MEKANIKA FLUIDA TUGAS BESAR
“aliran mantap melalui sistem pipa ”
DIBUAT OLEH
Dina aulia fitri Hasmiyati Lili purwati Neneng sari nengsi
KELAS B TEKNIK SIIL S! FAKULTAS TEKNIK UNI"E#SITAS #IAU $%!&'$%!( Soal 2 (Dina Aulia Fitri) Hitung debit pada pipa – pipa di bawah ba wah ini :
Penyelesaian : zA = elevasi elevasi A - elevasi D = 100 m – 80 80 m = 20 m z = elevasi - elevasi D = 8! m – 80 m = ! m z" = elevaasi " - elevasi elevasi D = #2 m – 80 m = 12 m Pemisalan 1
Dianggap elevasi ga$is te%anan di & sama dengan elevasi mu%a ai$ ' (adi ali$an %e atau da$i da$i %)lam = 0 ' he = elevasi elevasi ga$is te%anan dititi% & – elevasi elevasi D = 8! m – 80 m = ! m
h* 1 = 20 m – ! m = 1! m 8 fl
h*
1
=
2
g π D
5
+ ,12
8 x 0,03 x 300
=
1!
2
5
9,81 x 3,14 x 0,45
+ ,12
,12= 0./18 ,1= 00#8 m.s
h* . = z" - h& = 12 m – ! m = / m 8 fl
h*
.
=
2
g π D
5
+ ,.2
8 x 0,027 x 900
/
=
2
9,81 x 3,14 x 0,55
,.2 = 01/!. ,.
= 018/
m.s
5
+ ,.2
h* = h& = ! m 8 fl
h* =
2
g π D
+ ,2
5
8 x 0,05 x 500
!
=
2
+ ,2
5
9,81 x 3,14 x 0,6
,2 = 01880 ,=0.. m.s 3, = 4,1 5 ,26 – 4,. 5 ,6 = 400#85 06 – 4018/ 5 0..6 = 00#8 – 08!2. = - 022! m.s 7 0
(adi pe$samaan %)ntinuitas belum te$penuhi Pemisalan 2
Dianggap elevasi ga$is te%anan di & = #0 m he = #0 – elevasi D = #0 m – 80 m = 10 m
h* 1 = 20 m – 10 m = 10 m 8 fl
h*
1
=
2
g π D
5
+ ,1 2
8 x 0,03 x 300
=
10
2
5
9,81 x 3,14 x 0,45
+ ,1 2
,12 = 02/# = 0#/8 m.s ,1
h* 2 = h& - z = 10 m – ! m = ! m 8 fl
h*
2
=
2
g π D
5
+ ,. 2
8 x 0,025 x 350
!
=
2
9,81 x 3,14 x 0,45
,22 = 012/!
5
+ ,22
,2
= 0.!/1
m.s
h* . = z" - h& = / m - ! m = 2m 8 fl
h* . =
2
g π D
5
+ ,.2
8 x 0,027 x 900
2
=
2
9,81 x 3,14 x 0,55
5
+ ,.2
5
+ ,2
,.2 = 00!01 ,.=022.8 m.s
h* = h& = 10m 8 fl
h* =
2
g π D
5
+ ,2
8 x 0,05 x 500
10
=
2
9,81 x 3,14 x 0,6
,2 = 0./1 ,=01.. m.s 3, = 4,1 5 ,26 – 4,. 5 ,6 = 40#/85 0.!/16 – 4022.8 5 01..6 = 08!# – 08./1 = 001/8 m.s 0
(adi pe$samaan %)ntinuitas te$penuhi
Soal 3 (Hasmiyati) Air dari kolom B ke kolam A melalui pipa 1 (Diameter = 250 mm, panjang = 500 m) dan pipa 2 (Diameter = 300 mm, panjang 500 m) menuju pipa 3 (Diamater = 200 mm, panjang = 750 m). pipa yang digunakan adala pipa !e"i tuang. #arila de!it ma"ing$ma"ing pipa.
5/!
B 1
2 520 .
%em!aa"an Dik &
Dit &
D1 = 250 mm = 0,25 m,
'1 = 500 m,
D2 = 300 mm = 0,3 m,
'2 = 500 m,
D3 = 200 mm = 0,2 m,
'3 = 750 m
*1, *2, *3 +
-! &
= 1 = 2
2
8 f 1 L1 Q1
1 =
2
5
g π D1 2
8 x 0,02 x 500 Q 1
1 =
2
5
9,81 x π x ( 0,25 ) 2
Q1
1 = /,5
2
8 f 2 L2 Q2
2 =
2
5
g π D2
= 75$20 = 55 1 = 2 = 3 = 0,02
2
8 x 0,02 x 500 Q2
2 =
2
5
9,81 x π x ( 0,3 ) 2
Q2
2 = 3/0,373
2
8 f 3 L3 Q3
3 =
2
5
g π D3 2
8 x 0,02 x 750 Q3
3 =
2
5
9,81 x π x ( 0,2 ) 2
Q3
3 = 377,0/
%er"amaan pipa paralel & = 1 3
1 = 2, maka
atau
= 2 3
2
55= /,5
Q1+¿ 377,0/
2
Q3
2
55=3/0,373
Q2 377,0/
2
Q3
1 = 2
*3 = *1 *2 2
/,5
Q1 = 3/0,373
2
Q2
*3 = *1 2,/ *1
*2 = 2,/ *1
*3 = 3,/ *1 atau *1 = 0,2 *3
= 1 3
*3 = *1 *2 2
55= /,5
Q1+¿ 377,0/
2
Q3
0,11 = *1 2,/ *1
( 0,286 Q ) +¿ 2
55= /,5
2
377,0/
3
Q3
*3= 0,11 m3"
0,11 = 3,/ *1 *1
= 0,03/ m3"
*2 = *3 4 *1 = 0,11 4 0,03/ = 0,0/ m3"
Soal (Hasmiyati) ele"aikan dengan prin"ip pipa parallel pada gam!ar !erikut ini &
*=12 6"
A
%ipa 1
B
*=12 6"
%ipa 2 %ipa 3
%anjang
Diameter
3000 t 2000 t /000 t
1 t in6 1 in6
%ipa 1 %ipa 2 %ipa 3
inggi keka"aran (k) 0,001 t 0,0001 t 0.000 t
8apat ma""a 9at 6air 2,00 "lugt3, :i"ko"ita" kinemati6 t2dt, tekanan di A 0 p"i, dan ele:a"i di A 100 t dan B 0 t.
%enyele"aian
10 1
a
2 .
b
80
B
D1 = 1 t,
'1 = 3000 t,
k1 = 0,001 t
D2 = in6 = 0,7 t,
'2 = 2000 t,
k2 = 0,0001 t
'3 = /000 t,
k3 = 0,000 t
D3 = 1 in6 = 1,33/ t, Dia"um"ikan, D/a = 2 t,
'/a = 1000 t,
k/a = 0,001 t
D/! = 2 t,
'/! = 1000 t,
k/! = 0,001 t
2
1 =
5
k 1 . g . π . D 1 8 L1
2 =
( 0,001 ) ( 9,81 ) (3,14 )2 . (1 )5 1 = 8 ( 3000 )
2
5
2
5
k 2 . g . π . D 2 8 L2
2 =
( 0,0001 ) ( 9,81 ) (3,14 )2 . (0,667 )5 8 ( 2000 ) 1 = /,03 ; 10$
2
3 =
2 = 7,1 ; 10$
5
k 3 . g . π . D3 8 L3
( 0,0008 ) ( 9,81 ) (3,14 )2 . (1,334 )5 3 = 8 ( 4000 ) 3 = 1,022 ; 10$5
( 0,001 ) ( 9,81 ) (3,14 )2 . (2 )5 / = 8 ( 1000 ) / = 3, ; 10$/ = 5
'e untuk pipa paralel De = D/,
/ =
k 4 . g . π . D4 8 L4
e = /,
1 /2
[ ] 5
De f e Le
[ [ [
2
5
( 3,869 x 10−4 ) Le
0,667
]
=
1/ 2
[
=
( 7,981 x 10−8)( 2000 ) 32
( 3,869 x 10−4 ) Le
]
5
D2 f 2 L2
1/ 2
)
1 /2
( 4,03 x 10−6 )( 3000 )
] [ +
5
D + 3 f 3 L3
1 /2
5
1
1/ 2
5
1/ 2
[ ] [ ] [ ] 5
D1 f 1 L1
1,334
]
) 1 /2
5
( 1,022 x 10−5)( 4000 )
]
1/ 2
= ,05 ) 2,75 ) 10,1
'e = 35, t adi, 'e totalnya yaitu
'tot = '/a '/!) 'e
= 1000 1000 35, = 2035, t
%er"amaan kontinuita" pipa u!ungan paralel & */ = *1 *2 *3 %er"amaan energi pipa u!ungan paralel & 1 = 2 = 3 2
2
8. f 1 . L1 . Q1 2
=
5
g . π . D1 −6
2
5
g . π . D2
)( 3000 ) Q21 = ( 9,81 ) π 2 (1 )5
8 ( 4,03 x 10
−5
)( 4000 )Q23 ( 9,81) π 2 ( 1,334 )5
8 ( 1,022 x 10
2
8. f 2 . L2 . Q2
8. f 3 . L3 .Q 3
=
2
5
g . π . D3 −8
)( 2000) Q22 = ( 9,81) π 2( 0,667 )5
8 ( 7,981 x 10
2
2
10 ; 10$/ Q1
2
1 ; 10$/ Q2
=
%er"amaan (1)
%er"amaan (2)
2
2
10 ; 10$/ Q1
√
−4
1 x 10
; 10$/ Q3
=
=
√
−4
1 x 10
*1
=
*1
= 0,31 *2
2
1 ; 10$/ Q2
10 x 10
2
1 ; 10$/ Q2
Q22
; 10$/ Q3
=
*3
−4
=
Q22
−4
8 x 10
*3
= 0,35/ *2
*/ = *1 *2 *3
*1 = 0,31 *2
*3 = 0,35/ *2
12 = 0,31 *2 *2 0,35/ *2
*1 = 0,31 (7,1)
*3 = 0,35/ (7,1)
*2 = 7,1 6"
*1 = 2,271 6"
*3 = 2,5// 6"
*/ = *1 *2 *3 12= 2,271 7,1 2,5// 12 = 12 (<)
Soal ! ("ili pur#ati) itung de!it pada pipa$pipa di !a-a ini. ika di titik # ada pompa yang mem!erikan de!it l dt $%&& m A
E $'& m
$'! m B
Pipa A& &
Diamete$ !0 mm = 0! m !0 mm =
Pan9ang pipa .00 m
)e* Da$;y 0'0.
.!0 m
0'02!
0! m !!0 mm = 0!! m
"&
#00 m
0'02/
P&<&>&?A@A<:
3&& m
$%&& m
A
*A E $'& m
+&& m
$'! m 3!& m
B
*B
isal%an pipa "& = Pipa . pipa & = pipa 2 pipa A& = pipa 1
9A = 100 4 0 = 20 m 9B = 5 4 0 = 5 m De!it pompa = l dt = 0,00 m3d terletak pada titik #, "eingga *3 = 0,00 m3d >ntuk per"amaan = 3, diperole nilai 8 F 3 L 3 Q 3
= 3 =
2
2
5
g π D 3
2
8 x 0,027 x 900 x 0,008
=
2
5
9,81 xπ xo , 55
= 0,25533 m = 0,25533 m ? 9B= 5m %ada pipa paralel per"amaan keilangan tenaga adala 1 = 2 = 3, dengan nilai *3 = 0,00 m3d. eingga untuk men6ari nilai *1digunakan per"amaan keilangan tenaga 1 = 3 1 = 3 8 F 1 L 1 Q 1 2
5
g π D 1
2
8 F 3 L 3 Q 3
=
2
5
g π D 3
2
2
2
8 x 0,03 x 300 Q 1 2
8 x 0,027 x 900 x 0,008
=
5
9,81 x π x 0,45
2
9,81 x π x 0,55
5
/0,2*@2=0,002553 *@=0,007 m3d
untuk men6ari nilai *2 digunakan per"amaan keilangan tenaga 2 = 3 2 = 3 2
8 F 2 L 2 Q 2 2
8 F 3 L 3 Q 3
=
5
g π D 2
2
2
5
5
g π D 3
2
8 x 0,027 x 900 x 0,008
8 x 0,025 x 350 Q 2 9,81 x π x 0,45
2
2
=
2
9,81 x π x 0,55
3,102*22=0,002553 *2=0,00072 m3d
= 0,25533 m ? 9B= 5m, maka per"amaan kontinuita"& *1 *2 = *3 (*1 *2)$*3 = 0 0,01032 4 0,00= 0 0,00032
≈ 0
5
Soal , ("ili pur#ati) olam A dan B mempunyai ele:a"i 50 dan 20 yang diu!ungkan pipa "eri dengan rangkaian dari kolam A dimulai pipa 1, pipa 2, dan pipa 3 !erada di kolam B. pipa 1 (D=30 , '=00m , =0.01), pipa 2 (D=20 , '=/00m , =0.01/) dan pipa 3 (D=2/ , '=/50m , =0.1). 1. entukan de!it pipa (keilangan tenaga "ekunder diperitungkan) 2. entukan tekanan pada titik$titik "am!ung pipa jika jarak antara muka air pada kedua kolam dan "um!u pipa 10m (rangkaian pipa dianggap luru") 3. entukan panjang pipa eki:alen P&<&>&?A@A<:
H*1 H*2
10
A
H*.
1
,&&
"
2
!&
&
10 .
&&
arakteri"tik %ipa& '1 = 00 m
D1 = 30 = 0,72 m
1 = 0,01
'2 = /00 m
D2 = 20 = 0,50 m
2 = 0,01/
'3 = /50 m
D3 = 2/ = 0,0 m
3 = 0,1
!* Men+ari De,it ipa arena keilangan tenaga "ekunder tidak dia!aikan maka keilangan tenaga "ekunder diitung pada titik # dan C, eingga per"amaan tenaga pada pipa adala& = 1 2 3 # C
Dimana per"amaan # dan C diperole dari& 2 L 1 V 1 1 ¿ f H; D 1 2 g
(
H;
Q1 2
L1 π D 1 / 4 ¿ f 1 D 1 2g
2
)
2
(
H;
16 Q 1 2
4
1 1 ¿ f 1 L π D 2g D 1
)
2
8 F 1 L 1 Q 1
H;
¿
H&
L 2 V 2 ¿ f 2 D 2 2 g
H&
Q2 ( ) 2 L2 π D 2 / 4 ¿ f 2 2g D 2
2
5
g π D 1
Dan 2
2
2
(
H&
16 Q 2 2
4
L 2 π D 2 ¿ f 2 D 2 2g
)
2
H&
¿
8 F 2 L 2 Q 2 2
5
g π D 2
?eingga de!it pipa dapat di6ari dengan per"amaan& H - .f! ) .f$ ) .f/ ) .0 ) .E 2
2
8 F 1 L 1 Q 1
.0 =
2
8 F 2 L 2 Q 2
5
5
g π D 1
2
8 F 3 L 3 Q 3
5
5
g π D 2
2
2
2
8 F 1 L 1 Q 1
5
5
g π D 3
2
5
5
g π D 1
2
8 F 2 L 2 Q 2 2
5
g π D 2
8 x 0,016 x 600 x Q 1
.0 =
2
5
9,81 x π x 0,762
8 x 0,016 x 600 x Q 1 2
2
5
9,81 x π x 0,762
3,0876 Q 1
.0 =
2
13,6769 Q 2
2
2
8 x 0,014 x 400 x Q 2
5
2
2
5
5
9,81 x π x 0,508
8 x 0,18 x 450 x Q 3 2
5
9,81 x π x 0,6096
2
8 x 0,014 x 400 x Q 2
5 2
2
5
9,81 x π x 0,508 2
5
13,6769 Q 2
2
5
79,5026 Q 3
2
5
3,0876 Q 1
5
5
3,0876 Q 1
.0 =
2
2
5
13,6769 Q 2
2
5
79,5026 Q 3
2
5
3,0876 Q 1
2
13,6769 Q 2
.0 = 11.0.1 Q
√
, =
2
30 113,0316
, = 0!1!2 m.d
$* Te1anan pa2a titi1 sam,ung
=
L 1 H = ( L 1 + L 2 + L 3 )
E=
L 1 + L 2 H = ( L 1 + L 2 + L 3 ) 8 F 1 L 1
H*1 =
2
5
g π D 1
Q1
8 F 2 L 2
H*2 =
2
2
g π D 2
( 600 + 400 + 450 ) 600 + 400
(600 + 400 + 450 )
=
3,0876 x
=
13,6769 x
2
Q2 5
600
inggi tekanan di titik #&
PC γ = 10 4 1 PC γ = 10 12,/13 $ 0,15 %# = 21,5/3 ;
γ
%# = 2,15/3 kg6m2 (mk") Atau %# = %6 ρ g %# = 21,5/3 ; 1000 ; ,1
30
30
= 12,/13 m
= 20,7 m
0!1!22 = 081#! m
0!1!22 = ..0. m
5
%# = 211./0,03 Fm2 %# = 211,/003 kFm2(@) inggi tekanan di titik C& PE γ = 10 E 4 (12) PE γ = 10 20,7$ /,// γ
%C = 2,23 ;
%C = 2,23 kg6m2 (mk") Atau %C = %C
ρ
g
%C = 2,23 ; 1000 ; ,1 %C = 257./13,/1 Fm2 %C = 257,/13/1 kFm2 (@) /* an3ang pipa e1i4alen F 1 L 1 5 F 2 L 2 D 1 5 5 5 5 e = De D 2
fe
F 3 L 3 5
D 3
¿
6
0,016 x 600 5
0,014 x 400
0,762
'e =
5
0,762
0,016
'e =
16,0566
¿
5
0,508
5
0,18 x 450
5
0,6096
5
6
; 1.15,03
'e = 1.707,211 m
SOAL !% 5le.Neneng Sari Nengsi
itungla de!it yang terjadi di ma"ing$ma"ing pipa dan tinggi tenaga pada ma"ing$ ma"ing titik (tinggi tenagadititik A = 50 meter) pada jaringan pipadi!a-a ini&
Data pipa N5
ipa
Diameter 6mm7
an3ang 6M7
! $ / 8 & ( 9 : ; !%
AB BC CD #D A# DG G # C G
300 100 200 200 200 150 250 150 150 250
250 100 125 125 100 100 125 100 100 125
%enyele"aian &
f
0.020 0.020 0.025 0.025 0.025 0.020 0.020 0.023 0.022 0.022
k =
8 fl
gπ D
2
N5
ipa
Diameter 6M7
1 2 3 / 5 7 10
AB BC CD #D A# DG G # C G
0.30 0.10 0.20 0.20 0.20 0.15 0.25 0.15 0.15 0.25
an3ang 6M7 250 100 125 125 100 100 125 100 100 125
F
1
0.020 0.020 0.025 0.025 0.025 0.020 0.020 0.023 0.022 0.022
170 1525 07 07 / 217 212 2503 23/ 233
K5re1 !
*1
A
B
$&
D
/&
2
DD # $&
$&
C -%&
*/
%$--
!
*3
%!
!%
G
&
er+5,aan I
ipa
AB BC CD #D A# H KO#EKSI
ipa
#D DG G # H KO#EKSI
$1=
1025 1032357 20173 $00 $7075 53333 - !! er+5,aan I
501 22 0 113 /517 0/13
$00 //1 21152 15/130 1/233 -;
113 525 /230 125130 2107/
$1=
er+5,aan I
K5re1si $
ipa
1=$
$1=
CD C G DG H KO#EKSI
$20173 5751 517 //1 1/320/ -:
0 5752 2327 525 171/33
*1
A
B
!8
D
8(
2
DD
!8
# !(
C -3&
*/
!$
--
2
*3
2
G
!
/
er+5,aan $
aring 1
ipa
1=$
$1=
AB
33323
/70
BC
32373
/2710
CD
322
322
#D
$72213
//1/
A#
$13525
53
H
11335
57501
KO#EKSI
-$ er+5,aan $
aring 2
ipa
1=$
$1=
#D
$72213
//1/
DG
$705
705
G
212
20
#
/0
003
H
$/03
137222
KO#EKSI
- >! er+5,aan $
ipa
1=$
$1=
CD
$322
322
C
3//707
57/51
G
$20/
13
DG
$705
705
H
3301
7070
KO#EKSI
-&
K5re1si /
*1
A
!$
B
D
8:
2
DD
!$
# !9
C -3%
*/
9
--
!
*3
,
G
$
:
er+5,aan /
ipa
1=$
$1=
AB
2//2
/00
BC
23753
30
CD
20173
0
#D
$775/3/
5002
A#
$1/723
170
H
1151
5207
KO#EKSI
-%
er+5,aan /
%ipa
k*2
2k*
#D
$775/3/
5002
DG
$73/3
211/
G
/
/
#
72325/
50
H
$127
12077
KO#EKSI
- >!
er+5,aan /
1=$
$1=
CD
$20173
0
C
1172
33513
G
$1/1
3723
DG
$73/3
211/
H
30
71/1
KO#EKSI
-%
K5re1si 8
D *1
A
!$
-
B
8: 2
DD
!$
# !:
C -3&
*/
9
--
!
*3
!
G
/
:
er+5,aan 8
1=$
$1=
AB
2//2
/00
BC
23753
30
CD
20173
0
#D
$72213
//1/
A#
$1/723
170
H
21012
511/3
KO#EKSI
-% er+5,aan 8
ipa
1=$
$1=
#D
$72213
//1/
DG
$5//05
2172
G
10/
12
#
10/5
00/
H
32131
1153
KO#EKSI
-%
er+5,aan 8
1=$
$1=
CD
$20173
0
C
1172
33513
G
$1/1
3723
DG
$5//05
2172
H
272
707
KO#EKSI
-%
SOAL 9 5le.Neneng Sari Nengsi
Air mengalir dari tangki melalui pipa tergam!ar di!a-a ini.Dimana tinggi energi air padatangki 5 m (diukur dari a" pipa "ampai kepermukaan air). %ipa 1 mempunyai diameter 1, panjang 20 m dan materialnya adala !e"i tuang.edangkan pipa 2 meempunyai panjang 30 meter dan diameter 3/, dengan material adala %I#.itung de!it yang mengalir pada pipa ter"e!ut. (koei"ien keilangan "ekunder "ilakan anda tentukan"endiridenganmenampilkan juga ta!le "e!agaida"arandamengam!ili nilai koei"iennya, !egitu juga untuk n ilai keka"aran pipa).
%enyele"aian Diketaui & D1 = 1 = 32 mm = 0,032 m
'2 = 30 m
D2 = J K = 2 mm = 0,02 m
= 0,025 ( kuntuk!e"ituang)
'1 = 20 m
Ditanya & *=+ a-a! & Q = AxV
Q 1 =Q 2
A 1=
1 4
π D1
2
1
¿ x 3,14 x 0,0322 4
¿ 0,08032 m2
A 2=
1 4
2
π D2
1
¿ x 3,14 x 0,026 2 4
¿ 0,00053066 m2
D 1 D 2
¿ ¿
D 1 D 2
¿ ¿
D 1 D 2
¿ ¿
2
2
1 V 1 + k 1 v + kb ¿ H = ka 2g 2g
2
V 1 + 0,05 + 0,98 ¿ =5 0,5 + 0,25 + 0,5+ 81 81 81 2 g 256
256
( 0,5 + 0,25 + 1,58 + 0,158 + 3,097 )
259
V 1
2
19,62
=5
2
5,585
2
V 1 =
V 1
19,62
=5
19,62 X 5 5,585
2
V 1 = 17,565 2
V 1= 4,191 m / s Q 1 = A 1 x V 1
¿ 0,08032 x 4,191
m ¿ 0,3486912 s
3
3
m adi de!it aliranpadapipater"e!utadala%?/8:(;!$ s