ZAMAN KEGEMILANGAN KERAJAAN UTHMANIYYAH
Zaman kegemilangan kerajaan Uthmaniyyah dikatakan bermula selepas berjaya menakluk Constantinople iaitu Istanbul yang dikenali pada masa kini dan kerajaan Rom Timur. Pada pertengahan abad, kerajaan Uthmaniyyah muncul sebagai salah satu kerajaan Islam yang besar dan kuat selain Safawiyah dan Moghul. Kemuncak zaman kegemilangan kerajaan Uthmaniyyah berlaku pada zaman Sultan Salim I (1512-1520) dan anaknya Sultan Sulaiman (1520-1566).1 Terdapat sedikit catatan mengenai Sultan Salim namun apa yang boleh dipastikan ialah baginda merupakan anak kepada Sultan Bayezid II dan merupakan sukltan Uthmaniyyah pertama yang memegang gelaran khalifah Islam. Seperti datuknya Mehmed II, baginda telah membunuh adiknya dan anak saudarannya semasa pertabalannya untuk menghapuskan saingan takhta. Semasa pemerintahan baginda, baginda telah berjaya menakluk Timur Tengah dan membuat polisi perluasan empayar sehingga mencapai satu billion ekar iaitu tiga kali ganda semasa pemerintahan Sultan Selim.2 Baginda meninggal dunia pada tahun 1520 dan digantikan dengan anaknya iaitu Sultan Sulaiman. Sultan Sulaiman I merupakan sultan kerajaan Uthmaniyyah yang kesepuluh dan juga yagn paling lama memerintah iaitu selama 46 tahun. Baginda digelar Sulaiman Pembuat Undang-Undang dan Sulaiman yang agung atas dasar baginda yang berjaya memajukan dan memperluaskan kuasa kerajaan Uthmaniyyah. 3 Sultan Sulaiman I dilahirkan pada 6 November 1494 di bandar Tabzron, Turki. pada usia tujuh tahun, baginda telah dididik dengan pelbagai ilmu seperti ilmu kesusasteraan, sains, sejarah, teologi dan taktik ketenteraan di Istana Topkapi, Istanbul.4 Semasa muda baginda berkawan rapat dengan seorang hamba Pargal iaitu Ibrahim Pasha yang kemudiannya menjadi penasihat dan panglima tentera yang paling dipercayai semasa zaman pemerintahannya. Pada usia 17 tahun, baginda menjadi gabenor Istanbul dan kemudian dinaik takhta menjadi sultan pada usia 25 tahun selepas kemangkatan ayahandanya iaitu Sultan Selim I. Selepas menggantikan ayahandanya, ayahandanya, baginda telah memulakan beberapa siri ketenteraan antaranya ialah menghentikan pemberontakan di Damsyik pada tahun 1521. Sultan Sulaiman I telah membuat persiapan untuk menakluki Belgrade daripada kerajaan Hungary yang gagal dicapai oleh moyangnya iaitu Sultan Mehmed II. Sultan Sulaiman I telah mengelilingi Belgrade dan memulakan pengeboman dari pulau yang terletak di Danube. Dengan hanya tentera sebanyak 700 orang dan tidak menerima sebarang bantuan dari Hungary, Belgrade 1
Aroian L. S., & Mitchell R. P. (diterjemah oleh Mohammad Redzuan Othman). 1991. Timur Tengah Dan Afrika Utara Moden . Dewan Bahasa Dan Pustaka: Kuala Lumpur. Hlm. 59 2 Selim I. wikipedia 3 Op cit. hlm. 60 4 Sulaiman al-Qanuni. wikipedia
berjaya ditakluki pada Ogos 1521.Berita penaklukan tentera Islam ke atas salah satu pertahanan kerajaan Kristian telah menimbulkan kebimbangan di seluruh Eropah. Jalan ke Hungary dan Austria sudah terbuka, tetapi Sultan Sulaiman I telah mengalihkan
perhatiannya
tentera Kesatria
Hospitaller,
kepada yang
pulau
Rhodes
melakukan
aktiviti
yang
merupakan
perlanunan
pangkalan
berdekatan Asia
Minor dan Levant yang menimbulkan masalah kepada minat kerajaan Uthmaniyyah. Pada musim panas tahun 1522, Sultan Sulaiman I telah menghantar armada laut sebanyak 400 kapal dan pada masa yang sama memimpin tentera sebanyak 100,000 orang dengan melintasi Asia Minor ke arah kedudukan yang bertentangan dengan pulau.
5
Selepas
berlakunya Perang Rhodes selama lima bulan, Rhodes telah berjaya ditakluki dan Sulaiman membenarkan Kesatria Rhodes untuk berlepas. Mereka telah membentuk pangkalan yang baru di Malta. Oleh kerana perhubungan di antara Hungary dengan kerajaan Uthmaniyah retak, Sultan Sulaiman I telah menyambung kempennya di Timur Eropah dan pada 29 Ogos 1526 baginda berjaya menewaskan Raja Louis II (1506 –1526) di dalam Pertempuran Mohacs. Pertahanan Hungary telah dimusnahkan dan kerajaan Uthmaniyyah telah berjaya menguasai kawasan timur Eropah. Di bawah pimpinan Charles V iaitu Maharaja Rom Suci dan adiknya Ferdinand yang merupakan Archduke of Austria, Habsburgs telah mengambil alih Buda dan Hungary. Sebagai hasilnya, pada tahun 1529, Sultan Sulaiman I sekali lagi mara melalui lembah Danube dan mendapat kawalan ke atas Buda dan mengikut musim luruh di dalam Perang Vienna.6 Hal ini telah menjadi ekspedisi kerajaan Uthmaniyyah yang paling penting dan merupakan puncak perjalanannya melalui barat. Dengan pengukuhan tentera sebanyak 16 000 orang, Austria telah berjaya mengalahkan Sultan Sulaiman I yang akhirnya menaburkan benih permusuhan di antara kerajaan Uthmaniyyah dan Habsburg sehingga abad ke-20. Pada tahun 1532, percubaan kedua untuk menawan Vienna gagal apabila tentera Sultan Sulaiman I berundur sebelum sempat sampai ke Vienna. Hal ini kerana tentera Uthmaniyyah telah dilanda cuaca buruk yang memaksa mereka meninggalkan peralatan perang mereka dan juga faktor kekurangan bekalan. 7 Pada tahun 1540, pembaharuan konflik di Hungary memberi peluang kepada Sultan Sulaiman I untuk membalas dendam di atas kekalahannya di Vienna. Sebahagian bangsawan Hungary berpendapat bahawa Ferdinand I (1519-1564) yang merupakan pemerintah negara jiran Austria dan mempunyai hubungan keluarga dengan keluarga Louis II melalui perkahwinan, 5 6 7
Ibid ibid Aroian L. S., & Mitchell R. P. (diterjemah oleh Mohammad Redzuan Othman). 1991. Op cit. hlm 61
akan menjadi Raja Hungary. Mengikut persetujuan terdahulu yang mengatakan Habsburg akan mengambil takhta Hungary sekiranya Louis II mangkat tanpa meninggalkan waris. Walau bagaimanapun, pada tahun 1541, Habsburgs sekali lagi terlibat di dalam konflik dengan kerajaan Uthmaniyyah dengan melancarkan perang ke atas Buda. Dengan serangan mereka berjaya dipatahkan dan tentera Habsburg ditawan, Ferdianand dan adiknya Charles V telah dipaksa untuk membuat perhentian lima tahun dengan Sultan Sulaiman I. Ferdinand telah mengumumkan dakwaannya kepada kerajaan Hungary dan dipaksa membayar sejumlah wang tetap setahun kepada tanah Sultan Hungary di mana beliau mengawal. 8 Dengan simbolik penting perunduran merujuk kepada Charles V yang bukannya Maharaja, tetapi lebih dikenali sebagai Raja Sepanyol telah memberi peluang kepada Sultan Sulaiman I untuk mengisytiharkan dirinya sebagai 'Caesar' yang sebenar. Dengan memastikan musuh utamanya di Eropah telah dimusnahkan, Sultan Sulaiman I telah membentuk Empayar Uthmaniyah sebagai peneraju utama di dalam landskap politik Eropah. Setelah Sulaiman I berjaya menstabilkan keadaan di Eropah, beliau telah memberi perhatian kepada masalah pemberontakan yang didalangi oleh puak Syiah dari kerajaan Safavid di Iran dan dua peristiwa penting telah berlaku pada masa ini. Yang pertama ialah ShahTahmasp telah membunuh gabenor Baghdad yang menyatakan taat setia kepada Sultan dan digantikan dengan pewaris Shah. Kedua ialah gabenor Bitlis telah berpaling tadah dan menyatakan kesetiaannya kepada kerajaan Safavid. Sebagai hasilnya, pada tahun 1553, Sultan Sulaiman I telah mengarahkan Perdana Menterinya Ibrahim Pasha supaya mengetuai tentera ke Asia untuk mengambil semula Bitlis dan menakluki Tabriz tanpa sebarang halangan. Selepas beberapa tahun baginda dan Ibrahim membuat beberapa serangan ke atas Baghdad, akhirnya komander Tabriz menyerah diri dan mengesahkan Sultan Sulaiman I sebagai pemimpin dunia Islam dan pengganti kepada kerajaan Abbasiyah. Sultan Sulaiman I telah memulakan kempen perang yang kedua terhadap Shah pada tahun 1548-1549 dalam usahanya menewaskan kerajaan Safavid. Seperti sebelum ini, Tahmasp telah berusaha mengelakkan konfrontasi dengan tentera Uthmaniyah dan memilih untuk berundur dan menduduki Armeniadi dalam perjalanan tersebut. Pada tahun 1553 Sultan Sulaiman I telah memulakan kempen perang yang ketiga dan terakhir ke atas Shah. Selepas kehilangan kawasan di Erzurum kepada putera Shah, baginda cuba menakluki semula Erzurum, melintasi di bahagian atas Euphrates dan sebahagian kawasan Parsi. Tentera Shah menyambung strategi mengelakkan kerajaan Uthmaniyyah dan tidak membuat sebarang penaklukan. Pada tahun 1554, satu penyelesaian telah dibuat di mana di 8
Sulaiman al-Qanuni. wikipedia
dalamnya termasuk kempen Sultan Sulaiman I di Asia. Perjanjian itu juga termasuk pemulangan semula Tabriz, tetapi mempertahankan Baghdad, di bawah Mesopotamia, mulut sungai Euphrates dan Tigris, sebagai sebahagian daripada wilayah kerajaan Parsi. Shah juga berjanji untuk tidak menceroboh wilayah kerajaan Uthmaniyah. Di Lautan Hindi, Sultan Sulaiman I telah mengetuai beberapa angkatan laut untuk mengusir orang Portugis dan mengadakan semula perhubungan perdagangan dengan India. Kerajaan Uthmaniyyah telah menakluki Aden di Yaman pada tahun 1538 untuk dijadikan pangkalan laut untuk menghapuskan pengaruh Portugis di semenanjung barat India. Tentera laut Uthmaniyyah gagal menewaskan Portugis di dalam Perang Diu pada bulan September 1538, tetapi mereka kembali ke Aden di mana mereka mempertahankan bandar itu dengan 100 buah meriam. Dari pangkalan ini, Sultan Sulaiman I dan Pasha membuat keputusan untuk mengambil alih seluruh negara Yaman dan ibu kotanya Sa'na.9 Penduduk Aden menentang penaklukan kerajaan Uthmaniyyah dan mempelawa Portugis supaya Portugis dapat mentadbir bandar ini sehingga ianya dirampas Piri Reis di di dalam Penaklukan Aden (1548). Dengan mengawal Laut Merah, Sultan Sulaiman I berjaya menguasai laluan perdagangan India dan mengekalkan hubungan baik dengan kerajaan India sepanjang abad ke-16. Pada tahun 1564, Sultan Sulaiman I telah menerima hadiah daripada Aceh yang meminta sokongan kerajaan Uthmaniyyah di dalam usahanya untuk menentang Portugis. Sebagai hasilnya ekspedisi tentera Uthmaniyyah ke Aceh telah dilancarkan yang membolehkan Aceh menerima sokongan ketenteraan yang lebih kukuh. Kegemilangan kerajaan Uthmaniyyah bermula merosot selepas kematian Sultan Sulaiman I pada tahun 1566 yang akhirnya membawa kepada kejatuhan kerajaan Uthmaniyyah.10
9
ibid ibid
10
