Cac Giai Phap Vuot Rao Can Ky Thuat Trong Thuong Mai Doi Voi Doanh Nghiep Xuat Khau Vn

QUAN HỆ KINH TẾ QUỐC TẾ

GVHD: GS.TS.VõThanh Thu

MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU...................................................................................................................4 1 Khái niệm rào cản kỹ thuật trong thương mại............................................... ...................................................... ............... ........... ... 6 1.1 Các loại hình rào cản thương thương mại.................................................................. ......................................................................... .......... ... 6 1.2 Một số khái niệm về về rào cản kỹ thuật.............................................................. ..................................................................... ......... 7 2 Phân loại rào cản kỹ thuật....................................................................... ............................................................................... ............... .............. ........... 8 2.1 Quy chuẩn kỹ thuật (technical regulations): regulations) : Là những yêu cầu kỹ thuật có giá trị áp dụng bắt buộc (nghĩa là các doanh nghiệp bắt buộc phải tuân thủ). .......................... .................... ...... 8 2.2 Ti Tiêu êu chuẩn kỹ thuật (technical (technical standards): standards): .............................................................. 9 2.3 Quy trình đánh giá sự phù hợp của 1 loại hàng hóa với các quy định/tiêu chuẩn kỹ thuật (conformity assessment procedure): ..................................................................... 9 2.4 Các tiêu chuẩn kỹ thuật chủ yếu liên quan đến hàng công nghiệp, nguyên liệu thô và đầu vào của ngành nông nghiệp............................................................................... .................................................................................. 9 2.5 Các tiêu chuẩn, quy định kỹ thuật, thuật, an toàn vệ sinh dịch tễ:...................... ............................. ............. ...... 10 2.6 Các tiêu chuẩn chế biến và sản xuất theo quy định môi trường:...... ............ ............ ......... ....... ....... ... 10 2.7 Các yêu cầu cầu về nhãn nhãn mác:.......................................................... .................................................................. ............... .............. ............ ..... 11 2.8 Các yêu cầu về đóng gói bao bì:............................................................ ................................................................... .............. ....... 11 2.9 Phí môi trường:....................................................................... ............................................................................... ............... .............. ............... ........ 12 2.10 Nhãn sinh thái: ....................................................................... .............................................................................. .............. ............... .............. ...... 12 3 Mục tiêu Hiệp định về các Rào cản kỹ thuật trong ngoại thương.......................... ................................. ......... 13 3.1 Hiệp định về các Rào cản Kỹ thuật đối đối với Thương mại ........................... .................................. ........... .... 13 3.2 Các loại hàng hoá thường là đối tượng của các biện pháp kỹ thuật...... .......... ....... ....... ........ ........ 14 4 Những nguyên tắc áp dụng trong Hiệp định TBT............................. ..................................... ............... .............. ............. ...... 15 5 Vai Vai trò và hạn chế của các rào cản kỹ thuật t huật đối với quốc gia, doanh doa nh nghiệp... ....... ....... ...... ...... ..... 16 5.1 Vai trò ...................................................................................................... ............................................................................................................. ............. ...... 16 5.2 Hạn chế của các rào cản kỹ thuật........................................................................... 18 6 Thực trạng các rào cản kỹ thuật phổ biến mà doanh nghiệp ngh iệp Việt Việt Nam thường gặp ... ...... ..... 21 6.1 Nét chính chính trong trong xuất khẩu Việt Nam .............................................. ...................................................... ............... .............. ....... 21 6.2 Các rào cản thương mại tác động mạnh đến một số ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam....................................................................................................... ........ .......... 23 a. Hàng thuỷ sản: sản: luật IUU, hiệp định định SPS, Farm Bill 2008........................................29 2008........................................29 Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

1



b. Gỗ và các sản phẩm gỗ: tiêu tiêu chuẩn REACH, REACH, đạo luật luật LACEY, LACEY, đạo luật FLEGT.. FLEGT.. .29 7 Các giải pháp vượt rào cản kỹ thuật trong thương mại của doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.............................................................................................................................. .... 29 7.1 Nâng cao nhận thức về rào cản kỹ thuật trong thương mại...... ............ ............ ............ ............ .......... ........ 30 7.2 Áp dụng các tiêu chuẩn chuẩn chất lượng quốc quốc tế............................................. ..................................................... .............. ...... 31 7.3 Gắn nhãn sinh thái cho hàng hóa................................................................... .......................................................................... ......... 33 7.4 Đổi mới công nghệ và nâng nâng cao trình độ quản lý kỹ thuật để nâng cao chất lượng sản phẩm........................................................................................... ................................................................................................... ............... ............... ............ .... 34 8 Các kiến nghị đối với Nhà nước nướ c để giúp các doanh nghiệp nghiệ p vượt rào cản kỹ thuật ................ 36 8.1 Ký kết các hệp định song phương và đa phương về rào cản kỹ thuật trong thương mại................................................................................................. ........................................................................................................ ............... ............... .............. ......... 37 8.2 Tuyên truyền, giới thiệu cho các doanh nghiệp về rào cản kỹ thuật của các quốc gia................................................................................................................................ . 39 8.3 Tổ chức đào tạo đội ngũ quản lý chất lượng và kỹ thuật cho doanh nghiệp.................... 41 8.4 Xây dựng hệ thống các tiêu chuẩn quốc gia cho sản phẩm và thành thành lập các cơ quan kiểm tra chất lượng và kỹ thuật đối với hàng xuất khẩu...................................... .............................................. .......... 42 LỜI KẾT.........................................................................................................................45 TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................47

Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

2



b. Gỗ và các sản phẩm gỗ: tiêu tiêu chuẩn REACH, REACH, đạo luật luật LACEY, LACEY, đạo luật FLEGT.. FLEGT.. .29 7 Các giải pháp vượt rào cản kỹ thuật trong thương mại của doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.............................................................................................................................. .... 29 7.1 Nâng cao nhận thức về rào cản kỹ thuật trong thương mại...... ............ ............ ............ ............ .......... ........ 30 7.2 Áp dụng các tiêu chuẩn chuẩn chất lượng quốc quốc tế............................................. ..................................................... .............. ...... 31 7.3 Gắn nhãn sinh thái cho hàng hóa................................................................... .......................................................................... ......... 33 7.4 Đổi mới công nghệ và nâng nâng cao trình độ quản lý kỹ thuật để nâng cao chất lượng sản phẩm........................................................................................... ................................................................................................... ............... ............... ............ .... 34 8 Các kiến nghị đối với Nhà nước nướ c để giúp các doanh nghiệp nghiệ p vượt rào cản kỹ thuật ................ 36 8.1 Ký kết các hệp định song phương và đa phương về rào cản kỹ thuật trong thương mại................................................................................................. ........................................................................................................ ............... ............... .............. ......... 37 8.2 Tuyên truyền, giới thiệu cho các doanh nghiệp về rào cản kỹ thuật của các quốc gia................................................................................................................................ . 39 8.3 Tổ chức đào tạo đội ngũ quản lý chất lượng và kỹ thuật cho doanh nghiệp.................... 41 8.4 Xây dựng hệ thống các tiêu chuẩn quốc gia cho sản phẩm và thành thành lập các cơ quan kiểm tra chất lượng và kỹ thuật đối với hàng xuất khẩu...................................... .............................................. .......... 42 LỜI KẾT.........................................................................................................................45 TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................................47


2




3



LỜI MỞ ĐẦU Hiện nay, nay, nền kinh tế Việt Nam đã và đang trên con đường hội nhập và đã đạt được khá nhiều thành tựu đáng kể. Trong mấy năm gần đây nền kinh tế luôn tăng trưởng với tốc độ cao. Đặc biệt, xuất khẩu của Việt Nam đã có sự tăng trưởng mạnh và góp phần to lớn cho sự phát triển của đất nước. Kim ngạch xuất khẩu hàng năm ngày càng tăng, đặc biệt năm 2010 là năm có chỉ số xuất khẩu thật ấn tượng. Tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2010 ước đạt khoảng 71,6 tỷ USD, tăng 25,5% so với năm 2009 và vượt 18% so với chỉ tiêu Quốc hội đề ra. Đây có thể coi là 1 tiền đề mới cho sự phát triển. Bên cạnh đó, nền kinh tế thế giới đang trong thời kỳ hội nhập với xu hướng toàn cầu hoá khu vực hoá, đã hình thành các khối mậu dịch tự do và hiện nay trên thế giới các tập đoàn đa quốc gia có ảnh hưởng rất lớn tới nền kinh tế thế giới. Theo xu hướng đó, Việt Việt Nam cũng đang từng bước hội nhập vào nền kinh tế thế giới và khu vực. Cụ thể là Việt Nam đã từng từng bước trở thành thành thành viên của ASEAN, APEC, AFTA AFTA và WTO. WTO. Hội nhập kinh tế mang lại rất nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Việt Nam: các rào cản thương mại được dỡ bỏ theo hiệp định được ký kết giữa các quốc gia thành viên của các tổ chức, việc tiếp cận thị trường dễ dàng hơn, thông tin được cung cấp đầy đủ hơn. Nhưng các doanh nghiệp cũng đứng trước nhiều thách thức: các quốc gia thay vì sử dụng thuế, giấy phép xuất nhập khẩu, hạn ngạch… để bảo vệ thị trường đã dựng nên một loại rào cản mới tinh vi , phức tạp và khó vượt qua hơn nhiều. Đó là rào cản kỹ thuật. Rào cản kỹ thuật thật sự là thách thức lớn cho các doanh nghiệp Việt Việt Nam bởi trình độ kỹ thuật của nước ta còn thấp, các doanh nghiệp còn chưa ý thức được tầm quan trọng của các rào cản đó. Do vậy, các doanh nghiệp nước ta gặp rất nhiều khó khăn khi tiếp cận và xuất khẩu hàng sang các thị trường có sử dụng rào cản kỹ thuật. Vậy rào cản kỹ thuật trong thương mại là gì, có tác động thế nào tới thương mại quốc tế nói chung và xuất khẩu của Việt Nam nói riêng, thực tiễn áp dụng các rào cản kỹ thuật của các nước trên thế giới như thế nào, các doanh nghiệp Việt Nam cần làm gì để vượt qua các rào cản trên để thâm nhập thị trường các nước? Nhóm sinh viên chúng em sẽ trình bày cụ thể các vấn đề đặt ra.


4



Tuy nhiên, không thể tránh được những sai sót trong quá trình tự tìm hiều và thảo luận, nhóm sinh viên mong nhận được sự hướng dẫn, góp ý thêm từ Giảng viên hướng dẫn.


5



1 Khái niệm rào cản kỹ thuật trong thương mại Trước hết chúng ta có thể hiểu rào cản thương mại chính là biện pháp bảo hộ mậu dịch của 1 quốc gia trong kinh doanh quốc tế bằng các biện pháp như: Biện pháp hành chính, biện pháp kỹ thuật, thuế… để kiểm soát, điều tiết sản phẩm xuất nhập khẩu. Tùy theo các góc độ phân tích kinh tế khác nhau, và người ta đã phân ra thành các loại rào cản như sau: 1.1 Các loại hình rào cản thương mại 1.1.1 Hai loại hình chính: rào cản thuế quan và rào cản phi thuế quan: - Rào cản thuế quan (Tariff Barriers): thuế GSP (mức thuế suất và tiêu chí loại trừ),

thuế tuyệt đối, thuế phụ thu, thuế VAT, thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp, thuế môi trường, ... - Rào cản phi thuế quan (Non-Tariff Barriers): SPS, TBT, hạn ngạch thuế quan, quy

định về xuất xứ và truy xuất nguồn gốc, quy định về nhãn mác, quy định về bao bì đóng gói, tiêu chuẩn tiếp thị và hệ thống phân phối hàng hóa, tiêu chuẩn môi trường, biến đổi khí hậu, điều kiện về lao động, trách nhiệm xã hội, bảo hộ sở hữu trí tuệ, quy định bảo vệ người tiêu dùng, thủ tục hải quan, các tiêu chí về biến đổi khí hậu, các quy định riêng của các tập đoàn, hệ thống bán lẻ, các chương trình hỗ trợ xuất khẩu, trợ giá, xúc tiến quảng cáo ... 

Rào cản kỹ thuật nằm trong nhóm rào cản phi thuế quan.

Ngoài ra còn có các loại rào cản kỹ thuật cụ thể sau đây: 1.1.2 Các loại rào cản “cứng” và “mềm”: - Các loại rào cản “cứng” là rào cản đã được quy định tại các văn bản pháp quy của EU và phù hợp với các định chế của WTO (luật hóa) – có lúc còn được gọi là rào cản theo chiều ngang;


6


-


Các loại rào cản “mềm” là các loại rào cản được thể hiện tại các văn bản dưới Luật, các tiêu chuẩn kỹ thuật ngành, tiêu chuẩn của mỗi quốc gia thành viên EU, tiêu chuẩn riêng của các hệ thống phân phối, siêu thị...còn được gọi là rào cản theo chiều dọc.

1.1.3 Rào cản tại biên giới và rào cản bên trong lãnh thổ - Tại biên giới: thủ tục hải quan, các hệ thống kiểm tra chất lượng, kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm khi làm thủ tục nhập khẩu, cấp phép, quy định đối với hàng tạm nhập, tái xuất, tiêu chuẩn kho ngoại quan, hệ thống cảnh báo...; - Bên trong lãnh thổ: các quy định về bảo hộ người tiêu dùng, về vệ sinh an toàn thực phẩm, về tiếp thị và hệ thống bán lẻ, về tiêu chí về phòng thí nghiệm, các nghiên cứu đánh giá rủi ro, nghiên cứu khoa học... 1.1.4 Rào cản “vô hình” Là những rào cản nhằm làm tăng sức cạnh tranh hàng nội địa thông qua các gói trợ cấp, điển hình là các chương trình quảng bá chất lượng sản phẩm EU có gắn với thân thiện môi trường, đảm bảo vệ sinh thực phẩm và nhất là hệ thống văn bản pháp quy của EU quy định hạn chế nhập khẩu vô cùng phức tạp và quá nhiều văn bản khác nhau... 1.2 Một số khái niệm về rào cản kỹ thuật Có thể hiểu Rào cản kỹ thuật trong thương mại thông qua một số khái niệm như sau: 

Trong thương mại quốc tế: các “Rào cản kỹ thuật đối với thương mại” (Technical Barriers to Trade) là các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật mà một nước áp dụng đối với hàng hoá nhập khẩu và/hoặc quy trình đánh giá sự phù hợp của hàng hoá nhập khẩu đối với các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật đó (còn được gọi chung là các biện pháp kỹ thuật – biện pháp TBT ).



Các biện pháp kỹ thuật này về nguyên tắc là cần thiết và hợp lý nhằm bảo vệ những lợi ích quan trọng như sức khoẻ con người, môi trường, an ninh... Vì vậy, mỗi nước


7



thành viên WTO đều thiết lập và duy trì một hệ thống các biện pháp kỹ thuật riêng đối với hàng hoá của mình và hàng hoá nhập khẩu. 

Trên thực tế: các biện pháp kỹ thuật có thể là những rào cản tiềm ẩn đối với thương mại quốc tế bởi chúng có thể được nước nhập khẩu sử dụng để bảo hộ cho sản xuất trong nước, gây khó khăn cho việc thâm nhập của hàng hoá nước ngoài vào thị trường nước nhập khẩu. Do đó chúng còn được gọi là “Rào cản kỹ thuật đối với thương mại”

 Nhìn

chung, đây là hình thức bảo hộ mậu dịch của 1 quốc gia trong kinh doanh quốc

tế thông qua việc nước nhập khẩu đưa ra các yêu cầu về tiêu chuẩn đối với hàng hoá nhập khẩu để được thông quan vào thị trường nội địa. Các chỉ tiêu có thể là những thông số vận hành của máy móc, về vệ sinh an toàn thực phẩm, về bảo vệ môi trường sinh thái, điều kiện lao động. Nếu hàng nhập khẩu không đạt một trong các tiêu chuẩn trên đều không được nhập khẩu vào nội địa.

2 Phân loại rào cản kỹ thuật Hiệp định về các rào cản kỹ thuật đối với thương mại của WTO phân biệt 3 loại biện pháp kỹ thuật sau đây: 2.1 Quy chuẩn kỹ thuật (technical regulations): Là những yêu cầu kỹ thuật có giá trị áp dụng bắt buộc (nghĩa là các doanh nghiệp bắt buộc phải tuân thủ). Bao gồm những quy định về đặc tính của sản phẩm hoặc quy trình và các phương pháp sản xuất chế biến sản phẩm có ảnh hưởng tới đặc tính của sản phẩm, bao gồm tất cả hoặc chỉ liên quan riêng đến thuật ngữ chuyên môn, các biểu tượng, yêu cầu về bao bì, mã hiệu hoặc ghi nhãn, được áp dụng cho một sản phẩm, quy trình hoặc phương pháp sản xuất. Các quy định kỹ thuật mang tính pháp lý và việc tuân thủ là bắt buộc. Điển hình: + Hệ thống quản lý chất lượng ISO 9000 trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các các doanh nghiệp xuất khẩu sang các nước trên thế giới; Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

8



+ Chủng loại sản phẩm chịu sự chi phối của các chỉ thị có liên quan đến “cách tiếp cận mới với hệ thống hài hoà kỹ thuật” phải có nhãn CE mới được phép bán trên thị trường EU. 2.2 Tiêu chuẩn kỹ thuật (technical standards): Là tài liệu, các yêu cầu kỹ thuật do các tổ chức được công nhận có thẩm quyền ban hành. Đó là các quy tắc, hướng dẫn hoặc đặc tính của sản phẩm; các quy trình và phương pháp sản xuất sản phẩm đó, tuy nhiên việc thực thi là không bắt buộc. Nó cũng có thể bao gồm tất cả hoặc chỉ liên quan đến một trong các yếu tố như: thuật ngữ chuyên môn, biểu tượng, yêu cầu về bao bì, mã hiệu hoặc ghi nhãn, được áp dụng cho một sản phẩm, quy trình hoặc phương pháp sản xuất. Điển hình: + Hàng thuỷ sản nhập khẩu vào EU phải đáp ứng các tiêu chuẩn về lượng nitơ dưới dạng ammoniac và độ PH trong 1 gam sản phẩm. + Một số loại rau quả và hạt muốn xuất sang Mỹ thì phải đáp ứng các quy định của Mỹ về phẩm cấp, kích thước, chất lượng và độ chin. 2.3 Quy trình đánh giá sự phù hợp của 1 loại hàng hóa với các quy định/tiêu chuẩn kỹ thuật (conformity assessment procedure): Là bất cứ thủ tục nào áp dụng trực tiếp hoặc gián tiếp, để xác định xem các yêu cầu có liên quan trong các qui định kỹ thuật hoặc tiêu chuẩn có được thực hiện hay không. Các thủ tục này bao gồm các thủ tục về chọn mẫu, thử nghiệm và kiểm tra, đánh giá, thẩm định và đảm bảo phù hợp; Đăng ký, công nhận và chấp nhận hoặc là sự kết hợp của tất cả các yếu tố trên. 2.4 Các tiêu chuẩn kỹ thuật chủ yếu liên quan đến hàng công nghiệp, nguyên liệu thô và đầu vào của ngành nông nghiệp. Các nhóm nội dung phổ biến, thường được nêu trong các quy chuẩn- tiêu chuẩn kỹ thuật: Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

9



- Các đặc tính của sản phẩm; - Các quy trình và phương pháp sản xuất (PPMs) tác động đến đặc tính của sản phẩm; - Các thuật ngữ, ký hiệu riêng biệt; - Các yêu cầu về đóng gói, nhãn mác áp dụng cho sản phẩm… Các rào cản kỹ thuật trong thương mại quốc tế rất đa dạng và được áp dụng rất khác nhau ở các nước tuỳ thuộc vào điều kiện cụ thể của từng nước. Các rào cản này có thể được chia làm các loại hình sau: 2.5 Các tiêu chuẩn, quy định kỹ thuật, an toàn vệ sinh dịch tễ: Cơ quan chức năng đặt ra các yêu cầu liên quan chủ yếu đến kích thước, hình dáng, thiết kế, độ dài và các chức năng của sản phẩm. Theo đó, các tiêu chuẩn đối với sản phẩm cuối cùng, các phương pháp sản xuất và chế biến, các thủ tục xét nghiệm, giám định, chứng nhận và chấp nhận, những quy định và các phương pháp thống kê, thủ tục chọn mẫu và các phương pháp đánh giá rủi ro liên quan, các yêu cầu về an toàn thực phẩm, … được áp dụng. Mục đích của các tiêu chuẩn và quy định này là nhằm bảo vệ an toàn, vệ sinh, bảo vệ sức khoẻ, đời sống động, thực vật, bảo vệ môi trường,… Điển hình: Các tiêu chuẩn thường dược áp dụng trong thương mại là HACCP đối với thuỷ sản và thịt, SPS đối với các sản phẩm có nguồn gốc đa dạng sinh học,… 2.6 Các tiêu chuẩn chế biến và sản xuất theo quy định môi trường: Đây là các tiêu chuẩn quy định sản phẩm cần phải được sản xuất như thế nào, được sử dụng như thế nào, được vứt bỏ như thế nào, những quá trình này có làm tổn hại đến môi trường hay không. Các tiêu chuẩn này được áp dụng cho giai đoạn sản xuất với mục đích nhằm hạn chế chất thải gây ô nhiễm và lãng phí tài nguyên không tái tạo.


10



Việc áp dụng những tiêu chuẩn này ảnh hưởng đến chi phí sản xuất, làm tăng giá thành và do đó tác động đến sức cạnh tranh của sản phẩm. Điển hình: + Luật Vệ sinh thực phẩm và Luật trách nhiệm sản phẩm hay các luật và các quy định tương tự để bảo vệ cho quyền lợi người tiêu dung được áp dụng tại EU, Mỹ, Canada. + Giấy chứng nhận ISO 14000 là 1 yêu cầu bắt buộc khi xuất hàng sang nước khác, đặc biệt là khi xuất hàng sang các nước phát triển. + Thị trường EU yêu cầu hàng hoá có liên quan đến môi trường phải dán nhãn theo qui định (nhãn sinh thái, nhãn tái sinh) và có chứng chỉ được quốc tế công nhận. Ví dụ, tiêu chuẩn GAP (Good agricultural Practice - Sản xuất nông nghiệp tốt)) và các nhãn hiệu sinh thái (Ecolabels) đang ngày càng được phổ biến, chứng tỏ các cấp độ khác nhau về môi trường tốt. Ngoài ra, các công ty phải tuân thủ hệ thống quản lý môi trường (các tiêu chuẩn ISO14000) và các bộ luật mang tính xã hội về đạo đức. Tiêu chuẩn về trách nhiệm xã hội (SA 8000 - the Social Accountability 8000) sẽ càng trở nên quan trọng trong những năm tới. 2.7 Các yêu cầu về nhãn mác: Biện pháp này được quy định chặt chẽ bằng hệ thống văn bản pháp luật, theo đó các sản phẩm phải được ghi rõ tên sản phẩm, danh mục thành phần, trọng lượng, ngày sản xuất, thời hạn sử dụng, thời hạn bảo quản, xuất xứ, nước sản xuất, nơi bán, mã số mã vạch, hướng dẫn sử dụng, hướng dẫn bảo quản… Quá trình xin cấp nhãn mác cũng như đăng ký thương hiệu kéo dài hàng tháng và rất tốn kém, nhất là ở Mỹ. Đây là một rào cản thương mại được sử dụng rất phổ biến trên thế giới, đặc biệt tại các nước phát triển. 2.8

Các yêu cầu về đóng gói bao bì: Gồm những quy định liên quan đến nguyên vật liệu dùng làm bao bì, những quy

định về tái sinh, những quy định về xử lý và thu gom sau quá trình sử dụng, … Những Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

11



tiêu chuẩn và quy định liên quan đến những đặc tính tự nhiên của sản phẩm và nguyên vật liệu dùng làm bao bì đòi hỏi việc đóng gói phải phù hợp với việc tái sinh hoặc tái sử dụng. Các yêu cầu về đóng gói bao bì cũng ảnh hưởng đến chi phí sản xuất và sức cạnh tranh của sản phẩm do sự khác nhau về tiêu chuẩn và quy định của mỗi nước, cũng như chi phí sản xuất bao bì, các nguyên vật liệu dùng làm bao bì và khả năng tái chế ở mỗi nước là khác nhau. 2.9 Phí môi trường: Phí môi trường thường được áp dụng nhằm 3 mục tiêu chính: thu lại các chi phí phải sử dụng cho môi trường, thay đổi cách ứng xử của cá nhân và tập thể đối với các hoạt động có liên quan đến môi trường và thu các quỹ cho các hoạt động bảo vệ môi trường. Các loại phí môi trường thường gặp gồm có: •

Phí sản phẩm: áp dụng cho các sản phẩm gây ô nhiễm, có chứa các hoá chất độc hại hoặc có một số thành phần cấu thành của sản phẩm gây khó khăn cho việc thải loại sau sử dụng.

•

Phí khí thải: áp dụng đối với các chất gây ô nhiễm thoát vào không khí, nước và đất, hoặc gây tiếng ồn.

•

Phí hành chính: áp dụng kết hợp với các quy định để trang trải các chi phí dịch vụ của chính phủ để bảo vệ môi trường.

Phí môi trường có thể được thu từ nhà sản xuất hoặc người tiêu dùng hoặc cả nhà sản xuất và người tiêu dùng. 2.10 Nhãn sinh thái: Sản phẩm được dán nhãn sinh thái nhằm mục đích thông báo cho người tiêu dùng biết là sản phẩm đó được coi là tốt hơn về mặt môi trường. Các tiêu chuẩn về dán nhãn sinh thái được xây dựng trên cơ sở phân tích chu kỳ sống của sản phẩm, từ giai đoạn tiền Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

12



sản xuất, sản xuất, phân phối, tiêu thụ, thải loại sau sử dụng, qua đó đánh giá mức độ ảnh hưởng đối với môi trường của sản phẩm ở các giai đoạn khác nhau trong toàn bộ chu kỳ sống của nó. Sản phẩm được dán nhãn sinh thái, thường được gọi là “sản phẩm xanh”, có khả năng cạnh tranh cao hơn so với sản phẩm cùng chủng loại nhưng không dán nhãn sinh thái do người tiêu dùng thường thích và an tâm khi sử dụng các “sản phẩm xanh” hơn. Ví dụ, trên thị trường Mỹ, các loại thuỷ sản có dán nhãn sinh thái thường có giá bán cao hơn, ít nhất 20%, có khi gấp 2-3 lần thuỷ sản thông thường cùng loại.

3 Mục tiêu Hiệp định về các Rào cản kỹ thuật trong ngoại thương 3.1 Hiệp định về các Rào cản Kỹ thuật đối với Thương mại - Hiệp định về các Rào cản Kỹ thuật đối với Thương mại (Hiệp định TBT – Agreement on echnical Barriers to Trade) là một trong các hiệp định phụ trợ cho Hiệp định chung về thuế quan và thương mại GATT, thuộc hệ thống văn kiện pháp lý của WTO. -

Việc thông qua Hiệp định về các Rào cản Kỹ thuật đối với Thương mại trong khuôn khổ WTO nhằm mục đích khẳng định các quốc gia thành viên thừa nhận sự cần thiết của các biện pháp kỹ thuật đồng thời kiểm soát các biện pháp này nhằm đảm bảo các nước thành viên sử dụng đúng mục đích và không trở thành công cụ bảo hộ.

-

Hiệp định đưa ra các nguyên tắc và điều kiện mà các nước thành viên WTO phải tuân thủ khi ban hành và áp dụng các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật hay các quy trình đánh giá hợp chuẩn, hợp quy của hàng hoá.

- Hiệp định này mở rộng và làm rõ Hiệp định về Hàng rào Kĩ thuật trong Thương mại được kí kết tại vòng đàm phán Tokyo. Hiệp định tìm cách để đảm bảo rằng các kết quả đàm phàn và tiêu chuẩn kĩ thuật, cũng như là qui trình kiểm tra và cấp giấy phép không tạo ra những rào cản không cần thiết đối với thương mại. Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

13



- Hiệp định công nhận rằng các nước có quyền thiết lập các mức bảo vệ hợp lý cho cuộc sống, sức khỏe của con người, động thực vật và môi trường, và không bị ngăn cản đưa ra các biện pháp cần thiết để áp dụng được các mức bảo vệ đó. Chính vì vậy Hiệp định khuyến khích các nước sử dụng tiêu chuẩn quốc tế phù hợp với điều kiện nước mình, nhưng nó không đòi hỏi các nước thay đổi mức độ bảo vệ do sự tiêu chuẩn hóa này. 3.2 Các loại hàng hoá thường là đối tượng của các biện pháp kỹ thuật 3.2.1 Máy móc thiết bị + + + +

Các công cụ lắp ráp và xây dựng chạy điện Các thiết bị chế biến gỗ và kim loại Thiết bị y tế Thiết bị chế biến thực phẩm

3.2.2 Các sản phẩm tiêu dùng + + + + + + + + +

Dược phẩm Mỹ phẩm Bột giặt tổng hợp Đồ điện gia dụng Đầu máy video và tivi Thiết bị điện ảnh và ảnh Ôtô Đồ chơi Một số sản phẩm thực phẩm

3.2.3 Nguyên liệu và các sản phẩm phục vụ nông nghiệp + + +

Phân bón Thuốc trừ sâu Các hoá chất độc hại


14


4


Những nguyên tắc áp dụng trong Hiệp định TBT

4.1.1 Hiện tại, các nước thành viên WTO chưa thể thống nhất về một bộ các biện pháp kỹ thuật chung cho bất kỳ loại hàng hoá nào: •

TBT thể hiện những mục tiêu khác nhau của mỗi nước (bảo vệ lợi ích công cộng, cam kết xã hội, thúc đẩy thương mại…)

•

TBT phản ánh những đặc trưng khác nhau của mỗi nước (đặc biệt về điều kiện địa lý, trình độ phát triển, nhu cầu thương mại và tài chính…).

Tuy nhiên, Hiệp định TBT cũng nhấn mạnh yêu cầu “hài hòa hoá” các biện pháp kỹ thuật giữa các nước theo hướng: 

Khuyến khích các nước thành viên tham gia vào quá trình hài hoà hoá các tiêu chuẩn và sử dụng các tiêu chuẩn đã được chấp thuận chung làm cơ sở cho các biện pháp kỹ thuật nội địa của mình;



Khuyến khích các nước nhập khẩu thừa nhận kết quả kiểm định sự phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật áp dụng tại nước xuất khẩu.

Việc hài hoà hoá các biện pháp kỹ thuật này được WTO khuyến khích bởi nó sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc lưu thông hàng hoá của doanh nghiệp và người sản xuất; người tiêu dùng cũng được lợi từ sự thống nhất này. 4.1.2 Mỗi nước thành viên WTO đều phải đảm bảo rằng việc áp dụng các quy định về rào cản kỹ thuật đối với hàng hoá theo Hiệp định TBT •

Không phân biệt đối xử;

•

Tránh tạo ra rào cản không cần thiết đối với thương mại quốc tế (nếu có thể dùng các biện pháp khác ít hạn chế thương mại hơn);

•

Hài hoà hoá;


15



•

Có tính đến các tiêu chuẩn quốc tế chung;

•

Đảm bảo nguyên tắc tương đương và công nhận lẫn nhau (với các nước khác);

•

Minh bạch;

Đây là những công cụ quan trọng mà doanh nghiệp có thể sử dụng để bước đầu nhận biết một biện pháp kỹ thuật có tuân thủ WTO hay không để từ đó có biện pháp khiếu nại, khiếu kiện hợp lý nhằm bảo vệ lợi ích chính đáng của mình. Điển hình: 

Trong các quy định về vệ sinh và an toàn cho người tiêu dung thì giấy chứng nhận tiêu chuẩn xác định tình trạnh nguy hiểm HACCP là một quy định bắt buộc đối với các doanh nghiệp xuất khẩu



Các doanh nghiệp xuất khẩu cần tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn thực hành sản xuất tốt GMP – Good Manufacturing Practice – đòi hỏi người công nhân, nhà máy, các phương tiện chế biến, đồ chứa, nguồn nước phải đảm bào an toàn vệ sinh.

5 Vai trò và hạn chế của các rào cản kỹ thuật đối với quốc gia, doanh nghiệp 5.1 Vai trò 5.1.1 Đối với quốc gia nhập khẩu: Với việc đưa ra các rào cản kỹ thuật, quốc gia nhập khẩu sẽ đạt được một số lợi ích sau đây: •

Đưa ra rào cản kỹ thuật với các biện pháp bảo vệ sự an toàn và sức khỏe con người.  Những

tiêu chuẩn được đặt ra để bảo vệ an toàn và sức khoẻ của cá nhân như các

tiêu chuẩn về thiết bị điện, hoặc các quy định về sử dụng các vật liệu chậm cháy trong sản xuất đồ gỗ gia dụng (như ghế sô pha hoặc ghế tựa); Các quy định về chất lượng sản phẩm thực phẩm, đồ uống và thuốc lá (ví dụ các yêu cầu không sử Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

16



dụng các nguyên liệu gây nguy hiểm để sản xuất sản phẩm, ghi nhãn chính xác về hàm lượng, trọng lượng và con số đo lường chính xác v.v...). Trong trường hợp sản phẩm thuốc lá, còn phải in bên cạnh bao “hút thuốc lá có hại cho sức khoẻ” •

Các biện pháp bảo vệ sự sống sức khỏe của động vật và thực vật giúp bảo vệ các loài động thực vật quý hiếm. Mỗi quốc gia có thể nghiên cứu và đưa vào áp dụng ngay các biện pháp để bảo vệ các loài sinh vật nguy hiểm, hoặc để bảo vệ các loài cây quý hiếm.  Do

đó, ở một số nước, các sản phẩm từ một số loài thủy sản nhất định được bảo

vệ (ví dụ cá voi, một số loài cá). Đặc biệt, ở một số nước phát triển, việc buôn bán các sản phẩm từ một số động vật cũng có những quy định cụ thể, như ngà voi hoặc dược phẩm lấy từ động vật cũng bị cấm. •

Các biện pháp bảo vệ môi trường: Hiện nay vấn đề về môi trường đang được các nước công nghiệp ngày một quan tâm hơn liên quan đến phế thải và yêu cầu cần tái chế, điều này dẫn đến việc tăng chi phí của các nhà sản xuất. 

Việc đưa ra rào cản kỹ thuật quy định về khí thải từ xe ôtô, các biện pháp an toàn về vận chuyển các nguyên liệu gây nguy hiểm và việc tạo ra các nguyên liệu gây hại cho môi trường như chlorofluorocarbon (CFC’s)

•

Các biện pháp khác: 

Các qui định để bảo vệ công chúng, người tiêu dùng hoặc để cung cấp dữ liệu phục vụ cho việc kiểm soát chất lượng, như các thông số ghi trên nhãn mác sản phẩm, các quy định về chất lượng của sản phẩm khi đưa ra thị trường sẽ giúp các cơ quan kiểm soát được rõ rang hơn khi hàng hóa nhập khẩu thông quan.

5.1.2 Đối với doanh nghiệp nội địa (tại nước nhập khẩu) •

Với việc quốc gia đưa ra những rào cản kỹ thuật, doanh nghiệp trong nước được hưởng lợi từ việc bảo hộ nền sản xuất trong nước, bảo vệ hàng hóa của chính quốc


17



gia đó sản xuất ra trước sự cạnh tranh khốc liệt của các loại hàng ngoại nhập với đa dạng mẫu mã, chủng loại và giá cả,… •

Việc từng bước tiếp cận và áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế cũng tạo cho các doanh nghiệp nội địa sức ép phải cải tiến, nâng cao trình độ quản lý, công nghệ, tăng cường khả năng tiếp cận thị trường mới cho sản phẩm công nghiệp…

5.2 Hạn chế của các rào cản kỹ thuật 5.2.1 Hạn chế của các rào cản kỹ thuật đối với nước xuất khẩu nói chung, Việt Nam nói riêng Hiện nay, khó khăn lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và các doanh nghiệp công nghiệp nói riêng khi tham gia vào các thị trường quốc tế là các nước ngày càng có xu hướng ít sử dụng những biện pháp bảo hộ mang tính lộ liễu như áp đặt lệnh cấm, hạn chế số lượng hoặc áp đặt thuế suất nhập khẩu cao. Thay vào đó, các biện pháp bảo hộ, các tiêu chuẩn kỹ thuật, các vấn đề về môi trường được lồng vào với những lý do chính đáng. Nhiều quốc gia coi tiêu chuẩn quốc gia là tiêu chuẩn bắt buộc, phải tuân thủ đối với hàng hóa nhập khẩu. Các nước có trình độ công nghệ cao thường có xu hướng đưa các yêu cầu kỹ thuật cao vào tiêu chuẩn quốc gia. 

Các doanh nghiệp Việt Nam với trình độ công nghệ thấp sẽ phải chịu áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng, đặc biệt là các nước Trung Quốc, Ấn Độ và các nước ASEAN, là những nước sản xuất nhiều sản phẩm mang tính cạnh tranh với hàng công nghiệp Việt Nam và có trình độ phát triển khoa học, công nghệ cao hơn so với chúng ta.

 Như

vậy, nếu một nước áp đặt một quy định hoặc một tiêu chuẩn lên một sản

phẩm cá biệt, thì các doanh nghiệp Việt Nam có thể ở vào thế bất lợi, do phải cải tiến sản phẩm để đáp ứng tiêu chuẩn này. Do vậy, doanh nghiệp phải mất thêm nhiều chi phí cho nghiên cứu và đầu tư thêm dây chuyền sản xuất.


18



Ví dụ, đối với doanh nghiệp sản xuất dây cáp điện, đây là một mặt hàng không khó sản xuất. Tuy nhiên, nếu muốn xuất khẩu, doanh nghiệp phải nghiên cứu, tìm hiểu các thị trường xuất khẩu khác nhau, vì mỗi nước đều có các tiêu chuẩn và quy định khác nhau về: vật liệu cách điện có thể dùng được, tính chất cháy của vật liệu cách điện, độ dày của lớp cách điện, khả năng thấm nước, độ mềm dẻo... Đối với các nước đang phát triển nói chung và các doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam nói riêng, việc tìm ra các yêu cầu về quy định kỹ thuật tại các thị trường xuất khẩu, nguồn nguyên liệu đầu vào để sản xuất phù hợp với các quy định này và cung cấp sản phẩm thực sự đáp ứng được các quy định của thị trường toàn cầu là rất mất thời gian và tốn thêm nhiều chi phí. 

Hiện nay, các doanh nghiệp chỉ có thể chọn một hoặc hai thị trường chính và sản xuất các sản phẩm của mình phù hợp với các yêu cầu tiêu chuẩn kỹ thuật của những thị trường đã chọn lựa đó

Một nguyên nhân nữa góp phần tạo nên các rào cản đối với các sản phẩm công nghiệp, đó là sự hạn chế trong việc cập nhật các quy định về tiêu chuẩn mới được thay đổi ở những nước mà doanh nghiệp có sản phẩm xuất khẩu. 5.2.2 Hạn chế đối với người tiêu dùng tại các quốc gia áp đặt TBT (nước nhập khẩu) •

Người tiêu dùng nội địa ít có cơ hội lựa chọn sản phẩm từ các quốc gia khác nhau do chính sách ưu tiên dùng hàng trong nước;

•

Hàng hoá sẽ kém đa dạng từ chủng loại, xuất xứ, đặc tính… vì các yêu cầu, tiêu chuẩn kỹ thuật nghiêm ngặt bởi các rào cản thương mại từ nước nhập khẩu.

5.2.3 Hạn chế đối với doanh nghiệp nội địa tại nước xuất khẩu, đặc biệt trong lĩnh vực nông-lâm-ngư nghiệp •

Môi trường sống không ngừng thay đổi theo chiều hướng xấu như bệnh tật, hoá chất len lỏi trong nguồn nước, thực vật, sự xuất hiện các loại dịch bệnh lạ…, các


19



tiêu chuẩn về sản phẩm, đặc biệt là nhóm nguyên liệu và sản phẩm phục vụ cho nông nghiệp luôn có những đòi hỏi ngày càng khắt khe, việc cập nhật các thay đổi mới nhất từ các rào cản thương mại đòi hỏi phải được cập nhật thường xuyên, liên tục và chính xác. •

Quy trình tiếp cận các thông tin mới nhất về biện pháp kỹ thuật của các nước tốn nhiều thời gian, chi phí của doanh nghiệp trong việc theo dõi, tìm hiểu, tiến hành thực hiện… đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các nước nông nghiệp chậm phát triển.

•

Đa số các biện pháp kỹ thuật ở các thị trường được áp dụng một cách ổn định, thường xuyên và liên tục (không phải biện pháp bất thường và không mang tính trừng phạt). Hàng hoá từ tất cả các nguồn đều phải đáp ứng các điều kiện này. Vì vậy, về nguyên tắc, không có biện pháp phòng tránh hay đối phó mà chỉ có biện pháp duy nhất là tuân thủ.

•

Việc răm rắp tuân thủ các biện pháp này đôi khi đòi hỏi những thay đổi quan trọng không chỉ đối với hàng hoá thành phẩm xuất khẩu mà cả quá trình nuôi trồng, khai thác nguồn nguyên liệu, quy trình chế biến, đóng gói, vận chuyển sản phẩm.

•

Đây là việc khó nhưng phải làm bởi nếu không đáp ứng các điều kiện kỹ thuật, hàng hoá “lỗi” có thể bị từ chối nhập khẩu. Nghiêm trọng hơn, trong một số trường hợp, nếu việc vi phạm xuất hiện quá nhiều và khó kiểm soát, nước nhập khẩu có thể tăng cường các biện pháp kiểm soát hoặc thậm chí cấm nhập khẩu hàng hoá tương tự từ tất cả các doanh nghiệp của nước xuất khẩu liên quan (dù một số doanh nghiệp không vi phạm) do ảnh hưởng dây chuyền.

•

Các doanh nghiệp xuất khẩu tuân thủ trong tình trạng bị động, lúng túng


20



6 Thực trạng các rào cản kỹ thuật phổ biến mà doanh nghiệp Việt Nam thường gặp 6.1 Nét chính trong xuất khẩu Việt Nam (Nguồn: Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam VCCI – số liệu năm 2010) •

Mặt hàng xuất khẩu chính: dầu thô, hải sản, gạo, cà phê, cao su, trà, may mặc, giày dép.

•

Bạn hàng xuất khẩu chính: Đối tác xuất

Hoa

Nhật

Trung

khẩu

Kỳ

Bản

Quốc

Tỷ trọng(%)

21.43

11.44

7.27

Australi Đứ a 4.43

c 4.2 7

Hoa Kỳ và EU là thị trường áp dụng các rào cản kỹ thuật nhiều nhất so với các nước khác trên thế giới, đồng thời cũng là 2 thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam; đặc Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

21



biệt sau cuộc khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế thế giới từ cuối năm 2007, các nước đang phát triển trong đó EU là điển hình có xu hướng tăng cường áp dụng các rào cản thương mại nhằm bảo hộ thị trường và sản xuất trong nước dưới nhiều hình thức khác nhau. Bảng số liệu các mặt hàng xuất khẩu chính năm 2010 Ngành hàng xuất khẩu

Nghìn tấn

Triệu USD

Hàng dệt, may

11,172

Giày dép

5,079

Thủy sản

4,953

Dầu thô

7,982

4,944

Điện tử, máy tính và LK

3,558

Gỗ và sản phẩm gỗ

3,408

Gạo

6,828

3,212

Máy móc, thiết bị, DC, PT khác

3,047

Đá quý, KL quý và sản phẩm

2,855

Cao su

783

2,376

Cà phê

1,173

1,763

Than đá

19,231

1,549

Phương tiện vận tải và phụ tùng

1,507

Dây điện và cáp điện

1,313

Xăng dầu

1,867

1,271

Hạt điều

194

1,136

Sản phẩm chất dẻo Sắt thép

1,051 1,222

1,004

Sơ đồ áp dụng Rào cản kỹ thuật TBT


22



6.2 Các rào cản thương mại tác động mạnh đến một số ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam 6.2.1 Hàng dệt, may – da giày: đạo luật CPSIA, luật TFPIA, GMP


23



- EU là thị trường có nhiều quy định kỹ thuật khắt khe, với mục đích là bảo vệ tốt nhất sức khoẻ con người, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững... - Nhật Bản đưa ra rào cản kỹ thuật là việc yêu cầu các sản phẩm phải có chứng chỉ sạch và thân thiện môi trường. - Điều kiện để xuất hàng dệt may, da giày sang các thị trường này tối thiểu phài đạt Giấy chứng nhận tiêu chuẩn xác định tình trạnh nguy hiểm HACCP, chứng nhận Hệ thống quản lý chất lượng ISO 9000, Giấy chứng nhận ISO 14000, tiêu chuẩn thực hành sản xuất tốt GMP – Good Manufacturing Practice… - Đối với các loại vải lụa, EU lập ra một hệ thống thống nhất về mã hiệu cho biết các loại sợi cấu thành nên loại vải hay luạ được bán ra trên thị trường EU. Bất cứ loại vải hay lụa nào được sản xuất ra trên cơ sở hai hay nhiều loại sợi mà một trong các loại ấy chiếm tối thiểu 85% tổng trọng lượng thì trên mã hiệu có thể đề tên loại sợi đó kèm theo tỷ lệ về trọng lượng, hoặc đề tên của loại sợi đó kèm tỷ lệ tối thiểu 85%, hoặc ghi cấu thành chi tiết của sản phẩm. Nếu sản phẩm gồm hai Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

24



hoặc nhiều loại sợi mà không loại sợi nào đạt tỷ lệ 85% tổng trọng lượng thì trên mã hiệu ít nhất cũng phải ghi tỷ lệ của hai loại sợi quan trọng nhất, kèm theo tên các loại sợi khác đã được sử dụng - Hoa Kỳ cũng đã đưa ra đạo luật về bảo vệ môi trường cho người tiêu dùng để nhằm vào hàng dệt may. Theo đạo luật này các lô hàng xuất khẩu vào Mỹ phải có giấy kiểm nghiệm của bên thứ ba xác nhận sản phẩm sử dụng nguyên liệu đảm bảo cho sức khỏe người tiêu dùng. Nhà sản xuất sẽ phải chịu trách nhiệm về bất kỳ thiệt hại nào gây ra cho người tiêu dùng. Theo rào cản kỹ thuật này, Việt Nam phải có phòng thí nghiệm hiện đại đủ tiêu chuẩn để được phía Mỹ công nhận và cấp giấy chứng nhận. - Hoa Kỳ đã ban hành đạo luật cải tiến an toàn sản phẩm tiêu dùng (CPSIA) có hiệu lực từ 10-2-2010 áp dụng đối với ngành dệt may, trong đó danh mục các sản phẩm bị hạn chế nhập khẩu ngày một dài ra. Đây là một đạo luật rất phức tạp, có tính bắt buộc chứng nhận tiêu chuẩn cao hơn so với luật cũ, nếu vi phạm có thể dẫn đến các mức phạt dân sự và hình sự, đồng thời Chính phủ Mỹ có thể ra lệnh tiêu hủy sản phẩm nếu vi phạm. - Việc kiểm định và cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn phải được thực hiện bởi một cơ quan đánh giá độc lập do CPSC công nhận. Giấy chứng nhận này phải kèm theo sản phẩm hay chuyến hàng xuất khẩu sản phẩm và phải có sẵn để cho CPSC và Hải quan Mỹ kiểm tra khi có yêu cầu. - Những rào cản thương mại đang gây khó khăn cho hàng dệt may, da giày xuất khẩu của Việt Nam ở thị trường Hoa Kỳ, EU hiện nay tập trung ở các hình thức: + Các tiêu chuẩn an toàn sản phẩm đối với các sản phẩm dệt may; + Các nguy cơ kiện chống bán phá giá, chống trợ cấp. Điển hình:


25



1. Lô hàng trên 2 triệu sản phẩm đồ nội thất có sử dụng nguyên liệu dệt của Công ty cổ phần chế biến gỗ Long Thành vừa được xuất sang Mỹ phải được dán nhãn theo các quy định của Luật nhận dạng sản phẩm sợi dệt (TFPIA) , được giám sát bởi Uỷ ban Thương mại Liên bang (FTC). Sản phẩm phải được đóng dấu, dán nhãn hoặc ghi mác với những thông tin: tên, tỷ lệ phần trăm trọng lượng của các loại sợi có chiếm trên 5% trọng lượng theo thứ tự giảm dần; % của các loại sợi theo quy định được ghi là "các loại sợi khác"; tên nhà sản xuất do FTC cấp, tên nước sản xuất. Sản phẩm không đáp ứng yêu cầu chứng nhận thì sẽ bị từ chối nhập khẩu ngay tại cảng. Trước đây những sản phẩm khi bị phát hiện không đạt tiêu chuẩn thì bị yêu cầu tái xuất, nhưng nay những sản phẩm vi phạm này sẽ không được phép tái xuất mà phải bị hủy bỏ. Vì ông cho rằng, nếu những sản phẩm này được tái xuất thì có nghĩa là nó sẽ được tiêu thụ ở một nước thứ ba nào khác, với mức giá rẻ hơn. Như vậy sẽ gây ảnh hưởng tới người dân ở nước thứ ba đó. Do vậy, chính phủ Mỹ yêu cầu phải hủy bỏ những sản phẩm không an toàn, vì họ thấy rằng nếu người dân Mỹ không được đảm bảo an toàn thì cũng sẽ không có sự an toàn đối với những người dân ở nước khác. Mọi chi phí cho việc tiêu hủy (bao gồm nhân công, vận chuyển, kho bãi...) sẽ được tính cho người sở hữu hàng hóa đó. Nếu không trả những khoản phí này, họ sẽ bị ghi nợ và sẽ không được phép nhập khẩu trong tương lai cho tới khi thanh toán hết những khoản này. Mức hình phạt cũng rất cao. CPSIA gia tăng mức phạt dân sự lên đến 100.000 USD cho một lần vi phạm và lên tới 15.000.000 USD cho gộp chung nhiều lần vi phạm.


26



2. Gần 200 hóa chất bị cấm nhập lẫn sử dụng trong ngành dệt may và da giày, việc thực hiện đăng ký hóa chất đang gây lúng túng rất lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ do việc tìm hiểu các quy định và thủ tục cụ thể rất khó bởi các doanh nghiệp không biết cách xác định hóa chất trong sản phẩm của mình như thế nào mới đúng.


27


Kim ngạch xuất khẩu da giày sang các nước


(Nguồn: Tổng cục Thống kê)

Da giày Việt Nam xuất khẩu sụt giảm, đặc biệt là vào thị trường EU, do một phần nguyên nhân là do tác động của việc đánh thuế chống bán phá giá giày mũ da của Việt Nam nhập khẩu vào EU cũng như việc bãi bỏ chế độ ưu đãi thuế quan (GSP) đối với tất cả sản phẩm giày Việt Nam nhập vào thị trường này (tuy nhiên, EC đã ngừng áp thuế chống bán phá giá da giày Việt Nam từ cuối tháng 3/2011 là một tín hiệu đáng mừng cho ngành công nghiệp da giày Việt).


28



6.2.2 Hàng nông sản

Kim ngạch xuất khẩu một số hàng nông sản quý 1/2011 (đơn vị: triệu USD) (Nguồn: Bộ NN&PTNN) a. Hàng thuỷ sản: luật IUU, hiệp định SPS, Farm Bill 2008 

Quy định về vệ sinh: các nước muốn đưa hàng thuỷ sản vào EU phải nằm trong danh sách các nước được xuất khẩu vào EU. Từng lô hàng phải kèm theo giấy chứng nhận đáp ứng các yêu cầu của EU do cơ quan chức năng của nước xuất khẩu cấp.



Quy định về chất lượng và an toàn thực phẩm : theo các quy chế 91/492/EEC và 91/493/EEC, các sản phẩm phải đáp ứng các tiêu chuẩn cụ thể về vệ sinh gồm độ tươi, độ sạch, mức nhiễm vi sinh tối đa (bao gồm các vi sinh vật gây bệnh và các vi sinh vật chỉ thị), dự lượng hoá chất (kim loại nặng, kháng sinh và thuốc trừ sâu), chất độc, độc tố sinh học biển và ký sinh trùng.



EU đã ban hành 16 quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm đối với các loại thuỷ sản nhập khẩu về tiêu chuẩn nuôi trồng, chế biến, tồn trữ, và vận chuyển; về hệ thống kiểm tra HACCP, về dư lượng tối đa các chất độc hại trong sản phẩm. Có các bước kiểm tra:


29



7.1 Nâng cao nhận thức về rào cản kỹ thuật trong thương mại

Rµo c¶n kü thuËt lµ mét vÊn ®Ò khó khăn đối với nước níc ta. Vì nh ận thøc cña çc doanh nghiÖp vÒ rµo c¶n kü thuËt lµ thÊp, nhÊt lµ çc doanh nghiÖp võa vµ nhá. Cã doanh nghiÖp cßn kh«ng cã chót kh¸i niÖm g× vÒ rµo c¶n kü thuËt. Cã doanh nghiÖp th× biÕt nhng kh«ng ý thøc ®îc møc ®é ¶nh hëng cña rµo c¶n kü thuËt ®èi víi b¶n th©n doanh nghiÖp còng nh ®èi víi th¬ng m¹i nãi chung. V× thÕ çc doanh nghiÖp kh«ng mÊy quan t©m ®Õn viÖc ®æi míi s¶n xuÊt n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, ®¶m b¶o tiªu chuÈn vÖ sinh, dÞch tÔ, ®¶m b¶o çc yªu cÇu vÒ ®¶m b¶o m«i trêng ®Ó cã thÓ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, më réng thÞ trêng, th©m nhËp nh÷ng thÞ trêng khã tÝnh. Mµ çc doanh nghiÖp hiÖn nay chØ s¶n xuÊt theo kh¶ n¨ng vèn cã vµ tiªu thô ë nh÷ng thÞ trêng dÔ tÝnh chÊp nhËn nh÷ng s¶n phÈm ®ã. Muèn vît qua ®îc çc rµo c¶n kü thuËt th× tríc hÕt çc doanh nghiÖp ph¶i hiÓu râ rµo c¶n kü thuËt lµ g×, çc h×nh thøc vµ t¸c ®éng cña nã. Do ®ã, gi¶i ph¸p ®Çu tiªn vµ rÊt quan träng lµ ph¶i n©ng cao nhËn thøc vÒ rµo c¶n kü thuËt cho çc doanh nghiÖp, cho çc thµnh viªn cña doanh nghiÖp. Muèn vËy, tríc hÕt, nh÷ng nhµ qu¶n trÞ cña çc doanh nghiÖp cÇn cã mét nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c vÒ rµo c¶n kü thuËt vµ ¶nh hëng cña nã tíi th¬ng m¹i nãi chung vµ tíi doanh nghiÖp m×nh nãi riªng. Çc nhµ qu¶n trÞ cÇn n¾m râ çc quy ®Þnh, tiªu chuÈn cô thÓ cña tõng thÞ trêng nhËp khÈu ®èi víi lo¹i hµng ho¸ cña doanh nghiÖp m×nh vµ çc biÖn ph¸p mµ doanh nghiÖp cÇn ¸p dông. Sau ®ã, Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

30



çc nhµ qu¶n trÞ sÏ tuyªn truyÒn, gi¸o dôc cho tõng thµnh viªn trong c«ng ty vÒ çc rµo c¶n kü thuËt vµ lîi Ých cña viÖc ¸p dông çc hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng quèc tÕ, viÖc tu©n thñ çc yªu cÇu vÒ m«i trêng vµ vÖ sinh ®èi víi doanh nghiÖp trong viÖc gióp doanh nghiÖp vît rµo c¶n. Mét khi tõng thµnh viªn trong doanh nghiÖp ®· hiÓu râ vÒ rµo c¶n kü thuËt vµ t¸c ®éng cña nã tíi doanh nghiÖp m×nh th× hä sÏ tù ý thøc vµ nç lùc ®Ó n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸ cña doanh nghiÖp m×nh, ®¸p øng çc ®ßi hái cña thÞ trêng nhËp khÈu. Tãm l¹i, n©ng cao nhËn thøc cña doanh nghiÖp lµ mét biÖn ph¸p rÊt cÇn thiÕt vµ hiÖu qu¶ gióp doanh nghiÖp cã thÓ vît qua çc rµo c¶n kü thuËt. V× nã lµm cho tõng ç nh©n, thµnh viªn trong doanh nghiÖp, dï ë vÞ trÝ nµo còng cã ý thøc râ rµng vÒ tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong viÖc gióp doanh nghiÖp vît qua çc rµo c¶n kü thuËt trong th¬ng m¹i vµ c¹nh tranh ®îc trªn thÞ trêng thÕ giíi. 7.2 Áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế

Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, tríc t×nh tr¹ng çc doanh nghiÖp cña çc níc ®ang ph¸t triÓn ®ang ph¶i ®èi ®Çu víi nh÷ng ®ßi hái chøng nhËn phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu vÒ chÊt lîng, m«i trêng, vÖ sinh vµ an toµn thùc phÈm ®îc quy ®Þnh trong çc tiªu chuÈn, quy ®Þnh kü thuËt ®«ng thêi còng lµ rµo c¶n cña çc níc ph¸t triÓn, viÖc ¸p dông çc hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng theo tiªu chuÈn quèc tÕ ®· trë thµnh yªu cÇu b¾t buéc cho çc doanh nghiÖp nÕu muèn bíc ch©n vµo çc thÞ trêng nµy. HiÖn nay, çc doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông çc hÖ thèng chÊt lîng ®îc c«ng nhËn réng r·i trªn thÕ giíi nh hÖ thèng qu¶n trÞ theo tiªu chuÈn cña tæ chøc quèc tÕ ISO 9000, hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng ®ång bé TQM, hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng theo HACCP, GMP cho çc xÝ nghiÖp s¶n xuÊt dîc phÈm, thùc phÈm, n«ng s¶n vµ thuû s¶n, hÖ thèng qu¶n Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

31



trÞ m«i trêng theo ISO 14000... ¸p dông çc hÖ thèng tiªu chuÈn quèc tÕ sÏ gióp çc doanh nghiÖp c¶i thiÖn h×nh ¶nh cña m×nh, t¹o niÒm tin cho b¹n hµng vµ ngêi tiªu dïng. ViÖc ¸p dïng çc hÖ thèng nµy sÏ ®em l¹i cho doanh nghiÖp nhiÒu çi lîi so víi sù ®Çu t ban ®Çu. Trong thêi gian tíi, çc doanh nghiÖp cÇn chó träng h¬n n÷a tíi viÖc ¸p dông çc hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng quèc tÕ ë doanh nghiÖp m×nh v× nh÷ng hÖ thèng nµy sÏ gióp cho çc doanh nghiÖp còng nh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®îc c«ng nhËn toµn cÇu vµ cã thÓ vît qua çc quy ®Þnh vÒ chÊt lîng, vÖ sinh vµ m«i trêng cña çc níc nhËp khÈu ®ång thêi còng ®îc ngêi tiªu dïng a thÝch h¬n. §èi víi çc doanh nghiÖp võa vµ nhá cha cã ®iÒu kiÖn ¸p dông çc hÖ thèng nµy th× Nhµ níc cÇn cã sù hç trî, bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp còng ph¶i tù m×nh t×m ra çc gi¶i ph¸p thÝch hîp tuú ®iÒu kiÖn cña m×nh. §Çu t ¸p dông çc hÖ thèng tiªu chuÈn quèc tÕ kh«ng nh÷ng gióp doanh nghiÖp cã thÓ tho¶ m·n yªu cÇu cña nh÷ng thÞ trêng khã tÝnh mµ doanh nghiÖp cßn cã thÓ kiÓm so¸t, qu¶n lý chÊt lîng tèt h¬n, gi¶m nh÷ng s¶n phÈm khuyÕt tËt ®ång thêi tiÕt kiÖm chi phÝ kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ söa ch÷a cho doanh nghiÖp. Cã thÓ nãi hiÖn nay, viÖc ¸p dông çc tiªu chuÈn chÊt lîng quèc tÕ ®· trë nªn phæ biÕn vµ lµ mét mét ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu cho çc doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu vÝ dô nh: giÊy chøng nhËn ISO 9000 ®îc xem lµ “ng«n ng÷ ®¶m b¶o ch÷ tÝn” vÒ chÊt lîng gi÷a çc doanh nghiÖp, ISO 14000 ®îc coi lµ tÊm “hé chiÕu xanh” cho hµng ho¸ vµ HACCP lµ mét tiªu chuÈn b¾t buéc ®èi víi thùc phÈm ®Ó xuÊt khÈu sang thÞ trêng çc níc ph¸t triÓn. V× thÕ, ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®îc trong t¬ng lai th× çc doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng cßn sù lùa chän nµo kh¸c lµ ph¶i ¸p dông çc hÖ thèng tiªu chuÈn chÊt lîng quèc tÕ.


32



7.3 Gắn nhãn sinh thái cho hàng hóa

“Th¬ng m¹i - m«i trêng” chÝnh lµ xu híng ph¸t triÓn trong t¬ng lai cña th¬ng m¹i quèc tÕ. Çc quèc gia ngµy cµng quan t©m ®Õn viÖc b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i nh»m ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña quèc gia m×nh vµ cña c¶ thÕ giíi. Mét c«ng cô mµ çc níc trªn thÕ giíi hiÖn nay ®ang sö dông ®Ó dung hoµ gi÷a yªu cÇu ph¸t triÓn th¬ng m¹i quèc tÕ vµ b¶o vÖ m«i trêng lµ “nh·n sinh th¸i”. “Nh·n sinh th¸i” (hay cßn gäi lµ “ nh·n xanh”) lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña Bé tiªu chuÈn ISO 14000. §ã lµ mét chøng chØ ®îc çc c¬ quan chøng nhËn cÊp cho s¶n phÈm, hµng ho¸, chøng nhËn s¶n phÈm, hµng ho¸ ®ã Ýt g©y tæn h¹i ®Õn m«i trêng (nãi çch kh¸c lµ “th©n thiÖn víi m«i trêng”). Nh·n sinh th¸i lµ sù kh¼ng ®Þnh uy tÝn cña s¶n phÈm vµ cña nhµ s¶n xuÊt trong lÜnh vùc b¶o vÖ m«i trêng. Çc s¶n phÈm ®îc g¾n nh·n sinh th¸i rÊt ®îc ngêi tiªu dïng a chuéng vµ thêng cã gi¸ b¸n cao h¬n çc s¶n phÈm cïng lo¹i. Nh·n sinh th¸i chÝnh lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña çc doanh nghiÖp, nhÊt lµ víi çc doanh nghiÖp ngo¹i th¬ng, ®ång thêi, nã còng lµ c«ng cô gióp hµng ho¸ cña çc níc ®ang ph¸t triÓn vît qua rµo c¶n kü thuËt cña çc thÞ trêng khã tÝnh. V× hiÖn nay, çc níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn thêng sö dông çc yªu cÇu vÒ b¶o vÖ m«i trêng ®Ó h¹n chÕ hµng nhËp khÈu tõ çc níc kh¸c. Vµ rµo c¶n nµy thêng g©y nhiÒu khã kh¨n cho çc doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp cña çc níc ®ang ph¸t triÓn. Cơ hội phát triển cho các h àng hóa được dán nhãn sinh thái l à rất lớn nhưng tại thị trường Việt Nam đi ều này còn rất mới mẻ mặc dù viÖc sö dông nh·n sinh th¸i cho mét sè mÆt hµng ë çc doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu còng ®· ®îc b¾t ®Çu nghiªn cøu, xem xÐt tõ n¨m 2002.


33



Theo thống kê của Bộ Tài Nguyên và Môi trườ ng, tại Việt Nam chỉ có khoảng 5% hàng hóa đủ tiêu chuẩn để dán nhãn sinh thái và tính đến nay thì chưa có mặt hàng nào được dán nhãn sinh thái. Việt Nam cũng đang xây dựng những tiêu chuẩn để có thể dán nhãn sinh thái cho hàng hóa. Theo kế hoạch thì đến năm 2020 sẽ có 10% số sản phẩm xuất khẩu và 50% hàng hóa tiêu dùng nội địa được cấp nhãn sinh thái. Như vậy, con đường để cho các hàng hóa Việt Nam được chứng minh là đủ các tiêu chuẩn môi trường còn rất dài. Hiện nay trên thế giới, có khoảng hơn 30 quốc gia trong đó nổi bật là Mỹ, EU, Nhật Bản và trong khu vực Đông Nam Á thì có Thái Lan, Singapore là đã có nhãn sinh thái trên các sản phẩm của nước mình. Việc gia nhập WTO càng thúc đẩy Việt Nam phải nhanh chóng đưa các quy định về nhãn sinh thái vào áp dụng nếu không muốn bị thụt lùi sâu hơn so với các nước khác. Những chính sách từ phía chính phủ sẽ là tiền đề để cho các doanh nghiệp mạnh dạn hơn trong chiến lược phát triển sản phẩm của mình 7.4 Đổi mớ i công nghệ và nâng cao trình độ quả n lý kỹ thuật để nâng cao chấ t lượ ng sản phẩ m

Khi çc níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn sö dông çc rµo c¶n kü thuËt vÒ chÊt lîng, m«i trêng, vÖ sinh ®Ó b¶o hé thÞ trêng trong níc th× çc doanh nghiÖp cña çc níc ®ang ph¸t triÓn gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n. Do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi thÊp, m¸y mãc, thiÕt bÞ l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý kh«ng cao nªn s¶n phÈm s¶n xuÊt ra kh«ng tho¶ m·n çc yªu cÇu chÊt lîng vµ kü thuËt kh¾t khe çc thÞ trêng ph¸t triÓn ®Æt ra. C«ng nghÖ l¹c hËu l¹i kh«ng cã kinh phÝ ®Ó l¾p ®Æt çc thiÕt bÞ xö lý níc th¶i, r¸c th¶i, khÝ th¶i g©y « nhiÔm m«i trêng nªn hµng ho¸ bÞ ngêi tiªu dïng çc níc ph¸t triÓn tÈy chay còng nh kh«ng ®¸p øng ®îc çc tiªu chuÈn b¶o vÖ m«i trêng cña çc níc ph¸t triÓn. V× thÕ mµ hµng ho¸ cña çc doanh nghiÖp çc níc ®ang ph¸t triÓn nh níc ta kh«ng th©m nhËp ®îc vµo çc thÞ trêng khã tÝnh. Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

34



§Ó vît qua çc rµo c¶n ®ã vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, çc doanh nghiÖp cÇn ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ, mua s¾m míi m¸y mãc thiÕt bÞ. §iÒu nµy mét mÆt lµm gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt, mÆt kh¸c n©ng cao chÊt l îng hµng ho¸, ®¸p øng çc yªu cÇu cña çc níc nhËp khÈu vÒ bao b×, ®ãng gãi, an toµn vÖ sinh, quy tr×nh chÕ biÕn...Nh÷ng c«ng nghÖ míi Ýt g©y « nhiÔm m«i trêng võa b¶o vÖ m«i trêng çc níc s¶n xuÊt võa gióp doanh nghiÖp vît quan rµo c¶n vÒ m«i trêng trong th¬ng m¹i. Tuy nhiªn víi ®iÒu kiÖn tµi chÝnh cña çc doanh nghiÖp níc ta nh hiÖn nay th× kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®æi míi hoµn toµn c«ng nghÖ vµ m¸y mãc mµ çc doanh nghiÖp cÇn c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp m×nh lËp kÕ ho¹ch thay thÕ, ®æi míi cho phï hîp. Çc doanh nghiÖp còng nªn khuyÕn khÝch çc s¸ng kiÕn ®æi míi c«ng nghÖ, çc gi¶i ph¸p h÷u Ých cho s¶n xuÊt cña c«ng nh©n vµ çn bé kü thuËt trong doanh nghiÖp. BiÖn ph¸p nµy gióp doanh nghiÖp cã thÓ tiÕt kiÖm chi phÝ mµ vÉn cã thÓ ®æi míi ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt mét çch hiÖu qu¶. Song song víi ®æi míi c«ng nghÖ, doanh nghiÖp còng cÇn chó träng viÖc n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ qu¶n lý kü thuËt trong doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp cÇn liªn tôc ®µo t¹o n©ng cao tay nghÒ cho çc c«ng nh©n kü thuËt cña doanh nghiÖp ®Ó hä cã thÓ n¾m b¾t, sö dông nh÷ng c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ s¶n xuÊt míi hiÖn ®¹i. §Æc biÖt, doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng çn bé qu¶n lý kü thuËt cã tr×nh ®é, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ míi. Nh÷ng çn bé kü thuËt giái nµy sÏ lµ nh÷ng ngêi tiÕp xóc vµ n¾m b¾t c«ng nghÖ míi ®Çu tiªn sau ®ã hä sÏ gióp híng dÉn, ®µo t¹o çc c«ng nh©n kü thuËt cho doanh nghiÖp. Nh÷ng çn bé kü thuËt còng cÇn hiÓu biÕt râ vÒ nh÷ng quy ®Þnh, tiªu chuÈn trong níc còng nh ngoµi níc ®èi víi s¶n phÈm cña c«ng ty vµ ®a ra ®îc çc gi¶i ph¸p ®Ó s¶n phÈm cã thÓ ®Êp øng ®îc çc quy ®Þnh, tiªu chuÈn ®ã. §Ó cã ®îc ®éi ngò çn bé kü thuËt cã tr×nh Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

35



®é cao th× doanh nghiÖp cÇn cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o vµ båi dìng nh©n tµi phï hîp. Ngoµi ra, doanh nghiÖp còng cÇn cã chÕ ®é ®·i ngé ®Æc biÖt ®èi víi hä. Nh÷ng çn bé kü thuËt nµy sÏ lµ nßng cèt gióp doanh nghiÖp tõng bíc n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt trong toµn doanh nghiÖp. Nhê ®ã, çc s¶n phÈm cña doanh nghiÖp sÏ cã chÊt lîng ngµy cµng cao vµ ®¸p øng çc tiªu chuÈn kh¾t khe cña thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. §æi míi c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o ®éi ngò çn bé kü thuËt giái rÊt cÇn thiÕt ®èi víi mçi doanh nghiÖp. BiÖn ph¸p nµy kh«ng nh÷ng gióp doanh nghiÖp vît qua ®îc çc rµo c¶n th¬ng m¹i mµ cßn gióp t¨ng chÊt lîng hµng ho¸, t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn c¶ thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. Ngoµi ra, çc doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p nh x©y dùng chiÕn lîc kinh doanh dµi h¹n cã tÝnh ®Õn çc t¸c ®éng cña rµo c¶n kü thuËt; chñ ®éng trong viÖc tiÕp cËn çc nguån th«ng tin th«ng qua çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, hÖ thèng truyÒn th«ng quèc tÕ, çc tæ chøc trong níc vµ quèc tÕ, çc b¹n hµng...®Ó t×m hiÓu vÒ çc rµo c¶n kü thuËt trong th¬ng m¹i. Tãm l¹i, doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng sù chuÈn bÞ kü cµng ®Ó cã thÓ vît qua çc rµo c¶n th¬ng m¹i ®ã. 8

Các kiến nghị đối với Nhà nước để giúp các doanh nghiệp vượt rào cản kỹ thuật

§Ó gióp hµng ho¸ vµ çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vît qua ®îc çc rµo c¶n kü thuËt vµ ®Èy m¹nh ®îc xuÊt khÈu sang çc thÞ trêng träng ®iÓm th× chóng ta cÇn tiÕn hµnh nhiÒu biÖn ph¸p. Trong ®ã, ë cÊp ®é nhµ níc, Nhµ níc ta cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau:


36



8.1 Ký kết các hệp định song phương và đa phương về rào cản kỹ thuật trong thương mại

Trong t×nh h×nh hiÖn nay, çc quèc gia ph¸t triÓn ®ang lîi dông tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ vît tréi h¬n ®Ó ®Æt ra ngµy cµng nhiÒu çc rµo c¶n kü thuËt ®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu tõ çc níc kh¸c, ®Æc biÖt lµ tõ çc níc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn. Do ®ã, ChÝnh phñ çc quèc gia ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn ph¶i thùc hiÖn çc biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu lµ tham gia vµo çc diÕn ®µn quèc tÕ vÒ vÊn ®Ò nµy. Khi tham gia vµo çc HiÖp ®Þnh quèc tÕ song ph¬ng còng nh ®a ph¬ng vÒ rµo c¶n kü thuËt th× çc níc sÏ cã ®îc sù b¶o vÖ còng nh gióp ®ì cÇn thiÕt tõ çc bªn liªn quan nhê ®ã sÏ cã ®îc sù c«ng b»ng khi tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ. VÝ dô nh trong HiÖp ®Þnh cña WTO vÒ rµo c¶n kü thuËt trong th¬ng m¹i cã ®iÒu kho¶n 11 vÒ trî gióp kü thuËt cho çc thµnh viªn kh¸c quy ®Þnh çc thµnh viªn khi ®îc yªu cÇu ph¶i t vÊn, trî gióp kü thuËt cho çc thµnh viªn kh¸c lµ çc níc ®ang ph¸t triÓn trong viÖc so¹n th¶o çc quy ®Þnh kü thuËt, thµnh lËp c¬ quan tiªu chuÈn ho¸ hay tham gia vµo çc c¬ quan tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ …Çc níc ®ang ph¸t triÓn khi tham gia HiÖp ®Þnh nµy cßn ®îc hëng sù ®èi xö ®Æc biÖt u ®·i h¬n çc thµnh viªn ph¸t triÓn kh¸c nh thµnh viªn ®ang ph¸t triÓn ®îc phÐp “chÊp nhËn mét sè çc quy ®Þnh kü thuËt, tiªu chuÈn hoÆc çc thñ tôc ®¸nh gi¸ sù phï hîp nh»m duy tr× c«ng nghÖ, s¶n xuÊt trong níc phï hîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn cña m×nh” tuú theo nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi, c«ng nghÖ cña m×nh dï çc tiªu chuÈn ®ã cha phï hîp víi tiªu chuÈn hay quy ®Þnh quèc tÕ. Ngoµi ra, trong nh÷ng tæ chøc quèc tÕ vÒ rµo c¶n kü thuËt, çc tiªu chuÈn, quy ®Þnh kü thuËt mµ çc quèc gia sö dông sÏ ®îc thèng nhÊt, c«ng khai vµ ¸p dông chung cho çc thµnh viªn. V× vËy, çc tiªu chuÈn, quy ®Þnh sÏ trë nªn râ rµng, minh b¹ch nhê ®ã mµ çc nhµ xuÊt khÈu sÏ hiÓu ®îc çc quy ®Þnh vµ sÏ cã Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

37



biÖn ph¸p kh¾c phôc tr¸nh t×nh tr¹ng çc tiªu chuÈn kü thuËt kh«ng râ rµng, rèi r¾m g©y khã kh¨n cho çc nhµ xuÊt khÈu. Víi t×nh h×nh thùc tiÔn cña níc ta hiÖn nay, khi tr×nh ®é kinh tÕ - x· héi còng nh khoa häc - c«ng nghÖ cßn thÊp so víi thÕ giíi, chóng ta còng gÆp nhiÒu khã kh¨n khi ph¶i ®èi mÆt víi çc rµo c¶n kü thuËt. Çc tiªu chuÈn mµ níc ta ¸p dông cha phï hîp víi tiªu chuÈn thÕ giíi vµ cha ®îc thÕ giíi c«ng nhËn cho nªn hµng xuÊt khÈu cña níc ta cha ®¸p øng ®îc çc tiªu chuÈn mµ çc níc nhËp khÈu yªu cÇu. §Ó gióp hµng ho¸ cña ta cã thÓ vît qua ®îc çc rµo c¶n kü thuËt, th©m nhËp vµo thÞ trêng toµn thÕ giíi th× ChÝnh phñ ta cÇn tÝch cùc tham gia ®µm ph¸n, ký kÕt çc hiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ rµo c¶n kü thuËt vµ tiªu chuÈn ho¸ song ph¬ng còng nh ®a ph¬ng. Khi ký kÕt çc hiÖp ®Þnh nµy, níc ta sÏ cã ®iÒu kiÖn rµ so¸t hiÖp ®Þnh, tham gia x©y dùng çc tiªu chuÈn quèc tÕ cho phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña níc m×nh vµ cã thÓ tËn dông quyÒn nhËn xÐt çc tiªu chuÈn vµ çc quy ®Þnh quèc tÕ, b¶o vÖ ®îc quyÒn lîi cña níc ta còng nh çc níc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn kh¸c. §Õn nay, ViÖt Nam còng ®· héi nhËp kh¸ tèt trong lÜnh vùc tiªu chuÈn ®o lêng chÊt lîng. §¹i diÖn cña Nhµ níc vÒ lÜnh vùc tiªu chuÈn ho¸ vµ chÊt lêng lµ Tæng côc Tiªu chuÈn ®o lêng chÊt lîng ®· tham gia vµo 15 tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc nh: Tæ chøc tiªu chuÈn ho¸ quèc tÕ (ISO), Uû ban kü thuËt ®iÖn quèc tÕ (IEC – International Electrotechnical Commission), Uû ban t vÊn cña ASEAN vÒ tiªu chuÈn chÊt lîng (ACCSQ – Asean Consultative Committee of Standards and Quality), DiÔn ®µn tiªu chuÈn khu vùc Th¸i B×nh D¬ng (PASC – Pacific Area Standards Congress)… Trong qu¸ tr×nh tham gia çc tæ chøc nµy, ViÖt Nam còng ®· tranh thñ ®îc sù gióp ®ì ñng hé cña çc tæ chøc nµy nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng tiªu chuÈn ®o lêng chÊt lîng trong níc. ViÖt Nam còng ®· ký çc HiÖp ®Þnh hîp t¸c trong lÜnh vùc tiªu chuÈn ho¸, ®o lêng vµ chøng nhËn, HiÖp ®Þnh thõa nhËn lÉn nhau çc kÕt qu¶ Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

38



chøng nhËnvµ thö nghiÖm víi Liªn bang Nga, Trung Quèc, Ucraina … ViÖt Nam còng ®ang trªn ®êng gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO, tõ ®ã sÏ trë thµnh thµnh viªn cña çc HiÖp ®Þnh cña tæ chøc nµy vÒ tiªu chuÈn, chÊt lîng vµ vÒ rµo c¶n kü thuËt nh HIÖp ®Þnh vÒ rµo c¶n kü thuËt trong th¬ng m¹i vµ HiÖp ®Þnh vÒ vÖ sinh vµ çc biÖn ph¸p vÖ sinh thùc phÈm. Sau sù kiÖn EU ®a ra møc d lîng b»ng kh«ng ®èi víi chloramphenicol vµ nitrofuran trong thuû s¶n nhËp khÈu, çc níc ASEAN ®ang th¶o luËn vÒ viÖc thµnh lËp mét tæ chøc gäi lµ Codax. C¬ quan thùc phÈm nµy sÏ ®a ra çc tiªu chuÈn chung cho thùc phÈm cña çc níc trong khèi vµ çc tiªu chuÈn nµy sÏ ®îc EU, Mü, NhËt B¶n c«ng nhËn. Tuy ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc héi nhËp quèc tÕ vÒ tiªu chuÈn - chÊt lîng vµ rµo c¶n kü thuËt nhng ViÖt Nam vÉn cÇn tÝch cùc h¬n n÷a trong viÖc ®µm ph¸n ký kÕt çc hiÖp ®Þnh vÒ rµo c¶n kü thuËt trong th¬ng m¹i ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi quèc gia khi héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. 8.2 Tuyên truyền, giới thiệu cho các doanh nghiệp về rào cản kỹ thuật của các quốc gia Một trong những nguyên nhân khiến cho các rào cản kỹ thuật trở nên khó vượt qua là vì các rào cản này tồn tại dưới nhiều hình thức đa dạng, phức tạp, khó nhận biết và thường xuyên thay đổi. Các doanh nghiệp ở nước đang phát triển như Việt Nam thường gặp khó khăn trong việc tìm hiểu và thu thập thông tin liên quan đến rào cản kỹ thuật của các nước nhập khẩu. Do hệ thống thông tin còn yếu, nên những hiểu biết cùa các doanh nghiệp về rào cản kỹ thuật ở nước mà họ xuất hàng sang còn hạn chế, mơ hồ, không chính xác. Do đó, hàng hóa xuất khẩu của chúng ta bị từ chối nhiều do không đáp ứng được các yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật cũng như các tiêu chuẩn vệ sinh, môi trường mà các thị trường đặt ra cho hàng nhập khẩu. Với điều kiện như của các doanh nghiệp nước ta hiện nay thì việc tiếp cận với các nguồn thông tin trực tiếp từ các thị trường về các quy định nói Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

39



chung và về rào cản kỹ thuật nói riêng là rất khó khăn. Vì thế, để giúp đỡ các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ có được đầy đủ các thông tin cần thiết về các thị trường xuất khẩu thì sự trợ giúp của Nhà nước là cần thiết. Nhà nước cần có những cơ quan chuyên trách về vấn đề rào cản kỹ thuật trong thương mại có nhiệm vụ tìm hiểu thu thập các thông tin liên quan đến các quy định, tiêu chuẩn mà các nước đặt ra đối với hàng nhập khẩu, đặc biệt là đối với những mặt hàng xuất khẩu của nước nhà. Sau đó các cơ quan này sẽ tuyên truyền, giới thiệu cho các doanh nghiệp biết về các quy định cũng nhu tiêu chuẩn đó, giúp các doanh nghiệp có sự hiểu biết tốt hơn về những quy định, tiêu chuẩn mà các mặt hàng xuất khẩu của doanh nghiệp mình sẽ phải thỏa mãn khi xuất hàng sang từng thị trường cụ thể, nhất là những thị trường xuất khẩu chiến lược của ta như EU, Nhật, Mỹ, Singapore… Các cơ quan chuyên trách này nên tổ chức các buổi hội thảo, tuyên truyền định kỳ về rào cản kỹ thuật của các thị trường và có những thông báo bổ sung cần thiết cho các doanh nghiệp khi các nước thay đổi, bổ sung các quy định, tiêu chuẩn. Từ đó, doanh nghiệp sẽ có những biện pháp cần thiết để đổi mới sản xuất nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo các yêu cầu của thị trường nhập khẩu và từng bước nâng cao hiệu quả của hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp nói riêng và của cả nước nói chung.

HiÖn nay, níc ta cã Phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam (Vietnam Chamber of Commerce and Industry - VCCI) lµ tæ chøc hç trî vµ xóc tiÕn çc ho¹t ®éng th¬ng m¹i cña ViÖt Nam. Phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam còng cã vai trß ®¸ng kÓ trong viÖc tuyªn truyÒn, cung cÊp çc th«ng tin cÇn thiÕt vÒ thÞ trêng, trong ®ã cã th«ng tin vÒ çc rµo c¶n kü thuËt cho çc doanh nghiÖp, gióp çc doanh nghiÖp tiÕp cËn çc thÞ trêng vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Ngoµi ra, níc ta cßn cã çc cã quan ®¹i diÖn th¬ng m¹i ®ãng t¹i çc quèc gia kh¸c còng cã ®ãng gãp lín trong viÖc thu thËp vµ cung cÊp çc th«ng tin vÒ çc tõng thÞ trêng cô thÓ cho çc doanh nghiÖp, gióp ®ì çc doanh nghiÖp tiÕp cËn vµ th©m nhËp çc thÞ trêng... Tuy nhiªn, çc doanh nghiÖp níc ta hiÖn nay thùc sù vÉn cha nhËn ®îc ®Çy ®ñ çc th«ng tin cÇn thiÕt vÒ çc thÞ trêng, ®Æc biÖt lµ çc Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

40



th«ng tin liªn quan ®Õn çc rµo c¶n kü thuËt trong th¬ng m¹i nªn cßn vÊp ph¶i nh÷ng c¶n trë, nh÷ng thÊt b¹i khi xuÊt khÈu hµng ho¸, g©y thiÖt h¹i, mÊt uy tÝn kh«ng chØ cho doanh nghiÖp mµ cßn cho c¶ quèc gia. V× thÕ mµ ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, giíi thiÖu vÒ rµo c¶n kü thuËt cho çc doanh nghiÖp lµ mét ho¹t ®éng cÇn thiÕt mµ Nhµ níc ta cÇn tiÕn hµnh ®Ó gióp çc doanh nghiÖp vît rµo c¶n kü thuËt khi xuÊt khÈu.

8.3 Tổ chức đào tạo đội ngũ quản lý chất lượng và kỹ thuật cho doanh nghiệp

ChÊt lîng cña s¶n phÈm lµ yÕu tè quan träng kh«ng chØ ®èi víi doanh nghiÖp mµ cßn quan träng ®èi víi c¶ quèc gia. Nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt lîng sÏ ®îc ngêi tiªu dïng chÊp nhËn vµ cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng. HiÖn nay, khi çc níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn t¨ng cêng sö dông çc quy ®Þnh vÒ chÊt lîng vµ çc tiªu chuÈn kü thuËt cña s¶n phÈm lµm rµo c¶n ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu th× vÊn ®Ò chÊt lîng vµ tiªu chuÈn kü thuËt cña s¶n phÈm trë nªn quan träng h¬n bao giê hÕt. §Ó n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm cÇn huy ®éng rÊt nhiÒu yÕu tè. Trong ®ã, yÕu tè con ngêi ®ãng vai trß v« cïng quan träng. Çc doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ, cã nh÷ng nhµ qu¶n lý giái, hiÓu biÕt vÒ qu¶n lý chÊt lîng vµ ý thøc ®îc tÇm quan träng cña chÊt lîng th× míi cã thÓ thµnh c«ng ®îc. Nhng ë níc ta hiÖn nay cßn thiÕu v¾ng nh÷ng çn bé giái, cã n¨ng lùc trong lÜnh vùc qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm. ChÝnh s¸ch ®µo t¹o cßn cha thÝch hîp. Sè lîng çc çn bé qu¶n lý vÒ chÊt lîng ®îc ®µo t¹o cha nhiÒu. Çc çn bé qu¶n lý cña çc doanh nghiÖp hiÖn nay còng cha cã nhËn thøc s©u s¾c vÒ tÇm quan träng cña chÊt lîng vµ tiªu chuÈn kü thuËt trong viÖc vît çc rµo c¶n kü thuËt cña çc thÞ trêng. Nhµ níc ta cÇn quan t©m ®Õn viÖc ®µo t¹o cho çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu, mét ®éi ngò çn bé qu¶n lý chÊt lîng vµ kü thuËt giái vµ am hiÓu Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

41



vÒ çc rµo c¶n kü thuËt. Çc c¬ quan chuyªn tr¸ch cã thÓ tæ chøc çc kho¸ häc ng¾n h¹n cho çc nhµ qu¶n lý cña çc doanh nghiÖp vÒ vÊn ®Ò chÊt lîng, çc tiªu chuÈn kü thuËt vµ çc biÖn ph¸p vît rµo c¶n b»ng viÖc n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. Trong dµi h¹n th× níc ta nªn cã chÝnh s¸ch thu hót vµ ®µo t¹o mét lùc lîng çn bé qu¶n lý cã chuyªn m«n cao, cã b»ng cÊp vÒ chÊt lîng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña çc doanh nghiÖp trong t¬ng lai. Nh÷ng çn bé qu¶n lý chÊt lîng vµ kü thuËt nµy sÏ gióp çc doanh nghiÖp lËp çc kÕ ho¹ch ng¾n h¹n, dµi h¹n vÒ chÊt l îng s¶n phÈm vµ gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc kÕ ho¹ch ®ã gióp çc doanh nghiÖp tõng bíc n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm cho doanh nghiÖp. Nhê ®ã, mµ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp cã thÓ ®¸p øng ®îc çc yªu cÇu kh¾t khe cña thÞ trêng vÒ chÊt lîng s¶n phÈm vµ vît qua ®îc çc rµo c¶n kü thuËt vÒ mÆt chÊt lîng mµ çc thÞ trêng nhËp khÈu dùng lªn. ChÊt lîng vµ çc tiªu chuÈn kü thuËt lµ mét h×nh thøc cña rµo c¶n kü thuËt trong th¬ng m¹i. Çc doanh nghiÖp ViÖt Nam muèn vît qua ®îc rµo c¶n nµy th× cÇn kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, lµm cho s¶n phÈm tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu nghiªm ngÆt ®èi víi s¶n phÈm cña çc níc nhËp khÈu. §Ó lµm ®îc viÖc nµy, çc doanh nghiÖp cÇn cã çc çn bé qu¶n lý chÊt lîng vµ kü thuËt giái vµ Nhµ níc cÇn cã chÝnh s¸ch ®µo t¹o ®éi ngò çn bé qu¶n lý nµy cho çc doanh nghiÖp . 8.4 Xây dựng hệ thống các tiêu chuẩn quốc gia cho sản phẩm và thành lập các cơ quan kiểm tra chất lượng và kỹ thuật đối với hàng xuất khẩu

Trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh hiÖn nay th× viÖc hµi hoµ ho¸ çc tiªu chuÈn chÊt lîng cña quèc gia víi çc tiªu chuÈn quèc tÕ còng lµ mét xu híng tÊt yÕu. §Ó hµng ho¸ cña níc m×nh cã thÓ ®îc chÊp nhËn vµ tiªu thô ®îc ë mäi thÞ trêng trªn thÕ giíi mµ kh«ng gÆp ph¶i çc rµo c¶n kü thuËt th× çc quèc gia ®Òu ®ang nç lùc x©y Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

42



dùng cho m×nh mét hÖ thèng tiªu chuÈn quèc gia míi sao cho phï hîp víi çc chuÈn mùc quèc tÕ vµ ®îc çc níc kh¸c thõa nhËn. Khi hÖ thèng tiªu chuÈn trong níc phï hîp víi çc tiªu chuÈn quèc tÕ th× çc s¶n phÈm cña çc doanh nghiÖp trong níc mét khi ®· ®¸p øng ®îc çc tiªu chuÈn trong níc th× võa cã thÓ tiªu thô ®îc ë thÞ trêng néi ®Þa võa cã thÓ tiªu thô ®îc ë çc thÞ trêng níc ngoµi.

Ở ViÖt Nam hiÖn nay, theo b¸o ço cña Tæng côc tiªu chuÈn ®o lêng chÊt lîng n¨m 2010 th× trong sè trên 5000 TCVN hiÖn hµnh míi chØ cã g ần 40% çc tiªu chuÈn phï hîp víi çc tiªu chuÈn quèc tÕ. §©y lµ mét tû lÖ chưa cao dï hiÖn giê viÖc hµi hoµ ho¸ çc TCVN víi çc tiªu chuÈn quèc tÕ ®· ®îc chó träng h¬n. V× cã sù sai kh¸c gi÷a çc TCVN vµ çc tiªu chuÈn quèc tÕ nªn phÇn lín çc s¶n phÈm cña ViÖt Nam kh«ng ®¸p øng ®îc çc yªu cÇu vÒ chÊt lîng vµ kü thuËt do çc thÞ trêng nhËp khÈu ®Æt ra. §iÒu nµy ®· h¹n chÕ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu sang çc thÞ trêng cã tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ cao v× çc thÞ trêng nµy ®Æt ra çc tiªu chuÈn rÊt kh¾t khe cho hµng ho¸ mµ çc TCVN hiÖn nay th× cha ®¸p øng ®îc. Do ®ã, ®æi míi hÖ thèng tiªu chuÈn ViÖt Nam cÇn ®îc ®Æc biÖt quan t©m vµ ph¶i ®îc x¸c ®Þnh lµ mét nhiÖm vô träng t©m trong héi nhËp quèc tÕ. §iÒu nµy rÊt cã ý nghÜa víi ViÖt Nam v× nã sÏ gióp chóng ta vît qua ®îc çc rµo c¶n kü thuËt cña thÞ trêng çc níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Chóng ta cÇn x©y dùng mét hÖ thèng tiªu chuÈn míi thay thÕ nh÷ng tiªu chuÈn ®· l¹c hËu vµ kh«ng phï hîp víi çc yªu cÇu cña héi nhËp. Nh÷ng tiªu chuÈn nµy sÏ ph¶i ®îc x©y dùng trªn c¬ së khoa häc, tu©n thñ çc chuÈn mùc quèc tÕ vµ ph¶i tÝnh ®Õn çc ®iÒu kiÖn ®Æc thï cña çc doanh nghiÖp trong níc. Nh÷ng tiªu chuÈn míi sÏ ph¶i bao qu¸t hÕt nh÷ng ®ßi hái phæ biÕn cña thÕ giíi ®èi víi hµng ho¸ nh çc tiªu chuÈn chÊt lîng, tiªu chuÈn m«i trêng, tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm...Gi¶i ph¸p nµy kh«ng nh÷ng gióp hµng ho¸ ViÖt Nam Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

43



cã thÓ vît qua çc rµo c¶n kü thuËt mµ cßn gióp n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸ trong níc, n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng cña nh©n d©n. Riªng ®èi víi çc mÆt hµng xuÊt khÈu, Nhµ níc cÇn thµnh lËp çc c¬ quan kiÓm tra chÊt lîng vµ çc tiªu chuÈn kü thuËt tríc khi cho xuÊt khÈu. V× hiÖn nay, v× viÖc kiÓm so¸t chÊt lîng hµng xuÊt khÈu cña chóng ta kh«ng chÆt chÏ nªn sè lîng hµng xuÊt khÈu kh«ng ®¹t tiªu chuÈn vµ bÞ tr¶ l¹i, bÞ tiªu huû hoÆc ph¶i b¸n gi¶m gi¸ vÉn cßn cao g©y thiÖt h¹i cho doanh nghiÖp vµ mÊt uy tÝn cho hµng ho¸ ViÖt Nam. ChÝnh v× vËy mµ chóng ta cÇn t¨ng cêng c«ng t¸c kiÓm tra ®èi víi çc l« hµng xuÊt khÈu ®Ó ®¶m b¶o r»ng çc l« hµng nµy tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu cña thÞ trêng nhËp khÈu vÒ chÊt lîng, çc tiªu chuÈn vÖ sinh, kiÓm dÞch..., tr¸nh t×nh tr¹ng hµng cña chóng ta sÏ bÞ tõ chèi khi nhËp c¶ng. HiÖn thêi, chóng ta ®· thùc hiÖn kh¸ tèt c«ng t¸c nµy ®èi víi hµng thuû s¶n xuÊt khÈu. N¨m 1994, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 50 CP ngµy 21/6/1994 thµnh lËp Trung t©m kiÓm tra chÊt lîng vµ vÖ sinh thuû s¶n (National Fisheries

Inspection and Quality Assurance Center -

NAFIQACEN) nay lµ Côc qu¶n lý chÊt lîng, an toµn vµ thó y thuû s¶n cã chøc n¨ng qu¶n lý chÊt lîng vµ an toµn vÖ sinh thuû s¶n tõ kh©u nu«i trång, khai th¸c, ®Õn chÕ biÕn vµ tiªu thô. Côc cßn cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra chÊt lîng vµ çc ®iÒu kiÖn vÖ sinh cña çc c¬ së s¶n xuÊt thuû s¶n, c«ng nhËn çc c¬ së ®ñ ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu sang çc thÞ trêng cô thÓ vµ cÊp giÊy chøng nhËn vÖ sinh cho çc l« hµng thuû s¶n. Nh÷ng l« hµng nµo ®îc Côc cÊp giÊy chøng nhËn th× sÏ ®îc phÐp xuÊt khÈu vµ sÏ ®îc thÞ trêng chÊp nhËn. Nhê ®ã, thuû s¶n ViÖt Nam ®· ®îc nhiÒu thÞ trêng khã tÝnh nh EU, Mü, NhËt, Hµn Quèc... chÊp nhËn. HiÖn nay, Côc cã 6 chi nh¸nh trªn c¶ níc víi nh÷ng trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, cã thÓ kiÓm tra vµ cÊp giÊy chøng nhËn cho çc c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ çc l« hµng mét çch kÞp thêi, nhanh chãng. Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

44



Tuy nhiªn ®èi víi çc mÆt hµng kh¸c th× chóng ta cßn cha thùc hiÖn tèt vÊn ®Ò nµy. Do vËy, trong thêi gian s¾p tíi, Nhµ níc nªn thµnh lËp nh÷ng trung t©m t¬ng tù cho çc mÆt hµng kh¸c ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng vµ çc tiªu chuÈn kü thuËt kh¸c cho çc l« hµng xuÊt khÈu. Ngoµi çc gi¶i ph¸p trªn th× Nhµ níc cÇn hoµn thiÖn çc quy ®Þnh, thÓ chÕ ph¸p luËt liªn quan ®Õn vÊn ®Ò chÊt lîng nh»m ®¹t ®îc mét sù qu¶n lý thèng nhÊt trªn c¶ níc. Nhµ níc còng cÇn cã chÕ ®é khen thëng ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp, tæ chøc cã thµnh tùu trong lÜnh vùc qu¶n lý chÊt lîng còng nh cÇn cã chÕ ®é xö ph¹t, kû luËt ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp, tæ chøc kh«ng chÊp hµnh tèt çc quy ®Þnh cña Nhµ níc vÒ vÊn ®Ò chÊt lîng. Nhµ níc cÇn cã biÖn ph¸p trî gióp vÒ kü thuËt, th«ng tin... cho çc doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó çc doanh nghiÖp nµy cã thÓ vît qua ®îc çc rµo c¶n kü thuËt. Tãm l¹i, v× níc ta lµ mét níc ®ang ph¸t triÓn cßn bÞ h¹n chÕ vÒ nhiÒu mÆt, h¬n n÷a, rµo c¶n kü thuËt lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p vµ kh¸ míi mÎ víi níc ta nªn Nhµ níc cÇn ph¶i hîp t¸c víi çc doanh nghiÖp thùc hiÖn çc biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó gióp çc doanh nghiÖp ViÖt Nam vît rµo c¶n thµnh c«ng.

LỜ I K ẾT Hàng xuất khẩu của VN đi thị trường các nước ngày một khó hơn do vướng các rào cản kỹ thuật được nhiều nước dựng lên. Chủ động để vượt rào cản là cách nhiều hiệp hội ngành hàng đang làm nhằm tránh tình trạng “nước đến chân mới nhảy”.

Rµo c¶n kü thuËt lµ mét h×nh thøc rµo c¶n th¬ng m¹i rÊt tinh vi, phøc t¹p vµ rÊt khã vît qua ngay c¶ ®èi víi doanh nghiÖp cña çc níc Rào cản kỹ thuật trong hoạt động ngoại thương

45



ph¸t triÓn. Çc quèc gia mµ hiÖn nay chñ yÕu lµ çc níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· sö dông çc tiªu chuÈn, quy ®Þnh vÒ chÊt lîng, vÖ sinh vµ m«i trêng hÕt søc kh¾t khe ®Ó ng¨n c¶n hµng ho¸ cña çc níc kh¸c nhËp khÈu vµo l·nh thæ níc m×nh. Çc rµo c¶n kü thuËt nµy ®· g©y c¶n trë lín cho th¬ng m¹i thÕ giíi, thËm chÝ cßn g©y ra c¶ nh÷ng vô xung ®ét th¬ng m¹i gi÷a çc quèc gia. Çc quèc gia ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn, trong ®ã cã ViÖt Nam lµ nh÷ng níc chÞu t¸c ®éng cña rµo c¶n kü thuËt nhiÒu nhÊt. Mặc dù trong những năm vừa qua, đặc biệt là năm 2010, Việt Nam đạt được chỉ tiêu xuất khẩu vượt mức đề ra nhưng vấn đề rào cản kỹ thuật vẫn còn là vấn đề gây khó khăn nhiều cho hoạt động xuất khẩu, vẫn có những tình trạng hàng hóa xuất qua bị trả về, đặc biệt là hàng nông sản. Chính vì vậy các doanh nghiệp cần phải tìm hiểu kỹ hơn về rào cản kỹ thuật của quốc gia mà mình sẽ thâm nhập để điều chỉnh các chỉ tiêu, thông số cho thích hợp để duy trì mối quan hệ và tránh tình trạng bị cấm hàng hóa của mình vào nước nhập khẩu. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần có những biện pháp hỗ trợ các doanh nghiệp như đã nêu trên để vît qua çc rµo c¶n kü thuËt nµy, tiÕp cËn vµ

më réng thÞ trêng, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu gãp phÇn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt níc.


46

Cac Giai Phap Vuot Rao Can Ky Thuat Trong Thuong Mai Doi Voi Doanh Nghiep Xuat Khau Vn

Recommend Documents