ΕΓ·ΧΕΙ ΡΙΔΙΟΝ
8ΥΙΑΝΤΙΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΠΑ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΤΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΤΗΣ
ι Ι Ι
ΛΟΙΠΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΠΡΟΣ ΧΡΉΣΙΝ
I~
ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩ~J ΤΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ
:1
ΕΚ.ΔΟΤΗΣ: ΝΙΚ. Τ2ΑΚΑΣ Λ e:
Q
φ Ο Ρ ο:ε:
n Α Ν e: n i :ε: τ Η Μ Ι Ο Υ,
1906
8.-1
ο'
μικρόν, ωστε να καταστη πρόχειρον αμα καΙ ευπρόσιτον τοίς πασιν, άρκούντως δε περιεκτικον και πολυμερες εν τη συντο
μίcc;, αμα δε καΙ συστηματικον εν τΏ διατάξει του περιεχομένου και τη παραστάσει της. εσωτερικης συνοχης καΙ άκoλoυ{j-ίας
ιεΤΟΡΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΕΤΑ τηΝ ΚΥρ/ηΤΑΤΩΝ ΚΕΦΑλΑΗΙΝ
τι'ί)Υ ίστορουμένων, ωστε να χρησιμεύ1] ώς άφετηρία ειδικωτέρας
ΤΗΣ
επιστημονικης μελέτης, Κέκτηται δε καΙ το πλεονέκτημα δτι μετα της Βυζαντινης ίστορίας συνάπτει καΙ συνδυάζει τα κυριώτατα κεφάλαια της δλης Μεσαιωνικ,ης ίστορίας, ης μέρος εΙναι καΙ
ΛΟΙΠΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
'η ίστορία ΎΊ Βυζαντιν-ή, καΙ ιδίως τα της τοσαϋτον στενα)ς μετα
της Βυζαντινης ίστορίας συνδεομένης ίστορίας της Χριστιανι κης Λύσεως καΙ της Μωαμε{j'ανικης Ά νατολης. Είναι δε καΙ
άλλως (lνάγνωσμα ίστορικον διδακτικον εϋληπτον τοίς πασι. t
Ι
Ι
1
<ΙστορίιΧ Βυζαντινη
Ύι BυζαντιακΎj λέγεται κυρίως 1ι ίστορ[α τοσ "Έλληνικοσ έθνους 1ι αρχομέν:η ,&πΟ. τ6')\,1 χ,ρ'6ν,ω1,1; κ~!.· .,9 Ως ~. αότoκρ~τωρ ΚωνσταντΊνος δ Μέγας, γενόμενος 'μόνοςκό.ριος
':r:ou ,rωμαικοσ Κρατους (324 μ. Χ.), κατέστησε το Βυζάντιον, fjώς'''μετωvομάσθ7) τότε 1ι πόλις
~---
,αΒΤΎ), τΎjν Κωνσταντινοόπολιν νέαν πρωτεόουσαν τot:ί ΡωμαϊΚΟϊί Κράτους
(330 μ. Χ.), μεταθέσας τΎjν εδραν της Κυβερνήσεως απο της Λατινικi)ς Δόσεως εις την Έλλψικην ΆνατoλΎjν, 'ΥΙτις; μετά τινα χρόνον ~ , ., σεν !utOV κρατος κατ. ουσιαν
23'3707
<Ελλ
απετέλε-
' 7)νικον.
ΕΙνε οε 1ι ίστορία αΒΤ7) έξωτερικρ,>ς' ~αι 'δπο εποφιν. γ!νικην μέχρι του τέλους τοσ
5 μ. Χ. αιώνος συνέχεια της Εστορίας τ* ΡωμαϊΚi)ς, έν ~
περιλαμβάνεται
καΙ
1ι ίστορΙα τοο <Ελλ ψικου εθνους απο τών χρόνων
ι τijς εις το Ρωμαϊκον κράτος καθuποτάξεως τffiν <ΕλλψΙΚffiν χωρffiv της
Άvατολijς και Ιδίως
της κυρίως <Ελλάδος
(146
π. Χ.). Δόνατcα δε Υι
αότγl ιστορία να oνoμασθ~ καλ ίστορία τοϊί ΈλλΎ)νορωμα:ίκοσ Κράτους
'Ύι τοϊί Άνατολικοσ Ρωμαϊκοσ Κράτους διότι το ΈλλΎ)νΙ,κον κράτος,
παραχθεν έν τ~
:0
'Aνατoλ~ οια του εργου τοα Κωνσταντινο!) τοϊί ~εγα:
λου, και αψοσ έχωρ[σθ7) έντελffiς απο τi'jς. Λατινικης Δόσεως" ένψ κατ -Qόσίαv Ύjτo <ΕλλΎ)νικόν, κατα τύπον εμεινε Ρωμαϊκον και έπισ7)μως εκα
λεΤτο Ρωμα'ίκον κράτος, ενίοτε
δΕ και Άνατολικον Ρωμαϊκον κράτος.
-6-
-7-
Άλλ' 6ρθοτέρα πάντως και α:κρισεστέρα δπο πραγματικΎ)ν εποψιν ονο μασία είναι «"Ιστορία μεσαιωνικΎ) του "Ελληνικου εθνους», διότι είναΙ. κατ' οοσίαν, μάλιστα α:πο τοσ τέλους του 5 μ. Χ. αιώνος, [στορία του "Ελ λΥΙνικοσ εθνους κατ α: τΎ)ν μεγάλην εκείνΎjV χρονικΎ)ν περίοδον τ'Yjς παγ κοσμίου ίστορ[ας, ητις καλεϊται «Μέσος αιων» f; «Μεσαίων» f; «περίο ?ος τ~ν μέσων αΙώνων». γπο καθόλοι> οε ΕστορικΎ)ν εποψιν 1) ΒuζαντινΎ)' ιστορια περιλαμ6ανομένΥ) εν τ'?) «Μεσαιωνικ'Yj [στoρίcμ> εΙνε μέρος α:ςιο λογώτατον Τ71ς [στορίας ταύΤ'Υ)ς (!).
.
ΆΗ ίστορία αϋτ'Υ) α:ρχομέν'Υ) α:πο τ'Yjς μοναρχίας του Μεγάλοι> Κων
σταντίνοι> (:i2)) μ. Χ.) Υι, ώς λέγεται σuνήΘως, α:πο τ'Yjς κτίσεως τ'Yjς Κωνσταντινουπόλεως (3ΗΟ μ. Χ.), κατέρχεται μέχρι τών χρόνων τ'Yjς εντελοσς καταλύσεως του Βυζαντιακοσ γ; "Ελλ ΎjVoρωμα"ίκoσ κράτοuς τ'Yjς επελΘοόσης τψ 145;3, ήτοι περιλαμβάνει περίοδον χρονικΎιν δπερ χιλιετή διαφοuμένΎjV εις δύο κuρίως έλάσσονας περιόδοuς α') τΎ)ν α:πο κτίσεως τΥις Κωνσταντινοuπόλεως μέχρι τοο τέλοuς τοσ 5 μ. Χ. αιώ νος, Ύ)ν ουνάμεΟα να: καλέσωμεν Ι>ωμαϊκΎ)ν Υι. 'EλλΎjVoρωμαϊκήν, και' 6') τΎιν απο του τέλοuς του f) μ. Χ. αιώνος μέχρι του 1453, ~ν ouvιx μεΟα να: ~νoμάσωμεν περίοδον α:κραιφνώς 'Ελλψικήν. Κα!. 1) μεν πρώτ'fj περίοδος περιλαμβάνει τα: γεγονότα εκεΤνα τα ίστορικά, οι' ιυν το Άνα τολικον τμ"ημα του l>ωμαϊκοο κράτοuς χωριζόμενον κατα: μικρον έντελώς
n'.
πω~
i~ το\) ΡωμOCt~Ο\) ~pι.iτo'.)~ ΠOCΡΥιχθη
το Β'.)ζcι..vτt.cι..~Ον
μενον
"
'Ελλη'ίt~ον ~pι.iτo~.
'Η γένεσις του ΈλλψικCιo
-κρά:τους, 8περ
.η Β'.)ζocντt.νΟv ~cι..λoυ-
κρ&τους απο τοσ παγΚCισμ.ΙOΙΙ Ρωμα"ίκοσ
κιχτα: τοΙΙς χρόνους της τοσ Χριστου γενν-ήσεως εςετεί
νετο α:πο τον Άτλαντικου Ώκειχνοσ
μέχρι του Εοφρ&του, καΙ απα τοΟ
ΒρεττανικοΟ πορθμου καΙ τής Βορείου θαλάσσης μέχρι τών κα.τιχρρακτών
του Νείλου κα.ι τής μεγ&λ'Υ)ς ερήμου τής
Βορε[ιχς Άφρικης, εςηγείται
διττώς α') εκ του εσωτερικοσ ίστορικοσ βίοι> καΙ πολιτισμου τοσ Ρωμαϊ κοΟ τοότου κρ&τους, κιχι β') εκ των εςωτερικών γεγονότων τής 8λης [στο
ρΙα.ς τοσ Ρωμα"ίκου κράτους και των μετα: ταότης συνδεομένων μεγάλων γεγονότων της παγκοσμίοι> Ιστορίας.
α') Έσωτερικώς, &πο Τ'(ιν εποψιν πολιτισμοσ τοσ
δ'Υ)λονότι τοΟ εσωτερικοσ βίου κιχΙ
ΡωμιχΊκου κράτους, iι εκ τοότου
γένεσις τοσ έλλ'Υ)νικοσ
κράτους εΙχεν .α~τ[αν κατιΧ μέγιστον μέρος αοτΎlν την εν τφ Ρωματκφ κράτει πνευματικ-ήν, ΎjθικΎιν και εκπολιτιστικΎ)ν OUναμιν τοΟ "Ελλψι σμοσ. 'Ως γνωστόν, απα των χρόνων ετι, καθ' ους ΟΙ Pωμciίoι ήλθον εις σχέσεις προς τοΙΙς "Eλληvικoιις λαοΙΙς τής Άνατολής κιχΙ κατα: μικρον
&πέταςιχν έαυτοΤς π&σας τας έλλψικας χώρας, απο τών αρχών δηλονότι
α:πο τοΟ Δυτικοσ καΘίσταται ίδιον κράτος αυτοτελες 'Ελλψικόψ '11 δε
του Β' π. χ" αΙωνος, σόμπασιχ
οεuτέρα: περίοδος περιλαμβάνει αοτΎ)ν ταύτην την ίστορίαν του εςελλψι σθέντος Βuζαντιακου κράτους τΎιν εκτεινομένψ απο του τέλοuς τοο 5 μ. Χ. αιιονος μέχρι τής κατα: το 145:3 επελθούσ"ης πτώσεως τοο κράτους τουτου. Άλλα: της 8λης "αύτψ; [στορ[ας ανάγκη νά προταχθ'?) 1) αφή
Εuφρ&τοu ήτο "Ελληνική. Αε &ρχαϊαι έλλ'Υ)νικαΙ &ποικίαι, βραOUτερον
γησις τιί)ν γεγονότιον εκείνων τής Γωμα·CΚής ίστορ[ας, ιΧτινα σuνδέονταc
μετα: τΎίς εστορίας τής βασιλείας τοσ Μεγάλου Κωνσ'ταντ[νοu, να: έκτε H(i>crt οε πρι~τιστα τα: γενικιί)τερα αιτια, ίι)ν gνεκα εκ του f>ωμ,α:cκοο κρά τους παργιχΘΎΙ κράτος ΆΕλλφl/κιί1 1 , το καλοόμενον Βυζαντιακόν. (1) Μισα.ιωνικΥ, Ιστ(;ρΙα. (Υ, ΙστcιρΙcι: τoίi Mεσcι:Ιωνo~, :ίι ΙστορΙα. τιί)ν Μέσων cι:Ιώνων
Ύι MΙΙCΙΎι Ιστ""ιcι:) κcι:λll\ΤΟΙΙ τό τμ-9jμοι εκείνο τΎίς IΙΟΙΥκοσμΙοιι ΙστoΡΙCΙ:ζ το περιλι:φ6d νο'l Τ1ίν Χf.ιονικ'i,v πιιφΙcιliι:ιν τ"ην SΚΤG!ι'/ομeν1jν ά.πδ τοϊ} Τ$λΙ;ΙΙΙζ τoίj Ι) μ. Χ. cι:ιωνo~ μέ
ΧΡΙ τιίΙν μtσων τι;ιίι *[~λλrινα.~
ά.πό
1Γ,
μ. Χ. α.ι(υνo~
τομ έτοt)~
47(),
11
εϊ~ικό)τερoν καΙ ά.κρι6έ στερον κα.θ' "ήμα.ς τους;
δπl$Ρ (ιsωΡΕtτα.ι
το τέλος;
το!! Δt>τικο!! !'ωμcι:Ίκo!!
κρdΤΟt)~, μΙχρι τοσ 1ι11ίΗ, .ΤΟ!) e.τοuι;; ~rιλoν6τι τΎις Ι)πό των Όθωμα.νων ά.λ(ί)σιoα)~ Κωνστα.νΤΙΨJt>π6λitω~.
l{α.λ~tτι.ι.ι
Mίσrι (i)~ κιtφi!'nj μΙΞΤΙ:Φ) τ1'jς ΝΙα.; Ιστι:ιρΙcι:ς ;'1
Μ τδ
τμημcι:
τo!ίτcι τ~ς;
't-9j,
ΙστορΙα.ι;; JI1εl1αιωΥικη
11
ιΧρχιxΙιx~ κα.Ι τ1)ς ιΧπο τcισ Ι1ί μ. Χ. ιxΙ(iίνo~ ιΧρχομέν'Yj~
ΙστσρΙα.ς των Nιsωτίρων χρ6νων.
1)
Άνατολη απο του Άδρίου μέχρι τοσ
δε αΙ κατακτήσεις του Μεγά:λου ' Αλες&νδρου και τα:δπο τών ΔιΙΧΟόχων τούτοι> πολλα.χοσ της' Ανατολης, εν ΑΙγuπτq>, Συρίq" Περγά:μιι> καΙ &λ
λαχ οσ ίδρuΟέντα ΚΡ&Τ'Υ), προ πάντων οε ΙΧδτΥι fι μεγά:λ'Υ) ΎjθΙΚΎI κιχΙ εκ πολιτιστικΎ) Οόναμις τοσ "EλλΗVισμoσ είχον επενέγκει το τοιοστον άπο τέλεσμα. Καθ' ον δε χρόνον πασαι ΙΧΙ "ΕλλψικαΙ χώραι &πετά:γΎjσαν εΙς τους Ρωμα(ι;ιυς, 05τοι ου μόνον δεν εςψρά:νισαν τον τοιοστον "Ελλ"f)νικσν
πολιτισμ6ν, άλλα: καΙ εσε6&σθησαν κα!. ετίμ'Υ)σιχν καΙ εκαλλιέΡΥ'Υ)σαν αυ τον εν τ'?) loCq, αοτών πατρίοι, σπουΟά:ζοντες την "Ελλψικην γλώσσαν,
τα <Ελλψικα γράμματα, τΎιν Έλλψικην φιλοσοφΙαν, την "ΕλλψικΎιν ρη τορικΎιν και αοτα:ς ετι τα:ς "Ελλψικα:ς Καλας Τέχνας. Διότι οί ΡωμαίΟΙ οεν ήσαν μεν κατ α: τοΙΙς; χρόνους εκείνους πεπολιτισμένοι εΙς ον βαθμον :,{Οε "Ελληνες, αλλcΧ δεν ήσαν και βά:ρ6αροι, καΙ δη β&ρ6αροι ανεπ(οεκτοι ~fΕλλ'Υ)νικου πολιτισμοσ. 05τω δε καθ' δλους τοΙΙς μετα: την κατά:ΚΤΎ)σιν ίοΙq, τής; 'Ελλάδος χρόνους τής Ρωματκης OΎjμOκpατίας;, επειτα δε κα:ι
επ!. τής αuτοκρατορίας μέχρι τών χρόνων του Μεγάλου Κωνσταντ[νοu, πολλφ οε πλέον α:πο τών τούτου χρ6νιι)ν,00 μόνον εν "Ελλάδι καΙ εν άπσ;-
-8-
-9-
σ.χις τ.χΤς εξηλλ1)νισμέναις χώραις της Άνατολης, ~λλα καΙ έν αοτ'{j τ'Ώ
'τους
Ίταλίq,; (ενθα: 11 Κάτω Ίταλία: και fι Σικελία &ρχαιόθεν ήδη rjcrCGv εξηλληνισμένCGΙ) ΚCGι εν Ρώμ'Ώ ΚCG1. εν άλλοις ετι τόποις της Δύσεως επε
totq,; δαπιΧν"Ώ, gaprxc.; κ:χθ-ηγητων
διδασκόντων ~ητopικην καΙ. φιλοσοφίιχν.
γέ'ίεσιν
κρά-;ους
<Ελλψικοσ. καΙ.
κρατικως, συνεκέντρου ΚCG1. περιώριζεν εν
κρ&τει <Ελλψικος πολιτισμος και έΚCGλλιεργοοντο τιΧ έλληνικιΧ γρ&μ μCGΤCG. Έν Ρώμ'Ώ αυτο1. οε "υτοκρ&τορες και α[αυτοκράτειΡΙΧΙ καΙ οε el)γενεΤς εφιλοτιμοοντο νιΧ λιχλωσι ΚCG1. να γριΧφωσιν έλλΎ)νιστί. Αυτοι οΙ αυ τοκριΧτορες είχαν εν Ρώμ'Ώ ιδιον γΡCGφεΤον έλλΎ)νικον ητοι γρrxφεΤον της εν τυ έλλ'Y)Vικtί γ λώσσ'Ώ διεξαγομένΎ)ς κuοερνητικης δπηρεσίιχς κά1. &λλη λογρrxφί:χς, ύπο περιψήμων <Ελλήνω'l λογίων διευθuν6μενον. Σχολαl δε ηκμCGζον ~Ψ:0ΡΙΚΙXΙ κιχι φιλοσοφικαι εν Ρώμ'Ώ κιχ/. εν τ'Ώ λοιπtj ΊΤCGλίq,; ΚCG1. εν άλλαις χώρ:χις της Δύσεως, έν "Τς εδιΜσκετο fι Ηλψικγl γλωσσα y-,j fι φιλολογί:Χ. ΚΙΧ/. εν CGυΤCGΤς δε ΤCGΤς ~ητoρικαΤς καΙ. φιλοσοφΙΚCGτς crxoArx~~ των Άθηνω'l οε αυτοκρ&τορες διετήροuν,
τούτοu
δ:ηuΧ6λU'ίεν
αυτΎ)'i.
Ή ΡώμΎ), ε'ιόσφ ώς πόλις και κράτος έκυ6ερνατο πριΧγματι δημο
Eccuttj
καΙ μόν'Ώ απασα'ί τΤιν
αρχην καΙ ες ουσίαν τοΟ Ρωμα:ΤκοΟ κριΧτοuς. Το κράτος &πετελεΤτο, χυ ρίως ειπεΤν, απο μιας πόλεως, -ης οί πολ1:ται ήσαν καΙ οΙ μόνοι πολΤτα: 'του δλου κράτους, οΙ εχοντες δικαίωμα πολιτικον έν αυτψ. Πάντες ο[ άλ
λοι λαοl τοΟ κόσμου οε δποταχθέντες κατα διαφόρους χρόνους καΙ και ρους εις το Ρωμαί:κον κρι:fτoς, μέχρι τινος δε και αότοl. οε 1.αο1. της Ίτα λίας,-η,r;;αν άπλοΤ δπήκοοι τοΟ κράτοuς της ΡώμΎ)ς, η μα:λλον τοΟ λαοσ
της ΡώμΎ)ς, συνδεόμενοι προς την κοσμοκράτειραν πόλιν δια ποικελων Ίβ~πων καΙ βαΗμων δπηκoόΤΎjtoς οεν ήτο οε ευκολο'l να γείν"Ώ τις πολί-
~'ίς Ρωματος, ήτοι να εΧ"Ώ δικαιώματ" πολίτοu ΡωμCGίου.'Αλλ' 1ι ΚCGτάστα ,ι
σις αυτη των πραγμιΧτων ήρςατο 'ία μετα6άλληται κα.τα μικρον χαΙ προ
.
της αότοκρατορίας καΙ μ&λιστα επι της αυτοκρατορίας. Το δικαίωμα Ρω-
μαίου πολίτοu έδίδετο νΟν ευκολώτερον εις τοΙΙς δπηκόομς τοΟ κράτους καΙ
'E~ν ταΤς ΆνατολικαΤς δε χώραις τοΟ ΡωμαϊκοΟ κράτοuς, ων αε πλεΤ fι ΡωμCG'Cκrl κατιΧκτησις
μιΧλιστα εις τους 'Έλλψας,ο'ί'τινες απέλαuσαν της εξαιρετικης εονοίας με
είχε συντελέσει εΙς τγιν επl. μάλλον διάδοσιν καΙ επικράτησιν τοο <Ελλη
γάλων τινών αυτοκρατόρων τοΟ Β' μ. Χ. αιωνος, ΆδριανοΟ, 'Αντωνίου τοΟ
νισμοσ. Διότι
Εόσε60σς και Μάρκου Αόρηλίου, Τότε δε βλέπομεν καΙ ανδρας 'Έλληνας
σται
Ύισαν
έλληνικα1. Υ) έξηλλ'ηνισμέναι, αυτη
11
συγκέντρωσις
11
διοικητικγl
11
επελθοίίσα δια: της Ρωμrxϊ
σοφους έπιφανΎj κατέχοντας πολιτικα αςιώματα εν τιρ ΡωμαΤκιρ κριΧτει.
κης κατακτ11σεως και c.:[ μεγ&λαι στρατιωτικαΙόδοί, δι' {,)'.ι δΙΎ)UκοΛUνετο
11
σuγκοινωνία τοσκράτους, ηυξανον !tτι μαλλον την μεταξυ
πνεuματικrιν ςjI)νάφειαν καΙ
tijc.;
επικοινωνίαν, 1ίτις εγίνετο
προ
πι:fντων δια
Ί~λλΎI'lικης γλι;)σσγις.
M&λιι:rτα οε π&ντων cruvetέAecre κατα τοΙΙς χρόνους της !>ωμrx'Cκης α;ιJΤΟΚΡατορίας είς τγιν εν τισι ΧΙJψαις της
Άνατολης μείζοvrx ενίσχυσιν
και' παγεωσιν του ΆI~λλη'lιι:rμoO fι απο των χρόνων των
πρώτων (Z1)tO-
κρατόρων τ'ης Ι.%μγις αρξαμένγl 1σχυρα εν Άνατoλ~ί διι:fooσις τοΟ Χρι
στια'lισμι:ισ. Διότι
11
γλiϊ)σι:1α, εν ~ί έδιδιΧσκετο
φοντο τα ίερα βιβλία, ήτο λijι;;, της Σuρίας
11
11
νέα Ορησκεία κα/. έγριΧ
Έλλψική. ΚαΙ. εν ταΤς πόλεσι της Άνατο
οηλονότι και' τής Μικράς Άι:1ίας, της Μακεοον(ας καΙ.
tIi)v ~λλων Άlnληνικι;)'Ι χωρων χριστιrxνικα1. εκκλησίαι.
[opu()rJcrccv
αε πριί)ται
και αρχαιόταται
οστως -Ι1ί3ίινατό τις νιΧ είπr,ι δτι
.Τέλος
των λαων
όλόκλγlρον το
' (
,
Ι
.
δε κατα τον
ρος Καρακάλλα
3 μ. Χ. αιώνα, έπι της κuοερνήσεως (211-218), εδόθη Ισοπολιτεία εις πάντας
τοΟ αυτoκpι:fτo-
τους ελεuθέροuς
(μΎj δούλοuς δηλονότι) κατοίκοuς τοΟ Ρωμαϊκοο κράτους. 'Έκτοτε πάντες
οε λα οΙ τοΟ Γωμαϊκοο κράτους, ιδίως οι "Ελλφες, ο'ί'τι'lες απετέλοuν εν tlj)
Άνατολικq) Ιδίως τμήματι τοΟ Ρωμα'ίκοΟ κράτους τον πολυπληθέστα-
τον καΙ πνευματικως δπεροχώτατον λαον τοΟ Ρωμαϊκοο κράτοuς, ηδύ
Ι 'ναντο ν± μετέχω σι πι:fσΎ)ς &ρχης καΙ έξοuσίας εν τψ κρ&τει, καταλαμ6ά (
νοντες πλείστας κα1. σπουδαιοτάτας θέσεις εν ttj δημοσίq,; Uπηρεσίq:. ου 11 πpιJ>ψ μόνη ιXpxoucra toO
τως εχόντων των πραγμιΧτων, αφοο fι Ρώμη,
παγκοσμίου κράτοuς πόλις, κατέσΤΎ) νΟν άπλως πρωτεuουσα τοΟ κράτους,
μία άπλως μετάθεσις της ΠΡωτεuο6σης απο τής Δύσεως εΙς τ·ην Άνατο-
, , .λ ,/ν ηουνατο .:),
~
,
,
να καταστησ"Ώ
'''Ελλ
τους
ηνας κατ
' ουσιαν , ,
,
κυριους το
ο'
κρα-
Άνατολικδν τ!ι'ημα τοΟ I~ωμα'ίκoO xpoϊcou.;; ητο, ύπο εποψιν oιJ μόνον
τους καΙ της Κu6εΡνήσεως, τoυλι:fχιστoν εν τψ Άνατoλικίj'3 τμήματι τοΟ
εΟνικΥιν, Cι.λλιX κα/. -ΙιΟικ·Ιlν καΙ εκπολιτιστικ·ί)ν, ΊΕλλψικον ουνιΧμενον να
κρι:fτoυς. Κα1. αί περιστάσεις δε α[ έσωτερικαΙ καΙ έξωτερικαι δεν έ6ρά
μετα6λ'ηfJr,1 και' πολιτικως εις κρά.τος Ί~~λληνικCιν
euOu.;;
ώς 'η θελε λάβει
πολιτικ6ν τι κέντρον εν εαυτιj>.
Άλλα πλΎlν
tij.;; μεγάλrjς γιθικης Ουνά.μεως τσΟ ΆΕλληνισμοσ, καΙ άλλο tYJ; Ρώμης
τι γεγονδς αναγόμενον είς τγιν εσωτερικγίν ιστορ(ικν αυτης
κιχ/. τοσ l)ωμα~κoO κpιXΤCιυς συνετέλεσεν έμμέσως εΙς τγιν &πο τοα κριΧ-
δUVι::'ν να διi)σωσιν αφορμη'l εΙς τγίν τοιαύτην μετάθεσιν, γενομέν1)ν α~ριοως περ1. τας αρχας τοΟ 'τίνου τσΟ Μεγι:fλοu.
4
μ. Χ. cΧιωνoς, έπ1. τοΟ αυτοκράτορο; Κωνσταν
-8-
-9-
σ.χις τα:ίς εςΎjλλ1/νισμένα:ις χώρα:ις τijς ΆναΤOλΎiς &λλα: και εν αδτΎi -c"ii Ί
·ι'
"
'τους
4'
τούτου
γέ'Ιεσιν
κράτους
<Ελλψικου καΙ
δ:Y)υκόλ~νεν
αυτην.
Ίτα:λί!f (ενθα 1ι ΚcXτω Ίταλία καΙ 1ι Σικελία &ρχαιόθεν ηδΎj -ησαν
<Η ΡώμΥ), ενόσφ ώς πόλις καΙ. ΚΡcXίος εκυ6ερνάΤΟ πράγματι δημο
εςΎjλλΎjνισμένα:ι) κα:Ι εν Ρώμ'Υ,) κα:ι εν άλλοις ετι τόποις τijς Δύσεως επε ΚΡcXτει Έλλψικος πολιτισμος κα:!. εκα:λλιεργουντο τoc έλλψικOC γΡcXμ-
κρατικώς, σuνεκέντροu καΙ. περιώριζεν εν εα:uτ'tj καΙ μόν'Υ,) &πασαν τΎjν
μα:τ α:.
'Ε· Ρ'
, 1. α:υτο
~."
&ρχην καΙ εςουσία:ν του Ρωμαϊκου κράτοuς. Το κράτος &πετελεΤτο, κυ
οι α:υτοκρα:τορες κα:ι α:ια:υτοκρατειρα:ι κα:Ι οι εl)-
ρίως ειπεΤν, &πο μιάς πόλεως, Υις οι πολΤτα:ι -ησα:ν και οε μόνοι πολΤτα:
γενείς εφιλοτιμουντο νOC λα:λωσι κα:ι νOC γράφωσιν ελληνιστί. Αυτοι οΙ αυ
"του δλου κράτους, οΕ έχοντες δικα:ίωμα πολιτικον εν αδτφ. ΠcXντες οΕ άλ
"" ωμ'Υ,)
t"."
,
t:'
τοκράτορες είχον εν Ρώμ'Υ,) 'ίδιον γρα:φείον έλλΎjνΙΚOν Ύjτoι γρα:φεΤον της
λοι λαοl του κόσμου οε δποτα;χθέντες κατα δια:φόρους χρόνους καΙ και
,
εν τ'Ώ έλληνικtj γ λώσσ'Υ,) oιεςα:γoμένΎjς κυoεpν-ητΙΚijς δΠΎjρεσίας κιΧ!. &λλ-η λογραφίχς, uπο περιφήμων Έλλήνω'l λογίων διευθυν6μενον. Σχολα:1. δε ηκμαζον ρη τ:ορικα:ι κα:ι φιλοσοφικο:ι εν Ρώμ'Υ,) κα:Ι. εν -c'tj λοιπ'tj 'Ιτα:λί!f κα:ι εν άλλα:ις χώρα:ις της Δύσεως, εν α:ις εδιδάσκετο 1ι έλλψικ"ι) γλωσσα γ""<ι fι φιλολογία:. Κα:ι εν α:οτα:Τς δε τα:Τς ΡΎjΤOρικα:τς κα:1. φιλοσοφικα:Τς σχολα:ιι,. -cti)v 'ΑΘφιϊ)ν οε α:οτοκράτορες διετήροuν,
tolq; δα:ΠcXν'Υ,), εδρα:ς κ(Xθ-ηγΎjτ6N
ρους εις το Ρωμαϊκον κράτος, μέχρι τινος δε και αδτοι οε λαοι της Ίτα-
λία:ς, Yι.'i1ιxv άπλοΤ δπήκοοι του κράτοuς της Ρώμ-ης, fι μάλλον του λαου . τ1)ς Ρι.ίψ-ης, συνδεόμενοι προς την κοσμοκράτειραν πόλιν δια: ποικελων Ί-'1~πων κα;ι βα:fiμων δπηκοότηΤΟζ" δεν -ητο δε εδκολον να γείν\l τις πολί-
:
. "ίς
Ρωματος, ήτοι να εχ\l δικαιώματα πολίτου Ρωμαίου.' Αλλ'
1)
κατάστα
;~ις α5τη τών πραγμάτων ηρξα:το να μεταβάλλ-ηται κατα μικρον και προ
της αοτοκρατορίας και μcXλιστα έπ1. της αΟτοκρατορίας. Το δικαίωμα: Ρω
διδα:σκόντων ρ-ητορικΎιν κα:ι φιλοσοφία:ν.
μαίου πολίτοu εδίδετο νυν ευκολώτερον εις τους δΠΥ)κόους του ΚΡcXτοuς καΙ
'.F~ν τα:Τς Άνα:τολικα:Τς δε χώρα:ις τουΡωμα:'ίκου ΚΡcXτοuς, ων α:Ε πλεί 1ι Ρωμα:ϊκΎι κα:τάΚΤΎjσις
μcXλιστα: εις τους 'Έλλψας,οϊτινες απέλαυσαν της έςα:ιpετικΎjς ευνοία:ς με
ειχε σuντελέσει εις τγιν επ1. μαλλον διάδοσιν κα:ι εΠΙΚΡcXΤΎjσιν του Έλλ-η
γcXλων τινά)ν αδτοκρατόρων του Β' μ. Χ. αΙώνος, Άδριανου, 'Αντωνίου του
νισμοΟ, Διότι 1ι συγκέντρωσις
ΕΙΙσε60υς και Μάρκου Αιψηλίου. Τότε δε βλέπομεν καΙ άνδρα:ς 'Έλληνας
στctl
~σσ.ν
έλλΎινικα:ι 1Ι εςηλλψισμένα:ι, σ.uτγl
κijς κα:τα:κτ1Iσεως κα:ι
11
c::r
1)
δΙOΙΚΎjτικγ;
11
επελθουσα: δια της Ρωμα:Ι'
πνευμαΤΙΚ11ν συνάφεια:ν κα:Ι.
επικοινωνίαν, 1ίτις εγίνετο
προ
των λα:ών ΠcXντων δια:
της 'Βλλrινικ1'jς γλιί)σσΥις,
Μάλιστα οε πάντων σuνετέλεσε κατα τους χρόνους της Ι>ωμαϊΚ1)ς α:ι)τοκρα:τορίας εις Τ11ν εν τισι χ(ί)ρα!ς
-cij.;
'Α νατολ 1)ς μείζονα ενίσχυσιν
κα!. παγίωσιν του
κρα:τόρων τ'ί'jς IIι'η.ιΥις α:ρξαμένη στια:νισμι:ισ. Διότι
1)
lcrxuprX
11
πρώτων αIJΤΟ
εν Άνα:τολ'tj διάδοσις τοϋ Χρι
Τέλος δε κατα τον
του αδτοκράτο-
f
ρος Καρακάλλα
τους EλeuOspou;
~
(μη δο6λους δΎjλOνότι) κατοίκους του Ρωμαϊκ.οο κράτοuς. 'Έκτοτε" πάντες
".
οε λαοι του Γωμαϊκου κράτους, ιδίως οε 'ΈλλΥινες, οί'τινες απετέλουν εν
Ι
;3 μ. Χ. αιωνα, επι της κυβερνήσεως (211-218), εδόθη ισοπολιτεία; εΙς ΠcXντας
τφ Άνα:τολικ(ϊ) Ιδίως τμήματι του Ρωμα'ίκου κράτους τον πολυπληθέστα τον και πνεuματικως δπεροχώτατον λαον του Ρωμα'ίκου κράτοuς, ΥιΟύ
Ι ναντο να 1·.ι.ετέχωσι πάσης &ρχης και εςοuσίας εν τφ κράτει, καταλαμ.6ά
εί3ιΟάσκ.ετο 1ι νέα ΘρΥ)σκεία: καΙ εγρά
f
νοντες πλείστας καΙ σπουδαιοτάτας θέσεις εν τ'tj δΥ)μοσίq; UΠΎjρεσί!f.
Έλλψικ1ι, Κα:Ι εν τΙΧΤς π6λεσι της 'Ανα:το
,
τως εχόντων τω,ι πραγμcXτων, α1'ΟΟ 1ι Ρώμη, 1Ι πρψrιv μόνη &pxoucrιx του
γ λιϊ)σσα, εν 1ί
φοντο τα ίερα βιβλία, Ύίτο λής, της ~υpία:ς
σοφους επιφαν1) κατέχοντας πολιτικα αςιώματα: εν τφ Ρωμαϊκφ κράτει.
μεγcXλαι στρα:τιωτικα:1. δδοί, δι' υ)ν δι-ηυκολύνετο
σuγκοινωνία: τοΟ κράτους, ηυςανον ~τι μάλλον τγ)ν μεταςυ
ί3ηλον6τι κα:!. τ"Τις Μικράς 'Ασία:ς, τής ΜακεΟ0νΙα:ς καΙ
τι';)ν άλλων ΆΙΩ,λψικιJ)ν χωρων
Eop60Yjcrιxv
αΙ π(6)ται
και αρχα:ιότα:τα:ι
05-
πα:γκοσμΙοu κράτοuς πόλις, κατέστη νυν άπλώς πρωτεuοuσα: του κράτους,
μία: άπλως μεΤcXθεσις της πρωτεuούσης απο τijς Δύσεως ε1ς τ"ην 'Ανατο
δλόκλΥιρον το
λην Ύjδ6νατo να κατα;στήσ'Υ,) τους 'Έλλψα:ς κατ' oucrEιxv ΚoufJEou; του κρά
Ίjτo, ύπο εποψιν ου μόνον
τους και της Κυβερψήσεως, τοΙΙλάχιστον εν τφ Άνατολικφ τμήματι του
εΟνικγJν, αλλα κα~ 1ιΟΙΥ;Υι,! κα:ι εκπολιτιcrτικ1lv, Έλλψικον δu'lάμενον να:
κράτοuς. Και αε περιστάσεις δε αΕ sσωτερικαι καΙ εςωτερικαl. δεν ε6ρά-
χριστιανικο:1. εκκληcrίαι.
Άνα:τολικ6ν
-crLrjflOG
Ο()τως 1ιούνατό τις να ειπ"1,Ι δτι
του μωμα'ίκοσ κράτοuς
μεταβλ"IJO~) και πι:ιλιτικως εις κράτος
εν εα:uτιf!.
Άλλα πλην τ* μεΥάλης ΎιΘικης δυνάμεως του Ί~λλψισμoυ, κα!. άλλο τι γεγονος ανα:γόμενον εις τγιν εσωτερικΎ;ν Ιστoρ(~ν αuτης της 1)ι.ίψΥ)ς κα:1 τοσ I.>ωμCΙ·ίκoυ κράτους σιινετέλεσεν εμμέσως εις Τ11ν &πο τοΟ κρά-
δuνι::'ν να o~)σωσιν αψορμγιν εΙς τγιν τοιαύτην μετάθεσιν, γενομένΥ)ν ακρι αως περι τας αρχας τοΟ 'τίνοu του Μεγάλου,
4
μ. Χ. αιώνος, επ1. του αUΤΟΚΡcXτορος Κωνστα;ν
