www. ww w.hu huku ku mon onl in line.com
UNDANG-UNDANG REPUBLIK INDONESIA NOMOR 36 TAHUN 2009 TENTANG KESEHATAN
DENGAN RAHMAT TUHAN YANG MAHA
ESA PRESIDEN REPUBLIK INDONESIA
Menimbang: a.
ba!a ba!a "e#e "e#ea$ a$an an me%&' me%&'a"a a"an n a" a#a# a#a#ii man&#i man&#ia a (an #a)a #a)a #a$& #a$& &n#&% &n#&% "e#e* "e#e*a$ a$e%a e%aan an +ang +ang a%&# (i!&*&("an #e#&ai (engan ,i$a-,i$a bang#a In(ne#ia #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pan,a#i)a (an Un(ang-Un(ang Da#a% Nega%a Re'&b)i" In(ne#ia Ta&n 0412
b.
ba!a ba!a #e$i #e$ia' a' "egia$ "egia$an an (a)am (a)am &'a+a &'a+a &n$& &n$&" " meme)i meme)ia% a%a a (an meni mening" ng"a$" a$"an an (e%a* (e%a*a$ a$ "e#e "e#ea$a a$an n ma#+a%a"a$ +ang #e$inggi-$inggin+a (i)a"#ana"an be%(a#a%"an '%in#i' nn(i#"%imina$i3 'a%$i#i'a$i3 (an be%"e)an*&$an (a)am %ang"a 'emben$&"an #&mbe% (a+a man&#ia In(ne#ia #e%$a 'ening"a$an "e$aanan (an (a+a #aing bang#a bagi 'embang&nan na#ina)2
,.
ba!a ba!a #e$i #e$ia' a' a) a) +ang +ang men+e men+ebab bab"an "an $e%* $e%*a(i a(in+a n+a gang gangg&a g&an n "e#ea "e#ea$an $an 'a(a 'a(a ma#+ ma#+a%a a%a"a$ "a$ In(ne#ia a"an menimb&)"an "e%&gian e"nmi +ang be#a% bagi nega%a (an #e$ia' &'a+a 'ening"a$an (e%a*a$ "e#ea$an ma#+a%a"a$ *&ga be %a%$i in5e#$a#i bagi 'embang&nan nega%a2
(.
ba!a ba!a #e$i #e$ia' a' &'a+a &'a+a 'emb 'embang ang&na &nan n a%&# a%&# (i)an (i)an(a# (a#ii (engan (engan !a!a !a!a#an #an "e#e "e#ea$ a$an an (a)am (a)am a%$i a%$i 'embang&nan na#ina) a%&# mem'e%a$i"an "e#ea$an ma#+a%a"a$ (an me%&'a"an $angg&ng *a!ab #em&a 'ia" bai" bai" Peme%in$a ma&'&n ma#+a%a"a$2
e.
ba!a ba!a Un(a Un(angng-Un( Un(ang ang Nm Nm%% 67 Ta& Ta&n n 006 006 $en$an $en$ang g Ke#ea Ke#ea$an $an #&(a #&(a $i(a" $i(a" #e#& #e#&ai ai )agi )agi (engan 'e%"embangan $&n$&$an (an "eb&$&an &"&m (a)am ma#+a%a"a$ #eingga 'e%)& (i,ab&$ (an (igan$i (engan Un(ang-Un(ang $en$ang Ke#ea$an +ang ba%&2
3.
ba!a ba!a be%(a be%(a#a% #a%"an "an 'e%$ 'e%$imb imbang angan an #ebag #ebagaim aimana ana (ima (ima"#& "#&( ( (a)am (a)am &%&3 &%&3 a &%&3 &%&3 b b &%&3 &%&3 , &%&3 &%&3 ( (an &%&3 e 'e%)& memben$&" Un(ang-Un(ang $en$ang Ke#ea$an2
Menginga$: Pa#a) 6 Pa#a) 68H a+a$ 9 (an Pa#a) 74 a+a$ 97 Un(ang-Un(ang Da#a% Nega%a Re'&b)i" In(ne#ia Ta&n 0412
Dengan Pe%#e$&*&an Be%#ama DE;AN PER;AKILAN RAKYAT REPUBLIK INDONESIA (an PRESIDEN REPUBLIK INDONESIA
MEMUTUSKAN:
1 /
48
Mene$a'"an: UNDANG-UNDANG TENTANG KESEHATAN.
BAB I KETENTUAN UMUM
Pasal 1 Da)am Un(ang-Un(ang ini +ang (ima"#&( (engan: .
Ke#ea Ke#ea$an $an a(a) a(a)a a "ea(aa "ea(aan n #ea$ #ea$ bai" bai" #e,a% #e,a%a a 3i#i" 3i#i" men$ men$a) a) #'%i #'%i$&a) $&a) ma&' ma&'&n &n ##ia) ##ia) +ang +ang mem&ng"in"an #e$ia' %ang &n$&" i(&' '%(&"$i3 #e,a%a ##ia) (an e"nmi#.
6.
S&mbe% S&mbe% (a+a (a+a (i (i bi(ang bi(ang "e#e "e#ea$a a$an n a(a)a a(a)a #ega) #ega)a a ben$&" ben$&" (ana (ana $enaga $enaga 'e%be" 'e%be"a)a a)an n "e#ea$ "e#ea$an an #e(iaan 3a%ma#i (an a)a$ "e#ea$an #e%$a 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an (an $e"n)gi +ang (iman3aa$"an &n$&" men+e)engga%a"an &'a+a "e#ea$an +ang (i)a"&"an )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an/a$a& ma#+a%a"a$.
7.
Pe%be"a Pe%be"a)an )an "e#ea "e#ea$an $an a(a)a a(a)a #em&a #em&a baan baan (an (an 'e%a) 'e%a)a$a a$an n +ang +ang (i'e% (i'e%)&" )&"an an &n$& &n$&" " men+e)engga%a"an &'a+a "e#ea$an.
4.
Se(iaan 3a%ma#i a(a)a ba$ baan ba$ ba$ $%a(i#ina) (an "#me$i"a.
1.
A)a$ A)a$ "e#ea "e#ea$an $an a(a)a a(a)a in#$%&m in#$%&men en a'a%a a'a%a$&# $&# me#i me#in n (an/a$a (an/a$a& & im')an im')an +ang +ang $i(a" $i(a" menga mengan(& n(&ng ng ba$ ba$ +ang (ig&na"an &n$&" men,ega men(iagn#i# men+emb&"an (an me%ingan"an 'en+a"i$ me%a!a$ %ang #a"i$ mem&)i"an "e#ea$an 'a(a man&#ia (an/a$a& memben$&" #$%&"$&% (an mem'e%bai"i 3&ng#i $&b&.
<.
Tenaga Tenaga "e#e "e#ea$ a$an an a(a)a a(a)a #e$i #e$ia' a' %ang %ang +ang +ang menga mengab(i b(i"an "an (i%i (i%i (a)a (a)am m bi(ang bi(ang "e#e "e#ea$ a$an an #e%$a #e%$a memi)i"i 'enge$a&an (an/a$a& "e$e%am'i)an me)a)&i 'en(i(i"an (i bi(ang "e#ea$an +ang &n$&" *eni# $e%$en$& meme%)&"an "e!enangan &n$&" me)a"&"an &'a+a "e#ea$an.
=.
>a#i) >a#i)i$a i$a# # 'e)a+a 'e)a+anan nan "e#e "e#ea$a a$an n a(a)a a(a)a #&a$& #&a$& a)a$ a)a$ (an/a (an/a$a& $a& $em' $em'a$ a$ +ang +ang (ig&na (ig&na"an "an &n$& &n$&" " men+e)engga%a"an &'a+a 'e)a+anan "e#ea$an ba i" '%m$i3 '%e5en$i3 "&%a$i3 ma&'&n %eabi)i$a$i3 +ang (i)a"&"an )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an/a$a& ma#+a%a"a$.
8.
Oba$ Oba$ a(a)a a(a)a baa baan n a$a& a$a& 'a(&an 'a(&an baan baan $e%ma# $e%ma#&" &" '%(& '%(&" " bi) bi)gi gi +ang +ang (ig&n (ig&na"a a"an n &n$&" &n$&" mem'enga%&i a$a& men+e)i(i"i #i#$em 3i#i)gi a$a& "ea(aan 'a$)gi (a)am %ang"a 'ene$a'an (iagn#i# 'en,egaan 'en+emb&an 'em&)ian 'ening"a$an "e#ea$an (an "n$%a#e'#i &n$&" man&#ia.
0.
Oba$ Oba$ $%a(i $%a(i#i #ina) na) a(a) a(a)a a baan baan a$a& a$a& %am&an %am&an baa baan n +ang be%& be%&'a 'a baan baan $&mb $&mb&a &an n baan baan e!a e!an n baan mine%a) #e(iaan #a%ian 9ga)eni" a$a& ,am'&%an (a%i baan $e%#eb&$ +ang #e,a%a $&%&n $em&%&n $e)a (ig&na"an &n$&" 'engba$an (an (a'a$ (i$e%a'"an #e#&ai (engan n%ma +ang be%)a"& (i ma#+a%a"a$.
.
Te"n)gi Te"n)gi "e#ea$an "e#ea$an a(a)a a(a)a #ega)a #ega)a ben$&" ben$&" a)a$ a)a$ (an/a$a& (an/a$a& me$(e me$(e +ang +ang (i$&*&" (i$&*&"an an &n$&" &n$&" memban$& menega""an (iagn#a 'en,egaan (an 'enanganan 'e%ma#a)aan "e#ea$an man&#ia.
. .
U'a+a "e#ea$an "e#ea$an a(a)a a(a)a #e$ia' #e$ia' "egia$an "egia$an (an/a$a& (an/a$a& #e%ang"aia #e%ang"aian n "egia$an "egia$an +ang +ang (i)a"&"an (i)a"&"an #e,a%a #e,a%a $e%'a(& $e%in$eg%a#i (an be%"e#inamb&ngan &n$&" meme)ia%a (an mening"a$"an (e%a*a$ "e#ea$an ma#+a%a"a$ (a)am ben$&" 'en,egaan 'en+a"i$ 'ening"a$an "e#ea$an 'engba$an 'en+a"i$ (an 'em&)ian "e#ea$an )e 'eme%in$a (an/a$a& ma#+a%a"a$.
6.
Pe)a+anan Pe)a+anan "e#ea$ "e#ea$an an '%m$i '%m$i33 a(a)a a(a)a #&a$& #&a$& "egia$an "egia$an (an/a$a (an/a$a& & #e%ang"ai #e%ang"aian an "egia$an "egia$an 'e)a+anan 'e)a+anan "e#ea$an +ang )ebi meng&$ama"an "egia$an +ang be%#i3a$ '%m#i "e#ea$an.
Mene$a'"an: UNDANG-UNDANG TENTANG KESEHATAN.
BAB I KETENTUAN UMUM
Pasal 1 Da)am Un(ang-Un(ang ini +ang (ima"#&( (engan: .
Ke#ea Ke#ea$an $an a(a) a(a)a a "ea(aa "ea(aan n #ea$ #ea$ bai" bai" #e,a% #e,a%a a 3i#i" 3i#i" men$ men$a) a) #'%i #'%i$&a) $&a) ma&' ma&'&n &n ##ia) ##ia) +ang +ang mem&ng"in"an #e$ia' %ang &n$&" i(&' '%(&"$i3 #e,a%a ##ia) (an e"nmi#.
6.
S&mbe% S&mbe% (a+a (a+a (i (i bi(ang bi(ang "e#e "e#ea$a a$an n a(a)a a(a)a #ega) #ega)a a ben$&" ben$&" (ana (ana $enaga $enaga 'e%be" 'e%be"a)a a)an n "e#ea$ "e#ea$an an #e(iaan 3a%ma#i (an a)a$ "e#ea$an #e%$a 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an (an $e"n)gi +ang (iman3aa$"an &n$&" men+e)engga%a"an &'a+a "e#ea$an +ang (i)a"&"an )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an/a$a& ma#+a%a"a$.
7.
Pe%be"a Pe%be"a)an )an "e#ea "e#ea$an $an a(a)a a(a)a #em&a #em&a baan baan (an (an 'e%a) 'e%a)a$a a$an n +ang +ang (i'e% (i'e%)&" )&"an an &n$& &n$&" " men+e)engga%a"an &'a+a "e#ea$an.
4.
Se(iaan 3a%ma#i a(a)a ba$ baan ba$ ba$ $%a(i#ina) (an "#me$i"a.
1.
A)a$ A)a$ "e#ea "e#ea$an $an a(a)a a(a)a in#$%&m in#$%&men en a'a%a a'a%a$&# $&# me#i me#in n (an/a$a (an/a$a& & im')an im')an +ang +ang $i(a" $i(a" menga mengan(& n(&ng ng ba$ ba$ +ang (ig&na"an &n$&" men,ega men(iagn#i# men+emb&"an (an me%ingan"an 'en+a"i$ me%a!a$ %ang #a"i$ mem&)i"an "e#ea$an 'a(a man&#ia (an/a$a& memben$&" #$%&"$&% (an mem'e%bai"i 3&ng#i $&b&.
<.
Tenaga Tenaga "e#e "e#ea$ a$an an a(a)a a(a)a #e$i #e$ia' a' %ang %ang +ang +ang menga mengab(i b(i"an "an (i%i (i%i (a)a (a)am m bi(ang bi(ang "e#e "e#ea$ a$an an #e%$a #e%$a memi)i"i 'enge$a&an (an/a$a& "e$e%am'i)an me)a)&i 'en(i(i"an (i bi(ang "e#ea$an +ang &n$&" *eni# $e%$en$& meme%)&"an "e!enangan &n$&" me)a"&"an &'a+a "e#ea$an.
=.
>a#i) >a#i)i$a i$a# # 'e)a+a 'e)a+anan nan "e#e "e#ea$a a$an n a(a)a a(a)a #&a$& #&a$& a)a$ a)a$ (an/a (an/a$a& $a& $em' $em'a$ a$ +ang +ang (ig&na (ig&na"an "an &n$& &n$&" " men+e)engga%a"an &'a+a 'e)a+anan "e#ea$an ba i" '%m$i3 '%e5en$i3 "&%a$i3 ma&'&n %eabi)i$a$i3 +ang (i)a"&"an )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an/a$a& ma#+a%a"a$.
8.
Oba$ Oba$ a(a)a a(a)a baa baan n a$a& a$a& 'a(&an 'a(&an baan baan $e%ma# $e%ma#&" &" '%(& '%(&" " bi) bi)gi gi +ang +ang (ig&n (ig&na"a a"an n &n$&" &n$&" mem'enga%&i a$a& men+e)i(i"i #i#$em 3i#i)gi a$a& "ea(aan 'a$)gi (a)am %ang"a 'ene$a'an (iagn#i# 'en,egaan 'en+emb&an 'em&)ian 'ening"a$an "e#ea$an (an "n$%a#e'#i &n$&" man&#ia.
0.
Oba$ Oba$ $%a(i $%a(i#i #ina) na) a(a) a(a)a a baan baan a$a& a$a& %am&an %am&an baa baan n +ang be%& be%&'a 'a baan baan $&mb $&mb&a &an n baan baan e!a e!an n baan mine%a) #e(iaan #a%ian 9ga)eni" a$a& ,am'&%an (a%i baan $e%#eb&$ +ang #e,a%a $&%&n $em&%&n $e)a (ig&na"an &n$&" 'engba$an (an (a'a$ (i$e%a'"an #e#&ai (engan n%ma +ang be%)a"& (i ma#+a%a"a$.
.
Te"n)gi Te"n)gi "e#ea$an "e#ea$an a(a)a a(a)a #ega)a #ega)a ben$&" ben$&" a)a$ a)a$ (an/a$a& (an/a$a& me$(e me$(e +ang +ang (i$&*&" (i$&*&"an an &n$&" &n$&" memban$& menega""an (iagn#a 'en,egaan (an 'enanganan 'e%ma#a)aan "e#ea$an man&#ia.
. .
U'a+a "e#ea$an "e#ea$an a(a)a a(a)a #e$ia' #e$ia' "egia$an "egia$an (an/a$a& (an/a$a& #e%ang"aia #e%ang"aian n "egia$an "egia$an +ang +ang (i)a"&"an (i)a"&"an #e,a%a #e,a%a $e%'a(& $e%in$eg%a#i (an be%"e#inamb&ngan &n$&" meme)ia%a (an mening"a$"an (e%a*a$ "e#ea$an ma#+a%a"a$ (a)am ben$&" 'en,egaan 'en+a"i$ 'ening"a$an "e#ea$an 'engba$an 'en+a"i$ (an 'em&)ian "e#ea$an )e 'eme%in$a (an/a$a& ma#+a%a"a$.
6.
Pe)a+anan Pe)a+anan "e#ea$ "e#ea$an an '%m$i '%m$i33 a(a)a a(a)a #&a$& #&a$& "egia$an "egia$an (an/a$a (an/a$a& & #e%ang"ai #e%ang"aian an "egia$an "egia$an 'e)a+anan 'e)a+anan "e#ea$an +ang )ebi meng&$ama"an "egia$an +ang be%#i3a$ '%m#i "e#ea$an.
7.
Pe)a+anan Pe)a+anan "e#ea "e#ea$an $an '%e5en '%e5en$i3 $i3 a(a)a a(a)a #&a$& #&a$& "egia$an "egia$an 'en,egaan 'en,egaan $e%a(a' $e%a(a' #&a$& #&a$& ma#a)a ma#a)a "e#ea$an/'en+a"i$.
4.
Pe)a+anan Pe)a+anan "e#ea$ "e#ea$an an "&%a$i3 "&%a$i3 a(a)a a(a)a #&a$& "egia$an "egia$an (an/a$a (an/a$a& & #e%ang"ai #e%ang"aian an "egia$an "egia$an 'engba$an 'engba$an +ang (i$&*&"an &n$&" 'en+emb&an 'en+a"i$ 'eng&%angan 'en(e%i$aan a"iba$ 'en+a"i$ 'engen(a)ian 'en+a"i$ a$a& 'engen(a)ian "e,a,a$an aga% "&a)i$a# 'en(e%i$a (a'a$ $e%*aga #e'$ima) m&ng"in.
1.
Pe)a+anan Pe)a+anan "e#ea$ "e#ea$an an %eabi)i %eabi)i$a$i $a$i33 a(a)a a(a)a "egia$an "egia$an (an/a$a (an/a$a& & #e%ang"ai #e%ang"aian an "egia$an "egia$an &n$&" mengemba)i"an be"a# 'en(e%i$a "e (a)am ma#+a%a"a$ #eingga (a'a$ be%3&ng#i )agi #ebagai angg$a ma#+a%a"a$ +ang be%g&na &n$&" (i%in+a (an ma#+a%a"a$ #ema"#ima) m&ng"in #e#&ai (engan "emam'&ann+a.
<.
Pe)a+anan Pe)a+anan "e#ea$ "e#ea$an an $%a(i#i $%a(i#ina) na) a(a)a a(a)a 'engba$an 'engba$an (an/a$a (an/a$a& & 'e%a!a$an 'e%a!a$an (engan ,a%a (an (an ba$ ba$ +ang menga,& 'a(a 'enga)aman (an "e$e%am'i)an $&%&n $em&%&n #e,a%a em'i%i# +ang (a'a$ (i'e%$angg&ng*a!ab"an (an (i$e%a'"an #e#&ai (engan n%ma +ang be%)a"& (i ma#+a%a"a$.
=.
Peme%in$a Peme%in$a P&#a$ P&#a$ #e)an*&$n+ #e)an*&$n+a a (i#eb&$ (i#eb&$ Peme%in Peme%in$a $a a(a)a a(a)a P%e#i(en P%e#i(en Re'&b)i" Re'&b)i" In(ne# In(ne#ia ia +ang memegang "e"&a#aan Peme%in$a Nega%a Re'&b)i" In(ne#ia #ebagaimana (ima"#&( (a)am Un(ang-Un(ang Da#a% Nega%a Re'&b)i" In(ne#ia Ta&n 041.
8.
Peme%in$a Peme%in$a (ae%a (ae%a a(a)a a(a)a g&be%n&% g&be%n&% b&'a$i b&'a$i a$a& a$a& !a)i"$a !a)i"$a (an 'e%ang"a$ 'e%ang"a$ (ae%a (ae%a #ebagai #ebagai &n#&% &n#&% 'en+e)engga%a 'eme%in$aan (ae%a.
0.
Men$e%i a(a)a men$e%i +ang )ing"&' )ing"&' $&ga# (an (an $angg&ng $angg&ng *a!abn+a (i bi(ang "e#ea$an.
BAB II ASAS DAN TUJUAN
Pasal 2 Pembang&nan "e#ea$an (i#e)engga%a"an (engan be%a#a#"an 'e%i"eman&#iaan "e#eimbangan man3aa$ 'e)in(&ngan 'eng%ma$an $e%a(a' a" (an "e!a*iban "ea(i)an gen(e% (an nn(i#"%imina$i3 (an n%ma-n%ma agama.
Pasal 3 Pembang&nan "e#ea$an be%$&*&an &n$&" mening"a$"an "e#a(a%an "ema&an (an "emam'&an i(&' #ea$ bagi #e$ia' %ang aga% $e%!&*&( (e%a*a$ "e#ea$an ma#+a%a"a$ +ang #e$inggi-$inggin+a #ebagai in5e#$a#i bagi 'embang&nan #&mbe% (a+a man&#ia +ang '%(&"$i3 #e,a%a ##ia) (an e"nmi#.
BAB III HAK DAN KEWAJIBAN
Baga! K"sa#$ Ha% Pasal & Se$ia' %ang be%a" a$a# "e#ea$an.
Pasal ' 9
Se$ia' %ang mem'&n+ai a" +ang #ama (a)am mem'e%)e a"#e# a$a# #&mbe% (a+a (i bi(ang "e#ea$an.
96
Se$ia' %ang mem'&n+ai a" (a)am mem'e%)e 'e)a+anan "e#ea$an +ang aman be%m&$& (an $e%*ang"a&.
97
Se$ia' %ang be%a" #e,a%a man(i%i (an be%$angg&ng *a!ab menen$&"an #en(i%i 'e)a+anan "e#ea$an +ang (i'e%)&"an bagi (i%in+a.
Pasal 6 Se$ia' %ang be%a" men(a'a$"an )ing"&ngan +ang #ea$ bagi 'en,a'aian (e%a*a$ "e#ea$an.
Pasal ( Se$ia' %ang be%a" &n$&" men(a'a$"an in3%ma#i (an e(&"a#i $en$ang "e#ea$an +ang #eimbang (an be%$angg&ng *a!ab.
Pasal ) Se$ia' %ang be%a" mem'e%)e in3%ma#i $en$ang (a$a "e#ea$an (i%in+a $e%ma#&" $in(a"an (an 'engba$an +ang $e)a ma&'&n +ang a"an (i$e%iman+a (a%i $enaga "e#ea$an.
Baga! K"*$a K"+a,a!
Pasal 9 9
Se$ia' %ang be%"e!a*iban i"&$ me!&*&("an mem'e%$aan"an (an mening"a$"an (e%a*a$ "e#ea$an ma#+a%a"a$ +ang #e$inggi-$inggin+a.
96
Ke!a*iban #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 'e)a"#anaann+a me)i'&$i &'a+a "e#ea$an 'e%#e%angan &'a+a "e#ea$an ma#+a%a"a$ (an 'embang&nan be%!a!a#an "e#ea$an.
Pasal 10 Se$ia' %ang be%"e!a*iban meng%ma$i a" %ang )ain (a)am &'a+a mem'e%)e )ing"&ngan +ang #ea$ bai" 3i#i" bi)gi ma&'&n ##ia).
Pasal 11 Se$ia' %ang be%"e!a*iban be%'e%i)a"& i(&' #ea$ &n$&" me!&*&("an mem'e%$aan"an (an mema*&"an "e#ea$an +ang #e$inggi-$inggin+a.
Pasal 12
Se$ia' %ang be%"e!a*iban men*aga (an mening"a$"an (e%a*a$ "e#ea$an bagi %ang )ain +ang men*a(i $angg&ng *a!abn+a.
Pasal 13 9
Se$ia' %ang be%"e!a*iban $&%&$ #e%$a (a)am '%g%am *aminan "e#ea$an ##ia).
96
P%g%am *aminan "e#ea$an ##ia) #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
BAB I. TANGGUNG JAWAB PEMERINTAH
Pasal 1& 9
Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab me%en,ana"an menga$&% men+e)engga%a"an membina (an menga!a#i 'en+e)engga%aan &'a+a "e#ea$an +ang me%a$a (an $e%*ang"a& )e ma#+a%a"a$.
96
Tangg&ng *a!ab Peme%in$a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i"&#&#"an 'a(a 'e)a+anan '&b)i".
Pasal 1' Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab a$a# "e$e%#e(iaan )ing"&ngan $a$anan 3a#i)i$a# "e#ea$an bai" 3i#i" ma&'&n ##ia) bagi ma#+a%a"a$ &n$&" men,a'ai (e%a*a$ "e#ea$an +ang #e$inggi-$inggin+a.
Pasal 16 Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab a$a# "e$e%#e(iaan #&mbe% (a+a (i bi(ang "e#ea$an +ang a(i) (an me%a$a bagi #e)&%& ma#+a%a"a$ &n$&" mem'e%)e (e%a*a$ "e#ea$an +ang #e$inggi-$inggin+a.
Pasal 1( Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab a$a# "e$e%#e(iaan a"#e# $e%a(a' in3%ma#i e(&"a#i (an 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an &n$&" mening"a$"an (an meme)ia%a (e%a*a$ "e#ea$an +ang #e$inggi-$inggin+a.
Pasal 1) Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab membe%(a+a"an (an men(%ng 'e%an a"$i3 ma#+a%a"a$ (a)am #ega)a ben$&" &'a+a "e#ea$an.
Pasal 19 Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab a$a# "e$e%#e(iaan #ega)a ben$&" &'a+a "e#ea$an +ang be%m&$& aman e3i#ien (an $e%*ang"a&.
Pasal 20
9
Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab a$a# 'e)a"#anaan *aminan "e#ea$an ma#+a%a"a$ me)a)&i #i#$em *aminan ##ia) na#ina) bagi &'a+a "e#ea$an 'e%%angan.
96
Pe)a"#anaan #i#$em *aminan ##ia) #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an #e#&ai "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
BAB . SUMBER DA/A DI BIDANG KESEHATAN
Baga! K"sa#$ T"!aga K"s"a#a!
Pasal 21 9
Peme%in$a menga$&% 'e%en,anaan 'enga(aan 'en(a+ag&naan 'embinaan (an 'enga!a#an m&$& $enaga "e#ea$an (a)am %ang"a 'en+e)engga%aan 'e)a+anan "e#ea$an.
96
Ke$en$&an mengenai 'e%en,anaan 'enga(aan 'en(a+ag&naan 'embinaan (an 'enga!a#an m&$& $enaga "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% (a)am Pe%a$&%an Peme%in$a.
97
Ke$en$&an mengenai $enaga "e#ea$an (ia$&% (engan Un(ang-Un(ang.
Pasal 22 9
Tenaga "e#ea$an a%&# memi)i"i "&a)i3i"a#i minim&m.
96
Ke$en$&an mengenai "&a)i3i"a#i minim&m #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal 23 9
Tenaga "e#ea$an be%!enang &n$&" men+e)engga%a"an 'e)a+anan "e#ea$an.
96
Ke!enangan &n$&" men+e)engga%a"an 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an #e#&ai (engan bi(ang "ea)ian +ang (imi)i"i.
97
Da)am men+e)engga%a"an 'e)a+anan "e#ea$an $enaga "e#ea$an !a*ib memi)i"i i?in (a%i 'eme%in$a.
94
Se)ama membe%i"an 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a%ang meng&$ama"an "e'en$ingan +ang be%ni)ai ma$e%i.
91
Ke$en$&an mengenai 'e%i?inan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 97 (ia$&% (a)am Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal 2& 9
Tenaga "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 67 a%&# memen&i "e$en$&an "(e e$i" #$an(a% '%3e#i a" 'engg&na 'e)a+anan "e#ea$an #$an(a% 'e)a+anan (an #$an(a% '%#e(&% 'e%a#ina).
96
Ke$en$&an mengenai "(e e$i" (an #$an(a% '%3e#i #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% )e %gani#a#i '%3e#i.
97
Ke$en$&an mengenai a" 'engg&na 'e)a+anan "e#ea$an #$an(a% 'e)a+anan (an #$an(a% '%#e(&% 'e%a#ina) #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal 2' 9
Penga(aan (an 'ening"a$an m&$& $enaga "e#ea$an (i#e)engga%a"an )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an/a$a& ma#+a%a"a$ me)a)&i 'en(i(i"an (an/a$a& 'e)a$ian.
96
Pen+e)engga%aan 'en(i(i"an (an/a$a& 'e)a$ian #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 men*a(i $angg&ng *a!ab Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a.
97
Ke$en$&an mengenai 'en+e)engga%aan 'en(i(i"an (an/a$a& 'e)a$ian #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 (ia$&% (a)am Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal 26 9
Peme%in$a menga$&% 'enem'a$an $enaga "e#ea$an &n$&" 'eme%a$aan 'e)a+anan "e#ea$an.
96
Peme%in$a (ae%a (a'a$ menga(a"an (an men(a+ag&na"an $enaga "e#ea$an #e#&ai (engan "eb&$&an (ae%an+a.
97
Penga(aan (an 'en(a+ag&naan $enaga "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 (i)a"&"an (engan mem'e%a$i"an: a.
*eni# 'e)a+anan "e#ea$an +ang (ib&$&"an ma#+a%a"a$2
b.
*&m)a #a%ana 'e)a+anan "e#ea$an2 (an
,.
*&m)a $enaga "e#ea$an #e#&ai (engan beban "e%*a 'e)a+anan "e#ea$an +ang a(a.
94
Penem'a$an $enaga "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an (engan $e$a' mem'e%a$i"an a" $enaga "e#ea$an (an a" ma#+a%a"a$ &n$&" men(a'a$"an 'e)a+anan "e#ea$an +ang me%a$a.
91
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'enem'a$an $enaga "e#ea$an (ia$&% (a)am Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal 2( 9
Tenaga "e#ea$an be%a" men(a'a$"an imba)an (an 'e)in(&ngan &"&m (a)am me)a"#ana"an $&ga# #e#&ai (engan '%3e#in+a.
96
Tenaga "e#ea$an (a)am me)a"#ana"an $&ga#n+a be%"e!a*iban mengembang"an (an mening"a$"an 'enge$a&an (an "e$e%am'i)an +ang ( imi)i"i.
97
Ke$en$&an mengenai a" (an "e!a*iban $enaga "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96 (ia$&% (a)am Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal 2) 9
Un$&" "e'en$ingan &"&m $enaga "e#ea$an !a*ib me)a"&"an 'eme%i"#aan "e#ea$an a$a# 'e%min$aan 'enega" &"&m (engan bia+a (i$angg&ng )e nega%a.
96
Peme%i"#aan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i(a#a%"an 'a(a "m'e$en#i (an "e!enangan #e#&ai (engan bi(ang "ei)m&an +ang (imi)i"i.
Pasal 29 Da)am a) $enaga "e#ea$an (i(&ga me)a"&"an "e)a)aian (a)am men*a)an"an ' %3e#in+a "e)a)aian $e%#eb&$ a%&# (i#e)e#ai"an $e%)ebi (a&)& me)a)&i me(ia#i.
Baga! K"*$a asl#as P"laa!a! K"s"a#a!
Pasal 30 9
96
>a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an men&%&$ *eni# 'e)a+anann+a $e%(i%i a$a#: a.
'e)a+anan "e#ea$an 'e%#e%angan2 (an
b.
'e)a+anan "e#ea$an ma#+a%a"a$.
>a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 me)i'&$i: a.
'e)a+anan "e#ea$an $ing"a$ 'e%$ama2
b.
'e)a+anan "e#ea$an $ing"a$ "e(&a2 (an
,.
'e)a+anan "e#ea$an $ing"a$ "e$iga.
97
>a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an )e 'ia" Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an #!a#$a.
94
Ke$en$&an 'e%#+a%a$an 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 (an a+a$ 97 (i$e$a'"an )e Peme%in$a #e#&ai "e$en$&an +ang be%)a"&.
91
Ke$en$&an 'e%i?inan 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 (an a+a$ 97 (i$e$a'"an )e Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a. Pasal 31
>a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an !a*ib: a.
membe%i"an a"#e# +ang )&a# bagi "eb&$&an 'ene)i$ian (an 'engembangan (i bi(ang "e#ea$an2 (an
b.
mengi%im"an )a'%an a#i) 'ene)i$ian (an 'engembangan "e'a(a 'eme%in$a (ae%a a$a& Men$e%i.
Pasal 32 9
Da)am "ea(aan (a%&%a$ 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an bai" 'eme%in$a ma&'&n #!a#$a !a*ib membe%i"an 'e)a+anan "e#ea$an bagi 'en+e)ama$an n+a!a 'a#ien (an 'en,egaan "e,a,a$an $e%)ebi (a&)&.
96
Da)am "ea(aan (a%&%a$ 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an bai" 'eme%in$a ma&'&n #!a#$a (i)a%ang men)a" 'a#ien (an/a$a& memin$a &ang m&"a.
Pasal 33
8 /
48
9
Se$ia' 'im'inan 'en+e)engga%aan 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an ma#+a%a"a$ a%&# memi)i"i "m'e$en#i mana*emen "e#ea$an ma#+a%a"a$ +ang (ib&$&"an.
96
Km'e$en#i mana*emen "e#ea$an ma#+a%a"a$ #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% )ebi )an*&$ (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal 3& 9
Se$ia' 'im'inan 'en+e)engga%aan 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an 'e%#e%angan a%&# memi)i"i "m'e$en#i mana*emen "e#ea$an 'e%#e%angan +ang (ib&$&"an.
96
Pen+e)engga%a 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an (i)a%ang mem'e"e%*a"an $enaga "e#ea$an +ang $i(a" memi)i"i "&a)i3i"a#i (an i?in me)a"&"an 'e"e%*aan '%3e#i.
97
Ke$en$&an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96 (i)a"#ana"an #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 3' 9
Peme%in$a (ae%a (a'a$ menen$&"an *&m)a (an *eni# 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an #e%$a 'embe%ian i?in be%'e%a#i (i (ae%an+a.
96
Penen$&an *&m)a (an *eni# 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an )e 'eme%in$a (ae%a (engan mem'e%$imbang"an: a.
)&a# !i)a+a2
b.
"eb&$&an "e#ea$an2
,.
*&m)a (an 'e%#eba%an 'en(&(&"2
(.
')a 'en+a"i$2
e.
'eman3aa$ann+a2
3.
3&ng#i ##ia)2 (an
g.
"emam'&an (a)am meman3aa$"an $e"n)gi.
97
Ke$en$&an mengenai *&m)a (an *eni# 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an #e%$a 'embe%ian i?in be%'e%a#i #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 be%)a"& *&ga &n$&" 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an a#ing.
94
Ke$en$&an mengenai *&m)a (an *eni# 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 $i(a" be%)a"& &n$&" *eni# %&ma #a"i$ "&#&# "a%an$ina 'ene)i$ian (an a#i)&m.
91
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'en+e)engga%aan 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Baga! K"#ga P""%ala! K"s"a#a!
Pasal 36 9
Peme%in$a men*amin "e$e%#e(iaan 'eme%a$aan (an "e$e%*ang"a&an 'e%be"a)an "e#ea$an $e%&$ama ba$ e#en#ia).
96
Da)am men*amin "e$e%#e(iaan ba$ "ea(aan (a%&%a$ Peme%in$a (a'a$ me)a"&"an "ebi*a"an "&#&# &n$&" 'enga(aan (an 'eman3aa$an ba$ (an baan +ang be%"a#ia$ ba$.
Pasal 3( 9
Penge))aan 'e%be"a)an "e#ea$an (i)a"&"an aga% "eb&$&an (a#a% ma#+a%a"a$ a"an 'e%be"a)an "e#ea$an $e%'en&i.
96
Penge))aan 'e%be"a)an "e#ea$an +ang be%&'a ba$ e#en#ia) (an a)a$ "e#ea$an (a#a% $e%$en$& (i)a"#ana"an (engan mem'e%a$i"an "eman3aa$an a%ga (an 3a"$% +ang be%"ai$an (engan 'eme%a$aan.
Pasal 3) 9
Peme%in$a men(%ng (an menga%a"an 'engembangan 'e%be"a)an "e#ea$an (engan meman3aa$"an '$en#i na#ina) +ang $e%#e(ia.
96
Pengembangan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia%a"an $e%&$ama &n$&" ba$ (an 5a"#in ba%& #e%$a baan a)am +ang be%"a#ia$ ba$.
97
Pengembangan 'e%be"a)an "e#ea$an (i)a"&"an (engan mem'e%a$i"an "e)e#$a%ian )ing"&ngan i(&' $e%ma#&" #&mbe% (a+a a)am (an ##ia) b&(a+a.
Pasal 39 Ke$en$&an mengenai 'e%be"a)an "e#ea$an (i$e$a'"an (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal &0 9
Peme%in$a men+&#&n (a3$a% (an *eni# ba$ +ang #e,a%a e#en#ia) a%&# $e%#e(ia bagi "e'en$ingan ma#+a%a"a$.
96
Da3$a% (an *eni# ba$ #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i$in*a& (an (i#em'&%na"an 'a)ing )ama #e$ia' 6 9(&a $a&n #e#&ai (engan 'e%"embangan "eb&$&an (an $e"n)gi.
97
Peme%in$a men*amin aga% ba$ #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 $e%#e(ia #e,a%a me%a$a (an $e%*ang"a& )e ma#+a%a"a$.
94
Da)am "ea(aan (a%&%a$ Peme%in$a (a'a$ me)a"&"an "ebi*a"an "&#&# &n$&" 'enga(aan (an 'eman3aa$an 'e%be"a)an "e#ea$an.
91
Ke$en$&an mengenai "ea(aan (a%&%a$ #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 94 (i)a"&"an (engan menga(a"an 'enge,&a)ian $e%a(a' "e$en$&an 'a$en #e#&ai (engan 'e%a$&%an 'e%&n(ang&n(angan +ang menga$&% 'a$en.
9<
Pe%be"a)an "e#ea$an be%&'a ba$ gene%i" +ang $e%ma#&" (a)am (a3$a% ba$ e#en#ia) na#ina) a%&# (i*amin "e$e%#e(iaan (an "e$e%*ang"a&ann+a #eingga 'ene$a'an a%gan+a (i"en(a)i"an )e Peme%in$a.
9=
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'e%be"a)an "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9< (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal &1 9
Peme%in$a (ae%a be%!enang me%en,ana"an "eb&$&an 'e%be"a)an "e#ea$an #e#&ai (engan
"eb&$&an (ae%an+a. 96
Ke!enangan me%en,ana"an "eb&$&an 'e%be"a)an "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 $e$a' mem'e%a$i"an 'enga$&%an (an 'embinaan #$an(a% 'e)a+anan +ang be%)a"& #e,a%a na#ina).
Baga! K""45a# T"%!lg *a! P*$% T"%!lg
Pasal &2 9
Te"n)gi (an '%(&" $e"n)gi "e#ea$an (ia(a"an (i$e)i$i (ie(a%"an (i"embang"an (an (iman3aa$"an bagi "e#ea$an ma#+a%a"a$.
96
Te"n)gi "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 men,a"&' #ega)a me$(e (an a)a$ +ang (ig&na"an &n$&" men,ega $e%*a(in+a 'en+a"i$ men(e$e"#i a(an+a 'en+a"i$ me%ingan"an 'en(e%i$aan a"iba$ 'en+a"i$ men+emb&"an mem'e%"e,i) "m')i"a#i (an mem&)i"an "e#ea$an #e$e)a #a"i$.
97
Ke$en$&an mengenai $e"n)gi (an '%(&" $e"n)gi "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 a%&# memen&i #$an(a% +ang (i$e$a'"an (a)am 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal &3 9
Peme%in$a memben$&" )embaga +ang be%$&ga# (an be%!enang me)a"&"an 'ena'i#an 'enga$&%an 'eman3aa$an #e%$a 'enga!a#an $e%a(a' 'engg&naan $e"n)gi (an '%(&" $e"n)gi.
96
Pemben$&"an )embaga #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal && 9
Da)am mengembang"an $e"n)gi #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 46 (a'a$ (i)a"&"an &*i ,ba $e"n)gi a$a& '%(&" $e"n)gi $e%a(a' man&#ia a$a& e!an.
96
U*i ,ba #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an (engan *aminan $i(a" me%&gi"an man&#ia +ang (i*a(i"an &*i ,ba.
97
U*i ,ba #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 (i)a"&"an )e %ang +ang be%!enang (an (engan 'e%#e$&*&an %ang +ang (i*a(i"an &*i ,ba.
94
Pene)i$ian $e%a(a' e!an a%&# (i*amin &n$&" me)in(&ngi "e)e#$a%ian e!an $e%#eb&$ #e%$a men,ega (am'a" b&%&" +ang $i(a" )ang#&ng bagi "e#ea$an man&#ia.
91
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'e)a"#anaan &*i ,ba $e%a(a' man&#ia #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 ( ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal &' 9
Se$ia' %ang (i)a%ang mengembang"an $e"n)gi (an/a$a& '%(&" $e"n)gi +ang (a'a$ be%'enga%& (an memba!a %i#i" b&%&" $e%a(a' "e#ea$an ma#+a%a"a$.
96
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'engembangan $e"n)gi #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$
9 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
BAB .I UPA/A KESEHATAN
Baga! K"sa#$ U4$4
Pasal &6 Un$&" me!&*&("an (e%a*a$ "e#ea$an +ang #e$inggi-$inggin+a bagi ma#+a%a"a$ (i#e)engga%a"an &'a+a "e#ea$an +ang $e%'a(& (an men+e)&%& (a)am ben$&" &'a+a "e#ea$an 'e%#e%angan (an &'a+a "e#ea$an ma#+a%a"a$.
Pasal &( U'a+a "e#ea$an (i#e)engga%a"an (a)am ben$&" "egia$an (engan 'en(e"a$an '%m$i3 '%e5en$i3 "&%a$i3 (an %eabi)i$a$i3 +ang (i)a"#ana"an #e,a%a $e%'a(& men+e)&%& (an be%"e#inamb&ngan.
Pasal &) 9
Pen+e)engga%aan &'a+a "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 4= (i)a"#ana"an me)a)&i "egia$an: a.
'e)a+anan "e#ea$an2
b.
'e)a+anan "e#ea$an $%a(i#ina)2
,.
'ening"a$an "e#ea$an (an 'en,egaan 'en+a"i$2
(.
'en+emb&an 'en+a"i$ (an 'em&)ian "e#ea$an2
e.
"e#ea$an %e'%(&"#i2
3.
"e)&a%ga be%en,ana2
g.
"e#ea$an #e")a2
.
"e#ea$an )a%aga2
i.
'e)a+anan "e#ea$an 'a(a ben,ana2
*.
'e)a+anan (a%a2
".
"e#ea$an gigi (an m&)&$2
).
'enangg&)angan gangg&an 'eng)ia$an (an gangg&an 'en(enga%an2
m.
"e#ea$an ma$%a2
n.
'engamanan (an 'engg&naan #e(iaan 3a%ma#i (an a)a$ "e#ea$an2
.
'engamanan ma"anan (an min&man2
'.
'engamanan ?a$ a(i"$i32 (an/a$a&
@.
be(a ma+a$.
96
Pen+e)engga%aan &'a+a "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i(&"&ng )e #&mbe% (a+a "e#ea$an.
Pasal &9 9
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ be%$angg&ng *a!ab a$a# 'en+e)engga%aan &'a+a "e#ea$an.
96
Pen+e)engga%aan &'a+a "e#ea$an a%&# mem'e%a$i"an 3&ng#i ##ia) ni)ai (an n%ma agama ##ia) b&(a+a m%a) (an e$i"a '%3e#i.
Pasal '0 9
Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a be%$angg&ng *a!ab mening"a$"an (an mengembang"an &'a+a "e#ea$an.
96
U'a+a "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 #e"&%ang-"&%angn+a memen&i "eb&$&an "e#ea$an (a#a% ma#+a%a"a$.
97
Pening"a$an (an 'engembangan &'a+a "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an be%(a#a%"an 'eng"a*ian (an 'ene)i$ian.
94
Ke$en$&an mengenai 'ening"a$an (an 'engembangan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an me)a)&i "e%*a #ama an$a%-Peme%in$a (an an$a%)in$a# #e"$%.
Pasal '1 9
U'a+a "e#ea$an (i#e)engga%a"an &n$&" me!&*&("an (e%a*a$ "e#ea$an +ang #e$inggi-$inggin+a bagi in(i5i(& a$a& ma#+a%a"a$.
96
U'a+a "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i(a#a%"an 'a(a #$an(a% 'e)a+anan minima) "e#ea$an.
97
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai #$an(a% 'e)a+anan minima) "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 (ia$&% (en gan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Baga! K"*$a P"laa!a! K"s"a#a!
Paaga7 K"sa#$ P"4"a! P"laa!a! Pasal '2 9
96
Pe)a+anan "e#ea$an $e%(i%i a$a#: a.
'e)a+anan "e#ea$an 'e%#e%angan2 (an
b.
'e)a+anan "e#ea$an ma#+a%a"a$.
Pe)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 me)i'&$i "egia$an (engan 'en(e"a$an '%m$i3 '%e5en$i3 "&%a$i3 (an %eabi)i$a$i3.
Pasal '3 9
Pe)a+anan "e#ea$an 'e%#e%angan (i$&*&"an &n$&" men+emb&"an 'en+a"i$ (an mem&)i"an "e#ea$an 'e%#e%angan (an "e)&a%ga.
96
Pe)a+anan "e#ea$an ma#+a%a"a$ (i$&*&"an &n$&" meme)ia%a (an mening"a$"an "e#ea$an #e%$a men,ega 'en+a"i$ #&a$& "e)m'" (an ma#+a%a"a$.
97
Pe)a"#anaan 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 a%&# men(a&)&"an 'e%$)ngan "e#e)ama$an n+a!a 'a#ien (iban(ing "e'en$ingan )ainn+a.
Pasal '& 9
Pen+e)engga%aan 'e)a+anan "e#ea$an (i)a"#ana"an #e,a%a be%$angg&ng *a!ab aman be%m&$& #e%$a me%a$a (an nn(i#"%imina$i3.
96
Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a be%$angg&ng *a!ab a$a# 'en+e)engga%aan 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9.
97
Penga!a#an $e%a(a' 'en+e)engga%aan 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$.
Pasal '' 9
Peme%in$a !a*ib mene$a'"an #$an(a% m&$& 'e)a+anan "e#ea$an.
96
S$an(a% m&$& 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Paaga7 K"*$a P"l!*$!ga! Pas"!
Pasal '6 9
Se$ia' %ang be%a" mene%ima a$a& men)a" #ebagian a$a& #e)&%& $in(a"an 'e%$)ngan +ang a"an (ibe%i"an "e'a(an+a #e$e)a mene%ima (an memaami in3%ma#i mengenai $in(a"an $e%#eb&$ #e,a%a )eng"a'.
96
Ha" mene%ima a$a& men)a" #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 $i(a" be%)a"& 'a(a:
97
a.
'en(e%i$a 'en+a"i$ +ang 'en+a"i$n+a (a'a$ #e,a%a ,e'a$ men&)a% "e (a)am ma#+a%a"a$ +ang )ebi )&a#2
b.
"ea(aan #e#e%ang +ang $i(a" #a(a%"an (i%i2 a$a&
,.
gangg&an men$a) be%a$.
Ke$en$&an mengenai a" mene%ima a$a& men)a" #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal '( 9
Se$ia' %ang be%a" a$a# %aa#ia "n(i#i "e#ea$an '%iba(in+a +ang $e)a (i"em&"a"an "e'a(a
'en+e)engga%a 'e)a+anan "e#ea$an. 96
Ke$en$&an mengenai a" a$a# %aa#ia "n(i#i "e#ea$an '%iba(i #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 $i(a" be%)a"& (a)am a): a.
'e%in$a &n(ang-&n(ang2
b.
'e%in$a 'enga(i)an2
,.
i?in +ang be%#ang"&$an2
(.
"e'en$ingan ma#+a%a"a$2 a$a&
e.
"e'en$ingan %ang $e%#eb&$.
Pasal ') 9
Se$ia' %ang be%a" men&n$&$ gan$i %&gi $e%a(a' #e#e%ang $enaga "e#ea$an (an/a$a& 'en+e)engga%a "e#ea$an +ang menimb&)"an "e%&gian a"iba$ "e#a)aan a$a& "e)a)aian (a)am 'e)a+anan "e#ea$an +ang (i$e%iman+a.
96
T&n$&$an gan$i %&gi #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 $i(a" be%)a"& bagi $enaga "e#ea$an +ang me)a"&"an $in(a"an 'en+e)ama$an n+a!a a$a& 'en,egaan "e,a,a$an #e#e%ang (a)am "ea(aan (a%&%a$.
97
Ke$en$&an mengenai $a$a ,a%a 'enga*&an $&n$&$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Baga! K"#ga P"laa!a! K"s"a#a! Ta*s!al
Pasal '9 9
Be%(a#a%"an ,a%a 'engba$ann+a 'e)a+anan "e#ea$an $%a(i#ina) $e%bagi men*a(i: a.
'e)a+anan "e#ea$an $%a(i#ina) +ang mengg&na"an "e$e%am'i)an2 (an
b.
'e)a+anan "e#ea$an $%a(i#ina) +ang mengg&na"an %am&an.
96
Pe)a+anan "e#ea$an $%a(i#ina) #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ibina (an (ia!a#i )e Peme%in$a aga% (a'a$ (i'e%$angg&ng*a!ab"an man3aa$ (an "eamanann+a #e%$a $i(a" be%$en$angan (engan n%ma agama.
97
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai $a$a ,a%a (an *eni# 'e)a+anan "e#ea$an $%a(i#ina) #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal 60 9
Se$ia' %ang +ang me)a"&"an 'e)a+anan "e#ea$an $%a(i#ina) +ang mengg&na"an a)a$ (an $e"n)gi a%&# men(a'a$ i?in (a%i )embaga "e#ea$an +ang be%!enang.
96
Pengg&naan a)a$ (an $e"n)gi #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 a%&# (a'a$ (i'e%$angg&ng*a!ab"an man3aa$ (an "eamanann+a #e%$a $i(a" be%$en$angan (engan n%ma agama (an "eb&(a+aan ma#+a%a"a$.
Pasal 61 9
Ma#+a%a"a$ (ibe%i "e#em'a$an +ang #e)&a#-)&a#n+a &n$&" mengembang"an mening"a$"an (an mengg&na"an 'e)a+anan "e#ea$an $%a(i#ina) +ang (a'a$ (i'e%$angg&ng*a!ab"an man3aa$ (an "eamanann+a.
96
Peme%in$a menga$&% (an menga!a#i 'e)a+anan "e#ea$an $%a(i#ina) #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (engan (i(a#a%"an 'a(a "eamanan "e'en$ingan (an 'e%)in(&ngan ma#+a%a"a$.
Baga! K""45a# P"!!g%a#a! K"s"a#a! *a! P"!8"gaa! P"!a%#
Pasal 62 9
Pening"a$an "e#ea$an me%&'a"an #ega)a ben$&" &'a+a +ang (i)a"&"an )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an/a$a& ma#+a%a"a$ &n$&" meng'$ima)"an "e#ea$an me)a)&i "egia$an 'en+&)&an 'en+eba%)&a#an in3%ma#i a$a& "egia$an )ain &n$&" men&n*ang $e%,a'ain+a i(&' #ea$.
96
Pen,egaan 'en+a"i$ me%&'a"an #ega)a ben$&" &'a+a +ang (i)a"&"an )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an/a$a& ma#+a%a"a$ &n$&" mengin(a%i a$a& meng&%angi %i#i" ma#a)a (an (am'a" b&%&" a"iba$ 'en+a"i$.
97
Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a men*amin (an men+e(ia"an 3a#i)i$a# &n$&" "e)ang#&ngan &'a+a 'ening"a$an "e#ea$an (an 'en,egaan 'en+a"i$.
94
Ke$en$&an )ebi )an*&$ $en$ang &'a+a 'ening"a$an "e#ea$an (an 'en,egaan 'en+a"i$ (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Baga! K"l4a P"!"4$a! P"!a%# *a! P"4$la! K"s"a#a!
Pasal 63 9
Pen+emb&an 'en+a"i$ (an 'em&)ian "e#ea$an (i#e)engga%a"an &n$&" mengemba)i"an #$a$&# "e#ea$an mengemba)i"an 3&ng#i $&b& a"iba$ 'en+a"i$ (an/a$a& a"iba$ ,a,a$ a$a& mengi)ang"an ,a,a$.
96
Pen+emb&an 'en+a"i$ (an 'em&)ian "e#ea$an (i)a"&"an (engan 'engen(a)ian 'engba$an (an/a$a& 'e%a!a$an.
97
Pengen(a)ian 'engba$an (an/a$a& 'e%a!a$an (a'a$ (i)a"&"an be%(a#a%"an i)m& "e("$e%an (an i)m& "e'e%a!a$an a$a& ,a%a )ain +ang (a'a$ (i'e%$angg&ng*a!ab"an "eman3aa$an (an "eamanann+a.
94
Pe)a"#anaan 'engba$an (an/a$a& 'e%a!a$an be%(a#a%"an i)m& "e("$e%an a$a& i)m& "e'e%a!a$an an+a (a'a$ (i)a"&"an )e $enaga "e#ea$an +ang mem'&n+ai "ea)ian (an "e!enangan &n$&" i$&.
91
Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a me)a"&"an 'embinaan (an 'enga!a#an $e%a(a' 'e)a"#anaan 'engba$an (an/a$a& 'e%a!a$an a$a& be%(a#a%"an ,a%a )ain +ang (a'a$ (i'e%$angg&ng*a!ab"an.
Pasal 6& 9
Pen+emb&an 'en+a"i$ (an 'em&)ian "e#ea$an (a'a$ (i)a"&"an me)a)&i $%an#')an$a#i %gan (an/a$a& *a%ingan $&b& im')an ba$ (an/a$a& a )a$ "e#ea$an be(a ')a#$i" (an %e"n#$%&"#i #e%$a 'engg&naan #e) '&n,a.
96
T%an#')an$a#i %gan (an/a$a& *a%ingan $&b& #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an an+a &n$&" $&*&an "eman&#iaan (an (i)a%ang &n$&" (i"me%#ia)"an.
97
O%gan (an/a$a& *a%ingan $&b& (i)a%ang (i'e%*&a)be)i"an (engan (a)i a'a'&n.
Pasal 6' 9
T%an#')an$a#i %gan (an/a$a& *a%ingan $&b& an+a (a'a$ (i)a"&"an )e $enaga "e#ea$an +ang mem'&n+ai "ea)ian (an "e!enangan &n$&" i$& (an (i)a"&"an (i 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an $e%$en$&.
96
Pengambi)an %gan (an/a$a& *a%ingan $&b& (a%i #e%ang (n% a%&# mem'e%a$i"an "e#ea$an 'en(n% +ang be%#ang"&$an (an men(a'a$ 'e%#e$&*&an 'en(n% (an/a$a& a)i !a%i# a$a& "e)&a%gan+a.
97
Ke$en$&an mengenai #+a%a$ (an $a$a ,a%a 'en+e)engga%aan $%an#')an$a#i %gan (an/a$a& *a%ingan $&b& #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96 (i$e$a'"an (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal 66 T%an#')an$a#i #e) bai" +ang be%a#a) (a%i man&#ia ma&'&n (a%i e!an an+a (a'a$ (i)a"&"an a'abi)a $e)a $e%b&"$i "eamanan (an "eman3aa$ann+a.
Pasal 6( 9
Pengambi)an (an 'engi%iman #'e#imen a$a& bagian %gan $&b& an+a (a'a$ (i)a"&"an )e $enaga "e#ea$an +ang mem'&n+ai "ea)ian (an "e!enangan #e%$a (i)a"&"an (i 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an $e%$en$&.
96
Ke$en$&an mengenai #+a%a$ (an $a$a ,a%a 'engambi)an (an 'engi%iman #'e#imen a$a& bagian %gan $&b& #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 6) 9
Pema#angan im')an ba$ (an/a$a& a)a$ "e#ea$an "e (a)am $&b& man&#ia an+a (a'a$ (i)a"&"an )e $enaga "e#ea$an +ang mem'&n+ai "ea)ian (an "e!enangan #e%$a (i)a"&"an (i 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an $e%$en$&.
96
Ke$en$&an mengenai #+a%a$ (an $a$a ,a%a 'en+e)engga%aan 'ema#angan im')an ba$ (an/a$a& a)a$ "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a +a$ 9 (i$e$a'"an (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal 69 9
Be(a ')a#$i" (an %e"n#$%&"#i an+a (a'a$ (i)a"&"an )e $enaga "e#ea$an +ang mem'&n+ai "ea)ian (an "e!enangan &n$&" i$&.
96
Be(a ')a#$i" (an %e"n#$%&"#i $i(a" b)e be%$en$angan (engan n%ma +ang be%)a"& (a)am
ma#+a%a"a$ (an $i(a" (i$&*&"an &n$&" meng&ba i(en$i$a#. 97
Ke$en$&an mengenai #+a%a$ (an $a$a ,a%a be(a ')a#$i" (an %e"n#$%&"#i #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96 (i$e$a'"an (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal (0 9
Pengg&naan #e) '&n,a an+a (a'a$ (i)a"&"an &n$&" $&*&an 'en+emb&an 'en+a"i$ (an 'em&)ian "e#ea$an #e%$a (i)a%ang (ig&na"an &n$&" $&*&an %e'%(&"#i.
96
Se) '&n,a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 $i(a" b)e be%a#a) (a%i #e) '&n,a emb%ini".
97
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'engg&naan #e) '&n,a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96 (ia$&% (e ngan Pe%a$&%an Men$e%i.
Baga! K""!a4 K"s"a#a! R"5*$%s
Pasal (1 9
Ke#ea$an %e'%(&"#i me%&'a"an "ea(aan #ea$ #e,a%a 3i#i" men$a) (an ##ia) #e,a%a &$& $i(a" #ema$a-ma$a beba# (a%i 'en+a"i$ a$a& "e,a,a$an +ang be%"ai$an (engan #i#$em 3&ng#i (an '%#e# %e'%(&"#i 'a(a )a"i-)a"i (an 'e%em'&an.
96
Ke#ea$an %e'%(&"#i #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 me)i'&$i:
97
a.
#aa$ #ebe)&m ami) ami) me)ai%"an (an #e#&(a me)ai%"an2
b.
'enga$&%an "eami)an a)a$ "n$%a#e'#i (an "e#ea$an #e"#&a)2 (an
,.
"e#ea$an #i#$em %e'%(&"#i.
Ke#ea$an %e'%(&"#i #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 (i)a"#ana"an me)a)&i "egia$an '%m$i3 '%e5en$i3 "&%a$i3 (an %eabi)i$a$i3. Pasal (2
Se$ia' %ang be%a": a.
men*a)ani "ei(&'an %e'%(&"#i (an "ei(&'an #e"#&a) +ang #ea$ aman #e%$a beba# (a%i 'a"#aan (an/a$a& "e"e%a#an (engan 'a#angan +ang #a.
b.
menen$&"an "ei(&'an %e'%(&"#in+a (an beba# (a%i (i#"%imina#i 'a"#aan (an/a$a& "e"e%a#an +ang meng%ma$i ni)ai-ni)ai )&&% +ang $i(a" me%en(a"an ma%$aba$ man&#ia #e#&ai (engan n%ma agama.
,.
menen$&"an #en(i%i "a'an (an be%a'a #e%ing ingin be%e'%(&"#i #ea$ #e,a%a me(i# #e%$a $i(a" be%$en$angan (engan n%ma agama.
(.
mem'e%)e in3%ma#i e(&"a#i (an "n#e)ing mengenai "e#ea$an %e'%(&"#i +ang bena% (an (a'a$ (i'e%$angg&ng*a!ab"an.
Pasal (3 Peme%in$a !a*ib men*amin "e$e%#e(iaan #a%ana in3%ma#i (an #a%ana 'e)a+anan "e#ea$an
%e'%(&"#i +ang aman be%m&$& (an $e%*ang"a& ma#+a%a"a$ $e%ma#&" "e)&a%ga be%en,ana.
Pasal (& 9
Se$ia' 'e)a+anan "e#ea$an %e'%(&"#i +ang be%#i3a$ '%m$i3 '%e5en$i3 "&%a$i3 (an/a$a& %eabi)i$a$i3 $e%ma#&" %e'%(&"#i (engan ban$&an (i)a"&"an #e,a%a aman (an #ea$ (engan mem'e%a$i"an a#'e"-a#'e" +ang "a# "&#&#n+a %e'%(&"#i ' e%em'&an.
96
Pe)a"#anaan 'e)a+anan "e#ea$an %e'%(&"#i #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an (engan $i(a" be%$en$angan (engan ni)ai agama (an "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
97
Ke$en$&an mengenai %e'%(&"#i (engan ban$&an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a. Pasal ('
9
Se$ia' %ang (i)a%ang me)a"&"an ab%#i.
96
La%angan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (a'a$ (i"e,&a)i"an be%(a#a%"an: a.
in(i"a#i "e(a%&%a$an me(i# +ang (i(e$e"#i #e*a" &#ia (ini "eami)an bai" +ang mengan,am n+a!a ib& (an/a$a& *anin +ang men(e%i$a 'en+a"i$ gene$i" be%a$ (an/a$a& ,a,a$ ba!aan ma&'&n +ang $i(a" (a'a$ (i'e%bai"i #eingga men+&)i$"an ba+i $e%#eb&$ i(&' (i )&a% "an(&ngan2 a$a&
b.
"eami)an a"iba$ 'e%"#aan +ang (a'a$ men+ebab"an $%a&ma '#i")gi# bagi "%ban 'e%"#aan.
97
Tin(a"an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 an+a (a'a$ (i)a"&"an #e$e)a me)a)&i "n#e)ing (an/a$a& 'ena#ea$an '%a $in(a"an (an (ia"i%i (engan "n#e)ing 'a#,a $in(a"an +ang (i)a"&"an )e "n#e)% +ang "m'e$en (an be%!enang.
94
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai in(i"a#i "e(a%&%a$an me(i# (an 'e%"#aan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 (an a+a$ 97 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal (6 Ab%#i #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) =1 an+a (a'a$ (i)a"&"an: a.
#ebe)&m "eami)an be%&m&% < 9enam mingg& (ii$&ng (a%i a%i 'e%$ama ai( $e%a"i% "e,&a)i (a)am a) "e(a%&%a$an me(i#2
b.
)e $enaga "e#ea$an +ang memi)i"i "e$e%am'i)an (an "e!enangan +ang memi)i"i #e%$i3i"a$ +ang (i$e$a'"an )e men$e%i2
,.
(engan 'e%#e$&*&an ib& ami) +ang be%#ang"&$an2
(.
(engan i?in #&ami "e,&a)i "%ban 'e%"#aan2 (an
e.
'en+e(ia )a+anan "e#ea$an +ang memen&i #+a%a$ +ang (i$e$a'"an )e Men$e%i.
Pasal (( Peme%in$a !a*ib me)in(&ngi (an men,ega 'e%em'&an (a%i ab%#i #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) =1 a+a$ 96 (an a+a$ 97 +ang $i(a" be%m&$& $i(a" aman (an $i(a" be%$angg&ng *a!ab #e%$a be%$en$angan (engan n%ma agama (an "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Baga! K"#$,$ K"l$aga B""!8a!a
Pasal () 9
Pe)a+anan "e#ea$an (a)am "e)&a%ga be%en,ana (ima"#&("an &n$&" 'enga$&%an "eami)an bagi 'a#angan &#ia #&b&% &n$&" memben$&" gene%a#i 'ene%&# +ang #ea$ (an ,e%(a#.
96
Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab (an men*amin "e$e%#e(iaan $enaga 3a#i)i$a# 'e)a+anan a)a$ (an ba$ (a)am membe%i"an 'e)a+anan "e)&a%ga be%en,ana +ang aman be%m&$& (an $e%*ang"a& )e ma#+a%a"a$.
97
Ke$en$&an mengenai 'e)a+anan "e)&a%ga be%en,ana (i)a"#ana"an #e#&ai (engan 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Baga! K"*"la5a! K"s"a#a! S"%la
Pasal (9 9
Ke#ea$an #e")a (i#e)engga%a"an &n$&" mening"a$"an "emam'&an i(&' #ea$ 'e#e%$a (i(i" (a)am )ing"&ngan i(&' #ea$ #eingga 'e#e%$a (i(i" (a'a$ be)a*a% $&mb& (an be%"embang #e,a%a a%mni# (an #e$inggi-$inggin+a men*a(i #&mbe% (a+a man&#ia +ang be%"&a)i$a#.
96
Ke#ea$an #e")a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i#e)engga%a"an me)a)&i #e")a 3%ma) (an in3%ma) a$a& me)a)&i )embaga 'en(i(i"an )ain.
97
Ke$en$&an mengenai "e#ea$an #e")a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96 (i$e$a'"an (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Baga! K"s"4la! K"s"a#a! Olaaga
Pasal )0 9
U'a+a "e#ea$an )a%aga (i$&*&"an &n$&" mening"a$"an "e#ea$an (an "eb&ga%an *a#mani ma#+a%a"a$.
96
Pening"a$an (e%a*a$ "e#ea$an (an "eb&ga%an *a#mani ma#+a%a"a$ #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 me%&'a"an &'a+a (a#a% (a)am mening"a$"an '%e#$a#i be)a*a% "e%*a (an )a%aga.
97
U'a+a "e#ea$an )a%aga #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an me)a)&i a"$i3i$a# 3i#i" )a$ian 3i#i" (an/a$a& )a%aga.
Pasal )1 9
U'a+a "e#ea$an )a%aga )ebi meng&$ama"an 'en(e"a$an '%e5en$i3 (an '%m$i3 $an'a mengabai"an 'en(e"a$an "&%a$i3 (an %eabi)i$a$i3.
96
Pen+e)engga%aan &'a+a "e#ea$an )a%aga (i#e)engga%a"an )e Peme%in$a 'eme%in$a
(ae%a (an ma#+a%a"a$.
Baga! K"s"5$l$ P"laa!a! K"s"a#a! Pa*a B"!8a!a
Pasal )2 9
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ be%$angg&ng *a!ab a$a# "e$e%#e(iaan #&mbe% (a+a 3a#i)i$a# (an 'e)a"#anaan 'e)a+anan "e#ea$an #e,a%a men+e)&%& (an be%"e#inamb&ngan 'a(a ben,ana.
96
Pe)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 me)i'&$i 'e)a+anan "e#ea$an 'a(a $angga' (a%&%a$ (an 'a#,aben,ana.
97
Pe)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 men,a"&' 'e)a+anan "ega!a$(a%&%a$an +ang be%$&*&an &n$&" men+e)ama$"an n+a!a (an men,ega "e,a,a$an )ebi )an*&$.
94
Peme%in$a men*amin 'embia+aan 'e)a+anan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9.
91
Pembia+aan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 94 be%#&mbe% (a%i angga%an 'en(a'a$an (an be)an*a nega%a 9APBN angga%an 'en(a'a$an (an b e)an*a (ae%a 9APBD a$a& ban$&an ma#+a%a"a$ #e#&ai (engan 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal )3 9
Se$ia' %ang +ang membe%i"an 'e)a+anan "e#ea$an 'a(a ben,ana a%&# (i$&*&"an &n$&" 'en+e)ama$an n+a!a 'en,egaan "e,a,a$an )ebi )an*&$ (an "e'en$ingan $e%bai" bagi 'a#ien.
96
Peme%in$a men*amin 'e%)in(&ngan &"&m bagi #e$ia' %ang #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 #e#&ai (engan "emam'&an +ang (imi)i"i.
Pasal )& Ke$en$&an )ebi )an*&$ $en$ang 'en+e)engga%aan 'e)a+anan "e#ea$an 'a(a ben,ana (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal )' 9
Da)am "ea(aan (a%&%a$ 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an bai" 'eme%in$a ma&'&n #!a#$a !a*ib membe%i"an 'e)a+anan "e#ea$an 'a(a ben,ana bagi 'en+e)ama$an n+a!a 'a#ien (an 'en,egaan "e,a,a$an.
96
>a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an (a)am membe%i"an 'e)a+anan "e#ea$an 'a(a ben,ana #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a%ang men)a" 'a#ien (an/a$a& memin$a &ang m&"a $e%)ebi (a&)&.
Baga! K"s""las P"laa!a! Daa
Pasal )6 9
Pe)a+anan (a%a me%&'a"an &'a+a 'e)a+anan "e#ea$an +ang meman3aa$"an (a%a man&#ia #ebagai baan (a#a% (engan $&*&an "eman&#iaan (an $i(a" &n$&" $&*&an " me%#ia).
96
Da%a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i'e%)e (a%i 'en(n% (a%a #&"a%e)a +ang #ea$ (an memen&i "%i$e%ia #e)e"#i 'en(n% (engan meng&$ama"an "e#ea$an 'en(n%.
97
Da%a +ang (i'e%)e (a%i 'en(n% (a%a #&"a%e)a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 #ebe)&m (ig&na"an &n$&" 'e)a+anan (a%a a%&# (i)a"&"an 'eme%i"#aan )ab%a$%i&m g&na men,ega 'en&)a%an 'en+a"i$.
Pasal )( 9
Pen+e)engga%aan (n% (a%a (an 'eng)aan (a%a (i)a"&"an )e Uni$ T%an#3&#i Da%a.
96
Uni$ T%an#3&#i Da%a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (a'a$ (i#e)engga%a"an )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an/a$a& %gani#a#i ##ia) +ang $&ga# '"" (an 3&ng#in+a (i bi(ang "e'a)angme%aan.
Pasal )) 9
Pe)a+anan $%an#3&#i (a%a me)i'&$i 'e%en,anaan 'enge%aan 'en(n% (a%a 'en+e(iaan 'en(i#$%ib&#ian (a%a (an $in(a"an me(i# 'embe%ian (a%a "e'a(a 'a#ien &n$&" $&*&an 'en+emb&an 'en+a"i$ (an 'em&)ian "e#ea$an.
96
Pe)a"#anaan 'e)a+anan $%an#3&#i (a%a (i)a"&"an (engan men*aga "e#e)ama$an (an "e#ea$an 'ene%ima (a%a (an $enaga "e#ea$an (a%i 'en&)a%an 'en+a"i$ me)a)&i $%an#3&#i (a%a.
Pasal )9 Men$e%i menga$&% #$an(a% (an 'e%#+a%a$an 'enge))aan (a%a &n$&" 'e)a+anan $%an#3&#i (a%a.
Pasal 90 9
Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab a$a# 'e)a"#anaan 'e)a+anan (a%a +ang aman m&(a (ia"#e# (an #e#&ai (engan "eb&$&an ma#+a%a"a$.
96
Peme%in$a men*amin 'embia+aan (a)am 'en+e)engga%aan 'e)a+anan (a%a.
97
Da%a (i)a%ang (i'e%*&a)be)i"an (engan (a)i a'a'&n.
Pasal 91 9
Km'nen (a%a (a'a$ (ig&na"an &n$&" $&*&an 'en+emb&an 'en+a"i$ (an 'em&)ian "e#ea$an me)a)&i '%#e# 'eng)aan (an '%(&"#i.
96
Ha#i) '%#e# 'eng)aan (an '%(&"#i #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i"en(a)i"an )e Peme%in$a.
Pasal 92 Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'e)a+anan (a%a (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Baga! K"*$a B"las K"s"a#a! Gg *a! M$l$#
Pasal 93 9
Pe)a+anan "e#ea$an gigi (an m&)&$ (i)a"&"an &n$&" meme)ia%a (an mening"a$"an (e%a*a$ "e#ea$an ma#+a%a"a$ (a)am ben$&" 'ening"a$an "e#ea$an gigi 'en,egaan 'en+a"i$ gigi 'engba$an 'en+a"i$ gigi (an 'em&)ian "e#ea$an gigi )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an/a$a& ma#+a%a"a$ +ang (i)a"&"an #e,a%a $e%'a(& $e%in$eg%a#i (an be%"e#inamb&ngan.
96
Ke#ea$an gigi (an m&)&$ #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an me)a)&i 'e)a+anan "e#ea$an gigi 'e%#e%angan 'e)a+anan "e#ea$an gigi ma#+a%a"a$ &#aa "e#ea$an gigi #e")a.
Pasal 9& Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a !a*ib men*amin "e$e%#e(iaan $enaga 3a#i)i$a# 'e)a+anan a)a$ (an ba$ "e#ea$an gigi (an m&)&$ (a)am %ang"a membe%i"an 'e)a+anan "e#ea$an gigi (an m&)&$ +ang aman be%m&$& (an $e%*ang"a& )e ma#+a%a"a$.
Baga! K"#ga B"las P"!a!gg$la!ga! Ga!gg$a! P"!gla#a! *a! Ga!gg$a! P"!*"!gaa!
Pasal 9' 9
Penangg&)angan gangg&an 'eng)ia$an (an gangg&an 'en(enga%an me%&'a"an #em&a "egia$an +ang (i)a"&"an me)i'&$i 'e)a+anan '%m$i3 '%e5en$i3 "&%a$i3 (an %eabi)i$a$i3 +ang (i$&*&"an &n$&" mening"a$"an (e%a*a$ "e#ea$an in(e%a ' eng)ia$an (an 'en(enga%an ma#+a%a"a$.
96
Pen+e)engga%aan "egia$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 men*a(i $angg&ng *a!ab be%#ama Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$.
Pasal 96 Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'enangg&)angan gangg&an 'eng)ia$an (an 'en(enga%an (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Baga! K""45a# B"las K"s"a#a! Ma#a
Pasal 9( 9
Ke#ea$an ma$%a #ebagai ben$&" "&#&# &'a+a "e#ea$an (i#e)engga%a"an &n$&" me!&*&("an (e%a*a$ "e#ea$an +ang #e$inggi-$inggin+a (a)am )ing"&ngan ma$%a +ang #e%ba be%&ba ma&'&n (i )ing"&ngan (a%a$ )a&$ (an &(a%a.
96
Ke#ea$an ma$%a me)i'&$i "e#ea$an )a'angan "e#ea$an "e)a&$an (an ba!a ai% #e%$a "e#ea$an "e(i%gan$a%aan.
97
Pen+e)engga%aan "e#ea$an ma$%a a%&# (i)a"#ana"an #e#&ai (engan #$an(a% (an 'e%#+a%a$an.
94
Ke$en$&an mengenai "e#ea$an ma$%a #ebagaimana (ima"#&( (a)am 'a#a) ini (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Baga! K"l4a B"las P"!ga4a!a! *a! P"!gg$!aa! S"*aa! a4as *a! Ala# K"s"a#a!
Pasal 9) 9
Se(iaan 3a%ma#i (an a)a$ "e#ea$an a%&# aman be%"a#ia$/be%man3aa$ be%m&$& (an $e%*ang"a&.
96
Se$ia' %ang +ang $i(a" memi)i"i "ea)ian (an "e!enangan (i)a%ang menga(a"an men+im'an meng)a mem'%m#i"an (an menge(a%"an ba$ (an baan +ang be%"a#ia$ ba$.
97
Ke$en$&an mengenai 'enga(aan 'en+im'anan 'eng)aan '%m#i 'enge(a%an #e(iaan 3a%ma#i (an a)a$ "e#ea$an a%&# memen&i #$an(a% m&$& 'e)a+anan 3a%ma#i +ang (i$e$a'"an (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
94
Peme%in$a be%"e!a*iban membina menga$&% mengen(a)i"an (an menga!a#i 'enga(aan 'en+im'anan '%m#i (an 'enge(a%an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 97.
Pasal 99 9
S&mbe% #e(iaan 3a%ma#i +ang be%a#a) (a%i a)am #eme#$a (an #&(a $e%b&"$i be%"a#ia$ (an aman (ig&na"an (a)am 'en,egaan 'engba$an (an/a$a& 'e%a!a$an #e%$a 'eme)ia%aan "e#ea$an $e$a' a%&# (i*aga "e)e#$a%iann+a.
96
Ma#+a%a"a$ (ibe%i "e#em'a$an +ang #e)&a#-)&a#n+a &n$&" meng)a mem'%(&"#i menge(a%"an mengembang"an mening"a$"an (an mengg&na"an #e(iaan 3a%ma#i +ang (a'a$ (i'e%$angg&ng*a!ab"an man3aa$ (an "eamanann+a.
97
Peme%in$a men*amin 'engembangan (an 'eme)ia%aan #e(iaan 3a%ma#i.
Pasal 100 9
S&mbe% ba$ $%a(i#ina) +ang #&(a $e%b&"$i be%"a#ia$ (an aman (ig&na"an (a)am 'en,egaan 'engba$an 'e%a!a$an (an/a$a& 'eme)ia%aan "e#ea$an $e$a' (i*aga "e)e#$a%iann+a.
96
Peme%in$a men*amin 'engembangan (an 'eme)ia%aan baan ba"& ba$ $%a(i#ina) .
Pasal 101 9
Ma#+a%a"a$ (ibe%i "e#em'a$an +ang #e)&a#-)&a#n+a &n$&" meng)a mem'%(&"#i menge(a%"an mengembang"an mening"a$"an (an mengg&na"an ba$ $%a(i#ina) +ang (a'a$ (i'e%$angg&ng*a!ab"an man3aa$ (an "eamanann+a.
96
Ke$en$&an mengenai meng)a mem'%(&"#i menge(a%"an mengembang"an mening"a$"an (an mengg&na"an ba$ $%a(i#ina) (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal 102 9
Pengg&naan #e(iaan 3a%ma#i +ang be%&'a na%"$i"a (an '#i"$%'i"a an+a (a'a$ (i)a"&"an be%(a#a%"an %e#e' ("$e% a$a& ("$e% gigi (an (i)a%ang &n$&" (i#a)ag&na"an.
96
Ke$en$&an mengenai na%"$i"a (an '#i"$%'i"a (i)a"#ana"an #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 103 9
Se$ia' %ang +ang mem'%(&"#i men+im'an menge(a%"an (an mengg&na"an na%"$i"a (an '#i"$%'i"a !a*ib memen&i #$an(a% (an/a$a& 'e%#+a%a$an $e%$en$&.
96
Ke$en$&an mengenai '%(&"#i 'en+im'anan 'e%e(a%an #e%$a 'engg&naan na%"$i"a (an '#i"$%'i"a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 10& 9
Pengamanan #e(iaan 3a%ma#i (an a)a$ "e#ea$an (i#e)engga%a"an &n$&" me)in(&ngi ma#+a%a"a$ (a%i baa+a +ang (i#ebab"an )e 'engg&naan #e(iaan 3a%ma#i (an a )a$ "e#ea$an +ang $i(a" memen&i 'e%#+a%a$an m&$& (an/a$a& "eamanan (an/a$a& "a#ia$/"eman3aa$an.
96
Pengg&naan ba$ (an ba$ $%a(i#ina) a%&# (i)a"&"an #e,a%a %a#ina).
Pasal 10' 9
Se(iaan 3a%ma#i +ang be%&'a ba$ (an baan ba"& ba$ a%&# memen&i #+a%a$ 3a%ma"'e In(ne#ia a$a& b&"& #$an(a% )ainn+a.
96
Se(iaan 3a%ma#i +ang be%&'a ba$ $%a(i#ina) (an "#me$i"a #e%$a a)a$ "e#ea$an a%&# memen&i #$an(a% (an/a$a& 'e%#+a%a$an +ang (i$en$&"an.
Pasal 106 9
Se(iaan 3a%ma#i (an a)a$ "e#ea$an an+a (a'a$ (ie(a%"an #e$e)a men(a'a$ i?in e(a%.
96
Penan(aan (an in3%ma#i #e(iaan 3a%ma#i (an a)a$ "e#ea$an a%&# memen&i 'e%#+a%a$an b*e"$i5i$a# (an "e)eng"a'an #e%$a $i(a" men+e#a$"an.
97
Peme%in$a be%!enang men,ab&$ i?in e(a% (an meme%in$a"an 'ena%i"an (a%i 'e%e(a%an #e(iaan 3a%ma#i (an a)a$ "e#ea$an +ang $e)a mem'e%)e i?in e(a% +ang "em&(ian $e%b&"$i $i(a" memen&i 'e%#+a%a$an m&$& (an/a$a& "eamanan (an/a$a& "eman3aa$an (a'a$ (i#i$a (an (im&#na"an #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 10( Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'engamanan #e(iaan 3a%ma#i (an a)a$ "e#ea$an (i)a"#ana"an #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 10)
9
P%a"$i" "e3a%ma#iaan +ang me)i'&$i 'emb&a$an $e%ma#&" 'engen(a)ian m&$& #e(iaan 3a%ma#i 'engamanan 'enga(aan 'en+im'anan (an 'en(i#$%ib&#ian ba$ 'e)a+anan ba$ a$a# %e#e' ("$e% 'e)a+anan in3%ma#i ba$ #e%$a 'engembangan ba$ baan ba$ (an ba$ $%a(i#ina) a%&# (i)a"&"an )e $enaga "e#ea$an +ang mem'&n+ai "ea)ian (an "e!enangan #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
96
Ke$en$&an mengenai 'e)a"#anaan '%a"$i" "e3a%ma#ian #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i$e$a'"an (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Baga! K""!a4 B"las P"!ga4a!a! Ma%a!a! *a! M!$4a!
Pasal 109 Se$ia' %ang (an/a$a& ba(an &"&m +ang mem'%(&"#i meng)a #e%$a men(i#$%ib&#i"an ma"anan (an min&man +ang (i'e%)a"&"an #ebagai ma"anan (an min&man a#i) $e"n)gi %e"a+a#a gene$i" +ang (ie(a%"an a%&# men*amin aga% aman bagi man&#ia e!an +ang (ima"an man&#ia (an )ing"&ngan.
Pasal 110 Se$ia' %ang (an/a$a& ba(an &"&m +ang mem'%(&"#i (an mem'%m#i"an '%(&" ma"anan (an min&man (an/a$a& +ang (i'e%)a"&"an #ebagai ma"anan (an min&man a#i) )aan $e"n)gi (i)a%ang mengg&na"an "a$a-"a$a +ang menge, (an/a$a& +ang (i#e%$ai ")aim +ang $i(a" (a'a$ (ib&"$i"an "ebena%ann+a.
Pasal 111 9
Ma"anan (an min&man +ang (i'e%g&na"an &n$&" ma#+a%a"a$ a%&# (i(a#a%"an 'a(a #$an(a% (an/a$a& 'e%#+a%a$an "e#ea$an.
96
Ma"anan (an min&man an+a (a'a$ (ie(a%"an #e$e)a men(a'a$ i?in e(a% #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
97
Se$ia' ma"anan (an min&man +ang (i"ema# !a*ib (ibe%i $an(a a$a& )abe) +ang be%i#i: a.
Nama '%(&"2
b.
Da3$a% baan +ang (ig&na"an2
,.
Be%a$ be%#i a$a& i#i be%#i2
(.
Nama (an a)ama$ 'ia" +ang mem'%(&"#i a$a& mema#&"an ma"anan (an min&man "e(a)am !i)a+a In(ne#ia2 (an
e.
Tangga) b&)an (an $a&n "a(a)&!a%#a.
94
Pembe%ian $an(a a$a& )abe) #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 a%&# (i)a"&"an #e,a%a bena% (an a"&%a$.
91
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai $a$a ,a%a 'embe%ian )abe) #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 97 (i)a"&"an #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
9<
Ma"anan (an min&man +ang $i(a" memen&i "e$en$&an #$an(a% 'e%#+a%a$an "e#ea$an (an/a$a& membaa+a"an "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a%ang &n$&" (ie(a%"an (i$a%i" (a%i
26 /
48
'e%e(a%an (i,ab&$ i?in e(a% (an (i#i$a &n$&" (im&#na"an #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 112 Peme%in$a be%!enang (an be%$angg&ng *a!ab menga$&% ( an menga!a#i '%(&"#i 'eng)aan 'en(i#$%ib&#ian ma"anan (an min&man #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 0 Pa#a) (an Pa#a) .
Baga! K"#$,$ B"las P"!ga4a!a! a# A*%#7
Pasal 113 9
Pengamanan 'engg&naan baan +ang mengan(&ng ?a$ a(i"$i3 (ia%a"an aga% $i(a" menggangg& (an membaa+a"an "e#ea$an 'e%#e%angan "e)&a%ga ma#+a%a"a$ (an )ing"&ngan.
96
a$ a(i"$i3 #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 me)i'&$i $emba"a& '%(&" +ang mengan(&ng $emba"a& 'a(a$ ,ai%an (an ga# +ang be%#i3a$ a(i"$i3 +ang 'engg&naann+a (a'a$ menimb&)"an "e%&gian bagi (i%in+a (an/a$a& ma#+a%a"a$ #e"e)i)ingn+a.
97
P%(&"#i 'e%e(a%an (an 'engg&naan baan +ang mengan(&ng ?a$ a(i"$i3 a%&# memen&i #$an(a% (an/a$a& 'e%#+a%a$an +ang (i$e$a'"an.
Pasal 11& Se$ia' %ang +ang mem'%(&"#i a$a& mema#&""an %"" "e !i)a+a In(ne#ia !a*ib men,an$&m"an 'e%inga$an "e#ea$an. Pasal 11' 9
96
Ka!a#an $an'a %"" an$a%a )ain: a.
3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an2
b.
$em'a$ '%#e# be)a*a% menga*a%2
,.
$em'a$ ana" be%main2
(.
$em'a$ iba(a2
e.
ang"&$an &m&m2
3.
$em'a$ "e%*a2 (an
g.
$em'a$ &m&m (an $em'a$ )ain +ang (i$e$a'"an.
Peme%in$a (ae%a !a*ib mene$a'"an "a!a#an $an'a %"" (i !i)a+an+a.
Pasal 116 Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'engamanan baan +ang mengan(&ng ?a$ a(i"$i3 (i$e$a'"an (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Baga! K"*"la5a! B"las B"*a Maa#
Pasal 11( Se#e%ang (in+a$a"an ma$i a'abi)a 3&ng#i #i#$em *an$&ng #i%"&)a#i (an #i#$em 'e %na3a#an $e%b&"$i $e)a be%en$i #e,a%a 'e%manen a$a& a'abi)a "ema$ian ba$ang $a" $e)a (a'a$ (ib&"$i"an.
Pasal 11) 9
Ma+a$ +ang $i(a" (i"ena) a%&# (i)a"&"an &'a+a i(en$i3i"a#i.
96
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ be%$angg&ng *a!ab a$a# &'a+a i(en$i3i"a#i #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9.
97
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai &'a+a i(en$i3i"a#i ma+a$ #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal 119 9
Un$&" "e'en$ingan 'ene)i$ian (an 'engembangan 'e)a+anan "e#ea$an (a'a$ (i)a"&"an be(a ma+a$ ")ini# (i %&ma #a"i$.
96
Be(a ma+a$ ")ini# #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i$&*&"an &n$&" menega""an (iagn#i# (an/a$a& men+im'&)"an 'en+ebab "ema$ian.
97
Be(a ma+a$ ")ini# #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an a$a# 'e%#e$&*&an $e%$&)i# 'a#ien #ema#a i(&'n+a a$a& 'e%#e$&*&an $e%$&)i# "e)&a%ga $e%(e"a$ 'a#ien.
94
Da)am a) 'a#ien (i(&ga meningga) a"iba$ 'en+a"i$ +ang membaa+a"an ma#+a%a"a$ (an be(a ma+a$ ")ini# m&$)a" (i'e%)&"an &n$&" menega""an (iagn#i# (an/a$a& 'en+ebab "ema$iann+a $i(a" (i'e%)&"an 'e%#e$&*&an.
Pasal 120 9
Un$&" "e'en$ingan 'en(i(i"an (i bi(ang i)m& "e("$e%an (an bime(i" (a'a$ (i)a"&"an be(a ma+a$ ana$mi# (i %&ma #a"i$ 'en(i(i"an a$a& (i in#$i$&#i 'en(i(i"an "e("$e%an.
96
Be(a ma+a$ ana$mi# #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 an+a (a'a$ (i)a"&"an $e%a(a' ma+a$ +ang $i(a" (i"ena) a$a& ma+a$ +ang $i(a" (i&%&# )e "e)&a%gan+a a$a# 'e %#e$&*&an $e%$&)i# %ang $e%#eb&$ #ema#a i(&'n+a a$a& 'e%#e$&*&an $e%$&)i# "e)&a%gan+a.
97
Ma+a$ #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 a%&# $e)a (ia!e$"an (i'&b)i"a#i"an &n$&" (i,a%i"an "e)&a%gan+a (an (i#im'an #e"&%ang-"&%angn+a 9#a$& b&)an #e*a" "ema$iann+a.
94
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai be(a ma+a$ ana$mi# #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 a+a$ 96 (an a+a$ 97 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal 121 9
Be(a ma+a$ ")ini# (an be(a ma+a$ ana$mi# an+a (a'a$ (i)a"&"an )e ("$e% #e#&ai (engan "ea)ian (an "e!enangann+a.
96
Da)am a) 'a(a #aa$ me)a"&"an be(a ma+a$ ")ini# (an be(a ma+a$ ana$mi# (i$em&"an a(an+a (&gaan $in(a" 'i(ana $enaga "e#ea$an !a*ib me)a'%"an "e'a(a 'en+i(i" #e#&ai (engan 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 122 9
Un$&" "e'en$ingan 'enega"an &"&m (a'a$ (i)a"&"an be(a ma+a$ 3%en#i" #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
96
Be(a ma+a$ 3%en#i" #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an )e ("$e% a)i 3%en#i" a$a& )e ("$e% )ain a'abi)a $i(a" a(a ("$e% a)i 3%en#i" (an 'e%&*&"an "e $em'a$ +ang a(a ("$e% a)i 3%en#i"n+a $i(a" (im&ng"in"an.
97
Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a be%$angg&ng *a!ab a$a# $e%#e(ian+a 'e)a+anan be(a ma+a$ 3%en#i" (i !i)a+an+a.
94
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'e)a"#anaan be(a ma+a$ 3%en#i" (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal 123 9
Pa(a $&b& +ang $e)a $e%b&"$i ma$i ba$ang $a" (a'a$ (i)a"&"an $in(a"an 'eman3aa$an %gan #ebagai (n% &n$&" "e'en$ingan $%an#')an$a#i %gan.
96
Tin(a"an 'eman3aa$an %gan (n% #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 a%&# memen&i "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
97
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'enen$&an "ema$ian (an 'eman3aa$an %gan (n% #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal 12& Tin(a"an be(a ma+a$ )e $enaga "e#ea$an a%&# (i)a"&"an #e#&ai (engan n%ma agama n%ma "e#&#i)aan (an e$i"a '%3e#i.
Pasal 12' Bia+a 'eme%i"#aan "e#ea$an $e%a(a' "%ban $in(a" 'i(ana (an/a$a& 'eme%i"#aan ma+a$ &n$&" "e'en$ingan &"&m (i$angg&ng )e 'eme%in$a me)a)&i APBN (an APBD.
BAB .II KESEHATAN IBU: BA/I: ANAK: REMAJA: LANJUT USIA: DAN PEN/ANDANG ;A;AT
Baga! K"sa#$ K"s"a#a! $: a: *a! a!a%
Pasal 126 9
U'a+a "e#ea$an ib& a%&# (i$&*&"an &n$&" men*aga "e#ea$an ib& #eingga mam'& me)ai%"an gene%a#i +ang #ea$ (an be%"&a)i$a# #e%$a meng&%angi ang"a "ema$ian ib&.
96
U'a+a "e#ea$an ib& #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 me)i'&$i &'a+a '%m$i3 '%e5en$i3 "&%a$i3 (an %eabi)i$a$i3.
97
Peme%in$a men*amin "e$e%#e(iaan $enaga 3a#i)i$a# a)a$ (an ba$ (a)am 'en+e)engga%aan 'e)a+anan "e#ea$an ib& #e,a%a aman be%m&$& (an $e%*ang"a&.
94
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'e)a+anan "e#ea$an ib& (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal 12( 9
96
U'a+a "eami)an (i )&a% ,a%a a)amia an+a (a'a$ (i)a"&"an )e 'a#angan #&ami i#$%i +ang #a (engan "e$en$&an: a.
a#i) 'emb&aan #'e%ma (an 5&m (a%i #&ami i#$%i +ang be%#ang"&$an (i$anam"an (a)am %aim i#$%i (a%i mana 5&m be%a#a)2
b.
(i)a"&"an )e $enaga "e#ea$an +ang mem'&n+ai "ea)ian (an "e!enangan &n$&" i$&2 (an
,.
'a(a 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an $e%$en$&.
Ke$en$&an mengenai 'e%#+a%a$an "eami)an (i )&a% ,a%a a)amia #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal 12) 9
Se$ia' ba+i be%a" men(a'a$"an ai% #&#& ib& e"#")&#i3 #e*a" (i)ai%"an #e)ama < 9enam b&)an "e,&a)i a$a# in(i"a#i me(i#.
96
Se)ama 'embe%ian ai% #&#& ib& 'ia" "e)&a%ga Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ a%&# men(&"&ng ib& ba+i #e,a%a 'en& (engan 'en+e(iaan !a"$& (an 3a#i)i$a# "&#&#.
97
Pen+e(iaan 3a#i)i$a# "&#&# #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 (ia(a"an (i $em'a$ "e%*a (an $em'a$ #a%ana &m&m.
Pasal 129 9
Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab mene$a'"an "ebi*a"an (a)am %ang"a men*amin a" ba+i &n$&" men(a'a$"an ai% #&#& ib& #e,a%a e"#")&#i3.
96
Ke$en$&an )ebi )an*&$ #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal 130 Peme%in$a !a*ib membe%i"an im&ni#a#i )eng"a' "e'a(a #e$ia' ba+i (an ana".
Pasal 131 9
U'a+a 'eme)ia%aan "e#ea$an ba+i (an ana" a%&# (i$&*&"an &n$&" mem'e%#ia'"an gene%a#i +ang a"an (a$ang +ang #ea$ ,e%(a# (an be %"&a)i$a# #e%$a &n$&" men&%&n"an ang"a "ema$ian ba+i (an ana".
96
U'a+a 'eme)ia%aan "e#ea$an ana" (i)a"&"an #e*a" ana" ma#i (a)am "an(&ngan (i)ai%"an #e$e)a (i)ai%"an (an #am'ai be%&#ia 8 9(e)a'an be)a# $a&n.
97
U'a+a 'eme)ia%aan "e#ea$an ba+i (an ana" #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96 men*a(i $angg&ng *a!ab (an "e!a*iban be%#ama bagi %ang $&a "e)&a%ga ma#+a%a"a$ (an Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a.
Pasal 132 9
Ana" +ang (i)ai%"an !a*ib (ibe#a%"an (an (ia#& #e,a%a be%$angg&ng *a!ab #eingga mem&ng"in"an ana" $&mb& (an be%"embang #e,a%a #ea$ (an '$ima).
96
Ke$en$&an mengenai ana" +ang (i)ai%"an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an #e#&ai (engan 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
97
Se$ia' ana" be%a" mem'e%)e im&ni#a#i (a#a% #e#&ai (engan "e$en$&an +ang be%)a"& &n$&" men,ega $e%*a(in+a 'en+a"i$ +ang (a'a$ ( iin(a%i me)a)&i im&ni#a#i.
94
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai *eni#-*eni# im&ni#a#i (a#a% #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 97 (i$e$a'"an (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal 133 9
Se$ia' ba+i (an ana" be%a" $e%)in(&ngi (an $e%in(a% (a%i #ega)a ben$&" (i#"%imina#i (an $in(a" "e"e%a#an +ang (a'a$ menggangg& "e#ea$ann+a.
96
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ be%"e!a*iban &n$&" men*amin $e%#e)engga%an+a 'e%)in(&ngan ba+i (an ana" #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an men+e(ia"an 'e)a+anan "e#ea$an #e#&ai (engan "eb&$&an.
Pasal 13& 9
Peme%in$a be%"e!a*iban mene$a'"an #$an(a% (an/a$a& "%i$e%ia $e%a(a' "e#ea$an ba+i (an ana" #e%$a men*amin 'e)a"#anaann+a (an mem&(a"an #e$ia' 'en+e)engga%aan $e%a(a' #$an(a% (an "%i$e%ia $e%#eb&$.
96
S$an(a% (an/a$a& "%i$e%ia #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 a%&# (i#e)engga%a"an #e#&ai (engan 'e%$imbangan m%a) ni)ai agama (an be%(a#a%"an "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang&n(angan.
Pasal 13' 9
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ !a*ib men+e(ia"an $em'a$ (an #a%ana )ain +ang (i'e%)&"an &n$&" be%main ana" +ang mem&ng"in"an ana" $&mb& (an be%"embang #e,a%a '$ima) #e%$a mam'& be%##ia)i#a#i #e,a%a #ea$.
96
Tem'a$ be%main (an #a%ana )ain +ang (i'e%)&"an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 !a*ib (i)eng"a'i #a%ana 'e%)in(&ngan $e%a(a' %i#i" "e#ea$an aga% $i(a" membaa+a"an "e#ea$an ana".
Baga! K"*$a K"s"a#a! R"4a,a
Pasal 136
31 /
48
9
U'a+a 'eme)ia%aan "e#ea$an %ema*a a%&# (i$&*&"an &n$&" mem'e%#ia'"an men*a(i %ang (e!a#a +ang #ea$ (an '%(&"$i3 bai" ##ia) ma&'&n e"nmi.
96
U'a+a 'eme)ia%aan "e#ea$an %ema*a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 $e%ma#&" &n$&" %e'%(&"#i %ema*a (i)a"&"an aga% $e%beba# (a%i be%bagai gangg&an "e#ea$an +ang (a'a$ mengamba$ "emam'&an men*a)ani "ei(&'an %e'%(&"#i #e,a%a #ea$.
97
U'a+a 'eme)ia%aan "e#ea$an %ema*a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$.
Pasal 13( 9
Peme%in$a be%"e!a*iban men*amin aga% %ema*a (a'a$ mem'e%)e e(&"a#i in3%ma#i (an )a+anan mengenai "e#ea$an %ema*a aga% mam'& i(&' #ea$ (an be%$angg&ng *a!ab.
96
Ke$en$&an mengenai "e!a*iban Peme%in$a (a)am men*amin aga% %ema*a mem'e%)e e(&"a#i in3%ma#i (an )a+anan mengenai "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an #e#&ai (engan 'e%$imbangan m%a) ni)ai agama ( an be%(a#a%"an "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Baga! K"#ga K"s"a#a! La!,$# Usa *a! P"!a!*a!g ;a8a#
Pasal 13) 9
U'a+a 'eme)ia%aan "e#ea$an bagi )an*&$ &#ia a%&# (i$&*&"an &n$&" men*aga aga% $e$a' i(&' #ea$ (an '%(&"$i3 #e,a%a ##ia) ma&'&n e"nmi# #e#&ai (engan ma%$aba$ "eman&#iaan.
96
Peme%in$a !a*ib men*amin "e$e%#e(iaan 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an (an mem3a#i)i$a#i "e)m'" )an*&$ &#ia &n$&" (a'a$ $e$a' i(&' man(i%i (an '%(&"$i3 #e,a%a ##ia) (an e"nmi#.
Pasal 139 9
U'a+a 'eme)ia%aan "e#ea$an 'en+an(ang ,a,a$ a%&# (i$&*&"an &n$&" men*aga aga% $e$a' i(&' #ea$ (an '%(&"$i3 #e,a%a ##ia) e"nmi# (an be%ma%$aba$.
96
Peme%in$a !a*ib men*amin "e$e%#e(iaan 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an (an mem3a#i)i$a#i 'en+an(ang ,a,a$ &n$&" (a'a$ $e$a' i(&' man(i%i (an '%(&"$i3 #e,a%a ##ia) (an e"nmi#.
Pasal 1&0 U'a+a 'eme)ia%aan "e#ea$an bagi )an*&$ &#ia (an 'en+an(ang ,a,a$ #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 78 (an Pa#a) 70 (i)a"&"an )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an/a$a& ma#+a%a"a$.
BAB .III GII
Pasal 1&1 9
U'a+a 'e%bai"an gi?i ma#+a%a"a$ (i$&*&"an &n$&" 'ening"a$an m&$& gi?i 'e%#e%angan (an
ma#+a%a"a$. 96
Pening"a$an m&$& gi?i #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an me)a)&i : a.
'e%bai"an ')a "n#&m#i ma"anan +ang #e#&ai (engan gi?i #eimbang2
b.
'e%bai"an 'e%i)a"& #a(a% gi?i a"$i5i$a# 3i#i" (an "e#ea$an2
,.
'ening"a$an a"#e# (an m&$& 'e)a+anan gi?i +ang #e#&ai (engan "ema*&an i)m& (an $e"n)gi2 (an
(.
'ening"a$an #i#$em "e!a#'a(aan 'angan (an gi?i.
97
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an/a$a& ma#+a%a"a$ be%#ama-#ama men*amin $e%#e(ian+a baan ma"anan +ang mem'&n+ai ni)ai gi?i +ang $inggi #e,a%a me%a$a (an $e%*ang"a&.
94
Peme%in$a be%"e!a*iban men*aga aga% baan ma"anan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 memen&i #$an(a% m&$& gi?i +ang (i$e$a'"an (engan 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
91
Pen+e(iaan baan ma"anan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an #e,a%a )in$a# #e"$% (an an$a%'%5in#i an$a%"ab&'a$en a$a& an$a%"$a.
Pasal 1&2 9
U'a+a 'e%bai"an gi?i (i)a"&"an 'a(a #e)&%& #i")&# "ei(&'an #e*a" (a)am "an(&ngan #am'ai (engan )an*&$ &#ia (engan '%i%i$a# "e'a(a "e)m'" %a!an: a.
ba+i (an ba)i$a2
b.
%ema*a 'e%em'&an2 (an
,.
ib& ami) (an men+&#&i.
96
Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab mene$a'"an #$an(a% ang"a "e,&"&'an gi?i #$an(a% 'e)a+anan gi?i (an #$an(a% $enaga gi?i 'a(a be%bagai $ing"a$ 'e)a+anan.
97
Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab a$a# 'emen&an "e,&"&'an gi?i 'a(a "e)&a%ga mi#"in (an (a)am #i$&a#i (a%&%a$.
94
Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab $e%a(a' 'en(i(i"an (an in3%ma#i +ang bena% $en$ang gi?i "e'a(a ma#+a%a"a$.
91
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ me)a"&"an &'a+a &n$&" men,a'ai #$a$&# gi?i +ang bai".
Pasal 1&3 Peme%in$a be%$angg&ng *a!ab mening"a$"an 'enge$a&an (an "e#a(a%an ma#+a%a"a$ a"an 'en$ingn+a gi?i (an 'enga%&n+a $e%a(a' 'ening"a$an #$a$&# gi?i.
BAB I< KESEHATAN JIWA
Pasal 1&& 9
U'a+a "e#ea$an *i!a (i$&*&"an &n$&" men*amin #e$ia' %ang (a'a$ meni"ma$i "ei(&'an "e*i!aan +ang #ea$ beba# (a%i "e$a"&$an $e"anan (an gangg&an )ain +ang (a'a$
menggangg& "e#ea$an *i!a. 96
U'a+a "e#ea$an *i!a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 $e%(i%i a$a# '%e5en$i3 '%m$i3 "&%a$i3 %eabi)i$a$i3 'a#ien gangg&an *i!a (an ma#a)a '#i"##ia).
97
U'a+a "e#ea$an *i!a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 men*a(i $angg&ng *a!ab be%#ama Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$.
94
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ be%$angg&ng *a!ab men,i'$a"an "n(i#i "e#ea$an *i!a +ang #e$inggi-$inggin+a (an men*amin "e$e%#e(iaan a"#e#ibi)i$a# m&$& (an 'eme%a$aan &'a+a "e#ea$an *i!a #ebagaimana (ima"#&( (a)am 'a(a a+a$ 96.
91
Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a be%"e!a*iban &n$&" mengembang"an &'a+a "e#ea$an *i!a be%ba#i# ma#+a%a"a$ #ebagai bagian (a%i &'a+a "e#ea$an *i!a "e#e)&%&an $e%ma#&" mem'e%m&(a a"#e# ma#+a%a"a$ $e%a(a' 'e)a+anan "e#ea$an *i!a.
Pasal 1&' Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ men*amin &'a+a "e#ea$an *i!a #e,a%a '%e5en$i3 '%m$i3 "&%a$i3 (an %eabi)i$a$i3 $e%ma#&" men*amin &'a+a "e#ea$an *i!a (i $em'a$ "e%*a #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 44 a+a$ 97.
Pasal 1&6 9
Ma#+a%a"a$ be%a" men(a'a$"an in3%ma#i (an e(&"a#i +ang bena% mengenai "e#ea$an *i!a.
96
Ha" #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i$&*&"an &n$&" mengin(a%i 'e)angga%an a" a#a#i #e#e%ang +ang (iangga' menga)ami gangg&an "e#ea$an *i!a.
97
Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a be%"e!a*iban men+e(ia"an )a+anan in3%ma#i (an e(&"a#i $en$ang "e#ea$an *i!a.
Pasal 1&( 9
U'a+a 'en+emb&an 'en(e%i$a gangg&an "e#ea$an *i!a me%&'a"an $angg&ng *a!ab Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$.
96
U'a+a 'en+emb&an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an )e $enaga "e#ea$an +ang be%!enang (an (i $em'a$ +ang $e'a$ (engan $e$a' meng%ma$i a" a#a#i 'en(e%i$a.
97
Un$&" me%a!a$ 'en(e%i$a gangg&an "e#ea$an *i!a (ig&na"an 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an "&#&# +ang memen&i #+a%a$ (an +ang #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang&n(angan.
Pasal 1&) 9
Pen(e%i$a gangg&an *i!a mem'&n+ai a" +ang #ama #ebagai !a%ga nega%a.
96
Ha" #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 me)i'&$i 'e%#amaan 'e%)a"&an (a)am #e$ia' a#'e" "ei(&'an "e,&a)i 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan men+a$a"an )ain.
Pasal 1&9 9
Pen(e%i$a gangg&an *i!a +ang $e%)an$a% mengge)an(ang mengan,am "e#e)ama$an (i%in+a (an/a$a& %ang )ain (an/a$a& menggangg& "e $e%$iban (an/a$a& "eamanan &m&m !a*ib
men(a'a$"an 'engba$an (an 'e%a!a$an (i 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an. 96
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ !a*ib me)a"&"an 'engba$an (an 'e%a!a$an (i 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an bagi ' en(e%i$a gangg&an *i!a +ang $e%)an$a% mengge)an(ang mengan,am "e#e)ama$an (i%in+a (an/a$a& %ang )ain ( an/a$a& menggangg& "e$e%$iban (an/a$a& "eamanan &m&m.
97
Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a be%$angg&ng *a!ab a$a# 'eme%a$aan 'en+e(iaan 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an *i!a (engan me)iba$"an 'e%an #e%$a a"$i3 ma#+a%a"a$.
94
Tangg&ng *a!ab Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 $e%ma#&" 'embia+aan 'engba$an (an 'e%a!a$an 'en(e%i$a gangg&an *i!a &n$&" ma#+a%a"a$ mi#"in.
Pasal 1'0 9
Peme%i"#aan "e#ea$an *i!a &n$&" "e'en$ingan 'enega"an &"&m 95i#&m e$ %e'e%$&m '#i"ia$%i,&m an+a (a'a$ (i)a"&"an )e ("$e% #'e#ia)i# "e("$e%an *i!a 'a(a 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an.
96
Pene$a'an #$a$&# "e,a"a'an &"&m #e#e%ang +ang (i(&ga menga)ami gangg&an "e#ea$an *i!a (i)a"&"an )e $im ("$e% +ang mem'&n+ai "ea)ian (an "m'e$en#i #e#&ai (engan #$an(a% '%3e#i.
Pasal 1'1 Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai &'a+a "e#ea$an *i!a (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
BAB < PEN/AKIT MENULAR DAN TIDAK MENULAR
Baga! K"sa#$ P"!a%# M"!$la
Pasal 1'2 9
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ be%$angg&ng *a!ab me)a"&"an &'a+a 'en,egaan 'engen(a)ian (an 'embe%an$a#an 'en+a"i$ men&)a% #e%$a a"iba$ +ang (i$imb&)"ann+a.
96
U'a+a 'en,egaan 'engen(a)ian (an 'embe%an$a#an 'en+a"i$ men&)a% #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an &n$&" me)in(&ngi ma#+a%a"a$ (a%i $e%$&)a%n+a 'en+a"i$ men&%&n"an *&m)a +ang #a"i$ ,a,a$ (an/a$a& meningga) (&nia #e%$a &n$&" meng&%angi (am'a" ##ia) (an e"nmi a"iba$ 'en+a"i$ men&)a%.
97
U'a+a 'en,egaan 'engen(a)ian (an 'enanganan 'en+a"i$ men&)a% #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an me)a)&i "egia$an '%m$i3 '%e5en$i3 "&%a$i3 (an %eabi)i$a$i3 bagi in(i5i(& a$a& ma#+a%a"a$.
94
Pengen(a)ian #&mbe% 'en+a"i$ men&)a% #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 97 (i)a"&"an $e%a(a' )ing"&ngan (an/a$a& %ang (an #&mbe% 'en&)a%an )ainn+a.
91
U'a+a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an (engan a%&# be%ba#i# !i)a+a.
9<
Pe)a"#anaan &'a+a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 97 (i)a"&"an me)a)&i )in$a# #e"$%.
9=
Da)am me)a"#ana"an &'a+a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 Peme%in$a (a'a$ me)a"&"an "e%*a #ama (engan nega%a )ain.
98
U'a+a 'en,egaan 'engen(a)ian (an 'embe%an$a#an 'en+a"i$ men&)a% #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an be%(a#a%"an "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 1'3 Peme%in$a men*amin "e$e%#e(iaan baan im&ni#a#i +ang aman be%m&$& e3e"$i3 $e%*ang"a& (an me%a$a bagi ma#+a%a"a$ &n$&" &'a+a 'engen(a)ian 'en+a"i$ men&)a% me)a)&i im&ni#a#i.
Pasal 1'& 9
Peme%in$a #e,a%a be%"a)a mene$a'"an (an meng&m&m"an *eni# (an 'e%#eba%an 'en+a"i$ +ang be%'$en#i men&)a% (an/a$a& men+eba% (a)am !a"$& +ang #ing"a$ #e%$a men+eb&$"an (ae%a +ang (a'a$ men*a(i #&mbe% 'en&)a%an.
96
Peme%in$a (a'a$ me)a"&"an #&%5ei)an# $e%a(a' 'en+a"i$ men&)a% #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9.
97
Da)am me)a"#ana"an #&%5ei)an# #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 Peme%in$a (a'a$ me)a"&"an "e%*a #ama (engan ma#+a%a"a$ (an nega%a )ain.
94
Peme%in$a mene$a'"an *eni# 'en+a"i$ +ang meme%)&"an "a%an$ina $em'a$ "a%an$ina (an )ama "a%an$ina.
Pasal 1'' 9
Peme%in$a (ae%a #e,a%a be%"a)a mene$a'"an (an meng&m&m"an *eni# (an 'e%#eba%an 'en+a"i$ +ang be%'$en#i men&)a% (an/a$a& men+eba% (a)am !a"$& +ang #ing"a$ #e%$a men+eb&$"an (ae%a +ang (a'a$ men*a(i #&mbe% 'en&)a%an.
96
Peme%in$a (ae%a (a'a$ me)a"&"an #&%5ei)an# $e%a(a' 'en+a"i$ men&)a% #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9.
97
Da)am me)a"#ana"an #&%5ei)an# #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 'eme%in$a (ae%a (a'a$ me)a"&"an "e%*a #ama (engan ma#+a%a"a$.
94
Peme%in$a (ae%a mene$a'"an *eni# 'en+a"i$ +ang meme%)&"an "a%an$ina $em'a$ "a%an$ina (an )ama "a%an$ina.
91
Peme%in$a (ae%a (a)am mene$a'"an (an meng&m&m"an *eni# (an 'e%#eba%an 'en+a"i$ +ang be%'$en#i men&)a% (an/a$a& men+eba% (a)am !a"$& #ing"a$ (an 'e)a"#anaan #&%5ei)an# #e%$a mene$a'"an *eni# 'en+a"i$ +ang meme%)&"an "a%an$ina $em'a$ "a%an$ina (an )ama "a%an$ina be%'e(man 'a(a "e$en$&an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9.
Pasal 1'6 9
Da)am me)a"#ana"an &'a+a 'en,egaan 'engen(a)ian (an 'embe%an$a#an 'en+a"i$ men&)a% #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 14 a+a$ 9 Peme%in$a (a'a$ men+a$a"an !i)a+a (a)am "ea(aan !aba )e$&#an a$a& "e*a(ian )&a% bia#a 9KLB.
96
Penen$&an !i)a+a (a)am "ea(aan !aba )e$&#an a$a& "e*a(ian )&a% bia#a 9KLB #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 a%&# (i)a"&"an be%(a#a%"an a#i) 'ene)i$ian +ang (ia"&i
"ea"&%a$ann+a. 97
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ me)a"&"an &'a+a 'enangg&)angan "ea(aan !aba )e$&#an a$a& "e*a(ian )&a% bia#a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96.
94
Penen$&an !i)a+a (a)am "ea(aan !aba )e$&#an a$a& "e*a(ian )&a% bia#a (an &'a+a 'enangg&)angan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 97 (i)a"#ana"an #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 1'( 9
Pen,egaan 'en&)a%an 'en+a"i$ men&)a% !a*ib (i)a"&"an )e ma#+a%a"a$ $e%ma#&" 'en(e%i$a 'en+a"i$ men&)a% me)a)&i 'e%i)a"& i(&' be%#i (an #ea$.
96
Da)am 'e)a"#anaan 'enangg&)angan 'en+a"i$ men&)a% $enaga "e#ea$an +ang be%!enang (a'a$ meme%i"#a $em'a$-$em'a$ +ang (i,&%igai be%"embangn+a 5e"$% (an #&mbe% 'en+a"i$ )ain.
97
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'en+a"i$ men&)a% #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Baga! K"*$a P"!a%# T*a% M"!$la
Pasal 1') 9
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ me)a"&"an &'a+a 'en,egaan 'engen(a)ian (an 'enanganan 'en+a"i$ $i(a" men&)a% be#e%$a a"iba$ +ang (i$imb&)"ann+a.
96
U'a+a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 &n$&" mening"a$"an 'enge$a&an "e#a(a%an "ema&an be%'e%i)a"& #ea$ (an men,ega $e%*a(in+a 'en+a"i$ $i(a" men&)a% be#e%$a a"iba$ +ang (i$imb&)"an.
97
U'a+a 'en,egaan 'engen(a)ian (an 'enanganan 'en+a"i$ $i(a" men&)a% #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an me)a)&i "egia$an '%m$i3 '%e5en$i3 "&%a$i3 (an %eabi)i$a$i3 bagi in(i5i(& a$a& ma#+a%a"a$.
94
Ke$en$&an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 a+a$ 96 (an a+a$ 97 (i)a"#ana"an #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 1'9 9
Pengen(a)ian 'en+a"i$ $i(a" men&)a% (i)a"&"an (engan 'en(e"a$an #&%5ei)an 3a"$% %i#i" %egi#$%i 'en+a"i$ (an #&%5ei)an "ema$ian.
96
Kegia$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 be%$&*&an mem'e%)e in3%ma#i +ang e#en#ia) #e%$a (a'a$ (ig&na"an &n$&" 'engambi)an "e'&$&#an (a)am &'a+a 'engen(a)ian 'en+a"i$ $i(a" men&)a%.
97
Kegia$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an me)a)&i "e%*a #ama )in$a# #e"$% (an (engan memben$&" *e*a%ing bai" na#ina) ma&'&n in$e%na#ina).
Pasal 160
9
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a be%#ama ma#+a%a"a$ be%$angg&ng *a!ab &n$&" me)a"&"an "m&ni"a#i in3%ma#i (an e(&"a#i +ang bena% $en$ang 3a"$% %i#i" 'en+a"i$ $i(a" men&)a% +ang men,a"&' #e)&%& 3a#e "ei(&'an.
96
>a"$% %i#i" #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 an$a%a )ain me)i'&$i (ie$ $i(a" #eimbang "&%ang a"$i5i$a# 3i#i" me%"" meng"n#&m#i a)") (an 'e%i)a"& be%)a)& )in$a# +ang $i(a" bena%.
Pasal 161 9
Mana*emen 'e)a+anan "e#ea$an 'en+a"i$ $i(a" men&)a% me)i'&$i "e#e)&%&an #'e"$%&m 'e)a+anan bai" '%m$i3 '%e5en$i3 "&%a$i3 (an %eabi)i$a$i3.
96
Mana*emen 'e)a+anan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i"e))a #e,a%a '%3e#ina) #eingga 'e)a+anan "e#ea$an 'en+a"i$ $i(a" men&)a% $e%#e(ia (a'a$ (i$e%ima m&(a (i,a'ai be%"&a)i$a# (an $e%*ang"a& )e ma#+a%a"a$.
97
Mana*emen 'e)a+anan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i$i$i"be%a$"an 'a(a (e$e"#i (ini (an 'engba$an 'en+a"i$ $i(a" men&)a%.
BAB
Pasal 162 U'a+a "e#ea$an )ing"&ngan (i$&*&"an &n$&" me!&*&("an "&a)i$a# )ing"&ngan +ang #ea$ bai" 3i#i" "imia bi)gi ma&'&n ##ia) +ang mem&ng"in"an #e$ia' %ang men,a'ai (e%a*a$ "e#ea$an +ang #e$inggi-$inggin+a.
Pasal 163 9
Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an ma#+a%a"a$ men*amin "e$e%#e(iaan )ing"&ngan +ang #ea$ (an $i(a" mem'&n+ai %i#i" b&%&" bagi "e#ea$an.
96
Ling"&ngan #ea$ #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 men,a"&' )ing"&ngan 'e%m&"iman $em'a$ "e%*a $em'a$ %e"%ea#i #e%$a $em'a$ (an 3a#i)i$a# &m&m.
97
Ling"&ngan #ea$ #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 beba# (a%i &n#&%-&n#&% +ang menimb&)"an gangg&an "e#ea$an an$a%a )ain: a.
)imba ,ai%2
b.
)imba 'a(a$2
,.
)imba ga#2
(.
#am'a +ang $i(a" (i'%#e# #e#&ai (engan 'e%#+a%a$an +ang (i$e$a'"an 'eme%in$a2
e.
bina$ang 'emba!a 'en+a"i$2
3.
?a$ "imia +ang be%baa+a2
g.
"ebi#ingan +ang me)ebii ambang ba$a#2
.
%a(ia#i #ina% 'engin (an nn 'engin2
i.
ai% +ang $e%,ema%2
*. ". 94
&(a%a +ang $e%,ema%2 (an ma"anan +ang $e%"n$amina#i.
Ke$en$&an mengenai #$an(a% ba"& m&$& "e#ea$an )ing"&ngan (an '%#e# 'eng)aan )imba #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 (an a+a$ 97 (i$e$a'"an (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
BAB
Pasal 16& 9
U'a+a "e#ea$an "e%*a (i$&*&"an &n$&" me)in(&ngi 'e"e%*a aga% i(&' #ea$ (an $e%beba# (a%i gangg&an "e#ea$an #e%$a 'enga%& b&%&" +ang (ia"iba$"an )e 'e"e%*aan.
96
U'a+a "e#ea$an "e%*a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 me)i'&$i 'e"e%*a (i #e"$% 3%ma) (an in3%ma).
97
U'a+a "e#ea$an "e%*a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 be%)a"& bagi #e$ia' %ang #e)ain 'e"e%*a +ang be%a(a (i )ing"&ngan $em'a$ "e%*a.
94
U'a+a "e#ea$an "e%*a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96 be%)a"& *&ga bagi "e#ea$an 'a(a )ing"&ngan $en$a%a na#ina) In(ne#ia bai" (a%a$ )a&$ ma&'&n &(a%a #e%$a "e')i#ian Re'&b)i" In(ne#ia.
91
Peme%in$a mene$a'"an #$an(a% "e#ea$an "e%*a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96.
9<
Penge))a $em'a$ "e%*a !a*ib menaa$i #$an(a% "e#ea$an "e%*a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 91 (an men*amin )ing"&ngan "e%*a +ang #ea$ #e%$a be%$angg&ng *a!ab a$a# $e%*a(in+a "e,e)a"aan "e%*a.
9=
Penge))a $em'a$ "e%*a !a*ib be%$angg&ng *a!ab a$a# "e,e)a"aan "e%*a +ang $e%*a(i (i )ing"&ngan "e%*a #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 16' 9
Penge))a $em'a$ "e%*a !a*ib me)a"&"an #ega)a ben$&" &'a+a "e#ea$an me)a)&i &'a+a 'en,egaan 'ening"a$an 'engba$an (an 'em&)ian bagi $enaga "e%*a.
96
Pe"e%*a !a*ib men,i'$a"an (an men*aga "e#ea$an $em'a$ "e%*a +ang #ea$ (an menaa$i 'e%a$&%an +ang be%)a"& (i $em'a$ "e%*a.
97
Da)am 'en+e)e"#ian 'emi)ian ,a)n 'ega!ai 'a(a 'e%&#aaan/in#$an#i a#i) 'eme%i"#aan "e#ea$an #e,a%a 3i#i" (an men$a) (ig&na"an #ebagai baan 'e%$imbangan (a)am 'engambi)an "e'&$&#an.
94
Ke$en$&an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 a+a$ 96 (an a+a$ 97 (i)a"#ana"an #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 166 9
Ma*i"an a$a& 'eng&#aa !a*ib men*amin "e#ea$an 'e"e%*a me)a)&i &'a+a 'en,egaan 'ening"a$an 'engba$an (an 'em&)ian #e%$a !a*ib menangg&ng #e)&%& bia+a 'eme)ia%aan "e#ea$an 'e"e%*a.
96
Ma*i"an a$a& 'eng&#aa menangg&ng bia+a a$a# gangg&an "e#ea$an a"iba$ "e%*a +ang (i(e%i$a )e 'e"e%*a #e#&ai (engan 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
97
Peme%in$a membe%i"an (%ngan (an ban$&an &n$&" 'e%)in(&ngan 'e"e%*a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96.
BAB
Pasal 16( 9
Penge))aan "e#ea$an +ang (i#e)engga%a"an )e Peme%in$a 'eme%in$a (ae%a (an/a$a& ma#+a%a"a$ me)a)&i 'enge))aan a(mini#$%a#i "e#ea$an in3%ma#i "e#ea$an #&mbe% (a+a "e#ea$an &'a+a "e#ea$an 'embia+aan "e#ea$an 'e%an #e%$a (an 'embe%(a+aan ma#+a%a"a$ i)m& 'enge$a&an (an $e"n)gi (i bi(ang "e#ea$an #e%$a 'enga$&%an &"&m "e#ea$an #e,a%a $e%'a(& (an #a)ing men(&"&ng g&na men*amin $e%,a'ain+a (e%a*a$ "e#ea$an +ang #e$inggi-$inggin+a.
96
Penge))aan "e#ea$an (i)a"&"an #e,a%a be%*en*ang (i '&#a$ (an (ae%a.
97
Penge))aan "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ib&a$ (a)am #&a$& #i#$em "e#ea$an na#ina).
94
Ke$en$&an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 a+a$ 96 (an a+a$ 97 (ia$&% (engan Pe%a$&%an P%e#i(en.
BAB
Pasal 16) 9
Un$&" men+e)engga%a"an &'a+a "e#ea$an +ang e3e"$i3 (an e3i#ien (i'e%)&"an in3%ma#i "e#ea$an.
96
In3%ma#i "e#ea$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"&"an me)a)&i #i#$em in3%ma#i (an me)a)&i )in$a# #e"$%.
97
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai #i#$em in3%ma#i #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 (ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal 169 Peme%in$a membe%i"an "em&(aan "e'a(a ma#+a%a"a$ &n$&" mem'e%)e a"#e# $e%a(a' in3%ma#i "e#ea$an (a)am &'a+a mening"a$"an (e%a*a$ "e#ea$an ma#+a%a"a$.
BAB <. PEMBIA/AAN KESEHATAN
Pasal 1(0
9
Pembi Pembia+aa a+aan n "e#ea$a "e#ea$an n be%$&*& be%$&*&an an &n$&" &n$&" 'en+e(ia 'en+e(iaan an 'embia+ 'embia+aan aan "e#ea$ "e#ea$an an +ang be%"e#inamb&ngan (engan *&m)a +ang men,&"&'i $e%a)"a#i #e,a%a a(i) (an $e%man3aa$"an #e,a%a be%a#i) g&na (an be%(a+a g&na &n$&" men*amin $e%#e)engga%an+a 'embang&nan "e#ea$an aga% mening"a$"an (e%a*a$ "e#ea$an ma#+a%a"a$ #e$inggi-$inggin+a.
96
Un#&%-&n#& Un#&%-&n#&%% 'embia+a 'embia+aan an "e#ea$ "e#ea$an an #ebagaim #ebagaimana ana (ima"#& (ima"#&( ( 'a(a a+a$ 9 $e%(i%i $e%(i%i a$a# #&mbe% #&mbe% 'embia+aan a)"a#i (an 'eman3aa$an.
97
S&mbe% S&mbe% 'embia+ 'embia+aan aan "e#ea "e#ea$an $an be%a#a) be%a#a) (a%i (a%i Peme%in$a Peme%in$a 'eme%i 'eme%in$a n$a (ae%a (ae%a ma#+a% ma#+a%a"a$ a"a$ #!a#$a (an #&mbe% )ain.
Pasal 1(1 9
Be#a% angga%an angga%an "e#ea$a "e#ea$an n Peme%i Peme%in$a n$a (ia) (ia)"a#i"a "a#i"an n minima) minima) #ebe#a% #ebe#a% 1 9)ima 9)ima 'e%#en 'e%#en (a%i angga%an 'en(a'a$an (an be)an*a nega%a (i )&a% ga*i.
96
Be#a% angga%an "e#ea$an 'eme%in$a (ae%a '%5in#i "ab&'a$en/"$a (ia)"a#i"an minima) 9#e'&)& 'e%#en (a%i angga%an 'en(a'a$an (an be)an*a (ae%a (i )&a% ga*i.
97
Be#a%an Be#a%an angga%an angga%an "e#ea$an "e#ea$an #ebagaiman #ebagaimana a (ima"#&( (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an (an a+a$ a+a$ 96 96 (i'%i% (i'%i%i$a#" i$a#"an an &n$&" "e'en$ingan 'e)a+anan '&b)i" +ang be#a%ann+a #e"&%ang-"&%angn+a 6/7 9(&a 'e%$iga (a%i angga%an "e#ea$an (a)am angga%an 'en(a'a$an (an be)an*a nega%a (an angga%an 'en(a'a$an (an be)an*a (ae%a.
Pasal 1(2 9
A)"a#i A)"a#i 'embia+ 'embia+aan aan "e#ea$ "e#ea$an an #ebagai #ebagaimana mana (ima"#&( (ima"#&( (a)am (a)am Pa#a) = a+a$ a+a$ 97 97 (i$&*&" (i$&*&"an an &n$&" 'e)a+anan "e#ea$an (i bi(ang 'e)a+anan '&b)i" $e%&$ama bagi 'en(&(&" mi#"in "e)m'" )an*&$ &#ia (an ana" $e%)an$a%.
96
Ke$en$&an Ke$en$&an )ebi )an*&$ )an*&$ mengenai mengenai $a$a ,a%a a)"a#i a)"a#i 'embia+ 'embia+aan aan "e#ea$ "e#ea$an an #ebaga #ebagaimana imana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 ( ia$&% (engan Pe%a$&%an Peme%in$a.
Pasal 1(3 9
A)"a#i A)"a#i 'embi 'embia+aan a+aan "e#ea$an "e#ea$an +ang be%#&mbe% be%#&mbe% (a%i #!a#$a #!a#$a #ebagai #ebagaimana mana (ima"#&( (ima"#&( (a)am (a)am Pa#a) = a+a$ 97 ( imbi)i#a#i me)a)&i #i#$em *aminan ##ia) na#ina) (an/a$a& a#&%an#i "e#ea$an "me%#ia).
96
Ke$en$&an Ke$en$&an mengenai mengenai $a$a ,a%a 'en+e)engga 'en+e)engga%aan %aan #i#$em #i#$em *amina *aminan n ##ia) ##ia) na#ina) na#ina) (an/a$a& (an/a$a& a#&%an#i "e#ea$an "me%#ia) #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
BAB <.I PERAN SERTA MAS/ARAKAT
Pasal 1(& 9
Ma#+a%a"a$ Ma#+a%a"a$ be%'e%an be%'e%an #e%$a #e%$a bai" bai" #e,a%a #e,a%a 'e%#e%ang 'e%#e%angan an ma&'&n ma&'&n $e%%gani# $e%%gani#a#i a#i (a)am #ega)a #ega)a ben$&" (an $aa'an 'embang&nan "e#ea$an (a)am %ang"a memban$& mem'e%,e'a$ 'en,a'aian (e%a*a$ "e#ea$an ma#+a%a"a$ +ang #e$inggi-$inggin+a.
96
Pe%an #e%$a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 men,a"&' "ei"&$#e%$aan #e,a%a a"$i3 (an
"%ea$i3.
BAB <.II BADAN PERTIMBANGAN KESEHATAN
Baga! K"sa#$ Na4a *a! K"*$*$%a!
Pasal 1(' Ba(an 'e%$imbangan "e#ea$an me%&'a"an ba(an in(e'en(en +ang memi)i"i $&ga# 3&ng#i (an !e!enang (i bi(ang "e#ea$an.
Pasal 1(6 9
Ba(an 'e%$imbangan "e#ea$an be%"e(&(&"an (i P&#a$ (an (ae%a.
96
Ba(an 'e%$imbanga 'e%$imbangan n "e#ea$a "e#ea$an n '&#a$ '&#a$ (inama"an (inama"an Ba(an Pe%$imban Pe%$imbangan gan Ke#ea$an Ke#ea$an Na#ina) Na#ina) #e)an*&$n+a (i#ing"a$ BPKN be%"e(&(&"an (i ib&"$a Nega%a Re'&b)i" In(ne#ia.
97
Ba(an 'e%$imbang 'e%$imbangan an "e#ea$a "e#ea$an n (ae%a (ae%a #e)an*& #e)an*&$n+a $n+a (i#ing"a$ (i#ing"a$ BPKD BPKD be%"e(&(& be%"e(&(&"an "an (i (i '%5in#i '%5in#i (an "ab&'a$en/"$a.
94
Ke(&(&"an Ke(&(&"an BPKN BPKN (an BPKD BPKD #ebagaim #ebagaimana ana (ima"#& (ima"#&( ( 'a(a 'a(a a+a$ a+a$ 96 (an a+a$ 97 be%a(a be%a(a #am'ai #am'ai 'a(a $ing"a$ "e,ama$an.
Baga! K"*$a P"a!: T$gas: *a! W"+"!a!g
Pasal 1(( 9
BPKN BPKN (an (an BPKD BPKD be%'e%an be%'e%an memban$& memban$& 'eme%i 'eme%in$a n$a (an ma#+a% ma#+a%a"a$ a"a$ (a)am bi(ang "e#ea$an "e#ea$an #e#&ai (engan )ing"&' $&ga# ma#ing-ma#ing.
96
BPKN BPKN (an (an BPKD BPKD #ebagaimana #ebagaimana (ima"#&( (ima"#&( 'a(a 'a(a a+a$ 9 mem'&n+ai mem'&n+ai $&ga# (an !e!enan !e!enang g an$a%a )ain: a.
mengin mengin5en 5en$a% $a%i#a i#a#i #i ma#a) ma#a)a a me)a) me)a)&i &i 'ene) 'ene)aa aaan an $e%a( $e%a(a' a' be%bag be%bagai ai in3% in3%ma# ma#ii (an (a$a (a$a +ang %e)e5an a$a& be%'enga%& $e%a(a' '%#e# 'embang&nan "e#ea$an2
b.
membe% membe%i"a i"an n ma#&"a ma#&"an n "e'a(a "e'a(a 'eme 'eme%in %in$a $a $en$ $en$ang ang #a#a #a#a%an %an 'emban 'embang&n g&nan an "e#e "e#ea$a a$an n #e)ama "&%&n !a"$& 1 9)ima $a&n2
,.
men+&#&n #$%a$egi 'en,a'aian (an '%i%i$a# "egia$an 'embang&nan "e#ea$an2
(.
membe% membe%i"a i"an n ma#&"a ma#&"an n "e'a(a "e'a(a 'eme 'eme%in %in$a $a (a)am (a)am 'eng 'engi(e i(en$i n$i3i" 3i"a#i a#i (an (an 'engg 'engge%a e%a"an "an #&mbe% (a+a &n$&" 'embang&nan "e#ea$an2
e.
me)a"& me)a"&"an "an a(5 a(5"a# "a#ii $en$a $en$ang ng a)"a a)"a#i #i (an (an 'engg& 'engg&naa naan n (ana (ana (a%i (a%i #em&a #em&a #&mb #&mbe% e% aga% aga% 'eman3aa$ann+a e3e"$i3 e3i#ien (an #e#&ai (engan #$%a$egi +ang (i$e$a'"an2
3.
meman$a& (an menge5a)&a#i 'e)a"#anaan 'embang&nan "e#ea$an2 (an
g.
me%&m& me%&m&#"a #"an n (an meng& meng&#&) #&)"an "an $in( $in(a"a a"an n "%e"$ "%e"$i3 i3 +ang +ang 'e%)& 'e%)& (i)a" (i)a"&"a &"an n (a)am (a)am 'e)a" 'e)a"#an #anaan aan 'embang&nan "e#ea$an +ang men+im'ang.
97
BPKN (an BPKD be%'e%an memban$& 'eme%in$a (an ma#+a%a"a$ (a)am bi(ang "e#ea$an.
94
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai "eangg$aan #&#&nan %gani#a#i (an 'embia+aan BPKN (an BPKD #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (ia$&% (engan Pe%a$&%an P%e#i(en.
BAB <.III PEMBINAAN DAN PENGAWASAN
Baga! K"sa#$ P"4!aa!
Pasal 1() Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a me)a"&"an 'embinaan $e%a(a' ma#+a%a"a$ (an $e%a(a' #e$ia' 'en+e)engga%a "egia$an +ang be%&b&ngan (engan #&mbe% (a+a "e#ea$an (i bi(ang "e#ea$an (an &'a+a "e#ea$an.
Pasal 1(9 9
96
Pembinaan #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) =8 (ia%a"an &n$&": a.
memen& memen&i i "eb&$ "eb&$&a &an n #e$ia #e$ia' ' %ang %ang (a)a (a)am m mem'e mem'e%) %)e e a"#e# a"#e# a$a# a$a# #&mb #&mbe% e% (a+a (a+a (i bi(ang bi(ang "e#ea$an2
b.
mengge%a""an (an me)a"#ana"an 'en+e)engga%aan &'a+a "e#ea$an2
,.
mem3a# mem3a#i) i)i$a i$a#i #i (an (an men+e) men+e)eng engga% ga%a"a a"an n 3a#i)i 3a#i)i$a# $a# "e#e "e#ea$ a$an an (an (an 3a#i)i 3a#i)i$a# $a# 'e)a 'e)a+an +anan an "e#ea$an2
(.
memen& memen&i i "eb&$ "eb&$&a &an n ma#+a% ma#+a%a"a a"a$$ &n$&" &n$&" men(a' men(a'a$" a$"an an 'e%be 'e%be"a) "a)an an "e#e "e#ea$a a$an n $e%ma $e%ma#&" #&" #e(iaan 3a%ma#i (an a)a$ "e#ea$an #e%$a ma"anan (an min&man2
e.
memen&i "eb&$&an gi?i ma#+a%a"a$ #e#&ai (engan #$an(a% (an 'e%#+a%a$an2
3.
me)in me)in(&n (&ngi gi ma#+ ma#+a%a a%a"a$ "a$ $e%a(a $e%a(a' ' #ega)a #ega)a "em& "em&ng" ng"ina inan n +ang +ang (a'a$ (a'a$ menimb menimb&)" &)"an an baa+ baa+a a bagi "e#ea$an.
Pembinaan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (i)a"#ana"an me)a)&i: a.
"m&ni"a#i in3%ma#i e(&"a#i (an 'embe%(a+aan ma#+a%a"a$2
b.
'en(a+ag&naan $enaga "e#ea$an2
,.
'embia+aan.
Pasal 1)0 Da)am %ang"a 'embinaan Peme%in$a (an 'eme%in$a (ae%a (a'a$ membe%i"an 'enga%gaan "e'a(a %ang a$a& ba(an +ang $e)a be%*a#a (a)am #e$ia' "egia$an me!&*&("an $&*&an "e#ea$an.
Pasal 1)1 Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai 'embinaan (ia$&% (engan Pe%a$&%an Men$e%i.
Baga! K"*$a P"!ga+asa!
Pasal 1)2 9
Men$e%i me)a"&"an 'enga!a#an $e%a(a' ma#+a%a"a$ (an #e$ia' 'en+e)engga%a "egia$an +ang be%&b&ngan (engan #&mbe% (a+a (i bi(ang "e#ea$an (an &'a+a "e#ea$an.
96
Men$e%i (a)am me)a"&"an 'enga!a#an (a'a$ membe%i"an i?in $e%a(a' #e$ia' 'en+e)engga%aan &'a+a "e#ea$an.
97
Men$e%i (a)am me)a"#ana"an 'enga!a#an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (an a+a$ 96 (a'a$ men(e)ega#i"an "e'a(a )embaga 'eme%in$a nn "emen$e%ian "e'a)a (ina# (i '%5in#i (an "ab&'a$en/"$a +ang $&ga# '"" (an 3&ng#in+a (i bi(ang "e#ea$an.
94
Men$e%i (a)am me)a"#ana"an 'enga!a#an mengi"&$#e%$a"an ma#+a%a"a$.
Pasal 1)3 Men$e%i a$a& "e'a)a (ina# #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 86 (a)am me)a"#ana"an $&ga#n+a (a'a$ mengang"a$ $enaga 'enga!a# (engan $&ga# '"" &n$&" me)a"&"an 'enga!a#an $e%a(a' #ega)a #e#&a$& +ang be%&b&ngan (engan #&mbe% (a+a (i b i(ang "e#ea$an (an &'a+a "e#ea$an.
Pasal 1)& Da)am me)a"#ana"an $&ga# #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 87 $enaga 'enga!a# mem'&n+ai 3&ng#i: a.
mema#&"i #e$ia' $em'a$ +ang (i(&ga (ig&na"an (a)am "egia$an +ang be%&b&ngan (engan 'en+e)engga%aan &'a+a "e#ea$an2
b.
meme%i"#a 'e%i?inan +ang (imi)i"i )e $enaga "e#ea$an (an 3a#i)i$a# "e#ea$an.
Pasal 1)' Se$ia' %ang +ang be%$angg&ng *a!ab a$a# $em'a$ (i)a"&"ann+a 'eme%i"#aan )e $enaga 'enga!a# mem'&n+ai a" &n$&" men)a" 'eme%i"#aan a'abi)a $enaga 'enga!a# +ang be%#ang"&$an $i(a" (i)eng"a'i (engan $an(a 'engena) (an #&%a$ 'e%in$a 'eme%i"#aan.
Pasal 1)6 A'abi)a a#i) 'eme%i"#aan men&n*&""an a(an+a (&gaan a$a& 'a$&$ (i(&ga a(an+a 'e)angga%an &"&m (i bi(ang "e#ea$an $enaga 'enga!a# !a*ib me)a'%"an "e'a(a 'en+i(i" #e#&ai (engan "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan.
Pasal 1)(
Ke$en$&an )ebi )an*&$ $en$ang 'enga!a#an (ia$&% (en gan Pe%a$&%an Men$e%i.
Pasal 1)) 9
Men$e%i (a'a$ mengambi) $in(a"an a(mini#$%a$i3 $e%a(a' $enaga "e#ea$an (an 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an +ang me)angga% "e$en$&an #ebagaimana (ia$&% (a)am Un(ang-Un(ang ini.
96
Men$e%i (a'a$ men(e)ega#i"an "e!enangan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 "e'a(a )embaga 'eme%in$a nn"emen$e%ian "e'a)a (ina# '%5in#i a$a& "ab&'a$en/"$a +ang $&ga# '"" (an 3&ng#in+a (i bi(ang "e#ea$an.
97
Tin(a"an a(mini#$%a$i3 #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 (a'a$ be%&'a:
94
a.
'e%inga$an #e,a%a $e%$&)i#2
b.
'en,ab&$an i?in #emen$a%a a$a& i?in $e$a'.
Ke$en$&an )ebi )an*&$ mengenai $a$a ,a%a 'engambi)an $in(a"an a(mini#$%a$i3 #ebagaimana (ima"#&( 'a#a) ini (ia$&% )e Men$e%i.
BAB
Pasal 1)9 9
Se)ain 'en+i(i" ')i#i nega%a Re'&b)i" In(ne#ia "e'a(a 'e*aba$ 'ega!ai nege%i #i'i) $e%$en$& (i )ing"&ngan 'eme%in$aan +ang men+e)engga%a"an &%&#an (i bi(ang "e#ea$an *&ga (ibe%i !e!enang "&#&# #ebagai 'en+i(i" #ebagaimana (ima"#&( (a)am Un(ang-Un(ang Nm% 8 Ta&n 08 $en$ang H&"&m A,a%a Pi(ana &n$&" me)a"&"an 'en+i(i"an $in(a" 'i(ana (i bi(ang "e#ea$an.
96
Pen+i(i" #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 be%!enang:
97
a.
me)a"&"an 'eme%i"#aan a$a# "ebena%an )a'%an #e%$a "e$e%angan $en$ang $in(a" 'i(ana (i bi(ang "e#ea$an2
b.
me)a"&"an 'eme%i"#aan $e%a(a' %ang +ang (i(&ga me)a"&"an $in(a" 'i(ana (i bi(ang "e#ea$an2
,.
memin$a "e$e%angan (an baan b&"$i (a%i %ang a$a& ba(an &"&m #e&b&ngan (engan $in(a" 'i(ana (i bi(ang "e#ea$an2
(.
me)a"&"an 'eme%i"#aan a$a# #&%a$ (an/a$a& ("&men )ain $en$ang $in(a" 'i(ana (i bi(ang "e#ea$an2
e.
me)a"&"an 'eme%i"#aan a$a& 'en+i$aan baan a$a& ba%ang b&"$i (a)am 'e%"a%a $in(a" 'i(ana (i bi(ang "e#ea$an2
3.
memin$a ban$&an a)i (a)am %ang"a 'e)a"#anaan $&ga# 'en+i(i"an $in(a" 'i(ana (i bi(ang "e#ea$an2
g.
mengen$i"an 'en+i(i"an a'abi)a $i(a" $e%(a'a$ ,&"&' b&"$i +ang memb&"$i"an a(an+a $in(a" 'i(ana (i bi(ang "e#ea$an.
Ke!enangan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 96 (i)a"#ana"an )e 'en+i(i" #e#&ai (engan "e$en$&an Un(ang-Un(ang H&"&m A,a%a Pi(ana.
BAB << KETENTUAN PIDANA
Pasal 190 9
Pim'inan 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an (an/a$a& $enaga "e#ea$an +ang me)a"&"an '%a"$i" a$a& 'e"e%*aan 'a(a 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an +ang (engan #enga*a $i(a" membe%i"an 'e%$)ngan 'e%$ama $e%a(a' 'a#ien +ang (a)am "ea(aan ga!a$ (a%&%a$ #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 76 a+a$ 96 a$a& Pa#a) 81 a+a$ 96 (i'i(ana (engan 'i(ana 'en*a%a 'a)ing )ama 6 9(&a $a&n (an (en(a 'a)ing ban+a" R'6.. 9(&a %a$&# *&$a %&'ia.
96
Da)am a) 'e%b&a$an #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 menga"iba$"an $e%*a(in+a "e,a,a$an a$a& "ema$ian 'im'inan 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an (an/a$a& $enaga "e#ea$an $e%#eb&$ (i'i(ana (engan 'i(ana 'en*a%a 'a)ing )ama 9#e'&)& $a&n (an (en(a 'a)ing ban+a" R'... 9#a$& mi)ia% %&'ia.
Pasal 191 Se$ia' %ang +ang $an'a i?in me)a"&"an '%a"$i" 'e)a+anan "e#ea$an $%a(i#ina) +ang mengg&na"an a)a$ (an $e"n)gi #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) < a+a$ 9 #eingga menga"iba$"an "e%&gian a%$a ben(a )&"a be%a$ a$a& "ema$ian (i'i(ana (engan 'i(ana 'en*a%a 'a)ing )ama 9#a$& $a&n (an (en(a 'a)ing ban+a" R'.. 9#e%a$&# *&$a %&'ia.
Pasal 192 Se$ia' %ang +ang (engan #enga*a mem'e%*&a)be)i"an %gan a$a& *a%ingan $&b& (engan (a)i a'a '&n #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) <4 a+a$ 97 (i'i(ana (engan 'i(ana 'en*a%a 'a)ing )ama 9#e'&)& $a&n (an (en(a 'a)ing ban+a" R'... 9#a$& mi)ia% %&'ia.
Pasal 193 Se$ia' %ang +ang (engan #enga*a me)a"&"an be(a ')a#$i" (an %e"n#$%&"#i &n$&" $&*&an meng&ba i(en$i$a# #e#e%ang #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) <0 (ian,am (engan 'i(ana 'en*a%a 'a)ing )ama 9#e'&)& $a&n (an (en(a 'a)ing ban+a" R'... 9#a$& mi)ia% %&'ia
Pasal 19& Se$ia' %ang +ang (engan #enga*a me)a"&"an ab%#i $i(a" #e#&ai (engan "e$en$&an #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) =1 a+a$ 96 (i'i(ana (engan 'i(ana 'en*a%a 'a)ing )ama 9#e'&)& $a&n (an (en(a 'a)ing ban+a" R'... 9#a$& mi)ia% %&'ia.
Pasal 19' Se$ia' %ang +ang (engan #enga*a mem'e%*&a)be)i"an (a%a (engan (a)i a'a'&n #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 0 A+a$ 97 (i'i(ana (engan 'i(ana 'en*a%a 'a)ing )ama 1 9)ima $a&n (an (en(a 'a)ing ban+a" R'1.. 9)ima %a$&# *&$a %&'ia.
Pasal 196
Se$ia' %ang +ang (engan #enga*a mem'%(&"#i a$a& menge(a%"an #e(iaan 3a%ma#i (an/a$a& a)a$ "e#ea$an +ang $i(a" memen&i #$an(a% (an/a$a& 'e%#+a%a$an "eamanan "a#ia$ a$a& "eman3aa$an (an m&$& #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 08 a+a$ 96 (an a+a$ 97 (i'i(ana (engan 'i(ana 'en*a%a 'a)ing )ama 9#e'&)& $a&n (an (en(a ' a)ing ban+a" R'... 9#a$& mi)ia% %&'ia.
Pasal 19( Se$ia' %ang +ang (engan #enga*a mem'%(&"#i a$a& menge(a%"an #e(iaan 3a%ma#i (an/a$a& a)a$ "e#ea$an +ang $i(a" memi)i"i i?in e(a% #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) < a+a$ 9 (i'i(ana (engan 'i(ana 'en*a%a 'a)ing )ama 1 9)ima be)a# $a&n (an (en(a 'a)ing ban+a" R'.1.. 9#a$& mi)ia% )ima %a$&# *&$a %&'ia.
Pasal 19) Se$ia' %ang +ang $i(a" memi)i"i "ea)ian (an "e!enangan &n$&" me)a"&"an '%a"$i" "e3a%ma#ian #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 8 (i'i(ana (engan 'i(ana (en(a 'a)ing ban+a" R'.. 9#e%a$&# *&$a %&'ia.
Pasal 199 9
Se$ia' %ang +ang (engan #enga*a mem'%(&"#i a$a& mema#&""an %"" "e (a)am !i)a+a Nega%a Ke#a$&an Re'&b)i" In(ne#ia (engan $i(a" men,an$&m"an 'e%inga$an "e#ea$an be%ben$&" gamba% #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 4 (i'i(ana 'en*a%a 'a)ing )ama 1 9)ima $a&n (an (en(a 'a)ing ban+a" R'1.. 9)ima %a$&# *&$a %&'ia2
96
Se$ia' %ang +ang (engan #enga*a me)angga% "a!a#an $an'a %"" #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 1 (i'i(ana (en(a 'a)ing ban+a" R'1.. 9)ima '&)& *&$a %&'ia.
Pasal 200 Se$ia' %ang +ang (engan #enga*a menga)angi '%g%am 'embe%ian ai% #&#& ib& e"#")&#i3 #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 68 a+a$ 96 (i'i(ana 'en*a%a 'a)ing )ama 9#a$& $a&n (an (en(a 'a)ing ban+a" R'.. 9#e%a$&# *&$a %&'ia
Pasal 201 9
Da)am a) $in(a" 'i(ana #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 0 a+a$ 9 Pa#a) 0 Pa#a) 06 Pa#a) 0< Pa#a) 0= Pa#a) 08 Pa#a) 00 (an Pa#a) 6 (i)a"&"an )e "%'%a#i #e)ain 'i(ana 'en*a%a (an (en(a $e%a(a' 'eng&%&#n+a 'i(ana +ang (a'a$ (i*a$&"an $e%a(a' "%'%a#i be%&'a 'i(ana (en(a (engan 'embe%a$an 7 9$iga "a)i (a%i 'i(ana (en(a #ebagaimana (ima"#&( (a)am Pa#a) 0 a+a$ 9 Pa#a) 0 Pa#a) 06 Pa#a) 0< Pa#a) 0= Pa#a) 08 Pa#a) 00 (an Pa#a) 6.
96
Se)ain 'i(ana (en(a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 "%'%a#i (a'a$ (i*a$&i 'i(ana $ambaan be%&'a: a.
'en,ab&$an i?in &#aa2 (an/a$a&
b.
'en,ab&$an #$a$&# ba(an &"&m.
BAB <
47 /
48
KETENTUAN PERALIHAN
Pasal 202 Pe%a$&%an Pe%&n(ang-&n(angan #ebagai 'e)a"#anaan Un(ang- Un(ang ini (i$e$a'"an 'a)ing )amba$ 9#a$& $a&n #e*a" $angga) 'en g&n(angan Un(ang-Un(ang ini.
Pasal 203 Pa(a #aa$ Un(ang-Un(ang ini be%)a"& #em&a 'e%a$&%an 'e)a"#anaan Un(ang-Un(ang Nm% 67 Ta&n 006 $en$ang Ke#ea$an (in+a$a"an ma#i $e$a' be%)a"& #e'an*ang $i(a" be%$en$angan (engan "e$en$&an (a)am Un(ang-Un(ang ini.
BAB <
Pasal 20& Pa(a #aa$ Un(ang-Un(ang ini be%)a"& Un(ang-Un(ang Nm% 67 Ta&n 006 $en$ang Ke#ea$an 9Lemba%an Nega%a Re'&b)i" In(ne#ia Ta&n 006 Nm% Tambaan Lemba%an Nega%a Re'&b)i" In(ne#ia Nm% 7401 (i,ab&$ (an (in+a$a"an $i(a" be%)a"&.
Pasal 20' Un(ang-Un(ang ini m&)ai be%)a"& 'a(a $angga) (i&n(ang"an. Aga% #e$ia' %ang menge$a&in+a meme%in$a"an 'eng&n(angan Un(ang-Un(ang ini (engan 'enem'a$ann+a (a)am Lemba%an Nega%a Re'&b)i" In(ne#ia.
Di#a"an Di Ca"a%$a Pa(a Tangga) 7 O"$be% 60 PRESIDEN REPUBLIK INDONESIA T$(. DR. H. SUSILO BAMBANG YUDHOYONO
Di&n(ang"an Di Ca"a%$a Pa(a Tangga) 7 O"$be% 60 MENTERI HUKUM DAN HAK ASASI MANUSIA REPUBLIK INDONESIA T$(. ANDI MATTALATTA
LEMBARAN NEGARA REPUBLIK INDONESIA TAHUN 60 NOMOR 44
www.huku monl ine .com
PENJELASAN UNDANG-UNDANG REPUBLIK INDONESIA NOMOR 36 TAHUN 2009 TENTANG KESEHATAN
I=
UMUM Da)am 'emb&"aan Un(ang-Un(ang Da#a% 041 $e%,an$&m *e)a# ,i$a-,i$a bang#a In(ne#ia +ang #e"a)ig&# me%&'a"an $&*&an na#ina) bang#a In(ne#ia. T&*&an na#ina) $e%#eb&$ a(a)a me)in(&ngi #egena' bang#a In(ne#ia (an #e)&%& $&m'a (a%a In(ne#ia (an mema*&"an "e#e*a$e%aan &m&m men,e%(a#"an "ei(&'an bang#a (an i"&$ me)a"#ana"an "e$e%$iban (&nia +ang be%(a#a%"an "eme%(e"aan 'e%(amaian aba(i #e%$a "ea(i)an ##ia). Un$&" men,a'ai $&*&an na#ina) $e%#eb&$ (i#e)engga%a"an)a &'a+a 'embang&nan +ang be%"e#inamb&ngan +ang me%&'a"an #&a$& %ang"aian 'embang&nan +ang men+e)&%& $e%a%a (an $e%'a(& $e%ma#&" (i an$a%an+a 'embang&nan "e#ea$an. Ke#ea$an me%&'a"an a" a#a#i man&#ia (an #a)a #a$& &n#&% "e#e*a$e%aan +ang a%&# (i!&*&("an #e#&ai (engan ,i$a-,i$a bang#a In(ne#ia #e bagaimana (ima"#&( (a)am Pan,a#i)a (an Pemb&"aan Un(ang-Un(ang Da#a% Nega%a Re'&b)i" In(ne#ia Ta&n 041. O)e "a%ena i$& #e$ia' "egia$an (an &'a+a &n$&" mening"a$"an (e%a*a$ "e#ea$an ma#+a%a"a$ +ang #e$inggi-$inggin+a (i)a"#ana"an be%(a#a%"an '%in#i' nn(i#"%imina$i3 'a%$i#i'a$i3 'e%)in(&ngan (an be%"e)an*&$an +ang #anga$ 'en$ing a%$in+a bagi 'emben$&"an #&mbe% (a+a man&#ia In(ne#ia 'ening"a$an "e$aanan (an (a+a #aing bang#a #e%$a 'embang&nan na#ina). U'a+a &n$&" mening"a$"an (e%a*a$ "e#ea$an +ang #e$inggi-$inggin+a 'a(a m&)an+a be%&'a &'a+a 'en+emb&an 'en+a"i$ "em&(ian #e,a%a be%ang#&%-ang#&% be%"embang "e a%a "e$e%'a(&an &'a+a "e#ea$an &n$&" #e)&%& ma#+a%a"a$ (engan mengi"&$#e%$a"an ma#+a%a"a$ #e,a%a )&a# +ang men,a"&' &'a+a '%m$i3 '%e5en$i3 "&%a$i3 (an %eabi)i$a$i3 +ang be%#i3a$ men+e)&%& $e%'a(& (an be%"e#inamb&ngan. Pe%"embangan ini $e%$&ang "e (a)am Si#$em Ke#ea$an Na#ina) 9SKN 'a(a $a&n 086 +ang #e)an*&$n+a (i#eb&$"an "e(a)am GBHN 087 (an GBHN 088 #ebagai $a$anan &n$&" me)a"#ana"an 'embang&nan "e#ea$an. Se)ain i$& 'e%"embangan $e"n)gi "e#ea$an +ang be%*a)an #ei%ing (engan m&n,&)n+a 3enmena g)ba)i#a#i $e)a men+ebab"an ban+a"n+a 'e%&baan +ang #i3a$ (an e"#i#$en#in+a #anga$ be%be(a *a& (a%i $e"# +ang $e%,an$&m (a)am Un(ang-Un(ang Nm% 67 Ta&n 006 $en$ang Ke#ea$an. Pe#a$n+a "ema*&an $e"n)gi "e#ea$an (an $e"n)gi in3%ma#i (a)am e%a g)ba) ini $e%n+a$a be)&m $e%a"m(a$i3 #e,a%a bai" )e Un(ang-Un(ang Nm% 67 Ta&n 006 $en$ang Ke#ea$an. Pe%en,anaan (an 'embia+aan 'embang&nan "e#ea$an +ang $i(a" #e*i!a (engan Un(ang-Un(ang Nm% 67 Ta&n 006 +ai$& meni$i"be%a$"an 'a(a 'engba$an 9"&%a$i3 men+ebab"an ')a 'i"i% +ang be%"embang (i ma#+a%a"a$ a(a)a bagaimana ,a%a mengba$i bi)a $e%"ena 'en+a"i$. Ha) i$& $en$& a"an memb&$&"an (ana +ang )ebi be#a% bi)a (iban(ing"an (engan &'a+a 'en,egaan. Kn#e"&en#in+a ma#+a%a"a$ a"an #e)a)& meman(ang 'e%#a)an 'embia+aan "e#ea$an #ebagai #e#&a$& +ang be%#i3a$ "n#&m$i3/'emb%#an. Se)ain i$& #&(&$ 'an(ang 'a%a 'engambi) "ebi*a"an *&ga ma#i be)&m mengangga' "e#ea$an #ebagai #&a$& "eb&$&an &$ama (an in5e#$a#i be%a%ga (i (a)am men*a)an"an 'embang&nan #eingga a)"a#i (ana "e#ea$an ingga "ini ma#i $e%g)ng %en(a bi)a (iban(ing"an (engan nega%a )ain. Un$&" i$& #&(a #aa$n+a "i$a me)ia$ 'e%#a)an "e#ea$an #ebagai #&a$& 3a"$% &$ama (an in5e#$a#i be%a%ga +ang 'e)a"#anaann+a (i(a#a%"an 'a(a #eb&a 'a%a(igma ba%& +ang bia#a (i"ena) (engan 1 /
60
'a%a(igma #ea$ +a"ni 'a%a(igma "e#ea$an +ang meng&$ama"an &'a+a '%m$i3 (an '%e5en$i3 $an'a mengabai"an "&%a$i3 (an %eabi)i$a$i3. Da)am %ang"a im')emen$a#i 'a%a(igma #ea$ $e%#eb&$ (ib&$&"an #eb&a &n(ang-&n(ang +ang be%!a!a#an #ea$ b&"an &n(ang-&n(ang +ang be%!a!a#an #a"i$. Pa(a #i#i )ain 'e%"embangan "e$a$anega%aan be%ge#e% (a%i #en$%a)i#a#i men&*& (e#en$%a)i#a#i +ang (i$an(ai (engan (ibe%)a"&"ann+a Un(ang-Un(ang Nm% 76 Ta&n 64 $en$ang Peme%in$aan Dae%a #ebagaimana $e)a (i&ba $e%a"i% (engan Un(ang-Un(ang Nm% 6 Ta&n 68 $en$ang Pe%&baan Ke(&a A$a# Un(ang-Un(ang Nm% 76 Ta&n 68 $en$ang Peme%in$aan Dae%a. Un(ang-Un(ang $e%#eb&$ mem&a$ "e$en$&an +ang men+a$a"an ba!a bi(ang "e#ea$an #e'en&n+a (i#e%a"an "e'a(a (ae%a ma#ing-ma#ing +ang #e$ia' (ae%a (ibe%i "e!enangan &n$&" menge))a (an men+e)engga%a"an #e)&%& a#'e" "e#ea$an. Sebagai $in(a" )an*&$ (a%i 'e)a"#anaan Un(ang-Un(ang Nm% 76 Ta&n 64 Peme%in$a $e)a menge)&a%"an Pe%a$&%an Peme%in$a Nm% 78 Ta&n 6= +ang menga$&% $en$ang 'embagian &%&#an an$a%a 'eme%in$a 'eme%in$a '%5in#i (an 'eme%in$a "ab&'a$en/"$a. Be%(a#a%"an a) $e%#eb&$ Un(ang-Un(ang Nm% 67 Ta&n 006 $en$ang Ke#ea$an 'e%)& (i#e#&ai"an (engan #emanga$ $nmi (ae%a. O)e "a%ena i$& 'e%)& (iben$&" "ebi*a"an &m&m "e#ea$an +ang (a'a$ (i)a"#ana"an )e #em&a 'ia" (an #e"a)ig&# (a'a$ men*a!ab $an$angan e%a g)ba)i#a#i (an (engan #ema"in "m')e"#n+a 'e%ma#a)aan "e#ea$an (a)am #&a$& Un(ang-Un(ang Ke#ea$an +ang ba%& &n$&" menggan$i"an Un(ang-Un(ang Nm% 67 Ta&n 006 $en$ang Ke#ea$an.
II=
PASAL DEMI PASAL Pasal 1
&"&' *e)a#.
Pasal 2 Pembang&nan "e#ea$an a%&# mem'e%a$i"an be%bagai a#a# +ang membe%i"an a%a 'embang&nan "e#ea$an (an (i)a"#ana"an me)a)&i &'a+a "e#ea$an #ebagai be%i"&$: 91
a#a# 'e%i"eman&#iaan +ang be%a%$i ba!a 'embang&nan "e#ea$an a%&# (i)an(a#i a$a# 'e%i"eman&#iaan +ang be%(a#a%"an 'a(a Ke$&anan Yang Maa E#a (engan $i(a" membe(a"an g)ngan agama (an bang#a.
9<
a#a# "e#eimbangan be%a%$i ba!a 'embang&nan "e#ea$an a%&# (i)a"#ana"an an$a%a "e'en$ingan in(i5i(& (an ma#+a%a"a$ an$a%a 3i#i" ( an men$a) #e%$a an$a%a ma$e%ia) (an #i'i%i$&a).
9=
a#a# man3aa$ be%a%$i ba!a 'embang&nan "e#ea$an a%&# membe%i"an man3aa$ +ang #ebe#a%be#a%n+a bagi "emana&#iaan (an 'e%i"ei(&'an +ang #ea$ bagi #e$ia' !a%ga nega%a.
98
a#a# 'e)in(&ngan be%a%$i ba!a 'embang&nan "e#ea$an a%&# (a'a$ membe%i"an 'e)in(&ngan (an "e'a#$ian &"&m "e'a(a 'embe%i (an 'ene%ima 'e)a+anan "e#ea$an.
90
a#a# 'eng%ma$an $e%a(a' a" (an "e!a*iban be%a%$i ba!a 'embang&nan "e#ea$an (engan meng%ma$i a" (an "e!a*iban ma#+a%a"a$ #ebagai ben$&" "e#amaan "e(&(&"an &"&m.
9
a#a# "ea(i)an be%a%$i ba!a 'en+e)engga%aan "e#ea$an a%&# (a'a$ membe%i"an 'e)a+anan +ang a(i) (an me%a$a "e'a(a #em&a )a'i#an ma#+a%a"a$ (engan 'embia+aan +ang $e%*ang"a&.
9
a#a# gen(e% (an nn(i#"%imina$i3 be%a%$i ba!a 'embang&nan "e#ea$an $i(a" membe(a"an 'e%)a"&an $e%a(a' 'e%em'&an (an )a"i-)a"i.
96
a#a# n%ma agama be%a%$i 'embang&nan "e#ea$an a%&# mem'e%a$i"an (an meng%ma$i #e%$a $i(a" membe(a"an agama +ang (ian&$ ma#+a%a"a$.
Pasal 3 Me!&*&("an (e%a*a$ "e#ea$an ma#+a%a"a$ a(a)a &'a+a &n$&" mening"a$"an "ea(aan "e#ea$an +ang )ebi bai" (a%i #ebe)&mn+a. De%a*a$ "e#ea$an +ang #e$inggi-$inggin+a m&ng"in (a'a$ (i,a'ai 'a(a #&a$& #aa$ #e#&ai (engan "n(i#i (an #i$&a#i #e%$a "emam'&an +ang n+a$a (a%i #e$ia' %ang a$a& ma#+a%a"a$. U'a+a "e#ea$an a%&# #e)a)& (i&#aa"an 'ening"a$ann+a #e,a%a $e%&# mene%&# aga% ma#+a%a"a$ +ang #ea$ #ebagai in5e#$a#i (a)am 'embang&nan (a'a$ i(&' '%(&"$i3 #e,a%a ##ia) (an e"nmi#.
Pasal & Ha" a$a# "e#ea$an +ang (ima"#&( (a)am 'a#a) ini a(a)a a" &n$&" mem'e%)e 'e)a+anan "e#ea$an (a%i 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an aga% (a'a$ me!&*&("an (e%a*a$ "e#ea$an +ang #e$inggi-$inggin+a. Pasal ' &"&' *e)a#. Pasal 6 &"&' *e)a#. Pasal ( &"&' *e)a#. Pasal ) &"&' *e)a#. Pasal 9 &"&' *e)a#. Pasal 10 &"&' *e)a#. Pasal 11 &"&' *e)a#.
Pasal 12 &"&' *e)a#. Pasal 13 &"&' *e)a#. Pasal 1& A+a$ 9 Aga% &'a+a "e#ea$an be%a#i) g&na (an be%(a+a g&na Peme%in$a 'e%)& me%en,ana"an menga$&% membina (an menga!a#i 'en+e)engga%aan &'a+a "e#ea$an a$a&'&n #&mbe% (a+an+a #e,a%a #e%a#i (an #eimbang (engan me)iba$"an 'e%an #e%$a a"$i3 ma#+a%a"a$. A+a$ 96 &"&' *e)a#. Pasal 1' &"&' *e)a#.
Pasal 16 Un$&" (a'a$ $e%#e)engga%an+a 'e)a+anan "e#ea$an +ang me%a$a "e'a(a ma#+a%a"a$ (i'e%)&"an "e$e%#e(iaan $enaga "e#ea$an +ang me%a$a (a)am a%$i 'en(a+ag&naan (an 'en+eba%ann+a a%&# me%a$a "e #e)&%& !i)a+a #am'ai "e (ae%a $e%'en,i) #eingga mem&(a"an ma#+a%a"a$ (a)am mem'e%)e )a+anan "e#ea$an. Pasal 1( &"&' *e)a#.
Pasal 1) Pe%an #e%$a a"$i3 ma#+a%a"a$ (a)am 'en+e)engga%aan &'a+a "e#ea$an 'e%)& (ige%a""an (an (ia%a"an aga% (a'a$ be%(a+a g&na (an be%a#i) g&na.
Pasal 19 Un$&" me)a"#ana"an &'a+a "e#ea$an +ang me%a$a (an $e%*ang"a& )e ma#+a%a"a$ (i'e%)&"an "e$e%#e(iaan 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an (i #e)&%& !i)a+a #am'ai (ae%a $e%'en,i) +ang m&(a (i*ang"a& )e #e)&%& ma#+a%a"a$. Pasal 20 &"&' *e)a#.
Pasal 21 A+a$ 9 Pa(a '%in#i'n+a 'e%en,anaan 'enga(aan 'en(a+ag&naan 'embinaan (an 'enga!a#an m&$& $enaga "e#ea$an (i$&*&"an "e'a(a #e)&%& $enaga "e#ea$an (a)am men+e)engga%a"an &'a+a "e#ea$an. Tenaga "e#ea$an (a'a$ (i"e)m'""an #e#&ai (engan "ea)ian (an "&a)i3i"a#i +ang (imi)i"i an$a%a )ain me)i'&$i $enaga me(i# $enaga "e3a%ma#ian $enaga "e'e%a!a$an $enaga "e#ea$an ma#+a%a"a$ (an )ing"&ngan $enaga gi?i $enaga "e$e%a'ian 3i#i" $enaga "e$e"ni#ian me(i# (an $enaga "e#ea$an )ainn+a. A+a$ 96 &"&' *e)a#. A+a$ 97 Penga$&%an $enaga "e#ea$an (i (a)am &n(ang-&n(ang a(a)a $enaga "e#ea$an (i )&a% $e naga me(i#. Pasal 22 &"&' *e)a#. Pasal 23 A+a$ 9 Ke!enangan +ang (ima"#&( (a)am a+a$ ini a(a)a "e!enangan +ang (ibe%i"an be%(a#a%"an 'en(i(i"ann+a #e$e)a me)a)&i '%#e# %egi#$%a#i (an 'embe%ian i?in (a%i 'eme%in$a #e#&ai (engan 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan. A+a$ 96 &"&' *e)a#. A+a$ 97 &"&' *e)a#. A+a$ 94 Se)ama membe%i"an 'e)a+anan "e#ea$an $enaga "e#ea$an a%&# meng&$ama"an in(i"a#i me(i" (an $i(a" (i#"%imina$i3 (emi "e'en$ingan $e%bai" (a%i 'a#ien (an #e#&ai (engan in(i"a#i me(i#. A+a$ 91 &"&' *e)a#. Pasal 2& &"&' *e)a#. Pasal 2' &"&' *e)a#.
Pasal 26
A+a$ 9 &"&' *e)a#. A+a$ 96 Pembe%ian "e!enangan "e'a(a 'eme%in$a (ae%a (ima"#&("an aga% membe%i"an "e#em'a$an "e'a(a (ae%a &n$&" menga$&% #en(i%i 'enga(aan (an 'en(a+ag&naan $enaga "e#ea$an +ang (i'e%)&"an #e#&ai "eb&$&an (ae%an+a (engan $e$a' menga,& 'a(a 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan. A+a$ 97 &"&' *e)a#. A+a$ 94 &"&' *e)a#. A+a$ 91 &"&' *e)a#. Pasal 2( A+a$ 9 &"&' *e)a#. A+a$ 96 Ke!a*iban mengembang"an (an mening"a$"an 'enge$a&an (an "e$e%am'i)an (ima"#&("an aga% $enaga "e#ea$an +ang be%#ang"&$an (a'a$ membe%i"an 'e)a+anan +ang be%m&$& #e#&ai (engan 'e%"embangan i)m& 'enge$a&an (an $e"n)gi ba%&. A+a$ 97 &"&' *e)a#. Pasal 2) &"&' *e)a#.
Pasal 29 Me(ia#i (i)a"&"an bi)a $imb&) #eng"e$a an$a%a $enaga "e#ea$an 'embe%i 'e)a+anan "e#ea$an (engan 'a#ien #ebagai 'ene%ima 'e)a+anan "e#ea$an. Me(ia#i (i)a"&"an be%$&*&an &n$&" men+e)e#ai"an #eng"e$a (i )&a% 'enga(i)an )e me(ia$% +ang (i#e'a"a$i )e 'a%a 'ia". Pasal 30 A+a$ 9 &"&' *e)a#. A+a$ 96 Yang (ima"#&( (engan 'e)a+anan "e#ea$an $ing"a$ 'e%$ama a(a)a 'e)a+anan "e#ea$an +ang (ibe%i"an )e 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an (a#a%.
Yang (ima"#&( (engan 'e)a+anan "e#ea$an $ing"a$ "e(&a a(a)a 'e)a+anan "e#ea$an +ang (ibe%i"an )e 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an #'e#ia)i#$i". Yang (ima"#&( (engan 'e)a+anan "e#ea$an $ing"a$ "e$iga a(a)a 'e)a+anan "e#ea$an +ang (ibe%i"an )e 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an #&b #'e#ia)i#$i". A+a$ 97 &"&' *e)a#. A+a$ 94 &"&' *e)a#. A+a$ 91 &"&' *e)a#. Pasal 31 &"&' *e)a#. Pasal 32 &"&' *e)a#. Pasal 33 &"&' *e)a#. Pasal 3& A+a$ 9 &"&' *e)a#. A+a$ 96 Bagi $enaga "e#ea$an +ang #e(ang men*a)ani '%#e# be)a*a% (ibe%i"an i?in #e,a%a ")e"$i3 #e#&ai "e$en$&an 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan. A+a$ 97 &"&' *e)a#. Pa#a) 71 &"&' *e)a#. Pasal 36 &"&' *e)a#.
Pasal 3(
&"&' *e)a#. Pasal 3) &"&' *e)a#. Pasal 39 &"&' *e)a#. Pasal &0 A+a$ 9 &"&' *e)a#. A+a$ 96 &"&' *e)a#. A+a$ 97 &"&' *e)a#. A+a$ 94 &"&' *e)a#. A+a$ 91 &"&' *e)a#. A+a$ 9< Yang (ima"#&( (engan ba$ gene%i"F a(a)a ba$ gene%i" (engan mengg&na"an nama In$e%na#ina) Nn P%'e%$e%+ Name 9INN. A+a$ 9= &"&' *e)a#. Pasal &1 &"&' *e)a#. Pasal &2 A+a$ 9 Pene)i$ian (an 'engembangan i)m& 'enge$a&an (an $e"n)gi "e#ea$an (i$&*&"an &n$&" menga#i)"an in3%ma#i "e#ea$an $e"n)gi '%(&" $e"n)gi (an $e"n)gi in3%ma#i 9TI "e#ea$an &n$&" men(&"&ng 'embang&nan "e#ea$an. Pengembangan $e"n)gi '%(&" $e"n)gi $e"n)gi in3%ma#i 9TI (an In3%ma#i Ke#ea$an (i)a"#ana"an #e#&ai (engan "e$en$&an a" "e"a+aan in$e)e"$&a) 9HKI. Un$&" 'ene)i$ian 'en+a"i$ in3e"#i +ang m&n,&) ba%& a$a& be%&)ang 9ne! eme%ging a$a& %e eme%ging (i#ea#e# +ang (a'a$ men+ebab"an "e'e(&)ian "e#ea$an (an "e(a%&%a$an "e#ea$an ma#+a%a"a$ 9'&b)i, ea)$ eme%gen,+ 3 in$e%na$ina) ,n,e%n/PHEI a%&# (i'e%$imbang"an "eman3aa$an 9bene3i$ #a%ing (an 'ene)&#&%an &)ang a#a) m&a#a)n+a 9$%a,"ing #+#$em (emi &n$&" "e'en$ingan na#ina).
A+a$ 96 Yang (ima"#&( (engan $e"n)gi "e#ea$anF (a)am "e$en$&an ini a(a)a ,a%a me$(e '%#e# a$a& '%(&" +ang (ia#i)"an (a%i 'ene%a'an (an 'eman3aa$an (i#i')in i)m& 'enge$a&an (i bi(ang "e#ea$an +ang menga#i)"an ni)ai bagi 'emen&an "eb&$&an "e)ang#&ngan (an 'ening"a$an m&$& "ei(&'an man&#ia. A+a$ 97 &"&' *e)a#. Pasal &3 A+a$ 9 Ke)embagaan i)m& 'enge$a&an (an $e"n)gi $e%(i%i a $a# &n#&% 'e%g&%&an $inggi )embaga 'ene)i$ian (an 'engembangan ba(an &#aa (an )embaga 'en&n*ang. Lembaga 'ene)i$ian (an 'engembangan "e#ea$an be%3&ng#i men&mb&"an "emam'&an 'ema*&an i)m& 'enge$a&an (an $e"n)gi (i bi(ang "e#ea$an. A+a$ 96 &"&' *e)a#. Pasal && A+a$ 9 Yang (ima"#&( (engan &*i ,ba a(a)a bagian (a%i "egia$an 'ene)i$ian (an 'engembangan. Pene)i$ian a(a)a "egia$an +ang (i)a"&"an men&%&$ "ai(a (an me$(e i)mia #e,a%a #i#$ema$i# &n$&" mem'e%)e in3%ma#i (a$a (an "e$e%angan +ang be%"ai$an (engan 'emaaman (an 'emb&"$ian "ebena%an a$a& "e$i(a"bena%an #&a$& a#&m#i (an/a$a& i'$e#i# (i bi(ang i)m& 'enge$a&an (an $e"n)gi #e%$a mena%i" #im'&)an i)mia bagi "e'e%)&an "ema*&an i)m& 'en ge$a&an (an $e"n)gi. Pengembangan a(a)a "egia$an i)m& 'enge$a&an (an $e"n)gi +ang be%$&*&an meman3aa$"an "ai(a (an $e%i i)m& 'enge$a&an +ang $e)a $e%b&"$i "ebena%ann+a &n$&" mening"a$"an 3&ng#i man3aa$ (an a')i"a#i i)m& 'enge$a&an (an $e"n)gi +ang $e)a a(a a$a& menga#i)"an $e"n)gi ba%&. I)m& 'enge$a&an a(a)a %ang"aian 'enge$a&an +ang (iga)i (i#&#&n (an (i"embang"an #e,a%a #i#$ema$i# (engan mengg&na"an 'en(e"a$an $e%$en$& +ang (i)an(a#i )e me$()gi i)mia bai" +ang be%#i3a$ "&an$i$a$i3 "&a)i$a$i3 ma&'&n e"#')%a$i3 &n$&" mene%ang"an 'emb&"$ian ge*a)a a)am (an/a$a& ge*a)a "ema#+a%a"a$an $e%$en$&. A+a$ 96 Sem&a &*i ,ba +ang mengg&na"an man&#ia #ebagai #&b*e" &*i ,ba !a*ib (i(a#a%"an 'a(a $iga '%in#i' e$i" &m&m +ai$& meng%ma$i a%"a$ ma%$aba$ man&#ia 9%e#'e,$ 3% 'e%#n# +ang b e%$&*&an meng%ma$i $nmi (an me)in(&ngi man&#ia +ang $nmin+a $e%gangg&/"&%ang be%b&a$ bai" 9bene3i,en,e (an $i(a" me%&gi"an 9nnma)e3i,en,e (an "ea(i)an 9*&#$i,e. A+a$ 97 U*i ,ba 'a(a man&#ia a%&# (i)a"&"an (engan mem'e%a$i"an "e#ea$an (an "e#e)ama$an +ang be%#ang"&$an. Pene)i$ian (an 'engembangan +ang mengg&na"an man&#ia #ebagai #&b*e" a%&# men(a'a$ in3%me( ,n#en$. Sebe)&m memin$a 'e%#e$&*&an #&b+e" 'ene)i$ian 'ene)i$i a%&# membe%i"an in3%ma#i mengenai $&*&an 'ene)i$ian (an 'engembangan "e#ea $an #e%$a 'engg&naan a#i)n+a *aminan "e%aa#iaan $en$ang i(en$i$a# (an (a$a '%iba(i me$(e +ang (ig&na"an %i#i" +ang m&ng"in $imb&) (an a) )ain +ang 'e%)& (i"e$a&i )e +ang be%#ang"&$an (a)am %ang"a 'ene)i$ian (an 'engembangan
"e#ea$an. A+a$ 94 He!an 'e%,baan a%&# (i'i)i (engan meng&$ama"an e!an (engan #en#i$i5i$a# ne&%3i#i)gi" +ang 'a)ing %en(a 9nn#en$ien$ %gani#m (an e!an +ang 'a)ing %en(a 'a(a #"a)a e5)&#i. Kebe%a$i-a$ian 9,a&$in +ang !a*a% a%&# (i$e%a'"an 'a(a 'ene)i$ian +ang (a'a$ mem'enga%&i )ing"&ngan (an "e#ea$an e!an +ang (ig&na"an (a)am 'ene)i$ian a%&# (i%ma$i. A+a$ 91 &"&' *e)a#. Pasal &' A+a$ 9 La%angan #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ ini (i$&*&"an bagi 'engembangan $e"n)gi (an/a$a& '%(&" $e"n)gi +ang be%$&*&an &n$&" 'en+a)ag&naan #ebagai #en*a$a (an/a$a& baan #en*a$a bi)gi +ang menimb&)"an baa+a bagi "e#e)ama$an man&#ia "e)e#$a%ian 3&ng#i )ing"&ngan "e%&"&nan be%ma#+a%a"a$ "e#e)ama$an bang#a (an me%&gi"an nega%a #e%$a membaa+a"an "e$aanan na#ina). A+a$ 96 &"&' *e)a#. Pasal &6 &"&' *e)a#. Pasal &( &"&' *e)a#. Pasal &) &"&' *e)a#. Pasal &9 &"&' *e)a#. Pasal '0 &"&' *e)a#. Pasal '1 &"&' *e)a#.
Pasal '2
&"&' *e)a#. Pasal '3 &"&' *e)a#. Pasal '& &"&' *e)a#. Pasal '' &"&' *e)a#. Pasal '6 &"&' *e)a#. Pasal '( &"&' *e)a#. Pasal ') A+a$ 9 Yang $e%ma#&" "e%&gianF a"iba$ 'e)a+anan "e#ea$an $e%ma#&" (i(a)amn+a a(a)a 'emb,%an %aa#ia "e("$e%an. A+a$ 96 &"&' *e)a#. A+a$ 97 &"&' *e)a#. Pasal '9 &"&' *e)a#. Pasal 60 A+a$ 9 Yang (ima"#&( (engan 'engg&naan a)a$ (an $e"n)giF (a)am "e$en$&an ini a(a)a +ang $i(a" be%$en$angan (engan $in(a"an 'engba$an $%a(i#ina) +ang (i)a"&"an. A+a$ 96 &"&' *e)a#.
Pasal 61 &"&' *e)a#. Pasal 62 &"&' *e)a#. Pasal 63 &"&' *e)a#. Pasal 6& &"&' *e)a#. Pasal 6' A+a$ 9 Yang (ima"#&( (engan 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an $e%$en$&F (a)am "e$en$&an ini a(a)a 3a#i)i$a# +ang (i$e$a'"an )e Men$e%i +ang $e)a memen&i 'e%#+a%a$an an$a%a )ain 'e%a)a$an "e$enagaan (an 'en&n*ang )ainn+a &n$&" (a'a$ me)a"#ana"an $%an#')an$a#i %gan (an/a$a& *a%ingan $&b&. A+a$ 96 &"&' *e)a#. A+a$ 97 &"&' *e)a#. Pasal 66 &"&' *e)a#. Pasal 6( A+a$ 9 Pengi%iman #'e#imen a$a& bagian %gan $&b& (i)a"&"an (a)am %ang"a 'en+e)engga%aan 'ene)i$ian (an 'engembangan "e#ea$an 'e)a+anan "e#ea$an 'en(i(i"an #e%$a "e'en$ingan )ainn+a. Ke'en$ingan )ainn+a a(a)a #&%5ei)an# in5e#$iga#i Ke*a(ian L&a% Bia#a 9KLB ba"& m&$& "e#e)ama$an (an "eamanan )ab%a$%i&m "e#ea$an #ebagai 'enen$& (iagn#i# 'en+a"i$ in3e"#i &'a+a ")e"#i mi"%%gani#me ")e"#i ma$e%i (an (a$a gene$i" (a%i 'a#ien (an agen 'en+ebab 'en+a"i$. Pengi%iman "e )&a% nege%i an+a (a'a$ (i)a"&"an a'abi)a ,a%a men,a'ai ma"#&( (an $&*&an 'eme%i"#aan $i(a" mam'& (i)a"#ana"an )e $enaga "e#ea$an ma&'&n 3a#i)i$a# 'e)a+anan "e#ea$an a$a& )embaga 'ene)i$ian (an 'engembangan (a)am nege%i ma&'&n &n$&" "e'en$ingan "en(a)i m&$& (a)am %ang"a 'em&$a"i%an a"&%a#i "emam'&an #$an(a% (iagn#$i" (an $e%a'i )e "e)embagaan (ima"#&(. Pengi%iman #'e#imen a$a& bagian %gan $&b& (ima"#&( a%&# (i)eg"a'i (engan Pe%*an*ian A)i Ma$e%ia) (an ("&men 'en(&"&ng +ang %e)e5an.
A+a$ 96
6 / 60
&"&' *e)a#. Pasal 6) &"&' *e)a#. Pasal 69 &"&' *e)a#. Pasal (0 A+a$ 9 Yang (ima"#&( (engan #e) '&n,aF (a)am "e$en$&an ini a(a)a #e) (a)am $&b& man&#ia (engan "emam'&an i#$ime!a +a"ni mam'& mem'e%baa%&i a$a& me%egene%a#i ( i%in+a (an mam'& be%(i3e%en#ia#i men*a(i #e) )ain +ang #'e#i3i". A+a$ 96 &"&' *e)a#. A+a$ 97 &"&' *e)a#. Pasal (1 &"&' *e)a#. Pasal (2 &"&' *e)a#. Pasal (3 &"&' *e)a#. Pasal (& &"&' *e)a#. Pasal (' A+a$ 9 &"&' *e)a#. A+a$ 96 &"&' *e)a#.
A+a$ 97 7 / 60
Yang (ima"#&( (engan "n#e)%F (a)am "e$en$&an ini a(a)a #e$ia' %ang +ang $e)a memi)i"i #e%$i3i"a$ #ebagai "n#e)% me)a)&i 'en(i(i"an (an 'e)a$ian. Yang (a'a$ men*a(i "n#e)% a(a)a ("$e% '#i")g $" ma#+a%a"a$ $" agama (an #e$ia' %ang +ang mem'&n+ai mina$ (an memi)i"i "e$e%am'i)an &n$&" i$&. A+a$ 94 &"&' *e)a#. Pasal (6 &"&' *e)a#.
Pasal (( Yang (ima"#&( (engan '%a"$i" ab%#i +ang $i(a" be%m&$& $i(a" aman (an $i(a" be%$angg&ng *a!ab a(a)a ab%#i +ang (i)a"&"an (engan 'a"#aan (an $an'a 'e%#e$&*&an 'e%em'&an +ang be%#ang"&$an +ang (i)a"&"an )e $enaga "e#ea$an +ang $i(a" '%3e#ina) $an'a mengi"&$i #$an(a% '%3e#i (an 'e)a+anan +ang be%)a"& (i#"%imina$i3 a$a& )ebi meng&$ama"an imba)an ma$e%i (a%i 'a(a in(i"a#i me(i#. Pasal () &"&' *e)a#. Pasal (9 &"&' *e)a#. Pasal )0 &"&' *e)a#. Pasal )1 &"&' *e)a#. Pasal )2 A+a$ 9 Yang (ima"#&( (engan ben,anaF (a)am "e$en$&an ini a(a)a 'e%i#$i!a a$a& %ang"aian 'e%i#$i!a +ang mengan,am (an menggangg& "ei(&'an (an 'engi(&'an ma#+a%a"a$ +ang (i#ebab"an bai" )e 3a"$% a)am (an/a$a& 3a"$% nn a)am ma&'&n 3a"$% man&#ia #eingga menga"iba$"an $imb&)n+a "%ban man&#ia "e%&#a"an )ing"&ngan "e%&gian a%$a ben(a (an (am'a" '#i")gi#. Peme%in$a a%&# mem3a#i)i$a#i $e%#e(ian+a #&mbe% (a+a (an 'e )a"#anaan 'e)a+anan "e#ea$an 'a(a '%aben,ana #aa$ ben,ana (an 'a#,aben,ana. A+a$ 96 Yang (ima"#&( $angga' (a%&%a$ ben,anaF (a)am "e$en$&an ini a(a)a #e%ang"aian "egia$an +ang (i)a"&"an (engan #ege%a 'a(a #aa$ "e*a(ian ben,ana &n$&" menangani (am'a" b&%&" +ang (i$imb&)"an
14 /
60
+ang me)i'&$i "egia$an 'en+e)ama$an (an e5a"&a#i "%ban a%$a ben(a 'emen&an "eb&$&an (a#a% 'e%)in(&ngan 'eng&%&#an 'eng&ng#i 'en+e)ama$an #e%$a 'em&)ian '%a#a%ana (an #a%ana. A+a$ 97 &"&' *e)a#. A+a$ 94 &"&' *e)a#. A+a$ 91 &"&' *e)a#. Pasal )3 &"&' *e)a#. Pasal )& &"&' *e)a#. Pasal )' &"&' *e)a#. Pasal )6 &"&' *e)a#. Pasal )( &"&' *e)a#. Pasal )) &"&' *e)a#. Pasal )9 &"&' *e)a#. Pasal 90 A+a$ 9 &"&' *e)a#. A+a$ 96 G&na men*amin "e$e%#e(iaan (a%a &n$&" 'e )a+anan "e#ea$an *aminan 'eme%in$a (i!&*&("an (a)am ben$&" 'embe%ian #&b#i(i "e'a(a &ni$ $%an#3&#i (a%a 9UTD +ang be%#&mbe% (a%i angga%an 'en(a'a$an
(an be)an*a nega%a 9APBN angga%an 'en(a'a$an (an be)an*a (ae%a 9APBD (an ban$&an )ainn+a. A+a$ 97 Da%a #ebagai an&ge%a T&an Yang Maa Pem&%a "e'a(a #e$ia' in#an $i(a")a #e'an$a#n+a (i*a(i"an b*e" *&a) be)i &n$&" men,a%i "e&n$&ngan bia%'&n (engan (a)i &n$&" men+amb&ng i(&'. Pasal 91 A+a$ 9 Yang (ima"#&( (engan '%#e# 'eng)aanF (a)am "e$en$&an ini a(a)a 'emi#aan "m'nen (a%a men*a(i ')a#ma (an #e) (a%a me%a #e) (a%a '&$i (an #e) 'embe"& (a%a +ang (i)a"&"an )e UTD (an bia+a 'eng)aan $e%#eb&$ (i$angg&ng )e nega%a. Yang (ima"#&( (engan '%#e# '%(&"#iF (a)am "e$en$&an ini a(a)a '%#e# 3%a"#ina#i (imana (i)a"&"an 'eng&%aian '%$ein ')a#ma men*a(i an$a%a )ain a)b&min g)b&)in 3a"$% III (an 3a"$% I (i)a"&"an )e in(&#$%i +ang a%gan+a (i"en(a)i"an )e Peme%in$a. A+a$ 96 Yang (ima"#&( (engan (i"en(a)i"anF (a)am "e$en$&an ini $e%ma#&" a%ga a#i) '%(&"#i +ang be%#&mbe% (a%i 'eng)aan (a%a $%an#3&#i. Pasal 92 &"&' *e)a#. Pasal 93 A+a$ 9 Ling"&' ma#a)a (a%i "e#ea$an gigi (an m&)&$ (i$in*a& (a%i 3a#e $&mb& "embang: a.
>a#e *anin2
b.
Ib& Hami)2
,.
Ana"-ana"2
(.
Rema*a2
e.
De!a#a2 (an
3.
Lan*&$ U#ia.
A+a$ 96 &"&' *e)a#. Pasal 9& &"&' *e)a#. Pasal 9' A+a$ 9
Peme%in$a mengge%a"an 'embe%(a+aan ma#+a%a"a$ &n$&" (n% "%nea (an 'e%a#i "a$a%a" (a)am %ang"a men,ega "eb&$aan (an 'en(enga%an. A+a$ 96 &"&' *e)a#. Pasal 96 &"&' *e)a#. Pasal 9( A+a$ 9 Yang (ima"#&( (engan "e#ea$an ma$%aF (a)am "e$en$&an ini a(a)a "n(i#i (engan )ing"&ngan be%&ba #e,a%a be%ma"na +ang (a'a$ menimb&)"an ma#a)a "e#ea$an. A+a$ 96 Yang (ima"#&( (engan "e#ea$an )a'anganF (a)am "e$en$&an ini a(a)a "e#ea$an ma$%a +ang be%&b&ngan (engan 'e"e%*aan (i(a%a$ +ang $em'%e% (an #e%ba be%&ba. A(a'&n #a#a%an '"" a(a)a me)a"&"an (&"&ngan "e#ea$an 'e%a#ina) (an 'embinaan $e%a(a' #e$ia' %ang +ang #e,a%a )ang#&ng ma&'&n $i(a" )ang#&ng $e%)iba$ (a)am "egia$an (i)a'angan. Yang (ima"#&( (engan "e#ea$an "e)a&$an (an ba!a ai%F (a)am "e$en$&an ini a(a)a "e#ea$an ma$%a +ang be%&b&ngan (engan 'e"e%*aan (i )a&$ (an +ang be%&b&ngan (engan "ea(aan )ing"&ngan +ang be%$e"anan $inggi 9i'e%ba%i" (engan #a#a%an '"" me)a"&"an (&"&ngan "e#ea$an 'e%a#ina) (an 'embinaan "e#ea$an #e$ia' %ang +ang #e,a%a )ang#&ng ma&'&n $i(a" )ang#&ng $e%)iba$ (a)am 'eng'e%a#ian 'e%a)a$an )a&$ (an (iba!a ai%. Yang (ima"#&( (engan "e#ea$an "e(i%gan$a%aanF (a)am "e$en$&an ini a(a)a "e#ea$an ma$%a &(a%a +ang men,a"&' %&ang )ing"&' "e#ea$an 'ene%bangan (an "e#ea$an %&ang ang"a#a (engan "ea(aan )ing"&ngan +ang be%$e"anan %en(a 9i'ba%i" (engan mem'&n+ai #a#a%an '"" me)a"&"an (&"&ngan "e#ea$an 'e%a#ina) (an 'embinaan "e#ea$an $e%a(a' #e$ia' %ang #e,a%a )ang#&ng a$a& $i(a" )ang#&ng. A+a$ 97 &"&' *e)a#. A+a$ 94 &"&' *e)a#. Pasal 9) &"&' *e)a#. Pasal 99 &"&' *e)a#.
Pasal 100
&"&' *e)a#. Pasal 101 &"&' *e)a#. Pasal 102 &"&' *e)a#. Pasal 103 &"&' *e)a#. Pasal 10& &"&' *e)a#. Pasal 10' A+a$ 9 Yang (ima"#&( (engan b&"& #$an(a% )ainn+aF (a)am "e$en$&an ini a(a)a "a)a& $i(a" a(a (a)am 3a%ma"'e In(ne#ia (a'a$ mengg&na"an US 3a%ma"'e B%i$i# 3a%ma"'e in$e%na$ina) 3a%ma"'e. A+a$ 96 &"&' *e)a#. Pasal 106 &"&' *e)a#. Pasal 10( &"&' *e)a#. Pasal 10) A+a$ 9 Yang (ima"#&( (engan $enaga "e#ea$anF (a)am "e$en$&an ini a(a)a $enaga "e3a%ma#ian #e#&ai (engan "ea)ian (an "e!enangann+a. Da)am a) $i(a" a(a $enaga "e3a%ma#ian $enaga "e#ea$an $e%$en$& (a'a$ me)a"&"an '%a"$i" "e3a%ma#ian #e,a%a $e%ba$a# mi#a)n+a an$a%a )ain ("$e% (an/a$a& ("$e% gigi bi(an (an 'e%a!a$ +ang (i)a"#ana"an #e#&ai (engan 'e%a$&%an 'e%&n(ang-&n(angan. A+a$ 96 &"&' *e)a#.
Pasal 109 &"&' *e)a#. Pasal 110 &"&' *e)a#. Pasal 111 &"&' *e)a#.
Pasal 112 Da)am 'enga$&%an $e%ma#&" (ia$&% 'engg&naan baan $ambaan ma"anan (an min&man +ang b)e (ig&na"an (a)am '%(&"#i (an 'eng)aan ma"anan (an min&man. Pasal 113 A+a$ 9 &"&' *e)a#. A+a$ 96 &"&' *e)a#. A+a$ 97 Pene$a'an #$an(a% (ia%a"an aga% ?a$ a(i"$i3 +ang (i"an(&ng )e baan $e%#eb&$ (a'a$ ( i$e"an &n$&" men,ega be%e(a%n+a baan 'a)#&. Pene$a'an 'e%#+a%a$an 'engg&naan baan +ang mengan(&ng ?a$ a(i"$i3 (i$&*&"an &n$&" mene"an (an men,ega 'engg&naan +ang menggangg& a$a& me%&gi"an "e#ea$an.
Pasal 11& Yang (ima"#&( (engan 'e%inga$an "e#ea$anF (a)am "e$en$&an ini a(a)a $&)i#an +ang *e)a# (an m&(a $e%ba,a (an (a'a$ (i#e%$ai gamba% a$a& ben$&" )ainn+a. Pasal 11' A+a$ 9 K&#&# bagi $em'a$ "e%*a $em'a$ &m&m (an $em'a$ )ainn+a (a'a$ men+e(ia"an $em'a$ "&#&# &n$&" me%"". A+a$ 96 Peme%in$a (ae%a (a)am mene$a'"an "a!a#an $an'a %"" a%&# mem'e%$imbang"an #e)&%& a#'e" #e,a%a )i#$i".
Pasal 116
&"&' *e)a#. Pasal 11( &"&' *e)a#. Pasal 11) &"&' *e)a#. Pasal 119 &"&' *e)a#. Pasal 120 &"&' *e)a#. Pasal 121 &"&' *e)a#. Pasal 122 &"&' *e)a#. Pasal 123 &"&' *e)a#. Pasal 12& &"&' *e)a#. Pasal 12' &"&' *e)a#. Pasal 126 &"&' *e)a#. Pasal 12( &"&' *e)a#.
Pasal 12) A+a$ 9 Yang (ima"#&( (engan 'embe%ian ai% #&#& ib& e"#)&#i3F (a)am "e$en$&an ini a(a)a 'embe%ian an+a ai% #&#& ib& #e)ama < b&)an (an (a'a$ $e%&# (i)an*&$"an #am'ai (engan 6 9(&a $a&n (engan membe%i"an ma"anan 'en(am'ing ai% #&#& ib& 9MP-ASI #ebagai $ambaan ma"anan #e#&ai (engan "eb&$&an ba+i. Yang (ima"#&( (engan in(i"a#i me(i#F (a)am "e$en$&an ini a(a)a "n(i#i "e#ea$an ib& +ang $i(a" mem&ng"in"an membe%i"an ai% #&#& ib& be%(a#a%"an in(i"a#i me(i# +ang (i$e$a'"an )e $enaga me(i#. A+a$ 96 &"&' *e)a#. A+a$ 97 &"&' *e)a#. Pasal 129 A+a$ 9 Yang (ima"#&( (engan "ebi*a"anF (a)am "e$en$&an ini be%&'a 'emb&a$an n%ma #$an(a% '%#e(&% (an "%i$e%ia. A+a$ 96 &"&' *e)a#. Pasal 130 &"&' *e)a#. Pasal 131 &"&' *e)a#. Pasal 132 &"&' *e)a#. Pasal 133 &"&' *e)a#. Pasal 13& &"&' *e)a#. Pasal 13' &"&' *e)a#.
Pasal 136 A+a$ 9 Se$ia' ana" &#ia #e")a (an %ema*a be%a" a$a# in3%ma#i (an e(&"a#i #e%$a )a+anan "e#ea$an $e%ma#&" "e#ea$an %e'%(&"#i %ema*a (engan mem'e%a$i"an ma#a)a (an "eb&$&an aga% $e%beba# (a%i be%bagai gangg&an "e#ea$an (an 'en+a"i$ +ang (a'a$ mengamba$ 'engembangan '$en#i ana". Se$ia' ana" &#ia #e")a (an %ema*a be%a" men(a'a$"an 'en(i(i"an "e#ea$an me)a)&i #e")a (an ma(%a#a (an ma&'&n )&a% #e")a &n$&" mening"a$"an "emam'&an i(&' ana" ( a)am )ing"&ngan i(&' +ang #ea$ #eingga (a'a$ be)a*a% $&mb& (an be%"embang #e,a%a a%mni# (an '$ima) men*a(i #&mbe% (a+a man&#ia +ang be%"&a)i$a#. U'a+a 'embinaan &#ia #e")a (an %ema*a #ebagaimana (ima"#&( 'a(a a+a$ 9 a%&# (i$&*&"an &n$&" men+ia'"an ana" men*a(i %ang (e!a#a +ang #ea$ ,e%(a# (an '%(&"$i3 bai" ##ia) ma&'&n e"nmi. A+a$ 96 &"&' *e)a#. A+a$ 97 &"&' *e)a#. Pasal 13( &"&' *e)a#. Pasal 13) &"&' *e)a#. Pasal 139 &"&' *e)a#. Pasal 1&0 &"&' *e)a#. Pasal 1&1 A+a$ 9 &"&' *e)a#. A+a$ 96 Yang (ima"#&( (engan gi?i #eimbangF (a)am "e$en$&an ini a(a)a a#&'an gi?i #e#&ai "eb&$&an #e#e%ang &n$&" men,ega %e#i" gi?i )ebi (an gi?i "&%ang. A+a$ 97 &"&' *e)a#.
A+a$ 94 &"&' *e)a#. A+a$ 91 &"&' *e)a#. Pasal 1&2 &"&' *e)a#. Pasal 1&3 &"&' *e)a#. Pasal 1&& &"&' *e)a#. Pasal 1&' &"&' *e)a#. Pasal 1&6 &"&' *e)a#. Pasal 1&( &"&' *e)a#. Pasal 1&) &"&' *e)a#. Pasal 1&9 &"&' *e)a#. Pasal 1'0 &"&' *e)a#. Pasal 1'1 &"&' *e)a#.
Pasal 1'2 &"&' *e)a#. Pasal 1'3 &"&' *e)a#. Pasal 1'& &"&' *e)a#. Pasal 1'' &"&' *e)a#. Pasal 1'6 &"&' *e)a#. Pasal 1'( A+a$ 9 Pe%i)a"& i(&' be%#i (an #ea$ bagi 'en(e%i$a 'en+a"i$ men&)a% (i)a"&"an (engan $i(a" me)a"&"an $in(a"an +ang (a'a$ mem&(a"an 'en&)a%an 'en+a"i$ 'a(a %ang )ain. A+a$ 96 &"&' *e)a#. A+a$ 97 &"&' *e)a#. Pasal 1') &"&' *e)a#. Pasal 1'9 &"&' *e)a#. Pasal 160 &"&' *e)a#. Pasal 161 &"&' *e)a#.
Pasal 162 &"&' *e)a#. Pasal 163 &"&' *e)a#. Pasal 16& &"&' *e)a#. Pasal 16' &"&' *e)a#. Pasal 166 &"&' *e)a#. Pasal 16( &"&' *e)a#. Pasal 16) &"&' *e)a#. Pasal 169 &"&' *e)a#. Pasal 1(0 &"&' *e)a#. Pasal 1(1 A+a$ 9 &"&' *e)a#. A+a$ 96 Bagi (ae%a +ang $e)a mene$a'"an )ebi (a%i 9#e'&)& 'e%#en aga% $i(a" men&%&n"an *&m)a a)"a#in+a (an bagi (ae%a +ang be)&m mem'&n+ai "emam'&an aga% (i)a"#ana"an #e,a%a be%$aa'. A+a$ 97
Yang (ima"#&( (engan "e'en$ingan 'e)a+anan '&b)i"F (a)am "e$en$&an ini a(a)a 'e)a+anan "e#ea$an bai" 'e)a+anan '%e5en$i3 'e)a+anan '%m$i3 'e)a+anan "&%a$i3 (an 'e)a+anan %eabi)i$a$i3 +ang (ib&$&"an ma#+a%a"a$ (a)am mening"a$"an (e%a*a$ "e#ea$ann+a. Bia+a $e%#eb&$ (i)a"&"an #e,a%a e3i#ien (an e3e"$i3 (engan meng&$ama"an 'e)a+anan '%e5en$i3 (an 'e)a+anan '%m$i3 (an be#a%n+a #e"&%ang-"&%angn+a 6/7 9(&a 'e%$iga (a%i APBN (an APBD. Pasal 1(2 &"&' *e)a#. Pasal 1(3 &"&' *e)a#. Pasal 1(& &"&' *e)a#. Pasal 1(' &"&' *e)a#. Pasal 1(6 &"&' *e)a#. Pasal 1(( &"&' *e)a#. Pasal 1() &"&' *e)a#. Pasal 1(9 &"&' *e)a#. Pasal 1)0 &"&' *e)a#. Pasal 1)1 &"&' *e)a#.
Pasal 1)2 &"&' *e)a#. Pasal 1)3 &"&' *e)a#. Pasal 1)& &"&' *e)a#. Pasal 1)' &"&' *e)a#. Pasal 1)6 &"&' *e)a#. Pasal 1)( &"&' *e)a#. Pasal 1)) &"&' *e)a#. Pasal 1)9 &"&' *e)a#. Pasal 190 &"&' *e)a#. Pasal 191 &"&' *e)a#. Pasal 192 &"&' *e)a#. Pasal 193 &"&' *e)a#.
Pasal 19& &"&' *e)a#. Pasal 19' &"&' *e)a#. Pasal 196 &"&' *e)a#. Pasal 19( &"&' *e)a#. Pasal 19) &"&' *e)a#. Pasal 199 &"&' *e)a#. Pasal 200 &"&' *e)a#. Pasal 201 &"&' *e)a#. Pasal 202 &"&' *e)a#. Pasal 203 &"&' *e)a#. Pasal 20& &"&' *e)a#.
Pasal 20'
