BAB 5: PERAKAUNAN ASET TETAP (ACCOUNTING FOR PLANT ASSETS ASSETS)
ISI KANDUNGAN 5.1 Definisi dan Jenis Aset Tetap 5.2 Penentuan kos aset tetap 5.3 Susutnilai 5.3.1
Konsep Susutnilai
5.3.2
Kaedah pengiraa raan susut sutnilai
5.3.2.1 Kaedah Garis Lurus 5.3.2.2 Kaedah Baki Berkurangan 5.3.2.3 Kaedah Jumlah Angka tahun 5.3.2.4 Kaedah Unit Aktiviti
ISI KANDUNGAN 5.4 Pelupu Pelupusan san aset aset tetap tetap 5.5 Persembaha Persembahan n Aset Aset Tetap Tetap dalam Penyata Penyata Kewangan
OBJEKTIF Selepas mempelajari bab ini pelajar akan dapat: 1. Memberi definisi aset tetap 2. Menjelaskan cara menentu dan merekodkan kos aset tetap 3. Menerangkan konsep susutnilai 4. Mengetahui kaedah-kaedah pengiraan belanja susutnilai: garis lurus, baki berkurangan, jumlah angka tahun dan unit pengeluaran
OBJEKTIF 5. Mengira susutnilai berasaskan bulanan dan tahunan
kaedah
6. Memahami perlakuan dan catatan perakaunan mengenai pelupusan aset tetap 7. Menerangkan cara melaporkan aset tetap dalam penyata kewangan.
5.1 DEFINISI dan JENIS ASET TETAP
Aset yang diguna secara berterusan.
Utk mengeluarkan barang atau memberi perkhidmatan.
Bukan untuk dijual semula
Jangka hayat/tempoh penggunaan lebih dari setahun
5.1 DEFINISI dan JENIS ASET TETAP Aset Tetap
Aset Tak Ketara
Aset Ketara Boleh disentuh/dilihat
♦
Contoh ; Tanah
♦
♦ ♦
Kenderaan
Tiada kewujudan fizikal Wujud kerana ia
didaftarkan Contoh ; Paten,Hakcipta
♦
Peristiwa Berkaitan Aset Tetap
Melibatkan tiga peristiwa penting:1.
Belian aset tetap
2.
Belanja susutnilai
3.
Jualan/pelupusan
5.2 PENENTUAN KOS ASET TETAP
Cara menentukan Kos Belian Aset Tetap Rekod pada harga kos.
Termasuk semua kos untuk menyediakan aset tetap itu supaya boleh beroperasi dan digunakan. Contohnya : - harga dalam invois
Kos yang boleh dimodalkan
- cukai & insurans - kos angkutan - kos pemasangan & pemeriksaan
Cara menentukan Kos Belian Aset Tetap
Kos yang tidak meningkatkan keupayaan aset tidak diambilkira sebagai kos belian.
Dianggap tempoh)
Contoh: kos pembaikan kerosakan akibat kecuaian pekerja
sebagai
belanja
biasa(kos
Beberapa contoh Penentuan kos aset tetap Kos Hartanah Harga belian + komisen broker + yuran peguam + lain-lain bayaran untuk membersih & meratakan tanah Kos Pembaikan Tanah Memagar + menambak + ‘PARKING LOT’ + longkang + kemudahan asas
Beberapa contoh Penentuan kos aset tetap Kos Bangunan Jika bina : yuran arkitek + permit bangunan + caj kontraktor + bahan mentah + buruh + overhed Jika beli : harga belian + komisen broker + kos ubahsuai + lain-lain belanja pindah milik Kos Mesin, Peralatan, Loji Harga belian + kos angkutan + cukai + insurans + kos pemasangan dan uji alat + kos tapak
Contoh Pada 1 Jan 2006 Syarikat Aggun membeli sebuah mesin untuk digunakan dalam perniagaan. Maklumat mengenai kos berkaitan dengan belian mesin seperti berikut: Harga disenarai dalam invois RM8,000 Cukai jualan RM 100 Kos angkutan RM 300 Kos pemasangan RM 200 Kos insurans RM 100
Catatan Jurnal Tarikh Butiran Mesin Tunai (merekod belian aset secara tunai)
Dt
Kt
8,700 8,700
Lejar Mesin Tunai
8,700
Tunai Mesin
8,700
5.3 SUSUTNILAI(Depreciation) -FRS (Financial Reporting Standard) mendefinisikan sebagai:"The systematic allocation of the depreciable amount of an asset over its useful life" (FRS 116) - Pengagihan kos aset tetap secara sistematik - Sepanjang tempoh usiaguna aset. -Catatan jurnal: Dt Belanja susutnilai
xxx
Kt Susutnilai terkumpul xxx
5.3 SUSUTNILAI(Depreciation) -Akaun belanja susutnilai di dt untuk mengiktiraf belanja. Dipersembahkan dlm Penyata Pendapatan. -Susut nilai Terkumpul – Di Kt. Ia adalah akaun kontra kpd akaun aset tetap. Dipersembah dlm KKK. Ditunjukkan sebagai item yang jumlahnya ditolak drp kos asal aset tetap.
5.3 SUSUTNILAI(Depreciation) Sebab - sebab Susutnilai a) Faktor fizikal aset tetap (lusuh) b) Faktor keusangan – perubahan teknologi Faktor yang perlu diambilkira dalam pengiraan Susutnilai:a) Kos aset tetap b) Usiaguna (Useful life) c) Nilai sisa (Salvage value)
Contoh Syarikat Ayu Peyata Pendapatan Bagi Tahun Berakhir 31 Dis 2005 Jualan -KBDJ Untung Kasar ( - ) Belanja Operasi Belanja Susutnilai
870
Contoh Syarikat Ayu Kunci Kira-kira Pada 31 Dis 2005 ASET Aset Tetap Mesin ( - ) Susutnilai Terkumpul
8700 870
7,830
Pengiraan Belanja Susutnilai ASAS
BULANAN
TAHUNAN
Pengiraan Belanja Susutnilai BULANAN BELIAN
JUALAN
1 – 15 hb
1 – 15 hb
Dikira penuh 16 – 31 hb sebulan Tidak Dikira susutnilai
16 – 31 hb Dikira penuh sebulan
Tidak Dikira susutnilai
Pengiraan Belanja Susutnilai TAHUNAN BELIAN
SUSUTNILAI SETAHUN PENUH
JUALAN
TIADA SUSUTNILAI DIKIRA UNTUK TAHUN JUALAN
Kaedah-kaedah Pengiraan Belanja Susutnilai 1. Kaedah garislurus (Straight - line) 2. Kaedah baki berkurangan ( Declining - balance) 3. Kaedah jumlah angka tahun 4. Kaedah unit pengeluaran ( Unit - of - activity)
Kaedah Garis Lurus Amaun belanja susutnilai sama rata untuk setiap tempoh (tahun) Belanja S/Nilai tahunan: = Kos belian aset – anggaran nilai sisaan anggaran usia guna @ =
% x Kos Asal Aset Tetap
Contoh Sebuah mesin telah dibeli pada 1.1.05. Nilai kos aset ialah RM130,000. Nilai sisaannya RM10,000 dan usia guna aset ialah 14 tahun. Kira belanja susut nilai pada 31 Disember 2005 Jawapan: Bel. susutnilai tahunan = RM130,000 – RM10,000 10 = RM12,000
Jurnal 2004 Dis 31 Bel. Susut nilai
12,000
Susut nilai Terkumpul (merekod belanja susut nilai mesin)
12,000
Contoh Jika aset yang sama dibeli pada 20.1.2005, kira bel. susut nilai pada 31 Disember 2005 dengan menggunakan asas bulanan. Berapa pula nilai bel. susut nilai pada 31 Disember jika menggunakan asas tahunan.
Asas bulanan Beli pada 20.1 (separuh kedua bulan) Susut nilai bulan tersebut tidak diambil kira. Susut nilai dikira pada bulan berikutnya(Feb). Feb → Dis
= 11 x RM12,000 12
Bel Susut nilai
= RM11,000
Asas Tahunan Susut nilai setahun penuh dikira untuk tahun belian. Belanja susut nilai ialah RM12,000
Kaedah baki berkurangan -
-
digunakan apabila manfaat penggunaan aset menurun mengikut tempoh penggunaan aset. amaun susutnilai akan tinggi di awal tahun penggunaan dan semakin berkurangan di akhir penggunaan.
Susut nilai tahunan = Kadar x nilai buku pada awal setiap tahun Kadar : tetap setiap tahun Nilai buku: Kos asal – jumlah SNT terkumpul
Contoh Syarikat Le Kir membeli sebuah mesin dengan harga RM50,000 yang mempunyai usia guna selama 4 tahun dan nilai sisa mesin tersebut ialah RM4,000. Kadar susutnilai ialah 40%. Kirakan belanja susutnilai setiap tahun di bawah kaedah baki berkurangan?
Tahun Bel S/Nilai Tahunan RM
S/Nilai Nilai Buku Terkumpul RM RM
0
50,000
1
40% x 50,000 = RM20,000
20,000
30,000
2
40% x 30,000 = RM12,000
32,000
18,000
3
40% x 18,000 = RM7,200
39,200
10,800
4
40% x 10,800 = Setakat RM3,800*
46,000
4,000
*Dikira setakat 3,800 (46000-39,200) krn nilai buku pd tahun terakhir tidak boleh melebihi nilai sisaan.
Kaedah Jumlah Angka Tahun -
Amaun susutnilai tinggi di awal tahun penggunaan dan semakin berkurangan di akhir penggunaannya. Belanja Susut nilai tahunan = Kos boleh disusutnilaikan x Pecahan jum angka tahun
Kos asal aset tetap – nilai sisa Pecahan = n ( n + 1 ) 2
,
n = usia guna
Contoh soalan kaedah angka tahun Syarikat D’ LON membeli sebuah peralatan pada 10 Januari 1999 yang bernilai RM73,000. Usia guna peralatan ialah 7 tahun dan nilai sisa ialah RM3,000. Mengikut kaedah jumlah angka tahun, kirakan amaun susutnilai untuk tahun 1999, 2000 dan 2001. Jawapan: Cara mencari jumlah angka tahun: n (n + 1) 2
= 7 ( 7 + 1) 2
= 56 = 28 2
Tahun Bel S/Nilai Tahunan RM
S/Nilai Nilai Buku Terkumpul RM RM
0
73,000
1
7/28 x 70,000 = RM17,500
17,500
55,500
2
6/28 x 70,000 = RM15,000
32,500
40,500
3
5/28 x 70,000 = RM12,500
45,000
28,000
4
4/28 x 70,000 = RM10,000
35,000
38,000
Kaedah Unit Aktiviti
Dikenali sebagai kaedah unit pengeluaran Menyatakan usia aset tetap dalam bentuk ukuran aktiviti seperti kilometer (kenderaan), output pengeluaran dan jam beroperasi (mesin dan peralatan kilang) Kadar susutnilai seunit = Kos boleh disusutnilaikan Jum.anggaran unit aktiviti
Belanja S/Nilai tahunan = Kadar susutnilai seunit x jumlah unit aktiviti sepanjang tahun
Contoh Syarikat Sukahati membeli sebuah mesin pada harga RM100,000. Anggaran jam beroperasi mesin tersebut ialah selama 50,000 jam sepanjang tempoh 5 tahun. Nilai sisa mesin ialah RM25,000. Berikut ialah anggaran jumlah jam beroperasi mesin bagi 3 tahun pertama penggunaannya. Tahun 1 20,000 jam Tahun 2 10,000 jam Tahun 3 5,000 jam Kirakan belanja susutnilai mesin untuk ketigatiga tahun.
Jawapan: Kadar susutnilai sejam = RM100,000 - RM25,000 = RM1.50 sejam 50,000 jam Tahun 1 2 3
BSN tahunan RM1.50 x 20,000 jam = RM30,000 RM1.50 x 10,000 jam = RM15,000 RM1.50 x 5,000 jam = RM 7,500
5.4 PELUPUSAN ASET TETAP (Plant Asset Disposals) 1) Aset tetap dijual/dibuang sebagai tiada nilai pada akhir usia guna. 2) Aset tetap dijual sebelum sampai akhir usia guna. 3) Aset tetap lama ditukarganti dengan aset tetap baru
Aset tetap dijual/dibuang sebagai tiada nilai di akhir usia guna (Retirement of Plant Assets) Contoh 1: Mesin dibeli pada 1 Januari 1998, RM25,000 Anggaran usia guna 5 tahun dan tiada nilai sisa Susutnilai guna kaedah garislurus Pada 31 Disember 2002, mesin dibuang tanpa nilai sisa. Catatan jurnal: Dt Susutnilai terkumpul Kt
Mesin
RM25,000 RM25,000
Aset tetap dijual sebelum sampai akhir usia guna (Sales of Plant Assets) - Akan melibatkan untung(laba) atau rugi
Pengiraan = Nilai buku - Tunai yang diterima dari jualan aset tetap lama Nilai Buku
>
Tunai Diterima
RUGI
Nilai Buku
<
Tunai Diterima
UNTUNG
Aset tetap dijual sebelum sampai akhir usia guna (Sales of Plant Assets) - Rujuk Contoh 1 Mesin dibeli pada 1 Januari 1998, RM25,000 Anggaran usia guna 5 tahun dan tiada nilai sisa. Susutnilai guna kaedah garislurus. - Contoh 2 Pada 1 Januari 2000, mesin dijual dengan harga RM20,000
Aset tetap dijual sebelum sampai akhir usia guna (Sales of Plant Assets) - Penyelesaian; Nilai Buku = RM 15,000 (25,000 - 10,000) Tunai diterima = RM 20,000 Kos Aset SNT Untung = RM 5,000 - Catatan Jurnal Dt
Tunai RM20,000 Susutnilai terkumpul 10,000 Kt Mesin 25,000 Laba atas jualan mesin 5,000
Aset tetap dijual sebelum sampai akhir usia guna Contoh 3 Pada 1 Januari 2001, mesin dijual dengan harga RM 8,000 - Penyelesaian; Nilai Buku = RM 10,000 (25,000 - 15,000) Tunai diterima = RM 8,000 Kos Aset SNT Rugi = RM 2,000
Aset tetap dijual sebelum sampai akhir usia guna Catatan jurnal: Dt Tunai Susutnilai Terkumpul Rugi atas jualan mesin Kt Mesin
8,000 15,000 2,000 25,000
Aset tetap lama ditukar dengan aset tetap baru (Exchange of Plant Assets) FRS 116 : Jika aset tetap tidak sama jenis, ⇒ laba/rugi perlu iktiraf. Jika aset tetap sama jenis: Nilai saksama aset yang lama sama dengan aset yang baru ⇒ tiada laba/rugi yang perlu diiktiraf
Aset tetap lama ditukar dengan aset tetap baru FRS 116 : Nilai saksama aset yang lama tidak sama dengan aset yang baru dan ada elaun tukar niaga ⇒ rugi perlu diiktiraf, laba tidak perlu diiktiraf.
Contoh: Maklumat mesin lama: Kos mesin lama
RM20,000
Susutnilai terkumpul
15,000
Jika nilai mesin lama mempunyai nilai saksama yang sama dengan mesin baru: Catatan jurnal: Dt
Mesin (baru) Susutnilai terkumpul Kt
Mesin (lama)
5,000 15,000 20,000
Contoh Kos mesin baru RM8,000 dan elaun tukar niaga RM5,500 untuk mesin lama. Untung tukar niaga = Elaun tukar niaga – nilai buku = RM5,500 – RM5,000 = RM500 Laba ini tidak dijurnalkan. Ia mengurangkan nilai saksama mesin baru
Contoh Tunai dibayar untuk mesin baru = Nilai mesin baru – Elaun tukar niaga = RM8,000 – RM5,500 = RM2,500 Catatan jurnal: Dt
Mesin (baru)(8,000-500) RM7,500 Susutnilai terkumpul 15,000 Kt Mesin (lama) 20,000 Tunai 2,500
Contoh Andaikan kos mesin baru RM8,000 dan elaun tukar niaga RM4,000 diberi untuk mesin lama. Rugi drp. pertukaran = RM4,000 – RM5,000 = RM1,000 Tunai akan dibayar = RM8,000 – RM4,000 = RM4,000
Contoh Catatan jurnal: Dt Mesin (baru) Susutnilai terkumpul Rugi atas tukarniaga Kt Mesin (lama) Tunai
8,000 15,000 1,000 20,000 4,000
5.5 PERSEMBAHAN ASET TETAP DLM PENYATA KEWANGAN
Di dalam Penyata Pendapatan, akaun nominal(sementara) yg wujud akibat urusniaga aset tetap dapat dilihat pada bahagian Keuntungan Lain dan BelanjaBelanja
Lihat contoh
Perniagaan Juara Penyata Pendapatan Bagi Tahun Berakhir ………… Jualan Tolak: KBDJ Untung Kasar Tambah: Lain – lain hasil Laba atas pelupusan mesin Laba atas jualan kenderaan Laba atas pertukaran peralatan
Sambungan Tolak:Belanja-Belanja Belanja Susut nilai peralatan Belanja susut nilai Kenderaan Rugi atas pelupusan peralatan Rugi atas jualan Kenderaan Rugi atas pertukaran mesin Untung/Rugi bersih
Sila Buat Pada 25 Jun 2000, JJ Holding membeli sebuah van dengan nilai invois RM 75 000. Sewaktu pembelian van tersebut, beberapa kos terlibat iaitu cukai jualan RM 5 000, cukai jalan dan insurans masing – masing bernilai RM 2 000 dan RM 4 000. Van tersebut telah disusutnilai dengan menggunakan kaedah baki berkurangan di mana ia mempunyai usia guna selama 5 tahun dan nilai sisa RM 5 000. Syarikat menggunakan asas bulanan dan menutup akaun tahunannya pada 31 Disember setiap tahun.
Sila Buat Dikehendaki : Berdasarkan soalan di atas, sediakan catatan jurnal untuk merekod pelupusan van dengan andaian – andaian berikut: (setiap situasi adalah berasingan) 1) 2) 3)
Van dijual dengan harga RM 55 000 pada 20 Januari 2002. Persaraan van pada 31 Oktober 2003. Pertukaran dengan van baru pada 25 Jun 2001. Nilai pasaran van lama adalah RM 65 000 dan van baru bernilai RM 125 000.
PENYELESAIAN
RUMUSAN •
Aset tetap ialah aset yang dibeli untuk kegunaan perniagaan dan mempunyai usia guna melebihi 1 tahun.
•
Setiap aset tetap perlu disusutnilaikan mengikut kaedah-kaedah tertentu.
•
Terdapat 4 kaedah susutnilai aset tetap iaitu: - Garislurus - Baki Berkurangan - Jumlah Angka Tahun - Unit Aktiviti
RUMUSAN •
2 asas pegiraan susut nilai - Bulanan - Tahunan
•
Aset boleh dilupuskan dengan cara - buang - jual - tukarganti
