25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE ECHASENAGU E
SOCIOLOGÍA UNIDAD 3 - ESTRATIFICACION SOCIAL Y GLOBAL 3.1 Desigualdades y Estratifcación Social Diferenciarem! Diferenciarem! en"re #e!i$%aa# !cia& DENTRO #e &! 'a(!e! ) #e!i$%aa# !cia& ENTRE 'a(!e!* +ara +ara ana&i,ar &a desigualdad social #i!c%"irem! "re! $ran#e! 'er!'ec"ia!. A/ e& an0&i!i! 'r'%e!" 'r e& f%ncina&i!m #e D%r1eim B/ e& an0&i!i! #e c&a!e! in!'ira# en &! "ra4a! #e 6ar& Mar7 C/ e& an0&i!i! #e c&a!e! in!'ira# en &! "ra4a! #e Ma7 8e4er* +ara +ara ana&i,ar &a desigualdad global 're!en"arem! #! 'er!'ec"ia!. a/ &a "er(a #e &a m#erni,aci9n 4/ &a "er(a #e &a #e'en#encia*
De ma mane nera ra e! e!'e 'ec( c(:c :ca; a; en e& ca cam' m' #e &a ! !ci ci& &$ $(a (a;; &! &! 'a#r 'a#re! e! f%n#a#re! in"en"arn #e %na % "ra manera e7'&icar &a! ca%!a! ) &! efec" efec"!! <%e 'r 'rcan can &a! #e!i$% #e!i$%a aa#e a#e!. !. En "#a! "#a! &a! !c !cie# ie#a#e a#e!! e7i!"e a&$=n "i' #e #e!i$%aa#; e! #ecir; %n !i!"ema #e e!"ra" e!"ra"i:c i:caci aci9n 9n !c !cia& ia& <%e ace ace '!i4& '!i4&e e <%e ca"e$ ca"e$r(a r(a!! en"era en"era!! #e 'er!na! !e %4i<%en en #iferen"e! '!icine! en &a e!"r%c"%ra !cia&; ) cm cm cn!ec cn!ec%en %encia cia #e e!"; e!"; 4"en$ 4"en$an. an. dinero, poder y prestigio. Tam4i>n Tam4i>n #e4em! a$re$ar <%e "#a e!"r%c"%ra #e #e!i$%aa# "iene a&$= a&$=n n "i' "i' #e !i!" !i!"em ema a !im4 !im49& 9&ic ic <%e <%e e7'&i 7'&ica ca 'r 'r <%> <%> a) a) %na %na #i!"ri4%ci9n a!im>"rica #e &! rec%r!! rec%r!! !cia&e!* +ara &! !ci9&$! Macionis y Plumer; &a ESTRATIFICACION SOCIAL &a c&a!i:caci9n erar<%i,aci9n #e &! in#ii#%! !e$=n &a ca"e$r(a a &a <%e 'er"enecen ? !e &e! a!i$nan/* En &a! !cie#a#e! 'rein#%!"ria&e! &a e!"ra"i:caci9n !cia& !e cn!i#er9 %n fen9men fen9men @na"%ra&* na"%ra&* Si &a! #e!i$%aa #e!i$%aa#e! #e! eran cn!i#era#a! cn!i#era#a! %na c%e!"i9n na"%ra& #e &a! !cie#a#e!; n era nece!ari ine!"i$ar&a! en ">rmin! !cia&e!* E! #ecir; &a na"%ra&i#a# im'&ica4a <%e !e #eria4an #e %na e!"r%c"%ra e!"a4&eci#a 'r a&$=n r#en #iin*
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE ECHASENAGU E
Sin em4ar$; cm !ea&a Crompon; 'r$re!iamen"e &! cam4i! 'er ' era# a# ! ' 'rr &a &a!! re e& &% %ci cin ne e! in in# #%! %!"r "ria ia&e &e!! ) &a && &&e$ e$a# a#a a #e &a M#er M# erni# ni#a# a# im' im'&ica &icarrn %na cr( cr("ic "ica a a &! !i! !i!"em "ema! a! "ra "ra#ic #icin ina&e a&e!! #e cree cr eenc ncia ia!! <% <%e e a a4( 4(an an e7 e7'& '&ic ica# a# ) &e &e$i $i"i "ima ma# # &a &a!! #e #e!i !i$% $%a& aa #a#e #e!! ma" a"er eria ia&e &e!! Fren"e a &a i#ea #e <%e &! !ere! %man! !n #e!i$%a&e! 'r na"%ra&e,a 'r a&$%na ca%!a #iina; !e #e!arr&&9 e& ar$%men" #e <%e los seres !umanos son iguales, no desiguales" E!"e e! 'reci!amen"e e& '%n" #e 'ar"i#a #e &a ree7i9n !ci ! ci& &9$ 9$ic ica a ! !4r 4re e &a #e #e!i !i$% $%a& aa #a#* #* Cr Crm m'" '"n n !e c% c%e! e!"i "in na. a. !i &a i$%aa# e! &a cn#ici9n na"%ra& #e &! !ere! %man!; c9m !e e7'& e7 '&ic ican an ) % %!" !"i: i:ca can n &a &a!! #e #e!i !i$% $%a& aa #a#e #e!! 'e 'er! r!i! i!"e "en" n"e! e!; ; ' 'r r <% <%> > a&$%n! in#ii#%! #minan a "r!
En e& '&an #e &a TEORIA +OLITICA. #O$$ #O $$%S %S&& '!"%&a4a <%e &a i#a #e &a! 'er!na! en %n !%'%e!" estado estado de naturaleza naturaleza era peligrosa, brutal y corta; era %na cn"in%a guerra guerra del hombre hombre contra contra el hombre hombre,, cm !ea&9 en !% cnci#a fra!e" La !&%ci9n <%e e7i!"i9 'ara e!"e problema del orden era <%e "#a! &a! 'er!na! !e !me"ieran a& E!"a#; )a <%e era e& en"e <%e $aran"i,a4a e& r#en en &a !cie#a# LOC'%& a:rm9 <%e &a a%"ri#a# #e& E!"a# e! &a <%e mer '#r(a $aran"i,ar &! derechos naturales a &a i#a; &a &i4er"a# ) &a 'r'ie#a#* bre nació libre, re, y en todas partes se le (OUSS%AU& @el hombre encuentra encuentra encadenad encadenado o)" Se$=n Se$=n R%!!ea %!!ea%; %; &a &i4er" &i4er"a# a# a4!& a4!&%"a %"a e! ina&can,a4&e; 'er a:rma4a <%e &a #emcracia #irec"a; e7're!a#a 'r voluntad general general 'r'rcina4a &a ma)r 'r"ecci9n a& me#i me #i #e &a voluntad in#i in#ii# i#% %** En e& !i$& !i$& II IIII !e e! e!"a "a4& 4&ec ecie ier rn n &! &! f%n# f%n#am amen en" "!! #e& #e& ar$%men" #e <%e "#! &! ciudadanos "en(an #erec! '&("ic!; "a& cm !e e7're!a en e& " %nier!a& ) &a! in!"i"%cine! #emcr0"ica!*
An"e e!"e 'anrama; #e4em! recr#ar &! een"! <%e #iern ri$en Revolució ción n ndust ndustria riall y la a &a ree7 ee7i9 i9n n ! !ci ci& &9$ 9$ic ica a en E%r E%r'a. 'a. la Revolu Revolución !rancesa* E!"! E!"! 'rf%n# 'rf%n#!! cam4i! cam4i! !cia&e!; !cia&e!; cm e& :n #e %na !cie#a# cn carac"er( carac"er(!"ica !"ica!! "ra#icina "ra#icina&e! &e! ) e& #e!arr #e!arr&& && #e& ca'i"a&i!m in#%!"ria&; 'rcarn %n >nfa!i! en &a racionalidad #e& r#en r# en !ci !cia& a& m#er m#ern* n* E! #ecir; &a raci racina&i# na&i#a#; a#; e& c0&c%& c0&c%& raci racina& na& )
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
n &a! nrma! #e &a c!"%m4re; !e cn!"i"%)ern cm e& 'rinci'i a "ra>! #e& c%a& &a cn#%c"a ecn9mica #e4(a $%iar a &a! !cie#a#e! ca'i"a&i!"a! en #e!arr&&* L! 'rce!! #e e7'an!i9n #e &! merca#! ) &a! "ran!frmacine! #e &! 'rce!! #e 'r#%cci9n "am4i>n im'&icarn &a er!i9n #e &! #erec! cn!%e"%#inari! ?%!! ) c!"%m4re!/ en e& #mini #e& cmerci ) &a man%fac"%ra* E! #ecir. &! cam4i! '&("ic! <%e crearn a& in#ii#% frma&men"e &i4re; "am4i>n #iern 'a! a& "ra4aa#r !in "ierra <%e "en(a e& #erec #e en#er & =nic <%e '!e(a. !% f%er,a #e "ra4a. El traba"o, en este conte#to, se trans$ormó en una mercanc%a.
La im'r"ancia #e &a! re&%cine! in$&e!a ) france!a f%e c&ae; )a <%e 'rcarn &a "ran!ici9n a& ca'i"a&i!m in#%!"ria&* E!a e! &a n%ea !cie#a# <%e e!"a4a emer$ien# cn !%! n%ea! #e!i$%aa#e! ) a &a c%a& &! 'rimer! !ci9&$! in"en"arn e7'&icar*
Mar* cn!i#era4a e& #e!arr&& #e &a i!"ria %mana cm %na cn!ec%encia #e &! cnic"! ecn9mic! ) n !&amen"e '&("ic!* La #e!i$%aa# era e& re!%&"a# #e& acce! #iferencia& a &! me#i! #e 'r#%cci9n ) a & <%e !e 'r#%c(a ?& <%e <%iere #ecir ac0 e! <%e n "#! eran #%e! #e &! me#i! #e 'r#%cci9n; e!"a4an &! '4re! "i'! <%e !& eran #%e! #e !% f%er,a #e "ra4a; !%! man! #i$am!/*
Macionis y Plumer !ea&an <%e a) cinc carac"er(!"ica! e!encia&e! #e &a e!"ra"i:caci9n.
/ La e!"ra"i:caci9n !cia& e! %na carac"er(!"ica #e &a !cie#a# en !% cn%n" ) n #e a&$%n! #e !%! miem4r! cn!i#era#! in#ii#%a&men"e* 2/ E& !i!"ema #e e!"ra"i:caci9n !cia& ?#e!i$%aa#e!/ !e 'er'e"=a #e $eneraci9n en $eneraci9n* En "#a! &a! !cie#a#e!; e7i!"e &a 'r4a4i&i#a# ?a&"a 4aa; #e'en#ien# #e &a !cie#a# en c%e!"i9n ) #e& mmen" i!"9ric/ #e <%e &! 'a#re! "ran!mi"an a !%! i! &a '!ici9n !cia& <%e c%'an; a%n<%e en &a! !cie#a#e! m#erna! e7i!"e movilidad social* 3/ E& e!"%#i #e &a movilidad social #e &a! 'er!na! e! %n "ema cn %na $ran "ra#ici9n en &a !ci&$(a* En !% #e:nici9n m0! !im'&e;
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
'#em! #ecir <%e &a mi&i#a# !cia& e! %n cam4i en &a '!ici9n <%e e& in#ii#% c%'a en &a e!"r%c"%ra !cia&* En e!"e cam4i !e cn!i#era e& an0&i!i! #e &! 'a"rne! in"er$eneracina&e! ?#e $eneraci9n en $eneraci9n/ #e "ran!mi!i9n #e &a '!ici9n !cia&* En f%nci9n #e& cam4i; &a mi&i#a# '%e#e !er a!cen#en"e; #e!cen#en"e % ri,n"a&* Un eem'& #e mi&i#a# !cia& a!cen#en"e !er(a e& #e %na 'er!na naci#a en %n $ar cn 4a! nie&e! #e e#%caci9n e in$re!! <%e &$ra acce#er a e!"%#i! %nier!i"ari!; ma)re! in$re!! ) c%'acine! cn ma)r 're!"i$i* J/ La e!"ra"i:caci9n e! %na cn!"an"e i!"9rica; 'er !%! e!'eci:ci#a#e! ar(an #e !cie#a# a !cie#a#* E! #ecir; en "#a! &a! !cie#a#e! e7i!"i9 !iem're a&$=n "i' #e #iferenciaci9n; 'er e& !en"i# ) e& $ra# an !i# #iferen"e!* +en!em! en e& eem'& #e &a! !cie#a#e! 'rimi"ia!; #n#e %n fac"r #e #e!i$%aa# '#(a !er e& !e7 &a e#a# #e !%! miem4r!* Cn e& !%r$imien" #e& ca'i"a&i!m ) en &a era m#erna a!i!"im! a %na comple"ización de los $actores de desigualdad.
5/ La e!"ra"i:caci9n !cia& n e! !9& %na c%e!"i9n #e #e!i$%aa#; !in "am4i>n #e c%&"%ra !cia&; ) e!"0 re&acina#a cn e& !i!"ema #e creencia! #e &! in#ii#%!* E!" <%iere #ecir <%e n !& a) %na #i!"ri4%ci9n #iferencia& #e &! rec%r!!; !in "am4i>n %na e7'&icaci9n c%&"%ra& ) !cia& <%e #e:ne ) %!"i:ca &a #e!i$%aa#* La! e7'&icacine! !4re e& 'r<%> #e &a #e!i$%aa# "am4i>n an aria# a & &ar$ #e &a i!"ria* Cm !ea&an Macini! ) +&%mer; #e manera $enera& '#em! #e:nir "re! macr-!i!"ema! #e e!"ra"i:caci9n. esclavitud, sistema de castas y las clases sociales. E!"! $ran#e! !i!"ema! !e '%e#en ana&i,ar; a#em0!; en f%nci9n #e &! "i'! #e !i!"ema! !cia&e!. )a !ean sistemas cerrados ; carac"eri,a#! 'r &a 'ca n%&a mi&i#a# !cia&; sistemas abiertos <%e 'ermi"en %na mi&i#a# !cia& ma)r*
%scla+iud. E! %na frma #e #iferenciaci9n ) #e!i$%aa# <%e !e 4a!a en e& #erec #e 'r'ie#a# <%e %n $r%' #e in#ii#%! eerce !4re "r $r%'* La! 'er!na! !n c!a! <%e '%e#en !er cm'ra#a! en#i#a!*
Seg,n Giddens &a e!c&ai"%# e! &a frma m0! e7"rema #e
#e!i$%aa#; #n#e %n! in#ii#%! !n propietarios #e "r!* E!"a
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
cn#ici9n &e$a& #e '!e!i9n #e &! e!c&a! 're!en"a4a ariacine! !e$=n e& "i' #e !cie#a#. a&$%na! ece! &! e!c&a! eran 'ria#! #e "#! !%! #erec! &e$a&e! ?cm en e& !%r #e E!"a#! Uni#!/; ) en "r! ca!! !% '!ici9n era 'areci#a a &a #e %n !irien"e* E!"a! !i"%acine! e7"rema! #e #e!i$%aa# 'r#%c(an <%e n 'ca! ece! e7i!"ieran re4e&ine! #e &! e!c&a!* +ara ci"ar "an !& #! eem'&! am'&iamen"e cnci#! en &a i!"ria #e Am>rica La"ina; '#em! acer referencia a &a! re%e&"a! en Hai"( ) &! m=&"i'&e! &ean"amien"! en Bra!i&.
La Re&%ci9n Hai"iana "% !% ri$en en e& e!"a&&i# #e %na !%4&eaci9n #e e!c&a! #%ran"e &a nce #e& 22 a& 23 #e a$!" #e K* Seg,n Maniga &a re%e&"a '#r(a ana&i,ar!e cm %n e'i!#i m0! #e &! cnic"! <%e $enera4a e& !i!"ema e!c&ai!"a ?cm &a! f%$a!; &! !%ici#i! ) "r! ec! cn!"an"e! en "# e& !i!"ema #e e!c&ai"%# im'&emen"a# en Am>rica/ en"re &a '4&aci9n ne$ra* Cn!i#eran# e!a 'er!'ec"ia; e& a%"r !ea&a <%e &! acn"ecimien"! #e &a Re&%ci9n Hai"iana re're!en"an e& enfren"amien" c&0!ic en"re $r%'! !cia&e! 'r man"ener e& status &uo* Sin em4ar$; e!"a re&%ci9n ina%$%ra %n cic& #e in#e'en#encia! en Am>rica La"ina ) e& Cari4e cn %na triple connotación' /'r4&ema"i,a &a i#ea #e libertad en re&aci9n cn &a !%r$i#a en e& Si$& #e &a L%ce! 2/'rm%ee &a e#i:caci9n #e %n E!"a# ne$r an"ic&nia& ) an"ie!c&ai!"a; en e& cn"e7" #e %n $4iern c&nia& franc>! en &a re$i9n );3/ :na&men"e; 'rca e& enfren"amien" cn"ra %na '"encia im'eria& cn !a '!i"i 'ara &! e!c&a!*
Seg,n Gruner; e!"a re# #e cm'ra ) en"a #e !ere! %man! en"re &! "re! cn"inen"e! ?E%r'a; Am>rica ) frica/ f%e %n cm'nen"e #eci!i #e &a i!"ria cn"em'r0nea. e!"a e7'&"aci9n fareci9 e& crecimien" ecn9mic; #e &a in#%!"ria "e7"i&; &a naiera ) #e& cmerci in"ernacina&* La im'r"ancia #e &a (e+oluci-n #aiiana radica en e& ec #e <%e !e 'r#%ce a&&( &a 'rimera re&%ci9n #e Am>rica La"ina mien"ra! &a e7'an!i9n #e& !i!"ema ca'i"a&i!"a e!"a4a en !% a'$e* Hai"(; !e encn"ra4a e& mar$en #e &a re&%ci9n france!a. &a i$%aa#; fra"erni#a# ) !&i#ari#a# ?e!"e e! e& &ema #e &a Re France!a/ n !e a'&ica4an 'ara &! a4i"an"e! #e &a i!&a*
Sisema de Casas&
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
E! %na frma #e e!"ra"i:caci9n !cia& 4a!a#a en carac"er(!"ica! a#!cri'"ia! ?ienen cn &a 'er!na/ #e &a! 'er!na!* E& !i!"ema #e ca!"a! e! carac"er(!"ic #e &a In#ia ) #eria #e& in#%i!m* A&&(; e& &%$ar <%e c%'an &a! 'er!na! en e& e!'aci !cia& e!"0 r$ani,a# en f%nci9n #e& &%$ar en #n#e nacen ) #e !% c%'aci9n* En e& e!ca&9n m0! 4a !e enc%en"ran &! #a&i"! ?cnci#! cm &! in"ca4&e!/ ) en e& nie& m0! a&" &! 4raame! ?cnci#! cm &! !acer#"e!/* Crm'"n !ea&a <%e &a! #e!i$%aa#e! !cia&e! en e!"e !i!"ema !e #erian #e %na e!"r%c"%ra #e &a !cie#a# e!"a4&eci#a 'r &a #iini#a#* En e!"e !i!"ema; e& &%$ar en &a erar<%(a !cia& e!"0 &i$a# a &a '%re,a re&i$i!a* E& ar$%men" e! <%e &a! ca!"a! inferire! cn"aminan a &a! !%'erire!; ) 'r e! a) %na !erie #e re!"riccine! <%e !e a'&ican a &! in#ii#%! #e &a! ca!"a! 4aa! ) a !%! fami&ia!* E& ar$%men" #e Crm'" e! <%e !i cn!i#eram! <%e a) !i!"ema! i#e&9$ic! <%e %!"i:can &a! #e!i$%aa#e!; a<%( #e4em! acer referencia a #! cnce'"! re&i$i!!. el .!arma y el d!arma * E& 1arma im'&ica <%e &a! 'er!na! nacen en %na #e"ermina#a ca!"a ) <%e e! e! & <%e merecen #e ac%er# a &a! accine! <%e an &&ea# a ca4 en %na i#a an"erir* E& #arma; <%e !i$ni:ca @e7i!"ir cnfrme a & <%e e! mra&; en!ea <%e iir &a i#a 're!en"e #e ac%er# cn &a! nrma! $enera cm re!%&"a# e& '!"erir renacimien" en %na ca!"a !%'erir ); 'r & "an"; %na 'r$re!i9n =&"ima en e& !i!"ema #e ca!"a! ?e!"ar en %na ca!"a mer en &a 'r97ima i#a/* +r "ra 'ar"e; e!"e !i!"ema !cia& e! cerra#; #e m# <%e c%an# a'arece en !% frma m0! '%ra; e& #e!"in !cia& #e& in#ii#% n "iene '!i4i&i#a#e! #e !er m#i:ca#*
#ay cuaro caracer/sicas principales del sisema de casas& / La! ca!"a! !%e&en ir a!cia#a! a %na c%'aci9n e!'ec(:ca; #e m# <%e &! i! $enera&men"e #e!em'ean e& mi!m "ra4a <%e !%! 'a#re!* 2/ E& ma"rimni cn in#ii#%! #e "ra ca!"a e! 'r0c"icamen"e im'en!a4&e ?ma"rimni! en#$0mic!/* 3/ La 'er"enencia a %na ca!"a #e"ermina &a i#a c"i#iana en &a me#i#a en <%e &! in#ii#%! !& !e re&acinan cn &! in#ii#%! #e !% 'r'ia ca!"a* E!" e!"0 am'ara# 4a cier"a! creencia! re&i$i!a! <%e e!"a4&ecen <%e e& cn"ac" cn ca!"a! inferire!; 'r eem'&; @cn"amina a &a! ca!"a! !%'erire!*
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
J/ +r =&"im; ) cm c%e!"i9n m0! im'r"an"e; &! !i!"ema! #e ca!"a! !e a')an en f%er"e! creencia! c%&"%ra&e!* Se$=n &a c%&"%ra ) &a! "ra#icine!; !e en"ien#e <%e e! %n man#a" mra& ace'"ar &a '!ici9n !cia& <%e a %n &e a "ca#*
Sociedad de Clases& Hi!"9ricamen"e; e& !i!"ema ca'i"a&i!"a er!in9 &! !i!"ema! fe%#a&e! ) #e e!c&ai"%# ?en cier"a frma &! e&imin9/ ) 'rc9 !% "ran!frmaci9n en %n sistema de clases. En "er(a; e!"e !i!"ema !e 4a!a en &a! ca'aci#a#e! ) &$r! 'er!na&e!* Se !%'ne; a#em0!; <%e e! m0! a4ier"; #e m# <%e &! in#ii#%!; a "ra>! #e& !i!"ema e#%ca"i 'r "r! mecani!m!; '%e#en e7'erimen"ar a&$=n "i' #e mi&i#a# !cia& cn re&aci9n a &a '!ici9n <%e c%'an !%! 'a#re! !in em4ar$; e!" n !iem're c%rre* La 'er"enencia a &a! c&a!e! e! en 'ar"e a#<%iri#a La! #e!i$%aa#e! !e e7're!an en re&acine! 'er!na&e! 4a!a#a! en e& #e4er La 'er"enencia a &a! c&a!e! n !e 4a!a en %na '!ici9n ere#a#a La! c&a!e! !e 4a!an en #iferencia! ecn9mica! en"re &! in#ii#%!
Giddens !ea&a c%a"r e&emen"! cen"ra&e! <%e #i!"in$%en e!"e !i!"ema #e e!"ra"i:caci9n #e &! "r!. / A #iferencia #e &! "r! !i!"ema! #e #e!i$%aa#; &a! c&a!e! !cia&e! n !e e!"a4&ecen 'r #i!'!icine! %r(#ica! re&i$i!a!; ) &a 'er"enencia a e&&a! n !e 4a!a en %na '!ici9n ere#a#a; <%e !e a)a #e"ermina# &e$a&men"e 'r &a c!"%m4re* L a4i"%a& e! <%e &! !i!"ema! #e c&a!e !ean m0! %i#! <%e &! re!"an"e! "i'! #e e!"ra"i:caci9n ) <%e &! &(mi"e! en"re &a! c&a!e! n e!">n n%nca c&ar!* A#em0!; n a) re!"riccine! frma&e! a'&ica#a! a& ma"rimni en"re 'er!na! #e #i!"in"a! c&a!e!*
2/ En "er(a; &a c&a!e a &a <%e 'er"enece %n in#ii#% e! en 'ar"e a#<%iri#a; e! #ecir; n e!"0 ""a&men"e #e"ermina#a 'r e& nacimien"; cm e! cm=n en "r! "i'! #e e!"ra"i:caci9n* Sin em4ar$; n!"r! 're$%n"am!. a!"a <%> '%n" &a c&a!e '%e#e m#i:car!e en e& "ran!c%r! #e i#a #e %n in#ii#%
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
3/ La! c&a!e! !e 4a!an en &a! #iferencia! ecn9mica! <%e e7i!"en en"re &! $r%'! #e in#ii#%! ) en &a! #e!i$%aa#e! en &a '!e!i9n ) cn"r& #e &! rec%r!! ma"eria&e!* En &! "r! !i!"ema! #e e!"ra"i:caci9n; &! fac"re! n ecn9mic!; "a&e! cm &a in%encia #e &a re&i$i9n en &a! ca!"a! in#ia!; !%e&en !er m%c m0! im'r"an"e!* J/ En &! "r! !i!"ema! #e e!"ra"i:caci9n; &a! #e!i$%aa#e! !e e7're!an 'rinci'a&men"e en re&acine! 'er!na&e! 4a!a#a! en e& #e4er &a 4&i$aci9n; )a !ea en"re !ier ) !er; e!c&a ) am; in#ii#%! #e %na ca!"a inferir !%'erir* +r e& cn"rari; &! !i!"ema! #e c&a!e! 'eran 'rinci'a&men"e me#ian"e cne7ine! im'er!na&e! a $ran e!ca&a* +r eem'&; %na #e &a! 4a!e! f%n#amen"a&e! #e &a! #iferencia! #e c&a!e !e a&&a en &a! #e!i$%aa#e! #e !a&ari ) #e cn#icine! #e "ra4a <%e afec"an a "#a! &a! 'er!na! #e %na ca"e$r(a c%'acina& e!'ec(:ca; cm re!%&"a# #e &a! circ%n!"ancia! ecn9mica! #eria#a! #e& cn%n" #e &a ecnm(a cm ""a&i#a#* Un #e &! cr&ari! #e e!"e !i!"ema e! <%e e7i!"en derechos universales <%e n #e'en#en #e &a '!ici9n !cia& #e &! in#ii#%!. en 'rinci'i; &a i$%aa# an"e &a &e) e! cen"ra&*
01u2 es la igualdad de oporunidades -E& re!%&"a# :na& #e &a i#a #e %na 'er!na; en !%! m%ca! #imen!ine!; #e4e reear 'rinci'a&men"e &! e!f%er,! ) "a&en"! #e e!a 'er!na; n !%! an"ece#en"e! #e nacimien"* La! circ%n!"ancia! 're#e"ermina#a! ?$>ner; ra,a; &%$ar #e nacimien"; r($ene! fami&iare!/ ) e& $r%' !cia& en e& <%e na,ca &a 'er!na; n #e4en cn"ri4%ir a #e"erminar !i e&&a a #e "ener >7i" ecn9mic; !cia& ) '&("ic* -E& 'rinci'i #e i$%aa# #e 'r"%ni#a#e! e! cnce'"%a&men"e !im'&e. &a! circ%n!"ancia! en e& mmen" #e& nacimien" n #e4en "ener nin$=n 'e! en &a! 'r"%ni#a#e! <%e %na 'er!na "en$a en &a i#a* -La! #e!i$%aa#e! cm "a&e! '#r(an n !er %na $ran 'rec%'aci9n !i &! re!%&"a#! :na&e! ariaran 'r ra,ne! <%e "%ieran <%e er 'rinci'a&men"e cn &! e!f%er,! in#ii#%a&e!*
La ideolog/a como 4usi5caci-n de los sisemas de esrai5caci-n&
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
O4!eran# &a #e!i$%aa# !cia& <%e e7i!"e en n%e!"ra! !cie#a#e!; '#em! 're$%n"arn!. c9m !e man"ienen e!a! #e!i$%aa#e!; 'r <%> &a $en"e "&era &a! #e!i$%aa#e! Una #e &a! ra,ne! 'ara e& man"enimien" ) &a re'r#%cci9n #e &a! #e!i$%aa#e! !cia&e! e! &a i#e&$(a*
Ideolog/a& #e:ni#a cm %n cn%n" #e creencia! c%&"%ra&e! <%e !iren 'ara %!"i:car &a e!"ra"i:caci9n !cia&; en"re "ra! c!a!* La! creencia! <%e ref%er,an &a #minaci9n #e %na minr(a 'rii&e$ia#a !4re &a ma)r(a #e &a '4&aci9n !n i#e&$(a!* De!#e !%! cmien,!; &a !ci&$(a in"en"9 #ar re!'%e!"a a &a 're$%n"a !4re &a! ca%!a! #e &a! #e!i$%aa#e! e& ee #e an0&i!i! f%e el estudio de quién obtiene qué y porqué. L! 'a#re! f%n#a#re! #e &a !ci&$(a; Mar7; 8e4er ) D%r1eim; e!"r%c"%rarn #iferen"e! 'ara#i$ma! e7'&ica"i!; 'ara cm'ren#er 'r <%> e7i!"en &a! #iferencia! !cia&e!* Se$=n 6rig!; e7i!"en 40!icamen"e "re! 'er!'ec"ia! 'ara ana&i,ar &a #e!i$%aa# en &a! !cie#a#e! ca'i"a&i!"a!. a/ La 'er!'ec"ia cen"ra#a en e& in#ii#%* Ba e!"e enf<%e; &a '!ici9n ecn9mica #e& in#ii#% e! ana&i,a#a cm e& re!%&"a# #e& nie& #e >7i" 'er!na& ?a&$ <%e e! %n fen9men '%ramen"e in#ii#%a&/* E!"e @>7i" #e &! in#ii#%! e!"0 #e"ermina# 'r fac"re! cm. e#%caci9n; "ra!fn# fami&iar; m"iacine!; cne7ine! 'er!na&e! ?ca'i"a& !cia&/* A!(; &a 'er!na <%e e! '4re & e! 'r<%e a "eni# %n #>:ci" en &! a"ri4%"! re&ean"e!; mien"ra! <%e &a 'er!na <%e e! rica a "eni# en"aa! en &! mi!m! a"ri4%"!* L im'r"an"e e! #e!"acar <%e en e!"e "i' #e e7'&icaci9n n a) re&acine! !cia&e! en"re %na ) "ra 'er!na cm fac"r e7'&ica"i* L! $ra#! #e #e!i$%aa# e!"0n #e:ni#! en f%nci9n #e &a ine<%i#a# #e e!"! a"ri4%"! e! #ecir; '#em! en"en#er &a '!ici9n #e &! in#ii#%! en e& e!'aci !cia& ana&i,an# !% @"ra)ec"ria! ?) e!"a! !n '%ramen"e in#ii#%a&e!/* 4/ ) c/ E& an0&i!i! #e c&a!e! a 'ar"ir #e "ra! #! "ra#icine!. e4eriana ) mar7i!"a; a#'"a; en cam4i; %na er!i9n #iferen"e 'ara en"en#er &a #e!i$%aa# !cia&* En e, #e ana&i,ar ) fca&i,ar &a a"enci9n !4re e& 'rce! 'r e& c%a& &! in#ii#%! e!"0n r#ena#! en '!icine!; e& an0&i!i! #e c&a!e! ana&i,a &a! re&acine! en"re &a! '!icine!* E! #ecir; am4a! "ra#icine! "ienen en c%en"a &! 'a"rne!
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
#e #e!i$%aa# cm re!%&"a# #e cne7ine! ca%!a&e! en"re &a! '!icine!* En e& an0&i!i! mar7i!"a &a re&aci9n #e in"er#e'en#encia e! 'en!a#a "am4i>n en ">rmin! #e e7'&"aci9n cm %n mecani!m ca%!a& <%e $enera #e!i$%aa#*
IMP&En e& 'rimer ca! ?'er!'ec"ia cen"ra#a en e& in#ii#%/ e!"am! a4&an# #e enf<%e! gradacionales ?cm e& #e &a vulnerabilidad a&$%n! enf<%e! #e c&a!e! !cia&e!/; ) en e& !e$%n# ?enf<%e mar7i!"a ) e4erian/; #e 'er!'ec"ia! relacionales.
3.( En$o&ues cl)sicos para el estudio de la estratifcación social y de las clases sociales.
E& an0&i!i! 'r'%e!" 'r e& f%ncina&i!m. Una #e &a! 'er!'ec"ia! $ra#acina&e! "ra#icina&e! e! &a 'er!'ec"ia #e& $uncionalismo* Den"r #e& f%ncina&i!m !e en"ien#e <%e &a #e!i$%aa# !cia& %e$a %n 'a'e& cr%cia& 'ara e& crrec" f%ncinamien" #e &a! !cie#a#e!* En %na #e &a! e7'&icacine! c&0!ica! #e &a #e!i$%aa# !cia&; Da+is y Moore '!"%&an <%e &a e!"ra"i:caci9n !cia& "iene re!%&"a#! '!i"i! 'ara &a !cie#a# en !% cn%n" ) !e 're$%n"an. *cómo e#plicar &ue en todas las sociedades &ue conocemos e#istan desigualdades+ *or &u- la desigualdad es un $enómeno universal+ La re!'%e!"a <%e #an
e!"! !ci9&$! e! <%e en "#a !cie#a# cm'&ea m#erna e7i!"e &a #ii!i9n #e& "ra4a; ) <%e e!"a im'&ica <%e a) %na $ran arie#a# #e c%'acine! #iferen"e! <%e re<%ieren a4i&i#a#e! ) nie&e! #e 're'araci9n #i!"in"! ?cier"! "ra4a! !n m0! !im'&e! ) "r! !n m0! cm'&e! 'en!em!; 'r eem'&; en %n a4$a# en %na 'er!na <%e rea&i,a "area! #e &im'ie,a/* +ara Dai! ) Mre; a) %na #ii!i9n !cia& #e& "ra4a; ) e!"a e! %na @nece!i#a# f%ncina& 'ara e& crrec" f%ncinamien" #e &a !cie#a#* Cm !ea&a Laurin78renee; e!"a 'er!'ec"ia '!"%&a <%e &a estratifcación !e #e:ne cm %n !i!"ema #e #e!i$%aa#e! #e #iferencia! #e 're!"i$i ) #e e!"imaci9n en"re &! miem4r! #e %n !i!"ema !cia&* E!a! #iferencia! en e& 're!"i$i a &! #ier!! in#ii#%!; crre!'n#en a &a! #iferencia! en"re &a! '!icine! <%e >!"! c%'an en &a e!"r%c"%ra !cia&* T#a !cie#a# #e4e a!e$%rar!e #e <%e &a! "area! ) f%ncine! nece!aria! 'ara !% !%'eriencia ) !% 4%en f%ncinamien" !ean a#ec%a#amen"e c%4ier"a!; e! #ecir; <%e &a! f%ncine! !cia&e!. a/ !ean eerci#a! 4/ <%e !ean eerci#a! 'r &! <%e !e enc%en"ran en
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
cn#icine! #e acer& ) c/ <%e >!"! &a! c%m'&an #e& mer m# '!i4&e* E!" im'&ica <%e &a !cie#a# #e4e encn"rar %n me#i e:ca, 'ara a"ri4%ir a !%! miem4r! &a! #ier!a! "area! ) f%ncine!; ) m"iar&! 'ara <%e &a! c%m'&an cnenien"emen"e* E& c%m'&imien" #e e!e 4e"i !e &$ra a "ra>! #e &a in!"i"%cina&i,aci9n #e %n !i!"ema #e e!"ra"i:caci9n !cia&. e& e!"a4&ecimien" #e %n !i!"ema e!"a4&e #e @recm'en!a! <%e !iran cm incen"i! 'ara e& c%m'&imien" #e &a! #ier!a! f%ncine!; a!( cm #e mecani!m! <%e a!e$%ren &a #i!"ri4%ci9n #e "a&e! recm'en!a! en"re &! "i"%&are! #e &a! #ier!a! '!icine!* E& !i!"ema #e #i!"ri4%ci9n #e &a! recm'en!a! frma 'ar"e #e& !i!"ema !cia& ?!cie#a#/. &a! recm'en!a! <%e "ienen &! in#ii#%! e!"0n inc%&a#a! a &a! #iferen"e! '!icine! <%e c%'an en re&aci9n a "("%&!; re<%i!i"! 'rei!; ) 'rii&e$i! nece!ari! 'ara e& c%m'&imien" #e &a! "area! crre!'n#ien"e! a e!a '!ici9n* E!" e!"0 en crre!'n#encia cn &a !a"i!facci9n ) &a m"iaci9n #e& in#ii#% <%e c%'a #ica '!ici9n* La! recm'en!a! <%e 'erci4e e& in#ii#% en ca#a '!ici9n !n #e "re! "i'!. a/ &a! <%e cn"ri4%)en a& cnfr" ) a& 4iene!"ar #e& in#ii#% ?'r & $enera& e! #iner/ 4/ &a! <%e cn"ri4%)en a !% '&acer ) a !% en"re"enimien" ?acacine! c!a! a!(/ c/ &a! <%e acrecien"an e& re!'e" ) &a e!"ima <%e "iene #e !( mi!m* ?&e! #an %n mer '%e!" 'r e/
IMP +ara Da+is y Moore; e& !a&ari &! in$re!! <%e crre!'n#en a %na '!ici9n !cia& no !n &a f%en"e #e& !"a"%! #e e!a '!ici9n; !in <%e; 'r e& cn"rari; !n e& !"a"%! e& 're!"i$i #e &a '!ici9n &! <%e im'&ican %n! in$re!! #e"ermina#!* E! #ecir; #e4i# a <%e &a '!ici9n "iene #e"ermina# !"a"%! 're!"i$i e! <%e !e 4"iene %n #e"ermina# !a&ari*
La! c%'acine! <%e re<%ieren %na ma)r ca&i:caci9n !n &a! m0! nece!aria! 'ara man"ener ia4&e %na !cie#a# ); 'r & "an"; !e nece!i"a recm'en!ar #e a&$%na frma a a<%e&&! <%e 'arecen #i!'%e!"! a iner"ir "iem' ) #iner en a#<%irir &! cncimien"! nece!ari! 'ara eercer e!a! 'rfe!ine!*
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
Si <%erem! <%e &a !cie#a# f%ncine; "enem! <%e frecer recm'en!a! #e!i$%a&e!; acr#e! a &! m>ri"! #e ca#a 'er!na* La "e!i! #e e!"! !ci9&$! !e 4a!a; en"nce!; en &a meritocracia,i#ea <%e '!"%&a <%e !& '%e#e a4er #e!i$%aa#e! en f%nci9n #e &! e!f%er,! ) m>ri"! #e!i$%a&e! #e &a! 'er!na!* A!(; !e 'remia e& #e!arr&& #e& "a&en" in#ii#%a& ) &a !cie#a# #e4e $aran"i,ar &a i$%aa# #e 'r"%ni#a#e! 'rc%ran# <%e &! 4ene:ci! ) recm'en!a! n !e #i!"ri4%)an #e m# %nifrme* E!"a e7'&icaci9n a !i# m%) cri"ica#a 'r &! 'ara#i$ma! <%e e7'&icarem! a cn"in%aci9n; )a <%e n "#! &! in#ii#%! "ienen e& mi!m '%n" #e 'ar"i#a 'ara &&e$ar a #e"ermina#a! '!icine!*
An0&i!i! #e c&a!e!. E& an0&i!i! #e c&a!e! !e 4a!a en %na cnce'ci9n relacional # e &a !cie#a#* E!"e "i' #e an0&i!i! !e in!'ira en &! "ra4a! #e 6ar& Mar7 ) Ma7 8e4er. L! enf<%e! mar7i!"a ) e4erian #e &a! c&a!e! !cia&e! !n perspectivas relacionales 'r<%e cnci4en a& m%n# !cia& cm cnfrma# 'r 'rce!! ?) n 'r !%!"ancia!/ ) re&acine! en"re &a! c&a!e! !cia&e! ?) n cm c!a! e!"0"ica!/*
IMP Cn!i#erarem! a &a c&a!e !cia& cm %na manife!"aci9n #e &a M#erni#a# e! #ecir; <%e cn!"i"%)e %na carac"er(!"ica #e &! !i!"ema! m#ern! #e e!"ra"i:caci9n; #e &a! !cie#a#e! in#%!"ria&e!; en cn"ra'!ici9n a e!"r%c"%ra! "ra#icina&e! #e #e!i$%aa# ?carac"eri,a#a! 'r &a a#!cri'ci9n e& r#en @na"%ra&/* Se$=n Mar7; e7i!"en 'rinci'a&men"e #! c&a!e! <%e !e '%e#en #iferenciar en f%nci9n #e &a '!ici9n <%e c%'an en &a e!fera ecn9mica. &a #e &! 'r'ie"ari! #e &! me#i! #e 'r#%cci9n ) &a #e &! "ra4aa#re! ?'r&e"ari!/*
E& an0&i!i! #e c&a!e in!'ira# en Mar7. Cnce'"! c&ae! en &a 4ra #e Mar7. c&a!e! !cia&e!; re&acine! #e c&a!e &%ca! #e c&a!e!* Sin em4ar$; ) 'ara#9icamen"e; Mar7 m%ri9 %!" an"e! #e re#ac"ar e& ca'("%& #e#ica# a &a! c&a!e! !cia&e! en
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
!% 4ra c%&mine El apital/102 %n &i4r <%e e!"a4a e!cri4ien# Mar7P
Due. e Inda; e!"a4&ecen <%e #e!#e &a an"i$Qe#a# a!"a e& !i$& I #ier!! 'en!a#re! a4&a4an #e &a e7i!"encia #e c&a!e! ) &a! #e!cri4(an e(an <%e &a !cie#a# !e #ii#(a !iem're en ric! ) '4re!; en n4&e! ) '&e4e)!; en &i4re! ) n &i4re!; 'er n '#(an e7'&icar!e &a! ca%!a! #e e!"a #e!i$%aa#* E& a'r"e #eci!i #e Mar7; 'r & "an"; n f%e #e!c%4rir &a e7i!"encia #e &a! c&a!e!; !in 'r'rcinar %na e7'&icaci9n cien"(:ca #e &a e!"r%c"%ra ) #in0mica #e &a! c&a!e! !cia&e!* Para Giddens; e& ar$%men" #e Mar7 e! <%e &a c&a!e e! %n $r%' #e 'er!na! <%e "ienen %na re&aci9n cm=n cn &! me#i! #e 'r#%cci9n Si 'en!am! en ">rmin! i!"9ric!; an"e! #e &a a'arici9n #e &a in#%!"ria m#erna &! me#i! #e 'r#%cci9n cn!i!"(an 'rimr#ia&men"e en &a "ierra ) &! in!"r%men"! <%e !er(an 'ara c%&"iar&a 'ara c%i#ar e& $ana#* +r & "an"; en e!"a! !cie#a#e! 'rein#%!"ria&e! &a! #! c&a!e! f%n#amen"a&e! eran. 'r %n &a#; <%iene! '!e(an &a "ierra ?&! ari!"9cra"a!; &a n4&e,a ) &! #%e! #e &! e!c&a!/ ); 'r "r &a#; & <%e !e #e#ica4an a acer&a 'r#%cir ?&! !ier!; &! e!c&a! ) &! cam'e!in! &i4re!/* En &a! !cie#a#e! in#%!"ria&e! m#erna!; &a! f04rica!; &a! :cina! ) &a ma<%inaria; a!( cm &a ri<%e,a e& ca'i"a& nece!ari! 'ara 4"ener&a!; !e iciern m0! im'r"an"e!* En"nce!; &a! #! c&a!e! 'rinci'a&e! !n &a #e <%iene! '!een e!"! n%e! me#i! #e 'r#%cci9n ?&! in#%!"ria&e! &! ca'i"a&i!"a!/ ) &a #e a<%>&&! <%e !e $anan &a i#a en#i>n#&e! !% f%er,a #e "ra4a ?&a c&a!e 4rera ; en ">rmin! #e Mar7; e& @proleariado/*
COMO +ARA REDONDEAR LA IDEA DE MAR. Se$=n Mar7; en"nce!; &a! c&a!e! !cia&e! e!"0n #e"ermina#a! 'r e& proceso de producci-n* E!" <%iere #ecir <%e &a! #! $ran#e! c&a!e! f%n#amen"a&e! e!"0n f%n#a#a! en &a! re&acine! #e &! in#ii#%! cn &! me#i! #e 'r#%cci9n. &! 'r'ie"ari! #e &! me#i! #e 'r#%cci9n ?4%r$%e!e!/ ) a<%e&&! in#ii#%! <%e "ienen <%e en#er !% f%er,a #e "ra4a 'ara !%4!i!"ir ?'r&e"ari!/* E!"a e!"r%c"%ra 'rf%n#a #e &a #e!i$%aa# e! & <%e e7'&ica $ran 'ar"e #e &a #in0mica !cia&*Y a& "ra"ar!e #e %na perspectiva relacional !e a!%me <%e e7i!"en re&acine! en"re &a! c&a!e! !cia&e! ) <%e >!"a! !n #e e#plotación.
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
Cm !e '%e#e 4!erar en e& fra$men" #e& 4anifesto del artido omunista &i4r <%e e!cri4i9 Mar7 ) En$e&!P; en "#a &a i!"ria e7i!"i9 a&$%na frma #e e7'&"aci9n #e %na c&a!e !4re &a "ra* Sin em4ar$; !e$=n Mar7; e& #e!arr&& #e &a in#%!"ria m#erna 'rc9 <%e &a ri<%e,a ) ac%m%&aci9n <%e !e 'r#%c(an f%eran m%c ma)re!* E& "ra4aa#r; !e$=n Mar7; e!"0 !me"i# a &a mecani,aci9n ) a &a 're!i9n*
Ha!"a a<%(; 're!en"am! #e manera e!<%em0"ica &a! i#ea! #e &a! c&a!e! !cia&e! #e Mar7* Se$=n e!"a frma !im'&e #e cm'ren#er &a #e!i$%aa#; &a e&i"e ca'i"a&i!"a n !9& e7"rae ri<%e,a ) "# "i' #e rec%r!! #e &a e!fera ecn9mica; !in "am4i>n; &a! in!"i"%cine! '&("ica! ) &e$a&e! $aran"i,an <%e &a! #e!i$%aa#e! !cia&e! !e re'r#%,can $eneraci9n "ra! $eneraci9n; e! #ecir; <%e !e re'r#%,ca &a e!"r%c"%ra #e c&a!e!* La! &e)e! ere#i"aria! 'ermi"en &a re'r#%cci9n #e &a! #ina!"(a! :nanciera! ) em're!aria&e!; ) e& !i!"ema e#%ca"i 'ermi"e <%e &! m0! afr"%na#! e!"%#ien en %nier!i#a#e! #e 're!"i$i #n#e '%e#en e!"a4&ecer (nc%&! 'rii&e$ia#!*
Ara 4ien; '#em! 're$%n"arn! 0por 9u2 no !a !abido una re+oluci-n prolearia en las sociedades capialisas De ec; e& !i!"ema ca'i"a&i!"a !i$%e en 'ie* +ara re!'n#er a e!"e in"err$an"e; !e '%e#en ar$%men"ar a& men! &! !i$%ien"e! fen9men! ?e!" e! !e$=n Macionis : Plumer/. /5a $ragmentación de la clase capitalista . ace %n !i$& &a! 'r'ie#a#e! eran !& #e %na! 'ca! fami&ia!; mien"ra! <%e ara e7i!"e e& crecimien" #e %na ma)r can"i#a# #e 'r'ie"ari!; cm a!( "am4i>n e& crecimien" #e %na c&a!e $erencia&* 2/ 6raba"adores de cuello blanco, azul y rosa . &a ma)r 'ar"e #e &a! 'er!na! <%e cn!"i"%(an &a c&a!e 4rera c%an# Mar7 e!cri4i9 eran "ra4aa#re! #e& cam'; c%)a! c%'acine! eran 4a 're!"i$i ) !& re<%er(an e& %! #e a4i&i#a#e! man%a&e!* H); en cam4i; e7i!"en em'&e! #e ma)r 're!"i$i <%e re<%ieren e& #e!em'e #e a4i&i#a#e! men"a&e!* En a&$%n! 'a(!e! ?cm E!"a#! Uni#!; 'r eem'&/ %n "ra4aa#r #e ;cuello blanco) e! %na 'er!na <%e !e #e#ica a ac"ii#a#e! 'rfe!ina&e!; $erencia&e! a#mini!"ra"ia! $enera&men"e; >!"a! !e rea&i,an en :cina!* E& "ra4aa#r #e ;cuello a
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
cm 'r eem'&. &a miner(a; !aneamien"; "ra4a #e c%!"#i!; cam' 'e"r&(fer; cn!"r%cci9n; mec0nica; man"enimien"; a&macenamien" ) "r! "i'! #e "ra4a! f%n#amen"a&men"e f(!ic!* Fina&men"e; &! "ra4aa#re! #e ;cuello rosa !n carac"eri,a#! 'r &a in"eracci9n cn c&ien"e!; en"re"enimien"; en"a! % "r! "ra4a! rien"a#! a !erici!* 3/ 4e"ora en las relaciones laborales' !e '%e#e ar$%men"ar <%e en &a ac"%a&i#a# &! "ra4aa#re! "ienen m0! rec%r!! r$ani,a"i! en re&aci9n a &! <%e "en(an ace %n !i$&* +ara #e"ermina#! a%"re!; e! &a 'r'ia c&a!e 4rera &a <%e "iene %na ca'aci#a# #e acci9n <%e &e 'ermi"e 'rcar cam4i! en e& !i!"ema ca'i"a&i!"a; #e manera in#e'en#ien"e #e& E!"a# ) &! 'ar"i#! '&("ic!* Un #e &! $ran#e! cam4i! en e!"e '&an e! e& !%r$imien" #e &! !in#ica"!* J/ 4ayor protección legal' #e!#e &! "iem'! #e Mar7 a a4i# %na mera en &a &e$i!&aci9n <%e 'r"e$e a &! "ra4aa#re!
Sin embargo= podemos posular como argumenos a >a+or de Mar* 9ue& / &a ri<%e,a !i$%e e!"an# cncen"ra#a 2/ &a! c%'acine! #e @c%e&& 4&anc a'ena! frecen mera! a &! "ra4aa#re! 3/ e& 'r$re! !in#ica& re<%iere &%ca! !cia&e! J/ e& !i!"ema &e$a& !i$%e farecien# a &a $en"e #e a&"! in$re!!*
An0&i!i! #e c&a!e in!'ira# en Ma7 8e4er. Se$=n Ma7 8e4er; &a! #ii!ine! #e c&a!e! !cia&e! n 4e#ecen !9& a &a e!fera #e &a 'r#%cci9n ecn9mica; e! #ecir; a& cn"r& n #e &! me#i! #e 'r#%cci9n; cm '!"%&a4a Mar7* +ara 8e4er; e7i!"en fac"re! f%n#amen"a&e! f%era ) #en"r #e &a ecnm(a; cm &! valores; 'r eem'&; <%e '%e#en !er re&ean"e! 'ara e7'&icar &a #e!i$%aa# !cia&*
Seg,n Giddens; 8e4er cinci#e cn Mar7 en <%e &a c&a!e !e 4a!a en cn#icine! ecn9mica! 4e"ia!* Sin em4ar$; a) #! #iferencia! f%n#amen"a&e!. en primer lugar; '!"%&a <%e en !% frmaci9n "am4i>n !n im'r"an"e! "r! fac"re! ecn9mic!; a'ar"e #e &! recnci#! 'r Mar7* +r eem'&; 'ara 8e4er; &a! #ii!ine! #e c&a!e !e #erian n !9& #e& cn"r& n #e &! me#i! #e 'r#%cci9n; !in "am4i>n #e #iferencia! <%e n !n e!"ric"amen"e ecn9mica!*
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
E!"a! frma! #e #iferenciaci9n !n &! cncimien"! ">cnic! ) &a! cre#encia&e! &a! ca&i:cacine! <%e in%)en en e& "i' #e "ra4a <%e &a! 'er!na! '%e#en 4"ener* E! #ecir; &! 'rfe!ina&e! ) #irec"i! $anan m0! ) "ienen mere! cn#icine! #e "ra4a <%e; 'r eem'&; &a! 'er!na! #e @c%e&& a,%& !%! cre#encia&e! e#%ca"ia! &e! "r$an ma)r ca'i"a& en e& merca#* A !% e,; #en"r #e &a c&a!e #e &! "ra4aa#re! <%e rea&i,an "area! man%a&e!; &! ar"e!an! ca&i:ca#! '%e#en a!e$%rar!e !a&ari! m0! a&"! <%e &! <%e "ienen 'ca nin$%na ca&i:caci9n* %n segundo lugar; 8e4er #i!"in$%e "r! #! a!'ec"! 40!ic! #e &a e!"ra"i:caci9n; a#em0! #e &a c&a!e* A %n & #enmina estatus ) a "r partido.
As/= para 6eber la desigualdad social se produce por la ineracci-n de res dimensiones& / #e!i$%aa# ecn9mica; #enmina#a cm '!ici9n #e c&a!e ?e!fera ecn9mica/ 2/ #e!i$%aa# en re&aci9n a& 're!"i$i !cia& ?e!fera !cia&/ 3/ #e!i$%aa# en re&aci9n a& '#er ?e!fera '&("ica/*
A !% e,; 8e4er "iene "ra i!i9n #e &a e!"ra"i:caci9n. %na 'er!'ec"ia m%&"i#imen!ina& #e &a e!"ra"i:caci9n ?Mar7; 'r e& cn"rari; 'en!a4a <%e e& '#er ) e& 're!"i$i !cia& !e #eria4an #e &a '!ici9n ecn9mica; 'r & <%e n e(a ra,9n 'ara e!"%#iar e!a! #imen!ine! 'r !e'ara#/*
%S?A?US& Se$=n 8e4er; e& !"a"%! ace referencia a &a! #iferencia! <%e e7i!"en en"re #! $r%'! en c%an" a &a re'%"aci9n 're!"i$i <%e &e! cnce#en &! #em0!* E! #ecir; a) $r%'! <%e "ienen '!icine! 'rii&e$ia#a! ) <%e !n recnci#! 'r !% $ran 're!"i$i en %na #e"ermina#a !cie#a#* ?L! m>#ic! !n %n eem'& #e >!"!*/ De!#e &a 'er!'ec"ia #e Due. e Inda; e& !"a"%! re're!en"a &a #i!"ri4%ci9n #e& '#er !cia&* De ac%er# cn e!"; e& '#er !cia& e! e& cimien" #e &a frmaci9n #e e!"amen"! $r%'! #e !"a"%! erar<%i,a#!; a!( cm e& '#er ecn9mic & e! #e &a frmaci9n #e c&a!e!* La! #ii!ine! e!"amen"a&e! #e &a !cie#a# n "ienen <%e er cn #iferencia! ecn9mica!; #e '!ici9n en &! merca#! #e 4iene! ) #e "ra4a; !in <%e acen referencia a #iferencia! !cia&e!; e! #ecir;
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
#e 're!"i$i; !"a"%! % nr* E! a!(; <%e &a #i!"ri4%ci9n #e& '#er !cia& 're!"i$i en %na cm%ni#a# cn:$%ra %n r#en e!"amen"a&* Giddens; 'r !% 'ar"e; !ea&a <%e a%n<%e &a c&a!e e!"0 #a#a #e frma 4e"ia; &a '!ici9n #e'en#e #e &a ea&%aci9n !%4e"ia <%e "en$an &a! 'er!na! !4re &a! #iferencia! !cia&e!*
PA(?IDO& Cm !ea&a Giddens; 8e4er '&an"ea <%e en &a! !cie#a#e! m#erna! &a frmaci9n #e 'ar"i#! e! %n a!'ec" im'r"an"e #e& '#er ) '%e#e in%ir en &a e!"ra"i:caci9n; cn in#e'en#encia #e &a c&a!e ) #e &a '!ici9n* E& 'ar"i# #e:ne a %n $r%' #e in#ii#%! <%e "ra4aan cn%n"amen"e 'r<%e "ienen r($ene!; a!'iracine! in"ere!e! cm%ne!*
Cm #iim! an"e!; Mar7 en"en#(a <%e &a c&a!e !cia& e7'&ica4a &a! #iferencia! #e !"a"%! ) &a r$ani,aci9n en 'ar"i#! '&("ic! 8e4er; en cam4i; ar$%men"a4a <%e nin$%n #e e!! 'rce!! '#(a re#%cir!e a &a! #ii!ine! #e c&a!e ?a%n<%e c&aramen"e !e e(an in%i#! 'r e&&a!; ) a !% e, &a '!ici9n ) &a r$ani,aci9n #e &! 'ar"i#! '#(an in%ir en &a! circ%n!"ancia! ecn9mica! #e &! in#ii#%! ) #e &! $r%'!; afec"an# &a c&a!e/* De tal modo, 7eber observaba &ue los partidos pod%an estar basados en preocupaciones &ue e#ced%an las di$erencias de clase, como los or%genes religiosos o los ideales nacionalistas *
Cinci#im! cn Gi##en!; en <%e &! e!cri"! #e 8e4er !4re &a e!"ra"i:caci9n !n im'r"an"e! 'r<%e; a#em0! #e &a c&a!e; m%e!"ran "ra! #imen!ine! #e& fen9men <%e "ienen %na $ran in%encia en &a! i#a! #e &a! 'er!na!* A&$%n! !ci9&$! !!"ienen <%e e& e!<%ema #e 8e4er frece %na 4a!e m0! e7i4&e ) cm'&ea 'ara e& an0&i!i! #e &a e!"ra"i:caci9n <%e e& 'r'rcina# 'r Mar7. en"en#ien# &a #e!i$%aa# #e!#e e!"a 'er!'ec"ia m%&"i#imen!ina&; )a n e! '!i4&e a4&ar #e %na !cie#a# '&ari,a#a en #! c&a!e! !cia&e!*
IMP Am4! e!<%ema! #e c&a!e ) &a e7'&icaci9n f%ncina&i!"a "ienen en &a ac"%a&i#a# #efen!re! ) #e"rac"re!; 'r & <%e e& #e4a"e cn"in=a* L <%e <%erem! #e!"acar e! <%e !ci9&$! cn"em'r0ne! !:!"icarn !%! marc! "e9ric! ) me"#&$(a! 'ara e7'&icar &a! #e!i$%aa#e! en &a !cie#a# ac"%a&* En e!a #irecci9n; '#em! e!"a4&ecer <%e a) 'er!'ec"ia! neomar#istas,
neo8eberianas y neo$uncionalistas.
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
3.3 5os sistemas mundiales' 9m-rica 5atina en el mundo. A!( cm ca#a 'a(! 're!en"a en !% in"erir 'rf%n#a! #i!'ari#a#e! !cia&e!; a e!ca&a '&ane"aria "am4i>n e7i!"en #e!i$%aa#e! en"re &! 'a(!e!*
01u2 caegor/as uili
erirnos a las desigualdades a ni+el global= o bien 09u2 indicadores nos sir+en para medir las desigualdades E& '%n" #e 'ar"i#a #e e!"a !ecci9n !er0 ree7inar !4re &a !i"%aci9n !cia& ) ecn9mica #e Am>rica La"ina* L! in"err$an"e! <%e n! mi&i,an !n am'&i! 'r eem'&. *e#isten di$erencias estructurales entre 9m-rica 5atina y el resto del mundo desarrollado, o se trata m)s bien de grados de desarrollo+ *:uestra situación se debe a &ue la 4odernidad no se implementó de manera e#itosa, o por&ue nuestra 4odernidad tuvo caracter%sticas espec%fcas+
E!"a! 're$%n"a! "am4i>n n! &&ean a in"err$arn! !4re e& &%$ar <%e c%'a Am>rica La"ina en e& cn"e7" $&4a&* Una inicia& ca"e$ri,aci9n #e &a %4icaci9n #e Am>rica La"ina en e& cn"e7" m%n#ia& f%e &a <%e 'r'%! e& ecnmi!"a franc>!; Al>red Sau+ey* Se$=n >&; e& cnce'" #e @"ercer m%n##e!i$na4a a &! 'a(!e! <%e n 'er"enec(an a nin$%n #e &! 4&<%e! enfren"a#! en &a G%erra Fr(a. e& 4&<%e cci#en"a& ?E!"a#! Uni#!; E%r'a Occi#en"a&; a'9n; Cana#0; Crea #e& S%r; A%!"ra&ia ) a&ia#!/ 'er"enec(a a& 'rimer m%n# e& 4&<%e cm%ni!"a ?Uni9n Si>"ica; E%r'a Orien"a&; Cina/ 'er"enec(a a& !e$%n# m%n#* Un #e &! ra!$! e!encia&e! #e& !e$%n# m%n# e! <%e eran !cie#a#e! cn ecnm(a! #e '&ani:caci9n cen"ra&i,a#a!; <%e cnce#(an %n 'a'e& 'e<%e a &a 'r'ie#a# 'ria#a &a cm'e"encia en"re &a! em're!a!* La Uni9n Si>"ica "en(a %na frma m%) carac"er(!"ica #e r$ani,aci9n !cia&; '&("ica ) ecn9mica f%n#amen"a&men"e; era %na cm%ni#a# cm'%e!"a 'r #iferen"e! $r%'! nacina&e! ) c%&"%ra!* R%!ia era e& ma)r #e e&&! ) e& r%!; e& i#ima :cia& #e &a %ni9n* En e!e cn"e7"; Am>rica La"ina 'er"enec(a a& @"ercer m%n#* Sin em4ar$; e!"a inicia& frma #e ca"e$ri,ar a &! 'a(!e! ac"%a&men"e e!"0 en #e!%! 'r<%e &! 'a(!e! #e& 4&<%e !cia&i!"a an #e!ar"ic%&a# m%ca! #e &a! '&("ica! #e a<%e& mmen" i!"9ric
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
a#em0!; 'r<%e im'&ica %n cri"eri e!encia&men"e '&("ic 'ara e!"ra"i:car a &! 'a(!e!*
O"ra manera#e ca"e$ri,ar e! a<%e&&a <%e &! #ii#e en @'a(!e! en (a! #e #e!arr&& ) @'a(!e! #e!arr&&a#!; cn!i#eran# <%e &! 'a(!e! <%e !e enc%en"ran en (a! #e #e!arr&& e!"0n #e a&$%na manera en %na e"a'a #e "ran!ici9n #e!#e %n e!"a# #e !%4#e!arr&& a "r #e '&en #e!arr&& ecn9mic 'r e& cn"rari; a) cier"! 'a(!e! <%e )a an a&can,a# nie&e! '&en! ) 9'"im! #e #e!arr&& ecn9mic*
E& Banc M%n#ia&%"i&i,a %na c&a!i:caci9n #e &! 'a(!e! !e$=n &! in$re!!* E!"a c&a!i:caci9n !e 4a!a en e& in$re! nacina& 4r%" ?INB/ 'er c0'i"a* En 4a!e a !% INB 'er c0'i"a; ca#a ecnm(a !e c&a!i:ca cm #e in$re! 4a; in$re! me#ian ?<%e !e !%4#ii#e en me#ian 4a ) me#ian a&"/ in$re! a&"* E& #a" en cm=n <%e encn"ram! en &a! #iferen"e! ca"e$ri,acine! #e &! 'a(!e! e! <%e iim! en %n m%n# pro>undamene desigual * Se$=n e& n$orme sobre el desarrollo mundial (;;' E&uidad y Desarrollo; #e& Banc M%n#ia&; e!"a! #e!i$%aa#e! !e "ra#%cen en e7"rar#inaria! a!ime"r(a! #e 'r"%ni#a#e!; "an" #en"r #e &a! frn"era! nacina&e! cm en"re &! 'a(!e!* En e& infrme !e a$re$a <%e inc&%! &a mi!ma 'r"%ni#a# 40!ica #e &a i#a e!"0 #i!"ri4%i#a en frma m%) #e!i$%a& 'r eem'&. mien"ra! <%e men! #e &a mi"a# #e& #e &! ni! naci#! en S%ecia m%ere an"e! #e c%m'&ir e& 'rimer a; ca!i e& 5 #e "#! &! naci#! en M,am4i<%e n & cn!i$%e* En e& Sa&a#r; &a "a!a #e mr"a&i#a# infan"i& e! #e& 2 en e& ca! #e &! ni! naci#! #e ma#re! cn cier" nie& #e in!"r%cci9n; ) #e& !i !%! ma#re! carecen #e frmaci9n* En Eri"rea; &a c4er"%ra #e &a inm%ni,aci9n e! 'r97ima a& en &! ni! #e& <%in" m0! ric #e &a '4&aci9n; 'er !9& #e& 5 en e& <%in" m0! '4re* L <%e <%erem! #e!"acar en e!"a 4ree in"r#%cci9n e! <%e &! #iferen"e! cnce'"! <%e %!am! 'ara referirn! a& &%$ar <%e c%'a Am>rica La"ina en e& e!cenari m%n#ia& n !n ne%"r! 'r e& cn"rari; im'&ican %na car$a cnce'"%a& <%e in"en"arem! #e!&in#ar en e!"a !ecci9n*
+ara ana&i,ar &a #e!i$%aa# a e!ca&a $&4a&; &a !ci&$(a ?e!'ec(:camen"e; &a ree7i9n !ci&9$ica &a"inamericana/ #i aria! e7'&icacine!* Di!c%"irem! en"nce!; &a! 'rimera! "er(a! <%e
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
in"en"arn #ar c%en"a #e &a !i"%aci9n #e #e!arr&&; !%4#e!arr&& ) #e!i$%aa# en &a re$i9n. &a "er(a #e &a m#erni,aci9n ) &a "er(a #e &a #e'en#encia*
?%O(IA D% LA MOD%(NI@ACIN& A 'ar"ir #e &a #>ca#a #e& cinc%en"a !e 'r#%ce %n cam4i en &a rien"aci9n #e &a !ci&$(a &a"inamericana; #an# ri$en a & <%e !e #enmin9 &a !ci&$(a ;cien/5ca) * La !ci&$(a cien"(:ca f%e %n mimien" #e renaci9n cn"ra %na !i"%aci9n <%e en e!e mmen" era 'erci4i#a cm ne$a"ia 'ara e& #e!arr&& #e &a ciencia !cia& en &a re$i9n* La cr("ica a'%n"a4a a& !%'%e!" a"ra! "e9ric ) me"#&9$ic en e& <%e !e encn"ra4a &a !ci&$(a a cmien,! #e &a #>ca#a #e J ) &a e!ca!a ine!"i$aci9n em'(rica* E& 4&anc #e &a! cr("ica! #e e!"a crrien"e f%e & <%e !e cn!i#era4a <%e era @'recien"(:c; @'rem#ern ) @'re!ci&9$ic* E!"a 'rimera e"a'a en &a !ci&$(a &a"inamericana; carac"eri,a#a cm #e &! pensadores; "en(a a& en!a) ?&! en!a)! !n e!cri"! cien"(:c!/ cm 'rinci'a& me#i #e cm%nicaci9n* L! &&ama#! 'en!a#re!; eran &! in"e&ec"%a&e! #e Am>rica La"ina <%e cen"rarn !% 'rec%'aci9n en & !cia& ) & '&("ic; ) c%) ra!$ cen"ra& era in"er're"ar &a rea&i#a# !cia& 'ara &%e$ "ran!frmar&a* L! a'r"e! #e &a !ci&$(a cien"(:ca inician %na renaci9n #e &a #i!ci'&ina; !%! cnce'cine!; me"#&$(a ) #e &a frma #e cnce4ir &a re&aci9n rea&i#a#-"ran!frmaci9n* En e!e mmen" i!"9ric; !e recnc(a <%e &a !ci&$(a "en(a %na &ar$a "ra#ici9n en Am>rica La"ina; 'er e!" era a& mi!m "iem' %n 4!"0c%& ) %n a') 'ara e& 4e"i #e e!"a4&ecer %na ciencia em'(rica* Solari '&an"ea <%e. Gino Germani ?%n #e &! inicia#re! #e & <%e !e cnci9 cm !ci&$(a cien"(:ca/ !ea&9 <%e; 'r %n &a#; &a !ci&$(a &a"inamericana era %n apoyo 'r<%e e! %na "ra#ici9n #e @rea&i!m !cia& en &a re$i9n; e! %n e!f%er, 'r cm'ren#er &a rea&i#a# &a"inamericana ); 'r "r; era %n obst)cul o'r<%e cre9 %na !ci&$(a aca#>mica e!">ri&; <%e n "r$a a&r a &a ine!"i$aci9n em'(rica* La !ci&$(a cien"(:ca "% %n #e !%! ma)re! e7'nen"e! en &a teor%a de la modernización. Solari in#ica <%e %n #e &! '!"%&a#! cen"ra&e! #e &a "er(a #e &a m#erni,aci9n e! <%e en &a ac"%a&i#a# &a !cie#a# !e enc%en"ra @en "ran!ici9n; ) e& 'rce! #e #e!arr&& ecn9mic !%'ne %n e!"a# inicia& ) %n e!"a# :na&* +r & "an"; !e
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
en"ien#e <%e c%&mina cn e& 'a! #e %na !cie#a# @"ra#icina& a %na @#e!arr&&a#a* E& e!"a# :na& !e crre!'n#e em'(ricamen"e cn e& #e &a! !cie#a#e! ac"%a&men"e #e!arr&&a#a!* La "er(a #e &a m#erni,aci9n cnci4e; en"nce!; a& desarrollo cm &a a#'ci9n #e 'a%"a! #e cm'r"amien"; ac"i"%#e! ) a&re! i#en"i:ca#! cn &a racina&i#a# ecn9mica m#erna; carac"eri,a#a 'r &a 4=!<%e#a ) 4"enci9n #e &a m07ima 'r#%c"ii#a# ) $anancia* Tam4i>n i#en"i:ca &! '!i4&e! 4!"0c%&! <%e '%e#en !%r$ir en &a '&ena im'&an"aci9n #e &a M#erni#a#; ) #e:ne &! in!"r%men"! #e in"erenci9n ca'ace! #e re!&er ) a&can,ar &! re!%&"a#! #e!ea#! en e& !en"i# #e a'r7imar a ca#a !cie#a# ) naci9n e!e m#e& "e9ric #e !cie#a#*
8uenes; '!"%&a <%e e& !%'%e!" f%n#amen"a& #e &a "er(a #e &a m#erni,aci9n e! &a e#istencia de tipos ideales ?en e& !en"i# e4erian/ en e7"rem! #e %n 'rce! e&%"i. la transición de la sociedad tradicional hacia la sociedad moderna * Se 're!%'ne <%e &a! !cie#a#e! aan,an #e!#e %n e7"rem cn"in% acia "r e7"rem* La! !cie#a#e! &a"inamericana! !e enc%en"ran; #e ac%er# cn e!"; !%4#e!arr&&a#a! 'r<%e "ienen carac"er(!"ica! "ra#icina&e! <%e &e! im'i#en !er '&enamen"e m#erna!* ?E! cm %na eca; a& 'rinci'i e!"a e& !%4#e!arr&& ) en &a '%n"a #e &a eca e!"a &a m#erni#a# &a! !cie#a#e! #e4en ir aan,an# 7 a( 'ara &&e$ar a& ma)r $ra# #e #e!arr&&*/ Sc Tra#icina& #e!arr&&a#a
Scie#a# M#erna )
E! #ecir; &a !cie#a# ac"%a& e! %na @!cie#a# en "ran!ici9n* E& 'rce! #e #e!arr&& ecn9mic !%'ne %n e!"a# inicia& ) %n e!"a# :na& ) &! !ci9&$! <%e "ra4aan en e!"a rien"aci9n & cnci4en cm e& "r0n!i" #e %na !cie#a# @"ra#icina& a %na !cie#a# @#e!arr&&a#a* E& ra!$ f%n#amen"a& #e& "i' #e !cie#a# in#%!"ria& m#erna e! e& <%e !e cn!i#era en e& cnce'" #e secularización; e& c%a& #e!i$na %n 'rce! cm'%e!" 'r "re! "i'! #e cam4i! cn"in%!. a/ cam4i! #e &a e!"r%c"%ra nrma"ia 're#minan"e; en ">rmin! #e <%e &! in#ii#%! !e en ca#a e, men! cn!"rei#! a ac"%ar !e$=n &a! frma! e!"ric"amen"e 'ree!"a4&eci#a!; m%&"i'&ic0n#!e &a!
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
!i"%acine! en <%e '%e#en '"ar &(ci"amen"e en"re #ier!a! a&"erna"ia! 4/ #e &a in!"i"%cina&i,aci9n #e & "ra#icina& !e 'a!a a &a in!"i"%cina&i,aci9n #e& cam4i; !e &e$i"ima &a innaci9n; e"c>"era c/ e!'ecia&i,aci9n crecien"e #e &a! in!"i"%cine! ) !%r$imien" #e !i!"ema! a&ra"i! e!'ec(:c! ) re&a"iamen"e a%"9nm! 'ara ca#a e!fera in!"i"%cina&* A!(; !i en &a !cie#a# "ra#icina& &a fami&ia era &a in!"i"%ci9n en e& !en #e &a c%a& c%rr(an "#! &! !%ce!! #e &a i#a #e !%! miem4r! ?en "an" <%e a#em0! #e &a re&aci9n #e 'aren"e!c encn"ra4an a&&( !% &%$ar #e "ra4a; 'r !er %na %ni#a# ecn9mica; ) a'ren#(an ) a#<%ir(an a4i&i#a#e! 'ara e& #e!em'e #e :ci!; e"c*/; en &a !cie#a# m#erna &a! %ni#a#e! ecn9micc%'acina&e! en &a! <%e c%rre &a i#a &a4ra& #e !%! miem4r! !e #i!"in$%en #e &a fami&ia ) !e cn!"i"%)en #e m4re! n &i$a#! 'r &a,! #e 'aren"e!c; c%)a e#%caci9n !e rea&i,a en e& marc #e &a! e!c%e&a!; e"c>"era; en #n#e &a! ac"ii#a#e! ecn9mica!; e#%cacina&e! ) #em0! !e "rnan re&a"iamen"e a%"9nma!* E! #ecir; &a !cie#a# in#%!"ria& m#erna !e carac"eri,a 'r &a i$encia crecien"e #e 'cine!; &a cn!"an"e #ii!i9n ) e!'ecia&i,aci9n #e& "ra4a; &a ace'"aci9n ) a&raci9n crecien"e #e& cam4i ) &a "ran!frmaci9n* En "a& marc; &a !ec%&ari,aci9n #e& cncimien"; &a "ecn&$(a ) &a ecnm(a cn#%cen a& em'&e ca#a e, ma)r #e f%en"e! ener$>"ica! #e a&" '"encia& ) a &a ma7imi,aci9n #e &a e:ciencia en &a 'r#%cci9n #e 4iene! ) !erici!* La! i#ea! #e (osoB ?ecnmi!"a e!"a#%ni#en!e/; !in"e"i,an &! '!"%&a#! #e &a "er(a #e &a m#erni,aci9n* F%e R!" <%ien mer e7're!9 e!"a "er(a #e& #e!arr&&; &a c%a& #min9 e& 'en!amien" #e &a! #>ca#a! #e &! cinc%en"a ) !e!en"a* S(n"e!i! #e &a! i#ea! #e R!". / La !i"%aci9n inicia& e! &a !cie#a# "ra#icina&* La carac"er(!"ica #e e!"a !cie#a# e! &a #e %na e!"r%c"%ra cn f%ncine! #e 'r#%cci9n &imi"a#a! ) cn %n #e!arr&& cien"(:c "am4i>n r%#imen"ari* E!" n !i$ni:ca <%e &a !cie#a# "ra#icina& f%e!e ""a&men"e e!"0"ica* Sin em4ar$; &a fa&"a #e ciencia ) "ecn&$(a m#erna! '%! &(mi"e! a !% m# #e r$ani,aci9n* R!" carac"eri,a e!"a !cie#a# "ra#icina& en f%nci9n #e !% 4a!e a$r(c&a; !% frma #e $4iern 4a!a#a en e& c&an ) &a men"a&i#a# fa"a&i!"a*
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
2/ La !e$%n#a e"a'a #e& 'rce!; "iene <%e e!"a4&ecer cn#icine! 'reia! 'ara e& #e!'e$%e acia e& crecimien" a%"!!"eni#* E& eem'& <%e !e #a e! E%r'a Occi#en"a& a :ne! #e& !i$& II ) cmien,! #e& III; c%an# &a !cie#a# me#iea& !e #e!in"e$ra; &a ciencia m#erna crece ) e& cmerci !e #e!arr&&a* En "a& 'er(# i!"9ric cmien,a e& 'rce! #e reacer &a !cie#a# "ra#icina&* 3/ La "ercera e"a'a !e %e&e @nrma&* R!"; !!"iene <%e e& #e!'e$%e im'&ica &a !%'eraci9n #e &! ie! 4&<%e! ) re!i!"encia! a& crecimien"* Ha) enc&ae! &imi"a#! #e ac"ii#a# m#erna <%e :na&men"e !e e7'an#en ) &&e$an a #minar e& cn%n" #e &a !cie#a#* En %na #>ca#a #! &a e!"r%c"%ra 40!ica #e &a ecnm(a !e "ran!frma #e "a& manera <%e a) %na "a!a cn!"an"e #e crecimien" <%e '%e#e !er !!"eni#a re$%&armen"e* E& im'%&! inicia& !e #eria #e& aance "ecn&9$ic ) #e &a frmaci9n #e& ca'i"a& !cia& :* E& 'a(! <%e eem'&i:ca e!"e 'rce! #e #e!'e$%e e! &a In$&a"erra #e :na&e! #e& !i$& III ) 'rinci'i! #e& I* +ara alencia; e& #e!'e$%e #e a&$%n! 'a(!e! #e Am>rica La"ina cm Bra!i&; M>7ic; Ci&e Ar$en"ina '%e#e !i"%ar!e e! e!"e 'er(#; 'r<%e cinci#en ?a $r! m#/ cn e& 'rce! #e in#%!"ria&i,aci9n 'r !%!"i"%ci9n #e im'r"acine! <%e #e9 a"r0! a &a iea ecnm(a 'rimari-e7'r"a#ra* A%n<%e n &a #e!man"e&9; !in <%e &a ref%ncina&i,9 en e& cn"e7" #e &a e7'an!i9n #e& ca'i"a&i!m* J/ En &a c%ar"a e"a'a a) %n 'er(# &ar$ #e 'r$re! ); cm cn!ec%encia #e e!"; &a! in#%!"ria! aan,an; ma#%ran ) !e e!"a4i&i,an !%ce#e %na e"a'a #e 4%en a%!"e a &! mecani!m! !cia&e! e in!"i"%cina&e!. cn e& "iem' !e e!"a4&ecen %na ecnm(a ) %na !cie#a# ma#%ra! <%e !e 4a!an en &a a4!rci9n #e n%ea! "ecn&$(a! $enera#a! in"ernamen"e* Se 'a!a #e %na !i"%aci9n #n#e %na 'r'rci9n #e& in$re! nacina& !e iner"(a en im'r"acine! a %na iner!i9n ) &a !%!"i"%ci9n #e &a! mi!ma!* E!" 'ermi"e &a 'r#%cci9n ma!ia #e mercanc(a! #e!"ina#a! a &a e7'r"aci9n a "r! 'a(!e!*
5/ La <%in"a e"a'a; e! e& 'er(# #e cn!%m ma!i &! !ec"re! 'rinci'a&e! !e a'ar"an #e &a! in#%!"ria! 'e!a#a! acia e& a4a!"ecimien" #e 4iene! #e cn!%m #%ra#er! ) !erici! en e& merca# #e cn!%m* La !cie#a# a efec"%a# e& "an 4%!ca# cam4i acia %na m#erni,aci9n*
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
Si 4ien en e!"e mmen" i!"9ric a) #iferen"e! "er(a! #e& #e!arr&&; !e$=n alencia e& #enmina#r cm=n '%e#e !in"e"i,ar!e en #! '!"%&a#! <%e in%ir0n &a! ciencia! !cia&e! a!"a n%e!"r! #(a! !4re "#; en &a me"#&$(a 'ara cm'arar !cie#a#e! in#%!"ria&e! #e!arr&&a#a! ) !cie#a#e! !%4#e!arr&&a#a! ) #e'en#ien"e!* L! '%n"! en cm=n !n &! !i$%ien"e!. a/ E& !%4#e!arr&& e! %na e"a'a 'reia ) nece!aria 'ara a&can,ar %n ca'i"a&i!m '&en* E& cr&ari #e e!"a "e!i! e! <%e a) %n continuum en %n 'rce! &inea& #e #e!arr&&; #n#e e! nece!ari re%nir cn#icine! #e &a 'rimera e"a'a 'ara '#er a&can,ar &a '&eni"%#* 4/ La !e$%n#a "e!i! e! #e r#en me"#&9$ic* Se e7're!a en %n cn%n" #e 'ar0me"r! frma&e! 'ara me#ir e& !%4#e!arr&&; !e %"i&i,an (n#ice! cm. a&fa4e"i,aci9n; n%"rici9n; na"a&i#a# ) mr"a&i#a#; in$re! 'er c0'i"a; nie&e! #e '4re,a* E!"! in#ica#re! e7're!an e& nie& en e& <%e !e enc%en"ra %na !cie#a# en re&aci9n a& continuum e&%"i*
?%O(IA D% LA D%P%ND%CIA& Cm !ea&a ?!eoonio dos Sanos ?%n #e &! f%n#a#re!/; e!"a "er(a !%r$i9 en Am>rica La"ina en &! a! VW 'ara e7'&icar &a! n%ea! carac"er(!"ica! #e& #e!arr&& #e'en#ien"e #e &a re$i9n* E!"a 'er!'ec"ia ana&("ica e! %na cr("ica a& marc in"er're"a"i #e &! an"erire! m#e&! e7'&ica"i!; cm &a "er(a #e &a m#erni,aci9n; <%e 'n(an >nfa!i! en %n !%'%e!" !%4#e!arr&& #e &a! !cie#a#e! &a"inamericana!* Si 4ien a<%( acem! referencia a &a "er(a #e &a #e'en#encia cm %n c%er' ceren"e #e an0&i!i!; en rea&i#a# !e "ra"a m0! 4ien #e %n cn%n" #e a%"re! cn i#ea! <%e m%ca! ece! n e!"ar(an #e ac%er#* Ba e!"e cn"e7" e! m0! a#ec%a# a4&ar #e "er(a! #e &a #e'en#encia en '&%ra& ) n en !in$%&ar* De4em! %4icarn! "em'ra&men"e; en &a !e$%n#a mi"a# #e &! a! !e!en"a ) &! inici! #e &! !e"en"a; #n#e &a ree7i9n !ci&9$ica &a"inamericana e!"% re&acina#a f%er"emen"e cn &a 'r4&em0"ica #e &a #e'en#encia ) &a incr'raci9n #e e!"a ca"e$r(a f%e %n #e &! e&emen"! cen"ra&e! #e &a! ciencia! !cia&e! #e a<%e&&! a!* Un #e &! $ran#e! #e!af(! <%e enfren"9 &a !ci&$(a #e &a >'ca f%e e7'&icar &a !i"%aci9n en &a <%e !e encn"ra4a Am>rica La"ina* E& cn"e7" !ci '&("ic carac"eri,a# 'r ec! cm e& Ma) Franc>! #e WX; e& Cr#4a, en W; ) #iferen"e! een"!
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
c%&"%ra&e! #e ra#ica&i,aci9n '&("ica; "% 'rf%n#! im'ac"! en e& cam' #e &a! ciencia! !cia&e! en $enera& ) &a !ci&$(a en 'ar"ic%&ar* +ara Osorio; a) #! $ran#e! 'rce!! <%e marcarn &a i!"ria ) e& c%r! #e &a! ciencia! !cia&e! &a"inamericana! en &! a! !e!en"a ) <%e f%ern &a 4a!e #e &a "er(a #e &a #e'en#encia*%l primero #e e&&! f%e &a Re&%ci9n C%4ana; <%e cn!"i"%)9 %n #e &! 'rinci'a&e! 'ar0me"r! en &a! #e:nicine! "e9rica! ) '&("ica! #e& cn"inen"e en &a >'ca* E!"e 'rce!; '%! en a<%e $ran 'ar"e #e &a! in"er're"acine! #e& mar7i!m c&0!ic 'ara en"en#er &a rea&i#a# &a"inamericana ) 4&i$9 a re'en!ar &! m#e&! e7'&ica"i!* %l segundo >acor; <%e inci#e en e& !%r$imien" #e e!"a "er(a e! &a crecien"e in"e$raci9n #e& 'rce! 'r#%c"i #e &a! ecnm(a! #e Am>rica La"ina cn e& ca'i"a& e7"raner; en &! a! cinc%en"a ) !e!en"a* N!"r! '#em! a$re$ar %n ercer e+eno #e im'r"ancia. en &a #>ca#a #e& !e!en"a c%&minan &! 'rce!! #e #e!c&ni,aci9n #e a&$%n! 'a(!e! #e frica ) A!ia* E! im'r"an"e en"en#er e& cn"e7" #e !%r$imien" #e &a "er(a #e &a #e'en#encia* +r e!"a ra,9n; 'rf%n#i,arem! en e& "9'ic re"man# &a e7'!ici9n #e ?!eoonio dos Sanos* +ara #! San"!; &a! ciencia! !cia&e! en &a re$i9n cmen,arn a reear %na n%ea rea&i#a#* Cm im! en &a! !eccine! an"erire!; &a! ciencia !cia&e! !e a4(an cn!"i"%i# en e& !i$& I en "rn a &a e7'&icaci9n #e &a Re&%ci9n In#%!"ria& ) #e& !%r$imien" #e &a cii&i,aci9n cci#en"a& cm %n $ran 'rce! !cia& crea#r #e &a m#erni#a# <%e crre!'n#(a a %n n%e e!"a#i cii&i,a"ri; re're!en"a# a ece! cm re!%&"a# i!"9ric #e &a acci9n #e &a! f%er,a! ecn9mica! ) !cia&e!; cm !n e& merca# ) &a! 4%r$%e!(a! nacina&e!* En "ra! circ%n!"ancia!; &a! ciencia! !cia&e! a'arecen cm e& re!%&"a# #e %n m#e& #e cn#%c"a racina& #e& m-ecnmic%! ) #e& in#ii#% racina&i!"a ) %"i&i"ari; <%e !er0n e7're!i9n =&"ima #e &a na"%ra&e,a %mana; c%an# >!"a <%e#e &i4era#a #e "ra#icine! ) mi"! an"i%man!* O"ra! ece!; e!"a! cn<%i!"a! ecn9mica!; '&("ica! ) c%&"%ra&e! !e 're!en"ar0n cm 'r#%c" #e %na !%'eriri#a# racia& c%&"%ra& #e E%r'a* +ara #! San"!; e! &a cri!i! #e& c&nia&i!m ?inicia#a en &a I G%erra M%n#ia& ) acen"%a#a #e!'%>! #e &a "erminaci9n #e &a II G%erra M%n#ia&/ &a <%e 'n#r0 en #i!c%!i9n a&$%n! #e &! !%'%e!"! #e &a e&%ci9n i!"9rica* +r eem'&; &a #err"a na,i &&e9 a reca,ar &a i#ea #e %na !%'%e!"a e7ce'cina&i#a# e%r'ea ) &a !%'eriri#a# racia&* La i#ea #e <%e &a m#erni#a# #e4er(a !er "ra"a#a cm %n fen9men %nier!a&; cm %n e!"a#i !cia& <%e "#! &! '%e4&!
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
#e4er(an a&can,ar; )a <%e e! e& #e!arr&& '&en #e %na !cie#a# #emcr0"ica ?<%e &! 'a(!e! ic"ri!! i#en"i:ca4an cn e& &i4era&i!m nr"eamerican e in$&>! ) 'r "ra 'ar"e cn e& !cia&i!m r%!/; en"ra en cri!i!*
Solari ) !%! c&a4ra#re!; !ea&an <%e e!"e enf<%e &a"inamerican; cnci# cm "er(a #e &a #e'en#encia; '!"%&a. a/ %na in"e$raci9n #e &a! ciencia! !cia&e! ) &a i!"ria 4/ e& #e!arr&& e! cnce4i# #e %na manera m%) #iferen"e c/ cn!i#erar cm e&emen" e!encia& #e &a e7'&icaci9n &a in!erci9n #e &a! !cie#a#e! &a"inamericana! en e& !i!"ema ca'i"a&i!"a m%n#ia& #/ cn!i#erar e& 'r4&ema '&("ic ) e& 'a'e& #e& E!"a# e/ i#en"i:car &a! !i"%acine! e!"r%c"%ra&e! 40!ica! ) &a! frma! en <%e !e !%ce#iern en Am>rica La"ina* E& '%n" f%n#amen"a& #e &a e7'&icaci9n e! ana&i,ar &a in!erci9n #e &a! !cie#a#e! &a"inamericana! en e& !i!"ema ca'i"a&i!"a m%n#ia&* E! #ecir; n e7i!"en $ra#! #e #e!arr&&. & <%e encn"ram! !n 'a%"a! i!"9rica! #e e7'&"aci9n #e %n! 'a(!e! !4re "r! ) %n !i!"ema ecn9mic m%n#ia& in"ercnec"a# ) #e!i$%a&* Cm !ea&a Dos Sanos; &a "er(a #e &a #e'en#encia; <%e !%r$i9 en Am>rica La"ina en &! a! VW; in"en"9 e7'&icar &a! n%ea! carac"er(!"ica! #e& #e!arr&& #e'en#ien"e <%e !e a4(an im'&an"a# en &! 'a(!e! &a"inamerican!* De!#e &a #>ca#a #e& V3; &! 'a(!e! !e a4(an rien"a# en &a #irecci9n #e &a in#%!"ria&i,aci9n; carac"eri,a#a 'r &a !%!"i"%ci9n #e 'r#%c"! in#%!"ria&e! im'r"a#! #e &a! '"encia! 'r &! 'r#%ci#! en in#%!"ria! nacina&e!* De inme#ia"; "ermina# e& cic& #e're!i ?carac"eri,a# 'r #! $%erra! m%n#ia&e!; %na cri!i! $&4a& ) &a e7acer4aci9n #e& 'r"eccini!m ) e& nacina&i!m/; !e re!"a4&ec(a a "ra>! #e &a e$emn(a nr"eamericana &a in"e$raci9n #e &a ecnm(a m%n#ia&* E& ca'i"a&; cncen"ra# en a<%e& mmen" en &! E!"a#! Uni#!; !e e7'an#i9 acia e& re!" #e& m%n# en 4%!ca #e 'r"%ni#a#e! #e iner!ine! <%e !e cncen"rarn en e& !ec"r in#%!"ria&* En e!"! a! #e cri!i!; &a ecnm(a nr"eamericana $enera&i,9 e& fr#i!m cm r>$imen #e 'r#%cci9n ) circ%&aci9n; ) #i inici; inc&%!; a &a re&%ci9n cien"(:c-"ecn&9$ica en &! a! J* La 'r"%ni#a# #e %n n%e cic& e7'an!i #e &a ecnm(a m%n#ia& e7i$(a &a e7'an!i9n #e e!"a! carac"er(!"ica! ecn9mica! a nie& '&ane"ari* E!"a f%e &a "area <%e e& ca'i"a& in"ernacina& a!%mi9; "enien# cm 4a!e #e 'eraci9n &a enrme ecnm(a nr"eamericana ) !% '#er! E!"a# nacina&; a#em0! #e %n !i!"ema #e in!"i"%cine! in"ernacina&e! e!"a4&eci# en Bre""n 8#!*
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
Im'&an"a#a #e manera e&emen"a& en &! a! V3 ) VJ; &a in#%!"ria en &! 'a(!e! #e'en#ien"e! ) c&nia&e! !iri9 #e 4a!e 'ara e& n%e #e!arr&& in#%!"ria& #e '!$%erra ) "ermin9 ar"ic%&0n#!e cn e& mimien" e7'an!i #e& ca'i"a& in"ernacina&; c%) n=c&e e!"a4a frma# 'r &a! em're!a! m%&"inacina&e! crea#a! en"re &! a! VJ a& VW* E!"a n%ea rea&i#a# re!'n#(a a &a nci9n #e <%e e& !%4#e!arr&& !i$ni:ca4a &a fa&"a #e #e!arr&&* E!"e f%e e& cn"e7" 'ara cm'ren#er #! cara! #e %n mi!m 'rce!. &a '&ena im'&emen"aci9n #e& #e!arr&& #e& ca'i"a&i!m ) #e %n !i!"ema m%n#ia& #e 'r#%cci9n 'r#%c(a #e manera !im%&"0nea &! ec! <%e !e e!"a4an e!"%#ian#. #e!arr&& ) !%4#e!arr&&* Fina&men"e; #! San"! !ea&a e& '%n" cen"ra& #e !% ar$%men"aci9n* +ara e& a%"r; !i &a "er(a #e& #e!arr&& ) #e& !%4#e!arr&& eran e& re!%&"a# #e &a !%'eraci9n #e& #mini c&nia& ) #e &a a'arici9n #e 4%r$%e!(a! &ca&e!; #e!e!a! #e encn"rar %n camin <%e &e! 'ermi"iera 'ar"ici'ar en &a e7'an!i9n #e& ca'i"a&i!m m%n#ia&; &a "er(a #e &a #e'en#encia; !%r$i#a en &a !e$%n#a mi"a# #e &a #>ca#a #e W; re're!en"9 %n e!f%er, cr("ic 'ara cm'ren#er &a &imi"aci9n #e %n #e!arr&& inicia# en %n 'er(# i!"9ric en <%e &a ecnm(a m%n#ia& )a a4(a !i# cn!"i"%i#a 4a &a e$emn(a #e enrme! $r%'! ecn9mic! ) '#er!a! f%er,a! im'eria&i!"a!; a=n c%an# %na 'ar"e #e >!"a! en"ra4a en cri!i! a4rien# &a 'r"%ni#a# 'ara e& #e!arr&& #e& 'rce! #e #e!c&ni,aci9n*
Dos imporanes Dependencia&
anecedenes
de
la
?eor/a
de
la
a/ E& !%r$imien" #e %na "ra#ici9n cr("ica a& e%r-cen"ri!m; im'&(ci" en &a "er(a #e& #e!arr&&* Se #e4en inc&%ir; en e!"e ca!; &a! cr("ica! nacina&i!"a! a& im'eria&i!m e%r-nr"e-american ) &a cr("ica a &a ecnm(a nec&0!ica #e Ra=& +re4i!c ) #e &a CE+AL ?Cmi!i9n Ecn9mica 'ara Am>rica La"ina/* b E& #e4a"e &a"inamerican !4re e& !%4#e!arr&&; <%e "iene cm 'rimer an"ece#en"e e& #e4a"e en"re e& mar7i!m c&0!ic ) e& nemar7i!m; en e& c%a& !e #e!"acan &a! :$%ra! #e +a%& Baran ) +a%& See,)* Las ideas cenrales de la eor/a de la dependencia son EDos Sanos= FH& / e& !%4#e!arr&& e!"0 cnec"a# #e manera e!"reca cn &a e7'an!i9n #e &! 'a(!e! in#%!"ria&i,a#! 2/ e& #e!arr&& ) e& !%4#e!arr&& !n a!'ec"! #iferen"e! #e& mi!m 'rce! %nier!a&
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
3/ e& !%4#e!arr&& n '%e#e !er cn!i#era# cm &a cn#ici9n 'rimera 'ara %n 'rce! e&%cini!"a J/ &a #e'en#encia; cn "#; n e! !&amen"e %n fen9men e7"ern; !in <%e !e mani:e!"a "am4i>n en #iferen"e! frma! en &a e!"r%c"%ra in"erna ?!cia&; i#e&9$ica ) '&("ica/*
Una #e &a! carac"er(!"ica! #e e!"a n%ea "er(a f%e &a interdisciplina, in!'ira#a #e a&$%na manera en %na e7"en!a "ra#ici9n in"e&ec"%a& &a"inamericana #e 'en!a#re! <%e "%iern a& ensayo cm 'rinci'a& me#i #e cm%nicaci9n* E!"a! ri$ina&e! 'r'%e!"a! me"#&9$ica! !%'era4an &a! a'&icacine! #e "er(a!; me"#&$(a! 'r'%e!"a! cien"(:ca! im'r"a#a! #e &! 'a(!e! cen"ra&e! ) cmen,arn a a4rir %n cam' "e9ric 'r'i; cn me"#&$(a 'r'ia ) %na i#en"i#a# e!'ec(:ca* Sin"e"i,am! &! '%n"! <%e #e4e "ener &a "er(a #e &a #e'en#encia en &a ac"%a&i,a#; cm e!c%e&a #e 'en!amien" <%e 4%!<%e in"er're"ar; ara; &a rea&i#a# !cia& &a"inamericana. * La "er(a !cia& !e #e4e #e!'ren#er #e !% e7"rema e!'ecia&i,aci9n ) re"mar &a "ra#ici9n #e &a! $ran#e! "er(a! e7'&ica"ia! cn e& 4e"i #e rer#enar e& !i!"ema #e in"er're"aci9n #e& m%n# cn"em'r0ne*
2* E!"a rein"er're"aci9n #e4e !%'erar; !4re "#; &a i#ea #e <%e e& m# #e 'r#%cci9n ca'i"a&i!"a; !%r$i# en E%r'a en e& !i$& III; e! &a referencia f%n#amen"a& #e %na n%ea !cie#a# m%n#ia&* E!"e fen9men #e4e !er i!" cm %n e'i!#i &ca&i,a#; 'ar"e #e %n 'rce! i!"9ric m0! $&4a& <%e en%e&e &a in"e$raci9n #e& cn%n" #e &a! e7'eriencia! cii&i,a#ra! en %na n%ea cii&i,aci9n '&ane"aria; '&%ra&i!"a ) n e7c&%!ii!"a; 4a!a#a en &a n !%4r#inaci9n #e& m%n# a nin$%na !cie#a# #e"ermina#a* 3* La frmaci9n ) e&%ci9n #e& !i!"ema m%n#ia& ca'i"a&i!"a #e4e rien"ar e& an0&i!i! #e &a! e7'eriencia! nacina&e!; re$ina&e! ) &ca&e!; 4%!can# re!ca"ar &a! #in0mica! i!"9rica! e!'ec(:ca! cm 'ar"e #e %n e!f%er, cn%n" #e &a %mani#a# 'r !%'erar &a frma e7'&"a#ra; e7'r'ia"ria; cncen"ra#ra ) e7c&%)en"e en <%e e!"e !i!"ema e&%cin9* J* E& an0&i!i! #e e!"e 'rce! i!"9ric #e4e re!ca"ar !% frma c(c&ica; 'rc%ran# !i"%ar &! a!'ec"! ac%m%&a"i! en e& in"erir #e !%!
25
SOCIOLOGIA GENERAL MODULO 3
DAMIANO ECHASENAGUE
&(mi"e!; e!"a4&eci#! 'r &a e&%ci9n #e &a! f%er,a! 'r#%c"ia!; ) &a! re&acine! !cia&e! #e 'r#%cci9n; &a %!"i:caci9n i#e&9$ica #e e!"a! re&acine! ) &! &(mi"e! #e& cncimien" %man* 5* En e!"e !en"i#; &a e&%ci9n #e &a ciencia !cia& #e4e !er en"en#i#a cm 'ar"e #e %n 'rce! m0! $&4a& #e &a re&aci9n #e& m4re cn &a na"%ra&e,a. &a !%)a 'r'ia; &a inme#ia"a; &a am4ien"a& ) e& c!m!; !& a'aren"emen"e a%!en"e #e &a #in0mica #e &a %mani,aci9n* E!" e!; e&&a #e4e !er en"en#i#a cm %n mmen" #e %n 'rce! m0! am'&i #e #e!arr&& #e &a !%4e"ii#a# %mana; cm'%e!"a #e in#ii#%! ) '%e4&! <%e e!"0n cn!"r%)en# e& f%"%r !iem're a4ier" #e e!"a! re&acine!*