G H A I M
Oinarrizko Maila 2
1A Nor da nor?
Ordena galderetan, deklinabidea Gelako hizkuntza, agurrak, zenbakiak Alfabetoa e-posta Aurkezpenak
1 ZEURE BURUA AURKEZTU a Aurkeztu zeure burua beste ikaskideei: esan zure izena eta kontatu zerbait zuri buruz. Gero, saiatu besteen izenak gogoratzen. Kaixo. Ni _____ naiz eta lau urteko alaba daukat. Nola duzu izena? b Gogoratzen duzu? Nork dauka...? Nork kontatu du...? ◦ oso izen luzea ◦ oso izen laburra ◦ ez ohiko izena ◦ pertsona ospetsu batek duen izena ◦ oso izen ohikoa ◦ beste ikasle batek duen izena ◦ zerbait bitxia 2 ELKAR EZAGUTU a b c
Osatu beheko galderak aditz egokiarekin. Binaka, galdetu eta erantzun galderei. Saiatu aurkitzen zuek biok konpartitzen dituzuen bi gauza Gu Ariznabarran bizi gara eta guri saskibaloia gustatzen zaigu.
1 ETXEA ETA FAMILIA Nongoa _____ ? Non ____ ____ ? Norekin _____ _____ ? Ba_____ nebaarrebarik? Zenbat?
2 LANA/IKASKETAK Zer ikasten _____ ? Non ikasten _____ ? Zer _____ ? Non egiten _____ lan? Beste hizkuntzarik ezagutzen _____? Zein?
3 AISIALDIA
4 GEROA
Nolako musika gustatzen _____? Zer egingo _____ klasea amaitu eta gero? Musika tresnarik jotzen _____ ? Zer egingo _____ datorren asteburuan? Zein? Telebista ikusten _____ ? Nolako saioak? Kirolik egiten _____ ? Zein? Nolako liburu edo aldizkariak irakurtzen _____ ? Zinemara joaten zara? Noiz?
3 GRAMATIKA: Ordena galderetan a Gogoratu goiko galderak. Horretarako beheko hitzak ordenatu. 1. zara/nongoa/zu? Nongoa zara (zu)? 2. nolako/gustatzen/musika/zaizu? 3. tresnarik/jotzen/musika/duzu? 4. egingo/zer/asteburuan/duzu/datorren? 5. lan/egiten/non/duzu? 6. beste/ezagutzen/duzu/hizkuntzarik? b
14. or. Gramatika azalpena. Irakurri arauak eta egin ariketak.
Harremanak
1
Gasteizko HEO
4 ENTZUMENA Txandak ematea a
Entzun eta aukeratu a edo b
b
Binaka, galdetu eta erantzun galderei.
Urteko hilak
Zer egun da gaur? Zein egunetan duzu euskara klasea? Zer ordutan hasten eta amaitzen da? Zer ordu da orain? Noiz da zure urtebetetzea? Zein da gaurko data? Zein da zure etxearen edo pisuaren zenbakia?
1 Orain, zein hiletan/hilabetetan gaude? a urtarrilean b martxoan 2 Noiz izango du kontsulta? a maiatzean b martxoan
Data 3 Zein egunetan izango du kontsulta? a martxoaren 5ean b martxoaren 11n
Ordua 4 Hasieran, zer ordutan eman diote txanda? a 9.30ean b 9.50ean
c
5 Gero, zer ordutan eman diote? a 12.15ean b 12.40an
17. or. Hiztegia: Asteko egunak, urteko hilabeteak, zenbakiak, orduak, data. Egin ariketak.
Asteko egunak 6 Zer egun da? a asteazkena
b asteartea
5 AGURRAK a Zeintzuk dira hasierako agurrak eta zeintzuk bukaerakoak? Idatzi behean. Zer moduz? Ondo izan! Gero arte! Ondo ibili! Ongi etorri! Egun on!
Ikusi arte! Gabon! Bihar arte! Nola zabiltza? Hurrengora arte! Nolatan hemen?
Agur! Zelan? Asteazkenera arte! Arratsalde on! Adio! Urte askotarako!
HASIERAKO AGURRAK
Kaixo! Aupa! Berriz ikusi arte! Ondo pasa! Aspaldiko! Pozten naiz!
BUKAERAKO AGURRAK
6 AHOSKERA: Euskal alfabetoa a Honako hau euskal alfabetoa da. Irakurri letren izenak eta idatzi letrak ondoan. Idatzi letra bakoitzarekin hasten den hitz bat. Izena Letra Adibidea Izena Letra Adibidea Izena Letra Adibidea a a arrautza iota erre be ka ese (ze) ele te de eme u e ene (uve) efe eñe (uve bikoitza) ge o ixa hatxe pe (i grekoa) i (ku) zeta ◦ parentesi artean dauden letrak beste hizkuntza bateko hitzak (edo izen nagusiak) idazteko erabiltzen dira. Harremanak
2
Gasteizko HEO
7 GELAKO HIZKUNTZA ENTZUN a Lotu aginduak irudiekin 1
2
3
4
5
6
ESAN a Lotu A eta B zutabeetako esaldiak A
B
1 Nola esaten da tía euskaraz? 2 Berriro/Errepikatu, mesedez 3 Nola idazten da esez edo zetaz? 4 Zer esan nahi du asteburu hitzak? 5 Orri bat emango didazu? 6 Oraindik ez dugu amaitu 7 Zein orrialdetan dago? 8 Berandu heldu naiz, sentitzen dut 9 Agur 10 Polikiago, mesedez 11 Ondo pasa asteburuan! 12 Bolumena igo dezakezu?
a i-z-e-b-a b 10ean c Izeba d Horrela entzuten da? e Ondo da. Eseri f Hemen duzu g Berdin. Astelehenera arte h 5 minutu gehiago i Zetaz idazten da j Larunbata eta igandea k Gero arte. Agur l Jakina, poliki-poliki esango dut.
IRAKURRI a Lotu instrukzioak adibideekin
7
8
12
da
X zaio
10
Ni Zu
Zer esaten da jatean?
3 1 4 2
arratsaldea goiza gaua eguerdia
3
2
Zer egin dezakezu/ zaitezke oporretan? 5
Joan 12. orrialdera Idatzi hitz hauek Eseri Mintzatu/hitz egin Begiratu hiztegian Idatzi arbelean Itzali sakelako telefonoa Binaka lan egin Galdetu eta erantzun galderei
naiteke zaitezke
Gu
a. on egin b. gabon c. zorionak
9 Jaiki
gaitezke
du 1
9
lotu azpimarratu Egunaren zatiak:
aitona laguna koinata emaztea
______ ______ ______
8 estali
gurutzea jarri ordenatu osatu
aukeratu ezabatu bete hutsuneak
6
4
Datorren larunbatEAN zinemara joango naiz 7
- Zer .…(1).… hasten zara lanean? - Normalean goizeko .…(2).… hasten naiz, baina batzuetan arratsaldez egiten dut lan. 9
b Estali instrukzioak. Begiratu adibideei edo irudiari eta gogoratu.
b Estali aginduak. Begiratu irudiei eta gogoratu agindu horiek Harremanak
3
Gasteizko HEO
8
1B
G H I M
Familia edo lagunak? 1 HIZTEGIA: familia eta adjektiboak a
Hitz hauek gogora ditzakezu? Binaka, egin gurutzegrama. 1 2 3 4 5 6 7
Zure anaiaren/nebaren seme-alabak zure ... dira. Zure ahizparen/arrebaren aita-amak zure … dira. Zure amaren aita zure … da. Zurekin ezkondu den gizona zure … da. Argalaren kontrakoa … da. Zure neba-arrebak, koinata, lehengusu-lehengusinak etab. zure … dira. Neska bazara, zure aitaren alaba zure … da.
A
b Zein da ‘hitz ezkutua’? (A)
c Osatu koadroa
1
Emakumezkoa ♀ Gizonezkoa ♂
2
ahizpa ___________ lehengusina ___________ amama ___________
3 4 5 6 7
d
Orainaldi burutugabea Familia, nolakotasun adjektiboak Narrazioa Pertsonen deskribapenak
___________ osaba ___________ koinatua ___________ anaia
18. or. Hiztegia: Adjektiboak. Egin ariketak.
2 IRAKURMENA: a Kontatu: Norekin konpontzen zara hobeto, familiarekin edo lagunekin? Zergatik? Norekin pasatzen duzu hobeto?
b Irakurri testuaren sarrera. 1 Nor da Maite? 2 Nor da Garbiñe? 3 Zer egiten du amak? Eta lagunak? 4 Zer egin behar du Maitek?
c Orain irakurri zer esaten duen Maitek. Esan esaldi hauek E (egia) ala G (gezurra) diren. Gezurra badira zuzendu. 1 Lanean ez du beti ordutegi bera. E 2 Maite ausarta eta berritsua da. 3 Musika eta kontzertuak gustatzen zaizkio. 4 Nahiago ditu mutil altuenak. 5 Mutil musikazaleak gustatzen zaizkio. 6 Maitek bere familiarekin ez du mutilei buruz hitz egiten. 7 Bere amak uste du ez dakiela mutil egokia aukeratzen.
d Zein da azpimarratutako hitzen esanahia?
Harremanak
Nork ezagutzen zaitu hobeto, familiak edo lagunek? Lehiaketa honetan astero ezkongabe batek ‘laguntza’ eskatzen die bere amari eta lagun onenari bikotekidea aukeratzeko. Bere amak bikotekide bat aukeratzen du berarentzat eta bere lagunak beste bat. Nork aukeratzen du bikotekiderik onena? Aste honetako ezkongabeak Maite du izena, 27 urteko aguraindar hau erizaina da. Bere amak, Maribik, mutil bat aukeratzen du, eta bere lagunik onenak, Garbiñek, beste mutil bat. Gero Maite mutil bakoitzarekin elkartzen da. Zein mutil nahiago du? Nork ezagutzen du hobeto Maite, bere amak edo bere lagunik onenak? Zein da mutil onena berarentzat?
“Normalean txandaka egiten dut lan, goizez, arratsaldez edo gauez. Lanik egiten ez dudanean zinemara joatea gustatzen zait eta lagunekin ateratzea. Ez naiz kirolzalea eta ez dut gimnasiarik egiten, baina, behintzat, ez dut erretzen. Uste dut irekia eta alaia naizela −ondo konpontzen naiz jendearekin− baina batzuetan lotsati samarra ere bai. Adibidez, ez zait gustatzen diskoteketara joatea. Nahiago dut lagunekin tabernetara edo afaltzera joan. Mutil dibertigarriak gustatzen zaizkit eta hobe musika gustukoa badute. Itxura fisikoari buruz nahiago ditut beltzaranak eta ni baino altuagoak. Ziur nago nire lagunak, Garbiñek, aukeratzen duela mutil egokia niretzat, mutilei buruz askotan hitz egiten dugulako. Normalean horri buruz ez dut hitz egiten familiarekin. Amak beti esaten dit ez dudala ondo aukeratzen baina ni ez nago ados bere iritziarekin”. 4
Gasteizko HEO
3 GRAMATIKA: Orainaldi burutugabea a Osatu protagonistari buruzko galderak 0 Zer ______________________? Zer gustatzen zaio Maiteri? Zinemara joatea edo lagunekin ateratzea. 1 Nola ________________________? Ondo.
2 Nola ________________________? Txandaka
3 Nolako ________________________? Mutil dibertigarriak.
4 Nora ________________________? Tabernetara edo afaltzera
5 Zeri ________________________? Mutilei buruz
b
16. or. Gramatika azalpena. Irakurri arauak.
c
Estali testua. Binaka, saiatu protagonistari buruz bost gauza gogoratzen Adib.: Maitek ez du erretzen
d
Mintzatu: Begiratu Koldoren eta Aitorren argazkiak. 19 or. eta 20 or. Zure ustez zein da egokiena Maiterentzat? Zergatik?
Lagunaren aukera Koldo
4 ENTZUMENA
Amaren aukera Aitor
Eguneroko jarduerak
Egunerokoa entzun ondoren lotu ordua bere jarduerarekin a Zer ordutan egiten du gizonak jarduera bakoitza? b Zer ordutan egiten dute gazteek gauza bakoitza?
Jarduera
Ordua 1 2 3 4 5 6 7 8
07:00etan 08:00etan 08:20an 13:30ean 14:30ean 18:30ean 20:30ean 23:00etan
1
Ordua
afaldu jaiki bazkaldu oheratu lanetik irten autobusa hartu lanera sartu lanera itzuli
1 2 3 4 5 6 7
08:00etan 09:00etan 13:30ean 14:30ean 17:15ean 20:30ean 22:00etan
Jarduera eskolara itzuli liburutegira joan afaldu jaiki oheratu eskolan sartu etxean bazkaldu
5 AHOSKERA a
Elipsia: zer ordu da? [ze ordu da]
b
Nola ahoskatzen dituzu esaldi hauek? Zer polita den Zer arraio! Zer goxoa den! Zer egin duzue? Harremanak
5
Gasteizko HEO
6 MINTZAMENA a
Binaka lan egin, A eta B. Aukeratu ondo ezagutzen duzun pertsona bat, familiako bat edo lagun bat. Berari buruz hitz egingo diozu zure ikaskideari. Begiratu beheko txartela eta prestatu zer esango duzun. • IZENA? _________________________________
• IZAERA? ___________________________________
• ADINA? _________________________________
• ERRETZAILEA? ___________________________________
• LANA/IKASKETAK? _________________________________
• ZALETASUNAK? ___________________________________
• BIZILEKUA? _________________________________
• GORROTOAK? ___________________________________
• ITXURA FISIKOA? _________________________________
b
A ikasleak B ikasleari deskribatuko dio bere pertsona. B ikasleak entzun eta galderak egingo dizkio. Ezagutzen duzu berarentzat bikote egokia izan daitekeena? Gero aldatu rolak.
7 ENTZUMENA a
Mikel eta Onintza
Ikusi esketxa, eta, jarraian, lotu ezkerreko aldea eskuinekoarekin. EZKONGAIAK GONBIDAPENA
EZKONGAIEN ARRAZOIA LAGUNEN SUSMOA
Tailandiara joango dira Uztailean ezkonduko dira Orioko kanpinera joango dira
BIDAIA
Ezkontzara ez joateko
LAGUNEN OPORRAK
Jostun batek egin dio
SOINEKOA EZKONTZA-HILABETEA
b
Maitasuna adierazteko ezkonduko direla
Mikel eta Onintza Bidaia ordaintzeko ezkonduko direla
Berriro ikusi eta erantzun galderei: 1 2 3
Noiz ezkonduko dira? a uztailaren 17an
b uztailaren 7an
Non ezkonduko dira? a Hondarribian
b Orion
Zer ordutan izango da ezkontza? a 12.00etan b 13.00ean
8 INTERNET a Joan Interneteko helbide honetara: www.ikasbil.net b Egin beheko sekuentzian dauden 1. ataza eta 2. ataza Atazak/Sekuentziak Dokuteka: Sekretua Zenbakia: 329101 Maila: 1B. maila Eduki didaktikoak: - Ahozkoaren ulermena Harremanak
- Aditza 6
Gasteizko HEO
1C
G H A M
Deskribapenak
1 HIZTEGIA: gorputza a
Orainaldi puntukaria Gorputza, posposizioak
-z hasten diren hitzak Gauzen deskribapenak
Idatzi gorputz atalak beheko irudian 1
bekokia
2
8 belarria
ilea kokotsa
3
ezpaina belarria
4
9
begia
10
hortzak
11
lepoa mihia/mingaina sudurra
haginak 5
6 b c
7 18. or. Hiztegia: gorputza.
Binaka, zenbat hitz gogora ditzakezu bi minututan?
2 AHOSKERA beste hizkuntza batean -z hasten diren hitzak: erregea, Erroma, irratia, arrosa, erlazioa a Beste adibiderik ezagutzen duzu? 3 GRAMATIKA Aspektu puntukaria a Begiratu irudiari. Binaka galdetu eta erantzun galderei.
1 2 3 4 5 6
Zenbat pertsona daude? Zer daukate mahai gainean? Zer dago hormetan? Zutik daude? Zer daramate jantzita? Nongoak dira? Zer uste duzu? Uste dut … direla 7 Deskribatu eskuineko gizona. Zertan ari da? Zer uste duzu? 8 Zergatik dago hor? Eman zure iritzia. 9 Zertan ari da ezkerreko gizona?
b
16. or. Gramatika
Orainaldi puntukaria
c Osatu esaldiak aditz egokiarekin 1 2 3 4 5 6 7 8
Zer __________ (eraman) zuk hor? Guk ez __________ (jakin) errusieraz hitz egiten. Horiek udako arropa armairuan __________ (eduki). Nik ez __________ (ekarri) ezer. Nor __________ (egon) leiho horretan? Aitak etxeko giltzak poltsikoan __________ . Zer moduz __________ (ibili) zuek? Gu presaka __________ (joan) berandu delako.
Harremanak
7
Gasteizko HEO
4 ENTZUMENA Ukondo urratzailea (Ikasbil) a Grabazioa entzun ondoren aukera ezazu erantzun egokia 1. Zenbat urte ditu aparteko mutil honek? a 31
b 21 beteko ditu
c 21 bete ditu
b Nafarroako unibertsitatean
c EHUn
2. Non lortu ditu tituluak? a Madrilen
3. Mutil honen kasua bakarra da … a Estatu osoan
b Nafarroan
c Europa osoan
4. Carlos Blanco Perez madrildarra … lizentziatua da. a Filosofian
b Teologian
c Kimikan
b mandarina, grekoa, errusiera
c latina, grekoa, egipziera
5. Zein hizkuntza daki? a latina, italiera, frantsesa
6. Nolako zaletasunak ditu? a musika
b komunikabideetan parte hartzea c hizkuntzak
7. Zein da bere hurrengo ametsa? a lau karrera izatea
b karrerak amaitzea
c katedratikoa izatea
8. Zer ordu dela esan du kazetariak? a 19:38
b 19:18
c 19:28
5 MINTZAMENA a
Lotu posposizioak irudiekin
atzean erdian
artean eskuinean
barruan ondoan
aurrean gainean
azpian ezkerrean
b Deskribatu eta marraztu. A ikasleak 19 or.; B ikasleak 20 or. Deskribatu marrazkia zure ikaskideak marrazteko. c Talde txikian, galdetu eta erantzun galderei. 1 Marrazten edo margotzen duzu? 2 Baduzu gogoko margolaririk? Zein da? 3 Zein da gehien gustatzen zaizun koadroa? Nolakoa da? 4 Nolako koadroak edo posterrak dituzu etxean? Non daude?
d Begiratu berriro ikasgai honetako marrazkiak (19 or. eta 20 or.) Zein nahiago duzu zure etxean jartzeko? Zergatik?
Harremanak
8
Gasteizko HEO
1D
G H A I M
Definizioak
1 IRAKURMENA a
Erlatiboa Parafraseatzeko esamoldeak eta soinuak Definizioak Parafraseatzea
Begiratu bi definizioak. Zein da falta den hitza? ___________ zure ahoan metala jartzen duen pertsona eta zure poltsikotik dirua ateratzen duena.
___________ jendearen hortz-haginak zaintzen dituen medikua.
b Binaka, pentsatu hitz hauen definizio normalak. ______________________________________________________________________________________________
banketxea
pertsona aspergarria
izarra
sekretua
laguna
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________
c Lotu hitzak definizio ironikoekin. 1 __________ pertsona bakar bati esaten diozuna. 2 __________ zuri buruz hitz egin nahi duzunean, berari buruz hitz egiten duen pertsona. 3 __________ zuri gustatzen ez zaizun jendea ez zaio gustatzen. 4 __________ behar ez duzunean dirua eska dezakezun lekua. 5 __________ ospetsua izateko lan egiten duen pertsona.
d Mintzatu: Kontatu ikaskide bati behean dauden hiru gauzari buruz. Esan zergatik. • zuretzat oso inportantea den pertsona bat • asko gustatzen zaizun pertsona ospetsua • bizitzeko behar duzun zerbait • askotan galtzen duzun gauza bat • oporretarako berezia iruditzen zaizun lekua • zerbait ospatzeko nahiago duzun lekua 2
ENTZUMENA
Bukaresteko amorantea
a Esan esaldi hauek egia ala gezurra diren. 1.
Adam bi emakumerekin ezkonduta dago.
2.
Bi emakumeak atari berean bizi dira.
3.
Adam emaztearekin hirugarren solairuan bizi da.
4.
Adam haginlaria da eta askotan bidaiatzen du.
5.
Gau batean Adam etxez nahastu zen.
6.
Pijama jantzita emaztearen etxeko txirrina jo zuen.
7.
Adamen amoranteak 28 urte ditu.
8.
Mutil kazetariari haginlaria azkarra iruditzen zaio.
Harremanak
9
EGIA
GEZURRA
Gasteizko HEO
3 HIZTEGIA a Zein da modurik onena norbaitekin hitz egiten ari bazara eta ez badakizu behar duzun hitz bat? a urduri jartzea eta isiltzea b behar duzun hitza hiztegian bilatzea c beste hitz batzuekin esan nahi duzuna azaltzea b Osatu beheko esaldiak hitz hauekin. adibidez mota bezala pertsona kontrakoa lekua antzekoa norbait gauza ______________________________________________________________________________
Esamolde erabilgarriak ezagutzen ez duzun hitza azaltzeko 1 Janariak prestatzen dituen _norbait__ da. 2 Sukaldetik mahaietara janaria eramaten duen __________ da. 3 Zerbait erosteko __________
da.
4 Hitz egiteko erabiltzen duzun __________
da.
5 Musika __________ bat da. 6 Lodiaren __________
da.
7 __________, telebistarekin egiten duzu. 8 Txerriaren __________
da, baina ez da baserrian bizi.
9 Urduri egotea __________ da.
c Osatu hitz hauen definizioak. 1 2 3 4 5
bidaiaria kiroldegia giltza urduria legatza
… (e)n pertsona da. …t(z)eko lekua da. …(e)n gauza/tresna da. …aren kontrakoa da. … mota bat da.
d Idatzi erlatibozko esaldiak gauez / zaunka egin / txakurra Gauez zaunka egiten duen txakurra 1 nire ondoan / bizi / emakumea 2 telebistan / agertu / aktorea 3 leihoa / apurtu / neska-mutilak 4 bigarren mailan / irakatsi / irakaslea 5 belarrietan / jarri / bitxiak 4 MINTZAMENA gurutzegrama. a Eman elkarri definizioak gurutzegramaren hitzak osatzeko. 19 or eta 20 or. 5 AHOSKERA Bustidura IL → [LL]: mutila [mutilla], botila [botilla]; IN → [Ñ]: baina [baña], gainean[gañean] a Nola ahoskatzen dituzu hitz hauek? mila maila lainoa mina b Beste adibiderik emango duzu? Harremanak
10
Gasteizko HEO
1E
Idazmena
a Irakurri e-posta. Ordenagailuak 10 akats aurkitu ditu. Gramatikari (deklinabidea, aditza), ortografiari eta hiztegiari buruzkoak dira. Zuzenduko dituzu? Mezu berria Euskara Bidali
Erantsi Nori Gaia
Gorde zirriborroa
Ortografia egiaztatu
Hiztegia
[email protected] Olgaren agurra
Kaixo Julen, Olga dut izena. Rusiar izena da, nire ama han jaio delako, aitona txikitan bizitzea joan zen eta. Baina ni Murgiakoa naiz eta han bizi naiz, Araban dagoen herri txiki eta ederra da Murgia. Gurasoarekin eta bi nebarekin bizi naiz. 19 urteak ditut, eta Unibertsitatean ikasten ari naiz. Gasteizko Farmazia fakultatean nago, lehen maila egiten eta benetan oso gustura. Orain ni buruz hitz egingo dizut. Argazkian ikusten duzunez, ez daukat oso ile luzea eta nire begiak urdinak dira. Orain ez daramat betaurrekoak lentilak baizik. Uste dut ausarta eta urduria naiz. Amak esaten dit oso berritsua naizela –lagunekin beti telefonoz hitz egiten ari naizelako dela uste dut-. Aisialdian irakurtzea eta kontzertuetara joatea guztatzen zait. Baina askotan ezin izaten dut egin, klaseetara joan behar dudalako. Gainera, etxerako lan asko ditut, asteburuetan ere bai. Astean bitan euskara klasera joan naiz, astelehen eta asteazkenak. Mesedez, laster idatzi eta kontatu zuri eta zure bizitzari buruz Ondo izan Olga b Irakurri berriro e-posta hasieratik. Gero, estali testua eta erantzun galderei testuari begiratu gabe. 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Nongoa da Olga? Zergatik dauka errusiar izena? Non bizi da? Norekin bizi da? Zer egiten du? Zein koloretakoak dira bere begiak? Lasaia da? Zer egiten du aisialdian? Noiz joaten da euskara klasera?
c Idatzi antzeko e-posta zuri buruz. Idatzi lau paragrafo. 1 2 3 4
izena-jaioterria-adina- familia-lana/ikasketak itxura fisikoa izaera zaletasunak eta interesak
d Ezagutzen dituzu e-postan erabiltzen diren aditzak? bidali Harremanak
inprimatu
gorde
erantsi 11
(ortografia) egiaztatu Gasteizko HEO
AUTOEBALUAZIOA Zer gogoratzen duzu?
Zer egin dezakezu?
HIZTEGIA
GRAMATIKA
a Gelako hizkuntza
Aukera ezazu erantzun egokia, a, b edo c 0 Nola __________ izena? a duzu b da c zure 1 __________ musika gustatzen zaizu? a Zein mota b Nolako c Zer
Osatu esaldiak hitz batekin 0 Orri bat __________ didazu? (emango) 1 Nola __________ da ‘llegar’ euskaraz? 2 Ondo __________ asteburuan! 3 Oraindik ez dut __________. 4 __________ 12. orrialdera. 5 Zer __________ nahi du ‘saiatu’ aditzak?
2 __________ dira zure gurasoak? a Nongo b Nongoak c Zein herri 3 Kirolik egiten __________ ? a duzu b zara c zaizu
b Urteko hilak Zeintzuk dira neguko hilak? 1 _______ ________ _________ Zeintzuk udazkenekoak? 2 _______ _________ _________ Zeintzuk udaberrikoak? 3 _______ _________ _________ Zeintzuk udakoak? 4 _______ _________ _________
4 Leirek arratsaldez ikasten __________ . a da b dio c du
________ ________
5 Badaukazu __________ ? a seme-alaba b seme-alabarik c seme-alabak
________
6 Nondik ___________ mendizale horiek? a doa b zabiltzate c datoz
________ 7 Aizu, zer __________ motxilan? a dakarzu b dauzkate c daude
c Orduak
8 Hau da bulegoan __________ . a emakumea lan egiten du b lan egiten duen emakumeak c lan egiten duen emakumea
Idatzi hurrengo orduak 0 12:30ean hamabi eta erdietan 1 17:40 _________________ 2 15:15ean _________________ 3 11:05 _________________ 4 22:30 _________________ 5 13:45ean _________________ 6 20:00etan _________________
8
1 Zer dira beheko irudiak? Definitu.
d Data
1
2
3
4
0 Noiz da Errege eguna? Urtarrilaren 6an 1 Noiz dira Gasteizko jaiak? 5
2 Noiz da Gabon gaua?
6
7 7
3 Noiz da San Prudentzio?
ENTZUMENA:
4 Noiz dira Aste Santuko oporrak?
Entzun ondoren aukera ezazu erantzun egokia
5 Noiz da zure amaren urtebetetzea?
1 Julia eta Luis _____ bizi dira. a Irunen b Donostian
c Iruñean
e Erlatiboa
2 Aitak _____ urte ditu. a 56 b 46
c 36
3 Mertxe Amaiaren _____ da. a amona b ahizpa
c ama
4 Elisa eta Jose _____ dira. a tabernariak b okinak
c erretiratuak
5 Amaiak _____ . a ez du nebarik b neba bat du
c bi neba ditu
6 Noiz da Amaiaren urtebetetzea? a datorren egunean b bihar
c igandean
Irakurri definizioak. Idatzi hitza 0 1 2 3 4
Lo egiteko lekua da ___ohea_ Alferraren kontrakoa da __________ Seiluak erosteko lekua da __________ Musika egiten duen pertsona da __________ Aditza da. Triste zaudenean egiten duzu __________ 5 Janari mota da, adibidez marrubia ________ 25 Harremanak
Hau da Amaia
6 12
Gasteizko HEO
IRAKURMENA
IRAKURMENA
Testua uler dezakezu?
a Irakurri testua eta lotu izenburuak bat- bost paragrafoekin.
Botere jokoa
Amarena egin Ipurdia mugitu behar Zerbitzariaren lana Nork bere entsalada Hartu eta pasa
Mahai bat, dozena erdi lagun. Zerbitzariak mahai erdian utzi berri du entsalada erretilua (1). Nork banatu? Bost aukera aurkezten ditu idazleak. Zein aukeratzen duzu zuk? YOLANDA ARRIETA
b Esan esaldiak egia ala gezurra diren 1 Ez da erraza entsalada handi bat ondo banatzea. 2 Mahaikideek ez diote entsaladari begiratzen. 3 Lehenengo aukeraren arriskua zikintzea da. 4 Hirugarren aukeraren arazoa mahaikideak molestatzea da. 5 Idazleari bosgarren aukera iruditzen zaio onena.
Mahai bat, dozena erdi lagun, beste hainbeste plater eta entsalada erretilu erraldoia (2) aurrean. Entsalada nahasia da, tomate, letxua, atun, zainzuri, azeituna, arrautza, urdaiazpiko, langostino, azenario, alkatxofa, tipula, erremolatxa, soja kimu eta arto aleekin. Itxura aparta (3) du entsaladak eta goseak daude mahaikideak. Kasu honetan, ordea, gosea asetzea bezain inportantea da gustura egotea. Zerbitzariak mahai erdian utzi berri du erretilua, koilara-sardexka bikotea alboan dela. Mahaikideek hizketan jarraitzen (4) dute, begi bata entsaladan, bestea lagunengan. Nork banatu? Aukera bat baino gehiago dago. Adibidez:
c Zer esan nahi dute azpimarratutako hitzek? 1 a plater handia b lapikoa 2 a oso handia b zikina 3 a arraroa b oso ona 4 a segitzen b isiltzen 5 a hitzekin b mugimenduekin
Bat. Bakoitzak berea hartu eta ondokoari pasa. Arazoa? Erretilua handia da eta bidean koipez zikindu daitezke bai mahaia, bai mahaikideak.
15
Bi. Bat jaiki eta besteek banan-banan hari pasa platera, ahoz gora adieraziz zer duten gogokoena. Arazoa? Bakar batek ase behar du denen gustua, eta bakar horrek noiz beteko du bere platera?
MINTZAMENA a Erantzun. Egin dezakezu? • Zuri buruzko informazioa eman dezakezu? • Zure familiako bati buruz hitz egin
Hiru. Entsalada mahai erditik mahai ertzera eraman eta mahaikide guztiak banan-banan pasa, bakoitza bere platerarekin, selfservice batean bezala. Arazoa? Ondoko mahaietan daudenak molesta ditzakegu gure atzera aurrerekin (5).
b Osatu galderak
dezakezu? • Zure etxean duzun irudi bat deskriba dezakezu? • Hitz hauen definizioak eman ditzakezu? kazetaria ospitalea liburua hegazkina
1 Nolako filmak ikusten _________? 2 _________ museorik zure hirian? Non? 3 Zer egiten ________ zure lagunek asteburuetan? 4 __________ musika jaialdirik Gasteizen? Noiz? 5 Zertan ari dira zure gurasoak orain? Zer uste duzu?
Lau. Zerbitzariari deitu eta berak bana dezala. Asmatuko al du bakoitzaren gustuekin? Bost. Erretilua itzuli eta banakako entsaladak eskatu. Zerbitzariak sei aldiz moztu dezake mahaiko hizketaldia. Zein aukeratzen duzu zuk?
c Galdetu zure ikaskideari goiko galderak. Informazio gehiago eskatu. 9
Harremanak
13
Gasteizko HEO
GRAMATIKA 1. Ordena Zati galderetan Izan edo ukan laguntzailea dutenean Galdetzailea + (izena) Non Nolako musika Zer Norekin Zer ordutan
A. Nagusia bizi gustatzen ikasten bizi hasten
A. Laguntzailea zara zaizu duzu da zara
Izan/ukan a. nagusia dutenean Subjektua + (sintagma) (zu)?
Galdetzailea + (izena) Nongoa Zer Zenbat urte Nolakoa
(zuk)? Ane? lanean?
Izan/Ukan
Subjektua
zara zara dituzu da
(zu)? (zu)? (zuk)? Julen?
◦ NOR motako aditz intrantsitiboen laguntzaileak: naiz, zara, da, gara, zarete, dira ◦ NOR-NORI motako aditz intrantsitiboen laguntzaileak: zait/zaizkit, zaizu/zaizkizu, zaio/zaizkio, zaigu/zaizkigu, zaizue/zaizkizue, zaie/zaizkie ◦ aditza trantsitiboa bada eta objektua plurala aditz formak -it- edo –z- pluratzailea hartzen du. ◦ NOR-NORK motako aditz trantsitiboen laguntzaileak: dut/ditut, duzu/dituzu, du/ditu, dugu/ditugu, duzue/dituzue, dute/dituzte ◦ EDUKI aditz sintetiko trantsitiboa: daukat/dauzkat, daukazu/dauzkazu, dauka/dauzka, daukagu/dauzkagu, daukazue/dauzkazue, daukate/dauzkate
2. Ordena Bai/Ez galderetan Izan edo ukan aditz laguntzailea dutenean Izena (zerik) Kirolik Beste hizkuntzarik Musika tresnarik
A. Nagusia egiten ezagutzen jotzen
Izan/ukan aditz nagusia dutenean
A. Laguntzailea duzu? duzu? duzu?
Ba + ukan/eduki Baduzu Badaukazu Baduzue
Izena (zerik) neba-arrebarik? txakurrik? seme-alabarik?
◦ izena zerik kasuan badago (neba-arrebarik, betaurrekorik) aditzaren konkordantzia beti singularra da (baduzu, badaukazu, ez daukagu, ez dute…)
3. Deklinabidea BOKALEZ AMAITZEN DUTEN HITZAK
NOR/ZER ZERIK NORK NORI NOREN NORENTZAT NOREKIN
Izen arruntak (bizidun eta bizigabeak)
Izen nagusiak
Mugagabea
Singularra
Plurala
Leku-izena
mendi mendiRIK mendiK mendiRI mendiREN
mendiA
mendiAK
Laudio
Pertsonaizena Maite
mendiAK mendiARI mendiAREN
mendiEK mendiEI mendiEN
LaudioK LaudioRI LaudioREN
MaiteK MaiteRI MaiteREN
mendiRENTZAT
mendiARENTZAT
mendiENTZAT
LaudioRENTZAT
MaiteRENTZAT
mendiREKIN
mendiAREKIN
mendiEKIN
LaudioREKIN
MaiteREKIN
Bizigabeak NON noiz NONGO noizko NONDIK noiztik NORA noiz arte
mendiTAN
mendiAN
mendiETAN
LaudioN
mendiTAKO
mendiKO
mendiETAKO
LaudioKO
mendiTATIK
mendiTIK
mendiETATIK
LaudioTIK
mendiTARA
mendiRA
mendiETARA
LaudioRA
Harremanak
14
Gasteizko HEO
KONTSONANTEZ AMAITZEN DUTEN HITZAK
NOR/ZER ZERIK NORK NORI NOREN NORENTZAT NOREKIN
Izen arruntak (bizidun eta bizigabeak)
Izen nagusiak
Mugagabea
Singularra
Plurala
Leku-izena
zuhaitz zuhaitzIK zuhaitzEK zuhaitzI zuhaitzEN
zuhaitzA
zuhaitzAK
Gasteiz
Pertsonaizena Martin
zuhaitzAK zuhaitzARI zuhaitzAREN
zuhaitzEK zuhaitzEI zuhaitzEN
GasteizEK GasteizI GasteizEN
MartinEK MartinI MartinEN
zuhaitzENTZAT
zuhaitzARENTZAT zuhaitzENTZAT
GasteizENTZAT
MartinENTZAT
zuhaitzEKIN
zuhaitzAREKIN
GasteizEKIN
MartinEKIN
zuhaitzEKIN
Bizigabeak NON noiz NONGO noizko NONDIK noiztik NORA noiz arte
zuhaitzETAN
zuhaitzEAN
zuhaitzETAN
GasteizEN
zuhaitzETAKO
zuhaitzEKO
zuhaitzETAKO
Gasteiz(E)KO
zuhaitzETATIK
zuhaitzETIK
zuhaitzETATIK Gasteiz(E)TIK
zuhaitzETARA
zuhaitzERA
zuhaitzETARA
Gasteiz(ER)A
ERAKUSLEAK Singularra HAU NOR hau NORK honek NORI honi NOREN honen NORENTZAT honentzat NOREKIN honekin
HORI hori horrek horri horren horrentzat horrekin
HURA hura hark hari haren harentzat harekin
Plurala HAUEK hauek hauek hauei hauen hauentzat hauekin
HORIEK horiek horiek horiei horien horientzat horiekin
HAIEK haiek haiek haiei haien haientzat haiekin
Bizigabeak NON noiz NONGO noizko NONDIK noiztik NORA noiz arte
honetan
horretan
hartan
hauetan
horietan
haietan
honetako
horretako
hartako
hauetako
horietako
haietako
honetatik
horretatik
hartatik
hauetatik
horietatik
haietatik
honetara
horretara
hartara
hauetara
horietara
haietara
LEKU-ADBERBIOAK Bizigabeak NON
hemen
hor
han
NONGO
hemengo
horko
hango
NONDIK
hemendik
hortik
handik
NORA
hona
horra
hara
Harremanak
15
Gasteizko HEO
1 B Orainaldi burutugabea Maiztasun adberbioak • Orainaldi burutugabea maiztasun adberbioekin erabiltzen dugu (beti, askotan, inoiz ez, egunero, batzuetan, noizean behin…) Orainaldi burutugabea egunero, astero, hilero, • Maiztasun esamoldeak: astean bitan/bi aldiz, hilean behin… urtero … egiten diren jarduerekin erabiltzen da. + ?
Normalean autobusez joaten naiz lanera. Ez zaie gustatzen erosketak egitea Etxean bazkaltzen duzu?
Gogoratu:
-TZEN forma hartzen duten aditzak
eraman idatzi -TEN forma hartzen duten aditzak itxi erakutsi -N irabazi -TZI / TSI / TXI ikasi -ZI / SI moztu -ZTU / STU abestu •
-TU / DU -(R)RI -LI -KI / GI -A, -E -O -L
pasatu zaindu jarri, eseri ibili jaiki atera bete jo hil
Aditz batzuekin ez da erabiltzen, adibidez bizi izan (Gasteizen bizi naiz)
1 C Orainaldi puntukaria Aditz trinkoak izan, egon, joan, etorri, ibili, ukan, eduki, jakin, eraman, ekarri • Aditz trinkoek puntukaritasuna adierazten dute; hau da, egoera edo ekintza puntuala. + Mikel orain oinez dator - Mikel orain ez dator bizikletaz
ARI IZAN Beste aditzak • Trinkorik ez duten aditzek: ARI IZAN erabiltzen dute puntukaritasuna adierazteko. + Jone orain atea zabaltzen ari da - Jone orain ez da irratia entzuten ari
1 D Erlatiboa 2. Erlatibozko esaldien ordena
1. «-(e)N» Euskaraz erlatibozko esaldiek gazteleraren kontrako ordena daukate: erlatiboa izenaren aurrean doa. Lotura atzizkia -(e)n da.
Ulertzen EZ duzueNA galdetu beldurrik gabe. Atzo ikusi genueN mutilAK istripua izan du.
Erlatibozko esaldia + -(e)N + izena
Erlatiboa beti esaldiaren amaieran doa. Adibidez: Zortzi hanka dituen animalia da (Animaliak zortzi hanka ditu) Gaur goizean atari ondoan erori den agurea…
[Goizean ikusi dugu]N umeA hor bizi da. Izen hori deklinatu egin daiteke. Adibidez: Etorri Etorri Etorri Etorri
deN deN deN deN
umeA izan da. umeAK egin du. umeARI eman diogu. umeAREKIN bizi dira.
3. Kontuan izan Ondokoa beti aditz nagusiaren menpe dago. Adibidez:
Askotan, izena (ondokoa) ezabatu egiten da Ikusi duguN (ume)A → Ikusi duguNA Ikusi Ikusi Ikusi Ikusi
Etorri deN ikaslea Etorri EZ deN ikaslea
duguN umearekin → Ikusi duguNAREKIN duguN umeAK → Ikusi duguNAK dituguN umeEK → Ikusi dituguNEK dituguN umeEI → Ikusi dituguNEI
Orain emakumea sartu da / Emakumeak ez erretzeko eskatu digu a) Orain sartu den emakumeAK ez erretzeko eskatu digu. b) Ez erretzeko eskatu digun emakumeA orain sartu da.
• Erlatibozko esaldiak leku, gauza edo pertsona bat nolakoa den edo zer egiten duen azaltzeko erabiltzen dira. Harremanak
16
Gasteizko HEO
HIZTEGIA Asteko egunak: astelehena, asteartea, asteazkena, osteguna, ostirala, larunbata, igandea Urteko hilabeteak: urtarrila, otsaila, martxoa, apirila, maiatza, ekaina, uztaila, abuztua, iraila, urria, azaroa, abendua Zenbakiak: idatzi falta direnak 1-bat 2-bi 3-hiru 4-lau 5-bost 6-sei 7-zazpi
21-hogeita bat 2223- hogeita hiru 24252627-
41-berrogeita bat 4243444546-berrogeita sei 47-
8-zortzi 9-bederatzi
2829-hogeita bederatzi 30-hogeita hamar 31-hogeita hamaika 32333435363738-
486849-berrogeita bederatzi 69-hirurogeita bederatzi
81828384 858687-laurogeita zazpi 8889-
50-berrogeita hamar 51-berrogeita hamaika
70-hirurogeita hamar 71-hirurogeita hamaika
9091-
52535455565758-
72927393749475-hirurogeita hamabost 95769677977898-
39-hogeita hemeretzi 40-berrogei
59-berrogeita hemeretzi 60-hirurogei
79-hirurogeita hemeretzi 99-
10-hamar 11-hamaika 12-hamabi 13-hamahiru 14-hamalau 15-hamabost 16-hamasei 17-hamazazpi 18-hamazortzi/ hemezortzi 19-hemeretzi 20-hogei
61626364-hirurogeita lau 656667-
80-laurogei
100-ehun
0-zero 100-ehun, 101-ehun eta bat..., 125-ehun eta hogeita bost..., 200-berrehun, 300-hiruRehun, 400-lauRehun, 500-bostehun, 600-seiehun, 700-zazpiehun, 800-zortziehun, 900-bederatziehun, 1000-mila..., 1200-mila eta berrehun..., 2679-bi mila, seiehun eta hirurogeita hemeretzi Ordua: Zer ordu da? Ordu bata, ordu biak, hirurak, laurak, bostak, seiak, zazpiak, zortziak, bederatziak, hamarrak, hamaikak, hamabiak bost gutxi(ago)
eta bost
hamar gutxi(ago)
eta hamar
laurden gutxi(ago)
eta laurden / eta laurdenak
hogei gutxi(ago)
eta hogei
hogeita bost gutxi(ago)
eta hogeita bost eta erdiak
Kontuz: zazpi_ eta erdiak; zortzi_ eta erdiak Harremanak
17
Gasteizko HEO
Zer ordutan? 01.00etan Ordu batEAN 07.15ean Zazpiak eta laurdenETAN 02.00etan Ordu biETAN 07.25ean Zazpiak eta hogeita bostEAN 03.00etan HiruRETAN 07.30ean Zazpi eta erdiETAN 04.00etan LauRETAN 07.40an Zortziak hogei gutxi(ago)TAN 07.00etan ZazpiETAN 07.45ean Zortziak laurden gutxi(ago)TAN 07.05ean Zazpiak eta bostEAN 07.50ean Zortziak hamar gutxi(ago)TAN Gogoratu: HiruRetan, lauRetan, baina seietan, zazpietan, zortzietan, bederatzietan, hamabietan
Data: Gasteizen, 2007ko urriaren 3an / Gasteiz, 2007ko urriaren 3a
1 Nolakotasun adjektiboak a Lotu adjektiboak eta definizioak: berritsua
barregarria
alferra
lotsatia
Adjektiboa berritsua
Asko hitz egiten duen pertsona … da Opariak ematea gustatzen zaion pertsona … da Ezer egiten ez duen pertsona … da Jendeari barrea eragiten dion pertsona … da Irekia eta jatorra den pertsona … da Jendearekin dagoenean urduri jartzen dena … da
b
atsegina Kontrakoa
Osatu kontrakoen zutabea:
irekia
c
eskuzabala
langilea
berekoia
nazkagarria
aspergarria
isila
Estali adjektiboen eta kontrakoen zutabeak. Begiratu definizioak eta esan adjektiboa eta bere kontrakoa.
2 Gorputza a Lotu hitzak irudiekin 2
burua aurpegia besoa(k) bizkarra ahoa eskua(k) hatza(k) urdaila oina(k) belauna(k) hanka(k) bihotza burmuina behatza(k)
1
2
6
7
11
3
4
8
12
5
9
10
13
14
b Seinalatu gorputz atal bat eta galdetu ikaskideari zein den. c Zein gorputz atal erabiltzen dugu …? ikusteko _________
haginka egiteko ________
ukitzeko _______
pentsatzeko _________
entzuteko ________ musu emateko _________
usaintzeko _____
barre egiteko ________
sentitzeko edo maitatzeko __________ Harremanak
ostikada emateko ____________ 18
Gasteizko HEO
MINTZAMENA 1B Koldo eta Aitor
A ikaslea
a Galdetu B ikasleari eta osatu Aitorren fitxa Izena Adina? Jaioterria? Bizilekua? Lana? Erretzailea? Zaletasunak? Gorrotoak?
Koldo 29 Oronoz Iruñea kazetaria Ez Film barregarriak, txakurrak Erretzaileak
Aitor
b Erantzun B ikaslearen galderei Koldori buruz. c Binaka, erabaki zein den bikotekiderik onena Maiterentzat. Zergatik? 1C Deskribatu eta marraztu
A ikaslea
a
Begiratu zure irudiari minutu batez. Gero, Deskribatu B ikasleari berak marrazteko.
b
Entzun B ikaslearen deskribapena. Saiatu marrazten. Ez begiratu bere irudiari. Galdetu B ikasleari irudiari buruz.
c
Orain konparatu zure marrazkia originalarekin. 1
1D Gurutzegrama
2
3
I
A ikaslea
4
a
Galdetu B ikasleari hitzen definizioak. Asmatu zeintzuk diren hitzak eta osatu gurutzegrama.
Z
L
B
U
R
R
A
O 5
6
Z 7
K
Zer da 1 horizontala? Zer da 3 bertikala?
8
I 9
b
A
10
A
Eman B ikasleari zuk dituzun hitzen definizioak.
S
T
11
E
A
R 12
E 13
E
S
D
A
R
I
A
14
15
S
N 16
A
D
U
E
K
17
E 18
Z
G
O
N
G
E
L
A
19
I
N
E
M
A
D
L
A
D
R
E
20
Z
I
K
I
N
A
A
A Harremanak
19
Gasteizko HEO
B ikaslea
1B Koldo eta Aitor
a Erantzun A ikaslearen galderei Aitorri buruz Izena Adina? Jaioterria? Bizilekua? Lana? Erretzailea? Zaletasunak? Gorrotoak?
Koldo
Aitor 32 Bartzelona Donostia Mekanikaria Bai, baina oso gutxi Ondo jatea, musika Diskotekak
b Galdetu A ikasleari eta osatu Koldoren fitxa. c Binaka, erabaki zein den bikotekiderik onena Maiterentzat. Zergatik? 1C Deskribatu eta marraztu
B ikaslea
a
Begiratu zure irudiari minutu batez. Gero, entzun A ikaslearen deskribapena. Saiatu marrazten. Ez begiratu bere irudiari. Galdetu A ikasleari irudiari buruz.
b
Orain deskribatu zure irudia A ikasleak marrazteko.
c
Orain konparatu zure marrazkia originalarekin. 1
1D Gurutzegrama ikaslea a
B
Galdetu A ikasleari hitzen definizioak. Asmatu zeintzuk diren hitzak eta osatu gurutzegrama.
H
2
I
3
Z
T
E
G
I
A
E 4
R I 5
A
6
Z
A
R
O
A
L E
Z
E
A
A 8
S
Zer da 2 bertikala? Zer da 4 horizontala? b
U
7
9
10
Eman A ikasleari zuk dituzun hitzen definizioak.
H
O
R
I
A
11
A
K
S
O
N A 12
T
L
J
A
A
13
E 14
15
L
A
A
R
N
T
N 16
17
G 18
E 19
I
E
L
S
E
T
A
U
A
20
A Harremanak
20
Gasteizko HEO
