Celik Yapilar Boya Teknik Sartnamesi

T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İŞLETME VE BAKIM DAİRESİ BAŞKANLIĞI Bakım Onarım Şube Müdürlüğü

ÇELİK YAPILAR BOYA TEKNİK ŞARTNAMESİ (2. REVİZE TASLAK)

ÇELİK YAPILAR BOYA TEKNİK ŞARTNAMESİ (2.REVİZE TASLAK)

ANKARA 2011

İÇİNDEKİLER

1.

KAPSAM

.

.

.

.

.

2

2.

UYGULAMAYA ESAS STANDARTLAR.

.

.

.

2

3.

GENEL

4.

İŞ GÜVENLİĞİ

5.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

3

.

.

.

.

.

.

.

4

BOYANIN TEMİNİ, DEPOLAMA VE KORUNMASI

.

.

5

6.

YÜZEY HAZIRLAMA

.

.

.

.

5

7.

BOYA HAZIRLIĞI VE UYGULAMALARI

.

.

.

7

8.

MUAYENE VE TESTLER .

.

.

.

.

.

9

9.

RÖTUŞ İŞLEMLERİ

.

.

.

.

.

.

11

10.

BOYA SİSTEMİ

.

.

.

.

.

.

14

.

2/16

.

.


1.

KAPSAM 1.1. Bu şartname DSİ' nce inşa edilen baraj, regülatör, gölet, içmesuyu isale hatları ve sulama tesislerindeki mevcut galvanizli sac, siyah sac ve çelik yapıların korozyona karşı korunması amacıyla boyanmasında gereken genel şartlan kapsar. Boyama işlemi, yüzey hazırlama işlemlerini, astar boya uygulamasını, ara ve son kat boya uygulamalarını, boya kontrol ve testlerini, boya rötuşlarını ve temizlik işlemlerini içerir. Eğer bu şartname ile standartlar ve boya imalatçısı firmanın tavsiyeleri arasında bir çelişki oluşursa, standartlar esas alınacak ve uygulamaya başlamadan önce idare ile temas kurulacaktır. 1.2. Cebri boru, dolu savak ve regülatör kapakları, by-pass kapakları, pompa ve mekanik teçhizatlar, vanalar, bağlantı elemanları, motor ve vinç gibi ekipmanlar ile kaldırma tertibatları, yaya platformları, merdiven korkuluk gibi tüm çelik yapıların boyama işleri, boyaların seçimi ve uygulaması, yüzey hazırlama, satıh koruma ve temizleme işleri, boya kontrol ve testleri ve boya rötuşları bu şartnameye uygun olarak yapılacaktır.

2.

UYGULAMAYA ESAS STANDARTLAR 2.1. Boya uygulamaları ve yapılacak diğer tüm işlemler (yüzey hazırlama vs.) aşağıda belirtilen standartlara uygun olacaktır.  TS EN ISO 2409 Paints and Varnishes-Cross-cut Test (Boyalar ve vernikler Çapraz kesme deneyi)  TS EN ISO 2808 Paints and Varnishes-Determination of Film Thickness (Boyalar ve Vernikler - Film kalınlığının tayini)  TS EN ISO 4624 Paints and Varnishes-Pull-off Test for Adhesion (Boyalar ve Vernikler - Yapışmanın tayini için çekme deneyi)  TS EN ISO 4628 Paints and Varnishes-Evaluation of Degradion of Paint Coatings (Boyalar ve Vernikler - Kaplamadaki bozunmanın değerlendirilmesi)  TS EN ISO 8501 Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints and Related Products-Visual Assessment of Surface Cleanliness (Çelik Yüzeylerin Hazırlanması-Boya ve İlgili Malzemelerin Uygulanmasından ÖnceYüzey Temizliğinin Gözle Muayenesi)  TS EN ISO 8502 Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints and Related Products-Test for the assessment of Surface Cleanliness (Çelik Yüzeylerin Hazırlanması- Boya ve İlgili Malzemelerin Uygulanmasından Önce Yüzey Temizliği Değerlendirme Deneyleri)  TS EN ISO 8503 Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints and Related Products-Surface Roughness Characteristics of Blast Cleaned Steel Substrates (Boya ve İlgili Ürünlerin Uygulanmadan Önce Çelik Taban Malzemelerin Hazırlanması- Kumlanarak Temizlenmiş Çelik Taban Malzemelerin Yüzey Pürüzlülük Karakteristikleri)  TS EN ISO 8504 Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints and Related Products-Surface Preparation Methods (Çelik Yüzeylerin Hazırlanması- Boya ve İlgili Maddelerin Uygulanması- Yüzey Hazırlama Metotları)

3/16


 TS ISO 9223 Corrosion of Metals and Alloys - Corrosivity of Atmospheres Metallerin ve Alaşımlarının Korozyonu-Atmosferlerin Korozyona Uğratma Nitelikleri)  TS EN ISO 11124 Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints and Related Products-Specifıcations for Metallic Blast Cleaning (Çelik Yüzeylerin Hazırlanması-Boya ve İlgili Malzemelerin Uygulanmasından ÖnceBasınçlı Hava ile Püskürtülen Metalik AşındırıcılarınÖzellikleri)  TS EN ISO 11126 Preparation of Steel Substrates Before Application of Paints and Related Products-Specifıcations for Non-metallic Blast Cleaning Abrasives (Çelik Yüzeylerin Hazırlanması - Boya İle İlgili Malzemelerin Uygulanmasından Önce - Püskürtme İle Temizlemede Kullanılan Metalik Olmayan Aşındırıcıların Özellikleri)  TS EN ISO 12944 Paints and Varnishes-Corrosion Protection of Stell Structures by Protective Paint Systems (Boyalar Ve Vernikler - Çelik Yapıların Koruyucu Boya Sistemleriyle Korozyona Karşı Korunması)  TS EN ISO 14713 Protection against corrosion of iron and steel in structures- Zinc and aluminium Coatings (Yapılarda Demir ve Çeliğin Korozyona Karşı Korunması - Metal Kaplamalar)  Sıvedish Standard SİS 05 5900 Surface Preparation Standarts for Painting Steel Surfaces 2.2.

3.

Bu listede yer almayan işlerle ilgili uygulamaya esas standartlarda TSE standartları geçerlidir.

GENEL Yüklenici, yapılacak boya uygulamaları ile ilgili olarak kullanacağı boyanın imalatçı firmasının kontrollük ve servis hizmetinden faydalanacaktır. Bu servis hizmeti, boyama işleminden önce başlayıp, boya işinin İdarece kabulüne kadar sürecektir. Amaç; boya sisteminin, İdare şartlarına ve imalatçı firmanın tavsiyelerine uyacak şekilde uygulanmasıdır. 3.2. Servis hizmetinin bedeli Yükleniciye aittir. Yüklenici, imalatçı firmadan alacağı servis hizmetinin sıklığını kendisi tespit edecektir. 3.3. Boya imalatçısı iş başında;  DSİ kontrollük teşkilatından bir mühendis ve bir formene yapılan boya uygulamalarını belirli zamanlarda kontrolünü yapabilmesi için,  Yüklenicinin bir mühendis ve bir formenine boya uygulamaları ve kontrolü konusunda teorik ve pratik boya eğitimi verecektir.  İş süresince ayda en az bir kez yapılan uygulamaları kontrol ederek, DSİ’ye ve Yükleniciye, 8. maddede belirtilen konuları da kapsayan bir Teknik Servis Raporu sunacaktır. 3.4. DSİ ve Yüklenici; ihale sonrası boya uygulamaları başlamadan önce, sahada enerji kullanımı, boyanacak yerin ortam koşullarının düzeltilmesi (özellikle cebri boru boyama işinde tünel içindeki suyun boşaltılması, varsa havalandırma tertibatının çalıştırılması vb.) gibi boya uygulamasını etkileyecek durumları tespit edip aralarında yazılı bir karar alacaktırlar. 3.5. Gerekli boya kontrol ve testleri bu kapsamda boya imalatçı firma tarafından yapılacaktır. 3.1.

4/16


4.

İŞ GÜVENLİĞİ Yüklenici, çevre ve insan sağlığı açısından alınması gereken tüm önlemleri alacaktır. İş güvenliği talimatlarına ve işin performansı ve devamlılığı açısından gerekli işçi sağlığı, iş güvenliği ve teknik güvenlik şartnamelerine harfiyen uyacaktır. 4.2. Tüm boya uygulamaları sırasında SİGARA İÇİLMEYECEKTİR! 4.3. Boyama alanlarında açık ateş ve alevli aletler kullanılmayacaktır. 4.4. Kıvılcıma neden olabilecek tüm riskler ortadan kaldırılacaktır;  Boyama sırasında elektrikle çalışan aletler kullanılmayacaktır.  Elektriği iletmeyen ve delik olmayan eldiven kullanılacaktır.  Elektrik işlemleri sırasında elektrik anahtarı kapatılacaktır. 4.5. Temizlik esnasında ve boyama işleminin uygulanmasında kullanılan ürünlerden çıkan solvent buharları, yanıcı parlayıcı ve zararlıdır. Boya atıkları asla yakılmayacak, toprağa gömülmeyecek, uygulamada doğa ve insana zarar verilmeyecektir. 4.6. İçinde boya ve tiner bulunan kutular ısıtıcı ve radyatörlerin üzerine konulmayacaktır. 4.7. Boyayı püskürtmek amacıyla oksijen ve diğer yanıcı gazlar, basınç elde etmek amacıyla kullanılmayacaktır. 4.8. Boya malzemeleri boyama alanında yarım gün yetecek miktarda bulundurulacaktır. Böylece, yangın çıkma ve yayılma riski azaltılmış olacak söndürme süresi kısalacaktır. 4.9. El tipi, yangından etkilenmeyen yangın söndürücü tüpleri, yanmayan battaniye gibi yangına karşı kullanılacak malzemeler çalışma sahasının yakınında kolayca ulaşılabilecek ve tüm çalışanların bulabilecekleri yerlerde bulundurulacaktır. 4.10. Yangın kaçış yolları ve çıkışları sürekli olarak açık tutulacak, bu bölgelere konulacak araç gerecin, kaçış alanında yaralanmalara neden olabileceği göz önünde bulundurulacaktır. 4.11. Eller tinerle yıkanmayacak, deri sağlığı için koruma ve bakım özellikleri olan krem ve ilaçlar kullanılacaktır. 4.12. Yüklenici, işin emniyetle yürütülmesi hususunda İdarenin kural ve talimatlarına uymak zorundadır. 4.13. Yüklenici, işin güvenliği yönünden kusursuz olarak yürütülmesinden sorumludur. 4.14. Temizlik ve boyama işleminin uygulanmasına başlamadan önce işin güvenli bir şekilde sürdürülebilmesi için, detaylı bir çalışma planı yapılacaktır. Bu planda uygulama içerisinde yer alan yüzey temizliği, iş yerine göre iskele kurma, aydınlatma, havalandırma, boya uygulaması ve kontrolü gibi maddeler yer alacaktır. 4.15. Çalışmanın güvenlik içerisinde yapılabilmesi için yeterli aydınlatmanın sağlanması şarttır. 4.16. Gerek yüzey temizliği, gerek boyanın tatbikatı ve kuruması esnasında yeterince havalandırma sağlanacaktır. (Madde 7'de belirtilen ortam şartları göz önünde bulundurulacaktır.) Kapalı alanlarda yapılan boya işlerinde gerekli havalandırmanın sağlanması ve çalışanların zehirlenmemesi için gerekli önlemler alınacaktır. 4.1.

5/16


4.17.

5.

Eğer iskele gerekiyorsa, boyanacak tüm yüzeylere maksimum güvenli mesafede ulaşacak şekilde oluşturulacaktır. İskele ile uygulama yapılacak yüzey arası mesafe minimum 30 cm ve maksimum 60 cm olacaktır.

BOYANIN TEMİNİ, DEPOLAMA VE KORUNMASI Boya ve diğer malzemelerin yüklenici tarafından temin edilmesi halinde, kullanılacak boya ve diğer malzemelerin işe ve şartnameye uygunluğunun tespiti için, üretici firma laboratuarı dışındaki kamu veya özel bir laboratuar onayının alınması şarttır. (Lab. No: 11-0502). 5.2. ASTAR, ARA KAT VE SON KAT BOYA, BOYA SİSTEMİ TABLOSUNDA BELİRTİLDİĞİ GİBİ OLACAKTIR. 5.3. Boya imalatçısı firma ISO 9001–2000 kalite yönetim sistemi uygunluk belgesine sahip olmak zorundadır. 5.4. İdare tarafından başka bir karar alınmadıkça bir sistemin parçalarını oluşturan tüm boyalar aynı imalatçı firmadan temin edilecektir. 5.5. Temin edilen her astar ve boya o partiyi temsil eden ve firmanın düzenlediği ürün onay raporu ile birlikte çalışma mahalline getirilecektir. Ürün onay raporunda, ambalaj üzerindeki ürün kodu, parti numarası, üretim tarihi ve diğer bilgiler bulunacaktır. Ayrıca boyanın parlaklık, kapatıcılık, yoğunluk, viskozite gibi teknik özellikleri yer alacaktır. Bu rapor, firma kalite kontrol şefliğince düzenlenecek ve imzalanacaktır. Ürün onay raporu olmayan boyalar çalışma mahalline alınmayacaktır. 5.6. Kullanılacak tüm astar ve boyalar çalışma mahalline firmanın isim ve etiketini taşıyan orijinal ve kapalı ambalajıyla getirilecektir. 5.7. Boya israfının önlenmesi açısından boyalar 20 litrelik ambalajlar şeklinde alınacaktır. 5.8. Boyalar yanma özelliği göz önünde tutularak, havalandırılması sağlanmış bir yerde sızdırmaz kaplarda aşırı düşük veya yüksek sıcaklıklara maruz kalmayacak şekilde kilitli bir depoda muhafaza edilecektir. Depolama sıcaklığı 4–27 °C arasında tutulacak, depolama yerinde, çöp, üstüpü, yağ artıkları bulunmayacak ve depolama yeri daima temiz tutulacaktır. 5.9. Boyalar uzun müddet depolandığında, boyanın kova diplerinde çökelmesini önlemek için kovalar ters çevrilecektir. 5.10. Kaplar üzerinde belirtilen kullanma süresi veya imalattan itibaren 12 ay içerisinde kullanılmayan boyalar kesinlikle kullanılmayacak, kullanım süresinin bitimine yaklaşmış olan boyalar taze boyalarla karıştırılmayacak tinerle inceltilmeyecektir. 5.11. Çinkoca zengin epoksi astar kuru filminde tüm üretim toleransları dahilinde, ağırlıkça, en az, %80 metalik çinko tozu (zinc dust) ihtiva edecektir (TS EN ISO 12944-5, Madde 5.2’ ye göre). Teslim edilen ürünün, ürün onay raporunda bu husus belirtilecektir. 5.1.

6.

YÜZEY HAZIRLAMA 6.1. Herhangi bir mekanik tamirat varsa bu işlemler yüzey temizliğinden önce yapılacaktır. İdare isterse ön kumlama yapılarak çelik yüzeyin kontrolü kolaylaştırılacaktır. Çelik miktarının önemli bir miktarının kaybolduğu

6/16


6.2.

6.3. 6.4. 6.5.

6.6.

6.7.

6.8.

durumlarda tamirat çelik plakaların bu bölgelere kaynaklanması ile yapılacaktır. Boyanacak yüzeylerde yüzey hazırlığını olumsuz etkileyebilecek yağ, gres, tuz, kir, toz, çapak benzeri olumsuz maddeler yüzey hazırlığı işlemlerine başlamadan önce, mekanik ekipman, basınçlı su ve temizlik kimyasalları kullanılarak giderilecektir. Yüzey hazırlığı işlemleri, asitle temizleme, alevle temizleme, mekanik temizleme ve kumlama, yöntemlerinden bir veya bir kaçı kullanılarak yapılacaktır. Yukarıda bahsedilen tüm çelik yapıların aşağıdaki maddelerde belirtildiği üzere temizlenmesi ve boyaya hazırlanması şarttır. Asitle Temizleme: 6.5.1. Asitleme işlemi öncesi yüzeydeki yağ ve gres kalıntıları solventle temizlenecektir. 6.5.2. Sülfirik asit/Fosforik asit, Hidroklorik asit/Fosforik asit veya Fosforik asit/Fosforik asit yöntemleri kullanılarak metal hadde kabuğu ve pastan arındırılacaktır. 6.5.3. İşlem 60-65 oC’ de yapılacaktır. 6.5.4. Asitleme işleminden sonra %2’ lik Fosforik Asit ile pasivasyon işlemi yapılacaktır. Alevle Yüzey Temizliği: 6.6.1. Alevle temizlemeden önce, kalın pas tabakaları kazınarak uzaklaştırılacak daha sonra, yüzey motor tahrikli tel fırça ile temizlenecektir. 6.6.2. Yüzey hadde cüruflarından pas, boya kaplama ve yabancı maddelerden arındırılmış olacaktır. Herhangi bir artık kalıntısı sadece yüzeyde renk değişikliği olarak görülecektir. 6.6.3. Çelik işlerin alevle temizlenmesi için işlem sırası distorsiyon ve bükülmenin önlenmesi amacıyla planlanacak ve kontrol edilecektir. Mekanik Yüzey Temizliği: 6.7.1. Metal yüzeyler kazıyarak, telle fırçalayarak, makine ile fırçalayarak ve rendeleme gibi elle ve motor tahrikli aletlerle temizlenecektir. 6.7.2. Elle ve motor tahrikli aletle temizlemeden önce, kalın pas tabakaları kazınarak kaldırılacak, görünür yağ gres ve kir uzaklaştırıldıktan sonra, yüzey, döküntü ve çöken tozlardan temizlenecektir. 6.7.3. Yüzey, bir metal parlaklığı verene kadar çok iyi temizlenecektir. 6.7.4. Bu temizleme işlemi, malzemede herhangi bir zarara veya deformasyona yol açmayacak ve yontucu aletlerin neden olabileceği herhangi bir yüzey hasarından (çentikler ve kertikler) kaçınmak için dikkat edilecektir. 6.7.5. Tel fırçalar kullanıldığında, pas ve kirlilikler sadece parlatılıp bırakılmayacak, yüzeyden uzaklaştırıldığından emin olunacaktır. Kumlama İle Yüzey Temizliği: 6.8.1. Karbon çelik yüzeyler Sa 2 ½ kalitesinde kuru kum, çelik grit ve/veya çelik shot ile temizlenecektir. 6.8.2. Kumlama yapıldığı zaman tüm yüzey, aşındırıcı madde ile pürüzlendirilecek, kumlanmış yüzeyde olması gereken yüzey pürüzlülüğü 50-60 mikron aralığında olacaktır.

7/16


6.8.3. Kumlamada kullanılacak aşındırıcı içinde toz, kir ve benzeri yabancı madde bulunmayacak, aşındırıcı her zaman kuru olacaktır. Kullanılacak malzemenin özellikleri Madde 8.5.3’ de verilmiştir. 6.8.4. Yüzey temizliği için kullanılacak kum, grit ve shot, ilgili standart ve şartnamelere uygun olacaktır. 6.8.5. Kumlama öncesi, bir test parçasında kumlama yapılacak ve yüzey pürüzlülüğü ölçülerek, ilgili boya sisteminde istenilen yüzey pürüzlülüğüne uygun olduğu tespit edilecektir. Bu test, İdarenin gözetiminde yapılacaktır. 6.8.6. Yüklenici, kumlama işlemine başlamadan önce, boya uygulamalarında gerekecek her türlü test ve kontrol cihazını ve karşılaştırma mastarlarını uygulama sahasında veya atölyede hazır bulunduracaktır. 6.8.7. Kumlama ve boyama işlemleri, yeni boyanmış yüzeylerin, yapılacak kumlamadan olumsuz etkilenmesini önleyecek şekilde planlanacak, kumlama işlemine başlamadan önce boyanmış yüzeyler, gerekli önlemler almak sureti ile kum tozlarından korunacaktır. 6.8.8. Kumlama yapılmış ve temizlenmiş yüzeyler, astar boya öncesinde tozdan arındırılacaktır. Bunun için yüzeye, temiz, kuru hava üflenecek veya endüstriyel vakum temizleyiciler kullanılacaktır. 6.8.9. Kumlama yapılan yüzeyler, mümkün olan en kısa sürede (en geç 4 saat) astar boya ile ve yüzeyde herhangi bir pas görüntüsü oluşmadan boyanacaktır. Yüzeyde pas oluşumu tespit edildiğinde kumlama tekrar edilecektir. 6.8.10. Kullanılacak pompa ve kompresörler boyanacak yüzeye mümkün olduğu kadar yakın olacak, yüzey temizliği sırasında, temizlenen yüzeye yağ ve su teması engellenecektir. 6.8.11. Raspalama ve boyama işlemlerinde kullanılacak basınçlı hava yağ ve rutubet taşımayacaktır. Bu amaçla uygun filtre ve tutucular kullanılacaktır. 6.8.12. Aşındırıcı püskürtme aletinin girmediği veya aletin çalışmadığı yerlerin temizliği Mekanik Yüzey Temizliği yöntemi ile yapılacaktır. 6.8.13. Aşındırıcı püskürtme cihazını çalıştıran kompresörün gücü en az 50 Hp, basıncı 90-150 psi olacaktır. 6.9. İdare tarafından standartlara ve şartnameye uygun bulunmayan yüzey temizliği yüklenici tarafından standartlara uygun hale getirilinceye kadar tekrar edilecektir. Aynı şartlar boya işleri için de geçerlidir. 6.10. Yüzey hazırlığı işlemlerinin yapılacağı ortamın şartları ve metal yüzeyinin sıcaklığı Madde 8.4’ de belirtildiği gibi olacaktır. Tablo 1 - Yüzey Temizliği Raspa Standartları Eşdeğerliği Tablosu KALİTE

NACE

SSPC

ISO 8501-1

Beyaz Metal Raspa Temizliği Yaklaşık Beyaz Metal Raspa Temizliği Ticari Raspa Temizliği Süpürme Raspa Temizliği

No:1

SP-5

Sa3

No:2

SP-10

Sa2½

No:3 No:4

SP-6 SP-7

Sa2 Sa1

8/16


Çözücü Temizliği Elle Tel Fırça Temizliği Motorlu Tel Fırça Temizliği

7.

-

SP-1 SP-2 SP-3

St1 St2 St3

BOYA HAZIRLIĞI VE UYGULAMALARI 7.1. Boya yapılacak ortamın şartları ve boya uygulanacak metal yüzeyin sıcaklığı Madde 8.4’ de verilmiştir. 7.2. Boya üreticisinin, boya inceltilmesi, karıştırılması, taşınması ve uygulamaya yönelik talimat ve tavsiyeleri bu şartnamenin bir parçası olarak kabul edilecektir. Bu konuda boya üreticisinin en son tarihli talimatları esas alınacaktır. Bu talimatlarda belirtilen, kuruma, kürlenme sürelerine uyulacaktır. 7.3. İncelticiler, boya üreticisi firmanın talimatlarında belirtilen tip ve miktarlarda kullanılacaktır. 7.4. Boya uygulaması tecrübeli personel ve uygun ekipman ile yapılacaktır. Bütün boya işleri, dikkatli bir işçilik ile akma, damlama ve sarkmaları önleyecek şekilde olacaktır. Boyada oluşacak akıntılar en kısa zamanda tamir edilecek, kenarlar ve aralıkların boyanmasında işleme özen gösterip, yeterli miktarda boyanın bu alanları kapladığından emin olunacaktır 7.5. Uygulama esnasında boya üreticisi firmanın teknik bülteninde belirtilen katlar arasında beklenmesi gereken minimum ve maksimum sürelere uyulacak, her kat boya kuru film kalınlığı boya sisteminde belirtilen kalınlıkta olacaktır. Kalınlık ölçümleri üst üste sürülen katların toplamına göre yapılacaktır. 7.6. Yaş ve kuru film kalınlıklarının, olması gereken boya kalınlıklarına uygunluğu düzenli olarak kontrol edilecek, kuru film kalınlığı yetersiz olan tüm bölgeler üst kat uygulama süresi içerisinde istenilen kalınlığa ulaştırılacaktır. 7.7. Boya hazırlanırken boyanın karışım ömrü göz önüne alınarak, kullanılacak miktarda boya karıştırılacaktır. 7.8. Boyama işlemleri, Madde 10’ da belirtilen boya sistemlerine göre yapılacaktır. 7.9. Boyama işlemi esnasında, üzerine boya akması ve damlaması mahzurlu olan kısımlar gerekli şekilde örtülerek korunacaktır. Boyanmaması gereken yüzeylerin korunması için, yüklenici yeterli miktarda örtü bulunduracaktır. 7.10. Bütün hareketli parçaların temiz tutulmalarına ve serbest hareketlerine zarar vermemek için özel dikkat sarf edilecek, böyle kısımların üzerine akmış boya, tamamen temizlenecektir. 7.11. Astar boya uygulanacak yüzey, yüzey hazırlama standartlarına uygun şekilde temiz, passız veya boya sistemlerinde belirtilen yüzey pürüzlülüğüne (50- 60 mikron) uygun olacaktır. Boyanacak metal yüzeyin sıcaklığı, kumlama ve astar boya esnasında havanın çiylenme noktasının en az 3 °C üstünde olacaktır. 7.12. Aşağıda belirtilen durumlarda boyama işlemi yapılmayacaktır.  Yüzeyin yaş olması durumunda,  Bağıl nem oranının, imalatçının önerdiği değerden yüksek olması durumunda, (max % 80)

9/16


 Çevre veya boyanacak yüzeyin, imalatçı firmanın belirttiği sıcaklıklara göre düşük veya fazla olması durumunda, (Madde 8.4'te tanımlanan koşullar)  Rüzgâr hızının saatte 24 km' den fazla olması durumunda,  Aşırı tozlu ortamda kesinlikle boya uygulaması yapılmayacaktır.  Boyanın kürlenme sıcaklığını etkileyeceğinden, sıcaklığın 5 °C nin altına düşmesi beklenen durumlarda,  Yağmur, kar, sis veya çiyde boyama işlemi yapılmayacaktır. 7.13. Boya depodan kullanıma hazır bir şekilde uygulama sahasına getirilecek ve bundan sonra tiner veya başka bir madde ilavesi yapılmayacaktır. 7.14. Epoksi ve poliüretan boya uygulamalarında sertleştirici karıştırıldıktan sonra teknik bültenlerde belirtilen süre kadar beklenecek, boya uygulamasına daha sonra başlanacaktır. 7.15. Ardışık boya katlarında belirtilen boya tiplerinin renkleri gözle görülebilir ölçüde farklı olacaktır. 7.16. Bir sonraki boya işlemine geçmeden önce boya katının tüm bozuklukları giderilecektir. 7.17. Tüm boyalı yüzeyler kaplama işlemi tamamlanana kadar temiz ve kuru tutulacak, tozdan arındırılacaktır. 7.18. Boya uygulamasından hemen sonra, yaş boya kalınlığı, yaş boya tarakları ile kontrol edilecektir. 7.19. Katlar arasındaki bekleme süresinde yüzeylerde çevreden gelen tozlarla oluşabilecek kirlenmeler basınçlı hava ile temizlenecektir. 7.20. Aşağıda belirtilen aşamalarda, İdareden onay alınmadıkça, bir sonraki uygulamaya geçilmeyecektir.  Yüzey hazırlığı bitiminden sonra, astar boya uygulamadan önce,  Her katın bitiminden sonra, bir sonraki katın uygulamasından önce, 7.21. Boyama işlemi; boya üreticisi firmanın tavsiyeleri göz önünde bulundurularak havasız püskürtme yöntemi (airless) ile yapılacak, zorunlu hallerde fırça veya rulo kullanılabilecektir. 7.22.

Fırça veya Rulo ile Boya Uygulamaları:  Püskürtme yöntemi ile boyama uygulanamayan bölgeler, imalatçı firmanın talimatlarına da uymak koşulu ile fırça veya rulo ile boyanabilecektir.  Boya uygulaması başlamadan önce kaynak dikişleri, keskin köşe ve kenarlarda kestirme uygulamaları yapılacak, kestirme uygulamaları bant şeklinde rulo veya fırça ile boyanarak sprey boya sonrası homojen bir kalınlık elde edilmesi sağlanacaktır. 7.23. Her günün sonunda boş kaplar, boya artıkları vb. malzemeler, uygulama sahasından uzaklaştırılarak uygulama sahası temiz tutulacaktır. 7.24. Boya işlerinin tamamlanmasından sonra, yüklenici çevredeki tüm artıkları ve çöpleri toplayacak, etrafta kazaen boyanmış yüzeyleri temizleyecek ve çevreyi teslim alındığı gibi, düzgün bir şekilde İdareye teslim edecektir. İş bitiminde, ortaya çıkan tüm atıkların atık değerlendirme firmalarına iadesi sağlanacak ve bu durum belgelenecektir. 8.

MUAYENE VE TESTLER

10/16


Yüklenici, boyama işlemine başlamadan önce, boya uygulamalarına yönelik "Boya Uygulama Prosedürü"nü ve "Boya Kalite Kontrol Planı" nı hazırlayacak ve İdareden onay alacaktır. Boya, öncelikle yüklenicinin kontrolörü tarafından muayene edilecektir. 8.2. Yüklenici, yüzey hazırlığı ve boya işlemlerine başlamadan önce boya uygulamalarında gerekecek her türlü test ve kontrol cihazını ve karşılaştırma mastarlarını sahada hazır bulunduracaktır. Uygulama ortamı, yüzey hazırlığı ve boya, öncelikle Yüklenicinin kontrolörü tarafından muayene edilecektir. 8.3. İdare veya İdarenin istediği veya gerekli gördüğü anda imalatçı firma, boya kontrolü yapmak istediği zaman bu kontrolü yapmaya her zaman yetkili olacak işin yürütülmesi sırasındaki değişik aşamalarda imalatçı firmanın tesislerinde ve işyerinde muayene, kontrol ve testler yapılacaktır. Boyalarla ve boyanan yüzeyle ilgili örnekler istenilen her an alınabilecek ve gerekli görülen deneyler yapılacaktır. 8.1.

8.4.

8.5.

Ortam Şartlarının Kontrolü: 8.4.1. Ortam koşulları: Ortam sıcaklığı ve bağıl nem her yüzey hazırlığı ve her boya uygulama öncesi kontrol edilecektir. Ortam sıcaklığı boya üreticisi firmanın önerdiği değerlerde olacaktır. Bağıl nem en fazla % 80 olacaktır. 8.4.2. Metal Yüzey Sıcaklığı: Yüzey hazırlığı veya boya uygulaması yapılacak yüzeyin sıcaklığı, çiylenme noktasının en az 3 oC üstünde olacaktır. Bu kontrol, uygulamalar sırasında sabah, öğle ve akşamüzeri olmak üzere en az günde üç kez yapılacaktır. Yüzey Hazırlığı Kontrolleri 8.5.1. Raspalanmış yüzeyin kalitesi TS EN ISO 8501–1’ e göre Sa 2½ mertebesinde olacaktır. 8.5.2. Raspalanmış yüzeyin profil derinliği Yüzey Profili Ölçüm Cihazı kullanılarak ölçülecektir. 8.5.3. Raspa Malzemesi (Silis Kumu, Grit ve Shot): Bir çay kaşığı kum grit veya shot malzeme bir bardak içindeki saf su içine katılacak, karıştırılacak ve çökmesi beklenecek, çökelme sonunda su yüzeyinde yağ ve küçük parçacıklar ve suda renk değişimi olmayacaktır. Daha sonra suyun pH değeri ölçülecek ve pH değeri 5’ den az olmayacaktır. Suya %5' lik gümüş nitrat çözeltisi eklendiğinde su içinde beyaz çökeltiler (Klor tuzları) oluşmayacaktır. 8.5.3.1. Silis Kumu:  Kullanılacak kum belirtilen standartta olacak ve yeni kum kullanılacaktır.  Bir kez kullanılan kum bir kez daha kullanılmayacaktır.  Kumlama işinde kullanılacak kum 20 ile 50 mesh elek çapı oranında, tane iriliği 0,6–2 mm arasında olacaktır.  İletkenlik ölçüm cihazı ile saf suda kumun içerdiği çözülebilir tuzların iletkenliği ölçülecek, bu değer 50 mikrosiemens/cm’yi geçmeyecektir  Kumun ihtiva ettiği silisyum oranı en az % 90 olacaktır. 8.5.3.2. Grit ve Shot:

11/16


 Steel Grit G 40, Steel Shot S 230 tane iriliğinde olacaktır.  Ağırlıkça 3 birim grit, 1 birim shot karışımı kullanılacaktır. 8.5.4. Yüzeydeki Yağ ve Gres: 25 cm2’ lik test alanı 10 ml methylenechloride ile yıkanacak, yıkama sıvısının 5 damlası temiz cam yüzey üzerine damlatılacaktır. Solvent tamamen buharlaştırıldıktan sonra cam tabaka karanlıkta ultraviyole ışınına maruz tutulacak, eğer mavi flöresans görülürse yüzey yağ ve gres ile kirli anlamına gelecektir. Bu testin sıklığı şüphelendikçe yapılmak üzere olacaktır 8.5.5. Kullanılan basınçlı havanın temizliği, hava çıkış nozuluna kum veya grit koymadan, beyaz bir bez konarak ve basınçlı hava geçirilerek yapılacaktır. 20 saniye bekledikten sonra beyaz bez incelenecek, bez üzerinde su ve yağ damlacıklarının olması halinde, sistem yağ ve sudan arındırılıncaya kadar temizlenerek kontrol edilecektir. 8.6. Boya kuru film kalınlığı her kat boya uygulamasından sonra, SSPC-PA 2’ ye göre yapılacaktır. Ölçüm yöntemi aşağıdaki gibidir: A. 30 m2’yi aşmayan elemanlar için, her 10 m2 için 5 spot ölçüm yapılacaktır. B. 100 m2’yi aşmayan elemanlar için, 3 adet rasgele seçilen 10 m 2 alan için 5 spot ölçüm yapılacaktır. C. 100 m2’yi aşan alanlar için; ilk 100 m2 için B Maddesi uygulanacak, her ek 100 m2 için seçilen 10 m2 üzerinden, 5 spot ölçüm alınacaktır. D. Her spot ölçüm için 3 adet ölçüm yapılacaktır. Her yeni okumada prob bir önceki pozisyonundan 4 cm çapında dairenin içinde olacaktır. Üç ölçümün ortalama değeri, spot ölçüm değeri olarak yazılacaktır. 8.7. Pull-Off Test: Uygulanan her katın birbiri ile yapışması veya toplam boya sisteminin yüzeye yapışması en az 5 MPa ile test edilecektir. Yapışma testi yapılacak alan rasgele seçilecek, uygulanacak standart ISO 4624 olacaktır. Test sonucu 5 MPa altında ise ilgili parçalar tekrar kumlanacaktır. 8.8. Yapışma Testi (Cross Cut): Boya yüzeyinde şüphelenen yer üzerinde bıçakla 2-3 cm' lik bir alan bıçakla küçük karelere bölünecek ve üzerine bant yapıştırılarak çekilerek boyanın yapışması kontrol edilecektir. (TS EN ISO 2409). 8.9. Tüm yüzey temizleme ve raspa işlemlerinden sonra ve boya uygulaması öncesi hazırlanan yüzey kontrol edilecektir. 8.10. Ara kat boya uygulanmadan önce, atılan astar boya mutlaka kontrol edilecektir. 8.11. Yüklenici firma aşağıdaki test ekipmanlarını sahada bulunduracaktır.  Dewmeter (hava sıcaklığı, bağıl nem, çiylenme noktası ve metal yüzey sıcaklığı ölçer)  Yüzey pürüzlülüğü ölçüm cihazı  Boya kuru film kalınlığı ölçüm cihazı  Boya yaş film kalınlığı ölçer (yaş film tarağı)  Pull-Off test cihazı  İletkenlik ölçüm cihazı 9.

RÖTUŞ İŞLEMLERİ

12/16


9.1.

9.2.

9.3.

Rötuş İçin Gerekli Boyama Ekipmanının Hazırlanması: 9.1.1. Rötuş işlemi için yapılacak boyama işleminde kullanılan alet ve ekipmanlar temiz ve tam çalışır durumda bulundurulacaktır. 9.1.2. Rötuş uygulaması sırasında kullanılacak ekipmanlar;  Astar ve Arakat rötuşlamasında yapılacak uygulama için Rulo – Fırça olarak,  Son kat rötuşlaması için yapılacak uygulamada ise Rulo – Fırça – Havalı Tabanca olarak seçilecektir. 9.1.3. Uygulamada;  Fırça kullanılacak ise; boyanacak yüzeyin büyüklüğüne uygun boyutta fırça seçilecek, fırçanın kılları sert olmayacaktır.  Rulo uygulaması geniş ve düzgün yüzeylerde yapılacaktır.  Havalı tabanca kullanılacak ise; kullanılacak tabanca çok iyi tanınacak, üretici firmanın önerilerine uyulacak, püskürtme yapılırken basınç 4-5 atmosfer arasında olacaktır. Rötuş Yapılacak Yüzeyin Hazırlanması: 9.2.1. Şantiyede yapılan birleştirme işlemlerindeki kaynaklı yüzeyler ile boyası tamamen deforme olan ve metali açığa çıkan yüzeyler, ISO 8501-1:1998 standardına göre St3 mertebesine kadar çanak fırça, tel fırça veya zımpara ile temizlenecektir. 9.2.2. Rötuş yapılacak olan yüzeyde Astar deforme olmamış, Arakat + Son Kat deforme olmuş ise; yüzeydeki toz, kir, tatlı su ile yıkanacak; diğer yabancı maddeler (yağ, gres vs.) organik solventler ya da temizlik maddeleri ile temizlenecektir. Temizlenip kurutulduktan sonra zımpara yapılmak sureti ile yüzey pürüzlendirilecektir. 9.2.3. Rötuş yapılacak olan yüzeyde Astar + Arakat deforme olmamış, Son Kat deforme olmuş ise; Yüzeydeki toz, kir, tatlı su ile yıkanacak; diğer yabancı maddeler (yağ, gres vs.) organik solventler ya da temizlik maddeleri ile temizlenip kurutulduktan sonra zımpara yapılmak sureti ile yüzey pürüzlendirilecektir. 9.2.4. Eksik kuru film kalınlıklarının tamamlanacağı kısımlarda yapılacak rötuş işlemlerinde ve kat üstü kat uygulamalarında yüzeyin zımpara ile pürüzlendirilerek uygulamaya geçilmesi şarttır. 9.2.5. Mekanik temizlik işleminden sonra yüzeydeki tozlar temiz ve kuru kompresör havası ile veya emici pompalar ile temizlenecektir. Boyanın Yüzeye Tatbiki: 9.3.1. Uygulama esnasında boya üreticisi firmanın teknik bülteninde belirtilen katlar arasında beklenmesi gereken minimum ve maksimum sürelere uyulacaktır. 9.3.2. Uygulama;  Fırça ile yapılıyorsa; fırça boya kutusuna yarıya kadar daldırılacak, uygulanacak yüzey ile 750’lik açı yapacak şekilde tutularak fazla bastırmadan, gereğinden fazla yüzeyden geçmeksizin uygulama yapılacaktır.  Rulo ile yapılıyorsa, kabarcık oluşmaması için çok hızlı ve bastırarak uygulama yapılmayacaktır.  Havalı tabanca ile yapılıyorsa; tabanca ile yüzey arasında 25-40 cm mesafe, boyanacak yüzey tabancaya dik konumda ve uygulama yüzeye dik, hareket paralel olacaktır.

13/16


Tablo 2 - Hava Sıcaklığı, Bağıl Nem ve Çiylenme Noktası Tablosu Bağıl Nem, % RH 20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

0

0,0

2,5

Ortam Sıcaklığı, °C

5

10.

100

-4,4

-3,4

-2,4

-1,5

-0,6

0,2

1,0

1,8

2,5

-9,1

-7,4

-5,9

-4,5

-3,3

-2,1

-1,1

0,0

1,0

1,9

2,7

3,5

4,3

5,0

7,5

-14,0

-11,0

-8,9

-6,9

-5,2

-3,6

-2,2

-0,9

0,3

1,4

2,4

3,4

4,3

5,1

6,0

6,8

7,5

10

-12,0

-9,1

-6,7

-4,7

-2,9

-1,3

0,1

1,4

2,6

3,7

4,8

5,8

6,7

7,6

8,4

9,2

10,0

13

-9,8

-6,9

-4,5

-2,5

-0,7

0,9

2,4

3,7

5,0

0,1

7,2

8,2

9,2

10,1 10,9 11,7 12,5

15

-7,7

4,8

-2,4

-0,3

1,5

3,2

4,7

6,1

7,3

8,5

9,6

10,6 11,6 12,5 13,4 14,2 15,0

18

-5,6

-2,7

-0,2

1,9

3,8

5,5

7,0

8,4

9,7

10,9

12,0 13,0 14,0 15,0 15,8 16,7 17,5

20

-3,6

-0,6

1,9

4,1

6,0

7,7

9,3

10,7 12,0 13,2

14,4 15,4 16,4 17,4 18,3 19,2 20,0

23

-1,5

1,5

4,1

6,3

8,2

10,0 11,6 13,0 14,4 15,6

16,8 17,8 18,9 19,9 20,8 21,7 22,5

25

0,5

3,6

6,2

8,5

10,5

12,3 13,9 15,3 16,7 18,0

19,1 20,3 21,3 22,3 23,2 24,1 25,0

28

2,6

5,8

8,5

10,7

12,8

14,6 16,2 17,7 19,1 20,4

21,6 22,7 23,8 24,8 25,7 26,6 27,5

30

4,7

7,9

10,6 13,0

15,0

16,8 18,5 20,0 21,4 22,8

24,0 25,1 26,2 27,2 28,2 29,1 30,0

33

6,7

10,0

12,8 15,1

17,2

19,1 20,8 22,4 23,8 25,1

26,4 27,5 28,6 29,7 30,7 31,6 32,5

35

8,8

12,1

14,9 17,3

19,5

21,4 23,1 24,7 26,1 27,5

28,8 29,9 31,1 32,1 33,1 34,1 35,0

38

10,8

14,2

17,1 19,5

21,7

23,6 25,4 27,0 28,5 29,9

31,1 32,4 33,5 34,6 35,6 36,6 37,5

40

12,9

16,3

19,2 21,7

23,9

25,9 27,7 29,3 30,8 32,2

33,5 34,8 35,9 37,0 38,1 39,1 40,0

43

14,9

18,4

21,4 23,9

26,2

28,2 30,0 31,6 33,2 34,6

35,9 37,2 38,3 39,5 40,5 41,5 42,5

45

17,0

20,5

23,5 26,1

28,4

30,4 32,3 33,9 35,5 36,9

38,3 39,6 40,8 41,9 43,0 44,0 45,0

48

19,0

22,6

25,7 28,3

30,6

32,7 34,5 36,3 37,8 39,3

40,7 42,0 43,2 44,4 45,5 46,5 47,5

50

21,0

24,7

27,8 30,5

32,8

34,9 36,8 38,6 40,2 41,7

43,1 44,4 45,6 46,8 47,9 49,0 50,0

BOYA SİSTEMİ

14/16


DSİ altındaki tüm boyama işlerinde; çelik borular, kapaklar ve ekipmanlara uygun olarak seçilmiş aşağıdaki boya sistemlerine bağlı kalınacaktır. Tablo 3 – Barajda bulunan temel ekipmanların ortamlara göre sınıflandırılması Sistem No

1

Sistem Adı

Su ile Temas Eden Yüzeyler

Boyanacak Yüzeyler Dip savaklarda bulunan kapaklar, ızgaralar gibi direkt su ile temasta olan yüzeyler (içme suyu ile temas eden yüzeyler hariç) Toprağa gömülü çelik işler, boruların dış yüzeyleri Tüm cebri boruların su ile temas eden iç yüzeyleri (içme suyu ile temas eden yüzeyler hariç) Cebri boruların dış yüzeyleri

2

Açık Alanda Bulunan Yüzeyler

Kapak manevra teçhizatları, kollar, kaldırma tertibatları, yaya platformu, merdiven, korkuluk gibi

3A

Zaman Zaman veya By-pass kapakları, kapak mansap ve memba yüzleri ve kapak Kısmen Su ile Temas yuvasının su ile temas eden yüzeyleri Eden Yüzeyler Tünel içindeki cebri boru dış yüzeyleri

3B

Yüksek Neme Maruz %60'ın üzerinde yüksek neme maruz cebri borular, vanalar, çelik Boru ve Çelik yüzeyler Yüzeyler Bina içindeki pompalar makine ve borular, vinçler, muhtelif çelik yapılar ve diğer mekanik teçhizatlar

4

Pompa ve Diğer Mekanik Teçhizat

5

İçme Suyu ile Temas İçme suyu ile temas eden çelik işler, borular, vanalar, fitings vb. Eden Yüzeyler teçhizatın iç yüzeyleri

6

Üzeri Sarılarak Toprağa Gömülecek Boru ve Çelik İşleri

Üzeri sarılarak toprağa gömülecek boru ve çelik işleri

15/16


Tablo 4 – Kullanılacak Boya Sistemleri Astar Boya

Sistem Sistem Adı

Yüzey Hazırlama

No.

Ara Kat Boya

Son Kat Boya

Toplam Kuru Film Kalınlığı

Kat Sayısı x Kuru Film Kalınlığı (mikron)



Çinkoca Zengin Epoksi Astar Boya 1x75

-

Kömür Katranlı Epoksi Son Kat Boya 2x150

375


High Build Epoksi Ara Kat Boya 1x125

Poliüretan Son Kat Boya 1x50

250



Epoksi Son Kat Boya 2x50

300

(mikron)

1

Su ile Temas Eden Yüzeyler

Sa 21/2 temizlik derecesinde kum püskürtme ile yapılan temizlik, Yüzey yağlı ise Sa21/2 derecesinde temizlenmeden önce solvent temizliği

2

Açık Alanda Bulunan Yüzeyler


3A

Zaman Zaman veya Kısmen Su ile Temas Eden Yüzeyler


3B

Yüksek neme maruz boru ve çelik yüzeyler


Yüzey Toleranslı Epoksi Astar 1x75

Yüzey Toleranslı Epoksi Boya 1x125

Epoksi Son Kat Boya 2x50

300

4

Pompa ve Diğer Mekanik Teçhizat


Antikorozif Çinko Fosfat Pigmentli Epoksi Astar 1x60


Poliüretan Son Kat Boya 1x50

200

5

İçme Suyu ile Temas Eden Yüzeyler

Sa21/2 temizlik derecesinde kum püskürtme ile yapılan temizlik, Yüzey yağlı ise Sa21/2 derecesinde temizlenmeden önce solvent temizliği

Antikorozif Çinko Fosfat Pigmentli Epoksi Astar 1x50

-

Hijyenik Solventsiz Epoksi Boya 2x150

350

6

Üzeri Sarılarak Toprağa Gömülecek Boru ve Çelik İşleri


-

-

50

1 ) Çinkoca zengin epoksi astar Madde 5.11’ de belirtilen özellikte olacaktır.

16/16

1

1

1

1


Celik Yapilar Boya Teknik Sartnamesi

Recommend Documents