Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
1
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
1- TEZGÂHIN ÇALIŞTIRILMASI: Açarken tezgâh arkasındaki şalteri on konumuna getir. Kapatırken tezgâh arkasındaki şalteri off konumuna getir. Sıra İşlem
Açıklama
No
Kapatırken
1
Açarken Bas (On) (Off) ‘a bas.
Kapatılırken
2
ileriye it.
Açarken geri çek İkinci yeri de; Taşınabilir el teker kumandası üzerinde.
3
ZRN konumuna getir, klavyeden
tuşuna bas. Referansa gitsin. 4
Tezgahın ilk açılmasında, tezgahı 30 dakika kadar ısınması için i çin çalıştırın (Kış aylarında daha uzun).
5 6
POS tuşuna bas (isteğe bağlı) ALL (soft) tuşuna bas (isteğe bağlı) İşlem yapılırken dakikadaki ilerleme hızını %25 seç. Bunun için 25’e getir.
7
Ekrana pozisyon gelir Ekrana makina
değerleri gelir. F0 seçilirse ilerleme hızı 1m/dak olur.
8
Referansa gönderme butonuna bas
9
Önce +Z
butonuyla Z eksenini sıfırla
Sonra +X
butonuyla X eksenini sıfırla
10 11 Daha sonra da +Y
butonuyla Y eksenini sıfırla.
X,Y, Z Eksen yön oklarıyla olur. Ayrıca el tekeri kullanılacaksa; MOD seçme düğmesi
üzerine getirilmelidir. 12
13
El tekerini OFF konuma getir
(Seyyar olan)
Tezgahın yanında asılı. POSMachine’de görülen değerler
X: 000.000 Y: 000.000 Z: 000.000 2
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
2- MODLARIN TANITILMASI :
2.1.
ZRN: İş milinin sıfır noktasına gitme modudur. Ancak
tuş ile birlikte
kullanılır. 2.2.
RAPID: Eksenlerdeki yapılacak dakikadaki ilerleme yüzdesi bu mod ile
ayarlanır. %100 seçilirse programda alınan ilerlemenin aynısı, daha düşük yüzdeleri seçilirse ilerleme seçilen seçilen yüzde kadar yavaş hareket eder(G00 hareketidir). Örnek: F=100mm/dak %25 seçilirse; 100x0,25=25mm/dak ilerler.
RAPID TRAVERSE OVERRIDE Şalteri
2.3.
JOG: Bu mod eksen tuşuna basarak, seçilmiş kesme hızında manuel
kesme hareketi yapılmasını sağlar(G01).
FEED RATE OVERRIDE Şalteri
2.4.
MPG: El tekerinin işlem yapması için; gösterge bunu üzerine getirilmelidir. El
tekeri ile manuel eksende hız hareketi yaptırma modudur. El tekerinin üzerinde bulunan X,Y,Z eksenlerinden herhangi biri seçilebilir. Bu mod için; Eksen seçilir Hız seçilir (JOG’ dan) El tekeri çevrilerek seçilen eksende hareket gerçekleştirilir. NOT: Monitörün sol altında handle yazısı da okunabilir (HND).
3
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
MDI: Manuel Data Input yani elle data girişi g irişi sözcüklerinin baş harfleridir.
2.5.
Bu moda çok basit bir program yazıp icra etmek mümkündür. Bu durumda yazılan program hafıza da saklanmaz. G54 tanımlandıktan sonra verilir
Örnek: S1500 (d/d) G90 G54
G00 X15 Y5 Z100 M8;
AUTO (MEM): Hafızada kaydedilmiş olan bir programın otomatik olarak çalıştırılması modudur. Tezgahta parça işlerken bu moda çalıştırılır. 2.6.
EDIT: Program yazma veya yazılı bir program üzerinde değişiklik yapma
2.7.
modudur. Bu moda yazılan programlar ya da yazılı programlarda yapılan değişiklikler otomatik olarak hafızaya alınır. TAPE (DNC): Harici bir bilgisayar üzerindeki program çalıştırmak içindir
2.8.
(ERS modu ile 232 kablosu kullanıldığında).
3- DİĞER Ö NEMLİ TUŞLARIN TANITILMASI : Mod seçme düğmesi manuel modla rdan birine getirilir(
3.1.
,
veya
). Bu tuşlardan soldakine basılırsa iş saat ibresi yönünde (M03); diğerine
basılırsa saat ibresi tersi yönünde (M04) döner. Otomatik modda iş mili bu dönme hareketini yapmaz.
(Kırmızı renkli) İş mili hangi yönde dönerse dönsün bu tuşa basıldığında dönme durur. Tuşun kullanımı ancak mod manuel modlardan birinde ise geçerlidir. Otomatik modda özelliğini kaybeder.
3.2.
Manuel modlarda bu özelliği gösterir, iş milinin frenlemesini yapar. Kesicinin değiştirilmesinde kullanılır. Tekrar eski haline dönmesi için RESET tuşuna basılır. 3.3.
3.4.
Otomatik olarak sıfır noktasına gitme. Bu tuşun görev yapabilmesi için; Mod
seçme düğmesi
konumuna getirilerek
bu tuşa basılması gerekir.
Dry run parçanın hatalı işlenip işlenmediğini kontrol için kullanılır. Butona basılırsa ilerleme durur. Programda yazılı F değerini dikkate almaz. Ancak J OG
3.5.
4
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
kumanda düğmesi ile seçilen değeri esas alır. Tekrar devreye girmesi CYCLE START butonuna basılarak tekrar eski haline döner. AÇIKLAMA: El ile ilerlemede (5) ve (7) numaralı tuşlara basılması gerekir. Otomatik işlemede ise bu tuşlar iptal edilir. Machine lock (makine kilitleme) Bu tuşa basıldığında, iş milinde hareket durur. El çarkıyla eksen hareketleri verildiğinde, ancak monitörde gözükür. Tekrar eski
3.6.
haline getirilmesi için Mod seçme selector düğmesi basılır.
getirilir. POS
tuşuna
Bu özellik; 0 1 - G28, G29, G30 sıfır noktasına gitme komutlarında kullanılmaz. 0 2 - Bu tuş basılı iken M, S, T ve B kodları da çalışmaz. Tekrar eski haline getirmek için: Sıra İşlem
Açıklama
No 1
Machine Lock tuşuna bas
2
El çarkı konumuna getir.
3
El çarkı ile X, Y, Z’ yi siviçlerden kurtar.
4 5 6
Konumuna getir.
Düğmesine bas ve alarmı kurtar. Makine referans konumuna döner.
Single block function (Tek satır fonksiyonu) Otomatik işlemede satır satır işler. İlk işlemede test için kullanılır. Programda hata varsa gösterir. Blok bitince STOP (kırmızı) tuşu yanar. Bir sonraki satırın uygulaması için, tekrar CYCLE START butonuna basılır. Tüm satırların işlenmesi isteniyorsa, işlem her sonuçlanmadan sonra, CYCLE START butonuna basılarak tekrarlanır.
3.7.
Optional Stop Function (opsiyonel; isteğe bağlı programı durdurma düğmesi) Programda M01 komutu yazılı satır okunduğun da program akışı, eğer bu düğmeye basılmış ise, durdurulur . Program arasında tezgaha müda hale etmek istendiği hallerde yara rlanılır. Program tekrar CYCLE START butonuna basılarak tekrar ettirilir. Bu düğme basılı değilse, M01 komutu dikkate alınmaz. 3.8.
5
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
Block Skip Function (satır atlama fonksiyonu) bu düğmeye basılmış ise ( / ) işaretleri arasındaki arasındaki program kısmı dikkate alınmaz. 3.9.
/ G01………… Atlar
/M08………… Over Travel Release (eksen limit sivici aşıldığında, geri alabilmek için bu sivici basılı tutmak suretiyle, diğer elle de; el tekeri yardımıyla eksenin tersine (sağ alt köşede muhafaza kapaklı) hareket ettirilerek alarm durdurulur. AÇIKLAMA: Alarm RESET tuşu ile kaldırılamaz.
3.10.
3.11.
CYCLE START Butonu; programı otomatik modda çalıştırma butonudur.
Sadece otomatik modda kullanılır. Feed Hold (ilerlemeyi durdurma): Bu butona basıldığında tüm eksenlerdeki ilerlemeyi durdurur. Sadece otomatik modda çalışır. Tekrar eski haline dönmek için CYCLE START butonuna basılır. Butona basıldıktan sonra iş mili dönmesine devam
3.12.
eder. 3.13.
4- HAFIZAYA DEVİR GİRME : Sıra İşlem
Açıklama
No
1
Mod seçme (selection) düğmesini MDI’ ya getir.
2
Klavyeden program tuşuna bas
3 4
Klavyeden S değerini yaz EOB bas (noktalı virgül)
S250 M3
6
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
5
INSERT tuşuna bas
6
CYCLE START’ a bas
7
İş mili 250 dev/dak ile saat ibresi yönünde döner
5- DEVRİ ARTIRMAK İÇİN : Sıra İşlem No 1
Açıklama
Program aktif (aksi halde PROG tuşuna bas) S1000 M03(Yazıldığından tekrar yazılmaz) EOB bas
2 3 4
INSERT tuşuna bas
5
CYCLE START’ a bas
6
İş mili 1000 devir ile döner
6- İŞ MİLİNİ DURDURMAK: Sıra İşlem
Açıklama
No 1
Mod seçme (selection) düğmesini MDI’ a getir
2
Program butonuna bas (PROG)
3 4 5
M5 yaz EOB (;) bas
INSERT’e bas
6
CYCLE START’ a bas
7
İş mili durur.
Veya; MDI modunda RESET tuşuna bas
. İş milinin devri durur.
7
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
7- TAKIM DEĞİŞTİRME (T AKIMLARI SIRASIYLA DÖNER TABLAYA DİZME): Önemli Açıklama: İlk başlangıçta bir numaralı çakı iş miline takıldıktan sonra, iki numaralı çakı (T02) ekrana yazılıp değiştirmek istenecek. Böylece, bir numaralı çakı yerine takılır. İkici çakı için de; iki numaralı çakı iş miline takılacak ve ekrana bir büyüğü (T03) yazılacak ve tarete iki numaralı çakı takılacak. Sonuç: Çakılar tarete takılırken daima bir sonraki so nraki çakı numarası ile takılacaktı r. 7.1. Birinci takım için Sıra İşlem No 1
Açıklama
2 3
Mod seçme düğmesini ( ) konumuna getir. 1 numaralı takımı (T1) iş miline yerleştir. y erleştir. Vakum düğmesine bas
4
MDI konumuna al
5
PROG tuşuna bas
6 7 8 9
Klavyeden T2 yaz M6 yaz EOB bas (;)
10
Cycle Start’a bas
INSERT tuşuna bas (yeşil)
7.2. İkinci takım için Sıra İşlem
Açıklama
No 1 2 3
Mod seçme düğmesini ( ) konumuna getir. 2 numaralı takımı (T2) iş miline yerleştir. Vakum düğmesine bas
4
MDI konumuna al
5
PROG tuşuna bas (Önceden basıldığından gerek yok)
6
Klavyeden T3 yaz 8
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
7 8 9
M6 yaz EOB bas (;)
10
Cycle Start’a bas
INSERT tuşuna bas (yeşil)
7.3. Üçüncü takım için Sıra İşlem No 1
Açıklama
2 3
) konumuna getir. Mod seçme düğmesini ( 3 numaralı takımı (T3) iş miline yerleştir y erleştir.. Vakum düğmesine bas
4
MDI konumuna al
5
PROG tuşuna bas (Önceden basıldığından gerek yok)
6 7 8 9
Klavyeden T4 yaz M6 yaz EOB bas (;)
10
Cycle Start’a bas
INSERT tuşuna bas (yeşil)
8- TAKIMI TARETTEN ALMAK (ÇIKARMAK):
Sıra İşlem
Açıklama
No 1 2
İş milinde kesici takılı olmayacak
3
PROG tuşuna bas
4 5 6 7
Klavyeden çıkarılacak takımın numarasını yaz
MDI konumuna al
(T1 gibi)
M6 yaz EOB bas (;)
INSERT tuşuna bas (yeşil) 9
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
8
CYCLE START tuşun a bas (yeşil)
9- YENİ BİR PROGRAM SAYFASI AÇMA : Sıra İşlem No 1
Açıklama
Edit anahtarını aç (emniyet anahtarı EDIT PROTECT, ON konumuna döndürülür)
2
Mod seçme (selection) (selection) düğmesini EDIT konumuna getir .
3
Program tuşuna bas .
4
DIR tuşuna bas ve (soft key) programda kayıtlı olmayan bir program numaras ı ver. Klavyeden [O] harfine bas. Önüne seçilen program numarasını (7) yaz.{[O]0007} numaralı program sayfası açılır. INSERT tuşuna bas .
(ekranın altındadır)
OPRT tuşuna bas.
(soft key)
5
6
7 8 9 10 11
tuşuna iki kere bas. Ekranın altında “CEXT” tuşuna bas . Ekranın altında parantez aç tuşuna bas. SHIFT tuşuna bas , program ismini klavyeden yaz (ara parça).
12 13 14
Ekranın altında parantez kapa tuşuna bas . “)” EOB tuşuna bas . “;” INSERT tuşuna bas ve program ismi ver.
10
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
10-
PROGRAMA İSİM VERME:
Sıra İşlem No 1 2 3 4
Açıklama
[O]007
INSERT tuşuna bas . Ekran altında OPRT tuşuna bas .
5 6 7
İki kez bas . Ekranın altındaki CEXT tuşuna bas . Ekranın altındaki parantez tuşuna bas “(“. SHIFT tuşuna bas ve klavyeden program ismi yaz (ara parça).
8 9 10
Parantez kapa tuşuna bas “)“. Klavyeden EOB tuşuna bas (;). INSERT tuşuna bas .
11HAFIZAYA KAYITLI BİR PROGRAMI SİLME: Sıra İşlem No 1
Edit anahtarını aç (emniyet anahtarı, OFF konumuna alınır).
2
Mod seçme (selection) düğmesini EDIT konumuna getir g etir .
3
Klavyeden; Program tuşuna bas.
4 5 6
DIR tuşuna bas. Silinecek program numarasını bul [O]005 . Klavyeden; DELETE tuşuna bas .
7
“Emin misin” yazısı gelir.
(sağ yön tuşu)
Açıklama
Emin değilsek CANCEL
Emin isek EXIT’ e basılır.
11
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
12-
EKRANA KAYITLI BİR PROGRAMI ÇAĞIRMA:
Sıra İşlem
Açıklama
No 1
EDIT anahtarını aç .
2
Mod seçme (selection) düğmesini EDIT konumuna getir .
3
Klavyeden program tuşuna bas .
4 5 6
DIR tuşuna bas.
[O]0043 (seçilecek programın numarası olsun) seç . 43 numaralı programın üzerine kursör ve INPUT’a tıkla .
tuşuyla götür
AÇIKLAMA: 5. Sırada ekranda görülen program numarasının bir önceki program çağrılacaksa çağrılacaksa O0004 yazılır ve
tuşuna basılır. Bir sonraki programda da O0006 yazılır.
Ok yönü
13HAFIZAYA KAYITLI BİR PROGRAMDA DEĞİŞİKLİK YAPMAK: Sıra İşlem Açıklama No 1
EDIT anahtarını aç .
2
Mod seçme (selection) (selection) düğmesini EDIT konumuna getir .
3
Program tuşuna bas .
4 5 6
DIR tuşuna bas . Değişiklik yapılacak programı seç [O]00010 olsun. Programda değişiklik yapılacak satıra git ve klavyeden yazılacak sayıyı yaz . Alter tuşuna bas .
7
12
(soft key)
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
8
Silmek için DELETE tuşuna bas .
TADİLAT YAPMAK İÇİN ÖNEMLİ İP UÇLARI:
14-
INSERT: Tıklanırsa satır başına satır açar. (;)EOB: Kursör blok sonu (;) üzerinde ise INSERT tıklanırsa satır arasın a aralık açar.
Araya Satır Girmek: Kursörü yazılan bloğa getir İsteneni Yaz EOB
Tıklanırsa (;) bulunduğu kelime veya blok sonunda ise tüm blok ile yeni yazılan, kelime veya bloğun yerini değiştirir. ALTER:
RESET:
Araya yazar
Tıklanırsa program başına dönülür.
15TEZGAHI ÇALIŞTIRMAK İÇİN OPERASYON SIRASI : Sıra İşlem No 1 2 3 4 5 6
INSERT
Açıklama
Yapılacak işin resmi çiz . Yapılacak işin operasyon sırasını belirt . Yapılacak işin operasyon sırasına göre takımlar belirle . Programı yaz. Programı tezgaha kaydet . Takımların boylarını ölç. Bu değerleri bir kâğıda kaydet . set sayfasında geometrik H değerleri ni Daha sonra off set kaydet.
7 8 9
İş parçasını tezgaha bağla . İş parçasının option pointini tespit et. Parçanın sıfır noktasını WORK sayfasında G54 – G59 arasında kaydet.
10
Program AUTO (MEM)
ise otomatik işler. El ile işlenecek ise Dry run (5) ve Single block (9) aktif hale getirilir.
(5) (9)
İlk parça işlendikten sonra, bir hata yoksa otomatik değerlere geçilir. Bunun için; Sıra İşlem Açıklama No 1
İlerleme (F): %100 Devir (S)
%100
: %100
%100 %100
2
Mod seçme düğmesini AUTO üzerine getir . 13
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
3
Dry run (5) ve Single block (9) iptal et. (5) (9)
16TAKIM BOYUNU ÖLÇME : Sıra İşlem No 1
2 3
4
5
Açıklama
İş milinin referansa gitmesi gerekir. Gidip gitmediğini anlamak için; MOD seçme düğmesi ni ( ) konumuna konumundadır. al. Tezgah alarm veriyorsa, iş mili referans konumundadır. Programda kullanılacak tüm takımları hazırla. MOD seçme düğmesini el çarkı konumuna al ( altında HNDL görünür .
). Ekranın
(el ile komuta)
Komparatör saatini tablaya dik konumda bağla. El çarkı ile iş milinin alnı, komparatörün ucun da (Küçük ibre :1, Büyük ibre:0) olacak şekilde değdir . Klavyeden POS tuşuna bas.
6 7
Ekranın altında REL tuşuna bas . Klavyeden Z tuşuna bas . Ekranda Z ya nıp söner. Origin tuşuna bas ve Z değerini sıfırla .
8
İş milini el çarkı ile yukarı kaldırarak, boyu ölçülecek ilk (ilk takım için takımı iş miline tak (T1). geçerlidir) 1. Takım 1.Takım: (Takma uçlu freze çakısı) İş miline bağlanan takımın kesme yapan uç noktasını, komparatörün ucuna değdir. El çarkı ile –Z yönünde ayarlamalar yaparak; komparatörün küçük ibresi:1,büyük
9
ibresi:0 olacak şekilde ayarla . Sonra POS bas. 10 11 12
Ekranda okunan Z değeri takım boyunun (T 1) ölçüm değeridir. Bu değeri bir kâğıda yaz (H1). 129,063mm İş milini el çarkı ile yukarı kaldırarak, boyu ölçülecek ikinci takımı iş miline tak (T 2). İş miline bağlanan takımın kesme yapan uç noktasını, komparatörün ucuna değdir. El çarkı ile –Z yönünde ayarlamalar yaparak; komparatörün küçük ibresi:1, büyük ibresi:0 olacak şekilde ayarla . Sonra POS tuşuna bas.
13
ve REL tuşuna
ve REL
2.Takım: (Matkap ucu) Ekranda okunan Z değeri ni tespit ederek (H 2)yi bul. 157,653mm 14
2. Takım
3. Takım
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
14
15
16
İş milini el çarkı ile yukarı kaldırarak, boyu ölçülecek 3. takımı iş miline tak (T3). 3.Takım: ( 10 parmak freze) İş miline bağlanan takımın kesme yapan uç noktasını, komparatörün ucuna değdir. El çarkı ile –Z yönünde ayarlamalar yaparak; komparatörün küçük ibresi:1, büyük ibresi:0 olacak şekilde ayarla . Sonra POS ve REL tuşuna bas. Ekranda okunan Z değeri ni tespit ederek (H3)ü bul. 122,373mm
18
Eğer varsa diğer kesicilerinde boyları aynı yolla bulunarak bir kâğıda yazılır. Klavyeden OFFSET SETTING tuşuna bas .
19 20 21
Ekranın altında GEOMETRY tuşuna bas . Tezgah anahtarı kapalı ise aç. Geometri (H) değerinin altına sırasıyla; kursör yön okuyla
17
NOT:
G41 ve G42
de yarıçap kayıtları ile çakı INPUT tuşuna basılırsa H 1 değeri GEOMETRY hanesinin sıra numaraları aynı sıraya 1. Sırasına aktarılır. Kursör 2. Sıraya yön oklarıyla ( ) yazılmaz. Tüm indirilir ve klavyeden ikinci takımın boyu 157,653 yazılarak çakı sayısı (
) 1. Sıraya getirilir ve klavyeden 129.063 yazılarak
bittikten sonraki tuşuna basılırsa H 2 değeri GEOMETRY hanesine numaralardan INPUT birine veya 2. Sıraya aktarılır. Kursör 3. Sıraya yön oklarıyla ( ) birilerine yazılır.
indirilir ve klavyeden üçüncü takımın boyu 122,373
yazılarak INPUT tuşuna basılırsa H 3 değeri GEOMETRY hanesine 3. Sıraya aktarılır. Eğer varsa diğer takımlar içinde aynı işlemler tekrarlanır. Daha sonra G41 ve G42 çap telafisi için için yön yön tuşu tuşuyl ylaa (
) biri birinc ncii sıra sıraya ya kada kadarr çıkı çıkılı lırr ve ön
tarafta bulunan GEOM (D) nin altına yön tuşuyla ( ) geçilir. Daha sonra birinci çakının yarıçapı klavyeden yazı yazıla lara rakk INPU INPUT T ’a bası basılı lırr bu dur durum umda da b bir irin inci ci çak çakın ının ın yarıçapı GEOM’ nin altında birinci sıraya yazılır. Daha sonra yön yön tuş tuşla ları rıyl ylaa (
) aşa aşağı ğıya ya ini inili lirr ve ve ikin ikinci ci çakı çakını nın n yar yarıç ıçap apıı
klav klavye yede den n yazı yazılı lır. r. Yin Yine e INPU INPUT T ’a bas basıl ılar arak ak GEOM GEOM’’ nin nin altındaki ikinci sıraya kaydedilir. Daha yön tuşu kullanılarak
15
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
(
) üçüncü sıraya inilir ve klavyeden üçüncü çakının
yarı yarıça çapı pı yazıl yazılar arak ak INPU INPUT T ’a bası basılı lır. r. GEOM GEOM’’ nin nin altın altında daki ki üçüncü sıraya da bu çap yazılır. 22 POS
tuşuna basarak işlem i tamamla.
AÇIKLAMA: İş parçasını sıfırlamada; parça plastik olduğu zaman prop
çalışmaz. Onun için ilk kesici (NO:1) çağrılarak, devir verilir ve
parçanın X, Y, Z yönlerine vurdurulur. Daha
sonra çağrılan taretteki yerine
gönderilir. Programın işlenmesine başlanınca, programın blok sırasından çağrılır.
İŞ PARÇASINI SIFIRLAMAK : 17Sıra İşlem
Açıklama
No 1 2
İş miline mutlaka sıfırlama yapılacak daha s onra da uygun bir takım bağlanacak . (ya da prop) Mod seçme düğmesini el ile çalışma konumuna al .
3
İş milini uygun bir devir ile döndür. ( prop olduğunda iş mili döndürülmez.)
4
Propu iş parçasına X yönünde değdir.
( ötme sesi duyulacak)
5
Klavyeden POS tuşuna,
6 7
Ekran altından REL tuşuna, X tuşuna 16
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
8 9
ORIGIN tuşuna bas . Takım yarıçapı hesap edilerek prop ucunu (ø 10) parçanın üst tarafına doğru kaldırarak parça ile irtibatını kes . El tekeri
10
yönünde parçayı yardımıyla prop yarı çapı kadar +X hareket ettir. X ekseni yönünde sıfır noktası bulun ur. POS tuşuna bas
12 13 14
ALL tuşuna bas Açılan machine’ye X değerini yaz. Aynı işlemi Y için de yap.
15
16
X ve ;Y değeri (el tekeri ile) sıfırlandıktan sonra POS ekranın altında ALL tuşuna bas . Ekrandaki machine’den X, Y değerlerini bir kâğıda yaz .
17
Komparatör
sökülerek
iş
milinden
prop
X:0,000 Y:0,000
X:250,831 Y:-258,353
sökülerek
’e bas ekranın altındaki GEOMETRY tuşuna bas ve H ile D yarıçap değerlerini bir daha kontrol et şayet yazılmayan varsa yaz. klavyeden OFFSET SETTING
18
H T1(Takma uçlu freze çakısı) :135,789 ↓ INPUT T2(Punta ucu) : 98,861 ↓ INPUT T3(Matkap ucu) :155,237 ↓ INPUT T4(Parmak freze çakısı) :121,596 ↓ INPUT POS tuşuna bas
19
Z değeri için ilk takımı tekrar bağla .
D T1(yarıçapı yaz ) T2(gerek yok) T3(gerek yok) T4(yarıçapı yaz)
Hafızada devir yok onun için mil dönmez bunun için devir sayısını girmeliyiz.
20 21
İş milini sıfır la, sonra; Mod seçme düğmesini MDI getir ,
22
Programa bas,
23 S1500 M3 M3 EOB bas IN INSERT bas,
bas CY CYCLE START
17
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
25
Dönen takımı parçanın option point noktasına üstten değdir ve dışarı çıkar İş milini durdur. (RESET tuşuna bas)
26
POS tuşuna bas
27 28
ALL tuşuna bas (ekran altında) Z=│-328,290│+135,789=464,079 (iş mili ile parça option point’leri arası mesafe)
24
(yön tuşu ile)
Açıklama: 1 numaralı takımın boyu 135,789
olduğundan ekranda negatif
okunan değere mutlak eklenir. 0 9 2 . . 8 2 3 -
+z
9 7 0 . . 3 6 4 -
-z
9 8 7 . . 5 3 1 -
İş parçası
29
Makine Z değeri :- 464,079 bulunur. WORK OFFSET sayfasına Z= -464,079 kaydet.
30
Klavyeden OFS/SET’e bas
31 32 33
Ekran altından WORK’a bas Kürsörü sıfırlama yapılacak konuma al. (G54…………G59) MACHINE’den X=250,831 Y= -258,353 Z=-464,079
TAKIM BOYLARI T1: 135.789 T2: 94.861 T3: 155.237 T4: 121.596
G54’e kaydet .
T1 +z
-z
34
INPUT’a bas
18
T2 T3 T4
G44
G44 G43
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
35
36 37 38
Takımları sırasıyla yerine tak ve RESET yap. ( kürsörün program başına gitmesi için) (el ile işlemede)
Soğutma suyunu aç Programı çağır bunun için; Mod seçici düğmelerini EDIT’a al PROG düğmesine bas
39 40 41
DIR’a bas [0] 001 programı ekrana çağır veya [0] 1 Kürsör programın başında olmalı arada a rada olursa RESET’e basarak başa getir .
42
MOD seçici düğmesini MEMORY’e al .
43
SINGLE BLOCK tuşuna basarak kapat .
44 45
Freze tezgahının kapısını ört START düğmesine bas (ON) (sol altta yeşil düğme)
1. İş parçasının çizilmes i 52,5 43,75
Kalınlık: 25,6 mm Malzeme: Poliamit Ø8 0 7
R35
3 5
20
R3
17,5 70
1. Operasyon sırası: temizlenecek a) Yüzey temizlenecek b) Çevresi işlenecek c) Delik delinecek 2. Operasyon sırasına göre takımların belirlenmesi a) 10’luk parmak freze çakısı b) 6 ‘lık parmak freze çakısı 19
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
c) 8 ‘lik matkap 3. Programın yazılması: O0004 (UYGULAMA 1)
N10 T01 M06; (10’luk p armak freze) N20 S1000 M03; N30 G90 G40 G49 G80; N40 G54 G43 H01 G00 X0. Y0. Z50. M08; N50 G00 X-20.; N60 Z-3.; N70 G01 X120. F100; N80 G00 Y8.; N90 G01 X-20.; N100 G00 Y16.; N110 G01 X120.; N120 G00 Y24.; N130 G01 X-15.; N140 G00 Y32.; N150 G01 X120.; N160 G00 Y40.; N170 G01 X-15.; N180 G00 Y48.; N190 G01 X120.; N200 G00 Y56.; N210 G01 X-15.; N220 G00 Y64.; N230 G01 X120.; N240 G00 Y72.; N250 G01 X-15.; N260 G00 Y80.; N270 G01 X120.; N280 G00 Y88.; N290 G01 X-15.; N300 Z50. M09; N310 M05;
N320 T02 M06; (6’lık ( 6’lık parmak freze) N330 S1500 M03; N440 G90 G40 G49 G80; N450 G54 G43 H02 G00 X-20. Y0. Z50. M08; N460 Z-4; N465 G17 G01 G41 X0. D05 F100; N470 G01 Y70. F100; N480 X52.5; N490 X70. Y35.; N500 X52.5 N510 G02 X17.5 Y0. I-35. J0. F60; N520 G01 G40 X-20.; N530 Z50. M09.; 20
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
N540 M05;
N550 T03 M06; (8 ‘lik matkap ucu) N560 S100 M13; N570 G90 G54 G43 H03 G00 X43.75 X43.7 5 Y53. Z100.; N580 G83 G99 X43.75 Y53. Z-6 R3 Q2 F60; N590 G80 G00 Z100. M09; N600 M05; N610 M30; %
PROGRAMIN EL İLE DENENMESİ :
18-
Programın hafızaya aktarılması ve tüm hazırlıklar bittikten sonra, program adım adım (blok blok) emniyetli bir şekilde denenmelidir. Bunun sebebi program hazırlanırken ya da hafızaya aktarılırken yapılabilecek yanlışlıkların zarara yol açmasını önlemek içindir. 1) MOD seçme düğmesini EDIT konumuna al. 2) Şayet ekranda yazılan program yoksa (diğer bir ekran görüntüsü varsa) PROG
tuşuna basılarak programın ekrana çıkması sağlanır.
3) Şayet çıkmazsa DIR tuşuna basılarak hafıza kayıtlı tüm program numaraları ekrana
gelir. Buradan yazılan program seçilebilir. 4) RESET tuşuna basılarak program başa alınır.
5) MOD seçme düğmesi AUTO konumuna alınır. 6) Ekranın altına Program Check veya Check tuşuna basılır. 7) FEED FEED RAT RATE OVER OVERR RIDE IDE (G01 (G01)) ( (
)ve )ve
RAPI RAPID D TRAVE RAVERS RSE E OVER OVERRI RIDE DE (G00 (G00))
)şalterleri sıfır konumuna alınır.
8) SINGLE BLOK sivici ON konumuna alınır(basılır).
Tek satır işleme tuşudur. Otomatik işlemelerde satır satır işler. Bu işleme de test için kullanılır. Programda hata varsa gösterir. Blok bitince CYCLE START’ ın STOP (kırmızı renkli) tuşu yanar. Bir sonraki satırın (bloğun) uygulanması için CYCLE START’ ın ON tuşuna basılır. Tüm bloklar işlenecekse bu işlem program bitene kadar tekrarlanır. Otomatik parça işlemelerinde bu siviç OFF konumuna alınır. Bu durumda CYCLE START’ a basılırsa program durmadan sonuna kadar devam eder. 21
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
9) Tezgahın kapısı kapatılır. 10) CYCLE START tuşuna basılarak (yeşil düğme) ilk bloğun çalışması sağlanır.
11) CYCLE START tuşuna basıldığında iki durum olabilir: a) G00 hızlı hareket ise: Tezgah imalatçılarının verdiği parametrelere bağlı olarak
RAPID TRAVERSE OVERRIDE (G00) şalteri sıfır konumunda da olsa o lsa kesici belirli bir hızda hareket eder. Bu hareketin tamamen operatörün kontrolünde olması istendiği DRY RUN sivici ON konumuna alınır (basılır).
Bu siviç parçanın hatalı işlenip işlenmediğinin kontrolü için kullanılır. Butona basılırsa ilerleme durur. Programda yazılı F değerini dikkate almaz. Ancak FEED RATE OVERRIDE (G01) düğmesi ile verilen değeri dikkate alır. Tekrar devreye girmesi CYCLE START butonuna basılmasıyla olur. Komut FEED RATE OVERRIDE (G01) komutasında iken şalter sıfır konumuna getirilirse hareket tamamen durur. Şalterin kademeli çevrilmesi ile hareket devam eder. DRY RUN sivici OFF konumunda iken CYCLE START butonunun
yanında bulunan FEED HOLD butonu ile de hareket durdurulabilir. CYCLE START’ a basılırsa hareket kaldığın yerden devam eder.
hareketleri varsa: işleme hareketinde DRY RUN sivici b) G01, G02, G03 gibi işleme hareketleri mutlaka OFF konumunda olmalıdır. Aksi halde işle me hareketi, verilen F kesme hızının çok üstünde olur ki bu da tehlikelidir. FEED RATE OVERRIDE (G01) sıfır konumunda olduğu için hareket olmaz. Bu şalterin kademeli olarak çevrilmesiyle hareket başlar. Her kademe programda verilen F ilerleme miktarının yüzde olarak değerini değiştirir (%10,…%50,…%90,…%100,…%150 gibi).
19-
PROGRAMIN OTOMATİK D ENENMESİ : Program denemesi bittikten ve gerekli tüm değişikler (ölçü, kesme şartları, programdaki değişiklik değişiklik ya da hatalar) bittikten sonra; Sıra İşlem Açıklama No 1 2
3
MOD seçme düğmesi EDIT konumuna alınır.
Şayet ekranda yazılan program yoksa (diğer bir ekran görüntüsü varsa) PROG tuşuna basılarak programın ekranda çıkması sağlanır. RESET tuşuna basılarak program başa alınır.
22
Konstrüksiyon ve İmalat Teorisi – Prof. Dr. Ali İNAN
Emin USLU Hasan BALLIKAYA
İsmail H. ŞANLITÜRK
4
MOD seçme düğmesi AUTO konumuna getirilir.
5
Ekranın altında bulunan “ Program Check” veya “Check” tuşuna basılır. SINGLE BLOK sivici OFF konumuna alınır (basılarak lambası söndürülür). DRY RUN sivicinin OFF konumunda olduğundan emin olunmalıdır.
6 7 8
9 10
FEED RATE OVERRIDE (G01) RAPID TRAVERSE OVERRIDE (G00) SP LOAD METER(S)
Tezgahın kapısı kapatılır. CYCLE START tuşuna bas .
23
%100 %100 %100