ΕΛΠ22 - ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Α2 (σύντομο2)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α2 - ΣΟΦΙΣΤΕΣ Γοργίας ο Λεοντίνος, Πρωταγόρας ο Αβδηρίτης, Πρόδικος ο Κείος και οι Αθηναίοι Αντιφώντας και Κριτίας: 1. Οι σοφιστές ήταν πνευματική κίνηση με αυτόνομη αξία στην ιστορία της φιλοσοφίας. 2. Η εμφάνισή τους συνδέεται με την άνθηση και την διδασκαλία της ρητορικής και η φήμη τους προήλθε από την επιτυχία τους σε επιδεικτικούς λόγους που εκφωνούσαν δημόσια. 3. Τα σωζόμενα κείμενά τους περιλαμβάνουν σημαντικές ηθικές, πολιτικές, ανθρωπολογικές και γνωσιολογικές απόψεις, ενώ η ενασχόλησή τους με την τέχνη του λόγου οδηγεί στην διατύπωση των πρώτων ζητημάτων στην φιλοσοφία της γλώσσας. 4. Η αθηναϊκή δημοκρατία και οι δυνατότητες που προσέφερε στους πολίτες να επηρεάσουν την διαμόρφωση πολιτικών αποφάσεων, ευνόησε την εμφάνιση των σοφιστών. 5. Οι σοφιστές θεωρούνταν επάγγελμα και πληρώνονταν για την διδασκαλία τους. 6. Στην ρητορική τέχνη η αλήθεια υποχωρεί για χάρη της αποτελεσματικότητας και της επιτυχίας του λόγου. ΓΟΡΓΙΑΣ 1. Δεν πιστεύει πως υπάρχει κάποια αλήθεια που θα μπορούσε να εκφραστεί με τον λόγο αλλά ο ρήτορας προτιμά να μην την ανακοινώσει. 2. Η ψυχολογική επίδραση που ασκεί ο λόγος στο ακροατήριο, τους απαλλάσσει από κάθε ηθική ευθύνη όταν παρασύρονται από την ρητορική δεινότητα. 3. Ένα σωστά διαρθρωμένο επιχείρημα, μια λογικοφανής εικασία, μπορεί να λειτουργήσει ικανοποιητικά σε μια απόφαση όταν δεν υπάρχουν μάρτυρες, ή να υπερτερήσει μιας «άτεχνης» μαρτυρίας. Η αλήθεια επισκιάζεται από την αληθοφάνεια. Αυτό λειτούργησε ενάντια στους σοφιστές. ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ 1. Εγκαινιάζει την παράδοση του σχετικισμού κατά την οποία όλες οι υποκειμενικές αντιλήψεις ευσταθούν. 2. Ο άνθρωπος είναι το μέτρο για τα πάντα. 3. Αν γίνει αποδεκτό αυτό το οποίο εννοεί ο Πρωταγόρας με τον όρο άνθρωπος, ότι δηλαδή δεν είναι το γένος των ανθρώπων αλλά ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά, τότε πράγματα και έννοιες όπως το δίκαιο, το ωφέλιμο κ.λπ, αποκτούν για τον καθένα διαφορετική διάσταση. Για αυτό τελικά σημασία έχει η κοινή γνώμη η οποία σχηματίζεται από ομάδες ανθρώπων. 1 Αθηνά Σαλούστρου – ΕΛΠ22 – 2012-2013

4. Ουσιαστικά διατυπώθηκε η ηθική της αντίθεσης νόμω-φύσει κατά την οποία ο νόμος είναι αποτέλεσμα κοινής απόφασης αδυνάτων ανθρώπων, και ουσιαστικά αντιστρατεύεται την φύση στην οποία επικρατεί ο νόμος του ισχυρού και του καλύτερου. Παράλληλα ενάντια στην ανθρώπινη ηθική αντιπαρατίθεται η φυσική ατομική σύσταση των ανθρώπων κατά την οποία οτιδήποτε κάνει ο άνθρωπος για την απόλαυσή του δεν αξιολογείται οπωσδήποτε ως κακό. 5. Οι νόμοι είναι ανθρώπινο προϊόν και δεν έχουν την καθολικότητα που έχει η φύση. Άρα πρέπει κανείς να ακολουθεί την φύση. 6. Η ύπαρξη του θεού είναι ένα τέχνασμα της εξουσίας προκειμένου να ελέγξει και να κυβερνά τους υπηκόους πιο αποτελεσματικά (Κριτίας). 7. Τα πράγματα έχουν διαφορετική φύση από εκείνη που διδάσκουν οι κανόνες της ανθρώπινης κοινωνίας. 8. Η γνώση που έχουν οι άνθρωποι ως προς τους θεούς είναι αμφισβητήσιμη (Πρωταγόρας).

2 Αθηνά Σαλούστρου – ΕΛΠ22 – 2012-2013