1896da Masyaa doğdu, aesi zmi öeiyd. ö ya şnda geçdğ menenjen ona aan aan sn hasya hasya 0 yalarına yaları na de müadee e sanatory sanatoryumd umdaa ve hasane hasane lende uz süreer ld sonunda opod bğmsı odu yşnda yşnda Budeei eşfeti eşfeti 4 yaşnda Pas Pase gderek gderek yaza yaza omaa a ved ierini reddeden Nouvlle Ru Fançais betö acqes Rve e dnemn bün sanatr gbi yaş b yımaa yımaa Aadnn haci ese od 90en snunda snemaya meak sald, senyo yzd v onuk yap Ay yıarda yo öneenğ yapmay d bşa. (t d an Th Gnci) Bai dansna şah omasınn aabnde 193de hşt Tiyau Mantu' yzd. 936 936 93 aasnda aasnda Mes Me saa yaad yaad dönüşüü dönü şüünn dndan dndan 1938' 193 8'de de Vat aou i maistosnu da çeren iato v İki zi yaand. B sada anya gi dönd. sğığn yeden bomasya aada andan b asaese adı n da yazmı bat ba t 946d 946daa gtği bir Van Gogh sergisnn dndan enide en idenn yazma yazma başadı başadı n ogh, lu mun ntndn sona, 1947 snnda Tnı Yargıınn ni Bitmek İçn aydei. ayde i. 4 Mrt 948'd 948'dee hayan kybe kybe
ÜEZ Ünvese eğtmn ransz Dl Edebya danda yap ransada, ağdaş alam ve mode edeby aında sek isans isans ve doora doo ra yap Edebya snat alanında lan mş ok sada makaesi ve bmse yaın bnmaadr ia asnda Aron Haatm Bi aro/Roman; Pok Bak Eebia Eebia ük v Riml m a a Rland Ba Ba ..; ..; çeve aasnda A.aud ato v ki Le Cio, Altn Baık Browers, Damtlmş Km . Aagn Ea; Badlad Tam ran yer almadr. 98 yndan bu yana Esşer Anadou Üniverses'nde öğeim üyeidir
1896da Masyaa doğdu, aesi zmi öeiyd. ö ya şnda geçdğ menenjen ona aan aan sn hasya hasya 0 yalarına yaları na de müadee e sanatory sanatoryumd umdaa ve hasane hasane lende uz süreer ld sonunda opod bğmsı odu yşnda yşnda Budeei eşfeti eşfeti 4 yaşnda Pas Pase gderek gderek yaza yaza omaa a ved ierini reddeden Nouvlle Ru Fançais betö acqes Rve e dnemn bün sanatr gbi yaş b yımaa yımaa Aadnn haci ese od 90en snunda snemaya meak sald, senyo yzd v onuk yap Ay yıarda yo öneenğ yapmay d bşa. (t d an Th Gnci) Bai dansna şah omasınn aabnde 193de hşt Tiyau Mantu' yzd. 936 936 93 aasnda aasnda Mes Me saa yaad yaad dönüşüü dönü şüünn dndan dndan 1938' 193 8'de de Vat aou i maistosnu da çeren iato v İki zi yaand. B sada anya gi dönd. sğığn yeden bomasya aada andan b asaese adı n da yazmı bat ba t 946d 946daa gtği bir Van Gogh sergisnn dndan enide en idenn yazma yazma başadı başadı n ogh, lu mun ntndn sona, 1947 snnda Tnı Yargıınn ni Bitmek İçn aydei. ayde i. 4 Mrt 948'd 948'dee hayan kybe kybe
ÜEZ Ünvese eğtmn ransz Dl Edebya danda yap ransada, ağdaş alam ve mode edeby aında sek isans isans ve doora doo ra yap Edebya snat alanında lan mş ok sada makaesi ve bmse yaın bnmaadr ia asnda Aron Haatm Bi aro/Roman; Pok Bak Eebia Eebia ük v Riml m a a Rland Ba Ba ..; ..; çeve aasnda A.aud ato v ki Le Cio, Altn Baık Browers, Damtlmş Km . Aagn Ea; Badlad Tam ran yer almadr. 98 yndan bu yana Esşer Anadou Üniverses'nde öğeim üyeidir
NONIN
TAHMAR ÜLKESİNE YOLCUUK
ç: Bh G
§
Yayın No 36 Modem Klaser 2 Taum Üesine Yolcluk tonn rd
Ktabn Özgün Aı: e Tum Yayna haırlayan: Ce İe Fransıa asndn çeven Bhad G Kapak toı Cstan Tors Kapak tas Beste Doğan Rekion Die Nur öngören S tası Hüya at © ntonn Araud © bu ktb Trkçe yay h Edions Gmd P 94 cğıyl
Evee aa i.
Bası Şubat ISBN Setk N Baskı ve Ct Mesa Matbaack Mataa Setka o Çftehaur Yolu Aar Sanay Stes No Barapaşsnbu Te () F ( ERSTYAYINL
Tarethane Sok No Caoğu/SANBUL Te ( Fa e-posta n@everestyaaco w.eveestyaynaro wtwtero/eveestktap ebokoevereanlr Evees, Yaynı'nı t asd
ÇDEKLER
SUNUŞ Maurce Banchot . 7 TAAHUMARALAA PEYOTE AİNİ. 19 E Metin 43 TARHMARALAR ÜLSNE OLCULUK 45 şartle Dağı 47 Peyoe Dansı ... 53 Hen Parso'ya Mtup (7 Eylül 945) .. 65 TUGRI . 69 L NACIONAL'DE TARHUMR HAKKINDA
YAYNLANAN ÜÇ MTİN 77 Müneccm Kraaın Ües 79 Doğa nasıl k 83 Bi Ie ..85 Aant Kaann Ayn 91 DRİSİNDE YANLANAN İR METİN 97 Kaybolmuş nsanlan . 99
TAAHMALAR KESNE OLCULUKA EK ... . .... .. ... . . . 103 ............................... :.................................115 PEOT HAKKNDA İR OT ..............................117 TAHMALA LG MEUPAR ........121 ean Palhana (19 Temmu1935) ......................12 ean Pauhana (23 Nisan1936) .............................127 Jean Pauana (21 Mas1936).....................13 Jean Pauan'a (4 Şba1937) ..................................138 Jean Pauan'a (27 Şuba 1937) ..............................145 ean Palhana (13 Ma1937 ............................146 Jean Paulhana (2 Ma 937 .......................17 Jean Pauhana (13 Nisan193) ..............................149 Jean Paana (2 vea28 Mas1937) ..........................150 Jean Paana ( Hazran aş1937) ..................................151 Jean Pauana ( Haian Sonu1937) ..........................152 Heni Paisoya (10 Aal 193 ...............153 oo Gason Feiree (11al93)..............157 NOTLAR ...................................161
SUŞ Maurce Blanchot
Anonin rtau ri e aşnaen ir ergie iraç şrin gönerr ergnin üüü naiçe şiirer ger çerir rau a u suu uunan rere neen öne eriğ açıaaa grişr çünü üşncenn u şee ouğ g ıraıası enisine acı ereeir; e hae eersi osala ie, ee ir oua arşı çaesi ış frları üçüseeeeer Acaa u şirerin eğer ne? Sonrasna ir i aşma aşa e erginn ireör Jaues re rtaunu a umaığı ir ana u aanaan aa u e örne e an eer n ananr sen au een şre çeesine aee alınan eupar anlaa önerisne ulunur Arau gerçeei çarpama şuua aul eer İşe ünü aque ireAnnin Aau aşas öe aşlaış ır e aa ço ütr Jaques re e u anora uruun frına arış mıı aa esnin eer e ananaa eğer uağ şrer, öe aan çş e eersiieri aışa eneie oraan lştır Sani şiirere esi oan şe esi arafa •
Mauce Blanchot, L vr a vir Gmd 0-
7
bu esiliğin açıkça de getimesyle ve geeklilğnn den eşmesye, br boluk ve berekete dönüşmşü. Jacques ve esen kendsnden çok esen deneymne ve yaşantsna ese omasna doğu alnan yoa ve aud'nun bece b şeklde bememedğ anonm e kak zlee g duymuştu. Bunun da ötesnde h ne ada dkan çekmese de dkatn çektğ öçde bu yeteszk Ataudnun dşnceeinde mekez bi oan nem r gsegs ane e ve açıa şaşc b b aydc u. O de biz buada edebiyan ve ata sanan nt gb öündğü b hadseye kaş krşyayz: Ş nde m saa yosa apaçk sege m; ve ee doğuan haeket esen geçeleşmes hatta bazen kuan edlmes amacn m taş? Rlke'nn bu olanladan on beş yl kada önce zdğ bi mekubunu ansayalm e kadar uağa gdrse aa o ka
dar daha ke ve o kadar daha bn ma ua. ana eser, bu beners greğn e danms oanaks ebed kesn adesdr. . e burada eser aramaa oanan ke, esern sağladğ mue kak kaşma çka. . Bu be, kendm en uç denemlere adamam gerekğn çok olumlu b bçmde açk lamakadr, ama an amanda öe görnor k esemn çne sapanmadan, hakknda konuarak, onu kçmeden sk osun damama da Çnk benes, baka brsnn anaamaaağ ve anlama hakkna sah oamaaağ be ö bu br r kendn kabeme duumu anak kendmz çalmama adaak onun asaan onun çnde oaa koak değer kaan bu da sadee sanan eğnn görn klableeğ ögn br asardr" Rlke o hade ese bze doğu geten denemden söz emek nyetnde değ asa Bu bk snamann ancak esen çne yeeşnce sanatn günceleşmesiye görün-göünmez oarak oray çkğ anda değe vd ve b geçelğe sahpt. 8
Ama Rke'nin kendisi her zaman bu ihtiyat göstermiş midir? Göstereyim derken ayn zamanda onu paçaaak amacıyla die getirmemiş idi, üsteik yok etme güüne sah olmad arçaayaak ir şinin de uunmadğ u itiyatn bir güü omadğn ve onuna sadee ye geçbieeğini e ie Bize ög bir kendini aybetme şek ..
Kd üşüc üşüm İm Jaques Rirein aama yetenei dati ve duyarW mükemme ma karşk konuşmaarda yaş aad şey er her ne kadar a edmes koay omasa da akça kendin gsteriyor. Araud ise bu dnemde daa sar e u yaş alaşala süre izyo Yazşt şinin kendsinde ekk oan tutaW geecekte eineceini söyeyerek kendisini ikna etmeye çaştn ya da zin krgannn düşüne iin gereki oduğunu göstemeye aştıın anyor a rtaud ina edmek istemiyor Baz iddi şeyere asya i içe oduu iin konuda tese edildiinde dahi as yatşmyor. ca kuruan bu oağanüstü iişinin rnda ve bu işk kendisinin gözün de gerçek anlamda "güçlü olmasa da düşüncesinin çöküşüyle yazmay başad bu şiile aasnda konum buan inanlmaz ir şey. aues Rre ise ir yandan oayn issna özeinin diğer yandan da an ün oan, akn yokluundan areke üretmiş oan u eseerde oağans eyern farnda değ. rtaud vire'e eteyi bir sankte yazmş ve onu şaşk na çevriştir söylemek istedii şeye egemen ouşu kendisi için ir süpriz deldir Ne var ki şiieri kendisini temel ir düşünce kaybya karş aşya bramştr ve undan stra duyaktadr: Soasnda bou endişesini çok set sözüere de getirr örnen şu ümeere: Br ouğun ommsnn sö eorum
ben, bir ür soğk dn, görünüsü olmn, dugudn oksun ve
emleeme r d apmaa ede ola amada sö eo rum Pei o zaman niçin şiir zıyor? Niçin sradan amaçara d kuanmala yetinen bi insan değ? Bütün bunlar, şiirin, kendisinin gözünde, de erooua ee, hem eme hem de gel geç ola e bağ olduğnu gösteiyor ve hliye şiir, öze bu teme ap younda ira ediliyor, ona ifde olalme gvencesini veriyor ve bir öçüde, ona, bizzat bu ayb tarma, aybedidiği haiye düşüne kurtarma sözü veriyor. Zaten sabrszca bir hareketle ve olağanüstü bir azda şöyle diyor: Be dele llerde dl ar dehe hssede
rsm sda sa salar ra ha g, ade ed dese ger dölorm g delrm de edm aedorum Be aeme ç e rm »
Artaud'nun gözünde "doğru düşünmek, doğr anlama, birbiiye bağlar sağlam, uygun, iyi ifde edimiş düşüneerin sahibi olmak önem eğilr, bunla alazrda endisnde buunan öeerdir. Ve aadaşa endsine ama se ço dorsu sölr ulamama s raslaa r dr dedilende zmatad İsalar, e ama ama eerl
/erm, der esğm ade eme hususuda ve u ade haal ve her öle oramal olduğua adrma amaa r lğ sergleme ousudaalasla parla uluorar Artaud, a
çeme deneminin endisine bir şey azandrğn, üşünme eylemin düşünelee sahip oma anlamna gelmediğini ve sahi olduu düşüneerin endsine sadee "işe henüz başa madğn hissettirdini derinden bimetedr İçinde dolan ldğ ve iddi bir biçimde aı veren şey de budur zaten. O ken dsine rağmen ve çğllarnn aynağ olan duygusal br yanlşk sonuu, düşünme noktasna dokunmuş gibidir; bu da daha hala düşünmeye mutedir olamama demektir Kendi sözüeyle "mutedir oamama düşüne için önem gibidir ama düşüneyi
acnn sonsuz eksiklğine dönüştürür; bu o merkezden hareketle yansıyan ve düşündüğü şeyn zikse tözünü tüketen bir eksk lktir ve bütün düzeylerde kendine özgü lanakszlara bölünür. Şrn bu düşünme mnszna (bu mknszlk asnda düşüncenin kendsidir) ba olmas, aça kavuşamayan bir gerçekliktir çünkü o her zaman yoldan sapa ve onu gerçekten hssedebleceğ derecenin altnda hssetmeye mecbur brakır Bu sadece metazikse bir zorluk değidir br acnn verdiğ zevktir ve aten şiir de bu süreli acıdr, O karanlkr uhun geesr" haykrmak n sesn eksklğr". Kendisini zou ve ateş bir şye dönüştüren denemerni yaşad sraarda, rm l sonrasnda yazdğ bir mektpta şöye der büyük br yakla:
Eebyaa hbr ey yaamayaağm söylmek n kalar yaak balam Yaaak br eylerm oluğuna, üüneler bana yasaklanan ler. Ve hatta: sla hbr ey yamağm, hbr ey yapamağm ve asna br eyler yaparken e hbr ey yapma ğm söylemek n yam yalna Büün esererm hlk üerne na elmr ve saee onun üerne na eleekr. " Sağduu hemen şu soru gerektryor: Aa niçn söyeyecek br şe yoksa eğer, sonuçta hçb şey söylemyor mu? Çünkü eğer hçbr şey sadece hemen hemen hiçbir şey değilse, hiçbi şey söyememeke yetnlebiir ama öye görünüyor öyle bir radikal hiçik söz konusu , göstedi ölçsüzle, yakaşa dönüşen bir tehlke olmasyla ve neden oduğu gerilme sank endisn tamamen buna veriyormuş gibi, bu hiçlk bir başlangıç sözü ouşura şart koşuyor ve bu söze birke, bir şeyleri die getiren sözcüker de ylundan saptyor mn söyleyecek hçbir şey oamaz konuşmaya ve ifde etmeye başamak çn nas bir garette bu lunmz ? Pek ne yaam er ne ahasna olursa osun yamay
ve kenm ae emey syor olmam benm ayğm ve benm
açmağ Bn nnn oay çok a çkn br aamm v bu a konaya hakkm var. B Mücele y e Da ç Ataud, eserinin doğa oaak bu b ese değ- yceteceğ ve knayacağı boydanboya aşacağı ve kouyacağı bu boşlğa, gücü kendsine özg b haekete yaklaşacaktır. Başangçta boşuktan önce kesn oduuna nandğ br bütüük yakaama ya çaşı e bu bütük azusu kendisnn doğaçama vem ğn duganda dogunuğu sağar e şeen süekğe y ee b uu eçekeş bu uyum arık onun beğnde şir oarak kistaeş O, bu rn koayğa sapr, ona sahp oduna nanmştr, ay şede bunu fde edecek rmarı ve sözcüker de bodur. Ama uh, verğn, u
arn v bu oağans sn gösrmy haranrkn, yn gemk r ouğu o uuru ana yksk v kö b a br ka gb ruha sar, sök v mg yğnna ar, uygu yğnna arr v bn, n ns ayatn b kana gr bak "
Aad'nun burada edk aısamasnın kurbanı mas mümkündü; böe söyenebir; at bunu söyemek koaydır ysa he şey onun bu hayat" adını ediği vedkten uzaaşma tazıya başar: e nostajk br kendnden eçme a da dua szca b hayan tek edmesye değ; tesne öesne kesin br kopmaya our bu artık bu kopuş bzzat kends ekeznde, kacı bi ger dönüşün varığın doar bu özek tmüe ona özdür ve kendsnn gerçek donn p ürz i bd Bu şeke güe e ac een br derkte devnm koşu aını st etme e edi bütnüğü" deği de yoksun kama "Size söyledm bunu: Eer yok, d yok söz yo düşünce y çb ey yok Hçb e, aa g b Pse-Nef haç. N Ad'nn ese ı. (n)
2
brinci sıraya yerleştirmey başır, üsteik öncesinde bu ived bütünlüğe sip olmama basit b eksiik oark görünürken. Önde geen, varğın büünlğü değildir, çatlak olandır, yarılardr eroondur parçaanmadır kopmadır iç kemren eksiiktir: Vrk, vrk değdi, vğn bu eksik hidi, yat gan erişimez ve ifd ediemez kan eksiktir sadece vşi bi "eriz bunun stisnasıdır Belki Artau, bünlükten "soytanamaz bir gerçeğe saip olacağını sanırken süre söz konu boşluğn ndisinin rksına ynsıttığ ranğın boutunu art etmektedir çün kendisinin içinde bu bütünüğü reddeden olağnüstü güç, süre emek vermeke oan taşkn oumsuzluk sonsuz b boş luğ büütme gücüne siptir lesine korkunç bir baskıdır i bu olumsuzlaa bunu die getiebilmektedir, aynı zamanda da tümüye onu üetmeye ve aatımını sağam ttay kendin adcasına önem vermektedir unla birkte Jaques Rvire ie azıştığı dönede ve ala şr yadığı sıralada, görünür biçimde, kendisiyle de umlu olma umudunu korumktadır; şiirerinin eşitiği yok ettiği br srada yeniden restore etmeye çıştığ eşikir bu Dük b oan dündğünü söyer boum, kendmn de andam bu da bana a veror Da sonra şöye diyecektr e ben
ödren aab aaan dn koaka dmdak oruk arasnak ek bu u esnada ğer içi sınysa ve kendisini suu is sediyorsa bunun nedeni kendi düşünesnin üzeinde düşünmüş olmasındandr kendisinden sona da, iea bütünlüğ ve kesin ği içinde bu düşüncesini korumasındandr; onu dile getirdiği yle bu tek bir söüe de olsa gerçek görkemiye kendni gösterecekr bizat kendisinin tanığı olacakır üşüncesine oln borcunu ödeyemediğ için ıstrabı devam eder ve şiir bu borca son verme umudu olark klr çinde er ne adar kendi 3
valğnn snılan daa öteye götüemese de. Zaman zman, Jacques Rre'in azşmaanda şiieiyle daha az giendiği, Araudnun za önemseyeek dle getidiği teme skntya daha z igendğ zenm edniyo ve bu d yznn mekezn değiştiiyo Atud boşuğa kş yazyo ve onun çne ize niyo Şimdi yazyo ve şmdinin içinde kendisini segiiyo ve ideyi şimdinin içinden çekip ayo Bu ağlk mekezinin ye değiştmesi, ombic de imbe ve e Pee ad esee bunu beme) endsn e ü ansmadan uzk tutaa sadece tek b noktya duya omaya mecbu eden ve ac veen b eekt Bu b okuk ve bo uk nokaıdır" ve onun çeesinde aayc b beaka, sinsi bi sağduyuya doaşr duu; sona sefaetin hykldğn işittiğimiz sra denimlei bi zamanla sadece Saden nsıl hayklaca ğn bidiği gibi, ve ne Saden yapğ ibi, asla onay vemek szn e btmek bmeen müdeec b güçe, bu boşuğa kaş muktedidi ve onu sonland Bu yokuk ve bouk nokasn a-
mak ierim Beni körm kan her ye ve herkee kar beni kk dren bu eereine iğnemeyi ayam yok benim! ayam yok! imdeki aeyan öd Dnmeyi baaramyorum Bu boşuğu bu yoğun ve onu geme hiiği anyor musunu . . e iereyebio rum ne de geri gidebiiyom. uğum yerde kadm, he ayn oan o nokada buuuom, kaaım da buna emandr" Bu açk seçi, kesin e aynt açlamala skolojik bi durumu analiz ede gibi okuma atsna düşmemek geek Bu açlamaa bi mücadelenin betimlemesidi aud ksmen b mücdeeye zolanmşt "Boşluk, "aeket hinde olan bi boşuku Onun dnemom dnmeyi baaramyorum die ide ettii şe, daa dein bi düşüncee çağd, kesn bi basd, unutlmaktn doa c çekmeyen b untmay benze ve he şeye kaşn bu söze daha mükemmel bi unutm
14
eşindedir Bundn böyle düşünmek hep geriye doğr tıln bir dm ocktr. Her zmn mğup düştüğü mücdee hep dh byğ olrk ele lınmıştır Güçsüzlük sl güçsüz değdir, imkansız oln imkansız değir Am nı zmnd Arud'nun sürdürmek isteiği mücdeledir, çünkü bu mücdelede, "ht dın verdiği şeyden (hyt bir şırmdır göz kmştırıc bir cnkr) vzgeçmez, onun ybedilmesine klnmz, onu düşüncesyle bileştirmek ister he, onu düşünceden r etmeye dim krşdr, oys düşüne bu hytn eroonundn bşk bir şey de değidr, bu hytın "zımsr o, içinde hytn ve düşüncenin yer etmediği bir kom ve yok olm smimiyetidir m içinde dh kesin bir olumsuzlmnn gereğinin kendini gösterdiği temel bir eksiğin işkencesidir Bu şekilde her şey yeniden bşlr Çünkü Arud, yn sytnn br düşüncey sl kbul etmeyecekir soym mnd nlşln düşüncenin ve bizzt kndisine krş sergiediği imkanszğn özünü oluştrn en vhşi ve en cn denemerini şrken bie Ac Çekmek, Düşünmek
Aud'nn öyledieriyle ölderlin ve Mllm'nin söyle dieini birbiriye buştk ginç ock: Onlr d "İlhm tm d o sf noktsnd eksik r diyorrd Am bu zl syl genel oln doğrm eğilmlerine krş direnmek gerer er şir n şeyi söyler, m bunun birlikte yns değidir, benzersiz oln bir şey vrdr ve biz onu hissederiz Arud'nun durumu ise kendisine özgüdür Söyledileri tlnmycğmz yoğunluktdır Burd her tr derinliği ynlsmyı ve her tür umudu reddeden bir str konuşur m bu st bütün deriniğ reddederek düşüncee eni onkr sunr, ni en b umn dir Bu sr ouduğmuz bmemizin mümn olmdğ şeye öğreniyoz, o d düşünme olgsunun
1
olsa osa yanıca dokunaı ve şaşrtıcı oduğudur, düşünmesi gereken şeyin düşüncenn çinde olduğudur bitimsce kendi kendisin tkettğidir ac çeme le düşünmenn birbirerne gizi bağlarla bağandğdr; çünk strap en ç noktasna aştğ zaman ölesine br ar ac çemenin gücünü eder daima kendisni önceeyerek yok eder e aman da bir stırap gbi yaşanp sonlandrır e be aynı şey düşünce içn de geçerlid. Garip bağlardr bunlar Acaba en uç noktadai düşünce e en ç noktadak strap ayn ufka işaret eder mi? Acaba ac çemek sonuç olarak düşünmek oabir mi?
6
TARAHUAR
ÜLKESİNE YOLCULK
RUMRRD PEOE ANi1•
oar kab souda er aakadr.
Daha önce de söyediğm gbi, Tutugu rahiplei bana Ciguri yolunu açtar, bundan biraç gn önce de H Şen Ends bana Tutuguri younu açışt. Her Şn nd insanla arası dış işkilerde dosluğu, aca duygusunu, yardmseveriği, cömertliği, dindarğ, saakati ve emeğ buyuran işidir Onun ikidarı, Avrupa poikacarın hiç umursamadığ iç binç aa nnda hükü sürer ve bizim Arupa'a meazik ya da iaiya oara aadğız şeyin snırına ayanr. Mesiada iç mse Güneş rahipleri arafından utsal yağla adis edieden ve Ciguri rahiperi arandan suya barlp çalmadan dine a bul edimez; ve eğer yaşı Kzderi şef, o insana ııcn arş, savaş, Aalei, Eviği ve Aş buyurarak değirmediyse o vaki bu bir imha eme ayinidir Ö e görnüyor i Kızlderili şe insanların birbilerini sevmesini emreden ya da onlar oran güçleri elinde utaadr, buna arş Tutuguri rahiperi onla r yaraan Ruhu ağzlarıya ayağa aldırırlar ve Sonsuzuğun içine yereşirirer; ve arık orada, Ruhun onlar seçmesi ve keni beni nin içine yererini belireesi gerekeekir. Güneş rahiplerinin yapğ her areket büün hu kuşar ve şise benin snrarına dayanr ve o zaan H Şn End undan çan yanan-
2
may deremeye geir. İşte yaşı Meksiı şef, o esnada bncim açak iin bana vurdu çün Güneş anlaak çn yanş doğ muştm ben ve sonra olaylan hiyeraşik düzenine göre HER ŞEY tarandan yani şeyleri arz eden çoğluk taafnan snava çekilikten sonra, Bir'n sadeiğine önmek gerekiyordu; u Bir, Tutugr ya da Güneştir; daa sonra a bu gzem asmasyon şem sayesne eryip gidyor ve yenden cananyoru Sözü nü ettiği bu kaanık yenden asmie etme işlei Cgrlerde ncelkle bir yenien ouştua Mtosu sonra yok etme Mtosu ve nhayet yce stlk kalbunan geçerek kararllk Mto su oara anlaşımaldr. Cgu raipler ece boyu süen ans anda hayraak unu anatırar Çün ayin, gn batmndan tan vaktne kada bütün gecey ar kucaar ve br meyvenn suynu aşan kaynağna uaşacaışız gbi nası syorsak, bu ayin e ecenin kaynağnı işte böye çkarır Ve mükiyeti iha ete tanya ek ge ve onu aşa eçe çünü tanı ve özelie tanr,2 benn içnde özgün bir tarzda ken olanı kendine ma edebir; ve kendi omak öyesine güçüdür k artk tesm oma aptalğına kavuşur. İşte Mekskaı şef, br Pazar sabah yüree daak arasnda bilincm b kıç darbesyle açt: "Güveniniz, dedi bana, kork manız hiç cannızı actmayacağım, ve çarçabuk üç dört aım gerye giti ve süslü pala e havaa bir aie çizerek, arkaman önüme geçerek bütün gücüye üzerime atd, sank beni yok et mek istiyordu. Oysa ıcn ucu tene afçe değmiş, küçücük br dama kan akışt. - Hçr acı duymad sonuçta yeniden b şeyer karşısında uyanıyorum ve şimdiye dek yanş doğmuş ve köt şeyee yönlenrlmşim zlenim içndeym, ve için hiçbir zaman olmağı bçide bir ışka dolduğunu hissettm Bunan birkaç gün sonra, br sabah tan vakti, Tutgri rahip eriye buştm ve sonrak gün de nihayet Cguriye kauştm.
22
"Seni kendiiğinde yenden dikmek gerek, sen asmle eden ve sen üreen Tan oadan, sank sen kendi kendini oluştur yormuşsun gbi ve sen Hiçliğin çindemişsn ve de Ona rşıy mşsın gb, her n kendn uşuuyorsun. zıde şen söze böyleyd; ben onar ancak aydede byoum, aynen ana söyediği haye değil de Cigu'nn n task şıarı altında yenden şel verdğm haliyle söyüyoum Oysa Güneş rahiper, Tanr Sözü ya da Kelam havasnda davranyorar, yan İsann gibi; Peyote Rahiper eşğinde izem Mosuna ble ktldım, esrar esk izelern çne dadım, onara brke zemein zemne rdm, NE RKK N KIN NSAN BANIN her şe yaattğı olağanüst şlerin sureini gördüm Doğu, bütün buna bir çpıda yaşamadm anayablmem çn be br zaman gereki Ciguri rahiper, dansarnda brçok hareketi ve davanşı ecenn ranğa hkmedercesne oa mağraandan çep alarak havaya çzdrdği şeer kende de anlamyorar, sadece boyun eğyoar; bir yandan zise br geeneğe, bir yandan da dansa başamadan önce önceden belrenmiş yönemlerle transa geçmek amacyla uttarı br parça eyoe otnun kendlerine ike ettidiği zem buyuara iaat ediyorar Asında otun kenlernden yapmasnı stedği şeyler yaplarn söyemek s yum, ama bunu hareketerye de aa ederek, br derseymş gbi tekryorar sonra sinern rahatamasıyla babalarndan daha zla veya babaanın babaarınn k ettiğnden daha za fark etmyorlar atk bunu Çün sonuça er snrin roü göe re çıkamş Ben bununa tatmn olmadm ve ans btince bu konuda daha za blgi sahb olmak sedm - Çün zde rahpen uygladğ hlyle Cgu anne atılmadan önce, dağarda şayan birçok araumarya konuşmuş ve bün bi gecey, bu aynn müdavimi oan ve bu konuda brçok gz
şeyi bilen gencecik, yeni evi bir adamla ve ailesiyle geçirmiştim. - Ve ondan müthiş açklamalarla birlikte son derece kesin bil giler edinmiştim, özele asabi ben olunu izlerken Petenin bei yeratı gerçekeni atıatarak ee nasl ri t konusunda; ata bana bu gerçekler saesinde insan bincinin Sonsuzluk algsn kaybetmek yerine onu ulduunu söylemişti "Bu gerçeker neye daanıor demişi bana bu adam, bun sana göstermek benim işim deil Ama onlarn senin insan varlnn nda eniden doasn sağlaak eni işi - İnsan ru Tadan bk çünkü o köüdür ve astadır ve onu aç ırkmak bizim görevimizdir Ama şimdi, baıorsunuz zaman biz e ola nakarn sunma reddediyor - H neer yapabidimiz arn sana göstereceiz Ve eer bizime çalşmak istersen beki de denizin öte akasndan gelmiş ve bizimle ayn Irktan olmayan bi insanın İ İradesinn yardmıyla bir Direnişi daha ok ete başaracaz CİGURİ eri klakların asla işitek iseedik leri bir isimdr Yanmda tercümanım apan mele bir rebe rim vard ve o bu konuda iyice sagıyla ve diace konuşmam için beni uyarmşt çün diordu buda rar lar Oysa şunu fark eim eer bu konuda kenderine garip görünen bir dgu vasa o da korkud ama buna arşık bu sözcük onlar da Avrupal blincin tanımadı bir tarzda kutsaık aamı taşır mutsuz eden de udur zaten çünü urada insan içir şee sa g duymuyor Ve GR sözcüünü telaz ettiimde genç Kızlderilinin göerimin önünde ard ardna gösterdii tep bana insan bincinn anr duusunu koruduu zaman neler apabilece konusunda çok şe öetti Söylemek zorundayı deşete düşüştü, ama u deşet ona ait dedi çünk onu bir alan ve bir palto gibi koruordu Kendi gözünde, mutlu birsi ne benziyordu tpk ayan o olaanüsü anarnda oldu gii ve üzünden sevinç şkrıordu ve bu br tapnma anyd şte
2
henüz doğmak üzere olan bir insanğın Yeni Doğanarı, YA TILMIŞ İNSAN ruhu, kanı yarmış dünyanın üstünde gümür gümbür ve v e alevlerle ayaa kalkyor yeraltı dezlernde dezl ernde k ölü insan iskeleteri işte böyle dua etmek dumundaydlar ve NSANIN ortaya çıktğı ktaparda bu dualar onlara söylenmişt zaten. Eeni kauşturdu ve gözleri plad. üzü taşlat ve göz leri kapand kapandıı Ama o kendi kendine ne geldikçe, bende oluşan izlen izlenim, im, ondan alışlmadk bir heyecanın yaldı ve açıkça okunabilyor olmasydı olmas ydı - üç de yerin yerinden den kalktı kalktı Ve her desında desında göz göz ler hemen hemen saiteşerek, yan başındaki bir noktayı, sank korkulacak bir şeyn fakına vamış gbi bir kenada brakırcasna teka eski halne dönüyordu Ama onun korktuğu şeyn Tanrı ya göstemesi gerek gerektiği tiği saygıı gösterememe korkusu oldunu anladım. Ve bütün bunarda ik gerçen olduğunu k ettim: Birncisi Tarahumaral ızılderiler biz Avrpalarn bedenle rine verdikeri değei vermiyola ve beden hakında bamaşka düşüncelere düşünce lere sahipler. sahipler. - "Bu bedenin bedenin sahibi kesinl kesinlee ben dei dei m, der giber - ve yan başlarndak şe gözeriye sabitep esk hallerine geldileri zaman, bizzat kendi bedeerini dkatle izyor iz yor ve ve göztyor göztyor gible. - Benim nere nerede de ben olduumu ve ve benim ne olduğ olduğmu mu Cir bir ve bana söyler ve senin de yalan söyleyip söylemediğini veya itaat edip etmediğini biir ve söyler Asnda benim hissetikemi sen hissetmek stemiyorsun ve bende asi duyml yaatıyorsun. Benim istediğim şeyleri sen hiç istemiyorsun. Ve bana önerdiğin şeyler ço zaman Kötülük oluyor - Sen benim benim için sadece sadece geçici bir sınavdın ve ve r yüktün. yüktün. igur kendi başına özgür kaldında bir gün sana çekp gitmeni emredeceğm ama diyor ayn zamanda aayaak tümüyle çep gitmen gerekm gerekmeyecek eyecek.. - Her şeye kaşn sen senii yaata yaatann Cigur' Cigur'dir dir
25
ve defalaca da tınada bana br sıına oldun, çünkü Ciguri ben
olmasaydı ölürdü." Bu duann duann oasnd oasndaa saptadğm saptadğm iinc iinc şey, - çünkü çünkü gözle imle zlediğim ve aktaabilme çn daa az zaman geekien bu b diz diz kendi ken di önünde ye değştme ve sanki öteinin yann daymş gib duma haeketle Kızıldenn Cgu smn duya uymaz eti doalama b duayd, alında bana daha apcı gelen nci şey şuydu: Ee Kzıdeili kendi bedenne düşman olusa Tansna a kendi bincyle dha zla edaklk ya ş demeki ve Peyote alışanğ onu bu göeve çağ. Kendi sinden an duygula ad adna simsnı saa ve v e bu duygula açıkça kend k end duguaı dugua ı değd değ d onlar kendne mal etmez, 3 bzm gözümüzde şsel b heyecan gösteges olan şeyle özdeşleşt mez ya da bunu bizm tazmda, b seçm ve vedi gökeml b uuçaya yatma tazında t azında yaaz ya az yani bizi bi zi yaptğmz gibi gi bi yapmaz Kamzdan geçen bütün bu düşüncele çinde, kabl etemz de va abu etmedlemz de de Kendi benimz benimz ve blncimiz oluşu zaman b u uluça haekeinde anlaml b tm ve doal b sem oluştu bu da, sadece endi kilemizn bincin alanında üzdüğ alamına gei geye alanla kend ğnden buhalaşı gde Duygulamzı yontmak ve kendi yzü müzü bunan soulamak için belk bize zman geek, aa temel yanaya şeyle handa düşündüemz, sözü sözcüne emleinn hecelein ugulayan tatışılmaz ta tışılmaz b game g ame totemne benzyo. Ve benlimz, soguandnda soguandnda hep aı tada tep göste: Cevap veenn başas de de kendsi olduunu blen b gib zıdeillede bu b u böye değ Bi Avpl, asla bedeninde ne ssein ve ne algladğını düşünmeyi abu etmeyecekt, kendsn sasan heyecanı hemen ana geveen ve güzelyle kendsni coştuan gaip n kendsne at oldunu ve b başasnın bütün bunla bünüyle
26
bedenen hissetiğini ve yaşadığnı da kabu etmeyecektir; veya o zaman kendisini de sanacak ve kendisi handa atı "o bir akl hastası hastası denecek denecekr.r. - Tarahumara ise, tersine, düşündüğ düşündüğ hisseii ve ürei her şeyde endisine ait oanı Öteine at olandan ayırt etmeyi br Ama bir hastasıya kendisi ara sında frk bu birbirinden ayrma ve kendi içinde böümeme işleminde, işisel bincinin artmış omasıdr, onu bu aşamaya getiren getir en ve irades iradesin in üçendi üçendiren ren Peyoted Peyotedir ir Ne olduğu olduğundan ndan ziyade ne omadığn daha iy blse de, buna karşıık kendisinin ne olduğunu br ve endimiz hana, ne olduumuzu ve ne istediimizi bilmememiz onusunda min daha iy olduğunu da bilir bil ir "Her insanda insanda der, der, anrın anrının ın esi br yansıması vadır vadır ve bz bu yansımada, bizi bir gn bir ruhun içine atan ve bu ruhu da bir bedenin içine atan sonsuzuğun gücünün örüntüsünü hala seyredebilmekteyz; işte Peyote bizi bu Gücün görüntüsüne göümüşür, çünü Ciguri bize onu anımsatır Uzun zamandan beri Peyote amamş oan bu Kızıderi haında edindiğim ir, daha önce Peyote Anlerinin mü davmerinden biri olduğu şeklindeyd, çünkü Ciur Ani arahumaaların dinerinin doruk noktasdır; ve bu kr bende buradai büün Ayneri yandan görme gbi uweti bir azu uyandırdı, ayca onlara tlm h le etme Büün soun da buadayd Biraç adım ötemde duaya durmaktan çekinmeyen bu enç Tarahumaann österdiği dosluk, baz apan açıacağına dair benim için bir üvenceydi Dahası, benden beenien yar m handa bana söyledike, smen Ciui Aynine abl edilmemin, günümüzde Meez olan Mesio yönetiminin, aahmaaaa Aynen apma konsunda bas apmasna işkn girişimerime de bağl oduğu rni verd bana Meez oan hükmet ıder yanlısyd, çünkü deste verener be
2
yazladan çok kızlardı. Ama dağlrdak temsilcileri son derece haksız bir biçimde, neredeyse tmüyle melez andı - Ve ona Yaş Meksilılrın inançlanı tehlkeli göryolardı - Şimdik Meksika hükümeti dağlarda yerli okulla açmıştı ve bu okul lada Kızıldei çocukara Fransız okularna benzer bir eğitim veiliyordu ansız Bakanğn benim için sebest dolaşm vizesi adğı Meksika H Eğitimi Bakaığı, Tahumaalaın yel okul binlarında konuk etti beni - Bu şekilde okuun müdüyle lşkye geçmişti ve müdün Tarahumara topraklanda düzen sağlama göre de vardı ve emrinde bir de at süvari birliği vardı - Bu konuda henüz bir düzenleme yaplmadğ halde yaknlarda yaplacak olan Peyote Aninin yasalanacağını bliyordum Bü tn Tarahumaa halknn katıldığı ve Noel gibi, bell bir tarihte gerçekleşen büyk Irksal Baam dışında, T aahumaaan Pe yote çevesinde birkaç özel Anle daha v Bunlardan biini bana göstermeye söz vemişlerdi. Tarahumaaarn dininde başka baamar da va, tıpkı askalya İsa'nn Göğe Çşı, Meryem Ana gibi, ama hepsi Peyoteyle ilgili değil ve sanıyom, Büyk Cr Bayamı senede bir kez oluyor Bin yk geleneksel ayne bu bayamda gerçeeşiyor Başka bayramda da e yote alnıyor, ama tesadü bir uyarc gbi aıca gcü ve etksi derecelendirimiyor - Alnıyor yeine beki alnıyordu demem gerekirdi çünkü Mesiko yönetimi eyote Taahumaralarn elinden almak ve kendilerin ona tesl etmemeleri için her şey yapıyor; dağlara gönderdikleri askeer kltrü engelemeye ça şıyolar Dağa geldiğimde bu konuda iyce umutsuzluğa kapılmş olan Taahumaaara karşıaştım Meksikodan gelen askeler tarafından bi eyote tarlasnın yok edildiğini gördüm Bu konuda yer oun müdüryle uzun bir sohbetim oldu Konuşmamız zaman zaman alevlendi katanlmaz ve iğenç bi ha dı Taahumara okulunun müdürü, kütr ve dine
28
uğraşmak yerine, her gece oklun bayan meez öğretmenine sahip olmay alayan erkekik organyla meşgdü. Habuki Meksiko' daki yöneimin programnda Kzılderili kültüre dönş esas alnyordu, oysa bu yerli okn mee md, ıderi kan taşyor oaktan tiksiniyordu "CİGUR, dedim ona, bir bitki değldir, bir nsandır ve iz, bu Peyoe tarasın yok ederek onun bir uunu kestniz Ve bu kesik kız uzuv, yeşin, beyazın, eylak rengnin şarkısn söyüyor ve hepsi sizinle heaplaşmak istiyor Ve zılderliler bunu göyor.4 Birçok Tarahumara köynn içinden geçerken, z n görnmesiye birikte, bir isyan rüzgnn estiğni rk ettim Yeri okuun müdrü bunu bmiyor değildi ama zıdereri sakineştrmek için kllanacak yöntemler konusunda şüpheleri vard Tek yo, dedim ona, onlarn kalplerini kazanmak Bir ım orsa sizi asa af tmeer, başka tr hareket edip Tanr dşman omadğnz gösterniz onlara Siz burada osa osa bir yumruksnuz ynzca ve eğer onar isyan etmekte kararıysaar, onara sizin savaşma nz gerekecek, ve bu durumda silahlarnızla be artık burada utnamazsnz. Ve aca Ciguri rahipleri sizin hiçbir zaman admnzı bile atamayacağnz bir aydut yatağına saher. "Bye bir savaş karşsnda, Meksikann zlderili küürüne geri dönş acaba ne ard, üstelik bir iç savaş tetikerken? Şye ya da böyle, eğer Taraumaralarn size kalmasn isti yorsanız bu Aine izin vermek gerek, aca kabeere toplantı yapabmeer için de izin vermek gereir, yeter ki kendierine arş oumu olduğunuzu hissetsiner Bunun nedeni, Peyote adkarı zaman bize iaat ememe leri İnsani oan her şey Peyote için de geçeridir. Bu oağanüs manyetik ve simyaya ilgili bir ike, ama amasnı bilme koşuuy a, yani istenlen dozlarda ve arzu edilen dereceye göre Kaldı i
29
özelile uygn olmayan zamanlarda ve vakitsiz almıyorar. - K zıdeiier, Peyoteyi adıktan sonra deye dönüyorsa nedeni artık konoü mümkn olmaan kendinden geçme noktasna vancaya dek amay srdrmelerir çnk bu noktada r tk hiçbir şeye boyun eğmez Bunu yaparken itaat etmediği ar llar siz değilsinizdir bizza Cigur'dir, çünkü Cigri Adaletin dengenin ve kenini kontoün İerisini Gören Tanrr Kim grç nd Cigri içtiyse Cigrinin gerçek ölç aleti ister NSN ister bersiz HAYALE olsun oaylarn nas meyana gediğini ve aktğn biir ve artk an ybetmez çünk ar sinirlerinin içinedir ve oradan onlr yönetmektedir "Oysa Cigri içmek demek dozu aşmmak demektir tam anlamıya çünkü Ciguri onsuzuk demektir ve iaçarın tedai edici olmasnın s alınan orana bağıdır ve bu orana göre or ganizmamz onu kbu eder erei oan saayı aşmak, eyemi AAN EMEK demektr anrı, araumara rai geleneerine göre eğer ona zla oknulursa emen abolur ve yerine Köt Ruar ger. Yerli okuun mdür bana arın aşam bir Cigri ai aiesiye tanışacasınz dedi. "Bana söyleilerinizi oara a söyleyin, eminim artık Peyote içmeyi bir dzene koyacalar; aıca onra bu Ayne izin verieceğni ve topanabimeeri için elimizden geen er şei yapacağmz ve bu amaçla itiyaç duy durı atr ve iyeceeri de sağlayacağımzı söyleyiniz Ertesi aşam Peyote aynini göreceğim küçük zderili kö ne gedi yin kşam vakti başadı. aip biri ız biri erkek ii yar dımı keşiş ve iki genç çocua birikte gedi oprağn üzerine bir yaım çember çizdi az sonra içinde izmetlerin garip are keterini ieyecektik sonra bu yarım embern er yanı boca beyaz toza apad ve içine grmeme müsaade edid ağda
30
çemberin yayı 8 şeknde geriye dor gidiyordu ve ben bunun Rabin gözünde Azizen Azizi olduğnu anladım. Sda, Boşluk ardı: Ve ik genç çocuk orada birbirlerini tutuyolrdı izlerin Azizi'nin içine içinde Peyote kökeri olan eski tta çanak yerleşrldi çünkü Raiper özel ainlr içn bitk her şeiye hazırlayamıyora ya da en azından eerinde buundura mıyoar ark Raibin ende br asa çocuklrın eerinde de küçük değnek er vardı. - Peyote be bir dans sonrasında ınr ve katanr ynin gerekerni yerne getirerek Cigurinin içerine grmesin isteer Yardmc keşşein haeket etmekte zorlandln fak et tim ve anadım ki igrinin içerine gireceğni bimiyor olsardı ya dans etmeyeceer ya da çok kötü dans edeceklerdi - Çünkü Ciguri Ani bir yaraıclık aynidir ve şeylerin nası boşluğun içinde boşluğn da sonsuzluğun içinde yer dğın ve Gerçei ğin içinde nasl ortaya çıktkarın ve nasl yadıkarnı açkr. Boşuk ve şeyler tanrnın buuğ üzrine bir bedende Vak buduğnda an tamamlanmış olur. - İki keşiş işe bu anlayşa dans eter ama uzun bir söylev de verdier. Eğer daha önce bizim ruhumuza dokunmasayd, Tanrı hiç anlayamazdk ve dansım olsa olsa bir surat asm olurdu ve herkes HAYALET diye bağrışrdı GUR taki eden HA YT işt o zaman yeniden doğard Raiin arar vemesi uzun südü, ama sonunda gösünden kçük bir torba çıkrdı ve Kızılderiilerin eerine serpti; beyaz pudrams br tozdu bu ve keşişer tozu emen içtler Sonra dans etmeye kodular. eyotei dktan sonra yüzerine baktım e bana hayatımda hiç görmediğim şeyer gös tereceklerini anladım Ve bütün dikkatimi gördükerime yoğn aştırdım, hiçbir şeyi kaçrmamaya çaştm
3
İi keşi yere doğ eğidi ve birbiinin karşısnda hareketsiz br tp gibi durdu - Yaş rahip de beyaz toz mış omaıy dı çün yüzünde nsanlıkdış bir iade vad Eidiini ve doğrlduğnu gördüm Gözleri parlad ve yüzünde ışlmamış bir otorte idesi beirdi Elndeki bastna yere iki üç de kuvetlce vrdu snra An Alaınn sağ tarafna çizdği 8'in çine rdi İşe zaan, keşişle o hareketsiz top gibi duran görünüleinden çıktıar Erkek kasnı saladı ve aucunun çyle toprğa urdu Kadın se omuzlaın oyna Rahp o zaman yere tükürdü ama tüküüğye değ de nesyle Dşle rin arasından ürültülü br bçmde nefesin çıkartt Bu sesi cğer haeketi arşısnda dn ve erkek aynı anda aandlar ve tamamen ayağa kktılar Brbenn arşsında sank bşluğn cebnde sonsuzluğun yarındaymışcasına duruyolarmış gib duryorlardı, ve gördülerimzn bir erkek ve bir adın değl iki lke lduğ alaşııyrdu: Eri, ağz aç, ızı, kor gb yanan ve dşlerin ardatıyr ve dşleri ökünden kenarla trtlı gb, yar saydam ve bu esnada buyrk veren dllere benzyordu; şl ise dişler olmayan laayd, töpüyle delnmş az dşle r vardı e apanında dş bir sçan gbi tüylü Erin önnde br dönüyor br kaçyordu azgnlk dönemnde skşp kalmıştı sanki Ve birazdan brbleryle çapışacaklar çlgnca brbirernn çine greceer pk şeyler gb, br an brbleiyle başkta ve savaştktan sonra, snunda Tanrının patavatsız ve sul gözü önünde brberne karışacaar ve hareketeri yavaş yavaş brblerinin ayanı kaydırmaya dönüşecek "Çünkü C gur diylar ERKEKt yan KENİS gibi yani mekndai kendsi gb ERKEK Tanrı kendsin aletiğ zaman O KEN luşturdu ş up ben tamamıyla bu
32
Fakat her şen ötesinde bir şey beni özelike etkedi, o da birbierine karşı tehdit oluşturma, birbrlerinden kaçma, brbr leriyle çarpışma ve nhayet sonunda, atbaşı gitme tarzları. Çünkü bu lkeler bedende değid, bedene ulaşamıyordu, ama Varlığın dışında aslı kalış, ezelden beri ONA karşıt oan önemsz ki düşünce gibi, inaa var olmaya devam ediyordu ve keşişler br yandan da kendi öz bedenlerinden kendlrne bir beden yaratıyor lar ve CİGU bu bedende madde düşünesin yok ediyordu5 Onlı seyreerken, Kzderilerin in e külrler konusuna Meksko'da tanıdğım şairlerin, ünversite hocalarının, sanatçı ların bana söylediklerni, Mekslların metafziksel gelenekleri hakında ödünç aıp oduğm tapları anımsadım - Köt Ruh, er, Cgur Rahiperi, Tanrnın laşlabr ve benzersiz br Varlık olduğna, ve onda Varlıktan öte özünde sırrına erşimez Tanrı özü olduğna hçbir zaman inanamadı ve nanmak stemedi Bunula birlikte, bu Peyote Dansında tanık olduğum, gör düğm şeyler bana y geld Çünü bu ansta, evrense bn çaltının hasa olduğ nokaı gördüğüme nandım Ve bunun Tanrının dışında olduğunu da Rahip sağ eiyle bazen dalağına bazen de aiğerne dokunuyordu ve bu esnada sol ende bastonuyla yere vuruyoru. - Her dokunuşuna uzakan erkeğn ve kaının hareketleri eşlik ediyordu, bazen umutsuz ve mağrur bir doğruama, bazen de çeden çımışçasına bir inrla Ama sonra, Rahibin şimd de ii eiyle tuttuğ bastonuyla ardı ardına vruşlarnın ardınan, rmk bir şeile, irseerni yana çıka rarak ve eleryle sanki hareket etmeye hazır üçgen çzerek brblerne karşı ierlediler Ve aynı zamanda ayakarıyla da top rağın üzernde dairelere, harflere benzer şeyler çiziyorlardı, bir S bir U, br J bir V gibi. Genelde 8 şelnei raamlar sık tek rarlanıyordu İlk ii sefrde birbireriyle arşılaşmayp, üçüncü
33
seferde selam verr gibi çapraz durdular. Üçüncü urda selamaş maar beirginleşti Dördüncüsünde birirlerinin elernden tut tuar, birbirlerinin etranda dönerken erkeğin ayakarı toprağın üzerinde kadnn ayakann vurduğu yerer aryor gibiydi Bu şede sez tur döndüler Ama dördüncüsünden itibaren, zleri can bir ideye bürndü ve şdamaya devam ei. Seki zincisinde Rahbin olduğu tara baktlr ve Rahip de, Azizlern Azizi'nin ucunda yani şeyerin Kuzeye letişim kurduğu yerde, hükmeden ve tehdit ede bir tutm taknd Ve bastonuyla hava da büyük bi 8 çizdi Ama a anda çkard haykrş Yucatn Mayaann toprağa deedimiş esk şirinin söyedi gibi, ed e gühıı yh ölümüü ceze cıı dğm hare kete geçirebilirdi ve ben hayamda, bu kadar yan yapan ve açk bir biçimde insan İradesinin geceye dar öngörüsünü ükseltmek için hangi deriklere ineceğini gösteren bir ses duyduğumu anmsamyorum -e bana Sonsuukta ya da ryadaymşm ve Tanrnn yaşa m nas va ettni göryormuşum gbi geldi Rahibin bu çğğ, boşluktak bastonun izine destek vermek için yapmş gibiydi Rahip o şede arark yerinden ve ütün vcuduyla ve toprağa basan ayaklaryla yere Güney tarafndan kapataak bir seiz şe çizd. Dans bitmek üzereydi O ana dek dairenin sol yannda dur maka oan i çocuk artk gdip gidemeyecekerni sorduar, Rahip de onlara bastonuyla dağlp kaybolmalarn işaret etti Ama iks de Peyote almamşt ans hareketini andran bir ha rekete giriştler, sonra bundan vazgeçter ve everine döner gibi kayodular. *
34
Bu buluşmanın başında söylemişim, büün bunlar benim içn yeer deildi. Peyote hakknda daa çok şey öğenmek siyor um Soruştrmak amacıyla Rahibe yapışım - "Bundan öne aammz yapamaık, ded Cesaemiz rld ık Aylerde Cigury bir gna işler gibi alıyoruz Yaknda bün ırkımız asaanacak Zaman arlamayacak ka ar eski ık bizi aşıyamaz Ne yapacağız, ne olacağız? Daha şimdien nsanlarımız Tan sevmemeye başlaı ir rahip on benim, bunu hissememem mmkün deği Bu üzden ben iyice . . . uzgun goyorsun , Ona yer oun mdüüye alaşma sağandğn ve son raki baamlarnn gerçeleşeblecğini söyledim arahumaralaı merak eiğm için değ, Avpa'nın enden kaçrdığı ama onun Irının h koruduğu bir Gerçeği bulmak çin gedimi de söyledim öylece gvenni kazandım ve bana İyik ve Kölk, Gerçek ve Haya hakknda çok güzel şeyler söyledi "Dedilerimin epsi kaynağını en alıyor, edi, bun arı bana öğrei "Şeyler iç onlar görğmüz ve çoğ kez isseiğimiz gibi deilir, nn bze öğreiği gbii Esi zamaaran er Köüük arafından Köü Ruar aından za elmişlerir ve olmadan insanın Gerçeğe dönmesi olanaksızdır Ba langıça gerçekiler, ama biz yaşlandıkça onlar saeleşler, çün kü içlerine Köük giri Dünya başangça ümüyle gerçeki, insaoğlunun üreğindeydi ve onunla brlike aıyordu imdi yüreler aık öyle eğl, hlar a öyle eğl, çnk Tanr elin çek Şeyeri görmek demek Sonsuzuğ gömk demeki im di ise ışığa bakığımda Tanyı düşünmeke wlanıyorm Yine de er şeyi yaraan Cigridir Ama Köüük er şeyin içinde ve ben nsan oara kendim emiz issedemiyom arık çm
3
de ykseen köt bir şey var, benden anaanmıyor, içimdeki karanardan kananyor, insan uhu o zaman Bn nerede baladn erede bittini anayamor ve kendisini nas gör yorsa anen öyle ayor, endisine başlama yetisi veren şeyi de blmiyor. unu bana söyleyen de Cdir en Onun sayesinde yaan edir bimiyorum ve ark er insanın içinde erçekten istyn şi, istemeyen, köt istei varıı tat eden şeyle ka rıştrmyorum O ise birkaç adım er çeere, yanda oaca oln da budur, diyor: perm ile dış arasnda, daga eçenin bir maskesidir bunu diyen." Raibin aktmş olduğum sözeri kesine gerçek, benim için fzlasyla önei ve değişirmeye yetenemeyeeğim adar da zel; ve sözüğ sözcüüne ayn olmasa da, benim bu söy eieimden a de, çn alaan o ki beni derinden etilemiş durumda bu nedee bu konuda anılarm son deree açk seçik - Zaten terarıyorum, raip da Peyote amışt ve berralğ beni şaşrmad Sobet bitine, benim de iuri'nin tadına bap, aradm Gerçee bu yoa uaşmaktan mulu olup olmayacaım sordu Ona bunun en bük arzm olduğunu ve Peyotenin yardm olmadan dikamizi veremediimiz zaman ve olaylarn bizi t ide uzaklaştırdı şeylere ulaşamayacaımız söyedim Sol eime bir avuç dolusu yeşi badem skştrdı ve Tanrıyı üç kez örmek için bu yeteridir, dedi, çünkü Tanr asla kendi sini tanyamaz Onun oynduruğna rme için en az üç ez igurnin etisinde kamak gerekir, ama anan er parça küçük bir bezeye boyutunu geçmemedir Peyote daha iyi tanıma için araumaraarda br ik gn daha adm tn gördüerimi, ekeerek hissetilermi ve Rahbin, dini hizmeterin ve ailelerinin bu konuda bana söy leder her atarmam içn koca br cl yamam erer
36
Gördüerimin içine hayleimsi bir şey beni çok etedi ve bu hayae Rahip ve aesi arafndan tntik olrak lan dldi öyle gönyordu iguri olması gereken ve Tanrı on biriyle lgyi. - Ama bunlar bir parçalanma bir bunlm yaşnmadan aaşılmıyor ancak ondan sonra insan kendine geldğini hissed yor ve şeylerin öe yaasına ülmü duygusuna kapyor ve erk eiği nyayı anayamaz hale geyor Diyorum i san korkunç bir gç size öbr yana var olan şeye eski hinizle teslim eilme olanağ anıyor Terk edlmiş ve kendi sınırarı içine size ven sağayan been artk hs sedlmez buna karşk insan kendsinden çok sınırsızlığa a olduğnu hsseeken byk br muuuk uyar çnk ken dilk denlen şeyn bu sınırsızıın başlangıcından doğduu yani Sonsuzlukan aynaklandığı anlaşır Köp bir aga içiney mişiz gibi sseeriz kendmizi ve ör bir yandan çaırdamalar işiir San dalağınızdan aciğerinizen yreğinizen veya akciğerlernizden bıkmazcasına çıkan şeyler su ya da gaz olmak arasında eredd eden ama şeyler çağırıp br araya gemeerin emreden bu aosfrde ar arda palayıverirler Dalağımdan ya da karaciğerimden çıan şeyer anik dönem en lma gizem bir abedek harerin şeerini ayordu ve bu aabe bk bir ağza çiğnenmişi; korkunç bir bası aında uulan bir edileri anaşlmaz görnmez bir ağızdı bu ve bu harer oraya çıkılarını rk eğim anda dör yöne doğru spryordu ama ben yanız değldim Olağans br ç bana yardım eiyoru Yeznde yapaynız kaldığm alrdan çok aa özgdm Bir ana zgra benzer bir şey esi ve yer yerinden onadı Dlağmın buunğ arafa koaman bir boşluk ald ve denz sı gb grye ve pembeye boyandı ve boşuğn dibinde am geşememiş kök şelinde bir şey görnd sanki J'ye benziyordu
37
ve tepesinde hüzünlü ve br göz gib aayan üç ane E gb d vardı. Jnn sol kağndan alevle çkıyodu ve alevle J'nn aasna eçeek he şei sağa doğu, kaacemn buunduğu aa doğu, aa onun epey öesne do çeiyodu. - Daha zasnı göemedm ve e şey kendnden geçyodu ya da ken dmden geçeek gündek geçeğe dndüm Öle gönüodu k Cgu Ruunu gmüşm Ve sanıyou bu nesnel açıdan en son ve en üce geçelen rsmdlmş aşkın b görünümüyle nyd; Mske de olağansü uuşaaa ve paçaanmaa a uaşabmek çn buna benze dum ve günüeden aşama aşama geen sona Tanınn usesne mazha oluyoladı, ıp pezevenenn oana düen yosmaa b Bu du ana Peyote'n psşk es konusunda ham verd: Peyoe ben eek kanaana öüd öyes şeye ödüken sona nsan ess ad yana geçeğ bbye a şmyo İnsan needen gedn m odunu anyo ve a şüpe duyuyo - Sz aı undan caydabee ne b eyecan ne de b dş eken kayo Ve bnalnn yansığ bün bu kösnül nasma RKGN geçek nefesine engel oamaz a çünü eyoe doğmamş aa YAILIŞAN RKEKR ve onunla ke aaln bn e büünül oan kşsel bnç yamı ve deelenmş ak7 Kends çn ne id ne deeszd, Demk istdiğm şu: Eğr, so br z daha düşücmi aıa iç gri glr o ama Pyot bu pis o rhai asmasolaa slm olmayacaır ç MİSTİK hçbir zama PEYOTE'i amam arşısıda duduğu o bigi v şmiş ryaalıla çifşmmştir çü ERKEK yaz dr paras asi as svs arısz br bimd umutsua s n mğii ar. Kdi ş dc allar da otu İs mt dğdi ddd ü i d id o V d sağ tamamaya rak, oa gdöümü doğr .6
3
onu bir O halde, büün düşünceleri ve d_ygular, ehkesizce ve kendiine yaar sağlayacak şekilde karşlaasn bir, haa kendi özgürlüğne zarar verebilecek olanar bile. Ve özee vağnn nereye kada gidebieceğini de bir ve henüz nereye kadar gdebldiğini de, EA GERÇEDIŞILIIN, ALDATII OAIN, YAPLMIŞ OAIN E HAZIR ANMAMIŞ OANI İÇİDE YİTİP GİTMEKSİZİN ULAAYA AK OAYA YERLEE HENÜZ GEED DE. ayeri gerçek zanneek, işe Peyoe'nin içine baanza asla izin vereyeceğ şey budur orkak eğeiş, henüz olgulaşaş gerçek igei ve heyecanarıyla sanrıı biinç allandan enüz uyanaış ayak aı nsanardan anış alglarla buaı kaışranza da izin verez Peyoe. Çünkü bnçe Oğüsüük yer eişir ve onunla şeylein öesine geçlir Peyoe bize onun nerede olduğunu ve Fanasiğ basayan aa aalarn konrol alna adığı bu neesin olağandş kaçaka rnn angi bilinçe kendi fsfrunu ve pudrsn yenileyeceğin söyler. Ve bu anasik asl bir kaakere sahipir dağnıkğ olsa olsa gönüşedir, aslında gizeli bir şee gelişir noral bir bilincin erişeediği, aa nin eişeizi sağladğ bir düzeyde, şirsel br esrar olan gerçeğe boyun eğer Aa insa noğunda bilincin erişeediği, karanık, fru olayan, biincn aydlanaş bir uzans oarak onun en saraayan bir düzey daha vadr. Bu düzey, acerapere duygulardan ve alg ladan eyana geli. Bunlar uanaz arlanaz nasalad hasa biinçleri heen eleer. Eğer kendisini uacak hiç bir şey yoksa, hasa bilinç bu düzeye esli our ve orada üüyle er gider Bu korkunç h içerisinde, köüğün karşsnda nzca Peyoe durabilir 39
Benim de yanış duyuarım ve agıam odu ve ben de on lara inandı. Geçtiğmz Hazran, Temz, Ağustos ve Ey aya ay arı rı boyuca şeanar şeana r çev çeve e sardı sardı zaei zaei ve onarı onar ı aa aa dığm dığ m ö öd düğ üğüm ümüü ve oğa oğaı ıa aını ını sa sanı nı - Oarı ördü ördüğü ğü ü sandığı her yede vücudumda buunduğ her meknda her nokada onarı koa akk n haç şa şare reii yapmakan yapmakan başa baş a çare ça re buamadı Ve rastee kğt parçaarının ve emn aındaki i taparın üzerine, ne edebi açıdan ne de büyü aısından br değei oan duaa yadım Böye bir rhsa durumda yazıan şeyer osa osa ortudu defrmasyondur ya da AYATIN ce ışığnın akdd. yü anda iç değeri oayn bu köü düşünceer bu yaş frer bu anı aaaar abomaya başadı ve 'de a hiçbir şey kaamışı 5 ya da 20 Kasımda da kendime ediğim hissem, enerjimi ve berrığımı budu Öeie de bini naye ö ouşu Hataı br his mamışı mamı şı artık artık Yan Yanış ış a aıama da yoktu yoktu Şimd Şimd yava yavaşş ya yavaş ünbeün, br ü üvend endee oa oa duy duyusu usu bi ein ein o oaa eyo eyo ve rtık kesnkes me yereşi Bu dönemde dn man asğına muş asaaın ae keteine beeyen hareeer yapsam da, buna asnda mevcu oayan nança aşsında üüü şanaıın oaydı Tıp deniin erken msada bıraktığı ve üzrın sip süpü süp üdü düğü ğü kınıar b So Sonn hafaada bütn bu üü üü aık aık ardan mak içn müye rade üümü kandı Ve rk etm i ünbeün çekp dyoa abuii Mesa da Pe abu Peyo yoe e rahipe rahiper r f frnd rndaa oa oama ma y y dım emiş ve adığı aıı eyoe bilincimi aışı Zia bu em siya insanın karaciğerinde ouşur ve u şein sonu cunda nsan binaının ever öüşer erçek nanar ve dneeden ouşurdu duyumar, dyua aar aasndan benğne uyun oanı seer İşe o zaan Bn binenir oranik
40
ve so derece güçlü ola seçme ve ayıama kuvvet ortaa çıka Çükü Çükü şte tam da burada Cgu Cgu,, vr ola e var olmayaı br brde armaya çalışmaktadır Karacğer bu durumda orgak bir Blnalı süzgeci süzgeci gibd gibd Esk Esk lileri lileri eselerde eselerde de bezer metazksel düşücelere rslam Oara göre, aaciğer, bilçalt sügecidir, ama dala sosuzluğu zksel arşığıdır Zate bu da başa br sou ma kracğer şlev yere getreblmes ç, e azıda ücudu beslemş olması gereir Br akıl hastaeside altı ıldır apalı tuula ve üç yıldır acıktığıda içbir şey yemeye br sa s bir rade muşaması edeyle eleştrlemez Beim aylarca bir parça şeke ya da çkolata yemedğim oluyor Tereyağ se e zamad tatmadım hatılayamıyorum Masada kaktğmda h aç hssedyorum, çükü porsiyo lar, byorsuuz i so derece kçük e lll m Cuma güü baa vere çkolaa parçasıda öe seiz ay bouca çkolata yememiştm Şu ya da b b edee edee,, ödevi ödevi yapmakta yapmakta cayaca cayac a br br sa sa değ değm m be, be , ama eem yok dye bei eleştrmeyz, üstelk eerji yele mes ç özeie gerek ola elemeter bze verle yeceke ri çide yoksa Ve e öems güçte düştüğüm dumlada elektroşokta geçirlmeyeym artık, buu edeeii ked irade kotrolüm kavrama gücüm ve zekm dışıda olmadığı çok byor Yeter yeter yeter aık, bu cezladırma traası so bulsu Her elektroşok uygulaması bei her desıda saatlerce süre br deşet içde bıraktı Ve er ye uyguama umutsuzluğu da beaberide geriyordu, çkü bir ke daha biicimi aybedeceğm bliyordum kedmi taıyamaz br alde, kedimle baş
başa, tam bir gün boyunca boğlacak gibi soluyordm bir yer lerde olduğumu çok iyi biiyordm ama şean bilir neredeydim san ölm gibiydim. Peyoe le edav sö onusu oldunda büün bardan uzaı nladııma göre eyoe insan bilincini sailyo ve kendisini aybemesine yalc izlenmlee apmasna olana anmyor Meia Rahipler karaciğerimin zerinde tam da Ciguri'nin ve eyotenin b seneik ymruyu yaratğ noktay göserder b yumru insan bilincinde gerçek duygsn ve ger ek asn süreli olarak salam uyo ve oomaik biimde ge ala şeyleri dışlayaak ona mcadele eme gücü veryor "Geri döne öncü iskee dedi ana KALIK AN GECENİN ÜZEİNDE YÜYEN GECEde Taahumaalar8
MTİN
Pee An Rdede l lmda, sema bmde her gün ağr ehrlec lalaa, a g lma üere, ed l bunca apa edav gördüen snra geldğm bu al hasanende aleme alnd en, ed l buna her eden ua ve un bralm br haeen, l endm bulma garem göerr en ehlenm, hapsedlm ve sarslm brnn ölmeden öne anlağ anla rdr bunlar e u adarn sölem, bu menler lsa lsa br eler mranr alnca. Şunu da lave emelm bu men, dn değrm br nan apal br hnel dumdaen, nun an aendendalanan rahbn büülerle öle halne gerlm br ruh halndeen almr Ivurene, Mar Pee Ann dn değrdğm br anda adm ve bedenmde ü e a da ü adar an emeğ vard 2 bundan dla, İa handa ve a ha handa er er a lamalam u Çünü hçbr e bana haçn amanlm ve snl gösergesnden daha aranl ve ölümül dereede aral görünmür, 3
eroik ork bkdğd hibir ey İs kdr poork değidir o büü she psiik biimeeri iie iemi büü bedee mumr ise d rezi bir biimde somumsd; ski düyd mumm/r mdde eki emek bk ypck şy kmmş gibidr ve kedisii sihiri br biimd mi ederke ypğ e di hrekeer iesii eekri evyesii or krr Fris 23 Mr
TR ÜLKESİNE YOLCUUK1
ŞARETLER DA
Taraumarala ükesi, gorunmeyen şaretere, biçmlere doğal simgeere dou ve bunla rasantı sonucu ouşmuşa ben zemyoa; burada her yerde hsseden tanrla sanki güçlern bu oağandşı ve insan gürünün peşine düşmüş gbi göünen imzaar vastasya göstermek stemşer gibi. Kuşkusuz, akılıca br kaprse deri değiştren Doğa'nn insana benzer bçimler ouşurduğu topraka az değdir. Ama burada, durum farl: Çünkü Doğa, ir rkn oğraf kapsa akknda
konuak teitir Tua oan şu oradan geçenler, iinçdış bir fece tutu muş gb bu gözard etmek çn duyuların kapatıyorlar Do ğann olağandış br kapris sonucu ansızın, bir kayanın üzernde işkence edlen bir adam göstermes karşsna ik önce bunun sadece br kaps oduğ ve bu kapsin içbir şey de etmedği düşünüebr Ama ayn zeka dolu güzek güner boyu sürerse ve Doğa nala ayn üşüncey ortaya koyarsa aynı dokunakl bçmer ep geri gelirse, biinen tanlan başar kayaıar üze rinde ortaya çkrsa ve bir ölüm temas kendni gösterip inatla nsan konu ednirse - ve o nsann dağınk rmunu ondan daha az br şeilde anlığa dönüşen, taşlaşan bir maddeden daa çok ortaya çıkan ve ona daima işkence etmiş oan tanrlar yanılyor
7
- eğer tştn bir yurt innrn feefeine koşut bir feefe geiştirire ve eğer innrn işret kundığı biiniyor ve bu diin korkunç bir biçimde büyümüş hine kyıkrın üze rinde rtyork kuşkuuz burd bir doğnn kpri yptığı ve bu kpriin hiçbir şey ide etmediği düşünüemez Trhumr rkınn önemi böümü yer oduğn göre ve kendierinin iddi ettiği gibi Sierry gökten düştükerine göre önceen hzrnm br Dğnn içine düştüeri öyenebiir İşte bu Doğ inn ty düşünmek itemiştir İnnrı evrmletrğ gibi ynı zmnd kyrı d evrmletrmtr Ben işkence eden bu çıpk inn bir tşın üzerine çkı vziyette gördüm ütünde güneşin buhr�ştırdığı çeşit biçim er ouşuyodu m ynı şığın tınd omn krşın bimem hngi optik mucize onucu ttki inn bütün kyordu Dğ y d ben hngimiz büyüüydük bimiyorum m dğ yptığım yocuukt d ynı optik mucizenin günde en z bir kez gerçekeştiğini gördüm Beki zp dou bir bedee o kocmn dğn büyüündeki gibi bir bedene doğdum ben m tkntıı işe yryn bi beden bu: dğd fk ettim bu durum nnd sym tknts yrtıyor Bir şeyerin etrfınd döndüğünü hiettiğim zmn bir tek göge ymdm ve çoğu kez gögeeri birbiri rdın eeyerek yükekerdeki oğndış bögeere vrbidim Dğd bü br pencereden eğmş çpk bir dm gör düm Kfı kocmn br oyukn brett nk t ırn göre güneşn y d n çktğı yuv bi boşuktu Sğ kou bir çizgi gibi uznmşt o kou d çizgi gibiydi m gögeye boğmuş durumd e kt k ynınd d yedşer tne kburg kemiği vrdı Göbeğin yerinde prk br üçgen prıyordu neden ypımşt cb? Bi
48
myorum. Doğa sank sakı çakmaktaşlarını gözer önüne sermek için dağın bu böümünü seçmşt Kası olmasa ble, çeresndeki kayaarın grnti çıkıntıarı, ona ışığn her saat daha da arıntılandırdığı açık br de a zandırıyordu Öne doğru uzanan ve kenarlarını bir ışık çubuğunun çevre lediğ bu ko sıradan br yönü işaret etmyordu Ben bu kolun işaret ettğ şey aradım! Bu görntyle karşılaştığımda henüz öğe olmamıştı; at üze rindeydm ve hızı yol aıyordum Bununla brlkte şmin yon tumuş bçmlerle değl de kayaların rölyene eklemlenen kararlı bir ışık oyunuya olduğnu fak ettm Bu Kızıderiler çn tanıdık br grdü; kompozsyonuyla yapısıyla uzun parçaar halnde bu dağın uyduğu teme keye uuyor gibi görnüyordu Koun doğrultusunda, ayaardan ou şan bir kemerle çerl br köy vardı Kayaarın hesinn son derece mükemmel çizlmş göğslü br kadın beden bçmne sah olularını gördüm Toprağın üzernde iki gögeyi yöneten aynı kayanın sekiz de teralandığını gördüm; ik de aynı hayvan başının aynı smge yi ısırarak ağzında taşıdığını gördüm; köye egemen br konumda, üzernde üç taş ve dış yzeynde de dört dek buunan br çeşt erkek organını anmsatan br tepe gördüm; bütün bu bçmlern yavaş yavaş gerçeğe dönüştüğnü gördüm İnsanar gb yontulmuş bütün bu tanrı bedener, bu uzun parçalara ayrımış insan heykeeri karşısında, her yerde, savaş esnasında br doğurma öyküsünü bir varouş ve kaos öyksünü okuyormuşum gbi geld Bütünc hde hiçbr biçim yoktu, yen bir kımdan çıkmışa benzemeyen çbr beden yoktu ken dsn bölen br müadelenin zlern oyamadığım hiçbr grup yoktu
49
Yarısnı taşlarn yediğ boğulmuş insanlala arşılaştım; daha yüksektei ayaılara onlar uzaaştrmaya çalşan başa insanlarla karşılaştım. Başa bir yerde de, kocaman br Ölüm heykelinn ende kçük br çocuk vardı Kaba'a2 bir Sayıar mği varır ve bu mzik madi aosu kendi elerine ndirgeyerek olağanstü br matematle Doğanın nasıl kendisni düzenledini ve biçimlerin douşunu nasl yönettin ve kendisni ostan nas koruduunu açıklar. Heykeer, bçmler, her zaman 3 4 7, 8 gb raamar verr ve bu terar eder. Böünmüş adın büsteinn sayıs 8; erkek o gansı tepenin daha önce söyledim, üç taş ve ör boşuğu vardı uçucu biçimlern sayıs 1yd. Tekrar ediyorum3 bu bçimlern doğal oduğunu söyemek mmkn ama ekrarı doa değldr Ama daha az doğal olan şey Tarahumaraların, ayinlerinde e danslaında lkelerinn biçimlerini tekrar etmeleridr Ve bu das slata doaşrdır ayn matemate aynı incelii Saar oyunu ygısna Serranın taat ettiği gib, taat edeer. Aslında Tarahumaralar insanların yerleştği ve ayalarına metafzsel br düşünce üeyen Sierraya, son derece blnç zek ve plan şaretler serpştrmişler. Bütn yol dönemeçerinde, ierek haç biçmnde a canı vrk biçmne yaımış ağaçar görrsünz ve çoğu ke bu varlılar kizdirler ve şeylerin teme iğini göstermek ister gibder ve birbrleryle yz yüzedirler ve ben bu ikiğn, bir da re içine alınmş J biçmindei bir işarete yeniden kend ana maddesne döndğn gördüm bana byk br çam ağacn üzerine kor demire dağanmış gib gel; diğer ağaçarn üze rinde, heps haçlara çevrimş mızraar yoncar kenger yapraar vardı; yer yer apamış yerlerde yaarın tıkadığ dar ve uzun geçierde diziler halinde lplu Msr haçlar seplp
0
şiyordu; Trhur vlrnn kpılrı My dünysının ş rtin tşıyordu: Si uçlrı bir çiziyl birbrin bğlı oln m birbrin zıt ii üçndi bu; v bu çiz Grçğn rkzndn çn Hyt Ağcıydı Böyc dğlrın sınd ilrkn bu ızrlr bu hçlr bu yonclr bu yprlı lplr bu kr hçr bu üçnlr bu üz yüz durn v bd svşlrını bölünüşlükrni iklk rini vuruk için rşı krşıy n bu vrılr çimdki olğndışı nılrı hrkt çirdlr Brdnbr trktrın d çişt ynı şrtri ylrın üzrn süslü br bçid çizş odulını k tti nsnr bu iştli yşi tşın d zıyrk y d oyk Üzrlrnd tşırldı Bu siclik bün ysnd bir Bilii syor dy düşünmy bşdı V yinlr düşünlri un'dn bl ski oln ik Trhumr hlnın Kuts Ks Efsns orty çıdn Gül-Hç inncı oluşm dn çok dh önc bu bi shp osı bn oğnüstü di
1
PEYOTE PEYOTE DANS DANS
Fiziksel bir etki her yerde kendisini gsteriyordu. Bu un bedenim olmuştu. Yirmi sekiz günük bir bekleyişten sonra kendi bn'ime geri gelememiştim; - Şyle sy sylemem lemem ge · henüz kendi eki ekidi di endi benimden çmmştm endimden, yani darma dağın olmş bu elentiden, b zarar grmüş jeoloji parasından, demek istiyorum Tıp kaya kayalılıkl kl toprakla toprakla gibi ve onar onar dar durgun, durgun, hareket siz, üst üste yğmış yğmış tortul tortul atmaarda atmaarda hızla hızla ier iere eye yenn bütün bu atlakla gbi Ufa aanıp anıp toz olmaya hazır; kuşsuz uşsuz ben de y leydim, paraar halinde değl, bütünüye endisiyle ilk iişkiye geişimden beri, bu korkun dan iine grmemi nemek iin bana karşı engeler kurduğundan atık eminim Ve yükseklerde bulunduğumdan beri, doğaüstü oan şey bana artık o kadar da muhteşem grünmüyor, szcüğün tam anlamında bana büyü yp ypdğ dğ sylemeliym yanızca. Bir adım atmak benim iin arık bi adım atmak deği, başı mı nerede taşıdığımı hissetmek demek. Bu anlaşılır bir şey mi? Birbirine itaat eden ve birbiri ardına ilerleyen organar toprağın üstünde drmak dikey duruşu korumak gerekyor Çünkü baş dalgaarla dolup taşmış, burgaana hkim oamıyor artık baş,
53
aşağıda kendisini del eden toprağn bütün burgaçlarn hissediyor ve dik durmaya durmaya engel engel olu oluyor yor.. Ağr esir atnda kaldğım bu irmi sekizinci günün sonunda, yanş biçimde birbirine elemlenerek beni oluşuran bu organ ığnında, kendi kendimi gözledim izlenii edindiğim koca man bir buz manzaras karşsndaymş gbi parçalanp dağmak üzereydim Etk ortadayd ve öylesine korkunçtu k Kzıdernin evn den çııp birkaç adım ötedeki bir ağaca gitmek için cesareten de fzla şey gerekordu bana bunun için gerçekten umusu dumdak irade rezermi ulanmam gerekiyordu Çünk çok uzaktan gelmiştim sonunda aydnanma beediğim bir bu luşmann eşiğinde, kendimi çok ytik, çok ssz ve tc enden anmş gibi hissetti hissettiği ğim m bu manzar manzarann ann eşiğinde bulmuştum. Hiç sevnci tanmş mydm; bu dünyada iç skıntsı ya da ileşmez ir umutsuzua ilgsi olmaan ir duyg var olmuş mudu acaba; er gece beni kovalayan arık şeknde aclarn içi şında kendimi kendi mi başa bir yer yerde de bulmuş muydu muydum m hiç? hi ç? Benim içi için n bü büyü yük k bir strabn kapısnda olmayan br şey var my? Ve benim o sürek çarmıha gerlen bedenimden açp aben tek bir insann bedeni olsun var mydı insa mydı?? Bir şeylerin olacağına inanailmem için kuşusuz, irade gereior ana Peki, üün buar niçin? Bir dans için kim ol dularn ve nereden gep neree gttilerni lmeyen ve sorduğmuzda bunlarla iişkisini ve srrın kaybetmiş masallarla yanıt veren tik Kzıderlilerin ayini için. Tekrar ediyorum o akalmaz yorgnlukardan sonra bana gerçekten ü yapımadına inanmam mümn del, içmde ksedikerni hissettiim u engeerin ve fnlarn ze ve plan bir öntasarmın sonucu olduğuna inanmam da mümkün değil; ben Peyote'yle insanı ileştiren bir dansn hl var olduğu
bir dünyanın son noktaarından birine uaştm. O halde bu ne demek oluyor, hang sahte önsez, hangi boş ve uydurma sezgi bütü bunardan bedeime basit bir özgürük beeyiş sağlamıştı ve üstelik, ayı zamana, her tür boutun ışına şu ana isset tiğm iç görütümü engiğ boutuda br ayıamayı bir kuveti de? Bu anlatılmaz işkence başlayal yirm sekiz gün oldu. On ii gündür de bu ıssız köşede, bu kocama dağn herhang br yern dem ve büyücüerimin i nyetini beiyorum Nede, Ned e, şu aa a ouğu ouğu gbi gbi,, e zama ke ke dmi dmi haya hayaımı ımı en öeml aşamasına yalaştğımı hssetsem, oraya bütün varlı ğımla uaşamıyordum? Bu korkunç kayp duygusu bu azana mama hli bu yarım kamışlık neden? Büyücler ayinlerii icra ederken göreceğim göreceğim kesin; ama bu anin yara ne olacak k k bana? bana? Oları Oları göreceğm. Şmdiye Şmdiye kadar kadar hçbir hçbi r şen ldırama ldıramaığı ığı bu uzun sabrın soucunu göreceğm. Hiçbir şey: Ne bu korkunç yol; ne bu sürüemek wrunda dığm, başdırmasa engel omak için needeyse ödürümesi gereken, düzeni bozumuş ama zek bedene yapan bu yolculuk; ne belenmedk frtınarya, şimşek ve yıdırm ağyla bizi sarmalayarak aıp götüren doğa; ne de o genç Kızder, hani sazmlar geçirdiğm o uzun gecee, spazarın içime işlediğ oktaara kötücü bir taşkııla kaşı ırken ırken ryamda ryamda gördüğüm Kz Kzıd ıder erl l,, - ve henüz bei dünde beri ta ta yo yorr osa osa da şöyle diyordu diyordu bana: " ona geleblecek oan her kötülük kötülük gelsin." gelsin. " Biliyordum bunu, Peyote beyazlar içn yaratlmamıştı Her ne olursa olsun, varoluş neei ruharı doğası üzeride et olmaya dayanan bu ay sayeside tedai olmamı engelemek ge rekiyordu. Ve bu Kız insaarın gözünde Beyaz insan ruhların terk ettğ bir kşiydi. Be bu anden ne kadar yarar grürsem
bu ol için işte o kada ayp demekti, hem de zei uh iiz eriyle birlikte. Ruhlar adıa o kadar ayp Ve bir o adar da laıama yacak rh Ve sora, Teguno kousu var, yai küperde sekiz gü bee meye yatıra alko kousu - ve yeerice küp yok, msır ezecek yeteice bek yok Akoü aca, Peyote büycüeri işe yramaz bir ha ayoar ve böyle oluca başta yei bir hazrlık yapmak gereiyor Oysa öye gediğimde bu adamlarda biri ölmüştü ve öemi oa şey aii, rahiperi akolü, haçları ayalar, mısr saparıı, kperi ve Peyote das bu olağaüstü gereçlei ou yarar a kulaımasyd, çükü o ölmüşt Ou iizi oa öüm, bu kötü ra dağması beleyemezdi Yirmi sekiz glük beleyişe sora, bir hafa daha boca iamaz bir omediye aamam gereti Dağı tamamda, büyücülere göediği kabul edie emsicer amamıyla de ğişti Oa gidice de, büyücüer, hiçbir şei hazır omadğıa şaşıraak ortaya çtar Ve be de beime dalga geçldiğii rkna vardım. Rüya ile tedav ede ve rya gördüke sora kouşa rahip leri geirdiler baa gu (Peyote ası) rahiperi ii değil" iyolardı İşe ya ramıyorlar Bular al." Ve yaşı olaar baa doğu iteyoar d, onla da, elerilerii altdai koyelerii garip bir biçimde rdatarak iiye ktaıyolard O zama, büyücülee değil de hoabazala arş kaşya olduğumu aladm Zate, bu sahe rahipler öüü samimi dostaıyd Bir gü, bu gaşa, bağı ve kvga olmada ve bede yei sözer vermemi istemesizi yatıştı Sak büü ba ayie dhidi ve ou yeerice sürmüşt
56
Ben Taraumaraı zlderlilein dağarında resim kant arnı aramaya gememiştim. Azcık bi gerçeke yetinmeyecek kada ac çemiştim ben Bununa birikte, gün battğı esnada bir hayaet beidi göz eimin önünde Karşımda, bel bi düzene göre yereştirilmiş ve yön işaete riyle beilenmiş, aıın önüne yığımş paça tahtadan yapılma eski kap sundumasıyla, soldak ayvaarın arasnda a Çocuğun palayan ateşeriye, damadağn çilikeriye ve ço banaıya Hieonymus Bosch'un yaptığ İa'nın oğ abosu vad; ve ön panında, meeyen başa hayvana, sağında da dans eden kaa vad Bu taboda sağ elim taafında raan baş aında aynalı taça, sıtlanda l engi dikdötgen peeinei vadı tpı Hieonymus Boschun ünem ı gibi2 Son daikaya ada büyücüleimin geeceğinden kuşku duyuyodum, ama birden akamı döndüümde, ona büyük bastonaına da yanmış biçimde, eşeini elerinde büük sepeter gibi ve keşişei de srtlaında siah ya da ağaç gibi taşıyarak dağdan inekn gö düm Aynaa, bütün bu haçaın, oaın kazmaan, budanmş ağaç kütüeinn aasnda göüzünün eteeri gibi paıdıyo adı Ve bütün bu dünya, bu oağanüstü araçan yükü atnda büküüyodu ve büyücüen eşei de ekee gibi, boyanı bi insan başı kada geçen bastonaa dayanaak yüüyoadı Omandaki ateşle her yönden göüzüne ükseliyodu Aşa ğda, danslar yeni başamıştı ve nhayet valığa geen bu güzelik arşısnda, aydınık br yerat geçidindeki seser gibi pardayan bu imgeemin güzeliği kaşısnda, çabaarımn boşa gitmediğini anladım Yukarda, basamaaa köye doğu inen kocaman dağn eek einde, topaktan bi daie çizmişti ve kadına, 1einin (taş tene) önünde diz çökeek, Peyoteyi dövercesine seçe ezi-
57
yorard. Yöre papazarı daireyi adımamaya kouldular Özene ve her yönde adımladılar; sonra ortasında bir ateş yaktar, rzgr ukrıdan rtına gibi esiyordu Gündüz iki oğak kesimişti Şimi de, budanmış, aç şei verimiş ağaç kütüğü üzernde, avanlaın gecenin rüzgıya titreyen ciğererini, üreğni göüyordum Bir başka yontumuş ağaç kütüğ, inn yanına konmuştu ve dairenin ortasnda yaıan ateş, her daka sasız areler yansıtıyordu; kaın ve üst üste ğmış camarın arasından yangın gbi bir şey göüyor Ocağn doğasını aı edebimek amacıyla yaaştım ve bazıarı gümüşten, bazıları boynuzdan olmak üzere, kaın deri kayışlara bağlanmış, inanmaz biçimde birbirine do anmış, dua vaktini beeyen çanarı fark etim Güneşin doğduğu yöne, boyları birbirinden farı, ama hepsi simetrik bir düzende dizilmiş duumda on tane haç dimişer ve er aça bir ana bağamışadı İnsanı doğa uaştıran teikei bir bas atına girmemi takip eden yrmi sez günük korkunç beeyş şimdi, burada on haçın temsil ettiğ Varllarla dolu bir daire içinde son buuyordu On tane, on Rakamıya, aynen Peyote'nin Sierra'daki Göün mez Efenderi gbi Ve bu on içinde, Doğanın ril lkesi var, Kzderer bunu S Igi, Dişii de S Nis oarak adandıryoar! Bu dairenin çeresinde ahaki açıdan ıssız bir böge var ve buraya içbir Kzderi gidemiyor: Bu bölgede, kuşarın yoa rını kaybederek yere düştğ, gebe kdınların da embriyolarının çüüdüğnü isseteri anatır Açalan ve üseen ik gneş aasında sıkışıp amış bu dansın çemberinde, dünyanın tarihi yatıyor Güneş inerken, bü yücüler dairenin içine giriyor ve üzernde atı yz küçük çan (üç
58
yüzü boynuzdan, üç üzü gümüşten) bulunan dansçı, omanda kut gibi uluyo Dansç daieye giip çıkıyo ama içinden ayılmıyo Bile bile kötülüğün içinde dolaşıyo İnanlmaz bi cesaetle, Danstan da öte, astalğ betimlemeye benzeyen bi itimle daienin içine dalyo Bilmem hangi kaanlık eğilimle çağştan haeketlei bi göünüyo bi kayboluyo, sanyouz Dansç giiyo ve çıkı yo, tp Mıırl Ölülrin Kitabı' İnsann İkizi hakknda il bölümd söylendiği gibi Gündn dışarı gidor ünü yol alma bu hastalığa göe bi gezidi, GDEN IMAK için bi iniş ti Dansç, Svastika'nın kanatla yönünde, he zaman sağdan sola doğ ve yüksekten çepeçee döne Üzeindeki hştl ve tnal kagaşada, kızşmş ala top luluğ gibi bibilene bitişmiş vaziyette duan çan odusuyla düzensizce zpla Daienin içinde on aç ve on ayna vadı: stünde ü büyücü bulunan bir iiş Dört yöe papaz (iki Eil, iki Dişil) Bi de Saal dansçı ve ben vadım, yani adna ayin düzenlenen kişi e büyücünün eteğinde, dibinde Peyotenin Edişi (Peyo tenin hem kadn hem ekek cinsiyeti göüntüsüne sahip olduğu biliniyo) kökenleini temsil eden, Doğann Eil ve Dişilinin, Maddenin içinde, yani Somut Olann içinde uyduğ bir deli va Bu delik, tahtadan ya da topaktan tes çevilmiş bi tekeyle, oldukça iy bi biçimde Dünya Küesini esmediyo Büyücüle, tekede, ik ilkenin kaşımını eziyola, Soytun içinde eziyola yani İlkenin içinde Oysaki alta, bu ik İlke, Maddenin içinde ücu bulaak, yani Somutun içinde, dinleniyo Ve büyücüle, tüm gece boynca, boşluktaki göünümlei paçalayan, üçgenle çizen jestleiyle, yiten bağla kuuyola
59
İk gneş arasında, n k eede n k zaman. Dairenin kutal sınırarı içinde, ateşin etrafnda kaynaşan her şeyn, dansçarn, rendelerin, büyücüerin çepeçee yürüyüşü Büyücüer her erede ainerinin, eyleerinin ca1ğın a nılamaya özen gösteriyorar Hepsi, heybei, ane ve papazlara yaraşır havada, rendelerini küçük bir çocuğu uytur gibi sallı yorlar, rişlernin üzeride sıraya dizilmişler Bu yerlere kadar saygıyla eğilmenin anam, admlarıı saydıları, aeşin karşısın da ısavroz çıları arşıı selamlaşılar çepeçevre yü rüşün aamı oara hangi aybolmuş sın düşüncesinden geiyor? Ayağa kakyolar; bazlar kolu değneli insaar gibi ba zıları da üü oomatonlar gii ayağa yor ve sonra sözünü etiğim şeilde eğiyolar Dairenin üstnden atlıyorlar Ama ii güneş arasnda yrüyen rahipler dairenin bir metre kadar dşna çkarnda ansz insana, yani iğençk organizmasına dönüşüyorar; biz daha sonra yıkandık, zaten bu an yıanmak için yapıyor Ku açan işçler gibler rahipler; işemek ve içini boşaltak için yaratlmş garip mezarlık işçileri giber İşiyorlar, yeleniyorlar, kornç biçimde gürleyerek rahatlıyorlar; onları işittiğiizde, gerçek gögrütsü çıkardkarın ve u gürltyü iğrençlğin gerekğine indirgedierini sanyorsunuz Orada olan üç büyücüden iisi en gençleri ve en sa olaları, rende aleiyle oynama hakını üç dır elinde utyordu (çünkü rende aleti haını elde etmek gereir ve zaten, Tarahumara zılderlerinde, Peyote büyücüler snının asaleti bu haı elde emeye dayanır), üçüncüsü de on dan beri bu haka sahipti Ayinde en yaş olan oydu, söylemem lazm, en iyi şeyen de, en ateşi, en güçlü yeenen de oydu Ve u üyücü, yaptğ aarı hareketerden duyduğu gura, tükürmeye başladı Peyote' içtikten sonra hepimiz gibi tkr-
dü. Çünkü dansın on ii evresi bitince ve tan vakti sökeceği için, bir ekşi yağsız çorba hnde ezimiş Peyote vermişti bize; ve her birimizin önüne tkürmemiz için yeni bir kuy kzmşt ve eyote ayini bu kuyuar tsaaştrmışt Bana da "Tükr, dedi dansçı, "aa toprağn en dibine kdar ükrebidiğin kadar tkr, çün Ciguri'nin en uk bir parçası bie asla toprağn yzüne çıkmama En çok ve en yoğn süküren ve en zla tüküren işi kdemli yaş büycüydü Diğer büycüer ve dansçar daire çizerek k yunun etrafnda ona hayranarn göstermek için topandar Tükürdükten sonra uykudan uyandm Önümdei dansç dönerek ve bağırarak durmadan önümden terar tekrar geçiyor du çünk çğğndan hoşandığm1 rk etmişti Her dönüşünde Adam, ayağa kak, ayağa kk diye bağ- yordu aa bu hiçbir işe yaramıyordu Uyanık ve sendeer biçimde haçara doğr götrldüm, bu büücülern hastanın başı üzerinde rende aeerini saladar tedavinin sonuydu Sonra su ayinine atdm kfaya darbe vuruan, krşıl bir tedaviden geçtim ve abartılı yknmalara ktdım Beni suya ttarak üste thaf söer söyleder sonra siniri biçimde birbirerini ıslattar çünk msır akolü krışm onları yvaş yavaş yodan çrıyordu İşe bu son hareketere Peyote ayini sona erdi eyote dans, bu tahta rende aletiyle, her trü zoruğu görmüş geçirmiş ve toprağın gizi tzlrıyla besenmi bu ağaç prçasıya yapyor B aynn tedav edici şemi, çok rmaşk ve çok eski, germiş ve vrk bir sopaya gerçeleşiyor bu işlem ormandaki bir hayvan takip etmek gibi bir şey
6
Yukar Meksika Siera'sında, öyle görünüyor ki, bu ende aletleinin çok bol olduğu bi ye va. Alnına Yazılan Biri, onla buluncaya ve günışığına çıarıncaya kada oada uykudala. He Taahumaa bücüsü, ölüken endesin tek ede, hem de bedenini tek eteye çalşken saf ettğ çabadan daha z lasını gösteeek aile soyundan gelenle, yaaı endeyi alıla ve omanın kutsal köşesinde topağa gömerle Taahumaalı bi Kızlde endeyle çalışması ve iyeştimesi için çağıldığına inanısa, üç yıl boyunca he Paskalya zamanı, bi haalıına omana gide Dele ki, oada, Gönmez Peyote Efendisi dokuz yadımcı sıyla ona konuşu ve sırnı söyle Ve Kızıldeili, oadan, usulüne göe, emiş biçimde ayıl Sıcak toaktan bi tahtanın içinde yonlan, demi mineali gibi gi eni endenin üzeinde, düzenli ketile ve uçlaında Ei-İlke için bi noktaı ve tanılaştıılmış Doanın Dişili için ii noktalı olmak üzee, döt üçgen işaeti adı Rendenin üzeinde, büyücü, uaak döve-ezme hakını elde ettiğinde ve lementlei açaaa aan büylei uygulama ustalığına sahi olduğnda kaç yaşındaysa işte o kada ketik vad şte bu gizemli gelenein çözey başaamadıım anı bu özelliği Çünkü Peote büücüei, omandai inzivanın sonun da öyle görnüyo ki geçekten bi şeyle öğeniyoa Buada, aahumaa büyücüeinin şimdiye dek ıskançlıka sakladıa bi sı a Onlaın elde ettilei, sahi oldulaı bu şe, ynn nş şe olaak adlandılabii; mezhebin ais toasisine abancı olan Taahumaaı Kzıldeili bu onuda en uk bi e sahi deği Büücülere gelince, onla da bu konuda kaal biçide suskunla.
6
Peote Efendisinin onlara söediğ bu öze söz bu ka bomuş aroa nedir? Rende aletni kuanma başarma içn niçn onara üç ıl gerekior Ve şunu da unutmamak gerekir ki Taraumara büücüleri kuakarını rendeye dayayıp dnemeye veriorar kendlerni Ormandan nei çıkar adar ve orman onara ne eryor u kadar yaaş r çmde? onuçta ane dıştan bakıldığnda ark edilmeen ne aktardı onlara ne dansçnn burgaçl çğıarı ne de saralı gb ge git mee daanan dans ne dairenin, ne dairenn ortasndaki ateşin ne üzeinde büücüern derme omuş başlarınn sırala ka bardğı ve ateşin klcımar arasnda görntüerinn kabolduğ ası anaara ve açlara doğru esen gecenn rzgr ne konuşan ne de rende aleterini nnn gbi saaan bcüerin şarar ne de şaşrtc derecede zaı ve ksk sesli bu şar bunu açkama başaror Beni ere atta torağn üzerine kocaman krişn dibine a trmşlard ve üç büüc br danstan öbürüne geçerken bu kirşin üzerine oturuorard. Ainn zerime akmas çin ateşin şarkılarn çğıklarn dansın ve atta gecenn bie, cananan bir insani tonoz gbi canlı can üstmden geçmesi için erde atrlmştm O ade, rüen bir tonoz söz konusudu bir başka deşle çığıkların vurguarn admarn şarkarn somut bir düzen Ama esnin stnde er şen ötesnde bütn bunlarn ardnda bütn bun lardan za ve bunarn ötesnde sürek tekrarlanan bu görnt başka bir şe daa gizordu: Teme Oanı. Potenin neden olduğu bu tekel çözümeden vazgeçme dim onu başka olardan rmi ıl tak etmiştim arçaarı ko arımş br bedenle ata bnmedim ve benğim kendim ortadan kadrmaa adadm ama bu, beden teme reeksernden oksun
3
brakyordu; ben, kendsin at br insna dönüştrmek çin ik nsan gereken taştan adam lmadı ne yapacağn blez halde br bt gb ata bndrlen ve ndren adam lmadım e an rnde, eem dzgnlern erne knuyrdu, stelk açamı dzgnern zene kapama gerekyrdu, çün tek başma, özgrüğ aybedeeğm çkn beiyd sayesnde, bu alt edmes lanaksz rgank kötüğe yenmemştm, es mş br gönter kleksynu getek üzere dye me reddeden ndim her tr ssteme saı kaan Devmz, buna dan aşerde kuanaak dşnceler ve mdacıl çn mdee çıkamaya kakşablrd. Bundan snra bu ağır ezp ufaanma nın ardından tprağa gömmüş br şeylen tan vaktyle geey eşteye br şeyen dışarı ması gereyru, yrmsı gerekyrdu, çrmıh grilmmin şe yaamas gerekyrdu Brdum k zksel yazgm çareszce buna baydı Btn yanıkaa hazırdım ve yaında byeek br yangının evle rnn getreceğ yanka bekyrdum
6
EN PASOA EKUP
Rodez, Eyü Sevg Her arot Sze, aahumaala Üeine Yolcuuk yayıamaızı söyemek ü haa de k mektu yazdım ve Yoculuka Ek yere koacak br mektu ekerek bu mektuta İsa eygamber de grdm söyeme ataııda buudum, habuk İsada da ma tksmşmdr ve d deştrme baa bzzat ked doamı uutturmaya öek oarak ve burada Rod'de oabdice uzu süre ve ha sosu dek be omaya br varık oarak kamamı saamak adıa, korku sayıda ay ekme yuturuarak yaıa aımaz br büyüü soucuydu. Bu vark, gderek bede oarak ceheeme ya hayatı ruhu oa csee mek yere, ruh oa rak göe yüksemekte barettr. İsa dee şey, varı, buutar ve gazaa yükü göker aeme götürür ve ebedyete er gder. Adı sa oaı 2000 yı öce göeyüksemes, osa osa br gü var omayı bırakarak dkey br sosuzua yüksemesdr ve oa şk her ş, bütü erkeker cse orgaarıı e düşmtür, tıkı bdou dbe der gb eüzüe İsa gb h memş oa br vark da vardır, ükü ou gözüde sa ok küüktür ve sosuzuk/arı
çmarıda kamıştır; söde yormak bimede heryerde b a tarı va kedisii seyredaa Bda VAI oraya ie bimesi ve yeeşebimesi içi iyice mükemme omaıı bekecektir; b da br ödei varıa yai varıkara acı çektirmek istemeye ama oa başkasıı acı çektimesie raı gee sora b başkas ı yai asıda asıacı kişiyi kovaaya o ceheemereyoaya bir tembe ireç hesabı osa gerektir; üsteik acıı sarısıdaki b başkası İ acısıı varıda bir ceet yratıı ama da adıa tarı deie ve İsa deie b tembeik ve adiik gabaii iç her şey böyece haıramış oacaktır Be b acıı isaar da biriyim b teme acıı kedisiyim; tarı be öüüm ama öüüm yere ime iddiasıda ama beim üç kıım var ve oarı da üçer kıı daha var ve side rhe barda biri omaıı dii yorm Sayı Heri arsot çükü tarıı ve İsaı yaı tıkı o gibi oma iddiasıda oa meeker de var ve eskide beri doa her varıı biicii ee ettikeri iddia ediyorar edei de kedierii sadece doşta beri tarı saymaarı Bütü barı sie söy üyorm çükü be Tarahmaraara İsaı aramak içi dei kedimi aramak içi gittim; yai yü da Marsiada Çiçek arkı Sokaı Nmara te e yamaya gediimi bimediim ve öceside de hiçbir iişkimi omadıı bir rahimde doa be Bay Atoi Artad habki çeşmiş ve o ar yüüde UAD'arı aatıı hai o omadıı hade yiy yta o arak ar yüüde ay boyca mastürbasyo yamış omak bir doma şeki deiir; ve biyorm ki be başka bir şekide dodm bir aede dei kedi eseerimde dodm ama A bei amak istedi ve işte b soc hayatımda görüyors Be sadece acımda dodm si de ayı şeyi kedii içi seyebiir misii Sayı Herı· arisot Ve rahim b acıyı gereki bmştr ba iamak gerekir üeride yıgeçti artık; çükü ae o kedisi içi ede etmek istedi ve aeik götüsü atıda kedisii oa besemek
sted. Ve sa da be elde etmek steye br aede douştur bular br zama ve br da öe be Mekskaı e kek e lere sadee sa'da kurtulmak amaıyla gtmede ou ye br gü bu şeklde m tarıda boşaltmak Tbet'e gtmey umuyom Bemle gelr msz? ocuuğa Ek yere bu mekubu yayılayı ve l baa ger göder Dostlukla ONN ARA
GR
Güneşin dşa uan gcü onuuna yapılan utugui siyah bi yndi. Siyah gece ve gneşin ebedi ölümü ani Hr, gneş artık gei gelmeyece ve geegenin içinden geçeceği daiedeki hç alnda onun yolnu kesmek için oadadla Çnk yeteince bilinmiyo, buada Aupa' d haç ne kada siyah bi işaret olduğu asla binmiyo, yeternce bilinmiyo haın ükürük gücü" ve hçn ne da düşncenin söcüenin üeine konduumuş tkk oduğu Mekika d hç ve gneş bilikte aılyola ve zpln üne bu dnüm nokts cümlenin içinde cüme gne aşbilme çin alt zamanl haç tisindiici bi işaet, ak maddenin yanmas geek, nç tnrc, çünk tülenen dille iaet tksindiicidi, ve neden dil işaeti tükklemektedi,
7
yağla ovak için Eğer yağla oulmadıya kual işare yokur Oya ovma enaında dil iice iri değil midir? dör ana yön araında kendiine bir yer edinmiyor mu? O alde görünmeye başlayan güneşin kurarılmaı gereken iğ renç cülenin alı nokaının üzerinden geçmei gerekir ve �nun yıldırım düzleminde bir ür çeviriini yapacakır Çünkü güneş aç eviyeinde gerçeken görünür ama bir yıldırımın opu gibidir opun ameyeceği bilnir mi? O neyi aemeyecekir? İnanın ve çeredeki köyün günaını işe bu nedenle ayinden aalarca önce alaka aykırı şeylerden arınmak, emiz ve beyaz giyiler giymek ve Taraumaraların büün ırkını kamak gerekiyor Ve niaye Ayin Günü geldi yıdırım çarpmaını andıran güne şin görünme günü İşe o zaman beyaz elbieleriyle alı kişi kabilenin en emizleri gözüyle bakılan aı kişi oprağın üüne uzanıyor Her biri bir açla evlenmiş izlenimi veriyor Kirl bir iple birbirine bağlanmış iki değneken yapılan açlardan biriyle Ve ayaka ekizinci bir kişi daa var ve üzerinde kaçaına bağ lanmış vaziyee bir aç aşıyor elinde de birbirine ölçülü aralıkarla elenmiş aa abakalardan yapılmış ua bir müzik alei var, Ve ei klie çanıyla op ei araında bir e Ve o bel günde an vaki yedinci Tuuguri imiya bir döme demirden okmala aaardan birine urarak danı başlaı yor
72
O zaman haç insana göüüyo, sani toaktan şımş gibi, a hain zııyoa v h bi kni haçını y bütün ayi boz mamak üz çyo Esn üzg m ği mi bimiyoum ya a bi zamanan müziğinn yüsn bi üzga mı v bu gün bi haa ti mi bimiyoum, ama nsan gcnn nsiy, yok omuş bi insanığın yatı mzaaınan ysn bi ns kamçanığnı sanıyo, san yzünü göstmy gckmiş gibi, boya bi suatı, aga gçn mhamtsz suatını. hamtsz çünkü gtği aat bu ünyaya at ğ, Tmz v ti o bak o, gibi bu suat Ya a sana chnnmimin aısnı aaam V chnnm ya açyo Ynci Tutugunn z ssi sanki saan gbi: Püskümy hazı bi yanaağın at sanki Tahtaa ntastik bi ouncunun bata absiy yım üş müş bi oman gibi ssin atına açaanyoa sani V b ana bnin şy ouyo: ükütü umana, eyaımsı küt hain atı işinin çiziği at haçın aatığı ainin bi noktasna toanıyo,
3
ve bu dumanın atında bir aev, kocaman bi aev ansızın yanar ve bu kocaman aev aa Kuakaı mem bi üüye ana. İçi ıdızlaa akko paçacıaıya doar sani gneş geiken kendisiye birikte bir gök sistemini getiyormuş gibi. Ve işte şimdi gneşin sası Gök sisteminin ortasında şeini adı Müthiş bi saçımanın mekze yeeşti ansızın. Zra savaşan br ordunun askeei gbi ateş pçacıklı brbe nin üzrene adr ışıtıl hainde. şte o zaman gneş uvaraaştı. Doğa güneşin tam ekseninde ateşen bir op göü zia tan vakti yükselmektedir ve aamaktadır haçtan aça. tı kişi korn açt ama haç yapmak için deği sani topu tutmak istiyormış gbi eeini n uzattıa ve top topağa kili her haçın etanda dneek dumadan kaçtı. Çünkü zi bi üz oldu bi odunun ahatça ieeyebileceği bir zgrn toprana dönüşt. Ve geçekten de. Gürünün ve hiçiğin sınarnda zia grtü öye keti ki Çağırıyo yanızca hiçiği kendisinin ieisine
öyleyse sonu gelmez bi çiğneme va. Yürüyüş halindei bi odunun uyumu ritmi ya da peişan bi yüün dötnala gidişi. Ateşimsi op ı aç da yatı; t şi elei önde idi ve şen gelişini görde, hepsi yan altısı da bitin ve ağz açık amıştı. Dörtnal güütüsü ise şiddeeni Ve uka üzeinde çpla b adama aça bir at gbi eleyen haçar fa eii çün rtmin uruşu 7di. Oysa alt haç vardır ylnzca Ve yedinci Tutugui'nin tahta müzi aletinde he b hilk gşi hep bu hiçli grşi: bu oyu zaman oyu bir zaman tahtaarn aasnda kendni tüketen bi tü boşlu insann gövdesini çağan hiçli kmş paçala halnde alınan insan bedeni içenin şeyleinin öesie (ayr tusuya) Oada hiçiğin üstünden büük çanlaın üzgada gürütüsü, aseri deniz tolnn seseri okanus tınlanda dagalan havlaş; sacas ileleyen a üzeinde bi gövde taşımaktadr bi insannn çpa bi insannini ve bu insan slaın adrır gibi bi açı değil
5
demden b sopay d, de b at na bağanmş sopasn beden tümüye çnden eçe nan, kesimş beden e na da oadad b beyn çenes ibi nsan anya yaaannca ednmşt on IysSene 16 Şbt 1942
76
EL NACIONAL'D ARHUMRLR
HKKINDA YAINNN Ç MEİN
MÜECCİM KALLA ÜLKESİ
Rönesans öncesi ressamlan kendi manzralarındaki, ya da İsa'nın Doğmu tablolaında ar panda kandıkar maviyi İtyadan eğil de, Meksidan adklr işitmiştim bir yerlerden. Taahumralar üesinde en inanma eaneer endi ken dileni ı Bu keye girdiğmizde dağn ziesinde tanıla görü; sol tarafnda bir kou kesik, sağ yanında da bi boşluk olan ve sağ taa dou eğen tarıladr bunlar; eğlir ken de ayaklarının dibinden sesi gittikçe atan bir çağayann güültüsü işitilir e rüg çğlayanın üstünde bir ieden öte ine doğr oş ve insan endi çevesinde zieerin sonsuz çembeni eşdinceye kdr yı ç e yezünün hassas noktaarından biine ulaştğından atk kuşkusu kamaz orada hayatın il belirtei mevcuttur. Rönesans öncesi tayan ressamla, modern bmin henüz tümüyle keşfedemediği gizi bir bimi öğeniyoard ve leri önem sanatı da bu biimin içinde yer almıştı. Yüsek esik dağaınn ıssz arındaki mavi ise açk seçik biçimeri ve dşneei çağıştııyor ve bir ilimin eni den anımsaması için uha baskı yapıyor e ÜÇ ECC 9
KRAIN MÜDAHALESİ BU BİLİM İÇİN GEEKİ DİR!! Pero dea Francesa'lar, Luas de eydele, ra Angeolr iero di Coimola ve Mantegnalar İsann Doğumu konuu resmlern dnsel br ula resmemedler. Öze olan geleneksel ge e hayan srları aaşrmaı sonuu resmeer e Doğann ana maddelernn e el paamalarının Naslına e Nedenne olan doğl merakla sonuu bu Büyk ua bunrı No evi agan Masaı nda göserebldler Eğer dn daa sonra bu ana maddeler ee geçrdyse e ala dne apnmk amayla bu İlkelerden ayma zayğnı göserdlerse yazık bu sesemlemş e nakeşmş alka, çok yazk, aa lkelere yazk değl Taraumara Dağında er şey ynıza Özden söz edyo yan yalnıza Doğann bağlı alrak yapılandğ elerden e er şey bu lkeler çn yaşıyo: nsanlr fınalar, rüzgr, sesszl güneş Burada modern dünyann saaşndan e uygarlından uz az; e uyga olmamza rağmen saaşç delz ama uyga oduumuz iin saaşçyz: Trumaralar şe böyle düşünüyorlr Ve desanları daa dousu eleneler (çünkü burada desan yan yanılsamaya day asar yokr, nanlmaz Geleneler ardır e bunlan bilmsel bulular hemen emen gerçek olduln nıar), arhuma blelernn aeş aşs br İnsan ırk lne gelşn anlala; e onarn üç Eends ya da üç Kralı ardr e Kuup Yldızna doğru yrekedrler Nasıl Blmn Newon, Dan, Kepler aoiser gib Bü yk Adamlr arsa, Uygalların da asa e sosyal açdan, Odn, Rama o-X ao zu, Zedüş Konçüs gb Büyük Adamla adr e öyle gönüyor , Üç Münem l Efsa nes, oğr olrak Büük Güneş andk yolu ge öye gö
0
rünüyor k bu üç Uygark kunu Bmse üneş Mezebnn pramen ve matemase oarak yee beirenmş sunaa ını kurduğu her yerde yasaarı aya asronomsnn yasalarına kout aşkn br asronomnn yolunu açr. ökbime dayanan güne mezhebnn evensel olarak şre lee die geldiği ve bu şaelern antk br Bmn şareleryle aynı olduğu biinr öyle bunun absü Avrpa dinn V RENSEL EZTERİZM oaak adandırdığ şey kada bütün cü olduğu binr ve bu aeler şuadır Kuplu ha Svaska kiz haç oras nokal büyük dare dört ana yönü dö üçgen on k Zodyak aret vb Doğuda ekskdak tapınakarın üzeinde elyazmalanda üreyip çoğalırl ama ben onlaın Taraumaa Dağında gb oanın iind çoğadlarnı ç görmemşm bütün bnlar bnrken ve sözcüğn am ana mıyla bu şaetlern saldısına uğramş br ükeye grirken ve br ıkın jeslernde ve ayiernde bu aeter yenden bulunurken ve bu ırn ekeer kadnları ve çouka onları pelernlernn üzerne örüş hlde aşrlaken nsan anden kendsni sanki bir esrarın yağna ulamş gb huzursuz sseer Ama ayn zamanda bnun da ötesnde Sera Taraumaa dev nsan skeleernn buunduğ br üke olarak düşünüürse ve yazmakta olduğm şu anda be hl sürekl bu skeleter oraya kyorsa o zaman rok esanenn efsane omakan çkp ge çeğe dönüştüğü düünülmeldr X yıl Rönesansı beli nsanüstü ama doğa yasala oan br gerçelkle bağlarını kopar mıır önesans Hümanzm nsanın büyümes değl küçülme olmutr çünkü İnsan doğaya gerçek değern kazandımak çn ona kdar ykselşr ve nsana özgü olana koşusuz önem ve rlmes Doğa olanı yok emştr şe o zaman hayatı güneş etrafında dönen doğa asronom bm br sır omuşr ama Foransaı Asss ve Côme köke
Primitifer, her yerde aynı on ve durmadan Doğan Batıya yol aan bir geeneğe sahip oan bu büyüü oğacığı öğenmeye gişmişerdir. Dinse Resimere e Müneim Kraa taboana bu res samar bir aa esraın die getirşer ve bunar, Sanaın er şeyden ne bir bimin Hizmeçisi oduğu bir zamanın oğuaı oarak göstermişerdir; bu neene taboaı uhn duygsa f eiye okunabiirerse eğer anı zamanda uhun yksek rasyone Biimiye de okunabir Bir renk eğer kabi büyüüyorsa ta ve bimse bir tieşime tekab eder o titreşie Sayar-İkeer birbieie buuşabir Bunarı been ateş taşsı Müneimer geeneğinin ayaaın zene giysierin üzende ve insanan kuts anerinde h yaşadğı bu kenn ayn zaanda ren sesi e Doğasının görke titreşiiyle anı işaretere ayn biçimere ayn ışıaa ve aynı sıaa saant bi yoğuuka takn oan Büük Adamarn resim dönemini hatratası bana çok iginç görnüor
82
1 ns s end des çnde ve şele de r mnlrn çnde yrys, dnsçlr d kend dreler çnde yrmşr.
BR RK-LKE
Taahuaa Taahu aaaa aa son deece an anak akonik onik bi dü düny nyann ann iin i inee gi youz ve bu bi zamana meydan oma Ne va ki bu zaana yazk deme cüetini gösteiyoum ama Taaumaaa yazk de ği. şe Taaumaa Taaumaa bugün tamamen uumuş bi timi kuanısa bi k-ke'yi ieide issediyoa kenieini bi kie odukana ianyoa buu bibieine söyüyo a ve e duuda da anıtıyoa Bi Iİ'nin ne demek oduğnu bugün imse bimiyo, eğe ben de Taahumaaa gömemiş osaydm bu deyiin bi Eane banddğa ina nabiidim. Ama Siea Taahumaasda biok Önemi Antik Efsae gnce ae geiyo Taahumaa taıya inanmyo ieide "ta sözcüğü yok; ama Doğadaki aşknk ikesine dei bi sayg duuyoa; bu ke Ei ve Dişi tpk omas geektiği gibi. Ve bu ikeyi ike Fiauna gibi başann üzeide taşyoa. Evet, saa epeee smak ii kada bu iki sivi uu n bağ onan anındai doğa aşman biincine ouka gösteiyo Doğann kendieiye biite aştığ Ei ve Dişi güçee kense oaak bağ oukanı e keiein ye is settieii de gösteiyo. 85
Yine aynı şeilde, atalarnın gerçek gelenelerin ben Çn ern de, omuzlarına iki saç örgsü vardr. Yne, Musa'nın taş heykeerine anna kabar şlenmş, br sağa Er çn, iğeri de sola Dişil çin olmak üzere iki boynuz varr; baz Taraumaralar a saçarn boynuz gib arkaya atarlar. Musanı eykeller gibidirer, Maya ya a Totonak maskeerin anmsa tırlar. Taşlaşmş bir göz sstemnin yenden çağştırması adna, k svr uça ya a noktaya an üzerne şarelenmş üşey yönde iki eliğ vardır. Tarahumaa brçok Kızıderii, gerek çbr şey söylemek leri için gerekse bunun ne anlama geliğini unuttuları çin, bu düzenlemenin rastantı sonucu olduğunu ve aın bağınn saçlarnı tutmaya yarağın dia eer. Ama ben alın bağarını svri uçlar sarkacak biçime iken Tarahuaralar gördüm; Peyote rahiple rin eril ve dişl oğaya ayin yaptıklar esnaa, upa şapkala rını yere attıklarn ve sanki bu jestle mknats kutupu oğann dairesine grikerni gstermek istioarmş gibi, sri uçlu aln bağarını taktıkarını görüm Bu ırkta trtışlmaz bir yaratıcılık var: Doğann güçerne yakın olan bir kiş onun srlarının nitelerni taşyor Ama bu yaraclk, eym yerneyse, yüzü kesin br bçak Çünkü Tarahumaraaın zisel olarak oğa kaar gçlü omalarnın neeni, somut bçimde onuna brlikte yaşamalarnandr, çünkü onua aynı kumaştan aplmşrr ve Doğann tüm kenine özgü areketlr gib, ilk karışımda doğmuşlarır Buradan harekele, Doğa Bilinçatının, onlarda, yanzca yorgunuğun tşın değil, bütün zayfkarın varğın açıkayan önemli br ilkenin oğal bozulmalarnı a onardığ söylenebi lir Bir yana, yaratıcıklarn, ağaçlarn ve kayalarn üzerine takıtıı bir cmertlkle fattkları işaretlee gösterirer, iğer yanan da bunu, bedense eremerye, yorgunluğa karşı hayan-
8
k yaratan direnşleryle, zsel acıya, ağıya, hastaklara karşı duyduarı çümsemeeye ortaya koyarar. Uygarğı T arahumara ırının her zaman küçümsediğ zikse kolaylıkara, madd ahaıklara indireyerek, Taraumaraarın bir uygarıa sahp omadıkarını söyemek yanlış olr Çünkü eğer Tarahumaraar Tarahumaraar maden şleme bmyorlarsa, h o ve yay aşamasnda seler, yontulmuş ağaç gövdelerye taaaını süryorlasa, toprağın üzernde giyin biçmde yatı yoasa bu onarın Doğaya işkn çok üksek düzeyde felse bir hareket düşüncesne sahp omaarından kaynaklanır Bu harektn sırlarını Phaoras'ın Phaoras'ın yaptığı gbi, Saı-İkelere ş kn düşünceleriyle ustalıkla ee geçirmşlerdir Gerçek şudur: aahumaraa, bedenlerinin hayatını çümserer ve sadece dü şünceeriyle yaşala; bunu söyerken onarın düşüncelern üsün yaşamıyla kesn ve yarı büüsel br ileişm hainde oduklarını sölemek styorum. Her Tarahumara Tarahumara köynün griinde br haç vardr ve köy dağın dö ana yönünde buunan haçara çevldir Bu sa haçı değd, Katolik haçı değd bu, uzamda bocaayan nsanın haçıdır, koaı açık ve gönmez vazyette döt yöne mıhanmış İnsanın haçı Tarahumaaar, bnua dünyaya işin canı bir geomeri düşüncesni de emşerdir nsanın biçm be bu düünee bağıdr Bu şu demek Burada, geometrk uzam caıdır o, en y oa nı, yani nsana at oanı yaatmıştır Her Taahumaraı, Taahumaraı, geçerken, öüm korkusuya haçın dbine bir taş koymak zorunda hisseder kendni, bu boş br nanç değl, bir biinçlenmedir B ş demetir Noktayı şaee Farkna var Ters hayatın üçerne kaşı bilinçen çünkü bnç olmayınca sen ölüsün
8
Fakat Taahumaaar gerçek ölümden kormazla: Beden, derler, yok olmak için yaratılmıştır; onlar manev ölümden korkalar ve bu korku da Katolklerinki gib değldi. arahumara Kızlderllerde, Ruh Göçü Geleneği vardır onla her şeyden önce gelecekteki kendi İkizlerinin düşüşünden korkarlar Olan şeyn bncine armamak zini ayetme teh kesiyle kaşı kaşıya kamak demektir izksel uzayın ötesinde, soyut br düşüş teikesin göze almak demektir, etten kemkten arınmış nsan ilkesnin en yksek bölgelerinde rastgele dolaşma tehlikesine grmek demektr nlara göre acı günah değldir Tarahumaraara göre günah yoktu: Acı, bilncin ytimidir Bu lse sounlar arahuma raların gözünde batının düşüncesnn ielerinden daha önemldi Tarahumaaar felsefeye takntı derecesinde tutkundurlar öyle bu takıntı, bir tür olojik büyülenmeye kada gder onlarda ytik hiçbr jest yoktur, yani doğrudan felse bir anamı olmayan hiçbr jest yoktur Nasıl küçük br çocuk büyüyor ve in san oluyorsa, arahumarala da kesnle ozo oluyorla; onar doğuştan lozo Kuandıarı ucu sivri an bağı, köken olarak Eril ve Dşl bi ıktan odlar anamına gelyo ama bu alın ağının ir anlamı daha var ve bu elbette tarihsel br anlam Puranaar, Do ğanın Erl ve Dişn yaratan br savaşın öyküsünü unutmamış ladır buna göre nana br zamaar, karşıt ke gçlernn brbirlerine karşı savaştığ bir savaşta kaşı karşıya gelmşlerdir Doğal Eril'n yandaşları eleinde beyaz rengi taşırlarken Dişi linkler krmızı rengi taşılar ve işte Diş ırktan olan Finikele, bu ezoterik ve ktsal kırmızıdan, daha onra sanayeştirdieri ll rengini elde etmişlerdr
Oysa Tahumaa nn bzen beyz ben ırm bir ln bğı tşmsnn neden, arşıt gücün ğn bul eteernden de aahum ınn nd Doğann ve Dnn a anda var oduğunu ve Tumarn bu ynyana güçeden beendken betmek çndr. Sonçt or sefeern bşaının üzende tşar ve bu fesefe karıt gücün eyemn ya tnraşmş br dengede breştr
89
ATLANTİS KLLARININ AYİNİ1
Mekska'nın Bağımsık bayam olan 16 Eyülde Serra Tarahumaan çernde, Norogachcde, Patonun Kiiın saaaında anlattğı gb Atlants aarnın aynn gördüm. Paton Atants rallarının aı n umutsuzuğa düştüernde tuha br ayne grştlernden söz eder Atantsn vaoluşu sadece baç efsaneden baret osa da Platon, Atlantsern büülü br ktan gelden yazar Bence kökenern doudan Atantalada aan Tarahumaaar, tapn malanı büyüü anlere sürdürer Baa nanmayanar Sera Tarahumaraya gtsn: ayaaın masals br görünüm ve br yap seed bu ükede eaen gerçee dönüştüünü e masaın dşında başa br gerçelk o madıı göeceerdr Ben ızıderern varının, bugünün dünyasının zekne htap etmedğn blyorum; bunua brkte böye br ırın vaığ şısnda br şeyere geç alan mode ha yt, Taraumara ızılderer gnce dünyaya görece oarak geç kamamıştır Onla erye atlan er admın, tamamen somut br uygalı egeme omasya azanan her t koaylğın aynı zamanda br aıp br gereme çerdğn blmektedrer 91
Sonç olarak, gelişme sounu her otantik gelenek için söz konus değildir. Gerçek geenekler, her trden gerçeiğin en geişmiş noktasını temsil ettikeri için ieremezer Gerçekleşebiece e geişme b geeneein bçmn ve günü oma tan ibaretir Taraumaalar da yar bona yiğitilerini korma bilmişlerdir Tekar Platon'a ve yazılı yaptarının yansıtığ gerçek ezoterik gelenekere dönersek, arahumara Dağında, bu olağanst ve mutsz kraların anerini gördğm söyeyeeğim. laton Atantis Kralarının gneş batarken rban eden bir boğanın karşısına toplandılaını anlatır Bu esnada keşiş lerin bazıla boğay parça paça keserken diğerleri de kanlarını bardakara boşatmaktadır Kralar bu kanı içerer ve maem türeri söyeyerek, göznde batmak zere oan neşin başı, yerde de kurban edilen boğanın başı aınaya kadar kendi lerinden geçerer Sonra raar boğaların başını ere öterler Matem türklerinin ton değişir bir yandan da olşturduları dairey daaltırlar Tamamen gee ouna, kraarın birikte dile getirdieri ayine neşe yaplan her yaarış, aı bir yanmaya dönşr, aeni bir övbe havasına brnr bir pişmağ andrır Patonun betimlediği ayinin anamı budur Norogahide de gneşin batışından az öne, Kzderiier köy meydanna br boğa getirirler ve aarını bağadktan sonra reğni çıkarmaya girişirler Taze kan bk_ kplere doldurr Kzderili bıça ğyla sığrn işkembesini keserken boğanın aı içinde srtır gibi ağzını açmasını hiç unutamayaağım "atahine2 dansçıları boğanın karşısında toplanırar ve hayvan öne, hemen çiçekeri ve çiçei kostmeriyle dansa grişrler Kızıderiiler bu et ğınının karşısında çiçek, zböeği ş dansı ve başka dansar da yaparar Ömş olan ve içinden anlar fşran, satırara parçalara aımış boğanın zerine çkan ii
92
Kzderil, olağandışı bir görünüm sunar asnda diğer Kızlderler de alar gbi giyinerek ve başarına taktıka camdan taçara çiçek, kuş rür, böcek danslarına girişirer. Dansar gece yarısna dek devam eder Matachineern dansına tüm köy katır ama dansın her böümünde bir a vardır atachineerin kaları nöbetle yapar bu işi. Her biri kend mzacına göre dans eder. O gün doğrudan yere oturmuş ve keman çalan tek bir mü isyen vardı Ama orkestra bir gitar, bir küçük davl, ier ve deir çubuardan ouşuyordu Küçük dau savaşta kanıan bir çagyd ve sesi bir dağdan ötekne yananıyordu Dans eden allaı başlarında camdan bir taç, mason üçgeni biçinde bir önlük ve slarnda da dikdötgen büyük br pelern vardı Yine ayrca paçaar dizlerinin hemen altında ve üçgen biçiminde pantolonlar vardı Maacine dansı tsa bir ayn del Meksika'ya İspanyolar tarandan getiren popüer dindışı bir dans Aa Tarahuma ralar dansa bir Kızılderli havası kazandırmışlar ve ona bir ruh vermişler Bu dans, lke oarak, rüzg ağaçar karnca uvas azgn nehir gbi gerçek doğa hareketlein takit etse de, Tarahumaralarda tümüyle kozmogonik bir anam da kazanıyor; ben tanrısa br müziğn itksiye yeüzü karıncaarının aynayışıı seyrediyoruşum izenimine kapıldım. Hiçbir Avrpa kuağn ayt edemeyeceğ derecede ogun ve ince br müzik sesiye dans ediyorar, sanki hep ayn timde nelenen ay ses dinleniyor gibi ama zamana bu benzer sesler ve benzer rit içimizde büyük bir Efsanenin anısını uyandırıyor gzem ve karmaşık bir öyü duygusu çağrışrıyor Baş dansçı ritmi takp ederken organları burkuur gbi eğip büüüyor ve dans ayaka dolaşan bir karncanın yüüüşünü tat edyor dansçı parçalara alyor sonra sanki öçüsüzce
93
şişmiş bir kurbağanın sarsak haeketei gibi lıyor; sğ elinde, cam kvamnı amş trtıl halalaıyla dou bir asma abağını tutarken, so eiye de çiçe yepazesini salıyor. Tarahumara müzii, sonsuz sayıda teara dayalı ölçülerden meydana gelen az sayda böümden ouşuyor Ve her yeni öçüde, baş dansç yerinden ak eğiip büülere sonra da hareket ettiği yei terk ederek ötei dansçaın çeresinde dönmeye başıyor Dansçar ii gruba arıyoa ve her bii birbii rdına üzerini baş dansçıya gösteriyola Bunu alayan bir şövye gibi, zırhana kuşanmış esi savaşçla havasında yapıyorlr, sonra da ters ynde dönüyolar. Baş dansçı her dansçının etrafında dndüten sona tepinerek yerine dnüyor. Ve dansn bir böümü böyece bitiyor Ama bunu diğeei iziyor ve bütün gece süren taşınk, güneşin batt andan doğduu ana dek sürüyor ve dansçla asla yormuyorlr Birç genç ayakta sıraya girmiş vaziyette, duvaa yanamasına yaslanmış biçimde duruyor, yani sıtları iç bömeye dayan myor, ama bazen so taaarın bazen sağ taaarın gsterecek şeide aada bir, ormanda avc bosunu andıan donuk bir çığ k atıyorlar sesleri bir srtlanın, hasta bir köpein ya da boaz kesen bir horozun ac çlın çarıştırıyor Süre yaan bir çlık deil bu, ar ağızdan aza dolaşan ve aranlkta bir çağıya benzeye insani gam gibi Güneşin douşuna ada dans ediyoa ve dans ettieri es nada, diğer Kzılderiler boğann bedenini pça paça taşıyor ve güneşin başı güzünün içine girerken, boanın sadece başın toprağn üzerinde brayorar O zaman baş dansç dansı kesi yor, dansçlar onun çevresinde toplanrak hep birlikte br matem türküsüne başyolar B pişmank bir dinse tövbe ezgisi bu bilmem hangi ranlık gücün, hangi öt varn gizli çağsı
94
Son, bunduk yeden çok d uzt buunn b ye de ykn ten kn otuyo, ütü ötü ve kp b ye bu gee gb, çünkü ynn in böümü bunn g omn geektyo te bu d bdk dodun te kndn o km ediiyo Ve bütün gece üecek on dn yenden y u kez boğnn et pç hnde üpen çne onuyo ve kpein ütünde de kdnn koyduk büük hç v Hee te kndn çyo ve yenden, bnece de dh ubğ gib heket etmeye byo Ye ye uyyo So kemn eye bikte yenden dn bnyo kee uzdn ge ymu h veen boğnm çk een tt edyo Yptğm benzetmeden çkck eye zene dneim Şöye y d böye, Pton ekky d gitmed ve Thu m Kzdee de onu gömedie bu kut n düüne nn on yn m ve th önce ktn gedğin bu etmek geeki enim de bud öemek tedğim budu (Mare Dzo ve Phe Soe tarada İsayoada Frasızcaya evrmştr
voı DERGSNDE YANAN B MEİN
KAOLUŞ NSANLA R
Meksika'nn zeyinde, Meksikodan krk seiz saat uzaka saf br Kzlderl rk var: Tarahumaralar. rk b iş orada sank undn önceki vazyette yaşıyoa Bçok ieremeden bahseden bu dünyaya arş meydan okuyolar çün leleme arşsnda umutsuzluğa düşldüğ esn Bu r, zkse açdan bozulmas gererken dör yüz ydan ber endsne saldrmaya gelen uygarğa melezleştrmeye sava şa şa hayvaara, srgaara ve ormana rş drenyor. Büün p eorernn asne arlara dolu geç vermeyen dağlarda çplak yaşyorlar. Onlada komnzm endğnden varolan br dayanşma hss şeinde mevut Ne adar nanmaz görnrse görünsn zlder arahu maraa san yen ölmüşler gb yaşyorlar. Gerçeğ görmyorlar ve shr üçlen uygarğa arş sahp olduar küçümsem� hssden ayolar. Bazen yerernden prdama arzusuyla ve dederne göre aldatan nsanlarn nas olduğn görme arzusuyla enlere nyolar. Kadnlar ve çouklala havanlarn ble esare edemeyeeğ geçlmes mnsz yollardan geçee kentere geyoar.
Onları çöken top�akarn ve sellerin içinden geçit vermez çalardan, kat kat kayak yererden dik tepeerden geçip yoarına dosdou devam ederken görünce, insaan doğa yerçekimi gücünü h koruduklarını düşünmeden edemedim. İk bakşa, Tarahumara ükesi uaşıacak gibi deği Her yirmi metrede bei belirsiz izler var ama o da toprağn altına aybouyor. Gece ounca eğer kızı insan değseniz durmanız gerekyor Çünkü o vakilerde sadece ızı bir insan nereye ayak basması gerekiğini bir. Tarahumaraa kene inince deniyolar Çok eleyci bir biçimde em de Evern kapı öende duruyora e eeyci bir çmseyci tar tanıyoar Şöye diyorar gibi geiyor insana: "Zengin oarak sen bir köpesin ben senden daha değer iim, suratına üreim senin. ster sadaka versin ister vermesin be bir süre sonra oradan arııyorar. Sadaa vernce teşekkür emiyorar ünkü onlarn gözünde hiçbir şeyi olmayana vermek bir görev dai değdir Beya Dnyanın ihanet ettiği fzisel bir arşılık yasa sıdır. Bu daanışarı şu aama geir: "Yasaya iaa ederek bizzat endne iy edyorsun, yeyse sana teşer oçu dem. Bu şekde dienerek kazandıkarı para dönş için yyecek amaarını sağıyor çünkü araumara ormanında paranın bir şeye yaraığn gömek mümkn değildir Kzıderiier bizim iyi aplilik adını verdiğmiz bu fziksel karşıııık yasasını doğa br biçimde ve hiç acıma dumadan uyuuyorar Bazarınn hiçbir şey yokur, çünkü hasaarı zarar örmüşr, çünkü mısıraı yanmışır çünkü babaarından onara hiçbir şey kalmamışır; ama yosuluarı hangi nedene oursa osun gneş doğarken bir şeye olan insanarn everinin önne geirler Aelacele bir biçimde sahibi hanım onlara evinde ne
varsa getirir. Ne veren ne alan bibrine bakar Yedikten sonra dilenen kşi teşeür etmeden çıkr gider ve imseye de bakmaz Tarahumaalaın bütün hayatı erotik Peyote Ani çeesinde dönr eyoe kökü erdşidir Biindğ gbi erkek ve kadın cinsel organının birleştiği bir şele shiptir2. İşte vahşi Kızılderililerin bütn srrı da bu ayinde yatmaktadır u güü üzeri ketiere apı oan avisli, törpümsü bir tr tahta rende aleti semboze ediyor gibi gedi bana. Peyote büycüeri onun üzerinde bütn gece ritmik bir şeilde sopalarını gıcırdatıyorr Ama işin en tuhaf yanı bu bücüerin iş yapma şei Bir Kzılderili gnün birinde kendisinin rendeyi işlemeye ağrıdığını hisseder Onu dağın kuts bir köşesnde aramaya gdecektir orada binerce dan be başka büücüerin toprağa gömdüeri inanılmaz bir rende koesiyonu vardır Rendeer ağaçtandır sıcak topralarn ağaarndandır diye anatrr Tarahumaraı üç yı bounca bu rendelerin üzerinde vakit geçirecekt ve üçüncü yln sonunda gerek ayinn sahibi olarak geri dönecektir Bu th han hayat işte böyedir ve hçbir uygarık asa ona tahkkümde buunamayacaktır John FORESTE
101
TA ÜKESİN K'A K
İnsn bilincinin endi endisine sorulr sorm hkk rdr e ben de dünyd gezeren endi endime rt ortd ne blinç ne de soru klmncy de geriye ylnızc tnrı düşüncesin den bi her ttğınd şkırn ntlmsı olnksız birici bir klcım ncy de birço soru sordum. Çünü şeylerin mntğnı im nlmy çışrs rhum rlrın Peyote töreninde olduğu gbi her lgs umş gbi ç biçiminde çılır öyle bir yrılır i rtı bu onun klbi midir bu hç ondn m doğmuştur y d Ötekin klbinden m doğ muştur bilnemez o zmn rtı Ötei değildir bir Bşksdır m O'DUR yni Alevlerin e Dğıtıcıs onun dili bir iz gibi çrpn kbi kendi YARAICIINI tndğ zmn Sözün tdnı devşrir! Çnü o zmn tnrı d sorun d yos bu demetir k idr edeblme için y d oluşmy bşlyn idr durumunu prç lm için p de yotur ve idr srecinin tm ortsınd bizzt endsinin hç şende prçnışını idrk etmesi için de yotur Çeremde insnlrn düşünceye dönüştrlen şeyler hk ınd yn söyledierini göre göre, yni düşüncelere kdr iler leebileceğn znneden bu s ddedşi göre göre sonund
105
insanı terk edip çekip gitme ihiyaı duydum; o zaman artık kendi kabime özgüre ilerleyebeektim dkatli biinim karşısında devirdam haindeki Muakkan gelen omurga rımı deen ve sonra bir denizin kaşınması sonuu kalbimin sinir ağlarıma attığı imgelerin heyeanarını devşiren ve onarı yola koyan bu maş dagası kalpe ierleyebieektim Nedir Ben hiçbir şey bmiyorum Binç midir? Adandır mayan şen gize hazırlanan köüğün inanaz geri epişi çünkü BN kalp onu nihayet düğümledği zaman ger; seçidi ğinde şunun ya da bunun içinden çıktığında bir şeye karşı değil bir şey iin korunç olan bütün ben olmayanar ibisler varlı ğıma anrı anaharını bime vermedikçe göerimin önünde sürekli bamaka oduğnu gördüğüm bu varğa saldırrken geir BN Çok istenildiği zaman anrı görüür ve anrı görmek demek yeüzü duymanın üçük oprağıya yetinip mutlu olmak değildir; bu duyumların işi güü dünyanın dumaksızın öldüdüğü ve yanıltığı bir benin ve büün bir biinin açığını biraz daha artırmaktır Bir gün anrdan çok uzaktım ama asa kendi bnimden bu den uzak değdm ve gördüm ki anr oad�n ne blnç ne de varlık var ve h yaşadığını sanan insan arık asa kendine dönemeyeek şte bu şekilde anrıya doğru yöneerek arahumaraarı keş fettim. nsan bini ve onun evrense temsilerine iişin en önem düşüne şudur: Muak onsuzuk bediyet; bunar bu eski Kızderil ırkta mevuttur ve onar güneşi ak olanara aktar mak amaıya kabu eikerini söyleer ve Ciguri ayineriyle de bu kanıtın organik kapısını korumuşlardır ve bu sayede varıkarı iksindiren varğımız bedensel algamaların öesinde anrısa
Yüreğn b çağma çn ea odğ b dünyaya bağ od ğn bmeedr Yeryüünde dnse ara öğrelernden aç anes, b rnsnden ansna ada güneşer anmşr bmyorm ben bnadan br ayna oan byorm, o da İSA EY GAMBE, ama Mesa Taramaraan enü brnsne gemede sanyor, ab onar, adna Tanrnn Oğ denen b Kaynağn aeş mgesn çernde sayorar TTG rapler, "B gün, der " Tanrsa Tabp, san Güneşn aç ddaandan yan AZLAYAI, Aee Baba Tanr nn ddaandan doğmşçasna oaya çmş Ve o güneş, ende Yüe Haça e ryord Güneşn İe e dğer güneş açar Ondan doğyoard e Ksa Haçan Ağ arafndan, ş b ayn emeğ bçmnde, sonsğa aydeddğ er Heede dşar çyorard Iş Haç a de vd e güneş ayda yenden oaya ç Sonns soma neeyd e sa, p denn e opaa rn üernde göründüğü gb, ama brnsnde, gee şğn çne grmş, çünü Arayann oğ Tan Babaya adar üsemş e onna Sonsğa doğr yürüüşe geçmş Oysa sa eygambern gerçe Tar Hsyan a nda Yera Meararndan ednen bgerde aardğ şeye, geçe Tarr aya ben, bmem ang çoanrğn çnde barnddğ Aynern sa ansnn arasnda, bgünü Taramaaarn end Yo Göserern anyp anmada n anama semşm sann gerçe resmnn br örneğn onara gösedm aa Gogoaya doğ, sann çarma gedğ yee doğr oan yü rüyüşe Ae Veona nn başörüsü üende oan göserdm e TGİ aper, gem br bçmde bbenn
0
düşüncelerini sordukan sonra bana onun smasnn gereken buna benzediini sölemee geldiler Tanrnn Olu bir zaman lar babalarnn aalarna böle göünmüşü Ve bu Tanrsal Tabip olculularnda hirein kaplarn köülülere aplmş ve bkkn rha eniden ama iin bir bik vermişi nlara İşe bu bik CİGUİdir Çünkü h da düna gibi sadece günden gecee do gider; osa sadece güneş şkan şa gider onun in sadece ek bir gün vardr ve gece ondan her zaman uzak olan bir şedir a gece gneş olmadn im söleebilr? Göüzü bulularla kapl olduunda bulularn üsünde güneş olmadn kim sölee bir? Bugün insanlarn benim gneşi gördüm kadar gere halile gördüüm bu insan haknda söleebeceleri şe bu kadar ben amurlu günerde şüphee düşmem! u nsan düna üzerinde bün sevdilerim benimle birke arzuladar ve öemle aradlar onlar ve bn biz ölemez olan insanarn gözü önündei bu gezegen oraa ncaa kadar ve biz onun nihae oraa kn göüncee kadar kuşa abolmuş bir gezegenin izindeişiz gibi rkadaşlam ve rdeşlerim ara snda bu güneşin oraa şn her m gördüse o da sonunda bunu anmsaacak ve ble söleecek ve o gün ne adar güzel bir gün olacak Dielerine gelince onlar Gerei öremeece adar zlasla havanlara benzeiş olacaklar Ço ez gece ruhun üzerine öle na ülenir i zorla nan h a bkar nereden geldiini uardan m aşadan m şkan m kaalklardan m gldin bemez hle gelir şe o zaman sa Pegambe aafndan verilen Peoe işin iine girer uhu kendi srna alr on daki uhan geldii hlile sonsuz şn iine erleşirir ve orada üee ona endisile ndi eeneklerinin oul sonszluu olan ve marlarca
108
olan ve adarna varar denen bern söndüğü ve rduğ anda başlayan bu sonsuz eney brbrnden ayıt etmei öğret. - Zhnn karanıkarnda ne kdar yükseğe çıkarsam çıkm, hang nedeerle şunn ya da bunun çn kar verme duruun da braldığımın fna varamıoum hçbr zaman. Benimle ben olmayan rasnda henüz btmemiş üardr devam eden br savş var Hoşlanmadğm aldatıcı şeyler, çoğu kez Gerçekten çok daha kuve bçmde bştançc bi dirlle bncm meşgl edyorl san Çün eğim benden önce geyor: Ş ya da bu olma eim şu a da bu gib olma şna a da buna benzeme eğm rademn ve Eleermn ve İrademn b natında, daima ben oman şeyle sürdürdüğm o koun savaşın nedendr bu Ama nein gereğ blncm seçmeye ka verdği ana km söyleyecek? nsn ve Kötüy sanki br güç onlr kendsne dkte ettyormş gb aşa; ama hbr zaman kendsn arlamaa ve tercih etmee sürleen o adsz dürtnün dağıtcsı anak olarak görmemşt. İyi olan aptığ man bunu en y en gven veren ve en çok tech eden olarak yargr ma Kötü olan yaptğ zaman ya da br an be olsa, bn düşündüğü zaman yoksa en y olann kends olup olmadığını ve bnun nedenlernin ne oldğnu sor kend kendne hang nedenere tam da bncnde itp gtmş olan ve ötüüğn hemen karaa boğdğ olrak öt de ötü olar tasarland hb Tan onn yşadğn sandğından az braz daha zaktad ve usanmadan bn ona söled Ama Tanr onun hçbr zaman demek stemedğ şeyd nsan kendsn Tanry merak eteden ve sonsz bl ednce artk sadece hareketsz br robot olor sknt ve de k aratarak, her bncn bap gttğ ve h saf olan rhn kendsnden açtğı hareketsz br robot olor; çünkü , b 09
Roboun Hayvan doğurma ve Hayvann da edepsiz br bls do ğurma annı dediğni hisseder. - Akınıya kaşı gtmem gerektğin ve bilincmde kendm gelşyor ve arzuluyor hde görebieceğim nokaya kadar gevşe mem gerektğin hssem Peyote ben oraya göürdü Peyoe beni götürürken, ne olduğumu hsseim ve doğmadan önce onu savunmam gerekti ve benim kendi Benm, kötü düşünceern aanına karş Yüce olanda verdiğm savaşn sonucudur yanzca Varıkar şeyerin oduklar gbi oldukanı ve atık aanıacak hçbr şeyn omadığını tutuk tutuk boşuna kekeedier, bense onların ne yapacakarn bilemez hde olmarnı ve uzun za mandr e öyedike bimemeei çok iy anyorum, çün onar kendilerni krerin akşarına kaprdanda ve bu durumarda konuşmak içn söz adıkanda, kendlerni bulmak için nereye gitkerini bimeer Ve çünkü sonuça yüzyıardır, düşünüre de kendileri gbi, Blncn layık olacağı bu erdem gayre karşısnda, onu eede kazanmak erekğni anladıları anda, tesim olmaktadar. Biinçalm rüya görmek harcnde bana ait değ; acaba onda gördüğm ve sürüncemede kaan her şey, Doğmaya çışan bei b bçm m yoksa benm reddetğm ahaksızğın bçm mi? Biinçlı içmdeki İradenn önceikl duruarnı dşar çıka ran şeydir, ama orada km hüküm sürüyor çok iy blmyorum; ve sanıyorum ki bu ben değlm, bu içmde düşünen ve bedenimde ki ve kendi ben'imdek benim yerimi almakan başa dünyada br uğraşı ve düşüncesi omayan birbne hasım stemler dalgasıdr. Ama köü Eğlmlerin ben hırpaladığ ÖnBinçe, büün bu köt eğimler yenden görüyom; ama bu kez, bütn bln cme siaanmş bçmde bana akn ediyorar; ne önemi var k, çünkü ben kendm artık orada hssediyorum
Peyote beni blnçaltında tacak ve insann duumunun da üstünde, biincimin nereden geldiğni beceğim; ve arca, ken disi akip eden Kötüye arşı İyi çağırdığ taafa do sarlma gücünün hangsi olduğunu da bileceğim. "İyi ve Kötü, diyo Ciguri ahiple, bunu daha sonra İsa'nın Miste de yenden söylemişledi, ama bu kez duyumala ve düşünceee değil, yma uğamş omanın kantıya ve yaraa rnn deneymiye; aca İyi ve Köü bibirine zıt dokuar ve ii rı e değidi, İyi var oan şeydi, Köü ise omayan şeydir; yaşamayacak oandır, sümeyecek olandr İnsann Beni buna he zaman inanmayacakt. Ama onun bu biime uaşması geekiyo. Ve öye görünüyor , Peyote Dansnın amacınn kökeninde {asında bu İsa tarafndan insana veien Bitki hakkındak bilgile in öense Ain şeidir) insanı biincine uaşmaya dave etmek vardr, çünkü insan yardm amadan buna karar veremez. Bincin sürekli kefarein ödediği ve Saık ve Günahkrk göntüsünün üstüne süe doğduğu dşa doğru çknı yaan bu ştah kabamasında, kabul ettiği ya da reddetii şeyleri ruhun anımas için bilece deneme geek. Varlğın sınrandırıamaz kötülük eğiimiyle yaşadm ve doğ dum: Ne olacaım, nereden geldim neeye ve nas gideceğim? Ve öldüğmde bile seçimimi yaptm m yapamadm m müca dee etim mi, arşı koydum mu koyamadm m, bilemeyeceğim. - Ama en uç olana doğu, açıma doğu, çoalmaya dou oan atlmamda, bu utanç veic olann hesaplanmasına iğenç b erotizmin imasınn arışıyor olması m geeki durmakszın Ben artk şeyler o iet şığnda, doğdulaı haiyle bir daha asa göremeyecek miyim? Bu sa va olma ve saf yaşama eğilimi me niçin sadece bu Günah içinde ve Günah ile varomann kirli özlemi aışyo Bugünün insan edepsiz ve . İrenç oaa Yüce oanı aynı düzeme koyyo erotizmi de, Şiiri de.
Bir gün, benden kaynaklanmadığını hissetiğim ama tıpkı Gerçeliğin düzenini bozdukları gibi bilincin yakası bırakma yan ve onu irleten varlıların adice biraraya getirilerek ana zor la abul ettirdiğini hissettiğim bu iğrenç bağımılığı başımdan atmak istedim. Meksia dağlarnda, Kanayan Büük Bir Kalbin kılcımla rnın parladğım gödüm Yulara çıkarken, kendimi ıpı denzn kolları aradan ykalanmışçasına şeylen gven ver meyen enzerliklernin dışına atıldığm ve aynen kenim gii, nihayet en oaak Öz'n Gerçeğinin içine yadığımı gördüm. Cigri'nin arkasnda yapma ve gerçeeştirme va kan dol guuğ doumun olluğ var. Ama Cigui'nin deiiğinde ve bu Kıvılcım Saçan Yürekte ir resim var ve bu esimde İSA tanımazlıktan geemezdim Değşmez Oann Btnsel Algaması Haçın tamam değiş ez b biçimde bıkın Dör önünde dngileşiyor. SA - PEOTE ie insan bedenin iittim Ebedi Tanınn dör köşesindei grlemeeri alağı, Karaciğeri Akciğeri Be n. - Ve organik duuların hangi oağanüs gerekliikten kaynalandğını. Oysa orgaaımı içeriden oylarına göe yeleşice, pa çaamış ka i ogan gb, sa'nn Çamhı deşin gödüm; insan iinci u sayede, u ann erdemi sayesinde kendisinin ve Sonsuzluğun sğılarnı utailmiştir şte u haç ana insan incini açıklad Ve Cigri sayesinde her duumun ve her rmun en yetkin örnelernin en peici sasınt oktasna vacaya dek şişirldiği gördm atk o za man insan ruhu, ünah fgüne enzeyen bu koyluğun içine dşeceği dşncesi alına geldiği anda dörde bölnmş oacak. Çün insann iincinde tutarlı olmas deme, endisini Güna hın üstünde utmas demektir - Sonsuzuğn sığlığını asla terk
etmemeyi bilen şey blinç olarak adlandırma hakına saibizdir yalnızca. - Bu olmadan, insanoğlu kendisinin hl yaşağına kete inanyor olsa da, Yvaçlar kensnin daha yen saa dığn gördüeri vait yok olup gideceir Ciguriİsa ile birlikte yüselerdei iri butlarn içine kar şarak bilnç ve varlk olan her şeyi gördüm; ve alta da, önemsiz şeylerin içinde, insanın üçük düşmüş bincinin, cinseğin klbnı öktüğünü sandğ mge gördüm - Çün bu imge günahn kendisidir Ve ona onmak demek boşluğun içinde yok olup gitmek için varlktan kaçmak demekr Peyote deneyimi beni bu şeide boşluktan kurtard ve haç sazmdan urtarnca (o esnada kabim açırken değşmişti) şeylerin arksından, Sonsuzluk Bakiresinin beni vrduğ yere gitim sonra ger dönünce, düşüncelerimle yldrma çaplmş gibi terar yerüzüne çıktım Tanya ait hibir eye dokunmamıtm kusuz çünk Taığ ziksel bir deneyim yoluyla ulaşmaz; ama temel asardan birini anamıştım, bu yasalar sayesinde onun Gücü, yalarak varlğın kalıcğn düzene somuşu; bu onun Sak olarak kaclğdır fe olmak ya da yok olmak, işte da arahumaaada ben bunu anadm, ama Kötük bunu onlara nttrmuşu Ve bu Yasa benim için değ eskiden beri ve ebediyen olmak üzere bün insanar için yapld Onu terar göreceğimizi ve şimdi aybolmayacağn byom Ve nsan yeüünden çeip gitmeden önce, bu Yasadan dola, n ter içinde kaacak anrya gelince dünyada hiçbir şen bozamayacağ bu Bü tnsel Kesin ücelik, Gerçeiğin değ, blduğmuz Gerçek olmayanda gizlidir Gerçei alışmış blincin dşındadr üce anrısa Gerçei her insanda kabinin deinndedr; ve klbe göre Aşk, sevmek anamına ger Aa Gönülden sevme
113
almadan vermek anamna ger. - Duyarn yapamayacağ br şeydr b Ve yerzü dünyasının gerçekleşmey reddeğ şeydir Tan yok dyeer, kab unutan nsanlardr Kalbn bmsz özels, Kölüğün dünyalarda öldümek sedğ eydr. Oysa b özelinn nde ma, kalnlkar, öe, örgüler varr; ve her nk br düşüncedr; düşünce, kabn br durumudur ve ruu olan br varıkr ve duyuabrn er i andan mş br özür ve er Tözn Kaynağ bu Veren Kalr yan Varl Tözü Dağcsdr ve Sonsuzluğun oğu bmyle Varlğa özünü verendir Nerede öleb k o, O k öldürememşr Çünk sonsuzcasna Yenden Doğan Dşüncedr üsek Tanr Br şdr Ve bu ş, n bmez ükenme Af Varktr er ynun ve er rüyann üsnde Ondan en uzak nokada, daa sonra verece şe er! Daa son ra Sözün aşk kvlcmar alnde pardadğ bu daha sonrada, Oğlu, sönü gmeyecekr Bnu zleyen y, bu Sonsz İykser Tanr anda'da aramaya gm
4
EK
Cigri raiplende, gap bir bçmde Tan Lüt öğretsne benzeyen ga br öğet vardr ve bu öğret ki yz yıl önce çok sert mücadeeere neden omuştur. Fat sadece binç tatış marına ya da sözü tatışmara değ İsa'nın öümünü izeyen yıda geçek aamda en ötü mücadeeee neden ouştur Fat bu ücadeeer unutudu Ama yne de Cigui Rahiperi "Peyote herkee vermez ve on uaşmak içn anrının Kulu omak gere dyoar Çünü Cgr end biiini kskanan bi Tanrıdır ve bmin unuumasına müsaade etmez Oysa eyotenn aşmasna yardımc oduğ durmar son derece kesn baş döndüren dumardr Çarken er km odan br şeyer aybettye Söz aına sa oamaz çünkü stemeden Öz aknda yalan söyeyecektir Ve Öz Tan rınn hmayesndedr Ama Cig kendi kendn saunur ve er kim ki ona yeten ce saf br bnçe girmemşse orma içn çırpındğı bincnn öze g bütün böümen Sonuzuğa tesm ede - ğrenç ona geince o apıda r Ve ötü bi binçe eyote'nn çne gmek deek koknç b düzemeye marz m demek
PEYOTE ADA BR OT
Peoei Mesika'da dağda içi bir pakeim vard ve bana araumaraarda i ç gn ei o zaman aamn en muu ç gnn aşadğm dşndm. Ark canm skmordu, aamda bir neden aramordum ve bedenimi de aşmakan vazgeçmişim Haa keşeiğimi anladm, benim grevim ve varlk ede nim budu ve aal emediğim zamanlarda canm slor du ve Peoe bana aal eme gc veriordu Bir kşi ged ve çmden br amlede Peoe çkard Onu gerçek bir ie dnşrdm ve bir kişinin cesedi ime lime doğrand ve bir erlerde ime ime vaziee buundu m vö
Şu dna eknin ersi omadğına gre ve aa as kadar be oamadğna gre bu dna an zamanda komua manivela sn emde uuğum gerçek bir makine dnas olduğuna gre gerçek bir brikadr ve anaar mizabebekir f f
119
A İLGİLİ MEKPR
J PAUL'A
ais, Temmuz evgili Dost ilmem amsar mısız, b gü size Mekska gezisi poem de söz emişim b beim açımda ivedi bir gerekliliği vardı ve size şöyle demişim: Lois Massigo bei yöledirip olaaklar kolaylaşırma imkıa sahip şöyle yaıamıştız: ois Massigo Meksika'yla e ilgisi var? proe somtlaşması gerekio beim içi çok şe ya pabiirsiiz azık da osa b kez isemeiz yeter ve kşksz Lois Massigo' yapığda daha çok şey yapabirsiiz z zamadır Meksika'da, Cors öesi ygarlığa döüş yanlsı emel bir harekee söz edildii dyorm. baa oldkça etkieyii görüdüğüde Meksika da döe ve orada asz oklda sa yapa Robert Riardda bigi dm. bilgilei geiş, eme bi pee besledim ve ba bi bi çim verdiğimi, yai gerçekleşirme rsaı bldğmu sayorm. Nasl olaağ açklayaağm ama, Jea Palha, bütü bnar gzli kalma, sizile, beimle ve baa yardmı oabileek kişiler arasda kalmal
23
Be lasıyla yanyorum ama Cos öncesi uygalk, dinde ve eylemlerde, her yerde yaygn olan simgelerin yaatıcısı; ve bütün uyglamalaa yol gösteren bir tür caL otemcilikle ide uan Metazik köken uygarık. Bu ors yanlısı haeketin, peşinde olduğu büünün bilincinde olduğunu sanmıyorum, ama Prosör Rivet'nin öğrencis olan Robet Rcada projemi ve düşüncelerimi açıladığımda bana şunları söyledi: " insanlar aslında nen araşında olduklarını bilmiyolar Onlara yol göstereblirsini. Ama oraya gitmek gerekir. Tam da benim tasarladığım gibi rofesör vet ken disine benden söz een Robert icarda şu yanıtı vermiş Para yok Aa zaten kmsenin parası yok eksikoda ve birkaç kente verebeceğm ir konerans pojem va. Bu koneransların konusu tiyatro ile ygarlık ve kültü işileri olacak, ve sanıyoum bu çok güncel bir konu Hat şunu söyleyeceğim, tiyatro bir külür edinmemize ve ved br bçmde bunun olanaklarını sağlamamıa rdımcı olabilir Külür, ktaplarda resimlerde heykelerde danslarda değildir, sinirlerdedir sinirerin, organa rın duya akışanğndadır, uyyan bir madadır ve bu ma uhu ivedi bir biçimde, en üksek seyede bütüncül bir almlama duumuna getirebilir ve ona en saygın en değeri, en etkili ve en katıksz anamda tepk gösteesni sağlayabr. enim algıladığım şeiyle tiyatro bu ma arekete geçirebir şte Fasa'da düşüüee ülüün Sanusu İçin Yaara ongesinin göüşümü açılamak amacıyla beni davet ettiğin biliyorsunu kuşkusu, ama ben bu insanlaı temel kültür kavramndan o kadar uak hissettim i onların aasında kendimi faL budum. unu size külüre ilişn bir düşünceye sahip olduğmu ve Fransayla karşılaştrıldğında daha acemilik eresinde bulunan bir lkeye, bunu sunmaya gitmenin na bir şey omadığını söylemek için
14
yazıyorm. Aca, burada buunan bzler içn brnin, ümüye büyüü bir natüraizmden tapnak heykelerne, onlarn bçm erne, hyeroglerine ve özelkle oprağn atına, yerana ve havaya gden yoara dek her yerde yaygın olan br ür doğal eden geye Mekska'ya ne kaldğnı inceemek ve aatımak çn gimes düşünces bana hç de fena görünmüyor Br ükenin canl mrasndan ve zenginklerinden ca bullar ede etmek ve onun gücünü doğrdan solumak çn o ülkeyle böyles bir iş kurmakan başka hiçbir şey aaml olamaz Ben Mekska'da hl hareke hande olan ve zlderern kanın rahatsz eden güç er oduğna nanyorum. Bu nedene, ne hkümen kendsnn ne de yabancı kelerde Fransz kuruşlarnn parası olma yınca projem aiSi sunmaya gttim ve rastlanı sonucu karşaşğm bir müdür bu durm karşısında çok heyecanlandı (abrtmıyorum, biyorsunuz) ve bana şu söyledi: "Az ya da ço bir resmi görevnz olsun; aiSi sz Mekskada genş br röporaj yapmaa görevlendrecek. Beş-on bn ank kadar avans verecek. Bunun üzerine bazı çereerde el oan Massgnonu görmeye gittm, bana şunlar söyledi "Sizin edeb kğiniz böye bir şeye aktr gerçekten, böye bir görevi ger çeleşrme hakına sahip oablrsnz, yabanc ükeerdek Fran sz kurluşarya lglenen r var, bu Jean Pauhann arkadaş Jean Madr Onu görmeye gdnz Jean Pauan, sz görmeye geleceğm, hayamn çok önem bir kavşağnda olduğmu hssedyorm ve benim çin çok şey yapablirsiniz Koneransçı olarak ne yapabeceğm byorsu nuz. Benm hayal etğm yatro, bek içmde tuttuğum yaro, oyncuar omadan de geyor, ünkü ouncular bana hane edebrer Bana br dz konerans göre vermesnn saan mas Dşşernn eni resm br unvana görevendrmes çok zor olmasa gerek Hata bu o kadar kolay , onlara hç masra çkar
5
mayaa n bana röprtaj ve yu ret zaten veree Snuta bu sadee br rmate Eğer yapabrsenz n bunu yapabrsnz Jean Ma'dan resm görevendrme yas amam sağanz bunun önem be de ağanst şeyere vese aağn ssedyrum Eğer Parste saydnz btn bunar ay haaat ama Paste değsnz Eğer na teena aşabrsenz bu metptan daha ay aatr Eğe teen edemezsenz ne yapmam geretğn br tavsye metbu yazara m görmem geretğn bana bdrnz ama öne szn metubunuzun bana uaşmas gere; sanyrum Gde bu başvuuya deste vereetr Göryrsunuz h end yumu ARA gayret ndem yatr ( Th ni madd ve ssya adan yrgn dşrd ben Şmd ssya adan yarar ma rsat yaaadm ve bunda bana yardm manz mmn Kuşusuz aasnz da Ama bu ez sevg Jean Pauan mutaa başarya snuanmas gere Eğer Jean Ma görmem gereyrsa öneden srnum handa umu anamda habernn mas önem Byrsu nuz derne en dernere adar dşnyrum Bu metp sze btn bunar y aayamamş sa be durmumu tahmn edyrsunuz sanyrm Yapabeeernz n teşerer ay ra özr derm
ANTONIN ARTA Her zaman szn sad dstnuz ez teşerer
16
JN PAULA
Meksik, 23 Nisan 1936 Segili Jean Paulhan Hayatm buada mucizey andyo diyebiliim Yoa ç kabmek için Tansatlantik Şketinden almak stedieimi adktan sona şmd de, yoculuğmu südümek e kendimi Mekska'nn içne atemek çn hükümetten, değşk kluş adan, Üniesteden geeken paay aldm Dönünce sze epey şaştc şeye aatacağm uuou buna hekese dünyann ikz, üçüzü olduğunu gösteecek e he şeyin planla e bögee e göe yolunda gdeceğini gösteen şeyle Götüülüyom e BALyoum Söyleyebecekeim buna nanmaz maddi skntam odu e çok uzun sümedi Üst üste binen bi dz olayn içnden çkmasn bldim ama heps etafmda canl e uyank b gcün ağn kanyo Olayla tandğnz zaman şklanmyosunuz Mekska şaştc bi ülke: Güçle yedekte tutuyo onla deym yendeyse çpak tutuyo Buaya gemey düşünmeke kesinkle yanmadm Sadece şu a he yedek gbi zaten bi
17
yanda resmi görvliler bir yanda da diğerlei. Diğerleri o kda güçlü , resm olanlar bundan şaşnlğa uğramış durumda. Rica edyorum yaro hakkındaki kitabımın atık yayınlanmsı için gecikmede yaanması için Gaimar'a a edini İçinde, herkesin okuması gereken ma erglerde yaynlandığ içn okuyamadığ birçok makl va Aıca Zaman Çarkı döndü Bu ktabın içerdiği birçok şey güncel oldu Diğer bölümler de insanların biinçlerinin dğiştirdiği şeylele ve onların bilinçlerini etkleyen hep aynı nesneler olmadığı için güncelikte ön sırada yer alacak Kitabın doğasında vr olan sout yanından oayı ince ve yaanc on şy sunum ve biçm dğşrmden ansızın somutlaşr. Sevgili Jean Pauhan, yaş almanın önemli olduğnu ve düşüncelrmin başaları aafndan kuanıdığını görmenin baz canmı sıktığını anyor omalısnız. Mesik da gördükerim hep doğru yolda olduğumu gösteryo bana. Sadece tica amaçla uğruna şu sralara erkestn önc düşündüklemden bir yarr salayaama durumunda kamam geekiyor Bu bana ahlak dşı göünüyor Size söyledim v yeniden soruyoru Bu tapan Andr Gdee, nd alaya söz ednz. Onaa bundan söz etğinizde oların da müttek omaması mümkn değ. Burada Hüküme, metinemin çeviisni yaptyor ve ö lüm bölüm yanlyo Kütür Gelenek, Büü eksika Yazgı hakkında yeni şeyle yazdım Pariste sonuçta aşarıs oldu etineri size bakarak aldm: içbir yaynlanmad. erkes ktabmın özünü emkten sona on l sonra yayına nacak; e ben de o zaman hep söylmiş oldukarmı söyeyerek, kendi kendmi tat ediyor havasında olacağm. Böye olması mümkün deği Ben, kitbım Tao ve İkine yer aan ve Mesue degsine ayran ik maaenin temel düşüncelerle, yeni üşüncelee eçek b blimin emeleryle tümden tmş bir
128
gelenele bağlarını yeniden rma olanağ içerdiğini, kk aa söyeme cesareini gösteriyoum. İnsanların teme şeyleri aradığı sırada, anrı bir bem hemen para gerece ama yarn omayan şeyer basma aına, eme aparı, yapır ıa sırası değil; bu konuda Gimard ne düşünürse düşünsün, T yao e İkizi gbi br ap, eğer al b popagandayla gereken yerlere gönderilebilirse para geirebr Yüzlerce örneği sadece Meia'da satlaca Galimard bana para vermesin varsın, yeer i iabı yaynlasın Bu anamsız eniş rşısında ne kadar ok öfelendiğimi siz nas söyyeceğmi bemiyom Gimard'ın şunu bmesi gerek Derim er yerde yaıyor ve bu, ktür için, ülürn ÇNDE bir derim atık gelenesel ve büyü özelliği olan ek bi kültür var, ayrıca delilik, ütopya, gerçekşlık ve saça birer gerçeik olacktr Mesika'ya bir göz aaya gelsin: Bçok şen, öldüğ ve unuuuğu halde gnümüzde h yaşamata olduğunu ve bugün bir cesede sarıı almanın şe yramağnı aayacatır Arıca, bu t süre olabilen deiğin temeleri içeren yaptlara saılmak daha al ca our Umarım, segiJean Pahan, szden Tiyao e İkiz nin yaynandığını ya da yaynanacağın haber veren, en andan bana yan aiini beten b mektup alırım Çok cidi, çok ürtücü para orunam odu, siz yeniden söylüyoum, anr bana mucize biçimde yardım etti Sizden şimd tabımn yaynanma sonunu amard'a parasa aç dan değ, düşünse ve alaks açdan gereğinin aın çzerek iemenizi istiyom kita aayı daha ona geieek Mesko bir depremer kent: B kent, bitmek bilmeyen ve emen taşa dönüştüren bir deprem demek istiyom Sözcüğün
9
fzisel anlamnda. Yapar dizi dizi sralanmış ve cepheeri Rus dağların ve zaklar anımsatyor Kentin toprağ tümüyle mayın döşenmiş gbi, bombalarla çatlak çatlak olmuş gbi Ayakta alan te bir ev, tek bir lse ve çan kulsi yok entte 50 tane Pisa ulesi var İnsanlar a kent gbi sallanyor, onl da arça aça gönüyor, duyguları, buşmaları, iş hayatları asun hesi sonsuz bir yap-boz gbi; bazen umak mak oluyor, baze de bir düzen oluşturablmesi insanı şaşrtıyor Mesia'da inanımaz bir ık karşım var: Kızldeer Kzlerililerle, Mayala Azteerle Azteler Zaotelerle, Zapoteler Taraskalarla, Tasalar Totonlarla, Totonklar Otomislele, Otomisler Huaztelerle, Huaztekler Zaateklerle, akatekler Kakşikelerle, Kakikeler vupaı elezlerle, Au paı Meezer Ap Meezlele, Avrupa elezler Yaere, akiler iKaPularla, KKaPular da he şeyn Hiçbir şeyyle; ve ne zaman Hiçbir şeye laşlyor, o zaman baş edlmez Sesler, eemez Taraumalr, saları 300ü aşmayan ve Be yazarın hüküm gym bunduuğuna tank olmama� için ölen Laandona ıa armza ütün bu rar iç içe kanyor aynıyor diyorum çünk birbirlerine dolanyorlar, bon eğiyorlar, melezeşiyorla ve ölü yora Hem isyan hem teslm, em boyn eğme em başalrış vr çlerinde beyalrla yaaa için anneleriyle yatanlar va, ama Anneler ısrlaştığ için atk rı beslemiyorlar ve rk a, hkn Annsnn ğuann n h aman b p ması n ö gösdğ bir keye gidiyor Hümet potias d an değl, yan Kzei bir aaşta eği Gaeteler her ne aar öyle yazsa a o zeri el eksia, ler olm, yenien Kzıe ilileşme çabasnda değl Hükümet Kzlderilileri nsan aak kouyor yalna, on Kzderi olarak savunmuyor 130
Derim'den beri, Kzılder artık Meksikann paryası değil; işte hepsi u. Ona aı ir yer almadı. Haa daha fzlasın söyleyeceğm: Onarın töreleri ale korunmuyor, gelenek leine ve görnekerine saygı göstermele yetiniiyor ikisi ir irinden rklı Resmi olarak rk önyargs az ya da çok binçli aşmş da olsa, ama bu g oarak öyle bir düşünce yapıs var k u anayış zıderlern h aşağı rk olmasn isyor Bnun la birikte, Kızderiller vahşi olarak grülmeye devam ediyor Kızlderili topluluk ilke olarak değerlendiryr ve Mika da, "ilkel zılderiieri batılı bir kültür aayışna varncaya adar uygarlığn (UGURSUZ) nimeterine uaştırlıncaya adar eğit me hareketi egemen Burada adına Köylü denien ve Kızılderi yığnların önünde arl Ma'n İncini vaaz eden usta hocaar var Ama Kar Maın ncii karşısında sözde eğitimsiz olan ızlderili yğınlar Cortsin çocuksu vaazları karşısnda Moctezuma nn düşnce yapsındalar Dör z ounca aı eedi Beyaz yanışık durmadan yaygıaştı. Sayıca azaan has ta, ezilmiş, ksmen yozlaşmış olan zlderller, içlernde, esi, doğaüs ihamn meesi olan doğaüstü anarın korudular. Bundan dolayı, zlderiieri ktür düzeylerine ükseltmeye çaşmak yerne Avrupalı melezleri (bunarın, burada, eyazların soyundan geldiği kabul ediiyor) zlderililerin küür düzyine kadar kseltmek gerek Bu küür kalcıdır Parça parça ama yine de kaıcıdr. Bitklere teda sıarı beyaz anlaşa göre il mem hangi ür cadı işi gii görülse de, asında, antik gz doğa ilimini kantısıdır ızlderliler de, atadan gelen kusursuz gelenekeriyle bu biimin kökenlerini ar emei irer. On lar insanan h bir küre hayata ait olan ir ktüre sahip lduarı ir derin mirasısıdrar Çünkü nlara gre uygaı klürden aamaz kültür de hayatın kendi hareketiden so3
ylanamaz. Bunu biyorlar ve bizim alayamadığmz, ünkü biz zla zez, bir de bunu söylüyorlar V yaamayıfısıdaya cak'n ne anlama geldiğni nihayet nutk Kzlderilere göre hayat sdayan bir ocak, yani çnlayan bir aeştir; yaşamann rezonans diyapozonun he derecesiyle uyum ludur iiler öldüren bir gürül var Bazı biki bu grülüye gö ölürler ve güül, İnsan uhuna ücutan düşmesi srasnda eşik eder Bu nedele, Ma havarilernin toplumsal vaazlar onlar güdürür Öne hayat iyleştin derlr böyle Toplumsal durm, grültü yapan adrolaryla yeniden doğacakr. Hayat da güünü ateşin gürlüsüyle yenler Ve bu üstün ve merkezi düşünce kn guruldalarnn içindedir ve ou kez usta O Hocaları silahlla kabul edler üküme, Kızılderllere oprak dağııyor ama olaa ayn zamanda seçim sandları da dağtyor zıldeiler de kaş çyor, olar ne sandk ne de toprak istyor, onlar sadee Öz grlük istyorar Uyglamada sorn basit de zten urada da karışırmamak gereyor Bazen sadece Hırsiyan bir banazlk la hepsi köylü olan zderiller, hem opr hem sandklar reddedyorlar v Kaolk "papazlar arafndan şrlarak Hü kmet görevilene başldrıyorar Ama ayn zamanda Put perest bağnazlla Jil'lerini (Peyote Tanrs), Raayenelerini (Güneş, Melarn (Ay savnmak için sahlana sarıyoar Tarahumarlan, Yaerin, Serislern dinsel banazlı resmi açdan sosyalst banazlıa denk düşüyor Baz Toprak lana göre Karl Ma da bir anrıdır la igi olarak bii şöyle diyordu: "Tarhin bize ne getireceğni byorz ve bu ebedi ve kesin Tarih Blminin yasalarna göre Çoulmz eğiteblrz evgil dosm, size Mesikanın durumunu yazmaya ak saydm bitiremezdim Görüyorsunuz, uklu bir şey bu, ayca, dö br yanda buna nanmş insaarn bulunduunu ve oarn
13
dürüt ğnzıkrının kşk götümez ir iy nyete dyndığ n öyemeym Priten i herer mt edeken egye erinizi ıkı yor ANTNIN ATAD
JEA PAULHAA
Mkik 21 May 1936 Ço Sevgii Dost, Size göndermiş oldğm onrans metinerinin sanyola yayılanmas için yenierde esiodai Excio niva gibi gazeteerle bir iletişimim od ve özeile de Us Devrimi atinin (UD) yayın organı olan hüümet gazetesi Naiona Rvoucionaio gazetesiyle. B nedenle sevgili dost, aisin b onferansları İsanyoladan çevitme wnda amadan, ransıza özgün metierle öne NRde yayıanaağın mt ediyorm Sevgi Dost, size 15 Ara 1931de tesim eiğim ve Şbat 1932de yayıadığınız Sahneye Koyma ve eazi adlı onransımı anımsasınız. B onransların Rin ayıs 936 sayısından itibaren yayıanmaya başayaağını myodm Birço metnin yayınlanma için Rde belediğini biiyom, ama bnar yalnıza yazınsal metiner göreeğiniz gibi, b onferanslar son deree günel ve oarın iyi bir çevir men tarafından İsanyoaya çevridiğinde ivedi biçimde byk bi hyan yandırdığını söylemeliym Size yaında Naciona Rvouonarioda haımda yayınlanan yazıyı göndeeeğim B
134
diğer metinler için de geçer. Şans eseri, Rimbaud'nun ne Sai son en Enfini (Cehennemde Bir Mevsim) çeren ve metinleri mi olaanüstü güzel çevirere dönüştüren Meksikal bir aydına karşaştm Meksiko Üniversitesi'nin rektöü yao hakkıni itabım ao ve İkiznde yer aan "Duygusal Bir Atetizm ve "Di Hakkında Dört Mektup gibi metiner eine geçer geçmez buarın Mesiko'da emen hemen Minoaue ayanda önemi ve üks bir yan organı olan üniversite dergisinde yaynlanması ve bana aıcalıkl bir ödeme yapası emrini verdi Sevgii Dostum sizden rica eiyorum metinerimin kendi özgün di nde yaynlanmadan önce Paris'te İspanyolca olarak tanınması saçmağından ben kurtarınz. Bu onferansarda büyük bir yoğnaşma ve aydınatma çabasnda bulunduğmu gördünüz Oa düşünceye hizmet eden ve içinde yaşadığmız kaosun ortasında br şeylerin yerini belieyen eserere önüştürmek isteim Bu metinler kltüün, dünyann duyarlılıının can ac noktarını ele alıyor Hemen harekete geçmeler, çünkü ben aekete geçebileceerini söye me cesaret gösteriyoum Seçmek gererse "Gerçeüstcülük ve Derm ve "Tiyatro ve Tanrar gibi meter önce yanan ma. Şimiye dek bu ii metinden ve azgya Karşı nsanın baz bölümernen daha ii bir şey yazmadım üşünüyorum bilinçce. Gaimardın size iyao ve İkiznin yaynanma olasığnın uzak oluğnu söyemesinden bu yana dört ay aa geçti Öye görünüyor i şimi Gaimarddan bu kitabın yananabmesi amacıya onay koparmak için yeni bir çabada bulunmak ge rekiyor Kitabın içerdiği düşünceerin eskiyeceine ilişkin bir korm yok ebette, ama kişise olarak onun yenilinden yarar sağlamak isterim sevgii dostum Bu düşünceler biiyorsunuz avada aıyor diğereri onaı gerçekeştiriyor yazıyor şöyle ya
5
da böyle de geto; aan be peşimi bırakmayan talihsizliken beni kuanz, snuça, eki gösediğim a da konuşu ğu zaman süekli bizza kendimin akliçisi oluyo gibii. Bu doğu değl Meksika b nc bana Meksika'nn yeli külü rü aknda yazlmş üm meineimi bi kiaa olamam ve buna iyaro akkndaki "Duusal Bi Aeizm Di Hakkn da Mektula•n da buunduğu değişik yaza eeemi önedi Bu kia aca "Meksika Devlei Yöneicieine Açk Mektu, "eimci Mesik Gençiğine Bi Mesaj ve
Evee Devim ve Kızıdeii Souu başğn aşyan Ma kaş yeni bi konans ibi devrimi meinle de içeece Bunun yannda, bi Musevi u, benden Meksika'nn eski büüü külülei akknda b dizi konfeans isemişi ben bu küülein ücünü, ünümüz Musevieinin yadsdğ Kabala küüüle bieşieeğim Ve bunu onlaa söleeeğim Bu ia şu ad aşyaak:
evimi Meaa Bununla biike Paisin bu mesaja Fanszcaya çeek wunda amas eekmez Size ea söyüyoum, Şubaa öndediğm ü konans menim bu Mesaan bi böümünü ems ediyo Sev dosum sizen konfeanslamn Hazian 1936dan iibaen NRde, ksmen ya da amamnn, ik mein
Geeküüüük ve Devim olmak üzee yaynanmaa başladğna iişn bi meku alma umu ediyoum
Bana ptılarnzı Bayan Paulhanın nasıl olduunu dostla rmz Ren Daumal'n e Rolland de Renllen e delernn haeen yazınz Onara çok yaknda Temmuza dor en geç Ekmde e çok zengn r ezoterk ege hasadıyla dne cem syeynz Çnkü uras o adar zengn k, bu harka şeyler ep toplamak yetyor e dönünce tyatro haknda ktamn yen çmış e zee konferansların da yanlanmış olacaın umut edyorum Tyatro e Veba ahneye Koyma e etazk g metner zla ekemeden k kez yaynland u z bu üç konferans daha ed eler çeryor g geyor bana O halde dostlunuza e özelkle de durmaksızın zernde çaıştım düşünceer arşsında gösterdnz sempatye gen yorum e egye eernzden sıyorum Antonn taud Fransa Papa Elçl Lerma 35 eko DF No esk Ünerses ben, rkç haa çnde kenn çnde daardak çerdek es Kzlderl ırkları nceemek amacyla greendrecek Segye
37
JEAN PAULHANA
ai uba 193 evgii Dst
Taaumara ağının tam rtasna geince, uank anar fzikse arak içimi skıştrd, tamamen kişise anıa mayd uar; her şey, tprağn ve tun hayat aşağdai dağarn giinti çıkıntıarı, kayaan öze içim ve yapar ve özeie yüksek ere ışğın itimsiz perspektiere basamak basamak tzuması, üstste ve ep aa uzakta, aya eiemez bir uzakıktai er şey ana, yaşanmş az önce up itmiş deneyimi içimde tem s eiyrmuş gibi göründü; bu ağandşı ir ünyann keşf deği yeni bir dünyann keşf gii bir şeydi Bunarın hiçbiri yeni eğii Oysa d vu ienimi ei eisizir yani demek isteiğim aisidi benimisinin knumu ise mükemme bir şekde eirenmişti çünk rganarma yaşaığm deneyim bana ir iğerini anımsatyrdu, na, ei de aysz biçimde, ağı uğumu hissediyrdum ama yne de madiydi u ağ a Ana giiyi, öyküere öü uank düşünceeri ve bana kayaan kayaya ttan ta uktan ua geçerek geiyrardı Müneccim Krarın rtaya çıkışn ben icat etmeim: Bunu ana
resim ülkeeri gibi nşa edimiş bir ülke dayatt iiz bi biimde şkusuz bunun kökeninde br şey var. Ben mutak mgeleme nanmıyorum, yani demek istediğim yoktan v olan, br şeyer yaratan mgelem yok, bir yeerde etksini göstermiş ve yaşanmış br mgeden koparmş organ gibi görünmes olas mgelem var demek istiyorum Ve bu sonsuz, doknumamş imgeler srayla, bana, br zamanar alabaık oan diğer imgeeri çağrştrıyor ard; ve onlarn hayat çok da sradan olmayan bir düzlemde uzayıp gidyormuş gbi görünüyordu bana; büyüü işareter gee neğin cat eden ben değiim, bu dağ da bu konuda takntı; u bir olgu; sze göndermiş oduğum makaelerin birinde2 bununa gi adar dizninn taslağn çkarmştm, ama sonunda taş taş aykayarak ve geznin bitiminde, hepsin not ettiğm izlenimin edndm: / arma çzgisnden başlayarak, onun //'ye bölü nüşünü, ortasından bir arma çizgisiye bağı koparın, karşısnda ay sağ ayrma çzgsinn ondan doğduğunu ; eğer ondan doğmuşa benzeyen Hn bçimi Platonun Atlantisllern kenterin krdular diye anattğ teme fgür se, yapabeceğim br şey yok; dem yerindeyse, bu olgunaşmakta olan bir şey ve Tarahumara Dağnda ve Paton'da mevcut; ve üç yani 3 düşey arma çizgsiye çizik atmş br kaya gördüm ve bunun üzern de de daha kçük bir başkası ve tek br arma çizgisye çzk atmış oanı da gördüm Size sözünü ettiğim kocaman Erkek organnı andran o kocaman diş gördüm; daha önce bundan söz etmiştim, başnın üzerinde 3 taş ve üzünde 4 dele, oulmuş bir kayann üzernde uvarak br baş gördüm; güneş doğarken yuvarlağ tam çine yerleşiyor ve atnda uzanmı hayae gibi insan ücudu v; sağ kolu ir ışık çizgisi b, so kou da aynı çizgi gibi ama ayn zamanda da hayae gibi ve kırmş vaziyet te; - ölümün yüzünü, etrafa buunan kayalarda kök kaznm gb gördüm ve kocaman sol ende kçük bir çocuğu tutuyor
139
du; görmüş olduğum imgelerin ve benzererin hepsinden söz etmedim; doğadaki o bölede havanarnın resimeri de vardı bazıarı evceen insanın, kendisini ezen Hükümranara konuştuğu binerce yk eaneleri anımsatıyor gibiydi; nası ki Muselerin evrensel dünyası iç içe iren iki üçgenle temsi ediiyorsa kız kökeni bütün ırkaın dünyası da birbirine şıt iki üçgene tems ediyor ve idea bir ağaç sırasnı andırıyor ben bu insanarı yüzerce kez kayalarn üzerinde gördüm bmem doğanın hangi oağanüstü rastlantısından doğmuşardı; ağaçarın üzernde insan eye yazmıştı; nerede o meşhur }J 'i gördüy sem yani üreme Hsini gördüysem üzleri otaya çıksın diye tepeden aşağıya doğu yaıan ağaçlarn üaaan da gördüm birbirerine kaşı duran bir kadın ve erkek yüzü gördüm erkeğin organı kakıktı; bir daireyle temsil edien küçük toprak dünyayı ve bu darenin çeesinde beirsiz Evenin çok daha geniş oanını bilmem kaç de ördüm. Gü-Haçlılar geeneğinin haçna ne kaç de rastladım: Döt üçgen döt ana yöne doğru çevrmiş ve hepsi bir noktanın çeresinde omak üzere ortalanış işte ben bu işareti gördüm! Eğer GüHaçWar bu geleneğe uyuyorsa ve Gül-Haçılar haçlarını bu şede ouşturarak bunu bize böye anatıyorarsa ben ne yapabiiim k bu sime binerce kez sa dece Doğanın bağrında değil tek bir tahtaya yapılan ev kapıları üzerinde de terar edlmiş; ve duvarlarn üzerinde çatların gölgesinde; cepheleri birbirine kaelerle ve noktalara bazen de birbiri üzerine gelmiş ve birbirine ekemlenen dikdötgenerle bakan everde de gördüm; bu dağlarda bana bu dağınık geo metrik şekierin dağınk deği bitişik olduğ ve kaynağı sesi olarak verdğinde nefesin yapsına dayanan bir diln İşareterini oluştrduğu söylendi; eense olan büünün kaynağ bu işaret ler olmadığnda ble perli ülkelerin ışığına sahip olan bu dağda ve capcan bir şekde doğada rastladığım işareterin hepsinden
çok daha basit olan, anlaşılır işaretere dayanıyor. Roman yazararı ve şairer sadece hayalgüçeriye efsaneler yaratabmek ve onara açlk kaandırabmek çn bu işaretlern çok azına ihtiyaç duymuşlardır Gezimi anarken bir oktora tei yazmak içn ve gerçek bir geeneğin yerin blup bunu desteklemek içn kanıtar elde etiğm ddiasında değim; bütün bunardan sonra, bu gördülermden stenien sonuç çıkartılablr, bir önemi yok; ayrıca bana Müneccm Kraarın memeketerine dönmek için Mekska'nn bu otrulmayan dağlarına çizikler atklarına nanmak da çok önemi gemiyor; ama o yksekliğe uaştığımda ve neredeyse sonsuz manzaralardaki girintere çıntlara bakarken, çimde, blank anlarn ve mgeerin güçü bir bçimde hareket endiğini hisseiğmi biyoum yola çarken hiçbr şen böyle olacağın hç ahmn edememişim Kama ve yontma eserlerle süslü bu dağlarda ızlderl ülesnn kimi ah tapnakarnn duvararındakinden daha zla resm oduğnu gördüm; an bağl nsanlar örlmüş üçgeni pelerinere bürünmüş insanlar haçarı, noktaarı, daireeri, göaşların ve şimşeleri gördüm; ve bu haçlar, bu noktalar, bu dareler bu dkdörtgenler ve bu şmşek çizgier, asa dekoratif resmer gib, resmn her şeyini yok eden bir simetrye oraya serpiştirimemişt; ayn paltonun ayn göster geeri taşdğın hç görmedm, her biri onu üzernde taşyan ik insann rengndeydi; içinde ykandar semboizm görünürde bmeyen bu insanar arşısnda, bütün bunlarn, onların gözün de br hesapama ya da herhangi bir araştırmay tems etiğne, bunun binçl ve uyanık halde, önceden tasarandığna inanamadm; heps böyle yapıyordu, çünkü babalar öyle yapyordu; ve babadan babaya bu alışkankarn nereye kadar uzandğını kendi kendime sordum; en hazr olmayan bir ben be, bu kaıntıın nereden geldğn ve varıklarınn hangi insana işkin omaktan da öteye gden geeneğ aamlandrdğın sorard kendine
4
Yeşi ve sar, ölümün karşıt renkeri değil midir? Yeşi yeniden dirilmeyi, sar ise düzen bozulmasn ve düşüşü gösterir; eğer rastantarn bir alamı varsa, bitirmeden önce, açkayacağım bir olay üzerinde dikkatinizi topamanz rica etmeme izin veriniz. Falusların yoğn olduğ bu köyerden birine akşamüstü var dım resimere işenmişti bu fausar ve sanki doğal bir laket, onları toprağa dikmişti; bilmediğm biri, 5 ölçüü, sii tolu ama aniden yüz kat inen ve sanki derinerden bir sesi yantlıyormuş gibi tınlayan bir T arahumara dans şarkıs söyüyordu; yanımza tek başına, çıpak, gri pelerini yüzü görünür biçimde irie kap bir çocuk yaklaşt: lın kemiği üzerinde souk renkte bir ip bir damar yolunun yerini amş gibiydi kendisine uzatıan yiyecek eri, her ne kadar saygya geri çekilerek de osa, iştaha yedi; pelerininin ön yüzünde kırmz bir üçgen vard, sii uç yukarya doğru dikimişti ve çocuk arkasına dönünce, srtnda bir göaş işemesi gördüm, dikine çkan örülmüş kocaman bir gözyaş siri uç üstteydi e sola doğru bir çengel çiziyordu;
İşaretin bende çağrıştrdğ imge karşsnda omuzarım siktim hemen; daima hızlı yo amş olan hayagücümü enlemeye çaıştım; bunua birite, bana bu saatte sunuan imgeyi düşünmediğimi de söyeyemem bu hayagücü, nası ben omuzarm siktiysem size de omuzlarnzı siktirecek; Tanrının FIAT L'ünü ve Robert Fuddn Ebdi Biik Taou ad 142
eserinde yaradşn kökensel hareetine yaıştırğı biçimi düşünmüştüm� ; bu göaşı, bu ucu kıvrk sidik torbası, boşluktan çıkınca yavaş yavaş kıan ve art kara yerini alarak onu sarmalayan ışğı böyle resmedyor işte; göaşı te başna hiçbir şey değd beki ama kzl üçgen z göaş işlemesi olduça te bir yaknlaşmayd; sonra haalar geçti, dağlarn içlerine kad girdm, tüm gece bounca ana maddelerin karışmnı rendeleriyle dövere ufalayan dört bir yana daılmış Peyote rahplerini gördüm; ve sonra dönş yolunu tuttum. Yeniden us dolu köyden geçtim ve öğleye doğr yosul bir evde onalamak istedim; vaktin yac sıcağna rağmen, oca man peerinin içinde bolmuş bir Kzder'nin evden çıtğnı gördm Dağlarda gezeren acap pelerinler de görmüştüm: Ama bu Kzderl sani boğazlanmş gibi üst kısmnı örtecek biçimde, dört beyaz üçgenl bir pelerin taşıyordu; bordrler bir yanda bir dizi yeşil haç, öbür yanda da bir dizi sarı haç olmak üzere serpiştrlmişti ve size bahsettiğim gibi dört üçgenden oluşmuşt; Kzdeii bir şey söylemeden yavaş ama zei bir güümsemeyle selamlad bizi; adın acele ediyordu. Msr ve ot taşıyan bu kadının saçlrına bağladğı yapma bir örgü beni şaşrtt; aynen haların rengi gbi yeşill sarl bir yn ip almaşğı sarmalıyordu örgüü; kadının arıca yeşil tanelerden yaplmış bir kolyesi, laklarında da sa taşl küpeleri vard; evn içinde, ço cular keskn çğl çrarak dövüşüyorlard; kocaman krn br genç oğlann evden çıtığın gördüm; ağzının enarı apseliyd ve onun rkasından ondan daha byk bir oğlan çocuğ daha çıkt, bu tek çgenl, ve tek göaşı işlemeli gri pelerinli çocu tu; evin içinde başka bir tuhaı görmedim köşede duran sivri uçlu demr bir mzra ve oaı yoncaya benzeyen bir haç hariç Sorlar sorduğumuz Kzderili kusursuz bir susnluk sergiledi
13
İşte sevgli dost, size gördülerimi hiçbir sonuç çıkarmadan yeniden söylemek istedim. Olay ve şeylerin bizzat kendilerin den söz ettiklerini greceksiniz hem de kuşkusuz benim onları konuşturduğumdan daha kuvetli biimde, ama kuşsuz ayn anlamda Beki bir gn bunu size nelersem eğlence olacak ama eğlenceye mahal vermeden, bütün bu şeylerin beni hay kurmaya ynelttiği bir dünyaya girdiğimi söyleyeceğim; e bana öyle geyor birok güncel şeyin oraya girmiş olması bir ka zanç Bu geziy size yeniden anlatmak için grselliğe dayalı değil, etki olmaya dayanan bir bakış açısını benimsedim Bütün kalbimle sizin ANTONIN ARAUD Büy tezinden hoşlanmadığnz bana söylemenizi tercih ederdim; bununla birlikte, şiir e modern dilin ndini dama gizediği arankarın içinde bütün bunlardan çok daha az dü şünce ar Birçok temel öyknün e birçok geleneğin kkeninde rast lanan bu Üç Müneccim Kral düşüncesine nem veriyorum, hakl olarak Kğdm skılmyor: Bu konu deşmeye çalıştğım kocaman bir konu ve son derece coşkulu ve eliptik. Aa ben bu konuya nem eriyorum Onu başa türü ve başka yerlerde de ele alacağım bu konuda, şimdik, bana nerdiğiniz çzümde kaalım4 Size sevgiyle bağ dostunuz ANTONIN ARAUD
44
JEAN PAULHAN'A [27 ubat 93} Cuma
Size kokunç ama gk bi ftnann otasndayken yazyo um Sonuçta beni KURTARDNZ2• Şimdi, sadee önseziyle deil açk seçik Yolala matematiksel olaak çap şelein hazanmaya başladn söyleyeeim ve bu deneme işin aha başyd. Buada Peyote dansna gimeden öne yazmaya başlamştm Ama sonunu etimem mümkn olmad Anak şimdi söylemek istediimi ksmen aayoum ve buna imeden öne yazdm şeyleden o kada uzak - - nihayet kendim olan oysa eisi sadee işin kaikatüüydü bulutlan açk ksmla haiç!! Bu kada şeyle dolu bu size yazdm mekup en azndan bu bulutan açk ksmlan oluştumuyo mu? Ve bunladan bi bölüm Youuk ekenemez mi Özeke bahsetiim sivi ei çouk bölümü Öyle öünüyo eve -- Bu konuda ne düşünüosunuz Sizden bana evap vemenizi istemiyoum Çkna szi ö meye eleeim Sevgieimle. ANTONIN ARTAUD
145
JAN PAUHANA
Cumasi 13 Ma 193 Segii Doum, İşe neden çkığımdn bei, kendmi ediğim ç lışmldn bi Uzun zmndı, günümüzdeki iye ooj nd aıkaıcı bi mke yzmk iiyodum Mede zünü eiğim bi yzışm bn bu ı edi aın aını iin miydi?) H günce oduğun ge Umm bunu nind ynbiliiniz1 Geceiniz bu mke ciddi e belgeel nieike diğe yn dn, kendi kişie üubumu AALAMIŞ gib Size ıc bi z Peyoe Dnnn biinci blümünü gndeyom Segeimle ANTONN ARTAUD
46
J PALA
ais, 28 Mat 13
Sevg Dost, şte NY ote Dansnın son böümü Emde hl gene b sonuç va ama egide yananacak oan Meten seçm çn buna yete Atk bu Seçme Me te de HU ÜN OCUUKtan andığna göe ad k bu metn, oduğu haiye Müneim aan Ües ye katlayan metnm öçüsüzce uzatacak ben de çkadm onu1 Şmd szde tamam va ve atk b kaaa vaabsnz Bu ote Dansnın tamamı, düzetmeen yaptığım uh ve coşkuyla eniden azd szn hoşunuza giden İaete nı2 da sonunda bu ve coşkuyla yenden yapıandıdm muyo um ve dyoum , bu Dans szdek hayle beğensnz e duumda, emn omam çn hakkında ne düşündüğünüzü en kısa zamanda bana yazınız Ama bu kez bana ne düşündüğünüzü doğudan yazınz 47
Ben Da amamen gdükem syedm ve bunaı nokası nokasna syedm şse zenmem de nokası nokasna anam Aık oada key nceden asaanmış b ez yok; çb şey koay yodan yapımadı ama mende oa ya çıkan gzem b şey osa osa deym yendeyse b başka şeyn son deece nem ve ksnike kendnden nem oan b başka şeyn maı ebsesd Bşeyen cdd oması eme ouşuması geek gb ged bana Youuk aındak kabımın büününde bu oaya çıkacak sevg Pauan şunu büün nancıma güvencme ve çenme syüyoum nası k bugün sürüenp gdyosam kabın da Günmez oana ye süüken gdecenden ç şüpem yok İşe bu nedene bu eçmee bana kısa zamanda büün güçem en gz yan aıya buu bumaz geçekeşecek b oaya nem b Gş gb günüyo; ve ne bu nedee çok za geckmeden kbaaın bmnden nce geçeken oması geekenn omasına ve kabı mın başka şeyee b açıış azıaması amacıya yananmasına yesne nem veyorum k Bu bmece g d oş grünüz Büün bunadan sona oaca çn ve ayıca yapnız çf e3 kakıdan doay sze ne da ve ang deecede geçeken mnnea kadmı bemezsnz ze sevgye baı dosunuz ANTONIN ARTAUD
48
JN PAULA
Seaux N Seg Dosum, Sizden iç aber aamadm Youuk yanandğın gr me için sabrszanyoum Size eotee etme nın anam anda baz açamaarda buunduum son uzun me ubumu amadnz m? Umarm bu metin tamamya oşunuza gitmiştr e otaya oyma stediim şeyer anaşmştr bu benim için son deece nem Tato ve k çtar adm Önszün itaik oara basmasn çok nemsyoum Zaten terar yazyorum Bunun yannda sze baz meiner onusunda metupa bidirdiim deişie de buacasnz ama bunar bana gndeen çt arda yer amamş O ade yaında grüşme üzere Dostça seamarma NONN RD
49
JN PAULHANA
ais, 27 Mayıs 937 1} Sgili Dosm Yazgmn v bütn hayatımın hangi gaip işartlrin tkisi altnda olduğnu biraz olsun göyosunuz Hr şy bu vlnm prolinin dümn suu içind V gr çk bu Bn bu tür uzlaşmalaa glmm kuamak adına dümnlr çriln şy n olusa osun Vazy bu Bnim yazgm bi amaç uğuna acımasz, v bioum, bni hazladığı o amaç daha da acımasz V YAINDA2 hazılan mış olacağım ANTONIN ARTAUD PS Taahumaaa Ükesine Youuk adm koymamaya kaa vrdim Adım kaybolmalı
50
J PAULHAA
{ais Hazian bı } eg Dosm Baş haere be gerek yok. Haırayı re e yazışmar üç dız kouarak yaıadı2 ve büü yazdıarımda gere be de sadece bu kaacak. O üç geçke sora saırsıız e ayı okaya gedm, oysa yay şede br amış durumdam, o da be e yükseere aşıd Ayı ürde br raf Peyoe Dasıda da yer amakadır ama bu kez bu sıkıı herkese dayaa br anamda Baş harer be yapımak see sııradırabr zde sedğm, be muu edeek şey smm haıraa her şey yok emez. rçok sa şu ada yapmaka oduğm şey karşısıda so derece he yecaıar İsmm haıaa br şey oarı hayrıığıa uğraacak, beni de haykğıa uğraacak. Çok kısa br süre sora ömüş oaağım ve o zama da sme hyaç duymayacağım O hade üç ydız ç sze güveyorum Dosuuz ANTONIN ARTAUD 5
EAN PAULANA
{ars Haran sonu } Sei Dosum, Beni bilenler beni anyacakr, aka bunlar kaç kişi i Şu in sanlar da beni grdülerinde e ben kendileriye konuşuğumda anyorlar beni Çünkü hl hayaaym Büün bunarda önei oan ş idenin anonim omasdr, beni hep grmüş kişerden saklanmam değil beni hiç grmemiş olanlar e beni asla anyamayacak olanar da ar e on ya da al ay çnde, beli de bu herkes olacak
Adm koymak stemyom artk ne pahasna orsa osun Ve ebediyen siz ikinizin dosum ANTONN ATA
5
EN PASOTYA
Rodz Aak 943 Sevg Dostum, Temel bömn Taaumaaa Ükesn Youukun ouş turğ br Meka Youu ktab yazmştm. Fakat Taau maaa Ükn Yok metn bu ay tamamd. Mkska You s k z ya da daha za saadan ouşan br ktap. Bu ktab yazmak sekz am al, başama tah ekskadan döndğm ta oan Kasm 1936, btrme tarh se rlana'ya hareket tarhm k bu yocuuk h tamamen btmş değd) olan Ağustos 1937dr. 1937 Eylnden bugne ek başma gel medk kma Dubln de tutuklanp gözaltna ndm, snrdş eleek Fransaya göndeldm, Haea teda altna alnm Hae'an Rouen'a, Rouendan astek Sante-Annea, Sante Annean VeEvrara, VleEvarddan ChezalBenotya ve Chezaenotdan da Rodeze nakelm. Emdek er şem pos taanan an ve btn yazkam kaybodu Üzermde buunan baz eyazmlarm czanm ve sya br Kblnn hedye ett 1 santmetre bonda, kanca kk br oeda kn da adlar ve bana br şey kama. Dubn Hapshanes
müdürü Bay Soto bana, benim olan her şe ade etmişt. Çok kötü muamele gördüüm Hae'da ble, bu lç krmızı der br ıfın çinde bana ade edmşt. Sainte-Anneda üzernde smi mn baş harei yazl kahveren timsah derisinden cüzdanma e çnde kutsal kç oan rmz derii çük l da yenden kauşmuştum; ama VeEarddan beri ütün bunlan başna neler geldi blmyorum Kşisel elyazmalarma ve yazdıklarıma geince Fransız topraarna ayak bastmdan beri izerini kaybettim. Bu Meksika Yğu yeniden yazmak ve sonan drmak çn şmd yaklaşk br la hyac va Zaen Tedai oamnda bu tür çalşmaa sürdürme mknsz azabmek çn özgr olmak gerek Her şeye aşın, aahumaala Ülkesie Ya birkaç say daha ekleyeceim Ben samimyetle davet eden Dr Ferdires bu amaç uruna mümn lan bütün koayla salayacak At aylk tedavim bounca tutsaım haeten ve enden gedince bana kolaykar salayan tek doktor o Artk şundan eminim ChezaBenotda çnde Toleda kc olan rmz deri f bana ade edmed lyazmalarma gence onları son de Dublin Hapshane snden ıkake gördüm O gnden beri de izlerin kabetmiş blunuyorum Ve bzler br snama ve bedbahtar dnemnde yaşyoruz; ve ben üç yldr yeternce yemek yemediim çn artk çaşa myorum Ama size tekrarlyorum, bütn bu engeler aşmak için gaet edecem ve bu konuda özee İsa Peygamber e dua edeceim çünkü Mekska yolculuumun taamnda knu O d ve O, Ta rahumaralan tat gb, benim de Güneşin doşunda yaan Tutuguri Aynnde gördüm gibi, Tanrnn Keamdr
54
Onlar da onu bizzat tanmışt ve İsa'nn Yüzünün ik kopya sın kendlerine gösterdğmde yüzünün böle olduğunu söyle diler. Br Azize Veronkanın Kumaşı üzerinde olan, dğer ise Çilesinin bir başka anndan alınmış bir Görüntüsüyd, - orada onun Gerçek zü son derece ii tanınyor zaten ızlderili Gneş Tanrısı Rahipleri e Papazları, kenderni onun Erdem ve Gcnün dünei yansımas olarak görüorlar ve her rahi kendsinn Onun Işnlarndan birinin br benzer olduğuna ina nıyor Daima boş alan güneş evnin gecenin aranlıarının çine asolmş Kızlderl biincin karşısnda görünmeye başla dğ tam o anda raiplerin toprağa apanma esnasndai enei lerin görmek lazım Her rahibn durduğ yeri nasıl da ttma bildğin nasıl diğer keşişlerle bu e paylaştlrnı da görmek gereir ma özelie bediet duası paralarına benzeen ve bir şeylere katlanmak ya da brşeleri ortaya dökmek amacıyla işaretlele birlikte söyledikeri sözler şitlmeye değer; kaldı bu şeyler Kelamn Ruudr e ce Tanrnn ağzı karsnda br ateş topu gibi yvarlanr zaten TaraHumraar2 bunun bir İrade ve yansıma olduğunu hatıradıklarını söylüyorlar. Ama orada, hesi ağlamaa başlad nkü bana söedie rine göre "Hepimz artk neredeyse, Tanr İradesinin birer Meleği, yani şnlarıydk ma artık değliz çnk Köüük zlasıya içi mize işlei. Köüüle tanrı arasındaki mücadele henüz bitmedi ve yeryüzne Tanrının ükmranlığnın gelmesi için, erdemli olmak gerekr Biz olabildiğimiz kadar öyleyiz. Ama dünann dört bir anındak insalar asla öyle değller. Onlar içn tam da bütüncl bir erdeme ger dönme zamandır. Zira şeyleri güneş yaratmıştır ve şeyler de bunun gbi yaratılmışlardır; şte böyle konuşt Rapler, hayatımda görmüş olduğm en olağanüstü
155
Dni Dansn hareetern oluştran beden ve ol işaretlern ark Bu şareter arasnda Katoerin yaptığ şele haç şaret de vard aa sonuz sayda başa şaretler de vardı. şte el yazalarıda bunardan söz etşt ve bugnerde bunar enden azaya grşeceğ<3) Metubunuzu beeren en içten ve en gze dugıa nananz dieri, ANTONN AAUD Psiyatri Hastanesi VeuxSens Sokağ No: 1 odez Averon.4 P.S. Btn bulara özekle iglenen Sayın obet J Godete kendsi hakındaki en ii dşüneer letiniz
5
DOKTOR GASTO FEIRE'E,
Rodez, Aaık 943 Svgii Doktor Svii Dost Jn Pun' Tarahumraar Ükesie Youuk' yyın ndğı Nouvee Reue Frase drgisinin Ağstos syısn bn göndrsini yzştı böyc işin vsn irck v bki d yni bir nş yp rstı doğcktı, çünkü Meksa Youuu nun ri kn yzrı kybouştu. Ztn Nouvee Revue Fraase yynnn Tarahumraar kese Youuk, tnin bitiş idir. Hnri Prisotnun siz bsttiği tcı tin is snd Pris't Mksik' dn dönüş ti i on Ks ' 936 i rndy kt trii on Ağstos 1937 triri snd, Prist yzn ykşık iki yüz syfk bir yzsın ouşturn Mekska Youuğu ri kn bö ürin ittir Biiyorsunuz Dubind ps tıdı v tı gün içrid kd, d sonr snırdşı didi Frnsız toprk rın yk bsınc içbir çık ypdn v içbir doktor tfındn uyn didn Hvrd stny ytırdı H'dn Roun' Roun'dn SintAnn' SintAnndn ivd, ivrrd'dn CzBnoity v sonund
57
CeaBenoit'dan da uaya gedim Bütün eşyaarm yanm daydı ama onra nerede kayodkarını imiyorm, ira onar on de, Duin Hapianei çıışnda grmüştm ve Soto Y neicii onarı bana iade etmişi Bu Mekska Youluu yeni den yamak ve tamamen bitirmek için, bana bir dan a bir aman gerekiyor Çünkü Kaım 936 e Hairan 937 araında Pari'e yaımış oan iki aık eyamaının da on ac mine uaşmak iin ei aaya daha itiyacı vard Bay Ferdire, takığımı aetmek için einiden geeni yaptığınıa gre, enden daa iyi hiettiğini bir şey var: Yamak için gr o mak gerekiyor Benim kaybetikerim herkeinkine benemiyor; yine de ben b Taaumaala lkesne Youluk irkaç aa daha ekemek itiyorm, çünkü utgri Anini gerçeeştiren Güneş Raiperi bana, ouvee Revue Françaede yananan metide aetmedğim Papa n konunda ba açkama arda bunmşardı, ben de bnarı yamak itiyorum Dünya dnüyor, diyorar, ama güneş üyor ve on ü "küyor guri rahiperi ie, her tan vaktnde dünyaya geri dnmeini ve ieremeini emretmek için ona rmaya geen Güneş Işnarıdır. e onarı gneşin tam endini gterdiği ve ışınarıya m bir ade oma için aceeye dünyaya y "nediği o nemi anda ıparken ve aceeye yererinden dr ir yana dağırken grmek gerekir Çün Kıderi biincine ahip Rahiper b şının ormğna aiper ve greveri, engin karankarda kendi yererini kamaktır nar geenek ve içgüdü aeinde inan rnun mt omaı için Güneşin nerelerden geçmei geretiğini biiyorar ve un, inan doğma dan nce, bi gün babaana yeyen de Odr diyorar aman onaa Babarının m odğn ordm, çünkü o enada inan enü yapımamışı
58
"Babalarımız, diye cevap verdler onun en yan Işınlaıydı "yaramş değl, douş olanlard. Tanrınn Söenin "heceeri Ve Güneş bu Sözdür ve nhayet onun Kelamıdır. Oysa anrı Keamı Hırstyanlara göre İsa'd ır yan Oğudr - zaman bu Kzder Raere, üzernde sann Yüzünün koyas bulunan Azize Veronkann Başörtüünün rörodüs yonu verldi. Ona bamak için saygyla yaklaşılar ve uzun süre seeiler sonra braraya geldiler ve olağanüstü br canla birbirerine danışarak konuşmaya koyuduar Dern duymu yordum ama treşerni ve diz çöküşlerni örüyordum ve so eleryle haç şareinden aşa br şeye benzemeyen bir şaret ya pıyorardı Zaten Tutugui Aynne ayrıan drese alanın doğ yaksnda aha haça sınır yapıldğını harayaaksınızdır yağa aktlar ve yanıma gelerek bana Azze Veronknn Başörtüsündek esmn arşmasız br şeklde kenderne em reden Ruh olduğnu yani sanın kendisi oduğnu söyeder. Vaktye Meksikoya geşmde, bunun açkamasın Meks kda Fransa Hüküme üsteşarı Henri Goirana etiğmde bu durum üyük br sevinç dumasına vesle olmuşu şe ben bundan sona bütün Tarahumara dansarna ve özel ike Cigui denen Peyote Dansına kma olanağ budum zira Tuugui Rahier gere buyar şarelee büün kende rnden oaara eter. Ve bana bu Ruhun buyrkarı hakknda çok şaşırıcı açk lamalarda bulunduar ve anayabmem içn orağın üzerine soalara brçok işare çzdler; bu şaretlerden ekska ra mlerinde de var Bunlardan braç anesini Tenayuca Prami dnde veya Meksko kasında buunan Yanar Piramdnde gördüğm nımsadm. şte Taahumaaa sin Youu elemek sediğm şeyler bunr. 59
Se dstum, çlşmalamda bana vediğiniz destek çin size la sevgi ve minnet duyguma inamanz isteim Bütün kalbmle see size
NTONIN RTU
160
OTAR"
arahumaraa oluşuran menler yakaşk on k ık br süreçe yazımşr çünkü İşareer Dağ Mekskaa Ekm 1936'a uuri 12 Şua 1942'e aunun ölümünen nereeyse r ay öncesne kaleme anmşr arahumaraara Peyoe Ayii Roeze 1943 yl sonlaına yazımış ve 947e Marc Barbeza'nn Lrbae a ergsne yer almşr. Bu araa arahumaraar kee Yuuk, kaıaa Le Or koleksyonna yern almışı (Fonane Yayına Eylül 945). Arbaie ergsnn 947 Mays sasna arahumaraara Peyoe Ayii ve Aya İçie bölümünün uyaamas olan ara e Aume Lewis Carroa Karş Dibiise Girişim Le e Aume enave angammacale conre Lews Caoll) al men yaynannca Anonn ra Marc Babezaya menle rnn kaçık hane baslmasını önerr. arahumaraar zsye g oarak üç kaçk anlamşı: 1. arahumaraar kesi e 2. Peye ii 3 Güeş Ayii henüz asa halne oan men) 10 azran 1947'e Marc Barbeza Arauya kaçk Antonn Araud'nun eererinin derenmes ve buara iişin aydıatcı ilgierin oa, edeya ihçlei anan Frnz yyn hayaa özgü önei rn e apaın yapaı da geektş. Nı çe iken n üyk öçde dkae dğı ete (çn)
6
halnde basımı yene, Trurl gili bütün metineri bir araya geien bir kitap basma önerisinde buunu. Bu öneri aud tarafndan kabul edir ve 22 Hazian 947de Marc arbezayla aud aasında sözleşme yaplır; ve buna göe ktabn baı daa soa berlenecek ve içinde şrlr Dğ Gü Ay Pyo Dsı Pyo Ay gibi baklar olacakr Aonin audnun resimleme niyeinde olduğu bir kap bu çünkü sözleşme maddelenden biri esimler için yayncyaesim edmesi eeken begeee lldir Anonin aud GüşAy ancak Ekm 947de yazabi lir ve ona Tuug Sy Güş Ay adn veir. Meieri Marc arbezatya gönderir ama bu versiyon Trı Yrgısıı ş Brk aı menn içie sıkrlmıtr 2 Şubat 948de iknci bi Tuugr Sy Gü Ay yazar ve öncekinin yerine yayanas aacyla ay gn yayncısna önderir Marc abezaya göre Trurrd Pyo Ay k abın baına koymak steyen nonin Araudnun kendisidir ve menin gene ad Trm Bu benimsenen düzenin kronolojiyle bağlar sağlam olmasa da nonin rtaudnun bizza kendisi dğişik meinlerin kendileri arasndaki iiki kuabmek için kuşkusuz çok uğam ve bel de 93697 llanda balanç meninin Rodezde ya da Rodezden ayldktan sonra azlmış metierle ay çerçevede ye alasını istemişti Zaten Tyo İk:dni oluşuran eile dzenle ken onaın kaee aındığı taisel sıaya uyak yeine emel bir dzeeme için daa çok kafa yormakad rumrr anlanması apaçık geciişi eiler ancak 20 Kasım 955te (Lbae Yanla Marc abeat Dines Isre) yalaabilmişledir.
Safa 9
TAAHUMALAA PEYOT AYİNİ
1 lk kez LArbaltete Sayı 12 lkbaha 1947) yayıla mşr Oysa elmzde met k yada bu yaa r Ferdre tarafda yayaa ve kedse Ato rtaudu gö derd mekupar ve yazla çere Rodez'den Yen Yaza 1977) başll metler de bu met çde yer amşr bua Gmardda yayılaa eoe An i rjal elyazmas da ekleyelm. Otuz sa ola bu elyazmas met a zamada yazld koşullar gözer öüe sermektedr Bu me Ao rtaudu Rodeze gelşye ay tar 1943) oduuu blyouz Taahumaaa kesine Youuk tamamlama amacdak bu met Ao Artaud Her Parsot'nun aa uak içn eme mşr Ama e de btrd halde gödermez çükü keds bua hazrlayacak kadar özgr hssetmez Bu rca r Ferdre tarafda terar asa da met 39 safa arkasda ye aa Doko Fede çn / öndeen Anonn Aaud başl le göderlmes ç akl hastaes seetere teslm edlr Şmd se byoruz k Taahumaaada ote An 947 başlarda doruda Dr erdre arada Marc Barbezatya letmşr e bu met br hasaes çalşa tarafda dak to edlmş metdr. Bu met büyük harer sk kuam ve mstk ve metazksel Hstya düyaya at temolosyle dk kat çeker zate buu etks yazar ada da ek metde açk lamştr Bu öreler üzerde met Hstyakla çe geçme özelde kurarmak ç öeml düzeltmele yapmtr 2 Bu aagra so cümles 97de yala br eemedr Ato Artaud 9431944 a arasda metlerde büük 63
ae özeke Katok nann başta oan sözükle çn uyguaken 945'e dnn zen kökünden zmak amaıya anr şeknde, büyük h kllanmadan yaz 3 Eyazsnda da böyed 4 u paagan emen başnda 947'de yapan öneml deşe 5 1947'de eklenmş b nou 6. 1947de üzende onanmş b üed 7 947'de üzende oynanmş b ümed 8. Paagaf 947 tald Fede'e yazş meu bunyoumun sonuna ekenmşt S: 3
EK MEN
u Ek Men asnda k mektubun paçaaından ouştu umuşt ns tonn Ataud'nun 0 Ma 947'de Ma abezatya evap ved mekup ve abezat'nn yenled Fede'den öend Tarahumaralarda Peyote Ayn ve Lews Cao'ün Ayanın çnden e gl metnd 2 kn paça se Antonn taud'nun 23 Mat 947'de Ma abezt'ya yazdığ mektuptan alınmştı Anonn Aaud 9 Nsan 947de PeoteAy b Ön söz yazma se ama sona vazgee Saa: 45
TAUMAALA LKESNE YOCULK
Tarahumaralar lkese Youluk Antonn Ataudnun anda'ya aeke etmeye azand saada Nouvele evue Fraas degsnde yananmşı (S287 Ausos 937) stene ba kalnaak smn yene üç ydz konuu Metn bu
164
taihlerde aee Dağ ve Peyoe Das olmak üere iki bömden ouşuyordu. iap olarak yayınanma işi uzun sürer ve 6 Temmuz 1945'e Le dO dizisini yöneen Henri Barbiso, kab Fonaine Yaarnda yaynama ekinde bulunur Ama 5 Eylül 1945 arihi aahumaala lkese uluk basımnn bitiği aih ir ve yedi üz irmi beş örnek basır, ama iabn piyasaya çış arihi 25 Kasm 945'ir Ça çmaz, Anonin Araud'ya ör nek göndemişir ve o da vai geçirmeden apla adğnı bir mekpla bldrir 27 Kasım 94 arh Rde Meupa ise şöye yazacakır: aahumaala lkese Yuluk yayna yaak bana ardğnz büük muuukan dolaı sie eşekkür ederim " Bu meinleri öngöülen düzen e sa çinde yanlama bi zim için önemliyi İaele Dağ ve Peye Das sonra Anonin Araud aafndan yazan bu mekbu özee komak isedik Saa
ŞRETER DI
İşaele Dağ büyük bir olasla Anonin Araud'nun Taraumaa bögesne gerçeleşirdiğ öre srasnda ae me andı Luis Cadoza y ragna göre, Araud, Mesiko Üniversiesinin deseğie bir Güze Sanaar Bursu azanmış uis Cardoza y Aragn, Siea Taahumaa'ya doğ Ağustos 936 sonnda yola çldğn beiir rtaud kuşkusuz Ekim ann i nlerine ada orada kald, çünkü an yedisinde hala Chihuahua'dayd ve oradan Jean Pauhan'a bir mekp yazmş Mesikoya dönüşünü zeyen günerde, 6 Em 96da mein İspanoca olaa yaynlnd ve El Nacoal gazeesinde La Mo aa de ls sos adyla çkı. 65
e et Mor de St le Feu (Şeytan Aen ayaı ve Ölümü) adl kaba yazdığ nsözünde, Bay Berna, Vson Sokağında bir bodrumda yanında emzlçyle birle utlardaki evrakar arasında L Motge plee de ge (areere Dou Dağ elyazmalarnı buduarnı belrtr. Oay doğrudur, bir oasııkla, bu eyazmaa Araud arafnda Cie Srammen evnde bırakm ve Mayıs 197'de likiernn omasıyla ne yaz k baz sımar aabaı emesin dye emizç arafından ev ıs ma çi haranmı. Aynı menn dailoda yazlı örneğ de vard ve üzerinde eye Anonn taudnun yağı düzelmeler ve Jean Pauhanın basma gönderme üzere yazdğı notlar bu unmaaydı Nouvelle Revue Frçsede yayınlanan men bu daoda yazmı örneğdr. lNode yaynanm oan İsayoa men, bu eyaz ması versyonun çevrsi oduğunu ve aağıdaki bağ adğın da iave edelm: TRR ÜESNE OCK ŞRETER D
Üsel Anonin Araud makalenin ana adın yazdıan sonra . mkle ve devmı vr noarnı oymutur. 2 Ve u Doğ s olrk düşümek ted lr evrm leştrdğ ç klr d evrmleştrd Trhumrlrı ütü çlrı v ülkeler buu zler tşır. Ugşmmış l bu lr, e t ğk ve temzlk ku rllrıı ble lmee bu ps slrı ükek kültü şşrtııdr v düeler de bu düze gelmştr
Soğuk, karak açlk, korku, hiçlik elki İa doğarke uadğ adaki ilk dugulardr Ama e zama ki ia Tarihte Hiçliği açklamak itemiştir, buu hep ezer oarla apmştr Bt Bk Diler, kklerie iildiğide di olma zeiklerii kaedeer ve iddia edildiği gii ilimezleri erişilmez kla u kutal aura"da kedilerii rrar bu ek ortaa çka ilim el ir dşedir Kaalada bir rakamlar mziği. kao var Bilim de maddei atomlar hagi ritme gre dzelediii açklarke, edeler olturabilmek içi alar verir: , , 4 7 de Maddei doğal ir içimde dzelemeide, bu alar ilk Salardr ve eğer bir Metzik vara buu Salarda aramak gerekir uu emek itiorum Kediii her şei ütüde tuta eki taral dei açklamaa çalşrke, şeleri kkde ve edeleri, zikel haatlar oluşmada e, u Salar gizemli titreşimii hietmek gerekir Salar gizli ritmi Gerçekliği do ğuu açklar a her zg kltr bu rr hep amştr ve ou reimlerle ade etmek itemiştir Ugaaşmamş Tarahumaralar dşelerii temelide u tu hafreimleri taşrlar. Sierra Tarahumara da olar taşr A kaa erdeki iki gi ii d eiğii ve uu tekrarladğ grdm a hava aş ağzda ked remii uttuğuu grdm Ve kaa, mükemmel çizilmiş iki gğle ir kad rt şeklii almşt peie ezee tetere dişi tepeide ç t tuttuğuu ve zde de dşa doğru drt çukur olduğuu grdm ve bt u rmlar ilkeleride başlaarak avaş avaş Gerçeğe geçişlerii grdm. Tekrar edorum .
Sa53
PEYOTE DSI
1. 27 a 937 3 v 28 Mar 937 ad Ja Paaa yazlmş la Mkplar v Pote A, A Aad Mkk döüşü ra Par yazlmşr 2 Pote Dası' ölümü Müeccim Kraar Üles ml krlrd r l almakadr Sa 65
HERİ PRİSOT METP
Hr ar l A ad aradak yazşma aklra mk Rdzd gödrlmdğ alaşlyr Br kyc dyarllğ ayd lyazmam Age Or dzd yaylaa apça karşlaşraldk 2 Söz k dl 7 Eylül 94 arl mkp A rad arahumaralar Ülese Youlu yaylamaa ay vrdğ ralarda yazdğ r mka lşrdğ üçücü r mkpr v Arad mk daa öc gödrdğ arahumaralar Ülesie Youlu'a E yr yaylama r : 69
UGUR
1 A Aad 22 Haza 947d Marc Barza l mzaladğ özlşmd a Lge 'Or dzd yaylaa m lr v Güeş Aii m vrmy aaü dr Ekm 947 da A Arad r şr yazar TTGR Sİ GEŞ Yİİ
A Arad dömd Fraz Radyda (Raddf aça) r prgra yapmak ç dav ar v ylrd
8
yazdığ bu şiirin, yan metni içinde yer alabileceğini düşünür. Marc Babezat'ya göndermeden önce bu düşünceyle dikte eder Sesi bir program oan yanda bu şiirin de Taahumaaa met niye birkte çmaması için hiçbir neden yoktur. Ama Tanı Yaısının İşini iiek İin başık bu yan yasakanınca, yayncı Antonin Artaudya metnin tamamn yaynlama öne risinde bulunur ve 2 Şubat 948de bir sözleşme imzalanr. Tuuui, Siah Güneş Aini asnda Tanı Yaısının İşini iimek İin metninin içinde yer amaktadr e haiye Taahumaaa birikte yananmamas gerekir. Antonin Artaud 6 Şubat 948de Marc Barbezatya taahhütü bir mektup gönderir e bu mektupta şunlar yazar: Paiseki bi aınevi benden bu ad amının menini isi iinde bu Tutuguri va. Ona bu meni vedim Ama sizin iin ve Peyote Ani nin ekine knuması iin eni bi utguri hazııum. Sizden ica edim, eski meineimde aamınız ve özeike de bundan üzünü dumaınız. Sizin iin azdığım eni Tutguri kan bi ecübe kada ağı 'da maan kanı ecübe u knı ecübe buada eidiğim ciddi hasaık nbei beni kendi kanıma ıkanıken budua amamıa bi kan baakğında ve e utugri bundan dğdu Mektubun sonu Tuunin bu ikinci ersiyonuya bitiyor du 2 Antonin Artaud'nun zorlayarak kullandğ sözcüerden iae biri daha.
Fransızadai lac sözcüğü "eyak'' kaynalı oan şey anla ına geliken kuandığı llac sözcüğ leylak touu ve yap alaıya ilgidir
EL NACIONAL RHUMRLR KKIND YNLNN ÜÇ MİN
Safa 77
. eksika yolcuuğunun sonunda ntonin aud El Na conal gaetesinde döt etin yaınlar Bu etinler daha sonra Meksiko Bağısız Devlet Üniversitesi'nden Luis Cardoza y agnun abaarıyla yeniden yayınlanı İ etin oan İaretler Dağ Taraumaralar Ülkesne Youluk başında yer alır Diğe etin ise Müneccm Kraarın Ülkes r Irklke ve Atlants Kraarınn An Sa 9
MÜNECCM N ÜES
. 24 Eki 936'da, El Naconal gaetesinde spanyoa El pas de los rees maos" başlığıyla yaınlanış etin. Sa 3
DO NASIL K ..
. Müneccm Kraarn Ükesnin yedinci sayfasının aasına yaılış cüledir noin rad aynı sayda bir olasılıla yaılarının Mesika'da degilerde yayınlanasıya lgii olaak adres ve randevuları da not tiştir
70
Sa: 85
BR IRK-LKE
1. 7 Kasım 193de, E Naciona na Razancio başğyla yayanmşt. Fransa bas ise etes Nouve es dergisinde (Say: M 953) yapmştr. Saa 91
TNTS KRII N
. Metin 9 Kasm 1936'da, tonin Artaud Mesiadan aydktn sona E Naciona gaeesinde İspanyoca E rito de o ree de a Aantida başya yaynanmşr 2 spanyocasn anma tecih ettimiz "matacines sözcü buada igisiz ir içimde ayini ve aini ütene gös termektedir. Bugün çok a kuanan bu söük, bir zaala r ydz miğfer ve bacalarnda küçü çanar ve eerinde ıçrı oan dansçar aamna geiyodu. Saa 97
S 99
VI DERGSNE YANLANAN B METN KBOMŞ NSNRN RK
o l edomadaire d rortage egisine John o ester imasya yaynanan bu makae, tamzan Anonin taudya ait oduğu Mc Bareat'ya idiilmişti. John Fores ter ismi yaarr maeerinde isimerini koymak istemedie rinde aman aman paspru gibi kuanan bi imayd ntonin audnun u metni Meksik dönüşünde mai du umunun i omadı rnda yocuuu arisine 93'e oru biaz pra kzanmak amaca tesm etiği tahmin ediei 1
2 d yynnn metn ynıştır Cümenin br cinse ognın ve bi kdın eklnin biiminde omsı geei. S 103 HML LKESNE YOLCULU EK 1. ntonin rudnun ktbndn soutmk istedi bu metn, Hen Prisot rfındn sknmı ve korunmu e Mc Brbety dktlod yımı öne göndeilerek yyınnmı tr Metin Ock 19 thid Bu dönemi de metnler ve mektul gb bu metn de bük hele doludur. Br ko eksiyoncu syesinde bu metni eymsyl kıtm fırstı buduk. Syf: 117
PEYOE HKN Bİ NO
1 Bu not, Taahumaaaa eyote y bate degsnde (yı12, ibh 194 yynnc sıd ke me ınmı bi nottr S: 11 Saa: 138
HMLL LGLİ MEKL JEN PN 4 ŞBT 193
1 Bsit bi mektp olmktn öte, Taahumaaa tmm lm metn özelğne oln bu mekup kez Nouvee Revue aae Syı 95, 1 sım 1960) yynnmıtır h sonr Taahumaaa e edimitir 2 şaete Dağı sö konusudu 72
3 non audun gdm yap u sm, o uddn (574-637) Uriqu Comi majori minor adl sd dnyann yaadlşn şmalaşd simdi. Bu sm, oklim v Kaalala ilgil sld sk sk y almakad 4 Kuşkusu Mncci Kraarın ki s kousudu S: 45
JEAN PAULANA 27 ŞUBAT 937
ntonn ad, Boiau Sokandai Fans p kid uyuştuuu ilaç davsi gmüş ama u ysi amş aşka yd kc dai daha gmüşü Bu mkup uş kuuz Biau oadan, 27 Şua 93d amş S: 46
]EAN PAULANA 3 T 93
Bu mti uluamamş onin aud, an Paulha' u mktua vd cva v saad k ny k yapşmşt ktup a gl akamakad aı
Sgi Doum Aroi aı haanda oduumu anmıom ö bir a haa iin zamanazaıa uzun. Sonra onu daha ak çik daha kin irdim i biriz aık oaan kaan şrdn min bir biimd dorunuz. Arooiimin hibir zaman a omadığı bir grk midir? nu bir nrioqu zc kanıamak ri di Arıa bn dikai rooar kimrdir k (kimin?) da mk bnm canımı ıkıor ana ö geliyor k böle br nu, szn iğiniz şki daha uzun daha arın bi inm rkirir dounuz 3
Saa 147
JEAN PAULHAN'A, 28 T 197
Antonin rtaud Taahumaala lesine Yulu Nu vee Revue ançase yananaca sraarda Mneccim Kaaın les kitan üününden aıma düşünmektedir 2. Geçekten de şaele Dağı'nn iki versiyonu vardr. itapta er alan aetle Da Austos 137de Nuvee Revue ançase yanlanmştr. Dier versiyon olan şaelele Dlu Dağ ise Meksika'da spanoca yalanış metnn çevirsi olup Ei 36'da ean Pauhan a gönderimiştir. Bu iki metin kaşaştlna Antonin Aaud'nun çok önem eişiiker atı gömektedir 3 137e ean Paulhan iki z çok etki b içimde Anto nin taud lehinde girişimde ulunmuşu: Biincisi Edebiyatçla Sandından acil bir ardm isteidir (uradan 600 anlk acil yardm ödenei çkıştr); ikincisi ise Boileau Soka'ndaki tedavde masaa bizat ödemesidir Saa 149
JEAN PAULHANA 1 NİSAN 197
. Bu mekup Antonin Artaudnun ikinci ilaç tedavisi gördü ü srada azlştr 2. Yaar u satrlarda Tia ve İiz Vahşe Tasu (Biinci Biig bölümüne göndermede bulunmaktadr Saa: 50
EAN PAULHAN'A 27 MYS 97
Mekup tarihsizdir aa kesin Andr Bretona azd mektupla aynı gün a da etesi günü yazlmş ir ektuptur Aynı tahli ir mekupta Ataud And Bretona Ccile 14
Shram'da ayrdı v vlilik rojii uya düşüüü yaza. 2 Bu özüü alı, lyazmaıda ydi kz çizilmişir. Saa 51
JEAN AULHAN'A, HAZRAN BAŞI, 19
Mkubu arihi yoktur ama Ja Paulha h va yazaak Nouvee Revue anae yaılaaak mti azıda imii baş harrii koulmaıı örir v Aoi Aaud hm va vrir Bua ör mkubu Hazra aşda yaylamaı müküdür. 2. ]acque Rve le Yazşmala, Nouvee Revue ançae' Sa13, Eylül 924 yayladı Kaaka, yazarı imi ayrıa böümd rçk d üç yıldız vardı. S 52
JEAN AULHANA, HAZRAN SONU 19
1. kuba arih koulmaıştır. Araud bi kz daha imii koymama kaarıı yil. S 5
HERİ ARİSOA 0 ARA 9
1. im 943 başlarıda, yayıı Robr J God Taahumaala Ülkene Youluk yayıamak içi Aoi taud il işkiy gçr. Bu üçlrdki yazışalada kdii yardımı ola Hri Pario'ya yazdı bu mkubu dakiloda yazılmış öri Hri Paio araıda yaı Mar Barbza'ya ö drlir v 1955'd Taahumaala bakıda kiabı içid yr . Bir kolkiyou ayid bu i yazmayla karşaş tıma raı yakaadk 175
2. Naha dilinde arahumara yaya koc anlamna geir Antonin Artad b ekide sözcüğü bozarak randa krlarnın ün tihi kenti Tara anmsatmak istemi oabilir Humara sözcğü ise humer (çne çekerek koklamak) iinin geeek zama nın anmsatmaktadır Humeras sözcüğü Sanskritçede, ydz gözbebeği anlamlarna gelmektedir 3. B satırlar Tarahumaraar Ükesne Youuk'a in proje aamasında oldğn hissettirmektedir. 4 Aslnda sokağn ismi Viessensdır Sözcük onarın seen rtad Viex Saint sözcüğünü, Vie-Saints oarak da yazmt S 157
DKR GS FEREE 1 RK 93
ektp ik kez Antonin tadnn Nouveaux rs de Rodez (odezden eni azıar) ad kitabında yer amıtır.
176