ΠΛHPΩMENO TEΛOΣ
KΩ∆IKOΣ 094587
Tαχ. Γραφείο Iωαννίνων Aριθµός. Aδείας 14
ΠEPIO∆IKH EK∆OΣH ΠOΛITIΣTIKOY b ΣYΛΛOΓOY ∆OΛOY IΩANNINΩN b ETOΣ 29ο u AP. ΦYΛ. 117 u IANOYAPIOΣ - ΦEBPOYAPIOΣ - MAPTIOΣ 2013 TAX. ∆/NΣH: AIAKI∆ΩN 36 u 452 21 IΩANNINA ● e-mail:
[email protected] ● www.dolo.gr
?? ?????? ??? ????????? Το θείο δράµα των Παθών του Κυρίου µας, και η κορύφωση τους που οδηγεί στην Ανάσταση του Θεανθρώπου, αποτελεί για εµάς τους Ορθόδοξους Έλληνες το διαχρονικό στοιχείο της ύπαρξής µας. Το στοιχείο εκείνο που δίνει νόηµα στη ζωή µας και από το οποίο αντλούµε συνεχώς δύναµη για να προχωρούµε µπροστά. (Η µεγάλη γιορτή του Πάσχα και φέτος στέλνει στις καρδιές όλων µας µηνύµατα ειρήνης, αγάπης, δικαιοσύνης και ελπίδας ). Ας µας δώσει την έµπνευση για να ξεπεράσουµε την πρωτόγνωρη κρίση που βιώνουµε µε όπλα µας την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη. Η αγωνία και η προσµονή όλων µας ας γίνει ευχή και ας µετασχηµατιστεί σε δηµιουργική, ατοµική και συλλογική προσπάθεια για τη διέξοδο από τη δύσκολη κατάσταση που όλοι βιώνουµε. Η Ανάσταση του Θεανθρώπου σηµατοδοτεί και µια νέα προσδοκία ελπίδας και λύτρωσης. Είναι φάρος έµπνευσης και ψυχικής ανάτασης. Αυτές τις άγιες µέρες, απαιτείται µια ενδοσκόπηση όλων µας, για να συναντήσουµε το βλέµµα και την καρδιά των πλησίων µας. Να υπερβούµε µικρότητες, αντιπαλότητες, µίση και πάθη. Απαιτείται, το µήνυµα του Θεανθρώπου να γίνει από εµάς, τρόπος ζωής στην καθηµερινότητά µας. Είναι βέβαιο, ότι µετά το Γολγοθά και τη Σταύρωση, υπάρχει πάντα η ΑΝΑΣΤΑΣΗ και η Ανάσταση του Κυρίου να γεµίσει τις ψυχές µας µε πίστη και αποφασιστικότητα. Τούτο αποκτά ιδιαίτερη σηµασία, στις δύσκολες µέρες της ζοφερής πραγµατικότητας που βιώνουµε σήµερα. Με τις σκέψεις αυτές, Ευχόµαστε από καρδιάς σε όλους σας η Ανάσταση του Κυρίου µας να αποτελεί πάντα φωτεινό µήνυµα ψυχικής ανάτασης, προσωπικής και οικογενειακής ευτυχίας και να συντροφεύει πάντα, σαν πηγή δύναµης και ελπίδας, το νου και την καρδιά µας. Χρόνια Πολλά !!! - Καλή Ανάσταση!
K O Y B E N TO Y ΛE Σ
Tου ∆HM. ΠOTΣH
ΤΙ ΠΙΣΤΕΥΩ ΓΙΑ ΤΑ «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ»
και µε τους σηµερινούς. Πάντα πίστευα και πιστεύω στην αισιοδοξία, έτσι γεννήθηκα! Όταν ένας άνθρωπος δίνει το λόγο του και κάνει σωστά τη δουλειά και καλοπροαίρετο, θα έρθουν θετικά αποτελέσµατα. Σήµερα παρατηρούµε γενικά κρίσεις: Κρίσεις στην Παιδεία και γενικά στα γράµµατα, κρίσεις στην πολιτική, κρίσεις ανεργίας και την χειρότερη κρίση την οικονοµία. Σαν σύλλογος και εφηµερίδα θα τραβήξουµε µεγάλες δυσκολίες, αλλά σας ρωτώ, και ιδιαίτερα εσάς τους µεγάλους σε ηλικία των 60-70 και 80 ετών λίγα τραβήξαµε από το 1940 έως 1960; Τι θα γίνει θα το περάσουµε και
Για µένα τα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ» και εννοώ το γράψιµό µου είναι µια προσωπική ευχαρίστηση, εξ άλλου «δεν είµαι και χτεσινός» όπως µια διαφήµιση στις τηλεοράσεις. Κλείνουµε µε την έκδοση του µηνός Μαρτίου του 2013 τριάντα ολοστρόγγυλα χρόνια! Εγώ το είχα υποσχεθεί από την πρώτη στιγµή, που πήραµε απόφαση να εκδώσουµε εφηµερίδα του χωριού µας µε το εξής: «Εγώ όσω ζω θα σας γράφω ένα δύο, ίσως και περισσότερα κείµενα κάθε τρίµηνο». Αυτό κάνω συνέχεια µαζί πάντα και µε τους υπόλοιπους χωριανούς συµβούλους, που πέρασαν κάποτε απ’ το Σύλλογο
* Συνέχεια στη 2η σελίδα
Το ιδανικότερο Πάσχα
Πάσχα σηµαίνει Άνοιξη. Σηµαίνει οικογενειακή ατµόσφαιρα. Σηµαίνει παραδοσιακά έθιµα. Και ποιο είναι το ιδανικότερο µέρος για να τα ζήσουµε όλα αυτά, αν όχι το παλιό καλό ελληνικό χωριό; Η Μεγάλη Εβδοµάδα έφτασε, κι αν αναρωτιέστε ακόµα πού θα κάνετε Ανάσταση, εµείς συγκεντρώνουµε τους λόγους που πιστεύουµε ότι το Πάσχα… πάει πολύ στην ελληνική ύπαιθρο. – Γιατί λοιπόν να κάνουµε Πάσχα στο χωριό; * Γιατί το Πάσχα συµπίπτει µε το απόγειο της Άνοιξης. Κι αυτό σηµαίνει πως η ελληνική επαρχία έχει ζωγραφιστεί µε τα καλύτερα χρώµατα, και πως ο καιρός θα µας δώσει πολλές ευκαιρίες να οργανώσουµε εξορµήσεις. * Γιατί η Μεγάλη Εβδοµάδα, όπως και να το κάνουµε, είναι η Εβδοµάδα των Παθών. Με άλλα λόγια, είναι εβδοµάδα κατάνυξης . Τι να τις κάνεις τις χιλιάδες επιλογές διασκέδασης της πόλης, όταν η περίοδος απαιτεί οικογενειακή ατµόσφαιρα; * Και αυτό το τελευταίο όµως συναντά την ιδανική εκδοχή του στο χωριό. Εκεί όπου οι αυλές και τα δροµάκια γεµίζουν µε την χαρακτηριστική τσίκνα από τα σουβλιστά εδέσµατα και ο ήχος του κλαρίνου (που καλώς ή κακώς συνο-
δεύει το παραδοσιακό πασχαλιάτικο γλέντι) δένει απόλυτα µε το περιβάλλον. * Γιατί είναι ευκαιρία να επιστρέψουµε στις ρίζες µας. Να γυρίσουµε για λίγο στον τόπο καταγωγής µας, να περπατήσουµε στα σοκάκια που τριγυρίζαµε µικροί και να θυµηθούµε πώς είναι να βγαίνεις από την πόρτα σου και να σε καληµερίζει ένα ολόκληρο χωριό σε κάθε σου βήµα. * Γιατί είναι ευκαιρία να επισκεφθούµε τους συγγενείς, φίλους και χωριανούς, που έχουµε µήνες ή χρόνια να δούµε. Άλλωστε το Πάσχα είναι οικογενειακή γιορτή. * Γιατί στα ελληνικά χωριά, τα πασχαλινά έθιµα γίνονται ιεροτελεστία. Οι ψαλµοί ακούγονται πιο όµορφοι, οι Επιτάφιοι στολίζονται µε λουλούδια της περιοχής και η Ανάσταση κάτω από την καστανιά, ανάµεσα σε γνωστό εκκλησίασµα, οι ευχές παίρνουν πραγµατικό νόηµα και σε γεµίζουν µε χαρά και ικανοποίηση. * Τέλος γιατί το απαιτεί και η γνωστή παροιµία, µε την προτροπή «Κάνε Πάσχα στο χωριό, και Χριστούγεννα στην πόλη». Κάτι θα ξέρει η λαϊκή σοφία – γι’ αυτό άλλωστε την αποκαλούν έτσι Σας περιµένουµε λοιπόν όλους. Γ.M.
Οι Άγιες ηµέρες του Πάσχα να γεµίσουν τις καρδιές όλων µας µε αγάπη, ελπίδα και αισιοδοξία, εφόδια απαραίτητα για να αντιµετωπίσουµε µε δύναµη τις σκληρές προκλήσεις της σηµερινής πραγµατικότητας. Το µήνυµα της Ανάστασης του Κυρίου, να φωτίσει τις καρδιές των ανθρώπων µε αγάπη, ελπίδα, ειρήνη και ευτυχία.
Καλή Ανάσταση σε όλους! Χρόνια Πολλά!
MAPTIOΣ 2013
« ∆OΛ I Ω T I K A »
K O Y B E N T O Y ΛE Σ * Συνέχεια από την 1η σελίδα τούτο! Λένε ότι το δύσκολο είναι το έτος 2013 µετά θα ’ρθουν καλύτερες µέρες... Μην πιστεύετε τέτοια, χειρότερες θα ’ρθουν, περισσότερες τάξεις ανθρώπων θα πληγούν και πάρα πολύ θα πεινάσουν και εγώ θα φύγω απ’ τη ζωή... λόγω ηλικίας. Μπορούµε να δώσουµε όλοι µας ελπίδα, χαρά, βοήθεια στους συνανθρώπους µας; Και βέβαια µπορούµε, αναλόγως τις δυνάµεις του καθενός. Θέλω να βλέπω γύρω µου χαρούµενους και γελαστούς για να ’µαι και εγώ χαρούµενος. Είχα δει ένα έργο παλιά που µε συνεκλόνισε πάρα πολύ το: «Γέλα παλιάτσο κι αν το κλάµα σε πνίγει» το οποίο θα το θυµάµαι όσο ζω. Μεγάλος έγινε ο πρόλογός µου. Τώρα τι πιστεύω εγώ για τα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ». Παρ’ όλη την κρίση µια χαρά είµαστε. Αισθάνοµαι το δεξί µου χέρι που γράφει ακόµη σταθερά, λίγο τ’ αυτιά έχουν προβλήµατα, είναι λόγω ηλικίας, λέει ο γιατρός. Το µεγάλο µου χάλι είναι το... άδειο πορτοφόλι... Ξέρετε τι ωραίο πράγµα είναι η επικοινωνία αυτή (όταν γράφω για τα «∆ολιώτικα») µεταξύ των συνδροµητών, των χωριανών, των φίλων; Μου δίνει ζωή και πολύ κουράγιο. Η εφηµερίδα θα πάει καλύτερα γιατί έχουµε νέους ανθρώπους που θα κρατήσουν την σκυτάλη για πολλά χρόνια και µάλιστα πάρα πολύ ψηλότερα από µας, γιατί είναι γόνος ∆ολιώτικος και νέους µορφωµένους και µε ψηλά ιδανικά. Ζητώ από όσους µπορούν να γράψουν κάτι στην εφηµερίδα µας ας µας τα στείλουν, για να αυξήσουµε τις σελίδες στα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ», από 8 να τις κάνουµε 16 και παραπάνω. Σας δίνω το λόγο µου σαν µέλος της Συντακτικής Επιτροπής και υπεύθυνος της έκδοσης, µαζί µε ολόκληρο το νέο συµβούλιο του Συλλόγου µας ότι θα το κατορθώσουµε. Σας ευχαριστώ όλους εκ των προτέρων. ΤΑ ΤΥΧΕΡΑ ΠΑΙΧΝΙ∆ΙΑ Ακόµη και σήµερα ο Ελληνικός λαός πληρώνει κάθε µέρα, από το υστέρηµά του τεράστια ποσά αγοράζοντας ψεύτικες ελπίδες. Παρ’ όλη την οικονοµική κρίση δεν είδα ούτε διάβασα πουθενά ότι κλείνουν καζίνα, Λέσχες χαρτοπαιχτικές, Πρακτορεία Προ-
πό, µαγαζιά µε λαχεία και τυχερών παιχνιδιών! Το αντίθετο είδα και βλέπω καθηµερινά στην πόλη που ζω ότι εκατοντάδες µαγαζιά στα τρία τελευταία χρόνια έχουν... αµπαρώσει από πολύ καιρό. Από στατιστικές µαθαίνω ότι πάρα πολλά δισεκατοµµύρια παίζονται και χάνονται κάθε χρόνο και έτσι ο λαός µας γίνεται φτωχότερος. Καταστρέφονται άνθρωποι, οικογένειες µένουν στο δρόµο, επιχειρήσεις κλείνουν και πολλοί πάνε φυλακή όπως διαβάζουµε. Οι άνθρωποι δεν πρέπει να ζητούν το εύκολο κέρδος και µια παροιµία του λαού µας λέει: «Ανεµοµαζώµατα διαβολοσκορπίσµατα». Και θα τελειώσω τις «ΚΟΥΒΕΝΤΟΥΛΕΣ» µε ένα µικρό κείµενο απ’ το βιβλίο του Θ. Θεοφύλακτου: «Όταν θέλεις να ξεκουράζεσαι» έκδοσις Ο.Χ.Α. «Λυδία» µε τον εξής τίτλο του κειµένου: «Η εργασία δεν είναι προσβολή». Κάποτε ο Σβάιτερ, ο µεγάλος αυτός ανθρωπιστής γιατρός που διέθεσε τη ζωή του στην υπηρεσία των µαύρων αδελφών, έκανε µια χειρωνακτική εργασία µέσα στο νοσοκοµείο, που ο ίδιος είχε ιδρύσει για τους πονεµένους αδελφούς του. Εκεί που δούλευε ένοιωσε την ανάγκη να ζητήσει την βοήθεια κάποιου µελαµψού που φορούσε άσπρο κοστούµι. Και εκείνος του απάντησε: – ∆εν είµαι κύριε χαµάλης. Είµαι διανοούµενος. Πού να ’ξερε, όµως, ο δυστυχώς πως ο χαµάλης που ζητούσε την βοήθειά του ήταν κι αυτός διανοούµενος... Περίεργη η νοοτροπία αυτών που έµαθαν πέντε γράµµατα που τελείωσαν, τέλος πάντων, κάποια σχολή, που κρατούν στα χέρια τους κάποιο πτυχίο. ∆εν έχουν διάθεση σε καµιά περίπτωση να κάνουν και κάποια χειρωνακτική εργασία. Ντρέπονται να δουλέψουν στην δουλειά του πατέρα τους. Αρνούνται να πάνε στο χωράφι, να βοηθήσουν στο περιβόλι. Λες και το πτυχίο είναι δίπλωµα τεµπελιάς. Πότε, άραγε, θα µάθουµε όλοι µας να δουλεύουµε την οποιαδήποτε εργασία, βάζοντας στο περιθώριο τα διπλώµατα και τους τίτλους της πολλής µας γνώσεως; Μήπως πρέπει να περιµένουµε τις δύσκολες ηµέρες της πείνας και της συµφοράς; Αλοίµονό µας τότε.
2
«ΩΡΑΙΑ»..... ΠΑΛΑΙ ΠΟΤΕ ΧΡΟΝΙΑ Αφού διάβασα (ως συνήθως), όλη την εφηµερίδα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ» αριθ. φύλλου 116 – Οκτωβρίου-∆εκεµβρίου 2012 από την αρχή έως το τέλος– ξαναδιάβασα µε συγκίνηση και παλιές αναµνήσεις το σχόλιο στην φωτογραφία της σελίδας 7 (µνήµες φτώχειας και θυµήθηκα και τα δικά µου) η φωτογραφία µιλάει από µόνη της. Αµέσως µετά την κατοχή µόλις τελείωναν τα µαθήµατα (ήµουν στην Γ΄ τάξη του οκταταξίου Γυµνασίου Πωγωνιανής) φεύγαµε οµαδικά και πηγαίναµε απέναντι στην εκκλησία του χωριού Πωγωνιανής για να φάµε µεσηµεριανό συσσίτιο (κάθε 15 ηµέρες µας µοίραζαν και δέµατα µε γλυκά, µπισκότα, σοκολάτα, µουστάρδα, µαρµελάδα και κάπου-κάπου κανένα κορνεµπίφ σε κονσέρβα από αλογίσιο κρέας). Αλήθεια θυµάσαι φίλε και συγχωριανέ Γιάννη Λιόλιο που τρώγαµε µε λαιµαργία και δεν χορταίναµε; Επίσης θυµάµαι όταν κάθε πρωί ερχόµασταν τα ∆ολιώτικα παιδιά από το ∆ολό στο Γυµνάσιο, κοντοστεκόµασταν στην αποθήκη δίπλα στο τσαγκάρικο του Γιάννη Κράνια και από ένα µεγάλο βαρέλι µε γλυκόζη που ήταν εκεί, γλύφαµε µε τα χέρια και παίρναµε δύναµη ενώ πριν φτάσουµε στο Γυµνάσιο πλέναµε τα χέρια στο Κατωπήγαδο.
«ΤΖΑΜΠΑ ΜΑΓΚΕΣ» Μετά πήγα στην πρώτη σελίδα της εφηµερίδας στο άρθρο «ΚΟΥΒΕΝΤΟΥΛΕΣ» του παιδικού µου φίλου ∆ΗΜ. ΠΟΤΣΗ και ξαναδιάβασα τις πρώτες αράδες, οπότε είπα να γράψω και εγώ δυο κουβεντούλες απαντώτας στο συγχωριανό µου και πρώτα απ’ όλα προβληµατίστηκα τι τίτλο να βάλω. Επειδή στις µέρες µας πολλοί κάνουν κριτική άδικα χωρίς έστω και λίγη αυτοκριτική σκέφτηκα τον παραπάνω τίτλο που λες ότι θέλεις εκ του ασφαλούς (ο τίτλος δεν έχει καµιά σχέση µε το πρώτο µέρος του παρόντος άρθρου για τις αναµνήσεις). Ο συγχωριανός µας καλά
έκανε και εξέφρασε κριτική στην εφηµερίδα ότι γράφει τα ίδια και τα ίδια απ’ τους ίδιους, αλλά θα περίµενα να συνεχίσει την κουβέντα και να πει ότι θα γράψει και αυτός κάτι το διαφορετικό για το χωριό µας και µάλιστα σε «άλλο επίπεδο». Η συντακτική επιτροπή, της εφηµερίδας απαρτίζεται από συγχωριανούς ανεξάρτητα µορφωτικής στάθµης, αλλά µε ένα κοινό χαρακτηριστικό: Όλοι αγαπούν το ∆ολό και µοχθούν γι’ αυτό. Αλήθεια, εσύ όταν διαβάζεις ένα άρθρο που αναφέρεται στους γονείς σου ή στους παππούδες σου που έζησαν σ’ αυτόν τον τόπο δεν θα συγκινηθείς και δεν θα το ξαναδιαβάσεις; Σήµερα που περνάµε δύσκολες καταστάσεις (άλλοι πολύ καλά και άλλοι πιο λίγο) περιµένουµε αυτή την εφηµερίδα να µας γράψει τα νέα για τους συγχωριανούς µας, όπου και αν βρίσκονται και ευχόµαστε να έρθουν οι ζεστές ηµέρες για να ξανανταµωθούµε στο χωριό µας. Εγώ παροτρύνω και παρακαλώ το συγχωριανό µου (και άλλους) να γράψει ότι νοµίζει εκείνος για το χωριό µας, να είναι βέβαιος ότι όλοι οι συγχωριανοί θα το διαβάσουν µε ευχαρίστηση και πιστεύω ότι έχει πολλά να γράψει για τον εαυτό του, τους γονείς του και τους παππούδες του. Το ∆ολό θέλει όλα τα παιδιά του να χορεύουν τους παραδοσιακούς τοπικούς χορούς µας κάτω από την καστανιά και οι µεγαλύτεροι να τους χαίρονται και να αναπολούν τα δικά τους παλαιά. Καλή αντάµωση το καλοκαίρι και να τα κουβεντιάσουµε από κοντά παρέα στο καφενείο του χωριού µας µε σιλίρα (γαλοτύρι) και τσίπουρο ∆ολιώτικο από σταφύλι Ντεµπίνα που µοσκοβολάει. Επίσης Χρόνια Πολλά για το πανηγύρι των Τριών Ιεραρχών. Με αγάπη Κων/νος Κολέφας
MAPTIOΣ 2013
« ∆OΛ I Ω T I K A »
3
Συνέντευξη µε τον ιεροµόναχο πατέρα Aρσένιο Σ’ αυτή τη συνέντευξη ο Ιεροµόναχος στον Προφήτη Hλία Παγκρατίου πατέρας Αρσένιος Kωτσόπουλος, απαντά σε βασικά ερωτήµατα για τη ζωή – Ποιο είναι το νόηµα της ζωής του ανθρώπου, πότε ο άνθρωπος νιώθει πλήρης; – Το νόηµα της ζωής είναι να νιώσεις ότι είσαι παιδί του Τριαδικού Θεού και αδελφός µε όλους τους ανθρώπους. Τότε πληρούσαι χαράς, ειρήνης και αγάπης, διότι αισθάνεσαι την πρόνοια του πανάγαθου Θεού πατέρα σου και τη στοργικότητα µε όλους τους συγγενείς σου, απογόνους του Αδάµ. – Είναι δίκαιη η ζωή, γιατί γύρω µας βλέπουµε τεράστιες ανισότητες, υποφέρει το 80% για να ζει καλά το 20%; – Πώς µπορεί να είναι δίκαιη η ζωή όταν οι άνθρωποι που φέρουν τη ζωή µέσα τους είναι άδικοι; Η ζωή είναι αθάνατη. Είµαστε υπάρξεις που δεν έχουµε τέλος, αλλά παρ’ όλα αυτά κοιτάµε να ζήσουµε µέσα στις αρπαγές µας και στις αδυναµίες µας, νοµίζοντας έτσι πως θα εξασφαλίσουµε την προοπτική µας και µάλιστα τη γήινη που είναι ελάχιστη, λησµονώντας όµως την ατελεύτητη και αιώνια, την εν τω ουρανώ. Έτσι προκύπτουν οι κοινωνικές ανισότητες, και το φαινόµενο κάποιοι να πετούν ενώ δίπλα τους κάποιοι άλλοι πεινούν. Αυτοί όµως οι πεινασµένοι δεν είναι πάντοτε και οι πιο δυστυχισµένοι. Ακούµε για «χορτάτους» να πάσχουν από ναρκωτικά, καταθλίψεις, ψυχολογιγκά, τάσεις αυτοκτονίας και τελικά λες πόσο διαχρονική είναι αυτή η φράση του Χριστού: «ουκ επ’ άρτω µόνω ζήσεται άνθρωπος». Ένας µεγάλος Νικαραγουανός ποιητής έλεγε ως ο άνθρωπος, και όλη τη γη να αγκαλιάσει, δεν θα έχει ανάπαυση και πληρότητα µέσα του, διότι δεν είναι πλασµένος για τη γη αλλά για τον ουρανό. Όταν εγκλωβίσεις την ουρανόδροµη πορεία του στα γήινα φαινόµενα, ασφυκτικά, πλήττει,µπλοκάρεται η ψυχή µου. Μόνο µε τη θεϊκή αγάπη, όταν αυτή εκδηλώνεται προς όλους, ο άνθρωπος βρίσκει λόγο υπάρξεως και νοήµατος ζωής. Εποµένως, αυτό το 20% που λέτε πως ζει καλά, δεν ξέρω πόσο καλά ζει. Φοβάµαι πως στα µεγάλα σαλόνια συναντάς τα µεγαλύτερα δράµατα, κουκουλωµένα πολλάκις µε το υποκριτικό ένδυµα του
καθρωσπρεπισµού και της αξιοπρέπειας. – Ο άνθρωπος πότε γίνεται πιο ανθρώπινος στις δύσκολες στιγµές τους ή στις εύκολες; – Ο άνθρωπος µέσα στις δυσκολίες βλέπει βαθύτερα τον εαυτό του, νιώθει τα όριά του, τις αδυναµίες του και ταπεινώνει το εγώ του. Όλα αυτά αυτοµάτως τον κάνουν πιο ανθρώπινο και συγκαταβατικό απέναντι στους συνανθρώπους του. Ο λαός λέγει «ο χορτάτος τον πεινασµένο δεν τον νιώθει». Ο απόστολος Παύλος γράφει για τον Ιησού Χριστό στις επιστολές του πως αφού ο Ίδιος πειράχθηκε τόσο πολύ από τον αντίδικο διάβολο µπορεί και όλους αυτούς που πειράζονται να βοηθήσει. Οι ευκολίες µας αποδυναµώνουν, µας κλείνουν σε ένα ιδανικό θερµοκήπιο εικονικής πραγµατικότητας, µας στενεύουν τους ορίζοντες. Με τις δυσκολίες γινόµαστε άνθρωποι προσευχής, αλληλεγγύης, απλώνουµε το χέρι, ζητάµε βοήθεια, ανοιγόµαστε στον άλλο, ζούµε εντονότερα το κοινοτικό πνεύµα. – Οι περισσότεροι άνθρωποι στη θρησκεία βρίσκουµε στήριγµα. Μου κάνει τροµερή εντύπωση που οι άθεοι δεν έχουν ανάγκη αυτό το στήριγµα. – Όσοι βρουν πνευµατικά στηρίγµατα µέσα στη θρησκεία δεν τα εγκαταλείπουν ποτέ. Πολλοί ζουν τη θρησκεία πολύ επιδερµικά και επιφανειακά· είναι θρησκευτικοί τουρίστες και δεν εντρυφούν µέσα στην αγία παράδοση της Εκκλησίας µας. Η ζωή τους δεν έχει καµία σχέση µε τα θρησκευτικά τους πιστεύω, γι’ αυτό και αντί να χαριτώνονται από τη θρησκεία τους αποβλακώνονται ή εξαγριώνονται. Γίνονται έτσι κακό παράδειγµα προς αποφυγή για όσους είναι µακράν της πίστεως και δηλώνουν άθεοι. Σαφώς και οι άθεοι θέλουν στηρίγµατα στη ζωή τους, αλλά τα ψάχνουν εκεί που δεν υπάρχουν ή είναι σαθρά και εύθραστα. Όποιος νιώσει το στήριγµα της καρδιακής προσευχής, της πίστεως και της ελπίδας προς τον Χριστό, δεν έχει ανάγκη από κανένα ψεύτικο γήινο δεκανίκι. Αλλά πώς να αναζητάς κάτι το οποίο δεν ξέρεις και αν υπάρχει και πού υπάρχει; Όταν όµως το βρεις, το φυλάς σαν κόρη οφθαλµού. Οι καµένοι οι άθεοι µε τα φύλλα που έχουν αποκοπεί από το δέντρο της πίστεως, είναι µαραµένα και οι άνεµοι των πειρασµών τα πάνε εδώ κι εκεί.
– Θρησκεία ή επιστήµη είναι ασύµβατες; – Η καθεµία ασχολείται µε διαφορετικό αντικείµενο. Η θρησκεία µε την ουσία της ανθρώπινης υπάρξεως, που είναι η ψυχή, και η επιστήµη µε την περιουσία αυτής, που είναι το σώµα, το φυσικό περιβάλλον, οι γνώσεις, οι συνθήκες ζωής. Όσο η επιστήµη προοδεύει σε ανακαλύψεις και εφευρέσεις, τόσο πιο κοντά µας πλησιάζει στον Θεό, καθώς µέσα από την έρευνα του µεγαλείου των δηµιουργηµάτων θαυµάζουµε την πανσοφία και την παντοδυναµία του ∆ηµιουργού. Για να αναφωνήσουµε και εµείς µαζί µε τον ψαλµωδό ∆αβίδ: «Ως εµεγαλύνθη τα έργα σου, Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας (Ψλ. ργ΄ 24) ή «οι ουρανοί διηγούνται δόξαν Θεού, ποίησιν δε χειρών αυτού αναγγέλλει το στερέωµα» (Ψλ. ιη΄ 2). Θα λέγαµε κοντολογίς πως η επιστήµη προσπαθεί να µας «βολέψει» στη γη και να µας ανακουφίσει στο γήινο επίπεδο, ενώ η θρησκεία κατεξοχήν ενδιαφέρεται να µας κάνει µετόχους της Βασιλείας του Θεού και να µας «ξεκολλήσει» από τις γήινες εξαρτήσεις. – Ποια είναι η γνώµη σας για τη δωρεά οργάνων; – Νοµίζω πως χρειάζεται µεγάλη προσοχή όταν έχουµε να κάνουµε µε τις τελευταίες στιγµές ενός ανθρώπου. ∆εν επιτρέπεται να σκοτώσουµε τον ετοιµοθάνατο για να ζήσει κάποιος άλλος. Η ψυχή αυτές τις κρίσιµες ώρες εξαγνίζεται και βιαίως µε ανθρώπινες παρεµβάσεις δεν µπορούµε να την ξεκόβουµε από το σώµα. Ένας άγιος έλεγε πως πολλοί άνθρωποι σώζονται στην επιθανάτιο κλίνη, όπως και ο ληστής πάνω στον σταυρό, όταν ζήτησε από τον Σταυρωµένο Χριστό να τον θυµηθεί στη βασιλεία Του. Όµως το να δώσουµε το ένα νεφρό µας ή το νεφρό µας ή το ένα µας µάτι συνειδητά, αυτό είναι ύψιστη µορφή θυσίας και ηρωισµού και αγάπης θεϊκής. – Πώς πρέπει να δούµε την κρίση που µαστίζει την Ελλάδα, ως µια ευκαιρία για... – Αλληλεγγύη και προσπάθεια συνεννόησης ολων µας, ως έθνος. Οι Έλληνες όταν ενώνονται κάνουν θαύµατα, ενώ σε περιόδους ειρήνης, µε το φθόνο τους και τις έριδές τους, διαλύουν ό,τι ωραίο µπορούν να φτιάξουν. Είµαστε σαν λαός ευαίσθητος, φιλότιµος και πονόψυχος. Όµως τα πάθη της φιλοδοξίας, της φιλη-
δονίας και της φιλαργυρίας, όταν µας εγκλωβίζουν, καταστρέφουν τις κατά τα άλλα δυνατές και ευφυείς προσωπικότητές µας. – Οι θρησκευτικοί ηγέτες πρέπει να είναι φιλόδοξοι; – Οι ηγέτες µας πρέπει να είναι φιλόθεοι παρά φιλόδοξοι, υπηρέτες των αδυνάτων και όχι εξουσιαστές αυτών. ∆ιάκονοι της αγάπης και όχι επιβολείς αυτής. Η ζωή τους να είναι ζωή και παρουσία Χριστού, τα έργα τους έργα Χριστού και ο νους τους εν τω Θεώ, προσευχόµενοι για το ποίµνιό τους. Θα είναι έτσι «οι καλοί ποιµένες», που θα θυσιάζονται για τον λαό και ο λαός θα ακούει και θα ακολουθεί αυτούς. Ο Χριστός αποτρέπει τους µαθητές Του µε τούτα τα ιερά λόγια: «Ούτω λαµψάτω το φως υµών έµπροσθεν των ανθρώπων, όπως ίδωσιν υµών τα καλά έργα και δοξάσωσι τον πατέρα υµών τον εν τοις ουρανοίς» (Ματθ. ε΄ 16). Καλούµαστε όχι να κηρύττουµε φως, αλλά να λάµπουµε από φως Χριστού. – Πώς θα καταφέρει ο άνθρωπος να ρίξει τον εγωισµό του; – Μελετώντας τη ζωή του Χριστού και των Αγίων και αγωνιζόµενος να µιµηθεί αυτούς. Τα πρότυπα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη ζωή µας. «Με όποιον δάσκαλο καθίσεις, τέτοια γράµµατα θα µάθεις». Αν µάθεις µε στραβό, θα αλληθωρίσεις, και αν βάλεις ένα γερό µήλο σε ένα πανέρι µε 4 σάπια, το πιο πιθανό είναι να σαπίσει και αυτό. Εξάλλου, ο εγωισµός σε κάνει αποκρουστικό, κουραστικό, απόµακρο, δύστροπο, ευερέθιστο. Ο ταπεινός είναι πάντα αγαπητός, φιλικός, ειρηνικός, ασάλευτος. Ο Χριστός πόσο ταπεινώθηκε πάνω στο σταυρό, όµως έτσι πέτυχε τη µεγάλη νίκη κατά του θανάτου και συνέτριψε τον Άδη. – Ποιο είναι το µήνυµα της Ανάστασης του Κυρίου; – Το µήνυµα της Αναστάσεως είναι αυτό ακριβώς: Μέσα από το πάθος, την ταπείνωση και τη θυσία για τον αδελφό µας, ανοίγονται λυτρωτικοί δρόµοι γι’ αυτόν κι εµείς βιώνουµε βαθιά µέσα µας τον Αναστάντα Χριστό, την αιώνια αφθαρσία και αθανασία. Νιώθουµε όταν σταυρωνόµαστε για την αγάπη µας προς τους άλλους και τον Χριστό αθάνατοι. Μια ελπίδα και ένα αίσθηµα που σε κάνει να στέκεσαι πάνω από τα στενάχωρα και εφιαλτικά σενάρια της καθηµερινότητας, πάνω από τα ρέοντα και φθαρτά γεγονότα του γήινου τούτου χωροχρόνου.
∆έσποινα Πορίκη
MAPTIOΣ 2013
« ∆OΛ I Ω T I K A »
4
ΟΙ ΜΟΝΙΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ ∆εν ξέρω από πού να αρχίσω και πού να τελειώσω για τους λιγοστούς κατοίκους του αγαπηµένου µου χωριού του ∆ολού Πωγωνίου. Πράγµατι αυτοί οι κάτοικοι τον χειµώνα στο χωριό µας δεν περνούν και τόσο καλά, από µοναξιά, από κρύο, βροχές, χιόνια κ.τ.λ. Όµως πρέπει να τους δοξάζουµε και να τους συγχαίρουµε γιατί είναι φύλακες του χωριού µας, που εµείς οι υπόλοιποι ερχόµαστε και παραθερίζουµε εκεί σχεδόν ολόκληρο καλοκαίρι και βρίσκουµε τα πάντα όπως τ’ αφήνουµε και αυτό έχει µεγάλη σηµασία, σε σύγκριση µε άλλα χωριά που δεν υπάρχει τίποτα από ...
ζωντάνια! Θυµάµαι τον αείµνηστο Νίκο Θανόπουλο όταν µε µεγάλες προσπάθειες έφερε στο χωριό όλους τους Κωσταράδες απ’ το Κρυφοβό και τους εγκατέστησε και γέµισε το ∆ολό µε κίνηση, όπως και την Υφαντική Σχολή για πολλά χρόνια. Η δε Κοινότητα για να τον τιµήσει πήρε απόφαση η πλατεία του ∆ολού να ονοµαστεί πλατεία ΝΙΚΟΥ ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΥ. Σήµερα δεν βρίσκεται η µαρµάρινη πλάκα στην θέση της και εγώ γνωρίζω πού βρίσκεται και παρακαλώ να φροντίσουν να την τοποθετήσουν στη θέση της, οι αρµόδιοι. Και να µην ξεχνάµε ότι τώρα µε την οικονοµική παγκόσµια κρίση πάρα πολλά
άτοµα άρχισαν να γυρίζουν στα χωριά τους, διότι η ζωή στα αστικά κέντρα θα γίνει αφόρητη και η ανεργία και η φτώχεια έσπασε το ρεκόρ! Αυτά τα λίγα και απλά που σας γράφω µελετήστε τα και θα δείτε ότι θα γίνουν πραγµατικότητες, µετά από 10 χρόνια. Σας ευχαριστώ που διαβάζετε τα κείµενά µου και µέχρι σήµερα έχω γράψει στα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ» 26 κείµενα, ποτέ δεν ξεχνώ το χωριό µου και όταν γράφω αισθάνοµαι µεγάλη ευχαρίστηση, και δεν θέλω ούτε ευχαριστήρια ούτε µετάλλια. Και νάστε όλοι καλά. Ευχαριστώ όλους µε αγάπη σαν ∆ολιώτης. ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΒΑΡΑ
ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ ΤΟΥ ΞΕΝΙΤΕΜΕΝΟΥ – Γιατί στην ξενιτιά που ζούµε έχει πάντα συννεφιά; – Γιατί στη Βοστώνη ο ήλιος δεν φαίνεται πουθενά και µοιάζει µε την συννεφιά της δόλιας µου καρδιάς; – Γιατί στην ξενιτιά ο ήλιος δεν λάµπει τόσο φωτεινός σαν της Ελλάδας τα νησιά και της Κάσος την ακρογιαλιά; – Γιατί ο ήλιος δε λάµπει ποτέ στην θολωµένη µου
καρδιά όπως λάµπουνε στην Ακρόπολή µας, τ’ αγάλµατα τα αρχαία µια χαρά; – Γιατί όλοι µας στην ξενιτιά, ζούµε πάντοτε µε κρύα την καρδιά, το ίδιο και η νέα µας γενιά, χωρίς να γνωρίζουνε παππού και γιαγιά. Χωρίς ελπίδα στη ζωή, σπίτι, δουλειά, ύπνο φαΐ χωρίς προκοπή µεγάλη. – Αχ Ελλαδίτσα µου γλυκιά στον κόσµο όλο ξακου-
σµένη, γιατί µας διώχνεις µακριά και δεν µας κρατάς στην µητρική σου αγκάλη, να ζήσουµε πάντα µαζί και να χαρούµε τον ήλιο το φεγγάρι, τις οµορφιές της θάλασσας, τις µυρουδιές των λουλουδιών, της Πασχαλιάς τα κάλλη. ΣΟΦΊΑ Γ. ΠΌΤΣΗ Βοστώνη Ιανουάριος 2013
Η προσφορά των γυναικών της Ηπείρου στην Απελευθέρωση των Ιωαννίνων Στα πλαίσια των εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια της απελευθερώσεως των Ιωαννίνων, οργανώθηκε από τον «∆ήµο Ιωαννιτών» και το «Σώµα Ελληνικού Οδηγισµού» και πραγµατοποιήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου, Οµιλία από τον Σάκη ∆άλλα Μεταλλιολόγο, Μέλος του ∆ιοικητικού Συµβουλίου της Εθνολογικής Ιστορικής Εταιρείας Ελλάδος. Ο Σάκης ∆άλλας είναι συγχωριανός µας (γιος της Ρήνας Ζωίδου ∆άλλα) και το θέµα της οµιλίας ήταν «Η προσφορά της γυναίκας στους Βαλκανικούς Πολέµους». Με το µεστό και τεκµηριωµένο λόγο του ύµνησε και τίµησε τις Ελληνίδες Ηπειρώτισες γυναίκες, τις γυναίκες των Τσεριτσάνων και των χωριών γύρω από το Μπιζάνι, που ακολουθώντας το παράδειγµα των Σουλιωτισσών, συµµετείχαν µε αυτοθυσία στον αγώνα για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων το 1913. Συνέβαλαν καθοριστικά στη Νίκη του Ελληνικού Στρατού, ανεβάζοντας στην πλάτη τους πυροβόλα, πυροµαχικά στα βουνά και παρέχοντας υπηρεσίες στους µαχητές που διέρχονταν από εκεί. Αργότερα παρέδωσαν την σκυτάλη του αγώνα στις γυναίκες της Πίνδου το 40. Να είσαι καλά Σάκη, µας έκανες να νοιώσουµε συγκίνηση και εθνική υπερηφάνεια και να µας προσφέρεις πάντα µε τον γλαφυρό σου λόγο τέτοιες απολαύσεις. Η οµιλία πραγµατοποιήθηκε στην Αίθουσα Τελετών «Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος» στην Παιδαγωγική Ακαδηµία και ήταν µια πραγµατεία µε στοιχεία, διαφάνειες και φωτογραφίες γύρω από την δράση των γυναικών της Ηπείρου.
ΠΩΓΩNHΣIO ΣTAYPOΛEΞO ΟΡΙΖΟΝΤΙΩΣ 1 Πάνω, πανωφερικά του δρόµου – πήγαινε, άντε (αντίστροφα) 2 Ο πολύ αραιός – ρόκα χωρίς φωνήεντα 3 Παραδοσιακό παιδικό παιχνίδι (αντίστροφα) – είδος µουσικής (ξενόγλωσσα) 4 Το µισό αφιόνι (αντίστροφα) 5 Το ...σηκώνει ο παππάς – µυρίζει συνήθως(ουδέτερο) 6 Νερουλός – ευνουχισµένο άλογο (αντίστροφα) 7 Αρωµατικό φυτό (αντίστροφα, µε ανορθρόγραφη κατάληξη) – ο τράγος (αντίστροφα) 8 Αρχή και τέλος της αλφα-
βήτου - όµοια γράµµατα 9 Αχόρταγα 10 Σκούρο, γκρίζο τρίχωµα – ηχοµιµητική λέξη από τη φωνή των προβάτων 11 Υποταγή (αντίστροφα) – πήγαινε, άντε – το ισοκράτηµα 12 Αθλητικός όµιλος – σύµφωνα από το σαγιάκι – µισή ρέντζα ΚΑΘΕΤΩΣ 1 Κάλτσες – λίγο 2 Υποθετικό – ψήνω – πρόθεση 3 Υποθετικό (αντίστροφα) – τώραγια – συµπερασµατικός σύνδεσµος 4 Ζιζάνιο των σιτηρών – βροµίζω, µολύνω, βεβηλώνω
5 Με αυτό λιχνίζουν τα σιτηρά 6 Ρουτί χωρίς τι – σακκούλι 7 Πόσο; (αντίστροφα) – µισό πλιγούρι 8 Καναπές – ερωµένη του ∆ία (αντίστροφα) 9 Όµοια γράµµατα – µατσί 10 Κότες – οι πρόποδες του βουνού (αντίστροφα) 11 Σ'αυτό φυλάσσεται ο άρτος της Θείας Ευχαριστίας (αντίστροφα) – εντός, µέσα (αντίστροφα) 12 Φοριέται πάνω από τη σάρκα (αντίστροφα) – ότι έχει υπόσταση, ζωή (Η λύση στην τελευταία σελίδα) Γιώργος Μποντίνης
MAPTIOΣ 2013
« ∆OΛ I Ω T I K A »
5
A∆ΕΛΦΟΤΗΤΑ ∆ΟΛΟΥ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ “Ο ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ”
100 Χρόνια Ελεύθερο Πωγώνι (1913-2013) τις 20 Φεβρουαρίου 2013, Τετάρτη και ώρα 18:00 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Πνευµατικού Kέντρου Κωνσταντινουπολιτών εορτάστηκε η απελευθέρωση της Ηπείρου «100 χρόνια Ελεύθερο Πωγώνι 19132013». Η εκδήλωση οργανώθηκε από την Οµοσπονδία Πωγωνησίων Ηπείρου και την παρακολούθησαν Πωγωνήσιοι και µεταξύ αυτών αρκετοί ∆ολιώτες. Παρευρέθηκαν ο ∆ήµαρχος Πωγωνίου κ. Κωνσταντίνος Καψάλης, ο Αντιδήµαρχος Πωγωνίου κ. Στέλιος Κουκουλάρης, ο Αντιπρόεδρος της Πανηπειρωτικής Συνοµοσπονδίας Ελλάδος κ. Κωτής και ο Πρόεδρος της Οµοσπονδίας Πωγωνησίων κ. Σταύρος Παππάς µαζί µε όλο το ∆.Σ. της Οµοσπονδίας. Την επετειακή εκδήλωση « 100 χρόνια Ελεύθερο Πωγώνι 19132013», συντόνισαν µε µεγάλη επιτυχία οι κυρίες Αναστασία Χρήστου από το Βασιλικό, Έφορος Μελετών και Ανάπτυξης της Οµοσπονδίας Πωγωνησίων και Όλγα Λίτου από το Τεριάχι, Γενική Γραµµατέας της Οµοσπονδίας. Στην κατάµεστη αίθουσα του Πνευµατικού Κέντρου Κωνσταντινουπολιτών χαιρετισµό απηύθηναν ο ∆ήµαρχος Πωγωνίου, ο Αντιπρόεδρος της Πανηπειρωτικής Συνοµοσπονδίας και ο Πρόεδρος της Οµοσπονδίας Πωγωνησίων. Όλοι τόνισαν τη σηµασία της απελευθέρωσης της Ηπείρου από τους Τούρκους µετά από 482 χρόνια σκλαβιάς διότι είναι γνωστό ότι τα Ιωάννινα κυριεύτηκαν το έτος 1431 από τον Σινάν Πασά. Επίσης τόνισαν ότι όλοι οι Πωγωνήσιοι, οι Αδελφότητες και οι Ενώσεις Πωγωνίου οφείλουν να είναι ενωµένοι για να αντιµετωπίζουν κάθε δυσκολία και πρόβληµα της περιοχής µας. Ακολούθησε η προβολή κινηµατογραφικού αφιερώµατος για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων. Στη συνέχεια οι οµιλητές κ.κ. Νικόλαος Κακαϊδής, καθηγητής και συγγραφέας και Παύλος Παπανότης, ψυχολόγος και ιστορικός ανέπτυξαν αντίστοιχα τα θέµατα: « Ο Αγώνας για την Απελευθέρωση της Ηπείρου» και «Πτυχές της Πωγωνήσιας Ιστορίας κατά τους Βαλκανικούς Πολέµους». Οι κυρίες Αναστασία Χρήστου και Όλγα Λίτου παρουσίασαν προσωπικές µαρτυρίες Πωγωνησίων
Σηµέρα
από την Απελευθέρωση του 1913, µεταξύ άλλων και του ∆ολιώτη Ελληνοδιδάσκαλου Ευάγγελου Παν. Παγούνη (1860-1918). Ο ∆ήµαρχος Πωγωνίου κ. Κωνσταντίνος Καψάλης ανακοίνωσε την ίδρυση παραρτήµατος της Κιβωτού του Κόσµου στην Πωγωνιανή Ιωαννίνων. Μεταξύ άλλων είπε: «Αγαπητοί Πωγωνήσιοι, µια πρωτοβουλία που ξεκίνησε πριν ένα περίπου χρόνο παίρνει σάρκα και οστά. Μια πρωτοβουλία που πηγάζει από την ερήµωση της περιοχής µας. Είµαστε στην ευχάριστη θέση να σας ανακοινώσουµε ότι παράρτηµα της Κιβωτού του Κόσµου, στην οποία προΐσταται ο Πατέρας Αντώνιος, θα ιδρυθεί στην Πωγωνιανή Ιωαννίνων. Παράλληλα µε την Κιβωτό θα γίνει και Γεωργική Σχολή, η οποία θα δώσει λύση στα χρονίζοντα προβλήµατα της περιοχής µας. Όλοι οι φορείς της περιοχής προσπαθήσαµε να βοηθήσουµε και να αξιοποιήσουµε τον πλούτο του Πωγωνίου. Ευχαριστούµε τον Πατέρα Αντώνιο, τον Σεβασµιότατο Μητροπολίτη Κονίτσης, ∆ρυϊνουπόλεως και Πωγωνιανής κ.κ. Ανδρέα, τον Εξοχότατο Πρόεδρο της Ελληνικής ∆ηµοκρατίας κ Κάρολο Παπούλια για την αµέριστη συµπαράστασή του, τον Πρόεδρο της Οµοσπονδίας κ. Σταύρο Παππά για την πρωτοβουλία που έλαβε και όλους τους φορείς του Πωγωνίου. Χρειαζόµαστε την συµπαράσταση όλων των Πωγωνησίων.» Στη συνέχεια της εκδήλωσης τιµήθηκαν για την πολύχρονη και αδιάκοπη προσφορά τους στο Πωγώνι οι κύριοι: l Σάσσα Τριανταφυλλίδου, Β΄ Αντιπρόεδρος της Οµοσπονδίας Πωγωνησίων από το χωριό ∆ρυµάδες Πωγωνίου l Παναγιώτης Μηλιώνης, Γε νικός Γραµµατέας της Οµοσπονδίας Πωγωνησίων επί σειρά ετών l Παναγιώτης Ραφτόπουλος, Έφορος Αίθουσας της Οµοσπονδίας Πωγωνησίων από το χωριό Κάτω Λάβδανη. Σε όλους έγινε απονοµή αναµνηστικών πλακετών. Η εκδήλωση έκλεισε µε παραδοσιακό κέρασµα (πίτες, τσίπουρο κλπ.) υπό τους ήχους Πωγωνήσιας µουσικής!! Από την Αδελφότητα ∆ολού «Ο Άγιος Χριστόφορος»
Αθήνα 22/02/2012 διαίτερη τιµή οφείλεται σε που καταγράφουν τους στοχασµούς τους και τα βιώµατα τους και τα αφήνουν ως παρακαταθήκη στις επερχόµενες γενεές. Είναι άξιοι τιµής κι εκείνοι που αξιοποιούν τις καταγραφές αυτές, που τις αρχειοθετούν , τις αποδελτιώνουν και τις φέρνουν στη δηµοσιότητα µε τα βιβλία τους. Ο καταγραφέας είναι ο αξιοµνηµόνευτος ∆ολιώτης Ελληνοδιδάσκαλος Ευάγγελος Παν. Παγούνης (1860-1918), µε σπουδές στη Μεγάλη του Γένους Σχολή που τα χρόνια των Βαλκανικών πολέµων υπηρετούσε δάσκαλος στη Σωπική Πωγωνίου Ηπείρου. Ο αξιοποιητής είναι ο ιστοριοδίφης φιλόλογος Νίκος Θ. Υφαντής. Στο βιβλίο του « Το ∆ολό στο Πωγώνι, Ακριτικός Ελληνισµός, Μέρος Α΄, Ιστορία – Φυσιογνωµία» παρατίθεται αυτούσια ηµερολογιακή εξιστόρηση των γεγονότων της απελευθέρωσης του Πωγωνίου (1913) από τον Ελληνοδιδάσκαλο Ευάγγελο Παν. Παγούνη. Στη γραφή του απεικονίζεται µε ενάργεια ο γολγοθάς των Ελλήνων Ακριτών του Πωγωνίου, όπως τον εβίωναν µέσα στην πληροφοριακή συσκότιση, τις σπασµωδικές αντιδράσεις του υπό διάλυσιν µηχανισµού της Οθωµανικής Επικράτειας, τις ακραίες ωµότητες των Αλβανών Λιάµπηδων και το γενικευµένο κλίµα αναρχίας. Στους δύσκολους εκείνους καιρούς, συνεχιζόταν εντεινόµενη η φοροείσπραξη σε χρήµα αλλά και είδος όπως σιτάρι, καλαµπόκι, άχυρο, κριθάρι, ζωοτροφές και η κατάσχεση ζώων και µάλιστα υποζυγίων. Όπως γράφει στην εξιστόρησή του ο Ευάγγελος Παν. Παγούνης: «Στις 11 Φεβρουαρίου 1913 ήρθε είδηση από τη Βοστίνα ότι ζητούν καλαµπόκι για τον τουρκικό στρατό, 940 οκάδες µόνο από τη Σωπική… Ήρθε εισπράχτορας, συνοδευόµενος από πέντε στρατιώτες για να µαζέψουν ψωµί. Ζητούν 1.300 οκάδες από τις Σχοριάδες, 1.300 οκάδες από την Πολύτσανη, 800 οκάδες από το Χλωµό και 800 οκάδες από το ∆ολό, εκτός εκείνου που έστειλαν στο ∆ελβινάκι… Τώρα καταλαβαίνουµε την πείνα. Α! αν βαστάξει αυτή η κατάσταση θα φάµε ο ένας τον άλλον». Στις 21 Φεβρουαρίου 1913 απε-
Ιεκείνους
λευθερώθηκαν τα Ιωάννινα. Όπως συνεχίζει την αφήγησή του ο Ευάγγελος Παν. Παγούνης: «Οι Τούρκοι ύστερα από την προέλαση του Ελληνικού Στρατού έφυγαν από τη Βοστίνα στις 27 Φεβρουαρίου 1913». Και συνεχίζει λέγοντας πως µετά την αποχώρη-
ση των Τούρκων εισήλθε στη Βοστίνα προερχόµενο από το ∆ελβινάκι, µικρό απόσπασµα του Ελληνικού Στρατού, µε αρχηγό τον Λοχία Γ. Παπαδηµητρίου. Σύµφωνα µε την αφήγηση το απόσπασµα κατευθύνθηκε στο σπίτι του Αθανασίου Κιτσώνα, που ήταν δήµαρχος της Βοστίνας, και από εκεί στο ∆ιοικητήριο, στην είσοδο του οποίου ο ίδιος ο αφηγητής εκφώνησε τον λιτό και ενθουσιώδη πανηγυρικό της ηµέρας. Μετά τον πανηγυρικό της ηµέρας ο Λοχίας Γ. Παπαδηµητρίου απηύθυνε σύντοµο χαιρετισµό στο συγκεντρωµένο πλήθος. Ύστερα από τις προσφωνήσεις εισήλθαν στο ∆ιοικητήριο και υπό τις ζητωκραυγές του ενθουσιώδους πλήθους ύψωσαν την Ελληνική Σηµαία, που κατά τον αφηγητή, ήταν κατασκευασµένη στο ∆ολό ¨µε όλους τους τύπους και τους κανόνες¨. Ακολούθως έγιναν τα πρακτικά της παραδόσεως τα οποία σφραγίστηκαν και παραδόθηκαν στον ∆ήµαρχο Αθανάσιο Κιτσώνα. Το πλήθος µε δάκρυα χαράς και απολύτρωσης έλεγαν ο ένας προς τον άλλον του ‘Χριστός Ανέστη….. Αληθώς Ανέστη’. Άλλοι έλεγαν ‘Πατρίς Ανέστη’. Μετά την κατάληψη του Πωγωνίου ο Ελληνικός Στρατός προχώρησε για την κατάληψη του Αργυροκάστρου, Τεπελενίου, Πρεµετής και Αυλώνος.
MAPTIOΣ 2013 να κλασικό περιστατικό
Έαπό αυτά που συχνά συµ-
βαίνουν στις µέρες µας, µια δηλαδή παντρεµένη γυναίκα που παρατάει τον άντρα της και πηγαίνει µε τον εραστή της, στη δεκαετία του σαράντα άναψε τέτοια φωτιά, αρχικά στο χωριό που συνέβη, τα ∆ολιανά της Ηπείρου, κατόπι σε όλο το Πωγώνι και µετά τραγουδήθηκε ανά το πανελλήνιο. Το άκουσα για πρώτη φορά στο χωριό µου. Μετά, όταν εκπατρισθήκαµε µε τον εµφύλιο και έµενα στα Λυόµενα Αµπελοκήπων, στα Γιάννινα, το άκουσα από τα γραµµόφωνα της εποχή εκείνης να το τραγουδάει ο Τσιτσάνης. Από τότε έµεινε σχεδόν κλασικό, τουλάχιστον στην Ήπειρο στις δικές µας µέρες. Πρώτη διδάξασα που παρατάει τον άντρα της, και µάλιστα πανίσχυρο στην εποχή του, για να πάει µε ένα πριγκιπόπουλο, ήταν η κυρία Μενελάου, που για χατίρι της άναψε τέτοιος πόλεµος, ο τρωικός, ώστε να µείνη και να µνηµονεύεται, µια θνητή, αθάνατη, όσο θα υπάρχει ζωή στον πλανήτη µας. Τούτο σηµαίνει πως τέτοια περιστατικά δεν ήταν συνηθισµένα, όπως σήµερα, γι’ αυτό και άφηναν εποχή στον καιρό τους. Η µακαρίτισσα η µάννα µου µου, όταν κάποτε µου µίλησε για το τραγούδι-θρήνο «Της νύφης που κακότυχε» µου εξήγησε πως στα παλαιότερα χρόνια η γυναίκα δεν τολµούσε να απευθυνθεί στον άντρα της µε το όνοµά του, πόσο µάλλον να τον εγκαταλείψει. «Κι εσύ γαµπρέ της µάννας µου και γιε της πεθεράς µου» ήταν η προφώνηση... Ένας λαός που δηµιούργησε το απαράµιλλο έπος των δηµοτικών τραγουδιών, πώς µπορούσε να αφήσει να περιέλθει το περιστατικό της Στέλλας στη λήθη; Το ίδιο συνέβη και στους αρχαίους χρόνους, πρώτα η Ελένη τραγουδήθηκε από το λαό, µα το τραγούδι του Οµήρου είχε τέτοια δύναµη, που η λάµψη του έριξε στη λήθη τη λαϊκή δηµιουργία. Στη Στέλλα ο εραστής δεν ήταν κανένα πριγκιπόπουλο, ήταν όµως ένας δασάρχης, που αν δεν ήταν της... Αττικής, όµως ήταν ένα πρόσωπο µε κύρος και εξουσία που ασκούσε στον τόπο. Και η καρότσα µε τέσσερα άλογα δείχνει ασυνήθιστη πολυτέλεια. Τώρα, αν ήταν και παλληκάρι και όµορφος, αυτά δεν τα λέει το τραγούδι, µπορούµε όµως εµείς να τον φανταστούµε, για να
« ∆OΛ I Ω T I K A »
6
ΤΟ ΤΡΑΓΟΥ∆Ι ΤΗΣ ΣΤΕΛΛΑΣ του Κώστα Γ. Τσιλιµαντού Το µάθαταν τι γίνκε, τι γίνκε, κάτω στα ∆ολιανά. Η Στέλλα του Κοτούλη, Κοτούλη, δεν το ‘πραξε καλά. Στέλλα, µωρ’ Στέλλα, κακιά κοπέλα, δεν το ‘πραξες καλά, παράτησες τον άντρα σ’, µωρ’ Στέλλα, κάτω στα ∆ολιανά. ∆ε φταίω ‘γω πατέρα, πατέρα, µον’ φταίει -ν-η καρδιά, Π’ αγάπησε δασάρχη, δασάρχη, µιαν όµορφη βραδιά. Καρότσα στολισµένη, µωρ’ Στέλλα, µε τέσσερ’ άλογα Ήρθαν για να σε πάρουν, µωρ’ Στέλα, µες στα χαράµατα. Και η επωδός:
Πάισαν κι οι πάπιες, πάισαν κι οι χήνες κλπ. συγκινηθεί τόσο η Στέλλα κα να αφήσει τον άντρα της. Κάτι ανάλογο συνέβη και µε την ωραιότερη γυναίκα του αρχαίου κόσµου. Ήρθε, στο παλάτι που έµενε µε έναν άντρα γεµάτο φροντίδες για το βασίλειο και λιγότερο να τον απασχολεί η οµορφιά της, ένα νεαρό πριγκιπόπουλο από την Τροία, που έλαµπε από νιάτα και οµορφιά και ο σύζυγος αντί να προσέξει ιδιαίτερα τον επικίνδυνο φιλοξενούµενο, παράτησε και τους δυο στο έλεος του γυιου της Αφροδίτης και έβαλε πλώρη για την Κρήτη! ∆εν το άξιζε το κέρατο; Η Ελένη όµως, όταν χρειάστηκε να απολογηθεί στο άντρα της, µετά την άλωση της Τροίας, δεν αναφέρθηκε στα δικά της αισθήµατα, αλλά είχε κάτι που ήταν έξω από τις δικές της δυνατότητες για να αναφέρει. – Ποια ήταν η δική µου ευθύνη σ’ αυτή την τραγωδία, όταν η πανίσχυρη θεά Αφροδίτη µε έταξε στον Πάρη, πώς µπορούσα εγώ µια θνητή να παρακούσω τη θέληση µιας θεάς; Κι εσύ κύριε, αντί να προστατέψεις το σπίτι σου σηκώνεσαι και φεύγεις και µας αφήνεις στο έλεος µιας θεάς που γέννησε τον έρωτα; Έλεος! Γνωρίζοντας όµως πως «βγήκε το όνοµά της» σε όλη την Ελλάδα, κι αυτό για τα ήθη της εποχής ενείχε πολύ κακό αντίκτυπο, όταν κάποτε τά έβαλε µε τον Πάρη, τα βάζει και µε τον εαυτό της για την καταλαλιά της εποχής: «Άχαρη µοίρα ο ∆ίας µας έγραψε, πολυτραγουδηµένο / µες στους ανθρώπους τους µελλούµενους να µείνει τα’ όνοµά µας». Για τους Έλληνες στην εποχή της Ελένης η µόνη πραγµατική ελπίδα αθανασίας ήταν πως η φήµη ενός ανθρώπου µπορούσε να επιζήσει σε ένα τραγούδι. *** Καταλαλιά από τη µια και απ’ την άλλη αθανασία. Να το πιστεύ-
ει πως η µοίρα την αδίκησε; Λεει ο Κακριδής που τη µεταφράζει. Η καηµένη η Στέλλα που δεν είχε µια τέτοια δικαιολογία να προβάλει, ταπεινά και ανθρώπινα, πολύ ανθρώπινα, δικαιολογείται στον πατέρα της «ότι πολύ ηγάπησε». – Τι φταίω εγώ, πατερούλη µου, τούτος εδώ µε συνάρπασε. Τον αγάπησε το σώµα µου και η ψυχή µου. Ήταν και άνοιξη και µια βραδιά που έσταζε µύρο. Και λύγισα. Καταδικάστε µε, αλλά συγχωρέστε την αγάπη µου. Και για τη Στέλλα ύστερα από χιλιάδες χρόνια µετά την Ελένη, ισχύει πως η κακογλωσσιά του κόσµου εξακολουθεί να υπάρχει και σήµερα. Πολλή ντροπή µε το τραγουδι να γίνεσαι σούσουρο!.. Ας την παρηγορήσουµε µε στίχους που λέει η Εκάβη στις «Τρωάδες» κατά µετάφραση Τάσου Ρούσου. Αν όµως ο θεός ανάστροφα
έτσι δε µας εβούλιαζε στης γης τα βάθη, ασήµαντοι θα µέναµε για πάντα κι οι γενιές που θα ‘ρθουνε κατόπι, δε θα µας τραγουδούν τραγούδια κι ύµνους. Για την Ελένη ξέρουµε πως γύρισε στο παλάτι και στον πρώτο της άντρα. Και έζησαν αυτοί καλά ∆εν πέθανε όµως. Χαίρεται και θα χαίρεται στους αιώνες την αθανασία της. Για τη Στέλλα δε µας λέει το τραγούδι τι απόγινε ο έρωτάς της. Τη στέλνει µε άµαξα τετράζυγη στην πωτεύουσα, τα Γιάννινα, όµως έµµεσα από την επωδό του τραγουδιού, που ενέχει κάποια χιουµοριστικά στοιχεία, µαθαίνουµε πως τα πράγµατα δεν εξελίχτηκαν οµαλά µε τον εραστή της, αφού η σχετική περιουσία που διέθετε η Στέλλα εξανεµίστηκε µε τις όµορφες βραδιές και τα ερωτικά συναπαντήµατα σε ειδυλλιακά τοπία. Κι εκεί αφήνει το τραγούδι τη Στέλλα. Πάισαν κι οι πάπιες πάισαν κι οι χήνες πάισαν κι οι κλωσσαριές, Τις έφαγ’ ο δασάρχης, µωρ’ Στέλλα, κάτω στις ρεµατιές. Κι η Στέλλα η χαϊδιάρα, χαϊδιάρα είναι στις ρεµατιές. Ό, τι και να σε πίκρανε, Στέλλα, όποια και να ήταν η ζωή σου, µε την πάροδο του χρόνου όλα απαλύνονται και, για σκέψου, όταν φύγει το φθαρτό σώµα, θα βρίσκονται άνθρωποι που θα φέρουν στα χείλη τους το µελωδικό σου τραγούδι, πόσοι θνητοί µπορούν να χαρούν µια τέτοια δόξα;
Η ηλεκτρονική επικοινωνία µας Στο 1ο τρίµηνο του 2013, στα e-mail της εφηµερίδας µας (
[email protected] και
[email protected]) λάβαµε µηνύµατα από τους παρακάτω χωριανούς και φίλους του χωριού, που τους ευχαριστούµε πολύ: l Χρυσάνθη Κουµπάρου, (εγγονή Αριστοτέλη Καρακώστα). l Φούκης Γιώργος από την Γερµανία. l Χριστινίδης ∆ηµήτρης, από τη Σάµο, γαµπρός της Θάλειας Καρβούνη – Παπαρούνα, µε τις προσφορές του για τους ∆ολιώτες στα ξενοδοχεία του στη Σάµο. l Πορίκης Νίκος, µε την ανταπόκρισή του από το ∆ολό για το Πρωτοχρονιάτικο ρεβεγιόν στο χωριό µας. lΕυφροσύνη Τσιρώνη, από την Θεσσαλονίκη (µε τα πολύ ωραία θέµατα που µας στέλνει τόσο συχνά). l Παπαδόπουλος Σταύρος, από την Πωγωνιανή l Σέρβος Μιχάλης από την Αµερική, µε την αποστολή της διακήρυξης του Ιδρύµατος Ελληνισµού Αµερικής για πρόθεση δηµιουργίας «Μνηµείου Ολοκαυτώµατος», µε συµµετοχή των Ελλήνων της ∆ιασποράς. l Τσιλιµαντός Κώστας, µε τις νέες του συνεργασίες που θα δηµοσιευτούν στα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ». l Καρακώστα-Καµουτσή Ελευθερία, από την Αθήνα.
MAPTIOΣ 2013
Kοινωνικά ΓΑΜΟΣ και ΓΕΝΝΗΣΗ
Από έλλειψη πληροφόρησης και µόνο, καθυστερήσαµε τις παρακάτω ανακοινώσεις που αφoρούν ευχάριστα γεγονότα των παιδιών της οικογένειας Παύλου Λώλη. – Ο ∆ιαµάντης Αχιλλέας και η Αγγελική Λώλη (κόρη του Παύλου και της Λίτσας) παντρεύτηκαν στα Γιάννενα. Ευχόµαστε να ζήσουν ευτυχισµένοι. Επίσης απέκτησαν κοριτσάκι και της χάρισαν το όνοµα Αιµιλία. Στους ευτυχισµένους γονείς, παππού και γιαγιά, ευχόµαστε να τους ζήσουν. – O Παναγιώτης και η Nτιάνα Πότση (γιος του Hλία και της Xρυσούλας) απόκτησαν αγοράκι. Eυχόµαστε να τους ζήσει ευτυχισµένο. ΘΑΝΑΤΟΙ – Πέθανε στην Αµερική, όπου και κηδεύτηκε η Μαργαρίτα ∆ιαµαντούκου Μπολάνου, (αδελφή του Νίκου ∆ιαµαντούκου). – Πέθανε στα Γιάννενα ο Μιχάλης Κολυβάκης, από την Πωγωνιανή, φίλος και συνεργάτης της εφηµερίδας µας. – Πέθανε στα Γιάννενα, όπου και κηδεύτηκε, η Λένα Παπαιωάννου (σύζυγος του Λάκη Παπαιωάνου) και κηδεύτηκε στα Γιάννενα.
Εκφράζουµε τα θερµά µας συλλυπητήρια στους οικείους τους.
« ∆OΛ I Ω T I K A »
ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΦΩΦΩΣ ΛΙΟΛΙΟΥ Στις 10 του Μάρτη έφυγε από τη ζωή η Φωφώ Λιόλιου.. Η Φωφώ ήταν µια ξεχωριστή γυναίκα που διακρινόταν για την ευγένεια και την καλοσύνη της. Ήταν σύζυγος του αείµνηστου Γιώργου Λιόλιου που µαζί του απέκτησε δύο παιδιά την Ελεονόρα και τον Παναγιώτη και ένα εγγόνι τον Βασίλη από το γάµο της Ελεονόρας µε τον εξαίρετο Θανάση Μπαλωµένο. Η συντριβή τους στο άκουσµα του χαµού της είναι µια µικρή µόνο απόδειξη της αγάπης που της είχαν και του δυσαναπλήρωτου κενού που αφήνει η απουσία της. Τη γνωρίσαµε σαν ένα άτοµο σπάνιο που κέρδισε από την πρώτη στιγµή την αγάπη και την εκτίµησή µας και πάνω από όλα τη γνωρίσαµε ως άνθρωπο ακέραιο, στις σχέσεις της µε τον περίγυρο των γνωστών και χωριανών που τόσο αγάπησε αλλά και αγαπήθηκε. Μαζί µε τον αγαπηµένο της Γιώργο, επισκεπτόταν τακτικά το χωριό, άνοιγαν το σπίτι και καλοδέχονταν τους χωριανούς µοιράζοντας χαρές και γέλια. Με την απλότητα του χαρακτήρα της, µε τη ευγένεια και τη µεθοδικότητα που την διέκρινε αλλά και τη µοναδική υπερβατική συµπεριφορά της, κατάφερε να κερδίσει την αγάπη και την εκτίµηση όλων όσοι την γνωρίσαµε. Επίσης µε τη σύνεση, που τη χαρακτήριζε, ανάθρεψε και µόρφωσε δύο υπέροχα παιδιά, τα οποία την έκαναν ιδιαίτερα υπερήφανη µε τις επιδόσεις τους στην οικογένειά τους και στην κοινωνία, αλλά και της έδωσαν τη χαρά να έχει έναν υπέροχο γαµπρό και ένα λεβέντη εγγόνι, που αγαπούσε ιδιαίτερα. Σε όλους εµάς εδώ στη Γη που την αγαπήσαµε, θα φωλιάζει για πάντα µέσα στο µυαλό και στην καρδιά µας µια γλυκιά της ανάµνηση µα και το παράδειγµα για το πώς πρέπει να είναι ένας ολοκληρωµένος άνθρωπος, ένας καλός σύντροφος, γονιός και συγγενής. Αν ήθελα να πω µε δυο λέξεις ποια ήταν η Φωφώ Λιόλιου, θα έλεγα πως ήταν µία Κυρία µια Περήφανη Κυρία. Θα σε θυµόµαστε πάντα µε αγάπη, γιατί µόνο αγάπη έδωσες στο πέρασµά σου από τη ζωή. Ας είναι ευλογηµένο και ελαφρύ το χώµα της Αττικής γης που σε σκεπάζει. Καλό σου ταξίδι καλή µας Φωφώ. Γ.Μ.
Α∆ΕΛΦΟΤΗΤΑ ∆ΟΛΟΥ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ «Ο ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ» Το ∆.Σ. της Αδελφότητας ∆ολού συµµετέχοντας στο πένθος για το θάνατο της αγαπητής µας συγχωριανής Ευτυχίας Γεωργίου Λιόλιου εκφράζει στα παιδιά της, στον εγγονό της και σε όλους τους οικείους της τα θερµά συλλυπητήρια του. Καταθέτει στη µνήµη της για τον οίκο ευγηρίας των Αθηνών, το ποσόν των 50 ευρώ. Από την Αδελφότητα ∆ολού
ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ
ΡΙΞΑΝΕ ΛΑ∆Ι ΣΤΟ ΛΥΧΝΑΡΙ
Όπως γνωρίζετε τα «∆ΟΛΙΩΤΙΚΑ» είναι µια µικρή τοπική εφηµερίδα και δεν έχει τα µέσα να πληροφορείται για όσα συµβαίνουν, στους αγαπητούς µας χωριανούς. Γ’ αυτό σας παρακαλούµε να µας ενηµερώνετε σαν θέλετε να δηµοσιεύουµε ό,τι ευχάριστο ή δυσάρεστο σας συνέβη, (γέννηση, θάνατος, µνηµόσυνο, επιτυχίες, διακρίσεις κ.λ.π.) Επίσης να µας ενηµερώνετε για την αλλαγή της διεύθυνσή σας.
Πύλλης Κωνσταντίνος 15Ε Τσάµης Ιωάννης 20Ε Πότσης Γεώργιος και Σοφία δολλάρια 100 Παππά Αλεξάνδρα & Βιβή 20Ε Παγούνη-Κόκκοτα Λίτσα 50Ε Ζωγράφος Κων/νος 50Ε Καρακίτσου Ματούλα 20Ε Κουτσουµπίνα Ντίνα 50Ε Λώλης Παύλος 20Ε Υφαντή Μαίρη 20Ε Κωσταπαππά Μαγδαληνή 20Ε
ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ – Tα «∆OΛIΩTIKA» στη µνήµη του συνεργάτη τους Μιχάλη Καλυβάκη 20 ευρώ.
∆ΩΡΕΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗN – Ο Γεώργιος Νάστος και η σύζυγός του Σταυρούλα διέθεσαν στον Σύλλογό µας το ποσό των 50 Ε εις µνήµην της εξαδέλφης τους Λευκοθέας Γ. Ζωίδη (Νάστου).
7
ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗΤΉ ΜΑΣ ΡΊΤΑ ∆ΙΑΜΑΝΤΟΎΚΟΥ Η είδηση του ξαφνικού θανάτου της αγαπητής και αλησµόνητης Ρίτας ∆ιαµαντούκουΜπολάνου, µας ξάφνιασε και µας γέµισε την ψυχή µας µε θλίψη και πόνο. Τη στιγµή αυτή του πόνου, όλοι εµείς οι ∆ολιώτες της Νέας Υόρκης, σκεπτόµαστε την άξια χωριανή µας, τη γλυκιά και καλοσυνάτη ψυχούλα της, την ανοιχτή καρδιά της, την αγαπηµένη σε όλους µας Μαργαρίτα. Εκείνο που µας πόνεσε ιδιαίτερα, ήταν πως δεν έφυγε από τη ζωή από µια φυσιολογική αιτία, µα από τη βιασύνη ενός απρόσεκτου οδηγού. Την κλάψαµε, την θρηνήσαµε και την αποχαιρετήσαµε στο τελευταίο µεγάλο ταξίδι της. Ευτύχισε όµως να δει ευτυχισµένα και δηµιουργηµένα τα δυο λατρευτά της παιδιά, την Ελένη και την Χριστίνα,που τους µεταλαµπάδευσε τα πλούσια ψυχικά της χαρίσµατα και τα έκανε να ξεχωρίζουν στην κοινωνία, όπως και η ίδια ξεχωριστή ήταν. Ευχόµαστε στον Ύψιστο να αναπαύσει την ψυχή της. Το δε χώµα της φιλόξενης χώρας που τη σκεπάζει, ας είναι ελαφρύ. Αιωνία σου η µνήµη, αγαπητή µας Ρίτα. Από τους λιγοστούς ∆ολιώτες της Αδελφότητας Νέας Υόρκης.
«∆OΛIΩTIKA» Όργανο του Eκπολιτιστικού Συλλόγου ∆ολού Iωαννίνων
Aιακιδών 36 T.K. 452 21 Tηλ. 26510/33.728 E-mail:
[email protected] Yπεύθυνος έκδοσης: ∆ηµήτριος Πότσης, Πρόεδρος Συλλόγου ∆ολού Πωγωνίου Υπεύθυνος σύνταξης: Μποντίνης Ιωάννης Απολλωνίας 21 - 45332 Ιωάννινα KΩ∆IKOΣ 4587 ΣYNTAKTIKH EΠITPOΠH Kώστας Mέξης Γεώργιος Μποντίνης Iωάννης Mποντίνης Eλένη Παπακώστα ∆ηµήτριος Πότσης Bασίλειος Xρήστου Eλευθέριος Φωτόπουλος Οι συνδροµές - συνεργασίες να αποστέλλονται στη ∆/νση: Πότση ∆ηµήτριο Αιακιδών 36 – Τ.Κ. 45221 Ιωάννινα Xειρόγραφα που δηµοσιεύονται ή όχι, δεν επιστρέφονται. Oι ενυπόγραφες συνεργασίες εκφράζουν τις απόψεις εκείνων που υπογράφουν.
MAPTIOΣ 2013
« ∆OΛ I Ω T I K A »
EΘEΛONTIΣMOΣ
EKEINOI ΠOY EΦYΓAN
ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΟΛΥΒΑΚΗΣ Του Κώστα Γ. Τσιλιµαντού άνθρωπος ο ακούραστος, o ανή-
Οσυχος, ο γλεντζές,-γλέντι, πανη-
γύρι, χαρά, πρώτος- το τελευταίο ανήσυχο πνεύµα του χωριού µας που µας έφυγε. Θα ’λεγα ο τελευταίος των Μοϊκανών. Υπηρέτησε µε ζήλο την ιδεολογία του και είναι η µοναδική περίπτωση ανθρώπου που δε ζήτησε ούτε καταδέχτηκε ποτέ χάρη από κανένα. Περήφανος και ακατάδεχτος, τη µακρόχρονη τραγωδία του την έζησε µόνος, χωρίς γνωστούς και φίλους, τυλιγµένος στη σιωπή του. Α! ρε Μιχάλη, σε περιµέναµε, και εσύ µας τιµώρησες φεύγοντας µετά από πενήντα χρόνια! ∆ε θα τον τιµήσω µε µοιρολόγια. Στον άνθρωπο και γλεντζέ Μιχάλη ταιριάζει να τιµηθεί µε ριζίτικα τραγούδια του τύπου: Τρώτε και πίνετε άρχοντες κι εγώ θα σας διηγούµαι. (Σ. Παπαδόπουλος). Θεωρείται συνιδρυτής µαζί µε τον καθηγητή Θ. Νάκα kαι το γιατρό Π. Κάπαρο του Λαογραφικού Μουσείου Πωγωνιανής. Το καλοκαίρι του 1982 που το Λαογραφικό µουσείο βρισκόταν στο αρχοντικό Βασιλειάδη, υπήρξε τέτοια η εγκατάλειψη, που σκόνες, νυχτερίδες και αράχνες είχαν σκεπάσει τα εκθέµατα. Ζητήσαµε συνδροµή και ο Μιχάλης βρήκε τρόπο να συγκεντρώσει 18 άτοµα που ήρθαν και το Μουσείο ευπρεπίστηκε και πήρε τη µορφή που του ταίριαζε. (Β. Σταµπόλης) Να πω κι εγώ λίγα δικά µου. Τον γνώρισα το 1970, όταν ήρθα από θητεία 10 ετών στην Πόλη, και, εντελώς άπειρος των ελληνικών πραγµάτων, τοποθετήθηκα, χωρίς να το επιδιώκω ούτε καν να το επιθυµώ, ∆ιευθυντής του Γυµνασίου. ∆εν ξέρω που θα είχα πάρει την ανάσα µου, αν δεν ερχόταν ένας και µόνος από το χωριό, ο Μιχάλης, να µε συµβουλέψει τι να προσέχω, τι να αποφεύγω για να µπορέσω να κρατηθώ σ’ εκείνους τους χαλεπούς καιρούς. Του το χρωστώ και το αναφέρω µε ευγνωµοσύνη. Ήταν τέτοια τα γλέντια µας στο καφενείο του Τόµου και τόσο αγαπητός στους οργανοπαίχτες- χωρίς Μιχαλη δεν νοούνταν χορός - που όπου πήγαινε το όργανα τον ακολουθούσαν. Σ΄ένα τέτοιο γλέντι στην Πλατεία πήρα το µικρόφωνο και αυθόρµητα µου ήρθαν οι εξής στίχοι. Βοστίνα όσο κι αν γέρασες πάντα βαθιά ανασαίνεις Με σαν Μιχάλη χορευτές ποτέ σου δεν πεθαίνεις. Όταν κάποτε τον είδα, µε τα όργανα να τον ακολουθούν, να κάθεται στο καφενείο του Κολέφα στον Πλάτανο για να πιεί τον καφέ του, έγινε κάτι το ασυνήθιστο. Μόλις ήρθε ο καφές, θαρρείς τα όργανα αυτό περίµεναν, µε την πρώτη γουλιά, άρχισαν παίζοντας να συντροφεύουν τον καφέ του, οπότε δεν άντεξα:
8
Μιχάλη, ξεπέρασες τα κοινά µέτρα, του είπα µε θαυµασµό. ∆εκαοχτώ οι συλλογές των αφηγηµάτων του που εγώ τουλάχιστον γνωρίζω. ∆εν είναι βέβαια οι µόνες. Είναι άπειρα τα άρθρα του επί παντός επιστητού. Και κάτι που πρέπει να επισηµανθεί ιδιαιτέρως. Όλοι, λίγο πολύ, τρέχοµε να βρούµε κάποια χορηγία για να εκδώσουµε κάποιο από τα έργα µας. Ο Μιχάλης, απροσκύνητος και ακατάδεχτος, µε µια φτωχή σύνταξη, έξέδωσε όλα του τα έργα στον ηλεκτρονικό υπολογιστή και τα ταχυδροµούσε σε γνωστούς και φίλους µε δικά του έξοδα. Είναι ο µόνος απ΄όλους τους Βοστινιώτες που θύµισε στους Πωγωνίσιους στο εξαίρετο λαογραφικό έργο του «Το σιουγκράβι», να στηθεί µια αναµνηστική στήλη στη δηµοσιά, στον τόπο του µαρτυρίου, εκεί που τα συµµαχικά αεροπλάνα χτυπώντας τη γερµανική φάλαγγα, έγιναν αιτία, χωρίς να το θέλουν να καούν µέσα στα αµάξια και δικοί µας Έλληνες όµοιροι από τον Κακόλακκο και άλλα χωριά. ∆υστυχώς ο Μιχάλης δεν εισακούστηκε και σε λίγο που θα φύγοµε κι εµείς οι τελευταίοι, δεν θα υπάρχει κανείς να µνηµονεύει αυτό το τραγικό περιστατικό. Σ’ αυτό το έργο του αποτυπώθηκε η φλόγα της καρδιάς του, τα πλούσια αποθέµατα της εµπειρίας του, η καθαρή σκέψη και προπάντων η αγάπη για τον τόπο του και τους ανθρώπους. Η ανθρωπιά της γραφής του. Οικογενειακή σύµπνοια, αγάπη, κατοχή, φτώχεια, µελανές σκιές του εµφύλιου, βασανισµοί, φόνοι µέσα στην ίδια ιδεολογική παράταξη, θέτει το δάχτυλο στην πληγή, χρωµατίζει τα γεγονότα, χωρίς να θολώνεται η γραφή µε µονοµέρεια, παρόλη τη συναισθηµατική φόρτιση και τον ιδεολογικό εξοπλισµό του. Απονέµει, κατά το δυνατόν, ευθύνες, καταλογίζει σφάλµατα, αφήνει να ακουστεί η διαµαρτυρία, η αµφισβήτηση, ο αντίµαχος λόγος . Μαχητικός και ασυµβίβαστος µε πάθος και ακοίµητη συνείδηση διασώζει την πωγωνίσια ντοπιολαλιά µε τους κάθε λογής ιδιωµατισµούς κι αυτό γίνεται η δεύτερη ανάσα του. Το έργο του δεν είχε την προσδοκώµενη αποδοχή που εδικαιούτο. Έτσι έγινε µε τον «µονότροπο» και «αιρετικό» Μιχάλη –όπως ο ίδιος χαρακτήριζε τον εαυτό του, θυµίζοντάς µας το ευαγγελικό ΟΥ∆ΕIΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΕΝ ΤΗ ΕΑΥΤΟY ΠΑΤΡΙ∆Ι. Καλό σου ταξίδι, Μιχάλη, και νά ’σαι βέβαιος πως όχι λίγα έµειναν σ΄’εµάς να θυµόµαστε από το έργο σου και από εσένα τον ανοιχτόκαρδο, τον ανοιχτοχέρη, τον γλεντζέ, τον ανιδιοτελή φίλο, τον ασυµβίβαστο, τον µαχητικο, τον «αιρετικό», όσο θα ζούµε. Ώρα σου καλή!
Λόγω της οικονοµικής κατάστασης ακούµε πολύ συχνά το «όλοι µαζί» και σκέφτηκα πόσο καλά το ξέραν οι προηγούµενες γενιές! Όλοι µαζί στην οικογένεια, στην κοινωνία, σε χαρές, σε λύπες στην καθηµερινότητα. Πόσο χρήσιµο και αποτελεσµατικό. Tο «ακούσατε πάσα ένας»... του τελάλη θα µάζευε τους χωριανούς για τις ανάγκες που παρουσιάζονταν. (Nα καθαριστούν οι δρόµοι, ο λάκος, η µούρσα κ.λ.π.). Ή για τη βοσκή των οικόσιτων ζώων (αγελάδες-γίδια) οι ιδιοκτήτες µοιράζονταν τις µέρες µε τη σειρά. Kαι πόσα άλλα πράγµατα που κάνανε όλοι µαζί. Mε ορισµένους ανθρώπους µεµονωµένα ή µε συλλόγους, ευτυχώς υπάρχει και σήµερα σε κάποιο βαθµό ο εθελοντισµός. Παράδειγµα το καλοκαιρινό τραπέζι γίνεται τόσα χρόνια χάρη στην αγάπη για το χωριό και τους χωριανούς και τον κόπο µικρών και µεγάλων για τα δρώµενα. Θα µπορούσαν να γίνουν και πολλά περισσότερα. Aρκεί να υπάρχει η διάθεση της προσφοράς, όπως και αυτή της Aγνής (µας) Φωτοπούλου∆ερµητζάκη για το χορευτικό µας. Στον τοµέα της καθαριότητας αναφέρεται συχνά η εφηµερίδα µας και ειδικά για το κέντρο του χωριού στους κοινόχρηστους χώρους... αλλά εκτός απ’ αυτούς πολλοί επισκέπτες θέλουν να κατεβούν στο λάκο ή να πάνε µέχρι το κιόσκι, πράγµα δύσκολο. H είσοδος κάθε χειµώνα κλείνει από άµµο, ξύλα, φύλλα και χορτάρια.
Σε κάθε βόλτα που κάνει η νεολαία αν είχε ένα ψαλίδι, µια τσάπα κι ένα φτυάρι θα έκανε θαύµατα. Kι αυτό είναι εθελοντισµός. Σε λίγο, δεν θα υπάρχει δυνατότητα να πληρώνουµε για το κάθε τι. Mια κακή συνήθεια είναι τα πεταµένα µπουκάλια-ποτήριατενεκεδάκια κ.λ.π. σε κεντρικούς δρόµους. Aπ’ τον Άη∆ηµήτρη µέχρι το κέντρο γεµίζουν δυο σακούλες. ∆εν θα ήταν καλύτερα να µην υπάρχουν; Tο «πράσινο» που έχουµε φαίνεται ωραίο αλλά όταν γίνεται πολύ και άναρχο δηµιουργεί προβλήµατα και στους γύρω. Όπως τα µεγάλα δέντρα µέσα ή έξω απ’ τους κήπους. Λίγο προσοχή απ’ τους ιδιοκτήτες και λίγο κλάδεµα δεν θα έβλαπτε. Mια γκορτσιά που εµποδίζει την άνοδο και κάθοδο στο µονοπάτι του ΆηΓιώργη περιµένω κάτι χρόνια να φύγει απ’ τη µέση· µόνο εµένα ενοχλεί άραγε; Eπίσης όλο το µονοπάτι θέλει καθάρισµα, κοντεύει να κλείσει. Aν θέλει να βοηθήσει κάποιος, ας το κάνει. Tο µονοπάτι απ’ τα αλώνια µέχρι το κόνισµα του Παγούνη είναι µια πανέµορφη διαδροµή. ∆υστυχώς όµως όσοι νέµονται τη βοσκή καταστρέφουν χωρίς να καθαρίζουν. Όποιος θέλει να προσφέρει στο χωριό και να ζει σ’ ένα ωραίο και καθαρό περιβάλλον, θα µπορούσε να βρει σωρό από µικροεργασίες, είτε είναι χειµώνας είτε καλοκαίρι. Aς κάνει κάποιος τον «τελάλη» και όσοι πιστοί προσέλθετε. N.K.
Προσφορές από τα ξενοδοχεία ARIA BOUTIQUE & SAMOS BAY στη Σάµο Από τον ∆ηµήτρη Χριστινίδη, γαµπρό της Θάλειας ΚαρβούνηΠαπαρούνα, manager και Πρόεδρο των ∆.Σ. των ξενοδοχείων ARIA BOUTIQUE & SAMOS BAY στη Σάµο, προσφέρεται σε όλους του αναγνώστες και φίλους του Συλλόγου, εάν επιλέξουν τη Σάµο και ένα από τα παραπάνω ξενοδοχεία για τις καλοκαιρινές διακοπές τους, έκπτωση 30% στις τιµές πόρτας της εκάστοτε περιόδου. Tα στοιχεία επικοινωνίας για το κάθε ένα χωριστά: 1ον ARIA BOUTIQUE HOTEL SAMOS TOWN - ΙΩΑΝΝΗ ΛΕΚΑΤΗ 8 - ΓΕΦΥΡΑΚΙ ΣΑΜΟΣ Τ.Κ. 83100 ΤΗΛ: 2273087780-2 FAX: 2273087783 ΚΙΝ: 6945050051 - Site: www.hotelaria.gr mail:
[email protected] 2ον SAMOS BAY HOTEL BY GAGOU BEACH - ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΑΓΓΟΥ ΣΑΜΟΣ Τ.Κ. 83100 ΤΗΛ: 2273080911-12 FAX: 2273022820 ΚΙΝ: 6945050051 - Site: www.samosbay.gr mail: manager@samos bay.gr Tο µόνο που χρειάζεται να λένε από το Σύλλογο του ∆ΟΛΟΥ και αµέσως θα γίνεται η έκπτωση. Ο Πολιτιστικός Σύλλογος ευχαριστεί τον ∆ηµήτρη Χριστινίδη για την προσφορά του.
MAPTIOΣ 2013
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Παράρτηµα της «ΚΙΒΩΤΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» στην Πωγωνιανή ο όραµα γίνεται πραγµατικότητα και σε λίγο καιρό θα λειτουργήσει στην Πωγωνιανή Παράρτηµα της «ΚΙΒΩΤΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ». Όπως ανακοίνωσε ο δήµαρχος Πωγωνίου Κώστας Καψάλης, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης για τα 100 χρόνια Ελεύθερα Γιάννενα που έγινε στις 20 Φεβρουαρίου στην Αθήνα, θα ιδρυθεί παράρτηµα της «Κιβωτού του Κόσµου» και παράλληλα Γεωργική Σχολή στην Πωγωνιανή. Πρόκειται για µια πρωτοβουλία που ξεκίνησε πριν ένα περίπου χρόνο, αλλά πλέον παίρνει σάρκα και οστά. Η «ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» είναι Μη Κερδοσκοπικός Οργανισµός Ειδικής Μέριµνας και Προστασίας Μητέρας και Παιδιού, που δραστηριοποιείται πάνω στη µέριµνα παιδιών που ζούσαν σε συνθήκες παραµέλησης και εγκατάλειψης, χωρίς ιατρική φροντίδα, χωρίς µέλλον, τα περισσότερα από µονογονεϊκές οικογένειες, και πολλά χωρίς γονείς. Η «ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» ιδρύθηκε το 1998 από έναν εικοσιεξάχρονο τότε ιερέα, τον πατέρα Αντώνιο Παπανικολάου µε όπλα την αγάπη του για τα παιδιά και την επιθυµία του για τη δηµιουργία µιας φωλιάς στοργής και φροντίδας για τα παιδιά αυτά της «άλλης» Αθήνας. Λειτουργεί µε πολύ µεγάλη επιτυχία, παραπάνω από 15 χρόνια, στον Κολωνό Αττικής. Ο πατέρας Αντώνιος είναι ένας από τους πρωτοπόρους σύγχρονους ιερωµένους. Η «ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ» και ο πατέρας Αντώνιος βραβεύθηκαν για το φιλανθρωπικό τους έργο, από τους Προέδρους της ∆ηµοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο και Κάρολο Παπούλια, από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο ενάντια στο ρατσισµό και την ξενοφοβία, από την UNESCO και από την Ακαδηµία Αθηνών. Το ελπιδοφόρο άγγελµα που κυκλοφόρησε σ’ ολόκληρη την
Τ
περιοχή του Πωγωνίου ότι η «ΚΙΒΩΤΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ», απεφάσισε να λειτουργήσει στην ακριτική Πωγωνιανή, Παράρτηµα και Γεωργική Σχολή, µε αντικείµενο τη φιλοξενία και εκπαίδευση παιδιών –θεωρία και πρακτική– στον πρωτογενή γεωργικό τοµέα, µας έκανε όλους να νιώσουµε βαθιά ικανοποίηση αλλά και µεγάλη χαρά και συγκίνηση και µας δηµιούργησε βάσιµες ελπίδες, αν όχι την πεποίθηση ότι θα δώσει “ανάσα” και ελπίδα ξανά στο Πωγώνι. Στις νέες δοµές που πρόκειται να στεγαστούν στο κτίριο των Τεχνικών Σχολών Λάτση, των οποίων ο κύκλος έχει τελειώσει, µετά από 20 και πλέον χρόνια επιτυχηµένης παρουσίας, θα φιλοξενηθούν άπορα παιδιά, που προέρχονται από ευπαθείς κοινωνικές οµάδες. Η υλοποίηση αυτής της προσπάθειας εκτός από την κάλυψη κοινωνικών αναγκών, θα αποτελέσει και µοχλό ανάπτυξης της γύρω περιοχής και θα ανακόψει την ερήµωση της περιοχής του Πωγωνίου και ιδιαίτερα της ευηµερούσας, παλιότερα, Πωγωνιανής της οποίας η πορεία των κατοίκων της πολλά χρόνια τώρα, είναι συνυφασµένη µε τη λειτουργία εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, οικοτροφείων και άλλων σχολών. Είναι δεδοµένο ότι όλοι οι φορείς του Πωγωνίου, έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την δηµιουργία του νέου εκπαιδευτηρίου και υποσχέθηκαν την πλήρη συµπαράσταση και βοήθεια για την υλοποίηση του σκοπού αυτού και υποστηρίζουν ανεπιφύλακτα την εν λόγω πρωτοβουλία. Παράλληλα για να πετύχει αυτό το δύσκολο οµολογουµένως έργο, απαιτείται η προσφορά και συνδροµή όλων των Πωγωνησίων για την πραγµατοποίησή του, από οποιαδήποτε πλευρά µπορεί ο καθένας. Γιώργος Μποντίνης
9
Περασµένα µεγαλεία.... Η λέξη µεγαλεία ίσως να µη ταιριάζει στην σηµερινή εποχή µας, του πολιτισµού και της εξέλιξης της κοινωνίας που ζούµε τώρα, όµως για την εποχή που ζούσαµε στο χωριό τα συµβάντα τα θεωρούσαµε µεγαλεία. Ήταν ένα σούρουπο του Μάρτη, καθόµουνα στο αναµµένο τζάκι µαζί µε την εγγονή µου. Η απορία της ήταν πώς περιµέναµε το Πάσχα τα χρόνια εκείνα στο χωριό. Τότε και εγώ ζώντας νοερά τα χρόνια εκείνα άρχισα να της λέω. Από ένα µήνα πριν αρχίζαµε τις ετοιµασίες όπως ασβεστώναµε τα σπίτια µας µε ασβέστη που αγοράζαµε από κάποιον άνθρωπο που ερχόταν στο χωριό και στην πλατεία φώναζε «έχω καλό ασβέστη». Οι νοικοκυρές φωνάζοντας η µια την άλλη έτρεχαν µε ένα τσουβάλι ή τενεκέ στα χέρια να προλάβουν να αγοράσουν. Μετά τον σβήναµε µε νερό και ο ασβέστης άρχιζε να βράζει και γινόταν µια αλοιφή. Με αυτόν ασπρίζαµε τα σπίτια και πολλές φορές ρίχναµε και λουλάκι µέσα για χρώµα. Τα δωµάτια όλα τότε µοσχοβολούσαν από το ν ασβέστη. Άλλη πάλι µια φροντίδα ήταν να πάµε στο ποτάµι για να πλούνουµε τα σκεπάσµατα. Τις κουβέρτες, φλοκάτες, κουρελούδες και ότι είχε ο καθένας µας. Τα φορτώναµε στο ζώο δεξιά και αριστερά και στη µέση από το σαµάρι βάζαµε το καζάνι και τον κόπανο. Εµείς τα παιδιά σέρναµε το καπίστρι και ακολουθούσαν οι µεγάλοι. Ήταν και αυτό µια χαρά της ζωής µας στο χωριό που την περιµέναµε πάντα, γιατί αφ’ ενός θα πηγαίναµε στο λάκκο και αφ’ ετέρου θα παίζαµε µε το νερό που τότε είχαµε έλλειψη. Εσείς τώρα πηγαίνετε τα καλοκαίρια που έρχεστε και απολαµβάνετε το ποτάµι κάνοντας και µπάνιο, ενώ εµείς παίζαµε µε το νερό βάζοντας τα πόδια µας για λίγο µέσα γιατί δεν ξέραµε µπάνιο. Όταν πλησίαζε η Μ. Εβδοµάδα κάναµε άλλες ετοιµασίες όπως να καθαρίσουµε τα ντουλάπια, να πλύνουµε τα γυαλικά µας, να τακτοποιήσουµε την πιατοθήκη, να αγοράσουµε από την Πωγωνιανή τα χρωµατιστά δαντελωτά χαρτιά που βάζαµε στην πιατοθήκη και αν δεν καταφέρναµε να αγοράσουµε βάζαµε εφηµερίδες που τις κόβαµε µε το ψαλίδι σε σχήµα δαντέλας. Εκεί τοποθετούσαµε τα λιγοστά πιάτα µας στις θήκες της και δεξιά αριστερά βάζαµε τις κούπες και τα φλυτζάνια. Απορηµένη η εγγονή µου µε ρώτησε και πού είναι οι πιατοθήκες τώρα; Τώρα δεν υπάρχουν πια στη θέση τους, έχουν τοποθετηθεί σκρίνια και σύνθετα. Άλλη ετοιµασία για το Πάσχα ή το πανηγύρι ήταν να καθαρίσουµε τους δρόµους τόσο ο καθένας µας το σοκάκι του όσο και τους δρόµους
έξω από το χωριό όπως προς την χαράδρα και το ποτάµι. Ακόµη ηχεί στα αυτιά µου η φωνή του µπάρµπα Ανδρέα που φώναζε στο µεσοχώρι «ακούσατε, κάθε ένας να πάρετε φτιάρια και τσαπιά θα πάµε να καθαρίσουµε τον τάδε ή τάδε δρόµο». Την Μ. Εβδοµάδα που το χωριό βούιζε από κόσµο καθαρίζαµε την εκκλησία µας. Με το χτύπηµα της καµπάνας από τον αλησµόνητο Γιώργο Ντόντη, που έχει αφήσει µεγάλο κενό στο χωριό µας και ιδιαίτερα στην εκκλησία µας, παίρναµε σκούπες και πανιά, καθώς και όλα τα σχετικά της καθαριότητας και κάναµε την εκκλησία µας, τις εικόνες, τους τοίχους και τα µπασαµάκια να αστράφτουν από καθαριότητα. Νοµίζω πως και σήµερα ακόµη γίνεται αυτό γιαγιά, µου απάντησε η εγγονή µου. Γίνεται της είπα αλλά µε πληρωµή της δουλειάς, ενώ εµείς το κάναµε µε την θέληση της ψυχής µας και η ανταµοιβή µας ήταν ένας καφές κάτω από την καστανιά που µας κερνούσε ο Γ. ΝΤόντης από το καφενείο που τότε λειτουργούσε καθηµερινά. Η Μ. Εβδοµάδα ήταν αφιερωµένη στο φτιάξιµο των πουλιών (µπαντούσια) είδος πασχαλινών κουλουριών του χωριού µας, να βάψουµε τα κόκκινα αυγά και ότι έλειπε για το Πάσχα. Η εκκλησία µας ήταν γεµάτη κόσµο, αφού καθηµερινά λειτουργούσε µόνιµος παππάς, όχι σαν τώρα που έχουµε να εκκλησιαστούµε από τις 14 Σεπτεµβρίου, του Σταυρού, του περασµένου χρόνου. Η καµπάνα του χωριού µας χτυπάει τώρα µόνο λυπητερά για να αναγγείλει τον θάνατο, να µάθουµε οι λίγοι χωριανοί τον θάνατο του τάδε ή της τάδε. Το Πάσχα τότε ήταν µια γιορτή που νιώθαµε µεγάλη χαρά γιατί θα φορέσουµε κάποιο καινούργιο ρούχο, παπούτσια, κορδέλα στα µαλλιά και ότι άλλο µπορούσε να αγοράσει ο καθένας µας. Επίσης περιµέναµε µετά από την νηστεία να φάµε το ψητό, την µαγειρίτσα, τα κόκκινα αυγά µε την αγωνία να σπάσουµε πολλά αυγά. Όλοι µαζί ζούσαµε τέτοιες ανθρώπινες εµπειρίες που αποκτούσαν άλλη διάσταση. Η ώρα είχε περάσει, η φωτιά στο τζάκι σιγόσβηνε, η εγγονή µου συγκινηµένη και αυτή από το δάκρυ που είδε να κυλά στο πρόσωπό µου από την όλη διήγησή µου απάντησε «πόσο ήθελα να ζούσα και εγώ γιαγιά αυτή την εποχή στο χωριό». Τότε, µε τρεµάµενη φωνή της απάντησα: Όλα αυτά παιδί µου είναι τώρα περασµένα µεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις». ∆ολιώτισσα
MAPTIOΣ 2013 καθιερωµένη κοπή της
Ηπίτας της Αδελφότητάς
« ∆OΛ I Ω T I K A »
Α∆ΕΛΦΟΤΗΤΑ ∆ΟΛΟΥ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ «Ο ΑΓΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ»
µας πραγµατοποιήθηκε µε επιτυχία την Κυριακή 20 Ιανουαρίου 2013 σε ένα όµορφο και ζεστό περιβάλλον, στο ξενοδοχείο «Τιτάνια», προσβάσιµο σε όλους όσοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσµα αυτό. Η πρόεδρος της Αδελφότητας καλωσόρισε τους παρευρισκοµένους ∆ολιώτες και φίλους του ∆ολού, τον Μάνο Κιτσώνα πρόεδρο της Αδελφότητας Πωγωνιανιτών και ευχή-
κοπή της πίτας σε συνδυασµό µε την ετήσια συνεστίαση, πάντα πετυχηµένη, που περιελάµβανε παραδοσιακό χορό, τραγούδι, καλό φαγητό και µεγάλη συµµετοχή χωριανών. Όλα αυτά έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Η σηµερινή κατάσταση µε
κάθε ∆ολιώτικη εκδήλωση. Την πρωτοχρονιάτικη πίτα προσέφερε η Αδελφότητα Αθηνών ενώ κυρίες του ∆.Σ. της Αδελφότητας φίλεψαν πίτες και γλυκίσµατα τους παρευρισκόµενους. Τα µέλη του ∆.Σ. της Αδελφότητας ∆ολού εκφρά-
θηκε σ’ όλους καλή χρονιά µε υγεία, χαρά και δηµιουργικότητα. Μετέφερε τιε ευχές της Μαριάνθης Ζέρβα- Ράπτη, προέδρου της Αδελφότητας Αµερικής και του Γιάννη Μποντίνη, προέδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου Ιωαννίνων. Ήταν µια ευκαιρία για µας τους ∆ολιώτες να βρεθούµε, να µιλήσουµε για τα νέα του χωριού, τα προσωπικά µας αλλά και τα κοινωνικά προβλήµατα. Παλαιότερα, οι µεγαλύτεροι σε ηλικία το θυµόµαστε, οι ∆ολιώτες της Αθήνας είχαν την ευκαιρία να γιορτάσουν την
τις οικονοµικές της δυσκολίες αλλά και την αδιαφορία πολλών από µας για τα κοινά, µας έχει αποξενώσει και έχει οδηγήσει τις αδελφότητες ή τους συλλόγους να διοργανώνουν µε δυσκολία έστω και µία ετήσια κοπή της πίτας. Οπωσδήποτε η δική µας φετινή εκδήλωση πλαισιώθηκε από 32 ∆ολιώτες και φίλους, το κλίµα ήταν οικείο, οι ώρες πέρασαν ευχάριστα, κόψαµε την πρωτοχρονιάτικη πίτα και το φλουρί έπεσε στον Μάνο Κιτσώνα, πρόεδρο της Αδελφότητας Πωγωνιανιτών, ο οποίος πάντα δίνει «το παρών» σε
ζουν τις θερµές ευχαριστίες τους στον κ. ∆ηµήτρη Χριστινίδη, γαµπρό της συγχωριανής µας Θάλειας Καρβούνη Παπαρούνα για την ευγενική προσφορά του προς την Αδελφότητα. Συγκεκριµένα προσέφερε στον τυχερό του φλουριού της βασιλόπιτας δωρεάν δυο διανυκτερεύσεις µε πρωινό σε δίκλινο δωµάτιο στο ξενοδοχείο Samos Bay Hotel και δύο διανυκτερεύσεις µε πρωινό σε δίκλινο δωµάτιο στο ξενοδοχείο Aria Boutique Hotel Samos Town. Επίσης προσφέρει σε όλους
Η πίτα της Αδελφότητας Αθηνών
10 τους ∆ολιώτες και φίλους του ∆ολού, εάν επιλέξουν τη Σάµο και ένα από τα ξενοδοχεία του Aria Boutique και Samos Bay για τις καλοκαιρινές διακοπές τους, έκπτωση 30% από τις τιµές πόρτας της εκάστοτε περιόδου. Σε άλλη στήλη παραθέτουµε τα στοιχεία επικοινωνίας. Ένα µεγάλο ευχαριστώ οφείλουµε επίσης στον συγχωριανό µας Χριστόφορο Μούστο και στην σύζυγό του Χριστίνα, οι οποίοι προσέφεραν στο ταµείο της Αδελφότητας το
σεβαστό ποσόν των 500 ευρώ για την επισκευή και αποκατάσταση των κοινόχρηστων χώρων στο µεσοχώρι µας. Όλοι οι παρευρισκόµενοι συγκινήθηκαν και χειροκρότησαν τις προσφορές των κ.κ. ∆ηµήτρη Χριστινίδη και Χριστόφορου Μούστου. Ευχόµαστε να υπάρξουν µιµητές αυτών. Καλή Χρονιά!!! Από την Αδελφότητα ∆ολού «Ο Άγιος Χριστόφορος»
MAPTIOΣ 2013
« ∆OΛ I Ω T I K A »
11
Η κοπή πίτας του Πολιτιστικού Συλλόγου ∆ολού Ιωαννίνων ην Κυριακή 3 Φεβρουαρίου 2013 το µεσηµέρι, ο Σύλλογος
Τπραγµατοποίησε την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας. Η
εκδήλωση έγινε στην ταβέρνα «Το Νταλαβέρι», όπου οι χωριανοί µας διασκέδασαν σ’ ένα πολύ ζεστό και οικογενειακό κλίµα. Η προσέλευση ήταν πέραν του αναµενοµένου και από τα Γιάννενα και από το ∆ολό. Στην οµιλία του ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Γιάννης Μποντίνης, αφού ευχαρίστησε όλους όσους τίµησαν µε την παρουσία τους την εκδήλωση, ευχήθηκε χαρούµενη κι ευτυχισµένη χρονιά. Αναφέρθηκε στα πεπραγµένα της περσινής χρονιάς του Συλλόγου, καθώς επίσης και στους στόχους της τρέχουσας χρονιάς. Επισήµανε την προσφορά του προέδρου του χωριού µας Βαγγέλη ∆άκα και της συγχωριανής µας Αγνής Φωτοπούλου στο χορευτικό του ∆ήµου Πωγωνίου. Επίσης ευχαρίστησε τη συγχωριανή µας Μαρία Μπακόλα, η οποία, όπωςκάθε χρόνο, προσέφερε την πίτα. Την πίτα έκοψε ο Πρόεδρος του Συλλόγου Γιάννης Μποντίνης. Το φλουρί, που κέρδισε η Τάνια Φωτοπούλου, σύζυγος του Γιάννη Φωτοπούλου, φέτος αντιπροσώπευε δύο δώρα, ένα εξαιρετικό βιβλίο του Βοστινιώτη συγγραφέα Κώστα Τσιλιµαντού µε τίτλο "Πωγωνίσιος Λόγος – Γλωσσικά και Παροιµίες", που δεν πρέπει να λείπει από καµία Πωγωνίσια βιβλιοθήκη και το άλλο δώρο ήταν δύο διανυκτερεύσεις µε πρωινό στο ξενοδοχείο SAMOS BAY HOTEL BY GAGOU BEACH στη Σάµο, προσφορά του ∆ηµήτρη Χριστινίδη, γαµπρού της Θάλειας Παπαρούνα. Επίσης ο κ. Χριστινίδης προσφέρει έκπτωση 30% σε όλους τους ∆ολιώτες και φίλους του ∆ολού, που θα επιλέξουν ένα
από τα ξενοδοχεία του στη Σάµο (λεπτοµέρειες στην ιστοσελίδα µας). Συγχαρητήρια σε όλους τους παρόντες, πρωταγωνιστές και µη και ευχόµαστε τέτοιες ευχάριστες συνάξεις να γίνονται συχνά πέρα από το έθιµο.
MAPTIOΣ 2013
Aπό την κοπή της πίτας
« ∆OΛ I Ω T I K A »
12
Πρωτοχρονιάτικο ρεβεγιόν στο ∆ολό Από τον συγχωριανό µας Νίκο Πορίκη (που τον ευχαριστούµε για την ανταπόκρισή του από το χωριό), λάβαµε το παρακάτω email, που µας ενηµερώνει για το Πρωτοχρονιάτικο ρεβεγιόν που διοργάνωσε στο ∆ολό, ο Φόρης Κωσταράς στις ωραίες του εγκαταστάσεις. Ήταν καλεσµένοι όλοι οι χωριανοί που βρίσκονταν στο ∆ολό τις γιορτινές αυτές µέρες. Του αξίζουν συγχαρητήρια του Φόρη, που µας εκπλήσσει τακτικά µε τέτοιες όµορφες πρωτοβουλίες. Ας ελπίσουµε του χρόνου να είναι περισσότεροι. – Καλή χρονιά και χρόνια πολλά
Σας στέλνω µια φωτογραφία από το ρεβεγιόν παραµονή πρωτοχρονιάς στο ∆ολό. Όλοι οι χωριανοί ήµασταν καλεσµένοι στο σπίτι του Χριστόφορου Κωσταρά και της Μαριάννας. Οι παρευρισκόµενοι ήταν οι: Φόρης και Μαριάννα, Γιώργος Κωσταράς, Κατερίνα Κωσταρά, Λευτέρης και Άννα Ζωίδου, Βαγγέλης ∆άκας η γυναίκα του Τασία και το παιδί τους Βασιλάκης, Αλέκα Πέγιου µε τις κόρες της Αλεξία και Αναστασία και τα παιδιά της Αλεξίας Γιώργο και Σπύρο, Ευριπίδης Ευαγγέλου µε τη γυναίκα του Μαρία και τον γιο Θέµη, Πάνος Κούρος και ο πατέρας του Νικόλας ,η µάνα µου Πορίκη Χρυσούλα και εγώ. Το τραπέζι ήταν πλούσιο µε φαγητά και µεζέδες αλλά εκείνο που ξεχώρισε στην προτίµηση όλων ήτανε το αγριογούρουνο στιφάδο, τα τυριά αλλά και το ωραίο κόκκινο κρασί, όλα προϊόντα παραγωγής του Φόρη. ∆έκα λεπτά πριν την αλλαγή του χρόνου ανεβήκαµε ( εγώ, ο Θέµης, ο Βασιλάκης, η Αναστασία και τα πιτσιρίκια της Αλεξίας) στην εκκλησία για να χτυπήσουµε τις καµπάνες. Ας ελπίσουµε του χρόνου να ήµαστε περισσότεροι χωριανοί και να κάνουµε πρωτοχρονιά στο καφενείο γύρω από το τζάκι όπως µερικά χρόνια πριν. Τώρα άλλωστε έχουµε και µουσική κοµπανία εγχώρια. Υ.Γ Θα ξέχναγα το σηµαντικότερο. Κοπήκανε δύο βασιλόπιτες λόγω του µεγάλου αριθµού παρευρισκοµένων τυχεροί ήτανε Πάνος Κούρος και Αλεξία Πέγιου.” Πορίκης Νικόλαος
ΛYΣH ΣTAYPOΛEΞOY
