calaittitati-

omma

lubet,

:

l>

incommoda. Quemadmofere expertus erat vitm commoda omnia cxpcqui dum autcm Salomon,

quam

quam

qui

ve-

utroque neminem kmi

t

omnea undique viaa intercludentes, hincquoque non parvum iis, qui iter faciunt, periculum creant. Sane Andronicus, ut ipse ait, in eorum

fcurit,

m

Bas

t

atque

longissime grasaantes,

diaconatu.

virili atate ritatesuderius declaravit sententias, tam soitu disacerdotio Bas dcmum Ubroet congnas guam plerisqueignotas,integro declaravit tn exsiho prolixe sueta sibifaeundia angoribus, quando in morbo, in assiduis

;

moniii,

m

1279 Hestat, ut tempus, quo iiber ille scriptus liber illc scriassignemus. ln Epistola iv, et ad Olympia- ptus Arabissi

est,

dem

ultima, pag. 57G de eo sic loquitur

San-

anno

-W)(i

secundum interpretationem Latinam : Mitto quod nuper litteris mandavi, nempe eum,qui se ipsum non lseserit, a nemine alio lredi cttts

ad

te id,

posse.

Hoc quippe contendit,atque in eo elaborat quam nunc ad te mitto. Quare fac

ea oratio,

eam

assidue pervolvas, imo etiam,

si per valetuTiilemontius art. \2Hexistimat, dc duobus simul Ubris hic loqui Chrysosto-

dinem

mum,

licet, recites.

quia Grcece

cst ad litteram : Misi ad te eum, qui seipsum non lcedat, a nemine Isedi posae et hoc certamen certavit iiic sermo, quem tibi nunc misi etc. Sane hcec verba, prout Grmce leountur, omnino insinuant,

quaa scnpsi nuper,

:

aiiitti,

librum, cujtts tituius indicatur, ante mis-

alium vero ejusdem fere argumenti missum esse cum latida/a Epistola iv, atc/ue ea etiam esl smtentia Montfauconi. stitti,

1280 Porroinhujus editione liber ille secundus non diu qumrendus cst, cttm editus sit statim post priorem pag. 465 hoc titttio : Ad eo« qui scandalizati aunt etc. Hic liber prmcedentc multo Ktprolixior^cstquepiticlterrimadkputatiodepro-

Nam initio sanctusScriptorprohxeprobat, non esse mvestiganda consilia Dci atjn, omnia opera bona et laudabilia esse vtdentia divina.

dein-


ostendtt, etiamsitaiiaprimointuitu

hominibus

non appareant Paulatim vero eo deducitur sermo, utprobts omnia esse utilia, eosque nullis mahs autscandaiislwdiecincat. HocdumafjitChvy-

sostomus,

ct

pauto post

alius prolvsitff

.

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

sostomus, pag. 302 librum priorem clare laudal his verbis; Noli ergo mihieoscoramemorare, qui pereunt quod enim in priore libro dixi, nullus ox iis, qui seipsos injuria non afficiunt, ab aliis :

ln Epistoia iv

dem Sanctus dcxiet,

nisi

et

eliamnumvidebimus.

iv, quacum ultimns liber dc statu Chrysostomi varia memorat, scriptaque est hiemali tempore, sed initio hicmis, et ante finem anni 406. Initium talc est: De hiemis acrimonia, et stomachi nostri imbeoillitate,

1281 Porro Epistola

missus

cst,

,

Armenia

enim amplius quidquam dicendum est: nos tamen haud magnopere laedit. Hoc quippe prospicientes, ad incommodum, quod hinc contrahitur, propulsandum multamolimur nimirum etignem perpetuo accendentes, et cubiculum, in quo commoramur, undique obsepientes et pluribus vestibus ac stragulis utentes, et domi semper manentes. Quod etsi nobis molestum est, tamenoblucrura, quod hinccapimus, tolerabileest. Quamdiu enim dorni nos tenemus, frigore haud admodum divexamur, sin autem aliquantulum progredi, atque in externo aere versari cogamur, non parvo hinc detrimento afficimur. Mox rogat Oh/mpiademsimiliter inftrmam, ut ipsa quoque valetudiin

esse solet: nec

;

,

nem

diligenter curet, et medtcamentis utatur:

Quandoquidem,

nos etiam paucis ante diebus, cum ob aeris statum proclivis nobis ad vomitus stomachus esset, atque et aliis curationis generibus, et pharmaco eo, quod a domina mea lectissima et ornatissima Syncletio missum inquit,

essemus, nec ultra tres dies illud adhibere nobis necesse fuisset, ipsius imbecillitatera

est, usi

correximus.

subindetentari,

Haud dubie

illud remedium Sancto mispostquam Olympias acccperat Epist xv, in qua de mcdicamentorum penuria Chrysostomus qucreOatur. Rogatitaque, ut hujusmodimedicamentum adse rursum mittatur. Nam. itu/uit, cum quamdam stomacln subversionem rursum sensissemus, eodem rursum remedii genere usi, malum omnino profligavimus. Quippe et inflammationes in imopectore conditas sedat, et pitui-

1282

sum

tam

est,

.

exhaurit, et mediocri caiore preeditum est,

etciborum appetitum excitat: atque harum rerum nobis paucisdiebusexperimentum praebuit. Fac igiturdominus meus cumprimis venerandus Theopliilus comes exoretur, ut nobis rursum idem medicamentum conficiat, atque ad nos mittat. Nec vero et

vigorem haud vulgarem

affert,

quodnoshichiememus. hoc nomine Multo enim meliore nunc atque commodiore, quam superiorianno, valetudine sumus. Emcsatis insinuant, hiemem non fuisse fcre linitam, dumhcec scriberentur. Consequenterncscimus, an tota hieme idem Sancti status pcrmanserit : neque enim ullam habcmus Epist. anno 107 scriptam, discrucieris,

se

tamen de

re-

ditu iton desperare,

i>r>it><>nr

de se ad consolationem

Arabissi, innumeris pressus calamitatibus, utpar-

atque Isauricis incursionibus nihil est, quod nostri causa sollicita sis, curisque te conficias. Hiems quidem fuit (Grceceyiyow facta est) qualis

valetudinem suam iterum

eleganti et prolixa

Quod

tim vidimus,

tilifptantto

visendi necdum abjecerat. Binc,ubi

quamvis de vita ipsa sit periculum subeundura. Exhis colligitur, utrumquc librum scriptum esse ante Epistolam rv, quam subfinem anni 40G datam, mox ostendam. Utergue igitur cxaratus cst anno 400, quando Sanctus degebat laedi potest,

ad Ohjmpia-

animo, etspem Constantinopo/im

si tibi

moeroTis

?/•-

Olympiadem

ipsius

causam

addit pag. 675:

aflert, av nobis sejuncta sis,hujus etiam rei laetum finem exspeota. Atque hoc non consolandi animi tui id

causa nunc dico : sed quia exploratum mihi est ita fore. Nam uisi itafuturum cssot, jampridem,

me opinio fallit, quantum quidem adillatas mihi calamitates attinot, o vita cessissem. Ut enim etiam omnia, quBS Constantinopoli perpessussum, praeteream, quanta, posteaquam exur-

tam longo ac moiesto itinere porquorum multa erant ejusmodi, ut

beexcessi, in tulerim,

mortem

afferre possent; quanta postquam liue quanta postquam Cucuso migravi, quanta denique postquam Arabissicommoratussum, in-

veni,

At hfflc omnia effugimus, ac nunc percommoda valetudine utimur, atque in magna securitate sumus: adeo ut Armeniiad stuporem usque mirentur, me in tam imbecilli, et gracili corpore, tam intolerandam frigoris vim perferre, ac spiritum ducere posse, cum ii etiam, qui hiemiassuelisunt, hincnon vulgarem teiligere tibi iicet.

in

modum

E

afticiantur.

Atnosadhuneusque diem

1284

illsesiatque atow ojrftmo esSi inimo: manus

incolumes mansimus: etprajdonum effugimus, qui saepe in nos impetum fecerunt, et rerum necessanarum inopia laboramus, acne balneo quidem uti nobis licet. Atqui, cum istic degeremus, oo nobis assidue opus erat: nunc autem in eum statum atque habitum ovasimus, ut ne hujusmodi quidem solatii cupiditate tenea-

mur, verum majorem sanitatem eonsequuti simus, quam utillud adhibere necesse habeamus. Ac nec cceli intemperies, nec locorum solitudo, nec rerum venalium angustia, nec eorum, a quibuscuremur, inopia, nec medicorum inseitia, nec balneorum penuria, nec quod perpetuo in cubiculo tamquam ergastulo clausi teneamur, nec quod progredi nequeamus quod quidem nobis assidue facere necesse erat, neo quodsemper cum fumo atque ignesimus, nec praedonum metus, nec perpetua obsidio, nec denique quidquara aliud Jmjusmodi nos fregit acsuperavit: verum melius commoduisque, quam cum istic ,

essemus, adhibita tamen ingenti cura, valemus. Buc usque Chrysostomus, qui statiin subjungit, qucc dedimus dc gcmino tibro ad

Olympiadem camque hortatur, ut dotorem nimium deponat; cumqueipsa confiteretur, ex iilo morbum misso,

esseortum, ait, se fidem ri mm hnbitnrum dc mosrore pulso, nisi ad sanitatem rediret; quaconditionc promitttt, litteras rursum, quas orationis

modum

excedant,

ad ipsam

se

missurum. At id

facercnonpotuit, opinor, quiahostes ipsius,quos de qualicumque sanitate sua dolereobservat, cjfrccrunt, tis

utin novum ageretw exsiliuminitiowsta-

sequentis i/t f/ur Ep&to&eChrysostomus ho&C meminit et de De Felagio raonacho magno doloreaffe- ^wPrfocii,

1285 Porro adjicit:

ctus sum. Oogita igitur, quotquantisqne coronis digni sint, qui forti animo in acio steterunt, cum viros, qui

tam

pie ac sanolo tantaque

Ex his,

cum

tole-

fraudem impelli qua Eminentissimus Baronius

rantia vixerunt, abripi atque

in

mcnter suspicabimur, ipsttm uitima hac hicme

qitttn

nihilo melius fuisse affectum.

de lapsu Pelagii in haeresim laudatus Annalista Chrysostomum explicat Tiilemontius art. \29non

scire

qum

non possumus, Sanctus optimo tunc

certo

erat

F

sibi

videanius.

sit,

J. S.

consolatus erat, haic

Qiutpropter, siconsideremus, Chrysostornum otmque hicmc prteccdente graviter wgrotasse, vche-

L283 Quidquid tantcn de hisce

AUCTOUE

ad annum 405

rejicit

nunt. 7 rccitat, observat, Pelahairesinrcham co tempore innotuissc. nnm

expositionemde Pektgio, quifactus esthceresiarcha.

:

<

1>K S.

JOANNG OHRYSOSTOMO

Chrysostomum resiarcha, At credit, dolere solum sms. At coepisset communicare cum inimicis

AUCTORB J.

:

quod

S.

hreccxpositio est improbabilis, guiaPelagius erat a ChryOct idente, ita ut verisimile non sit eum in

t

sostom.w/,/ ipsius inimicos transfugisse, sideha* <> resiarchaagatur. Verum Petavius- Gamerws, l\ risiits, et

post

Chrysostomi § LXXXI. Litterse ad legatos Constantinopolim missos, aliosqne aliquot epi-

Pagius in Critica ad hunc

illos

annum, ac Natalis Alexander ad Sactdum v

scopos

atio Pclaqio mo* ap. § 2 existimant, de nacho /o^Chrysostomum. At rationes, quai ab proipsis pro sua opinione afferu/i/ur, me potius

m

i

art.

htBTi

iarcha,

1286 Observant nimirum, Pelagium eo tempore fuisse Roma?, magnaque sanctitatis fama vi~

Agnosamt etiam, eum

guisse.

diatissime,

etjam

Rufinum errorum suorimi magistrum. Ucpc

ante finem seculipr, Romcefuisse, ibique

Pelagio fuisse autemmihi persuadent, de Pelagio kceresiarcka omnino loqui Chrysostomum, prcesertim cum Natalis Alexander

epocham natm hmresis Pela-

Emersit Pelagiana haeresis anno 11» illamque epocham ex Epistola vel 4Qo Ihrisl } aliqua Pelagii utcumqueprobet. Etenim loquitur Jhrysostomus de monacho, cujus magna fuerat mnctitatis fama, Epistola autem ejus data cstsub

gianm (

ita figat

:

i

i

t

finem anni 106, et eo ipso tempore, quo non i/iu ante multas ex Urbe ipsa Romaacceperat litfcras, iu videbimus ^ seq. Prceterea dubitandum non est, quin etiam S. Olympias, de restitatione Chrysostomi maxime sollicita, subinde litteras acceperit ab aliquo ex Orientalibus, qui erant iionnr. Ilinc vrisimillimum est, de errorihas et hceresibus Pciagii, ac praavdcntc sanctitatis ejas litteris Romanis monitum fuisse Chrysostomum nut Olympiadem, aut utrumque: atque

fama,

indc scripsissc

drdimus.

Chrysnstomum, quce ex Epistola

II in iuii/iii/

eonsiderarunt

riri eraditi,

quide alio agi Pelagio crediderunt. Si autem de alio agicredercm, lapsum illum noninierpretarer haresimj sed rccessum abona caztsa, ct accessum

ad

inhnit::os Chrysostoini.

Rmc

(ui

Elptdium

episcopum.

deinde ad Inno-

episcopos etc

V

idimus§ 79 legationem, nomine Innocen-

staiithiopolim

ratorem, ut universale concilium conqrcqaretur in causa Chrysostomi. Illum Occidentalium cona-

tum Sanctus non

ignoravit, nec partibus suis de-

legatos fuit. Etenim multas habemus Epistolas ad istos datas. Atnomina eorum in iis non exprimuntur, ita ut Sanctus ea mdeatur ignorasse. In omnibus vero Sanctus dicit, sc misisse presbyterum, qui Epistolas ad ilhs pcrferret. Rinc dubi-

tandum non videtur, quin idern quem verno ineunte tcmpore cum

ille

presbytert

ad Polybium misit ChrysostomuSj hasce eodem tempore Constantinopolim pertulerit, ut casdem singudistribueret

lis

secundum

litteris

inscriptiones additas.

Omnium porro i/larum Epistolarum idemfere est argumentton: nam in omnibus gratias agit de supro se laboribus, hortaturqur ut ad ftnem usque perqant. Inscriptiones memorabo, caque ex ipsis Utteris huc transferam, quee sufpcere vide-

sceptis

buniur adinteUigendum Chvysostomi in HHs bendis propositum.

scri-

1289 Epistola clvi tantum inscribitur Episco- rtim variis Missa tamenfuit ad episcopos leqatos, a/que epistoHs -ad

pis.

Clamat quidem ubique ipsa quoque rerum natura, quavis tuba luculentiorem vocem itaincipit:

emittens, praeclarissimum vestrum zelum, ani-

1287 Restat u/ia Epistola hoc loco rccensenda,

non itineris longitudo, non temporis diuturnitas, non hominum insanabili morbo laborantium vesana contentio, non denique aliud quidpiam hu-

miqueproveritatisdefensionealacritatem,

quaiitem sub finemanni 106 data est adElpU dium Laodirritu/n. Est Epistola CXLII, CUJUS hli-

Ho

s$ r.misiit

Chrysostomus, quodraro potuerit ad Elpidium mittere. Ueinde de se hcec addit;Qmei autem probescio,tequoquede rebus litteras

nostris certiorem tieri cupere,

commoda

videndi.

Quoniam autem

potest,

quod

dinesumus, ingentique otio et quiete fruimur, ntque insconrituU' degimns, Isauricis nimirum

idcirco

dominum

liinniltilnis liberati.

Nam quodad

Armenije

solet

is,

hie-

minime fieri teneamur;

meurareverendissimum ac religiosissimum presbyterum nacti, per eum scribimus, vobisque debituni salutationis munus persolvimus;inudvobissignificantes,vosuniversum

Orientem vestri desiderio inflammasse, ingentemque vestri amorem ipsis attulisse, atque innumeros homines justae hujusce ob eafiagitia,

sit

tamen exsisto, dum domi me perpetuo, oumfrigussaevit, includoj raroque eliminepedem effero. Nam caeteras quidem anni partesita jjucundas ac suaves sentio, ut eum etiam morbum, quem ex hiemis asperitate contraxi, perdrpcllere queam. Rier ultima est

ad Elpit//uiu, qui Chrysostomum constanter dilexit. De eo Palladius in Dialogop, 195 memorat sequentia: Elpidius magnus ille LaodicieeSyriseepiscopus, etPappua {itm episcopus Syria», uthabel pag. 10) per totum triennium de scala

q UEe

perpetrata sunt, indignatiqnis socioshabere Vos ltaque hortamur, ut idem

usque

studium ad extremum

prsjstetis. Tres sequentes Epistolce

eamdem

feresententiam exhibent, licet diversis verbis sint exaratoj. Prior exillis,sivecL-m t inscribitur Eniscopis, qui ab Occidente venerant duce sequL Iisdem. Insnujulis depresbytero a se misso nsdem fere verb/s rneminit, ac de difficultate all ;

f

domus

non descenderunt, precatiouibus vacantes. Bactenus de litteris ad varios m Oriente missis.

suffl

id, inquit,

exsilii vinculis adstricti

offendor, ut

superior

l:u'il<-

quam

ferre didici.

qui tam imbecilli corpore prseditus

episropos,

jusmodi oppressit, aut etiam debilitavit. Mqx qratias aqit, desideriamque declarat cos coram

valetu-

mem attinet, eam jam usu ipso Quamquam enim frigore nonnihil

Sanctus pie~

totiusque sln/lmim tii Papce et Honorii impcratoris mittit Conepiscoporum concilii missam ad Arcadium impe-

quia ad

breviter,

Sanrtaai nostruin minus per/ine/d. Bptstola cxlii

aliae

:

centium Papam, variosque

'i

ad contrariam.

pellunt quividctures&c

EP. ET DOCT.

1290

nun

De

itinerc leqatorum,

benevolcnna

in

deque perpetua

Epistola clvii' ita

Etquidem pnus quoque studium vestrum affectum, quem ad ecclesiarum ciendapraastitistis,

illo-

ordi,

alw^iitcleyatus,

et

detrimenta sar

firmam etiam ac sinceram benevoienru.nKfortitudinemanimi.consSiam ac

qui Hum<(

eoeraut

uiisxi.

:

:

DIB DECIMA ae tolerantiam,

majorem

in

quam tamdiu

modum

QUARTA

praa vobis tulistis,

Nunc autem ex

admirabar.

ingenti animi vestri vigore stupore affectus sum; quippe qui tam longam ac marinam, laborum-

que et fudorum plenam peregrinationem vobis, ut Ecclesisecommodisconsuleretis,suscipiendam duxeritis

Hisce similis

etc.

est

Epistola

c\.\,

qutr

inscr/pta legitur, EpiscopOj qui ab Occidente ve-

nerat. Differt tamen ab afiis, quod in hac /nui/n passim alloquaiur, in aliis plures ; ita ut illa videatur destinata fuisse pro i//o, qui caput erat legat/onis. Eptsto/a clxi

inscripta

cum episcopis Plurimum laboris

cst,

Romanis

observari potest, nullhts legati

nomenin

illis

At

oif/ue

ad

illos

item

ChrysoBtomns,

antistites

cum Occidentalibus

mittendos.

quinam ad idessentdeputati3

ignorabat,

eodem tempore,

venerant

pis fit

:

et

et

clxvii,

per eumdein presbyte-

Iisdem. In singulis rursum

tertia,

ad

rnentio presbyteri

re dicitur

iilos

missi, et hic in prio-

parum firmo corpore

gulis laudantur prcecedentes

praeditus. In sin-

Htorum episcoporum

Porro ad enumeratas modo Epistoias, qua> ejdem presbytero commissa> sunt , ittud observuri potest, nxdlam forte ex illis potuissc ConstantinopoU /eqatis trahi, cum ipsi ibidem pessime excepti fuerint, aut potius in urbem non admissi,sed a/iquo labores. uti et suscepta tunc peregrinatio.

tempore extra urbem quasi in carcere conserrati, ac deinde remissi, ut vidimns uum. 1257. Hinc dubium est, an Eptsto/ce illce uUi iUorttm, adquos datce erant, fuerint tradito?. Certe verisimile est,

ro simul

episcopos

non

traditas fuisse Constantinopo/i. Conservatai

tamen sunt

Macedonice

his verbis

:

et forte

Romam

etiam ab eotlem

directa?,

1292 Quidquid de

Itts

i/lo

presbyte-

aut postea co mtss
et alias

Epistolas curce suce comrnissas habuisse

ridctur.

Saneeam

in

Macedoniam quoque, Gro2-

ciam, Dalmatiam, et idterius Aquileiam usque profectttm crediderint, quia in variis Episto/is de eodem, gUantum apparet, fit mentio. Intellexerat

Chrysostomus, Thessalonicam MacedonicBmeiropolimprosynodohabendadesignariab Occidenta/ibus; necignorabat,Anysium Thessalonicensem episcnpum s/bi addictttm esse. Ilinc ad eum misit Episto/am clxii, quam sic exordititr : Sero quidem ac tarde ad te scripsimus. At non verisimiliter

sponte uostra diuturno hoc silentio usi suinus, verum ob loci, quo inclusi tenemur, solitudmem, non autem ob socordiam in te ullam ac negligentiam. Nunc quippe reverendissimum ac reliffiosissimum

dominum meum presbyterum nacti,

quam jam pridem debemus, salutationem tibi persolvimus, ingentesque pro ea contentioneac fortitudine, quse ecclesiarum causaprrestitisti,gratias

agimus. Deinde hortatur, ut fortiter pergat.

Ejusdem fere argumenti est Epistola clxiii, ad omnes Macedonice cpiscoj)os eodcm lempore data, Xumerio,Theocujus hcec est inscriptio : Anysio, dosio,

Eutropio,

Eustatio,

Marcello, Kusebio, e1 Thyrso, at-

Maximiano, Eugenio, Gerontio

'

mn


lnhr

Coriittki

\>j>iilnff-

Chry-

Clarissima ferven-

ac sincerae caritatis tuba ad nos usque

sonum suum

diffudit,

magnum quiddam

ac diu-

tissimeduransextantoitineris intervallospirans, atque ad extremos usque terrse finespertingens.

Nec

nos, licet alioqui

nus

quam

iibertate ac liducia

clecti.

1291 Xoverat

S.

adS.Chromatium

ci.v

item de nominibus eorum, qui fuerunl ad legatio-

:

omnes simul

mentio ia Epistola

fit

Aqtii/cirusr/n e/tiscopu/n, cujus charitatem

nem

rum destinatis. Prioris inscriptio est Episcopis, qui cum Occidentalibus venerant. Altera inscribitur : Episcopis, qui cum Occidentalibus episco-

Ttu sdoiti-

trri

.1.

rediret.

i/le

tam longe disjuncti, miadsunt, vehementissimam atque igne plenara caritatem, sineeramque et ingenti

ut colligitur ex Epistolis clxv, ci.xvi

censcm, ad

cum

petit)

AUCTORE

laudatmn presbyterum,a<:tf//er
se misisse

ait,

tis tuaj

aliquot Orientales

ad Aitysittm

accusat,

ac sudoris Bubiis-

utet ndOrien-

B

se

initium

exprimi. Unde colligitur, ut jam monui, de legatiune fjuidem edoctum fuisse Chrys6stomum, uou

additon

quem

sostomus ce/ebrat

tnlis

scopos legatis

ad Alexandrum Corinthi episcopum, amare profitelur, quemgue m amicum quod ne semel quidera scripsisset. Veinde

stola ci.xiv

venerant. ffujus

est :

.',-,

que omnibus Macedoniio orthodoxis opiscopis. ffos cum gratiarum actione hortatur Sanctus, ut susceptis pro Ecclesia laboribuseurD etiam,quem par est, flnem imponant. L293 Per eumdempresbyterumperlataestEpi'

presbyteris, qui

tis,tam longa etmarinaperegrinationcsuscepta etc. Retiqua videri poterunt. ln hisceporro Epis-

tales epi-

SEHPTEMBRIS.

ii,

fpii

linguam

perfusam

,

atque

adamantinam contentionem exploratam habemus. Deinde dicit, se presbj terum misisse, rogatque ejus Utteras, cum ipse revertetur, insuperque etianij si tabellarii Qceo.rYB.nt. Nullius autem majori cum energiaverborum et amplissima gratiarum actione charitatem magis celebrat, Mont-

E

fauconus ad hanc Epistolam notat, Chromatium litteras ad Chrysostomura dedisse, laudatque pro

memoria lapsus est nam P/<> ChrysostomOj non

eo Pa/Iadiu/i/.

.1/

:

ladius testatur, l/ttcras /latas csse

fl^Chrysostomum. IdfortasseetiamfeceritChromatius sed res incerta est. Nomen S. Chromatii Martyrologio Romano adscriptum est ad diem :

2 Decembris.

1291 Dubitari juttcst, an eodem etiam tempore datcp sint Epistohe cxlix, cl et clxxxiv, vide/i-

ad Auretium Carthaqinensem, ad Maximum episcopum, et ad S. Gaudentium Brixiensem.

cet

S/ crcf/rrem, presbyteropriPdictarttm Epistolaru/n

Romam

latori

usque proficisccnttum fuisse,

suspicatur Tillemont/tts art. 122, lus rif/em retn,

iltas tres

quoque presbyteru rommissas

i/u/a

t/r

irrito

legationis

.

quili

i

idi

gius

hitfr ""'! hir Imi-

quam

Aquileiam profectits.

ut

Epistu-

SUCCeSStt

1

riini

r.ristima-

meminerunt, Attamen quia verisimile non prrsbi/irrunt U/i/n/ uUrrias f/uunt

prcsbtjter ilht-

//oit

est,

imn fu/sse

mzssum, cum quia redire debebat ad Chrysostomum, tu/n quia in aliis Epistolis de eo non fit mentio, utfit in crcdere, tres

omnibusmox

matim cum aliis modo mumera-

enumeratis,

ittas fuisse serius

missas

mox recensendis. Porro Epistolas tfts m/sit ChrySOStomus, utc.r pnrtcstut

!'

roiicitiu//t

causamque suam in eo tractandam, sperabat. Ycnnu postmenses aliquotintellexit,

prontorcrct, ii t

cojiatum i/ium Innocentii Papic

et

Occidentaiium

episcoporum frustratum eske, eorumque legationem infelici exitu terminaiam^ sive id ipse Inno-

ad Chrysostomum

ceufius, ut sn/is ccr/siuiiie rst,

quispiam ex episcopis Itaidperpresbyterum s/tum rcdcuutcm, sive

perscripseritt aut alius Iiip y sive

alio

demtou modo

audiverit.

Certe Sanctus in

Epistula

omnia

illa

nota fuisse.

Erituiii vero legationis

per

litteras Itoli-

smictus infc-

non facile intelligere potuit antemensem Augustum. aut potitts ante Septem/• i ibrem..\'/i,i dtscessum legatorum aa Arcadium tfartium autAprinum. 1256 flxi circa mensem tem. Redierunt auiem postquatuormensos, forte

Hctmltgatto'"'"' "['

i".".'."i

cas Chrysostonnw

/

t

m

reditus videatur omnino completos, ita figendus circa Julium. Nuntius vero t qui Utteras iioma

/io/t

caoctvs,

:

DE

.;:,.)

AUCTORE S.

.1.

JOANNB CHRYSOSTOMO

perferrei, duobus facile menst-

Roma AraMssum

navigatione esse potuit, etiamsi felici

ma

bus in

S.

uteretur. Itaque HtterasChvysostomiadlnnocenSepr altis eodem tempore missis circa

tiumcum

puto. tembrem aui Octobrem anni [06 figendas movet necessarias minime /,. anno dubitationes in laudata sibi Tillemontius Nota99,cum Sanctus nunc tertium etnos Nam ioquatur : sic Epistola

annum

in exsilio

versantes, infame, peste, bello, solitudine

continuis obsidionibus,

incredibili,

quotidianamorte, etIsauricisgladiis,non mediocriter eonsolanturstabilisacconstansvesteraffe,M. acfiducia, mirificeque oblectat benefica et incera veatra caritas. Tertius exsiliiannus anno

estadie2Q Junii, guo discessit Eidem anno magis, omnia illa exsilii incongruunt alteri,

inchoatus

106

Sam tus quam

onstantinopoll

(

ulli

commoda, qum .'. i

£6fl rtd

hinnr,

iiliilin

Vnjuiin,

recenset.

Epistolam ad Innocentium, cujus inscriptio tom. III pag. 52d talis est : Innocentio Episcopo Romae Joannes in Domino salutem, totam 1.206

huc transfero, Corpus quidem nostrum uno tantum loco tenetur; caritatisautemalainuniverso orbe eircumvolitat. Proinde licettanta itineris intercapedine Beparati sumus, a pietate tamen

bis affertis.

limius, etplures latent scopuli- vehementiores-

que sunt tempestates, tanto magis vigilantia vestra augetur neque vos tanta vise prolixitas, nequo tantum temporis intervallum, neque reriiin difficultates segniores reddiderunt sed peraeveranter Lmitamini optimos gubernatores, :

:

maxime vigiles sunt, cum excitari flucmare intumescere et multum aquarum fra-

qui tunc tus,

gorein, profundissimamque interdiu noctem in-

ii> iii

XI, II

i'1'usliytr-

gruere vident. 1207 Ea propter et gratias vobis habemus multas, et desiuYramus quidem ad vos dare crebraa litteras, id quod nobis maximoforetsolatio.

Verumquia

nobis hoc denegat solitudo hujus neque facilead uoa pervenire valent, non modo, qui istuc pergunt, sed nec ii, qui in vicino habitant, tum quod longe distet, atque loci,

extremis flnibua locus

demus, tum

(juiiil

iste situs sit,

lutrones

vias

in

illas

quo resiumlique

precamur ut diuturnum silentium nostrum efficiat, ut magis nobis condoleatis, quam utnos reos putetis negligentiae. Quod enim uon ex incuria silentium ortum sit\ vel inde liquet, quod posl Longum temporis spatium veobsideant

:

nerabilem et dilectum Joannem presbyterum, Paulumque diaconum nac cribendi et grai,

vuliis agendi ftnem non faciamus, quia paterna majorera erga nos benevolentiam declarastis. .Nani quantum in vestra pietate utura fuit,

tias

jam resomnes

sedatse

omnia scandaJa

el

fuissent,

emendatse,

el

gauderentque

tranquilla et sincera pace:

e1

sublata ecclesiaa

essenl plane secun-

da omnia, ac contemptaa leges, violataeque patrumconstitutionesvindicataefor tnt.Atquoniam

cum ii, qui priora agnovis ea sceleribus cumulare con-

reipsa nihil tale contigit, gressi sunt,

tendant, noloequidem omnia, qusa interim gesta recensere, quandoquidem non

sunt, sigillatim

solum

epistolse,

sedel uistoriaemodum tran*

derel narratioXaeterumvestramorovigilantiam

ut licoi

illi

omnia tumultibus impleverint. labo-

.

projoto orbe L298 Certamen enim illud ferme

pro est,pro ecclesiis dejectis atque prostratis, episcopopulis dispersis, pro clero divexato, pro constitutionibus patrum violaidcirco iterum atque iterum, et saepius

E1

lis.

Paulumdiaoonum rt

pro

pis exulibus,

diligentiam, ut quanto major

amoramus

majus adhibeatur studium. Expectemus quidem futurum, ut res aliquanto amplius corrigantur. Quod si minus fiet, vos vestram coronam paratam apud misericordem est tempestas, tanto

Deum

habetis

et

:

qui injuria afficiuntur,

lii,

consolationem ex fervore caritatis vestrse non parvam accipient. Nam et nos tertium nunc

annum

in exsilio versantes, in

continuis

obsidionibus

fame, peste, bello,

solitudine incredibill,

,

non me-

quotidiana morte, et Isauricis gladiis,

constans vester diocriter consolantur affectus, ac fiducia, mirificeque oblectat benefica et sincera vestra caritas. Hinc noster mustabilis et

rus, haec securitas, hic portus

tes

Quantoenim fluctusextolluntursub*

nitu\

dine.

tise

tiamqua non mutabilem, consolationemque illam magnam, perpetuara, atque stabilem, quam no-

neveammum

s ,malisnecedatis,

m; despomieatis, considerata tanti opens

hic

illam IbrtiUulinein, sincerumaffectum, constan-

mittcns Joan-

incurabilibus, et pcmitantisa m raverintque morbis morboa illonon capacibus cum tamen curare

vestra

aonabsumus, sed quotidie pobis praesenBumus:caritatisenimoculis videmusvestram

ET DOCT

EP.

absque fluctibus,

innumerorum bonorum thesaurus,

liasc laeti-

voluptatis causa est.

mirificaeque

quam

Etsi

in

locum iterum abigemur, non parvam hinc habentes nostrarum desolationera,

fit iste,

consolationem

afflictionum

abimus.

Hactenus

Chrysostomus, cujus Epistolam tulerunt Joannes presbyter ct Paulus diaconus. Joannes hic pri-

mum cisci

memoratur, cupiebatque

in Italiam profi-

propter persecutionem in Orientali imperio

vigcntem,

quemadmodum

ct

etiam priorem Epistolam

cum Cyriaco

Paufus diaconus, qui

ad InnocenUum

tulit

dianono.

1299 Epistolam clxxxii, quce data est adS. Ve- itcm ad nerium episcopum Mediolanensem, eodem tempo- S. Venerium re scriptam fuisse, abunde ostendit argumenti Mediofanensem, similitudo, licet multo sit brevior. Nam in illa quor/ue dicitur

:

Quantum

in vobis fuit,

omnia

bene successerunt, neque ulla pars officii vestri desiderata est. Sed quoniam illi, qui turbas excitarunt et excitant, eo dementiae sunt progressi, ut non modo priora gessisse illos non pudeat, sed illis etiam graviora patrare contendant,

omnes vos simul cohortor , ut fortissimam alacritatem animi adbibeatis, neque de tanto sstudio

quidquam

etiam

augeatis,

occurrant

clc

remittatis, sed illud amplius licet

In hac

innumerae Epistola

difficultates

non

fit mentio latorum autlatoris gida, ut conjicio,necJoannes presbyter, nec Paulus diaconus decreverant Mcdiolanmn proficisci ; sed Epistolam eo Roma ,

peralium

mittere. De 5. Venerio apud nos actum Man. Nulla quoque latoris mentio fit in Epistolis quaiuor modo rccenscndis, de quibus utcumque dubium est, an missts non

est

ad

i

fu&int quandoChTysostomns nondum noverat infelicem legationis exitum. Attamen quia m omnibus

Epistohs,quas eo tempore missas satiscerto novimus, mentio fit presbyteri latoris, probabihus puto,quatuor modo enumerandas post finitam kgationem a Chrysostomo missas esse per

JoZ

^resbytemmetPaulumdiacontm%uiiUas 1300 Prima ex illh guaiuor imcrwta est He- ud Uesychium in n.iJatia, Sahnensem, Sauctus hortalw, „t ad juvandas Orie„t^de adS. Gaudens.as conven.ens st.ulium tium Brisyclno ep.scopo Salonensi

adhibeat, q uia

gum

nond„ m

subiata

xiensem,

.

DIE DECIMA QUAJRTA SEPTEMBRIS. sublata sunt mala, sed adhuc vigentet urgeitl

Epistolam eodem tempore datam

nitam^quamala sperabantur auferenda. AUera clxxxiv ad S. Gaudentium episcopum

Epistolam Ulam non posse*probabilius figi, q\ sub finem anni 105, quit ervat NotaQQ, Chrysosto qualuor illos episcopos Romce aut s

Urixianum,

quam

ita

orditur Sanctus

Nihil nos

:

ut

tuse caritatis ardoreacsinceritate7 cujusdum hic

objicit difficultates,

periculum fecimus, istic quoque integram illam vigere cognovimus, nec ullo modo aut temporis

enim ullum

quosdam:

opinionem iilam quas nequit tollere: neque dubium, quin loannes presbyter

est

Homam

evincitratio Tillemontii? Illudunum

dentium coramvidisse. Factum idfuerit Antiochim circa initiumpresbyteratus Chrysostomi, quando S. Gaudentius ante episcopatum situm per Cappadociam ct consequenter etiam per Syriam, Jeru3&\em pergebat. Nam id se fecisse testatur in Sermone xvn itaut dubitandum non sit, quin eo tem-

judicio, videlicet episcoporum

Chrysostomum viderit, examinari potcrit ad 25 Qctobris, quo ct

1301 Tertia ex dictis cst Epist. cxlix, qua militer

thaginensi episcopo, in bene cceptis.

De

eumgue

si-

et

Chrysostomo

Cyriacum

bat,

tres collegas ipsius

dum

scribe-

cum

iegatis

Illos similiter

Romam

reversos, aut ante adven-

eos celebret his verbis: Beativos, ac

que tum

rimamque

betJoannem presbyterum et Pautum diaconum. lu ea gratias agit Proba de sincera ejus charitate,

in

Lis

malis, quaa contigerunt, corri-

civitatis

Id nihilomagis con-

fuerit episcopus.

ad quem datacst Epissimiles agendum. Banc vero

in terra,

dorem consequuti

tum

in coelis

nes, qui mentis compotes sunt, vos prsedicant, ao

coronisornant, anirai vestri pobur, lortitudinem, atque constantiam ad stuporem usque mirantes etc. Has laudes vel maxime ipsis

tolerantiam

dedisse videtur Chrysnstomus ob iter

1301 Epistola n,\\iii, inscripta Probaa matron;r,

Rom»3 degenti, quee

Faltonia,

certo expertus sum, inquit,\\s nimirum,

qui istinc ad noa veniunt, ea de te aiFerentibus,

mox: Virosque

quse audire cupiebam. Et

aliqui tunc

Episcopis. Verisimile

<:st,

quibus Sanctus gratias

agit de prcestitis pro se officiis,

hortaturque ut

necdum finita erant mala. Latores harum Epistolaram non

nem,

et

raihi

presbyterum Joan-

ornatissimum diaconum Paulum etc.

eodem tempore

Fuit igitur htsc etiam seripta,

ei

tibi

Epistola

ad Chrysostomum

Roma venerant. Unum

ex

iis

fuisse

Cyriacum diacmmm, supranum. LS02 memoratum,verisimile dicitur.

est,

quia multo labore confectus

Ad idem tempus

pertinel Epistola
qu» oum ipsa sunt.

Fuit

ccepta proseguantur, quia

scripta Julianaa, et

Ecclesice

Juliana conjux Olybriiconsulist filii Probce,qua triu/i/ consulum fuitmater, et consequenter Probce

imoctiam Epi-

nominantur. 1302 Attamen

stolam CALViu

Epistola cxlviii, Palladio,

quatuor, tttor

illi

Eulysio,

nominatim exprimuntur

inscripta

episcopis,

Orientalibus, qui

cum

in

Cyriaco, Demetrio,

nempe

iis

qua-

l

legatis

(

onstantinopO'

lim\profecti crant. indequein exsilium ablegati. postgratias illis desusceptis laboribus actas, Chrysostomus ita prosequitur : Ac Cyriacus qui-

Nam

demreverendissimusdiaconusnuncnavigarenon potuit, quod multo labore confectus esset. Af vero domini mei religiosissimus presbyter Joannes, et reverendissimus diaconus Paulus, eum undique vexarentur, necusquam consistendi aut deliteseendi potestas esset, necessarium esse putarunt, ut ad caritatem vestram sese conferrent, isticque vobiscum essent etc.

Ex

hisce cotiigitur,

tandem ad

'

(ontam, od

clxxxi, inscriptm solum

pis Romee congregatis,

ac

etiam S. Augustini et scriptis Julianam ornata, cosdem rursum /f/oresexhi-

commendo

desiinatas fuisse episco-

Proba

litteris

S. Hieroitif/iit

quam

est illttstrissima

ad gratias sequentes post legationem peractam datas esse, varia clarius insinuant.Seguentcsporro sunt EpistofrecLii, cliii, cliv et

cum fegaUs

susccptum

carissimos, religiosissimum

et

gloriam etsplen-

Si(|uidem homines om-

estis.

stat de Asello episcopo, tola cli

E

ter beati,

eaque odoris suavitas, quss ex tua loquendi libertate ac pietate manat, ad nos usque, qui in extremo orbis recessu collocati sumus, penetravit. Miris laudibus Maximum episcopum ornat Sanctus in Epistola ch, gua eidem gratias agit. Cum labores eos, inquit, et sudores, quosdiuturno tempore siibiistis, animo contemplor, non vulgarem, sed amplissimam quamdam injuriarum earum, quibusper summum scelus affectus sum, consolationem capio, vestram nimirum usque adeo ardentem ac germanarn caritatem, sinceram curam, acercaritatis tuse ardor,

:

tum litterarum suarum reversuros, confidebat, Ipsum Epistofaprincipiuminsinuat, iteripsorum cum legatis non fuisse Sancto incognitum, cum

tamina, et arumnas, ac labores etpericula, quae pro omnibus orbis terraj ecclesiissubiistis, hinc-

Siquidem

" / "'

Noverat, legatos, re infecta, rediisse.

discessisse.

hortatur, ut pergat :

,I ,f

Romts etiam

saepiusque beati, ob prxclaros hos sudores, cer-

Uio inter alia dicit

'

, -J

illorum exsilium

Noverat Sanctus,

et

extaUtribus

Quid iguur meo quidem

105.

fuisse ignotum, prout

erat incognitum.

utrofacttui

profecti

agit Aurelio Car-

Chrysostomus gratias

gendis vigilantiam, maximi solatii loco ducens etc. Haic Sanctus et plura in laudem Maximi, a quo se numquam visum dicit, nec exprimit, cujus

ad episcopos

sibi contra

f\xisse.Etc.InsinuatSanctus,sealiquando S.Gau-

S. Gaudentius colitur.

alios

jam vidhnus. Verum ipse

1303

diuturnitate, autitinerislongitudinedebilitat.nl

B

S.

i.

quanda scripsitprcedictam

Paulus 'iacorius anno 106 si/it. non vero sub finem anni

ut latius

i

per eosdem

Epistolam. Uli verocum legatisConstantmopolim profectisunt circa mensem Martium anni 106,

gentesgratiasagimus:neque mediocremintanta degentes solitudine consolationem haurimus ex

pore Antiochice fuerit,

ad

.„,

l>

Italia essecredebat,

i/t

labores, quos pro veritate suscepisti, tibique in-

ct

ad

Epistola

est

perlata. Nihilomirtus TiUemontius art. 106 credit,

rerum tuarum, sed tamquam praesentes probe novimus studium tuum, vigilantiam, curas,

sem,

quo

data

latet

Carthagincn-

esse,

H(sc autemverba hujus Epist.cixxxai utcttmque saltem insinuant, scriptamessepost legatumemfiest Epist.

ad Aurclinm

i

iis,

nurus. 1305 Julianm similiter gratias agit Sanctus. eiiini, inquit, aobis obscura ftiit ea bene-

Neque

ficentia, idque

quo

agitur, el

plectendis

iis,

studium, quod et in uegotio, de m excipiendis benigneque com quos istuc misimus, praestitistis.

ffuic etiam Sulianm deinde scripsit Augustinus, quemadmodum
matronam Romanajn, ad quam Chrysostomus eode/n tempore dedit EpistoUxm olxx, qua hortatur; ut ipsa quoque studia nta conferai ad Ecclesice conciliandam. Hactenus de EpiChrysostomi ad notitiam nostram pprlatis. Inter has autem nonrecensui Epistolam ccxxxm ad Episcopum /Lntiochenum inscripta, Porphyrium

pacem stolis

Probts "i" r.t

"iii.

adltalicam,

nobilss tnatro-

nas.

;

,

DE AUCTORE S.

J.

S.

JOANNE CHRYSOSfOMO

Constantii rium nempe, quia pothts videturesse presbyteri,

eam

quam

Chrysostomi,

itt

patebit attcntc

Epistola ad

Crcsa-

sostomi Epistolasmodoedita, de qua diu disputatum, nec Calvinianis favet IieC Luthe• t r\ iU»i: A :» rams, sed solis Gathohcis: .

attamen

illa

Epistola non est

Chrysostomi.

eaque imperfecta admodwn, obscuraque ct subinde mendosa. Vclsic tamen dc inventa illa Epistola mire earultamnt ac trhtmtino

inventa

est,

pkarunt quidam heterodoxU acsipro hmresistabiiivnda higens thcsaurus fuisset iuventns.

Verum

prmpropere nimis ac intempestwe inanes cecinerunt triumphoSj gaudioque illo vel maxime dirlaiarititt, uuam non contemnerent traditionem Ecclesiai, verbis Sanctorum Patrttm adnosperla>

tam} si illaiii quacumque domum ratione hmresi sum faventem habere possent. t tinam aliquando etiam intelligantf doctrinam Sanctorum Patrum mente sequendam, quam captanda eorum obscuriora verba ad novitios crro-

docili potitts

aliquot

res ttefrntlritdosl

Mnr-

Quaporro

L307

ratione dicta Epistola paula-

tim e tenebris emerseriU

exponit Montfauconus

laudata,

C

CI.

Edidit

Roterodami

prarfationis

Bigotia-

respiciebat,

quaque

fuerat cum Epistola ad Csesariura expuncta Bigotius quas Grsecis, adjectis etiam fragmentis heterodoxos procoilegerat. Aliae quoque apud

dierunt liujus Epistolae editiones. Hardui- a varns: tnter 1308 Demum vir eruditus Joannes postcriorcs eamdem 1609 anno Jesu nus ex Societate sunt Jacobi heteadversus publicavit, remque Catholicam Basnagii usur qui hanc ad sua tuenda dogmata ro doxos,

nalnnt. strenue vindicavit. pabant, proferimus, aliquot in locis

Hic iterum lllam

emendatam

frag-

:

menta autem Grseca, quse ex Anastasio presbydesumptero, ex Joanne Damasceno, et ex aliis doctisbeneficio ta fuerant, auctiora damus, MichaelisLequienexOrviri simi amicissimique Joanne Damasceno diligentiuscollegit. Hactenus Montfaucontts, cujus Hle tomus anno 1721 legitur impressus. Circaidem tempus Jacobus Jiasnaf/e cogitabat taudatam Epistolam, quamanteedi-

monachum tempore secundi exsilii sui. Epistolahmc numquam reperta estGrmce; sed solum fragmentaquatdam Grmcafuerunt collecta v.r. scriptoribus Grmcis, qui eadem laudaverant. Latina interpvetatio in uno solum codice Floren-

deindo edita

Basnage

Jacobus

egimust excutienda est dlia Bpistola, qum interVpera sanetikujus Doctoris edita numquam donec Montfuit, smpius tamen scorsum excusa,

riiiin

tyrc primitin

V

aliquis sensus

loeis defor-

possit.

ex dine Praedicatorum, qui haec ex Anastasio et

de Epistolis

Sancti Epistolas tom. III pag. 742, ubi talis prcefigitur titulus Latinus : Incipit Epistola heati Johannis episcopi Constantinopolitani ad Caesa-

Vctrn

in

elici

Chrysostomi abunde

Postquam

fauconm in novissima editione Operum Chrysostomi Ulam locum habcrc voluit post genuinas

tl

matam, ut vix

anno 1087 cum parte illa na?, quje hanc Epistolam

pium monachum, post Chry-

CcB&arium

EB UOoT.

tismendisrespersam,etaliquot etiam

legenti.

LXXXIL

Ejnstvlaad

EP.

Monilo prmvio, itascribens: Interpretationem ejus Latinam ex codice quodam Florentino

in

Martyr Florentinus, qui a Catholica religione descivit, ac delatam secum iu Angliam in Cranmeri archiepiscopi Cantuariensis bibliotheca reposuit- Atpost Cranmeri necein, ejus bibliotheca direpta fuit, descripserat olim

ei

Epistola

autem

illa

gabantj

dem

in

Petrus

deinceps nusquam comparuit.

Cum

ab iis, qui transsubstantiationem netestimoniumadducta fuisset; abejus-

transsubstantiationis propugnatoribus uega-

eam uspiam exstitisse, cuj-us exemplar nullum proferri posset. A.nno 1680 vir 01. Emehiin estj

ricus Bigotiusinterpretationemillam

codice Florentino in bibliotheca

Latinamez Dominicanorum

D. Marci descriptam edidil posl Palladii librnm

deVitaChrysostomi. A.tcensor quispiam Epistolamjam cusam supprimendam esse putavit, ac revera suppressii

cum

autem 1685 Stephanus

notis le

Moyne

cui titulus Y.Yui.Y n.uka,

tom.

lam ad calcem

in

edidit,

ut

Bigotii. in

Anuo libro,

I hano EpistoMs. habetur, mul-

inscrere Thesauro

dcraf,

siasticorum,

monumcntorum

eccle-

Lectionibus an-

sive recusis ci auctis

Henrici Canisii. Jd ubi intellexerat

tiouis

illus-

trissimus marchio, Scipio Maffeius, vir eruditis Operibus orbi litterario notus, Epistolam illam,

accurate cx codice Florentino exscriptam, adJiastransmisit, addiditque Epistolam Italicam, in qua mcntem suam dc controversa illa

nagium

Epistola eleganter solerterque exponit, ac refutat

Basnagii dicta, quce hic

alif/ua

in

Prospectu

Operis sui prottdcrttt.

1300 Hinc Basnaghts in prwfaiione sua in Epis-

tolam ad Ctesarium tom. ait

:

Observationes

I

it

Sclpionis

iaudati Operis p. 229 Maffci

viri

celeberrimi

Maffei,

editio-

7ies.

ut et Harduini notas, nostris adjecimus. Atta-

men totam non illa

dcdit

Maffei Epistolam, aut

nonest tota imprcssa in ejus prmfatione

:

certe

nam

Opus prodiit post mortem Basnagii anno 1725. Ubiporro iilam vidit erudiiissimus Maffehls, non potuit non simul vidcre, observationes suas magna ex parte a Basnarjio fuisse suppressas. Hac dc causa Epistolam ad Cmsarium cum ioia sua adBasnagium Epistola edidit anno 1727 post Uistoriam diplomaticam Jtalice scriptam p. 263. Varias autem in prmfatione allegat rationes, easque pag. 262 ita concludit : Verum quoniam ex illa (Epistola ad Jiasnanium) hic non retulit nisi

duo fragmenta, atque observationes meas parte dissimulavit, applaudens ut an-

magna ex

tea suae opinioni, necessitatem mihi existimo inipositam et publicandi Epistolam meam, quae a

paucissimis

potuerit esse visa, et

animadversiones aliquotin scripsit.

Utrumque

fccit

illa,

adjungendi

quse ipse ibidem

ibidem Maffeius pari

di-

ligentia el moderatione. Observationes ipshts ali-

quot

cum

exposueroj

dictis

quam

Basnagii confcram, ubi prius varia variorum fuerint judicia

de Epistola ad Cmsarium. 1310 Bifjotias, qui illam primus edere mcditabatur,

credidit

genumam

esse

Yinin vaiio-

Chrysostomi rum judicia Epistolam, sed minime contrariam verm Catholi- dcilfitEpistohi corumfideideprmsentia ChrisH in Sacramento Altaris. L trumque Uguet exejus prmfationeapud

Montfauconum pag. rodoxi t

741. Bttsnagius aUique hete-

cum Lutheramtum

Gaiviniani,

Episto-

lam Chrysostomo attribuerunt, tamquam hcerc><>t>o-faccntcm,proutdudumfeceratPetrusMartt/r. mirosque cecinertmttriumphos: imo et Catholicos

:

:

:

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS.

Hcos accusarunt ob suppressam Bigotiieditionem.

an

Basnagius certe injam laudata prmfaUone suppressionem illam vocat iniquitatem publicam, et

congruat,

miquum. Audiamus pauca ipsius verba. Hoc Opuseulum, inquit, in Lucem erat proditurum cum Vita Chrysostomi a Palladio scripta, consilium

ullaiii

exprobralio non magis

quam

ipsi

Ba

n

gio

Catholicis.

J.

manus

mundo palam fieret, quam

conserere^ ne

etscriptisPatrum, quaeBigotiusitinerandotran-

inutile Calvinianis

scripserat:sed censores librorum ei litem inten-

industria in lucem

toris Eeclesise vetustissimi sibi pollicebantur re-

monumentum, quod sua emissum gloriabatur. Mox tamcn quasi ad puf/uam prositit, non r.i:m,iinnn\ argumenta Harduini et aliorum Catholicorum, nedum ca refutans, quod nimis erat pericutosum

formati (Calviniani), auctoritatem regiam interpellaveVunt. Jussit rex Epistolam ad Csesarium

sed multa trmere conquerens, asserensque aperte fatsa, ut vel sine pugna tropceum possit erigere,

taveruntcircalocum superiusanobis indicatum, metuentesscilicet triumphos, quos ex verbis Doc-

S.

1312 Primoait, se a controversia penitua alie- prima num. Nolebat nimirum cum f/arduino, cujus oc- quereht casione id asserit, de vera Epistolce intelligenUa sit

;

jam editam

Et mox

dilacerari.

denuo haec Epistola,

et aeterno

silentio, nisi nostras in

manus

:

Perierat ergo

damnata

fuisset

incidisset

exem-

plar aliquod Bigotianum, quod publicijuris

Ceci-

mus ab anno 1087, Ita Basnagius, mox pergens ad editionem Harduini. Veram ad ejusmodi queabunde respondet Maffeius in suis litteris ad Basnagium, et in observationibus deindc addi-

relas

tis.

Harduinus quoque Epistolam cdendo quere-

lam illam ita refutuvit, ut posfmodum proferri non debuerit. Harduinus autem credidit genuinam

contra Catho-

Hcos rixatur

Basnagius

primus illam Episcantdrm imprimendam curaluccm publicum darc voluit cum cru-

objicere. Certc Bigotius, qui

tolam imcnit. rit, et

in

mox

nunc apudMontfauconumedita, qua locum controversum de Eucharistia allegat, explicat, defendit, locosque alios quosdam ditapraifatione, in

Chrysostomi de Eucharisiia producit

adasse-

t

esseChTysostomiEpistolam,sedCatholicisminime contrariam. In utroque consentientem habuit Til-

rendam veram ac realem, ut vocant, Corporis

lemontium art. 130. Verum Michael Lequien cx Ordine Prmdicatorum ante OperaS.JoannisDamasccni annollVZ edita Dissert.lllvaria adduxit argumenta ad Epistolam illam Chrysostomo abjudicandum, licet Catholicis contraria non sit atque huic sententice assentiuntur Montfauconus, MaffeiuSj Ceilierus, aliique : neqac enim necesse cst omnes utriusque partis patronos enumerarr,

nifcstos.

cum ciyus occasionc

magnificosque canere triumphos. Quam clare faha sint varia Basnagii asserta, lector, accipe. Falsum estprimo, quodait, Catholicos non fuisse ausos periculis imminentibus ex illa Epistola sese

rationibus potius,

quam

auctoritatibus , di-

rimenda sit ha?c controversia. 1311 Attamen cum Basnagius maluerit de Catkolicis conqueri, ct triumphos canere, non dicam /maqinarios, sed quos sibi ne imaginari qutdem

tegrumlibrum conficerem,

omnes excerperem.

cos

subjungit verba

ibi hcec

si

in

ma:

ex Chrysostomo loquibus de sacratis-

sima Eucharistia similiter loquitur. Hcec sane minime metuentis, sed ultro certamen ineuntis.

sunt verba hominis

1313

Non

timuisse etiam alios passim Catholi-

cos, sed potius desiderasse,

acpublica

innotesceret, ffotius,

circu

Maffeio. Agnoscit

Sacramentum

Altaris ostendere conatum,

Epistolam ad Geesarium non

Mox

csse Catholicis con-

vcro ita pergit ;Nos a controversia

penitus alieni, haec observaturi sumus.

fieret,

rursum docet Bi-

initium prcefationis ita scribens

Primus, qui ultimis temporibus hujus meminii EpistoUe, fuit Petrus Martyr Florentinus, qui ex ea locum quemdam protulit in locis communi-

Primo

phrasi ac genio prorsus alienus, lectores in diversas traxit sententias, aiiis suppositiam esse affiriuantibus, aliis pro virili contendentibus ve-

ram

: omnes integram videre dolueruntque Petrum Martyrem, qui primus de ea mentionem injecerat,

genuinam

esse ac

summe concupiverc

:

minime

cipatisopinionibustenaciteraddicti,necpericulis

indicasse, quain bibliothecaexstaret codex Ms. Florentise delitescere omnium erat sus-

imminentibus objicere sese audentes, praefracta

picio, quia

miramur, quanta

fronte negant, culsi

fides

quffi

haberi debet

:

qui anti-

verissima sunt, et metu per-

regem ipsum adeunt, ne

possit affulgere

iis,

deinde, ubi

veritati lux aliqua

subeundum

est pe-

riculum, sententiam mutant, et interpretationibus alienis verborum ut ridem Patrisab

Nunc

iis

usum immutare conantur,

alienissimi decliuarepossint.

indubitata est Epistola Chrysostomi, con-

Florentinus

fuit

Petrus Martyr, sed

ab omnibus nesciebatur. Hcec, qum scripta sunt, quando res agebotur, Inculenter evincunt, ubi,

Catholicos desidcrassc, ut Epistola fieretpublica;

ipsum

vcro

Pctrum Martijrem, qui tocum a

contextu avulsum ex ea laudaverat, fuisse,

in

causa

cur tanto tempore delitesceret9 non in-

dicandn,

ubi Epistolam illam vidisset

.

Itaque

fitentibus ipsis, qui majori partium studio tene-

non Catholici aliquidmali timebant ex publicatio-

bantur. Deinde qui prima elementa linguarum

ne

apud Grsecos naturam apud interpretes Latinos significare, non accidentia, sed substantiam ipsam, sive naturam panis, quse remanet. Denique, si Chrysostomus audiatur, elementum liberatur solummodo appellatione panis mutatur nomen et substantia norunt,

contiteri debent, et

pfatv,

et

sed ipse Marti/r videtur noluisse, ut Epistola ficret publica : nam facile indicare poterat, ubi ;

lateret, si id e re

culo sr objicere

sua fore censebat. Rursum perinon timuit Barduinus, qui Epi-

stolam a Bigotio e tenebris erutam, sed tantisper suppressam, edidit

cum

erudita Dissertatione

ad

Ita Basfiagius crassatninerva accusatdisputatque.

locum controversum elucidandum. Nihilo magis istud ccrtamcn timuit Mu/Jeius, quando EpistOlam controversam cum sua Epistola ad ipsum unno \12\ misit Basnagium. Habuit hic lueubrationes trium modo laudatorum scriptorum, singuli locum controversum explicabtmt. Vel m tamen scribere audet, Catholicos nonfuisseau-

At cxaminemus tantisper

sos certamini se objicere.

:

remanet. Sic penitusruit transsubstantiatio et consubstantiationi faveret multo potius Chry;

Sacramentum cum anima Christi, quam Divinitas absorbuerat, aliter conciliare non liceret.

sostomus,

nisi

Eucharistiee

Apollinaris sententia de

siiujula,

Septembris Tomus IV.

videamusquc,

ut falsa

ut Epistoja integra

qui ex ea referebatur, a Johannis Chrysostomi

expendam cwn

e

In-

bus. Insoiitus loquendi de Eucharistia modus,

Basnagius,Harduinums\iht\\\sslmsi. a\issevta.tionQ

trariam.

idem

valuit cruditione ac prudentia,

breviter prius

circa

Mox

ipsi attribuunt heterodoxi, vrrba ipsius

potuit, si tanta

quantam

Christi in Eucharistia prassentiam, claros et

<,,

83

1311

Verum

F

:

DE UTTORE J. s. ./

inepta

et

'

i

qua

possil aifulgere.

feruntur,

Nonne

acsi eruditi

t

kcec ita gloriose

agmine ad

Galli facta

regem accepissent, deprecaturi, ne Epistola illa videret luceml Attamen de auctore suppressionis Basnagius ipse sie loquitur: Poenituit postmoI). Faure, amicum Bigotii, et tamen consi\\\\AuVinUim^\[vt'>vem.SidommusFawrs//!> 'ui^

dum

l

auctor erat, ut Basnagius ipseasserit gua mquitate Catholicos omnes accusat% Si dominum sionis

postmodum;

consilii sui pcenituit

assuerit

.

agnovit ergo

ffle ipse,

ut

nihilmalimetuen~

Earduininon senon opponentibus,

abundc confirmat, vanum

fuisse timorem,

ab

esse

Edttio

illa Epistola.

timore ab editione

illius

siex

Epistolm censores aliqui

absterrebantur. Quidporro iUitimuerint,

autqua

de causapublicationi Epistolm se opposuerint,

prorsus ignorare,lubens agnosco. Atcerte non

muerunt, ne

me tir

veritati lux aliqua possit affulgere.

Sienim timuerint ob locum controversum, timuerunt nr keterodoxi more suo abuterentur locoobsiii/u et ambiguo ad oppugnandos Catholicoset I!

lucem aliquam,

[nterim

in

tot

lionihits frustra tjtiwsitam, titvrvsi suic

lucubra-

qumrere

co-

guniur in Epistola Latina Doctoris Grmci, cujics lucubratio mendis adeo conspersa est ex ignoranii"

interpreHSt ut subinde intelligere

nequeamus,

quid auctor dixerit, aut dicere voluerit. Lucem (imo velamen tenebrarum suarum) qumrere

itl/,

student in Epistola dv Sacramento Eucharistim non composita, in qua non nisi unica similitudo de

Earduini argumenta aggredi debebat

iv.

cap.

Basnagius, sicausce sum fideret:non

odprima

elementa linguarum provocare sine ulla probatione. Nam si quis modo Lexica consulere voluerit, facile ex varia maxime significatione vocis natura perspiciet,

quam

inepte

adprima linguarum

ele-

menta provocet. 1317 Idem statim ineptissimum agit theologum,

dum

dicit

timi

liberatur

:

Si

Chrysostomus audiatur; eleraen-

solummodo appellatione panis

:

vst t/tulta

confidenter dicere, et nihilprobare. Certe

arf/umenta,

antequam heeresim suam Chrysostomo attribueret Basnagius, Verba Epistoloe controversa hiec sunt

antequam sanctiticetur panis, panem nominamus; divina autem illum * sanctiflcante gratia, mediante sacerdote, liberatus est quidem ab appellatione panis dignus autem habitus Dominiei * Corporis appellatione, etiamsi natura panis in ipso permansit, et non duocorpora, sed Sicut enim,

unum* Corpus

Filii praedicatur.

ctorem ante

Explicatio vero

obscuro,

wrv gis

sv profitentur, videntur diligere tenebras

ma-

quam lucem; magisque prmtextum qumrere

utl viturcni

defendendum, quamsententiam Sanvturttiti Vttintiu dv Eucharistiee Sacramehto ad vitin ampiectendam. 1316

Secundo fakum

estt

quod asseritdeCa-

tholicisBamagiuS,Vbi$ubeu_n&waesi periculum, w iitiam mutant Etenim abiniHodiviscein eo fturuttt opiniones, iui.

an

uttvritts.

thoiici, raiti

utrum EpistolaessetChvysosto-

.1/

it,

eo concordes fuerunt Ca-

non obesse fidei sum dc Euchwistia. primus Epistoiam edere voluit,

Bigotius,

qni

smufque

iit

certamen descendere,

Epistolam Chrysostomo attribuit, vt Catholicam de ICucharktia fidem propugnavit. Idem fecit Barduiuus,

rt

uterque

eadem usus

et

est interpretatione

gnus autem habitus

tum

Dominici Corporis appelsubstantia panis mutata substantiamcorporis Christi, etiamsi natura est

unica tantum est Persona

duo sunt,

Chrysostomo mtdtis argumentis abjudu rantanno 1712 Leqitien, etanno L723 litiu

bfaffeiuset

i/t

Christo. Auclor uti-

Sacramento Altaris Corpus Christi et natura sive

videlicet

accidentia aut proprietates naturales panis-ita

duo sunlin Christo,

videlicet Divinitas et

huma-

Prmterea sicut inSacramentoimum solum•nxodoest Corpus Christi, non duo corpora;ita iiittts.

et kumanitas in Christo, licet duce sint naiunv, in ttna subsistunt Persona divina, non in duabus.

Divinitas

1318

Jtttit

vero

tam

militudine

<

breviter osiendo,

'aivini

quam

adducta si- plane conforLutheri errorem re- mis est, con-

probari;approbari vero Catholkam de Eucharistttt sentenUam. Secundum Calvinum panis post consecrationem

(

indubitata e Chrysostomi Epistola ete. '/unudo hmc seribebat Basnagius, Episto-

quam quia unicthn tancorpus in Sacramento Eucharistim, sicut

est

tur hac similitudine, sicut in

rus

.

unus

corpus Filii prmdicatur,

Nunc

.

al.

nimirum quia

Latione,

hci controverti quemadmoditm. vt aliipostmodum secuti, /// autem interprStationibus aHenis non utuntur sedpropriis, ui mox nmus. Tertio falsum est, quod subjtmgit, verborttm

'

iiiiuirum quia panis revera est; post consecratio?wm,liberatus est quidem appellatione panis, di-

mansit:et nonduo corpora, sedunum corpusfilii prasdicature/c; uon aliarursumdecausa unum

foco

•a/.dominicic

recidit.

rirv poSSUnt.

r.r

at. illud

Secundum Epistohe auconsecrationem panem nominamus,

Cathoticorum huc

paniSi id est, panis odor, sapor, color, aliceque proprietates naturales, in ipso (Saeramento) per-

,/ittrrtiti!

*

;

rsi in

I.itrri/,

Eucharistia

Earduinus cap. v luculenter ostendit, loco Epi-

Sacramento Eucharistim multis locis disputatur, rt vi quibus veram de illo fidei capite lucem hau-

qmmaiiterexponunt Lutherani, aliter Calviniani, ulitr,- etrecte Catholici. Sane quiita lucem quce-

Epistola illa

Catholica doctvhue dc

mutatur nomen, etsubstantiaremanet. Italoqui potesthomo quilibet ineptus ct rusticus, si satis

materia adfertur, quamvis habeamus tot genuina Chrysostomi Opera, in quibus prolixe de

iilu

flpta,

Grmca

piitrei

rrri. fiist tttirt/i/i/ it/iturerant l/arduini

simv.

falsa ct in-

m solideprobat,

solas proprietates naturales apudGrmsignificatiocos Patres intelligi; eamdemqne esse ostvudii Latinos, Patres t/vtti vocis naturse apud

voce

stoke controverso transubstantiationem clarc do-

ln hisce Sanctus Doctor frequentisssime loquitur de Sacramento EucharistieB ac claris-

asserta plans

sua cap.

in Dissertatione

Verumlubet observare, quantas hic tcncItrns gregalium suomm agnoscat imprudens Basnagius. Eabemus certa et indubitala Chrysostoi/ii Opern tlutlum lomis undcv.im,nunc trcdecim edita.

atia ipsius

uaturam apudLatinos

lueresim stabiliendam.

1315

:

apud Grsecosffiowrt

$ignificaresnb$tiLnt\am;sivelit,hancunicamesse vocumiUanmisitjnificutiouem.EtenmUhtiduiiiiis

idem

diu-postsecuta, censoribus

dum

refellitur ct

addit.

,

Faure

rctoripi' l»<

cvrtv priorumsvntvntiam

MontfaUCOnUS. Duorum cum accepisset ignorare non potuit Basnagius, igitur gloriosa quam Maffeii Epistolam. Maluit rm, scribere. Quarto tsque falsum est quodmox

occasionem falsm illius guereks examinemus. Si Basnagio credimus, Metu m ipsum adeunt, neveritati lux ahperi uli

Verum

1314

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

dum in

i/inm

htvrrsttt,,

manei panis. Itaque, sccunHtm liutivremus duo ilia, qum

Eucharistia simul habentur; sicut

turminum viiiuii,

in

tu,-

Luthe-

panem

in Eucharistiamanereunacum Quare,secundum hanc hceresim, Sacramento Altarisessentcorporai At

'orpore

duo

dua

subsistunt Qhristi Persona.

(

'hristi.

au-

cior Epistolm uttuttt Sicitt itntitt, ttssrrii

dumtaxat ibicorpus agnoscit i„ Chrislo Persimam. Demum sententia

trariaque haircsi

tam Cal-

vini qtiam

Luthcri.

DIE DECIMA senfrntia

'hr/sfi

ef.

Sarramrnto

in

,

verum esse Corpus et Sanguinem Jesu una ram proprirttilihns nafnr/t/ihas panis

Altaris <

Catholicorum habet

vini, atc/uc e.r

ambohis simul constitui Sacra-

mentum. Itaque

Catholici

cum

auctore Epistoke

Eucharistia admittunf, duo diversa, sed unum tantum Christi CorpuS\ a<
;

cumplura de hisce videri possint apud Havduinum. 1319 Audiamus tamen et triumphantrn/ Basnafjium, c/ui ex dictissuis, qum omnia f/t/sitatis n»tnobis sufficiet,

In ijratium heeretieorum,

qui de

illa

vicimus, ita infert: Sic penitus ruit transsubstan-

Epistola

triumpharunt

m

QUARTA SEPTEMBRIS.

Non repctam t/irta, quibus ostendi, verba controversa Iiasnar/io esse prorsuscontraria, et consequenter iisrefutari Caloinianum ct Lutkerattum de Sacramcnto Altaris errorcm. }////// tiatio etc.

unum observo, tanti hic fieri auctoritalcm Chrysostomi a Basnar/io, quanti illam faciendam ne credunt quidem Catholici. Alii quoque heterodoxi ita triumpharunt dc invcnta Epistola ad Co?sarium, quam et Chrysostomi csse, etsibifaventem

sed verba ejua n*tinentes. quippe ejus fallere nequit; sensn respicientes

;

Verbum

decipitur.

fiacile

ejue

Verbum

AUf.TORR

nnster

numquam

sensus vero ssepe fallitur. Quoniam vero ill" dixit, Hoc kst corpus mbum, obtemperi mus, cre-

damus, et spiritualibus oculisipsun /•'/ mox : Quol sunt, qui modo dicunf Vellem ojus formam, typum, vestimenta, calceamenta videre? Ecce illum vides, ipsum tangis, ipsum comedis. Kt tu quidem vestimenta idere cupis ipse seipsura tibi dat, non videndum modo, :

\

:

wm

ranirendum, comedendum, intus accipiencfc. j/>/,,, primo

sed

dum

obvium

statin/

r/ar/in,

existimo,

amplexus

vc/int ftdrersari/,

ad

rini cito sintid

sum eumque salis modo Cbrysostomum audire

f/ui

;

a phiritis htfhrri

rt

Cal-

rcran/ Catholicorum fidem redibunt,

ChrjSOStomum

atf/ar

saar/os

a/iosr/i/c

Patres maluerint duces sequi,

fsauricam

que

ct

quam Leonem Constantinum Copronymum} aliosa quibus Lutherus

hceretieos,

rrrorcs SUOS

rnataafi

Calvinus

et

Ycrant

Stint.

/ttrr

/h> i/tis

volebant, ut ne pauperrimus f/uidem magis sibi p/auderepossit, invcntonummo adulterato, r/uem

sufficiant.

aureum

credit Itaque si tanti faciunt traditionem Ecciesice per sanctos Patrcs ad nos perlatam ;

inguirendumque, utrum Epistota ad Ccesartum rcrcra sit Chrysostomi, prout heterodoxi passim

audiantChvysostomumintlpcribusminitueditbiis. In Homilia n ad Populum Antiochenum tom. II

vo/ucrunt,

pag. 34

Doctor

sic lof/uitursanctus

meloten diseipulo reliquit

suam

ascendens, iias

:

:

nempe

Helias

FUius autem Dei sed He-

nobis carnem reliquit

quidem exutus, Christus autem

:

nobis

et

habens ascendit. Qmc jam adduxerat Bigotius. At Basnagius tacuit. In Uoreliquit,

et ipsaru

milia lxxxii, «//rt.sLXxxm, in

Matthmtm

nu/n.Z,

Chrysostomus ita loquitur : Non parvum enim imminetsuppliciumiis,quiindignecommunicant.

Nunc

1321

quantum contra proditorem

indii,r naris,

et contra eos, qui Christum crucifixerunt

:

cave

ergo, ne tu ipse reus sis Corporis et Sanguinis Christi.

Illi

tot beneficia

sacrum Corpus trucidarunt,

cum

tu post

sordida suscipis anima. Aal//r,a

dubium, quin vcrum Corpus trucidarint.lt/dii/. Yerum if/itur corpus a nobis suscipi, testatur Chrysostomus. proferuntur 1320 Hinc amoretn Dei ia nos erpcndens, post aliqua loca ex pauca itcrum sic loquitur : Quis pastor propriis Operibus sibimembrisovesnutrit? Ecquid pastorem dico? Ckrysostomi Matres saepe sunt, quae post partum infantes indubitatis. est

C

nutricibus dant. Ipse vero id non passus est, sed nos proprio sanguine nutrit, et per omnia aliis

Hardtdnus, aliique Ca-

et Hir/ot/us.

Operum S. Joannis Damasceni popag. 48 et seqq. inquit Montfauconus, se

in fronte sita,

mp\

Operis dubitare testificatus, hujus-

YVTi(«6TriT05

modi argumenta proposuit ad eam Chrysostomo adjudioandam. Tum argumenta aliqua laudati scriptoris recenset. Verum laudatus Lequienus non solum dubitavit, ut ille ait, scd Epistolam omnino adjudicavit Chrysostomo, ideoque priusf/aam ratioucs

sa//s

proponeret, ita locutUS

pascit Christus

et

rrro

sanguine homines

secundum Chrysostomum. Hacte-

dam. Arcjunirafa Lequieni non solum

Chrysostomo Epistohnn ad Ctvsarium. IHnc marchio iuEpistola a/l. Hasa/i/jiam varia proposuit argumenta, quibus Epistolam ad C/rsariain Chrysostomo udjudieat. Mihi quoque, consideratis argumentis illorum omnium, tam esse

rratlitissimus

/rrlttin ridrtur, illam /a»t rssr

ChrySOStomi Epi-

sfalaut, u I ne /luhil/irr f/uidcm dr sa/ipasifionr

pOSSim. Vcrumfan/cn iafrr I.rquirnain

chianos

ita

oppugnaverit

habemus Ordinem

esse scriptam contra

ipse

:

qui vero

illa

sanctihVat et

Si Christus transmutat panem et vinum. ut asserit CJirysostomus non manet ifjitur punis et riitttnt nna runt Corpore ct est.

:

Sanguine

Christi.

Audite igitur Calviniani

ct

Chrysostomum quem tanti facitis, moncntem ibidem num. \ Deo igitur ubiqueobLutlicrani

,

:

in

rf M/att-

omnibus de mente au-

Lequienus existimat, hominem

ctoris Epistoloi.

qumdam

tr.iusmutat,

Wontfau-

cono, sedetiaut Maffeio persuaserunt, suppositam

nus Calvinianos tangit Sanctus, mox etiam Lutheranos his verbis : Non sunt humanse virtutis haec opera. Is, qui tunc in ilia coena haee coniecit, et nunc etiam operatur nos ministrorum :

6St.

Quocirca operm pretium me facturum existimavi, si momenta hicafferam, quibus adducor ad Epistolam hanc magno Chrysostomo adjudican-

fuissr Nestoriance hovesi addictum,

igitur

in

illa

qui Euty-

Epistola

,

ut et

Catholicm capita improbare illu/f laan/aafim, Dram rssr p//s-

doctrinai

roiurrit, at/f/tr

sum. At Montfauconus fidem auctoris non habet /if/p/r r.ri\li,n/fl Episiotam pr/rripnr

s/tsprrt/ini,

ApoUinaristas, et contra //hr/fntf/uemdam Ap/,//inaris de tncarnatione, n/rinorutunt rrr/iis

:

/i/i

Eulogio apud Photium

Iiupius

vcm

Incarnatione, videquid scribat

divina mixtio!

(i

tura, et

n

oonficiunt oaturam.

col.

850, his

A.pollinarius libro suo de

u

:

Deus

Porro,

«

et

o

nova

cr< b

bomo unam

utmeam deauc-

sequamur, nec contradicamus ei. etiamsi id, quod dicit.rationi et intelligentise nostrse contrarium videatur; sed pra^valeat ejus sermo rationi

pro/ir Cai/ai/i/

etinteiligentiae nostrte. Sicetiajn in Mysteriisfa-

ostendi posset, siexstaretipsa Epistola Grmca,

ciamus

:

non ea solum,qua>

suli

sensum cadunt.

centis-

stmi scripUh res

'hnjso-

:

praistant

ita

.

mullo c.r/iminr credidertmt. /,/t/t/tafas stomo antc Michael Lequien in Dissertatione tertia, cant

fauconum non convenit

:

'

/hoiici sine

Matres nou adhihcnt figuram laciis, scd iactevero pascunt infantcs, quando il/a/l ipsas sibi copulat.

E

rrro a/ia inr/iottniia rsf dispUtatlO,

}

Cogita,

s.

.1.

excidit:

t/irr

srntrntitint p/iaris a/irra/at. rii/rtar illr finssr

nis rt

satis

i/s,

ali/ar

\poUinoristis, l',tih/rhiit-

Nestorianis ceque contrarius,

ut

certnts

n

probabitur per decursum. L322 \'ia>.

abjudi'

:

DE

600

AVCT0KE J.

s.

prima Kaffeii rt alioi um ra-

Hocx ma !>•

styli

rrfma ,-!-

tate;

.

DOCTFOANNE CHRYSOSTOMO EP. ET

S

argumenta illuabChrysostomo strissimi Maffeii ad Epistolam judicandam recensebo, eaque cx aliis wnnihil 1322 Nunc,

siudiose\,

lector

confirmabo. Quid vero

et

quantum ad singula

responderit Basnagius, fideliter observabo. MaffeUalica, edita ius, sicut apparet ex Epistola ejus

observat

27.">

post Historiam diplomaticam, pag.

corrup-

primo, seimonem Gracum Epistolce tumetobscurum, etastyloCforysostowialienum. esjse

Eac de re Montfauconus in Monito prcevio, quod eodem fere tempore scripsit, />"'/. >* da scribit Stylus mirum quantum a Chrysostomi dicendi ~>

genere alienus

facilius

deprehen-

quam antea

Hic omnia peregrinum olent, nec

publicantur. vel

quod niinc

;

ex Graecis longe plura

cum

ditur,

:

:

minimum quidpiam

sostomum sapiat,

observatur, quod Chry-

ita ut,

qui ex aliis scriptis et

Chrysostomi ad hanc Epistolam se conalium se orbem translatum putet. Quis

Epistolis ferat, in

apud

rijrysiistfiimiin viditTv.ajyn,; Siayopsuoai, quis

neS™

BKTjYopefTat

HMC PKjEDICAN-

vidit llOCSenSU,

hacEpistola, etstatim inter hanc

el illas

Eas confer cum

<:<>nspicit's,

quantum

sit

discrimen. Hactenus rcrissime

Montfauconus, cuiusqueadeo assentior, utpost

Epistolam

lectam semel

sola

styli

diversitas

abunde mihi persuaserit, Chrysostouii non Epistolam.

ad

Tacuit

illud Maffeii

esse

argumentum

Basnagius, tlttif

nes,

U

ratio-

ad guas

solas, respon-

dit

Ilusitittjins.

inventum

esse

Epistola iide-

laudata Epistola. h?ec postea Nestoriana ln Annotatis ita scrihit : amentia fuit, cui praater Theodorum Mopsuestenum, aliijam anteprseluserant,quos Athanasius refellit in

Etmoxitcnmi

Epistola ad Epictetum.

observat, similemprorsus orationem Nestoriieta Cyrillo refutm% et ab auctore hujus Epistolce. Itaque auctor Epistolcepro Xcstorh/uo hahendus

non

ut voluit Lequienus.

est,

Nam

clarius vidctur,

quam ut operose probari debeat Mestorianos quoquc errores in itac Epistola attmgi, damnari ,

ac rcfutari. Fatetur id Harduinus

sed credit,

;

adversus prodomos Nestorii. Ita quidem

ista dici

objectioni

utcumque

omnino

saiisfaceret, si ccrtis

argtimentis Epistola Chrysostomo adscribiposset,

cum

viam straverint erroribus NeVerum cum Epistola nullo alio argumento

revera aliqui

Chrysostomo attribui, quam solo tituio, qui id non sufficit, nc cogamur innumera scripta supposititia oh titulum in Mss. inventum eidem adscribere : responsio Harduini uon satis

ad

cerlo

Nam

verisimilis.

fit

plerique errores,

Epistola atl Epictetum reprehendit S. crant ApoIIinaristarum.

consonitm

cum

Quodvcro

quos in

A thanasius,

inter ilhs erat

non tam sparsum fuisse in

crrorihus Nesiorianis, videtur, aut

invaluisse

vulgus, ut crcdihilc sit y contra illos errores eoisse

Chrysostomum. Etcnim,

lam spectare

immiscuerint crrores Nestorianis similes, idque prcecipue credatur de Theodoro Mopsuestetio ;

rep&itur

in

quodque partim tantum versione Latina. Adiioc argumentum

respondet Basnagius, illud videri alterius Chrysostomi

mentum Grcecum ccteris Epislola?

exigui

est

Epistolce.

fragmentum Attamen frag-

Maffeii videtur aptissime

partibus coha?rerc.

momenti. Objecit

Sed

res

terlio Maffeius,

cum illa

Epi-

Cmsarium non esseinventaminullo codirr, tti quo habentur Opera S. Chrysostomi. Ad hoc quoque argumentum ausus est respondere stolam


Bamagius, quipag. 22d$cribit sequentia : Conjicit virceleberrimus Epistolam ad Caasarium immerito Chrysostomi pneferre nomen, idque duplici ratione; primo, propterea quod notissima fuerit, ettamen cum croteris Operibus inMss.codicibus nonoccurrit. Deinde monuit virum celeberri-

mum ii Signor abbas Salvini, esse diversam plane Chrysostomi ad Cassarium monachum tyi&tiA&vafimofragmentum plane diversum

dem Epistolm

credidit)

in

tiana ood. 37 del banco -l quera

uicatam

hic

reddidimus,

qurppe dicit

nihil

mecum commu-

libentissime subjicimus.

Latinam argumenta viri clarissimij celare volumus etc. Tamverehoc ut et

Basnagius,

Xuuc

ejus-

bibliotheca Lauren-

quam

vere antea

scripserat

indubitata est Epistqla Chrysostomi.

Nam

duo t/ht argumenta Maffeii, ceteris leviora, tantum refutanda suscepit : reliqua, utpote graviora, prwterire maluit, utiet magnam Maffeii Epistofa partem supprimere, Adeo nihil celare voluit Basnagius, qui Catkolicis objicit,

silentio

quod

attsinonfuerint periculis imminentibus sese objicere.

Ceterum

duobus Maffeii argumentis apud ipsum Maffeium quiiterum ivspondil. Miki satiserit, urgentiora eltwidore argumenta. 1324 Quarto itaque objecit laudaMis a,t

satisfecerit, videri potest

Maffeius

scripta

variis locis reprehendi in

integrum frugmentum Grcecum3 quod adEpistovidetur,

tiir

et

rem

ciio

1323 Ulevero objecit seamdo,

ratio, i/uin

Epistolam p. 0, nagius. Harduinus in annotatisad Nestoriierroitt Dissertatione cap. vi agnoscit,

possit

contra Juduios.

cospit illam dissenimare,

D rruarta Unffdi

ohmutwtBasChrysostomH Ad hoc argumentum

tomielucet in Orationibus contra

o
non

nisip]u.squ;iiiivigiutiannispostmortemS.Joannis

siorii.

Aomcenos'

Mnjfi

hau-esi Nestorii, qui

tue? Ubi tam jejunus orator fuitChrysostomus, cum
ulitr

Latina facio. Quid dihaec verha, quo? ex Itahcis clare fiat mentio de Epistola illa in cemus, cum

ctsi aliqui scriptis suis

errores illiparum noti fuerunt, vivente Chrysostonio sed solum in scriptis quorumdam detecti ;

postquam a Nestorio disseminati fuedamnatiab Ecclesia. Certe Chrysostomus Operihus aliis non reperitur dissmiisse contra

creduntur, rant, ac in

errorespost a Nestorio disseminatos, ita ut credi-

non

Chrysostomi tempore innotuissc. fatetur Harduinus, similem Nestorii orationem et a Cyrillo refutatam esse, et hile

$it, ilios

1325 Vraitcrea

in Epistola

ad Cajsarium rcprchensam,

dum

hominem dixeris,qui pertuJit, inveniris purum redificans templum etc. Nestorius dicitur: Siiterum

ipsehis verbis feritur.

Nam

apud Garnerium pag. 5

ita

Deum Verbum templum

Spiritus sanctus

:

:

Sermonei

Non creavit

sed Deo Verbo

fabricatus est, quod habitaret, ex Vir-

An Theodorus

gine.

ipse in

loquitur

Mopsuestenus, aliique, qui

Nestorio prceluserunt, ejusmodi vocihus usi sint itoti constat Imo probahile milti non '

apparet

ulios ante

Nestorium innotuissc, qui ipsius errores clarc docuerint, aut ipsos errores tam mantfeste fuissc coqnitos ante

tam

Nestorium

cos

,

quam

vtdeatur coqnovisse auctor

Epistohn Hic enim circa finem rursum contra Eutt/chianos dtctt et valde pium, Christum, : qui morte circumdatus est, confiteri in Divinitate per-

Pmm

iectumetinhnmanitateperfectum, unum filium umgemtum, non dividendum in Filiorum dualitatem portantem tamen in semetipso indivisarum duarum naturarum ;

inconvertibiliter

Grace tates

n

:

fcuvyiTo^,

id estj

nconfusas) proprie . nonalterumetalterum, absit sed unum i

;

eumdem Dorninum Jesum Christum Ver

bum, carne nostra amictum,

ma^

et ipsa non inani aut irrationahili, sicut impius Apollinarius dicit.

post

ccgiiitur,

Ne&iorii et

Enlychctis errores,

DIE DECIMA

A

dicit.

Htec verba,

mox

Nestoriani, ac

primum

quibus

demum

QUARTA SEPTEMBRIS.

Eittychiani,

steriores hcereticos improbari,

jam utcumquepro-

A.UCTOBE luctorEpi-

unam tantum

L328 Porroquanto magis expendo illam Epi~ stolam, tnato certiits mihi apparet, illius aucto-

ideoque annis,

rem non

ApoUinarisUe dam-

bavimus.

nantur, mihi scripta non videntur, nisi post ex-

ortam Eutychianorum hwrcsim,

naturam atlribuentium

Christo

;

utminimum, quadraginta post mortem Chrysostomi. imo et post Chakedonense concilium, ut

quintoobservat Moffeius.

1320 Quinto objecit Maffcias, Epistolam ad Ca?sarium post concilium Chalcedonense videri scriptam, atque ita raiiocinatur : Certe 11011 fuit concilio, neque in sexto contraMoneque in Lateranensi subMartino I insuper non fuit laudata a Theodoreto, neque a Leontio Cyzantino, neque ab Anastasio Sinaita, neque a defensoribus Nestorii, qui alios Chrysostomi locos minus efficaces adduxerunt. Idem

citata in

illo

nothelitas,

:

argumentum

latius prosequitur

Lequienus,

istud ordiens:

Non solum veroex

his,

ita

quae attuli,

Epistolam ad Caesarium monachum Chrysostomi obitu, imo et Nestorianae haeresis exortu, recentiorem esse verum et scriptam ausim affirmare post consilium ChalcedOnense. Ad hoc probandum affcrt cx Epistola aliguot ioquendi modos , ante concilium Chalcpdonense minus usitatos. Ipsa quoque Maffeii probatio cx Lequieno desumpta. Ventm adistudargumentum rursttm nihil reposuit Basnagius, imo et partem Ulam Epistolai Maffeii cum omnibus sequentibu% qum contra Calvinianos et Lutheranos disputavit laudatus scriptor, plane proetermisit in sua prwfatione. 'Solum in fine monet, hanc Epistolojpartem, qua Maffeius probare conatur verba Chrysostomi transsubstantiationi non adversari, a se

apparet,

:

prte/ermissam, cum, inquit, controversias non agitare polliciti simus. Ita mirabitis

Basnagil mula

ftir.

pugil

disputare

Divinitatem ejus locum supimperfectam Christo attribuebat humanitatem. Fmperfectam quoque hdmanitatem Eutt/ches faciebat, cum diceret, Divinitatem

unam coaluisse naturam. negabant perfectam Christi humanitatem, Hinc post initium auctor de libro,quo Caisariusin errorem erat lapsus, quique prcedicabat concursum essentialem et mixtionem sacram, factam ex Divinitate et carne etc. statan iliiit, secundum Graicum textum: Ha;c est insi-

ac humanitatem in

Ambo

igitur

pientis Apollinarii absurditas.

illam componit

si/tt

narii. Sabellii, et

facere tentasse duplici ratione

potest fraudulentius ? se controversias agcre.

de vocibus

;

ceteris leviora respondet.

yiois et

ad arguQuid fieri

ct

Monet iteratis vicibus nolle Et tamen post paucaverba

natura imperite prolata, con-

fidenter exclamat: Sic penitus ruittranssubstantiatio.

Quid

hac jactantia tere magis aut puerile?

Et

enim eorum est liber, Apollinarii. ubicumque dc Apotiinare loquitur, lo-

sic,

quitar

tanquam de

ha-rcsiarcha, qt/iut tatis crat

Id liquct ex verbis num. 1325 datis : Sicut impius ApolHnarius dicit. Ex dictis verisimile

notus.

Ubrum

Apollinaris ab Eutychianis

ad

EuUjchianam per-

hcercsim

traherent.

1320 Certe

Eutychianos

,

quamvis

maxima

inter

humanam

tem Chrixto

apud

dimisso pcnitus Basnagio,

ad examen

redeamwi Epistolce, in qua non solum Xcstoritprodromos, sed ipsum quoque Nestorium, eoque po-

^'""'"^

mosritarum, ut Apollinaristmvocabantur. Contra Eutychianos vero disputabatur dc duabus Christi uaiuris, quia itii unam tantum Christo attri-

buebant naturam, cx utraque mixtam, indeque Monophysitaa sunt dicti. Jam vero advertamus, quid probare intendat auctor Epistolce, ittintclii-

F

gamus, contra quos disputet. Nuiiibi auctor o$~ tcndcre conatur, Christum non caruisse mente htcmana, ut disputandum crat contra ApoUinaristas. Hosce igitur non aggreditur, subinde ta/neu ferit ob

aff/ttitatem tttriusquc

Verum ubique ostendere (

'hrisio

naturas,

intendit,

hajreseos.

duas

fttisse

i?i

cusijai- perft.rtus ct i//tpcr//tixtas,

/nc/ufos/ssi/na tt/trrpretotiot/c

.

muxime

amtra lutj-

negantes, ut ridcri potest

qeneratim, acsi prtefracta fronte negarcnt, quaa verissima snnt. Quare, cum ejusmodi accusationem suis saltem persuadere vellet, eumque

mum

sed

S. Epipha/iiutn in laeresi i.xxvii, sive Di-

naturut)/, asseritque

non dubitavi. Nunc de-

et

divcrsos habuerunt ho>rcses suas cxprimetuti defendendi modos. Dc perfecta Christi humanitatc disputabatur adversus Apollinaristas, men-

priorem talistylo usymesse. Accusavit illeCatho-

edicere et ostenderc

ApoUinaristas

fuerit affinitas, singuti ta-

cum

finem mendaciis ac malo fide xaeretur, id pa~

daium

Cajsario, ignoranti librum esse illius haire-

csse

respondisse adquerelas coutra Catliolicos acerbo caiamo et sine justa rationc prolatas, quam

lam

L

ait: Doctoris

quod probandum

in

heere-

Manetis, quatenus ex illortan Divinitatem esse passam. ,

Iqnoscat cequus tector, si acriori itsus vidcar stylo vontra ilasnaaium, considcretqae, me ipsi potius

licos

vero

Hic Apollinaris ponitur inter antiquos haresiarquoram prava dogmata renovabantur ab iis, qai Ccesarium deceperant. Paulopost iierum

et

menta duo

Mox

erroribus Arii, Apolli-

chas,

men

eum

cum

erroribus sequerctttr

qua Epistola ad Ccesarium Chrysostomo abjudicatur, quaque lector remittitur ad Dtssertatio-

cam

"i

/faj

ApollinariSj dicens

confidenter asserit ? Accepit Epistolam a Maffeio,

Michaelis Lequien, operosius probantis

'

J"/<

plevisse, ideoque

siarctuc, ut illum

Chrysostomo esse suppositam. Audet tamen iniprimenda dare hcec verba : Nunc indubitata est Chrysostomi Epistola, confitentibus ipsis, qui majori partium studio tenebantur. Quis umquam apertum magis protulit mendacium ? Protulit Maffcius quinque aut scx arfjumenta ad Epistolam Chrvsostomo abjudicandam. llle vero ait, id

'

hceresim

qitoritm pra-cipuum errorem instaurabant Eutychiani. Mentem humanam Christo negaverat

spem optimam verbis simulare, imo et triumphum canere sine pugna. 1327 Ycrum quis tam ccecus sit, ut non videat, Basnagium ipsum credere non potuisse, quae tam

nem

S.

noram rcfcrt et refutat: Apollinaristas vero tantum memorarc videtur ut hareticos antiquiores,

esi,

respondisset,

prcecipue contra

ApoUinaristarum, sed contra Eutychianam sive Monophysitarum hceresim, qua asserebatur wia tantum in Christonatura. NameffugiaEuiychia-

Calvinianus novit ad argumenta duo leviora respondere, suppressisque siientio rcliquis, acsi ad

omnia

fules ostcndi-

ille

,T.

erat

adversus Monophysitas.

Eteu/ta post initium, quo dixerat, illam larresim antiquioribus

naristamm L330

et

maxime cum

coincidei e

Tum

;

hceresi Apolli-

statim describit

utramque

utramque

in Christo csse.

co utitur argumento,

quantum cx

voii/uere

possum.

dedualnu '

1

Christus passionesua nos redemit: habuit igitur

Etenim natura divina pati non poergononest passus. Si vero soiam

dtias naturas. tuit

:

in ca

ChrtStO iittribuis

imtitra/tt

f/u/nattn//i.

eut/u/uc

passam dixeris, inveniris purum sedificans templnm {cum Vestorio) id est, passionem fingis non sutis

:

DE

662

auctore

satis efficacem

ad sa/utem

eidem personm,

S.

•'•

naturw, ut

j»iti

S.

JOANNE CHRYSOSTOMO

nostratn* Dute

humtma,

ii>wh<-
el

dictos)

et

unaqua)que

exsilium.

in-

laudarunt,

tanta non

cst,

ut ccc/ere

non de-

cum om-

nes

et

(

Dominiduasnaturas

'orpus

ut inferat,

ilii

scriptores aliquot seculis

antur.

Eutychianos egerunt aut scripserunt, quique lam Epistolam laudare in primis debuerant,

disputantur contra Euiychianos.

fuisset

1331 effugia

Ex

Post

alia

qumdam

argumenta eodem tendentia, illorum hmreticorum

hisce priorq poterant

etiam

reccnset.

Apollinaristis

mque

ac Eutychianis in usufuisse. At Euiychianorum, non Apollinarisiarum, hoec certe erant Post unitatem (Grmce rectius unitionem) non oportet dicere duas naturas. Et circa flnem : {eos),

qui

unam naturam

post unitio-

Hmc ne satisquidem hmresi Apollinaris, nee umquam

prodigialiter dicunt.

congrua erant

tychianos

proprie

disputet,

ideoque diu

post

Chrysostomum scripserit. //<><• ipsum coltigitur ex eo, quod Apollinaristas sine ratiocinio smpe redargttat, sicut et Nestorianos frequenter percutit,

nti et

Synusiastas semel iterumque.

untv ftnem dicit, hmreticos, contra quos unnni statuendo < 'hristi naturam,in

eam

Paulg

disserit,

1333 Quapropter silentium eorum^ qui seculis sicomparentur

passam, docuerunt aliqui ApolUnaristw, tesieS. Epiphanio

hmr. uxxvnpag. 1026,

naris,

non vero

ipse Apolli-

credimus Epiphanio. Synusiastm certe impiam illam sequelam effugere non poterant, ri

cum carnem

Filio Dei consubstantialem dicerent AttemenThQo$B.schitto l qui aperteprofltebantur Divinitatem esse passam,ex Eutychianis ortisunt

senus, quando Petrus Fullo, episcopatus Antiocheni mvasor, vergente ad finem seculo v Trisa-

gioadjecithmcverbai Qui passus est pro nobis Tmpietatem quidem illam subinde impugnat auctor Epistolm. Attamen magis credo, eum agere

contra Monophysitas, ex quorum dogmate iii sequebatur, quamcontra ipsos Theopaschitas Veruni sive priom oppugnaverit, sive posteriores salt*n postevior est Chrysostomo,

mi pernwam

attrtbuta est ea Epistola. L332 Cvtiruni breviter

respondendum est ad argumenta Barduini et aiiorum, qui Epistolam Chrysostomo tnbuunt. Pro Epistola Chvysostom\ laudaruntS. Joannes Damascenus,

Anastasiuspresbyter, yicephorus Constantinopolitanus «tyr^rn.irrs, quibUS OCCedit titutus fl w „ ;„'

^^^•Chrysostomum h»

„,

plane indicat. hmcvtdenpotertmtargttmetita,iis m-m-

^aut^cetaiiaseximiasinteruditionel

mdtum

quinto, sexto et septimo ftoruerunt, ac contra

« Opera

il-

si

Chrysostomij p/us roboris habet ad eam Sancto abjudicandam, quant raleut /autlatorum

eam Chrysostomo tribuendam ; pmserUm quia nihil, quod Chrysor stomum sapit, in tottt reperitur Epistola, nonstyscripiorum auctoritas, ad

/us

iiie

floridus Sancto familiaris

non vis illa et qua prmcellii; non frequensillelocorumsacrmScripturm,eivelmaxime ubertas in

;

disserendo t

Epistolarum S. Pauliusus, quibusdliasabundare loquendi modus Chrjsostomo pro-

solet ; nullus

prius, nulla

demum umbra

suavissimm ac poten-

tissima? iilius facundim,

qua homines ad sententiam suam perducere animosque rapere noverai disertissimus Orator. Contra, ut videre quilibet poiest, tota Episto/a est sicca subtilisque dissertatio theologica, qua fidei Catholicm dogmata satis

quidem asserta leguntur contra Eutychianos, et Nestorianos ;sednon tam solide ac prolixe ex sacris Litteris probata quam ea Apo/Unaristas

stabilnsset

Chrysostomus,

si

eam suscipere poiuis-

aut suscepisset provinciam. Tanta igiturinter et alias Chrysostomi Episto/as eststyiidiversitas, ut ea vel so/a sufficere possit ad Epistolam Cln-ysostomo non attribuendam. 1334 Yerumtamen ex materia, de qua in Epi- nec dubitansiola disputatur, /onge efficacius ostenditur, eam dum, quin set

hanc

™nesseaChTysostomoscriptam,ipsoquediupos. tenorem esse Epistolm auctorem,

qui Nestorianos


Epistotu

quoqueargumentum ex adduxit

annumerat Aliad

verbis aliquot Epistolm

Montfauconus, ita scribens; Is, adquem scnbitur, est Cffisarius monachus, qui jamdiu unacum Epistolae scriptore idem institutum vita tenuerat, nempe monasticum.

Nam

illud sienf-

ficanthaBcverba paulo post initium Epistolaa «Verumtamen nos recordantes tua^ rSatl

P^If Epstolaj

-7 scnptorem

nobiscum

Quibus

si

g^^atur ?

hujus idipsum institutum vitaate

11

musse, quo CBasarius profitebatur, nemn sticum. rd de Chrysostomo quldem dfcf posset quj -luvems mter monachos versabatur

agebatSedanversimile Caesano vitam monasticam egerit,

- li -l--ecundume

est

Ji

J

usexsiaumsupe

as'^ sioum

et

ticam vitam

q£3£

Se

1

^^^UtterasscribereconsuelT^ nlMn.t.hsvelnivitaCln-ysostomi^^

ChmoT de

sit

supposititii.

htttijd/umos redargaituthmreticos, Apollinari-

stas rrro hoireticisvetustioribm

<

cvrarimt exami

mm nostris

,

incidere

impietatem, ut passionem Divinitati undique secundum Apollinarium excogitantes, decidant a promissis bonis. Divihitatem autem esse

sunt.

illa

sint posteriores ;

a Sacramento Altaris, inquo

ab Apollinaristis videntur dicta. Nullum igitur inil/i potest essedubium, quin auctor contra Eu-

ia

in titulis

una persona uniriposse. Hisce alia addit argumenta ad ostendendum duas naturas, infertijin; : Quod ergo infernum evomuit unam in Christo naturam dicere?i7<2c omnia aptissime

Fugiamus

i

qum

reperilur, fruut/is stts-

Chrysostomo variaque Opuscuia Sancti no~ mine laudata sint ab auctoribus mulio antiquioribus, et vel sic inter supposititia merito habe-

nem

traria h

non

tima inferuntur contra Monophysitas. Atvertenft/iui fuii, inconfusffl, videlicet naturm. Deinde

ideoque multo

con>

ipsa addiiio,

picionem ingerit; cum in tota Epistolanullumsit verbum aut f/c e.rsilio cutt de incommodis in eo a Sancto toleratis, Quod vero spectat adauctoritatem illorum, r/tti Epistolam nomine Chrysostomi

in

opinionis

illa

beat rationibus pro suppositione allatis,

cum simul reperiuntur,

B

l>

reperiatttr in-

propter hoc quod inconfusa sunt dico*. Bcec ul-

utitur similitudine

Chrysostomo.

Fmo

aiinruni Epistolarum

proprietatis conservat agnitionem,

proprietates naturales panis

pogterior est

Opuseulorum nu

tituio non multum scriptus in codicibus Mss movebitw webitur, etiamsi addiium legatur secundum

pa-

Apollinaristas

exsistunt [quod ferit

quosdam, Synusiastas flllM

ingens

Christo, attribtmndm sttnt

sive

poiueritin

,

tlt.

quam

itiiiv

abunde satisfacerepro nobis etmereri Persona Divina. Addit: UnusFilius, unus Domin-us, idem ipse proeul dubio unitarum oaturarum unam dominationem unam potestatem possi&en&,{hot contra Nestorium) etiamsi non consub-

commixtam

ET DOCT.

consideraverit ,

err/o

tiendo

stantiales

EP.

F

:

DIK DECIMA QIJARTA SEPTEMBRIS. de conversatione,

sive de instituto oita quod ipsepostea deseruerat, nec dicit se olim cvm Coerio fuisse in coilcm cihc inslitulo ; sc
quod iliud nttlha antiquomm asserueril tum guod inde inimici ipsius, siid revera feci novarum cahtmniarum occasionem arripen

nuat, se in eodemetiam instituto perseverare. Ve-

tuissent.

rum

r

,

qualiscumque fuerit Epistolm, satis clarum est, non

instttuti

,

scriptor

Att inquit Montfauconus, Bpisconu ipsi sedem suam c neque neganti facile obtemperavit.

t,

hac opinione, quantum existimo,

:

:

locum

exsilii

mutat, in itinere multa pa-

tandem de obitu monitus a S. Basilisco marac

titur,

tyre, pie moritur.

M

Encomium S. Gregorii

Armeni

risiensis.

Titulum in secundo codice

aliis anti-

Enocmio preefixum

observat

quiore hunc

csse

;

BeatiJoannis Chrysostomi Homilia, dicta de vita etsuppliciis magi patriarchaj et martjris Gregorii Armenorum iUuminatoris, pronuntiata Kokisi, quae est Armeniae urbs (dum erat ibi in exsilioj

quodam doctore

eftiagitante

Armenorum,

Dioscorus

qui

et

episcopo

vocabatur, atque

consanguineus erat martyris Gregorii postulanquoque magno ccetu et copiosa plebe, qui ab eodem Sancto petebant, ut illuminatoris partiura Orientalium in ejus die festo memoriam :

tibus

faceret.

Idem

comium

istud ex

fere tituius est in alterocodice.

Armena

in

En-

Latinam linguam

translatum esse a D. abbate de Villefroy, linguarum Orientalium peritia insigni, testatur Montfaucouus. Ex allegato autcm titulo, non modo scriptum a Chrysostomo

C non

est scri-

ptum

a Gkry-

sostomot neilinit

Encomium,

Chrysostomum

M

illudipsum, quodasserit de Cucusi episcopOj caret idoneo fundamento:

nam

solum legitur

posititiam,

:

similia; quse

tamen

ipsa in Vita sancti Gregorii

illuminatoris leguntur, cujus Vita3"manuscriptos

duos codices vidi, alterum bibliothecaB n alterum Coislinian». Posset fortasse dici, Chrysostomum concionem in laudem sancti Gregorii illuminatoris habuisse; sed illam ab Armenis ita immutatam fuisse, ut jam Chrysostomi sfylus ibifere nusquam compareat. Hactenm Montfouconus,

cui lubens

assentior,

Encomium

tam

fabulosumnonposseprudenterChTysostomoattjHOui. Qidn imo nihilo magis credo, Chrysostomum umquam Cucusi ad concionem dixisse, cum

<

quam

xxv,

sup-

qum scripsit Georgius Alexandrinus apud Smn (i Savilium pag. 235
"Irtlvt.

postquam oenerat Cucusum. Affirmat ille, parahjiicum adductum essead Sanctum, ab eoque sanatum, quodfaetum per se non excedit verisimi.1/

mox

adjungit,

eo

miraculo

conversam ad fidem esse innumeram infidelvum mulHtudinem pro hisce vero a Chrysostomo con;

secratos septem episcopos, multosque presbyteros ci

Bmc plane eum Cucusus

diaconos,

fabulosa,

incredibilia suntet aperte esset locus desertissimus ,

parumque Ommerciihaberetcum

aliiscivitatibus,

<

augentibus etiam

loci

solitudinem perpetuis Tsau-

rornm iiirursionibiis. Hinc wque incredihiiin fiunt^ quee addtmtur de exposito Armenis Psalterio Novoque primum^ ac deindc Yctcri Tcsiomcnto, ,

de publica expositione intelltgantur. Privata

si

vero expositio non

est

improbdbilis

:

nam

poterat

Sanctus habere electos aliquot discipulos, guibus prirniim sarras Litteras exponeret, sicutnovimus

anno 405 apudipsum § 77

fuisse

memoratum. Bisce

Theodotum leciorem,

observaiis, adposteriora •

Sancti gesta accedamus. 1338

/:'./

Epistolis sub finem anni 106 scriptis oi-

.

Vbi

i

dimus, Chrysostomum eotempore fuisse tenuiqui- stomm Arar dem utcumque tamen bona valeludine, idqiu male bissi ttiam •

habuisse ipsius adversarios. Binc tamen non recte

inferemuSi sanitatem Sancti tota ftdsse ullo sif

'

scebat,

hieme non contrarium ma-

morbn tentatam, cum Ycrisimilc quoque moi

illa

irtutibut in-

clai

illa

ccrisimilc.

Sanctum

loquentem, serpentes et dracones orantcs, Tiridatem regem in aprum conversum, et portenta

Epistola

et ineptiis

tur.

nominis mutatione Kokisi, ubi ultra annum in exsilio mansit Sanctus. 1336 fnquirens porro Montfauconus, an Encomium istud Oheysos\om\ sit censendum, senten-

more atque stylo dissonantia, ut tanto Doctori nemo adscribere ausit; puteum nempe et fossam

in

quibusdam fosdatam ostendi §69 Laudat Sanctus episcopum Cttcusi in Epistola xiv ad Olympiadem, utbenevolum in se. A/ de oblato epicopatu neque ibi, necalio loco, quidpiam dicit, cum tamen svmilia non facile cetaret Olympiadem. Eoc igitur forsan ceque fictitium est, ac alia qucedam ejusdem Epistolm. 1337 Attamen longe apertius fabulosa viden-

giS

Exordium certe nihilhabeta Chrysostomo aUenum; verum in progressu tot tantaque occurrunt a Chrysostomi

forte coneio-

existtmaret, esse Cucusi.

sed etiam pro concionedictumC\ic\is\,$ive exigua

tiam suam declarat his verbis:

pro con-

rionc dictwn

esset istud

eam inductus

i/f

litudinem.

ontfauconus lom. XII Qperum Chrysostomi pag. 822 edidit Latine Encomium sancti Gregorii Armenorum Illuminatoris, auctore S. Joanne Chrysostomo. Illud testatur haberi in tribus Homiliariis Armenis biOUothecaf reoiw Pu-

Ex

in

natum

est,

§ LXXXIII.VitaS. Gregorii Illuminatoris non habet Chrysostomum auctorem neque hic umquam Cucusi concio-

S.

J.

piscopalem

fuisse Chrysosto-

mum.

natus videtur

AITTORR

,

hieme fuisse Cucusi.

(

'erte

csf

,

Patladius

non mcmiiiii de reductione ipsius ( 'ucusum, postquam semel Arabissum dixeratperductumy etjam antea refutatce sunt rationes, ex quibtts in eam opinionem deductus est Tillemontius. Audiamus Palladium pag. 96 Cum autem,, inquit, oh id (i
regione eos, qui gravi infldelitatia sopore oppressi erant.

L33G Porro

vehementius

invidisa

censi Severianus et Porphyrius, ac episcopi Syris3, ut ipse illinc tur,

moliuntur.

Nam

flamma acquidam alil

quoque transferre-

gravis ipsis erat non

so-

lum in prosp pi .quaeputantur, rebus, sedmulto magis in adversis. Ignorabant scilicet tentatio-

num

tpsnu

imidia ducti curant,

:

:

])!;

<;<;i

AUCTORE J.

s.

num naturam

JOANNB CHRYSOSTOMO

S.

divini

neque meminerani

:

Apostoluminafflictionibusoraculi: cSufficit

enim mea

ad tibi

infinnitate

in

gratiamea: virtus Videntes enim Antiochenam ec-

»

perflcitur. »

»

Armeniam migrasse

clesiam in

et illinc rursus

;

Ajitioehi»jucundissimamJoJiannisphilosophiam pr»dicari, optabant vel vitara abrumpere, his est narrationibus velut flagris torti. Hujusmodi quieos clerici, bonorum hostis invidia: adeo ut

cum

sequebantur,

id viderent,

mirabundi dice-

terribilem, vivos victo-

mortuum

rent: Videte

resque terrentem, ut pueros terrent larvse. Papae! ii, qui ssecularibus potestatibus atque

succinctisuntcumpotestate

ecclesiasticis opibus

imperio, Sacerdotem solum, extorrem, corpore inflrmum, exsulem timent, et

cum rerum

et,

pallent titubantes. ut transft ra-

iur Vityunta

prope Colchi-

dem

igiturnon possent amplius serpenrctinere, mittentes ad comitatum, rursus rescriptum acrius obtinent cum mulcta, intra breve tempus ut transferretur

Cum

1340

tem casa conditum

Pityuutcm, locum regionis Tzanorum desertissimum, ad littus Pontici maris situm. Consentit Theodoretus

tyuntem

lib.

fuisse

V

cap. xxxiv, ex

amandatum. Qe

Oppidum estsitum

Armenia

Pi-

situ loci addit

in extremis flnibus Ponti et

imperii Romani, quod accolunt crudelissimi Barbari. Oppidum ipsum non erat in ditione liarba-

rorum, scd Iiomanorum, situmque

cst inconfiniis

Pontist Colchidis. Pityunta fuisse in Insula, observabat Valesiicsin Annotatis ad Tkeodoretum cj:

Ammiano MarccUino ;

invcnio.

sed apud aiios id non

T/.ani, a/ias Sanni,

Thanni,

ct

EP.

ET DOCT

ad menses Sanctum morari. Inhis omnibus

tres

D

difficilIimumilluditerfaciensSanctus,velutisidus corpusculum, ut P ocoruscans perstabat, habens solerubens.. mum in supremis ramis, a quod frimu parit tempits tnum L342 Bifficultatem hic mcnsium /'"/attribucrc vidctur Palia-

mensium, qu(M

cum

dius,

itineri

isss dtcitur,

quam

Pontica, prope

Comana

urbs

Arabisso Sanctus obiit,non ridcatur tam longe distare. ut trimcstrcspatium itincri

impendcndum

existimat, Chrysosfacrif. TiUemoniius Nota 101 tomum primo Cucuso Arabissum fuisse transla-

indeque postea ad ulterius exsiiium: atqite assiuirique itineri simul ac interjecto tcmpori illa coujcctura Ycrum gnari trimestre spatium. imii,

Palladio contraria est

:

hic eninx clare itineri soli

menses, tantumquc spatium interjiut iotum illud cit inter utramque translationem, Quare impronequcat. conctudi tribus mensibus dibabilis omnino est illa Tillemontii conjectura : ires atlribuit

aut vocem zpiprpw trimestre spatium, corruptamesse, aut errasse Palladiitm, aut

cendumquc

demum

est,

,

non

Chrysostomi

ductores

processisse

recta via t sed de industria per multos circuiius

Sanctum

ductum, ut in via vitam

fuisse

finiret.

Corruptio vocismihi nonsatis fitverisijnilis, quia

casdcm plane voccs exscripsit Gcorgius AlexanPalladium eiiam non existimo, quia iter fuisse videtur diuturnum :nam tota illa azstate nullam a Sancto scriptam fuissc Eplstolam, minus saltcm mirabimur, si crcdamus, ipsum perpeiuo fuisse initinere, ncque Epistolarwn

E

drinus. Errasse

commercium eidem

fuisse pcrmissutn.

1343 Sola igitur mihiplacet conjcctura idthna diutus fortasse

Zanni

de circuUibus in itinerc a militibus ultro quie- pcr cinuitus ad hcvm exut Sanctum nimio labore non modo fatiga-

ipsis

etiam dictl g crant faiderati Romanoritm, ct sub militabant. Non erant igitur illi Barbari,

sitis,

quibus Pitijunta vicinarn facit Theodorctus. At hi

rent,

silii.

Lazi fuerunt, ophtor, quibuscum varia bella ge$~ : nam Lazi oram maritimam Colchidis incoluerunt. Itaque Chrysostomusj qui furral prope fincs Romani impcrii vcrsus imperium Persicum, mittebatur in Septemtrionem ad serunt Uornani

f.iirriniiui iiiijierii fjius abessc/

Homani limitcm, cum ut lontum nt i/iucris laboribus

Syria,

a,

frauf/crefur. Sanclus mtrt ir.nillir intti

nsi

r ,

1343

ad finem

ubiad

illud imperatoris,

ini-

micos Chrysostomi pervenerat, tam celeriter ac crudeliter perficiendum curarun, ut nxdlum Sancio fuisse videatur

otium, quo litteras ea dc re

ad amicos daret. Certe nullam ipsius Epistolam kabemusanno 107, quo hcec cbntigerunt, datam. Sozomenuslib. Vlttcap. xxvin de exsecutione mandati solum

dicit:

:

edictum

Milites igitur confestim

anno 405 ad fincm vcrgcntc, Chrysostomum loca et in morbiim gravissimum conjeccrunt, cum facili negotio ipsum Cucuso Arabissum stathn pcrduccrc potuissent.Prcctcrea trhnestrc spatium apud Palladium verisimiliter tantum significat menses duos, et diesaliquot excurrentes. Verba autcm Palladiebus

parum viee

ut

modico

itinerc fatigari

quentcr repetita,

qum militibus commoda crant, ad mortem Sancto tam debili accelerandam. Eisce omnibus consideratis, iter, quod inter Arabissum est ct Comana Pontica, tam brevc sufficiebant

ut uti

tamquam,

si

habere se

i
mortuusesset

jores gradus evehendi.

in

in

mandatis;

itinere,

ad ma-

Etunus quidem ex

iis,

de prasenti militia minus sollicitus, nonnihil humanitatis quodammodo furtim ostendebat. Alter

autem usque adeo crudelis erat atque atrox,

qu» sibi ab occurrentibus fiebant, utSanctoparceret,injuriasreputaret;iUudunum ut blanditias,

curans, ut malamorteJohannes enecaretur.

Gum

enim imber esset vehemens, nihil curans egreditur, ita ut per dorsum et per pectus aquarum rivi d.vunVivur.. In-vutem mrsussolis BSStum prodeliciishabebat,cum nosseteobeatiJohannis caput, Elissii instar calvum, vexari. Ceterum ni urbo aui. vico. ubi balneorum soiatium erat,

ne momento quidem

infelix

ille

permittebat

uimium posset, a proModica itincra fre-

lixa aiubulatioue impcditus.

ullraduosmcnses,

urgebant, dicentes

cor-

pore tenui ac macilento debilique adeo valetudine,

videri non debcbit,

pag.QS: Militesautem praefecti praetoqui eum ducebant, per viam eum maxime

Uaitt singulis

conficere posset Sanctus,

Palladius vero hisce diutius immoratur, atqueita orditur

Sic,

perpetuo mutando miserc afftixcrunt,

exsecutioni mandarunt.

rio,

perducerent.

vitcc

dii insinuant, iter fuisse pedcstre,

Mandatum

advenientes,

sed etiam

ad qtwm modo 1344

illi

non potuerit impendi

factum

asserit Palladius,

regredior.

Cumautem Comanis

inquit, pontis instar ea

appropinquassent, Cum

prsetergressi, extra

mu-

tirca

venerat

urbem

rosin martyrio, quinque aut sex millibus dis- Comana in sito. manserunt. Eadem ipsa nocte apparuit ei Punlu, ei aploci illius

'martyr, nomine Basilicus, qui episcopus Coraanorum cum esset, martyrium passus est Nicomediae in Bithynia sub Maximino

(Grace Maximiano) una cum Luciano presbvteroAntiocheno, dicens: Macte animo, frater Johannes: crastina enim dieuna erimus.

Pra>

dixerat quoque, ut aiunt, et ibi permanenti presbytero; Para locum fratri Johanni: venit enim. I>c !,a,

apparitioneSozomenuslib.Ym cap.xxvm

sichabct: Ceterum aiuntJohannem, cumamiliti-

busabduceretur,initinerediem obitus sui prasBasuiscomartyre in onpidoArmeniseComanis. Q uo in lococumvires vidisse, apparenteipsi

ei

•paret

::

;

I)IK

A

aditer faciendum deficerent, capitis enim dolore laborabat, nec solis radios perferre posset, ex morbo

interiit. Theodoretuslib. Vcap. xxxrv, ubidixerat Pityunta fuissc relegaium, subdit Verum clemens Dominus invictum Athletamad banc insulam non permisitabduci.Nam cum ve-

nisset Comana, ad vitam senii ac doloria expertem eum transtulit. Corpus vero ejus, quod

egregiocertamineperfunctum fuerat,juxtaloculum sancti martyris Basilisci depositum est,cum id martyr in somnis apparens fieri jussisset. De morte et sepultura mox plura dabo. At pauca prius observanda sunt dc S. Basilisco. 1345 Majores nostriad dicm SMartiidedcrunt Acta S. Bas/Usc/ martyris, qui sub Galerio Maximiano passus cst prope urbcm Comanam, aut Comana in Ponto, et deinde clanculum a Christianis sepultus. De ipsius episcopatu Acta nihil habent, uti ncc c/ogia ex Grtrcis Mencnis et Mcnologiis prolata. Nulhts enim S. Basiliscits episcopus in Grcecis reperitur Fastis. Quare recte censueruni Majores nostri, S. Basiliscum, qui S. Chrysostomo apparuisse dicit/tr, non aliumesse alaudato martyre; erroremque irrepsisse in Pal-

nntrtyi', (jui

non videluv episcopm fuisse

ladii Dia/og/tm, ubi cpiscopus

locum

aliq/ti intelligunt,

dicitur

ut

ct,

,

Nicomedice passus una

Luciano presbytero Antiocheno. Ycrum a Majoribusnostris nonraro sine j/tsta ratione dissent/'re,hic eliam pugnatpro contraria oph/ior/e, non so/um in Vita Chrysostoc/mi S.

Tiiiemonti/is, solitus

V Monument.

mi, sedmagistom.

ubiXota

nam dii.

cx

alterum m/Utem, alterum ep/scopum

rem

Palladium talem esse

ait,

scr/pto-

non

ut de ipsius auctoritate dubitare

9

possi-

;

ctus est,

antequam

scripsit Palladius. Corrtgcrc

Palladhtm tentat Tittemontius post

annaam commorationcm Arabtssum,

fuisse

ith/ere, ct

id

quidem

ct

quod

in eo,

Cuctts/,

dicit

trans/a/um

r/trsum in trimestri asscrto

kouxtavbfi

Basiliscis

duobus,

admodum differentesattribui

illa

hcum

Palladii,

tam v/tiosum

videri et

Respondeo,

videntur statuendi.

coiUguntur,

martyrii

cx quibus omnino duo

socios, loca iteni diversa,

cx quo

designari

diversos

mendosum, ut vix dubitare possim, quinsit

cor-

ruptus.

1347

]

crba Grceca, quibus Latina non conso-

?iant,huc tradttco

:

Y.a^

«ori|v

Zl

tijv

nasfcn)

vuxt*

auToi 6 tou t6jtqu ixchou ^.iprr,;, BaafXiaxo; 6\ou.a

auT<~>, o?

nus. [iapTT)pet zr.iMor.Q;

[itavou yziat;.

,

a;i.a

otv

Aouy.iavo)

Kopav&V, to>

ev

ev

N(XO[Ji7)8e($ ,

HiOuvfa

AUCTOKE .!. S

>>':

;j

Lucianus martyres apparent. Tacetille deepiscopatu Basilisct, eique Lucianum addit, non martyrii, sed et

apparitionis socium. Ipsa verba, prout modo corrupta exhibentur, hunc sensum non minusadmit'

quam expositionem

Bigotii. Anonymus vero quidem facit episcopum. passumque Ntcomedics sub Maximiano at <>>

tunt,

pag.

Basiliscum

~:ii\:>,

:

Luciano prorsus tacet; quemadmodum pkrastes facit pag. 128.

Meta-

et

1348 Ilosce autem biographos tantum adduxi,

modo corruptum esse locum, iliitis ctiam esse obscwam et in-

.

,

lx\

Ma^t-

npeaSrjTip^ oVrt Avxto-

Verba Latinu Qrcecis corrcspondcntia sub-

sed expositionem certam. Quam porro corruptus sit, paucis ostendo. Hitud dubic Palladius conjunxit Nicomediam et

ambiijviu

Eadem

nocte

adstitit

martyr, Basiliscusnomen

'aut m.i tlyrio

coronatur prassenti •

aii/.

n.it

in

ei,

loci

ipsi

illius

quitestatur *episco-

pus existens Comanorum, Nicomediae,sub Maximiano, una cum Luciano, qui in Bithynia presbyter est * Antiochise. Locus certe corruptus est, etex conjectura solum restitui potcst Biographi

non Nicomedia, sed Antiochia Bunc sane sensum exkibent verba, proutjacent. At noverat Bigotius hunc csse falsum, ideoque voces transpositas loco

stracta sunt, ut

videatur in Bithynia coliocari.

Latine conatus est restituere. Secundo voces sub Maximiano etiam a hco suoavulsasrestituere vohdt;at illas coj)os//i/. loco, ut errorem attribuat

s/to

Palktdio, cttin Luciaiuts noii sub

sub

Maximiano sed

Haximmo sit passus.

Einc Latmeposuit sub Maximino, quodestviri historiam scientis non

fideliter interpretantis. Tertio coiTUptio

qua

essc vidctur /u i/Us vocibus

65

etiam

ali-

fwpniptf qui te-

statur, neq/te eas voces exacte expressit Bigotius

m

gotius

:

at hic eo conatu ct errorem attribuit Pat-

ladio, et historiam inducit

plane fictitiam, qttan-

iltm apparr/.

1340 Etenim tam mulla coiic/trrant. quo minus Basiliscum, qui Chrysostomo

vaiitB

.

pei suadt nt,

Comanorttm episcopum,passum* que c/tm S. Luciano Mcomedice in Bithynia, ut

ilttuu

appa/uit,

fttisse

errorempotius agnoscere deberemus

quam

Basiliscum

in Palladio,

pro vcro admittere. De S. Luciano

iltud

:

manorum

cpiscop/ts eeque est ignotus apudhistori-

cosfmodo excipiamus aliquos,corrupium Paltadii locum posteasecutos) acin omnibusfastisGraicis. At, etiamsi ante minus fuissct notus, per celebrem illam apparitionem certe innotuisset^ magisque fuisset cttltus. Quare credibile non eSt^Basiliscum aliquem ap/td Comanos ut episcopum fuisse cultttm. llinr

Theodoretus

et

Sozomenus martvris non episcopi.

titttlum attribuunt S. Basilisco,

1350 QuartOj

si

Aicotnedia' passus esset S. Ba-

stliscus,corpus iptius jaissct (rai/sla/uiu

non vero ad que aut

sc.r

victtm

aliquem

(

'omana, ignobi/cm, gahi-

millibus ab urbe dissitum. Quis enim

t.

quorum Opuscula

crcdat, incolas aut cterttm ctcpiscopurn

rum

in

Bithi/nia et

Comana

est inter

in

Ponto

PolemoniacOftransferretur ; iliudquedeindesepul/in-a'

tura;

cor-,

curataros fuisse,UtCOrpUS sanrti episcopi Sui

Xicomcdiam

VIII, ht varias abierunt opintones. Gcorgius

Alexandrinus pag. 247 dat illa ipsa verba Septembris Tomus l V.

Comano-

per tantwn terratum spatium, quantum

libus

,

r

cred/b/le fiat, S.

edidit Savilius

rccentiores

.

BiiJaymejn t scripseiitque Nicomedise in Bithynia. .1/ illa per aliarum vocum interpositionem ita di-

non

qt/o

daturosin loco ignobiliquinqueaut sex mil ab urbe sua dissito? Quinto ille locus sepu/-

omuino insinuats. Basiliscum martyrem, de est die 3 Martii ; nam hic

apud nos actum

8

exfra

'

/

'-

fuisse, scd

martyri I

-

]

jungo.

uplti

ut oslcttderem, nou

Chrysostomus atn/dlus ipsi at/ribtti/ mar/i/rii socium BasiUsc/tm aUqttem, autqucn/piam ComOr norttm in Ponto cpiscopum. Secundo Basiliscus ( '©-

irrcfragabi/cm esse au<

interpres Luti-

Kflft

noctu Basiliscus

scripscruit/varii, tn/er qilOS est Eusebius, et ipss

c/tndo a/t, qualitates

epiS'

ipsi

Chrysostomi recentissimis,

ctoritatem Palladii inretoto seculo pra>tcrita ? Se-

feeit

Kcce

sinejustis rationibus, ut vidimus. Q/ta

est, in gestis

igitur ratione contendit,

ipkum

Bflwttwxof

VUXTOC

interpretatioLatina sohan data est cx conjecturis, quibus locum corruptun/ restituerc conat/ts cst Bi-

mus. Rcspondeo, id minhne dictum oportuisse a T/Uemontio, qui a Palladio non raro dissentit in Vita Chrysostomi hic autem dici sh/c j/tdicio. cum a.gatur dcSancto, qui integro seculo defun-

copum

ayiCi

nabo.

S.

1346 Primo

(juq

'looy

oafvovtai efr.

per voces, qui martyrium passus est, cum vox
textta P'tfia-

rupta nneulla expositiom ulteriore. /,"> impera* torpag. 290 locum aliter intelligit, ita scribem ;

Chrysostomo appar/tisse. Rationes aliquot a//egat, quas fldcUter referam, et examiet

Gfoecits

hunc

5

f

in S. Basilisco,

4 contcndit, duos distinguendos sanctos

Basiliscos,

:

UECIMA QUAllTA SBPTEMBIUS,

ei

S. Hasiliscus

1

"//1

m

:

m

666

s.

J.

t

.|

ultimum amkn obsignasset, extendit speciosos pedes, qui cucurrerunt ad salutem eorum, qui elegerant poenitentiam, et ad reprehensionem

mmmHus

verisimilenonesse,Basiiiseum, dicat t qui coronatus est Comanis, tam longe ab urbe tepultum esse ; um timor < 'hristianorum, ne in-

illorum, quipeccata copi(>se excoluerant.

<

notescerent, ipsis necessario persuadere debuerit, ut

paulo longius a

loco supplicii ei

ab urbe

rece-

derent nec

aliud

1351 Porro Palladium ipsum

vi-

non locutum

esse

dealio Basilisco martyre^ nec episcopatum ipsePalladiw, a pa na(fi assertum, prorsus mihi persuadeo ex detur

ip

loco corrupto.

i,

Nam

primo vocatur,

nuerunt. 1354 Appositus ad patressuos, et abjecto pul-

Comanorum subduntur, non videntur spectare ad ad episcopum illo tempore vi-

s. Basiliscum, sed

ventem, qui laudatur ut testis apparitionis. In~ nuuni id vot es <> >.^-r^s, proprie qui testatur,p;'o

<"'

sepultura,

vere,ad Christum transiit, ut scriptum est: «Ve-

multisprcesen-

tuum,tamquamfru-

peracfa.

loci illius

martyr: quibusvocibus videtur designari martyr, qui ibidem passus erat. Episcopi titulus cum hic omitHtur, tumpostea, uHiterum nominaturin sepuliura Chrysostomi. Secundo qua deepiscopo

Quod

ejusreprehensionesnihilimprobisprofuerunt, causanon est imbecillitas Doctoris libere loquennonsustitis, sed impudentia hominum, qui eas si

ipsius

voluisse

BP. ET DOCT.

adbuit. Etsumptis Dominiois symbolis, coram stantibusultimam orationem facit. Etcum dixisnKiiv suo Gl.ORIA [)KO PROPTER OMNIA, 6t S(

urbem mariyrio coronatm est corpusgue quodprmes in flumen injicijusserat, redemptum pecuniaa Christianis, noctuque abductum, et in agrosepultum dicitur. Quare noncapio, quacrisi ,

iTi.KK

Al

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

(i

nies auteui ad sepulcrum

tibus

mentuin maturum, quod temporesuometitur: impiorumautemanimaaimmaturaBmorientur.» Tanta autem multitudo virginum,monacliorum, « (i

etqui sanctitatis testimonium Jiabebant, aderat e vSvria, Cilicia, Ponto atque Armenia, ut pleri-

que putarent, quasi dato signo eos advenisse. Pollinctus igitur ad sepulturam, et festa celebritate honestatus, velut victor

athleta,unacum

{

quibus forte scriptum fuerit &$

ut testatur,

erit perfectus, una tantum Minus recte de S. Basilisco explicantur illts voces : ut enim omittam verbum ptopnjpsft rarius usurpatumessepro pati martyrium; et

tunc sensus eatenus

mutata

i;

[Aop-njpflT

littera.

quodproiteritum signifa abat, dixissetque i|i«pnipi)ae aut pz|itfpnJpTji«j si locutus fuisset de prceterito liasilisci martyrio : et non de prmsenii Comanorum epiccrte srrijitor uli debuissct. a/io tempore,

scopi testimonio. tjiri

!|ui /Vouxcov$ una cumLuciano, ad apparitionem, non ad marty-

L352 Tertio voces

iucinunm

apparitionis

referendos sunt

socium

rium, uti retulit Leo imperator, scribens Basiliscum iiiiu Luciano apparuisse, reliquaquemissa

Uicit.

quemadmodum

faciens,

et

quw

ladii verba,

Cosmas

auctor dc

qui abeuntem fuerant subsecuti.

Ponti

locis faci/ius

cti inte/fccla,

ill/s,

Ex variis vero

accurrerepoterant,mortc San-

aut etiam aute mortem concurrere

advidendum Virum tam celebrem. Socratesl.VI cap. xxi tempus mortis declarat, ita saibens Joannes vero in exsilium abductus, Comanis in Euxino Ponto extremum diem obiit, octavo de-

cimo Calendas Octobres,... Honorio septies et Theodosio iterum consulibus, id cst, die 14 Septembris anni 407.

Pal-

certo transposita videntur,

iria

§

eaque verisimillima^ nimirum Basiliscum, qui sub Maximiano prope Comana

dicet

iis,

adfueruntsepulturo?,exponendum vide/ur de

Vestitor in

modo si exponamus

Manuscripto. Hoc autem

eodem martyrio. Quod ait qui ex Syria, Cil/cia et Armenia

Basilisco sepelitur in

LXXXIV. Quis

fuerit eccle-

Palladius,

passus

apparuisse ChryBostomo

est,

episcopum

(

'omanorum

;

;

siarum, el prsecipuorum

id testari

il-

temporis virorum, sensus de Chrysostomo elogia lius

atque apparuisse simul

Lucianum presbyterum Antiochenvm, quipassus Nicomedi® in Bithynia. Ceterum, quidquid

:

est sit

de corrupti textus expositione

abunde

;

nonalium quairendum essd Basiiiscum, qui Chrysostomo apparuit, quam Basiliscum mariyrem, quemprope Comana in Ponto Polemoniaco passum esse scimus, ibique sepulPorro

mus,

jiun

Comana

urbs, ubi obiit

Chrysosto-

Armenia erat,ut perperam habet

in

Sozomenus, sedin Ponto,ubicorpus Sanctifuisse asserit S, Proclus, postea in translatione laudan-

Vicinaautem erat

sarem,

Comana

urbi satis notts Ponti

probatum bonario,

civitas

nm

ttt-

<«/ eccte-

X;;;;;;';;;';''

muniHpia mors,

1353

Polemoniaci,

ut

Gregorius Thaumaturgus, Neocmsa*

Hisce observatis, redeo

ad Palladium

qui post relatam apparitionem pag, 100 swfidfc sequentia: Oraoulo ttdens lohannes sequenti die oravil

tumexmultisiurumnis, quas pertulit, agnoscii Socrates lib. VI c. u, quasiadmirans, qua ratione plus honoris post obitum consecutus sit, quam dumviveret. Verum Novatianusillescriptornon estexiMs,quimerita Chrysostomi mque

milites,

permanereirt

ut ad horam quintam usque

Illi

vero, non

auditis

Socratis admiratio: S.

>um, rentis

F

cxpenderimt, S. Nilwmonachus, cujus Epistolas adArcaanm, laudibus Chrysostemi^e»^, ejus-

1

riensisantistes. r.r

Celebremfuisse Chrysostomi post obitum famam, tum ex libris, quos scriptos reliquit,

iance

Xeocce-

ad 1 Augusti in s. Alexandro t arquem primum episcopum Comanensem est

constituit s.

Samti,

data.

declarat,

tiiiir

(fns.

quaedam necdum

vel solus locus

ibi

ejus preci-

bus,inde abscesserunt, Confectis oirciter triginta rursus ad martyrium,unde discesserant,

stadiis,

redierunt,cumgraviter illesese fiaberet Sic igitur reversus, candidas vestes, vita, quam duxerat, dignas, requirit, exutusque prioribus, eassibtjejunus induit, omnibus &d caiceamenta usque mutatis: atquereliquaspreesentibusdistri

Weexstliumvekementerimprobantes,n.lQ&7jam deat, aiquior dekisce stola

ad Severum,

estjudex.HicauteminEpinon diu ante mor-

verisimiliter

/cmClirysostomi scripta, sive

iib. III,

Ep

cxcix

mentem suam declarat hisverbis; Invidentia

compulsi nonnuUi episcopi ub summam, Joannis episcopi Constantinopulitajn virtutem, divmo metu valere jusso, Hominem entheum vere orbis umversi lumen, in 8idiisaggressisunt,fece»t-iue, u et imperator piissimusac simplicissinus Iraudibus eorum cederet*,et Virum divinum

Wetexto 1T em.CuiiMtaq^^ ous,

et

maugnis pastoribus,

nou

libens, sed

^^f^erit, probe propheta clama«t^'•udHmainunsuamcumboininepesti^mlommuspostJusti.exsilium, parapo;

tissima,

,.,

,

„.

,

fremm.

JWH

:

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMRRIS.

etiam eorum, qui in eum contechnati fuerant, Deo pcenas persolverunt, et cum fletu

tissima,

et clamore confessi

rum sanctum

sunt, se vehementer in Vi-

kanc Epistotam ante, sive postmortem ercdamus exa ratam ; ?tam conceplam semet de S. Joanne ea deliquisse. iVtAsV refert, sive

quoque

aliis

plerosque

ipsius Epistolis patebit.

Quod autem

1356

cuffl aliisr

deposuit s. NHus, ut ex

asserit

de punitis divinitus

plerisque Sanctiinimicis t consonum estdictis Pal-

Sancti ini-

mieos punitos.

ladiiy qui multos enumcrat paq. 157 ct 158, ac rursum aliquos mcmorat pag. ijj5, guos oh conspirationem in Chrysostomum, aut foedis mor-

bis vexatos, aut morte miserabili sublatos affirmat. Idem fuit Sozomeni judicium, utjam ante vidbnus. Thcodoretus hisce omnibusomnino assentitur,iih. V cap. xxxiv ita scribens: Plerique certe eoruin, qui injurias fecerant, pcenas dederunt, et per ea, quse passi sunt, emolumentum aliis attulerunt. Hinc factum est, ut uumerus illorum, qui Sancto adversabantur, paulatim de-

amicorum vero ipsiquedevotorum mul-

crcsceret,

quemadmodum affirmat S. lsidorus Petusiota in Epistola ad Symmachum jam ante laudata, cujus partes aliquas dedi. Aliam HUuspartem huc transfero. Est ca Ub.\ Epistotitudo augeretur,

la clii atquc hoc habet initiam

Petis a me, ut

:

divini viri Joannis tragtrdiam tibi

eam

explicare nequeo.

qravissimis vcrbisSanEpistolam claudit hoc modo : At

exsitio,

Davidis

res ista

Tum, improbato

superat. cti

exponam. At

Mentem enim

tamen domus

invalescit

vitae

domus autem

debilitatur tametsi Vir ille, tempestate, ad coelestem tranquil-

Saulis, ut cernis,

superata

:

:

renes episcopus in Epistola

qua de TheoUt enim ille perspicuum adafflatum, acDeocharum virum

:

rum cqmmurant.

1357 Laudatus

effuditefc.

Theodoretus post verba

mox

data ad propositum nostrum subjungit sequentia:

Ceterum hanc

injustitiani

(in

Chrysostomum

commissam), praecipue detestati sunt episcopi Europffl a communione enim eorum, qui hsec fecerant, se ipsos separarunt. Illvriciani quoque :

partibus sese adjunxerunt. Urien-

omneseorum

talium vero urbium quamplurimi communionem quidem sceleris refugerunt : corpus tamen Ecclesiae haudquaquam disciderunt. Et post mortem magni Doctoris orbis terrarum, Occidentales episcopi episcoporum ^Egypti et Orientis, et Bosphori ac

Thraciae

admiserunt,

cum

multique Orlentales fa

dacontra Sanctum improbant.

quam

reliquis

fato

communionem non

prius

nomen, una episcopis (nimirum

divini illius Viri

functis

07]

poti I

h,

<

>

<,stf/7A0 t

>/

wm

de eo orationem dixit. Hujus Orationis pars, prout Latine reddita fuerat, primum edita est a BaroniOj ac deinde inler OperuS. frorti pag.^Yi recusa

Vincentio Riecardo, u/nif totam hut

est a

transfero: Certe gratias Deo, fratres carissimi,

quod modo inenarrabili

doi

in

jus,

in

qua

sacra insonuii tuba, pacifice agitur sine praliis in

qua suaviasime modulante

Evangelica

lyra,

speciaculum

replebatur

spirituale

cantavit hirundo,

audientium iu ; qua or-

floribus

et.

portum adimplevit. Est faota Joanmemoria omni civitati rete, sic ut red

thodoxiaa nis

dei trahat

:

nonenim

sic

pisces trahit pisoatorum

rete, sicut rectos fldei trahit Joannissolemnitas.

gratiam, finem, e1 Locum, et tempus vincentem! Tempusenimsuperavitamor: flnem :mtem

E

memoria: locus quidem non

iuvitis invicta fecit

clausit sacerdotis miracuia. Sed in Pontojacet, et in

Orbe terrarum laudatur

osculans, vobis clamat: Opus

longa nianu

et

;

meum

vos estis in

Domino. 1360 Iterum Joannes in verbis pretiosae pra-Scriptura' a Deo inspiradicationis margarita

in

qwi prts-

clara

:

tseimpollutabibliotheca: divinusthesaurusintel-

versum divinitus Joannem, furorem

nione se sepa-

Sanctipanegyrii

festivitate

I

ligentiaa

sorore nepotem ac successorem, in

illo-

m

translationem,

ProcH ian

5.

quiab aUquibus inter discipulos Chrysostomi numeratur, eumque hauddubie juveniscogno~ vit,atque ipsiuscorpus Consh iransferendum, anno ijicerto, sed ante cor\

pars Chrysostomo addicta, parsque ipsi advcrsa dchUitabatur , teste S. Isidoro. Ric autem quam fortis esset in improbandis Theophili Alexandrini coatra Gb.rysostom.um gcstis, liquct ex Epistola cccx lib. I ad S. Cyrillum, Theophili ex est,

philo sic toquitur

omnes ab

1359 5. Proclus, episcopus Constantinopolitanus,

litatem migraverit. Invalescebat Davidis domus, id

Ocddentales

AUCTORE

Chrysostomo utcumquefavitSynesfus Gy~ iwi ad Theophilum, ubi dicit de Sancto: Honoreturenim a nobismemoria mortui, quia omni eum hac vitauna deponitur.

erant,

-

numguam

istimationem

667

M ''"'

^

c l'

manibus ad^ ersus imperialem vehemens diluvium qui non blandientem pra timore hsereticorum potentiam, vel odio ex aviditate dehacchantem pertimuit, sicut Joseph vEgvptiam. Sed paveo, i

:

studiosis

iritiam acutissima falx : :

neminorem laudibus navem magnas res gestantem mergam attonitus. Nullus cteniiu dignelandabit Joannem, dum non sitaliusJoannes. Sicut enim in undarum frequentia innumerabilis es1 undantium multitudo

;

sic et in liujus

arduain-

dustriasmuititudine^ubimagisteriapiainundant, atque concursant, inibi libertatis splandescun! radii.

Ab

altero radietas solis conclaresoit, ex ai-

tero emundatio

fit

erroris

:

ab altero idolorum

orthodoxorum

perditio innotescit, ex altero

emendatio.

Ab

altero Synagogffl

fit

uuditas lingua

F

ab altero Bsdificia splendescunt, ex altero morum conversiones verborum vi tiunt: ab altero tentatio invalescit in terra,ex alteroe SacerdoSj cujus ccelo corona fulgesoit gratiae.

deprehenditur

:

'

'

tantum industri® lucrum, quantum veris suavissimifiores?0 nomen non negansacta! cognomen reddsns speciem anteact» 1361 \\Uv\

Lingua

(.)

ccalis

qui cum .iomagisteria onneBaptUta

ipsLs altior!

Chrysostomi olim amicisj consignassent. Et Arsacium quidem, qui post illum ordinatus est, ne

Evangelica,tonitruatemperantia! Joannesille, J*JJ Joannes iste: ille pra3dicator, iste tuba ille tfU

salutare quidem dignati sunt. Ita Theodoretus, de Attico aliqua subjungens, postmodum danda. 1358 Porro inter episcopos Occidentales, qui

impercussus,

honorem Chr\ s. .sD
mittens:

tanto studio

leiensis

,

Vencrius

Mediolanensis,

Brixiensis, Aurelius Carthaginensis, etitini

iste

singularis

ille

in

:

sine servitute

ille

omnes san-

tavit

3

:

il!*

ille

.

sine sectis,

iste

in

civitatc

retifl

corripiebat adulterantem, iste im-

ille

raptores:

ille

eamdem constantiam

Gaudentius

:

virgo,istecastitatis defensor:

heremo baptizans,

properabal iste

addipotest de prmclaram cujus Eipponensis, Augustinus S. sanctitate et doctrinaChrysostomi existimationem eluadabo §85. Inter illosvero,qui Theophito sab-

ctitateet meritis illustres. Hisee

:

iste

i"

capite

amputatus est, nondubi-

praa se ferre

carcere inclusus

est, iste

in exilio

,lt.poi'Uttus.('nn^estasuntcertamina,proplerhoc

Ob idJoannes cum beatissimo Paulo nunc ciamat: Christi. bonus odor sumus Deo Onuiem enim locum ab errore liberavit.

et multaa coronae.

In

i

;

,

.1

roRE S.

'*

!n

i8

s.

JOANNK CHRYSOSTOMO

Epheso artera Midee nudavit. In Phrygiamatiliis fecit. trem, quas dicebatur deorum, sine vacua In Caesarea publicana meretricia honoris despoliavit. In Syria Deum impugnantes Synain

gogas evacuavit. In Perside verbum pietatis seminavit ubique orthodoxae fidei radices depo:

Lingua

suit.

Dei notitia replevit. Liretia salutis expandit cum Jo-

mundum

bros conscripsit

:

:

anne de paterno Verhotheologizavit :cum Petro piam confessionem fundavit cum Paulo propter Joannes,tua quiorthodoxiam rete concussit. gloriosa, sepulautem viiii mors anxia, dem chrum vero beatum, mercesautemcopiosa, gratia, et misericordia Domini nostri Jesu Christi cum Deo Patre et Spiritu sancto, gloria, et po:

atque magniflcentia insaiculasaeculorum,

testas,

Amen. [Uaex Theo-

1302 Theodoretus,pra)ter ea, quce in Eistoria de

Oratio

Sancto narravit, quinque Orationes in laudem ejus compo8uit; sed illas non habemus, nisiin

dori

ti

nibu

It

Ha-c t,o similem Babylon pietatem aversata est. non semina linapud adhuc fecerunt: Apostolis nominat, vigent. Quando Joannem aliquis

gua3

magnus sonus exauditur. Ecclesiastica Iyra antiquum plectrum cognoscit et pro digitis suffi;

ciunt syllaoa noministui. Constantinopolisvidit Svrorumvela, et contempsit. Vidit lapilios Indicos, et irrisit: nec Tyri illam color

delectavit.

Luteam

ad dwinam providentiam omnia

sare conatur,

Arcana qtuedam providentia, inquit, ad Sanctum sedirigens, scammata tibi et csTta-

referendo.

minislocum prseparavit... debuitclarse vitse clara etiam mors addi etc. 1364 S. Joannes Cassiamis, Chrysostomi discipulus, seribens contra Nestorium, Hb. VII de lncarnatione cap.

Exeo illustre Sancli elogium dedinum. 620. Alia qumdam hic addo. Post data ibidem verba

hoc

col.

1515 ho3c wquuntur:

fcem

Ducem!

t.uram Militem

<

egregium post mor-

>

!

Ecclesiae conclusura est.

Quantus ocellus

hominum

Non mortuus

raptus est

?

Pater, sed ut sol occidisti:

non

te ut

dolemus, sed ut nobis absconditum

mortuum qmerimus,

:

pietatis

es,

sancte

mortuum non

te ut

sed ut in ccelos elevatum.

cx tertia OraUone contraxit Photius. In

quarta ibidem Sanctus vocatur, Intellectus sine

facilius

Mens

oculata, Evangeiicffi experientise

cera

& xvjpoB r.pii 8l«M.«y&s e&j&aardtEpos [id est,

ad differentias se fingens, quasi diceret}

facillimus ut

omnibus vicissitudinibus se accom-

modaret.) Pelagus gratiarum, contra doloshostinm infractus, Ecclesise munimentum. Nullus illum bypocriseos serpens latuit.

Unde

tibi vis

Cassittni

Constantinopolitanorum

antistitum decus,cujussanctitasabsque ullagentilitia?

persecutiouis procella ad martyrii merita

ansculta.... Hujus ergo iidem atque doctrinam, etiamsi aliorum ignorabas, sequi ac tenere debueras cujus utique amore ac desiderio te antistitem sibi plebs religiosa delogit. Quia cum do Antiochena ecclesia te sibi sumeret sacerdotem, ex qua illum ante prselegerat, recepturara

!

orbatum! salutarem hominum sage<> arborem in coelum ccelum raptam jam et terram extensam , ethuic quidem corpus, illivero aniraam tradentem! In sepulchro Os

mnlilin,

xxx

Joannes

lyram omni harmonia praedi<> theatrum tanto solutam

<)

!

in

Liber,

:

pervenit, quid de Filii Dei Incarnatione sense-

tibicine

H(jrc

elor/io

Jijaiiiiia

Sancti auctoritatem addncit

tristemetiamhostibuspostsepul-

tam, morte jam

nam,

purpureus

concupivit Iinguam,qu8Bim-

mortales doctrinae liquores distillavit. Vxditte antiqua Ephesus, et Joannera novum appellavit. Vidit et Evangelici recordata est tonitrui. Mox aliqua de inimtcis Sancti insinuat, eosque excu-

ru/nprndii),
•

EP. BT DOCT.

rit,

:

se in tecredidit, quidquidinillo haberedesiisset.

Rursum

cap. xxxi Chrysostomum celebrat, dicetis ab ipso diaconum ordinatumhis verbis: Adoptatus enim a beatissimse memoriae Joanne episcopoin ministeriura sacrum, atqueoblatusDeo, se

corpore absum, affectu illic sum et illi dilectissimo mihi ac venerandissimo Dei populo etsi

:

etsinuncpraesentianonadmisceor^tamenmente conjungor. 1365 Unde obsecro ac deprecor omnes vos,... deChrysomementote magistrorum veterum, sacerdotum- tomopra-

que vestrorum, Gregorii * nobilis per orbem, clara <.thtimatio. Xectarei sanctimonia insignis, Joannis fide ac * Nazinnzeni puritate mirabilis Joannis, inquam, Joannis illius,quivere ad similitudinem Joannis Evangelistae et discipulus Jesu et apostolus, quasi super pectus Domini semper affectumque :

C Chry&ostomt ,7,, y'"-

ostendamusJoannemcelebrem?abhospitalitate? Ecquis Joanne magis hospitalis? A gravitate in honore? Ecquaa illum potestasprostravit? A studio in Ecclesiam? Cujusnam est illa concinna modulatiu Psalmorum, in hanc usque diem publice Instituta? Sactenus ex Oratione quarta. L363 bis,

•

o

Exquinta Pater,

vero affert sequentia ;

mutuam lyram tuam,

Da no-

et tuura,

ad tunm laudem concedeplectrum.Etsienimmanusnaturee Bolut©legesunt,sedlyraperomnem

terramsonat dono gratiarum. Danobisillamimmortalera linguara. Solaenim tua lingua parest ad enarrandas res tuas.ProptereaJoannesJoaniicm antecessit, libere loquens aemulantem qui morte reprehendit, praadicantem post mortem :

deserti incola totius orbis sapientem (imo totius

orbis dootorem.)

Habes alias cum Apostolis cognationes: primusapud Scythas, qui... HnmaKobii dicti, aras erexisti, et barbarus vix ab equis desiliens, didicit

tum incurvari non movebatur,

.

genu el

ad pavimencaptivorum lacrymis

fleotere, et

qui

didicit

pro peccatis flere. Quin

etaamjaculatoreraPersamvulnerans^GracevuInerasti) praadicatione, et ferrei

(animo) didiceCruciflxum adorare. Vicit tualingua Chaldaaorum et magorum imposturas, et

discubuit.

inquam, mementote, illum sequimini illius puritatem, illius fidem, illius doctrinam ac sanctimoniam cogitate. Illius mementote Illius,

semper

doctoris vestri ac nutritoris,

mio quodammodo araplexuque crev lstis

communis mihi ac vobis magister

inculta

natio

qui

fuit:

discipuh atque institutio suraus. Illius scripta legite: illius informationem tenete: illius fldem ac meritum araplexamini. Quod etsi assequi grande est ac diffidle, sequi tajnen

pulchrum

atque sublime. Quoniam in summa rerum non adeptio tantum, sed etiam imitatio est etc.

ipsa laudanda

Hactenus Cassianus. Prmclarum Sancti elogium occas e Ubrorum de Sacerdotio ex fsidoroPetustota,aquovocatur omnium

m

siaruraoculus,«2

MKm

eccle-

.

132j

multaque alia ex

varus per decursum Commentarii. 1366 S. Nilusjam frequenterlaudatus,

sedfere tantum contra persecutores Chrysostomi, scrinta ipsius non minoris fecit, quam rus

p elmtot

1,1111

Persarum templa gerrainavit: non amplius

in cujus quasi gre-

N

m

bttHwto; Quotputas

Cassianu:

j

etJZ l m

^

se

ipsos beatos quod d.vnn JoannisConstantinopolitani ducunt

Sermombus

episconi

ati

dignihabiti

sunt?Korumtu cum admirator

S.

SHus

et

Bcripta illius et xita- sttn-

ctitatem ftlebrat,

.

1)IK

A

DKCIMA QUAKTA SKPTEMBKIS.

admirator cultorque percupidua sis.nimium laudaberis judicaberisque fortunatus. Bursum L III Epist. xiii sic habei

:

Cum mirum

in

modum

ve-

nerandi et deiferi Joannis Constantinopolitani Sermonibus delecteris, ex illius scriptis ad ea, quae nunc expostulasti, respondebo. Lib. II Epist. CLXX.XHI, postqitam viros aliquot pneclaros sui temporis memoraverat, de Chrysostomo sub-

jam laudatis admirabilibus viris major a Deo mundo profluens, aureis fontibus

jungit

His

:

conspicuusdatus est Joannes Constantinopolitanus episcopus, cujus laudes multae sibi sapien-

tum

linguae dispertitffl sunt. Hic

rissime carbunculus

splendore etiam in

enim quam ve-

R

w mirabiles Hancti in

Uism

Sncrift-

riu vi&iones.

reliquis

ct scriptis

Verum

indicat auctor,Gliry-

excellentiorem csse,

usumque

veterum.

lumen, Joannes admisise, immo rabilis sacerdos, cum acie oculorum valeret, saepenumero conspexit, omnibus fere horis Dominicum fGfwce domumDomini, id est templum) orbis universi

quiete et silentio, usque ad terribilis Mysterii

consummationem assistere tum demum per nerandum Dominicum undique effusas, hac :

veat-

singulas obviis episcopis et sacerdotibus,

et singulis diaconis,

qui Corpus ac

venerandum

Sanguinemaliisdispertiunt,ministrare,auxiliari,

viresque confirmare. Hcec se narrare ait S. \i-

ad

omnia miracula negan-

dum,

i

lus,ut liqueat, guanta K cum reverentia assistendum sit sacrosancto Sacrificio. 1368 Porro hoc elogiumviri sanctiac synchroni facit,

ut breviter saltem

censuram

examinandam judicem ad Opera Chry-

Savilii, gui in Notis

sostomi tom. VIII pag. 941 levi aut potius nullo argumento omnem miraculommgloriam Chryso-

stomo videtur cripere.

.

gratia

nunc eontracta

pro

<'

'

Itaque licet

\am tem-

illa

idnihil nobis nocebit

sit,

tam. Contra in

guePsalmi

<

Memoriam fecit mirabilium Numquam, inquit, miraprsBtermisit. Hoc enim est, Mbmoverba,

suorum, itaexplicat: cula facere

nondestititperomnem

iu.vm kfxit, noncessavit,

generationem facere miracula, rabiles excitare

crassiores.

verbis declarat,

et

per res admi-

et

mox

tloc pluribus

post pauca mbdit: Qu83 in

diem usque hodiernum tatibus facta miracula.

fiunt...

Multa autem

vi-

Tum

publica

et

E

omnibus

nota subjungit. 1370 Deindc Hom. xxxn, af. xxxm, in Matthamm, tom. VII pag. 'S~:'>, sanationes variorum

facta fiasse

miracula, ae /; ,-ti

narrat divinitus impetratas, sia.

Etenim

ita

loquens de eccle-

de

se


hic majores nostrae possessione- de*

nostra omnis. Quid enim non magnum, non tremendum est ? Siquidem haec mensa longe honorabilior et suavior est,

positse sunt, liic spes liic

qusB

et

quam

lucerna,

lucerna tua. Id

non vestes,sed eleemosynam inclusamservat

Ciare edicit Sanctus, aliguos oteo tampactis fuissc sanatos, non naturutiter, sed miracuio, ctc.

cum

cum

dicat quotquot

fidee^c.

Chrysostomum non solum

Hacostendunt, miracuta

credidisse,

suo quoque tcmporc in Ecclesia fuisse facta ; scd etiam rerisimiie faciunt, ipsiusquoqueimtnctione sanatos. Quapropter miracutorum non videtur abjudicanda Chrysostomo: neque enim silentium PaUadii, Socratis, Sozomeni, aliorumque coarvorum magnopere urgct, cum nultus eorum gesta omnia Sancti attt ctiam pleraque enarraverit, autenarranda suscea-f/ros fidssr

gloria

,

perit.

§

LXXXV. Ghrysostomus

ab

Augustino mire laudutus,

et

ab eodem contra Julianum

Vitas Chrysostomi posterioresnono?nnino authen-

in iis relata nec posse

"»'

port

de gratia miraculorum ui/nt 9:

Nam recte quidem observat,

ticas videri; ultroque faciie

'

tom. Ipag. 130 docet, ad mternam saiutem nou "" requiri miracula, sed vitam probam, subditque

quamtua;

,

vola iitiUir

lorum, at nullibi afflrmat, nuUa suis temporibus palrata, sijff po/ius Ontrarium. 1369 /// tibro dr Compunctione ad Demeirium

ftiissr

vero sciunt, quotquot cum fide tempestive oleo uncti a morbis liberati sunt. Arca etiam hsec longe melior est, quam illa, etmagisnecessaria,

Aiebat etenim ille, statim atquesacordos sacram plerasque derepente ex inciperet oblationem beatis potestatibus de coelo descendentes, et splendidissimis quibusdam vestibus circumamictas, nudo pede, intentis oculis, et demissa facie altare circumeuntes, cum veneratume et multa

ratione

quidem locis asserit Sanctus, rariorasuo tempore fuisse miracula, quam tempore ApostoVariis

tione et lsetitia plenus,

Quod ille admiraamicorum illi spiritu conjunctorum genuinis extra turbam enarravit.

fii-

ut sftnotntnes nutltc ttiritiitus pi-rfurrcntur.

siis.se,

sancti incruentique Sacriflcii.

illac

S.

deri possunt et privatim, et in domo, et in civi-

1307 Idem lib. II in Epistola ccxciv ad Anastasium episcopum alio Sanctum cetebrat elogio, hisce verbis concepto : Byzantinrc raagnse eccle-

que

.!.

de-

Xta

Psalmum \, tom. V pag. 271, perseverantem asserit gratiam miraculorum : ea-

angelorum curatione protectum, numquam ab illis destitutum, et potissimum tempore sacro-

Sttvilius

vmutionum

Contractam dicitgratiam miraculorum, non abla-

simt obscuraLatine.

exemplis

fu/sse iniracu/a, aut f/ratiam

atenella jetate pietatis

est,

AUCTORR

>

fasciis obvolutus, et in divino

grano ignitarum cogitationuni enutritus, et ardenti desiderio per profectum carptim incrementnmque in sublime elevansflammam doctrinae, pro qua de omni mortalium genere bene promeritus est, ab illis separatus, utensque prudentibus illis, qui antea propter virtutem iu maxiraa omnium admiratione erant. Posteriora

sostomum

stomu attritntendam: nrqur rn/m uitibi '" Ope) bus Chrysustomi rrperio, nuftasuo temporefofta

admisero, miracula

vindicalus

:

minime

fuit

ob-

certis haberi, nec videri

noxius errori

nobis etiam satis indubitata, imo aliqua ctiam prorsus improbabilia. Verumtamen ct argumen-

tum, quo illud probare nititur Savitius

>

norum.

certo

mihi fatsum apparet, uti et opinio ipsa, quam asserere intendit. Quidni enim fabulosa dicam, inquit, loquens de Chrysostomi miraculis, cum ipse Chrysostomus sexcentis in locissanationum yi pl0[ia et sua aetate et aliquot ante seculis delocis velunum siisse testetur. Vellem ex sexcentis

saltem allegasset Savilius, utperspicerepossemus, qua utatur dialectica ad eam sententiam Chryso-

Semipelagia-

Pelagiani, quorum haresis exorta est circa finem vitcp Chrysostomi, hunc Sanctum citm aliis non paucis, tamquam opmioms suat patronum, suisque erroribus consonum laudaverunt. Verum ostendit S. Augustinus, Cbrj sostomum non

/itinus, qttoiu a/ios

novetlfi'

limresi esse

Patres abipsis adduetoSt

contrarium,

ac t

sententioi

atholicorum

Auttoritas i

a Pelagianis objccta S.

gustino

:

Au-

DE

C70

DOCT. JOANiNE CHRYSOSTOMO EP. ET

Catholicorum comentientem. Primo m Operibus Augustmt locum a Pelagianis ex Chrysostomo objectum invenio in libro de Natura et Gratia iaiv, ubiargumentum istud breviter tantum

AUCTORE S.

.1.

S.

quod vos

propter imitationem hoc

e

dicii

>sse

iilo

«/t omnia etc? Et concludens argumentwn,

cap

!)

natmta(:,n>

non propter oarnMem uno peccato contaminata

dictum,

Nonne

dicitis,

.-

Christianaa hdei, at-

Ecce cui viro, quam magno voluisti que hujus Catholici dogmatis defensori, c. vu : Moxvero etc. vcstrum dogma supponere ConstanJohannis adjuvit.quod igitur Quid te

iugustinus. Fterum deinde Chrysostomi «u<-
Julianus Pelagianus, cui uberim responditAuQusHnuslib.l eontra Julianum, cap. viitaor diens, <« Julianum alloquens Sod quid mussites,

fcinopolitBni,

tamquam

suffragaretur, testi-

tibi

:

monium

novi.Dic jam, dic, audiamus:... «Sanctus Johannes, inquis, Constantinopolitanus negat

ii

essf in parvuiis originale

doctor, soltU pi iut

peccatum

1372 Allatoque argumento Juliani,

sanctus

/(('•

i

[tane

dereincipit:

iltm ufn

argurru »'<.

ista

tamquam

episcopi audes

».

verba sancti Johannis

suis,

eumque

maximeque Romano

Carthaginiensi Cypriano,

DocentiOj

ceptis debitis propriis, paterni esse chirographi

debitores

magna

In-

laitijr

flm/siis-

tomi.

Cappadoci

numcro illi adjungo Sanctorum. Ecce inter meos testes, vel internostros constituo judices, quem putasti patronum tuum. ipsuin

ot.iani

cum

a quibus te uulla ratio etnulla tentatio separavit. Opus est et tua, etmaxime tua sententia quoniam in tuis litteris iste juvenisinvcnissc se putat, unde tot tantorumque coepiscopor tuorum se arbitratur percellere el evacuare sententias. Quod sj vere talealiquid fratribus tuis,

:

invenisset, et quod ipsesentit, tesentireclaruisset

;

numquam

et talibus

te

prmferre

numquam

unum, pace tua dixerim, tot iu ea can>sa possrmus, deqtm

Christiana et Ecclesia Catholica variavit. Sed absit, ut tualiud saperes, el m ea tam praacipuusemineres. Dic ergo et tu aliquid, iste

le

fldes

juvenis confundatur et revereatur,

quiaquasrit

maculam meam;

quiacum

dv hac re quid sentias, demonstratuam; dicendo nimirum,

illi

et ignosce mihi,

vero, queasiturus est et

Manichatam ejus

esse

sententiam, «t seguitur. Bincpost allata quwdam ex Curysostomo argumenta, subjungit: Dic, Juliane, dic etiam istum (quid

enim jam dubitas dicere

f)

etc.

Hominem

in

lide Catholica
I

OTIIS

ipstus

toi fe,

L31

l

modum

eruditum et erudientem e/c? Postpauca itcrum; I^ego ctiaiu. ijucmadexponal idem ipse Virsanctus

eumdem

ipsum A.postolilocumefc. Rursumpostplurimaex Operibus allegata: Numquid dubitare jam p

sanctum Johannem tam longe esse a sensu v^Oj quam aon recedil a sensu Catholico? Numnuidinejusdisputatione,qua exponil

ris,

Locum, huic quaastioni, quse inter uqs vertitur, pernecessarium, ubi scriptum est,«

stoli

.

I

"

i

unumll0miQampeccatumintravitinmundum»,

etcsetera,

qu» connexa

sunt, alicubi

Hic est Mediola-

te introduxerim, conspice.

redolet'

illos

probat

;

quem magistertuus Pelagius quem

tu in

numero

eruditorum ac Sanctorum excellentissimum liac ipsa tua, cui

in

respondeo, disputationeposuisti.

Hic est Basilius, cujus te verbis adid, quodnunc agitur, non pertinentibus,

Rursum post multos

vari. los:

putasti aliquid adju-

Patres brevius lauda-

ad Chrysostomum redit num. 33, ex eoque repetit, ita ordiem : Postremo sanctus

plurima

episcopus Johannes

quem

dicit,

tu honorabiliter

commemorasti, quem tu sicut Sanctum eruditumque laudasti,quemtutestimoniumetgloriam de consortio veritatis suscepisse dixisti, etiara ipse dicit ctc. Et circa finem allatorum ex Chrysostomo ait ; Qua sententia imitatio illa vestra,

quod

est novitium Pelagiani erroris

mentum, Paulo apostolo episcopo exponente,

scribente,

subvertitur

machinaetJohanne

etc.

Rursum

contra Julianum inter prcecipuos Ecclesiw doctoresj quos miris prosequitur laudibus, Chrylib. II

sostomum Ub. \\

variis

(:«/,.

xxn

vicibus

celebrat.

Postea vero

obsercat, se satis rcspondisse

ad

locum « Juliano objectum. 1376 l/i Opcre imperfecto contra Julianum lib. VI cap. vuauctoritatemChxysoatomiJuliano

F (jitam honorifi-

intorquet Augustinus his verbis : Et mihi objicis centissime de Chrysostomo peccati primi hominis granditatem, quas tanti loquitur Aumali hominum omnium exstitit causa, quasi hoc

egosolusvelprimus dixerim? Audi Johannem od antinopolitanum, excellentis glorije sacerdotem. Tumgeminum adducit Chrysostomi hcum. erba ibi allata iterum resumit cap. X id hme msxnuam : Ut verbis sancti Johannis utar Porroex allegatis S. Augustini locis clarum cst quanti fecerit Chrysostomum, quem circafinem I

I

i

Manichieum

Etpost aliud argumentum: A.udisne

quorum conven-

tum

stantinopolitanus Johannes,

Ecce et ipsum dicturus es Manichaeum. Ingredere, sancte Johannes, ingredere, et conside

ginale contra

tanta praedicatione laudavit.... Hic est et Con-

quid etiam ipse de hacre apertissimedixerits

vr,

testimonia tanta Sanctorum. In nensis Ambrosius,

,

i

Kece

peccatnm Ori-

:

Nazianzeno Gregorio, Gallo Hilario, Mediolanensi resistat Ambrosio. Tum, exposito dogmate t 'atholico subjungit : Hoc sensit hoc credidit, hoc didicit, hocdocuit et Joannes; argttmentumgue Juliani prolixe solvit. \:;i;i Deinde auctoritatem Chrysostomi allegaturuscontra Julianum, /<<<««/ Originali producturus, ursum alloguitur adversarium. Nam vis audisic

r.uin

etc.

\TioDeinde Julianum auctoritate Chrysostomi ceque ac Arnbrosu et Basilii urgere incipit hoc modo : Convinceris undique luce clariora sunt

Basilio,

,

intellecto decepti de-

testimonium reperire potuisti, adverteres sanctum Johannem Constantinopolitanum satis evidenter expressisse, omnes homines, ex-

chirographo liberatione per Christum, tot tan-

que coepiscopis

quasi ab

ciperetis,

inquam, ut Constantinopolitanus Johannesde baptismate parvulorum, eorumque a paterno r

unum, de quo male

ubi vix

e eontrario tol talium-

ab Ulorum concordissima snrietatesejungere, et ii adversarium constituere l Absit, absit hoc maluni de tanto Viro credere aut dicere. Absit,

|

Anutunum verbum,

ingentem tibi aggerem commoveres? in tantum improvidus et incautus, ut nec in ipsa Homilia,

ita resportr

quesententiiscollegarum ejua opponere,

?

calliditate captaeo prsetermissum, velutacuta tam res, et tot verborumejus.quibusobruereris,

.)

n

posuisti

ultimi

Opmssuinonmodocontra JuUanum

bis

sed etiam excellentis gloria^ Sacerdotem vocat em « Juliano in numero eruditorum ac Sanctorum excellentissimum dici observaL nec '-


<>

Sedab^uttualiudsapexesetiuea

[Ecclesta)

SS WH

tam prfficipuusemineres quibus verbis

m

;

in Ecclesia

Observo prteterea, ribus postertortbus multo

»*«*-

S.Augustinum

in

Ope-

honorificentius loquide S. Chrysostomo,

gustinus,

:

DIK DECIMA QUARTA SEPTEMBRJS.

A in Operibus posterioiibus,

ubi scripta ejus legerat.

S.

Chrysostomo,

quam

fecerat

m

prioribns, in

adduci possunt ea eadem Homitia; sed adducta mtelHgamus, Chrysostonram longe abfuisse a prmcipuo errore Semipelagianorum quo iititiinn fidei attribuitur homini.

quibus nec Sancti titulum eidem attribuit, nec eruditionem ipsius celebrat. Hatio est, quia antea nihilex OjseWfiwsChrysostomi legerat Augustmus, ut ipse fatetur in Epistola lxxxii, alias xix,

ad Bieronymum, circa annwn 105 scripta, Iu lib. de Natura et gratia, scripto anno 415, etiam tantum

Stne ullo hujus eloqio, aut titulo Sancti

:

quia

mum cxv,

Notandum contra

hoc

illos,

qui temere

ncdidcrunt,

imbecillitatem.

quantam fidem mereantur Chrysostomum

Semipelagianorum non ignoravit S. Augustinus,

modo

Opuscula. Quis

Sanctumfuisse in opinionifais

Semipclagia-

1379 Attamen

Chrysostomum

minus mirabimur; quod scriptorcs a/iqui, ipsum nimis secuti, Chrysostomum ceque ac alhs P
fidem, qratiam

mipelagianis fuisse traducta a Jansenio. Vcruni magis mirandum est, quod ea dc re Jansenio alii

ita

buit Deo,

docuissc

essedonum

veritates Catholicas

Dei,

ipsumque

fidei

inifium non homini attribuendum esse, sed Deo. Non enim, inquit, a nobis ipsis accessimus, sed

ab ipso (Christo) adducti sumus. inquit, venit ad Patrem, nisi
«

Nam

nerao,

per me.

»

Et

Ego sum via, veritas et vita. » Hisce rerbis non solum aff/rmat, sed etiu/u probat, fidem a Deo donatam esse. Hac de causa observat, in verbis illis ad Ephesios cap. n, \x Quoniam peripsum habemus accessum ambo in uno spiritu ad Patrem; vocem Gracam, fhanc m> rursum

:

E

ostendens se opns esse ad

addit, ita utluce clarius sitt

intelligere

per

ad

vocationem

intemam ercitantem

ct

adjiwan-

.

Semipe/agianis erroribus directe oppositas. Primo in Episto/am ad Ephesios Hoyn. viChTysostomus clare edicit, fidem

dicit.

1382 fdem SanctUS in II Epistolam ad Ttmothcum Hotn. vi num. Zexplicans illa verbac. n, '25, Ne quando Deus dci illis pirnitentiam rtc

si recte

Chrysostomum

formanshancobjectionem

tem.

per explicanda, et libcrius subinde ioqucbatur, necdum nata hcercsi Pelaqiana. 1380 At facile meo quidem judicio ostcnt/i potest,

nisi

:

ut adducantur ad Patrem. Multo p/ura

ad hae propositum

consideremm, qualis fuerit

exponantur; sed quaj in sensum Semipelagianarum tOrqueri forte possunt, quia Sanctus non crcdidit, omnia sibi sem-

initium atlri-

Hoc autem

via.

hoc,

habuerint. Captarunt iUidictaaliqwt Sancti,qU(B

fidem, fidciquc

Act. xvi

Et Christus n NePater traxerit eum. » »

contraliberum arbitrium:S\QTgo lioc Dei est,quomodo peccant, qui non credun!, cum nec Spiritus opem ferat, nec Pater trahat, nec in viam deducat Filius? De seipso enim dicit: Ego sum

quklam consenserint, Doctoremquc abAugttStino adeo laudatum utcumque de errore suspectum

Ckrysostomus

distinguit fidem miraculo-

ulterius ostendit}

opinio Janseniilprensis de hceresi Semipelagiana,

vera quidem sunt,

Tum adproposi-

i

venit ad me.

Idem

reperisset? si

mo

n

nisi

gianosscriptis, sierrores Pelagiana* hceresiaffmes

umquam

Tum

qua5 dicebantur a Paulo.

)>

imprudens exislimet, nonpotuisse Augustinum invenire in Operibus Chrysostomi errores Semipe/ngianorum, siin illis reveralegerentur ; autpotuisse in laudes illius Sancti et Doctrina? ipsius adeo profusum esse, et quidem in libris contra Pe/a-

HUs

i

Istendena opus esse

:

quiposterioribus vita? suce annis varia contra Se-

in

«

perquam sumus omnes fideles. De hacvero mox subdit : Atqui hic quoque estnobis opus auxilio Spiritus. Etenim de quadam scribit Lucas* u Aperuit cor ejuSj at attenderetad a,

fuissein errore Semipelagianorum.Etenimerrores

scripsit

fldei

respondet:

ntin, c/ illam,

theotoginonnulli, quicrediderunt,

mipelagianos

sic

i

1378 Porro cx hisce prudenti lectori conside,

anfi

suppeditatione Spiritus ad conscendendum ad altitudinem fi
celebraverit.

randum propono

nostrum

ti/ni

postremo etiam Opere suo

in

,

tom, V pag. 310, allath Apostoli ver-

autem eumdem spiritum

sex contra Julianum exararet ; indeque faetum ut meritistunc Chrvsostomum laudibus celebrare

eumque

Psal-

Habentes autem eumdem spiritum fidei, etc, ita deinde scnbit : Quare autem non dixit, Ha))entes autem eamdem fidem; scd. Habentes

ne tunc quidem Chrysostomi Opera viderat. At eacerto accepcrat, antequam anno 121 tibros

quam maxime

l

ln

bis,

[<>r-

tasse

cccperit,

vocatione per gratiam r Ham adjitvantem loqui Chrysostomum, interw»

multis quoque locis ostendt potest,

r.r

S.

-J-

De interna autem

L381

erci/aitfciii ct

ex Chrysostomo,

refe/lit objccta

auctobe

sufficiuntfUt

S.

breviter

871

»

/oquitur

:

Non

dixit,

Ne

foiite possint

sineprceviis meritis

;

sed

:

ne forte det iLi.is Dbus rcsipiscere ; et SI quid hat, totum Dei esi Tu plantas, tu irrigas ille seminat, etfruotus parere curat... Hoc autem non de dogmatibus tantum dicitur sed etiam de vita. llic Sanctus et fidei et bonomm operum initium non humanis meritisaut viribus, seddivrnce gratia rursum adscribit: ac directe iterumcontrarius esterroribus Semipelagianorum, quemad:

;

modum pag.

OfSl

iu MatthtBitm

H6m.

i.xix, u/. i,xx,

paucishisverbisedicit:

/.

VII

Vocamurautem

uon ex merito sed ex gratia. 1383 P/urima affc/ri possunt, quidus

claris-

nostrii.

sime edicit Chrysostomus, gratiam Dei nobisesse necessariam, nott solum ad rcctc opcrandunt, led etiam ad pic crcdendum ncquc niot/o necessa-

F

;

ritmi

esse

gratiam adjuvantem

in

*ed

opere,

ad trcf/f/tdum aui bene operandum. Verumtamen pluranonadducam ; sedsolttm expendam, quaratione factum etiatti

prcevenicntc/u ct rrritantem

Chrysostomus aliqua dixennu lomjc r/i/rtinltir nhi-sse erroribus Semipelagianorum, nimiumlibero

videatur. ut subinde rit,

n/i

quie printtt

inlitiiit

arbitrio tribuentium.

accessum, sed Tcpoa*Yo»rJ)v, Hinc pauio post, re/ata vocatione S. Pauli ad />'dem, recitatisque verbis ipsius ad EphestOS iu, 2

quod multus ai non ubtqw adhortando ad vitampiam, probam, san- otmia expHsecUm L at S€ rit/nt. t/il fuqiendapeccata, et exercenda opera f ,' rttlSSUOMMM . ,,i fioittt : multus quoque tn asserenao itoero aroitno ,,„,,„. contra Manichceos et alios Cumquenecdum nata

ctZ, iterum subjungit : Hic bstenditj quod universum sit Dei, quod nihilattulimus. Quid enim,

CUrabat dicinw

non rw adductionem.

terpres LatinussLccessum cxprcssit),Grcece Trp6aoSov

dic,

qureso?

Non

ipse

admirandus, qui legem

magnus didicit,

ille

Paulus

qui ad

ot

pedes

Gamalielisexactflfuiteruditus,gratiafuitsalvus?

Hic nott

modo qratuita ad fidem

VOcatlO asseritur

;

sedclareeUamexcluduntur merita prawia. Plura

1384 Proscipua ratio esse videtur,

esset

iit

'

'

.

esset litrrrsis prhitjittnii

,

nul

Sr//i//ir/(ft////iitt

t/rulitr rrcoitoiuitim

>

care, sedsecurius loquebatur, utobservai S.

\u-

contra Julianumcap. vi t explicans Chrysostomi verba: Ideoel infantes bapti-

gustinus itla

non

u/nquc cxpli-

lib.

I

zamus, quamvis peccata non babentes, qua /ulianus contra peccatum originale objecerat^ Intellige

:

DE

072

AUCTORB S.

.1.

DOC VNNK CHRYSOSTOMO BP. ET

.Io

S.

inquit

sive personalia peccata,

tellige propria,

milla contentio est Additque: propria* Cur \t, inquies, cur non ipse addidit CatholicaEcin putamus, nisi quia disputans Tali rir j:,, se aliter intelligi arbitrabatur?

mm

'/.

IMlllll-

nondum

nullius' pulsabatur, vobis

qusestione

mirari litigantibus, securius loquebatur. Itaque inveOperibus Chrjsostomi debemus, si in

non

Catholicorecte niantur verba aliqua, qumetsensu sensum exponi possunt, et in perversum etiam

quodetin aliorum Patrum

Irahi,

scriptis,

ctin

Videamus negotio verba Chrysostomi

ipsisquoque sacris Litteris coniingit.

an non

igitur,

facili

Locus Chrysosaliquo

(>>ini nii

objectus,

1385 Fnvenio, objectam a nonnemine esse Homilktm \\\ in Eptstolam ad Hebrtsos, Pugnat ibi num. '{ Chrysostomus /rro libero hominis arbiOportet trio, eaque occasione dicit sequentia:

enim nos primum bona

affert quse sua

mus, tunc (Deus)

cum elegerisunt. Non pr?e-

eligere, ef

venit nostras voluntates, ne perdat nostrum be cu m arbitri um

li-

Quando autem nos elegerimu s, tum nobis multum affert auxilium. Et post pauca Nam nostrum quidem est prieeligere et velle: Dei autem est perficere, etad finem deducere. Rursum sub fincm Homiliai ex ailegatis ibi .

:

Isaiw verbis

st'c

teat nos priores

Nam, cum

ratiocinatur

mundare,

Vides, quod oportuncDeus mundat.

:

et

prius dixisset (Propheta

;)

Lavamini,

mundi estote, tunc subjunxit: Ego dealbabo. Quid hisce omnibus rM//Chysostomus \ Idunum, ?neo quulem judicio, nimiritm actionem bonam hominis consensus accedat,sivcnon perftci opera bona per solam Dei gratiam sine hominis consensu. i\on, ncgat Sanctus, hominis inteltectum illuminari ac votuntatcm excitari, annisi

iniii fteri,

bonum

non negat, in illum ipsum conscnsum gratiam adjuvantem intcauarn in opus

fluere

;

at

conseutiat

solum negdt, actioncm

f/ratia siiiccimsensunostro

opus non

:

;

perfici

a sola

siveobservat,

honum

fleri sine electione nostra, sine

vohmtatc

13NG

rcclByotQ

t,

bona

liin

Et: Nostrum quidem

gere et velle. Quasi dicerct voiuntate nostra opus crssc csf,

tit

bonum non

velimus. Illudvero

{iuJUpi\> volitiones, ut

est praeeli-

Sine electione et

:

:

ponitur. Ne-

Non

{(Jrace r.po^im praevertiU nostras

(Gra>cc

primum

significantilla: Oportet nos

eligere.

pivevenit

voluntates

toquuntnr theologi)

siani/icat ; Xon prwvertit Dcas consensum nostrum ponendo aetionem shtc volitione nostra. t Hiiniis locits, quod oporteat nos priores mun-

Solum

dare, et fcunc

Deus mundat,

/icanfc sea sanctificante,

in/undit,

agit de gratia justi-

qaam Deus

adldtis

non

nisi prtecedant

necessaria: At

remissionem peccatorum, verbum, sivirtutes:omma

hominis thspositioncs liomo se non disponit ad illam

incipit

et tidjura/tte.

mus, ut vlaritm

est

ex

Xct/ac

itl rtttt

Chrvsosto-

ipsius locis, ttbi dicit

aliis

non nci/at Sanvtus gratiam pmvenientem, iiluminantemque et excitantcm; nmtniriiini. (Jaarc

srd snhtm dc

iiia

hiv facct

;

liherum

osteiiditi/ac

hominis arbitrium non tolli a gratia Dci, qtcia opas non /ionitur, nisi homo wtii, /,isi tihere conscfithrt, /tisi

itaque

dum

Sflctai-

locosalios

omnino sxplicandus

•

:

gantiam

ipse etiam

npus ithid

ctif/at

:

licct ifta

omnia homo faciat ex gratia. 1887 Porro taceri solum,non autemnegmigratiam pr&venientem, liquet cx

aliis

Chrvsostomi

/(.

it"

tof/ttifnr;

Xun

nnm

h83C

tua,

im/ttit.

recte faota sunt, sed ex Dei gratia proveniunt

dejecit, et

mox : Nos enim

nihil pr^clare

gni essemus.

ante verL388 Htec omnino ostenduni, objectis bont ctcctionem bis nolle Chrysostomum diccre, operis innobis csse ante r/ratiam De/\

ad opas

it-

guift

svlum dr

prtrxitt

tjratiit

tacctfSediUam non ncaat :

lud vocantem aut cxcitantem, sed nni.ee dicere, elcctionem nostram csse neccssariam, ut opus in

Idem rursum laudata Homilia clarissime profitetur ad hcecverba : VocatisSanctis. Nam ita loquitur ; Etenim hoc ipsum, inquit, ex fide salutem consequi, non ex vobis est non avtum

exeat,

E

:

enim primi accessistis, sed vocati estis. Et rursum : Neque enim vos credendo praevenistis^ sed Ikec aliaque simitia,

vocati obedistis. variis habct loni/c

eum

qum

locis

Ciirysostomus, lucuienter evincunt,

ab/uisse ah ea mente, ut crederet, elc-

ctionemnostrampraicedere,gratiamverosubscqui, aut solum dari eligentibus

bonum viribus naturce.

Veram non omnia omni loco cxplicanda

credidit,

ideofjuc stihinde exitortatur, utauditores se

prm-

parent ad gratiam ac dona Dei suscipienda ; sed minitite ouit, ut id faciant sine gratia, licet su-

bindc de ea taceat,

tamquam de

nota. Sichi Catechcsi

i,

lom.

II

re auditorihas

paa.

multum

'J27

hortatur haptizandos, ntdifjncse prceparent ; suO-

Dignam

:

itaque optimi hujus consilii re-

tributionem a Deo expectate, qui praemiis obse-

quentiam

sibi

praestitam superat.

Quoniam vero

sua sunt, conservis conterre, et nostra conferamus. Hic iterum habuissent, cjuod oportet, quse

carperenty qui Sancti

Opera perscrutarivoiuerunl

ut ncevunt aliqttem iuprcestantissimo Ecclcsice

ctore deprehenderent

;

nisi ipsc rnox dicta

nostra, sed « «

Do-

sua ex-

Imo potins haec non Dominicasunt « Quid enim, iuquit, habes, quod non accepisti? Si autem accepisti, quid gloriaris, quasi non acceperis?» Vtittigitar

posuisset, hf£c suhjungcns

:

:

F

Sanctus, ulsuaperfjraiiam Dei con/erant; atque eosensu explicandasetiam est,quando illudnonadjunfjit

;

1389

ad bona opera excitare conatur. Secundum dicta facile potcrunt exponi

sed suos

verha Chrysostomi, uhicumque

sic loquitur,

ut

prhno iniuitu cxisthnare posset, initium boui opcris tidscribi lihero hominis arhitrh : quodsexqt/is

centisloeisneqat Chrysostomus.

Verum Mont/au-

conus aiium locum ht indicc notavit, cauteque ieqcndum monuit in lib. de Compunctione adDcmctriitm nnm. \i,sivetom.I pag. 137. Sane locus ille est difficilior,

Stinttas,

quia de variis gratiis

ihi

loquitur

nhnirum de gratia miraculoram, de gra-

tia sfmrtificante, iot/iiimittr

tttr

-J

principio arroVide, quomodo statim a illorum omnem stravit humi

:

rmdum

xij

"f™^

egimus; et invenimus sed per voluntatem Dei [salutem diquod non sumus, vocati quia id ipsi placuit,

ba. ScribensinEpistoiamiadCorintliios

Hom,

accepisti.

vocati nihil,

Et

diat.

tocis t scvaitdttt/t f/ttos r/ jHittrndtf sitnt oftet/ata vcr-

*t.

do-

Neque enim existimationem, vocatum se dicens. ex mea neque dicici; quod id, inquit, inveni, perseKcclesiam sapientia appreliendi ;sed cum vocantotum autem querer et devastarem. Hic ut ita dicam, nisi quod obe-

qratiam sine prtBvia Dei gratia actuali, excitante nimiritm

mde

si .

Si

Quidergohabes, qusso te. quotl sorecteac q uisieris?N.hildiceriS ;sedexteiP exphcans ilia repossis.///em^ncft« Bom. i, y>./«///T/^;PaulusvocatusApostolus etc, ita

ditque

nostra, sine libero arbitrio nostro. facilaexplicavi

chansmata,

ctrince

tis est,

exponi possint.

vemt

ex vocationeilla

fidem dixeris,

Si

si

ei

[ugustintu

,

(

a

et de qratia etiam actuafi, itt theohgi; sive dc ilta, qurn ad bene ope-

exeUat,

nonmdta

ct

operantem adjuvat. Einc

obscuritas,

ila ut

istimare posset gratiam Dei lequalitcr

essepropositam

-

1

ori-

incautus lector

ttamen non existimo,

omnihas

eam fuissc Sancti

Alius Sancti

:,

DIE DECIMA QUA.RTA SEPTEMBRIS. Sancti

mentem ; sed solum voluisse, nulli deesse gratia, quwsufficil ad rectum et accurntum vitffl institutum, ut loquitur paulo antc, sive ad imitandas Apostolorum virtutes : nam rcfutat preetextum illorum, qui, dum invitantur exemplo

Apostolorum ad prmclara eorum opera imitandum, statim dicunt : Ille Paulos erat, illePetrus, ille Joannes. Bcspondet, legitimam fore excusationem, siquis miracula edere juberetur; non item, si quis jubeatur sancte viverc, ct Dcimandata servare. Deinde observat, Apostolos potius admirandos ac laudandos esse proptcr vitm probitatem, quam causa miracuhrum; ad vitm autem probitatcm post ct cum Dei qratia concurrere etiam libcram hominis electioncm. Siquidem, inbeatos

quit,

illos

non ob signa miramur

,

nam

ad divinam prorsus potentiam pertinent sed quod vitam angelicam exhibuerint hoc autem cum superno nutu {Grmcc forifc, impulsu aut inilla

,

:

fluxu) etiam illorum propositi opus est. locUS vbi>vvi ior

_,

B

Nam

post seqauntur.

si

inquit,

illi,

:

;

positum prius scrutatus sic gratiam dederit Deus antequam beatus ille quidpiam mirabile exhibuisset, audi, quid de illo dicat « Vas elec,

;

:


tionis est mihi, ut portet

«

gentibusj et regibus et

nondum

Hsec gratia

nomen meum coram

omni genere

Israel.

praesente testificatus est

n

is,

qui corda nostra scrutatur.

1391

Omnia

illa recte

intelliguntur de gratia

justificante aut sanctificante

dc

,

qua loquitur

de qua paulo anlc dicit : Tu in baptismo divina potitus es gratia./ww ctpotissimam Sanctus, loquilur

dum

et

demagna

consecuti illa

illagratia sanctificantc,

sunt Apostoli. Hajc

loquebatur Christus

:

quam

nondum aderat, ad hanc Paulum

dcstinabat,post prmvisa bona ipsius opera, quibus illam

cum Dei gratia

tia sanctificante

acquircret.

Dcmum

de gra-

ctprwcedcniia Chrysostomi vcrba

recte inteltiquntur, vidclicct

quod opcram nostram

seu dispositionem adultorum prius rcquirat Deus, ut iilam infundat,

quod cum

aliis

permancat, ab

alHs abscedat, alios ne attingat quidetn.

nendam quoque hanc gratiam non

Ad obti-

requirit

Chry-

suspi-

ciu dc tiffiiutate

Qui certissima hmc dogmatapro Semipemque Augustinum

lagianis traduxit Jansenius,

accusare poterat, quatn Chrysostomuin, aliosque Patres Grmcos.

1393

Quod spcctat ad

Calhoticos

:

intcr hoscc

non omnino conccnit dcerroribm Scmipctagianorum, nequede mente Sancti Augustini in hac materia : ideoque mirandum non est, si ne istis quidem omnibus tequaliter placueritdoctrina

locus, prout revera intelligcndus videtur, nihil plane habet, quod offendat, aut sanm tkeologim repuqnet, ncdum faveat hmresi Scmipelagianw. 1392 Plures non adducam Chrysostomi locos, li-

lomi cujn

&

mipelu-

gianis.

non deberemus. Eienim mcrito crederemits, Opera Chrysostomi ?ion

satis diligenter fuissc

scrmoncm Grwcum non

a

tali

quodque tantoperc abhorrct ab eximiu

quam cum

fuisse in-

illa

laude,

Anrjustino doctrince Chrysostomi at-

tribuerunt passim

qui tcmpore Semipe-

ilii ipsi,

larjianorunt florucnmt, ac illorum errorcs ynaxi-

me

improbarunt.

Apud Monlfauconum tom. XIII pag. 286 Doctrinam laudatur S. Cyrttlus Alexandrinus, qui, quanr Chrysostomi tumvis nepos et successor cssct Thcophili,indeque cimi Ahgustino 1394

Chrysostomo diu, ut vidcbimus, contrarius, saltem doctrinam et eloquentiam Vmagnovit,quando de Neslorio, prava doccre incipicnte,sic loquitur rogando; Numquid eloquentior est Joanne ? lbidem mox additur locus concilii Ephesini, imo potius cjusdcm S. CyrilU, locum Chrysostomi allcgantis coutra Nestorium.

Addi

potest,

quod

in

concitii

Ephesini scorsum congregabantur,

tum laudabatur cum prmcipuis Eccicsim

jam

doctori-

bus t ut videri potest tom. III Conciliorum apud Labbeum col. 739. Scd hmc minoris momentisunt ad propositum nostrum. 1395 At maxime ad hunc fincm conducit auctoritas S. Cm/cstini PapcB, cui ct Pelagiani et

mipciaqiani optimc fuerunt cogniti. Hic aittem in Epistota adcicrum ct populum Constantinopolitanum tom. III Gonciliorumcol.Z&oillosmonet, ut

doqmata Nestorii rcspuant, ct pcrmancant in sermone superiorum pastorum docente

his, quae

objici posse, si quis malit

stantia celebrata successit. Hexit enini sanctse

namrecteexponcrc.Hoctamcnasscrcrenoudubito, nullum mChrysostomi Opcribus locum deprchcn-

niemoriiu Atticus cpiscopus Christiaiiuiu pnpulum Deccssoris exemplo, et sacrilegos persecu-

dere me potuissc, quem 7ion facili neqotio cum doctrina Ecclesim CathoUcw de gratia conciliari posse

rum, ut idem

vestris eruditio aanctae nis infundit, cujus

est, prsedicavit. Illius diligenti prudentiaa

con-

tus est hajreticorum furores ncmpc Pelagiano scribit in Epistola ad Ncstorium, ;

qum

vidcri potcst ibidcnt col. 353,

etiam Atticus,

mirc laurfa-

Sc- rmit

vcrba Sancti inpravumsensum detorquere, quam secundum traditam ab ipso multis in locis doctri-

existimem. Quapropter non uliunde natam cssc putem qualemcumque suspicionem de sententia

et «liis

concilio episcoporum Oricntalium, qui tempore

memoriae episcopi Joansermo astruens Catholicam fidem, toto orbe diffusus est ? Qui nusquam per doctrinam suam defuit, quia ubicumque lectus

Septembris Tomus IV.

\nm

fortc fuissct rcpcrtas, qui doctrinam Chrysostomi, tamquam istis affinem, haberet suspectam,tali auctoritatevehementet* commoveri

didiccrant, Scientes, inquit, fuisse vobis hucie-

non ignorcm plures

/;

Chrysostomi de gratia. Demum si inter ittos ijtsos, qui crrores Semipelagianos satis habent cognitos,

nus sacerdotes doctrina et sanctitate pollentes, qui numquam a paternis traditionibus deviantes, Ecclesiam Domini summa quieterexerunt. N&m ut a recentioribus inchoemus, quid non animis

cet

'/'

ipsos

sed, ut su-

,

adjuvante, ut loquuntur Theologi. Ita intellectus

l'ndc orta vi-

negare.

perius loquitur, facta n«i ?ns dtvoiOev ponrj;, facta cum divino influxu, sive ex gratia actuali excilante et

sostomus opcra naturm viribus facta

deatw

:

teitectum, pauculas voccs interpretationis Latina occasioncm darc potuisse judicio tam iniquo

omnium animas effusa

J. S.

SemipelagianU favere Chrysostomum, imoetiam Augustinum uterqueenim docuit, Christumpro omnibus hominibus esse mortuum : utcrqm> sustinuit, divinam gratiam non essetalem,uthumana vo/untas eidem nequeat resistere aut assenstan

per Christi gratiam tantum, quid impediat, quo minus omnes tales efficiantur? Gratia namque,

operam nostram prius requireret, confertim esset neque enim personarum acceptor estDeus. Sed quia operam nostram requirit, ideo alios quidem sequitur, et cum illis permanet ab aliis evolat, reliquos autem ne a principio quidem attingit. Quod vero pro-

•poiest.

dogmataqum-

thcoloqo lccta,

nisi

poni

aliqxd

non ex proposito suosicmirabilesevasissent.sed

in

commode cx-

quam quod

Catholica pro Semipelagionis trntinreiint ex itto crrorc dicendum consequenter erat,

nonncmo

1390 Hisce observatis, facilc de gratia sanctificante, cujus augmentum bonis opcribus acquiritur cxplicari possunt obscuriora Sancti dicta,

qum paulo

Chrysostomi.

dam nam

ubi iaudatur

tamquam

beati Joannis etiam ad

85

ista

S. !''•-

lesUnus Papa,

F

,

DE

.171

tempore, quo

s.

ad Gattfa

el

eodem

fere

episcopos Utteras dedit

ad defendendam S. Augustini famam contra impottrf u xaiiones Semipelagianorwn. //./-/ /-.'///s/o/// fom. II Concil. col. 1611. MagnifiI

HW

aliique plu-

ticet,

men

legerit. Attaquin scripta ipsius habuerit et de gramateria in umquam scripsit,

nullus

pluris fecerit sanctus PonHfex.

1396 \. £eo /'//////, qui mgenHbus Semipelar ijiuuorum f/isrordHs f/oruit, in Ep/s/o/a cvi,

pos/eriorihus seculis nata

:

si

tamen conferatur cum elogio, quod Chrysostomo attnbuit Ccelestinus, dubitare poterimus, utrum

/'"/"',

Cassiuuus hunc sibi faventcm credchant? Certe in librisde l>>auctoritatemadduxit ChTysostomi Dubitareigiturnon carnatione contra Nestorium. $i

Chrysostomi auctoritate abusos esse Semipehujiuuos. Hinc mtti/is pos/modum seculis nu/itts tkeologuscredidit,Semipelagianisconsonamfuisse soli ignoranillius Sancti doctrinam. Quapropter

Augustini doctrina elogium

//// /•>/ ///• .v.

/////

(

S. Leo

EP. ET DOCT.

JOANNB CHRYSOSTOMO

ista successor. /s/a wrijtwi* Catlestinus

AUCTORE J.

S.

ad Anatolium Constantinopolitanum

alias i.xm,

optasse se talem habere consortem; ut mihi,

///.

de sanctis praecessoribus,

inquit,

nec Joannis

tia

tim iiupu/unda vidctur suspicio illa ,

ft

ah

quorumdam,

/uvrcticis,

quan-

tum apparet, primum inventa, de affmitate opiuionum ChvysostomietSemipelagianoritm. Verum de

/ucc

istis sufflciant.

spiritualem copiosamque doctrinam, nec auctoritatem Attici, nec industriam Procli.nec fidem beati FJaviani deesse sentirem.

Cum

omnes

illi

Chrysostomo doctrinam commendatS. Leo.Concilium Chalcedonense, sub Leone Papa habitum,interprxcipuos doctores Chrysostomum contra Eutychianos allcgat tom. III col. 829 et iterum 832. Ibidem episcopi fuissent laudabiles, in solo

male senserit; anTheophilus

famosum lihrum contra Sanctum

SebasUanus episcopus ad Leonem imperatorem post Athanaeium, Basilium etutrumque Qregorium laudat Chrysostomum his verbis : Et post Joannes Constantinopolitanus, verborum col. 91

B

§ LXXXVLInquiritur, an S.Hieronymus de Chrysostomo

1

simul

cogitationum

et

Theodoretus in lYmlono

pelagus I

scripserit

illumque

;

Latinum reddiderit nymus.

benedictura.

coutra Eutychianos

Hiero-

auctoritatem Chrysostomi adducturus, de eo sic

prmfatur Joannem autem, mngnura orbis terrarum Iumen, qui primum quidem Antiochenam

Vidimus, quam pmclare de

ecclesiammaximostudioirrigavit,deinderegiam urbem sapienter coluit, non putas Apostolicam fldei servasse regulam? Adhanc orthodoxi inter-

quam

S. Hierany-

mum

mum

.

rogationem, ex persona Eutychianiitarespondet:

rem

satis arcta

existimo.

VigiMus Tapsensis episcopus, qui eodem

tamen

junctusfuit

cum

seculo v floruit, reiiquis

contra Eutychetem circa fincm hortatur Euty-

ditionis, indubitanter scripserunt,

chkmos,

non

/*wh/

:

u/ uialiut

est junior, lib.

(Wwcurunt Vatrum scntentke,

quam htereticcB opinioniadluvrere, his utcns verbis: ade uortamur omnes homines,,... Gregorii potius atque Basilii, Theophili quoque, et Joannis I

civitatie stitis,

Constantinopolitanee opinatissimi anti-

necnon

etCyrilli Alexandrini episcopi, et

mamque mi

//

in S.

Augu-

qui Chrysostomum allegant, id

magna cum laude Sancti,sumexistimationem de doctrina Chrysostoipsis fleri

Latinis

mque ac a

Grcecis insinuari.

Verum,

prmtermissis aliisquinUaut sexH seculi seriptoribus,ex datis modo elogiis tuto mferriposse censeo,

nemini de erroribus Semipelagianis suspectam fuisse doctrinam Chrysostomi, quando vivebant et

errores suos defendebant Semipelagiani.

1898 Manifestum id est ex duabus observatioSS. .\ufjustinus,Ccelestinuset Leo prcecce-

Ssmipelagiani

ui/ius. teris

optime nosse poteranterrores Semipelagiano-

:

/"/-'

l

/ni/sih

sttntii.

nuujis pertinet

rum, ittosque maxime aversati sunt. Eos tamen habemus inter prcecipuos doctrince Chrysostomi pracones. Bisceatttem consentiens Gelasius Papa rum cpisro/iis COncilU Wuiunii IpuSCula S. Joani

nis

Constantinop.

m Catalogoeodem,

in

quo Cas>

siani, Faustiquescripta oberrores

reprobabat,

Semipelagianos etiam ante Augustini Hieronymique

Opuscula, utmaximeprobata, legenda et sequendaproposuit. Altera observatio ab \psis petitur Semipelagianis. Cur enim hi

numquam

m defen-

sionemerrortsmsttortan fatiffartmfChrysostomum

ad Hieronymum quam ad

Ghrysostomum, cui alienum nequit obessejudicium. Attamen cum hujus Sancti Vita apudnos

mmandas

stino, ac in aliis,

sunj auc(ort-

>muio,quibusi//udmu//ispersuasenmt.Iiesquidem itta

prmcedat,

imo etiam

Hieronymum

starum suspectos , atiuleruntque aliqua ex Hiero-

bastiani episcopimox ddtis,

passim ab

uoro usi non

tos

S.

de Sancto nostro propter excepConstantinopo/i monachos de hceresi Qrigenirecte sensissc

aliorum ijiiam plurhnonim... sectari doctrinam observo et in hoc elogio, et in verbis Sc*

etc. liliu/

EcoisHmant aliqui,

Theophi/o, prwcipuo

norum

tee-

Europa

Chrysostomi adversario. Hinc forte scriptores a/iqui posterioribus secn/is, iique non vuigaris cru-

t)eini.{K:hujmi

in

administrabat Constantinopoli, ac deinde exsu/ Armenia; quique aliquot annis amicitia

erat in

1807

tam

in Africa. Atinter Patrcs Latinos non infi/ovum habet S. Hieronymus, qui in Palastina degebat, quando Chrysostomus episcopattmi

Valde quidem admiratione dignum eum Docto-

tvuipnrc

i/iii

Chrysostomo sen-

Ecciesia tota Latina,

scrit

et dubiiatio ad utr umque spectet, cxacensui rationes , quibus in eam opinionem adducti sunt iaudati scriptores, atque istam controversiam hoc ioco tractandam ; ncque enim diorum opinioni acquiescendum existimo. UOOJam§SSobscrvavi, S. ffieronymum acriter mvectum esse in monavhos i.stos, qui Constan

Chrysostomo fuisse contra-

tinopolim fur/erant, ibique Theophi/um accusa- rium

Verum ibi quoque num. 860 et scqq refuopmionem Baronii, Tillemontii, et

bant. tavi

aliorum

qui credebant, sxgnasse

Hieronymum Barnabwnominc deChrysostomnm in Epistola ad Princi-

piam, illumque graviter aceusasse. Gravissima tlla

accusatto, quce ibidem uh

'«>>

tam nu/h plane fundamento contra Chrysos-

tomum probata

Wrronymo

creditur, ut ne

profer-

umbram quidem

P^l^eaopmiohabeaLVelsictaZZ dubttanter asserta fuit a viris emditissimis. Tantumpotestprtejudicmm, quo crediderunt aUmi

Uu.uitynutin rniqiio

7

dem

fuissc

in

Chrysostonunn \^m ^^9mHinqviHHoLfnihitZ

persuasi rtm, neque ex Opcribus

probart posse

umq

,

BieronyZ

male de Chrysostomo

Ctttum rssr Hierfuiumum.Quarr

diUgenter

l

«££ dendo

ratio

una jam re:

futata.

;

,

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

denda sunl, guos ajferuntur, acsevereponderanda Facundus asserit

hbram

singula, ne temerc judiccmus de viro sancto. 1401 Facundus Bermianensis in Opusculopro

Defensiom trium Gapitulorum

scriptum a

lib.

Wlpag. 2oSet

Theophih con- seg. asserit, librum a T/ieophilo Alexandrino scritra Chry&osto- ptum esse, tantis refcrtum calumniis, ut etiam nos, inquit,

quod ea vel memorainus,

sola possit

fuisse

maledictorum recapitula-

fuerit, Latini cognoscerent. Addit, san-

tum Jo&nnem no?i potuisse ex illo Ubro cognosci: idguerecte. Quod vero spcclat adlibrum ipsum, guem Theophilo tamquam auctori, ct Bieronymo


tempus Facundo ca/eaf proypoiufamre,

missumfaciam Theodoretum

{/
umquam

S.

minime

credidero, nisi solidior al-

talis

gualem Theophilo

libri,

Facundus

al ille hac de

1402 Quin potius miror,

montium

Bermantium

auctoritati scriptoris,

et Tille-

gui annis fere

centum et guiuguaginta post Chrysostomum scritantum tribuissc, ut asserta ipsius improbabilia pro oraculis habuisse videantur. Etcnim, si eadem lance Facundum ponderarc voluisscnt, gua cxpenderunt Georgium Alexandrinum, medio

psit,

juniorcm, deprehendere potuisscnt^ neutricredendum fuisse sine maturo examine, Facirciter seculo

cundumque,

dum pro

licet

Georgio doctiorem, non haben-

teste irrefragabili in iis,

qum ad Chry-

sostomum, aut ad ipsius tempora spectant. Sane §72, ubi Facundum allegare oportuit, eumdem guoque refutare necesse fuit,guod Epistolam Chrysostomi, quam ad Theodorum Tyanensem datam ostendi, ad Uopsuestenum datam vellet,

quemadmodum

et

carias

Gregorii Nazianzeni

s/to

tempore comparuisset, eum Theo-

laerunt de libro

1403 Porro jam observavi, aliqxdd scriptum videri a Thcophilo pro sxta defcnsione. Nam Palladius pag. 124 meminit de scripto ips/tts, in guo dicebat, die una sexdecim episcopos depoa Chrysostomo. Boc autcm scriptum forte est Epistola aligua ad InnocenUunt Pu pam: nam TheophUum in aiig ua Epistola udlnnocentium varia co/^m Chrysostomum scripsisse, imo et contra S Olympiadem, coUigitur ex Palladio pag .150 sitos esse

.

,

ubi

observat, Epistolas in iis S.

Theophili in-

Epiphanium

Theophilus antea vituperasset,gui, iuguit, postea in sua ad

Innocentium Papam Epistola, vitupe-

ransbeatum Joannem.Epiphaniumnominatsanctissimum. Jtuquecertum fitex PaUadio, inuna saltem

et verisimiliter in

ct

ini-

solitus. Si-

S, IsidorUS Pelu-

calumniis plenum,

illum habuissent cognitum,

si

quamsententiam injuste latam. Siluerunt de Ubro eodem Georgius Alexandrinus, aiii
Thcophiio abjudicandus vidctur,

ille liber

gui neque a Gcnnadio in Catalogo scriplorum, ubicap. xxxiv de Theophi/o agit, neque al>
qui de scriptoribus ecclesiasHcis

<•
memo-

rutus fuit.

1405 Prwterea non ignorabat Theophilus, gesta sua adversus Clirysostomum ab omnibus passim

ac >'

tam kor-

en({"

s '" l(

**

vehementerimprobari;eaqueeratcausa obquam 7/'! /V'I'V/
'

/,,

cit/t/

saltem prudentia

ilidatc instructus esset,

kumana

et calli-

//nvvidere jxiterut

ct
orbis fcre /tuiee/si indignationem,

guantum bonorum omnium odium,

,

F

liber tantis ca-

lumniis tahtaque acerbita/e infutnis. g/utiem

/>/<>-

Facundus, in se concitasset, quantoque sibi majQremilZoscribendo,quamChrj$Qstomocreaset

fcrt

prceteritis.

vicem non consonare, cum

NUus

quam

Theophili libro

,

bebat,quantam

151

illo

licct utcrque damnationem iniquam Chrysostomi itcratis vicib/ts in Epistolis suis improbet. At UU non minus improbassent lii>mm

siota

jungi, si foret operce pretium. Verttm dicta sufftciunt, ut perspiciat studiosus lector, non esse in dicta Facundi statim pirandum, prcesertim pro

et

S.

ilio

acerbunt,

tam diu

de

Sozomenus, similia praUerire minime

Epistolas. Plures Facundi lapsus obscrvat Sirmondus editor in Annotatis, imo et alu possent ad-

rebus

/t'

illo

non videtur librum illum prmtermi urusfuisse^

Theophilo composilu/n. Prw.terea non inficiabor, videri apologiam aliquam a Jheophiloeditam, in

damnationis Chrysostomi allegare

certe

f

So- iihiui ri n m moranmt saicrates, ad corradendwn quaslibet calumnias ptores coarvi, contra Chrysostomum sparsas, attentissimus, gai

quum Chrysustomo. SUnit

attribuit.

philo scriptas

1401 Etenim,

similia facilc omittentem) siluit de libro

tatam haberc possim. Facile guidem credidero, Facundi tempore ejusmodi librum nomine Theophili fuissc circumlatum. At magis existimo, illum fuisse ab impostore aliguo, quam ab ipso

rationes

Umtum

tanti videtur ponderis, ut loquendi />ost

si

dum

quas a Theo-

viindento

annume-

philo non minus contrarium se prwstet,

lcgetur ratio, guamsitauctoritas Facundi, S. llieronymum illius apologhe fuisse interpretem, ne-

ali-


potius

pcdiunt, quo minus eulem hac in rc fidcm indubi-

gua

EpUtolas

Palladius de libro tam enormi

ut interpreti attribuit Facundus, multa sane im-

conatusest. At

licet constct,

adlibrum tan-

nihil ipse profert

;

refertum calumniis,
philus exspectavit, ut per ejus eloquium, qualis

Joannes

:

s!f//t/)f"*

3«

tis

randus est aliis scriptoribus synchronis, qui de libro ejusmodi tacuerunt, et
librum, non solum contumeliis, sed ipsa

abHieronymo presbytero translatum. De quo, inguit, idem beatus Tlieo-

retur

'

>-.i

normem

saepe repetita

AUCTORE

contra guas

illas,

Dialogo suo, partim ejusmodi Epistolis,partim <> Actis conciliabuH ad Quercum

Theophili nuspiam memtnerit,

tione nimis horribilem,

indubiam fidem non me-

insinuct, caiumnias

ladius

disserit fn

necessitas excusare. Deindepag. 200 scribit, in-

quoque

re

i

pluribus Epistolis Theo-

phili ad Innocentium calumnias aliquot de Chrysostomo fuisse perscriptus. \'erutn,cum ipse P
infamiam. Crcdibile essc

a Theophilo

,

igitur u<>a est, talia scripta

famm sua- nequaquam prodigo

qualia ne quidem contra hominem pessimum oere /i
sane multo facilius crediderim, daio, Gentili, dut esse librum

iltum

quocumque


ittji
Adeo

Ego

Ariano, Ju-

Theophili nomine,

ullo Catholico compositau/.

,

scri'

//rocusum

quam ab

itorrciuht sunt

et i/t
de libro >Uo confir- u t ommno rtmatipsa Tkeophili fama,qua oiguitpost mo% tem. dtatur atgudir Nam de Tlteophilo honorijicc iocuti sttnt seculo \ candus

M0G Sententiam nostram

Theophilo

PatresconcUU Epkesini, S. Vincentius LerinensVj S. Leo Papa,atttguc apud Tiliemontium (attdali
DE

676

ronB

.

J.

Throphito. Gdasius

tut. 21 \n

s.

conciUo,

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

Papacum Romrmo

tam. IV col. 12G2 inter

apudLabbeum

ulla Ubros approbatos recenset eodrm modo sine exceptione Opuscida Chrysostomi et Theophili. !

'erum net priores, quit 'hrysostomo addicti suntt

laudibuscelebrassent Theopkilum simifamam, etiampost exsilium

si Virisanctis-

,

tam impiisat-

que enormibus calumniis lacerare voluisset, ut nonposset non impius videri, qui talia protultsset. Gelasius vero multo minus Opuscula ipsius sine exceptione legenda proposuisset, si talem librum

Quare

habuisset perspectum aut coc/nitum.

asse-

rcrc nondubito, Facundi dictanimis facile etsine examine ac judicio fuisse adoptata ; adcoque non

impium, quem

esse certum, librum illum

et

magis quo-

•jur

interprsti

JHeionymOj qui nullibi

vidit

quod temere

probabile,

asserit

sfnnio mt/le lor.utus t/uof/ue

rst,

aut

famam

ttntiquorum

ipsius lasih

adversarios

inter

Chrysostorai recensuit S.

Bieronymum. Vtrum-

que sane mirabile

inimicus Chrysostomi

rsset, si

Sane Hieronymus Theophili

crat

amicus, durante ipsius contcntione contra Chry-

sostomum nec deerat occasio scribendi contra Sanctum iltwn, si Hieronymus partem aliquam ;

In Epiut dictum est § 55, Hieronymus tttrpit monachos ConstanUnopolim profagos ; at nullum de Chrysostomo admiscetverbum. Alium Hieronymi locum, quem Baronius et Tillemontius in

illa

disputatione habere voluisset.

slola lxxxvii,

1

lllli

lcyat.

lilil

lr


mirabiliter ante laiulaveris. Batc

contra Chryiugusti?ius,quihaud dubic cfiam oppoCf/prianum qitibus alios, duos sostomum et vrd/sset Afnhrosium, excipere potuisset, si interpreejusque hbrumaFacundomemoratum. nit et

tcmscivissetH/eronymum ; eum in ilionon solum w*toChrysostomi, scdctiam doctrina, tamquam impia traduceretur etin Christwn hlasphcma. Keposuisset sane de Chrysostomo non minus, quam dealiisquatuor: Cum iis ergo errare puto quia nec

te ipse patieris.

Verum tibrum illum num-

opinor, vidit Auc/us(inus,nec ullus Hieroni/mi aut Augustini cetate, quantum existimo.

Epistolam xiv, alias xvn, ad statim videhimus,

ubi fons signatus, et hortus

sus

possit intelligi:

sit,

Mox

addit, nolle se occasione

virorum illustrium arationibus profcrendis abstinere. Bieronymus autem ha-c saipsit circa anitti/it 405, itt ipseagnosdt Tillemontius Nota 71 in s.

Bieronymum. Quare

credibite

non

est, eo-

drn/ frrr tempore Ilirrtnii/mum intcrpretar/ voluisse

acerbissimum librum, imofurore

plrnttm nmtra ruindriu Sanrtum, f/iiidrm unico

umqxtam

insania

qucm ne

lcesisse tegitur.

rittrtur novisse Ai/f/usfinns,

et

verho

Certe non

ad laudatam male de Chryso-

qttnndo

llirroni/mi Epistolam rrspondit,

stomo smsisse Bieronymum, nedum librum, quo fantii ipsias tam a/roritrr larcrabatur, ab eo lattnitatr donaium, Veque enim tacuisset Augustinus

eade rein Epistola i.xwn /Hiuilri tid ohjrrtain

rtoritatatt rap.

objectis eontra

m.

{aiias xix)

riirvsostomi

Qt/ippr

t\r

rt

qua

res-

tiliorum au-

srpteni scriptoribus

quataor statim ejcipit, quia ab ipso reprehensi crant Hicroni/mo, et quidem con-

ille

conclu-

Cathedram

ideo mihi

laudatam censui consulendam. Loquitur Hieronymus de divis/onc ecclesice Antiochcnm Meletii et Pauiini temporr, cupitqueex Damaso coc/noscere, quocum commuPetri, et fidem Apostolico ore

tes

talibus rtr.

Damasum Papam,

alienus esset ab omnib/ts

difficile,

alias i,\\\i\, tid S.

cum

quam

quibuscum non communicahat Romana EcLuhct huc pauca transfcrre, quia indc alia ctiam ratio Iiahetur ad propositum nos/rum. Quoniam, inquit, vetustoOriens inter se populorum furore collisus, indiscissam Domini tunicam, et desuper textam, minutatimper frusta discerpit; et Christi vineam exterminant vulpes, nt inter lacus contritos, qui aquam non habent,

Chrysostomi,

,

/fic-

illis,

nicare deheat.

Augustinum, in qua tractans controvcrsiuin reprehensi a Paulo Petri Chrysostomum pro sua opinione sic iaudat post ttlios : Quul dicam de Joanno, qui dudum in pontiflcali gradu Constantinopolitanam rexit ecclesiam, et proprie super hoc capitulo latissimum e\aravit librum (id est, prolixam Homiiiam, de qua rt/i nitm. 138) in quo Origenis el feterura sententiam estsecutus? Si ieitur me reprehendis errantera, patereme, qufleso, errare

cst

ronymum

clesia.

jam tum exsidantem cum laude allegat Hieronymus in Ep. lxxiv, 1408 CYw/rrtOhrysostomum

lotigcprobubitins

401, aut sal- orcusioiit: tem 405, inter Ulos commcrcii indiria. Et sane Chrysostomi mirari non poicrimus, si. Theophili amicitiam dcinde repudiaverit Hieronymus, siomnecum eo commercium ahruperit. Etenim si considcrcmus

dc Chrysostomo prorsus improbabiliter exponebant t/r Rufino ejusque amicis intelligendum, ibidcm probavi. t

li/titr

Ori4nem

vis

cumnoninveniam ullapostannum

revera fuisset.

ChrysQ&to-

mo-

Etenim, sivc libnim illum anno 404, aut saltem 'jiventeChTysostomoSCriptumcrederemuscum Tillemontio, sive post mortem Sancticum Herman/io; fieret

D

quamdiocriter, necdemediocribusquiestiombus

1409 Quin potius rxistimo, Hicronymum amicitia? Theophili renuntiasse Chrysostomi f/ratia,

Nullus

mo, sat

Ori^enem vero ac Didymum Opusculis tuis, et non leeo in recentioribus

1407 Multo etiam magis improhabile est, quod illeaddit, ab Ilieronymopresbytero translatum.

Facundus. Primo nullum ex Operibus S. Hieronijnii verbum proferri poterit, quo de Ohryso-

de

:

ivprehpnsos abs te

quam,

nulh modo

male loquitur

his verhis

utitttr tra duos ex ilUs posteriores

Facundus, fcetum esse Theophili Alexandrini , ut isftid omnino potius apparcat improbabile.

i

I!

EP. UT DOCT.

1410 Idem plane casus a*at post damnationem omn\nontpi?se

quem alii Orientalis tmperii antistiTheophilo aversabantur, alii vero sequchaufar, ac Theophilum repudiabant. Ilinc dubi-

cumTheophiio,

cum

tarcnon possumus, quin Hieronymus in causa Chrysostomi ac Theophili ApostoUcam Sedem ceque

sequendam

crcdiderit,

quam

leget rationes, qttce

cessitatem sequendi

causa

in

antislitum Antiochenorum ;prcesertim

cum eas ai-

cequatem in utroque casu neRomanam Ecclesiam prorsus

ostcndant.

Ego, inquit, nullum primum, Christum, sequens, Beatitudini tuao, id est,

nisi

Ca-

thedrsePetri, communioneconsocior, super illam

Petram rediHcatam Ecclesiam extra hanc

scio.

Quicumque

Domum.agnum comederit, prophanus

est. Si quis in

Arca Noe non

fuerit,

peribit re-

gnante diluvio. Hcec non minus vera erant tempore Innocentii Papce, quam Damasi.

Mox

subjanfjit,

vero

nuiium ex cpiscopis Antiochenis sequ/

se velie, sed solttm

Damasi

judicium. Non novi mquit, Vitalem, Meletium respuo, igndro Pauli-

num. Quicumque tecum non hoc

est,

qm

Christi

non

est,

colligit,

spar^it

Antichristi est

1411 Rursum in Epistola xvi , alias lvi," cum cl a commcmo Damasus necdum rcspondisset, cumdem sic allo- cum co afisti-

quitw: Hinc rapere

me

in tres partes scissa Ecclesia

festinat...

ad se

Ego interim clamito

:

Si

quisCathedrffi Petri jungitur, meusest. Meletius V itahs, atque Paulinustibi h:erere se dicunt Pos'sem credere, si hoc unus assereret.

Nuncautduo

mentnmtur, aut omnes. Idcirco obtestor Beatitudinem

nuisse.

«

DECIMA QIJARTA BEPTEMBRIS.

1)115

maximecum notum

municare, significes. Noli despicere animam, pro qua Christus mortnus est. Bactenus S. Hieronymus, ex quo et alia multa discere potuisset Til-

Origenistas,etrecus;ii.iin

iemontius,

et

quod

facit

tuderit

Facundus,

ofrendisseanimum

improbabiliapro-

ciliopatriarchafu.it Tkeophilus. Quodvoeai judi-

ciumepiscoporumOrionfis. crai potius. voruudum judicium episcoporum JEqypti, quibus pauci alii

Quis igitur prudenter credat, librvm caiumniis, furoreque ac impietate p/cnwn, ah eo Latinum factum, ut Theophi/um contra Chrysostomum, et contra judicium Scdis Apostoliccc juvarct. Hoc

tantum tricenium ct quin-

,

examinandum obscurum

Kpistolw,

a/iquod Epistolm fraqmentum, dequoeditores Opc-

fjiiod

rum Hieronymi non minus intcr se dissentiunt, quam alii scriptores. Joannes Martianay in ultima

Thcophilo,

cditione Parisina edidit fragmentumillud tom.

IV

727 tamquam partemEpistolw S. Hieronymi ud Thcophilum. Contra in ultima editione Veronensi tom. I col. 750 el seqq. Episto/a illa, quai col.

a Mariianmo

tota

Hieronymo

tribuitur, in

dividitur, ac prior pa?'s, spectans

mum,

Tficaphilo

aftera vero S.

;

scribitur. Valesius

duas

ad ChrysostoHieronymo ad-

quoque, Tiiiemontius, aliique

nriorem Epistolce partem, sive

dandum, fheophi/o

fragmentum mox

attribucre maluerunt,

quam

tianceus, sed oppressa erat imperialipotentia

quc ipsum 1 11

latere

Verumipsum

1

;

id-

non poterat. Epistolce initium huc fi'ans-

fero, ut clarius pateat, illud

tiuii

Eieronymo. Inscriptio ita habet Dilectissimo atque amantissimo pap» Theophilo episcopo,

Hieronymus

in

lector,

ultimo loco invenitur post Epistoet Marcellam, post tres

li-

bros, sive Epistolas Paschales Theophili, et post

Epistolam S. Epiphanii ad Hieronymum, quae Geneiulis Epistoia etc. Ex quo inincipit telligimus, scriptam fuisse postannumChristi404, :

et hic

obitum

quem ipse Hieronymus memoriai hominem Dei appellat.

S. Epiphanii,

sanctse

Hcec dc tempore observatio nullius momenti est. Quis enim dicat, omnia ab Hieronymo scripta esse eo ordine,

quo

in

codice aiiquo reperiuntur

?

prima parte Epistolm infertur, post mortem S. Epiphanii, mense

lit>

,

i-

tatiti

cio attribui S.

non

to-


non posse sanojudi-

Domino salutem. Quis

corruptam esse hanc inscriptionem ? Quis prcsfu/trr episcopum aut patriarcham vocavideat,

dilectissimum aut amantissimum

he inscriptione

?

Quis

eumdem

in

eadem

Episto-

/u

inscriptio-

papam nominavit et episcopum \ Certe non Hicranymus, qui in omnibus Epistoiis ad Thcophitum habe.t : Beatissimo papa? Tlieophilo. Epinc

ct

ita

Paucis in exordib placetjudicium veritatis: dicenteautemDominoper prophetam, k Et judicium meum quasi lux egrestota deinde sic inchoatur

:

» qui tenebrarum horrore circumdali nec naturam rerum clara mente perspiciunt, pudori operiuntur reterno, et cassos se habuisse conatus ipsn fine eognoscunt. Unde et »

ditur,

sunt,

nos Johannem, qui dudum Constantinopolitanam Deo placere sempei-optavimus:

rexit Ecclesiam, et caussas

perditionis ejus, in quas ferebatur

rimos in sacerdotium provehens, atque ob hoc scelusbeatEememorijeliominemDoi Epiphanium, qui inter episcopos clarum in orbe sidus effnlsit,

landati, ubi

in

suam

recipiens familiaritatcm, et ox his plu-

non parvo marore contrislans, meruit audire Cecidit

;

:

cecidit Babylon. Soiontes ergo dictum

a Salvatore. « Nolitejudicare secundum faciemj » sed justum judicium judicate, » ne quoquam tardius beatitudini tuas Latino sermone transla-

tum librum tuum remitterem multa impedimonta fecerunt qitiS, in

quibus dv iihro

etc.

//"'

in medio omnia cum reli-

ijttiix- rrdt/ifo

aqitur, Hic-

ronymoattributtntur apud \lartianceum;licetconnexio non reperiatur, nw p
anno 405.

Hecte tamen ex

fujitur

scriptam esse

1115 Eisce cxpositis, Episfalmn propius inspi- congruit Theociamus,ut examinemus, anea vtdeaturS. Eiero- phih,
et anno 403 defuncti. 1413 Redeo adAnnotata Martianaii : Nec qmxquam miretur, inquit, quod S. Hieronymus in S. Chrysostomum acrius invehatur: quum hoc

Maio,

buit,

deli-

Mar-

laudati editoris

Epistotam. Accipe,

lam ad Pammachium

iujiivi attii-

vult

improvidus, nequaquam credere voluimus. Sed ille, ut c?etera ejus flaptia taceam, Origenistas

annotata. Hanc, inquit, Hieronymi Epistolam transcripsi e vetusto codice S. Theodorici antea

vcro Jliiin-

quam

Hieronymo. Attcmicn Martiameus in contrarium disserit, pturibusque jmgnat vcrhisadasscrendam Hicronymo totatn, quatem in codiceMs. unico invenit,

Hfartiananis

t

totum Occidentem, et majorem quoque Orientalis impcrii partem, imo et episcopos Palestince, <>>

vit

pretatus est.

alii

Propaucis, qui causam Chrysostomi, eojudicc, tutahantur, snhstituen possitmm

tescebat innocentia Chysostomi,

quaginta fere annos Opussuum componcnti, modo tanti fecisset judicium ct communionem Ecc/esice Homanw, quantieam fecitS. Hieronynms. Itaque li/num illum mdius mcmorat cx scri ptoribus synchronis,quia Hicronymi tempore cxstitit numquam ; nullus ejusmodi libri intcrpretationem Hicronymo objccif autde ca doloremsuum eidcm siqnificavit; Hicronymus ipse numquam de ca se excusavii; quia nec librnm vidit, nedum interFragmcnlum

se junxerant.

qua degebat Eieronymus. ftaque non adeo

Tii/emontius, ncc

1412 Restat tamen

S.

autsolide. Et< uirn pro <>,,,,,,bus Orientis patriarchis, quosilleconcilio triginta sex episroporum includit, unicus in ilfo
Chrysostomum libri fccit intcrpretem. Neque enim probahiie est aut crcdibilc, contra Chrysostomum stetisse Hieronymum, postquam Sedes Apostolica causam ipsius defendcndam suscepcrat.

non credidisset

J.

abeocondemnationem

nequaguam accuratc

dum Hieronymum pessimi con-

buisset scriptori schismatico, post

ArXTOHF

reum non putasset tunctemporis Chry-uMumuin. H wniui jndioiinn c|ii-c-.)|iorum Orientis? ctc. Ita quidem laudatm editar, sed

tra

ipse

ossot omnibus, Johannem Epiphamiproptenni

Origonis. Quis

solum ad propositum

quam

S.

.

-177

tudinem tuam, percrucem Domini,.... ut mihi litteris tuis, apud quem in Syria debeam com-

nostrum, clarc perspicere,

:

temporeinnocentiaetsanctitas Chrysostomi obruta criminibus et accusationibus inimicorum ejus delitesceret, etsoliDeo manifesta,a paucistutaretur.

Neque vero persuasum

potuit esse Hiero-

nymi /ucubra/io. Prhno, utjam ostvndi, insrriptiu plane Hdicula est, nec quidquam hahct nmforme cum a/iis insrriptumihus epistolarum I/i< />iii//mi ad Thvophi/um; imo talis est, uf dttarum Epistolarum inscriptioncs in unam coufnsiv videantur. i

\am

voces dilectissimo atque amantissimoro»-

qruunt

et usitata

sunt Theophilo

Contra vox

Papffl

adEieronymum

usitata fuit Biero-

nymo, mentemetsententiamconciliitrigintasex

scribenti.

episcoporum, et patriarcharnm totius Orientis, labasseincondemnationeJohannis Chrysostomi,

nymo,quando scribebatad Theophilum. Sccundo datum Epistolm initrumhominisest, qui lato confru

dicio

DE

67S

auctore S.

J.

Chrysostomum

tra

S.

cum

se

Lut/num reddidcrat

Verum Eieronymi non eratrationes

reddere dejudicio, cui Theophilus

ipse,

adquem

scribebat, pratsederat; nedumcausasenarrare,o6 guas condemnationem meritum credidisset Chrysostomum. Verum multoetiam minusanno t05 pust Quudrutjrsimnm tlu scripsissrt HieronymuS

/uut fnissc

lliemale de Chrysostomo locutum esse ronymimi^itaquoqueneqiteoassentiriMartianmo verba Bieronymi de Chrysostomo interpretanti IV t/uundu iu Epistola ad Ctesiphontcm Umi

contra Ckry-

sanctum Eieronymus

sostonwn xcusanHj

se

i

potiusmendacid, Ut caetera ejus taceam flagitia, nc, Ex lris (Origenistis) plurimosin sacerdotium provehens etc, non

Eieronymum, sed Theophilum insinuant 'crfc Hicront/mus, guando cirra scribebat verba 105 ad Augustinum

scriplorcm.

annum iiuin.

servatum i/i

1408

data,

optime

non

§

de

videtur

sensisse

secundum faciem

;

uct/ucu,

t/ui/i

fragmentum

illud

Epistolm,

quod cum Epistola item mutila Bieronymi in uuu/ii tjttnsi Epistolam confusum habemus, Theopkili sit, tiut primum Eieronymo condemnationci/i Chrysostomi annuntiantis, auteamdefendrrc conantis contra judicium Bieronymi. 1417 Verum, dicet aliquis, quomodo duarum

Epistolarum fragmenta

in

unam guasi Epistolam

.

coalescere potuerunt% Respondeo, dici certonon posse, t/uu id casu contigerit, sed fieri potuisse ruriis,

Potuit c

mdirr

c.rcidrrr ji/fium is-

pnrs posterior Epistolce Tkeophili contiac sequentis initium. Eocasuquicodicem

duo fragmenta conjungwe poterat

exscribebat,

t

/tisi

mtdtu

jnm

sulrrtiur /uissrf,

Potuit

t/uum passim furriui

rtitn/t /irt/litjri/s /ilirurii/s

t/irtuut pru>trrirt\ rf s/r r,r duu/uts

fu/ium

frutjmriH

tisunam formare Epistolam. Quocumque modo contigerit, cum nullasit connexio inter partem priorem

ac

posteriorem,

qum

certo

videtur

Eieronymi, cumque titulus ipse Eieronymo ad Theophilum *cnti /to// congruat, utinectota pars prior

dicendum est, duorum esse duurum Epistoiarumpartes male fuisse comexas. Uaque fragmentum illud litteruruui nun miuus iuufi/r est, quom ufiu ,,/n/iiu ante allegata, ad ostendendum, S. Eieronymum ,

necessario

Epistolam, seu

dr

yitlil fitjn

Bieronytnus contni

<"/u>/-

sostomiim sciipsisse scitur.

Eieronymo,

dici poterunt si

ad 30

hwc adpropositum

Chrysostomo umquam maie sensisse. aut malefuisse locutum. L418 In Epistoh vero Bieronymi, quam cum illo fragmento conjungit Martianaw, nullum de S.

Chrysostomo legitur verbum. Bieronymus per /um rcmitttt (fpusadum u/it/uvd Tkeophilo,

il-

qmd

LXXXVIL Memoria

Chryso-

ipsius Antiochiae,

Con-

e

in toto Oriente diptychis in-

scriptum

hac

:

occasione

Epistola1 aliquot ostenduntur

lis

condemnatio Chrysostomi. Xum eo rcferendavidr/itur, uc p/uur si/tl inutilia. Quapruptcr dubita-

librurii.

G/J3

stantinopoli, Alexandrise, et

\

quoque uti poterat contra Eieronymum, si condemnationem Chrysostomi nl, ipsti improban noverat. Sane prima Epistoloe verba : Paucjs in exordio placet judicium veritatis, insinuant scrihi nd aliguem, cuinon placebat mutjui dotes.

/tc/iutur

Martii pag.

sufficere videbuntur.

men

sed justum

,

t/ut/

III

stomi ubiquerestitutaet no-

;

,

iiuidis

apud nos tom.

Septembris in S.

i

tud,

cst

menteS. Eieronymi. Plura

%

otdetui

Etenim

S. Joanne eremita. Bcbc interim sufflciant de

judicium judicate, rursus Theopkilum designant scriptorem non Eieronymum. Nam iis utipoterat, ut persuaderet, sibi in judicando solamjustttzam fuisse propositam non famam Chrysostom nuu tlnririiiumuut r/t/qurutiu/it uut ulins 'iri

attribuBndutn

est.

de libro Evagrii Pontici

<

Nolite judicare

eiguc omnino

ibi ioquitur

de monachis, in quo multos ah eo monachos ait memoratos. Agit igitur de Joanne monacho sive crcmitu prope Lycopolim in jEgypto, uti jam ob-

Chrysostomo. Verisimile igitur non est, ipsum tuui acerbe locutum esse de Viro tanto, quemmaijni faeiebat. Quarto allegata Scripturce verba :

re

non dubium

fuisse

et

ilo Tertio exaggerationesillm aut

1

m

476 itaioquitur: Itaille unum Joannem ipsius libri posuit prmcipio, quem et Catholicum col.

:

neque enim eo tempore ignorare facile poterat, pro Chrysostomo stare Innocentium Papam cum toto Occidente etparte Qrientis non modica.

D

illud

ostendi,

post sen-

tentiam contra Chrysostomum latam, aut etiam anno 104 post ejectum ab ecclesia, aut ab urbe,

Sancium.

it/uommm, quale

Epistola u/it/uu Paschafuerit, nisi forte fuc/ in eo maleiractaquivolunt, divinant, iis. Gratis Chrysostomum. Ceterum, at/ nequit

uteumque ezcuset,

adHieronymum

ut

:

it

mspicionem odiiaseamoveat, fudicium defendat, scriac illius rationes breviter allegeUta congrue bere poterat Theopkilus

EP. ET DOCT.

CHRYSOSTOMO

adfueraU aut certe

jitdicio

contra ipsum egerat,

.loA.YNK

supposititiee.

SoUicitum te fuisse jttnt

de restitucndo Chrysostomo viven- Aliquce EpiS. Innocentium

vidimus.

Curam

Papam,

variis locis

ab /uuocenlio post mortem Sancti, liquet ex verThcudoreti num. 1357 datis, ubi affirmat,

bis

negatam nibus

fuisse

qucc

tur, et Innocentii

comrnunionem ab Inuocentio om-

episcopis, qui jiomen

illis

stol(E,

illam non fuisse depositam cimtmfenm-

Chrysostomi in

sacra diptycha referre nollent. Eminentissimus Bart/nius in Annalibus ad annum 407

num. 20 et quoque Innocentii conatus memorat, variasquc recitat /itteras tamquam ab Innocentio ud Arcadium ct vicissim ab Arcadio ad Innocentiu/u t/utus hunc in finem. Verum epistohe illce de suppositione admodum suspecto? sunt, aut potius satis ccrto supposititiay. Priores habentur apud Georgium Alexandrinum, qui ea forte licentia seqq. alios

usus cst ad /itteras coinponcndas, qua historici prolixos qua/idoque sermones componunt eosque uttrdmnitt pcrsonis principibus,

prout secundum

rerum ndjuncta ipsis dissercudum fuisse credunt tuni mmtifcsta in /itteris < cnr illis

se offerunt

suppositwnis indicia, ut indubium videatur, non cssa scnptas ab illis, quorum nomine

insignimtur MqnerefertJitterasistasaGlycaaUisqueGracis smptoribus adoptatas, et in aUquo I

""""" mventas

est,

etiam codice

esse.

qu/u rccenliores

(_,eor
idemque

bibUothecai codices

Etenim dubitandum non Grmci illas hauserint

ex compilator codicis il/ius proutnon raro reperimus

fccerit

Vaticam ;

ouos tatia quos talia monumenta ex variis scnptmbus fuerunt congesta 1420 Pnuiu Epistola est Innocentii ad Arca,

in

^^mto.-Voxsanguiiiisfratris mei Joan "is claznat ad Deum. Legitur \'it a per oer Qeo rgium

tmm m Eadem a Majoribus S. Attia

ad

et

aliorum,

supposit(p

a apud Savi- probantur: p aQ J 24£ nostris adoptata Vita ii/

scripta

8 Januarii, sive tom.

/L m

I

Pmj.

470, et

DIE DECIMA ah

ct

Attamcn

muitis.

afiis

suppositant diccrc

rum

,

in

non illa

QUARTA SEPTEMBRI8

dubitamus

Eudoxia

dc

aqatur ul viventc, aliaque contineat parum risimilia,

re-

omnibusque antiquis incoqnita. Altera

apud Baronium

responsoria

cst

Savilium Grcccc pafj est fictitta

;

250,

.

f/tta?

112:; Mihi sufficient auctores allegati: !><>,„ uv subsisterequidem possent controversa ilta Ept-

maxime responsorim deremus, Eudoxiam (ribus

Arcadii\ apttd

sostomo mpervixisse. Ponto.

cum Eudoxiam non modo viventem

ex dolorc dc comSanctum. Tertta est Arcadii ad fnnocentium, iisdcm rursum vitiis laborans, addensque aiia fahulosa de conjectis in carcerem cpiscopis Chrysostomi inimicis. Hanr in Georgii Vita apud Saviiium non invenio. Quarta apud Haronium est Epistola Honorii ad Arcadium, apud Savilium pag. 249, in c/ua non tam clare cle Eudoxia tamquam vivente agitur. Attamen et hcec pro supposititia habenda est, cum dicat Honorius, Arcadium fcemina? committere semetipsum:quibus verbis Eudoxiam videtur riventem desiqnare. Styhts r/itoque non conqruit majestati imperatorite, acceditque prcejudicium illud, quod reperia/ur apud Georqium, indeque videatur ah

missis contra

Boma

a Ponta

B

Baronium, ut serius defunctam Hine ad annum 407 num. 29 solum

opinor, moverant crederet.

seculis posteriorem, ex ipsam obiisse, post obitum Joannis nontribus mensibus elapsis. Ad annum 404

alleqat

quo

Zonaram, multis

ait,

dum

num. 122 laudatus Baronius operosius probare contendit, Eudoxiam illo anno 404 non esse defunctam ; adducitquc littcras jam dictas, ac Leonem augustum, Metaphrastem, Niccphorum, Cedrenum, Zonaram, Glycam. At facile responderi potest, omncs istos swiptores, utpote nimis ab

ojtate

Chrysostomi

Georgio Alexan-

dissitos, ct

drino posteriores, nullius esse momenti in controversia. Addit Baronius

:

Si

verum

est,

illa

eam

satlria Irrs

diem

,

Eudoxife ne verbum quidem, quae ante omnia fuerant recensenda? Respondco, istud arqumenqui non considerurunt, quantopere honori Eudoxice et Ar-

tum

alicujus ponderis

vidcri posse

cum

Paltadius. At,

cadii pepcrcerit

iis 9

clarutnsit,

eumnihil scribcrevoluisse, quod Arcadutm offendere posset, lcedere

,

aut

mirum

famam Eudoxue

videri

non

notabiliter

dehet, mortent hujus a

Palladio praitermissam. anno 401 triennio fere

ante Chryso-

stomum

;

1422 Quare majoris hac in re ponderis sunt, 'et Sozomeni, qui eo tcmporc

mrttsrs, at

men

Eudoxia, ad fnnocentii et ad litteras Bonorii: atque ipsaquoque Eudoxia respondisse dicitur apud Georgium. Verum satis ha>c de litteris istis, quiv aliunde etiam sufficientes habent supposi-

Itaque dr

cap. xix ait, inusitatre

Eudoxiam

maqnitudinis qrandincnt,

qttce

pridie

Calendas Octobres anni 404 deridrrut. Alter lib.VUl cap. xxvn Socrati pfaneconsrnt/t. Cum autem hi scriberent, imperantc Theodosio Juniore

cum sorore Pufchcria ; quis

credat, hcec de illorum

matre scribere ausos, nisicerta fuissetU ct indubitata? Accedunt t'n Chronicis suis ad eumdem annum 404 S. Prosper, qui eodem ferc tempore

MarccUinus comes, qui saltem antiquior est scriptorihtts omnibus a Baronio laudaProlixius hwc disputat Tillemontius tom. V tis. Jmpcratorum, NotcCSQin Arcadium, ubiprosententia nostra adjungit Chronicon Mnandrinum

floruit, et

vufc/odictttm, ct

Eunapium cr

PkottO.

rrcdi/nus.

non

idest,

Arraffiits fotis nctn

Chrysostonram, ex vita decessit. E 1421 Quid pro rcslilurialu ChrySOStomi taemoria deinde egerit Innocentius, non omnino a»»o412: p<>st

quod ccrtum sit, ipsum aufuisse communicare cum Theophilo Alexandrino Porconstat, nisi

t

phyrio Antiocheno, Atfico ConstantinopoHtano, aut cum cpiscopis ipsos seguentibus, donec nomcn

Chrysostomi

in sacra

diptycka referrent.Illi vero

pertinacitcr rrrasuntat id facrrc. Prituus ex

ditt

defunctus

illis

cst

Theophilus Alexandrinus anno

412, necditm inscripto diptychis Chrysostomi no-

minc. Yidcfur quidrm Thcapftilus pacem deshlerasse cutn Hs, qui Chrysnstomi partcs rraut srruti

:

nain

itf

roltiqitur

cx Epistola

i.xvi

ad Theophifum,post mortcm Chrysostomi i/ita

Thropftifus dicitur Atticum

Chrysostomi benigne

rumtcnnrn non vldetUT probandis forte in

142o

umquam

suis contra

actis

Synesii scripta,

hortatns,

susciperet

ttt

Ve-

coqitassc de re-

Chrysostomum,

nisi

morbo supremo.

Nam

co

trtitporc

Theophilo honoratam

imaginem Sancti a

rmin Baronius ad annum

112 nttm. 41, etnta/ur secutus Sollerius noster in

Bistoria

norum

i

in

nronologica patriarcharum AlexandriTheophilo pag. 52. Atnbo secuti ntnt

aactoritafrtn S. Joaaais Duiausn-ni, qui Orat.

III

Imaginibus in niitiiair Billii puq. (80 ita habet : Peccavif Theophilus, Joannem Chrysostomura apud Eudoxiam reginam afiiciens eontuTheophilus ob illud peccatuni dod melia... rfr

animam agere, donec allata fuit in quam ille cum adorasset,spiritum

vixerunt, quo defuncta est Eudoxia. Prior

VI

Epistolis iafrr fuuu-

itfis

Arcadium nifiif vero anno 4(>8, mense Maio,

Chrysostomi

l.

Bomam

respondis$e,uti

poterat

quarto die post

sufjfa

aunHas

niurtis

oivente

ftngitw,

fitirras

testimonia Socratis

obiissc

tempore. Binc

indeque missoi "i> Jnnocentio litterceConstantinopolim perferentur ad Arcadium. Bit ta-

mum

clausisse

r<>

veniret,

ia

ex Joannis fautoribus, cum recenset seriatim omnes, qui ob persecutionem illatam Chrysostomo a Deo male mulctati sunt, de malis illatis

proficisci veltet

quilibet perspicere poterit,non

sectatores

Palladius, unus

Quare verisimiUter m-

diridift/r.

Romam

farife

hoc anno (404) adeo prodigioso interitu extre-

quomodo

in

recta

mensibus

Laudatce Epistola? maxime.

104.

obierit

perlatus non est, cum et hiems propinqua dum obHt. ar aaffas fotte adfuerit, qai

est

ad annum

Etenim cum

rssrf,

iiiniu

rriiliam et

tuli

'tus

nravt 408,

mensibu Chir-

fere

tra tres nwascs uinrfis Chrysostomi nuntius Ro-

1421 Ceterum non acquievit Baronius epochm gusta defuncta mortis Eudoxia1 quam breviter num. 1059 re, Eudoxia au-

J

multum temporis requirebatur^antequam obitus Saarti Romai posset mnotescere, ob immensum terrarum et marium intervallum, quo

tionis nOtOS.

accepta.

AUCTORR

Arcadii, etiamsicre-

stolce,

etiam apertius

faciat, scd ctiam ceqrotantcm

aliis

070

emisit.

:

Allcqai

istttd arcrpit.

Damascenus aur/orcnt, cx quo Kx temporis descrip-

his rerhts

:

tione Isidori diaconi. Incognitus est Fsidorus

ille

iadcquc fit,Utdircrr iirt/itrarnusj/uatWi auctoritas i/tsius valere drhrat Prwlrrra COUStat, Cyrillum Theophili successorem non statim conscitsisse post morteai Theophili^ ut nomen Chrydiacoaas

;

,

sostomi laiu

iii

diptycha referretur. Bacdecausa faoTheOpMli pro indututato

istad morientis

habendum non

videtur

:

neque pro

toti,

opinor,

auflam de eo dubitationem insinuet, utpoir bre\ tantum agens de Theophzlo, et soli fere chronoisf/af lialiuit Soltrriits nostrr

;

i/auatirinris

ta.ri intentus.

U2o Attamen

vetisimih

esi

Theophihtm

p<&-

nituisse

Aicdfcihu towfffix

Soicti antc

•

mortem venerutus

:

DE

680

J.

gestorum

nituisse

s.

<

sim Grmcm

sum

tunc posni-

Theopkili dictum legitur: Beatus es, abba Arse-

tuissc

esset conditionibus satisfactum in causa beati et vere Deo digni sacerdotis Joannis. Etcumper

/

/

inquam\ pamitentia TheophilUquinosse poterat,se injuria oppressisseVirum sanctum, indeque etiam factum a Damasceno reiatum non igitur e$t,

Verum inquit Tillemontius verum e$t parum excusatur Theo-

improbabiU.

est

illo facto,

si

,

t

nere, ne

deo,

fama Chrysostomi

restitueretur. licspon-

hanc observationem prima fronte spcciosam scd minime solidam esse. Etenim, si om-

videri,

nino tam diu se opposuisset,quod infra negabitur,

non lus,

alia rationc melius excusari potcst

quam

si

S

'.

Cyril-

dicamus, in ea ipsum persuasione

ut rectc ac legitime facta crederet, quce

ftiisse,

contra Chrysostomum crant patrata.

gtUorum

1427 Juveniserat Cyrillus, quando adfuit conciliabulo,

habito.

contra Chrysostomum

Prossidebat ibi Theophilus,

ad Quercum qucm procul

dubio non solum mire vcnerabatur, scd ctiam ut ct pium, fidcique Catholicw vindicem suspiciebat ; adcrant ct alii antistites magni no-

doctum,

minis. Apitd hos accusabatur, multisque calumniis

impetebatur Chrysostomus verbis ac scriptis

et dcmum condcmnabatur. Nemo igitur vehemcnter mirari poterit, si Cyrillus legitime libellis,

factum

crcdidcrit,

quod faciebant

tot episcopi, in-

mox

Quare quanto

sostomi restiluendm

diutius

obstitit

memorim Chry-

Cyrillus, tanto pro-

babilius apparet, ipsum ex ignoraniia obstitisse; magisque credidissc Theophilo valenti et agenti, quam anxio ac moricnti. Verum satis de hisce,

qum C

LnftocAsuuf c.riijcitlc iif

ecclesiae

cajteris

1

cordium Scrutatori nota sunt. Etenim incertum cst, an Theophili mors

soli

128

me

prse

ferani,

Sedis condiscipulos primos dedisse

Apostolicaj

viam

qua firmatos vos nosque

pacis, in

DominiChristiitabenignitasamplexabituratque

communiet, ut nullo de cictero titillamento vel levi cujusquam contentionis pudorepulsetur. 1-130 Porro Alexandcrcthxm obtinuit ab Innocentio, ut Acachtm Berwenscm, unum olim ex

multum conduxerit ad restituendam Sancti in Orientali ecciesia memoriam. Atplurimum hunc in finem profuit mors Porphyrii episcopi Antiocheni, quie apud nos in Uistoria chronologica Patriarcharum Antiochenorum figitur anno 413. Porphyrii enim successor Alexander Chrysostomi nomcn primus sacris diptychis inseruit, studuitquc efftcere, ut

et alii

idfacerent. Theodore-

iii>. V Histor. cap. xxxv de Alexandro aqit, narratque sublatam ab co divisionem inter Eustatianos ac Meletianos, de quasape mentiofacienda fuit. Deinde vcro hmc adpropositumnos-

tus

trum subjungit : Porro hic omniura primus pmtantissimi Joannis nomen ecclesiasticis ta-

ditionibus in gratiam reciperet. Tn laudato

Epistola Innocentius

autem Acacii

stolica Sedis legatum

apud Theodosium impera-

torem, quam recitai Baronius ad annum tum exalia Bonifaciiadipsum Alexandrum quce ibidem statim subjimgitur num. 35.

-108;

data,

prosequitur

ita

quoniam cum

episcopi

porrecta, suscepimus

enim Bcnnnsis,

vestris sunt

;

vestris consiliis actibusque

verit esse

communem,

tam

seni

favore

communionis atque

litterarum a nobis gratia prorogata. scriptas,

E

sanctis se roga-

praestetur

vestro, vestroque judicio

Baronius

nti tt

Acaciits

Scripta

:

ne per vestram injuriam ille, qui olim a nobis suspensus iuerat, repudiaretur. Et tamen satis abunde, quae in Actis statuimus, sicut dignanter relegere procurabis, quid in ejuspersona debeat custodiri: utsiperomnia

Mox

addit

ad ipsumAcacium ab Innocentio sed missas ad Alcxandrum, ut Acacio littcras

traderentur, ubi condiiiones propositas implesset. 1431 Epistola talis est : Adgaudere litteris fra- Alcxandri ternitatem tuam de receptis Paulini et Evagrii cxcmjilum clericis populisque,

et

de restitutis

secutus

:

HelpidioatquePappo coepiscopis percensuimus, gratiam te fovere, po-

omni contentione, pervidimus. Unde Jiasad

sita

prsestantissimum fratrem et coepiscopum nostrum Alexandrum tuae transmisimus unanimitati videlicet ut, si omnis inimicitia, omnis semu;

latio

tam de nomine S. Joannis mirandi

episcopi,

quam de omnibus ejusdem communionis

partici-

pibus a tua animositate discessit, has nostrse societatis recipias litteras, frater carissime, modo ut omnia, quse his Actis firmata sunt,

apud me-

diatorem nostrum amabilem Alexandrum, ore proprio (ut

communicantem convenit) fatearis nobis hasc unanimitatis charitatisque

Utenim

causavenerabUisest,sicmhaeretsollicita,nequid obhquum aut succisivum in quoquam residere cognoscat. Hactenus Innocentius

nequaquam

blanditur,

ad Acacium, cui ut liquet ex verbis alle-

Implcvissc Acaciian omnia, qum exiocbat Innocentius, et nomen Cbrjsostomi ab co in sacra dtptycha relatum, observat Baronius, prof/atts.

batquehacratwne quia constat, Atticum Coustantinopolitanum rasse,...

AcaciumLd

episcopum labo-

utab eo redderetur Joannis nomen in Emc quidem ratio ex disputandis

diptycha.

duMa;attamm

bulis inscripsit.

Porro egisse id Alexandntm, petcntc Tnnocentio Papa, liquet ium ex Epistola Innocentiiad Bonifaciumpresbyterum, ct Apo-

acreconcilia tnr Innocentio,

prmcipuis Chrysostomi inimicis, sub iisdem con-

et vel sero receptae pacis

adeo motura erat Cyrillum, ut prceconceptam altcque animo infixam opinionempenitus essetevulsura ? Id ego quidem

patriarcha

;

vestrae ita recepi, ut

episcoporum

Theophili pcenitentia

W. .ntiitlcr

gratias agens Domino, communionem

fateretur

modo, pamituisse Theophilum, ejusque anxietatcm etpcenitentiam Cyrillo fuisse notam: an illa

vidco.

scrit.

singula assertio legatorum exvotocompletaesse

quos vcrisimUitcr plurcs erant, qui ipsi nesciebant, injustam se ferrc scntentiam. Credamus ter

non

diptyckis in-

t

philus;at multum accusatur S. Cyrillus ipsius nepoSj qui scx septemque annis perrexit se oppo-

contra Ckryso-

ter pneterea de episcopis Helpidio atque Pappocognovi, quod sine quaestione suas ecclesias

ibidem prmcedit prolixior TheopMli Sermo, clare

in

Chiysostomi

:

recuperaverint. Et multum in Gestis (utsubscriptatestantur)s(»]licitusinquisivi,utrumomnibus

horam semper

etiam ostendit, virum ittum non ignorasse, quam n ihile morientes excipiat judicium. Verisimilis

etomum.

et

ad Alexandnmi huc spectantia sic habent Liben-

memoria habebas. Hmc sane verba scrupulum ac timorem insinuant una cum cura de cetema salute : quique quia hanc

jii.

i:

Elpidium

secati.

Monumentis tom.lpag. 165 inter Apophthegmata seu dicta Patrum ilhtd morituri

saltem verfsimiiecst,i\

I> Alexan1420 Coitsi.ii ex eadem, restitutos ab crant Chrysostomi hmcontio partes qui episcopos dro faisse Pappum. Verba Innocentii Ptiptt, nomen

onira Chrysostomum, saltem in hora mortis. Nam apud Cotelerium in Eccle-

AUCTORE

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

fict

de re ipsa dubitare non possu-

1432 Xiccphorus Callistus

lib.

XIV c xxv nlura

^rat^labormisAlcxandriAnnochcm

«

comitui Alex

andii

pro morta Chrysostomi ubique restituenda. Ilexan- nomine Chryderite que et vita et doctrina sostomi. optimu -l^n^gentiJoanmscausamfbvens.primusill ;

nomen

m

ecclesiasticum retulit

album : ^tjue ad

:

DIK DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS

ad imperatorem omnesque ubique episcopos, ut mem et ipsi facerent, et ea re pacem certam et constantem Ecclesiae conciliarent, scripsit. Exiffiia quidem cst hujus scriptoris, utpote recentiorisetminusaccurati, auctoritas. Verisimilia ta-

mensunl, qum deconatibm Alexandri hic scribit. Verum non ceque placcl Epistola, quam

xxv subjicit ut Ephtolam Attici adCyrillum Alexandrinum. Ex easpectantia adAlexflndrum huc transfero : Cum vero nonnulli nomen cap.

tan-

tum lent

beati Joannis mysticis tabulis inscribi vel-

beatus episcopus Alexander, Antiochenum lstum dico, Constantinopolim venit, et multa ore confidenti verba fecit vehementerque exci;

:

tare

populum

sano

ejus,

voluit, ut vel nobis invitis,

quem

diximus,

nomen

.

681

nem cum liomana

Ecclesia. Quod vero adjungit de odio Cyrilli. non alhmde videtur habere, quam ex ipsius Epistola. Hancvcro supposititiarn credimus, talcmquc variis arr/umentis probare conabimur. Mque fictitiam credimus Epistoiam

Attici ad Cyrilium ea de re scriptam. 1435 1'tramque Epistolam dat Nicephorus EpUtol : ex utraque Baronius aliique non vulgaris .i,

..

noto? histo-

nci totam fere historiam rcconciliathnis Atticiae AUici Cyrilh cnm Bomana Ecclesia enatravemnt ita ut in hac plurima videantur corriqenda. Persona-

scripta,

tus aut verus Atticus cap.

xxvi ita orditur : Inciquo non putaveramus et acquiescimus necessitate in eo, quod minus ex sententia

dimus

eo,

:

neces-

nostraprocessit,utilitatemjustitiaepra5ponentes.

Et cogitationibus nostris ad popnli concordiam inclinati, canonibus quidem Patrum detrimentum nullum afferimus exaetx autem verborum

ad Gyrillum, sirevera sit Attici Eptstola, at neque hoc credimtts neque ea vera ,

S.

J.

nominc

ita inscribere-

tur. ffax Atticus

A.UCT0EE

:

essc cxistimamus. Atttciis

mtfui

1433 Atticus tamen conatus est reconciliare sibi

ctiam

pacem

enm

r -

inire

Kectet-id

llvmana,

BomanumPontificemlnnoccntium ;atfrustra, donec nomen Sancti in album cpiscoporum retulit. Thcodoretus lib. V c. xxxiv kl testatur his verbis Et Arsacium quidem, qui post illum (Chrysosto-

mum) ordinatus est, ne salutare quidem dignati sunt (episcopi Occidentalcs). Atticum vero Arsasuccessorem, qui multas ad ipsos legationes miserat, et pacem cum ipsis habere postulaverat, cii

tandem susceperunt, postquam in sacras tabulas retulisset. est

is

nomen

illius

Attico patrocinatus

Maxhnianus, unus ex episcopis Macedonim,

ad qitos exstat Epistola clxiii Chrysostomi. erum Innocentius tn Epistola ad Maxhnianwn, edita tom. II Conciliorum col, 1266; et apud Ba1

ronium, respondet, nccdum fecisse Atticum,qua> ipsum facere oporlebat, ut communionis litteras acciperet. Communio enim suspensa, inqu/t, restituitur demonstranti causas, quibus id acciderat,

jam

esse detersas, et profitenti conditiones pacis impletas. Quod neque apud vos, neque

apud nos (ut prsedixi) Atticus, missis aliquibus suorum, vel dicere voluit, vel demonstrare completum, quemadmodum Autiochenae ecclesije frater et coepiscopus noster Alcxander digna Iegatione et prosecutus est et probavit.... Ex-

C ubti-

nctj nvininc

Chrysostotui

diptychis inserto

:

pacem

prseferimus.

Baic quidem non sunt verba damnantis oesta contra Chrysostomum, qucmadmodum et

Epistola

sic est conscripta,

tota

ut nihil justitirr aut

mnoccntiu' Chrysostomi, scd omnia necessitati attr/buantur. \am ubi exposucrat, se diu restitisse, qua tandem de causa consenserit, exponit hoc modo : Ad no S ex Iriente Dei amantissinras episcopus Aeaciuslitterns dedit, religiosissimum <

antistitem Antiochire Theodotuni fatmo 417 aut Alcxandro defuncto suffcctum) a populo, ut nomen Joannis in sacras tabulas referret,

coactum

esse, ut veniam rei ei, quani necessitate adductus fecisset, daremus, petens. 1436 Et tum bonus ille, qui litteras ad nos per-

ille

rem

sententiam datae ad nos epistolse populo vulgavit; adeo ut parura abfuerit, quin turaultu plebis universse

urbs repleta

sit. Ibi vero ego, ibi de rebus raaxirais discrisuniinum veritus, piissimum imperatorem et cum eo de pace et tranquillo rerum statu

demum perturbatus, men adii,

et

Atqueillenihil esseperieuli aut incommodi respondit,sidefunctiVirinomen,tranquiliitatis, egi.

pacis, et populi concordia: gratia inscriberetur.

Itaque ego ea re persuasus,...

nomen

id

inalbum

munionis, ut recte etpetenti, etprobantise eain-

jestaco^raChrysostomum

demmereri reddamus,

aut falsas.

iiquet,

Atticum

tardrtsse, ?iec

vohdsse stathn con-

1434 Attamen sibi

sequendum

exemplum Alexandri tandem credidit Atticus,

vimque

sibi in-

pacem plane necessariam haberc mercrctur. haudatus Nicephorus cap. xxv de eo sic habct : Ceterlim quum Atticus quoque episcopus propter Joannitas Ecclesiam esse scissam ferre voluit, ut

videret,

de principum sententia ipse

mentionem

illius

referri jussi.

Mox

factum

ilhtd, qttod revera lau-

frivolasque allegans

;

Dcmum

Cyriihnn hortatur, ut excmphtm scquatur, his utens verbis : Quam ob causam ipse quoque .Egypti ecclesiis, ecclesiarum orbis totius

pacincandarum

gratia, ut

Mortui

illius

nomen inscribant, pra:cipe. Ita enim cum Patrum canones non transgrediere,

tum

ecclesiarum

simuloraniumconcordiamplurimifacies..4^'rf^ et atiam Epistolam A tticits ad Petrum et AZdesium diaconos Alexandrinos de Joanne sacris tabulis,

quoque

non ut episcopo, sed qui aliquando episcopus

in precationibus jussit;

fuerat, inserto. Ita solum fuisse hiscriptum, insinuat ctiam, obscurius tamcn, in laudata ad Cyril-

fieri

quemadmodum id et in aliis episcopis, qui vita excessissent. fieri solitum erat. Atque ex eo tempore pax exstitit, donec postea quoque reliquise ejusurbi imperanti illatse sunt. Atticus invi-

him /ii

Epistola. Etcec prwcipua duabus EpistoltS nomine

sunt, qua> Attici

habentw

a Nkephoro

datis.

quam propter divinum Joannem deciderat, hoc modo magnifice abolevit. Nec illo modo id fecit sed aliis quoque, Joannis memo-

rcsponsoria factum Attict vchcmciifcr improbat,

riam precibus inserere recusantibus,

Ah hac

diam, in

:

maxime Alexandrisc annem oderat, quod

prassuli,

et Cyrillo

qui hostiliter Jo-

a Theophilo patruo suo dissensisset, persuasit. Ita \iccphorus , omit-

tens

ille

prwcipuam rationem,

videlicet

Septcmbris Tomus IV.

commwiio-

. ?nfi

1437 Epistola rero Qyrilli nomine

ad

Attii

um

variaque prioris Epistolm capita ut falsa refutat. refutatione auctor orditur hoc modo : Le-

ctis,

rfi*

itttr

presbyter, causam adventus sui indicans, i! fkt issi m '" hanc in vulgus magnse urbis propalavit, et tumultuspopur

tulit,

dabile crat, dissimulanter cxcusare nititur, veras prcetermittens rationes, ne videretur improbare

fratercarissime. Y
V.

serius

spectamus ergoetprofessionem mem6vaii(Attici) de completis omnibus conditionibus, quas diversis temporibus prsediximus, et petitionem com-

ditiones sibi propositas impiere.

eamque

observationi universi orbis

qurcapietatetuaadme

Joannis

nomen

missaj sunt,litteris.

inscriptum esse tabulis intellexi. Ubi vero eos, qui inde ad nos venere, mterrogavi, non iu laieurum, sed episcoporum, sacris

86

catalogo

soria.

;

: ;

DE

68*>

AITTORE J.

s.

dispicienti catalogo adscriptum esse audivi. Porro hoc fequi an, mihi, atque in animo reputanti, t sequantur, decreta Patrum cere, Nicsenorum i

<

aliquantulummentisluminibnsinmagnamillam synodum intendenti, universum sanctorum illorum Patrum collegium quibusdam veluti oculis renuere, et viribus omnibus, quo minus ad rem

eam comprobandam aecurram, obsistere videntur. Deindeostendereconatur,nonfuis$ere$tituendum nomen Ohrysostomi, hortaturgue Atticum, Duosolum adha;cob$ervo,primo

ui illuddboleat.

nimium

dttris

Gyrillum

uti

secundonequeAtticitmnequeCyrillum

rationem prcecipuam, ob

attiyisse

dum

;

comparationibus

odiosisgue

quam

restituen-

nomen, nimirum quia vnjuste erat damnatus, ideoque Romanus

erat Sancti

et illegitime

Pontifex

cum

Occidente restitutionem ii/am

toto

1438 Porro

tki varia habet falsa,

primum utcumque

an

dubitavi,

laudatm Atticiet Cyrilli Epistofa illorum revera (///nt/t/en/s i/n/tii/s e.raminavi.eo magiscrc-

s///f

;

didi

siiji/iiisitititis,

gaa/cs habcmus plures de rebus

ad Chrvsostomum

spectantibus

apud eumdem

Nicephorum. Rationes vero, quce de scriptoribus liftcrarum f/abitarecogunt, fUBSunt.

/tltirii/it

Primo

utraque Epistola uuctore,cui attribuitur, prorsus vidctur iiufii/na. Xtmt /irior

guidcm isfa cst scripta,

Atticus facti sui causas justas, ut faci/epoterat,

iti

minime

alleget; sed potius frivolos timoris

sui

Imo et mendacio utitur, affirmans fhrysostomi non fuisse adscripium inter episcopos, ijitntl iuitio Epistoue swb falsum esse, statim observat verus autpersonatus Cyrillus. Se-

Ctiitsftti/tii/ti/itili tiriitin

rssc

fumul/um, ut inde

nomen Chrysostomi

in

dipty-

rilivtitli. itl verisimile non esse scite obsert vatur in responsu pag. 498, adducto Alcxandri

chis iusi

•

Yidco quidem iniqua et injusta peti a

cdiccret:

popu/o Constantinopolitano; sed

negueam cedcndum Talem Epistotam ,

cito.

oxtinino est incredibile. et magis /tobis i/tnedibitevideridebet t Soi rotrs. florens eo tempore Constantinopoli,

1439 Qui/t

VII rop. xxv dr

illo

ittirrnf

Atticus opiscopus res

cum

ampliflcavit,

tumultu nihil

his verbis ecclesiffl

;

dicitt sed Interea vero

mirum

in

modum

et singulari prudentia cuncta

administraret, et praadicationibus suis populum

adstudium virtutisimpelleret.CumautemEcclesiam divisam esse cerneret, eo quod Joannitae collectas extra illam celebrarent, Joannis menfctonem in orationibus fleri, jussit, sicut aliorum

quoque episcoporum, quifato functi erant, menlicri

fi<>

snlchai

;

liac

scilicet ratione contidens

multos ad ecolesiam redituros. Si faisa narravit pcrsonatus Att/cus, ut tiguet ex dictis, quibus forsa/t addipossunt, qum dicmtur de gestis Aleramlri Antiorhr/it ( 'onstantinopoU, et dc coactione Thcothiti successoris /ti/t/io <<

1

1

;

si,

mquamjalsa

narravit

mi/ius inepta attuiit.

10

ol.lini

T.iliti

: Nihil Saulis sepultura;

enim Davidi neque Apo-

stobsAriiimpietatissectatorEudo3:ius,subeadem sanctiore sacrilicii ara positus neque Paulinus ;

et

Evagrius

ecolesise, qui schismatis et dissidii

duces in ecdesia Vntiochena faere, quod post obitum non paucis hinc ah annis propier p..|mli

paoem soripti

resisiere

tu

idem fa-

Attico indubitanter tribu-

1441 Nihilo magis audeo alteram habere pro

concordiam mvsticis tabulis sunt inSaulnikilfacitadpropositum Eudoxius

el

;

A rianus,sijacuissctcum ApostoUsSub endem nitm-i

Epistola vero

viindubia CyriUi Epistola. Nam in illa sis comparagor episcopalis apparet, sed neguaquam tanta tionibw. modcratio, guanta sanctum decet episcopum, nec tanta veritatis cura. Non ignorahat Cyril/us pro Cyrilli odio-

Chrysostomo totum pugnare Occidentem, maOrientis partem ; ipsumquc a plerisque non so/um utciogucntem et doctum, sed etiam ut

gnamgue Sanctum

prcedicari. Abstinuisset igitur

ab odiosis

compqrationibus , nec Virum adeo celebratum comparasset cum Juda proditore, nec cum Jcchonia rege rejecto, nec

Negue

extstimo.

profanum dixisset,quantum

negasset, restitutionem nominis

viam ad uniendum

esse

ecciesias, et

Attico conciliandum.

1442 Constabat, mu/tose Constantinopolitanis

cum

nolle

Attico

communicare Chrysostomi cau-

assertisque falsis et ine-

ptis aque insa; gua igitur fronte Cyrillus scripsisset p. 495 ; digna Cyrilb. Itaque quemnam ad salutem revocans, aut ad

legitimos in ecclesia conventus reducens, quin omnem potius Ecclesia? mcenibusejiciens^Egyp-

tum, regionem etiam Augustalem, etArcadiam, et Thebaidem, et Libyam. et Pentapolim, et tot crifacias

;

Non

omnes namque

ut

quemquam

lu-

lucrifecit gratia Sal-

Quam ineptaha>csunt,quamfalsa,quam Cyri/h indigna ! Negat aperte vera : affirmat

manifeste falsa ; cum certum sit, magnam ecclesio? Constantinopolitame partem noluisse cum Attico conventus agere. Ambitiose enumerat provincias sibi subjectas,

easque dolet abscindi ab Attico acsinihiiifaciendum esset, guod abscissce essent

Ecclesia

Romana

ab

totoque Occidente, ab ecclesia

Antiochena, Eierosolymitana, uno verbo ab omnibus totius mundi ecclesiis Alexandrinm non sub-

Conjungebat se Atticus ecclesiis tptius orbis hnstiani, ( idemquefacerepoteratCyrillus.prout revera fecit; et vel sic in Episto/a /egitur p. 496 restituendo Chrysostomi nomine

jectis.

scindiEcciesiam

Quare mepti declamatoris tam hanc quam pra>cedentem Epistolam esse existimo, non Attici, non tyr/lh.

1443 Accedit et afia ratio ad hoc credendum. I» utraque Epistola idem apparet stylus, decla-

™tor usmagis,quamsolidus. Quomodo f

gme^ dicam,

rrrfr /tor su/tt

hi.uonlk-a

:

ere ncguco.

vatoris.

fih.

cum

est necessitati

populi rontiitntiour, cui necessitas adscribitur

factum Mtiti

indigna.

;

,

ecclesias dolore afficis?

t

t/iioi

unanimi

consensu pro causa Cnrysostomi stantium scd omnis ratio a sola necessitate petatur acsi clare

Antiocheni exemplO qut prmsens non potcrat adeo poptdum commovcre. Uiitr rrpo/tit auctor cle i/la

incredibiUa,

Dcmum tota Ep.

Occitlentatium episcoporum,

et

tificis

Chrysostomi

Quod

communes erant

Poncompositaest, ut nihildeturjudicio summi

ad populum

necessitatem inciderit

AtticoQUt

sic

i/tii/irit

cundoparum verisimilia loquitur prioris Epistolm quando narrat ex Epistola Acacii tantum

ifitiit-

Alexandro demum,

tabulas toti ecclesim Antiochenas rrltitiMechabebanlurschismatici.

prcetextus.

auctor,

inepta,

sane impium fuisset, nec ut habet Epistola, id exemplum adduci; Pauin tolerari dehebat, aut partis episcopi non Eustatianas Evagrius, linus ct Epistola,sedah a multo tempore, ut Grtece habet uniente, in partem utramgue

quidem

merito exfgebat. Epistola At-

EP. ET DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

ut
ilia>

conti-

EpistoUe invicem stylo

maqisstntconformes, quam secunda congruat

cum

stylo S. Cyrilli, cui attribuitur ?

Non aUam mvemo rationem.quamguodpotiusimpostomatjusdam utrague videatur guam i/lorum

sane

,

Patrum, guorum nomine insigniuntur ambw. lnsenptto prioris ita habet

a

l

ata

fZ TlT Dubito tamen, ribus.

]

:

Wo; foptXX,

qUkkm

WP"f™* xripto-

an facite rcperienda sit in litter/sepiscoporum UUus temporis. Certe S Cuet

Aliud argu-

mentum ex styh petitum

DIE DECIMA

A

QUARTA SEPTEMBKIS

ct brevis

Epistoia ipsius Attici, relata a Socrate VII cap. xxv. Prceterea non videtur Atticus

iib.

CyHllo scripturus fuisse sine

debitis titulis quaics ,

repcrimus in Epistolis S. Cyrilli et aliorum, quando inscriptiones fuerunt conservata*. ntia ex sitentio

ac diversa relatione

lUAPrmterhaicomnia, queeEpistolasillas tanto magis suspectas faciunt, quando plures alias de iisdem rebus

habemus supposititias ; vehemenlem suspicionem injicere potest non modo silentium Socratis, aliorumque scriptorum cocevorum, sed ettam relalio satis diversa de causa referendi in diptycha nomen Sancti. Nam ex Theodoreto ac

minime suspectis

constai, Atticum fuisse

sollicitum de impetranda

communzone Ecclesice obtinere non poterat,

Epistolis

Homance,

quam

quam

restituto

allegat

alio

modo

Chry&ostominomine. Socrates vero

curam reducendi ad Ecclesiam Joanni-

Utraque hcec causa concurrebat, atque Atticum non parum urgebat. lnterim Epistola pro tas.

ratione prcecipua allegat

tumultum populi, ornecessitatem. Nunc, studiose lector,

tamque inde

considera,quam multa ex solis illis Epistolis fuerint relata, de quibus nulla est mentio apud Socratem aliosve cocevos, ac ne apud biographos

B

quidemmediia>vi,Georgium dico Alexandrinuin, Leonem imperatorem, Anonymum, Metaphrastem, aliosque plures ante nominatos.

1445 Si Litteris

scriptonim de

nomine Sancti

diptychis

inscripto.

istis

jam

observata, Alexander Antiochenus venit Constantinopolim, populumque ibidem excitare voluit, ut, vel invito Attico,

ret.

nomcn Chrysostoini

quam parum

Cogita,

restitue-

verisimile aut credibile

istud, maxime tacente Socrate : nam qui aulam hnperatoriam habebat faventem, frcenos Alexandro injicere haud difficulter poterat. Theodotus Alexandri successor dicitur coactus a populo nomen Chrysostonii diptychis sit

factum

Atticus,

inscribere.

At illudjameratab Alexandro

ptum. Sancti

igitur

nomen iterum

dotus, inquiunt neotcrici. est

:

fuisse stolas

inscri-

eraserat Theo-

At neque hoc verisimile

nec facile credidero, cpiscopum a populo coactum in rebus ejusmodi. Secundum Epiillas

omnium maxime

obstitit S. Cur/iius,

ne nomen Chrysostomi restitueretur. At istud ipsum neque historici veteres tradunt, neque biographi. Quare certis

nonpossum non omnia

illa

pro

in-

habere; ipsasque Epistolas ut probabilius

Binc atque incertasunt, quce cx dictis Epistolis colliguntur de minus sincera consilin-

supposititias

.

tione Attici,acde tempore initceconcordia>, quuuL

mortem Alexandri Antiochcni. \44QIlhtd interimcertwnvidetur, Alexandrum ab Antiochenum fuisse ex patriarchis tribus Orienta-

c Constat, no-

men

Sancti

Attiro

et

Gyrillo resti-

tutum.

figunt aliqui post

libus primum, qui memoriam Chrysostomi restituit. Verum suspicor, idem non diu post factum esse tio

'

quod nulla alia esset racommunionem Ecclesice Romance obtinendi. ab Attico

et

Cyrillo,

De Attico testes produxi Theodoretum et Socratem. De Cyrillo certum quoque testimonium hahemusapud Garnerium in Marii Mercatoris Ope~ ribus part. II pag. 86, ubi Nestorius nccdutn damnatus in Sermone XJlsic loquitur; Taceo de Joanne, cujus nunc cineres adorando venera*

ai. ..ilman-

dos

ris invitus.

Ha>c ait hceresiarcha

ille,

rcferens

mala, quos palriarclue Alexandrini inlulerant Antiochenis et

Constantinopolitanis,

/•;,,

luntati universce Ecclesice,

stomo 1

1

itautminime

dubiumsit, quin loquaturde Chrysostomo, quem Cyrillus (nam ad hunc aut ad omnes simul Alexandrinos dirigit sermonem) eo tempore, id est,

anno 430, venerabatur. Invitum Cyrillum id fecisse, non credimus hosresiarcho? et Cyrilli hiimico qui illud dicere poterat, quia Cyrillus aliquando

<

t

acdebitum

AUCTORE J.

S.

; l

honorem. ipsum alio argumento etiamprobari

rrstituisse

17

lllud

potest. Coustut

enim, Ecclesiam

utroquecommunicasse.

Romanam eum

\tqui,teste Theodoretol. V,

tpsosque stc

Aomarue Eecle$io>,

recohrilia-

tos,

<"I>.\\\\y, Occidentales episcopt restituerenolue runt communionem suspensam <,,,,< Orientalibus

nisipost restitutum Chrj jostomi nomen. Boc igitur illi rrstituerunt. Ex hac ratione uUerius col-

Sancti

Ugitur,

inscriptum ante

nomen ab illis fuisse diptychis annum 118. Etenim Zozimus

Papa, quando anno 418 damnaverat Ccelestium etPelagium, damnaiionis sententiam tam Constantinopohm et Alexandriam misii, quam ad altas ccclesias Orientales, teste

in

Commonitorio cap.

Mario Mercatore

m. Erat ergo

ct

i

ec-

illis

communio anno t.s circa mensem Aprilem; nam circa hunc mensem figenda est

clesiis restituta

I

damnatio,ut ostetulit TUlcmonlius t.WW

Ccelestii

Nota 73

in 6'. Augustittum. 1448 Vix igitur dnbitnri potest, quin notnen Chrysostomi sit restitutum diptychis annum

vivente Innocentto

Papa,

Binc anno 419 Patres concilii Africaniin Epistola ad Bonifacium Papam, tom. II Conci-

418.

liorum

credimus, ut rnittam alia

683

Chrysostomum noncoluerat ,//,/,.* fl iu r certum est,tam Cyrillum quam Atticum cessisse <<>-

scribat

1111 rogant, ut Bonifacius quoque episcopos ecclesias Antiochenaj, Ale-

col.

ad

xandrinas et Constantinopolitana', ut inAfricam transmittant canones Nictenos. Canones illi eo-

dem anno

missi sunt, ut Uquet ex Episloiis

qum ibidem

ritliet Atth/,

ka>c sunt indicia pacis rcstitutai

At eam jam

<

>/-

sequuntur. Certissima

eodem tempore.

fuissc conciliatam sub pontificatu

habemus ex Epistola xv Bonifacii Papcs ad Rufumceterosque episcopos Maeedonia s. Innocentiij

ct GrcecicBj edita

apud

Coristantium in Epistolis 1043 Bonifacius

Romanorum Pontificum,ubi col. ita loquitur

decessore

;

Ante brevetempus,

meu

id est,

subprae-

beatai recordationis

[naocentio Orientalium ecclesiarum pontihces,dolentes se a beati Petri

communione

sejunctos, per legatos

pacem, sicutcaritas vestraretinet, poposcerunt. Quo tempore Apostolica Sedes omnia nun difficuiter indulsit etc.

mortem I/iarmo 117 ///»/ multumprovecto defuncti, communio liomame Ecch-si restituta est non soliiiu Alexanaro Antiocheno, sed Attico etiam et Cyrillo. Uunc esse proprium <><' ittl<-ii> sensum verborum Bonifacii, nemo negare poterit, Eadem verba insinuant, non diu p*>st Alexan1

1

19 Jtaq/te, teste Honifacia, ante

nocenti/,

drutn

cum

ticum

et

sitiuii-.

[nnocenlio etiou/

rc< <>nriii
Cyrillum: idque aliunde

Certe

Alexandro

quando communio

restituta, jam
recenter

pm

lntti»cntiu/n interccdebant; isque

esscAt-

-r<
apud haudquaquam Attico

recusabat pacem, sed solum exigebat, ut Atticus

quas impleverat conditiones pacis, Alexander, ut liquet ex Epistolis \\\\ et \xm Innocentii apud Constantium. Itaque reconciliaimpleret

ex conjectura videtur figen[lexandro \/> tiocheno, cujus exempluiu ilii sunt sccuti. Scio tio Attici et Cyritti

dacircaannum

415, ac viventt

me in hac ckronotaxi ab omnibus pas sim dissentire eruditis, atque etiam
cordiant illam fixerint. cst rcri/ut/s inrcstigutio

At unice mihi proposita .'

ncquc

olictui

ntutoritus

hac in re vehementer mc terrcrc pot<"./, uui omnes prai ocufis habucrint EpisUtlum Attici^quam <

ego supposititiam existimo. 1450 Viderunt

verisimiliter eirca an.

4iS

DE

684

AUCTORK J. S. id solam fuit

negatum ex mppositUiU Utteris,

S.

inciderint dif1450 Vidertmt ipsi, in quantas et Cyrillo Attieo ittas ficuitates propter Epistolas nemine cum a ilias dicere, aushn Imo attributas.

iaudata Bonifacii Epistotarecte faisseconciliatas. Certe Tillemontii chronotaxis nequit consistere. Nam tom. X, Nota 6 in S. Innocenlium Papam,

Alexandri mortem ftgit anno 416, circa ftnem} art. 285 opinor; quia tom. XIII in S. Augustino initium episcopatus Theodoti flgit anno 417, quo eiiam Theodoii episcopatum orditur Bosschius noster in Historia Chronolocjica patriarcharum Julii pag. 07. ante

tomumW

Antioehenorum,

Uterque agnoscit, chronotaxirn snam nonposse sa/is cohwrere cum reconciliatione Attici et Cyrilli cum Innoccntio: nam mors Tnnocentiifigitur anno 417, die 12 Martii, apud Tillemontium Notal in Innocentium. Quo igiturmodo Theodo-

tuSj

anno Allaut serius episcopus factus, primum

cocji

potuit Antiochim

ad nomen Chrysostomi

di-

annum

tenere

anno 417

et

integrum fere poluerunt

omnia, guu»

hcec

possunt

ante diem 12

inchoari

,

MartH ejusdem

annifi-

magis verecunde inInnocentioart.il, creduntque sub Zozimo, hinoccntii successore, peractam esse reconciiiationem Attici et Cyritti.

Verum

exposi-

vim infert verbis Bonifacii, quiclare assesub Imwcentio reconciliationem esse pera-

tio illa rit,

ctam.

cum litteris Attici et Cyrilli ; indeque conharum sinccritatemnovum fluitargumentum, quod adjunqi potest ad atia superius data. Nihil ciliari

tra

igitur ex

illis

tempore, quo

undique labantes

auctoritate

stta

possit. Nicephorus,

satis fulcire

quipreecipuam rationem, qua

nomcn

Cyrillus asque ac Afticus, compulsus fuit

Chrysostomi diptychis

S. Isidorus

currere potuit

fitur S.

sic

ad

pn-

omnino prwtermi-

obtineret

et facile

totius Occidentis. Petituril/a

a crebris reprehensio-

nibusct mcmitionibusS. Isidori Pe/usio/a', Cyriilus ui

con-

patrem

colebat.

quem

Bucsaneprobabiliter

ad Cgqme Ub. I cst Epistola ccclxx, ubi post modestam excusationem de monitione sic loquitrahipotest Epistola S. Isidori hortatoria

riitum,

tur

:

Quamobrem ne

et

ego condemner, et tu

divinum judicium subeas. simultates ac dissidia comprime. Ne privata ac domesticje contume-

qua tamquam »re quodam alienu a mortalibus obstrictus es, in viventem Ecclelis ultionem,

siam deriva, atque aeternam ipsi dissensionem pietatis specie atque obtentu compara. Hcec, inqucun, satis verisimititer rvferri possunt

mcmoriam Chrysostomi Alexandria , quando

cce-

1

honore Sanctissimce Dei Genetrieis contra Xesfortum ejusque hoeresim decertare. Quare, li-

pit pro

Pagius ad

cet Baronitts et

nem pro

certa fiabeant,

annum

412 hanc

vjsio-

eamque etiam Majorcs

nostri tom. II Jaftaarii pag. 848 dederint exNice-

se ea in re

hactenus refractarium exhibuerat soEpistola, quam suppositiam cre:

lum habetur ex

dimus. Sa/ie nullus antiquus scriptor inter prcecipuoshostesChvjsostomirecenset Cyrilluminulhis ait, ipsum tam rehcmenter obstitisse, quo minus Sancti

nomen

in cliptycha referretur

idque tanto

;

magis notandum est, quanto plures deinde tempore concilii Ephesini advcrsarios habuit S. Cyrillus.

1454 Porro Nicephorus

ait,

Cyrillumpcenituisse

Chrysostomum et subdit : Proinde diversum omnino a priore concilio faciens, synodum provincialem coegit,etJoannis nomensimuletipseet reliquimagnarum sediurn adversus

;

dis-

sensionem cum Romana Ecclesia ob Chrysostomum ortam. Attamen res certa non est, cum et alias concertationes,

subiverit Cyritlus.

adquas clicta referripossunt,

Id certum

est, satis

animorwn

ulia de

CyrMo

asserta dubia et

improbabt-

lia.

antistites in sacro albo proposuerunt.

magni Fatris abole visse perhibent. Bcec et reiiqua de hisce ait Nicephorus, se invenisse in arcana Nicaete Philosophi, qui et David dictus Historia, indeque Operi suo inseruisse. cetas

ille

magnce

Verum

est,

N

in hisce auctoritatis esse nequit,

cumnonvixcrilante scecuiumvn. Itaque verisimi/e quidem est, synodum aliquam a Cyrillo coactam

ad nomen Chrysostomi diptychis inscribendum. A t iltud cx Nicephoro nequit satis redcli cer-

esse

tum. Vbi vero

il/e

legerit, libros eclicit,

Chrysostomi a nisihtud ipsum aut

affirmaverit aut negaverit Nicetas.

cumque

fuerit

primus auctor,

risimilis est nec credibilis.

res

Verum, quisipsa nec ve-

Muttos

ct vivens et defunctus hostes habuit Cyrillus, prcecipuus contra Nestorianos duclor. Illi talia de viro sancto confingere potuerunt: atque etiam scepce mcmoratas Epislolas Attico ac Cyrillo supponere. 1455 Ceterum breviter examinanda est sentcnN> tia Norisii, et Pagii non multum ab eo

abtuclen-

tis,detemporeinscnpHabAtUcoet Cyrillo dipn,-

chisChpsostomlEtenimnutarentmulta ex

iis

W
Alexandn* Antiochi*.

et Constantinopolis de Pelagiaius abs se damnatis scripsisse. Unde, inquit hcet Cynlluset Atticus ,

ad

;

ha?c visio sacra templa reciperetur, orare. Verum rcstituerat dudum Cyrillus quia videtur fictitia,

Cyril/ocombustos,non

cum rationeprcncipua, nimirumut communionem Ecclesice Romance ac

Pelusiota di-

cem impulisie:

inferre,

duas alias affert cap. xxviii. 1452 Prior satis est probabitis,

sit,

est $usp
plunmum

alios

diptychis ad-

fertur, valde

utin decertarit, sicut dicetur, referentem,

nomen Chrysostomi

Facundo Hermianensi: sed Facundus rebus gestis tam vicinus nonest,nec scriptortamaccuratus, ut Epistolas

rillum

ille

ipsius gloria

Illi vero minus recte dicere videntur, qui Cyrillum libros

Cyrillo attributa fuisse producta a

Cy~

quod pro

illud praecipue,

Epistolis neque de causa neque de

scriptum est, adoptandum censeo, sed iltas prorsus repudiandas. Non ignoro, aliqua ex Epistola

"Jisio (jiut;

ipsi oblata

maxime freto:etMatremDomini proipsodeprecantemJoannem,atquecummuItaetiamalia,tum

eontentionis

1451 Quapropter nequ.it Epistola Bonifacii con-

quarepugnant

ssd

erat, satellitio mitatu, etdivino, qui circa eum

Nicephoriidliusad hocestmomenti. Quodvero ait de Cyrillo laudatus Baronius : Haud dubium di\ina eum oportuit visione admonitum, qui adeo

hujusreinuntiuspervenire

niri? Hcec tam cito fieri non potuisse agnoscunt laudati scriptores, Boschius aperte, Tillemontius

C

expulsum esse a Joanne co-

sacris aedibus

:

quam, modo

nifacii Vupcv.

sum

ab hoc Epistola mitti Alexandriam , cui non statim acquicverit Cyrillus : ab utroque demum lerjati Homam destinari ad, Innocentium ? Quo, in-

:

Constantinopolim, ibique similiter cogi Atttcus

Epistolas llO'

Cyrillum; cumque hidoro ad monendum vermsummus fucrit Chrysostomi testimator; factum^ Isidoro mile est, id ipsius causa ab petilur a vmone, 1453 Posterior Nicephori ratio visus est, seipnamque Videre quam ita narrat: fuisse

phorosine uiterioriexaminejltam nequaquam ausim pro vera admittere : neque enim auctoritas

ptychis inscribendum

B

EP. BT DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

id

temporis non-

dumCnryaostomi nomen indiptycharetulissent uti proxime dicebamus, noluit tamen Zozimus

Innocentu

vestigiis

inha^rere, sed

ea

dissensione

risli et

Putjii de his e

sententiie

DIK DKCIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

sione omissa,

instituta.

tat

num

eosdem per litteras convenit./fr/Whanc opinionem Tillemontius tom.X NotaQ in Innoccntium, tacito tamen Norisii nomine. Pagius

ad annum 417

aliam

rejicit

opininionem Norisii,

num. 14 contra Norisium

:

et

nimirum Yerum Zozimus non

duae istse Ecclesise

Beatissimi

Marcellinus

tum

comes

ccepit

invidia

exsulati

memoria

celebrari

bri die 26. Dubitari potest,

,

apud

comita-

mense Septeman dies ille et annus

Orientalcm generat/m) schismate divisae non essent, Zozimus, damnatis Pelagianis, tractoriam suam non minus ad Orientales, quam ad

inchoati cuilus satis sint certi,

Occidentales episcopos misit. Ita Pagius, qui dcinde pluribus probare aut pothts explicare niti-

Marcellini, ut ilta sota. tacentibus co(evis scriptoribus, omnem auferrv dubitationempossit. } 'crum,

tur,non modo Zozimum,sed etiam Innocentium, id genus litteras misisse ad episcopos Oricntatcs,

quidquid sit de anno et die, inchoatum saitem Sancti cultum ante corporis translationem, jam monui. Titulum Sancti diu ante annum 428 Chrysostomo attribuit Innocentius Papa, ut videre est in hujus Epistolis; item S. Augustinus, cujus verba dedi§8o.

dicit ct

inter quos erant Cyrilhts et Atticus,

1456 Verumuterque divinavit sinc fundamento,


uterque improbabiliter, ac non modo sine auctoritate veterum, sed contra aperta contemporaneo-

rum

testimonia.

cum

quia nultibi

memoria Sancti in Fasiis sacris recoUtur ad 26 Septembris, tum quia tantanonest auctoritas

examinantuf

Inh&c abruptaviros alias eruditos

conjecerunt Epistolce

A tticiet Cyrilli, quas quanfo

diutius considero, tanto certius existimo suppositi-

1458

De Corporis

annum 43« nis,

ita

habet

ad

translatione Marcetlinus ReliquiflB beatissimi

Joanaugustaa urbis quondam episcopi, eidem red:

ad Atticum tcstatur ipse Epistola ad Maximianum ante

ibique sepultas, menseJanuariodie 28. Forte diem sepultura* MarccU/nus his verbis

on&TurrMiramur, prudentiam Atticum episcopum Constantino-

politanre urbis a nobis et prosecutione propria,

designare voluit, non vero ipsum diem,quosacrum corpus Constantinopolim advenit. Certe transiafio illa apud Greecos celebrata est die'27 Januarh,

etdato libello, qui subter annexus est, posxulare a quo nee missas ullas saltem Epistolas ad nos, vel ad vestram synodumutiquepertulisti idque non petenti tribuendum existimes, quod vides

prasens videre potuit. De anno 438 hic MarcetUno consentit, iib. VII cap. xlv ita scribens ;Id autemcontingit sexto decimo consulatu Impera-

deprecantibus, discussa ratione, concessum. Lo-

toris

quitur de Alexandro Antiocheno aliisque episcopis, cum eo simul in gratiam receptis, docetque

Quare etiam Theodorus Lcctor intelUyendus est de solemniper urbem transtatione ac dcpositione in tempto Apostolorum, non autem de adventu in urbem, quando lib. II pag, 568 de hisce ita ioquitur: Ejusdem Theodosii temporibus, Proclo pa-

Nolle se scribere

tias.

Innocentius in

laudata,quam

tuam

sic

scripta ad

;

:

horum exemplum Attico sequendum esse, w/communio suspensa restituatur sive littcrarum commercium resumatur. Paruisse Atticum ceterosque ,

Orientales episcopos temporc Innocentii, testatur

Bonifacius

Papa

verbis

num. 1448

allegatis. Ita-

que ncr/ue Zozimus neglexit dissensionem illam,

coque die translationem

Theodosii,

die

tionis sufficiunt.

habuerunt cum patriarchis Orientalibus antc resarcitamconcordiam,nomenque Chrysostomi dipti/chis inscriptum. Auctoritas Thcophanis, quihoc

scribensj

figit

Calendas

G

Februarias.

1459 Socrates de auctore

et cattsa trans/ationis

multa suo more nugatur, quia non invido oculo vidisse vidctw triumphum illum

1

7/7,

Novatianis suis olim contrarii. Audiamus tamen hominem ac corrigamus. Nec multo post, inquit,

Proclus episcopus eos, quiobdepositionem Joannis sese ab Ecclesiae corpore sejunxerant, ad

unitatem

revoeavit,

consilip demulcens.

eorum dolorem prudenti

Quaautem rationeistudper-

j^m dicendum est. Juanniscorpus, quod Comanis sepultum erat, annuente imperatore, Constantinopolim deportavit, anno postejus-abfecerit,

dicationem quinto ac tricesimo. Idque solemni ingenti cum honore in ecclesia Apostolorum deposuit. Eocigitur modo pacati Iri, qui Joannis causa seorsum con-

ventus agebant, ad unitatem Ecclesiae redierunt. Dubito enimvero, an eo consilio opus fuerit Pro-

ad Joanniias ad ecclesiam reducendum.

cum

ab Attico, quando Chrysostomi nomcu aiptijchis inscripsit. Siquosvero istud Attici consilium nec-

vcr/simitccst,

titta

Constan-

tinopoli.

Hactenus egimus de nomine Chrysostomi restituto, tamquam praclari Episcopi. At necdum

locuti sumus de

festivitate ipsius ul

omncs ferereductos fuisse

dum recocaverat ad ecclesiam,uti fieri potttit, q uia Utkits contra

Sancti insti-

Nam

clo

udmodum

Sancti

Chrysostumum cgcmt,

vente erat ordinatus; sa/trm

illos

atiquid contra

i-o

vi-

rcducere debu-

erat insiitutio fcstivitatis, prwsert/m

numquam

ct

cum

Chrysostomum

er.

Ponto

nisi translatum.

anno 438 ex Ponto magna nopolim translatum.

corpus

Suncti,

quieam

Socrates,

pompa per urbem traductum,

solemnitate Constanti-

rii,

sanctorum Apostolorum ante diem quintumCaIlajc dc anno et dietransla-

pacem restitutam : neque Innocentius aut Zozimus, ut vult Pagius, Utterarum commerchtm

:

-j:w,

27 Januo-

triarchatum administrante, allatae suntreliquiaj Joannis Chrysostomi, et depositsesuntinbasilica lendas Februarias.

§ LXXXVIIl. Festivitas Sancti corpus ccepta celebrari

Anno die

ditse civitati,

ut divinat Norisius; sed Pontifcx cst factus post

factum figit anno 420, parum nos commovere debet;cum chronographi, tanto tempore posteriores, quandoque ad plures etiam annos a recta chronolaxi aberrent. Multo etiam minus attcntionem nostram meretur Cedrenus, qui illud rcfcrt ad annwn 421. Ne mirari quidcm possumus, eorum chronotaxim hlc exactam non essc, cum Socratcs et Theodoretus, ex quibus illi rem discere potue~ runt, annum non assignaverint.

Festivitas

s.

ad annum 428, ita scribens : Joannis episcopi, dudum malorum

episcoporum

{Romanam

assignat

J.

Chronico

in

:

cum

an-

aute

488,

festivitatis cceptce

aliomodo se gessit erga episcoposOrientalesmeraorise Chrysostomi inimicos.quam sese Innocentius gesserat neque pax Romanam inter Ecclesiam et Orientalem restituta ante Bonifacii pontificatum.Sed

r.ehhrntnm

fuissi-

quo Sancti corpus translatum videbimus, colligitur ex Oratione S. Procli jam data, in qua num. 1359 dicitur : In Ponto jacet, et in orbe terrarum laudatur. Annum etiam et diem

nihilo met/orem. Ait

substituit

JJanc

•;h~

Proclus fecisse

videatur.

,

DE

r,M,

U 'lnKK J. s

S.

translationem habita

omni

:

rivitati rete:...

Est factaJoannjs

non cnim

memoria

pisees trahit

sic

Joannis

fidei trahit

piscatorum rete, sicut rectos tftHHN Ob

ratiom s<»

i

(60 Jtaque videtur Socratespoliticamtranslar

tionh rationem queesivissse, ut veram exmerttts Sanct/' et oiim/iiin iit ijisurrt na/nrr rcprtendam, t

ull' -

raU

gatas)

facilius tacere posset et obtegere.

Certe idfactt,

dumstatim subjungit sequentia; Ceterum hoc loco mirari subit, qui factum sit, ut invidiffi livor Origenem quidem mortuum appetierit, JQ'anni vero pepercerit. Nam ille quidem annis circiter ducentis post obil um ipsius .1 Theophilo

Joannes vero anno post mortem quinto ac trioesimo a Proclo receptus

excommunicatue est

in

est.

communionem.

Tantum discrimen fuit mores atque Theophili. Verum

inter Procli

qua ratione facta sint

haec

prudentes viros minime

hant,

et quotidie

Iatet.

Un

ineptus

Itnrtini l>rti-iO,rnti-
n flirersis mOTlbuS

Procli et Theophili, acsi nulla fuisset differentia

Chrysostomum

inter

Chrysostomd

et

Vcrum

Origenem.

et

Theophilo ceque erat infensus,

et

priori propter Novattanos exagitatos

ptcr Orif/enistas damnnfns. f/inc

alteripro-

;

VI cap. xix dubitat, tm Joannes non fuerit juste damnatus, eoquod olim in Asia ac Lydia constitutus, multas Novatianorum et Quartadecimanorum aliorumque ecclesias invasisset. Theophilum veroob iib.

Constanti-

nopolim.

damna-

l.rigesimo

ipsius Snt-rtttis,

primo secundum scripta Secundo dicit tunc Chrysosto-

mum

m communionem;«/?n

fttissct

t

receptum

ipsenar-

161 Theodoretus lib. V cap. xxxvi aliqua narrattranslationis adjuncta, ex quibus colligitur, 1

quanta fuerit populi Comtantinopolitani in illa Aliquanto post, inquit, ipsse

quoquemagni Doctoris reliquiaa in urbem regiam translatss sunt. Atque iterum (sicut contigerai in reditu a primo exsilio) tiilelis populus, '""'' praa

navigiorum multitudine tnstar continentis effecto, ostium Bosphori, usque adPropontidem situm, facibus obtexit. Hunc

p( irro

ih esaurum regiaa urbi

donavit

is,

nunc imnomenpraa-

qui

periuui obtinet (Theodo$ius,)qu\ avi fert, e1

pietatem ejus integram atque illibatara

servat. Hic igitur oculos et frontem

Locuload-

moVens, pro parentibus suis supplicavit, petens '" i». quiper imprudentiampeccassent,veniara concederet. Plura de hisce non habemus exscriptoribus contemporaneis. recenHores fabuloso.

miscent

i'?/-

neminem

laudat, ut mirabilia

tfla,

quai oratorio

utcumquc confirmet.

styto,

prosrt/uifiir

Ait

tempore Procli ecclesiam fuisse scissam, quia nomen Chrysostomi e diptychis eratejectum ; et Proclo attribuit orationcm huic opinioni congruam, quando ab impcratore petiit, ut corpus Sancti

jam vidhnus, plus quam vinomen Sanctie diptychis recitabatur,

transfcrretur. At, ut f/i/t/i

annis

quando facta tis

est translatio.

Quare oratio

illa

sa-

prolixa pro commentitia habenda est tota. Id

tntum verum

Prochmi

est,

apud impe-

institissc

ratorcm, ut fieret translatio.

lAiYAMox num. 5

in

Ms., Latine rcddito, rcfert

in rcferendu

Comana

iila transla-

auctor, legatos ab imperatore Theodosio

missos; quodres ipsa persuadet. ecclcsiastici missi sunt

',

nullos e senatu

At verisimUitcr

cum ipsesolum

?nissos

potuerunt. Lcoatis vcro

,

qui

dicat,

ecclestasticis

apud Comatws

tristes legati

consilii,

L462

Verumtranslationem illam u&eriusnarravttCosmas Vestiarius, aut Vestitor, de quo egi nww.28. llitur secuttts est Nicephorus lib XIV Btstonm ecclesiasticm c. \i.m. ubipleraque esti-

attribuit

tandemqm censet

supptices

procul

dahio de hisce Utteris credidit Tillemontius. At si ittud tam facile credere potuit dchis litteris, qum ct Theodosio et Chrysostomo esseyit honorificce

idem meojudicio credere debuisset de tici ct Cyrilli,

et

qum

Chrysostomo

et

iitieris

phoro.Bermantiusin cttam recitat ;

sed

Vita

minorem

lib.JX cap scriptoribus

At-

injuriosce,

quceque

et

apudeum-

traduntur, ac phtribus argu-

mentis tum recta? rationi tum verce historice repugnareostenduntur, quamhce Theodosio attributa? 1464 Porro litterce hm, si lubet credere ^ Cosmce

xnitla adhi-

corpus

pnmo

Vesttario, pectori corporis

exanimis fuerunt im- depositum posita?, acstatim corpus facile moveri potuit cap- ffrtur in sceque pretiosm cjuam imperator transmiserat S. Thvmas ,

fPoniDeindemagnacumpompatransvehuntur Uxalcedonem usque reliqxdm. Theodosius imverator etProclus patriarcha Chalcedonem proce-

dunt obviam. Hoc sane est verisimile, si sacrum corpus terrestri itinere Chakedonem fuerit mrla tum. Verum fictitia rursum et Theodoreto contrarta ndentur, qum mox subjungit auctor de coorta tngentitempestate, qua naves omnes fuerint dis

PW*;solaveroinanavtXsifabu!ato^ >»>

sacrum

corpiis crat

impositum, sine velo mlt

fmdum tUtus vidum cujus causa Wte Eudoxia exptdisse dicitur. Chrysostomu Inde,

maTtT

multa

istis

*

scribentibus probrosce essent

l

7

E

retulerunt imperatori. Ille vero inops

preccs fundit,

assertaadoptavit, iisqueadjunxit aut tmmiscutt, qum modo r., Socrate dedimtts n Theodo-

quem accuratum &*™™innarrando;reliquaadjunxit ex Vice-

:

non-

t>r,t

reto. Baronius ad annum 138 num. adoptavitex Cosma Vestiario,

tione

addi

orationem nequaquam naturalem aut verisimiinii, if/eat/ue omittendam. Ubi apertum fuit se/n/krum, corpus dicitur repertum hnmobile. Hoc

dem Nicephorum

festivitate fatitia.

Srriptores

facilius scire potuis-

igitur ratipne

positas a Vestiario existimo, qttam varias scrmociuafiones eidem Opusculo insertas. Idem

sutiYagio

beatum Sancti obitum.

tttr

qua

tentat: nam primo translationem figit quinto ac trigesimo anno post mortem Sancti, cum dicen-

Sanctum omnium

raveritcap.xxwjam ab Attico id factum esse, qui Jojinnis mentionem in orationibusfieri jussit etc. IIoc autem contigit octo circiter annispost

mm

:

tumdicitcap. xvn. Non minus hicsibi contradicit, dum politico stylo Sancti gtoriam arrodere

tfttiit

tnarjno

qum

iis,

exactum credemus in aliis, quce nullus forlasse antc ipsum narraverat? Certe

set

ad Ohrysostomum, tamquam ad viventcm, litteras dandas. Hasce litteras curiosus lector apud Baronium, Hcrmantium, et Nicephorum, videre poterit. Ego iilas non dabo, quia non minus com-

gcsta contra

honore defer*

Cosmam, immerito. Etenim varia ostendunt, accurane creditur, vixisse quicircasecuhimiiL itr

ille

Origenistarum defensor, ac perpetuus Novatia-

VM

nedignaquidemcredidiUquarecitarettnecplar

tttm quidemesse in

solemnitas. {IIQ11

Chrysostomo art. betfidem. Tillemontius in

Orationeante

videatur. Hint Proclus ipse ait in

<

KP. BT DOCT.

JQANNE CHRYSOSTOMO

dttore aut potius instauratore rtt,

ntmtrum

tuncilti'

imperante Anastasio

Frfr cram

ecclesia,

F

S

:,

.

DIE DECIMA

QUARTA SKPTEMBRIS.

687

cram S. Thomce, qum tempore Leonis imperatoris,

etpostmodum ab Amantio deinde solemni translatione

ad

S. Lrenes,

AUCTORE

ut aliqui referunt, incendio desfructa fuerit,

1465 In

instaurata.

Thmdosium

S. Thomcp ecclesia

itla.

pj-o

matre dcprecantem inducit Vcstinrius, eique hn~

J.

§ LXXXIX. Examinantur duae visiones in laudem Sancti

gam

attribuit orationem, ex suo ingenio Compositam, opinor^ minimcque prohabilem Nicepkorus

inquirituraquo tem-

relatse:

.

vero in hisce disscntiens a Vestiario, varias ec-

pore eidem fuerit datum cognomen Chrysostomus.

quo3 conscquenter sacrum corpus excepe-

clesias,

ita enumerat. Eumque ( Chrysostomum primum circaAmantiummagniThomse templum

runt,

'

al.

Irenes

Grazco nomine

dictum

)

excepit

inde vero in Sanctae Pacis

:

delubrum

*

delatus: postea porro imperiali curru tumulns vectus in sanctorurn Apostolorum sanum illatus

demum Theodosium

Bic

est.

plicantem, sed

modo

cxhihet Sancto sup-

probabili, et Theodorcti di-

conaruo. Ibi imperator.

ctis

chlamyde positis,

Vestiario

itiquit,

sacro loculo

tecto, et fronte atque oculis urna? im-

communem

rentibus

fecit.

supplex precationem pro paaddit, rttrsum ecf

Quod vero mox

desumptum

est,

et fictitium videtur

Seorsim vero pro matre quoque precatus est, ut tumuli ejus motus atque strepitus consisteret. Triginta enim et quinque annos jam is quatie-

Nec illeidnon exoravit confestim enim urna ejus constitit. Vestiarius triqinta et tres annos motum tumuli durasse ait, quod rectius congruit cum tempore obitus Eudoxim. At mobatur...

:

tus ille antiquioribus incognitus est, et

plane ap-

paret fietitms, ac

demum ad

1466 Nihilo magis fidem merentur alia qummirabilia, quo? prolixius apud Vestiari/tm,

templum

dam

SS. Apostolo-

brevius apud Niccphorum narrantur his verbis: Atque ubi sacer Proclus Virum sanctum in eumdem secum thronum collocavit, plebs circumfusa uno ore exclamavit, Recipe, inquiens, thronum tuum, o Pater. Fertur ipse quoque tum, qua? dudum clausa fuerant, labris rursum apertis, ad populum dixisse Pax vobis, sicuti id circum-

rum

defertur.

S.

:

stantes homines, et Proclus patriarcha, se audi-

I^j

mmentissimus Baronius, multique scriptores Secundum ipsum ser)(tif mirabilem de S. Chrysostomo poateriores

narrant visionem,qua2 doetrinam

SancUmultum

commendare, modo

videatur certa.

potest

satis

cum scHptoH-

fpsa Baronii verba huc transfero bn-<

ab eo laudatis

biografMs,

quod ad ejusdem Joannis scripta pertiuet: haud ignorandum, habuisse ipsum iu sacris Lit.teris peculiarem doctorem sanctum Paulum apostolum, cujus immenso tenebatur amore.Fidemfacithujus Illud vero, inquit,

:

rei S. Proclus, qui postea Constantinopolitanae

rem gestam

ecclesiae fuit creatus episcopus,

sic

narrans. Observa^ lcrtor, Xaudari quidem Pro~ clum, tamquam illum^ quifactum /idisse creditur ; non vero tamquam auctorcm, qui illud '.

scripto mandavit. Scriptor vero gnatur Leo Angustus in V/ta

margine

iu

assi-

eique adduntur

,

ftletapitrosfes c/ alii. Grwca Lconis vcrba videri possunt ap/fd Savilium tom. VIII pag. 217 n. 15. Latine reddita sie ea dat Baronius: Cum divinas Pauli apostoli Epistolas earum interpres et ex-

positor percurreret,erat(ut est verisimile) dubia et suspeusa cogitatione, dicens

Deo grata mea

sit

Quis

:

scit,

an

interpretatio? Hsec cogitans,

rogabat, ut de ea re a Deo fieret certior. etiam cito hoc modo factum est.

1408 Quidam ex

his,

qui

imperatori

familiarissimi, offenditimperatorem

:

qui

Quod erant Chrysostomo

mortem

visse testati sunt. AdditVestiarius,

minatur. Et mittitur, qui apud divinum Pontificem intercederet, ut noctu ad eum veniret pro-

et in locido dixisse

pter

alia.

:

ipsumdeinde Haec requies mea, et plura

At ejusmodi prodigia sine

testibus meliori-

antiquioribus yioncredimus. Quaredehisce

solurn

addo sobria magis magisque vera Theo-

phanis verba ad annum 437 et 438 Hoc anno sanctissimusConstantinopolitanusepiscopusProclus, permissu ab imperatore Theodosio petito, :

Joannis Chrysostomi reliquias a Comanis in regiam civitatem transtulit: et in sequente anno exacta nimirum

annorum

(ab exilio Sanctt)

triginta trium periodo

easdem publica confertaque

processionis pompa deductas, imperatore et beata Pulcheria comitantibus, in Apostolorum deposuit ecclesia. Translatio nimirum inchoata est

anno

437, et reliqttice advenerunt Constantinopo-

sequenti verb dic lim 27 Januarii anni 438 solemni instituta suppUcationc, in templo sancto,

rum Apostolorum videnturdepositai. Ceterum

ne-

cessenon est refutare Amrum Nestorianum secuU xiv scriptorem, qui Nestorio suo translationon

verat, in sede

sedentem rtscribentem(eaautem

eratinterpretatio divinarum Epistolarum.)

Tunc autem ille terribili illo dignus habetur spectaculo. Videtenim Proclus divinum apostolum Paulum. inclinatum post sedem ad caput Pontificis, ot os admoventem auri ejus dexterae, et cum eo colloquentem. Proclum incessit stupor et admiratio,

quanam

ingressus esset,

quem

cernebat.

Ignorabat enim quis esset: et rogat hominem,ut

parum

exspectet.

Rursum paulo

post aspexit et

semel et bis, et erat idem spectaculum. Reprehenditur Proclus ab illo optimate, qui dixit Non :

apud Assemanum

tom. III pag. 585, ubi ipse quoque Assemauus memoria lapsus est, quando ait, Nestorium curasse, ut nomen Sancti in

adhuc dubitantibus, prseco ad matutina cantica excitat ligni pulsibus. Ilomo itaquerevertitur,in secundam noctem spem rejiciens. Accessit secun-

nam

dan')\ettprtia,eteratrursussimilespectaculum.

in Bibliotheca Orietitali

diptijcha 7-eferretur:

jam

fecerat.

id diu

ante Atticus

Fabulam magis insulsam de Chry-

sostomo ibidem pag. 563 habet Simeon, presbyter

Nestorianus.

tanti

metum imperatoris, et sua ei exponeret. Quibus assentiens Sanctus per Proclum juliet. ut veniat. Nox erat, et simul etiam aderat is, qui erat supplex. Ut eum admoneat, dat operam Proclits. Deinde primum aspicit per quoddam foramen, et videt Pontificem, ut consue-

mortem qua? mihi exspectatur, alium ad Sanctum adducere. Ille autem ei affirmat, se de eo nihil co»-itasse. His

corports Chrysostomi attribuit,

las interpre-

,

et

bus

Ptudi Episto-

oportebat

i

ic!)

te,

cum

videres

obstupefactns

llis

,

,

vix

Procius, nemine videntc, a Deo

eum, qui loquebatnr. o optime,

Deo

est inutilis

:

tandem missum

Dicit itaque

illi

visus esi ipsc

esse

optimati

sciibendu $hq:

resistente studiis omnibus, labor

roga ergo Deum, ut tibi opem ferat. cum supplicis recordatus esset

Dies aderat, et

Pontitex.

S. Pautus

gurarv.

:

DE

688

S.

argumento ttti poii expticatas credo et vel sic co si illa vistoncm ailcfjatam nequeo contra

siPontifex, rogavit, an accessisset. De eo ergo tu Cum dixit: etiam ha?c gnificat ei Proclus, qui

AUCTOUE J. S.

;

Nam

quando cxponere mcditabatur

Sancto pratter aut cceperat Epistolam ad Cotossenscs, si Etsane, exponendce. alite hanc rcs/alxtnt trcs

seorsum esses cum alio, stanon temere accedere. Cum sanctus autem ro-

gasset,quisnamisesset;incipiensProclus,verbis digito quidem totum prosequitur miraculum autem per imaginem evidentissime probans. eum fuisse Apostolum, totam narrat seriem miraculi. Quibus cum adhibuisset mentem hic Vir

oblata,

sit

praeteritis noctibus tui

EP. BT DOCT.

JOANNK CHRYS0STOM0

abunde

visio ipsa

tcstata csset}

non possel

fieri

;

divinus, aperte intellexitspectaculum

;

et factus

Deo graproliLeonem ante visionem tiasegitr/r. ffanc xius narravit Georgius Alexandrinus apud Savtliumpag. 192 et seqq. Atque ex Georgio aiiqua dc visione illa pcrstrinrit $. Joannes Damascenns Orat. de Imaginibus apud Billium fol. 462 pag. 2, ut probaret, imaginem S. Pauli apostoli fuissc Chrysostomo. Credidit quidem Baronius, laudari a Damasceno Vitam aliquam, qua> desideratur : at ca in re errassc videtur, guia non satts inteltigebat linguam Grcecam : nam alias clarum est, allegata a Damasceno rerba ex Geor-

suam

certior, se

accepisse petitionem,

i

gii Opusculo fuisse desumpta. Kamdcm deinde visionem narraverunt Anonymus et Metapitrastes,

ambo

SariUum

aputl

cditi.

h.i-

r

ritate

is/o nliis

non satis probabilem his verbis : Contigisse autem visionem illam, cum Epistolam '.uili ad raiatas interpretaretur, in qua se ipsum superasse cognoscitur, haud improbanda opinio

jecturam

aliis, no7i

vceh

" Sai Uio

I

affert

1

Ycrum. ostendi § 30, expositionem Epistolcs

est.

ail

Galatas compositam fuissc Anliochice ante

episcopalum Sancti, Hiec vero

visio,

contigit Constantinopoli,ut cx

omnibus adjunctis

si

vera

est,

Bermantius in Vita hujus apparitionis vixmeminit. Attamenlib. XII cap. xiv breviter aliqua adducit ex Damasceno, quce cx visione fuerunt desumpta. Tillemontius Xutu 45 totam liquet.

mccrtamt quia non habet testem antiquiorem, quam Georgium Alexandrinum. Savilius in Annotatis ad Georgium p. 948 visionem habet

nil

locum,

ubi

valde

itt

dicitur

Sanctus reliquas Pauti

tam

futura illa expositio conittiiis tinua, fjuam essent conciones aiiw, ad mores informandos aut ad refutandos haireticos ex locis Deoc/ue grata

esset,

in hos fines sclcctis, quales eatenus

stantinopoli.

Sccundo

in

Pauium

Colossenses frequentissime

summo

suhinde

mcdia

Ccrte

celebrai, ct

citm affectu per integras paginas.

ferc pars

Romilim x Paulum Pau-

liquc vincuta mire cclebrat

verba:

ieguntitr

habucrat Con-

Expositionc Epistolaiad

;

ibiquepag. 402 ho3c

Si quis niihi

daret optionem.

mallemne videre Paulumecoelo descendentem. et vocem emittentem, an ex carcere mallem ex

Eadem

carcere.

rursum prohxe

Verumtamcn

ram cum

rincula ac locrymas S- Pauli

cctebrat et versat in

hcec

probabilem formandam

satis

Bomiiia xn.

minime suffkiunt ad conjectu:

ipsa visio pro certa ct indubitata

prcescrtim

non

sit

ha-

benda. 147:2 Cerlum fjuidem cst ct manifestum, Chrysostomum ardentissimo Pauli amore ftagrasse.

.Eque apud eruditos constat, Epistotas S. Pauti accuratissime ab ipso fuisse expositas. sio, f/uce

Quare

ri-

Procto, riro Saucto, obtata dicitar, ncquc

incredibilis

spectemus

:

cio lireviarti

elucubrata fuisse detrahit.

id quod toti huic bisAt hmc certe observatio :

Verissima hcec esse censeo ac certissima. At visioS. Procti dc S. Pauto, in aurem Chrysosto-

nem

nullo, opinor, loco

tim

1-171

Georgius Alexandrinus pag 192 .

ait, visio-

i

;

ip|iT]veifoas

pretatus,

ouv nXifoTal h. t«v aii&y

auU

si malis,

ImvroX&v

ctc.

Inier-

Ubi interpretatus erat

plurimas ex ipsius Epistolis etc. Tunc dicitur iilr scrupulus Sancto obvcnhsc de rccta interpretotinnc secutaque cst.

Postea vero

visio,

qua timor

tiicitur sine

ille

dissipatus

ejusmodi timore

liquas Epistolas interpretatus,

rc-

nullibi

umncs

onstantmopoii aut omnes consequenter exposuisseEpistoias tegitur. Porro Saoilius ipse cx Pauii Epistolis tantum quinque Antiochim cxporumemvcroConstantinopoli.Si/ic <

U '

UgQ

visionem,

illam habuisse dicitur, habet aliquid, est verisimile.

quod non ad-

Sitentiumetiamcocevorum

fant, ut visio iila sattem

minus sit certa,pra?serbiographi, qui hanc referunt verts frequentcr fatsamiscuerint. Itaque prudenti

cum quataor

tcctort judicium de re tota lubens pcrmitto Fieri sanepotest, ut simiiis visio contigerit, et per scriptores minus accuratos exacte non fuerit relata

ymAUeram

de Chrysostomo

jam defuncto Asserfa et ulia Tillemontim ficti- visiodc imttam existtmant, narrat Joannes Mosclnts in Pra- mcnsn Sanvti toSpntuah cap. cxxvin. Factum glotia huc transfcro, prou Latine expressum est apud Romeydum in \ttts Patrum pag. 901 R lirsus ide ^ ab )as visionem,

quam Baronius

et

:

At

tor,qtmminepta o io conttw (ie\ 9ium.EffotquatuortantwnEpistolasi antino* i

,

i

ttvn

cxt.

Paulus Apostolus, quem ille mirifice coluit, multa dictasse videatur.

modum

iirm nai/igisscfjuondo plerasquc Pauli Epistoias interpretatus erat Sanctus, hisce utens verbis

at ccrla

scribenti et prasdicanti

biographi Scripta in Epistoias Pauli cuncta videntur vindicare Constantinopoli. Verum cx

f/uam probari poterit.

aut postea:

: Multitudinem, pietatera, ac splendorem concionum, caBterorumque ejusscriptorum, interpretandi etiam rationem, etinbaerentem sententiae sacrorum librorum explanatio-

mi loqitcnte, non ceque certam aut indubiis testi7wuiis nixam invenio. Modusipse, quo Proctus per foramen tribus noctibus consequentcr

oppvgnatuv

ud

Coh$SC7lSOS,

Romani dc Clirytostomo teguntur

tantam nequit vim habere, aut potius plane inead prcefationem suam iu Bomilias Chrysostomi in Epistolam adRomanos, quai hubctur pag. 326. Ibi dicit : Contra

Vitarum hoc assertum um-

c.ri>v*itunc

his verbis expressa

nein.omnesadmiranturjdignumqueexistimant,

ftdem

('/(

El>ibtulce

est neque improbabilis, si htec soia neque sunt hnprobanda, quce tn offi-

cui

ptaest. Remittit Savilius

HnopoH

Potcrat igitur non sine ratione dubitarc, an

nitverba\ Atque eonstat ex ipsis Chrysostomi verbis. pleraque ejus iu Apostolum srrijj(a Antoriaa

gcrc Comtan-

aut de Epistola i etiam Constantinopoli cxposita. Nam primo, interruptam Epistoiarum S. expositionem rcsumpsit Sanctus pcr Epistolam ad Cotossenses, qua> prima est ex illis, qitas Constantinopoiicxposuit. scs,

Bpistolas deinde intwpivtatus, hmc visioni oppo-

tioehiaa

potllit tmittn-

Epistola adColosscndeindc Thessaionicenses^ ad

quam de

;

Eminentissimus liaronius nuilam dc rcillius visionis dubitationem movet; scd con~

1-470

irrtu, inccrta

aptior conjcctura,

A

,

hanasuis narravit nobis de eodem epis op A delpko, dicens, sese

venerabilem Joann am ipsms lta re ferentem audisse. Cum anctissimus episcopus Constantinopolitanus ororeni

JSf "

!

(l|

''

1

^-'—^Cuc imuninexiliun Jl!

:

;i1 '

d0 *<> nostra mansit. Ex hoc confidentiam et charUatem

babuimus

:

DIE DKCIMA

A

QUARTA SKPTBMBRIS.

habuimus ad Deum. Dicebat ergo frater raeus Adelphius: Cum in exilio mortuus esset beatissimus Joannes, dolorem pertuli incredibilem, quod talis ac tantus Vir, orbisque magister ljetiflcans

Ecclesiam Dei, a throno suo exul defun-

ctus est.

Deprecabar ergo, inquit, Deum cum multis lacrymis, ut ostenderemihidignaretur.in quo statu esset, et an patriarchis adnumeratus

Cum

esset.

ergo diutius orassem, in ecstasi effectus sum, aspexique virum nimis speciosum, qui tenens manum dexteram meam. adduxit me in

locum querndam illustrem et gloriosissimum, ostendebatque mihi ecclesiae doctores.Ego vero cir-

cumspiciebam videre quaerens, quem cupiebam,

magnumJoannemdilectissimummeum.Cumergo ostendisset mihi omnes, et uniuscujusque proprium nomen expressisset, rursus tenensme per

manum, eduxitme lum

tristis,

foras.

Ego autem sequebaril-

quod non vidissemcumpatnbus

et Eo-

clesiae

magistris beatum Joannem. Cum itaque egrederer, is, quipraeerat januae, apprehendens

me, dixitmihi Quid habes? cur tristis es? Nemo umquam huc ingressus, tristis exivit. Tunc dixi illi Haec mihi caussa moerorisest, quod amantissimum mei Joannem episcopum Constantinopoli:

:

3

tanum una cum ceteris doctoribus non vidi. Rursum dixit mihi: Joannem dicispcenitentiac ducem? Aioego:Illum sane. Respondens autem dixit mihi Ipsum homo in carne vivens videre non :

enim assistit, ubi thronus est DomiHactenus Moschus, cujus narrationem utplane certam vindicandam non suscipio. potest, illic

ni.

hunc plane fwtitiam esse,

argumenta

1474

Attamen

utcumque examinarerationes, quibus Baronius ad annum 407 num. 35, et Tillemontius Nota 103 in Chrysostomum uiuntur, ad fidem toti visioni detrahendam. Objicit primo Baronius,Adelphium non fuisse Aralubet

episcopum,sed Treium, in Epistola cxxvi Chrysostomi memoratum, itbi dicitur Otreius. Respondeo, id verum esse,$ed nihiifacere adprobissi

positum. Otreius erat Arabissi episcopus,vivente

Chrysostomo; sed

nullibi asseritur,

Adelphium

080

aut Athanasio, aut ulli nomfnattm doetori fui prailatum. Nullus cerle nominatur el u ut

sostomusmfer

>

AIXTORE

Cbry-

t

i.

S.

qtdostendebantm nonfuis. e dicitur. itactalh r.ademde causa illinumerof/er ' poteruut. T
.

ut non auderem nominatim doctori

sitio,

utti tui/i,

urdum

asserere,

Chrysostomum

rncoelesti gloria praila-

ou/iubus. etiamsi

isio

<

rrrta cidere-

tur et indubitata.

1476 Nolim tameu studiosus lector ex hac mea cautione suspieetur, meriHs Chrysostomi meutcumque diffldere, aut aliorum quoi umdam, qui

comparationem adducuntur, merita mihi majora videri. Adeo longe abestametalisopinio^ itt ingenue fateri non dabitem, nultius sancti Doctoris ritam me tantum in admiraim in

visio

non in-

credibilis de-

fectu meriio-

rum

Sancti,

amorem rapuisse, quantum rapuerunt vita tota, moresque et sm>taChrysostomi. Si oel levi oculo totum vitoB illius cursumperlustremus, talem

ubi-

que inveniemus

in omnitstate,

m omni stata.

in

omniofficio, in ornni iabore, inprosperis et adversis, ut videatur Deo semper perfectissime ser-

miroquecum contemptu rerum omnium mundanarum urdcequam ardentissima charitate vivisse,

dilexisse Creatorem.

Talisfuitjuvenii,

matcrna solitariam exercens vitam sotitudine, austerissima vivendi

castigam

:

talis in

pietatis operibus

;

mdomo

tahs

mox

in

E

norma corpus

diaconatu, utilibus scriptisaut totum consecrans : taiis in

se

presbyteratu, talis in episcopatu, talis lu hisce sane egregiusPatdi Imitator

m

exsilio.

totus appa-

ruit,

cum

ita ut fortasse

ipso dicere potuerit

Abundantius omnibus laboravi.Orte nullus Pa~ trum tam paucis annis tot scripta cdidit, quot in lucem emisit Ohrvsostomus, et antepro concione dixit, intra

octodecim aut ferc novemdecim pre byteratus et episcopatus annos. Et, quod caput est, in hisce Opus nullam invenias, quod non -

directe ad Dei gloriam tendat et animarum salutem. Fattor, nisi quilibet, modo divini Vui Homilias attente perlegere voiuerit, tantam in iis reperiurus sit sanctitatis fragrantiam quantam ,

tunc

episcopum. Erat Adelphius anno 451 in concilto Chalcedonensiut chorepiscopus, etnon diupost factus erat episcopus Arabissi, ut videre fitisse

cst apud Lequien in Oriente Christiano tom. I pag. 445. Tillcmontius vidit, illam objectionem es-

se inutilem,

verbis

:

aliamque substituit nihilomeliorem his

Moschus

asserit,

Sanctum

tum Cucusi apud Adelphium q

fuisse hospita-

illum Arabissi epi-

scopum. Respondeo, id falsum esse. Dixit Adelphti soror ; In domo nostra mansit.Dequa domo kl intelUgemus, nisi de domo parentum utriusque? Forte parvuli erant AdelpMus ejusque soror Joanna, et filiiillius Dioscori, qutSanctum Cucusi ,

hospitio excepit et fovit;forte etiam objecta

non

evincunt:

necdum

nati.

Altera objectio Baronii petitur a comparatione Chrysostorai et aliorum doctorum. Sa1>475

ne quidem, inqidt, et illa invidiosa nimis assertio est; omnes, qui umquam fuerunt in Ecclesia doctores, in inferiori

omnes Chrysostomum

ponere gradu, et super

collocare

:

cum

prsesertim

exeiscompluresmartyriofuerintcoronati,utinter

aliosHyppolytusetMethodiusruttaceam dereliquis absque sanguinevita functis Sanctis, nempe Basilio, duobus Gregoriis, TJiaumaturgo atquo Theologo, itemque omnibus sine invidia prseferendo Magno Athanasio. Tillemontius item dolet, hacvisioneChiy$ostom\impneferriAthanasio,Cypriano, reliquisque doctoribus ante ipsum defunctis. Verum neque hcec objectio magni ponderismihi videtur. JVeque enim video, Chrysostomum

Septembris Tomus IV.

cloqurnlke ubertatetn.

1477 Si de martyrio quaritur, ne hanc quidem cui et martydeesse videbimus. Etenhn ni paJma ai cnm sedtdo virtutem Christianarum exercitioin tribui posse

palmam Chrysostomo odium improborum fucrit,

inciderit : indeque accusatus injusteque condemnatus, ac in exsilium

missus, facile videbimus posse, etiamsi passus

non

Martyrem

esse ac dici

pro fide nec subprincipe infideli. Einc rectemeojudiciodeChvysostomo dixit Cassianus num. 1364 iaudatus ; Cujus sanctitas absque ulla gentilitiae persecutionis procellaad martyrii merita pervenit. Nonpauci sanc in Ecciesia cohmtur ut martyres, quorum sit

martyrium aut minusclarum, aut certeclarius non est. quam sit Chrysostomi. S. Canutus Danorum rex ut martyr colitur, quia occisus est a subditis, quoruni odium regnum pie administrando sibi attraxerat. Tale improborum odium Chrysostomus in se commovit piissanctisqueoperibus rectaque imtructione et correctione gregis Martiuus papa ut rnartyr colitur, quia in t

SUi. S.

exsilio

cerumnis confectus

defunctus e^Chrysostomus,

obiit.

ct

Sic in exsiiio

quidem morte per

nimios itineiis labores accelerata. Itaque Sanctus noster causdm martyrii talem habuit, qualem S.

Canntus martyr,aliique plures, mdelicet exer-

citium virtutum

ad fidem relatarum mortem Papa mar;

vero simiiem habuit cunt S. Martino tyrc, ct aliis

dubitabit

,

quoque uon paucis. (Juapropter non

opinor

,

de martyrio 87

Chrysostomi, quisquis

videtur:

;

DE

690

AUCTORK

quisqws voluerit attenle perlegere,

et

mus Dominus noster Servorum Dei Canonizatione

ttb.

eum

Aetis

III cap. xi et

sequentibus. Prudenter tamen martyriitiiulus futt

omissus in Chrysostomo, sine infamia

non posset virorum,

et

cum

ille titulus

attribui

multorum magnorumque

gloriam Sancti parum autnihilau-

TMe-

UfUttii atyrtio

xaminatur.

1

Ex

178

Sanctos invtcemcomparare, maUmqueomnes deUto honore prosequi, quam disputare de eminenunius pnv altero. Eadem suffieiens ad pauea ea,qua adjungitBaronius, simili modo diluenda. erum Tillemontius et aUam addit objectionem. iia

|

Existimat nimirum, notitiam illius visionis ad Moschum pervenire non potuisse per iUas perso-

Moschusnon scripsitante quem anno 608 cujus mortem nos ftximus

nas, quas nominat, quia

S. Eulogii Alexandrini,

defunctum putat,

et

Verum, si verha scriptoris recte ciri expendamus, illa quoque diffieultas evanescet. Moschus factum. intellexit ex abbate Athanasio Athanasius ex Athenor/ene episcopo Petrw in a 605 aut 606.

Valaistina

:

Athenogenes ex avia sua Joanna, quce

soror crat Adclphii, cui visio obiata dicitur Visio autem illa non>asseriturcontigi$sestatim post obi.

tum Chrysostomi imo neque ex MoscM verbis tuto inferre possumus, Adelphium aut Joannam :

ipsius

sororem tn vivis fuisse, quando defunctus

Sanctus. Boc so/umasseritur, Chrysostomum, quando exsulcrat Cucusi, mansissc in illa domo, in f/ti" deinde habitavit Joanna cum fratre suo

est

t

Sull

itlll

tiiiia

.

it

pro certa non habetur.

sioue

ille dicit,

1479 Porro Joanna, quee verisimiliter fratre Adelphio erat junior , facile vivere potuit

s/io

usque ad finem fcre scculi v, ac nepoti suo Athenogeni juveni visioncm narrare. Dcindc vero se-

ncx Athenogenes eamdem visionem juveni Athanasio referre potuit circa medium seculi vi. Senex demum Athanasius Moscho idem faciumcommunicare potuit sub finem seculivi. Nuttasanein hisce est d/f/icultas, nec ulhts cx iilis pervenive debuit ud cstatem incredibilem. Non qxddem in attegatis verbis additur t

.

[thanasium uti relatione

AthenogeniSj sed id adjungitur in facto prcece-

ubiJoanna dicitur avia Athenogenis. Itaet hoc factum uarraverit Joanna avia Athenogenis; satis intetttgitw illud a Joanna Athenogeni fuisse relatum; Athanasium vero Athenogenis nomine visionem narrasse Moscho.

obeloquentiam Sancto datumx

Joannem Chrysostomum,

vero junioribus,

quod nomen modo vulgare estac notissimum.h Chrysostomus, lum est dubium, quin cognomen Sancto datum aurei, oris vel aureum os Latine qua paeloquentia, aurea atque insigni ab fuerit non videtur, Suidas in Lexico collegit, sed non p. 1258 aliqua dc Chrysostomo calumnias, Socratis ct cum vera, omniaceque admiscuerit. suis locis rcfntatas, aliis imprudens

rem habuisse

Dc

scriptis et eloquentia

cam

Christianam Scripturam (id

et

Quapropter non video, attata a Baronio

ct Tille-

omnem

assertce

montio argumenta sufficere ad visioni probabilitatem

detrahendam.Refertur itta Alexandrino apud Savilium ab Anonymo ibidem pag. 364. At iiti

etiam a Georgio

non reete dixerunt, Sanctum fuisse Cucusihospitatum apud Adelphium Arabissiepiscqpum; cum dicendum id tantum fuissetdedomo,in quaAdelphius ante episcopatum habitavit. Ceterum nolim prudens lector ex disputatis inferut, visionem certa ei indubitata haberi.

Id so-

lum ostendere volui, non temere habendam pro mero figmento. Nam satis versimiU est, atiquam de glor taChrysostomi visionem Adelphio revera

est,

Novum Testamentum) Commentariis

Yetus

et

expliqavit,

festivitates expe-

nemo. Martyrum vero

ut alius

ditp dicendi genere adauxit, linguam etiam habens, quaesuofluxu Nili catarrhactas superabat.

E

Nullus profecto mortalium ab omni sevo tanta dicendi copia abundavit, quanta solus ilie ditatus erat, etsolus absque fucoillud aureum et diut quodam hseredi-

vinum Chrysostomi nomen,

Ejus vero scriptorum est, sed Dei

tario jure consecutus est.

numerum

recensere,

non hominis

potiusomnia cognoscentis. Bactenus Suidas, eaSancti eloquentia est communis maxime Grcecorum, qui eum omnibus solentpmferre. Quod vero Suidas asscrit

summa

que de

sententia,

de exposita tota Scriptura sacra, stricte swnenest.

autcm ante Suidam seculis usita- iilud jam tum fuit nomcn Chrysostomus nam eo utuntur usitatumeiiam omnes biographi ab initio seculi vii, quo floruit apud Latinos vn Georgius Alexandrinus. Eodem cognomine usus erat secuh et vi, estMoschus, illi contemporaneus zatque ittudjam tunc in Hispanianotum crat, utliquetex S. Isidoro Bispalensi. Uic enim in Ubro dc Scriptoribus ec1481 Multis

:

elogium Chrysostomi ordifur his Joannes Constantinopolitanse sedis san-

clcsiasticis cap. vi

verbis

:

cognomento Chrysostomus, plurimam cordis compunctionem etmagnamsuaviloquentiamtnbuit.^V/o?'^^, tum quodsatis dicta sint, tum quod attqua minus

stissimus episcopus,

cujus oratio et

Unum observari potest,jam varia Sancti Opuscuta Latine fuisse lccta tempore Isidosint accurata.

ri,

,

huc aliqy.a transfcro ad

propositum nostrum : Caetera vero, inquit, ejus scripta numerum superant. Omnem enim Judai-

rusjam

me pro

v>-

passim wcan\JoannemConstantinopolitanum,afi

dente,

ttlam a

a prima. Hactenus de

itta.

que cum

et

D

transeo. I /- Cogmhein 1480 Nunc adaliam inquisitionem synchronis Chrysostomus scriptoribus a dimus Sanctum nostrum

dum non

pag. 254,

hanc var iorum reiatione. non ejusmodi histona

dum enim

differre solet

hac de causa partem narrationis esse deserendam, cum in tota narratione nihil habeatur, quodhuicexpositionisitcon-

Atperperam

triirimn.

viaiu

parum

aliis

tius.

:

solum ad posteros perviva variorum relatione ultima relaUo non asseritur, veniunt uti de hac

Adelphio, qui factus est Arabissi episcopus inter ipse Tittemonet 458, ut observat 15]

annum

•

parum mutatam

"l-

objectioncm Baronii

dictis

et Tille-

montii satis solutam existimo, etiamsi noluerim

mortem

fuisse oblatam; scd

aliis

gere potuerit. Itima

BP. ET DOCT.

CHRYSOSTOMO

JOANNJS

de Chrysostomi conferre, qurn fuse et ehtdite Sanctissidisseruit causa martyrii martyrio ac BenedictusXIVin Opere de

s.

J.

S.

seu initio seculi vii

mi lo

in tibro

ante

.

A ntiquior

seculo vi usus est

de Institutione

dicit,

fsidoro Cassiodo-

cognomine Chrysostocap.xmubi ctiam pau-

curasse se, ut Homittce Chrysosto-

xoMnEpistolamadHebrsosinsermonemLatinum

Eumdem Sancto nostro Chrysostomi titulum attribuit Ephrcemius Antiochenus patriarcha itemseculovi non multum provccto. 1482 Quin et seculo v usitatum fuisse videtur converterentur,

imo

et secuto v

Chrysostomi cognomen, ita ut videatur cceptum apud circa tem/ms corpor/s Constmtinopolim translai'. Certe in concilio Chalcedonensi tom.1V Conciliorum coL 830 attegatur loeus S. Joannis, eique Grmce Chrysostomi coc,nomen tribuitur, licet hic

titulussit omissus

mversione Latina. Theodoretus

eodem titulo usus videtur nam in fine enumerat multos episcopos, ultimi :

Hisloria?

ubt

Constanti politam ita recensentur ; Joaunes Chrysostomus Arsacms,Atticus, Sisinnius. Idem Chrysostomi titulus

Gtcbcos

;

DIB DECIMA

QUARTA SBPTBMBRIS.

tulusoccurrit

apudTheodoretum in Dialogo u, qui dicitur Inconfbsns. PrmivitfortasseS.Proclus non

eadem quidem utens voce Chrysostomns, sed vo~ cibuseamdemhabeniitnts /rre si//,,i/iratariiein iii

(ractuiu

laudavit

f/r

IiOC

dum

f

Traditione divince Missm Sanctum

modo

:

6 tty

ypuaous

•f\X>--:xv

Iwivv;;

aurea praeditus lingua Joannes, vel ad Htteram, lingua aureus Joannes. Jtaque ex dictis manifestum est, circa medium seculi v usitatum fuisse cof/nomen Chrysostomi apudGnecos, idcmque non diupost, ccrte scculo VI, invatuisse apud idest,

Latinos. non tarnen

vi-

t/etur viventi

'Intum,

1483 At non satis fundatum invcnio, quod ex Metaphraste adoplavit Ji>/ronius ad annum 386

num. 57

scribens: Rursam fertur de illo, sublime aliquando dicendi genus arripuisset, ari|iiH ob eam causama simplicioribus ita

cum

quod,

minus

intelligeretur, redargutum fuisse a pia muHercula, quod ejus orationes infrugiferse essent; ipsum vero mutasse e vestigio juvenilis

animi, cujus est alta petere, institutum, dictionemque faciliorem imis auribus accommodasse.

Qua ex

parte illud est consecutus, ut ab omnibus facillimeaudiretur, atque publicis frequentibus-

que acclamationibus os aureum diceretur. Quod perinde ad inditum divinitusnomen, veluti egregiustitulus, in ejus scriptishactenusperseverat.

Hactenus

Metaphraste

ex

Metapkrastis

auctoritas

Verum omnino in

Baronius.

modica

hisce est. Prteterea, licet constet de crebris acclamationibus, quibus auditorcs Chrysostomo diccnti

applciudcbant, de hoc tituto vtventi dato nullus

Quodvero

mcm/i/itscr/ptor cocevus.

dicitur de su-

blimi rjeneredicendi, q/to usus esset initio Sanctus,

falsum videtur:

nam sempernon minus

quam

ad /lopulum

riter

eloquenier

familia-

dixisset vicle-

Naturalis est Sanct/ eloqttentia, claraque

tur.

perspicua

;

idque in prioribus Homilis non

et

?ni-

nus apparet, quam in ali/s : neque facile crediderim,utlu/n umquam conquestum esse, quoduteretur sublim/ nimis nec satis intelligibili genere dicendi.

maxima quia

Summus

est

Orator, non solum

maxime modo alios

valet vi copiaque dtcendi, sedvel

claro perspicuoque disserendi

omnes videtur

superasse.

XC. Cultus

Sancti, sive festi-

vitates variee ris

quia

:

forma

iconibus expressa

eidem

sise

Romee

:

:

dicatse

eorpoeccle-

corpus

die 13

Novembris.

Ad

Sirletiano ita habelur

hanr.

politani. Consentiunt

Memoria in Fastis ad hunc

M

diem: sed 13

27

Novembris

omissis fere eloqiis, quia hcec nihil novi afferunt,

re-

censuit Bolfandus noster in Pra?termissis

ad

Eas

breviter

soium

subinde /nspersi suis

locis

assif/nabo,

jam

satis

sunt corrcct /,(///{ certe corrigi possunt ex disputatis.

Dies beati obitus

moratur

Menologio

AUCTORP S.

J.

Wenma impressa, >» quibu eumdem diem legitur,

Officium de Sancto ad

eique prtrfixa estefflgies Chrysostomi, quoalaluu sit. Offictum eadem die habrt/ir >/> An/hoto-

raro fjio

Grceeo,

prwcipua

quod impressum est anno

festivitas

dudum

1738. Itaque 13 Novembris cele-

brata est,et etiamnum ceiebratur. 1485 Quare corrigendum est Menologium Basitianam,t/uale impressum est i 'rhini >nmo\~27,

ubi ad 1M Novemhris feslivitas S. Chr. sic annuntiaiur : Commemoratio exsilii patris nostri Joannis Chrysostomi. elofjiitm

preecipua

Sancti tas

;

apud

(jTce-

cos

Adjunctum

modo Exsilii Chrjso» tomi commemoratio, nonautem dormitionisejus, nunc celebratur eam ob causam, quod hzec in inchoatitr

hoc

idem tempus inciderit Exaltatio recolitur.

:

quo

,

pretiosae

Crucis

crediderim, fuec ita fuisse scripta a cottectore Menologii. Certe ineptissima Yi.r

datur ratio,cur obitus Sanctinon celebretur die 13 Novembris; sedpotius indicatur cousa, ob quam translata fuit

itta festivitas

Itaque existimo, aitctorem

a die 14 Septembris. /l/ias

Menologii non minas quam atios Grcecos atf 13 Novembris anuun/iasse obitum Sancti in exsitio; sed transcribentium vitio menda jam dicta irrepsisse. Certe reliquum elogium continet breve vitrn compendium, tateque omnino cst, ut congruat festivitati prtecipuce ,quc£ in omnibas Grcecorum Fast/s.quos consutui, eo die memora/ur. Pneterea (o,i^/at,exsilium Sancti non incidisse t'n \S Novembris: neque existimo, exsilium Chrysostomi, quod tuctu potius prosequendum erat, utta umquam festivitate fuisse honoratum. 1480 De celebritate festivitat/s prcecipucB 13 No- magnasolem-

vembris hoc

jam

obsei-vavit Bollandus: Secun- nitate celeManuelis Comneni hic dies ob bratur, uti et memoriam S. P. Chrysostomi ab omnibus nego- apud Moschos ct JLgyptios tiis etactionibus immunisagebatur. Moschi Grcecorum festivitates passim sequentes, eodcm die prcecipuam Sancti festivifatem celebrant, ut vi-

dum Novellam

:

deri potest in Fastis eorum figuratis, quos cum metricis Gra?cis dedit Papebrochius ante tom. I

Maii. Coptitce simititer in JEgypto et .Elhiop/a prcecipuam ChvysostomifestiL//a/e/it aguntmi nse tertio, die 17, qui coincidit cttm 13 Novembris, ut habent eorum Fasii a Jobo Ludolfo ediAit quidem editor iu Annotatis: Translatio corporis seu potius reliquiarum ejus Constantinopolim facta hoc die narratur. .4^ hoc verum ti.

hoc sensu, quod 13 No~ vembris corpus Comanis potuerit esse etevatum, atque ita translatio inchoata. Potuit sane id conthujere, eat/ue esseratio,

uttas S. Joannis Chrysostomi/es/ny/«tes

et errores iis

in

esse ncquit, nisi fortasse

nonnulla^

reliquise

aliis locis.

Januar/i.

diem

Natalis sancti patris nostri Joannis Chrysostorni archiepiscopi Constantino:

ad hunc

in Menceis et in

14 Septembris me-

Menotogio Sirtetiano,

obquam

pracipuafesti-

Novembris potius, t/uam alio die sit fixa. Verum diem istius elevalionis nuspiam inveni, ideoque meraesset diviuatia, si istud affirmaremus. Quidquid fuerit caasce, videlur dies 13 Novembris, quo Sancttts etiam est in Tt/pico vitas die 13

Sabte, tom/nu/ii COnsensu

eccles/aram

iium prcecipuce solemnitati stomi assifjnutus.

S.

(Jrienta-

Joanuis Ch)

scd additur, dilatam esse in mensem Novembrcm Sancti festivitatem ob festum Sancta? Crucis exat-

1487 Ecciesia Bomuna festivitatem Chrysosto- apud Latinos mi, ut Doctoris Ecctesitv, ritu duptici cclebrat die unicaist ftsti-

In Martijroioqio Romano simititer memoria habetur de beato Sancfi obitu ; sed festivitas remittitur ad 27 Januarii. Consentiunt Grevenus,

-27 27 J'iin/>irii,exceptis aliquot ccc/esiis, t/t quibus Uas mumij diesequente aut aliquo non impedito celebratur

Gatcsinius, ct aliiquidam recenttores. Itaque hac

Latinis

obitusdie fcstivitatem Sancti uutlam invenio. At prcecipua Sancti festivitas apud Grcecos celebratur

tamen

tutoi.

i

()//icium.D/cto die in omuibus fere Mar/yrototjiis

memoria

Sa/ic/i

vetustissimis.

a/iaunt/atur,

exceptis

Primus ex Latinis Chryso-

stomura annuntiasse videlur auctor Bomani par. vi

Ja-

:

DE

e

AUCTORE .1.

S.

S.

DOCT. JOANNB CHRYSOSTOMO EP. ET

wnt, a Rosweydo editi,quem alii demdesecutt Joannis Jlle breviter sic habet: Constantinopoli,

,
Chrysostomi. Eic non exprimitur, utrum

sit

qumcumqm

dies

festi-

an Usuardus, Notherus, vitas. Secutidemde Ado, om?ies enumeet alii plurimi recentiores, quos alia

translationis,

obitus,

Tres UV, quos nomiiiavi, videntur credidisse istum esse bcatm mortis diem, cum natalem nominent. Ea tamen observatio non

longum

rare

cs/

omnino

esset.

cum

certa,

natalis revera eo dic cele-

Ecclesia Latina, idque forsan tantum insinuare voluerint. lllud certius est, proprio die bretur in

U

Septembris, non fuisse memoratum a Latinis medii mvi. Prwterca, ut observavit Sollerius noster in Usuardo suo adTi Januarii,

nataJi, sive

de Chrysostomo nec Hieronymiana, nec Beda, aut ejus sequaces, nec Wandelbertus quidquam

memorant.

Martyrologvum Romanum, Chrysostomum eodem die cer-

Mitto

aliaque recentiora,

Attamen lubet observarc,

annuntiantia.

tatim

eumdem tamquam presbyterum aGrevenomcmorari apud Solterium in Auctariis, ubisic legiiur:

Ilnn Joannis presbyteri Antiocheni, qui

teste

Hieronymo

de Viris illustribus, sanctiTheodosio seniore insigni-

lib.

tate ct sapientia sub

ter fulsit. Est hic ipse Joan. Chrysost., de

quo

in

Catalogo virorum illustrium scripsit S. Uicronymus, dum ille adhuc erat presbyter Antiochenus. (fttri

apud

1488 Ecclesia Grmca^ saltem Constantinopoli-

Qracot tvanslatioagitur.

tana, et quat eidem subjectm sunt, aut certe illam

sequuntur, qualis niiu eccle$ia,die

est et

"27

Russorum seu Moscho-

Januarii celebrat festivitatem

Grmcorum '

!o

dwrum

Fasti recentissime recusi, uti ct Fasti de hac tramlationis solemnitate con-

Illamtamen sa/is clare non invenio in Coptitarwn ad diem 2 mensis eorum sexti,

sentiunt.

Fastts

respondet Tt Januarii, Notatur quidem ibiu>, Abba Joannes sed iis verbis Joannes Chry-

(jin >>'<

;

mus designari non videtur, nedum ipsius Verum Coptitm in Fastis suis iterum habent S. Joannem Chrysostomum ad 12 mensis itoni, id rs/, ad 7 Maii. Itaque nolim divinare, utrum co die an alio translationem celebrent, an translatio.

vero

pratter

aliam

30 ilr

.ittitittt, >t

tribus sithtil

Boctoribus,

lector invcnict. lllas hie

non

repeto,

cum non

prmcipuam

festivitatem

quamdam

habeant

secundariam.

buutur inferius, ubi agetur de reliquiis. Basitio, Sancti fonna 1491 Porro in Officio moxdictodc SS. characte- corporis, Gregorio et Chrysostomo, singulorum Cum aittcm res corporis et animm describuntur .

videatur profecta a Joannc Euchaitaepiscopo, cui primum singuli seorsum,

illa relatio

rum

tres simul apparttisse dicuntur, elogium Chrysostomi huc transfero, prout Latine redditum est tom. II Juniipag. 955; Divinus Chrysos-

deinde

tomus, quoad speciem corporis erat admodum brevi statura, magno elatoque capite, sumraa gracilitate, justo naso, deductis non indecore naribus, pallidissimo alboque vultu, oculis cavis et bulbosis. Hinc fiebat, ut ejus aspectus renideret gratiosior, etiamsi triste aliquid reliqua forma pr# se ferret. Erat nuda magnaque fronte et

multisperarata rugis amplis item auribus, sed barbatenui etrarissimacanisque pilisveneranda. ;

Maxillas habebat introrsum depressas, prse dissima,

Hoc vero necesse

1492

scientia,

de eo dicere, quod

est

Graeciae Sapientibusantecelluerit,

omnibus etiam

tum

c/ in Fastis

Moschorum ad

in :$()

rigi-

qua se macerabat, inedia.

tum maxime

sacros

quod

claritate,

quanta aliorum nemo; quodque studuerit promulgareEvangelium, ut nisi fuisset hic Sanctus (licet hocdictum videaturconfidentius)opusfuisset altero Christi in terras

adventu

et virtute, etvirtutis exercitatione,

usque adeo

:

et

commen-

rerum praestabat ceteris. Fons misericordi?e et caritatis nuncupatus fuit.

tatione divinarum etiain

Kt

certe, sicut fulgebat doctrina, ita etiam

debatzeloetincredibili

ergaproximum

ar-

caritate.

Vixit annos tres supra sexaginta, et sex gubernavit Christi Ecclesiam. Hactenus auctor, cujus

taudcsmihi tam verm vidcntur, quam ineptum iilud et temerarium, quod inseritur de ncccssi/atc ai/erius Chris/i fuisse/.

adven/m,

/Etas hic asserta

si

Chrysostomus nnn

cum

chronotaxi nostra

Menmis impressis Januarit Occasio

1493

Quod spectat ad corporis formam, an

de-

scriptio

omnino accuratasit,edicerenequeo. Data

est ipsa

figura

iconibus

dius

est

instituta hujus festivitatis prolixe enarratur in

apud nos

ef/igies

loco allegato

una cum

SS. Basiliiet Nazianzenijnter quosmeSanctus nostcr, prout eam hic cxhibco.

Menmis, indeque Boliandus in Prastermissis ad eumdem diem deea sic habet : Agi inde ab Alexii Comneni temporibus Constantinopoli festivitas solet, ob coortam tunc de iis contentionem, quis sanctitateel eruditione aliis prsestitissel

:

quam

sedaruntipsimetSancti, apparentes Joanni Euchaitarum episcopo, monentesque u( ab inutili

disputatione desisterent;

unum

se

esse

apud

Deum, uecinvicerapugnareaul dissidere. Inde cceptaagiuna omnium colebrit;is Eistoriamtotamvide tom* lenmisdata est

mtisOfficium

m

Sam M

rta.

Bujusquoque Anthohgium Grce-

Demu/n ml 15 Decembris in Mciueis, apud Cythereum estmenttodee/ecthne aut 1

ttetn

Fastfs faj

30Januarii. Juniipag. 934, „/,i

S. Basilio.

exhibet

cu/n uocissimc impressun/. Uo

Jl

190

gium

cogitandi acumine,

explanaverit

tanta

VJUMjllC ch-

recte congruit.

1480 Alia fcstiritns, qttm de tribus simul doctoribus a Grmcis et Moschis celebralur, videlicet deSS. Basilio, Gregorio Xazianzeno, ^Joanne

Chrysostomo, annuntiatur

cxi-

vero cau-

stimem its ullas designarifestivitates. Quce dasarcliquiarum abaliquibusmcmorantur, una

codices

in

C

die orde electione loqui, cum illi in anquasdam Alias dinationis errare potuerint. Bollandum apud Ms. nuntiationes ex Florario cst Grcecos

floridoque genere dicendi; laudandusetiam,

Celebratur autem dies festus, sicut 13 die Novembris. Menrna quoqite, aliique

n

obscrvat

Solemnitas hmc annuntiatur in utroque Menologio ante laudato. Sirletianum annuntiationi addit;

fcstivitas

qm Uto die facta asserituv.

Februari, rcctc Ordinationcm fuissc pcractam 26 idcirco ccrtum lio/landus. Atnon tvque

translati Constantinopolim corporis S. Chrysostomi.

alia

natione Chrysostomi,

Aham et

ordi-

Chrysostomi iconcm dedit Canqius in Con stantmopoii Christianalib.W pag, i^o ubiexhi betur medius inter $.

Nicolaum

et S.' Basitium.

Eanc

ipshis

varieexpressa.

;

DIE DECIMA Bancdedit Cangius

QUARTA SEPTEMBRIS

in tabella operis Grsecanici

expressam...

exmussoRR. PP. Canonicorum reguJanum sancte Genovefje Parisiensis. Aliam rursum dedit Montfauconus in liminc Operis nuper recusi ; sed ea satis dioersa videtur ab aliis, vultumque exhibet pleniorem. Alia> etiam dum

e

non omnino sunt similes. Q mre omissa teriia gm ante Opera Saneti fatih videri pott

AUCTORE

,

J. S.

I

aliam

hic

exhtbeo,

phus noster imitari utramque comiderarc bitrio

prout potuit. ct

illam

chalcogra-

Potcrit

conferre,

quilibet

ac pro

ar-

cliffcre.

B

C

1494 Porro

nonmodo

variis festivitatibusatqt/c

Ecclesia Chry-

sustumo

imaginibus honorata cst Chrysostomi memoria. dkata sed etiam nominc ipsius ecclcsice non paucce Deo

Co?istantiiio-

puli,

sunt

dictce. lllas

boris,

gnabo.

ornnes recensere majoris csset la-

quam utilitatis. Nonnullas tamcn assiDc ccclesia S. Joannis Chrysostomi, quce

erat Consta/Uinopoti seculo ix, mentio in

iu Yita

Hymnographi data ad 3 Aprilis eanum. 24 dicitur : Postquam vero je-

S. Joscphi

nam

fit

,

juniis vigiliisque confectus Joannes, (discipulus S. Gregorii Decapilotce, mox ctiam memorandi)

ad

Deum

migravit,

eam sedem relinqueudarn

si-

bi esse Josephus existimavit petendumque temnlum, magno Joanni, quem ab aurea eloquentia Chrysostomum nominant, dicatum, sacrosan,

ctum Gregorii ejusque

asseelre Joaunis corpus,

tamquam opulentissimum thesaurum rens.

Atque

inibi

concursus, ut

transfe-

tam ingentes fiebanthominum

iilius

oratione, quffi melle dulcior

pulorum frequentia celeberrimum. in tutissimo azylo, sacras D. socii

in quo, velur

Gregorii ejusque

Joannis reliquias collocavit. De tempore hujus ecclesice nihil invenio.

cedificatcB

1495 Comelius le Brun in ItmerarioperOrientem quod habemus Gatticeredditum ct anno 1700 impressum, caput lxx pag. 377 narrat, inmsuta Cypro se fuisse in monasterio Franciscanoru/n, qaod monti impositum est, et S. Joanni Chrysostomo dicatum. Xarrat aactor OCCasionem structi hujus monasterii per

prmcipcm mulh rem ct morbo, mio la~ borabat, mirabili modo liberatam. Siverum esl quod de Templariis dfcitur, fundatio figenda erit a Templariis

sibi

metuentem,

seculo xiii autineunte xiv. Venetiis interplurimas

magnm

illius

urbis ecclesias, reperitur parochia-

lisaliqua S. Joanni

Chrysostomo dicata, guo familia Cattanea anno

ficata traditur a nobiJi

salutis

humanae 1080,

ut

habet Exceilentissi-

musdominus FlaminiusCorneiius, senator

ut a loci angustiis excluderentur. Itaque

tus, iu

cus undique vastus desertusque esset, inibi tamen monasterium excitatum est, magna disci-

i

i

•

VenetiU

.

:

}

exore fluebat,auresanimumquepaseerent, plane licet lo-

uii-r in

Vene-

Opere nuperrimo deEcclesiis VenetiSj Decade iii pag.335,vbiplura de illa oideri poterunt. Antoniusde Ciancain Vita ffispanicaS.Sectmdi Abn/ensis

altare in Ilis-

pania.

DE

694 ltjctorb J.

foL 98 narrat, exstructum i5g4 a//flrtf nmnini S. Joannis Chryso

Abulensis

mno

S.

lib.

I

dicatxtm, in Ecclesia

canonicorum, ac subaltari Pietatis reconditum. £98 Qum kactenus dicta sunt de corpore San-

esse

i

monasteriiS.MaruBde Gro>

Sancto

dicatis.

ad omnia

quianulla diligentia sufficerepoet nova iterum erigi

l

De corpore

(96

et reliquiis

cula restant dicenda.

II Maiipag. 455 et 4S6 in S. Gregorio Nazianzemo. Boc interim novimus ex translatione t qua corpus Nazianzeni seculo x Gonstantinopo-

tur transla-

Romano ad

Chrysostomi plus-

Baronius

tutn.

modo

Chrysos-

Ejussa-

tomi

(ranslationem asserit hoc

(-liiin

corpussub Theodosio Juniore hac die Con-

itinopolim, inde postea

Romam

:

translatum,

Apostolorum conditum fuit Deprima translatione in Annotatis multa adjicit Baronius ; at nullum verbum de secunda. Itaque neque occasionem, neque te-mpus, neque modum iii

basilica Principis

assertm istius translationis exponit. Nihilominus inttiti

cwn Baronio

scriptores

affirmant, S. Jo-

annis Chrysostomi corpus conservari in basiiica Vaticana.

inBomasar

Floravantes Martinellus

crapag. 283 detemplo Vaticano agit, cmporaque ibidem deposita enumerare sic incipit; In eo corpora SS. Petri, Simonis et Thaddaei apostolorum,

s.

zianzeni

Joannis Chrysostomi, etc.

Eemerologio

S.

Gregorii Na-

Carolus Bartholomeus Piazza in Diario sacro ad%1 Januarii

sive

de Chrysostomo agens, scribit

:

Festiva etsole-

mnismemoria hujussanctiDoctorisperagitur

in

basilica Vaticana,

ubi in ara chori ad ingentem felicitatera* jacet venerabilissum ipsius

Romsa

corpus, el exponimtur insignes ejus reliquiae. Bisce consentit Joannes Severanus in Monumentis sacris Ualice

miptispag. 130. 197 Joannes Ciampinus in Opere de Sacris wdificiis cap. rv basilicam Vaticanam variaque

itum

I

est tn basiltca

Vaticana,

ejus adificia pwtu$trat ibique sect. t

lim fuit portatum, duos hosce sanctos Doctores

Martyrologio

in

/anuarii geminam

'.'7

xn

agit de ec-

clesiaS.Petroniileeetsec.xwdeeccksiaS.Mariat de Febribus, eaque occasione exponit, ubi olim servatum fuerit corpus S. Chrysostomi. Verba ipsius huc transfero Iu medio autem prsedicti :

aditus, sive feransitus in

Orientem (ex S. Petronillm dtf ecclesiam s. Marirn de Febribus) ara Joannia Chrysostomi visebatur, quatuorcolumnis porphyreticis fulta, nobilique S.

marmoreo

tegmine cooperta. Sub hac ejusdem S. Joannis Constantinopoli translatum corpus maximapoP^' ,!l preecipue feminarum frequentia colebatur... Corpus vero S. Joannis Chrvsostomi

atiquando

(de~

:

ximus

l CorpusS.JoannisChrysostomi, cui etiam altare a Julio Aiitonio Sanctorio s. s. E. Cardiii;iii,... tuncS. Severinse. archiepiscopo, dedica1

""'.

foit in

De

ecclesia

Con-

ibidem pag. 453,

:

adeeclesiam Apostoiorum, hmc subOportebat non longe a patris nostri

Chrysologi, doctrinaisuaorbem egregie illumi-

reponieum, qui nonnmlto ante hunc tempore regiam nostram civitatem praeclare excoluerat, non dissimilibus tempestatibus negotiisque implicitus: par enim erat, nt illi propius nancisceretur monumentum et communem haberet sepulturam, a cujus in tuenda pietate zelo et fervore non multum scitur abnantis, sepulcro

.

fuisse

:

par erat,

ut,

juxta

magnum

simum

sepeliretur, qui supernae et beatae Trinisacerdos fult et cultor etc. 1499 Porro cum seculo x facta sit illa transla- sed secub xin tio dicendum est,corpus S. Chrysostomi fuisse transferri potatis

t

seculo adhuc Coustaniiitopoli, deinde, cum in eadem fuerint ecclesia duo illa corpora, verisiutile cst, faisse eodem te/npore Romam delata. illo

tuit

per Lati-

nos.

Tertio verisimile est,translationem esse factam se-

cuh xm, postquam Latini coeperant Constantinopolim, prmertim eo tempore, quo in summas redacti angustias, principum

Latinorum ope egebant3 ut se contra Grcecos defenderent. Quartovelisimite est, cianculo factam csse transtationempcr

Latinos, ne Gonstantinopolitani nimium cxacerbarentur, ideoque nonfuisse scriptis mandatam. Bisce conjecturis addamus diuturnam

possessio-

nem,

non video merito dubitari posse de translatione reUquiarum S. Chrysostomi. Verum dubitandum videtur, an totum corpus et

aut quasi

tottrm ita fuerit

Romam deiatum,

ut nfkil

reman-

seritConstantinopoli. Certe Anareas Victoreilus

m

AddUionibus ad Opus Ciaconii dc Romanis

Pontt/ictbus cot. Wscribit S. Joannis Chrysost

tomi digtum ab

F

Weremia patriarcha Constantiad Gregorium XIII Ro-

nopolitano missum esse

manum

Pontificem.

Itaque verisimiie est, partem altquam sacrorum ossium reUctam fuisse Con-

jjg^ft.* Plerumquefierisolet in translatiotn.ia.n bun. Octavius Cajetanus in Mar-

«*

S"

» ***>#

f*?° reiwom Messanensibus &en$

.

Ulud

Messanse, in monasterio

'

":

attribuit

S. Salvatoris, itascriS.

ranslatiocapitis S. Joannis Chryso

p «ro

Salvatoris

tomlS'

"^totemardinisPari-

:

:

E

illum et di-

sertum atque indefessum poenitentia? Doctorem et misericordia? Prfecouem optimum ac benignis-

tribus locis diversis basilicai Vatica-

corpus ipsius sancti Doctoris Quod deinde translatum fuit ad vicinam ecclesiam S. Mariaa de Febribus et repositum subaitari Sanetorum Lamberti ai.jue Servatii iLerumque jussu Urban. \ III ad chorum novuni

Nam

fuisse

jungit

:

l;itv

eadem Apostolorum

ubi auctor narraverat, corpus Nazianzeni dela-

tum

quibus conservatum fuii Sanciicorpus

itaJanningusnostertom.VllJuniipag.lSlmemu nit; TranseuntietemploS, Petronillaa ad S. Man» de Febribus, occurrit in tnedia ista ambulaKonealtare,quodS, JoanniChrysostomosacrum fuit. Habuit columnas porphyreticas, el supra illas exteusum cyborium marmoreum subtter al-

in

stantinopoli requievisse.

'

inde translatum fuit) intra tamplnm sanctaa Ma"« de Febribus. Bisce deinde additsect. xni ttem iii hoo sacellorepositum.fuit, utsupradi-

quotempore, aut quorum opera transta-

tom.

possunt annis singulis. Corpus Saneti

Con<

tiofuerit peracta. Mque obscuraest translatio corporisS. Gregorii Nazianzeni^ quod similiter Romee modo servatur, ut videri potest apud nos

investiganda,

Homam diri-

fttM
Romanis de possessione sacri cum rorpore Attamen nullibi intenio, qua oc- Naiianzeni.

esse

thesauri.

casione,

nultam

I)

Seculo x udr StilHtinufinfi

dubitationem iitius

omnes nnguktri beneficioin ingentiruina monasilla contigerat teri\ manserant illa>sa>, resque dieZf Januarii in ipsa S. Chrysostomi fesiivitale. Plura non inquiro de ecclesih aut altaribus test

servato, luculenter ostendunt,

Romce

cti

hm

Ordinis S. Augustim\ quia

monialmm

tia

EP- ET DOCT.

JOANNK CHRYSOSTOMO

S.

Ecclesiai illustr

t°mo, istud

twhxus

™

Joannis Chrysostomii, doctoris

^mn. Addit Baiiktus in ^PMattone

Chrysos-

S

circumferri. Pape-

nostertn ltinerariosuoMs.de

ex

variislocis

**H*m:

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMBRIS.

ex Urbe in Belginm pag. 211 narraf, Fforentice in Cartusia ostensas sibi $sse quatuor grande veteris operis hermas, f|uanun una inte
Romampag.

gio

31

ait, exhibitas sxbi Moguntim inquarum una dicebatur contineri caput Chryaostomi. Hoc etiam caput interreliquias summi templi Moguntini memorat Nicolaus Serarius lib. I Moguntiacarum rerum cap. xvn. Attamen Arnoldus Rayssius in Bierogazo-

statuaspectorales,

phylacio Belgico pag. 198, recensens thesaurum ecclesice cathedralis Brugensis in Flandria, qum S. Donatiano sacra est, ita habet : Cranuim inte-

grum

S.

Joannis archiepiscopi Constantinopoliaureum eloquentiaeflumen eogno-

tani, propter

%-

eccksicBmetropolitanm Cameracensis B. MaRayssius pag. 334. Effidim Gonzalet Davila in Theatro ecclesiastu de << itatibus

aliis

Hm annumerat

>>

et

ecclesHs

ATTTORE J.

<

cathedralibus

Bispanim, agens
i

>

S.JoannisChrysostomiepiscopi(jrachium,esalia adhuc pars insuper allata per Danielem episco-

pum Pragensem

de Italia. Hosc tamen difficultatem non patiuntur, etsi plwa ostenderentur, cum os aliquod brachii pro brachio haberi soleat risque idgenus scrvptoribus.

aiiee reliquuz

1503 Laudatus Rayssius pag. 452 Rutilensi in pluritnu Cartusice ad ripam Mosm adscribit S. Joannis eccUtHs.

Chrysostomi ossieula Idem pag. 42 ecclesia* collemati Duacensis et pag 2 5 viemo coeno.

mentoChrysostomi.Quamquam

asserat Nieolaus Serarius,... Moguntiae in ecclesia metropolitana asservari.

1501 Ex hisce habemus, in quinque diversis provinciis caput S. Chrysostomi assignari. Uaque habeant. aut capita illa non sunt integra, aut omnia esse

ita ut ptures.

partem forte

illius

nequeunt S. Q\\vy&ostom\. Altcruirum estcertum, et utrumque verum, quantum conjicio. Frequenter

sane

capitis,

B

fit,

quando agitur de

bracMi,

aut

alterius

reliquiis,

ut

pars

membri , caput

vocetur aut brachium, vel nomine

illius

membri,

cujus modica subinde est particula, liberaliter msigniatur. Contingitetiam, ut reliquice alkujus

Sancti

minus

celebris

ad Sanctum aliquem

synonymum transferantur. Utrumque

hic oidetur

factum inallegatis Rayssiiverbis. Certe Sanderus in Flandria illustrata lib. II Rerum Brugensium cap. i exhibct catalogum rehquiarum ecclesim S. Donatiani, ex libro privilegiorum et statutorum ejusdem ecclesiaa, nec tamen de integro

Chrysostomi cranio meminit, sedita habet: De capite sancti Joannis episcopi. Hiscc autemverbis particula tantum craniividetur designari, et sancti quidem Joannis episcopi sed non nominatim Chrysostomi. .4/ Messancnscs, Parisienses, Florentini, et Moguntini nitantur solidiore fundamentOj non ita facile examinare possum. Hispani etiam vindicant particulam capiUs S. Joannis Chrysostomi, ostcnduntquc accurate, ubi eam et aquoacceperint ;prout Pinius noster anno 1122 exscripsit ex Eipsanologio Ms. monasteriiS. Lau;

reniii Escorialensis. I\'am illam particulam,

giatai \..

1

.

Flinensi,

Joannis Chrysoatomi memorat inter reliquias Maria de Sapientia Neapoii, at similiterpag. 304 in ccenobio S. Martiniibidem. Ua

S.

eccleeicsS.

Masinus

in

Bononia perlusprata

i<>»>. I paa. 214 quatuor diversis ecclesiis,nimirum S. Dominici,S. Petri,S.Fran-

aliquid reliquiarum

attribuit

ciscietS. Ignatii. Qelenius in Operede Colonia Agrippinensis maanitudine paa. 256, describens

thesaurumsacrum Carthusim Coloniensis,mem rat inter alia os magnum de S. Joanne Chrysostomo. Idem pag. 310 dliquid de S. Joanne Chrysostomo adscribit thesauro ecclesim B.M. V.

ad Gradus. Gabriel Bucelintis in Sacrario Benedictino ad 27 Januarii monasterio monialium ordinis Benedictini insignes etiam Chrysostomi reliquias attribuit his verbis : Maxilla ejus cum

dentibus in S. Basilii deCataldoVenetiis. Verum

de reliquiis Sancti : neqtte enim omnes inveniamus, quas in variis urbibus ac provinciis hahent aut pie hubere se

haic sufficiant

fieri potest. ut

credunt

fideles.

Gompendium chrono-

XCI.

logicum gestorum

rum secundum

faba

et scripto-

disputata in

Commentario.

accepisse dicitur a II. D. Francisco de Gattis, parocho S. Eustachii Venetiis. Parochos S. Eu-

u

stacliii dat jam ante laudatus Cornelius dec. pag. 391, ubi ab anno 1569 usque ad 1570 occur-

quo2 fusius disputata sunt, compendio

'.$

ritFranciscus de Gattis, simulcanonicusS. Marci,

hmc recte congruant. Frustulum capitis Joannis Chrysostomi inter reliquias ecclesim

ita ut

S.

majoris Pisciensis in Etruria recenset Ughellus in

Appendice tom. IX

rol.

tiis

itcm

dec.

esse

jam monui,

quam

Vene-

conservatur, teste Cornelio

sum.

230, Os brachii S. Joannis ChrysQargenteo brachio Grsecanici operis incluIIoc Veneti facilius impetrare potuerttnt,

quam

alii plerique

npag.

stonaij

tstudiosus lector insiffnia Sanctiffesta ?crt

Compendium

ptaque breviter perlustrare

chronologicum

Occidentales,cumpatriarcham

Latinum habuerint Constantinopoti, et Leonardus Balbi, parochusS. Chrysostomi, fuerit ex 12 sacerdotibus deputatis ad eligendum patriar-

lubet e»,

Mc

exhi- gestoi-um

Singidorum probationem ordine datam inveniet, paucis tamen exceptis, quai ea de causa

assignabo.

Girca

annum

344 natus

est S.

Joannes Chrv-

sostomus. 369, absolutis eloguentia studiis,

sacras Litteras discere incipit, letio episcopo,

qui

Joannem

exponente S. Meillo tempore.

baptizat

Hic deinde lector ordinatus. Circainitium anni 372, rclegato S. Meletio, Chrysostomus magistros accipit Carterium et

Diodorum, adquorum disciplinam deinde perMaximumet Theodorum. 1505 Circa annum 373 scribit duo pi et si-riptorum Opuscula, seu Epistolam geminamad Theodorum mts dtooono*

trahit

ut ibidem observat

lapsum.

laudatus Cornelius. Brachiura S. Joannis Chrysostomi praeclarissimi doctoris Ecclesiae reliquiis

Circa

cham Constantinopolitanum,

possit,

bere.

Circaannum

997.

1502 Di ecclesiaS, Chrysostomi,

Ossa brarhiorwn variis locis ser-

;

monialium Qrdinis Cisterciensis, aliquid de S. Joanne Chrysostomo. Laurenthis Beyerlinckin Theatrovitce hurnanm tom. VI ad vocem Reliquise pag. 302 atiquid reliquiarum bio

paulo majorem i/Justrissimus Dnus Gusmanus a Silva, regis Bispaniarum apud Venetos orator,

vuta:

1

tum,

annum

patum ; ac se

374 Sanctus quceritur adepisco-

occultando evadit.

Sub

DE

G9i

.M

i

Sub finem anni

TORl

J.

Sanctus amplectitur mtam monasiicam

S.

Ihmilia Die 2 Januarii, habita

anni 375,

aut initium

37-i,

m

Divite, post

sohtu-

dine,

annum 375 st riptisex

a

Anno

Zie> scripti tres

libri

de Sacerdot/o.

Ubiiadversus Oppugna-

tores vitcB monasticce.

Forte non dht post, ac vefisimilitvr in solitudine% scripta Comparatio recjisetmonachi. item in solitudine scriptus Uber de Compuu-

ad Demetrium : post hune vero alter de Compunctione ad Stelechium. Anno 377 aut 378 probabilius scripti tres libri nd consolandum Stagirium rnergumenum, 1506 Sub finem anni 380 aut initiumannidSl Sanctus, obmorbum ex eremo Antiocham rever,

til

-iiOnuHltlt,

tione

sus, ordinatur diaeonus.

Anno

381 scriptus liber

ad Viduam /uniorem,

ac probabilius adeamdem non cst liber l/i

diu post scriptus est liber

dicta Homtlta in Die O Jauuari/ rcr/simiiitcr

Lucianmn. S. liabuhe, ac iaudem Die 24 Januarii, dieit in Maximini. Juventiniet SS. paulo post in laudem Epiphaniam, ac postridie

Num.

dcMartyribus concioncs, habet quartam Uomiiiam de Lazaro etDivite. Deinde secuta Homiiia in Hlud Apostoti : De dormientibus etc. Mense Februario, Chrysostomus iterum Anomceos impugnarc incipit. Dictce tunc Homilia?

quinque contra Anomceoshoc ordine, primoseptima tom. Ipag. 501 edita, secundo alia tom. VI,

edidit nitti

anno

annum 382 compositus

1

est

tota,quam

Chrysostomi.

dinaturpresbyter,

munusgue concionandi ordiens,

jiitiitn.

habet Eomiliam.

Post hanc mense Januario attt Februario, habet Homiliam dr (Jzia, eam nimirum, quce de eo argumento secundaest im pressa: secutce sunt ante Quadragesimam tres alice de Ozia aut de Seraphinis, vtdelicet frrfia. guinta

et scxta.

De

his

Sermones in Genesim, omnesque sima dic&.$ \x.

in ea

Quadra-

Martio habitce videntur

alios

nempe duce de Prophetarum

Mense Februario etiam

minata, sive circa fine??x Februarii. § 20. Circa fi?ie?n Februarii aut initium Ma?-tii, dicta

Homilia i?i illa Apostoli ad Timotheum verba : Modico vino utere etc. Num. 333. Circa initium Martii, exorta Antioehia* gravissima

Quadrac/esima??!

Ho?niIia,

;

dei?ide aiia> hoc ordine,

tum quarta, quinta,

nimio

et

quinta de

Meletktm.num, 240.
verisimiliter

Mense Augusto liabita est Homiliaprima contia Anoma-os. Post hanc sub finem Augusti aut iniiium Septembris y Sanctus dicere coepit contra habuitqtte consequenter

duas priores

Orationes contraJttdceos, etforte alias

modo pcr-

ditas. § 18.

Mense NovembriSanctusresumit certamina ad-

nona

sexta,

septima,

etpostridie decima, post

Antiochenorum

Dtc27

aut

decima sexta judicia vero

nccdum

,

habita

est

Homitia post

figeiida est die 2

{uti et Catechesis secunda:) tum decima octava, undecima, duodecima, decima-

tertia, conscqitc?itt'bus diebus habitce.

unum saltem aut plures dies, dicta decimaquarta. Circa Domi?iicam Palmarum, aut in ilia ipsa Dominica, 18 Aprilis, habita Iiomilia decima nona, post morbum Sa?icti. Deinde post

est

Deinde in Hebdomada sancta, dicta vigesima,

prima.

Itt

mate.

festo Paschati,

25 Apritis, dicta Vigesima

Post Pascha Sanctus Homilias

modo

perdttas, dci?ide me?ise

quasdam habuit Maio et Junio Ser-

mones de Anna, ex quibus supcrsunt quinque ('

m ^^cumHomiIiainPmte

'

costeaicta

Ctrca ftnern Junii, Sa?ictus morbo satis diuturest. Post morbum vero dicta

Uabita. .Xuin. 250.

no correptus

Die 26 Decembris, habita Eomilia in Natalem Domini. Num. 276.

de Deccm millium debitore, Davtde. Non diu post habita

Antefinem anni, figenda Homiliu inabutentes illo Apostoli dicto Sive per occasiouem etc. 1508 Pri/uo die anni 387, dicta Homitia in

quam

cogitur

aut 3 Aprilis

Post tertiam dicta videtttr Homilia de Anathe-

non desperando. § 52, num. 802 et seqq. Die 20 Decembris Homilia in S. Phihgonium

cessare

i?ichoatis judiciis:

decima septima,

alias vigesima secunda.

Post Quintam vero secutce videntur duce alice nimiram de non Vuigandis fratrum peccatis, et

terrore

28 Martii ,

habet Homitias secundam, tertiam, quartam quintam de Incomprehensibili. § \
illos

Kulendas.

ante

Domi-

Sauctus. Prioribas itUus Jtebdo?nadce diebus dicta Catechesis prima. Num. 374.

rcrsus Antonuros, ilioqite et scqt/enti rnciisi coittra

ciMido Tpresby-

seditio?u?n, vocata

statuis, dicta est paucis diebus

primce hebdo?nada>. Deiitde die Lu?ue seque?ttis

habuitque Eomiliam in illud Apostoli: Hoc autem seiloto etc. Num. 312 et 313.

se-

prima post illam

secunda de

obscuritate; tertia

quartacontra Ignaviam,

.

sunt Theodosii

dejectce

oetava, decimaquinta., sex diebus conseque?ttibus

iuiis,

287

qua

quinque Somilice,

Diabolo tentatore. § 22 num. 303 et seqq. Eodem anno, vcrisimi/ifer mense Maio, habita

(uino

in

seditio,

iu/peratoris statuce. § 23.

hebdo??tadce

(/'

Homiiia in

Ante Quadraqesimam habita Homilia co?itra Quartodecimanos, cdias tertia contra Judceos no-

mundum

in S.

figendce,

Terrce ?notu?n, atiaque ha?icsecuta.

confra Manichceos t dicentes, Dcemones gubernare

et

I

nico ante Quadrac/esintam seu 14 Martii, tertia

Ineadem Quadraqesima, consequentcr mense

Jtttlojos,

tom.

,

media fuit Homilia de Resurmortuorum. Forte etiam Homitia dc Viduis, mense Februa-

Uo?niIia

Inprincipio Quadrafjesi??im inchoati sunt Octo

Eodem

aliquas forte

et post

Inter prcedictas

acf///n e.s7§22.

Homilia

nona

contra Anomceos

rio fifjenda.

Scriptttrce Ubros: sed

Montfauconus, non

;

octava,

intermedias decima

S. Iiaby-

tiber in

et gcntites.

1507 Circa initium anni 386 Chrysostomus or-

primam

tum

parj. 255,

/n diaconatu verisimititcr scripta Stpiopsis in

in presbyte

itlas

rectione

lam cou/ra Julianum sacra

in S.

285.

Post

de

Virginitate.

vni-ios

deindesecuta

imprcssce.

denon iterando Conjugio.

diaconatu probabilius exaratus

Circa

quam

de Lazaro et secunda, ac

i

est

tertiamcnse Januario.

ctia/ii ( ;,-<

EP. KT DOCT.

JOANNE CHRYSOSTOMO

S.

Homiiia

tum

tres atue

de

videtur Homiiia de

uttectto?ie /?ti??iicorum.

Circa

Judmos tatem

mensem Augustum editus liher contra adprobandam Christi Divi?xi-

et Gentiles

.

teratus.

Deinde

E

:

DIE DECIMA

QUAKTA SEPTEMBRIS

Deinde menseSeptembri etOetobri qutnquepo-

697

Nolo vos ignorare, fratres Bomitia deS. Droside, deMartyribus /Egyptiis, etaUa de fttartyribus, Homilia post terrce motum />»> magh mcerti ac :

steriorescontrajudaos Orationes dictm.

Num. 268

et seqq.

Post medium Octobrem Psalmum xli. Num. 389.

fiabita

Homilia

in

modicum quid etc. Num. 201 etseqq. 1509 Anno 388, die 17 Februaiii, sive Dominka ante Quadraqesimam, dicta Homilia prima Genesim, sequentes vero continuis fere diebus habitCBi subinde tamen interruptm per Bomilias

in

modo

perditas. Ita priores triginta duce conse-

quenter dicta>, ultimaque ex illis die Mercurii, 5 Aprilis habita. Postridie in Cama Domini, dictum de Juda proditore, tum de Crtcce, ac in festivitate Paschali habita Homilia Oontra ebriosos

inscripta.

et

perductusque Constantinopolim, ibidem conserra/ur episcopas 26 Februarii anni 398.

pal

Mox sanctus Constantinopoli prcesertim contra \ nomceos .

prima Bomiiia sunt, quce tont.

I

inscribuntur

Anomoeos. Secuta

<

11

Bomilia

est

in

uero

<-t

contra Paralyticum

per tectum dimissum, tom. III edita; /a,„ paulo serius aliaibidem impressa in verba Christi: Pater, si possibile est etc.

Verisimile

est,

Sanctum

deinde eodcm anno osgrotasse,

morbum Bomiliam

dictamque post verba Apostoli: Scimus

in

Deum

quoniaui diligentibus

etc.

Forte sid) finem anni 388, habita> Homilio? dua> in UludAposfoli: Salutate Priscillam et Aquilam.

reliquice

AnnoMl,

vidctur exposita Epistola

ad

Iio-

manos.

annum 392, fiqenda probabiliter Expoutriusque Epistolce ad Corinthios.

Circa sitio

Ab anno

circiter

393 usque ad

annum

397,

vidcntur composita? interpretationes Epistolar?im S. Pauli ad Gaiatas, ad Ephesios, ad Philip-

ad Timothcum, ad Titum, et ad Phiicjnonem. Item iitis annis, Expositio Psalmorum composita, dictaquc ad populum. Anno 397, probabiliter figitur Interpretatio penses, utriusque rerisimiliter

priorum aliquot capitum Isaia, quod ultimum videtur Opus in presbi/teraiu. § 32. 1511 Tempore prcedicationis A?itioche?io>, id est, ab initio fere anni 380 usque ad posteriores anni 397 menses, et maxime quidem annis duo-

busprioribus, habitce videntitr sequentes Homiiice, videlicet

Homilia de repreiienso Petro. Num. 458.

Homilice septem de laudibus S. Pauli. Homiiice novem de Pcenitentia, majori ex parte. Homilia de Ccemeterio et cruce, quam intra dies viginti secuta est altera de SS. Marti/ribus Hernicc, Pros-

Domnina : aiia dc hisce Mariyribus : IIomilim de Juda proditore, dc Crucc et latrone, de doce, et

Ascensione.

Gemina de

cohabitant; a/terum contra Itcqutares foeminas quce cum viris habitant, impressa tom. I.

Eodem

Ecclcsia

Pe/ttecoste est lociincerti.

E

anno Flavianum Antio-

verisimititer

Romana

ct

Alexandrhxa

EofJcm aut sequenti anno, transtattrsoiemt/itrr ad ccciesiam suburbanam, assistoite

Eudoxia imperatricc,

et ad solemnitatem postridi" venicnte imperatore. Dicto? hac occasionc ali-

quo/ Homilice, videlicet de S. Phoca martyre in

m. 388

et 12

conciliat Sanctus.

videtur finita. § 28.

$cripj

tertia

chenum cum

annum

e.t

\

Secunda

perdita.

in

ontra ^hceretn os oncionatur. /

<

,

Resumpta vero Geneseos Expositio circa Junium, ac finita mense Septembri aut Octobri.

1510 Sub finem anni 388 aui initium 389, figendum initium cxpositionis in Joannem, quce

(tKtla 1-t'i

Eodem anuo Sanctus juvat S. Porphyrium ad impetrandum Arcadii edictum, quo tempta idolorum clauduntur Gazce in Palmstina.

Deinde anno 389 aut 390, cceptce Homilice Matthceum, absolutceque anno 390 aut 391.

pore.

1512 Mortuo Neeiario episcopo ConstantinopoChrysostoraus, clam Antiochia eductus,

UlanOj

ad festum Pentecostes, ita ut ultima de Mutatione nominum Homilia vidcatur post Pentecosicn dicta. Hisce forte intercessit Homilia in Ascensioncm Domini, et altera in Pen-

intra

incerto tem-

laudem Diodori

4nnoB9Bitem composita videntur dwto^i^ cula, primum contra Clericos, quicumvirginibus

tecosten.

onno 389

dubias. Oraiio in

Sequenti Dominica, 16 Aprilis, Sanctus inchoat Homiiias quinque consequenter habitas in Principium Actorum. Deindc disputare incipit de Mutatione nominum, tractatque de eo verisimititer nsf/ue

sequentibvs,

admodum

Tarsensis dicta. § 33.

vl b Octobrifere finito usque adQuadragesimam amii sequentis, forte habitm sunt Homilice h


tiuno :t88.

varice

AUCTORR

ex nuper secunda et

editis

,

et

apud Montfauconum tom. XII

tertia.

Anno

ifem 398, tempore cestivo, coepta rebeiiio Tribic/itdi contra Arcadium, caque continuata se-

quenti anno. § 44.

Subfinem anniSQH aut initium 399 ccepta Erad Cofossotses. § 4G. 1513 Anno 300, mense Januario, Eulropius nm io399consulj omni dignitate orbatus et rcleqatus, ad

positio Epistohe

ecclesiam fucjit : quo tempore habita Homilia in Eutropimn. Post aliquot dies, ubi Eutropius ecciesiam reliquerat, eaque occasione captus erat, dicta Homilia de Capto Eutropio. Mense Februario, habita est Bomilia 1 e x ante ineditis tom. XII. Habitce rodem verisimiliter anno quarta, quinta, se.rf
F

Ephesinus.

Anno eodem, mcnse Julio, Gainas Gothorum dux apertc contra Arcadium rebeiiarc incipit. Antc

ipsius rebellionem Chrysostomus impedivit, ur Ariani ecclesiam haberent ( 'onstantinopoli. Post rebeltionem ad Gainam legatus profectus est

Sanctus, ac Saturninum liberavit, redux,

et Aurelianum exsiiio Bomiliam habuit de Satur-

Homilioe panegyricce, incerto tempore Antiochiai

nini

habltce, cjemina

S. Eustathio, de S. Itomano f/emina. Homiiia in

An/c /trwdir/am irqationem, ititlii/u videturpemina Homitia de vanitate divitiarum in illud:

verba Hiercmice: Domine, non est in homine<7r.

Ne

HomilicedutB de Machaba>is prceter aliam dubiam.

.Xtti/i.

Homilia de Sanctis Martyribus : hanc secuta est, ad qratiam concionandum. Aiia>. de Martt/ribus, de S.Juiiano Anazarbeno, de S. Harlaamo : Homilia in locum Apostoti Septembris Tomus IV.

Sanctus proficiscitur in Asiam, ibique in concilio duobits^ixunepiscopum septuaginta Beraclidem Ephesiis or- &&&> dinat episcopum, deinde variosdeponit episcopos,

de S. Pctac/ia, de S. Ignatio, de

quo> probat, non cssc

et Aureliatti iibenitionr. $ M\.

timueris,

cum

dives factus fuerit

Immo

etc.

711 r/ seq.

1514 Attno 100,

rircrtt>t, itun

*x

tiitt

M
^imotiiacos,

.j<)0,

et

:

ORATIO PANBOYRICA

7<»N

S.

JOANNE3 OHRYSOSTOMI examme

AUCTORE J.

s.

atque Simoniacos, Quarfodecimanos, Novatianos ; Prtma Constanttnopolim. asstivo (empore redit habita. Tum Sancti EomiUapost reditum statim

Sanetum et Severiamm popuh Gabalorum episcopum, qui ob tumultum ChrysoArcadio, pelente fugere cogitw. Verum, eumque asSeveriano benignum sepreestat, sl controversia orttur inter

/,,<',

oratione

cum

saltem post iter Asiaticum. Anno 101, mensc Februario, S. Porphyrius Gazensis venit Constantinopolim, juvaturque a

Clnvsostomo adobtinend/t/t/ edictum impcratoris ad destruenda Gazcn tcmpht idolorum. Eudoxia eo temporc irafa erat Chrysostomo. in Paschatc inchoata est Exposi-

tio libri Actorum. <

'irca

annum

Chrysostomus exponit Epi-

-102,

stolam ad Embreos. BGiipta inccrti

temporis.

1515 Eomilice aliquot anno incerto, scd ante primitm exsilium, Constantinopoli habitm, nimi-

rum Eomilia

in

permanum Non miltit

populo conciliat.

Annoitem 400, verisimiliter exposita utraque partim Epistola S. Pauli ad Thcssaionicenses, et

Eodem anno,

sine novo 1) itcrum agitatur, ac tandem episcopis confirmatur; cxsilhini aliquot ab priorsententia anno 401, ecclesia interdicitur. Sanctus vero ab Arcadio et nocte Paschatis, pervigilio Die 1G Aprilis, in sequen(c,clerusetpoputusChvysostomoadha?rens militarem violenter ecciesm ejteitur.

dictum istud Apostoli, Si esurie-

opemflagitat. se exponit, ct cujus urbe cxpcii/iur Chrysostomus 20 Junii, Die

in exsilium, ct ccciesia

die

com-

buritur.

unum

1518 Post

aiferumve diem scripia

Olympiadem Epistoia

S.

ad

11.

buiationibus pag. 140

:

Oportel haereses esse

etc.

Viduam pag. 328

;

alia in

locum Apostoli

pag. £40 :aliain Eliam Eomilia de Futurorum de-

prasentium vanitate pag.$37: Eomilia tom. V pag. 525; Eomilia in illud Propheticum: EgoDominus Deus

Magnam hebdomadam

iu

feci

lumen

maxime

et tenebras etc, contra

dicta tom.

Manichaios

VI pag. 145; aliadeperfecta

charitate, alia de Contineniia, ac duce de conso-

latione mortis pag. 287 ct seqq.

bus

tj

De

hisce

omni-

52.

Dc Eomiliis

dliisque scriptis dubiis agitur § 5:t : ubi etiam de Commentario in Danielem, ct de Liturgia.

1510

EXOnlill ptfM'

Anno

403,

mense Apriti

,

S.

Epipha-

nius venit Constantinopolim, indeque post aliquot dies discedit, ac mense Maio in reditu mo-

00,--

ritur.§ 56.

comm/tnionem fugiebant Circafinem Junii aut inithmi Epistola 118

ad

Julii,

scripta

episcopos et presbyteros incendii

causa in carcere degentes. Dic 3 Julii, Nicxce scripta Epistoia 10

ad Oiym-

piadem. Ibidem quoque data videtur altera ad detentos Ibidcm quoque aut 28 Junii, aut probabilius

Eodem

anno, circa Augustum, Theophiius

ve-

Septembrem inchoat conciliabidum adQuercum, in quo condemnatur

Chrysostomus, forte sub finem Septembris. Eabita
urbem.

Julii,

est

data Epistola 221

Epistoia 121

ad Constantium presby-

ad Arabium

;

octava

ad Olym-

piadem, etverisimiliter Epistola 119 ad Thcophi-

lum presb/fterum. Sub finem illius mensis, antequam Sanctus veniret Ccesaream, scripta Epistola 9 ad Olympiadem, sub initium gravis morbi, quo laboravit itt

via ac Ccesarcm. Ccesarece deindc scripta Epistola 120

doram,

ad Theo-

duodecima ad Olympiadem tempore

et

morbi.

1519

Cucusum perductus Chrysostomus, sub

finem Augusti aut initium Septcmbris, scribit

124,

Postridic dicta altera Eomilia pag. 427. Post aliquot dies aut hebdomadas, dicta Ilomi-

de Chananma.

mensem Decembrem, Eudoxia iterum exacerbatur contra Chrysostomum occasione ludorum, qui
ccrc, extra

dem

ordinem impressa

t.

III

pao. 526. Eo-

vcrisimilitcr tempore, datce Epistoice 194

ad

Gemeiium, 19G adAetium et 143 ad Potybiitm. Circa idcm tempus exaratm Epistoice 236 ad Carterium Cajsarcce prcefectum ; 81 ad Eymneet 228 ad Theodorum,medicos Ccesarienscs: itcm 80 ad Firminum, 82 ad Cytherium, 83 ad Leontium, 84 ad Faustinum, 172 ad Helladium, 173 ad Evethium, amicos Ccesariejises.

Eodem

fere tempore scribit

ad multos

cpisco-

po$,nimirum Epktoiam 87 ad Eulogium Ca>sarea> in Pataistina antistitem

; 88 ad Joatmcm Hieroso89 ad Theodosium Scytopolitanum SoadLucium, 8G ad Marim, 90 ad Moysem episcopos : item Epistotam 235 ad

lymitanum

W/osensem

m

Tyanensem

;

Porphyrium adAnatolium Adanensem eniCilicia ; atque 112 ad Theodorum

;

111

m

Non

Cappadocia.

diu post adventum, verisimiliter Septembri, scripke Epistotw 108 ad

mense

Urbicium episcopum, 109 adRufinum, 110 ad Bassum, 30

adEorhum,

2G ad Magnum, 27 ad Domnum omnes : item 223 ad Eesychium : ct non diupost 74 ad cumdem : item 73 ad Aqapetum, 42 ad andidianum, ^UadMarcianum et Marcethnum, ct pauto post 226 ad eosdem : 188 ad M^ccti/mtm a priore distinctttm : 242 ad Chat cuitam ct Asyncritiam non : diu post 77 ad Asi/ncr/tutm sotam. Item ad Adoliam data 133 episcopos !

flius

vero in

Chrysostomo

festivitate

Natalis

communicare

Domini cum

detrectat.

Interim

episcopi rurstim vocantur Constantinopolim

ad

judicandum. 1517

Anno

404, circa

MarHum, causa Sancti

Eptstolw CnciisidatcB

Epistolam 13 ad Olympiadem, Epistolam 234 ad circa Se^temBrisonem, ct 193 ad Pteanium : eodem forsan Orcm, tempore daia Epistoia tertia ad detentos in car-

scopos

Die ipso reditus habita Eomilia brevisp,

ii
4

tium

nit Constantinopolim: circa

scripta factaque in ilinere

Dic 26 Junii Arsacius Sancto substituitur cpiejus scopus. Hinc orta persecutio contra eos, qui

gio. § 52.

liciiset

c

eodem

terum Antiochenum. MenseJutio, in Gaiatiaaut Cappadocia,scripta

ct

anno 403

curia

in carcere, sive Epistola 174.

:

eutionis in

cum

rit inimicus tuus etc. tom. III pag. 157; Eomiac lia de Seraphim prima et guarta tom. VI tres llomilim invicem secutee de nuptiis et conju-

Ilomil/a- alicn dc quibus non constat, utrum Antiochim an Constantinopoli sint dictaa videticet Eomilia de Angusta porta et oratione Dominica tom. III pag. 24 : Eomilia de Gloria in Tri-

Sandum

Romam

adversum

:

B

Chrysostomus littcras et lenatos ad Innocentium Papam, cui gesta

di/tpost,

(

et

115

DIE DECIMA

QUARTA SEPTEMRRIS.

115 ad Theophilum presbyterum. Mense item Septembri, data ad Carteriam Epistoia 227 ; ad Hermatium 75 , ad Olympiadem 1 eaque admodiim prolixa: item 64 adCyriacum episcopum et 134 ad Diooencm.

hiemali tempore data

Antc finem Septembris, utvidetur, dataEpiad Marciamtm et Marcellinum 34 ,

ad Carteriam, ad Qlympiadcm

2,

caque lonqis-

w Homa-

9)

:

insigne

studium pro conversione gentilium eugue

ACCTORE s.

J.

Eqdem anno Chrysostomna

,

stola 129

ad eosdem

num presbyterum.

ostendit

Pnamicia

in

ocr.usioi/r multtis scrihit lipistoias.

Scripta Epistola

iQadTheodotum^ Nieolaum et Tntmackos \& ad .\7colaum presbyterum 120 ad Rufinum presbyterum : 54 ad Geromium presbyterum 53 od \,colaum presbyterum 21 ad Alphium, ac deinde 72, 36 et 49 «f/ eumdem ; 123 otf presbyteros ei monachos in Phosnicia fidcm prcedicantes 28 «a* l

Ch&ream, prcsbyteros

1

:

:

sima. aliw eodem awiOy

et ali

quce forsan

:

Sub

1520

ad

initium Octobris, data Epistola 114 Elpidium episcopum : item 3 et 14 ad Olym-

piadem, 207 ad monachos Gothos, et 204 ad Pmanium. Mense Octobri scripta 198 ad Eesychium, 20 ad Agapetum, 29 ad Chalcidiam et Asyncritiam, 98 adChalcidiam,\% adCarteriam, 53 ad Adoliam, adeamdemnon diupost33,et

scqueuli.

post atiquot dies 57 ; ac 25 ad Elpidium cpiscopum. § 74. Mensc Octobri aut Novembri, scriptm Epistolce 232 ad Carteriam ; 225 ad Constantium presbytcrum, a priore atium : 229 ad Scveram 231 ad Adoliam ; 230 ad Elpidium episcopum item Epistola 17 ad Otympiadem, 94 ad Pentadiam, 103 ad Ampruclam, et non diu post 191 ad eamdem : item 95 ad Pacanium. Circa D/ovembrem, data Epistola 24 ad Eesychium, 65 ad Marcianum et Marcetlinum, 40 ad Asyncritiam, 179 ad Adoliam, 202 ad Cyriacum :

:

i;

episcopum.

Sub finem anni, data ad Besychium Epistola 179 ac 19 ad Marcianum ct Murcellinum, 122

adMarcianum

attcrum, paulo post 211 ad Timotheum presbyterum item 200 ad Callistratium :

Jsauriai

num

episcopum

ad Theodoium

20f>

,

diaco-

:

:

Basilium

Marem,

presbyterum;

55 w/

presbyteros et monachos

Symeonem

et

ad Romulum et liyznm mottachos. Demum eodem anno scriptm Epistolae sequentes : videlicet 175 ad Agapetum. 100 ad Marcianum et Marcellinum, :;i ad :

«c 56

alterum Marcellinum> 60 adChalcidiam et Asyncritiam, 99 e* 106 ad Asyncritiam, 76etl0had Chalcidiam, 185 ad Pentadiam, u ad Valentinum, 79
Diogenem. Sub finem anni 405, Sanctus frequenter ioca mutare coyitur, qracissimaquc patitur.

Anno 400, /jr/v/ varias locorum mxUaSanctus Arabissi habitat. §80. Data Epi-

1522 tioncs,

ad Theodotum

stola 136

lectorcm,

uti et 102

alia anno 406:

ad

E

eumdem; 111 ad Theodotum consutarem, 'ZZet 78 ad Romanum prrsbyterum itcm Epistola 127 ad Polybium, 12
laumpresbyterumJOadAphthonium^Theodotum Chcercam 131 ad Elpidium episcopum 140, 135 ct 68 ad Thcodotum diaconum, 15 "f/ 0/ywpiadem. Eodem anno ad Olympiadem scriptus et

:

:

quo ostenditnr Nemincm losdi nisi a se pauto post alius de eis, qui scandalizali

tiber,

,

item 5 ad Oympiadem, 104 ad Pcntadiam, 96 ad Ampruclam, item 210 ad Tkcodorum, 203 adSalustium presbyterum, 212 arf Theophitum presbyterum, 147 ad Anthemium, 218 ad Euthy:

mium presbyterum,

213

Philippum presbytcrum, 97 ao* Hypatium presbytcrum ct 180 atf eumdcm, 199 adT)anielempresbytcrum:itemEpistola 44 «o* Tkeodotum diaconum, et verisimiiiter 43 flt/ Bassianam. a
ipso, et

sunt

item Epistola 4 ad Olympiadem 142 ad Elpidium episcopum :

Epistota

:

:

Eodem anno Sanctus ad tcrjatos lioma Constantinopolimmissos varias dat Epistotas, videlicet

156, 157, 158, 159, Episcopis inscriptas

cpiscopo, 161

erant

:

Romanis

presbyteris,

qui

160

:

ad-

illis

ad episcopos ierjatisadditos ad Auysium Thessalo/iicensem 163 ad

165, 166, 167

item 102

:

:

Anno 404 #«» sc?v/j/ff Epistola 45 tfrf Symmachum presbyterum, 47 «tf Narnmam, 178 crrf .EVthaliam, 32 «f/ eamdem, 18(5 o
leiensem.

adProcopium, 189

Antiochum, 30 «t/ J/^-on«w presbyterum et monachum, 37 ac/ Tranquillinum episcopum, 38 «tf Hymnetium medicum

cxitu, scribit

ad Brisoncm, 195 «
dentium Brixiensem 149 adAurelium Carthaoincnsem 150 ad Maximum episcopum 151 ad Asellum Episcopum 152, 153, L54, et 181 ad

«rf

:

#e?w 190

omnes Macedo/iia? episcopos 164 ad Alexandrum Corinthi cpiscopum 155 ad Chrwnutium Aqtti:

:

Deinde,

intellccto

infausto

legationis

ad Innoccntium Papam,

ct

Episto-

lam 182 ad Vcncrium Mediolanensem et probaiius 183 ad Hesychium Satonensem: 184 ad Gau:

:

:

:

ex ducibus, 201 «
e*

205

at/

Mfiffa.

217

«r/

Valentinum, 124

«t/

Gemettum,

Anatotium praifectianum, 144


£/o#e-

§ 76.

.4/wio 404

Epistola 39 «f/

efota

Pwanium

fcm

:

C/W-

Epistola 222 «f/

Castum, Valerium, Diophantum ct Cyriacum et 93 tff/ Aphthonium, Theodotum et Chceream, monachos etprcsbytcros.

:

403

anw

datcc,

1521 incidit

Ocrt initium anni lOoSanctus in gravem morbum qui usquc ad tempus vernum

aut initium

cpi
:

Probam matronam Romanam: 169 u/iJulianam, Probm nurum ct 170 ad Itaticam etiam nobitem :

am* 405,

cidiam, 220 «f/

Epistolce

:

,

ccstatis duravit.

Post

morbum

illum

necdum omnino sublatum circa Apritcm aut Maium, scripta Epistota G a
matronam. 1523 Epistotaj tcmporis

i)/ccrti sunt,

48 ad Ara- atiqua

bium, 192 ad Onysicratiam, 4ij ad llufinum G3 ad TranquiUinum, 177 ad Arlcmidurum, 11 ad

/i

mpoi

t

incerti

U

;

Malchum, 92 ad Moysem presbyterum, 101 ad Severum presbyterum, 139 ad Theodorum Syrim consularem, 171 ad Montium, 208 ad Acaciitm prcshytcrum, 209 ad Saloionem aut Galbionem, 214 ad Sebastianum prcsbytcrum, ZlSadPela-

gium presbyterum, 210 ud Musoniwn,

117

ad

Theodoram. 1521

Anno

407,

mutare, duciturque ner/s laboribus,

Sanctus cogitur tocum exsitii mort Siuuti, Pityunta sed fractus iti- aliaque usquc

in ipso

:

itinereprope

Comana

Ponto 14 Septembris moritur, ibiquc in

in

ecclesia

S. Basilisci martyris sepelitur.

Circa

>

pus

translatum,

ORATIO PANEGYRICA

700

AUCTORE

annum

Circa

414,

nomen Chrysostomi,

S. <«•-

diptychis inseritur qente Innocentio Papa, sacris deindeetiam Antiocheno, primumab Alexandro Cyrillo Alcxanet Constantinopolitano Attico

J. S.

ah

drino, aliisque

omnibus impern Orientalis

cpis-

§87.

copis.

Ante

annum

438

festivitas

SanctiaConsion-

tinopolitanis celebrari ("/>/".

Anno 138, sacrum corpus Constantinopolim magno cum honore translatum. % 88. Hcec sufficiantpro brevichronotaxi,cum omnia Commentario sintprobatfi.Attamen pro Epistolis nun censui loca assignanda, ubi de stn-

fusius in

gulis disputatum

est,

quia omnia facile repcrien-

tur, saltem ope indicis historici.

JOANNES CHRYSOSTOMI vtorumantiquiorumconfirmatum. Attamen, post-

magna

hujus

Commentam

erat impressa,

Ora-

iectamque etiam tionem illam saltcm lcgercvolui,

Com-

qui prolixum recudere statai, at /ectores,

mentariumlegerenolunt, ex brevi Orationeutcumque possinl iiitelligcre, qualis quantusque fderit

Chrysostomus.

cognitio 2 Etenim, quamvis accuratagestorum tamcn auhujus Damasccno, petcnda ex sit non ctoritas Sancti,

qai ccrto inter prcvcipuos

qua

ca/ixiu scriptorcs, cum doctrina tum sanctitate, aliqidd pondcris habere potcst in magnificis illis virtutcs, elogiis, quibus Chrysostomi doctrinam,

vm

Damasccnus faciendum crediderit communem quasi Grcecorum feccrint Oricntales, quantique ipse

Elocjia sane

omnium Doctorcm.

quam

vera mihi videantur,

cum tam maximc

illa,

marjnifica,

meimpukrunt ad Orationem recudendam cx editione Lequicni, qui eam primus edidit tom. II Operum Damasceni pag 886. Ycllcm et interprc-

Orationem sequentem.

.

De

}

scenus laudavit Chrysostomum, breiiter egi

Oftilio i"ni'V!/-

monu-

Certe multis locis obscurior scriptoris clare possit percipi

(

'ommentario uam.

tamquam

'Si,

ile

mcnto, fjnoff iirrrssnrinnt

aditosperlata,

tem futbet^epossitjprwsertimcumtaniumscripserit ner videatur omnia Orationem panegyricam ,

qxdd

non

irrepsissc videtur,

quam

cst, :

ut

mens

sabinde etiam ali-

quod cam Gra?co contcxta

sed id itnprimcntiam necjU-

satis consonat,

Qaare interquantnm ac dictiouem Latiuam mu-

gentia contigerit, sive alia dc causa.

pretationem Lequieni sohun

servavi,

antiquiorum scripta examinasse ad contexendam exactam gestorum omnium relationem. Vera hmc stmt r/ certa eaque de causa Damasceni Qrationem non credidi magno/icre requirendam. Et

ubicumque idin commodum lectorum expedire ccnsui. Grcecum vcra textum nullibi miitare volui, sed malui iu Annotafis aut soiam in mar-

Commen-

gine moncre, forte aliter lcqcnduin csse,nisiclare

%

reuera nihi habet Oratio tario non

sit

iila,

abunde tractatum,

quod

in

et auctoritale scri-

E

tationem Latinam Leqidcni inteqram dare ; at illa talis mihi non videtur, ut nulla cgeat corrcctione.

non esf ad res gestas exponendas, quia Damasceaccurate S. Joannis nusjunior est, quam ut magnam in iis auctorita-

in sceni, seriui

Oratione panegyrica qua S.JoannesDama-

scriy/ri

posse credidi,

tavi,

sit

mcndum

topogro/ihicum.

ORATIO PANEGYRIGA AUCTORE

,

S.

JOANNE DaMASCENO

Ex Editione Lequieni, cum cjusdem interpretatione subinde

F

emcndata.

CAPLT Ratio scribendi

PRIMUM

generalia elogia virtutum et scriptorum sostomi ejus adolcscontia, et viia monastica.

Chry

:

:

luctor mtiv-

m:s

((//(

gat

Nscesse

quidemerat, o Johannes, qui 1otus

aurous

ribmdi oi greder entur, {audemSamti, ,v-

(

os, eos, qui

laudes tuas dicere ag-

auream linguam

nactos,

sermonem

E >.o

'-'

:'-'•

,: '

Y ov Kpo? | pEW viPU06^oov.

^ ,^

auro fluentem proferre.Imotua ipsius voceopus foretj quippe quse sola sui ipsius prseconium

r^stva. P u.vilv

digne possel exsequi, et id nunc quidem. Olim quippe, priusquam ex hac vita transires,

au^towiwvn,

cum

inter homines telluris incolds simul viveres, tuis recte factis oblivione suppressis, in primis allo-

^vijn^juM,

y**yo, n\

Ti p

•

ccv

S^

^x^s i^s

r£ v3v>

1^

>H|

-

T0 u; T3iv

5 T01 «

t^v

^[ifas

jYXW(J (u)V ,

zov

aJ)v

-/.aTaaro-

^ w

m^^m^h ^ r.c^ol^

a rip

axaiv

W

t^s

aGv

^ oo^ * «?to tap^, b ^ «^ ^ +*m- *& ^^«.(XaxaWaTSv^v^ ^tiis

hrilpxi

«t^Yopos-

fanpdkmi «v

Yip

s

\o?s

,'

Tb

£rva

T

[ia-ca,

a

causa,

modo

cdatar.

sanctitatem mire commendat. Potest, inquam, Damasceni auctoritas ad hoc valcre et sufficere,

PRJEMONITIO


ct qtio

cst se-

ut intelligamus, quantiC\\vyso$tom\\mseculo

In

I)

Damasceni editionem, auam uitimam Operum accepimus, quandopars tandem nobisdcerat, qum

;

QUAKTA SEPTEMBRIS.

DIE DECIMA oaTa, xat

Siio Xet-.tcc

XeaTEpa* ou "souxe

xaTopOcuadTwv to>v aSpwv zpoaot-

6s(T>

yap, npoatpsast

Suv(({i6t

quiis ea

aaXXov xpEvav Tedw

os

npb; oe xat oiXoOeou dvopb; TtpoTpoTtf.v oux artwaTJov

•

eniiu

(I6V05

asv X6^wv

tiov

•

afflv

Oetwv

ts

y^P

[AOt

stTTai

xat

dXX'

•

oWa

tjVtt)

XptaTOJ yap xat auTb; E/pr^dnaas orojia, e^ywv

^ou

ifcov, ou/ :va

Suo-

r,

7:oXXbjvopdastsv dXX'

touto yip dv SXou;,

ot/.ou;

xaOu-

iouaa

:

potentia, sed ex

volun-

)

:

at

minime

licenter, nec sine contractione, sed

timore orationem contrahente, tibi divinorum tuorum sacrorumque documentorum sumina

d
Sr];iou;, /.ai

/.ai

s.

DjUMSceio.

praHerea quia religiosi erga Deum viri, qui reverentia multa dignufl est, multiplicique titulo de nobis bene meritus, jussa repudiandanon sunt ad dicendum accedo,

dvasfou

s?

non ex

tate ea solet aestimare

tu/ov xa\ tojv

Tt;

V

quse opulenti magniflrique homines prae-

stant (quoniam

Sfoou ttjv r.jpkvoov /dptv to3 nvsijjiaTo;.

[iot

/.a(

quam

Kieotvos, dnoXst^o^vTt Se TauTr^, b afj

4XV Autjxwv , ovnw&pi)

dptaTov,

«ox^owti,

tcTiv

^yyli? aev d££a;

,

(

statim sui ipsius accusatrix erat. Sic est, utsapientibus viris proba

comparatum

tium puerorum voces gratse parenttbus ipsorum accidunt, Deoque minuta duo sunt acceptiora,

oube

,

btbaYadTwv jrpooepw Ta dxooOfvta.

tspoiv

tu/wv

dv&r-jV

ou/.

asv auaTsXXbaevo;, xat aot

beet

TotauTr v ujtbQeatv dvsXtTTOVTt

sXrjXuOoTt, oox 6

naOstv

iodrzToaat

dXXa tw

,

701

sua facinora lateant, ne id, quod sunt, existirnatione defluat. Quia vero ipsse quoque balbntieil-

'

afbofo; -yop outo; xat /dptTa; bnt TrXsfaTa; npb; fjaojv 6?£tX6-

auaToXfj; 4t3o

;;

,

,

siquidem argumentum isproxime ad dignitatem ejus ac-

capita profero. Mihi

tud evolventi, cessero,

si

haud parum

erit laudis

;

sin

autem

ejus

obtinendae impar fuero (quod non pati eximium, sed impossibile)veniadabitui\qui justa de causa

Tu ardentem mihi

superari non recusarim.

Spi-

gratiam impertire nam Christi quoque os effectus es, qui ex indigno dignum fecisti, non unum alterumve hominem (quod forte vel quispiam e multis praestiterit) sed et familias inte-

ritus

B

:

gras, plebesque, ac civitates.

^

2 Apcdasvo; y«P xaTaaxsudaa;

eautou, xa\ ooutov ovtw; IepouaaX^d

0sou ^wvto;

r:6Xtv

Oetou -veu-

et; xaTOtxrjTr.ptov

aaTo;, -avTd/oas yrjSi swa; ts xat Saxcpfou Xr 5eo>;

tw

ts xat aEor.uopfa; snfjXOe;

sJaTo/wTaTa Xa/Oijvai tou -iaav -r

yujv»)(ia- :-;

^f X0sv

IlaTpb;

ouvdp.ew?,

evuTcoordTou

auTwv, xa\

901^;

auTibv.

XptaTOu,

auTOaoyta; tou

Ye'YOva; t^; b'vT(o;

^U^

^paia

-7.

(

aot

Ir.i

Aaoto to Osfov npoava6

(

oi/.ouasvr ;

Tfj;

w; xat

Xoyo.) t * J-epaTa,

OsaTTsafou

y^v

>

t

nspaTa

jri

apxTou

,

t

tou

Tfj;

xat

(-)eou

toutov t/vrjXaT^aa;

xa't

et 5

yltp

Sarj

'

"

Hvojuc,

FR^Ifi 0£oG iwfywoz w;

/- a t

TdpaTa y«p -« paOuTdTt.)

(puaew; Pdoetpa

ttJ;

Oe u.eX((.> Tfj;

Taneivc&OECi)?

(

0eb; atb^stv

xa*t

xa\

Eu56/.rjas,

daoaXsaTspov spsta[xa.

TauTr;;

navTf sou bfjXov.

y^P ^ v

noifi

Suv«6v. ou

dvOpi&nc<)

dpeTfj; tblav Ik\

jrdcrr,;

t5xo86[iT)
81*

,

t$

TtTi

(*6v»){

dvOpajKo; atbtsTat. ouosv ^ap TaTistvwat; co;

os

J)

Tt ?

"-'•aOuTioSafrj

lx ji(aTsaj;

xpekTovc,

t«T>

[irj

jttaTeuaa; oti xpstTTtov xal uitaTo;

'

tisquetractus.Austri ltem.et Septentnonis hnes,

w; \6y ou

tov Oefov A6yov IlvEU[j.aT05

2vun6araT0V tou fieou xai IlaTpb;, ota

xat

,

[xovdoa

otxoouatov

Exfjpu^a;

IlaTpl

T(T>

stosvat sv Tptdot r:pOT/.uvou;jL=vr,v, xat Tptdoa sf; oaXaioujjLsvrjV

,

napdbo^iv Ttva ospouaav ivtatov auYxe/uaevov

otafoiatv outeto d[j.7:a; Tfj

btatpou[x=vov

evcbasi asv

Tfj;

OebtrjTa

bXtxbj;

T)u.rv

A6yo;,

6

Qadpo)

ev

•

es, ut

prommtiatum

diviiium illud sanctissinii Da-

xotvojvrioaaav. i;

jtkOtjt^

tou

uoiaTaasvos,

xa\

7;a/uv6[xsvo;,

xat 6 dj:Xous

6s';j:svo;

[xsTa

,

syouaav

|xdEaTi)V

e;

St'

5i

r\

wv

6 ulb;

taxXv

eb(ba5a;

dp/iasvo;,

0eou

tou

aapxouaevb; Te xa>

ouast ouasw;

,

auvTt-

7rpoaXf -}Et t

y''

fv

w P ^!j£V °5 [

iartv a7:sp

dbpaTov, dvayfj

ts xal bpwa^vrjv

/.at

TauTa otovel

ouaet Evouaevo;, xal

tt)

ttj;

t

.

t0 5

buo ouast; Osptuv

xr^puTTSTat •

xat iirtrfi

Ttxf v ixaTepav, xat auTS;ouatov,

xa't

,

dnep( Y paT:Tov

,

TfiXetuf

EautT)$,

dfxTttrrov, ttjv oe f,pY|J.£vT]V te xa\

vr.v-rijvaev d-aOf), jTaOriTTjv

piaibv

OdjEpov, ev

aur^; unoaTdaS(i>v

xaTa tov opov Te xa\ X6yov tov

dvap/6v ts xal

[isv

xat

to

te

ot/.oua:vr v

ttjv

atd to>v

2v

,

etvat

xa\ btouTj; dXr,0tTj;

tt( v SvtiiOLV,

outs

ol auvTrjpouaEvov

TauTa ndaav

TptauzbaTaTOV

&r.
^wo(v

hipyT^ixrp

,

tt v

lx\ Omiiem terraiU exivit SODUS enrum, et in fines orbis terr3e verba enrum. Fuisti siquidem alumnus Cbristi, qui ipsa vere

vidis effatum

tJ.v

,

',

subsistens Dei et Patris virtus

sapientia est,

quantum penes

ejusque,

te

erat, vestigia

pre-

mendo, imitator factus es Dei, juxta atquehomini possibile est. Tu enim terminos septaque h natursBj omnis nerape virtutis ideam, struxisti in profundissimo humilitatis fundamento, per quam solam et salvare Deus voluit, et salvus tit homo. Nullum quippe fulcrum ea tirmius est. Ast liumilitatem ex tide originem trahere, nemini non perspicuum est. Quomodo enim divino subsit aliquis,ni certo credataltissimum

Numen?

3 Atqui Verbi cultor cum esses, sermonum doctiitia Sanciuoque plenus fuisti, quibus divinum subsis- cHdeTrinitatt

tensque Dei et Patris Verbum, suppetias ferente

quffl unitatem distinctiouemque Ixumano captu superiorem Jiabet, unitate quidem confusionis, et ternario divisionis experte prorsus per-

vocata,

sistente.

Quo

tit

ut alterum in altero

sit

salvum

;

in unitate scilicet substantise unio personarum, et naturae per omnia conformitas. Hsecdocuisti

orbem universum, Deitatem unam

in tribus hy-

suarum una plene nobis perfecteque communicata est. Hsec autem Dei Filius et Verbum est, qui cum minime pati posset, cum patibili natura copulatus postasibus,

quae in

5e

0:Xr -

fuit,

unumque

et

et esse incipieus,

livpostasium

titus fuit.

idem ac ipsa veluti subsistens, assumpta carne, crassitieves

Unde cum natura simplex

esset, na-

(

auTo; touto

turse susceptione compositus evasit, duplicis re-

t

xdxetvo TeXwv, 6 et; Xptarb;,

OpvavixwC XEtTOupYTiadar ;,

xal

ttj;

oe

utb;,

xat

xupto;-

oaanoTixcTj;

tt);

[jiv

svEpYTjadar,;

•

vera naturae exsistens, quatenus naturas duas post unitionera gerit, ex quibus unum ipse est,

(

sxaTepa;

Tr.v ot/stav

Ivlpyeidcv Te xa\ auTe^ouatov xtvrjatv

e/ou-

quae esse praedicatur

:

ita

ut

t-t

Iwuinationc

pnedicasti

ut unitas adoranda in Trinitate palam innotesceret, nec non Trhiitas ad unitatis summam re-

(

IxttotU-

xa"l 7:epiYpa7:TT;v

sit

Spiritu, consubstantiale esse Patri

aovdoa dva/E

tt)V

,

aaocT);

ouafa; Toiv unoaTdaEcrj to evtatbv te xa\

ouoeco; drcapdXXaxTOV. [j.{av

wv

OepazeuTr,; eyeyovsi;, oi'

de teperquam apposite

verbo pervagatns

Numini oe rXr]prt ;

*"p«i fiuula-

quo divini Spiritus domicilium evaderes mmtnm '"" llf "''\ tumque adeo ubique terrarum.Orientia Occiden-

cisti,

esse divinum 3 Aoy
E

Enimveroa te ipsoexorsus, teipsum quoque veram Hierusalem, civitatem Dei viventis, fe2

utramque babeai seeundum

V

!

ORATIO PANEGYRICA

702 a. s. joannb

Damasceno.

secundum utriusque definitionem

et raii'>mmi

S.

JOANNIS CHYSOSTOMI

;

increatam, principii expertemet

unamquidem

inceptam alteram et creatam

:

unam

liupatibi-

EOUT&V xsxivioxe.

lem, invisibilem.tangi ncsciam,accircumseribi; tractabdem alteram patibilem, adspectabilem, arbitrn voluntate, utramque e1 ciroumscriptam hocet libertate.etoperatione instructam t ntipse :

Clmstus unus, Filiusque et Domiinstrumenti more ministrante, liac lie-

illud exsistat,

nus rili

;

illa

potestate agente

;

actionem liberumque

utraque

demum propnam

motum

exserente; quate-

nus ipse unus lioc et illud exsistit, et per utrumque salutarem renovationem nostram patravit, cujus gratiaseipsumcommiseratione motus exinanivit. op/nt OUCtOT

gratiam sancti Bpiritus,

opem

et

Sancti,

cum didicisses, docuisti, ut in Jiis quoqueaureum et argenteum optimorum operum decorem exstruamus, nesistipulaa simus, ad judicialem ignem cum accedemus, consumamur: magis vero magisque purgemur, ut, absurapto quidquid supcrestscoria. , mundiquecum Mundo, 1

examinat et deificat, in aeternum milii linguam tribuat, quse praeconiis tuiscelebrandis sit digna? Quisme transferre valeatin pristinam illam diem, qua divinus in

lingute speciem

figuratus,

uuum

re-

dogma multipJici lingua annuntiarctur, coactis in unum, quae dissidebant, solutoque multifido errore, in quem confidei

spiraverant oiim

turris exstructores,

accepta

mercede conlusione linguarum, senQuis ejusmodi linguam Spiritus concedat mihi, qua Viri Jmjus Spiritu sancto pleni praacellentias natura sublimiores efferam? Sermonum milii oceanus utinam afflueret abyssusque sententiarum Verum sermonibus non subjacetgratia Spiritus. Qui enim Spiritu vacuus, quaa Spiritus sunteloqui volucril, idem ille preastat, acsi sine Jucein-

dvanauiiu.evov

h

t.(v--m<;

t%

xaTaXuOe(ar,e

,

auYXUTtx

dae6e(a; ttjv

KoXuoytfoDs

otafpeatv

YvtufjLT]?

QVEOuatos,

t(?

;

V

"%

rtXEOVEX-nJuaTa

^ayyefXtiJ

auT%

-r^

tou

01'

contendat, nisi

cum

videndi

-a tou nvEu|j.aTo?, -oor ybv

'iyti

eum

dvd^Ttov /,al

obscurumsit, utramirabilior

unquam

effudit

consectarios, et virtutem ex

etdeeo pronuntiare

illis

ex actionlbus

accipientes, ut

Qubb ooapit facere et docere quod dicit divinus Lucas de Jesu Deo meo, a quo et esse et bene esse acceperat ? Quis ita actioni contemplationique dedit operam, liceat

:

:

etcalcarit carnis vuluptates, acsi sinc carne

cum Deo divina specularetur ? Quis tamquam animse, opera, mi membra coret

optimoordine

sic

addidit subjecitque, et

opera lidesic animavit vividaque redilidil? Quo-

rum

scilioet

YVwasw?, w;

5 T(?

[iev

oGtw

a'v

auib;

OauuaatwTEpos;

X6you

oEtoOat

t(?

w;

outw

Tipb;

etrj ttj;

Eutpmutas u;r68eais,

tou 0eou

etvat.txal to

Oswpfav,

eu

tutio; dpET^:

uou Aouxd?

e?vat

aapxos te

TE^ua;

eoT(£xTb)(

Jiotvav, Tr,5

?

t((

tj

udXXov outo;

xal opojuevo;

t*)v

wv

{ppovr)aet,

w;

,

uJ]

X6ywv vtodoas Vtf%as toic

Ttotetv

cprialv

xexXr)pt.jTat;

Jjoovag

7iair]aa;,

w^

t(; Tcfarei

TtEpt^OTjxe

Itytyjam xal i^wwaev

dv^vr^ov, eExat

t£s

tov r[p?aTo

6eo3 Ta Oeta oxe^duevo?; aw[j.aTo;

;

iv

TtOT^pw

eTvat

ex toutwv Te Xa|j.6avouaa; tjjv 3uva[j.tv, 0J5

toutou Xe'yeiv,

Tt:p\ lr,aou

uEya;

xa"l

dorjXov

7ia(oeuatv

i:p£7io[j.E'va?,

£7it

Xoyoj

7ioX'u5 iv

ouvxptot( dauvxptTo;,

xat

poris,

rr\$

XauKT^pos tov Xuyvov

Ge(ou

proposui,

u E pyots

fidei,

w;

twv iTiafvwvyoprjY^s.

borum imbres

esset,

tov

(

vuv Eu^jr][j.oO'uEVOv, 1% auTOu

fuerit? Quis forma virtutum sic exstitit vel visus, ut vcrbis non indigeret ad docendum ? Quis ver-

cum

xat ox6tov

,

ijidveiu'.

revertor,

utaccendam ex eo scienliic liuciiuim, velut ex divina quadam facula, ut Ldem ipseet laudandi argumentum sit, etlaudum minifitrator, 5 Ecquis quiilem tam copiosse facundiee fuit et lam magnaj sapientioo: quarum comparatio

sio

dveu pX^Ttetv ^poatperTat

(porebs

Z.dpt§

r\

nveuuaTO? PouXtfuevo; XtYetv

avsu tou

opdaeoj;. oto TcdXtv Ttpb; auTOV

-ri);

ItTzka

Jiap^Tw

EvOauOa

ducem alium non

tenebras. Quocirca ad

diflcerni nequit, ut

yap

xa\

te x*1

& OeaTi^ato; t($

Tipd^tv

xfj Tctaret,

,

i|iuj$

uti^e

,

oux dn6 cxotcou

to xat

ueTct

xa*:

T a epya ota uar, xa\

epya

TifaTet

3(y_a dyprjaTOV xal So(r,

tij to

outw YaaTptuapYfav i^wae, oouXwaa?

xat
i% ou

i7ir]X0£

w? aaapxoc,

wv OdTepov OaTepou

;

otodaxetv, 3

ttjv

-po3ea-

uatudaaouaaveuoe6ErXoYtouw, auTOxpd-

ou 0epaTieuTfjsTaiJTr|SYEv6uevo!?

alteruni sine altero inutile nuJ-

liusque emolumenti est, tametsi quispiam ante-

fldem haud absurde prorsus concedat. Quissic gulam procul eliminavit, heram servituti mancipans, avidamquepia ratione cohibens,

cellere

ut illius

quamfuumiut et

doctrina

excclluit.

dominus effectus

sit,

non seryus?

6 Tanta vero sobrietatia illius preastantiafuit, ut nesciret, an, quidve, aut quantum cil.i c po-

tusque admitteret. Natura quippe fragilis caro fluxa, mobilisque, ac spirituum

et

K

eO,a6ov

[j.taObv

xa\

,

li/.eavbs

;

ev

Jtpb; ?,v

-izkzvrfi,

Sv i& touBe tou TtveuuaTo^pou dvopb; tx

o)?

t%

£?s

[ieTaSo(rj t»5; yXt^aaris

yXojaaTi?

pot TauTijs

ivoeioaj?

auvdyov

,

t(;

;

yXwo-

Iviatov odyfia

t3

wpiovorjaav oi ^rdXat 7:upyox:otrjaavTe5,xat

xaxtoc

9'uaiv

av

KoXuoxeSfot YXwaaat; xaTaYYeXOEfr,

Ta ouoTWTa

tt)5

w;

,

twv anootoXtov

te

IxarepiSv

itp*

,

eu?r]u!a$

ttj«

8te Ijfiya TSop Oeibv

,

tou 7tveuu.aToe. b

quem nunc Jaudare

C

tu^ou[xevov

noXuuepws

xal

yXwaoav a^av

oofr,

|J-ot

X(jywv, vorju-dTtov te a6uaao?, dXX' ouy_ 6nefx6i Xoyot;

fcueri

bus,

tEs

tentiarumque ex ea discidio?

habeat

non

Oefr]

impietatis

,

docerc, et

,

Tjue^pav ttjv suTipoaOev

dvd

aoEtouj;

quievit, ut

tninta virtuti-

oaov xBBtjXov

fiev

xa\ xaOapo\ xaQapw tw ^upouvn xa\ OeouvTt

auvatwvE^ovTeg.

vivamus. Quis

in sin-

oe xa\ TiXiov xaOapOetrjusv, oaTiavwuevot

tiXeov

Oe(t)uev,

dvaXw-

TiXrjatdaavTes (ppuyavaiSei; ffvTe?

tw xpmxo) m>p\

ufj)

qui igne nos

gulis Apostolis una forma ac multis modis

qui timul cw-

ipfonw

ue

illeignis

pit faccre et

twv Taura uaOwv io(3aSas, xa\ toutoi; eVotxooQueTv tt> ^wvxpuaauy^ ts xa\ ipTfupO(p£Yj^ eOKpenetav. w; d\

/,

4 Haec

est,

iudiga!

^

G kaW6aov au T w

El te xal

S i-fxp^^fas t3 Tteptbv, w 5 Xav0dvetv, a Tt, xa\ Soov npoaE
m ihtfaui xai

fep

ttj

.

iicfxrjpo;,

xa\ to oapxtov ^euarov xat xtvotiusvov,

icveuuaTO; ivB £E«. dvaTcvoij?

T ap «veu

^ Tu

v dur,-

ydvwv.

p

,,,

DIE DECIMA /dvtov.xat twv XotJt&v oBtw ypEow dvajtXrjpouaOat Tp'a yip

XEvou[j.Gva,

Tot

ExdaTOu

t)

puaixto;

j:pb;

xaTdXXrjXoc

dva7tXr]ptoat;

LiaTO; oux uTtelxst tprfaEW; SpOt;. ou

6 SvOptojto;

dXX'

,

TtvEiJp.a

aovtaTav t65g

tou IWaavTo; &ptarai. dXX'

yip

•

T>v

(

to aojua

ydpt; tou xwti-

f)

apTOJ

£v

Ivoetav.

-rijv

u^pbv, xa\

xa\

Ijijpdv,

QUARTA SEPTEMBRIS.

^ljonat

lj.6vio

7tavT\ p7 [j,aT( IxjtopEuOLiivoj 5ta arijLiaTo;

Ijt'(

(

oeou. t(; outoj xa8apb; xa\ ^uyfjv xa\ otdvotav

w;

auToi xa\

LtapTupsTaOat

rjXtOiov ovtoj;. ou

yctp

Jtpb;

t'o

ccXo-fOV

dXX*

;

oux

,

ouos

,

jtpio; toj aojftaTt,

$jX£Otov

[j.(<;ei;

to dp 5oJaTT [j.a

rfuasoj;

i

Xoyou 5e

sVtxpdTSta

0£ov

rpb;

ffysatv

f,vtoyouvTo;

dvaTEtvovto;

to otXoyov

w

2?'

,

ctKoarp£'fo[iiivou p.sv TbXetbvTTJ; fjSov?;;

xa\ Tb Tpayu

TTpoatpoup.fvou

Trj;

xa\

,

Jtaaav Tf v

OEorjpuoupYTjTo

xa't

Ttupo;

o*j;

1

uTtsxxautJia,

£aaroW v

c^pov Ttpb;

dpGTfj;

t

el-iv

daxrjTtxfj

,

tou IOou;

yap

jt6vo;

h

ouveO(£iov

fitxpou

lylvno eoutou sy/.paTEOTEpo;,

[jipat, &t\

tAeov

EauTov

ourto;

dioiov.

j:poCa£vtov ojtt]-

,

EXofur^G

e*(o;to rdfio;

TtOaaaEuaa; xa\ opdaac u^vtov

te/vt)

T(Tj

ypivci» xa\

Oefa;

Intxoupta;

7tpoSdorjV

tu/ojv,

tb

,

IXdaavTO;.

cpuatv

Gt;

djtdOEtav

yapfCGaOat

703

Quia fieri non potest, ut sine respiratione vitam A. S. Joajxe trahamus, eseterisque perindo opus ost nobifl, DiaiiCBio ut indi^entiam suppleamus. Enimvero tria sunt, quse evacuantur siccum , humidumque et ,

,

quorum cujusque idonea plenitudo a Conditore rerum deh'nita est, qua natura corporis constituatur. At vero gratia Spiritus naturse terminis subjecta non est. Non enim in solo pane vivet homo, sed in omni verbo, quod procedit ex ore Dei. Quis sic anima cogitationeque, spiritus,

non solum corpore, purus est, ut illi testimonium ferat de obtusa adcoitus indole?Atnecobtusa revera erat illius indoles. Neque enim erat et

aliquid rationis expers, aut naturae iniirmitas, sed continentia rationis, qua pars non rationalis

anima? frenabatur, et desiderium

omne

intende-

baturad Deum, propterquem eratconditus: qua voluptatis suavitatem, ceu fomitem incendii refugiebat magisque eligebat virtutis asperitatem, qua ad tranquillitatem asternam subveheretur. His moribus se ipse assuefaciendo a puero, et ;

quotidie progrediendo, semper se ipso fiebat con-

donec prava affectioomninodormiret,

tinentior,

ubi illara exercitationis arte cicurasset, et sub-

jectam fecisset, consuetudine in habitum procedente tempore, et demum in naturam conversa. Labor enim, cui divinura auxilium adspirat, af-

B

fectus sedare 7 T(; cjtXapYupfav t6jv xa\

Ta

2y«V,

outoj jtoQrjaa;

xTy,]j.aTa,

tojv

TtfaTSto;

fitVT(j:aXov

5tb

;

yap

Ei5(oXoXaTp(av

e/giv

?ufj

,

IXdoo; to

ttJc

IlauXo;

xa't

tou TtvGupLaTO?, Ttov djtoaroXtxtov oeuTepav

jcpoajtGXTrjaaTo

Tb

to EpEtapia,

jtaOoJv

tt)V

XTrjtiaTtov

xaipta;

t^ auXXoYf)

inspstoETat,

xpEfTTOVo;, oj; dOdvaTa pttoaopisvo;

xSv 8

j:X(oij.evo;,

filytarot

ou/_

*

ypuaou

ti TtXEtaTOt

AvTtdyou

Xs^yaj

xat

jiEp(6XsjTrov

at[j.a

2aOrjTo; Saov

xal

,

OGSGyfjL^v^v

,

ypuabv,

dtp-rupov

tCjv

tou

x.a>

l^ir.i-

ts xat

iXk'

tou; otaxa;

'

y£vo;

TtoXuTsXsr;,

pLaXaxbv xat ::Ep(5o*;ov diXXot; -apaytop^aa;, j:pb;

ptaret,

illi

nempe,qua? pravorum aniraimotuum nem

MeX^tiov

opov,

Avitoy^tov IxxXrjafa; tov

Tfj;

StYOVTa,

OE^xaTov

ysvo[j.svo;,

^paaTrj;

cfTotyEtwaa;

XptaTOV

,

tov wparov

xat Ttov Osftov

,

otodaxaXo?, aytyojaav

xat jtpoypd^a; to xdXXo;

ttjv

tt)

aopLtX^aa; ttjv

to;

a'v

ljlt)

^uyjj

ttjv

Speatv

h

TfJ;

autto

w; xdXXet

,

xa\ outoj;

,

5tdXexTov

,

eteoiv

aevo;, X6y<> v ^x^v

to

xpstTTOV

»

xa\

JjtiOu;j.sr,

*•***

oux

,

tw

tou

T°'"*'

xa\ Ttivw

dpEtf];

yGtpovt

to"; jte^Xa; rtpo-

xa't

Unde Paulus divinarum

Spiritus sancti

vocum

ljra,

;

elegit

ille,

cujus nunc laudes celebramus

repulsa omni materia gloriandi, patria

;

sed

illustri et

inclyta (Antochiam dico, cujus regimini Oriens

quidquid in vestibus est molle splendidumque, et elegantia vique sermonis 8 Ad Meletium pergit Antiochenae eeclesirean- ac prius lector tistitem, divinis compluribus niteutem donis, vita ordmatus, in

auvau-tXXojpLEvov

TtaXafaTpav

Jtapotxo;,

xa\

doctrinaque ubique celebrem. Qui Joannem decera et octo/"circiter annos natuni suscipit, cordisque ejus pulchritudinem amare incipiens, ceu juvenis exitum proescio contuitu cerneret, eum sinceras pietatis documentisinstituit, ac raoribus

ad honestatis regulas compositis, veritatis pulchritudinem delineavit. HocmodoChristum in eo per lavacrum regenerationis figurat; speciosura, inquara, illum prffi filiis liominum propter effulgentem Deitatis decorem. Triginta ijisius

in eo

y natus, cum perfectam corporis animi aetatem esset assequutus, ad divinorum eloquiorura lectoris/i, imo etmagisteriijainproraotus gradum, divini amoris impulsu in deser-

circiter annis et

tum migrat, carnem prementem

etaflectionibus

cnXoaoT^Tpaatv

versus se invicem concupiscunt: at corruptio

tiev

paov jtsptysvo,

;

inilammantem macerarestudens, ne pars potior ignobiliori subjecta fieret. Amba) siquidem ad-

ctzpav

,

cfxXrjpaYtoYfav

TjouTtaOEfa;

Jtaa-/);

tuv dOXot; uJtooTit; xaTa to

toj

ip6opa tou aXT]vto[j.aTo;

f6ttoT7]v

^

layaTfa; Ttvb; lyzvizo oj;

JtdOsat xaTaptapdvat

SouXtoOef)] f)

otiou xat

[j.£Tav£aTaTat

Ttva jtpsaSuTriv, Supov

jtpii;

3s yvojoiv

Tfjv

djtoatJ.r^dLi.evo;

YXty6tj.Evos,

Tr,v sprjLtov

i7tixpdTetav 5£5toat

^

xaTaYOJYtov

Xiywv dvayvojarfj; JtpoayOst;

6oT)Y£t'Tai

,

^ouVTa sy^P^^^ 1

jt^aot;

w; TptdxovTa

5]v

adpxa xa\ tpXot5ouaav Tot;

YapxaT' dXXi^Xojv

GtxuTio;

|j.op:pof

tou; ulou; tojv dvOpojJttov

pup.T]Oe(ou s^pojTo; jtpb;

3ouX6li.gvo;, Stfiato

i]0o; ts

TEXEtuTTjTt T7j; te ato|j.aTtXTj; xal jrvsupLaTtxJ); fjXtxta;

tt^

VGvipisvo;

Ttapct

v^ou Oeojlisvo;

36v[j.aatv,

jtaXtVY£VEa(a;

OeAttjto;. gtojv

exXdpLjtovTa Tfj;

h

XouTpou

ota

outuj

,

Xiyoj

xap5(a;

aiJTOu

ttj;

tqu

Ti]V

fiptLtaTt

xa\ Tp^Jtov txavuj; djtoaSLivuva;, dXr,OE(a;

xdXXou;

tou

ts

Euas^Efa;

ttj;

pioj xa\

Jtptj£-

b; toutov os^djxsvo; eto; t:ou SxTto xat

•

xpoSXsitTixto

oj;

ixSaatv, toi; tg

Stia

yap(a[iaat,

tj-v5pa jtXstaTot; Ostot; xotxtTjvTa

jtavTt jtsptrj/oupLSvov

'

fulcimenturaest,exstinctiospei, adversariafidei?

imo

("PotTa j;pb;

ter~

parebatj genere sanguineque conspicuo, auro, argento, pretiosis lapidibus, relictoque aliis,

o^ xat Xijyou xXio; xal ouvaaTStav,

8

Sanctus

ut non babere, perinde ac alter liabere, pero- rem contem -

tiaque auri finmina inipsuraconfluant.Haecnon

,

j:pb

etapitoaf

XtOou;

,

unaque pecu-

jtGptojrcov tt,v

ayxupav

su^tj[xou[jlevo;,

£wa;

ttJ;

d

est.

ccttoj-

deE\;

OdtXaaaa oux

oj;

anavTa, aiysrv e jraTptoa euxXeS

od[j.£V05

aT6ua,

niis,

d natus

sic avaritise renuntiavit,

linguarum Apostolicarum os multisonum, apposite eam appellat, Idolorum servitutem. Nam si quis divinte providentise apprehendere anchoram non curat, hic congestis divitiis nititur, quas anteponit Numini, ceu aaternum victurus et maris instar non impletur, tametsi complura ingen-

tiOeI;

j:oTa[j.o\

toutou; 6 vuv

s'(Xeto

TauTa

xa't

Xupa

xaTovotj.d£ei.

ti; ttJ; Osfa; T:povot'a; atpd^at ttJ; eXj:(oo; ttjv

ypTjpiaTtov

OTSpT][j.a, ttj;

r.oXJrj/ov

7 Quis

rjc

Erspo; to

to;

lcpOoYyo;

y^aaujv to

TauTrjv

lj.gO'

,

E

zt^

dor,Xfa;

5vTpov auytov

xovtoT^piov

•

t;XtJOo; tojv 65uvSJv xfjv

tfvOa

tou

animam transfert. cum versaretur, ad

tabcrnaculi imperium recte in Igitur in pruximis montibus

Sjra quidem dianon erat, supremaeque continentiae apicem excoluerat. Hu-

quemdam senem

ducitur, qui

lecto utebatur, sed scientia imperitus

jus

eremo

austt

vivit,

F I

<

.

.

IRATI0 PANEGYKICA

701 A.S. Joanm:

itrs

Damasi

aet

i

KO.

,

austeritatem auuos quatuor

omniquevoiuptateevasis

incola,

expreSSis-

facile

supenor,

JO.^NIS CHRYSOSTOMI

D x«Hi

t*

Oiusvo;

*"**

«rip» *"
7°-

conuteretur cum laboribus sms

qU od ratione spirante

sl

cum

S.

factus est latere cupiens, loci abstrusi

;

veantrum habere gestiens diversonum .,

lutipaisstrarastadiumquevirtutis.Quotquideni multitucertaminibus perfunctussecundum consolationis Spin-

illic

dinem doloram tantumdem

in corde ascentus vicissum obtinuit? Quot vero de virtute operabatur, Spiritu ponens, siones actioutramque et per

m

virtutem progrediens, iEgyptianem, dioo etcontemplationem, omne et e corexterminans anima cum consilium ab

pore? */

9

sancte;

vr./

/.;

rnmfo

rfporc iwtiiuiH

mntmhit.

Cum

Moyses

vero, ceu

alter, huicce

mundo

9 Mcrinic

reliquisset, pro eximio munere datus, iEgyptum pertinent, ipsam ad quaeque vitam, utique banc exsorseffectusesset; ac modo quodam vitsa hujus velut vidit in hujusce ssbcuIi asperitate,

exXduwvTa

•

rubo splendescentem. Quemadmodum enim rosam ex spinis, sic ex virtutis laboribus suaveolentem plantam in Dei odorem gerrainare com-

oiStw XuOs't;

Qebv &;

stoe

Twv.ya|/ai^Xa)v ivvotSW

in

Ti f^Vva, 2v tottw Bsou

quantum intueri possibile est. JSgyptum remeat, populum vero in Rursum multum et innumerum ex iEgypto, et ex araara

Opac tou

Pharaonis,prinoipis orbis,servitutetranslaturus ad excelsam terram promissionis, ettraducturus

E/.T£tvavTa, I^

in deserto

uoaTi; T£

8££ffu

0sbv

t^s ^ixpa; Tupavv(oo 5

tt)v

avw

vijv ttjs

lnayY£-

[lETaa^awv Sii OaXXaTTr;? 2pu-

xotl

xa\ aTijiaTO?, £V

Iv

rpbj xbv

aTaupoctouis

poti^vtov

TwV

IprJtio)

auTOu T£

TraOiov

tw asrjXafw

Iv

aTaupw Ta? /£tpae

twv

in

Oe£(«>v

^w;

to

to(vuv Sittov eto; SiaTptya?

,

xal ctYpurvov ttjv

£taotxtad[xsvo;

£tXr,Oou;

ttJc.

[UtaXaysfj boei zpb;

virtutem obtineant. Duobus igitur annis in speou degens,servansque insoranem animam una cum corpore, vacans meditationi divinorum elo-

ouS'

ttjv

JaTaj; tt]V XetToupyfav

SXto;

dvatxXtOrjvat

ttjc (puo£toc

h^Xet ,

Tat, xal

TtiJv

I71'

xa\ itTovo; npb;

SuciaXou YacfTpb; t'o letuTu»

st

dvfitxTr,atv

xat dvdiiwatv,

tSJc ^uaEto;

tu>v

os xai ut;vou

yvudEtd;.

ou vuxTtop,

VE/pouTat Ta uTcoydctTpia, xat

quiorum, acsi carnisexpers esset, omnem expulit ignorantiam, versa scientiffl lumine in semet reeepto. Si vero indulgere somrioopus erat, quo natura recrearetur sustentareturque, hoc offi-

usXet^

ttj

XovttDV IvaayoXouuEvo?, saaav ^dJCfTpixioev dfyvoiav,

crucis modum elevatarum ad illum, qui nostri gratia manus expandit in cruce, ut vincendi ab illo

ot' J)|ia$

TpoTratouyov 8£0£y;jl£vou; Suvaatv.

tJ|V

Auyfjvauaxal to auiua Sia^uXd^a;, otov aoapxo?

divinae et sanguinis,

Amalec extensione manuum,

,

mjoUuv

xal 6pa

lizaiKoXiTeuoaji^vous, xal AfiaXV- ExxXfvavTa? y^tpGv ^XTaaet

perturbationum vacuo versantes, et

declinantes ab

te

|iETaaTT]o6[i£v6;

Xfa;

ourio; fe ,

xat 4
xat

,

«paw tou xoap-oxpaTopo;, xat ffpbs

intuetur,

permare rubrum aquae

eos

et;

Tp*X«t tou

AfyjnTOT ^apavfvETai, nX^Oi]

AIvojctou

fceipa I;

ts xa\

KoXXa

,

t P o*ov ttva

tpfcaflai refyuxsv.

v$ ffv^ai,

tSfto

Ttp

koXiv &e fcdv Suvatbv xai

paratumest.AbjectisitaquecogUationibusexeminstar ptus, terrenisque rebus calceamentorum ubi positis, in loco Dei manet,mente sua seilicet,

Deum

,

sv S.aTw tuj

dsp^v touQsou

st;

A^BTou

vfri

y.a\

axav8i) C Tb £o5ov

H

&
xat

jrfvwv dpeTTJ; ?utov eoSSes

Deum

xal Ta tou fifou,

3(ov,

ttjSe

ggu toG p(ou y"6usvq;, Sfou

8bBm Pi)H
*XXo« tQ pty

ti«

xatcXeXotMi tov

,

ou

ve^ptov Tr,v

to;

t6

ue8*

StTTbv e^toc

r^ulpav.

oSTto

t«( SuvduEt; IxXue-

ndpoiotv -apaaS^vvuTat

yprjatueustv Y(v£Tat.

cium naturaa stanspracstabat,ut illobiennio, nec nocte, nec die recnbaret. Hoc modo inferioris partis libidines enecantur, lumborura virtules iolvuntur, umbilici extinguitur a?stus fitineptus ad

opem

:

ac ipse

sibiprsestandiara

ANNOTATA. vox rdXai olim, axd alia similis. idemgue apud ipsos significat ac r.t ir ^%x>x ^septa, ut legit lur in Lexico Grceco Roberti Constantini. Dicdo tota aliguid obscuritatis habet. Atauctor videtur dicere, tamprasclaram omnis virtutis ideam, ut natura ulterius non progrediatur, iisgue septis circumscribatur, fuisse conceptam a Chrysostomo, structamgue supra fundamenium humilitatis, c Virtutes, guas kactenus laudavit Damascenus, nimirum humilitatem num. 2 memoratam castitatem, sobrietatem, ac generatim excellentiam in agendo, contemplando et docendo, variis locis in Commentarionostroita corifirmataslectorinveniet ut neguaguam dicendum sit, exaggeratione a Forte I)

Yqx

c textit Grceco hic excidit

m

Y^Btpa Phoentcibus usitata est,

usum

t

Damascenum. d Vox Grmca o>dOeta

esse

quam significant voces Latince affectus sedare Facile tamen crediderim, eamgratiam fuisse datam Chrysostomoi guimdomomaterna,et i» solitudine fortiter expugnavit libidinem, utneccaronec concimiscentia ipsi postmodum fuerit molesta. Atin rigore ea

videtur plusculum significare,

vo.r accipienda

non

est.

e Vox »ox«tv forte mendosa est, ac magis verisimiliter legi poterit aiyjv gloriationem aut quid simile. Certe ex dictiom Graca, etiamsi credamus genuinam, extundi neguit, guod dedit Leluienus patnam exornat. agitur de ommarelinguente, interque fuec etiam patria ponitur Mintm forte ahcux vtden potmtauod Sanctus dicatur religuisse elegantiam viraque

Nam

«

n

redxcttur,

i)ct rt

cum

adhnmmum

Jr^l!'f/1'""'

W/«

ea «u noluerxU ut nomen salutem promovendam

SSTSS"? "Z

sxbi faceret

Me 'e,i> " n " C """

eS

'

;

sed postea sotum eadem

§

'

H5

-

sermonk Attamen usus ad gloriam J

sit

^fortasseplures annos,

nuam

octo-

g HfPr

;

DIE DECIMA

A

QUAHTA SEPTEMBRIS.

ros

g Heec atasoptime congruit cum chronotaxi nostra. tota. a. s. Jowx li Lectorjam duobus aut trtbus annis erat quando in solitudinem abiit. \t magister non erat, ?iisi Damwcbto. prtvatus, obEpistolas ad Thcodorum lapsum scriptas. QuwsitusUamcu fuerat ml rpiscnpatus rathr%

dram;sedeam dignitatem fugeraU

CAPUT Sanctus inPatriam reversus, prseclare doeet

fit

II

presbyter ac deinde episcopus

exsilio relegatur, revocatusque

:

iterum pellitur mors, sepultura, corpus Gonstantinopolim :

relatum. AuOt; T£ icpb;

TCOTpioa TCaXtvooTTjoa;

trjv

c(a; lv 7Cp£oSuT^pou vto[iiov Tcat; Tfj

TdJ-Et

dTCOTtca;

[irjTpt

Tt8i}vffi

tcc

vo£a npbj d)v e&oupytoa twv z6Xeojv

OuyaTEpa tou jiEYdXou dp/jEpew;

f

^

ws

(v'

d7c6lCTOu

ola ypyo^XaT05 TcdvTa ofav

te xa\

tOove'

tou

uu/tjXoi

Vit6Y*)oev P-ev i:dv

Tt

dBfxtov Tbv Bfxatov; 1(5

OU

dpETT);

T7J5

X6yo; Y°P xevat

n*5

fl

xa\

e^TCEtae

peWa,

dvTi[i£TpEtv tce

&pffjv xa\ Ouu.bv

dnooTUYOuaav

,

OU[l66Xa cpEpouct

w;

,

e^Xeo; cpusTat,

rj;

ei-

TCt

unT)P'/.- v utc^Oeoi;

ei; e?Etv

eXr,Xa-

exeivou ET:at6vTa;

tffiv

earwTa xa\ dcpOapTa, xa\

oujiTcaOsta; tov

Tfj;

aotxfa;

xTTiaaaOat

ev

spavov,

oajravwfievov, ouBe

Ta^ djiapTfa; xaOafpetv

2XEr,[ioatJvat;

oixTtpjior?

ou

Orjoaupf^etv 2v

ttevtJtiov

ttjv yu[av(uoiv, .xat

urtatOpfous

axExetv

"6Sa npdteoBat

tppoupctv tov

voaouvTtov

xapsouaOai

,

tov

TtEpt-

dvELjiovac,, xa\ doriYou;

d{.(.tptd^etv

TroteraOat

xat

,

StaOpunTetv

r.etvtoat

apTOV EuaYY£Xiy.toq, xa\ ot^aJat oioivat ::oTT-ptov yuu-vwv aTdXXeiv

Iv

cpp6vT)[i.a

Y a P 0-tu fl otxefc xtypav, cpOapTct 3to6vTa; xat

xX^ttttj auXojjXEvov,

Ta;

xa\ dtotov

dvTtOeTOv, xa\ Stexotxouaav Se 25

[i£Ta36a£to; tou;

X^ywv.

oupavoi;

t£; outio;

;

ayirrr^ tooouto;,

&' ou

^ T$

aujiTcaOEfac,

-rfjv

t£; ourto; £*xxXt]-

-/QaptaXov E7uBefi*aTb

VUV E|u|
[XE*/pt

xa\

,

u^Xfjv xa\ jcEptonTov dva-

7Cpa6TrjTa

dpETTjs

Tfjs

OpsnTpa, Oefa icpo-

ptETaTaTTETat

Ta TcfpaTa.

icEpiTiyjrlaij

eTaSje, xat

E^vvopLov

to;

,

exxXr,6>; euy-

xa\ [xEaatTaTT); nepltuTT); ooeXki^

dtjiiotiaTo; 7cpoTtpr^[iaTi

S,

ttj;

ty w to a/povov

9(0; dvaTcenauTat, dXX' fal Xuyvfav ,

xa\

vu(jupeier«i. ou -yap otco [x63tov

xpuTCTEoOat Satov cptoaT^pa toi6voe,

TtOEoOat

,

yiv6[ievo;, xat tccjtt)

,

JnfaxEijiiv

xat T:pb{

,

matrinutricationisprsemiarependisset, Deoprovidente ad urbem principem transfertur, magni-

Sdra

<

n

P"** ''"'"

que pontificis filiam ducit uxorem. ^Equum a siquidem non erat, ut insignis adeo religionis lucerna, in qua Lumen tempori nullo obnoxium et aeternum requiescebat, sub modio occultare-

H

''

''"'

f -

«

tur, sed

super candelabrum excelsum omnibusque conspicuum statueretur, ut ex alta positaque in meditullio specula, ceu

Tuba ex auro

E

ductili,

ad universi extrema quajque personaret. Quis ecclesiam sic rexit ordinavitque, et humilem nihilominus sensum pr
sic

quidquid obstabat virtuti, justumque ab injustis vindicaret? Quis tantus fuit caritate, ex qua misericordia nascitur, cujus virtutisindicia animatae columnaa b hodieque gestant? Omnis sermo

h

de misericordia erat, quique eum verba facientem audiebant, ad habitum continuo comillius

miserationis Jiberalitatisque provehebantur. Sua-

debat sua Deo foenerari, corruptibilia et caduca largiendo

illi, qui permanentia et incorrupta vicissim daret, ac recondere in ccelis miserationis symbolam non consumendam nec furto

1X^(0 tov D>eov.

t(~j

patriam itaquerediens, presbyterii gradum Inaccipit.Cumquetamquamgratusfilius,nutrici

,

auferendam

,

peccata eleemosynis purgare et iniquitates misericordia erga egenos frangere ;

,

;

pauperibuspanemsecundum praescriptum Evangelii, sitientibusque potum dare nudorum te;

gere nuditatem, vestibusdestitut.es induere, sub dio agentes colligere, visitare infirmos, carceres

H

Mijviv

KEireixe,

dnojoaTO

t(;

w; y*?

^TtotVjOa;

dvTl[16TpTlflT|00{liV(j)

,

,

,

dxoXouOEc TCE9ojvr xev

EptftOtXtv

xat

,

Ta OEta oTcXdy^va

ttjv

xXEfouaav; lETTCE^

oe

to

dTtojOeroOat o?xTipLj.tov

tojv

oof,

eotoj

d^^VTt

ro£[ivtov

toTs

ev^ouoi

w

ji^Tpw

cpr,oiv

d^EOTJOETat.

Y^P

Xat

oux dtpedTJaeTat Y«p oOx dffvTt.

t

t£; if.06vov, xat [Saoxavfav xaTixptVE, xat xaTdxptatv StSd^a^;

cpOovetaOat

dpioTov

xptTOv

7cpb;

oe

TcaOCiv dotxioTaTOv

eXeoc

Etr.ep

pCtaxavov

atV/tarto

xa\ etxat^TaTOV

iauTOu

evexo,

xexTr,[iivov

djiuv6p.evov*Tcp6TEpov.

ouvoouXov,

6Js

xptTou, Bsotc6tou

2t)6ce,

£uaYY^ li( oj;

et'jcep

E15

df;([o[ia.

Tcpb; OdvaTOV ;

wv

t)

,

,

otxafotc,

oEor.^^tov

dcpEOTjoEoOE.

xa\

Xutct,v

to; TtivOo; ttj; 2x

,

to

dO^rioiv

tov

,

oTaOjiot? tou [i6vou

[ir oe dpTcdiJetv (

TO

TCstpuxev

TOU ,

to;

ou BeotcoJ;6[ievo5. atpeTe

t£;

Xutct)V

2o(Sat;E

Beou

*

xpfvetv tov

[it)

ou xpfvEoOat

xptT?,;, 5;

xat

Trjv ETCaufJTjotv

xat Tcatoeuaa;

TaXavTEuovTO;^

^ap

xa\

dYouoav

[iev

Ttov

dvTtTcaXov

eXe'ou?

TcdoyovTo;"

tou

xptOslTjjiEV

[iT)

djiapTfa; IX^uOEpo;,

[iovo;

^evov

dv

o£xt)v 7][itv

tJjv

Tb tou

,

que abigere persuasit, qua divina misericordiie iis, qui illi sunt obnoxii, clauduntur?

viscera

Nam quemadmodum inquit

et

feceris aliis, accidet tibi,

qua mensura mensus

remetieEi quippe, qui dimiserit, dimittetur. Et ex consequenti iterum clamavit Non dimittentur

;

fueris,

tibi.

:

eoutou Ttov dXXoTpfiov xaXfov

TTJc

auToxaTd-

iirftpOovov.

fidoxavov,Tb TcdvTiov

Tb

dXXoTptot; xaxotc, EicaXYuvEoOat, dYaOor? ol

[iev

oux

•

TCOtEtoOat

y^P ^^av

dYaOov

•

Ttj)

to

visere, et misericordiamisericordiam impetrare. 11 Quis autem iracundiam sic abegit, gregi-

c

tt^v

djctooaTO

ttjv

OujiTjBfa; Tcp6-

djiapTfa;

,

Scptembris Tomus IV.

esse

illi,

qui non dimittit. Ecquis inviden-

tiam odiumque sic condemnavit, et condemnare docuit? Invidiam pati optimum est, quia bonum

omne

invidiae

obnoxium

est.

Ast invidentiapra-

ter dedecus seipsa damnabilis est,

omnium pravarum aflectionum iniquissima, misericordi® hostis

;

siquidem misericordiae est alienis malis

indolere, invidiaevero bonis,nonsuiipsiuscausa,

sed ejus, qui

iis

rum augmento ille

afficitur.

Insuper alterius bono-

invidi

tabes augescit, ut prior vindicetur, qui bona possidet. Ad haac con-

servum non judicare

docuit, ne justo judicio ilqui solus est judex, quique aequa lance nostra expendit, judicemur; nec usurpare Domini

lius,

atoT^pto;

d[tapTdvEtv t6 dTCOTUY/dvEiv ot TauTa Bstvot BictX^cpaotv

dum

*

89

dignitatem

:

F iracundiam. tmerarii d

impitgnai

r

-

, ,,, ,

;

0RATI0 PANEGYRICA

70o a. s. joannk

dignitatem

Damasceno

est judex, qui

unus enim

:

JOANNIS CHRYSOSTOMI

S.

nequit

quemadmodum harum

**\

Deo] excidere est, rerum periti produnt.

Ule vero qui oritur ex privatione voluptatum, conficit animum, estque prorsus illaudabilis.

«ofr?|V avTEiaoixfaafiOeibvfoCov, xal

Nullo quippepacto fieripossit, utmcsrororiatur, nisi frustrato desiderio. Cujusmodi itaquedesi-

r.av^ oQevEi to;

derium

est,

npo S eu/a S

OavdTOu, 3tSa?a«

[Hfir,

Jt%

diraaE(eaOat

xal ,

ibv Xabv jiapoTpuva S JxttvtiTTeoOat, xa\

J.uj(u)V

eauTaiv xapofa; Trjpetv

2v

0)5

,

dvdXr) fldvaio;

twv otaO^aeaJV

OupfStov Ttvojv

/CJ/i?

«<«

*^< « *X°*")c

,

3uvafj.iv

twv

xa\ faOup.(av ap3»]v

,

D

xal «l 3
tt)v

tyiffi veupoTOfiouaav

au-t^s Tijs

*? l ™i

oux hdvtuae

to Atovov

oe

«

e\«v T £u)V

i^

°** xobov «

&

*Y«»*S*

'

twv

veuouaa.

dxr)3(a S

[a

^

*

h-£ MJ*J * <«. u«*

fa*,

yd P

U a*tf«i I^.

t% totf*

«•ptarov

l»*l>

«u»^- «

<,**,

\

«.(*;«., *

.

de peccato, quia peccare

w

«v™ s

judicari^quidominatur, aetfaUenosubestdomio. Dimittite Evangelico more lamabat, et dimitr tetur vobis. Quis dolorem, qui ad mortem ducit, sic repulit; ac dolorem docuit, quo gignitur lsedolor tiii;. ? Quorum iiic quidem salutaris est, ut

* »*

~*m

4

Se

»

(i^)

w? S.a

,

auTo?

er:

ejusmodi quoque mocror non obten-

si bona est, is est optiad genus alterum spectat. Desideriorum unum optimum est, quod ad illud vergit, quod solum optimum est. Contrariorum tffi

rei desideratae

mus

:

:

quae

sin aliter habeat,

porro desideria opposita quoque sunt. Acediffi vero torporem nonne recordatione mortisintendit, docens illam, qu£B ipsius animae vires enervat,

excidere

morem

,

;

ac ejus loco inducens divinum

populumque

ardenter

excitans

ti-

ut

,

precibus vacaret, desidiam fortiter animis excuteret, et omnibus viribus custodiret cor suum, ne per sensus, velut per fenestras, in illud mors

E

ascenderet?

13

12 Scrutari Scripturas docuit,

SwipturaB

harum enarra-

ta? Ypaya;

Jotoa^ev,

^rjyrjTf^

KatOEuTr)^

xa't

inani

tor doctorque factus, et proplietico spiritu arca-

totJTWV yEVti|jL£Vo;, xa\ npoyr]TixCi ^vsJjJiaTl za x£xpu(j.[j.^va pMOr)

uionn/uorhirc

nas spiritus profonditates rimatuSj scisso literae

otEpeuvrjaas

sittc

expomt;

velo, istffic

reconditam elegautiam exprompsit: atque omnia modesto, et alieno a vana gloria

sensu. Noverat siquidem, noverat,

inanem

glo-

riolam proculcare, qua laborum pretium supprimitur, et virtutum marcescit decor. Solet enim virtutumconceptaculumhaudsecusatquedolium perforare, influxumque effluxu excipiens, vas nihilominus vacuum relinquit, sudores prabens lucro carentesj et laborem nullius fructus participem. Noverat enim, gloriam omnem sublimitatemqueDeo deberi, homini vero humilititatem, quffi via est viro optimo ut exaltetur, quffique Israelis scala, qua nomo attollatur ad Deum, Deumque in cordesuo inhabitantem habeat. 13 Creaturae omni propter Dominum Creato-

HlltnfoKllir i

12 Epeuvav

irtutum,

tia

"tnuia utur.

ui-

rem humilitate se subjiciebatj

nisi

solummodo,

ubihonori Christi derogahaturj seu divina lex spernebatur, autpessumdabatur.Superbum omne

torvum, arrogansque supercilium procul a se amandaverat. Secum loquentes blando recreaet

bat aspectu, verbis benignis ac divinis sale conditis.

Mores quidem

ipsius erant gratiosi, et ri-

sus in vultu placidus,

non in dissolutum effusus caohinnum. Namquiaexploratumhabebat, vitia

cum virtutibus proximerconjunctaesse morem gerens ei, qui optima quseque

etvicina, prsecipit,

seipsum attento animo erat, trapezita sagax factus, qui spuriam monetam repelleret, dra-

in

chammque regisimagineinscriptamadmitteret: qiiioiniHMiinuiliii;pspeciem t

tamquampulverem,

divini Spirutus impulsu

oppositarumque

vitiis

ex corde suo ejiceret, virtutum irrigatione pin-

guescens, velut oliva fructifera in ivniibus semperfoliis conspiouus,

mum

domo

Dei,

SrjiJioateuoa;

xaTajiaTEtv to xev6v So^dptov

Xw[j.a,

oia n(Oov, elapofjV

dpETCv

tuiv

t<)

Tb

Xy/tov

^u^.xbv

2xXay.6dvouaa

,

to ^vairtiOeTOv

Xu[j.atv6[j.evov.

&i&-

yap oTSev,

T.Ofiav

twv dpettov, xal

oo/erov

yap

r^oet

to xevdv tGv rivwv

,

Tb xal

•

^xpor)

ttJ

ouoiv ^ttov xevov to So/erov xa6£oTr atv, (

dxepoet; ?Spu»Ta<; /apt^o(j.£v>] d(j.EToyov.

yap

jcpljrsiv

OE Tr)V

dvOpu')Jt(;>

xat jt6vov 7Tpoi;evouaa l^txapnEas

,

0etu uev

iJSei

T«n6hutJIV|

xalOebv xapotas TeXouaav

13 ETa7:EtvouTO 5

|kSvov ou

jrdar)

XptaTbc

xTtaet

tj^

xal

dvetpfjTETO. djrriV^vato aoSapbv
Xoyov oe

m\

TJjTtov

dva6t6di;ouaav avOptujrov,

[jlev

eye^aTtov.

rJTt[j.dr;ETO,

?pu6X^apov

^dv xX{o{ xal snapjia,

SSbv dpfaTti) ytVOfJLEWjV uJ/ojoeojs,

xal IaparjX xX(u.axa, irpb; 0ebv

ota

tov xTtaatvta

v^o;

anav xat pXoaupbv

(aevos,

x(68tiXov

z^

Y «p
dy/jOupoi,

Jrpoae^ev

cWvofi-rilv

kutuj,

gjrav

fj.lv

T7] S

u)ae\

dpETaS;

iW^v

xcXr.Ouv

a ? paTTOfj.evo S

jrpoj

Yo^voufi tov

***"

df^Xum, 6 S

Mn ^ar

HXI

%

ox
o!x(av 0-uvdjTT0VTa S

Ku6li

ffy^ Oe(ou

"

*>

,

?0 ( V[5

xa\ xat

paatXtxrjs

eTBo 5

JTve-ufj-aTo?

dpSeutifiev^

6fi

ytv6u.EV0 5

&

dlnav

(iev

^ p(0V xap^ bv

•

Bta^eo-

jrapajtEjry;-

euxptvrj;

Te

eXata xaTdxapjco ev oixu, 5 0eou

auTou atoCofievtuv

o«f«v

v e xXutov

v.a/.(at

x<«P«Yl«, tfi

eautou xapS(a ;

«e.OaX^ytvtuaxifiEvo;, xa\ Geu,

V

Bt8ou«

dtptaTa BtaxeXeuouivu) jretOi-

dnojce^jievos

dvTtO^TO.;oe tuiv xaxtuiv

t«vo 5 , xal

tw

TQWKtfTTjS

Bpa X{j.r]v jrpoat^evos, xax£a 5

yoCv expfnTtuv

xal ujrepo-

,

T b «fifwi toT? ifitXouat

u.ev

OE-bv r^pTupievov SXaTt. to 9|6o« [xev v^dptev

[ievov yiXaJta. e(So. S

yaat, xa\ efa(

xuptov

6etb S JTapstupaTO xai

datEtov Se Tb tou jrpoatujrou [letotajxa, ou jrpb;

prastantissi-

optimorum monitorum aculeis instructa, quibus rectissime arguebat illos, qui domos domibus jungunt,et vineam Naboth rapere contendunt, acsi non'esset Elias ad redarguendum paratus. At enim Eliam denuo Spiritus sanctus suscitarat,

xdXXo?

xal to

tauTa zdvTa dtJ^tOj xat d/.evoo6?a) to> ypovijpiaTt. rjoet

vi-

ffuctumofferretDeo, multitudinemeorum, qui illius opera compotes salutis facti sunt. Vel etiam erat tanquam palma aliqua

xveufiaTo?, xai otap^p^a; tou ypd[j.u.aT0{

tou

rtpoxdXufj-pa,

,

,

a) S

taf;

xa\ jrta.vi-

t^ IxxXr.afa

^^

^^^ ^ T{;

SteXeY^v

,

Tfiiv

a^ptara

Na6ouOat otapjrd^etv

tou 5 2jte;-

oix 5vto; HXtou tou oteXiy?avTo 5

^" ^

«T^v

,

e^tXoxujpouv

.

ev

x«Ti yeveavxal yeveav s , jrpo^a, dvtaTrJat ^Xtuta, epytuvdyaQtuv, djcoaTuyouvTa, ^v S, T t «BXov xa\ «ojcov, etaotx.;o[«vou S

Be

xa\

dvTetady 0V T« S

jrdv

^vvofj.6^

tz xal ofxa.ov.

qui,

oum lubenterin justorum animis mancat, per 14 03th>6

dS6V..(j.o S

,

DIE DECIMA

;

QUARTA SEPTRMBRIS. singulas

ffitatefl

bonorum operum

u

oZ^

ostwc

&^ ?

6 oetoc

x plTi);

hfUew

isixfac

ttj<

Y ^p; <*xx& xaiaxptvwv

Ta dStxa. yr^pa Tpu-^ouivT)

o/upov

xapSfav

uTtEJtfa^E

Oafitva

d3ixrju.aTt

tffi

Y^p-Tiv xaTEOT)Xuveto.

So-rouv auTou xe/pr]u.dTixEv

ji-T)

x°'p wv

Ttov

tov

Sytov

crpatperaa

opwaa

tou yiXouc jtpoajtaOda

Tfj

V

ex tt)c aapxbc auTOu,

Statov. xat

t'o

ttjv

djttfpou

tov

,

ajlp^TOv

y&p tov

Oeibv

xptTrjv rffiv XT)poiv

Tpefopievo?

X^yw

dzXrjaTov

fivTto;

v/w

6e

d

xat

yap v6ato

cTotxEtouu-ivT)

d^(av

tJ)v

-

ujtdp^Et 6 Oero; va6;,

tov Itjcouv

%6$ta

ditaYe

fpYu toutov

Ttov

cu OuY«TEp

oucypTjarov jtepfeSw

injusta

idua

oVei

ttjv

y«P

Tupavviy.C»

toutovi t6v Gerov dvaxT^ptov. XoutTjp

au.apTT^(xa-a. ou teXwvt)?

a xazto;

,

tt); cioTTjpEa^,

xaOlaTrixEv

ctoTTjpfa

d

drcooos

•

Zl

xa\

\lezcl-

xaXwc,

&

:

.

frequenter raolestiam e injuriam corde excruporro Hominem Dei prehendit,

ciabatur.

Hunc

ceu validum et inexpugnabile perfugium, tuto plane certoque consilio. Ecquem enimnactaal-

terum

fuisset injuriae vindicem? Ex principibua aliquem? At prineipibus illa imperabat, quse in-

Iraperatorern? At

membrum suum

afiectu nimio in

erat

ille

animo

prorsus effeminato. Quae enim vim illam afferebat, caro erat ex carne ipaius et os ipsius vocabatur.

Illa

vero,qujeiniqua patrantescohibere

debuisset, ipsatotisstudiis in iniquitatem rapiebatur. Quid agis injustafemina? Purpura vesti-

:

:

diffregit,

in

quotidianum

victuni ejus invadendo. Quid agis, o insatiabilis ingrataque raulier? Tu, cui terra etmare munera afferunt, in egentis \idua3 pauperculam possessionem irruis, cujus vitae institutura cum tuo te permutare justum esset? Nonne tu, quaa verbis legem firmas, hanc actione tua irritam facis? Non reverita es Patrem orphanorum, judicemque viduarum ? Verum audivit oninino, qui Verbo

Dei perpetuo alebatur, hanc vocera a Deo inspiratam Judicate pupillo, et viduam justificate. :

Ac Eliam igne spirantem

zeli

Joannis libertatem Eemulatur.

ducem habens,

Non

licet tibi, in-

vineam habere. Videris

quit, sororis tuae

xaxios StTjpjraaa?.

I

bat, quse ob illatam aibi

cata, pretiosissiraa scilicetilla margarita, paupe-

t5

I

eum premebatet

rem viduam conversa

y&p ae [1IX05 ouaav,

eti

* IXittSt

twv dvundpxTtov

vofas Sfy^a

"

siquidem

tov

icpEoriov etc5e^du.evo; xaXui; 3tEax6pj:iaev

iTeXtoVTjce; xat


jtoStjyov

xaOicraTat, jrapa-

t!

">

fleftov

Ta

djrop^pfjrTtov

qui

Vidua

xal

Tupavv\; oux dofxw; xaTovop-aCeTai.

,

]

ct)x6v;

aou.

tuttouu-Ivt) SaatXEfa

rjv

oux e^ecr( cot,

6«epl6r)fl

oox dviYVW5 Ie^a6JX Tb opauj(ToupY T u a

fnMjitf.

Spoavov,

^Xou

tou

doEX^T);

dp.TC£X5va ,

uvtfnd»Mi<,

faciunt, divinis arcendoseptis.

ante porcos. Heec enira, sancta Dei lege procul-

ttj?

tov

d^ttou.aTt dpyr)

-epteyu

dxdptarov

ae otxatov

xptvaTE

X^ywv

lyjtv

1

6 Tof{ Oefot? X^Yote fe\

jrap^Tjatav,

Ex6E6T)X£vat

et aliiifi(!nil:uii

optpdvtov xat

ttjv

ihipyji

,

i^u-epov

xa't

qc

,

7Tup£nvoov, Itodvvou u-tpEfTat

vou.fa

-oXutiu.ov

tov TtaTepa twv

^oew;*

HX(av

xa't

propter

riSjTelutadlegescustodiendaseouaqueprovecta; tu vero legem pedibus proteris? inexplicabilem sapientiam illius, qui dixit Nolite dare sancta canibus neque projiciatis margaritas

xTrjjjLaTOc

dXX' T"xouaev

;

(

furte.

tov

TauTT)c

ttjv

S^ Qe6atouaa tov v6p.ov,

OeorcvEuaTou

TTj;

StxattocaTe v/ pav

,

tprlcavToc.

wmBHti$-

v6u.ov

SriXaSrj

w

,

xaraTplyet? tou Jtovr/pou ;

Hac ratione divinus ille Vir injustitiae judex, uon ut in ejus gratiam judican : quoiiam Cllim modo? 36(3 ill:un OOHdem

justa hasc perpetrabat.

7rpo6£€XT)u.^vrj

ffy Te xa\ OdXaaaav Swpotpopouaav eyouaa, Yijpae

dT^ox/jpuxTov; oux ^oe^oOtj;

yiJotv

-apdvop.ov

aoyfae tou

y^pav e^prfc, Jtpdrtetc

t£

touc

eoei

f,v

w

pHrtGTS touc u.apYap(Tac Eujrco-

u.t)ot1

u.apyap(Tr)V

jtEVtYpav

dvTaXXdijaaOat S(ov

opa?

,

ota v6u.ou ^uXa^

,

ttjc

Sutt)

-

StOTTjv 5tapj:daaca.

Y'Jvarov;

H

w

xaTa^aTEr?;

S6te Td Syta toTc xual

caaa

ownsp

dpyovTa; dXX* ?,p/e Ttov dpyov-

;

aap£ y«P f)

aXoupYfoa Jteptxetcat

v6u.ov

oflev

sit

xaTafpuytov

,

dSixouVTag ertcTou.fSEtv, dotxefv rfaetYeTo. t( Spac ;

Botouvws

JtapEvoyXouaa,

dxaOalpsTOv toutov\ xaTaXau.6dv£t tov tou 6eo3

TauTa IjtTjpsd^ouaa. SaatX^a ; dXX'

Yuvatov

sit

dacpaXto? oiy TJx.toTa Se6ouXojj.£vt). Tfva Yap 5v ?iepov

,

eupaTO TOUJtdTOuc dvTiX^op.evov

xat

Oajia

1

yap auTov

ttjv

ti xal

avOpwjtov

ttjv

A. S. JOA.VIf

11

oO

oaxv^

xat

,

touttjv ajt«56XT)Tov,xat twv Oefwv *ept66Xwv djtE(p wv T

?|

Prophetas identidem excitat, aeraulatores, qui aver

illudomne, quod malum perv< est, vindicant vero et introducunt, quidquid legibus et justitiae est conforme.

ToiTTj xptvwv, «itoqfe- jtwc

twv

707

tibi

naturaa terminos excessisse, quia tyrannico ap-

paratu dignitatem ejusexsuperasti. Namprinciqui lege formatur, imperium est qui

patus,

:

vero injustitia instituitur, rannis appelletur.

is

An non

non imraerito legisti,

tj-

quae circa

Jesabelem gesta sunt? Curnam divinum istud delubrum ingrederis? Esto procul asacria istis aedibus. Dei templum lavacrum est, quo peccata

c

eluuntur.

Nonne

publicanus, qui Jesuni hospitio

suscepit, rite dispersit, qua? telonio

Tu vero, filia membrum, quamlibet

tuserat?

spe salutis

:

:

(nam

inutile,

male lucra-

etiamnum ut non despiciam

te

sed salus absque poenitentia obtineri

nequit) redde bene, quie male rapuisti, 15 TauTa

to

6e

OaXdu.ou

jrdOo;

tt)v

T7]s

etopa

dXrjOefa?

ouSe

u.aT05.

JtdXtv

,

ippoupa

xat

E^opf^etv lntir(GXOu. f

cpeuyei

ojcei

£t

tj

tepou

Ie£a6':X

,

ota

^tovr)

tou aTijtou opovrj-

t%

xal

tou

^.h ouoau.ioc 6

napaSfooTat

to tou CoEto5 OIXYJiTpov

dvOptojtov

^toOet

ph ^oucav. etxa t(;

SotovTO^, dXX' ujtepopfav y.aTaStxd^ETat.

0£ou

dxorjv

v

(

dvtaTov,

xaTE^aviOTaTat ,

tt*

Y^p

aoytoc 9apu.ax=uovToc.

xa*t

Jidu.nav

evouu-a Y«P- oy

TidXtv tou Jtpo^TJTOU XTjpu!;

KicstQsv. eSuce

oux cJtaEouaa tou ^tXoOitoc

dcrric, ^jret

oux

Xe^Ytov,

e*xxXT]c(a5 tov

tt]c

tou

eoeVew; ou ot^-

u.apTe. u.ixpbv 8cov tou Oe(ou u.axpoOup.wc ^JttvuaTd^avToc pX^pi-

piaTo;, tou SaatXtxou

6eou

tou

dpievwjcSv

^opE^ETat daTEoc, pdXXov Se

Tptau.6eucavToc op6vT)u.a,

xa*i

Ttov

outou

otXtov

to

cum

diceret, nihil snadebat.

siquidem tamquam aspis aures obturavrr.ii, religiosi

sapientisque

illa

Incantatoris

*

!

:

exulare Virsanctuscogitur, divino oculo aliquan-

Jtpbc dXXoSajTrjv xaXouu.Evo;,

tulum quasi patienter dormitante, imo potius

iv

sed fhistra vero San-

\ucem ttum twsilio. exaudiret. Quamobrcm, cumsanari morbum non posse perspiceret, sacro cam thalamo pellit, quae nuptialem vestem non iiaberet. Deinde vero quid? Jesabel iterum contra Prophetam insurgit. Ast nequaquam fugit veritatis Pr»co; neque custodise mancipaLtur, veluti voxclamantis*; sed Joannes mulctatur exsilio. malesanum consilium De- uaptista nuo serpentis illecebra Ecclesia pallerehominem Dei conatur nec optatis excidit. Regia civitate ne

auTw,

ndaav Beou ola 0eou wv

xalcuv auTwTtep[T)et, auv A6paau.

jtpou.r|0£fa

OepajteuTwv

15 Ha3C autem Illa

providentia

:

ORATIO 1'ANEGYRICA

;un A. S. JtUNNE

DaMASi

i

KO.

S.

dilectis triumproviclentia Dei, qui in servis sibi

pharefacitvirilementisrobur.omnemquepDei, in quo, et

ut qui Dei esset, seu

JOANNIS CHRYSOSTOM) *»


SvTpov Xo> PJ>6

cum Ahraham ad extraueam regionem cum vocatus regiis zedibus cum Mo.vse expulsus, Deo Jesu cum Elia in antrum Horeb excurrens,

Xr.Xa T& r-aOXa

BpJfono

oqwcMHA

M»

^gyptum fugiens, ut in certaminibus fortitudo ejus comperta fieret, meritaque consequeretur prsemia ut Jobum modo quodam imitarecompellaret tur, ceu Deus his ipsum verbis

eua Y Y& l0V -

linis,

*?°i

kiXe^-

?|

*^m

*

fcc^-

Ito6

W«"

*XXw;

,xe

D

di

w; Sv xal dXXot; Mjpofy to

ofxa.o; dvacpavrj;,

'tva

9,

afa

n P b « T0

llX( ?

0fi

w; «V xpoBOV Ttva TOV

,

:

Kevai ooi.

^

*)««

<*»

dbRnp^Cfl».

quocum adesset

in

,

.

:

Non putasme

alia decausatibi respondisse, nisi

ut justus appareas? Quinimo,utaliis etiam pr
dicaret Evangelium. assentientitius tiiittu;>>

episco-

pi$, rctegat,

f

16 Tametsi vero quidam etiam

alii

16 EfSexatTtve;

injusto

Ixepoi

Jiapavduou

t5J?

huicce exsilio suffragati sint; silentio rem transigere lubet, propter honorem patrum /, ne Chami mulcte fiamus obnoxii, illudendo patri-

Mquidem narrantur ista; quod nerapeepiscoporum quidem aliinequissimo huic facinori assensi sint; alii autem penitus abnue-

oxoffuV e-i^sdvTwv to aronov, twv ol toutI

rint

acimperatricemcondemnarint, minitantem quffi pridem eversa erant, instaurationem g nifii simul omnes concordes fierent ad Virum sanctum persequendum. Vin-

e*y e

gentilium fanorum,

vExdTto to eucprjaov

bus. Muitifarie

av

Xau

tou

ur)

atYfj

&KVtif/xoii^a TtptjaTiuov

OdXoVTef. 7roXuTpoj:o; Y ap

a^vwv,

tojv iXXrjvtxuv

H

•

twv u£v 2mdnaivaivo-

JtavTr,

tt]v

dTceiXouarj;

,

xaOatpeSlvtuv dpTt

t^otj

,

^votvTo Sfw^iv. xa^

Tr v esfou dvSpb;

au|jn|nr/_ot J7pb;

tojtwv

uTj

s

dvaxafvtotv

TTjp.^vtov

to;

,

xoti naTpdatv ekitw-

,

xaTa<|/7]tpt£ou£VtDV

t^; paotX(8o;

y.al

wmpwv

Ktpl toutou 811^1)01«,

J)

bjtepop(a;

TaiiTr];

afSof twv

tiuwuev

auWlijjnopES ^EYovaai,

(

oi/.

dyaObv yap TcaT^pa; auYxpfvstv

w; av

,

lauTtov xp««i xaTaaTa£/)aev.

utp'

eat itaque illud, quo melius famae consulitur.

B

Haudquaquam enim Patres

inter se

comparare

!•;

expedit, nenostra auctoritateeorum nosjudices

constituamus.

tummo luctu

'ntn

bonorwn

oumium.

17 Sive itaque hoc, sive alio

modo

17 Eht ouv outoj;,

res gesta

ecclesia Prassul avellitur, caput a corpore,

sit,

spdESpo;,

tou awaaTO;, xai

grexque viduatur optimo pastore, qui Christum animam semper suam pro ovi-

tou xaXou JTotuevos, tou yptarofjLtaT|Tt>j; dVi ttjv

bus posuit. Kcelesia desiderabatConcionatorem,

xijpuxa

oves Pastorem et Fistulam, Christi satellites or-

unepaajttaral

dinis sui

Ductorem

et

Tubam

hostes spirituales

Patrem pupilli,

territantem, viduaa Protectorem,

Curatorem, peregrini Susceptorem, civitatum regina Aurum sincerum, quo decorabatur; eum, inquam, qui imperium temperabat sacertogri

dotio, tati

sceptrumque

restituebat;

et

diadema paternae venus-

reiigiosae

aures requirebant

Bermonem Osque aureum. Quinimo, nisi audaciuscule loqui videar, una cum illo exibat Christus, quem in se manentem gestabat. qua ratione siccis oculis acerbissimam hane calamitatem enarravero? Nam ne cor quidem saxeum fcemperare a

laciymis

virga Mojsis percussa

possit: ,

cum

latices

et

tov

tov rjaT^pa,

voaouvTe; tov

o\

twv r^Xetov dXoupYU tov

eauTou

,

xat

tntxtpvQVTa

tou itaTpo; tptX60eot

a\

xojxtorfjv,

paatXetav

tov /puaoXdY ov

i/Opwv

^vot 5evafw^ v

o\

-/puabv tov dx(6oT]Xov t?]v

tou XpiaTou

yjfpai, ot fip^avot

t^

to

xal

,

SidSriua

xa^ XP U0 ^ aT0UQV

**^

»

ToXur]pbv tpdvat, auv£;j]et XptaTo;, ov etpepev evotaTOv.

doaxpuT)

dvrjxeoTOv

TTjv

Y»p xapoia

af]

oaxpuEtv

hpaYwor]a«t|xi auutpopdv ?j;l

TOUTfl

pd65w Mtoaarxj] pajct^oa^rj

rw

ouv^aETat,

e^ee vdaata

peylOEE JTXr^Etaa ttJ; TpaYoJOta;

xat

Ijret

JTOTa;xr,oov

ai

^

£t

w

tt[

*

ttw;

ouoe XtOfvrj

;

xat xap8(a

,

'

xoaaouvTa bV

tEpwauv>]

topa yaptTouvTa to axrJjcTpov xa\

dxoat

o!

•

0^X7:1^^0 x«t*

tJ]V

TapdTTouaav, tov jtpoaaniaTTiv

Tbv

^xxXrjata

7]

ttjv wpiyyciL

xat

Ta?tdp/_ov

^u/t]V tiOevto;

ttjv

lr.6Qn

xtti

t6v voaca Ta TtpifiaTa xal

,

vorjTtov

7]

-po6dTcjv.

To nofavtov

J(l)pei5si

anmilandi studio

SauTou uTcsp Toiv

6

eits ^xsfvto;, d^atpEfTat Tij; JxxXTjota;

XEtpaX/j te

fj

X£0o;

are^i

exyer oaxpuwv

petra,

effuderit

at-

:

que ex corde quantumlibet durum sit si tragica hac narratione verberatur, ob immanitatcm facinoris largi laorymarura fontes erait,

,

F

tuntur. HevocatM Sunctus, iteritin c.rpclli-

18

At verorepentino motu

regia quatitur

:

:

illos,quime glorificant, glorificabo. Rursum igitur in laititia est grex Christi. Omnibus siquidem restituitur, qui

omnibus omnia factus

erat,

lee-

taturquo universa plebs Christo subdita, pinguescit,inoptimacordis terra Joannissermones, uti

semen

spiritus excipiens.

bolo vulnus, iterumque

At

infligitur dia-

more suo contra Pra?co-

nemexsurgit. Infirmus molitur validum Ecclesias

Propugnaculum

18

et

Pharao rursus eum, qui divino conspectu donatur, clamoribus accessit, ut inflictam plagam compescat id quod statim evenit. Simul acenim Joannes imperatorisjussu pedem refert, cessavit tremor. Sic nempe Deus novit eos honorare, qui sunt ipsius. Vivo enim ego, ait Dominus, quia

*AXX' aapaw TtdXtv tov

Oeonrr v ?j;t6oa Ta irpb; (

Sua Y ap Iwdvvr ; -aaiv

$,

^v

adartYo; duuvav

Opauat;. outoj; ofoe 0eb;

^? hfbUfA

•

Kupto;,

dXX' j tou;

So^ovTd;

to(vuv ^v euOuafa t6 XptoroB «oljtviw.

8oTat

ot« rdvTa

u^xoov

T (veTat.

Ttdae

Ixo-

&

Ttaav tou; «VTa; auTOu.

»AiV

to

xal

SJj

i3«atXtxw jraXtvoaTtr iipooT«YjxaTt, xat

(

^at

Y^oaevoc, xal a(pet a^v X

^

xat ntafvETat, xat

fxou

80^

Y ap dKoo(-

Sjtav XptaTOu

du^et 2v T ^ Tfc x«p8(a; w; ardpov tou nveiuaTo;, Tob; Iwdvvou Xdyou; Se^uevo;. 6 Se ota6oXo; Opauua^eTat, xa\ TtdX^v TOux^puxo; ,

auv^Oto; xaTe^a-

*m«m, M

\

i^atTetTat 6 dSpavi,; t6v dvSpefov

rrpdCoXov.xaTaXuetv rretptoaevo;, Yetv tuv

da^TOV

w;

toti

«te

-

&

^

xat XaaSdvet uev

IwS 6 toutou

^

otxato; a.pETat

^ ^afa; ^ ^

Tbv «Xourov

^^ ,b

Xa.upavo,*

oudav

^^

^

'

6 vua ? £o; tC>v OaXdatov t&wrp.,^, , «> T0V 2xxX,o(a HEptatpetTat xda,xov xat T f]v xe 9 aXf]v xceot«(p«« , toutov oux e>a«. rf? Tap TQ oxv«b; OE^XaTo; Tfjv exxX^atav Saa xa\ Tf]v auyxXrjTov xar«v£xa^dXtv oVwYai T e «l Sdxpua, auvexo.uetv ,

diss.dvere, et diripereopes rap-

toribus impervias. Accepit quidem in corpus ilut quondam in Job, ille, qui

lius potestatem,

prius nec indignationis ejus nutura ferre poterat. Iterum tollitur Justus: Sponsusethalarao extru-

vwxbv

f,

&

pmu

**"

"W*"-

""^

^

«M

^^ ^ ^Oou^

6dv«To; «tpeTtoTepo;

tt5;

ItacEvvou

DECIMA

DII5

A

ludvvcu gt^oeio;.
,


/i

0sou

xmffiv

TA SEPTEMBRIS.

ai

(41

icapor/r*-

ditur

ot? IrtfoTaivi xptuaatv.

700

nuptiali ornatu ecclesia spoliatur, capil- A. nudatur, illum non habens. Ignis de throno fulmitis instar emissus, eccle-

:

S. Joajcie

ano.

capitis

litio

enim siam curiamque absumit. Rursum ejulatus et lacrymte; populo cupiente potius

19 Qutu yap

TrdtXtv

ov

(XEOtoTdt^Evo;,

a[iE6wv

ooteoj;, h. yibpa;

£!;

otuifcs xaT£'Xa6s,

Ix69ei

etg -/i>'>pav

to Xf i VpijffTbv i t

XoYii«E;i£Vos

xa\ x&po;

,

aYwviaa^LEvo;

,

-rijv

xa\ xofi.Kidjj.Evos

TTjp^oa;,

£XX' olx siaas xal Gavtov

tiT^avov.

eauTOU

otojxa

[iev

ofcetaf

ttj;

^povofa xa\

tov

,

tf

ttjv

iX6texvo?

,

EOT£pl}(jivou;

xpfoet xaTaXXTjXoj? xpb;

^pbs Ta opc&[i&va

,

«Y wva tov xaXbv

tov optSpiov

xoct

tSW aGXojv ti inaOXa,

9iXou'|iEvo;, cpiXtSvupypo;, xa\ to'u5

OavaTov

tov

zfoTiv

ttjs

teX&Ws,

oCte \ir^ tou; Tcaioas

aXXa

ytipiTOs,

t« paatXsta

to o: nvrJu.a jwqj

xTjpu^ TtovOEftov XoYftov oiafisvst, |AE-/ptg XptaTOf auOt$ vrjOETat

1 ,

oo ooSacOr5o£Tat,

[ieO

te xal ojpat6T»]T0?. TauT<£ ^sXX(a|j.aTa 3otT|
ouvt)

B

[jloi ,

aXX' IrcoTCTEUOt?

•

T:pb; TOV

aiojvtos'

(o

r\

(T,

KtitTsp

rjp.as

TOyg

OtXEtWlV

XT(o"TT)V

36?a,

wlii (5teXejt/,tou; dttova;

c?s

aotoQ

ttj$

xat to

Tuv

,

i:po"s

,

•

retulit.

to

coronam

dilectissimus, et

judicioque pro votis adregiara urbem reducitur; corpore quidem, ad ea, quae sub aspectum

cadunt, spiritu vero ad invisibilia. Quin et eloquiorum divinorura Prseco k perseverat, 'donec Christus iterura venerit, quocum honore et gloria afficietur lsetitise et pulchritudinis ejus deli-

dvTl-

8; ioTl XpiOTOC, EUepo,

ille suis

tio

oe t&

xpsrag, ndwtote, vuv

justitiae scilicet

Caeterum, nec

suae favore privatos voluit; sed divina providen-

yapa?

6;j.ojvuu.ou;, xa't

exu-

sponsse ac liberorum amantissimus, moriendo sponsam deseruit, nec filios suos benevolentiae

xal

napave-

xaTaTpuwv

naTEptov

certaminum praemia,

Osfa

tpspsTat,

toc dOs':tTa

illo

sibi Christum esse, et mori lucrum. Quocirca, quia bonum certamen certaverat, fidem servaverat, cursumque consummaver.it,

iautou 6

ttjv

cum

in

enim vivere

ot/atoouvTjs tov

vujjl^tjv

quam

urbe versari, eisque mors acceptabilior erat, quara Joanne privari. Verum intolerandaraalamagisinvalescebant,Deopermittente, novit ipse, quo judicio. 19 Hoc enim pacto iterum egressus urbe, e ctmoritur fn regione in regionem migrans, illum, quem per- extilio: corpu aduro-r sequendo desiderabat, apprehendit. Heputabat )"*„ lare,

xal

dtojvtov. Ainfv.

ciisaffluens. IVIeae sunt

E

Pater patrum, ad te balbutientis voces. Tu vero ad nos respici&s rogo, qui tui cognominessumus,vicissimque laristae,

gire, ut familiares evadamus Creatoris, qui est Christus, sempiterna illa laetitia: cui gloria, et

imperium, ubique, nunc et semper, et in perpetua ssecula saaculorum. Amen.

A N N a Vox

Cb'ceca,

T A T A.

quce respondet verbis sequum erat, non invenilur, nisi pro Sotov ler/endum sit oTov t=. :nam ex illis huc usque Uquet, quanta Chrysostomus fuerit charitate et

b Scripta Sancti designat misericordia.

c Voces h. 0£ou, ex Deo, quce adduntur in Grceco, videntur a loco suo avulsa>, ponendceque eo ubi eas Latine uncis inclusas dedi.

toco,

d De Historia hujus vidiue, qieamex Georgio Alexartdrino haurire potuit Damascenus, egiin Commentario num. 76G et 7G7, ibique ostendi, facturn istud, st verum est, multis certe fabulosis adjunctis

deturpatum esse. Quce hic eadere persfringuntur, vera csse possunt; licet non facile crcdiderim, fanta vcrborum asperitate apud Eudoxiam usum csse Chrysostomum, quaniam attribuerunt ipsi scriptores medii cevi, aut ingressu in Ecclesiam imperatricem fuisse prohibitam. Certe id cocevi non tradiderunt e Hic aliquid in Grwcis deest, quo sensus redditur impcrfectus, utnotavit editor. f At episcopi, qui Chrysostomo /)?'#• reliquis inimici fuerunt, aliunde satis innotuerunt. g Istud minatam fuisse Eudox. non facile credidero, cum de minis istis tacuerint scriptores cowvi. h Hic rursum aliquid in Gra>cis deesse videtur. i Clare alludit auctor ad verba Apostoli: Mihi vivere Christus est, et mori lucrum. Quare leqendum putem XptoTbv^ non xp^lv, utferjit Lequienus. k fn libris videlicet suis prcedicat, et divina semper prcedicabit Chrysostomus.

DE IN

S.

NOTBURGA ANCILLA

F

VIRG.

COMITATUS TYROLENSIS

ARCE ROTTENBURGICA

COMMENTARIUS

PR.£VIUS. j.

§

I.

Sanctie, apucl vulgatos ante notse,

seculum xvn scriptores parum

gestorum Synopsis

est antiqum et non inad nostra usque tempora

et

hujus antiquilas. de ea iiliusve gestis

in vulgatis

per scri-

uanto certior

bilius est

Silentium
terruptus

ptores

uurtores vul-

sanctie hujus

gatos

queillustriorerga eampopuli Tyrolensis

Germanos usque adseculum xvn lucubrationibus silentium. Unde factum est, ut non modo srriptoribus exteris ignota remanserit usque ad

atque vicinarum partium venerat/o, tanto mira-

dictum seculum,vcrum ctiam post idem velpau-

Virginis cultus,

quanto-

s.

ctis

antl

,

<

ir „i„

m

xvn hodi r«i Tyrolensto

DE

710

auctore J.

P.

S.

NOTBURGA ANCILLA VIRGINE.

velfaUem negkcta aui pmtermissa qui Sanctorum ac Beaiorum ipsismet, fuerit ab utriusgue sexus undequaque collectorum conflaVastctlano rtm/ amplissimos catalotjos. Fcrrario, occurrUArturusaMonde tandem et nmilibus. I sit, ac nasterio, quiipsam titulo Beatae dignatus cis innotuerit,

ad

in Gynceceum suam diem26men$is \ovembris,et hunc quidemelegit, ut opinor, quod apud Matthmum Raderum

transtulerit

cumelogio

moxlaitdandumS.flotb\irg&Acta,undeelogiurn contraxit

proxime subjecta perspiceret

}

Actis

Leopoldi Marchionis Austrim, cujus annua

S.

mortem

prodif/iis pafefecerat,

splendorem koc eeculo

tofquc conccssis auxil, ut

iis

ad Sa„cfa>

xvm

miraculis,

iticocationcm beneficiis

excitati hodierni Tyrolenses certatim

nuper laborarint, etfeliciplane successu labnrare pergant ad resarciendum majorum suorum qua/ruu uira/ucuc(//r(/iitn,c/cft„/f/c,u,(/uu'uiodoapttd i/)Si>s

hoc

Vupu/arrm suam communicantum incommentario

iruntriisuin r./rrcrif rrf/a

cum

veneratio,

dam. Singula

exteris nationibus

ha>e patebunx',

/trtrrio, ttttn

posthuma

fmcfafu dc

iu

Actis subjiciendo,

(i/or/a Sanctce

ubiper decursum

re-

censcbimus scripta recens edita, et producemus instrumcnta Mss. aliaque ad cultum antiquum ac hodicruutu /rrobaudum ncccssaria subsidia, insioiii brt/cro/c/itia cl

so//t'ci/o s/ttdio

nobis illmc

transmissa.

^ m(eMfus mtm

:{

noU Haderum

-

I

Matthtr.us Haderus, pafria

Inichinensis in Tyroli, etSocietatis nostrm sacer-

omnium, quos novi, primusS. N< itburgsa aut Nv$]img&,vel,utscribunialii Notburgis Vitam pub/ici juris fecittom.Ul Bavarim Sanctm, typis edito sub annum L627, collectam, utiloco duphci dos,

i

indicat, ex Francisci Gosenii et Hippolyti

rinonii

monumentis, de quorum

ctorifafr

iufcrius (u/cndatu

deiudr Andrcas llrunucrus, in

Tt/roti, et

est.

eetate

Gua-

atgue au-

Sllbsecutus cst

/ic/fria /Jatensis itc/u

ejusdem Societatis sacerdos, qui

parte tertia Annalium Boicorum, prclo mtlgata anno 1637, Vitm compendium dedit desumptum

q

fhiruinstru-

menta uobis indesubmism,

fiximus

ita

:

ex Radero. Idem prmstitit Joannes Adhreitter ar9 cani ( 'oncilii Bavarici cancellarius, in nova Annalia/u Boicorum collectione, editasub annum 1662. Praterhactenus nominatos nullos noveramus scriptores, f/ui noliis adelucidanda Sanctm Acta adfumento essent, nec ulla suppctcbant instrumcnta Mss. tttl cuntdcm /i/wiii idonea.

ad unntt/n 1736W clarissimUS Antonius Roschmannus, Juris utriusque licentia!

i^ticc tandr,/,

snrnr CmSOreCB ac BegiCS Ma/csfufis bib/h,thecm publicm prmfectus, et sanctioris tabularii f„s,

procustos^Oenipontoadnosdestinavitltelationem Tcutoniro idio/tuttc i,u/,rrssa,„, dr r/crafiouc

sa-

cri corporis peracta

exponenda.

1/,

spem faciebat

anno ::::., pluribus deinde litteris autem relationi adjunctis

fore,

chartas p/uri/„us,

, f

i

ut post perscrutata archiva ur rrrru/u, documen-

unfitjtta

ta su/on/uistmrct,

tu,n ud rifuu, r/uru/u/tdu,//, posthumam describendam perQuodquamplenissime exset utus est utpote

tumad utitia.

(i/oriam

;

cujus humanitas tanta exstitit, u/ non suffecerit tpsi

nuda dumtaxattransmUteredocumenta bene

muUa;verum

insuper

illis

doctas observationes

pra>tntttcrc dignatus sit^non pauca,alio idiomate

conannata, Latina facere; pkraque

historicis

t/ttia

tamen

D

il-

damushicnmconon

a/i/tm nobis

ordinem pra>~

viri clarissimi studiis ac la-

ut facile

more nostro,

boribus uti conabimur

dispiciat lector, qumilliussint^qumnostra\

/uuiris c/ ha>c libenfcr

ipsi

qaan-

acccpta referamus;

cum ctiam in hisce facemnobisubiqueprcctulerit. 5 Jnter jam memorata instrumenta primum

acjimno v/^ Wovsis, Vitw stjnopsis, quam, ut a laudato liosr/unannoLatine transmissa cst,prius '

lorum

sibi posfu/at

excudendam

quam.de

hic intcf/ram censui,

loco

de mtate ejus et auctoritate dissererem. Sic habet; Erat aliquando nobilis vir hic habebat Deuni timentem piam famulam, quae

variis ante et post

resaroiunt,

/nfrrruplo trarltt,

sceret.

tot ejus

paucos alios

\os c/uidcm eanon

memoria recurrit in FasHs ad diem 15 Novemquodque documenta deficerent, unde diem Sanctes nostrce apud Tyrolenses festivum perdi2 Verum Deas, qui AncillcB sum sanctitatem

et

lusin/rc.

uudr desumpta

bris,

H

criticis Annotatis geographitis, dip/omaticis ac

est,

;

nomine suo vocabatur Notburga

:

haec erat

et dabat pauperibus valde

lisua characoqua, benter sine damno domini sui cibos de mensa reliquos hoc dominae bilem valde movit, jubenti has reliquias harae pascendis porcis inferre. Notburgae cibos secum accipienti, ac domum egenorum accedere paranti obviam fit herus interro;

gans: Notburga quid gestas? Ubi respondit ex timore

non

:

Schidia fero

:

cum

aliter res ipsi apparuit,

inspexisset

Notburga

illa ille,

domum

redux pessime a domina excipiebatur. E 6 Postea moriebatur hera, et veniebat singu- w03 n sancta lis noctibus in haram, et gruniebat instar suis, obitu, tunc dominusexorcismosadhiberi voluit postea respondit illa, potenter peccavi, quia cibospro>

:

luviei porcin?e misceri prascepi et indigissubtraxi.

PosthascNotburgaoperamsuamlocabat rus-

tico, sibi

expresse reservans, die protesto ante

vesperum laboreabstinere; et accidit, ut die Sabbathi triticum demeterent in agro, cum feriae vespertinae essent. SuspendebatNotburgafalcem, et discedebat, orabat, etperagebat laborem suum domesticum sicuti prius; ubi discessit a rustico deficiebat

is

corporeet bonis.

7 Postea ducebat nobilis aliam

conjugenr, et u t credUur '

conducebat iterum Notburgam, etdicitadillam: Notburga, quod prius fecisti, idem adhuc facito. Dein rogabat Notburga herum suum, ut quando moreretur, boves duos currui jungeret, ca-

.

daver ipsius eidem imponeret, hosque abire, quo vellent, sineret, quoque ipsam traherent, et ubi subsisterent,

ibi sepulturse traderetur ; cum factum id est. Tunc bini boves per Oeet supra excelsum montem corpus avehe-

obiisset,

num

bant, et subsistebant

;

ibi

sepeliebatur

:

et nobi-

tempium ad laudem Dei omnipotentis sub nomine sanctae Notburga^ de substantia sua lis ille

F

con-

strui curavit.

Renovatum per Joannem Walck

oriundum ex dvnastia Kueffstain,

et

hoc tempo-

re dicographise provinciali RattenbergicaB inserviens, qm hoc honorabili huic

templo in honoNotburga? obtulit anno domini 1615 8. Eamvitm Synopsim, tabellas inscriptam, tabula pnmisjam ab obitu S. Notburgaa temporibus in

rem

S.

inscri-

J?^T

eiusleiuplo appensam omnium patuisse oculis suff^anotat Roschmannus inNotitiis Mss., etpaucis interjecttsstcpergit : Licet ea tabella saepius etiam exdevuUone (ut ex ultimo apographo apparet) tranS cnptftj ac quibusdam verbis, fortasse an^quatis, non nihil mutata iuerit, res tamen illa P' - •ipuas haud dubie, licet brevitate sua non selaborantes involutasque, complexa fuit. Intenm tamennon aspernanda videtur haec noti-

m

™

t», pra3Cipuecum haudquaquam dissona sit Actis plemonbus. Dein post pauca, quce inferius refere;<-•""' repugnare ait primis a Sancta,

sepulnu-a temportbus stylum tabellw vernaculum, Ger-

manicum

,

DIE DECIMA

mamcum puta,

quo exarata

etiam pro raajori die 21 Apritis invcnit,

Laiina,

membrana descriptam una cum jam data inter-

in

huc transmisit,

pretatione

idiomate, ct quo

loquiiur, itlam, sicut

fide, ut

anni 1735

est

QUAHTA SEPTEMBRIS.

Germanico

sltjto

simpliciori

accommodata. DifficuUas contra tantnm tabutfe

anti'

'juitatem,

9 Non attingimus hic res sinqulas in tabctla enarratas et juxta laudatum auctorem brevitate

suanon semel iaborantes invotatasquc; cm cttim ex dicendis per decursum paulatim sua sponte evotventur. Attamcn cum dc cjus antiquitate et auctoritate potissimum sermo sit, breveatiquod examen postulat postrcma ejusdetn periodus: Nobilis ille (Benricus is fuit, dtjnasta Rottenburqicus, de quo

plura etiam per decursum) teraplura ad laudem Dei oranipotentis sub noraine sauctae Notburgse de substantia sua construi cur&xit, adannum scilicet

1313, quipassim Sancheemortualis statuiiur,

vel saltcm paulo post dictum

annum. In hac enim

periodo, manifestum crrorem cubare existimat

Guarinonius,auctor Vitat longioris$proximo memorandce, et contra tantam tabeUce antiquitatem ex eadem periodo format arqumentum, qitod ut

duo obiter observanda sunt. 10 Primum est, idque juxta ipsum Guarino?iium, juxta Raderum, Roschmannum aliosque omnes certissimum, quod Henrkus dynasia Rotrecte percipias,

a non neminc formata, exponitur,

B

moxab obitu sanctai

tenburqicus in arce sua, (jinis,

Vir-

sacellum construicuraverilipso in loco,quo

ante steterat illias cubicidum. Secundum est, nec juxta eosdem minus certum, quod sacellum Ebenense (hoc nomine compellatur tocus, ubi Satn!-< trans Oenum sepulta fuit, et ubi appcnsa est ta-

xv,

omnibus Rotten-

exstinctis jara dvnastis

burgensibus, verba sunt Quarinonii, rerepiorum, ut litterse autographa;, quae supersunt, com-

monstrant, constructum et

i'uit

novutn templum,

ScNotburg3eme/?w?7tf, mutato nomine, dedica-

tum anno

1434, Feria 6 infra Octavas

Assump^

tionis Marire, ut expresse legitur in Mtteris consc-

crattonis,

quas dabimt/sinteqras et examinabi/////s,

quando de Gloria Posthuma disscremus ; ista

examinatur,

adrem

sufficiunt

prcesentem.

11 Uisce ita positts,

primttm

recte

monet Gtta-

rinonius, verba tabellce intellliginonpossedetemplo S. Nothurgre Ebencnsi sed ulterius deinde procedcns sic concludit : Ex quo patet, scriptu;

ram hanc

in novo tcmplo primuin suffixam, ac posthujusstructuram,examine non satis curato, confectara fuisse: exstructum enim in arce suaa Rottenburgico dynasta sacellum cum aedicula S. Ruperti confudit (auctor) seu unum pro altero

sumspitscripsitque.

Primum Guarinoniimoiiit/un

adoptavit, ut debuit, clarissimus Roschma/t/tus, in Observationibus suis

;

at alteri ejtts ctaust/t/r,

quce alioqui tabul/e antiquitatiet auctoritati haud

parum adversaretur,

assentirise

non posse asserit,

censetque ab ejus postrcma pcriodo abesse omnem confusioncm, et auctoretn in illa vere designare voluisse, licet

et

llatis

non Ebenense

hujus arm suffixa

S. sit

Notburga? templum, tabula, sed saccllum

,

sit posi uiia duosemin non neminivideretur sermoessei/t tubulu de uoro tctnpto, acsi hoc indicarctur constructum a dynasta Hottenburgico. 13 Scd, inquis, <-o.,- ipsa templum Guarino-

atque

Gottshaus, qucn

prtiprir

vo.i

tedem Deo sacram

sonat, queeque sicut pro majoritemplo, sic de miiiori

seu sacello sumi

potttil

,

ct i,u

prwsrrtim.

si

sacctium

Rottenburgicum, quate id describitipse Gttarinoniusapud Roschmanmtm,ita inquiens : Henricus quippe Rottenburgicus mora omni remota, post sepulturam cubiculum tafe

fttcrit

ubi Dei Famula dormire solita, atque defuncta fuit, purgari, superius pavirnentum liillud,

gneum

tulli, fornicem elegantera seu concamerationem exstrui, ins;icelluraornari, aram etfeuestram oblongam, quse talia loca decet, atque

vocaret, erigi jussit. Prmterea pafticula ein, voci

scripturus fuisset dieses vel diess Gottshaus,

hanc

aidein sacram.

omnibus scpositis, ipsa unde nostrum apographum a Roschmanno

14 Denique, his etiam tabella,

iationibus

transcripltau fu/t anito 1735, Gitarinonii conjec-

turam minas verisimilem facit;eaetcnim ibidcm fuerat annis omnino centum supra viginiit renovata scilicet anno 1015. Iqitur

jam twn conservata a/tte

istam exstiterat altera,

haud dubie renovationc

qvm tempore

indigucrit

:

detrita

quamdiu au-

tcm haic ibidem conscrvata fuerit antca,non liquet; vcrumtamen nihilvetat, (jttumintts ei toiidem an/tos attribuamus ; atque ita moj perveniemus ad finem secuii \\, quo cotlcm seculo templum Ebcnense erectum fuit. Supponamus ergo tantisper, affixam fuisse tabellam circa annum 1500, tcmplumtjttc absolutum etperfectum circa ii30. Estne

saiis verisimile 7 auctorem

rttm ft/issc

itjitur/int cl

dt/nasta', tttnt

ulira

p

aliquem ast/ue adeo re-

iitrttrium,ut Rottenburgico

uuuas centum quinquaginta

defuncto, adscriberet structuram templi ab
btda eidcui len/plo affixa ci omnium oculis cxposita? Sa/u, ut ntiitutn titteras autographas, quas

suo tempore superstites fuisse testatur Guarinonius, et in quibus dicebatur exstructum 'cmptuin aerepiorum, nonne tabellce auetor molius edoceri jiutt/issctac debuisset

ab hominibus etiam tum

vi-

ventibus,qui in juventutesua ejusdem tempUpri-

probem designari sacetlum Rottenburgicum; verum dum suppono cum Roschmanno, appensam fuisse tabulam Rupertino sacello primis a Sanctce sepultura temporibus, non

saltem loco in

etiam, unde

B

hodiedum superest, construi,atque in turri campanam, quse ad divina ibi celebranda populum

mordia conspexisse potuerant, velcerte intellexisse

dem

verisimition-

confirmat. Respondeo, legi \n bus apographo Gcrma/tico, hi<- u,,ur consulendo, ein

nii conjecturam

Rolenburqicum. 12 Etsane nullam in data periodo particulam deprehendo, unde necessario coltigam, auctori sermonem fuisse cle templo Ebe/tci/s/ nullam qui:

P.

grum angusta S. Ruperti
sacram, cui tabellam appendit, aiioqui aptius

ad seculum

volunt usque

J.

videredebuii i,< n/postseculuminte-

Ruperto Salisburqcnsi

futsse

AUCTOBE

qaoniam pOpulo notissimurn erat, quod exstitisset Rupertinum saeellum ante Sanctoi obitum, quodque acellum Rottenburgicum inarce haudita longe
cujus vatde angusti structurce nihil im-

mutatum quando

video, quid nrrcssefuisset auctori hujmmodi par-

liruhnn adjicrn',

Gottshaus pneposita {qiue si effcratur Latine hunc sensum faciet : Nobilis ille unam scu potius aliquam sedem Deo sacram.... construi curavit) utcumqueinnuit, auctorem noluisseindigitareeedem

bella) consecratutn essetS. antistiti,

711

a suis parentibus.

15 Conspirant ista omnia, ut concedentes in Roschmanni opinionem, nultum hoc

clarissimi

VitcB

synopsi,

tabeUm iascripta,

crrorem, nullam sacrarutu ccdium confusionem agnoscamus ejusdcm auctore profectam, utquA mul/opio/iu/iilit/s nobis

appareat,appetisam fuisse dictam

diluitur.

DK

7l o

AUCTORE J.

Ruperti; antedictam tabellam veteti sacelh S.

quam secuh xv

P.

NOTHURGA

S.

illud

ampliatum

seu con-

fuit,

templum, cujus structum Ebenense S. Notburgae suffisum fuedenuo monummtum vetus arm tam u absimUe est, ipsam plus semel

Nec

rit.

vero

indeque facfum

fuisse renovatam,

modo

ut non sednon-

esse,

voces aliquce fuerint immutata>,

obscrvat nuluBper incuriam piwtcrmissce; prout annoin dabimus laudatus Roschnannns : verba

ad Acta per ipsum Guarinonmm

tatis

mox

uti

collecta,

AtfCILLA VIRGINK. hujus gentis homo Rosch?nannus : Nohilis ergo illnstria avitaa prosapise Geznerus Franciscus provincueTyrolensis colstemmata, insigniaque

dignus fide, dato elogio, meminit; eo majori commoranHal» proavisque quod a parentibus diei a rerum dimidium ultra vix tibus et hinc (Ebenensi temph sicut ct arce Rot-

gestarum loco

rant, aut ab his ipsis perceperant,

auctores,

Enumerantur

qui seu in Mss. ? seu impres-

gesta Sanctse

sis libris

consignarunt

teris

lit-

Acta hic

;

ipsummet aliquando invisisse templum istud, ac legisse Vitce synopsim inscriptam tabellai; undc

est,

deprompserit, quce de gcstis Sanctee Operi suo insunt, nec dissona : hcec enim paucissima

seruit

tfrancisd

Gozenii sea

C quas scmper

tiezntrii,

laudabimus I:

,

in notitiis suis Mss. y

quoticscumque ipsum

intelliqe,

ita

nempe plura non

simi equitis Francisci de Gozens, artium libe-

consi-

ralium et philosophise magistri de S. Notburga

qui de qestis S. Notburgas aliquid

litteris

Primus, qui de Diva nostra mentionem, testibus Guarinonio et Radero, ingerit, Franciscus Gozenius est, ita a Radero et sequacibus compellatus. Guariuonius ansam dedit, dum Franciscum a Gozens ob :

Rottenburgica conscriptumanteannosl31

manu

propria insigne in Stemmatologia sua Tyrolensi

«

85 testimoniura, in hasc verba idiomateGerSancta Notburg, quae sepulta est in Ebem in via regia versus Achen,

se scripsit

n

dicitur coqua fuisse domini de

Buic auc/ori nomen fuisse Geznero, non Gozenio, pergit deinprobare pluribus; allegat primo a se visum instrumentum autographum anni 1514, in quo cum fratre Joanne Gezner comparet Franciscus Gezner, et in c/uo ilhrum coqnatus vocatur Sigismundus Krippius, quod notandum monet, quia apud hanc familiam Guarinonius Francisci codicem invenit. Proeter illud instrumcntum, alterum similiterase conspectum fuisse ait,quod anno 1497 confectum fuit

»

arce Rottenburg, et in hac obiisse,

nobilitatem compellat, sed

cum

Geznerum

fratre suo.

pro nobili virgine Magdalena Ge/.nerin. 17 Secundo advertit, non abluderc tempus, quo floruit Franeiscus Gezner, et quo Franciscum

Gozcnium suum

scripsissc aiunt

rinonius: hic cnim in

Raderus

Guaprcefuthne ad Vitam Sanet

cditam
ad calcem Vitm ejusdem Sanctce, ad an1627 prclo vulqatw, eadem Gozenii monumcnta conscripta indicat ante annos admodum centum etamplius triginta; ita ut uterque pervcniat ad finem seculi xv, quo jiuta Jioschmauui ille

mw«

tcstimonia floruisse debuit Geznerus.

derus Gozcnium

suum

Idem Ra-

tttuh equestris ordinis

Guarinonius loco dtato nobilem {et alio hco nobilem, strenuum ac doctissimum equitem appelM cujus uti et mnjorum insignit;

)

,

suorum nominibus fbrnicem

Nicolaum et

inscriptam

sepulchralem

tituli et

parochia loeus;

elegantemque

Halensis ad

adhuc servat.

sanctum Consonant

nam

laudatus Roschmannus adducfis Mut/hia' Burgklehneri et Maximiliani comitis de Mbhr scriptorum Tyrolensium, Guarinonio coarorum, (cst/'moniis,probat tcrth,(/cn-

tcm Gemerianam nobilitate Ulustrem cxsiitissc sub idem tempus Halrn ad Oenum ffuvium,

qua apud Krippios Gemerianai famitim sanguine conjunctos, monumenta reperit Guari-

m

cwitate

nonius, ut supra observatum 18

est,

Postluecfusiusexposita^ tandem concludit

elogium dc Suncta

claudens: Sequitur nobilis, strenui ac doctis-

recenscns cetatis ordine scriptores,

gnarunt, orditur in hune modttm

SGCUlo \\

libellum

si

quee ex ipso refert Guarinonius,

quam suum anno 1646 Gcrmanice impressum

scripserit,

Roschmannus

aut forte in

tam templo Rupertino depicta viderant. Sedcum parum a loco remotus esset auctor, satis crcdibilc

cjusdcm tabellm verbis. 19 Paucissima, inquam,

danda. larissimus

scriptoris,

Rottenburgicorum legif dumque pracellentis hujus Virgisanctac et una dvnastarum stirpis, brevi sed funfamulse, ejusdem nis tamquam

qui id tenburqica) remotis, ista haurire potuerit, adepraesentes vel omne ab iis intellexere, qui

dicetur.

II.

D pramobilis

fol.

manico expressum

» » » » »

:

ct

inde bobus ad dictum Eben,

Rottenburg in a duobus ut sepeliretur,

Sancta Notburgis ora pro nobis. Isthaec Notburg sancta virgo in universa regione comitatus Tyrolensis, et Bavaria celebris prsecipue per miracula, quse apud illius tracta fuit etc.

»

templura, in quo tumulata esse traditur, illis omnibus, qui eam in necessitatibus invocant,

»

variis

»

» et »

modis obvenerunt, prseter sanctitatem

divinara vitam, prseprimis clementiam erga

pauperes, in vivisexhibuit,

»

Videri hic possetin

verbis Gezneriano elogio prcemissis sccumipse pu-

gnare Guarinonius, quibus illius testimonium conscriptum ait ante annos 131 ; cum tamen, ut

monui num.

17. in prcefatione sua ad Vitamcitet ejusdem Gezneri monumenta ante annos centura et quinquaginta octo conscripta : sed ne inutili

digressione filum

abrumptam, nodum dissolutum ad cap. in Vitce lit. o.

vide in Annotatis nostris

F

20 Prmter hcec itaque nihil ex Mss. Gozeniiseu ex Mss. jam Geznerii monumentis habemus, propriis saltem tlriwditis. ipsius verbis conceptum : quo autem ista devenerint, postquam iis usi sunt Guarinonius ct Raderus, veluti

hquitur Roschmannus, ubi terrarum hodie sint nemofacile dixerit; longe tamenplura

ad hauc materiam spectantia a Geznero litteris mandata fuissc existimat idem vir clarissimus, doletque, quod Guarinonius, ingenti historise damno, post verbao. duobus bobus ad dictum Eben, utsepeliretur,

tractafuit, narrathnem abruperit per clausulam et cetera. Certe indicat clausula ista, prcetermissa csse nonnulla, quce sepulturam

subsecuta sunt, an similiter qiue hanc prcecesserant, prorsus dubium est : quandoqnidem

Gua-

rinonius

inpmfatione sua dkat, in Opere Gozenii brevem esse mentionem S. Notburgae, atque sic, paucis licet, ejus servatam esse memoriam. 21 Post Geznerum (P.tate proximus sequitur Simik a Marcus Siftius liber Baro de Wolkenstain etc., Marco Sittio quiexeunfesecula-sxiet ineunte xvii Uistoriam couscnvtum

aniiquam

secifla

xvi.

'

K DKCIMA

1)1

QUARTA SKPTKMBRfc

A

antiquam et re&partium istarumpr&cipuas tibris StmilfiaMaro quatuordecimcomplcxus est. Laudatus RoschmanSittio conscri-

ptamgaic. xvi.

nus cx Ms. dat,

isto

Operc, quod

plurimum commen-

quodque pro parte potiori exstarc

dum apud Marci

nepotem,

ait hodie-

excellentissimum

omnibusillam in

suis necessitatibus in-

;

fuit

is

principes se adscripserant, datus medicus. Cum hocce rnunere distineretur, anno 1619 nactus est

apud Joannem Jacobum Krippium,

de R. Andrea, puero Rinnensi a Juda>is trucidato,pag. 463, quod accepimus anno 1722 ex celebri Ordinis Prcemonstratensis canonicorum abbatia Wilthinensi in Tyroli. Accipe aliud ex storico

Roschmanni Notitiis Mss. Wrfuit GuaSanctorum Tyrolensium Actis

natus factusque, et ipse jamjam inter Venerabiles illos Tyrolenses, qui nempe magna pietatis

fama decesserant, a titulo positus,

scriptoribus,

hac praerogativa,

non uno ex me omnia

nisi

fallant, dignissimus.

Binc pergit eum laudarc, a sincera ac fervcnti pictate, Germano candore, zelo religionis, atiisque virtutibus, quas spirant uhique conscripta ab ipso et a sc perlecta Opera, etpropter quas etiam meritus sit, non semel in

summis

vitae periculis mirabiliter conservari.

mos

memorati

eamquc per triennium

summo

drciter

studio incubuit, prout latius ipse cnarrat in prm-

ad Vitam impressam.

fatione

23 In

dicta.

prcefatione exponit shniliter, qui-

mentis colle-

bus adjumentis Opus

ctor,

quidem

suum

praiter tabulam

confecerit; ac

Ebenensem

et

prhno

elogium

suis

eodem pene tnodo prceludit : Innocentissimores et vitae sanctimoniamvirigraves litteris commendarunt et omnis fama celeejus

brat, ut etiam inter venerabiles acsiugulari pie-

tate conspicuas patriae nostrae

personas locum Post ho?c virtutes a Roschmanno recensitas aliasque comptures fuse enarrat, et adductus coacorum testimoniis confirmat, iisque im-

consecutus

sit.

miscet casus aliquot, qui Guarinonio eidem obtigerwit, plane mirabiies ac prodigiosos

concludens

;

ac

dcmum

Hcec fusius, inquit, prosecuti sumus, ut civi de patria optimemeritoetiam apudposte;

Geziwianum laudat reverendissimum dominum Bieronymum Agricolam, tum temporis principis

ros auctoritatem conciliemus, cujus Historiam

ac episcopi lirixinensis vicarium generalem, et dein in ipso episcopatu successorem, cujus singu-

jicimus.

favore etauxilio se suffultum fuisse profitetur ; secundo allegat autographa instrumenta ex tabulario celebris asceterii San-Georgiani, rnilliario lari

circiter distantisabarce Rottenburgica,qu(E Halam

usque alia

fidei suo? concredita fuerunt.

Tertio citat

instmmcnta ad familiam Rottenburgicam

spectantia, eaque praesertim, qua? ex voluntate ac

desiderioserenissimaram archiducum ex tabulario archiducali Oenipontano coltegerat,

Halamque

transmiserat Mathias Burgkiehnems nobilis histoIn ipso demum iibello impresso, num. 28

pieta-

mtittis Uatdum Tyrolcnses, ut fidem cjus vcl in dubium vo- encomiii care nefas videatur. Habcs breve ejus elogium in Opere nostro, tom. III Julii in Commentario Hi-

turus

nora, in

m

Prmterea talem prcedicant Guarinonium

Eaoccasionca7iimumsubiit,ActaejusdemSaacto?,

.

aggressus est stimulantibus etiam serenissimis ac piissimis archiducibus Maria Christierna ct Eleo-

t<

25

suum

quantum liceret, hitegra colligcre reddereque, guod hactenus a nemine pnestitum fuerat ; rem

vmtm

nobilitatis ,

integrita*

ingenuitas et

burgkorum dynastarum titulo brevis occurrebat de eorumdem sancta famula Notburga mentio.

civitate pracipua*

Halensi

sic eluceat ejus

26 Amplioribus laudumencomiis eumdem Gua- celebrafw rhwnium celebrat R. D. Adrianus Kcmpter, pra?- apwl snipt' ! dicta? abbatice WUthinensis canonicus, in Operc PCJ Tt/i. nses. nuper edito de Actis nominati R. Andrem, ubi a pag. 18 usque ad 37 Vitam Guarinonii descrip-

in

Francisci Gezneri codicem Ms. in quo sub Rotten-

temac

narraverant; ut vel

rinonius, eruendis

ista?

ul>

ronjecturae

fides hi atiis.

ciarisshni

22 Succedit tandem sa?pe laudatus Bippohjtus

I*.

ad coiuordem tranobihum, atque ad testimonia senum, qui ida majoribus suis didicerant, ipsiqur

tur.

Guarinonius

J.

:

vocantibus in temploillo, ubi tumulata essedici-

dinandi postea imperatoris II sororibus, sicut et toti regio parthenoni Balensi, cui retigiosissimo?

C

Quantum

;

ditione/n populi et

patria Tridentinus, familia nobitis, professione artium et medicina? doctor, ab ipsa Cozsarca Majestate honorario archiatri titulo

>tocu-

locus est

tore

Al

expresse suas conjectu-

fuisse dicemus, scepe provocat

differat a

condecoratus, atquc ad annum 1607 serenissimis archiducibus MariceChristicrna?etEleonoro?, Fer-

ex vtwiis

rns indicethis particulis

ip$e

transcripsit nobis etogium S. Notburgae,ewi, Ucet

et fiunt

Germanicm

non semel

in edito lihello

quandoguidem

tam parum

mortua fuit. Inde per duos boves tracta fuitinmemoratum IocumEben. Sanctahaeovirgo Notburgis celebris est per totam Tyrolim, tum ob vitae sanctimoniam, tum ob beneficentiam in pauperes, undeet singularia prodigia factasunt,

Vit
concesserit conjecturil, nihil ex

dominum Dominicumcomitem a Wolkenstain etc.

ubi et

(luari)iumufi

quidquam

solis traditionibus protulcrit;

Credere fas est etc. In fragmentis autem Mss., ex quibus libellum istum contractum

Gezneri de Sancta elogio, ut vix dubitem, quin ex ipso depromptum sit, visum est tamenhic tocum conccdere. Sancta Notburga, quae sepulta est in loco Eben, in via regiaversus Achen, dicitur coqua fuisse unius ex dominis de Rottenburg in arce Rottenburg.

piimw

nihil

i-;

deS. Andrea

puero,... calci nostri Operis subQuce verba nos adoptavimus, qttia non alia de causa ista etogia de eodcm Guarinonio S. Notburgae biographo hic perstrinximus. 27 Superest, ut qua? et qua ratione scripserit Is primoOp'ts Guarinonius, paucis indicemus. Ab anno 1619, imperfectum reliquit, uti dictum est, corrasis undecumquc possetmonumentis, ingenium et caiamum applicuit ad Acta S. Notburgae, iisque impigre insudavit perannos circiter tres

:

Opus vaidc di/fusum.quantum con-

ex fragmentis, disthixit ht partes scptem, partesque singu/as in plura capitw.sed rudi dum-

jicio

Nam praiterquam

gttod

ricus.

taxat etconfuso ordine.

Annales memorat, nescio quos.

nonnulta

iis

Sanctam

pertinebant, vel quce sattem paucioribus

24 Hcec nos vimus,

?ie

eum

lector,

in

finem pramiittenda judica-

dum biographum producimus

verbis

immiscuerit, qucc parum aut nihil

exprimi potucrant,

ultra annos trecentos rebus gestts posteriorem, suVitam pro magna parte,

gum inuna parte, quod

spicetur, obtrudi sibi

postte7'at.

puta in adjunctis, quce nec ex tabelta Ebenensi eruuntur, nec ex Opere Gezneri, nixam levibus

alias

conjecturis, aut traditionibus

non

sat fundatis et

Sed neque per hmc contendimus, quod auctor omnia ac singulaex instrumentis hauserit. Septembris Tomus IV. discussis.

repetit

ad

subinde ad ion-

inaltera etiam tate ex-

Idfactum credo, quia successu temporis mens erat totum

aliasque notitias adepto

Opus ad timam revocare et resdndere superflua. priusqtwm id jntbtici. juris fieret, seu preto committeretttr.

28 Sed

cum

verishnititer aiia tunc negotia ur-

90

gercnt.

DE

7H A.UCTORE

P.

J. |

,

i

mfra-

xti Raderus

Vitiu» Latine

NOTBURGA ANCILLA VIRGINE.

vacaret gerent, atque id temporis Raderus noskr illisuaet componendo tomo III Bavariai Sanctts,

communicavit, qui indeselegitquidet quid ad bem ordinatam Eistoriam conduceret, prout rj Germanica tingua in Latinam oertit; Gesneri

Afss,

cditum

tomolH,pag-

ipsetestatur dicto

anno 1G27

S.

169

adcalcem ex

verbis sequentibus : Hsec Francisci Gozenii, ordinis equestris, xnonumentis

Notburg»

Vitce S.

autographis ante annos admodumcentum etampliustriginta; et Hippolyti Guarinonii, nobihs medici calamo excerpsi et Latio donavi. Adco

ut Acta Sanctce Latine prodierint anno 1627, an~ nis omnino novemdecim, antegttam primus collector Guarinonius ea Germanice divulgarit anno

Imo, quod observatu dignum est, et/am anno sciUcet 1643, comparuere in

164(5.

triennio anle,

nostro cura

Belgio

D.

tabore R.

et

Gabrielis

Jakemin, presbyteri, canonici eccleshe collegiata S. Petri Cas/eti in Ftandria Occidentali, qui ea ex Radero Flandrico idiomate donata, sub hoc titulo

:

Mirabilis Vita S. Notburgae virginis, in-

^CMSolatium

lamulantium inseripsit, cujusque apographum, prelo eleganti excusum Brugis in Vlandria, servamus in biblioseruit libello,

thcca majori

B et

ipsc tan-

hni

tiuari-

nonius Gcrmatlice

vuhjatam

anno 1646.

domus

pie

neque per Jakemini Ftandro-Belgicam (si tamen huuv viderit iiiiujioini) intentum finem esse conscculum, quippequi Vitam Germanice meditatus fuerat, nt ab /ndigenis

omnibus ac

vicinis poputis

taborem resumpsit,

et

Raderum

imitatus ex fusioribus suis Historicis monumentis Acta Sanctte prcecipua contraxit, ac patrio idio-

tucem edidit anno 1646. Vcrum etiam Germanicus, sive quodpaucioraexemptariaexcusa fuerint, seu quod continuce lectionis usu detrita deperierint pcne omnia, adeo rarus est hodicdum, ut affirmet Roschmannus, se, licet

mate

in

hic libellus

multoties qutesiverit et ultra viginti bibliothecas excusserit,

non

nisi

unurn exemptar,

titulo desti-

tutum, inveuirc potuisse, in quod, bono quodam genio ductus, inciderit apud nobiiem matronam de Siedisperg, ex nobili

domo

admodum Krippiorum

progeriitam,

30 Vitam istam Germanicam laudatus laborum ndstrorum officiosissimus adjutorjam Lati-

Latinereddt-

nant feccrat, xerat,

uberioribusannotationibus instruquando prodiere tandera, inquit ipse, et

utar in Annotatis

ad eamdem

;

reliquts

Vitam,

breviorem

sicubi majore elucidatione egeat. 32 Baderi autem elegantissimce Lucubrationi supersedebo, tum quod Bavaria ejussanctasatis vul-

gata

sit et

obvia, ut curioso lectori facilis

ad eam

;

et

Langenstain h»reditariueprov.Tyroi. stabuli

ac

ciilina- prfflfectus, S.

siliis eto.,

venerabilis

dedit.

;

M. aeubiculis

Guanimmi

et con-

bibliotheCBB

dono

hunim quartus anecdota

menta Acturuni de 31

C

quatuor ingentes tomos autographo-

rnm

Ex

septom

collatam

cum

Radero,

et

illustratam annotatis.

tum guodparum admodum diffequoad substantiam rerum narratarum a jam

pateat aditus; rat

Gezneri Mss., nulla videtur consuluisse Raderus. Sicubitamen notabile discrimen occurrat, monebo lectorem; sednequenegligam doctasobservationes, guas Radero adjecit clarissimus Roschmannus, cum tales sint, ut rebus a Guarinonio narratis aliisque in hoc

Commentario

mum lucis afferre

discutiendis pluri-

queant.

33 Post Guarinonium et Raderum in serie lis omnibus biographorum locumpostuiatR. D. MathiasPtat- prcemittimus Vitam sub ner Brixinensis, ccciesiw S. Notburgse Ebenensis idcm tempus curatus, qui circa eadem tempora Vitam Sanctw,

una

in

tabella ceri incisam,

exhibuii distinctis

icunculis et illustrissimo ac reverendissimo

domino

Joanni episcopo Brixinensi, S.R. J principi dedicatam voluit. Porro ex dedicationis titulo tabellm .

Roschmannus

aitatem eruit

Rexitautem

hic episcopus

verbis sequentibus:

Joannes Plazgumer...

ecclesiam Brixinensera, ut catalogi bini Mss., qui mihi ad manum sunt (ac tertius, qui insertus

iomo VIII Spicilegii Germanicij edocent, ab anno 1641 ad 1647, a doctrina, moribus, vigilantia, ac zelo

omnium

ore commendatus.

Ante

annos igitur circiter centum h&c series rerum, quae divam

Notburgam

attinent, a±ri incisa fuit.

34 TabeltcB exemplar, curante eodem Roschmanno, illinc accepimus, dignumque reputavi-

hoc exemplo incitati illustres complures magnis beneficiis illam (bibtiolhecam OEnipontanamj affecerunt atqueinterhosillustrissimus dominus Carolus comes de Welsperg in Primor

fragmenUs Vita Mc damus.

;

narratio incipit utcumque esse ordinata

facfn.inutilaeinpluribus^atqueamuribusarrosge.

racensi et aulica hujate clementissime indulsis-

fusforis

muttis adeo confusum, majori parte muiilum ac refertum rclationibus, huc minime pertinentibus, perspicerem, ctiam lectomm tcedio consutendum sensui. Quapropter ut utriusque guadamtenus fiat subjiciam, satis, dicta fragmenta breviori Vitce sumpto exordio a cap. VII partis VI quia hinc

Proinde ejus auctor, utmox innuebam Guarinonio ac Radero ccqualis erat.

set,

altquot

Vcrumtamen cum Opus

ria fucrunt prwtermissa.

fragmenta hujus Historiaa Notburgicec, a Guarinonio conscriptffl, uberis omnino, sed nescioquo Duin enim anno 17 15 bibliotliecampublicam adornare decrevisset Augustissima Domina nostra Maria Theresia, atque libros suos ex arce Ame-

cum

:

altero Histocontinentur, qua? brevitatis causa in

est

Banc
,

dicta breviori Vita Guarinonii, prceter cujus, et

nostrce.

29 Denique Guarinonius ipse, haud dubieperspicicns, se nequc pcr Latinam Hadcri editionem,

perlegi posset,

m

votis esse eruditis emt, quia advertebam, id lioschclarissimo primis in Tyrolensibus atque feliciter repcrtum, thcsaurum ut ea, qui manno, annotatiombus suts dcscripta, Latinc reddita, et quia ex usdem secunda ; elucidata huc destinavit de iltorum auquce tector, crat ptenius edocendus prcelibavi hoc et ratione scribendi et hujus ctore nonnulta prceccdente § tertia autcm, quia in his

li.

continet, et tragNotburga nostra.

dieti Operis

Ms. parttbus sola

fortasse ilkesa cst septima ; oerto desiderantur priorcs tres inta/nr, quarttv dcsunt capita tria, et sexttB sex prtom. Bttsi aiiquamdiu dubius, an

consultum esset illis hic locum concedere : ut concederem impetlvbunt me rationvs seguentes: primn

mus, quod

hic

denuo in

Actis prcefigatur,

F a>ri

incisam.

incisum ac recusum his cetate vix cedat, quasiaspectum proponat, qum ces

tum quod

tum quodsub unum ibidem ad longum referuntur, imo etiam

atiqua,

quainActisbrevioribuspraUermissafortassesunt, atgueexiongioribus Guarinoniana? Historicefrag-

mentis,

modo

deperditis, accepta.

Eorum

prozcisunt, qua> reprcesentantur in icunculis 1, 2, 3 et 18. Ceterum in novo tabellce ectypo

pua

servare

jussus est scatptor et

eamdem

antiquioris

eumdem icuncularum ordinem

formam

ac situm

r

sed

mscripttones, qua3 singulis, prceterquam medice,

Germantco idiomatc subjungebantur, Latine dedtmus, pene ut ctarissimus Roschmannus eas mterpretatus cst in scepe dictis Xotitiis suis.

^Supersuntauctorestres, qui gesta S. Notburgs preto commiserunt : eorum primus est P.Georgius Seysers Societatis nostrw sacerdos

sedcujus Lucubrationequeadmanus nostraspervenit,

lieliquorum

biographorum

,

DIE DECIMA venit, neque, ut perveniret,

Roschmannum i?i

nes per

QUARTA SEPTEMBRIS.

laboravimus obratio-

Notitiis allegatas, atque

ejusdem verbis in compendium contractas: R. P. Georgius Seysers S. J. edidit (Germanice) complurium Tyrolensium Sanctorum vivendi sv-

sic

nopsin

stylo brevi , libello tenui, Oeniponti publicatam, atque serenissimo Sigismundo Francisco archiduci Austriaa dedicatam, qui oum sua ex Gozenio et Guarinonio (quem auctor ,

1661

715

znerus et Marcus Sittiui tupra laudaH. Parentibnsprobis ^civibus natam, ait Guartnonius; «t

nomen

civitatis

so;qiudin

cum

nt&tiret, saltem in fihelto

fusiore

J.

P.

;

Vita tradiderit, ignor«>»»><,

pars ejus prior

'ifpericrit.

39 Ikiderus in Hnmriasanctaad

Sanctm B. Notburga

I

modum: Cum

praifaiur in hunc

it>>

AUCTORE

item

orta est

Rottenburgica, modesta Christi anoilla et virgo, de

hic Oeniponti

centum et nonagintu unnis eoque amplius tenburgiantevixerit,quamRotenbprgum,Kopf-

sese contraxisse asserat, adjeci ex his suo loco, quae singularia videbantur, quod notasse suffi-

steinum etKizpuhel e Bavaricaditioneeximerentur, aut Tiroii accenserentur, quodpost annum demum 1504 a Maximiliano I Augusto est fac-

am-

fusio et error loco nataii.

I

degens tamquam Halensis collegii medicum, viventemque utique de facie noverit)

Vide inferius Annotata adcap. Vitce lit. f. 36 Alter, cui nomen Sihestro a Plan, scriptor Germanus quoque est, sed cujus conditionis aut cetatis vir, incompertum. Quandoquidem in ciat.

notitia.

i

ejus notitiam devenerimus re Italo

anonymo, qui

dumtaxat ex aucto-

inter prcedictos tertius no-

quique in epistota ad lectorem ita prceludit: Vitam S. Notburgae virginis Tyrolensis per Silvestrum a Plan Germanice exaratam, et Italice redditam, typis commendamus etc. Verum bis est,

quam pervolvi, et dc qua, propter subnexa illi miracula seu beneficia qucedam, opitulante S. Notburga, divinitus ob~ ho2C Italica interpretatio,

tenta, uberior

sermo

instituetur partellGloria* 2 ; hcec, inquam, Italica interpretatio talis est, ut non dubitarim, qnin et Germanus auctor vel Guarinoniumvet Raderum prce

posthumce §

1 et

ipsum aut ipsius tibrum ulterius indagare, opego? pretium non judicarim. oculis habuerit, atque idcirco in

§

III.

De loco natali et emortuali

S. Notburgae. Ex

affiuitate

nominum Ratteiiberg

excudamus, discutienda sunt nonmdla, quce ampliorem expositionemreqtd-

quam

ut

commode

inseri possint Annotatis

quoad locum cmortualem, inde orta, quod historici plerique et geographi bina loca confuderint et locorum dominos. Notandum est igitur, nostns.

Primo

se offert difficultas

Sanctce natalem

quod

cetate S.

et

Notburgae, civitas esset in

illis

quarum nomina haud multum discrepabant. Civitati nomen erat Rattemberg seu Radeuberg compositum ex voce Germanica Rad Latine Rota et Berg, Mons significationi

partibus

et

arx,

;

congruunt civitatis insignia, teste Roschmanno, rotam monti impositam reprcesentantia. Exstat etiam hodie cum munimento non ignobili, ad Oenum jlumen inter Suaziumet Kuefstainium civitates, pertinuitque olim ad Bavariam, nunc Tyrolensi comitatui adnexa ft

Hottenbarg

est.

38 Tribus hinc horis Snazium versus, distabat arx, dicta Rottenburg, conftato nomine ex Germanico Rot, Rubrum, et Burg , Castrum seu Arx.

sanctae relata est

;

cum

illa

in

censum Bavaria?

tempestate, qua in-

ter mortales fuit, in solo Bavarico sit.

Ita

repctcns

,

poris in Boica, part. III

Nota

(S.

nataetdenata

qui rt/o.r de nativitatk locoidem Notburga, inquit, Rotenburgi id tem-

ille;

nunc

Teriolis,

Annalium Boicorum

Bnmneria

nata. tib.

V

Notburga) Ratenburgi,

sic scn?>,t

Boica

olim

nunc Tirolensibus addita, operam dynastis, quibusab urbe nomen, addixit. Rrunnerum secutus est Boicarum rerum annalista alter Joanurbe,

nes

Adlzreitter

part.

I

cap.

xxv. Martinus

Zeillerus in Topographia TyroJis, edita per M>it-

thceum Mcrianum, pag. 148 de ciritnte Rattenbergica, quam etiam communiter Rotenburgum appellari significat, in

rem nostram

atfjieit se-

quentia e Germanico Latine exposita, ubi nata est sancta virgo Notburgis.Z^mc abuncle tiquet,satis cojivenisse inter auctores

de ipso loco

nativitatis,

quantumvis diverso modo eum expresserint et erraverint in aiiis, omnesque, dutn Virginem nostram Rottenburgi vel Ratenburgi mundo editam scripscrunt, respexisse non ad arcem Rottenburgicam, sed adcivitatem Raltenbergam. 40 Et verc Rattenbergce natam esse, confirmat Roschmannus ex traditione ac testimoniis ibidem

Priusquam Acta runt,

tum,juresuo B. Notburga

Haec autem in Tyrolensium principum,

verba sunt Roschmanni, territorio semper

fuit,

nec ullo umquam tempore ad Boicam pertinuit. Ejusdem dynastce in omnibus diplomatibus, qualia se vidisse plwima testatur idem Roschmannus, domini de Rottenburg tantum audiunt, nequaquam de Rattenberg et dcnominationi ,

consonant eorumdem insignia gentilitia, referenrubri. Nunc tia in clypeo candido castrum coloris audiamus, quidde loco natali S. Notburgae pro-

dant scriptores antiqui et neoterici. De tabeila Ebenensis recitata num. 5, Francicus Geeo silent

Profemntur variorum

ipsitts verba Accessi locum ipsum anno 1738, quid rei subsit indagaturus: confirmabant vero idem superiores, praecipue eccle-

acceptis.En tibi

:

siastici, fide sacerdotali,

manu propria,

ac sigillis

quidem bini ex magistratu civicoetiam. Seculares autem seniores aliquot jurejuraudo, se a parentibussuismaximesenibus idaccepisse. testati sunt: nempe fuisse natam ex parentibus civicis in domo Stetneriana angulari ad forum publicum, patre pileorum artifice. Imo consonam quoque populi vocem hanc esse uterque Magistratus affirmare non dubitaverat. Domusquosuis

que

;

et

isthsec

mihi ostensa

est, quee tantis

natalibus

nobilitata: et consul urbis, ejus possessor, pro-

funde sitam ob frequentes Oeni alluviones asseruit,

dumque anno

1731

illam ornari curasset.

deprehendisse vestigia antiquae

officinae.

ad

fa-

bricandos pileos requisitai. Ita vir clarissimus, qui dein inter instrumenta Notitiissuis subjuncta

num. 8 sequens testimonium

producit, a triim

sacerdotibus subscriptum,

eorttm in ora

ginali sigillis

41

Ad

et

mar~

munitum.

requisitionem domini Roschmanni, no-

tumecclesiasti-

causa translationis D. Not- corum. burgae deputati, attestamur nos infrascripti sub fide sacerdotali, eo quod vox populi vox Dei,

tarii Apostolici in

qui vigore traditionum, ab omni tempore per senes habitarum (licet propter magnam antiquitatem nullae probationes ex libris baptisiualibus et mortuorum, quales nullos ultra duceutos an-

nos possidemus, adsim) Filia pileorum artifioa in 33dibus Stettnerianis Rattenbergaj natafuorit. Datum in parochia Reit, Kundl, et Rattenberg. Maffister

;

aetatis

Schmid Magister joannes Georgius

auctore J.

NOTBfROA

l)K S.

....

P.

annorum,

qnaffinta

et sexennis

parochus,

loci

in his canonhs

nec non plna 20 annis

supra.

sitns curatus, attestor, ut

quin-

expo-

Ego Joannes

Oenipontanus, J5 Paulus Reichartinger, natus et anteceannisvicariusparochialis in Kundl, setatis Rattenberg, denter 6 annis vicarius in

Joannes annorum, testor ut supra. Ego ulannorum 43 aetatis Waldherr, Baptista 10 ante non nec tra sex annos loci vicarius

M

,

,

Accipe annos cooperator hic, similiter attestor. memoratorum. Roschmanno supra a et aliorum,

Actum Rattenbergse 17 Septembris 1738. AnCoram prffinobili ac clarissimo domino 42

tonio S. C.

in

So^rRatebergensi, Ouanropter

Roschmanno, Juris utriusque Ucentiato, ac R. C. M. superioris Austrias universi-

riijudicis; ac praenobili ac excell.

pe

tum

cum

affectus fuerit hetitia, elevationi

dum pr*sacn cor-

^o

Relectaconfirmavit etc. venerati fuissent. Lenderer. (L. S.) Christoph. propria h»c manu assessores 45 N. B. Domini

Quod person» pnus nominatae, j

adjecerunt

:

j~^J

ci-

alligitvy.

quoque ves nempe nostri, in nostra ac rerum juramentum deposuerint, bona? fams periti sint,

praesentibusrequisititestamur.Actum

utsupra.

Joannes Christophorus Frolich de

(L. S.)

drea Micheler, medicinse doctore ac physico Rattenbergensi Actuante Josepho Angerer senatus ibidem civici dicographo requisitus juratus com-

et

urbarii judex,

Frolichspurch,

praepositus ad vectigal principis primarium in Rattenberg. Andreas Micheler, philosophiae et

(L. S.)

civitatis et

raedicina? doctor,

domino An-

:

di-

strictusjudicialisphysicusibidem.

Concordat cum prothocollo autographo, atque verbum. Ita sigillis suis rite munito, de verbo ad

E

;

paretdominusSimonStettner.Rattenbergaenunc consul regens, et producit diploma originale insignium Ferdinandi I Romanorum regis, datum Oeniponti 7 Octobris 1555, et litteras emptionis aedium suarum, datas 25 Februarii 1643 cum alia scriptura fide digna, quod Stettneri consules fuerint ab anno 1529 usqne 1553; et

quod

deponit ulterius, se bene recordari,

cir-

1693 aut 1694, pater ipsius Wolfgangus Stettner sibi deponenti tamquam parca

annum

vulo narravit, quod in

aedibus

suis

ex fama

publica universali nataS. Notburga fueritexpatre

pileorum confectore. Id ipsum repetiisse sae-

testor facta collatione

Antonius Roschmannus, qui supra. 46 Constat itaqne,

quantum

in tanta veteritm

destructum castrum Rottenburgicum, paulatim corrupto nomine compellari ccepit Rattenburg, Rottenberg et Rottenburg. verisimiliter post

Corrupto, inquam, nomine,

nam

si loci insignia

veram nominis etymologiam adumbrent, de quo mihi dubium non est, vocari

num. 37

exposita,

debutt Rattenberg

;

quomodo etiam vocatur

in

jamrecitato instrumento. Ista nominis corruptio

confusionem peperit apud auctores,

hic testis, invenisse se etiam vestigia officinse

Rottenburgum, uti ipse scribit, Kopfsteinium et Kizpuhcl e Bavarica ditione adjuncta fuerint

:

pileatoria»,

cum domum hanc suam anno

1731

fundamenta etiam profunda omnino, quse tamen allambens Oenus allata arena oppleverit, ex quo deduci possit, restaurari etexonari curasset;

aedes perantiquas esse. Relecta contirmavitetse

et primo tanapud Raderum nostrum, ut nequaquam assequar quid sibi vohterit , dum ex eo, quod

ta/n

,

Tyrolensi comitatui suh concludit,

denata 47

quod Sancta

Simon Stettner. 43 Requisitus juratus dominus Joannes Georgius Saltzburger civis ab anno 1701 nunc (L. S.)

,

,

consilii interioris civici et

ex-dicographus

astatis

quod statim post adventum suum in variis occasionibus, ac praecipue a domino patre moderni domini consulis, Woifgango Stettner inaudierit, quod S. Notburga in aedibus Stettne68,

Rottenburgum

certe intelligere de-

tantum sequitur natam esse in Uavaria seu Boica; non item in eadem denatam esse. Neque enim Rattenbergo?, ubi nata est,

respondit,

quam ab anno

nihil in scriptis in-

se antiquiora prothocolla

1400 non invenisse;

cum autem

etiam denata est; sed in

arce Rottenburgica,prout ipscmetpostGeznerum,

Marcum

Sittium

ct

Guarinojiium tradit in Vita

sedarcem Rottenburgkam semper ad Tyrolim pertinuisse, contendit Roschmannus, nec putem inficiabitur,

an

subdat, id

ostensum

iri contrarium. Hoc sane nemo dynastas Rottenburgicos, apud quos

famuJata ac defuncta

est S.

Notburga, nobilibus

Tyrolensibus adnumeratos fuisse,

ifiter illustris-

longeantiquioremesse, hsecperiisse credi posse asseruit. Relecta confirmavit et se

simosejusdem provincias proccres locum obtinuis-

subcripsit.

signitos.

sciat, locuni

(L. S.)

Joannes Georgius Saltzburger.

44 Requisitus

et.

juratus Christophorus Len-

derer, civis, et in stanno fundendo artifex Rattenbergaj, deponit, quod a patre 75 annos, et

a matre 92 annos natis, saepius narrari audierit, quod S. Notburga, civis ac piieatoris filia, et in

domo

Stettneriana progenita fuerit

:

idem

se audiisse, addidit, ab asdituo vicariatus hujus.

Mo> tua tst in arce HoHenuurgica.

;

facile

fuerit,

cum

temporis in Boica fuisse, nunc Teriolis atque st S/r

cum dicographus ,

1504 Bavarico nata et

sit.

Nam per

rianis nata etpileatoristiliafuerit.Interrogatus,

venerit

annum dumtaxat in solo

buit civitatem Rattenbergicam,

subscripsit

natammein

documentorum penuria constarepotest, natam es- JJJjfJ^*" se Sanctam in civitate Rattenbergica, qua>civitas,

suum circa annum 1710, quo deponens contraxit matrimonium, quodque ipsemet frequenter hoc audierit addidit ulterius pius patrem

ttstimonia,

viris

sentesannoniSfuissent fuent, quam quod Civis Rattenbergica or supplici ex cw.tate quoque Lpius proeessione (Ernutzgang)deducta.nlocum Eben hac publica

,

virorum

deponens,

et

bS Xlari

bus ettestibus requisitisillustri domino Christoprovinciali phoro Frolich de Frolichspurg ac urbacambii Telonii, Tyrolensi S. C. ac R. M.

C

aliisque

omnem^am S;3cis tum saecularibus per cive alio Keilen

Notburtatis secretario, tamquam in causa S. Assessorietc. etactuario Apostolico gse notario

B

admodum

rebus

his

orumviroetin

praesentia

testimonia, tum secutor rium

VIKOINK

VN('l!.L\

se, et curirn

magisterio seu prcefectura fuisse in-

Hoc etenim Guarinoneits, Raderus ipse, Burgklehnerus aliique rerum Tyrolensium etillustrissmee Rottenburgico? familia? scriptores,

Roschmanno

a

unanimi consensu testanturtmo hoc manifestum faciunt varia diplomataautographa ab eodem allegata, et quantum hucspecitati,

ctant, recitata.

Unhts dumtaxat brevitatis gratia textum huc transcribo. Otlo comes Tyrolis et CarmthuB dux in diplomate anni 1303 Halensi op_ pida

F

i

'

"

^^^^ ^f

.

l

ACDOMINO ILLVjTTRUSI MO ET REVERENDl^IMO ^NCIFI 1f1M1 ^ n ' mnpi rr i: r: ciNENJi. s: BRIXIN ,.„ -^X ,

fv

',

<

I

,

—

s

£,

,

'

?lSCW0

m m\ mhim

S.JVottpitn/a Vinyu Tyrolciuis ad Ociosm diceccfu JSnxmcnfu, c/zaritatcin Dciim cf pauvcrcs, miracufisqut clara, '

Z.Jhoa ayrotat et rnoriiur clomina Ottifta .

toS.JVoi/jutya dt/cedit _„ cx a rcc

pcrl/cnftach in £0cn

tS

Hcnricus

Vixit SuB wiv.Jiuclolpho primo JnJivi.cft.MakhuuPiatlncrErtx.indw principu jirtxtiiewis Cur.ad hanc Ji.V.JVottjTuraam 2)J)

Jnswnui epucopt

n.PccoriikijJcrvit, ctfeslor

vitjifiasfiSi pacutifit

~VujiCias

imrt/wit inSaccttb '

S.Kupcrti.uSi Scpntta

cst,

iterum COuduut iG.S.JtyofOurga pacem initt vj.VominiSui CiBcros orare Roftcnotiiyuos tompmtt docct ct Dcutn Unicre,

JVotvuiyam novcc Conruoi fmlrcs

lO.O&ttS./YotSttya in

araAai

Cubteuium. tjut fitSaectfjutn^

Xi.rerdu.os Sorcs,id roqdrat,

ad Scputiitra m t rdthitu r.

XX.Oenofc apcrientc funur

Jnswnia dunajta "*"

jZottcnmirqtci

,

p.Aimarcnr Ottitta hihr porco/ tumuftuatur ct cxorcfzaiur _

n.Jliiftico pacliun non Jcrvan- i^.Atx inpauuvn Spoiiafiir, -iejafccmitt acrc Sufpcnriit fratrcs diffidcnt.

8.

Pafcit

ct

->i

ac Sotatur extptivor ly.ncrusStipein annuampro

ad Dcum

7^7

/V

r t>

convcrtit

s-oo

paupcnSus Jundal.

*

Xf.Arx Xottctdjuno fjirftauvnif

^npioJJVotbuya.Scpcfitur. tonfumpla, exctjiljSanctacuSutdi '

>;-oiuse fartj

:

DIK DKCIMA QU.VKTA SEFTEMBRl! pidojus

civitatis cojicedcns intertestes sic appeliat ,

Henricmn Sanctce nostra* herumet hujus fratrem aut cognatwn: Fidelifl noster Henricus de Rottenburg, magister nostrse curiae, et Sigfridus de Rottenburg, judex in Hallis. Comyendi, ffui

num

48 Brunerus

39 taudatus locum Sanctte emortualem non prodit aperte; attamen ita scri-

aecus

.

tciipsenuit.

Ut suspiceris, putasse ipsum, quod in ipsa urbe Rattenberg famulata sit ac demortua, quobit,

niam

eam famulatam esse dynastis, quibus ab urbe nomen in quo certo corrigendus : ab arce Rottenburg illis nomen erat, non ab urbe dicit,

;

Rattenberg, ut

gendus

et e.r

similiter

ante dictis colligitur. Corri-

Adlzreitterus,

Henricum

ubi

Sanctte herum vocal Ratenburgium. Illis itern jungendus Martinus Zeillerus in Tractatu de decem circulis imperii Romano-Germanici, edito Vlmas ad annum 1660, dum pag. 67 sic habet Germanice : Est et Rottenburgum in' Tyroli, quod ad Bavariam pertinuit, priusquam ad annum 1504 Maximilianus I imperator illud una cum Kopfsteinio et Kizpuhel Tyroli adjunxit et hic coqua fuit Notburga, quae de egenis optime me:

anno 13 3. Nam prceter ea, ad Raderum observavimus, anno 660 ex arce Rottenburgica non nisi rudera supererant ; rult, et vivere desiit

quce

igitur de civitate Rattenbergica est,

illi

auctori sermo

ubi nec coqua fuisse legitur S. Notburga, nec

dominum Joannem Jacobum Krippium

pie

\. <-i

HlH-OLVTO *ni"*o5io

trina et laurea philosophia» nobilis Franciscus de

Gozensrf(eujus

uti et

majorum suorum nomi-

nibus inscriptam elegantemque fornicem sepulchralem Halensis ad S. Nicolaum parochia

adhucdum

servat) ante annos centum et quinquagintaocto conscripserat. In hoc, cum suus

quoque enarrand»

illustrissimae Rottenburgico-

rum

familiae locus fuisset,

quae

tamen omnem fidem

mentio etiam brevis,

faceret, de eadem sancta gentis hujus nobilissimse (Economa commodum injecta, atque sic, paucis licet, ejus servata est memoria.

3 Idem igitur, quem diximus, officialis, pie etiam a praedictis serenissimis archiducibus animatus, insuperque singulari favore reverendis-

rit

quondam, atque litteratissimi viri DD. Hieronymi Ottonis,tunc temporis celsissimi principis

simi

ac episcopi Brixinensis vicarii generalis, ac dein inipsoepiscopatusuccessorisclementissimiP.M., ac singulari auxilio suffultus non sine intimo pectoris sensu, alacri animo et omni studio in id

per triennium circiter incubuit, ut Acta divae Virginis, quantum Hceret, integra colligeret, redderetque, idque omne partim ope autogra-

phorum, quae

certe vivere desiil.

etc.

defunctum, in librum inciderit pervetustum, fumosas Tyrolensium provincialium ceras, titulos et insignia pingentem, quem auctor genere, doc-

Georgiani

R

in tabulario celebris asceterii San-

e (inter cujus religiosos Ordinis S. Be-

e

nedicti viros et dynastas Rottenburgenses arcta

VIT A

intercesserat

Christophoro

Germanice impressa anno 1646, et Latine reddita Interprete clariss. viro Antonio

alma uniOenipontana J. U.

versitate

,

in

:

incuriam de-

a

Quamquam ab eo, quo diva ha>c Virgo ad superos transiit tempore (sub Rudolpho uippe primo imperatore Austriaco avixissefermemoria semper celebris.cultusac peradventantium numerus ob concessa ad ejus

tur) ejus egtfe

tumulum

divinitus, ipsa intercedente,

beneficia

temporuin in anuos usque quod nullum, tepor ruditasatque tamen illorum frequentior fuerit

rite

fidem faceret,

gnatum que,

aactWf quotnodo ad scri-

bendum

(si

monumentum,

;

plera-

viveret, notatu digna, setatem nenipe, herum, ac famulatum ejus, complexam b

dum

locum, usque excipiamus) nobis hactenus indulserat, Salute post reparata a verteretur annus dum millesimum sexcentesimum decimus nonus. enim currente, ductu haud dubie pro2

Hoc

Oenum

in servitiis

quidam Hake ad

serenissimarum olim archi-

Christierme, et Eleonora Ferdiimperatoris sororum P. M., regio lbi-

ducum Mari»

nandi II torte dem parthenoni adscriptarum constitutus, prusapiffi virum avitae insignem tWtuna apud

et

quitna

.

mer)tls

Mathias

his principibus 14 Id. Octobris 1019 transmisit

stemma nimirumetconjugesRottenburgicorum

annuorum reddituum 20 aureorum

/

mil-

a Friderico Austriae duce dicta fuerat g. 5 His igitur instructus subsidiis distinctam rerum ac temporum notitiam auctor (qui se devotis iegentium precibusimpensecommendat) se consecutum ratus, utpiis clientum ac pereliuni

y

txpromit.

grinantium desideriis consuleret, comperta \mc singula pluribus executus est anno 1040 h.

U

ANNOTATA. a Gloriosissi/mts imperator iste, cujus encomia heroicis virtutibus plenissima, apud scriptores

plurimos obvia sunt, obiit anno 1291. b Verba ista in Aimotatis suis sic excipit Roschmannus Antiquiorem igitur mea (quae, utpote :

anno 1015

descripta,

illi

utique

recens

esse

Guarinonius imo ut videtur fusiorem aitatem enim, locum, herum in mea dedesidero. Utinam Guarinonius hauc tabulam debuisset) vidit

;

:

scripsisset.

c

Seipsum designat auctor Guarinonius, de

quo ac plerisque hic subjunctis fuse egimtts in Commentario prtevio. d Adi

.>-

jutus instru-

Burgklehnerus, excels. regiminis superioris Austriie vice cancellarius, insignis historicus ex tabulario Archiducum Oenipontano indefessa contentione eruderavit, et in ordinem redacta

litteris consi-

exiguam detritamque tabellam

ut vir c vidi Numinis, contigit,

dominus

nobilis ac excellentissimus

raulcta

phrctns

Halam

usque concredita sunt. 4 Accessere his etiam alia, eosdem satrapas spectantia, instrumenta uti et illa omnia, quae ex voluntate ac desiderio Serenissimarum prae-

lum Henricum

PR^FATIO Mtijonim

domino

ab anno 1219 usque ad ultimum familiae surcu/, cui bina conjux, Agnes utraque et comes, prima Kirchbergia,altera "Wertenbergica fuerat, cuique ob perduellionis crimen

Licentiato, etc.

c

accurante

postea reverendissimo praesule,

reperta, fideique ejusdem hagiographi

Auctore Hippolyto Guarinonio

Roschmanno

familiaritas) ,

;

VITA

720 \.

HipvoLiTO filius,

GoAimomo.

fiHus,

S.

NOTBUROdE

Beuricua II; hujus ex prima conjuge Henricus III: natu major ex secunda con~

ista jugc Henricus IV is dcniquc, in quo stirps ultimus. desiit sub atmum 1411, Henricus k Primam Eenri II uxorem sic appellatam ;

quod infuisse, constat cx diplomate anni 1335, daho integrum. fra post fragmenta Vitm fusioris anno circiter 1289; 1 Itaqucjuxta Guarinonium Radcrus spatium tcmporis non detcrminans eos paucis post annis functos esse.

m

num. 11 dicit,qtiodde industria obvium Henricus, ut, quid ferret, experiretur. fecerit se

part. II

Raderus rem ipse in

rom

cnarrat: Voluitergo herus illius pr
igitur burgai studia in egentes explorare. Cum in pubhilla certo die sportulam suam ex arce cam viam, ubi elephantiaci stipem illius expec-

nam propius ad castrum aspirare nulliamplius miserorum licebat, Henricus descendenti occurrit, et quid in sinu ferat sto-

tabant, deferret,

exhibet

machabundus qurerit, deprehensa mensae suae crustula, quae, mirum! Deusrepente vel in assulas et schidia mutavit, vel oculis ejus illa

fascinatis objecit,

B

utqualemanimuminpauperes

Cum

gereret , talera videret cibum.

et

hydriam

a Nntburga peteret, libaretquevinum, lixivium sibi gustare videbatur, idque ab Ancilla ex composito in suam contumeliam factum interpretntus, graves apud conjugem domi adversus

Ancillam querelas deposuit cum tamen illanec factara a Deo metaraorphorsin cognovisset, nec omnino sciret, quid domino usu venisset. Hwc Raderus ; quce, licet parum aut nihilin substantia differant a Guariuonii textu, huc transtuli ob ,

sequentem annotationem. n Guarinonio et Radero prorsus hic dissonat tabula Ebcncnsis, factum ita exponeus: Notburgae cibos

secum

dicit

Ehcncns Th1!iaEbcncnsis p Tabula dumtaxat post

ponit

cum

rustico

Asse ntitur r? amn \« ue « ramula hcrae

umw*

Chnsti cum neque ulh U rabiem, sus intempenera et esset, aibi conscia iu herura contumeli* asq convasare c* P it se culp* affinem, tim eraigraret. hed ecce

*mW

reculas colligere,

ut

nunfen Ancillam

heram

vind.ca turum

-am

e quo 4fe gravem morbum conjicit, ex pedem Notburga prius elata, quam

In

decessit.

qw W-

prosecutus, arce efferret. Dein pluribus tiumcris, snbdit tanscqucntibus ter habet binis

dem

:

patremNotburga vero alium intenm au

aulas exosa familias quiesivit splendidasque aulaque in contulit ; a-restium simplicitatem se

caulam mutata, maluit cus curare,

in stabulo

innocuumpe-

aulicasdeliciassectan.Quarovis

quam

famuhtium enim multa? nobiles fseminae

lllius,

sparserat,

propter virtutis odorem, quem suam operam ambirent, illa tamen agresti colono late

Roten-

quinque in agris, qui millibus passuum igitur ut alterOportet addixit. distabat, burgo sit ; vet i?ivcrsus utro loco rerum gestarum ordo acNotburga, ut peractum,

h

totum ncgotium sic rustico, cepto abeundi mandato, mox egerit cum sedantequam,coUectajamsupellcctile,supremum OttiUam, cut arci valediceret, morbus oppresserit

ad mortem usque

adstiferit,

numero

ut sequenti

noster ipse signifieat et in fusiore Historia num. 12

Famu: Sed domina ante discessum 1» suas inopina morte sublata, atque ex arce ad hisce verbis

tumulum

perlata

q Idest,

mus ad

fuit.

qucm Henricura tertium compellam-

lit. I.

GAPUT

fit

II

cum

inspexisset ille, non Quid suspicemur intanta relationumoppositione? An pium Guarinonium dcterrifutu fuisse qtuiiicumque spccic mendaeU tahukc verbis involuta ct lianc corrcxisse modo tam

Schidia fero

:

koc

fiaderus^^inqtut,

herus interrogans: Notburga, quid gestas? Ubi respondit illa ex ti-

more

pactum p

domum egenorum

accipienti, ac

accedere paranti obviam

D

Tabula Ebcnensis

Raderus.

deP

iste

Historia inferius

in fusiore

Auctor noster

dicit

Lixivium

:

aliter resipsi apparuit.

Sanctee famulatus

cum

;

falcis in

apud

rusti-

aere suspensio

reditus ad Rottenburgicum,

,

ingsnua Virginimagis congruo? Yelreipsa,sicut retulit, italegissein veteri ac detrita tabula, adeo ut omnis oppositio proccsscrit abiis, quian?io\6\5

et

hujus inde prosperitas.

iubcJlam innovaruntet hinc inde immutarunt? ('

Pnstrcmum hoc non

primum

caretverisimilitudine.

Demus

verum, non erit mcndacio locus. Quippe mcrito pra>su?ni potest; anxiam Yirginem, pust patratum ipsa inscia miraculum,

tamc/t,

cssc

divitto instinctu respondissc

modo

Schidia fero, quo-

:

S. Xicolaus Tolentinas simili omnino casu

rosas sc ferre dix/t,

teste

liaptista

Mantuano

in

Yita ejus metrica, sic cancnte:

partiri in miseros

Clandestina

manu

etporgereegenti cui cura, ferentem

Triticeas aliquando dapes deprendere lecto

Tempore

constituit.

Cum

candida brunia per

Alpes

Hybernabat Occunvi^, igitur, gremio, quid

,

SolvenSj

Protulh exemplo,

K

sacrae divse Virginis sede complectitur, locaret

Notburga, conceptissimis sibi verbis pacta, ut a penso servili liberse tum precibus vacare sibi liceret,

cum de more a.

tewNQto ?

'"'T' °

diebus profestis ab opere

Accidit autem, ut messis temporc

,

(

quodam Sabbati colligendis manipulis ultra condictam prius horam operas urgeret agricola, preces a Notburga omissum

iri postulans. Sed Pacti legitirai judicem falcem meam volo, inquit; hisque dictis in altum elatam in aere, velut ex clavo suspendit, pendulamque ita lancem,

illa

:

*

%

ferret onusto

ille rosas (spiravit in illius ora Ha>c dicenda Deus) dixitse ferre rerentes

gremium

rusticello Ebenensi, ut

messorum oculos animosque salubriter perstringentem, post moras iterum retraxit Virgo b

.

Postulat; Kt

operam

antea, non procul a D. Ruperti Apifdrwtisacello, cujus ambitus hodie chori spatium in "'»* famulan-

die

poterat qu
Hoc animadvertens, penoris

igitur

cessaretur

Sua namqiie solebat Prandia

Dum dictum

statas ad preces

suum insacellum dimissa mini:

me

;

roseos(mirabilel) flores

ceteroquin inh'maquaequeservitia,inter quae animaliura curam numeramus, detrectans; atque ea propter a sancto obitu in publicis rei pecuanae necessitatibus singulariter culpa et propitia c. \'i

Graves

-

'

W"

;

DIE DECIMA

A

15 Graves interim

Deo

QUARTA

vindici poenas uxoriae

Jlottenburgi-

conniventiaeHenricusdedit, aNotburgaediscessu

cus calamitate

non uno cum malo conflictatus. Sub annum quippemillesimumducentesimumnonagesimum, quo ad plures abiit Ottilia belli calamitas Oeni vallem non leviter afflixit, fratresque Henricum

oppressus

SEPTKMliKIS.

redux, salutis negotium pr&prirnis aeturus, reli- A. Hippoltto Georgii quibus semper GvAsmomo,

giosos montis sancti

ricus

enim

Hen-

aulae Tyrolensis praefectus a partibus

sui principis stetit

Sigefridus adversariorum Ottonis Bavariae ducis et Conradi Salisburgensium signa secutus d, dynastias Rottenburgi,

7

Trazbergensemc Rettenbergensem/atque Kridbergicam g misere devastabat, adeo ut fere ad incitas redactus Henricus, erroretamen ag-

h

nito

i

feceritpaulo post uberius enarranda i. 16 Alpes igitur et casam rusticam equo petiit

c

cain,

r

Xotburgam

h,

sibi

tandem

restitutus,

Superis vota

,

familiariter usus erat, frequenter adhibuit.

ANXOTATA.

,

et Sigefridum internecinis odiis commisit.

721

a Notat hk Roschmannus sequentia ; Dies profestosadhucdum celebrant ibidem rustici, aiuntque, istud ex voto a majoribus edito fieri, quod cum aliquod tempusneglectum fuisset,grandine per continumu septennium vapulasse, atque ex hoc tempore religiosus ad Iioram vacationis attendi.

b Prodigvum istud,

quod eodem modo. sed

alia ac fnsiore phrasirecitat liadcrus,

non explicat

tahxda Edenensis, in

gua leguntur tantum ista Notburga operam suam locabat rustico sibi expresse reservans, die profesto ante vesperum :

,

ifcnuo

coildU'

u7; k

/

Henricus, servulam iterum Notburgam futurae conjugi MargarithaB virgini Hochenekiae /<-, archiepiscopi Rudolphi Hochenekii

/,

phi imp.

e vivis subla-

I

a

paulo nnte

libellis,

olim Rudol-

tim,autsorori autaffini proximae conciliaturus expectatissimoque annutu recreatus, laetus do-

mum

divitiis auctus

castrum igitur reduxNotburga, et suum illud solenne tenere jussa, mox ab hero expetit, ut, si quandoillam mori contingeret, cadaver suum currui imponi, huic jugales boves jungi, libere hos abire, atque ubicumque demum cessarent, exuvias terrae mandari curaret o. 17 Infelix interim agricola damna non modica rei familiaris passus, paulatim phthisi consumebatur, qu.em tamen (quantum conjecturae locus est) invisens diva Virgo pie mori edocuit. Rottenburgious e diverso coelum adeo sibi sensit propitium, utintraquinquenniispatiumbonasua, belli

repetiit n. In

calamitatibus attrita, non tantum in inte-

grum

restituta senserit, verum etiam insigniter adaucta : idque ex eo praecipue tempore, quo Famulae suae curam oeconomiae, etpauperum,eapropter summopere exultantium, indulgentissime commisit quod per annos subin octodecimj», quosHenricoet conjugi Margaritae Hochenekiae fideliter impendit Notburga, strenue ;

factitatum est. annuas

18 Hinc etiam dynasta, promissi sui et conmemor, anno 1298 sacra pro

jkii/jic-

ribuseleemosy- jugis defunctae nas constituit,

hac, atque se ipso rite quotannis celebranda, simulque quingentos pauperes pane ac carne,

aut carnis loco

caseo pascendos

,

,

quotannis

semel in San-Georgiano ccenobio satisfactumque

piae

quamdiu temporum patris vestigia

instituit q : fundantis voluntati tamdiu, ratio penriiserat r. Pressere

ambo

filii,

alter ex Ottilia fllius s,

Hochenekia relicti, piissime aNotburga instituti, atque in miserorum solatia educati /, stipem hanc annuam mille omnino egenis porrialter ex

gi,

eamdemque inproximisquibusquesacrisaedi-

bus, Dominicis binis praecedentibus, e cathedra promulgari jubentes w ut adeo etiam Henricus :

pater immitem, quem sub priori conjuge in egenos induerat aniinum, eximie emendaverit, et immensum compensaverit. fioitfl

vt tliijni-

tatts

in (Uium

transfert <

y

.

non minus bonis, quam digniest; demortuo enim anno 1305 cumulatus tatibus Mainhardo patri x, Tyrolensium priucipi, successit filius Henricus >/, anno proximo in regem a Bohemis electus z, qui Henricum nostrum aulaesuaejam regiai atque insuper ad Athesim 10 Ipse interim

praefectum et

dixit.

Verum

quietis appetens pater,

animam curaturus regiaa

Ottilia susceperat,

substituto.

In

valedixit,

annuente

arceni

igitur

rege,

filio,

quem

dignitati

Rottenburgicam

Septembris Tomus IV.

labore abstinere

et accidit,

;

triticum demeterent in agro,

die Sabbathi

ut

cum

feriae

vesper-

Suspendebat Notburga falcem, et discedebat, orabat, et peragebat laborem suum

tinae essent.

quam

sicuti prius. Uiidc nihil discimus,

dic citius

quam

quodisto

aliis

diebus laborem abmperit, ut

sanctum propositum

religiose servarct: atque ita

ceteros neglectaz piai consuetudinis tacitc coar-

V.

querit. Censct

Roschmannus, aposteriore tabulce descriptorc neglectam fuisse vocidam aliquam, qua S. Notburga fakcm in acre suspendisse indicabatur: nec immerito: quippe Guarinonius, gui antiquam tabulam vidit, vir fuit, in quem tantce fictionis suspkio non cadat, )icc cadcre hic possit sine justa causa, maxime cum abundc liqueat, antiquam tabellam in aliis diversam fuisse ab hodierna. Acccdit ad prodigii confirmationem non interrupta traditio, qua, teste Roschmanno, in statuis et picturis omnis aitatis et memorice per totius Tyrolensis provincue ambitum Sancta exhibetur cum falce in manu, quod ipse propter hoc prodigium factum asserit, quodgue- meo judicio,

quam

plus aliquid portendit

simplicem

pioi

consuetudinis religiosam observantiam. Ager, in

quo prodigium accidit, inquit idcm fioschmannus. hodiedum monstratur et vocatur, Ager domus canonicae.

Quam

c

vcra

demonstrabitur in Glo-

ista sint,

posthuma. d liellum istud eidem anno inncctitur

ria

nico Salisburgensi,

quod

in Chro-

seculo xir per canoni-

cum Salisburgcnsem scrihi coeptum, dcinde pcr cocetaneos ad annum usque 1398, ubi desinit, continuatum

fuisse, allatis tcxtibus prwmonet edi-

Hieronymus Pez tom. I de Scriptoribus AuYerba autem Chronki hccc sunt: 1290. Cum Albertus dux Austriaa cum Chunrado Salztor

striacis.

burgensi archiepiscopo discordaret, et ex utraque parte sibi damnagravia intulissent, idemarchiepiscopus confcederavit sibi Ottonem ducem Babariaj et

una cum

praedicto duce

Karinthiam

est

ingressus, fiduciatusab incolis, quod posset ter-

ram

Stvriae obtinere

sed tandem eos rediiv

,

infecto negotio densitas nivium compellebat. Se-

quenti vero tempore praedictus archiepiscopus cepit

filium

magna

ducis

Karinthirc

cujus liberatin

,

quod pax inter ipsos cxstitit reformata. Memorati hoc loco Carinthiai ducis Meinhardi ftliam Elizabetham habebat uxorcm occasio

Aibcrtus

dux

fuit,

Austria;, ac postca

nominis primus.

Quod autem

Rottenburgicis refertur

,

litteris

imperator ejus

hic de fratribus

mandatum non

reperiapudscriptQresantiquos.GuarinonitiSiCujus hic

fragmenta

incipiunt, itnum

91

produdt

(icznc-

rum

I'

:

VITA

722 A.

HirroLYTO rwnitaserifjcnkm:

C.i.uuNoisio.

NOTBURGbE ANCILLuE VIRGINIS

S.

Rnttenburgici

fratros

I)u<>

eodem tempore imtabilia sibi dammi mtulere: horum enim uniis Boicae domui, alter eomitatui Hoschmanmts Tyrolensi adhsesit. Geznerb addit

Marcum

qui ex montementis a se

Sittium,

visis

ttottenbwghw uotat

inter geneatogica 'stirpis

sc-

qumtia< Eraatolimujiotemporevelduocognati velfratn-siiinusadhaesitBavariaeetalterTyroli,

hincbellum gestumest. VideCommentariumno17, ubinomenutriusqueseufratrisseu cognatiinsertum leges instrumento anni 1303. Trazbere Roschmannus in Notitiis: Adverto

strumnum.

gium dynastiam non esse, sed durataxatcastrum, cujus dimidia para in Rottenburgensi, alterain Freundspergensi dynastia sita est, quod nonnihil

dimidium horaj Suazio distat. Raderus Laiine Rettemontium appellat: Loci autem istius juxta Roschmannum fines sunt, pagus Volders, horaab oppido Halensi distans ultra f

versus Occidentem

et versus

;

Orientem pagus

\
a/titotata

ad

cap.

Ut. b.

i

In fusiore Bistoria id S. Notb\irgte precibus adscriM posse, credens Guarinonius, sic scribit Neque latuissc haec morantem in opposita, sed li

g

multum

altiori acsolitarianonnihil, vicinia

Not-

burgam, hisque domini miseriis indoluisse nec a precibus cessasse, donec ad se totus Henricus rcdiissct, satis credibile est.

Prcetermissa hic sunt,

i

qum

in fusiore Historia

his verbis retulerat: Propriis igitur miseriis edo-

ctus Ilenricus,

nam

prioremque cum

prsesenti fortu-

angusta domi

Iiac

res,

;

rursumque quam

discedente,

illi,

atque

Virginem Taumaturgam (Matris dolorosce imaginem) sub tilia in Monte

copiosa

S.

jam

rustico

sit,

Georgii veneratur, simulque asceterii

illius

prSBSulem, conscientias SUSB arbitrum, consulit: singularis

enim cum

hisviris religiosisilliinter-

cesserat confidentia, cujus liujus scriptionis

dynastffij

documenta complura

autlioribidemsedeprehendisse

affirmare potest. Suasit ut ante

autem ibidem abbas

omnia reditum ad

servitia

Notburgfo procuret.

q

in

elargiendi su-

pauperibus invitat oblata libera Paucis hsec perflua ciborum potestate.

mnuit

accepit nobihs Historiain templo sufnxa: . Et Notburconducit iterum et « aliam conjugeni,

gam.

»

Kem

ipso prorsus invito,

o Binc

tum

rustico herus, no,

cum

composuit

Famula

discederet.

auctor in Fragmentis, revetaSauctce tempus mortis et locum scpul-

collicjit

fuisse

Sed et aliudejus cum hero quasi pactum, omissum, ibidem memorat in hunc modtim : Concors tum populi tum nobilium traditio, admonitum fuisse ardentibus precibus ab Oeconoturce.

hic

cum fratre suum e servitio

raa herum, ne ulterius sed, nisi

discessum

hoc

conciliando eo magis

sibi

et ipsi principes

pacem

dissideret

mavelit, de

sit sollicitus,

cum

inter se inierint. Facile

persuasit Henrico Notburga. Is igitur, ut negotium hoc omni sollicitudine ac cautela curaret, id

Famulam ejusque arbitrio totum relinquit. Id egit ac peregit egregie Notburga qua autem ratione hodiedum latet. p Crediderim y annos octodecim hic cxpressos inchoari per auctorem a nuptiis Henrici cum Bochenckia, fortasse uno alterove anno initis post reditttrn S- Notburga? qui, ut diserte scribit Raderus et noster satis innuit, illigatur anno 1293, et a quo usque ad annum 1313, juxta omnes Sanctce :

q Plerac/ue istadilucide explicatavideindiplomatc, stepe memorato. v

Ad

Roschmannus

hiec

numerus

:

An imminutus

sit

eleemosvna adhuc singulis annis largiter praebetur in Quadragesima, ut testis ocuJatus sum, qui ideo de industria Oeniponto accessi. s De eo sic in Fragmentis fusioris Historice Filius

ille

tamquam

nescio. Interim liaec

unicus Henricus, ubi in virum evasit, caeteris

natu major patri in officio qua tamen dignitate diu

aulae magisterii successit,

gavisus non

est,

gesimo primo e

atmum

utpote anno setatis suse quadravivis sublatus, verisimiliter

Christi 1324

;

etenim

ad annum

sub

circi-

puer erat annorum decem, ut colligesex ad litt. m et n. Ejus jam dcfunmeminit frater Benricus IV in diplomate

annotatis supra cti

anni 1329, 09*1*5 initium ex autocjrapho apud San-Georgianos servato recitat Roschmannus in hcRcvcrba: Ego Henricus de Rottenburg junior,

Romanorum regis vice-cancellarius. Chronicum mox citatum mortem ejusilligat anno 1290 kis virbis Eodem anno 3 Non.

pro me, et omnibus hseredibus meis, hisce

;

Rudolffus, iii

Augusti mortuus est dominusKudolfus Salzburgensis arohiepiseopus... deputavit autem (Pontifc.c Nicolaus l\) in archiepiscopum ejusdem ec-

cleshoClnmradumLaventinumcpiscopum./KJc/rt

ad lit. d relattim verisimilius inchoatum fuit dumtaxat exeunte anno 1290 ; ttti expresse etiam significat Guarinonius in Fragmenqucb bellum,

dicens,

ainii

t

desceviisse

belli

calamitatem a fine

Y»M\ iisquc ad initium anni 1293.

auctorm Fragmentis: eonjuge ac fldeli Famula, fratri infensuin, aula> muliuin dissitm negotiis implicatum, atque anico tantua decenni fllio prospectum sibi videns Henricus, de ducenda iterum conjuge ae

cogitat; antes suffixa,

ibidem

tamen, teste scriptura

Notburgam ipsemel iiistii.uta-

curiae magister, vigore praesentium

teris,

omnibus nunc praesentibus

notum

et futuris,

F

facio lit-

quod

plena deliberatione acvoluntate etconsensu omnium hoeredum meorum legaverim pro animabus tum ipsorum, tum chari fratris mei Henrici de Rottenburg quondam curise magistri, quibus

Deus propitius diebus

sit,

Missam perpetuam, singulis in monasterio Montis

celebrandam,

Georgii in Oeni-valle Ordinis S. Benedicti

S.

dicecesis Brixinensis etc. t

ReUquam

'

Henrici

II et Hochene/dce prolem enumerat in Fragmmtis : Illi peperit educavitque conjux faaac altera, in afflictos tta

u Pluribus isia exponit

Orbum

»

nostrw emortuatem. plures intercessisseHt.

tubnectendo Fragmentis Vitm fusioris. 1 Chronicum Satisburgense, cujus notitiam de~ dimus adlit d, sichabet: 1284. Fridericus Salzburgensis archiepiscopus obiit cui successit

tis

D

curam vehementer

ter 1293,

secundam ejus conjugcm, diplomate filii eorum natu majoris,

k ita vocitatam fuisse

videbimus

de Hochenek proposito,

Notburgamadrei domestica?

penum ac

pcnsitans,ac quantum, curante

cellam Notburga, abundarit

virgi nem Salisburgensem

vehenienter rogat

Colsass, se.squihora Suazio distans. '_

:;

in ecclesia

accessit venationis

nhioutu, expositisque ealamita-

nlms. acducendiillustrem piysapiaacvirtutibus

propensior,

Hochenek ia maresscilicettres, filiasduas- Henncum, Gebhardum, Nicolaum, Ehsabetham et

(TUttam.... Oranes ad provectiorem tetatem pervenere. Natu ex his major fratri in officio successit: duo germani reliqui etiam eximios honores sort.ti sunt.

Ex duabus tiliabusElisabethadomi-

ao de Schroffenstainj altera domino de Freinds perg nupsit faique Hberi omnes, defunctis a p rentibus, :

'

:

;

DIE DECIMA

A

rentibus, anno 1335 superstites fuere.

:

QUARTA SEPTEMBRIS

Nec mi-

rum, crevere iu virtute a teneris rluce Notburga quid mirum, quod in bonis animi ac fortunse profecerint. Vide diploma subnexum Fraqrnentis, et annotata ibidem ad lii, k

Ccarko.mo

;

u

Hmc

jam

constant cx

et alia

quod habuisse

se testaiur in

dicto diplomate

CAPUT

III

,

Fragmentis auctor

Sanctae obitus

;

mirabilissepul

noster.

tura

x Roscfimannus ad hunc locum corrigit Guarinonium dicens : Errat hic optimus vir teste enimBurgklehnerotom.I,lib.XIII,cap. v;Chronico Stambsensi Gayano, et Mortilogio, imo

;

mox

cultus

templum

:

inchoatus

et sacella ipsi ere-

cta.

ipso epitaphio hujus principis ibidem,

mortuus est 1295. Burqklehneri Opits non habemus, sicut nec Panli Gaii Chronicum nec MorUhgium, nisi sit mox citandum breve Chronicum sed aliunde tot suppetunt scriptorum testimonia, ut de Guarinonii errore prudenter dubitare nequeam. Nam ut ceteros sileam, Meinhardiobitum affiqunt anno 1295 apud Hicronymam Pez tom. I anony;

mus

Leobiensis chronista

chronista Austriacus

:

et

tom.

II

B

ita

habet

*

ctabilis et pr.seclarus, hic tumxxl&iws.

Epitaphium

kisce versicidis

eumdem

Et nonagenos jungas, medios quoque denos Post ortum Christi, tunc lux hsec tollitur isti, y Meojudiciocubat hic error alter: nam Meinhardo quatuor filios, Ottonem natumajorem, Albertum, Ludovicum \et Henricum natu minorem tribuunt auctor brcvis Chronici Stambsensis,Aren-

peckius etaliipassim, quibus de ipsius qenealogia sermo est. Albertus juxtajamassignatos chronis-

Ludovicus anno 1305 Anno autem 1310 ( verba sunt Stambscnsis Chronici brevis) in die S. Urbani Papa? obiit illustris dux Otlo, primogenitus fundatoris nostri,

anno 1292

Huic

hic tumulatus.

;

demum

successisse

potuit

Henricus; nisi quisvelit, non solum primogenitum mox patri successisse sed una cum ipso ambosjuniores fratres. Joannes de Rubeis in Monumentis ecclesice Aquileiensis part. I, c. 738 diploma ;

datum ab Ottone anno domini 1302 26Novembris, Indictionequintadecima quo

producit die

,

;

Synticensis Ordinis Cisterciensis monasterii privilegia pro se etpro fratribus confirmat et auget.

Diplomatis initium hoc

dux

si-

ab beatam immortalitatem

felicissime

transiit.

21 Apparatur igitur currus funebris, jungun- corpus a Hnit

tur boves, impositisque sacris corporis exuviis, apertis castri valvis, liber discessus panditur

inviam regiamse dedere. Sacrum hoc funus post sacerdotem (quem religiosum ubi alacreshi

Benedictumex

fuisse

domestici

E

sacro divi Georgii monte,

credere fas est) Henricus pater et vecti,

bobus ingenti

prodigio

iilius b

equis

h

reliqui pedites comitabantur.

Delatos in viam publicam plangor et ululatus

indicet

Bis quingentenos annos deciesque vicenos

C

'

incredibili

mul ac

orife, Aquilegiensis, Tridentinae et Brixinensis ecclesiarum advocatus, fundator noster, vir spe-

tas fato cessit

unquam, hic certo luctu

si

apud eumdem Pe-

anno 1295 in Vigilia omnium Sanctorum obiit Meinhardus dux Carinthiae, comes TyrolisetGe-

annum

ribus,

squalidis, e diversorio mortalitatis pientissime

Paulus Catus, quodque

autem mox memoratum

sub annum redempti orbis ObUSca millesimum trecentesimum decimumtertium a supremo morbo Notburga, sacrosanctis munia ta Mysteriis, Henrico prius de sepultura admonito, tabescentibus mcerore universis, et paupe-

Vitus Arenpechius

zium auctor anonymus brevis ChroniciStambsensis ab anno 1253 usque ad 1496 producli, quod vidisse potuit

Correpta demum

Carinthise,

Comes

est

:

Nos

Otto, Dei gratia

Tyrolis et Gorife, Aqui-

legensis, Tridentinae et Brixinensis ecclesiarum advocatus, pro nobis et fratribus nostris carissi-

mis, Ludovico

et Hainrico profitemur etc.

z Uxorem accepwat Annam, natumajorem sororem Wenccslai Bohemorum regis septimi ; quo modo autem huic, subannum lSOQevivis erepto, a Bohemis successor electus sit, quamque varia

usus fortuna, videre

est

apud

historicos.

dolori suo gregatim indulgentium,

mendicorum,

excepit, qui per

omne

itineris

spatium suspiriis

interpolatus triste intueutibus spectaculum praebuit.

Longe tamen magis

attonitos boves reddi-

rectum callem deserentes transversum Oeni fluminis ripas petebant nec ponte tum junctum erat Httus adversum, trajectum vero ipsum et navicula et nautae in opposito margine moram trahentes inhibuerant. 22 Verum obstupescite prodigium et opus dexdere, qui

illico

:

terre Excelsi

!

Non

deterrebat boves fluminis ra-

tum etiain undis c fcirnatos diem d id quippe ac-

W

Oetam

*

rthitur

;

pacissimi impetus, auctis

ca festum Virginis cidit)

d

c

multum ferocior. Dissiliunt igitur fluctus, mare rubrum Israelitis, et Jordanis

et sicut olim

Oenus tumbae Virvectoribussiccum prsebuit trans-

fluenta Arcae Fdoeeris, ita hic ginae, ejusque

itum

e.

pagum deinde Yenbachium / feruntur et post brevcm jnvenci, in cujus medio velut expectaturi fune- moram noco 23 In

ope primum navicula? trajiciendos, quietem captant. Locum hodiedum SERAM, ob arcam sacellulo^ circumstructo ad oblationes

prodigio

ris comites,

r 9

diva? huic Virgini, ob rei hic gesta? memoriam. offerri solitas recipiendas, probe custoditam vo-

citant.

Comitibus paulo post admotis per viam cui a caseoA nomen.

campestrem ad torrentem, properant,

24 Arduum dein iter usque ad planitiem supe- ad aram $ariorem emensi, rursumque versus sacram divo celli S. Rupcrtidrponitur Ruperto sediculam sub pragrandis coryli umbra. sepeliendttm.

muro

sacelli adnatce, quiescunt.

Jamque omnia

funeri ritu Christiano ducendo, prsecedente Crucis signo, et

insequente mysta, parabantur,

cum

nemine advertente boves cum funere ex improvisointemplumirruunt. Accurrentibus proximis quibusque,

illi

jamjam

a sacello reduces, depo-

ad aram sacro onere, praa foribus erant, singulisiterumprodigii novitatem stupentibus;cum

sito

tantillo

spatio Divi

aedes

circumscriberenftir. qiiod

"

.

VITA

,M

A.

UlPPOLYTO

S.

NOTUURG/E ANCILL.K VIRGINIS.

quod flectendo boum jugo curruique haud ferme

»

sufficeret.

).

quo tumulata esse traditur,

omnilms, qui

illis

T)upJex sacel-

25 Novissimis hisce intimo commotus animi

»

modis ubeam in necessitatibus invocant, variis et divinam vitam sanctitatcm prroter venerunt

meH-

locum

»

pauperes, in vivis praeprimis clementiam erga

pago medium, ubi primum jumenta repirarunt delignari, et arcam, quse piam offerenliuin liberalitatem pro aedicula Rupertina exci-

»

exbibuit

Gl '.IIIVOMO

/,;,.,

,

j

,

ftir:

sensu Rottenburgensium satrapa,

in reditu

illiun in

murosque, qui arcam tegerent, e vestigio construi; cubiculum yero, e quo Diva ccelum petiit, in sacellum mutari, ac Sacris celebrandis inservire jussit, quemadmodum in arce hac ho-

:

/J. »

ANNOTATA.

peret,

r/,

diedum cernimus. 2G Rerum autem gestarum,

vulgato

onmibus retinendam putamus \quia Guarinonius et beneficiorum

statim ab obitu, per ipsius preces concessorum, magnitudo longe lateque vulgata, e remotioribus

fjHS CUltUf

choati et dimissi atque iterum recepti famulatus, obittts detiiqtte annos et tempora fixurum fuisse ;

accessit.

utpote in

et oblata prolixe

27 Recens hoc equidem templum sine arcuconcameratis anno dati Redemptoris 1434

riacus et reverendissimus Brixinenshim prsesul

Schroffenstainius imponi cura-

k.

28 Nec defuere

nnquam

posthsec ressuprana-

fuisse

itmuunt

cum natu masextum decimum annum Henricus

Nam Ucet Henrieus tertius certo omnium Henrici sccimdi filiorwn natu major esset, obstat iamen adjuncta aitas, quominus ipsum deetc.

signatum intelligamus

; quippe oujas parens Ota?mis 23 (sub annimx 1290J vivere desierat, quiquc, ut diserte dicit Guarinonius in

jam ab

tilia

cum pater de secundis nupUis cogitare ccepit, Vocavit igititr Itaderus Benricum IV, natu majorem filium. i^espi-

gratitudini, utfusius Annales/perhibent. Stirps

ciendo

in

nificentiss

eum

gloriae

apicem elata est utul-

immemor ac

fortuna ebrius,

cum

derico Austriee archiduce bello contendere sus,

annuos

(hanc enim

viginti millium

summam

illi

Fre-

sit

au-

fustore Historia, deceimis erat,

ad progeniem Henrici II et Margaritce Hochenekite; convenit etassignata cetas ; illorum enim ctts

juxta observata ad cap. n Ut. p, annum 1295, ac proin Henri-

IV, Hochetiekue primogenitus, anno 1313 nucetatis a?i?ios sedecim.

merare potuit

florenorum redditus

viginti quatuor, quibus

nuptice,

statmtntur circa

c Indulsit aliquid sio

(Roschmanni hcec animadver-

imperitabat, dynastiss intra hoc tempus pende-

cogitationi Guarinonius, hoc enim tempore auctis undis rarius solet lioc flumen in-

bant) victoris Eerario transcribere jussus est m.

tumescere

39 DeniquexenodochiumCaldariense construi

aacellum bis

euravit, proventibus a se necessariis dotatum.

Binis erat junctus uxoribus, ac sub reparatse salutis

annum

dein

141G fatis concessit, utinple-

edocemur

n. Arx ista Rottenburgica bis incendio fere tota consumpta est, ut vel hodie intuentibus patet. Non ausce tamen

niori

Historia

in sacrae

intactum

nobis in hunc diem servarunt.

30 Sequitur nobilis, strenuiac doctissimi equiiis Francisci de Gozens, artium liberalium et philosophise magistri, de S.

Notburga Rottenconscriptum ante annos 131 o manu propria insigne in stemmatologia sua tyrolensi fol. 85 testimonium, in haac verba idiomate Germanico expressum. » Sancta Notburg, quffl seburgica

»

pulta est in

Kben

in via regia versus

Achen, » dicitur coqua fuisse domini de Rottenburg, in arce Rottenburget in hac obiiase a duobusinde » bobus ad dictum Eben, ut sepeliretur, tracta » fuit.... SanctaNothuruis, oraproxobis.... Is» thsec Notburg sancta virgo in universa regione » comitatusTyrolensisetBavaria celebris, prseci» pue permiracula, Quee apud illiustemplum, in

pise

:

animquo festum divae Notburgae colitur; hoc enim ad Superos delatam ex perpetua traditione et cultu et concursu hac die solito majori, ad nos propagari poadversio) dies

i

14

Septembris,

u ir

e

De hocprodigio plura videdimus

in

fraqmen-

fusioris Historice, part. II.

tts

iLocumsicdescribit Roschmannus : Pagus est hquandismetallis hodie celebris, ad Oeni ripas Kottenburgo obversas seu sinistras positus.

g De

isto

sacellulo

amplior sermo redibit alibi

prwsertim ubi de Gloria posthuma prout hodie existit, situm

:

intitere in

bxda.

ba Cato pe yallem ad tevam i

J^n

centis, uti

i)

:

est)

interira tamen sua rapiditate exesis scrobibus infidus et periculosus satis. d Asseri hicpotuisset {altera ejusdem est

Virginis cubiculum, utut ex omni parte

ligno constructum, peccare flammse,

Otes/neri.

:

qui id aatatis

filio,

filius fuerit ejus no?ni-

Quartum

vim et ordinem a Notburga effecta?, aut magni etiam nominis clientes vel devotioni vel

timus familisB huic ferendse impar, Superum mu-

timonium

nominatus hic Henricus

fcuraB

conoma,

clusio pcr tes-

b Neque ex hocloco, neqtteex fusiore Historia, quapars ista desideratur, discimus, an

agebat

omne coinplexum, post annos octuaunum Maximilianus I imperator Au-

monumentis,

seriem deduceret.

jore

autem Rottemburgica, succolante hac sancta Oe-

Uictoris con*

Vitce

morise sacrum esse jussit. Fornicem denique,

runt

incendio

rcliquam

Haderi verba sequentia

si

«i.i

invenisset, ttnde, aliis adjutus

tam

absolutum reverendissimus pro-episcopus Brixinensis Atbertus solenni ritu divse Virginis me-

Christophorus

servatur.

saltem epocham ibidem expresse nota-

unam

nisi

nis tertius, a?i quartus.

ginta et

:

turis

Imis

;pdificium

claresdt

itidicat, quid ex conjectantum referat, tam absolute nativitatis, in-

munera, agros etcensus, et post centum ac viginti a beato excessu annos etiam ampliorem templi rubro e marmore fabricam, divi Ruperti facello choridumtaxat spatium (ut ex pavimento antiqui fornicis colligitur) occupante, conciliaverant, cui nova quoque turris etiamtrm-

beneftciis in-

quia non credimus eum, qui alias scepe, prmsertim in fasiore Historia,

Quare

;

detrita in prcefatione testatur, Sanctai cetatem in et expressam, fuissc suo tempore iabttla Ebenensi

etiam, ne dicam e vicinis regionibus, contertira, testeHistoria primigenia i, acciverat.

clientes

plum

NuUus Guarinonio etliaderoantiquiora?mu?n exprimit ; hunc tamen cum neolericis scriptoribus a

'

Sm

°\7

'

6

interim

eiw

adjwicta

ta-

*"*&*,

decurritque regi» in Bavariam dumonel Iioschmanus via3

risimi

Il'er fmiorem '!}.^ indigitat; r de his ,,,/w
k Templo

hic descripto

e^TmT aoP

novum

mannol7m

BlSt0na

'

nam

successit, abso-

prout

^Monis

^

eedo eodcm anno

factm. P/wr, autem, hoc eapite alioqui obser-

vanda

1)

Seplentrio

saxpuojf

DIE DECXMA vanda aut 6lucidanda, prtsterimus quia ; plenior eorum expositio recurret sive in

QUARTA SEPTEMUItlS.

A.

Historia

fusiore, sive in Gloria posthuma.

Quos

1

hic

Annales

incompertum nobis

citett

est.

m

Si

recte notavit Arenpeckius, auetorsuppar,

Gi

mortem

dicti Eenrici.

VITiE FUSIORIS

Vide

Annotata ad prcefationem tit. t et e. n Deperiit pars ista ptenioris Historice : Hoc tamen dicendum, inquit Roschmannus, omnia probe dixisse Gnarinomium, ut praster nostros codices etiam fundationis Caldariensis diploma, epitaphium (m quo integra tamen ehronologia non adscripta est, fortasse ipso vivente lapide parato) etreliqua confirmant

AUCT. HlPPOLYTO GUARINONIO

Ex Mss. autographis resinrc Oeniponti

in soloanno morquo multi tacent, mendum cubare. Illustrissimus enim Brandisius baro in Opere

anno 1411 rus in

;

et

vidisse affirmat.

Annum

The-

deseripta,

ex Germanico sermone in

Latinum translata, interprete

de Praefecto provinciEe, illum

decessisse ait, cui adstipulatur Troye-

Glarissimo tlomino Antonio

Chronica Bulsanensi, qui ejus se testa-

mentum

biblio-

thecee publicae Augustae

tuali 1410, de

saepius laudato

HOVOLTTO Ainomo.

FRAGMENTA

transcripta sunt ista victoris arario, seu potius dux Fredericus omnia (Henrici ultimi Rottenburf/ici) castra, dominia ac bona... in possessionem recepit, statim post

725

similiter

Roschmanno.

1411 signant

ArenpecMus et Adhreitterus. Porro Caldarium, ubi xenodochium ab Henrico fundatum fuisse dicitur, idem verisimillime locus est Athesinm provincice, unde agnomen capitanei a Chaltaren adeptus fuit;utihabemusex chronico

similiter

PARS

I

ad prcefationem hic quoque memo-

Arenpeckii, laudati in annotatis

Nomina autem uiriusque ejusdem Henriciuxorisexpressasuntin ipsa prcefatione nnm. 4. Denique quodsubdit Guarinonius de combusta Oisarce Rottenburgica, illceso Ut.

f.

ratce

Sanctce cubiculo seu sacello,

Mirabilis tuce

fusiits explicabilur

boum sacrum Demor-

corpus devehentium per

Oenum

in Gloria posthuma.

o Idem auctornosterinprcefatione ante annos centum et quinquaginta octo conscriptum asserit.

itineris

transitus

reliquus

;

ordo ac sepultura.

Quce sic conciliabis : Franciscus de Gozens seu Geznerus Opus suum exaravit annos aliquotante

finem seculi xv atque hinc Guarinonius, qui Historiam Sancta?, anno 1619 inchoatam, complevit post elapsum triennium, illud Opus conscriptum dixit ante annos 131. Sed idem Guarmonius anno 1040 dictam Historiam in Compendium re;

dactam

typis vulgavit

fixit in c/ua

eidemque prcefationem

af-

consequenter monuit, Gezneri Opus

tum ante annos centum

et

quinquaginta octo

fuisse conscriptum.

p lta breviorem Vitam concludit Guarinonius,

c

varia supprimens

ad cultum Sanctm pnvsertim

pertinentia, et exposita prolixe in Historia iongiore,

uti videbimus in

Gloria posthuma,

nbi

pleraque recitabimus, et in Fragmentis, quce hic subjicimus eo modo ac ordine, quo diximus in Commentario prmvio nam. 31. Divisimus ea in partes binas, titulosquemore nostro mtts.

ittis

prafixi-

Attonitus

interea populus in littore bovescum

Defunctae cadavere

Oenojam jam immi-

Bot*i s, pi

i

Oentan

imo eumdem ingredi, et transversim superareingenti stuporeconfixusintuetur. Quo anni tempore hoc perpetratum prodigium fuerit, ex scriptis haud constat. Circa Virginis natae temnere,

pus

id contigisse

tum umbra

tiliae,

tum

trajectio

qua usi dynastse a ac populus fuueris comites, argumento est. Umbras tiliae exhibent, si foliis abundant, adulto nimirum vere, sestate et autumno adhuc medio trajectioautem utroque veris et aestatistemporeplerumque usui non fluminis,

:

est:

cum Oenus,

autumni tempore

viri

;

interim tamen etiam

mensuram

profunditate

hoc in loco sua facile bis superat b. 2 Constat insuper ex testimoniu senum in loco ad radices collis, cui arx Rottenburgica superstructa est, suo et Rottholz dicto a me interrogatorum, illos a majoribus suis audivisse , boves ,

inmedioOenointerquievissepaululum, acdeinde

adversum

littus,

nullo, ut hodie,

tum

aggere munitum, ac pago Yenbachio proximum nulla interposita mora, petiisse. Hoc emensi et usque ad Cruceni petuut, praedictum pagum in bivio positam , quod per campum ad rivum Kasbach ducit, pergunt, ibique quietem captant. donec funeris comites adveuirent, quicerto sibi, his visis, persuaserant, hujus pagi coemeterium ,

sibi elegisse

F

liquefactis caloresolisnivibus,

haec littora egredi soieat

alacres

a

Divam nostram. Non

est

oic oiuit-

tendum, quod multi hujus Histori&a scriptori unanimi ore retuiere, traditum a proavis esse. Oeni

i (fcrecfo

corpore

FRAGM. VIT,£ FUSIORIS

;?<•

\.

Oeni aquas, sicut olira Jordanis, ex utraque 0cui parte recegsigge^ liberumque transitum

ihppoLYTo

GmRwomo.

prcrbuisse bobus, saoras exuvias ducentibus c. 3 Pagi Yenbaohensis incolae, ubi solos sine

quirsnint semel,

duce boves conspexefe, non immerito attoniti, quid hoc sibi funus velit; atque unde allatum sit,

qu©ritantes, dimidium horse effluxisse tra-

Necenimtam

dunt, donec comites advenerint. prompte herus cum comitibus transvehi navicula poterant. Interim ubi ex oculis Henrici Rottenhurgici tali modo funus evasit, ille statim ac

4 Iter hoc via regia est in vallem Achensem d, vicinam Bavariam, atque ad monasterium Tegernseense e: via ipsa ultra horam satis ardua est, villis ac rusticorum casis hinc inde adstitis,

numerum

crevisse

iter confecere,

haud mi-

iterum inter-

quievere per horae quadrantem animalia. Tum mox sursum sacra lypsana ducentia, hanc tandem altitudinem eraensa sunt. Sinistra hic in

Bavariam sic

sed boves viam regiam desedextrum versus Eben /, ab amcena

iter est

rentes, iter

;

dudum, ut audivimus, vicinia g ; concursum dein magnum factumesse.satisestevidens.Elegissehunclocum

6 Quse de insperato hactenus

5. Ruperti in

boum

itinere

executi sumus pluribus in Historia. e diverso in tahiilain templo publice suffixa, leviter omnino

ethisdumtaxatverbis ineptecomprehensasunt: « Et cum moreretur, fiebat, ut petiit, et boves illam per Oenum ac per excelsum montera sursum trahebant, tum quieti stabant, et illa n tumulabatur. » EJ quamvis via hsec, mons, locus, omnes essent notissimi, hictamen scriptor singula neglexit. supplevit tamen alter nobilis »

»

Geznerus historicus Gozenius*,

ac constans in posteris felici transitu ac tumulo Etibiobiit: indeperbovesduos in

memoria. Dle igitur de itascrihit:

nbi eorpus

ante aram "

suppfe Intel-

le\it

universam herus Hen-

discessit

ricus.

tur temporis

num

transitus

cum

«

a

memoratum locum Eben ad sepulturam suam

»

ducta

fuit

//.

»

7 Circa hanc sepulturam plura a senioribus. locihujus indagare non omisit hujus HistoriEe scriptor. Inter alia

;

diernum diem arcula cum nomine Arca sanct^e Notburg.e, et quidquid ibi offertur, ejus templo in Eben cedit: sperandum haud dubie etiam sacellum cum tempore extruendum iterum esse /. Atque hic finit author sextam partem et Vitam hujus certo magnae sanctitatis Dei Faraulse, atque ad tumulum ejus mente ac pectore paululum dimoratur. :

ANNOTATA. a Henricus Rottenburgkus pater et

majoribus suis (utpote qui originem nobilitatis suse fere ad tempora hujus Divse referunt) audivisse, boves ex improviso sacellum cum sacro funere intrasse, quod cum advertissent, qui aderant, templumque accederent, obvii his ad fores cum eionerato jam curru boves fiunt, sacro funere ad pedem altaris deposito. Manifestum hoc prodigium erat, cum sacellum tam angustum

filius.

b Interpretis nostri animadversiones

ad hunc locum dedimus in annotatis adcap. ultimum Vic et d.

tcc lit.

c

Monet Roschmannus,

deesse hic lineas tres a muribus derosas. d Idem Roschmannus in brevi descriplione Tyrolis, Germanice edita Oeniponti anno 1740, Vallis est,

inquit, dominii Rottenburgici in inferiore

Oeni-Valle. e Gabriel Rucelinm part. II Germanice sacrce: Potentissimum esse ait, atque amplissimum superioris Bavariae monasterium intra Isaram et

Oenum in faucihus Alpium prope lacum Tieurinum. f Eben Latine planum sonat.

g In ea quippe rustico famulata erat, etprodigio falcis in aere suspensce inclaruerat. h Nisiplura, quam recitata sunt } scripto reliquerit Geznerus, explicatius meo judicio, res

,

enarratur in tabula. Exprimit ille quidem Eben locumsepultum ; sed nihil addit, unde prodiaiosum Oeni transitum intetligas. i Juxta Roschmannum, tatum

orgyas

et

*

boves ante sacelli divi Ruperti ambitum ad corylum fessos iterum perstitisse, donec pararentur omnia. Virquidam nobilis ac senio admodum gravis authori narravit, se a

arcula obserata pro oblatio-

nibus exstrui curavit. Sacellum hoclonge equidem tempore totum exolevit remansit vero in ho-

dictum planitie, ingrediuntur.

exempla, totiesque hac ipsa Bedicula ad intensissima3 pietatis exercitia usa sit.

' (ti.

domum

cui seipsum ac

toto pectore commendavit,

5 Nota erat Diva nostra in hac

sanctam hanc Famulam, vel eo ex capite credidit Henricus, quod ex arce sua oculo recto saspius hanc sacram aediculam prospexerit, salutaverit ac valde dilexerit Notburga r nec procul inde fcanta demissionis reliquerit apud rusticum

Elie/,,

Famulasua,

k, Ubi vero ad primum intervallum pervenit, in media via parYenbachensi pago in vulum sacellum cum pictura prodigiosi per Oe-

rum. Medium ubi

sucellum

qmrunt: die postera justa funebria persoluta, piissima bus peractis non sine lachrymis a

Virginem, Yenbachensibus aliunde pernotam ast dum de deponendo funere consultant, boves

hincetaccurrentium

ad

siaa peractis,

plantare prsecepit, quaeadnostrausque tempora semper conservatur, futurisque etiam custodie-

magna accurren-

derepente alacriter iter versus Septentrionem ad rivum Kasbach properantes arripiunt.

mum

I) dederit spatium i. ut vertendo currui non hse exuvi», sacrae ut Deus, 8 Voluit igitur non sine prodigio ad prortigiose quffi nulla humana ope dcpositum hunc locum venere, usque ad tumulum ipsum sepelitur. Ecclemore ex igitur pervenirent. Cajremoniis mandatae fueibi ante aram terne

ftierit,

tantihus intereaet comitihus reliquis, visumest, hunc locum pro quiete sibi destinasse sanctam

etcitato cursu

;

OC tertio de-

V.

tium copia circumdatos, loco descripto invenit, mirantesque totius rei seriem edocet. Adven-

insilit.

insecutus boves, uti diximus,

d

NOTBURGiE ANC.

Conditur sa~ 9 Cum redux a sepultura et exequiis ad incellum in pago altera ubi illum, tervallum secundum seu locum Tembach. vicesub umbraarborum ac dumorum quievere boves, provenisset, locum signare tiliamque

transvectus fuerat,equum

iterum

S.

miaiam.

erat tres tantum dimidiam; iongum vero septem ac di' eSte

nUtZ!!!!£%-

W"'^w

Guarino-

ptafmt. Eidem tamen ad conservandam es ta

memomm

supplantata est

latim itim crescens in altum assurgit e

UP

alia,

examh^da JJl7i J num. Z § 2 etsega. in Ghria P<"te

I,

1,

kiS

rei

qt pau inferius

postLna.

PARS

E

DIE DECIMA QUAKTA SEPTEMBMS. conflrmarunt;

lati

727

cui

DADC

proin

assertioni

nernpe instar maris *-

;jqu;is

rubri olim divisas siccum

hobus;

iter prsebuisse

commnnis

Hiwowto

^*ww>-

(

siccuin

farna,

fuisse fcransitum, innititur.

II

15 QuartO; scientiaremnti etignoti

loci sopul-

c^iyerunl.

ad quem stupidi boves ita processere ^<*aderant, ut numquam, ad erroneas licet

turae suae,

Prodigiorum

,!

morte ac SepullUra patratorum repevita,

ill

'

viasdelati, impediri se

(in1

sacras exuvias bovesque

passi, certis indiciis,

ductu d ac comitatu in locum hunc delatas esse. Quinto intervalla certis locis de industria, prcesertim

\\\\rx

angelorum

medio Yenbachensispagi,facta,aDominoDeo hunc in finem disposita, ut per hsec perpetuis temporibus memoria tain prodigiosae sepulturce

in Rtpetit

umtor

riplicis Tnplicis

generis sunt miracula seu honores,

quibus Deus ter optiraus ontimus maximus famulos f&mulos suosorbi notos ac honorabiles reddit in vita, obitu, sepultura et postea ulterius. Et quamquaru quidquid in vita ipsius peractum sit, jam narraverimus, ordine tamen suo adhucdum orania repetenda sunt. Et inprimis quidera constat,

quod ibi, ubi in servitiis morata est hsec Dei Famula, omnia bona corporis et animae simul

remanere, populusque

in

posterissuis testiB fide-

lissirnus essepossit. Sexto,

troitus et versio

mirabilis ternpli in-

boum currusque

quod chori spatium

sacello,

in

in tam angusto bodierna e ele-

ganti ecclesia conficit simul ac depositio funeris ante aram et loco illo, in quo hodie colitur /.

accommorata fuerint: e diverso si e loco quodam discesserit, etiam haec bonasimul omnia

allata

ANXOTATA.

evanuerint, quod pluribus in ipsa narraviraus

B

a Gustatam fuisse escam ab hcro. nec aiictor

prcecedente Historia.

Prodigium durante ejus vita alterum fuit excaecatio oculorum heri et famuli sui dum enim cibos sibi detractos, potumque adpauperes deferret Notburga, de industria obvium se feoit 11

•pradvjia.

:

Henricus, ut, quid ferret, experiretur

que escam gustat essent •

adde liquet

qum

in vita

;

tum ex

«, visa

ea

ilii

vinumque delibatum

est,

illi

:

dum

acsi schidia

visura esse ace-

Famulam suam

Ottiliaj,

propter eleemosynas e ser-

sed domina adhuc ante discessum inopma morte sublata, atqueexarce ad tumulum perlata fuit. Omnes etenim in

vitio dimisit

;

Faraulae suae

miseros duri, ob allatas in Historia gaevi

haud

futuri sunt.

Quartum,

ipse dicit in contraetiore

talnda Ebenensis, nec

Quis enim credat,

Vita, nec

demum

kominem3

Raderus, nec

mihi est. perprodigium

uerisimile

cui

visus reproisentabat schidia, recurrisse

tum ? b Dc

eo redibit sermo in Gloria posthuma.

Huic

c

ad gus-

et

sequentibus numeris

is

titulus prce-

morte ac sepultura. d Piam auctoris conjecturam advmbrat ctiam tabella Matthim Platneri excusa, qaam dedimus ad Calcem Commentarii prasvii. e Vide Aimotata adcap. Vites ultimum lit. k.

fixus est in Mss. Prodigia in

rationibus inHistoria allatis*.

12 Tertium, mors insperatahersesuae quee

ita-

causas, lon-

terribilis

ap-

Subdit his auctor nonnullu antiqui cultus in-

f

dicia ac testimonia, quaz in

Gloriam posthumam

reservamas.

paritio praedictae Ottilise in hara inter sues, ut-

pote quibus reliquias ciborum libentius,

S. Nolburga:,

quam

pauperibus indulsit. Sic Numen ultum est gravem injuriam, quam hera Dei Famulse intulit. 13 Quintum, admirandafalcisin aere suspensio, qusetot inspectantibuspersonisperactafuit. Sextum, praedictio futurorunr, utpote, quas ex

hac moriturarn, ac quid sevelit, cum hero suo pacta post fata licet posthac annis adhuc octodecim in

scientia, se inarce

cum fuit

ipsiusmoratafueritservitio.

plura adhuc alia acciderint,

Neque dubito, quin qum aut perillorum

temporum somnolentiam, aut

etiam

forte

ite-

itc.

pultura c

se-

Diplomatis

14 Et inprimis c quidem

hic subnexi,

uti alias verbo insi-

nuavi, autographum possident in

suo religiosi

Ordinis

S.

Benedicti

tabulario in

Monte

S. Georgii, illudque et alia hinc inde memorata exhibuit mihi (eerba sunt clarissimi Roschmanni) et

communicavit reverendissiraus,

perillustriset

amplissimus dominus Lambertus ibidem abbas,

rato incendio b periere. mortc,

MONITUM

fieri

;

dominum suum

in

morbo ultimo promissi admonuit; quid nenipe post mortem cum cadavere suo faciendum sit. Secundo, ductus proprius ac liber boum, qui tam rectus, comraodus ac prudens fuit, ut

is

omnem

hominum prudentiam ac intellectum superet. Tertio, admirandus boum per Oenum cum sacro pignore transitus, ab unonempe littore ad aliud e diverso objectum nam et senes in illa vicinia ;

universitatis archiepiscopalis Salisburgensis assistens, vir doctus et divffi

Notburgae singularis

Nullaquidem kujus Sanctcein eofit mentio, visam tamen est, id dare integrum prout ex Germanica lingua Latine redditum transrnisiL laudatus Roschmannusj quia post tabeUam Ebenensem solidissimum est Aetorwn fxmdamentum, ctnon dubium indicium de fide qua ista fuerunt cultor.

t

exarata. Xft/n pcr hoc diploma liquido probantur

qum in Actis seu fusioribus seucontracenarrat Guarinonius de antiqna stirpis Hotten-

adhuc viventes

scriptori afflrmarunt, se aliud non quod sacrum cadaver, currus et boves nullatenus humentes, sed omnes sicci in continentem emerserint. Quod ego in Historia ;aliqui silui, hic autem prsetereundum non est

pleraque,

audivisse, nisi

tis

super undasincessisse boves afflrmarunt;alii ac potiores,inter quos aliqui surnrne pii, et a Deo etiam miraculis hOnorati, scriptori hac ipsa ho-

mati annotata subjiciam, sed brevissima, eaque fcrc dumtaxat, unde guod jam monui ronfirme-

ra,

cum

has lineas scriberet, ad ejus

domumde-

«

;

burgiccB splendore, dignitate ae potentia, de dynastis

eorumque conjugibus ac

fundationibus

tw

t

et

in

liberis, deque piis pauperes beneficentia. Diph-

velerrorescorrigantur, qui in illudirrepsisse

videntur,

DIPLOMA

'

FRAGM.

"JN

VIM

FUSIORIS

V.

NOTBURG^E ANC.

S.

Jovis et Mercurii Missam diebus Luncc, Veneris,

defunctorumlegantper suam

A. Hbkrico

DlNASTA.

e

successorum

rum honorabilium antecessorum fidehum animarum salutem, et omnium

DIPLOMA

1»

acon,,^-

-

deiu

festo vero Sanctorum auxilium etsolatium.In ecclesia consecrata

cujushonorem Sancto iUo et Missam legere possunt de reminiscantur cumcoi-

ctiillius,in

(

est,

Henrici dynastse Rottenburgici

prffidictarumanimarum

et sacerdott omnia tideliter prout e diebus mensura hanc Missam legenti cunctis

lecta:

anno 1335 conscriptum.

meliorationem pensionis suae detur.

vini in

tabulario San-Georgiano.

Ex

quod Deus avertat, lianc prsediobservactam obligationem suam non firmiter mei ipsos ego,* mei haeredes vel officiales rent,

Funtfatiom

<<<

Henricus de Rottenburg junior, curiae magister, notum facio pro me et pro omni-

Ego

piamin Monte S. Qmgii, bus meis haeredibus, ac successoribus

cunctis,

has patentes Iitteras inspecturis, lecturis vel legi

quodego ad honorabilem coetum Con-

audituris,

ad Montem S. Georgii, et omnem conventum ibidemad monasterium illoradi abbatis ecclesiae

rum venerim, etillis exhibuerim, ostenderim et probaverim pura conscientia et testimonio litteras ac sigillum illorum antecessoris abbatis RuM. et conventus, cum testimonio ac lit-

perti P.

reverendi domini episcopi Landolphi a tunc temporix episcopi Brixinensis et capituli ibidem, datis anno a Nativitate Christi millesimo ducen-

teris

pcenis

ct

4 Si vero,

m

adhortentur hujus obligationisadmoneant, et utisuadimpleant, ipsorum monasterio, utillam quatuordedein proximis Si scriptum est. peritis

sine diebus non adimpleverint, tamdiu, omni admonitione a superioribus suis eapropter expectanda, omni officio divinoin eorum monapriescristerio careant, donec hsec omnia cum et, quod adimpieverint^ totum in ptis articulis

cim

omissum compensarint

;

et si

officium

pleverint, iterum

hoc fecerint et imdivinum celebrare

E

possunt, ut prius.

5 Si autem id quatuor septimanis omiserint, etinfratempus, quo deberent, sese, quod Deus

non melioraverint, ego, mei hseredes successores plenam potestatem habeamus

in casu ncgligcnti(V,f
a paftc

avertat,

tesimo nonagesimo octavo b proxima die Solis ante festum S. Georgii quod dominus Henricus de Rottenburg senior, curia; magister, pater

vel

meusP. M. ipsorum monasterio dedisset20marcas Veroncnsium, et ut omnibus diebus in capella

libras

viginti libras /pecuniaein binisillorum urbariis,

:

S. Joannis

perpetua

ipsi

Missa legatur, et post

mortem suam anniversarius celebretur

cunctis

aliam

ad

et in Clapfs sex

pecunise,

ecclesiam

monasterium

vel

dandi, ubicumque nobis magis placuerit, pro viginti marcis, quas dictus pater meus huic monasterio dedit; et

si

hsec pecunia ad aliud raona-

octo diebuspost iilud cum commemoratione, Missis, Vigiliisaceleemosynisetaliisbonisoperibus,

daretur, divina non eelebrentsecundum episcopi sui voluntatem et consilium, donec mihi et meis haeredibus satisfe-

posterius annotatis.

cerint.

annis octo diebus ante festum S. Andreao vel

ottm subcerli8

in Mieders 14 Iibras

magna et patre meo mo-

2 Intuentes igitur ac agnoscentes fidelia bencficia ac favores a dicto

nasterio illorum praestita, ct a filio

adhucdum

consilio

me

Henrico suo

prsestanda, bona voluntate ac

renovarunt et confirmarunt omnia pro-

missa ac sancita,

sicuti

posterius annotantur;

Primo dictipatrismei dominiHcnrici de Rottenburg, uxoris primae dominae Ottilise, et dominae

de Hochenegg secundse uxoris, meee c anniversarium cum Missis, commemoratione et Vigilis celebrent, eteodem die quingentis circiter hominibus in eleemosynam dentcaseum etpanem, vel carnesetpanem, quod oommoilius liaberi potest. Et si in hac die anni-

sterium

vel

ecclesiam

6 Insuperque dicti patris mei filius P. M. dominus Henricus de Rottenburg #, qui postillum raortuus

est, frater

ct

n fmtre

auctttw.

meus ipsorum ecclesise quin-

quagintalibraspecuniffi dedit in meliorationem

dictam obligationem eo magis exequantur et adimpleant k. Et sunt haec bona; Primoin Wulenpackvigintisepteralibras pecunioe, pro canone unam sepem raparum, 151

in bonis infrascriptis, ut

Margarethae

ova, et sex pullos gallinaceos

raatris

libras pecuniae;

cem

libras

:

Cholpach,

in

r

[7

quod bonum Hadmarus colitdepecunise, pro canone 30 ova, unum

agnum

et i pullos gallinaceos in Albethal 6 libras pecunise pro canone duos pullos gallinaceos, 30 ova et quartam partem vervecis et ;

;

versariiex praedicto

sequenti aliotali in ea

summa,

numero

aliquid deesset, in-

anniversario

et distributione

quse inferius notataest, in totum

suppleri debeat. Sine

omni dolo

et omissione:

omnibus etiam annis bina hsBC distributio duobus proximis diebusfestis, hasbinasanniversariidies an(eciMl(Mitibus,

d conditionxbm

publicetur, ut pauperes hanc

elemosynam qu«erant 3 Conventui etiam fcegra portio,

d.

mane et vespere detur eadem

et quisque sacerdotum

in-

die

sil ad Missam pro defuncto legendam; hunc anniversarium celebrare velint, hoc ad Rottenburg et Rettenberg notificare debeant.ut quatuormeorum ofticialium et servorum adsint,

paratus

etsi

cum

hinc anniversarius celebratur. Et sic ipsiac omnes successores perpetuo hanc dienVcelebrent,

Umnibus insuper diebus in capella S. Joannis ternam Missam legant die Solis desanctissima ;

Trinitate

;

Sabbati de beata Virgine, et~cseteris

dictisbonisutanturac fruantur ut propriis sine

omni vinculo. 7 Ulterius sciendum, quod si dictus abbas Cunradus, ejusconventus et cuncti illorum suc-

renovat

;

atrjuc

vtiam aliam

cessores prsescriptanegligerent et ea non imple- inatitucns mei haeredes vel successores plenam

rent, ego,

potestatem habeant

cum quindecim i librispecuniaediscedendi, prout superius scriptum est, pro viginti libris pecuniae orani ea ratione ac opinione, qua jam praenotatum. Ulterius sciendum, quodsajpe dictus abbas et ejus

conventuspro omnibus illorum successoribus cum bono consiho etvoluntatemihi denominarint et confirraannt altare S. Stepbani, in illorum ecclesia

situm,

quo pro me, meis fratribus Henrico, dommo Gebhardo, domino Nicolao et

domma

in

Elisabetha

Gernstainia,

et

Gutta Freundspergia k et dicti tns / oxore domina Elisabetha de

domina

mei fraEremusio et

domina

:

; :

DIK DKCIMA KlisjibciJm

(lumiii.-i

liflsredibus

|,r .(-Ii;i\u,

i.|.

QUARTA SRPTEMBRl

i.nmibuseonim

perpetua Missa

et successoribus

gallinaceos, ixnam libram pro dimidio poreo, 10 a. U

minores panes, 4

le-

gatursine omni intermissione, et illud altare nullaratione mutemus, et ibi Missa legatur die Solis de sanctissimaTrinitate, Mercurii de S. Nicolao, et die Sabbati de beata

autem diebus Missam defunctorum legant per suorum lueredum et omnium successorum suorum anirnarum salutem et omnium antecessorum, suorum reminiscantur in auxilium etsolatiumomniumfideliumdefunctorumper illorum animae salutem. 8 Si autem Sancti illius, in cujushonorem dictum altare consecratum est, festa dies celebretur, tunc de Sancto illo Missam legant et prsedictarumanimarum reminiscantureumcollecta, orania fideliter, prout alias. Devote insuper Deo supplicent pro mea ac meas uxoris dominaj Trautbergicae, dum vivimus,salute,et si nostrum alteruter vel bini ex hac vita discesserimus,

nostrarum

deliter

et

fi-

antecessorum animarum

reminiscantur, et cuivis sacerdoti hanc Missam

apud

S.

Stephanum

legenti cunctis diebus tres

denarii currentis monetse Meranensis dentur. 9 Postea dictorum

prcestanda

determinat.

et

B

dominorum ac dominarum

omnium eorum hseredum

anniversariumcele-

brent quovis anno octo diebus ante festum beatissima} Virginis inccelum assumptse

comraemoratione ac Vigilis

;

cum

eadem

Missis,

die

etiara

quingentis circiter, ut supra notatura est, hominibus in eleemosynam dent caseura et panem,

carnes et panem, quod comraodius haberi

vel

potest:et hac ipsa die quisquis sacerdotumparatussitad Missam defuntorum legendain, et pro

hac ab abbate vicenarium habeat et universo conventui mane et vesperi integra portio detur et si hunc anniversarium celebrare velint, hoc Kotteuburgi et Rettenbergse notificare debeant, utquatuormeorum officialiura aut servorum ad:

cum

sint

hic anniversarius celebratur

:

et idcir-

co ipsis et ipsorum ecclesia? 15 marcas pecunise dedi ex bonis inferius notandis, ut has Missas legant, et dictorum coguatorum meorum ac suc-

fundoSj

m u

unum

et

:

,

1iIh':i

gallin;icfus,

pullos

n Gallung

det duab (sic dictas)

hordei

,

et

duaslibras, et pro canone duos humeros, sex pa30 nes, tres pullos gallinaceos et capreolum ,

dein prsedium in Pfons, quod nunc Zundius Conradi gener de Pulle colit, et pendet 10 mutas, partim siliginis partimhordei etll mo:

:

dios betarum, libras duas et asses 30 pro dimidio porco, duos humeros,... panes, sex pullos gallinaceos, quinquaginta ova. Prsedium inmodios siliPaz, quod Pazer colit, pendet hordei,

ginis,

avenae,

libras duas,

hume-

rum uum, panes duos, duos pullos gallinaceos. 30 ova. In Ellenpogen unum prsedium, quod Guldeinerius colit, pendet 5 libras, et sex vicenarios pro canone; et unura prsedium, quod Marcus colit, pendet tres et dimidiam libram, lmineruin ununi, unum pullum duos panes ,

gallinaceuin et 15 ova; et colit

ros duos, binos panes, et

unum

Conradus Gast, pendet 18

unum

prsedium

quod hume-

praediuni, libras,

unum in

capreolum, 11 ova Multhal pendet 5 li-

bras, 4 panes, huraeros duos, 4 pullos galiinaceos, 60 ova.

11

UnacurtisinKamsan pendet 24 libras, SO

majores panes, 10 caseos, centum ova, 10 Septembris Tonnts IV.

pullofi

pernas,

praedium

modios

1-2

Vorpib pen
in

humeros du

sili^inis,

m

ova

lh

dimidium caput

et

istejg pendei L3 libra

una curti

ci

:

.

in

l2modiossiliginis,

humeros duos,4

pullos gailinaceos, centum ova. bona plua quam 1 o marcas ferant, hoc illis in meliorationem concessum sit: et omnium dictorum bonorum ego e1 omnesmei hseredes illis et illorum monaeterio evictionem prtestabimus ad normam Statuti Tyrolensis. 12 Si vero ipsi aut illorum Buccessores pnescripta negligerent, aut non implerent, poenam 15 rnarcarum luant eo modo, quo superiu ptum, de 20 marcis pecunisep. Si autem, quod Dens avertat, contingeret, quod ips iam monasterium magnacalamitas pro inciseaut in-

Et

prsedicta

si

i

ei

tut timiH-

htii

tondiiio-

nibus

'-i-

P

1

cendium

affligeret, praedictas

Missa

rent

ac eleemosynas dent, prout possunt, fideliter sine omni dolo. Si autem postea raei hseredes vel

admonuerint, ut pn tunc illud facere penitus obligati sintomni modo, quo suE perius scriptum et fundatum est. Ilenricus D. i:j Dictse hujus rei testes sunt wtumconcluPrior, D. Petrus, D. Ludovicus, D. Cunra- dit, dus, D. Dietericus, D. Fridericus, D. Berchol-

cognati aut servi mei

-

illos

scripta iterum observent et impleant

;

:

D. Nicolaus, D. Otto, D. Ludovicus, D. Henricus, omnes de couventu. D. Bertholdus de Freundsperg, D. Fridericus de Rottenburg....

dus,

de Caltern, Henricus judexde Rettenberg, Seyfridus de Horlachen, Henricus Wurtel, Ulricus Specht, Seybothus Mayr, Nicolaus Probst, Henricus de Reuffenegg. Ulricus de Zoehing, Dietelinus Ulricusillorumprsepositus, etcomplur

honesti viri. Et ut hseccompositio ab ipsii illorum successoribus perpetunai' tirmiterobservetur, has litteras domini Wilhelmi de Gerenalii

stain

q

et

meo appenso

sigillo

Actum anno a Nativitate

munitas dedi

Christi millesimo tre-

centesimo trigesimo quinto, die

Solis, post fes-

tura S. Nicolai.

(L.S.)(L.S.)

cessorum suorum anniversarium celebrentoumi exratione, qua pnescriptuin. Etsuntheec bona: 10 Prirao prsedium in Tyenzens in parochia Matrayensi m, quod Omersael colit, pen-

ova

desiunaty

porci

Virgine, cseteris

suse,

fia npera t uotanni& t

vjto

ANNOTATA. Hundius in Metropoii SaLandolphus episcopus Brixinen anno 1290, 1297, 1300. Catalogus hunc Mediolanensem fuisse dicit, medicinse apprime expera

De

eo sic scribit

lisbvrgensi

;

tum, a ministerialibus occisum. b Enmdem ajinum signat Guarinonius

num. c

p

in Vita

18.

En

tibi

uxoribus, in iliius et

Henricam secundum cum duabus Vita memoratis,et Benricum IV,

Hochennekioe filium diplomatisauctor

Ho3c confer cum narratis in Vita num. 18. e Voces hic pauculce omissce sunt, quia in antographo verisimiliter lccji nequeitnt; idemque tl

censendum, quotiescumque simile spatitan puntis denotatum recurrerit. f Vide annotata inferius adlit. p. g Ejns nominis tertius et OUilice filius, ii Hinc constaL ambos fiHos pressisse patrh stigia,

utnarrat biographus dicto nitm.

18.

Considc iterum annotata inferius ad lit. p. k Habes hic integram Henrici secundi ex bi-

i

nis conjtifjibus sasccptam

sobolem,

quam

iisdem

nominibus eodemque ordine dedimus exGuarmoitii Fragmeniis m annotatis ad cap. ii Vitmiit. t. \ttiti

Gernstainia,

qitod a/t" filiarum hic

92

„lt>

i

4

\

ihMtn.i

NOTBURGjE anc. virg.

GLORIA POSTH!*MA

':;,!

nltera Kivunrlspergia, ideo

factum haud dubie,

guia htsc nupta erat domino de Freundsger, ut

Dywasta,

lococitaio

Guarinomus ; ittadominode

asserit

Gemstain. Atque inde conjicio mendum irrepsissein laudatum Guarinonii locum, ubi dicitur EUsabetha nupsisse domino de Schroffenstain. Nam Elisabetham nuptam fuisse Gernstainio

qum Rosch*

confirmatur his Burgklekneri verbis,

mannus,

aiia tarnen de causa, recitat in suis no-

uxor domini

Elisabeth de Rottenburg,

titiis.

Henrici de Gerenstainanno 1324. Interpretatus hcec est de Henrico tertio

1

rinonius,

monens

in Fragmejttis, binas

juges fuisse, Elisaoetham de

Ramis,

illi

Guacon-

Elisabe-

et

tham de Lesch.au, nec lcqi, quod ex alterutra prolcm sustulerit. m Super his pauca annotavimus ad cap. Vi-

in

ipsiusinstitutas,peripsiusintercessionemmuItis

gratiisremuneratusest.Cujusreitota posteritas, nobilis scriet praaterea memoratus paulo ante

Franciscum Geznerum innuit, ejusdemgue verba, data a nobis in Commentwi» prtevio, num. 19, ex parte subjungit. At vero ptor... testis est.

quod Guarinonius eumque sccuti paucioribus ar qeneralibus dumtaxat verbis complexi sunt, visum est nobis plenioribus explicarc, et, servato, quantum licuerit, ordine chronologico, antiqwum

umquam

interruptum commonslrare cultum pcr

nec

rum

.

n Verisimiliter verba uncis inclusm interpretis stmf, f/u/

non inrrnit

riirirn Ijitinam, ut

seqncn-

tem Germanicam escponeret. o Legendum crcdo 15 marcas, totidem enim se dedisse ait supra fwulator ; et defectu observan-

num seq. Marcam unam pfuribus librjs va/uisse, non est quod moneam ; cum ?ium. prcecedente, ncr/leetis aliis, enumerentur librm 90 integrm ad contue totidem repetendas essesubdit

p

B

flandas marcas LB; sed hinc adverto, binos errores irrepsisse in

apographum nostrum,

cetwhie,quod iu

pwnaw

sintmarcm

Nam

di-

urf//iqenti(e,refundenda?

15, idest, integra

summa, profunda-

idque eo modo, quo superius 20 marcis pecuniae. Itaque su-

tione assignata,

scriptum de

num. 5 ad UtA pro viginti flmn viginti marcas et num. 7 ad

perius

;

(lecim Libris

libras ///.

i

leqen-

pro quin-

legendum quinquagintalibris

:

tales

rnim rrant sumnw> pro fwulatinnr ac mciioratione statutm, talesqueproinrepedmdm in pcenam negligentim, ut perspicuum esf. ij

Elisabetlus Rottenburgicm hic socererat veri-

simititer mtt levir; expressit

nam

9

Burgklehmerus

si recte cit. lit.

nomen wHenricus

mariti k,

vocabatur.

ad hxec nostra tcmpora monumenta ct scripto-

testimonia.

2 Prtrcipuum inchoati venerationis

Ut. C.

D

propinquis quam multiim ramotte popuperegrinationes ex ryrolief Ba[is excitavit per sepulchrum raria statim post ipsius mortem ad

tam

\

tCE

;

mox

arqumentum a

«

..

,

.

cst

ab obitu cultus ac sacelium Ycnba-

.

.

.

*

>

xi.

mcminit (juarinonms in Fragmentis Vita? fusioprimum ris in hunc modum ; Ubi vero ad intervallum in pago Yenbachensi pervenit(Z/enricus Rottenburgicus a sepultura seu exsequiis sanctce Famulce domum rediens) in media via in

r/irnse, cujtts fir/ctiore,

te&tantur saceiia

mox

post

Saitrttv ubttujn

vita con-

atque itcrum

parvulum sacellum cum pictura prodigiosi per

Oenum

transitus

cum

arcula obserata pro obla-

K

Sacellum hoc longe equidem tempore totum exolevit :remansitvero in hodiernum diem arcula cum nomine Arca sanct.e Notburg.e, et quidquid ibi offertur, tionibus extrui curavit.

:

Eben

ejus templo in

cedit

sperandum

:

Jiaud

dubie,etiamsacellumcum temporeexstruendum iterum esse. Verba

isfa,

loco repetenda judicavi

pant ab hodicrna

licet ;

pagum

ante recitata, hoc

quia paululum discreincotentium traditione.

3 Clanssimus Roschmannus in scepc laudatis exstmcta; Notitiis de eodem sacello sermonem iustituit loco altemm iu duplici

:

Hoc statim a morte

nis, inquit

in

primo

sanctissimEe Virgia Rottenburgico djnasta

loco,

memoriam primse

post siccumOenitransitum

quietis sub tilia a bobus captae,

tum constans suadet

Yen(}ach <

exstructum fuisse,

traditio perhibet,

tum

ratio ipsa

situm est euim hoc sacellum in pago Yenbach, cujus equidem pagi ac templi parochialis ibidem patronus divus Wolfgangus est

GLORIA POSTHUMA

;

nisi igitur singularis quaedam et extraordinaria causa adfuisset, arcam in pago publice constitui alii cuidam Sancto, quam loci patrono, Jiaud puto licuisse umquam minus oblationes (quas lbi et ego inveni, lapidum nempe aliquot :

PARS

c

mine-

ralmm a

fossoribus metallicis, cura arcula rata uc clausa) alio pertinere,quam ad

I

mu-

F

illiusloci

templum sicuti ista3, quae omnes omnino ad templum S. Notburgae deferuntur. Hocsacellum annol735 f 22Aprilisexofficio, dum qua notanus Apostolicus a superioribus ecclesiasticis mstrumentum solitura ante extraditionem ;

Gultus antiquus el hodiernus in

Ebenethujusviqmia.

corpons, ut conficerem, requisitus fueram

£

LMonumenta

ctiltus

ab ipso

SancteBobitu inchoati.

cessi, et

mveni

sacri

ac-

pictam imaginera dive? Notburga? ad quam lapides, quos dixi minerales pposm eran , ^bique ad partem sinistram inven, arculam occlusara lateritiara pro oblationibu ibi

:

aummorum. Ectypon memoraUMc sacelliZ^ wunaoes

maajimctatabella.

intiqmm cultumprater alta

rodl 9* a fY"" P

ptifa* omnipotens

Deus visepulturam dilectcs Ancilh *'«< Mustrme dignatus est, recolligimus, nonposswnus non profitesi, haud inanem esse Tyrolensiwn traditionem, qua cultus ejus primordia repetunt ab ipsisejusdem obitus temporibus. Traditionem UarefertGuarinonius in Fragmentisfusioris Uistomv: Devotiunem igitur, quam Deus

*Jtam mortem t

>

et

^Ktt^ T 7'

sacdlum eod ™ «-«««• ^t"tumex P letum/i«^ toto/w ^ ,B
;

.

S*X

»

^ii;;^

f

€larm exP°nentem

: Suner-r v.l v \ &uperes1 vel hodie hoc sacellura, et in hoc div, Notburgaa unago depicta cernHur, et i

ad

W

plerumque

Onciis

suopupo

oionrojdog

;

DIE DECIMA

QUARTA SKPTKMiJRIS

plerumque ,, '

l'

oblati aliquot lapilli minerales, quoa ;;i, ^'':W.H'Ud]HMil Mrvit.ia)'li rli ,| ,M M n;. run

m

l

;

l

1

l

1

t^

i

Sanct» hujus ope divites in montibus renas sortiantur. Ex parte sinistrahujus sacelliarcula si

ocolusa lateritia> seu Gazophylaciuin prius dictum, pro oblationibus pecuniariis occurrit. Sacellum hoc, ut a viris ibi senioribus accepi, ab hominum memoria ibidem in veneratione aocultufuit, crediturque idem esse, quod post obitum Dei Famulai statim est conditum. sed verisimi-

ex veteris ruderibus re-

lius

nuvatum

esi,

Equidem, cum wguum non

B

Guarinonio, gai partes

ittas ipse

sit negare fidem perlustravit,tum

dkta

illius, tum incolarum traditionem sensu accommodo accipienda existimo, atque in hunc

modum componenda: dum

731

hujus arciscolonus, vir probu e1 Deum tim quod nocteilla, quae diem, 'pioaracum retiquis

remota

e sacello

per

fuit,

insecuta

ihaecti

i

constructa, et

adhucdum

et

antiquioris

sacelli

reliquiis

aidificatum

adhucdum, imo et instigante ac promovente Gaar/mmio. Id suspicor primo, ;

vivente forsan

quia

contractiore

in

annos viginti

Vita, ultra

typis cditapost conscriptam fusiorem, dc sacello ita loquitur

num.

23, acsi

tum temporis exstaret

secimdo quia ipsum in hujusmodi opera magnopere affectum fuisse lcgimus. Audiatur Adrianus Kembier laudatus in Commentario prcevio: Hic

enim

est ille Guarinonius..,

qui plurium patri^e

8

annum

similiter

trunsfero:

denique S. Carolo Borromaeo insigne templum, quamvis divitiis minime abundaret, excitavit.

Imo

iis

adeo delectatusest, w/nontantum

sedulum ageret architectum, et pictorem... verum etiam fabrum murarium, uti scribit ac probatidem Kembterus. altemminarce 6 succeditmodo saceilum arcis Rottenburgicat, Rottenburg, prmvioad itadisseru imus in Commentario de

^

uecessenon Vitam occasione tabulm Ebenensis, ut sit,

fuisse,

pluribus hic ostendere, exstructum id

allata,eodem juxta scriptorum testimonia ibidem Yenbasacellum quo curante, tempore codemque et pratclarumvetuchensc, ac proin alterum esse Momonumentum. cultus nostroj Sanctce stissimi

numentuminquam; nam

licet

hodie dirutum

sit,

supereratgue intevisuntur tamen cjus retiguke, conjiamus ex qrum Guarinonii temporibus, ut ejus verbis, recitatis in dicto

Commentanonostro

Sacellum num. 13. Accipealia cx Fragmentis; saepius inquisivit) hoc(in quffi scriptor mdustrie nuper annos ad et digne usque

renovatum,

elapsos circiter vigiuti habitum

fuit.

Donec ho-

genio seculi obsessi, aram ex removerunt, et elegantem alio arce sacello et penuanam misere devastatum in cellam

minum quidam, locum

commutarunt quod

asgre ferens hujus

author

cum

manum

removit, locum purgavit, lectilem restituit,

deveniat.

Eodem

sit not

pariter tempore ac

ipsum castrum Rottenburgicum.ibiquemonstrari mihicurabam cubiculum,quod per tria et ultra secula inter tot

temporum hominumque lapsa

tota arce,

injurias, diruta ac col-

remansit, atque ante annos

adhuc non multos integrum

perstitit, a peregrinantibus (ut ex vivis testibus audieram) inter preceset lacrymas visitatum. Ingressussum per

ingentem acervum ruderum adhuc per januam illam,

quse cubiculo seu sacello propria erat

verum

praeter parietes primarios

offendi.

Apud colonum tamen lineo,

tabulamque

loci

omnia diruta aram ligneam

atque antipendio, ut

arae

impositam

iuveni

accepi iterum pro illustrissimo domino dynasta

afferendas statuas ligneas tres

duorum

circiter

trium adminimum seculorum operis, SS. Augustini. Wolfgangi et Hedwigis Meranise ducillse , quam ultimam ob sin-

palmorum, antiqui

et

gularem antiquitatem

et vestitum,

non

invito

domino, bibliothec?e nostrge pubfce intuli, quam omnes, qui viderunt adhuc, admirati sunt. Hiec itle. Atibi autcm iisdem fere repetitis subjungit ista:\ev\im Divse nostra? statua, Suazium jam olim ad reficiendam allata, restituta uon fuit

quam tamen perantiquam videre summopere gestiebam. Successit autem hodie in locum antiqui cubiculi ad pedem arcis ex ligno amplius,

sacellum aliud,

magna pariter devotione culuim,

oblationes lapidem mineralem tam grandem spectavi, ut ejus raagnitudinis nullum ipsum templum Ebenense possit ostendere. Assignatis jam duobus antiquissimw reurrationis ubi inter

monumcntis, subdi debcret hic tertium, tabella nimirum Vitam compendio complectens, et primis ab obitu S. Notburgaa temporibus, secundum verisimilcm Roschmanni conjecturam, ejus y\o -d])]}ema..Ast integramrecitavimus in Com>

I

tarioprcevio,sensumquenostrumsuperipsiusan^guitatr atnmdr aperuimus : sequitur rrga, ut gua> de ipso tcmplo comperta nobis sunt, proferamus.

penum

admovit,

aram ac saoram

supel-

donec res inmehorem statmn ,

v

.

Vnftut hujus sanc tn 7 Conservata quoque arcem quoa nicendio, ™ jara medioincendio lla iu bino b nis cape scnpton servatum fuit; intus corripuit. Narravit .

vwdbisin

omnem

t oris

et

hodie de-

'trvdo sucees-

Histon»

;

sociis suis

1620,

die (22 Aprilis anni 1735) accessi

vocant,

qui

;

quando ista scripsil Gna riitonius .Stalum hod/ernum exhibet adjuncta tabula, eumdemr/ue dcscribit clartssimus Hoschmauuus, testis item oculatus, cujus verba hic circiter

cum integumento

(S- Andrece) ecclesiam

cisti

Eo statuerat cumsacelloarxRottenburgicca ud

singulariter autem

constituta dote ditavit,

supersint cura

iterato conspexi.

nostrae venerabilium

personarum, Sanctorum, Notburgae virginis et S. RimiensisHistoriamimmenAndre
ir-

omnia consuraentibus circumquaque nammis, quae ipsus non sine motu

sub

kibitis

ingi

a tempore S. Notburgae residuis: quaeomnia absque singulari ope divina, utpote furentibus

destructum indicare votuit, ut, licet superessent parietes aut parieium rudera ac fundamenta,

fuit

iantur,

P.

ipsa

iila

Praiter sacellum ab incendio immunis etiam remansit culina et hypocaustum famulitii, lic totum tabulatum et fonrix ipse ex ligno fuerinl

servari non potuissent

non posset, sed de novo ct integro essct exstruendum. Incolm vero sacellum hodiedum exsistens, idem esse reputant cum eo, cjuod post obitum Sanctce statim conditum fuit, quia eo ipso loco, supra eadem fundamenta, atque etiam ad-

in

fnit,

rou J.

tus t.umultis a se suisque non sine tremore auditusfuerit: luculento indicio 7 hancirre Lm, loco sacro illatam, Superis certo di plicuisse.

Guarinonius sacellum sua atatc totum exoletum fuisse scripsit, et ex opposito remayisisse arculam ; illud ita igitur

facile rcfici

B

:;

II.

GLORIA POSTHUMA

'

S.

ANC. VIKG.

NOTBUR&&

D

nuncupabatur Eben, altare vero etproRuperti dictam capeUam in honore sanctorum qUffl

auitoki: J. p.

etaliorummultorumSanctorum, quorum relireconditae quorum quifflsuntpernos inclusse et et dedicationem ordinavimus solemmsandum :

§ILSacello S. Ruperti in Eben

templum

succedit seculo xv

lum; continuati cultusargumenia alia.

futuris temporibus

Domuuca

ante festum S. Bartholomffli.

proxima

cwiwsrotain, ut prffldicta capella et

12 Cupientes igitur,

insigni-

Notburgaenomine

S.

peragendumamodo

altare majoribus honoribus ac devotionibus frequententur, et ut dein aChristi fidelibusjugiter

venerentur, omnibus vere pcenitentibus, confesin dedisis et contritis, qui praedictam capellara catione seu patrociniis visitaverint, nec

c*

Exatnplis

tetisse

olim in Eben sacellum humile

dsitanHum

O gustum,

Sanctai $epul-

(jU „ s.

cmm

S.

et ctn-

Ruperti nomine insigniium^ in

Notburgae sacree exuvice terrce demandatce ex

fuerunt,

notum

antedictis sufficienter

est.

Dictum quoque est in Vita num. 26, qualem ibi~ dem mox cultum obtinuerit; sed istum Viice textum hicjuvat repetere, ut, quce ejus elucidationi ac confirmationi subserviunt, commodius ctmaais ordinate adjiciamus.

Rerum

autera gestarum,

et

beneficiorum statim ab obitu, per ipsius preces concessorum, magnitudo longe lateque vulgata, I>

ne dicam e

e remotioribus etiam,

vicinis, regio-

nibus clientes confertim, teste Historia primigenia, acciverat, Quare et oblata prolixe munera, ci

i

exce

ii

census et postcentum ac viginti a beato os etiam ampliorem tempii rubro

raarmore fabricam, divi Ruperti sacello chori dumtaxat spatium (utex pavimento antiquifore

nicis colligitur)

conciliaverant, cui

occupante,

Pauli etomnium Apostolorum, in festivitatibus B. V. Mariffl, in festivitatibus S. Michaelis et

omniuin angelorum, et Commemoratione omfidelium animarum, nec non singulis diebus Dominicis per curriculum anni, et quando

nium de

mane aut

serotina pulsatione ter

Ave Maria

Non suppetunt nobis testimonia

LO

cocevorurn,

quibus certum faciamus quidquid hic ct alibigeneratim asserit biographus dc tot peregrinationibns t(d

sc/iufr/ mti

ibidem

beneficiis,

Stuntir instilutis, et oblatis

annum emortualem,

ctc

menta seu

manus suas porrexe-

alia necessaria

eidem sacram eleemosynam, quocumque nomine seu conditione existat, dimiserint, et pro omnibus fidelibus defunctis suas rint adjutrices, et

orationes, et

devotas rint,

alia

opera

pietatis,

quoties hujusmodi

;

cum

impenderint

devotione fece-

nos de omnipotentis Dei misericordia, et

annum

1434, con-

dedicatitempli epocham.

structi ct S. Notburgffl

ttcl

manum

fuerint similia testimonia

;

cum

in

Fragmentis assertisui testem appellet dumtaxat cum Francisco Geznero, scri-

posteritatem una ptore seculi

w

exspirantis.

et evidens testimonium, sigillum

nostrum pontiduximus appendendum. Datum et actum

ficale

amio, die et loco, quibus ut supra. (L. S.)

obtentis

donis ac muneribus

ct

Utut res se habeat,

assertum Guarinonii nobis omnino credibilefit cx dictis preBcedente §, imo et indubium ex ipsa

novitempliconstructione: neque enim videmus, rnr in valle non multum, ut apparet, ante Sanctce

Mdes sacra, quam litterm capellam tantum s Wotburga} Notburgis compellant, atque cum altari eiiam nmc " induit> in honoretf. Ruperti ac Sanctorum aliorumdrdiratam fuisse innuunt, constanter 13

-

S.

templum

S.

Notburgae scribitur iu multis instrumentis, quce

citat

vel recitat Roschmannus. Majorem eorumdcm pariem conficiunt litterm autograplue

num pro eodem templo factarum nonmodo

itndc

patrono S. Rttperto subrogata vel saltem adjuncta S. Notburga, nisi occasioncm prcebuisset insolit primumits^ ac dein constanter

no scihbet

rrirri

continuatus populi, beneficiis concursus,

illecti,

adsepulcrum

coutu/issrt circs ac facultcttem copia

donorum multo lemporecollectorum. quodanno

11

Ceterum absoluti

et consecrati [templi epo-

quas servat Ebenense tabularium, quasque, ut a transcriptas accepimus, hicexhibemus. Albertus Dei et Apostolicse Sedis clarissimo Rosclunanno

gratia episcopus Salonensis constare volumus Christi

inspecturis, quod i

con

...

ecr;

fidelibus

praesentes

anno Domini 1434

assumptionis tfarise

mus capellam

S.

F

S.

anexaratum, sunt litter» ut scribit Roschniannus, venditorum censuum ac reddituum, quos habuere in Achensi valleviri lUustnssun, fratres de Freintsperg, et de 1167

Monte

fuere Leonardus w k T ' Empt0res WalchabEben,et Sigismundus Well i

cham Guarinonius et huncsecuti Raderus aliique statuunt annmn ii-i ex autographis fittcris,

universis

solum

accurrenac dona affereniis, multitudinem. Primum ommumque vetustissimum instrumentum tts

tir

coliigas,

emptio-

seculo xv et x vi

Notburgae nomen ipsi deinceps adhcesisse ; verum ctiam certo cognoscas, perseverasse semper et ctccrevisse popuh, illuc ud Sanctce sepulchrum

obitum frequentata, nec ab hominibus divitibus habitata, exiguo sacello substitutumfuissettem-

plum,

E

oraverint, seu ad fabricam dictae capellre, orna-

etannumvenialium deinjunctissibi pcenitentiis inDomino misericorditer relaxamus,in cujus rei

Merito etiam dubitamus , an ipsimet biographo

ii;ii

diebus sequentibus, Joannis Baptistae, Petri ct

Redemptoris 1434 absolutum, reverendissimus

intra

(;

cumcisionis Domini, Epiphaniffl Domini, in die Ccenae, Parasceve, die sancto Paschffl, et tribus

beatorum apostolorum Petri et Pauli, et ejus auctoritate contisi, quadraginta dies criminalium

mmeiibm e& %

in

oova quoque turris accessit. Recens hocequidem templum sine arcnbus concameratis, anno nati pro-episeopus Brixinensis Albertus solenni ritu iliva; Yirpinis meninrifu sacrum esse jussit. stmiturnovum templum

non

subscriptis festivitatibus; videlicet infestoNativitatisDomini, et tribus diebus sequentibus, Cir-

litteras

in Perl" n Eben etc instrtwienium annumprcefert 1470 cuo

sau, ceconomi templi S.

AUerum

U

Tertii

Notburg^

autem

summa est notabUis emntio sunt rursus taudati Roschmanni)Z^ pro domo habitaturi ex nunc et in pernetuum sacerdotis ad templum

W*

t

S"b

Notburgi inno ! 74 quia per eam discimus aual S.

GintVa humiliteretdevote feria

Notburgis invalle,

i

e^us

oBconomo

Sane notabihs

Joanne

est,

Blaser

cerdotem.

"*.d m f **f C

ob '

;

DIK DKCIMA

A

QUARTA SEPTEMBRIS.

Scd non minus nolabiles sunt litterm anno proxtme subsequenti conscriptce quibus

cerdotem.

et indulgentiis

integras transcriberetj nos quas prelo com-

Ha sonant.

15 StephanuB titulo S. Adriani, Ausias titulo

Joannes titulo SS. Nerei

S, Vitalis,

et Achillei,

et Joannes Baptista titulo S. Balbinae, presbyteri,

miseratione divina sacrosancta^ Romanae

Ecclesiae Cardinalesjuniversis et singulis Christi fidelibus praesentes litteras inspecturis salutem

in

Domino sempiternam.Quanto

AlXTORB Diploma in membrami in J. P. Roschmannus, possidet eadem eccle nensis de anno 44K2 autographnm, ac rigillo principis (Sigismundi ArchiducU Austrue) mihi bene perspecto, atque integro munitum, quojna feudale, sibi debitum in certis fundis remittit pro ecclesia ab ejus ceconomis emptis. Hujut apographum dabo sequenti §. 18 Adsunt quoque, pergit idem, de asno 1 182 > " emptiotv litterae venditionis cujusdam feudi in pago Mun- acquisU ster, salvo jure Sigismundi Arcbiducia Austriae, tattti pro oeconomis ecciesise S. NotburgBB Leonardo Kandlinger et Udalrico Velderer. Anno 1488 similes littene de empto censu annuo trium librarum Veronensium « Venerabili ecclesia» S. Notburgse». Pro?ter jamallegata memorat generatiminstrumenta authenticaannorwn 168, quit

quatuor S. /?. E. Cardinales indulgentias in eodem tempio lucrandas concesserunt, populumque ad devotionem et piam liberalitatem cohortati sunt. Litteras istas Roschmannus dignas censuit, mitteremus.

i

tabularii Ebenensis.

,

f/uas

:

ferventius fide-

Lium mentes ad opera devotionis inducimus, tanto sahibrius animarum saluti providemus.

1

Cupientes igitur, ut filialis ecclesia S. Notburgae aufn Eben, parochialis ecclesia? B. Virginis Mariae in Munster, Brixinensis dioecesis, congruis

tionesaut donationes eidem

frequentetur honoribus, et in suis structuris et

num.

aedificiis

debite reparetur, ac ralicibus, lumina-

1482, 1510. 1516, 1518, 1523 et 1537, quibus tur. Atr/uefiis

ecclesice faetai

abunde confirmantw

emp

notan-

dicta a nobis

13 de perseverantia et incvemento cuitus at

piai po/ntli confluentis art

seputcrum

liberalitatis.

ribus, libris et aliis ornamentisecclesiasticis, di-

B

vino cultui necessariis, augmentetur, conservetur et manuteneatur, fidelesque ipsi eo libentius devotionis causa confluant et ad

rationem

eamdem

repa-

conservationem et manutentionem

,

§

III.

hujusmodi manus promptius porrigant adjutrices, quo ex hoc ibidem dono ccelestis gratiae Romn

trans-

missis,

xime ex Augustissima Domo Austriaca, in Sanctam pietas

uberius conspexerint se refectos. l(i De omnipotentis Dei misericordia, et beaet Pauli

tate confisi,

omnibus etsingulis

Christi fidelibus

et xvi ;

utriusque sexus vere poenitentibus et confessis, qui dictam ecclesiam in S. Ruperti et S. Sigismundi, ac SS. Joannis et Pauli, nec non S. Au-

et

au-

ctus.

cundas Vesperas inclusive,et devote visitaverint annuatim, et ad praemissa manus, ut prsefertur, porrexerint adjutrices, nos Cardinales prsefati, et quilibet nostrum per se pro singulis festivitatibus et diebus hujusmodi, quibus id fecerint,

complexus est Summi Ingens illare- rfpes verentia ac devotio, qua principea in hanc Sanctam ferebantur Virginem, omui tempore fuit

dies de injunctis ejus* poenitentiis misericorditer in Domino relaxamus, prioribus,

eximia. Maximilianus primus imperator fornicem seu concamerationem templi, qua per 80

centum

futuris temporibus

preesentibus,

C

cultususque ad nostra

tempora continuatus

gustini, et ipsius ecclesise dedicationis festivitatibus et diebus a primis Vesperis usque ad se-

eis

munificentia, seculo xv

ac

apostolorum ejus authori-

torum Petri

Virorutn principum, ma-

duraturis. In

\m

hoc

titulo prcpfcruutu,\ ita

Guarinonius in Fragmentis

annos carnit, cum Sckroffenstain

uobis in Christo parochianorum diotae ecclesiae, prsesentes litteras fieri, nostrorumque solitorum

ois istis

sigillprum jussimus et fecimus appensione com-

saltem suspicari

muniri.

Datum Romse

in

domibus nostris anno

tia

A-ustriae

Sigismundus Armagni habuit hanc Divam. Vcr-

/iceat, alia

ejusdem generis ab

auctorc collecta ct annotata fuissc

a Nativitate Domini millesimo quadringentesimo septuagesimo quinto, die vero vicesima tertia mensis Xbris.Pontificatus sauctissimi in Christo

iniquitate deperiisse

patris et domini nostri, domini Sixti divina providentia quarti anno quinto. H. Brunus.

gratitudini

num. 28

;

:

numquam

defuisse

clientes vel devotioni vel

ut fusius Annales perhibent. Igno-

rare no$, quos hic Annales indigitet,janimonuiin Annotatis adeumdem textum. 20 Asserta autcm a Guarinonio vcncratio Si- nominatiin gismimdi Archiducis erga S. Notburgam elucet Skjismwdus

mus (L. S. ((L.S.)(L. S.) L. S.)

bonisque scu

donatione

17 Sixtus IV, tcstc Panvinio et aiiis passim, Maximus remmciatus est anno 1471,

Pontifex

Maiipurpura 5 Jdus Augusti, et annoUlS Nonis omavit cum expres&is supra tituiis Stephanum archiepiscopum Medioianensem Nardinum archiepiscopum Montis regalis Podio, Auxiam de Arcimboidum, episcopum Joannem in Skilia Novariensem, et Joannem Baptistam CiOv, epis,

;

IV

copum Melfitensem, quidemoriuo Sixto Sedcm Apostolicam successit, ct Innocentius VIII

in

Hcec sufficimtad litterarum c/uas ad mommenta elucidationem.Redeo recitarimm,

appellatus

cst.

r

F

ac tcmporum

accedit, quotl in Vitacon-

asserat,

magni etiam nominis ,

f«-

Brixinensi de

suffraganeo

Fragmentorum idtimis subjungit sequenRoschmannus: Csetera omnia desunt; ut

tractiore

1

erigi curavit.

quorum omnium et singulorum fidem et testimonium,ad humilem supplicationem dilectorum

chidux

,

:

17. et mtnc in diplomate, quodaliegavimus nttm. proferimusintegrum : Nos Sigismundus DeiGraCarnioiii tia Archidux Austrire. Carinthisa et

comes Tyrolis, tidem facimus. CumoBconomus Notpnrgaa in nostra dynastia mox describenda bona, quaa noRottenburg jure feudi subbis et Domui nostrie Austriacce

templi sanctae

sibi

nostra pro praedicto Dei et singulari amore nos templo emerit, qnae propensione, qua ierimur in memoratum templum, mox designanda bona eidem templo appropriavimusettamquam allodia ac propria jecta sunt,

1

cum

licentia

dinm<

.

r.KMKIA

734

auctork J-

POSTHUMA

S.

Damnset approprfamusJhaBcetiam fcam successorum nomine nostroquam amredum nostrorum ex certa scientia atque harum tenore dimus.

P-

<•!

litterarum. archidia

3]

"*"'""'

quidem,

j l;i

templum

ut

pra positus, qiiicumque

*

minc

illi

illud

futuri sint,

semper jure proprietatis

el

loco illius ec-

tenere, possidere, uti. frui.

clesiae

seu illius pro se ex

commutare,

rond (Ti' aui ijiiucum(iuealiomodoageredel.n':iiit

VIRG.

occasione venationum ei pisca vicina lacu Achensi celebratissima-

MaximiHanum tionum

in

satis rum. Venationiaptissimas esse partes istas in Roschmanms iterum tamen canstat : audiatur vegeanimali, dc regno aeademica Dissertatione

medico Tyrolensi Regnum qnoque animale.

minerali

ct

tabili

edita

,

i/u/uit

anno 1738 sed nec \%, uon tahtum per Germaniam, :

par/.

per

Europam

ullibi felicius:

animalia quippe al-

ecclesiae

pestriaet sylvestria praeoipue, quotquot Europa nostra progignit, et in provinoias suas alias

tradictione; salvo fcamen cujuscsumque jure alio.

sparsim dividit,conjuncta sola Tyrolis produeit. Novit haec perbene Germaniaa et litterarum re-

Nam

staurator, atque antiquitatum Tyrolensium con-

ac

1

ossinl

sicuti

;

cum

aliis bonis prbpriis illius

absque nostra, aut ullius nostri nomine facienda, interruptione, impedimento, aut connos jure feudi et omni alio plenarie abdi-

cavimus fldeliter, autem sunt fundi denfeld ;

omni submota. Hi et agri: Primo ager in Linitem ager in Eggarten item ager in et fraude

;

Kurzenfeld

item ager in Creizfeld; item ager in Obernfeld, item ager in Arbeitsplunt. Rursus pratura parvum sepe clausum; item area pro ;

Hac bona proveniunt a seniori Leitgeb. RursuB quoque in Creizfeld agri quatuor, in Lindfeld unus, atque iterum ager in Eggarten in angulo, in Oberfeld quatuor agri, terram unam occatam, etaliud hortum, agrum in Arbeitsplint, et parvuiam harum testimonio litterai-um. DatumOenipotenti dieMercurii post Dominicam Exaudi, post Nativitatem Domini i482 anno. uorreo.

H

NOTBUR&E ANC

(L. S.) D. D. per se

ipsum

in Conf.

.

servator Augustus Maximilianus I, qui venationum suarum in hac patria nostra, ut nusquam

monumenta

alibi tot

tot

reliquit,

pericula adiit

evasitque, utin VaIleHalensi,inferiori

arcem

Stainacensi, ad

Tvrolis, et

Oenana,

Rupem

deni-

que D. Martini hodiedura celeberrimam. Secuti sunt hunc principem Archiduces nostri complures, Ferdinandus senior, Ferdinandus Carolus, et Sigismundus Franciscus etc. Horum verisimiliier Archiducum aliquot designare voluit Guarinonius in Vita, ubi, postquam mcm/nisset Maximiliani

Cecsaris

,

mox

subjunxit,

E

numquam

magni nominis clientes vel devotioni gratitudini ergaS. Notburgam, vcl certe ano-

dcfuisse vel

nymus num.preecedente

laudatus,

dum

asscruit,

Maximiliani exemplum imitatos fuissc principes alios.

Vitia scriptionis^quce in

diplomaUs parte prmser-

tim posieriore lectorem mox feriunt, ncc corrigo, nec quomodo rorri/ji ddx artf, saf/s pcrspicio. Cre-

dideram primum, attribuenda ea tiuiu incuriai

;

esse describen-

at super iisdem consultus clarissi-

mus Rosclimannus, reseripsit his verdis r Usus snm ipso diplomate, inspexi quoque ejus matricem in tabulario nostro, nec aliter ibi verba sonant. et

Maximilia-

im

Cfflsor,

gyiin Tyroli

22 Maximiliani Cwsaris in S. Notburgam pietatem ae munificentiam celebrant post Guarino-

nium

omnes pene, qui Sanetm nostrce consignarunt, Atque in primis fla-

scriptores

gesta Utteris

derus in Vita,

ita

inquiens

:

Haec

(ecclesia S. Not-

burgaVpostannos unum etoctogintaa Maximiliano primo Austrio Augusto et pro-episcopo

C

Schroffenstainio perfeeta etornatafuit.itemwerus in Annalibus Boicis: Illie, inquit,

cum

mulum

arae

proximum Notburgis

tu-

accepiaset, ne

quidem pro dignitate sitam mortales arbitrati/templum augustiuse porphyretico lapide adjunxerunt, cui Maximilianus, primuseo sio

no-

mine imparator, ultimam manum imposuit, et illam olim Servam, Augustus Patronam salutavit. BtTMnerumsecutusestAdUreitterus;nuperrimusvero Vitts UaMom auctor anonvmus, laudatUS num. 86 Commentarii prajvii, sinqttforwm

jam nominatorum in

hune

dicta coUegit, cap, vi scribens

modum

: Auguatissimus monaroha huicsanctas Virgini geniia tunc submisit, quando sua saera Oaesarea majestas cum Qlustrissimo Christophoro Schroffenstainio

tfaximilianus

episcopo

24

non

Ad

hujusmodi

essef,

si

conjccturas

modo ad manum

recurrendum

essent Annales,

quos adducit Guarinonius, vel saltem exstarent illustfia testimonia, quoe e

templo subducta fuere discimus ex ejus Frar/mentis, qua> sic habent: Servabatur olim in templo certum genus (vox prcetermissa aliquot annis,

est)

cujus

antequam

fila propriis,,

scrihcret, uti

dum

manibus

viveret,

confecerat Notburga, monstrabaturque pie ad ejus tumulum peregrinantibus,

quemadmodum

rei

hujus

viri

aliquot, nobilitate ac senio vene-

randi, probe raeminerunt. Subducta tamen ha?c sunt una cum aliis illustribus testimoniis ante

annos circiter

tum ab

quos

Jns.

quadraginta vel quinquaginta illati in hanc provinciam impii

ac perditi libri perverterunt,

tum

a tepidis

illo

tempore sacerdotibus. Constat enim, insignibus ac magnis anathematibus ornatum, ac plenum fere totum templum fuisse, quemadmodum ex

^wtnathemataaliquashauddubienotasprceferebant undeet tempus et personas usqueadeo

m

mmfiCaS propiuset «Wtoteno-

Tisfemuf

25 Talia testimonia de Maximilim mi Cmsariset lUustrissimi ac Schroffenstainii pio /u sanctam Vir-

'imemsludio ad nostram usque mtalem conser

I'

m

-

^'T'

Utnusque

scilicet

^ignia

Brixinensi,ibrnicem ejusdem templi

axstrui curavit, pluribus illud pretiosis muneribua dotavit, Sanctamque elegit in :

eam

patronam pe-

monarchaj magnates alii pii

vanerati sunt semper.

2*—- «piean, Ji£F, WHrt,

«**»«" —*, buc delatum

"'"\ '"

ssapius

F

testimonio nobilis equitis Gozenii abunde patet Ista etentm illustria testimonia atque insignia ac

I

ouUaram ac proteotricem quod axamplum imitati prinoipes et

v a erg a Sanctam

mce

2T2* - -Kr££5-j**-fcadhme

observat

iesque structurn* 7/

fu,sse ' e<

nlaxat adhzberentur,

ta-

fuisse piissimum etin sacras a>des mumhYentissimum principem

Bader i

iiberales

exstitere ;

,

:

DIB DECIMA

QUARTA 8BPTBMBRI8.

Raderi

errorem, attribuentis fflustrissimo Schroj fntstaitiio so/t/m titulum pro-episcopi ffpisoopus itetn

26 Sed

da UberaUtatem; ulpote quinon tantum aniea

qualiscumque error a Guarinonio

/s

firixinensi&

primum

Ghristoplwus,

uttextextu num. 19

profectus est t in cujus fusiore Historza

t

Brixinensi de Schroffenstain

fornicemerigicurasset; neque viderat idem itaderus Guarinonii opus contractius, annis circiter

20 post Bavarice sanetce editionem promu/gatum, inquotitulos mutavit auctor, et Christophorum Schroffenstainium appeliavit reverendissimum Brixinensium praesulem. Et recte quidem : etenim ut sileam cataiogos Brixinensium antistitum, in quibusSchroffenstainius

chiori

num

mox

substituiturMel-

a Meckaw

S. R. E. Cardinali, sub an1509 ex hac Vita evocalo, cxstat in Spieilegto

ecclesiastico Germanice part. II pag, 1091 diploma, unde certo cognoscitur episcopatum tenuisse anno 1511. Wiguleus Hundius ejusdem

seculixvi scriptor Metropoli suce Salisburgensi scquens viri elogium inseruit. Christophorus

B

primus kujus nominis, a Schrouenstain, iilius Oswaldi equitus aurati, ac Praxedis baronissrc a Wolkenstain etc. coadjutor LSrixinensis ac Tridentinensis summ;e ecclesiae pra^positus etc. lit episcopus Hrixinensis anno 1510 vir genere, :

eruditioneacmorumgTavitateceleberrimus.....

aliwque per-

27 Inter

itlustres

S

.

Sanctce nostrce cultores seu

haud immerito

hic recenseri

H. E. Cardinaks,

et

Albertus

Um

not

cedificiapracipua,

defn

memoranda, de*

teneis

incidi, totque

nonf^ntn

1751.

80 Longius excurri, ac temporum teriem pau- Magnum lulum perturbavi, ut quidquidde iUustrioribus fuisse senilo Snnctfji cultoribus

annotandum

veniret, absque in*

populi in

eam studium

probatum

mettlis

sat certis ac multis

cst § 2.

\>l
argu-

Francisci Gezneri testimonium, asserentis, fuisse sua wtote, praecipue per mi-

citati

eam celebrem racnla, quae

apud

illius

lata esse traditur,

illis

cessitatibus invocant,

templum, in quo tumuomnibus, qui eam in ne-

obvenerum. Verum auctor

adeo propinquus fuit seeculo xvi, ut ab illo dictum seculum mchoare visumsit. Consonal Geznero Marcus Sittius laudatus in Commentario pr0 oio num. 21 : Sanctahaec virgo NotburgiB, iste

estpertotam Tyrolim tain ob visanctimoniam, tum ob beneficentiam in pau-

unde et singularia prodigia facta sunt, et omnibus illam in suis necessitatibus invo-

peres, fiunt

cantibus in templo

illo, ubi tumulata esse dicitur. 31 Porro sicut sceculoxx ingens peregrinantwm peregrmanin Eben confluentia, causa fuit, utangusto prius sacello tium

templum amplum ac domus

'ijufluxum

destinata,

illic deinceps etin perpctuum habitaturo atgue peraeturo officia divina; ita ob eamdem ac forte majorem peregrinorum frequentiam factum esse

adjecit, etfavente re-

credo, ut sceculo xvi locus ipse, auctus paulatim

verendissimo Eieronymo Ottone,postea celsissimo

domorum juxta templum et incolarum numero, pagi formam induerit; ac tandem eidem ecclesice

est t

et

episcopo Jirixinensi feliciter exsecutus

utiin ipsiusmet prwfatione legimus. Servata

temporum

serie

memorandus

similiter esset illus-

medium proxime

trissimus Jesse Perkofer, sub

elapsi seculi episeopus Belinensis, suffraganeus lirixinensis

;

sed dc co recurret sermo inferius

C

part. II Glorice posthumai § 1. 28 Eadcm dc causa prceCerimus hic personas

eminet hodie

currentis seculi seu ccclesiastica dignitate, seu

Caspan Igna-

stirpis nobilitale conspicuas et

tumque

ob promotum uuc-

cultus splendorem de S.

Notburga optime

meritas; quas inter prce ceteris sane commettdandi vcnirent tum ceisissimus ac revcrendissimus J. princeps episcopus Brixinensis

Casparus

S. Jgnatius ex comitibus de Kinigle; tum illustrissimus comes Josephus Ignatius de Tannenberg dominus dynastiarum Rottenburgi ad Oenum, li.

Trazberg

etc.

una cum hujus

illustxissima par

rente Elisabetha Eelena L. B. de Risenfeh atgue

Maria Anna et Elisabetha de Tannenberg ; sed corum aliortimquc pietas ac munificeiitia in Sanctam adeo elucet in re/atione a clarissimo Roschmanno composita, et a nobis excudenda, ut de iis hic fusiorem sermonem mstir tuere, sit immittere falcem in messem aUenam. 29 Unum tamen idque adnos proxinw pn-iinens, silere necvoiumus nec possumus; benignam videlicet et prorsus smgularem pro Actissanctce Ancillm Operi nostro insercndis memorati mox itlustrissimi comitis curam, et ad eadem exomanillusirissimis sororibus

et seqq.

potuisset tcepe

assignatiqitesiifficientesredditusfuerintsacerdoti,

principe

xv

termissione absolverem. Redeo addercli
profecto prostereundcE piissimas juxta ac serenis-

animum

P.

San-

successerit

Sanctai colligenda

pietas.

<«i

.

J.

eorumque productce sunt litterce prcecedente §. Nec

Eleonora Ferdinandi secundi imperatoris sorores, guibus pie stimulantibus, Guarinonius od Acta

nenbergicce

quot

n

nominead


tabuiis

tertio

t<„,<; iv .s>ptembris exemplaria requinmtur, nneuUk Musei nostri sumptibus transmitti curavit anno

inquit, celebris

simce Archiduces Austrice Maria Christiema et

nobilissimce

e singulis ectypa,

tae

Salonensis episcopus acjuxta Guarinonium proepiscopus Brixinensis ; scd de hisjam actum est

et

ae depingi,

4 Calend. Aprilis.

possent quatuor

domus Tan-

Actis

lineari

uo etiam

el

Brixinensi ecclesise annis 12. Obiit

siffxs

antistiiis

in

dedil

verum etiam loca jam memoraia et

anno 1521,

cultus promotores

Btixinensis

mpilarel eret,

andati

i

Praefuit...

sona? illustris-

tii

Martias L736)

recitato

'

suffraganeo

Oeniponto adnos destinatis

litteris

manifestum est le gerat Raderus, quod Maximilianus imperator

cum

ai;ctorr

clarissimo Roschmanno utihu ipsemetscribitin

tum

sepulturce

tum aliajuraparosciispropriafueautem hcec eodem illo sce-

rint concessa. Concessa

culo fuisse, ct verisimiliter sub idem tempus, ntb

quod fornix (

ecclesicc

per Maximiiiani Ccesaris

et

'hristophori Brivinensium antistitis pietatem ab-

solutus fuit, discimus ex instrumento anni 1516,

quod legitRoschmannus in tabulario Eheneusi, ujusque eompendium sic propowft/Sententiaesi seu <

arbitramentum Leonardiabbatis Montis S. reorgii, Andreae Gewolff parochi in Munster, Lamperti Pagll et aliorum item oeconomorum eccleI

sias

Notburgas,

S.

propter sepulturam,

jura

parochialia et alias res. quibus indigent asdes S.

Notburgae, ac quid eapropter pendi debeat

provisori ejusdem cooperatori in Wising, Confe-

ctum scilket fuit hoc instrumentum haud dudum postquam prudirta jura templo annexa fuisscnt, ad tollendas e/ prcecidendas difficultates, qucs t *

similibus immutationibus non raro oriuntur.

32 Quopropius accedimus ad nostra tempora, cottvonon magis numerus scriptorum, cultum stimonHs sui temporis attestantium. Prosaculo x.vu,utmiteo accrcscit

tam Guarmonium, Raderum, Platnerum biogra-

habemus Burgklehnerum,quicitatis aliquos. Notburga in dynastia Rotteaburg ad Oenum in satis excelso monte in YAm\ magiia dcvotioue in ipsius templo tbidem oolitur Brunnerum in Annalibus Boicis ita scribentem : Ferventetiam bodie populi studia suam

phos, ,'/cs

Mss. ista inscruit

:

:

et

te-

m .uvr>'i;r J.

et

GLORIA POSTHUMA Bgri

S.

pecorissalutem numquamvanisvotisab

VIRGN OTBURGuE ANC. summo Mo ^propotestate, ipsi tamquam

demque,

UHusmanu reposcentis: Adlsreitterum notavit:LOauiinAnnalibw item Uoicis hatc

P.

litopJwdieqae-peregrinorumfrequentia.quisuain sine conspicuo beneilli pecorisque salutem non

Eucspectat Rcentiaa experimento commendant. verba plurimum etiam etjamrelata scnptorum monet Roschmanconfirmat, quodin Notitiis suis Ebenenst tabulario in nus,in$pexisse se nimirum lolio (ut yocant) in magna bene volumina tria continuata, ab anno 1610 ad nostra tempora redditur oblationum perpetuo quartum fierisolitarum; addit i^isuper, exstare volumen ceteris antiquius; verum id ratio

in.iuii.il>

hnjusmodi

tum missumfueelevandoS. Notde rat Brixinam, quando causa a se visum non fuisse, quoniam

burgae corporepertractabatur. altisque monu-

mentisconstat,

33 Ceterum Qblationes voluminibus

istis

inscri-

lapidibus plce constant, ut ipsiusmet verbis utar t vipellibus hcBdis, agnis, mineralibus, vitulis,

tulorum, lino, ac prsBcipue \mtyvo, cujus oblata notat, singulis annis, ultra centenaria

fitisse

quatuor. Nihil his addo de tabulis votivis templo appensis nihil de statuis similibusque impetratos

beneficiorum monumentis, nihil de supplicationibus illuc constanter institutis ex variis ac

rum

remotioribus etiampartibus; nihil demum de hodierni cultus splendore de annucs festivitatis solemnitate, de templo cum altaribus nuper con-

hujusmodi alia

quam

lustrata sunt in relatione,

sufficienter

confecit claris-

et in causa instmus Rosehmannus ventionis ac elevationis sacrorum ossium notarius

testis

oculatus,

Apostolicus.

D

^XcutumabipsoDeiFamulaBobitucaoV

exlnnuandivirgineunw.un.ia.n^u.sn, sic (venerationem bus extradi, omari, atque omnium condumtaxat antiquam continuando) expom desiderns spectui pro tantis fidelium

posset. 2

Annuebat

piis

supplicantium votis

celsissi-

ardua.commissamus, constituitque in retam clominum rinm reverendissimum ac illustrem decacomitibus, de Josepiium Antonium Piazza seu foruralem vocant, ut num hic locorum, admodum rensem, qui in testes assumpsit

acceptn, coram

idoneis

testi-

bus

Sebastianum reverendum dominum Joannem reverendum Azwanger parochuminMunster,et curaSprong, Xaverium dominum Franciscum in Eben. (quorum 3 Datur igitur per trinos fossores initium; unus ab ipso celsissimo designatus erat)

tum

qmeruntur inuri antiqui sacelli ambituque illorum circumquaque lustrato, atque ex omniparte sacelli antiqui detecto, tandem spatium interius clausum, perfecte et omnino partibus quatuor ex notabili atque ab ipsius bodierni templi muris latumqueorest, remotum distantia, inventum

..

,

aperitur hcus

&

longum septem et dimimurus Orientem versus subipsa, quse vel

gias tres et dimidiam,

t

stntcto; quia h(BC et

lo-

Ucentiam nnpertir ur, corum Jastoriconcessa, inspectantibus , sepulchro Hs Tuibus decet,

diam

:

hodie superest, ara sortiebatur initium, atque hunc hic frusfraneus eratfodientium labor; cum

antiquo sacello ara cum gradu et clathris necessario oceupare debuerit; sacrumque corpus, teste Historia, ante gradum prodigiose

locum

in

depositum, ibique conditum fuerit. 4 Facessebat fossoribus

RELATIO

sepuHura; negotii terra sacra0SS(l

(utposteahocetomne

reliquum jurato constitit) multum compacta et solida prorsus ut adeo ubique, et ab omni aevo intacta sit visa ab omnibus, nec ab

ullo umquam instrumento penetrata muri quoque ex omni parte depicti comparuere, adeo tamen nigredine obducti fuerant, ut nihil amplius discerni potuerit. Egesta igitur tam profuhde humo, ut altitudinem viri cum dimidio facile superarit, lustratoque spatio sic prorsus omni, ;

Inventi hoc seculo

xvm, exa-

minati, solemniter translati,

ac publice expositi sacri corporis, el

nonnullorum pro-

septimo tandem diepostprandium,praesentibus,

quos supra

digiorum.

Auctore clarissimo viro Antonio

Roschmanno, ineadem nolario

reverendissimo commissario ac inventum est corpus unicuin,

integrum, situm nonniliil ex parte Epistolae prope scamna virorum, atque pedibus circiter duodecim a niuri initio remotum, zonula coriacea muliebri tenui (qiue postea contactu in

Apostolico.

L

Ossa S. Notburgee e terra elevantur anno 1718.

TacuUate

«l>

antistite Bri-

xinensi

hactenus a sancto divaa Virginis

Iatuerunl

j excessu per secula omnino quatuor altum in Rupertini sacelliambituhumataossa ejusdem divee Virginis cum communitasEbenensis, una cumloci dynasta perillustri ac generoso domino ;

Josepho L. B. de Tannenberg, S. U. J. principi ac episcopo Brixinensi Casparo Ignatio ex comitibus

i!e

Kinigle ordinario suo supplex facta est,

minima

medio circumdatum, una cum muliebris particula, intres plicas pro more

reflexae.

5 Exultavere reperto

CAPUT

E

frustula abiit) in vestis

causa

dixi,

testibus descriptis,

universi,

et pars

hoc

in jubilos,

thesauro

nierito ingenti gaudio

pars in preces et

gratiarum actiones conversa, haec sacra lipsana tamquam ipsum divae virginis Notburnae corpus piissime vel ea ex ratione quoque moti devenerabantur,

cum ex immemoriali

et constanti tra-

ditioue, continuato

ab ejus obitu, nullibi alias usitato cuitUjfrequentissimo etiam remotissimorum peregrinorum accessu, communi fama, atque ipsa etiam terra, in qua sepulta credebatur, morbis animalium pro medicina ex hoc loco adhibita, semper dictum creditumque ac communi historicorum ac monumentorum concensu ftrmatum sit, intra ambitumhujussepultamesse

m

sanctam hanc femuiam insuperque hoc in ;

antiqui

nempe

loco,

sacelli spatio,

brum. imo ne

ossicula

nullum aliudmemquidem , praster hoc corpus

;

DIB DECIMA corpus faeminura reperfcum riri

cum

potuerit;

imo nec repe-

ftierit,

testimoniis

certis

QUAUTA SKPTEMBRIS.

sciatur,

millum adluisse eoemeterium, nullum lapidem sepulchralem,

memoriam ac documentum nullum, alium quempiam fuisse sepultum, nisi sanctam Notburgam nostram. Quee omnia ita se habuisse, etiam postea jurejurando munita prothocolla, quae mihi ad testantur. r&perta

manum

J.

locum sua dignatus

princeps ac episcopns hunc est preesentia, et

omnia au-

thoritate sua corroboravit.

7 Die enim 21 Septembris 1718 ad locum hunc

Eben cum multo delatuscomitatu,

quo etiam reverendissimus dominus commissarius Piazza fuit assumptoque secum non ignobili chirurgo R. fratre Vitale Wagner, Ordinis S. Benedicti in in

antiquissimo monasterio Montis S. Georgii pro-

ipsum iterum tumultum aperiri

fesso,

jussit,

ossa ac vestis particulam diligenter examinavit,

ac dein

munda

sindone involuta ossa omnia, sacrum prius caput reverenter deosculatus, cistae ligneae in

sex

reponun-

8

hunc finem

sigillis

mandari inchtsa tutu

tur.

occlusae

tribus seris et

confectae,

inseruit, ac

iterum terne

jussit.

immemorabili, ex sanctitatis fama, nomine

horum

nihil

hic desiderari

etc.

pro

recordationis, ac de auditu ex suis majoribus

etsenioribus testes adsunt <>mni exceptione majores. 11 Item ex epitaphiis et inscriptionibus, ex immemorabili assiduoque ad sepulchrum con-

post aliquod tempus sic in hu-

recondita arca lignea ob humorem ac putredinemvitiumfaceretimeretur.eodemreverendissimo domino comraissario jubente, sepulchrum tertia vice apertum, arcula illaesis sigillis reperta, elata, ac inantiquunitabernaculum vacuum, in latere dextero parietis exstructum, ac ferreis

mo

munitum, reposita

CAPUT

communi ac publica voce, et 1'ama sanctitatis atque miraculoruni, orta in vita etstatimabobitucontinuata. Hsec autem omnia insuper probari ex templo consecrato, ex titulo Sanctee in litteris authenticis ante plus quam ducentos annos, et libris

oblationum addito

titate, et

II

primae classis

plici

lum diem

obtentis beneficiis,

divas Virginis exuviae

,

custodiae iuerint in-

examina de identitate instituta, ac

clusee

translatione festi in

il-

item in sacello Stillensi prope Sterzingam, alia tamen die a ex testimoniis historicorum Goz-

a

:

neri, Guarinonii, Mancini,

Rassleri etc. et sic

punctum primum. Quoad punctum secundum ita praeter alia scripsit Hic sepultam esse Divam nostram.habemus per traditionem constantem, per 400 et absolvit

12

COi 'Vons

ultra annos continuatam

;

nullus estalius locus,

ecclesia aut ccemeterium, in

quo cineres hujus

Virginis celebrantur; nullus populus, qui hoc

umquam

dubium

in

vocasset, aut asseruisset,

sepultum, aut asservari nulla ecclesia aut coemeterium, aut locus, qui curpus

illius

ibi fuisse

ejusdem reliquias vindicarit: unde semper ac

manet

prior traditio in sua

numquam identitas,

babilissime foeminac inantiquisacellispatioclauso, quod ex toto perfossum est. Nulla de translatis ossibus suspicio vel

memoria

:

quod etiam

neque clani, nequeinvito populo tieri potuisset. Uebushis omnibus per testes juramento contirmatis, conclusit iterum per authoritates doetorum, declarationes congregationum Tridentini

omnibus tribus punctis,

F

his allega-

tionibus usus est vir consultissimus) idsibividerisufticienterprobatum, quod episcopus exar-

venerandae Cum decenti, quam diximus, reliquis Actis

cum

incidentis Exaltationis sanctaeCrucis;

concilii (in

decernitur.

(jniis

ex celebratione Missae tam et quidem sub ritu du-

concursus ad sepulclirura, reperta sola ossa pro-

publica reliquiarum exposi-

ejusque reli-

:

in tbro,

turbata possessione. 13 Addatur insuper consensus historicorum,

tus antiquitate, corporis iden-

igitur

quam

in choro,

sibi

fuit.

Posl iterata examina super cul-

tio

immemorialis,

cursu, ex celebratione Missae, ex

raansit,

super Sancta

At

probetur.

:

Dum autem

clathris probe

In examine

publice oxjiositarum ateni|

larum votivarum a tempore immemoriali, de quarum visu ac certa scientia a tempore suae

eelsissimus S. R.

lovo

,

num cum nimbo

Hae igitur sacri corporis reiiquiac suo loco ne offusa rursum terraaut confundiaut etiam ofTendi possent, finno assere superimpo-

nunc iterum injecta gleba, jussu reverendissimi domini commissarii iterum tamdiu contumulatae sunt, donec modico post intervallo ipse reverendissimus ac

cistue

tractant, fuse probavit, qnod A-Ahtobo publicus ex Bpontaneo concurau, lihora Robodw veneratione cmn i.Matione tabellarurn, celebra- proftaterottHi tione Miss* lieati vel lieata: ex cultu imagi-

cultu S. Notburga: imrnemoriali rnox ostendit; id constare quippe ex retentionesimilium tabu-

sito custodiae, ac prius egesta,

nantur, ac

avgumentum

ciiltus

abunde

sunt,

relictae,

ab ipso episcopo exami-

hoc

'

cum

Brixinam missa, plurimum reverendus ac clarissimus P. Antonius Soll S. J. sacanonum doctor, cra3 Theologiae ac sacrorum

gumentis tam multis,solitisacadeumdem finem tendentibus,

possit pronuntiare pro identitate

hujus sacri corporis, 1-1

Ad

tertiura concludit ex Tridentiuo sacro

concilio Sess.

xxvde

ctorum statuente

:

«

» »

qui,

»

nensi ac illustrissimo ejus dynasta constitutus proprocurator, tria praecipue examinanda ac scriptoegresingulari quod in se recepit:

» buerit, adhibitis in

banda

cultu immemogie praestitit. I Utrum constet de constet de 2Utrum Virginis. beatae hujus rabili constet, Quodsideutroque identitate corporis. 3 praesolemnitate, etquajuris authoritate,

qua

valeant. missa ossa repertapublicocultuiexpom qui ex mstituto authoribus, ex primum Ad

10

Septembris Tomns IV.

Nulla admittenda esse nova

miracula, nec novas reliquias recipiendas, nisi eodem recognoscente et approbante episcopo,

antea in universitatibus Oenipontana, Ingolstasacrodiensi, ac Dilingana sacrae Theologia? et rum canonum professor, a communitate Ebe-

simulatque de

» piis viris,

et ostaiditur

invoc. vener. et reliq. San- permittiposse

iis

aliquid

compertum ha-

consiliura tbeologis et aliis

ea laciat, quae veritati et pietaticon-

» Addit doctrinam comcanonistarum, etiam post Tridentinum docentium, reliquias de novo inventas alicujus

*

sentanea judicaverit.

munem

Sancti authoritate episcopi publica? venerationi

exponi posse. 15 Poterit ergo episcopus. inquit, a fortiori publicam reHquiarum reliquias S. Notburgae, frequenti populi concur93

su expositionem

GLORIA POSTHUMA

738 A. AlNTONIO

ROSCHSUTOO.

S.

in alsu cultas, pro majori ejusdem devotione

commodiori loco collocare in eadem rehquias ecclesia; cum authoritas Sanctorum unolocoinaliumconcessa transferendi etiam ab et

tiori

Non enim

episcopo.

sit

in nostro hoc casu et

aut quaestione agitur de quadam canonizationis ossibus de prascise beatificationis forma; sed

cujusdam Beatae, in eodem loco ab immemoproponendis, et anriaJJ tempore cultis, ibidem tiquo cultu honorandis, de qua re nec in authonec in jure certa forma praescripta est. inclytus hic, atqueab editis Operibus

ribus,

Etita

finit

notarius apostolicus,

16 Occasione motse hujus controversia? etiam mihi sors ter optata obtigit inutilem laborem

pro honore Divee nostrae praestandi. Quae-

meum

rebatur enim notarius Apostolicus, qui in sequentia indaget. 1 In tabellas miracula divse Virginis continentes, et votivas alias in ejus templo appensas. 3 In cultus et sepulturae tra-

ditionem per testes probandam. 3

bernaculura an non illaesis sigillis,

B ad id

rite

et

quot

Ad

possibilis

sit

vetus

ta-

penetratio,

munitum.

sigillis illud sit

17 Requisitus igitur a reverendissimo, prsenobili

Tertius 02

«>0

safutifera.

VIRGde terra D febre laboranti su- continuationc, magno pereneque ab eo hoc raalo repetiit ea

annorum

hancque

sibi ipsi

bitam attulisse medelam, grinomm afflictumfuisse.unquara.Semeloeconomumsehu- concursu, uno anno tredecimsupplica-

justerapli fuisse,et

tiones publicationes publicas

cum

sacris vexilis

fere diei ltihucinstitutasfuisse: Kundlenses id repetere Pmztrienniis singulis remotos nere peregnnatum gavienses etiam frequenter huc :

famulos. adventare: Prantenbergenses autem die proannis singulis lignis ca3dendis scriptos, festo salutataa Virginis

Sacrum solenne

fieri

cu-

rare.

canonicis celebris, juris-consultus. Auctor qua

NOTBURCE ANC

ac excellentissimo domino Petro Josepho

Bavarum quoque

21

se praesente

palam fassum

quod pra^sentissimam divaa Virginis opem in lue pecorum senserit, qusevicinosuo jara tria absumpsisset aniraalia, salvasuaet intactamanfuisse,

sisse

;

factitatumque id alias saapius, sic

patrem

scire

:

verbo, fuisse

obtentis

beneficiii exci-

pit,

se, sic

commune asylum om-

nibusetinomnibushancDivam suam. Hic idem testis attulit una ex templo par calceorum, ligneum unum, coriaceura alterum, addens, se ex aedituo intellexisse, parvulumquemdamretortis pedibus post preces ibi effusas exauditum, restitutum, et rectapostea incessisse, hosque calceos anathematis loco reliquisse. Testis quartus con-

constitutvs,

Ramblmayr de aurea

templum

ctore, reverendissimi ac celsissimi prmcipis et

firmavit fere omnia, quae primus de processioni-

episcopi Brixinensis consiliario ecclesiastico ac-

bus et oblationibus retulit. 22 Quoad tertium punctum, inveni impossibi-

valle sacras Theologia? do-

et

Ebenense tuali, insignis collegiatae ecclesise Inticensis ca-

nonico, nec

non decano ac parocho

in Figen

futpote, qui jussu celsissimi in commissarii

nere in hac causa,

officio suo,

uti et

mu-

defuncto

Kben

et Schwazii

rem de-

addam

quse

,

nondum

in his Actis

18 Et primum, quod tabellas, miracula contiuentes, attinet, inveni

qua praater

unam

de anno 1587, in

depictum fuerat illud, cui inscriptum per Oenum flumen traxe-

alia prodigia

quomodo boves sarcophagum,

NOTBURG,

eratS. rint

similesque picturas binas vexillorum sa-

;

crorum de anno 1630

quoque inveni tabellam illam, quam his Actis praefixi et Ebenensem compellavi. Tabulas votivas autem numeravi 26, quarum eetas tamen ad sesqui seculum non ascendit; binas e ligno statuas, et 1652. Ibi

signa in ora taurina, bovina, ac vitulina et unum equi, singula ex ferro sedecim; exligno

novemdecim, et ex cera

viginti

:

cereos

item

duos preegrandes frustra lapidum mineralium et ad fenestram latusque Epistola? cor;

viginti

;

nua verajuvenci, ante sexennium ad templum atque oblati; septem denique sindones

tracti

baptismales, indusiola,ut vocant,sacriChrimatis

num de

cultus

antiquitate,

integra et

illsesa reperi,

cel-

non tantum

19

Ad secundum.

Testes adhibiti hoc affirma-

Primus 80 annorum jurato deposuit, terram ex tumulo divae Virginis per 70 annos ablarunt.

tam, pecoribus et hominibus fuisse salutarem unico anno oblatos butyri centenarios 14; juvencum supra dictum oblatum fuisse a pago ;

•

quam plurimos etiam ex Bavaria adventitare. Secundus 74 anuos natus

Vompp.

;

peregrinos

asseruit, se audivisse a patre sexagenario, et

ab

avo (nam et reliquos majores suos hoc in loco ultra duo et dimidiura seculura habitasse) perpetuo hic cultara fuisse confirraavit etiam :

dicta testis primi de bove adducto et peregri-

nantibus Boicis.

UpsanotheccB sigilla perlustrat,

sed etiam ea ipsissima

propria sigilia mihi extradi petii, atque in ho-

retuli.

testimonia sc~

sissimi et reliqua sigilla appressa

Ubi

contuli, et die dein 21 et 22 Aprilis in templo

ex quo hic

examinat,

illsesis sigillis.

appressa fuere, evidenti demonstratione comperi dum duorum prsesentium

sideratam, ac desuper instrumentum confeci,

tus

penetrationem

haud pridem reverendissimo domino decano de Piazzia, successit) me ad hunc reverendissimum D. Notburgae in loco

invisit, monumcnta cul-

lem

esse

esse, quse olim

;

rum

praesentia et conspectu sigilla sigillationi-

bus, antehac ab his ipsis arculae impressis, impo-

ad omnem apicem quadrare commonstravi.

sui, et

,

omnibus

23 Hoc instrumentum 3 Junii 1735 per re- ac de singulis verendissimum dominum decanum Figensem ad episcopum

reverendissimo ac celsissimo principi et epi- refwt scopo Brixinensi traditum fuit. Quinta dein hujus ipse primum dictus reverendissimus mihi ipsi

;

hanc rem totam post reditum suum se confecturum fore, sibi promisisse celsissimum. Brixinam igitur redux celsissimus causamque

retulit,

aggressus, ad preces procuratoris supra

memo-

rati constituit

imprimis promotorera fiscalem, tresque canonicos cathedrales, -viros virtute, genere et doctrina illustres in arbitros cum actua-

rio suo, qui

rem accurate expenderent, ac

rite

examinarent.

24Tandem 27 et 28Julii 1735 in binis sessionidecemitur bus, coramipso episcopo institutis, idem celsissireliquiamm mus decrevit, reliquias dictas in ecclesia in expositio puEben publice exponi, atque eodem, quo hacte- blica. nus ipsa beatavirgoNotburga ibidem cultu

affici

consuevit posse permisit, ut decretum desuper

29 ejusdem mensis et anni confectum, sigillo et

subscnptioneipsiusrursum episcopi firmatum iusms omnia.continet, quod proin ex ipso autographo hic sub numero 7 afferrimus b. a Die 22 Octobris, ut videbimus posthumxe, ubi de toco agetur pluribus.

parte II Gloriat

isto et

cultu S.

Notbum* 6

ANNOTATA Decretum hoc sub finem Notitiarum suarum auctor mter uistrumenta probantia coltocaverat nos ad majns legentium commodum ipsimet relatiom imerimus et sequenti capiti b.

pratfigimus.

CAPUT

DIE DECIMA

QUARTA SEPTRMBRIS.

739

retur

CAPUT

neque causa haec umquam ad Sedem A. Artojto , Apostolicam delatafuerit insuper cultusimmr;- Roschma.yho. morialis ante decreta Urbani VIII, hac de re edi- publkam relita, demonstratus sit, auditis praedictorom con- quiarum ;

III

Decreta, quibusBrixinensis an-

siliariorum nostrorum,

tistesreliquias publice exponi,

tis

tentiis,

comi-

Hrixinensis antistcs,

Ad perpetuam

rei

duximus, non dubitantes, quin cultus hic ad honorem Dei et multiplex supplicantium solatium cessurus sit, in quorum fidem etc. Datum inresidentia nostra episcopali Brixinae, die29 mensis

meraoriam. Nos Casparus

Ignatius.Dei et Apostolicae Sedis gratia episcopus, etS. R. I. princeps Brixinensis etc. om-

Julii

nibus et singulis praesentes nostras visuris et Domino, et gratiam nostram.

episcopi ac principis Brix.

cha suo perillustri Josepho Antonio Ignatio L.B. a de Tannenberg, superioris Austriae camerae consiliario, ossa sanctae virginis Notburgae pu-

aliud

exponi ardentibus ac continuis votis desideravit, atque per venerabilem ac religiosum patrem Antonium Soll S. J., sacrae Theolo-

etsacrorum Canonum doctorem, procuratose in huncfinem constitutum, humillimas

rem a

preces nobis porrexerit, tionibus

26 Nos eorum votis

ac desideriis favere cultumque memoratae beatae Virginis promovere, attamen in tam sancto maximique momenti nepiis

,

Acta diligenter perlustravit, tum tres aliosjtimoratos et doctos viros, videlicet perillustrem ac rev. Joannem Philippum Carolum comitem Fie-

30 Retulit haec proin saepe dictus procurator

antistes 31 Caspar Ignatius D. G. episcopus et S. R. J. idem per aliud princeps Brixinensis. Praemissa salute. Pluri-

decretum

mum

reverende

,

iilustrissime

ac dilectissime

Postquam ad humilesprecesR.inChristo tamquamin

causa, authoritate nostra constitutipostulatoris, ossa

arxinensem, consiliarios nostros ecclesiasticos, Joanvenerabilem et arbitros, dua3 hujus causae nem Georgium Spillmann, curiae nostras eccleactuariumconstituimus. siasticae secretarium, in

27

Coram nobis

proin, ac hisce praesentibus

et 28 in*residentia nostra hic Brixinae, diebus 27 procomparuitprasfatua 1735, anno mensis Julii

etcultum immemorabilem a300A constanter vigentem exhistonaet amplius annis monumentis, farum antiquarum et recentium testimomo, senum, traditione continuata,

motor

causae,

ma

authenticis inconcursu populi/celebratione c, identitate ex simulquebeaticorpons strumentis,

iurato acsolenni,

tum fossorum, tum medicorum

tum plurium sacerdotum ac

ipsius notaru publici

nec non procuraton testimonio demonstravit, consihanopratfatorum et nostro ficcali objecta, dissohit. superque judicio, satis

rum nostrorum og Nos, cum ad publicamcanonizationem, ad universalem illius

in Ecclesia

sive

cultum nonage-

n

libusgenerali etc. committere dignatus est d.

canonicum cathedralis ecclesiae Ratisbonensis, ad decuriae nostae ecclesiasticae vice-prsesidem

parochum Stilffensem;nec nonpraenodominum Joannem Sebastianum rev. bilem et Benedictum a Pachin Hansenheim, catnedralis parochum Briecclesiae Curiensis canonicum et

^i^

episcopo Brixinensi, ac vicario suo in spiritua-

JoannemJacobumCarolum deRecordin etNein,

et

rt

reverendissimo ordinario prima Octobris anni

araice.

canum

a

ac postulatorin causa, plurimumrev. paterSoll

ger, cathedralis ecclesiae Brixinensis canonicum illustrem ac rev. et summum poenitentiarium ;

ventibus,

Elisabeth Helena libera baronissa de Tannenberg vidua, nata libera baronissa de Risenfels, ac se ad mundada haec sacra ossa, inordinem anatomicum disponenda, 'ac eleganter suis sumptibus exornanda obtulit.

cima dein ejusdem mensis etannihanc rem reverendissimo et illustrissimo domino domino Ferdinando Gabrieli comiti de Sarenthein pro-

liarium nostrum ecclesiasticum et parochum in Albeins, pro hac causa promotorem fiscalem,qui

g

Anna

volentes, imprimis venerabilemacnobilem Franciscum Georgium Peintner, U. J. licentiatum collegiatae ecclesiae Inticensiscanonicum, consi-

mo-

imo

occupavit illustrissima acgenerosadominaMaria

jamdicti, qui insigni liberalitate commotus.de-

cum

,

se

sacris exuviis cogi-

cautela (ut par est) procedere

gotio debita

ad id

jam quam de ornandis

tabat. Implevit haec pia desiderantium vota,

blico cultui

expositis ra-

Ad

Ig. episcopus Brix.

celsissimi et reverendissimi D. D.

proprium: Joann. Georg.Spillmannsecret. consist. 29 Laetissimo hoc nuntio exbilarata tam com- Offerente se domina de munitas Ebenensis, ac omnis circumque vicinia, Tannenberg quara tota illustrissimi dynastae domus , nihil

Notum sit omnibus, quod cum communitas iociin Eben, dioecesis nostrae Brixinensis, cum topar-

giee

anno 1735. Casp.

mandatum

lecturis salutem a

B

vmcedit.

virgo Notburga ibidem [consuevit, cultu aftfci permittimus, ac permittendura esse in Domino

Tannenbergici exornan-

das transferri permittit. Decretum, quo

exprjtitvmcm

cilii Tridentini nobis concessa, tenore prassentium, reliquias dictas in ecclesia in Eben publice exponi, atque eodera, quo hactenus ipsa beata

atque prsevie Schwazium

in sedibus illustrissimi

tum aliorum piorum ac jure canonico versatorum, senpotestate nostra episcopali , vi sacri con-

in Theologia et

pafris Antonii Soll S. J. sacerdotis,

illa,

quae in ecclesia S. Notburgae in loco dispositione, et respective in

Eben ex nostra

nostra praesentia e terra elevata, et hucusque in antiquo tabernaculo praedicti templi , nostro

etiam

F

sigillo custodita, clausa et asservata fue-

runt, post accuratissimam indagationem, etexamen multipliciter allatorum documentorum, nec

minus post maturam deliberationem cum

viris

in Theologia peritis ac conscientiosis, confisi potestate illa et authoritate a sacro Tridentino concilio nobis concessa, pro

illis

ipsis

agnovimus

hujus et declaravimus, in quibus beata anima piae et a seculis plus quam quatuor tamquam sancta? et magnae Patronae tam a Tyrolensibus

quam exteris

celebratae ac cultae Dei

ginis Notburgis,

sequenter,

dum

famuhe

vir-

viveret, habitavit, et con-

quod expositio et cultus raagno

vori, devotioni ac fiduciae Christi fidelium

fer-

con-

cedi debeat.

pr
;;

GLORIA POSTHUMA

710 oblatio nobis

A. Antonio

KoSCIIMANM)

.

summopere

placeat ,

VIUONOTBURGiE AH&

hunc pretiomm lamus.

sumthesauramimconflderenonto^a

IV

CAPUT

tonisfrvendi

casSchwazium buspra?scriptus, et ad ades Tunnobisque eo magis incumbat

cum iiarum omis-

nenbergicas,

SacraossaexEbenensiecolesia nostram m voluimus,uteademmpr»et hiborem imponereS possit, pi•imuin fien quam Eben, locum dictum

lUuSchwazium deportata

re fiduciam

strissimefamiliffiTannenber-

aliquibus sa-

inpersonaseconferre,etuuacum ^nctasreUqmas testibus

**™W™£

1

idei

fficse

ex tabernaculo (adquodcavem et ante omnia nostra considerationed.gna,»„ si in his nulla,

committuntur.

^.^."SS

et

u ndum et

Uk. Suaaum ... n usibussaltemprotemporeuDe

abaliis profanis nim conclave in ledibus

lib.

B. Taniienbei'gii

ne eadem permusquod Tannenberg intuitu, tris lib. baronissa de veversetur, hic major Dei et Sanctorum gloria ,

domicelbs

B

i

ct

quc& circa

illas

servari

dcbeant,

adjutrice coram ipsa amicitia vestra, adhibenda juramentum deponere.

34

Nempe

1

quod de

prasdictis ossibus

nullum

hoc est, alienum his subtrahere; 2nullum aliud, etiam ab ahorum immiscere velit 3 eadem ossa ;

solhcite custodire subtractione vel irreverentia tam laudibilem laexantlatum 4 ettandem,post ulteriorem ordinationem ac

borem, ad nostram

iterum perfedispositionem, ut ad locum suum mens haecnostra Praiter rantur, restituerevelit. ubi et ibret ulterius, ut illo conclavi,

quamdiu

lampas perpeSanctse ibi custodiuntur reliquiaj,

una aladhiberetur quarum

ordinariam tuo arderet, et praster seram terave adhuc sera pensilis

,

claves illotempore, quo nemo in illomoraturcuaedibus biculo, ad manus sacerdotis, in illis (

proponit.

aliunde commorantis, Scalfi f deponendas sunt qui paritercirca articulos paulo ante recensitos

juramento se obstringere non recusabit. 35 Nos igitur uua ab amicitia vestra relationem, quam priinum id commodo vestro fieripossimul

sit,

cum prothocollosuperomniaet

singula

conficiendo expectemus, prudentiaa et discretioni vestrsa relinquentes, e re nata unumalterumve,

etiam hic non insertum, ad intentum finem oret perennamus eidem amico ac beneanimo probe addicti. Datum in nostra residentia Brixinae 10 Octobris 1735. Caspar Ignatius

dinandi

I

comitatu suo 18

nts cum dominus pro-episcopus

K

Octobris

me nsi

Schwazium

m

larte venerabilis

contuht sacrum divre Notburgaeades summa huic sanct* Virgim dedi-

Briximnsis templo

,

n

E6e-

nenti, a b

:

psemet in ara

nte se accinxit, qui ac dein huic actui est. peractus in hunc modum cata

Pro-epwcopw seu vicariw

moxquein

fuit,

ime exceptus

isdecentis

sacrassese

die insequent;

a, e

quo a potion b se coniulit, decanatua hujus totius cleri

locnm Eben

fl

cum suis binis perillustr.bus approbante Uabusesimulcum una vel altera,

cuset

everendissimu:

flnem hic ipse n hu „c igitur

iolatio appareat,

E

fecit,

(

37 Occupabat

adaramet

nempe idem reverendissimus

sellam, et latus Evangelii locatam

anteomniadecretumdementissmumepiscopale commissione etc, de quo pnus de concredita sibi ad flnem hic sub num. tenor cujus et dictum,

rogante prwuratorc ad v! constifuto.

clegendusest,exhibuit.Dein comparuit pluriin causa Rev. P. Soll tamquam procurator

mum

demississime ad Acta legitimatus et recognitione sigillorumtfarculae,

instit.it

inqua

pro

inclusae

ut testes sunt reliquiae B. V. Notburgae, atque desuper, praeniisso juramento, servatisque servandis, adhiberentur, ac

demum

procederetur

ad actualem extraditionem, et reliqua omnia, qus videbuntur ad hunc tinem et actura necessaria et opportuna.

38 Hac petitione percepta, electisque duobus coram ac am- ribus.

assessovibus, reverendissimo, perillustri

domino domino Lamberto, antiquissimi monasterii San-Georgiani c Praelato et abbate infulato, ac jam supra nominato reverendissimo domino decano Ramblmayr, impositum fuit mihi plissimo

Antonio Roschmanno lico,

asscsso-

notarto

ApostoHco,

tamquam notario Aposto-

ad hunc actum specialiter requisito, jura-

:

volo

mentum, quod omnia

fideliter,

notare, ac prothocollo inserere

uti

geruntur quod

velim

;

etiam ante aram flexis genibus ad sancta

episcopus.

Evan-

eadem exosculatus, praestiti. 39 Idem eodem modo dein juramentum tamquam testes rogati et adhibiti deposuere reverendissimus et illustrissimus dominus dorainus Josephus LeopoldusS. R. J. comes de Sarenthein, dominus in Kellerburg, Rottenburg et Kranzlgelia,

ANNOTATA. a

A tcmpore

dati hujus diplomatis, ab aula

Viennensi comitis titulo exornatus est vir

illu-

strisshnus ; uti cx lioschmanno didicimus,

b

Mendum

c in

Vox

haud dubie num. 31.

scriptionis

tcgenttum 400: ut infra Missaj, qitam

additam

d Litteras in

eum

finem,

est.

ad dictum

illustrissi-

destinatas, etiam adcalcemretulerat liosch-

mannus, nos commodius

hic inserendas arbttrati

sumus. e

Nomina

perillustrium itlustrissimi comitis

Vidc

num.

50.

illustribits

tcstibvs

inReineggetc.ecclesiae cathe-

minus dominus Godefridus

;

illustrissiraus do-

R. I. comes de Sarenthein,dominus inlvellerburg, Uottenburg, Kranzlstain, dynasta feudatarius dynasti Reinegg, sacras Ciesarea ac RegiaeCath. Majestatis S.

cubicularius actualis, et excelsee oris

sororum habes infra num. 49. f

stain, feudatarius

dralis Brixinensis canonicus

fuisse credtmus,

apographo nostro praitermissa

mum

hic irrepsit;

ac

40

camerae superi-

Austria vice-prsses. I

J

erillustrisacgenerosusdominusdorainus Joannes Georgius L. B. de Sternbach in Stock,

AngerburgetWindeck, dominus dynastiarura superions Falkenstain

et Groppenstain itera GrafendorffetRosenbergetMeltheur,sac.Ca3s.et Keg. Cathol. Majestatis excelsaa camerae supe,

rioris

juraniento obstnctis,

;

DIE DECIMA

A

perioris Austri&consiliariusactualis.

QUARTA SEPTEMBRIS.

Admodum

R. D. FranciseusFluri, parochus in Munsterinferioris Oeni-vallis. Multum R. D. Joannes Pezer, reverendissirni

D. pro-episcopi sacellanus.

Illustris D. Felix

Jacobus de Graben in Stain provincialis Tyrolensis excelsae camerae inbellicissecretarius. reliquias

vetcri thecain

novam transponit,

r

fj

celsissimus episcopus clavem submisit. Ex hoc allata est arcula et ad recognoscenda melius sigilla, in

mensula ad aram reposita recogniundique repertis sigillis, aperuit :

tisque ac

illaesis

comitanHUis

tubarum tympanorunque strepis delatumpignus VirgineuminarasanctaeCrucis sub baldachino collocatum

;

ubi

aliquantum

nia, liaec

rum

sacra Yenbachensium

i

vexilla

ac

ite-

aeris

48 Sellam deinde ad arara sicuti heri occu- a

Tannenb\

dominum Josephum Antonium Ignatium L. BaronemdeTannenberg, dorainum dynastiarum Rottenburg ad Oenum, Trazberg,

gico,

ac generosum

Campan, Liebeneich, Grienburg

dominum et

44 Jamque Schwazio appropinquantes sacras exuvias campanae majoris formee et numeri celebris asceterii San-Georgiani, nunc Viechtym cui nuntiabant e regione Schvazii positi ,

,

in-

troductioni solemniori dareturinitium. Praecessere igitur tribus et confraternitatesomnes cum cereis in manibus, hos sequebantur R. R. P. P.

Fransciscani hujus

loci,

pariter cereis instructi,

uti et clerus omnis viciniae

perquam numerosus,

a quo etiam sacrum corpus sub umbella inter faces portabatur.

45 Sequebatur pro-episcopus et illustrissima prsefecti

cum

cum

nobilitate rainerarura officialibus

frequenti

domini ac

raineralibus ac supe-

rioribus reliquis inter aliquot millia accurren-

spectatorum, quibus per omne itineris Dispatiura spectaculinovitas,inveteratainhanc se quatuor tandem impleta atque pietas,

tium

vam

de-

culorumvota, inter pia suspiria, ac affectus lacryraas votionis tenerrimos permultis etiam rae

eaudio expressit.

i

et Schonwort,

et provincialem Austriae superiorissu-

Neuhaus, sacrae Caesareae

et

Regias

Cath.

Majestatis excelsfe camerae superioris Austrias

49 Qui praelectum a repetens, quod

me

notario juraraentum

nimirum sacra

hrec ossa in aedi-

caustum custodiendum neminiquamjuratis personis tradere, eadem sacraossa suo tempore ad

cujus vexilliset universa

dynasla

pans, expectabat advenientemadseperillustrem

bussuis reverenter custodire, clavem adhvpp-

cum

^*

jussit

horam

ultra

templum, ubi paululum quiescebatur, donec

cat

omnia prothocollo inserere me

coraitatus est. His conticentibus campanae aliae

et fere

**-

reverendissimus dominus commissarius.

consiliarium actualem.

remotam jam

tilia

tl": '"'

sigilla nostra, intacta ac integra fuissent reperta om-

cumque

subierant.

43 Arculam deinde a

nm

fJl11,1 '

ad recognoscenda heri irapressa

pra Anasura, dynastam in Freundsperg, Schwaz

Sclnvazenses campana, praecipue maxiraa inter principes regionis vulgata, respondebant. Ventum dein in via nostra ad nosocomii Schwazensis

perlatas cullo-

reve- examinai

Caeterum per potiorem viae partem ferendo huic sacro oneri reverendorum dominorum sacerdotum, ac reverendissimi etiam praesulis humeri

plebe R. D. PriorSan-Georgianussacrumpignus Schwazium usque comitatus est.

m

omnium primo idem

decanumFigensem etme notariumApostolicum

sereus successerit,

USquc

reverendissimus dominus pro-

permediam horam usque ad viam regiamad torrentem Kasbachium g deportata fuit, reverendissimo pro-episcopo ac numeroso clero, ac praesente nobilitate insigni cum cereis ardentibus inter campanarum sonitus comitan-

templi praepositurae castri Trazbergiei k increpueYe, donec et istis pagi Stamsensis / sonus

Schwaiium

finito,

47 Vocabat igitur

campani sonitus excepit,

kominibus, sokmniter

quo

vus)

rendissimus reverendissimum et amplissimum dominum prsesuleni Montis S. Georgii, reverendissimum item et excellentissimum dominum

temporis quieti datum est. Illustres hic cum reverendissimopro-episcopo personae, ut introducendo huic thesauro Schwazii eo splendidius commodiusque pararentur omnia, pnecessere.

dinis

in

Post prandium dein, cum parata itineri essent omnia, arcula heec, ex omni parte decentissime ornata, sub umbella, praecedentibus sa-

gica tiliam pedites universi

ZnadOfl

die,

episcopus ad extradendum sacrum corpus debitis cum solennitatibus se accinxerat.

12

^-

Ambrosia-

hancque suodominorumassessorum praefatorum ac raeo notarii sigillo clausit, ac clavem ad se

Processimus dein cum sacra sarcina omnes usque ad notam illam in Historia h Notbur-

bus omnis or

hymnum

r,n,lCl

pontificalibus pro-episcopo. Altera vigesima nempe Octobris, a summo mane et confertissimo supplicantium numero inter Missarum sacrificia colebantur fervida pietate haec sacra lipsana. Cantabatur dein a reverendissimo ac illustrissimo domino canonico comite a Sarentheim officium solenne de san-

deinde

tibus.

accurrcnti-

inchoante

ctissima Eucharistia (erat enim dies Jovis sodalitati istliic celebri sanctissimi Sacramenti festi-

cris vexillis,

cl

fuit,

reverendissimus pro-episcopus arculam, et sacra ossareverenterac caute in aliam, eleganter in hunc finem constructam, arculam reposuit:

recepit. easdemque,

40 In ternplum deinde parochiale (quod am- A. Airrono plitudine et majestate sua vix ulli in tota pro- ^kbmmom. vincia cedit, actotum cupro obtectum est) inter in ^I' u'

numipso

Apertum deinde antiquum tabernaculum ad quod aperiendum ipse reverendissimus ac 41

eau

711

paillu&tiibus ejus

matre ac

soroiihus, affisque

locura suumrestituerevelitetc. Lactis Evangeliis

jurejurando proraisit, eademque osculatus est. Simile quoque juraraentum, mutato tamen nonnihil ejus tenore, deposuerunt perillustrisacgenerosa domina Maria Anna Elisabetha Helena L. B. de Tannenberg vidua, nata L. Baronissa de Risentels,in Oberaichet, Engelsegg, et Grienau, domina dynastiarum Risenegg, Rhorback,

Klingenbrunn, Schwend et Reilling etc, cum domina Maria binis ejusdem illustribus filiabus baronissis de liberis Elisabetha Anna, et domina Maria domina pramobili uti et Tannenberg, Saylerin nata Burgklehnerin, uxorata Anna

quodnempe omneshae de his nullura lum subtrahere raiscere,

sacris ossibus nulhis

ira-

eademque etiam a substractione

alio-

.

p

alienura

velint. rura et irreverentia sedulo custodire demura etiam admodum reverendus, ju$jurandum

50 Et

dominus Josephus Scalfi, Theologiaelicentiatus, ejusdemque perillu-

nobilis et clarissimus sacrae

domini baronis Tannenbergici sacellanus aut domesticus; atque in casum ejus absentiaa dominus reverendus irapedimenti, admodum Schwazensis, Maximilianus Wagner, parochus stris

sunt, quod dayem pariter jurejurando obstricti ossa continens, fidesacra haec hypocaustura, ad

literapudsecustodire,nemini extradere, etquo-

tidiehypocaustum illudsoUicite velint claudere. levabantur sacrae reliquisa ab His

ita peractis, r

ara.

excipit, et

averta theea

.

GLORIA POSTHOMA AtTomo Rououmio. A.

ara. atque ex

templo

S.

m

P^JlriS^

com.ta arcessum domesticum, pr^sanfibaa oum cere* b

.t

b« n

»^

palatiumTannenbergicum ac

P™P' um

huic rei

virci.

NOTBURGjB anc. scrib! t:

pnDterjam suporius allala fnbethic Lubet

«

brevemaptatnq»-

rii)

D

degoripfconem

v

as3flren te:« Si-

.

^ttf^nati

Oeni

inferlori

in

Lstinatuml,>l>ocaustumdeferc^

4*» rJjlM

—

«-

"l-J-p^ ES.

«l Ubi in arcula dissimo pro-episcopo

1

J"»""*": Stotfj. admodumreverendo dom.no mmutioresque fuit:

tarnqn;n n ^tamqwn

etm

custodi, concredita

nTbilesparti^

reverendissimodonat»,acpnus notabihs vero op li pro more munitm notabjes minus simo domino ordinario, per.Uusti major causa3 promotoribas

ed»

;

liariis et

domui Tannenbergic*.

eve-

ms.gn.s

demum

Lam-

domino prauato rendissimo etampiissimo ad en.xas ejus preGeorg.i berto ad Montem S. vms his nostra Notburga ces,et cum diva ejus curat.s spiritualibus et

m

tamquampatribus suberat n familiaparochia», cui Rottenburgum diva hac Virgine de ut fuerit, atque t

riterusa

cumtotosuo monasterio Officium brare

et lioras cele-

perbenigneconcessa. Etsiecongra-

possit,

tulantibus universis perillustri

domui de com-

missoejusfidei,pietati, liberalitati

B

tanto thesauro

Tdein

Hodie,

„

inquit,

ac templo pro pauenl.s recendio hoc asceterio ipsum translatum est Vie-

m* hSSS monasterium

;

et

Ktitasitumconspoxnpsus. Ilrs suhdt udguos dicti ascetern scrmoest, auclres alios;aP restaurato pauiwpor unt

suo epi

sig.llo

:3SSR£5 p-* s oppositum. chtium Suario

Utrntsauc,

vetons

monastem conspectum prmbct

nempe ac novi, tabulanamlSetlQ. conjectvra? Guarmonn, n Consona hcec sunt nominatim et itcrum in Vita,

iudicatw semel

agens de sacerdotc, qm cap iii, num. 21; ubi funus ad sepulturam comiS Notburgaa sacrum Religiosum fuisse Renedi)atus fuit, sic habct: Monte credere Georgii divi ctum ex sacro fas est.

et custodwe

sanctas Oeconomse, hic actus

tam

CAPUT

finitus fuit.

V

ANNOTATAa Schwasium seu, ut scribit subinde Rosch-

Sebatum vel Sevatum, vutgo autem Schwatz, pagus est ad Oenum flumen, qui non modo mineris cetebris est, verum

mannus Suazium,

eodem Roschmanno in Brevi Tycomitatus descriptione Germanica, hujus

etiam qui, rolcnsis

teste

reqionis civitatcs et oppida, paucis ceptis,

admodum

Prospectum

puichritudine sua superat.

mim. 7 adjunctce tabulce^ quce^ ut supra mcmini, i/htstrissimi domini comitis Tannenbcrgici munificentia, deUneata est,

depicta, in

ad nos

transmissa,

(ss incisa

excusa atque

et

loco

dandam

arbitratus sitm, quia

hoc potissimum capiie loca plurima occurrunt,

quorum

ipsa situm exhibet.

Porro Schivazensis

pagi desrriptio fusior dabitur cap. vi hujus Relationis

num.

64.

b Inspice c Intcr

tabulam num.

; totum decretum dedimus prceccdente capite a num. 31.

scilicet

(iSigilla ista thecce appressa fuerant

quando sacra ossa

e

amio 1718,

terra elevata sunt.

Vide

cap. \,num. 7. e

Vide infratit.m.

f Consule

itemm,

si lubet, cap.

8 num.

8.

ta-

•buht tntni. 6.

i

ultimum Vita? lit. f de sacelio etiam illic in honorem Sanctce erecto, tum in dictis annotatis twn fiistus parte I Gtorits posthumce cap. i n *> cap.

;

Situsha ostemhtur

adjuncta tabula num. 6 k Habes et hujus situm in dicta tabula n. 17 1 tnsptce tterum tabulam <>0 eamdem in

num

hujusmentio factaest in

pncvio mtm. 23,

sitppcditat

exa-

men

super custodia

instituit

etornatu reliquiarum. Traditisigiturillustrissimas familiae Tannen- n ecora tis bergicas sacris lipsanis, cogitavit

idem

illus-

dominus comes, adstipulantibus conferentibusque tum ecclesise oeconomo seu aerario templi, tum vicinia Ebenensi, de loco extruenstrissimus

:

mu-

nifke templo

Ebenensi

dilatata navi in longi-

tudine per passus 25, in latitudine per passus

novem.Potissimamergopartera sumptuum idem pro tota navi ecclesiae e fundamentis erigenda; addidit his trina altaria totamque ecclesiam intus opere vermiculato ex

illustrissimus contulit

p a

pro tribushis altaribus et vasa sacra inaurata et

argenteasuppeditanteipsiusillustrissimadomina parente, nata

lib.

baron.de Risenfels,

illa ipsa,

quse sacrum corpus ornavit.

h Parte prima Fragmentontm Gua? inonii num.9 De pago Yenbach actum in annotatis ad

*on*m i„ w

Sclrwazii

Brixinensis

apographum docet a, decentissime ornari curavit. Paramenta, ut vocant,

g Torrentis hujus brevem notitiam dedimus in ad caput ultimitm Vitaj. Est etiam via eodem nomine appellata, ut liquet ex annexa

tmo

episcopus ac princeps

;

gypso, picturisque, ut

annotatis

m AwtaHi

ratur

do tanta Hospite digno

1.

instrumenta probantia

exstruitur et munifice deco-

ex-

ejus habes

quamque hoc

Templum Ebenense de novo

alii

tit.

e.

ct

inannotatis

Commen-

ad Pwfa-

Rosehmamus tamen

m Notis suis

ad caput

i

Vitce

,

cuL

ubi

sic

53

Dum

hacc agerentur in

Ebenensi templo,

ac

sacris Sot-

strenue interim Schwazii adlaboratum in erigen- burga do toto secundum ostiologia? regulas sacro div# exuvns, Yirginis corpore; praestitit hsec

simum expensis eadem ter superius suis binis

omniasuis

illustrissima

memorata, una cum illustrissimis sororibus nempe germanis

filiabus,

ejusdemillustrissimi domini comitis, D. D.

Anna

potis-

dominama-

Maria

Maria Elisabetha. Sacra ossa vestibus pretiossimis, quae virginem civicam, qualis diva et

Notburp

fuit, decent, reticulato opere, ut perspicua essent, et margaritis undique et gemmis

elegantissime contecta fuere 54 Exstructo interim, ut

b.

diximus,

templo,

fenestrisque

" ;

t

Siptemh/

DIE DECIMA Episcopus ac princeps Brixinensis

QUARTA SEPTEMBRIS.

lustrissiroidominicomitisIgnatiidcTannenberg,

nis elegantissimis altaribus ornato

ejufldem illuttrissimffl matria

sacrisque

,

adventat,

pem acepisoopum LJrixinensem

pro singulari,quo

sacram hanc Virginem ferebatur cultu, ad solennem restituendarum ecclesiae Ebenensi sacrarura reliquiarura pompara invitare. Nec defuit in

ptis,ac sigillis cuique proprus ftrmatis, fidem eidem celsissimo fecit, se omnes et singulos se-

cundum

una cum

traxisse, religiose custodiisse,

juramenta anno 1735, 19 Octobris deposita rite peregisse, nihil de sacris ossibus sub-

perillustri ac reverendissimo domino Francisco Christophoro Franzin de Mareit et

tea celsissimo ac reverendissimo dominoepiscopo fecerant.

,

Oena-Valiis

,

Schwazium

num omnia

rite

parata

55 Hisque pro in prmcipe

templo,

omnia

an circa

reliquias,

B

xima

delatus

tur, sacra ossa publico et antiquo cultui expo-

vespere,

illo

nendi; quod et benignissime indulsitidem reverendissimus ac celsissimus S. R. I. princeps ac

sedulo indagavit.

nempe Septembris,

corpus exornatum

ex

Hcentiam

confirmat.

eumdem celsissimum ac reverendissimum dominum episcopum, ut licentiam impertiri dignare-

rei gravitate examinatis, pro-

die Dominica, 14

quam sacrum

,

tus

pto peractis, rogavit idem plur. R. P. promotor

fratre Eminentissimi

sint,

ulteHoris cul-

59 His igitur prsemissis, atque ordine praescri-

Cardinalis episcopi Olmucensis hodierni, aliisque officialibus

nullumque aliud

quam fidem declavibussibi traditis ac custoditis, tumplurimum reverendus ac clarissimus dominus Scalfi, ac admodum reverendus dominus Maximilianus Wagner jam an-

substituisse etc.

Zinnenberg, ecclesiaa cathedralis Brixinensis canonico capitulari, decano etparocho ad S. Laurentium in Valle Pustrissa, uti et reverendissimo ac illustrissimo domino Antonio Felice comite Troyer etc. de Gisbach Strasfrid , et Troyenstain , ecclesise cathedralis Brixinensis canonico capitulari, decano et parocho in Imbst

et

Eb

ardentissimis his votis pientissimus hic princeps sed anno 1738, die 13 mensis Septembris,

superioris

k. A5T05I0

nat* Roschxatco. L. B. de Risenfels, ac iliustriseimarum Bororum juromento obstricUu, irtMaria3 Annai, ac Marise Elisabetha, atqw dagat, atyw nobilis domina; Mariae Annae Burgklehnerue, natae Saillerin, mandatis propria manu subscri-

exuviisdecentissimecompositis, visum est ipsura reverendissimum ac celsissimum S. R. I. princi-

Schwazium

743

fenestrisquelucidissimisillustrato.picturisactri-

episcopus, uti et

post-

propria

sedibus

Tanenbergicis rite ac solenniter in proximam parochialem ecclesiam fuisset deductum, ac in sum-

manu

omnes supra memoratos

sese

prothocollo inscribere ;quodetiam

e vestigio factum est.

E

ANNOTATA.

ma

ara collocatum in eodem templo publico proxime ad aram sanctse Crucis, inspectante toto confertissimo hospitum ex omni parochiali,

vicinia delectu ac populo universo,

a Exteriorem templi formam exhibet aajuncta

coram eodem

tabella, interiores vero

duobus dominis canonicis cathedralibus primum memoratis, assessoribus reverendissimo ac perillustri domino Lamberto, infulato praesule Montis S. Georgii etc., utietplurimum reverendo praenobili ac excellentissimo domino Petro Josepho Ramblmayr de Goldbach, decano strissimis

rurali ac parocho in Figen

;

Advcrte interim hic munificentissimam domus Tannenbergicce pictatem eroa Sanctam nostram. b Adimox memoratum novi altaris ectypum, in

ejusdem medio Yirginis formam, prout hic

scribitur,

excusam

testibus rogatis ac

requisitis perillustri ac generoso

formce specimen prcehebit

novi altaris ectypum, capitisequenti inserendum.

reverendissimo accelsissimo S. R. J. principe ac episcopo Brixinensi, ac reverendissimis et illu-

CAPUT

domino Joanne

de-

intuebere.

VI

Georgio L. B. de Sternbach, excelsae camerse superioris Austriaeconsiliario actuali; pranobili

domino Felice Jacobo de Graben actuante

rendas.

secretario;

me Antonio Roschmanno

J. U. licen-

ad Oenipontanaa notario Apostonotario tamquam actum priores et hunc lico rogato et requisito. 56 Tum fecit propositionem plurimum reverendus ac clarissimus pater promotor Antonius quid actum Soll S. J. referens se ad priora, ac, tiato,

in Eben r

came-

bellicis

superioris Austriae in

rae

excelsae

universitatis

examinandis exponendisque

sacris exuviis divae

insumpsit idem revirginis Notlmrgse hactenus ecclesiae suaein hasque episcopus, verendissimus restitui demississime rogans. stipulata manu, 57 His peractis, juramentum

Eben sint,

apud

personas

omnia o-enda,

acta esse et nunc perareverendissimus ac celsissimus dommus

fideliter

nempe

testiprincepsepiscopus a dominis assessoribus,

quod prjestitum pubhce ab celsissimi, omnibuset singulis in manus ejudem Tannenillustrissimas procuratore

bus et notario exegit uti

:

etiam a

bereic»

familiaj,

prasnobili ac excellentissimo

in Wertenegg doraino Leopoldo de Eyperg praefecto dynasti» Schwarzenhorn, etAichperg, ,

Suazensis.

splendore honorata, ad Ebe-

nense templum reducuntur,

,

hactenus in hac re fuerit, pluribus enarrans, refegrates maximas eidem celsissimo principi eruendis, rens pro insignibus laboribus, quos in

vite servata

Sanctse OSSa, Schwazil SUmHlO

.,

primotam nomineU58 Hic igiturseomnium

F deductiom seu processsiom Solenni per amplissimum pagum Suazensein hoc origitur

dine

datum

est initium,

eademque

Sacrct exuvice

feliciter per-

acta est. Praeeuntibus igitur tubis ac tvmpanis, inter perpetuas campanarum ac mortariorum fragores

agmen equitum cataphractorum primus

duxit, qui speciem Henrici a, equitis de Rottenburg, preebebat. Moxincessere singula artificum

corpora,quibussuacuique figura exsacraveteris

Testamenti historia rei nostra; conveniens, ferculumque, ut vocant, interpositum fuerat, quorum numero undecim vitam divae virginis Notburgaa exhibentiainsecutasunt. corpus triumphali 61 Spectatu praa ceteris dignum erat ma fossorum metallicorum cum suis baculis ac

montano. gistratus insignibusacpeculiari vestitu equiiterum agmen triumphalem currum

Ante

tum desultoriorum imperatorem

duxit, qui

referebat.

Maximilianum

I

b

Currum praacedebant

div8B Notgenii octo, in pulvinaribus insignia falcem, liliuin, virgineum, nempe burgse, sertum panem claves ac rosarium, vinarium, vasculura

praeferentes.

Currum ducebant

equi sex, cui coelesti

b

f

,

ANC. LORIA POSTHUMA NOTBURGjE

;n Antonio KOSCHMANNO. A.

pora,

tum

observantise fratres Reformatos spectantia, monasteRR. PP. Ordinis S. Benedicti e vicino

reliFiecht c variae ac celebres Sanctorum Haec portabantur. ornatse, decentissime quiae, rio

eomitabantur primum dicti RR. PP. Franciscam

tum musici

superpelliceisjnduti, ac totus vene-

rabilis clerus cereis accensus instructi, quorum clauserat reverendissimus ac perillustris

agmen

Frandominus sacrum Ante etc. Franzin de ciscus Christophorus corpus incedebat sacrum judicium, notarius Apostolicus tamquam actuarius, domini testes canonicus supra memoratus cath.,

conditionis hominibus spectati et huic loco Suazonsi propria,

orchestra

Thema erat:'» D. Notburga in arce Rottenpauperum mater. juven» burg, sancta, famula, omnnim, et tutis nobilis magistra, auxiliatnx .,

ornatum,

cum

falce

ac

tiatur

fecitreverendissimus ac perillustris

Franzin

nonicus de

contiimantur diebus aliquat.

:

admodum reverendus

E

dianus.

08 Die tandem ultima, decima octava,

ad aram

Sacrum

Reducuntur

summam

sacra lipsana una

e delati

hos-

atque innumerabilisomnium ordinumfre-

triumphus, longo itinere per

amplum pagum

:

05 Tum cathedram conscendebat reverendissimus, perillustris, ac amplissimus dominus prsesul^

Lambertus, Montis

S. Georgii abbas, inter

assistentes hactenusinnostris

memoratus,

ad confertissimam hospitum juxta ac Suazensium concionem verba actui, quem descripsimus, soet

lenni fecit aptissima, ac plausu unanimi recepta. Finito hoc sermone sacro, ipse reverendisssmus ac celsissimus S. R. I. princepsac episcopus Brixinensis solennissimum Missaepontificalisofhcium fecit,

,

cum

venerabili clero, illustris-

simis quibusque ac confertissimo populo ad Oeni

Oeno commissae sunt secundoque iiumine, consonantibus ad utrumque littus templorum campanis, mortariorum tonitruis, sacris hymnis et preciripas deduxit. Hic iterum

64 Ducebatur hsec sacra pompa, seu potius

atque iterum in templum reducebatur, suoque in ara summa locorestituebatur, ut antea.

legente Evangelium

reverendissimo ac

domino canonico de Franzin, Epistoiam reverendissimo ac illustrissimo domino comite Troyero, paulo ante memorato. Post prandium, illustri ad vesperum fere toto templo perillustri

parochiali, solennes Litaniao Lauretanse decantatse tinem fecere festivissima huic luci. 1

OG Altero itidem die, Lunas nempe, sacrum

remonite

ca-

liarum complures etiam Oeniponto

tam Tyrolim maximo, satisinsignem.)Interspectatoresinnumerabiles exomnietiamlate dissita multorum milliarium seu vicinia seu distantia

hujustuodi picp

dominus

nus praelatus Montis S. Georgii abbas, qui, peracto Sacro infula ac pastorali suo ornatus,

tis civitatibus prseferunt, utpote valde notabili amplitudinesua, aedium elegantium multitudine, duobus monasteriis ac templo parochiali, per to-

ac festivce ctp-

continuati sunt sacri hi ludi die Martis

lenentibus, ex omni latere illud comitantibus. Postsacrum corpus incedebant iliustrium fami-

Suazensem(quem merito scriptores plerique mul-

cetc-

:

Mercuriique sequentibus. 07 Decima sexta hujus mensis Sacrum solenne

peregit saepius laudatus reve- sacra ossu ad rendissimus, perillustris ac araplissimus domi- templum

quentia.

brat episcopus:

mo-

clusum ab octo vel decem sacerdotibus portabatur: pueris Hispanice inditis, facesque accensas

pites,

abbas, ac

dedit, et

nus comes de Troyer: e cathedra vero dixit plurimumR. P. Theophilus Perckhofer, conventus RR. PP. Franciscanorum hujus loci Guar-

vasculo ex argento elaboratis d, eleganti cistse

divit

scenam

quo Suadulis musicis apte dolorem expressit, segre a recreatum, zium, tantse Hospitis mora avelli paEben locum in thesaurum setantum

ubiqueperviae, ac vitris ingentibus munitse, in-

lum

et plausu in

commotione

ratus est reverendissimus ac illustrissimus domi-

annulisque pretiosis

dein ad popu-

gratam

simotralucidoque,ita ut ubique sanctorum ossium

filis

structura anatomica discemi posset, indutum

;

in

Suazii. » Pius certe » memoriam morae triennalis sine spectantium non Notburgse Acta D. comicus

tenuissimis splendidis-

mis, auri et argenti

sem pagum

exemplar eorum,qui a servitiissunt,

»

erectum, vestituque et plurimis margaritis, gem-

supra memorati, plur. R.P. 63 Jpsum sacrum divas Virginis corpus stans

per Schivazen-

usibus extructa.

solis his

uno alterove seculo

I

jam ab

ad populum vero dixit pater concionator regii parthenonis HaJensis /esocietate Jesu. Die insequenti decima septima, in ara summa Sacris ope-

promotor causa3 etc.

deducilvr

theatrale!S

lu.li

m

quatuor ains tna 62 Ferculis demum adhue Illuminat» corS. et SS Prothi ac ^miiii, ut strictions S.Francisci Ordinis PP. ad RR.

patnpa

Imi-

omiiis

innumens

rendissimis aliisque

circumdata insidebat diva lesti lumine ac gloria supplices quatuor Notburga; adstabant aatem patronam pmviiH-i^TyrolensisOrdines^illam patriie eligentes.

ii;<

\

oratorem ingenti animorum motu egit reverendissimus ac illustrissimus dominus comes ac canomcusTroyerus; officiatoris vero in ara summa coram sacris reliquiis munere functus est reverendissimus, periliustrisac amplissimusdominus prasul Montis S. Georgii. A prandio a reverendissimo ac celsissimo S. R. I. principe ac Brixinensi prasule, hospitibusque illustrissimis, reve-

sacrae exuviae,

bus,

Yenbachium

perlatse snnt.

69 Exonerata sacro hoc pignore et comitatu Ebciicnse, in devotissimo navi, prsesto fuit agmen equitem de- ara priucipe sultoriorum, qui duce illustrissimo domino comite de Starnberg has Divse mortales reliquias ad

collocantuT)

locum usque Eben deduxit. Jamque temploEbe-

nensiquodeodemdie una cum tribus altaribus consecrare dignatus est idem reverendissimus ac celsissimus episcopus Brixinensis, propinqui eramus; cum his obviam pernotabile itinerisspatium processit idem celsissimus, quo ac ceteris comitan tibus in recens extructum ac decentissime ornatum Ebenense templum deportatse, atque in ara

summa

(ut typus fert)

F

g perpetuis futuris

«

temponbus ex utraque patre spectabiles, collocatae

sunt.

70Inhujusrei memoriam perpetuo duraturampraevia exhortatione plurimum reverendi ac clarissimi patris promotoris Antonii Soll S J (qua gratias eidem celsissimo pro tot impensis conatibus illustrissimae familiae

Tannenbenricas

prototsumptibus et

curis, ceterisque

omnibus unapnasentes reverendissimum dominum praesulem San-Georgianum reverendissimos ac illustrissimos dominos canomcos acplunmum reverendum, pramobilem ac excellentissimum dominura decanum in Fig-en Petrum Josephum Ramblmayr, sacra, Tbeologiae doc tor em amquamassessores; utiettestesrequi

penmpense

egit) rogavit

+ ,i rt v« SltO>i llPV]llno perillustrem

nem Georgium ,an

dominum Joan-

^ CUmFluriparochum meum, hsec

nJ; ut prothocollum

,,t*

-ac generosum

L. B. de Sternbach, ac adraodura

cui

actamserebantur, subscriberent

:

in Munster,

orania per' ac nt desuper

instrumentum

et

cum

exhor-

tatione claudi-

^'

estivitas -

Ac /
J4/1C/01 '

Fraii rlav :Iun#wurth

Jc -^J»

ja ///i

:

DIB DECIMA (JUARTA SEPTEMBRIS. instrumentum

lublicum

erigeretur instanter

repetiit.

ANNOTATA. Apud f/uem nimirum famulata est olim San-

a

cta nostra. b Maximiliani imperatoris pictateminS. Notburgam, ct muniftccntiam in tcmplum Ehenense

exposuitmts in hacparte I Glorice posthuma» § 3. c Supra Viccht scribitur novum monasterium de qua nonnulla annotavimus capite pnncedentc

m.

lit.

i

serenissima Holsteiniae ducissa: calix prel inauratus ab excellentissirao L. II. de Firrnian Salisburgo allatus nec non a pluribua aliis illustribus personis calices cornplure.s, et eleganter :

confectse casulae.

73 Exhibet

autem pracipue so propitiam omni beneficiorurn genere pneprimis autem in periculis partus difficilis,

ta-

in bonis fortunae,

adeo ut etiam eripuerit quos-

hella.

dam ad extremam paupertatem

c (Enipontum alias CEnipons, indiqcnis Inspruck, civitas esl Germanice, comitatus Tgroten-

ma auUm

sis

caput,

f

Benefida

h. JNotburga nostra

;

d Vide corporis ornati formam in subncxa

ad OKnum

Hala oppidum

ftuvium.

est

in OEni-vatle, vuif/o

ctiam comitatus Tyrolensi

Hall in Inthal.

g Cernitur

in medio hujus magnifici altaris Notburgae sacrum corpits co omatu, quo descriptum fuit supra num. 63. hnago superius S.

collocata repnesentat,

quantum

redactos. Pluri-

beneficia etiam Jiactenus pr&stitit in

anxietatibus animi, adeo (quod aliqui insacra Confessione ingenue fassi sunt) ut interdum

multo tempore excitentur, necquietiremaneant, donec se divae huic Virgini in Eben sistant. 74 Ceterum ut palam fiat, quaenam fides his beneficiis habenda, afferam instrumenta. quie mihi submisit

admodum reverendus dominus

cpiscopum Salisburgensem aniiqui Ebenensis sacelli patronum ; Acta ejus apud 7ios illustrata sunt ad diem 27 Martii. Paulo altius

eodem sermone.quousisuntattestantes, tantumque ex vernaculo in sermonem transferam Latinum;si sigilla appressa his sint,addam eorum signa;si apographasubmisit.reddamsine

conspiciuntur insignia illustrissima? atque in hoc

sigilli

templum

dam mi hi testatussit, monebo iterum, solo ordine

pcrtum

B

745

que rnarmore brevi nonlevibusexpen A. ajrrono ter sternetur. Ipsa quoque templi supellex sacra Bojcmud». ab hoc tempore rniruin auctaest; dono enim Huhniissaest lampas argentea, thuribulurn argenteum, casula seu vestis cruciata elegaM

ca>.

conjicio,

,

S. Ru-

,

munificentissinuc familim Tannenberqi-

Imagincs vero laterales exhibent S. Iqnathtm

Socictatis Jcsu fundatorem,

nomcn

cujus

gerit

comes Tanne?ibergicns, et S. Leopoldum, marchionem Austria*, de cujus similiter nomine, uti scripsit ad nos Roschmannus, appellatur dicti conutis conjux, illustrissima dominaMaria Anna Leopoldina, comitissa de Tannenberg, domina in Nazeradez, nata comitissa de Starenberg, ex familia sta?

celeberrima, quae tot beroes

illa

Domui

Augu-

etiatn

authen-

ticisi>robata;

curatus

signo

;

si

E

ipsemet dominus curatus quae-

meus tantum

chronologico, qui

praeter interpre-

tationem labor est, addito. 75 Georgius Gpriub ex

pago Damschail malo pecorum contagioso indies increscente, remediisque naturalibus incassum adhibitis, divaj Notburgae in Ebensfeld a fit supplex, atque in testimonium devotionis suaa etiam munus oftert, et pecora sua, omni periculo submoto, sanitati

,

frgra

°

restituta sunt. Jacobus Gregoritsch seu Boilar

cum eodem

peperit.

instiwncntis

confiictabatur infortunio

,

jamque

proximus D. Notburga, lecto in

infecto tumulato bove, alter periculo

sed medelam attulit honorem Sacro, ac firma invocata fiducia, et pecusomne iterum a malohocepidernicoliberatum est. erat

CAPUT

VII

Eximia principum personarum aliorumque liberalitas in no-

vum templum hujus

S.

quoque

;

ejus

Notburgrc clientes

in

7G Michaeli Vaupetschick seu Mobasserbinre P ecom

jam vaccae perierant, ac pecus reliquum cibum jam biduo capere renuebat. Tum ille ad vesperum ante somnum D. Notburgam invocat dumque mane armentum visitat, integrum ac incolume invenit, pabulumque omne, jam ante

scopi ac

piincipis Bii-

xinensis, et

jam de beneficiis a diva hac Virgine Sed translationem suam collatis, et una insigni-

bus quibusdam donis, eidem a cultoribus suis nobis ingrati animi memoriam oblatis, sermo pra> ex unum donaetiamid Inter est. faciendus

tas.

liberali-

mino cooperatore

cum

descripsimus,

«

nostrae obipso translationis die, Thaumaturgae millianempeflorenorumRhenensium, tulit, duo

«

est,

quod

saepe

memoratus

quem primum

ut praeter

neme

,

D. Notburgae (quse primum in Carnioiia innotuit) accepere, ac de his a subscripto in fine do-

«

princeps ipse hoc,

aliorum in tctnplum Ebc-

77 Copia attestationis beneflciorum quorum- sanantur: dam quae infra scripti per intercessionem

celsissimus

cipuis

apud ferarium provinciae deposita, reverendum dominum curatum loci alius adhuc sacerdos in perpetuum ali possit. licet ad fabncam 72 iErarium quoque templi, brevi auctum est ita attulerit. etiam non pauca

« n

« «

« «

domus canonica, trium ad minimum

«

engi potuesacerdotum capax, ex fundamentis candidoex|mgro et pavimentum templi

«

ut ele^ans

rit.

F

feld offert.

post

epi-

;

lcetus beneficio, in

peragi curat, et

bata.

Eximia

consuraptum videt quo gratiarum actionem Sacrum munus divse Virgini in Ebens-

dies aliquot appositum,

munificentia beneficiis pro-

Sic

Scptembris Tomus IV.

loci rigorose

examinati etiam

testibus fideliter deposuerunt.

«

Anno hoc

1737 diviiuim Nuraen contagiosam luem pecorura nobis immisit, quo malo vehementor

etiam parochia nostra Manspurgcnsis Aaftlicta Supplices parochiani opem non sine singulari auxilio S. Notburga implorarunt, praa-

*

fuit.

cipue in templo filiali SS. Hermagorrc et Fortunitati in Ebensfeld, loco ad illustnssimum

dominum Franciscura Bemardum comitem de Lamberg spectante. Ut gratias alias ac complures taceam, tres tantura afferamc, qjam authentice testibus flrmatffl sunt, nerape Cas-

pavo Kherschetsch et Francisco Klebnij

. :

Dabara

e

:

GLORIA POSTHUMA

746 A. AntokioJ

bam Manspurgi,

n

Roscmuwo.

«

S.

Francisco Ti-

Decembris 1737, Raymun-

l

dus Dietrich coop.

«

loci.

[nstrumentnm de anno millesimo septingentesimo trigesimo sexto. Cum anno 1736 periculose ad mortem usque per hebdomades 78

Terra sq cjus

«

n

nihilque oranino omnino 21 decumberem medica afferre posset; adeo aecrevit denique malum, ut in vehementissimis stomachi torminibus, nemo consilium opemve afferre potuerit. Tandem illustrissima domina

«

parens raea ad

((

confugitj aliquid terraedeejussepulcnroaquae

«

miscuit, mihiqiie pncbuit inscio.

a

usus,

u

immiscuisset mihi domina parens revelasset, ingenti et ipse accensus fiducia, altera vice

«

« a

h

jam

dolores remittere etc.

«

« « « « «

Kaliowoda,

«rei forestalis praefectus regius.

88

quid « h « «

«

Ego

infra scriptus

»

prsesentium tenore

quod Jacobus Schmosteck, in Pilnatus, non solum anno elapso Stvria stain ex 1745 in hujate templo beatae Virginisin insula Werth seti Marise lacu dicto, sed etiam praefidem

facio,

«

79 « Quod ingens beneticium post Deum ter Optimum Maximum nemini alteri, quam huic

«

nempe unicoinutilifurculisalaribussubnixum

magnae Evergetac adscriberepossum et debeo. Quapropter ad commonstrandara summam quam illi debeo, gratitudinem, et ad ulterius incrementum honoris ac gloria: divinae in Sanctis suis singulis, hoc instruraento id notum facere constitui, atque in fidem horum omnium

«

horas singulas cessaverit, et ego

« «

restitutus fuerim.

n

«

Claudus ad

aram

Sanctce

iisum

pedum

recuperat.

senti hoc

genua, durante Notburga? effuso per intercessionem beatissimse Virginisac S. Notse stiterit; ubi in preces ac

sacro, ante

aram

dixffi

E

,

«

burgae, inspectantibus ac attonitismultis prse-

«

sentium, ac satis numeroso peregrinantiura

«

manu subscripsi et sigillum genDatum (Enipontil Maii 1739.

«

affluxu sub Missse benedictionem ultiraam homini furculse alares insolito fragore confractse excidunt; ille vero salvus, sanusetere-

«

ctus,

SucneCaesareae ac Catholicae Majestatis Came-

«

mento, e templo

superioris Austriss

«

gratiis

B. in Kelburg, etAuthofen,

«

rei memoriam prsedictas furculas alares ibi reliquisset. In fidem sigillum apposui,

propria

illud

tilitiiini

«

apposui.

rarius,

excelsse cameraj

« consiliarius, «

(L. S.) « Kilianus Josephus

«

(i

«

Brandeis ad Albim 27 Martii 1744.

inte-

« -

«

anno 1746 decima nona liujus mensis Junii, tertia nempe Dominica post Pentecosten, iterumperegrinationemacdevotionem suam peracturus, totus claudus ac miser, pede

« grffl sanitati

B

Cumque

tus, in

«

«

recura hanc terram cominunicavi. Actum apud Bunzlarr gia domo venatoria Albi

«

Vixpotueram

u

viro pramobili

:

fiducia

«

«

«

affert,

Notburgam plena

potum repetii,etcumpaululum quietem cepissem, omnes remisere dolores adeo, ut totus simul acsemel respiraverim, adeo quidem ut ipse languor, ex hocdiuturno morbo contrac-

«

sanitatem

S.

intercessionem(Deosintlaudesmaximse)salva quod et imnuuiia omnia conservata sint quibuscontigit, pecora sua amicis meis circa et

m

,

V

domino affine admodnm R. P. suhmissam, ... motheo Ramblmayr ex Tvroli potuanimaUbusexhibuissem,perhujusSanct8e

»

subsidii ars

«

ANC. VIRG

NOTBURG^

dominus

in

L.

Singen et Megdberg

«

etc.

,

nullo remanente

vel impedi-

vestigio

discessit,

postquain ante,

utraque Auxiliatrici peractis, in per-

petuam

Datura Mariae See in Carniolia superiori 20 Junii 1746. Thomas Wallock capellanus « loci. » Hoc prodigium esse verissimum, nuper admodum mihi viri nobiles, qui a praesentibus <(

(L. S.) « Franciscus

rl

80

ftrmrilm « «

« n

« (i

« « h

« «

«

Ego

CarolusL. B. deRost.

infra scriptus vigore praesentium te-

quod cum anno prreterito in loco Zechowitz, atque in armentis Regio Bohemico cameralibus inlucreret lues boaria, quae multa c\ his jam neci dederat ego vero a nobili viro Kiliano Josepho Kaliwoda, rei forestalis prcefecto regio inBrandeis d, patixillum terrse de tumulo 1). Notburgae accepissem, hanc in potu ego et alii plenus spei adhibui, et statim stor,

;

auxiliarem

manum

divae Virginis

expertus

sum. Datum in regiis cursus publici aedibus Zechowitz c 27 Martii 1744. (L. S.) «

Joannes Buren Postarum Praef.

«

»

»

istud audierant,

Brixinae (ad quam ecclesiam locus iste in Carnioliaspectat)tamquamrem ipsi celsissimo defuncto, ac nunc regenti celsissimo ac officialibus pluribus notissimam testati sunt necdubitarunt instrumentura solennius, si necessarium, a consilio aulico Bixinensi praasto futurum.

84

« k

« De hac terra sepulchrali S. Notburgic meis pecoribus adhibita idem testor. Ex domo canonica parochiah' Zeohowitz 27 Martii I7u.

81

«
«

Samuel Ignatius Vodhlon curatus Idem et mihi contigit, caula mea jam ad ultimum pocus exacuata, et salvura

«

evasit.

«

«

equidem

ligatus ac remotus

b

lmplevit, utsectio inevitabilis foret; dies operationis dicta fuerat, cum

cedenti amicus

o

gas suasit; impositae capiti

polypus

«

\erum rebus

Zechowitz 27 Martii 1744. "

Zechowitz.

»

«

«

sub-

demum nasum jamque

opem implorandamD.Notbursacra hujusVirei-

nisreliqm^etnasusaqua, cuiterradeSanctaa -"l"Uchroinjecta, madefactusest: altero die

«

« civis in

sed ita

«

«

Joannes Ignatius Sladerk

:

vespere pra-

(L. S.) P.

«

serico a spiraculis

filo

«

«

domini Dominaa

JosephaeVeldnerin, archigrammat&si Rastatensis f uxori, polypus in naso crescere incepit,

Zechovici.

(L. S.)

admodura reverendi

litteris

« septies

o tiirin

Ex

curati Ebenensis Andreae Mantinger. «

n D.

ita recessit,

adhibitis

utfacilereligaripotuerit.

iteruraexconsiliomedicorum

prasservantibus,

^

S ° la

+i Notburga

**"'

crescere relictis

periculum

^

omnibus,

spem oranem misera posuit- potum terra sepulchrali mixtum repetiit nisn

<.aspersit,acdemumevanescentepo5coT "

Ego infra scriptus testor in conscientia, quod cum lues epidemica, hic locorum lono-e 82

exstinguit. «

« r

«

«

lateque grassata, pleraque extinxisset animalia, et ego auic malo remedium allaturus, ter-

ram de sepulchro div« Notburgae, mihi ameo

valuit ex

«

«

L

mtegro. Post anni dimidiura

«
locumEb

nensemperegrinaaccessit, nasum argenteum ht, reique

totius seriem oretenus aperuit. 8o «Virgo Catharina Jellin Viennensis «

»

Au-

striaca

Polypus

F

DIE DECIMA QUARTA SEPTEMBRIS. et

apostema

rimtiUur.

«

striaca apostomato in collo taru pericuiofle

«

cumbebat, utactum de vita medioi denuntiarent. dSgramcurabantmoniales Elisabethinae, suaaerantque cultum per 9 dies D. Notburg»

"

o

fle-

coactua fuerit, quod tam promptam Banitatem neutiquam pharmaci edmajoriac iiperna-

» »

hiijus imagine. Die uona, cum coram hacimaginesurgeret,apostemafelicitererupit. Ilinc in gratitudinem argenteum anathema submisit.

(i

« «

«

turali viadscribere

»

collocatam in diva Notburga fiduciam fuit soror, adscribitque in hodiernam diem recupe-

»

frequentes cessant;

<«

«

a decennio,

antea incredibili damno per grandines continuo affecta fuerit, a quo nempe annis singulis saltem semel voto

« «

licet

A

io

:

provectioris

ea integra utitur. Haec in fidem ad majorem honorem ac gloriam Dei et fan ejusD. Notburgac, atque in humillimam gratiarum actionem testari debui. Viennac 5 Ju-

» »

17.")'.'.

» nii

(L. S.) » »

facto aliqui ex vicinia peregrinatum accessissent, ac Sacrum decantari curassent, nullam

(i

atttt

a

Amno

Ro*™iwo

» setatis,

a

est, ([iiixl

debeaiConfe

ratam salutem, qua modo,

a

»

Vicinia Seheffauensis in inferiori Oeni Valle die 9 Maii L750 grato animo testata

86

Gnindines

a.

,

coram

«

747

Maria Alovsia Blumin, Tertiae Regulai S.

» S.

amplius grandinem agros suos afflixisse. » 87 Apographum attestati autographi mihi nuperrime submissi. Laudate Dominum in

Francisci

,

Ordinis

Elisabethae P.T.Superiorf/.»

$

«

pecora, gras-

sante lul, scrvantur.

Sanctis suis. Grassantc non multis abhinc annishorrendaincircumvicinia nostraanimaliumlue, proavertendo a limitibusnostristam grandi malo unicam post Deum spem et fiduciam in patrocinium divae virginis Notburgae

« «

« «

«

a Locus est in ducatu Carnioliee, ubi insignem cultum habet S. Notburga, uti patebit in parte secunda Gloriee posthumce. b Etiam loci hujus, in Carniolia siti, frequens mentio recurret in eadem secunda parte.

«

posuimus. Eapropterex voto praeter erogatam in honorem hujus Thaumaturgae spectabilis eamdem exhibens pictura a nobis in ecclesia

«

publicae venerationi fuit exposita, et

«

per octiduum ardentes

a

frustrato, sed optato effectu

«

credimus, per validam hujus Auxiliatricis intercessionem nos ab imminenti periculo libe-

cinio impetrata, redibit hcec ipsa testificatio

«

«

rati, et

«

propitio) ab

unum omnia(Deo omni contagio sana et salva conservata fuerunt. In quorum fidem, et D. Notburgae debitum honorem et devotionem dila-

d Brundusium seu Brandisium oppidwn regni Bohemice ad fluvium Albim, teste Baudrandot vix tribus milliaribus Germanicis distat Praga. e Altcr haud duhie hic Bohemia; locus est, at quem non reperio ; nisi fortasse ex iis unus sit, sic scriptis haud procul Brundusio : Czakowit/, Czwrtfchowitz, Czelakowitz. f Ratstatum, incolis Ratstadt, ct Rastat, teste Baudrando} oppidum cst Germanice in Suevta et in marchionatu Badensi superiori. g Hujus testimonii autographum, YiennaAustrice in Tyrolim ad ccclesiam S. Notburgae destitiatum, describi curavit , et ex Germanico Latine a se redditum nobiscum communicacit clarissimus Boschmannus datis littcris Oenipouto

« (i

« (i

fusee

coram ea

sunt preces. ;

Nec

siquidem, ut pie

animalia nostra ad

tandam^manumetsigillumabbatialeproprium appono. Expraepositura

collegii Novacellensis

canonicorumregulariumLateranensiumS.Augustini, dioecesis BrixinensiSj comitatus Tyro« lensis,

die 1 Novembris 1750. Antonius abbas Lateranensis, prae-

(L. S.) «

(t

positus insulatus, steurarum com-

«

promissarius, et statuum deputatus

«

intimus.

d

Omnia ad majorem Dei

Monialis vchc-

88

menti capids

anno 1729 una sororum

dolore libcra-

ANNOTATA.

«<

«

tur.

« « «

« u

«

«

gloriam.

Cum

conventu nostro nomen exanimi (cujus professarum Viennensi demissione siletur) probabiliter ob servitium elephantiasi jegrae cuidam, quse ex morbo, qui decumbebat, erat, non multum absimilis ingentem corruptionem in massa in

impensum,

sanguinis,quiputridae materia3,quamsanguim coiitiuuum capitrs similior erat, atque sic

«

dolorem

«

malum

sibi

contraxisset

,

durassetque hoc

ab anno 1729 usque ad

annum

auxiliis, votis

1733,

Tres gratiat hic memoratcBs non ex

c

iis

sunt,

cum

iisdem tribus gratiis paulo fusius expositis.

7

autem monet, se quod ipsa hodierex nu memorati conventus superior Maria Aloysia Blumin, nata scilicet Schwazii in Tyrolij eadem

die 13 Jidiianno 1752 cdiis

sit

jam

:

in hisce

prius intellexisse^

soror, cujus in relatione, tecto

nomine,

jit

mentio, qumque insperatam olim tamcitosanitatis recuperationem S. Notburgae patrocinio attribuit

etiam hodie: necprofecto id

dum

scribit, sc hcec in

actiouem

illa

obscure insinuat,

humillimam gratiarum

tcstari debuisse.

ac pere-

«

omnibus medicorum

«

obitrs, grinatoribus, per alias personas

omad rem-

«

consensu niuo irritis, medici cum sola trepanizationem procedere voluere, tentetunctemporissuperioreconventus..Egra

„

hocinarticuloconstituta,

segraj

o «

filiali

fiducia

opem

«

divae Notburg» imsancta^ Tyrolensis famulas, a malo vel a corpore. plorat, liberationem vel vocant, cuVisum dein medicis novam, uti

„

ram inchoare

« «

u „

.

loNovembris,

;

cumque secundam dosim

die

sancti festo divae Elisabethae, rteintolerabilrs sumpsisset,

Ordinis patronas, per horas alrquot rum capitis dolor miseram posteaveropenitusdesiit.necamexcruciavit; doses adhuc undecim rediit ; cum tamen plius

Ssmendaafuissentcutadeofatenmedicus

E

subduntw\sed ea>d(>m,quo? testificationijam prasmissce sunt a nwn. 75, ut manifestum (iet ex memorata parte secunda Glorice posthumce, ubi inter plurima beneficia in Ebensfeld et per integrum Camiolice ducatum Sanctaj nostrw patroquoi

GLORI-E

I

CLORIA POSTHUMA

748

S.

AUCTORE J.

P.

POSTHUM^E

GLORI^

CULTUS INALIAS REGIONES DIFFUSUS I.

AltariaSanctae exstructa in

Tyroli

,

Domino sempiprasentibusetfuturissalutem la quod prrosentes, per ternam. Recognoscimus Jesu Christi milnostn Domini anno a Nativitate quinquagesimo pnmo, aie lesimo sexcentesimo verodecimaoctavamensis

PARS ALTERA

§

NOTBURGjE ANC. VIRG.

norem

S.

Bapdedicavimus, ac in eo reliquias SS. Joanms marFortis apostolorum, tistae, Simonis et Judse coemecx martyris unius martyris, tyris, Celsi

Carniolia,

Calixti, unius martyris ex ccemeteno Pr»textati,Pirminii confessoris, Tertulse marmartyris tyris ex ccemeterio Calixti, Vincentia:

aliisque regioni-

ex coemeterio Praetextati inclusimus, recondidi-

ct

Istria

in quihus

bus peculiariter

terio

mus

et sepelivimus. 4 Instituentes festum anniversarium dedica-

colitur.

tionis et consecrationis

Prodigia, pccutiaris locis varils.

B

quibiis

Dcus Ancillam suam deco-

ravit in Eben, et beneficia, qtim pmstilit ipsam invocantibus, non modo causa fucrunt, ut ceicbre cvaserit ejusdem Sanctoe nomen pcr Tyrolim universam et fmithnas regioncs, ufgue ad

votionis causa

clientes, ut ct in Tyroli

Germanim partibus cultum specialem

obtinueritt electa fucrit in

patronam, exstructa

vcl ejus tutelai dcvota fucrint sacella

sacrai f

erccta

altaria,

effigies

ct

cedcs

pubticw vcncra-

summo

quas cultus ejus longe lateque dispersus est, Attstria, Bavaria, Bohcmia, Carinthia, Croatta, Goritia, Stiria, Sucvia ; altamcn dc nonnultis ca jam nitnc colluji potunrunt ex relatione beneficiorum per clarissimum Jtosch7nanniint adornata; de reliquis vcro cotligicadcm poterunt cx relationibus et document/s, quoi ex Tt/roti, Jstria ct pncsertim Carniolia nobis submissa sunt. regionibus, per

Tyrol

n-

comitatus

2 I)e Tyroli quai speciatim novimus, accepta denuo rcferimus laudato Roschmanno, qui in annotatisad VitamS. Notburga\,yjc?' Guarinonium coliectam, scribit in ha>c vcrba

: Caiterum non tantum (lezneri, verum et Guarinonii, Raderi ac Brunneri temporibus, non tantum exhnio culta, sed et benefica fuit Beata nostra, imo tam

cessitatibus, vel

preces ad

Deum

prout devotio

iis

pie effuderint, de

suggesserit,

Omnipotentis

Domino concessimus et relaxavimus,proutharumtestimoniolitterarum,manus misericorditerin

nostrse subscriptione et sigilli nostri pontificalis

appensione munitarum, concedimus et relaxamus. Datse in Stilfes die decima octava mensis Juiii anno Domini millesimo sexcentesimo quin-

quagesimo primo. Jesse episcopus, ut supra. 3 Prwtcr festum dedicationis in litteris prcescriptum, habent etiam ibidem festum peculiarc Sanctce nostrtc die 22 mensis Octobris, prout disci-

mus ex

duplici tcstimonio,

sanctaa

Thaumaturgse ut

Uttcras ipsc in fincm Notitiarum suaconjccerat, nos hic subnectimus,

3 Jesse Perkoser, Dei et Apostolicro Sedis gratia episcopus Belinensis, suftraganeus Brixinensis etc, universis et singulis Christi fldelibus

die 22 Octubris.

festum Notburgre cum officio de Communi Virginum in ejusdem sacello. Alterum sic : Post festum S.

S. Ursulce

die immediate sequenti celebratur in

cum

officio

de

Communi

ejusdem capella, et communiter

etiam habitus fuitsermo antealtare S.Notburgse singularis patrona} hujus parochiBei confluente etiam multo peregrino populo. Hinc in Carnioliam progredimur. G

Magnus

cst

Sanctoi nostraj cultus in omnibus Cultus

insirjnis

hujitsceprovincimparUbus;atnullibimajorquam in Carnioha, in Ebcnsfcld, quilocm subjcctuscstparcecice Mans- pmsertim in purgensi haudprocul a Savo Ebemfeld. fluvio. Dc bencficiis

litterre

Mcmoratas

sum

Rosch-

binisplurimum reverendis dominis decanis ruralibus, ut vocant, quodque hic transcribimus. Primum sic habct: Postfestum S. Ursuhe die immediate sequenti celebratur

tamquam

rite consecravit,

teste

dem celebratw

ecclesiastico a

ultra quatuor horas a

honoribus

quod,

festum cjus peculiarc ibi-

manno, litteris additum fuit ex Calendario ibidem

Virginum

autograpluv, a me inspectae, etdein authenticse mihi jam 1737 submiss», pluribus enarrant.

craturs

hreresum extirpatione, aliisque tam privatis propriis, seu proximi ne-

quam

noribus sacellum perquam elegans non procul Sterzinga in parochia Stilfes, loco non multum

Brixinensis {anno) 1051

iiuuiiniconsc-

Ecclesiae,

publicis

festum S. Notburgae

nostraa

atlare cjtts

capellam et altare visita-

verint, ac in ea pro exaltatione sanctse matris

celebris ejus veneratio evasit, ut etiam ejus ho-

Brixima distanti, extructum fuerit, cujua ara S. Notburgse imaginem et omnes circum muri Divsa gesta tam artiflcioso egregii cujusdam in liac arte viri depicta sunt penicillo, ut nullibi alias de Diva hac elegantius quid vidcrim. Ipsum sacellum pro-episcopus

E

Cassiani episcopi et martyris de-

eamdem

apostolorum confisi suffragiis, quadraginta dies de vera indulgentia, in forma Ecclesise consueta.

infirmitatibus mtt adversitatibus conflictan-

tium emolumento. Non habcmus quidem documenta seu impressa seu mamtscripta, quibus sinf/ula speciatim ac fuse probemus de singidis

is

S.

Dei misericordia, beatorumque Petri et Pauli

cum

toco

ante festum

ho-

domibus

etprcBscribttuv

festum dedi-

Dominica

nore asservatce ac cultaj; ncc sinc ingenti hominum

tioni expositoe, et in prioatis

C

Christi fidelibus, qui prsedicta die

quemadmodum fleri assotet, dum Sancttes bcncjicum sc prcebet crga

iu Stilfcs,

bitis colatur honoribus, ac a Christiano populo jugiteret devote frequentetur, omnibus etsingulis

aliquis

hujusmodi die Dominica

ante festumS. Cassiani episcopi et martyrisquot- cationianinnn: annis ac perpetuis futuris temporibus celebrandum, cupientes prreterea, ut dictum altare de-

dictum tocum confluxeritmagna piorum peregrinanUumcopia, uti cx rclatis patuit; vcrum etiam,

et in aliis

Julii in eapella exi-

ecclesiam paroclnalom stenti in coemeterio prope loci S tUsanctorum Petri etPauli apostolorum ad nomen etlioBrixinensisdicecesis.altare fes, et Notburgae virginis consecravimus,

ibidemobtentispralibata sunt nonnulta in collccttone ctarissimiJlosehmannic. vn, sedfusa instiper communicata nobiscum

fuit Jielatio historica

Ms., in qxtacultusanno 1736 inchoati occasio ct ™odus,proQrcssuscjitscthodiernussplendor structioaltaris f translatio

y

reUquiarum

et

coii-

inoens

benefiaorum numerus tam plene explicata sunt, ut vquutquamsuperadderenecessehaitdsit.Conscri-

pta

,

DIB DECIMA

QUAKTA SEPTEMBRIS.

pta autem ct huc tranmissa est dicta Historia Germanico idiomate, ac proin, ut prclo committeretur, in

Latinum

fuit transfercnda.

quo dabi-

7 Scd, ut vcrum fatear, non exiguam moles-

tur fflslorica

tiam crearuntprimo charactcr Germanicus obscurus ct impticitus, dcin voces kinc indc oceurrentes ct in illU haud dubie partibus usitatce, sed nobis ac ipsismct Lcxicis Germanicisincor/nita;,adeo

tlc

relatio

;

ut

pro quarumdam interpretatione recurrendum fucrit

ad alios

cjus linr/uai peritiores,

et, his

etiam dc-

terminatam significationem ignoranUbus^ nonnullo2 fuerintomittendm, utvidebiturinannotatis,

ubipassimindicabimus, siguidvel omissumvel dubitanter positum sit. Mihil tamen hinc passa est rerum narratarum substantia, ad rjuam, uti etiam videbitur, fcre nihil faciunt voccs omissw, vel sub duhio expressw.

Historiam titulos

tionis

m capita

affiximus

;

modo tum

More nostro divisimus ac numeros, et singulis suos

in reiiquis

autem tum enarraGermanico, quantum li-

stylo

adhaBsmms, nec multum curavimus nitorem Latinum, ut fidcliares inveniremur. Ceterum cum cuit,

valde prolixa sit memorata Rclatio historica,collocavimus eam adcalccm hujus sccunda* partis Gloria>

posthumw :

necesse autemerat, paucis istahoc

loco prrelibare, quia cidtus Ebensfeldiani splendor, ct beneficiorum illic impetratorum copia, in-

citamentum videtur fuisse prcecipuum adpromo-

vcndam

S. Notburgae gloriam de quibus agendum rcstat. Pisini itcm in Istiia,

8 Prodiit anno 1744 niolia lihellus,

ti/pis

ab anontjmo

locis,

:

Notburgae cultore

Compendium

ac mortis S. Notburgse

pro-

virginis

Tyrolensis, lucidissimi speculi et exemplaris fa-

priorcs duas

coUata

iis,

,

beneficia

qumdam

qui Ebemfeldioi S. Notburgm patroci-

nium invocaverant; ea non iranscribo, guia jam partim data sunt a clarissimo Rosckmano, partim dabuntur in Historia Ebensfeldiana. Post hcsc sic pergit auctor llalice ;Hisce de cau

RR. PP. Franciscani reformati cultum Servas Dei altissimi promovere cupientesinsuaeccle si beatse Mariae de aurifodina, dicta deVisitationi

.

quse monasterio juncta est, et anno Domini 1481 Sixto IV Pontifice Maximo, et Frederico IV imperatore, primordia accepit, altare erexeruntin

udo tectorio depictum, atque ctae posita est. Italice

della Sancta. Pala

in raedio pala San-

habetur

autem

:

al

mezzo

la pala

Italis rer/uc ac Latinis

instrumentum rusticum est; si ferreum sit, ad fodiendam terram, siligneum, ad invertenda frumenta, aut purganda stabula destinatum. summo 11 Factum id est, vcrba auctoris sunt Latine ratu eri$ va-sa, die 4 Junii anno 1743, Feria tertia PenteE costes. Prsevie tamen ad solemnes caeremonias invitati fuere reverendi domini parochi locorum adjacentium, qui solito suo ardore et studio, ut veri pastores, ovessibicomraissas ad

devotionem Notburgae incitarunt. Adfuit ingens hominum multitudo. At potissimum eminuit ardor R. D. Andrese Mattich, rectoris ecclesue Vermensis (Vermo notalur in tabuUs ad fluvium

Nauportum supra laudatum haud procul

Pisino) qui comitantibus duobus aliis venerabilibus sacerdotibus, et numeroso populo, supplicantium

antecedentis e turri

datum

pauperum ac pecorum patrona fautrix honorata, hodiedum novis in clientes peculiaris

mortcm

hujus adjuncta, aliaque, documcntis nos hactenus protudiversis quai ex expomt cultum, septhno tandem Capitc iimus. vitw seric?n,

quem

ct

habct Sancta in ecclesia dictorum patrum

Franciscanorum

porium

(il

Pisini,

Quicto)

-

"

confirmanum

quam

RR. PP. Franciscanorum reformatorum. Opusculum suum divisit auctor in octo capita, quorum scx prioribus complexus est

locorum

-

ct

celebris, beneticiorum splendoreillustris,ettam-

nensi in ecclcsia

plar atiovum

eo in loco Deo

:

plus splendoris accederet, sub n.eridiem Fevue

et

ad csem-

nonorem Sanctae

mulantium puellarum, quseob famam sanctitatis et miraculorum perTyrolim, Bavariam, Austriam, Stiriam, Carintbiam, Carnioliam nuper

suos gratiis collatis clarescit in comitatu Pisi-

ubi

in

merita Ancilfce susc quotidie beneficia J. P. confert »«, qui in suis calamitatibus vera cum fiducia ejusopem implorant. 10 Hisce subnectit tamqiwm rationem v ""' u '
S.

Labacensibus in CarS.

ltaficcexaratus, sub isto titulo digiosse vitae

ctiam

aliis

cratum

749

civitate

Istrice

fluvium, priscis

ad XauPucinum

ritu incedente, comparuit.

fuit eo ritu,

Ut autem solemniis

seris campani sonitu signutn quo dari solet in canoniza-

Sanctorum Ordinis. Sic

tione vel beatificatione

incensa raagis populi veneratione ergaNotburgara, quam Nov.e Sa.nct.e titulo ibidem appellant; tantus insequenti die fuit concursusj ut

altera videretur festa dies consecrationis ecclebeatse Marise de

sia3

pluriraum

Portiuncula, lastantibus ac Deiun in Sanctasua

dictis patribus

collaudantibusj quod ejusdem cultusjacta fun-

daraenta conspicerent coram tanta multitudine

hominum

:

liorum devotio accensa est amplius

post auditam orationem panegyricam Hiyrica

dicta, Blavio ctaliis Pisin novo.

lingua recitatara per ejusdem monasterii virum

9 Exorditur autem a rationibus, quibus moti patresisti honoremS, Notburgae in fstria promo-

religiosum, propagatorem cultus S. Notburgse,

vendumcensucrunt.Primamfuissesignificatexem-

fuit

ad cujus aram

cum

sacrum Misscc

solemni musica decantatum

officium.

plumdatum in Ebcnsfetd, ubiSancto?, simulac fama ejus, tamquam peculiaris pauperum ac pecorum patronm a Deo

constitutte ct

bencficiis

variisdecoratrc, in Carnioliampervcncrat, extruplane sinauctum fuit altare et honor cxhibitus Attcram item fuisse indicat exemplum Rli. laris.

prope La-

PP. Augustinianorum discalceatorum cstepiscopalis,pcrbacum, quaiCarniolice civitas Austriacam, Domum Augidissimam tinensque ad quod, quia Laubach Germanis Lubiana, Italis :

auctons mentio non recurrit; ijmusmet rjaod Idem, expromo: vcrbisLatinc rcdditis hic fuerat, fecerunt etiam RR.

alibi ejus

Ebensfeldice factum ecclesia sua, pp \u
II.

Beneficia S Notburgse Pi-

sini

in Istria

honoratcc ad-

scripta.

Auctor, pnecedente § laudatus, capite viii as~ serit, mox post crectum altare collata fuisse beneficia Us, qui firma

cum

burgfiB invocaverant,

asscrtumquc

fiducia

opem S. Notsuum probat

sequcntium enarratione. Die tertia, postquam erectum esset altare, mensis Junii septiraa, Joachimum filium domini Antonii Pucich, comitatus Pisinensis (nomen officii Italicum contrascrivano interprctatus

Bini

/r

GLORH POSTHUMA

750

AUCTORK P,

J.

quod

non sum,

interprctati/s

lateret

S.

(jiiomodo

pleuritiscum Latine exponendum esset) subita desadeduxit,uf corripuit,eoque continuo esstu s Vnxii parentes,
ejus ambigeretur

lute

carus puerpropter indolis probitatem multum itaque : tertio erat, humanis remediis usi sunt medico, lmilliapertafuitvena. Sed monente quartum minere periculum, ac videri sibi, diem

medicinam puero fore ultimum, ad ccelestem jusNotburg», S. inquam, opem, curreruntj ad celebran die ipsius aram Sacrum re-

seruiitque ad \)

qttmnn

tamen beneticium Sancta, ut

13 Distulit

n-

divinitus concessam fuisse.

queret, sanitatem

«gritndinis Itaque die mensis decimo, qui erat usque adeo lethalis, praesagium quartus et juxta utsensibus fuit, vehementiasegeroppressus mali destitutus luctari

cum morte

videretur.

Non

de-

spem in S. Notburgapositam pius genitor; read aedem sacram RR. PP. Franeiscanorum formatorum se festinanter contulit, ibidemque posuit

prostratus, firma cum fiducia ante Sanctaearam distulit diutius nec puenisanitatem flagitavit; la

VIRG.

ubi sacerdofo, cui Pisinum contendit,

batur,

SS manibusmodoextensisdesideriumsuum,

exaudire humiles preces concessit gratiam. domum peversus meliore locoetabomni :

Etenim

periculo liberum invenit filium, qui postmodum et ad ejus atrici suae gratias acturus venit,

1)

aflsteriumdemonstraba^modojunctia ut

lltl

interfuit

Huic dem Sacrum fieret, aperuit. Abdevotissime,sedabsqueloquendifacultaK solutoautemSacrctemploexieuscumpraadicto per msacerdoteloquicoepit-Quodprodigium, ubi divuiobtentum, merita signia S. Notburgai ergo oatum est, multum auxit venerationem ante ipsum qui Sanctam, maxime apud illos, auloquentem vero postea cognoverant, ille

mutum

diebant.

mensis ejusdem.

altei-

pleuritide,

NOTBUHG^ ANC

,. r die o* prwQnans Gasparina, uxor Andreaa Petkovich, aboitus \icrimense gramensis Julii anni 1743, jam sexto cu/o, ct dif.

,

,

16

vida, infelici casu

esupremo scalarum culmine

ad solum usque delapsa

est,

ficiU

partu

atque in abortus Hberatur;

periculo constituta. Monita per

matronam, qua>

istucinejusauxiliumaccurreratj ut se S. Notnuncupavit reciburgse commendaret, votum singulis semel diebus viveret, quamdiu tandi,

orationem Dominicam et Angelicam salutatioconsuetum nem, si foetum gestaret usque ad se prolem, inducturam tempus. Adhaec addidit, utSanctaasimile.tributumpenquam eniteretur, deret. Emissovoto, defunctaestpericulo.Dein.de, pariendi tempus adesset, triduo parturivit,

E

cum

adet nihil juvantibus remediis per obstetrecem

,

,

i

aram Missam

hibitiSj prius

celebrari voluit.

14 Die M Septembris anno minus (Antonius Pucich) non minus beneficium

1743, praefatus do-

altei

gratoi

febri laborat,

sanantur.

initium obtinuit alteri filio suoJosepho. Hic sub incolis dicti mensis Tergestse (civitas est Istrim^

incisio,

morbo afflictus est, et, licet tum vense tumremedia alia adhibita fuissentj, acuta

febri in

eum statum

Trieste)

nes,

perductus, ut reliqui juve-

operam dantes, cum tempus

studiis illic

17 sis,

Joamies Vodopia, incola civitatis Pisinen- moribundi jam per dies septem morbo triplici, ardente ac pleuritide laborans,

nuntium Pisinum appulsi ad parentes detulere,

perductus erat, munitus ergosanctissimis Ecclesise Catholicae Sacramentis, ad transitum ex liac vita in alteram parabat sese. Misera ipsius con-

in

memoriam

quodjam tum vitafun-

rediit collatum

neficium alteri

Sacrum ad

nupera Sancta

be-

itaque die 14 dicti mensis aram fieri curarunt, firmiter

filio;

illius

utetillum sanum reciperent. Nec

die 20 mensis Julii ad

extremam

vitae

periodum

magna

juxauditis gratiis, quas Omnipotens per

omnibus, ad eam vera cum fiducia recurrentibus, aliquem dicto S. Notburgae merita indulget

quippe paucis post diespe sua frustrati sunt busallatus est nuntius, quod melius esset filio; sanus is itaque ab ipsis domum ivvoeatus est,

adSacrarium delegavit, ut sine cunctatione Res divina perageretur ad altare S. Notburgae pro persona in agone constituta quo tempore ipsa assistens moribundo marito, ferventi-

Pisinum advenit, etrogatus, quo die melius se

bus suspiriis invocavit Sanctae patrocinium

habuisset, respondit factum id esse die festa inter Nativitatem beatse Mariae Virginis, et se-

monumento

confisifore,

:

die

;

rectius valere coepit

tus fuit, ut post tertium et

celebratur festiva Sanctae memoria. Ipse autem,

gioris

fratribus

comitantibus, hic comparuit

grates relaturus Patronae suse,

cium

Julii

anno eodem.Lau-

Lindaro

(locus est item

haud procul Vermo, de quo supra) ex statum tam miserum redactus utmortuo similis esset; jamque sauctis-

stniiltitein vt

[stricB

loquelam

segritudine ad

Sacramentis munitus, non solum cum diuturno malo conflictabatur, sed prseterea loquelam prorsus amiserat, ingenio tamen praesentissimus. Quapropter ad S. Notburgam se simis

convertens

promisit

fore

,

ut

Pisini ejus al-

Missam procuraret. Facto est, non tamen simul loquelam. Sperans nihilominus etiam hanc consecuturum se, assumpto socio, interprete signorum, quibus sensa animi indicare cogetare

inviserel

,

:

ipso

et sanita-

18 Laurentius Aisner urente febri ita correp-

gusti

quartum diem lonvitae spem deponeret: tandem die 8 Auanno 1743 pectoris ipsius pars inferior

glaciei instar 1'rigescebat, superior vero

ardebat

instar ignis, Quapropter, cumsesanctisEcclesiaa

15Sub inilium mensis

erat,

Missae sacrifi-

fieri jussit.

ivntius Ivula e parcecia

pit;

el

ille,

tem recuperavit.

quentem proxime diem Dominicam, quae ipsa tuit diessacraExaltationi sanctce Crucis, quando ceteris

rcci-

vero votum

vivit, ipsa

persolvit.

scilicet febri, dysenteria,

affirmantes, se credere,

Mutus cx

atque infans usque nunc

revisendae patriae advenisset, pristinam vultus formam in ipso non denotarent. Hunc tristem

ctusesset.Gravissimodoloreperculsisparentibus

tjvuvi iiiorbu

emissum votum confirmavit, atque

atque alterum adjecit, procurandi Sacrum ad aram Sanctae, si modo prolem vivam, qua± salutaribus Baptismi undis ablui posset^ mundo edeSeptembris, ret. Potinus feliciter peperit die 21

et

voto, sanitateni consecutus

Sacramentis muniri curasset, advertens, nihil quicquam prodesse humana medicamina,confugit adccelestia; conversus itaque ad imaginem S. Notburgee, quam penes se servabat, ejusque patrocinium implorans oravit, ut sui, conjugis siue, ac parvulorum infantium miseresceret. Vo-

tum

pernovem dies continentes honorem novies Orationem DoAngelicam salutationem, ac procu-

adjecit recitandi

quotidie in ejus

minicam

et

raudi insuper sacro-sanctum Missaa sacrificium ad illius aram. Exaudivit benigna miserorum patrona clientem suum Notburga, optatam

illi

sanitatem contulit, et ipse die postero receptis viribus voti exsecutionem exorsus est. 19 Catbarina, uxor Josephi Ivich, praaclaris

subito sanantur,

:

DIE UECIMA

A tsgre yartu,-

rimli SUbveiiilnr.

QUARTA SEHTEMBKIS 751

risS. Notbnrgae meritifladscribit felicem exrtum ,ui P artu8 sui, contigil anno 1748 di, mensis Novembris, proul sequitur. Conflicl iba tur illa cum acerbissimi partus doloribus a fcempore matutino usquead vespertinum,

Quiamanus

Tua

nihil pro

ignaro in

imaginem

mentem venit, esse penes se quam firma flducia pe-

S. Notburgaa,

ctori muiierisadmovens,

pro

SanctEeopem invocavit.

capitibus affiquntur,

nuiloco

Dominum

apud Marcum Evangelistam

cap. x: Sinite par-

diccntcm

De

ostendit.

Prima

est,

opcm

inquit,

natrc,

vii

Feistriz

,

atque in animi deliquio

Notburgam, applicuit ejusdem effigiem, quo S.

et infantis ori

relatione de

facto, illa ocei-

los aperuit, respiravit et vagitus edidit.

sub

in

Alteram

flu-

paroecia

cum annexa

Manspurgensi,

constitutae, nescia quid opis afferret, in subsi-

dium advocavit

E

Fortunati

et

Ebensfeld prope pontem

gratiasconsecutaestflliolasuaej opitulante Sancta: unam mense Octobri, quando eidem filio-

mensibus octo

mo-

Notburgse Tyrolensis an-

magoraB

domina

Catharina Millosich de Middenhof, quaa binas

lae,

sunt, ut

cilLnoinecclesia filialiSS.Her-

ajus expetierant,

praenobilis

a nobis adjecti

citato.

origine et progressu cultus

S.

,

quo> pro infantibus suis

mox

vi-

vens imitata fucrat Christum

vulos venire ad me, peculiarem esse Patronam parvulorum, idquc exemplo duarum matrum

B

:

MLUCIDA HISTORIA

20 Paucis hic narrationis seriem interrumpens auctor lectori innuit, Sanctam nostram,

qum

orantes

advehunt.

Vota tibi supplicium. Accipemodo Wstoricam retationcm cujus prmviamnoHHamdedimus% 1 num. 8 Titulu ei prw.fi.xns ad auctorcm pertinet, at qui numeris >/

attigerat Sanctae imago, quin mox absque doloris sensu proles in lucem edita sit. ceara sobole

clara luce

Notburga, et exaudi

Et ecce prodigium! Vixdum Iaborantis pectus

Matm

P.

t

se ver-

teret,

J.

BstoetAuxiliatrix Pacis nunc Christiadum Preces ergo nostras audi,

quem; sed

ma-

aixtore

Egenoram Procuratrix

cras,

bere: ita autcm prosequitur: Videnti illud nto, et, quo ad sublevandam conjugem

fulti

Ad montana

Qcientibus humanis remediis, per ob fcetricem suppeditatis. Interjicit hic auctar nonnulla, ex quibus discimus, adhihUas m etiam fuisse res sa-

ar/uam benedictam, ac pulverem, nescio preli vitio omissm vel mutilce sunt voccs aliqum, ut integrumnon fuerit iUa transcri-

tua pavil

Pauperes innumeros Plau itrum boves sine duce

quibusdam

prae-

claris ac declaratisbeneficiis.

mense Martio anni 1244 modo decurrentis quandoeadem (infans) gutturis dolore et gingivarum inflatione laboravit, illam enim (mater) Sanctoecommendausadejus altare Missam cele:

brari jussit, et

Ex Ms. Germanico

Latine

reddita.

optatum sanationis beneficium

infanti exoravit. exaudiuntur

21 Secunda est domina Margarita, conjuxSimonis Durinich, quae prolem suam, lethiferis symptomatis bis afflictam, Sanctae patrocinio devovens et utraque vice Rem divinam ad ejus aram faciendam curans, quidquid expeteret, a Patrona nostra obtinuit prout ipsamet retulit

CAPUT

Innotescit Sancta in Ebensfeld altare ei

;

colleotori

anno

1743.

hujus

Finem

Operis

die

29

Septembris

quce pneimponens auctor, plura superesse termisit, quia plenam cum omnibus adjunctis corum notitium adeptus non erat, quwque in temait,

vum et ultimumlibelli sui claudit hisce verskulis quos a choro Sanctof decantari significat. Uymnus

in

honorem Sanctce.

22

umquam Sauctorum patronum assumptus

ejusquecultus longe lateque provectus, id profecto totum in ducatu in

dem

ignis

Lumen

ca?cis reparatur,

Vita mortuis donatur Tibi

Tuo patrucinio. Hennus viam stravit,

aliquis in peregrina

S[regione, utprimumcognitusesset,moxavide

Pauperum auxilium. Gaude decus Tyrolense, Refugium Pisinense,

In prodigiis et signis Obedit imperio,

F

liam etfinitimas regiones.

Carniolse

Tutrixanimalium.

;

reliquise

funditur per totam Carnio-

Notburga virgo salve, Digna coli omni laude,

Tuo aer atque

erigitur;

exponuntur; confluunt undiqueperegrini; cultuslate dif-

hic enarrationi beneficiorum

pus opporlunum typis scrvantur. Dein pramiissa brevi oratione, qua fideles ad colendam, in suisque calamitatibus invocandam S. Notburgam, novam Istrke paironam exstimulat, caput octa-

I

nuper

sit,

accidit S.

Notburgss ancillse

Tyrolensi, antea plane incognitsa.

Adeo

ut ibi-

ante hac nihil quidquam compertum esset ejus pie instituta, nec facile per integram vita de

regionem peperire imaginem sanctaa uujusTyroPaucis vero abhjncannis in tantum innotuit eximia ejus sanctitas, ut ld universa provinoia Carnioliae ne parvuli quidem pene pueri reperiantur, qui totam ejua Vitsa seriem non lensis.

noverint vel accurate enarrare, vel Germanico patrisa sermond decantare. Quam autem avide

Sancta per universam Carnioliam adoptatasit in patronam, elucet exsequenti enarratione. 2 Eximius

SanchrinCarnioli " ""''

ignota

;

,

GLORIA POSTHUMA

75g

Kx Ms. imaga

i

s/l /'/(''

)t

Kximins

2

ns-

fri

/a«j)/o collotaftir,

S.

ante

cni nulla S. NotburgflB cultor,

donoaecepit nnaejusdem fueratnotitia, pictam Tymlensitrinem sanctaa hujus Ancilla), vestitu mendieis atque bus rusticis proprio adumbratae, cirgenere armentorumque etvario pecudum cum ista subscriptione Latina: Sanrumcinctrc .

NOTBUBGA PAITERUM ET ANIMAUUM PAmarginibus auro prona. Hanc ille effigiem, I\

Ebensfeldiae in purissimo circumlitis inclusam, supra memorata ecclesia iiliali SS. Hermagorae Fortunati, annuentibus ecclesiasticis superio-

et

primum exponi et e vacuopariete suspendi

ribus,

euravit i7 ;;/:/S

/.-!'

I

KDperfunfur tiu '
1730.

ita

dudum

qui sanctorum etiam

ac-

coUe magno

anno

Haud

3

.;.'i

semper

tam

Patrum

scriptis mirabilis

in operibus suis celebratur, in

/inem, ut

concursu

post, benignissimus Deus,

eum

Sanctam istam hic gentium nout per

celebrem redderet, permisit,

et

for-

Carnioliam, ac pra^sertim perterritorium, Ebenspecuaria feldiffl circumjacens, dire grassaretur

tamquam

loco Ebensfeld

autem

lues; in ipso

in

eodem tempore apud suam nuper expositam Patronam integrum meditullio cornigerum pecus

illo

et fiducia af-

adeoutintegraepagoruracommunitatescum

deputatis clericis Ebensfeldiam confluerent, et

sacro sancta Missai sacrificia pro avertendo

malo

Notburgae celebrari curarent in altari proximo (nam sub initium, ut supra dictum est, ejuseffigies appensa erat dumtaxat vacuo parieti in ante raemorata filiali ecclesia, neque

honorem

in

fuerat

altari S.

S.

imposita.)

Interveniente

Notburga, exauditffi sunt a Deo

nantium preces, et

solatio refecti

istao

domum

reversi

sunt. /rt4 Cum autem postmodum Missre sacrificia inAUq$q genti numero ibidem celebranda offerrentur, et '

erfQitur

nemo insequenti mox

insignem plcbis rusticai erga hanc Sanctam

non posset advertere pietatem,

anno, ante accepta ab ecclesiasticis superioribus

laboratum

nbi

ut pro

ecclesia Ebensfeidiensi

loci

eodem

in loco

ante effigies e vacuo pariete pependerat.

lianc

pietas et alTectus in

sanctam Tyrolensem Ancillam incrementum cepit,

ut sufficientes sacerdotes haberi

ac impetrari

non possent, qui numerum condictarum Missarum adimplerent, utque intra unius anni spatium numerata fuerint ultra octingenta Missao sacrificia, qune celebrata sunt ad recens exstructam

aram

(nduf-

•jlU(UI\

primum pubhce

ara, ob expositre sunt. Tum vero in eminenti erecta, valvas templi populi multitudinem ad effigies, soNotburga) erat S. imposita cuique lemne Officium decantatum est. Dein ab extra-

neo parocho recitata est oratio in honorem postremum S. Notburgce eleganter composita porrectao venerandee, osculo sacrae reliquise, pio ;

sunt devoto populo, et sic huic actui sus celebritate irapositus finis. 7 Non ea tantum tempestate,

magna pror-

verum etiam

;

qui profecto

numerus exiguus censeri

non debetin abdita ruri filiali ecclesia. 5 Eapropter liaud difficnlter etiam Roma impetratae suntbhue Hullao Pontifici
indulgentiffi

festivitate 1-1

S.

plenarias

Notburgae,

conceduntur in in diem

incidente

Septembris, sacrum quoque Exaitationisanctai

integras parceciarum

cultus ct late

communitates cum

cerdotibus, supplicantium

instituto

riti

seu ad poscendura auxilium in et

suis sa-

agmine,

preces

aliis id

E

genus ca-

earum exauditae sunt

semper. Quanta autem deinceps incrementa ceperit S. Notburgaccultus, nonaliitestaridebent,

quam

pictores ac

artifices,

nostri

utpote quibus per aliquot

statuarii;

jam annos continuos

vix vires successerint effingendis imaginibus ex-

struendisque altaribus. Hinc

si

quis singulas

nullam sane repein qua elegantia hinc et splendide exornata

Carnioliae partes perlustret, riat,

non fuerint erecta, ac magnifica aedificata

altaria

sacella in honorera S. Notburgae.

8

Ad

eura

gradum per universam Carnioliam

ascendit pietas, devotio atque fiducia in S. Not-

per Camioliam ac ftniti-

burgam, ut seu in civitatibus seu ruri vix ullum mas rcgioncs occurrat templum, domiciliumj aut tuguriolum, omnes. ubi saltem D. Notburga* effigiem chartae impres-

sam viderenonsit. Unde jamnuncquidemmulta ejusmodi imaginum millia in Ebensfeld distributa fuerunt at nullus tamen distribuendarum finis est aut modus. Nec intra solos Carnioliae ;

;

comitatum Mitterburgensem

*,

Goritiam et Croa-

tiam, ubi certatim ejus cultus promotus est, exstructa sunt jam nunc aliquot S. Notburgae altaria, ipsaque

magna Sancta

F in Isliut

plurimis inclaruit

beneficiis.

In Ebensfeld autem, tanquam apud fon9. tem, ubi, sicut dictum estsupra, S. Notburga

primum

exposita

fuit,

in variis

questatus.conditionisautaetatishominesjreligiosi

et seculares, divites et pauperes, seniores oc qui firma cum fiducia ibidem coeleste

juvenes,

auxilium implorarunt, plura acingentia per potentera mirabilis hujus Sanctae intercessionem a Deo consecuti sunt beneticia;

quibus hactenus multa repleripotuissent volumina; si modovioi-

h cura

liberandas animas in igne purgatorio detentas

rehgiosu S ,qm

collecta fuissent, autin

Beneficia

plurima impe'

necessitatibus trantur.

seuhorainumpecorumveaagritudinibuscujuscum-

Crucis, altera veropriviiegium annectitur supra memorato altari S. Notburgte in Ebensfehl ad singulis Feriis sextis hebdomadce per totum anni decursum, et singulis diebus per octavam Commemorationis omnium fidelium defunctorum, G Cum autem Brixina aliqua? sacrorum S. Notburgae ossium reliquiie cum annexis ordi-

Accrescit

ante acpost narratam translationera saepe e re- extenditur motis partibus ad S. Notburgara in Ebensfeld

gam devotio verum etiam diffudit sese per integrasregionesfinitimas, Carinthiam, Stiriam,

filiali

Tantum exinde

Roma

translatee et

nostrae fines contineri potuit tanta in S. Notbur-

cta

obtinentur

siaminEbensfeld

ac situs op-

est,

.

tum

portunitate exiguum altare erigeretur in praedi-

facultate,

re-

cantium ritu tum loci incolis universis, ordine quatuor vicinarum parceciarum longo ecclefilialem dictam stepe ad coinmunitatibus,

autem

peregri-

Brixina

comitantibus supphbus ejusdem curatoribus et

lamitatibus;

eam ardore

ct

liquitc, ijiur

dominis curatoribus, et ab his universte communitati enarrata. Hinc in tam urgente necessitate

fici:

il>$i

at-

fuissent et quea nostro ordinario examinatro sokmnitrr paManspurgensi nostra ex cxponuiitm approbatas, eaadem rceciaperhujusdominum rectorem, assistonti-

peregrinatae sunt, seu ad advertendam pecorum luem, seu ad exorandum imbrem fructiferum,

c.onfugere, ac pio erga

nantes,

transmissffi essent, narii litteris authenticis

iivaretur ac sanuni. Cum interea temporis aa manus venisset ejusdem S. Notburgae Vitae descriptio, tradita illa est perlegenda reverendis

cocpcrunt ad ejusdem S. Notburgae patrocinium

illlir )n:f:

ANC. VIRG.

NOTBUR&E

promptu fuisset vir

S ingulaexarainassetatquediligen-

teradnotasset,verumutrumques3epeneglectum est.Quam ob rem sequuntur hic ea durataxat lmpetratabeneficia, quae ab ipso cultus exorOio et subsequentibus aliquot annis, data opportumtate, relata et concredita sunt dominis curatoribus.

DIB DEOIMA

QUARTA SEPTEMBW8.

curatoribue, ac potiflsimum ejusdem Sanetas cul-

toncuidam perquam studioao, ex quorum conacnptw beneficiis pauca iata excerpta sunt

GAPUT

tunc illuxisset

ies

ultima ac decretoria.

Ex Mss qua de centum florenis cttet agebatur, feliciter quoque ipai adjudicata firit. dotoaperNotandum, quod memoratus Oclea precibus wna"; suis tantum effecerit apud reverendumManspurgen13

Causademum,

sis paroociae

II

753

in

rectorem, ut ipsemet hic in gratia-

rnm actionem sacro-sanctum Miss» celebrarit.

Febris, capitis et laterum dolor, epilepsia sublata; puerpera

periculoso partu levata, pe-

cora interitus discrimini subducta.

Paucis

post

sacrificium

morbo etiam ejusdem uxor, ac per tres diescum diebus

correpta fuit acribus laterum compunctionibus conflicta; at post promissum sacrificium Missse hic celebrandum ipsa similiter ccepit convalescere.

Anno

14

1738, exeunte

mense

Octobri, forte e

i"

pago Tepallah ad hanc ecclesiam venit Achatius Fingrot, adolescensrusticusannosnatus circiter viginti, qui ante per biennium integrum epilepsia laboraverat quam ob causam a Labacensi pellione, cui artis addiscendae gratia commissus ;

Miilirr

citans

febri-

Anno

1738. Alenka a Moschinkha e pago Demschall per integros quatuordecim dies

mnatur

continuos

nare in solo pane etaqua. Nec mora, febris cam prorsus deseruit, ipsaque die secunda Novembris anni 1738, qua scilicet etiam in Ebensfeldt solita quotannis officia ecclesiastica, habito ad populum sermone, peraguntur, coram eadem Sancta gratiarum actionem persolvit, rogavitque, ut obtentum a se beneficium e catliedra promulgaretur, parata quoque fuit, quando-

ingressus esset

exigeretur, jurejurando testari, se ad

dicinne subsidia adhibuisse.

vitce ct

rcdditnr,

baptizatur, 6

11 Die 1G Juniil739. Margarita Kertschaukha

singulis diebussemeliterumqueprostratus

Cum

fuit.

igitur, ut

dictum

est,

ecclesiam hanc

innotuissetque

misera ipsius monitus est incitatusque, ut ad hujus Sanctre patrocinium confugeret, quodipse plane stupidus ac mente perturbatus facturum se adpromisit. Sacro dein interfuit, quod opportune faciebat ad aram divae Notburgee constitutio

,

,

P. Wolffgaugus Oeti, Ordinis S. Francisci religiosus in Stain /; sed mox post panis et vini in

i;

/

Corpus ac Sanguinem conversionem miser in templo ante ipsam aram tam misere in terram prolapsus est, ut omnes, qui aderant, Christi

terrore perstringerentur, atque aliqui commise-

ratione moti, promissis etiam Missee

tuit,acsequentem narravit historiam. Prsegnans

eo ferventius miserum Sanctae commendarent.

quaedammulier textrixinsuburbioLabacensi,nomine Maria Anna Merlakin, per dies omnino quatuordecim acutis laterum doloribus ac vehementi sestu vexata fuerat, donectandem die secunda Junii sub vesperam inter gravissimos dolores, ac duodecima quidem ante diem hebdomade, enixa est prolem mortuam, quam excepit mox nominata obstetrix; ha^c primum, ut simili in casu fieri assolet, immaturi foetus sta-

15 Nec absque felici exitu nam acsi hunc ahada, lapsum permisisset Omnipotens, ut per illum indicaret accoramipsaSanctatestaretur, seuni-

exploravit secundo ac tertio insufflando

;

at

indicium apparuit. Denique divae Notburgfe recordata est obstetrix, obtulit ei ac devovit proleni, atque huic leniter insuffiavit, quse ita semovit, ut moxaddivi Petri paroeciam

nullum

vitffi

salutaribus undis abluenda deportari potuerit,

C

pristinum

nium

fuit.

obstetrix Labacensis b huc peregrinationem insti-

tum

capitis

Verum Carnioburgi e in morbum abegit, ab eoque per annum unum; at hoc elapso, ad malum rediit, a quo per aliud bien-

dimissus

incidit, qui

liber fuit

avertendam febrim nulla prorsus humanse memortua

virum

valida febri correpta fuit; cumque in publicis concionibus de diva Notburga multum inaudiisset, ad illam animo conversaest; statuitque in ejus honorem uno die Venerisjeju-

cumque

prolcs

fuerat,

tantum

et die

tertio e vita discesserit.

12 Andreas Oclea Munkendorffensis parthevehementi nonis.... c e paroecia Stermizwatsher defipenitus adeo, ut capitis dolore cruoiabatur ceret

;

urgebat insuper

lis,

cui implicatus erat.

Quapropter abuxoreeisuasum est, ut sese nova) parcecia colitur, Sancta?, qua? in Manspurgensi

:

cuique

notum velle,quod ea

miseri hoministute-

lam admisisset, probavit eventus, quod hac vice postremum mali assultum passus sit, quodquc mentis stupiditas ac perturbatiopaulatimevanueadeo ut pauco post tempore prorsus sanus sit, posteadie sibi sat virium fuisse, ad terenda frumenta, idque reipsa a se

rit,

ac hilaris professus

factum. Circa diemvero Christonataleminpago

Tshernuts apud aurigam famulatum

adiit. Reautem quotidie brevi oratiuncula optime meritse de se Virginis memoriam, ac frequenter hiemali tempore huc Rei divinre interfuturusadvenit lsetus et alacer. Visum est porro operai

colit

pretium, insigne istud beneficium, in tabula votiva depictum, juxtaarara e pariete suspendere. 1G vir

Anna

multum

1739 die tertia Junii huc perscripsit vacac morbus eruditus dominus doctor Weinizer, suMaftw:

accepisse se ex Graffenweg prasdio suo litteras

ab uxore, hisce verbis conceptas:

liuic ille consilio obsecutus, vovit,

«

tuum hinc discessum

ac dici curaturum

h

nescio quid

committeret: huc peregrinaturum sese,

sacrificiis,

,

tertia,

deglutiisset,

cum

<(

Hora

post

raajor vacca,

subito in

terram

atque intra quartam horce partem corruit supra modumintumuit; adhibui equidemquid-

hsecincisacro-sanctum Missse sacrificium. Sub (sicut ipsemet et somnum, placidum dit in

«

domino cusine lacrymis retulit reverendo refrigerante Manspurgensi) aura suaviter

u «

jumento

Expergefactus dein se salvum et musque columem ac plane vegetum comperit absque mcomsubsequenti proxime adeo utdie litis antedicto modo ac periculo Locopolim d illic ejus prasentia erso discedere potuerit, quod necessaria, verum etiam

«

futurum, ut Missam in honorem S. Notbur^u

non

«

ratori

perfusus

est.

non tantum fuissetante Septembris

Tomm

lV>

,

quid utile cognoveram; at nihil quidquam adfuit: simulatque tamenpollicitasum,

curarem, illicoomnis tumor subsedit. Illa mihi vere hanc vivara servavit. » Expetitum quoque in gratiarum actionem Missre sacrificium « dici «

mox peractum

est.

17 Die 24 Junii anni 1739. Jera Rodecira ex

95

Dera-

;

:

GLORIA POSTHUMA

754

Ex

Demschall anno proxime elapso

Mss.

yiurptnr fctix labores ineidit,

nec toto

isto die

eniti

potun.

equo vectusbucpropemvit, * devotissimo sacrificium S. Notburga)

essedevitamatrisaoprolis.AnciUaipsiusforte imposuerat, quam imaginem S. Notburga; mensac pusmanibusapprehendit, parturiensconspexit, alta voacsimul sime deoscnlata est frequenter, commendans cereum ei ce se ipsam S. Notburgas foribus spopondit: quod ubi inaudivitpraj hac faduipsam maritus, cnbiculi exspectans efficacms adhorcia ut perseveraret, quo potuit, iinem se eumdemque tatus est per fenestram, in Notburgam, ad S. additurum quoque preces suas

m

ingressusestpomapollicitusest Post haec orans (erat enim rium : sed cum inde domum rediret perundecima)infantisvagitum tum hora noctis prorsus ac facili interim ejus conjux cepit. Nam post partu enixa erat puerulum robustum fruevaletudine partum vero mater cum prole promisbatur plena ac prospera , et praefato die persolvit. grates afferens domum sum ;

felici

post

mortis pvriculo vaccam 13

Clemen ex 18 Die 23 Junii 1789. Alexius usque quatempus pago Demschali vacca^ ad dragesimalisjejunii, ut saspius assolent rustici, sed his illajam pene porrexerat rapa cubica ;

accurrunt una omnes, quilibet, poterat ac noverat, aniraali remedia et au-

suffocabatur

wu

parras

CfiSSUS.

liberatam

mm

ib

^..Mlrhautomnos^iullamspemsiiperessesactam

Muliertj

«J*3^

sanitati e religiose per densiasimo ao dabrti

octo alios pristin*

mox vero

partus con-

donum

ANC. VIRG.

NOTBURG^

festivitate

in

Sanctorum omninm summo mane

periclitauti

S.

:

per Missso exsolvit.

ANNOTATA. personarum istud proprium alidque quorum vcra occurrentium, subinde et hcorum colhaipotcrat interpretatio me latebat, nec facile exempiari Germanico ex adjunctis, retuli, uiin vel corrurnpcrcm 'divinando expressa sunt, ne a

Nomcn

,

confunderem.

.

Laubach et Laybacn, b Labacum, Germanis estprimaria ducatus CarItalis Lubiana, civitas cognominem. niolim, sita ad fluviolum teste Zcdlcro, Minkendorf, c MunkendorffMM parte disparthenon est Carniolice, quarta hora vocem hic omisi tans ab oppido Stain. Porro quia Suppan; expressam: unam, ita Germanice suspicor

simikm non reperi in ullis Lexicis : parthetamen ea designari officium, quo indicto

none fungebatur vir iste. sic d Adamus Kirschius in Lexico Germanico Zeyram fluad Camiolia vertit nomen oppidi in esse vium, vuhjo Bischofslack, quod Lazius putat

suffocaus cvellatur. Sed neque hoc perfici potuit vacca respirare nequiens jam immensum intu-

Latonicorum , Japodum municipium Baudrandus Lakium appellat. Carniolia e Gcrmanis Craynburg, oppidum in Baudrando, teste distans, ad Savum fluvium,

mescebat, nec spes erat fore, ut evaderet. Rustici uxor eo casu plurimum perturbata ac tristis, se-

quinque milliaribus Germanicis Labaco. f Oppidum quoque est in Carniolia ad

quffl

xilia suppeditat, rictus diducitur, ut bolus

eam

Deum

exaudire precesparvulorum. Quapropter binos, quos habebat, ad se vocavit, atque hisce verbis allocu-

cum reputare

ccepit, solere saepius

E

Antonini Prrrtoriura ;

Vcistri-

cem amnem.

En parvuli mei anno superiore abstulit nobis Omnipotens dilectum pecus, jam vero idem amittendae vacca? nostras periculum ob oculos

ta est

;

:

CAPUT

III

versatur.

10 Quara ob voti cxsccutio-

ucm diffcrenti, apparere visacstSancta.

burgam

causam vos mecum pueri

invocate,

S.

Not-

ut per ejus intercessionem

Deus nobis vaccara conservet. Mox una cum illis ln oubili suo se projecit in genua ante Sanctae

Jumenta preesenti periculo erepta, amens rationi redditus varii variit doloribus,

imaginem, et orare ccepit. Inter preces auditus ost vacese mugitus , respexit per fenestram parens, vaccara stabulo egredientem conspexit,

morbis

et defectibus liberati.

citato gressu cubile deseruit, vicinos convocavit,

ac

laiti

omnes

experti sunt, vaccam, de cujus

ante desperatum fuerat, prorsus incolumem esse ac vegetam. Cum autem raulier pollicita viia

esset, fore ut

actionom aut

ad S. Notburgam in gratiarum votivam tabellara afferret, aut

D

ie

24 Junii 1739. Michael Zegan ex Dera-

schall tribus abhinc

hebdomadibus

,

cum

duobus plaustrisequo instructis trans Feistricem (fluvium) ad montes perrexerat, illic plaustris

jam cum

Missai sacriiicium celebrari curaret, visa sibi est

straraentura imposuerat, et

oumvesperi cubitum concederet, intueri S. Notburgara huraana specie adstantem, quod ei seraper sacrum timorem incussit cogitanti, sequum nou esse, tamdiu voti solutionem difierre: donec tandem die 23 Junii hic Sacrum fieri ouravit ao cereum anatberaa obtulit. 20 Reverendus doniinus Joannes Pauluscha,

tis

Saccrdoti pe-

sacelianus doraesticusapud illustrissimumdorai-

Bsquiparari

ricuhae de-

nuni Carolum abHoehenwarth in Gerlachstain,

dianae. Alter

anqu(ubidomtemporeiegerdecubuit:inviciteum

ctus sese lateralibus loris prorsus expediit, ac sine curru praxipitem egit. Haec conspicatus rusticus, de equis suis certo actum esse, credebat

saepius,

cumbenH

so-

nitas restituitur.

aliquando sub vesperamillustrissima aroisdomiua, sed sensibus destitutum offendit et. linguam

ejuBorebrismorsibuseruentatam.Undeillutrissi-

ma matrona

exoommiserationisaffeotu vovitnomino exanimi ac miseri liominis hnc peregrinalioiioiu uecsine felici successu, quandoquidem 89ger die mox insequenti ad eum statura redierit, ,

ut sacra confessione

animum

purgaret, et post

domum

repetebat. Sed in

ita

onera-

summo

montis cain angustum callem juxta quem

cumine incidit grande ad praealtum imminebat praecipitium ;

:

contigit interea, ut ex improvisa allisione extra

orbitam agerentur currus, atque alter eorum una cum equo eversus prasceps abiretin subje-

ctam frondosamque

vallera, cujus

potest altitudini turris

profunditas Ebensfel-

equus allisione forsan perterreia-

quapropter extremo dolore percussus est. Divai Notburgau tamen recordatus, rem Deo ac SancUc iorventi devotione comxnendavit,

votumque

addidit,

si

casusille,

dequodesperaverat, infortunio caruisset, venturum se huc et in gratiarum actionem allaturum cereum munus. 22 Quo

Rusticus,

invocata S.

Notburga

duos equos

,

;

DIB DEOIMA QTIARTA SEPTEMBRIS. 22 Quo facto, confestim accingit sese, ut tutam per abrupta viam repcriens exploret, qUE8

ex prwsentisiimo periculo illmsos reciplt,

tandem

sors obtigisset equis.

fruticibus,

unume

Et ecce

laqueo capts, capistro pendentem deprehendit; hinc attonitua certo

cooperatore;

strangulatum esse reputavit adrepsit tamen, extricare conatus est, ac feliciter exemit. Alter equus multo profundius jacebat inter virgulta, implicatis ad

eum modum

diffracta

essent;verum non sine stupore hunc similiter illaesum erexit; atque utrumquejumentum,sine nocumento aut damno, nec sine ingenti gaudio

alter vaccas

savitatem impetrat.

domum

reduxit sanum et integrum

gratias

cumpromisso anathemate

:

mens

hodie vero

nem

istud origi-

tate,

et

;

Notburgam.

cum

aut ulteriore doloris sensu peregrinationem

una pro accepto

beneiicio gratias explevit.

27 Die 12 Julii anni 1739. Prsefatus dominus morbi Urbanus Hieronyrao cooperator in Zirklach huc accessit ad S. Notburgam Rem divinam pera-

re-

cturus, idque pro ingenua parceciae susevirgun-

septemdecim

annorum

quae

diuturno

liquo sano pecore ad pascua duceretur, credentes

cula

nempe futurum, ut per illam revivisceret exstincta lues pecuaria; quod non mediocri rusti-

languore

cum ac conjugem moerore afflixit

ingravescente malo, eam haud supervivere posse opinaretur. Die 10 mensis ejusdem ex Christiana charitate invisens ipsam sacerdos nomina-

:

at simulatque,

vacca ccepit convalescere. 24 Die 4 Julii 1739. Josephus Killer ex Bruckla sub paroecia Commenda, per dies quatuor

ficii,

Amens ad rationis usum redit.

mente cceperat, quod animadversum quod homines torvo ac atroci vultu in-

alienari

ex

eo,

servo tueretur. Cura interim die quadam cum iis sibi contexuit, ex laqueum messuisset, vicias instructus in sylvam abscurrit, suspendio

eoque qui aderant, insevitae finem quassiturus. At, domum redeprehensumque cuti eum sunt, duxerunt.

Mox

eum Steinium

pater

ubiquinquesimul

ei

devexit;

apertae sunt venae;

duae

m

lingua, et nimirura medianse in fronte, sub adS.Notburgamcum pedibus. Adhffic pater huc vovit;eumin finem confilio peregrinationem doraino Mathia Ressacerdote ducto illius loci tilio advenit, ac die impotenti cum hen huc sacriflcio adfuit; quo finito, 1 Tuliisacro MissaB exemplum nudis genibusac sumfilius ad patris terram perrepens, altaris circulum

ma

pietate die supra nerfecit, et prarfato

JZquce sanitas

nominatus sacerdeclaravitque quod

fecit, dos denuo ad aram se plene restitutum Killer Josephus memoratus est quod sub testatus comperiret, qui et ipse lem consecratione Hosto Missam mox a sacr» aflari, ac deineeset visus sibi ento ac iucundo v_sibi sensus rednsset. de liberior et lucidior ex 1739. Antonius Tremesh 25 Die 12 Julii " a raane, m; Paulo et itro SS. Petro

VotoTdiesacra

quam

se

ad paroeciara suam

&

interfutu-

unde tam subita mutatio haud dudura inha,-en ed stt cogitationibus direxrt cum dono P e-

inscius'

S

uxorensuamhucstatim narce ia

muUe

Mansuurgensi eoTpsotempore, quo ex

buc supplicatio

Cum

Notburgam preobus. doadmvemt. equam prorsus sanam properabuc e^s mantus

peractis ad S. ,P,liisset

S^SSSS S

instituta tuerat.

actionem et in gratiarura

fieri jussit.

M.ss» sacnhcrara

ac

afflicta fuerat,

gegritudine lecto affixa

ut et ante annumfecerant,sevotoobstrinxerunt in honorem divee Notburgae curandi Missse sacri-

rcdditur.

S.

conjunxit, et absque ullo incomraodo, difficul-

:

illa

affectus flagransque desiderium incessit

persensit, se raox reliquae parceciae communitati

duxerat ex lacte hoc quippe, quod dabat etiam parcissime, necpurum erat nec sapidum cumque igni apponeretur raox in serum abibat. Inhibebant autem vicini, quominus

pcenitentes

Subhrec surrexitelecto, minutospedum dolores

retulit.

malum

Ttt,

in sacra Confessio-

ipsam peregrinandi cumaliisad

23 Die 25 Junii 1739. Georgius Gariup ex DemschalL abhinc diebus aliquot vacram eo aegritudinis redactam habebat, ut spirandi difficultate laborare inciperet;

eumdem

Ex Ms.

ne se accusavit, quod eadem die, erat nempe Dominica, non adstitisset sacrosancto Missse sacriflcio; quoniam vehemcntibus pedum doloribus correpta e lecto surgere non potuerat. Cum autem a meridie ad indictara supplicationem signura sere campano datum fuisset, vehe-

pedibus, ut neque du-

minimum

plurimos

inter

fuit

persona, quas apud

:

bitaret, quin ejus crura ut

755

26 Cum die 28 Junii anno 1739 universa communitas paroecise Zirklach hnc ad 8. Notburgam supplicabunda advesperam advenisset, agmen ducente domino Urbano Hieronymo ejusid

avis instar

,

,

demum

graviore

£

adeo ut ipse sacerdos,

;

tus, spiritali solatio recreavit, persuasitque ipsi,

ut in S. Notburga

collocaret. Ipsa, utpote

spem

quse etiara ante raagna devotione Sanctam venerata fuerat, obstrinxit se voto huc veniendi cu-

randique,ut Missse sacrificium celebraretur.quod Julii se ipse dictus sacerdos memorato die 12 ccevalere recte mox et spopondit, peracturum

adeo ut eodem ipso die capax esset, quae pedes, sicut etiam desiderabat, huc peregrina-

pit,

tionem persolveret, nisi obstitisset ille, suasissetque differre hujusmodi peregrinationem in tempus aliud, quopaulo plus virium comparasset iter arripuit, sicque idem sacerdos sine ipsa huc Notburgam celebravit. et votivum Sacrura ad S. Die G Julii 1739. Joannes Cosou... a 28 monasterii reger

doco

pericufori

ab

Michelstetten b, gravi morbo decumbebat. Quapropter uxor ejus S. Juin

fecerat.

Ita

his

in

aliisque

demum

partibus

viribus

Sanctis

debilitari

vota

ccepit,

utjamoculi frangerentur ac obrigerent, atque

manus daretur, nec quin illico animam esset

idcirco sacercereuseiin

bium

superesset,

duex-

*

ex Michehalaturus. Interea temporis moniales ut ad curarunt, moneri ejus stetten uxorem Notburgfe auxiliura recurreret, voveretque S.

placuit ei conhuc peregrinationem. Non modo convocatis, cum una statim silium: sed etiara

Notburg» opem quos plureshabebat, liberis, S. preces fudit. honorem ejus in atque invocavit, elatavoceorabant,mantus acpueri mulier Dura antea oculos movit, circumspexit rigfintes convaluit. Eaproperexitsese, indiesque deinde scripto die huc supra sua uxorc cum ter ipsemet advenit. acturus gratias Julii anno 1739. Venerabilis do29 Die Pettenegkh, mina Maria Theresia, nata de Michelstetten professa, prseclari parthenonis in in sinistra tagraj

manu rubram maculam

primum

instar

men-

contraxerat, quaa magis ac magis

dilatansetexcrescensiningensdemumapostemaevasit.idqueatrum.lividumetaspectuhorreliquit, emridum. Chirurgus nihil intentatum sese

plastra applicuit,

incisiones fecit; nihil egi

ingravescebat

aliaque

;

S.

NOTBURG/E ANC. VIRG

malum adeo.ut spemomnemabjibrevifuturumcrederet,utipsiampuiandum ciens essetbrachium. Illa interim votum concepit curandi hic celebrationem Missas (quam etiam ilUco peregitR. D. Josephus Schuffrer ejusdem parthe-

CAPUT

GLORIA POSTHUMA

756

l\ Ms.

Lngravescebat

IV

quondam sacellanus) emisso voto destitit malum serpere ulterius, brachii amputandi consinonis

lium deposuit chirurgus, illud de die in diem tandem feliciter subse-

Junioribus et infantibus varia

raeliusse habuit,acplena

c

cuta est sanitas. Ipsa vero admodum venerabilis domina Theresia in gratiarum actionem novura suis manibus Corporale c confecit ac per ejus-

d

dem

parthenonis pistorem

d

S.

Notburgae dono

collata;

beneficia

morbi a

pecoribus abacti.

misit.

30 Die 29 Junii 1739. Antonio Prodnig ex Nodgoritz sub Manspurgensi paroecia triennis erat flliora, cui distinctum ac notabile struma quamobrem hic ad excrescebat in gutture

incommoda

;

S. Notburgam Missas sacrificium promisit, quo finito, puellae struma diminutum est, imo pror-

Sacrum R. D. Raymundus jam a multo tempore cele-

susevanuit. Votivum Dietrich cooperator

braverat; atvero obtentum beneficiumlaudatus

B tolhtntw.

Prodnig notato jam die primum declaravit. 31. Die Julii anno 1739. Antonius Jermon ex S. Luciac apud Koruzliene sub paroecia Vodix, conditione faber lignarius, jam elapsis quatuor

U

hebdomadis, haud procul Labaco operam proadierat infortuvinciae fabrica? impendens,

nium; quippe ponderosa trabs in manum ejus sinistramdelapsaerat,atqueauricularemdigitum laeserat

miserum

alte intumuit, ut

in modum. Adhaec manus ejus neque laborem continuare po-

neque pras dolore quiescere aut captare heri nota ipsi mulier ex Vodiz persuasit, ut voveret huc peregrinationem. Haudneglexitconsilium: illicoenimingenuaprovolutus ter Orationem Dominicam ac toties Antuerit,

somnum. Usque dum

gelicam Salutationem recitavit. Quo facto, pro-

ximam noctem placidissimo somno transegit hodie vero mane comperit, omnem recessisse manus tumorem, atque, licet adhucdum laeso digito,

peregrinationcm explevitfirmacum fiduper incessionem magna;, et nuperri-

cia fore, ut

me tantum

sibi

cognitse, S.

Notburgaj,

brevi

pristinos labores resumeret.

ANNOTATA.

;

suspicor pistorem designari;

maninon (antum

nam

in pronuntiatione scepe,

Ger-

ventm

aliquando confundunt litteras b pistor autem dicitur beck aut becker.

in scriptione

et

et p, c et

b

:

Locumistwn

collocant in Carnioliasuperiore

lilaviusct Mcrianus, sed hic Michlstein scrilnt.

c Sic vocant scriptorcs ecclesiastici

lit.

sic

intcrprctatus

a indicata.

sum ex

haud procul

<*ffatu&

Labaco ad Sanctum Sepulcrum,

prseter alias infirmitates

acutissimos in sinistro

oculo dolores perpessa fueratabineuntequadragesimali jejunio usque ad proximam S. Jacobi

jamqueobducta oculomembranula *&** visum prohibebat. Mater ipsius Maruscha* ad™u hortata illam est, ut firmam fiduciam conciperet ^ in novam Sanctam Ebenseldianam, et unavovit festivitatem

:

sacrum

iin-

conjectura

ad

MiU

'

l;l

,l

peregrinationem ac Missae sacrificium. Die 15 Julii in eum finem Labaci comparavit cereum oculum pro filia offerendum et protinus coepit melius ac melius esse oculo usque adeo

illuc

igitur

:

:

ut die 19 Julii ipsa Ursula

cum parente

sanis

peregrinatum huc venerit, promissum Sacrum institui curaverit, acdonumin gratiumacoculis

tionem pie obtulerit. 33 Die 27 ejusdem mensis Julii exierat dicta semeletiteman puella, ut triticum demeteret sed infelici casu restttutus; accidit, ut in oculos ejus vento adacta fuerit ;

acuta

tritici spica,

affecti,

pupillam

quaa oculi sinistri, olim male

eum

in

modum

dilaceravit, ut

sanguis guttatim difflueret, ac misera jamamissum, ut rebatur, oculum multis lamentis deplo-

Mater modo, quo potuit meliore ipsam denuo ad S, Notburgae pa-

raret.

,

consolata, suasit, ut

memor itaque nuper acvotum hucveniendirenovavit, ac tertio post die oculum consecuta integrum ac sanum cum eadem matre iter huc suscepit. 34 Die24Augustian. 1739. Ursulae Weslaikae viduce ex Stepana-Vass apud S. Sepulcrum haud trocinium retugeret

;

cepti beneficii

quartaitemjam morbum contraxerat, etquinta eodem tempore pastum cceperat respuere. Suasitautem Ursulse Weslaik^ ante nominata Maruscha Grumauka, ut spem suam reponeret in

pscontm

F

S. Notburga. Interea supervenientes vicini, monebant sedulo, ut vaccam, quse prius tempore

laboraverat, e bovili educeret,

acjuxta aquam

ad arborem alligaret; ne saltem (utpote decujus valetudine spes nulla superat)reliquae perirent

malumve

se latius extenderet.Dictis

vit afflicta

teum, quo utimur in officiciis divinis, et cui superponitur sanctissimwn Dotnini nostri Corpus. d Voces Germanicas durch dassigen closter

bocken,

Ursula,'filia

procul Labaco, tres vaccse infeliciter deperierant;

a Germnnke lcgo: Ein closter pockh, qum voces certe indicant domcsticum seuofficialem monastcrii, sed veram tertice vocis signiftcationem ?to)i asscquor; qua tamcn infra mmi. 29 scribitur bocii

nomine Oculusmah

Puella annorum 19 Die24 Augusti.Marci GrumexpagoHeruschze

duxit

obtempera-

mulier, aegrum animal ad at interim vovit S. Notburgrc

aquam

de-

peregrinationemhucetMissaBsacrificium.proutpersuasum ipsi fuerat a praiiatamuliere. 35 Sub vesperam ab agricultura ;

domum

re- morbi

deuntibus famulis, inter cognitas suorum voces vacc» simul mugitum percepit,

nec mora foras magna cum admiratione comperit editum fuisse mugitum a vacca, quam pauloante segram arbori prope aquam alligaverat, ut prosihens

ibidem interiret ctosolutaesset.

;

sed assequi non potuit, quo parecreata illi extemplore-

Animo

ceus gramen porrexit, quod et haac avido ore arripuit

DIB DECIMA

A

arripuit et comedit. Quapropter

eam

QUAUTA SKPTEMHIUS

in stalm-

lumcoegit, atquealteri similiter antea languidso recens gramen obtulit, nec minus avide id ipsa devoravit. Suscepit igitur

promissam peregrinationem et voti fidem cum gratiarum actione implevit. Divulgatum hoc beneficium plures e ,

vicina permovit,

ut pro conservatione pecoris huc vicissim peregrinati sint.

et

incommoda

sublata.

30 Die 21 Septembris anni 1739. Alenkee Stebin ex Terstein infeliciter obtigit, ut pullus equinus, approperans ad equam, transiliret palum seu sepimentum verum sub pectore ad ;

utrumque crus anterius tam graviter sese contudit, ut miserum animal pedibus consistere nequiens in terram corrueret. Cum autem mulier pro ipso votum huc veniendi emisisset, intra

biduum Infantes pe(titm doloribus

nc eiborum

nausca.

convaluit, atque idcirco illa hodie

cum

promisso dono gratias egit. 37 Die 27 Septembris anno

afflxum; tantis quippe in

lecto

utroque pede doloribus tantaquedebilitate tenebatur, ut nec illis uti, nec e lecto se erigere quibus accesserat omnis alimenti

valeret,

B

fasti-

dium Simulatque autem mater puerulum, addito voto, commendavit S. Notburgae, esurire coepit, .

cibos

expetiit

ingenti

ac

summo omnium ;

comedit,

aviditate

adstantium stupore. Deinde e

lectulo prosiliit, pristino etiam stitutus

pedum

usui re-

pro qua repentina sanitate debitas

illa

gratiarum actiones peregit. 38 Die 3 Decembris anno 1739. Ansche Wida ex Jarsche sub Manspurgensi paroscia infantem

hic et suffvcatiO'

nis

penculo

HberaU;

necdum superanti mensem setatis decimum octavum atque etiam tum sugenti

habebat,

cui

,

ubera, hoc obtigit infortunium.Septennis puella infantis (cui nomen Mizeka) custodire relicta, prseludebat ipsi annuli fragmento, quod infans,

manibus apprehendens, ori demum admovit et ad guttur dimisit, quo infelix infans suffocari ccepit, toto corpore atrum livorem con-

tenellis

trahere atque plorandi facultatem amittere ita accurut puella ad matrem prseforibusagentem maCum advocaret. reret, eamque in auxilium ne infanti comperisset, ter omnino consternata nudis mox potentiam, superesse quidem ;

flendi

ferventissimas ac genibus se projecit in terram,

devotissimas preces ad S. Notburgam ejus apud votumque addidit, si per potentem effudit,

Deum

intercessionem proles praesenti

culo eriperetur, se

cum

illa,

vitae peri-

ubi frigus ahquan-

ac donum tum remisisset, huc peregrinaturam allaturam.Nuncupatovixvoto, simul animatum

infans,annuloadstomachum dimisso, ploratua animo ubera porccepit, atque ipsa hUari edere

unde plena sanitas

rexit,

eum paulo feliciter.

nitide

post

illi

redut

pnesertim ;

emisit

annulum cum sordibus

Res digna

fuit,

cujus integra se.nes

exprimeretur, et una cum psoin tabella juxta altare ad publi-

metannulo suspenderetur

camcuiuslibetadinirationem.

T9Die4Januariin40.AlenkaMekethouka,ahae aU

appellata etiam Zeganka, juxta mariti nomen, pramotato enarrant bina seex Damschall die Die iesto S A lex u beneficia a se obtenta.

J

,

domivaccamhabeba

Sme Sa-iuobus^ elapsi anni 1739,

quoque

quantum

I-x

Ms.

si

40 Die Dominica post assumptae in ccelurn abtyanltoui Mariae Virginisfestivitatem anniitemsuperioris, septennis ejusdem filiolus quatuordecim diebus

non interruptis tam gravi infestabatur dysenteut

ria,

demum

ex ea simul

cum

torrente jestu

prostratus, nullos cibos admitteret, sed indesinenter potum expeteret. Cum autem miserta

quaedam e vicinia mulier aptum aegris edulium destinasset, attingere illud nolebat puer, potum continuo ac impatienter ingeminans. Interea temporis mater huc ad Sacrum venit, ac simul ad S. Notburgam pro filii incolumitate

illius

preces dirigit. Post

absolutum Sacrum matri

domum reversee puer lceto ore dum abfuisset, cibus, quem ante

enarrat, quod,

attingere nolu-

tantum sibi sapuisset, ut nihil esset reliquum. Deseruerat eum quoque ardens sitis, atque sic indies melius habuit. 41 Die 11 Novembris 1739. Reverendo domino ab Isenhausen, rectori parceciae Manspurgensis infeliciter accidit,

omnium

ut vacca ejus

ac jumentis J(

J

pul-

cherrimaet electissima n congestarum herbarum i

acervum rit lis

;

inciderit, ac sese iis

ubertim impleve-

oblongus,

quem neque ad stomachum dimitatque mox adeo

tere valuit, neque foras ejicere ei

p

at avide comedentis faucibus inhsasit cau-

:

spirandi meatus omnis interclusus est, ut in

terram corrueret, nec dubitaret quisquam, quin

actum esset de vacca, sic certo suffocanda. Nihilo tamen minus adhibitus est conatus omnis ad detrudendum per fauces caulem: sed frustra. Simulatque autem denuo promissum fuit sacrosanctum Missae sacrificium, erupit vacca in tussim vehementera, et caulis procul e faucibus exsiliit.

Sic

malum

evasit vacca, et postero die

supradictus reverendus dominus

parochus

in

gratiarum actionem hic Sacrum celebravit. 42 Die 2 Augusti 1739.» Huc peregrinatum ve nit Maria Anna Merlakin civis et textrix Laba censis, idque ut gratias ageret pro accepto

infbrmitates, et abai.ta

acprimo quidempro beneficio, proxime prseteritis festis diebus

duplici beneficio,

quod

illi

obtigit

Pentecostes, quando urente sestu aegrotans, decima a ante tempus hebdomade foetum eraor-

tuum quam

protulerat, et

immaturo

obstetrix, quse et ipsa

cinio commisisset) vita

isti

a

fructui (post-

huc peregrinata die

14 Junii gratias egit, illum S.

Notburga patro-

demum

concessa fuerat,

ut in parceciali ecclesia S. Petri rite baptizari potuerit, nec obierit ante diem sequentem b.

43 Secundo pro eo, quod accidit sexenniejus qua; cum diuturno morbo graviter conmensis Juliiad extreflictata, demura sub finem

b

^^

filiolie,

indicia suraa deducta fuerat, ut exigua vte peressent, et jamanimamagentismanibus sacer

cereus impoiiendus fuisset. Quaprimum vero mater Deo ac S. Notburgse filiam ardentissime commendasset, raelius habere ccepit, et intra

paucos dies omnino sibi restituta fnit, ac notato superius die 9 Augusti c in gratiarum actionem

c

adimplere potuit peregrinationera. Maria Anna puero visus 44 Die 2 Septembris auno 1739 septenni restitutus. cum Labacensis civis Mekuscherin, peregrinata cui nomen Francisco, huc ,

flliolo,

.

nuentia

lpsa

stupore tantum unica vice obtiunit Vaccas nihil umquam defuisset.

erat,

1739. Marietha Vastersa ex parcecia ac pago Manspurg filiolum novennem habebat, ex segritudine per integram

hebdomadam

757

est;

quod interventu

S.

Notburga

prsefatus

amissura, recupeejus filiolus visum, in variolis rasset.

ANNOTATA

:

,

GLORIA POSTHUMA

75iS

S.

NOTBUHG/E ANC. VIRG. opem

Ex Ms.

Supra num.

11,

ubiidem benefidumei

riptum est dicitur peperisse duodecima ante diem hebdomade. tertio e vtta b Loco mox citato die tantum

stetrieis reiatione desi

:

S.

Notburga (reponet) pauperum

atque peoudum patrona. 48Item Michael Vaupetsch

WXOTATA. a

tulerit

t

discessisse scribitur.

Augusti c Notatur superius dies 2

;

fatet

igiwr

alterutro loco describentis error.

diotus

,

alias

D tlqirHitiir

Faobassartf,ideminfortuniumpassusest:qmpquando sic pebinasjamei vacosa deperierantj ultenus lta n ista animo cogitere cospit Res :

apudDeummprocedat, qu»ritandi sunt mihi ejus umversum ut interim, Accessit tercessores. nutnmenti nihil pecus per duos dies continuos

m

sumeret,adeoque sicevidentissimoversaretur priores duaevacc». discrimine intereundi, sicut sub vesperusticus miser mireris, quod

Verum

fiduciam ram cubitum secedens, firmam ante feream invocavit concepit in S. Notburgam comsuumdevotissime precea, eique pecus ,

CAPUT

venti

V.

bulum sanum

ocu-

Armentorum luesdepulsa;

auribus aliisque homi-

lis,

num membris

Mane haud parum sollicitus ad stanon modo omne armentum

mendavit.

pessime

affe-

perrexit, et

verum etiam (quod equidem autenebam)praediens prae gaudio lacrymas non ab aliquot quod ter spem omnem nutrimentum, oflendit,

plane diebus appositum non comederant, tum fieri Missam hic gratus illico Ipse consumptum. ingentique cum laetitia donum obtulit. coram Tria haec beneficia, ut supra dictum est, fuerunt. nominatis testibus examinata voluit,

ctis iniegritas

impetrata.

E

Reverendus Snrdo anditus 49 Die 28 Septembris anno 1739. lues

Decembris anno 1737. Reverendus dominua Elaymundus Dietrich, cooperatorin Manspurg, tria subnexa beneficia annotavit, coram infrascriptis testibus homines, qui imperite examinavit trata beneficia declarabant

Die

1

,

eademque dein fitle summacommunicavitinhojc verba Hoc a anno 1737 visitavit nos Omnipotens lue pecudum atrocissima, quae per Manspurgcnsem paroeciam haud modicum grassata magno est; quam ob rem parcecias communitas

D. Joannes

SigismundusReych audiendisensum

restituitur.

varia remedia, ut suaamiserat, sum ipsi fuerat, diligenter adhibuit, sed nulluni integras hebdoei profuit. Sic patienter perocto

quam ob rem

madasin auditus

orbitate

perdurandum

ei fuit

donec recordatus D. Notburgse, sacrum Missse sacrificium illi vovit; quo facto, statim aurium

:

cum fructu confugit ad pecnliarem in simili calamitate patronam Ebensfeldia! in

Notburgam, quae colitur Hermagor;u et

I).

liliali

ecclesia SS.

Fortunati. Utplurihus beneficiis supersedeam,

b c

ego infrascriptus tria dumtaxat sequentia in medium adducere eonstitui, eaque rite comprobata per testes, Gasparem nimirum Kherseth et

Fransoiscum Shlebing cooperator

n(>

armentis

M. P.

loci.

b.

Raymundus

Dietrich

c

40 Georgius Gariub ex pago Demschall lues

oadem dirum

in

modum

remediis malo suhveniri

(uti

invaluerat) nullis

me-

peflfcpiciens, coelesti

meumjdominum

dicina usus est,ac percoUegara

Michaeiem Wreng, Missain celebrari.curavit in honorem S. Michaelis archangeli. Verum, cum nequesicprofeoissetquidquam»sepositodeinceps

omni

alio

omnem in S. Notburga summa devotione huc donum quo agrum pecus confestim sanum

remedio, spem

reposuit, atque attulit

:

ex

et incolume

evasit,

ac periculo ereptum

est.

Contigit hoc die 1'osta S. /Kgidio. Testatus est pnstea idem vir utique honestus, niliil, quantum sciret, sibi subsidio fuissc, prajterquam solum

Notburgaj potens patrocinium. 47 Item Jacobus Gregoritsch seu Dollar d, lugebatsimilitercalamitatem^quamexperiri jam S.

etiam morti

proximis

cosperant pecora sua cornigera,

jam

quorum unum

tumulatum erat, alterum inproximum. His in angustiis con-

injecta terra

taritus periculo

aiiimnm

magna auxiliatrix S. Notburga. Quapropter plens cum fiduoia in ejus hoaoremSacrum celebrarijussit,etillico segrum jumentum ad sanitatem rediit cetera veroomsiiiun

subiit

;

oia a

praasentissimo periculo

prasservata sunt

luterroget eum, quicumque voluerit, quis

ei

usum

recepit,

acnotato die votivum Sacrum hic

peregit.

50 Die 11 Junii an. 1740.DeciaravitMetaKorsh- Vbera pessime ka,matrimonio junctacivi Labacensi,quod ab ipso affccta curantur. praegnationissuae exordio affiictafuisset gravibus et assiduis in

utroque ubere doloribus, quodque,

cum die tertia Aprilis mundo dedisset filiolam ne tum quidem remisissent pristini dolores, sed ,

majori continuo atrocitate invaluissent adeo, ut omnino cava ulcera manifestarent, quae ei tam acres dolorum morsuscrearunt, ut ex eo-

se sex

rum vehementia perparum ei lactis esset, idque primum rarissime, deinde numquam sine ingenti cruciatu praebere posset; neque tamen indigenti negare sustineret. Donec tandem ex infanti

intimo corde promisit fore, ut

nem huc

institueret

:

illico

pereg rinatio-

enim cessavit dolor

omnis,sanatasunt ulcera, unico excepto dumtaxat, quod tamen et ipsum jam sanari incipiebat.

51 Die 26 Junii

anno 1740. Venit

in Ebensfeld

Mulieris oculi

de obtentisbeneficiisgratias persolutura Marga- sanantur; sed grates agere rita Wisiagkin ex paroecia Moraitsch pago Rinegligentis bitsch (vicinitatisS.Nicolai

episcopi.)/Huicanno proxime elapso circa festivitatem S. Michaelis in messe... f/tam misere graviterque

doluerunt utcolorem nullum, nullasve agrorum fru-

oculi,

ges valeret discernere

Manspurgenses aliquot

;

cum autem opportune

mercatores apud ipsam pernoctassent, persuasissentque, ut ea in calamitate confugeret ad S. Notburgam, de qua lini

miserorum patrona nihil hactenus inaudierat, vovit Sacrum, et mox subsecutum est quidem beneficium;

at non tum votum; gratam

tam

celeriter

se exhibere eo in

adimplecasu ne-

glexit.

52

Postmodum vero Martinus, ejusdem quinfilius, malo tam horribili per-

decim annorum

cussus

r

1

;

;

DEB DECIMA QUAflTA 8BPTEMBRI8 filii

pamas

luunt,

OWB

cessant invo-

cataS. Not-

m

''

aiter Matthaeus, annum sstatisagens vigesimum quartum,incepitA delicare, pcene etiam punitiones ad desperandum expertus; ast facto voto ad Nntburgam, vegetus existitaltera,moxdie; quare perceptis hisgra* tns, superius notato die comparuitcumsuis prolibus gratias actura. Celebravit Raymundus Uietrich Sucrum votivum,

burga.

Vacca

cu ssusestmetoiroapaptesverenda8,utuiidecumque computrescerent, et carbuncularent Rediit matri memoriam beneflciumper 3. Notbur"''"" sl1 " ;inl PrastitiumjvotumproMoemisit"" ,;|1 " convaluit. Filius

a-yro'

convalescit

53 Die 9 Julii anno 1740. Miza Pernethin ex

Lagkh sub Manspurgensi

taru subito ;

parcecia

e Ibid,

Vaupetschics

et

Ex Ms.

Mobassar.

Voces hisce uncis inclusm tu Laline scriptce

I

sii„i \n

exemplari Germanico. g Germanice habetur in haiden schnitt. Scbitt eerte hic messem sonat; at incertum mihiest, quam interpretationem exigat vox altera. In uno dumtaxat texico haid intmfo, redditur Latine cscmpua in alii eu heiden kraut Ugitur :

Latine erica

in

:

demum

aliis

heidel seu heid-

Korn. Latine panicum, quodquia

ipecies est frumentij verisimilius hoc loco designatur. h Ab hac voce usque ad ftnem numeri, Latina swtt omnia in exempUm nostro.

vaccam ha-

bebat praeterito anno, quae sub initium mensis Augusti subito morbo correpta

nutrimentum

omne fastidiebat, indies minus lactis prssbebat, actandem omninodeficiebat.Suaseratillissepius maritus, ut vaccam, omnium judicio certo perituram, mactari juberet;

saltem ex ipsa

sic

re-

carnem fumo siccandam. At praefata J i ernethin de mactanda vacca sermonem haberi

ferri posse

B

renuebat; nens,

sedspemsuam

vovit

Missss

Manspurgum sam

CAPUT Hominibus

et

VI

jumentis ad ex-

trema deductis sanitas con-

Notburga reposacrificium. Cum autem in S.

cessa

perrexisset, sacerdotem, qui Mis-

;

pedum dolores

ac vul-

nera curata.

faceret, rogatura, exorassetque R. D. Jose-

phum

Schuffrer, redeunti occurrit bubulcus laetum nuntium afferens, quod vaccse jam tum

medius

^^

D

nsum recupc-

esset, quodque jam ccepisset comedere atque intra triduum post celebratam Missam, ita restituta est vacca, acsinon laborasset ante. 54 Die 9 Juliianno 1740. Praadictae Mizaj Pernethin in Natalis Domini proxime transactis

rat;

subito enervatum est brachium dexterum. Erat

olfacto

mulier branhii

12 Julii anno 1740. Mathias Merkhun, ex jaurus Lagkh sub Manspurgensi paroecia, hoc die morbo corremane taurum ad pascua coegerat sed hic subito pft**3 ie

;

in terram

corruit

;

erectus est statim, porre-

ctumque

omninogravidum, manusque, quae semper neque ad laborandum extendi poterat, neque ad comedendum labiis admoveri.

ei recens extractum gramen, quo ne quidem, iterum ac tertio in terram abht. Infelix homo de vita jumenti conclamatuni esse et lanionem, qui id absque mora mactaret, arcessendum arbitrabatur. Supervenit tandem

Ita misere aifiicta ab aliis consilium et auxilium

uxor

illud

frigescebat,

expetebat.

Suasum

doquidem

paralvsis esse

est

i1

1

ab universis,

ut,

quan-

crederetur, brachium

v ino adusto perliniret sed nihil id profuit. Donec rursus vovit peregrinationem et Missam, quae ;

celebrata est festo die S. Achatii. abiit debilitas

eteodem

Illico

enim

ipso die integrum eifuit

supra caput elevare brachium. 55 Die 9 Julii 1740. ValentinusGouzex Lagkh vir gravi oculi rnalo Uberatur sub Manspurgensi parcecia, a triduo tam acutos in oculo dextero cruciatus persensit ac siquis eum cultellis conscidisset. Accessit brevi post

pterygium

et

membranula

alba, qu33 ei videndi

usum ademit. Suadentibus autem multis ut in tam misero in S. Notburga spem colloca-

statu

atque hic auxilium exposceret, heri etiam tum oculo captus statuit hoc, superius notato, die die peregrinationem huc suspicere, eteodem visus pterygium, membranula cum disparuit rubor rediit, atque remansit dumtaxat ipsi

ret,

quidam cum

tolerabili dolore.Sic hodie peregri-

nationem peregit,

et,

oblato cereo dono, gratias

ejus, quse haec perspiciens hujusmotli ver-

maritum aggressa est Stolide, quid usque adeo hic angeris de jumento? Nonne potuit vobis

:

veri Missse sacrificium in EbensfeldS Haecille

verbis non impari comitate conceptis excipiens, Stolida, infit, cum tales tibi cogitationes incidant, loco statim id exsecutioni mandas? animo paululum sedato, quoniam et antea statuerat Ebensfeldiam ad Sacrum contendere, votum extemplo istuc eundi ac sacrum Missae sacrificium ad S. Notburgam procurandi adjecit vix lioc votum adstantibus patefecerat,

quin

meo

Demum

;

quin erexerit sese in pedes taurus.et, quasiante nil mali expertus, carpserit gramina. Illeautem, ut promiserat, confestim huc se contulit et Sa-

crum

procuravit.

57 Die 12 Julii anno 17 10-Anno elapso in festivitate S. Bartholomaei morbus invasit Thomam

Hunzl,cultoremhortiordinariumapudPP,Franciscanos in Stain, ejusque vistantum indies per septem hebdomadas continuasingravescebat, ut tandem extremis Ecclesiae Sacramentismunitus,

usum amitteret, nec, ut opinio ferebat omnium, periculum esset evasurus licet derationis

persolvit.

;

ANNOTATA. habuimus etiam a Sequentia usgue ad num. 49 RoschmannU subnexaparti

in relationeclarissimi

primce Gloricu posthumce.sed hinc indeverbis.

aliis

ac paucionbus

Roschmanm legitur Kleibmch. testimonium hoc cum Roschmannum Apud relationi trhm betestibus postponitur

b In relatione c

wbscriptis

neficiorum;utibidemobservatumest. (1

Ibidem

legitur Bollar.

sumptis ex medicamentaria officinaPP. Franciscanorum, ac transmissis illuc per venerabiles dominas iu Munkendorffremediis variis et suba publico medico in Stain ipsi adhibitis, pro ejus sanitate plurimum laboratum sit. Cum ad eum modum decumberet, oihilque prsster sidiis,

obitum exspectareturaincidituxoriejuscogitatio commendandi ipsum S. Notburgaa quapn reiicta ejus cura alteri mulieri, huc festinavit; ;

u

l,i

ex animi sentcntia

nem

p

eodem tempore

occasio-

uacta audiendi Sacrum, sapienter oravit, ut

vir

adextrema

deductus

NOTBURG/E CLORIA POSTHUMAS.

760

voluntati. Posthajc celeriter

domum

interim advolavit ipsa mulier huc vaccam in stabuloplcnesanaeversa et domum r>

quemrationis

ante magno lecto sedentem, et paulo deinde refectum jusculo invenit, qui

m

cura sapore

TlXundo.

mdiescon-

postplenerestivalesceniatque hauditadudum scripta die peregu-

cum ipsa supra hic et gratiarum actionem

tutus, simul

pueltm pss curru 6is profrftus

«P«™:

nationem Marjethae Starbe58 Die20Juliiannol740. erat quinquennis Depallachnliola koukffi ex pago unotnticeae anno abhinc quae nomine Mizeka, vespere demessum messis tempore, cum frater graviter triticum domum deveheretplaustrotam vix protrahendo ei validus ut equus

est,

gio

relicta dumtaxat levi desperaverat, sanari ccepit, cicatrice.

domumreducerepotuerit.Suadentetamenuxore, circulum perfecit Crucis magnaa,

biscumequa

est tam subito ducta equa tertio retrorsum lapsa esset, percussa fulmine et tam graviter, ac si edebat. indicium vte deinceps

pedum

59 Viso infortunio mater, tota nocte subsequenti ex commiserationis affectu oculos somno aptare nequiens, inter assidua suspiria et plan-

proNotburgae auxilio spem concipiens,

S.

Sub h»c fectionem huc et Missam pollicita est. vero mulier equa: agitavit corpus nonnihil conjurevocavit domum excurrens, protinus conqui illam denuo corpus agitantem gem,

spexit.

Paulo post pastum agressa est etintegro

63 Quarto.

dulci

somno sopitam

Mizeka, noncupis lectulo surgere? Quae eodem temporis momento evigilans respondit:Etiam matermea, :

Novem abhinc hebdoraadis soror ex Stude, alterapostpartum Dimka ejusUrsula hebdomada, per

omnium

quatuordecim

dolore

judicio,

fuissent diversa

colico

loris

par non esset

magno numero medicamina,

vehementia

daret et

e lecto se prsecipitem

Sed cum mater promissum Sacrum diutius distulisset, accidit denuo, ut currus vacuus, quo in agrum dovecta fuerant ad colendum hoc anno

humi vermis

instar se volutaret. Liberi interea

summa animi

perturbatione discurrebant absque

milium necessaria, eumdem puellae pedem protriverit, ac nonnihil dilaceraverit. Simulac vero mater huc peregrinationem etMissae sacrifieium

tur, mater raoritur, ingeminantes. Et re vera cceperat misera mulier debilitari adeo viribus, ut

hue mater cum filiolaunam ex voto Missam fieri tum curavit, et alteram alio temporc faciendam condixit.

Marjetha Rcparsa ex

60 Die 25 Julii 1740.

clamitantes, ejulantes, et,

ordine,

suam Marjetham, ut post obitum suum liberorum curam susciperet haac consolata illam pro :

viribus, de S.

apud

Deum

mus

ei ita

huc

patrona,

permotus

sermonem est,

recessit dolor omnis, et intra

domum

rediit

indies tumorc,

immensum pastum

inflata, et

omnem

accrescento

respuebat, caput

intulit,

ut firma

iter

quadam

F

Notburga, ut potente ac mirifica

Notburga in Ebensfeld, beneficia obtinuisse. Ac primo quidem vacca ejus hoc anno ante festivitatem Pcntecostes e pascuis die

Mater mori-

ipsamet de salute desperaret. Quapropter oravit, quam potuit enixissime, prsedictam sororem

Demschall declaravit, se quatuor, intercedente S.

trcma redacta,

ideo

adjumentieaafferebant; contra vero incrementum capiebant tormina; ut s
matrc, non tantum pede fixo surrexit, sed nec atra macula dignosci amplius ullo modo potuit.

rursus vovissct.protinus ita sanatus est pes,acsi nil inali ipsi obvenisset. Prrenotato die veniens

mulicr ad ex-

tolerandis diutius torminibus et acerrimis cruciatibus. Et quamvis ex variis partibus petita

nihil

:

dies

integros

correpta fuit pleuritide ac

vehementi, ut

et re ipsa statim, obstupescente

mox surgam

Vacca morti

de

vigori restituta.

alloquitur, et submissa voce compellat

proxima,

dolore

commendans miseram puellam S. Notburgae, promisit, se in ejus honorem proximo mane cu-

mater, quam etiam tum

E

neque ullum ratus, prai Hinc homo, de equa jam actum esse domo se proripuit. Mulier vero firmam

ctus enixissimas acdevotissimas preces fudit, et

raturam Misste sacrificium in Ebensfeld. Cum advenisset surgendi tempus, accessit ad filiolam

C

DemschaU; sed ad stabulum de»

qua; est extra

usui restitueretur.

slituuntur.

jumentuin, de cujus vita dc~

est, ut lpse a sperabatw, et a^gre illam fuerit, coactus laboribus desistere

macula ad trium digitoatqueomnesjudilatitudinemcompertasit, rum

rc-

ejus

semel et iterum in agro prolapsa

;

inlegritati

mantus terram araret hebdomade proxime elapsa) equa

Cum

(quod contigit

rota pertransierat, atra

infans integro

.

G^ Tertio.

non

numquam

inflrmuSj

prohc.sc ondi\fore,uthuc ad S. Notburgam p procuraret. h vesti retur et MisssB sacrificium ante misera malum, de cujus curatione

;

carent fore, ut

M»

cum

onusto tenebat. Ita lapsas puellae pes dexter intolerabih prae ut misere, curru protritus esttam accruciatu inniti illo non tantum non valeret, deportare docitusque pater brachiis susceptam mum debuerit verum etiam ea in parte, quam

H

mulierfCuipes

;

currus nec defuitinfortunium.Namcura deductusad jam agrum ille praegravidus extra infehx rnsulcum quemdam inflectendus esset, prostrata solo dimota, inde tempestive fans, haud advertente fratre, qui partem alteram

strum

cui nomen u malum mgen

matrem,

Nescha Kesparza, festo punfloato pede simstro adeo, ut a Marco sacrum eccleS. diem ad usque Virginis ipn posset donec tandem siam frequentare non s P oReparza pr
plau-

agrum juxta

cursitabat per

Mariti ipsius

affligebat

onusto,

sufficeret,

D

aoriflcium. Subseditcon

1

repetens,

nonsinestuporemaritum suum, rehquerat, usu destitutum ac semianimem

VI K G.

rpm nrocurandi Missrc s; vacca, ccepit appetere tmuo tumor, pabuium ad Sacrum,

Notburga intra breve utper conformem di inn tempus res exitum sortiretur intorcessionem S.

Ex Ms.

ANC

quo

cum

ani-

fiducia

nec mora, quatriduum prorsus

et Missffi sacrificiura voverit

:

convaluit.

26 Julii anno 1740. Retulit AnWrinouz ex Demschall, quod Feria sexta ante iestivitatem Pentecostes, quando una cum 64

Die

tonius

et

mcca

in terram demittere incipiebat, atque e naribus emittere fosdum liquorem, videbaturque mox

famulo inagro terram serendo milio prjeparabat, jam sub horam secundam postmeridianam subitovo-

disrumpenda. Cum itaque de vita ejus plane desperatum essct, ceteris abeuntibus, in tam

catusfuerit ad

sollicito

negotio sola domi relicta est

cum vacca

tamen spem omnem minimc deposuitrverum flrma cum tiducia votum fecithuc ad S. Noiburgam peregrinandi, in ejusquehono.

mulier;

quffl

communiaprope Feistricem am-

nerapascua, ubi magno cum animi sensu procumbentem humi coraperit vaccam suam, adeo turgidam, ut simile quid xisse professus sit.

numquam

se conspe-

Absque morapelliumadvulso-

reraadvocari jussit, qui

mox

aures

ei incidit,

omniaque

b

morbitm jutn-

DIE D12CIMA

A

i)\

nm

conditione, ut detractam pellem ad se doraum referret; et funem collo detrahcns multum anxius ac tristis abscessit. Sed in via incidit ei

D

anno

17 lO.

Georgius Ex

autumni tempore equae sua: infortunium doluit, * '"' " b-ujaa qnippe coxendix suppurare co3perat:ea

uncli adpascua; sed illicvaccam, magna circumstante hominum multitudine, prorsus, ut inte.exanimem reperit.In una tamen ejusvena aliquod indicium advertit, et paulo post sinistrum pedem attrahentis motum quo viso, vitaa

;

accessit propius, etcapitis situmaliquantum immutavit; quando iterato attraxit pedem, et post

breve temporis intervallum, non sine summo adstantium stupore, sese sponte sua erexit, at-

que ad

alias

ibidem depascentes vaccas gestiens

accurrit. Insecutuseamvir,

mcerorejam

inlaeti-

tiam converso, ac brevi assecutus, melioraei pascuaconcessit; ad pratum quippe, quod pone domum suam habebat in Demschall, deductse copiam fecit exsatiandae famis recenti gramine. Atque hocpacto vacca, juxtapriorem opinionem deperdita, penitusintegra ac saua in stabulum reducta est, ac die postero mane lac, sicut ante semper, nullatenus vitiatum protulit.

!

"

de causa accitus veterinarius variis incisionibus infectam carnem amoverat adeo, ut crudum os et nervi oculis

paterent Equa ad hunc

modum

tur.

05 Sub haec venit in mentem cogitatio rede-

etwitnm* **

anno prsecedente

\)<-\,;i\Uvh,

templum ducens mox ante ipsum castrum versustemplum in genua provolutussubdio S.Notburgse cahunitatem suam exposuit, ejusqueintimispreeibus opem implorans, sacrum hic Missaa

recta ad

sacrificium vovit.

j,

Augusti

II

ex pago

,

l'"*-- i.t/ar

-.1

concisae instabulodecumberenecessefuit;

:

nantur.

Die

«3"!

Notburgae reeordatio, cui inh;crens pervenit ad castrum Ebensfeldianum, ubi via est

mactanda sa-

SKHKMlikK

Al; l'A

omtfaqueremedia, quea noverat,adhibuit;sed quidquameiTectum est. Jacebat vacca sine respiratione aut motu exanimis. Itaque vir afnictus cono tandem cxuendam illi tradidit ea

neque ouim pedibus consistere facultas ei erat, nec spescuiquam magna supererat fore, ut cnrare-

Tandem rustici uxor consilium cepit recurrendi ad spiritualem medicinam. Huc itaque iter susoepit, et in via repetitis precibus induxit reverendum dominum paroeciae rectorem, ut Sacrum celebraret, eodem ipso die, quo ex pa-

Labacum supplicatio huc Post absolutum dicto die Sacrum

rcecia S. Viti prope

instituta est.

magna cum

fiducia domumreversamulier,rogamaritum, ut equam e stabulo ad pomarium deduceret.Etreverajumentummagnoutriusque stupore plenam incedendi facultatem jam receperat, cuinque se recenti gramme abunde exsa-

vit

tiasset, tertio

exinde die plane vegetum ad gra-

viures agri labores applicari potuit.

E G8 Die 2 Septembris 1740. Ursula Dolnizherin virgo ex Nagdoritz longo jam tempore singulis Viryo atroti mensibus gravissimo capitis dolore laboraverat, cntciatu ac\ th llicm ~ qui tamen ad invocationem S. Notburga? mox '® imininutus

est,

aut potius omnino exstinctus.

Verum anno

posteriore sub festum S.

prodidit

aperte

se

capitis cruciatu.

cum

malum

Coepit caput

vehementer intu-

mescere, paulo post in una parte

demum

apostema, eoque

Andreae

intolerabili

colli

apparuit

disrupto, alterum se

manifestavit in parte alia, et sic ssepius aliud alteri successit. Perseveravit ista infirmitas

a

Andreae usque ad Feriam tertiam sequentis Paschatis; quotemporejam perintegram festo S.

CAPUT Dolores oculorum

VII

hebdomadam ne aquam quidem calidam sorbeiv, nedum aliud quidpiam introsumere potis fuerat. nec per mensem item integrum prae doloris ve-

capitis ac

,

dentium; ulcera,

oris

cor-

ruptio, et febres sanata ; segra

pecora servata.

hementia vel oculum claudere vel quietem captare. Adhaec horrendum in modum disrupta

undequaque tum interius tum exterius apostemata, tam foetidum odorem exhalabant, ut ab omnibus derelicta sit. Eo denique miseriarum redacta fuit, ut verbis ad commiserationem sat compositis ipsamet explicare nequiverit.

00 Extremis Ecclesiae sacramentis pnemunitam reverendus dominus cooperator, quoniam

p }

/•

m^oto ocubnim,

T\

"

ie

10

Au S usti ann0

174 °- ,Jerne Pl>emek ex

ximum

decessum compararet. Ipsa vero libenti animo divinaa voluntati se totam subjiciens, piissima ac sasperepetitasuspiriaadDeum dirigebat. Sanctam quoque Notburgam orabat

dolorem sa?pissime experta fueratin oculis ;post Pascha vero per quatuor hebdomadas c&cutiecruciatus rat et vehemeutes capitis acoculorum inflatse palfuerat perpessa. Rubebant multum

ferventissime, ut,

crederent,

numquam

restitutum irivisum. Tan-

dem S. Notburgae recordati, ad eamqne conversi, quo facto, staiter huc et Missam promiserunt tim nou tantumdolordelinitusest,inembranula. :

dum

sibi

Sanctam

illa

si

saluti aniinaj expediret, sa-

a Deo impetraret. Sic autem ad conversa majus robur adipiscebatur

ad tolerandos fortietajquoanimodoloresqualescumque. Quadain vice, nam in S. Notburgam semper ejus erat intenta cogitatio, visa sibi est illam liumana forma praesentem intueri in som-

monentemque, ut luc auxilium quaereret. Nec inane fuit somnium, cum brevi tempore nio,

ita

convaluerit,

ut

intra

dies

quatuordecim

praeterea disparuit verruca, quse agebatur, continuis oculorum doloribus interutrumque oculum media ex-

rint.atque uotata superius FeriatertiaPaschatis

supra nasum

dumtaxat iudicreverat, cujususquenuncleve

cium

nitatem

omnes dolores omniaque aposteraata abscesse-

facultas, sed ei,

e vita

evanuerunt, rediit recte videndi

rubor ac tumor

videri potest.

SeptemOris Tomus IV,

,

spes nulla relucebat, hortabatur sollicite, ut et m0rti$que patienter toleraret calamitatem, et sese ad pro- pcricuh eripi-

prope Stain, huc hodie cum uxore, Perau Spela nomine, peregrinatumadvenit, gratiasque apud S. Notburgam persolvit pro beneticio impetrato dictae uxorisuse Speke,qu;eelapsahieme

membrapebrte et utrique pupilke obducta erat certo maritus tristis ac nula, ut misera mulier

ioeratui

ecclesiam

primum frequentare

ipsilicueril .PrOS-

perioreexinvaletudinedonataest.quam umquam ante se habuisse meminisset sed et dein tanta :

pietate tantoque

amore

in D.

96

Notburgam accenBa

htr.

OLOR.A POSTHUM.

762

**"

^Suthonor

NOTBURG*

S.

D

W-

ejus et cultus magfc

tas

g0 rUhineKDemschall

Anss(me Stiassar 70 |, ifi :* Septembris nio. ad Aich,JtoM» ex Goldenfeldt, pago spectante prostra as simul morbo

inmgo nondum

valeret, exploraturus, et eum, qui

stabulo inclusa fuit.

m-

postridieinhumand»; misero constituta fore, utistanocteperiret:tam interea continuo Ingemiscebat eratlocovacca. sese

muliersuperimrainentijactura: convertit Notburgam, quara tandera ad sanctam nostram ex ammo vovit et denominenecdumnoverat,

;

iter nuc, brevi oratione, promisit anvaccas tempore Eodem et Missas sacrificium. comedere postero die fuit, melius tea desperatae convalescens, mtra octicospit, atque indies sanitatem adepta est. Ipse vero

S Notburgam

Et profecto eadem ipsa comedere, atque omnibus, qui opinabantur, eam exanimatam se reperturos illimeliusacmeingentem stuporem injecit. Sic intra triduum plena salius esse perrexit, atque temporis necdura ara autemid Cum

hic Missas

sacrificium.

nocte vacca ccepit

duumplenam BaptistamW roreverendum dominum Joannem Egkh prope arce principali in sacerdotem mati,

ut in gratiarum Potpetsch, precibus induxit, quod iactum actionem Sacrum hic perageret sese obsacerdos idem 7 Julii, atque

nnatum

rei veiuad testandam tempore quolibet TT

^rmihvs

sa

Die

4

diutius silentio

premere non

nudiustertius, Feria sexta

scilicet

potuit,

cata^ B.

(contigerat.)

idcirco domum abstinere ac strepitare coepit prolapsa est terram reducta ad stabulura, in expiratura. jam acsi secus non :

etiam subito, aspersitetproMulier interim eam aqua lustrali ac S. Notnuntiata hac precatione Deo simul occlusit,tristisburgse commissa esto, stabulum que campum et operarios suos repetiit. Sub meridiem domum reversa, puerum suum recens :

fconum gestantem conspexit, eumque corapellans, quo statu esset vacca, exquisivit reposuit comedenti deferre pabulum is, secundo se jam esse comperisset, impar sibi verum cum quod visa est ad dignas Deo et S. Notburgse agendas :

:

gratias de restituta pristinae sanitati vacca.Cum autem in agro coram operariis obstrinxisset se,

vacca convalesceret, huc peregrinandi voto,

Missam addidisset vel cereum munus, dummodo per facultates id sibi licuisset, cui libenter vel

anitas

prmnotato die gratias actura advenit. 72 Die 21 Septembris anno 1740. Prseterito die Sabbati, notati mensis 17, equus pertinens ad Ansche Meruez, habitantera in parcecia inferioris Vodiz, vesperi post adaquationem vegetus domum reductus est, ac stabulo repositus.

Verum

tumorem ad

Ingens rnulieris ulcus

sinistram colli partem, qui

sponte minui-

magis magisque excrescens atrocibusjam doloribus afflixit, ut neque caput movere dei integrum prse ilfuerit, neque de nocte quietem captare lorum vehementia. Hinc plurimum contristata pertimuit, ne, cum ulcus rumperetur, vel si

quod

defuerat,

si

M. VirginisprsedictaNeshaGregorizhin

contraxit

Vaccaejus, cui ante nihil quidquam derepente pastu mane vix deducta ad pascua,

C

est,

celebratura fuit promissum Sacrum. Purifi74 Anno 1740. Hoc anno post festum

.

Septembris anno 1740. Ursula sub parcecia Rotmantza ex vicinia S. Stephani incenSanctam hanc erga pietate Vodiz, insigni 71

honorem Sanctae, ut supra insiadproximam S. Andreaa dedicatam

erecta esset in

est die

n

E

nitas rediit.

;

tatem.

EtnedieDominicoopenbus

foret, mantus ejus servilibus vacare necesse prseparaverat ipsi Sabbato vesperi scrobera firmiter quippe credebat

pullorum exposuit. Consolatus ipsum Placuit converteret se venditor, suasit, ut huc moxque fusa ad consilium

strinxit

pn»dicto^tantum in altari, sed in

esset expectaho ac ^acuo segregata,remoto hinc a reliquo pecore

ituram,

B

vcdit.

interitus unica

certissimus

umus

misero

fassa est,

diesquatuordecimusque

jacturam vaccffi terrogabat. Is subtristis brevi simihter mteralteram et , est conquestus

homini

NeshaUie seatnenmo,

habuisse vaccam, qua, per pariete exposita erat, adeo «grotaverat ut

habebatvaccas eodem earum una reipsa nadeo, ut intra paucos dies istuc forte pul terierit. Sub hic adventabat quid e re sua gallinaceorum venditor, an esset,

apud Sanctam

gratias egit

anno 1740. 73 Die20Septembris

speciato expe extendcretur. Quaproptep etiam

rum

ANC. V,RO.

hic ille perstitit erectus, pabu-

dimovere lum respuit, denique ex per torelictus est proinde qua in non quivit, repertus raane seeadem in atque noctem, tam quontis diei Dominicre. Hincbonus senex valde ista positione

tur ae disparet.

contra putrida sanies tardius maturesceret, in graviores molestias, imo in praasens vitaa periculum conjiceretur; praesertim quia semen, quod,

suadentibus quibusdam, collo et ulceri applicatum fuerat, effectum nullumsortiebatur. Itaque decrevit hic est.

apud

tandem cceleste reraedium adhibere, et S. Notburgam cereura domum pollicita

Eadem

ipsa nocte placidissime et quiete

dormivit, quod ipsam ita sublevavit, ut evigilans, id

aliis

cum gaudio

mane

indicaret, atque

una anhelaret adtempus, quoulcusinspiceretur; quandoquidera dolores sentiret multo tolerabilioresac ante. Et sane non absque admiratione tura compertum est, ulcus notabiliter esse diminutum; quod autem admiratione dignius est, omnis tumor nec ruptus nec ad maturitatem productus, brevi disparuit, ipsaque intra biduum incolumis evasit.

75 Anno 1740. Haud ita dudum post, eodem Dentium dolor decima quarta ante quadragesi- et oris corruptio cessant. male jejunium, filius ejus nomine Georgius,

ipso anno, die

Eetate

annorum sedecim, gravibus dentium

et

capitis doloribus torquebatur,

imraensum intumesceret

;

adeout ejusfacies undique conquisita

fuerant remedia, et a viris prsecipuis petita consilia. At magno animorum luctu observatum est, pr&valuisse jam tum orisputredinem, etin-

consulentibus, vovit

genssubessepericulura, ne, prout ante annum puero e vicinia contigerat, omnis juveni gingiva

hic Missa) saorificium deinde experiraenti gratia jussus est puer nonnihil circumducere equura. Et

computresceret, quasi cancro corroderetur lingua, atque ita misere ad interitum pergeret. Sse-

vere duci se passus est,sed lente ac pedetentim, hic autera usque ad proximura Crucis signum pabulum ccepit appetei*e, et subsequenti die Lu-

pius

contristatus,

tandem

aliis :

;

nae integrai sanitati redditus est.Porro superius nominata die, sacra S. MattliEeo, senex huc eum

memorata mater ejus Nesha Gregorizhin miseriam illam perpendens, eum, promisso iterum Missae sacriticio, S. Notburgae commendavit, et ut firmam in hac sancta Thaumaturga iiduciam conciperet, admonuit. Quo tacto, intra paucos

DIE UECIMA

QUAUTA SEPTEMBRM,

paucos dios molius habere ccepit ac brevi persanatus est prasterquam quod ex malo binos dentos amiserit, quorum jacturam ipse, porspe;

ctisdoloribus, anxiotate et periculo habitis, libonti animo pertulit. Atque hinc praifata Gregorizhin habet, quod sibi applaudat et laetetur

rumdam mirabilium matum.

Febris cxstin-

guitur

per S. Notburgam obtento beneficio.

die Exaltationi sanctae

pristini

consecrata

in

S. Notburgae

S. NotburgBB, id

nisi

ut,

per ejus

anima; saluti obesset,

usum

recuperaret.

oculorum usui

78 Hoc facto, a puero huc ad templum se duci

Dum autem domum luminis recipit,

restituitur;

repeteret, aliquid

paucos

et intra

dies,

nullo duce, huc migrare valuit. Adeptaergopost

Alternis diebus inva-

octo

primum de vicinorum

consilio S. Notburgse promisisset hic Missaesacrificium, et in

honorem

quatuordecim anno-

:

cogerentur. At vero ut

in

intercessionem,

pristinum oculorum

debat ipsum febris valida, conjuncta cum intolerabili capitis dolore utque consolationem nullam admitteret, faciebat magnus liberorum numerus, cui per laborem suum prospicere ac mereri victum non poterat. Jam ternos sustinuerat paroxysmos vehementes, quibus ipse pariter ac filia adeo debilitati sunt, ut lectum tenere

B

Marianam

voluit.

Crucis

JeraMussoshka

quoque subsidium quaerere, et propositum coneepit, recitandi quotidie per sex diefl coronam

76 Die 22 Septembris anno 1740. Joannes Schos, faber ciavarius ex Stain oppido, praeterita

morbum incidit, una cum rum tilia, nomine Alenka.

Ex Ms.

benoficiorum fuisset confir-

Statuit igiturmemorata

hic

de

triplici

im

genua provolutus cum filia ante imaginem fudisset ferventem ora-

tionem, robustior factus ccenare potuit. Eadem vero nocte reliquit utrumque debilitas omnis et dolor capitis, adeo ut sub horam secundam no-

hebdomadas aliqualem oculorum usum, atque ingenti gaudio affecta, uni alterive incumbebat operi domestico.

Verum cum

aliquando

lignum fidisset ac per incuriam seposuisset securim loco postmodum ignoto, explosa est ab aliis ut ceeca, non sine ingenti animi sensu; statuit idcirco per octiduum recitare diebus singulis in honorem S. Notburgae quinies Orationem Dominicam, ac toties Angelicam Salutationem, ut et securim redipisceretur, et deinceps similibus non lacesseretur conviciis. Tantum ei profuit ista devotio, ut securisdemum reperta sit in horreo, quod ipsa soli S. Notburgse acceptum retulit.

79 Die 29 Septembris anno

1740.

E

Hoc anno

ejusdem plane vegetus in officinam se conferre et gravem laborem cum ponderoso maileo resumere valeret. Cum autem alias remaneat semper ex febri ingens debilitas et languor, atque ipse tamen tam cito post nuncupatum votum toti vigori restitutus sit, mirari id satis non potest

die 5 Septembris, incidente in Feriam secundam, equus furto

vir bonus (Joannes) Schos, nec laudes S. Not-

potuit edoceri.

burgae suificienter impertire acreferre gratias.

fectus est, et pariter uxor ejus,

ctis

Nicolaus Urm, natus in Lagkh,

equum amiserat cumque prse-

sub vesperam in pascuis publicis ter

post diem integrum domum non jumentum, coepit perlustrare singula

morem

diisset

tius pagi stabula, sed

nec reperit, nec, ubi

Quare et

ipse

ablatus

:

reto-

esset,

summo dolore afquam Ebensfel-

jussit, ibidemque in honorem S. NotburgEeprocurareMissaesacrificium.Sedquoniam

diam abire ei

CAPUT

celebrando nullus

VIII

minus de equo

oculorum

CEecse

rium usus

surdo au-

et

ju-

restitutus;

menta, vel amissa vel ablata furto, inventa

tuO Vita

;

infanti

aliis alia

ista die

supererat sacerdos,

in proximam diera Jovis sub horam septimam matutinam redire jussa est. Cum autera comitantibus binis filiolis circahoram tantum nonam, ac proinde serius iterum rediisset, ipsi (quae jam

mor-

beneficia

sollicita erat

ac

tristis

quam

de

marito is quippe postmodum longe domo abscurrerat, nec quo significaverat) pcrsuasum est, ut cum insontibus puerulis ad S. Notburgam devotas interim preces funderet, promissumquefore. ut crastina die Veneris juxta ejus intentionem ;

procul omni dubio sub horam septimam Sacrum Adfieret, sive ipsa praesens esset sive absens. hasc expresse

monebatur, ut accurate adnotans

horam ac diem, qua celebrandum erat Sacrum adverteret, an non eadera fortasse inveniendus

p

t

COIlCeSSa.

Et vere ita contigit. 80 Etenim vir bonus, postquam

esset equus.

anno

€mca

1740. Jera

Mus-

25 Septeinbris Dieseshka die Sabex Terstain anno praetento

hebdomadam Pentecostes sana ommno tanta illam subito aorum lolio purgaverat, cum die Lun* a abore sequenti percussit c*citas, ut malum coacta. Perseveravit bati infra

abstinere fuerit

continuas, quo tempons m, octo hebdomadas etalloeacalign.eoffusifueruntocuhutn^ non valeret, et h, lpr*ctem a die diseernere At sibi v.deretiu obversan ter murum album .

r^teannuminperjigiUoSS.Pe^etPa.h communitas •

ad

S.

parceciae

Zurkhlaeh supplicabunda

Notburgam advenisset;

id ipsi post

habito quodinsermone, ad concionera

S.

Not-

o idque relatione quovariis calamitatibuspatrona,

jam dudum

investigasset, ac ulterius semper processisset, tandem in rusticicujusdam pumario, multis mil-

ah adibus suis remoto, puta in Wohain longe ultra Locopolini, pascentem equum deprehendit. Quapropter hominem adortus intellexit, equum furto ablatum fuisse e pascuis, et illis divenditum numniis a duodecim. At ipse fugitans litium, redditis sex nummis, maluit rcm cum rustico amice componere. Cum ergO equum slc recuperatum magno uxoris gaudio domum reduxisset, ex habitis utrimque sermonibus patuit, quod eodem ipso tempore, quo hic ad dictam in-

mirabiliter reperitwr,

liaribus

tentionem celebrata erat Missa, lvportus istic fuisset equus. Hoc ipse, sicut et quod ad illum

locum deductus fuerit, soli adscribit S. Notburg». Sed post breve tempus ad eum modum agrotavit idem equus, ut loco moveri non posauxiset. Hoc etiam in casu denuo S. Notburgaj liura

a

ni ORI V

v.i

POSTHUMA

NOTBURG.E ANC. VIRG.

S.

liumimplorant,etbre7imesamtatemrecuperat

Ex Ms. Mortuo infanti

si Die 16 Octobris 1740. es Terstein, chaelis Zierer cx

,wi«

Alenka, uxor Midifncillimo difflciwmo partu

mundo protuiesub horam decimam matutinam ut contra oorpons, situ fetum.eo

rat

emortuum

ambo pedesaa naturalem nascentium ordinem, illuc UrAdvenerat canut usque distorti essent. benencu memor sula Ershaika obstetrix, qua,

Notburgas manto suo colsuccurrere parturemedio quoque lati ccBlesti jam tum antequam rienti meditata est. Ipsi ergo, in aperto vrta? labiis eniteretur, Hvescentibus in aurem mclavoce elata discrimine versanti, fiduciam conNotburga S. in firmam mavit, ut S.

ad intercessionem

ciperet,

honorem Missae animos et ratum sibi

voveretque, in ipsius

sacrificium. Sumpsit inciinatione significavit. esse votum, capitis fcetus, ut ante dictum prodiit Paulopost 82 diserimine, et cum eum tollere illa

vita

est,~summo cum subsedevellent, pedes infantis demortui statim (puerperae) ejus mater etiam runt Advenerat

pueruh Nesha Shupanka futura testis editi puero jam defuncti. Post elapsam horam cum ,

B

memotertium abluto umbilicus ligaretur, ante ilia infantis ad aliquem rata Ursula Ershaika motum

percepit; hinc, ut

una omnes ad

tus fuerit, et Lucas appellatus.

Nunc

cium, optime valet

cum

auditus concedxtur '

Schishka prope Labacum promissum pterhichodie grates persolvit, et

Sacrum

templum

hujus mallei

motum

annos

sonitum

fata

deretur, atque aliquamdiu

Posthsec

precaretur.

lici

liuc

coram

domum

S.

redux,

Notburga illico

ad

triticum. Sed infe-

casu in oculum ejus dexterum involavit spica

triticea, qua3

tantum

ei doloris attulit,

quantum

si pupilla prunis ardentibus et novaculis excruciaretur. Quocirca altiore voce lamentans, ocu-

lum deperditum existimabat. Verum melioris consilii

Quo

ar-

haud potuit.

hic nancisci

ad Sacrum veniendi sibi datum esset consilium, Attaubi nulla ejus audiendi superesset copia. ingretemplum ut men eo adduci se passa est,

annis Yovit,hucprol'ecturum se festo die SS.Hermagorae et Fortunati, quo nempe recurrit hic

:

recordata elatiore sono erupit in haec S. Notburga libera me hac calamitate.

dicto, adstantem laboris sociam rogavit, ut spicam evelleret quod ipsa tam facile ac feliciter exsecuta est, ut non modo omnis procul dolor ab ;

verum etiam nulla oculo

denter, ut per intercessionem S. Notburgae ac

earecesserit,

duorum martyrum donum auditus

macula, et eo ipsa tam recte usa fuerit, acsi

Et sane gratiam obtinuit virbonus, quandoquidem, finito Missse sacrificio, quadamtenus saltem sermoneni ad concionem habitum potuerit intelli-

C

Poushouka Missam

Hinc subirata quasrit ex vicina sua, ut quid

verba

Deum

reciperet.

gere, et post expleta pietatis exercitia nis

domum

tum unius

rediens,

distincte

cum

vici-

audiverit verba

e comitibus interrogantis vicinam,

quo projecisset aut ubi humasset asgram olim vaccam, tum illius respondentis, vaccam, ut omnes rebantur, minime interiisse verum, post emissum a se votum procurandi Sacrum in honorem S. Nortburgae, convaluisse; nunc autem domi suffi pasci plane vcgctam. Miratus ista est laudatus Reshey, tamque aptesermonem prose;

outus, ut, qui aderant, facile judicarent,

quod

narrata audivisset ac simul concepisset senex. Hiuc invicem contuiti dixerunt Ecce, ecce surdus noster senex auditum recipit. Dicta confir:

mavit ipse; sicque turba ista inter multas gratiarum actiones et laudum SancUc hujus pradicationes domum perrexit. 84 Die vigesimo uno Julii anno 1741. Michael S. Petrum de CommenLabaci in nundinis die consecrata commemorationi conversionisS. Pauli par boum emerat,

Schorman, lanio prope

da,

animoipsosmactandi. Hospostmeridiemdomum

E

Sacrofinito, quisque" ad labores reverteretur. Neque alius deinde advenit sacerdos, et sic prae-

tamen nullum exciperet auribus. Uuobusabhinc

illorum patrocinii celebritas, oravit

lccsus ocutus

tanatur;

;

agrum properavit demessura

campani ac

oculis perciperet,

Julii

statutum fiebat quia ea tempestate sub meridiem Sacrum diebus singulis coram nobilissimis doaberant nominis locL Sed quoniam eo ipso die semi-festum propter bilissimi domini, et mane ingens multitudo h huc ad sacrum confluxisset horam octavam ad gratiam horum hominum, in ut, eo celebravit sacerdos dynastffl domesticus,

infante puerpera, et

exsistens eeris

,.

anno 1741. Die festo S. AlMii templum adveprmterito circa meridiem huc ad ex Stop Poushouka Jera nerat Sacro interfutura

'

licetjuxta

curavit.

fieri

85 Die 22

post exple-

edixit, se fper

m

et a se apprehensos. Quapro-

deperditos, ipsum cogeret boves antea

Missae sacrifi-

octo ita destitutum fuisse audiendi facultate, ut,

abscessit

attigerat, quin precibus insistens. Vix pontem versus dimissus, homo, in viam Garnioburgensem

83 Die 17 Julii anno 1741. AleschReshey, pul[ omm gallinaceorum venditor, annorum septua-

gintasenexex Terstein,

.

Notburgam

ad S. contendit, ardentibus interea

renter edat quolibet tempore requisita. surdo seni

multumque

Garnioburgum

praefata Ursula Ershaika paratam se exhibet, ut inveritatis confirmationem juramentum reve-

ct

rediit,

(u(

ahquo, qui iter versus anxietatis. Itaque dimisso Savi ponte institueret. ipse ad

burgampreces dirigerent, incitavit; mox vere post ccepit vivere ac se movere puer, ut statim deportaundas Baptismi salutares meridiem ad

tum votum ac peractum sacrum

ammus

quillior ei

Not-

S.

m^

reper.ro potuit, utpote deducturus, nusquam Quam ob causam plenus curaal a io subductos. ignorabat. Denique rum, quid consilii caperet, vovit Missea cogitatio, iucidit de S. Notburga trantestimonium, ipsins aacrificium. et, juxta

Iecsus

non

adliEeserit

fuisset antea.

86 Die 23 Julii anno 1741. Francisca Kush- ossiculum rjutnerza, virgo nata in Stain, pra^terita die Jovis turiinhetrens vesperi infantulum gestabat brachiis, ludentem ossiculo,

quod tenebat manibus

ignorabat autem, an ipsamet lialitu suo attraxisset ad se ossiculum., an vero ab infante in os sibi fuisset intrusum; inhtesit certe guturi ejus magno cum

&*&*

*ci«f;

^

:

dolore usque in hodiernum diem. Porro fecit

huc ad

primum

S.

votum Notburgam peregrinandi, quam

offerret sese opportunitas

atque ad

S.

;

venit hodie,

Notburgam ferventem orationem

fudit; quando mox ossiculum fauces pertransivit et ipsa melius se habuit. Quapropter grati animi

ergo

mox

etiam

id palam declaravit, devote maculas confessione abstersit, et ad cceleste Epulum accessit. Eadem, dies quatuordecim ante elapsum proxime quadragesimale jejunium*, periculoso maio laboraverat per tres hebdomadas, quo similiter liberata fuit per solam S. Notburgae intercessionem.

conscientiffi

87 Die 23 Julii anno 1741. Ursula Dollnit- atroces ahi et scherza, virgoex Nadgoritz, nuperrimo dohre$ die Ve- capitis CJjSti,l Q uuntur neris submeridiemvehementes adeo alvi cruciatus et capitis dolores persenserat, ut animo

caderet

;

DIE DBCIMA

A

:

QOAHTA SEPTEMBKIS.

765

cadcrot,

i-JwS^

.-

Pi»uperpr»teritum»gPotabat,etdumte»pa»

m

ipsaque iHo statu miuime idonea perficiendis necessariis rei dbmwtica Laboribus Attamen dicto die et sequenti Sabbato vim sibi inierens, opus necessarium,

vi adhibita evellere

quamvia ajgreadmodum, explevit. Die vero Dominica ob festi-

vam commemorationem

B. Maria;

usque adeo accreverunt

est,

alvi et capi-

declaravit

lecto surgere

ob-

veniunt; quia erga S. Notburgam, perquam utique ego, multis peccatis obnoxia et nil tale merita, tot beneticiis

cumulata sum praesertim anno elapso c, hactenus me non sat gratam exhibui? Volo itaque, oS Notburga, te deinceps, ut par est, diligentius

frontcm inungebat,

sibi visa est affari in

hunc modum

:

Mitte me, nec per molestam illam inunctionem mihi caput conturba, quod usque adeo me excruciat.

Cui contra matrona

:

Noli timere,

filia,

ex-

at

promissum Sacrum jam dudum

Autumno

ejus prae-

undecumqueperfusa, tam horrendum inmodum est, ut

non modo plures et ingentes pusverum etiam huic dis-

exsurgerent in cute

,

solutae succederet fetida sanies

,

et inde

mox

progignerentur vermes. De vita infantis tam

cum

puella votum nuncupassent, ;

illico

voverant, supradicto

et, uti

ambo ex-

numquam ei ante caput doluisset. Idcirco hic hodie noxarum confessionem vere pcenitens instituit,

die peregrinationem, comitante

simulque propositum renovavitcolendi in posterum diligentius ac sine intermissione sanctam

virgo, soror

hanc Patronam.

tegro vere elapso torquebatur vehementi capitis

a Germanice

habelur fur 12 sibzente

nomen Latinum ac valorem

sed mo-

:

ignorans,

vocem generkam substitui. b Sic haiul dubie appeilant dics, quibus fas est quidem opcra servilia exercere, sed obligatio audiendi Sacri.

Yidc cap. vn hujus rclalionis num. 08 et 69. Cognomen virgints utroque loco svripsi, prout in e

cxcmplari Gcrmanico

filia,

pleverunt.

00 Die 23 Julii anno 1741. Maria Anna Fadin germana hodierni parochi in Kra-

virgo,

xen, atque in temporis janitris in Habbach, indolore, cui sublevando varia remedia, nominatim alvi purgatio ac venae incisio, adhibita sunt,

ANNOTATA.

netai hitjus

«

misere constitutae penitus desperatum esse, credebant omnes. Cum tamen parentes huc vecoepit convalescere

et capitis dolores recessisse persensit, acsi

cura-

'"''*

in ollam impegit, et ejussubversae aqua misere

niendi

omnes intestinorum

miter

,

Post haec evigilans

ita

cum uxor

practerito,

cellens etenim et salutifera haec inunctio est. ,

n

grandem ollam, aqua ebulliente plenam ad proximum usum collocasset in foci angulo, Metha quadriennis eorum filiola, mane necdum dissipatis tenebris ad matrem accurrens, iuscia

tulse

quamquam

B

Vodi/..

apparuit,

ei

;

rius Goriantz e vicinia S. Stephani sub parcecia

adusta

leniter

vovit,

ante persolvi curaverat. 89 Die 7 Augusti anno 1740. Anno superiore, infam assignato die, liuc peregrinatum advenitOrego- adutta

honorare, et tuam in mebenevolentiamnumquamdareoblivioni.Hujusmodisuspiriissub vesperam indormivit, ac sequentidie Martis mane primo diluculo matrona somnianti quae

Not-

S.

resque ex animi senteniia BUCoessit; servata est cum vitulo vacca a.) Hoc ipsa mulier ad majorem Sanctse venerationem et honorem hic hodie

dolores, ut

proxima

jacturam faceret,

burga patrocinium inclamans, Rfissam

pne eorum veliementia die Luna; haud valuerit. Hinc moerore perfusa, ita secum cogitavit ; Deus bone, an isthaec fortasse admonitionis causa mihi tis

;

tia et vituli et vaccse

se contulit perceptura sanctiflsima Sacramenta. Ubi vero domum re-

versa

conatus est aderat et uxor mo?staetanxia, neex rernedii violen-

ejus, quae

virgini» de

mouteCarmelo Labacum

Ex Ms.

adyenerat, fcetum edere haud valebat. (Iile primtim solus, dein cum alio istuc accito homine,

sed frustra. Denique ei facies altum intumuit accessit et ingens apostema in ore, ac vehemens dolor dentium. Dentem quidem evelli sibi perosi modo corruptum determinate assignare potuisset; omnes etenim teque magnum dolorem afferebant. Triduo post festum S. Joannis voto se obstrinxerat huc peregrinandi et

ptasset,

offerendi exilis muneris. Kadem nocte disruptum est oris apostema, ipsa nescionte, nec per-

quomodo fieri potuerit, ut tam mirabiac dolor liter tamque celeriter integrum ulcus ore ibrain quandoquidem abscesserit omnis

cipiente,

repeii.

:

men nullum aut vulnus, per quod eruptio

CAPUT

:

IX

effluxit. mor, aquae non absimilis, magna vi Hodie autem debitas grates persolvens, animam ac sacrum noxis pia confessione expurgavit,

Missae sacriflcium

Pecudum morbi

abacti

;

Uesio-

fenes, phrenesis, calculus,

apostemata

sanata

infans

opinione

mortuus

vitee, et

vir morti proximus

bres,

f&tu periculo cripitur;

w.

D bai

Le

28

litsch

Julii

anno

1741.

91 Die 30 Julii

ex Terstain

anno

pneterita

1741. Martinus die

sacra

Hebian

conversioni

Pauli,brumalitemporesub vesperam filium aiinorumtredecim, Martinum item nomine, ad S.

porstabulum dimiserat, qui pabulum pecori accidit, incumbebat, hic dum rigeret cuioperi affixus remaneiwl ut inopinato corruens, terra Pater ac mater diu ejus reditumprse-

exanimis.

ad stabulum perrexere, exploraturi, qu«3 At prseter omcausa esset morae adeo diuturn». humi prostratum reperiunt exspectationem nem Hihc vir et mulier oppido ac demortuo similem. in alteram inverperculsi illum ex partc una

stolati,

Jacobus

Muko-

vaccam habe ex minoreManspurg

qu* circa festum S. Oeoi fortu gravidam,

sant, at

neque

p

iieri voluit.

:

sanitati redditus.

Vacca cum

facta

ac recogifuerat, adverti posset. Sic cogitans et composuit, corpus tans, sedentis in modum huejus ex ore cum inclinavit caput in manus

sic spiritus

revocabatur.

Demqne manti

ct

ptut

GLORIA POSTHUMA

706 Ex. Ms.

doto

faaud mariti opinio erat, apoplex.a

omn ino

.

esse

Ko

variis malis

nuer.

lUI

ilS°£ter sealtercantihus,

respiravit

deportaretur, suspexit, ac, ut e stabulo sibi

t-

uandoquidem faio plurimuni quoti sciscitantibus respondit, Causam meret. fuisset, oppressus labori intentus re quadam mtegra terram afflictus, ac si

M

;,

>

(

.,ivit >q

tantaque vi in Itaque a pamundi moles in ipsum corruisset. sed est delatus rentibus e stabulo ad focum succedentia continuo istic animi deliquia sibi ;

gestibus. plurimum rmxiarise indicavit esse sacerarcessendum vicini istuc Convocati desiderabat dotem monuerunt, quod et ipse ob aens pater prastermisit seger, at exsequi id copiam, eodem nivium magnam et inclementiam Mulier intenm multis ipso tempore decidentem. Notburgae comprecibus ac suspiriis filiura S. puer sibi mestatim et vovit, mendans Missam sompersensit, inciditque in placidum

passus,

lius esse

num. Post binas horas expergefactus, omnia ad matrem inclamavit, esurire se.

ante

usus est 93 Sic meliore continuo valetudine phrenitide usque ad diem tertium, sed hoc ipso

liberantuv

B

miserum correptus est, qu® ipsum nunnomine, Jera Mater, in modum vexabat. huc ut marito, persuasit recordata, cupati voti cum filio ad promissum Sacrum properaret, ad quod celebrandum jam tum conductus erat sassepissime et

cerdos.Sed utrique, viro scilicet ac mulieri, multum negotii puer facessivit ; donec huc perven-

quippe per viam bis eum plirenesis Postquam vero Sacro interfuissent, iu reditu alterum ejus sed postremum impetumsubivit, ac deinceps plena sanitate gavitLim esset:

incesserat.

sus est. VUUIUS CBQMtans sanatur.

94

Anno

item prseterito in festis Natalitiis,

diesacraS. Stephano, supra dicti viretmulier vitulum suum, binis dumtaxat diebus natum, morbo affectum compererunt, cujus vis in tan-

tum denique

invaluit, ut nec pedibus insistere

nec nutrimentum sumere valeret, et exspiranti similis procumberet. Utprimum vero mulier Missam denuo in honorem S. Notburgae promisisset, Fctnis,

convaluit etiam vitulus.

95Die 4 Augusti anno 1741. Primas Smrekhar ex Depallah declaravit hodie, quod abhinc annis duobus vehementi febri correptus fuerit, idque per annum integrum, scilicet usque ad ineuntem autumnum anni proxime elapsi. Adeo ut ex temporis diuturnitate, et ex eo, quod a ne-

animum desponQuoniam autem per impatientiam nihil proiiciebat, saniora cepit consilia votum fecit

cessaria agricultura arceretur, deret.

;

fore, utsi

quando

vires suppeterent, Imcveniret

stcma,

intercessionem brev.

D

li

eoque inatatum oculnm aperire, perpost, decidente scabie, il;i dudum ,

1(

.

h;lll(l

. sanatus est. diebus jejunn, quod 07 Post festa Pentecostes tempestatibus, in tertiam recurrit quatuor anni per tresdies calamitatem incidit;quandoscilicet doatrocibus et colicis, vehementibus torminibus Quapropter prirao conce.

.

aliaquc mala dcpclluntur.

loribus affectus fuit. ptum votum tertio renovavit,

simulque S. JNotadpromisit,: burgaj exiguam trictici portionera dolons moxomnes prorsus modo sed et mirabili

moraento tempomorsus, omniaquetorminaunico voto satishodie tandem ipse Hinc ris desierunt. fecit, et

promissum munusculura obtuht.

Infanti mor4741. Michaelis Pertuo, ut credcpraegnans die tan- batur, vita paula, nati in Lagkh, uxor pardem 7 nuper transacti mensis Septembns obsteest non sine magna mariti et

98Die 15 Octobris anno

tum enixa

:

quoniam infantem protulit destitutum, et, toto corpore lividum, omni motu Nihilo demortuum. tum omnium judicio, jam tricis

eegritudine;

minus vir moestus ficiuminhonorem

pollicitus est hic Missa3 sacri-

S. Notburgte, addens prseterpatrocinio ea fore', ut si feliciter S. Notburga? huc perepuero cum puer vivus evaderet, mater motum voto, emisso Hoc susciperet. grinationem confestim et obstetrix, advertit puero in aliquem aqua tinctum Baptismo, in necessitate conferri temporis solito, munivit. Cum autem quolibet ac plura indueret, albedinem momento majorem ,

vitfe indicia praeberet,

obstetrix, et

B

corpus ejus de more iavit

ad paroeciam Manspurgensem de-

portatus est rite baptizandus, ubi Michael nomen ei inditum. Hodie vero vir ac mulier cum

puero promissam peregrinationem instituerunt, Missam procurarunt, et grates persolverunt. 99 Die 1 Novembris anno 4741. Declara- et pueco, sumuxor Matthsei Hebian ex Tepallah, quod ti- mis liolus suus vix sex mensibus natus, nomine Mi-

vit

dum urina emittenda erat, magnosdoloresperpessus esset,ac frequenter etiam

chael, sEepissime,

fuisset ipsi urinaBpraeclusustransitus

;

unde

sin-

puer se torqueret, et in gemitus altosque vagitus erumperet. Mater, quae horum causa esset, ignara, suadentibus vicinis, infantis ventriculumvariisrebusnonsemelobleverat. Sedmisero infanti ea calaraitas toleranda fuit gulis vicibus infelix

usque ad bimatum suum, quo tandem expleto, observatum est, quod saepe cum urina arenam emitteret. Affiicta mater varios consuluit, quomodo puero subveniri posset. Alii quaruradara aquarura usum proponebant, alii puerura deporb alterumve tari volebant ad Labacensem clururgum, ut seu sectione seu remedio alio curaretur: quoniam id temporis prae cruciatuuin

Missm sacriiicium prucuraret. Die proxime subsequenti votum istud, deseruit ipsum febris ol omnis aegritudo.

vehementia miseri infantis corpus

96 Circa nuperrimam nativitatis Dominifestivitatem, malam ejus dexteram infecit scabies, ex

ferret.

qua, perdiesquatuordecim continuos accrescen-

consilium induci non potuit: sed ejusloco hic in

ribus affeeto,

natum ipsi est apostema ejusmodi, ut per triduum dextero oculo caecutiret. Ita constitutus

honorem

sanitas obtinc

et

scabies ct apo-

VIRG.

Deum

ut per eins apnd

M

a

°P

NOTBURG^ ANC

tao-

puerum, quandoquidem an se sanusexstitissetacvegetus;sed iortiter

tum

S.

te,

cogitare coepit, ac recordari S. Notburgaa fatebatur quidem, se deliquisse in eo, quod nimiura :

promissum prima vice Sacrum, verura media dehcerent, renovavit propoprocurandi Missara, ut primum uniusceie-

distulisset

curaad situra

illud

brandai stipendio pecunia sufhceret. Adhaec devote ad S. Notburgara suspirans, iustanter oravit,

tum

erat, ut nihil

ei

ita

extenua-

superesset praeter ossa et

cutem, ac mortui potius

quam vivi speciem

prae-

100 Mater tamen ad sequendum hujusmodi S. Notburgae ex vero corde promisit, curaturam se Missae sacrificium, quamprimum tantum pecunise suppeteret, quantum ad ejus stipendium persolvendum opus erat. Cum mater votum istud nuncupasset hoc anno, diebus ali-

quot ante festivitatem Pentecostes, miserum infantem die supra notalo sub vesperam placidus

somuus invasit quod non mirari aliquantum non :

potuit raater

:

denique evigilans puer lamentari coepit

e calculo dolo-

tur.

DIK DRCIMA coopitper brovo temporis intorvallum, quo

oodom

cot

QUARTA SEPTRMURIS. infantibus

scili-

tros lapillosemiserat,

acdenuo quievit, ccepitque indies eonvalescere. Mater vero statim sollicita, ne tantum benoficium tamque conduoons ad majorem liujusce magnaePatronae honorem, diutius lateret, attulit huc tres dictos lapillos, totamque rei seriem enarravitaddens, quod revera post Deum hoc beneficium acceptum referre non posset alteri quam S. Notburgae. Sed et puer, qui jam Eetatis est duorum anno-

rum

Vir e febri

hedica morti

proximus

con-

valescit.

medii,

et

alios

;

tum

fuisse,

quod ambo pedes defectu articulo-

rurn essent rigidi. Sie igitur setate crescems, abs-

umqnam

que eo quod

valeret inniti

jam nunc etiam pueros

media plurima, ut ad rectum incedendi usum perduceretur

sed supervacaneus fuit conatus omnis. I)emum hoc anno mater ejus ad S. Not;

burgam votum

tem

et S. Notburgara diligenter colant, ne simili morbo, quo ipse antea, affligantur.

cum

101 Supra nominatus Matthasus Hebian infantispater praeterita hieme inciderat in morbum,

consecrati festivitas. Postridie

cui superveniens fobris hectica ipsum per quin-

quoniam sic plures alii hoc loco beneficium sanationis consecuti fuerant, complexus extractumque e marsupio est tandem asger

burgae,

,

mensae, lecto proximse, imposuit, et

Notburgae Missaa sacrificium, exiguum istud munus, ac peregrinationem vovitex animo. Quo facto, melius se habuit et post paucos dies, licet subdebilis adhucdum, destinatum nummum huc

S.

dono

attulit,

promissum Sacrum

fieri jussit,

deinceps integra valetudine gavisus

pedibus,

trunco persimilibus, continenter Iecto affixafuit rnisera infans. Adhibita sunt varia balnea et re-

novit adhortari, ut et sanctissimam Dei Paren-

nummum

Ex Ma.

assolet, fasciis sollicite

fieri

involutam fuisee sed, cum post mediuraannum pedibus eam hurai collocare tentassent, comper-

que hebdomadas tam miserelectoaffixit, uttandem extremis morientium Sacramentis muniendus fuerit, asserente ipso domino sacellano, qui illi assistebat tum temporis, brevi ex hac vita discessurum. Rtverofrequensvomitus,cuiimmixtus erat semper sanguis, summum omnibus de conservatione injiciebat dubium. Consilium tamen quorumdam priorum e vicinia hominum, suadentium, ut se dono aliquo, conditioni suae consentaneo, hic ex animo obstringeret S. Not-

B

omnibus

vn

ac

Julii,

tilise

capillos

quem nuper

in

incidebat

annua templi

mane

adverterunt parentes, quod puella, lectulo innixa, se sponte sua nonnihil erigeret at rigescentibus etiam tum pedibus, lecto, sicut ante, inharere :

coacta

fuit.

Cum

103

hoc eodem anno ante diem S. Mireverendus dominus Michael

adipistitur,

sacram

chaeli

"Wrekh sacellanus in Manspurg ibidera de more triticum collegisset, invisit dictam puel,

lam, et

,

summa

illi

E

ejus commiseratione tacto

exposuerunt non siue dolore parentes totam sigillatim status ipsius seriem. Desiderium illis quidem erat vovendi Sacrum S. Notburgse in Ebensfeld , sed facultas deerat persolvendo si tamen (subdebant) ipse dominus sacellanus pecunise loco in stipendium Sacri illic celebrandi admittere dignaretur men-

Missse stipendio

suras aliquot

:

tritici, sic

commode obtineri

posse,

ut promissum Sacrum perageretur. Facilem ille conditioni assensum prsebuit, et diem tertium ipsis indixit, illo, nisi alioqui necessaria et

non

prsevisa excursione prspediretur, certo in hono-

rem

est.

emisit, et desectos

cerea mulieris imagine hic obtulit die 16

S.

Notburgse pro dicta puella

Rem

divinam

facturus. Adfueruntprajfinitotempore parentes, advecta etiam filiola sed, dicto domino sacel:

ANNOTATA.

lano,

a Quce hic ancis inclusa sunt, non transtuli ex Germanica lingua de verbo ad verbitm, ut aiunt; displicebant etenim adjuncta qumdam nimis rustice exposita. Babes tamen integram rci narrata? substantiam.

Yocem unam prcetermisi, Germanice Freyman, quod non constaret de determinata signifiquin catione : ex adjunctis tamen vix dubito b

,

c

ob chirurgus aliquis primarius designetur, qui est a comimmimis vel peritiam, arte in eximiam

munibus

vectigalibus et oneribus loci, vel etiam

liber sit donatur mercede annna, ut pauperibus man sonat, liberum autem ad eum accessus. Frey

virum.

defectus sublatus;hy-

drops curatus; morbus comimoribundis tialis exstinctus ;

sanitas

obtenta

;

praepedito, uti ad-

venerant, etiam cum impotente filia domum reversi sunt parentes. Die tandem quarto Sacrum hic peregit

dominus sacellanus, eodemque die Sacrum quinquennis ista infans

post absolutum

ultro se erexit, e lecto absque alterius adminiculo egressa est, et deinceps, summo omnium

stupore, articulatis pedibus incessus

usum

reti-

nuit.

104 Hydropisim humano ex corpore expelli hydrops abs humano sine ullo naturali remedio, res inaudita est om- que retnedio evamagnam non item superat, vim naturae nemque nescit; experta est S. Notburgae potentiam. Id reipsa

Maria Kosmarin, nata Labaci. Haec etenim

festo

assumptae in coelum Virginis anno 1741, vehementi febri vexabatur ; quando ea tandem dege-

neravitin Hydropem tam gravem, ut quilibet, etiam ipse medicus, ob ingentem tumoris altitudinem de vita ejus desperaret. Sed quod malorum summum erat, eodem anno fructum conce-

CAPUT X Pedum

quominus huc veniret,

morbi a

pecoribus depulsi.

perat, ut merito censeretur, de

matre aeque ac

Quocirca de confessarii Sacramentis pr»consilio se extremis Ecclesise muniendam curavit. Die quadam, cum ad summum mali apicem perductaesset, animum plena

prole brevi

actum

fore.

nec cura fiducia ad S. Notburgam convertit mediam ejus auxilio frustrata est. Quippe sub dum confessarius animam ejus ad »ter;

noctem,

eraigraturam existimabat.visa sibi est refrigerante aura perflari,et postea in placidum nitatis iter

1741. Testatus est 3 Novembris anno sub ManPodgariz 1) Andreas Kollada, ex annis turn suam, spurgensi paroem, fiiiolam prout nativitate, a linum natam pi ie

Puella ince-

dendi -potentiam

quinque

,

somnum

incidit.

Dieautem posteraevigilansusut

que adeo delinitos sibi esse dolores persensit, suausa sit obambulare cubiculum, uuico fttlcro stentata

NOTBURG/K ANC. VIRG. GLORIA POSTHUMAS.

?6g

rfentata.etmtrabrev^tempusitatumoreUbenic m ipsametsine admmuculo „(,

Ex M

est

,.,,,

,

Bsfel^derecupliratasanitatesegratampr^

S

Mparueritdiel9Augusttannol742 Lagkh, vens Polakhin, nata m Agnes 105 publ.cs.

teperdtfg rtfperftw;

„.

ra , c;

„,;:,«».

P

X

lo

absque

amiserat in pascu.s

bulumdivertisset,etintegrumpagumperlustranec quidquam de ea

eam

reperire

contnstata est

mu-

Pesdre potuit. Hinc multum montem peiplena moeroris ad lier Die tertio si, sacr.fic.um, Missse rexit promittens interim restrtuerevaeca sibi patrocinante S. Notburga, intenta strep.tumin tur Hisce cogitationibus prosecuta; vacet viam ulterius

monte percepit, conspex.t, m imnetuosomugitudiscurrentem a tnduo quam cognovit, esse

,.,

atque

eam ipsam Montem

,,,'iserat.

ascendit, igitur festinanter

gramina carpentem

in viridi prato

vaccam

ot

remagno cum animi gaudio domum pecudefectu muher Quia autem prasfata Sacrum citius procurare non

assecuta, dnxit.

promissum

niffi

die secunda Septembns,

poterat, stititsese hic

iuxta

et

B mulisr moiibundci.

votum Missam

curavit.

opem

S.

Testis est Josephus grates persolutura adfuit.

Schifrer sac.

8fl-

Martim 107 Margarita Deuzin ex parcecia S. annos, continenter sex in inferiori Carniolia, comimorbo fuerat correpta die, tertio quoque Sed anno 1743 diebus quatuordecim ante festaDomini Natalitia, quotidie ejusdem insul-

nanUiv.

beneficium testificata

equum emerat dis

perficienagriculturse laboribus

tum

passa

est.

Variis

quidem

in locis sanitatis

gratiam qusesierat, sed apud S. Notburgam denique illam assecuta est adeo, ut nullum plane diuturni mali impetum, nullum vestigiuni exper-

et

panicum maritus

mensis triticum semiejus b die secunda hujus ut moris est, occan ternaverat

:

ram mox

quapropter, voluit,

et

hunc laborem pater

nlio,

demandavtt. annis sedecim nato, exsequendum properat, domum adolescens, gerit Morem ad agros Sic equuminstruitetrastrumjungit. ancillse

reversoequi ducendi ipsi cura incubuit, ipsis agrum vero gubernandi rastri. Verum ita conduboves duos pater supervenit colentibus, impatiens cens;quosutconspexit equus, freni impetum cohibere conatus est ceepit ferocire

:

raptaquidem adolescens, sed a furioso jumento equus ubi paternum hortum tus est usque ad substitit.

ta

E

""££

admodum ipsa retulit) facile detegerentur. Infematri, et haec milix casus mox renunciatus est

ksciL

plurimum perculsa. Adolescens

deportatus lecto impositus est, ejusque extremus spiritus exspectabatur in mo-

interim

menta

domum

singula. Quippe

jam

ridus exspirantium color.

in ipso apparebat lu-

Ambotamen

parentes,

cum in sermone ad concionem habito festa die prodigia didiS. Notburgae multiplicia ejusdem cissent, fiducia pleni filium ei commendarunt, addito voto procurandi Sacri, et ad lectum acce-

-

dens mcesta mater adhortata illum est, ut magnos istos dolores ex amore Domini Crucifixi patienter ferret. obrepsit

exigui

Adhancadmonitionem somnus

adolescenti

;

et

ecce post

momenti remedia domestica,

applicata tertia die,

quinta nimirumhujusmensis, absque firlcrorum subsidio cubile

obambulare

ccepit.

l'uerit.Quapropterdiel3 Septembris annid743

hic

ViiuUs

collegisset

postquam

tiali.

C

Notburg® manu obtentum biennem est. Maritus ejua

serabili aspectu

samet coram

morbo

hoc a benefica S.

monita est, ut sese S. NotburgffiCommendaret.Etsane,simulatqueS.Not-

Nargarze ex

invocasset, melius se habuit, ac Junii, anni 1743, iptertio post die, 11 nimirum Notburga pro accepto beneficio

tiali

Kompalzaex pago

tandem laesus 111 Atvero adolescens in dorsi spina (quemintestina erat adeo dente uno rastri, ut

burgffl

laborans

Jtwenis exvul-

1743. Adfuit hic Jeia 110 Die 6 Octobris anno nere Kompalla, et prfficlarum

pago 106 Lucia Sellekkha in lta quidem decumbebat, morbo periculosissimo videretur, quam viva, et potius mortua utjam de sanatione ejus spes „,,, m ,.,lico nec chirurgo industrias remediis,

altera eomi-

ullo

exstitit ac vegetus.

;

fieri

ergo omnibus humanae ulla affulgeret. Sepositis

ii

fuit.

l^licitusesietforfi.utiuberrtSaflrumto ipso die est, et bos eodem ri, maio subventum sanus admmiculo ulterius remedii

rmpostdien.integrun.demoredomum

se d nec

D

ad coelestem tamen meQuippe, simulac vir

:

dicinam reeurrendum

no^ediisset,putebatma,quodadahenumtavit

depellendo remedia

gratam sese exhibuit

a.

108 Die 10 Augusti anno 1743. Martinus

schin ex pago Stobenim testatus est, duo se beneficia impetrasse, intercedente S. Notburga.

Primum est, quod tribus abhinc annis, cum duo ex ejus vitulis ad eum modum morbo infecti es3ent, utspes de eorumpersanationenuUa superessetj voverit procurare Missam ad majorem honorem sortitus

S.

sit,

Notburgae, et

mox

voti sui effectum

pecoribus brevi post tempore plene

Secundum, quod praefatus Martinus ma-

: .neque enim intelligi potest, quod anno 1743 diebus quatuordecim ante Christi nati festivitatetn, aucto morbo, primum, utpatet ex contextu, confugerit ad S. Notburgam, et die 13 Septembris anni ejusdem eidem Sanctce

est t latet hic error

b Aptiorem interpreta/ionem non invenio huic Da ihr eheman den Heyden gefeset putem enimponihic gefeset/wo

subobscuro sensui Germanico:

in

S. Notburgie intercessionem bove, qui in Nativitatis Domini

morbum

contraxit, et post inspectionem

gefasset, seu potius

aobovisanitas

gham

uMiiietur.

expertus feriis

a Nisi auctor anni initium fixerit intra diem 13 Septembris et 13 Decembris, quod verisimile non

qratias eqerit propter obtentam sanitatem.

restitutis.

109

ANNOTATA.

An-

ac potentem sit

atque examen judicatus est habere in capite ulcus ingens,tabo ac sanguine permistum, etlinguaeorum patria Sehabiza vocitatum. Non praetermisit

quidem virafflictusapplicareomniama-

:

zusamen gefasset, a verbo fassenstwzusamenfassen, colligere, infasciculos colligare heyden vero p?'o heyden-korn, quod frumenti genus Laiine panicum dicitur. Vide annotata ad cap. v lit. g. :

\

AHPENDIX

:

,,

ALCTORK

APPENDTX AD DIEM DECIMAM QUAItTAM SEPTEMBRIS DK

CORNELII ET GYPRIANI MART.

SS.

RELIOUIIS

MIRACULU

AC!

IN ABBATIA NINOVIENSI IN FLANDRIA §

Monumenta qusedam Ninovia

I.

accepta, partim edenda

SS. Gomelii et Cypriani cultus ibideni seculo xn, prsesertim

reliquiae

Poat

i'oiitin> u-

tarios

dfi

SS. Corm Uq et

Df

Cornelio Pontifice martyre, sancto-

S.

que Cypriano Cartkaginensiin Afriea copo

pariter martyre, addiem

et

ibidemque initio

§

in

1(3,

(

14 hujits

cum Rouuow Martyrologio egimus,

mensis

Cypriano

epis-

'ommentario kistorico de prioris

et in posterioris

meminimus de eorumdem et

religuiis in S. Cornelii ab-

prope Ninoviam

in

arckidipscesi Meckliniensi sita,

jamabaliguot seculismagnainveneratione

rum utrogue toco non

,

Gloria postkuma, n. 45

batia, Ordinis Prcemonstratensis,

Flandria Austriaca

gestis

nisi breoiter ob

mentorum, ex guibus vetustum illum cultummiraculis illustratum latius exponeremus. Hinc priori loco duo

tantummodo testimonia produximns

:

unum exAnna-

ubi revelibus Pramonstratensibus, tom. II, coL 380, Hugo episLudovicus Carolus dominus rendissimus

copus

PtolemaUxs

auctor

sic scribit:

et

Stigaviensis abbas,

eorumdem

Inaignes SS. Comeliiet Cypriani

Ckronico Pramtonstratensi

ad annum Ckristi

i 137,

pag. 104 ad propositum nos-

trum hcec kabet : Asservantur raculis celeberrimse

:

religuiarum reci-

votus manuscriptus in pergameno,

mus

:

solentque

in

S. Cypriani Gloria postkuma,

kabuimus, pratter incertam

quadwtn ad

loco

aos spectan-

translationis tempore conjecturam,

citato

tia

monium et

dicenda

et

de

item aliud testi-

Cornelii van Gestel in ejusdem Historiasacra arckiepiscopatus Meckliniensis, tom. II,

profana

pag. 199

diem mi-

quem

ipsi vidi-

morbo caduco laborantes, eo po-

tissimum confluere. 3

Ex

koc porro

qmvdotn transcripta, uti et accepimus

libro,

nonnulta alia huc spectantia^ accepi humanitate ac be- yinovta nevolentia reverendissimi domini Ferdinandi

et seq.

.

guodjuverit etiam hic

repetiisse.

X

ecclesiam abbatialem pluribus, inquit, seculis ad perseverat frequentissimus semper fuit, ethodie et aliis morbocaduco seu concursus epilepticorum, inflrmitatibuslaborantiumquiadreliquiassanctori et Cypriam, martyrum atque poi ititicum Cornelii

utauthenticai)robanttestimoiiia,integramsamtatciu

Hagen, 46 ejus lociabbatis\ sed tumprimum, cum

codice

utriusque SanctiActa typisedita a nobisjam essent ita ut

suo loco ea dari non potuerint. (juod itaque su~

pererat

.

faciendum credidi,

modum

per

berentur, neSanctosgloria,

mittenda

quo

cst

scilicet,

ut in tomi caice

appendicis adutriusque Sanctigesta exki-

quam beneficiaapudmor-

ne lectorem hagiophihtm kac

Anteguam idaggrediar^pnB*

pr&dicti Ms. libri auctoris,

is fioruit, notitia.

De

et

_,

temporis,

kisce ISinoviensis abbatio? in-

ad nos transmittenda, kabuit,$% seguentia observat: Exstat in abbatia vetus quadringentorum ut minus annorum codex meinbranaceus, nianu scriptus a quodam domino ejusdem abbatis canonico, qui primis prologi verbis sic ait « Quia per

stvuutvutti,

ecolesia Ninivensi S. Cornelio

(i

multos amios

ti

miuistravi, niulta signa et prodigia per merita

in

« ejusfieri, ssapius (i

n scribere (i

annotavi,

jutorio, adutilitatem

qriee

ipsius fretus ad-

diligentium utcumque

temptabo, ad hoc etiam precibusetobe-

dientia provoeatus. i

eum

»

Post hcec idem Preemonstratensis adjutor nostev cujusdam emo<>7

Septembris Tomus IV.

;

vaudcv pwcipue ex

canonicus Pramonstratensis, quicuram colligendi

2 Negue plura

editos,

hac abbatia reli-

de quibus ibidem exstat liber

i/uoqur parte fraudem.

eammdem

in

Cornelii martyris, ad hunc usque

quiie S.

peregrinorum votisfamosissimas. Alterum testimonium estpars Officii ibidemdie 5 No-

tari soliti. ttofjis

qiti in

reliquias possidet Ninovia, multiscurationumgene-

vembris dc Translatione

u

consequnntur. Hisce addo Au-

et

,

bertum ftlirceum,

tales ipsis concilianfc, et

ribus, crebrisque

Lipsanotheca.

prioris

consecuti suni

habitis. Ve-

defectum instru-

et

de efusdein

uymiPratho»' stratcims

APPKNMX DK

mali habentes.

hil

SS. Hari(B CorneZto ac

et

OypTiano adi-

m-

Reperti sunt sani et incolumes et

clarius dici:

C. S.

fapsis ibtdem

de

nntat collectav noster, obscrvatquc,

AITTORK

CORNELIO KT CYPRIANO,

SS.

hujus ecclesias fundamentum "nn<>

primum tum

admodum

tud

tarde processerit,

hromco

<

lo" posi-

\

ita est t oportet, ut

quodsi

scribit;

esse

ficant;

in

Ninoviensis

diacomts

Balduinus

1

1

opus

is-

ex dicendis ap-

/>r<>»t

vexationes parebit: atcrcdibik est hujus morce causam 117-2 Nonas Julii consecrata est

Aimo

dedisse,

arohiepiscopo aostra a domino Esd.illo.

ecclesia

Lundens

"

,;.

Sed

al

•

BaUumu* mChronico

„,,;„

,,„

wJTtZl

Sacrarum

ex eodem Chronico, Amm Domini

noster Ninoviensis canonicus

tor

Nonas

1174.

Julii

collecto,

nova

ista ecclesia

m

qui ex male mier-

faciU potuit irrepere, a ipsaquemque ecclesmm if/om Sativ-

cyfris

Nonas

in

abba-

jam ab anno 1171 depositmfuissedi-

cantur. Quidquid sit de errore isto,

vo.r

'i2

SS. Coraelii et Cypriani reliquim

tem

punctis

quod

allegat,

Chronico^ per Joannem Nevium

recentinri

vitio

legendumque^

sibi videri,

Rationem

Julii ctr.

id etinm

monetque,

etc.

amanuensis adscribendum

117I.Nonas

legit

servatur,

quodapudipsos Ms.

II.

,.

Uadju-

Huaone. Hugone

„1, <>i>

lito antiquitatum edito

irrepsisse insinuat,

Mariw, Sanctisque Cornelio ac Cy-

tissimtv Virgini

priano dicatam fuisse. i>/em Prmmonstratensis canonisecnli

Pontificum

cus observat

ex

nominatim ex

A lcrandrilll Bulla, anno 1 178 dnfa,

istius

jus hoc initium recitat: Dilectis

Cypriani, et universis fratribus qua horum

De

iS

reliquke repo-

mo.t:

itittitur.

1171

filiis,

Gerardo ab-

eam

reliquiis in

ecclcsiam

sunt

repositrc

hmc habet

illatis

cum

Anno

SS. Cornelii et Cy-

reliquiffl

diversis aliis reliquiis,

ab Amelrieoavo,

eTerra sancta Unde tamen ha-c

et Ainelrico patre fundatoris nostri,

nova endesia

allatis, in

didicerit Nevius,

qum

cula,

miseris

abbatiali.

FebruarU 1662 comparuit coKuygens, operariusin Pamele, Petrus ram notario 17 Duodecima

ulgo ab eo op Pamele Aldenarda, ad Scaldim /!„,„„„, auo auogue , ejut adjacentem, dividitur, pido dynastia ad Teneram f"~ rjvs estjcum vctusfo arcc ac Ninovia dissitus,
«mw.

Vium, necprocul

Laudatus locorumviciniam hic indicari credibile est. quwnum. 15 Ninoviensis canonirus hic interserif ea t domino Pctro de miraculis rcl beneficiis a rererendo epi/epsio vander Hatjhen rcftt/imas, ac moX depueris Pvprtvda-tus cetera irefert Inter liheratis ita perqit :

cujusdam Joannis D'haubi septem annos nati, cujus parentes adhibitis pluribus mcdiraultis cis et ehirurgis, insanabilom judicantibus, trus eurationem)

quoque peregrinationibus ad loca pia in vanum obivenientes, tis, Nipoviam tandem ad S. Comelium et

magna

plcnam

atque devotione puerum offerentes. snnitatem obtinuerunt. utiparentes lide-

fide

illi

coram testibus signarunt

attestati sunt, et

liter

8 Aprilis 166^.

1662 ct sequenti Petrus et ibidcm Stephani Muylders et Anna; Kins itcm Guilielmus vandcu Eynden, filius Nicolai et Barbane .Jacmaer. abeodem oaduco morbomeritis 18 Similiter anno filioli

S.Cornclii ita curati fuerunt, ut quatuor

annorum

quando parentum attestaiio dataest, postca

spatio,

non recurrerit. Hactenus Ninoviensis amicus noster de miraculis vel benefieiis a domino Petro vander Haomnia

quantum apparef, recensuerit,

annotatis;

cum nullum

dubito tamen,

hic occurrat

ail

serius

fuerant, a laudato sacrisfa annotafa esse; itaque vel

illustrabimus

nonnulla

sed quia

;

posf anorupni ivtatem impetrata

;\

innviensis canonicus,

humauissimc nnbis transmisif, visum ne quidpius lectnr dcsidevet.

De

etiam alia

est ea kic referre,

hisce ipse sic loquitur:

Sequentibus autem saBCUlis non desiere populi les

momenti ridehantur.

vel

ne eadcm smpius repefendo tmdium pureret, hicprmlevmisil

;

auf

ia

rum denique

anno 1670 error admisstts

esf. .[//>-

beneficium, umplissimo

insigne

domino

Adriano Waesteels^ Ninoviensium o/im abbati conces-

ad S. Cornelium pro sua, suorumve animaliura

sum. ac nonnulla a/ia S. Cornclii cultum speetaitfia

ingentia obtinucre,

quae religiosi domini saeristiie

pra^positi aut non judicarunt

annotanda, aut

tavernnt, temporis lapsu obliterata

quam

quaa

annum

anno 1659 et

1070

Hagen tum

annotavit

si

no-

fuere, pra?ter-

sequentibus usque ad dorainus

Petrus vander

sacrista, varias referens

puerorum ab

epilepsia curationes.

16

QtlCE

mitem htvv

Quidam, pra-

coram

1G59

mtrnvnhi, stm hvnvftvin ;

protonotario

j\u>-

Decima quarta Maii Apostolico domino ,

Martino de Clerck deposuitJudocus vauderGuchte, villicus in

Erpe prope Alostum (oppidum

HeUjii, et

Flandrim imperialis caput) (juod duotilii sui^omini,

Jacobus et.loannes duoset inediuin annos jacuerint crebrius

morbo caduco

afflicti;

nati. diu

quodque

visitataceclesiaabbatiali, et persolutis quisitis, subito

convaluerint

;

et

omnibus requidem Judocus in

ecclesia ad Elevationem Mis«ie,

tpsa

pater devote orans audiebat in

tortia

Februarii

.

villici

:

1662 eoram eodem notario de-

claravit Henricus de ii

quam pro eo

quodque deinceps eumdera morbura relapsus sit. Vigesima

neuter

subjunnif, tptte ejusdem rerhis hic pariter sabjicio. 19

Ncque

1592

Buver nomine Judoci Roest uno milliori cum

m Me\dert(poous

hic pra?tcreundum, inquit

prodigiose

accidit

Adriano AYacsteels, ab hssreticia

quod anno Abbas h&rettdomino carnmintinitjiis

;

amplissimo

Ninivensi

abbati

30

.

qui

conquisitus, gravi captivitate et litro

mulctandus (utijam plurimos dominos canonicos abduxcrant) jamque ab iis ita cinctus, ut humana uidustria

si-ti

prtvmiserttt hislrevbis

vinf,

bi 3

aliqua, forsitan quia minoris

fide-

euratione confluere, et seu miracula, seu benencia

sanati.

;

etium exstat, congessit. Dabimus ea, »t diximus et an-

in

flicti,

tis

ad

Ninoviensis

cpilcpsia nf-

recurrente, peracdeclaransse a simili morbo bis requisitis, Ninoviae omnibusadS. Cornelium

quum anno 1663 impefratum, et uihi/oiuiiius saperitts dixerit, eu, qum ab anno 1051) usqtm ad 167(1 facta

notatis

xvii

serit.

gen,

hascesacras reliquias confugien-

;

unum librum membranaceum, qui

smpe laudatus

Sacuh

sed post tertiam peregrmaimmunis evationem ad S. Cornelium ab eo morbo biliter afTeeta fuerit

non exprimitur. Porro varia mira-

Bonitas contulit, anonymus

tibus divina

scrtim pucri,

Ledioti Judoci filia caduco temetsequentibususque ad 23 morbo

Arnoldus,

etc.

(audatus Nevius in M$, nostro relatus:

priani

cu-

Marim, sanctorumquc martyrum Corneliiet

bati S.

*n

ac

Hullis

id Maraarita Robeyns, quo< eirciter septennis 19 Januarii

dtssttus)

quadranteAlosto

vcl

ope eorum rabiem evadere se posse

diftideret, prostratus in

genua, divinam misericordiam, et SS. Cornelnet Cypriani i»atrocinium implorarc coepit, solita antiphona

venitk

etc.

Et ecce

(juasi

Saxcti Dki subnube obumbratus, hosti;

bus coram se currentibus invisibilis redditus est, et ab eorum furore divinitus protectus. Ita Chronicon Joanni'; Nevii,

fol, 56, ex ejusdem Adriani abbatis inmortis conflictu constituti, declaratione. Hujuscc

admtrabtfis evasionis meminit

etiam

Gestel tom. II Historim sacrm et

patus Mechliniensis,

pag.

Comelius van

profanm

archiepisco-

202, ubiin serie abbatum

Ninoviensium

sequens ipsi elorjium texuit. 36 Adrianus Wasteels Ninivita, vere inter tot an-umnas vir desideriorum, et ad stuporem erga Deum

Divosque pius, specialiter SS. Cornelium et Cyprinnum ecclesis snrr pntronos, qnorum opo miraculosa

subductus.

:

DIE DBCIMA \

extremia fawiae) a pradonibus eatlibera, \d Ninoviensem canonicum redeamus.

tue.

20 Movit ea miraculorum,

Sodalitium institutum,

twva ecclesia r.mtrwta.

affluentium

"'

QUARTA 3BPTEMBRIS

m

iosa (ut

inquit,

beneficiorum

peregrinorum frequentia amplissi-

mum dominumJoannem

David, ecclesiai bujus ab-

batem39, utin honorem SS. Cornelii

et Cypriani fraternitatem institueret, quam anno 1028 Urbanus Vlti Pontifex Maximus plurirais indulgentiis lucrifaciendia confirmavit. Neque desinit assiduus fidelium, prassertim

nfratribus

:

hodiedum

ruri-

colarum,

tum pro salute sua,

inflrmorum c

JUrsus i

euratlone

tura pro

animalium

vota

huc sua deferentium aec ahsrjucfructu.Quibus omnibus per-

mota pietas der Haegen

[•everendissimi domini Ferdinandi van-

{qui nobis hoec omnia suppeditari kunianissime curavit) abbatis46 magnificam

indicati reverendissmuabbattssui,

ubdem

dein,

mim. 20 nomtnsfi curaturum eumdem reverendisswum, »

rnajor illa theca

tibusexMbetur,

Martyris

cum

cornu,

et in cujus

quodomni

die adoenian

medUullic utrtu q»

(i

Pontificu prostani pariter reHqufa pi\ fldelium oseuhs honorandm, in Umdna mea caletw ><>

tot

et

excusce imagines nobis mppedUentut

.

>

r

»,t

nostrum

antistiiis

munificentia perfectum

.

tomi

nostn VVSeptembrUimprimenda unt exemplario que piissimi erga Sanctos suos et benevolentissimi (ifius

i

id-

m est.

Imaginem kabes in aajuncta tabula. Nunc mtracula, memorato superius Ms. anonymi ejusdem abbatue secuto mi canonicilibro membranaceo descripta,

<:/

svb-

necto,

mutata capitum partitione, quam

in

Annotatix

recensebo.

ingentemque

basilicam erexit super fundamemis jaetis,

tione fretus

:

sseculo pras-

,

sumptuum procurundonnn desperaa tot intcrmediis abbatibus derelietis, Deo contra spem inspem crcdens,templumadoratque

sus cst

anno

MIRAGULA

anno 171G, ad rulmen perductum benedixit demum ab Eminentissimo doraino Pbilippo S. R. E. Cardinali Alsatio, archi-

1723;

Thoma

cpiscopo

Mechliniensi,

totum

pario

lapide

anno 1727 consecratum,

constravit,

sacris

altarilcs

quinque, mausoleis, organo, cathedra concionatoriaet confessionum sedilibus, variisque per utrum-

que ambitum cimeliis, singulis mira arte confectis, exomavit. Hasilica? huie spectanda* multi etiamnuni coiifiuuiit, quos optaremus pietatc magis, ut

quam

olim,

;;

Auctore anonymo Ninoviensis ecclesiee Canonico Prsemonstratensi

,

sub

finem

ex Ms. codice branaceo Ninoviensi. culi xii,

curiositate adduci. Benedictus in San-

ctissuis Deus. Hactenus Pramonstratensis canonicus

se-

mem-

Ninoviensis in Ms. ad nos transmisso.

21 Pon-ti

Thecareliquia-

hoc, tantakumanitatc nobiscum com-

l/.s,

rum, quarum

municatum, occasio

ulterior noiitia

reliquiis

datur,

mmque nh

prmsertim

fuit, ut

ulteriorem notitiam super

utriusque Sancti

c.rpetierimus^

CAPUT

consecuti simus per litteras offlcii jjlcnissimas.

admodum

I

reverendo domino Xorberto Hendrickx,

ejusdem abbatim canonico,

et

oppidi Ninoviensis vice-

parocko, die 3 mensis Septembris anno 1752 ad nos

quaspro majori parte hic recitemus. Sic habent: Reverendissimus dominus abbas noster lipsano-thecam 11 Xugu&ti (dicti anni 1752) destinatas, dignasque,

Ecclesia Ninoviensis ab

servata varii morbi depulsi :

lipsanotheca S.Cornelii fa-

aperiri jussit, inquasanetorumCorneliiet Cypriani

exuviaa reverenter asservantur, quae statuto die,

uti et

atque per octavam publice exponuntur;

tur

:

brachium aridum vigori

sexta Novembris et sequentibus octo diebus,

restitutum

quando cclebratur translatio sacrarum reliquiarum.

C

incendium exstingui-

cta ? qua

scu feria secundaPeutecostes, peroppidumcircumferuntur,

In ca tbeca praeter plura, eaque insigniora marty-

rum Thebtrorum aliorumque Sanctorum

igne

:

Ninovia

immu-

nis igne judiciali: multi eo la-

ossa, in-

borantes, ibidem sanati.

venta est arcula argentea, decem circiter digitos oblonga, tres lata, quinque alta, lamina argentea in

mcdio

interstincta, in eujus

una parte repcrtum

est os S. Comelii, Papa^ et martvris, ad longitudi-

quatuor fere diyitorum, crassitiem

iicni

medii diametralis

:

in altera

digiti et

vero parte os S. Cy-

priaui martvris, et episcopi Carthaginensis

;

uti ex-

Prremissis clesite

presse notat dominus Roelofs, nostri monasterii

abbas anno 164C

tsti

incisu vt

ad nos dono transmissa.

:

os

autem

gitis

longumest; atnon

uem

habet.

"1-2

istud

tribus facile di-

nisi uniusdigiti crassitudi-

sunt utraaque

reliquiae

separatim

per merita S.

dentibus,ignis super ecclesiam S. Cornelii volavit,

ardere incipfebat. Unde oum desperadopent omnes, eum posse exstingui, contnrbatus minus Oitus c, ejusdem ecclesiie sacerdos, dixit

oxquojam

Mecbliniensis, qui anno 1747 die 26 Aprilis eas reoognovit. Utriusque rcliquiis affixa est respective lamina argentea cum cadato Sancti utriusquc noIn In prima Reliqui.-k S. Corxelii P. M.

Sancte Corneli,

secunda Hoctenui

:

si

sinas

domum tuam

:

rir

»dmodum

Cvpruni ehsc.

et M.

r(>vt>vendu$jussu. nfi e.uj/vesse

exuri. joro

quod omncs Sanctorum, tuaaque reliquisa uon intus relinquenefferentur, sed simul oomburendaa Pro exstinguebatur. ignis diviniius Ule tur d. Mox tihi,

:

Reliqui.e S.

est

.

panuo serico, ac desuper bysso mundissima. Ha?c involucra non dissohimus, nc iniringerotur sigillura Eminentissimi domini Cardinalis, airbicpiseopi

raine.

Cornelii operatus

Deus iu medio nostrum b, ad signa sanitatum, qnaa visu vel alioruni tideli uarmtionc didici. scribeuda onverto. Quodam tempore domibus circa arii

Involutffi

a his, qua? pro tutela vel vindicta ec-

quo miraculo virtusChristi,

memumque

S. Corneli

juste laudabatur. .,

Qu«dam

i

clesia

inc n

vata

li ;

6

ab

;

APPENDIX DE

774 A.

Aronybo.

citca ilhtmi-

nata

:

2

Quwdam

jussit

igne

Rainsbccca

praparari

candelam

sibi

altera

judiciaii

mulier de

adiret, et pro

S. Cornelii

CORNELIO ET CYPRIANO

evaM-atn

<',

ecelesiam

ut

,

SS.

sua ejus au\i-

cffieitate

priusquam canlium postularet; sed, sicut audivi,

mo\ cum gaudela perficeretur, visum recepit, et luminis reeeptione dio ad ecclesiam veniens, pro quffldam PueUa egit. meritis S. Cornelii gratias ignejudieiaU/cruciata, ob reeuperandam sanitatem

Cornelii se obtulit, et statim sine

altari S.

«sione de

infirmitate convaluit.

illa

nubiles annos pcrvenit. et biret, negligens

more

Ut autem ad

sfficularium super-

aut erubescens aliquod

monumen-

tum prateritffi infirmitatis in se remansisse, annualem censum quo se redemerat g; Benefacton retinuit; igne autem tabifico redeunte, iterum crueiabatur, donec reatum suum cognoscens, satisfe,

quemdam

3 Puerum h

pvcr morbo

in villa Ninivensi

caduco

morboasgrotantemparentesS. Cornelio obtulerunt;

comitiali

h

et

quamdiu censum

solvit, liber

ab infirmitate per-

mansit. Qui adolescens factus, et quid puer passus

non reminiscens, annualem censum

fuerit,

retinuit.

Quid plura? Innrmitas rediens, contemptum Benefactoris vindicavit, et i... per aliquot dies torquendo, semivivum detinuit...

communicaremus

A:,

Nos

vocati, ut illum

nequivimus; quia pra? nimie-

tateetassiduitate caduca^ infirmitatis morsu lingua ejus sic intumuerat, ut nec loqui, nee glutire aliquid

Tunc nos ad ecclesiam redeuntes sequuntur parcntes, illum portantes seminecem, et altari S. Corneln itcrum cum oblatione obtulerunt; etsic domi retulerunt.In spatio autem illius noctis tantum convaluit, utsequenti die loqui et communicari posset.Sequenti vero nocte ammonitus est in somvaleret.

dmmim

*

pnis,

quatenus ad satisfaciendum

scopa

/

muiur

pnniti, et de-

mum

saniti.

m

forfice

et

4 Quaedam dixit,

tn

mulier de propinqua villa mihi

quod meritis S. CorneJii,

cui se

quadam magna

liberata fuisset a

tradiderat,

infirmitate; sed

quamdiu censum, quem voverat, solvit. Nam dum eumdem censum retinuit, eadem infirmitas rediit. Tunc mulier recurrens, censum restituit, et infir-

cum postea

aliis ista

Pa-

eom-

sumciant, ut Benefactori

benefacta rependere disoant.

Quadam

fi

tris dicta,

n

Ninivcnsi contractione

in villa

nimia infirmitate mortuum, sine ullo officio hocsusticorpori adhiereret. Cumque dimidio anno

quadam nocte in sompnis visum est ei, noster ei diceret Veni ad patronum abbas quod nostrum S. Cornelium; etsanitatem recipies. Venit nocte Purificationis ad Ninivensem ecclesiam; et auisset,

:

cum

matutinis Horis interesset curn ca?teris fratri-

bus,

Deum

inquit

permerita

ccepit rogare

et convertens se ad

Genitricis,

suffi

Cornelium, cum lacrymis

S.

manuum

hic tibi famulantium te contestor, ut, sicut in visione mihi promissum est, misericorditer resti-

rum

tuasmihi brachium. 8 Continuo tantus fragor ejus capiti incidit, ut pristino vigori findi medium putaret, et mente excedens, restitutum.

illud

quid sibi evenisset, ignoraret. In se autem reversensit

sus,

brachium suum esse sanatum. Undo

exultavit, quantas in corde

quantum

nondum voce, sed

egit,

profusis

Deo

gratias

lacrymis demon-

eum

ut hospitem reduxit.

contigerat,

ad lectum

Mane autem

facto, Prior noster

sollicitus,

innrmum

pro eo in oratione

et facti in eo tanti beneficii nescius, ut

ducturus ad locum reliquias

visitavit,

continentem, gratia impetrandae sanitatis. ille

Tunc

Priori ad pedes corruit, et se esse sanatumin-

Ductus est ad capitulum, sanum fratribus

dicavit.

ostendit brachium etc...

9

Quodam tempore plaga

ignis judicialis r, Dei,

ut credo, justojudicio contigit in provincia nostra, ita ut multi,

etiam

cum

et ad

omnium nauseam

foe-

ossibus paulatira consumit, et

mum

ecclesia pernoctaverunt.

in

non

sutferens, nos

in

Sad

ecclesia

dormientes fletibus et clamoribus inquietavit. et patrem, ut ei manum abscinderet, pras anxietate rogavit...

proximo,

quod

Egu patrem ad fidem honabar, et in crederet, ei a Deo subveniri promisi

si

ita contigit.

reddita, eirca

manus

Nam

horam

nocte fugata, et die terris tertiam reliquiis Sanctorum

ejus tetigi, qusa erect» priori otticiu resti-

tuebantur. Hinc oxhilarati, signa

ecclesiffi

pulsavi-

mus, clerum et populum convocavimus, ct Dominum, qui facit mirabilia magna solus, unusquisque

linguasua laudavimus. 6 Protinus nes

igtiis

care

leetiiicati,

multis aliis miraculis nos omscrinium S. Cornelio condecens fabri-

isto et

decrevimus; quod ipsiua adjutorio,

et sine

igne im-

amissis, alios, ne talia pate- munisservata: r facerent. Hic quippe vastator

ignis putridas carnes,

tentes,

Ninovia judiciali

membris

Cornelio offerrent; quod post vesperas fecerunt,

cum eadem

E

sancte Corneli, per merita fidelium tuo-

:

non humana, sed divina medicina compescitur. Ni-

et

V

consolationis gens, nostris in Reynisart plurimum ejus brachium ut Accidit, pra^stiterat. adjutorii et

cruciabatur pro quare nosvocati a parentibus ad consolandum eos, consilium eis dedimus, ut quantocius puellam ad ecclesiam portarent, sanctoque

puella passionom

exstinguitur.

retule-

de Brachium 7 Frater Lambertus, laicus nostrse religionis marcidum reHerleymont de ccenobioFlorenia/?,... curiam

rentur, formidare

Dominica die puella quaedam, Bea-

:

facta,qua

cum honore

runt, etc.

tutinis Laudibus, hospitalis frater q nescius, quid ei

nefactori obtulit.

ma-

Lipsunotheca

tentiam, scriniumad ecclesiam

ob gratiarum actionem tritico se ponderavit, et be-

porimus; sed

S. Cornelii

illi

tempus loquendi expectavit. Completis vero ma-

sicfecit,

febricitans, iterum auxilium supra dicti sancti

rcstitntcc

ferretur, et

subito voce clamantes, auxiliumde coelopetiissent, seipsam in pateretur, flamma, quasi vim desuper divinam porecolligebatur. Sedato autemigne per

etomninoconvaluit, et

Quod

troni postularet. Talia multotiens de multis

nus

scrinium S. Cornehi circummiserabili super tectum stantes, et

Nam eum

juvisset.

stravit;quia tacendi tempus interrumpere nolens,

sic

mitas aufugit. Hasc mihi confitebatur,

Contractcc

et

etvisignis hommum ordine positis minabatur.... in necessitate Domini vires superasset, nisi pietas in

sanitatem

gravi infirniitatc, liberati.

cum

ad ecclesiam properaret, et

recuperaret.

aiia

domorum.

prffi

ut prius, convaluit.

cit, et,

consummatum est. mendica postulatione honorifice accidit incendium ecclesia ab Posl bneonon longe domibus exaltata tlamma periculum

nivenses perterriti, consilio sacerdotis sui patrocinio S. Cornelii se

omnes a minimo usque ad maxicensum solvere vove-

tradentes, anuuatim ei

runt,

si meritis ipsius ab hac borrenda passione Hberarentur. Et sicut saepe probatum est, quod

Deus omnem villam S. Cornelio dicatam a tempesetab omni infortunio servat liberam, ita nunc

tate

ab hac pestifera clade custodivit illsesam. 10 Eo tempore allati sunt multi ab aliis

villis

ad

ecclesian nostram hoc igne tabifico ardentes, qui

omnes prffiseutes, etiam inimicos, ad laervmas commovere possent... Et ego et clamoribus

fletibus

dolore tactus, dixi, quod talium passio magis

quam sanatio lafitincaret, quam istis, dum paterentur,

lffideret,

abesse,

et

malle

me me

interesse. Sa-

nata est eo tempore mulier qusedam de Oltem f ambobus pedibus desperabiliter infectis , quse S. Cornelii meritis pit.

pedes sanitati restitutos acce-

Puer etiam de eadem

villa ipsa die,

qua venit, est

varii eo morbu arrepti,

'

^ifci

rwTW

4rca

ct

Comu

, i,i n

n ^M i

i

l

|

Aclicjutaru^

U

Cypricini

i

m

iii.. L

i

M

i

n

f nn .iP i

MMrw-M-"

"*"

'" I

:

h

J

'"'

'-r-

^ ^n- ^ N

Jtartynm Cornc/y

JVinovia.

DIE DECIMA QUARTA A

x

'''

lllMl11

'

-

llrr

(l

"

ll,,

^rum -

llll

per S. Corne-

iium n

simiUter.

domu ni

:

redienB,

ronieiiB

eruciatur;

Banataij

:;l

uti et

villaj.

ecclesia

x, cujus eeclesia miraculia S. Mariaa assidue de< orataest, per quatuordecim diesnulla anita

anonymus

cum

laudati ffugonis

tanquam

Genitrice missa ad miniBtrum suum Corn. lium; ob cujua reverentiam sanatur. Quidam vir de Oltray, mulier de Haletra z, muUer de PoUar aa t

pueUa de Merbeea

ad ecclesiam nostramardentesvenerunt, et meritis sanetissimi Cornelii convaluerunt. Hsec

et

bb,

dimidium annura

12 Quidam adolescena, In^elbertus nomine, de Holtem cr, eodem igne usque ad mortem macera-

Xinoaa sanati. fr

tus,...

B

uiens

vectus est ad ecclesiam Ninivensem...Veigitur ad ecclesiam in vespera Sabbathi,

clamoremiserabiH etfcetore intolerahUJ totumhahitaculum implevit. Nocte autem transacta, Dominica compescuit, et quem contra spem nostram

moriturum putavimus,

cito vitee

in ea, amisit.

noster

hquitur,

bwgraphm

dam

erubescebat,

ibidem testetur,

In Ms. prcemittitur

Ii

i

:

memoriam

Hicc puneta aliquid omissum indicant

non

est.

Eadem

quod

:

enim parcecia Ninoviensis abbntiae annexa, etiam kodiedum abaliquo exejusdematumnis admi-

ex guo hcec omnia

nomine pro Ninovia

Observandum quoqueest, quod quemadmot

CornelU ita

in

titulo

Nempe

1

lii

«t kisce instrumentis

servum se S. Corne-

publice profiteretur.

m Pro

AJiud quoque miraculum

titulo hic legitur:

est

De

:

puella contracta et sa-

:

De

incendio per scrinium

exstincto.

p Floressia

Ordinis Prcemonstratensis abbatia

est

mentio, nulla

fiat

culo

:

De

prima,

et totius

od fluvium Sabim duobus

titulus prcefixus

brachio sanato.

subsequentia miracula S. Cor-

Post generalem titulum sequitur peculiaris

is

est

Namurco dissita. Porro huic miralegitur : De Fr. Lambertini

circiter milliaribus

ij

nelio, raon S. Cypriano, sn/fcm ejprrsr, odscribontur.

/(/ est,

cuicura kospitum demandata erat.

mbsequentibm miraculis ad finem usque Ms. est talis: De plurimis ab igne

r Titulus

kujm

capitis, in

De hoc autem

igne seu

morbo

igne exstincto.

judiciali sanatis.

b Exempla aliquot tutehe et ultionis, guce anonymus noster Deo accepta refert, in Ms. nostro ex illo reiata habeo; verum cum ea ad historiam abbatice Ninoviensis potim, quam ad SS. CorneUum out Cyprianum spectent, proetermittenda putavi; unum tamen et

dicta

Hautem S. Livini. pagus medio fere itinere Gandavum interet XiiK«'<<«« situs, quem Comelius van Gestel parte II. puf/. 278, in diplomatibus Holthem appella-

alterum supra attigimus.

tum affirmat.

c

Oitus

kiCj

nico. etpost

quem Balduinus Ninoviensis

pag.

'195

Oitum

Ninoviensis,

ejusdem

in

<»rl«rpiscopatm Meckliniensis,

appellant, fuit canonicm secularis

quando auctore Balduino Wala,

loci canonico, in <<»«

altero

ecclesiam Prcemonstra-

seu dynasta intenses a Gerardo Ninoviensi advocato

trbducti fuere.

Factum

«I

est

anno Christi 1137

Lovanium

rjns Ordiniscanonicise Parckensi prope

batia accitis,

et

ab-

Gilberto Laudunensis abbatim cano-

nico iisdem prcefecto.

d

ffcec

dicta

ob

viri

simplicitatem

s

Chro-

kunc Cornelius van Gestelparte llffisto-

riae sacrce et )»<>[<»«.'•

ignoscenda

videtur, m e Locus hic, qui Ninovice vicinus fuisse neque opem occurriu non mihi consului, quas Tabulis, fuit

mimruh

rum

huir

liere

excavaU.

eum phribus indagare is

Htulus prcefixm

igne judiciali eruciata.

est

Cete

Est autem

Neqve

nisi

forte

sit

t

an //«>

ita intelligenda sint,

annum abadita

ut dicatur

S. Cornelii eccle-

accessinn, elapso j<»« « contracto

morbo fere semestn

Si primumi multum sane benequod ut minimum kincdubium redditur;

spatio, sanata fuisse.

fiao decedit si

;

secundum, de

u

Okegcm

<•>>

prudenter dubitari non potest.

exiguus

pagm

y

seu

vicm

medio

est

circi-

ad Teneram fluvium.Ecter clesiam parcecialem sanctissimci Dei Genitricisacram Imhrt, de q«« mox meminit anonymmnoster. milliari Ninovia

x Steenhuyse versus v

dissitus

patjus est, principatus tit«lo insigni-

"<" circiter cum dimidio miUiari Ninovia distans

Aldenardam.

Pagus

Qe pueUa

pagus

comitatm Alostani, nunc Anltre

est

Oultre dictm novia.

pmterea nommi-

est,

an rcro statim post iteratum ad eam ecclesiam

De mu

ignis kic, qui

vide

i.

miki notus

locus

hic

muiterpost medium si«,

z

etiam sacer, et iuferualis, aliUque

superim «dlitttram

t Nescio,

fus.

sunt.

pretium visum

^

nistratur.

Ordinis tertia; condita

S.

suffecerit hic se-

k Est et

merita S. Cornelii Ninive contigerunt. Ninive au-

solius

quid au-

melmonuisse,

vnter Belgicas konore et antiquitaie

iliuii

:

signa etiam infra scepe recurrent ;$ed

ceque incertum, qua de causa

mti aculis prcefixus est .'Incipiunt miracula, qua^ per

vero S. Cypriani;

refricaret.

De juvene caduco.

tem, aut cur omissum fuerit, in Ms. nostro annotatum

descripta accepimus, fol. 22 sequens titulus generalis

scepe alias^ antiquo

mul

nata; et de scrinio Cornelii.

codirp Ms. membranaceo,

kiCj ut

de

viguise;

Galliis

quod postremum hmc mvlier prcestare

ne pristini morbi

o Itrm kicprcemittitur

tem

-

,

quotannis pendendo redimere, sicque se eorum

n Hujus titulm

scribitur.

m Mu

danda, Ub. V,

ea ipsa celaU,

tn

et

quaque

simile narrabo.

ANNOTATA. a/n

qum

copi

eumdem morbum

liquet

servos profiteri;

donavit; excepto, quod

virgam virilem, ne plus peccaret

epi

Vita

ad diem J7 Novemon

exstat,

].,i,

qm

ei

gSokbant scilicet beneficii a Sanetit impetrandi gratia sese eorum obsequiis mancipare, ac censu quo-

Dominus ob B. ComeUum ignem saevientem

die

lA'.

Axomo

totasevisoseo laborantes apud S. Antonii eremUm corpm m archicoenobio ejm in Delphinatuliberari.

in ecclesia Ninivensi, nobis cer-

nentibus, contiperunt.

U

t

tro

multa beneficia fere infra

alia

Ea

referet.

A.

videreesttom.il

ie,

etiam horrendos ejusdem effectw addt "»<">>/«"< noster intra

V Bugonis Lincolnien

m

eremita, ,„„,.

uh

qua

recipiena, tandemNinivei] advehitur,

atque ipsa

qumtubfinm

Antomo Magno

cnp. xnr.

a Dei

bb

s.

in

„

tem

morbm earnem

iininandnavekernenterexarti

li

Januarii

materterffisanatur.PueUa quaedam de Steenmy

>j

1T

tifcetompeuimit

«fawdfei

uon Banatus, rolente beata Virgine, S. CorneUo servatur; antequam ad eccle iam pervenit voto

aa

8EPTEMBRM

bus appellatur, teterrirnm "

iam

Le

duo alu ejusdem JuvenisdeOckeng;emtt,in B. Mari»

11

Mu-

repetens, relaxatur, etpoaj dimidium fere <«cepto,quod perdiderit articulum j^dis

,M,r " "

'

V ilh,

tlamBbecoaad eeclegiam qo tram

"

ratur

:iIll,l,m

t

Alii ,i„o ,ju*i,r n

distatque

;

medium drciter

et

milSiare Ni-

Vulgo Haeltert seu Aeltert, prmdicti comitatus est,

uno

circiter

a&Sttus kic

milliariAhste dissitm.

pagm estadTeneram fluvtummedw

milliari Ninovia,

Gerordi^Montem versus. bb Yulgo

APPBNDB INOXYMO,

bli

DB

SS.

S0RNKLI6 ET CYPRIANO

*

par•missione voxata, totidem noctibus sine intei abscident.. Vosibi dentibus ticulam linguffi SUffl proveniret, et quidquid ex ea

est m Meerbek mumripitmt '""' ffiiyu medio mitqua a Mnoeium, prope Brabantiw nttjo

I

finibus

Vit raater

liari distat.

cc Yide dicta ad litteram

eara,

S Corneiio,

subveniret

ei

si

et

:

m

mirum

raodum

voeata, repente casemianimis puella, Geillevvigis tara celerirecordata Mater put elcvans resedit... tahter msanitatis, cum lacryrais

f.

ter recuperatffi

mihi filiam sancte Corneli, sicut reddidisti advespedies desperatam, ita antequam crastina

nuit

CAPUT

:

hoc siamissum mihi restituas auditum; ut casu, sed tuo non quod agnoscam, gno patenter rascat,

II

beneficio reddita sim sanitati

meipsam

ita

Varii

alii

morbi per ejusdem patrocinium

Sancti

grum recepit auditum.

mem-

et

A

quantam medicinam variis lancontu-uentibus, et eam cumfide prfflgustantibus scriad quam potui, mirari semper lerit b,} magis

tas sublata.

sanctificata

eam

d

infirmantes, S. Cornelio tradere vove-

morbo

domi con-

et statim licet ecelesiffl absentes,

:

valuernnt. Mulier qusedam dc portu Gandendi e duos liberos habuit, caduco morbo miserabiliter iBgrotantes, quos ipsa domi S, Cornelio obtulit, oujus crebra miracula, fama volante, dudum cognoverat; etqui nusquam deest in necessitatc se invocantibus, meritis praefati Martyris optatse sanitati eosrestituit. HffiC per

matrem cognovi,

clesia nostra pro

absentibus solveret oblatio-

et

nera,

filiis

cura in ec-

pro incolumitate eorura gratiarum

Deo

redderetactionem. 15 In Plandria etiam, in urbe nomine Vurnis

invocato

Cumeliovo-

toqueipsifactOf

r

Priore loci lius

illius

f,

fratres nostri audierunt, quod

cujusdam militis oaduco morbo

ibi

a fi-

valide infir-

maretur, et quod ad invoeationem S. Cornelii subito convaluerit. Mulier quffidam proYectffi ffltatis

de Alost


cum

oblatione etgratiarum actione venit

ad sanctum altare nostrnm; quia caduco morbo quinquies unadie, graviter cruciabatur, sed S. Corneliura invocando,

iieii

mu-

auditus

h

raeritis ipsius liberabatur.

Mu-

morbo pariter

ex

his,

ponens eos

neliura adiit, et

iuorbo

araiserat...

Habuit et

filiara, qura ita

caduco

tegrotaverat, ut tribus continuo diebus et

in ecclesia, pr.omittit se

bus, omnibus, qui aderant, preebebat spectaculum

lamentabile... Fateor, de salute

eorum desperavi,

quos serauieces quotidie aspexi, et rnortem

eis tamSed omnipotens Beus... contra spem omnium nostrum morti proximos convaleseere fecit. Nec frustra Deus curationem illo-

diu protelari fflgre tuli...

rum

distulit;

quia probata perseverantia patris,

tandem importunitate precum excitari voluit. Non enim dilatio quidquam obfuit, imo nmltum eis profuit

;

quia quod

cum

labore acquiritur, carius pos-

sidetur...

Quodam tempore homo quidam, coquus domorbo tam valide innrmabatur, ut omnis, qui eum videret, de 19

mini Walteiu de Tenremont, caduco

vita

ejus

desperaret...

tens, a nobis discessit.

ditum

'*

de sanctuario non recessurum, nisi sanatis filiis suis, aut omnino mortuis. Et ibi manens paucis die-

ciatus fornicaria?

h penitus au-

gravi-

ter afflicti,

quos domi incolumesreliquerat, alius etiam Patervero cura his duobusS. Cor-

rc, et statira convaluere.

Okengem

Cornelio obtulit. Post

mrbo M>

mitiali

segrotare" eoepit.

rairaculorum S. Cornelii, ipsius auxilium invocave-

de

adecclesiam

oblationem in spe cum eisdem rediit domum, ct duobus sanatis, tertius adhuc infirmus remansit, et

serviturum, et eonvaluit

Ava uxor Hugonis

fflgrbtantes

et S.

attulit,

Her et juvenis quidam de Flandria ad ecclesiam Ninivensem simul venerunt, et votura, quod S. Cornelio voverant, reddiderunt. Infirmabantur autem caduco morbo m sua patria, sed audito rumore

1G

qui

vires habuisset;

de Volensella k tres liberos aUi

Homo quidam

18

Ninivensera

runt

si

issem, et oculis raeis vidissem.

existit. fides promeretur, nihilominus pius Adjutor vel eaduco suos, filios villis remotis ex raulti Nam

ubicumque

jam ambulasset,

reportaretur,

spem omnium,

quod in brevi fecit, postquam vires recuperavit. Quod ego a matre audiens, vix credidi, nisi illuc

suos caduco

alio

('

noverant,

si

venit, sed

dum

sed

;

subito erectis cruribus, contra

omnibus sensibus corporis sui validus redetiam debilitatis suae abjecit, ettoto

in necessitate invocatus,

habuimus

sanationis ejus

14 Experimento d didicimus, quodnon solum ad ecclesiam eum quasrentibus magnus Comelius sub-

luboran-

i

tantummodo ossibus adhfflrennullam tem habentem. Talem dum vidimus, spem

corpore incolumis postea vixit.

tes>

E

carnibus, pellem

tis

ditus, bauuluni

Morbo cumi-

offerut hanc etiamS. Cornelio per Sanctimentum, aut subitam

contracmeis consiliis acquiescens, puellulam ita consumpobtulit, Cornelii scrinio S. et tam attulit,

ad medelamlanguentium aquis accedens, de eadem intingeret, ipse cum devotione ea liniti sunt. Absex ejus oculi aqua libavit, et antea fuerat, jam debilis omnimodo qui et cessit, visu et

promittens

ei

:

reliquias S. Cornelii

redditus.

ei dedi,

cta erigitur:

tem, et tamen

in ecclesia viam temptans. Quadam die dum staret Balduinus c, nomine parochianus, presbyter ubi

:

ratus; contra-

quod de aliis sanitatem, aut mortem obventuram; sanitaideohuic hic oblatis evenisse probaveram vero Mulier i\ promisi plus mortem

rum pene

sanuti

lam

ret,

retinere Quidam laicus frater lumine oculouoster Witgerus, vir bene religiosus est, baculo efFectus inutilis amisso, fere

S.

comitiali libe-

ut calces ejus quas cruribus ita contrahebatur,

Consilium

bendum memoriae

tiali

:aducum morbum

|

ub

Pucr morbo

qui

jungerentur. Sed natibus, jenua vero pectori ejus incolumem refiliumS Cornelio offerens, statim retinuit... domi sanationis cepit; filiam sine spe

intinctione qua a etiam sanctarum reliquiarum

4

debili-

broTum

Ha^c, matre Sffipius narrante,

et alus refereritibus, quia vicina et nota nobiserat, cognovimus, esse vera nostra nlium habuit, 17 Mulier quffidam in villa patiebatur, et filiam parvu-

2'iose sublati.

Visus

setradara servituti. Orationem mteconstitutum terminum et infra

tuffi

quitur eflectus,

prodi-

et sicut dedi filiam,

:

Ninivensem

Promisit, se S. Cornelio ;

et vota solvens, ecclesiam

petiit, et servitio S. Cornelii censuali-

se mancipavit.

Ego eum

viveret, enixe rogavi :

;

alloquens, ut eraendatius

fuerat enimnonlegitime so-

promisit

,

et ad propria rever-

Homo

/ quidam de Cathem, Willelmus nomine , filium habuit parvulum Gerardum, utraque parte ruptum... Parentes ejus pro sa-

lute pueri vota

vovebaut, promittentes censualiter

eum

similiter sa-

nati

:

furata

hemia

.

DIE DECIMA

A

P fl ndente,

ferfl

itnini

''"'/"'

,is 8eti8U8 t ct

contractto

m

n

QUARTA SEPTEMBRK.

""'" fcradero 8. Cornelio famulaturum. Puermisafabilitor ruptus, inguine Bcilicet usque ad genue

perraanumvirisui

dormitum collocatur. Mane puer

Burrexit Incolumis, et sino signo ruptionis. 20 Filiam eujusdam Ingelberti,

vicini nostri de corporls sensibus amissisn, et fcamen tantafortitudo in earemanserat,utvincu-

stricta

vixadhuc viribuspatristeneriposset. Sic

autem

aliquantis diobus sine sensu jacebat. Tunc parentes ejus S. Cornelio eam offerre vovcrunt, et

mox incolumcm

rccepcrunt ; qui simulcum filiasanata ad eeelesiam venientes, Auxiliatori gratias egerunt, et narrantes, quid eis contigerit, nos omnos laetificaverunt. Filius mulieris cujusdam dePiidersele o circiter annorum novem, contractione

omnium membrorum suorum per rabat...

Tunc parentes

offerre,

si

aliquot dics labo-

S. Cornelio hunc voverunt

moritis ejusincoluraem mererentur reci-

Mox infra duarum horarum spatium adest Medicus, qui transcendit omne spatium, et me-

pero. ille

sibi dilecti Pontificis

ritis

infirmitatis...

ctam vcnit

amovit

omnem dolorem

Tunc mater, assumpto

filio,

ad san-

ecclesiara, et solvens S. Cornelio,

quod

voverat, dixit, quod sibi contigerat. Hincexhilarati

B mCinhirn uin

vsm

rcdditi

populi convenerunt et clerici, ct sonoris vocibus

Tc Deum laudamus.

ad ecclesiam portabatur

;

sanitati pristinse est reddita.

Deo probaris

Sancte, qui tot

lius

Quem dum

vidimus

paululum soporatus

sedatum ventrem simul ergo

cibis, gustavit,

hrevi temporc (Laus

mamum

est, et

diei

il-

jacens in

expergefactus

et esuriem sensit... Oblatis

confortatus discessit tibi

,

et

in

Furnaj

f

Veurne, Belgii Amtriacioppidum

incotis

est in

occiduo FlandruB tractu. Est in eo vetus abbatio S. Nicoloi Ordinis Prcemonstratensis, de cujus Priore

anonymus

noster moxloquitur.

g Alostura Flandricc Aelst, oppidum Belgii Flandria imperiati, cujus coput

22 Puer quidam de Ramshecca contractione ma-

nuum,

quibus nihil facere valebat, molestabatur.

Parentes S. Cornelio puerum se oblaturum* decre-

etiam, ut, ohhitu- verunt, promittentes

si filius

convalesce-

manibus spicas inmesse collisreret, ex quibus tritieum excuteret, quod pro ponderecorpopis sui Sancto offerret. Eadem horapuer convaluit,

ret, propriis

ct

manus, quas cum tormento gesserat, per

virtu-

tem S. Cornelii ad usum deinceps possidebat. Vir quidam de Goika q narravit cuidam fratri nostrosacordoti, etiam

me

audiente, quod uxor ejus nimia

in

est

est.

littera u.

i,

Sotis mirabilis est hcec promissio, quce tamen ex

i

k Vollesele pagum ckliniensis,

Me-

in limite archiepi&copatus

circi-

aut paulo minus, milliaribus Gerardimontio dissiin

Tobula pradicti arckiepiscopatus reperio.

Postremus hic denique

1

sciticet puella

qua Comeracensi odjocet, ac duobus

titutus prccmittitur

:

Alia;

infirmitates miraculose sublatae.

m

Consule Annotato ad cap.

t.

littera i.

Ingelbertus vicinus hic dicotur, et pngus

Sedcum

Holthem,

quo ibidcm egimus, plus quam duobus milliaribus tet

Ninovia

,

facile potest aliquis alius ejus

nominis

rfe

dislo-

cus hic designari.

n

Vitiosa hcecest periodus,

Omnes Corporis

Christe) convaluit.

morbo

sanatis a

pellatur.

tum

desperavimus. Aliquantum vero

ecclesia,

7

De

e Existimo, hic eum locum designari, qui kodie Sassum Gandavense, vulgo het Sas van Gendt. ap-

ter,

S. Cornelii, Ninivensis medici.

'fvrtc

flisce titulus pra?mittitur ;

Homo quidam

!

nec etiam manducare posse audivimus, de vita

ros

d

caduco.

amabilis, tuis nos instamus

dc Lebecca p, ut nobis videbatur, hydropicus et morti proximus, desiderio salutis oratorium pctiit

libcrantw

hunc Botduinum eumdem

canonicum, cujus consilio ea abbatia a Gerardo fundata est. ConsuleAnnotataadcaputi,litterac.

esse

diutius cruciaretur.

in ulnis patris

laudihus, tuis adjuvemur precibus

tate

qui, ut so?pe diximus, no-

observat,

commkerationis affectu nata videtur, ne

miraculis

mulirrinjinni-

c Ninoviensis canonicus, bis kcec descripsit,

pr»venta,

tis,

contractionCi

a Titulus huic miraeulo projfixu* is e$i : De aqua sanctarum reliquiarum tactu sanctificata. b Voculom kanc uncis inclusamaddidi, ut kiutcam periodum implerem.

h Vide dicta ad caput

ct intra tres dies sensibus, quos amiserat. resump-

alter

ANNOTATA.

Post hajc autem brevi intervallo cujusdam Theodorici parocliianinostri filia, similiinfirmitatae 21

hydropicus sanatus.

S. CcwmeJiomftteiu.obtalit: ffie A. vero, peracta obIatione,reversus, uxoremsuara incolumera reeepit r.

Holthemm, omnibus

lis

777

o

Hodiedum Vliederzele.

sele j'e/

quom

ut emendes, lege

:

sensus amiseratete. in

diplomatibm Fliter-

Flitherzele.^rt^HS est duobus circiter milliari-

buSj aut poulo minus, Alosto dissitus.

p In Tabulo arckiepiscopatus Meckliniensis non pro Sacellum Lebbeke reperio : huncne. an

cul Ninovia

alium est.

nec

locum anonymus designet. necesse est

inexploratum miki

pluribus inquirere.

q fn laudata Tabula pagus Goycke uno circiter cum dimidio milliori Ninovia dissitus exhibetur. r In Ms. nostro subduntur hic aliquot alia seu miraeula seu beneficia multo recentioro, ct ab

oliis

an-

infirmitatc detenta, per dimidium annum de lecto surgere non valuisset. Post h*ec eidem mulieri per sompnum videbatur. quod S. Cornelio candelam

notata, qum nos supra § 2 recensuimus. Monet etiam Ninoviensis amicus noster prcedicta miroculo, qu/B duobus copitibus dedimus, nonnullis etiam omissis,

suse longitudinis offerre deberet, et

ex s©pe citato anonymo Ms. fideliter exscripta

ad mensuram

optatam sanitatem

reciperet.

Paratam candelam

,

esse.

\is

Sepiembrfc Tomiis

i\

DE

uumno.

;

DE

780

BillaS.

felicitas impeajiquandiu se lonlinuit oumvero frativ aecersita, ubi a exularet, ea cum una ri

«

Ohristi

«

partim quidora sunt. faoere, et sentire omittitis,

«

,,

Domini pugnaret, Deboprocessit, ram imitata, fide, ac religione armata epistolis, hortando, partem omnom in et missis laboribus monendo, minitando, non peouni», non parcens, digna cffecta est,

«

quam Patres consilii voceatque prasconio omnium Cbalcedonensis una

«

«

«

eustodem

n

:

-

n

,<

,,

vi.lit.

qui pralia

gTata

illi

« «

tuosissima tompla

prroclaris actionibus, partim

«

Domino oxcitantes

Christo

novam Marcianum tunc imperatorem, novum Constantinum) consalutarent cuique S. Leo togratutius Romanje Ecclesia^ nomine plurimum

«

vere sanctis

(i

vis

«

quid

ejusque caussa exultare se diceret, ac

«

depromam. Hin
Nestoriana « digna Deo vota persolvere, quod de

«

esse, planura

«

a?terna, ut cognoscant te solum

fidei,

13

pacis conciliatricem, expultricem

«

hjereticorum, piam, orthodoxam,

«

nam

Hele-

(sicut

;

laretur,

«

primum impietate, mox de nefario Eutychetis errore perempto duplicem illietpalmam contulerat

« «

« et

«

« et

coronam.

Atque haectanta? curarum moles, quas praesertim in Ephesino ae Chalcedonensi

«

Lect.

«

S. Cyrilli

Altantidnm Sponsis (quamquam ad quodalivideamini) abunde instructa-

opus bonum

quem

Igitur ex sacris Litteris vobis

viii.

Cliristi

Ait Christus

fiet.

Hsec est vita

:

Deum verum,

Jesum Christum.

misisti

Si

cum

solius

verique Dei eognitione, JesuChristi cognitionem necessariam, consociatamque essc oportet, et

«

11 « Lect. vi.

collectis,

Romanorum

Pontificum

auctoritate

«

necessario

susceperat,

nihilo illam

«

hocipsum seternam vitamconciliat; cui obscurum esse potest, Christum verum esse Deum ? Verbum sane caro factum est, sed mansit interira Ver-

ad c&tera Christiana* pietatis officia obeunda fecere segniorem. Assidue coalestium rerum con-

«

bum.

«templatione, sacrorum Librorum lectione, corporis affiictationibus sponte susceptis se exercebat.

«

mihi, dedi eis; ut sint

cepisse se narrat,

(i

Psalmosdo nocte surgens una cumregise familias principibus decantabat, Dei ac Sanctorum (quo-

« «

fecerit?

Sane

«

rum

est) cultrix

«

dum

:

(i

eximia, qure etiam

summopere semper eontendit,

«

Nam etsi

reliquias cultus augeretur. Dei-

«

hypostasim, alius a Patre esse dignoscatur, natu-

«

«conciliis,

convocatis,

« (i

«

«

14

«

et colloquio

eorum

non semel dignata

«

ut erga

(i

param

«

appellationemcontraNestorianorum blasphemias

«

asseruit

(i

dispositione divina providentia, ut per

« (i

«

tuam

cujus deni-

(i

que eultui amplificando compiura templa regali

«

in primis coluit,

namque summa

Dei Patris Verbum, secundum propriam

tamen identitato unum plane, et idem est illo. At quo pacto Verbum illud, unum quoque nobiscum factum est? Ad eumdem omnino

« rali

eum

«

«

summa

Virginis dignitas inoffensa penitus serva-

«

modum, puta secundura essentialem, et naturalem identitatem. At cum divina natura tanto a

retur

quam etiam

«

creatura distet intervallo,ut secundum essentiam

«

«

cum ea coire nequaquam valeat Ecquo, inquis, modo secundum naturam unum ille factus est

plane magniticentia excitavit, donariis auxit, re-

«

nobiscum, qui

locupletavit. In placanda divina justitia

«

Verbum

mirapietate enituit. Fuit erga pauperes miseri-

(i

Deitate

quadam

«

quemadmodum in cum Patre ita secundum natur?e humanae habitudinem sit unum quoque

moriens

«

nobiscum.

Quod cautum ab

«

Iraperatricis duplex pro

diligentercuravitMarcianus

«

hoe templo

« «

Psalm. xliv. Vultumtuumdeprecabunturomnes divites plebis adducentur Regi virgines post

«

eam

exultatione.

:

in ipso

est imitata

servando perpe-

conjugio virginitatem

:

planc singulari, quos et materna

complexa

quoad

caritate

«

eorum, que assidua oftusissimaque liberalitas re-

«

liqua iecerat, scripsit lueredes.

(t

ipsatcstamonto

«

quem

est,

fuit,

vixit, et

studio rebusque

omnibus imperio dignissimum ipsa evexerat ad imperium, sibiquc hanc ipsam ob eausam, salva, quam Deo pari religionis

;

15

(i

voverat, virginitate, conjugem delegerat. Obiit

«

«

anno quadragentesimo quinquagesirao

(i

(i

gno omnium

tertio,

ma-

«

omnem omnino

factus est horao

unum

idem

et

Psalm.

verbum bonum

:

«

decorasti, quique

«

tuam summum

« (i

In tertjo

:

« «

omnibus Sacerdotibus

ibid.

illi

fidei

amorem

tribuere voluisti

:

concede, ut ejus intercessiomie Tibi puris mentibus inhairentes, ab omnium hostium insidiis mi-

Jesum Christum. Et

«

episcopi Aloxandrini.

(i

sorores reginas. Lect.

«

tissimasquo Christi

«

sponsas

«

Imperatrices, orbis terrarum ornamentum, sanc-

«

«

tissimarumqueecclesiarumdecus optimojure quis-

« sie esse.

AUigatus es uxori

((

quis appellaverit, in quibus

« tionera.

Solutus es ab uxore

tum

meum

Regi. y Glo-

ad defendendam Eeclesiam

«

«

mea

Patri. Okatio. Deus, qui BeatamPulcheriam Virginem tuam singulari castitatis prserogativa

gnoscant te solum Deiun verum, et

,

tibi in lsetitia et

Eructavit cor

(t

quem

misisti

(i

sericorditer liberemur.

Homilia S.

Cvrilli

«

Epistola?

et

«

Cor, vn.d.Fratrcs,

Sane vos sacras, cas-

«

raini

«

miserieordiam consecutus aDomino, ut sim fidelis. Existimo ergo hoc bonum esse propter instantem necessitatem quoniam bonum est homini

reliqua.

De Fide ad Puleheriam, vii.

Missai iteia in

Missa. Introitus.

dico ego opera

Nocturno,Lectio S. Evangelii secunuum Joannem. c. xvii, 3. In ilio tempore dixit Jesus Hrec est autem vita seterna, ut coH

;

proxima? ejus adducentur

celebrata.

12

est

:

:

«

tertiiXo-

creaturam excellit?

ut

eelebrantibus.

« ria «

:

Die 7 Julii in Festo S. Pulcherias Virginis

luctu, maximisque sanctorum Patrum ca^terorumque ejus sevi scriptorum laudibus

(i

hac qusestione nos liberat, nos unum sumus.

sint, sicut et

«

voluit

(i

«

ipse ab

Ut unum

Virginem

« cordia

«

ait

sapientia? sua?

:

« ditibus «

hanc ipsam Deiparse

cui

Lect. ix.Et ego claritatem, quam dedisti desumptis; unum, sicut et nos unum g

((

sumus. Qualem itaque gloriam Filius a Patre acquam nobis deinde communem

«

(i

liomtlix

et ea, qutD

«

(,

Biij

regnum capessore,

nam et hoc quoque pietatis studium inter ca^tora est. ille sanctis vestris animis impertitus

d

ctumi

in

rursum cumvestras, aulas virginitavestrorum quoque tum principum denique sumppartim condecorantes, gloria tis

i

deessc

„

et

n

Neque

lamque

N. Bkvedicm

Q

cxcellatis.

«

„

B

partem vaeillante,

monastieam urbanum, ibique vitam agens pene

D.

Mv

PULCHERIA [MPERAX VIRG.

S.

omnium nostrum Salvatoris religiosissimm ac Deo dilectissimae

nimirum omne virtu-

genus, omnisque ornatus Divinte Majestatis gratus aeceptusque mirifice splendet. Nc-

« oculis

«

(i

PerDominumetc. Lectio

beati Pauli Apostoli ad Corinthios.

non habeo

:

De

I

virginibus prasceptum Do-

consilium autem do,

taraquam

:

?

noli quserere !

solu-

noli quserere uxo-

rem. Si autem acceperis uxorem, non peccasti.

omnem quoque curam,

«

Et si nupserit virgo, non peecavit. Tribulationem tamen carnis habebunt hujusmodi. Ego autem

adhibetis, quo iide reota, nul-

«

vobis parco.

«

que his opibus eontenta?,

«

omueque studium

«

Hoc

itaque dico, fratres

:

tempus breve

proprice

;

APPENDIX AD TOMUM «

brove

h

taraquam non

Reliquum

c.i.

est, ut

habentea

etquihabentuxores,

Ohad.

eint.

«Specie tua et pulohritudine tua a

pere proeede, et regna.

h

manauetudinem

:

Ps. xliv.

biliter

h

gum

dem

:

jfr.

« in

in

« luia. iljr

Sequentia S. Evancelii secundum Joannem. Cap. xvn, 3. In illo tempore dixit Jesus Haee est autem vita aeterna, ut eognos16

7 Jultl

ceh'l>r(tnd(s

« « « «(

« «

« «

« « «

«

-|-

:

Deum

cant to solum

verum, et quem misisti Jesum Christum. Ego te clarificavi super terram, opus eonsummavi, quod dedistimihi, ut faciam. Et nunc clariflca me tu Pater apud temetipsum

quam

quam mundus esset, apud te. Manifestavi nomen tuum hominihus, quos dedisti mihi de mundo tui erant, et mihi eos dedisti, et sermonem tuum servaverunt. Nunc

claritate,

habui, prius

:

cognoverunt, quia omnia, quae dedisti mihi, abs sunt quia verba, quae dedisti mihi, dedi eis,

« te

:

(i

et ipsi acceperunt, et

(i

te exivi, et crediderunt, quia tu

cognoverunt vere, quia a

Tu

profuturum

conndens

ejus-

w

Orthodoxam

fidem a Mahumetis erroribus, ab hjeresum sordibus et schismatum dissidiis vindicandam, puramque

edocendam, non

sine maximo animarum profectu, et sui nominis ac Societatis laude adlaborant, si Officium et Missa hujusmodi ad universos suze

Soc.

Jesu alumno3 extenderentur

:

eapropter Nobis hu-

militer supplicari fecit, ut in prsemissis de benignitato et auctoritate Apostolica indulgere digna-

remur. 19 Nos itaque meraoratum Ignatium Vicecomitem Proepositum Generalem, quem propter religiosas virtutes plurimi facimus,

magnoque

in pretio

dolibet innodatus existit, ad effectum praesentium

tribulatione percepisse cognoscit auxilium

se meritis de

Per

tentiis, censuris,

et pcenis, a jure, vel ab latis, si

nibus, atque etiam desiderio, distae

hac in re ostendunt,

homine

quod laudati Bollaninclinati, Apostolica

^ium, et prseinsertam Missam extendimus, atque

« «

nota

apud homines. Postcommuxio. Sa-

alumnis ubique terrarum degeatibus, nec non colle-

;

:

est, et

« tiasti,

d ejus,

Domine, familiam tuam muneribus

sacris

:

quassumus, semper interventione nos refove,

« cujus solerania celebramus.

Per Dominum.

»

17 Postquam vero de Officio et Missa hujusmodi

ad Nosretulit dilectus Filius noster Fortunatus Tituli S. Matthffii in Merulana Presbyter S. R. E.

auctoritatc tenore praesentium

concedimus

Offi-

omnibus ejusdem Societatis

ut ab

,

praeinsertum

gialibus, et seminaristis ineorumdemcoilegiis, sive

seminariis, sive domibus conviventibus, qui ad ho-

Officium; et

ras canonicas recitandas tenentur,

Missa ab

iis

omnibus sacerdotibus

in dictae Socie-

Jesu ecclesiis, oratoriisque celebrantibus juxta prannsertum decretum subiisdem modo et forma tatis

Cardinalis Tamburinus nuncupatus, Congregationis

quotannis die septima mensis Julii recitari, et ce-

Sacris Ritibus propositae praefectus, edidit decretum, quod sequitur. « OrdinisCanonicorum regula-

lebrari possit.

n

« (i

rium S. Augustini in Lusitania.

Ad humillimas

Benedicto PP. XIV porrectas Incarnatione Reformatorem ab Gasparem perP. preces SS. D. N.

20 Decernentes, praesentes Litterasetin eis con- ad onvies hutenta qusecumque semper firraa valida et efficacia fus ahamoi existere et fore, suosque plenarios et integros extendit. effectus sortiri et obtinere debere, sicque et aliter in prsemissis

H

regulaet Visitatorem Apostolicum Canonicorum rium S. Augustini in Lusitania, Sanetitas Sua

«

benigne concessit, ut Officium S. Pulcherise vir-

auditores, et S.

«

u

ginis

« plicis (i

(i

(i

imperatricis de CommunisVirg.sub

majoris

cum

ritu du-

suprascriptis Lectionibus se-

Nocturni, Oratione, ac Missa, recundi celebrari possit die septima respective ac citari, in Lusitania, et ab Julii a Canonicis rogularibus eorum Calendarioex concessione Aposac tertii

« aliis, qui « « « «

non a patribus Societolica ibidem utuntur, nec et in tyrocinio Panormi, civitato tatis Jesu in MisAclreas degentibus, eamdemque

Romano

S.

sam etiamasacerdotibus

«fatas

ecclesias

extoris ad eorura

conliuentibus

Dio 31

Januarii

celebrari

R. E. Cardinalesjudicari

contigerit attentari.

nibus

Non

obstantibus Constitutio-

et Ordinationibus Apostolicis

contrariis quibuscumque.

rumdem

Sac. Rituum Tamburinus Prwf. M. Marefuscus

«

Congregationis Secr. Siguli. e

,

caeterisque

Volumus autem, ut ea-

prsesentium litteraruni

exemplis etiam irapressis,

transumptis

manu

alicujus

seu

notarii

publici subscriptis, et sigillo personse in dignitate

ecclesiastica constitutse

munitis,

eadem prorsus

ipsis priesentibus

tur, si forent exhibitte vel ostens».

«

et definiri

debere, ac irritum et inane, si secus super his a quoquam quavisauctoritatescienter vei ignoranter

pr*-

1752. D. F. Card.

Locof

rios et delegatos, etiam causarumpalatii Apostolici

posse

concessit.

non

per quoscumque judices ordina-

fides adhibeatur,

„

Jesu t

quibus quomo-

Dominum. Communio. Sap.iv, 1. Oquampulchra est casta generatio cum claritate immortalis quoniam et apud Deum cst enim memoria illius


t'iti$

volentes, et a quibusvis excommunicationis, suspensionis, et interdicti, aliisque Ecclesiasticis sen-

dumtaxat consequendum harum serie absolventes, et absolutum fore censentes, hujusmodisupplicatio-

(i

PrceposU*

Generali Sori-

habemus, specialibus gratiarum favoribus prosequi

quavis occasione vel causa

sacratae plebis oblatio pro tuo-

XIV.

nata eontinuo suavem sanctarum virtutum odorem pcr regiones illas di/fudit, addicti ad

eo quod castitatem amaveris. Secreta. Accepta

Domine,

I>.

rio per Graeciam, ubi sancta M\ia. Pulcheria virgo

quia fccisti viriliter, et confortatumestcortuum,

rum honore Sanctorum, quarum

S.

tappH-

k

«

BoanMcn

su*

religiosis

«

gloria Hierusalem

tu honorificentia populi nostri

UA

alumnis, ubiquo terrarum dcgentibus, atque iie praesertim, qui laborioso sacrarum missionum ministe-

FErvroiuuM. Judith xv, 10. laetitia Israel,

Bl

W.

eamdemfaad-

tu

«

annuit:

Of-

Soc. Jesu Praepositus Oeneralia, qui

(i

« tibi sit,

gant, benigne

misisti.

affecti su-

ti

l>

huimllimr ro-

me

781

Vicecomes

intende, pros-

dextera tua. Alleluia, alleluia. Filiea rehonoro tuo, astitit regina a dextris tuis vostitu deaurato, oircumdata varietate. Alle-

(i

BEPTEMBRJS.

18 Dcimlc vero band minori tetHia mus, cum dileetns filius lgnatius

Propter veritatem, et et deducet te mira-

y.

et justitiam

Ifl

quffi

adhibere-

Datum Romre

apud Sauctam MariamMajorem sub annulo Pisca-|752,PontificatusNostri toris dio Z Februarii anuo anno duodeehno,

CAJETANUSAMATrs.

INPEX

,

INDEX HISTORIGUS 'Sl

732 b

Brixinensis 724 b

MWvtu* j»hropus

o

674 a ConstanHnopolitanus Anatolius episcopus apomstartus Papcc I Gregorii Anatolius dtaconus, 92 (1 f, 93 b c Constantinopoli ChrysosJoannis S. Anatolius prtefectianus, amicus 637 d tomi 62.) c diaconissa? Olympiodis Anatolius famulus S. Chrysostomt philosophus, S. Joannis

,

738 b 721 c

tmperator Albertus dux AustricB,postea Albertus marchio Brandenburgicvs Tyrolensis Albertus Meinhardi comitis

107

c

Andragathins

Comanus in 66G c

f

Pontu

t

^PfP^ e-

Tridentino,

ChryAlexander episcopus Antiochenus, nomen S. aliis inseri curavtt ab imen.it, Diptychis sostomi b e f 685 b d e f 681 a b , 682 b c, 683 a 680

c

,

653 d

lias

in

142

f

127 b e

,

52 a f

AmanduB

129 b

Amantius acolythus

ecclesite

,

,

,

ab,

131

Amantius cubicularius Eudoxiw imperatricis 551 552 a b t

Amatus Sedunensis 100 a, 122

99 f,

perperam

episcopus

123 a et seqq.

c f,

f

Anselmus canonicus Leodiensis

*"

Tungrensibus

A.\\t\\em\us prcpfcctusetconsul in Oriente 636

Anthusa mater S. Joannis Chrysostomi 408 b

,

•abc

Amatus { Amatus abbas Habcndensis

99 c

f

50

f

f

23 d e f

\

124

,

c

d

141 c d Ambatius, ivter Prcetermissos t Ambrosius episcopus Mediolanensis 66 c d , 79 f 547 e f, 579 d ,593 h, 670 b d e 353 e Senensis episcopus Ambrosius

770 e, 771

a,

772 b

Amelricus pater Geravdi^ fundatoris abbatice JViho770 c, 771 a, 772 b viensis

Ammatas

frater

Vandalorum

Gelimeris,

regis

337 d

Africa

Ammo

in

ASgyptius,

episcopus

metropolita in Thrqcia

543

c

Ammouius

episcopus Laodicenus in Pisidia 594 b

AmmoniuB

episcopus Pelusiiin /Egypto, S.Joannes

c e

Chrysostomi inimicus

Aramonius monachus

in

G47 e

ASgyptoffil d

570.574

Ampruela

ab

,

e

568, 369

f,

578 ef, 580 f

diaconissa, S. Joanni Chrysostomoaddicta

605 f , 606 a

633 d e

,

,

634

abc

,

e, b,

575 d e

f,

576 a b

583 b, 591 d e

140 c Anastasius episcopus Antiochenus

3G'i

Anastasius

I

aliquos

e f

,

yo

ept&copus

365 a

et seqq.,

imperator

S. Joannis Chfysostomi

d

366 a b c

Anastasius monachus Begiensis Anatolius episcopus Adanensis

l>

Treoirensis

16 d, 18

c,

19 c

115 b in

Cilioia

t

577

,

594 d

f,

c

597 b, 601 d

352 a, 353

578

e,

e e

f, ,

c et seqq.

595 b c

603

f,

172 e

f,

254

incertoe sedis

628

e f

,

256

f,

257c

145 f

146 a b c

,

170 a

e,

Antoninus episcopus Ephesinus 403 b f,

,

536

544, 545, 546 a d e

f,

Antonius Magnus nbbas

f Antonius monachus

abc

539

c,

d,

547 a b

c

367

c

775

e

82 b

c

Antoninus Pius imperator •f*

,

c

258 ab c, 265

d,

ef, 266aetseqq., 267

543 b c d e

c d

82 b

164ae,168d

163 af,

f.

c

607 b

b,

Antiolius episcopus ignotw sedis

159 bcf, 162

579

,

596 a

d,

604

e,

e

548 d

in Phcenicia

Antiochus S. Joannis Chrysoslomi amicus

Antonianus episcopus

410

,

413c ,420bcdef ,426d

148 a b

c,

Lerinensis

Antonius episcopus forte idem cum cognomine Sancto

82 e

Carpentoractensi

f

Antonius a S. Joanne Chrysostomo cpiscopus ordi-

579

natus

e

Antonius episcopus Carpentoroctensis, forte idem cum 82 a

Sancto cognomine

Antonius abbas Lateranensis,

testatus

est beneficiuiit

747 b

S. Notburgce

Antonius iator litterarum

S. Joannis Chrysostomi

629

635 b

2 a t Anastasius confessor, inter PrtPttrmissos t Anastasius Persa martyr, inter Prcetermissos

Anastasius secundum

,

Antifredns episcapus Senoncnsis Antiochus episcopus Ptolemaidis

Amelricus avus Gerardi, fundatorisabbatice Ninoviensis

360 c 637 a 147 d

f,

f Antherus Papa martyr

cd ahbtts martyr, inter Prcetcrmissos

de

scripsit

,

'

(

rebus

etc.

c e

124 a b

f Amatus cpiscopus Senonensis

™

PrtPtermissos

creditus

,

352 a mter

Botomagensis translatio. t Ansberti episcopi

ecclesice Constantir

C86

,

,

187 c

nopoli

sive

+ Ansanus Senensium pafronus

Carthaginensis 320 c f

Araantius conditor vel instaurator

filia

Anomcei

inter Prtrtermis-

Trajectensis 126 e

*

*

723 c Wenceshi, Bohemite regis Eunomiani a S. Joanne Chrysostomo e f , 488 b c. refutati 450 d , 451, 452, 453, 463 494 d, 499 f 500 a, 512, 513, 527 a b c 529 b

Anna

628 b c A^ypiUB S. Joannis Chrysostomi amicus c Amachius prceses in Phrygia seculo quarto 20 b d f, 21 a

episcopus

virgo. Ordinis S. Clara; in-

tcr Prcptermissos

Phamicum

+ Amandus episcopus Bhedonensis,

Matthcsum primus Lotine reddidit 489 f , 502 e

Anna ab Assumptione

a

conversioAtphius S. Joannis Chrysostomi amicus, de f 644 a b 643 , soUicitus ne

6 a

Angli ad Christianam religionem conoersi 32 a b Prwtermissos t Anianus, inter HomtChrysostomi Joannis S. Anianus Pclagianus,

translationi corAllericus decanus de Lens interfuit * 33

1

91 d e f

9» d 307 a

Senonensis

ly-

in

7

$os

A mati

primarius RattenhenjW

r roli

Alexander imperator PrwtermisAlexandrini martyres octmcjenti, inter 2 d

poris S.

,

unssos

Angerer(yose/>/*w.s-) vir

,

Alcxandcre/wsconus Corinthi Alexander diaconus Alexandrinus

aliquos episcopus Trevirerms

365 a et seqq., 366 a b e 650 b Andronicus ad Chrysostomum missus Prielerintcr Angela de Arena, virgo Carmelitana , 51 b

81 b

AlexanderlV Papa

713 c d, 731 b 364

occisus

a Judwis

e f

772 b

Alexander Ul Papa

410bef,4lla

prZptor Andreas/w,

Andreas secundum

530o

Constontinopolim translatiB

liquite

d

723 b

filtu

Accemetorum fundator f Alexander Alexander Carbonarius episcopus

fJdexBTL&QTmartyrinagro

395

c

Anjsius episcopus Thessalonicensis, S. Joannis Chrysostomi amicus 607 a, 646 e, 653 c Aphraates a Diogcnc ad S. Joanuem Chrysostomum

exsulem missus 637 c f, 638 a Anhthonius ubbas monachorum S. Publii in SyHa 642 b, 649 c Apollinaris episcopus Alexandrinus 85 b c d Anollinaris episcopus Hegiensis 114 c d e

1"

,

119 b

,

amicus

120 d

621 a

Apol-

,

,

TOMUM

IN ApollinarfBtia haretici

660ef, 801 ApolUnariua hmremrcha

Apolloniua episcopus

IV

8EPTEMBRI8.

ade,662abe 457 e

LurmsU

;$(# f

Augendus cpnfessor Augendua diaconus, Novattani

113

Apothemiua episcopus Andegavemis 69 a e f t Aquilinufl secundum aliquos episcopus Coloniemis

d,

162

164

d,

Augendus sckismaticus

in

,

|

b

260

<.-.,

Arabiua Constantinopolitanus Ckrysostomi Irbus,

ut fertur,

tyrannus

580 d

543

a,

261 b et seqq.

248

Africa

249

f,

c,

250

b

c e f

t Auguatini

episeopi ffipponensis sententia de dissensione S. Cypriani d S. Stephano Papa 300 e f,

c

amicus S. Joannis

,

gjo

302

614 ad

f

,

,

,

,

,

,

,

,

,

,

,

ad e 589 c d 591 d e f 592 c 594 a b 595 b c de, 596abe, 597 bd, 598 f, 599de,60i de ,

f,

,

,

308 a et Beqq.j 309 a et 311 a et seqq., 312 ab c

t Aurelianus episcopus Arelatensis Aurelianus prmfectus prcetorio et consul sub Arcadio imperatore 535 a c, 536 e

in

t Aurelius Cartkaginensis episcopus

b,

,

,

Archelaue

t Aurelius Aurelius

214

65 d

nobilis Antiochenus

646

Ariani repressi a S. Joanne Ckrysostomo

et

661 e

Arnoldus abbas BnmP-valtis

347 b

Priar Ninoviensis, postea abbas

Arnulfredus

civis

Yezzaniensis

98

Habendensis

Arnulphus abbas Einhamensis

f

,

,

771

f

112

f

c

,

101 b

343 a

,

770 e

99 a b

188 a

218

e,

364

Austriacai

e,

236

b,

238

e,

e,

667 e

142 e

243 ef, 244

b,

365 a et seqq.

Augustissimo?

Notburgam

f

abcde

366 a b

.

c,

368 a c

e,

d,

373 d e f

domus principes erga S. templum liberales 733

devoti, et in ejus

e

Auxias de Podio,

f,

734, 735 b

Monfis regatis,

arckiepiscopus

S. R. E. Cardinalis S. Vitalis

733 a c

69 ac Aymarus obhas Cluniacensis. Yide Aderamus. Azwanger (Joanncs Sebastianus) parochus in Munster Auxilius on episcopus Andegavensis ?

monachus

episcopus Metensis, deinde

f Arnulphus

episcopus, inter Prcetermissos

369 d

impera-

Arius hosresiarcha

b,

bis confessor, ecclesia? Carthaginerisis lector

f

518 a b c

tore Arcadio

Amoldus

359

Benedieti, primi abbotis Indensis

185

f,

653

Aurelius adotescens, confessor Carthaginensis 227 b f Auspicius secundum aiiquos e/iiscopus Trevirensis

435 a

Arcimboldus. Vide Joannes Arcimboldus.

t Ardo disdpulusS,

537, 538

f

655

,

Archanaldus diaconus Turonensis

f

abc

606abcf,608def,609a,632e, 641 abc, 648 a 652 d 653 e f 666 f 678 ef,679abcd, 779 e ,

33

Oriente

,

602 a,

,646

c

,

f,

671 a b f, 672 a, 673 d f, 674 a b c, 676 b c, 781 e t Augustinus episcopus Cantuarensis 91 d e Augustua imperator 440 e

,

,

e

310 a et seqq.,

df, 314 ad t Augustinus episcopus Hipponensis 334 c, 335 def 336abcd, 338 b, 443 b, 579 d, 669etseqq.,

3^9 c

fi.Ua 553 G Arcadius imperator Orientis 402 466 e f, 467 ab, 408 f, 510bcdf, 514 e, 518 ab, 527 acdef, 528 f 529 bf ,530 a d e f 531 533 c d 53 \, 535, 536 a d e f , 537 a 538 c d e f 539 a b c 545 d 550 b c d n 552 a b 574 b 574 f 575 a 576 e, 577 e, 581 e,583de 584 aetseqq., 585 f ,587 ,

abcde, 304

seqq.,

pago Arduanensi, ad

in

frugem conversus Arcadia /1 rcadii imperatoris

f

antipapce legatus 161

165

f,

gg

370 a

AquinnuB diaconus Cmareas Patestinde Arabianua episcopus metropoiita in Galatia

.

785

Auctor episco/ms Trriiremix

gjg a

f

;

736 d

adfuit inventioni S. Notburga>

121 a, 132 c

Arnulphus FlandricB comes

Arsacius archipresbyter, deinde episcopus Constantinopolitanus intrusus 582 a, 584 a , 603 ef, 604

aetseqq., 605 bc,

506bcdef, 607c,613a, 645ef,667c, 681 a

614 e, 631 f,633e

628 d

Artemidorus amicus S. Joannis Ckrysostomi Asellus episcopus,

amicus

B.

,

S

.

Chrysostomi

Joannis

Babylas

655 b \spasius PaternusjoroconswM/riCffi 192 b

318bcd,321b,323c,330c,331f,

,

332

comes

Orientis

sub

Arcadio

189 c

imperatore

624e,625abdf

Joanms ChryAsyncritius presbyter laodicenus, S. 627 ef sostomi amicus 338 c Italia rex in Ostrogothorutn Athalaricus 34 c Hispaniajex Athanagildus Visigothorum in ef 444 d 370 , episcopus Alexandrinus t Athanasius

•,447abcde,593f,595 abd 660 d e

Athenogenes episcopus

m

Petras

deinde t Mticxxs prcsbyter,

,

674 a

?,*f°™

Palaxtma Wto

episcopus Constantinopo,

.

\

..

Trcmrmsts secundum aliquos episcopus

364ef,365aetseqq.,366abc,373def,3i4a Septembris Tomus IV.

131

c

695 e

384 d 772

Balduinus dinconus Ninoviensis

a,

777 e

Balduinus Constantinopolitanus imperator, ptandricr 132 b comes

t Barbarae

virginis martyris retiquue in

Bardattus

(Stanislaus)

Ilispania

399o Societatis Jesu presbyter,

135 b de Museo nostro bene meritus mart. a S. Joanne Chrysostomo laudatus Barlaam t 505 ab capitis

et

cinerum

translatio,

140 e

inter Prietermissos

f

49 c abbas, inter Pnrtermissos t Barsanophius abbas, forte idem cum Barsanophio, Barsanorius t 49 c f 50 a inter Pnrtcrmissos Basilides episcopus ffispanus, in persecutione lap^us 169 a , 206 e f 217 b c 259 b c , 293 d e f ,

291

t

t Auetor

e,

Balduinus arckiepiscopus Trevirensis

apostoli t Barnabse

e f 646 a d f . 647 a b Utanus 582 a , 584 a , 645 f , 681 aet seqq., 682, 680 e, 679 673 f 674 a, b f , 686 b e 683 684abef , 685 a 69 b , Atticus consut D inter **transtatio, Auct» virginis et martyris

termissos

121 f, 130

Bainus episcopus Teruanensis

Balbi (Leonardus) parochus Venctiis

Chrysostomo adAsyncritia Antiochena S. Joanni

Athanasiusa^

translatio

Bacquerel {AUgidius) decanus capituli Rotnacencis

510 d

dicta

Ejus festum Antiochice 498 e, 557 c

41, 442 ab.

460 ab. Ejusdem

def

333 a Asterius

episcopus Antiochenus martyr 439 a ei

seqq., 440,

193ac,

,

abc ,302d ,3l6e,3l7cde

Basilina Juliani bpostatCB imperotoris mater 543 d 664 f 665 , 666 a b c d Basiliscus martyr

t

,

99

B.isilicus

,

,

INDEX HISTOKICUS.

788

Constantius presbyter Antiochenus, alter S. Joannis *>26 d Chrysostomiam.it us Constantius Chlorus cwsar, deinde augustus 377 e f 378 a b c d e ,

Constantius mperator 16 d

20

,

e

,

62 a

408 528 b

370 d

,

e,409cd,415a,435d

,

,

142

c

PrtBtermissos f Convallus monachus, inter 193 d 204 e f 205 b 255 f Cornelius Papa martyr d,256f,257d, 239 b ef ,260 aet seqq.,26lab ,

,

,

f 600 654 e, 655 ef 89 d 406 b , 586 f Cyrillus episcopus Alexandrinus 673 e 674 b , 675 f 679 f d e 660 d e 667 b 680 a b 681 a c d e f 682, 683, 684,, 685 a b

Cyriacus diaconus Constantiuopo/ifain/s 598

f"

.

,

,

,

,

,

,

,

,

444

fCyrillus /lierosolymitanus

445 b

f,

Cyrinus episcopus Chalcedonensis 575 a b c 578 b et 594 d, 595 b, 601 de, 591 e seqq., 579 b , ,

,

609 b

cdf,262abcef,263a,264bd,265abef,266

Cyrinus episcopus in concilio Constantinopolitano sub

bc 276d e f 277aetseqq.,278aetseqq., 279 ef, 280ef, 281 aet seqq., 282 a, 283 c

Cythegius episcopus iynotce

e f , 268

,

,

,

293c,294a,315de,316f,317ab, 337 b, 338 de,339a,341e f, 3'.2bcef 343 ab d, 346 c, 348 ad

544 f

Chrysostomo

tus

sedis,

Occidentalium lega-

pro causa S. Joannis Chrysostomi 646

e f

647

,

ab

,

inter

49

P/wtermissos

620 d

Cytherius amicus S. Joannis Chrysostomi

c

f Cornelius cenfurio, Cornclius {Flaminius) senatar Venetus, de Museo nos58 b c tro optime meritus 6 e , 7 d ,

Cornelius hospes S. Antonini martyris 15 f, 16 a 17 de ,

Cosmas /Egyptius,

444cdef,

rejectus

scriptor

D.

445 ab

Cosmas

diaconus

tempore

Apostolorum

ecclesio?

in

inter Prwtermissos

Hibernia,

50 d

406 b

S. Chrysostomi

Joan-

Vestitor, scripsitde relatione corporisS.

Cosmas

"rvaganus abbas

Dagobertus IFrancorum rex 103

104 b, 128

c

nis Chrysostomi Crementius subdiaconus Carthaginensis 218

219a b

Dagobertus

f,220bcd,233a

Dagobertus

f,

f,

130 e

406 e II Austrasia?

126 b

rex

99

Gallia

Francorumrex 147 d Damasus Papa f

355 a

Daniel, inter Pra?termissos

2f

Cresccns episcopus Cirtensis, interfuit concilio ///

Daniel episcopus Pragensis

695 d

f Crescens primus episcopus

Vicnnensis

in

hosreticorum 298

Carthaginensi de Baptismo

a,

301 e

325 d

t Crcscentianus martyrin Africa

II

amicus S.

Constantinopolitanus,

Daniel presbyter

637 b c

Joannis Chrysostomi

Danorum

f

153ab,676d ef

120

irruptionnes

f

121 a, 131 e

,

ad metalla damnatus

f Crispi presbyteri martyris translatio, inter PrOBtermissos 50 a

f Dativus episcopus

t Crispinianus martyr

376

f,

f David propheta regius

701

e

t Crispinus martyr Crispio archidiaconus S. Epiphanii

376

f

David (Joannes) abbas Ninoviensis

773

a

Debovii prophetissa

780

a

Decentius episcopus Eugubinus

376

d

573 408

Crispus ccesar

Croy (Robertus) archiepiscopus

f

ab

,409

f

Cameracensis 134 d

141 c f Cruuis exaltatio, inter Pnetermissos Cubo {Dominicus de) Ordinis P/vdicatorum, inter Prwtermissos

Cunradus

1

Montis

religtosus

S.

42 b

e

Cuperua (Martinus) coepiscopus Cameracensisl3i d f Cyprianus episcopus Carthaginensis et martyr 143

ce.lUade, lijf, 146a b f,147 f 150f o,152abe, 155bf,156a, 157 def, 158 d ,

163 a et Seqq.,

166 ab f

,

f

,

c

tl

174 a

e

bc

,

,

151

,

159

e

b e

,

c

,

145 e

f

,

146 a c d e

152ef, 153aetseqq., 154ab

.

c

174f,175a,177f, 211 d, 212cd, 267 cdef 268 ab c,330ab, 356 f, 439d, 440 b , 441 f, 442 Decius

filius

imperator 145 e

,

153

146 d e

abc,

Decius (Hostilianus) Ccesar

,

151 e

,

ab

152

f

f,267d

177

146 d e

,

.

175 b

f Declanus episcopus Hibernus 29bcd,30abcde f Defendentis martyris translatio, inter Prwtermissos 1401.

Defensor episcopus Andegavensis 68 e , 69 ace Delzoy (Juannes Baptista) decanus capituli Ratnacenws 188 c df, 189 e

abc

171 d e

168 ab c d ef 169 ,172 a et seqq., 173 de

d e f

,

,

,

d e ,175 c d e f

,

176 a b c

177 de

,

348 b

c e f

187

670 a

,

f Cyprianus martyr Nicomediensis, perperam co/tfusus ctiw cognomtne sancto episcopo martyre Carfhaginensis 193 ef, 194 ef, 195

f,

f Demetrianus episcopus Antiochenus

Demetrianus

ac ef,

188 a et seqq., 189 a etseqq.,190

,

150e, 151

162 b et seqq.,

,

179def,180abce, 182e,184e ,185d, cd

Decius imperator 144 a b

164 a et seqq,, 165 a etseqq.,

167

,

170 a bc

161 d e f

192f,319ab,320f

Tyroli

Georgiiin

729

b etseqq., 160 a b

in Africa,

201 a,318f, 339 d

d

gentilis magistratus in

173 b

A frica 2M

ef,286c, 2G8 aetseqq., 289 a b

o\-

c d e

Demetrius episcopus Pesinuntis, S. Joannis Chrysostomi amicus 402 e , 582 f 583 a c d 598 e f 599 c 607 c 608 c , 635 f 646 d e f , 647 a b ,

,

,

,

,

c d 655 c Demetrius monachus, S. Joannis Chrysostomi amicus ,

e

Cyriatuis

,

343 d e

,

347 b

episcopus Constantinopolitanvs 90 d

Cyriacus Synnadensis

603 b

,

606

f

,

in

Phrygia

607 a, 608 e

,

6H

episcoptts

c f,

635

,

f

93 b

402

c

,

edef

646ef,647abcd,655

c

431 ef, 432

Deodoricus episcopus Trevirensis Dido Vide Clido

Didymus A lexandrinus

abc 400

444

e

q^q

f

,.

Cyriacus alter episcopus, arnicus S. Joannis Chrysostomi 611 cf,635 cde

Dietericus religiosus monasterii Montis S. Georgii in Tyroli

Cyriacus catalago episcoporum Emesenorum perperam insertus 635 d e f , 647 c d Cyriacus presbyter Antwchenus, amicus S. Joamiis

Dietrich (Raymundus) sacerdos, collegit aliqua beneficia S. Notburga? 746 a 758 a b

Chrysostomi

641 a et seqq.

729

e

,

Difredus abbasS. Victoris Massiliensis, inter Prcetermissos

3 Dignus'

,

TOMUM

IN

SEPTEMimiS.

IV

78»

Dignus epUcopm Donatiita DiooUtianus imperator 16 c

, 17 d , 193 e f , 351 b c e 35 2^,353ab,377ef378b

u ^*™prmceptorS.JoannisChrysostomi,p itea epwopwTariermsmc&Q, defi ^a, .

,

m

421

TV Dioga

epncopus Septimagnemis Diogenes, tingularis amicus S.

E

d,506 ab 3

j


Joannis Chrysoitomi f

637def,638a n Dionysius Papa, inter Prwterrnissos 52 e t Diunyaius Papa .«g ...

t~C

Ecclesice

Romana?

presbyter,

dcinde

./!"'"' 311 bcf,313b t Dionysius epiicopui Alexandrinus 142f, 143 ad

viris

,

107 e

173 a b

,

c

214 b, 296

,

f

311 abcf ,313 b cd t Dionysius episcopus Mediolanensis 66 f t Dionysius episcopus Parisiensis 331 d Dionysius inter Pratermiaoi 141 f 142 f

Dion^sius legatus

Novatianim

a b e

,

166 b

abc,

.

f

Mathio? Tre-

358ef,359ae

,

,

,

,

,

Eckbertus episcopus Trevirensis 367 a Edaphius diaconus Constantinopolitanus

130 400 579

,

t Edippa virgo inter Pr&termissos

172

,

S

400

,

2 f Ebroinus Theodorici III Francorum regis mnjordomus 99 e 121 c 123 d 124 e 125 d e f 126 a-

306 c,

,

367 b

Ebontius, inter Pnetermissos

,

104 e

inter Pra?-

2 d

Eberhardus episcopus Trevirensis Eberhardus monuckus et sckolasticus

f

t Diun,ysius

answida virgo abbntissain Anglia,

-Lj termissos

f

f e

4d

Effrem abbas Placentio?

264 f,

bio-ph&ntuB presbyter Antiochenus, S.Joannis CkryiOitomi amicui 641 aet seqq.

80 b c d t Egbertus episcopus Trevirensis 385 c 384 a b 383 a,394bc-

Dioscorus episcopus

Egilbertus episcopus Trevirensis

,

in Lybia 582 e Dioscorus monackuit deinde epiiCopm Heimanopolita-

n«soG7 d Dioscorus

,

e f

in

,

568,

56'J,

570 a e

domo

cujus

Cucusi kospitatus

S. Joannes Chrysostomus 618 d Dominicus episcupns Carthaginensis

619 a

,

Doinitianus episcopus Melitenensis

86 e

,

t Egnatius vel Ignatius martyr Einricus civis Vezzaniensis

est

Elaphius vir primarius Constantinopoli

nis

Ckrysostomi amicus

606 a, 607

c

mater

et

302 d e

,

304 e

c

a

,

204 e

Donntus episcopus Cibaiianus Donatus presbyter

Cartkaginensis

208 b

,

f,

,

f

c

270 f 202 c

246 c 252 ab

c d e f

,

de,314ab

Dositheani

htvretiei

421 c

88 d *

f

Dositheiis vetus hceresiarcka

Samaritanus impostor 88 d e Dosthes seu Dositheus f,89 a

Drogo

episcopus Tullensis

filia

Henrici

730 a

,

II dynasto? Rottenburgid

{0[ e

Joanne Ckrysostomo taudata + Drosis martyr, a S. Antwchiam ibid. 505 b. Ejus reliquiieprope

729 a

tenburgici

730 a

,

Elpidius episcopus Laodicenus in Syria, S. Joannis

Ckrysostomi amicus 595 b c de

d

Cartkaginensis 309 Donatus schismaticus episcopus episcopus Antiockio?

728 f

Rottenburgici

Elisabetha

,

372 a b c

Dorotheus Arianomm

721 f

722f,728f,730ab

,

371

747 d

Elisabeth Albertil imperatoris conjux

Elisabetha Leschavia uxor Henrici III dynastce Rot-

Donatus amicus S. Cypriani episcopi Cartkaginensis 196def,198ab 202 a et seqq* Donatus Donatistarum auctor 314 a

383 b

381 d

270

Don&tus episcopus Cartkaginensis

707 e f

,

623 d 309 b c d e

incerto? sedis

f

735 b

c,

Elisabetha de Eremusio uxor Henrici III dynastce

3l4abcd,371 cde f,372a Donatulus episcopus

,

t Elifii corpus translatum tElisabeth

503 e

,

717

t Elias a S. Joanne Chrysostomo laudatus 505 f. Eumdem prophetam idem Sanctus imitatus est 706

f

t Domnini diaconi corpusPlacentio? in /talia 80 b c d Domnus episcopus, S. Joannis Chrysostomi amicus

Donatista,' kceretici

217

713 a

87 e

Prosdoces

Donatiauus diaconus

12 f

1

Eleonora archidux Austrio?

367 e

SS. Bernices

241 a

,

Eleazarus Veteris Legismartyr

c

381 d

S. Joaune Chrysostomo laudata

f

571 b

,636 c

Domitianus imperator

tDomnina

243

337 e

Domitianus/fm-iyte/" Constantinopolitanus, S.Joan-

Domitianus subdiuconus

400 f

,

343 b

ef 689

,

367 a b

Egihvurdus episcopns Wirceburgensis

573 b f, 578

,

,

b

,

639 d

,

649 d

Elpidiusyjresi^/'

in conciliabulo

638 680 c d e

c d e f

652 b

c

,

,

S. Joannis Chry-

Elpidius presbyter vir apostolicus, sostomi amicus

627

,

,

624 a ad Quercum 582 a. 584 a 598 a b ,

t Emanus martyr Emerus episcopus Trevirensii

t

Emmo

60 c d e 400 f

366

e

,

124f, 125 a.

episcopus Senonensis 122 d,

128 e

Enarrandus monacte Clarce-Vallensis,

,

130 e

inter Prceter-

51 e

nussos

3961 Coloniensis t Engelbertus episcopus amicus Ckrysostomi Joannis S. Eortius episcopus,

623 d 140

Eparchius episcopus Arvemensis

f

141 s

,

1*1 ab Eparchius Engotismensis Prceterinter episcopus, Eparchius t Eparcus vet 140 f. 141 a missos

Uo

h

273 a

e

+ Ephrem Syrius Epictetus Assuritanus forte episcopus

351

e,

352 b

presbyter t Epigmenius + Epiphanius episcopus Satamina? 404 d e, f, 571 a, 572 e a d, 569 d e, 570 b c

568

574, 577 b

c,

579

d,

580 e

f,

582

Papa? Epiphanius diaconus S. Gregorii I Badensis Ernestus marchio

a,

353 d 516 d.

e,

f,

573.

677 b

c e

94 d

395 d

Lundensis, ecclesiam AftwEschillus archiepiscopus ll ~ A cunsecravit '

viensem

Espiuosa

f ,

,,

INDEX IIISTORICUS.

790 Espinosa episcopus Dertusensis, S.

e t Eusebia filia S. Rictrudis 127 o d Ejus reHquicB a

E. Cordimd/s

II.

351

f

a, 448 Bvagrius episcopus Antiockenus 435 f. 436 OS^ c e, c 528 e, b, 157 e, 190 1. 191 a, 495 a b ^

ab

ab, 165 Evaristus episcopus schismaticus 161

abc, 264

166 a b, 172

e.

Trevirensis 354 f Eucharius episcopus

357,

Eusebius

*°"* c

Bvagriua Ponticus

360,

358, 359,

362.

361.

355.

b,

e,

381 b, 385 a

1),

392 b

Eusebius

396

c d e,

m

Thenensis

episcopus

forte

t EttStasmaabbasZuxoviensis 96 c d 102 c 104 98 a c 99 b

c,

,

Byzacena in conciliabulo

Eudaemon

Eudocia imperatrix

ad Quercum 193 e

,

.

EustathianiAnftbc$te457 e

97 a bc d

,

105

,

,

495 a b

f

,

Antiochenus, t Eustatbius episcopus Chrysostomo iaudatus

bc d Eudoxia imperatrix Arcadii uxor 528 f, 529 d, 547 f, c f, 530 c, 531 c d f, 535 a b c, 545 a e f 548 d, 550 a b, 551 c d f, 552 a b e f 553 a b o, 577 a, 576 574 f, 573 554 a b c d e, 571 b, e f, 588 a 587 d b c d, d, 584 a 583 a, 581 c d.

f

123

f

82

e

528 b c 680 e e a S. Joanne

c d e

,

d o

a,779f

201

,

637 c 598 d o

Eustasius episcopus Massiliensis

510 a 584 a f,

f

f

c d e

Euclia mulier primaria

f

Eusebius monachus inASgypto 567 d ef, 568, 569, 570, 580

400 promncin 209

d

c

amicus

,

Eusebius diaconus Constantinopolitanus

a e f

Eucljratius

Constanthopolitanus

diaconus

S. Joannis Chrysostomi

.156,

363,361,365,

394

c,

o

2 c

653

episcopus Valentinopolitonus 543 c d c

d

a b c e, 366 a b c*d e, 367 d e f, 368, 369, 373 b e f e, 379 375 a b, 376 c <1 e f, 377 a c, 378 seqq et a 382 , seqq., 380 a et soqq., 381 a et

383

f

79

544 abcd,545f,546 de

265 a b

f,

132 b

.

t Eusebius episcopus Mediolanensis t Eusebius episoopus, inter Prmtermissos Eusebius episcopus in Macedonia

inter PrcBtermissos 2 b

t Ethelberti regis translatio,

129 b, 131

f,

,

504

a c

Eustathius qumtor Comtantinopolitanus

607 b

Eustatius episropus in Macedonia

653

c

Eustatius Primi, scripsit de S. Joannc Ch?*ysostomo

406

f

,

b

c.

589 d e

591

f,

c,

592

c d e

593, 594 a

f,

679 a b c d

Eustatius, pro quo intercessit S. Joannes Chrysasto-

596 c, 609 b c, 678 f, Rudoxius episcopus Constantinopolitanus, A rianus 415 a, 682 c

martyris 351 t Euthymius pater S. Crescentis

d, 91 d f

415 a

Colontensis et martyr, t Evergisilus episcopus

inter

hcereticus

90

Arianus

352

141 e f

f&udoxxaa presbuter inter Prcetermissos

Eudoxius

61

Euthymius presbyter

et scholasticus

c d

1)

c

,

353 d

,

Constantinopoli-

637 a

tanus

Euthymius monacAus in/Egypto 567 d

142 e

Pratermissos

f

Euthalia verisimiliter Antiochena, S. Joanni Chry628 b sostomo addicta

709 a b

f,

636 b

mus Eustochius episcopus Turonensis

c,

e f

,

568, 569

372 d

570, 580 f

5 d Evorius episcopus Catanensis Chrysostomi Joannis amicus S. presbyter, IfrretWun

t Eutropius martyr, amicus S. Joannis Chrysostomi 605 a

370

Erergisilus episcopus Coloniensis

617

e,

e f,

Evethius amicus S. Jonnnis Ckrysostomi 52 c f, 53 a b c d e t Eugenia virgo martyr

627 e

Eutropius episcopus Arausicanus

620 e

Eutropius eptscopus

54 a

f,

113

Papa Eugenius Eugenius III Papa II

396

Eugenius episcopus

in

e

Pkrygia, S. Joonnis Ckryso-

598 e f stomiamicus Eugenius presbyter, deinde episcopus Heracleensis 583 e Eugenius episcopus

in

Macedonia

Eugenius tyrannus

a

Tkeodosio

653 d

Magno

deoictus

c

d

c

f

c d

354

Eutropius episcopus Santonensis

f

511

,

d, 527 f,528a, 530 de f ,531, 532, 533, 534, 535, 539 e f,540bc d e, 580 a

Eutyches hcsresiarcha Eutychiani hceretici 660

780 b f

,

661 a d e

f

,

662 a b

c e

674 Eutychianus prcefectus prcetorio

606

c

,

ab

511 d

in Orientc

495

541 a

c,

82 653

Maccdonia

Eutropius eunuckus Arcadiiimperatoris 510

771 a

b,

in

,

607 b

,

t Exuperius episcopus Bojocensis 22 b f , 23 b c e f Eynatten (Hermannus va?i) ahhas Indensis 187 a ,

Eugnomonius

episcopus,

o S. Joanne Chrysostomo

548

fcpositus

a,

578

584 a

d,

Eypcrg {Leopoldus) nobilis

743 c

Tyrolensis

Eugraphia mulier, inimica S. Joannis Ckrysostomi 575 d,577e 27 b c t Evinus abbas S. Albani in Hibernia Eulalius fluer domesHcus Joannis diaconi Constanti-

579

nppolitani

c

690 a t Eulogius episcopus Alexandrinus Eulogiua Cossarecein Palcestina episcopuss aliquamdiu 620

amicus S. Joannis Ckrysostomi

f

,

ipameensis,

Eulysius episcopus tami amicus 102

607 a b

,

608

c

e ,

,

582 d

635 o f

f ,

.

647

e

89 a

Eulogius Philadelpkice episcopus

S. Joannis Chrysos-

583 d

646 d

,

of

603 b

,

647 a b c d

,

59!) c ,

,

655 c Eulysius catalogo emscoporum Bostrensium perperam

635 ef, 647 d Eupnratas episcopus Co/om'e7Wt>370ab cde 372 o insertus

,

392 a t Euphrosyha virgo, inter Pratermissos inter Pratermissos 2 c Item 5 a b

f Euplus,

.

Papa martyr 143 b

,

147 d

,

150

f,

Eupsychius a Tranquillino ad s. Joannem Ckrysos29(5

b

o

,

151

153 ef, 154 d, 156 b, 157 a 181 e, 204 f, 212 c, 213

bcd

e,219b,220b, 270 f, 440 Fabius episcopus Antiockenus 154 f, 156 168 b

,

169 d

,

172

f,

c

173 a b

160 d

,

,

180 b

d ,

c

Facundus Hermianensis refutatus 621 c d e f 622, 674 f, 675, 676, 677 ,

Favorinus acolythus

ecclesice Carthaginensis 238 a Fausta imperatrix Constantini Magni uxor 408 f,

1 f c e

6a tomm/i missus

lablanus

152 ade, ade .Fde 152 17y bcf, 180 a

Faustinus episcopus Lugdunensis

292

f

409 a b 293 a ,

Faustinus episcopus, n S. Joanne Ckrysostomo dcpo-

548 a

,

578 d, 548 e

Faustinus amicus S. Joannis Chrysostomi

620

e

t Faustus

,

TOMUM

IN t PaustUB, faftr PrcBtemisBos

IV

BEPTEMBRIS.

2(1

7M

tMore*mmartyri8iwenUo,tntej Prmiermx f Florentiufl episcopus Viennensis, martyr

Fauatus Regiensis episcopus %% f 074 c t FeliciamiB episcopus, inter Pratermiesos :;i (i FelicianuB aeolythus 174 d 271 c d 276 '1 e t PeliciB Papa) martyris corpus translatum 182 a f PeliciB epwconi re/igww in Hispania

Florentiu» xenmdirm

nhquos

u\

xoi

t

181

1»

/,,;,,,„,

^,,.,,^,,,,

,

364

399 e

nensis episeopi

t PoliciBBimufl confessor Carthagine

,

def, 295 aet

,

Florianus episcopus Placentinus in Italia Florus in pcrsecutione lapsus, pcenitens

fl

,

,

,

,

,

,

,

a etseqq., 315 e 1

i

x

330

,

c

41

alter episcopus in Africa,

368 c 400

Fontana

366

364 e

f Felix

confessor admetalla damnatus

Felix cpisropus Apungitanus

371

Felix episcopus Curbitanus

31 9 c

Felix episcopus forte Cwsar augustanus

in

Felix forte episcopus

293 e

Felix

jiicslnjter

in

Hispania

293

f

,

Felix pseudo-episcopus

Fcrdinandus episcopus

270

II

c

,

3G6 e

,

t

271

f

,

272 a b c d

siasticus

"39 b reliquiarvm S. Notburgce arbiter S. Notintemplum de) munificus baro (liber Firraian 745 d 1 „> ourga* »1 Cappadocta Ccesareensis Firrailianus episcopus 299 b e f, 303 a f, 304 a c d e f ,

173 b, 296 b, 305 b etseqq., 306 a et seqq., 307

a,

311 b c d e 31 4 c, 315 f

episcopus Ucetiensis

t Firrainus Chrysostomi Firminus amicus 5. Joannis Flaviauus

620 d

imperatoris conjux

episcopus Constantinopolitanus

465 84

f

b,

674 a

85f,98d, 107 b, 108 335 b c, 334 f martyi in Africa 325 Flavianus t A.nUochenus episcopus^ Flavianus presbyter, postea b c d. f, 448 419 d, 428 c 435ef,436a d,

452f.457e,463a,465cf, 46bab 470 b

c

f,

473

c.

478 a d

e,

d,

302 d

745

d,

752 a

f,

479

751

162 a b d

e,

e,

163 b c

f,

f,

159

260 d Fortunatus episcopus

a,

c

d,4b,e,

491 d «.485 a, S eqq..604__b,

503b,504bcde,507f,528bet

presbytcr, inter Prcvternussos t Fledericus MathUB Tremns, Florbcrtus rnonaclm S. Trevirorum excidio

^ 141 b

160 a

f,

171

164 d,

261 a

e,

a,

c d

270 c d

incertce sedis

318 ab

e

735 b

400

per-

273 a b c

Fortunatus episcopus Tuchaborensis

eccle. Fieger (Joannes Philippus Carolus) consiliarius elevationis causa in Brixinensis, episcopi

+ 1

f,

Vitam f,

65 a

66 a b

f,

Fortunatus ex presbytero pseudo-episcopus schismaticorumin Afriai 173 f. 174 a d. 208 b. 246 c

252 a

b,

270

f,

bc

d,

Fortunatus

271

c,

275 d e

f,

276 a d

279 a et seqq., 316 b

hypodioconus

ecclesio?

371

frica

Magni

161

M9«

Fidentius episcopus Donatisfa

Flaccilla Tkeodosii

169 b, 272 e

S. Maurilii Andegavensis scripsisse 64 d e

717

f

748 d

142 a

,

f

138

in

U

713 a

139

82 e

Fortunatus presbyter, a nonnullis creditus

Fibicius episcopus Trcvirensis

A

c d,

inter

Paulum VPapamorator

in

135

medicus Mutinensis

t Fortunatus

b,

Ferdinandus de Toleto Albcedux, Belyii gubernator 189 c apud Catholici regis (Joannns) Fernandez Pacheeo

Fidus episcopus

consangui-

,

Francisci,

141

imperator

)

Fortunatus episcopus in.4 frica 154

f

et

pnrtermissos

Ferdinandus

275 d e

princeps Leodiensis 398 e

Ferdinandus Bassacius Ordinis S.

138 d Jesu

Societatis

)

f

Africa

,

Innocentius

religiosus

t Fortunatus secundum aliquos episcopus Trevirensis 364 e, 368 c d e, 373 d e f, 374 a

294 a

in

f

(

seaitione

f

141

Jacobus

Fortunatianus episcopus 'Asswitanus, lapsus

374 e

Felix inter Prtrtermissos

135 b

(

)

f

MargarittB

f Fortis martyr

f

c d

Felix exorcista Trevirensis, subscripsit concilio Arelatensi I

consanguinevs B.

)

Fonteius episcopus Vasionensis

235 e

Feitixpresbyter Legionensis

Hercuies

neus B. Margaritce Fontanae

Afer, in persecutione lapsus, deinde

fide e.rtorris

munificus in B. Margaritam Fon-

)

Fontana (Nicolaus

*

pro

Daniel

439 (

Fontana

c

293 270

{%$ b

(

Fontance virginis

Fontana

Hispania

Felix episcopus incerta? sedis

f

Alexander) pater B. Margarita? Fontano?

tanam

374 a 192 f

f,

(

virginis

Trevirensis

,373de

e

383 c 358 b

Folcuinus abbas Lobiensis

Fontana

t Felix alter secundum aliquos episcopus

cd

Folcmarus episcopus Coloniensis

320f ,

f

741 a

d

Fontana

tus

e

170

f,

Franciscus )parochus in Munster loco Tyroks

ab, 320 ad metalla darnna.

t Felix epjscopus Treuirensis 359 c e

168

346 c

,

Pu/m martyr

t Felix episcopus in Afriea, ad metatla damnatus 319

t Felix

(

feqq. 7!»

bc, 256 bcd, 270 Fluri

,

f Fe

32 c

,

,

242 e 247 f 248 a ct aeqq., 249 a et fi qq. 250 a et fleqq., 251 a bd 252 a d e f 253 c e 255 c 258 d 259 e f 260 a 262 b 263 e, 275 def 270 e f,277aetseqq.,278aetseqq.,279 ,

f

Plorentiua amicus S. Joannit Chrysostomi 419 a Etorentiua Pupianus S. Cypriam obtredator 2\)\ c

Feli.Mssimus schismatis Africani antesignanus 157 d e f , 158 a d 173 e f 174 a et soqq., 204 b 206

b

368

<.

Florentius vel Florentinus pater S. Nicetii Lugdu-

f,

278 a

e.

317 a b c

Caxthagvmsis 238 a b c

Franciscus Titelmanus Ordinis Capucinorum. inter 4b c d Pnetermissos

Franco secundus abbas

Affligemiensis t inter Prceter-

°i p

missos

Franzin (Frunciscus Christophorus) canonicus Briji' 743 a, 744 a c nensis Fravita dux e.cercitus sub Arcadio imperatore e f

,

Fredericus dux Austrimet comes Tyrolis 717

535

536 a h f,

7!8b 395 b

Fredericus Bavarice dux Fredericus marchio de Brandenburg

395 b

Frederuna Caroli Simpltcis Francorum regis uxor 184 b 729 c Fretindsperg (Bertkoldus de) Freundspergia (Gutta) filia Henrici II dynasUe Rot~ "28 tenburgici t

Fridericus archiepiscopus Salisbwrgensts Fridericus retigiosusMontis S. Georgii m

722

c

/y>W/729e

Frolicb (Chrtstopkarus de Frolichspurg) rir nobitis m 715 f, 716 d Tyroli episcopus Petrocoriorum t Fronto

Frotmumlus

381 e 34! a b

nobilis Gallus

ift± Fullo [Petrus) episcapus Antiochenus, hcereticus a e 69 ndegavensis ? Funerius an episcopus A

<.

Futurus

hcereticus in Africa

241

b.

271

;i

G

,,,,

INDEX IIISTORICUS.

792

Gevhovga, Lambcrti II Lovaniensis comitis uxor 39 c 58 c Germanus episcopus Autissiodonnsis

t

t Germanus episcopus Parisiensis 59

c

60 a

f,

d e

Germanus

presbyter, S. Joannis Chrysostomi amicus

582

G

87

Gainas Gothorum dux 52G d e 531 c e 533 c 534 538, 539 a b c b c e 535 a c d e f , 536 537 543 a, 545 f, 553 b. 542 e f, e f, 237 f, 252 b 228 Oiddensis Gsjxispresbyter ,

,

,

b e, 198

Maximus proconsul Africm 192

Galerius

318

,

,

,

,

321 b

e,

c,

322

325 ab, 331

e,

323 b

c d e f, f,

332 a

324

c d e,

c

184 b, 193 b, 255 d, 267 d

282 a e

b,

f,

269

f,

283 a et seqq.

,

t Gertrudis vidua

Gewolff

284 a et seqq. 408

Gamans

Franciscus

(

Joannes (

)

Magdalena

712 a Ghisonius {Stephanus

)

corporis S.

re-

655

722

f,

f Gegoberga f G e\&sii pueri corpus Placentiae

728

674

d,

675

359 a

Goswinus episcopus Tomacensis, adstitit elevationni COrporis S. Amati Senonensis 131 f. 432 a b c d e

amicus S. Joannis Chrysostomi

Geminianus monachus

636 e

f

115 b

liegiensis

Geminius Faustinus presbyter Furnensis

210 f, 211 a 210 f, 214 a b

proconsulari

Germinius Victor Afer t Generalis martyr in Africa Gcnscricus Vandahnim rex

336 d e

f,

f,

40G b

c

Gerardus

II

episeopus

46 e

f,

526

c d e

f, 632 a b Germanzm regis

337 e

Gozens

(

Franciscus

Gezner Graben ( Fetix de

)

)

343

proprie vocandus Gezne.

vir

nobilis

Tyroli 744

in

f,

Grafeus subscriptus instrumento de in

Grando

insolita?

399

magnitudinis

b c

Gratianus imperator 408 e

,

409 d

444 e

,

495 Gratus consul Romanus

152

f,

39

t Gregorii corpus translatum t Gregorius I Papa 65 c f, 85

f,

b,

131 e, 132 a

774 b, 772 b

771

sarius

Gerardus

abbatite adver-

770 a civis

Vezzaniensis

112

f

f

Constantinopoii 609

453

c,

429

,

e

502 c 480 d, 356 f f,

383 b 90 a et seqq., 91 a et seqq.,92a et seqq., 93 aetseqq., 94 a et seqq., 441 b c e f 116 a, 447 b c, 444 d, 337 e, 86

a,

,

338

f,

339

a,

779

c

t Gregorius episcopus Lingonensis 24 e t Gregorius Illuminator episcopus Armenke 663 a

b e, 775 d

Gerardus Grimbergemis, N/noviensis

a

reliquiis, Treoiris

Hispaniammissis

seqq.

e,

c

Vide

743 b

Vitam

f,

f

634 e

132 a et

Gerardus fundator abbatke IMnoviensis 770

535 d e

f,

Chrusostomus

343 c

Gerardus abbas liodeffensis 399 f Gerardus abbas Ciarw-vallensis 382 a b c d e Gerardus Lauduneusis, abbas .\inoviensis 769 f, 770 a,

c,

Gozbaldus presbyter Ochsenfurtensis

407 e

Cameracensis 38 e

40bcd,

502

325 d

adstiti/ elevationi f,

c,

c

408 a 395 d

Amati Scnonensis 131

corpoiis S.

500

conversioni S. Joannes

381 e

Georgius episcopus liambcrgensis

Cerardus episcopus Catalaunensis.

b,

Eorum

archicanceUarius, deinde episcopus Wirceburgensis

c

seqq.

S. Joannis Chrysostomi 401

536.

Gozbaldus presbyter, Ludovici I

Gontiles aS.Joanne Chrysostomo oppugnati 450 et

t Georgius episcopus Velaunorum Georgius patriarcha A lexandrinus, scripsit

Gothi 437 a allaborat

Afnca

in

c d

246 c, 252 ab

b,

c,

Gemcllus

f,

440 a

e,

208

Gordius presbyter Carthaginensis

337 b d

619

439 d

Gordianus imperator

in

Africa rex

<33a 359 b

f

676 a

f,

Amati Senonen-

Goldscherusmon«c/ws Trevirensis, scriptor gestorum SS. Eucharii, Valerii et Materni 358 b c d e f

Gelimer Vandahrum vir nobilis,

Cameracensis y

Godefridus Normannorumrex

80 a b 344 a b c

a,

Godefridus Sygerus nrchidiaconus

sis

f,

667 c

a,

abbatissa Habendensis. VideS. Cwcilia

196

Amati Duaci

interfuit translationi corporis S.

Ilabendensis 401 e f f Gebetrudis abbatissa Gebhardus filius Henrici II dynasto? Rottenburgici

d,

S.

ecclesioe

132 b

episcopus Brixianus, Occidentalium te-

Papa 444

133 a

Amati Senonensis

Godefridus prwpositus

695 b c

gatus pro causa S. Joannis Chrysostomi 646 e

I

interfuit translationi

61 e f

f Gatianus episcopus Turonensis Gattis (Franciscus de) parochus Venetiis

Gelasius

Ninoviensis

abbas

771 e, 775 d

781 c

e,

115 b

notarius Begiensis

Giselinus decanus de Sognies,

647 a b, 653

Tyroiensis

virgo nobilis

)

f

nostrobene meritus 64 b, 71 d, 185 d, 392 f 96 b

f Gaudentius

742 a 742 a

nobilis Tyrolensis

{Joannes) Societatis Jesu presbyter, de Museo

gulariumin Lusitania

primus

Tyrolcnsis,

nabifis

)

Gilbertus Laudunensis, primus

Gaspar ab Incarnatione reformator Canonicorum

578 d, 584 a

a,

deS. Notburga

Geznerin

Garichramnus abbas Habendensis

f

(

scripsit

Gezner

409 c

e,

(

Gezner

,

285aetseqq., 286 ab, 291 Gallus «csar

548

,

127 c d9 in Munster, loca Tyroparochus ) 735 f

Andreas

lis

271 a b,

f,

c d e f

Gerontius presbyter, ad conversionem Phcenicmn a 643 b c d e f S. Joanne Chrysostomo incitatus

Gallus imperator 145 e, 146 a e, 148 d, 151 e, 170 a b, 174 f, 175 a b c, 176 d e, 477 c d f, *78 c d f,

e

S. Joanne

a

Nicomediensis,

episcopus

f,

c d

334 b

e

607 b

c,

)

Chrysostomo depositus 547

Gallienus imperator 178 e, 181 b, 182 b, 193 a b e, 285 d, 318 c d, 324 e, 330 c, 332 d e f, 333 b c d,

280

Henricus de

(

Gerontius

333abcd

f,

583 ad, 599

f,

730 a 729 e Gernstain ( Wilhelmusde) Henrki II dynasta {Elisabetha filia Gernstainia ) 728 f, 730 a Rottenburgici 653 d Gerontius episcopus in Macedoma Gcrnstain

aianus epistopus Alexandrinus, hareticus

64

b,

65 a b c

f,

bcd t Gregorius Nazianzenus 435 d e, 444 f, 623 a, 668 e, 670 b, 674 a Ej\

f,

445 "pus

b,

622

Romce d 694

f Gregorius

.

T0MU1

IN f !

SKPTKMBMS.

IV

Gregoriui Nystmus 674 a Gregorius Thaumaturg iu episcopus Neocmarimu

t Oregorius

Turonensu

de

64

66 a b

693

Papa

II

Gregorius protosyncellus

e

89

Guarinomus ( Bippolytus)

710

qX

112

f Gudulae vixginis corpus tramlatum

Guido

40

inter PrcBtermissos

187 o

t Guidonis abbatis Pompbsiani

corpus

Henricua

Comelii

et

717

Guilielmus

cultus

lensis

isropns Andegavensis

SS.

sis

724 d

e,

726

ab

121

a, a,

722

c,

727 b, 728 b

102

f

Gundericus

f

Guntelinus monachus, inter Pratermissos

729

c,

719 f,720

magister

magister 719

720 a 722 e

f,

f,

722

f,

f,

728 ef

curice Tyrofan-

724

728 a

e,

718

a,

720

a,

725 a 51 e

tomi amicus 546 b c d, 547

581

f

f,

584

b,

Herculanus episcopus

in

388 d

e,

579

c,

589

a,

Africa 218 d

580 d e f e, 631 a 247 f 249 a

c,

607

,

,

250 a et seqq. 636 a Herculius amicus S. Joannis Chrysostomi Carthaginenm ecclesice hypodiaconus Herennianus b

ad Quercum

conciliabulo

e,

c,

320

348 a Herigerus abbas Lobiensis

tHermagorse

338 b

f,

359

745

t Hermagoras

II.

c

321

f,

a,

Hermant {Theodorus)

f,

2 b 751 d, 752 a

Joannis

Vitam S.

scripsit

407 e

Ckrysostomi I

181

Papa

abbas Ninoviensis,

769

Opere nostro optime meritus {Petrus vander), sacrista

Hamelanus

e

Hessel {Jacobus) eques auratus, Catholicm majestatis '*" f consiliarius

de

773 b c de

Trevirensts

Hesychius episcopus Salonensis

366

368 e

monachus prope

Hesychius

epistolam ad CwsaHarduinus {Joannes S. /-) edidit b c f 6o8 et illustravitGm*, 657 a ri ,

/

Hesvchius

seqq.

c,

781

^''"""" s '""'**""' saa a '

353

Germania secunda + Hadwieis Mernnnv dux

!r"::'i;,/' .

«mm

e,

amicus S. Joatms Chrysos-

623def,624a 400 b

f

Hidulfus episcopus Trevirensis

366

f

Hierax Monachus in&gypto

579 a

Trevirensis

366 e

f,

376

a,

f',04

e

Hieremias patriarcha Constantinopolitanus Jonnnis Chrysostoim Hierius amnns Operum S 668 f 669 a

356 b c

,

731

f

******

**.*>

vir nobilis,

Hetti episcopus

,.<>nsisG6ab,68c. 76

fideiin

655 a

426 d, 433 a

Antiochiam

tomi

628 a

Chrysostomi Harmatius amicus S. Joannis

Wmb*")

Dalmatica

in

f,

f,

Hartzheim

^^ 654

Hesychius episcopus Parii

Ninoviensism ce

Hamelariusepwco^w

vel

e,

martyris corpus Rotnaci 187 c, 188 t, t Hermetis 189 a et seqq.

182 a

367

£XHadrianus imperator Hagen {Ferdinandus vander)

Hagen

f,

a

360 c d

episcopi Aquileiensis translntio, inier

Prcetermissos

adriamus

f

curia»

Heraclides Ephesinus episcopus, S. Joannis Chrysos-

ef in

h,

,

Rottenburgicus

717

Tyrolensis magister

Gutta uxor Henrici I dynastm Rottenburgici benigna erga S. Notburgam, famulam suam 718 d, 719 Gvninasius episcopus

dynasta

Heraclia inter Pro3fermissos

f,

728

f

dynasta Rottenburgicus, curice Tyro-

III

Henricus ultimus

51 e

Henrici fldynastts Rottenburgici, 722

a,

723

e.

729

400

episcopus Trevirensis

c

Tyro*-

711

f.

190 c

Cypriasxi

t Gumbertus episcopus Senonensis

filin

720

f,

Hcnricus IV dynasta fiotfenfjwgicus,

f

Outta

723

curice

Rottenburgicus,

S. Xotburgce Aerus7l0

719

e,

d,

63 e

II

718

f,

Henricus

translatum

Hem, promotor

in

dynasta

II

lensis magister,

41 a

Guilibertus toparcha

b, 721 c,

Notburgce herus 718 c 719 b e f

Tyrolensis prcefectus, S.

190 b

f,

38'» f

719

f

3 c

Guido comes Flandrim

364 b, tOOd

Henricusrf(W«sprimus, dynasta Rottenburgicus, aulce

Urabantin,

\ir,-lli'iisiii,n in

e

41 a

HenricuflrexJoAemKB

140 c

////s/o/- lii'(jiji,,nnnn

e

m

729

Henricua IV imperator Henricus VII imperator

/tem

d.

c

Pnrtmnissas

729

T^T-oft'

713 et seqq.

serjf)..

t

Ty-

V„>wtjii in

Henricufl lllimperator

f

90 a

Vezzaniensis

<\

'»
e,

roli

Notburgce

$,

yestis

366

<>< <:

Henricufl reltgiosus monasterii Montis S. Georgiy

Akxf,

~~'A

Henricus Prior monnxfprii M„nt,s S,

pietate ac virtutibus

vir

spectabilist multa collegit de

//(/*»/

Henricufl episcopus Trevirensis

694

f,

deinde patriarcka

andrinus

Guaza matrona

c

141 d

363

fat™

'"l""

Opere nostro hcnc mciitus

1321,

Papa

II

intiochenis

e

397 d

Gregorius XII Papa

620 e judex a Theodc ic 472 f, 473 a<: f. 47 4

seditiosit

Hendrickx {Norbertm) vice-parockus Ntnoviensis,

363 a

Gregorius IV Papa Gregorius VII / upii Gfregoriufl XI

rl

]/

793

amicui S. JoannU Chrysostomi

Hellebichns

666 c 65 a et seq.q,

f,

f GrergorluB Decapolita

Gregorius

Helladiu

t

Hieronymus

Ecclesice doctor 147 d, 153 a b, 445 e f, a c. 569 d e 570 b c. 571 c d

567 f, 568 573 d e. Non senstt male de 572 a b c d e nec Tkeophih epistolam Chrysostomo, Joanne S. 07(1. 077. 678 a b c d (175, ef, 674 rrrtif 670 b Arelatensis )us eptscop

b.

,

50 b

.

Belena Helenus

HeUuus

inter

Pratermmos

qntap» /Undator

Heliodorus,

/<"' s "" s s '

,73

K

-

9° b c

canonicorm 8.

Materni

MH

5.^^«^

HelladiusC** Helladius presbyti

**iTjafSSS

IV. Septembris Tomus

632 b c

«l

t

Hilarius

Pictaviensis. t Hilarius S. Joannis Wilarius episcopus, r

318 b Chrysostomi amicus

607 d

e,

632 b

o

115 b Regiensis Hilarius mdnachus 527 i. subadjuba sub Arcadio imperatore Hilarius

538 100

.i

t Hilarius

INDEX HISTOHICUS

701

29 c d f, 82 d e 145 1> e (1 339 b

f Hilarius Papa Hilduinua abbas San-Dionysiamu f Hippolvtus martyr

Iiotten-

Hochenekia (Margareta) Henrici II dynasttf burgiciuxor

et

a S. Notburgce hera benignior 721

722 de, 724

b,

Hoehenckius

(Itudalphus)

e,

c

728

729

f

Salisbur-

arckicpiscopus

72,a

gensis t

Notburgw Holstcinia serenissima dux, in temptumS. 745 d munifica Honoratus episcopus

in

Numidia 286

f

c d c,

609

a,

511, (1,608

Occidentis 402 c,

045

046 b c d c

a,

647

f,

652

618 a, 679 a d

b, d,

Honsum (Zcgerus ran) canonicus et pcenitentiarius 149 c ecclesiw cat/tedralis A ntverpice Jlontlicim (Joannes ab) episcopus suffraganeus Trevi-

r«ww,

scripsit

b,

586

591

a,

600, 601 a b

,

c,

186 c d

Innocentius VI Papa

733

Historiam diphmaticam ejusdem 355 e, 400 c d

733 a

/>/>.

668 d

f Joannes Cassianus

775 e

Joannes VIII Papa

161 e

Joannes

Ilugo episcopus Tullcnsis

395 d

Joannes

vurporis S.

Humbertua Humerious

133 a

\muti Svuuneusis

episcopus Wirceburgensis

Vandalorum

Africa

in

101 e

,

502

620

cus

Hypatius presbytcr

c d,

Constantinopolitanus

629 a b

I

407

d,

archiepiscopus Trevirensis 395 a b

(vrmissos

Joannes

637

S. Joannis Chvysostomi

b c

3 e

f

63

f

v

III episcopus Andegavensis

Joannes episeopus Cwsareensis

c d

396 a

inter Pro?-

in Palestina

551 ef,

552,553

amicus

,

692 c,

85 b

Joannes episcopus Alexandrimus Joannes Michael episcopus Andegavensis,

c

S. Joannis Chrysostomi ami~

Hymnetius archiat er}

Joannes Arcimboldus episcopus Novariensis, S. B. 733 a c E. Cardinalis SS. Ncrei et Achillei

Joannes

c

bc

24 d

Joannes Euchaitarum metropolita

337

Hungari in iMhnringium irruinpunt Hunni liornanorum provincias vastant

183 e

364

336

f,

e f

388 cd 678 d

XUlPapa XIX P.apa

343 b c rex

c

400 d Damascenus -f Joannes Alexandrinus f Joanncs E'leemosynarius episcopus 83 b, 85 b c d, 406 c

729 e

Chant, interfuit translationi

f,

707 e, 748 d f Joannes Baptista S, It. Me/ftensis, Joannes Baptista Cibo episcopus VIII Innocentius postea Balbinay, CardinalisS. E.

f Hugo episcopus Lineolniensis Hugo episcopus Bisonticensis

ajbbas S. Petri de

c

669 c, 690 a b c

Joanna soror Adelphii episcopi Arabissi 688

Horlachen (Seyfridus de)

Hugo

187 a, 384 c

Innocentius VIII Papa

f Joannes discipulus S. Matcrni f Joaimcs eremita juxta Lycopolim

archidia>cesis

e,

287 a et

,

seqq.

Hononus imperotor

d o, 595 d, 598 c d e f 599, 603 d e, 604 c, 607 b c e f, 608 a b c, 614 f, 648 a, 646 aet seqq., 647 f, 648 a, 652 d, 653 f, 654 a, 655 d, 607 c, 670 a, 675 c, 678 a e f, 679 a d e, 680 c d e f, 081 a b, 682 a, 683 d ef,084 a f, 685 ab d 132 b Innocentius III Papa

579

Joannes

I

episcopus Cameracensis 121 a, 131 e, 132

a b

Joannes Jejunator episeopus Constantinopolitanus 90 b d

Joannes episcopus Ephesi

580 d

Joannes episcopus Hierosolymitamus Joannes decanus Atrebatensis, corporis S.

Jacobi fratris Domini reliquue

132

Trevirensis

et

elector

e

115 b

vir illustris, reliquius

SS.

133 a

530 c Africa, ad metalla damnatus

episcopus

Jakcmin

(Gabriel) canunicus Casleti in Flandriu , edi-

320 Vitam S. NotburgcB

Jamnecius cpiscopus Trevirensis

366

e,

f

in

Xumidia 286

f,

713

f

400

f

287 a ct seqq.

52 d c f Jason maitgr, inter PrcBtermissos 30 a b f Ibarus episcopus Hxbernus Molorum (empla, curantibus SS.JoanneChrysostomo et

Parpkyrio diruta 527

c

d c

f,

551 e

Jcsabol/(7///K( tsraeHs f Ignatius episcopus

f,

Chrysostomo laudatus

644 a b

f,

c d e

Joannes diaconus Constanlinopolitanus

'

579

e

Joannes diaconus Constantinopolitanus, S. Joannis Chrysostouti accusator 525 e f, 579 c d e f 580, 581

582 a Joannes monachus, S. Joannis Chrysostomi accusator 579 cd, 580 de, 581 f Joannes comes Constantinopoli 579 e f,

Joannes comcs thesaurorum Constantinopoli Joannes marchio Brandenburgcnsis

Joodms discipulus

S. Georgii Decapolitce

607 b

395 d 693

Joannes/J/tus Publke diaconissa?

18 f

707 e

f

Jobinus diaconus abbas in Portu Veneris f Jonatus abbas Marchianensis

Job propheta

707

545 b

Jongnj (Jacobus du) dominus Pamella? f Josephus Hymnographus

f lllummata

744 a

Jbtapianus tyrannus

Ingenuus episcopus Ebredunensis

82 e

Ingofredus wboas Luxoviensis

99 e 182 a f.

c

Joannes unus ex excubitoribus Anastasii imperatoris

a

504 a

c f

408

552,

576

f.

645 b c d

Joannes presbyter, lator epistohe S. Joannis Chrysostomi ad S. Innocentium Papam 654 c e f, 655

f Ignatius fundator Societatis Jesu

d,

fi-

Joanne Chrysostomo excitatus 643 b e

553

Antiochenus martyr, aS. Joanne

f Innocentii Papw corpus translatum f lnnocentius I Papa 376 d, 402 r, 404

Phwnicia

,

Jansenius {Corne lius) episcopus Iprensis 671 b 672 d

Januarius episeopus

in

Atexan-

Sisinii,

f Jader

dit

dern a S.

c

ihi vt Marhjrii dvtu/if Cimstuntiiuipolim in

f

Amati Senonensis

399

cd Jacobus monachus Regiensts Jacobus

f

(J'J

interfuit translationi

Joannes presbytcr, ad propagandam Jacobua nrchiepiscopus

404 de, 620

Joannes decanus Andegavensis

i.

f,

bc

708

lii b c

$27

b f

c

189 a

093 c

tempore Philippi imperatoris

442 a Jovianus imperator 408 e, 409 c, 415 a Jovinus vpiscopus inAfrica, lapsus in persecutione et schismqticus

259

f,

271 a, 275 d e f

f

Irenteus

_

TOMUM

IN

V

to*™™Kw*chUmtieaCanhagm ,f

(

atfticrMriiit

BS8

a78c«t« e q,

...

795

^asotf

^*W»iift^,fi; ""

SEPTEMKWS.

IV

^

380 d e

f,

R.

581 a b o

[flaaoius Syrisc

fortb idem

cumppwcedentiWlt f, 676 bc, 880 de, 383 e, 888 c, |J: " """ ,n wurstones 603 e, 609 b, 042 c 614 f ,;,: rl '.616 I., 617,618, 819,620ac,623c d cf ,

Kaliwoda

(Kilianus

Jatepkut) vir

nobilis,

tes-

timonium dedit de beneficio S. Notburga? 740

>

624e,62Be,627abcd,628a,633c,634a,636e

637ede,639e,640bc 644 a

643 a

b,

0*8

d,

d

e,

641 d

c et seqq.,

isidorufl presbyter Alexandrinus '•

528

e,

'1

.",07

bd Kandlinger (Leonardus) o?conomus templi S. Not-

c d

bur y® Kempter (Adrianus) canonicus

649, 630, 654,

052 a b

+

642

c,

054 a b

e,

510 e

e,

370

e

f,

406 b, 568 a

b,

58G

007

673

b,

e,

•princeps,

in S.

90 [talica nobilis

matrona Rotnana

Juhajanus episcopm

ignola? sedis

296 c

299

f Jucund» Judffii et

301 d

a,

f

655

f

c-d e

Notburgam 735

c, 736 c, 737 a, 739 d e, 743 a et seqq., 744 c d e, 745 c

Rottenburgici

717 e

Krippius (Joannes Jacobus)

nobilis Tyrolensis 7 3 a, i

717 c

f,

305

e,

virginis reliquim Regii Lepidi

Krippius (Sigismundus) nobilis Tyrolensis f Kunialdus, inter Prcetermissos

f

114 c

712 a

4e

Judaizantes a S. Joanne Chrysostomo im-

pugnati 450 e f,

298

d,

679

I.

Kirchbergia (Agnes) uxor Henrici ultimi dynasta

94 d

c,

[flidorua diaebnus, ineertm nota? scriptor

d

30 a b

episcopus Brixinensis, pius et munificus

taidorus diaconua S, Eulogii episeopi Alexandrini

t

Hibemus

Kinigle (Caspar Ignatius ex comitibus de) S. R.

e,

bc

684

d,

713

f Kiaranus episcopus

381 e

Isidonw Prlusiota 404

f

733 d Wiltkinensis abbatia?

vnTyroli

511 a b

f,

a b c d e, »68 b, 369

c d

481 a

b,

f,

483 b

431, 452 et seqq., 463 e c,

486 e

f,

d e,

491 b

499

c,

500

f,

480 e

f,

494 d a,

496

e,

501 a b c

f Judas apostolus Juliana Olijbrii consulis uxor

748 d 655

f

f Juliani martyris cxceptio reliquiarum, inter Pra?ter-

50 b

missos

Lamberg

4d

f

38

ecclesia?

333

Cartkaginensis

Julianufl subdiaconus ecclesia? CarthaginensisSM

Julianus opostata imperator 20 b 408 e, 409 c, 411 e, 413 f, 415

456 Julianus

avuncutus

c,

Juliani

460

e,

66 c

d,

c

72

e,

apostata?

f

56 a

154 b, 268 a imperii Julius Valens usurpator Nicomediensis 193 e 194 e, martyr Justina virgo

f

195 f

84 e 15

imperator ejus Justinns consul, postea

c,

f,

Juvencusystresbyter in

°

*

colligcnda

727

a,

f,

in

742

a,

f

Tyroli, ope-

Notburga?

Acta S. 743

b,

744

c e f

637 c Prceter-

£boriacensis, inter

51 b

?nissos

Landebertus episcopus

126 a b

Senonetisis

Landolphus Brixinensium

728 b e

antistes

f Laurentius seu Laurentinus Lazarus episcopus Lunensis

18

e,

nomm o4

e

u>

irtter

Antiochia?

martyr 243 112

b,

f,

Lazi gens barbara Trepirensis 366 e

f Legontius episcopus Leidradus episcopus Lugdunensis 33

Lenderer (C hristopkorus)

a,

19 c ecun

I,

oo

<

f,

1

e,

4f

f

civis Rattenbergensis, tes-

timonium dedit pro patria S. Notburga? 716 b c I Papa 83 b, 84 a b c d, 85 f, 86 a, 98 d, 107 b, 108 d, 144 d, 145 d, 147 f, 148 e, 181 f,

f Leo

f Leo IX Papa 101

e

182 b, 674 ac, 779 c, 780 a b f, 102 a, 184 f, 185 a, 342 e,

364

m

b

c Leo IV Papa 395 f Leo X Papa a 674 imperator Leo 1 406 e f, 407 e Leo Sapiens imperator Orientis Leo ductor excrcitus sub Arcadio imperatore 534

c d o

.

3 a b c 460 a b

c

664 b 400 f

340 a c d

t bom Pro?termissos

mat tyris feslum f Juventini Praitermissos Ticinensis, inter f Juventius

244 a

116 a b

337 b

-"^t^Slt: ^ Hispanm,

ad

745

397 e

39 d, 40 d Lambertus II comes Lovaniensis Lamprotatus diaconus Constantinopolitanus, amicus

595 d

I Papa f Julius martyr Julius f

f

294 a

,

imperatoris

Joannis Chrysostomi Julianus Pelagianus verbis S. af a, 670 a et seqq., 671 493 obusus impei-atoris 498 apostata? Juliani Julianus qumtor

ndegavetm /xndegt copi A copi

f,

S. Joannis Chrysostomi

e

498 e

^i

contulit

Landeberta monialis

334

438 e f, 439 a, 498 d e f 557 c

Justinianus I impwator Jtiatinus I imperator

293

Pra?termissos

inter

,

(Franciscus Bernardus comes de)

718

c,

a,

b,

ram

c

f Julianus Brivatensis JulianuB archidiaconus S. Eulogxi episeopi Alexan83 f, 84 a drini Julianus presbyter

ovium

pastor

f Lamberti episcopi reliquia? Leodii Lambertus abbas Montis S. Gcorgii

335 a

t J ulianus martyr in Africa JuUamw martyrt inter Pra?termissos

Lffitus

142 e

84abc

f Julianus martyr

diaconus Emeritensis

aelius

l;

t Julianus Anazarbenus martyr, a S. Joanne Chry505 a sostomo laudotus

f

Lcodegarius episcopus

.1

ugustodunensis

martyr 130 d

190 f Leodegarius episcopus Bituriccnsis Georgii m Montis S. Leonardus abbos monaHBrii 733 f '

Tyroli

Leontinus episcopus Augustodunensis f

-

21 e

Leontius

,

[NDEX HISTQRICUS

796

595 304 b c d b f, 596 a b, 613 e, G47 e intiochenus Arianus 440 b,

Ancyra 526

eontiua episcopus

-

eptscopus

Leontius

e,

441

Ty729 e

Georg ii

monasterii S.

religiosus

in

620 de 709 f

Leontius kospes S. Joannis Chrysostomi

f Leopoldus marckio \ ustrim Leothecarius episcopus Lunensis.

roli

119

Vide Lintecarius.

PratermisLeudelberta monialis Eboriacemis, inter 51 b

183

imperator

Ludovicus

II

Ludovicus

II Italier rcr,

Ludovicus

I

114 a b

101 d,

Ludovicus Pius imperator

f

82 d e

irelatensis

Leontius episcopus

LudoviouB

.

b.

b,

185 d

c d e

188 d

187 c d e

114 b

deinde impcrator

Germaniav rex

343

c

Ludovicus Transmarinus Francorum rex Ludovicus comes Palatinus cis lihenum

341

f

395 d

Ludovicus Meinhardi comitis Tyrolensis

723

filius

sos

400

Leudolfus episcopus Treuirensis c d

626 a b

amicus

627 b d e

,

f

Joannis Chrysostomi

S.

rhctor gentilis,

Libanius

f

Ckrysostomi

Joannis

Antiochenus, 5.

Libanius vir

bc

104 a b d

episcopus Sedunensts

Leudemundus

f,

187 e

1

180 ef, 181 ab f Lupicinus episcopus Viennensis Chrysostomi Joannis Apiance,S. LupicinuS episcopus 582 f, 583 a d, 599 c amicus

f Lupus

122

episcopus Senonensis

d,

124

f

e, 419 praceptor 410 b d e f, 411 a b c d e, 415 c d e, 704 c a b 467 466 c, a, 439 e, 438 f, e a et Libellatici in Afrkaqui dicti fuerint 215 f, 216

218 a

seqq., 217 actseqq.,

pacem

254

b,

257 b

et seqq.

255

258 a et seqq.

,

Hi ad

e.

admissi in concilio Cartkaginensi

d

c

259 a b

,

confessorum lapsis dati 226 f, 227 a et segq., 228 a et seqq., 229 a et seqq.

martyrum

Libelli

et

bcd,

235

160

Liberalis episeopus in Africa

259

595 d 70 a 78 a, 79 a d

16 d, 54 b, 55 a

Licinius imperator

e

371 e

f,

32 d e

Licontius episcopus Lugdunensis

60 f 38 e

f Lidorius episcopus Turbnensis Lietbertus cpiscopus Cameracensis Ligneville

(

transtulit

PhUippus de

Deudati,

prwpositus S.

)

corpora SS. Amati

c

261 a

b,

Liberius Papa

f Liborius episcopus Cenomanensis f Licinius episcopus Andegavensis

Adelphii

et

Lintecarius episcopus Lunensis

109 e

101 f

113 b c

f,

118

366

f Liutwinus episcopus Trevirensis

400

e,

I

114

imperator

145 b

b,

f Lucas evanaelista f Lucas monachus Ordinis S.

579

Machaeus

,

Macrinus diaconus Agrippinencis,

372 b

acultjtus ccclcsiw

54

f Macrobius martyr Mactefledis prima abbatissa Habendensis

105 d

106 b

f Madelbertse

abbatissa?

virginis

Leodii

reliquice

397 b Mafleius [scipio, marckio

riumet

)

edidit epistolam

illustravit

6?6 e

f,

ad Ccesa-

657 et seqq.

408

S. Maurilii ejusdem sedis episcopi

68 b

64 c,

65 d e,

b,

2 c f Magnus, inter Prcetermissos Magnus episcopus, S. Joannis Chrysostomi amicus

623 d

Magnus

Christianus, forte clericus in Africa 307 b c d e

Majoranus episcopUS Placentinus

335 b

Majorinus episcopus schismuticus Carthaginensis 309

c d,

336 d 297 d

Carthayinensis 320 c

f,

321 a

79

in Italia

d

e,

177 d

144

Papa martyr 148 (',

178 e

f,

179 a

d,

c,

c,

282 ab

f,

episcopits in

f Lucius

martyr

Maximiano imperatore 377

c,

292

e,

293c

Mamilianus,

inter Prcetermissos

f

335 a

Africa

Lucius episcopus, amicus S. Joannis

c

episcopus Viennensis

320 in

sufj

f Mamertus

Africa, ad metalla damnatus

Chrysostomi

cjitscojius Ltinritsis

109 f,

Lucius Afcr

b,

110

b,

112 b

113 ab, 117

at persecutione iapsus

,

b,

118 b

deinde pro fide

235

extorris

Lucius Prisous

c d e

152 a

tgraituits

b,

2G8

f

a

Lucius rector scuiariorvtn sub Areadxo tmperatore 597 b

Ludolfus fortc episCOpUS

"rcrirrnsts

t

c,

GU2 a

367 & b

d

82 d 51 f

Manasses archiepiscopus liemensis

132 b

Manes

^{j{ e

luvresiarcha

Manichaji refutati a S. Joanne Chrysostomo 463 f, 464, 4G5

ab

,483

a,494d,504c, 512 a, 513

a

561

f

376

f

621 a Lucius

c

def Mamertinus orator

28

c d,

371

(

103 d, 168 e, 176 c d;

281

b

f Lucius

145 d, 147 a

e f

Malchua S. Joannis Chrysostomi amicus 628 d Malderus Joannes ) episcopus Antverpiensis 149

Luoifer Calaritanus, Apostolicce Sedis legatus 435 e f Lucius

e

72 et seqq.

371 d

Lucina matronu Romana

f

e

>2G c, 227 a b c,

Muuritania

prcsbijtrr in

concilio

interfuit

Arelatensi I

666

,

ab

Lucianus

f

Macharius confessor Romanus, schismati aliquamdiu addictus 158 e, 160 d, 165 e f 166aetseqq., 167 a b c d e, 264 b c d

400 f f Magnericus cpiscopus Trevirensis Andegavensis, Magnobodus episcopus scriptor Vitai f

Luciana matrona Romana. Vide Lucina. f Lucianus presbgter Aittiochetius martyr, aS.Joan-

Lucianus confessor Carthaginensis

f,

165 ab, 261 b et seqq., 264

52 a

Lucianus

161 d, 164

legatus Novatiani antipapa?

383 d

missos

Lucianus cpiSCOpus /Jonafista

c

Machabsei marttjrcs, a S. Joanne Chrysostomo 504 d laudati

Magnentius tyrannus

702 b

ne Ckrysostomo laudatus 460 e, 665 b c d f

et seqq.,

c

f

Prater-

Basilii, inter

f

578

acarius episcopus Magnesia?

188 d

c,

Lotharius Lotharingiai rex

M

e,

cd

Longinus legatus Novatiani antipapCB 161 d, 164 f, 165 a b, 261 b et seqq., 264 f Lotharius

M

,

f Mansuetus episcqpus TuUensis

354

f,

f Mansuetus secundum aliquos episcopus Trevirensis 364 e f 365 aet scqq., 366 a b c , 373 d e f Mantiger {Andreas) curatus templi Fbenensis in Ty,

roli

imi

Manzolus (Lucas) ex Ordine Humiliatorum episcopus Fesulanus et S. It. E. Cardinalis, inter Prmtermissos

|4|

,j

f Mappalicus

c

TOMUM

IN t MappaliouB

man•fijr

('ar(l,a

U

,

lt

220

n,s,s

1,

^l

,\

Ma.v))o&\i%epi8copwnedorienm t Morcella Homana vidua

IV

SEPTEMBRIS.

b

Ui M2ab

Martinufl proepositus generalit

t Mareellinus ep,sn,P us, inter Prattermissos 3 c Marecllinus Antv^nm, amicus S. Joannis ChruJ sostomi

verisimiliter

alw, amicus

tMaroellua secundum aliquos episcopus 304 305 a et aeqq., 300 a b c 308

m

f

,

,

11

73

(1

233

,

c f

292

,

f,

Marcianua imperat&r

c d

89 a b

t Marus episcopus reliquite in

163 d e

,

298 b

,

316 e, 317 e 779 a "80 c

* Marutlias

400

c,

Ejus

f.

Hispania

399 e

Mesopotamim episcopus 573

578 c et

b,

cd

t Maternus eqiscopus, inter Pratermissos

bergensis

Chry-

395 d

Matthaaus Carnariota

Vaicriano auctor 317 £

512 a, 513 a, 527

,

Eorumdem

c.

versioni idem Sanctus allaborat

527 a

Mattich {Andreas

407 d parochus

)

Vermensis

Istrio

in

749 e

Maucouvent ( Jacobus) presbyter Pamellensis, voliegit reliquias SS. Cornelii, Cypriani et Ccelestini

con-

611 c

,

Marcua evangelista 391 c Marcus episcopus, amicus S. Joannis Chrysostomi

189 a b c d

t

621

Marcus episcopm Aurelianensis Marcus secundum atiquos episcopus

33

et

a

527 e

Gazensis

528 a, 551

,

tMaria-

Virginis

Prwtermissos 2

356

SS. Nominis Commemoratio, e.

Ejus

Maria

Blanca

Maximiliani I imperatoris

Maria Christierna archidux Austria? 713

395

c c

Marianus episcopus tus

ignotoe scdis

ab c d

c

d

Apostolorum 26

e

pro causa S. Joannis Chrysostomi 646

Mariscotti

(

et

monachus

Elisabetha

)

in

Apamene

f,

372

+ Maximinus episcopus

S.

Marti 217 b

o,

t

,.

f Martini •]•

\

259 b

c

2JJ d

r,

«

132

n

c .

cgg•f e

1,

62 a

d,68cdef,69aetseqq.,70aet S e^

a,

724

b,

tem-

in

733

e,

731

745 a

f,

460 a b

Trevirensis, inter Pratermis-

Maximinus

episcopus Trevirensis

366

a

inter

ace,

368

e,

d,400f

c

Pnetermis50 a

Maximinus secundum aliquos episcopus Trevirensis 364 e f, 365 et a seqq., 366 a b c, 308 f, 374 a 13 t, 164b Maximinus II imperator 52 d + Maximus episcopus. inter Prcstermissos 500 a Seleuctensts Maximua episcopus, forte Joannes ChryS. scripsit adquem episcopus, Usxmm

653

sostomus

Maximua

episcopus

m

286

Yumidia

f

055

c,

b

287' a

,

et seqq.

ou

7la«t

*3ef,356d seqq.,72 cd,

Martinus

717

sos

5d

Duaci

episcopus Turonensts 61

378 b c

f,

394

n persecutione lapsus OQ n j

Martiuus Papa murtyr

f Martinus

c,

Tungrensis, f Maximinus episcopus

.,302d,310 reliquite

d e

f,

Joannis Chrysostomi 628 d

inimica S. foannis Chryst

c,

c

2b, 50 137

354 f, 355 a + Martialis episcopus Lemovicensis 362 f, 363 a, 381 e

200

377

G-8 d

amicus

a,

a,

imperator 395 b c munificus

Antiochice t Maximini martyris festum

b c

i-

69

131 e

reliquice

b et seqq., 735 a e, 743

138 a d

Marsa mulier

I

pium S. Notburgo? 715

0i3 b c d

matrona Mutinensis

Maro anachoreta Maro presbytei monachus,

Ejus

c.

353

MaximUianus

649 ab

371 d e

episcopus Arelatensis

Maris presbyter

131 a b

685 a

ab

Marinianua amicusS. Chrysostomi

f

89 a b

f,

366 f, 400 f Maximianus episcopus Trevirensis Maximianus Galerius imperator 13 f, 377 e f, 378 c Maximianus Herculius impefator 351 e, 352 cef,

047

f,

1

Marinus

e,

Qccidentalium lega-

,

c

52 d e t Maurus martyr, inter P?-a?termissos 115 b Maurus monachus Begiensis 182 b t Maximi corpus translatum t Maximi episcopi inventio, inter Prcetermissos 52 d Maximianus episcopus in Macedonia 653 d, 681 a b,

141 f

335 b

400

e,

,

18 a Maria diaconissa secuio quarto in Bithynia Maria a S. Paulo virgo Clarissa, inter Pnetermissos

Coiiis

88

374 a

c,

366

t Maurontus abbas Broylensis 120 c e f , 121 e 126 e f, 127 a et seqq., 128 a b c, 129 b et seqq., 130

c

nos-

717

7'revirensis

365 a et seqq., 366 a b

f,

Mauritius imperator

735 b

f Marianus martyr abbas f Marianus Gormauus

secundum atiquos episcopus

364 e

conjux

a,

I

Mauritius episcopus Trevirensis

714 b

tra

Prwtermissos

inter

50 a t Mauritius

e f

132

capilli Duaci

,

c

inter

Maria Theresia augustissima imperatrxx regina

f

""50 e

t Maurilus episcopus martyr

553

e f, 552,

60

inter Prce-

termissos

bioyraphus S. Porphyrii episcopi

Marcus Aurelius nnpn-ator

A ndegavensis

Maurilius archiepiscopus Rotomayensis,

Trevirensis 304 e

365 a et seqq., 366 a b

Marcus diaconus

t Maurilius episcopus

f,

e

f

770 a

Mattlueus episcopus Gurtzensis

MarcionistsB a S. JoanneChrysostomoimpugnatiASZ a, 494 d

e f

51

t Mathiae apostoU reliquice in Hispania 399 d Mathildis domina Ninoviensis, uxor Gerardi Grim-

624 d sul,

Treviremis 300

601 b

seqq., 631

,

sostomi persrciitionis

530 c

302 d

,

[,

580 b

149 c

vcrisimiliteralius, amicus S. Joannis

Marcianus

115

nipi, Triilcntiao, ejnsque reli-

Martyrius diaconus Constantinopolitanus

Marcianufl Antiockenusj amicus S. Joannis Chrysos'""" 624 bc

Marcianus

±\\>

quuB Constantinopolim translatm

653 c d

293 a b

11,

a

"»i

f,

Martyriua patriareha Antiochemu 406 d Martyrius archidiaconus Ccmstantinopolitanus 525 f,

395 d

Marchcttus {Hieronymus) notarius Romanus Marcianus episcopus Arelatensis, Novatianus

50

374a

'

Marcellus episcopus Oalata MarceUuflepwcofta in Macedonia

i

d

373 d

,

et

K*

t Martjrius martyr

Trevirensis

c f

Camaldulen-

Martinua abbas ingeriacensis Martinus monachus Regiensis

Joannl

S.

hrysostomi

t

Ordinu

sU, inter Pratermissoi

,

MarcellinuB

797

Martfnus II secundum aliquot episcopu Trevirensit 304 e f, 365 a et seqq., 300 a b c

episcopus

secundum aliquos b c, 308 ., 360 a 304 ef ,305aetseqq

Maximus

sodatis S. Jttannis Chrysostomi, deindeepis*

copus Seleuciensis

Maximus

ticus in

I

f

415 e

f

,

425 d e

episcopus, mpersecutione fapsus

Afnca 259

f

,

27

1

a

ei ,

,

560

a

schisma-

275 d

e

1

Maximus

d

,

histoiucus

iNDi:\

"ns

.

132

a,

136

f,

bcd

staeqq., 167 a

240 ade,24

e

212

e,

262

f,

.1

o

213 b

c,

205

f.

d

c

e,

365

c d.

1»

c.

d

e,

236 e, a, 26G 315 cb

d,

162 d, 164

445

320

c

f

704 a

707

f Moyses prapheta Rommnis marti/rlM) 6 f Moyso prcshytcr 152aetse
f,

rrdcsia- Carthaginensis

Maximus acolythm

,3( »

virginis

165 a b, 167 d, 172 c 261 b ct seqq., 261 f, 265 d, 27G c d e, 278 b

legatus 161

239 d

f,

,

240 a d

c

244 e

,

,

213bede

168 a, 212 c,

d, 165 c,

,

f

265 8

,

f

(

151 c

.

55

236 b e 2G6 d 315 ,

,

,

,

Ma

>:

imus philosophus

Mayr {Seybottus) Meckaw {Melchior

gentilis,

Meingaudus

621 a

Moyses

367

episcopus Trcvirensis

Mcinhardus comes Tyrolis

735 a

400

Mutianus scholasticus

dux 718

Carinthice

et

719

314 a f Mclchiades Papa Meletiani qm'dicti AntiockiOB 457 e.

f

Mutius Vitellescus prtspositus

c,

c,723ab

721

b,

amicus S. Joannis Chrysastomi

presbytcr,

Mundicorda. Viae Bona virgo Musonius amicusS. Joannis Chrysostonu

b,

428

c,

436

a,

450

b,

457 e

f

528

e,

703

f,

b,

ronditionis

ignotCB

351 f

c

376

,

N,

f

N

Mcnas

82

371 e f

Merocles episcopus Mediolanensis

.

f

372 b

Naricus acolythus

f,

360

e f

368

,

c

371 b

nensi III de baptismo hiereticorum

tem-

301 d

f Navitus secundum aliquos episcopus Trcvircnsis 364 e, 3G7 c, 368 b c f 369 ab cde

,

c

247 b

Carthagincnsis

Natalis episcopus Oeanus, interfuit concilio Carthagi-

e

,

Trevirensis

365 a et seqq., 366 a b

ecclesitv

Nassutius episcopus Donatista

360 d ef 361 a

poris, forte fictitius

Metropolus secundum aliquos episcopus

364 e

seqq

Nardinus. Vide Stephanus Nardinus.

et scriptor, ignota? sedis et

jf

f Nectarius forte episcopus Augustoduncnsis alter ab HlOf cujus gesta hahentur 59 f, G0 a et seqq., 61

Mettius hypodiaconus Corthaginensis 164f ,262bef,

MiohaeJ Comnenus imperator Orientts Micbeler {Andrcas)

Milotus episcopus Trevirensis

366

c

Milo cpiscopus Trevircnsis

366

e f

f Modosti cpisropi Trevirensis

reliquia?

ad

263 a

Nectarius episcopus, inter Prcetermissos

091 e

Nectarius episcopus Constontinopolitanus 510 b c

716 ad

nhbilis Rattenbcrgcnsis

400

,

516

I"

399 d

Modestus episropus Trevirensis Modianus episcapus in Numidia2HG

306 c 400 f 287 a et seqq., ,

f,

f Modouldus episcopus Trevirensis 359

c d

399

Moduarius diaconus

Mobr (Miuiniiliarius Molassius

abhas

in Oriente

526

f

366

,

631

,

de) nobilis scriptor

ftamhinisensis

et

intercedunt

f

,

f

,

579 d

,

603

f

,604 a b

Nefingus episcopus Andegavensis 63 b

c

76

,

e f

et feliciter

474

,

668e

,

e f

a b

,

,

77

78

f

f Nemesianus episcopus in Africa, admetalla damnatus

319 a b d

,

f Nemesianus confessor, admctalla damnatus

Nemesianus episcopus

in

Numidia 286

f

,

320

f

192

f

287 a et seqq.

7(2 b

Antiochenis fortitcr

Monachi de Origenismo

547

,

2 a

seditiosis

,

Nerius monachus,

inter Prcctermissos

141

Nero imperator

367 e

Nestoriana kceresu 660 d e

f

,

661 a

,

,

c d e f

f

440 e

662 a b e

episcopus, intcr

Prcelermissos

Monachi/w'0

e

,400f

e

e

51 e

400 f

,

Hispania

in

f,

,

Vitam S. Joannis Chrysostomi

f Methodius episcopus Patarensis, martyr

Methodius episcopus

627

374 c

407 b

c

Antiochen a

verisimiliter

,

Mensurius episcapus Carthaginensis scripsit

,

83 e ,85f,

ahbas Tugarcnsis

Motaphratcs,

mulier

140f ,141 a Namatius episcopus Arvernensis Nampulus episcopus in Numidia 286 f 287 a et

580 b Momorialis episcopus Diniensis

706

aboth Jezrahelita

Nam?ea

S. Joanni Chrysostomo addicta

Constantinopoli

vir

c

generalts Sbcietatis

Jesu

381d,388de Meranon

f

676

704

e,

episcopus Catalaunensis 354 f

Memmius

628 559

c e

680

e,

e

Eorum cum

Bustatianis dissensio composita

e,

628

371 d e f

408 d, 410 d e, f Meletius patriarcha Antiochenus 411 a,412 e f, 413 a b, 415ab c, 419 d e, 421 d, 435 c d

abc

365 a et seqq., 366

f,

S. R. E. Cardinalis, episcopus

a)

secundum aliquos episcopus Trcvircnsis 364 e

Moyses

de magia suspectus 413 f 729 e

Brixinensis

Chrysosfami

amicus S. Joannis

episcopus,

56 a

f,

f",

158 a b

,

bc Moyses

180 d

178 c d Maximus consul Romanus Maximus per tyrannidcm imperium affeCtat 467 e f, 489 c. 502 c, 510 f, 511 ab,541 a

Maximus pr&ses Tomitanvs

°

'

708 b

,

321 a f,

e f

387 C d e MonulphUS rpisrapus Triijcrtcnsts Maurontus. \~>de S. Broytensis. abbas f Morandus Morani (Franrism) nwfer R. MnrqariUv Fontaiuv f

schismaticus, Novatiani antipapm

Maximus presbyter

628

Montius nmirus S.JaannisChrysostomi

Romaniis, confessar 150 e, 151 c, IS8 e, 160 d, IG4 f, 165 o e f. 16G a

M-.wmws presbytcr

,

780 b Nestoriani hoeretici

780 b

Nestorius hwresiarcha

G73

683

684 Nevius (Joannes) abhas Ninoviensis 771 c 772 a b f Nicarete nobilis virgo, S. Joanni Chrysostomo ade

t

c

,

,

accusati et expulsi 567 c d e

568. 569, 570, 571, 572, 573, 574, 578 d e

,

674ef,676b,677cc f Monica S. Augustini mater

330 a b

dicta

6(W

Nicephorus acolythus 165 e

,

166 a b

c,

167 b, 172

f

b,

262 b , 264 b 265 b f Nicetas Gothus, martyr 6 c Nicetas custossacrorum vasorum, scripsitdeS.Joanne Chrysostomo ^()g f ,

M.ono]ihya[tgb Futhyckiani hceretici

93

Montanistsa lege itnperatoria coerciti

f Montanus martijr

in

Afrira

c

b

527 a

334

f

,

335 a

Montbrun (de) ( 'alvinistarum ductor 81 f Montfaucon (Bernardus de) scripsit VitamS.Joannis

Chrysostomi

4Q7

e

Nicetas Paphlaga,

tomo Nicetas philosophus

scripsit

de S. Joanne

Chrysos-

406f 084 e f Nicetius

1

,

TOMUM

1N t Nicetiu* opiecopus

LugdunmU 32cd

Nicetiui episcopm TreviremU NioetluB, fa*r PratermUsos

34

,

366

e

bd

f

720

c

722

e

0.

/'»/;"

113 c

Nicolaua episcopm CameracemU

corpqrU S.

771 a

115

in

Oceanus rnartyr,

I.

133 a

Syria 642 d c

Nicolaus religiosm monasterii Montis S. Georgii

Odilardufl

maticus pseudo-episcopm

c

a,775d O-ligbai

152 a,

,

,

Magnm a

406 ,

264

,

b

608

t Ninianua episcopm

,

f

f

,

265 a b

576 b c ,

in

,

609 a

276 d , 345 b

,

586 e 666

,

f

f

592

,

668

,

f

f, ,

c

610acde,

593

618

675 d

256 b c

Nizo abbas PrumiensU Noderbertus cpiscopus Regii Lepidi

Normanni

114

f,

f,

f,

639 a

625 de

ecclesia?

Optatus prwfectus

Carthaginensis 236 e

Arcadio imperatore 602 e , 606 d

e

676

c

Origenes

de, 156 aet seqq., 157 aet seqq M 158 aetseqq., 159 a et seqq., 160 c d e f, 161 a etseqq., 162 a etseqq., 163 a et scqq., 164 a e f 165 aetseqq.,

vel

c

,

,

677 c

,

632 e 68G a

de Origcnis dogmate suspecti

567 d e

gitati

155 a b c

,

607

,

f,

568, 569, 570,571, 572

f

c.

sub

Constantinopolitarue

urbis

f

270 c d 237 a

OrigenistEe

c

584 a

ad Quercum

112

Optatus hypodiaconus

deinde hcereticus an-

tipapa 86 a b c d, 146 b c, 152 a, 154

in conciliabulo

120a

Novatiani a S. Joanne Chrysostomo impugnati 522 a ei Beqq., 524,527 c, 541 a, 547 d,609c

Nov&lmnus presbyter Bomanus,

bcdcf,

638

c,

Optatus episcopus incertw sedis

359 a

Notkerus episcopus LeodiemU

635 b

d, 616d,

c

Opisus de Ardesione

f

359 a b d e 119

f,

d,

615

,

Onysicratia S. Joanni Chrysostomo addicta

400 d

118e

irru/rtw

634

f,

f

630, 631, 632 d e

663 d, 675

Onesimus

f

Trevirim, uliasque civisates vastant 358 e,

Normannorum

c e

f,

c,

270 c d e

d,

bcde

b c d, 645 a, 648 c, 650 a b e, 651 b c d, 652 b,

142 b

170 b

1681",

31 d

613 ab, 614 ac d

627 a b,629

c,

633 a b

Scotia, inter PrcetermUsos

Ninus mpersecutione lapsm, pamitem

Imelacensis

655 f t Oljmpias diaconissa Comtantinopolitana 516 b c, 569 b, 576 d, 602 b, 605 a b c d, 607 0, 609 e f,

,

,

d e f

epUcopm

Olybriufl consut

,

2G2

e

Oitus vel Oiotus canonicus secularis Ninoviensis 77

deinde sehis-

150 e, 151

f

epUcopm NamnetemU, mter Pro?termissos

1U

156f, 158 e, !G4fj 165 a bc d e , 1GG a b 172 a b c e 212 c 213 b c d e 236 b e 240 a d e ,

40 c d e'

do episcopus Comeracensis. FttfeOdardua

407 d

Romanm confessor,

Nicostratufl diaconm

39

f,

in

72y e

Nicolaus Cabasilas

c

48 e

049 b

Tyroli

101 e

643

c d, f,

2d

inter prwterrnissos

Oda abbatissa HabendensU Odardus epUcopm CameracensU 38

interfuittt mts-

AmatU SenonemU

Nicolaus presbyter monachm

f Nilus

799

."»1

Nicolauea Salodioflooaa RegiemU Nicolaua arckidiaconm CameracemU, lationi

SEPTBMBRIS.

e

400

t

fNioolaua Tolentinm NioolauB IV Pontifem Nioolaua V

IV

,

exa-

573 574 ,

,

2 e

t Otgerus diaconus, inter Prcetermissos Otgherus diaconus Leodiensis

397 c

f

,

166 c

d,

167 def, 168 a b

c d,

169

bc

d e

f,

f,

689 b

,

dynastw Rottenburgici uxor , dura in fomulam suam S. Notburgam 718 d f, 719 a, 720 d e, 727 b

Ottilia

177 171 a b c, 172 a d e, 173 b c, 176 f, b, d e, 251 e, 239 207 204 b, b, a, 179 d e, 180 seqq., 261 a et f, 258 e d, 260 b et

adcf, 25G

643 a

Otreius episcopus Arabissi

170

257 e

a 2G2 a f, 263 c, 264 e f, 265 ab d e f, 266 313 e, c d b d, 307 d 2G7 a b, 276 d, 293 a b, 298 a b c, 316 a, 330 c, 346 a b c d e, 348

Otto religiosm monasterii Montis S. Georgii

in

schUNovatus presbyter CarthaginensU, Novatiani c d e f, 157 a et 156 a, 155 a, 152 matU impukor seqq., 158

ad

173 e 246

c,

e,

105

abc

248 a b c d

d e,

e,,

166ab,172ab

c,

Ty-

™

e

721 a

f

seqq.,

roli

Otto Buvarhe dux

716

f

Otto Meinhardi comitis Tyrolensis fdius

723 b

c

Ozias rex Juda

* 63 c d

Otto comes Tyrolis

et

Curinthhv dux

251 a et seqq., 252 a

etsoqq.,253ce,259ef,260b,262f,264i,265 a b c Decit lapsa tn persecutione

Numcria Numerianus episcopm TreviremU Numerianus imperator Numerius eptscopm m Mucedonia

fK^diM presbytermartyr, nensemcooptatmm^

.V,

P.

366ef,400f 441

f

^ *«T

653 c d

ab cd,247f, 249ab

c,

tNumidicue^W

227 c

250 aetseqq., 2521

CarthaginemU

et

eonfemr^

Benedictus a

Pach {Joannes Sebastianus reliquiarum Pasanius vir ilhistrU

Chrysostomi 616

e

et

urbiter

)

Notburgm 739 c

S.

incausa elevationnU

amicus S. Joannis

pius ,

619 d e

618 b

,

622 a b, 634

YzsW (Lampcrtus)u?Conomus .

rr

ecclesia?

735

;.•

in lyroti

f

c d e

S. hotburga

28

Palladius Scotorum apostolm

f

,

alius

Helenopolitanus

f

29 a b ab

est

PaUadius episcopus gestisS. JoannU Chrysostom* aUctoreDialogide 402

d e

c

f.

ibid, propterea exsulal

626 a b

030

f

fuit

OrigenUta

,

Sancti partes

Ejmdem ,

403

646 d

e

I',

647 a

et

totftor,

607 a b, 608

a,

bc

d.

c

flToflj

404 a et seqq. PalladiuB

,

,

[NDEX HISTORICUS

800

m 104

402

e

«1

e

aetseqq., 405 a b

544 b

c d,

c

G55 c d o Paulus diaconus,

Origentsta

ATon videtur fuisse

f.

545

f,

580

f

,

df,G55c

Paulus

politano ibid. e d e f

dm

Peitner

403

,

a.

Sancti causa Lbid. c d e f ,

40S

Non

.

Origents-

fuit

Franciscus Georgius) promotor

d.

c

771

f

fscalis in cau-

reliquiarumS. Notburgce

739 b

a

S. Joanne

martyr, f Pelagia virgo Antiochena Chrysostomo laudata

Ejus scripta et gesta in ta 404 582 b et seqq. causa praefoudati Sancti 408 a G3G a b a et seqq.

o

(

sa elevationis

Ejus gesta pro ejits-

582

227b

lector Constantinopolitanus

Paulus confessor Carthaginensis Pcinerus diaconus, monachus Ninoviensis

cognomine episcopo Beleno-

-502 a b. Alius est a

pro causa S. Joannis Chry647 a

leijatns

sost

Chrysostomx, Palladius episeopus amicus S. Joannis 401 c e Sanctigestis ejusdem dor Dialogide f

cef

654 Paulustfiaconv* Constantinopotitanus 398 f,

isponensts eptsopu Palladius HeUnopolitanus deinde Chryabauctore Dialogi de gestis S. Joarmis

Pelagiani hcereticiWQ

3()3 f

670etseqq., 684

f,

304

>

,

Pelagius

II

Pelaffius

404 e Palladiua episcopus tempore S. Epiphanii reprehensus 404 Epiphanio S. a diaconus Palladius e f, 405 a

8G a

Papa

presbyter amicus

,

87 b

c

S. Joannis Ckrysostomi

628 Pelagius hceresiarcha 204 d

404

f

404

f

m

Palladiusffafafa, Qrigenista

Palude

Eenricus de

(

)

Pansophius

547

Chrysostomo ordinatus

Pansophiua episcopus f

543

Pisidice

Perez (Beatrix)

Pergameus

c e

f, 341

ac

,

,

9

gentilis

Perkofer

f

c

10 d

,

141

inter Prcetennissos

vir nobilis,

e

319 d f

amicus S. Joannis Chi-ysos-

609

tomi

598 340 b

e

Pantaleonis marlyris reliquios translatcB

e

,

fW

Perennius prceses

548 a

f,

,

cisci

Joanne

a S.

f

Peregrinus episeopus Curubitanus

presbyter Bruxeltensis 399 f

episcupus Nicamediensis,

651

f

683 d

,

de

135 c d

Foniaha

,

652 a b

Pentadia Timasii consulis vidua, diaconissa 531 a, 602 b, 605 ef,G07 c,630de,631 a G32 d e 633ac'def, 634 a, 635 b Perckhofer (Theophilus) sacerdos ex ordinc S. Fran-

404 Palladius hcereticus tempore S. Hieranymi b sochs 377 cum martyr Trevirensis f Palmatius transPrcedicatoivm, Ordinis Desiderius ) Paloni ( tulitcorpus B. Margaritm

a

89 c

,

.

Epiphanii Palladius subdiaconus tempore S. Epiphanii S. tempore Palladius kctor

il

685

f,

(Jesse) episcopus Relinensis

735 b

Perpetua abbatissa Montis S. Romarici,

610 d

f, ,

748

c r

inter Pree-

3d

termissos

61 e f

Perpetuus episcopus Turonensis

140 c Prcetermissos f Papas martyr, tnter Pappus episcopus Syria? 598 e f 652 c, 680 c d e

Peruerius miles comitis Bercarii

Paseal [Joannes Ludovicus de) thesaurarius et cantor 188 c d f , 189 e capituli Rotnacensis

144 c, 147 a b f Petri apostoli corpus translaium Ejus baculus 383 a et seqq., 384 a et scqq., 385 a,

f

,

f Paschalis

I

182

Papa

Paternus presbyter Constantinopolitanus, S. Joannis Chrysostomi

395

ab

603 d

b, 314 f, 315 a et f Petrus apostolus 308 a b, 312 seqq., a S. Paulo reprehensus 494 e f, 748 d

e

mter Preeterf Petrus archiepiscopus Tarantasiensis,

2 e

142 b

631 a

G46

Patricius notarius Athyras

J-

f

86

383 b

Patrocli corpus translatum

404

f Paula vidua Romana

f

405 a b

,

250 c

Paula mulier schismatica Carthagine

f

Paulaciua Mgyptxprmfectassub Arcadio imperatore

554 b 144 c 147 ab f Pauli apostoli corpus translatum f Paulinus episcopus Trevirensis 366 e 368 a c ,394 ,

,

d

,

400f, Ejus reliquice

m

399 e

Hispania

f Paulinus mnrtyr sccuwhnu aliquos cpiscoput Coloniensis 370 a

400

!',

apostolus 308

;i

458 f Paulus

a

,

528 b

r,

f

seqq., 502 d e

«'I

540

Paulus

a

.

531 a

episcopus

,

c d

312 b

,

,

676

,

a

e f,

682 c

e f,

S. Joanne

e f 459 a b 492 b c e f, 506 e f 507 a b c d 519 502 a',613 e 703 d 748 d

Chrysostomo laudatus £58 193

def, 457

[nttochenus 435

Paulimis episcopus

,

,

,

,

.

,

,

612 b f Paulus primus eremita Paulus IV Papa Paulus

148 a b c 189

V Papa

149 S.

Joannis

e

ce,190

c

Chrysostomi

amicus

596 e

Pauhis episcopus Heracleensis 543 e

578

c

,

544

f

,

etseqq., 584 a

5 55 ,

f

593

f

Paulus episeopusin Lybia 582 e Paulus eptscopus inimicus S. Joannis Chrysostomi 593 f, 603

e

f

Petrus ptwpositus S. Petri Duaci, interfuit translationi corporis

S.

Amati Senonensis A tcxandrini

132

Petrus diaconus Alexandi inus

681

338

Petrus subdiaeonus in Sicilia

f

601 a

Petrus presbyter Theophili

f

Petrus religiosus monasterii Montis S. GeOrgii

,

f

339 a Ty-

in

720

roli

e

Petrus monachus Moreolce, inter Prmtermissos 51 e Petrus monachus Regiensis

115 b

Pctrus conversus ordinis Cisterciensis

142 a

Petnis Maria monachus Hegiensis

115 b

Pezer (Joannes) sacerdos Pharetrius episcopus Ccesareensis

741 a in

Cappadocia 594

cd, 613 f, 616 d ef, 617, 618 ab, 634 c d Philemon Ecclesia? Romancepresbyter 311 b c f 31 b ,

f Philibertus episcopus

confessor, inter Prcetermissos

martyr

Constantinopolitanus,

Paulus episcopus Cratim,

Pctrus Mongus episcopus Alexandrinus, Eutychianuf

601 e

Patricius notarius Constantinopoli

c

51 e f Petrus confessor, inter Prcetermissos f Petrus de Arbues martyr, inter Prcetermissos

630ef,

Oiympiadis

140

missos

28 f, f Patricius Hibernim apostolus f Patrieiusjunior. Vide Sen-Patricius S.

e

113 e f

Petroaldus episcopus Lunensis

27 a b d e, 30 d

lator litterarum

396

f,

inimicus

Lugdunensis, inter Prwtermissos t Patiens episcopus

Patricius

118 d

in Italia

50 b f Philippi apostali reliquiae in Hispania

399 b

Philippus archiepiscopus Coloniensis Philippus

presbytcr

Constantinopolitanus

S. Joannis CJkrysosiomi

PMUppus ^>mtyter

395 d .

anriciM

637 a b

547 o Philippus alter presbyter,- S. Joannis Chrysostomi amicuS) exsul 637 b Philippus senior imperator 150 e, 152 f, 208c, 211 b Constantinopolitanps

d, 439 d e f, 440 a b c d, 441 f, 442 a Philippus junior imperator 150 e, 208 c, 211 b d,

440 a Philippus

b

TOMUM

IN

Phifippuil Francim rex Phtllppus II Francice rex Philippua

132 vex

390

PhilippuB marehio Badensis tlM.ilLogoruuB episcopus Antiockenus

mo

SEPTEMBRIS. Priolus

I.

132 b

BUpaniarwn

II

IV

e

ri

39«

(1

tPhocaa martyr

,

407 d

.

Magni uxor4 Vitam

)

714 Mathias) sacerdos

,

incidenda curavit

714

Joannes

(

princeps

)

727

d,

735

e,

nensis

(j

593

f Polianus episcopus

in Africa

tus

320

Polybius amicus S. Joannis Chrysostomi 620 e

Polycarpus

Hadrumetinus

episcopus

652

Africa 154 e

episcopus in

b d e

,

161 e

,

bf

163

372 b 744

f PubliuB abbas monachorum f Pulcheria imperatru;

e

in

Syria

535 a

b,

a

2 e

f

408

c

642

b

687 b

,

a

261

Pompeius

15 b

1

f Prothus, inter Prcetermissos f Publia diaconissa ConstantinopoUtana

f

160 a b c

73 d, 76

latensi I

648

a,

f ,

f,

f Prothua

f

«d metalla damna-

.

f <;

f Prosperi episcopi Recjii Lepidi corpus 114 c, 115 a Proterius episcopus Capuanus, interfuit concilio Are-

episcopus, inimicus S. Joannis Chrysosto-

mi

69 a c

ProspermonacAus Regiensis

f

714

Pcemcnes

G28

503 e

Prosper episcopus A ndegavensis

episcopus Brixi-

et

f

552

f,

taudata

f

Notburgmmri

gesta S.

690

c f,

Procopius tyrannidem arripit 413 f Proculus episcopus in Numidia 286 f, 287 a et seq<|. f Prosdoce oirgo martyr, a S. Joanne Chrysostomo

Notburgm

S.

729

688 a

inter /J rfr-t<>n,itssos

scripsif.

a,

f Procopiua anackoreta in insula Rkodo 551 Procopius S. Joannis Ckrysostomiamicus

I42cd Silvester a

580 b 655 e f

548

C02 b f Froc\\i& pcrfriarchaConstantinopolitanus 406 b,6G7 d e f, 674 a, 685 c d e f, 686 a d e, 687 ahdef,

189 e

Tkeodosii

f

383 h

Procla diaconissa

(

PiusIV Papa

Privati corpus translatum

tomodepositus

93 f, 94 a> j l6 ;i) , l7 ,, conversionem urget S. Joannes Chrysosto* mus G42 a et seqq., 643, 644 ,645a'b c d

Plazgumer

38 a magia suspectu

Proba Paltonia illustris matrona Probst {Nicotaus)

Piazza (Josephus Antonius de comitibus) prmfuit inventioni corporis S. Notburga; 736 d, 737 a f Pirminius confessor 748 \

(

-

,.

t

Ejus reliquim ad eumdem Sanctum translatm 529 a etseqq.,530abc

Platner

a

Prrosercsius Lycim epifcopus, a S. Joanne fIkrysos-

(

(

fa

pati

,

Privatianus episcopus incertm sedis 270 <: d Pi-ivatus Lambesitanus epwopus, ha-reticus 204 f, 241 a b c d, 270 e f, 271 a c, 275 d 8

a s. Joanne Chrysostomo laudatus

Phocas imperator

Plan

CartHnali

f Priscua episcopus Lugdunemis rriscua philosophus gentilis\ de

Carthaginensis

Plaeilla

II /;'.

'.!.'*

,.

^^^^patriarchaConstantinopotitanus PhilumemiH kypodiacorm ecelesim

Phmnicum

)

S.

cha Venetus

r

c.

801

LaurenUus

a s. Ckrmosto-

laudatue

508

(

162 a

,

164 d, 261 d

,

0.

300 e , 301 d Pompeius episcopus Sabratensis probabiliter Dionisianensis Pomponius episcopus ,

209

Pont

(

du

)

Prior

et

e

210 a

f,

f Pontiani Papm martyris corpus translatum t Pontianus Popa murtyr f Pontius diaconus

et

,

319 e

f

,

320 a

,

192

,

lationi corporis S.

ab

324 c

,

c d e

Quimburga

Quintus episcopus

in

Mauritania

interfuit trans-

Quintus prcshyter

in

Africn

,

133 a e

393 a

,

400

,

619 b

,

61! c

646 a

,

647 e

,

Porphyrius

,

,

204 bc de

f

Quirinus Ckristianus

580 a 419 a

321 a

336

e

fc

26

ffibernus

f

CymHaniinvtstt Posfcumianus sepulcrum S.

336

bc

Sulpitii Scveri

56S

357 d

episcopus Lugdunensis

f Pothinus Presbyteri Antiocheni pro «

is

intercedunt

471

d

ab,161f,

e f

Suesstonmts Principius episcopus

e

104 b, 261 e

165 a b e Primus legutus Novatiani antipapw b, 172 b d

•

f,

bc

680

c d

Septembris Tomus /!

320

Africa

,

573

Primitivus presbyter 160

in

f Quodvultdeus episcopus Cartkaginensis

be

Postlmmianus

f

623bc,624ef

Porphvrius

et historicus

f

400

11.

Porphyriusjtf-estyto' Constantiwmolitanus amiow S.Joannis Chrysostomi

Possidius poeta

265

amicus S. Joannis

621 a,

ChVysostomi

f,

600 f, 663

f, 679 e

episcopus Rhosensis

e

298 e

S.

Antiochenus, inimicus

,

366

f,

Quirinus amicus S. Cypriani episcopi Carthdginensis

,

JoannisChrysostomimhc, 606 cdf, 607 611 a

297 d e

Quirillus episcopus Trevirensis

episcopus Gazensis 527 d ef , 328 a , f Porphyrius 545 cd,551def ,532, 553 episcopus f Porphyrius

4 d e

virgo, inter Prcetermissos

193 d

394

,

193

,

ab

Quartodecimani a S. Joanne Chrysostomo impugnati 453 d e f, 454, 455, 527 c,547 d, 609 c

epis*\

Amati Senonensis

episcopus Trccirensis 367 b

et seqq., 469

147 d

323 etseqq.

,

191 e

f Pontius martyr Ctmellanus Pontius archidiaconus Atrebatensis

Ponpo

uadragesima sex tantum hebdomadis constabat

Q:Antiochiic tempore S. Joannis Chrysostomi 468 a

biographus S. Cypriani

copi Carthaginenstk 191 c e f b

81 e 181 e

parockus Malemortensis

262

,

,

,

166 264

R

adbodus episeopUS Trerirensis a

366

c,

400

f

356 d Francim f Radegundis regina Raderus (P. Matthoms)SocietaHsJesut Acta S. Notourtfir, LaCine conscripta, omnium primus edidii 709 f, 740a, 713 f, 714, 715,716, 719 et seqq., Radulphus episcopus Vtrebatensis, adstitit elevationi corporis S. Amati Senonensis 131 f. 132 a b c d

ef 23 c d e Ragnobertus episcopus Rojoccnsis f 24 Angeriacensis abbas deinde monackus^ Rainaldus a b

f

28 b

68

Raino episcopus Andegavensis 101

c d,

66 a

Ramblmavr

bf

,

,

INDEX HISTOIUCUS

803

7iG

Tmpthm

Rarablmavn/'. tbanciseus $.

u/fti

<

Notburga™

tri,

740

b,

Rocordin (>ea niltilllis reUquiarum S.

719

rae Hen-

f.

,

m

consfitutus

Nodmrgm

wocaftfflitor

739 b ter

Reichartingcr (ftwto)

testmm

MMf*l

715f

propatriA s. Notburgm

ue*

67 d e

,

susetschismaticus

f

l»p-

™

Reuffenegg {ffenricus dc)

Riehardus

II

394

Trevircnsis

f

e

395

b

c d f

,

ab

a c 745 b 728 Rupertus abbas Montis S. Georgiiin Tyroli Trevirensis episcopus secundum aliquos f Rusticus I 364 e f 365 a et seqq., 366 a b c 3 366 e t 400 f Rusticus episcopus Trevirensis ,

f

127 ftb.ee,

132 b

a

643 a b 240 a d e 80 c d

f

ohm haRupertus episcopus Salisburgensis, saceltum est templum nunc ubi buit in Ebcn } loco Tyrolis, a, 732 f, 724 723 720 f, bc d, S.NotburgcelH

377 ab

131 a. Ejus reliquice

,

a

683 de 366 e, 400

Ruotbertus episcopus Trevirensis

^

f

c

e d c

578

Rufinus vir consuiaris Chalcedone Rufus episcopus Macedonio?

,

190

episcopus Bituricensis

Rictius Varus prceses in Gullia Rictrudis abbutissa Marchianensis

129 b e

t

572 a b

Rufinus diacunus Romanus, confessor Uufinus monachus S. Sdbini Rufinus amicvs S. Joannis Chrysostomi

3 c

inter Praitermissos

Richardus archiepiscopus

623 b f,

Rufinus presbyter, e S. Joanne Chrysostomo excitatus 642

d

Autpistoduneiisis 371 Reticus vel Retioius episcopus d e f , 372 b

Reverentianus monachus,

e

652

250f,275def 230 bef

Repostus schismatieus Cartkagine

n

339

ud Phcsnicum conersionem

68ab,72f,73a,76a

mpersecutione Repostus episcopwSuturmcensis,

721

«c

358

Materno &S. Euchario, Valerio et 65 b Andegavensis episcopus t Renatus

o

Joannis Chrysosturm amiCUS

Rumius presbyter Aquileiensistm e

b

S. Afliari Z>uactd32 Mediolanensis, «-n>'/ ranrtcuw

Banrai^ponfua eccte Remigius «M/«

,

1K7 f

aofias /ntfensu

Rainardus

719 b

347 d S.

Rutinus cpiscopus, r

393 c

Reinoldus

375 c f

Ruthius Aquileicnsis

frevirensis

canonicus

a)

{Christophorus

Reineck

Rudolphus episcopus Trevirensis 717 Rudolphus I impcratur Romana matrona Rufina nobilis

2 d

virgo, inter Ptwtermissos

f Rcgina

*

366 f 367 & Rubert episcopus Trevwensis 721 Salisburgenas Rudolpbus archiepiscopus 722 c

causa ele-

<»

passun Henrious

m

^

! Tyrni™*i*m» W s-

'"'•'"'

ricus

744 f 3 /«cotai Carolus de)

n/»«

RottMiburgicUyn^,

f^mW(Pet™JoSephm)prwfecm^n& o. 7 rctiauiis et

16

Eottenburg {Sigfridus de)

t!

,

,

,

f

300 e 400 f Roa (Antunius de) presbyter Ordinis S. Augustim, *** u inter Pnrtermissos e i,341 f84 rex Francice Robertus

Rimbodus episcopus

Robcrtus

Trcvirensis

,

132b

Flandrice comes

I

^ 73 d

Roelofs ao&Oi Ninoviensis presbyter Carthagincnsis f Rogatianus

218 d

223 e

,

f

,

247 b

c d f

,

249 a

,

confessur

et

et seqq., 245 f

224 a

250 b

246 c d

,

c d

,

episcopus f Sabinianus Senonensis Sabinianus diaconus S. Gregorii I

306 ad Roinanaa? ecctesiw sollicitudo, fides etlaus 150 f, 151 abcd,173f, 174 a 175f 176 a b c 218 f, 210 a et seqq., 220 a b c d , 236 b c d , 238 e f ,

239 a bc d f

Romanus

,

,

240 d

,

e

f,

102 a c

e,

105 a b c

107 d

f,

106 a

f,

108 a

Romulus mondchus, ad guem

scripsit

036 S.

Hispania 206

,

293

e f

,

e

294

a

36 ad

Roschmannus (Antonius) diis uustris

I)

a

•{-

Salustius

collegit, illustravitetad

monumentat gum habemus, pene omniadc Actis S. Notburgw. Yitam ejus Germanicam trunslatiuncm,

est ;

corporis

inventionem,

elevationem aliaque huc spectantia,

notariiis Apostolicus

710

promovit

et seqq. per totuni

Annota etc, Rost (Frunciseus (urolus lib. buro f Rosula mmtyr in Africa Rotgcrus episcopus Trevi/ensis

Rottenburg {Fridericus

de)

ct

fuse de-

Commeiitariuin.

de)

746 b

325 d 360 e, 400

Salviui Veronensis episcopi corpus Veronce

Salvion amicus S. Joannis Chrysostomi

Joannes

uus transmisit

interpreiatus

716 b 132 c

S. Notburga? f Salvatoris reliquio?

scriptor Tyrolensis, de stu-

optime msritus,

34 a b

Lunensis 112 t Salarius vel Solorius episcopus Saltzburger (Joannes Georgius)vir primarius liuttentestimonium dedit pro patria bcrga? in Tyroli,

645 d

Chrysostoiiius

snij/sit

in

f

Safiaracus episcopus Parisiensis

111 d

ubbnsCumaldulcnsis f Rorauahlus Romula S. Jouuui Chrysostomo addicta,

tanunuim

b f,

317 d

101 b o d c

i.utiiie

90

e f, f Sacerdotis episcopi Lejnovicensis reliquia? 35

,

monasterii Ilubeudcnsis 95 b , f Roniaricus fundutor c d e , 98 a et^seqq., 99 a b c d, 97 a b 90 d o f , ,

381 d

Papa

304 abc

441 c

Roinanus/wesoyfer, S. Joannis Chrysustumi unticus 041 f

f

e

mtirtyr Antiochenus, u S. Juunnc Chry-

sostumo laudntus

100

f

001

f Sabinus episcopus Placentinus in Italia 79 b c e 80 a b c d Sabinus episcopus

241 a b c

,

400

Sabiniana diacunissa, Cucusum venit ad S. Joannem 618 f , 619 ac Chrysostomum

304 a b

ecclesiw Cartltttgi/iensis diurouus

episcopus Trevirensis

Sabellius hceresiarcha

210cd

Rogatianus cptseupus, furte Novensis Rogatianus

252

Sabaudus

,

f

presbyter

Constantinopolitanus.

Sambatius

f

amicus

88

lueretici

episcof/us Metensis

S

Sanctorius (Julius Antonius)

E.

It,

Cardinalis,

694

archicpiscopus S. Severince

f Santinus inter Prwtermissos

Sapor Persarum rex Saracenorum incursioncs 113

b

141 c

2

c

ef

440 d c d f,

114 ab, 118

c

119 b, 120

ad

,

Sarenthein (Ferdintmdus Gubriel comes de) proepiscopus Brixineusis, examinat reliquias

739

i

729 e

f

634f ,635ab

S. Joannis Clirysostomi

Samaritani

23

628

Sar enthein (G ode fridus S.

li. I.

S

.

Notburgir

740et seqq. 740 f comesde) e,

Sarenthein

TOMDM

IN

Sarenthein {Jotepkut Leopoldus

R.

canonieua Brixinentit

I.

,

BfwaTnwasprimwepmopus

intej

vir contularis

227 b 236

/W

.V.

B08

/aanntf Ckrysottomo

Saturninufl

addkta

830 a

Severinaa Vtrginis martyrit tramlatio

2

t Severinus episcoput Coloniensis 370 a b

b

364

e f

3G5 a et

,

fleqq.

abc,

360

,

368 c

ScaM

538abc W3bc

Severinus epitcopus Catanentis

t Severus epitcoput

Tarmenberg^ cvram

238

5 d

Tremrentis 366

c

t

368

.

c,

240

Scevffi principit sacerdotum

Scharenborg i'

custodice

740

f

comitit de

a,

743

S.

,

582 Severus

'I

399

(Jotephus) sacerdos

f

kcereticus

,

)

ad,599

583

f,

c

Antiockmau 86 ef

pseudo-epitcoput

Seyfers (/\ Georgius

f

7G8 b

e

Joannit Chrytostomi amicus

193 d

filii

tecretariut regius Bruwellis

Sdimid Uuuntws

628

Severus pretbyter

reliquiarum

741 f,749

b,

a

Severus epitcopus Lunensis 143 e Severus presbyter, cui tcripsit S. Joannes Ckrytottomut

dometficut

kabet

S. \uihurun-

'

a,

,

f

400

Sfncnsium potruniis

(Josepkus) taeellanut

Sohife n

Wl

I,

f

373 d e

,

e

371

,

,

Saturue acolytkus Ecclesim Rmance 174 a 277 b Baturue fecfor ecclesia Cartkaginensis 205 c d 23G t Snviriu

3 a

f

e f

a , 372 a 389 f t Sovcrinus tecundum aliquos epitcoput Trevirentit

Constantinppoli 536 e f

537, f Saturua

Severina

PrcetermUsoi

Saturninufl confessor Carthaginmsit

Saturninua

tfa)

2 f, 3 a Tolosanus 3S6f, 357 d

.

fc

t

comet

SEPTEMimiS.

740f, 741 d

Batumini martyris trtnabtio.

f

IV

Soeietatit Jesu ,gesitt S. Not-

burga? edidit

714 f, 719 d t Sidonius Apollinaria episcopus Arvernensit 82 b

(iforgias) sttrert/us, tfstimunium dr-

,

ditpropatria S.

Notbwga

715

f

140

SohroffenBtainiua {Ckristopkorus) Bnxinensium antimunificut

stetj

templumS.Notburgan2&

bVi

addictus 158 e

733

rtjues aitratut

Sifredus abbas S. Victoris

628

m>

f,

f

Seleucus episcoptts, amicus S. Joannis Chrysostomi 629 a b

Chrysostomm 671 a etseqq.

,

672

,

Joarmet

S.

673

674 a b

,

d

c

(22

Seneciua episcopusSenonensis

Armackanus 29 d

archiepiseopus t Sen-Patricius

|

Sera^ion episcopus,

Serapion Ostracinm

124

c,

f

e,

30ab cd e 2c mterPratermtssos jEgypto

in

episcopus, S. Joannt

^* e

Ckrysostomo favens

detnde S. Joanni Cktysqstomt,

Serapion diaeonm

HeracleaSZn 6 de, uresbutcr, denique episcopus c, 580 a, 582 0. 573 f c c d 549 548 e f, f

(

Gusmunus a

592

m

Serapion AlexanaMiw

t

a,

607 d, 631

)

apud

catholici

695 b c

Silvester

f

I

Papu

314

e

372 e

b,

748 d

t Simon apostolus Simon magus

Simona vidua

,

88 d 51 b

inter Prtetermissos

93 d e

Simoniaci Alexandria? Sinicius episcopus Suessionensis 354

f

376

,

e f

a b

.

,t

agro Tndenfino

ndcr

in t Sisimiius martyr quice Constantinopolyn translatte

530 c Constantinopoli

Xoeatianorum

Sisinnius cpiscopus

522 d II

Papa martyr 294

cde

,

c

311

,

ab

c

51 d

369

^2T?*f

episcopus t Servatius

t),

f,

Severa mwter pta

ri

Severnuu^;^«/or« H

bcdef,550aetseqq.,575def,576ab bco, 578 cetseqq

579 b

^tseqq.,^o,5 Uda ;;

Scverianus Askb

'

e,

583 b, 385

586

59id, 595bd, 597

uib

a b

c

405 e

Notburgm

tfl

,

f

f

746 170 ,

S. Juannem Chrysustomum SOtpe iniquus 523 a f, 52 i e f , 325 522 a et seqq. .

,

c d e f

250

Soliassus schismaticus Cartkagine Solinus episcopus Coloniensis

737

c

,

739 b

.

740

,

743

,

744

f

Ckrysostomi SovBfarprcefectusArmenia?, S. Joannts (><)5

,

/brfe wfcm

,19 c

C

amtcus

16 d

18

c f

3(2 d

Jesu procuraior conSoll( P- Antonius ) Societatis S. Notburga reliquiarum elevationem stitutus ad

(

ab

c

,

f,

^^ ^ f,

,

cwm priore

beneficio S.

tuldutus 109 d Socrates scriptor Novatiank

626 d

^- r: ^/*ȣ

377 a b, 381 d

scripsit testmonwm de Sladerk (Joannes Ignatius)

Chri/sostomo addicta S, yoawti

^.

e f

313 b

™3

Sixtus IV Papa

373

J de,374abc,386f,387abdef,389a

,

32idf ,322ab.330e,33Lf

f 376 t Siitus eniscupus Remensis 354 ,

prcetermtssQS

377

,

381 d

ejusque reli-

,

**4b

n

,

662 a b

Sinusiastse hteretui

t Sixtus

f

21 e f

Simplicius episcopus Augnstodinensis

1

Sergius II Papa Maibrosiensis Serlo monackus

379 a 602 b

,

Silvina Nebridii vidua

f

df

Venetos

orator

9H

persecutione lapsus

munificus

et

733 7-egis

f

ef

107

erga S. Noiourgam

SUva

f

136

,

526

regis

UJ:or Jacobi Fontnnce

t Sigismundus rca; Burgundio? Sigismundus Orchidux Austritv. pius

617 d e

docuit

seculo

BurgunduB

Sigisrnundi

S.

filhts

Sigismunda

466, 467, 468, 469 c d e

numquam

Maximini Treviris

107

470, 471, 472, 473, 474, 475, 477 f, 478 a b c d Seleucia matruna Ctesareensis in Cappadocia favens

Semipelagianismum

359 b 359 e

Sigerieus

f,

S. Joanni Chrysostomo

Prtp-

inter

,

x,

4 d

Africa

81 e

ftfassfiiensis

3 e

Sigehardus monackus S.

f

,

264 b c d

,

termistos

Seoundus pafer 5. Juamus Chrysostomi 408 b c, 410 ab Seditio AnftocAflw 465 e

reliqvice

sckismati

166 a et seqq.

,

Sigefridus Nortnannorum rex

2 c

209

e f

Carpentoracte

t Siffredi

c

674 a b

t Becundinua, infer Projtermitos t SecundinuB, wtfer Prtetermissos

atiquandiu

,

165

167 a b c d e

Sebastianus/>/Y, s%/er, amicus S. Joannis Chrysasto-

Sedatus episcopus

,

a

343

t Sebastiani retitjuvr Qchsenfurti Sebastianus episcopus

m

160 d

,

734bf,735ae

f,

•<(-l)n>nriisi.:Hnius (Osivoldus)

Sidonius confessor Romanus

733

b,

f

t

Sophronius

episcopus

ffterosolymttanus

81

-

406 d Sophronius

m

INMiX BFSTORICUS 250 b

Sophroniua schismaticus Corthagine Sorcius (Matthmus) notarius CapitoUnus

t

U9

c

493 d

Sosthonesprmceps synagogm Corintfu

Sozomenus

c

Chrysostomi scriptor gestorum S. Joannis 105 e f, 406 a

340

reliquiai translatoj t Soerati Scillitani martyris

bcde

f,341 a

Brixinensi a Spillman (/oarmes Georgius) episcopo • d secretis ad* Eben curatusin t (JWmdtaia Xaverius)

™

Sprong

fuitinventioni corporis S.

Stagirius monachas energwmenus 432

52 a inter Pratermissos 68 e Talassius episcopus Andegavensis Tamhurinus (Fortunatus) S. /t. E. CardinalislSi o

Tabitha,

736 d 433,434.1

Notburgm f,

ct scqq.

Starenberg

uxor comitis de Tannenberg

745 b

.Xofhujaum, matcr comitis dc Tanhenberg 735

c,739 ef, 741

c d

///^/Vy;-

/'"/"' f Stephanufl I e, 173 c d, 178 e

155

f,

S. Notburgm plurimum addictus munificentissimuslZo

163 d, 168

f,

313 a f,

310

(1

397

Stephanus IV Papa alias .V,

352

Papa

353

a,

addirta, soror comitis de

f,

Tecla

e

consul

)

Rattenbergm

716

f

ab

Studius prcefectus urbis Constantinopolitanmsub Ar-

606 a b d

cadio imperatore

e,

007

b,

632 d

e,

636 b Suooessus episcopus

321 d e

Sulpioius SevoruB discipulus

et

331 f

biographus S.

Mar-

69

Turonensis

Superiua episcopus

in

270 60 b

Superius episcopus incertw sedis

presby(er t

forte

G45 b

627

544 b

Synesius episcbpus Ptoletnaidis aut Cyrenes

557 episcopus Genuensis

e

d

f

425 e

Seleuciensis in Isauria

Synclctius metropolita Trajanopolis

+ Syrus

c

c

amicus

Antiochenus.

S. Joannis Chrysostomi

Symposius episcopus

c d f

170 b

Africa

f Syagrius episcopus Augustodunensi§ Symeon presbyter monachus in Apamene

Symmachus

c

f,

ifrica

in

ad-

Notburgw

de) eultiuS.

Tanncnberg 735

)itulier

741

c,

f,

743 d

f,

579

Constantinopolitana

f

539 d

alibi

e

f,

557

f,

587 c

f

209

f

Tertullus episcopus in Africa Tertullus presbyter. ut apparet,

d

Teutonius

abbas

223

e.

Afica 218

in

c,

Fossatensis

c

243

245

d,

d,

222

246 a

f,

Prwtermissos

inter

,

51 c

399 c f Theclo virgo martyr, a S. Joanne Chrysostomo 505 f laudata

Tkebffiorum martyrum veliquiw

Theoclcs martyr,

in

Hispania

in/cr /J ra>termissos

Theoctistus episcopus

iri

173

388 a b

Theodolus episcopus martyr

Theodora

1)

397 o

f Theodardire/iffWKP Leodii Theodinus episcopus Leodiensis -]-

141 c

,

Pattestina

xi a b

Constantinopolitana,

favens

Joanni

S.

015 ab, 616 b c, 63Gb Chrysostomo Theodoretus scriptoi' gestorumS. Joannis ChrysostOmi 405 e. 406 a 364

Theodoricus archiepiscopus Trevirensis

Theodoricus

archidiaconus

translationi corporis S.

Theodoricua

III

Tomacensis

Amati Senonensis

Francorum

in

Lybia

rcx 99 e. 120

667 d

c e, 125 a et seqq.,126 a b e, 128 a b c

121 c d, 122 e. 123 b d, 124 a b

117 h

Theodoricus Atsatlus,

Thcodoricus

133 a

Neustriaet Burgundia

f,

c,

c

interfuit

.

in

f Syrus primus episcopus Ticinen&is, inter Prmtermts1 f- 4 f, item 13 6 SOS

a

c. Constantinopoli et

Terraa motus Antiochke 461 d

Tyroli

in

&te>tin.6Y{Wo{fgangus)pater Simonis

745 b

643

716 b

tii,i

de) Comitissa

777 a Tcnremont (Walterus de) Terentiusjwe%fer, S. Joannis Chrysostomi amicus

743

1U

b,

Simon

f,

d,

Vitam

scripsit

Sternbach (Joannes Georgius Ub. baro dc) 740

(

743

742

359 c d S. Modoaldi episcopi Trevirensis Stephanus monachus, lator epistolarum Romanorum ad Constantinopolitanos pro causa S. Joannis Chry608 c sostomi

Ststtnor

742 745 b

741 e

a,

soror comitis de Tannenberg 735 c, 741 f, 742 f. 743 d

Tannenberg (Maria Elisabeth

Slephanus episcopus inAfrica. 154 e, 101 e, 162 a b d e, 163 bf, 164 d, 261 d

Stcphanus abbas S. Jacobi Leodiensis,

«I

templum

et in ejus

739

353 e

StephanusV/V« Stephanus IX,

dicta,

d

c

c,

Tannenberg (Maria Annade)cultui S. Notburgm

315 e 317 d e

e,

743

e,

de Starenberg, uxor comitis de Tannenberg

c d,

I»

736

c,

Tannenberg (Maria Anna Leopoldina

f,

seqq., 311 a ot Beqq., 312 e

742

e,

f, 282 a, f, 179 a c, 180 e, 233 297 abef, c, 296 a b 294 e, c d 293 a b 292 f. 301 c e f, e f, 298 a e, 299 a et scqq., 300 <1 e 302 ab d, 303 af, 304 aet seqq., 303 a ctseqq., 300 a et seqq., 307 aef, 309 a et seqq., 310 a et

e

e,

Tannenberg (Josephus Antonius [gnatius de) comes S. II. /.. de Opere nostro optime meritus; cultui

1 f

rnissos

a,

muni/icu crt/a

ct

li.

ef

156

Elisabetha Helena de)L.

uflmotlnm

pi"

S.

Prmter-

inter t Stephani protomartyris translalio,

Anna Maria

de)

Bmfcw N. /offlm» Chrysostomi 432

Stelechius

(

/Hsenff/s.

tic

comitissa

Anna Leopoldtna

(Jlfanfl

Tannenberg

744 e

Starenberg (comc* de)

cormfs

130 Flandrke

f,

de

129 a f,

771 a

vir patricius Constdntinopolitanm

f Theodorus episcopus Theodorus patriarcha

m

b,

131 u

/Egypto

554 a 56 f

Alexandrinus seculo octavo xi c

Tlioodorus Seribo episcopus Atexandrinus

85

!>

Theodorus episcopus Cantuariensis nominatus 124 f Theodorus episcopus Darnensis in Lybia 84 a Theodorus episcopus Tyanensis in Cappadocia Secundo, amicus S. Joannis Chrysostomi§§&

c,

et seqq., 622,

Theodorus Trimithuntis cpiscopus

402 a

,

621 a

623

a

407 b c

Theodorus

,

, ,

TOMOM

IN

Theodonw

8EPTEMMU8.

IV

sodatis s.

Joannti Chrysostomi, postea episcopus Mopsuestenm 118 e t , 416 a et aeqq.

Therapins epiecopm

'I

herasii vidwe

,

affectat

Theodorus Metochitu Theodorus vir Constantinopolitanm

archiepiscopm

comecrat 773

S.

Joannis

t Tiburtii

634

,

552

c f

,

,

,

531 a

2d, 50 Timothcus /Elurus vtfrunu patriarcha A

,

,

,

,

Theodosius

,

nvs, hcereficvs

86 e

Tiraotheus presbyter, timicm S.Jocmnis Chrysostomi

G24

c

Tiridates rex Armenice

663 c

Tirinus (Jacobm) Societatis Jesupresbyter

149 d

f Tirsus martyr e Thebipa legione cum sociis Titelmanus (Fruuriscus) Vide Franciscus.

377 b

Titus imperator

440 e

amicus S. Joannis

636 a

Chrysostomi

I)

le.ro/idri-

Tollenare (Joannes de) prceppsitm dommprofessorum

,

functus

officiu ducis

,

,

,

,

005 a

,

,

,

1>

unperatore

053 c

,

imperator 545 d c

182

f Tiraothcus martyr Antiochi(C,iuter Prvtermissos

550 a b 551 f 553 a c f 557 f 685 d e 686 b d e f 687 a b 779 a e f 780 a et seqq. II

eorpm translatum

e

,

,

<1

MQe

Timasius/magiwfer militiw sub Arcadio

amicus

,

,

,

,

653

400 f f TigriwpresbyterConstantmopolitanm, martyr 582

,

,

ibid. d

Macedonia

Tietgaudus episeopm Trevirensis

f

S. Joannis Chrysostomi 620 f Thcodosius Magnus imperator 405 a 408 e, 409 436 f 437 a b 451 c 465 f 466 467 ,470 f 471 a , 472 e f 473 a b c 477 f 478 a d e , 500 c 302 c 510 f 489 c 495 c f , 496 a 511 a b 518 a , 538 d 541 a 593 b ,

m

iense

upriam

(

Tibcrius imperator

87 a

,

Vwmw

Ninovias 8ervata$j reeognoscit

,

Theodosius episeopus in Macedonia Theodosius episcopus Scytopolitanus

E.Cardinah

/t.

SS. CornelUet

reliquias

l>,

I

Wke

Meckliniensu, tempktm

Thyrsue epUeopm

Theodorus prcetorianm qui S. Joannem Chrysostnmnrn duxit Cucusum 634 f Thcodorus Prodromm 407
Theodosius

jeqq.

2

G20 c tl 413 e f 407 d

Chrysostomi amicus

,

I36f,437 ael

OrdmU Valhs-Umbrc

Thomas episeopm Regii Lepidi Thoma» PMlippufl de Alsatia S.

,

Tlioodorus notarim tyrannidem

f

S./{. E. Cardinalis etmartyr, inter Prcetermi

f

Theodorus contul 535 i, Theodorus Syria consularU 628 c Theodorus medicus 5. Joannis Chrysostomi amicus

,

271

,

ecriptw a s. Joanne Ckrytot~

liber

f Thesaurufl abbas generalu

3 ; 1H c d

.

256 a

prcefectus sc/ujIcb S. Mathice

.

Treviris

«•

ifiiea 235 f,

'"""•

ii.

401 c e

w

272 a

417, 418, 419, 420 a, 565 e, 021 aet seqq., 622, 623 70'* c , 660 de f Theodorue Romance ecclesics diaconm seculo quinto Theodorus monachm

805

Societotis Jesu

.

1

149 d e

htverpUB

Trajanus imperator

367

e

682 c, Antiockenm 681 d 683 bf 684 a Thcodotus abhas monackorum S. Publii in Syria 642 b c d 649 c

Tranquillinus episcopm, amicus S. Joannis Chrysos-

Theodotus diaconus S. Joannis Chrysostomi ami641 a 649 e 650 a cus 639 f, 640 a b c d e

Tranquillus favens S. Chrysostomo

Theodotus episcopus

,

tomi

,

,

Theodotus pidus 639

Theodotus

lector f

,

c d c f

641 a

,

630

,

663 e

,

consulam, S. Juannis Ckrysostomi 639 f, 640 c d f 641 a

vir

amicus

,

S. Jo-

627 f, 628 a

Tribigildus Gruthungorum

duxvM

595 bc ,534,535 ac

c

S. Joannis Ckrysostomi disci-

,

640 a

,

amicm

annis Ckrysostomi

,

,

,

629 a

Tranquiilus verisimititer Antiochenus,

536 c d *"•

553 b 355 a

,

Trcfnhlmus pnmus episcopm Arelatensis

Trophimus episcopm in Africa Trophimus, verisimiliter cpiscopvs.

161 a b lapsus inpersecu-

635 b

171 d e f 265 f 266 f tione, pcenitcns 161 a b Troyer (Antonim Felix cumes) canonicits Brixinensis

Theognostes senator Comtantinopoli

354 c

frater eminentissimi Cardinalis episcapi Olomucen-

Theopaschitae hceretici

662 c

Theodulus diaconus

.

S. Joannis Chrysostomi amicus

632 a b

,

T&eophilus episcopus Alexandrinm 510ef,511a b c d, 528 c d e, 546 f, 547 ab cd 5G6 f , 567, 568 , 569 570, 571 372 373 .574 575 , 576 ,

,

,

,

,

581 582 579 580 385 f 586 b et seqq. 587 a 588 d 590 f 391 a et seqq. 593 f 594 e f 589 a b 601 a b a c d e f , 595 598 c d e f 599 600 a d a, 646 622 607 b c d f* 606 c 603 a , 674 e f 675 676 G77 647 f 667 b 673 e b et seqq.

383

.

584

577

,

578

,

,

,

,

,

,

,

743 a, 744 cd

sis

725 a

Troverus auctor ckronici Bukanensis * frudo Turingus presbyter disculus

,

383 e

deinde pamitens 118 f,

119 a Turpilius vel Turpius prwses gentilis Permice 351 b c

,

,

,

,

,

,

,

,

,

,

,

,

,

.

,

,

Tuscus consul

,

Romanm

352 d e 323

c

f

,

353 a

333 a e f

.

,

,

,

,

678 a b c d

,

,

,

,

679 e

f

,

680 a b

,

,

,

,

681 c

686 a

,

Theophilus presbyter Constantinopolitanm , amicm S Joannis Ckrysostomi 614 d e , 634 e f , 635

Y.

a b

Thcophilus presbyter Ordinis Prcedicatorum Theophilus Ephesius, amicus

,N\

,

inter

51 c

aleas Valeas

Jounnis Chrysos-

414 a

Prwtermissos

433 b

tami

651

Theophilus cames

Theotecnus abbas manackorum S. Pubiii

in

+ Thcotimus 1

"

euiscouus metrupofitn

jn

c,

436

Valentmiani

642 b

puguuti

Scytkia 543

,

M9 a

abc ,429aet f

,

437 a

,

c

.

Ui

e

c,

373abcd

hcrrctici,

,

413e f,

seqq.,430 a etseqq,

407 c d

,

495

f

c

603 d

Chrysostomiamicus

433

415

,

Syria

S. JoanTheotecnus presbyter ConstontinopQlitanm, nis

imperator 408 c

i

,

496 a , 502 c

a S. Juanne Chrysostomo

tui-

483 a, 512 a, 513 a

Valentinianus prcsbytcr, Occidrntuiium

tegatm pro

646 e eama S. Joannis Cnrysostomi Valentinianus I imperator 408 e\ 409 c 4. 411 d e, 413

f.

429 b

Valentinianus

INDKX HISTORICUS

806 Valentinianua

409 e

imperator

11

167

,

f

Trevirensts

aliquos episcopus

Valentinus secunavm

c

495

,

368 c f S. Joanms amicus Constantinopolitanus, Valentinus 636 c d e Chrysostaitti 364 e

,

imperatore Vatartinus miHtum ductor sub Arcadio

534 corpus translatum f Valeriani martyris

324 e

Valcrianus cmsar

333 b c

,

c

182 b

,

334 b

,

demde imperator 4 46 286a, 291 f,317f, 478e,493abcd,283ef, d 322 a 324 e 321 d e f 318 a c d 349 a

Valerianus censor Romanus

,

,

,

c

334 f

,

332 d e

,

.

Praterrmsos 354 b

inter

)>uer,

frevirensis t Valerius episcopus

387

,

3.»8

.

359

866 a b c d e 374 d e ,1 e

,

o f

379 b o

,

a b

,

f

,

e

,

355

,

,

,

c d e f

376

,

394 c d

yaXeriuQ presbyter Antiochenus

,

,

,

396 c

400 a e

,

,

f

449 a

amicus S. Joannis

607

Cbrysostomi in

ffuffO

)

336

Africa

e f

Minorita Hibemus

Udo primicerius

Tullensis

,

367 b

400

f

404 e

432c

Vedasti reliquiw Duaci

Velderer (Udalricus) wconomus templi S. Notburga? 733 d 414 b 412 b + Venantius episcopus Lunensis Medioianensis e 646 e , 600 episcopus Venerius t ,

,

654

e

f,667

e

580

b

Venerius prcsbyter Constantinopoli Venerius eremitu Tiburtinus Venerius Tiburdnus monachus,

51

c

54 b c

Vespasianus imperator

748 d

t Vinccntia martyr tVincentius abbas

martyr,

et

Pnrtcrtuissa*

inter

i|f

370 d 280 b Vincentius episcopus Tibaritanus Vitalis episcopus A/jollinaristarum Antiochice 457 e f 676 f Vincentius episcopus Capuanus

Vitalis cpiscopus Regii Lepidi

14 d f

1

132 b

f Ulganii confcssoris reliquue Ulrieus dux Wirteinbergensis

133 a

,

395

d

t Ultanus abbas Peronensis 420 c 423 b 424 b e 434 a 425 c d e , 426 b c d 429 a b ,

,

,

,

Ultrogottha ChUdebcrti I Francorum regis conjtu

33 ac Unila Gothis episcopus ordinafusa S. Joannc Ckry-

526

sostomo

Vodhlon (Samuel nium de

beneficio S.

Volusianus irnperator 445 f,

631 e

,

Notburgce

366

Vohtsianusen&conttt Trevirensis

474

f

Ignatius) sacerdos, scripsit testimo-

475 a b e

e

,

446 a

e

448 d

,

,

b,273ab,

b, 274 t Urbani Papce inartyris

c

400

f

454 e

,

477 f , 478 c d e f , 484 b

,

740

286 b ,291

translatio, inter

,

193

,

f

Prwtermis-

50 a

sos

t Urbani corpus translatum Urbanus VIII Papa 145 a

442 a

Urbanus

,

187 a

confessor

458 e

addictus

,

147 b

,

354

f

,

,

694 c

434 ,

465 e

,

f

,

435 a

,

773

,

,

a

466 a et seqq.,

467 a b c d e Urbicius

f

739 d

Homanus, aliquamdiu schismati 460 d

,

482 h

264 b

,

e d

S. Joannis Chrysostomi amicus

episcopus,

623 b Uriel archiepisco/jus Moguntinus

395 d

fUrsula

748

Ursus episcopus Senecensis

Vuiomadus episcopus

f

82

Trevirensis

Vuizo episcopus Trevirensis

366

e f

,

366

e f

,

f

400 f 400 f

(If/natius) preepositus f/cncralis Societatis

781 d e

t Victor episcopus

in

Africa t ad metalla damnatus

t Victor primus episcopus Placentinus in Italia

79

t Victor ne/Victurus, episcopus Cenomanensts 69

f

f ,

70 a b Victor confessor, admetalla damnatus

f Victor martyr

in

w.

ab, 320f

349

192

Africa

Wachtendonck (Joanncs

f

/Je

de) abbas Indensis

Aquisgranum 485 d

e

,

325 d

Waesteels (Adrianus) abbas Ninoviensis 772

352 a

Wagner

350 a

Tyroli

Victor III Papa

350 a

Wagner

Victor Assuritftnus episcopus

273 a

t Victor Senensium patronus Victor II Papa

Victor cpisrupus Curubifanus

Victor episcopus

in

A frica

Victor episcopus

in

Numidia

-2

286

f

1

8 d

,

,

319 c d 250 c d e

287 a et seqq.

Victov presbyter inAfincaJapsusinpersecutione, pmnitens 255 f , 256 a b , 274 b d e f , 272a Victor ecclesim Carthaginensis diaconus 218 e

,

223

f,22S a,240b t Victoria soror S. Sabini episcopi Placentini 80 b

de Victoria mutier Afra,

pro

f

440 e

Jesu

t

63

Villena (marcbio de) orator rcgis Hispaniarum apud 490 d Romamnn Pontijircm

440d, 414 d intcr PraJtermissos

82 e f Veianus Venciensis Veronica virgo Ordinis S. Clarce, intcr PrcBtermissos

Vicecomes

Andegavensis capituli deca-

la)

rcliquias S. Maurilii prctiosiori thccw includit

27 b

,

,

deinde episcopus

,

c

337 b c d

26 e f

\Jdo episcopus Trevirensis

f

,

644 a et seqq.

Vallagas presbyter Nisibenus

(

c

amicus S. Joannis

Chrysostomi

Vnndali Ariani

nus

385

,

Valeriua ami/cus S. Joannis Chrysostomi

Vanhrus

365

,

373 a b 377 a e

382 a b

,

b

356,

,

364

,

,

,

,

384 a et seqq.

392 b

M

362 363 368 369 c

364

,

375 a b

,

,

378

360

,

367 d e

,

,

333 b c d ,334 b in Oriente 646 f, 047 a

f

Valerianus prwpositus militaris

Valerianus

Vignole (Joannes de

,

,

330

674 b 530 c

Vigilius episcopus Tapsensis Vigilius cpiscopus Tridcntinus

m

,

deinde

333 Placentim

m

Itulia

f

80

a b c

VigUiue Papa

f,

773 a

Schwazensis

in

744 f, 743 d

Vitalis) religiosus Montis S. Georgii in Ty( examinat ossa S. Notburgaj 737 a Wabart {Franciscus) parochus inMehon 442

rofi

,

Wala (Batduimtc) canonicus Ninoviensis Walch (Leonardus) (jeconomus templi S. in Tyroli

Walck

-

739

(Joannes)renovavit synopsim Vitas

gce, tabulce

775 d ISotburgce,

mscriptam

t Waldebertus abbasLuxoviensis

f

S.Notbm7^0

e

99 de

Waldher

(Joannes Baptista) testimonium deditpro patria S. Nofburya-7^

f

persecutione lapsa

fidc extorris

t Victoris diaconi corpus

(Maximilianus) parochus

pro-

186 a h

449

i.

Waleranus abbas

WaUock

i

rsi-Campit mter Prwtermissos

{Tkomas) sacerdos, testimonium scripsit dc

bene/icio S.

Notburgm 7vl(J e Walterus abbasS. Foillani, mterfuit translationi corporisS. Amati Senoncusts 133 a

Walterus

IN

Walterus

castellantis,

munifieui

134 e

Wariiraa archiepiseopus Trevirensis

Waso

383

c

,

,

714

vn Tyroli

abbas de Castro dc

7-jU

,.

f i>

Y

723 b

Amati Senoncnsis

translationi eorporis S.

133 a

uitiini fli/mis/ir

717

Rottenburgici

2ei

polytus, inter PrcBtermissos e

Victoris Mftssil/eusis, inter Prtx-

3e

termissos

Wilcarius cpiscopus f Wilfrida

(flenricus)

Moretogne. interfuit

Wertenlwrgica{/l7/^.s) uxor llenriei S.

Wurtel

templi S. Notburgm

732

ai/l/as

<\

r

\\hh b

Welsperg {Ccerolus flc) comes Wcnceslaus Bohemorum rex

Wifredus

Htr,

Wrekli (Mtchael)8acerdot >» CamioUa 707 V^vom dti(Joanrie8 Bfrpfistoi soet-rdos ifi (f,nnoltoVr2-*

132 b

Tyroli

Wermus

SEPTEMBRIS.

384 a b

episcopus Lodiensis

Woll (Sigismundus) ceconomus in

IV

Amatum Senonensem

S.

(n

TOMIJM

St/flnensis

abbatissa

.

inter

Pr/eterrnissos

124 c 50 c ,

141 b

395 d Wilhelmus episcapus Argentinensis Willelmus cognomento Caput^stapae, Aguitonorum 24 a b d dux et Pictavorum comes Willelmus cognomenfo Longaspata, Normannio? dux 24 b c d cognitns 40 e f 41 a satis non Winandus f

Zeiller

(Ludovictts de) prtrpositus capituti Rotna-

189

censis

730

f Wolfgangus

Wolkenstain (Dominicus comes a) Wolkenstain (Marcus Sitfius de)nobilis bet

elogiumde S. Notburga

Wolkenstain (Praxedis

Wonedulphus decamus inter

Pnetermissos 3

e,

c

731 e

712

f

scriptor, hn-

712 e

f

735 b

a)

Andertacensis in Brafjantia, a.

Item

39ef,43bcdef, 44 a d

e

et

715 d, 717 a

Zeno episcopus Hierosotymitanus Zeno episcopus Majumce

412 f, 413

a

413

a

413

Zeno episcopus Tyri Zeno imperator Zetus

in Tyj><>-

Tractatu de decem Cir-

in

culis

.

Winghene

{Martinus)meminit S. Not/mrgce

graphia Tyrolensi

16 d

165 b

incertce sedis episcopus

Zwichen

(

Gandaoi

Viglius

683 d

f

e

850

A lexandrinus

Zozimus Papa

86

,

181 d

729

Zoehing (Ulricusde) Zoilus episcopus

,

ab

,

684 a

a) proipositus ecclesio?

f

,

685 a b

S. Bavonis

399

1"

INDEX TOPOGRAPHICUS A.

f,

724

c

726

a,

732

t

Achensis vallis

/Egyptus 404

403

e,

a,

568 a et seqq., 570 H8^

^Egypto

ln

e

e,

408

469

e,

599

c,

b,

047

c,

528

d,

667

c,

677

d,

prope Bruxellas. S. Gnido conf. 36 etseqq. Saccllum sujira hujns Sancti sepulcrum illic primo ex-

Chrysostomi

structum, dein templum, in qno ejus corpus hndie-

d,

568

Hierosolyma

'*0 b d e, IS b dumseivatur Angeriacense. monasterium. Vide Angeliacense

647

mi

SS.

S.

e

dum

Aich, locus Carnioliie in

Antiochenum

Flandria 187

in

c,

I

'ide

ordinatns est

SS. Cronides aut Serapion

tamen i,

istius urbis

13

c

466 a

episcopus kaud juit

52 f.

c

t\

1>,

oppidum

588

d,

in

718 381

c,

683 Antitaurus,

5. Eulo-

571

574

b,

f,

382

e.

f Antonii, archiccenobium

719

d,

f,

Dclphinatu

Cyrini, Innocentii et Cerealis

775

d,

777 e

MM.

149 b et seqq.,

Vide Cliach.

Apamea, urbs Asia? minoris 544

f

Aparaene rugio

in

f, 582 c,607

d,

583

d,

a,

635

e,

Syria

Apostoleura, ecclcsia prope Chalcedonem

Ecclesias hic erexisse f,

386 a in

b,

393

f

Belgio, 127

131 a

Ancyra. urbs Galatiir. S. Julitiuus presb. mart.o4

SS. Seleucus et Valerianus MM. 56 b d. Ancyra 594 b e, 613 e, 616 a, 647 e ad S. Hubertum (S. Ilubert) oppi-

celebris abbatia in

Ardnonna

388

e

150 a b Anycliach.

721 a, 726 e

e,

dulumet

in

c

612 a

Antverpia, civitas $elgii. Corpora SS. Eortunati,

Amanus, raonsCilicia^ 024 b Ambianum(Amtens)urbs Gtallise in Picardia 120 c Anaphum.suburbanum;propeConstautinopolim588c

Andamum, mmc

Mons Cappadocise

f

f,

Amandopolis, oppidum cum abbatia

f.

f.

evocatur S. Joa/mes C/wysostomus

Flandria imperiati l'S3

traditur S. Maternus episc. 385

b c c

Presbyter

f.

591 b,607 b, 646 d

bcef, 772 cd, 776 Alpes f,

c

is

53 e

19 c

Alsatia 357

Sancfus 435 d

Antiochiae seditio exoritur 465

c, 606 c d. Antiochise plurcs amicos habuit idem SanctusQiQ et seqq. Antiochise nomen S. Joanms Ckrysostomi diptychis iuseritur 680 c, 681 d e,

Aloxandria, urbs Troadis. provincitein AsiaMinori

(Aclst)

f.

b

Alexandria a Persis occu-

Alexandria 568 a b

575 a,376 b, 579 b, 583

Alostum

595 a b

510 et seqq. Antiochia? concilium ah Arianis celebratum 594 f, 595 a. Antiochia? episcopus statuitur

diaconus, Leontius,

Philippus martyr,

X. Tkeodblus episCmart. 56 b c e

c.

f,

et seqq. Antiochiafff/ cpiscopatum Constan-

tinopolitaaum

488

Theodnrus martyr 10

.S\

f.

gius cpisc. 83 ct seqq.

pata 85 b

c.

anno 341

,

PorphyriuSj inimicus S. Joannis Chrysostomi 604 .S'.

Ilieronides

MM.

etc.

ideiii

consecratus 447

nou fuit idem TheodoVus 11 a.

I/ujiis episcopus

173 a b

a,

concilium

nus 173 a b c. Antioehia patria S. Joannis Chry-

Elegia.

Alexandria, urbs yEgypti. 1).

Arianorum

sostond 408 b, 411 a b, 412 et seqq. Hic diaconus

af,189a',772d, 776a Alegia.

656 c 426 a

594

27 b "47 e

Alhis, lluvius Gerraaniaj

f,

Antiochia, urbsSyriaj. In synodo damuotur iXoeatia-

346

berniae

Aldenarda, oppidum Belgii

et monasterium Ordinis S. Benedicti 22

Antiochonura concilium, seculo iu, 170

122,123 370 d 762 a Lagenia, provincia Hi-

Agrippinense concilium, anno

23 a

f,

provincia oppi-

Anglia

Sedunensis crea-

alter, qui dein episcopus

f Albani monasterium

Galliffl

Antaradum, oppidum Syrise

c e f

683 d auno 419 S. AmaIncoluit Vallesia. in caenobium Agaunense tusabbas Habendensis 96 c, 99 f. 104 f, An etiam tusest?

Santonia,

24 b d e

voncitiuin,

Amatus

in

martyr 191 et seqq.

cpisc.

348 b Africanum

22

Angeriacense,

Victor, Itosula, et Generalis

Crescentianus,

Habuit ecclesiam dicatam S. Heve-

villa.

rentio

oi e

Affligemiensis abbatia in Belgio

Cyprianus

Angeriac,

CuUus S. Juannis Ckrysos-

d.

torni

Africa.

e

134 c

.Kmilia, Italise rcgio a,

62 e

episc.

62 b Andensisprovincia in Gallia Brabantia' vicus Anderleclitum, aliis Anderlacum,

691 e

iEthiopia 403

Maurilim

50?

cultus S. Joannis

Klia, sic vocabatur olira

civitas GallUe. S.

seqq.

646 f

mare

^Egfflum

Andegavum,

321 J

Germaniciana, civitas Africas 712 d

Abbir Achen, loous Tyrolis

f

599

643 645 d 578 b

Appiaria, urbs Asia? minoris

599 b Apulia. SS. FelicissimusetSecundinusMM. 57 a bd e Aquileia, urbsltalia? 600e, 633cdef Aquileiense concilium, anno 381 79 c Aquisgranura, urbs Germania- inferioris 183 a b, 185 c, 186 c, 187 e, 770 c Aquitania, Gallia? regib 394 d Arabissus, urbs et arx Armcnias 643 a, 648 1) c d e. In hac exsulavit S. Joannes Chrysostomus 649 b,

651 d, 663 e f. Arabisso alio deducitur sanctus AV.vu/664 a et seqq. Arabissus urbs episcopalis

689

b,

690

<•

Arcadia

TOMIM

IN

IV

Arcadia, rogio Pcloponnesi

082 o Arduenna, sylva ampla Galliffl et Belgii 388 f Arein Macrobii Candidiani, propo Carthaginem. Locus

333

MpuUura

S.

Templum

il.

Cypriani episc. mart. 325

Sancto erectum

kic eidem

Bithynia,

mart.

Galliffl

118

c,

119

a,

Minoris Aaiaa provincia. \ <„

r;

jq

f,

Di

1>.

613

e,

0(6

:iH7 e,

Bona,

374 b e

610

c,

612 a b

Armenia exwlmulta

666 d

Asia. SS. Diafolus, Matrono, Tecta, c

f.

402

in Galatia

nl.

in

d.

Brixina, atias Brixio ct Brixinum, civitas Tvrolis

273 a

736 a,737 c, 738 e, 739 c d. 740 c, 746 e, 752 c Broylus seu Broylense monasterium, Mervilla? in

132 Brugae, civitasBelgii in Flandria. RetiquiceS.Joan-

646 186

in Gallia

e,

relianense

69 d

concilium y

Byzacena provincia in Africa 209 c f, 215 Byzantium 492 b. Vide Constantinopolis.

a,

272 a 270 e

22 a

in Gallia

IV

56 a

Bulgaria Bulla, civitas Africae

Gallia. S. Evantius episc.

Augustoritum, ubs Galli» Aurelianense

714 a

a,

Belgio 36 et seqq.,

Bruxella?, urbs Brabantia? in

44 d

187 a

21 a etseqq.

Aure, amnis

695

Chrysostomi

nis

f

132 a

Atrebatum, civitas Belgii in

obiit

et

120et seqq. usque ad

f

Thracia

Augustodunum, urbs

exsulavit

jffic

646 e

f,

725 b in

Occidentali.

S. Amatusepisc. Senonensis

19 b

293 d 411

Athesina provincia

Avenio, civitas

Flandria

Bithynia 15

Asturica, urbs Hispania?

Athvra, castellum

a,

404

f,

f,

Athense, urbs Graeeia?

647 c d

776 b 770 c

52 a b

Nicomediensis sinus

f,

546, 547 b,

Asta, civitas Italiae

Astacenus,

635

Brachbantum antiquum, tractus Belgii Brandisium, alias Brundusium (vulgo Brandeis) oppidum Bohemiae 747 e

272 e

Assurse, civitas Africa>

5S7 e, 602 c, 631 e, 667 e, 686 bf

b,

674 e

e,

Chrysostomus

578

Brabantia, Belgii provincia 36 et seqq., 770

/n Asia aliquot episcopos deponit S. Joannes

Aspona, eivitas

e,

Bostra, urbs Arabiae Petra>a?

Heraclia 12

et

al.

lim 466 d, 534 c, 539

patitur S. Joannes Ckry-

sostomu.i 649, 650, 651, 665 a,

96 d 747 e

614 a

c,

b c, 627 a, 635 c d, 640 b e, 641 e, 645 b, 648 b. fn

in Italia

tofni 695 d Bosphorus, fretum angustum prope Constantinopo-

594 c

c,

62 b 047 d

xisse creditur S. .\fatemus episr. 390 e Bononia, urhs Italiy. ReliquitB S. Joasmis Ckrysot*

386 b

Armonia, regio Asia? 603

388 b c, 603 a o, 609 665 b et seqq., 666 b

347 b Bunna, civitas Gerraania? a Normannis combusta 359 1», 382 c. Templum hic otim ronstru-

Argcntanum, oppidum in Brutiis 349 b e Argentoratum, Argentina, eivitasGermania?. in AlArgeus, mons Cappadociae

541

Bonavallis, abbatia in dicacesi Carnutensi

372 abc,

satia

f,

d,

Joannes

Bohemia

372 a b b,

536

rcgio in /Ethiopia

rum examinata 314 a

c,

Biturieensis ducatus in Galiia

Blemmyum

Bobiense monasterium

f,

664

;,,

vni n SaracenU 120 a. fiic otfm depositum fuit mrpus S. Cypriani episc. mart. ex Africa delatum 340 a et seqq. Arelate in concilio causa DonatistaArelatense conciliumIt 313

Autonomu

.S'.

Bithynia 534

Ilu< <„ exsilium ductut 8.

Chrysoatomus 586a,

fuit

Deva&tata seculo

f.

\

e, 57:; a, ."»83 d.

336 a Arolato, arbs

m

8EPTEMBRIS,

anno 538 21

fff,

anno 541.

Au-

e.

Aurelianense v, anno

549. fnterfuitS. Sacerdos, Lugdunensium 31 e, 33

f,

anlisf.es

34a,60e 7*8 b

Austria. Cultus S. Notburga?

343 c Cadurcencisprovineia in Gallia Caelii seu Cceli Mons, monasteriumHispanis? in 353 b Coriana dioecesi Ca?sarea, urbs Cappadocise 299 b, 303 a, 305 b, 306 a

n

c,

425 d, 347

594

f,

c,

611

Caesare» aliquamdiu ceger

613 a

f.

f,

614 b

S.

substitit

c.

Joannes

Chrysostomus, cum ad exsilium tenderet 615 a et 616 a et seqq. Ca?sarea excedere cogitur

seqq..

Babylon, urbs

in

668

Asia

d,

Badensis marchionatus

idem Sanctus cum

747 e

infestantibus, periculo

Nor-

ad amicos

in Bajocffl {Bajeux) civitas Galliae episcopalis

mannia

summo

677 e

inferiori S. Reverentius presb. conf.

scribit

22 a

ot seqq., 23 a et seqq.

ab fsauris, vicina locn

617 a et seqq. Ca?saream S. Joannes Ckrysostomus 620 b c d e. 629 a b c

Csesarea, urbs Palsestma? 551

e,

580

620 f, 647 e

d,

184 a

Barensis ducatus in Gallia 712 Bavaria, regio Germania?. Cultus S. Notburgw d, 724 c * 3^

Baveghem, locus Belgii Beduinura (Bedoin) vicus

in Gallia. Cultus S.

d

Anto-

Carpentoracnii velAntonini, episcopi. utcreditur, a et se( W81 tensis traet seqq. Plures hic ecclesias erexisse et seqq. 385 Matemus ditur S. " 6 b Belsia, Gallise provincia e 646 rogno Neapolitano

Belgium 36

Beneventum, urbsin

Borcea, urbs Syriffl 528 d e

f,

Bethleera, urbs Palaestinffi

Septembris Tomus IV.

575 e

f,

579

b,

594 b, 607 b

405 b. 456 b

Calabria citerior, provincia regni Neapolitani 349

ab Cakaria,

civitas

Calonna, vicus

c d e,

350 d

in

e

393 e

Germaniae

Gallia 63 b. fn eo habitasse credi-

tur S. Maurilius episcopus 66

f,

67

a,

71 d, 72 d,

73 ab, 76 a

Cameracensis nger

in

190

Belgio

Cameracum, civitasBelgii 120

c,

126

Cana

Italiae

c,

c

637 b

provincia

,37 in

c

131

181 a

Galilsesa

Canusium, civitas

129

695

Reliquiw S. Chrysostomi Campania, Galliae provincia b.

Campania,

e,

Apulia

102

f

40 e f Cappadoeia

,

,

[NDEX TOPOGRAPHICUS

810

W

natus

Cliacli, regio Hibernia-. In hac, Ut fertur3

b, 490 i». Cappadooia, regio Minoria Aste 173 616 a, c 614 b c, 613 a f, C 594 ac, 611 f, 612 f, 655 a 646 a, 623 a e f, c 617 a, 619 o, 621

\thrusseu

S.

Mtbms

est

27

CjHsrupus

c

;

2i»a,270c

Capsa, oivitasAMc*

I

CultusS.

inthia.

.,,

Colehis, regio Asiaj

Colonia Agrippina. S. Maternus

546b, 6OTc, 608o, 609 b 48 b 752f Notburgm

Caria, regio

527 d 664 b

Coele-Syria, regio,

initiis

p

Colonia Agrippina u

oppidum OarwoCarnioburgum (r^oCraynburg)

354

episc.

Mwmunniscomburitur^

b.

baculi S. Petri, quo S. MaterI asuscitatus creditur 384 a et seqq.

Bic servatur pars

753 d, 754 e liffi

nus a morte

Notburgm 745 Carniolia,ducatus. Cultus Insignis S. ,751et seqq. de 747 f ib b Gallia in Carnutensis tractus a seqq., 82 Caruentoracte, civitas Gallias 81 a et et seqq.

ecclesias rias Coloniffi et per universam dicvcesim

,

e construxisse creditur S. Maternus 389 d

mortuus

Colonia? verisimilius

seqq.

et

SanctusM2 d

e

f,

390 a

f,

idem

est

ReliquitB ct

393 a et seqq.

MatemiSW

cultus S.

de lapsissub S.

Carthaginense coneilwm primum

Dc

a.

et seqq.

ejus ecclesim disputant ertuffh'355

e

397 a

f,

Coloniensis Cartusia. ReliquiCB S. Joannis Chrysos695 e tonn

b , 254 c d e f Cypriano 168 a c d e 170 f , 171 aet seqq., 258 255 a et Beqq., 256 a et seqq., 257 Carthaginense a. 260 a ct Beqq., 259 a et seqq., d , 271 a secundum de lapsissub S. Cypriano 175 ,

722

Colsass, pagus in Tyroli

Comana,

quam

S.Joannes Chrysostomus 401

064 d

mortuus

Carthaginensis syet seqq., 280 e f 281 a b c d. diversa a pwnodus fdibus Maiianno 252 habita et seqq., 272 a a 271 270 c d e f ,

a

urbs in Ponto, Asise regione, prope est

a,

,

665 a et seqq. 666 a etseqq. Comanis trans fcrtur Constantinopolim corpus ejusdem Sancti 685 e f, 691 e e

cedenti concilio

b c

d.

Carthaginense eoncilium primum de baptis;

.

74 d

Commonicus, pagus iu Gallia Compendiense coanobium 182

297 d secundum 297 mate hcereticorum 296 e f 299 ab c ; tertium 299 d 300 d d e , 298 a e ,

f,

,

184,

183,

e,

d

,

302 aetseqq., 303 b f, 305 a etseqq. et episcopi Cffrthago, urbs Afric». ffieS. Cyprianus 301 c d e

185

f,

Cornehum Africnni, rejectis schismaticis legatis, S. Pontificem legitime etectum ognoscunt

Romanum

Cy161 etseqq. Cartbagine probabiliter natus S. Carthaginenscm Ad c d. 195 mart. prianus episc. cathedram evectus idem Sanctus,

et

341 e

mart.

episc.

Decio 212 ct seqq. Carthagine persecutio excitata a moveturconschisma Carthagine seqq., 213, 214.

traS. Cyprianum 247 et seqq. Carthaginem e sePrope Carcessu suo redit S. Cyprianus2&2 d ef.

in

201 a

376 a

Confluentia, urbs Germanise Consentia, civitas in Calabria c,

402

473

c,

Constantinopolis40i

466 c d, 468 493 b, 490 c d b,

e,

e

342 aet seqq.

f,

Italias

f,

citeriori

404

c,

490 b

497 a b

f,

b,

349 e 106 b f, 407

491 a, 492 a b,

c,

498

f,

499 a b, 500 Joannes

thaginem martyrium subiit idem SanctusZZZ et seqq 372 a Casffl algrffl, civitas in Africa

d. Constantinopoli episcopus consecratur S.

726 a,741a 131 b Casletanus ager in Flandria Occidentali 713 f Occidentalis Casletum, oppidum Flandriffl

comia

Casbacb, torrens

Casselia, civitas

in

Tyroli 724

725

f,

f,

26

Hiberni©

622 a

Castabula, civitas in Cilicia Castrum Petrffl in Gallia

Catalaunum, civitas Catana, urbs mart.

Galliee

c

d

instruunt cjus

tiones

stantinopolitanam xedem desercre cogitur,

et

urbs terrce motu

poli

sententia declaratur irrita

ditionis. Ecclesiam

388 74 e

Centumoellffl, urbs Hetruri», S. Cornelius

tyr 113 a

,

144

f

,

145

e.

e

76 b

,

PP. mar-

Hic exsulavit etprobabi-

idem Pontifex 146, 147, 177, 179, 180 Chalcedon, urbs Asiffi Minoris in Bithynia 534 a lius obiit

535 c

,

536 d e

,

537

f

539

,

c

550 a

,

575

,

a.

tantinopoli

Chrysostomus

604 d

imt conjiciuntur

416

a,

regio

Minoris

490e,012ab

Asiffl

c

c d

,

,

f

173 b, 311 b, 415 f,

617 a, 021 ac, 622 ab

623 a

c

,

624 b

,

Clmella, oppidum in Alpibus maritimis Civitas

611 c

535 e

Chersouesus Cilicia,

,

661 a, 779 c,780b

066 d e 191 c

vetus (Cioita vecchia) upbs Hetrurue 177 d

382 a

Claravallia, abbatia in Gallia

Claudiopolis, civitas in Honoriade, provincia Minoris Asiae.

1,'bi

S. Autonomus M.

Evangelium prwdicasse 16

ecclesia

expellitur

596

b,

urbe

et

602 a. Eodem die d c f, 603 a et seqq.

comburitur ibid.

ecclesia

f,

Consta.nt\no]}o\i alterepiscopussubstituiturS.Joan-

gravis persecutio

oritur

hujus sectato-

in

ni,

et

7*es

604, 605, 606. Constantinopolim ad clerum

608 d e

Chalcedonense concilium

Novum Cons-

b.

Sancti condliabulum

ab adversariis

Conatantinopolitana 601 d e

582. hi eodeponitur idem sanctus Episcopus 58'i a in carce-

qua depositionis

in

592 a

cogitur 594, 595. in hoc iterum damnatus Joannes

scribit S.

etseqq. Cbaloedone multi efus sectatores

synodus habetur,

alia

Prope Chalccdonem coneiliabulum instituitur conJoannem t hrysostomum 578, 579, 580, 581,

tra S.

concutitur 587.

Revocalur Sanctus ac ecclesiam Constantinopolitanam denuo gubernat 588 et seqq. Constantino-

534 e

civitas Gallise

et in ex-

nopoli 586,

f

777 b

exstruxisse traditur s. Maternus episc.

In

Con-

376

Caucasus, mons Aaiae

Ccnomanum,

576, 577.

inimici 575,

conciliabulo depositus idem sanctus Episcopus

Catbcm, locusin Belgio

Ccnnacum, oppidum Leodiensis

Constantinopoli noso-

e.

idem S. Joannes 517 c d. Constantinopoli contra eumdem Sanctum varias machinuaedificat

silium ducitur 584, 585. Oritur seditio Constanti-

a et seqq,

'>

Chrysostomus 511

74 d

episcopalis. S. Serapion episc.

Siciliffl

Socii forte addendi

et

ab

Sue

Franciffl.

translatum fuit olim corpus S. Cornelii PP. 182 b etseqq., 183, 184, 186. Item corpus S. Cypriani

Concordia, oppidum

et

quando 205

Compendium, oppidum

insula

imp.

a b

c.

f.

Honorius item

f

Constantinopoli multa mala

illata

Constantinopolim ad amicos varias

scribit

seqq.

InnocenHus PP. G07 c

S. Nilus ad Arcadium imp. pro S. Joanne

et

litteras

609

in exsilut

Chysostomus 629 et

$. Joannes

Constantinopoli gravem persecutionem pa-

tiuutur sancti Exsulis amici

tinopolim

652 d e

f.

litteras

633 et seqq. Constanad amicos mittit idem Sanctus

Constantinopoli nomen S. Joannis Ckry-

sostomi diptyckis inscribitur 681 a b

c,

683

Con-

c.

stantlnopoli festivitas ejusdem Sancti instituitur

685

c

d, ejusque corpus illuc trunsfertur ibid. e

686 b et seqq., 687 a b

c,

f,

691 e. Ecclesia olim

dicitur

eidem Sancto dicata Constantinopoli 693 c Constantinopolitauum coneilium sub S. Joanne Chry-

19 b

svstomo in causa Antonini episcopi Ephesini 543 c

a, 17 e,

def,

c

TOMUM

IN «I

e

f,

844 a b

<^

B4B

d,

f.

IV SECTKMIiltlS

Constantinopolitanum

pro S. Joanne Chrysostomo 591

f,

592

A&W

a.

Chry&ostomum 593 f, 594 ct seq. Constantinopolitanum concitium anno 381 42B f. Quintum generale 021 b c. Constantinopolitanurn sc.rtum civitafl

ecclesia Bononisc

in

Italia.

($95 d

Drypia, locus haudprocul Conatantinopoli. Illuc ad ecclesiam, S, Thomm apostoh cansecratam reliquiai Sanctorum transtulit S. Joannes Chrysostomu )2fl

407 b

Hispanise epiacopalis

Corneliacum {Cornilly

a ct seqq.,

Duacum, urbs Belgii. Corpus, ecclesia et Amati episc. 120 b f 121 a b c 123 b

352 b

Corintbus, urbs Peloponnesi

493

653 d

c d,

Retiqu.tr

S. Joannis Chrysostorm

contra S. Joannem

Coria,

811

t Dominici

,

,

530 a

cultui

8,

131 a e

,

Contres) monasterium in

le

Gallia

190 cf, 443 d

f Cornelii abbatia Ortlinis Praemonstratensis in Flandria. Insignis cultus, rctiqui/f ct ecclcsia

SS. Corneliiet Cyprimi 709

et seqq.

E

VideTXi-

noviensis abbatia.

f

Cornelii Monasterium (Carnelis-Munster) prope

Aquisgranum. nelii

PP.

Eben,

S. Cor-

Reliquice, cultus ct miracula

locus Tyrolis, ubi sepulta

cotiturS. Notburga 712

d

est, et

185, 180, 187

112 d

Corsica insula

seqq., 742 e f

117

e,

Ebensfeld, locus Carniolia?, ctdtu S. Notburgm

590 e

Cratia, urbs Bithyniae

bris

033 b

Creta, insula Crinteo, locus prope

Ancyram

in

54

Galatia

insiffniter

724 b, 732 a et

f,

745 e

747 d e

,

748

,

f,

749

cele-

d, 751 etseqq.

c

Eboracensis dicecesis in Anglia

f

49

Ebosius. locus prope Treviros

f

394 d

Caoatia, regio. Cultus S. Notburgm 748 b, 752 c

Ebroicensis dicecesisNormannia

f Crucis coenobium in dicecesi Ebroicensi in Nor-

Egkh, locus Carnioliae 762 a Einhamum, abbatia in Belgio 188 a Elegia, al. Alegia,Legiacum, Hellum, et Hclellum,

49 c f Hic diu exsulavit S. Joannes Chrysostomus 603 c d, 009 d. 610 c, 611 b f, 612 a b, 614 a b c, 015 c f, 010 a d e.

mannia

oppidum

Cucusus,

Cucusi, loco

018

admodum

deserto,

baculo

excipitur Sanctus

Petri apostoli a tnorte

S.

S. Maternus

381 a

f

susdtatus ,

382 e

non

Cucusi

concionatus

videtur

127 e

appellnta

ita

Emesa, urbs

fuisse

quondam

c,

330

c,

f.

Ephesi

in concitio

603

provinwa

in

c,

619

638

a,

653

205 f, 485 cmtatia Antiochems Daphne, suburbium

Damascu^urbsSyri*

401 b

Etruria. FtdeHetruria.

440 d 642

Euphrates, riuvius

,

a

f

c,

d,

a,

locus in Africa 96 b, Delphinatus, GalUas provincia

745 e Demschall, locus Carnioli*

f

<*** *

,

10-*

753 a

b

,

ca

776 e

754 a b

755a.757c,758b,760cdt,7G2d

f

DeoUati(5««/-^) oppidum

Lotharingie*

Tarraconensis. Lertusa. civitas Hispania

101

t

R*gm

f

713

f,

769 b

,

770 c

,

775 e

,

776 d 777 e

Reliquia? Florentia, civitas Italise in Hetruria 657 f. f, 695 b 694 Chrysostomi Joannis S. in BelFloressia, abbatia Ordinis Prtemonstratensis

774

gio

ForumFlaminii, urba Qmbriae fFrancisci ecclesia Bononiae in S. Joannis ChFysostomi

Italia.

e.

775

f

*'8

e

Reliqvim

695 d

W

e 722 a, Freiindsperg, dynastia in Tyroli c. 719 b, 721 a 718 Tyroli in castru.n Fridberg, mons, mouasterium Ordinis Cisterciensis

FrHdus

.

^^f^e^ exsmmm

episc.

754

Flinense coenobium monialium in Belgio. ReHquim 695 d S. Joannis Chrysostomi

84 a

Decimum,

Africse Dionysiana, civitaa

,

Fliedersele. Vide VHederzele.

527 d 49b e,

Libya

S, Crescentii Di onantum,fl/.I>inantum,

751 e

fluvius

738 b , 743 b Figen, locus Tyrolis Flandria, Belgii provincia 120 et seqq., 133 b, 695

654

505

Ecclesiam

48 a c

Etona, locus in Anglia

357 a b Lagenia, Hibermse 50 c

Dalmatia, rcgio

tionis.

et

Niecht. Yide Viecht.

regio

Dalmascorb, parcecia

M

544

,

deponit aliquot episcopos, no~

Erpe, vicus Brabantiae in Belgio

f

Feistriz,

+

780 b

,

seqq., 068 a d

D

in

et

628 d

Cyrus, urbs in S^Tia Cyzicus, urbs Mysice

Daraa, civitas

c

vosque ordinot S. Joannes Chrysostomus 540

Cyrnus, insula mediterranei maris. Latinis Corsica 110 d, 117 c

Dacia,

779

Ephesus, urbs Asise Minoris in Ionia 493 d e

607 d

civitas in Africa

c

190 c

Ephesinum concitium

Cyprus, insula 402 a, 407 b, 531 e, BS3 f, 534 a, 570 e, 572 a, 574 b c d, 591 b, 611 c. Ecclesia monasterii Franciscanorum in Cypro 5. Joann.

Cyrene,

047

,

CultusS. CorneiiiPP.

332 ef

Chrysostomo sacra

f

Engloz, locus Bclgii in agro Insulensi. Reliquim

fuit

693

635 e

Syrise

Engeriacense monasterium. Vide Angeriacense.

104 c Gratianopolis, civitas Delphinatus Curubis, civites Africae. Bic exsulacit S. Cyprianus episc. mart. 193 a c, 318 d, 319 c et seqq., 321 a

bc, 329

293 d, 294 a

Emerita, urbsHispaniae

663 b c d

Cularo seu Cularona,

c

Elno, nunc Amandopolis, monasterium in Belgio

619 et seqq. usque ad 645. Cucuso ad alia toca Armenim transfertur sanctus ExsulS&S d e ,

S. Joannes

est

393

,

scribit

651 d.

c

olim civitas,nunc pagus in Alsatia. Hic, ut fertur

fnde varias epistolas ad amicot

scqq.

et

c

Armenia;.

49

tradtturS. JffjjfffW

209

l

iu Gallia

Fura» (Veurm?) oppidum

Furnensis civitas episcopalis in

d,m

Q 776 ^* Africa 210 U

Plandriaa

1

ab

c

G

,,

1NDKX TOPOGIUPHiCUS

8ia

provincia

Hcllespontus

minoris 535 e

Asia*

f

536 a Hellura seu Helellum. Vide Elegia

Hera: locus Belgii

G.

agro Insulensi. Reliquio?

in

PP.

cultus S. Cornelii

190 b c

525 d

Heraelea, urbs Thracise

579

607 b

urbs Syriffl 548 c d, 576 a, 46 c Gaesbecanus tractus in Belgio Galata, oppidum, seu suburbium Constautinopoleos 530 b traus portum 543 b, d, 404 Minoris 402 provincia Asia? Galatia,

Gabala,

c

594

608

b,

c,

613

Gallia. Anttquus cultus c.

De

616

a,

SS. Cornelii

et

614

e,

c,

b,

617

619 c

a,

Cypriani 339

fundatis variarum Galliae civitatum ecclesiis

vilia in

50

Hibernia

Eo

Hierosolyma. c.

776

526

c,

e d

695 c

Hetruria, Italiscregio

percgrinatus

Hierosolyma

481 c

,

557

c

,

c d

GuidoA3&b

S.

est

569 a

,

Hippon, civitas Africae

c,

775 b

776 a

49

567 756

Herraopolis, civitas ^Egypti

Heruchze, locus Carnioliae

655 a 336 d

339 b, Reliquue S. Materni episc. 399 c d e f Holtem, forte Hautem S. Livini, pagus in Flandria

133

Gandensis portus, idem locus verisimiliter, qui hodie Gandavense Sassum dicitur, vulgo bet Sas in Palsestina

,

Hispania. Cultus antiquus S. Cypriani cpisc. mart.

civitas Belgii, caput Flandria?

Gaza, civitas

592 a

69 d

Gallinaria, insula in Italia

vanGendt

,

Belgio

354 et seqq.

inter eruditos controversia

Gandavum,

Herlevmont,

et

343 d 607 d 774 e

,

b,

527 d e

f

119 e

Genuensis ditio

f Georgii inonasterium. Vide Mons S. Georgii. Gerardimontium seu Gerardi-mons, oppidumBelgii

777

b,

f

74 f Gerciacum vel Gerciacus, villa in Gallia Germania Controversia cruditorum de fundatis in Germania ecclcstis 354 et seqq.

777 b

,

lium kic prcedicasse creditur S.

f

Autonomus M. 16

777 e

d,

776

776 a

,

Honorias, provinciaj olim pars Bithyniae. Evangea

Hoyum,

al.

Hujonum, Hujonium

ditionis Leodiensis.

Huum,

et

388

abcd 182

in Gallia

Hydruntum, urbs

19 b

Hic ecclesiam wdi/icosse tra-

dilur S. Maternus episc.

Hur, Silva

,

oppidura

1

647 a

Calabriae

Hypepae, urbs Lydiae

514

b

Giiiensis abbatia virginum Ordiuis S. Benedicti in

22

dioecesi Parisiensi

f Gisleni monasterium in Hannonia 366

c,

24 e

c,

367 a

b,

400 Glason, ilumen in Hibernia

Goika (vulgo Goyke) pagus

iu

777

Belgio

778 a

d,

Goldcnfeldt, locus in Carniolia

762 a

Goritia. Cultus S. iXotburga-

748

b,

752

b,

Gotliia, regio

Gran:ia492

e

26 b

f

632 b 500

c,

546 d e,653

c.

Graecia

metis crroribus infccta

Maku781 e

Gratianopolis (Grcnoble) civitas Gallia? iu Delpbinatu,

in

cujus suburbio natus creditur 8.

obbas

96 b, 103

Icauna,

fluvius Galliae

121 a

Iconiense concilium

299

f

304 b

,

c

Iconium, urbs Lycaoniae. S. Cornutus vel Curnutus socerdos martyr

9 b ce

f

Jerusalem. Yide Hierosolynia,

f IgnatiiecclesiaBononiae

in Italia. Reliquice

S. Jo-

Amatus

annis Chrysostomi

104 b c

Igniacum, locus Galliae

382 d

Imbst, locus Tyrolis

743 a

c,

Grienburg, dynastia

741 e

695 d

Imelaca (Emety) olim urbs, nunc vicus

Momonia,

in

Hibernia? provincia. S. Albeus seu Ailbeus episc.

26 etseqq.

ii.

Inbher-daoile, monasterium in Hibernia

50 d MonasteriumS. Cor(Cornelis-Munster) prope Aquisgranum. Re-

Inda et Indensis abbatia,

Habendense monasterium

in

Lotliaringia,

cui

primus abbas prtsfuit S. Amatus 95 a et seqq. Ejusdem etiam prima fundamentajecit idern Amatus cum S. Romarico 96 f, 97 a b, 105 q Hadrumctum, urbs Afncte 201 a Hala, oppidum Tyrolis ad Oenum flumen 712 b c,

713 b, 716 f, 717 c e, 722 a, 744 d, 745 a Haletra (llueltert scu Aeltert) pagus inBelgio 775 b, 776 b

Hammaticum, ccenobium

Gallo-Klandria? 126 d

127

abd,

129

ef

,

Hannonia, Belgii provincia

f

131 b

^jo c

Hasteria, untiquumcaraobium Ordinis S. Benedicti iii

comitatu Namurceno.

xisse traditur S.

Hautem

S. Livini,

Matcruus pagus

in

Ecctesiam hic construcpisc.

389 bc

Flandria

776a

ccssit

^34 j

locus Byzantio suburbanus. hi hunc se-

s. Puickeria imp. cin/.

Heisterbacensis,

abbatia

78u a

Ordinis

in

Iusulensis ager in Belgio

190 a b

Bithynia 402 b et seqq.,5-14

b

,

580 d

,

607 a

,

Interamna, urbs Umbrias Isara, fluvius Galliffl

Isauria, regio Asia?.

diturS. Autonomus incolce

343 d 178 e

1Q4 b

726 e Ubi Enangeliumprwdicasse cre-

M. 16 a

,

17 d

,

19 b. Isauriic

latrones olirn vicinis suis in/esti

617 a et 623 c et seqq., 624 c e , 625 b c, 627 a et seqq., 634 a 636 e , 637 c d e 639 c, 640 b c e , 641 c 642 c d , 644 a b. Muita ob Isoseqq.,

620 a

c

,

,

,

,

rorum incursionespatiturexsut S. Joannes Ckrysostomus 648, 649, 650, 651, 654 d Issicus Sinus prope oram Syria? et Cilicise 623 c Ister, liuvius 526 e 535 f , 536 b 609 b Istria, Italiae provincia. Cuttus S. Sotburgte 748 b, 749 c Itaha.

Cultus antiquus

,

S. Cypriani episc.

Cisterciensis

382 c Helenopolis, civitas

S. Cornelii PP. 185, 186, 187, 343 e, 770 c d e, 771 a

tiquia>, cultus etmiracula

,

Hautbem, locus Bolgii

Hebdomum,

nelii

alias

rnart.

338 Italica synodus seculo terlio

\

09

c

c d

Justinianorum monasterium vel ecclesia Antioehias Prwfuit S. Eulogius cpisc. Alexandrinus 84 e f

1,

TOMUM

IN

IV

.

SEPTEMBRIS. Ligniacum Ll

81.1

S. Quintini in

Belgio

/,<;

^' ,ia

mh m

Ligusticum mare Lindaro, locus Istrj»

K

1

(08 e, 11!.,.

(

Lisa, Legia ctLcia, flumen Belgii

750

,.

|20

fl

Locopolis {Bischofiack) oppidum Carniolias73

Karinthia.

754 e

Vi(fe Carinthia

Kasbaoh. Vide Caabach. Kizpugel, oppidum

Tyroli

in

71") e

710

,

e

717 a

,

Klingenbrunn, dynastia Kompalla, pagua

Koruzhcne, locus

741 f

768 d

Carnioliffl

Kuoffstain, dynastiain Tyroli 710 e

,

715 b

75G b 716 e

,

Lucania,

715

(Lyon) urbs

f

304 b 771

775 d

Cultus S.

in Gallia.

Cypriani epkc.

338 c Bic episcopus fuit

S. Sacerdos 31 et seqq., struxit,

738 d

f,

rcgio,

Italia;

marL Lugdunum

717a Kundl, locus inTyroli

763

,

Longa-Sura, villa in Gcrmania Lovaniensis ager in Brabantia Lovanium, eivitas Brabantiae

Templum S. Pauli ex* etiammonasterium pvellare SS. EulaliceZZef, 33 a b, Lugduni olim

rt forte

Georgii

et

depositum fuit corpus S. Cypriani Luna, urbs olim Hetruriae 108 c f, 113

340, 341

144 b

f,

et

seqq., 118 e, 120 a

Lunensis ager

114 a b

c

108

c

Lunensis portus Lusitania.

Labacum,

749 c

civitas Carniolise

753 b d

Cultus S. Pulckeriai imperatricis rirginis

754 764 c d

,

Lutetia Parisiorum.

765 a, 767 f, Laca, vicus prope Bruxellas in Brabantia, cultu

Luxcmburgum, urbs

de, 756 bde,

757 e

f

,

,

761 d

,

beatissimae Virginis celeberrimus. Hujus ecclesice custos fuit S. Guido

30 b

,

42 a et seqq.

43 b

,

778 b d

,

S. Joannis Cltnjsostomi

50

,

76 b c

Lagenia, provincia Hibcrnia?

Laodicea, civitas

e

,

763 e

270

f

595 b

,

627 e

Laodicense concilium seculo quarto

444

396 c commitatu Burgundia1 abbas Habendensis 96 d. ,

in

Amatus,

f

105

,

Eo

c.

An

f.

deductus

etiam

Amatus

qui Sednnensis eptsropus fuisse creditur? 123

,124c

f

Autonomus M, 16 a

dicasse creditur S.

17 d

,

594 be 652 c

Lycia, regio

445

Lydia, regio

,

,

Laranda, civitas Lyeaonire

f

,

19 b

647 a

,

f

695 b

,

392 e

tamen habas Luxovii 99 d 104

f

c d

capitis

Lycaonia, Minoris Asiaeregio. Evangelium hicprce-

Asia? minoris in

in Pisidia

Laodicea, urbs Syria?

alter,

781

,

766 d

,

536 d

fuit

fuit a S. Eustasio

27 b

Lagkh, locus Carnioliae 759 a b Lambesitana Colonia in Numidia Lampsacum, al. Lampsacus, urbs Mysia

f Incoluit S.

Non

694

Belgii

Luxoviense monastcrium

44bc Lredus {Le Loir) fluvius Gallia?

779 d

,

Caput seu Potius pars

547 c

,

548 a

,

575 a

,

580 b

583 b 678 d 546 b, 686 a

Lycopolis, urbs in Egypto

,

140 c

Lateranense concilium sub Martino I Papa 661 a Lavacrum Constantinianum, locus Constantinopoli 596 d

,

597 a

M,

76c

Lavullium, civitas Gallia?

f Laurentii monasterium in Hispania. Reliqukr S. Matemi episc 399 c et seqq., S. Joannis Chrysos.

695 b

tomi

f Laurentii monasterium virginum Venetiis. ReliquicB et cultus S. Ltgorti rnart. 57 f 08 b et seqq. ,

59 a d

Lebecca, locus

Ledus Leffia

(le ,

in

777

Belgio

Lez) Gallise amnis

76 b

Leodiensi. Ecclcsiam exstriuisse traditur S. Ma-

Leftia

,

388 c

388

fluvius

regio 4G6 b

,

492 b

500

,

c

,

653

e

c d,

681 b Maceriae, civitas in

Macra,

Campania Gallica

Italiae

tiuvius

113 a b

c

118 d

,

,

142

e

119 e

,

120 a

c f

abbatia OrdinisPraenionstratensisinditione

ternus episc.

Macedonia,

Magnesia, urbs Jonise Malemort, vicus in Gallia. Cultus tonii de Beduino Mansolacense concilium anno 660 Manspurg, Locus Carnioliae 745

753

Legia. Yide Lisa

c

,

756 a

,

579

,

81 b c

f

124 ,

,

748

759 a b e

767

,

cd 293 d

Legio, urbs Hispanise

f

Leia. Vide Lisa.

Leodium, urbs Germania:. De

derastatur 359 b. ht dhrcesi Leodiensi

398 a et seqq. 393 e

Germania

62 c in

Belgio

,

72 d , 76 a 46

,

mart.

episc.

336

ae

336 a Mappaliensis via prope Cartliaginem 127 Gallo-Flandria in monasterium Marchianense

bd, 129

b,

131 a

Calabria citeriore. SS. Senator, mnter Dominata Yiator, Cassiodorus, eorumqtw

f Marcicivitas

iu

^/j/

741 e

Ligeris, flumen Gollias

LigniacumS. Martini

estettemplum habuit s. Cyprianus

^8 - e

Libya, regio Africse Liebeneich, dynastia

e

114 f Mantuanura concitium anno 824, Hic sepultus Carthaginem. prope locus Mappalia,

81

Lerinense celebre monasterium

/tir

19 b

388 et

S. Maternus cultus S. Matcmi 397 b et seqq.

clcsias erexisse traditur

in

M

varias ec-

episc.

Levcnburgica prsefectura

Mantinium, civitas Paphlagoni». Evangelium 1G a, 17 pnrdicasse creditur S. Autonomus

hujus seupotius Tttn-

grensis ecclesice primordiis controversia inter eruditus 354 et seqq. Leodium a Normannis incendio

et

f,

751 e

f,

Legiacum. Vide Elegia

seqq. Reliquitv

c

sacellumS.An-

,

757 a b d 758 b ,

578 c et

t

Maria

ecclesia

Ninovi»

349a et scqq., 350 e Flandria 770 »

in

771 a Maiia-

f

DVDEX T0P0GRAPHICUS

sn f

Marto Virginis ad Gradus

ecclesia Coloni». Re-

695 e Pran-

tiquim S. Joannis Chrysostomi

f Mariffi

monasterium Compondii

insula

in

183 a

ciffl

Antiochise.

ecclesia

f Mariffl monasterhnn 84 ef PrafuitS. Eulogius Alexandrims episc majore, maris Lifjtlariffl monasterium in Tyro vel

™

gustici insula

f

[

Mari» Munsteriensc monasterium Luxemburgi 392

396

e,

c

monasterium monialium Ordif Mariae de Gratia nis S. Augustini in Hispania. Altare S.Joanm 693 f, 694 a Chrysostomo dieatum f Marise

Montis

Oliveti

Neapoli

monasterium

349 f 695 d

ecclesia Neapoli f Maria? de Sapientia Mariffi lacus, in Carniolia

Marianse suburbanum prope

746 d 588

c

126 a b

Marlacensis conventus

353 a d

Minariacum, locus Plandriee, nuno Strega appella120 c e

tus

MinorVilla. Vide Mervilla, Misphas, castellum in Asia

647

c

yotburga 752 f 343 c

S.

Cultus

Mitterburgensis comitatus.

Mcanus, fluvius Germania 1

442 a

Moesia, regio

Moguntia, civitas Germaniae 384

Reliquta) S.

d.

695 a b

Joannis Chrysostomi

Gallia3 in Cadurcensi provin-

Moissacum, oppidum

343

cia

c

Molshcmium, oppidum Germaniffi. Ecelesiam hic 386 a erexisse traditurS. Maternus episc,

Momonia, Hibernise provincia. S. A Ibeus 26 a

episcopus fmelacensis

e

Constantinopolim

Romanam

Milvius pons, prope urbem

A ilheus

seu

b, 27, et seqq.

Monasteriolum S. Austrebertae, parthenon Ordinis 343 d S. Benedicti in dicecesi Ambianensi 81 b

Mons-Major, abbatia indicecesi Arelatensi

Joanms t Martini coenobium Neapoli. Reliquios S. 693 d Ckrysostomi 786 b t Martini parcecia in Carniolia

Mons

t Mathiaa ccenobium prope Treviros 358 b

c ffir

Matemus

episc.

Mons S. Romarici. Vide Romarici-Mons. Mons Sanctus in Vosago. Vide Habendenso monas-

primum

sepultus fuisse creditur S.

396 b c 394 a et seqq. ReliquicB $. Materni terMatisconense cor.cilium secundum 334 a b ;

tiuiu. circa

Matreium

tmnum 623,

97

{Matrmj) castrura

in

99 b

c,

718 c,

Tyroli

719 182

Matrona, fluvius Gallia?

Mauritania, Africa? provincia 208 b, 297 d

d

e

185

f,

a b

300

f,

d,

306 Mauritania Cfflsariensis

d

b,

717 e

727

e,

f,

728

718 a,

a,

735

719

741

f.

721 b, 722 b

a,

742 a

c e,

723

f,

744

c d,

103

c',

c,

Germania

393

in

MontesHannonia?,

civitas in Belgio

Mopsuestia, urbs

415

Cilicia?

Morandi Villa. Vide Mervilla. Mosa, fluvius

388 a d

Mosella, amnis

f,

e,

375 c 416 a 389

c

95 b, 390 e

Mhnkendorff, parthenon

in Carniolia

753

754

c,

d,

759 Munster, locus Brixinensis dioecesis

in Tyroli

f

733

ad, 736 d, 744 Munsteriense B. Marise monastcrium Luxemburgi

Mauronti Villa. Vide Mervilla. Mazices, populi Mauritanise Cfflsareensis

647 d

Meander,

579

c

189

e

flnvius Asise

Mecldinia, civitas Belgii archiepiscopalis Mechliniensis archiepiscopatus in

e,

c c f

terium.

Montensis ducatus

647 d

t Mauritii Agaunense raonasteriura 96 104 c. Vide Agaunense raonasterium.

713

S. Georgii, celebre asceterium in Tyroli

Belgio 133 b,

769

b,

770

Mutina, civitas 134 b

c.

Italia^.

Hicnota

Mutinensis ducatus

est

392 e, 396 c B. Margarita Fontana virg. eadem Beato 136 b 109

in Italia

114 a

c

c

Medianum monasterium

in Lotharingia 366 f Mediolanense condlium anno 451 79 e Mediolanum, urbs Italiae. Patria S. Mavrilii episc. 72 c. Mediolanum 600 e, 654 f Mediomatricum civitas in Gallia Belgica 359 b. I

Vrfe

Metffl.

Meduana.

N Nacolia, urbs Phrygiae

lluvius Galliae.

76

Meriuana, urbs Gallise

Mehon, vieus propc Macerias

in

Namurcensis comitatus

c

76 c Carapania Gallica

<42c Meldert, pagus haud procul Alosto,

Belg-ii

ecclesias erexisse creditur S.

in

oppido

Flandria Occidentali 129 e, 131 b

Mendro, urbs

Sicilise

51 f

Menrivilln. Vide Mervilla.

Merbeoa

{vulgo

in

finibua

775

S. Amati Senonensis episc.

121 d ef

Merus, oppidulumPhrygiffl Salutaris. SS. Macedonius, Theodulus et Tatianus MM. 20 a et seqq. Mesopotamia, pegio Asiaa 575 b, 578 c, 03 1 c d Messana, urbs Sicili» 349 f. Caput seu potius pars capitis S. Joannis

Chrysostomi

Metffl, civitas in Gallia

Belgica

Michclstettcn, monasteriura iu

694

f,

383

695 b

isse

775

Nargaze, pagus Nauportus, fluvius

756

f,

f

768 b 749 c e

Nazianzum, urbs Cappadocise Italiac.

339

c


Reliquiw S. Joannis Chrysos-

tomi

695 d

t

Neoca^sareense concilium seculo Neiibauss, dynastia

155 e

iv,

422 b 741

Nicaea, urbs Bithyniae 610 a c d e, 611 a b, 613

c e,

616 a f Nicolai abbatia Ordinis Praemonstratensis in Flandria

Nicomedia.

ffic natus fertur

777 e etpassusS. Nicetas M.

Sanctus Ammon martyr et forsan 7 lector 12 a b de. Nicomedia, Bithynias metropolis 19b, 193 e f, 535 c. 607 e } 619 a, 631 a, 664 f, 665 b

6

b,

b.

c d f

Carniolia 755 e

389

379 i.Ecclesiam hic erexcreditur S. Maternus episc. 388 f, 389 a. Na-

murcum

Bra-

776 b Mervilla, Minor Villa, Morandi Villa, Mauronti Yilla {Merville Gallis, Belgis Merghem) oppidum Flandriro 120 c e f. Ecclesia, cultus et miracuia b,

episc.

civitas Belgii

Neapolis, urbs

Meerbeck) pagus

bantiss

Maternus

bc Namurcum,

772 d

Menapensis pagus

534 b in Belgio. Varias in eo

Nicomediensis,

al.

Astacenus sinus

etseqq.,666 b Bithynia 45

in

c f.

17 d, 19 b

Niepensis

IN

Niepensis sylva

TOMJM

Flandria eonritatu 120

in

IV

27."'»

f,

Nilus, fiuvius

f

\\\-

,i

(.17 a

Ninive, aicolim vocabatur Ninovia., oppidum Bclgii in Flandria 775 e NiniveneiB ecoleeia. FMfeNinovienBisabbatia.

Ninovia, oppidum in Flandria Austriaca 769

Ij

Paniionia, regio

PanormuB, urba

UquuB

et ecclcsia

343 Nitria,

a,

in

Cornelii

ct

CyprianiWS

mons ^Egy pti Mgypti

Parisiensc concilium secundum 3 r*

34 d

544

b

lavit hic

647 e

c,

26 c b.

Exsu-

S. Amatus Senonensisepisc. 123

b,

124

Asia.*

631

regio

668 a

c d,

184 a b

76 b

Perticensis provincia in Gallia

Perusia, civitas

Numidia, Afriea: provincia 173 e, 20H b, 270 c f, 286 f, 287 a, 29Gef, 297 dc f,300cd, 306 d,320 c

Pesinus, urbs Galatise 583

Italiae

bcef,

351

599

352 d 353 d

607

c,

688

o

695 d 534

Phrygia, regio Asise minoris 334 b

331 a

eausa S. Joannis Chrysostomi 402 e, 646 b c e

343 bc Ochsenfurtum, oppidum Germaniae Flandria; Ninovia, procul haud vicus Ockengem, oppido

lj

dam

710

b,

714

f,

7 19 d,

Oeni-Vallis in Tyroli

744 b, 745 743

a,

a,

716

a,

Pictaviensis S. Cypriani abbatia

f,

744

e,

Pilstain, locus in Styria

Belgio 775 a. Yide Holtem. et Oultre) pagus in Flandria Aultre Oltra, (vuigo 775 b, 776 b 411 b,

c,

Piscia,

oppidum

Italiffi

f,

695

c

594 b, 598 e Cuitus S. Notburgm 740 c f, 730 c 534

in Istria.

645 d 647 e

24 a 746 d

23

Hetruria. lieliquue S.

in

Joannis Chrysostomi Pisidia, regio Asia3 minoris

Pisinum, oppidum

23

24 a

a,

in

Orontes, fiuvius Syrise Ostracina, urbs jEgypti

120 b

Pictaviense S. Radegundis monasterium 22

e,

a.

c c,

hac regione fidem Catkolicam 642, 643, 644, 645

Picardia, Gallisc provinoia

747 e

745 a

426

547

d,

745,747 a

Oenus, flumen 710 d, 711 a, 712 b, 715 b 717 c, 723 e, 725 e f, 726 ef, 727 c, 735 Oltem, locus

in

™ad

*

(Inspruck) oaput Tvrolensis oomitatus

Oenipontum

536

c,

548 b, 594 a, 598 e, 606 f, 668 a Phrygia Salutaris, provincia Phrygise Magnae 20 c 89 a Philadelphia, urbs in Arabia Petraea 394 b Philippi, urbs in Thracia Phcenicia, Aswe regio 425 f., 468 e, 490 c, 526 c, 527 d, 576 a, 609 b, 611 b c. 638 a. Multum laborat S. Joannes Chrysostomus ad promoven-

c

647 o d Oasis, locus exsilii Demetrii episoopi Occidentale concilium sub S. Innocentio I Papa, de

"5

S.

Itcliquio?

Phasis, fluvius

varise

f

690 a

f Petri ecclesia Bononia? in Italia. Joannts C hrysostomi

Oasis, locus vEgypti

o,

635 Petra, urbs Palaestinae

Oases

e,

129 a b

e,

Pertensis pagus in Gallia

Nuis. Vidc Novesium.

647

c

Picardia 120

in

125 a et seqq., 126 c d Persis,

b

119 o

G08

Perona, oppidum Galliae

24 a

b,

Vide Lutetia.

e.

Penbrochiensis Anglise coraitatus

Novesium, oppidum Germaniae, a Normannis combustum 359 b Nuoastrum (Noatre) in Turonia, Gallia; provincia 22

<<„<><>

155 <

Pelusium, urbs ^gypti

civitas Africa) 240 d Novacellenso collcgium canonicorum regularium S. Augustini indiceoesiBrixinensi. CultusS.Not"ikl

quartum

Parium, uppidum Mysiae Parmensis ducatus in Italia

Nova,

burgce

f

19 b,63S b "71 e. 775 <1

Parisii. Ilic obiit S. Sacerdos Lutjdvnansis epUcopu

c

736 a 49 c

Normannia

a,

379


575, 35 a, sextum

54 a

Nodgoritz, locus Carnioliae

13

Parchensifl abbatia in Brabantia

a,

567

"81 d

d,

535 b

Ticinum, urbs Italiae Paphlagonia, Minoris Asia- provincia

769, 770, 771, 772, 773 et seqq.

Nitria, solitudo

779

Sieiliae

Pajjia, al.

et

Flandria. Cultusinsignis, re-

SS.

442 a

Pantioliium, locus Bitlivnia;

seqq., 770, 771, 772 et seqq.

Ninoviensis abbatia

81:,

Pamphilia, Alinoris Aeise provincia. Probabilhi hu pasnu S, Syrut .1/. 13 a b d e. liem 534 c

e

270

f.

SEPTEMBRJS.

c,

592 e

Pittacia, locus urbis Constantinopolitanae

Pityus, oppidum situm in continiis Ponti et Colchidis. IIuc Arabisso in exsiltum ducitur S. Joan-

664 b

nes Chrysostomus

Placentia, Italiaa civitas, 5.

Maurus

665 a

c,

79 a et

episc.

seqq.

a b,468e, 469 Txaleastina, Asia regio 173 b, 405 c, 690 a b, 326 o, 568 e f, 620 c f, 674

JP

Palmaria,

aliis

Palmacia, insula maris Ligustici. Venerii presb. eremitaJ 108

Patria cerrisimiliusS. n c. Hic ncc mortuus,

dtus est idem Sanetus

Palmaria maris Tyrrheni 109 b. Distinguent a a 111 e

f

insula

111 e Tyrrheno Palmaria, insula in mari e, 647 c 635 Palmyra, urbs Syrite 647 d Palmyrene, regio in Svria Flandn* opNivonia, procul baud Pamele, pagus 772 d pido FlanAldenardm, Pamella (Pamele) loous adjacens

driajoppido

PamellonsisarxinFlandrm

188

1,

189

ad

Pociacensis villa in Gallia

"2

e

Podgariz, locus Carniolise Pollar, pagus iu Flandria

767

o

775

776 b

b,

6t>^ a

Ponticum mare Pontigonis villa in Gallia

Pontus Euxinus

17 e,

56

Pontus, provincia, medio nunc pars est Bulgariae

a,

a>vo

530

b,

588

184 a

1»

666

e

o.

Scythia fuit dicta.

Pontus, regio Asi;e minoris 594

3t> a a,

610

o,

632

c,

d 637 b, 664 b, 665 a f. 666 c d e, 667 e. 679 Veneriipresb. S. Portus venerii,«euVeneris.Cuftus 109 b. De loci nomm varia variorvm sen-

eremitw tentiu

410

f,

111

d. praMietum, urbs Bithyni» 384

S. Joanncs Chrysostuutus

abc 7U2b

Potpetsch, locus in Carniolia

Hic

exsulavii

587o

:„ss

i.

Praga

,,

[NDEX TOPOGRAPHICUS.

816

ftacufl S. Pefna/^O Praga, urbs Bohemi*. Pars credttur .184 b suscitatus „m> $. fl/orernusd morte J» S. ro/fte et seqq. Reliquia ei 605 (1 .s\ Chrysostomi 73 a b, 63 C.allia

Prisciacus, collia in

Proconnesus, insula Asire minoris projecti agerin Gothia

mare inter Propontis, 1

Europam

c,

603

d o.

S. Joannis 606 concilium cogit

lim legatos

mittit

dus generalis,

631

e

f

686 b c d 400 Prumiensis abbafia b, 607 b 576a,S79 Phamici» urbs Ptolemais, 642 a b c Syria f Publii monasterium in

Q

Romansfl recipmnt multiseetatores 607 a et seqq., 608 c. Roma) f, S.lnnocentiusPP. decausa S. Jo-

Roma

annis Chrysostomi 640 a b.

544f Asiam Minorem

et

a b

f,

647

PP

a e1 ibit

in

seqq.,648

a.

Romam ad Innocentium

S. Joannes 654

a.

Item adamicos Ro-

Romas corpus Soncti

mte degcnlesGSS c et seqq.

694 a et seqq.

Iiodie servari creditur

ejusdem

Romanum 168 a b

Constantinopo*

idem Pontifex, ut cogatur synoqua causa ista decidaturibid. c d

Pnpa 166

concilium sub S. Cornclio c

<1

e, 169 b c, 170 c d e

f,

171 a b

c d,

259

c,

Sub S. Melchiade Papa 311 a, 371 d e f f, 372 a. Sub S. Agathone anno 680, 1 13 e. Sub Euibid. genio II Papa anno 826 nobiliscum civitas {Remiremont) Romarici-Mons simo Canonicarum collegio in Lotharingia 95 b. Corpus ct insignis cultus S. Amati abbatis 101 f, 360

a,

102 aet seqq. 124

o

Conciliabu-

locus prope Chalcedonem.

uercus,

lum hie instituiturcontraS. Joannem Chrysostomum 578, 579, 580, 581, 582. In eodem conciliaa et bulo depositus est idem sanctus Episcopus 584 seqq. Interfuit

isti

Maruthas

conciliabulo S.

epic.

c

Rombech. mons. Vide Romarici-Mons 656 d Roterodamum, civitas Hollandise Rothnacum, Rotnacum, Roturnacum (Ronse) oppidum in Flandria. Reliquia SS. Cornelii et Cypriani 187

188, 189, 342

c,

343

f,

cde,

770

a,

631 c d

771 a

Rothornacum. Vide Rothnacum. Rottenburg, dynastia et arx in Tyroli. Hic famulata et mortua est S. Notburga 711 a b c, 712 c f,

R

715 b

Rambsbecca,

locus in Belgio 774 a, 775 d, 776 a,

777 d f Rapha<

lis

;

Cnrpm

erelesia Venetiis.

S. Niceta

M.

426 a

civitas in Sjria

Ratstatum

oppidum Germaniee

(liatstadt)

716

d,

718

721

c,

a,

724 a

731 b d

b,

Rottholz, locus in Tyroii

747 e

Regium, urbs

Cultus

Italiae.

presb. eremita 108

114

c d,

Huc

a.

392

S. Materniepisc.

f Ruperti sacellum, nunc templum in

Tyroli 711 b

c e,

720

f.

723

f,

393

e,

724

a,

732 a

741

Reitlocus

715

Tvroli

IX Papa

Leone

cdncilium sub S.

82

Galliaj

184

184

b,

f,

183

a,

Rettenberg, dynastiain Tyroli

718

c.

Rhenus, iluvius

390

e,

376

741

Rhosus, urbs ad confinia Syrise et

741

Rivus-altus, para urbis Veneta?

f

f

f

7 f 9 d ,

civitas

Hispania

in

352 b

Roma.

passi 143 a It)

S. Guido 43

Illuc peregrinatus est

SS. Cerealis

PP.

ei

f,

ibid. d e.

c, cultus

SaSabrata, oppidum S

antiquus S. Corne-

tana

300 e

Salamina, civitas in Cypro insula

tomi Salutaria, platea prope

170

c d,

<1

e

f,

Oritur persecutiocontraFcciesiam

Romam primum

netii, et basilica ipsi

171 a et seqq.

et

S. Cornelium

translatum fuit corpus

exstructa 181 e

f.

cultusantiquus S. Cypriani episc, mart, 338

Romse S. 3S3

Crescentius

a ©t seqq.

Roma

S. Innocentius PP., poli contra S.

M. 351 598 c

qua

1)

<1.

et seqq,,

Romse

def,

352

e

f,

Romaa improbat

gesta fuerant Constantino-

Joannem CHrysostomum 600

f,

601

c

654

f

184 a b

694 f, 695 b Carthaginem 323 e, 333 a, 334 a

Saponaria, vicus in Gallia

75 b

Sardicense concilium anno 347, 370 d, 374

b,

595 d e

Sarmatia, regio

Novatianos 168 b

611

f Salvatoris monasterium Messanae in Sicilia 349 f. Caput seu potius pars capitis S. Joannis Chrysos-

men Romaa est dictus Pontifex 150 c d. Contra eumdem Bomaa sckisma suscitani Novatus etNovatianus 153 el seqq. Romse synodus habita contra

S. Coi

e,

Saltus (Saut) fluvius in Gallia

Sardinia, insula

f.

401

Salona, urbs Dalraatiee

148 a et seqq.; natus ta-

f,

f

provincia Tripoli

AJricffi in

Romte passumesse S. Cornelium

non probatur 147 c d e

175 e

775

abis, fluvius

Rom;e

a.

Salustiacum 21 Sociismartyrium

144 a b

695 d

f

623 b c

Ciliciae

Risenegg, dynastia seu Roderici

Reliquia S.

Joannis Chysostomi

f,

719 b 393 e

Rhorbach, drnastia

Rodericopolis,

Rutilensis cartusia ad ripam Mosae.

f

342 e

Remi, urbs

b,

745 b

de-

Reilling, dynastia

Remense

b

d e

S. Notburgre

119 c

latum corpus miraeulis claret

in

f

corpus S. Venerii

et

109 b

f,

NotburgaHS

7i6abcde,717a

cdf,

f

725

Rodenkirche, locus Ruhenkirche, Rudenkirche haud procul Colonia Agrippina. Reliquia et cultus

Rattenberg, civitas Tvrolis, non confandenda cum castro Rottenburgico, patria est S.

f

735

,

6 cet seqq.

Raphana,

d.

117

350 b 357 ab

e,

Sarta, fluvius Gallise

7Gbc

Sarzana, civitas in ditione Genuensi 113 a b c d e e f, 117 b. Eeclesia recipiendo corpori S. Venerii exstruitur

Saturni vicus prope Carthaginem

Saum,

113

c.

118 d

323

e,

333 a

748

f,

754 e

188

a,

fluvius

182

Savus, fluvius Scaldis. ilumen

187

Scarpus, fluvius Belgii Scetis. locus in ^Egypto,

quens

f

776 d 131 a

quondam

ccenobitis fre-

567 d

Schonwort

TOMUM

IN

IV

SKPTKMRIUS.

817

Schonwort, dynastia 7i1 e Sohwazium, celebris Tyrolensis comitatus locus 722 a, 731 e, 738 b, 740 a d, 741 b c e f, 742 b e f. 743 a c f, 744 b c

Schwond, dynastia Scythia, regio

543

Scytopolis, urbs Palffistiniaj

Sebastia, qua; aliis Ponti,

fuit S.

Scguntia

573 a

c,

7/^

f

018

f

T.

569 a Armeniic minoris 610 c, 611 b,613f

Tarricina, urbs

aliifi

civitas est

Sedunum, urbs

c,

Ankic episcopm

Gallire in Vallesia.

Amutusi.

Tegernseensemonasterium

Huic non prwfuif episcopus S. Sacerdos Ludgdunensium anfotes 32 a b, 34 c d 415

f,

Seleucia, civitas in Syria

425 e

Tenera, flumen Belgii

425 e

Tepallah, locus Carniolise Terstain, locus Carniolize 757

in

a,

42

Amatum

Thebais

102 f

locus

,

haud

natus S. Cyprianus episc. 323 e

tum,

c.

Templum

Mensa Cypriani

f,

324

325

f,

et altare hic

,

^gypti

537

320

Siguentia metalla in Africa

539 a b

Ticinum,

al.

oppidum Carnioliae 753

e,

759

Stenum.

sic

olim

Tomi,

719 b

Tornacensis ager

741 b

Tornacum

est iuter Constantinopolim et

quod

,

Pontum Euxinum 530 b "56 e

Stepana-Vass, locus Carnioliffl Stermitzwatsher, locus in Carniolia

753 c 737 e,748b

Sterzinga, oppidum Tyrolis Stilfes, locus Tyrolis. Cultus insignis

737 Stsria 721

f,

746

d.

e,

S. Notburgm

739

748

c,

c

d e

Cultus S. Notburgce 748 b,

752

f

768

Stobenim, pagus

704 d

Stop, locus in Carniolia

Suazium. Vide Schwazium. Suessiones, urbs

82

Galliffl

b,

f

748 b

Suevia. Culius S. Notburgce

Syene, oppidum prope iEthiopiam 402

Synnada, urbs Phrygise Synnadense concilium

376

606

f,

f,

611 c e

403 a, 647 d

f,

635 c

299 f, 304 c 723 e monasterium Synticense Ordinis Cisterciensis imp. Valens b. a 426 e f, Syria, Asitv regio 425 et seqq., b 429 Syria in persequitur monachos 505 c

h

13 d, 190

Italias

c

in

Momonia, Hibernia

1

Tulpiacum, oppidum Gennania? a

al.

763 764 f

120 c e

in Flandria

appellatum fuit fretum

594 b, 599 c Thra-

359 b

Normannis combustum alias

c b.

26 b

Tolosa, civitas Gallise

Steenbuysen, pagus principatus titulo ornatus in 075 b, 770 a Flandria

Stegra et Stegrensis comitatus

653

536 a

502 b 726 e

190 d

a,

f,

Asi«

Tipperariensis comitatus

c,

Stambsense monasterium in Tyroli Stambsensis pagus in Tyroli

535 e

609

Tinno. Vide Tyrus major.

a, 17 e f

761

f,

c,

b,

111 e, 119 e

Tineto, Vide Tyrus minor.

Tolbiacum,

Stain,

526

388

c,

c f

120 b

Umbria

543

c,

d,

Tigurinus lacus

Sorei, locus Bithynise, ubi passus creditur S. Auto-

10

525

Papia, urbs

Tigris, fluvius

provincia

1/.

f

209 c 500 c

Thyrrhenum mare

544 b

Smyrna, urbs Asice minoris Somona, fluvius Gallise

f,

c,

f

445

b,

148 bc, 682 e

cia ab ffunnis vastata

a,

572 a

pellata

764 a

c e,

335 e f

appellatum

Italiae in

regio

Thracia, regio 500

construc-

Sicima, urbs Palffistina

Spoletum, civitas

c,

Thessalonica, urbs Macedoni* 466 b, 607 a. 646 h

Sicilia 5 a et seqq. Sicilia nonuullis Trinacria ap-

nomus

763

Constantinopoli

procul

Sexti ager prope Carthaginem. Hic martyrio coro-

333 a b

a,

Thessalia, regio

121 a, 122 c et seqq.,

573 a

c,

(Trieste) civitas Istriae

Thenic, civitas Africs episcopalis

123, 124, 128 e f

Septimum

a h

753 d 750 b

765

Senones, civitas Galliae archiepiscopalis. Episcohabuit S.

776

44 d

e,

Vosagi montibus

d,

i

c f

Senonensis abbatia

332

47 b, 772

353

352

c e

349 e

Tergeste

Belgio

t

736

civitas in Calabria citeriori

M.

in

f,

Bavaria

civitas HetruriBB. Religuice S. Crescenfii

Senna, flumen

pum

Tcmpsa,

seu

e,

t

612 a b c 612 a b c, 032 611

in

\

Tempsa. r«fcTemesa.

382 e

Seleucia, civitas in Isauria

Sen»,

Temesa

f

J73

Taurus, mons Asiie rainoris 425

episcopalis.

Selestadium, civitas in Alsatia

111 e

Tauro-Cilicia, ignota regio

122, 123, 124

urbs Hispaniffi

,

Italiae

Tarsus, urbs Cilicia?

356

f,

357 d

Tomis, metropolis Ponti provinciaee 56 a in

190

Belgio

civitas Belgii in Flandria

c

187 c

544 b

Trajanopolis, urbs Thracise

Trajectum castrum, nunc civitas Brabantiae ad Mosam fluvium, a Normannis mcenditur 359 b, Ecclesias hic contruxisse traditur

S. Maternus episc.

387 a et seqq. 'Cultus ejusdem SanH 398 c Trazbergium, castrum Tyrolis 721 a, 722 a, 735 c,

380

e f,

741 b e

Trevirensis civitas a Normannis occupata

et

devas-

359 bc de

tata

Treviri, urbs Germaniae./te initiishujus ecclesue

dts-

putant eruditi 354 et seqq. Hic servoturpars bacuh S. Petri, quo S. Matemus e morte suscitatus creditur

m

384 a et seqq. Corpus ejusdem S. Materni

eccissis metropolitana. reltquix

m

ahts ettkszK

395 et seqq.

cultus insignis

Tridentinum concilium Trimithus, civitas in Cypro insula Trinacria,

sic

a guibusdam dicta Sicilia

737

f,

402

a,

739 d 407 b

572 o

Tripolitana provincia in Africa Troas,provincia Asias Minoris

3
TullumLeucorum,

370

19

eivitas Galliffl

'

i

359 b Normannis incenditur Tungrensis Tungri, urbs Germanirc. Eruditorum controversia //« ecclede hujits ecclesiw primordiis 354 et seqq. civitas a

siamB. Marim VirginiexstruxissecrediturS. temus

episc.

386

c d e

,

»/"

Reliquice S. Materni 391

398 b et seqq. a b. Cultus ejusdem Sancti reltquur Turones, urbsin Gallia. S. Lidorii cultus et 01 aetseqq.

103

Septembris

TomusIV

Turonia

a

i\m;\ TOPocRAiMiicrs

S!8

22 b

Turonia [Touraine) provincia Gallia Tuscia, regio

it;ili;r.

\. Felix

SociiMM. 350c

et

ad

351

n,w, ens, locua

Tyranum

in

719 c, 729

Tyroli

S. Venerii

f,

b

monasterium. Vide Tyrusma-

jor.

Pjpolis comitatus. Cuttus celebris S. Notburgee o

f

712

.

c d f

,

724

;<

b

738

,

s

.

738 b

c

«1

.

in

Italisa

Germania

719 d

provincia

190 d

750

Vodiz, locus Caniiolia» 755 Volders, pagus

in

762

h

c

,

Volesella (vulgo Volleseele) pagus in Belgio 776

t"

Vosagus, mons, eremus et saltus

f

102 f

.

104

105

322

Utica, civitas Africffl

Vultumna, Vurnffl.

I

765 d 722 a

Tvroli

709

7*8 a

et scqq.

Tyrolus. ide Tyrusminor. Tvrus major. maris Ligustici

UHz, amnis Umbria,

c d e f

,

323 h

331

,

f

24 b

fluvius Galliffl

Vide Furnffl.

Tino ap-

insula. niiis

Venerius presbyter eremita 108 c, 111

pellata. S.

Adejus hic demortui sepulcrum exstructa est 118 c 113 b d ecclesia cum monasterio iiSt d c f c d.

.

,

Tvrns minor, insula maris Ligustici,

aliis

W,

Tineto et 108 c

Tyrolus Tvrus, urbs Svri»

'-13 a

,

068 d

Walcuria,

oppidum

in comitatu

Namurcensi,

Ecclesiam hic erexisse traditur S. Maternus

389

cpisc.

Wallia, seu Vallia, pars Angliae

V.

Vallis

c

26 e

Wambeka,

Gratim, parthenon Ordinis S. Benedicti

343

Parisiis

Veneria, platea prope Carthaginem 323 e

e

333 a

,

locus Belgii 47 e Weingarttense monasterium Ordinis S. Benedicti in Suevia 384 f Werth. locus Carniolise 746 d Wiltliinensis celebris abbatia in Tyroli

710

c

,

334 a

f Venerii monasterium

in

Tyro majore, maris Li-

gUStici insula

Venetia urbs Itnlia\ Cnr/n/s S. 1

sia

S. Raphaelis

112

f

M.

in

Xirette

6 c et seqq.

,

113 a eccle-

Religuice et cultus

s. Ligorii mart. in monasterio S. LaurentiiSQ et

seqq. Itemreliquice (utcreditur) S. Cypriani episc. marf. 343 b. Ecclesia S. Joanni Chrysostomo consecrata 093

Reliquice ejusdem Sancti

f.

Vermo, locusin Verona,

749 e

Istria

,

conf.

730

c

Yenbachium,

pagus

in Tyroli. Cultus etsacellum

S. Notburgw, ab ipso ejus obitu exstruetum 723 f, 724 f,725f,726d 730 e f 742 c ,

,

744 e

25 a et seqq.

novum monasterium

113 a

S. Georgii in Tyroli

741 c ,742 d ,744 a

Vienna Austiia'

m

,

745

747 d e

Vilipiacum, locus

Villanova,

Vimma,

c

civitas Italia. S. Silvinus vel Sylvinus episc.

Vezzano, locus ditionis Genuensis Viecht,

G95

Gemiani»

359 b

Avcmionensi dioacesi

18Ge

187 a

,

Artesiffl vicus

Vindascinus comitatus

52 d in Gallia

81 a b

,

82 b c

Viii

parcecia inCarniolia f 761 d Vliderzele, alias Vliederzele, Flidersele, Flitersele et Flitherzele, vicus agri Alostani in BeJgio.

S.

Fkdmcus

presb. conf. 133 b e f

,

134 b

d.

Item

777 c

f

Zechowitz,

locus

Bohemi»

746

Zeugitana provinciain Africa

Zcugma, oppidum Syria? ad Eupliratera Zeyra, iluvius Caraiolise Zirklach, loeus Carnioliffl

b c

319

755


.

c

042 a 754 e 763 c

INDEX ONOMASTICUS

INDEX ONOMASTICUS

Acclamari, advocari

jh3

Ambasiatores, legati Analogius, suggcstum

Anomosi,

/uerctici,

Atrium Sauciolum,

locus,

f

395 de 337 e

cur

453 d inquo reidamnantur 333 ita

appetiati

F.

334 a b

b,

Attitulare memorige, imprimere memoriwifrlciHS e

Audientes, catechumeni

-23~2

f

Falanx,

Phatanx

J8i a

Filiolus, fitius spiritualis ob susceptionem e sacro fonte I00 d

Frumentarii,

B

omnia per provincias ex~

mitites, qui

ptorabant

Baronus,

9 a

princeps

Benedictio, donum

90

Birrum, Byrrum, Bjrrhum,

virilis

91 b

f,

G.

vestimenti genus

333

c

334 bc

G c

332

amieteria, cryptce subterraneee cultu

Cffiremoniari,

d

395 d

,

e

322

f

lans, tumorseu carbunculuspestitem

333

,

adorare

exteriori coler

333 b

8b

Camera, cubicutum Capulum, theca

184

8e

Casale, vicus

474 e 522 b c

Castra, aula

168 b

Catharus, mundus, parus

77 b

Clenica, lectn affixa

90

Colatum, potio quoedam

479 a

Comitatus, aula imperatoris

Commentarii

et

f

Commentarienses

,

,

568

7f,

77li a

776 c

Intimare, indicare

Juritheum

scu

Viritheum, patio qu&dam

90

f,

90

f

183

e

91 a

f

9d

Curia, villa seu prcedium

774 e

Curtes, pnedia

394 b

395 d

egatio, legatus

Libellatici, quinarn o/im in Africa appelhti Stnt

215

f. 216, 217,

2(8 a b,254

e

M.

D. primum

in

333

repertum

Dalmatia c,

334

.1

183

Digladiabile, atrox crudele

f

Dominicum, aliquando ecclesia seu templum, aliquan^ 292 c d do saerificium

Domus

775 e

Innotescere, notum facere

292 cd

Corbona, thesaurus oblationum

(ut fertur)

,

8 b

Contrata, vicusaut platea urbis

D

774 a

Intirmans. infinnus

df

322

almatica, vestimenti genus,

etiam sacer et infernalis)

est

carcerum custo-

des

et

morbus teterrimus

91 a

Cnnscientiatus, religiose vivens

Corban

Ignis judicjalia (dictus

f

182 a

culta, villa

M

333

anualia, sudaria

Martvrium,

ecclesia

Memoriffl Martyrurn,

c

martyrum

hx-a,

334 d 134

i

ubiservabanturmartyrum

336 23S

corpora

Mensurna divisio, stipendium menstruum Mercatum. nundince publicce 106 e

Migrare, mittere

,

b b

7 f, 9 d t

408a

b

K. N.

Equistrator,

qui dorninum situm

dentem levare Eulogi;e ? munera

solet

in

equum

ascen-

333 a 94

f

e

Negare,

submergere

de Novo,

rehenter

1

lu

i>

I20d 183

1

INDEX MOHALIS.

820

Saorificati, quinam

Africa appcllati alim sinf

in

215 395

funerales, exsequice

Observantia

90

f

193

o

Orarium, verisimiliter stola sacerdotalis Orti, Borti

c

Sauciolum atrium,

quo

locus, in

rei

e,

254 e

damnantur 333 b, 334 a b

Scholaces, vel Scolaces, funalia seu faces 333 d

331

771 b, 771 d

Scrinium, lipsanotheca

411 b

Sequestrare, segregare

63

reliquia? seu corpus

Sommata,

c,

181 a

portio

Parlamentum

supremum

,

77 a

477 d

Synaxes, conventus

Pra?benda,

,

e

connlium

Anglioi

26 b 67 b

Patrioticus, patrius

396 a

Pcenosa ebdomada, ffebdomada sancta Presbyterium, conventus presbyterorum

166

f

Tentatio,

233 b

dcsertio

fidei

Tesserarius, Miles, qui tesseram; seu ptvceptum

ducispcr contubernia militum nuntiat 331 b, 332 b Thurificati,

quinam

Africa appellati olim sint

in

215 e

R.

Recommittere,

8 a

committere

V.

42 e

Regere, cogi

Ructus, arbitrium

331 a

Ventilatur, ogitur

8 b

184 d Viritheum, seu Juritheum, potio quwdam 90 f.

332 b

9! a

189 d

Reliquiaria, thecce reliquiarum

Rotulens, referens

INDEX MORALIS periculum sublaium ope Abortns burgcs

S. Notbur~

730 d

Abstinentia mirabilis S. Maurilii,

mis sernper

cibis

contenti 75

vilissi-

item

b,

S. Amati Habendensis crebris jejuniis conjuncta 103 ti o f. Abstinentia a deliciis commendatur 459 e.

Abstincntia S. Joannis Chrysostomi, stepenon

ante vesperam cibum mmentis 514 b, 702 c. Absti-

718 d

nentia S. NotburgcB

Acediam, qua animce

vires

enervantur,

impugnat

S. Joanttes Ckrysostomus

706 a

Adversitat.es honiini obvenientes dwin03 beniantiatis

Adulatoribus minime credendum res fortunas sequuntur,

291

testimonia

alium

videmus

pati

exstinguunt 433 b

c.

c

d.

Adversitates

Adversitates

Adversitatibus crevit solatium S. f.

,

odium

komini

Deo ad komints bonum S90

mittuntur a

tomo 609 e

augmt

amicitiam

quas

,

b.

im-

Ex

Joanni Chrysos-

Adversitates kujus

vito? floccipen-

e f. id tolerandas fortiter AdverQlympiadem et Pentadiam kortatur S.Joanncs Chrysostomus 633 b cef. Adversitas

dendcB sunt sitates

629

S.

nulla gravis accidere pdtest homini, si vivat

tibus

650 et

o d e

f.

Omnibus kujus

vitCB

modo

recte

530

f.

Adulato-

531

d,

mrumnis excehiorem seexkibuit S. Joannes f

538 a

sanati invocato S. Nicette nomine 7 e. ftem bi-

bentcs de riente,

aqua sub t

ejusdem Sancti scatu-

altari

sanitati restituuntur

8 b. /Egri varii ad sepulcrum S. Guidonis sanantur 45 b. Unctione et oratione S. Maurilii curatur subito multorum an-

norum ajgritudo 73

Mger net

item alius 28 ahnorum

d,

ejusdcm Sancti sepultura sanitatem obti75 f. JEgn sanantur attactu ferri , quod in

S Amatus Senonensis rat 130

vivensecollo

apptmsum

gesta-

c

/Egri curantur ope aquce, cui intinctm fuerant retiquio? S. Cornelii PP. 770 c

/Etornorum tum prcemiorum, tum suppliciorum consideratio ostendit vitce hujus incommoda gratanter suscipimda, voluptates contra fugiendas esse 418 b c d. iEterna tantum prcemia inquirenti nocere nil potest

437 c

Affectiones animi prava? continuum homini bellum inferunt 291 b. Affectiones^irawe quomodo exscindendtp sint 421 b c. fllarum nutrimenta ibid.

Adversita-

Chrysostomus 651 e

est

ex amicis subito inimici

fiunt

Mgvi

.

sunt

et

rium

in t/las

gloriosum 559 d

pravas qui rationi subjecit dicendus

est

561

a.

e.

fmpe-

Affectiones animi

vwe magistratum gerere Quam feliciter Affectiones pra,

vas

1

TOMUM

IN

SEPTEMBRI&

IV

vaa compresserit S. Joannes Chrysostomus 702 b e,

prmcipiens, ut tabernacuium in toco natus flterat, exttruat \H <.,/,-,„

703 def AHliotationes corporis suapectm a S. ftfaurilioWb a S. Amato Habendensi 103 d e f, 104 e, item a S. Amato Senonensi 130 a, a B. Margarita Fontana 130 e f, a S. Joanne Chrysostomo 426 c, 703

qmdam

militi surdo eum monens, ut kmtnaria dead sepulcrum S. Guidonis e. ApparetS. Ligorius martyr puero languenti, ei sanitatem spon-

ferat

densi jubensque diem passumis

SanctU propalare 58 c d. Columba rnper caput S. Mourilii Apparet in ipsius ad episcopatum electione 73 f SteUa

57

tionum prmteritarum memoria ad exhibendum gratum animum conservanda 475 d. Afflictiones fortiter fermtm iunt 500 e. Afflietiones^roy^flte toleratw coronarum instar habendm sunt 605 d

Agone

mortis constituti,

Alacritas animi S. rantis

330

f,

rantium 331 d

333

e,

.

di

ut S. Venerium invisat Lucio episcopo Lunensi, utsuper tumulo ejusdem Sancti ecclesiam exstruat 118 1». EpUcopo

115

ciones S. Joannis Chrysostomi

542 d e Altaris et ccclcsitr Lacensis nitori invigilat S. Guido c. Altare in Hispania erectum honoriS. Joannis Chrysostomi 694 a, item Homw inbasilica Vaticana

aliud in templo S.

Marim de Febribus

ibid.

Altaria S. Notburgm erecta 748 a b d, 749

culam

discordtrr exhihetWS a. Apparuisse dicuntur Gerardo abbati Clarmvallensi SS. Eucharius, Va-

b c.

bcd,

ab amato avelli non potest

507

ciantes

gloriam 392 b

c

perfectus

non

extendatnr 328

e

Amor

f.

Amor

a.

tomi ergapopulum, patri item

389

d

dem Sancti tantis

506

e.Amor

759 a

fertur visa ibid.

etiam

S. Basiliscus,

664

satiari

auditorum

ardentissimus ejus-

vincula et contumelias pro Christo exop-

e

f,

507 a b c

Amor

d.

ejusdem Sancti

planc singularis, subditorum salutem

et

modis omnibus promovere conantis 520

229

phano Papa

a.

tota

689 d e

ligat

Amathematis

vinculo a S. Ste-

numquam

fuit innodatus

309 a b et seqq., 310 a b et seqq. Anathematis ecclesiastici vincula minime contemnenda esse, docet 520 b, 559 b S. Joannes Chrysostomus Angeli aratrum ducunt vice S. Guidmis 37 c. Angelorum freqttenti fttmiliariqtte coihqnio fruitur S. A-

Angolo ductore de alio in alium locum dissitum eodem die translatus dicitur S. Maternus 391 a. Angeli Misste sacrificio revematus Senonensis 128

f.

renter assistentes nostram

in

669 b

447

e.

extollit

S.

c

Joannes Chrysostomus

Animae velunius saius

studiose

qumrenda

est

461

Christinm cuidam Apparrtiones. Apparet S. Nicetas

prmdicens obventuras tribulationes 7

f.

Apparet

membrorum viidem Sanctus mulieri alteri, eique eumque a cuidam, presbytero gorem reddit% a, item 'peste

sanat ibid.

c.

sanat 8 b d e.

Varii variis languoribus vexati bi-

Aqua, qua S. Guidonis ossa abluta fuesanantur 46 c, 47 f. Eadem Aqua militi

bentes de rant,

febres auget,

hydropicam sanat, aliamque

de saxo,

cusso, mirabiliter profluit

Aqua

morbos

776

depellit

comparatio, et hujus supra illam

tores invitante.

523

prcestantia

Ardor Catholicm fidei defendendw eximius

in

illam

b,

Asylum

Apparet miHH S. Autonomus

f,

524 a

S. Pul-

779

cherin

Arrogantia Novatianorum

puros

.

retundit S. Joannes Chrysostomus

524 d e

damno

ecclesiasticum suo

eumtchus 531

c

jactantium

sese

item S. Augustinus

c,

c

animalia recipientis, cum Ecclesia, pecca-

Arc* Noe,

522

a.

PP.

intinctione reliquiantm S. Cornelii

sanctifica

168

48

Venerii scaturiens febricitantes sanat 118

siamS. C.

catculi f,

Amati Habendensis per103 f. Aqua infra eccle-

baculo S.

a

Asyli

b.

ccclesiastici

immuni-

Ckrysostomus

Joannes

S.

tatem fortiter tuetur

Eutropius

violat

533 a b

Avari

tetra

imago 509

b.

Avaros graviter increpat

S. Joannes Chrysostomus ibid. ttabiles

sunt 520 e.

Avarorum

C

d.

Avari insa-

inconstans fbrtuna

540 cd "03 d e

f

Animi anxietates. Vide Anxietates. 745 d Anxietates animi tollit S. Notburga f, a, 755 747 Notburgw S. ope Apostemata sublata 756 a, 761 e f

692 c

.

tremendis Mysteriis

tepiditatem incusant

Anima- pretium

inutilem contentianem sednnt

et

sub altari S. Niceta? scaturiens varios morbos

Aqua

Amore Dei perfectissimo

S. Cyprianus

Basilius, Gregorius Nazianzenus et Chrysosto-

de.Amor

c

S. Cyprianus illos, qui iapsis sine prcevia pcenitentia pacem et Eucharistiam indulserint

Joanni Chrysostomo

dolorihus et filium ejus febri liberat ibid. e

emicuit S. Joannis Chrysostomi vita

Anathcmatis vinculo

Aqua

6'.

eique laborum

profectum

ejusdem Sancti, vulgari prohibentis mala a Pharefrio sibi illata%{§ e.

SS.

Apparet

terminum prcedicit Apparent Joanni Euehaitarum episcopo

f.

mus,

comparantis 496 b e,

Deum

in

mum

Chrysos-

Amor ejusdem Sancti unice studentis

utiiitati A\)l

Flaviano illum monens % ut S. Joannem Chrysosto-

Materni

S.

S. Joannis

se

ccelo

super caput S. Joannis Chrysostomi in ordinatione

b,

Amor

.

in

c.

Notburgce

od inimicos filialis

Virginem

erga beatissimam

non potest 480

nisi

est,

Valerius. prrnnun-

perennem

ordinet sacerdotem 448 d, item ipsi Chrysostomo ne dignitatcm illam detrectet ibid. Columba

490 755

Amor

et

f

dia mala progenerat rationis usu donati patrocinio S.

et

Apparet S. Matcrnus episcopo Trevirensi, eumque de trcmsferendo S. Castoris corpore monet 400 b c. Apparuisse dicitur angelus

Ambitio Novatianum impulit ad scindendam Ecclesiam 156 e f. Ambitio primorum confessuum gran-

Amentes

diem

mortis

illi

S. Materno feruntur

c.

Apparuisse SS. Eucharius

Amans

508 a b

f,

Maternus 382 a b

lerius et

752 b c e Alvi dolores sublati patrocinio S. Notburgm 765 a b Araans in amati ruina non poteslnon dolere 254 b, in efusgloria non potest non gaudere 320 d e.

d, item

longiorem vitam desideranti Apparet juvtnis quidam, eumque increpat 291 e f. Apparet S. Cypnanus S. Montnno. eique inhcnrentem animce ma-

42

et

ApparctS. Amatus Habendensis e. Apparet Dominus

e.

Agrestio cuidam, monens,

Alacritas audientium con-

e.

quadamegre-

non diu post mortem 107 d

mori deside-

ipso

videtur a moniali

de monasterio Habendensi, moriente venerabili

Mactoflede 105

Cypriani ad Martyrium prope-

cum

f,

mirm magnitudinis

Vide Moribundi.

item fidelium,

>>» veUqmas Apparet senex

quiescere indicat idem Sanctus ibid.

f, item a S. Pulckeria 780 b Afiflictionum hujus vitm utilitas 434 b c, 441 a. Afflic-

ln

quo ve-

isto, in

tuat

Avaritia cur dicatur idolorum servitus Auditum recuperant surdi mvocantes auxilium 45 e nante S,

f,

Auditus surdo

NotburgatSB

<\

Guidonis

S.

restitutus, patroci-

item mulieri

surdm me-

"™

ritisS. CorneliiPP.

Aula ConstantinopolitanaperS. Pulcheriam virginum similis Auspieiis rit

Divm

S. Maternus

W8

effecta

Virginis operibus

tJ

asceteriis

mis

utititatem

qva-

389 B Austeritas

INDEX MOISALIS

822 Austeritas

vittv

S. Maunlii corports robori minime

adversal&b, Austera

dm

parsimonuB amans ejusImaft HabenI (Va 5.

et

Sanctivita, ibid. e d.

perquam Austera

densis

103 d e

104

f,

item

e,

5, 4maft Scmuwnsis 130 a, eadempost ejus mortem ibid. o. Austerius vifts // Margaritm

deteeta

maxime

1'untihhr,

136 e

cubando

in

Austeritas

1*.

5. Joannis Chrysostomi in dotno matrts 120

trifa

ritiidusrne nt uicrcuto vit durit

Austeram swi

426

Sanetus

f-

tdciri

703

c,

f

BlasphemiajaumWa 469 e. Blasphemia non pvmta ibid. f qumdamna (ntulerit Anttockenis Bona sutt, itil indigentes subhvandos,divendit S. Cy326 b

prtanus Boniottoi

c

nonprdptereacotngut-

riuititiiiiiirmtfrs

///////>

cdr

309

nantur

Boves demortwje S. Notburgm corpus mirabiliter ad sepulturam vehunt 7JOd 712 d f, 723 e f, 725e f, 726 a et seqq., 727 o. Boves deperditi inve,

764 d niuntur, inrucata S. Notburga Braehium mule affectum curatur ope S. Notburgm 7."!) b. Brachium marcidumpt^isttnovigori restituitur meritis S. Cornelii

PP.

774 H e

I!

Baculus

cirel, ct in al-

S. Guidonis terrm infixus

37 d

ttssimam arborem excrescit Baetilus S. Pctri,

ujus utttutu,

<

ad

vt fertur,

revocatus fuit S. Maternus 381

a b

venera-

in

c.

rttat/t

484 a b et

tione habitus Coionue, Treciris et alibi

Baptismus infantibus rcccns

natis c&nferendus estTi2

bcd Bcllum

spirituale noncontra komincm, sed eontra vi-

527 b

tia geritur, ejus utilitas

Beuediccndum Deo

quam mprospe-

(
589

ris

Benefiecntia S. Maurilu Beneficentia

C d.

iiii iiiftn-iu,

b.

ii

quo

in

pessimede

Beneticentia

S.

590 a

f,

meritum 73

Cypriani crya

S.

ud/uiruf/ilis

i/ui.i:

se

43 e, itempuer Caecus ad tumulum S. fiuidonis

S.

Prmdo

erga f,

Nicetm 7

impelrat

73

8 a

f,

Guidonis 45 d et seqq. Puero

S.

Mu-

f.

Maurilius 72

u dcemone correptus Sancti ejusdem

liljcruttir

fieio

perculitur ibid. b c

f,

Bcne-

Mnu

Cascum ab utero signo Crucis

tur ibid. d.

visum recujierat ibid.

tangens

ejusdem Sancti sepultura 75

e

c, itent ,

S.

enerio impetratum

!

1

15

Beneficia variaimpetratavemrantibusS. Cor-

f.

PP.

nelii

reliquias

ejus-

f,

78 a

Senonensis curantur 130 S. Cornelii centius

333

PP. 184

c.

186 d

e,

190 a b. Benoficio

S. Am
adtumulum

Casci tres

Ceecam illuminut S. Crcs-

visum recujjcranf, patrocauinfc

a. Caeci

S. Notburga 757

f

meritis S. CorneUi

PP.

Ccelestia tantum

c.

,

763

c d.

Ca;ca visu donatur

774 a b

quwrenda 437

e,

tcrrcnis

prwfc-

rendu

560d udvcntum Christi

480

inutilitas

qua

abluttt

libcrutur

muiier,

S. Guidouis ossu

fttcraiit

ct corporis aperit mulieri cuiS. Crescentius 333 a, Beneiicia plurima me-

morantur impetratapatrocinio s. Matemi 400 a b. 6'. Jo
Benefieio

morbo liberata et aditur 6<»3 f. item moniales in ingenti monasterii ruina illmsm conservantur 694 a. Beneficia i/mliu s. Notburgm. patrocinio obtenta 743

Beqq., 749 et scqq., 733 ct seqq. Beneiieio S. Cor/idii sub intjcnti nrctts, recenter structi, el

rutitti

collabentes,

morbo

cpileptico laborantes curati ibid. c et seqq.,

illmsi servantur

mutti igne judiciali liberaU t servati, variique

morbi

alii


771

f,

772 a

ab eo immunes

sanaft*774, 775,

770,

47

f,

48

9 f

Calumniis d.

i/njjetcus

Calumnias

S. Guidonen/ confunditur 37 b c

in viros

probos

sfHirtjcufi

uuu facitc

credeitdum 25G b. Calumnias contemnere docet nos S. Cyjjrianm, nisi cum verau/tt iu Ckristiani nodedecus 288 e

iii/uis

mortuus

519

d.

imjjctittts

f.

fuit

Calumniis tum vivenSj tum S. Joaunes Cftrtjsostomm

Calumniam incensm Constantinopolitanm eca se amolitur S. Otijmjjitts

clesite

Candor S.

Nili,

G05 b

Arcadium imperatorem

hendentis ob expulsum S. Jomiueut

Beniynitas

md

^

Cltristi,

occm uuun, qumrentis, saerilegam

Novatiani impietatem condemnat 25N d

Bemgnitate numquam desperandum

e.

est

De Dei 289

d.

Benignitas Deielucet etiam tunc, cum adversitates homini tmmittuntur 291 c d. Beni^intas Deiin recipiendo peccatore, etsi swpius lapso 523 a.

Benignitatem Dei commendat

f,

latro < cruce

52 \

524

bc

c

libere repre-

Cftrysostomum

008

1

Capitis turnor sublatus mcritis S. Mcetw 8 o. Capitis dolor saiutfus oiie S. Notburgml^l c d ,

ressuos

a.

Calculo liberutur /juer beneficio S. Notburgm 7GG

777 Beneficii accepti memoria eonservanda i7 c. Benetieia f)ei gralo animo recolenda sunt 560 e Benevolentia S. Cypriani admiranda in obtrectato-

f

bihens de aqua,

gemino oculos animrn

dum

in

ad

S. Antouii abstulerat, Saneto eidrnt nuncupato

voto, liberatur 81 c d. Ca?ci in exsequiis

Calculi duloribus

e

duo

alii

itciu alius

Sancti tumulum indesinentcr orans 77

detii

Benefioiuni

<>

illumi-

nat S. Maurilius 74 a, alius vesfem Sancti ejusdem

Ca'i'emoniaruin Juduicurum post

geminum

cmcitate

atpmnitens denuo visu dona-

,

frugum copia exstitit tempore episcopatusS. Maurilii 74 c Cwcus visum recuperat, votum S. Antonino nuncupans 81 cd. c.

item Caecus

,

immemor iterum

rii

Chrysostomi

languenti sanitatem spondet s. Ligorius 57

Ueri sterili filium

item mulier Ca?ca 47 a

,

sed accepti beneficii

Joannis

Beneiici;i vuriu ii/tjjclratu uicritis S.

item

4G a

.

alias,

b c. /iusticus cmcitate percussus, quia lajAdes orato-

508 a et Beqq.,

45 d

capite truncandus erat 324

conatum Sancto necem inferre 501

sicariuni,

duo ud sepulerum Wonedtulphi illuminantur

Cjeci

seqq.

761 c,

753 c

7G3a

,

b

Captivus inycnti prodigio iiberutus fertur, invocato S. Niceta 9 a. Captivi duo vinculis liberati meritis S. GuidonisAS

d.

Captivusesem'/«/e ereptusopc

S. Muiirilit 73 b. Captivos ftdcfcs de burfjurorum potestute rcdimendos curat S. Cyprianus 287 a b et seqq. Eodem Sancto judice, qui Ulos redimit, Christum redimit ibid. Captivus kmreticomm

ma-

nibits

subduetus /jntrocinio

SS. Cometii

Cy772 f, 773 a Castiinonia studio convivia aliena non frequentat S. Joannes Cftrusostumus, necsum mensm convivus et

I"'"""

udlnbct

5, 5 a Castitatis

b

IN

CaBtltati.,^^.

m

i

ab.

779

,,/

Ca.Utatem

TOMUM

IV

SEPTEMBRIS. 823

larein8.Pukheria

Mtresadtumulum s carnempp.

»,,,.„„,,„„

^^f^essioneS tutetaopulentadonalargiluread i

etb-Wotburgatgresstmobtinet

S

taecclence

onstantinopohtanm

506f,5
779e,780bc

»uram ecclesiasticam tolkre potest etiam diacanul q-

lensurandi alios inconsulta levitas reprehma non

sed

sibi,

twS.Guidonis

f.

Chari-

parentes 37 c. Kera Charitas loeorumdistantia separarinonpotest^Z a, Charitas V. ( ypriani dolentis, se ob schismaticorum fraudee

2

in

necessitatibus

coram prospicere non posss

item lapsorum ruinas

;.'(;..

reputantis 254 b.

tamquam vulnerasw Admiranda ejusdem Sancti Cha-

ritas tempore grassantis pestilentim 28*5 d e f , item

Christianorum Carthaginensium, Prmsulissui ver bis exemplisque incitatorum ibid. Ejusdem Saneti Charitag

redimendum

a
captivosWI

pauperum

exsiliores

in

barbarorum potestate

n

et seqq. Charitas ejusdem Sancti

i»

;i

disponentis, et confessores

mis8a liberaliter pecuniajuvantis^Oo

cde.

Cha-

Christianorum CarthaginensiumS. Cypriano

r.

commori volentium 324

:m

liorfuit

sostomi

l

f

329

,

a.

Charitate admirabi-

Charitaa N. /oannu CAry-

nomceorum hmresim excisam

mo/e affecta

b, iton

Charitas $. Cypriani

f.

fofe

erga peste mfectos, S.

cupientis 152

valetudme conciones habentis

165 d. Charitas ejusdem Sancti, lugentis Antiochc-

norum

misetnas, eosque in

169

tis

f,

seditiosis

47(1 a

summo

periculo consolan-

Charitas Flaviani episcopi, pro

l».

[ntiochenis

arduum

iter suscipientis

[pnstolorum Charitas admirabih s 194

c,

ibid.

e. Insignis

Charitas S. Joannis Chrysostomi, vulnera

et

plagas

neampliussdndatur Ecclesia 195d

sibi optantiSf

Charitatis

Teneritudinem

smoj

variis exemplis exponit idem

my/

e.

Antioehenos

Sanctusfyffl

f,

516 f M7a patrocinmte S. Notburga

«j,^

«fofo™

Colloquio .

Sontfomn non

.,,„„./

,„,,-,„

308 a

^

s

, s7

_f

meritis S. Cornelii PP n4bc,776cdf,777a

8anat

n [ Lommoda

corporis aspernatur S. Joarmes Chrysosto*

'">'S

51n

.

r>

,

780 h

.

..

.

Lomitiah rnorbo laborantes

f

egenUbm impendit sjg aD

s. Joannes Chrysostomus Charitas insignis S. UbeiergapauperesM

iamsubintroduetis,idest ex-

cnena

Vi7

we

ecclesim

suorum

" 7 "'"

^anmvvginibus^pericubsaest

(

aS /i

anne Chrysostomo

Census

,

10« d

,

.

{

w ae

DeiconciliatMtam mten

..

ab episcopo delegatus i

m

t

c

Harim

fJaoendemin ""'

Col.ci

frvgrat odore !•»

"

,"f Cohah,,;,1h

9tesu8cepitS.Pulcheria

'

Cogital tus

C^S.Pautinihilestbeatius

m

iUsinue Vtrginu

tompunctio cordisanimum mundat, laribus desideriis

y^

Conciliorum studium

in

i

avocata tecu*

et

e

Ecclesice utititatem institutum

promotumquea Benedtcto

XIV Papa

779

Concionatores sine personarum aeceptione

c

vitia rnere-

eum lenitatem f 309 a b. lidem plausum nequcerant 508 ef Concionum fruetus sit audita smpe repetere pent, sed

,

ei

communicare 450 b. Conciones snmr assiduefrequentanda sunt 160 d e. Conciones^auaVtoappetitum sui exacuunt 164 a b 0. Concionesexcm/>fo S. Joannis Chrysostomi unice dirigendce smt ad utilitatem auditorum 197 d e.

ms Chrysosiomi mirus Concordiaa

298

f,

studium

pacis

et

299 a

308 d e

.

Concionum S. Joan-

fructus 518 f

f.

in

,

310 a

.

561 e

S. Cypriano enituit

Concordia cum Eccl

consuetudiniantiquce prceferenda 555 d

e. Concordiam incelebrando Natali Domini stabilire conatur

S. Joannes Chrysostomus 158 b

c

.

Concordia^

et

pacis amator egregius fuitidem Sanctus 550 c d e

Concupiscentiam carnis domet, qui veri&tis

luce vult

perfundi

198 d

nomen

Confitenti

e

Christi, et ob idexsuli, nihil deesse

potest

329 c

Conjugium

non

Chrysostomus

viduis

iterare

suadet S.

Joannes

non tamen prcecipit

-437 c,

Conniventia dnmnabilis

ibid. f

lapsts sine jwnitfiiti"

in

pacemadmittendis bona

Conscientia


173 e

magnum

in

solatium

adversis

fortiter, atsuaviter,

601 a

increpantis 508 d, ftem redditus eccksim sucb inege-

Constantia viro gravinecessaria est 266 a. Constan-

Charitas ejusdem Sancti in

tia fidei Christianoi immissis calamitatibus ne fran~

526 ab,

gatur 290 c e f Constantia S. Cypriani^Christum

b

<•.

Charitas ejusdem Sanctt

nos effundentis 546

orm

es

omnino

a.

indigentes mirabiliter diffusa

adplures etiam provincias extensa ibid. ProGothorum conversione miro zelo et Charitate multa moUtur idem Sanctus 526

c e

f.

Ejusdem Sanctinon

peccatorem, sedpeccata insectantis Charitas 527

b.

roboitem non tantum iapsoserigentis, sedetstantes rantis

537 d

politani

in

e.

S.

MutuaGhmUapopuliConstanlinoJoannem Chrysostomum 507 d e.

nullaadversitate Charitas ejusdem Sanctiin Peum, c d e f. Tota ejusdem Sancti

a Deo avelli potuit 650

Charitatis vita non fuit nisi unicum perfectissimm

m

exercitium Ohristianffl

S.

(

religioni

d e ;

extrema metuenda esseasserit perditomm minasreformi-

'yprianus, si episcopi

dignitaset ronfesdentilA bc. Christiani nominis swstfnenoa 246 c de. sionisglotia dignis moribus suntet se mutuojuChristiani omnes »num corpus

Christianos captivos redxmens

varedebent 2H1

b.

Christum redimit

ibid. c

Ciborum

.

intrepide confitentis

/wV319b

S. Notburgm fastidium sublatum beneficio 757 a b d

31S

,

353 a

^ & JtmpuerutroquepedeQ\^ Gressu donantur

mmrecipimi adtumulum S.

Guidonis 15 b c.

Constantia S. Joannis

b.

Chrysostomi, hominumjudiciacontemnentis,

Deoplacere cupientis 315 e

f,

et solt

Constantia amicorum

ejusdfm Sancti inferendis adversitatibus 604 d e

633 b c

item S. Olympiadis

Consuetudo mala omni

,

638 e

f

,

studio deponenda est

639

a

f, 1»

155 d e

Contemplationis altissimce dono excelluit S. Joannes Chrysostomus 704 a. Contemnlationi assidue de-

780

ditafuitS. Pulcheria

Contemptus rerum temporalium generosus S. Mau/////72 c, S. Mauri 80 a, .S'. Amati Babendensis 104 b, B. Margaritm Fontanm 130 c d, 5. Cypnani'202

rnm

e.

mundanarum 026

Contemptus rerum mundanarum veibid. Contemptus rerum

felicitatem condliat

)'

414 c,

Contentio

f,

insignis

m

S. Joanne

Chrysostomo

Opumineodem Sancfo Contemptus

item rerum corpori necessariarum inter sacerdotes periculosa est

Cd^itinontiain/^v/^'/;////// sub

ClmditesadsepulcrumvenerabitisWonedu^

exemplo

c, aliis safutari

Constantia S. Crescentiiinconfitendo

Christum 352 e

1'nit/iit

1

e.

628

b

568 c

ipsum conversionis exor-

duna amplectitur S. Cyprianus 198 d e , 326 b. Continentia 5. Joannis Chrysostomi admiranda 702

,

,

IN TOMITM IV

82-1

TG9 b o, 703 d. Continentia perpetua S. m matrimonio

Um

Nicetas 8 a,

5.

U

s. Gutdonis

d,

meritis

Contractua

puer

mem-

Habendensis precibus sanatur 105 c d.

Amati

Contractae

506

ad convellendam sanctitatm Dremones in aere ulutantes ctamant,$e ubique a S. Maurilio fugari 73 a. Da?monem e furibundavitula ejicit idem Sanctus 74 f,

Contumelia' unice propter Christum ftid. d

Dcemoncs Crucis signo abigit S. A matus Senonensis 128 f. Daemon rariis modis vexans B. Margaritam

rcstituuntur meritis S. CorneliiPP.

Contracta membrorum,

uum usudonaH

c d.

Contractus rnan-

ulter

et

meritis ejusdem

774

777 c d

SancH

Contumeliaa pro Ckristo pati gloriosissimum est f

507 a b

,

e.

appedenta Conversio mirabilis kceretica cujusdam

549b

Conversus adfidem ferturope S. Joqnnis Chrysosto-

cum

Marcionista quidam

mi

conjuge,

postquam

il-

510 a

lam dysentcria liberarat Corpus S. Autonomi dueentis u morte annis incorruptmn repertum 15 cd, 19 d. S. Maurilii quatuor ab obituseculis 63 c sirno fragrat

Corpus ejusdem Sanctisuavis-

«1.

odore 76

tusrepertum 118

b.

Corpus S. lcneriidivini-

f.

Corpus S. Cornelii PP. gravi

prius pondere immobite, postea faciU defertur 183

Corpus S. Materni ingentiprodigiotranslatum fertur, navi sine remige impositum 392 e. f,

18-4 d.

Corpus.S'. rabiliter

Notburgmad sepulturce locum

devehuntliO

712

d,

d

f,

723 e

boves mif,

725 e

f,

726 et seqq. Corroctionem peccatorum per

infiictas

pcenas intendit

501 a

Deus

prmter peccatorem, invitantur ad

Creaturae omnes,

laudandum Deum

462 d e

Criznen alienum non

peccatorem innocentemffll

fecit

d e

Crncia signum vim

magnam

Imhrt contra tentationes

Novati

patrem

in

aliaque ejus scelera 156

<

priano exposita 28 S. Chrysostomi c,

64G

c

617 b f,

i

in

c d

G47 a b

sostomum, crebra

e

b

et

uxorem gravidam,

d, 159 d e, 251 c d.

Crudelitaa persequentium

G08

Cy-

ChrisHanos a S.

c. Crixdelitas adversarorium

Serapionem ahosque 607 d c f,

c f,

in

pro paee missos

ipsum S. Joannem Chry-

in

exsilii

legatos

mortem Sancto accelerare desideranHum 648 d, 649 d, 663 f. Crudelitasmt/iftim in itinere eumdem Sanctum ferociter vexantium 664 c d Cubiculum S. Notburgce

in

sacellum mutatur

136

ea superatur

Fontanam ab

veros Dei servos impugnat

dilaniat

A Daemone

a

ChrisH discerpat 228

Dsemones

a.

Cultua S. Cypriani per totum orbam

diffusi,

et

Maximus, 338 a

Sanrtorutn,

Sanctorum

et et

b.

dsmis adacti vrrifatrm Claistianw religionis vel c, iidempalam profitentur

viticommonstrant 289 festa sibi esse

minem

Sanctorum corpora 394

vincif, nisi

volcntem 46'* c

admissum peccatum^ pudorcm tientis, fallacia

524

f.

d.

nelii

Dannonis /w.sf

se

Da?nionis molitiones ad pa-

b.

550

membrorum

776

corum virtutrr

Au-

778

e.

prmcipue Sanctissimce Virginis Cul-

tum promovit S. Pulcheria

605 b

dolores

563 e f patrocinante S. Notburga

sublati

762 Chrysostomi 507 a

b.

763 a

f,

S. Joannis

iugciis

Ejusdem Sancti ardens salu520 c d e

anitnarum Desiderium

Diligentes

Deum

norunt,

quam

sit

suave etgloriosum

506

adversa pro Christo pati

f,

507 a

1»

meiniquum esseprobatS. Cyprianus

Disciplinee EcclesiasHcce observantiam infringiob

tum humanum

,

210 a

b,

277 c d

Discordi&e fautores divmitus puniti 97 e •S'.

Montani cum Juliano

e,

279

f.

Discordia

c d e

a S. Cypriano

in visione

335 a

reprehcnsa

Dispositio ad suscipiendam Baptismi gratiam adulto

etabip-

prcesidium

iutitcntur

c

S. Olympias contra impactum sibi incen-

Desiderium pro Christo patiendi

tis

f

curata meritis S. Cor-

sw ecclesue Constantinopolitano? crimen Dei nutui obediunt omnia

Dentium

ineu-

in ptrnitentia

Papa?

Defendit

in-

Dsemon ne-

cem frangendam Debilitas visus et

in-

bc

in

Cultum Sanctorum

ut fideles obtineant

membra

Ecclesice exor-

721 a

Ecclesim hosHbus agniti, causas dant SS.

promovet Ecclesice,

episco-

rebelles in

ut, rectore sublato, facilius

suscitaf,

cor-

dolore

viscerum

et

,

Da mon

cruciata deficit 215 e.

pum

Diemon

Christum sponte ejuraverat

quce

linguam dentibus

eadrm

a, c.

improbos vero intaetos

,

pneterit, utpotejam suos 177 a.

repta mulier,

137

f,

immundis 138

Iieata terribilis cst spiritus

DispUcere hominibus non Hmuit S. Joannes CkrysostomuS) modo Deum non offenderrt 521 b c

et

,

duplici incendio iUoesum remanet^ 711 a b c,

gusHnus

insidice

S. Ouidonis 42 d.

mutatione ac variis cerum-

nis

sis

Dfemonis

137 a

dwmonis Crudelitas

D

eorporis ejus-

b c. Contractua S.

dem Sancti curatur 77 mnnus

7BOo

S. Maurilii 14b. Puella

«

dcstituta in translatione

brorum usu

Pulchma

recuperat meritts

mmbrorum oigorm

Contracta

SEPTEMBIUS

780 b c

155 d e

necessaria

Dissensiones hcereHcorum ostendunt veram csse Ecclesia?

Catholicw sentenHam 88

Stephuno non priano, sed

a.

Dissensionem a S.

laudavit S. Augustiiius in S. Cy-

amorem

308 d e

unitatis et pacis

f

Dissimulatio quandoque laude digna 423 a b. Dissi-

mulatio S. Joannis Chrysostomi

ct

Ecclcshc

silioptofuit

et

Ba-

ibid. d

Divinitas Christi a S. Joannc Chrysostomo probata

456

b

Divites immisericordes graviter increpat S. Cyprianus 292 c d. Eosdem vekementer redarguit S. Joan-

c Divitibus salutaria dat monita, eosque modeste agere docet idem Sanctus

nes Chrysostomus 509

518 e Divitiarum servus

est, illas

quipossidet 105 a b. Di-

vitias veras habet, qui omnia despicit 430 f. Divitiarum amor nocivus 540 c d f, illarum inanitas et

inconstans possessio 542 f, 543 a Doctrinam Catkolicam adversus errores invicte drfendit S. Putcheria

e, 780 b c Documenta

77«

TOMUM

IN

Documenta

aaimo infigenda nunt

utilia alte

IV

460

Dolium vacuum, divinitus vino reptetum Dolor S. Cypriani, ob multorum in

137

o

e f

persecutione lap-

somm

ignaviam, exipsius

profectus 254 b

ob

gregem suum amore

in

Dolor S. Joannis Chrysostomi monachos persequentiam 429 d

c.

iniquitatem

Dolor

ejusdem Sancti ob exiguum suorum profectum 521 e. Dolor de peccato salutaris ett, f.

qui vero oritur ex voluptatum ppivatione, vituperio

dignus

706 a

Dolores calculi sublati ope aqum, qua S. Guidonis ossa fuerant abtuta, 47 f, 48 a. Dolor capiHs ingens curatus auxilio S. Notburgm 747 c d, 753 c d, 761 c, 763 a b, 763 a b. Dolores laterum 753

pedum 755

d,

"62

757 ab, oculorum 761

d,

dentium

c,

f,

763 a, item alvi invocatione ejusdem Sanctce

ablati

765 a b

DomesticorumpVws, quam exfernorum cura hahenda est

550 e

Dominicum diem

violans divinitus punitur

Duritia gentilium tempore

SS.

Cypriano

74 b

grassantis pestilentia? a

286 b c d. Poputo furenti Duritiem cordis exprobrat S. Joannes Chrysostomus et ad commiserationem hortaPontio sugillata

et

tur 532 d e. Durities erga pauperes punita 710 c

718

d,

Dysenteria

mos ne

corripiuntur

deciduos

qucrcu,

dc

37

insignita

meritis S. Joannis

S.

Dysenteria

d.

ra-

Guidonis

nomi-

feriur

curata

Chrysostomi 510

Dysen-

a.

S Notburgm 750

teria sanata patrocinio

719 a

f,

comburentes

temere

757 d

e,

.

SEPTEMBRB. Bonna mdificam tradUur iMd. de. EccleMatemo erecta m eo toco, quo namcu

item sia

S.

sacrum

lat

fertur viris

391

cata

Eeclesia

b.

ibid.

sed

qund creafura Dei est, 484 e

voiuntate oritur

Ecclesia Catholica non nisi una

tum oh martyrum

confessionem insignis

Ecclesia perseverat,

a.

Ecclesiae

c.

f.

ea probis admixti

in

etsi

309 c d e

sint reprobi

167

est

tum ob fidelium gloriosam triumphus 226 e, 253 f, 254

lauros,

Ecclesiam scindere

est

Ecclesia mater

est

Christum discerpere 495 d

e.

misericors, et potestatcm habet omnia peccata dimit-

524 d e dlteram S. Eulalim con-

tendi

Ecclesiam S. Paulo. dit

et

Sacerdos 32 e

S.

utramque molitionem

f,

promovet Childebertus rex cum gina 33

m

civitate

Ecclesiam co,

Primam

a.

Ultrogottha

re-

Chrisfiano ritu Ecclesiam

Turonensi statuit S. Lidorius 62 fidelibus cedificat

quo ante

S. Maurilius eo

steterat idotnrum

Htus impetrato,

cineres

in

fanum,

a. to-

redactum 72

d.

San-

superstitionum sordibus purgata

a

in

rupe,

74

d.

Ecclesia

supra

Lunensi episcopo

112 d

109 b, Porenti

sia

memoriam

335 e

S.

336 a b

divinitm

dalis,

res

f,

fundasse

386 a

Mosam

b,

Romm

exstrutt

Cypriani

ficatur

Ninovim

Cbristo

Domino

punita

Illos et ricens et

773 et

e

f,

b.

Ecclesias

Sanctissimm

S. Leo I 181

extructa

Eccle-

venerantur

fidetes

Maternus

S.

item

ibid. ffoii.

d,

A tsatia

Trajecti

Dionanti,

civitate

in

et

<

in

ad

Lessim, comitatu

ac

Namurcensi 388 a b et aeqq., '389 a b c. Ecquas idem Sanctus constituisse clesice plures

complure

Marim

Virgini

7^0

c


moriens eximia liberalitate susten-

tarit S. Pulcheria

Eleemosjnas 5. Guido 41

Eloquentia

780 c

libenter largitur

gravitate

potcntwr,

tatem 509

comitem

si

Admiranda

f.

d

25

c,

137

cd

Silvinus

femperanda

bnm Dei prmdicatur 201 dit

S.

B. Margarita Fontana

f.

est

cum

.

ver-

Eloquentia eva-

e.

habeat

vitm

integri-

S.Joan.

et e/ficacissima

Chrysostomi Eloquentia Oris Aurei cognomen pnperitQdO d e. Eloquentise ejusdem Sancti,

nis ipsi

admirabilis 702 b c

virtus sibi

commissi statim ab adito

Cyprianus 208

e.

vitm ab auditoribus suis unice de-

bent exigere concionatores

508 e f. Ecclesim ConEmendatio a S. Joanne Chnjsossusccpta 518 e. De obtenta per morum Emendatione mirum in mo-

stantinopolitanm

tomo

feliciter

conciones suas

dum exsultat idem Sanctus Energumena meritis S. Nicetm Energumenam cmcam deserit Maurilio

S.

72

convalescit

tate

556 e liberata

6

f,

omni

ab

tiberat

S. Amatus Habendensis 105 d, S. Venerius 119

Energumeni

in

exsequiis S.

berati 130 c. In trunstutianc

mena

immun

ab

lo spiritu

f

d,

infirmir

Energumenam

e.

7

diabolus, simul ac

eaque

offertur,

a.

Amati Senonensis li S. Maximini Energu-

curatur

394 d

Epilepsia curata beneficio S. Notburgm1Sh\o

f.

Multi

Epilepsia taborantes patrocmio S. Cornelii Papa?,

Ninovim

sanantur 772 c d

culti,

771 b

e,

d e

e,

c,

f,

776

c

777 a b

Popa 185

Epileptico morbo medetur S. Cornelius

186 d, 187 a, 190 b, 772, 77i et seqq.

Episcopatum, quo indignum

122

f.

lum contra

se dolet Basilius,

S.

e.

AdEpisoopa-

ejusdem Sanctiso-

fndigni Episcopatum ambientes pupuse

commovent

510 c

non esse improborum

Episcopo metuendas docet

S. Joannes

se habebat,

Chrysostomus fuga declinat 122 d dalis

S. Cor-

f.

et

honorem

in

catechumenus 198 e f, 326 b c. Egenis impendit S. Joannes Chrysostomusredditus eceksimsum 517 a, omni modo opem iis fert idem Sanctus 626 a b.

tum abreptum

Ecclesias complu-

ibid.

Tungris

A udaini

erectm

di-

Cypro

Egenis sublevandis villam pretio emit S. Hfaurilius et ecclesim sum addit 74 f. /n Egenorum usus prmdia sua divendii S. Cypriams, adhuc

Eccle-

Virgini Dei e

m

erexit S. Puleheria

dicitwr

utriusque violatio a Van-

c,

traditur

item

ibid

'ennaeii

Menriviihc

c.

prope Carthaginem

Gemina

f.

b

Amato Senonensi 121

S.

PP. Ecclesiam

nelio

(

ct

118

Maurontus sacram

S.

siam condit

sepulcrum a

Tyro majore erecta

in

e,

Venerii

S.

586

igne cce-

ctw Dci Genitrici idem Sanctus Ecclesiam erigit

Ec-

alim

,

episcopatu solerter prospicit S.

non a vino,

amala

f.

b, 732 a et seqq., 742 e f, Ecclesia SS. Cornelio et Cypriano
c.

Emendationem

Ebrietas

498

Theophilus

Notburgm 72i

744

operibus animatmf Emendationi gregis

E

c

Ecclesize

f.

Tre-

dehonora-

Joanni Chrysostomo

.S'.

Constantinopoli 693

Vcnetiis

qm

molat

Uitisse

Ecclesia

exstinguitur

Constantinopoli

587 a

um

cut

,

Eccleaiam

b.

miserabili morte

clesiam

S.

devehens

Eidem Sancto

c.

erecta

rat,

f,

corpus

393 d

Cyprianus

minas,

174 b, Episcopus potesta-

tem gubemandi Ecclesiam a Deo habet ibid.

Episcopus de vigore disciplinm Eoclesiasticm remittat 277 c d e. est

gregem suum

515

c

Episcopi munus prmcipuum

recte instituere et

coUapsumerigere

Episcopi honorandi sunt a fidelibus 540 b

Epularum

sumptus

Chrgsostomus, c.

c.

nii

ut

mutiles

amplius

Epulis instruendis non

hominum

gratia 511 d.

devitat

S.

Joannes

gregi suo prosii 514 esi

Epulffl

episcopo qumrenda

S. Joanni Chry-

sostomo vism sunt prctiosi tnnporis jactura 514

f,

t

dicitur

Coloniee 389

e

f

Septembris Tomus IV.

,

390 a b

c

,

515

unam 104

f

Equus

INDEX MORALIS.

Sjti

1

gat S. Mavrilius

'

Fontem

et fragilitate Brrorem suum, ex teta eonira hareHcos a, imove308 Cyprianus S. eluit hvmana ortum, revocavit 3<2 ab etseqq., 313

Erubesoere Christum quam

damnabik

sit

Aomfae

nm

Eucharistiam^tem«pwns

et

m

imperium

dmmones

Ch isHa289

ExailiumflS. Cornelio

suam

desolaHonem

sia>

G06

607 a b

f,

nitus punitum creditur 609 a b

ejusdemSancH

S. Joanne Ckrysostomo, boni omnes

et

Cornelli

S. f.

Fortitudo

a.

Cypriani

cum

disciplina

237

eonjuncta

d

feliciter

aliis

Fortitudo S.

e.

Ecclesice

defendenda

PP,

Cornelii

176 a

fuit

S. Numidici

insigni

Fortitudo

e.

uxorisque suce cruciaHbus 245

nt suis

Fortitudo egregiaS. Babylce martyris 441 b,

item S. Joannis Chrijsostomi, peccatorcs manifcstos

personarum acceptione arceri cupientis Aliud Fortid, 509 c.

sine ulla

divi-

ordo omnis "708 a D

merito luxerunt

145

Cyprianus

Fortitudo S.

d.

iii

Pulso in Exsilium

c.

toleranda

qucevis

Fortitudinem

d.

S.

celebrat

A-

S.

Fortitudo

e.

adversa

ad

129

offerentis

moderatione

ejectionem, sed Eccle-

Exsiliura

Senonensis,

exemplo

lugens 602 a b. Exsilium ultro

c.

,

se

punirentur

alii

animo repellenHs 97

c

subeunt aliquot amici S. Joannis Chrysostomi 604 f,

prmsidi

S. Cypriani improborum minas contemnentis 174

175 f, tum muitis laudibus cekbratS. Cyprianus est 194 non grave Christiano Exsilium c. a b 176 suscipit S Joanc, 329 b c. Exsilium forti animo nes Chrysostomus, non

Tatiani

et

ultro

idohrum. sUttuas,

maH PP.

c

aliisque fortiter suscep-

/'/'.

201 e Theoduli

virili

se

f

religionis veritatem probant

f

tra-

20 f, eorumdem 21 a. Foradmiranda in tormentis Fortitudo veteratorem impium Burgundofarce, titudo S.

5 9 b

Exorcismi Ecclesice

eloquenHce ambiHone

Macedonii,

ne

sistentium,

227 e

ode.Jlhifler hwretica

SS.

post dcjectas

hostes ammtB Euoharistia vires subministrat tontra indignis illam qui 175 e. Eucharistiam profanat, perniciem eorum in quodest dat, illis mmistratt et sument es puniti 269 f. Euchariatiam indigne

punitur

ffabendensis

ctanda, nonsic verbum Dci

Fortitudo

210ab

CArtsfti

Amatu

S.

elicit

Forensia negotia volubili

b st seqq.

m

saxo

e

103

ristmillimeexpresse

,i

quo dcemones fu74 d

e

Fcetor maxdnus egreditur de loco

Notburga Equus furta ablatus reperitw, invocata S. 763 e f

Sacra Mensa 490

a

ra

538 e

ecclesia

S.

deterrentis f,

539

a.

d.

ibid.

.)/?-

defendentis jura

Sancti,

533

azyli

imperatorem

in

ejusdem

Fortitudo

ecctesiastici

territa

Sancti specimen

ejusdem

tudinis

a

b,

n

concedenda

item

Arcadium Arianis

fdem Sanctus imper-

Fortitudine ultro se mUiHbus offert auferatur 585

ex&ilium

cum

Olympiadis,

ut

,

Fortitudo animi

f.

intru-

utpote

Arsacio,

communicare nolentis 605 b c, item PenUulio! diaconissce ibid. e f. Fortitudinem in /e-

so,

rendis

S. Notburgce prodigiose in aere suspenditur 720 f, 721 d e, 727 b

Falx

Febri liberatus opc aquce, qua S. Guidonis ossa abluta

pro

Christo

hortatur

ibid. e

f.

extollit

miri/ice

vinculis

ad illam suos

S. Joannes Chrysostomus 610 a b,

SancH Fortitudo

Ejusdem

651 e

cerumnis omnibus excelsior steHt

f

fuerant 48 a, aqua eadem militi Febres auget ibid.

Fraudes dcemonis vigilanH nocere non possunt 464

Febribus ad extrema pene deductum oraHone sua sanat S. Maurilius 67 a. Diuturna Febri labaran-

Frugum mira abundanHa

tem curat idem Sanctus 73

a b.

Febris vehemens ad

tumulum S. Venerii depuka 119 Euclim

510

filius

Febres

a.

S. Notburgce 750 b

f,

120

d.

Febri

753 a

sanatce beneficio

763 a b, 766

b,

c,

767 a Felicitatem

hac vita

in

cum

imperii

soli

est

generosus rerum

conciliat

mundanarum contemptus vitm vera

tus

S. Muuri/ii 74

Ob

c.

supplicationes insHtuit S.

1202

e.

Felicitas

Deo servire 650

hujus

Frugum periculum

Joannes

Chrysostomus 541 h

Fulmen

subito

erumpens

fautores pcrcellit 97

insolito

fragore djscordice

Fulminc subrutum templum

f.

498 e Funeribus adhiberiprwficas, seu mulieres ad lamentandum conductas, vetat S. Joanncs Chrysostomus Apollinis

5.19 a b

c d. Felicitas

780 a

S. Pulcheria exsulare visa est

f

tempore episcopa-

S. Joannis Chrysostomi

fertur meritis

liberatus

c,

d e fuit toto

Furtum

divinitus punitum

73

c

Fernim, quodecolio gestarat S. Amatus Senonensis, post iUius mortemoigris salutare

Fideswi

Deum

130

miranda a S. Cypriano laudata 198

Fidei in

c.

Cypriano recens converso ingenHa incrementa

S.

203

e.

mitates 290

a.Ex Fidei et

defectu oriunturquerelw de

horror morHs ibid. e

f,

Fide instructus Duvid Goliathum armis

munitum

debellat 511

po/itam

fic

f.

c.

Ex

c.

291

a,

rolore

s. Joannes

inntitis est, et

opera sine Fide

77
Deum abjicere non debet pcccator 524 a Fiduoia tn Deum armatus S. Joannes Chrysosreformidandum

sibi csse ostendit

587

prolapsi

clcsiam 167

ifem

fuerant,

ob

eorum, qui

reditum

S. Cypriani ibid.

in

ad Ecc.

Ejus-

PP. aliorumque confessionem 175 f, 176 a b c. Gaudium S. Joannis Chrysostomi de emendatione morum gregis sui, compararatum Gaudio imperato-

e.

iti

nihil

Romani

populi

schisma

Chrysosfomus

Fidei Catholicwdefendendajardor singularis

tomus adversi

Ludium

dcm Sancti Gaudium ob gloriosam S. Comelii

in S. Pulcheria

Fiduciam

G

suorum

adversariorum

Fide originem trahit humilitas 701

Fides sine operibus

702

et

V\dom populi ConstanHno-

moliHonibus

triumphantem celebrat 587 b

i;

Fi&Qm. homtnis probant immissce aDeo cala-

rebus adversis

c.

c

miraculo remunerata 103 e. Fidei vis

c,

650

c d e f

ris

triumphanHs 556

e.

Ejusdem Suuvti Gaudium

in tvibulationibus

Gingivarum

(jjy a

S.

Notbwgw

751 b omnilms quoBrere^ quam sit utile gloriosum 619 c. Gloriam Dco canere prop-

Gloriam Dei et

inflaHo sublata beneficio

in

ter

TOMUM

IN

omnia

ter

666

c

S. Joannes Chrysostomus VancB Oloriic ingentia damna 705 a b,

d.

immunts

>//"

afi

8EPTEMBRIS

IV

solebat

5.

/////

./wm/i/-.s

Chrysostomus ibid.

Grando

magnitudinis Constantinopoli denon diu post S. Joannis Chrysostomi exsiwwo/ftffi

cidit

Imw, 609

i„

istius

„/

.

creditum

cst

Orandines frequentes

c.

I)

cessant,

d, pectoris

w«

y,//M/

admiranda

tf/iuj

vi$

vince

Gratia?

196

insuperabile

e

198 a b c

Uratiarum actio a S. Cypriano urcnsionem

ijisi

di 287

Gratise

e.

quam

versis

obtulerant de

aliis

hene meren-

exemplo S.

prosperis,

in

prmtita, qui

Gressu donantur claudi Wonedulphi

rabilis

630

Gressum claudi

obtinet

Notburgm

simce Virginiset S.

Gula multos (

annes

auxilio

ejusquedamna

esse,

rum

\

Notburga

S.

283

c

a

propugnandos

fallacia

ad

,

ria

c,

659

Honor

dedecorat

est ii$,

quipro Christo

deferendus

est

episcopis,

in carce-

tamquam

Eam

Romarici 90

S. c,

107

nefti

Papce

dignum

dem

5.

c,

Sancti,

decernentis

et

nihil

208

b,

129

Cypriani,

205 e

sine

d

e

f.

cleri

suas

f,

S.

477 d

Comelii Papaj,

beneficii

Ilumititas

ac populi

preces

poris sacri nnn

mentis

noeet

exstliens

498

impedit

immisso

e.

118 e

templi

Igne

deflagrat

restaurationem

Judaici divinitus

ecclesia

creditur

ut

.

.

Constantinopotitana f,

603 a b c

servantur collapsis ub ruinis arcus ingentis be-

neficio S. Cornelii

771

Papm

Dludentea S. Guidoni luctuosum

vitce

f,

772 a

exitum sortiun-

45a

tur

Imago

S.

Nofburgm

o?gris salutifera

nes ejusdem Sanctce magno numero

751 et

a.

Imagi-

multis locis 7S52

b d c

;l

in-

ejus-

ora-

persecutionis Decianw, modis omnibuseo-

gentisad Ckristo renuntiandum in pravas affectiones

Imperium hominis

215ab regio

Impurus presbyter a damone

correptus meritis S.

118f,

neriiliberatur ecclesice

solio

J0 '*

honorificentius est

S. Augustinus 302 a tatem S. Cypriani laudat

agnoscentis

Ignis e funda-

602 Illipsi

dioinitus

impares

f.

f.

cor-

custodi

Venerii ecclesia,

S.

absumpta

Ignis,

Immanitas

constlio

aliorum

eo ite-

ibid. e

Incendium

244

immemor

corripitur, ac denuo sanatur

hmoratce

Cor-

episcopatu

f.

voluntati Dei eantra

Jejunium quadragesimate institutum ad_

c.

Humili-

tionibus

sunt

f

Amati Babendensts

Mauronti

154 d, S.

a b

Magni 92

Gregorii

5.

e,

habentis

se

Humanitas 5. Joannis

c.

S.

insignis

Jejunia

c.

,

secum loquentes blandc excipientis 706 b

Ckrvsostomit J

552, 553 a

f,

cst

utiltest necessaria 316 c d. ibid. Chrysostomus Joannes S. exercuit ter erga Cklori Humanitas et beneficentia Constantii

Hospitalitas oirtus

Humilitas

456

^

378 a b

551 e

Jndtronim Ckristianis cavenda 450 c

340b

legatis Christi

Christianos

f,

Papce reliquias curantur ibid. b c. Laborantes eo morbo Uberantur ad sepulcrum S. Antonii eremita?

777 b

nbus moriuntur 243 d. Honorisrt reuerentia, episropis debitce, Pupianum commonet S. Cyvrianus a.

d e

c

kabet S. Silvinus 23

771 a b. Ak eocfemlgne, patrocinante eodem Sancto immunisservatn Ninovia 774 f, 775 a. Varii hujus Ignia morbo correpti et Ninoviam ducti ad S. Cornelii

ab cd

animarum ruina

d,

et festa

rum

ibid. e

295

527

in deliciis

meritis S.

novitios

Papm

Ecclesiam

professio

Cypriano 209

impertiendus

Porpkyrio, partim clauduntur, partim

et

fructus est anvmce purifas

clarissima prcetereun-

656 b

Honor

Ido.

a.

Ifmetabifico (quemjudicialem vocant)pueUa liberata

alicujus sancti

obscuriora

Hernia curata tneritis S. Cornelii aftis

S. Maurilius 73

,

immunitas

um

judice S.

a

frl

persecutione

f(

Histrionicre

c d

digne frequentandum sacra Mysteria -468 b. /llius

Haereticos

allegantium,

Patris verba

Hymno-

Cantus sacrorum

destruit

Eadem Jejunia impia

mendacia detecta

276

imminuunt

illorum

c

camobio Ha-

lorum inanitatem demonstrat S. Cyprianus 284 b c. Idolorum templa, curantibus SS. Joanne Chrydiruuntur

b.

Htereticorum

.

errores

impietas

Hrereticorum

partes

itlorum

confundit

777 c d

m

518

sostomo

Pulckerice profligatce

S.

zelo

c

Papa

sacrorumjugis psalmodia

sua diaboli fraude augeri gaudet S. Amatus ffabendensisi et Dei providentia adscribit 103 e. Jeju-

sacras reliquias

in

189

laudes

agnoscentis

706 b qud abhita fuerunt ossa

sanat aqua,

dolorum simulacra

Jo-

779 c

f,

e,

se

I

nia

18*

028

,

sostomi

II

Hfflreticorum

I'

Constantinopoli floret cura S. Joannis Chry-

Jejunium

omnes

519

in S. Joanne Chrysostomo fundamentum fuit 701 c. scala est, qua ascendamus ad Deum

bendensiinstituta 106

c.

731 b

Haereses

flumilitatis

e.

peccatorem

,

invoeato S. Cornelio

Gu-

c.

ostendit S.

beneficio

519

omnium

Hymnorum

517 b

sanatus

doloi

Vera

d.

extoU

Ckristianu

est

abc

746

'hrysostomus

Gutturia

tenuita-

et

item

,

induxit 273

in lapsus fcedisstmos

lam fugiendam

c

elogia

hwocato Sanctis-

rfaudus,

dicentii

multitudmem

PP. 184

ad sepnlrrum S. Comelii

tres

Gressum

c.

f

432

S. Guidonis 47 f Hydropisis depulsa patrocinio S. Notburgm 767 f. Ex Hydropisi mnrti jiroximiis jndirntus nymuilcsrit

utroque

ibid.

300

ejus

ibid.

Hydropicam

diu non po-

Sancti

ejusdem

e,

d

incusantu

Humilitas virtus

b-

vtrtutes

episcopatu

424

,

frigus

primum

(lagitantis

Humilitas

vene-

S. Guidonis 45 b

qui incedere

vecuperat, meritis

tuerat,

puer

itern

e,

pede claudus ad tumulum

e

b,

Humilitas

b.

virtutum

590 a

ad seputcrum

tres

43

f,

se

detrectantis

Joannis

389

Ckrysostomi

423 d %ui

peccatorum

necessaria

ibid.

pro

ces

ad-

in

449 a

a

c

illis

Deo agendo? sunt tam

ac

Chrysostomi \l\

Humilitas S. Joannis Chrysostomi, subditorum suorum pre-

d.

501 b

suam

tessera

Gratiam majorem qui kabuerunt, gravius punien'"'*

kabentis

pro concione

e,

perquam

f,

199

d,

c

lentis

S. Cypriano, omnia di-

in

adscribente

b

tem

747 a

y>W

f,

se

Gratiam Baptismi nd finem vito? usquc conservarii S. Maurilius 75 e. Gratia />«' /iznfe ra/efdur*,

Joannis

120

indignum d

invocnta

S, Notburga

S.

occuttantis

423

punitionem

,

Humilitaa

suas

et

curice

de I

e-

II9a

Constantinopohtanm S. J(r-

immissum creditur ob expulsutn

annem

,

a

INDEX MORAIJS.

«28

nnnem Chrysostumttm 602 f, 603 a b

c.

Iracundiam, etiam justam

In-

///

ab

obitu

c

S.

d.

sacerdotis

Hominum d

Infirmitas diuturna et gravis sublata meritisS. Cor-

Ingratus Carthaginensium animus erga S.

num

oratione

dus

Antiockena

tem

istam

258

ginensis

173

Inhumanitas

c d.

suos peste infectos 328 d

sariorum, lerare

ctum

663

eumdem

itinere

in

170

suos

perseeuforibus

et

docet

etiam

pro

iis

dum

est

orare

docet

Inimicum

e.

guam

uitam

484 /Vo

e.

S.

c

Dex

f.

Laica

eorumdem

,

Inimicis suos

Joannes

ipsis

Laterum

est

nefarie

studuisset

redargui

potuit

510

b

Chrysostomi 414

Lenitas

c.

322

sitpem

mundat

poscentes,

e

inique

^ 523 b

S. Maurilius

contra asylum Ecclesice ab Arcadio impetrat tn, ius P

Eu-

531 a b

m

Liberi

judkio

parentum ignavorum accusatores erunt 215 d. Liberi pm-entum defectus ne propa-

m

708 a } Libertas S. Joannis Chrysostomi in reprehendendo Theophilum Alexandrinum movisse fertur, ne illius in episcopum o^dinationi consentiret 511 Libertaa

Novatiani causa fuit 156 d Joatmi Chrysostomo suscitat visu/itaria 515 c d. Invidia excce-


virtutem

commoda

f.

aliorum

Jutma virtutum

soto zelo

ferre ferre

S.

non

nequit

Joannis

possunt

566

Invidia

616

m

ri

Chrysostomi cx-

666

et

c.

f,

521

aliisque

a Dei

redarguendo,

ex

Libertas

illa

b.

servis

Invidise

iaudabilis

Libertas ludos

gestis

S. Joannem

in

Chrysostomum

cerumnas S. Joanni

omne bonum obnoxium est «yng * Jocos et facetias aspernatur S. Joannes Chrysosto/.

520

in

de

,

illatas

a b

Sancti

S. Joannis Chrysostomi ad Eudoxice statuam, imperatricis odium in Sanctum excitavit 592 c d e. Libertui/fa aS. Nilo iaudata 593 a. Libertas S. Nili, Arcadium ad agendam pamitentiam

Invidiam provocavit» ad nocendum 663 f 664 a. Invidi» ad-

S. Nilus exsilium

orta

Sancto,

isto

525

ejusdem

prahibcntis

adversartorum

Chrymtomo

mus

506 a b Chrysostomus 506

74 b

.s\

f.

scribit

527 d

Notburgm

b.

aUorum

c

contra anomccos ab Arcadio lata, suadmte vcrisimiliter S. Joanne Chrysostomo 527 a. Legem

-jq^ f

sobria

magis

d

37

idolorum

ejusdem Sancti in condonandp pcemtentibus,

schismatis

sulis

imperatore

conversus

reprehensa

a

700 c, 701 d ornnium pravarum affectionum nequissi-

Invidiam

ta

c

a b

598 a

est

catt

insigni

S. Joannes

affligitur

Lenitas 5. Joannis

eripere f,

576

e.

JJonorio

dolores sanati ope S.

Laudibus

Sanctus, post-

Intentione metiendcB sunt hominum actiones 569 d

ma

556 b

rebus ecclesiastkis judicare

judice

,

miseren-

Lex

Invidiii

idem Sanctus,

Chrysostomus 561

idem

b.

753 d Laudari ab hominibus nihil cuiquam prodesse potest

et

non recordari suos docet S. Joannes Chrysostomus, exempto Davidis 480 b c Insidire adversariorum S. Joannis Chrysostomigloriam auxerunt 599 a Integritas vita S. Joannis Chrysostomi apud An-

Invidentia

studet

Largitiones pia? fidelium ad destruenda templa

Leprosos,

nullo

debet

panem miraculo

in

Injuriarum toleratarum oblivio admiranda in S.Cypriano 206 d, 237 e, 327 a. Injuriarum

in

472 a

608 Lapis

d

c

cum fru-

597

tiocftettos

abole/e

de

potestas

non

charitas

ignoscendum

liberari curat

Sancto

e

consuetudinem

di

bencfacere

Christiana

Inimicis

f.

orandum 532 d

286 d

mereri

754

755 a 477 a

causa>

medio tollenda

vexantium

gentilibus

Cyprianus bene

328 e

prcecipit

rtu

S.

Inimicis

erepta beneficio S. Notburgce

etiam excommunicationem minitans

San664

Inimicis

,

adver-

militum,

ferociter

f

erga

gentilium

Itcm

f.

650

opcribus ejus laudanda sunt

invkem corrigere jubet S. Joannes Chrysostomus multo cum fructu 478 d. Juran-

Joanni Chrysostomo mortem acce-

S.

volentium

,

Jurantes

syno-

Inhumanitas

e.

epi-

laicam

Cartha-

synodus

adhibuit

f.

Judicia Dei

Jwamenttt, ^maximarum calamitatum

Inhumanita-

Contra

c.

cautelam

ffonorius imperator 608 d.

Jurandi consuetudo quo

re-

f,

judicavit

pati ocinantem

potestatem

f,

Jllam gravi

b.

S. Cypriamts ibid.

perstringit

peccatoribus

a,

omnem spem

169

ad

ecclesiasticis

ad

non

asserit

omnibus

e

pratdpitanter agendum 543

pertincre,

Jumenta perkuto

777 b lapsis

est

S. CornelU

invocato

108 b,

prcecidentis

nice

Dei a 506 a b.

differunt

651 a

329

f,

Papce auxilio, curatur

Inhumanitas Novatiani,

non

a.

pro-

Judicia

b.

Judioium de rebus

f.

496

de peccatis

Cypria-

318

Inguen miserabtliter ruptum,

e

496

alienis

Judieium

e.

ferre non debet

SCOpos

in

777 d e

Papee

nelii

erga

creditur

Judicia parvipendenda sunt 515

!n Judiciis

754 b

Infantium^rars Deo gratce

dv

47 d

oportet

hdminum magnopere

Judiciia

suum extenuat S. Guido 43 a

laboribus corpus

castiguta

investiget

nos

ferre

nott

priis,

f

464 d

Incurios tantum vincit diabolus ct

divinitus

Irreverentia

a.

J*apw

populus

de sacerdotibus

Judioium

b.

329 Inedia

480

771 b

punita

divinitus

45

f,

Cornclii

Judicia Dei homo ne

Ve-

118

ZacharuB

Incredulitas

cum-

sepuicrum

Guidonis

44

f.

S.

reliquias

invenitur

intactum

et

eam Sanctus

Mau-

19 d. S.

63

seculis

corpus Incorruptum

,

S.

in

36

punita

S. Auto-

Sanctorum corpora reperta.

quatuor

rilii

nerii

Irreverentia

ibid. d e

Incendio praservanfvr

notniduccnHs a morte annis 15 c d

Ad

idem

hortatur

suos

compescit S. Jo-

a b.

bc

domtts multa?,jam igne attactcs, ab

reltt/uits,

Incorrupta

prtmendam

mox

,

421

Comelu

prodigiose servata 774 a, drcumlatis S.

PapCB

Chrysostomus

annes

cendio bis ilfasum servatur sacellum S. Notburgce sacrum 7SM o. Ecciesia Ninoviensu ab Incondio

T

hortantis

608

..

Liberum cessitate,

est

,

homim

arbitrium,

et

sed mala voluntate peccat

Lignum manibus S.

Guidonis

non

f

ex ne-

464 d

e f

mirabiUter adhtsret

414fl

42 f

Linguam

dc,

TOMUM

1N

Linguam

sacrilege

H2(*
T*""'

, Chruto,

denHbus

discerpit

Livoi

Metwidixparmdiabotwest ,il :

Ckrtsto 'o

1H/<

o.

sponte renunUaverat 214 d.

***

.V.

reddtta

*****

*

perat S.

£!

increduUtatis

329

Notburgce

BapHsmum, qua

cll

„£

Luctam

sibi

forHttr su-

426 d e

ritu

mortuos flen-

S. Cyprianus 290 b d. Luctus

ChrisHanos calumi\nd. LuvtusC hnstionorum in olntu proptnquo/utn OrdmatUS esse debet 460 f, 559

manth

Ludos ad Eudoxice

cum s.

tis

statuam

brachio

prokibet

nes Chrysostomus

Joan

S.

592 c ^

S.

CorneUi

Papm

m

S.

insignilum

templum consHtuit

domus,

in

Ma fautores aiscorduc

errore

in

«

nobis,

omnes,

quas

consecratas

voiuisse

Walcurue 386 f.

locis

idem

rias

corrigamur,

charitate

operemur

e f

inclyta,

388

auxilio

bc de,

277

d e

c

,

eonstanter

pro

Ecclesiam

tentis

prceoptantis 582 b c

SancH

praedicantis

585

contemnenHs

Magnanimitas ejusdem

d,

a b

mortemque

scindi,

se

imo

omnia,

terrena

et

item

,

suo mori cupientis ibid.

quoBsivit

potius silentto

mus

patrocinante S. Not-

766 c

burga

Maledicentia hcereticorum vicianHbus

in

Maledicentiam

e.

ChrisHanis

Demetrxani, caiamitates retundit S.

probos guosgue, con-

278

nociva

ipsis

imputanHs

Male.lieeiitibus

308 c

ter

67a,73b Cornilii,

retipientis,

fructus

protalit

aiiorumgue

laude

lapsos pamitentes ciemen-

digna

Mansuetudo

CathoUcorum

167

aridas,

ista

S.

Comelii

antisHtum 170 a

b. //-

Crucis signo super

his

facto,

sa-

m pamam

72 e. Manus, ad usum inuhles reddtDominici violati b. Manus MoyresHtuit idem Sanctus 74 tas, 445 t. MaCrucis fuerunt figura nat

S.

MauriUus

diei

sis

extensce

389 a

amorc

omnem

,

la-

Ma-

Miracuium

ibid.

S. Joannes Chrysosto-

maternilatem

Mariae

S.

Deiparce

e.

S.

contra

,

mo-

779

Pulcheria

dignitatem,

claudus

cultum

c

divinam

errores

d.

scili-

stabitiri cu-

eadem Sancta 779

c 780 b Templa piura amptificando Mariaa cultui excitavit eadem Sancta, Integerrimce Matris virgini-

insigni zelo

,

e.

tatem cemulata

Martyr

ibid.

nequit

dici

a tyranno occiditur

clesice Catholicce,

Martyrium

tum

321 f, 322

ab

rat

gregi

ut sit

310 a b

omnibus concupiscit

votis

nus, adiliudque

,

qui separatus ab unitate Ec-

,

c

322

,

ulios prceparat

320 e

,

Carthagine subire deside-

ad confitendum Ckristum a. Martyrium pro Christo et gloriam quantam conci-

suo

f

tum

se

illud

,

Cypria-

S.

323

345

liet

c d e

Matrimonii incommoda explicat S. Jaannes Chry-

418 e

sostomtts

Medela vulneri repefta causa 211

e.

cognosdtur vutneris

si

est,

Medela morbis gravioribus

sine dila-

450

adhibenda

tione

Medicus animce oerus quis prudenUssimus

S.

fuit

f

c.

Medicus animcB

Joannes

Chrysoslomus

521

sit

524 d

Membrorum

pulsa dcbilitas

vigor restitutus

et

c

.

776

777

Memorias beneficiorum Dei uHlitas

413 d

magnam

conciliat gloriam

Mentis

in

coelum etevaHo

415 e

uberrimos

b,

Cyprianus 171 e f. lama catumniis vmdicat S. Mansuetudo Admiranda S. Joannis Chrysostomi 597 f, 598 a

Manua

Materni far

filiaU

Mau-

servitute et venditione tiberat S.

rilius

Mansuetudo S.

manibus S,

solebat S. Joan-

paccm optare

Chrysostomus

Mancipium

.

288 ef

Cyprianus sibi

Maria?

toieratum feiicitatem

f.

<:

successum Mariae auspi-

omnibus promovit

grege

609 e

infecta sanatur,

scabia

746 d

pro

amimnas

389

constituit

tempio Les-

/ntercessione

f.

exemplo

exsilii

plu-

alias

,

ipsam

miilies

item

d,

Dionanti,

,

et

ejus

docet

esse,

563 e

386 386 c.

corrupHone parientis, religioso venerandum quam curiose in-

mortem

forHter toleranHs

7ies

279

Magnuniniitus S.Joannis Chrysostomi, no~

ibid.

Mala

a

neminem ad Eccle-

pcenitcntia

admittendum

561

minas, fustes ac gla-

contemnenHs

absque

pacem

sice

vere dicendus est,qui pas-

animi rationi subdidit

perditorum

B.

sine

,

vestigandum

ffoii

in

est

fe/icem

et

cet

dios

su-

Maria

Tungris

Mariam

e.

saorum

Maximam

Cyprianl,

<>

d.

Maternus

idem Sanctus

aliis

Virginis

ravit

siones

74

Virgini

abce,

388

,

Sanctus prosecutus

borum ciis

M

Magnaniinitas S.

rupe

in

S.

dicitur

Imago Maria? Virginis,

dis

is

titWlo

invocatiom

purgata

SS.

adificavit,

gressu donatur

gererc

S. Mauriiius

ASdes Mariaa sacras posuii TrajecH ad Mosam ibid. d.

97 e

312 d

Magistratum

saceilum,

Mariaa

b.

d.

misere ditacerani

versantes

ex

777 Lugdu

1.

monte oratorium eonditum a S. Amato ffabendensi 100 f. Ecctesias BeaHssimce Virgini sacram Mervilias exstruit S. Maurontus 121 e 130 e. Fcclesias

ribus

qua moritur

Guido

deerit

b.

ope

lus n,r n/ Supra sepidcrum

,

persHHonum sordibus ante V. Mariffl in Romaricensi

ereditur

non

redditce

C /„/,/,!„;

erigitur

45

tu

7:10

oiim cetebre

33 c

Guidonis Andertaci

miraculis

Lux dwina, qua

habites

,on,l,,! lf

regirux

cta

Lupi rabidi duos

Manue

a.

T74cd ,776

'euodochinw

Uitrogotlha

sia?

S.

756

,

Manee ss. Virginia nomine

758

coruscat

t

Sanctce patrocinio

Manua contractm ad usum

bcd ccelesH

758

"«" sublatus ejusdem

Lues pecorum svhlata patrocinio S. Notbui gce 738 d, 745 ef, 746 b c, 747 a b, 752 a Luniine

amputanda,

Notburgie

,

ansam prcebet

genHltbus

nus

Mariae

Joannes Chrysostomus

improbat

750

integrUatem wipossibilem

t

•

item

S.

ChrUUanorum, gentUi

ttum, nic

ope

Cftpnont ante

sttanai perfecHonis

Luctum

pamam

in

i

Loquela

Lucta

mll

ad sepulcrumS Col Loquelam amitHt, oui

^i tree

i

a

t

**

A

pp,

netii

8EPTEMBRI8

vel '""'"'

'

fuerat !>"«(

y

L,M|U, oqu

IV

mutier,

MercaturaB

animum

applicans

ad prius Mercatura vix

castiyationc

42 e at,

f.

si

fidetiter

VttCB

S.

Guido

divina

revocatur

ittstitutinn

sine crimine exerceri potest

agitur

,

a

Deo

non

damnatur ibid.

ob Messis pericutum

suf/plicationes habita?

Metu persecuHonis presbyterum

se negat

511

l>

NovaHanus 156

e

SancHs perpetrata in gloriam Dei Miraeula referenda sunt 76 d. Miraculo insigni tra tum «

,,

INIIEX MOUAI.IS

830

tum

raculo

Mi-

Moiemi 392 d e. cmversa mutier quwdam S.

eorpus

dieitur

insigni

ria

050

vivat

recte

def.

c

kommi

potest

accidere

gravis

nulla

vitce

modo

651

vdtiani haresim condemnat 258 d gratia Dei nemini deneganda et

numquam

Misericordia

Dei

o f

No-

qmrrentis,

unam

ovem

Misericordia

e.

272 b

est

c.

Mffidendum

item

S. Albei Guidonis

S.

De

75

est

tur

Wonedu/phi 43 e

fontanee 137

128

d e f

erga

,

fidc/es

Misericordiam

et

CypHani

.V.

e/eemostjnarum

largitioncin

M issa> 454

e.

Muli

s/sferc tl03 oportcat

de

S.

stia liinu

e

itcm

.

470

kibentis

postulantis

comparantis

Sancti,

463

a b.

S.

Modestia viduis

19

C

EJUS-

znexpertis

suorum

pro-

laudcs

ob

b

de

se

,

Muti

329

perpetua

427 b c

operibus piis exercitotio

in

e

529

448

f,

a.

Monaehi

commendata

regihus feticiores 431

ab Monasterium dir/aonihus

constifuif

S.

sacro

a.

dense

fundant

95 b c

,

majore

90

f

73

SS. ,

105

c.

ab

cedificatum

Maurilius

vita?,

cum

seculari

74

varios

corporis

ct

,

GuidmisAS&b,

rt/a

xe

7

4

recuperat item

fiagitans,

sacro Epulo

tamdiu

b.

sepulcmm

231

Ecclesice

servatus,

d

e.

7S9f, 760 u Moribundus meritisS.

,

donec

761 f,

,

crcdenti

iu

Cornelii Paptv eu-

Cfiristum

scd potius e.ipetenda

755

767ab, 777

Mors homini

eni-

Morihundi

n,l " s

duittla,

Mau-

S.

S. Notburgce 750 a e f

ef, 757f, 768

pacem vita

in

refici potuit

sanati intercessione

ad

alius precibus

Morihundus,

a.

et

475

,

comprobat

il/arum

530

c d e

/a-

A Mundana-

d e.

626

f.

gravi indigna

recuperant

f

184

sponte

c.

Mutus

266 a

est

ad

sepu/crum

subito redditur

214

negaverat

Zacharias sacerdos ob

Mutus ex gravi morbo

Mutus

d.

incredulitatem sanitate

lo-

et

constanter

dioinis et

doeuit

quam

retinendum

quod

,

274 a b et seqq.

Tre-

reverenter assisfere nos

oporteat^ docent angc/i

(jgg

}}

c

V Naevis,

est

uou

290 C

c d

reformif

,

291

ex humana fragilitate

sanctissimi

ortis, viri

immunes non sunt

etiam

308 a

b

In Nativitate Christi civitas Bet/eem cos/um imitata est

563

Natura Dei tncomprehensibi/is

est

ordo cedit vo/untati Dei 563 e

,

5.

Christum

mendis Mjsteriis

et seqq., 760 et seqq. 765 et seqq. , item patrocinio 5. Cornetii PapeellA, 778, 776, 777 sanitalem

e.

inanitatem

illarum

,

animi viro

C/tristus fecit

curandi gra-

Cypriano suh initium conversionis vide198 cd. Morbi S. Notburgce mesiihiuti 745 et seqq. 750, 751, 755

Morihundiis

fuit

427 a

f,

fur concessa ritis

contemptor

cnra animos avcUcre nititur S. Jo-

laudes

S.

tta

f

loquelam

tres

steriis

c

prccibus suis rurat S. Mauritius

Morbos animcB

a.

414

H3a

comparatos,

426

Morbos

ex-

Lunensi 112 e f,

Monasticje

de

750 cd Mysteria divina pollutis corde et manibus tra> ctarc, quanfum sit sacrilegium 273 b. in My-

Monasterium HabenHomaricus et Amatus Monasterium in Ti/ro episcopo

Severiano

quela donatus ope S. ISotburga?

autc

loco

in

515c Autonomi im-

S.

aspernator fuit S. Joannes

Vanitatem

c.

factus est

e et

epu/is recreare

item S. Cyprianus 202

,

S. Cornelii Papce

est

pcenitentia,

521

Mutabilitas

iostomo luiidata charitas,

e

suos-

,

Munifiuentia vere Christiana S. Cypriani crga carnificem, a quo decol/andus erat 324 b

r/ui

humititas,

80 a

rum rerum

Diodoro Tarsensi 506

necessaria

766 d

,

annes Chrtjsosfomus

auxi-

'I.

quatn

,

Not-

764 a

,

episcopus

debet

egregius

psus Eutropii cunuchi

Mode-

.

f

18 a b

rerum

Chrysostomus

517 d e. Modestia Eudoximmperatricis, a S. Joanne Chry-

Monachoruiu

757 e

,

damna idem Sanctus exponit 418 b

598 a

f,

in

nautis

se

ingemiscentis

concione sparsas a

in

\

auditorum

p/ausus b,

prcces

Chrysosiomi, stur

teiitiitutis

dem

597

i48 e f

Sancti

sentiunt

se

Joannis

753 b

nuncupanfe

Mundanarum rernm

as-

66!) b e

:>7;> f,

abc.

diuntur

S. Maurus

Sacrificio

f.

S. Eucharius,

struendo Sancli memorio? oratorio, alacrcs progre-

Pascha Christianorum Missa*

fer-

117

,

invocata S.

jji-atcs,

ct hnijtiza/ur

votum

ntobi/es,

Moderatio S. Cypriani cum insigni fortitudine cqnjinieta 237 e. Moderatio S. Juauuis Cltri/sostomi

Modeste

Mortua

f.

pertranseuntes sepulcrum

Mundanarum

admiranda

d c

fertur 381

u/

accepto,

vcrho pascere

e

reverenter

(jiuii/i

Petro

revocasse

HC

,

suscitat

correctioni studere

quc magis

Notburga

780

vocatur

Sacrificium

vitam

f

b

Morum

suhvenit 326 e,

S. Pulcheria

b;

388

ternus

Miscricordia>

e d.

unicuif/ue

itcm S. Joannes Chrysostomus 705 e ,5.

749

115

Maternum

S.

buri/u. vivit

286

infectos

b et seqq.

Sanetus

idciit

in

capticos 287 a

Sanctus 292

suis ineuictit idrni

aperihus

ad

trcs

Veueriiis

S.

Mauri/ius

S.

suscitat

B. MargaritW

item

,

inimicos gentiles, peste

etiam

>l>sns

f

Misericordia

c d.

ec-

ibid.

Mortuis f/uinque vitam reddidisse dicitur S. Ma-

egen-

in

Mortuos

c.

baculo a S.

f

remuncrata

Senonensis

f/ui

mtserabiiis

585 d

precibus

suis

Mortuum

Misericordia

c.

divinitUS

Amuti

$.

Misericordia

tes

42

f,

pttuperes,

in

Munifim

f.

eximia 26

pauperes

in

41

e.

alferius,

et

Mors

,

b.

498

pastori g/oriosum

sit

Mortuum

289 d Misericordia

Jttiiani,

des/ionorurat

Lbid.

Mors /uctttosa Cyriui ChalcedonensU , S. Joflnnem Chrysostomum maledictis acerbe persccuti 575 b c. Mortem pro grege suo ohirr, quam

Joannis Ckry-

sostomi animus Christi,

r/esiam

Miseriis et cala-

mitatibus omnibus excelsior fuit S.

Misericordia

Arnarali r/usdem

Mise-

291 b.

gravissimw

mortalis

vitce

liheraf

apostatCB

Juliani

stupenda

Mors

ibid.

incutit

putjna

diffhtli

cf

Mors

horrorem

merito

infideli

i/usrriis

*>*» b

Macedonianat Miseriffl

a,

sectm

mutabilis est TVT

c

•

Naufragio^er

ic/itantes

f.

457

d.

Natura DciimKro c' 5 "**

precibus suis servat S.

Mau„„

rilius

Nm

s/uc rcmige

c

Natura?

ad

eum adducta flumen

S.Maurt/wsUet Navim

ventis

actam

trajicit et

sine

reouae jjrcahus suis ad littus applicatS. Venerius ll.i. Corpus S. Matemi, Navi sine remige imposttum, prodigw insigni transfertur 399 d e Neglectus salutis animce quam sit luctu et tamentis dttjutis

Nix, uteumgue copmadefluat, seputcrum S. SeJati

attm<> U

387

bc

Nocturnarum

TOMUM

IN

m

Noctunnn,,,, precum commendatio NoBocomi:, hospitibus et annes

IV e

8EPTEMBRIS. ctum

f

(nfirmis mdificat s Johrysostomus ex sumptibus t proprio usuisub-

<

est

somno

tota

et

danda 517 e

otio

t°

Noctfo partem cum sororibus suis S. Pulcheria vinis laudibUs impendit

779 b

toris

auditorum

vita

ejus

doctince

$. Autonomo Sanctus sepultus fuerat

strueto,

pra

alterum

SancH

blcetamenta kujus

ab umbris non differunt

vitce

4i8

,V Observantia

gratus

et

Cwalium,

rajus

fuerat

c

195

c d

c.

si

a S.

f,

alia

mato

Oratoria

Amato

mare

ope

S. Cypriani erga Christum conversus

ad

106 c d. Observantia S. JoanChrysostomi erga episcopum suum 507 f Observationes legalcs post adventum Christi

hco>

Aliud

ibid.

ab

„

Justino

dedicatum

monte

Habenden-

inter

et

unum

hxEC

486 Obtrectatores S. Cypriani divinitus puniti Occidi prwoptat S. Joannes Chrysostomus,

f

sanat

B.

Margarita Fontana 138 a

a b c

Ongmali

peccato solo

baptizandt sunt

infecti

776 c

Odium Eudoxias

S.

incurrit

quia ludos

ctd

Joannes

imperatricis

Chrysosto-

statuam prohi-

contemptnm Ecclesicc exhibert

bebat, quos in

bat

592

putct-

d e

c

f

Odore suavissimo fragrat corpus S. Maurilii quarto ab obitu secuto 76 f, item S. Vcncrii multis vcessuannis 118 b.

cella

,

130

sis

ia

qua

c.

Odorem

Suavi Odore perfundttur

Amatus

maritur S,

Habenden-

suaremefftat sepulcrum

B.Mar-

garitw Fontanoe

139 a

Officiosos ercja se milites laudat S. Joannes Chrysos-

tomus

609

Officium divinum tribus in relebrasse

dissitis,

inter se

locis,

fertur

S.

tumnlo S.

e

om-

infirmis

nibus salut&re

118 b

Opera bona humUitate debent niti 458 d e Opera servilia exercens die DOminico punitur divinitus 74 b, item atius, per seryos suos ea fieri imperans, ccvcitate percutitur

Similis Orandi

c.

item in

1

fervor

Orandi studio

et

<

1

1

enituit

S.

in

e.

oseitantia 241 f,

I

<

.

SilvinoSS

Guidone 41

S.

in

Mnryarita Fontana 136

II.

cavenda discordia

In

f,

Orando

242 a b

eluxit S. Pulcheria

c.

e

,

f.

Orationis novturnce studium suis incutcat S. Joannes Chrysostomus 517 e

Oratio fervens quan-

f.

361 c

tus sit thesaurus

sacri

temperent.

e.remplo

S.

gravitate

Christiania

etuquentiam

Cypriani

201

d e.

c

Oratores sacri ob aliquorum dicteria non debent a

vitiis

etsi f.

sed

desistere

increpandis

459

pauci ausctdtent, monere non

Orator mcdicus

est,

dolorem suaviter

cum cum loqui

pastore

ovium

rnedico 481

debentj

auditorum

ne

e.

vulnera

desinant 461

462 a

lenire

comparatio

lidem,

c d e.

secare b.

debet

,

Oratoris

480 f,

Panis

est

decidit, invocata -^a/, e

pauperibus destinatus, hiberno tempore in

rosas conversus

Paraljtica? dutr,

rantur 48 cuperat

c.

in

J37 c ^

nuncupato S. Guidoni Paralvtica membrorum

translatione

corporis

cu-

voto,

usum

S.

re-

Maurilit

63 d, 77 b c, alius ud efusdem Sancti tumulum 78 d e f. Paralyticus loculum, m quo

Amati

S.

curatur

Senottensis

130

corpus jacebaf.

Paralytici

c.

tangens

ad tumulum

multi

S. Cornehi PP. sanantur 184 c. Paralyticus juxta piscinam multas nos virtutes docet 512 d.

Paralyticum sanasse traditur S. Joannes Chry-

sostomus

fi63d

Parasceves die saneto habita speclacula

gravi

ratione perstrincjit S. Joannes Chrysostomus

<>-

541

cd Partu

taborantibus suceurrit

difficili

745 Parturienti

d,

item

frtt-

750 d e

sua prcesentia

f,

S.

Notburga 731 a, 764 a

751 a,

B. Margarita

subvenit

Fontana

J3y b

Parvulorum

Notbwga 751

peculiaris patrona S.

Parvuloruni/j/vY-w Deo acceptce

a.

7;ji b

Pascba nou possunt Catholici cekbrare cum Judceis, neque eodem tempore 454 f, 455 a b c Paticntia amicorum S. Joannis Chrysostomi in tole-j randis curcerum incommodis aliisque calamitatibus,

obSanctidefensionem

in/lictis

604 d e f 605 a b et ,

seqq. Patientia ejusdem Sanctiin perferendis ~Ui et

itinerum laboribus uc wrumnis

618 a

b,

e.csi-

629 e

630 e f Paupatronus S. Atbeus 26 f. Pauf,

Pauperes

perum

lubenter insignis

peribus

f.

juvat S. Silvinus 25

opitulatur

Pauperibus

dis

Muuificus

na 137

c

d.

Guido 41

S.

emit

vtilam

erga

Senonensts 128

Pauperes B.

item

f,

c.

Sublevan-

f.

Maurilius 74

S.

Amatus

S.

fuit

Mnnjnrita

Pauperum curam

suis

Fonia-

scepissime

commendat S. Cyprianus

225

pecuniis e secessu suo

subvenit idem Sanctus

2-16

a

b,

vendit

217 a

sua S.

prcedia

326

b

e.c

b.

iilts

Ad

d,

missis

Pauperes

sublevondos

Cyprionus3 adhuc catechumenus^ c.

Durttiem erga

Pauperes

grar-

S.

Sanetus 517 c d. Pauperibua

omnibus

etiam

Joanues Chnjsustomus 509 <\ sumj/fibus proprio usui subtractis alit

viter increpat

idem

Oratoris

Eum-

b c.

idem Sanctus

P.

Htos

f.

d

per-

517 d e

qucvrendo

voluptatem 504

acriter

maxime improbat

Ossiculum gutturi inhterens sponte S. Notburya

Oratores sacri confidenter

se ct alios perdant,

immoderatum

Joannes Chrysostomus 501

viduis

in

779 b

ad perseverandum necessarta est 177 281 f. Orationum Ecclesice vis macjna 449

Oratio

Oratores

stringit S.

dem

Matermts uno die

Venerii profluens

Orandi studium singulare

muliebrcm

f

admodum 391 a

Oleum

Ornatum

,

curata

'

272

bc

b,

Oculi male affecti curantur benepcio S. Notburd e 757 f , 758 f , 759 c , 761 c , 764 d e. Oculorum debilitas meritis S. Cornelii Papa?



A-

eriguntur ibid., 101

206 c

quamEu-

charistiam indigno ministrare 490 d Oculus loco suo evuisus mirabiliter restitutus ope S. NicetcrHh. Oculi prce senio caligantes illuminati meritis S. (Juidonis 46 b. Oculum lcesum

mus,

100

SS.

,

inutiles

gw 756

&u-

Anastasic

nis

subito

quo

in

<-t

Romarico sacrum,

et

oportet

ffabendensi erecta creduntur

septem,

animus

eo

,,/-,

Or*

t.

item priore de-

b,

sepulcrum

septem

e

tnt

erectum

18

prope

ejusdem

nnperature a-dtficntum, ibid.

f\

unice

congrua

Oratonum

di-

780 b

.

MJ

emendationem

cum S. Joanne Chrysostomo 508

tare

tractts

Nox non

et

mira

charitate

subvenit

et

afflictis

idem

Sonctus

526

[NDEX MORALIS

833 536 bitam

Pauperum patrona

e.

«1

b.

Pauperes

ti

riens eximia charitate

complexa

esi

v

Votburga 749

hn-

rt

cwam commen ,/„/

eorumdem 636 laadat b,

a

vivens

mo-

et

Pulchena 780 c

S.

tummopere

illam Paupertatis voluntarice lucra 72 b.

104 b

imatus Habendensis conciliata ecctesiw Pas o/k 5. yoannw Chrysostomi 528 d e. Paschisma [ntiochenm post diulurnum i&m *' suw wcufcan* rttafib cem v"""/" *»''"' '""'" " Pads w«'»'A iifara \„„, ///> 550 .1 e vulgarivetat S. Joannes Chry.:

s.

JwniW

gaudct cutio

175

Immunes

a.

177

siam fuisse 211

283

populi

majorem b.

delictis

214 a

sed iilam

/jatienfibus,

430

rentibus noxia est '(29 b c,

Ex

d,

ad

sed

f,

213

utilitatem

sui

sub-

se

fuga

illi

b,

ex formidine,

non

non

Persecutio

Persocutionem a Cyadsrribit S.

c.

212 a

f,

Sanctus,

idem

ducit

e

Eccle-

Cyprianus extra

S.

a,

nocuit

Novatianos,

Perseoutione

Decio motam fiiklium prianus

Romano

imperio

a

docct

boc ipso

rrl

perse-

Scuonmsi< 129

VmatUS

S.

Christianorum

infc-

Perseou-

i".

tione

Pharetrio episcopo,

f

Mbra

Peccata

S. Guido 12

258

d.

cili

mtimus

Peccata,

b.

utut

occulta,

b.

Peccati

259 a

pianda sunt

pcenitentia ex*

mor-

se

intra

est

malitia sum non sentire summa peccatoris do430 d. Ob solum Peccatum homini merito Peocata sunt Inquirenda 471 b. est

lendum

non excusant propria, non aliena 596 b, Peccantem Peccata 371 d. Peccata /) %*ws pute afaliena

Peccatum solumperti-

abolentur 618 a.

fiictiones

sohmi iliud molestum accidere

wsmitlitiit rstV,*2\)f.

631 °

debet

Peccatores manifesti a sacra mensa repellendi 490 d. Peccatores ii magispunientur, quimajorem fiabuerunt gratiam 501 b

Deum

ad vomitum re~ 537 f, 585 a

illo liberati

recurmnt, sed

deunt d

c

745

,

patrocinante

erepta,

periculo

Pecora sanata vel S. Notburga 738

ad

in pericufo

Peccatores

c.

f

740 b

,

d

c

,

755 a b c 753 f , 754 b 752 a 75(1 f 757 a e 758 b c d , 789 a b e, 760 c d e 762 a b c d , 763 f, 764 a 763 d , f , 7G1 a b d 766 b 768 c d

747 a b

,

,

.

,

,

,

,

,

,

Pecunias,

Amatus Habendensis 104

S.

diat

rum

instabilis possessio

amor

nocivus

lurutii

Pccunia-

b.

multorum

lapsus

causa

cupiditas

Pecuniarum

repu-

constanter

relictas,

invito

vel

540

est

273 d

c

f.

703 Pedes

7G0 d

de

ad naturalem situm reducti, patrodolores S. Notburga 738 d. Pedum ejusdem Sanctce meritis 755 d, 757 a

sublati b,

//-

torti

cinante

c

c.

de cordibus expellit

virtutes

d

Pcdum 767

ingens

item

defectus

.

Pes etiam pessime affectus integritati re7G0 a b. Pedes, igne judiciali misera-

e.

stitutus

biliter infecti,

ope S.

Papm

Cornelii

sanati 775

a b

Peregrinatio

ad

Apostolorum

fimina

Terram

ct

item a Sanctam suscepta a S. Guidone 43 a quibuscum venerubili onedulpho et sociis, ,

1

1

Hierosolymam

itervm

Guido ibid. b

S.

visit

Peregrinationea votivtx ad S. Comelii Papis hi

ijiiitts

a

abbatia

cum

fndensi,

laborantibus morbo

1

reii-

pcractce

fructu

epileptico

c.

86 d

Pere-

.

ad

charitatem suam

detes

d e

a b, 735 S.

e

f.

b,

7GGb gratiam

S.

.[tntiti

scendit S.

Periculum amissio

Senonensis

\?H d e

Christiaws

vitos

i".

Perfectio-

exordia con-

326 b c

Cyprianus unius

animw

ntidtorum

magis

auri

dolendum,

talentorum

quam

418

f,

419 a

Persccutiom-m

ad

S. Autonomus 16

perorantium,

tiochenis

volentium 474

re

translationi

ratricis,

Phocce

Deum

e.

aliorum o.

utilitatem

declinat

De Peraeeutione

sibi iliata

impe-

Pietas Eudoxice

Martyris

S.

reliquiarum

Pietas cjusdem Sancti, docen-

f.

gloriftcandum

omnibus

in

depone-

sua

capila

et

e.

a S. Joanne Chrysostomo tau-

assistentis,

data 529 c d e tis

d

pro An-

sacerdotum

et

471

dimittentis

Paschalis

festivitatis

Pietas monachorum

a.

619

esse

Pietas Honorii imperatoris, Arcadium horlan-

ad conciliandam

tis

pacem 646

Ecclesia'

c

d.

Pietas S. Notburgce crga pauperes prodigio com-

710

probata

718 dcf, 727 b

c,

S. Notburgce 750 a e,

Pleuritis sanata patrocinio

760

e

Poena contemptus et irreverentice erga S. Guidonem 45 a. Immernor acccpti a S. Guidone be-

Poenam a dwmone

ti

quo

surripuerat, c.

Poena

74

b.

S.

persecutio e

97

persccutione

Tormenta scribit

aliquorum

in

S.

mores

d

a

Dei

Puena

,

inflicUr

arrogantiam

e,

ali-

iapsis

226

Poense

a di-

respuentibus pce-

infliclas

sua

cetate

473 in

enumcrat idem

tcmcrantis

fide-

excitatur

ignaviter

b c. Poenas a

Antiochenis

quibus

ira

delicta

et

Eucharistiam

docet S. Joanncs Chrgsostomus nultas,

Venerii 117

Vandatis ecclesias S. Cypria-

f,

ni profanantibus 337

ob seditionem

sadis-

eadem persecutione adCyprianus ob immode-

immissw 269 c

nitenfiam ibid. e

de

Poena

Tempestas

f.

divinitus

Decii

et

Jndigne sumentibus

vinitus

sit

c.

e

73

irrogata

Christianos

Pmnffl

in

asetlum

solebat

lapides

81

reputsi S.

contra

212 a

f,

/n fur-

vti

Ob relaxatam disciplmam

f.

lium

b.

qui

irrogata

Poenam

c.

qui

Dominici

diei

punitur,

Ccecitate

oritur nautis in

211

Maurilius

violatoribus

corditB fautoribus

e

corripitur,

S. Autonomi abstulerat

cetto

47

cwcitate percutttur

neficii rursus

stos

nis apicem sub ipsa

f

Notbnrga

S.

Pietas Theodosii 1 imperatoris, carcere detentos in

Ninoviam ad 773 b c, 776 777

476

invocata

liberatus puer,

Phrenitide

Peregrinationes

Perfectionis desiderium singulare S. Guidonis 42 a

fi-

328 suos inhumani ibid.

e.

c,

in

excitati

exereent

Philosophia spirituahs omnium optima

fuisse

o d

ab eo

et

mirabiliter

contra etiam

gentites

f,

hibita

Cornehum Papam 774

Cyprianus

S.

grassonte,

215 d

b.

sanatus

Niceta

S.

8c

templum 732

a

Perseve-

f.

Pestilentia a Deo immissa velut Dei munus amplectenda est 291 c d. Pestilentia Carthagine

Peregrinatio-

$,

281

777 a

rantiam orantis probat Deus Peste infectus ab apparenfe

ISotburgcs

Ebenense

Perseveran-

d.

tia orationis adminiculo obtinenda

190

reliquiis nobilitaia

coronatur 246

Perseverantia sola

qaibus

oes

frangunt

scipsos

ittisi

634 b

grinationea ad loca quajdam aiia, ejusdem Sanrti

rupibus

qui

marinis,

fluctibus

non sunt mqualia

omma

Peccata

c.

satagtt

eluere

lacrymis

nwfift

590

gloria S. Joannis Chrysostomi

crevit

Persecutionem inferentes simifes sunt

sacra vasa,

Theodosio

utites

b.

fuisse

Poenas non-

peccantes

c.iar-

Sanctus 498 et

alterius,

e. c/tti

iujurium Pfflnis

ecclcsitc intulerat, horrenda ibid. f. ad pcccatorum correctionem utitur Deus

501

TOMUM

1N a

»01

IV

Poena multeris kweHcw, ob Eucharifictc mceptam 519 b <. Pl ,, ia r

„

*ham

Charcedoneruns,

pmm

et

S

gui

convitiis

Joannem Chrmosto

.

onerarat 576

n

<***, erga b.

pauperes

Poena 760

a,

bc,667

609 a

cta,

710

neglecti

b

dctrectantibus

d

ingratis

,

719

a, f

727 759

'

guibusdam quo

ict,

S.

suo\

duritiei

758

f,

721

persolvere

strinxerant benefactori

P<*na

b.

718

c,

voti

Poena

c.

a

infli-

se

Cornelio

ob-

Papce

774 b c Pcemtentia S. Amati Habendensis admiranda 106 f, 107 a. Pcenitentia a Theodorico rege acta ob

expulsum S.

injuste

130

d.

Poenitentiaj

Amatum Senonensem ad

salutaris

vis

aliorum

animos ab errore revocandos 167 c d nitentia?

rcmedio

Poenitentia res

reddit

176

dum adkuc nitentiam

sumus

vita

frequentem

et

168

lapsi

ceciderant,

Poenitentia

f.

in

sunt

prius

b.

fortio-

Pcenitentiam agere respuen-

c.

puniti 269 e

tes

fovendi

qui

eos,

Poe-

e.

nulla

289

sera

est,

Ad

d.

peccatorum

Pce-

confessio-

nem

suos kortatur S. Joannes Chrysostomus 523 Conditiones ctd iteratae Pcenitentia; fructus

c.

percipiendos necessarice 523

Sanctu*

acceptam

245

S.

refert

b,

itcm

motam etdem Providenad confundendos hrrrrtirox 283.

adscribit,

Dei Provitlcntia

Cyprianum,

S.

errorem

in

credidit

pacis et unitatis Catholiccr cerent

308 d e

tapsum fuisne

Augustinm

S.

amorem cx

vt

;

n

Providentia Dei ad aliorum

f.

eruditionem prceserrarit S. Cyprianum a furente persecutionc Decii 328 b c d. Providentiee

Dei Eudoxia imperatrix Providentiae

f.

Chrysustomus

dcm

in

divincc

pie

se

suaque

omnibus

laudat

omnia idem

573

submittit

se

committit

S.

587

Joannes c

eam-

,

Sanctus

589

590

f,

666 d

a,

Prudentia S. Putcherice auhc Constantinopolitfnvj> totique imperio felicitatem attulit

779 b impudentem puellam de-

Pudicitiam suam contru fendisse

traditur

prcecisam,

S.

tinguam,

Nicetas,

morsu

faciem ejus exspuens 7 b c. Puconservandce studium insignis cujudam

dicitiae

in

motronce

Pudor

597 e

damnabilis

m persecutione 215

216 a b

f,

deterrere

nos

Christianorum

quorumdam.

Christum confiteri

erubescenti»,,,

c.

Pudor a committendo peccato non

debet,

a

pwnitendo

de

eo

S. Nilus Arcadium

524 b

ad acjendam Pcenitentiam de S. Joannem Chrysostoiinun Pcenitentiam verisimiliter egit Theophi/us

Puella miscre adusta curatur bencficio S. Notburgie

impwatorem f.

r,}

ipso dis-

e.

excitat

motitionibus suis in

608

\a-

pcrnecu-

tionem in Christianos

Ex

expuUum S. Joanncm Chrysostomum

Constanttnopolitanam

conservaHonm

afflixii

urfcm

Dev*

ob

idem

midiei

tiae

0Nw0ks

B33

thvincn

Pamia

c.

1»

SEPTEMBR1S.

Alexcmdrinns de

eumdem Sanctum

suis in

079 e

Polypus abactus ope S. Notburgce Potestas Clavium sotis episcopis

et

gestis

680 a 746 f

f,

presbyteris con-

eessa

231 a b

765 d e Puerpera. Vide Partus, Parturiens. Puritas animi sacro oratori necessaria 449 animi quomodo acquircnda

522

Pusillanimitas Christianorum quorumdam, timore et pene sponte

Puritas

b,

c

qui solo

Chrislum ttegant 215 b

vidinitus punita

c,

ibid. d e

Prsedicationes 5. Joannis Chrysostomt' ingenti concursu frcquentatce

512 b

c

Prsedictio. Instantem vitce sucv finem Prsedieit vene-

rab.

S

Wonedutphus

Prsedicit

Mortem suam S. Amatus Habendensis 106 f. Imminen.

Guidoni 43

Q,

d.

Quadragesimalis

jejunii finis 78 a, 523 d Quercus aitissima enata traditur ex sicco S. Guido-

tem a Gallo pcrsecutioncm Pra?dicit. S. Cyprianus

280

c d. Pra^dicitur in visione Sancto eidem mar-

tyrium suum 319

f,

d e

32!)

f.

S. Joanni Chry-

sostomo in visionc Pra?dicitur instans

vitcB exitus

664 f Praafica? funcribus non su)it adhtbcnchc.

Vidc Fune-

nis baculo, terrce infixo

37

d. Deciduos de

eadem

Quercu ramos temere comburentes dysenteriacorrepti

ibid#

fmna

Quies

placida in hae vita

et

cuio etadhayrere

e$t

renuntiare

Deo

se-

202

e

ra,

tamquam

Precibus, nus 25

prianus 244 f,

551 a b

f,

c,

vacare solebatS. Silvi-

delieiis ,

Preces pro

c.

se

humiltime postulat S. Cy-

628

e.

Preces parvulorum Deo ac-

Radii

754 b

ceptee

Primatum

Ecclesicc

S. Eulogius 00 Sctnctus

liomano?

c. item

seqq., 31G

a b et idem

R,

item S. Joattnes Chrysostomtts 519

a.

reverenter

agnoscit

S. Cyprianvs 314 flttim

numquam

316 a b et seqq., 317

f,

315

negavit

b

a

oi

seqq

Probitate

bonum

vito: mctgis

quam

verbis auditores suos

excitent oratores, cxemplo S. Joannis

Chry-

309

sostomi

Prodigia

ad

in

vita,

f

morte ac sepultura S. Notburgcc

727 a b c d e Profanatio templi S. Cypriani^ verisimiliter ex spe~ 336 c d cie retigionis orta inhibetur

Promissiones Sanctis

Votum

factce

servandce

sunt.

Vide

Proprietatis vitium, quo laborabat monachus quidam 106 d corrigit S. Amatus Habcnclensis

Providentia? Dei dispositio priani

Sanctus

196

a

b.

in

conversione S.

Eidem Providentico

2H

e,

212

idem

ad peccatorum

adscribit persecutionem,

emendationem

Cy~

a.

Septembris Tomits IV.

Providentia>

cucuttum

et

manicas S. Amati Seno-

126

Rationem unusquisque reddet pro Rationem de unoquoque siue

curce

e

f,

idem adulterio

129 c

f,

450

subditis

551 sit

b.

co7hutisso

reddere episcopus debet

ReYigios&mvitamdeserere, quam

ab

periculosum 417

comparatnm a

S. Joannc

Chrysostomo

418 a b Sanctorum impie aversantur et profanant hceretici 62 a, 188 f, 189 1>. QuasUbet Sanctorum Reliquias maxxmi otim scmper fecc-

Reliquias

rint

Christiani fideles

Eudoxia imperatrix, misse

f , iteni

SS.

324

d, 332

martyrum

334

c,

Reliquias

d. •-

S. Joanne Chrysostomo laudatur

venerata,

529 d e quia?

Pcena.

soiis

nensis sustentant

Arcadius impvmtor 530

Reli-

a.

Cornciii ct Cypriani miraculis ilfastres

769 c Reprobonsiones cum gaudio susripienda'

486 a Respectus humani gratia Christum erubescere nefas est 274 d e Rctractasse S.

miUimum

Cyprianum etrorem suum.

censet

S,

Augttstintts

105

312 b

verisic.

Bvda

,

m

INDEX

da vero induhitantrr

Ibld. d

asserit

Ravelatio. S. Autanamus militi cuidam Revolat tocum, <]<«< sarnr suw enttciw reconditw esscnt 18 Ptiero languenti Revelatur rffes passionis c. S.Ligorii 57 f, 58 c d. S. Germano Autissiodorensi Revelatus

martyrU S. Juliani

dies

fuit

fratri,

Sancti

ejusdem

ferendum

esse ibid

e.

diu ante Revelata fuit

priano

212

b

Decii

Cy-

S.

vcrisimititer

,

eidem Sancto Revelatur 241

Ecclesiw

pax

Crebris

reve-

e.

eumdem Sanctum dignotur Deus 242

iationibus b.

Venerii

Persecutio

b.

Propinqua

c.

Mwstis oh profanationem ecclesiarum S. Cy-

priani Carthaginensihus Revelat idem

S.

337

puniendos

violatores

episcopo

bissi

Joannis

Chrysostomi

Sanctus,

Ara-

Adelphio

b.

Revelata

dicitur

immensa

fuisse

cwio gloria 688

in

f,

ab

699 Ritus profani,

Katendis Januarii exerceri

sotiti,

a

S. Joanne Chrysostomo gravi oratione perstrin-

459 c

guntur

Romana

D.

verenter

unitas

profluit

174

Cathedra.

Pctri

agnoscit

Ab

a.

Ittius

unitate

traditionem

studium

ohno-

stt

pacis

300

308 d

Numquam

ah ea per S. Stcphanum

ratus fuit

S.

PP.

e

f.

sepa-

Cyprianus 309 a b ct seqq., 310

a b et seqq. Romanffl Cathedraa supra omnes

primatum admisit S. Cyprianus 314 i, 315 a b et seqq., 316 a. lllumnumquam negavit idem Sanctus 316 a b et seqq., 317 ab et seqq. Romanaj Sedis judicium maximi alias ecclesias

semper

Hieronymus, omnem extra eam

S.

fecit

communionem respuens

676 d e f 418 e

Ruinffl aliorum cautos nos debent reddere

Kiijimi

ii

dwinmtihtis

161 b Sacrilegis

pro dignitate sacerdotati

fortiter

iiihfibitatam niundat

tendum

resis-

esse, docct

520 c d

nes Chrysostomus

Amor, Chari-

Vide

e.

Zelus

tas,

Sanationes.

Morbi,

Vide

Moribundi,

Lues

imitationcm

maxime

Pestis

per

Sancti

ctiam

corum

virtutum

taudandi

41

aliquando

commaculant

integritatem

308

a

perpetuo insistere d

utcumque

Viri,

d.

levioribus

Sanctorum

b.

suam

Sancti,

ncevis

exemplis

Cyprianus 326 Sanctorum cuitum promovet Ecclesia, ut

e.

decernit

S.

eorum prwsidium impetrent

778

fideles

gavisa S. Pulcheria,

colloquio

frequenter

eorum

erga

ut

imitentur

virtutes

et

Sanctorum

e.

reliquias

cultus augeretur, enixe contendit

Sanctimonialis

sinc

dicmone vexatur 105 d.

780 b

pomum

licentia

comedens

tiam docet S. Amatus Habendensis Sanctitas S. Guidonis

37 b

c

ctitas

S. Mauri-

lius

Saxum

S.Amati

prodigio

grande;

Crucis

signo

106 c

San-

Senonensis

126

patefacta

minam

suw

cellw

Amatus

S.

sistit

129 cd.

f,

Ulaturum, Habendensis

104 a 766 c

74 d

Scabies depulsa patrocinio S. Notburgw

Scandalum prudenter prcecavet S. Cyprianus 159

Quam

graviter delinquut, qut Scandalo est

eum deheret csse exemplo ac

pestis

Christum

vitandus

discerpit

e.

aliis,

273 b

Schismaticus salvari non potest 263 b cus

a

miraculo declarata.

triplici

Item

d.

ingenti

c

Sanctimoniales ohedien-

/",

unitatis

ct

debct

esse

274 d Sacrilegio asseclas suos sibi adstringit Novatianus

Romanaj

e.

Cyprianus

rupit S.

hujus

exemplo

atiis

se-

Communionem cum Romana

Sancti

h.

b

desererc , quanto a.

numquam

Ecclcsia

301

ilta

communione

et

gregaius salvari non potest 263

Sedis

rc-

Ab

e.

Ecctesia Catholica

saccrdotatis in ejus

xium pcricuto 296

primatvin

Eutogius 90

S.

significetur

Salutem aninwrum ardentissime desiderat S. J<>an-

trans-

alio

corpus

118

admiscenda, ut

conjunctus

con-

m

Locus seputturwS.

Revelatur

diciuitus

d.

in Caticc

f.

Revelatur cuidam

sua sibi remissa esse pcccata, seque

spectum Dci admisswn 107

Aqua vtno cum Christo

273

test

populus

S. Cyprianus 279 c d 0, item 490 d, 509 S. Joannes Chrysostomus

Brwatenses ibid. S* Amatus Habendensis Revelat,

MOHAMS

est

se-

Schismaticus

ibid.

membra

ejusque

non

c,

dilacerat

495

de

Schismatis damna, suumque ob id dolorem exponit S. Cyprianus 262 e. Schisma non minus malum est,

quam

num

ope

527 d

hceresis

S.

495

Schisma Antioche-

a.

Joannis

Chrysostomi

Schisma Ecclesiw suo

e.

sublatum

exsilio

devitat

idem Sanctus

537 e

Secessus S. Cypriani ab omni suspicionc immunis, in eoque omnes veri pastoris partes impletce 213 f,

214 e f, 218 et seqq. Sensus corporis amissi restituuntur ma'itis S. Cor-

s.

Sacollum

sub nomine Beatissimw Virginis erectum

supra sepulckrum S. Guidonis Saculluni

olim

,

dictum,

Portu Cccti

Cotoniw 390

cxtructa 711 a b

731 a b c d

f,

748

eidem Sanctw sacrum «wf*r

Sacerdotis eor arctB

Sacordos ab ecclesuv

c,

S<

Servatii

Sacella S. Nothunjw

a.

724 a

0,

45 D

nunc

,

c,

749

c,

726 752

his in incendio

d, e.

730 d e f, Sacellum

itlwsum ser-

724 b c. 731 d Tcstamenti comparatum 92 a. et attaris

tur ob ucularia negotia

210

f,

/idirt

252

e.

496

a.

Sacerdotes

Sacerdotcs^W/twv ad popidttm non a.

Sacerdotis,

potestas regia major dicitur


m

Caiicis

sota

118

rcpertum b.

Sepul-

crum B. MargarittB Fontance aperirc volens ad mortuum in eo condendmn, terrore immisso ab inccpto revocatur

139

emittit

a.

138

densa nive

vicinis

idem

f,

suavcm

Sepulcrum S. obsiiis,

ab

odorem

Servatii,

ea

erga lapsos salubri

randa 168 d

nem

e.

inducit ibid.

lapsis antc

,

254

f.

contraria est

293

et

accessu

difficiUs

agua

constitui

non

a

p<>-

in

desperatio-

Severitas S. Cypriani,

actam pcenitentiam pacem recusantis, 238 f. Severitas nimia divinw

281 a

c

moderationc tempe-

Severitas nimia

dementite

Chryso*

locis

immune 387 b c

Severitas

S. Joanne

'.'2'.»

Soeramentum

Venetii divinitus

adstantes perfundit

taude

524 veneranda

Sepulcrum S.

f.

peccata remittentis,

ttomd Sacerdotiuni

76

suavi odore

ministerio ne avoce-

211

improbos eomparai S. Cyprianus cumpresbyteris SusanncB pudorem iabefactare conatis, eosque vitari pertinet

nelii Pap& 777 b c Sententiam faisam mutare iaudabile est 313 a Sepulcrum S. Mauritii suavissimum odorem efflat

digna

b,

uccmatum

b.

fuisse S.

256

e

,

257

Severitatis

&,

nimice

f.

injuste

Joannem Chrysostomum,

tenditur

Simoniacaj

280

os-

52g a b keereseos,

danma 93

f,

ad

eamdem

Alexandriw

TOMUM

IN

IV

SEPTEMHRIS.

836

Alexandrice fundatis evcllendam S. Etilogwn hortatur S. Gregorius Magnus ibid, e f. Simoniace ordinatos episcopos sex deponit S. Joannes Chrusostomns r.Ao i-

bimulatio libdlaticorum impia

Mors pneferenda

o.

ho

illkita

et

Simulationi,

est

in

fidci aliis offendiculo sit

Simultatis

ibid.

f.

damna 501 a b. Simultates et improborum pastoribus animamm non

sunt metuendce

Sinceritas

S.

Sitientibus

aqute promanat

ejusdem

quam

Sancti

e«

Sobrietas

lionorem

in

Solitarise

773 a b

studio

vitce

S. Maurilius 6G d plectitur S.

austere vivit

c

SS. Cor-

Cypriani

netii et

Guido 42

S.

flagrat

72

e,

Amatus Hobendcnsis

perguam in domo

et

,

103 d. Solitariam vitam

matris agit S. Joannes

a,

Solitariam vitam am-

d.

Chrysostomus 421 a b.

In cpiscopatu Solus cibum sumit idem Sanctus, cujus consuetudinis

multas

,

easque justissimas

habebat rattones 514 b c d e f

,

,

515 a b et seqq.

Sollicitudo et industria S. Joannis Ckrysostomi

animi affectus 421

exscindendos pravos

a

b

esse

tcndis

seqq.

et et

ipsis

ad

a b

c.

Tempestatem precibus aliam injecto

in

S.

eregit l

amamus 508 b

Spectaculum Christiano dignum si

fabricam intueri 344

f.

pitudinem animceque ex perstring.it

tione

iis

est

periculum gravi ora-

Joannes

S.

hujus univer-

Spectaculorum turChrysostomus

541 c d e Spei in

Deum pretium

f

512 d

Speluncee ultro inclusus annos duos vivit S. Joannes

426 dicendi 520

Chrysostomus qui uere

Spirituales patres

Qmnes muneris

istius

sint

c f d.

partes explevit S. Joannes

Chrysostomus ibid, d e

Vide

f.

Amor,

Charitas,

Zelus Sterilibus parentibus filius concessus meritis S. Nicetce

trat

8

f.

Filium suis precibus matri Sterili impe-

67 d

5. Maurilius

Stomacbi dolores sanati ope S. Notburgce

Struma

in gutture excrescens, invocata

f,

72

746 a

S. Notburga,

756 a

evanescit

Submersus ad vitam

mirabiliter

reginw

arguit S.

Cyprianus Pu-

sine auctoritate

de episcopo judicium ferre Supplicationes ob messis periculum

legitima

295 b c instituit

S. Jo541

annes Chrysostomus

133

Surdastros curat S. Fledericus rccuperant

Surdi auditum auxilio

45 e

f.

,

invocato

bcncficio

S. Cornelii Papce

Symptomata

lethifera cessant

c,

1)

134 a

S. Guidonis

Surdis uuditus redditus

Childeberti

regis

et

Primnm Templum conditum Turonibus a 62 a. Subverso idolorum fano, Tem-

Christianis

S. Lidorio

e

33

f,

a.

plum

Christi constituit S. Maurilius 72 d, aliudSS. Virgini Mariw consecrat idem Sanctus in rupe, e c/ua dwmones fugarat 74 d. Lunensis

Templum

episcopus

S.

Venerii in

Tyro majore

b,

112

118 b

S.

Amato

d

e,

Vandali in

puniuntur

Germania

Secunda

dicntum Men-

S. Leo l PP.

f.

Cornelio

336 a b

f.

et

109

irgini et

\

PP. 181 f. Templa condita

S.

Carthaginem.

S. Cypriano 335 e ta

Templum

erigit

sepulcrum

Beatissiunr

c.

Senonensi

prope

lant

supra

cedificasse dicitur

a S. Mauronto 121 e

utrumque

c,

trio-

Templa mul-

ibid.

traditur

constituisse

S. Maternus 385 c d e f, 388 a b et seqq., 389 a b c e f, 390 a b c d e. Templum nidem Sancto adificatum

ditur navis

b.

eo

Sancto

Templum Templi

e.

loco

quo cursum

,

cre-

stitisse

sacrum corpus 393 d

devehens

,

eidem

aliud

consecratum

Apollinis

e,

Treviris 394

dejectum 498

fulmine

Judaici frustra tentata

restauratio

Templa idolorum

chusa Gazce curantibus SS. Joanne Chrysostomo et Porphyrio 527 ibid.

,

ef, deinde etiam diruta 551 e f Templa Constantinopoli, in Cypro S. Joanni Chrysostomo pla seqq.

,

742 e

cedificata

Notburya*

S.

e?x'Cta

1'

744

,

724

552, 553.

,

ct

b

Tcm-

f.

732 a

,

Ninovite

e.

Venetiis

693 c

et

Templum

splendidissimum SS.

ditum 773

1).

Comelio et Cypriano conAugendo Christi Domini et Ma-

riw cultui Templa multa excitavit S. Pulcheiia

,

patroci-

136

f

,

137 a. Tentationes homini generoso me-

tuendai non

590 b

muUu

sahtifera 738 c

d, 746 a bcf Testimonium Dci solum sufficit ud gloriam 2^6 e Tibia ulcerata, etjamjam resecanda, ope S.Niceta? sanata

8 d

Tormina vehementiu

cessant

,

patrocmante S. Not-

burga

Trabem

746 breviorcm orationc sua

Traditioncm

751 b

Tranquillitas

c.

sunt

Terra sepulcri S. Notburgn-

Surda curaiur 776 c beneficio S. Notburgw

nante S. Notburya 758 e, 764 b

32

f

780 cd

757 b c

pianum, utpote volcntem

117

Euhlia sacrum

aliud S.

et

Tentationes dannonis supcrat B. Margaritu Funtunu

burgw arrogantice

73 c Tempestatem

a.

7 f

Sufibcationis periculo ercptapuclla, subsidio S. Not-

et

74

revocatus meritis

S. Nicetce

Superbise

607 e

suis sedat S. Mauritius

Sacerdos auxilio

iirogotthoi

Duo

519 b

quod

noci-

Romama

clerui

'/"ousque processerit

fapsis

jluctus olco

Paulo

S.

que ad ftdem perducat ,

docet

sedat S. Venerius

Templum

Templum Romcc

id

lapsis

insignis Ilihnii episcopx

Chrysostomi ad ftdem conversi, ut conjugem quo-

reprcesentant

Cyp\

Eeclesice

278 d Tcmpcrantia

rivilla?

swpe

228, 229,

sine pcenitentia

Sollicitudo Macedoniani cujusdam, ope S. Joannis

Somnia

S.


702 Sodalitium Ninovice institutum

communionem

et

acriter perstringit

1

lapsis

239 a, illam damnal concilium Carthagmemn 255 c. Tcmeritas tacrilega Felicissimi m admit-

c

admirabilis

fuerit

pacem

pcenitentia

largiebantur,

qux

.

302 b

e,

d

c

prceuia

sine

aliquorum

vam

118 e amatoribus 515

[$q

Tcmeritatem sacrikgam

laudata

S. Venerii

mundi

ex Scripturaruw neglectu

227

infra ecclesiam

Sobrietas S. Joannis Chrysostomi 514 b

judicia

oriuntur

521 b c

Cypriani a S. Augustino

fons

Temcraria

nego-

ct invidice

mimicitice

splicuit

217

fuit

qws

T.

auget S.

a,

766 d

Amatus 103 e

Habendensis

Fahsia-

/{omana.

1

descrere,

•

quam

perirutusum

290 a diuturnu

homines

reddit

im

tfl

1

•

<

208 Tribulationes

hujus

vita?

floccipendetuMe sunt

i29

b.

Tii-

IXDEX IfORALIS

s:

b

mus lent

616,

618 a

o,

hujus

Ob

f.

eosdem peccatade-

b,

Tribulationes

ibiii.

tempus durant <624

breve


vitcs

Tribulatio-

toleratas

docet S. Joannes

das gaudendum esse

Chry

Joannes

S.

gloriatvr

Tribulationibua

t

'Arysostomus

t„m DeO fdrm

210

a

b

0.

Virginum

287

curam

e,

habitam

pudicitia,

Auyustinus 324

S.

celebrat

morfis,

ictum

pudi-

perictitnnfi

Cypridnus

S.

ejusdem Sancti de sub

graviter deliiiqiomt

Virginum

prospicit

cities

quam

fttlcntcs,

ab

637 a b c Tribunal supremi judicis continuo memorice obver-

418

sari debet

peccatum

soktm

ob

Tristitia

e

perpetuam

servans

Pulcheria,

S.

imitata cst

matrimonio cohttnentiam

in

780

immittitm

Deo

a

Dciparm

Virgihitatem

c

Virtutes suas occultare studuit S. Mauritius 75 d.

Amati Habendensis 104

s.

ritm FontanCB 136 e

Vacca

reperitur,

deperdita

burga 768

Vaccea?

a.

Not-

invocata

S.

sanatrc

Vidc Pe-

532

mundanarum

rerum a

proposita

b

Joanne Chrysostomo 418 b

S.

533

c,

oratione

eleganti

537

c,

539

e,

560

f,

158

subvenire recmantis

Veuia peccatori ctiam

Deo

in exitu vitce

non ne289 d

gatur

Verecundia S. Joannis Chrysostomi

Vermibus cxesus

est

interit,

ardua

virtutis

Viator

f

169 b

b,

homo

414 c

f/uivasa sacra

temeravevat

m

f

627 f

est et difficilis

in terra,

adpatriam

aspirare

ttnice

dcbet

625 d

Victoriam de neiii

Cypriani

rt

SS. Cor-

adversariis suis rcferunt

pie

reiiquias

vencrati

770 f Viduis modestiam inculcat S. Joannes Chrysostomus

517 de commemorat S. Joannis Chry-

Viduitatis incommoda sostomi mater

Vigilantia

et

sollicitudo

pastoralis

420 b c Cyprianum

S.

ad petendas martyrii inducias ad unum

impulit

diem

330 a

VincuJa S. Pauli reyio diademate gtoriosioru 458 e f, cadent oinni alteri bono prcvferenda sunt

506

f,

507 a b

c.

Vinculis

et

carcere pro Christo

nihit illustrius

010 a

leranda

hortatur S. Joannes Chrysostomus

suos

b,

ad

illa fortiter

pro Deo

to-

ibid. e

f.

Vindicta divina

in Eutropium, leyes honori Ecclesice contrarias ab Arcadio extorquentcm 531 a b. Vindicta divina ob exsitium S. Joannis Chrysostomi

609 a b

Vinum

a S. iSotburya ad pauperes

c

667 a

detatum,

illius

hero acetum aul Uxivium apparet 718

720

f,

b,

727 b Violatio ecclesim S. Venerii, a Saracenis inferenda, dirinitus prohibetur \\% c

Violatorem

Dominici,

diei

S. Maurilim pama

liberat

divinitus

74

b.

punitum,

Vandali Vio-

latores ecclesiarum S. Cypriani divinitus punitt

337 Violentia repressa

A rianorum, 518

a

b.

Catholicis

Violentia

S. Joannis Chrysostomi 596

f,

bc

insultan/ium,

adversariorum

597 b c d e f,

f 605 60G b c ,

Viperse morsum saliva oris sui curat S. Mauritius

72 Virginalis continentim insignes

ginalem

tituti

208

f

Vir-

e.

statum quanta deceat modestia 208 d,

209 b Virgines Deo dicatce

castce perseverare debent

;

392

,

a

Maternus

S.

omnes

Virtutes

a.

Ob assiduam

debcnt niti 506 e d.

Cy-

S.

fulsit

itcm

b.

humititate

in Virtutis

stu-

nes Chrysostomus 515

persecutione

in

327

f,

d,

758 e

Vecordia Novatiani% periciitantibus

f

episcopatu

dio contentionem wgritudinem contrahit S. Joan-

498 f Vasa sacra temerantis mors miseranda Ubera pessime affecta curantur, patrocinanfeS. Notbitrga

207

prianus

item

,

B. Marga-

a,

Virtutes prccclare qui-

f.

odministrando

in

ibid.

105

f,

c,

625 b

Via

bus

391

cora

Vauitas

cximkc

Sancti

ejusdem

Virtutes

v.

da-

Virtutem

d.

Sanctorum

venerantur ipsi ittorum adversarii 539 b. Virtu-

admirabitemque

tes

sanctitatcm

Chrysostomi

669

seqq.,

Damaseenus 701

S.

a,

668

f,

Cassianus atiique 668

Theodoretus,

item

cum

eumque

Proclus,

Joanne Baptista eomparat 667 e

S.

b

Joannis

S.

S.

ceiebrat

e

<1

a,

et

1)

702

,

Virtutes omnes tum verbis tum factis docuit

c.

S. Joannes Chrysostomus

705 e

f

Vis persuadendi Mira S. Joannis Chrysostomi Theo-

dorum Mopsuestenum ad sanctius 416 b f. Vis ista movendi

redueit

vito? instituturn

aninios ex illius

Sancti actionum inteyritate promanabot

Viscerum

dolore

702 b

qum

exstinyuitur mulier,

spontc

Christum negarat

215

e

Visio mirabitis, quce S. S. Eulogio obtigisse narratur 83 e

f.

oblata

84

sione

diu

Visio altera de SS. Eulogio b

ante

244

secutio

crebris

710

ne

Visionibus S.

admirabiii Visione

335

ordines

Gailo

per-

Cypriano ostensa Cypriano

subeun-

prcedicitur

319 f, qua S. Cyprianus S. Monta-

f . Visio,

exhibet

a

Vi-

Celerinus

b.

sacros

Imminens

c.

Martyrium a S.

281 c d.

329 d e

212

monetur, 1>

Leone

et

Decii mirabili

declarata

Visione

ca?iesti

detrectet

dum

Persecutio

c.

sordes

ipsi

animce

quas

,

creat discor-

Gemina alia Visio qua a S. Cypriano ad martyrium excitantur SS. Ftavianuset Marianus 335 b c d. Visiones crebrcr. quibus dia

a,

mcestis

Carthaginensibus

profanationem

nus,

candam 337

nes

Missce

in

Chrysostomo S.

co loco

et

sacetlum

exstruit

a. Mirabiles S. Joannis

S. Proclo, in

687

S. Cypriasuarum vindiigneam tn somnis

Coiumnam

b.

Videt S. Servatius

390

promittit

ecclesiarum

e

qua Paulus Apostolus S. Joanni scribenti mutta

688 a

f.

Joannis

Adelphio

samficio

Chrysostomi Visio669 b. Visio obtata

e.

dictasse

Visio

altera

Chrysostomi gtoria

Arabissi

episcopo

visus

oblata

688

cst

de immensa

f.

traditur

699 a

b.

Mutier voti exsecutionem differens in Visione a S. Notburga moneri se putat 754 b c. Visio oblata Amotdo Priori Ninoviensi. in qua S. Cornetius Papa monasterii Ninoviensis cedificatio-

nem laborando promovere >

visus

gua monetur infirmus "prranda adire ecclesiam

altera,

771

f.

Visio

pro sanitate reejusdem

Sancti

774 c Visus ex morbo amissus, invocata S. Notburga, cu~ r"t"r 757 f. Visus debilitas sublata patrocinio S. Comelii Papa? VitfiB

iongioris

291 e

f.

appetita

776

desiderium

Vita S. Joannis

597

f,

598 a

b.

divinitus

e

increpifum

Chrysostomi

insidiis

Ejusdem Sancti Vita

.

TOMUM

!N ta omnis non fuit nisi

unkum

IV

amoru

perfectissimi

Notburgw 753

757 e

b,

764 a

f,

exemplo

tate

Joannis

S.

cum

Vlcers. sanata auxilio S. Notburga?

758

f,

Unitatis sacerdotalis a

Romana S.

Ab

in

Ecclesia

f,

Catholica

f

origo

Petri Cathedra repetenda 174

Unitate Ecclesice CathoUca?, super S.

taudat S,

ticos

f,

765

a,

Pe-

/ioTiwni

150

,

partes omnes

exemplo

Unitatem ronari

esse

Ecclesice Catholko?

dici potest

/tomance

ornnem

308

debet

310

Cyprianus,

S. d

e

eam

Extra

f.

nemo martyrio

a b. Unitati

communicare studuit S. extra

Ca-

Unitatis

b.

studium, quo flagravit

tholica? aliis

301

co-

Ecclesio?

Hieronymus

communionem respuens 676 d

Voee

cceiitus

delapsa

ad

dantis,

ef

ieterna prcemia evocatur

225 f, 246 f, 247 a. Zelus S. Joannis Chrysostomi adhuc juvenis 417 e, diaconi cujusdam ignorantes

non dona

Deus

ipsa,

700

Voluptas carnis superanda

est

b,

703 d

quidam jejunandi

pervigilio S. Nicetce, in gratiarum actionem

Sancti meritis recuperata 8

S, Antonino nuncupans Voti neglecti

in

pro

Votum

d.

ccecitate liberatur 81 c d.

poma 721

d,

758

f,

759

e,

contrajurantes 477 d, prohibentis et

torum profectum

/nsignis

S.

Chrysostomi

Joannis

486

desiderantis

d.

audi-

ad abolendum

Zelus

schisma Antiochenum 495 b d e,

item clerum

popuium corrigere

Zelus ejusdem

518 e

studentis

Sancti insatiabilis 520 e

f.

Ex

f.

ingenti Zelo

luget

idem Sonctum

760

a,

c.

bcef,

,

item idolorum templa destruentis

latriam exstirpantis 527 d Sancti, iudos et spectacuta

prohibentis 541 e

f.

e

f.

et

idolo-

Zelus ejusdem

sub excommunicatione

Eumdem Sanctum

Zelus suus

utadres Asio?disponendas infirma valetudine arduum iter capescat 544 e f. Zelus ejusdem excitat,

Sanctiad promovendam 643

c

d e

f.

in Phcenicia

Zelum apostolicum

fidem 642 e

commendat idem Sanctus 644 c d e f Zelus legatorum pro causa S. Joannis Chrysostomi, abeodem .

Sancto laudatus 652 e

burga

stomi celebratus a S. Procio, eum comparante

754 b ingens

curatum

Notburgo?

S.

beneficio

c

768 d

e

Lugduni

o Childeberto

erectum

rege vel uxore ejus Ultrogottha 33

chia infirmis

et

f.

cum 668 a. Zelus Atexandri Antiocheni ad referendian in sacra

Joanne Baptista 667 e patriarchw

ZelusS. Joannis Chryso-

f,

diptycha S. Joannis Chrysostomi nomen, pacemque

X.

Xenodochium

f,

eleganti oratione

Voti executionem di/ferentt apparere visa S. Not-

Vulnus

et

multa molientis, ad varias extensus provincias 526

veritatis

702

sanitate

454 c d

Sancti

Voluptatem carnis edomuit S. Cyprianus ibid. Eamdeni ita compescuit S. Joannes Chrysostomus, acsi homo sine carne presbytei'

licos

plausus, concionibus suis pneheri solitos,

701 d,

luce xllustrari 198 d e.

Votum nuncupat

451 a. Zelus ejusdem Sancti contra Quartodecimanos,jejunium inchoantes ante Catho-

festa trahotur

c,

volentibus

fuisset

e. Zclus S. Joannis Chrysostomi ne mulier Christiana ad Judueorum

et

392 c

respiciunt

436

exiguum profectum subditorum aninue salutem negligentium 520 e, Zelus S. Joannis Chrysostomi , pro Gothorum conversione

S. Guido 44 b, item S. Maternus

Voluntatem

y

Zelus cieri adimplentii

151 a b, S. Cyi>rtt>ni obolere conantis schis-

f,

instruentis

f,

e.

veri pasloris

Novatiani 164 c d et seqq., 165 a. Zelum prudentia temperandum esse, docet idem Sanctus

prohibentis,

Cyprianus 300

hffire-

e. Zeli istius

ma

est

segregato salus spe)'anda non 263 b e. In Unitate Ecctesio? cum S. Stephano PP, contra quern disputabat, remansit

PP. 90

Gregorius

multorum conversio 91

fructus fuit

trum fundatce,

S.

Zelus S.

f.

87 ab. Ejusdem Sancti Zclum contra

anitus

leni-

509 ab 761 e f

762 e

Tatiani idotorum

et

Eulogii Alexandrini contra Novatianos 86 a b c. contra Eutychianos ibid. e f, contra Theodosianos et Gai-

b,

Chrysostomi 508

Theoduli

,

confringentium 20

statuas

766 d e Vitia acriter reprehendat concionator, sed

K'A

SS. Macedonii

prmclarissimarumquw virtutum exercitium 689 d e, Vita infantibm, qui mortui credebantur, concessa meritis S.

SEPTEMBRIS.

c*.

Xenodo-

peregrinis Constantinopoli condit

517

S. Joannes Chrysostomus

Ecclesio? conciliandam

PP. 681 a

b. Zelus

680

c

f,

item S. Innocentii

S. Pulcherio? contra errores

multum Ecclesiw profuit turbulentis temporibus b. Hiereses omnes ejusdem Sancto? Zelus

779 a c

d

projligavit

779

c,

doctrinam

Catholicam defendit ibid. e

elus

Christianorum

simulacra

quorumdam

dejicientium

17

SAINT-QUENTIN.

f,

—

,

19

idolorum f.

Item

IMPRIMERIE JULES MOUREAU, ORAND'pLACE,

7.

£>

~>

FALVEY MEMORIAL LIBRARY VILLANOVA UNIVERSITY DATE DUE

>> J_>j>3

X)

%

w

J»

p>

»>

^gm»

*.j>

>»

23K>2>:>> »2> ~M

^>»>3 >

3P

>V

>C_

1>») >I>

33

>3

»:>

'

>I>

>^I>j_2*>'

>§> XG>

^i>»> ._

—'

'

>~^^

y>"

_J>

5> >> > S >--> #>-v>'

:>

r

^

=

*

%*

»>

20

>y

>>>~

3>

?-:

•

,^>

at»

>

>

ip>\w3

-v

>

>

>>>>>>"

5>f

r

iOO

>»

>>s>>>

>>

>> ^>

»

>j>

v

>H>'>5 >3_> ;F

r ^>>^a> '^JLSram

-j^j-

>^ ^-=-

^_SO>

>> »

3»is>

^^ ^^ >>

>J2r_>>

,

^y

»:> _>>>

e»>2> »>

>>>>^

t

*

»:>>>>

gpj^sr

-AI»>^

'

>/^>'-^> >

*«__*>

;

xf>^¥^? arate»

>>>W >?>f? >>

_»'y

*»3>"3 ->>'

_» >>

>»>>

&_> s>^> >>^>

»> »>

,,

,.

-<<


>

3>3 7J)^

2^ ^>D

i/g> >i>T>;

>> >>—

> >

>>>_>!>

»>> 3BK§> >>»D

>

» 3>

>/>

-

>'

>

>>,

>:§

>i_» ^*.

,-

>v0

>»>> > >•

>

>> >

T

:-__>'>>>

;

fear

>>>

^

>> j>/)D

>> >7

^^>

31.

>_>>>

^r^ >>

r-^

»

»

>>» ->

;

^>1>

||

C^

->3

>Ol>

>^>
^

»

»

>1>

!

_>

3» >>

3>r :>T"

>2»>

»»»»>

»

-;

'

2»

>>>> $

'

ym> ^

>> PO*»

1

> '

» » » »» >» » >»

»>;>

BX« 55 .A2 VIUANOV * UNIVERSI "

:

J»>

»

>

» ^>»

2> ?>>

*J>

2)

»>»>>

vj

»>

»

»

£>>>>

20 »> ^» >> » »>

JH)

» » >»» > j» »»>

m »»»» »

~

j

>>>>

> > s*s>

Jawy>"

_>«»»

»

i »>»» my s£ >> » » > ,» jo> »» >2>>»»>»»^, »»»>>

>

»

r

^ » 1>

/>

>

-

>^>>3>>^

2>>>

^ >, ^o >

>

»»

^&X^>> »>»|> >>2g5>)>^ ^>> ^ ^-»>2> r

i>JS>.

»

">-

3i»>>>

-

»>> 1 >|T> ^

>

> >

,y>

-^

""'

'

>

>»

m> .">,> j> >

)

>>'

>

Sj>»

^>

'

:

'">

y.

H

j>1>

5U J>31>>>>1*'> >)D> »:> > i>>1»>3 >>> »_T>^3£> >>i>i>X >0> >>"""> {»»»:J>^

>»» ^->J»>- J>. >0>>3feV>> For Reference > >>3>;>«0> >t>t'i> »>»>3>J>»,>' »>»» »»> »» > " >»> » >>»» »>V»v i>

.

>>~

sr3G>>i^>>T

>3>>^£l »^>>ie!

>>

>> ;.>>

-

j

)

3

>> > u > 3) > ilr > 3 >> >> » .» >) » >o M» >^» ^X) 1» >>»»

J>Si>

>2> >^m*0> >j> »>> :^>>1?

»53 >»

x>_

>

>

~

;,

»>

)|>

-

3> i^>«)»>>,^>>>

OjT> >>

>»>

>.

^ ^>2> ^^> ^^fe>r>T> a^>»'£>2> -

>

>5

2.

_>>i>

>5>

>>

.>

,

52>

> > > > >> ),) jj

>

jT^>».'.^ir > »> »' 3> »»»

»>

»

»s »

),

>3

»

> >

'$*£'£ ><> J ^ Jj >J> D » > r>»:>» >» y » 3 > » »> > > >13J> ^>.#^3>.k>

»>> gg^ >2»>> »»»> £>' » Q? »» >> >>» »>, >>z>i)> »» e> x> ">> :»>>>>> » j>

>2>

g>

» > > *g» ?>»» >>

>>

^d>^>>

?>>»

g 9346 00067374

:

>>> lKi>

."»

>

J B»»

J>

J'J>

CAT. NO.

»i>> ^^^^

|>

1935

>»

c>>»>> >>>>>>

p>>>>>j>>

>» » »> > »»»">T"> > > >:> >> > ^>

NOT TO BE TAKEN FROM THIS ROOM

:>»>^>

-BJL^f^J»

>I» >>>>>^> >

» » »»

»

>

>

>

>> ; >»»> >>»>» >» >»» »»>»» » : »»»>3 » :>>>)>'^ *»>>^»>»^> i^^>>>i»r 3x>>>> >>^»>» >> T> »"." >>>>»> »»»>3> >) ;*, A> » » ^s»^^»»» :>» >»»/"» ">»»» 3 >» >> »» »> >^> i>» J2*>»-»2> «»

>3> ">!>>» »>>S») >»3>»>

>^>_^

;

>L

>

,

>

»

X>.

'»

»

?•>>>>

>'

.

•

'

Ofc>

>

:»>»1>

)»»>>3^ >>:» >

j

»

>

>>>)>>: » j> >f>

»J >>» »»>» m ^> > >>> »>> >>>>>>>> » »»» » •— » >>» »z> >> »X> "S>»> »>>^.. ^> :»» »»j> >». D>>»> »» >^» »"» »»>«>; »> »»»< »>»). »»3>>^»>> >^ ^^ 3»1» >»>)>>> > > >> > > » »> >»>D» > »> >> t» >»> •>» »>> > ^ >»'> >!>•>» » ^> >» :>»>»» "»>»>»>>» » > > m> >>> >»•> »> > >"3> >> ~» >> v® » »>>>» '»> »>>> » » ») >»j)> » »>» •>>> »> » >3 » -2> »> »»> »»>»»# 3) >> ^> M> ^> »>> > » >>» »» » »> >»r .»» ».>»• >» .» » >>> :»> > 2>'» >»> >D» » > »-»»»>»»>>» »3 » ">» )»/>>» » >» >^' » »> »">» >»> »> » »>> > >»> »»> »>>> >>»>>> >> »» » »> » » >>> >»>»o» > 5>»> »>>» >> »>>'»>>» >»> »> > >»v >> ~>>

>

> '

>

»

>>>»>»3^ >>

» » » »» » » »»

>x>>

r

»

» »

•^

>">

>)

-»»

.:>>>

'

»J>. Z2>

'

-

S>

>

B

:

'

v >s>

>

">

--' >'

'

>

3>

^

>i

J

-

> >>1» >> :»»> > 3?> 3»

» »3

»»

'>'»^>> «lx>

»

>

5>

»

»

>:»>

»» »>

*?>

-o

^»

:»

.

^» > »» »> >»» >»» >» »>>> >»>>>

»> »>

>

»

»> »^> » »

>

^-^

> »> »»>> >»» »> :^l>'>> » »»> »>» » >»»> »> >

>

:

»> »>> »»»»>>»_ »

'

>

^e> »g> >kj> >:>»

»

i

>.)>

»>

>3 »»

^»

•

»

>

k

>>>

»>•»"> »»» » > Lg »>»»»>» > » >» >»>» ~> »>»>>»>» >> > » »>»> »» V»> »> >^ »>»>»»> »>»> »»» »»» ->>>>»>>-•» "»»' » » >» »>»>» J >»> >> » » >» »>>»» >U »»> ..»>»»>>''»> »» > »»»' »>»»' »» > > »> » > > >» » »»>»» »»>> »»» >» > > »»> > » > » i»>» >»>» » >- >> >>^>>> »» > »» > >> ^^» >» » »> >' >»»»> >>»>» »> »»> » » »>

»>: >>»> >>» >>"» > »»> > »

"

»> »> r.

»^»>»> »» » »_

>

»>

>>a

>

»

y>

.

'

9>'

'->

»

yjyj >>i> >^> >i>»

-'

»

>

>2>3ti£Jt\>

>>

•

>

''

>»>

>>

>>>

)'»

v

^Xx

»

^>