EΥΡΙΠΙΔΗ ΕΛΕΝΗ επιμέλεια: Αληγιάννη Βαρβάρα η Β’ Επεισόδιο, 4 σκηνή στ. 942-1139► Η εμφάνιση της Θεονόης και οι ικεσίες των δύο συζύγων Δυνατοί και απειλητικοί θόρυβοι ακούγονται μέσα από το παλάτι. Οι αμπάρες της βασιλικής θύρας μετακινούνται.
Η Ελένη βρίσκεται σε σύγχυση και ταραχή.
Στη σκηνή εισέρχεται η -------------------, αδερφή του Θεοκλύμενου, που είναι ---------------Η εμφάνισή της χαρακτηρίζεται από τελετουργική επισημότητα. Συνοδεύεται από δύο ακόλουθες, οι οποίες προηγούνται. Κρατούν θυμιατά και αναμμένες δάδες, για να εξαγνίσουν το χώρο. Η επισημότητα αυτή χρησιμοποιείται από τον Ευριπίδη για δύο λόγους: α)---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------β)----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Η Θεονόη διώχνει τις σκλάβες και στη σκηνή μένουν οι τρεις τους : η μάντισσα, η Ελένη και ο Μενέλαος. Η γνώση της μάντισσας είναι ο πραγματικός κίνδυνος που απειλεί το ζευγάρι. Η τύχη τους είναι στο χέρι της. Αν η μάντισσα σιωπήσει, οι δύο ήρωες θα σωθούν. Αν μιλήσει, τότε όλα θα τελειώσουν. Η μάντισσα απευθύνεται πρώτα στην Ελένη καμαρώνοντας για την προφητεία της που επιβεβαιώθηκε. Τώρα ανακοινώνει μια νέα προφητεία. Σήμερα είναι μια κρίσιμη μέρα.(► ενότητα χρόνου) .Οι θεοί θα συνεδριάσουν στον Όλυμπο για να αποφασίσουν για την τύχη του ζευγαριού. Η Ήρα και η Αφροδίτη ερίζουν .Η Ήρα θέλει να ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Αντίθετα η Αφροδίτη δεν επιθυμεί -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Τα επόμενα λόγια της Θεονόης φανερώνουν το δικό της κρίσιμο ρόλο. Ισχυρίζεται ότι η ζωή τους εξαρτάται από την ίδια, αν θα μιλήσει ή όχι. Με το μέρος όμως ποιας θεάς θα πάει; Βέβαια η Θεονόη δεν είναι μόνο μάντισσα είναι και αδελφή του Θεοκλύμενου. Αποφασίζει να αποκαλύψει την ταυτότητα του Μενέλαου στον αδερφό της και ζητάει από το Χορό να αναλάβει το έργο αυτό.
Οι δύο σύζυγοι θα προσπαθήσουν να πείσουν τη Θεονόη να αλλάξει την απόφασή της και να τους βοηθήσει . Θα μιλήσουν ο καθένας ξεχωριστά. Τα επιχειρήματά τους είναι ανάλογα με το φύλο και το ήθος τους. Πρώτα παίρνει το λόγο η Ελένη. Γονατίζει σε στάση ικεσίας και αγκαλιάζει τα γόνατα της μάντισσας. Τα επιχειρήματά της χωρίζονται σε δυο κατηγορίες: αυτά που στηρίζονται στη λογική και αυτά που απευθύνονται στο συναίσθημα με σκοπό να συγκινήσουν. Μετά από ένα σύντομο σχόλιο του χορού το λόγο παίρνει ο Μενέλαος, ο οποίος τονίζει ότι δε θα ικετεύσει ούτε θα παρακαλέσει ,όμως θα απαιτήσει .
Αφού διαβάσετε το παράλληλο κείμενο 2 στη σελίδα 73 βρείτε και καταγράψτε ποια από αυτά απευθύνονται στη λογική , ποια στο συναίσθημα , στο ήθος και ποιο στην αυθεντία; Τρόποι πειθούς λογική
Ελένη
Μενέλαος
συναίσθημα ήθος αυθεντία
Πόσο ισχυρά είναι τα επιχειρήματα του καθενός ; ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Στα λόγια της Ελένης υπάρχουν στοιχεία που συνθέτουν την τραγικότητά της (9871047). Ποια είναι αυτά; ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
προσπαθούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους και τα δικαιώματά τους ενώπιον του δικαστή ► αγώνας λόγων [► φανερώνοντας την επίδραση της σοφιστικής πνευματικής κίνησης την εποχή που ανθούσε η δραματική ποίηση]. Όμως στην πραγματικότητα δεν υπάρχει αυτός ο αγώνας, αφού--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Η Θεονόη, αφού άκουσε τους δύο συζύγους απαντά στην επιχειρηματολογία τους και αποκαλύπτει την απόφασή της. α) ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------β) ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------γ)----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------δ)-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ποιες δυνάμεις συγκρούονταν μέσα της και ποιες τελικά επικράτησαν; Ποιες αρχές καθόρισαν τη στάση της; --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Στη συνέχεια δικαιολογεί την απόφασή της λέγοντας πως αυτή θα είναι ωφέλιμη και για τον Θεοκλύμενο. Πώς το αξιολογείτε αυτό; ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Τρεις απόψεις για το ρόλο της Θεονόης α) η παρουσία της ήταν περιττή. Το έργο μπορούσε να εξελιχθεί και χωρίς την παρουσία της Θεονόης, χωρίς όμως να χάσει σε ένταση και δραματικότητα. β) ο Ευριπίδης παρουσίασε άλλο ένα πρόσωπο που με τη μεγαλοπρέπειά του , τους κομπασμούς και τις εναλλαγές στη στάση του , κινείται στα όρια του κωμικού επιβεβαιώνοντας το χαρακτηρισμό του έργου ως κωμωδία. γ) η Θεονόη είναι το πιο σοφό, αγνό, γυναικείο πρόσωπο, αφού θα επιλέξει το δίκαιο και το σωστό. Η τελική απόφαση της Θεονόης αναδεικνύει το ήθος της και ταιριάζει με την ιδιότητα της μάντισσας. Επιπλέον εκφράζει ηρωισμό και ψυχικό μεγαλείο. Ο ρόλος του χορού Ο χορός επεμβαίνει σε δύο περιπτώσεις: 1) στ. 1043-1046 η παρεμβολή του είναι συμβατική και διαχωρίζει τη ρήση της Ελένης από αυτή του Μενέλαου. Ταυτόχρονα θυμίζει πρόεδρο που συντονίζει μία συζήτηση 2) στ. 1138-1139 εκφράζει την κοινή γνώμη Η μάντισσα αποχωρεί . Οι ήρωες έχουν εξασφαλίσει τη σιωπή της. Τώρα όμως πρέπει μόνοι τους να βρουν πώς θα αποδράσουν…
