Bidezkotze Kausak
Zigor Zuzenbidea II
Zortzigarren Ikasgaia
Zortzigarren Ikasgai honetan, Zuzenbide Kontrakotasunaren teoria orokorra ikasiko dugu eta hura aztertzeko funtsa zertan datzan ikusiko dugu.
2012-2013
57
Zigor Zuzenbidea II
58
9. Ikasgaia
Zuzenbide Fakultatea, Donostia
Zigor Zuzenbidea II
Bidezkotze Kausak
8. Ikasgaia: Zuzenbide Kontrakotasunaren Bazterketa. 8.1 Gogoeta orokorrak. Tipikotasunak konprobazio positibo bat galdatzen du. Hau da, positiboki konprobatu beharko da ea zigor kodean tipifikatutako portaera baten aurrean gauden. Aldiz, zuzenbide kontrakotasunaz ari garenean, baieztapen negatiboa egin beharko dugu. Hau da, bidezkotze kausak dauden edo ez baieztatu beharko dugu. Printzipioz, portaera bat tipikoa denean, normalean zuzenbide kontrakoak izango dira, bidezkotze kausak tartean ez badaude. Bidezkotze kausak zentzu hertsian ematen direnean baztertuko da zuzenbide kontrakotasuna. Baina horrekin lotuta bidezkotze kausa bat ematen denaren uste oker gaindiezina dagoenean ere baztertuko da zuzenbide kontrakotasuna. Adibidez, pertsona batek beste baten aurrean arriskuan egotea ustea izango litzateke eta benetan objektiboki errore hori gaindiezina denean hiltzea bere defentsarako.
8.2 Bidezkotze kausak. 8.2.1
Funtsa
Nola justifikatu daiteke Zuzenbide Penalak esku ez hartzea norbaitek lege bidezko defentsan pertsona bat hiltzen duenean? Zein da funtsa? Desberdina, noa jsutifikatu dezakegu, esku ez hartzea esatea ez dagoela deliturik, norbait legebidezko defentsan justifika dezakegu. Funsta desberdina da, Bk baten aurrean gauden edo errore kasuan baldin bagaude, ez dagoela deliturik ez dagoela bidezkotze kausa badaukagu, funtsa desberdina dela, eta aldiz errore gaindiezin aksua baldin bada. Doktrinak dio, funtsa dela horrelako egoera batetan, gatazka egoera bat ex post konfirmatzen dena, ex ante perspektiba batetik gero ex post konfirmatzen dela. Gatazka egoera hori ex post ere konfirmatzen da, ex ante egindako baliospen hori benetako zela. Gertatzen ez zen bezala, ex ante egiten den baliospena. Ikusten dutenean tipoa beraiengana datorrela. Hemen gatazka egoera bat dago. Egia zela pentsatzen dugun hori, nik erreakzionatzen dugun hori. Ex post, konfirmatzen da hori ez dela egia, ex ante apreziatzen konfirmatu beharko dugu ex post. Beraz, Benetako bidezkotze kausa badaukagu, ondoriozta dezakegu bidezkotze kausak, suposatzen dutela arau orokorrekiko interferentzia bat. Norbait lesionatzea debekatua dagoela, interferentzia bat suposatzen dute. Debekatua dagoena, legezko bihurtzen dutelakoz, Debekatua dagona, legezklo bihurtzen da, hau oso garrantzitsua da, legezko bihurtzen dela, zuzenbideak ez duela gaitzesten, beti onez ikusten du gertatzen den hori. EZ da zuzenbideak
2012-2013
59
Zigor Zuzenbidea II
9. Ikasgaia
barkatzen gaituela, esaten hari gara, zuzenbidearekin bat datorrela erraten dugu. BK zentsu hertsian: Legebidezko defentsa, behar izan egoera, eginbehar baten betetzea…. BK bat dagoenaren uste okerra. Bidezkotze kausa uste okerraren aurrean bagaude. 2.Ondorioak: Lehenik, eki ntza eta emaitza gaitzespena bieak baztertuko dira. Portaera bidezkotua jasateko obligazioa. (legebidezko defentsaren kasuan) . Nola ni naizen erasoa jasan duena, norbait legebidezko defentsan jarduten du. Nik erasotzailea, obligazioa daukat bere portaera hori jasateko. Nire portaera zuzenbide kontrakoa izanen da. Ekintza eta maitza gaitzespena baztertzen badira, (lege bidezko defentsan). Bidezkotze kausan aplikatzen duena, norbaitek delitu bat burutzen badu eta delitu batzuk sortzen baditu. Partaiden portaera bidezkotua. Demagun egoera benetakoa dela, tipo hori benetan asmoarekin dagola. Egoera benetan horrelakoa dela, horren aurrean batek erreakzionatu egiten du eta besteak laguntzean dio. Ezin zigorrik edo Sn ezarri BK baten aurrean, berez konfliktiboa dena, egoera horretan bidezkotze kausa batentan, egiten du. Ezin da ez zigorrik, ez ondoriorik ezarri. Beste ondorio bat, bidezkotzen kausa bat baldin badaukagu. Nire burua defendatzen badut, nire portaera ez da zuzenbide kontrakoa. Portaera ez dela zuzenbide kontrakoa, behin gure ondorioa baldin bada. Ez dela zuzenbide kontrakoa, hemen bukatzen da azterketa. Tipikotasuanrekin, ez da geratzen. Azken puntua, gehiegikeriak zuzenbide kontrakoa izanen da. Edozin, gehiegikeria zuzenbide kontrakoa izanen dela. Indarkeria maila bat ematea. Muga hori pasatzen badugu. 3.Bidezkotzearen elementu subjetiboa: A-B nik errtsona hil egiten dut eta benetan objetiboki ez dakit, A-k neri momentu horretan hil bar zigulakoz. Ex post demostratzen da, errealitatean gertatu dena da, nire burua defendatzen dutela. (gure adibidean emaitza gaitzespena ez dago)Jarduten duen pertsonak B-k nik jakin bhar dut bidezkotze kausaren baldintza horiek ematen ari direla. Nire burua defendatzen dutela. Hau da, esan ahal izateko bidezotze kausa dagoela, elementu subjetiboa beharrezkoa da. Baldintza objetiboak ematen direla. Norbait ni erasotzera dijoala, nik hori nahi izan behar dut. Zerrekiko dauka parekotasuna. Doloarekin antzeko zerbait gerattzen da, pertsonak jakin behar du eta nahi izan behar du. Hemen ere pertsonak jakin behar du, bere burua defendatzen duela. Demagun ez dakila, iruditzen zaizua arrazoizkoa dela. Ni zigortzea giza hilketa arrunt batengatik. . A - ren heriotza objetiboki ezin dugu gaitzetsi. Nola? Saiakeragatik zigortuz, ni zigortuko naute giza hilketa saiakeragatik, autore batzuk erraten dute egoera hau, parekagarria dela. Emaitza ezin da gaitzetsi, autore batzuk erraten dute. Saiakerakin egiten dela. Zigorra zehazterakoan, inplikatuko du gradu bat edo bi jeitsiko direla. Ikuspuntu penaletik horrek berdin du, gutsienez, froga bide desberdinengatik. 4.BK ez-osoa Esaten ari gara, bidezkotzee kausak suposatzen dutela, portaera ez dela zuzenbide kontrakoa, zuzenbide kontrakitasuna, elementu bat graduatu daitekeen da, Gogoratu, ondasun juridiko bat baldin bada. Ni norbaiten osotasun fisikoa kaltetzen nago, begiak ateitzen badizkiot. Zuzenbide kontrakortasuna graduatu daitekela, bere portaera ez dela zuzenbide kontrakoa,
60
Zuzenbide Fakultatea, Donostia
Bidezkotze Kausak
Zigor Zuzenbidea II
zuzenbide kontrakortasun hori, baztertzeko baldintza guzian bete behar direla. Bidezkotze kausa guziak eman behar dira. Hor ikusten diren kasu guzietan. Elmentu guziak ematen ez badira, edo gehiegikera kasu baten aurrrean bagaude. BK-en elementua guztiak ez badira/gehiegikera (21 eta 68. Art). Irizpide batzuk baloratzeko zenbatean, gogoan izan behar dira bi artikulo hauek. Baldin eta elementu bat falta baldin bada, baina falta den elementua ezingo du funtsezkoa izan. Adibidez legebidezko defentsan falta dena, baldin bada erasoa ex ante perspektiba bateti. Ez oso bat aplikatu ahal izateko. Gehiegikera kasuan baldin bagaude, funtsezkoa baldin bada. Hor dago delitu arrunta bat. 5.BK putatiboak/Ustezko BK BK baten baldintza objetiboak ematen direnaren uste okerra. Ustezko bidezkotze kausa bat, kuestio da, horrelako kaso baten aurrean ze eginen dugu. Ustezko bortxatzaile hori hil egiten du, bere atzetik zijoan neskari zerbait erori zitzaiolakoz. Ze eginen dugu kasu horretan? Tratamendu juridikoak, doktrinak bi plamnteamentu emanen ditu. Mir Puig: horrelako kasu batean, egoera tratau behar dugula tipo errorea bezala, kasu ohiek tratatu behar ditugula tipo errorea bezala. Errore baten aurrean bagaude gure lehenengo galdera da, aber gaindigarria den edo ez, ikuspuntu juridikotik gaindigarria den edo ez… pertsona bat neska horren egoeran kokatuta, testuinguru horretan beratan neskaren ondorio hori. Uste oker hori gaindigarria da. Bai edo ez? Edozein eroriko litzaioke egoera horretan ondorioa hori barda, inpunitatea izanen da. Egoera gaindigarria bada, zuhurtzigabekeriaz zigortuko da. Testuingura hori bada, zuhur jokatuko balu, erori zen errore hori gaindigarria zen. Galdagarri zitzaion zigortzea, beraz, tipoa hiltzen badu, errorea gaindigarria dela kontsideratzeen badugu. Hasieratik zuhurtzigabekeriaz kalkulatu beharko dugu. Guk hau erabiltzen dugu
Muñoz Konderen kasua: debeku erroreak suposatzen du jarduten duenean, uste duela bere portaeera zuzenbidearekin bat datorrela. Adib: demagun, barcenasek dioela berak ez zekiela zergak ez ordaintzea, penalki zigortua zegola. Erruduntasuna falta da, zuri hori egoztea, ez da oso arrazionala, erruduntasunera iristerakoan, parkearen adibidea. Muñoz kondek dio. Neskak bere ustezko erasotzaile horri, buruan kolpe bat jo eta erasotzen badu. Buruan kolpe bat ematea, neskak doluz burutzen du bai edo ez? Muñoz kondek dio, mir puigen planetamendua ez dela egokia, a posterioari egiten dugun ikuspuntuarengatik, zuhurtzigabekeriaz eginteagatik. Portaera doluz egiten duenez, ala dela dio, portaera zuzenbide kontrakoa dela. Erruduntasunera iristean, neska hori debeku errorean jardun badu ez dela erruduna.
2012-2013
61
Zigor Zuzenbidea II
62
9. Ikasgaia
Zuzenbide Fakultatea, Donostia
