Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆς-ἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς
ΕΤΟΣ ΚΓ΄, Τεῦχος 89, Ὀκτώβριος-Δεκέμβριος 2010
Η ΕΠΩΔΟΣ ΜΑΣ
Περιοδική ἔκδοση ἱστορικῆςἀρχαιολογικῆς καί λαογραφικῆς ἐνημέρωσης καί καταγραφῆς 630 74 ΑΡΝΑΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΚΩΔΙΚΟΣ 3677
Ἰδιοκτήτης Ἐκδότης–Διευθυντής–Συντάκτης Ὑπεύθυνος–Ἐπιμελητής Ὕλης: ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Θ. ΚΥΡΟΥ Φιλόλογος-Θεολόγος Τηλέφωνο καί Τηλεομοιότυπο 23720 22 127 ΑΡΝΑΙΑ Κινητό τηλέφωνο: 6943 441419 ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ Συνδρομές προαιρετικές
Ἐπιστολές-Ἐπιταγές-Ἐμβάσματα: Δημ. Θ. Κύρου, 630 74 ΑΡΝΑΙΑ Ἀριθμός Λογαριασμοῦ: Ε.Τ.Ε. 326/747879-84
ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ «ΜΕΛΙΣΣΑ» ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΑ. ΤΗΛ. 23970 23 313
Ἡ φ ω τογρ α φί α τ οῦ ἐξ ω φ ύλλου: Οἰκία κληρονόμων Σαραφιανοῦ, ὅπου ἀπό τόν Νοέμβριο τοῦ 2010 στε γάζει τ ό Μ ουσε ῖο Ὑφαν τικ ῆς τῆς Ἀρναίας.
Ἡ «Ἐπωδός» μας θά ἐπαναλαμβάνει τά παρακάτω αἰτήματα, τῶν ὁποίων ἡ ἱκανοποίηση δέν ἀπαιτεῖ χρήματα, ἀλλά μόνο βούληση: 1. Οἱ καμπάνες τοῦ ἱεροῦ μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου νά ἠχοῦν πάντοτε παραδοσιακά (δηλαδή, ἠλεκτρονικά μέν καί δυστυχῶς, ἀλλά μέ τό πρόγραμμα ἐκεῖνο, πού ἀντιγράφει ἱκανοποιητικά τήν κωδωνοκρουσία τοῦ παλιοῦ καλοῦ καιροῦ) καί σέ τρεῖς στάσεις, γιά νά ἀκούγεται ἀπό τά στόματα πολλῶν καί νά γράφεται σέ κείμενα ἐπισκεπτῶν, ὅπως τόν παλιό καλό καιρό, ὅτι οἱ καμπάνες τοῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου εἶναι «καλλίηχες». Τά ἄλλα χρησιμοποιούμενα κωδωνοκρουστικά προγράμματα εἶναι θορυβώδη καί ἐνοχλητικά καί θυμίζουν «χαλκόν ἠχοῦντα καί κύμβαλον ἀλαλάζον» (Οἱ ἀντίχριστοι καιροφυλακτοῦν καί «εὐκαιρίαν ζητοῦσιν»)! 2. Νά ἐπανέλθουν τρία καταργηθέντα, πρίν ἀπό χρόνια ἤ καί πρόσφατα, ἐκκλησιαστικά ἔθιμα. Συγκεκριμένα: α΄) Ἡ τελετή τῆς Ἀναστάσεως (στίς 12 τά μεσάνυχτα τοῦ Μ. Σαββάτου) νά γίνεται, ὅπως ἐπί αἰῶνες, στήν Κεντρική Πλατεία τῆς Ἀρναίας καί ὄχι στό χοροστάσι, μπροστά στό Δημαρχεῖο καί κάτω ἀπό τίς καμπάνες τοῦ κωδωνοστασίου τοῦ Ναοῦ, οἱ ὁποῖες κατά τήν ὥρα πού ψάλλεται τό χαρμόσυνο μήνυμα «Χριστός Ἀνέστη» ἠχοῦν ἀτάκτως καί θορυβωδῶς καί δέν τό ἀκούει κανείς, β΄) Ἡ τελετή τοῦ «καθαγιασμοῦ τῶν ὑδάτων» (τά Θεοφάνεια) νά γίνεται, ὅπως ἐπί αἰῶνες, στήν Κεντρική Πλατεία τῆς Ἀρναίας, ὅπου ὑπάρχει ὄντως ἡ πηγή τῶν ὑδάτων, καί ὄχι στό χοροστάσι, ὅπου ἡ «πηγή» (μιά βρυσούλα) εἶναι παράρτημα τῆς ὄντως πηγῆς, καί γ΄) Τά κεριά πού δίνονται στούς πιστούς κατά τίς κηδεῖες καί τά Μνημόσυνα, νά τά κρατοῦν στά χέρια τους οἱ πιστοί, ὅπως ἐπί αἰῶνες, καί ὄχι νά τά ἀνάβουν καί νά τά ἐναποθέτουν στά κηροστάσια, γιά νά μή μαυρίσουν τάχα οἱ τοιχογραφίες τοῦ Ναοῦ (αὐτή ἦταν ἡ δικαιολογία γιά τήν κατάργηση τοῦ ἐθίμου) ἤ μᾶλλον γιά νά μή λερώνεται τό δάπεδο καί χρειάζεται δουλειά γιά τήν καθαριότητά του (νεώτερη δικαιολογία)! 3) Νά τοποθετηθοῦν πινακίδες μέ τήν ἐπιγραφή: «ΙΕΡΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ» καί στήν εἴσοδο τοῦ Ναοῦ καί στήν εἴσοδο τοῦ αὔλειου χώρου του, γιά νά γνωρίζουν οἱ ξένοι ἐπισκέπτες του, πού ἐδῶ καί καιρό εἶναι πολλοί, λόγω τῶν ἀρχαιοτήτων του, σέ ποιό ἱερό πρόσωπο ἤ γεγονός τιμᾶται ὁ Ναός.
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΡΧΕΙΩΝ
Τοῦ Δημ. Θ. Κύρου Θεολόγου-Φιλολόγου
Στήν Ἀρναία ὑπάρχουν ἀρκετά ἀρχεῖα παλιῶν ἑλληνικῶν ἐγγράφων (στήν πλειοψηφία τους οἰκογενειακά). Ἡ στήλη αὐτή καταγράφει-καταλογογραφεῖ κατά χρονολογική σειρά ὅσα ἀπʼ αὐτά ἔχουν ἐντοπισθεῖ καί ἐνδιαφέρουν. ΚΑ΄ (4). ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΓΓΡΑΦΩΝ ΑΡΧΕΙΟΥ ΛΥΣΙΜΑΧΟΥ ΓΡ. ΣΑΡΑΦΙΑΝΟΥ
37. Αἴτησις, Πολύγυρος,;-;-1917, φ. 1 (φ. 1β κενό), 205Χ275. Ὁ ὑπόδικος Γρηγόριος Σαραφιανός παρακαλεῖ τόν Πρόεδρο τοῦ Ἐκτάκτου Στρατοδικείου Χαλκιδικῆς115 νά τόν δεχθεῖ σέ ἀκρόαση, γιά νά τοῦ ἀνακοινώσει τά αἴτια, πού τόν ὁδήγησαν στήν φυλάκισή του, ἐξ αἰτίας τῆς ὁποίας προσβλήθηκε σοβαρά ἡ ὑγεία του. (Τό ἔγγραφο δέν ὑπογράφεται ἀπό τόν αἰτοῦντα. Ἀπό παραδρομή καί ἀπό ἔλλειψη ἀκριβοῦς ἡμερομηνίας παρουσιάζεται στή θέση αὐτή καί ὄχι μετά τό ἔγγραφο μέ ἀριθμό 10). 38. Αἴτησις, Ἀθήνα, 27 Ἰουλίου 1917, φφ. 2 (φ. 2β κενό) 205Χ285. Ὁ Γρηγόριος Ἀν. Σεραφιανός παρακαλεῖ τόν Πρόεδρο τῆς Κυβερνήσεως Ἐλευθέριο Βενιζέλο νά διατάξει τήν πληρωμή 306.250 δραχμῶν ὡς ἀποζημίωση γιά τίς ζημιές, πού προκλήθηκαν στήν περιουσία του κατά τή συμπλοκή πού ἔγινε στίς 12 Δεκεμβρίου 1916 μεταξύ τῶν χωροφυλάκων, πού ἦταν ὀχυρωμένοι στό σπίτι του, καί τῶν ἐπιστράτων, ὅταν αὐτός βρισκόταν σέ κράτηση στόν Πολύγυρο, στήν ὑγεία του καί στήν ἐξάσκηση τοῦ ἐπαγγέλματος λόγω τῆς πεντάμηνης καί πλέον κράτησής του στίς φυλακές Πολυγύρου καί Θεσσαλονίκης. (Τό Ἔγγραφο εἶναι ἀνυπόγραφο. Ὑπάρχει καί ἀντιγραφό του γραμμένο στίς 31-7-1917. Βλέπε «Παρουσίαση Ἐγγράφων»). 39. [Ἰατρικό Πιστοποιητικό], Ἀθήνα, 1 Αὐγούστου 1917, φ. 1 (φ. 1β κενό) 95Χ132. Ὁ (ἰατρός) Μ. Καλλικούνης πιστοποιεῖ ὅτι ὁ ἰατρός Γρηγόριος Σαραφιανός «ἔπαθεν ἀπό τοῦ παρελθόντος Φεβρουαρίου γριππώδη βρογχίτιδα ἥτις χρονίσασα ἐξακολουθεῖ μέχρι σήμερον» καί ὅτι «ἡ κατάστασις αὕτη τοῦ ἐπιβάλλει συστηματικήν θεραπείαν ἐν ἐξοχῇ καί μακράν κοπώσεων». (Τό ἔγγραφο ὑπογράφει ὁ θεράπων ἰατρός). 40. [Ἄδεια κυκλοφορίας], Θεσσαλονίκη, 13 Αὐγούστου 1917, φ. 1 (φ. 1β κενό), 170Χ245. Ἡ Ἀστυνομική Διεύθυνση Θεσσαλονίκης σέ Σημείωμά της ἀναφέρει ὅτι «Ὁ κ. Γρηγ. Σεραφιανός εἶνε ἐλεύθερος νά ἀναχωρήσῃ εἰς Χαλκιδικήν μετά τῶν κάτωθι σημειουμένων προσώπων»116. (Τό ἔγγραφο ὑπογράφεται ἀπό τόν Διευθυντή καί σφραγίζεται μέ τή σφραγίδα τῆς Ὑπηρεσίας)117. 41. [Διαβιβαστικό], Ἀθήνα, 18 Αὐγούστου 1917, φ. 1 (φ. 1β κενό), 200Χ295. Ἡ Ἀστυνομική Διεύθυνση Ἀθηνῶν «διαβιβάζει ἀπολογίαν Σαραφιανοῦ Γρηγορίου ἰατροῦ ἐκ Λιαριγκόβης νῦν βουλευτοῦ» στόν Εἰσαγγελέα Πρωτοδικῶν Θεσσαλονίκης, «ἵνα, ἐάν κρίνῃ ὑπάρχουσαν περίπτωσιν ποινικῆς διώξεως, ὑποβάλῃ» σʼ αὐτήν «αἴτησιν, ὅπως ζητηθῇ ἡ ἄδεια τῆς Βουλῆς πρός καταδίωξιν». Στήν ἴδια σελίδα ὑπάρχει Σημείωμα τοῦ Εἰσαγγελέα Ἐφετῶν Παπαχατζῆ118, σύμφωνα μέ τό ὁποῖο «τό γνωμοδοτικόν περί χάριτος Συμβούλιον συγκροτεῖται ἐκ τοῦ προέδρου κ(αι)΄ Εἰσαγγελέως τῶν ἐν Ἀθήναις Ἐφετῶν, τοῦ γενικοῦ γραμματέως, τοῦ γενικοῦ ἐπιθεωρητοῦ τῶν φυλακῶν καί τοῦ διευθυντοῦ τῆς Διοικήσεως τῶν φυλακῶν, τοιούτου δέ μή ὑπάρχοντος τοῦ διευθύνοντος ταύτην τμηματάρχου». (Τό Ἔγγραφο τῆς Ἀστυν. Διεύθυνσης ἔχει ἀριθμό 86896 καί τό Σημείωμα τοῦ Εἰσαγγελέα ἔχει ἀριθμό διεκπεραίωσης 9758). 42. [Ἐπιστολή], Ἀθήνα, 25 Αὐγούστου 1917, φ. 1, 110Χ180. Ὁ Κ. Δογάνης γράφει στόν γιατρό (Γρηγόριο Σαραφιανό), ὅτι σέ ἐπιστολή του119 ἀπό τή Θεσσαλονίκη τοῦ ἔγραψε, ὅτι μετετέθη στήν Πάτρα, ὅτι τήν ἐπιστολή του120 τήν ἔλαβε στόν σταθμό τῆς
Θεσσαλονίκης καί στενοχωρήθηκε «διά τήν κατάστασιν τῆς Χαλκιδικῆς», ὅτι προσπάθησε νά δεῖ τόν Ρέπουλη (25/9), ἀλλά μάταια καί θά παραμείνει καί τήν ἑπόμενη μέρα, γιά νά τόν δεῖ καί νά τοῦ ἐκθέσει τήν κατάσταση, ὅτι ἀντάμωσε τόν Βασιλᾶκο καί εἶναι μαζί τήν ὥρα πού τοῦ γράφει, ὅτι εἶδε τόν Μιχαλακόπουλο «διά τό ζήτημα τοῦ Βασιλάκου», ὁ ὁποῖος τοῦ εἶπε «ὅτι ὁ κ. Πρόεδρος ἔδωκε διαταγήν νά μή συμπεριληφθοῦν εἰς τήν ἀμνηστείαν οἱ ἠθικῶς ἔνοχοι, διότι οὗτοι ὡς μᾶλλον ἐγγράμματοι καί ὡς ἔχοντες κοινωνικήν τινα θέσιν θεωροῦνται ὡς ἐπικίνδυνοι» καί γιʼ αὐτό «δέν δύναται νά παραβῇ τήν ἐντολήν τοῦ κ. Προέδρου», ἀλλά τοῦ ὑποσχέθηκε ὅτι μόλις ἔρθει ὁ Πρόεδρος θά τόν ἐνημερώσει καί θά προσπαθήσει νά τόν μεταπείσει, ὅτι εἶναι ἀνάγκη νά ἔλθη (ὁ Γ.Σ.) στήν Ἀθήνα «μήπως καθαρίσῃ τήν ὑπόθεσιν αὐτήν μέσω τοῦ κ. Ρέπουλη» καί ὅτι γιά τήν ὑπόθεση τῆς γυναίκας του εἶδε τόν Χωματᾶ121 στήν κλινική καί τοῦ εἶπε, ὅτι εἶναι ἀνάγκη νά δεῖ τόν Ρέπουλη «καθόσον οὗτος θά βραδύνῃ νʼ ἀναλάβῃ ὑπηρεσίαν». (Τό ἔγγραφο ὑπογράφεται ἀπό τόν ἀποστολέα). 43. [Ἐπιστολή], Πολύγυρος, 16 Σεπτεμβρίου 1917, φ. 1 (φ. 1β κενό), 110Χ180. Ὁ Ν. Τραγανός γράφει στόν Γρηγόριο (Σαραφιανό), ὅτι οἱ συγγενεῖς τοῦ Ἀθανασίου Μοδικοῦ, ὁ ἴδιος καί κυρίως ἡ ἀδελφή του (τοῦ Ν.Τ.) τόν παρακαλοῦν νά ἐνεργήσει κατά τή μετάβασή του στήν Ἀθήνα «παρά τῷ δικηγόρῳ, ὁ ὁποῖος τόν ὑπεράσπισε ἐν Θεσσαλονίκῃ κ(αι)΄ εἰς ἄλλους φίλους νά γείνῃ ἀναθεώρησις τῆς δίκης ἤ νά τῷ δοθῇ χάρις». (Τό ἔγγραφο ὑπογράφει ὁ ἀποστολέας). 44. [Ἐπιστολή], Πολύγυρος, 2(0;) Ἀπριλίου 1917, φφ. 2, 110Χ180. Ὁ Γρηγόριος Σαραφιανός γράφει στή σύζυγό του, ὅτι «ἤδη ἐπί τοῦ προκειμένου τά τοῦ Πολυγύρου βάσανα ἔληξαν καί ἄρχονται τά τῆς Θ/νίκης», ὅτι «ἐφυλακίσθησαν ἐπί ἐπιορκίᾳ σήμερον κατά τήν διαδικασίαν, ὑπό τοῦ στρατοδικείου, ἄλλων, ὁ Κωσ. Δ. Ρήγας ἤ Μητιάνος, ὁ Ἰ. Πατσατζής, Ἀθ. Καραπιπέρης, ἡ Δέσπω (σύζυγος Ἀγγέλου Ταμπάκη, ἡ Ἑλένη Στεφάνου Κύρου καί συνυφάδα της», ὅτι τήν εὐχαριστεῖ καί τή συγχαίρει γιά τούς συγγενεῖς της στόν Πολύγυρο, οἱ ὁποῖοι τόν ἔκαναν νά μήν αἰσθανθεῖ «ἐπαισθητῶς τήν συζυγικήν ἔλειψιν» καί «ἰδίᾳ ἡ θειά Μορφούλα καί Τάσος», στούς ὁποίους ἐκφράζει τίς εὐχαριστίες του καί τήν εὐγνωμοσύνη του «διά τούς κόπους εἰς οὕς ὑπεβλήθησαν καί συνετέλεσαν εἰς τήν ἐκ τῆς νόσου» διάσωσή του καί ὅτι ἀναχωρῶντας τό Σάββατο (γιά τή Θεσσαλονίκη) καί μή ἔχοντας ἐπί πλέον χρήματα, γιά νά πληρώσει τά ἔξοδα πού ἔκαναν γιʼ αὐτόν καί γιά τούς νοσηλευτές του, γράφει τήν ἴδια μέρα στόν πατέρα της «νά τούς πληρώσῃ λίαν προσεχῶς». (Τό ἔγγραφο εἶναι κολοβό καί γιʼ αὐτό δέν ὑπάρχει ἡ ὑπογραφή τοῦ ἀποστολέα). 45. [Διαβιβαστικό], Ἀθήνα, 1 Ὀκτωβρίου 1917, φ. 1 (φ. 1β΄ κενό), 205Χ270. Ὁ Ὑπουργός τῆς Δικαιοσύνης Ἰ. Δ. Τσιριμῶκος διαβιβάζει πρός τόν Κύριο Εἰσαγγελέα τῶν ἐν Θεσσαλονίκῃ Πρωτοδικῶν» τόν Νόμο 775 καί τοῦ ἀνακοινώνει, ὅτι «ἐάν τά γεγονότα ἔχουσιν ὡς ἐκτίθενται, οὐδεμία παραμένει ἀμφιβολία ὅτι ὁ ἀναφερόμενος προστατεύεται ὑπό τοῦ διατάγματος τῆς 22 Ἰουνίου 1917 περί ἀμνηστείας κυρωθέντος ὑπό τοῦ Νόμου 775 (ἄρθρον 1, ἀριθ. 2) ὡς ρητῶς ὁρίζεται ὅτι χορηγεῖται ἀμνηστεία διά πάσας τάς ἀνυποταξίας καί λιποταξίας πλήν τῆς ἐνώπιον τοῦ ἐχθροῦ» καί ὅτι «ἐφʼ ὅσον ἀμνηστεύεται ὁ ἄμεσος αὐτουργός τῶν ἀδικημάτων τούτων οὐδείς ὑφίσταται λόγος, ὅπως μή θεωρηθῶσιν ἀμνηστευόμενοι καί οἱ συνεργοί τούτων καθʼ ἅ οὕτως ἐντίθησι» καί γιʼ αὐτό παρακαλεῖ, «ὅπως ἀνασταλῇ πᾶσα περαιτέρω καταδίωξις». (Τό ἔγγραφο εἶναι ἀκριβές ἀντίγραφο χωρίς ὑπογραφή καί σφραγίδα). 46. Αἴτησις, ; , ; ; 1917, φ. 1 (φ. 1β κενό), 210Χ290. Ὁ Γρηγόριος Σαραφιανός, κάτοικος Λιαριγκόβης, σέ αἴτησή του «πρός τόν Διευθυντήν τοῦ Δικαστικοῦ Τμήματος Σώματος Στρατοῦ Ἐθν. Ἀμύνης» παρακαλεῖ νά τοῦ δώσει «ἀντίγραφον τῆς καταδικαστικῆς ἀποφάσεως τοῦ Στρατοδικείου Χαλκιδικῆς» τοῦ ἀδελφοῦ του Βασιλείου Σαραφιανοῦ «καταδικασθέντος ὑπό τοῦ ὡς ἄνω Στρατοδικείου κατά μῆνα Μάϊον ἐ.ἔ.». (Τό ἔγγραφο εἶναι προχειρογραμμένο καί ἀνυπόγραφο καί προφανῶς πρόκειται γιά σχέδιο). 47. [Εὐχετήριο], Μέτωπον140, 31 Δεκεμβρίου 1917, φ. 1 (φ. 1β κενό), 90Χ51. Ὁ Ταγματάρχης Πεζικοῦ Ἰωάννης Σ. Ἀλεξάκης141 εὔχεται στόν Γρηγόριο Σαραφιανό (;) «εὐτυχές τό νέον ἔτος». (Τό ὀνοματεπώνυμο καί ἡ ἰδιότητα τοῦ ἀποστολέα εἶναι ἔντυπα). 48. [Σημείωμα], Λιαρίγκοβη, 19 Φεβρουαρίου142 1918, φ. 1 (φ. 1β κενό), 15Χ95.
Ὁ Γρηγόριος Σαραφιανός σημειώνει ὅτι στίς 19 Φεβρουαρίου ἀναχώρησε ἀπό τή Λιαρίγκοβη μέ τή συνοδεία τοῦ χωροφύλακα Περουλάκη Παναγιώτη143 γιά τήν Ἀθήνα, διανυκτέρευσε στή Γαλάτιστα, κρατήθηκε μέχρι τό ἀπόγευμα στό τμῆμα Μεταγωγῶν Θεσσαλονίκης καί ἀνεχώρησε γιά τήν Ἀθήνα στίς 11 μ.μ., ὅπου ἔφθασε στίς 25 Φεβρουαρίου «Δευτέραν τῆς Τυροφάγου». Στό τέλος σημειώνει ὅτι ἐπανέκαμψε στή Λιαρίγκοβη στίς 29 Μαρτίου. Σημειώσεις:
115. Πρόκειται γιά τόν λοχαγό Κωνσταντῖνο Νταή. (Βλέπε, τχχ. 87, Ἔγγραφο 16, σσ. 4-5, καί 88, Ἔγγραφο 22, σ. 4), πού συμμετεῖχε στά τραγικά γεγονότα τῆς Ἀρναίας στίς 17-12-1916. 116. Στή στήλη «Ὀνοματεπώνυμον μελῶν οἰκογενείας συνοδευόντων τόν ὑπέρ οὗ τό παρόν» δέν ἀναγράφονται συνοδά πρόσωπα, ἐπειδή προφανῶς δέν ὑπῆρχαν. 117. Ἡ σφραγίδα εἶναι στρογγυλή, διαμέτρου 3,7 ἑκ. Κυκλικά φέρει τό λογότυπο «ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ», χωρίς παράσταση στό κέντρο. 118. Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν. 119. Δέν ἐντοπίσαμε τήν ἐπιστολή αὐτή. 120. Δέν ἐντοπίσαμε τήν ἐπιστολή αὐτή. 121. Δέν ἔχουμε πληροφορίες γιʼ αὐτόν. 122. Ἦταν Πολυγυρινός, γιός τοῦ σχολάρχη Ἰωάννη Νικολάου Τραγανοῦ, ὁ ὁποῖος ἦταν ἐπίσης Ἐπίτροπος στόν Πολύγυρο τῆς Ἱ. Μ. Παντοκράτορος τοῦ Ἁγ. Ὄρους ἀπό τό 1906 ἕως τό 1923 (ἴσως καί νωρίτερα καί ἀργότερα) (βλ. Κώδικες ἐξερχομένων καί εἰσερχομένων ἐπιστολῶν τῶν ἐτῶν 1896-1918, 1906-1912, 1913-1914 καί 1919-1928 τῆς Ἱ. Μονῆς) ἄοπλος Μακεδονομάχος (Γραμματέας τῆς Ἐπιτροπῆς Ἄμυνας καί πράκτορας) (βλ. ἐνδεικτικά, Δημ. Κύρου, Ὁ Μακεδονικός Ἀγώνας καί ἡ Χαλκιδική, ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ, τχ. 48-49, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 255) καί μέλος τῆς «Παγχαλκιδικῆς Ἑνώσεως τό 1913/1914. [Βλ. Δημ. Κύρου, Παγχαλκιδική Ἕνωσις: Ἕνα πολιτικοινωνικό Σωματεῖο στά μεταπελευθερωτικά χρόνια στή Χαλκιδική (1913-1914), ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ, τχ. 13/Νοέ.-Δεκ. 2002, σσ. 21]. Ὁ Ν. Ἰ. Τραγανός ὑπηρέτησε ὡς ὑπάλληλος στόν Σωχό Λαγκαδᾶ Θεσσαλονίκης, σύμφωνα μέ πληροφορίες τοῦ Γιάννη Αἰκατερινάρη, πού τόν εὐχαριστοῦμε. 124. Δέν ἔχουμε πληροφορίες γιʼ αὐτήν. 125. Δέν γνωρίζουμε σέ ποιά δίκη ἀναφέρεται. 126. Μετά τήν κατάπνιξη τοῦ κινήματος τῶν ἐπιστράτων-λιποτακτῶν πραγματοποιήθηκαν ἀρκετές συνεδριάσεις τοῦ Ἔκτακτου Στρατοδικείου Χαλκιδικῆς γιά ἐκδίκηση, πού ἀφοροῦσαν σέ πρόσωπα, πού συμμετεῖχαν στό κίνημα αὐτό. Σέ μία ἀπό τίς συνεδριάσεις αὐτές καταδικάσθηκαν καί οἱ παρακάτω ἀναφερόμενοι (βλ. Σημειώσεις 127-130, 132 καί 134), οἱ ὁποῖοι κλήθηκαν ἤ παρουσιάσθηκαν ὡς μάρτυρες ὑπεράσπισης συγγενῶν ἤ γνωστῶν τους προσώπων καί κατηγορήθηκαν γιά ψευδορκία. 127. Ὁ Κωνσταντῖνος Ρήγας ἦταν γυιός τοῦ Δημητρίου καί καταγόταν ἀπό τήν Ἀρναία. Ἀπό τό 1912 ἕως τό 1914 χρημάτισε Ἐκκλησιαστικός Ἐπίτροπος τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας. [Βλ. Δημ. Κύρου, 1. Ἐκκλησιαστικοί Ἐπίτροποι τοῦ Ἐνοριακοῦ καί Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας (18351947). (Μιά πρώτη καί πρόχειρη καταγραφή), ΑΡΝΑΙΑ, τχ. 77/Ὀκτ.-Δεκ. 2007, σ. 18, καί 2. Ὁ Ἱερός Μητροπολιτικός Ναός τοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας, Ἀρναία, 2008, σ. 55]. Ἡ προσωνυμία «Μητιάνος» εἶναι παρατσούκλι, ἐπειδή εἶχε μεγάλη μύτη! (Πληροφορία τοῦ κ. Κων. Νικ. Ρήγα, πού τόν εὐχαριστοῦμε). 128. Ὁ Δημήτριος (ἴσως Δῆμος) Πατσιατζής καταγόταν ἀπό τήν Ἀρναία. Γεννήθηκε τό 1886; (Βλ. «Μητρῶον τῶν ἀρρένων ...»). 129. Ὁ Ἀθανάσιος Καραπιπέρης καταγόταν ἀπό τόν Πολύγυρο. 130. Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτήν. Ἴσως ὁ σύζυγός της Ἄγγελος Ταμπάκης (βλ. Σημ. 131) νά ἦταν κατηγορούμενος σέ κάποια δίκη. 131. Ὁ Ἄγγελος Ταμπάκης (ἤ Ταμβάκης) ἦταν γιός τοῦ Παναγιώτη καί καταγόταν ἀπό τήν Ἀρναία. Τό 1902-1903 χρημάτισε Ἐκκλησιαστικός Ἐπίτροπος τοῦ Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Στεφάνου Ἀρναίας. (Βλ. Δημ. Κύρου, 1. Ἐκκλησιαστικοί Ἐπίτροποι ..., ὅ.π., καί 2. Ὁ Ἱερός Μητροπολιτικός Ναός ... , σ. 54). 132. Ἡ Ἑλένη Στεφάνου Κύρου καταγόταν ἀπό τήν Ἀρναία. Ἦταν σύζυγος τοῦ Στεφάνου Κύρου (βλ. Σημ. 133). 133. Ὁ Στέφανος Κύρου τοῦ Γεωργίου καταγόταν ἀπό τήν Ἀρναία. Γεννήθηκε τό 1876. (Βλ. «Μητρῶον τῶν ἀρρένων ...»). Ἦταν οἰκοδόμος καί ἐργάσθηκε, ὅπως λέγεται, στήν οἰκοδόμηση τῆς Σκήτης τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου (Σεράϊ) τοῦ Ἁγ. Ὄρους στίς ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰῶνα. (Ἦταν ἀδελφός τοῦ παπποῦ τοῦ γράφοντα, τοῦ Δημητρίου). 134. Συνυφάδα τῆς Ἑλένης Σ. Κύρου ἦταν ἡ Μαρία, σύζυγος τοῦ Δημητρίου Κύρου (τό γένος Κασίδη) καί καταγόταν ἀπό τή Ζαγορά τοῦ Βόλου. (Ἦταν γιαγιά τοῦ γράφοντα!). 135. Πρόκειται γιά τή Μορφούλα Ξανθοπούλου ἀπό τή Νικήτη (βλ. Σημ. 70 στό τχ. 88, σ. 7), ἡ ὁποία ἦταν
σύζυγος τοῦ Πολυγυρινοῦ Ἀναστασίου Μοδικοῦ καί θεία τῆς Ἑλένης Γρηγ. Σαραφιανοῦ καἰ ὄχι α΄ ἐξαδέλφη, ὅπως ὑποθέσαμε στή Σημ. 70 (βλ. Σημ. 136). 136. Πρόκειται γιά τόν Ἀναστάσιο Μοδικό, σύζυγο τῆς Μορφούλας Ξανθοπούλου (βλ. Ἔγγραφο 18 καί Σημ. 70, στό τχ. 88, σ. 7). Μέ τό χαϊδευτικό ὄνομα Τάσος ἀναφέρεται καί στό Ἔγγραφο ἀρ. 19, ὅ.π., καί χαρακτηρίζεται ὡς θεῖος τῆς Ἑλένης Γρ. Σαραφιανοῦ. Στή Σημ. 71, ὅ.π., γράφαμε ὅτι «δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν». 137. Χρημάτισε ὡς βουλευτής Φθιωτιδοφωκίδος, Ὑπουργός Παιδείας (1912-1915) καί ἀργότερα Δικαιοσύνης στίς Κυβερνήσεις τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου. Τό 1914 «τό Δημοτικόν Συμβούλιον τοῦ Δήμου Αὐγαίας περιφερείας Χαλκιδικῆς», «ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους» Σωκράτης, «οἱ Πρόκριτοι» καί «ἡ Ἐφοροεπιτροπή τοῦ Ἡμιγυμνασίου Λιαριγκόβης» ἔστειλαν Ὑπόμνημα διαμαρτυρίας στόν Ὑπουργό Παιδείας Ἰω. Τσιριμῶκο γιά τή μή ἔγκριση λειτουργίας καί τρίτης τάξης στό Ἡμιγυμνάσιο. 138. Τό διαβιβαζόμενο ἔγγραφο ἦταν, σέ ἔντυπη μορφή, ἡ «Αἰτιολογική Ἔκθεσις» πρός τή Βουλή καί τό «Νομοσχέδιον Περί κυρώσεως τοῦ ἀπό 22 Ἰουνίου 1917 Β. Διατάγματος περί χορηγήσεως ἀμνηστίας» (βλ. εἰκόνα), ἀπαντητικό, ὅπως διαπιστώνεται ἀπό τό διαβιβαστικό, σέ Ἔκθεση τοῦ Εἰσαγγελέα γιά τή χορήγηση ἤ μή ἀμνηστίας στόν ἀδελφό, ὅπως ὑποθέτουμε, τοῦ Γρηγορίου Σαραφιανοῦ, Βασίλειο. 139. Βλ. προηγούμενη Σημείωση. 140. Πρόκειται γιά τό μέτωπο Γευγελῆς-Λούμνιτσας. (Βλ. Ἀνωνύμου, Ἰωάννης Σωτ. Ἀλεξάκης, Ἀντιστράτηγος, ἐ.ἀ., ἐφημ. «Η ΔΙΚΤΗ», φ. 62/Μάϊος 1980, σ. 2). 141. Πρόκειται γιά τόν γνωστό ἀξιωματικό, ἀπό τό χωριό Ἔξω Ποτάμοι Λασηθίου Κρήτης, ὁ ὁποῖος ὡς ἀνθυπολοχαγός ἦταν ὁ ἐπικεφαλής τμήματος τοῦ Α΄ Ἀνεξάρτητου Τάγματος τῶν Κρητῶν, τό ὁποῖο στίς 2 Νοεμβρίου τοῦ 1912 εἰσῆλθε στήν Ἀρναία κηρύσσοντας ἐπίσημα τήν ἀπελευθέρωση τῆς περιοχῆς καί τήν ἐνσωμάτωσή της στό ἐλεύθερο Ἑλληνικό Κράτος. Τό 1913 (25 Σεπτεμβρίου) ἔγινε Ὑπολοχαγός, τό 1915 (25 Μαρτίου) Λοχαγός, τό 1917 (13 Δεκεμβρίου), εὑρισκόμενος στό μέτωπο Γευγελῆς-Λούμνιτσας, τό 1923 (13 Δεκεμβρίου) Ἀντισυνταγματάρχης, τό 1927 Συνταγματάρχης, τό 1935 Ὑποστράτηγος, τό 1937 ἀποστρατεύθηκε αὐτεπάγγελτα μέ τόν βαθμό τοῦ Ἀντιστρατήγου, τό 1940 ἀνακλήθηκε στήν ἐνεργό δράση καί τό 1941 ἀποστρατεύθηκε. Πέθανε στίς 25 Μαΐου 1980 σέ ἡλικία 95 ἐτῶν. (Βλ. ἐνδεικτικά: Ἀνωνύμου, Ἰωάννης Σωτ. Ἀλεξάκης ..., ὅ.π., καί Δημ. Κύρου, Ἡ Ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας καί τῆς Βόρειας Χαλκιδικῆς ἀπό τόν τουρκικό ζυγό (1912) καί οἱ πρῶτες ἡμέρες ἐλεύθερης ζωῆς, Ἀρναία 2007, σσ. 19-29 καί 47-52). 142. Ἡ ἡμερομηνία ἀφορᾶ μόνο στήν ἡμέρα ἀναχώρησής του γιά την Ἀθήνα. 143. Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΓΓΡΑΦΩΝ
Παρουσιάζουμε αὐτούσιο τό μέ ἀρ. 38 Ἔγγραφο τοῦ Ἀρχείου Λ. Σαραφιανοῦ: Αἴτησις Γρηγορίου Ἀν. Σεραφιανοῦ ἰατροῦ κατοίκου Λιαριγκόβης τῆς Χαλκιδικῆς κ(αι)΄ Βουλευτοῦ Θεσσαλονίκης
Πρός Τήν Α. Ἐξοχότητα τόν Πρόεδρον τῆς Κυβερνήσεως κ. Ἐλευθέριον Βενιζέλον
Ἐν Ἀθήναις τῇ 27ῃ Ἰουλίου 1917 Κύριε Πρόεδρε Κατά τήν 7/ωρον συμπλοκήν ἥτις ἔλαβε χώραν τήν 12 Δεκεμβρίου π.ἔ. 1916 ἐν τῇ ἐν Λιαριγκόβῃ οἰκίᾳ μου, ἐπιταχθείσῃ ὑπό τοῦ τότε Ἀστυνομικοῦ Σταθμάρχου Λιαριγκόβης1 πρός ὀχύρωσίν του εἰς αὐτήν, μεταξύ τῶν χωροφυλάκων αὐτοῦ κ(αι)΄ τῶν λιποτακτῶν τοῦ Τμήματος ἐκείνου καθ’ ὅν χρόνον κληθείς ὑπό τῆς Ἀστυνομικῆς Διευθύνσεως Χαλκιδικῆς εἰς Πολύγυρον διετέλουν ὑπό κράτησιν. Καί μετά τήν συμπλοκήν ἥτις ἐγένετο ἐν Χολομόνδι τήν 17 ἰδίου μηνός μεταξύ λιποτακτῶν καί τοῦ ὑπό τήν Διοίκησιν τοῦ τότε Ταγματάρχου κ. Κων. Μπαρτζώκα3 στρατοῦ, κατελθόντες οἱ τελευταῖοι τήν νύκτα καί διαρρήξαντες τήν θύραν τῆς ἀκατοικήτου οὔσης ἐκ τῆς προτέρας καταστροφῆς οἰκίας μου καί διαμείναντες
ἐν ταύτῃ μέχρι τήν 21 ἰδίου μηνός μοῦ ἐπέφερον εἰς ὁλόκληρον τήν περιουσίαν μου τάς ἑξῆς ζημίας: 1) Εἰς φθοράν τῆς οἰκοδομῆς καί ἐπίπλων δρχ. 2) Εἰς διαρπαγήν βιβλιοθήκης, χειρουργικῶν ἐργαλείων καί φαρμάκων 3) Εἰς περιεχόμενον οἰκίας/κοσμήματα, σκεύη πολύτιμα κ(αι)΄ εἰς κοινά ἐνδύματα, κλινοσκεπάσματα, σιτηρά, τρόφιμα κ.τ.λ. 4) Χρήματα εἰς χρυσόν λίρας Τουρκίας 1250 δρχ. 5) Χρήματα εἰς χαρτονομίσματα 6) Εἰς 500 Μετοχάς Μεταλλ. Κασσάνδρας 7) Εἰς ἐπαγγελματικήν ζημίαν ἐκ κρατήσεως πέντε κ(αι)΄ ἡμίσεως μηνῶν πρό καί μετά τήν ἐκ τοῦ ἐκτάκτου Στρατοδικείου Χαλκιδικῆς ἀθώωσίν μου. 8) Εἰς ἀποζημίωσιν τῆς κλονισθείσης ὑγείας μου καί ὡς ἐμφαίνεται ἐκ τοῦ συνημμένου πιστοποιητικοῦ τοῦ Καθηγητοῦ κ. Καλλικούνη, τῆς ἐκ τῆς ἀθλιεστάτης ἐγκαθέρξεώς μου εἰς τάς σκοτεινάς κ(αι)΄ ὑπογείους φυλακάς Πολυγύρου κ(αι)΄ Θεσσαλονίκης εἰς ἅς ἐκρατήθη πλέον τοῦ πενταμήνου.
15,000 35,000 60,000 28,750 30,000 90,000
27.500
20,000 306,250 ἀνερχομένας ἐν ὅλῳ εἰς τριακοσίας ἕξ χιλιάδας κ(αι)΄ διακοσίας πεντήκοντα δραχμάς / ἀρ. 306,250. Ἀναφέρων ἐνώπιον ὑμῶν, κ. Πρόεδρε, τάς ἄνω ζημίας ἅς ὑπέστην ὅλως ἀδικαιολογήτως κατά τάς ἄνω συμπλοκάς, παρακαλῶ εὐσεβάστως ὅπως διατάξητε ὅπως ἐγένετο κ(αι)΄ εἰς ἄλλους ὑποστάντας ὁμοίου εἴδους καταστροφάς, καί μοι πληρωθῆ τό ἄνω ποσόν. Εὐπειθέστατος Σημειώσεις
1. Πρόκειται γιά τόν ἐνωμοτάρχη Κοντογιάννη, ὁ ὁποῖος τελικά εἶχε οἰκτρό τέλος, διότι οἱ ἐπίστρατοι τόν σκότωσαν στίς 12/13 Δεκεμβρίου 1916 καί ἐπέτρεψαν νά ταφεῖ μετά ἀπό δύο ἡμέρες [Βλέπε: (Ἀνωνύμου), Συμβολή εἰς τήν Ἱστορίαν .... Ἡ τρομακτική τραγωδία τῆς Χαλκιδικῆς ὅταν κατά τό 1916 ἐπέρασεν ἀπʼ ἐκεῖ ὡς τυφών ὁ Γεώργιος Κονδύλης. Ἀπό μίαν ἐπίσημον ἔκθεσιν, ἐφημ. «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», φ. 4963/19-11-1935, σ. 1, (ὅπου ἀναφέρεται ἡ δράση, τοῦ στρατιωτικοῦ ἀποσπάσματος τοῦ λοχαγοῦ Γ. Κονδύλη στήν Λιαρίγκοβη), Δημ. Θ. Κύρου, 1. Τά «Χρονικά Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Λιαριγκόβης (Ἀρναίας)» τοῦ Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτη (1911-1944), ΑΡΝΑΙΑ, τχ. 79/Ἀπρ.-Ἰούν. 2008, σ. 7, καί 2. Ὁ Διοικητής τοῦ Ἀστυνομικοῦ Σταθμοῦ Λιαριγκόβης ἐνωμοτάρχης Κοντογιάννης (1916-1917), ὅ.π., τχ. 80/Ἰούλ.-Σεπτ. 2008, σσ. 19-20. 2. Πρόκειται γιά τό ὄρος Ὑψίζωνος ἤ Χολομών τῆς Χαλκιδικῆς (ὑψ. 1165 μ.), στούς πρόποδες τοῦ ὁποίου εἶναι κτισμένη καί ἡ Ἀρναία. 3. Γιά τή δράση τοῦ Κων. Μπαρτζώκα στή Λιαρίγκοβη βλέπε ἐνδεικτικά: Δημ. Θ. Κύρου, Τά «Χρονικά ...», ὅ.π. Ἡ παραπάνω (στή Σημ. 1) ἀναφερόμενη «ἐπίσημος ἔκθεσις», ἡ ὁποία δημοσιεύεται στήν ἐφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» στά φφ. 4961/17-11-1935 ἕως 4965/21-11-1935 καί στό φ.; /27-11-1935, περιλάμβανε καί δεύτερο μέρος γιά τά γεγονότα στή Λιαρίγκοβη, ὅπου ἀναφέρεται ἡ δράση τοῦ στρατιωτικοῦ ἀποσπάσματος τοῦ Κ. Μπαρτζώκα, ἀλλά γιά ἄγνωστους λόγους δέν δημοσιεύεται, παρά τό ὅτι προαναγγέλλεται στήν ἀρχή τῆς παραπάνω συνέχειας τοῦ δημοσεύματος. Ὁλόκληρο τό ἀναφερόμενο στή Λιαρίγκοβη τμῆμα τῆς Ἔκθεσης (χειρόγραφο), δημοσιευμένο καί μή βρίσκεται στό Ἀρχεῖο Σαραφιανοῦ καί (σέ φωτοτυπία) στό Ἀρχεῖο τοῦ γράφοντα καί παρουσίασή του θά γίνει σέ προσεχές τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ, στό πλαίσιο τῆς παρουσίασης τοῦ Ἀρχείου Σαραφιανοῦ. Ἐξαιτίας τῶν τραγικῶν γεγονότων τῆς Ἀρναίας τόν Δεκέμβρο τοῦ 1916 δέν ἔγιναν στό Ἡμιγυμνάσιο Λιαριγκόβης οἱ ἐξετάσεις πρίν ἀπό τά Χριστούγεννα λόγῳ ἀσθενείας τῶν καθηγητῶν καί «ἕνεκα τῆς ἀνωμάλου καταστάσεως, ἥτις ἐπεκράτει τότε ἐν τῇ κωμοπόλει, ἕνεκα τῆς ὁποίας οἱ πλεῖστοι τῶν γονέων τῶν μαθητῶν ἀπήτουν νά ἔχωσι τά τέκνα των πλησίον των». (Βλέπε «Βιβλίον Πράξεων Ἡμιγυμνασίου Λιαριγκόβης», Πράξη 15/9-1-1917). 4. Δέν ἔχουμε ἄλλες πληροφορίες γιʼ αὐτόν.
Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΗΣ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙ∆ΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ∆. ΚΥΡΟΥ: «Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΧΑΛΚΙ∆ΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΖΥΓΟ (1912) ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΖΩΗΣ»* Τοῦ κ. Γιώργου Ζωγραφάκη, ἐκπαιδευτικοῦ
Θέλω, πρίν ἀπʼ ὅλα, νά ἐκφράσω τή χαρά μου γιά τήν πρόταση πού μοῦ ἔγινε νά παρουσιάσω σήμερα τό βιβλίο τοῦ φίλου Δημήτρη Κύρου «Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΖΥΓΟ (1912) ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΖΩΗΣ», καί μαζί νά μιλήσω γιά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας ἀλλά καί ὁλόκληρης τῆς Χαλκιδικῆς, πράγμα πού ἔτσι ἤ ἀλλιῶς θά γινόταν, ἀφοῦ τό περιεχόμενο τοῦ βιβλίου διαπραγματεύεται αὐτό ἀκριβῶς τό θέμα: τήν ἀπελευθέρωση δηλαδή τῆς Βόρειας ἀλλά καί ὁλόκληρης τῆς Χαλκιδικῆς. Βέβαια, γιά νά μιλήσει κανείς γιά τήν ἀπελευθέρωση τῆς Χαλκιδικῆς καί τῆς Ἀρναίας καί τῆς ἐνσωμάτωσής τους στό ἐλεύθερο ἑλληνικό κράτος, πρέπει νά ξεκινήσει ἀπό πολύ πρίν, ὄχι μόνο ἀπό τίς ἐπαναστάσεις τοῦ 1854 καί τοῦ 1878 καί ἀπό τόν Μακεδονικό Ἀγώνα, ἀλλά ἡ ἀναφορά πρέπει νά φτάσει ἀκόμα πιό πίσω, στή συμμετοχή, δηλαδή, τοῦ τόπου μας στή μεγάλη ἑλληνική ἐπανάσταση τοῦ 1821, πού σωστά ἔχει ὀνομαστεῖ Ἐπανάσταση τῆς Χαλκιδικῆς. Πρέπει, ἐν ὀλίγοις, νά τονιστεῖ ὅτι τότε οἱ Χαλκιδικιῶτες πῆραν στούς ὤμους τους ἕναν ξεσηκωμό πού κράτησε κοντά ἕξι μῆνες, πού εἶχε μεγάλες ἐπιτυχίες καί ἀπασχόλησε μεγάλες τουρκικές δυνάμεις, στερώντας τις ἀπό τά μέτωπα συγκρούσεων τῆς Ν. Ἑλλάδας, καί παράλληλα παρέσχε πολύ μεγάλες θυσίες, γιά τίς ὁποῖες μιλοῦν εὔγλωττα, τόσο τό πολύ γνωστό κείμενο τοῦ Μπαϊράμ πασᾶ ὅτι «δέν θά λαλήσει πλέον ἀλέκτωρ σʼ αὐτό τόν τόπο», ὅσο καί τελικά ὁ χαρακτηρισμός «Χαλασμός», τόν ὁποῖο ἔδωσε ὁ λαός καί ἡ Ἱστορία στήν ἡρωική ἄμυνα καί στή θυσία τῶν ἐπαναστατημένων Χαλκιδικιωτῶν στήν Ποτίδαια, στό τέλος τοῦ Ὀκτώβρη τοῦ ʼ21. Μετά τά γεγονότα αὐτά, καί παρά τόν αὐθάδη λόγο τοῦ Μπαϊράμ ὅτι δέν θά λαλήσει πλέον ἀλέκτωρ στή Χαλκιδική, οἱ παπποῦδες αὐτοῦ τοῦ τόπου ξεσηκώθηκαν καί πάλι στά 1854, στή γνωστή ἐπανάσταση τοῦ Τσάμη Καρατάσου, πού δέν εἶχε ὡστόσο αἴσιο τέλος, καί ὁ τόπος πλήρωσε καί πάλι τή συμμετοχή του μέ πολλά θύματα, μέ πιό χαρακτηριστικά τή σφαγή τῶν προκρίτων τοῦ Πολυγύρου στίς 22 Ἀπριλίου 1854. Καί ἀκόμη ὅτι, ὄχι πολλά χρόνια ἀργότερα, στά 1878, ὑπῆρξε ἔντονη προετοιμασία τοῦ λαοῦ τῆς Χαλκιδικῆς, γιά νά ἑνωθεῖ καί νά ἀγωνιστεῖ μαζί μέ ἐπαναστατικά σώματα πού ἀναμένονταν στή Χαλκιδική, σʼ αὐτό τόν καινούργιο ξεσηκωμό καί πού ὅμως, αὐτά τά ἐπαναστατικά σώματα δέν ἀποβιβάστηκαν τελικά στή Χαλκιδική ἀλλά στήν Πιερία καί γιʼ αὐτό τό 1878 ὀνομάστηκε «ἡ ἐπανάσταση πού τελικά δέν ἔγινε». Αὐτές οἱ ἐπαναστατικές κινήσεις κατέδειξαν κάτι πού ἦταν βέβαια αὐτονόητο: Ὅτι οἱ Χαλκιδικιῶτες, ὅπως καί ὅλοι οἱ ἀλύτρωτοι Ἕλληνες, λαχταροῦσαν νά ἔρθει ἡ ὥρα τῆς ἀπελευθέρωσης, ἡ εὐλογημένη ὥρα πού ἕνας κατακτητής πέντε αἰώνων θά ἔφευγε ἀπό τά ἱερά ἑλληνικά χώματα καί οἱ σκλαβωμένες περιοχές θά γίνονταν μέρος τοῦ ἐλεύθερου ἑλληνικοῦ κράτους, τό ὁποῖο ἔτσι θά γινόταν πολύ μεγαλύτερο καί θά ἔφευγε ἀπό τά ἀσφυκτικά ὅρια τῆς Μελούνας, γιά νά ἁπλωθεῖ στή Μακεδονία, στήν Ἤπειρο, στή Θράκη, στό Αἰγαῖο, ἀλλά καί στή Β. Ἤπειρο καί ἀλλοῦ –πράγμα πού δέν ἔγινε τελικά δυνατό. Αὐτή ἡ λαχτάρα τῶν Χαλκιδικιωτῶν γιά τήν ἀπελευθέρωση, πῆρε μία νέα μορφή, μέ τήν ἐνεργό συμμετοχή πολλῶν ἀπʼ αὐτούς στόν σκληρό Μακεδονικό Ἀγώνα, ὅταν, μετά τή συνθήκη τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, οἱ ἐπιδιώξεις τῆς Βουλγαρίας νά ἁπλωθεῖ στή Μακεδονία καί τή Θράκη, ἔπαιρναν σάρκα καί ὀστᾶ. Καί μπορεῖ ἡ συνθήκη αὐτή, –ἀποτέλεσμα τῆς πρωτοφανοῦς εὔνοιας τῶν Ρώσων πρός τούς Βουλγάρους, στό πνεῦμα τοῦ καινοφανοῦς τότε Πανσλαβισμοῦ– νά μήν ἴσχυσε ποτέ, ἀφοῦ ἀνατράπηκε ἀπό τή συνθήκη τοῦ Βερολίνου πού ἀκολούθησε, ὡστόσο δημιούργησε ἕνα πρωτοφανές κλίμα ἐθνικῶν διεκδικήσεων γιά τούς Βουλγάρους, οἱ * Ὁμιλία, πού ἐκφωνήθηκε τήν 1η Νοεμβρίου 2009 στήν αἴθουσα «ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ» τοῦ Δημαρχείου Ἀρναίας, στό πλαίσιο τῆς ἐκδήλωσης γιά τήν 97η Ἐπέτειο τῆς Ἀπελευθέρωσης τῆς Ἀρναίας ἀπό τούς Τούρκους τό 1912. Ἡ ὁμιλία μαζί μέ τήν ἐκφώνηση προβαλόταν σέ ὀθόνη καί ἐνδιάμεσα προβαλόταν διάφορες εἰκόνες, σχετικές μέ τήν ἀφήγηση.
ὁποῖοι ἐπιδόθηκαν σʼ ἕναν σκληρό ἀγώνα ἐπιβολῆς στούς χώρους τῆς Μακεδονίας, ἐν ὄψει τῆς, μέ ὅποιον τρόπο, ἐκδίωξης τῶν Τούρκων ἀπό τή Β. Ἑλλάδα. Καί στή Χαλκιδική, λοιπόν, παρʼ ὅλο ὅτι ἐδῶ δέν ὑπῆρξαν συγκρούσεις μέ βουλγαρικά ἀντάρτικα σώματα, τούς περιβόητους Κομιτατζῆδες, πολλοί συμπατριῶτες μας πρωτοστάτησαν, εἴτε ὡς ἁπλοί Μακεδονομάχοι, εἴτε ὡς ἐπικεφαλῆς σωμάτων, σέ πολλά μέρη τῆς Μακεδονίας. Ἀπʼ αὐτούς ξεχωρίζουν ὁ Ἀθανάσιος Μινόπουλος ἀπό τή Βαρβάρα, ὁ Γιάννης Παρλιάρης ἀπό τόν Ταξιάρχη, ὁ Γιώργης Γιαγκλής ἀπό τήν Ἱερισσό, ἐνῶ σημαντικό ρόλο ἔπαιξε ὁ Μητροπολίτης Κασσανδρείας Εἰρηναῖος, ἄν καί ἦταν πολύ νέος καί εἶχε ἔρθει στή Χαλκιδική τό 1907, περίοδο ὅμως κατά τήν ὁποία ὁ Μακεδονικός Ἀγώνας βρισκόταν στή μεγαλύτερή του ἔξαρση. Σέ τέτοια λοιπόν ἑτοιμότητα βρισκόταν ὁ λαός τῆς Χαλκιδικῆς, ὁ ὁποῖος, ὅπως καί ὅλοι οἱ Ἕλληνες ἄλλωστε, εἶχε ἀναθαρρήσει μετά τήν ἐπιτυχῆ ἐπανάσταση τοῦ 1909 καί τήν ἔλευση τοῦ Ἐλευθερίου Βενιζέλου στήν Ἑλλάδα, κατάσταση ἡ ὁποία ἀπέβαλε τό αἴσθημα ἀπαισιοδοξίας καί ταπείνωσης, τό ὁποῖο εἶχε καταλάβει τούς Ἕλληνες μετά τόν ἀνεπιτυχῆ πόλεμο τοῦ 1897. Οἱ Ἕλληνες, καί ἐδῶ καί ὁπουδήποτε ἀλλοῦ, ἔνιωθαν ἰδιαίτερη ἱκανοποίηση, καθώς παρακολουθοῦσαν τήν ἀνασυγκρότηση τῆς χώρας, τήν ἀναδιοργάνωση καί ἐπανεξοπλισμό τῶν ἐνόπλων δυνάμεων καί γενικά τήν ἰσχυροποίηση τῆς Ἑλλάδας, κάτω ἀπό τή διακυβέρνηση τοῦ Ἐλ. Βενιζέλου, ὥστε ἡ πατρίδα μας νά καταστεῖ πράγματι «σεβαστή εἰς τούς φίλους της καί τρομερά εἰς τούς ἐχθρούς της». Αὐτό τό αἴσθημα ἐπιβεβαιώθηκε, ὅταν, στίς 5 Ὀκτωβρίου 1912, ἄρχισε ὁ Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος, ἀφοῦ εἶχε προηγηθεῖ μία χαλαρή συμμαχία μεταξύ τῶν Βαλκανικῶν χωρῶν Ἑλλάδας, Βουλγαρίας, Σερβίας καί Μαυροβουνίου. Ὁ ἑλληνικός στρατός, σέ μία ἐξαιρετική προέλαση, συνέτριψε τήν τουρκική ἀντίσταση στήν Ἐλασσόνα, στό Σαραντάπορο, καί προχώρησε ραγδαία πρός Σέρβια, Κοζάνη, Βέροια, Νάουσα, Ἔδεσσα, Κατερίνη, συνέτριψε ὕστερα ἀπό σκληρόν ἀγώνα τήν ἰσχυρή γραμμή ἄμυνας στά Γιαννιτσά καί – ὕστερα ἀπό τηλεγραφική παρέμβαση τοῦ πρωθυπουργοῦ καί ὑπουργοῦ Στρατιωτικῶν Ἐλ. Βενιζέλου πρός τόν ἀρχιστράτηγο Διάδοχο Κωνσταντῖνο– ὁ ἑλληνικός στρατός μπῆκε θριαμβευτής στή Θεσσαλονίκη, ἀφοῦ, ἀνήμερα τῆς μεγάλης γιορτῆς τοῦ πολιούχου της Ἁγ. Δημητρίου, στίς 26 Ὀκτωβρίου 1912, εἶχε παραδοθεῖ ἡ πόλη στόν ἑλληνικό στρατό. Ἡ ἐπιτακτική παρέμβαση τοῦ Βενιζέλου στόν Κωνσταντῖνο προῆλθε ἀπό τή βάσιμη πληροφορία ὅτι μία βουλγαρική μεραρχία ὅδευε ταχέως πρός τή Θεσσαλονίκη, τήν ὁποία ἐπιδίωκε νά καταλάβει γιά λογαριασμό τῆς Βουλγαρίας, ἐφ ὅσον μάλιστα ἡ πρόσκαιρη συμμαχία Ἑλλάδας-Βουλγαρίας ἐναντίον τῆς Τουρκίας δέν πρόβλεπε διανομή τῶν κατακτούμενων ἐδαφῶν. Ἔτσι ὁ ἑλληνικός στρατός ἀπελευθέρωσε καί κατέλαβε τή Θεσσαλονίκη, ἐπέτρεψε δέ σέ μικρή δύναμη τοῦ βουλγαρικοῦ στρατοῦ, πού ἔφτασε ὀκτώ ὧρες ἀργότερα, νά μπεῖ στήν πόλη γιά ἀνάπαυση, ὅμως εἰσῆλθε στήν Θεσσαλονίκη, λάθρα, μία ὁλόκληρη βουλγαρική μεραρχία, ἡ ὁποία ἐκδιώχτηκε ἀργότερα διά τῶν ὅπλων. Πρέπει νά σημειώσουμε ἀκόμη ὅτι ὁ Ἕλληνας βασιλιάς Γεώργιος ἀκολουθοῦσε τόν ἑλληνικό στρατό στή νικηφόρα πορεία του καί τέλος ἐγκαταστάθηκε στή Θεσσαλονίκη, ὅπου παρέμεινε μέχρι τήν ἀπίστευτη δολοφονία του στίς 5 Μαρτίου 1913. Ὁ ἀρχιστράτηγος Κωνσταντῖνος, μετά τήν κατάληψη τῆς Θεσσαλονίκης, προχώρησε σέ κατάληψη τῆς ἐνδοχώρας καί ἐγκατάσταση τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους. Καί ἕνα μέρος τῆς ἐνδοχώρας ἦταν βέβαια ἡ Χαλκιδική. Γιά τή Χαλκιδική δόθηκε μία προτεραιότητα, γιατί μέρος τῆς χερσονήσου ἀποτελεῖ τό Ἅγιον Ὅρος, πρός τό ὁποῖο οἱ Βούλγαροι εἶχαν κατακτητικές βλέψεις, λόγω τῆς ἰδιαίτερης ἀκτινοβολίας του γενικότερα στήν Ὀρθοδοξία, καί μέ τήν πρόφαση τῆς ὕπαρξης ἐκεῖ βουλγάρικης Μονῆς. Ἔτσι, στίς 30 Ὀκτωβρίου 1912, ἀποφασίζεται νά κατευθυνθεῖ πρός τή Χαλκιδική ἕνα τάγμα, γιά νά τήν καταλάβει καί νά τήν ἀπελευθερώσει. Ὅμως ἡ Χαλκιδική ἦταν πλέον ἐλεύθερη ἀπό δύο περίπου βδομάδες πρίν. Καί τήν ἐλευθερία της πρόσφεραν οἱ λεγόμενοι Πρόσκοποι, πού ἦταν μικρά ἐπαναστατικά σώματα, πού ἀποβιβάστηκαν στίς ἀκτές της καί προχώρησαν σέ κατάλυση τῶν τουρκικῶν ἀρχῶν. Δέν ἦταν βέβαια τό μεγάλο καί ὀργανωμένο σῶμα τοῦ Τσάμη Καρατάσου, ἦταν ὡστόσο ἀξιόλογες καί ἀποφασισμένες ὁμάδες, ὑπό τήν ἡγεσία Ἑλλήνων ἀξιωματικῶν. Αὐτούς τούς ἀντάρτες τούς δεχόταν καί τούς ἐνίσχυε μέ ὅπλα καί ἐφόδια τό ἐπίσημο ἑλληνικό κράτος σέ ὅλο τό μῆκος τοῦ μετώπου. Ἡ πρώτη καί πιό σημαντική ὁμάδα ἐδῶ ἦταν αὐτή τοῦ Βασιλείου Παπακώστα, ἡ ὁποία, στίς 5 Ὀκτωβρίου –ταυτόχρονα, δηλαδή μέ τήν ἔναρξη τῶν ἐχθροπραξιῶν μεταξύ Ἑλλάδας καί Τουρκίας– ἀποβιβάστηκε κοντά στήν Ὀλυμπιάδα καί προχώρησε πρός τό ἐσωτερικό τῆς Χαλκιδικῆς, φτάνοντας στό χωριό Βαρβάρα. Ἦρθε σέ ἐπαφή μέ τόν Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ Σωκράτη, ἐνῶ τίς τάξεις τοῦ σώματός του πύκνωναν πολλοί ντόπιοι ἀγωνιστές, ἰδιαίτερα ὅσοι βρίσκονταν φυγόστρατοι στά βουνά, γιά νά ἀποφύγουν τήν ἐπιστράτευση, πού εἶχαν κάνει οἱ Τοῦρκοι ἐν ὄψει τοῦ πολέμου. Αὐτό τό φαινόμενο, τῆς αὐτομόλησης δηλαδή Ἑλλήνων πού εἶχαν ἐπιστρατεύσει οἱ Τοῦρκοι, παρατηρήθηκε σέ
πολλές περιπτώσεις στίς συγκρούσεις ἑλληνικοῦ καί τουρκικοῦ στρατοῦ. Ἡ δύναμη λοιπόν τῶν Προσκόπων τοῦ Παπακώστα αὐξήθηκε πολύ καί ἔτσι χωρίστηκε σέ μικρότερες ὁμάδες καί προχώρησε σέ ἐκδίωξη τῶν Τούρκων ἀπό πολλά χωριά, ἰδιαίτερα τῆς βόρειας Χαλκιδικῆς, ὥστε σύντομα, μέχρι τά μέσα τοῦ μήνα Ὀκτώβρη, εἶχαν ἀπαλλαγεῖ ἀπό τήν τουρκική κατοχή τά περισσότερα χωριά, ὅπως ἡ Ἱερισσός, ὁ Μαχαλάς (Στάγειρα), ἡ Στρατονίκη, ἡ Βαρβάρα, ἡ Μ. Παναγία, τό Νεοχώρι καί τό Παλαιοχώρι, ἡ Λόκοβη καί βέβαια ἡ Λιαρίγκοβη (Ἀρναία). Οἱ Τοῦρκοι, τόσο στόν Πολυγύρο ὅσο καί περισσότερο στή Θεσσαλονίκη, προσπάθησαν νά ἀντιδράσουν κατά τῶν Προσκόπων, στέλνοντας μικρή δύναμη, ἡ ὁποία ὅμως ἀντιμετωπίστηκε ἐπιτυχῶς, μέ σοβαρές ἀπώλειες τῶν Τούρκων, στόν Ἅγ. Πρόδρομο καί σέ ἄλλα ἐπίκαιρα σημεῖα, ἀπό τά ὅλο καί ἰσχυρότερα σώματα τῶν Προσκόπων. Ἔτσι, γιά λόγους ἀσφάλειας –καί ἀφοῦ βέβαια ἔφταναν συνέχεια νέα ἀπό τό πολεμικό μέτωπο γιά τίς ἐπιτυχίες τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ– ὁ Τοῦρκος διοικητής Χαλκιδικῆς συγκέντρωσε τούς Τούρκους ἐνόπλους ἀλλά καί τούς ὑπαλλήλους του στόν Πολυγύρο, προσπαθώντας νά βρεῖ τρόπο νά διαφύγει στή Θεσσαλονίκη. Σʼ αὐτή τήν προσπάθεια καί γιά νά ἀπαλλαγεῖ ἡ Χαλκιδική μία ὥρα ἀρχύτερα ἀπό τήν τουρκική παρουσία, τόν βοήθησε ὁ Μητροπολίτης Εἰρηναῖος. Μέ τίς συμβουλές του, παρουσιάζονταν στόν Τοῦρκο διοικητή διάφοροι κτηνοτρόφοι καί ἄλλοι ἄνθρωποι τῆς ὑπαίθρου καί κατάγγελναν, δῆθεν ἀγανακτισμένοι, ὅτι τά βουνά εἶναι γεμάτα ἀντάρτες πού τούς ἁρπάζουν τρόφιμα κ.λπ., χαρακτηριστικά μάλιστα ἔλεγαν ὅτι «κάθε κλαδί κι ἀντάρτης», πράγμα πού ἐνέτεινε τόν πανικό τῶν Τούρκων, πού δέν αἰσθάνονταν πλέον καθόλου ἀσφαλεῖς οὔτε μέσα στόν Πολύγυρο. Ἔτσι ὁ Τοῦρκος διοικητής δέχτηκε μέ ἀνακούφιση τήν πρόταση τοῦ Εἰρηναίου νά χρησιμοποιήσει 200 μουλάρια πού τοῦ πρόσφερε, νά πάρει τούς Τούρκους, ἔνοπλους καί πολίτες καί νά φύγει πρός τή Θεσσαλονίκη, ἀπό τά νότια τοῦ Πολυγύρου, στίς 22 Ὀκτωβρίου 1912, συνόδεψε μάλιστα ἐπί μακρόν ὁ Εἰρηναῖος τό καραβάνι τῶν Τούρκων, δῆθεν γιά ἀσφάλεια, στήν πραγματικότητα βέβαια γιά νά ἀπαλλαγεῖ ἡ Χαλκιδική μία ὥρα ἀρχύτερα καί μάλιστα ἀναίμακτα ἀπό τήν τουρκική κατοχή, πού εἶχε διαρκέσει 482 ὁλόκληρα χρόνια! Ἔτσι, νωρίτερα ἡ βόρεια Χαλκιδική καί, στή συνέχεια ὁ ὑπόλοιπος νομός καί ἡ πρωτεύουσά του, εἶναι πλέον ἀπαλλαγμένη ἀπό τόν κατακτητή καί ἀναμένει τή θετική γιά τήν Ἑλλάδα συνέχεια τοῦ ἑλληνοτουρκικοῦ πολέμου καί τήν ἔλευση καί στή Χαλκιδική τμήματος τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ, ὡς ἐπίσημη παρουσία τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους καί ἐδῶ. Ἄς συνδεθοῦμε λοιπόν καί πάλι μέ τό σημεῖο, ὅπου σημειώναμε ὅτι ὁ ἑλληνικός στρατός προχωροῦσε σέ κατάληψη καί τῆς ἐνδοχώρας τῆς Μακεδονίας, ἐκεῖ ὅπου δέν εἶχαν φτάσει ἀκόμη οἱ Βούλγαροι, οἱ ὁποῖοι, χωρίς σοβαρή ἀντίσταση, εἶχαν καταλάβει τή Θράκη καί προχωροῦσαν πρός τά δυτικά, χωρίς ὡστόσο νά προφτάσουν νά καταλάβουν τή Θεσσαλονίκη, ὅπως εἴπαμε παραπάνω. Καί, σχετικά μέ τή Χαλκιδική, ἀποφασίστηκε νά σταλεῖ ἐδῶ ἕνα τάγμα, τό ὀνομαστό 1ο Ἀνεξάρτητο Τάγμα Κρητῶν, μέ διοικητή τόν Γεώργιο Κολοκοτρώνη, ἐγγονό τοῦ πολέμαρχου τοῦ ʼ21 Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, πρώην ἐθελοντῆ ἀγωνιστῆ στήν ἐπανάσταση τοῦ 1897 στήν Κρήτη καί Μακεδονονομάχο στή Μακεδονία. Τό τάγμα αὐτό ἀποσπάστηκε ἀπό τό 1ο Ἀνεξάρτητο Σύνταγμα Κρητῶν –τό ὑπόλοιπο τοῦ ὁποίου μεταφέρθηκε διά θαλάσσης στήν Ἤπειρο– καί ὑπήχθη στήν 7η Μεραρχία. Πρέπει ἐδῶ νά σημειωθεῖ ὅτι ἡ Κρήτη δέν εἶχε ἀκόμη ἑνωθεῖ μέ τήν Ἑλλάδα (αὐτό ἔγινε ἕνα χρόνο ἀργότερα) καί ζοῦσε ὑπό τό καθεστώς τῆς Αὐτόνομης Κρητικῆς Πολιτείας, ὡστόσο ἐπιστρατεύτηκε ἐθελοντικά, ταυτόχρονα μέ τήν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα, καί ἔστειλε ἰσχυρή δύναμη ἐνόπλων στά μέτωπα τοῦ πολέμου. Στίς 30 Ὀκτωβρίου 1912, λοιπόν, ὁ διοικητής τῆς 7ης Μεραρχίας Σωτίλης ἐκδίδει διαταγή πρός τό Τάγμα: «...τό ὑφ ὑμᾶς τάγμα νά ἀναχωρήσει ἀμέσως ἵνα μεταβεῖ εἰς Πολύγυρον, ἔνθα νά ἐγκαταστήσει τήν ἕδραν αὐτοῦ καί ἕναν οὐλαμόν εἰς Ἅγιον Ὄρος. Ἐκ Πολυγύρου τό Τάγμα, διαθέτον ἀναλόγως τῆς ἀνάγκης καί τῶν περιστάσεων τήν δύναμιν αὐτοῦ, θά σημειώσει τήν ἑλληνικήν κατοχήν ἐπί τῆς Χαλκιδικῆς...». Εἴπαμε βέβαια, ὅτι γιά τή Χαλκιδική ὑπῆρχε ἕνας εἰσέτι σοβαρός λόγος, πού ἀφοροῦσε τήν κατάληψη τοῦ Ἁγ. Ὄρους, πρός τό ὁποῖο προσπαθοῦσαν νά φτάσουν οἱ Βούλγαροι, ἀπό τήν περιοχή τῆς Νιγρίτας καί ὑπῆρχε πάντα ἡ περίπτωση νά συναντηθοῦν τά προχωρημένα τμήματα τοῦ ἑλληνικοῦ μέ ἀντίστοιχα τμήματα τοῦ προσωρινοῦ σύμμαχου βουλγαρικοῦ στρατοῦ. Γιʼ αὐτό μία παράγραφος τῆς διαταγῆς πρός τό τάγμα Κρητῶν ἀναφέρει: «Κατά τάς ἀνωτέρω ὁριζομένας ἐνεργείας τοῦ Τάγματος, πιθανόν νά ἐπέλθωσι προστριβαί πρός συμμαχικά ἡμῶν στρατεύματα. Ἡ φιλική, ἀλλά καί εὐσταθής πρός ταῦτα συμπεριφορά, δέον νά χρησιμεύσει ὡς βάσις κατά τάς μετʼ αὐτῶν συνεννοήσεις τοῦ διοικητοῦ τοῦ Τάγματος...». Σέ ἐκτέλεση τῆς διαταγῆς αὐτῆς, ξεκινᾶ ἀπό τή Θεσσαλονίκη τό Τάγμα Κρητῶν στίς 31 Ὀκτώβρη καί τό βράδυ διανυκτερεύει στά Βασιλικά. Ὅμως, πρίν τό παρακολουθήσουμε στήν πορεία του πρός τή Χαλκιδική, θά πρέπει νά κάνουμε μία σύντομη ἀλλά ἀπαραίτητη ἀναφορά σʼ ἕναν νεαρό ἀνθυπολοχαγό του, ὁ 1
ὁποῖος ὄχι μόνο εἶναι ἐπικεφαλῆς τοῦ οὐλαμοῦ πού σπεύδει πρός τό Ἅγιον Ὄρος, ἀλλά εἶναι καί ὁ βασικός πληροφοριοδότης μας σχετικά μέ ὅσα διαδραματίστηκαν αὐτές τίς ἱστορικές μέρες στόν τόπο μας. Πρόκειται γιά τόν Ἰωάννη Ἀλεξάκη, πού εἶχε γεννηθεῖ τό 1886, στό χωριό Ἔξω Ποτάμοι Λασιθίου καί ἦταν διμοιρίτης στόν 1ο λόχο τοῦ Τάγματος, ὁρίστηκε δέ ἐπικεφαλῆς τοῦ οὐλαμοῦ τῶν δύο διμοιριῶν, πού συγκροτήθηκε, γιά νά φτάσει στό Ὄρος. Αὐτός ὁ ἀνθυπολοχαγός εἶχε τήν πολύτιμη συνήθεια νά καταγράφει ὅλα ὅσα συνέβαιναν στό Τάγμα καί ἰδιαίτερα στόν συγκεκριμένο οὐλαμό, μαζί μέ ἀξιόλογες πληροφορίες τόσο γιά τά μέρη πού περνοῦσε τό Τάγμα, ὅσο καί γιά πολεμικά γεγονότα πού σημειώνονταν σέ ἄλλα μέτωπα τοῦ πολέμου. Αὐτές τίς σημειώσεις τίς ἐπεξεργάστηκε ἀργότερα καί ἔγραψε ἕνα ἀξιόλογο καί πολύτιμο 2τομο ἔργο, μέ τίτλο «ΠΟΛΕΜΙΚΑΙ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ». Εἶχα τήν τύχη νά τόν γνωρίσω γιά λίγο περαστικός στό τότε μοναδικό Δημοτικό σχολεῖο Πολυγύρου (ἐκεῖ πού εἶναι σήμερα τό Δημαρχεῖο), κάπου στά 1970 τόσο, ὅταν σεμνά καί χωρίς ἔπαρση περνοῦσε ἀπό τά σχολεῖα καί μοίραζε τό βιβλίο αὐτό, ὅπως θά ἔκανε ἀσφαλῶς καί στά ἐδῶ σχολεῖα. Αὐτό τό ἔργο τοῦ Ἀλεξάκη εἶναι ἡ βασική πηγή μας, γιά νά ἀντλήσουμε πληροφορίες γιά τά γεγονότα καί τίς συνθῆκες τῆς ἐποχῆς αὐτῆς. Ὅταν, πρίν λίγα χρόνια, προσπάθησα νά βρῶ κάποιο ἀντίτυπο, ἀτύχησα, ἀφοῦ δέν εἶχε οὔτε ἡ κόρη του στό Ἡράκλειο, καί ἀναγκάστηκα νά φωτοτυπήσω πάνω ἀπό 1000 (Χ2) σελίδες. Κάποιος φορέας θά ἦταν χρήσιμο νά δεῖ τήν περίπτωση ἐπανέκδοσής του ἤ τουλάχιστον μέρους αὐτοῦ τοῦ πολύτιμου ντοκουμέντου, ἰδιαίτερα ἐν ὄψει τῶν ἐκδηλώσεων γιά τά ἑκατοντάχρονα ἀπό τήν ἀπελευθέρωση, τό 2012. Νά πῶ ἀκόμη ὅτι στό ἔργο του αὐτό –ἀλλά καί σέ ἄλλα ἔργα του– ὁ Ἀλεξάκης, πού ἔφτασε ὡς τό βαθμό τοῦ Ἀντιστρατήγου, σημειώνει μέ ἐπιμέλεια γεωγραφικά, ἱστορικά καί κοινωνικά στοιχεῖα τῶν περιοχῶν πού ἀναφέρεται, ἐνῶ ἀξιόλογες εἶναι καί οἱ ἀναφορές του στά φυσικά τοπία, ὅπως, παράδειγμα, περιγράφει τίς ὀμορφιές τοῦ Χολομώντα –ποιός, ἄλλωστε, μπορεῖ νά βρεθεῖ στόν Χολομώντα, ἰδιαίτερα τό φθινόπωρο ἤ τήν ἄνοιξη καί νά μή μείνει ἐκστατικός ἀπό τή φυσική ὀμορφιά του. Καταπληκτική εἶναι ἐπίσης ἡ περιγραφή πού κάνει ἀπό τήν κορυφή τοῦ Χορτιάτη, τήν ὁποία ἀξίζει τόν κόπο νά διαβάσει κανείς. Ὅμως τόν στρατηγό Ἀλεξάκη τόν ξέρει πολύ καλά ἡ Ἀρναία, ἡ ὁποία τόν ἔχει τιμήσει ἰδιαίτερα. Ἄς παρακολουθήσουμε λοιπόν τήν πορεία τοῦ οὐλαμοῦ, πού κατευθύνεται στό Ἅγ. Ὄρος: Φεύγει πρωί, 1 Νοεμβρίου, σάν σήμερα δηλαδή, μαζί μέ τό ὑπόλοιπο Τάγμα, ἀπό τά Βασιλικά, καί τό βράδυ διανυκτερεύει στή Γαλάτιστα, ὅπου ὁ λαός ὑποδέχεται θερμά τό Τάγμα. Τό πρωί τῆς 2ας Νοεμβρίου ὁ οὐλαμός τοῦ Ἀλεξάκη ἀποσπᾶται ἀπό τό Τάγμα καί ὁδεύει πρός τόν Χολομώντα, ἐνῶ τό ὑπόλοιπο τάγμα ὁδεύει πρός τόν Πολύγυρο. Ἀπό τόν Ἅγ. Πρόδρομο (Ρεσιτνίκια) ὁ διοικητής Γ. Κολοκοτρώνης στέλνει ἀναφορά στή Μεραρχία του, ὅπου μεταξύ ἄλλων σημειώνει: «... ἀπόψε ἔσομαι εἰς Πολύγυρον, ἀπέστειλα δέ μίαν διμοιρίαν εἰς Λιαρίγκοβην, μετά τῶν σχετικῶν προκηρύξεων ... Τέλος, ἐντεῦθεν ἀποστέλλω εἰς Ἅγιον Ὄρος ἕνα Οὐλαμόν ... ». Αὐτές οἱ προκηρύξεις εἶχαν γραφεῖ ἀπό τόν Κολοκοτρώνη καί ἀνακοινώνονταν σέ ὅλα τά μέρη πού ἔφτανε καί καταλάμβανε τό Τάγμα, ὅπως π.χ. στόν Πολύγυρο, ὅπου ὁ Κολοκοτρώνης ἔφτασε τό ἀπόγευμα τῆς 2 Νοεμβρίου καί ἔλεγαν: «Πρός ἅπαντας τούς κατοίκους τῶν χωρίων καί κωμοπόλεων Χαλκιδικῆς καί Ἁγ. Ὄρους. Ἐν ὀνόματι τοῦ Βασιλέως Γεωργίου τοῦ Α΄ καθιστῶ ὑμῖν γνωστόν ὅτι ἅπαντα τά καταληφθέντα μέρη ὑπό τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ, ἀδιακρίτως ἐθνότητος καί θρησκεύματος, ὑπάγονται εἰς τό ἑξῆς εἰς τούς ἑλληνικούς νόμους, κατά τούς ὁποίους θέλουσιν ἀπολαμβάνει ἰσονομίας καί προστασίας τιμῆς, ζωῆς καί περιουσίας. Οἱ Μουχτάρηδες θέλουσιν ἐκτελεῖ τά καθήκοντα τῶν Δημάρχων μέχρις ἐνεργείας τῶν ἐκλογῶν, ἀφοῦ προηγουμένως ὁμόσωσι τόν νενομισμένον ὅρκον εἰς τόν Συνταγματικόν Βασιλέα τῶν Ἑλλήνων. Ὁ Στρατιωτικός Διοικητής Χαλκιδικής - Γ. Κολοκοτρώνης, Ταγματάρχης». Πρέπει ἀκόμη νά σημειώσουμε ἐδῶ, ὅτι τήν ἴδια μέρα στό Ἅγιον Ὄρος ἀποβιβάζονται ἀγήματα ἀπό ἰσχυρή μοίρα τοῦ ἑλληνικοῦ Στόλου καί καταλαμβάνουν τό Ὄρος, στό ὄνομα τοῦ Ἕλληνα Βασιλιᾶ. Αὐτό ἔγινε γιατί ἡ πορεία τοῦ οὐλαμοῦ τοῦ Τάγματος ἦταν ἀδύνατο νά φτάσει στό Ὄρος σέ λιγότερο ἀπό 4 ἡμέρες καί ὁ κίνδυνος τῆς κατάληψής του ἀπό τούς Βουλγάρους ἦταν πάντα ὑπαρκτός. Ἔτσι, μέ ἐνέργειες τοῦ ὑπουργοῦ στρατιωτικῶν καί πρωθυπουργοῦ Ἐλ. Βενιζέλου, διατάχτηκε τμῆμα τοῦ στόλου νά προχωρήσει στήν κατάληψη τοῦ Ὄρους. Αὐτό δέν τό ἤξερε, στίς 2 τοῦ Νοέμβρη, οὔτε ὁ οὐλαμός τοῦ Ἀλεξάκη, οὔτε ὁ Κολοκοτρώνης. Ὁ Ἀλεξάκης τό πληροφορήθηκε τήν μεθεπόμενη μέρα, φεύγοντας ἀπό τήν Ἱερισσό, ὅπου εἶχε διανυκτερεύσει καί ἔτσι σταμάτησε τήν πορεία του πρός τό Ὄρος. Μέ τήν εὐκαιρία ἐπιβάλλεται νά τονιστεῖ ὁ ἰδιαίτερος ρόλος πού ἔπαιξε τό πολεμικό μας ναυτικό σʼ αὐτόν τόν πόλεμο, κατανικώντας τόν τουρκικό στόλο καί ἐγκλείοντάς τον στά Στενά, μέ συνέπεια νά μήν εἶναι δυνατή ἡ ἐνίσχυση τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ τῆς Μακεδονίας, ἐνῶ παράλληλα τό ναυτικό μας ἀπελευθέρωσε τά νησιά τοῦ Β. Αἰγαίου. 11
Ἀξιοσημείωτα ὅμως εἶναι τά γεγονότα πού διαδραματίζονται ἐδῶ, στήν Ἀρναία, τό ἀπόγευμα τῆς 2ας Νοεμβρίου, στίς 6.30 μ.μ., ὅταν ὁ Οὐλαμός τοῦ Ἀλεξάκη, ὕστερα ἀπό ἐξαντλητική 12ωρη πορεία ὑπό βροχήν στόν ἄθλιο τότε δρόμο τοῦ Χολομώντα, φτάνει στήν Ἀρναία. Ὁ κόσμος πληροφορεῖται αὐτό τό συνταρακτικό γεγονός: Τμῆμα τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ, μέ τά σύμβολα τῆς ἐλεύθερης Ἑλλάδας, ἔρχεται νά φέρει τό χαρμόσυνο ἄγγελμα τῆς ὁριστικῆς ἀπελευθέρωσης καί τῆς ἐνσωμάτωσης τοῦ τόπου στόν κορμό τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους. Ὅλος ὁ κόσμος λοιπόν, μπροστά οἱ ἱερεῖς, οἱ δάσκαλοι, οἱ μαθητές, ὁ κόσμος ὅλος, σπεύδει ἔξω ἀπό τό χωριό, στήν εἴσοδο τοῦ δρόμου ἀπό τό βουνό, γιά νά ὑποδεχτεῖ τό τμῆμα τοῦ στρατοῦ. Εἶναι μικρό τό τμῆμα, μόλις δύο διμοιρίες, ὅμως οὐσιαστικά καί τυπικά εἶναι ἡ Ἑλλάδα, εἶναι ἡ πατρίδα, πού ἔρχεται νά ἀγκαλιάσει καί νά ἐνσωματώσει στούς κόλπους της αὐτό τόν πολύπαθο τόπο. Ἀνάλογα, λοιπόν, μέ τή συγκλονιστική περίπτωση εἶναι καί τά αἰσθήματα καί οἱ ἐκδηλώσεις αὐτοῦ τοῦ κόσμου, πού σπεύδει στήν ὑποδοχή τῶν ἐλευθερωτῶν. Ἡ πιό χαρακτηριστική ἴσως ἐκδήλωση εἶναι τό κάπως ἄτεχνο ἀλλά πλῆρες ἐνθουσιασμοῦ καί ἔξαρσης, αὐτοσχέδιο ποίημα τοῦ δάσκάλου τοῦ σχολείου Ἀρναίας Δημητρίου Τσολάκη, τό ὁποῖο ἀπάγγειλε στούς ἀξιωματικούς καί τούς ἄνδρες τοῦ Οὐλαμοῦ. Ὑποθέτω βάσιμα ὅτι τό ποίημα αὐτό ἔχει ἀκουστεῖ πολλές φορές σʼ αὐτόν ἐδῶ τό χῶρο, γιʼ αὐτό δέν θά τό ἀναγνώσω, παρά μόνον θά σημειώσω κάποιους χαρακτηριστικούς στίχους του: « Καλῶς ἤλθατε, ὡς φίλοι, ἀετοί τῆς Ἑλλάδος! Καλῶς ἤλθατʼ, ὦ φίλοι, τῆς ἐνδόξου Παλλάδος. εἰς τά χώματα ταῦτα, τά μέ τόσης λαχτάρας, ἐκλυτρούμενα σήμερον τῆς πρώην κατάρας ... μέ τό ἅγιον λάβαρον, τήν θείαν σημαίαν εἰς τήν χώραν τοῦ κλέους, ἀμιγῆ καί γενναίαν ... καλῶς ἤλθατε ἔαρ, εὐωδία καί δρόσος ...
Καλῶς ἦλθες, καλλίνικε, νικηφόρε Στρατέ, μέ σταυρόν, μέ σημαίαν, ὦ Στρατέ ποθητέ ...
Ἐφραίνου, αἱμόφυρτος καί δύσμοιρος χώρα Γιατί, νά, ὁ Σωτήρ σου ἐλήλυθε τώρα ...
... Ἀδέλφια, μανάδες, κορίτσια, παιδιά,
χαιρετίσωμεν ὅλοι τήν θεία Ἐλευθεριά ... κ.λπ.».
Πολλές φορές προσπάθησα νά φανταστῶ τόν ὡραῖο αὐτό δάσκαλο, νά ἀπομονώνεται κάπου, συνεπαρμένος ἀπό τήν ἐπικείμενη ἄφιξη τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ καί τῆς ἑλληνικῆς σημαίας, καί νά προσπαθεῖ νά συνταιριάσει στίχους καί αἰσθήματα, γιά νά ἐκφράσει τόσο τά προσωπικά του αἰσθήματα, ὅσο καί τά ἀνάλογα αἰσθήματα τοῦ λαοῦ τῆς Ἀρναίας καί τῆς Χαλκιδικῆς ὁλόκληρης. Μέρες ἀσφαλῶς ἱστορικές, πού σημαδεύουν φωτεινά τήν τοπική μας ἱστορία. Ὁ Οὐλαμός διανυκτερεύει ἐδῶ, στό σχολεῖο, καί τήν ἄλλη μέρα ἀναχωρεῖ, μέσω Μ. Παναγίας, Γοματίου καί φτάνει στήν Ἱερισσό. Ἐν τῷ μεταξύ ὁ Κολοκοτρώνης πληροφορήθηκε τήν κατάληψη τοῦ Ὄρους ἀπό τόν στόλο καί ἀνακάλεσε τόν Οὐλαμό στόν Πολύγυρο, ὅπως εἴπαμε παραπάνω. Ὁ Οὐλαμός, ἀκολουθώντας τό ἴδιο δρομολόγιο, ἔφτασε στήν Ἀρναία στίς 8 Νοεμβρίου, ὅπου καί ἔμεινε ὡς τίς 13, ὅποτε καί ἀναχώρησε γιά τήν ἕδρα τοῦ Τάγματος, τόν Πολύγυρο, ὅπου εἶχε φτάσει τό Τάγμα, ὅπως εἴπαμε, ἀπό τίς 2 Νοεμβρίου. Ἐν τῷ μεταξύ ὁ Κολοκοτρώνης εἶχε στείλει τμήματα τοῦ Τάγματος σέ διάφορα κεντρικά σημεῖα τῆς Χαλκιδικῆς, μετακινούμενα, γιά νά ἐπισημοποιήσει τήν ἑλληνική κατοχή καί νά ἐπιβάλει αἰσθήματα τάξεως στό νομό. Ἀργότερα (στίς 9 Δεκεμβρίου) τό Τάγμα μεταφέρεται στήν εὐρύτερη περιοχή τῶν λιμνῶν, τοῦ Ζαγκλιβερίου καί τῆς Θεσσαλονίκης, ὅπου παραμένει ἐπί μακρόν, γιά νά πάρει μέρος ἀργότερα μέ ἐπιτυχία στόν 2ο Βαλκανικό Πόλεμο τῆς Ἑλλάδας καί Σερβίας ἐναντίον τῆς Βουλγαρίας, ἡ ἐπιτυχής ἔκβαση τοῦ ὁποίου κατοχύρωσε τήν κυριότητα τῆς Ἑλλάδας στή Μακεδονία. Στόν πόλεμο αὐτό, τό Τάγμα Κρητῶν πολέμησε ἡρωικά στή μάχη τοῦ Λαχανά (21 Ἰουνίου 1913) ὅπου καί σκοτώθηκαν πολλοί στρατιῶτες καί οἱ λοχαγοί Λυμπέρης καί Ζητουνιάτης, ἐνῶ πρωτοστάτησε στήν πολύνεκρη μάχη τῆς Τζουμαγιᾶς (12 Ἰουλίου), στήν ὁποία σκοτώθηκε ὁ Ταγματάρχης Κολοκοτρώνης, ὅλοι οἱ ἀξιωματικοί του καί ὁ Ἀλεξάκης δέχτηκε διαμπερές τραῦμα στό στῆθος καί σώθηκε ἀπό θαῦμα. ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΥΡΟΥ «Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΖΥΓΟ (1912) ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΖΩΗΣ»
Ὅμως, εἶναι καιρός νομίζω νά παρουσιάσω σύντομα τό βιβλίο τοῦ φίλου Δημήτρη Κύρου «Ἡ ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας καί τῆς Βόρειας Χαλκιδικῆς (1912) ἀπό τόν τουρκικό ζυγό καί οἱ πρῶτες ἡμέρες ἐλεύθερης ζωῆς». Τόν ἴδιο τόν συγγραφέα τόν ξέρετε πολύ καλά. Εἶναι ἕνας ἀξιόλογος ἐκπαιδευτικός καί, κυρίως, εἶναι ἕνας ἀκούραστος ἐρευνητής, κυρίως τῆς νεότερης ἱστορίας τοῦ τόπου, πού ἀνακαλύπτει καί καταγράφει πολύτιμα ἱστορικά καί λαογραφικά στοιχεῖα, τά ὁποῖα παραδίδει στό ἀναγνωστικό κοινό μέ 1
τά βιβλία του καί, κυρίως, μέ τό ἀξιόλογο περιοδικό του «Η ΑΡΝΑΙΑ», πού ἐκδίδει τώρα καί πολλά χρόνια, ἐνῶ ἀμέτρητα κείμενά του δημοσιεύονται συνεχῶς σέ ἔντυπα ἐντός καί ἐκτός τῆς Χαλκιδικῆς. Στό συγκεκριμένο βιβλίο, ὁ Δ. Κύρου κατέγραψε καί τύπωσε αὐτά πού σᾶς ἔχει πεῖ πολλές φορές ἀπό τό βῆμα αὐτό ἤ σέ πανηγυρικούς. Σᾶς ἔχει μιλήσει γιά τά συγκλονιστικά γεγονότα τοῦ Ὀκτώβρη καί τοῦ Νοέμβρη τοῦ 1912, ὅταν ἡ Ἀρναία καί ἡ Χαλκιδική ὁλόκληρη συνταράχτηκε ἀπό τόν ἄνεμο τῆς ἐλευθερίας, πού φύσηξε καί ἐδῶ, ὕστερα ἀπό 482 χρόνια σκλαβιᾶς στούς Τούρκους. Ἀκριβῶς ἐπειδή τά γεγονότα αὐτά ἐκτέθηκαν προηγουμένως, γιʼ αὐτό καί δέν θά σᾶς ἀπασχολήσω καί πάλι μέ τήν ἐξιστόρησή τους, ὅπως τά ἐκθέτει ὁ συγγραφέας στό βιβλίο του. Πρέπει βέβαια νά πῶ ὅτι τά γεγονότα, ὅπως τά ἐκθέτει ὁ ἀγαπητός Δημήτρης, εἶναι πλέον λεπτομερῆ καί ἀναλυτικά, καί συνοδεύονται ἀπό πολλές φωτογραφίες. Τό ἐξώφυλλο εἶναι ἕνα θαυμάσιο σχεδίασμα ἀφιερωμένο στόν ἑορτασμό τῆς ἐπετείου τῆς ἀπελευθέρωσης τοῦ 1992, στά ὀγδοντάχρονα τῆς ἐπετείου δηλαδή, τό ὁποῖο πλέον ἔχει συλλεκτική ἀξία, ἐνῶ τό ὀπισθόφυλλο εἶναι φωτογραφία τοῦ μνημείου, πού ἀνήγειρε ἡ Ἀρναία στή δυτική εἴσοδο τῆς πόλης, σέ ἀνάμνηση τῆς ἐκεῖ ὑποδοχῆς τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ. Στίς πρῶτες σελίδες ὁ Δ. Κύρου ἀναφέρεται γενικά στή Χαλκιδική τῆς τουρκικῆς σκλαβιᾶς καί στούς κατά καιρούς ἀγῶνες της νά ἐλευθερωθεῖ, ἐνῶ στή συνέχεια μιλάει μόνο γιά τήν Ἀρναία. Γρήγορα ἔρχεται στόν Ὀκτώβρη τοῦ 1912 καί, σέ 6 σελίδες, δίνει πολλά στοιχεῖα καί λεπτομέρειες γιά τή δράση τῶν Προσκόπων, κυρίως στή Β. Χαλκιδική καί εἰδικότερα στήν Ἀρναία, ἀναφέροντας πολλούς ἀγωνιστές μέ ὀνόματα καί φωτογραφίες. Στή συνέχεια ἀναφέρεται στόν ἑλληνικό στρατό καί στήν ἀπελευθέρωση τῆς Θεσσαλονίκης, ἐνῶ ἀμέσως ἀναφέρεται στό Τάγμα Κρητῶν καί στήν ἐντολή πού παίρνει νά ἀπελευθερώσει τή Χαλκιδική καί τό Ἅγιον Ὄρος. Περιγράφει τήν πορεία τοῦ Τάγματος Κρητῶν πρός καί ἐντός τῆς Χαλκιδικῆς, καί ἰδιαίτερα τήν πορεία τοῦ Οὐλαμοῦ Ἀλεξάκη, στόν ὁποῖο ἀνατίθεται ἡ εἰδική ἐντολή νά σπεύσει πρός τό Ἅγ. Ὄρος, πρίν προλάβουν νά φτάσουν οἱ Βούλγαροι. Ὁ Οὐλαμός φτάνει στήν Ἀρναία, καλύπτοντας τή διαδρομή Γαλάτιστα-Ἀρναία σέ 12 ὧρες. Στήν ἐνθουσιώδη καί συγκινητική ὑποδοχή τοῦ οὐλαμοῦ στήν Ἀρναία δίνει, ὅπως ἦταν φυσικό, ἰδιαίτερη ἔμφαση ὁ συγγραφέας: «Οἱ στιγμές ἐκεῖνες ἦταν ἀνεπανάληπτες, ἱερές καί συγκινητικές! Ἱερεῖς καί λαός ἔκλαιγαν ...», σημειώνει, ἐνῶ ἀναφέρει τήν ἀντιφώνηση τοῦ Ἀλεξάκη στήν προσφώνηση τοῦ δ/ντῆ τοῦ σχολείου Νικόλαου Παπαστεργίου: «Ἀδέλφια! Σᾶς ἐφέραμε τήν ἐλευθερίαν πού ἐποθούσαμεν ὅλοι οἱ πρόγονοι καί πατέρες σας ἐπί αἰώνας. Ἡ χαρά σας εἶναι καί χαρά μας. Θρήνου ὁ καιρός πέπαυται. Μή κλαίετε! Ἀνέτειλεν ἡ αὐγή τῆς Ἑλληνικῆς Ἐλευθερίας. Ἡ Μακεδονία ἀνέστη. Ἑορτάσατε!». Περιγράφει μετά τή γνωστή πορεία τοῦ Οὐλαμοῦ, ὁ ὁποῖος ἀναχωρεῖ ἀπό τήν Ἀρναία στίς 3 Νοεμβρίου γιά Ἅγ. Ὄρος μέσω Παλαιοχωρίου, Μ. Παναγίας, Γοματίου, Ἱερισσοῦ, ὅπου διανυκτερεύει. Στήν πορεία του ἀπό κεῖ πληροφορεῖται τήν κατάληψη τοῦ Ἁγ. Ὄρους ἀπό ἀγήματα τοῦ στόλου καί παίρνει ἐντολή νά ἐπιστρέψει. Ἡ ἐπιστροφή γίνεται ἀπό τήν ἴδια διαδρομή, καί ὁ Οὐλαμός ἔφτασε ξανά στήν Ἀρναία στίς 8 Νοεμβρίου καί ἐγκαταστάθηκε ἐκ νέου στό σχολεῖο, ἐνῶ οἱ ἀξιωματικοί φιλοξενοῦνται στό σπίτι τοῦ Κων/νου Δημητρακούδα. Στή συνέχεια ὁ Δ. Κύρου περιγράφει τά συμβαίνοντα στήν περιοχή τίς εὐχάριστες ἡμέρες πού ἀκολούθησαν. Γεύματα (ἀπό τόν ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ Σωκράτη –ὁ ὁποῖος ἀπουσίαζε στή Θεσσαλονίκη τήν ἡμέρα τῆς ὑποδοχῆς– καί τόν ἐκτελοῦντα χρέη δημάρχου Ἰωάννη Κοτσάνη), φιλοξενίες, ὡς καί ὁ γάμος Κων/νου Μήτσιου μέ τήν κόρη τοῦ Βασιλείου Σαραφιανοῦ, γενικά μία εὐχάριστη κοινωνική ζωή, κάτω ἀπό τόν ἥλιο τῆς ἐλευθερίας πού φώτιζε πλέον τήν Ἀρναία, τή Χαλκιδική καί μεγάλο μέρος τῆς Μακεδονίας (γιά τήν ὑπόλοιπη Μακεδονία χρειάστηκε νά γίνει ὁ δεύτερος Βαλκανικός Πόλεμος μεταξύ Ἑλλάδας καί Βουλγαρίας, γιά νά ἐκδιωχτεῖ ὁ βουλγαρικός στρατός ἀπό τίς περιοχές πού εἶχε καταλάβει). Στόν ἐπίλογο τῆς ἀφήγησης, ὁ συγγραφέας ἀναφέρεται στό ἱστορικό τοῦ ἑορτασμοῦ τῆς σημερινῆς ἐπετείου, ὅπως καί στήν κατασκευή τοῦ γνωστοῦ μνημείου. Ἀκολουθεῖ τό ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ, μέ ἐνδιαφέροντα στοιχεῖα, ὅπως τά ὀνόματα τῶν ἱερέων καί τῶν δασκάλων, πού πῆραν μέρος στήν ὑποδοχή τοῦ στρατοῦ, φωτοτυπία τῶν Μαθητολογίου τῶν μαθητῶν τῶν «Ἑλληνικῶν Σχολείων Λιαριγκόβης», ἐνῶ κλείνει μέ ἕνα ἐξαιρετικοῦ ἐνδιαφέροντος γράμμα τοῦ Ἀντιστρατήγου Ἰωάννου Ἀλεξάκη πρός τόν Δήμαρχο Ἀρναίας, μέ ἡμερομηνία 11-10-1969, στό ὁποῖο ἀναφέρεται στά γεγονότα τοῦ Ὀκτωβρίου-Νοεμβρίου 1912, θυμᾶται μέ πολύ ἐνδιαφέρον τήν Ἀρναία καί τή Χαλκιδική καί σημειώνει ὅτι εἶχε ἐπισκεφθεῖ τόν Πολύγυρο τόν Ὀκτώβρη τοῦ 1969, «85ετής γέρων», ὅπως γράφει, γιά νά μετάσχει στόν ἑορτασμό τῆς ἀπελευθέρωσης τοῦ Πολυγύρου. Θέλω νά σημειώσω ἐδῶ, ὅπως ἀνέφερα καί παραπάνω, ὅτι γνώρισα προσωπικά τόν Ἀλεξάκη, κάπου τό 1972(;) ὅταν, ἀκόμη πιό «γέρων», ἁπλός καί ἀθόρυβος, περνοῦσε ἀπό τά σχολεῖα καί τούς Δήμους καί πρόσφερε, δωρεάν φυσικά, τό πολύτιμο βιβλίο του, γιά τό ὁποῖο ἔκανα λόγο παραπάνω. Τέλος, κλείνοντας τή σύντομη παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ φίλου Δημήτρη Κύρου, ἐπισημαίνω τήν 1
εἰδική προσωπική ἀφιέρωση σέ ἀγαπημένο του πρόσωπο, μέ τήν ὁποία ὁ συγγραφέας ἀποδίδει ἁγνά αἰσθήματα τιμῆς καί ἀγάπης. Ἀγαπητέ Δημήτρη, σέ συγχαίρω γιά τό βιβλίο σου, ὅπως καί γιά τά ἄλλα δύο πού ἀκολουθοῦν, ἐνθαρρύνοντάς σε νά συνεχίσεις νά ἐρευνᾶς καί νά γράφεις. Αὐτή ἡ ἐνασχόληση εἶναι ἱκανοποίηση καί παρηγορία γιά σένα καί ἀποβαίνει πολύ χρήσιμη γιά ὅλους ἐμᾶς, γιά τήν κοινωνία. Τελειώνοντας, εὐχαριστῶ γιά ἄλλη μία φορά τόν Δῆμο Ἀρναίας καί τόν ἀγαπητό συνάδελφο-Δήμαρχο, τόν συγγραφέα τοῦ βιβλίου φίλο Δ. Κύρου, πού μοῦ ἐμπιστεύτηκε τήν παρουσίαση τοῦ βιβλίου του, τό Ἀριστοτέλειο Πνευματικό Κέντρο Ἀρναίας, καί ὅλους ὅσοι συνέβαλαν στήν ὀργάνωση τῶν σημερινῶν ἐκδηλώσεων, καί ὅλους ἐσᾶς πού μέ ἀκούσατε, ζητώντας συγγνώμη ἄν σᾶς κούρασα.
Η ΚΤΗΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΓΚΑΙΝΙΩΝ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΑΡΝΑΙΑΣ (5-9-2010) Στό προηγούμενο τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ μας στήν «Εἰδική Ἀναφορά» γιά τά Ἐγκαίνια τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγ. Στεφάνου (σελ. 20) γράψαμε ὅτι «ἀριστερά (τῷ εἰσερχομένῳ) τῆς κεντρικῆς εἰσόδου τοῦ Ναοῦ τοποθετήθηκε ἡ παρακάτω ἐνεπίγραφος πλάκα:» καί δημοσιεύσαμε τή φωτογραφία της στή συνέχεια. Στό παρόν τεῦχος ξαναδημοσιεύουμε τό κείμενο τῆς ἐπιγραφῆς γιά τούς παρακάτω τρεῖς λόγους: 1. Γιά νά συγχαροῦμε θερμότατα τόν συντάκτη τῆς ἐπιγραφῆς, πού εἶναι ὁ Γενικός Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος καί ἐφημέριος τοῦ Ἱ. Ναοῦ Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν Παλαιοχωρίου Ἀρχιμανδρίτης Ἰγνάτιος Ριγανᾶς. (Ὅταν δημοσιεύαμε τήν ἐπιγραφή δέν γνωρίζαμε τόν συντάκτη της. Τό πληροφορηθήκαμε διαβάζοντας τό Εἰδησεογράφημα τῶν Ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ στήν ἐφημερίδα τῆς Μητροπόλεως «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΜΑΡΤΥΡΙΑ», φ. 115 /Σεπτ. -Ὀκτ. 2010, σ. 2). 2. Γιά νά τόν ξαναγράψουμε στήν ὀρθή του μορφή, πού εἶναι ἡ ποιητική καί ὄχι ἡ πεζή (στήν ὁποία γράφηκε στήν πλάκα γιά τεχνικούς λόγους), ὥστε νά γίνει πιό κατανοητή κατά τήν ἀνάγνωση του. (Τό κείμενο εἶναι γραμμένο μέ μέτρο ἰαμβικό δεκαπεντασύλλαβο) καί
Δημ. Κύρου
3. Γιά νά διορθώσουμε (γιά τούς τύπους) κάποια δυσδιάκριτα ὀρθογραφικά μικρολάθη. ΤΟ ΑΠʼ ΑΙΩΝΩΝ ΕΝΔΟΞΟΝ ΠΡΩΤΟΥ ΤΩΝ ΔΙΑΚΟΝΩΝ ΤΟΔΕ ΤΟ ΘΕΙΟΝ ΤΕΜΕΝΟΣ ΠΥΡΙ ΑΝΑΛΩΘΕΝΤΟΣ ΠΡΟ ΠΕΝΤΕ ΓΑΡ ΕΝΙΑΥΤΩΝ ΦΘΟΝῼ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΟΥ ΙΔΟΥ ΛΑΜΠΡΟΝ ΑΝΙΣΤΑΤΑΙ ΕΚ ΤΕΦΡΑΣ ΠΑΛΙΝ ΣΤΙΛΒΟΝ ΕΝ ΕΤΕΙ ΔΙΣΧΙΛΙΟΣΤῼ ΑΠΟ ΧΡΙΣΤΟΥ ΔΕΚΑΤῼ ΛΑΒΟΝ ΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΙΝ ΠΕΜΠΤΗΝ ΤΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΗΜΕΡΑΝ ΔΕ ΚΥΡΙΑΚΗΝ ΠΑΡʼ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΑΙ ΑΡΧΙΘΥΤΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΛΕΙΝΟΥ ΙΕΡΩΝΥΜΟΥ ΣΥΜΠΑΡΟΜΑΡΤΟΥΝΤΩΝ ΔΕ ΑΡΧΙΕΡΕΩΝ ΠΛΕΙΣΤΩΝ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΡΧΟΥ ΕΥΓΕΝΩΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙ ΚΑΙ ΞΕΝΙᾼ ΔΙΑΤΡΑΝΕΙ ΤΗΝ ΤΟΥ ΛΑΟΥ ΠΑΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΡΧΟΝΤΩΝ ΑΓΑΠΗΝ ΤΕ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΗΝ ΕΠΙ Τῌ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙᾼ ΚΑΙ ΕΙΣ ΑΙΩΝΑΣ ΤΗΝ ΣΠΟΥΔΗΝ ΤΟΝ ΖΗΛΟΝ ΤΟΥΣ ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ ΠΟΙΜΕΝΑΡΧΟΥ ΤΟΥ ΣΕΠΤΟΥ ΤΗΣ ΩΔΕ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΕΚΒΟΑ ΚΥΡΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ. ΤΑΣ ΠΥΛΑΣ ΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΕΣ ΩΣ ΕΥΛΑΒΕΙΣ ΟΥΝ ΠΑΝΤΕΣ ΥΠΕΡ ΑΥΤΩΝ ΔΕΗΘΗΤΕ ΣΤΕΦΑΝῼ Τῼ ΑΓΙῼ Τῼ ΠΡΩΤΟΜΑΡΤΥΡΙ ΧΡΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΠΡΕΣΒΕΥΤῌ ΑΠΑΝΤΩΝ ΩΣ ΠΑΡΡΗΣΙΑΝ ΕΧΟΝΤΙ ΕΝΩΠΙΟΝ ΚΥΡΙΟΥ ΤΟΙΣ ΛΙΘΟΙΣ ΕΚΧΥΣΑΜΕΝΟΣ ΑΙΜΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΘΑΥΜΑΖΟΝΤΕΣ ΚΑΛΛΙΣΤΗΝ ΕΥΚΟΣΜΙΑΝ Τῼ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΙ ΘΕῼ ΔΟΤΕ ΔΟΞΑΝ ΚΑΙ ΑΙΝΟΝ.
ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ
Παρακαλοῦνται οἱ ... πεθαμένοι ἀποδέκτες τοῦ περιοδικοῦ μας νά μᾶς δηλώσουν τόν θάνατό τους, γιά νά μή τούς στέλνουμε τό περιοδικό μας, ὅπως στέλνονται σέ κάποιους οἱ συντάξεις, ἤ νά τροποποιήσουμε τή διεύθυνση ἀποστολῆς. Δυστυχῶς, κανένας ἀπʼ τούς συγχωρεμένους δέν φιλοτιμεῖται ... νά μᾶς ἐνημερώσει σχετικά! [Σημείωση: Ὅπως καταλαβαίνετε, ἀγαπητοί ἀναγνῶστες, τά παραπάνω χιουμοριστικά τά γράφουμε, τά λέμε... στούς πεθαμένους, γιά νά τʼ ἀκούσουν οἱ ζωντανοί καί νά μᾶς ἐνημερώσουν γιά τήν «ἐκδημία» τῶν συγγενῶν τους καί γιά τήν παραπέρα πορεία τῆς σχετικῆς ἀλληλογραφίας]. 1
Πρίν ἀπό 99 χρόνια: Ὀκτώβριος-Νοέµβριος 1911 ∏ ∂∫§√°∏, ∏ Ã∂πƒ√∆√¡π∞ ∫∞π ∏ ∂§∂À™∏ ™∆∏ §π∞ƒπ°∫√µ∏ ∆√À ∂¶π™∫√¶√À π∂ƒπ™™√À ∫∞π ∞°π√À √ƒ√À™ ™ø∫ƒ∞∆∏
Γράφει ὁ Δημ. Κύρου
Ὁ Σωκράτης Σταυρίδης, Ἀρχιμανδρίτης τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀπό τό 1, διορίσθηκε τό 1 προϊστάμενος τῆς Κοινότητας Μακροχωρίου Κωνσταντινουπόλεως, ὅπου ὑπηρέτησε μέχρι τήν ἐκλογή του ὡς Ἐπισκόπου στήν Ἐπισκοπή Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους καί ὅπου πληροφορήθηκε τήν ἐκλογή του1. Στίς Ὀκτωβρίου τοῦ 111 ἡ Ἐπισκοπική Σύνοδος τῆς Θεσσαλονίκης ἀποτελούμενη ἀπό τόν Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ἰωακείμ καί τούς Ἐπισκόπους Κίτρους Παρθένιο, Καμπανίας Φώτιο, Ἀρδαμερίου Ἰωακείμ καί Πολυανῆς Φώτιο, ἐξέλεξε παμψηφεί ὡς Ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους τόν πρεσβύτερο καί Ἀρχιμανδρίτη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου Σωκράτη Σταυρίδη. Ἀμέσως μετά ἡ Σύνοδος μέ τηλεγραφήματά της ἐνημέρωσε τόν ἴδιο καί τήν Κοινότητα Λιαριγκόβης γιά τό γεγονός. Στίς Νοεμβρίου ὁ Ἀρχιμανδρίτης Σωκράτης ἀναχώρησε ἀπό τό Μακροχώρι μετά ἀπό συγκινητική προπομπή (ξεπροβόδισμα) τῶν κατοίκων του. Σύμφωνα μέ τήν εἰδησεογραφία τῶν ἡμερῶν ἐκείνων «Πάντα τά σωματεῖα τῆς Κοινότητος ἐκείνης καί λαός πολύς προέπεμψαν τόν πνευματικόν των ποιμένα μετά πολλῶν ἐνδείξεων σεβασμοῦ καί ἀγάπης καί τῷ προσέφεραν ὡς δῶρα, ἀγορασθέντα διά κοινῆς συνεισφορᾶς, Μητροπολιτικήν Μίτραν, Σταυρόν τῆς εὐλογίας, Ποιμαντορικήν ράβδον καί Ἐγκόλπιον». Στίς Νοεμβρίου ὁ «ἐψηφισμένος» Ἐπίσκοπος ἔφθασε σιδηροδρομικῶς στή Θεσσαλονίκη, συνοδευόμενος ἀπό τήν ἀδελφή τῆς μητέρας του Ἀρίστης Μανταλίδου. Στόν σιδηροδρομικό σταθμό τῆς πόλης τόν ὑποδέχθηκαν ὁ Ἐπίσκοπος Καμπανίας Φώτιος ὡς ἐκπρόσωπος τοῦ Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης καί πολλοί ἀπό τήν ἐπισκοπική ἐπαρχία Ἱερισσοῦ, οἱ ὁποῖοι παρεπιδημοῦσαν στή Θεσσαλονίκη. Μετά τήν ἄφιξή του στή Θεσσαλονίκη ὁ νεοεκλεγείς Ἐπίσκοπος μετέβη στή Μητρόπολη, ἀπ’ ὅπου μέ τόν Μητροπολίτη Ἰωακείμ καί τούς Ἐπισκόπους Καμπανίας Φώτιο καί Ροδοστόλου Ἀλέξανδρο μετέβη στόν Ἱ. Ναό τοῦ Ἁγίου Νικολάου, ὅπου ἔγινε τό Μεγάλο Μήνυμα καί τελέσθηκε ἡ σχετική Ἀκολουθία. Τήν Κυριακή τό πρωί Νοεμβρίου στόν ἴδιο Ναό κατά τή διάρκεια τῆς θ. Λειτουργίας ὁ Ἀρχιμανδρίτης Σωκράτης χειροτονήθηκε σέ Ἐπίσκοπο ἀπό τόν Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης καί τούς ἐπισκόπους Καμπανίας καί Ροδοστόλου «ἐν συρροῇ ἀπείρου κόσμου». Ὁ Παγχαλκιδικός Σύνδεσμος Θεσσαλονίκης στίς Νοεμβρίου μέ πρόσκλησή του μέσω τοῦ Τύπου τῆς Θεσσαλονίκης προσκάλεσε τά μέλη του καί τούς παρεπιδημοῦντες στή Θεσσαλονίκη Χαλκιδικιῶτες τῆς ἐπισκοπικῆς ἐπαρχίας Ἱερισσοῦ νά παρευρεθοῦν στήν τελετή τῆς χειροτονίας τοῦ Ἐπισκόπου Σωκράτη. Μετά τή χειροτονία ὁ νέος Ἐπίσκοπος πῆγε στή Μητρόπολη, συνοδευόμενος ἀπό κλῆρο καί λαό, ὅπου δέχθηκε «τά συγχαρητήρια τῶν ἐπιτροπῶν τῶν διαφόρων κοινοτήτων τῆς ἐπαρχίας, τοῦ Προεδρείου τοῦ Παγχαλκιδικοῦ Συνδέσμου, διαφόρων ἐγκρίτων ἐπαρχιωτῶν του» καί Θεσσαλονικέων. Εἴκοσι μέρες μετά τήν χειροτονία του, τό Σάββατο Νοεμβρίου, ἡμέρα μνήμης τοῦ Ἁγίου Στυλιανοῦ, ὁ «ἐναγωνίως ἀναμενόμενος ὑπό τοῦ ποιμνίου του» νέος Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Σωκράτης ἦρθε στή Λιαρίγκοβη, ἕδρα τῆς Ἐπισκοπῆς, ὅπου τόν ὑποδέχθηκε ὁ κλῆρος καί ὁ λαός τῆς κωμόπολης. Ἡ ὑποδοχή ἔγινε ἔξω ἀπό τήν κωμόπολη, στήν τοποθεσία «Πηγαδάκι», πού ἀπέχει ΄ περίπου ἀπ’ αὐτήν. Οἱ γύρω λόφοι «κατεκλύσθησαν ὑπό τοῦ συρρεύσαντος ἐκεῖ πλήθους, τό ὁποῖον ὡς ἔλαφος διψῶσα ἔδραμε πρός τήν πηγήν τοῦ ζῶντος ὕδατος, πρός τόν ποθητόν Ποιμενάρχην. Παραλλήλως δέ κατά μῆκος τῆς ὁδοῦ ἑκατέρωθεν παρετάχθησαν 1
ὑπό τοῦ διδάσκοντος προσωπικοῦ οἱ μαθηταί καί μαθήτριαι τῶν Ἐκπαιδευτηρίων, ἔχουσαι ἐπί κεφαλῆς τάς ἐρυθρολεύκους σημαίας τοῦ Συντάγματός μας». Μόλις ὁ νέος Ἐπίσκοπος ἔφθασε στόν τόπο τῆς ὑποδοχῆς, οἱ ἱερεῖς, οἱ πρόκριτοι, οἱ δάσκαλοι καί ὁ λαός τόν πλησίασαν καί τόν χαιρέτισαν φιλώντας τό χέρι του καί παίρνοντας τήν εὐχή καί εὐλογία του, ἐνῶ οἱ μαθητές ἔψελναν μέ τίς ὁδηγίες τοῦ ἱεροψάλτη1 τόν Πολυχρονισμό του. Μετά ἀπ’ αὐτά σχηματίσθηκε πομπή μέ ἐπικεφαλῆς τόν Ἐπίσκοπο, ἡ ὁποία ἔφθασε στόν Ἱ. Ναό τοῦ Ἁγίου Στεφάνου. Ἐκεῖ στήν ἀρχή διαβάσθηκε ἀπό τόν ἄμβωνα τό διοριστήριο Γράμμα11 ὡς Ἐπισκόπου ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί ψάλθηκε ἡ Ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ. Μετά τόν Ἑσπερινό προσφώνησε τόν νέο Ἐπίσκοπο ὁ διευθυντής τῆς Ἀστικῆς Σχολῆς Λιαριγκόβης Γεώργιος Κύρου1, ὁ ὁποῖος εἶπε τά ἑξῆς: «Πανιερώτατε, Ἐξ ὀνόματος τῆς Ὀρθοδόξου Ἑλληνικῆς Κοινότητος Λιαριγκόβης ἔχω τήν τιμήν νά Σᾶς εἴπω ἐγκαρδίως τό καλῶς ἤλθατε. Ἀληθῶς ἡ παρουσία ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν Ἀρχιερέως ἐμποιοῖ καί ἐνέχει ὅλως ἰδιαιτέραν χαράν καί σημασίαν, καθότι ἐν τῷ προσώπῳ ὑμῶν διαβλέπομεν τόν ἄνδρα ἀρχηγόν, ὅστις δύναται νά μᾶς συμπεριλάβῃ καί νά μᾶς θερμάνῃ ὑπό τάς θερμογόνους πτέρυγάς του καί τοῦτο πρός δόξαν καί τιμήν τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους μας. Ὁμολογουμένως, μέγα καί τιμητικόν τό ἀξίωμα τοῦ Ἀρχιερέως, ἐν τούτοις καί κατά τοσοῦτον βαρύ καί σοβαρόν τό καθῆκον αὐτοῦ. Βεβαίως ὁ Δεσπότης διά ν’ ἀνταποκριθῇ εἰς τάς ποικίλας βλέψεις καί ἀξιώσεις τῆς μητρός Ἐκκλησίας καί τοῦ Ἔθνους ἡμῶν, διά νά φθάσῃ εἰς τόν ὑψηλόν προορισμόν του, διά τόν ὁποῖον ἀπεστάλη παρά τοῦ Οἰκουμ. Θρόνου Κωνσταντινουπόλεως, δέον κατ’ ἀρχήν νά περικοσμῆται μέ πλείστας ὅσας ἀρετάς καί προσόντα ἐθνικά. Ἐν πρώτοις δέον νά εἶναι ὁ Δεσπότης κάτοχος παιδείας. Β΄. Δέον νά ἔχῃ ὁ Δεσπότης τήν ἀπαιτουμένην πεῖραν καί διοικητικήν ἱκανότητα ὡς πρός τήν δικαιοδοσίαν του καί κατά συνέπειαν νά μή λάβῃ ποτέ τήν ἀνάγκην νά διακυβερνᾷ τήν Ἐπαρχίαν του κατά τάς ἐμπνεύσεις τοῦ μέν καί τοῦ δέ. Γ΄. Δέον νά ἔχῃ ὁ ἐνδεδειγμένος ρασοφόρος ἀρχηγός μας τάλαντον ἠθικόν, κυρίως δέ τάλαντον πατριαρχικόν, καθότι τό ράσον τοῦτο ἀνέκαθεν καί πάντοτε εἶνε τό σύμβολον τοῦ Ἔθνους μας, εἶνε ἡ ζῶσα σημαία τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ὁ ρασοφόρος ἀρχηγός μας μέ τό τιμητικόν καί σεμνόν τοῦτο ράσον προώρισται νά προστατεύσῃ ὁλόκληρον τόν Χριστιανοελληνισμόν τῆς Ἐπαρχίας Ἱερισσοῦ καί Ἁγ. Ὄρους καί ν’ ἀντιπροσωπεύσῃ αὐτόν ἐπαξίως πανταχοῦ καί πάντοτε ἐν καιρῷ τῷ δέοντι, πολύ δέ περισσότερον ὑπό τάς σημερινάς συνθήκας, καθ’ ἅς ζῶμεν, ὑπό τό σημερινόν Συνταγματικόν μας Πολίτευμα, ὅπερ πραγματικῶς ὑπισχνεῖται νά μᾶς δώσῃ πρόοδον, δικαιοσύνην καί πολιτισμόν, ἀρκεῖ εἰλικρινῶς πάντες νά ἐργασθῶμεν ἐκπαιδευτικῶς, θρησκευτικῶς, στρατιωτικῶς, ἐμποροβιομηχανικῶς, διοικητικῶς, δικαστικῶς, ἐν γένει νά ἐργασθῶμεν μέ ὅλα τά εἰρηνικά καί νόμιμα μέσα, ὅπερ ἀπαιτεῖ καί διαθέτει ἡ σημερινή ἀνεπτυγμένη ἀνθρωπίνη Κοινωνία, τό σημερινόν κοινόν πνεῦμα τῆς Ἰσοπολιτείας, ἡ φωνή τῆς φιλελευθερίας καί ἡ πρώτη ἀρχή τῆς φιλαδελφίας τοῦ κοινοῦ Πατρός μας Θεοῦ, ἡ ψυχή αὕτη τῆς ὅλης ἀνθρωπότητος ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ. Ἤδη, Πανιερώτατε, σύμπας ὁ καθ’ ἡμᾶς λαός εἶνε ἕτοιμος καί πρόθυμος ν’ ἀκολουθήσῃ τήν πρωτοβουλίαν καί τάς πεφωτισμένας ὁδηγίας σας εἰς τό νά διαπραχθῇ πᾶν ὅ,τι καλόν καί γενναῖον πρός τήν κοινότητά μας, πρωτίστως δέ γενική ἐπιθυμία εἶνε νά διορθωθῶσιν αἱ ἐλλείψεις τῶν σχολείων μας καί κατά συνέπειαν ν’ ἀνοιχθῶσιν αὐτά εἰς περιωπήν, καθότι τά Σχολεῖα εἶνε ἡ βάσις τῆς προόδου μιᾶς Κοινότητος κατ’ ἀκολουθίαν δέ νά τεθῆ καί ἡ ἡμετέρα Ἐπαρχία εἰς τήν ἐμπρέπουσαν θέσιν της, ὡς ἀπαιτεῖ ἄλλως τε καί κελεύει ἡ Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία καί τό Ἔθνος μας. Ἔχοντες δέ ἀπεριόριστον ἐμπιστοσύνην εἰς τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, ὅτι μᾶς ἐτίμησε μέ ἄνδρα ἀρχηγόν τοιοῦτον, τόν ὁποῖον ἀπαιτοῦσι καί ἐπιβάλουσιν αἱ περιστάσεις, μέ ἄνδρα, ὅστις εἶναι ἐφοδιασμένος μέ ὅλας τάς ἀρετάς καί πλεονεκτήματα περί τό 1
ἀρχιερατεύειν, δυνάμει καί ἐπί τῇ βάσει τῶν ἀρετῶν μόνον τούτων θά δυνηθῇ οὕτος ν’ ἀποκτήσῃ τόν σεβασμόν, τήν ἐκτίμησιν, τήν ἐπιρροήν καί τήν ἀγάπην τοῦ ὑπ’ αὐτόν πιστοῦ καί ἀφωσιωμένου λαοῦ του, δέν δυνάμεθα ἄλλως ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει, εἰμή μετ’ εὐγνωμοσύνης νά εὐχαριστήσωμεν τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον καί νά Σᾶς δεχθῶμεν ὡς πνευματικόν μας πατέρα, ὡς καί σᾶς ἀποδεχόμεθα, Πανιερώτατε, μέ ὅλως ἀνυπόκριτον χαράν καί ἀγάπην καί ἀναφωνῶμεν: Ζήτω τό Ἔθνος, ζήτω τό Οἰκουμ. Πατριαρχεῖον, ζήτω ὁ λαοφιλής Δεσπότης μας Σωκράτης Σταυρίδης!». Στή συνέχεια μίλησε στό ποίμνιό του «μετά πολλῆς χάριτος καί στωμυλίας» ὁ Ἐπίσκοπος Σωκράτης παρουσιάζοντας μέ λίγα λόγια τό «ἀνορθωτικόν πρόγραμμα», πού εἶχε γιά ἐφαρμογή γιά τήν πρόοδο τῆς ἐπαρχίας του. Μετά τό τέλος τῆς ἐκδήλωσης τῆς ὑποδοχῆς ὁ Ἐπίσκοπος «κατηυθύνθη εἰς τό προετοιμασθέν ὑπό τῆς Ἐφορείας κατάλυμα, τό δέ πλῆθος ἀπῆλθεν ἀποκομίσαν τάς ἀρίστας τῶν ἐντυπώσεων»1. Ἡ Ἐφημερίδα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», ἡ ὁποία κάλυψε σέ τρία φύλλα της τά παραπάνω γεγονότα, ἔγραψε τά παρακάτω δυό ἐπαινετικά σχόλια γιά τόν Ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Σωκράτη Σταυρίδη: –«Συγχαίρομεν ἀπό καρδίας τάς κοινότητας τῆς ἐπαρχίας Ἱερισσοῦ διά τήν ἀπόκτησιν τοιούτου πνευματικοῦ ποιμένος, ὅστις ὅπου καί ἄν εὑρέθη καί ὡς διδάσκαλος καί ὡς καθηγητής καί ὡς προϊστάμενος ἀφῆκε χρυσᾶς ἀναμνήσεις»1. –«Ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ ὑπό τῆς Μ. τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας ἀποσταλέντος ἡμῶν Ἱεράρχου διαβλέπομεν ἀληθῆ ἀπόστολον καί στρατιώτην τοῦ Ναζωραίου, ὡπλισμένον διά τῆς πανοπλίας καί τῶν ἀρετῶν τῆς Ἐκκλησίας, ἕτοιμον καί τήν ψυχήν αὐτοῦ νά θύσῃ ὑπέρ τῶν προβάτων του. Ἅπασα ἡ Ἐπαρχία Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους διατελεῖ ἐν ἀνεκφράστῳ χαρᾷ ἐπί τῇ ἀποκτήσει τοιούτου πεπνυμένου Ἀρχιερέως, δι’ οὗ ἐλπίζει μετ’ ἐμπιστοσύνης τήν ἀνόρθωσιν καί ἀνύψωσίν της ἐκ τῆς παρακμῆς, τοῦ μαρασμοῦ καί τῆς ἀποσυνθέσεως, εἰς ἥν περιέπεσεν ἐσχάτως, ὡς μή ὤφειλεν»1. Στίς ἀρχές τοῦ ἑπόμενου ἔτους ὁ Ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους ἔστειλε στήν Ἱερά Κοινότητα τοῦ Ἁγίου Ὄρους εὐχετική ἐπιστολή. Ἀπαντώντας ἡ Ἱ. Κοινότητα μέ ἐπιστολή της στίς 1-1-11 ἔγραψε γιά τήν ἐκλογή του: «Ἀσμένως κομισάμενοι τήν εὐχετικήν τῆς Ὑμετέρας Πανιερότητος ἐν πρώτοις συγχαίρομεν Αὐτῇ ἐπί τῇ ἐπαξίᾳ ἐκλογῇ Αὐτῆς ὡς ἐπισκόπου τῆς θεοσώστου Ἐπισκοπῆς Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους, συγχαίρομεν δέ καί τῷ Χριστωνύμῳ πληρώματι, ἀξιωθέντι ἀποκτῆσαι ποιμενάρχην ἄξιον καί γεραρόν προστάτην τῶν συμφερόντων αὐτοῦ»1. Σημειώσεις: 1. Βλέπε, Ἀνωνύμου, Ὁ νέος ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ - Ἁγίου Ὄρους, ἐφημ. «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», φ. /1-111, σ. . . Βλέπε, Ἀνωνύμου, ὅ.π. Ὁ ἐπίσκοπος στά «Χρονικά Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Λιαριγκόβης (Ἀρναία)» (βλ. Σημ. 1) γράφει ὅτι ἡ ἐκλογή του ἔγινε στίς Ὀκτωβρίου, ἡμερομηνία μέ τήν ὁποία συμφωνεῖ καί ὁ Ἀπ. Γλαβίνας, Ἀρχιερεῖς τῆς ἐπισκοπῆς Ἀρδαμερίου, ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ Κ΄ (1) . . Βλέπε, Ἀνωνύμου, ὅ.π. . Βλέπε, Ἀνωνύμου, Ἡ σημερινή χειροτονία. Τίς ὁ νέος ἅγιος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους. Βιογραφικαί Σημειώσεις, ἐφημ. «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», φ. 1/-11-111, σ. . . Βλέπε, Ἀνωνύμου, Ἡ σημερινή ..., ὅ.π. . Βλέπε, Ἀνωνύμου, Ἡ χειροτονία τοῦ ἐπισκόπου Ἱερισσοῦ καί Ἅγίου Ὄρους, ἐφημ. «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», φ. 1/-11-111, σ. . . Βλέπε, Ἀνωνύμου, Ἡ σημερινή ..., ὅ.π. . Βλέπε, Ἀνωνύμου, Ἡ χειροτονία ..., ὅ.π. . Βρίσκεται περίπου 1, χλμ. νότια τῆς Ἀρναίας, κοντά στό εἰκονοστάσι τοῦ Ἁγ. Χαραλάμπους. 1. Ἱεροψάλτης τοῦ Ἱ. Ν. Ἁγ. Στεφάνου ἦταν τότε ὁ μετέπειτα ἱερέας Δημήτριος Ζωγράφος (1-1). 11. Δυστυχῶς δέν ἔχουμε ἐντοπίσει στήν ἔρευνά μας τό Γράμμα αὐτό. 1. Καταγόταν ἀπό τήν Ἤπειρο. Δίδαξε (ὡς Διευθυντής) στήν Ἀστική Σχολή Λιαριγκόβης (Ἀρναία) κατά τά σχολικά ἔτη 1/1-1/1 καί 11/111-111/11 καί στήν Ἀστική Σχολή Ρεβενικίων (Μεγάλης Παναγίας) κατά τό σχολικό ἔτος 11/11. [Βλέπε: α΄. Δημ. Κύρου, 1. Ἡ ἐκπαίδευση στήν Ἀρναία (Λιαρίγκοβη) στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας καί μία πρώτη ἀναφορά σέ ἀδημοσίευτο ἀρχει1
ακό ὑλικό, ΑΡΝΑΙΑ, τχ. 1/Ἰαν.-Μάρτ. 1, σσ. καί 1, καί . Πληροφορίες γιά τήν ἐκπαίδευση στή Χαλκιδική ἐπί Τουρκοκρατίας ἀπό ἀδημοσίευτο ἀρχειακό ὑλικό τῶν περιοχῶν Νικήτης, Μεγάλης Παναγίας καί τοῦ Ἁγ. Ὄρους, Πρακτικά τοῦ ου Πανελληνίου Συνεδρίου τῆς Ἱστορικῆς καί Λαογραφικῆς Ἑταιρείας Χαλκιδικῆς, Θεσσαλονίκη 1, σσ. , (ὅπου ὑπογράφει σέ σελίδα τοῦ «Γενικοῦ Ἐλέγχου» στίς --11) καί 1, β΄. Ἐρατώς Ζέλλιου-Μαστοροκώστα, Ἡ Παιδεία κατά τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας. Χαλκιδική, Πρακτικά τοῦ ου Πανελληνίου Συνεδρίου ..., σσ. καί , καί στήν αὐτοτελή ἔκδοση, σσ. καί , γ΄. Ἠλέκτρας Παπαθανασίου, Ἀρναία ἡ παλιά Λιαρίγκοβα. Ὄψεις ἀπό τή σχολική της ἐκπαίδευση καί τήν κοινωνία της, στό τέλος τοῦ 19ου καί ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰῶνα, Ἀρναία 1, σσ. καί καί δ΄. Ἰωάννας Βορβῆ, Τά Μαδεμοχώρια Χαλκιδικῆς κατά τήν Τουρκοκρατία: Οἱ Κοινότητες καί ἡ διοικητική ὀργάνωση καί ἐκμετάλλευση τῶν μεταλλείων (ἀνέκδοτη διδακτορική διατριβή), Θεσσαλονίκη , σσ. καί ]. Στίς 1 Ὀκτωβρίου 11 ὡς Διευθυντής Ἀστικῆς Σχολῆς Ρεβενικίων ἦρθε στή Λιαρίγκοβη «ἐπί κεφαλῆς ἐθελοντῶν» καί μίλησε ἐνθουσιαστικά στούς ἀντάρτες καί στό πλῆθος τοῦ κόσμου, πού συγκεντρώθηκαν στό ἐξωκκλήσι τῆς Ἁγ. Παρασκευῆς, μετά ἀπό τή δέηση πού ψάλθηκε ἀπό τόν ἐπιχώριο ἐπίσκοπο Ἱερισσοῦ Σωκράτη. [Βλέπε, Δημ. Θ. Κύρου, 1. Ἡ Ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας καί τῆς Βόρειας Χαλκιδικῆς ἀπό τόν τουρκικό ζυγό (1912) καί οἱ πρῶτες ἡμέρες ἐλεύθερης ζωῆς, Ἀρναία, , σ. 1, καί . Τά «Χρονικά Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Λιαριγκόβης (Ἀρναίας)» τοῦ Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτη (1911-1944), ΑΡΝΑΙΑ, τχ. /Ἀπρ.-Ἰούν. , σσ. καί 1, Σημ. , ὅπου ὑπάρχει ἀρκετή Βιβλιογραφία γιά τή διδακτική του δραστηριότητα]. Περισσότερα γιά τόν Γ. Κύρου μπορεῖ νά πληροφορηθεῖ ὁ ἐνδιαφερόμενος ἐρευνώτας τά Ἀρχεῖα τῶν Μητροπόλεων Ἱερισσοῦ καί Θεσσαλονίκης. 1. Βλέπε, Ἀνωνύμου, Ὁ ν. ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους εἰς Λιαρίγκοβην, ἐφημ. «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», φ. 1/-1-111, σ. 1. Ἡ Σημείωση αὐτή (ἀρ. 1) ἀφορᾶ σέ ὅλη τή διαδικασία τῆς ὑποδοχῆς. 1. Βλέπε, Ἀνωνύμου, Ἡ σημερινή ..., ὅ.π. 1. Βλέπε, Ἀνωνύμου, Ὁ ν. ἐπίσκοπος ..., ὅ.π. 1. Βλέπε, Δημ. Θ. Κύρου, Τό Ἀρχεῖο Ἐγγράφων τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου (1836-1943), Β΄ Μέρος, ΑΡΝΑΙΑ, τχ. /Ὀκτ.-Δεκ. , σ. .
Ο Ι Σ Υ Ν ∆Ρ Ο Μ Η Τ Ε Σ τχ . 8 9 / 20 1 0
• Ἀνώνυμος 100 εὐρώ (34.075 δρχ.) • Ρανταβέλλας Χρ.(Θεσ/νίκη) 50 » (17.038 » ) • Κατσαμούρη• Παπαοικονόμου Μαγδ. 50 » (17.038 » ) (Θεσ/νίκη) • Μπῦρος Γρηγ. (Ἀρναία) 50 » (17.038 » ) • Ἰωάννης Ἀδ. Αδαμίδης 50 » (17.038 » ) (Θεσ/νίκη) • Ἀνώνυμος 50 » (17.038 » ) • Κωνσταντᾶς Κων. (Θεσ/νίκη) 25 » ( 8.519 » ) • Κεχαγιάς Ἰω. Χρ. (Θεσ/νίκη) 25 » ( 8.519 » ) • Ἀνώνυμος 25 » ( 8.519 » ) • Μοσχόπουλος Ἰω. 20 » ( 6.815 » ) (Θεσ/νίκη)
• Κουκλιάτης Γ. (Πετροκέρασα) • Μ. Ν. (Θεσ/νίκη) • Ἀνώνυμος (Π.Κ.) • Νικόλαος Σαμαρᾶς (Θεσ/νίκη) • Τσαμούρης Χρ. Κων. (Άρναία) • Ρασᾶ Εὐαγγ. (Ἀρναία) • Πραβίτας Βασ. (Δράμα) • Ρασᾶ-Δημάκου (Ἄδενδρο) • Ἰωάννα Σκιαθήκη-Βασιλειάδου (Θεσ/νίκη) • Λαμπρινός Γ. Ἀθαν. (Ἀρναία)
« ΕΙ Σ Μ Ν ΗΜ Η Ν »
20 εὐρώ ( 6.815 » )
20 20 20
» » »
( 6.815 » ) ( 6.815 » ) ( 6.815 » )
10 10 10
» » »
( 3.407 » ) ( 3.407 » ) ( 3.407 » )
05
»
( 1.703 » )
10 10
» »
( 3.407 » ) ( 3.407 » )
• Οἱ συμπατριῶτες μας Ἑλένη Δημητρακούδη, Μαρία Δημητρακούδη, Αἰκατερίνη Δημητρακούδη καί Γιῶργος Δημητρακούδης πρόσφεραν στό περιοδικό «ΑΡΝΑΙΑ» 200 εὐρώ (68.150 δρχ.) στή μνήμη τῶν γονέων τους Κωνσταντίνου καί Χαρίκλειας. Εὐχαριστοῦμε θερμά καί εὐχόμαστε ὁ Θεός νά ἀναπαύει τίς ψυχές τῶν προσφιλῶν τους προσώπων. 1
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ. ΠΑΡΑ∆ΟΣΙΑΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΤΙΣΜΑΤΑ ΩΣ ΚΕΛΥΦΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ-ΑΡΧΕΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑ∆ΟΣΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ∆ΙΑΤΗΡΗΤΕΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ
Τοῦ κ. ∆ηµητρίου Κ. Ἀλεξάνδρου, Ἀρχιτέκτονα Μηχανικοῦ
5η συνέχεια Η ΑΝΑΓΚΗ ∆ΙΑΣΩΣΗΣ - ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ 8.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ἡ ἀντιμετώπιση τῆς ἀνάπλασης-συντήρησης ἱστορικῶν συνόλων καὶ ἀστικῶν χώρων ἄρχισε νὰ ἀλλάζει μετὰ τὸν Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο καὶ ἡ ἀλλαγὴ αὐτὴ ἐπισημοποιήθηκε μέσα ἀπὸ τὸν χάρτη τῆς Βενετίας, τὸ 1964. «Ἡ ἔννοια τοῦ ἱστορικοῦ μνημείου περιλαμβάνει ὄχι μόνο τὰ καθαρὰ ἀρχιτεκτονικὰ ἔργα, ἀλλὰ ἐπίσης τὰ ἀστικὰ καὶ ἀγροτικὰ σύνολα, στὰ ὁποῖα βρίσκονται δείγματα ἑνὸς ἰδιαίτερου πολιτισμοῦ, μιᾶς σημαντικῆς ἀνάπτυξης ἢ ἑνὸς ἱστορικοῦ γεγονότος. Αὐτὰ ἀναφέρονται ὄχι μόνο γιά τὰ σημαντικὰ ἔργα τέχνης ἀλλὰ καὶ γιὰ τὰ πιὸ ταπεινὰ ἔργα τοῦ παρελθόντος, ποὺ ἔχουν ἀποκτήσει πολιτιστικὴ σπουδαιότητα μὲ τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου». Χάρτης τῆς Βενετίας Ι.C.Ο.Μ.Ο.S., 1966 Ἡ ἀντίληψη γιά τὴν ἀρχιτεκτονικὴ κληρονομιὰ ἄλλαξε σταδιακὰ τὰ τελευταῖα χρόνια, περικλείοντας ἐκτὸς ἀπὸ ἐξέχοντα μνημεία καὶ μία πιὸ εὐρεία ἀντίληψη τοῦ κτισμένου περιβάλλοντος, ὅπως σύνολα ἀπὸ πιὸ ἁπλᾶ κτίσματα μὲ ἐνδιαφέροντα στοιχεία. Ἡ σημασία αὐτῶν τῶν συνόλων ὡς ἱστορικὰ ντοκουμέντα εἶναι μεγάλη, καθὼς οἱ χῶροι αὐτοὶ ἐνσωματώνουν ἀξίες τοῦ πολιτισμοῦ σʼ ὅλες τὶς μορφές. «Ἱστορικὰ σύνολα: θεωροῦνται τὰ ὁμογενῆ σύνολα ἀστικῶν ἢ ἀγροτικῶν κτισμάτων, ποὺ διακρίνονται γιὰ τὸ ἱστορικό, ἀρχαιολογικό, καλλιτεχνικό, ἐπιστημονικό, κοινωνικὸ ἢ τεχνικὸ ἐνδιαφέρον τους καὶ παρουσιάζουν ἱκανοποιητικὴ συνάφεια, ὥστε νὰ ἀποτελοῦν τοπογραφικὰ προσδιορίσιμες ἑνότητες».
Σύµβαση γιὰ τὴν προστασία τῆς ἀρχιτεκτονικῆς κληρονοµιᾶς στὴν Εὐρώπη
Γρανάδα, 1985 «Λέγοντας ἀρχιτεκτονικὴ κληρονομιὰ δὲν ἐννοοῦμε μόνο διακεκριμένα, μεμονωμένα μνημεία τέχνης ἢ ἀρχιτεκτονικῆς, ἀλλὰ πρόκειται καὶ γιὰ τὰ οἰκιστικὰ σύνολα, γιὰ τοὺς ἱστορικοὺς ἢ παραδοσιακοὺς ὀρεινοὺς καὶ πεδινοὺς οἰκισμούς. Πρόκειται ἀκριβῶς γιὰ τὸν σεβασμὸ καὶ τὴν ἀπόδοση τιμῆς καὶ ἀγάπης στὴ δομημένη ἱστορική μας κληρονομιά. Ἡ προγονική μας ἀρχιτεκτονικὴ κληρονομιὰ ἀνήκει σὲ ὅλους μας, ἀποτελεῖ κτῆμα τοῦ καθενὸς γιατί εἶναι τὰ χωριά μας, εἶναι τὰ προγονικά μας σπίτια, οἱ ταπεινές μας ἐκκλησίες καὶ τὰ ξωκλήσιά μας, εἶναι τὰ γεφύριά μας καὶ τὰ ἔρημα καὶ ξεχασμένα μοναστήρια καὶ μετόχια» Καθηγητής: Νικόλαος Κωνστ. Μουτσόπουλος
8.2. Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ (ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ-ΠΑΡΑ∆ΟΣΙΑΚΑ ΚΑΙ ∆ΙΑΤΗΡΗΤΕΑ ΚΤΙΡΙΑ) ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Εἶναι γνωστό, πὼς ὅλα τὰ κράτη, ἰδιαίτερα μετὰ τὸν Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες γιὰ τὴ διατήρηση τῶν παραδοσιακῶν τους οἰκισμῶν, τὶς ἀναπλάσεις τῶν ἱστορικῶν κέντρων, τὴν ἀποκατάσταση τῶν μεμονωμένων ἱστορικῶν μνημείων ἢ κτισμάτων, ποὺ διασώθηκαν μέχρι σήμερα καὶ ἀποτελοῦν ζωντανὲς ἱστορικὲς μαρτυρίες. 1
Τὰ μνημεία αὐτά, τὰ διατηρητέα κτίρια καὶ οἰκιστικὰ σύνολα, ἀποτελοῦν αὐθεντικὰ καὶ μοναδικὰ τεκμήρια τοῦ πολιτισμοῦ. Κράτη ποὺ διατηροῦν τὰ μνημεῖα τους καὶ τοὺς παραδοσιακούς τους οἰκισμοὺς μὲ τὶς ὀρθότερες τῶν μεθόδων συντήρησης καὶ ἀναστήλωσης ἀποδεικνύουν τὸν βαθμὸ τῆς πολιτιστικῆς τους στάθμης. Ἰδιαίτερα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες, ποὺ ὑστερήσαμε σημαντικὰ ἕως ὑπερβολικὰ σʼ αὐτὸ τὸ κρίσιμο θέμα, ὀφείλουμε νὰ ἀναπτύξουμε τὸ αἴσθημα τῆς συλλογικῆς εὐθύνης στὸν τομέα τῆς διατήρησης, ἀναβίωσης καὶ ἀνάπλασης τῶν ἱστορικῶν οἰκισμῶν καὶ μεμονωμένων κτισμάτων. Στὴν ἀστοργία ἀπέναντι στὴν ἀρχιτεκτονική μας κληρονομιὰ ἔχουμε εὐθύνη ὅλοι μας. Πολιτεία, πολίτες, ἐπιστήμονες. Καὶ ὅταν λέμε ἀρχιτεκτονικὴ κληρονομιὰ δὲν ἐννοοῦμε μόνο διακεκριμένα -μεμονωμένα μνημεῖα τέχνης, ἀρχιτεκτονικῆς καὶ γενικότερα μνημεία πολιτισμοῦ, ἀλλὰ ἐννοοῦμε καὶ οἰκιστικὰ σύνολα, τοὺς παραδοσιακοὺς καὶ ἱστορικοὺς οἰκισμούς, ἀλλὰ καὶ μεμονωμένα ἁπλᾶ καθημερινὰ κτίσματα μὲ σημαντικὴ ἀρχιτεκτονικὴ ποιότητα. Στὴν πορεία ἑνὸς λαοῦ ἡ προστασία τῶν μνημείων πολιτισμοῦ καὶ γενικότερα τῶν ἱστορικῶν οἰκισμῶν δὲν εἶναι ὑπόθεση περιορισμένης σημασίας, ἀλλὰ προκύπτει ἀπὸ τὴ νομοτελειακὴ ἀναγκαιότητα νὰ διατηρηθεῖ ἡ ἱστορικὴ κληρονομιὰ καὶ νὰ μεταβιβαστεῖ ἀπὸ τὴν μιὰ γενιὰ στὴν ἄλλη, ὥστε νὰ μὴ διακοπεῖ ἡ πολιτιστικὴ συνέχεια τῶν λαῶν στὸ πέρασμα τοῦ χρόνου. Τὰ ἱστορικὰ κτίρια καὶ τὰ μνημεῖα ὡς ἄμεσοι καὶ αὐθεντικοὶ φορεῖς τῆς μνήμης τοῦ παρελθόντος ἀποτελοῦν ὁρατὲς μορφὲς τῆς συλλογικῆς μνήμης τῶν λαῶν. Ἑπομένως ἡ διατήρηση καὶ ἡ ἀποκατάσταση αὐτῶν ἀποτελεῖ δεῖγμα σεβασμοῦ καὶ ἀπόδοση τιμῆς καὶ ἀγάπης στὴ δομημένη ἱστορική μας κληρονομιά. Ἡ προγονική μας ἀρχιτεκτονικὴ κληρονομιὰ ἀνήκει σʼ ὅλους καὶ ἀποτελεῖ κτῆμα τοῦ καθενός, γιατί εἶναι τὰ χωριά μας, τὰ σπίτια μας, Οἱ ἐκκλησίες καὶ τὰ ξωκλήσια, τὰ μετόχια καὶ τὰ μοναστήρια, οἱ πλατεῖες καὶ οἱ γειτονιές μας. Ὀφείλουμε ὅλοι νὰ δείξουμε τὴν πίστη μας καὶ τὸν σεβασμὸ στὶς ζωντανὲς αὐτὲς μνῆμες, γιατί πέρα ἀπὸ τὰ κτίσματα σὰν αὐτοτελῆ χρηστικὰ προϊόντα, μέσα σʼ αὐτὲς τὶς μνῆμες ἀνιχνεύουμε ἔντονα τὴν ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια, τὴν ἀνθρώπινη κλίμακα καὶ τὴν ἰσορροπία στὶς σχέσεις τῶν ἀνθρώπων, ἔννοιες ποὺ σήμερα περισσότερο ἀπὸ ποτὲ τὶς ἔχουμε ἀνάγκη.
ΧΟΡΗΓΙΑ
Γιά τήν ἔκδοση τοῦ βιβλίου γιά τόν Μητροπολίτη Σωκράτη
• Ὁ συμπατριώτης μας, συντ. ἐκπαιδευτικός (Φιλόλογος), κ. Ἀθανάσιος Σμαραγδῆς καί ὁ Ἱερισσιώτης πτυχιοῦχος Γυμναστής-Ἀρτοποιός-Ἱστοριοδίφης καί συνεκδότης τοῦ πολιτισμικοῦ περιοδικοῦ «ΚΥΤΤΑΡΟ ΙΕΡΙΣΣΟΥ», κ. Χρῆστος Μιχ. Καραστέργιος, πρόσφεραν γιά τήν ἔκδοση, ἀπό τόν Ἐκδότη-Διευθυντῆ τοῦ περιοδικοῦ «ΑΡΝΑΙΑ», τοῦ βιβλίου γιά τή ζωή καί τό ἔργο τοῦ Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτη 50 καί 60 εὐρώ ἀντίστοιχα. Εὐχαριστοῦμε θερμότατα τούς παραπάνω χορηγούς καί εὐελπιστοῦμε, ὅτι θά βρεθοῦν μιμητές τους. Ὑπενθυμίζεται ὅτι τό βιβλίο θά ἐκδοθεῖ (σύν Θεῷ) τόν Νοέμβριο τοῦ 2011 μέ τήν εὐκαιρία τῆς συμπλήρωσης 100 ἐτῶν ἀπό τή χειροτονία του καί τήν ἔλευσή του στήν Ἀρναία, στήν ὁποία παρέμεινε ἀμετακίνητος μέχρι τόν θάνατό του (16/17-9-1944). Σέ περίπτωση πού τό βιβλίο δέν ἐκδοθεῖ ἤ βρεθεῖ κάποιος εὐρωκατέχων χορηγός, πού θά καταβάλλει ὅλα τά ἔξοδα ἔκδοσης (αὐτό ἀχνοφαίνεται, ὑπάρχουν ἐνδείξεις!) οἱ μικροχορηγίες, ὕστερα ἀπό συνεννόηση μέ τούς μικροχορηγούς, θά διατεθοῦν γιά τήν ἔκδοση τοῦ περιοδικοῦ «ΑΡΝΑΙΑ» ἤ θά ἐπιστραφοῦν στούς δικαιούχους.
ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΗ ∆ΡΑΣΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΙΕΡΙΣΣΟΥ, ΑΓ. ΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΑΡ∆ΑΜΕΡΙΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ (Ἀπό τό Ἀρχεῖο Ἐγγράφων τῆς διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος-1916-1944)
Γράφει: ὁ Δημ. Θ. Κύρου, Θεολόγος-Φιλόλογος
Τά ὅσα καταγράφονται στό ἄρθρο αὐτό εἶναι προϊόν τῆς ἱστορικῆς ἔρευνας, πού πραγματοποιήθηκε στίς 12 Ὀκτωβρίου 2010 στό Ἱστορικό Ἀρχεῖο τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (Ἀθήνα) ὕστερα ἀπό σχετική ἄδειά της. (Βλέπε «Ἐνδιαφέρους Εἰδήσεις» στό τεῦχος αὐτό). Οἱ πληροφορίες πού συγκεντρώθηκαν συμπληρώνουν «ἐν πολλοῖς» τόν ἀναφερόμενο στή ζωή καί στή δράση τοῦ Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ, Ἀγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτη καί στήν Ἱστορία τῆς Μητροπόλεως καί ἔχουν ὡς ἑξῆς: • Στίς 16 Ἰανουαρίου 1916 οἱ Ἐπίτροποι καί ὅλοι οἱ Προεστῶτες τῆς Ἱ. Μονῆς Ἰβήρων τοῦ Ἁγ. Ὄρους σέ Τηλεγράφημά τους πρός τήν Ἱερά Σύνοδο ἀναφέρουν, ὅτι ὁ Ἐπίσκοπος σέ κήρυγμά του στήν ἐκκλησία τῆς Ἱερισσοῦ παρότρυνε τούς κατοίκους νά καλλιεργοῦν μοναστηριακούς ἀγρούς καί ὅτι «κάτοικοι ἐνθαρρυνθέντες ἐκ τῶν ἐπαναστατικῶν αὐτοῦ λόγων ἐπέδραμον ἀθρόοι» καί καλλιέργησαν μοναστηριακούς ἀγρούς τοῦ Μετοχίου Πυργουδίου στή θέση «Ἀλαδιάβα» αὐθαίρετα, καί καταγγέλλοντας «ἀξιόποινον πρᾶξιν ἐπισκόπου» παρακαλοῦν νά διατάξει «παρακώλυσιν αὐθαιρεσιῶν παρά κατοίκων Ἱερισσοῦ καί ἄρσιν τοιούτων ἀδικημάτων»1. • Στίς 29 Ἰανουαρίου 1916 ἡ Ἱερά Σύνοδος σέ συνεδρίασή της διάβασε τό Τηλεγράφημα καί στἰς 3 Φεβρουαρίου μέ ἔγγραφό της τό διαβίβασε στό Ὑπουργεῖο τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί τῆς Δημοσίας Ἐκπαιδεύσεως ὡς ἁρμόδιο2. • Στίς 10 Μαϊου 1916 ὁ Ἐπίσκοπος μέ τετρασέλιδη χειρόγραφη Ἐπιστολή του πρός τόν Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεννάδιο, σέ ἀπάντηση Ἐπιστολῆς του3, διαψεύδει τούς Ἐπιτρόπους τῆς Μονῆς Ἰβήρων γιά ὁμιλία του στήν ἐκκλησία τῆς Ἱερισσοῦ γράφοντας, ὅτι «τοιοῦτον λόγον δέν ἐξεφωνήσαμεν ποτέ ἐν τῷ ναῷ τῆς Ἱερισσοῦ καί ἐλυπήθημεν διότι προέβησαν εἰς τόσον ἐπίσημον διάβημα χωρίς νά ἐξετάσουν καί βεβαιωθοῦν περί τῆς ἀληθείας τοῦ ἀκούσματος αὐτῶν», καί ἀναλύει διαχρονικά τή διαφορά-φιλονικία μεταξύ Μονῆς Ἰβήρων καί Ἱερισσοῦ, δίνοντας ἐξηγήσεις καί πληροφορίες4. • Τό ἀπό 3 Φεβρουαρίου Ἔγγραφο τῆς Ἱ. Συνόδου καί τό Τηλεγράφημα τῆς Μονῆς Ἰβήρων παραπέμθηκαν στό Διοικητικό Συμβούλιο τοῦ Γενικοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Ταμείου, τό ὁποῖο σέ ἀπάντηση διαβιβάζει στίς 16-2-1916 στήν Ἱ. Σύνοδο τήν Ἐπιστολή τοῦ Ἐπισκόπου πρός τόν Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, ἡ ὁποία εἶχε διαβιβασθεῖ, ὅπως φαίνεται, στό Γ.Ε.Τ.5. • Στίς 6 Ἰουλίου 1916 ἡ Ἐπιστολή τοῦ Ἐπισκόπου συζητεῖται στήν Ἱ. Σύνοδο, ὅπου κρίνονται ἐπαρκεῖς οἱ ἐξηγήσεις καί οἱ πληροφορίες του καί παύει κάθε περαιτέρω ἐνέργεια6. • Στίς 13 Φεβρουαρίου 1923 τό Ὑπουργεῖο τῶν Ἐκκλησιαστικῶν καί τῆς Δημοσίας Ἐκπαιδεύσεως γνωστοποιεῖ στήν Ἱερά Σύνοδο, ὅτι μέ Βασιλικό Διάταγμα τῆς 23ης Ἰανουαρίου (Φ.Ε.Κ. ἀριθμ. 21/25-1-1923) ὁ Ἐπίσκοπος «διωρίσθη Τοποτηρητής τῆς χηρευούσης7 Ἐπισκοπῆς Ἀρδαμερίου καί Γαλατίστης»8. • Στίς 21 Ἰουλίου/3 Αὐγούστου διαβάσθηκε στήν Ἱ. Σύνοδο τό Ἔγγραφο τοῦ Ὑπουργείου καί ἀποφασίσθηκε νά σταλεῖ σχετικό Ἔγγραφο στό Δ.Σ. τοῦ Γ.Ε.Τ.9. • Στίς 11 Αὐγούστου 1923 ἡ Ἱ. Σύνοδος ἀνακοινώνει στό Διοικητικό Συμβούλιο τοῦ Γενικοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Ταμείου τά σχετικά μέ τόν διορισμό τοῦ Ἐπισκόπου ὡς Τοποτηρητῆ ἐπαναλαμβάνοντας τό κείμενο τοῦ Ἐγγράφου τοῦ Ὑπουργείου10. • Στίς 14 Νοεμβρίου 1928 ὁ Μητροπολίτης Ἀρδαμερίου καί Γαλατίστης Καλλίνικος γνωστοποιεῖ στήν Ἱ. Σύνοδο, ὅτι σέ συνεννόηση μέ τόν Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ ἀποφασίσθηκε ἡ ἀνταλλαγή τῆς Κοινότητας Στανοῦ μέ τήν Κοινότητα Παζαρούδας καί Κοκκαλοῦς γιά τήν καλύτερη διοίκηση τῶν δύο Κοινοτήτων11. 1
• Στίς 17 Νοεμβρίου ὁ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ γνωστοποιεῖ στήν Ἱ. Σύνοδο τά ὅσα ἀναφέρει τό Ἔγγραφο τοῦ Μητροπολίτη Ἀρδαμερίου12. • Στίς 13 Δεκεμβίου 1928 ἡ Ἱ. Σύνοδος διάβασε τά ἔγγραφα τῶν δύο Μητροπολιτῶν καί ἀποφάσισε νά στείλει κοινό Ἔγγραφο, ὅτι ἐγκρίνει13. • Τήν ἴδια μέρα ἡ Ἱ. Σύνοδος γνωρίζει στούς δύο Μητροπολίτες, ὅτι ἐγκρίνει «τήν ὡς εἴρηται ἀνταλλαγήν τῶν διαληφθεισῶν Κοινοτήτων»14. • Στίς 30 Ἀπριλίου 1930 ὁ Μητροπολίτης Σωκράτης ζητεῖ ἀπό τήν Ἱ. Σύνοδο «ἄδεια ἀπουσίας ἑνός μηνός», γιά νά μεταβεῖ στήν Κωνσταντινούπολη, ὅπου βρίσκονταν οἱ συγγενεῖς του, «χάριν οἰκογενειακῶν ὑποθέσεων»15. • Στίς 8 Μαΐου 1930 διαβάσθηκε ἡ αἴτηση τοῦ Μητροπολίτη στήν Ἱ. Σύνοδο καί ἀποφασίσθηκε ἡ ἔγκρισή της16. • Τήν ἴδια μέρα ἡ Ἱ. Σύνοδος γνωρίζει στόν Μητροπολίτη, ὅτι ἐγκρίνει τήν «αἰτηθεῖσαν μηνιαίαν ἀπουσίας ἄδειαν διά Κωνσταντινούπολιν» λόγω οἰκογενειακῶν ὑποθέσεών του καί ὅτι αὐτό τό ἀνακοίνωσε στό Ὑπουργεῖο τῆς Παιδείας καί τῶν Θρησκευμάτων17. • Ἐπίσης τήν ἴδια μέρα ἡ Ἱ. Σύνοδος γνωρίζει στό Ὑπουργεῖο τῆς Παιδείας καί τῶν Θρησκευμάτων, ὅτι ἐγκρίθηκε νά χορηγηθεῖ στόν Μητροπολίτη Σωκράτη ἡ αἰτηθεῖσα ἄδεια18. • Στίς 13 Ἰουνίου 1930 ὁ Μητροπολίτης, ἐπειδή «ἕνεκεν ἀδιαθεσίας» δέν μπορεῖ νά μεταβεῖ στήν Ἀθήνα στίς 20 Ἰουνίου, γιά συμμετοχή του στή συνεδρίαση (προφανῶς) τῆς Ἱ. Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας, ἀναθέτει τήν ψῆφο του στόν Μητροπολίτη Κασσανδρείας Εἰρηναῖο, πού τόν παρακαλεῖ νά μεταβεῖ «ἐξάπαντος» στήν Ἀθήνα «πρός ὑπεράσπισιν τῶν δικαίων τῆς Ἐκκλησίας»19. • Στίς 4 Ἀπριλίου 1931 ὁ Μητροπολίτης ἐνημερώνει τή Διαρκή Ἱ. Σύνοδο ὅτι «ἀποθεραπευθείς» ἐπέστρεψε στήν ἕδρα του στίς 24 Μαρτίου «μετά ἐννεάμηνον ἀπουσίαν» καί ἀνέλαβε τά καθήκοντά του20. • Στίς 25 Ἀπριλίου 1931 διαβάσθηκε στήν Ἱ. Σύνοδο τό παραπάνω Ἐγγραφο τοῦ Μητροπολίτη21. • Στίς 5 Ἰανουαρίου 1933 ὁ Μητροπολίτης ἐνημερώνει τήν Ἱ. Σύνοδο, ὅτι, ὅταν βρισκόταν στή Θεσσαλονίκη «πρό τῶν ἑορτῶν ἐπί τινας ἡμέρας, διεγνώσθη κυστίτις χρονία συνεπείᾳ τῆς ἐγχειρήσεως», πού ἔκανε πρίν ἀπό δύο χρόνια, καί ὅτι «ἐνδείκνυται» νά κάνει θεραπεία στή Θεσσαλονίκη γιά κάποιο χρόνο καί παρακαλεῖ νά ἔχει τήν ἄδεια νά μείνει στή Θεσσαλονίκη μέχρι ἕνα μῆνα22. • Στίς 14 Ἰανουαρίου 1933 διαβάσθηκε στήν Ἱ. Σύνοδο τό παραπάνω Ἔγγραφο τοῦ Μητροπολίτη23. • Στίς 16 Ἰανουαρίου ἡ Ἱ. Σύνοδος γνωρίζει στόν Μητροπολίτη, ὅτι χορηγεῖ τή ζητηθεῖσα ἄδεια καί τόν παρακαλεῖ νά κάνει γνωστή «ἐν καιρῷ» τήν ἔναρξη καί τή λήξη τῆς ἄδειας24. • Τήν ἴδια μέρα ἡ Ἱ. Σύνοδος γνωρίζει στό «Ὑπουργεῖον Παιδείας καί Θρησκευμάτων», ὅτι χορήγησε στόν Μητροπολίτη τήν ἄδεια πού ζήτησε25. • Στίς 10 Ἀπριλίου 1933 ὁ Μητροπολίτης κάνει γνωστό στήν Ἱ. Σύνοδο, ὅτι κάνοντας χρήση τῆς παραπάνω μηνιαίας ἄδειας ἀνεχώρησε ἀπό τήν ἐπαρχία του στίς 7 Μαρτίου καί ἐπέστρεψε σʼ αὐτήν στίς 3 Ἀπριλίου καί ὅτι κατά τό διάστημα αὐτό διέμενε μέν στή Θεσσαλονίκη, ἀλλά δέν ἔλειψε ἀπό τήν ἐπαρχία του τίς ἐπίσημες γιορτές, διότι τήν Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως πῆγε σιδηροδρομικῶς καί λειτούργησε στήν ἐκκλησία τῆς Ν. Μαδύτου καί τήν ἡμέρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ λειτούργησε στόν Σταυρό26. • Στίς 27 Ἀπριλίου 1933 διαβάσθηκε στήν Ἱ. Σύνοδο τό παραπάνω Ἔγγραφο τοῦ Μητροπολίτη27. • Στίς 11 Ἰουνίου 1934 ὁ Μητροπολίτης ἔχοντας ἀνάγκη νά μεταβεῖ στήν Κωνσταντινούπολη γιά οἰκογενειακές του ὑποθέσεις παρακαλεῖ νά τοῦ δοθεῖ «ἄδεια μεταβάσεως εἴκοσι ἡμερῶν κατά τόν χρόνον καθʼ ὅν θά γίνῃ διακοπή τῶν ἐργασιῶν τῆς Συνόδου»28. • Στίς 19 Ἰουνίου 1934 ἡ Ἱ. Σύνοδος γνωρίζει στό «Ὑπουργεῖον τῶν Θρησκευμάτων καί τῆς Παιδείας» ὅτι χορήγησε στόν Μητροπολίτη «εἰκοσαήμερον ἀπουσίας ἄδειαν διά Κωνσταντινούπολιν, διʼ οἰκογενειακάς αὐτοῦ ὑποθέσεις» καί παρακαλεῖ «διά τήν ἔκδοσιν τῶν σχετικῶν διαβατηρίων»29. Σημειώσεις:
1. Τό Ἔγγραφο πρωτοκολλήθηκε στό βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἱ. Συνόδου μέ ἀριθμ. 845/18-1-1916. 2. Πρακτικό 29-1-1916 καί Ἔγγραφο ἀρ. 845/3-2-1916.
3. Ἡ Ἐπιστολή τοῦ Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, ἡ ὁποία ἔχει ἀριθμό 2847, δέν ὑπάρχει στό Ἀρχεῖο τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ, Ἁγ. Ὄρους καί Ἀρδαμερίου καί δέν τήν ἐντοπίσαμε στό Ἀρχεῖο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἐπισκοπῆς - Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους (1907-1927) καταγράφεται ὡς ἑξῆς:«720 Ἀπρ. 19 Θεσσαλονίκη Μαΐου 2 Μητροπολίτης Ἀποστέλλει τηλεγράφημα Μονῆς Ἰβήρων πρός Ἱεράν Σύνοδον διʼ οὗ παραπονοῦνται ὅτι προέτρεψα 10 Ἰαν. 1916 ἐπʼ ἐκκλησίας καλλιεργῆσαι γαίας μοναστηριακάς». 4. Ἔγγραφο ἀριθμ. 720 /10-5-1916. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἱ. Συνόδου ἔχει ἀριθμό 2848. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἐπισκοπῆς Ἱερισσοῦ καταγράφεται ὡς ἑξῆς: «720 Μαΐου 10 Μητροπολίτῃ Ἀπαντᾶται ὅτι οὐδέποτε ἐπʼ ἐκκλησίας ἔκαμα τοιαύτην προτροπήν ἀλλά κ(αι)΄ δέν ἦτο ἀνάγκη διότι ἀπό ἐτῶν καλλιεργοῦν οἱ κάτοικοι γαίας Ἀλαδιάβας θεωροῦντες αὐτάς ἀνηκούσας τῷ χωρίῳ των καί περί τῆς κυριότητος ταύτης δικάζονται μετά τῆς Μονῆς». 5. Ἔγγραφο ἀριθμ. 3430/16-6-1916. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἱ. Συνόδου ἔχει ἀριθμό 1841/25-7-1916. 6. Πρακτικό 6-7-1916. 7. Ἡ Ἐπισκοπή Ἀρδαμερίου χήρευσε λόγῳ τῆς ἐκλογῆς τοῦ Ἐπισκόπου Ἰωακείμ (Στρουμπῆ) ὡς Μητροπολίτη Κορυτσᾶς. 8. Ἔγγραφο ἀριθμ. 4776/13-2-1923. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἱ. Συνόδου ἔχει ἀριθμό 1656, 22/7-31923. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἐπισκοπῆς Ἱερισσοῦ καταγράφεται ὡς ἑξῆς: «2186 Φεβρ. 13 Ἀθῆναι Μ. 21 Τμηματάρχης ὑπ. Ἐκκλ. Γνωρίζει ὅτι διά Β. Διατάγματος 23 Ἰαν. διωρίση ἐπίσκοπος Ἱερισσοῦ ὡς Τοποτηρητής Ἀρδαμερίου». 9. Πρακτικό 21/3-8-1923. 10. Ἔγγραφο ἀριθμ. 1656/11-8-1923. 11. Ἔγγραφο ἀριθμ. 338/14-11-1928. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἱ. Συνόδου πρωτοκολλήθηκε μέ ἀριθμό 132/20-11-1928. 12. Ἔγγραφο ἀριθμ. 122/17-11-1928. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἱ. Συνόδου πρωτοκολλήθηκε μέ ἀριθμ. 131/20-11-1928. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους (1928-1932) καταγράφεται ὡς ἑξῆς: «122 Ἱεράν Σύνοδον Νοεμ. 17 Ἀγγέλεται ὅτι ἔγινεν ἀνταλλαγή τῶν χωρίων Κοκκαλοῦς καί Παζαρούδας μέ τό χωρίον Στανός τῆς ἐπ. Ἀρδαμερίου διά κοινῆς συνεννοήσεως». 13. Πρακτικό 13-12-1928. 14. Ἔγγραφο μέ ἀριθμ. 131 καί 132/13-12-1928. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ καταγράφεται ὡς ἑξῆς: «141 Ἀθηνῶν Δεκ. 13 Ἐγκρίνεται ἡ ζητηθεῖσα ἀνταλλαγή τῶν χωρίων Ἀπολλωνίας καί Κοκκαλοῦς διά τοῦ χωρίου Στανοῦ». 15. Ἔγγραφο χωρίς ἀριθμό Πρωτοκόλλου στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἱ. Συνόδου ἔχει ἀριθμό 1693/6-5-1930. 16. Πρακτικό 8-5-1930. 17. Ἔγγραφο μέ ἀριθμό 1693/8-5-1930. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ καταγράφεται ὡς ἑξῆς:«95 Ἱερά Σύνοδος Ἀθῆναι 8/5 Δίδεται ἄδεια ἀπουσίας ἑνός μηνός διά Κωνσταντινούπολιν». 18. Ἔγγραφο μέ ἀριθμό 1693/8-5-1930. 19. Ἔγγραφο μέ ἀριθμό 133/13-6-1930. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ καταγράφεται ὡς ἑξῆς:«133 Κασσανδρείας Πολύγυρον 13/6 Ἀναθέτω τήν ψῆφον μου ἐν τῇ Συνόδῳ τῆς 20ῆς Ἰουνίου». 20. Ἔγγραφο μέ ἀριθμό 114/4-4-1931. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ καταγράφεται ὡς ἑξῆς: «114 Ἱ. Σύνοδον Ἀθῆναι 4/4 Ἀγγέλλεται ἡ ἐπάνοδός μου εἰς τήν ἕδραν μου 24 Μαρτίου μετά ἐνεάμηνον διαμονήν ἐν Κλινικῇ Δάν ἐν Θεσσαλονίκῃ». Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἱ. Συνόδου ἔχει ἀριθμό 978/84-1931. Στήν ἔρευνά μας δέν συναντήσαμε Ἔγγραφο αἴτησης τοῦ Μητροπολίτη γιά χορήγηση ἄδειας, ἡ ὁποία ἄρχισε πρίν ἀπό 9 μῆνες, δηλ. τόν Ἰούλιο τοῦ 1930. 21. Πρακτικό τῆς 25-4-1931. 22. Ἔγγραφο μέ ἀριθμό 9/5-1-1933. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ (1932-1937) καταγράφεται ὡς ἑξῆς: «9 Σύνοδος Ἀθῆναι 5/1 Ζητῶ ἄδειαν ἑνός μηνός διά Θεσσαλονίκην». Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἱ. Συνόδου ἔχει ἀριθμό 119/12-1-1933. 23. Πρακτικό τῆς 14-1-1933. 24. Ἔγγραφο μέ ἀριθμό 119/16-1-1933. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ καταγράφεται ὡς ἑξῆς: «9 Σύνοδος Ἀθῆναι 16/1 Δίδεται ἄδεια». 25. Ἔγγραφο μέ ἀριθμό 119/16-1-1933. 26. Ἔγγραφο μέ ἀριθμό 200/10-4-1933. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Μητροπόλεως Ἱερισσοῦ καταγράφεται ὡς ἑξῆς:«200 Ἱ. Σύνοδος Ἀθῆναι 10/4 ποιήσας χρῆσιν ἄδείας διέμεινα ἐν Θεσσαλονίκῃ ἀπό 7 Μαρτίου μέχρι 3η Ἀπριλίου». Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἱ. Συνόδου ἔχει ἀριθμό 989/19-4-1933. 27. Πρακτικό τῆς 27-4-1933. 28. Ἔγγραφο χωρίς ἀριθμό Πρωτοκόλλου. Στό Βιβλίο Πρωτοκόλλου τῆς Ἱ. Συνόδου ἔχει ἀριθμό 1689/126-1934. 29. Ἔγγραφο μέ ἀριθμό 1689/19-6-1934.
Προσφορά προίκας µίας Θασίτισσας πρός τόν Ἀγαπητό ∆ηµητρίου (1903)
Τοῦ Κωνσταντίνου Χιούτη
Ἡ οἰκονομική ἀκμή, τήν ὁποία γνώριζε ἡ πόλη τῆς Καβάλας ἀπό τό τελευταῖο τέταρτo τοῦ 19ου αἰῶνα καί ἑξῆς, ἐξαιτίας τῆς ἀνάπτυξης τοῦ καπνεμπορίου, ὤθησε σέ ἀποδημία πολλούς κατοίκους τῆς Μακεδονίας πρός αὐτή μέ σκοπό νά ἐργαστοῦν στήν ἐπεξεργασία τοῦ καπνοῦ. Σέ αὐτούς ἀνήκει καί ὁ Λιαριγκοβηνός Ἀγαπητός Δημητρίου, ὁ ὁποῖος ἤδη ἀπό τό 1903 βρισκόταν στήν Καβάλα, ὅπου δηλώνεται ὡς «καπνεργάτης τό ἐπάγγελμα». Ἡ παρουσία τοῦ Ἀγαπητοῦ Δημητρίου στήν καπνούπολη ἀνιχνεύεται ἀπό τή συμφωνία, τήν ὁποία συνάπτει μέ τή μέλλουσα σύζυγό του, γιά τά περιουσιακά στοιχεῖα (προίκα), πού τοῦ προσφέρει ἡ τελευταία. Αὐτή ἡ πράξη συντάχθηκε στή Μητρόπολη Καβάλας τόν Ἰανουάριο τοῦ 1903 μέ τήν παρουσία τριῶν μαρτύρων, οἱ ὁποῖοι ἦταν κάτοικοι Καβάλας καί δέν εἶχαν κάποια συγγενική σχέση μέ τούς δύο συμβαλλόμενους1 . Ἡ μέλλουσα σύζυγος τοῦ Ἀγαπητοῦ Δημητρίου ἦταν ἡ ΛασκαρίἩ πρώτη σελίδα τοῦ προικοσυμφώνου να Παναγιώτου, ἡ ὁποία βρισκόταν (ΓΑΚ – Κῶδιξ Προικοσυμφώνων Ἑλληνικῆς Ὀρθοδόξου «εἰς ὥριμον ἡλικίαν […], ἵνα ἔλθη Κοινότητος Καβάλας1896-1904, σ. 237). εἰς γάμου κοινωνίαν μετά τοῦ κ. Ἀγαπητοῦ Δημητρίου». Ἡ γυναίκα αὐτή καταγόταν ἀπό τήν Καλλιράχη τῆς Θάσου, «οἰκιακά ἐπαγγελλομένη». Ἀπό τό συμφωνητικό δέν γίνεται σαφές ἄν διέμενε ἐπί χρόνια στήν Καβάλα ἤ ἄν ἐρχόταν σέ αὐτή, γιά νά ἀποκατασταθεῖ. Τήν προίκα της ἀποτελοῦσαν ὄχι μόνο εἴδη ρουχισμοῦ καί οἰκοσκευῆς, ἀλλά καί μετρητά χρήματα2. Συγκεκριμένα τά προικοδοτούμενα εἴδη ἀποτελοῦσαν «ἐνδύματα, λευχήματα, σκεύη καί
1. ΓΑΚ - Ἀρχεῖα Ν. Καβάλας, Κῶδιξ Προικοσυμφώνων Ἑλληνικῆς Ὀρθοδόξου Κοινότητος Καβάλας 1896-1904, σσ. 237-238. 2. Μία πρώτη ἀναφορά στό προικοσύμφωνο γίνεται στό Κυρ. Λυκουρίνος, «Θάσιες (υἱοθετημένα κορίτσια, ψυχοκόρες, ὑπηρέτριες καί δευτερόγαμες γυναῖκες, χῆρες ἤ διαζευγμένες) στήν Καβάλα 1862-1913. Πτυχές τῆς μετανάστευσης τῶν Θασίων στά τέλη 19ου – ἀρχές τοῦ - 20οῦ αἰ.», Θασιακά 12 (2001-2003), σ. 475, ὅπου ἡ γενέτειρα τοῦ Ἀγαπητοῦ ἀτυχῶς ἀναφέρεται ὡς Μαρίγκοβα.
ἔπιπλα», συνολικῆς ἀξίας 3.000 γροσίων, ἐνῶ τά προσφερόμενα μετρητά ἦταν 20 ὀθωμανικές λίρες. Ἐκτιμώντας τά προσφερόμενα περιουσιακά στοιχεῖα συνάγεται ὅτι ἡ μέλλουσα νύφη προερχόταν ἀπό μετρίων οἰκονομικῶν δυνατοτήτων οἰκογένεια τῆς Θάσου, γιʼ αὐτό καί ἀκολουθεῖ τό γενικό κανόνα ἀνάλογων περιπτώσεων νά ἔχει ὡς σύζυγο ἕναν καπνεργάτη. Ἀξιοσημείωτο τμῆμα τῆς συμφωνίας εἶναι ὅτι ὁ Ἀγαπητός Δημητρίου μετέχει στήν κατοχή τῶν προικοδοτούμενων πραγμάτων, ἀλλά ἡ κυριότητα αὐτῶν ἀνήκει στή Λασκαρίνα. Ἡ ἐξέλιξη τῆς οἰκογένειας αὐτῆς δέν μᾶς εἶναι γνωστή στό κοινωνικό πλέγμα τῆς σημερινῆς Ἀρναίας. Ἡ γνωστή προσωπογραφία τῆς Ἀρναίας δέν καταδεικνύει κάποια κάτοικό της μέ τό ὄνομα Λασκαρίνα. Αὐτό αὐξάνει τίς πιθανότητες ὅτι γιά μεγάλο διάστημα ὁ Ἀγαπητός Δημητρίου ζοῦσε μακριά ἀπό τή γενέτειρά του, ἐνῶ μπορεῖ νά ἐκτιμηθεῖ ὅτι δέν ἐπέστρεψε ποτέ σέ αὐτή. Μία ἔρευνα στή γενεαλογία τῶν οἰκογενειῶν Ἀγαπητοῦ καί Δημητρακούδη, οἱ ὁποῖοι διαθέτουν τό σπάνιο γιά τήν τοπική ὀνοματολογία βαφτιστικό ὄνομα Ἀγαπητός ἴσως βοηθήσει τήν ἔρευνα, γιά νά ἐντοπιστοῦν οἱ οἰκογενειακές καταβολές τοῦ Λιαριγκοβινοῦ καπνεργάτη.
ΑΠΟΨΕΙΣ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΣΧΟΛΙΑ Μιά ἄλλη ἀπάντηση στό Γερμανό ἀξιωματοῦχο
Μέ εὐχαρίστηση δεχθήκαμε καί δημοσιεύουμε τό παρακάτω κείμενο τοῦ συμπατριώτη μας θεολόγου κ. Δημ. Ρήγα, τό ὁποῖο εἶναι μιά ἄλλη, μιά ἀκόμα ἀπάντηση στό γνωστό ἄγνωστο Γερμανό ἀξιωματοῦχο μετά τήν ἀπάντηση τοῦ περιοδικοῦ μας στό προηγούμενο τεῦχος: Μία ἀπάντηση σέ Γερμανό ἀξιωματοῦχο σέ ἐρώτηση δημοσιογράφου. Εἶπε λοιπόν ὁ Γερμανός ἀξιωματοῦχος: Οἱ Ἕλληνες, γιά νά ἐξοφλήσουν τό χρέος τους πρέπει νά πουλήσουν τήν Ἀκρόπολη. Ἐπειδή δέν θά ἀποφέρει τό ἀπαιτούμενο ποσό, θά πρέπει νά διαθέσουν τά πρωτότοκα παιδιά τους. Ἡ ἀπάντηση αὐτή εἶναι τοὐλάχιστον ἀφελής καί φανερώνει τό πηλῖκον νοημοσύνης τοῦ ὁμιλητοῦ. Ὅσο γιά τήν Ἀκρόπολη, οἱ Ἕλληνες θά συγκροτήσουν μία ἐπιτροπή, γιά νά ἐκτιμήσουν τήν ἀξία της. Πάντως ἐσεῖς (ὁ Γερμανός ἀξιωματοῦχος) δέν θά εἶσθε στήν ἐπιτροπή, διότι ἐκ προοιμίου τήν ἀποτιμήσατε πολύ χαμηλά. Σέ τυχόν πλειστηριασμό ἐσεῖς (ὁ Γερμανός ἀξιωματοῦχος) θά ἀποκλεισθεῖτε, διότι ὅρος συμμετοχῆς θά εἶναι ἡ μετʼ εὐλαβείας συντήρηση καί διατήρηση τοῦ θησαυροῦ, τόν ὁποῖο δέν διαθέτετε. Ὡς πρός τή διάθεση τῶν πρωτοτόκων, οὔτε τόν Φαραώ θά ρωτήσουμε, οὔτε κάποιον ἄλλον. Πάντως ἀποκλείεται ἡ διάθεση σέ κάποια ἐργαστήρια, γιά νά χρησιμοποιηθοῦν ἀπό ἐξειδικευμένο προσωπικό, ἰατρῶν τύπου Γ. Ράϊχ, μέ τήν πλουσίαν ἐμπειρία, πού ἀπέκτησαν στά στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Ἴσως νά διαβάσατε τήν κριτική Γερμανοῦ δημοσιογράφου στό Handelsblatt γιά τήν Γερμανίδα Καγκελάριο, ὅτι οἱ ὅροι δανειοδότησης πρός τήν Ἑλλάδα εἶναι πιό σκληροί ἀπό τούς ὅρους πού ἐπέβαλε ἡ συνθήκη τῶν Βερσαλιῶν. Ἐσεῖς ἀσφαλῶς τούς φέρετε βαρέως καί ἀπεχθεῖς αὐτούς τούς ὅρους, ὅπως καί ὁ Führer, ὁ ὁποῖος θέλησε νά ἐκδικηθεῖ. Ἴσως, ἐπίσης, νά γνωρίζετε τό βιβλίο πού ἔχει γραφεῖ στά Γερμανικά «Es ist schwer Deutscher zu sein». Πιθανῶς νά μήν ἀσπάζεσθε τίς ἀπόψεις τοῦ συγγραφέως, ὅτι εἶναι βαρύ (δύσκολο) νά εἶναι κανείς Γερμανός. Ἐσεῖς μπορεῖ νά τό ξεπεράσατε καί νά μήν αἰσθάνεσθε οὔτε δυσκολία, οὔτε βάρος γιά τήν κληρονομιά πού ἄφησαν οἱ πρόγονοί σας. Μία ἐξέταση στό ὑποσυνειδητό σας θά σᾶς ἔκαμνε ἐπιφυλακτικό καί δέν θά ἐκστομίζατε λόγια ὑβριστικά, περιφρονητικά καί ὑπερφύαλα γιά ἕναν λαό καί ἕναν πολιτισμό, πού ἄλλοι ἔχουν διαφορετική γνώμη ἀπό τήν δική σας καί ὑποκλίνονται σʼ αὐτόν.
Ἐνδιαφέρουσες Εἰδήσεις (Ὅσες ἀναφέρονται στήν Ἱστορία καί στή Λαογραφία τῆς Ἀρναίας)
–Τό Ἀριστοτέλειο Πνεματικό Κέντρο τοῦ Δήμου Ἀρναίας πραγματοποίησε τήν 1η Νοεμβρίου γιορταστικές ἐκδηλώσεις γιά τήν 98η Ἐπέτειο τῆς Ἀπελευθέρωσης τῆς πόλης ἀπό τούς Τούρκους (1912), παράλληλα μέ τήν πανήγυρη τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίων Ἀναργύρων. Συγκεκριμένα: Μετά τό τέλος τῆς ἀρχιερατικῆς Θείας Λειτουργίας, μέ ἱερουργό τόν ἐπιχώριο Σεβ. Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου κ. Νικόδημο καί συλλειτουργούς τόν Πρωτοσύγκελλο τῆς Τελετή Τρισαγίου στό Μνημεῖο τῆς Ἀπελευθέρωσης τῆς Ἀρναίας ἀπό Μητροπόλεως Ἀρχιμ. Χρυσόστομο Μαϊ- τούς Τούρκους τό 1912. Πίσω ἀπό τόν Μητροπολίτη καί τούς Ἱερεῖς δώνη καί ἄλλους ἱερεῖς καί διακόνους, διακρίνονται ἀπό δεξιά: Οἱ ἐκπρόσωποι τῆς Ἀστυνομίας καί τοῦ Πυψάλθηκε ἐπίσημη Δοξολογία γιά τήν ροσβεστικοῦ Κλιμακίου Ἀρναίας, ὁ Δημοτικός Σύμβουλος κ. Ἀστ. Ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας καί μετά Μπροῦζος, ὁ Ἀντιδήμαρχος Ἀρναίας κ. Γ. Θαλασσινός, ὁ Δημ. Σύμτή Λιτάνευση τῆς Εἰκόνας τῶν Ἁγίων βουλος κ. Γ. Κάκκας, ὁ Νομάρχης Χαλκιδικῆς κ. Ἀστ. Ζωγράφος, ὁ στούς κεντρικούς δρόμους τῆς πόλης Δήμαρχος Ἀρναίας κ. Λ. Λαζάρου, ὁ Δήμαρχος Σταγείρων-Ἀκάνθου κ. Μιχ. Βλαχόπουλος, ὁ Ἀντιδήμαρχος Ἀρναίας καί Πρόεδρος τοῦ μέ τή συμμετοχή τῆς Φιλαρμονικῆς τοῦ Συνδέσμου Ἐφέδρων Ἀξιωματικῶν Χαλκιδικῆς κ. Ἰω. Κέκερης, ὁ ΠρόΔήμου καί τῶν Σημαιῶν τῶν Σχολείων εδρος τῆς Λέσχης Εἰδικῶν Δυνάμεων Χαλκιδικῆς κ. Ἄγγ. Κατσάγγε(Δημοτικοῦ, Γυμνασίου, Γενικοῦ Λυ- λος καί ὁ Λαμπαδάριος τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγ. Στεφάνου κείου καί Ἐπαγγελματικοῦ Λυκείου) Ἀρναίας κ. Κ. Πνευματικός. ψάλθηκε «λαοῦ ἀπόντος» Τρισάγιο στόν χῶρο τοῦ Μνημείου τῆς Ἀπελευθέρωσης μέ τήν παρουσία τῶν: Νομάρχη Χαλκιδικῆς, Δημάρχων Ἀρναίας καί Ἱερισσοῦ, Δημοτικῶν Συμβούλων, ἐκπροσώπων τοῦ Ἀστ. Τμήματος καί τοῦ Πυροσβεστικοῦ Κλιμακίκου Ἀρναίας κ.ἄ. (βλ. φωτογραφία). Στή συνέχεια (ἀφοῦ παρεμβλήθηκαν, ὡς μή ὤφελε, τά ἐγκαίνια τοῦ Μουσείου Ὑφαντικῆς Ἀρναίας) στήν αἴθουσα «Μητροπολίτης Σωκράτης» τοῦ Δημαρχείου ὁ Ἀντιδήμαρχος Ἀρναίας καί Πρόεδρος τοῦ Συνδέσμου Ἐφέδρων Ἀξιωματικῶν Χαλκιδικῆς κ. Ἰωάννης Ἀπό τή Λιτάνευση τῆς εἰκόνας τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων. Προπορεύεται ἡ Φιλαρμονική τοῦ Δήμου Ἀρναίας καί ἀκολουθοῦν τά Σχολεῖα τῆς Κέκερης ἐκφώνησε τόν Πανηγυρικό Ἀρναίας μέ τίς Σημαῖες τους. τῆς Ἡμέρας μέ θέμα: «Τό μεγαλεῖο τῆς Ἑλληνικῆς ψυχῆς στό διάβα τῶν αἰώνων». Στό τέλος Ὁ Ἀντιδήμαρχος Ἀρναίας ἔγινε ἡ ἀπονομή τιμητικῶν διακρίσεων στούς εἰσαχκαί Πρόεδρος θέντες στά Α.Ε.Ι. καί Τ.Ε.Ι. τῆς Χώρας τό 2010 ἀπό τίς τοῦ Συνδέσμου Κοινότητες τοῦ Δήμου Ἀρναίας. Ἐφέδρων ἈξιωΣτήν ἐκδήλωση παραβρέθηκαν: ὁ Σεβ. Μητροπολίματικῶν Χαλκιτης κ. Νικόδημος, ἱερεῖς, ὁ Δήμαρχος Ἀρναίας, Δηδικῆς κ. Ἰω. μοτικοί Σύμβουλοι, ἐκπρόσωποι τοῦ Ἀστυνομικοῦ Κέκερης ἐκφωνεῖ τόν ΠανηΤμήματος καί τοῦ Πυροσβεστικοῦ Κλιμακίου Ἀρναίας γυρικό Λόγο καί ἄλλων ἀρχῶν καί Φορέων καί ἐλάχιστοι κάτοικοι (βλέπε φωτογραφία). Γιά τίς παραπάνω ἐκδηλώσεις ὁ Δῆμος Ἀρναίας τύπωσε καί κυκλοφόρησε 4σέλιδο τῆς Ἡμέρας.
Τό ἀραιό ἀκροατήριο παρακολουθεῖ τό Πρόγραμμα τῶν Ἐκδηλώσεων γιά τήν Ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας στήν αἴθουσα τοῦ Δημαρχείου «Μητροπολίτης Σωκράτης». Εἰκονίζονται ἀπό δεξιά στήν πρώτη σειρά: Ὁ καθηγητής τῆς Σχολῆς Καλῶν Τεχνῶν τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Γ. Κατσάγγελος, ὁ τ. Δήμαρχος Ἀρναίας κ. Ἀστ. Καραστέργιος, οἱ Δημοτικοί Σύμβουλοι Ἀρναίας κ.κ. Θεολ. Βαλιάνος καί Παντ. Ζωγράφος, ὁ Δήμαρχος Ἀρναίας κ. Λ. Λαζάρου, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης κ. Νικόδημος καί οἱ Ἱερεῖς τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγ. Στεφάνου Ἀντώνιος καί Ἀθανάσιος, καί στή δεύτερη σειρά: Οἱ ἐκπρόσωποι τῆς Ἀστυνομίας καί τοῦ Πυροσβεστικοῦ Κλιμακίου Ἀρναίας, ὁ Πρόεδρος τοῦ Συνδέσμου Ἐφέδρων Ἀξιωματικῶν Χαλκιδικῆς κ. Ἰω. Κέκερης καί ὁ Διευθυντής τοῦ Γενικοῦ Λυκείου Ἀρναίας κ. Κων. Κοτσάνης. Ἀκολουθοῦν ἀραιοκαθισμένοι οἱ ἐλάχιστοι ἄλλοι ἀκροατές, οἱ ὁποῖοι πρός τιμήν τους τιμοῦν τήν Ἐπέτειο τῆς Ἀπελευθέρωσης τοῦ τόπου τους ἀπό τούς Τούρκους. Οἱ ἐκ τῶν ἀκροατῶν (πλήν τῶν ἐπισήμων) Ἀρναιῶτες μετριοῦνται στά δάχτυλα «τῆς μιᾶς χειρός»! (Ἀγωνιῶδες ἐρώτημα: «Τί πάθατε, ὦ Ἀρναιῶτες; Γιατί ἄραγε ἀπουσιάζετε ἔντονα τά τελευταῖα χρόνια ἀπό τά σημαντικά δρώμενα τῆς πατρίδας σας;»).
ἔντυπο μέ τήν Πρόσκληση καί τό Πρόγραμμα. Στήν 1η σελίδα εἰκονίζονται σέ δύο ἔγχρωμες φωτογραφίες τό Μνημεῖο τῆς Ἀπελευθέρωσης καί ὁ ἑορτάζων Ναός τῶν Ἁγ. Ἀναργύρων καί στήν 4η σελίδα εἰκονίζεται τό Δημαρχεῖο Ἀρναίας (τό παλιό Διδακτήριο, κτίσμα τοῦ 1871). –Ὁ Τηλεοπτικός Σταθμός «TV SUPER» (τῆς Χαλκιδικῆς) πρόβαλε τόν Δεκέμβριο εἰδική ταινία, πενταλέπτου διαρκείας ἀφιερωμένη στήν Ἀρναία. Στήν ταινία προβάλονται πλάνα τῆς Ἀρναίας καί συγκεκριμένα: παλιά σπίτια, οἱ ναοί τοῦ Ἁγ. Στεφάνου καί τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων, τό παλιό σχολεῖο Δημαρχεῖο, τό Κωδωνοστάσιο, τό Ἀρχοντικό Ἰατροῦ-Ἱστορικό καί Λαογραφικό Μουσεῖο, ἡ οἰκία - Ξενώνας Ἀλεξάνδρου (ἐξωτερικά-ἐσωτερικά), τό ἐξωκλήσι τῆς Ἁγ. Παρασκευῆς, τό Δημοτικό Σχολεῖο, ἡ Κεντρική πλατεία-πλατάνι μέ τή βρύση, ἡ πανήγυρη-κουρμπάνι τῆς Ἁγ. Παρασκευῆς καί ἄλλα θέματα (μελισσοκομία-ὑλοτομία). Δέν γνωρίζουμε πότε καί πόσες φορές προβλήθηκε ἡ ταινία αὐτή. Ἐμεῖς τήν παρακολουθήσαμε στίς 15 Δεκεμβρίου, ὥρα 6.30 μ.μ., καί 19 Δεκεμβρίου, ὥρα 8 μ.μ. –Ἀπό τίς 9 ἕως τίς 13 Δεκεμβρίου ὁ ʼΕκδότης-Διευθυντής τοῦ περιοδικοῦ μας ἐπισκέφθηκε τήν Ἱ. Μονή Παντοκράτορος τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί ἐρεύνησε τμῆμα τοῦ παλαιοῦ ἀρχείου της (Κώδικες ἀλληλογραφίας τῶν ἐτῶν 1875-1927 καί Φακέλλους Πατριαρχῶν καί Ἐπισκόπων) μέ σκοπό τή συγκέντρωση ἱστορικῶν πληροφοριῶν γιά τήν Ἀρναία καί τήν ὑπόλοιπη Χαλκιδική. Ἡ γιά ἔρευνα ἐπίσκεψη στή Μονή ἔγινε γιά δεύτερη φορά (ἡ πρώτη ἔγινε στά τέλη Ὀκτωβρίου τοῦ 2009) καί ἡ ἐξυπηρέτηση τῆς Μονῆς καί ἰδιαίτερα τοῦ ὑπευθύνου τοῦ Ἀρχείου Ἱερομονάχου Θεοφίλου, μέ τήν εὐλογία τοῦ Ἡγουμένου Ἀρχιμ. Γαβριήλ, ἦταν ἐξαιρετική, γιά τήν ὁποία ἐκφράζουμε τίς θερμότατες εὐχαριστίες. –Μέσα στό καλοκαίρι τυπώθηκε φωτομηχανικά σέ 50 ἀντίτυπα καί 28 σελίδες (διαστ. 17Χ24 ἑκ.) ὡς Ἀνάτυπο ἀπό τό βιβλίο «ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ “Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΣΤΗ ΝΕΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ”-ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ», Θεσσαλονίκη 1994, σσ. 83-96, τό Εἰδησεογράφημα (Ρεπορτάζ) τοῦ Ἐκδότη-Διευθυντῆ τοῦ περιοδικοῦ μας στήν ἐφημερίδα «ΓΝΩΜΗ» (τῆς Χαλκιδικῆς), φ. 162/7-7-1993, μέ τίτλο: «ΔΥΝΑΜΗ ΕΙΡΗΝΗΣ Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ», μέ ἐπιμέλεια καί δαπάνη τοῦ Εἰδησεογράφου. (Βλέπε εἰκόνα ἐξωφύλλου). –Στά τέλη Δεκεμβρίου (παραμονές Χριστουγέννων) τυπώθηκε καί κυκλοφορήθηκε σέ 300 ἀντίτυπα καί 40 σελίδες (διαστ. 17Χ24 ἑκ.) τό βιβλίο
τοῦ Ἐκδότη-Διευθυντῆ τοῦ περιοδικοῦ μας μέ τίτλο»: «ΧΡΙΣΤΟΣ ΕΤΕΧΘΗ!» • Ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ καί ἡ ἐπί γῆς εἰρήνη» • Ἡ Διήγηση τοῦ φιλοσόφου Ἀφροδιτιανοῦ γιά τά παράδοξα μυστήρια, πού ἔγιναν στήν Περσία στόν καιρό τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, γιά τούς Μάγους καί γιά τόν Ἀστέρα», μέ ἐπιμέλεια καί δαπάνη τοῦ συγγραφέα. Τό ἐμπροσθόφυλλο τοῦ βιβλίου κοσμεῖται μέ τήν φορητή εἰκόνα τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, τοῦ 19ου αἰῶνα, ἡ ὁποία βρισκόταν στό Τέμπλο τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγ. Στεφάνου Ἀρναίας, τό ὁποῖο κάηκε στό ὁλοκαύτωμα τοῦ Ναοῦ στίς 5-9-2005, καί τό ὀπισθόφυλλο κοσμεῖται μέ τεμάχιο τῶν Τιμίων Δώρων τῶν Μάγων, τό ὁποῖο φυλάσσεται στήν Ἱ. Μονή Ἁγίου Παύλου τοῦ Ἁγ. Ὄρους. (Βλέπε εἰκόνα ἐμπροσθοφύλλου). Τό βιβλίο πωλεῖται στό πωλητήριο τῆς Ἱ. Μονῆς τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Ἀρναίας πρός 2 εὐρώ καί τά ἔσοδα ἀπό τήν πώληση θά διατεθοῦν γιά τίς ἀνάγκες τῆς Μονῆς. –Ἀναβίωσαν καί φέτος στίς 24 Δεκεμβρίου (παραμονή Χριστουγέννων) τά χριστουγεννιάτικα ἔθιμα τῶν «καλάντων» ἀπό τά μικρά παιδιά, πού ἐπισκέπτονταν τά σπίτια, καί τοῦ «Μελώματος τοῦ Χριστοῦ ἀπό τήν Πολιτιστική καί Ἐπιμορφωτική Ἑταιρεία Ἀρναίας στήν Κεντρική Πλατεία τῆς κωμόπολης μέ τήν παρουσία ἀρκετῶν κατοίκων καί τήν συμμετοχή τῆς Φιλαρμονικῆς καί τῆς Χορωδίας τοῦ Δήμου Ἀρναίας.
ΕΙ∆ΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΥΦΑΝΤΙΚΗΣ Τήν 1η Νοεμβρίου στό πλαίσιο τῶν ἐκδηλώσεων γιά τήν πανήγυρη τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων καί τῆς 98ης Ἐπετείου τῆς Ἀπελευθέρωσης τῆς Ἀρναίας ἀπό τούς Τούρκους τό 1912 ἐγκαινιάσθηκε στήν Ἀρναία τό Μουσεῖο Ὑφαντικῆς. Τό Μουσεῖο στεγάσθηκε σέ ἀποκαταστημένο παλιό σπίτι, τῶν κληρονόμων Σαραφιανοῦ, τό ὁποῖο ἀγοράσθηκε ἀπό τόν Δῆμο Ἀρναίας ἐπί Δημάρχου Ἀστερίου Ζωγράφου, τώρα Νομάρχη Χαλκιδικῆς, καί ἀποκαταστάθηκε ἐπί Δημάρχου Γεωργίου Κατσαμούρη. Τήν Ἀκολουθία τῶν ἐγκαινίων τέλεσε ὁ Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγ. Ὄρους καί Ἀρδαμερίου κ. Νικόδημος μέ τούς ἱερεῖς τῆς Ἀρναίας καί τήν κορδέλλα ἔκοψαν ὁ Νομάρχης Χαλκιδικῆς καί ὁ Δήμαρχος Ἀρναίας κ. Λάζαρος Λαζάρου. Τό Μουσεῖο πρός τό παρόν ἐκθέτει σχεδόν μόνο τή συλλογή ὑφαντῶν τῆς μεγάλης ὑφάντριας τῆς Ἀρναίας Χαρίκλειας Δημητρακούδη († 2003). Μετά τά ἐγκαίνια μίλησαν ὁ Μητροπολίτης, ἡ κ. Ἑλένη Δημητρακούδη, κόρη τῆς ὑφάντριας, ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἱστορικοῦ καί Λαογραφικοῦ Μουσείου Ἀρναίας καί πρ. Δήμαρχος κ. Ἀστ. Καραστέριος καί ὁ Διευθυντής τοῦ Γενικοῦ Λυκείου Ἀρναίας κ. Κων. Κοτσάνης, ὡς μέλος τοῦ Δ.Σ. τοῦ Ἱ. καί Στιγμιότυπο ἀπό τά ἐγκαίνια τοῦ Μουσείου Ὑφαντικῆς Ἀρναίας. Λ.Μ. Ἀπό δεξιά εἰκονίζονται: Ὁ καθηγητής τῆς Σχολῆς Καλῶν Τεχνῶν Ὁ κ. Ἀστ. Καραστέργιος (πρ. Δή- τοῦ Α.Π.Θ. κ. Γ. Κατσάγγελος, ὁ Νομάρχης Χαλκιδικῆς κ. Ἀστ. μαρχος Ἀρναίας) ἀναφέρθηκε στήν Ζωγράφος, ὁ τ. Ὑφυπουργός Οἰκονομίας καί Οἰκονομικῶν κ. Χρ. ἀγάπη τῶν Ἀρναιωτῶν στήν ὑφαντική Πάχτας, ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱερισσοῦ, Ἁγ. Ὄρους καί Ἀρδατέχνη, πού ἔχει γράψει ἱστορία στήν μερίου κ. Νικόδημος, ὁ Πρόεδρος τοῦ Ἱστορικοῦ καί ΛαογραφιἈρναία, καί τόνισε: Δέν ὑπῆρχε γυ- κοῦ Μουσείου καί τ. Δήμαρχος Ἀρναίας κ. Ἀστ. Καραστέργιος, ναίκα καί κοπέλα πού νά μήν γνώριζε ὁ ὁποῖος χαιρετίζει τήν ἐκδήλωση, ἡ κ. Ἀναστ. Βαλαβανίδου-Κατσαγγέλου, ὁ Δήμαρχος Ἀρναίας κ. Λάζ. Λαζάρου καί ὁ Ἀντιδήτά μυστικά τοῦ ἀργαλειοῦ. Ζοῦσαν οἱ μαρχος Ἀρναίας κ. Ἰω. Κέκερης. οἰκογένειες μόνο ἀπό τήν ὑφαντική.
Τά τελευταῖα χρόνια ἀτόνησε μόνο, ἀλλά σήμερα δίνεται ἡ εὐκαιρία μέσα ἀπό αὐτό τό μουσεῖο νά ἀναβιώσει. Ὁ χῶρος φιλοξενεῖ ἕνα ἀπόσταγμα ψυχῆς τῆς οἰκογένειας Δημητρακούδη καί ὅλων ἐκείνων πού ἄνοιξαν τά σεντούκια τους, γιά νά ἀναδειχθεῖ αὐτός ὁ θησαυρός. Ὁ κ. Κ. Κοτσάνης ἐξῆρε τή διορατικότητα τοῦ συμπατριώτη μας Νομάρχη Χαλκιδικῆς, ὁ ὁποῖος ὡς Δήμαρχος Ἀρναίας (πρίν ἀπό πολλά χρόνια) ἀγόρασε τό οἴκημα, πού σήμερα φιλοξενεῖ τή συλλογή τῆς κυρά-Χαρίκλειας Δημητρακούδη, καί τόνισε ὅτι εἶναι ἐνθαρρυντικό ὅτι τά τελευταῖα χρόνια παρατηρεῖται μιά στροφή τοῦ κόσμου στήν παράδοση καί στά παραδοσιακά προϊόντα τοῦ κάθε τόπου. Τέλος, ἡ κ. Ἑλένη Δημητρακούδη εἶπε τά ἑξῆς: Σᾶς εὐχαριστῶ γιά τήν παρουσία σας ἐδῶ, σέ μιά πολύπλευρα σημαντική μέρα καί γιά τήν Ἀρναία καί γιά ἐμᾶς, τήν οἰκογένειά μας καί γιά μένα εἰδικά. Γιά τήν Ἀρναία εἶναι σημαντική, γιατί δημιουργεῖται «Μουσεῖο Ὑφαντικῆς» στόν τόπο πού τό δικαιοῦται, ἀφοῦ, ὅπως εἶναι γνωστό, ὁ ἀργαλειός καί τό ὑφαντό ἔπαιξαν καθοριστικό ρόλο σέ παλιότερους βέβαια καιρούς, στήν καθημερινότητά του ἀκόμα καί στήν ἐπιβίωσή Του. Τό μέλλον θά δικαιώσει τή δημιουργία του, γιατί πιστεύω καί εὔχομαι ἡ προσφορά του νά εἶναι σημαντική καί ὁ μικρός-μεγάλος αὐτός τόπος τήν ἔχει ἀνάγκη. Γιά μᾶς ὅμως τήν οἰκογένεια Δημητρακούδη σημαίνει κάτι πολύ ἰδιαίτερο, ἀφοῦ ἐδῶ σ’ αὐτόν τόν ἐκπληκτικό χῶρο θά ἀκουμπίσει τό μεγαλύτερο κομμάτι ἀπό τή συλλογή τῶν παραδοσιακῶν ὑφαντῶν τῆς μητέρας μας Χαρίκλειας –ἐκπροσώπου μιᾶς πιστῆς ἀγάπης καί στήν παράδοση καί στήν ἱστορία τοῦ τόπου. Πίστευε μέ πάθος καί στήν ἀξία καί στήν σημασία τῆς λαϊκῆς παράδοσης καί Τέχνης. Τίς ἔκανε μέρος τῆς ζωῆς της, καθώς τίς θεωροῦσε ἀδιαφιλονίκητη καί ἀδιάψευστη ἀπόδειξη τῆς ταυτότητας ἑνός τόπου. Καί ἡ ἐπικαιρότητα τή δικαίωσε καί τήν πίστη αὐτή τήν ὑπηρέτησε μέ φανατισμό, ἔξω ἀπό κόπο καί χρόνο μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς της. Ὅ,τι ἐκτίθεται ἐδῶ εἶναι ὁ ἀπόλυτος θησαυρός μας, ἡ ψυχή μας καί ἡ ψυχή τῆς μητέρας μας, θά μποροῦσα νά πῶ. Τό παραδοσιακό ὑφαντό, μέ τά ἐκτυφλωτικά φυτικά χρώματα καί τήν ἀσύλληπτη –σέ τέχνη καί τεχνική– λεπτομέρεια, ἐκτεθειμένα ἐδῶ σ’ αὐτόν τόν πανέμορφο χῶρο– (πού τόν διαμόρφωσε ὀνειρικά μέ τό ταλέντο της ἡ κ. Τέση Κατσάγγελου μέ τίς εὑρηματικές λύσεις καί προτάσεις της) ὑποστηρίζονται καί προβάλλονται μοναδικά, ὥστε μέ τήν ὀμορφιά τους νά ἀναδεικνύουν τήν πραγματική διάσταση τῆς ὑφαντικῆς τέχνης, μιᾶς πανάρχαιας, πανανθρώπινης δύσκολης καί χρονοβόρας τέχνης. Ἡ Ἀρναία, ὅμως, εἶναι γνωστή γιά τήν ἐνασχόληση τῶν κατοίκων της μέ τήν Τέχνη αὐτή ἀπό παλιά, πού μέ τή σειρά τους βοήθησε καί τούς συμπαραστάθηκε. Περιηγητές ἀπό παλιότερους χρόνους, ἀνθρωπολόγοι, ἀκαδημαϊκοί τό σημειώνουν αὐτό ὡς πρῶτο θέμα στά γραφόμενά τους (Κουζινερί, Σχινάς κ.λ.). Ἡ Marie Handnman, ἀγαπητή φίλη τῆς μητέρας μου καί θαυμάστριάς της τό 1987 ἀναφέρει: «Ὅταν μιλᾶς γιά λαϊκή τέχνη στήν Ἀρναία, πρέπει πάντα νά ἀναφέρεις τήν ὑφαντική, μέσα ἀπό τήν ὁποία τό μεράκι, ἡ φαντασία, ἡ εὐαισθησία καί ἡ γνώση, ὑφαίνουν μέ τό χρῶμα καί τό ὑφάδι μοναδικές ζωγραφιές». Βλέποντας ὅλες αὐτές τίς πανέμορφες ζωγραφιές, δημιουργίες μιᾶς ὁλόκληρης ζωῆς τῆς μητέρας μας ἀρνεῖσαι νά τίς σκέφτεσαι κλεισμένες σέ σεντούκια καί σκοτεινές κάμαρες. Γιά νά εἶναι χρήσιμες καί χρηστικές ἔπρεπε νά βρεθεῖ τόπος νά ἐκτεθοῦν, νά φανοῦν, νά ἀκουστεῖ ἡ ἐκκωφαντική σιωπή τους. Αὐτό ὑπῆρξε ἡ ἀγωνία καί ὁ ἀγώνας τῆς μητέρας μας. Παρ’ ὅλο πού τό σπίτι της ἦταν μιά διαρκής ἔκθεση, γεμάτο χρώματα, σχέδια, νήματα καί διασίδια, τῆς ἔλειπε ὁ τόπος, ἀπό ὅπου αὐτά θά μποροῦσαν νά μιλήσουν. Καί ὁ Τόπος αὐτός, σήμερα, εἶναι τό Μουσεῖο Ὑφαντικῆς. Ἐδῶ σ’ αὐτόν τόν χῶρο ἀξίζει νά ζοῦν τά ὑφαντά της, ἀλληλοσυμπληρώνοντας τό ἕνα τό ἄλλο. Μόνο πού αὐτή τή μαγικά μοναδική στιγμή δέν τήν ἔζησε καί δέν τήν ἔνοιωσε ἡ μητέρα μου. Θέλω νά πιστεύω πώς ἀπό κεῖ ψηλά μπορεῖ νά βλέπει καί νά νοιώσει τή δικαίωσή της. Αὐτό εἶναι καί τό καλλίτερο μνημόσυνό της. Καί ἴσως ψιθυρίζουν τό ὄνομά της οἱ ἐπισκέπτες, ὅταν τά ἔργα της ξυπνοῦν ἀγαπημένες μνῆμες στούς παλιότερους καί μαθαίνουν κάτι γιά τό παρελθόν στούς νεώτερους. Ὅμως, πρίν τελειώσω, θέλω νά ἀναφερθῶ σ’ ὅλους, ὅσοι δούλεψαν καί προσέφεραν: Στόν κ. Στέργιο Καραστέργιο, παθιασμένο ἀθεράπευτα μέ τόν τόπο του, τό ζευγάρι Κατσάγγελου, πού μέ ἐπιστημονικό καί συγχρόνως ζεστό τρόπο ἀντιμετώπισαν τούτη τή δουλειά, τήν Εἰρήνη, τήν Ἀγγελική, ὅλους, πού μέ ἀγάπη καί μεράκι δούλεψαν. Ἐξαιρετικά σωματική ἦταν καί ἡ συμβολή τοῦ κ. Ζωγράφου Στέργιου, τοῦ κ. Νομάρχη τῆς Χαλκιδκῆς, πού ἀγκάλιασε καί στήριξε ποικιλότροπα καί οἰκονομικά αὐτή τήν προσπάθεια. Τούς εὐχαριστώ ὅλους ἀπό καρδιᾶς. Ἦταν ὅλοι τους ὑπέροχοι!
Τό Μουσεῖο Ὑφαντικῆς συγχρηματοδοτήθηκε ἀπό Προγράμματα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης καί τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ. Εἶναι ἕνας χῶρος, πού ἔχει σκοπό νά ἀναδείξει τήν τέχνη τῆς ὑφαντικῆς τῆς Ἀρναίας, ἡ ὁποία (τέχνη) δέσποζε στήν περιοχή στά παλιότερα χρόνια καί ἀποτελοῦσε βασική πηγή ἐσόδων γιά τίς περισσότερες οἰκογένειες. Ἡ ὕφανση στούς ἀργαλειούς χαλιῶν, προικῶν καί ἔνδυσης ἦταν ἡ ἀσχολία πολλῶν γυναικῶν, τά ὁποῖα στή συνέχεια οἱ ἄνδρες ἐμπορεύονταν ταξιδεύοντας σέ περιοχές τῆς Μακεδονίας, ἀλλά καί σέ περιοχές τῆς Ἀνατολικῆς Ρωμυλίας. Στό Μουσεῖο αὐτό ὁ ἐπισκέπτης θά μπορεῖ νά παρατηρήσει τήν ἐπεξεργασία καί τή βαφή τοῦ μαλλιοῦ καί τή διατήρηση ἀναλοίωτων τῶν χρωμάτων του. Γιά τή συγκρότηση τοῦ Μουσείου συνεργάσθηκαν ὁ Δῆμος Ἀρναίας, ἡ Νομαρχιακή Αὐτοδιοίκηση Χαλκιδικῆς καί ἡ Σχολή Καλῶν Τεχνῶν τοῦ Α.Π.Θ.
ΕΝΤΥΠΑ ΠΟΥ ΛΑΒΑΜΕ
ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ-ΕΠΕΤΗΡΙΔΕΣ
• ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ (Πολύγυρος). • ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ (Θεσσαλονίκη). • ΑΘΩΝΙΤΗΣ (Θεσσαλονίκη). • ΑΓΙΟΣ ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ ΕΣΦΙΓΜΕΝΙΤΗΣ (Ἅγ. Ὄρος). • ΟΙ ΑΓΙΑΝΑΣΤΑΣΙΤΕΣ (Θεσσαλονίκη). • Η ΔΕΚΑΤΗ (Ἔκδοση τῆς 10ης Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων. Πολύγυρος. (Ἀναδρομική προσφορά τοῦ ἀρχαιολόγου Σπυρ. Τσαφρανᾶ τῆς 10ης Ἐφορείας). • ΠΡΩΤΑΤΟΝ (Καρυές Ἁγ. Ὄρους). • ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ (Ἀθήνα). • ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ (Θεσσαλονίκη). • ΤΕΧΝΟΓΡΑΦΗΜΑ (Θεσσαλονίκη). • ΣΥΛΛΟΓΕΣ (Ἀθήνα). • ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΕΘΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑ (Ἀθήνα). • ΒΟΑΝΕΡΓΕΣ (Ἱ. Μονή Ἐσφιγμένου Ἁγ. Ὄρους). • ΤΑ ΝΕΙΑΤΑ (Ἀθήνα). • ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ (Θεσσαλονίκη). • ΦΙΛΟΤΕΛΙΚΗ ΛΕΣΒΟΣ (Μυτιλήνη). • ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΒΑΠΤΙΣΤΗΣ (Ἀθήνα). • ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ Ο ΑΙΤΩΛΟΣ (Θεσσαλονίκη). • ΝΙΑΟΥΣΤΑ (Νάουσα). • ΠΑΡΙΑΝΑ (Ἀθήνα). • ΜΟΥΣΩΝ ΜΕΛΑΘΡΟΝ (Θεσσαλονίκη). • Τʼ ΑΝΑΒΛΕΜΑ(Ραφήνα). • ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΠΑΛΜΟΙ (Πλαγιάρι Θεσσαλονίκης). • ΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ (Πλαγιάρι Θεσσαλονίκης). • Ο «ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΣ» ΧΡΙΣΤΟΣ (Πλαγιάρι Θεσσαλονίκης). • ΔΙΑΛΟΓΟΣ (Ἀθήνα). • ΤΟ ΡΟΠΤΡΟ (Αὐλωνάρι Εὔβοιας). • Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ (Κοζάνη). • ΦΩΤΕΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ (Ψυχικό-Ἀθήνα). • ΑΠΟΠΛΟΥΣ (Σάμος).
• ΑΛΙΕΥΣ (Τρίπολη). • ΠΛΩΜΑΡΙΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ (Ἀθήνα). • ΦΙΛΙΠΠΟΣ (Γιαννιτσά). • ΑΓΙΑΣΟΣ (Ἀθήνα). • ΔΙΕΘΝΕΣ ΒΗΜΑ (Ἀθήνα). • ΤΟ ΧΟΡΟΣΤΑΣΙ (Ἀθήνα). • ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ (Θεσσαλονίκη). • ΒΙΓΛΑ-ΠΛΩΡΗ (Κάτω Γατζέα Βόλου). • ΜΙΚΡΟΧΩΡΙΤΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ (Ἀθήνα). • ΑΡΧΕΙΟ ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΩΝ (Ἀθήνα). • ΚΥΤΤΑΡΟ ΙΕΡΙΣΣΟΥ (Ἱερισσός Χαλκιδικῆς). • ΣΤΗΝ ΕΡΜΙΟΝΗ ΑΛΛΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ (Ἑρμιόνη Ἀργολίδος). • ΤΟ ΣΚΑΜΝΙ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΚΟΣΜΑ (Ἀρναία).
ΕΠΕΤΗΡΙΔΕΣ
• ΘΑΣΙΑΚΑ (Καβάλα). • ΣΚΟΥΦΑΣ (Ἄρτα).
ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ
• ΔΙΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ» (Ἀθήνα).
ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ
• ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ(Χαλκιδικῆς, Πολύγυρος) • Η ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΣΗΜΕΡΑ (Πολύγυρος). • ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ (Χαλκιδικῆς, Πολύγυρος). • ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (Νέα Καλλικράτεια). • Η ΝΕΙΚΟΠΤΕΛΕΜΑ (Στρατώνι). • ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ (Κασσάνδρα). • ΑΝΤΙΛΛΑΛΟΙ ΤΗΣ ΑΡΝΑΙΑΣ (Ἀρναία). • ΝΕΑ ΖΕΡΒΟΧΩΡΙΑ (Παλαιοχώρα Χαλκιδικῆς). • ΤΑ ΑΗΔΟΝΙΑ (Παλαιόκαστρο Χαλκιδικῆς). • ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΜΑΡΤΥΡΙΑ (Ἀρναία). • ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΝΑ ΝΕΑ (Παλαιοχώρι
Χαλκιδικῆς). • ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΒΑΒΔΟΥ (Θεσσαλονίκη). • ΤΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ (Ἀθήνα). • ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ (Θεσσαλονίκη). • ΑΝΤΙΦΩΝΗΤΗΣ (Κομοτηνή). • ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ (Ἀθήνα). • ΣΤΥΛΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ (Ἀθήνα). • ΖΑΤΟΥΝΑ-ΜΑΡΚΟΥ-ΒΛΟΓΓΟΣ (Ἀθήνα). • ΑΝΑΤΟΛΗ (Ἀθήνα). • ΕΥΡΥΤΟΣ (Ἀθήνα). • ΑΝΔΡΙΑΚΗ (Ἀθήνα). • ΑΠΟΨΗ (Πέλλα). • Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ (Πειραιάς). • ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ (Ἀθήνα). • ΙΕΡΟΨΑΛΤΙΚΑ ΝΕΑ (Ἀθήνα). • ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (Θεσσαλονίκη). • ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑΙ ΜΕΛΕΤΑΙ (Ἀθήνα). • ΝΟΥΜΑΣ (Πύργος Ἠλείας). • Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ (Ἀθήνα). • ΟΡΟΓΡΑΜΜΑ (Ἀθήνα). • ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΗ ΦΩΝΗ (Θεσσαλονίκη).
ΨΗΦΙΑΚΟΙ ΔΙΣΚΟΙ
• Ἀρχιμ. Δανιήλ Γ. Ἀεράκη, Ὁμιλίες.
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΔΙΣΚΟΙ
• Τό στερνό βλέμμα. Πορτρέτο τοῦ Φαγιούμ (Τοῦ περιοδικοῦ «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ»), Ἀθήνα 2010. • Ὁ Ἄρης Γαρουφαλῆς ἐπιλέγει γιά τόν Ἀπόπλου (Τοῦ περιοδικοῦ «ΑΠΟΠΛΟΥΣ», Σάμος 2010). • Ζεῦγμα. Οἱ τελευταῖες μέρες (Τοῦ περιοδικοῦ «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ»), Ἀθήνα 2010. • Ἐπαρχεῖο Ἄνδρου. Δράσεις 20032010. Ἰωάννης Μαλταμπές (Προσφορά τῆς Ἐφημερίδας «ΑΝΔΡΙΑΚΗ»), Ἀθήνα 2010.
ΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ 2010
• Ἡ νέα ἐπωδός μας: Νά ἐπαναρχίσουν οἱ ἀρχαιολογικές ἀνασκαφές στόν λόφο τοῦ Προφήτη Ἠλία (τχ. 86, σ. 2). • Δημ. Θ. Κύρου, Καταγραφή Ἀρχείων. ΚΑ΄(1), (2), (3), (4), Κατάλογος Ἐγγράφων Λυσιμάχου Γρ. Σαραφιανοῦ (2η σειρά) (τχχ. 86, σσ. 3-7· 87, σσ. 3-7· 88, σσ. 3-9 καί 89, σσ. 3-7). • Δημ. Θ. Κύρου, Ἕνας ἀνέκδοτος πίνακας τοῦ Μητροπολίτη Σωκράτη τοῦ 1933 ἐπεξηγηματικός τῆς ἀλλαγῆς τοῦ Ἡμερολογίου τό 1924 (τχ. 86, σσ. 89). • Δημ. Θ. Κύρου, Μιά ἀνέκδοτη κηρυγματική ἐπιστολή τοῦ Μητροπολίτη Σωκράτη πρός τόν Ἀρναιώτη Δημήτριο Καλαϊτζῆ στήν Ἀθήνα τό 1943 ἕνα χρόνο πρίν ἀπό τόν θάνατό του (τχ. 86, σσ. 10-11). • Γιάννη Καραμίχου, Βιβλιοπαρουσίαση. Δημ. Θ. Κύρου, Ὁ ἀρχαιολογικός χῶρος τοῦ ὑψώματος “Προφήτης Ἠλίας» Ἀρναίας, Ἀρναία 2009, σσ. 176 (τχ. 86, σσ. 12-17). • Ἐνδιαφέρουσες Εἰδήσεις (τχχ. 86, σσ. 18-19· 87, σ. 18· 88, σσ. 12-15 καί 89, σσ. 26-28). • Εἰδική Ἀναφορά: –Ἡ παρουσίαση τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγ. Στεφάνου ἀπό τόν Τηλεοπτικό Σταθμό «TV 100» (τχ. 86, σσ. 19-20), –Δῆμος Ἀρναίας (1947-2010), τέλος!!! Ὁ «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ», “δίκην” Λυκοστράτη, ἔφαγε τόν Δῆμο Ἀρναίας!!! Οἱ διαμαρτυρίες τοῦ λαοῦ δέν ἔκαμψαν τήν ... ὑπέρμαχο τῆς δημοκρατίας καί τῆς ἀξιοκρατίας Κυβέρνηση! (τχ. 87, σσ. 18-25), –Ἐκδηλώσεις γιά τόν Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγίου Στεφάνου καί Τηλεοπτικά πλάνα ἀπό τίς ἐκδηλώσεις γιά τόν Μητροπολιτικό Ναό Ἁγ. Στεφάνου (Ἡμερίδα-Ἐγκαίνια) τχ. 88, σσ. 16-20 καί 21-22) καί –Ἐγκαίνια Μουσείου Ὑφαντικῆς (τχ. 89, σ. 28-30). • Ἡ Ἀλληλογραφία μας (τχχ. 86, σσ. 21-23· 87, σ. 29, καί 88, σσ. 24-25). • Ἀπόψεις-Προτάσεις-Σχόλια (τχχ. 86, σσ. 24-25· 87, σ. 17· 88, σ. 11, καί 89, σ. 25). • Δημ. Κύρου, Μιά «χελιδόνα»ἀλλιώτικη ἀπʼ τίς ἄλλες!! (τχ. 86, σ. 25). • Δημοσιεύματα Τύπου γιά τήν Ἀρναία (τχχ. 86, σσ. 26-28 καί 88, σσ. 26-27). • Ὁ Τύπος γράφει γιά τήν «ΑΡΝΑΙΑ» καί τήν Ἀρναία (τχχ. 86, σ. 29· 87, σσ. 30-31 καί 88, σ. 28). • Ἔντυπα πού λάβαμε (τχχ. 86, σσ. 29-31· 88, σσ. 2931, καί 89, σ. 30). • Οἱ συνδρομητές μας (τχχ. 86, σ. 31, 87, σ. 29· 88, σ. 25, καί 89, σ. 18). • Ἀλλάζουμε ἐπωδό (Κωδωνοκρουσία-Ἐπαναφορά καταργηθέντων ἐκκλησιαστικῶν ἐθίμων-Το ποθέτηση ἐνημερωτικῶν πινακίδων ἔξω ἀπό τόν Ναό τοῦ Ἁγ. Στεφάνου). (τχ. 87, σ. 2) καί • Ἡ ἐπωδός μας (ὅπως πιό πάνω) (τχχ. 88, σ. 2, καί 89, σ. 2).
• Ἀθανασίου Σμαραγδῆ, Μητροπολίτης Σωκράτης: Ἡ ἱερή μορφή τῆς Ἀρναίας (τχ. 87, σσ. 8-14). • Δημητρίου Κ. Ἀλεξάνδρου, Ἐναλλακτικές μορφές τουρισμοῦ. Παραδοσιακοί οἰκισμοί καί κτίσματα ὡς κελύφη γιά τήν ἀνάπτυξη ἐναλλακτικῶν τουριστικῶν δραστηριοτήτων-Ἀρχές ἀποκατάστασης καί ἐπανάχρησης παραδοσιακῶν καί διατηρητέων κτιρίων (τχχ. 87, σ. 15· 88, σ. 10, καί 89, σ. 19-20). • Δημ. Κύρου, Ἀναφορές τῶν Κωδίκων Ληψοδοσίας τῶν Μονῶν Κωνσταμονίτου καί Παντοκράτορος τοῦ Ἁγίου Ὄρους στόν Ἐπίσκοπο - Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Σωκράτη (1911-1940) (τχ. 87, σ. 16). • Νικ. Παπαοικονόμου, Ἡ συμμετοχή τῶν Λιαριγκοβινῶν στήν ἐπανάσταση τοῦ 1821 καί στή συγκρότηση τοῦ πρώτου τακτικοῦ στρατοῦ τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους (τχ. 87, σσ. 26-28). • Τριετές Μνημόσυνο (τῆς Δήμητρας) (τχ. 87, σ. 28). • Χορηγία γιά τό ἐκδοθησόμενο βιβλίο γιά τή ζωή καί τό ἔργο τοῦ Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτη (τχ. 87, σ. 29) καί Χορηγία γιά τήν ἔκδοση τοῦ βιβλίου γιά τόν Μητροπολίτη Σωκράτη (τχχ. 88, σ. 25, καί 89, σ. 20). • Ἐνημερωτικό Σημείωμα γιά τό περιοδικό (τχ. 88, σ. 20). • Δημ. Κύρου, Φωτογραφικά στιγμιότυπα στά 1924 καί 1931 μέ τήν παρουσία τοῦ ἘπισκόπουΜητροπολίτη Ἱερισσοῦ καί Ἁγίου Ὄρους Σωκράτη στήν Ἀρναία (τχ. 88, σ. 23). • Δημ. Κύρου, Σημαντικές Ἐκδόσεις μέ ἀναφορές στήν Ἀρναία (τχ. 88, σ. 26). • Δημ. Κύρου, Ἡ κτητορική ἐπιγραφη τῶν ἐγκαινίων τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Στεφάνου Ἀρναίας (5-9-2010), (τχ. 89, σ. 14). • Δημ. Κύρου, Ἡ ἐκλογή, ἡ χειροτονία καί ἡ ἔλευση στή Λιαρίγκοβη τοῦ ἐπισκόπου Ἱερισσοῦ καί Ἁγιου Ὄρους Σωκράτη, (τχ. 89, σ. 15-18). • Δημ. Κύρου, Νεώτερες καί συμπληρωματικές πληροφορίες γιά τή ζωή καί τή δράση τοῦ Μητροπολίτη Ἱερισσοῦ, Ἁγ. Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Σωκράτη καί τήν ἱστορία τῆς Μητροπόλεως, (τχ. 89, σ. 21-23).
• Γιὠργου Ζωγραφάκη, Ἡ Ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας καί ὁλόκληρης τῆς Χαλκιδικῆς - Παρουσίαση τοῦ βιβλίου τοῦ Δ. Κύρου: «Ἡ ἀπελευθέρωση τῆς Ἀρναίας καί τῆς πορείας Χαλκιδικῆς ἀπό τόν τουρκικό ζυγό (1912) καί οἱ πρῶτες ἡμέρες ἐλεύθερης ζωῆς,(τχ. 89, σ. 8-14). • Κωνσταντίνου Χιούτη, Προσφορά προίκας μίας Θασίτισσας πρός τόν Ἀγαπητό Δημητρίου (1903), (τχ. 89, σ. 24-25). 1
Ἡ φωτογραφία δημοσιεύεται ἀπό τήν ἐφημερίδα «ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ». Κοσμεῖ τό ἄρθρο [ἀνώνυμου συντάκτη) μέ τίτλο: «Ἡ Ἀρναία ἕνα χωριό ὅλο ὀμορφιά καί χάρη. Πληθωρισμός ζωῆς». (φύλλο 59 (113), 7 Ἰουλίου 1935, σελίδα 1η]. Ἕνα μεγάλο τμῆμα τοῦ ἄρθρου θά ἀναδημοσιεύσουμε στό ἑπόμενο τεῦχος.
