Turkce6 Doku Ogretmen

‹LKÖ⁄RET‹M

Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

Hatice BIYIKLI

Yaflar ÖZTAfi

Millî E¤itim Bakanl›¤› Talim ve Terbiye Kurulunun 25.12.2008 tarih ve 239 say›l› karar› ile 2009 – 2010 ö¤retim y›l›ndan bafllayarak 5 (befl) y›l süreyle ders kitab› olarak kabul edilmifltir.

ISBN 978 - 9944 - 365 - 28 - 4

YAYINCILIK T‹CARET ANON‹M fi‹RKET‹

Ali Suavi Sokak Nu.: 1/4 06570 - Maltepe / ANKARA tel. – belgeç: (0.312) 232 05 54 • 231 35 23

TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

1

Her hakk› sakl›d›r ve Doku Yay›nc›l›k San. ve Tic. Afi’ne aittir. Kitab›n içindeki flekil, yaz›, resim ve grafikler yay›nevinin izni olmadan al›namaz, ço¤alt›lamaz ve bas›lamaz.

Editör Ergun ERCAN o Dil Uzman› Münevver O⁄AN o Görsel Tasar›m Saime Baflak B‹LG‹N o Program Gelifltirme Uzman› Göksan BAY‹S o Ölçme ve De¤erlendirme Uzman› Banu KOÇ o Rehberlik Uzman› Zuel OKUMUfi Ankara, 2012 Bask›, Cilt: Özgün Matbaac›l›k San. ve Tic. Afi Ankara-Polatl› Devlet Karayolu 52. km. Özgün Grup Sitesi, Temelli Beldesi / Polatl› - ANKARA tel.: 0312 645 19 10 (PBX) • belgeç: 0312 645 19 19


2

‹ST‹KLÂL MARfiI Korkma, sönmez bu flafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin y›ld›z›d›r, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Bast›¤›n yerleri “toprak!” diyerek geçme, tan›: Düflün alt›ndaki binlerce kefensiz yatan›. Sen flehit o¤lusun, incitme, yaz›kt›r, atan›: Verme, dünyalar› alsan da, bu cennet vatan›.

Çatma, kurban olay›m, çehreni ey nazl› hilâl! Kahraman ›rk›ma bir gül! Ne bu fliddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlar›m›z sonra helâl... Hakk›d›r, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!

Kim bu cennet vatan›n u¤runa olmaz ki fedâ? fiühedâ f›flk›racak topra¤› s›ksan, flühedâ! Cân›, cânân›, bütün var›m› als›n da Huda, Etmesin tek vatan›mdan beni dünyada cüdâ.

Ben ezelden beridir hür yaflad›m, hür yaflar›m. Hangi ç›lg›n bana zincir vuracakm›fl? fiaflar›m! Kükremifl sel gibiyim, bendimi çi¤ner, aflar›m. Y›rtar›m da¤lar›, enginlere s›¤mam, taflar›m.

Ruhumun senden, ‹lâhi, fludur ancak emeli: De¤mesin mabedimin gö¤süne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki flahadetleri dinin temeliEbedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

Garb›n âfâk›n› sarm›flsa çelik z›rhl› duvar, Benim iman dolu gö¤süm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nas›l böyle bir iman› bo¤ar, “Medeniyet!” dedi¤in tek difli kalm›fl canavar?

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- tafl›m, Her cerîhamdan, ‹lâhi, boflan›p kanl› yafl›m, F›flk›r›r ruh–› mücerred gibi yerden na’fl›m; O zaman yükselerek arfla de¤er belki bafl›m.

Arkadafl! Yurduma alçaklar› u¤ratma, sak›n. Siper et gövdeni, dursun bu hayâs›zca ak›n. Do¤acakt›r sana va’detti¤i günler Hakk’›n... Kim bilir, belki yar›n, belki yar›ndan da yak›n.

Dalgalan sen de flafaklar gibi ey flanl› hilâl! Olsun art›k dökülen kanlar›m›n hepsi helâl. Ebediyen sana yok, ›rk›ma yok izmihlâl: Hakk›d›r, hür yaflam›fl, bayra¤›m›n hürriyet; Hakk›d›r, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!

Mehmet Âkif Ersoy


3

ATATÜRK’ÜN GENÇL‹⁄E H‹TABES‹

Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin, en k›ymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni, bu hazineden, mahrum etmek isteyecek, dahilî ve haricî, bedhahlar›n olacakt›r. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye at›lmak için, içinde bulunacağ›n vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok nâmüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatan›n, bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün ordular› dağ›t›lm›ş ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ h›yanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlilerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâd›! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen; Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmakt›r! Muhtaç olduğun kudret, damarlar›ndaki asîl kanda, mevcuttur!


4

MUSTAFA KEMAL ATATÜRK TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

5

Ö N

T

S Ö Z

ÜRKÇE Dersi Ö¤retim Program›’na göre haz›rlanan 6. s›n›f Türkçe

ders kitab›, ö¤renci çal›flma kitab› ve ö¤retmen k›lavuz kitab›ndan

oluflmaktad›r. Ö¤retmen k›lavuz kitab›nda, ders kitab›n›n ve ö¤renci çal›flma kitab›n›n küçültülmüfl sayfalar› da bulunmaktad›r. Ö¤retmen k›lavuz kitab›, ö¤retmeni derse ve ö¤renci çal›flma kitab›na yönlendiren ifadeleri içermektedir. Ö¤retmenlerin Türkçe derslerini verimli, etkili ve ifllevsel bir biçimde iflleyebilmeleri için gerekli aç›klamalar yap›lm›fl, bilgiler verilmifltir. Türkçe dersinin dinleme, okuma, konuflma, yazma, dil bilgisi ö¤renme alanlar›na yönelik olarak ö¤rencilerin ulaflmas› hedeflenen kazan›mlar, metin iflleme sürecinde ayr›nt›lar›yla ifllenmifltir. Metinler yoluyla ifllenilmesi öngörülen kazan›mlar, metin bafllar›nda bir tablo biçiminde sunulmufltur. Ö¤rencilerin ö¤renme alanlar›yla ilgili becerilerini pekifltirebilmek için programdaki kazan›mlar farkl› metinler arac›l›¤›yla tekrarlanarak ifllenmifltir. Türkçe ö¤retmenleri, içinde bulunduklar› koflullar› de¤erlendirerek metne yönelik kazan›mlarda ekleme ya da ç›karma gibi de¤ifliklikler yapabilirler. Metin iflleme sürecinde ö¤renme alanlar›na yönelik ilgili haz›rl›k çal›flmalar› planlanm›flt›r. Haz›rl›k çal›flmalar›ndaki amaç, ö¤renciyi ifllenecek temaya, metne ya da konuya yaklaflt›rmak, yap›land›r›c› yaklafl›m›n temeli olan haz›r bulunuflluklar›ndan yararlanma olana¤› sa¤lamakt›r. Bu amaçla okuma, dinleme materyalleri, aç›k uçlu sorular ve farkl› ö¤renme etkinliklerine bu bölümde yer verilmifltir. Ö¤retmen k›lavuz kitab›nda metin iflleme sürecinin ikinci basama¤›nda, okuma ö¤renme alan›nda okudu¤unu anlama, de¤erlendirme, söz varl›¤›n› zenginlefltirme ve okuma al›flkanl›¤› kazanma çal›flmalar› yer alm›flt›r. Konuflma ve yazma alanlar›nda ise sözlü / yaz›l› anlat›m, konuflmas›n› ve yaz›s›n› de¤erlendirme, konuflma ve yazma al›flkanl›¤› kazanma, yaz›m ve noktalama çal›flmalar›na yer verilmifltir. Bu bafll›klar alt›nda ö¤rencilerin ö¤rendikleri yeni bilgileri, ön bilgileriyle birlefltirerek yeniden yap›land›rmas›na yönelik uygulamalar ele al›nm›flt›r.


6

Dil bilgisi çal›flmalar›nda ise program›n öngördü¤ü kazan›mlar, metinlere dayal› örneklerle ve Türkçe Dersi Ö¤retim Program›’ndaki s›ralamayla ele al›n›p ifllenmifltir. Ö¤retmen k›lavuz kitab›nda verilen çal›flma kâ¤›tlar›nda ö¤rencilerin kazan›mlara yönelik bilgi ve becerilerinin gelifltirilmesi öngörülmüfltür. Temalardaki okuma metinleri ve ek metinler Türkçe ders kitab›nda yer alm›flt›r. Okuma metinlerinin ifllenifli ö¤retmen k›lavuz kitab›nda verilmifl ancak ek metinlerin ifllenifli ö¤retmene b›rak›lm›flt›r. Bu metinler, ö¤retmenin iste¤ine ba¤l› olarak ve etkinlikleri ö¤retmen taraf›ndan haz›rlanarak ifllenebilecektir. Dinleme metinleri ise ö¤retmen k›lavuz kitab›na konulmufltur. Dinleme çal›flmalar›n›n amac›na ulaflmas› için tak›m hâlindeki kitaplar›n yan› s›ra dinleme metinlerinin seslendirildi¤i bir de CD haz›rlanm›flt›r. Ö¤renci çal›flma kitab›nda, okuma ve dinleme metinleriyle ilgili etkinlikleri uygulamak için çal›flma kâ¤›tlar› yer alm›flt›r. Ö¤renci çal›flma kitab›nda ayr›ca temada ifllenen konularla ilgili de¤erlendirme çal›flmalar› ile ö¤rencilerin kendilerini ve arkadafllar›n› de¤erlendirebilecekleri ölçekler bulunmaktad›r. Ö¤retmen k›lavuz kitab›nda Türkçe dersinin kazan›mlar›yla iliflkilendirilen ara disiplinler ele al›nm›fl, etkinlikler yoluyla da iliflkilendirmeler yap›lm›flt›r. Ö¤retmen k›lavuz kitab›nda Türkçe dersinin ö¤renme alanlar›n›n, bunlara ba¤l› kazan›mlar›n ölçülüp de¤erlendirilmesi amac›yla ölçeklere ve bu ölçeklerin kullan›m›na ayr›nt›l› bir biçimde yer verilmifltir. Ö¤retmen k›lavuz kitab›nda Atatürkçü temas›, di¤er temalardaki "Atatürkçülük"le ilgili konular ve kazan›mlar, program›n öngörüleri do¤rultusunda ifllenmifl, ayr›ca Atatürk temas›ndaki metinlerin y›l›n belirli gün ve haftalar›nda ifllenmesiyle ilgili olarak gerek tema içinde ve gerekse ünitelendirilmifl y›ll›k planda önerilerde bulunulmufltur. Ö¤retmen k›lavuz kitab›nda verilen y›ll›k plan tasla¤›, yaklafl›k süreler düflünülerek haz›rlanm›flt›r. Bir temadaki ö¤renme alanlar›n›n ifllenme süreleri, toplam süre olarak belirtilmifltir. Ö¤retmen, y›ll›k planla ilgili gerekli gördü¤ü de¤ifliklikleri yaparak uygulayabilir. YAZARLAR


7

‹ Ç ‹ N D E K ‹ L E R Ön Söz .................................................................................................................6 Kitab›m›z› Tan›yal›m...........................................................................................10

1. TEMA: TOPLUM HAYATI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 Temaya Haz›rl›k................................................................................................12 Dört Arkadafl .............................Ezop Masallar›...........................................15 Gizli Hay›rsever ........................Wood MCKAY JR. (Vudy MAKKEY JR.).....26 Yaln›z Kalmak ...........................fievket RADO ............................................37 Tavflan Suyu (Dinleme Metni)...Orhan Veli KANIK......................................46 1. Ek Metin: Tombul Turp..........TOLSTOY..................................................54 2. Ek Metin: Mutfak Kültüründen Küreselleflmeye....Hamdi TOPÇU...........................................55

2. TEMA: ATATÜRK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56 Temaya Haz›rl›k................................................................................................56 Bir Haber ....................................Nesrin BARAZ .........................................59 Atatürk’ün Hayat›........................hzl. Necla COfiKUN – Turan KARAKAfi Memduh YILDIZ.......................................70 Vatandafll›k Görevlerimiz............Kitap Yazar›..............................................79 Millî Tarihimiz (Dinleme Metni) ...Kitap Yazar›..............................................88 1. Ek Metin: Hayat Yaratmas›n› Bilen Adam..................................‹smet KÜR ...............................................98 2. Ek Metin: Mustafa Kemal’in Neflesi ..........................................Mehmet KAPLAN – Necat B‹R‹NC‹ ..........99

3. TEMA: DO⁄A VE EVREN ..............................................100 Temaya Haz›rl›k..............................................................................................100 Uzay Denen O Yer .........................Helen SHARMAN (Helen fiERMIN)...103 Bir Ar›n›n Günlü¤ü..........................Ümit fi‹MfiEK .....................................113 Orman ............................................Zeki TUNABOYLU .............................122 Küresel Sorunlar (Dinleme Metni)..............................Çevre Bakanl›¤› Yay›n› ......................132 1. Ek Metin: Su Gibi .......................Feyzanur ÇAPKIN..............................141 2. Ek Metin: Telli Kavak..................Ayd›n GÜN .........................................142 4. TEMA: DUYGULAR .........................................................143 Temaya Haz›rl›k..............................................................................................143 Art›k O da Bir Kargayd›........................Avni ABDULLAH...........................146 Mutlulu¤un Ölçüleri ..............................‹lhan SELÇUK ..............................157 Ziyafet Sofras›......................................La FONTA‹NE (La FONTEN) ......166 Unutulmayan Hat›ra (Dinleme Metni)....Suut Kemal YETK‹N.....................175 1. Ek Metin: Kafla¤›..............................Ömer SEYFETT‹N .......................184 2. Ek Metin: Gurbet..............................Orhan fiaik GÖKYAY ...................185 TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

8

5. TEMA: KAVRAMLAR VE ÇA⁄RIfiIMLAR ..................186 Temaya Haz›rl›k..............................................................................................186 Akk›z Karak›z...........................................Hasan Lâtif SARIYÜCE............189 Atasözleri Üzerine....................................Ali PÜSKÜLLÜO⁄LU ...............199 ‹laç ...........................................................Ünver ORAL .............................209 Evcik (Dinleme Metni)..............................Behçet NECAT‹G‹L...................221 1. Ek Metin: Estetik Nedir? ......................Öncü Çocuk Dergisi .................230 2. Ek Metin: Tonton Dedenin Yafll› Saati................................................Üzeyir GÜNDÜZ .......................230

6. TEMA: SEVG‹ ...................................................................232 Temaya Haz›rl›k..............................................................................................232 Yurt Sevgisi.....................................Edmondo De AM‹C‹S (Edmondo Dö AM‹S‹S).......................235 Anne Sevgisi...................................Seza AKSOY .....................................244 Dilim Dilim Güzel Dilim ...................Miyase SERTBARUT.........................254 Ev Sevgisi (Dinleme Metni) ............Hüseyin Cahit YALÇIN ......................263 1. Ek Metin: Sevgi Her fieydir ........Suna TANALTAY................................272 2. Ek Metin: Türkiye fiark›s› ...........Salah B‹RSEL....................................273 Ekler.................................................................................................................274 Çal›flma Kâ¤›tlar› .............................................................................................275 Ölçekler............................................................................................................279 Ünitelendirilmifl Y›ll›k Plan................................................................................290 Kavramlar Sözlü¤ü...........................................................................................304 Kaynakça .........................................................................................................307 Türk Dünyas› Haritas› ......................................................................................309


9

K‹TABIMIZI TANIYALIM YALNIZ KALMAK

O K U M A

TOPLUM HAYATI

1. HAZIRLIK

Metnin konusuyla ilgili özdeyifl ve atasözleri

I Ö¤rencilere “toplum içinde yaln›z kalmak” sözünün kendilerine ne ifade etti¤ini sorunuz. Bu konuda onlar› konuflturunuz.

çıkarandır. Goethe (Göte)

Bir kapı kapanırsa bin kapı açılır. Türk atasözü

I Ö¤rencilere ders kitab›ndaki atasözü ve özdeyifli okutunuz. Bunlar üzerinde onlar› konuflturunuz.

YALNIZ KALMAK Topluluk hayat› içinde insan›n u¤rayaca¤› en büyük felaket yaln›z kalmakt›r. Ama benim burada sizlere bahsedece¤im yaln›zl›k “kimsesizlik” manas›nda olan

I Ö¤rencilere “Küçük yerlerde yaflayan insanlar›n büyük flehirlerde yaflayanlara göre birbirleri ile daha yak›n iliflkiler kurduklar›na inan›yor musunuz? Neden?” sorular›n› sorup bu konudaki görüfllerini ifade etmelerini isteyiniz.

yaln›zl›k de¤ildir. Kendi hatalar›m›z yüzünden, huysuzluklar›m›z, h›rç›nl›klar›m›z, k›skançl›k ve gururumuz yüzünden, kalp k›rmalar›m›z, gönül t›rmalamalar›m›z, geçimsizliklerimiz yüzünden maruz kald›¤›m›z yaln›zl›kt›r. Bu öyle bir yaln›zl›kt›r ki insan, yaln›z kald›¤›n›n kolay kolay fark›na varmaz. Cemiyet içinde yaflad›¤›, etraf›n› insanlarla çevrili gördü¤ü için kendini kalabal›kta san›r. Ölümün bizden ay›rd›¤› insanlar›n bir daha görünmemecesine gittiklerini bildi¤imiz için yaln›z kald›¤›m›z› yahut onlars›z kald›¤›m›z› bilir, ac›s›n› ona göre duyar›z. Fakat bizim h›rç›nl›klar›m›zla, huysuzluklar›m›zla dar›ltt›¤›m›z, kalplerini k›rd›¤›m›z insanlar›n, etraf›m›zda olduklar› hâlde art›k bizimle beraber olmad›kla-

“‹yi anlaflt›¤›n›z biriyle aran›z bozuldu¤u zaman ona karfl› neler hissederseniz?” sorusunu ö¤rencilere sorarak dostluklar›n korunmas› gerekti¤ini fark ettiriniz ( 1. etkinlik).

r›n›, t›pk› ölenler gibi ayr› bir âleme göç ettiklerini ve yaln›z kald›¤›m›z› fark etmeyiz. • ‹nsano¤lu kapal› bir kutudur. O kutunun üzerine indirdi¤imiz bir darbenin içinde yapt›¤› titreflimleri ölçmemize imkân yoktur. Hoyrat bir hareketimizle o kutunun içindeki tellerden kaç›n› birden kopard›¤›m›z› bilemedi¤imiz gibi o teller art›k mevcut olmad›¤› için bizden gidecek sevgi dalgalar›n› da o cihaz›n almaz oldu¤unu kestiremeyiz. Bu gibi hâllerde “Almazsa almas›n, ne ç›kar? Benim art›k o

Ö¤rencilere “Bulundu¤unuz yerde oturan en yak›n akrabalar›n›z kimlerdir?” sorusunu sorunuz. Onlarla düzenli görüflüp görüflmediklerini anlatmalar›n› isteyiniz ( 2. etkinlik).

adama ihtiyac›m yok. Muhtaç olursam o da bana yard›m etmesin!” dedi¤imiz flüphesiz oluyor. Zaten k›zd›¤›m›z yani kendimizi kontrol etmek imkân›n› kaybetti¤imiz zaman böyle düflünür ve en büyük hatay› da böyle düflünürken iflleriz. TÜRKÇE 6. SINIF DERS K‹TABI

22

TOPLUM HAYATI

Ö¤renci çal›flma kitab›ndaki etkinlik numaras›

1. K‹ NL‹K ET

= Ö¤rencilere “Yaln›z Kalmak” metnini, iflaretleyerek okuma yöntemini kullanarak okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5).

2.

‹flaretleyerek okuma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere “Metnin anahtar kelimeleri hangileridir? Metnin önemli bölümlerinde neler anlat›lmaktad›r?” sorular›n› sorarak metnin sesli okunmas› s›ras›nda bunlar›n altlar›n› çizmelerini ya da farkl› iflaretlerle belirlemelerini söyleyiniz.

Bulundu¤unuz yerde oturan en yak›n akrabalar›n›z kimlerdir? Listeleyiniz.

3. K‹ NL‹K ET

= Metni ö¤rencilere örnek olacak biçimde bir kez sesli okuyunuz. Daha sonra metni uygun yerlerinden bölerek birkaç ö¤renciye okutunuz. Dinleyici ö¤rencilerden de iflaretleyerek okuma yöntemiyle metni takip etmelerini isteyiniz. Okurken kelimeleri do¤ru telaffuz etmeleri konusunda ö¤rencileri uyar›n›z (O.1.3). Okurken yap›lan telaffuz hatalar›n› okuma bittikten sonra düzeltiniz.

Metinde belirledi¤iniz anahtar kelimeleri ve metnin önemli buldu¤unuz bölümlerini kendi cümlelerinizle ifade ederek bir metin oluflturunuz.

Müze ile E¤itim

Kazan›mla efllefltirilen “Müze ile E¤itim” çal›flmalar›

TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

24


2. TEMA

Uygulanacak yöntem ve teknikler

Gazete Kupürlerinden Yararlanma

37

Teman›n numaras› ve ad›

Ö¤renci çal›flma kitab› belirteci

2. OKUDU⁄UNU ANLAMA

‹yi anlaflt›¤›n›z biriyle aran›z bozuldu¤u zaman ona karfl› neler hissetti¤inizi yazarak anlat›n›z.

K‹ NL‹K ET

E

Temel dil becerisi ve haz›rl›k

En mutlu insan kimdir? Başkalarının mutluluğundan kendine pay

Kazan›mla efllefltirilen “Gazete Kupürlerinden Yararlanma” bölümü ATATÜRKÇÜLÜK

Atatürk’ün vatandafll›k görevlerine bak›fl

ATATÜRKÇÜLÜK

aç›s› nedir?

Vatandafll›k görevlerimiz ne zaman yeni-

Ara disiplinlerle iliflkilendirmeler

Kazan›mlar›n iflleniflleri ile ilgili aç›klamalar belirteci

den düzenlenmifltir? ‹L‹fiK‹LEND‹RME: Ö¤rencilere “Atatürk olmasayd› duygu ve düflüncelerimizi özgürce ifade edebilir miydik?” sorusunu yöneltiniz. Bu sorudan yola ç›karak ifade ve düflünce özgürlü¤ü üzerinde durunuz. Daha sonra ö¤rencilerin bu kazan›mla ‹nsan Haklar› ve Vatandafll›k ara disiplininin (12): “Düflünce ve ifade özgürlü¤ünün önemini fark eder.” kazan›m›n› iliflkilendirmelerine yard›mc› olunuz.

Ders kitab›n›n küçültülmüfl sayfas›

Tahtaya afla¤›daki cümleleri yaz›n›z. Bu cümlelerden hangisinin kiflisel görüflleri, hangisinin genel do¤rular› ifade etti¤ini ö¤rencilere buldurunuz.

Ö¤retmenimiz: — Vergi vermek, askerlik yapmak, seçme ve seçilme hakk›n› kullanmak da vatandafll›k görevlerimizdendir. Ayr›ca kanunlara ve kurallara sayg›l› olmak ilkesini de buna katabiliriz. Bu görevler, toplumdaki düzenin sa¤l›kl› yürümesi ve bu alanda herhangi bir aksakl›k meydana gelmemesi için isteyerek yap›lmal›d›r. Gözlerim kitab›n üzerindeki Atatürk'ün foto¤raf›na tak›ld›. — Peki ö¤retmenim, niçin kitab›n kapa¤›nda Atatürk'ün foto¤raf› var? Ö¤retmenimiz:

“Konuyla yak›ndan ilgilenmem, ö¤retmenimizi çok mutlu etmiflti.”

Etkinlik belirteci

Kazan›m numaras›

Kazan›m belirteci

— Çünkü Atatürk vatandafll›k görevlerine çok önem vermifltir. Bunu, cumhuriyet yönetimiyle birlikte vatandafll›k görevlerimizi ça¤dafl bir toplumun gereklerine uygun biçimde yeniden düzenleyerek göstermifltir. O, ileriyi gören bir liderdir. Bu nedenle Atatürk, vatandafll›k görevlerini herkesin isteyerek ve aksatmadan ye-

“Kifli özgürlü¤ü, düflünce özgürlü¤ü, bilim ve sanat özgürlü¤ü insan hak ve hürriyetlerindendir.”

Ö¤rencilere, kimi cümlelerde kiflisel görüfl ve düflüncelerimizi, kimilerinde ise herkesin bildi¤i do¤rular› ifade etti¤imizi anlat›n›z. Kiflisel görüfl ve düflüncelerin ifade edildi¤i cümlelere “öznel yarg›lar” herkesçe kabul edilen do¤rular› anlatan cümlelere de “nesnel yarg›lar” denildi¤ini söyleyiniz. Ö¤rencilere, etkinli¤i yapt›r›p onlar›n öznel ve nesnel yarg›lar› ay›rt etme becerilerini gelifltiriniz ( 5. etkinlik) (O.2.12). Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› yönelterek “Vatandafll›k Görevlerimiz” metninde okuduklar›n› kendi hayatlar› ve günlük hayatla karfl›laflt›rmalar›n› sa¤lay›n›z (O.2.28).

rine getirmesi için de gerekli önlemleri alm›flt›r. TÜRKÇE 6. SINIF DERS K‹TABI

40

VATANDAfiLIK GÖREVLER‹M‹Z

4. K‹ NL‹K ET

Adresi almad›¤› için evi bulamad›.

5. K‹ NL‹K ET

6. K‹ NL‹K ET

( (

‹fle gitmek için erkenden yola ç›kt›.

(

Kelime da¤arc›¤›n› zenginlefltirmek için okuyordu.

(

Seçimlere kat›lmak için sand›k bafl›na gitti.

(

Ö¤renim belgesi almak için dilekçe yazd›.

(

(sebep–sonuç) (sebep–sonuç) (sebep–sonuç) (amaç–sonuç) (amaç–sonuç) (amaç–sonuç) (amaç–sonuç)

)

Askerlik mesle¤i çok hofluma gidiyor. Anayasam›z hak ve sorumluluklar›m›z› düzenlemifltir. Okulumuzdaki sosyal etkinlikler, çok baflar›l›yd›. Atatürk Haftas› etkinlikleri, velilerin de ilgisini çekti. ‹yi vatandafl olmak için yasalara uymak gerekir.

Metinde geçen “ders almak, dört elle sar›lmak, dün gibi hat›rlamak” kelime gruplar›n› birer cümlede kullan›n›z.


51

10

)

Vergi vermek vatandafll›k görevidir.

gi vatandafll›k görevlerinizi ö¤rendiniz?” sorusunu


)

On sekiz yafl›na gelince ben de oy kullanaca¤›m.

3. OKUDU⁄UNU DE⁄ERLEND‹RME

78

)

Afla¤›daki cümlelerden öznel yarg›lar› belirtenleri (Ö), nesnel yarg›lar› belirtenleri (N) ile

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinden han-


) )

)

gösteriniz.

N N Ö N Ö Ö N

getirmede örnek oluflturacak kifliler kimlerdir?

Soru belirteci

(

Çabuk yoruldu¤u için oyunlara kat›lm›yordu. Çay, çok s›cak oldu¤u için a¤z›m› yakt›.

Çevrenizde vatandafll›k görevlerini yerine ‹nsanlar›n vatandafll›k görevlerini yerine getirmemesi günlük hayat›m›za nas›l yans›r?

Afla¤›daki cümlelerde sebep–sonuç, amaç–sonuç iliflkisinden hangisinin bulundu¤unu karfl›lar›na yaz›n›z.

Ö¤renci çal›flma kitab›n›n küçültülmüfl sayfas›

TO PL

MA 1. TE

YA UM HA

ARKADA

fi

• DÖRT HAYIRSEVER ‹ ) • G‹ZL KALMAK e Metni IZ • YALN SUYU (Dinlem TURP AN • TAVfi Metin): TOMBUL KÜLTÜRÜNDEN . • (1 Ek Metin): MUTFAK Ek • (2. SELLEfiMEYE KÜRE K ZIRLI MA YA HA 1. TE TEMA ÇE HAYATI nRK

E 6. SINIF

DERS

ADAM MUSTAF Metin): (2. Ek

MA 2. TE

ÇE TÜ RK

ATA TÜR

K

TÜRKÇ

K‹TABI

niz. IF 6. SIN

TÜRKÇE

Ö⁄RET

E 6. SINIF

DERS

K‹TABI

BI VUZ K‹TA MEN KILA

56

6.

TÜRKÇE

4. TEM A

3. TEM A

DO ⁄A

TEMA YA HA ZIRLI K

VE EV RE

N

• UZAY • B‹R ARDENEN O YER ININ GÜ • ORMA NLÜ⁄Ü • KÜRE N • (1. Ek SEL SORUNLAR (Dinlem • (2 . Ek Metin): SU G‹B‹ e Me Me tin ):

TE LL ‹

) Teman› n

tni)

)

TÜRKÇ

E 6. SINIF

DERS

TEMA YA HA ZIRLI K

DU YG

UL AR

• ARTIK • MUTL O DA B‹R KARG AY UL • Z‹YAF U⁄UN ÖLÇÜLE DI R‹ ET • UNUT SOFRASI UL • (1. Ek MAYAN HATIR A Me • (2. Ek tin): KAfiA⁄I (Dinleme Metni) Metin):

GURB

ET

Duygu lar tem as›n› iflle üzere afla rken yar ¤›daki TÜ RK arlanm araç ve ÇE ak z›r bulund gereçleri 4. TE urunuz s›n›f›n›zd MA . a haDUY GUL • Kara, AR deniz, TEMANIN hava ve MET‹NLE resimler, R‹ ARTIK demir yol O DA B‹R foto¤ra KARGAY flar, oyu lar›na ait MUTLUL DI ncakla U⁄UN • ‹ki r ÖLÇÜLE ve maket torba ve R‹ Z‹YAFET ler duygu SOFRAS yaz›lac ifade ede I a¤› kar 1. EK MET n cümlele tonlar ‹N: KAfi A⁄I rin 2. EK MET • Nu ‹N: GUR rullah Ata BET ç’›n ve meler kita Montaign plar› e’nin De ne• De ¤iflik yaz arlara ait ) Ö¤ren fabllar cileri (va rsa) oku lundu¤ unuz yer lunuzu n veya in kütüph bulemler ane sine gön yap›n›z . derip göz ) Ö¤ren cilerde n insanl flam sür ar›n huz dürebilme urlu bir leri için yanu araflt›r nelerin malar›n› gerekli oldu¤u isteyiniz. ) ‹nterne t ya da gazete lar›n yüz lerden lerini yan mutlu ins s›tan foto an67 getirmele ¤raflar rini iste bulup ) Ö¤ren yiniz. s›n›fa cilere bir ) Ö¤ren luyla can konunu cilerde n do¤açl land›r›lac n bu ö¤r duklar› ama yoa¤›n›, etim y›l› kitapla dar hiç bunun r›n adlar› nda oku tiya için flim tro oyu n› listele mayan diye kanu izle ya da çok melerini, nuz ve yip izle bulund hiç oku medikleri az kita tema sür u¤unuz p okuyan ni soruyerde tiya cuk esince ö¤r oyu enciler ‹lkö¤re nunu izle tro var den mel Es tim Ok sa bir çottiriniz. er’den ullar› ‹çin en az bir 100 Teyiniz. tanesini okuma lar›n› iste -

KAVA K

iflleniflind afla¤›d TÜ RK e yararla a yaz›l› ÇE nmak 3. TE araç ve üzere MA gereçleri bulund urunuz s›n›f›n›zd DO⁄ A . VE EVR a haz›r EN TEMANIN • Çevre MET‹NLE R‹ nizdeki UZAY DENEN önemli O YER CD’ler B‹R ARIN yerleri IN GÜN LÜ⁄Ü tan›tan ORMAN • Bulun 1. EK MET du¤unu ‹N: SU z yere, G‹B‹ 2. EK MET vanlara uzaya, ‹N: TELL , bitkiler ‹ KAVA do¤aya e, ar›lara K , hayve kar›nc ler alara ait resim• Orm an yan g›nlar›yla afifller ilgili res im, yaz › ve • Orm an kon ulu çoc kaseti uk flark›la r› CD’si veya • Çevre kirlili¤iyle ilgili res ) Dünya im ve afifl da ve ülk ler emizde r› yapan uzay ara kurumlar› flt›rmalan hangile leri için ri oldu¤u ö¤renc nu ö¤renm ileri ara eflt›rma riniz. yapma ya yön 55 lendi) Ö¤ren ) Ö¤ren cilerde cileri ar› n günefl mi kon lar›n yafl sistemi t›rma ve ular›nda am›yla ve yerçek gözlem araflt›rma ilgili ara iyapma yapma fl) Günüm ya yön lar›n› iste ) Ö¤ren lendiriniz üzde Plü yiniz. cilerde . ton’un mad›¤› n teknol ¤ay› nas gezege konusu ojik gel n olup ›l etkiled nda tar iflmelerin olt›flma yafl i¤ini ara rencile doflt›rmalar› rden bu anmakt ad›r. Ö¤ konuda n› isteyin bilim tek yaz›lar iz. nik der araflt›rma gilerind lar›n› iste en yiniz. ) Ö¤ren cilerde n bulund kütüph u¤unuz aneye yerdek gitmele i bir rini, ora kadafll daki izle ar›na anl nimleri atmala ni arr›n› iste yiniz. 7. SIN IF Ö⁄RET

BER

iflle tinlerin alar› R‹ unan me çal›flm MET‹NLE ada bul TEMANIN ¤›daki Bu tem ER ›z afla B‹R HAB Bu çal›flaca¤›n isteyiniz. yararlan TI has›nda ’ÜN HAYA ilerinizden ATATÜRK ifllenifline ö¤renc n› erin Z tinl lar› EVLER‹M‹ yapma ileri me fiLIK GÖR ö¤renc VATANDA a N ADAM uyl ASINI B‹LE bulup malar yol YAR ATM HAYAT tku’nu Nu MET‹N: NEfiES‹) . EK Y›l 1. u KEMAL’‹N z›rlay›n›z MUSTAFA re Onunc cile MET‹N: K EK ren 2. ) Ö¤ ele› getirm leyiniz. flar söy n› ¤ra lar› itli foto okuma ›rlamalak’e ait çefl ümü haz ) Atatür türk alb an bir Ata bunlard rini ve araflt›rma lliklerini yiniz. r›n› iste kiflilik öze r›yla pay n flla k’ü i arkada ) Atatür ri bilgiler edindikle n ta. lar›n› ve ar› iniz afll ¤› sav n› söyley n kat›ld› laflmalar› fiile n k’ü ) Atatür ilan isteyiniz. uriyetin elerini n Cumh i ö¤renm gilerde rihlerin bulduk e ve der lar›n› ve 33 ) Gazet araflt›rma sa¤layaz›lar malar›n› anlatan paylafl a r›yl ediliflini adaflla lo›fta ark ve folk s›n un› lar› ü, sanat› ih Kurum getirrk kültür Türk Tar Tü n ve t››z. u k’ü yap up s›n›fa y›n leri bul Dil Kurum ) Atatür araflt›rma ) Türk ledi¤i söz ilgili bir da söy açlar›yla hakk›n anru vat ulufl am n . kur t’te gönun ‹nterne söyleyiniz enek ve riyon ve melerini nin gel etmele t›rae, televiz rk milleti r›n›z. r› takip ma yap k’ün Tü ) Gazet li yay›nla uru ve r araflt›r izle ilgi ) Atatür me dai ›n›z. s›tan duy görevlerim di¤i öne izi yan › sa¤lay l›k ver r›n e erim dafl ala anlatm ›k görevl reneklerin araflt›rma s›n›fta andafll iz. bir n› vat evyin ar› da ni, gör iste uçl k›n alar›n› ni berak son formans eri hak toplam büyükl özellikleri je ve per afifller ölçeklein ortak ) Türk ilerin pro ndirme üklerin de¤erle ) Ö¤enc . Türk büy rmek için yapt›r›n›z Türklerin iz. erlendi k yin de¤ ere iste ni leri › çiz lerini haritas lirleme retletialt›n›z. a Asya leri ifla rini ço¤ ) Bir Ort let kurduklar› yer dev klar› ve yaflad›

LUM

TÜRKÇ

ÜR K

TI ‹Z • B‹R HA N HAYA VLER‹M ÜRK’Ü • ATAT NDAfiLIK GÖRE eme Metni) LEN • VATA Î TAR‹H‹M‹Z (DinlYARATMASINI B‹ • M‹LL Metin): HAYAT fiES‹ L’‹N NE • (1. Ek MA KE A

K • ZIRLI YA HA TEMA nifli s›ra

TOP TÜ RK n yararla i ifllerke flR‹ fl” metnin MET‹NLE k, arkada Arkada TEMANIN “dostlu ) “Dört ADAfi ›f›kartona DÖRT ARK arak s›n az bir re bey IRSEVER lerini yaz G‹ZL‹ HAY kelime mak üze a” flm KALMAK an› YALNIZ P ik, day La BUL TUR a l›k, birl MEYE TOM vey ‹N: n ESELLEfi 1. EK MET EN KÜR lar›nda n›z. TÜRÜND rk masal okun›za as› FAK KÜL ‹N: MUT n birini cilere Tü 2. EK MET sallar›nda ) Ö¤ren lar›n)’in ma atacak (La Fonte ›fta anl s›n ine › nta sal Fo lar› ma okuduk imalar›n›, veya bilg iniz. daktilo ›s›yla, n› söyley iriniz. ›za el yaz ekleri get ) S›n›f›n yaz› örn lerine uyu ›fl çeflitli llik ›lm öze yaz a kullan›m sayard kâ¤›d›n ›larda ak tiniz. Bu yaz yapt›rm ›n› incele resimler lmad›¤ lup uyu ›flt›rma iriniz. yap get – e ›f›n›za ) Kesm ‹leçleri s›n ördü¤ü ç ve ger n›n öng ekli ara için ger baz›Bakanl›¤› E¤itim Eser’den Temel ) Millî ‹çin 100 9 . Okullar› urunuz und bul tele kö¤retim ler haz›r , dergi, m hikâye ›f›n›zda gazete manzu lar›n› s›n dinbirlikte “Okunn çeflitli iklerini cilerle narak cilerde be¤end ) Ö¤ren n yararla ) Ö¤ren Bunu en çok lar›n› lerinde okuma lardan ›rlay›n›z. kitabev bun haz ile n›, e s›n›fta esi list vizyon bulmalar› den önc den lisKitaplar” iflleme enciler i en ö¤r rek tnin asarak bar›fl, mas› Ge leme me stluk, bir yerine yiniz. usu “do uygun n kon isteyiniz. n fliirler, lar›n› iste s›n›f›n la ilgili cilerde flma” ola r› okuma hayat›y e) Ö¤ren kitapla , dayan› n toplum tedeki misafir an bir tan lar›n› isrinizde lik, lard ma cile defl bun flt›r ara lar›n›, ) Ö¤ren birlik, kar eyifller er bulma izi bir kar im ve özd r, türkül ntiklerin yiniz. leri, dey flark›la en seç de¤erle atasöz lerini iste vlerini r› sözlerd ›n›z. erleme ns öde besa¤lay Buldukla sini ezb okuma performa alar›n› ime ve teyiniz. ve kel ni asm je a e¤i ›fa und ) Pro rme ölç altarak arak s›n k›lavuz erlendi ›da ço¤ tona yaz yaz›m a yeteriçin de¤ kte ve yeter say s›n›f›n›zd dirmek ) Sözlü formunu . ak için nuz t›rm lem uru r› yap ›z. cerisi göz u bulund çal›flmala da¤›t›n k›lavuz Hobulma ilerinize srettin ve yaz›m ö¤renc sözlük ri bir Na endikle li say›da . ilere be¤ söyleyiniz ) Ö¤rec melerini K‹TABI ezberle KILAVUZ n› MEN as› 12 Ö⁄RET ca f›kr SINIF

TÜRKÇE

AT AT

A 2. TEM

TI

Mehmet

TÜRKÇ

K‹TABI

TÜRKÇE

7. SIN IF

Ö⁄RET

E 7. SINIF

DERS

ÖZEL

K‹TABI

MEN KILA VUZ K‹TA BI

143

MEN KILA VUZ K‹TA BI

100

KA VR

A 5. TEM

AM LA

ÇA ⁄R R VE

KI Z KARA

Ifi IM LA

R

YAfiLI

K ZIRLI YA HA TEMA ›rlamak

ÇE TÜ RK

MA 5. TE KAVRAM

ÇA⁄RIfiI LAR VE

Turgut

)

TÜRKÇE

IF 7. SIN

Ö⁄RET

SEVG‹S

MLAR

K ZIRLI YA HA TEMA re

R‹ MET‹NLE TEMANIN Z KARAKI AKKIZ R‹NE LER‹ ÜZE ATASÖZ ‹LAÇ NED‹R? ESTET‹K ‹N: SAAT‹ YAfiLI 1. EK MET DEDEN‹N TONTON ‹N: 2. EK MET

TÜRKÇ

E 6. SINIF

‹

MA 6. TE

ÇE TÜ RK

SEV G‹

MET TEMANIN

‹NLER‹

SEVG‹S‹ YURT SEVG‹S‹ ANNE

ak üze arlanm inde yar ›r n ifllenifl ›zda haz eri s›n›f›n ) Teman› ve gereçl ›l› araç yaz a afla¤›d p, dilekçe . ktu nuz me uru nik bulund elektro mektup, ) S›n›fa ¤raf iz. im, foto i getirin ilgili res örneklerin vafl›’yla lufl Sa • Kurtu

D‹L‹M GÜZEL fiEYD‹R G‹ HER ‹N: SEV KISI 1. EK MET K‹YE fiAR ‹N: TÜR 2. EK MET D‹L‹M

D‹L‹M

ve CD’ler resimleri i hayvan ler • Çeflitl ilgili fliir âanl›k hik sevgisiyle kahram • Yurt ›’na ait lufl Savafl • Kurtu ktup nik me elektro eri eri, yel örnekl kçe örmektup ›lm›fl dile 109 • Özel lara yaz itli kurum ve çefl ? ard›n›z örnekleri n› ne koy ayd› ad› a yaz›lar iniz ols nekleri ler ve k›s yer ifl fliir • Bir konulu r› yapt›• “Dil” imleri el, çal›flmala ? kl› ev res belges Neden ¤›daki arisi far re afla i tan›tan • Mim cile gey z böl ) Ö¤ren du¤unu imleri • Bulun itli ev res en çefl haz›rla dergi vb. r›n›z. etelerd , kitap, metinlere ve gaz CD, film necek • Dergi eltiniz. ya›rlama cileri iflle haz›rla ular› yön üm haz ) Ö¤ren program› k bir alb ¤›daki sor ere han yon afla ü kes viz ara tele kitap tür ac›yla onl ›fta bir a sunma • S›n land›¤›n›z tart›flm mak am iriniz. rine bir aktan hofl ili¤i üze s›n›fa get kirl • Okum n› çok dil aç› en rak n birk ayd›n›z Bunlarda acak ols gisidir? ane kur kütüph in? • Bir iniz? Niç p seçerd için kita kimler

ZA‹M

DERS

‹

• YURT ‹ SEVG‹S D‹L‹M • ANNE GÜZEL ) D‹L‹M e Metni • D‹L‹M (Dinlem YD‹R VG‹S‹ SE HER fiE • EV SEVG‹ ): I tin Me fiARKIS • (1. Ek RK‹YE TÜ ): Metin • (2. Ek

SA

haz tinlere ek me unuz. ri ifllenec ular› sor Ö¤rencile aki sor afla¤›d onlara t›r›n›z. amac›yla ezberalar› yap ›flm yup çal oku sal Önerilen bir ma cilere ) Ö¤ren n teleyiniz. ve oyu rini söy itli masal lemele çefl n cilerde yiniz. ) Ö¤ren rini iste atalemele uluslar›n eleri der iflik lem ker n de¤ yiniz. cilerinizde rini iste ) Ö¤ren lemele lük, ekler der ik-kötü örn n iyil nde da sözleri "Masallar lar›n kar cilere kavram ) Ö¤ren irine z›t nu gibi birb sorusu irkinlik olabilir?" eri ne güzellik-ç isenl ned elerini düflünm ›lmas›n›n lar› 87 sal fl›laflt›r klar› ma z. Okudu sorunu ngi modelat›n›z. da ha e kukla cevapl yaflam teyerek adan önc günlük bafllam n› s›n›fta zlerini ab› aya asö ) Tem nun cev ) “At bro?” sorusu ¤› reklam kullan›r›z ›rlay›n›z. kullan›ld› leri haz amaçla n ›lleri lan kul c› isim . ›m›nda iz. ) Yaban tart›fl›n›z ›fa getirin kukla yap ton, 50 - 60 leri, kar cilerden yarak s›n r› yerin haz›rla a kalem kla ) Ö¤ren leri boy ad› flür r›c› ve n yafl getirkâ¤›t, cilerde s›n›fa , yap›flt› re renkli bulup raptiye ) Ö¤ren mak üze flar›n› ince tel, yiniz. fotogra rini iste kas, ip, va, ma esine ait getirmele mukav , y›l önc tahta ç›ta lük, fliir 2 adet isteyiniz. e ait gün 10 cm’lik melerini isteve flairler › ar r›n yaz ala toplam ) Farkl› yaz›lar türünde hikâye an› ve ¤raflar ilgili foto yiniz. ragöz’le ve Ka Hacivat iz. n› isteyin bulmalar›

SE VG

A 6. TEM

Z

• AKKI LER‹ ÜZER‹NE ÖZ • ATAS • ‹LAÇ (Dinleme Metni) NED‹R? K • EVC‹ Metin): ESTET‹K DEN‹N • (1. Ek tin): TONTON DE Me • (2. Ek AT‹

Pino DAEN‹

K‹TABI

TÜRKÇ


186

TÜRKÇE

IF 7.. SIN

Ö⁄RET

E 6. SINIF

DERS

K‹TABI


232


11

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

TEMAYA HAZIRLIK

• • • • • •

DÖRT ARKADAfi G‹ZL‹ HAYIRSEVER YALNIZ KALMAK TAVfiAN SUYU (Dinleme Metni) (1. Ek Metin): TOMBUL TURP (2. Ek Metin): MUTFAK KÜLTÜRÜNDEN KÜRESELLEfiMEYE

“Dört Arkadafl” metnini ifllerken yararlanmak üzere beyaz bir kartona “dostluk, arkadafl-

TÜRKÇE

1. TEMA TOPLUM M HAYATI

l›k, birlik, dayan›flma” kelimelerini yazarak s›n›f›-

TEMANIN N MET‹NLER‹

n›za as›n›z.

DÖRT T ARKADAfi

Ö¤rencilere Türk masallar›ndan veya La

G‹ZL‹‹ HAYIRSEVER

Fontaine (La Fonten)’in masallar›ndan birini okumalar›n›, okuduklar› masal› s›n›fta anlatacaklar›-

YALNIZ Z KALMAK 1.. EK K MET‹N:: TOMBUL TURP

K KÜLTÜRÜNDEN N KÜRESELLEfiMEYE 2.. EK K MET‹N:: MUTFAK

n› söyleyiniz.

S›n›f›n›za el yaz›s›yla, daktilo veya bilgisayarda yaz›lm›fl çeflitli yaz› örnekleri getiriniz. Bu yaz›larda kâ¤›d›n kullan›m özelliklerine uyulup uyulmad›¤›n› inceletiniz.

Kesme – yap›flt›rma resimler yapt›rmak için gerekli araç ve gereçleri s›n›f›n›za getiriniz.

Millî E¤itim Bakanl›¤›n›n öngördü¤ü ‹lkö¤retim Okullar› ‹çin 100 Temel Eser’den baz›lar›n› s›n›f›n›zda haz›r bulundurunuz.

Ö¤rencilerle birlikte gazete, dergi, tele-

F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

9

vizyon ile kitabevlerinden yararlanarak “Okunmas› Gereken Kitaplar” listesi haz›rlay›n›z. Bunu s›n›f›n uygun bir yerine asarak ö¤rencilerden listedeki kitaplar› okumalar›n› isteyiniz.

Ö¤rencilerinizden toplum hayat›yla ilgili atasözleri, deyim ve özdeyifller araflt›rmalar›n› is-

Ö¤rencilerden çeflitli manzum hikâyeler bulmalar›n›, bunlardan en çok be¤endiklerini dinleme metnini ifllemeden önce s›n›fta okumalar›n› isteyiniz.

Ö¤rencilerden konusu “dostluk, bar›fl,

teyiniz. Bulduklar› sözlerden seçtiklerinizi bir kar-

birlik, kardefllik, misafir, dayan›flma” olan fliirler,

tona yazarak s›n›fa asmalar›n› sa¤lay›n›z.

flark›lar, türküler bulmalar›n›, bunlardan bir tane-

Sözlükte ve yaz›m k›lavuzunda kelime

sini ezberlemelerini isteyiniz.

bulma çal›flmalar› yapt›rmak için s›n›f›n›zda yeter-

Proje ve performans ödevlerini de¤erlen-

li say›da sözlük ve yaz›m k›lavuzu bulundurunuz.

dirmek için de¤erlendirme ölçe¤ini ve okuma be-

Ö¤recilere be¤endikleri bir Nasrettin Ho-

cerisi gözlem formunu yeter say›da ço¤altarak ö¤rencilerinize da¤›t›n›z.

ca f›kras›n› ezberlemelerini söyleyiniz. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

12

TOPLUM HAYATI

PROJE GÖREV‹ Tema Ad›: Toplum Hayat› Proje Konusu: Hikâye Yazma Proje Süresi: 6 Hafta

Sevgili Ö¤renciler, Toplum Hayat› temas›nda bireyi ve toplumu ilgilendiren birçok konu gündeme gelecektir. Toplum yaflam›n›n vazgeçilmez unsurlar›ndan biri de birlik, beraberlik ve dayan›flmad›r. Proje görevinde sizden dayan›flma konulu bir hikâye yazman›z beklenmektedir. Bu konuda çal›flmalara bafllamadan önce birlik, beraberlik ve dayan›flman›n bozuldu¤u ya da olmad›¤› toplumlarda ne gibi sorunlar›n ortaya ç›kabilece¤ini ve bu sorunlar›n afl›lmas› için çözüm önerilerinizi düflününüz. S›n›f›n›zdaki arkadafllar›n›zla ifl birli¤i yaparak yaz›lan hikâyeleri bir kitapç›kta toplay›n›z.

Çal›flman›z› baflar›yla tamamlayabilmeniz için afla ¤›da verilen süreci izleyiniz. 1.

Yazaca¤›n›z hikâyenin ana düflüncesi için “Yaln›z tafl duvar olmaz.” “Bir elin nesi var, iki elin sesi var.” “Bafl bafla vermeyince tafl yerinden kalkmaz.” atasözleri gibi birlik, beraberlik ve dayan›flma anlatan bir söz tespit ediniz.

2.

Hikâyenizde vermeyi düflündü¤ünüz yard›mc› düflünceleri belirleyiniz.

3.

Konuyla ilgili olarak yaflanm›fl ya da yaflanabilecek bir olay düflününüz.

4.

Hikâyenizi yazd›ktan sonra uygun biçimde resimleyiniz.

5.

Hikâyeniz için bir kapak tasarlay›n›z.

6.

Hikâyenizi . . . / . . . / 200 . tarihinde bitiriniz ve arkadafllar›n›za sununuz.

7.

Arkadafllar›n›zla ifl birli¤i yaparak yazd›¤›n›z hikâyeleri bir kitapç›kta toplay›n›z.

8.

Hikâye kitapç›¤›n›z› s›n›f›n›z›n uygun bir yerinde sergileyiniz.


13

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

PERFORMANS GÖREV‹ Beklenen performans Tema Ad›: Toplum Hayat›

• Konuflma becerisi

Tema Konusu: Komflular› -

• Araflt›rma becerisi

m›z ve Biz

• Yazma becerisi

Süre: 5 Hafta

• Beden dilini etkili kullanma becerisi

S›n›f: 6

Puanlama yöntemi • Dereceli puanlama anahtar›

Sevgili Ö¤renciler, Toplum Hayat› temas›nda komfluluk, dayan›flma, toplumsal sorunlar, birey ve bireyin toplumla uyumu gibi pek çok konuyu ö¤reneceksiniz. Hepimiz bir toplum içinde yafl›yoruz. Çevremizdeki insanlarla akrabal›k, arkadafll›k, dostluk, komfluluk iliflkileri kuruyoruz. Onlar›n davran›fllar›ndan, duygu ve düflüncelerinden etkileniyoruz. Toplum içinde etkileflimde bulundu¤umuz insanlarla birlikte birçok olay yafl›yoruz. Bu performans görevinizde yaflad›¤›n›z olaylardan birini monolog fleklinde yaz›p canland›rarak arkadafllar›n›zla paylaflacaks›n›z. Monolog türü hakk›nda bilgi edinerek çal›flman›za bafllayabilirsiniz.

Süreç Basamaklar› 1.

Monolog türünde bir yaz› bulunuz ve okuyunuz.

2.

Komflular›n›zla yaflad›¤›n›z ve etkisinde kald›¤›n›z bir olay› belirleyiniz.

3.

Yaflad›¤›n›z olay› okudu¤unuz monolo¤a benzeterek yaz›n›z. Anlayamad›¤›n›z yerlerde ö¤retmeninizden yard›m al›n›z.

4.

Konuya uygun sözsüz müzik CD’si veya VCD’si haz›rlay›n›z.

5.

Monolo¤u sunarken kullanaca¤›n›z dekor, kostüm, aksesuar vb. yard›mc› malzemeleri belirleyip toplay›n›z.

6.

Çal›flman›z› . . . / . . . / 200 . tarihinde bitiriniz ve s›n›f›n›zda ya da okulunuzun tiyatro salonunda sergileyiniz.

De¤erlendirme Çal›flman›z içerik, ses ve beden dilini do¤ru kullanma, kaynaklardan yararlanma, görsel ve iflitsel materyalleri kullanma yönünden de¤erlendirilecektir.


14

DÖRT ARKADAfi

1. TEMA (1. MET‹N) Metnin Ad›: DÖRT ARKADAfi Metnin Yazar›: EZOP Süre: 8 ders saati

Alt Tema: Dostluk Metnin Türü: Masal

MET‹NDE ‹fiLENEN KAZANIMLAR

K O N U fi M A

O K U M A 1.

Okuma Kurallar›n› Uygulama

1.

Konuflma Kurallar›n› Uygulama

O.1.1.

Sesini ve beden dilini etkili kullan›r.

K.1.1.

Konuflmaya uygun ifadelerle bafllar.

O.1.5.

Okuma yöntem ve tekniklerini kullan›r.

2.

Sesini ve Beden Dilini Etkili Kullanma

2.

Okudu¤u Metni Anlama ve Çözümle-

K.2.1.

Konuflurken nefesini ayarlar.

K.2.2.

‹flitilebilir bir sesle konuflur.

K.2.6.

Yapmac›ktan, taklit ve özentiden uzak bir

me O.2.1.

Metnin ba¤lam›ndan hareketle kelime ve kelime gruplar›n›n anlamlar›n› ç›kar›r.

O.2.3.

Metnin konusunu belirler.

O.2.4.

Metnin ana fikrini, ana duygusunu belirler.

O.2.7.

Olay, yer, zaman, flah›s, varl›k kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlar› belirler.

O.2.12. Okuduklar›n› kendi cümleleriyle kronolojik

sesle konuflur. K.2.9.

Dinleyicilerle göz temas› kurar.

3.

Haz›rl›kl› Konuflmalar Yapma

K.3.2.

Konuflma metni haz›rlar.

K.3.10. Konuflmas›nda dikkati da¤›tacak ayr›nt›lara girmekten kaç›n›r.

s›ra ve mant›k ak›fl› içinde özetler. O.2.13. Metne iliflkin sorulara cevap verir.

K.3.12. Konuflma yöntem ve tekniklerini kullan›r.

O.2.21. Kendisini flah›s ve varl›k kadrosunun yeri-

4.

Kendi Konuflmas›n› De¤erlendirme

K.4.1.

Konuflmas›n› içerik yönünden de¤erlen-

ne koyarak olaylar›, duygu, düflünce ve hayalleri yorumlar. O.2.22. Metinde ortaya konan sorunlara farkl› çö-

dirir. 5.

zümler üretir. 3.

Okudu¤u Metni De¤erlendirme

kanl›¤› Kazanma K.5.1.

O.3.2. Metni içerik yönünden de¤erlendirir. 4.

Söz Varl›¤›n› Zenginlefltirme

O.4.3.

Okudu¤u metinde geçen kelime, deyim ve atasözlerini cümle içinde kullan›r.

5.

Okuma Al›flkanl›¤› Kazanma

O.5.1.

Okuma plan› yapar.

O.5.6.

Okuduklar›yla ilgili duygu ve düflüncelerini

Kendini Sözlü Olarak ‹fade Etme Al›fl-

Duygu, düflünce, hayal, izlenim ve deneyimlerini sözlü olarak ifade eder.

Y A Z M A 1.

Yazma Kurallar›n› Uygulama

Y.1.1.

Kâ¤›t ve sayfa düzenine dikkat eder.

Y.1.2.

Düzgün, okunakl› ve ifllek “bitiflik e¤ik yaz›”yla yazar.

arkadafllar›yla paylafl›r.


15

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

Y.1.7.

Olaylar› ve bilgileri s›raya koyarak anlat›r.

2.

Planl› Yazma

Y.2.2.

Yazacaklar›n›n tasla¤›n› oluflturur.

Y.2.3.

Yaz›s›n› bir ana fikir etraf›nda planlar.

Y.2.4.

Yaz›s›n›n ana fikrini yard›mc› fikirlerle destekler.

Y.2.7.

Yazd›¤› metni görsel materyallerle destekler.

Y.2.12. Yazma yöntem ve tekniklerini kullan›r. 3.

Farkl› Türlerde Metinler Yazma

Y.3.1.

Olay yaz›lar› yazar.

4.

Kendi Yazd›klar›n› De¤erlendirme

Y.4.1.

Yazd›klar›n› biçim ve içerik yönünden de¤erlendirir.

5.

Kendini Yaz›l› Olarak ‹fade Etme

Y.5.2.

Yeni ö¤rendi¤i kelime, kavram, atasözü ve deyimleri kullan›r.

6.

Yaz›m ve Noktalama Kurallar›n› Uygulama

Y.6.1.

Yaz›m kurallar›n› kavrayarak uygular.

Y.6.2.

Noktalama iflaretlerini ifllevlerine uygun olarak kullan›r.

D‹L B‹LG‹S‹ D.B.1.1. Kelimenin Yap› Özellikleriyle ‹lgili Bilgi ve Kurallar› Kavrama ve Uygulama D.B.1.1. Kök ve eki kavrar.


16

Not

DÖRT ARKADAfi

O K U M A

TOPLUM HAYATI

1. HAZIRLIK “Aklın bağlamadığı dostluğu, akılsızlık kolayca çözebilir.”

Toplum Hayat› temas›nda proje ve perfor-

Cicero (Çiçero)

“Her şeyin yenisi, dostun eskisi.” Türk atasözü

mans çal›flmas› yapacak ö¤rencileri belirleyiniz. Bu konuda onlara gerekli bilgileri veriniz.

Ö¤rencilerden gazetelerde yay›mlanan

“Bencillik, dostluğun zehridir.” Balzac (Balzak)

DÖRT ARKADAfi Güzel bir ormanda çeflit çeflit hayvanlar bar›fl içerisinde yafl›yormufl. Bu hayvanlardan dördü arkadafl olmufl. Bunlar; ceylan, kaplumba¤a, karga ve fareymifl. Günlerini güle oynaya arkadaflça geçirmeye bafllam›fllar. Bu hayvanlar›n yaflad›klar› yer balta girmemifl, insan aya¤› de¤memifl bir ormanm›fl.

ilginç bulduklar› makale, haber, reklam ve ilanlara ait kupürler getirmelerini isteyiniz.

Ö¤rencilerinize bir hafta süreyle gazeteleri takip etmelerini ve trafik konulu haber metinleri getirmelerini söyleyiniz.

Ormanda yaflayan hayvanlar böyle düflünüyormufl. Duy da inanma! fiu dünyada insan aya¤›n›n de¤medi¤i yer düflünebiliyor musunuz? ‹nsano¤lu tarihin ilk ça¤lar›ndan beri dünyay› dolaflmaya bafllam›fl. Gitti¤i her yerde uygarl›klar kurmufl. Dünyada gidilecek yer kalmay›nca gözünü gökyüzüne dikmifl, Ay’a seyahat etmifl. Yeryüzünün alt›, denizlerin derinlikleri de insan aya¤›n›n de¤di¤i yerler aras›na girivermifl. Bir gün ceylan, bu güzel ormanda arkadafllar›ndan ayr› geziyormufl. Yolda giderken k›sa kuyruklu, koca kulakl› bir köpekle karfl›laflm›fl. Bu, iyi bir av köpe¤iymifl. Ceylan›n kokusunu al›r almaz pefline düflüvermifl. Güzel ceylan can derdine düflmüfl. Ceylan önde, köpek arkada bir kovalamacad›r bafllam›fl. Ceylan kaçm›fl, köpek kovalam›fl; köpek kovalam›fl, ceylan kaçm›fl. Bu arada orman›n bir di¤er köflesinde ceylan›n arkadafllar› yemek yeme¤e bafllayacakm›fl. Dört arkadafl yemeklerini hep beraber yermifl. Sofraya oturduklar›nda

“Dostluk, arkadafll›k, birlik, dayan›flma” kelimelerini beyaz fon kartonu üzerine büyük harflerle yazarak s›n›f›n›z›n uygun bir yerine as›n›z. Ö¤rencilere, kartonlarda yaz›l› olan kelimelerden birini seçmelerini söyleyiniz. Bu kelimelerin kendilerine neler ifade etti¤ini bir paragraf yazarak anlatmalar›n› isteyiniz ( 1. etkinlik).

Ö¤rencilere “Arkadafl seçerken nelere dikkat edersiniz?” sorusunu sorarak dikkate ald›klar› unsurlar› yazd›r›n›z ( 2. etkinlik).


10

Ders kitab›nda verilen atasözünü ve özde-

TOPLUM HAYATI

1. K‹ NL‹K ET

“Dostluk, arkadafll›k, birlik, dayan›flma” kelimelerinden birini seçip size ne ifade etti¤ini anlat›n›z.

yiflleri tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilere “‹yi bir dostun özellikleri neler olmal›d›r?” sorusunu sorup ders kitaplar›ndaki atasözü ve özdeyifllerden yararlanarak cevaplamalar›n› isteyiniz. “Akl›n ba¤lamad›¤› dostlu¤u, ak›ls›zl›k kolayca çözebilir.”

2. K‹ NL‹K ET

Cicero (Çiçero)

Arkadafl seçerken nelere dikkat edersiniz? Bunlar› s›ralay›n›z.

“Bencillik dostlu¤un zehridir.” Balzac (Balzak) “Her fleyin yenisi, dostun eskisi.” Türk atasözü 3. K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere “Ailenizin arkadafl seçiminde Metinde geçen anlamlar›n› bilmedi¤iniz kelimeleri yaz›p anlamlar›n› tahmin ediniz.

Kelime

Tahmin n Etti¤im m Anlam›

size verdi¤i ö¤ütler nelerdir? Sizce aileniz neden bu konuda size ö¤üt vermek ihtiyac› duyuyor?” sorular›n› sorunuz. Ö¤rencilerin dikkatini yanl›fl arkadafl seçimi konusu üzerine çekiniz. Ö¤rencilerin yanl›fl arkadafl seçiminin olumsuz sonuçlar do¤urabilece¤ini fark etmelerini sa¤lay›n›z.

TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABII 6. SINIF

10


17

1. TEMA

TOPLUM HAYATI


DÖRT T ARKADAfi

Ö¤rencilere “Dört Arkadafl” metnini sesli okuma yöntemiyle okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5). Sesli okuma yönteminin uygulan›fl›: Metni uygun yerlerinden bölerek ö¤rencilere paylaflt›r›n›z. Yapaca¤›n›z örnek okumaya uygun olacak flekilde jest ve mimiklerini kullanmalar›n› isteyerek metni ö¤rencilere okutunuz.

Metni ö¤rencilere örnek olacak biçimde bir kez sesli okuyunuz. Daha sonra ö¤rencilere okutunuz. Ö¤rencilerden okurken seslerini dinleyicilerin duyabilece¤i biçimde ayarlamalar›n›, okuduklar›yla uyumlu jest ve mimikler kullanmalar›n› isteyiniz. Sesli okurken yanl›fl okunan kelimeleri belirleyiniz ve kelimenin do¤ru okunuflunu örnekleyiniz. Okuma hatas› yapan ö¤rencilere geri bildirimde bulununuz (O.1.1).

Tahtaya “bar›fl, uygarl›k” kelimelerini ve “eli bofl dönmek” kelime grubunu yaz›n›z. Ö¤rencilerden, bunlar›n metinde geçti¤i yerleri bulmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilerin kelimelerin ve kelime grubunun anlam›n› içinde geçti¤i cümleden, paragraftan ya da metnin bütününden yararlanarak bulmalar›n› sa¤lamak için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (O.2.1).

Ö¤rencilere “Metinde anlam›n› bilmedi¤iniz kelime ve kelime gruplar› var m›d›r?” sorusunu sorarak anlam›n› bilmedikleri kelimeleri belirlemelerini isteyiniz. Ö¤rencilere, belirledikleri kelimeleri alfabetik s›raya koyarak yazmalar›n› ve anlamlar›n› tahmin etmelerini söyleyiniz. Ö¤rencileri sözlü¤e yönlendirerek tahminlerinin do¤ru olup olmad›¤›n› kontrol ettiriniz ( 3. etkinlik). Ö¤rencilere, anlam›n› bilmedikleri kelimelerden hareketle “gerçek, mecaz anlam ile terim anlam›” kavratma çal›flmalar› yapt›r›n›z.

içlerinden birinin olmad›¤›n› fark etmifller. Çünkü sofrada ceylan›n her zaman oturdu¤u yer boflmufl. Karga açm›fl gagas›n›. Her zaman “Gak!” diyen karga bu sefer: — Ceylan kardefl her zaman yeme¤e zaman›nda gelirdi. Acaba bugün yemek saatini mi unuttu, demifl. Bilge kaplumba¤a söz alm›fl: — Ceylan, ne yemek saatini ne de bizleri unutur. Korkar›m, ceylan›n bafl›na kötü bir ifl geldi. Yoksa yeme¤e gelmese bile bize bir haber b›rak›rd›. E¤er karga gibi kanatlar›m olsayd› mavi gökyüzüne ç›kar, çevrede onu arard›m, diye fikrini söylemifl. Bu sözler üzerine karga bir dakika bile oyalanmam›fl. Kaplumba¤aya hak vererek gökyüzüne yükselmifl. Uçarken gözleri de yeryüzünde arkadafl› ceylan› ar›yormufl. Bu arada bizim ceylan o kadar h›zl› kofluyormufl ki ard›ndan ne köpek ne de baflka bir hayvan yetiflebilmifl. Zavall› ceylan, köpekten kurtuldu¤una sevineme-


11

sorgulat›n›z (Bu çal›flman›z› “Gazete Kupürlerinden Yararlanma” aç›klamalar›yla iliflkilendiriniz.).

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinde insanlara nas›l bir ders verilmek istenmifltir?” sorusunu sorunuz. Ö¤rencilerin metinden bir sonuç ç›karmalar›n› sa¤layarak bunun metnin ana fikrini oluflturdu¤unu fark ettiriniz (O.2.4). Ana fikir buldurulurken ö¤rencilerin düflüncelerini serbestçe ifade etmelerine f›rsat veriniz. Ö¤rencilere “Metinde anlat›lan olay, ne zaman ve nerede geçmektedir? Olay›n kahramanlar› kimlerdir? Kahramanlar›n özellikleri nelerdir?” sorular›n› sorarak metni oluflturan unsurlar› ve bunlar›n birbiriyle iliflkilerini kavrat›n›z (O.2.7).

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinde hangi

Metinde geçen “Duy da inanma!” sözünü

konu anlat›lmaktad›r?” sorusunu sorarak metnin konusunu buldurunuz (O.2.3).

tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilere, bu sözün anlam›n›n ne oldu¤unu ve hangi durumlarda kullan›ld›¤›n› sorunuz.

Ö¤rencilere gazetelerden derletti¤iniz makale, haber, reklam veya ilan metinlerini okutunuz. “Bu metinlerde anlat›lan konuyla bafll›k aras›nda nas›l bir iliflki vard›r?” sorusuyla onlara bafll›k ile konu aras›ndaki uyumu ya da uyumsuzlu¤u TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

18

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metin hangi olayla bafllam›fl, hangi olayla bitmifltir?” sorusunu sorunuz. Ö¤rencilerin olay›n bafllang›c›n› ve sonucunu bulmalar›n› sa¤lay›n›z. Ö¤rencilere

DÖRT ARKADAfi “Metinde geçen olaylar› olufl s›ras›na göre yazarak anlat›n›z.” yönergesini verip onlardan metni özetlemelerini isteyiniz. Özetlerini okutunuz. Özetlerde genifl zamanl› ifadeler kullanmalar› konusunda ö¤rencileri bilgilendiriniz ( 4. etkinlik) (O.2.12).

TOPLUM HAYATI

Ö¤rencilerin metni anlay›p kavramalar› için afla¤›daki sorular› cevaplamalar›n› isteyiniz (O.2.14). Köpek neden ceylan›n pefline düflmüfltür?

Ceylan köpekten nas›l kurtulmufltur? Ceylan, köpekten kurtuldu¤una sevinemifl bile. Ne mi olmufl? Birdenbire kendini bir

bilmifl midir? Neden?

tuza¤›n içinde buluvermifl. Tuzaktan kurtulmak,

Arkadafllar›, ceylan›n bafl›n›n dertte oldu-

köpekten kaçmaktan çok daha zormufl. Ceylan u¤raflm›fl, didinmifl; tuzaktan kurtulamayaca¤›n› anlay›nca çaresiz beklemeye bafllam›fl.

¤unu nas›l anlam›fllard›r?

Mavi gökyüzündeki kara karga sevinçle:

Arkadafllar›, ceylan› nas›l kurtarm›flt›r? Kaplumba¤an›n yakalanmas›na neden

— Buldum, bulduum! diye ba¤›rm›fl. Ba¤›ra ba¤›ra arkadafllar›n›n yan›na inmifl. Bir ç›rp›da, ceylan›n tuza¤a düfltü¤ünü ve tuza¤›n nerede oldu¤unu anlatm›fl. Üç arkadafl, ceylan› kurtarmalar› gerekti¤ine karar vermifl. Hemen bir plan yapm›fllar. Yapt›klar› plana göre, aralar›ndan ikisi vakit kaybetmeden ceylan› kurtarmaya gidecek, kalan bir kifli de evi bekleyecekmifl. Plan› hemen uygulamaya koymufllar. Kaplumba¤a çok yavafl yürüdü¤ü için, evi onun beklemesini istemifller. Yoksa

olan olay nedir? Ceylan, kaplumba¤ay› kurtarmak için nas›l bir plan yapm›flt›r?

Ö¤rencilere metni çözümlettikten sonra

ceylan›n yan›na ulafl›ncaya kadar ifl iflten geçebilir, diye düflünmüfller. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

gazetelerden derledikleri haber metinlerinden yararlanarak 5N1K (ne, nerede, ne zaman, niçin, nas›l, kim” etkinli¤i yapt›r›n›z (Bu çal›flman›zla “Gazete Kupürlerinden Yararlanma” konular› aras›nda iliflki kurunuz.).

12

DÖRT T ARKADAfi

4. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metni olay s›ras›na uyarak özetleyiniz.

Ö¤rencilere “Masal›n kahramanlar›n-

dan biri olabilseydiniz hangisi olmak isterdiniz? Böyle bir durumda siz nas›l davran›rd›n›z?” sorusunu sorup seçtikleri kahramana göre soruyu cevaplamalar›n› isteyiniz ( 5. etkinlik) (O.2.21).

Ö¤rencilere “Metindeki kahramanlar hangi 5. K‹ NL‹K ET

Masal›n kahramanlar›ndan biri olsayd›n›z hangisi olmak isterdiniz? Böyle bir durumda siz nas›l davran›rd›n›z?

olmak isterdim.

olmak isterdim. Çünkü

Çünkü

olmak isterdim.

olmak isterdim. Çünkü

Çünkü

TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

sorunlar› yaflamaktad›rlar?” Bu sorunlar› nas›l çözmüfllerdir?” sorular›n› sorarak metindeki kahramanlar›n yaflad›klar› sorunlar› belirlemelerini ve bunlar› nas›l çözümlediklerini fark etmelerini sa¤lay›n›z (O.2.22). “Siz nas›l bir çözüm üretirdiniz?” sorusunu yönelterek cevapland›rmalar›n› isteyiniz.

Gazete ile e¤itim konular› kapsam›nda ö¤rencilerden baz›lar›na trafik konusuyla ilgili derledikleri haber metinlerini okutunuz. Onlara “Haberde trafikle ilgili hangi sorun ele al›nm›flt›r? Bu sorunun çözümü için neler yap›labilir?” sorular›n› sorup konu hakk›ndaki görüfllerini aç›klamalar›n› isteyiniz.

11


19

1. TEMA

TOPLUM HAYATI


DÖRT T ARKADAfi

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinde anlat›lan olay gerçekten yaflanabilir mi?” Sizce, yazar insanlara ders vermek için niçin böyle bir yol seçmifl olabilir?” sorular›n› sorarak ö¤rencilerin okuduklar› metni de¤erlendirmelerine ve hayvan hikâyelerinin insan dünyas›ndaki yanl›fl davran›fllar› düzeltmeye yönelik olarak yaz›ld›¤›n› fark etmelerine yard›mc› olunuz (O.3.2). 4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME

Tahtaya “Bu arada evde kalan kap-

lumba¤a meraktan çatlamak üzereymifl.” cümlesini yaz›n›z. “Meraktan çatlamak” deyiminin alt›n›z› çiziniz. Ö¤rencilere “Alt› çizilen kelime grubu-

Karga uçarak yolu tarif etmifl. Fare de kargan›n tarifine göre ceylan›n yakaland›¤› tuza¤› bulmufl. Bu arada evde kalan kaplumba¤a meraktan çatlamak üzereymifl. "Acaba ne oldu? Ceylan› bulabildiler mi? Ceylan› buldularsa tuzaktan kurtarabildiler mi?" diye türlü türlü ihtimalleri düflünüyormufl. Fare, ceylan›n yan›na ulafl›r ulaflmaz ifle koyulmufl. Keskin diflleri ile ceylan›n yakaland›¤› a¤lar›n iplerini kemirmeye bafllam›fl. Bu ipleri kemirmek fare için çocuk oyunca¤› imifl. Befl dakikada ceylan› tuzaktan kurtar›vermifl.

nun yerine “çok meraklanmak” kelimelerini kulla-

Üç arkadafl, kaplumba¤ay› daha fazla merak içinde b›rakmamak için yolda oyalanmadan sevinçle evlerine dönmüfller.

n›rsak anlamda nas›l bir de¤ifliklik olur?” sorusunu sorunuz. Ö¤rencilerin bu kelimelerin deyim oldu¤unu fark etmelerini sa¤lay›n›z. Ö¤rencilerden

Bu arada avc› da tuzaklar›n› kontrol ediyormufl. "Acaba tuzaklar›ma güzel bir av yakaland› m›?" diye merakla bak›yormufl. Ceylan›n yakaland›¤› tuza¤› görünce F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

13

metinde geçen di¤er deyimleri bulmalar›n› isteyiniz. Bulduklar› deyimleri cümle içinde kullanmalar›n› söyleyiniz (

6. etkinlik) (O.4.3).

K O N U fi M A 1. HAZIRLIK

Ö¤rencilere “Dostlar›n farkl› kifliliklere sa-

5. OKUMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere “Daha önce La Fontaine (La Fonten), Ezop ve Binbir Gece masallar›ndan birini okudunuz mu?” sorusunu sorunuz. Okuyan ö¤rencilere bu kitaplara dair düflüncelerini anlatt›r›n›z. Ö¤rencilerden yukar›da ad› geçen bir kitab› veya Millî E¤itim Bakanl›¤›n›n öngördü¤ü ‹lkö¤retim Okullar› ‹çin 100 Eser’den birini okumalar›n› isteyiniz. Bunun için ö¤rencilere bir okuma plan› yapmalar›n› söyleyiniz (O.5.1). Okuduklar› eserlerden be¤endikleri fliirleri ve düz yaz›lar› kaynaktan veya ezbere okumalar› için uygun ortam› haz›rlay›n›z (O.5.6). Ö¤rencilerin okuduklar›n› de¤erlendirmek amac› ile Okuma Becerisi Gözlem Formu’nu doldurunuz.


20

hip olmalar›, dostluk iliflkisini nas›l etkiler?” sorusunu sorunuz. Bu konudaki olumlu ve olumsuz görüfllerini belirtmelerini isteyerek tart›flmalar›n› sa¤lay›n›z.

Yan sütunda verilen konuflma konular›n› tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilere, bunlardan birini konuflma konusu olarak belirlemelerini söyleyiniz. “Arkadafll›k, her zaman gölge veren bir a¤açt›r.” “Bana arkadafl›n› söyle, sana kim oldu¤unu söyleyeyim.” “Herkesle arkadafll›k yap›n ama sadece erdemlilerle dost olun.”

Ö¤rencilere “Sabahleyin okula gelip arkadafllar›n›zla ve ö¤retmenlerinizle ilk karfl›laflt›¤›n›zda onlara ne dersiniz? Bu sözleri söylemekteki amac›n›z ne olabilir?” sorular›n› sorunuz. Ö¤rencilere baflka insanlarla iletiflim kurmak amac›y-

DÖRT ARKADAfi

TOPLUM HAYATI

öfkeden küplere binmifl. Çünkü tuzakta bir av olmad›¤› gibi bir de a¤lar›n hepsi kemirilmifl. Fakat ne yaps›n? Çaresiz, eli bofl evine dönmeye karar vermifl. Evine dönerken yolda bizim kaplumba¤aya rastlam›fl. “Eve eli bofl dönmektense flu kaplumba¤ay› götüreyim." diye düflünmüfl. Avc› "Bu akflam seninle idare ederiz, baflka zaman da ceylan› yakalar›z.” diye söylenmifl. Bunu söyler söylemez de kaplumba¤ay› yakalay›p torbas›na koyuvermifl. Uçarak giden karga olup bitenlerin hepsini görmüfl. Vakit geçirmeden durumu arkadafllar›na anlatm›fl. Yakalanman›n ne demek oldu¤unu çok iyi anlad›¤› için ceylan hemen bir plan haz›rlam›fl. Plana göre ceylan topallaya topallaya avc›n›n önüne ç›km›fl. Avc›, topal ceylan› görünce hiç düflünmeden pefline düflmüfl. Ceylan kaçm›fl, avc› kovalam›fl. Avc›, koflarken bir taraftan da s›rt›ndaki a¤›rl›klar› at›yormufl. Zaten ceylan›n da istedi¤i

la “merhaba, günayd›n, iyi günler, hofl geldiniz vb.” sözleri kulland›klar›n› fark ettiriniz. Bu sözlerin insanlar aras›nda iletiflimin kurulmas›nda ve sürdürülmesinde nas›l bir öneme sahip oldu¤unu anlatt›r›n›z. Ö¤rencilerden konuflmalar›na bafllarken bu sözleri kullanmalar›n› isteyiniz ( 7. etkinlik) (K.1.1).

Ö¤rencilerden konuflurken nefeslerini cümlenin uzunluk ya da k›sal›¤›na göre ayarlamalar›n›, nefes almak için gereksiz duraklamalar yapmamalar›n› isteyiniz (K.2.1). Ö¤rencilere, çok yüksek ya da çok düflük bir sesle konuflman›n dinleyicileri olumsuz etkileyece¤ini fark ettirebilmek amac›yla iki ö¤renciyi canland›rma çal›flmas› için görevlendiriniz. Önceden haz›rlad›¤›n›z k›sa bir konuflmay› görevli ö¤rencilere veriniz. Birinci ö¤renciden çok yüksek sesle, di¤erinden de çok düflük bir sesle konuflmas›n› isteyiniz. Daha sonra “Bu konuflmalar sizi yeterince etkiledi mi? Neden?” sorular›n› sorunuz. Onlar› bu konuda konuflturunuz (K.2.2).


14

TOPLUM HAYATI

6. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metinde geçen deyimleri bulunuz. Bunlar› afla¤›daki kutucuklara yaz›n›z. Buldu¤unuz deyimleri birer cümlede kullan›n›z.

Ö¤rencilere, özentili ve yapmac›k konuflmalar›n kendilerine inand›r›c› gelip gelmedi¤ini sorunuz. ‹htiyaç duyarsan›z böyle bir konuflma yaparak örnekleyiniz. Konuflmalar›nda bu tür tutumlardan kaç›nmalar› gerekti¤ini belirtiniz (K.2.6).

Ö¤rencilere “Konuflurken sizden gözlerini kaç›ran bir kifli hakk›nda neler düflünürsünüz?” sorusunu sorunuz. Ö¤rencilere konuflurken dinleyicilerle göz temas› kurmalar› gerekti¤ini fark ettiriniz (K.2.9). 2. SÖZLÜ ANLATIM

Ö¤rencilerden seçtikleri konuyla ilgili dü-

7. K‹ NL‹K ET

flüncelerini bir kâ¤›da k›sa k›sa yazmalar›n›, sonra da bunlar› gelifltirerek konuflma metni haz›rlamalar›n› isteyiniz (K.3.2).

Ö¤rencileri seçtikleri konuda konuflurken

Afla¤›daki sözlerin hangi durumlarda kullan›ld›¤›n› karfl›lar›na yaz›n›z.

Merhaba

:

‹yi günler

:

‹yi akflamlar

:

gereksiz ayr›nt›lara girmemeleri konusunda uyar›n›z. Gereksiz ayr›nt›lar›n dinleyicileri as›l konudan uzaklaflt›raca¤›n› belirtiniz (K.3.10).

Geçmifl olsun : Hoflgeldiniz

:

Hoflça kal

:

Ö¤rencilere, konuflmalar›nda “serbest


12

konuflma” yöntemini kullanabileceklerini söyleyiniz (K.3.12). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

21

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

Serbest konuflma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere sundu¤unuz konu önerilerinin yan› s›ra onlar›n da dostlukla ilgili konu önerilerini al›n›z. Bu konularda düflüncelerini ifade etmelerini sa¤lay›n›z.

DÖRT T ARKADAfi

Ö¤rencilere 20 dakika süre vererek konuflma metinlerini haz›rlat›n›z. Gönüllü ö¤rencilerden bafllayarak konuflmalar›n› yapt›r›n›z. 3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorarak yapt›klar› konuflmay› içerik yönünden de¤erlendirmelerini isteyiniz (K.4.1). Konuflman›z›n dinleyiciler için ilgi çekici oldu¤unu düflünüyor musunuz? Sizce bunun nedeni nedir? Sizi dinleyenlerin konuflman›zdan nas›l bir sonuç ç›karaca¤›n› düflünüyorsunuz?

buymufl. Avc› çantay› yere atar atmaz, fare ifle bafllam›fl. Çantan›n kenarlar›n› kemirip kaplumba¤ay› kurtarm›fl. Ceylan, arkadafl›n›n kurtuldu¤unu görünce numara yapmay› b›rakm›fl. Kaflla göz aras›nda gözden kayboluvermifl. Avc› neye u¤rad›¤›n› anlayamam›fl. Yorgunlu¤u yan›na kâr kalm›fl. “Bari, flu çantam› alay›m da evime gideyim.” diye düflünmüfl. Çantay› almaya geldi¤inde bir de ne görsün! Çanta kemirilmifl, kaplumba¤a da kay›plara kar›flmam›fl m›? Avc›, Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan da olmufl.

4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

EZOP P MASALLARI (Düzenlenmifltir.)

Ö¤rencilerin konuflmalar›nda duygu, düflünce, hayal ve izlenimlerini aktarma becerilerini izleyiniz. Bu konuda isteksiz davranan ö¤rencileri belirleyerek özendirici çal›flmalar yap›n›z (K.5.1).


15

Ö¤rencilere tüm yazma çal›flmalar›nda bitiflik e¤ik yaz›y› kullanmalar› gerekti¤ini hat›rlat›n›z. Bitiflik e¤ik yaz›n›n ifllek, okunakl› ve düzgün olmas›n›n önemini vurgulay›n›z (Y.1.2).

Y A Z M A 1. HAZIRLIK

Ö¤rencilere “Bugün yapt›klar›n›z› anlat›-

Ö¤rencilere “Sizce dostluklar›n ve arkadafll›klar›n bitmesine neden olan olaylar nelerdir?” sorusunu sorunuz. Bu konuda onlar›n düflüncelerini al›n›z. Ö¤rencilere, yazma çal›flmalar›nda bu düflüncelerinden yararlanacaklar›n› söyleyiniz. Ö¤rencileri 5–6 kiflilik gruplara ay›r›n›z. S›n›fa getirdi¤iniz çeflitli yaz› örneklerinin birer kopyas›n› gruplara da¤›t›n›z. Gruplardan ellerindeki yaz› örneklerini incelemelerini, kâ¤›d›n kullan›m›na yönelik yap›lan uygulamalar› (bafll›¤›n yaz›ld›¤› yer, paragraf bafl›, üst ve alt boflluklar vb.) tespit etmelerini ve bunlar› yazmalar›n› isteyiniz. Gruptan bir ö¤renciye yazd›klar›n› okutunuz. Ö¤rencilerin kâ¤›d›n belli kurallar do¤rultusunda kullan›lmas› gerekti¤ini fark etmelerini sa¤lay›n›z. Kâ¤›t ve sayfa düzeni konusunda ö¤rencileri bilgilendirerek yazarken bunlara dikkat etmeleri gerekti¤ini belirtiniz (Y.1.1). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

22

n›z.” diyerek onlara gün içinde yapt›klar› iflleri anlatt›r›n›z. Ö¤rencilerin bu anlat›m›nda zaman s›ras›na uyup uymad›klar›n› izleyiniz.

Ö¤rencilere kitaplar›n› kapatt›r›n›z. Metinden al›nan s›ras› kar›flt›r›lm›fl afla¤›daki paragraf› tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilerden kitaplar›na bakmadan bu paragraftaki olaylar› s›ralamalar›n› isteyiniz ( 8. etkinlik).

“Ceylan›n kokusunu al›r almaz pefline düflüvermifl. Bir gün ceylan, bu güzel ormanda arkadafllar›ndan ayr› geziyormufl. Ceylan kaçm›fl, köpek kovalam›fl; köpek kovalam›fl, ceylan kaçm›fl. Bu, iyi bir av köpe¤iymifl. Ceylan önde, köpek arkada bir kovalamacad›r bafllam›fl. Yolda giderken k›sa kuyruklu, koca kulakl› bir köpekle karfl›laflm›fl.”

DÖRT ARKADAfi

DÖRT T ARKADAfi

8. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragrafta cümlelerin s›ralar› kar›flm›flt›r. Bunlar› düzelterek paragraf› yeniden yaz›n›z.

rini söyleyiniz. Bu çal›flmalar› s›ras›nda okuduklar› metindeki görsel çal›flma ve yaz› düzenlemelerinden yararlanabilmeleri için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (Y.2.7).

Ceylan›n kokusunu al›r almaz pefline düflüvermifl. Bir gün ceylan, bu güzel ormanda

Ö¤rencilere dostluk iliflkilerini bitiren

arkadafllar›ndan ayr› geziyormufl. Güzel ceylan can derdine düflmüfl. Ceylan kaçm›fl, köpek kovalam›fl; köpek kovalam›fl, ceylan kaçm›fl. Bu, iyi bir av köpe¤iymifl. Ceylan önde köpek arkada bir kovalamacad›r bafllam›fl. Yolda giderken k›sa kuyruklu, koca kulakl› bir köpekle karfl›laflm›fl.

Bir gün ceylan, bu güzel ormanda arkadafllar›ndan ayr› geziyormufl. Yolda giderken k›sa kuyruklu koca kulakl› bir köpekle karfl›laflm›fl. Bu, iyi bir av köpe¤iymifl. Cey lan›n kokusunu al›r almaz pefline düflüvermifl. Güzel ceylan can derdine düflmüfl. Ceylan önde, köpek arkada bir kovalamacad›r bafllam›fl. Ceylan kaçm›fl; köpek kovalam›fl; köpek kovalam›fl ceylan kaçm›fl.

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri yaz›m yanl›fllar›n› düzelterek yeniden yaz›n›z. Acaba hayvanlar›n dostluklar› da bozulurmu?

Acaba hayvanlar›n dostluklar› da bozulur mu?

Dostlar›n›z› görmemeye dayanabilirmi siniz?

Dostlar›n›z› görmemeye dayanabilir misiniz?

olaylar konusundaki “‹nsanlar dostlar›na güvenmelidir.” ana fikrini anlatacaklar› yaz›lar›nda “yarat›c› yazma” yöntemini kullanacaklar›n› söyleyiniz (Y.2.12). Yarat›c› yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere konuyu bir hayvan hikâyesi biçiminde anlatacaklar›n› söyleyerek anlatacaklar› olayda hangi hayvanlar› kullanabileceklerini belirlemelerini isteyiniz. Bu hayvanlara insanlar›n hangi özelliklerini yükleyeceklerine karar vermelerinde ö¤rencilere yard›mc› olunuz. Seçtikleri olay› okuduklar› metindeki gibi anlatmalar›n› isteyiniz.

Günün birinde benim de candan bir dostum olurmu acaba?

2. YAZILI ANLATIM

Günün birinde benim de candan bir dostum olur mu acaba?

Ö¤rencilere hayvan hikâyelerinde amac›n


13

Ö¤rencilere kitaplar›n› açt›r›p yapt›klar› s›ralaman›n do¤ru olup olmad›¤›n› kontrol ettiriniz. Ö¤rencilere “Olaylar›n s›ras›n›n kar›flt›r›lmas›, anlat›m› nas›l etkiliyor?” sorusunu sorarak yazarken olay s›ras›na uyman›n önemini kavrat›n›z. Yaz›lar›nda olay s›ras›na uymalar›n› isteyiniz (Y.1.7). Ö¤rencilere “‹nsanlar dostlar›na güvenmelidir.” sözünden ne anlad›klar›n› sorunuz. Bu konudaki görüfllerini al›n›z. Yaz›lar›nda bu cümleyi ana fikir olarak kullanmalar›n›, olaylar› bu ana fikir etraf›nda gelifltirmelerini ve yard›mc› fikirlerle desteklemelerini söyleyerek buna uygun bir yaz› tasla¤› oluflturmalar›n› isteyiniz. Yaz› taslaklar›nda bafll›klar› ve (varsa) alt bafll›klar› belirlemelerini söyleyiniz (Y.2.2, Y.2.3, Y.2.4).

insanlara ders vermek oldu¤unu, bu yüzden asl›nda her hayvan›n bir insan karakterini ifade etti¤ini anlat›n›z. Bu hikâyelerde olay›n geçti¤i yerin ve zaman›n belirsiz oldu¤una de¤ininiz.

Ö¤rencilerden yazarken kahramanlar›n çeflitli özellikleriyle anlat›lmas›n›n okuyucunun onlar› zihninde canland›rabilmesini sa¤lad›¤›n› vurgulay›n›z.

Ö¤rencilere yeterli süre verip olay yaz›lar› yazd›r›n›z. S›n›fta yaz›s›n› tamamlayamayan ö¤rencilerin evlerinde de yazmaya devam edebileceklerini söyleyiniz (Y.3.1).

Yaz›s›n› tamamlayan ö¤rencilere okutunuz. Yapt›klar› resimleri arkadafllar›n›n görebilece¤i bir yere as›n›z. Baflar›l› hikâyeleri s›n›f panosunda sergileyiniz. 3. YAZDIKLARINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere, yaz›lar›n› tamamlad›ktan sonra yazd›klar›na uygun resimler yapmalar›n› ve kesme–yap›flt›rma yöntemini kullanarak baflka bir kâ¤›t üzerinde yaz›lar›yla resimlerini birlefltirmele-

Ö¤rencilere “Sizce hikâyelerinizde önceden belirlenen ana fikre ulaflabildiniz mi? Hikâyeniz okudu¤unuz metinle hangi yönlerden ortakt›r? TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

23

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

Biçim özellikleri yönünden de ortak yönleri var m›d›r?” sorular›n› sorarak yazd›klar›n› de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z (Y.4.1).

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak metinde

geçen di¤er kelimelerin anlaml› en küçük parças›n› buldurunuz (

4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

10. etkinlik).

Tahtaya “kovalam›fl ve tuzaktan” kelime-

lerini yaz›n›z. Bunlar›n anlaml› en küçük parçala-

Ö¤rencilere “Dört Arkadafl” metnindeki deyimlerin anlat›ma nas›l bir katk›s›n›n oldu¤unu sorunuz. Bu konudaki görüfllerini ifade ettirdikten sonra onlardan metinden ö¤rendikleri deyimleri kendi hikâyelerini yazarken kullanmalar›n› isteyiniz (Y.5.2).

r›n›n hangi kelimeler olabilece¤ini sorunuz. Ö¤rencilerin kelimelerin kökünün “kova” ve “tuz” olmad›¤›n› fark etmelerini sa¤layarak onlar›n dikkatini kelime ile kök aras›ndaki anlam iliflkisi üzerine çekiniz (

11. etkinlik). Türkçede kelime köklerinin sabit oldu¤u-

nu, eklerin ise de¤iflti¤ini ö¤rencilere fark ettiriniz.

5. YAZIM VE NOKTALAMA

Türkçenin sondan eklemeli bir dil oldu¤unu ö¤-

Metinde geçen afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›n›z. “fiu dünyada insan aya¤›n›n de¤medi¤i yer

rencilere sezdirmek için afla¤›daki kelimeler ile çal›fl›n›z (

12. etkinlik).

göz göz – lük

düflünebiliyor musunuz?”

göz – cü

“Ceylan› bulabildiler mi?”

Ö¤rencilere cümlelere soru anlam›n›

“mi” soru ekinin katt›¤›n› sezdirmek için bu eklerin üzerini kapatarak cümleleri okumalar›n› isteyiniz. Daha sonra da cümleleri “mi” ekiyle okutunuz. Ö¤rencilere iki cümlede “mi” ekinin nas›l yaz›ld›-

TOPLUM HAYATI

10. K‹ NL‹K ET

¤›n› sorarak bu ekin kelimeden ayr› yaz›ld›¤›n› ve kendinden sonra gelen eklerin de “mi” ye bitiflik yaz›ld›¤›n› fark ettiriniz. Ö¤rencilere “Cümlelerin sonunda hangi noktalama iflareti kullan›lm›flt›r?”

11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerin anlaml› en küçük parçalar›n› bulup altlar›na yaz›n›z.

avc›

a¤lar›n

kaçm›fl

tarifine

keskin

av

a¤

kaç

tarif

kes

Afla¤›daki cümlelerde geçen kelimelerden baz›lar›n›n anlaml› en küçük parçalar› verilmifltir. Kelime ile anlam iliflkisi bulunmayanlar› bulup X ile iflaretleyiniz. Ceylan›n yakaland›¤› tuza¤› görünce küplere binmifl. yak

X

sorusunu sorarak soru cümlelerinden sonra soru iflaretinin kullan›ld›¤›n› kavrat›n›z. Ö¤rencilerden

X

9. etkinlik) (Y.6.1, Y.6.2).

gör

bin

Avc› koflarken bir taraftan da s›rt›ndaki a¤›rl›klar› at›yormufl.

verilen cümlelerdeki yaz›m yanl›fllar›n› düzeltmelerini isteyiniz (

tuz

X

küp

12. K‹ NL‹K ET

av

kofl

taraf

s›r

a¤›r

at

Afla¤›daki kelimeye bulutlar›n içindeki ekleri getirip noktal› yerlere yaz›n›z.

D‹L B‹LG‹S‹

– ci .ev . .c.i.

–e

– li .e.v . l. i. .

. e.v . .e.

Metinden al›nan afla¤›daki kelimeleri tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilere “Kelimelerin anlaml› en küçük parças› hangisidir?” sorusunu sorarak kelimenin eksiz biçimini kavrat›n›z. “dünyay›, kuyruklu, kokusunu, köpekle, arka-

ev

– ce .e.v. c. e. .

– den

e. v . .d.e.n.


daflça, kurmufl, girmemifl”

14


24

– lik .e.v. l.i.k.

– cik

.e.v. c. i.k. .

DÖRT ARKADAfi göz – cü – lük

Not

göz – lük – çü – lük göz – de göz – e göz – den

Ö¤rencilere bir kelimenin anlaml› en

küçük parças›na kök denildi¤ini, kök ile ek aras›nda anlam iliflkisi bulunmas› gerekti¤ini söyleyiniz.Türkçe kelimelerde eklerin, köklerden sonra geldi¤ini belirtiniz. Etkinlikleri yapt›rarak ö¤rencilerin kök ve ekle ilgili bilgilerini pekifltiriniz ( 13 ve 14. etkinlik) (D.B.1.1).

DÖRT T ARKADAfi

13. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerle köklerini efllefltiriniz.

ar

arabac›

dayan›flma

kel

ara

kele

kelebekler

araba

kelebek

day

bir

dayan

birliktelik

dayan›fl

14. K‹ NL‹K ET

birlik

birlikte

Paragraftaki kelimeleri kök hâlinde olanlar ve ek alanlar olarak s›n›flay›n›z. Evine dönerken yolda kaplumba¤aya rastlam›fl. “Eve eli bofl dönmektense flu kaplum-

ba¤ay› götüreyim.” diye düflünmüfl. Avc› “Bu akflam seninle idare ederiz, baflka zaman da ceylan› yakalar›z.” diye söylenmifl. Bunu söyler söylemez de kaplumba¤ay› yakalay›p torbas›na koyuvermifl.

Kökk Hâlindekii Kelimeler

Ekk Alan n Kelimeler

bofl, flu, bu, akflam, idare, baflka, zaman

evine, dönerken, yolda, kaplumba¤aya, rastlam›fl, eve, eli, dönmektense,, götüreyim, düflünmüfl, bunu, söyler, torbas›na, koyuvermifl


15


25

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

1. TEMA (2. MET‹N) Metnin Ad›: G‹ZL‹ HAYIRSEVER Metnin Yazar›: WOODY MCKAY JR. Süre: 7 ders saati

Alt Tema: Yard›mlaflma Metnin Türü: Hikâye

MET‹NDE ‹fiLENEN KAZANIMLAR O.5.6.

O K U M A

arkadafllar›yla paylafl›r.

1.


O.1.5.


2.


O.5.8.

Ailesi ile okuma saatleri düzenler.

K O N U fi M A

me O.2.1.

Okuduklar› ile ilgili duygu ve düflüncelerini

Metnin ba¤lam›ndan hareketle kelime ve

1.


kelime gruplar›n›n anlamlar›n› ç›kar›r.

K.1.2.

Konuflma s›ras›nda uygun hitap ifadeleri

O.2.3.


O.2.4.

Metnin ana fikrini/ana duygusunu belirler.

O.2.6.

Anlat›m›n kimin a¤z›ndan yap›ld›¤›n› belir-

kullan›r. 2.


K.2.4.

Konuflurken gereksiz sesler ç›karmaktan

ler.

kaç›n›r.

O.2.13. Metne iliflkin sorulara cevap verir.

K.2.5.

O.2.20. Metne iliflkin karfl›laflt›rmalar yapar.

Uygun yerlerde vurgu, tonlama ve duraklama yapar.

O.2.21. Kendisini flah›s ve varl›k kadrosunun yerine koyarak olaylar›, duygu, düflünce ve

K.2.7.

dikkat eder.

hayalleri yorumlar. O.2.27. Okuduklar›n› kendi hayat› ve günlük hayatla karfl›laflt›r›r. 3.

Sözleriyle jest ve mimiklerinin uyumuna

3.


K.3.5.

Konunun özelli¤ine uygun düflünceyi ge-


lifltirme yollar›n› kullan›r.

O.3.1. Metni dil ve anlat›m yönünden de¤erlen-

K.3.6.

Atasözü, deyim ve söz sanatlar›n› uygun

dirir.

durumlarda kullanarak anlat›m›n› zengin-

4.


lefltirir.

O.4.1.

Kelimeler aras›ndaki anlam iliflkilerini kav-

K.3.11. Konuflmas›n› belirlenen sürede ve teflek-

rayarak birbiriyle anlamca iliflkili kelimelere

kür cümleleriyle sona erdirir.

örnek verir. O.4.3.

Okudu¤u metinde geçen kelime, deyim ve


atasözlerini cümle içinde kullan›r.

4.


5.


K.4.4.

Konuflmas›n›, sesini ve beden dilini kul-

O.5.4.

Okudu¤u kitaplardan kitapl›k oluflturur.


26

lanma yönünden de¤erlendirir.

G‹ZL‹ HAYIRSEVER 5.


Not


Sorunlar›na konuflarak çözüm arar.

Y A Z M A 1.


Y.1.1.


Y.1.10. Tekrara düflmeden yazar. Y.1.11. Yaz›m ve noktalama kurallar›na uyar. 2.

Planl› Yazma

Y.2.2.


Y.2.9.

Yaz›y› etkileyici ifadelerle sonuca ba¤lar.

Y.2.10. Yaz›ya, konuyla ilgili k›sa ve dikkat çekici bir bafll›k bulur. Y.2.12. Yazma yöntem ve tekniklerini kullan›r. 3.


Y.3.1.


4.


Y.4.2.

Yazd›klar›n› dil ve anlat›m yönünden de¤erlendirir.

5.


Y.5.1.

Duygu, düflünce, hayal, izlenim ve deneyimlerini yazarak ifade eder.

6.


Y.6.1.


D‹L B‹LG‹S‹ 1.

Kelimenin Yap› Özellikleriyle ‹lgili Bilgi ve Kurallar› Kavrama ve Uygulama

D.B.1.2. ‹sim kökü ile fiil kökünü ay›rt eder.


27

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

O K U M A

TOPLUM HAYATI

1. HAZIRLIK “Dünyada bireylerin yükselmesinden çok daha önemli amaçlar vardır.

Ö¤rencilere “Birine karfl›l›k beklemeden

Bu da eğilip insanlığı daha yukarı kaldırmaktır.” Henry Van Dyke (Henri Van Dayke)

yard›m etti¤inizde kendinizi nas›l hissedersiniz?” diyerek onlar›n konuyla ilgili düflüncelerini yazd›r›n›z (1. etkinlik).

“İnsanlara yardım etmenin güzel bir tadı vardır.” Paul Newman (Pol Nivmın)

Ö¤rencilere “‹yilik eden, iyilik bulur.” sö-

G‹ZL‹ HAYIRSEVER

zünden ne anlad›klar›n› sorunuz. Ö¤rencilerden yard›mlaflman›n ve iyilik yapman›n toplumsal huzurun sa¤lanmas› aç›s›ndan nas›l bir önemi oldu¤unu anlatmalar›n› isteyiniz ( 2. etkinlik)

1910’lu y›llar›n bafl›nda floförlük yapan babam zengin patronunun birçok kifliye kendini belli etmeden ve onlar›n asla bu yard›m› geri ödemeyeceklerini bildi¤i hâlde yard›mc› oldu¤una tan›k olmufl. Babam›n anlatt›¤› öyküler aras›nda bir tanesi, nedense, di¤erlerine göre daha parlak bir flekilde akl›mda kalm›flt›. Günlerden bir gün babam, patronunu bir toplant› için baflka bir flehre götürmüfl. fiehrin d›fl mahallelerinde ö¤le yeme¤ini geçifl-

Afla¤›daki metni ö¤rencilere okuyunuz.

tirmek üzere bir sandviç yemek için durmufllar. Arabalar›n›n içinde sandviçlerini at›flt›r›rlarken önlerinden çember çeviren bir grup çocuk geçmifl. Babam›n patronu çocuklardan birinin topall›¤›n› fark etmifl.

Onlardan iyi insan›n özellikleri konusunda yazar›n düflüncelerine kat›l›p kat›lmad›klar›n› ifade etmelerini isteyiniz.

Dikkatlice bak›nca çocukta düz tabanl›k oldu¤unu anlam›fl. Hemen arabadan ç›k›p çocu¤un yan›na gitmifl. “Bu ayak sana s›k›nt› yarat›yor mu?” diye sormufl. O¤lan “Koflmam› yavafllat›yor.” diye cevap vermifl. “Bir de rahat edebilmek için ayakkab›m› kesmek zorunda kal›yorum. Ama idare ediyorum. Neden bana bu sorular› soruyorsunuz?”

“‹yili¤in türleriyle belirtileri pek çoktur. Bir

“H›mm, belki senin bu aya¤›n›n bir çaresine bakabiliriz. Bu hofluna gider miy-

insan yabanc›lara sevgi, sayg› gösteriyorsa bu,

di?

onun dünya yurttafl› oldu¤unu; yüre¤inin bütün

varm›fl.

“Tabi ki!” Çocu¤un yan›t› olumlu olmas›na karfl›n içinde bir miktar flüphe de


16

öbür karalardan kopmufl bir ada de¤il, onlara ba¤l› bir k›ta oldu¤unu do¤rular. Baflkalar›n›n u¤rad›¤› y›k›m karfl›s›nda ac› çekerse yaras›yla baflkalar›na merhem olan soylu a¤açlar gibidir. Baflkalar›n› kolayca ba¤›fllar, k›rg›nl›klar›n›

TOPLUM HAYATI

1.

Birine karfl›l›k beklemeden iyilik etti¤inizde kendinizi nas›l hissedersiniz?

K‹ NL‹K ET

unutursa bu, onun ruhunun incinmeyecek ölçüde yüce oldu¤unu, kolay kolay yaralanamayaca¤›n› gösterir. Küçük iyilikler karfl›s›nda kendini borçlu duymas›, insanlar›n getirece¤i havadan sudan arma¤anlara de¤il, ruhlar›na de¤er

2.

Yard›mlaflman›n ve iyilik yapman›n toplumsal huzurun sa¤lanmas› aç›s›ndan nas›l bir önemi vard›r? Düflüncelerinizi yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

verdi¤ini gösterir. Francis BACON (Fransis Bek›n)

Ö¤rencilere “Kendinizi metinde özellikleri anlat›lan hangi insanla özdefllefltirdiniz? Neden?” sorular›n› sorup kendileriyle ilgili de¤erlendirme yapmalar›na imkân tan›y›n›z.

3.

Afla¤›daki baloncuklar› okuyup alt› çizili kelimenin anlam›n› yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

Patron iflçilerini çok çal›flt›klar› için ödüllendirdi.

Annem kahvalt› için sandviç haz›rlad›.

Küçük köpek, mahallenin maskotu oldu.


Ö¤rencilere metni “göz atarak okuma” yöntemiyle okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5).

patron................................

sandviç..............................

maskot...............................

...........................................

...........................................

..........................................


16


28



Göz atarak okuma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden metnin bafll›¤›n› okumalar›n›, metnin biçimsel özelliklerini izlemelerini isteyiniz. Ö¤rencilere metne h›zla göz atmalar›n› ve bu arada zihinlerinde oluflan sorular›n cevab› olabilecek cümleleri okumalar›n› isteyiniz. Bu yolla ö¤rencilerin ayr›nt›lara tak›lmadan metnin ana fikrine ulaflmalar›n› sa¤lay›n›z.

Ö¤rencilere metinde geçen “patron,

sandviç, maskot” kelimelerinin anlamlar›n›n neler Her zaman çok dikkatli çal›flan ifl adam› hemen çocu¤un ad›n› bir kâ¤›da yaz›p arabaya geri dönmüfl. Bu s›rada küçük çocuk da çemberini al›p tekrar arkadafllar›n›n aras›na kat›lm›fl ve hep birlikte koflmaya bafllam›fllar. Babam›n patronu arabaya döner dönmez “Woody (Vudi), flu aksayarak yürüyen çocuk... Ad› Jimmy (Cimi). Sekiz yafl›ndaym›fl. Annesiyle babas›n›n ad›n› bir ö¤ren bakal›m. Bir de nerede yaflad›klar›n› ö¤renmeye çal›fl.” demifl ve elindeki küçük kâ¤›d› babama uzatm›fl. “Bugün ö¤leden sonra o¤lan›n ailesini ziyaret et ve ço-

olabilece¤ini sorunuz. Ö¤rencilerin bu kelimelerin bulundu¤u baloncuklar› okuyarak kelimelerin anlamlar›n› söylemelerini sa¤lay›n›z ( (O.2.1).

cu¤un ameliyat› için gerekli olan izni onlardan mutlaka almaya çal›fl. Gerekli olan imza ifllerini daha sonra da halledebiliriz Bütün masraflar› benim karfl›layaca¤›m› söyle.” Sandviçlerini bitirmifller ve daha sonra babam patronunu toplant› yerine götürmüfl. Babam Jimmy’nin adresini yak›ndaki bir eczaneden hiç zorlanmadan bulmufl. Hemen herkes o civarda yaflayan düz taban o¤lan çocu¤unu tan›yormufl. Jimmy ve ailesinin ev dedi¤i yerin tamire ve boyaya fliddetle ihtiyac› varm›fl. Etrafa bak›n›rken evin yan›ndaki çamafl›r ipine as›l› yamal› pantolonlar ve y›pranm›fl


17

3. etkinlik

Afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›n›z.

Cümlelerdeki “y›k›lmak, parlak” kelimelerinin anlamlar›n› ö¤rencilere buldurunuz. Kelimelerin mecaz anlamda kullan›ld›¤›n› sezdirebilmek için kelimelerin gerçek anlamlar›nda kullan›ld›¤› cümleleri de tahtaya yaz›n›z ve kelimelerdeki anlam farkl›l›klar›n› ö¤rencilere buldurunuz. Etkinli¤i yapt›rarak ö¤rencilere gerçek ve mecaz anlaml› kelime-


4. K‹ NL‹K ET

leri kavrat›n›z (

“Annesi, ameliyat›n baflar›s›z geçti¤ini du-

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimeler aras›ndaki anlam farkl›l›klar›n› boflluklara yaz›n›z.

Çocuklar, babaanneleri ile koyu bir sohbete dalm›flt›.

4. etkinlik).

yunca y›k›lm›fl.” “Annesi ve babas›, iki erkek kardefliyle bera-

Koyu renkli giysiler ›s›y› çeker. koyu:............................................................................................................................ koyu:............................................................................................................................

ber neredeyse y›k›lacak gibi duran verendada

S›cak havalar insanlar› denize koflturdu.

onu bekliyorlarm›fl.”

Mahalledeki insanlar bizi s›cak karfl›lad›

“Babam›n anlatt›¤› öyküler aras›nda bir tane-

s›cak:............................................................................................................................ s›cak:............................................................................................................................

si, nedense, di¤erlerine göre daha parlak bir fle-

Çocu¤un taflk›n davran›fllar› herkesi b›kt›rd›.

kilde akl›mda kalm›flt›.”

Taflk›n su, önüne ne gelirse al›p gitti.

“Odadaki parlak ›fl›k, gözlerimizi ac›t›yordu.”

taflk›n:........................................................................................................................... taflk›n:...........................................................................................................................

Hesaps›z harcamalar› yüzünden epey aç›ld›. Mahallemizde bir sinema aç›ld›. aç›ld›:........................................................................................................................... aç›ld›:...........................................................................................................................

5. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metnin ana fikrini bir atasözü ile ifade ediniz.

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinde neler anlat›l›yor?” sorusunu yönelterek metnin konusunu bulmalar›n› sa¤lay›n›z. Onlara “Bu metinde yazar›n bize iletmek istedi¤i mesaj nedir?” sorusunu yönelterek ana fikri bulmalar›nda yard›mc› olunuz. Ana fikri bir atasözü ile ifade etmelerini isteyiniz (

5. etkinlik) (O.2.3, O.2.4). Ana fikir ile

ders kitab›nda verilen özdeyifller aras›nda iliflki kurmalar›n› sa¤lay›n›z. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

17


29

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

Ö¤rencilere “Yazar›n olay üzerinde

TOPLUM HAYATI

nas›l bir etkisi vard›r?” sorusunu sorarak onlar›n yazar›n olayda anlat›c› oldu¤unu fark etmelerini sa¤lay›n›z. “Yazar olaylara tan›k olmufl mudur? Bunu nas›l anlad›n›z?” sorular›yla da yazar›n olaylar›n d›fl›nda kalan üçüncü bir kifli oldu¤unu kavrat›n›z. Ö¤rencilere, “Yazar, olaylara kendisi tan›k olsayd› hikâyeyi nas›l anlat›rd›?” sorusunu sorarak metnin ilk iki paragraf›n› buna göre de¤ifltirip yazmalar›n› isteyiniz (


Ö¤rencilerin metinde anlat›lan olay, duygu ve düflünceleri anlay›p kavrayabilmelerini sa¤-

gömlekler babam›n dikkatini çekmifl. Art›k kullan›lmayan eski bir araba tekerle¤i

lamak için onlara afla¤›daki sorular› sorunuz

a¤ac›n›n bir dal›na as›l›ym›fl.

(O.2.13).

ha bu yaflta buruflmufl yüz hatlar› zorlu bir yaflam›n izlerini tafl›yormufl.

de y›pranm›fl bir urganla sal›ncak olarak kullan›lmak üzere evin önündeki mefle

Otuzlu yafllarda bir kad›n pasl› kap›y› açm›fl. Çok yorgun görünüyormufl ve da-

Babam “‹yi günler, han›mefendi” diye kad›n› selamlam›fl. “Siz, Jimmy’nin an-

Yazar, anlatt›¤› hikâyeyi kimden dinle-

nesi misiniz?” Kad›n cevap vermeden önce kafllar›n› hafifçe çatarak “Evet, bafl›n› derde mi soktu?” diye sormufl. Gözleriyle babam›n ütülü pantalonunu ve kolal› yakas›n› sü-

mifltir?

züyormufl.

Yazar›n babas› ile Jimmy nas›l tan›flm›fl-

“Hay›r, han›mefendi. Ben buraya yan›nda çal›flt›¤›m zengin beyefendinin ad›na geldim. Kendisi Jimmy’nin aya¤›yla ilgili ameliyat› üstlenmek istiyor. Böylece Jimmy de di¤er arkadafllar› gibi koflup oynayabilecek.”

t›r?

“Siz benimle dalga m› geçiyorsunuz? Bu hayatta hiçbir fleyin bedava olmad›¤›n› biliyorum.”

Zengin ifl adam›, Jimmy’nin ailesini ame-


18

liyatlara nas›l ikna etmifltir?

Jimmy hastaneden döndü¤ünde ailesi onu nas›l karfl›lam›flt›r?

TOPLUM HAYATI

Zengin ifl adam›, niçin bir defaya mahsus olmak üzere ayakkab› yard›m› yapmak istemifltir?

Zengin ifl adam›, Jimmy’nin hayat›n› nas›l de¤ifltirmifltir?

6. K‹ NL‹K ET

Yazar, metinde geçen olaya tan›k olsayd› paragraflardaki anlat›m nas›l de¤iflirdi? Yaz›n›z.

1910’lu y›llar›n bafl›nda floförlük yapan babam, zengin patronunun birçok kifliye kendini belli etmeden ve onlar›n asla bu yard›m› geri ödemeyeceklerini bildi¤i hâlde yard›mc› oldu¤una tan›k olmufl.

Ö¤rencilere “Metindeki kahramanlar-

dan biri siz olsayd›n›z nas›l davran›rd›n›z?” sorusunu sorarak kendilerini kahramanlar›n yerine koyup olaylar karfl›s›nda nas›l bir tepki verebileceklerini ifade ettiriniz. Ö¤rencilerden etkinli¤i yapt›ktan sonra ikili gruplar oluflturmalar›n› isteyerek kendilerini zengin ifl adam› ya da Jimmy’nin yerine koymalar›n› ve hikâyeyi canland›rmalar›n› isteyiniz (

Babam›n anlatt›¤› öyküler aras›nda bir tanesi, nedense di¤erlerine göre daha parlak bir flekilde akl›mda kalm›flt›. Günlerden bir gün babam, patronunu bir toplant› için baflka bir flehre götürmüfl. fiehrin d›fl mahallelerinde ö¤le yeme¤ini geçifltirmek üzere bir sandviç yemek için durmufllar.

7. etkinlik) (O.2.20, O.2.21).

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorup hikâyede anlat›lan olayla kendi yaflad›klar›n› iliflkilendirmelerini sa¤lay›n›z (O.2.27).

Metinde anlat›lan olay›n bir benzerine tan›k oldunuz mu?


18


30

G‹ZL‹ HAYIRSEVER S›k›nt›l› durumlardaki insanlara yard›m eden insanlar› tan›yor musunuz?


Bir gün zor bir durumda kal›rsan›z size nas›l yard›m edilmesini istersiniz? 3. OKUDU⁄UNU DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinde k›sa

“Kesinlikle bir kand›rmaca yok. Size ve bu yak›nlardaysa eflinize aç›klamama yard›mc› olursan›z, san›r›m bu konuyu aç›kl›¤a kavuflturabiliriz. Bunun çok ani oldu¤unun fark›nday›m. Sizi, flüphelendi¤iniz için suçlayamam.”

cümleler mi, uzun cümleler mi a¤›rl›ktad›r? Metinde sade bir dil kullan›lmas›n›n anlat›ma nas›l bir katk›s› olmufltur?” sorular›n› sorarak metnin anlat›m›yla ilgili görüfllerini ifade ettiriniz (O.3.1).

Kad›n bir kez daha babama bak›p hâlâ biraz tedirgin, içeri buyur etmifl. Mutfak olarak kullan›lan bölüme do¤ru ba¤›rm›fl “Henry (Henri), buraya gel ve bu beyle tan›fl. Kendisi Jimmy’nin aya¤›n› düzelttirecekmifl.”

4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME

Neredeyse bir saat boyunca babam niyetlerini aç›klam›fl ve ailenin sorular›n› yan›tlam›fl. “Jimmy’nin bu ameliyatlar› olmas›na izin verirseniz size imzalaman›z için baz› kâ¤›tlar yollayaca¤›m. Tekrar söylüyorum, ödemeleri tamamen biz karfl›-

layaca¤›z.” Jimmy’nin anne ve babas› flaflk›n bir vaziyette birbirine bakm›fl. Hâlâ olup bitenleri tam anlam›yla kavram›fl de¤illermifl. “‹flte benim kart›m. ‹zin kâ¤›tlar›n› yollarken size bir mektup da yazaca¤›m. fiimdiye kadar anlatt›klar›m› yaz›l› olarak da göreceksiniz. Daha sonra akl›n›za bir fley tak›l›rsa verdi¤im adrese mektup yaz›n ya da bana telefon edin.” Babam›n bu davran›fl› çiftin biraz daha güven duymas›n› sa¤lam›fl. Daha sonra babam kendisine verilen görevi yerine getirmifl bir kiflinin huzuruyla oradan ayr›lm›fl. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

19


7. K‹ NL‹K ET

Metindeki kahramanlardan biri siz olsayd›n›z nas›l davran›rd›n›z? Afla¤›daki bölümlere yaz›n›z.

Tahtaya “fiehrin d›fl mahallelerinde

ö¤le yeme¤ini geçifltirmek üzere bir sandviç yemek için durmufllar.” ve “Arabalar›n›n içinde sandviçlerini at›flt›r›rlarken önlerinden çember çeviren bir grup çocuk geçmifl.” cümlelerini yazarak belirtilen kelimelerin alt›n› çiziniz. Bu kelimeler aras›nda nas›l bir anlam iliflkisi oldu¤unu ö¤rencilere buldurunuz ( 8. etkinlik) (O.4.1).

Ö¤rencilerden metinde geçen deyim-

lerin anlamlar›n› yazmalar›n› ve bu deyimleri birer cümlede kullanmalar›n› isteyiniz ( 9. etkinlik) (O.4.3).

Ben zengin ifl adam› olsayd›m

Ben Jimmy olsayd›m


Ö¤rencileri yafllar›na ve seviyelerine uy8. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki örne¤i inceleyiniz. Metinde geçen kelimelerin karfl›s›ndaki kutucu¤u örne¤e uygun olarak doldurunuz.

hep

hiç

fakir ...........

sonra

ö nce ...........

geri

ileri ...........

yak›n

u........... zak

çok

az ...........

dert

d........... eva

küçük

b........... üyük

ilk

son ...........

eski

yeni ...........

iyi

k........... ötü

zengin

gun kitaplar okumaya teflvik ediniz. Millî E¤itim Bakanl›¤›n›n öngördü¤ü ‹lkö¤retim Okullar› ‹çin 100 Eser’den seçti¤iniz kitap adlar›n› onlara ileterek rehberlik yapabilirsiniz. Ö¤rencilerden okuduklar› kitaplarla ilgili olarak kitap ve yazarlar›n› belli bir düzen içinde defterlerine yazmalar›n› isteyiniz. Okuma becerisi gözlem formunu doldurtunuz.

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz kitaplar› nerede muhafaza ediyorsunuz?” sorusunu yöneltiniz. Ald›¤›n›z cevaplardan sonra onlar› okuduklar› ki-


19


31

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

taplardan bir kitapl›k oluflturmalar› konusunda özendiriniz. Oluflturduklar› kitapl›¤›n hem aile bireyleri hem de arkadafl çevresi için önemli bir zenginlik olaca¤›n› vurgulay›n›z (O.5.4).

TOPLUM HAYATI

Ö¤rencilere yeri geldi¤inde okuduklar›yla ilgili duygu ve düflünceleri arkadafllar›yla paylaflmalar› gerekti¤ini söyleyiniz. Okuma sonras› paylafl›mlar›n›n onlar›n bilgi birikimlerine katk›da bulunaca¤›n› hat›rlat›n›z (O.5.6). Ö¤rencilerin getirdikleri gazete kupürlerinde ilgilerini çeken bir konuyu ele al›n›z. Bu konuyla ilgili metni okutunuz. Daha sonra onlara “Okudu¤unuz yaz›, sizde ne gibi duygu ve düflünceler uyand›rd›?” sorusunu sorunuz ve onlar›n duygu ve düflüncelerini arkadafllar›yla paylaflmalar›n› sa¤lay›n›z.

‹lerleyen günlerde babam›n patronu o flehrin belediye baflkan›na yazarak bir görevlinin Jimmy’nin evine gitmesini ve teklifinin yasal oldu¤unu belirtmesini istemifl. Tabi ki tüm bunlar olurken hay›rsever kiflinin ad› hiç geçmiyormufl. Çok geçmeden gerekli kâ¤›tlar imzalanm›fl ve aileye ulaflt›r›lm›fl. Babam arka arkaya yap›lacak befl ameliyat›n ilki için Jimmy’yi komflu eyalete götürmüfl. Ameliyatlar›n hepsi de baflar›l› olmufl. Jimmy bir anda ortapedi bölümünün ve hemflirelerin maskotu hâline gelmifl. Jimmy son ameliyat›n› da olup hastaneden ayr›laca¤› s›rada gözyafllar› ve kucaklaflmalar›n ard› arkas› kesilmemifl. Jimmy’ye

Ö¤rencilere aileleriyle birlikte evde oku-

gösterdikleri ilginin son bir belirtisi olarak ona bir arma¤an vermifller. Bu, Jimmy’nin “yeni aya¤›na” göre özel olarak yap›lm›fl bir çift ayakkab›ym›fl.

ma saatleri düzenleyebileceklerini söyleyiniz. Aile bireyleriyle paylafl›m›n önemi üzerinde durunuz (O.5.8).

Jimmy ve babam tüm bu ameliyatlara birlikte gidip gelirken çok iyi arkadafl olmufllar. En son ameliyattan sonra eve dönerken yolda flark›lar söylemifller, art›k sorunsuz ayaklara kavufltu¤una göre, Jimmy’nin ne yapmak istedi¤ini konuflmufllar ve Jimmy’nin evine yaklaflt›kça sessizli¤i beraber paylaflm›fllar. Evin önüne geldiklerinde Jimmy’nin yüzünü müthifl bir gülümseme kaplam›fl. Annesi ve babas›, iki erkek kardefliyle beraber neredeyse y›k›l›cak gibi duran varandada onu bekliyorlarm›fl.

K O N U fi M A


20

1. HAZIRLIK

Ö¤rencilere “Sizce herkese iyilik yap›labilir mi? Neden?” sorusunu sorarak bu konuda

TOPLUM HAYATI

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da metinde geçen deyimler verilmifltir. Bunlar›n anlamlar›n› yaz›p birer cümlede kullan›n›z.

düflüncelerini ifade etmelerini söyleyiniz.

ak›lda kalmak

Ö¤rencilere “Konuflurken s›n›ftaki arkadafllar›n›za nas›l hitap edersiniz?” sorusunu sorunuz. Onlardan uygun hitap ifadeleri belirlemelerini ve konuflurken bunlar› yeri geldikçe kullanmalar›n› isteyiniz (K.1.2).

Anlam› : Cümle : dikkat çekmek Anlam› : Cümle : kafllar›n› çatmak Anlam› : Cümle :

Ö¤rencilere konuflurken gereksiz ç›kar›-

bafl›n› derde sokmak

lan seslerin (›››, eee, aaa vb.) konuflma yanl›fllar›ndan biri oldu¤unu, konuflman›n etkisini azaltaca¤›n›, dinleyenleri olumsuz yönde etkileyece¤ini söyleyiniz. Konuflurken gereksiz sesler ç›karmamalar›n› isteyiniz (K.2.4).

Ö¤rencilere konuflmalar›nda vurgu, ton-

Anlam› : Cümle : dalga geçmek Anlam› : Cümle : ak›l s›r erdirememek Anlam› : Cümle :

10. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki bulutlara konuflman›z›n sonunda kullanabilece¤iniz teflekkür cümleleri yaz›n›z.

lama ve uygun yerlerde duraklama yapmalar› gerekti¤ini söyleyiniz. Ö¤rencilerin dil becerilerini gelifltirmek amac›yla afla¤›daki tekerlemeleri tahtaya yaz›n›z. Bunlar› söylemelerini isteyiniz (K.2.5). TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

20


32


2. SÖZLÜ ANLATIM


Ö¤rencilere “Zengin bir ifl adam› olsayd›-

Jimmy “Sak›n k›m›ldamay›n.” diye ba¤›rm›fl. Onlar Jimmy kendilerine do¤ru emin ve düzgün ad›mlarla yürürken flaflk›nl›klar›n› gizleyemiyorlarm›fl. Aya¤›n›n aksamas› tamamen yok olmufl. “Yenilenmifl aya¤›” ile yeniden aralar›na kat›lan Jimmy ve ailesinde kucaklaflma, öpüflme ve kahkahalar birbirine kar›flm›fl. Anne ve babas› onu izlerken bafllar›n› sall›yor ve gülmelerine engel olam›yormufl. Hâlâ hiç tan›mad›klar› bir adam›n, hiç tan›mad›¤› bir çocu¤un aksayan aya¤›n›, hiçbir karfl›l›k beklemeden inan›lmaz bir masraf yaparak düzelttirmifl olmas›na ak›l s›r erdiremiyorlarm›fl. Zengin hay›rsever beyefendi, olup biten kendisine anlat›l›rken gözlüklerini ç›kart›p nemli gözlerini mendiliyle silmifl. “Senden son bir fley daha yapman› istiyorum.” demifl. “Noel’e do¤ru iyi bir ayakkab›c›yla görüfl. Jimmy’nin ve tüm ailesinin ölçüleri al›ns›n, kendi seçecekleri ayakkab›lar onlara verilsin. Ödemeyi ben yapaca¤›m. Ancak bunu yaln›zca bir kez yapaca¤›m› aileye bildirin. Bana ba¤›ml› olmalar›n› istemiyorum.” Jimmy, zengin hay›rsever ölmeden birkaç y›l önce çok baflar›l› bir ifl adam› olmufl. Benim bildi¤im kadar›yla hiçbir zaman ameliyatlar›n paras›n› kimin ödedi¤ini ö¤renememifl. Ona bu yardm› yapan ifl adam› her zaman insanlara kimin yapt›¤›n› belirtmeden yard›m etmenin daha e¤lenceli oldu¤unu söylermifl. Woody y McKay y Jr. (Vudi Makkey Jr.)


21

n›z tan›d›¤›n›z insanlardan hangilerine yard›m etmek isterdiniz?” sorusunu sorarak onlardan düflüncelerini nedenleriyle beraber anlatmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencileri, konuflurken konuyla ilgili örnekler vermeleri, karfl›laflt›rmalar ve benzetmeler yaparak ana fikri desteklemeleri konusunda uyar›n›z (K.3.5). Ö¤rencilere yard›mlaflma ve dayan›flma konulu atasözleri bilip bilmediklerini sorunuz. Bildikleri atasözlerini tahtaya yazd›r›n›z. Konuflurken uygun yerlerde bu atasözlerini kullanmalar›n› isteyiniz (K.3.6). Ö¤rencilere iki üç dakika sürecek bir konuflma haz›rlamalar›n› söyleyiniz. Konuflmalar›nda süreyi aflmamaya özen göstermelerini ve konuflmalar›n› uygun teflekkür cümleleriyle sonland›rmalar›n› isteyiniz ( 10. etkinlik) (K.3.11). Ö¤rencilere, yapacaklar› konuflmada “ikna ederek konuflma” yöntemini kullanmalar›n› öneriniz (K.3.12).

— Al bu takatukalar› takatukac›ya takatukalatmaya götür. Takatukac› “Takatukalar› takatukalamam.” derse, takatukalar› takatukac›dan takatukalatmadan al da gel.

‹kna ederek konuflma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere konuflmalar›nda niçin yard›m etmek istediklerini inand›r›c›, ak›lc› bir biçimde aktarmalar› gerekti¤ini belirtiniz.

— Ocak k›v›c›mland›r›c›lardan m›s›n, kap› g›c›rdat›c›lardan m›s›n?

Ö¤rencilere konuflmalar›n› yapt›r›n›z.

— Ne kap› g›c›rdat›c›lar›ndan›m ne ocak k›v›lc›mland›r›c›lar›ndan›m... — Bir peltek büyük baba, peltek peltek konuflan peltek torununu pelteklikten kurtarabilir mi?

Ö¤rencilere konuflurken ya da okurken gereksiz el, kol ve bafl hareketleri yapman›n dinleyiciler üzerinde nas›l etkiler b›rakaca¤›n› sorunuz. Beden dilinin iletiflim için öneminden bahsediniz. Ö¤rencilere konuflmalar› s›ras›nda vücut ve yüz hareketlerinin uyumuna dikkat etmelerini söyleyiniz. Konuflmalar› s›ras›nda uygun yerlerde jest ve mimiklerden yararlanmalar› gerekti¤ini vurgulay›n›z (K.2.7).

Konuflma yöntemini en iyi flekilde uygulayan ö¤rencileri ödüllendiriniz. 3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere “Konuflurken sesinizin inand›r›c› oldu¤unu düflünüyor musunuz? Neden?” Beden dilini kullanarak konuflurken hissettiklerinizi arkadafllar›n›za aktarabildiniz mi? Nas›l?” sorular›n› sorarak onlar›n kendilerini de¤erlendirmelerine yard›mc› olunuz (K.4.4). 4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere “Metinde yazar›n babas›, Jimmy’nin ailesini ameliyatlar› üstleneceklerine naTÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

33

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

s›l ikna etmifltir? Yazar›n babas›, baflka hangi yöntemleri kullanarak Jimmy’nin ailesini ikna edebilirdi?” sorular›n› sorarak onlar›n konuflman›n sorunlar› çözmede etkili bir yol oldu¤unu kavramalar›n› sa¤lay›n›z (K.5.3).

teyiniz. Bu kelimeleri, birer cümlede kullanmalar›n› söyleyiniz. Yazd›klar›n›n seçtikleri konuyla ilgili olmas› gerekti¤ini belirtiniz. Böylece ö¤rencilerin yaz› tasla¤› oluflturmalar›n› sa¤lay›n›z (Y.2.2).

niz?” sorular›yla ö¤rencilere sorunlar karfl›s›nda

Ö¤rencilerden yaz›lar›n› etkileyici bir ifade ile sonuca ba¤lamalar›n›, yaz›lar›n› tamamlad›ktan sonra okumalar›n› ve uygun bir bafll›k koymalar›n› isteyiniz (Y.2.9, Y.2.10).

verdikleri tepkilerin do¤ru olup olmad›¤›n› sorgula-

Ö¤rencilere yaz›lar›nda “elefltirel yazma

Herhangi bir problem karfl›s›nda nas›l davran›rs›n›z, flikâyetlerinizi nas›l dile getirirsi-

t›n›z. S›n›fta ya da okulda yaflanan bir sorunu çöz-

yöntemi”ni kullanacaklar›n› söyleyiniz (Y.2.12).

mek amac›yla konuflma uygulamas› yapt›r›n›z.

Elefltirel yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤recilerden seçtikleri atasözünün sonuç olarak ç›kar›labilece¤i bir yaz› yazmalar›n› isteyiniz. Bu yaz›lar›nda bir olay belirleyerek olay›n olumlu ve olumsuz yönlerini ortaya koymalar›n› söyleyiniz.

Daha sonra da Konuflma Becerisi De¤erlen-

dirme Formu’nu doldurarak konuflmalar› de¤erlendiriniz.

Y A Z M A

2. YAZILI ANLATIM

1. HAZIRLIK

Ö¤rencilere yard›mlaflma, dayan›flma, iyi-

Ö¤rencilere, belirledikleri örnek olay arac›l›¤›yla bir hikâye yazd›r›n›z. Hikâyelerinde yar-

lik konulu önceden belirledi¤iniz atasözlerini hat›rlat›n›z. Afla¤›daki atasözlerini tahtaya yazarak konu çeflitlili¤i sa¤lay›n›z.


“Hay›r dile komfluna, hay›r gele bafl›na.”

11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki metinde ayn› anlama gelen kelimeler bir arada kullan›lm›flt›r. Bu kelimelerden bir tanesini tercih ederek metni yeniden düzenleyiniz. Düzenledi¤iniz metni ilgili bölüme yaz›n›z.

“Dünya mal› dünyada kal›r.” “Ne verirsen elinle, o gelir seninle.”

Bence bu dünyaya, bu evrene tüm insanlar, insanlar›n tamam› güzellik-

Ö¤rencilere yukar›daki atasözlerinden bi-

leri yaflamak, güzellikleri yaflatmak, güzellikleri paylaflmak için geldi. Akl›m›z, beynimiz, yüre¤imiz, kalbimiz, vücudumuz, bedenimiz sevgi için var olmal›.

rini seçmelerini isteyiniz.

Ben, kendim, flahsen böyle düflünüyorum. Hayat›m ve yaflant›m boyun-

Ö¤rencilere, seçtikleri konuda yazarken kâ¤›d› ö¤rendikleri kurallar do¤rultusunda do¤ru

ca da böyle düflünece¤im. Televizyonlarda, ekranlarda sürekli olarak, mütemadiyen, aral›ks›z, kavga eden, tart›flan insanlar› görmek, izlemek istemiyorum.

ve temiz kullanmalar›n› söyleyiniz (Y.1.1).

Ö¤rencileri çal›flma kitab›na yönlendi-

rerek etkinli¤i yapt›r›n›z. Tekrar ifadelerin anlat›m› bozdu¤unu fark ettirerek yazarken bu tür yanl›fll›klar yapmamalar› gerekti¤ini kavrat›n›z (

11. et-

kinlik) (Y.1.10).

Bence bu dünyaya tüm insanlar güzellikleri ya flamak, yaflatmak, paylaflmak için geldi. Akl›m›z, yüre¤imiz, bedenimiz sevgi için var olmal›. Ben böyle düflünüyorum. Hayat›m boyunca da böyle düflünece¤im. Televizyonlarda sürekli olarak kavga eden insan-

Ö¤rencilerden yaz›m ve noktalama kural-

lar› istemiyorum.

lar›na uymalar›n› isteyiniz (Y.1.11).

Ö¤rencilerden seçtikleri sözlerin kendilerine ça¤r›flt›rd›¤› kelimeleri bir kâ¤›da yazmalar›n› is-


21


34

G‹ZL‹ HAYIRSEVER d›m etmenin, dayan›flman›n önemine ve bu davran›fllar›n toplumu bir arada tutma özelli¤ine de¤inmelerini söyleyiniz. Ayr›ca ö¤rencileri ö¤rendikleri deyim ve atasözlerini kullanmaya da özendiriniz.

Ö¤rencilere anlat›mlar›nda, gerekti¤inde diyaloglara ve mizah unsurlar›na yer vermelerini söyleyiniz. Karfl›l›kl› konuflma ve mizah ögelerinin anlat›ma canl›l›k, ak›c›l›k, ak›lda kal›c›l›k sa¤layaca¤›n› ifade ediniz.

Ö¤rencilere yeteri kadar süre verip hikâyelerini yazd›r›n›z. Belirledi¤iniz birkaç ö¤renciye yazd›klar›n› okutunuz. Yazd›klar› hikâyeleri ürün dosyalar›nda saklamalar›n› söyleyiniz (Y.3.1).

3. YAZDIKLARINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› yönelterek yazd›klar›n› de¤erlendirmelerini isteyiniz (Y.4.2).

Hikâyenizde hangi atasözü ve deyimleri kulland›n›z?

Yaz›n›zda tekrar ifadelerin olmamas› için neler yapt›n›z?

Hikâyenizde gülmece ögelerini ve karfl›l›kl› konuflmalar› nas›l kulland›n›z?

laç olan “de”nin “dahi, bile” anlam›na geldi¤ini ve ayr› yaz›ld›¤›n›; ek olan “de”nin ise “içinde bulunma” anlam› verdi¤ini ve bitiflik yaz›ld›¤›n› fark ettiriniz.

“Otuzlu yafllarda bir kad›n pasl› kap›y› açm›fl. Çok yorgun görünüyormufl ve daha bu yaflta buruflmufl yüz hatlar› zorlu bir yaflam›n izlerini tafl›yormufl.” cümlesinde “de” ekinin alt›n› çizerek “yafllar” ve “yafl” kelimelerine eklenirken nas›l bir de¤iflikli¤e u¤rad›¤›n› sorunuz. Ö¤rencilere “de” ekinin ünlü ve ünsüz uyumlar› do¤rultusunda –de, –da / –te, –ta biçiminde kullan›ld›¤›n› sezdiriniz.

Afla¤›daki cümleleri üçer dörder santimetre geniflli¤inde kesti¤iniz kâ¤›tlara yazarak birer torbaya koyunuz. Her cümle için kullan›lmas› gereken kadar “de” yi de küçük kareler fleklinde haz›rlad›¤›n›z kâ¤›tlara yaz›p torbalara at›n›z. Ö¤rencileri, haz›rlad›¤›n›z torba say›s› kadar gruplara ay›r›p her gruba bir torba veriniz. Ö¤rencilerden torbadaki bütün “de”leri kullanarak cümleleri tamamlamalar›n› isteyiniz. Daha sonra bu cümleleri bir kâ¤›da yazmalar›n› ve “de”leri do¤ru kullanmalar›n› söyleyiniz. Gruplar›n yazd›klar›n› birbiriyle de¤ifltirerek en çok do¤ru cümle yazan grubu ödüllendiriniz (Y.6.1).

• Adam, çocu¤un ad›n› kâ¤›t görmüfl.


• Herkes, o civar yaflayan düz taban çocu-

Ö¤rencilerin hikâyeleri arac›l›¤›yla olaylar karfl›s›ndaki davran›fl, tutum ve tepkilerini dile getirmeleri için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (Y.5.1).

¤u tan›yormufl. • Ben buraya yan›n çal›flt›¤›m beyefendinin ad›na geldim. • Çocuk bir an herkesin sevgisini kazanm›fl.


• Çocuk, bir süre hastane yatm›fl. • Annesi ve babas› ev onu bekliyorlarm›fl.

Afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›n›z.

• Araba sandviçlerini at›flt›rm›fllar.

“Çocu¤un yan›t› olumlu olmas›na karfl›n

• Yol flark›lar söylemifller.

içinde bir miktar flüphe de varm›fl.”

Yukar›daki cümlede “de” ekinin ve “de” ba¤lac›n›n alt›n› çiziniz. Bunlar›n cümleye nas›l bir anlam katt›¤›n› ö¤rencilere buldurunuz. Ba¤-

Ö¤rencilere Grup Öz De¤erlendirme Formla-

r›n› da¤›tarak kendi gruplar›n› de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z.


35

1. TEMA

TOPLUM HAYATI tunuz. Söyle– kelimesinin sonundaki çizginin

D‹L B‹LG‹S‹

“mek/–mak” anlam›na geldi¤ini söyleyerek ekin fi-

Tahtaya “Jimmy’nin ve tüm ailesinin

ölçüleri al›ns›n.” cümlesini yaz›n›z. Belirtilen kelimelerin altlar›n› çiziniz. Ö¤rencilere bu kelimelerin anlamlar›n›n ne oldu¤unu sorunuz, bunlar›n

illeri isimlerden ay›rmakta kullan›ld›¤›n› ve bu eki alan fiillere mastar denildi¤ini, mastar›n fiillerin ad› oldu¤unu belirtiniz. Ö¤rencilere etkinlikleri yapt›rarak kökleri ay›rt etme becerilerini gelifltiriniz (

varl›klar› karfl›lad›¤›n› sezdiriniz.

14, 15. etkinlik) (D.B.1.2).

Cümledeki “al›ns›n” kelimesinin kökünü buldurunuz. Ö¤rencilere, “al–” kökünün bir varl›¤› m›, bir hareketi mi karfl›lad›¤›n› sorunuz. Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak kök çeflitlerini fark ettiriniz (

12. etkinlik).

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak baz› köklerin hem varl›klar› hem de hareketleri karfl›lad›¤›n› sezdiriniz (

13. etkinlik).

Ö¤rencilere, varl›klar› karfl›layan köklere isim kökleri, hareketleri karfl›layan köklere de fiil kökleri denildi¤ini söyleyiniz. Tahtaya “söz ve söyle–” kelimelerini yaz›n›z, bunlar› ö¤rencilere oku-

TOPLUM HAYATI

12. K‹ NL‹K ET


14.

a.. Metinden al›nan balon içindeki cümlelerde alt› çizili kelimelerin köklerini bulunuz.

K‹ NL‹K ET

Daha sonra akl›n›za bir fley tak›l›rsa verdi¤im adrese mektup yaz›n ya da bana telefon edin.

Jimmy ve ailesinin ev dedi¤i yerin tamire ve boyaya fliddetle ihtiyac› varm›fl.

Arabalar›n›n içinde sandviçlerini at›flt›r›rlarken önlerinden çember çeviren bir grup çocuk geçmifl.

Afla¤›daki kelimeleri isim ve fiil göreviyle cümlede kullan›n›z.

oy

saç

uç

dik

“Bu ayak sana s›k›nt› yarat›yor mu?” diye sormufl.

15. K‹ NL‹K ET

b.. Buldu¤unuz kök hâlindeki kelimeleri tabloda belirtilen özelliklere göre s›n›flay›n›z. Varl›klar›› Anlatan n Kökler

Paragrafta verilen alt› çizili kökleri isim ve fiil kökü olarak ay›r›n›z. Fiil köklerini –mek /–mak eki ile yazmay› unutmay›n›z.

Hareketlerii Anlatan n Kökler ‹nsanlar›n tek bafl›na b›rak›ld›¤› bencil ve hoyrat bir dünyada yafl›yoruz.

aile tamir araba sandviç çocuk

13. K‹ NL‹K ET

ev boya iç çember

tak– yaz– et– yara– sor–

Dostluk, komfluluk, ilgi, sevecenlik, vefa, yard›m duygusu kalmad›. Kendileri için yaflayan, bofl zamanlar› bile olsa bunu baflkalar› için harcamay› israf sayan bir ç›karc›lar yar›fl›nday›z. Kimsenin kimseyi görecek hâli yok. Sanki herkesin gözü kör.

‹sim m Kökleri

Afla¤›daki cümlelerde ........ ile belirtilen yerlere uygun kelimeleri getirerek cümleleri tamamlay›n›z.

Fiill Kökleri

insan, bafl, ben, dünya, dost, komflu, bofl, zaman, hâl, göz, kör

yol ç›kacakt›. Otobüs tam saat sekizde .........a yol Bahçedeki kuru otlar›..............du.

b›rakmak, ç›kmak, yaflamak, yar›flmak, sevmek, görmek, kalmak, olmak, harcamak

gül Bahçedeki ifllerine .........leri sulayarak bafllad›. gül Ayfle’nin anlatt›¤› f›kraya herkes kahkahalarla ........dü.



22

23


36

YALNIZ KALMAK

1. TEMA (3. MET‹N) Metnin Ad›: YALNIZ KALMAK Metnin Yazar›: fiEVKET RADO Süre: 8 ders saati

Alt Tema: Birey ve Toplum Metnin Türü: Deneme


K O N U fi M A

O K U M A 1.


1.


O.1.3.

Kelimeleri do¤ru telaffuz eder.

K.1.3.

Bulundu¤u ortama uygun bir konuflma

O.1.5.


2.


K.1.4.

Standart Türkçe ile konuflur.

me

K.1.7.

Karfl›s›ndakinin alg›lamakta zorluk çek-

O.2.1.

tutumu gelifltirir.


meyece¤i bir h›zda ve ak›c› biçimde


konuflur.

O.2.2.

Metindeki anahtar kelimeleri belirler.

K.1.8.

O.2.3.


K.1.13. Konuflmay› uygun ifadelerle bitirir.

O.2.4.


2.



K.2.2.


O.2.15. Metnin türüyle ilgili özellikleri kavrar.

3.


O.2.23. Metinde ortaya konan sorunlara farkl›

K.3.5.

Konunun özelli¤ine uygun düflünceyi gelifltirme yollar›n› kullan›r.

çözümler üretir. O.2.31. Metnin yazar› veya flairi hakk›nda bilgi

3.

Konuflmas›nda nezaket kurallar›na uyar.


edinir.

4.



K.4.2.

Konuflmas›n› dil ve anlat›m yönünden de¤erlendirir.

O.3.1. Metni dil ve anlat›m yönünden de¤erlendirir. 4.


O.4.1.


K.4.4.

lanma yönünden de¤erlendirir. 5.

5.


O.5.2.

Farkl› türlerde metinler okur.

Kendini Sözlü Olarak ‹fade Etme Al›flkanl›¤› Kazanma

rayarak birbiriyle anlamca iliflkili kelimelere örnek verir.

Konuflmas›n› sesini ve beden dilini kul-

K.5.1.


K.5.4.



37

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

Y A Z M A

Not

1.


Y.1.7.

Olaylar›, bilgileri s›raya koyarak anlat›r.

Y.1.10. Tekrara düflmeden yazar. 2.

Planl› Yazma

Y.2.2.


Y.2.4.




Y.3.2.

Düflünce yaz›lar› yazar.

4.


Y.4.3.

Yazd›klar›n› yaz›m ve noktalama kurallar›na uygunluk yönünden de¤erlendirir.

5.


Y.5.9.

Yazd›klar›ndan arfliv oluflturur.

6.


Y.6.2.




D.B.1.3. Yap›m eki ile çekim ekini ay›rt eder.


38

YALNIZ KALMAK

O K U M A

TOPLUM HAYATI

1. HAZIRLIK “En mutlu insan kimdir? Başkalarının mutluluğundan kendine pay

Ö¤rencilere, gazete ve dergilerden kom-

çıkarandır.” Goethe (Göte)

“Bir kapı kapanırsa bin kapı açılır.” Türk atasözü

fluluk, yafll› bak›mevleri, yaln›zl›k, kimsesizlik vb. konularda yaz›, haber, ilan, reklam metinleri derlemelerini söyleyiniz.

Ö¤rencilere “toplum içinde yaln›z kal-

YALNIZ KALMAK Topluluk hayat› içinde insan›n u¤rayaca¤› en büyük felaket yaln›z kalmakt›r. Ama benim burada sizlere bahsedece¤im yaln›zl›k “kimsesizlik” manas›nda olan yaln›zl›k de¤ildir. Kendi hatalar›m›z yüzünden, huysuzluklar›m›z, h›rç›nl›klar›m›z, k›skançl›k ve gururumuz yüzünden, kalp k›rmalar›m›z, gönül t›rmalamalar›m›z, geçimsizliklerimiz yüzünden maruz kald›¤›m›z yaln›zl›kt›r. Bu öyle bir yaln›zl›kt›r ki insan, yaln›z kald›¤›n›n kolay kolay fark›na varmaz. Cemiyet içinde yaflad›¤›, etraf›n› insanlarla çevrili gördü¤ü için kendini kalabal›kta san›r. Ölümün bizden ay›rd›¤› insanlar›n bir daha görünmemecesine gittiklerini bildi¤imiz için yaln›z kald›¤›m›z› yahut onlars›z kald›¤›m›z› bilir, ac›s›n› ona göre duyar›z. Fakat bizim h›rç›nl›klar›m›zla, huysuzluklar›m›zla dar›ltt›¤›m›z, kalplerini

mak” sözünün kendilerine ne ifade etti¤ini sorunuz. Bu konuda onlar› konuflturunuz.

Ö¤rencilere ders kitab›ndaki atasözü ve özdeyifli okutunuz. Bunlar üzerinde onlar› konuflturunuz. Ö¤rencilere “Küçük yerlerde yaflayan in-

k›rd›¤›m›z insanlar›n, etraf›m›zda olduklar› hâlde art›k bizimle beraber olmad›klar›n›, t›pk› ölenler gibi ayr› bir âleme göç ettiklerini ve yaln›z kald›¤›m›z› fark etmeyiz. • ‹nsano¤lu kapal› bir kutudur. O kutunun üzerine indirdi¤imiz bir darbenin içinde yapt›¤› titreflimleri ölçmemize imkân yoktur. Hoyrat bir hareketimizle o kutunun içindeki tellerden kaç›n› birden kopard›¤›m›z› bilemedi¤imiz gibi o teller art›k mevcut olmad›¤› için bizden gidecek sevgi dalgalar›n› da o cihaz›n almaz oldu¤unu kestiremeyiz. Bu gibi hâllerde “Almazsa almas›n, ne ç›kar? Benim art›k o adama ihtiyac›m yok. Muhtaç olursam o da bana yard›m etmesin!” dedi¤imiz flüphesiz oluyor. Zaten k›zd›¤›m›z yani kendimizi kontrol etmek imkân›n› kaybetti¤imiz zaman böyle düflünür ve en büyük hatay› da böyle düflünürken iflleriz. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

22

TOPLUM HAYATI

1. K‹ NL‹K ET

‹yi anlaflt›¤›n›z biriyle aran›z bozuldu¤u zaman ona karfl› neler hissetti¤inizi yazarak anlat›n›z.

sanlar›n büyük flehirlerde yaflayanlara göre birbirleri ile daha yak›n iliflkiler kurduklar›na inan›yor musunuz? Neden?” sorular›n› sorup bu konudaki görüfllerini ifade etmelerini isteyiniz.

“‹yi anlaflt›¤›n›z biriyle aran›z bozuldu¤u zaman ona karfl› neler hissederseniz?” sorusunu ö¤rencilere sorarak dostluklar›n korunmas› gerekti¤ini fark ettiriniz ( 1. etkinlik).

Ö¤rencilere “Bulundu¤unuz yerde oturan en yak›n akrabalar›n›z kimlerdir?” sorusunu sorunuz. Onlarla düzenli görüflüp görüflmediklerini anlatmalar›n› isteyiniz ( 2. etkinlik). 2. OKUDU⁄UNU ANLAMA

2. K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere “Yaln›z Kalmak” metnini, iflaBulundu¤unuz yerde oturan en yak›n akrabalar›n›z kimlerdir? Listeleyiniz.

Metinde belirledi¤iniz anahtar kelimeleri ve metnin önemli buldu¤unuz bölümlerini kendi cümlelerinizle ifade ederek bir metin oluflturunuz.

retleyerek okuma yöntemini kullanarak okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5). ‹flaretleyerek okuma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere “Metnin anahtar kelimeleri hangileridir? Metnin önemli bölümlerinde neler anlat›lmaktad›r?” sorular›n› sorarak metnin sesli okunmas› s›ras›nda bunlar›n altlar›n› çizmelerini ya da farkl› iflaretlerle belirlemelerini söyleyiniz.

Metni ö¤rencilere örnek olacak biçimde bir kez sesli okuyunuz. Daha sonra metni uygun yerlerinden bölerek birkaç ö¤renciye okutunuz. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

24

Dinleyici ö¤rencilerden de iflaretleyerek okuma TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

39

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

yöntemiyle metni takip etmelerini isteyiniz. OkurYALNIZ Z KALMAK

ken kelimeleri do¤ru telaffuz etmeleri konusunda ö¤rencileri uyar›n›z (O.1.3). Okurken yap›lan telaffuz hatalar›n› okuma bittikten sonra düzeltiniz.

Ö¤rencilerden belirledikleri anahtar kelimeleri, önemli bölümleri kendi cümleleri ile ifade edip birlefltirmelerini ve bunlarla bir metin oluflturmalar›n› isteyiniz ( 3. etkinlik) (O.2.2). Ö¤rencilere yazd›klar› metinleri okutunuz ve konunun bütün olarak anlafl›l›p anlafl›lmad›¤›n› belirleyiniz. ‹htiyaç duyarsan›z metni bir kez de sessiz okutunuz.

fiunu bilelim ki bu dünyada kimsenin kimseye ihtiyac› yoktur. Herkes kendi hayat›n› kendi gücü, gayreti ölçüsünde devam ettirir. E¤er “Filan›n bana ihtiyac›

Ö¤rencileri gazete ve dergilerden derle-

var. Ben olmasam o hayat›n› devam ettiremez. Onun için ne yaparsam yapay›m, kendisine karfl› nas›l hareket edersem edeyim beni çekmeye, bana katlanmaya

dikleri kupürlere yönlendiriniz. Bu yaz›lar› okumalar›n› ve anahtar kelimeleri belirlemelerini söyleyiniz. Birkaç ö¤renciden yapt›¤› çal›flmay› arkadafllar›yla paylaflmalar›n› isteyerek “Gazete Kupürlerinden Yararlanma” çal›flmas›n› gerçeklefltiriniz.

mecburdur.” diye düflünürseniz yan›l›rs›n›z; böyle düflünmeye bafllad›¤›n›z andan itibaren de anlatmak istedi¤im manada yaln›z kalmaya bafllars›n›z. Yani sizin kendinize muhtaç zannetti¤iniz insanlar yavafl yavafl etraf›n›zdan kaybolurlar. Hiç de¤ilse sizinle gönül ba¤lar› kesilir; kendi âlemlerine, içinde sizin bulunmad›¤›n›z bir âleme çekilirler. Hatta bazen çekilmezler de. Yine sizin etraf›n›zda kald›klar› olur. Yine size selam verir, yine sizin elinizi s›karlar. Ama ne çare ki art›k o eski manas›nda sizin yak›n›n›z, dostunuz, arkadafl›n›z de¤ildirler. Hayatta olduklar› hâlde sizin için ölmüfllerdir. Dolay›s›yla sizi yaln›z b›rakm›fllard›r. Biraz önce, “Bu dünyada kimsenin kimseye ihtiyac› yoktur.” demifltim. Tabii bu-

Ö¤rencilere

“Bu metinde ilk defa karfl›laflt›¤›n›z kelime ve deyimler hangileridir?” sorusunu yöneltiniz. Ö¤rencilerden bilmedikleri kelime ve deyimleri belirlemelerini bunlar›n anlamlar›n› sözlükten bulmalar›n› ve yazmalar›n› isteyiniz ( 4. etkinlik). Ö¤rencileri sözlük kullan›m› konusunda bilgilendiriniz.

Ö¤rencilere bulmaca etkinli¤ini yapt›-

radaki “ihtiyaç” kelimesi çok genifl manada al›nm›flt›r. Tan›flmayan, görüflmeyen, seviflmeyen insanlar›n birbirine ihtiyaçlar› yoktur, demek istedim. Yoksa tan›flanlar, seviflenler birbirlerine daima muhtaçt›rlar. Ama bu ihtiyaç suya, ekme¤e de¤ildir;


23

YALNIZ Z KALMAK

4. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metinde ilk defa karfl›laflt›¤›n›z kelimeler hangileridir? Bu kelimelerin anlamlar›n› sözlü¤e bakarak yaz›n›z.

r›n›z, kelimelerin anlamlar›n› sözlükten yararlanarak yazmalar›n› isteyiniz ( 5. etkinlik) (O.2.1).

Ö¤rencilere metni kavratmak için afla¤›daki sorular› sorunuz (O.2.13).

5. K‹ NL‹K ET

Yazara göre kimsesizlik ile yaln›z kalmak

a.. Afla¤›daki bulmacada metindeki baz› kelimeler saklanm›flt›r. Bunlar› k›rm›z›ya boyayarak bulunuz. Sözlü¤e bakarak anlamlar›n› ö¤reniniz. Ç

F

E

L

A

K

E

T

Ü

Z

U

L

Ü

M

Y

H

‹

S

H

I

R

Ç

I

N

L

I

K

R

C

E

M

‹

Y

E

T

N

aras›nda nas›l bir fark vard›r?

Yazar, insanlar›n hangi davran›fllar› yü-

T

A

‹

D

A

R

B

E

D

H

O

Y

R

A

T

S

E

A

M

U

A

M

E

L

E

K

T

E

S

A

D

Ü

F

G

Ü

U

K

‹

M

E

V

C

U

T

M

Z

A

P

A

R

T

M

A

N

S

K

U

D

R

E

T

D

R

A

Z

I

N

R

U

H

fi

‹

zünden toplum içinde yaln›z kald›klar›n› öne sürmektedir?

Ö

V

N

Y

T

L

T

V

E

F

A

T

Ö

F

K

U

T

I

M

A

H

K

U

M

M

N

D

A

Y

A

N

A

K

M

V

A

Metne göre insanlar toplum içinde yaln›z

‹

D

M

A

A

T

E

S

E

L

L

‹

S

Ç

B

C

fi

P

C

E

M

U

K

A

D

D

E

R

A

T

B

Z

A

B

C

P

kald›klar›n› niçin fark etmezler?

Günümüz toplum hayat›, insan iliflkilerinde hangi s›k›nt›lar›n do¤mas›na neden olmaktad›r?

‹nsan, sevdiklerinin etraf›ndan kaybolma-

b.. Buldu¤unuz kelimelerden befl tanesini cümlede kullan›n›z. 1

2

3

4

mas› için neler yapmal›d›r (O.2.22)?

Okudu¤unuz metinde hangi konu anlat›l-

5 TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

maktad›r (O.2.3)?

25


40

YALNIZ KALMAK Okudu¤unuz metinden nas›l bir sonuç ç›kard›n›z (O.2.4)? fievket Rado kimdir? Eserlerinde neler anlatm›flt›r (O.2.31)? Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorarak metnin türünü buldurunuz. Yazar›n düflüncelerinde samimi oldu¤una inan›yor musunuz? Neden?

TOPLUM HAYATI

Yazar›n gözlemlerini aktard›¤› bölümler hangileridir? Yazar, ileri sürdü¤ü görüflleri kan›tlama gegüler yüze, tatl› diledir; iyi bir muameleye, iyi bir düflünceyedir; hat›rlanmaya, in-

re¤ini duymufl mudur? Sizce bunun nedeni nedir?

sanca sevgiye, ruh yüksekli¤inedir. Bunlardan hiçbirini göstermeden etraf›m›zdaki-

Ö¤rencileri sorular üzerinde konuflturduk-

lerin bize yak›nl›k besleyeceklerine, u¤rumuzda kül, kömür olacaklar›na inan›rsak kendimizi aldatm›fl oluruz. Belki de bu yüzden yaln›z kald›¤›m›z› fark etmeyiz. • Bu türlü yaln›zl›k, insan›n eflini dostunu k›r›p döktü¤ü için yaln›z kal›fl›, belki eski devirlerde bugün oldu¤u kadar ac› de¤ildi. Çünkü o devirlerde aile hayat› daha toplu idi. En yak›n akrabalar de¤il, uzak akrabalar da bir arada otururlard›. Henüz büyük flehir hayat› kurulmam›flt›. Cemiyetler küçüktü. Herkes birbirini tan›r, uzak, yak›n bir kan ba¤› ile birbirine ba¤l› bulunurdu. Dar›l›flmalar›n arkas›ndan bar›flmalar gelirdi. Ama bugün cemiyet hayat›m›z o eski devirlerdeki gibi de¤ildir. fiehirler büyüdükçe, kalabal›klaflt›kça insanlar daha çok yaln›zl›¤a mahkûm oluyorlar. Sabahle-

tan sonra onlara “do¤a, yaflam, toplum, ahlak vb. konularda okuyucuyu düflündürmek ve do¤ruyu bulmaya yöneltmek amac›n› güden yaz›lara “deneme” denildi¤ini söyleyiniz. Tür hakk›nda ö¤rencilere bilgi veriniz (O.2.15).

yin evinizden iflinize gidinceye kadar yüz binlerce insanla göz göze geldi¤iniz hâlde bunlardan kaç›n› tan›yabiliyorsunuz? Tesadüf yard›m ederse karfl›n›za bir iki tan›-


d›k, birkaç göz âflinas› ç›kabilir. Onun d›fl›nda, bu y›¤›n y›¤›n insanlardan hiçbirini tan›m›yorsunuz. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

24

TOPLUM HAYATI

6. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerden ayn› anlama gelenleri birbiri ile efllefltiriniz.

bildik

site flüphe

tan›d›k tesadüf

kent güç

ilgi yürek his

kuflku mecbur

rastlant› lüzumsuz

kuvvet devir

duygu alaka

dönem flehir

gereksiz kalp

çaba

7.


aflina

zorunlu gayret

K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere, metnin en k›sa ve en uzun cümlesini buldurunuz. Metinde bunlardan hangisinin daha fazla oldu¤unu belirlemelerini isteyiniz. Ö¤rencilere, elde ettikleri sonuçlar ›fl›¤›nda yazar›n anlat›mda nas›l bir yol izledi¤ini aktarmalar›n› söyleyiniz (O.3.1).

“Bir arada yaflamak” kavram› size neleri ça¤r›flt›r›yor? Akl›n›za gelen kelimeleri, kelime gruplar›n›, deyimleri ve atasözlerini listeleyiniz.

Tahtaya “hayat” kelimesini yaz›p bu kelimeyle ayn› anlama gelen baflka bir kelime bilip bilmediklerini sorunuz. Bu kelimeler aras›nda nas›l bir anlam iliflkisi oldu¤unu söylemelerini isteyiniz ve efl anlaml›l›k iliflkisini fark ettiriniz ( 6. etkinlik) (O.4.1). 5. OKUMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere daha önce “deneme” türünde bir yaz› okuyup okumad›klar›n› sorunuz. Onlardan ald›¤›n›z cevaplar do¤rultusunda bu türden kitaplar okumalar› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (O.5.2). TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

26


41

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

K O N U fi M A

YALNIZ Z KALMAK

1. HAZIRLIK Hatta, oturdu¤unuz mahallede, oturdu¤unuz sokakta de¤il de oturdu¤unuz apartmandakilerden bir k›sm›yla tan›fl›kl›¤›n›z yoktur. Cemiyet içinde yaln›z olma-

Ö¤rencilere “Arkadafllar›n›z, akrabalar›n›z, tan›d›klar›n›z sizi seviyorlar m›? ‹nsanlar›n size karfl› böyle duygular beslemelerinin nedeni nedir?” sorular›n› sorarak onlar›n dikkatlerini kendi üzerlerinde toplamalar›n› ve kendi davran›fllar›n›n sonuçlar›n› sorgulamalar›n› sa¤lay›n›z. Böylece onlar› konuflma etkinliklerine haz›rlay›n›z.

d›¤›n›z hissini size ancak yak›ndan tan›d›¤›n›z insanlar, her biri flehrin veya memleketin bir taraf›nda, gündelik hayatlar›n› yürütmekte olan arkadafllar›n›z veya dostlar›n›z veriyor. E¤er yaln›z de¤ilseniz onlar hayatta olduklar› için yaln›z de¤ilsiniz. Bilirsiniz ki bafl›n›za, maazallah, bir kaza, bir felaket gelecek olsa onlar üzülecekler, tan›mad›klar›n›z›n ise bu derdinizle hiçbir alakas› olmayacakt›r. ‹fl hayat›nda edindi¤iniz dostlar e¤er sizi tutarlarsa yani kendinizi sevdirebilmiflseniz kuvvetli olacaks›n›z. Ama mevkiiniz size bir gurur vermiflse herkesin size muhtaç oldu¤una kendi kendinizi inand›rm›flsan›z yahut kendinizi çok kuvvetli hissedip de sizden baflka herkesi zay›f ve dolay›s›yla lüzumsuz saymaya bafllam›flsan›z vay halinize! Yaln›zl›k art›k sizin için mukadderdir. Dostlar›n›z size düflman kesilmifllerse art›k sizin için hiçbir fley düflünmeyeceklerdir. Sadece düflünülmemek yaln›z kalmak için yeter ve dünyada hiç kimse bu manada yaln›z kalmaya dayanabilecek kadar kuvvetli de¤ildir. En kudretli

Ö¤rencilere “Okulda ders ifllenirken yapt›¤›n›z konuflmalarla bir akflam yeme¤inde ailenizle yapt›¤›n›z konuflmalarda ne gibi tutum farkl›l›klar› vard›r?” sorusunu sorunuz. Onlar›n farkl› ortamlarda o ortam›n gerektirdi¤i biçimde konufltuklar›n› fark etmelerini sa¤lay›n›z. Yapacaklar› konuflmalarda konuflma konusuna ve bulunduklar› ortama uygun bir tutum gelifltirmeleri için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (K.1.3).

Ö¤rencilerden konuflmalar›nda standart Türkçeyi kullanmalar›n›, çok h›zl› veya çok yavafl konuflmamalar›n› isteyiniz (K.1.4, K.1.7).

Ö¤rencilere, nezaket kurallar› gere¤i konuflmalar›n›n sonunda dinleyiciye teflekkür etmeleri gerekti¤ini söyleyiniz (K.1.8, K.1.13). ‹flitilebilir bir sesle konuflman›n önemini vurgulay›n›z (K.2.2). 2. SÖZLÜ ANLATIM

Ö¤rencilere “Çok s›k›nt›l› ya da çok üzüntülü oldu¤unuz bir anda çevrenizdeki insanlar›n sizinle hiç ilgilenmediklerini düflününüz. Böyle bir durumda neler yapar, kendinizi nas›l hissederdiniz?” sorusunu sorup bu konuda bir konuflma yapacaklar›n› söyleyiniz.

Ö¤rencilerden konuflmalar›nda benzetmelere yer vermelerini (Örne¤in, böyle bir anda kendimi da¤ bafl›nda tek bafl›na kalm›fl bir a¤aç gibi hissederdim.), duygular›ndaki de¤iflimleri ifade etmek için karfl›laflt›rma yapmalar›n› isteyiniz (K.3.5).

Ö¤rencilere konuflmalar›nda “kelime ve kavram havuzundan seçerek konuflma” yöntemini kullanacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

42


25

Kelime ve kavram havuzundan seçerek konuflma yönteminin uygulan›fl›: Metinle ilgili olarak afla¤›daki kelime, kavram ve atasözlerinden bir havuz oluflturunuz. Ö¤rencilerden bunlardan uygun olanlar›n› seçerek konuflmalar›nda kullanmalar›n› isteyiniz.

“toplum, arkadafl, yaln›z kalmak, kalabal›k, gönül k›rmak, ihtiyaç, dost, tan›flmak, aile, akraba, bafl›na bir ifl gelmek, düflünülmemek, elinden tutmak, düflman, makam, kuvvet”

Ö¤rencilere, konuflmalar›na haz›rlanmalar› için yeterli süreyi veriniz, haz›r olan ö¤rencilerden bafllayarak konuflmalar›n› yapt›r›n›z. Ö¤rencilerin havuzdan seçtikleri kelime, kavram ve deyimleri konuflmalar›nda kullan›p kullanmad›klar›n› izleyiniz. 3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME

“Konuflurken sesinizi herkese duyurabildiniz mi? Konuflman›z›n ak›c› ve inand›r›c› olmas›

YALNIZ KALMAK

TOPLUM HAYATI

adam bile kudreti tükendi¤i zaman de¤il, yaln›z kald›¤› zaman çöker. Müslümanl›kta çok derin bir söz vard›r: “Yaln›zl›k Allah’a mahsus.” derler. Yaln›zl›¤a ancak Cenab› Hak dayanabilir. ‹nsan›n dayan›m gücü ne ölçülerde olursa olsun, yaln›zl›¤a dayanamaz. Kendisini seven, düflünen, iyili¤ini isteyen, kalbiyle, ruhuyla beraber olan insanlardan yoksun kalanlar da korkunç bir yaln›zl›¤a mahkûmdurlar. •

için neler yapt›n›z? Konuflurken jest ve mimiklerin uyumuna dikkat ettiniz mi? Konuflman›zda kulland›¤›n›z benzetmelerden en çok hangisi be¤enildi? Konuflurken yanl›fl söyledi¤iniz kelimeler oldu mu?” sorular›yla ö¤rencilerin yapt›klar› konuflmalar› de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z (K.4.2, K.4.4).

Yaln›zl›¤› bu manada almay›p da insan›n sadece sevdikleri, tan›d›klar›, akrabalar›, yak›nlar› vefat ettikçe yaln›z kald›¤›n› zannedenler çok aldan›yorlar. Sizi seven, kalbi sizin için çarpan, zor zamanlar›n›zda ça¤›rmadan yan› bafl›n›zda görünen,


düfltü¤ünüz zaman elinizden tutup sizi kald›ran ve kalkt›¤›n›z zaman da sizinle beraber neflelenen bir tek insan yeryüzünde var oldukça hayatta yaln›z de¤ilsiniz demektir. Fakat flüphesiz etraf›n›zda sizi bu türlü seven insanlar›n bir kifliye inmesini de

Ö¤rencilere duygu, düflünce, hayal, izle-

beklememeli. Hayatta kald›¤›n›z her gün onlar›n say›s›n› art›rmak sizin elinizdedir. Kalp k›rmamaya çal›flacaks›n›z. Hiç yoktan yak›nlar›n›z› h›rpalamayacaks›n›z ve sizi sevenleri siz de seveceksiniz. Yarad›l›fllar› bu yolda yürümeye elveriflli olan insanlar›n yaln›z kald›klar› görülmemifltir. fievkett RADO

nim ve deneyimlerini konuflarak ifade etmekten çekinmemeleri gerekti¤ini söyleyiniz. Kendini ifade etmenin önemini anlat›n›z. Kendilerini tam ve do¤ru ifade edebilmelerinin ise zengin bir kelime da¤arc›¤›yla mümkün olabilece¤ini; bu yüzden metinde ö¤rendikleri kelimeleri, deyimleri, atasözlerini konuflmalar›na yans›tmalar› gerekti¤ini belirtiniz (K.5.1, K.5.4).



26

Ö¤rencilere

YALNIZ Z KALMAK

8. K‹ NL‹K ET

Yedinci etkinlikte belirledi¤iniz kelime ve kelime gruplar› ile deyimleri cümlelerde kullan›n›z.

“bir arada yaflamak” kavram›n›n kendilerine neleri ça¤r›flt›rd›¤›n› sorunuz. “Bir arada yaflamak” denilince ak›llar›na gelen kelimeleri, kelime gruplar›n›, deyimleri listelemelerini isteyiniz ( 7. etkinlik).

Ö¤rencilerden yazma çal›flmalar›nda olaylar› ve bilgileri s›raya koyarak anlatmalar›n›, tekrar ifadelerden kaç›nmalar›n› isteyiniz (Y.1.7, Y.1.10). 9. K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere haz›rl›k bölümünde derlettiAfla¤›daki paragraf›n girifl, geliflme, sonuç bölümlerini bulunuz. Verilen boflluklara bu bölümlerde neler anlat›ld›¤›n› yaz›n›z.

“Eskiden komfluluk ne kadar da güzelmifl. “Komflunun evi yanarsa seninki de sa¤lam kalmaz.” diyen Horaz “Ev alma, komflu al.” diyen Türk atasözü nas›l bambafla bir flevki tatt›rm›fllard›. fiimdilerde insanlar bu evrensel gerçe-

¤iniz haber kupürlerinde hangi olay›n anlat›ld›¤›n› sorunuz. Haber kupürlerindeki olaylar› ve bilgileri yorumlatarak yazma temel dil becerisinin Y.1.7 kazan›m›yla iliflkilendiriniz.

¤i toptan inkâr edip sadece kendileri için yafl›yorlar. Köfleyi dönmekten baflka

Ö¤rencilere, 7. etkinlikte yazd›klar›n› bi-

bir fley düflünmüyorlar. Uygarl›k san›lan ç›kar yar›fl›, insan› günden güne barbarlaflt›r›yor.” Haldun n TANER

Girifl bölümü:................................................................................................................ .....................................................................................................................................

rer cümlede kullanmalar›n› ve bu cümlelerin yaz›lar›n›n tasla¤›n› ve yard›mc› düflüncelerini oluflturaca¤›n› söyleyiniz ( 8. etkinlik) (Y.2.2, Y.2.4).

Ö¤rencilerden “bir arada yaflamak” konu-

Geliflme bölümü:.......................................................................................................... ..................................................................................................................................... Sonuç bölümü:............................................................................................................. ..................................................................................................................................... TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

27

lu yaz› çal›flmalar›nda “kelime ve kavram havuzundan seçerek yazma” yöntemini kullanmalar›n› isteyiniz (Y.2.12). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

43

1. TEMA

TOPLUM HAYATI


Kelime ve kavram havuzundan seçerek yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere

yapt›rd›¤›n›z yedinci etkinlikte belirledikleri kelimeleri okutunuz. Bu kelimelerden “bir arada yaflamak” kavram›yla ilgili olmayanlar› eleyiniz. Konuyla ilgili kelime, deyim, atasözü ve kelime gruplar›ndan ortak olanlar› tahtaya yazarak bir kavram havuzu oluflturunuz. Ö¤rencilerin etkinlikteki kelimeleri kulland›klar› cümleleri okutunuz. Bu cümleler arac›l›¤›yla kavram havuzunun kullan›lmas›n› sa¤lay›n›z. Ayr›ca ihtiyaç duyarsan›z afla¤›daki kelime, kavram ve deyimleri de havuza ekleyiniz. “bencil, sevecen, hoyrat, vefa, israf, ç›karc›l›k, bafl› s›k›flmak, dert yanmak, azald›kça azalmak, k›r›p geçirmek, baflvurmak, insanc›l de¤erler, yard›mlaflma, dayan›flma”

Ö¤rencilerden yaz›lar›n› bitirdikten sonra okumalar›n› (varsa) noktalama ve yaz›m yanl›fllar›n› düzeltmelerini isteyiniz. Ö¤rencilerin yaz›lar›n› arkadafllar›yla de¤ifltirerek yap›lan noktalama ve yaz›m hatalar›n›n düzeltilmesi yöntemini de tercih edebilirsiniz (Y.4.3). 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilerden yazd›klar›ndan bir arfliv oluflturmalar›n› isteyiniz. Bu arflivi zaman zaman inceleyerek ilk yazd›klar›yla son yazd›klar› aras›ndaki geliflimi ve farkl›l›klar› tespit etmelerini sa¤lay›n›z (Y.5.9). 5. YAZIM VE NOKTALAMA

Metinde geçen afla¤›daki cümleleri tahta-

2. YAZILI ANLATIM

ya yaz›n›z. Cümlelerde (“ ”) t›rnak iflaretinin niçin

Ö¤rencilere “Toplumsal bar›fl›n sa¤lanmas›nda ve sürdürülmesinde ne gibi görevlerinizin oldu¤unu düflünüyorsunuz?” sorusunu sorarak “bir arada yaflamak” kavram›n› aç›klarken bu soruya cevap aramalar›n› isteyiniz (Y.3.2)

Ö¤rencileri paragraf konusunda bilgilendiriniz. Onlara, her paragrafta anlatacaklar› duygu, düflünce ve olaylar›n bir yönünü ele almalar›

kullan›ld›¤›n› ö¤rencilere buldurunuz. Ö¤rencilere “T›rnak iflareti içindeki cümlelerin yaz›m›nda nas›l bir yol izlenmifltir?” sorusunu sorunuz. T›rnak içindeki cümlelerin büyük harfle bafllad›¤›n› ve sonuna uygun noktalama iflaretlerinin konuldu¤unu fark ettiriniz (Y.6.2). “Almazsa almas›n, ne ç›kar? Benim art›k o adama ihtiyac›m yok. Muhtaç olursam o da bana yard›m etmesin!”

gerekti¤ini söyleyiniz. Bunun da yaz›n›n yard›mc› fikirlerini oluflturdu¤unu belirtiniz. Her paragraf›n kendi içinde girifl, geliflme, sonuç bölümünün oldu¤unu aktar›n›z (

9. etkinlik).

Ö¤rencilere önceden belirledikleri yar-

“Bu dünyada kimsenin kimseye ihtiyac› yoktur.”

Metinden al›nan afla¤›daki cümleleri de tahtaya yaz›n›z ve bu cümlelerde t›rnak iflaretinin kullan›l›fl amac›n›n öncekiyle ayn› olup olmad›¤›-

d›mc› fikirleri s›ralay›p düzenleyebilecekleri ve ya-

n› ö¤rencilere sorunuz. Ö¤rencilerden önemli ifa-

z›lar›n› oluflturabilecekleri kadar zaman veriniz.

delerin t›rnak içinde yaz›ld›¤›n› kavramalar›n›

Yaz›lar›n› tamamlayan ö¤rencilere okutunuz. En çok be¤enilen çal›flmalar› s›n›f panosunda sergileyiniz.

sa¤lay›n›z. • Benim burada sizlere bahsedece¤im yaln›zl›k, “kimsesizlik” manas›nda olan yaln›zl›k de¤ildir.


44

YALNIZ KALMAK Tabii buradaki “ihtiyaç” kelimesi de çok genifl manada al›nm›flt›r.

nen çekim eklerinin kelimelerin cümle içinde kul-

Afla¤›daki cümleyi tahtaya yaz›p t›rnak iflaretinin cümle içinde kitaplar›n, yaz›lar›n adlar›n›n ve bafll›klar›n›n yaz›m›nda kullan›ld›¤›n› kavrat›n›z.

cümleyi ö¤rencilere tamamlat›n›z (

Türkçe dersinde fievket Rado’nun “Ümit Dünyas›” adl› kitab›ndan al›nan “Yaln›z Kalmak” bafll›kl› yaz›y› okuduk.

lan›lmas›n› sa¤lad›¤›n› sezdiriniz. Daha sonra kinlik) “Kimse. . . kimse. . . ihtiyac› yoktur.”

Ö¤rencilere paragraftaki kelimelerin kök ile eklerini ve eklerin kelime üzerinde nas›l bir etkisinin oldu¤unu buldurunuz (

12. etkinlik).

Ö¤rencilere, kelimelere gelerek onlarda

Yaz›l› Anlat›m› De¤erlendirme Formu’nu doldurunuz.

10, 11. et-

anlam ve görev de¤iflikli¤i yapan eklere yap›m eki, kelimeleri cümlede kullanmaya uygun duru-

D‹L B‹LG‹S‹

ma getiren eklere ise çekim eki denildi¤ini söyle-

Tahtaya “kimsesiz” ve “kimseye” kelime-

yiniz.

lerini yaz›n›z. Bu kelimelerin köklerini ö¤rencilere

Ö¤rencilere etkinliklerini yapt›rarak

buldurunuz. Kelimelere gelen eklerden hangisinin

yap›m ve çekim eklerini ay›rt edebilme becerileri-

anlamda bir de¤ifliklik meydana getirdi¤ini ö¤ren-

ni gelifltiriniz (

13, 14. etkinlik) (D.B.1.3).

cilere sorunuz. Afla¤›daki cümleyi tahtaya yaz›-

Ö¤rencilerin ekler aras›nda hiyerarflik bir

n›z. Kelimelerin eksiz hâlinin bir yarg›y› ifade et-

s›ra buldu¤unu kavramalar› için verilen etkinli¤i

meye yetmedi¤ini fark ettiriniz. Kelimelere ekle-

onlara yapt›r›n›z (

15. etkinlik).

TOPLUM HAYATI

10.

YALNIZ Z KALMAK

12.

Büyük balonlar›n içerisindeki kelimelere küçük balonlarda verilen eklerden uygun olan-

K‹ NL‹K ET

K‹ NL‹K ET

lar› getiriniz. -i

-e

- in

-ci

-i

- li

-den

Afla¤›da paragraftaki kelimelerin köklerini ve eklerini bulunuz. Kelimenin ald›¤› ek anlam› de¤ifltirmiflse karfl›s›na N, de¤ifltirmemiflse L iflareti koyunuz.

“‹nsandaki yarat›c› gücü besleyen, insan› yararl› ve verimli k›lan tek fley -ci

sevgidir. Sevgi insanlar›n tüm insanlar›, tüm dünyay› kucaklamas›n› sa¤layan büyük güçtür. O yaln›z genifl yüreklere s›¤ar.

-siz

-ler

-e

Süt

Börek

-ler

-in

-li

-lik

insan-da-ki yarat-›c› güc-ü besle-y-en insan-› yara-r-l›

-de

-lik

-den

-de

-siz

13. K‹ NL‹K ET

ü süt–.........

te süt–.........

böre¤e börek............

ün süt–.........

böreksiz börek............

lük süt–.........

böre¤i börek...........

börekten börek...........

ten süt–.........

ler süt–.........

börek........... börekçi

böre¤in börek...........

süz süt–.........

börekte börek...........

börekler börek...........

çü süt–..........

böreklik börek...........

börekli börek...........

e süt–......... lü süt–..........

11. K‹ NL‹K ET

sütü sütün sütten süte sütte

dünya-y-› kucak-la-ma-s-› sa¤-la-y-an büyü-k yürek-ler-e s›¤-ar

Afla¤›daki paragrafta çekim eki alan kelimeleri altlar›n› çizerek belirleyiniz.

Ali, annesinin elini öptü. Sonra flekerli bir fley yemifl gibi dudaklar›n› yalad›. Annesi

lar›yla ezerek avuçlar›n› koklaya koklaya uzaklaflt›. Saitt Faikk ABASIYANIK (Semaver)

K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerden yap›m eki alanlar› k›rm›z›ya boyay›n›z. deli

Anlam›› de¤iflmeyen n kelimeler

börekçi böreklik böreksiz börekli

ver-im-li k›l-an sev-gi-dir sev-gi insan-lar-›n insan-lar-›

bahçesindeki saks›lar›n içinde fesle¤enler vard›. Ali birkaç fesle¤en yapra¤›n› parmak-

14.

sütlü sütlük sütsüz sütçü sütten

gülüyordu. O, annesini her öpüflte, böyle bir defa yalanmay› âdet etmiflti. Evin küçük

10. etkinlikte oluflturdu¤unuz kelimelerden hangisinin anlam› de¤iflti? Anlam› de¤iflmeyenler hangileridir? Bunlarla kümeler oluflturunuz. Anlam›› de¤iflen n kelimeler

gücü

böre¤e böre¤i börekte börekten böre¤in börekler

15. K‹ NL‹K ET

tozlu tozlu

seli

yal›

hal›

sal›

aflç› balc› balc› bac› yolcu yolcu elçi elçi aflç›

yolu

ünlü ünlü

saatçi evci saatçi evci

asl› ucu

isim kökü

bilet — çi — ler yap›m çekim eki eki

odun — luk — ta isim yap›m çekim eki kökü eki

k›r — ›l — d› yap›m çekim eki eki

bafl — la — m›fl isim yap›m çekim eki eki kökü

sonuç cümlesi


28

29


45

ili göçü

Afla¤›daki kelimelerin altlar›ndaki bofllu¤a eklerin görevini yaz›n›z. Eklerin s›ralanmas›na iliflkin nas›l bir sonuç ç›kard›¤›n›z› bir cümle ile ifade ediniz.

fiil kökü TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

kirli kirli

sucu suçu sucu

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

1. TEMA (4. MET‹N) (Dinleme Metni) Metnin Ad›: TAVfiAN SUYU Metnin Yazar›: ORHAN VEL‹ KANIK Süre: 7 ders saati

Alt Tema: Konukseverlik Metnin Türü: Manzum Hikâye


K O N U fi M A

D‹NLEME / ‹ZLEME 1.

Dinleme/‹zleme Kurallar›n› Uygulama

1.


D .1.2. Baflkalar›n› rahats›z etmeden dinler/izler.

K.1.12. Tekrara düflmeden konuflur.

D.1.4.

Dinleme/izleme yöntem ve tekniklerini kul-

2.


lan›r.

K.2.1.


K.2.4.


2.

Dinleneni/‹zleneni Anlama ve Çözümleme

D.2.1.

kaç›n›r.

Dinlenenin/izlenenin ba¤lam›ndan hareketle kelime ve kelime gruplar›n›n anlamlar›n› ç›kar›r.

D.2.3. D.2.4.

Dinlediklerinin/izlediklerinin konusunu be-


K.3.2.


K.3.6.


lirler.


Dinlediklerinin/izlediklerinin ana fikrini/ana

lefltirir. K.3.9.

duygusunu belirler. D.2.6.

3.

aç›k, yeterli ve do¤ru cevaplar verir.

Dinlediklerindeki / izlediklerindeki olay, yer, zaman, flah›s, varl›k kadrosu ve bunlarla il-

Konuflma s›ras›nda sorulan sorulara


gili unsurlar› belirler.


D.2.18. Dinlediklerinin / izlediklerinin öncesi ve / veya sonras›na ait kurgular yapar. D.2.19. Dinlediklerinin / izlediklerinin bafll›¤› / ad› ile

K.3.12. Konuflma yöntem ve tekniklerini kullan›r. 4.


K.4.1.


içeri¤i aras›ndaki iliflkiyi ortaya koyar.

dirir.

D.2.22. fiiir dilinin farkl›l›¤›n› ay›rt eder.

5.

3.

Dinlediklerini/‹zlediklerini De¤erlendirme

D.3.2.

Dinlediklerini/izlediklerini içerik yönünden de¤erlendirir.


K.5.4.


4.


D.4.4.

fiiir, türkü, flark› türlerinde metinler ezberler.

5.

Etkili Dinleme/‹zleme Al›flkanl›¤› Kazanma

D.5.2.

fiiir, hikâye, masal dinletilerine kat›l›r.

D.5.4.

Kaset, CD, film vb. kaynaklardan kiflisel ar-

Y A Z M A 1.


Y.1.5.

Türkçenin kurallar›na uygun cümleler kurar.

Y.1.7.

fliv oluflturur.


46


TAVfiAN SUYU (Dinleme Metni) 2.

Planl› Yazma

Y.2.2.


Y.2.9.


Not



Y.3.1.


4.


Y.4.2.


5.

Kendini Yaz›l› Olarak ‹fade Etme Al›flkanl›¤› Kazanma

Y.5.7.

Okul dergisi ve gazetesi için yaz›lar haz›rlar.



D.B.1.4.Gövdeyi kavrar.


47

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

D ‹ N L E M E

Akflam olur, sofra kurulur yine; Bir tas konur sofran›n üzerine: Kuyu suyu ile dolu bir koca tas.

TAVfiAN SUYU

Konuklar bu iflten bir fley anlamaz.

Bir yabanc›, konuk olur Hoca'ya;

‹çlerinden biri tasa e¤ilir;

Ama nezaket bu ya,

Sorar: “Hoca’m bu nedir?”

Tutar bir de tavflan hediye eder;

Hoca hemen do¤rulur:

“Çoban arma¤an›, çam sak›z›.” der.

“Bu, der, tavflan›n suyunun suyudur.” Orhan Veli KANIK

Hoca, bir güzel piflirir tavflan›. 1. HAZIRLIK

Akflam olur, gelir yemek zaman›; Orta yere bak›r sini kurulur.

Ö¤rencilerden gazeteleri inceleyerek ilgi-

Hep birden etraf›na oturulur.

lerini çeken bir olay yaz›s› derlemelerini isteyiniz.

Hoca hem yer hem sohbet eder.

Ö¤rencilere “Evinize bir misafir gelece¤i zaman ne gibi haz›rl›klar yap›l›r?” sorusunu sorunuz, evlerindeki haz›rl›klar› yazmalar›n› söyleyiniz ( 1. etkinlik)

Ertesi gün misafir kalkar gider. Bir gün içinde de pek seviflilir. Arkas›ndan baflka bir konuk gelir;

Ö¤rencilere yazd›klar›n› okutunuz. S›n›fça be¤enilen bir yaz›y› canland›rmalar› için onlardan gruplar oluflturmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilere ne-

“Tavflan getirenin komflusuyum.” der. Hoca bu adam› da buyur eder. Tavflan›n suyuna bir çorba yapar.

TOPLUM HAYATI

Adam çorbay› yer, a¤z›n› kapar.

1.

O konuk da gider, gelir baflkas›:

K‹ NL‹K ET

Evinize bir misafir gelece¤i zaman evde yap›lan haz›rl›klar nelerdir? Yaz›n›z.

Tavflan getirenin bir akrabas›. Gittikçe s›klafl›r bu misafirler; Fakat Hoca’n›n can›na tak eder. “Tavflansa tavflan, der, anlad›k ama, 2.

Bu kadar da yük olunmaz ki adama.”

K‹ NL‹K ET

Birine misafirli¤e giderken götürülebilecek en iyi hediye neler olabilir? Yaz›n›z.

Komflular gidip gidip gelmededir; Bir sefer tam befl kifli birden gelir. Hoca bu konuklar› da karfl›lar; 3.

Adamlar

K‹ NL‹K ET

fiöyle derler Hoca’ya:

Metinde geçen afla¤›daki kelimeleri efl anlaml›lar›yla efllefltiriniz. söylefli

yabanc›

anlam

konuk

“Hani tavflan getiren vard› ya,

vakit

sohbet

Komflusunun komflusuyuz biz onun.”

toplum

mana

misafir

cemiyet

Hoca: “Ya! der, hofl geldiniz, buyurun!”

el

zaman

süre TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

30


48

TAVfiAN SUYU (Dinleme Metni) ler yapabileceklerini kendi aralar›nda kararlaflt›rmalar› için süre veriniz. Haz›r olan gruplardan bafllayarak canland›rmalar›n› yapt›r›n›z. Baflar›l› gruplar› alk›fllatarak ödüllendiriniz.

“Birine misafir gidece¤iniz zaman onlara hediye götürür müsünüz? Sizce böyle bir durumda götürülebilecek en iyi hediye nedir?” sorular›n› sorarak onlar›n dikkatini gelenekselleflmifl görgü kurallar› üzerinde toplay›n›z ( 2. etkinlik).

S›n›fa getirilen manzum hikâyelerden seçece¤iniz birkaç örne¤i ö¤rencilere okutup onlar› ifllenecek metne haz›rlay›n›z. 2. D‹NLED‹⁄‹N‹/‹ZLED‹⁄‹N‹ ANLAMA

Ö¤rencilere “Tavflan Suyu” metnini dinlerken “kat›l›ms›z dinleme” yapacaklar›n› söyleyiniz (D.1.4). Kat›l›ms›z dinleme/izleme yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere 1 numaral› çal›flma kâ¤›d›n› da¤›t›n›z. Metni dinletirken çal›flma kâ¤›d›ndaki sorular› cevaplamalar›n› sa¤lay›n›z.

TAVfiAN N SUYU U (Dinleme e Metni)

4. K‹ NL‹K ET

Metinde geçen afla¤›daki kelime gruplar›n›n anlam›n› metinden hareketle bulunuz. Birer cümlede kullan›n›z.

a¤z›n› kapamak

Ö¤rencilere “Size yap›lmas›n› istemedi¤iniz davran›fllar›, siz de baflkalar›na yapmay›n›z.” sözünden ne anlad›klar›n› sorunuz. Bu konuda onlar› dinlerken baflkas› taraf›ndan rahats›z edildiklerinde neler hissedeceklerini düflünmeye yönlendiriniz. Dinleme etkinliklerinde çevrelerine rahats›zl›k vermelerinin olumsuz sonuçlar do¤urabilece¤ini kavrat›n›z (D.1.2).

“Tavflan Suyu” metnini ö¤rencilere dinleti-

niz ve çal›flma kâ¤›tlar›n› doldurmalar›n› isteyiniz (1. çal›flma kâ¤›d›).

Ö¤rencilere dinledikleri metinde geçen “hediye” kelimesinin efl anlaml›s›n›n ne oldu¤unu sorunuz (arma¤an). Etkinlikte verilen kelimelerin efl anlaml›lar›n› buldurunuz ( 3. etkinlik).

Tahtaya “çam sak›z›, çoban arma¤an›” söz grubunu yaz›n›z. Ö¤rencilere metnin ilk bölümünü tekrar dinleterek bu söz grubunun metinde nas›l kullan›ld›¤›n› buldurunuz. Onlara “Tahtadaki söz grubunun böyle kullan›lmas›n›n nedeni ne olabilir?” sorusunu sorup ö¤rencilerin bu durumun fliirin biçimsel özelliklerinden kaynakland›¤›n› sezdiriniz. Ö¤rencilere söz grubunu oluflturan kelimelerin gerçek anlamlar›nda kullan›lmad›¤›n›, böyle kal›plaflm›fl sözlerin deyim olarak adland›r›ld›¤›n› fark ettiriniz ( 4. etkinlik) (D.2.1). Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorup ça-

:

can›na tak etmek

:

yük olmak

:

l›flma kâ¤›d›ndan da yararlanarak bunlar› cevaplamalar›n› isteyiniz.

Nasrettin Hoca, ilk gelen misafiri nas›l karfl›l›yor?

5. K‹ NL‹K ET

Misafir, Nasrettin Hoca’ya ne getiriyor? ‹lk misafirden sonra gelen konuklar, ge“Tavflan Suyu” metninin konusunu ve ana fikrini bulunuz.

Nasrettin Hoca, son gelen misafirlerine nas›l bir ders veriyor?

Metnin konusu

d›r.

6. K‹ NL‹K ET

lifllerine nas›l bir neden gösteriyorlar?

Bu manzum hikâyeden nas›l bir sonuç ç›-

cümlesi, metnin ana fikridir.

karabilirsiniz? Afla¤›daki bofllu¤a bir flema çizerek metnin kahramanlar›n› ve bunlar›n birbirleriyle ilifl-

Dinledi¤iniz metnin konusu ve ana dü-

kisini gösteriniz.

flüncesi nedir (D.2.3, D.2.4) (

5. etkinlik)?

Dinledi¤iniz metnin kahramanlar› kimlerdir? Bunlar aras›nda nas›l bir iliflki vard›r ( TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

31

etkinlik) (D.2.6)? TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

49

6.

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

Ö¤rencilere dinledikleri metnin, Hoca’ya

n› ö¤rencilere söyleyiniz. Dinlemenin ve izleme-

bir konu¤un gelmesiyle bafllad›¤›n› ve Hoca’n›n son gelen misafirlerine verdi¤i dersle de bitti¤ini söyleyiniz. Onlara “Sizce metnin öncesinde ve sonras›nda neler yaflanm›fl olabilir?” sorusunu sorup tahminlerini defterlerine yazd›r›n›z ((D.2.18).

nin bilinçli bir eylem olmas› gerekti¤ini vurgulay›-

Dinledi¤iniz metnin bafll›¤› sizce ne olmal›yd›? Metnin bafll›¤›, içeri¤ine uygun mudur (D.2.19)?

Ö¤rencilere “Daha önce okudu¤unuz “Gizli Hay›rsever” adl› metinle dinledi¤iniz “Tavflan Suyu” adl› metin aras›nda ne gibi farkl›l›klar vard›r?” sorusunu yöneltiniz. Ö¤rencilere fliirde ses ak›fl›n› sa¤layan kafiye, redif gibi ahenk unsurlar›n› fark ettiriniz (D.2.22).

n›z. Sanat bilinçlerinin de geliflmesi için kiflisel be¤eni ve zevklerine uygun bir arfliv oluflturmalar›n›n birikimlerine katk›da bulunaca¤›n› söyleyiniz. Ö¤rencilerden kaset, CD, film vb. kaynaklardan kiflisel arfliv oluflturmalar›n› isteyiniz (D.5.4).

Dinleme/‹zleme Becerisi Gözlem Formu’nu doldurarak ö¤rencileri de¤erlendiriniz.


Ö¤rencilere “konukseverlik” sözünün hangi anlamda kullan›ld›¤›n› sorunuz. Onlar›n düflün-

3. D‹NLED‹KLER‹N‹/‹ZLED‹KLER‹N‹ DE⁄ERLEND‹RME

celerini ifade etmelerini isteyiniz.

“Misafirli¤e gitti¤imizde nelere dikkat et-

Ö¤rencilere “Dinledi¤iniz manzum hikâ-

meliyiz?” sorusunu ö¤rencilere sorarak onlar› mi-

yeyi be¤endiniz mi? Neden?” sorusunu sorup metnin içeri¤ini de¤erlendirmelerine imkân sa¤lay›n›z (D.3.2).

safirlikte uyulmas› gereken görgü kurallar› konusunda düflündürüp konuflma etkinliklerine haz›rlay›n›z.

Ö¤rencilere “misafirlikte uyulmas› gere-


ken kurallar” konusunda bir konuflma yapacakla-

Ö¤rencilere, “dostluk, yard›mlaflma, dayan›flma, misafir” konulu flark›lar, türküler söyletiniz. Bu çal›flmada yer almak istemeyen ö¤rencilere de temaya haz›rl›k kapsam›nda ezberledikleri fliirleri okutunuz (D.4.4).

r›n›; bu konuflmalar›nda kelimeleri, cümleleri tekrar etmemeleri gerekti¤ini belirtiniz (K.1.12).

Ö¤rencilere kelimelerin anlam ve duygu yükünün ses arac›l›¤›yla zenginleflece¤i, bunun için de nefeslerini ve ses tonlar›n› iyi ayarlamalar› gerekti¤ini söyleyiniz (K.2.1).

Ö¤rencilere konuflurken gereksiz sesler

5. ETK‹L‹ D‹NLEME/‹ZLEME ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

ç›karman›n sözün etkisini zay›flataca¤›n› söyleyiniz. Söz bafl›nda ya da ortas›nda “eee, ›››, fley”

Ö¤rencilerden temaya haz›rl›kta ezberletti¤iniz Nasrettin Hoca f›kralar›yla bir dinleti yapmalar›n› isteyiniz. Dinletinin sonunda yap›lan et-

vb. seslerin konuflman›n ahengini bozaca¤›n› hat›rlat›n›z (K.2.4). 2. SÖZLÜ ANLATIM

kinlikten hofllan›p hofllanmad›klar›n› belirtmeleri için uygun ortam oluflturunuz (D.5.2).

Müzik, fliir, öykü gibi eserleri dinleyerek; tiyatro, film gibi eserleri izleyerek zevk alacaklar›TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

50

Ö¤rencilere afla¤›daki k›sa hikâyeyi okuyunuz. Dinledikleri hikâyeden de yararlanarak konuflmalar›n› zenginlefltirmelerini isteyiniz.

TAVfiAN SUYU (Dinleme Metni) M‹SAF‹R

“Adam›n biri uzaktan bir akrabas›na misafirli¤e gitmifl. Yemifller, içmifller, s›ra gelmifl yatmaya... Misafir odas›na çift döflekli bir yatak yap›lm›fl. Binlerce teflekkürle tertemiz yata¤a yerleflmifl bizimki... Bir, üç, befl derken bir hafta kalm›fl gitti¤i hanede... Bakm›fllar misafirin misafirlik süresi uzuyor, belki anlar da gider diye çift döfle¤in birini alm›fllar adam›n alt›ndan... De¤iflen bir fleyin olmad›¤›n› görünce on befl gün sonra tek kalan döfle¤i de alm›fllar misafirin alt›ndan... Ertesi gün bakm›fllar ki misafir adam a¤l›yor... Evin han›m› ve beyi pek üzülmüfl bu ifle! Bey dayanamay›p sormufl: —Hay›rd›r, bir derdin mi var, ne diye a¤l›yorsun? Misafir cevap vermifl:

Kat›l›ml› konuflma yönteminin uygulan›fl›: Dinleyici ö¤rencilerden önceden haz›rlad›klar› sorular› uygun bir yerde konuflmac›ya sormalar›n› isteyiniz. Konuflmac›ya da verdi¤i cevaplar›n arkadafllar›n› ikna etmesi gerekti¤ini söyleyiniz.

Ö¤rencilere konuflmalar›n› yapt›r›n›z. Süreyi aflan ya da dolduramayan ö¤rencilere gerekli rehberli¤i yap›n›z. 3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere “Konuflman›zda dile getirdi¤iniz kurallarla ilgili örnekler verebildiniz mi? Verdi¤iniz örneklerin konuflma konusunu destekleyip desteklemedi¤ini belirtiniz.” diyerek konuflmalar›n› de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z (K.4.1).

—Bir iki hafta sonra alt›mdaki kilimi de al›rsan›z tahtan›n üzerinde yatmak zor olacak da...”


Senai DEM‹RER

Ö¤rencilerin yapt›klar› konuflmada me-

Ö¤rencilere yeterli süre tan›y›p iki daki-

tinden yeni ö¤rendikleri deyimleri kullan›p kullanmad›klar›n› izleyiniz. Bunlar› kullanamayan ö¤renciler için ek çal›flmalar planlay›n›z (K.5.4).

kal›k bir konuflma haz›rlamalar›n› söyleyiniz (K.3.2).

Ö¤rencilerden konuflmalar›nda metinden yeni ö¤rendikleri “a¤z›n› kapamak, can›na tak etmek, yük olmak” deyimlerini kullanmalar›n› isteyiniz (K.3.6). Konuflmas›n› haz›rlayan ö¤rencilerden bir grubunu görevlendirerek konuflmalar›n› yapmalar›n›, di¤er ö¤rencilerden ise arkadafllar›n› dinlemelerini isteyiniz. Dinleyici ö¤rencilere arkadafllar›n› dinlerken konuflma konusuyla ilgili sorular haz›rlamalar›n› ve uygun bir zamanda bunu konuflmac›ya sormalar›n› söyleyiniz. Konuflmac› ö¤rencilerin sorulara aç›k ve yeterli cevaplar vermeleri gerekti¤ini belirtiniz (K.3.9).

Ö¤rencilerden konuflma süresini aflmamalar›n›, konuflmalar›n› teflekkür cümleleriyle bitirmelerini isteyiniz (K.3.11). Ö¤rencilere “kat›l›ml› konuflma” yöntemiyle konuflacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12).


Ö¤rencilere misafirlikte yaflad›¤›n›z ilginç bir an›n›z› anlatarak ö¤rencilerin de böyle an›lar›n› hat›rlamalar›na yard›mc› olunuz.

Ö¤rencilerden an›lar›n› yazarken Türkçenin kurallar›na uygun cümleler kullanmalar›n›, olaylar› s›ras›yla anlatmalar›n› isteyiniz (Y.1.5, Y.1.7). Ö¤rencilerden yazma çal›flmas›na geçmeden önce yazacaklar›n› taslak hâline getirmelerini isteyiniz. Plans›z ve programs›z ifllerin istenilen baflar›ya ulaflmayaca¤› konusunda onlar› uyar›n›z (Y.2.2).

Ö¤rencilere, yaz›lar›n› etkileyici ifadelerle sonuçland›rmalar›n› söyleyiniz. Metinlerdeki son sözlerin haf›zalarda kalma gücünün daha fazla oldu¤unu ifade ediniz (Y.2.9). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

51

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

Ö¤rencilere, her yaz›n›n bir bafll›¤›n›n oldu¤unu hat›rlatarak bafll›¤›n ilgi çekici ve k›sa olmas›n›n, yaz›n›n içeri¤ini yans›tmas›n›n okuyucuda merak uyand›raca¤›n› söyleyiniz. Yaz›lar›na belirtti¤iniz özellikleri tafl›yan uygun bafll›klar bulmalar›n› isteyiniz (Y.2.10). Ö¤rencilere an›lar›n› yazarken “güdümlü yazma” yöntemini kullanabileceklerini söyleyiniz (Y.2.12). Güdümlü yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden “Tavflan Suyu” metninin ifllenifl sürecinde ele al›nan konular do¤rultusunda yaz›lar haz›rlamalar›n› isteyiniz. 2. YAZILI ANLATIM

Ö¤rencileri yazacaklar› an›lara haz›rlamak için derledikleri olay yaz›lar›na ait kupürleri toplay›n›z. Daha sonra seçece¤iniz bir yaz›y› bafll›¤›n› söylemeden ö¤rencilere okuyunuz. Onlara “Siz bir gazeteci olsayd›n›z bu haberi hangi bafll›kla ya da manfletle yay›mlard›n›z?” sorusunu sorup düflündükleri bafll›k veya manfleti defterlerine yazd›r›n›z.

Ö¤rencilere, an›lar›n› yazd›r›n›z. ‹stekli


Ö¤rencilerin baflar›l› oldu¤u yaz›lar›n okul dergisinde yay›nlanmas›n› sa¤layarak onlar› yazmaya özendiriniz (Y.5.7). D‹L B‹LG‹S‹

Dinleme metninde geçen afla¤›daki kelimeleri tahtaya yaz›n›z. Bunlardan hangisinin kök, hangisinin yap›m eki alm›fl kelime oldu¤unu ö¤rencilere buldurunuz ( 7. etkinlik). “hediye, tavflan, konuk, yabanc›”

Ö¤rencilere yap›m eki alan kelimelere “gövde” denildi¤i bilgisini veriniz. Ö¤rencilerin gövdeyi kavrayabilmeleri için etkinlikleri yapt›r›n›z ( 8, 9. etkinlik) (D.B.1.4). Ö¤rencilerin proje ve performanslar›n›n sunumunu yapt›r›n›z. Proje De¤erlendirme Formu ve Dereceli Puanlama Anahtar› kullanarak ö¤rencileri de¤erlendiriniz.

TOPLUM HAYATI

7. K‹ NL‹K ET

ö¤rencilerden bafllayarak okutunuz (Y.3.1).

Afla¤›da verilen kelimeleri özelliklerine uygun kutucuklara yaz›n›z.

S›n›fta en çok be¤enilen bir an›y› tespit

saatçi

ediniz. An›y› yazan ö¤rencinin yönetiminde canland›rma çal›flmas› yapt›r›n›z.

piflir–

karton

gözlükçü

sevin–

kurul–

gezgin

vatandafl

utangaç


Yap›m eki alan kelimeler

sofra

sesli

ev

yapt›r–

misafir

masa

y›l

saatçi piflirgözlükçü kurulvatandafl

Kök kelimeler

masa kâ¤›t sofra karton

kâ¤›t

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorunuz. Yaz›lar›n› de¤erlendirmelerine imkân sa¤lay›n›z (Y.4.2).

8. K‹ NL‹K ET

Yaz›n›zda nas›l bir dil kulland›n›z (espirili, ciddi)? Bunun yaz›n›z›n anlafl›lmas›na nas›l bir yarar› oldu?

Yaflad›¤›n›z olay› oldu¤u gibi mi anlatt›n›z yoksa yarat›c›l›¤›n›z› katarak daha da ilginçlefltirdiniz mi?

Yaz›n›z›n içtenlik, duruluk ve ak›c›l›k özelliklerinden hangilerini tafl›d›¤›n› belirtiniz.

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerde bofl b›rak›lan yerlere yanda verilen eklerden uygun olan›n› geti-

geç — im siz lik

göz — lük çü

sev — in dir —

Türk — çe ci

arka — dafl l›k

kofl — u — fl tur —

say — g› — s›z — l›k

yaz — ar — l›k

— — — — — — — — — —

Afla¤›daki köklere uygun ekler getirerek gövdeler oluflturunuz. odun —

kumafl —

seç —

yafl —

dik —

sev —

üz —

çiçek —

ev —

s›r —

iste —

32

52

ev misafir y›l

riniz.



sesli yapt›rsevin– gezgin– utangaç

g› l›k ar dafl fl çe in çü siz c›

TAVfiAN SUYU (Dinleme Metni)

Not DEĞERLENDİRME SORULARI

“Dostlu¤un çok yönlü yararlar›n› göz önüne getirebilmek için insan›n tek bafl›na yapamayaca¤› ne çok fley oldu¤unu bir düflünmek yeter. O zaman eskilerin “Dost, insan›n ikinci benli¤idir.” sözünde hiç de abartma olmad›¤› ortaya ç›kar çünkü bu dost insan›n kendisinden bile öte bir fleydir. ‹nsan ömrü s›n›rl›d›r, kimi zaman insan›n gerçeklefltirmeyi gönülden diledi¤i; çocu¤unu yetifltirmek, bafllanm›fl bir ifli bitirmek gibi etkinliklere bile yetmez. Ama candan dostu olan kifli, yüz üstü b›rak›p gitti¤i bu ifllerin kendisinden sonra da gerçeklefltirilebilece¤ine güvenebilir. Böylece dilekleriyle ikinci bir kez yaflar insan.” Franciss BACON N (Fransiss Bek›n) (‹lk dört soruyu parçaya göre cevaplay›n›z.) 1.

Yazar, insanlar›n niçin dostlara ihtiyac›n›n oldu¤unu düflünüyor?

2.

Metne göre insan ömrü nelerin yap›lmas›na yetmeyebilir?

3.

Metinde geçen “‹nsan dilekleriyle ikinci bir kez yaflar.” sözünü aç›klay›n›z.

4.

Metinde geçen “Dost, insan›n ikinci benli¤idir.” özdeyifli ile ayn› anlama gelen atasözü afla¤›dakilerden hangisidir? A) Dost bafla bakar, düflman aya¤a. B) Dost kara günde belli olur. C) Dost dostun eyerlenmifl at›d›r. D) Dost ac› söyler.

5.

Afla¤›dakilerden hangisinin kökü do¤ru gösterilmifltir? A) çar – e – siz

B) batak – l›k

C) çak – al – lar

D) güç – süz


33

TOPLUM HAYATI

6.

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelere ek getirilirken hangisinde bir yaz›m yanl›fl› yap›lmam›flt›r? A) Soka¤›n sonunda geniflce bir bahçe vard›. B) Bu çiçek renkce hepsinden daha güzel. C) Büyükce bir salonda oturduk. D) S›n›fça ö¤retmenimizi ziyarete gittik.

7.

Afla¤›daki cümlelerin hangisinde ek alan kelimelerin say›s› daha çoktur? A) Ö¤renciler s›n›fa do¤ru koflmaya bafllad›lar. B) Evde, sokakta, okulda, her yerde insanca davranmal›y›z. C) Elindeki b›ça¤› yavaflça ya¤a dald›rd›. D) Bugün okulda bir konferans dinledik.

8.

Afla¤›daki tabloyu inceleyiniz. Farkl› renkle verilen kelimelerden ekleri yanl›fl gösterilenleri X ile iflaretleyiniz. Cümleler

9.

Ekler

Sulak topraklar bereket saç›yordu.

çekim eki

Sütsüz bir kahve getirdiler.

yap›m eki

Düflünce can›m çok ac›d›.

yap›m eki

Kitab› çabuk okudu.

çekim eki

Diflimin a¤r›s›ndan duram›yorum.

çekim eki

X X X

Afla¤›daki alt› çizili kelimelerden hangisi yap›m eki alm›flt›r? A) Ona baflka söyleyecek sözüm yok. B) Babas› buna da bir çözüm bulur. C) Yemek yerken diflim k›r›ld›. D) Hiç suçum yokken beni cezaland›rd›.

10. Afla¤›daki kelimelerin isim türünden mi, fiil türünden mi oldu¤unu karfl›lar›ndaki kutucu¤a yaz›n›z. demircilik seçti dostluk

isim

söz

fiil

örmüfl

isim

renk

isim fiil isim


34


53

1. TEMA

TOPLUM HAYATI

1. TEMA (1. EK MET‹N) Metnin Ad›: TOMBUL TURP Metnin Yazar›: LEV TOLSTOY

Alt Tema: Dayan›flma Metnin Türü: Manzum Hikâye

Not

TOMBUL TURP

1. EK MET‹N

“Baş başa vermeyince taş yerinden kalkmaz.” Türk atasözü

TOMBUL TURP Günün birinde yafll› bir adam Ufac›k bir turp dikti bahçesine, “Büyü” dedi, “Küçük turp, kocaman ol!” Turp büyüdü, kocaman oluverdi. Kocaman olunca da yafll› adam, Bahçeye gitti turpu ç›karmak için. Ne kadar u¤raflt›ysa çekip ç›karamad›.

Yafll› kad›n› ça¤›rd› sonra. Yafll› kad›n, yafll› adam› çekti. Yafll› adam, turpu çekti. Çektiler, çektiler, ç›karamad›lar.

Yafll› kad›n, torununu ça¤›rd›.

Küçük k›z, yafll› kad›n› çekti. Yafll› kad›n, yafll› adam› çekti. Yafll› adam turpu çekti. Çektiler, çektiler, ç›karamad›lar.

Küçük k›z, köpe¤i ça¤›rd›.


27

TOPLUM HAYATI

Köpek, küçük k›z› çekti. Küçük k›z, yafll› kad›n› çekti. Yafll› kad›n, yafll› adam› çekti. Yafll› adam, turpu çekti. Çektiler, çektiler, ç›karamad›lar.

Köpek, kediyi ça¤›rd›.

Kedi, köpe¤i çekti. Köpek, küçük k›z› çekti. Küçük k›z, yafll› kad›n› çekti. Yafll› kad›n, yafll› adam› çekti. Yafll› adam, turpu çekti. Çektiler, çektiler, ç›karamad›lar.

Kedi, fareyi ça¤›rd›.

Fare, kediyi çekti. Kedi, köpe¤i çekti. Köpek, küçük k›z› çekti. Küçük k›z, yafll› adam› çekti. Yafll› kad›n, yafll› adam› çekti. Yafll› adam, turpu çekti.

Çektiler, çektiler, ç›k›verdi. TOLSTOY


28


54

TOPLUM HAYATI

1. TEMA (2. EK MET‹N) Metnin Ad›: MUTFAK KÜLTÜRÜNDEN KÜRESELLEfiMEYE Metnin Yazar›: HAMD‹ TOPÇU

Alt Tema: Küreselleflme Metnin Türü: Mektup

MUTFAK K KÜLTÜRÜNDEN N KÜRESELLEfiMEYE

TOPLUM HAYATI

2. EK MET‹N

“Gözlerin rengi, biçimi ne kadar farklı olursa olsun, gözyaşlarının rengi aynıdır.” Afrika atasözü

MUTFAK KÜLTÜRÜNDEN KÜRESELLEfiMEYE

Toplumlar›n kültürel, dinsel veya sosyal de¤erleri beslenme tercihlerini de etkilemektedir. Bir toplumun ifltahla yedi¤i bir besin, bir baflka toplum taraf›ndan yasak meyve olarak de¤erlendirilebilmektedir. Hindular, s›¤›r eti yemezler. Mormonlar, çay ve kahve içmezler. Yahudiler için domuz eti, Müslüman içinse hem domuz eti hem de alkollü içki yasakt›r. Yemek piflirme yöntemleri bölgeden bölgeye, toplumdan topluma de¤iflir. Afrika çöllerinde, Asya steplerinde hayvanc›l›k yapan göçerler, yemeklerini tereya¤›yla piflirirken Akdenizliler, sofralar›ndan zeytinya¤›n› hiç eksik etmezler. E¤er margarinle tan›flmam›flsa Eskimo kad›n›, yeme¤ini hayvansal ya¤la piflirmek zorundad›r.

Sevgili o¤lum,

Toplumdan topluma de¤iflen bir baflka anlay›fl da sofra görgüsüdür. Yemek

Hasselt (Hazelt)’te yabanc›lara ders verdi¤im okulun müdürü Bay Hermans,

yerken çatal, kafl›k, b›çak, çubuk ya da parmaklar›n kullan›lmas› toplumsal de¤er-

gerçek profesyonel bir e¤itimci ve insan iliflkileri de son derece güçlü biridir. Benim

lerin bir yans›mas›d›r. Rusya’da yeme¤in lezzetini anlatman›n en iyi yolu sofrada

de ‹ngilizce ö¤renirken izledi¤im çok kaliteli ‹ngilize ders kitaplar› vard›r.

ge¤irmektir. Japon misafir, ev sahibine sofraya yatarak teflekkür eder. ABD’de ifl-

Onun bu kitaplar›n›n üçüncüsünde okudu¤um metinlerden birini, biraz da

lek bürolar, h›zla at›flt›r›lan self-servis restoranlar› gibidir. Bu ülkedeki yayg›n an-

kendimden katarak sana sunmak, sonra da konuyla ilgili beyin jimnasti¤i yapmak

lay›fl, yemek yemek de¤il, daha çok açl›¤› yat›flt›rmakt›r.

istiyorum. E¤er düflüncelerini yazarsan mutlu olurum.

Yeme¤in sosyal ifllevlerini küçümsememek gerekir. Bir sevgiyi yeflertme, efl dost

“Kimi Frans›z salyangoza düflündür, kimi ‹ngiliz böbrek sever. ‹spanyollara gö-

a¤›rlama ya da bir ifl görüflmesini olumlu sonuçland›rmada yemekten yararlan›l›r.

re en lezzetli yiyecek ahtapot, bir Vietnaml›n›n delicesine sevdi¤i yemek ise bir ta-

Büyük aileler bayram sofralar›nda bir araya gelirler.

bak y›land›r. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF


29

30

MUTFAK K KÜLTÜRÜNDEN N KÜRESELLEfiMEYE

TOPLUM HAYATI

Konuya bir de baflka bir perspektiften bakal›m: Bugün Avrupa’n›n her kentinde ö¤le saatlerinde t›kl›m t›kl›m dolu olan ‘Fast Food’ dedikleri yerler var. Bu yerlerde insanlar yemek yemiyor, t›k›n›yorlar. Bana göre cazibesi çabukluktan ve pratiklikten kaynaklan›yor. S›rf bu cazibe yüzünden insanlar›n beslenme anlay›fllar› de¤ifliyor. Metinde anlat›lan mutfak kültürleri yitip gidiyor. “Arab›n pilav› eliyle, Çinlinin çubuklarla yemesi çok mu önemli?” diyebilirsin. Bence önemli olmal›. Çünkü tek kültürlü bir dünyada yaflamak son derece s›k›c› olacakt›r. Düflünsene bir: Bütün insanlar ayn› flekilde besleniyor, e¤itiliyor, düflünüyor, bar›n›yor! Bu mümkün mü? Hani diyorum, insanlar baflka kültürleri kendi de¤erlerini gelifltirmek için kullansalar; de¤er tüketcisi de¤il, de¤er üreticisi olsalar... Gördü¤ün gibi küreselleflme konusunda benim görüfllerim henüz net de¤il. Senin kafanda ne gibi sorular s›raland›¤›n› merak ediyorum do¤rusu. Sevgiyle gözlerinden öpüyorum. Baban Hamdii TOPÇU

Günümüzde Güney Avrupal› kad›nlar›n ocak bafllar›nda saatlerce terleyerek haz›rlad›klar› yemeklere pek itibar eden yok. Amerikan haz›r yiyecekleri her yeri istila ediyor. Kendi toplumlar›n›n damak zevklerini ve yasaklar›n› önemseyenlerin say›s› giderek azal›yor. Küreselleflme, baflka uluslar›n yemeklerini tan›mam›z› sa¤larken ne yaz›k ki kendi mutfaklar›m›z› unutmam›za neden oluyor.” Yemek kültürü toplumsal yaflam›m›z›n vazgeçilmez bir parças›. Yaz›, bunu aç›kl›yor. Bugün Belçika’n›n neredeyse her kentinde Çin, Meksika, Hint lokantalar› vard›r. Her kasabada, her mahallede Türk ve ‹talyan lokantas› bulmak ise hiç zor de¤ildir. ‹nsanlar›n baflkalar›n›n mutfaklar›n› tan›mak istemeleri bence do¤al. Çünkü bu sayede dünyadaki farkl› damak zevklerini de tan›ma olana¤› yakalanmaktad›r. Küreselleflme, bizi kendimizle s›n›rl› olmayan bir yaflama yöneltmekte. Bunun sonucu olarak baflka ülkelerde olan biten birçok fley küresel düflünen insan›n ilgi alan›na girmekte. Art›k ya¤mur ormanlar›ndan bana ne! Afrika’da açl›ktan ölen çocuklar beni ilgilendirmiyor, gibisinden savsaklamalara s›¤›nam›yoruz. Bu düflünceler, elbette zenginlik kaynaklar›n›n da daha dengeli paylafl›ld›¤› bir dünya için son derece yararl›.



31

32


55

2. TEMA

ATATÜRK

• • • • • TEMAYA HAZIRLIK •

B‹R HABER ATATÜRK’ÜN HAYATI VATANDAfiLIK GÖREVLER‹M‹Z M‹LLÎ TAR‹H‹M‹Z (Dinleme Metni) (1. Ek Metin): HAYAT YARATMASINI B‹LEN ADAM (2. Ek Metin): MUSTAFA KEMAL’‹N NEfiES‹

Bu temada bulunan metinlerin ifllenifli s›ras›nda yararlanaca¤›n›z afla¤›daki çal›flmalar›

2. TEMA

TÜRKÇE

ATATÜRK

yapmalar›n› ö¤rencilerinizden isteyiniz. Bu çal›flmalar yoluyla ö¤rencileri metinlerin ifllenifline ha-

TEMANIN N MET‹NLER‹ B‹R R HABER

z›rlay›n›z.

Ö¤rencilere Onuncu Y›l Nutku’nu bulup

ATATÜRK’ÜN N HAYATI VATANDAfiLIK K GÖREVLER‹M‹Z

okumalar›n› söyleyiniz.

Atatürk’e ait çeflitli foto¤raflar› getirmelerini ve bunlardan bir Atatürk albümü haz›rlamala-

1.. EK K MET‹N:: HAYAT T YARATMASINII B‹LEN N ADAM N NEfiES‹) 2.. EK K MET‹N:: MUSTAFA KEMAL’‹N

r›n› isteyiniz.

Atatürk’ün kiflilik özelliklerini araflt›rmalar›n› ve edindikleri bilgileri arkadafllar›yla paylaflmalar›n› söyleyiniz.

Atatürk’ün fiilen kat›ld›¤› savafllar›n tarihlerini ö¤renmelerini isteyiniz.

Gazete ve dergilerden Cumhuriyetin ilan ediliflini anlatan yaz›lar araflt›rmalar›n› ve bulduklar›n› s›n›fta arkadafllar›yla paylaflmalar›n› sa¤lay›n›z.


33

Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumunun kurulufl amaçlar›yla ilgili bir araflt›rma yapt›r›n›z.

Atatürk’ün Türk milletinin gelenek ve göreneklerine verdi¤i öneme dair araflt›rma yapt›rarak sonuçlar›n› s›n›fta anlatmalar›n› sa¤lay›n›z.

Atatürk’ün Türk kültürü, sanat› ve folkloru hakk›nda söyledi¤i sözleri bulup s›n›fa getirmelerini söyleyiniz.

Gazete, televizyon ve ‹nternet’ten vatan-

Türk büyükleri hakk›nda bir araflt›rma

dafll›k görevlerimizle ilgili yay›nlar› takip etmeleri-

yapt›r›n›z. Türk büyüklerinin ortak özelliklerini be-

ni, vatandafll›k görevlerimizi yans›tan duyuru ve

lirlemelerini isteyiniz.

afifller toplamalar›n› isteyiniz.

Bir Orta Asya haritas› çizerek Türklerin

Ö¤encilerin proje ve performans görev-

yaflad›klar› ve devlet kurduklar› yerleri iflaretleti-

lerini de¤erlendirmek için de¤erlendirme ölçekle-

niz.

rini ço¤alt›n›z.


56

ATATÜRK

PROJE GÖREV‹ Tema Ad›: Atatürk Proje Konusu: Atatürk’ün Evleri Proje Süresi: 6 Hafta

Sevgili Ö¤renciler, Büyük Önder Atatürk, Kurtulufl Savafl›’ndan önce ve sonra çeflitli çal›flmalar için yurdumuzun dört bir yan›nda bulunmufl, buralarda kendisine evler tahsis edilmifltir. Proje görevinizde sizden Atatürk’ün kulland›¤› bu evleri görsel özellikleriyle tan›tman›z beklenmektedir.


Farkl› kaynaklara baflvurarak Atatürk’ün yaflad›¤› evlerin resimlerine ya da foto¤raflar›na ulafl›n›z. Bunlardan hoflunuza giden birini seçiniz.

2.

Atatürk’ün bu evi ne zaman, ne amaçla kulland›¤›n› yine kaynaklara baflvurarak ö¤reniniz.

3.

Be¤endi¤iniz evin bir maketini yap›n›z. Bunun için kullanaca¤›n›z kâ¤›t, karton, tahta, kibrit çöpü vb. malzemeler haz›rlay›n›z.

4.

Evin d›fl görünüflünü oluflturunuz.

5.

Projenizin sunum biçimini belirleyiniz.

6.

Maketinizi . . . / . . . / 200 . tarihinde bitiriniz ve sunumunu yap›n›z.


57

2. TEMA

ATATÜRK

PERFORMANS GÖREV‹ Beklenen performans Tema Ad›: Atatürk


Tema Konusu: Atatürk’ün

• Dinleme becerisi

Çocuklu¤u

• ‹fl birli¤i yapma al›flkanl›¤›

Süre: 5 Hafta

• Grup çal›flmalar›na uyum yetene¤i

S›n›f: 6


Sevgili Ö¤renciler, Atatürk temas›nda Büyük Önder Atatürk’ün yaflam›n›, kiflilik özelliklerini ö¤reneceksiniz. Atatürk’ün ülkemize yapt›¤› hizmetlerle ilgili bilgi edineceksiniz. Fakat unutmay›n ki bir zamanlar Atatürk de çocuktu. Onun çocuklu¤unu anlamak, bir anlamda kendi çocuklu¤umuza yön vermek demektir. Atatürk’ün çocuklu¤unda yaflad›¤› olaylar› tiyatro biçiminde anlatarak hem kendiniz Atatürk’ü daha iyi anlayabilirsiniz hem de arkadafllar›n›z›n anlamas›n› sa¤layabilirsiniz.


Birlikte çal›flmak istedi¤iniz arkadafllar›n›zla bir grup oluflturunuz.

2.

Ansiklopedi, dergi, ‹nternet vb. kaynaklardan Atatürk’ün çocuklu¤unu araflt›r›n›z.

3.

Araflt›rmalar›n›zda elde etti¤iniz bilgileri s›ralay›p düzenleyerek Atatürk’ün çocuklu¤unu anlatan bir metin ortaya ç›kar›n›z.

4.

Metninizi karfl›l›kl› konuflmalar biçiminde düzenleyiniz.

5.

Grup arkadafllar›n›zla aran›zda görev da¤›l›m› yap›n›z.

6.

Üstlendi¤iniz rolü ezberleyiniz.

7.

Arkadafllar›n›zla bir araya gelerek provalar yap›n›z.

8.

Haz›rlad›¤›n›z oyunu oynarken kullanaca¤›n›z dekor ve kostümleri haz›rlay›n›z.

9.

Çal›flman›z› . . . / . . . / 200 . tarihinde bitiriniz ve ö¤retmeninizin uygun gördü¤ü bir yerde oyununuzu sergileyiniz.



58

B‹R HABER

2. TEMA (1. MET‹N) Metnin Ad›: B‹R HABER Metnin Yazar›: NESR‹N BARAZ Süre: 8 ders saati

Alt Tema: Atatürk’ün Kiflili¤i ve Özellikleri Metnin Türü: Hikâye


O K U M A

O.5.4.


O.5.8.


1.


O.1.1.


O.1.3.


O.1.5.


1.


2.


K.1.3.

Bulundu¤u ortama uygun bir konuflma tu-

K O N U fi M A

me O.2.1.


O.2.3.


O.2.4.


O.2.7.

Olay, yer, zaman, flah›s, varl›k kadrosu ve

tumu gelifltirir. K.1.12. Tekrara düflmeden konuflur. K.1.13. Konuflmay› uygun ifadelerle bitirir. 2.


K.2.7.

Sözleriyle jest ve mimiklerinin uyumuna dikkat eder.

bunlarla ilgili unsurlar› belirler. O.2.13. Metne iliflkin sorulara cevap verir.

K.2.9.



3.


O.2.17. Metni oluflturan unsurlar aras›ndaki geçifl

K.3.1.

Konuflma konusu hakk›nda araflt›rma ya-

ve ba¤lant›lar› fark eder. O.2.21. Kendisini flah›s ve varl›k kadrosunun yerine koyarak olaylar›, duygu, düflünce ve ha-

par. K.3.2.



yalleri yorumlar.


O.2.30. Okudu¤u metne farkl› bafll›klar bulur. 3.




O.4.3.




K.4.1.

Konuflmas›n› içerik yönünden de¤erlendirir.

5.

atasözlerini cümle içinde kullan›r. 5.


O.5.3.

Süreli yay›nlar› takip eder.


K.5.4.



59

2. TEMA

ATATÜRK

Y A Z M A

Not

1.


Y.1.3.

Elektronik ortamdaki yaz›flmalarda biçim ile ilgili kurallara uyar.

Y.1.7.


Y.1.11. Yaz›m ve noktalama kurallar›na uyar. 2.

Planl› Yazma

Y.2.8.

Yaz›s›na konunun ve türün özelli¤ine uygun bir girifl yapar.



Y.3.3.

Bildirme yaz›lar› yazar.

4.


Y.4.1.


5.


Y.5.7.


Y.5.10. Yazma yar›flmalar›na kat›l›r. 6.


Y.6.1. Y.6.2.

Yaz›m kurallar›n› kavrayarak uygular. Noktalama iflaretlerini ifllevlerine uygun olarak kullan›r.


Kelimelerin Yap› Özellikleriyle ‹lgili Bilgi ve Kurallar› Kavrama ve Uygulama

D.B.1.5. Yap›m eklerinin ifllevlerini ve kelimeye kazand›rd›¤› anlam özelliklerini kavrar. ATATÜRKÇÜLÜK 3.

Atatürk’le ‹lgili An›lar

4.

Atatürk’ün Kiflili¤i ve Özellikleri (Onuncu Y›l Nutku)

ARA D‹S‹PL‹N KAZANIMLARI Giriflimcilik 8. Baflkalar›yla iletiflim kurma ve gelifltirmede sözlü ve sözsüz anlat›m becerilerini kullan›r. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

60

B‹R HABER

O K U M A

ATATÜRK

1. HAZIRLIK “Doğru düşünmeyi biliyorsan ve doğru bir şey yapmak yolundaysan

“Bir Haber” metni Cumhuriyet Bayram› ile

mutlaka başarırsın.” Mustafa Kemal Atatürk

“Gereğine inandığınız bir şeyi hemen yapınız. Başkaları ne derlerse desinler, aldırış etmeyiniz. Kazanırsınız...” Mustafa Kemal Atatürk

B‹R HABER (Amerika

Birleflik Devletleri’nde

iliflkilendirilmifltir.

E¤itsel yönden uygun olmayan ifade metinden ç›kar›lm›flt›r. “Atatürk” temas›nda proje yapacak ve performans ödevi haz›rlayacak olan ö¤rencilere proje ve performans konular› ile de¤erlendirme ölçe¤ini ço¤altarak da¤›t›n›z.

yay›mlanan dünyaca ünlü Time dergi-

Ö¤rencilerden gazete ve dergilerde yer

si bir yar›flma bafllatm›flt›. Dünyan›n de¤iflik konularda en “büyük” olarak

alan Atatürk konulu yaz›lar derlemelerini isteyiniz.

de¤erlendirilen kiflilerini seçiyordu. Bu yar›flmaya, her ülkeden isteyen her-

Ö¤rencilere T‹ME (TAYM) dergisi hakk›nda araflt›rma yapmalar›n› söyleyiniz.

kes de¤iflik biçimlerde kat›labiliyordu: mektupla, faksla, ‹nternet’le... Yar›flma, Türkiye’de duyuldu¤unda yo¤un bir ilgiyle karfl›land›. Cum-

Ö¤rencilere, ders kitaplar›ndaki metinle

hurbaflkan› da dâhil pek çok vatandafl Atatürk için oy verdi. Bu, gazete, radyo ve televizyon haberlerinin göz-

ilgili özdeyiflleri okutunuz. Bunlar›n Atatürk’ün kiflilik özelliklerinden hangilerini yans›tt›¤›n› sorunuz. Bu konuda onlar› konuflturunuz.

de konular›ndan biri oldu.)

Konu, bir gün Zeynep’in s›n›f›nda da gündeme geldi. Özge, ‹n-

ternet’le oy vererek bu yar›flmaya kat›ld›klar›n›

söyledi.

S›n›ftan

Ö¤rencilere, önce Atatürk’ün Onuncu Y›l

baflka ö¤renciler de büyüklerinin,


34

ATATÜRKÇÜLÜK

1. K‹ NL‹K ET

Nutku’nun tümünü daha sonra Onuncu Y›l Nutku’ndan al›nan afla¤›daki bölümü okuyunuz. Atatürk’ün kendi sesinden kaydedilmifl Onuncu Y›l Nutku CD’sini dinletiniz.

“Yurttafllar›m!

“Atatürk” ismi size neleri ça¤r›flt›r›yor? Düflüncelerinizi yazarak ifade ediniz.

Az zamanda çok ve büyük ifller yapt›k; bu ifllerin en büyü¤ü, temeli Türk kahramanl›¤› ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye Cumhuriyeti’dir.

2. K‹ NL‹K ET

Dinledi¤iniz haber ya da yaz› hakk›nda neler düflünüyorsunuz? Anlat›n›z.

Bundaki muvaffakiyeti, Türk milleti ve onun de¤erli ordusunun bir ve beraber olarak azimkârane yürümesine borçluyuz. Fakat yapt›klar›m›z› asla kâfi göremeyiz! Çünkü daha çok ve daha büyük ifller yapmak mecburiyetinde ve azmindeyiz. Yurdumuzu dünyan›n en mamur ve medeni ülkeler seviyesine ç›karaca¤›z. Milletimizi en genifl refah ve vas›ta kaynaklar›na sahip k›laca¤›z. Millî kültürümüzü muas›r medeniyet seviyesine ç›karaca¤›z. Mustafa Kemal ATATÜRK


Yukar›daki bölümle ilgili olarak ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorup Atatürk’ün Türkiye Cumhuriyeti, Türk milleti ve gelecek ile ilgili görüfllerini kavramalar›n› sa¤lay›n›z.

36


61

2. TEMA

ATATÜRK

Atatürk’e göre yapt›klar› en büyük ifl nedir? Neden?

B‹R R HABER

Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin

yak›nlar›n›n oylamaya ilgi gösterdiklerini anlatt›.

kurulmas›ndaki baflar›y› nas›l de¤erlendiriyor?

Ö¤retmenleri bu konuda söz

Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni

alanlar› sorular›yla yönlendiriyor, ö¤rencilerin güncel olaylarla ilgilenme düzeylerini tan›maya çal›fl›-

ve Türk milletini gelecekte nas›l görmek istiyor?

yordu.

Ö¤rencilere

Onlara, Atatürk’le ilgili neler

“Atatürk ismi size neleri ça¤r›flt›r›yor?” sorusunu sorup onlar›n Atatürk hakk›nda bildiklerini ifade etmelerini sa¤lay›n›z ( 1. etkinlik).

bildiklerini sordu. Ahmet: — Ülkemizi ba¤›ms›zl›¤›na kavuflturmufl.

Bölünüp

parçalan-

maktan kurtarm›fl. Bence Atatürk, ulusal bir kahraman. Büyük bir komutan, dedi. — Yani, onun asker yan›n›n

Ö¤rencilerin getirdi¤i haber ve yaz›lara bir

önemli oldu¤unu düflünüyorsun, dedi ö¤retmen. Selçuk:

göz at›p ilginç ya da güzel buldu¤unuz birini getiren ö¤renciye okutunuz. “Dinledi¤iniz haber veya yaz› hakk›nda neler düflünüyorsunuz?” sorusunu sorup ö¤rencilere yorumlat›n›z ( 2. etkinlik).

—

Ben,

Atatürk’ün

devlet

adaml›¤› yönünün asker yönünden daha önemli oldu¤unu düflünüyorum. Atatürk, bence çok büyük bir önder. Tarih kitaplar›nda biz henüz okumad›k ama a¤abeyim anlatm›flt›. O, subay olacak. Bana Kurtulufl Savafl›’ndaki k›s›tl› asker ve cephanemiz ile bütçemizi, bunlara karfl›n düflman kuvvetlerinin gücünü anlatm›flt›. A¤abeyim, “Atatürk’ün da-


¤›n›k bir orduyu, ayd›nlar›, halk›n ileri gelenlerini, de¤iflik düflüncelerdeki insanlar›; k›saca bütün bir

Metni “okuma tiyatrosu” yöntemiyle oku-

ulusu bir araya getirmesi inan›lmaz bir baflar›d›r.” diyor.

tunuz (O.1.5). F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

Okuma tiyatrosu yönteminin uygulan›fl›: Metni okuduktan sonra diyaloglara dönüfltürerek tiyatro metni hâline getirmelerini isteyiniz. Metnin içeri¤iyle ilgili bir de¤ifliklik yapmamalar›n›, konuflma cümlelerinden ve olaylardan hareketle diyaloglar oluflturmalar›n› söyleyiniz. Her ö¤renciden okuyaca¤› bölüme haz›rlanmas›n› isteyiniz. Ayn› zamanda metnin kavranmas›n› sa¤lay›n›z.

Ö¤rencilerin okuduklar› bölümde vermeleri gereken duyguyu seslerine yans›tmalar› için gerekli yönlendirmeyi yap›n›z (O.1.1).

Metni bir kez sesli okuyunuz. Ö¤rencileri alt›flar kiflilik gruplara ay›r›n›z ve yukar›da belirtilen biçimde bir metin oluflturmalar›n› isteyiniz. Ö¤renciler bu çal›flmay› yaparken siz de onlara rehberlik ediniz.

Karfl›l›kl› diyalog biçimine dönüfltürülmüfl metinlerden en çok be¤endi¤iniz bir tanesini gruptaki ö¤rencilere okutunuz. Ö¤rencilerden kelimeleri do¤ru telaffuz etmelerini isteyiniz (O.1.3).

Ö¤rencilere bulmacay› çözdürünüz.

Bulduklar› kelimeleri cümlelerde kulland›r›n›z ( 3. etkinlik) (O.2.1). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

62

35

B‹R R HABER

3. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki ifadeleri okuyarak bulmacay› çözünüz.

1 A 2 i fi 3 A N I 4 F A K S 5 M E M U R 6 K O N G R E 7 C E P H A N E ‹ N T E R N E T A N I T K A B ‹ R C U M H U R ‹ Y E T T E L G R A F H A N E O L A N A K S I Z L I K C U M H U R B A fi K A N I

8 9 10 11 12 13

1. Alfabemizin ilk harfi 2. Bir sonuç elde etmek, herhangi bir fley ortaya koymak için güç harcayarak yap›lan etkinlik, çal›flma. 3. Geçmiflte yaflanm›fl çeflitli olaylardan belle¤in saklad›¤› her türlü iz, hat›ra. 4. Belgegeçer. 5. Devlet hizmetinde ayl›kla çal›flan kimse, görevli. 6. Kurultay. 7. Ateflli silahlarla at›lmak için haz›rlanan her türlü patlay›c› madde, mühimmat. 8. Genel A¤. 9. Atatürk’ün mezar›n›n bulundu¤u an›tsal yap›. 10. Milletin, egemenli¤i kendi elinde tuttu¤u ve bunu belirli süreler için seçti¤i milletvekilleri arac›l›¤›yla kulland›¤› yönetim biçimi. 11. Telgraf arac›l›¤›yla haberleflmeyi sa¤layan resmî kurulufl. 12. Olanaks›z olma durumu, imkâns›zl›k. 13. Cumhuriyetle yönetilen ülkelerde devlet baflkan›, reisicumhur, cumhur reisi.


37

B‹R HABER

Tahtaya “Gece gündüz çal›fl›rlar.” cümle-

ATATÜRK

sini yaz›n›z. Cümledeki “gece” ve “gündüz” kelimeleri aras›nda nas›l bir anlam iliflkisi oldu¤unu ö¤rencilere buldurunuz. Bu kelimelerin karfl›t anlaml› oldu¤unu fark ettiriniz ( 4. etkinlik).

Ö¤rencilere metni anlay›p kavramalar› için afla¤›daki sorular› yöneltiniz (O.2.13). Metinde sözü edilen yar›flma nerede, hangi dergide, ne amaçla yap›lmaktad›r?

Yar›flma Türkiye’de nas›l karfl›lanm›flt›r? Yar›flmayla ilgili konuflan ö¤renciler, AtaMustafa Kemal Atatürk Büyük Millet Meclisinden ayr›l›rken (Ressam: Nurullah BERK)

türk’ün hangi özelliklerinden bahsetmektedirler?

Havzal› telgraf memurundan nakledilen

Belki tam olarak böyle de¤il ama bu cümlelere yak›n bir anlat›mda düflüncelerini anlatan ö¤rencilerini yürekten kutlad› ö¤retmenleri. O s›rada s›n›f›n kitap kurdu olan ‹pek: — Ben, dedi. Atatürk’ün çok okuyan, araflt›ran, soran bir insan olmas›na; onun bu yönüne hayran›m. Biz An›tkabir’e gitti¤imizde oradaki müzeyi de gezdik. Orada gördüm. Atatürk pek çok kitap okumufl. Okudu¤u kitaplarda önemli buldu¤u yerlerin alt›n› çizmifl. Kimi yerlere de o konudaki kendi düflüncelerini yazm›fl.

an›n›n konusu ve ana düflüncesi nedir? Siz onun yerinde olsayd›n›z ne yapard›n›z ( 5. etkinlik) (O.2.3, O.2.4, O.2.21) (Atatürkçülük 3)?

Devrimlerimiz gerçekleflirken onun bu kiflilik özelli¤inin çok önemli etkisi oldu¤u-

Metinde Atatürk’ün kiflilik özelliklerinden

nu düflünüyorum. Ö¤retmen: — Evet, dedi. Kurtulufl Savafl› s›ras›nda, gece, vakit buldukça kitap okurmufl. Bunu yak›n arkadafllar› an›lar›nda anlat›yorlar. Yine o an›lardan birkaç›n› anlatmak isterim size. Bak›n, bizler savafl görmedik. Ancak sinemada, televizyonda izledi¤imiz filmlerden savaflla ilgili bir fleyler ö¤reniyoruz. Sizler de san›yorsunuz ki Rambo (Rambo) F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

36

hangileri anlat›lm›flt›r (Atatürkçülük 4)?

Ö¤rencilere, hikâye haritas›n› doldurtarak metnin türüyle ilgili özellikleri buldurunuz ( 6. etkinlik) (O.2.7, O.2.15, O.2.17).

ATATÜRKÇÜLÜK

4. K‹ NL‹K ET

B‹R R HABER

Afla¤›daki kelimelerin karfl›t anlaml›lar›n› bulup örnekteki gibi yaz›n›z.

z................... or s................... on d................... ar b................... ulmak ç................... ok a................... rka k................... üçük a................... ç›k y................... anl›fl k................... aybetmek g................... eri g................... elmek y................... alan a................... yr›lmak e................... ski u................... zaklaflmak c................... evap

kolay ilk genifl yitirmek az ön büyük kapal› do¤ru kazanmak ileri gitmek gerçek birleflmek yeni yaklaflmak soru

5.

Metinde geçen olay ve kahramanlarla ilgili afla¤›daki boflluklar› doldurunuz. Bu olay›n yaflan›p yaflanamayaca¤› ile ilgili düflüncelerinizi belirtiniz.

tatl› ...................

ac›

K‹ NL‹K ET

6. K‹ NL‹K ET

Metinde ............................ ................................................. ................................................. .............................................. ............................................... ............................................... ........................anlat›lmaktad›r.

Metin kahramanlar› aras›nda ........................................ ................................................. .............................................. ............................................... ............................................... ......................... iliflkisi vard›r.

Metindeki olay ................... ................................................. ................................................. .............................................. ............................................... ............................................... ........... süresinde geliflmifltir.

Siz Havzal› telgraf memurunun yerinde olsayd›n›z nas›l davran›rd›n›z?


Bence metindeki olay yaflanamaz çünkü............................ ................................................. ................................................ ................................................. ................................................. .................................................

........................................... ................................................. ................................................. ................................................. ................................................. ................................................. .......... metnin kahramanlar›d›r.

Bence metindeki olay yaflanabilir çünkü ........................... ................................................. ........................................... ................................................. ................................................. .................................................

Metinde anlat›lan olay›n yafland›¤› yer, ......................... ................................................. ................................................. ................................................. ................................................. ...........................................d›r.


38

39


63

2. TEMA

ATATÜRK

Ö¤rencilere, okuduklar› metnin bir hikâye oldu¤unu, hikâyelerin yaflanm›fl ya da yaflanmas› mümkün olan olaylar›, kahramanlarla, yer ve zaman unsurlar›yla anlatan yaz› türleri oldu¤unu söyleyiniz.

B‹R R HABER

gibi, Batman (Betmen) gibi, Superman (Süpermen) gibi ya da çizgi filmlerden tan›d›¤›m›z HeMan (Himen) gibi üstün güçlü insanlar var. Koca koca ordular› yeniyorlar. Ger-

Ö¤rencilere “Bu hikâyeyi siz yazsayd›n›z

çek savafl böyle olmuyor. Savafllar

bafll›¤› ne olurdu?” sorusunu sorunuz. Ö¤rencilerin bafll›k önerilerini tahtaya yaz›n›z. Daha sonra bu bafll›klardan birini oylama sistemiyle seçmelerini sa¤lay›n›z. Bafll›¤› öneren ö¤rencinizi ödüllendiriniz (O.2.31).

ba¤›ms›zl›¤›m›z için ulusumuzu ayn›

ulusun bireylerinin dayan›flmas›yla kazan›l›r. Atatürk’ün en büyük yan› inanç etraf›nda birlefltirmesidir. Bugünlere kolay ulaflmad›k çocuklar. Cumhuriyete, ba¤›ms›zl›¤›m›za kolay kavuflmad›k. Bunlar gökten zembille inmedi. Ulusça çok zor günler yaflad›k. Size bir olay anlatay›m: Bir gazetede okumufltum. Havzal› bir telgraf memuru kendisinin de ölümüyle unutulup gitmesin diye, Atatürk’le yaflad›¤› bir an›y› yaz›p gazeteye göndermiflti. Bu an›y› daha önce duydu¤unuzu sanm›yorum. Mustafa Kemal, Samsun’a gitti¤inde Havza’ya gelir önce. Oradan ‹stanbul’daki arkadafllar›na sa¤ salim geldi¤ini, bundan sonra neler yap›laca¤›n› bildiren bir telgraf çekmek ister. Telgrafhaneye gelir. Hava çok ya¤murludur. Gök gürlemekte, flimflekler çakmaktad›r. Karadeniz’in ya¤muru nas›ld›r, duymufl ya da görmüflsünüzdür. Telgrafhane kapal›d›r. Böyle havalarda çal›flmaz.


Telgrafhane memuru bulunur. Yani, bu olay› yaz›p gazeteye gönderen kifli. Adamca¤›z, neden telgraf çekemeyece¤ini, iflin tehlikesini anla-

Ö¤rencilere, afla¤›daki sorular› sorarak okuduklar› metinle ilgili görüfllerini ifade etmelerine f›rsat tan›y›n›z (O.3.1).

Okudu¤unuz metni kolayca anlayabildiniz mi? Sizce bunun nedeni nedir?

t›r. Telgraf çal›fl›rken flimflek çakarsa insan› çarpabilir. Birçok örne¤i yaflanm›fl tehlikeli bir durum söz konusudur sizin anlayaca¤›n›z. Mustafa Kemal: — fiimdi telgraf›n bafl›na geçiniz, der. Memur, çaresiz, söyleneni yapar. Mustafa Kemal, bir kâ¤›da nelerin haber olarak iletilmesini

Okudu¤unuz metinde ö¤retmen taraf›n-

istiyorsa yazar. Ona uzat›r. — Bunlar› ‹stanbul’a çekiniz.

dan anlat›lan an›lar, yaz›ya nas›l bir özellik katm›flt›r?

Metindeki konuflma cümleleri gerçekten bir s›n›ftaki ö¤rencilerin kullanabilecekleri cümleler midir? Buradan yola ç›karak yaz›n›n dili için neler söyleyebilirsiniz?


37

ATATÜRKÇÜLÜK

7. K‹ NL‹K ET


Afla¤›da harfleri kar›flt›r›lm›fl olarak verilen kelimeleri bulunuz. Bunlar› birer cümlede kullan›n›z.

SINCA

HEBAR

SEREVÜN

ÖREND

SANCI

HABER

SERÜVEN

ÖNDER

D‹VERM

Ö¤rencilere harfleri kar›flt›r›larak veri-

DEVR‹M

BETÜÇ

BÜTÇE

GENCÜL

GÜNCEL

len kelimeleri buldurunuz. Metinde geçen bu kelimeleri cümle içinde kullanmalar›n› sa¤lay›n›z ( 7. etkinlik) (O.4.3). 5. OKUMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

8. K‹ NL‹K ET

Yazd›¤›n›z mektuplar ile inceledi¤iniz örnekleri karfl›laflt›r›n›z. Birbirine benzer ve farkl› yönlerini bir paragraf yazarak belirleyiniz.

Ö¤rencilere, TIME (TAYM) dergisi hakk›nda yapt›klar› araflt›rmalar›ndan elde ettikleri bilgileri okutunuz ve ayl›k ya da haftal›k dergileri izlemenin yararlar› üzerinde onlar› konuflturunuz. Ö¤rencilerin süreli yay›nlara ilgilerini art›r›n›z (O.5.3).

“‹pek, An›tkabir Müzesinde neler görmüfltür?” sorusunu ö¤rencilere sorunuz. Atatürk’ün, okudu¤u kitaplardan bir kitapl›k oluflturdu¤unu TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

64


40

B‹R HABER Kendinizi hangi yönlerden Atatürk'e ben-

ATATÜRK

zetiyorsunuz? Atatürk’ün hangi yönlerini kendinizde buluyorsunuz?

Atatürk’ün hangi özelli¤inin sizde olmas›n› isterdiniz? Neden?

Ö¤rencilere, Cumhuriyet Bayram›’nda sunmak üzere bir konuflma haz›rlayacaklar›n› söyleyiniz. Bunun için onlara “Böyle bir konuflmada Atatürk’ün hangi özellikleri üzerinde durmak, nelere de¤inmek istersiniz?” sorusunu sorunuz. Bu konuda düflünmelerini sa¤lay›n›z. Mustafa Kemal di¤er komutanlar ve efli Latife Han›m’la Ankara’da çiftlik istasyonu civar›nda askerî tatbikatta (10 fiubat 1923) D›flar›da flimflekler çakmaya devam etmektedir. Mustafa Kemal, memurun tedirginli¤inin sürdü¤ünü anlay›nca onun yan›na gelir. Elini onun telgraf çekmeye haz›r elinin üstüne koyar. — fiimdi rahatça çekebilirsiniz, der. Ne olacaksa ikimize de olur.

Bu konuflmay› topluluk karfl›s›nda yapacaklar›n› hat›rlatarak buna uygun bir konuflma tutumu gelifltirmeleri, tekrara düflmeden konuflmalar› gerekti¤ini söyleyiniz (K.1.3, K.1.12).

Atatürk’ün Onuncu Y›l Nutku’nun son

Ö¤retmen anlatmas›n› sürdürür: — Az önce sayd›klar›m›z, sineman›n yaratt›¤› düflsel kahramanlard›. Ço¤u, teknolojinin de üstün gücüyle inan›lmaz serüvenler yafl›yor. Ama ben size düflsel bir kahramandan de¤il gerçek bir insandan söz ediyorum. Sizin, benim gibi bir insan. Yine Kurtulufl Savafl› s›ras›nda, Ankara’dayken Mustafa Kemal’in bafl›ndan geçen bir olay› daha anlatay›m. Bu an›y› da ünlü yazar›m›z Halide Edip Ad›var anlatm›flt›r. Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisini kurma çal›flmalar› bafllayacakt›r. Erzurum ve Sivas kongreleri yeni yap›lm›flt›r. Mustafa Kemal ve arkadafllar›, o s›rada

cümlesini okuyarak “Cumhuriyet Bayram›’nda yapacaklar› konuflmalar›n›n sonunda kullanabilecekleri uygun ifadeler bulmalar›n› ö¤rencilerden isteyiniz (K.1.13).

Ö¤rencilere “Sözleriniz, jest ve mimikleri-


38

fark ettiriniz. Onlar› da okuduklar› kitaplardan kitapl›k oluflturmaya teflvik ediniz (O.5.4).

Ö¤rencilere evlerinde haftan›n belirli gün ve saatlerinde aileleriyle birlikte okuma saatleri düzenleyebileceklerini söyleyiniz. Bu aktivitenin aile içinde duygu ve düflünce paylafl›m›nda etkili olaca¤›n› ifade ediniz. Ders kitaplar›nda be¤endikleri bir metni, araflt›rma konusu olarak edindikleri bilgileri, bir hikâyeyi ya da bir fliiri aile içinde paylaflman›n onlara neler katabilece¤ini anlatt›r›n›z (O.5.8). Ö¤rencilerinizin okumalar›n› Okuma Becerisi Gözlem Formu ile de¤erlendiriniz.

K O N U fi M A

nizle bütünlefliyor mu?” sorusunu yöneltiniz. El, yüz ve beden hareketlerinin (jest ve mimik) olmad›¤› bir konuflman›n donuk bir konuflma olaca¤›n› söyleyiniz. Duygu ve düflüncelerin anlat›m›ndaki canl›l›¤›n jest ve mimiklere ba¤l› oldu¤unu ifade ediniz. Ayr›ca jest ve mimiklerin yerinde kullan›lmas› gerekti¤ini de anlat›n›z (K.2.7). ‹L‹fiK‹LEND‹RME: Ö¤rencilerin jest ve mimikler konusundaki görüfllerini ifade ettirme çal›flmalar› s›ras›nda Giriflimcilik (8): “Baflkalar›yla iletiflim kurma ve gelifltirmede sözlü ve sözsüz anlat›m becerilerini kullan›r.” kazan›m›yla iliflkilendiriniz.

Ö¤rencilere iyi bir konuflmac›n›n dinleyicilerin bak›fllar›ndan güç ald›¤›n› söyleyiniz. Konuflurken tüm dinleyenlerle göz temas› kurulmas› gerekti¤ini ifade ediniz (K.2.9).

1. HAZIRLIK 2. SÖZLÜ ANLATIM

Ö¤rencilerin Atatürk’ün kiflilik özellikleriyle ilgili ö¤rendikleri bilgileri kullanmalar›n› sa¤lamak ve onlar› konuflma etkinliklerine haz›rlamak için afla¤›daki sorular› sorunuz.

Ö¤rencilere, topluluk karfl›s›nda yap›lan konuflmalar›n özen ve dikkatle haz›rlanmas›n›n önemini anlat›n›z. Onlardan, “Cumhuriyet’e nas›l TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

65

2. TEMA

ATATÜRK

kavufltuk? Cumhuriyet yönetimi, Türk ulusuna neler kazand›rm›flt›r?” sorular›n›n cevaplar›n› araflt›rmalar›n› isteyiniz. Araflt›rmalar›ndan elde ettikleri bilgileri, konuflmalar›nda kullanmalar› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (K.3.1, K.3.2).

B‹R R HABER

Ziraat Mektebinin eski binas›nda kal›rlar. Gece gündüz çal›fl›rlar. Fakat Mustafa Kemal’in böbrek a¤r›lar› tutar. Çok ac› çekmektedir. Yine de çal›flmalara kat›l›r. Tam o s›rada ‹ngilizler, nas›lsa, onlar›n yerini haber al›rlar. Bu binan›n korumas›n› birkaç er yapmaktad›r. Öyle, çok say›da korumalarla özel önlemler al›nacak gün de¤ildir. Asker, cepheye gereklidir çünkü. Çevreleri sar›l›r, karfl›dan silah at›fl-

Ö¤rencilere konuflmalar›n› belirlenen sü-

lar› giderek yaklafl›r. Gecedir. Gelenler telefonlar› da kesmifllerdir. Yard›m istemenin olana¤› yoktur.

rede ve teflekkür cümleleriyle bitirmelerini söyleyiniz. Süresi uzayan konuflmalar›n dinleyicileri s›kaca¤›n›, konudan ve konuflulandan uzaklaflt›raca¤›n› anlat›n›z. Ö¤rencilerden konuflma sonunda kendilerini ilgiyle, sab›rla dinleyenlere teflekkür etmelerini isteyiniz (K.3.11).

Gelenlerin silah sesleri iyice yaklaflt›¤›nda Mustafa Kemal, ikinci kat merdiveninin bafl›nda görünür. Sanc›dan iki büklümdür. Elinde tabancas›: — Onlara kolay kolay teslim olmay›z. Dövüflece¤iz, der. Arkadafl› ‹smet Pafla, askerlere pencereden pencereye koflarak sürekli atefl etmelerini söyler. Bu yo¤un atefl karfl›s›nda ötekiler geriler. Ertesi sabah ilk ifl, binan›n çevresine hendekler kazd›rmak olur. Bir adam boyunda ve genifl hendekler. Sonra haberciler gönderilir, yard›mc› koruma kuvvetleri sa¤lan›r. Bu an›y› sizlere Atatürk’ün de sizin, benim gibi bir insan oldu¤unu belirtmek için anlatt›m. O da hasta olmufl. Ama y›lmam›fl, inanc›n› yitirmemifl. Olanaks›zl›klar› öne sürüp yak›nmam›fl. Amac›na ulaflmak için akl›yla, yüre¤iyle çal›flm›fl.

Ö¤rencilere “Atatürk ve Cumhuriyet” ko-

‹nanc›yla, cesaretiyle, bilgisiyle pek çok konuda örnek alaca¤›m›z bir insan olmufl. Bütün bunlar da onu “büyük” yapm›fl. Zil çalm›flt›. Ö¤retmen:

nulu konuflmalar›nda “ikna etme” yönteminin kullan›laca¤›n› söyleyiniz (K.3.12).

— Bir ‹nternet haberi bizleri nerelere götürdü, dedi. Ç›kabilirsiniz. ‹yi günler! Nesrin n BARAZ (K›saltma ve düzenleme yap›lm›flt›r.)

‹kna etme yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerin araflt›rmalar›nda elde ettikleri belge, bilgi ve say›sal verileri, öne sürdükleri görüflleri destekleyecek flekilde, konuflmalar›n›n uygun yerlerinde kullanmalar›n› sa¤lay›n›z.

Ö¤rencilere, araflt›rma yapmalar› ve elde ettikleri bilgileri düzenlemeleri için yeterli süreyi veriniz. Ö¤rencilerin haz›rlad›klar› konuflmalar› s›n›fta okutunuz. E¤er imkânlar›n›z uygunsa be¤endi¤iniz bir tanesini, okulunuzda yap›lan Cumhuriyet Bayram› kutlama töreninde de¤erlendiriniz. Buna imkân›n›z yoksa ö¤rencilerin haz›rlad›klar› konuflma metinlerini s›n›f›n›z›n ya da okulunuzun uygun bir yerinde sergileyiniz.


39

nuflmalar›nda bu kavramlara yer vermeyen ö¤renciler için ek çal›flmalar düzenleyiniz (K.5.4).


3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere “Yapt›¤›n›z konuflmayla dinleyicileri ikna edebildiniz mi? Sizce bunun nedeni nedir? Bugün yeniden ayn› konuflmay› haz›rlayacak olsayd›n›z neler yapard›n›z, konuflman›z› sunarken nelere dikkat ederdiniz?” sorular›n› sorarak onlar›n konuflmalar›n›n içeri¤ine yönelik de¤erlendirmelerini al›n›z (K.4.1).

Ö¤rencilere, “Atatürk’e bir mektup yazsayd›n›z nelerden bahsederdiniz, ona bugünün Türkiye’siyle ilgili hangi haberleri verirdiniz?” sorular›n› sorunuz. Bu konudaki düflüncelerini anlatt›r›n›z.

S›n›fa mektup, elektronik mektup örnekleri getiriniz. S›n›f› gruplara ay›r›n›z ve yeterli say›da ço¤altt›¤›n›z örnek metinleri gruplara da¤›t›-


n›z. Mektup ile elektronik mektup örneklerini ince-

Ö¤rencilerin yapt›klar› konuflmalarda “cumhuriyet, ba¤›ms›zl›k, özgürlük, millet” kavramlar›n› kullan›p kullanmad›klar›n› izleyiniz. KoTÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

66

lemelerini, birbirine benzerliklerini belirlemelerini isteyiniz. Bu türlerin hangi özellikleriyle di¤er yaz› türlerinden ayr›ld›¤›n› fark ettiriniz (Y.1.3).

B‹R HABER Ö¤rencilerden yazacaklar› mektuplarda anlatacaklar› olaylar› tarih s›ras›na koymalar›n›, yaz›m ve noktalama kurallar›na uymalar›n› isteyiniz (Y.1.7, Y.1.11).

Yazd›klar› elektronik mektuplar›n› gönüllü ö¤rencilerden bafllayarak okutunuz ya da sunumunu yapt›r›n›z.

Ö¤rencilere, inceledikleri örnek mektup-


lar›n girifl bölümlerini okutunuz. Bu bölümde nelerden bahsedildi¤ini anlatt›rarak mektup türünde yaz›ya nas›l bir girifl yap›ld›¤›n› kavramalar›n› sa¤lay›n›z. Yazacaklar› mektuplara da uygun bir girifl bölümüyle bafllamalar›n›n önemini vurgulan›z (Y.2.8).

Ö¤rencilerden kendi mektuplar› ile haz›rl›k çal›flmalar› için da¤›tt›¤›n›z örnek mektuplar› karfl›laflt›rmalar›n›, bunu da bir paragrafla ifade etmelerini isteyerek yazd›klar›n› de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z ( 8. etkinlik) (Y.4.1).

Ö¤rencilerden mektuplar›n› “elefltirel yazma” yöntemiyle yazmalar›n› isteyiniz (Y.2.12).


Elefltirel yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden metnin ifllenifli s›ras›nda elde ettikleri bilgi, düflünce, görüfller ›fl›¤›nda mektuplar›n› oluflturmalar›n› ve bugünün Türkiye’sine iliflkin görüfllerini tarafs›z bir yaklafl›mla ifade etmelerini isteyiniz.

Ö¤rencilerin yazd›klar› mektuplar› okul dergisinde yay›nlayarak yazma al›flkanl›¤› gelifltirmelerine yard›mc› olabilirsiniz (Y.5.7).

‹flledi¤iniz metne gönderme yaparak ö¤rencileri yazma yar›flmalar›na kat›lmaya teflvik ediniz (Y.5.10).

2. YAZILI ANLATIM


Ö¤rencilere, mektubun bildirme yaz›s› oldu¤unu söyleyiniz. Haberleflmede mektuplar›n önemini vurgulay›n›z. Ö¤rencilere “Bilim ve teknolojideki geliflmeler haberleflme aç›s›ndan ne gibi kolayl›klar getirmifltir?” sorusunu sorup onlar›n elektronik mektup türünün teknolojinin sa¤lad›¤› bir yenilik ve kolayl›k oldu¤unu kavramalar›na yard›mc› olunuz. Geçmiflte mektubun üstlendi¤i haber iletme görevinin günümüz koflullar›nda elektronik mektuplara yüklendi¤ini fark ettirerek bu türün de bildirme yaz›s› oldu¤unu kavrat›n›z (Y.3.3).

Ö¤rencilere “Yaz›lar›m›zda ve konuflmalar›m›zda neden k›saltmalardan yararlan›r›z?” sorusunu sorunuz. Onlardan gelen cevaplar› dinledikten sonra baz› kelimelerin, terimlerin, özel adlar›n içerdi¤i harflerden biri veya birkaç› ile daha k›sa ifade edilmesi, sembollefltirilmesinin yaz›l› anlat›mlar›m›z› kolaylaflt›rd›¤›n› söyleyiniz.

Ö¤rencilere bildirme yaz›lar›nda kâ¤›d›n sa¤ üst köflesine tarihin yaz›laca¤›n›, kâ¤›d›n sa¤ alt köflesine yazan›n ad›n›n, soyad›n›n yaz›larak imza at›laca¤›n›; sol taraf›nda da aç›k adresinin bulunmas› gerekti¤ini söyleyiniz.

Tahtaya afla¤›daki k›saltmalar› yazarak ö¤rencilerden bu k›saltmalar›n aç›l›mlar›n› tahmin etmelerini isteyiniz. Ö¤rencileri çal›flma kitab›na yönlendirip s›k kullan›lan k›saltmalar›n aç›l›mlar›n› yazd›r›n›z. Ö¤rencilerden bu k›saltmalara ek getirmelerini isteyerek gelen eklerin yaz›m›n› kavrat›n›z ( 9. etkinlik). ABD (Amerika Birleflik Devletleri) TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi) Ank. (Ankara)

‹steyen ö¤rencilerin mektuplar›n› bilgisa-

‹st. (‹stanbul)

yar ortam›nda yazmalar› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z. Ö¤rencilere mektuplar›n› yazd›r›n›z.

Dr. (Doktor)


67

2. TEMA

ATATÜRK

Prof. (Profesör)

rin ilk harfleri büyük yaz›lm›fl?” sorusunu yönelti-

Tahtaya “Türkiye Cumhuriyeti’ni sonsuza

niz. Ö¤rencilere “Ankara” kelimesinin bir flehir is-

kadar yaflataca¤›z.” cümlesini yaz›n›z. Kesme

mi, “Mustafa Kemal’in ise bir insan ismi oldu¤unu

iflaretinin hangi amaçla kullan›lm›fl olabilece¤ini

fark ettiriniz. Ö¤rencilerin büyük harflerin kullan›-

sorunuz.

m›n› kavramalar›n› ve yaz›da do¤ru kullanmalar›-

T.C. k›saltmas›n›n hangi anlamda kulla-

n› sa¤lay›n›z.

n›ld›¤›n› ö¤rencilere buldurunuz. Ayn› cümleyi

Yaz›m ile ilgili konularda TDK'nin en son ç›-

“Türkiye Cumhuriyeti” ad›n› k›saltarak tahtaya ya-

kard›¤› Yaz›m K›lavuzu’ndan yararlan›n›z (Y.6.2).

z›n›z. K›saltmalara gelen eklerin kesme iflareti ile ayr›ld›¤›n› kavrat›n›z (Y.6.1).

D‹L B‹LG‹S‹

K›saltmalara ek getirilirken harflerin Türkçe okunuflunun esas al›nmas› gerekti¤ini vurgulay›n›z.

Tahtaya metinde geçen afla¤›daki kelimeleri yaz›n›z. Bu kelimelerin köklerini ve kökleri-

Tahtaya “Mustafa Kemal, Samsun’a gitti-

limelere nas›l bir anlam katt›¤›n› ö¤rencilere soru-

¤inde Havza’ya gelir önce.” “Ankara’dayken Mustafa Kemal’in bafl›ndan geçen bir olay› daha anlatay›m.” cümlelerini yaz›n›z. Buradaki büyük harflerin yaz›m›na dikkat çekiniz. Ö¤rencilere “Bu cümlelerde hangi kelimele-

9.

BM

Avrupa a Birli¤i

MÖ

Milattan Önce

MS

Milattan Sonra

PTT

Posta Telefon Telgraf Teflkilat› Genel Müdürlü¤ü

TOK‹

10.

Ö¤rencileri etkinli¤e yönlendirerek onlar-

K‹ NL‹K ET

Üsteki ekleri listedeki kelimelere getiriniz. Eklerdeki seslerin niçin de¤iflti¤ini yaz›n›z. – li

– lik

Birleflmifl Milletler

MEB

TRT

geriler, anlatt›m”

AB’den

Millî E¤itim Bakanl›¤›

TÜB‹TAK

“ulusça, adamca¤›z, yar›flma, düflsel, at›fl,

11.

Afla¤›daki k›saltmalar›n aç›l›mlar›n› karfl›lar›na yaz›n›z. K›saltmalara ekler getiriniz. AB

nuz.

ATATÜRKÇÜLÜK

B‹R R HABER

K‹ NL‹K ET

nin çeflitlerini ö¤rencilere buldurunuz. Eklerin ke-

odun – lu kömür – lü süt – lü telefon – lu sar› – l› saat – li

Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Türkiye Bilimsel ve Teknik Araflt›rma Kurumu

12.

Toplu Konut ‹daresi Baflkanl›¤›

K‹ NL‹K ET

odun – kömür – süt – telefon – sar› – saat –

lu k lük lük luk l› k lik

Afla¤›daki isimlere yanda verilen ekleri getiriniz. Oluflturdu¤unuz kelimenin türünü belirtiniz. Kelime

a)) Resimlerde gördü¤ünüz varl›klar›n adlar›n› resimlerin altlar›na yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

kitap

kitapl›k

çiçek

çiçeklik

13. K‹ NL‹K ET

gözlük

göz

kafl›k

kafl›kl›k

simit

– ce

Türk

– defl

yurt

– lik

ses

– li

ev

– siz

kalem

– ci

fleker

– cil

simitçi Türkçe yurttafl sesli evcil kalemsiz flekerlik

Afla¤›daki paragrafta isimden isim yapan ekleri alan kelimeleri bulup ald›klar› ekleri gösteriniz.

Bencil insandan baflkalar›na sayg›l› olmas›n› bekleyemeyiz. Çünkü ona göre baflkalar›na hakça davranmak, kendisine haks›zl›k etmek demektir. O kendini çevresindeki herkesten, arkadafllar›ndan üstün görür. Ona göre hoflgörü ve insanl›k sadece kendisine yap›ld›¤›nda güzeldir. Çünkü o yap›c› de¤il, ç›karc›d›r.

b)) Afla¤›daki resimlerdeki fark› altlar›na yazarak belirtiniz.

ben–cil

say–g›–l› arka–dafl

gözlüklü adam

gözlüksüz adam

bacal› ev

bacas›z ev

örtülü

örtüsüz

masa

masa

Türü

isim isim isim isim isim isim isim

insan–l›k



42

41


68

hak–ça

hak–s›z–l›k

B‹R HABER dan yap›m eklerinin kelimelerde nas›l bir anlam de¤iflikli¤i yapt›¤›n› bulmalar›n› isteyiniz ( 10. etkinlik).

Ö¤rencilere

Not

–lik (–l›k, –luk, –lük) ekinin

isimlerden yeni isimler türetti¤ini söyleyiniz. Bu ekin farkl› anlamlar verebildi¤ini (yer, alet ismi gibi) etkinlikteki örneklerden yararlanarak kavrat›n›z. ‹simden isim yap›m eki –li’nin ise olan, bulunan anlam›na gelen ve nitelik bildiren kelimeler oluflturdu¤unu yine örnekler yoluyla kavrat›n›z. Ö¤rencilere, –li ekinin –l›, –lu, –lü biçimlerinde kullan›labilece¤ini söyleyiniz. Ö¤rencilere –siz ekinin görevini de fark ettiriniz. Eklerdeki bu ses de¤ifliminin Türkçemizdeki ünlü uyumlar› ile ilgili oldu¤unu belirterek etkinli¤i yapt›r›n›z (

11.

etkinlik).

Kal›kl›k – incelik uyumuna de¤inerek bunun Türkçenin temel kurallar›ndan biri oldu¤unu vurgulay›n›z. Baz› durumlarda eklerin kal›nl›k – incelik uyumuna uymad›¤›n› örneklerle kavrat›n›z. Küçük ünlü uyumuna de¤inip bununla ilgili kurallar› da k›saca anlat›n›z.

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak ekleri uygun kelimelerle birlefltirmelerini isteyiniz ve oluflan kelimelerin yine isim oldu¤unu fark ettiriniz (

12. etkinlik).

Ö¤rencilerden çal›flma kitab›nda veri-

len metindeki isimden isim yapan ekleri bulmalar›n› isteyerek konuyu kavrat›n›z (

13. etkinlik)

(D.B.1.5).


69

2. TEMA

ATATÜRK

2. TEMA (2. MET‹N) Metnin Ad›: ATATÜRK’ÜN HAYATI Metnin Yazar›: Hzl. NECLA COfiKUN TURAN KARAKAfi MEMDUH YILDIZ Süre: 7 ders saati

Alt Tema: Atatürk’ün Hayat› ile ‹lgili Olaylar Metnin Türü: Biyografi

MET‹NDE ‹fiLENEN KAZANIMLAR K.1.6.

O K U M A

Yabanc› dillerden al›nm›fl, dilimize henüz

1.


yerleflmemifl kelimelerin yerine Türkçele-

O.1.5.


rini kullan›r.

2.


K.1.8.


me

2.



K.2.8.

Canland›rmalarda sesini varl›k ve kahra-

O.2.1.


manlar› ça¤r›flt›racak flekilde kullan›r.

O.2.12. Okuduklar›n› kendi cümleleriyle, kronolojik s›ra ve mant›k ak›fl› içinde özetler. O.2.13. Metne iliflkin sorulara cevap verir. O.2.14. Metne iliflkin sorular oluflturur.

3.


K.3.2.


K.3.8.

Konuflma öncesinde konuyla ilgili aç›klamalar yapar.

O.2.15. Metnin türüyle ilgili özellikleri kavrar. K.3.9.

O.2.16. Metnin plan›n› kavrar.

aç›k, yeterli ve do¤ru cevaplar verir.

O.2.28. Metinle ilgili görsel ögeleri yorumlar. 3.

Konuflma s›ras›nda sorulan sorulara





O.4.1.


4.


K.4.3.

Konuflmas›n› sunum tekni¤i yönünden de¤erlendirir.

5.

rayarak birbiriyle anlamca iliflkili kelimelere


örnek verir. K.5.1.

5.


O.5.5.

Kitapl›k, kütüphane, kitap fuar› ve kitap ev-


lerinden faydalan›r.

Y A Z M A

K O N U fi M A

1.


1.


Y.1.4.

Standart Türkçe ile yazar.

K.1.2.


Y.1.5.


kullan›r.


70

ATATÜRK’ÜN HAYATI 2.

Planl› Yazma

Y.2.5.


ATATÜRK

“Benim en büyük eserim cumhuriyettir.” Mustafa Kemal Atatürk

lifltirme yollar›n› kullan›r. Y.2.7.

“Özgürlük ve bağımsızlık benim karakterimdir.”

Yazd›¤› metni görsel materyallerle des-

Mustafa Kemal Atatürk

tekler.

ATATÜRK’ÜN HAYATI



Y.3.1.


4.


Y.4.2.


5.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu, Türk devriminin yarat›c›s› ve uygulay›c›s› Atatürk, 1881’de Selanik’te do¤du. Atatürk’ün do¤umunu manevi k›z› Prof. Afet ‹nan flöyle anlat›yor:

Kendini Yaz›l› Olarak ‹fade Etme Al›fl-

“1881 y›l›nda, may›s ay›n›n çiçekli yeflil bir günü, Selanik koyuna hakim yamaçtaki mahallenin üç katl› pembe evinde Zübeyde Han›m’›n bir o¤lu dünyaya gelmifltir. Rüsumatta (Gümrük) memur olan kocas› Ali R›za Efendi, bu müjdeli haberden büyük sevinç duymufltur. Bu Türk ailesinin akraba ve mahalle muhiti, küçük Mustafa’n›n annesini, günlerce ziyaret ederek yavruya mutlu, uzun ömürler dilemifllerdir.

kanl›¤› Kazanma Y.5.8.

Yazd›klar›n› baflkalar›yla paylafl›r ve on-

Do¤um müjdesi komflu ve mahalle çevresinden d›flar› ç›kmam›flt›. Fakat büyüyen Mustafa Kemal’in tan›nmas› derece derece yay›lm›fl ve her kula nasip olmayan bir h›zla ilerlemifltir. Onun zekâs›, meslek hayat›na ve cemiyet çevrelerine yeni bir ›fl›k olarak girmifl ve en hareketli tesiri ile parlak izler b›rakm›flt›r. Yar›m as›rl›k ömründe Türkiye’yi kurtarm›fl muzaffer bir baflkumandan, Türkiye Cumhuriyeti’ni kurmufl bir devlet reisi, milletine birçok ink›laplar hediye eden ve nihayet dünya milletleri taraf›ndan “büyük adam” olarak tan›nan bir Türk olarak tarihe kaydedilmifltir. Bu bak›mdan Onun Selanik nüfus kütü¤ünden itibaren tarih sahifelerindeki hayat›n› bilmek, yar›m as›rl›k Türk tarihini incelemek demektir.”

lar›n de¤erlendirmelerini dikkate al›r. 6.


Y.6.1.


Y.6.2.

Noktalama iflaretlerini ifllevlerine uygun


40

olarak kullan›r.

O K U M A


1. HAZIRLIK

Kelimelerin Yap› Özellikleriyle ‹lgili Bil-

Metin k›salt›l›p düzenlenmifltir. Ö¤rencileri dört gruba ay›r›n›z. Grupla-

gi ve Kurallar› Kavrama ve Uygulama D.B.1.5. Yap›m eklerinin ifllevlerini ve kelimeye kazand›rd›¤› anlam özelliklerini kavrar. ATATÜRKÇÜLÜK 1.

Atatürk’ün hayat› ile ilgili olaylar

2.

Atatürk’ün fikir hayat›

ra Atatürk’ün çocukluk, ö¤renim, askerlik ve devlet adaml›¤› dönemleriyle ilgili araflt›rma yapmalar›n› söyleyiniz.

Ö¤rencilere “Sizce Atatürk nas›l bir çocuktu?” sorusunu sorarak Atatürk’ün hayat›na ilgi duymalar›n› sa¤lay›n›z.

Ö¤rencilerden ders kitaplar›nda verilen

özdeyiflleri okumalar›n› ve bu sözlerin Atatürk’ün kiflilik özelliklerinden hangilerini yans›tt›¤›n› belirlemelerini isteyiniz (

1. etkinlik).

Ö¤rencilere afla¤›daki fliiri okuyunuz. Mustafa Kemal’in do¤umunun ailesi taraf›ndan nas›l karfl›land›¤›n› ö¤rencilere anlatt›r›n›z.


71

2. TEMA

ATATÜRK

YIL 1881 ATATÜRK’ÜN N HAYATI

Selanik’te pembe bir evde... El dokusu, alaca bir kilim yerde,

Mustafa Kemal küçük yaflta babas›n› yitirdi. Onu zeki ve büyük bir Türk kad›n› olan annesi Zübeyde Han›m büyüttü. Mustafa Kemal, ilkö¤renimine Selanik’te fiemsi Efendi Okulunda bafllad›. Atatürk’ün çocuklu¤unu flimdi kendi a¤z›ndan dinleyelim:

Örtüler dantel dantel,

“Çocuklu¤uma dair ilk hat›rlad›¤›m fley, okula gitmek meselesine aittir. Bundan dolay› annemle babam aras›nda fliddetli bir çat›flma vard›. Annem, ilahilerle okula bafllamam› ve mahalle okuluna gitmemi istiyordu. Gümrükte memur olan babam, o zaman yeni aç›lan fiemsi Efendi Okuluna gitmemi ve yeni yöntemlere göre okumam› ye¤ tutuyordu. Nihayet babam ifli ustaca çözdü. ‹lk önce bilinen törenle mahalle okuluna bafllad›m. Böylece annemin gönlü yap›lm›fl oldu. Birkaç gün sonra da mahalle okulundan ç›kt›m, fiemsi Efendi Okuluna yaz›ld›m. Az zaman sonra babam öldü. Annemle birlikte day›m›n yan›na yerlefltik. Day›m, köy hayat› geçiriyordu. Ben de bu hayata kar›flt›m. Bana görevler veriyor, ben de bunlar› yap›yordum. Bafll›ca görevim tarla bekçili¤i idi. Kardeflimle birlikte bakla tarlas›n›n ortas›ndaki bir kulübede oturdu¤umuzu ve kargalar› kovmakla u¤raflt›¤›m›z› unutamam. Çiftlik hayat›n›n di¤er ifllerine de kar›fl›yordum. Böylece, biraz süre geçince annem okulsuz kald›¤›m için kayg›lanmaya bafllad›. Nihayet Selanik’te bulunan teyzemin yan›na gitmeme ve okula devam etmeme karar verildi.

Pencereler patiska perdelidir. Göz eme¤i, i¤ne oyas›, Buras›, bir do¤um odas›, Mustafa’m m›fl›l m›fl›l uyuyordu...

Binbafl› Kadri Bey ad›nda bir kifli komflumuzdu. O¤lu Ahmet Bey Askerî Rüfltiyeye gidiyordu ve okul elbisesi giyiyordu. Onu gördükçe ben de böyle elbise giymeye hevesleniyordum. Sonra sokaklarda subaylar görüyordum. Bu dereceye ulaflmak için izlenmesi gereken yolun, Askerî Rüfltiyeye girmek oldu¤unu anl›yordum. O s›rada annem de Selanik’e gelmiflti. Askerî Rüfltiyeye gitmek istedi¤imi söyledim. Annem askerlikten korkard›. Asker olmama fliddetle karfl› ç›kt›. Ona sezdirmeden Askerî Rüfltiyeye giderek s›nav verdim. Böylece anneme karfl› bir oldu bitti yapm›fl oldum.”

A¤›r ad›mlar boyunca, Okflad› Allah’›n inayetini,

Mustafa Kemal, bu okulda en çok matematik derslerini sevdi ve baflar›l› oldu. K›sa sürede bu derste ö¤retmen kadar bilgi sahibi oldu. Ö¤retmenine sorular sordu, ö¤retmen kendisine yaz›l› yan›tlar verdi. Bu ö¤retmenin ad› da Mustafa’yd›. Ö¤retmen bir gün küçük Mustafa’ya: “O¤lum senin de ad›n Mustafa benim de, bu böyle olmayacak. Arada bir fark bulunmal›. Bundan sonra senin ad›n Mustafa Kemal olsun.” dedi. ‹flte, o zamandan bafllayarak küçük Mustafa’n›n ad› Mustafa Kemal oldu.

“Maflallah!” “Büyüyünce pafla olur inflallah!”

1895’te Askerî Rüfltiyeyi büyük bir baflar›yla bitiren Mustafa Kemal daha sonra Manast›r Askerî ‹dadisine girdi.

Mustafa’m m›fl›l m›fl›l uyuyordu...

Mustafa Kemal, Manast›r Askeri ‹dadisini bitirdikten sonra 13 Mart 1899’da ‹stanbul’daki Harp Okuluna gitti. Harp Okulunda Mustafa Kemal, bir yandan derslerinde baflar›yla ilerlerken bir yandan da Nam›k Kemal gibi devrin ça¤dafl yazarlar›n› okudu, ülkeyi gerileten sebepler üzerinde düflünmeye bafllad›.

Gök tanr›s› gibi mavi gözler... S›rma saçlar püskül püskül, Gül Zübeyde’m gül! Mualla UZBAY

Manast›r Askerî ‹dadisi (TBMM Kültür Sanat ve Yay›n Kurulu Arflivi – Ressam: Ifl›k OKfiAN) F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

41

2. OKUDU⁄UNU ANLAMA ATATÜRK’ÜN N HAYATI

Ö¤rencilere, metni okurken “not alarak

1. K‹ NL‹K ET

okuma” yöntemini kullanacaklar›n› söyleyiniz

Afla¤›da verilen Atatürk’e ait özdeyiflleri okuyunuz. Sizce bu sözleri söyleyen kifli nas›l bir karaktere sahiptir? Yaz›n›z. “Benim en büyük eserim cumhuriyettir.” “Özgürlük ve ba¤›ms›zl›k benim karakterimdir.”

(O.1.5). Not alarak okuma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤-

rencilere Atatürk’ün hayat›n› anlatan bir yaz› okuyacaklar›n› söyleyerek “Bu metni hangi amaçlarla okuyabiliriz?” sorusunu sorunuz. Onlardan kendileri için uygun bir okuma amac› belirlemelerini isteyiniz. Amaç belirlerken ö¤rencilere yard›mc› olunuz. Örnek okuman›z s›ras›nda metnin önemli bölümlerini tekrar ediniz. Ö¤rencilerden de bu bö-

2. K‹ NL‹K ET

Metinde ilk kez karfl›laflt›¤›n›z kelimeleri yaz›n›z ve anlamlar›n› sözlükten bulunuz.

KEL‹MELER

SÖZLÜK K ANLAMI

lümlere iliflkin notlar almalar›n› isteyiniz.

Metnin örnek okumas›n› yap›n›z. Ö¤rencilerin belirtilen flekilde not al›p almad›klar›n› izleyiniz. Metni ö¤rencilere sessiz okutunuz. Sessiz okuma s›ras›nda ö¤rencilerden notlar›n› kontrol etmelerini, eksiklerini tamamlamalar›n› isteyiniz. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

72


43


ATATÜRK

Ö¤rencilerden metinde ilk kez karfl›-

laflt›klar› kelimeleri bulmalar›n› isteyiniz. Bu keliMustafa Kemal, üç y›ll›k okulu tam bir baflar›yla bitirdikten sonra kurmay s›n›flar›na kabul edildi. Üç y›l da kurmay s›n›flar›nda okudu. Okulun ikinci s›n›f›nda rütbesi üste¤menli¤e yükseldi.

melerin anlamlar›n› sözlükten araflt›rmalar›n› söyleyiniz (

20 Haziran 1907 y›l›nda rütbesi k›demli yüzbafl›l›¤a yükseltilen Mustafa Kemal ayn› y›l içerisinde kendisini sevenlerin ›srar›yla görevini 3. Ordu’ya naklettirdi.

rini isteyiniz. Metni özetlerken okuma s›ras›nda

Ancak bu dönemlerde ülkenin bafl›na birbiri ard›na felaketler geliyordu. 24 Ekim 1912’de Balkan Savafl› bafllad›. Mustafa Kemal çok daha önemli olan bu cephede görev almay› talep etti. Ancak daha ‹stanMustafa Kemal, Kola¤as› (Kd.Yzb.) rütbebul’a ulaflmadan Balkanlarda u¤rad›¤›m›z sine terfi etti¤i gün. 20 Haziran 1907 büyük yenilgiyi ö¤rendi. 19. F›rka Komutan› olarak Çanakkale Savafllar›’na kat›ld›. 25 Nisan 1915’te düflman birlikleri Ar›burnu k›y›lar›na asker ç›karmaya bafllad›lar. Mustafa Kemal, komutas›ndaki tümeni hemen yola ç›karm›fl, zorlu bir yürüyüflten sonra Koca Çimen tepesine getirmiflti.

ald›klar› notlar› da de¤erlendirmeleri için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (


Ö¤rencilerden okuduklar› metinle ilgi-

li üç soru haz›rlamalar›n› ve bunlar› cevapland›rmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilere haz›rlad›klar› soru-

Çanakkale’de büyük kahramanl›klar gösteren Atatürk’ün bir Çanakkale an›s›n› kendi anlat›m›ndan okuyal›m:

— Niçin kaç›yorsunuz? dedim.

Ö¤rencilere, özetleme kurallar›n› ha-

t›rlat›n›z. “Atatürk’ün Hayat›” metnini özetlemele-

27 Eylül 1911’de ‹talyanlar›n Trablusgarp’› iflgal etmeleri üzerine Mustafa Kemal binbafl› rütbesiyle M›s›r yoluyla Tobruk’a gitti. Buradaki askerî güçlerin kurmay baflkanl›¤›n› üstlendi. ‹talyanlar›n Trablusgarp’ta ilerlemeleri engellendi.

“... Bu s›rada Conk bay›r›n›n güneyindeki 261 rak›ml› tepeden sahilin gözetimi ile görevli olarak oralarda bulunan bir müfrezenin askerlerinin Conk bay›r›na do¤ru koflmakta, kaçmakta oldu¤unu gördüm. Bizzat bu askerlerin önüne ç›karak:


lar› okutunuz. Metni kavramaya yönelik olanlar› tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilere metinle ilgili bu sorular› cevaplat›n›z. Cevab›n do¤ru ya da yanl›fl olMustafa Kemal Çanakkale Savafl›’nda. 1915

— Efendim düflman! dediler. — Nerede? — ‹flte, diye 261 rak›ml› tepeyi gösterdiler. Gerçekten de düflman›n bir avc› hatt› 261 rak›ml› tepeye yaklaflm›fl, serbestçe ilerliyordu. fiimdi durumu düflünün: “Ben kuvvetlerimi b›rakm›fl›m, erler on dakika istirahat etsin diye. Düflman da bu tepeye gelmifl. Demek ki düflman bana benim askerlerimden daha yak›n! Düflman, benim bulundu¤um yere gelse kuvvetlerim çok kötü duruma düflecekti.”

du¤unu soruyu haz›rlayan ö¤rencinin cevab›yla karfl›laflt›rarak belirlemelerini sa¤lay›n›z ( etkinlik) (O.2.13, O.2.14).


42

4.

Ö¤rencilerin haz›rlad›klar› sorular ye-

terli olmazsa afla¤›daki sorular arac›l›¤›yla da metni anlama ve yeniden yap›land›rma çal›flmalar› yapt›rabilirsiniz.

ATATÜRKÇÜLÜK

3. K‹ NL‹K ET

Atatürk’ün do¤um yerini, do¤um y›l›n›; anne

Okudu¤unuz metni özetleyiniz. Özet yaparken okuma s›ras›nda ald›¤›n›z notlardan da

ve babas›n›n adlar›n› söyleyiniz.

yararlan›n›z.

Atatürk hangi okullarda ö¤renim görmüfltür? Atatürk hangi savafllarda bulunmufltur? Atatürk, Samsun’a ç›kt›ktan sonra neler yapm›flt›r?

Atatürk’ün yapt›¤› yenilikler nelerdir? Atatürk, hangi kurum ve kurulufllar›n kurulmas›na öncülük yapm›flt›r? 4. K‹ NL‹K ET

Metinle ilgili üç soru haz›rlay›n›z. Sorular› cevaplay›n›z.

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinde

Atatürk’ün hayat›yla ilgili hangi bilgilere yer veril1.. soru

mifltir? Atatürk’ün hayat›n› anlatan metinler oku-

Cevap:

mam›z›n ne gibi yararlar› olabilir?” sorular›n› sorarak onlar›n dikkatini biyografi türü üzerine çeki-

2.. soru Cevap:

niz. Biyografinin özellikleriyle ilgili olarak ö¤rencileri bilgilendiriniz. Otobiyografiye de de¤inerek

3.. soru

ö¤rencilerden otobiyografilerini yazmalar›n› iste-

Cevap:


yiniz (


44


73

2. TEMA

ATATÜRK

Ö¤rencilere, metnin girifl bölümünü

ATATÜRK’ÜN N HAYATI

buldurunuz ve bu bölümde neler anlat›ld›¤›n› söylemelerini isteyiniz. Metnin geliflme ve sonuç bölümlerini de buldurarak bu bölümlerde anlat›lanlar› birer cümle ile yazmalar›n› isteyiniz (

6. et-

— Cephaneniz yoksa süngünüz var, dedim. Ba¤›rarak bunlara süngü takt›rd›m. Yere yat›rd›m. Ayn› zamanda Conk bay›r›na do¤ru ilerlemekte olan piyade alay› ile Cebel Bataryas›’n›n yetiflebilen erlerini marfl marflla benim bulundu¤um yere gelebilmesi için yan›mdaki emir subay›n› geri gönderdim. Bu erler süngü tak›p yere yat›nca düflman askerleri de yere yatt›. Kazand›¤›m›z an, bu and›r.” 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi gere¤ince Alman generali Liman von Sanders komutay› b›rak›nca Y›ld›r›m Ordular› Grup Komutanl›¤› Mustafa Kemal’e verildi.

kinlik) (O.2.16) (Atatürkçülük 1, 2).

Ö¤rencilere, ders kitab›nda verilen Atatürk’ün evine ait foto¤raf› inceletiniz. “Böyle bir evde do¤mak ister miydiniz? Neden?” sorular›n› ö¤rencilere sorarak görselle ilgili yorum yapmalar›n› sa¤lay›n›z (O.2.28).


— Düflmandan kaç›lmaz, dedim. — Cephanemiz kalmad›, dediler.

Mustafa Kemal, mütareke hükümleri gere¤ince ordunun da¤›lmas› aflamas›nda pek çok silah ve cephaneyi düflmana teslim etmedi. Adana, Mersin dolaylar›nda halka da¤›tt›. Daha sonra ‹stanbul’a ça¤r›ld›. Galip düflman donanmas›n›n limana girdi¤i gün Mustafa Kemal ‹stanbul’a gelmiflti. Zulme u¤rayan vatan, düflmanlarca insafs›zca parçalanmaktayd›. Mustafa Kemal, inanc›ndan ve ümidinden hiçbir fley kaybetmeksizin ‹stanbul’a giren düflman donanmas›na bak›p “Geldikleri gibi giderler.” dedi. Mustafa Kemal, Anadolu’da bir mücadelenin gere¤ine inan›yordu. Bu nedenle Anadolu’ya geçmek için f›rsat kolluyordu. Sonunda böyle bir f›rsat ç›kt›. Sultan Vahdettin, kendisini, merkezi Erzurum’da bulunan ordu müfettiflli¤ine genifl yetkilerle tayin etti. Yunanl›lar›n ‹zmir’e asker ç›karmalar›n›n ertesi günü, 16 May›s 1919’da küçük ve köhne Band›rma vapuruyla Karadeniz yolculu¤una ç›kt›. 19 May›s sabah› Samsun’a ulaflt›.

Band›rma Vapuru

Mustafa Kemal, ‹zmir’in iflgali yüzünden büyük bir umutsuzluk ve üzüntü içinde bulunan halk›n yer yer kurmaya bafllad›¤› Müdafa–i Hukuk Cemiyetlerini tek bir örgüt hâlinde birlefltirmek için çal›flmalara bafllad›.

Ö¤rencilerden etkinlikteki sorular› ce-

28–29 May›s tarihlerinde Havza’ya gelen Mustafa Kemal, buradan millete yay›nlad›¤› bildiride yurdun tehlike içinde oldu¤unu belirtmifl, bütün dünyaya protesto telgraflar› çekilmesini istemifltir.

vaplamalar›n›, metni dil ve anlat›m yönünden de-

Mustafa Kemal’in bu çal›flmalar›ndan rahats›z olan ‹tilaf Devletleri ‹stanbul’a geri ça¤r›lmas› için saraya bask› yapmaya bafllad›lar. ‹stanbul Hükûmeti kendisini geri ça¤›r›nca Mustafa Kemal bu emri dinlemeyerek istifa etti. Rütbesiz, makams›z, s›radan bir vatandafl olarak memleketine hizmet etmeye bafllad›.

¤erlendirmelerini isteyiniz (

Bu arada toplanan Erzurum Kongresi’ne baflkanl›k etmifl, bu kongerede milletle beraber sonuna kadar çal›flaca¤›na yemin etmifltir.


7 A¤ustos’ta toplant›s› sona eren Erzurum Kongresi Mustafa Kemal’in baflkanl›¤›nda bir Temsilciler Kurulu (Heyet-i Temsiliye) seçti. Bu Temsilciler Kurulu ile birlikte Erzurum’dan Sivas’a geçen Mustafa Kemal, Sivas’ta yurdun her taraf›ndan



43

Ö¤rencilere “cemiyet” kelimesi yerine

bugün hangi kelimeyi kullan›yoruz?” sorusunu soATATÜRK’ÜN N HAYATI

runuz. Ö¤rencilerin “toplum” kelimesine ulaflmalar›n› sa¤lay›n›z. “Cemiyet” kelimesinin dilimize ya-

5. K‹ NL‹K ET

“Atatürk’ün Hayat›” metninden yararlanarak siz de kendi hayat›n›z› anlat›n›z.

banc› dillerden geldi¤ini belirterek metindeki di¤er kelimelerle Türkçe karfl›l›klar›n› efllefltirmelerini isteyiniz. Yapt›¤›n›z etkinlikten yararlanarak ö¤rencilerin efl anlaml› kelimeleri kavramalar›n› ve anlat›mlar›nda kullanmalar›n› sa¤lay›n›z (

8. etkin-

lik) (O.4.1).


Ö¤rencilerin araflt›rma konular›na at›f yaparak bu tür çal›flmalarda farkl› kaynaklara baflvurman›n önemini aktar›n›z. Ö¤rencilere “Araflt›r-

6. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metnin geliflme ve sonuç bölümlerinde anlat›lanlar› birer cümleyle yaz›n›z.

l i flm e bö lümü Ge

malar›m›z için en bol ve farkl› kayna¤› nerede bulabiliriz?” sorusunu sorup onlar› kütüphane, kitapl›k gibi yerlerden yararlanmaya teflvik ediniz

So n

uç bö l ümü

(O.5.5). TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

45


74


K O N U fi M A ATATÜRK

1. HAZIRLIK

gelen temsilcilerle 4 Eylül 1919’da Sivas Kongresi’ni toplad›. Sivas Kongresi, kendisini baflkanl›¤a seçti. Sivas Kongresi, bütün millî kuvvetleri bir güç etraf›nda toplamak, vatan›n kurtuluflu istikametine yöneltmek bak›m›ndan önemli bir ad›m olmufltur. Mustafa Kemal, 27 Aral›k 1919’da Ankara’ya gelmifl, böylece Ankara kurtulufl hareketinin merkezi olmaya bafllam›flt›r. 23 Nisan 1920’de TBMM kuruldu. Kurtulufl Savafl›, Büyük Millet Meclisinin ald›¤› kararlara dayal› olarak yürütülmüfltür. Yaklafl›k bir y›l sonra 26 A¤ustos 1921 sabah› Mustafa Kemal’in baflkomutanl›¤›nda Büyük Taarruz bafllam›fl, bu savafl› Mustafa Kemal bizzat yönetmifltir. Eflsiz bir ustal›kla haz›rlad›¤› ve idare etti¤i bu taarruz karfl›s›nda dört gün süren çok kanl› çarp›flmalardan sonra düflman ordusu yenilerek esir edildi. Bozulan düflman ordular›n›n kal›nt›lar› periflan bir hâlde ‹zmir’e do¤ru kaçmaya bafllay›nca Mustafa Kemal, o meflhur “Ordular! ‹lk hedefiniz Akdenizdir. ‹leri!” emrini verdi. Daha sonra 9 Eylül 1922’de ‹zmir kurtar›ld›. Bu zafer üzerine ‹tilaf Devletleri ile Mudanya Mütarekesi yap›ld›. Bu mütarakeyle Kurtulufl Savafl›’n›n bafl›ndan beri hedeflenen ulusal s›n›rlar taraflarca tan›nd›. Mustafa Kemal, Türkiye Büyük Millet Meclisine verdi¤i bir tasar› ile 1 Kas›m 1922’de saltanat›n kald›r›lmas›n› istedi. Türkiye Büyük Millet Meclisi 1 Kas›m 1922’de saltanat› kald›rd›. 24 Temmuz 1923’te Lozan Bar›fl Antlaflmas› imzalanm›fl, böylelikle Kurtulufl Savafl› sonuçlanm›fl, yurdumuz düflmanlardan kurtar›lm›flt›r. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi. 3 Mart 1924’te halifelik kald›r›ld›, 17 fiubat 1926’da Türk Medeni Kanunu kabul edildi. 10 Nisan 1928’de Anayasa’da laiklik ilkesi kabul edildi. Daha sonra 3 Mart 1924’te kabul edilen bir kanunla medreseler kald›r›ld›. Mustafa Kemal, bat› uygarl›¤› toplulu¤u içinde Türkiye’nin eflit bir üyesi olmas› için hayat›n›n her safhas›nda canla baflla çal›flm›flt›r. Mustafa Kemal’in amac›, Türkiye’yi ça¤dafl uygarl›k düzeyine ulaflt›rmakt›. 24 A¤ustos 1925’te halk› flapka ile selamlad›. Kastamonu’da ve ‹nebolu’da yapt›¤› tarihî konuflmalarda uygar k›yafetin önemini anlatt›. Halk, yurdun her yerinde büyük önder Mustafa Kemal’i izleyerek flapka giydi. K›l›k k›yafette uygar giysileri tercih etti. 26 Haziran 1927’de Büyük Nutku’nu okudu. Nutuk’ta Millî Mücadele, bafl›ndan sonuna kadar anlat›l›yordu. Atatürk’ü anlamak ve tan›mak için Büyük Nutku’n mutlaka okunmas› gerekmektedir. Okuma yazman›n ülkede geliflip yay›lmas›na engel olan Arap yaz›s›n›

Mustafa Kemal, 10. Y›l Nutku’nu söylerken. 29 Ekim 1933


44

ATATÜRKÇÜLÜK

7. K‹ NL‹K ET

Metinle ilgili afla¤›daki tespitlere kat›l›p kat›lmad›¤›n›z› belirtiniz.

TESP‹TLER

KATILDIM

KATILMADIM

1. Metindeki cümleler k›sad›r. 2. Yabanc› kelimeler azd›r. 3. Deyim ve özdeyifller yaz›ya canl›l›k katm›flt›r. 4. Konuflma cümleleri ak›c›l›¤› sa¤lam›flt›r. 5. Yaz›da aktar›lan an›lar, inand›r›c›l›¤› art›rm›flt›r.

8. K‹ NL‹K ET

Metinde geçen afla¤›daki yabanc› kelimelerle Türkçe karfl›l›klar›n› efllefltiriniz. etki

muhit idâdi

ortaokul çevre

rüfltiye tesir

tutsak lise devrim

istikamet esir

yüzy›l yön

as›r ink›lap

9. K‹ NL‹K ET

tutuklu

Ö¤rencilere, günlük gazetelerden birini s›n›fa getirmelerini söyleyiniz.

Ö¤rencilere “Bir an için Atatürk’ün hayatta oldu¤unu düflününüz. Ona neleri sormak isterdiniz?” diyerek sorular›n› söylemelerini isteyiniz. Ö¤rencilere, konuflma etkinliklerinde Atatürk’le röportaj yapacaklar›n› söyleyiniz. Bunun için araflt›rma yapan gruplardan, içlerinden bir tanesini Atatürk rolüyle görevlendirmelerini, di¤erlerine ise soru sorma görevi vermelerini isteyiniz. Sorular›n› ve cevaplar›n› araflt›rma konular›yla s›n›rl› tutmamalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilerin Atatürk’e sorduklar› sorular›nda ve Atatürk’ün verdi¤i cevaplar›nda araflt›rmalar›ndan elde ettikleri bilgileri kullanmalar› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z. Ö¤rencilerden yapacaklar› konuflmalarda Atatürk’e yönelik hitap ifadeleri kullanmalar›n› ve nezaket kurallar›na uymalar›n› isteyiniz (K.1.2, K.1.8). Ö¤rencilere, s›n›fa getirdikleri günlük gazeteleri inceletiniz ve bu gazetelerden yabanc› dillerden al›nm›fl kelimelere örnekler bulmalar›n› söyleyiniz. Daha sonra onlara “Bu kelimelerden hangileriyle günlük hayat›n›zda daha çok karfl›lafl›yorsunuz?” sorusunu sorup dilimize yerleflen yabanc› kelimeler ile henüz yerleflmemifl olanlar› ay›rt etmelerini sa¤lay›n›z. Ö¤rencilerden dilimize yerleflmemifl yabanc› kelimelere Türkçe karfl›l›klar bulmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencileri konuflurken yabanc› dillerden dilimize geçmifl kelimeler yerine Türkçe karfl›l›klar›n› kullanmaya yönlendiriniz (K.1.6). Ö¤rencilere, Atatürk’le yapacaklar› röportajlar›n bir canland›rma oldu¤unu söyleyerek konuflmalar›n›n Atatürk’ü ve ona soru soran çocuklar› ça¤r›flt›rmas› gerekti¤ini belirtiniz (K.2.8).

Afla¤›daki cümlelerde hangi ekler yanl›fl yaz›lm›flt›r? ‹lgili bulutu boyayarak belirleyiniz.

DO⁄RU

Televizyon kanallar› RTÜK'ün kararlar› do¤rultusunda hareket ediyorlar.

YANLIfi

2. SÖZLÜ ANLATIM

X X

Yeni yay›n döneminde TRT'da çocuk programlar› daha çok olacakm›fl.

Ö¤rencilere, röportaj etkinli¤inde “kendini

X

THY'deki uçak say›s› art›r›lm›fl.

TDK’da yeni bir sözlük haz›rlan›yormufl.

X

TTK’nun arflivleri araflt›rmac›lara aç›ld›.

X

karfl›s›ndakinin yerine koyarak konuflma” yöntemini kullanacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12).


46


75

2. TEMA

ATATÜRK

Kendini karfl›s›ndakinin yerine koyarak konuflma yönteminin uygulan›fl›: Röportaj yapan ö¤rencilere “Atatürk’ün karfl›s›nda konuflsayd›n›z neler hissederdiniz?” sorusunu sorarak onlar›n konuflmalar›nda bu duygular›n› yans›tmalar›n› isteyiniz. Atatürk rolünü üstlenen ö¤renciden de Atatürk’ün yerinde olsayd› neler hissedebilece¤ini düflünmesini ve konuflmas›n› gelifltirirken bu duygular›n› aç›¤a ç›karmas›n› isteyebilirsiniz.

Ö¤rencilere yeterli süreyi verip konuflma metni oluflturacak flekilde soru ve cevaplar›n› haz›rlat›n›z (K.3.2). Gruplar aras›nda kura çekerek ilk grubu belirleyiniz. Ö¤rencilerden konuflmaya bafllarken konuyla ilgili aç›klamalar yaparak dinleyicilerin dikkatini konu üzerine çekmelerini ve karfl›l›kl› konuflurken sorulan sorulara aç›k ve anlafl›l›r cevaplar vermelerini isteyiniz (K.3.8, K.3.9). ‹lk gruptan bafllayarak röportaj etkinli¤ini yapt›r›n›z. 3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME


ortadan kald›rarak bu gün kulland›¤›m›z “kültürümüzü bir yüzy›l ileri götüren” alfabeyi kabul etti. Bu alfabe k›sa zamanda ülkenin her yan›nda kabul edildi. Eskiden bir mahalle veya köyde parmakla gösterilen okuma yazma bilenlerin say›s› h›zla artt›. Bu tarihten sonra gerek dil gerekse tarih alanlar›nda millet olma bilinci ve anlay›fl›n›n yerleflmesi, Mustafa Kemal’in en çok u¤raflt›¤›, en çok ulaflmak istedi¤i amaçlar›ndan biri olmufltur. Bu amaçla Türk Dil ve Türk Tarih Kurumlar›n› kurdu. Vasiyetiyle servetinin önemli bir k›sm›n› bu kurumlara b›rakt›. Türk Dil Kurumu (TDK) nun ve Türk Tarih Kurumu (TTK) nun amac› do¤rultusunda çal›fl›p üretmesi, Atatürk düflüncesi aç›s›ndan çok önemlidir. 24 Kas›m 1934 tarihinde TBMM’nin Atatürk, ‹smet ‹nönü ve Afet ‹nan’la trenle kabul etti¤i özel bir kanunla kendisine ‹stanbul’a seyahat ederken. 22 Eylül 1936 Atatürk soyad› verilmifltir. Atatürk, kendi koydu¤u “Yurtta Bar›fl Dünyada Bar›fl” ilkesine uyarak bütün dünya ile dostluk münasebetleri kurmak ve gelifltirmek için elinden geleni yapm›flt›r. Atatürk, 1938 bafllar›nda memleket içindeki bir tetkik gezisi esnas›nda hastaland›. Bir süre iyileflip sonra tekrar nükseden bu amans›z hastal›k (siroz), bütün gayretlere ra¤men onu yavafl yavafl ölüme do¤ru sürükledi. Büyük Atatürk’ün ölümünü ve son günlerini manevi k›z› Prof. Afet ‹nan flöyle anlat›yor: “Nihayet, 6 Kas›m Pazar günü, kendisine hat›r›n› sorarken kalkmak, yata¤›nda do¤rulmak istemiflti; yard›m ettim. Daha iyisiniz de¤il mi, dedim. Zay›f omuzlar› çok takatsiz idi. Yaln›z elleri bu umumi zafiyet içinde bozulmam›flt›. De¤iflmeyen bir de gözlerindeki canl›l›k ve bak›fl› idi. Sualime “Evet, daha iyiyim ve iyi olaca¤›m.” diye karfl›l›k verdi ve yan›nda bulunanlarla beraber bana da elini uzatarak öptürdü. ‹flte, bu elini öpmek son olmufltu. Ölüm ile neticelenen komaya, 8 Kas›m Sal› günü akflam üzeri girmifl ve bir daha ay›lmam›flt›r. 10 Kas›m 1938, saat 9.05’te ruhunu teslim etmifltir. Atatürk, hastal›¤›n›n en a¤›r devrelerinde dahi iyilikten bahsetmifl; devlet ve millet iflleriyle meflgul olmufl ve daima oldu¤u gibi müsbet konuflmufl, etraf›na emniyet telkin etmek istemifltir.” “Görevimiz onu anlamak ve eserlerini korumakt›r.” hzl.:: Necla a COfiKUN N – Turan n KARAKAfi fi – Memduh h YILDIZ (K›salt›lm›fl ve sadelefltirilmifltir.)


45

Ö¤rencilere televizyon program›nda ya da canl› olarak bir röportaj dinleyip dinlemediklerini sorunuz. Kendi konuflmalar›nda, dinledikleri röportaja benzeyen ya da benzemeyen taraflar› tespit etmelerini söyleyiniz (K.4.3).

Ö¤rencileri yazarken standart Türkçeyi kullanmalar› ve Türkçenin kurallar›na uygun cümleler kurmalar› konular›nda bilgilendiriniz (Y.1.4, Y.1.5).

Ö¤rencilerden yazacaklar› kurgu metinlerde örnekleme ve karfl›laflt›rmalardan yararla-


narak konuyu gelifltirmelerini isteyiniz (Y.2.5).

Yapt›rd›¤›n›z konuflma etkinli¤i yoluyla

Ö¤rencilere, yaz›lar›n› içeri¤e uygun gör-

ö¤rencileri kendilerini sözlü olarak ifade etme konusunda cesaretlendiriniz (K.5.1).

seller kullanarak (resim ya da foto¤raf) desteklemelerini söyleyiniz (Y.2.7).

Ö¤rencilerden yazarken “tahminde bulunma” yöntemini kullanmalar›n› isteyiniz (Y.2.12).


Tahminde bulunma yönteminin uygulan›-

Ö¤rencilere “Sizce Atatürk genç yaflta hayat›n› kaybetmeseydi ülkemiz için baflka neler yapabilirdi?” sorusunu sorarak bu konuda onlar› konuflturunuz. Böylece bildikleri bir olaydan yararlanarak kurmaca yapt›r›p onlar› yazma çal›flmalar›na haz›rlay›n›z. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

76

fl›: Ö¤rencilere “Atatürk, babas›n› küçük yaflta

kaybetmeseydi hayat› nas›l flekillenirdi?” sorusunu sorup ö¤rencilerin onun yaflant›s›na iliflkin tahminler yapmalar›n› sa¤lay›n›z.


2. YAZILI ANLATIM

Ö¤rencilere, yazacaklar› yaz›n›n gerçek bir olaydan yola ç›k›larak kurgulanaca¤›n› söyleyiniz. Bu kurgular›nda Atatürk’ün hayat›nda

karfl›laflt›rma ve örneklemelerin konuyu hangi yönlerden destekledi¤ini düflünüyorsunuz?” Konuflma dilinin canl›l›¤›n› yaz›n›za aktarmak için neler yapt›n›z?” sorular›n› sorup kendilerini de¤erlendirmelerini isteyiniz (Y.4.2).

önemli olan kiflilerin yine kahraman olarak kalma4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

s› gerekti¤ini belirtiniz (Y.3.1).

Ö¤rencilere yaz›lar›n› yazd›r›n›z. Be¤enilen yaz›lar›, s›n›f panosunda sergileyiniz. S›n›fta en çok be¤enilen bir tanesini de Atatürk Haftas› etkinlikleri çerçevesinde canland›rmalar›na imkân sa¤lay›n›z.

Ö¤rencilere, yazman›n duygu ve düflünceleri baflkalar›yla paylaflma yöntemlerinden biri oldu¤unu söyleyerek onlar› yaz›lar›n› arkadafllar›yla paylaflmaya ve arkadafllar›n›n elefltirilerini dikkate almaya özendiriniz (Y.5.8).



Ö¤rencilere “Yaz›n›zda kulland›¤›n›z yabanc› kelimeler hangileridir? Bunlar›n yerine niçin Türkçelerini kullanamad›n›z? Yazarken yapt›¤›n›z

Ö¤rencilere metinde geçen k›saltmalar›n

hangileri oldu¤unu sorunuz. Onlardan yaz›lar›nda k›saltmalar› kurallar›na uygun olarak kullanmalar›n› isteyiniz. Bilmedikleri k›saltmalar için onlar› TDK Yaz›m K›lavuzu’na yönlendiriniz. Bu konuda-


10. K‹ NL‹K ET

ki bilgilerini pekifltirmek için etkinli¤i yapt›r›n›z (

yaz›n›z. Bir Bahar günü sait faik ve Orhan Veli ile birlikte yapt›¤›m›z bir Bo¤az gezintisini hat›rl›yorum. o gün beykoz’a kadar gitmifltik. vapurumuz küçük bir fleydi.

9. etkinlik).

a)) Paragraftaki yaz›m yanl›fllar›n› bulunuz. Yaz›m yanl›fllar›n› düzelterek paragraf› yeniden

Ö¤rencilere büyük harflerin ve kesme

iflaretinin ( ´ ) kullan›m›na iliflkin kurallar› hat›rlata-

Bütün anadolu iskelelerine u¤rayan›n› aram›fl, ona binmifltik.

rak yazarken bu kurallar› do¤ru uygulamalar›n› Bir bahar günü Sait Faik ve Orhan Veli ile birlikte yapt›¤›m›z bir Bo¤az gezintisini hat›rl›yorum. O gün Beykoz’a kadar gitmifl tik. Vapurumuz küçük bir fleydi. Bütün Anadolu iskelelerine u¤rayan›n› aram›fl, ona binmifltik.

söyleyiniz (

10. etkinlik) (Y.6.1, Y.6.2).

b)) Paragraftaki boflluklara do¤ru noktalama iflaretini koyunuz.

Bir gün Çankaya

D‹L B‹LG‹S‹

’ daki eski köflkün alt kat›nda, o zaman, içinde ’ ün ise yeflil

bir de havuzu bulunan holde oturuyordum. Atatürk

salonda misafirleri vard›. Kula¤›ma flu sözler çal›nd›: ... F›rsattan istifade Trakya

11. K‹ NL‹K ET

bulunuz.

sil —

’ ya girelim, Selanik ’ e kadar yürüyelim.

Afla¤›daki fiil kök veya gövdelerine uygun ekler getirerek resimlerdeki varl›klar›n isimlerini

gi

otur —ak

n›n fiil kök veya gövdelerine gelerek yeni isimler meydana getirdi¤ini sezmeleri için etkinli¤i yapt›r›n›z (

çak — mak

Ö¤rencilerin yap›m eklerinden baz›lar›-

süpür —ge

11. etkinlik). Tahtaya “Bana görevler veriyor, ben de

bunlar› yap›yordum.” cümlesini yaz›n›z. Ö¤renciaç —

acak

dal —

g›ç

lere “görev” kelimesinin ald›¤› ekleri inceletiniz ve bu kelimenin görmek fiilinden türetilmifl bir isim ol-

uçurt —ma

du¤unu fark ettiriniz. Ö¤rencilerin fiilden isim yaTÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

47


77

2. TEMA

ATATÜRK

p›m eklerinin çeflitlerini fark edebilmeleri için etkinli¤i yapt›r›n›z (


12. etkinlik).

Ö¤rencilere, fiil kök veya gövdelerine

14. K‹ NL‹K ET

gelerek onlardan isim türeten eklere fiilden isim

– gi

yapan ekler denildi¤ini söyleyiniz. Ö¤rencilerden

– gin

ki bit – ...........

verilen ekleri kelimelerdeki boflluklara getirmelerini isteyerek fiilden isim yap›m eklerini kavrat›n›z (

Afla¤›da verilen eklerle fiilleri birlefltirip yeni kelimeler türetiniz.

u tut – k ...........

bil – ........... gin

in pifl – k ...........

› gü yay – g ........... ör – ...........

›n ›n yan – g ........... flafl – k ...........

u u duy – g ........... kur – g...........

ün sür – ........... düfl – k........... gün

gi ser – ...........

un sus – k ...........

un cofl – k ...........

13. etkinlik) (D.B.1.5).

Ö¤rencilerden verilen kelimelerden – gi

15. K‹ NL‹K ET

Kutucuklar›n hangisindeki kelimelerde fiilden isim yapan ekler kullan›lm›flt›r? Bunlar› bulup renkli kalemlerle boyay›n›z.

ve – gin eki ile kelimeler oluflturmalar›n› isteyiniz.

gölge

bölge bölge

uydu uydu

sordu

Kelimenin son sesine göre ekin ünlü ve ünsüzün-

çekirge

esirge esirge

etek

atak atak

de de¤iflme oldu¤unu fark ettiriniz. Örnekler üze-

s›cak

sal›ncak sal›ncak

sinek

binek binek

rinde çal›flarak ünsüz benzeflmesini kavrat›n›z

mekik

çekik çekik

çatal

bat›k bat›k

(

14. etkinlik).

16.

Ö¤rencilerin fiilden isim yap›m ekleriyle

ilgili bilgilerini pekifltiriniz (

15, 16. etkinlik).

K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki metinde fiilden isim yap›m eki alan kelimeleri bulunuz. Bu kelimelerin kök ve eklerini gösteriniz.

Kedi, bir yumak ipli¤i alm›fl, oynuyor. Çocuk ise sevgi ile ona yaklaflmak istiyor. Bu sevimli kediyi oyuncak zannediyor. Ama bu kolay olmuyor. Kedi bu ürkek mini¤e izin vermiyor. Sonunda çocuk, yorgun ve k›rg›n ad›mlarla oradan uzaklafl›yor.

sev – gi

sev – im – li

yor – gun

fiil k.

fiil k.

fiil k.

f.i.y.e

yaklafl – mak fiil k.

f.i.y.e

f.i.y.e

f.i.y.e

ürk – ek

k›r – g›n

fiil k.

fiil k.

f.i.y.e

f.i.y.e


49

ATATÜRKÇÜLÜK

12. K‹ NL‹K ET

13. K‹ NL‹K ET

Not Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin kök ve eklerini bulup ilgili yerlere yaz›n›z.

Bu yeni görev onu yoruyordu.

ev gör + ............... ............... kök ek

S›n›f baflkanl›¤› için seçim yapt›k.

seç + ............... im ............... kök ek

Bugün çok üzgün görünüyordu.

gün üz + ............... ............... kök ek

Mahallemize gezici kütüphane geldi.

gez + ............... ............... ici kök ek

Bu yatak hiç de rahat de¤il.

ak yat + ............... ............... kök ek

Hepimizden daha çal›flkan bir çocuktu.

çal›fl kan ............... + ............... kök ek

Yol boyunca ekin tarlalar› uzan›yordu.

ek in ............... + ............... kök ek

Annem bana yeni bir atk› ördü.

k› at ............... + ............... kök ek

Afla¤›da verilen ekleri kelimelerdeki boflluklara ekleyiniz.

–m

– men

– gi

– gen

– ek

– in

– ifl

•

ak Dur..........taki yolcular otobüse bindiler.

•

un üm ‹flçiler, sor...........lar›n›n çöz............ünü bekliyorlar.

•

›fl Sert bak............lar› çocuklar› korkutuyordu.

•

ak bir çocuktu. Kardeflim kork.....

•

Kaz............y›, küre¤i alan dere kenar›na kofltu. ma

•

men Ö¤ret............e say............s›ndan ne konuflaca¤›n› flafl›rd›. g›

•

gen Kulüp çal›flmalar›nda çekin............liklerimizi atm›flt›k.

•

gi im Bakanl›k, ver............lerde indir............e gidiyor.

– me


48


78

VATANDAfiLIK GÖREV‹M‹Z

2. TEMA (3. MET‹N) Metnin Ad›: VATANDAfiLIK GÖREVLER‹M‹Z Metnin Yazar›: Kitap Yazar› Süre: 8 ders saati

Alt Tema: Vatandafll›k Görevleri Metnin Türü: An›


O K U M A 1.


O.1.5.


2.


O.2.1.

K.1.10. Konuflmas›nda sebep–sonuç iliflkileri kurar. K.1.11. Konuflmas›nda amaç–sonuç iliflkileri kurar.

me



2.



K.2.6.

Yapmac›ktan, taklit ve özentiden uzak bir sesle konuflur.

O.2.2.


O.2.8.

Metindeki sebep–sonuç iliflkilerini fark

3.


eder.

K.3.1.


O.2.9.

Metindeki amaç–sonuç iliflkilerini fark eder.

O.2.11. Okuduklar›ndaki öznel ve nesnel yarg›lar›

par. K.3.7.

ay›rt eder.

materyalleri ve farkl› iletiflim araçlar›n›

O.2.13. Metne iliflkin sorulara cevap verir. O.2.27. Okuduklar›n› kendi hayat› ve günlük hayat3.

Konuflmas›n› sunarken görsel, iflitsel kullan›r.


la karfl›laflt›r›r.

4.



K.4.1.




O.4.3.


5.


O.5.2.

Farkl› türlerde metinler okur.

O.5.4.


dirir. 5.


K.5.1.


K.5.4.


Y A Z M A K O N U fi M A

1.


1.


Y.1.1.


K.1.1.


Y.1.8.

Yaz›s›nda sebep–sonuç iliflkileri kurar.

K.1.8.


Y.1.9.

Yaz›s›nda amaç–sonuç iliflkileri kurar.


79

2. TEMA

ATATÜRK

2.

Planl› Yazma

Y.2.2.


Y.2.6.

Atasözü, deyim ve söz sanatlar›n› uygun durumlarda kullanarak anlat›m›n› zenginlefltirir.

Y.2.7.

ATATÜRK

“Türk, kişisel hürriyetinden ve çıkarından, Anayasa’da tespit edildiği kadarını cumhuriyete bırakmıştır. Cumhuriyet, kişinin ona bıraktığı bir kısım hürriyeti, kişinin ve Türk milletinin, içte hürriyetini ve dışa karşı da bağımsızlığını sağlamak için kullanır.”


Y.2.10. Yaz›ya, konuyla ilgili k›sa ve dikkat çekici bir bafll›k bulur.

Mustafa Kemal Atatürk

VATANDAfiLIK GÖREVLER‹M‹Z ‹flte ben de askere gidiyorum. Her Türk genci gibi ben de yerine getirece¤im görevimi. Küçükken a¤abeyim aske-

Y.2.12. Yazma yöntem ve tekniklerini kullan›r.

re giderken ondaki heyecan› bir türlü anlayamam›flt›m. Me¤erse askere gitmek bir vatandafll›k göreviymifl. Gerçi o

3.


Y.3.1.


Y.3.2.


zamana kadar vatandafll›k görevlerimizi de bilmiyordum, ö¤retmenimle yapt›¤›m o sohbetten sonra ö¤rendim tüm görevlerimi. Daha dün gibi hat›rl›yorum. Ö¤retmenimiz öyle güzel anlatt› ki görevlerimizi... Bir gün parkta dolafl›rken ö¤retmenimiz Güzin Han›m’› gördüm. Yan›na yaklaflt›m:

Y.3.3.


Y.3.4.

fiiir yazar.

4.


Y.4.1.


— ‹yi günler ö¤retmenim, nas›ls›n›z? — Teflekkür ederim yavrucu¤um. Sen nas›ls›n? — Ben de iyiyim ö¤retmenim. Teflekkür ederim, dedim. Ö¤retmenimin elindeki kitap çok ilgimi çekmiflti. Kitab›n ad› "Haklar›m›z ve Sorumluluklar›m›z" idi. Kitab›n üzerinde Atatürk'ün foto¤raf› vard›. Kitab› dikkatle incelemem üzerine ö¤retmenim gülümsedi.

5.


— Ö¤retmenim, bu kitapta neler anlat›l›yor, dedim. — ‹nsan hak ve sorumluluklar› anlat›l›yor, yavrucu¤um. — ‹nsan haklar› nelerdir ö¤retmenim?


46

Y.5.3.

‹lgi alan›na göre yazar.

Y.5.8.

Yazd›klar›n› baflkalar›yla paylafl›r ve onlar›n de¤erlendirmelerini dikkate al›r.

O K U M A

6.


1. HAZIRLIK

Y.6.1.


Y.6.2.



Kelime Türleriyle ‹lgili Bilgi ve Kurallar› Kavrama ve Uygulama

D.B.2.5. ‹sim tamlamalar›n›n kurulufl ve anlam özelliklerini kavrar. ATATÜRKÇÜLÜK 6.

Vatandafll›k Görevleri ARA D‹S‹PL‹N KAZANIMLARI ‹nsan Haklar› ve Vatandafll›k 12. Düflünce ve

ifade özgürlü¤ünün önemini fark eder.


80

Vatandafll›k görevlerimizi yans›tan duyuru ve afifller bularak s›n›f›n›zda haz›r bulundurunuz. Ö¤rencilerden gazete, televizyon ve ‹nternet arac›l›¤›yla vatandafll›k görevleri ile ilgili yay›nlar› takip etmelerini isteyiniz. Ö¤rencilere “vatandafl” kelimesinin kendilerine ne ifade etti¤ini sorunuz. “Ayn› toprak üzerinde yaflamak insana ne gibi haklar kazand›r›r ve nas›l sorumluluklar yükler?” sorusuyla vatandafll›k görevlerine ö¤rencilerin dikkatini çekiniz ( 1. etkinlik). Ö¤rencilere “Hiç asker u¤urlama töreni gördünüz mü? Bu törende neler yap›ld›? Sizce birinin askere gönderilmesi s›ras›nda niçin tören düzenlenmektedir?” sorular›n› sorup onlar›n askerlik göreviyle ilgili ön bilgilerini ifade etmelerini sa¤lay›n›z. Ö¤rencilere radyo ve televizyonlardan “Seçmen listeleri bugün ask›dan indiriliyor.” cüm-


VATANDAfiLIK K GÖREV‹M‹Z

Konuyla yak›ndan ilgilenmem, ö¤retmenimizi çok mutlu etmiflti. — Kifli özgürlü¤ü, düflünce özgürlü¤ü, bilim ve sanat özgürlü¤ü, din ve vicdan özgürlü¤ü insan hak ve hürriyetlerindendir. Ülkemizde her vatandafl›n Türkiye Büyük Millet Meclisi taraf›ndan konulmufl kanunlarla korunan hak ve hürriyetleri vard›r. Bunlar Anayasa'm›zda tek tek belirlenmifl, güvence alt›na al›nm›flt›r. Vatandafllar bu hak ve hürriyetlerini sorumluluk bilinciyle kullan›rlar. Kimseye zarar vermezler. — Ne kadar flansl›y›z, birçok hakk›m›z var bu ülkede! Ö¤retmenimiz: — Haklar›m›z oldu¤u kadar sorumluluklar›m›z yani görevlerimiz de var yavrucu¤um, dedi. Demek sorumluluklar›m›z da vard›. Sohbetimiz gittikçe ilgimi çekmeye bafllad›. — Onlar neler ö¤retmenim, dedim.

lesini duyup duymad›klar›n› sorunuz. Onlara “Sizce böyle bir duyurunun amac› ne olabilir?” sorusunu yönelterek seçimlere kat›lma hak ve sorumlulu¤u üzerinde ö¤rencileri konuflturunuz ( 2. etkinlik). Tahtaya Atatürk’ün “Bir milletin en büyük vazifesi, ayn› zamanda en mukaddes hakk›, seçme hakk›d›r.” sözünü yaz›p radyo ve televizyonlardan yap›lan duyuruyla iliflkilendirmelerini sa¤lay›n›z. Ö¤rencilerden ders kitaplar›nda verilen Atatürk’e ait özdeyifli okumalar›n› isteyiniz. Bu özdeyiflten yola ç›karak metinde hangi konunun anlat›labilece¤ini tahmin ettiriniz. S›n›fa getirdi¤iniz vatandafll›k görevleriyle ilgili duyuru ve afiflleri ö¤rencilere gösterip bunlarla iletilmek istenen mesajlar hakk›nda ö¤rencileri konuflturunuz. Ayr›ca ö¤rencilere ders kitab›ndaki resim ve afiflleri de inceletiniz. 2. OKUDU⁄UNU ANLAMA


47

ATATÜRKÇÜLÜK

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

Sizce ayn› vatan üzerinde yaflamak, insana ne gibi görevler ve sorumluluklar yükler?

Radyo ve televizyonlarda “Seçmen listeleri bugün ask›dan indiriliyor.” cümlesi ile yap›lan duyurunun amac› ne olabilir?

Ö¤rencilere, “Vatandafll›k Görevleri” metnini “metinlerle iliflkilendirme” yöntemiyle okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5). Metinlerle iliflkilendirme yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere 2 numaral› çal›flma kâ¤›d›n› da¤›t›p metnin sessiz okunmas› s›ras›nda bunlar› doldurmalar›n› isteyiniz.

Metnin örnek okumas›n› yap›n›z ve ö¤rencilerden sizi dikkatle dinlemelerini isteyiniz. Daha sonra metni sessiz okutunuz ve çal›flma kâ¤›tlar›n› doldurtunuz. Afla¤›daki kelime ve kelime gruplar›n› tahtaya yaz›n›z.

3. K‹ NL‹K ET

‹çinde “halk, görev, vatandafl” kelimeleri geçen bir paragraf yaz›n›z.


ilgisini çekmek

hak

sorumluluk

hürriyet

kanun

görev

önlem almak

ehemmiyet

ma¤lubiyet vatandafl Ö¤rencilere, metinde bu kelime ve kelime gruplar›n›n geçti¤i yerleri buldurarak onlardan metnin ba¤lam›ndan hareketle bunlar›n anlamlar›n› tahmin etmelerini isteyiniz. Tahminlerini defterlerine yazd›r›n›z. Ö¤rencilerden tahminlerinin

50


81

2. TEMA

ATATÜRK

do¤ru olup olmad›¤›n› sözlükten kontrol etmelerini isteyiniz (O.2.1). Ö¤rencilere “hak, görev, vatandafl” kelimelerinin anlamlar›n›n ne oldu¤unu sorunuz. Ö¤rencilerden bu kelimeleri kullanarak bir paragraf yazmalar›n› isteyiniz ( 3. etkinlik) (O.2.2). Afla¤›daki cümleyi tahtaya yaz›n›z. “Atatürk, vatandafll›k görevlerini herkesin severek ve aksatmadan yerine getirmesi için gerekli önlemleri alm›flt›r.” cümlesinden yola ç›karak amaç ve sonuç kavramlar›n› tan›t›n›z. Afla¤›daki cümleleri de tahtaya yaz›n›z ve ö¤rencilerin cümledeki sebep-sonuç iliflkilerini bulmalar›na yard›mc› olunuz. “Art›k eve dönmeliydim çünkü hava kararmak üzereydi. Milletimizi sevdi¤imiz için vatandafll›k görevlerimizi yerine getiriyoruz.” Ö¤rencilere cümlelerde amaç–sonuç, sebep–sonuç ilgisinin hangi kelimelerle sa¤land›¤›n› sorunuz. “‹çin” kelimesinin hem amaç-sonuç hem de sebep-sonuç iliflkisi kurdu¤unu fark ettiriniz. Bu kelimelerin kullan›m›n› kavrat›n›z ( 4. etkinlik) (O.2.8, O.2.9).

Ö¤rencilerin metni anlay›p yorumlamalar› ve yeniden yap›land›rmalar› için onlara afla¤›daki sorular› yöneltiniz (O.2.13). Yazar niçin çok heyecanl›ym›fl? Yazar, ö¤retmeni ile nerede karfl›laflm›fl? Yazar›n dikkatini çeken kitab›n ad› nedir? Kitap nelerden bahsetmektedir? ‹nsan hak ve özgürlükleri nelerdir? Vatandafll›k görevlerimiz nelerdir? Aç›klay›n›z (Atatürkçülük 6). ‹nsanlar niçin vatandafll›k görevlerini isteyerek yapmal›d›rlar? Atatürk’ün vatandafll›k görevlerine bak›fl aç›s› nedir? Vatandafll›k görevlerimiz ne zaman yeniden düzenlenmifltir? ‹L‹fiK‹LEND‹RME: Ö¤rencilere “Atatürk olmasayd› duygu ve düflüncelerimizi özgürce ifade edebilir miydik?” sorusunu yöneltiniz. Bu sorudan yola ç›karak ifade ve düflünce özgürlü¤ü üzerinde durunuz. Daha sonra ö¤rencilerin bu kazan›mla ‹nsan Haklar› ve Vatandafll›k ara disiplininin (12): “DüflünTÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

82

ATATÜRK

Ö¤retmenimiz: — Vergi vermek, askerlik yapmak, seçme ve seçilme hakk›n› kullanmak da vatandafll›k görevlerimizdendir. Ayr›ca kanunlara ve kurallara sayg›l› olmak ilkesini de buna katabiliriz. Bu görevler, toplumdaki düzenin sa¤l›kl› yürümesi ve bu alanda herhangi bir aksakl›k meydana gelmemesi için isteyerek yap›lmal›d›r. Gözlerim kitab›n üzerindeki Atatürk'ün foto¤raf›na tak›ld›. — Peki ö¤retmenim, niçin kitab›n kapa¤›nda Atatürk'ün foto¤raf› var? Ö¤retmenimiz: — Çünkü Atatürk vatandafll›k görevlerine çok önem vermifltir. Bunu, cumhuriyet yönetimiyle birlikte vatandafll›k görevlerimizi ça¤dafl bir toplumun gereklerine uygun biçimde yeniden düzenleyerek göstermifltir. O, ileriyi gören bir liderdir. Bu nedenle Atatürk, vatandafll›k görevlerini herkesin isteyerek ve aksatmadan yerine getirmesi için de gerekli önlemleri alm›flt›r.


48

ce ve ifade özgürlü¤ünün önemini fark eder.” kazan›m›n› iliflkilendirmelerine yard›mc› olunuz.

Tahtaya afla¤›daki cümleleri yaz›n›z. Bu cümlelerden hangisinin kiflisel görüflleri, hangisinin genel do¤rular› ifade etti¤ini ö¤rencilere buldurunuz. “Konuyla yak›ndan ilgilenmem, ö¤retmenimizi çok mutlu etmiflti.” “Kifli özgürlü¤ü, düflünce özgürlü¤ü, bilim ve sanat özgürlü¤ü insan hak ve hürriyetlerindendir.”

Ö¤rencilere, kimi cümlelerde kiflisel görüfl ve düflüncelerimizi, kimilerinde ise herkesin bildi¤i do¤rular› ifade etti¤imizi anlat›n›z. Kiflisel görüfl ve düflüncelerin ifade edildi¤i cümlelere “öznel yarg›lar” herkesçe kabul edilen do¤rular› anlatan cümlelere de “nesnel yarg›lar” denildi¤ini söyleyiniz. Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›r›p onlar›n öznel ve nesnel yarg›lar› ay›rt etme becerilerini gelifltiriniz ( 5. etkinlik) (O.2.11). Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› yönelterek

“Vatandafll›k Görevlerimiz” metninde okuduklar›n›

VATANDAfiLIK GÖREV‹M‹Z kendi hayatlar› ve günlük hayatla karfl›laflt›rmalar›n› sa¤lay›n›z (O.2.27).

VATANDAfiLIK K GÖREV‹M‹Z

Çevrenizde vatandafll›k görevlerini yerine

— Ö¤retmenim, a¤abeyim Bar›fl da bu cuma askere gidecek. Babam da ona davulla, zurnayla bir u¤urlama töreni haz›rlayaca¤›n› söyledi. Ben de bayra¤›m› haz›rlad›m. Yüce bayra¤›m›z› göklere kald›raca¤›m o törende.

getirmede örnek oluflturacak kifliler kimlerdir?

‹nsanlar›n vatandafll›k görevlerini yerine

— Yirmi yafl›n› dolduran her Türk erke¤i askerlik yapmakla yükümlüdür. Ne mutlu a¤abeyine! Bu kutsal görevi yerine getirecek. Atatürk de iyi bir askerdi ve askerli¤e çok önem verirdi. ‹stersen sana onun bir sözünü okuyay›m: "Bir milletin

yükselmesi için ilim, sanat, fikrî ve iktisadi ilerlemeler ne derece mühim ise ordu da

getirmemesi günlük hayat›m›za nas›l yans›r?

bu ehemmiyete paralel bir ehemmiyette tan›nmal›d›r. Mazide nice yüksek medeniyetler görülmüfltür ki muhafaza ve müdafaas›nda kusur edildi¤i için istilalar alt›nda çi¤-


nenmifl ve y›k›lm›flt›r. Bir yenilgiden sonra ordunun k›ymet ve lüzumu kolay anlafl›l›r. Ma¤lubiyetten ders alan böyle bir millet, dört elle orduya sar›l›r. Fakat ordunun ehemmiyetini anlamak için ma¤lubiyet tecrübesi geçirmeyi beklememelidir. Bir millet için takdire de¤er olan fludur ki galibiyetten sonra hiç gurur göstermeyerek ve düflman› önemsiz görmeyerek ordusunun mükemmeliyetine çal›fl›r ve çocuklar›n› askerlik vazifesini fedakârl›kla yapabilecek yüksek his ve kabiliyette yetifltirir."

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinden hangi vatandafll›k görevlerinizi ö¤rendiniz?” sorusunu sorunuz ve metnin içeri¤ini de¤erlendirmelerini isteyiniz (O.3.2). 4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME

Tahtaya “O, ileriyi gören bir liderdi.” cümlesini yaz›n›z. Cümlede belirtilen sözün alt›n› çiziniz. “‹leriyi görmek” sözünden ne anlad›klar›n› ö¤rencilere sorunuz ve bunun bir deyim oldu¤unu fark ettiriniz. Ö¤rencilerden bu deyimi cümlede kullanmalar›n› isteyerek deyimlerle cümle kurma al›flkanl›klar›n› gelifltiriniz ( 6. etkinlik) (O.4.3).


49

5. OKUMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA VATANDAfiLIK K GÖREVLER‹M‹Z

4. K‹ NL‹K ET

5. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde sebep–sonuç, amaç–sonuç iliflkisinden hangisinin bulundu¤unu karfl›lar›na yaz›n›z.

Adresi almad›¤› için evi bulamad›.

(

Çabuk yoruldu¤u için oyunlara kat›lm›yordu.

(

Çay, çok s›cak oldu¤u için a¤z›m› yakt›.

(

‹fle gitmek için erkenden yola ç›kt›.

(

Kelime da¤arc›¤›n› zenginlefltirmek için okuyordu.

(

Seçimlere kat›lmak için sand›k bafl›na gitti.

(

Ö¤renim belgesi almak için dilekçe yazd›.

(

6.

) ) ) ) ) ) )

Afla¤›daki cümlelerden öznel yarg›lar› belirtenleri (Ö), nesnel yarg›lar› belirtenleri (N) ile gösteriniz.

N N Ö N Ö Ö N

K‹ NL‹K ET

(sebep–sonuç) (sebep–sonuç) (sebep–sonuç) (amaç–sonuç) (amaç–sonuç) (amaç–sonuç) (amaç–sonuç)

Ö¤rencilere “An› türünde okudu¤unuz kitaplar var m›d›r? Bunlar›n size yararlar› nelerdir?” sorular›n› sorup onlar› farkl› türlerdeki kitaplar› okumaya yönlendiriniz (O.5.2). Ö¤rencilere, kitaplar›n› koruman›n ve kitapl›k oluflturman›n önemini anlat›n›z. Onlardan kitapl›klar›n›, okuduklar› yeni kitaplarla zenginlefltirmelerini isteyiniz (O.5.4).

K O N U fi M A

On sekiz yafl›na gelince ben de oy kullanaca¤›m. Vergi vermek vatandafll›k görevidir.

1. HAZIRLIK

Askerlik mesle¤i çok hofluma gidiyor. Anayasam›z hak ve sorumluluklar›m›z› düzenlemifltir. Okulumuzdaki sosyal etkinlikler, çok baflar›l›yd›. Atatürk Haftas› etkinlikleri, velilerin de ilgisini çekti.

Ö¤rencilere “‹yi vatandafl olmak için ne-

‹yi vatandafl olmak için yasalara uymak gerekir.

Metinde geçen “ders almak, dört elle sar›lmak, dün gibi hat›rlamak” kelime gruplar›n› birer cümlede kullan›n›z.


ler yapmal›y›z?” sorusunu sorunuz. Bu konuda onlar›n düflüncelerini al›n›z. Ö¤rencilere “vatandafll›k görevleri ve toplum” konulu bir konuflma yapacaklar›n› söyleyiniz. Ö¤rencilere metnin afla¤›daki bölümlerini okutunuz. Bu bölümlerde konuflmaya nas›l bafl-

51


83

2. TEMA

ATATÜRK

land›¤›n› ve konuflman›n nas›l sona erdirildi¤ini ö¤rencilere sorunuz. Konuflmalar›nda uygun ifadeleri kullanmaya yönlendiriniz. Konuflman›n sonunda karfl›s›ndaki kifliye teflekkür etmenin ve uygun kelimelerle vedalaflman›n bir konuflma kural› oldu¤u kadar bir görgü kural› oldu¤unu da vurgulay›n›z (K.1.1, K.1.8, K.1.13).

ATATÜRK

Çok mutlu etmiflti beni bu sohbet. Ne iyi olmufltu ö¤retmenimizi görmek. Ama art›k eve dönmeliydim çünkü hava kararmak üzereydi. Ö¤retmenimize: — Sohbetimiz bana çok fley ö¤retti, ö¤retmenim. Bugün bir kez daha anlad›m ki Atatürk'ün yolunda ilerleyen her Türk vatandafl›, Türkiye Cumhuriyeti'nin devaml›l›¤› için vatandafll›k görevlerini isteyerek ve aksatmadan yerine getirmelidir. Çok teflekkür ederim. — Beni de çok mutlu etti bu sohbet, yavrucu¤um. ‹flte böyle ö¤rendim ben vatandafll›k görevlerimizi... fiimdi an›larda kald› o gün ama görevlerimiz hâlâ akl›mda. Sa¤olun ö¤retmenim. Ne güzel anlatm›flt›n›z bana

“— ‹yi günler ö¤retmenim, nas›ls›n›z?

vatandafll›k görevlerimizi. Bu u kitap p için n yaz›lm›flt›r.

— Teflekkür ederim yavrucu¤um, sen nas›ls›n? — Ben de iyiyim ö¤retmenim. Teflekkür ederim, dedim.” “— Sohbetimiz bana çok fley ö¤retti, ö¤retmenim. Bugün bir kez daha anlad›m ki Atatürk’ün yolunda ilerleyen her Türk vatandafl›, Türkiye Cumhuriyeti’nin devaml›l›¤› için vatandafll›k görevlerini isteyerek yerine getirmelidir. — Beni de çok mutlu etti bu sohbet yavrucu¤um.”

Ö¤rencilerden yapacaklar› konuflmalar›nda metin ifllenmesi s›ras›nda ö¤rendikleri gibi sebep–sonuç, amaç–sonuç iliflkileri kurmalar›n› isteyiniz (K.1.10, K.1.11).

S›n›ftan seçece¤iniz bir ö¤renciyle birlikte metnin ö¤retmen ve ö¤renci aras›nda geçen diyaloglar›n› canland›r›n›z. Canland›rma çal›flmas›nda sesinizi do¤al kullanmay›n›z. Kitaptan okur gibi konuflunuz. Daha sonra ö¤rencilere “Canland›rma çal›flmas›nda sesimi do¤al buldunuz mu? Bu konuflmay› dinlerken neler düflündünüz?” sorular›n› sorarak konuflmalarda do¤al bir ses kullanman›n önemini kavrat›n›z (K.2.6).

2. SÖZLÜ ANLATIM

Ö¤rencilere “Vatandafll›k görevlerini yerine getirmek ile ça¤dafl toplum aras›nda nas›l bir iliflki vard›r?” sorusunu sorunuz. Bu konuda konuflmak için bilgilerinin yeterli olup olmad›¤› konusunda kendilerini sorgulamalar›n› isteyiniz. Bilgilerini yeterli bulmayan ö¤rencileri, “Vatandafll›k görevlerinin ülke bütünlü¤ündeki rolü” konusunda araflt›rma yapmaya yönlendiriniz (K.3.1). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

84


50

Ö¤rencilere s›n›fa getirdi¤iniz vatandafll›k görevleriyle ilgili duyuru ve afiflleri gösteriniz. Bu tür görsellerin konunun ak›lda kal›c›l›¤›n› art›r›p art›rmad›¤›n› de¤erlendirmelerini isteyiniz. Ö¤rencilere, konuflmalar›n› sunarken bunlara benzer görsellere yer vermelerinin yararl› olaca¤›n› fark ettiriniz (K.3.7).

Ö¤rencilere “yarat›c› konuflma” tekni¤i ile konuflacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12). Yarat›c› konuflma tekni¤inin uygulan›fl›: Ö¤rencileri vatandafll›k görevleri konusunda yeterli bilgi birikimine ulaflt›r›n›z. Konuflmaya ilk bafllayacak ö¤renciyi tespit ediniz. Daha sonra ö¤rencilerle üzerinde uzlaflt›¤›n›z bir s›ra ile konuflman›n devam etmesini sa¤lay›n›z. ‹lk cümleyi söyleyen ö¤renciden sonra di¤erlerinin kendilerinden önce söylenenlerden hareketle konuflmalar›n› isteyiniz. Tak›lan ö¤rencileri atlayarak konuflman›n kesintiye u¤ramas›n› önleyiniz. Bu flekilde ö¤rencilerin hep birlikte bütünlüklü bir konuflma yapmalar›n› sa¤lay›n›z.

VATANDAfiLIK GÖREV‹M‹Z Ö¤rencilere haz›rlanmalar› için küçük bir deneme yapt›r›n›z. Tüm ö¤renciler yöntemi kavrad›ktan sonra onlar› konuflturunuz.

lar›na uygun konu seçip seçmediklerini belirleyiniz. Ö¤rencilerden gelen konu önerileri varsa bunlar› da ekleyiniz.

Ö¤rencilere seçtikleri konuda yazacakla-


r›n› söyleyiniz. Yazarken kâ¤›t ve sayfa düzeni

Ö¤rencilerin yap›lan konuflma etkinli¤inin

kurallar›na uymalar›n›; yaz›lar›nda sebep–sonuç,

içeri¤ini de¤erlendirebilmeleri için onlara afla¤›-

amaç–sonuç ilgileri kurmalar›n› isteyiniz (Y.1.1,

daki sorular› sorunuz (K.4.1).

Y.1.8, Y.1.9).

Konuflurken arkadafl›n›z› takip etmekte zorland›n›z m›? Bunun nedeni nedir?

Arkadafllar›n›z›n konuflmalar› birbirini ta-

Ö¤rencilere, konular›yla ilgili olarak nelerden bahsedebileceklerini düflünmelerini ve ak›llar›na gelenleri yazarak yaz› tasla¤› oluflturmalar›n› söyleyiniz (Y.2.2).

kip edebildi mi?

Bu etkinlik size neler kazand›rd›?

Ö¤rencileri yaz›lar›nda deyim ve atasözlerini kullanmalar›, yazd›klar› metni resim, grafik,


karikatür, foto¤raf vb. görsellerle zenginlefltirmeleri; yaz›lar›na etkileyici bir bafll›k bulmalar› için

Ö¤rencilere herhangi bir konudaki düflünce ya da duygular›n› nas›l ifade ettiklerini so-

gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (Y.2.6, Y.2.7, Y.2.10).

runuz. Cevaplar› dinledikten sonra duygu, düflün-

Ö¤rencilere yazma etkinliklerinde “yarat›-

ce, hayal, izlenim ve deneyimlerini konuflarak ifa-

c› yazma” yöntemini kullanacaklar›n› söyleyiniz

de edebileceklerini belirtiniz. Onlar› kendilerini çe-

(Y.2.12).

kinmeden ifade etmeleri, düflünce ve duygular›n›, hayallerini rahatça söylemeleri konusunda cesaretlendiriniz (K.5.1).

Ö¤rencilere yaflad›klar› bir olay› anlatt›rarak “ders almak” deyimini konuflmalar›nda kullanmalar›n› sa¤lay›n›z (K.5.4).

Y A Z M A

Yarat›c› yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤-

rencilere, oluflturduklar› yaz› tasla¤›ndan yararlanarak konuyu hangi yönden ele alacaklar›na karar vermelerini söyleyiniz. Seçtikleri konudaki yaz›lar›n› fliir, hikâye, düflünce yaz›s›, mektup vb. türlerde haz›rlayabileceklerini belirtiniz. Türler hakk›nda ö¤rencilere k›sa hat›rlatmalar yap›n›z.

1. HAZIRLIK 2. YAZILI ANLATIM

Afla¤›daki konular› tahtaya yaz›n›z. Ö¤-

Ö¤rencilerden hangi türde yazacaklar›na

rencilerden bunlardan birini yazma konusu olarak seçmelerini isteyiniz.

Benim için hak ve sorumluluk nedir? Ben nas›l bir vatandafl›m? Atatürk, haklar ve özgürlükler

karar vermelerini isteyiniz. fiiir yazan ö¤rencilere fliirin biçim özellikleriyle ilgili bilgiler veriniz. Hikâye yazan ö¤rencilere, daha önce okuduklar› hikâyelerden yararlanabileceklerini söyleyiniz. Konular›n› düflünce yaz›s› biçiminde haz›rlayacak ö¤-

Ö¤rencilere “Niçin bu konuyu seçtiniz?

rencilere de paragraf hakk›nda bilgi vererek yaz›-

Bu konuda yazarak nas›l bir mesaj iletmek istiyor-

lar› için ana ve yard›mc› düflünceler tespit etme-

sunuz?” sorular›n› sorunuz. Ö¤rencilerin ilgi alan-

lerini isteyiniz. Mektup yazacak ö¤rencilere ise TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

85

2. TEMA

ATATÜRK

bildirme yaz›lar›yla ilgili önceden ö¤rendikleri bilgileri hat›rlat›n›z (Y.3.1, Y.3.2, Y.3.3, Y.3.4).

Ö¤rencilere yaz›lar›n› yazd›r›n›z ve s›n›fta okutunuz. Ö¤rencilerin yaz›lar›n› ürün dosyalar›nda saklamalar›n› isteyiniz.

Ö¤rencilerin cevaplar›n› dinledikten

sonra yaz›m› kar›flt›r›lan “birçok, pek çok, herhangi bir vb.” kelimelerin yaz›m›na ö¤rencilerin dikkatini çekiniz. Ö¤rencileri çal›flma kitab›ndaki etkinli¤e yönlendiriniz (

7. etkinlik). Daha sonra

ö¤rencileri bu kelimelerin yaz›m›yla ilgili bilgilen-


diriniz (Y.6.1).

Ö¤rencilere yaz›lar›n› biçimsel yönden de¤erlendirmeye yönelik sorular sorunuz (Y.4.1).

fiiirde ses ak›fl›n› sa¤lamak için neler

Afla¤›daki cümleyi tahtaya yaz›n›z. “Ö¤retmenim, bu kitapta neler anlat›l›yor, dedim.” Ö¤rencilere “Bu cümledeki anlat›m› kim yap-

yapt›n›z?

Dizelerinizi kümelerken neye dikkat etti-

maktad›r? Cümledeki soru kim taraf›ndan ö¤retmene sorulmufltur?” sorular›n› sorup ö¤rencilerin

niz?

Yaz›n›zdaki yard›mc› fikirler hangileriydi? Bunlar, okuyan› ana fikre ulaflt›r›yor muydu?

çocu¤un ö¤retmene sordu¤u soruyu okuyuculara aktard›¤›n› fark etmelerini sa¤lay›n›z. “Cümlede

Yaz›n›zda kaç tane paragraf var? Paragraf yaparken nelere dikkat ettiniz?

ö¤retmenim sözünden sonra virgül iflaretinin kullan›lmas›n›n nedeni ne olabilir?” sorusuyla ö¤ren-

Hikâyenizde anlatt›¤›n›z olay›n kahramanlar› kimlerdir? Kahramanlar aras›nda nas›l bir

cilere virgül iflaretinin hitap ifadelerinden sonra kullan›ld›¤›n› fark ettiriniz.

iliflki kurdunuz?

Mektubunuzu hangi tarihte yazd›¤›n›z› nas›l belirtirsiniz?

Mektubunuzun girifl ve sonuç bölümlerinde nelerden söz ettiniz?

ATATÜRKÇÜLÜK

7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde yanl›fl yaz›lan kelimeleri belirleyiniz. Karfl›lar›ndaki çemberlerin içine do¤rusunu yaz›n›z.

Ders çal›fl›rken bir birimize yard›mc› olmal›y›z.


Ö¤rencilerin yazma çal›flmalar› yoluyla ilgi alanlar›n› tespit edip bu alanlarda yazma çal›flmalar› yapt›r›n›z (Y.5.3).

bir fley

Okulun bahçesinde bir kaç ö¤renci top oynuyordu.

birkaç

Bir çok televizyon kanal› bu haberi verdi.

birçok

her birine

Hiç bir Türk vatandafl› görevlerini yerine getirmek-

hiçbir

ten kaçmaz.

8. K‹ NL‹K ET


Ben senden birfley istemedim ki!

Ö¤rencilerin herbirine bu kâ¤›tlardan verilmifl.

Ö¤rencilerden yaz›lar›n› aileleri ile paylaflmalar›n›, onlar›n de¤erlendirmeleri do¤rultusunda yaz›lar›n› düzeltmelerini isteyiniz (Y.5.8).

birbirimize

Afla¤›daki paragrafta "..." ile belirtilen yerlere uygun noktalama iflaretleri koyunuz.

, .” Ben,... bu heyecana bir anlam verememifltim. Babama ... Niçin bu kadar heye“ canl›s›n babac›¤›m ? ... ” ... dedim .... Babam bafl›m› okflayarak ... Oy kul“ önem. ”... dedi. ... Oy“kullanmak senin için neden bu kadar lanaca¤›m›z için ... li babac›¤›m? ... ... diye sordum. Babam ... Seçimlere kat›larak hem hak ve “ ” özgürlüklerimi kullan›yorum hem de vatandafll›k görevlerimi yerine getiriyo. ”... dedi. Nihayet anlam›flt›m bizimkilerin bu sabahki heyecanlar›n› .... rum ... .

Bu sabah annem de babam da çok heyecanl›yd›lar ... Babam ... anneme

“

.

sürekli ... Haydi çabuk ol ... Bir an önce oyumuzu kullanal›m ... ... diyordu.

Afla¤›daki cümleyi tahtaya yazarak ö¤rencilere nerede yaz›m yanl›fll›¤› yapt›¤›n›z› sorunuz. “— Ne kadar flansl›y›z. Bir çok hakk›m›z var


bu ülkede.”

52


86


Ö¤rencilere yaz›da noktalama iflaret-

“Peki, ö¤retmenim niçin kitab›n kapa¤›n-

lerini kullanman›n öneminden söz ediniz. Nokta-

da Atatürk’ün foto¤raf› var?” cümlesini tahtaya ya-

lama iflaretleri hakk›nda k›sa bilgiler veriniz. Yaz›-

z›p ö¤rencilerden cümledeki isim tamlamalar›n›n

lar›nda noktalama iflaretlerini uygun yerlerde kul-

türlerini söylemelerini isteyiniz.

lanmaya dikkat etmelerini söyleyiniz. Bu do¤rultu-

Ö¤rencilerden etkinlikleri yapmalar›n› is-

da ö¤renci çal›flma kitab›ndaki ilgili etkinli¤i yapt›-

teyerek belirtili ve belirtisiz isim tamlamalar›yla il-

r›n›z (

8. etkinlik) (Y.6.2).

Yaz›l› Anlat›m› De¤erlendirme Formu ile çal›flmalar› de¤erlendirebilirsiniz.

gili bilgilerini pekifltiriniz. Etkinlikteki cümleler üzerinde çal›flarak ünsüz yumuflamas› konusunu kavrat›n›z. Ünlü ile biten kelimelerden sonra tamlama ekleri gelirken kaynaflma meydana geldi¤ini yine örnekteki cümlelerden yola ç›karak kavrat›-

D‹L B‹LG‹S‹

Metinde geçen “Her Türk genci gibi ben

n›z (

10, 11. etkinlik).

Ö¤rencilere zincirleme isim tamlamas›n› hissettirmek için etkinli¤i yapt›r›n›z (

12. et-

de yerine getirece¤im görevimi.” cümlesini yaz›-

kinlik). Zincirleme isim tamlamas›n›n ayr› bir tam-

n›z. Bu cümledeki isim tamlamas›n› ve çeflidini

lama biçimi olmad›¤›n› etkinlik arac›l›¤›yla fark et-

ö¤rencilere buldurunuz. Ö¤rencilerden metinde

tiriniz.

geçen belirtisiz isim tamlamalar›ndan befl tanesini bulmalar›n› isteyiniz (

9. etkinlik).

leme isim tamlamas›yla ilgili bilgilerini pekifltiriniz (


VATANDAfiLIK K GÖREVLER‹M‹Z

9. K‹ NL‹K ET

ATATÜRKÇÜLÜK

“Vatandafll›k Görevlerimiz” metninden befl tane belirtisiz isim tamlamas› bulup yaz›n›z. Ögelerini gösteriniz.

11. K‹ NL‹K ET

1

Etkinli¤i yapt›rarak ö¤rencilerin zincir-

Afla¤›daki isimleri uygun isimlerle tamamlay›n›z.

2

kitab›n

.......................

............................

ceketin

......................

.......................

ucu

...........................

cebi

tahtas›

.....................

telefonu

.....................

.....................

faturas›

3

...........................

uçurtman›n

4

12.

5

K‹ NL‹K ET

10. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde bulunan boflluklar› uygun eklerle tamamlayarak belirtili ve belirtisiz isim tamlamalar› oluflturunuz.

zarf›

...............

duvar›n

saatin

kitab›n kapa¤›

Türkçe kitab›n›n kapa¤›

oda kap›s›

kap›n›n kolu

oda kap›s›n›n kolu

oturma odas›

odan›n cam›

oturma odas›n›n cam›

masa örtüsü

örtünün püskülü

masa örtüsünün püskülü

Bahçedeki a¤aç..... ›n dal..... › pencereme de¤iyordu.

in anahtar..... › çantada de¤il. Ev.....

•

sü ald›. Annem, masa örtü.....

•

› nin karanl›¤..nda Gece..... tek bafl›na ilerliyordu.

•

› çok uzak de¤il. Otobüs dura¤.....

•

nin sonu bekledi¤im gibi bitmedi. Hikâye.....

gözlük ................... rengi

•

ün hayat..... Atatürk’.... › ilginç olaylarla dolu.

•

n›n pencere..... si bahçeye bak›yordu. Oda.....

s›n›f dolab›n›n .................

•

u toplad›k. Sahilde dolafl›p deniz kabu¤.....

ürün ....................... kapa¤›

•

n›nüst... ü karmakar›fl›kt›. Masa...

saç tokas›n›n .......................

Afla¤›daki isim tamlamalar›n› baflka bir isimle tamamlay›n›z.

Türkiye ................... Devleti kumafl ..................... kalitesi bahçe ....................... çiti çocu¤un

ayakkab›s›n›n

................


53


54


87

...................

Türkçe kitab›

•

K‹ NL‹K ET

elbisenin

Afla¤›da ayn› renkli kutucuklardaki isim tamlamalar›n› örnekteki gibi birlefltirip tek bir isim tamlamas› oluflturunuz.

•

13.

........................

2. TEMA

ATATÜRK

2. TEMA (4. MET‹N) (Dinleme Metni) Metnin Ad›: M‹LLÎ TAR‹H‹M‹Z Metnin Yazar›: K‹TAP YAZARI Süre: 7 ders saati

Alt Tema: Atatürk’ün Millî Tarihimize Verdi¤i Önem Metnin Türü: Makale


K O N U fi M A



1.


D.1.1.

Konuflmac›n›n sözünü kesmeden sab›r ve sayg›yla dinler.

K.1.7.

D.1.4.

Dinleme/izleme yöntem ve tekniklerini kullan›r.

Karfl›s›ndakinin alg›lamakta zorluk çekmeyece¤i bir h›zda ve ak›c› biçimde konuflur.

K.1.8.


2.


K.1.13. Konuflmay› uygun ifadelerle bitirir. 2.



K.2.5.


3.


D.2.10. Dinlediklerini /izlediklerini kronolojik s›ra ve mant›k ak›fl› içinde özetler.

K.3.1.

Konuflma konusu hakk›nda araflt›rma yapar.

D.2.12. Dinlediklerine / izlediklerine iliflkin sorulara cevap verir.

K.3.2.


K.3.9.

Konuflma s›ras›nda sorulan sorulara aç›k, yeterli ve do¤ru cevaplar verir.

D.2.1.

D.2.19. Dinlediklerinin/izlediklerinin bafll›¤›/ad› ile içeri¤i aras›ndaki iliflkiyi ortaya koyar. D.2.20. Dinledi¤i/izledi¤i metne farkl› bafll›klar bulur. D.2.25. Dinledi¤i/izledi¤i kifli, konu ya da metnin yazar›/flairi hakk›nda bilgi edinir. 3.


D.3.2.

Dinlediklerini/izlediklerini içerik yönünden de¤erlendirir.

4.


D.4.1.

Kelimeler aras›ndaki anlam iliflkilerini kavrayarak birbiriyle anlamca iliflkili kelimelere örnek verir.

5.


D.5.1.

Yafl›na ve seviyesine uygun sanat ve bilim etkinliklerine dinleyici/izleyici olarak kat›l›r.

D.5.4.

Kaset, CD, film vb. kaynaklardan kiflisel arfliv oluflturur.


88

K.3.10. Konuflmas›nda dikkati da¤›tacak ayr›nt›lara girmekten kaç›n›r. K.3.11. Konuflmas›n› belirlenen sürede ve teflekkür cümleleriyle sona erdirir. K.3.12. Konuflma yöntem ve tekniklerini kullan›r. 4.


K.4.1.


K.4.3.


5.


K.5.2.

Anlamad›klar›n› ve merak ettiklerini sorar.

Y A Z M A 1.


Y.1.4.


Y.1.7.


M‹LLÎ TAR‹H‹M‹Z (Dinleme Metni) 2.

Planl› Yazma

Y.2.1.

Yazma konusu hakk›nda araflt›rma yapar.

Y.2.5.


Y.2.7.


Y.2.8.


Not



Y.3.1.


Y.3.2.


Y.3.3.


Y.3.4.

fiiir yazar.

4.


Y.4.2.


5.




Y.6.1.


Y.6.2.




D.B.2.8.Edat, ba¤laç, ünlemlerin ifllevlerini ve cümleye kazand›rd›klar› anlam özelliklerini kavrar; bu kelimeleri ifllevlerine uygun olarak kullan›r. ATATÜRKÇÜLÜK 5.

Atatürk’ün müzik ve halk biliminin gelifltirilmesine verdi¤i önem

7.

Atatürk’ün millî tarihimize verdi¤i önem


89

2. TEMA

ATATÜRK

D ‹ N L E M E M‹LLÎ TAR‹H‹M‹Z Türk ulusu, köklü ve zengin bir tarihe sahiptir. “Büyük devletler kuran atalar›m›z, büyük ve kapsaml› uygarl›klara sahip olmufltur. Bunu aramak, incelemek, Türklü¤e ve dünyaya bildirmek bizim için bir borçtur.” diyen Atatürk, Türk tarihinin ve uygarl›¤›n›n araflt›r›lmas›na önderlik yapm›flt›r. Tarih bilginlerini çevresinde toplayarak 12 Nisan 1931’de Türk Tarih Kurumunu kurmufltur. Türk Tarih Kurumu sayesinde millî tarihimiz hakk›nda flunlar› ö¤rendik: Türklerin ana yurdu Orta Asya’d›r. Türkler, ana yurtlar›nda ileri bir uygarl›¤a sahiptiler. Dünyan›n di¤er yörelerindeki insanlar ilkel bir yaflam sürerken atalar›m›z hayvanlar› evcillefltirdiler. Madenleri ifllemeyi, topra¤› sürmeyi ö¤rendiler. Orta Asya’da Büyük Hun Devleti’ni, Göktürk ve Uygur devletlerini kurdular. Türkler, Orta Asya’dan dünyan›n dört bir yan›na göç ettiler. Asya, Avrupa ve Afrika’da yeni devletler kurdular. Uygarl›klar›n› buralara da tafl›yarak insanl›¤a büyük bir hizmette bulundular. Anadolu’da Büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu ve Osmanl› Devleti’nin kurucusu oldular. Atatürk, yeni yetiflen kuflaklardan Türk tarihini ö¤renmelerini istemifltir, “Türk çocu¤u atalar›n› tan›d›kça daha büyük ifller yapmak için kendinde kuvvet bulacakt›r.” demifltir. Bizler de tarihimizi iyi inceleyelim. Atalar›m›z›n kurduklar› uygarl›klar hakk›nda bilgi sahibi olal›m. Ulusumuzu ve yurdumuzu sevelim. Atalar›m›z›n bize emanet olarak b›rakt›klar› eserleri koruyal›m. Kitap Yazar›

1. HAZIRLIK

Ö¤rencilere “Tarihî filmler seyretmeyi ya da tarih konulu kitaplar okumay› seviyor musunuz? Neden?” sorular›n› sorunuz. Bu konudaki birikimlerini aktarmalar›n› sa¤lay›n›z. ‹zledikleri filmlerden ya da okuduklar› kitaplardan en çok hangisini, niçin be¤endiklerini anlatt›r›n›z ( 1, 2. etkinlik). Ö¤rencilere “Size bir flans tan›nsayd› tarihimizdeki ünlü kiflilerden hangisi olmak isterdiniz?” sorusunu sorunuz, nedenlerini anlatt›r›n›z. Kendilerini bu kiflinin yerine koyarak Türk tarihine neler kazand›rd›klar›n› anlatmalar›n› isteyiniz (Örne¤in; ben Fatih Sultan Mehmet’im. ‹stanbul’u Bizansl›lardan ald›m. Ben bir ça¤› bitiren, ulusumu yeni bir ça¤a ulaflt›ran Türk sultan›y›m vb.) ( 3. etkinlik).

2. D‹NLED‹⁄‹N‹/‹ZLED‹⁄‹N‹ ANLAMA Ö¤rencilere “Millî Tarihimiz” metnini not alarak dinleme yöntemiyle dinleyeceklerini söyleyiniz (D.1.4). Not alarak dinleme/izleme yönteminin uygulan›fl›: Metni ö¤rencilere dinletmeden önce afla¤›daki sorular› tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilerden metni bu sorulara cevap arayacak flekilde dinlemelerini ve bulduklar› cevaplar› defterlerine yazmalar›n› isteyiniz.

M‹LLÎÎ TAR‹H‹M‹Z Z (Dinleme e Metni)

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere, Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu hakk›nda neler bildiklerini sorunuz. Ö¤rencilerin Türk Tarih Kurumunun kurulufl amac› ve çal›flmalar›yla ilgili olarak bildiklerini ifade etmelerini sa¤lay›n›z. Ö¤rencilerden bu kurumlarla ilgili araflt›rma yapmalar›n› ve bilgi toplamalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilere bulunduklar› yerdeki tarihî eserlerin hangi müzede topland›¤›n› sorunuz. Bu müze hakk›nda araflt›rma yapt›r›n›z. Ö¤rencilere yazma bölümünde kullan›lmak üzere ekonomi, e¤itim, çevre, sanat, spor konulu makale, haber, reklam, ilan metinleri ve görselleri derletiniz. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

90

3. K‹ NL‹K ET

Tarihî filmler seyretmeyi ya da tarih konulu kitaplar okumay› seviyor musunuz? Nedenlerini anlat›n›z.

Tarih konulu filmlerden veya kitaplardan en çok hangisini, niçin be¤endiniz?

Size bir flans tan›nsayd› Türk tarihindeki ünlü kiflilerden hangisi olmak isterdiniz? Niçin?


55

M‹LLÎ TAR‹H‹M‹Z (Dinleme Metni) Metnin bafll›¤› nedir? Metinde önemli buldu¤unuz ifadeler hangileridir? Metnin ana düflüncesi nedir? Metinden özlü söz say›labilecek bir cümle yaz›n›z. Ö¤rencilerden metni dinlerken sab›rl› davranmalar›n› isteyiniz (D.1.1). Metni ö¤rencilere bir kez CD’den dinletiniz. Bu arada sorular› cevaplamalar›n› isteyiniz. ‹htiyaç duyarsan›z metni bir kez de siz yavafl yavafl okuyarak ö¤rencilere dinletiniz. Ö¤rencilerden notlar›n› kontrol etmelerini, ikinci dinlemede (varsa) eksiklerini tamamlamalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilerin not alma yöntemlerini izleyiniz. Not alman›n aynen yazmak olmad›¤›n›, çeflitli sembol, iflaretler ve k›saltmalar yaparak dinlenenleri kaydetmek oldu¤unu belirtiniz. Tahtaya “Atatürk, yeni yetiflen kuflaklardan Türk tarihini ö¤renmelerini istemifltir.” cümlesini yaz›n›z. Cümledeki alt› çizili kelimenin anlam›n›n ne olabilece¤ini sorunuz. Metinde geçen di¤er kelimelerin anlamlar›n› da tahmin ettiriniz. Bulduklar› anlamlar›n do¤ru olup olmad›¤›n› sözlü¤e bakarak kontrol etmelerini isteyiniz ( 4. etkinlik) (D.2.1).

ATATÜRKÇÜLÜK

4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerin metinde kullan›lan anlamlar›n› tahmin edip yaz›n›z. Tahminleriniz do¤ru ise (D), yanl›flsa (Y) ile gösteriniz. Kelime

5. K‹ NL‹K ET

6. K‹ NL‹K ET

Tahminim

borç

:

yöre

:

ilkel

:

ifllemek

:

devlet

:

emanet

:

eser

:

Dinlerken ald›¤›n›z notlardan yararlanarak “Millî Tarihimiz” metnini özetleyiniz.

“Millî Tarihimiz” metni için önerebilece¤iniz bafll›klar› yaz›n›z. En n Be¤enilen n Öneri

Benim m Önerim


D/Y

Ö¤rencilerden dinleme s›ras›nda ald›klar› notlardan yararlanarak metni özetlemelerini isteyiniz. Özet yaparken kronolojik s›ra ve mant›k ak›fl›na uymalar› gerekti¤ini belirtiniz ( 5. etkinlik) (D.2.10). Afla¤›daki sorular› ö¤rencilere sorunuz. Dinledikleri metni anlamalar›n› sa¤lay›n›z (D.2.12). Metne göre Türk milleti nas›l bir tarihe sahiptir? Atatürk, Türk milletinin kendi tarihini ö¤renmesi için ne gibi çal›flmalar yapm›flt›r (Atatürkçülük 7)? Türklerin ana yurdu neresidir? Burada Türkler nas›l bir yaflam sürmüfllerdir? Türkler, tarihleri boyunca hangi devletleri kurmufllard›r (Atatürkçülük 7)? Ö¤rencilere “Millî Tarihimiz metninde anlat›lan konuyla bafll›k aras›nda nas›l bir iliflki vard›r?” sorusunu sorup bu iliflkiyi ortaya koymalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilere “Metne, baflka hangi bafll›klar konabilirdi?” sorusunu sorarak önerilerini yazmalar›n› söyleyiniz. Yazd›klar› bafll›k önerilerini okutunuz. S›n›fça en çok be¤enilen bafll›¤› yazd›r›n›z ( 6. etkinlik) (D.2.19, D.2.20). Ö¤rencilere Türk Tarih Kurumu ve Türk Dil Kurumu ile ilgili araflt›rmalar›ndan bu kurumlar›n kurulufl amac› ve çal›flmalar› hakk›nda neler ö¤rendiklerini sorunuz. Araflt›rma sonuçlar›n› arkadafllar›yla paylaflmalar›n› isteyiniz (D.2.25). Ö¤rencilere bulunduklar› yerdeki tarihî eserlerin yer ald›¤› müzelerle ilgili araflt›rmalar›n› okutunuz. ‹mkânlar›n›z uygunsa bu müzeye gezi düzenleyiniz ya da afla¤›daki canland›rma etkinli¤ini yapt›r›n›z. Ö¤rencilerden s›n›f› bir müze gibi düzenlemelerini isteyiniz. Müzede sergilenebilecek tarihî eserleri belirlemelerinde ve eserlerin tan›t›m› için yaz›lacak k›sa metinlerde onlara rehberlik ediniz (Örne¤in, müzede bulunan bir heykeli bir ö¤renci canland›rabilir; bu heykelin hangi döneme ait oldu¤u bilgisi bir kartona yaz›larak ö¤rencinin gö¤süne ilifltirilebilir.). Bir ö¤renciyi müze görevlisi, bir grup ö¤renciyi de ziyaretçi olarak görevlendiriniz. Onlar› müzede nas›l davranmalar› gerekti¤i konusunda bilgilendirerek etkinli¤i yapt›r›n›z. Etkinlikten sonra afla¤›daki sorular› ö¤rencilere sorunuz. Çal›flman›zla müze e¤itimi aras›nda iliflki kurunuz. Müzedeki gezi s›ras›nda sergiledi¤iniz do¤ru davran›fllar hangileriydi? Bu gezide tarihimizle ilgili hangi bilgileri edindiniz?

56


91

2. TEMA

ATATÜRK Afla¤›daki metni ö¤rencilere okuyunuz.


ATATÜRK, SANAT VE FOLKLOR

Ö¤rencilere “Dinledi¤iniz metinden yararlanarak tarihimizi bilmenin bize ne gibi yararlar›n›n olabilece¤ini düflünüyorsunuz?” sorusunu sorunuz. Metinde anlat›lan konunun kendilerine neler ö¤retti¤ini de¤erlendirmelerini isteyiniz (D.3.2).

4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME Afla¤›daki cümleyi tahtaya yaz›n›z. “Kuflak” kelimesinin alt›n› çiziniz. “Nesil” ve “kuflak” kelimeleri aras›nda nas›l bir anlam iliflkisi oldu¤unu buldurunuz ( 7. etkinlik) (D.4.1). “Atatürkçü düflünce sistemi, kuflaktan kufla¤a geçerek sonsuza dek yaflayacakt›r.”

5. D‹NLEME/‹ZLEME ALIfiKANLI⁄I KAZANMA Ö¤rencilere okulda ya da çevrelerinde düzenlenen tarihle ilgili konferans, panel, aç›k oturum vb. etkinlikler olup olmad›¤›n› sorunuz. Bu etkinliklere kat›lman›n ne gibi faydalar sa¤layabilece¤ini söylemelerini isteyiniz ve ö¤rencileri bu tür etkinliklere kat›lmaya teflvik ediniz. Çevrelerinde böyle etkinlikler yoksa onlar› televizyon ve radyo programlar›na yönlendirerek dinleme becerilerinin geliflmesini sa¤lay›n›z (D.5.1). Ö¤rencilere, izledikleri tarih konulu filmlerin, konferans vb. etkinliklerin CD ya da kasetlerini saklayarak bunlardan bir arfliv oluflturmalar›n› isteyiniz. Bu arflivin kendilerine nas›l bir yarar› olabilece¤i üzerinde onlar› konuflturunuz (D.5.4).

Atatürk; sanat›, sanatç›y›, Türk müzi¤ini ve Türk folklorunu seven bir devlet adam›yd›. Bunun için sanat e¤itimine, Türk folkloruna ve millî kültürün geliflmesine çok önem vermifltir. Atatürk, millî kültürümüzün korunmas› ve gelifltirilmesi için Türk Tarih Kurumunu kurdurdu. Böylece Atatürk, millî kültürün her alanda yükselmesini planlam›flt›r. Dilimizin yabanc› dillerin boyunduru¤undan kurtulmas› amac›yla Türk Dil Kurumunu kurdu. Atatürk döneminde müzi¤imizde de büyük geliflmeler oldu. 1923'te Darülelhan ismiyle ‹stanbul'da Türkiye'nin ilk konservatuvar› kuruldu ve genç müzisyenler bir çat› alt›nda topland›. Yetenekli ö¤renciler e¤itim görmeleri için dünyan›n sayg›n müzik okullar›na gönderildi. Böylece Türkiye Cumhuriyeti, dünyada müzik alan›nda da tan›nmaya bafllad›. Yüce Atatürk Türk halk kültürünün zenginli¤ini biliyor, folklorun belgelenmesini istiyordu. 1924 y›l›nda Musiki Muallim Mektebi, Türk halk türkülerini derlemeye bafllad›. 1925'te Ankara'da Etnografya


7. K‹ NL‹K ET

M

E

D

E N D

‹

Y

E

T

Y

S

ULUS

................................

K

K

Â

L

N

Y

V

A

D

E

U

SÜRE

................................

L

‹

Â

L

‹

M

T

Ü

U

C

L

L

E

D

M

V

E

V

‹

E

S

U

UYGARLIK ................................

8.

K O N U fi M A

Afla¤›daki bulmacada yanda verilen kelimelerin efl anlaml›lar› gizlenmifltir. Bunlar› bulup kelimenin karfl›s›na yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

ÖNDER

................................

B‹LG‹N

................................

M‹LLÎ

................................

KUVVET

................................

YURT

................................

‹

Y

M

‹

T

E

A

G

C

R

S

D

G

D

L

A

R

T

U

D

Ü

E

E

Ç

Y

L

Y

Ç

A

Ü

Â

R

L

R

T

‹

E

Ç

T

N

E

T

A

S

D

G

Ü

T

D

C

A

G

Ü

Ç

S

Yaz›n›zla ilgili olarak ölçe¤i doldurunuz. Ölçekteki olumlu ve olumsuz cevaplar›n›z›n a¤›rl›¤›na göre yaz›n›z› de¤erlendiriniz. EVET

ÖLÇÜTLER

1. HAZIRLIK

HAYIR

1. Yaz›mda herkesin kolayca anlayabilece¤i bir dil kulland›m. 2. Örnekler verdim; benzetmeler, karfl›laflt›rmalar yapt›m.

Ö¤rencilere ça¤dafl toplumda sanat›n rolü, ça¤dafl toplumda bilimin rolü, kültür ve ça¤dafl toplum aras›ndaki iliflki, ça¤dafll›k ve uygarl›k aras›ndaki iliflkiler konusunda araflt›rma yapt›rarak onlar› konuflma etkinliklerine haz›rlay›n›z. Ö¤rencilere “folklor” kelimesinin anlam›n› bilip bilmediklerini sorunuz. Bu kelime üzerinde konuflarak “folklor” kelimesinin anlam›n›n halk oyunlar› ile s›n›rl› olmad›¤›n› ö¤rencilere fark ettiriniz. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

92

3. Düflüncelerimi mant›k ak›fl›na uygun biçimde s›ralad›m. 4. Yaflamak istedi¤im ülkenin önemli özelliklerini aktard›m. 5. Yaz›mda Türkçe kelimeler kullanmaya özen gösterdim. 6. Yaz›mda kar›fl›kl›¤a neden olabilecek kapal› ifadelere yer vermedim.

DE⁄ERLEND‹RME:


57

M‹LLÎ TAR‹H‹M‹Z (Dinleme Metni) Müzesi kurularak derlenen Türk el sanatlar› ürünleri burada sergilendi. Yine 1932 y›l›nda Atatürk'ün bizzat öncülük ederek kurdu¤u halk evleri, folklor çal›flmalar›n›n bugünkü düzeye ulaflmas›nda büyük rol oynam›flt›r. Atatürk bütün bu çal›flmalar›yla Türk milletinin uygar dünya içinde yüksek bir seviyeye ulaflmas›n› istemifl, milletimize ›fl›k tutmufl, yol göstermifltir. Bizler de gençler olarak geçmiflte sa¤lanan bu büyük baflar›lar› ö¤renmeli, geliflmeye devam etmek için onlardan güç almal›y›z. Çünkü Atatürk'ün de dedi¤i gibi "Devaml› ileriye gidemeyen bir kültür, yok olma tehlikesiyle karfl› karfl›yad›r." Nail TAN

(K›salt›l›p düzenlenmifltir.) Ö¤rencilere verilen sorular› yöneltiniz. Türk tarihi ile folklor ve Türk müzi¤i araflt›rmalar›n›n ortak amaçlar› oldu¤unun fark›na varmalar›n› sa¤lay›n›z. Millî kültür kavram›ndan ne anl›yorsunuz? Millî kültürü oluflturan etkenler nelerdir? Millî tarihimiz ile millî kültürümüz aras›nda nas›l bir iliflki vard›r? Atatürk döneminde müzik ve folklor alan›nda yap›lan çal›flmalar nelerdir (Atatürkçülük 5)? Ö¤rencilere “Atatürk döneminde yap›lan Türk tarihi ve kültürü ile ilgili çal›flmalar›n ça¤dafl bir toplum oluflturmada nas›l bir yeri vard›r?” sorusunu sorarak bu konuda konuflacaklar›n› söyleyiniz. Ö¤rencilerden çok h›zl› ya da yavafl konuflmamalar›n› isteyiniz. Bu tür konuflmalar›n dinleyiciler taraf›ndan alg›lanmas›n›n güç olaca¤›n›, bunun da dinleyicinin dikkatini da¤›taca¤›n› ifade ediniz. Konuflurken nezaket kurallar›na uymalar›n› isteyiniz (K.1.7, K.1.8). Ö¤rencilere dinledikleri “Millî Tarihimiz” ile “Atatürk, Sanat ve Folklor” metinlerinin sonuç bölümlerini yeniden okuyunuz. Bu bölümlerde yaz›n›n ak›lda kal›c›l›¤›n› sa¤lamak için hangi yöntemlere baflvuruldu¤unu ö¤rencilere sorunuz. Onlar› bu konuda konuflturunuz. Ö¤rencilere, dinleyiciler üzerinde iyi bir etki yaratmak için çarp›c› bir girifl kadar konuflmay› çarp›c› ve etkileyici bir biçimde sona erdirmenin de gerekli oldu¤unu söyleyiniz. Konuflmalar›n› etkileyici biçimde sona erdirmelerini isteyiniz (K.1.13). Ö¤rencilere, konuflmalar›n›n uygun yerlerinde vurgu, tonlama ve duraklamalar yapmalar›n› söyleyiniz (K.2.5).

2. SÖZLÜ ANLATIM Ö¤rencilerden konuflmalar›nda dile getirecekleri görüflleri daha kolay ifade edebilmeleri için araflt›rma sonuçlar›ndan yararlanarak bir metin haz›rlamalar›n› isteyiniz. Konuflurken bu metinden nas›l yararlanabileceklerini ö¤rencilere anlat›n›z (K.3.1, K.3.2). Ö¤rencileri tart›flma etkinli¤inde sorulara do¤ru ve anlafl›l›r cevaplar vermeleri, ayr›nt›lara girerek sözü uzatmamalar› ve konuflmalar›n› belirlenen sürede teflekkür cümleleriyle bitirmeleri konusunda uyar›n›z (K.3.9, K.3.10, K.3.11). Ö¤rencilere “tart›flma” yöntemiyle ilgili bilgi veriniz (K.3.12). Tart›flma yönteminin uygulan›fl›: S›n›ftan dil becerileri geliflmifl ve ö¤rencilerin üzerinde uzlaflt›¤› bir kifliyi “baflkan” olarak görevlendiriniz. Baflkana görevlerini hat›rlat›n›z. Dinleyici ö¤rencilere de baflkan›n yönlendirmelerini dikkate almalar› gerekti¤ini belirtiniz. Baflkan›n tart›flmadaki görevlerini; konuyu s›n›rlamak, konu d›fl›na ç›k›lmamas› için önlemler almak, demokratik bir konuflma ortam› yaratmak, dinleyicilere ve konuflmac›lara uygun yerlerde sorular sormak, konuflmalar› belli aral›klarla özetlemek, tarafs›z kalmak olarak s›ralayabilirsiniz. Tart›flman›n kesintiye u¤ramamas› için bir ders saati süre veriniz. Bu süre içinde tart›flmay› sonuçland›rmalar›n› isteyiniz.

3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME Ö¤rencilere tart›flma s›ras›nda ortaya ç›kan fikirleri, var›lan sonuçlar› bir raporla tespit etmelerini söyleyiniz. Baflkan›n liderli¤inde tart›flan taraflar›n birer temsilcisinden bu raporlar› haz›rlamalar›n› isteyiniz. Haz›rlanan raporu baflkana okutarak konuflmalar›n› de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z (K.4.1). Ö¤rencilere “Yapt›¤›n›z tart›flma etkinli¤inden hoflland›n›z m›? Neden?” sorusunu sorarak sunumu biçiminin konunun anlafl›lmas›nda nas›l bir etkisinin oldu¤unu belirlemelerini isteyiniz (K.4.3).

4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA Ö¤rencilerin tart›flma s›ras›nda sorduklar› sorulardan örnekler verip anlamad›klar›n› ya da merak ettiklerini sormalar›n›n do¤ru bir yaklafl›m TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

93

2. TEMA

ATATÜRK

oldu¤unu belirtiniz. Soru sorman›n bilgi edinmedeki önemine de¤ininiz (K.5.2).

Konuflma Becerisi De¤erlendirme Formu ile ö¤rencilerinizin konuflmalar›n› de¤erlendirebilirsiniz.

Ö¤rencilere “serbest yazma” tekni¤ini kullanarak yazacaklar›n› söyleyiniz (Y.2.12). Serbest yazma tekni¤inin uygulan›fl›: Ö¤rencileri konu hakk›nda bilgilendiriniz. Hangi türde yazacaklar›na karar vermelerini isteyiniz.

Y A Z M A 2. YAZILI ANLATIM

1. HAZIRLIK Yazma çal›flmalar›ndan önce ö¤rencileri günümüzde Türk devlet ve topluluklar›n›n nerede yaflad›¤›na dair araflt›rma yapmaya; bu ülkelerin kültürel, sosyal, ekonomik ve tarihî özellikleriyle ilgili bilgi edinmeye yönlendiriniz. Ö¤rencilere “Kendinizi Orta Asya’dan göç eden atalar›n›z›n yerine koyunuz. Göçünüzü nerede tamamlar, hangi ülkede yaflamak isterdiniz?” sorusunu sorunuz. Böylece ö¤rencileri yazma etkinliklerine haz›rlay›n›z. Ö¤rencilerden yaz›lar›nda standart Türkçeyi kullanmalar›n›, düflüncelerini mant›k ak›fl› içinde s›ralamalar›n› isteyiniz (Y.1.4, Y.1.7). Ö¤rencilere, yaz›lar›nda yaflamak istedikleri ülkeyi tan›tmalar›n›, bu ülkenin Türklerin yaflad›klar› di¤er ülkelerle benzerlik ve farkl›l›klar›n› ortaya koymalar›n›, araflt›rmalar›ndan elde ettikleri say›sal verilerden yararlanmalar›n› söyleyiniz (Y.2.1, Y.2.5).

Ö¤rencilerin belirledikleri türlerin biçim özelliklerini dikkate alarak yazmalar› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z.

Ö¤rencilere yaz›lar›n› oluflturmalar› için yeterli süre veriniz. E¤er zaman›n›z k›s›tl›ysa yaz›lar›n› evde yazmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilere gazetelerden derledikleri ekonomi, sanat, e¤itim, çevre, e¤lence, spor konulu yaz›lar› okutunuz. Bu yaz›larda anlat›lanlar›n bir ülkenin sosyal, ekonomik ve kültürel durumunu ortaya koydu¤unu vurgulay›n›z. Yazacaklar› metinlerde okuduklar›ndan yararlanarak bu konular› ele almalar›n› isteyiniz. Çal›flman›z› “Gazete Kupürlerinden Yararlanma” aç›klamalar› ile iliflkilendiriniz. Ö¤rencilerden hangi türde yazarlarsa yazs›nlar, yaz›lar›nda yaflamak istedikleri ülke hakk›nda bilgi vermelerini; bu ülkenin sosyal, kültürel, tarihî ve ekonomik özelliklerini tan›tmalar›n› isteyiniz (Y.3.1, Y.3.2, Y.3.3, Y.3.4).

Ö¤rencilerden derledikleri gazete kupürlerindeki görselleri ve yaz›lar› okuyup incelemelerini isteyiniz. Görsellerin yaz›y› nas›l destekledi¤ini anlatt›r›n›z. Ö¤rencilerden araflt›rmalar› s›ras›nda ulaflt›klar› foto¤raf, resim vb. görsellerle yaz›lar›n› desteklemelerini isteyiniz (Y.2.7). Ö¤rencilere “Ben bir göçmen kuflum. Ülkemden ayr›lmak zorunday›m. Bu uçsuz bucaks›z bozk›rlar›, bu yüce da¤lar›, bu buz gibi sular› geride b›rakmal›y›m. Üzgün, yorgun ama umutluyum. Mutlaka benim özgür ruhumu besleyecek, beni sonsuzluklara tafl›yacak bir vatan bulaca¤›m.” paragraf›n› okuyarak yaz›lar›na böyle bir girifl yapabileceklerini örnekleyiniz. Ö¤rencilerden de yaz›lar›n›n girifl bölümlerini böyle özgün ifadelerle oluflturmalar›n› isteyiniz (Y.2.8). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

94


Ö¤rencilere ölçe¤i doldurmalar›n›, ulaflt›klar› sonucu bir paragrafla ifade etmelerini söyleyiniz ( 8. etkinlik) (Y.4.2). 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilerin yaz›lar›n› toplay›n›z. S›n›ftaki istekli ö¤rencilerden bir de¤erlendirme kurulu oluflturunuz. Bu kurula yaz›lar› de¤erlendirmede dikkate alacaklar› ölçütleri belirlemelerinde yard›mc› olunuz. Di¤er ö¤rencilerin de önerilerini dikkate alarak ortak bir ölçütler listesi ve puantaj cetveli ç›kar›n›z. De¤erlendirme kuruluna bir hafta süre tan›y›p arkadafllar›n›n yaz›lar›n› ölçütler ve

M‹LLÎ TAR‹H‹M‹Z (Dinleme Metni) puantaj do¤rultusunda de¤erlendirmelerini ve ilk üçü belirlemelerini isteyiniz. Kuruldaki ö¤rencilerin yaz›lar›n› yar›flmaya dahil etmeyiniz ve ö¤rencilerin tarafs›z davranmalar›n› sa¤lay›n›z. ‹lk üç s›ray› paylaflan ö¤rencileri imkânlar›n›z dahilinde ödüllendiriniz (Y.5.10). 5. YAZIM VE NOKTALAMA

Afla¤›daki cümleyi tahtaya yaz›n›z. Cümlede yer ad› olarak kullan›lan kelimelerin hangileri oldu¤unu ö¤rencilere sorunuz. Bu kelimelerin nas›l yaz›ld›¤›n› ve kelimelere ek getirildi¤inde nas›l bir kural uyguland›¤›n› ö¤rencilere sezdiriniz. “Türklerin ana yurdu Orta Asya’d›r.”

Metinde geçen “Asya, Avrupa ve Afrika’da yeni devletler kurdular.” cümlesindeki yer adlar›n›n yaz›m›nda da ayn› kurallar›n uygulan›p uygulanmad›¤›n› ö¤rencilere sorarak yer adlar›n›n yaz›m›yla ilgili kurallar› kavrat›n›z. Yer adlar›nda bulunan ve yön bildiren kelimelerin küçük harfle bafllad›¤›n› belirtiniz. Yer adlar›nda ilk isimden

ATATÜRKÇÜLÜK

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragrafta yer adlar›n›n yaz›m›nda yanl›fll›k yap›lm›flt›r. Bunlar› düzelterek paragraf› yeniden yaz›n›z.

‹stanbul bo¤az›, asya ve avrupay› birbirine ba¤lar. Bo¤az’›n iki yakas›, iki ayr› dünyad›r. Bir tarafta kendine özgü kültürüyle do¤u, di¤er tarafta ayd›nl›k yüzüyle bat›. Bo¤az› aflmak, bir bak›ma do¤unun binlerce y›ll›k tarihinden, kültüründen ç›k›p bat›n›n yeni ve ça¤dafl dünyas›n›n kap›s›na dayanmak demektir. Bu yüzden istanbul’da her gün biraz asyal›, biraz avrupal›d›r insan.

‹stanbul Bo¤az›, Asya ve Avrupa’y› birbirine ba¤lar. Bo¤az’›n iki yakas›, iki ayr› dünyad›r. Bir tarafta kendine özgü kültürüyle Do¤u, di¤er tarafta ayd›nl›k yüzüyle Bat›. Bo¤az’› aflmak, bir bak›ma Do¤u’nun binlerce y›ll›k tarihinden, kültüründen ç›k›p Bat›’n›n yeni ve ça¤dafl dünyas›n›n kap›s›na dayanmak demektir. Bu yüzden ‹stanbul ’da her gün biraz Asyal›, biraz Avrupal›d›r insan.

10. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragrafta büyük harflerin ve kesme iflaretinin kullan›m›yla ilgili yanl›fllar yap›lm›flt›r. Bunlar› bulup altlar›n› çiziniz.

Osman’l›lar Döneminde yaz› diliyle konuflma dilinin birbirinden apayr› düzlemlerde geliflmesi, yönetim ile halk›n iletiflim olanaklar›n› bir hayli s›n›rlam›flt›. 11 a¤ustos 1983 tarih ve 2876 say›l› yasayla Atatürk kültür, dil ve tarih yüksek kurumu oluflturuldu. Türk dil ve Türk tarih Kurumlar›, bu kuruma ba¤land›. Atatürk dil ve Tarih yüksek Kurumu’na ba¤lanan Türk Dil Kurumu’nun ayr› bir bütçesi bulunmaktad›r.

sonra gelen deniz, da¤, ›rmak, bo¤az vb. tür isimlerinin ilk harfinin büyük yaz›laca¤›n› söyleyiniz. “A¤r› Da¤›’n›n eteklerinde güneflin bat›fl›n› seyrediyoruz.” cümlesinde bu durumu örnekleyiniz. K›saltmal› söyleyifllerde ise ikinci ismin büyük harfle bafllanarak yaz›laca¤›n›, kelimeye gelen eklerin kesme iflareti ile ayr›laca¤›n› afla¤›daki cümleleri tahtaya yazarak örnekleyiniz ( 9. etkinlik).

“Gazi Mustafa Kemal Bulvar›’n› takip ederek yürüyoruz. Bulvar› takip ederek yürüyoruz.”

Ö¤rencilere “Metinde geçen devlet adlar› hangileridir?” sorusunu sorarak bunlar› defterlerine yazmalar›n› isteyiniz. Devlet adlar›n› yazarken nas›l bir yol izledikleri hakk›nda onlar› konuflturunuz. Daha sonra bu devlet adlar›na çekim ekleri getirmelerini isteyiniz. Çekim eklerini nas›l yazd›klar›n› anlatt›r›n›z. Metinde geçen “Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu” gibi kurum, kurulufl adlar›n›n her kelimesinin büyük harfle bafllanarak yaz›ld›¤›n› ö¤rencilere fark ettiriniz. Kurum, kurulufl adlar›na gelen çekim eklerinin kesme iflareti ile ayr›lmadan yaz›ld›¤›n› verilen cümleden yararlanarak örnekleyiniz. “Tarih bilginlerini çevresinde toplayarak 15 Nisan 1931’de Türk Tarih Kurumunu kurmufltur.”

Yukar›daki cümlede belirli bir tarihi iflaret eden ay ad›n›n nas›l yaz›ld›¤›n› ö¤rencilere sorunuz. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlar›n›n büyük harfle bafllanarak yaz›ld›¤›n› kavrat›n›z. Ayn› cümlede kesme iflaretinin ne amaçla kullan›lm›fl olabilece¤ini ö¤rencilere sorarak say›lara getirilen eklerin yaz›m›yla ilgili kurallar› anlat›n›z.

Metinde geçen “Türklerin, Türkçülü¤e” kelimelerin kökünü ve eklerini ö¤rencilere buldurunuz. Türk kelimelerinin özel isim oldu¤unu, özel isimlere gelen –ler (çokluk eki) ile yap›m eklerinin ve bunlardan sonra gelen di¤er eklerin kesme iflareti ile ayr›lmad›¤›n› kavrat›n›z ( 10. etkinlik ) (Y.6.1, Y.6.2).


58


95

2. TEMA

ATATÜRK

D‹L B‹LG‹S‹

Tahtaya afla¤›daki cümleleri yaz›n›z. Alt› çizili kelimelerin tek bafl›na bir anlam› olmad›¤›n› fakat kelimeler aras›nda farkl› anlam iliflkileri kurdu¤unu ö¤rencilere sezdiriniz ( 11, 12. etkinlik). • Yeryüzünde Türkler kadar köklü ve zengin bir tarihe sahip olan millet çok azd›r. • Atalar›m›z gibi güçlü olabilmek için tarihimizi iyi bilmeliyiz. • Türk tarihinin araflt›r›lmas› için Türk Tarih Kurumu kurulmufltur. • Türkler, Orta Asya’dan Afrika’ya kadar birçok yerde güçlü devletler kurmufllard›r.

Ö¤rencilere edatlar hakk›nda bilgi veriniz. Edatlar›n kelimeler aras›nda anlam iliflkileri kurmaya yarad›¤›n› anlat›n›z. Ö¤rencilerin edatlar›n cümlede kurdu¤u anlam iliflkilerini kavramalar› için etkinlikleri yapt›r›n›z ( 13, 14. etkinlik).

lan›labilece¤ini söyleyiniz. Etkinli¤i yapt›rarak bunlar› ay›rt etme becerilerini ve edatlar›n görevlerini kavray›p kavramad›¤›n› de¤erlendiriniz gelifltiriniz ( 15, 16. etkinlik) (D.B.2.8).

Ö¤rencilere ba¤laç hakk›nda bilgi veriniz. Ba¤laç olan kelimelerin kendi bafllar›na anlamlar›n›n olmad›¤›n›, efl görevli kelimeleri ve anlamca ilgili cümleleri birbirine ba¤layan kelimeler oldu¤unu belirtiniz. Ö¤rencilere zaman zaman sevinç, üzün-

tü, heyecan, k›zg›nl›k, korku, özlem gibi duygular yaflad›¤›m›z›, bunlar› belirtmek amac›yla ünlem olan kelimeleri kulland›¤›m›z› belirtiniz. Ünlem cümlelerinden sonra ünlem iflaretinin ( ! ) kullan›ld›¤›n› kavrat›n›z ( 17. etkinlik)

Ö¤rencilerin proje ve performanslar›n› Proje De¤erlendirme Formu ile Dereceli Puanlama Anahtar› yoluyla de¤erlendiriniz.

Ö¤rencilere sadece, ancak, kadar vb.

kelimelerin edat d›fl›nda farkl› görevlerde de kulATATÜRKÇÜLÜK


11. K‹ NL‹K ET

13.

Afla¤›daki cümleleri okuyunuz. Alt› çizili kelimelerden tek bafl›na anlam› olanlar ile olmayanlar› ay›r›p listeleyiniz.

K‹ NL‹K ET

Afla¤›da verilen cümlelerdeki edatlar ile kurduklar› anlam iliflkilerini efllefltiriniz. Genç çiftin kutu gibi bir evi vard›.

Buradan köye traktör ile gideceksiniz.

sebep – sonuç Yazar›n kitab›n› be¤endi¤i için herkese tavsiye etti.

Burada ekinler orak ile biçiliyordu. s›n›rlama

Ali aslan gibi delikanl›d›r, bu s›k›nt›y› da atlat›r.

Her gün bir litre kadar süt içiyordu.

Tekrar buluflmak üzere sözleflip ayr›ld›lar.

yönelme Bu iflte yaln›z sana güveniyorum.

Burada do¤a, cennet kadar güzeldi. araç Üst katlar, alt katlara göre daha ayd›nl›kt›.

Do¤rular, kifliye göre de¤iflmez.

benzerlik Tek bafl›na anlam› olan kelimeler

Babas›n› görünce kap›ya do¤ru kofltu.

Tek bafl›na anlam› olmayan kelimeler

karfl›laflt›rma

ile için gibi üzere kadar göre

köye kitab› aslan tekrar cennet do¤ru

Yollar kapand›¤› için kente ulaflamad›lar.

14. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki edatlar› görevlerine uygun ifadelerle tamamlayarak cümleler oluflturunuz.

.................................................. için ...................................................... .................................................. dek .......................................................

12. K‹ NL‹K ET

.................................................. yaln›z .................................................. .................................................. gibi ......................................................

Afla¤›daki cümleleri verilen kelimelerden uygun olan›yla tamamlay›n›z.

.................................................. göre ..................................................... .................................................. do¤ru ................................................... .................................................. karfl› ....................................................

gibi

karfl›

için

sadece

do¤ru

göre

kadar

.................................................. sanki ....................................................

ile

.................................................. de¤in ....................................................

için S›nava girece¤i ................... çok heyecanlan›yor.

15.

ile Yerleri temiz bir bez ................... sildi.

K‹ NL‹K ET

göre Bana ................... bu, yazar›n en iyi kitab›d›r. Gözlerini benden kaç›r›yor, üzülüyormufl ................. davran›yordu. gibi

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerden hangisi edat göreviyle kullan›lm›flt›r? Kelimenin alt›ndaki kutucu¤u X ile iflaretleyiniz. Benim de senin kadar bir o¤lum var.

X

kadar düzenli bir çocuktu. Esin de Suna ...................

Misafirlerini havaalan›na kadar götürdüler.

karfl› her zaman anlay›fll›d›r. Bana ................... do¤ru gidiyordu. Araba son h›zla viraja ...................

Müzeye gideriz ancak uslu durmaya söz verirseniz.

sadece bu evi be¤enmifltik. ‹çlerinden ...................

Paras› ancak bir simit almaya yetiyordu.

X TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF


60

59


96

M‹LLÎ TAR‹H‹M‹Z (Dinleme Metni)

ATATÜRKÇÜLÜK


16. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde bulunan edatlardan hangilerinin birbirinin yerine kullan›labilece¤ini DEĞERLENDİRME SORULARI

belirleyiniz. Uygun numaralar› efllefltirerek kutucuklara yaz›n›z.

"Hep bu soru... Gazi'yi gördün mü? Görmeyenlere ac›yoruz. Biz, onu görenler; kendimizi büyümüfl, yücelmifl, say›yoruz. Biz art›k sabahki biz de¤iliz. De¤ifltik, baflkalaflt›k; önemli bir kifliyiz. Biz Gazi'yi gördük.” Oktayy AKBAL

1. Türkiye kadar güzel ülke bulunmaz. 2. Bu hastan›n derdinden ancak sen anlars›n.

(‹lk befl soruyu metne göre cevaplay›n›z.)

3. Çocu¤un gözleri kömür gibi simsiyaht›. 1.

4. Denize karfl› oturmufllard›. 5. Her zaman sadece senin dedi¤in olmaz.

Yazar, kimlere ac›yor? A) Kendisini görmeyenlere

B) Gazi'yi görmeyenlere

C) Gözleri görmeyenlere

D) Soru soranlara

6. Günefle do¤ru dönmüfllerdi. 2.

Yazar, kendisini niçin önemli buluyor? A) Önemli ifller yapt›¤› için

B) De¤iflimi sevdi¤i için

C) Her fleyi çok iyi gördü¤ü için

D) Gazi'yi gördü¤ü için

3.

Metnin yazar›nda afla¤›da belirtilen hangi duygunun varl›¤›ndan söz edilemez?

4.

Yazar, kimlerden "biz" diye söz ediyor?

A) K›vanç

1–3

2–5

4–6 5.

17.

B) Gurur

C) Üzüntü

D) Sevinç

A) Ailesinden

B) Arkadafllar›ndan

C) Gazi'yi görmeyenlerden

D) Gazi'yi görenlerden

Paragraf›n dil ve anlat›m özellikleriyle ilgili olarak hangisi söylenemez? A) Dili sadedir.

B) Cümleler k›sad›r.

C) Anlat›m süslüdür.

D) Anlat›m yal›nd›r.

Afla¤›daki cümlelerin belirtti¤i anlam› karfl›lar›na yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

6.

"Bir ay sonra okumay› sökmüfltü." cümlesindeki "sökmüfltü" kelimesinin cümleye katt›¤› anlam, afla¤›dakilerden hangisinde vard›r? A) Bu çiçekleri geçen gün sökmüfltü. B) En son olarak bahçe çitini sökmüfltü.

özlem

Ah, flu s›nav› bir kazansam!

C) Nihayet bu hesab› da sökmüfltü. D) Zor da olsa çiviyi yerinden sökmüfltü.

üzüntü

Zavall›c›k, atefller içinde yan›yor!

7.

öfke

Derhal odamdan ç›k!

A) Beyaz bir kâ¤›da bir fleyler karalad›. B) Ak ellerini beyaz masan›n üzerine koydu.

b›kk›nl›k

Of! Bu yol biter mi?

Afla¤›daki cümlelerin hangisinde anlamdafl (efl anlaml›) kelimeler bir arada kulan›lm›flt›r?

C) Ancak kendisinin duyabilece¤i bir sesle f›s›ldad›. D) Geçen y›l yaflad›klar›n› yazmaya karar vermiflti.



61

62

ATATÜRKÇÜLÜK

8.

“Bütün haz›rl›klar tamam olunca yola ç›k›ld›.” cümlesindeki “tamam” kelimesinin anlam› afla¤›dakilerden hangisidir? A) Tüm

9.

B) Eksiksiz

C) Az olmayan

12. Afla¤›daki cümlelerde isim tamlamalar›n› bulup yaz›n›z. 1. Dizlerinin ba¤› çözülmüfltü.

D) Kesin

2. S›n›f›n tozu bo¤az›n› yak›yordu. 3. Çiçek kokusu etraf› sarm›flt›.

Afla¤›daki kelimelere listedeki eklerden uygun olanlar› getirip yeni kelimeler oluflturunuz. Oluflturdu¤unuz kelime isim midir, fiil midir? Yaz›n›z.

4. Yokuflun sonunda annesi oturuyordu. 5. Salonun duvarlar› resimlerle kaplanm›flt›.

a. Kelimeler ac› siyah difl et fleker s›r insan kum

Ekler – – – – – – –

Oluflturdu¤um m kelime

Kelimenin n türü

6. S›cak soban›n üstünde ekmek k›zart›yordu. 1.

cil sel ci li siz defl ce

2.

dizlerinin ba¤› s›n›f›n tozu

3. çiçek

kokusu sonu

5. salonun

4. yokuflun

6. soban›n

duvarlar› üstü

13. Afla¤›daki kelimeleri cümlelerdeki boflluklara koyarak isim tamlamalar› oluflturunuz.

ipi Çamafl›r ......................... s›caktan erimiflti. Eyvah, çantan›n ......................... kopacak! sap› Bu yeme¤in ......................... çok olmufl. tuzu

alevi Lamban›n ......................... gittikçe art›yordu.

b. Kelimeler geç – gör – bil – ez – kork – say – sürün – sor –

Ekler – – – – – – – –

Oluflturdu¤um m kelime

.bafll›¤› Metnin ......................... çok güzeldi.

Kelimenin n türü

alev

gi ici gin im ifl giç gen ek

ip

bafll›k

sap

tuz

14. “ile” kelimesi afla¤›daki cümlelerin hangilerinde edatt›r? I. Bir tost ile bir ayran ald›. II. Kad›n ile çocu¤u kap›dan içeri girdi. III. Da¤ yolunu at arabas› ile ç›kt›. IV. Okula bisikletle gitti.

10. Afla¤›daki kelimelerden hangisi farkl› bir kökten türemifltir? A) Kitapç›

B) Kalemlik

C) Uzmanl›k

D) Soygun

A) I ve IV

11. Afla¤›daki cümlede alt› çizili kelimenin ald›¤› yap›m ekinin çeflidini karfl›s›na yaz›n›z. Turfluluk biber ald›k. ‹steklerin oldu. Koyuca iki bardak çay içti. Yine s›caklar bafllad›. Resim dersinde çizim yapt›k.

B) II ve III

C) III ve IV

D) I ve II

15. Afla¤›daki cümlelerde “için” edat›n›n cümleye katt›¤› anlam› yaz›n›z.

isimden isim yap›m eki fiilden isim yap›m eki isimden isim yap›m eki isimden fiil yap›m eki fiilden isim yap›m eki

Üflümemek için ellerini cebine koydu.

amaç sebep amaç sebep

Oyalanmak için kurslara kat›lm›flt›. Misafirleri için pasta yap›yordu. Ayd›nl›k olmas› için perdeleri açt›.


– – – –

sonuç sonuç sonuç sonuç


63

64


97

2. TEMA

ATATÜRK

2. TEMA (1. EK MET‹N) Metnin Ad›: HAYAT YARATMASINI B‹LEN ADAM Metnin Yazar›: ‹SMET KÜR

Alt Tema: Atatürk’le ‹lgili An›lar Metnin Türü: An›

Not

HAYAT T YARATMASINII B‹LEN N ADAM

1. EK MET‹N

“Askerlik dehasıyla insanlık ülküsünü Atatürk kadar nefsinde birleştirmiş başka bir adam tanımıyorum.” General Mac ARTHUR

HAYAT YARATMASINI B‹LEN ADAM Say›n Salah Cimcoz, — Atatürk’e ait menk›beler mi dediniz? diye soruyor ve bir zaman sustuktan sonra devam ediyor: — Fakat nas›l olur, o bizzat, bafll› bafl›na bir menk›bedir. Atatürk hakk›nda hem çok fley söylenebilir hem hiçbir fley söylenemez. Daha do¤rusu, neler söylenmifl, neler anlat›lm›fl olsa hepsi eksik ve yar›m kalmaya mahkûmdur. Atatürk’ün sevgili arkadafl› gene susuyor. Düflünüyor mu, an›ms›yor mu belli de¤il. Bir zaman sonra a¤›r a¤›r anlatmaya bafll›yor: — Mustafa Kemal, bulundu¤u her yerde, hatta bizzat ölümün karfl›s›nda bile hayat yaratmas›n› bilen bir adamd›. Gene susuyor. Bu kez, an›msamakta oldu¤u yüzündeki hayranl›ktan belli. — Onu Çanakkale’de, Anafartalar Zaferi’nin hemen ard›ndan oradaki karargâh›nda ziyaret etti¤imizi hat›rl›yorum. Karargâh flimdi, oldu¤u gibi gözümün önün-


51

ATATÜRK

de... Gayet yüksek bir tepe üstünde, flato gibi bir yerdi. O kadar ki kendimizi bir an için ‹sviçre’de sand›k. Mustafa Kemal, gayet muntazam kesilmifl odunlardan zarif bir köflk yapt›rm›flt›. Sanki savafl için de¤il de huzur içinde denizi seyretmek için yap›lm›fl hissini veren bir köflk... Tüm araçs›zl›k içinde yapt›rd›¤› bu karargâh, onun sadece ince zevkine de¤il, ayn› zamanda çevresini de¤ifltirmek konusundaki baflar›s›na da iflaretti. Dam› alt›nda savafl konufluldu¤u zaman karargâh kesiliveren bu zarif köflkte Mustafa Kemal, hem muzaffer bir komutan hem de alçakgönüllü, son derece utangaç ve son derece zarif bir ev sahibiydi. Zaten Atatürk, daima çok alçakgönüllü çok utangaç ve son derece terbiyeli bir adamd›. Onun özelliklerini yak›ndan bilmeyenler, kendisini “Ne zaman k›zaca¤›, ne zaman sinirlenece¤i belli olmayan bir adam.” olarak tan›m›fl ve tan›tmaya çal›flm›fllard›r. Oysa Atatürk’ün çok yumuflak bir tabiat› vard›. Düflüncesizliklere, bir de Türklük hakk›nda herhangi bir imal› söze dayanamazd›. Bir akflam, yabanc› uyruklu olan eflini, Türk kad›nlar›yla k›yaslamaya kalk›flan tan›nm›fl bir adama pek fazla hiddetlendi¤ini hat›rl›yorum. Bayra¤a sayg›s› büyüktü. Kemal Ar›burnu anlat›rd›: Bir sabah, savafl meydan›n› gezerken yerde parçalanm›fl bir düflman bayra¤› görür. “Bu bayra¤› yerden kald›r›n›z!” diye seslenir. “Bir düflman bayra¤› bu fakat bir milleti ve bir orduyu temsil ediyor, yerde kalmaya lay›k de¤ildir.” Salâh Cimcoz, kendini an›lar›n güzelli¤ine kapt›rm›fl; dura dura, kimi zaman an›lar› âdeta yeni bafltan yaflay›p heyecanlanarak, gözleri yafllanarak anlat›yor: — Sadece insanlara de¤il, bütün canl›lara karfl› merhametliydi. Gezilerinde kendisi için kesilen kurbanlara bakamaz, yüzünde aç›k bir memnuniyetsizlikle bafl›n› öbür yana döndürürdü. Fakat milletin arzusuna, geleneklerine karfl› koymamak için bu kurban fasl›na son verilmesini emretmezdi. Bazen bir okul müsameresindeki piyese a¤layacak kadar ince, çocuksu bir yönü vard›. Atatürk’ün de¤erli arkadafl› susuyor. Hem de bu kez uzun uzun. Öylesine y›llar›n ötesinde yafl›yor ki bizde de onun rüyas›n› bozmak için ne cesaret ne de arzu var. Zaten bu “an”a ancak sayg› ve g›ptayla ifltirak edilebilir. ‹smett KÜR


52


98

ATATÜRK

2. TEMA (2. EK MET‹N) Metnin Ad›: MUSTAFA KEMAL’‹N NEfiES‹ Metnin fiairi: AR‹F H‹KMET PAR

Alt Tema: Atatürk’ün Müzi¤e Verdi¤i Önem Metnin Türü: fiiir

Not

MUSTAFA KEMAL’‹N N NEfiES‹

2. EK MET‹N

“Musiki; hayatın neşesi, ruhu, sevinci ve her şeyidir.” Mustafa Kemal Atatürk

MUSTAFA KEMAL’‹N NEfiES‹

Bir flark› söyler misin bize Mustafa Kemal? Ölmezli¤e dair. Sen ey ölmezli¤in s›rr›na eren flair! Büyük mimar› Türkiye’mizin, Bir flark› söyler misin?

“Üzme Yetiflir, Üzme” derdin bir zaman Neydi derdin söyler misin? “fiahane Gözler, fiahane” düflmezdi dilinden. Ey en güzel gözlerin sahibi! ‹çin kan a¤lasa da yüzün gülerdi. Hep flen flat›r türküler söylettin milletine sen. fiark› söyleyiflin, zeybek oynay›fl›n, fiiir okuyuflun, nutuk veriflin, Dillere destand› Mustafa Kemal.

Türküler söylerdin Urumeli’den; “Aliflimin Kafllar› Kara” derdin. Estergon Kalesi’nden, Tuna’dan; Kaç kere bize selam gönderdin...


53

ATATÜRK

fiimdi de biz türkü yakal›m sana, Milletçe söyleyelim. Sensiz mahur fasl›n› neyleyelim. Gayri hüzzam makam›na kald› iflimiz; Sana ba¤l›l›¤›m›z, seni seviflimiz, Bize günefl gibi, hava gibi, su gibisin. At mermer örtünü üstünden. Gel, at koflturdu¤un bu meydana. Bir meclis-i neflve kurduk sana; Cepheleri, meydanlar›, kürsüleri ko bir yana, Bir flark› söyle bize Mustafa Kemal’im. Hayk›r yedi düvele diz çöktüren sesinle, “Da¤ Bafl›n› Duman Alm›fl”›. Topla etraf›na Bayburtluyu, Dadafl’›, Bir bar oyna Mustafa Kemal’im, Titresin meydan. Geç ordan Sivas’a. Baflla k›vrak endaml› halaya... Efelerin hat›r› kalmas›n, Bir harmandal› oyna ki Mustafa Kemal’im, Kays›n alt›m›zdan toprak. Sonra hep beraber söyleyelim türkümüzü; Da¤ da¤, flehir flehir, köy köy, Dalgalans›n bayrak... Ariff Hikmett PAR


54


99

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

• • • • • • TEMAYA HAZIRLIK

UZAY DENEN O YER B‹R ARININ GÜNLÜ⁄Ü ORMAN KÜRESEL SORUNLAR (Dinleme Metni) (1. Ek Metin): SU G‹B‹ (2. Ek Metin): TELL‹ KAVAK 3. TEMA

TÜRKÇE

DO⁄A VE E EVREN

Teman›n iflleniflinde yararlanmak üzere afla¤›da yaz›l› araç ve gereçleri s›n›f›n›zda haz›r bulundurunuz. •

TEMANIN N MET‹NLER‹ UZAY DENEN N O YER B‹R R ARININ N GÜNLÜ⁄Ü ORMAN

Çevrenizdeki önemli yerleri tan›tan

1.. EK K MET‹N:: SU U G‹B‹ 2.. EK K MET‹N:: TELL‹‹ KAVAK

CD’ler •

Bulundu¤unuz yere, uzaya, do¤aya, hay-

vanlara, bitkilere, ar›lara ve kar›ncalara ait resimler •

Orman yang›nlar›yla ilgili resim, yaz› ve

afifller •

Orman konulu çocuk flark›lar› CD’si veya

kaseti •

Çevre kirlili¤iyle ilgili resim ve afifller

Dünyada ve ülkemizde uzay araflt›rmala-


55

r› yapan kurumlar›n hangileri oldu¤unu ö¤renmeleri için ö¤rencileri araflt›rma yapmaya yönlendiriniz.

Ö¤rencileri ar›lar›n yaflam›yla ilgili araflt›rma ve gözlem yapmaya yönlendiriniz.

Ö¤rencilerden günefl sistemi ve yerçekimi konular›nda araflt›rma yapmalar›n› isteyiniz.

Günümüzde Plüton’un gezegen olup olmad›¤› konusunda tart›flma yaflanmaktad›r. Ö¤rencilerden bu konuda bilim teknik dergilerinden yaz›lar araflt›rmalar›n› isteyiniz.

Ö¤rencilerden bulundu¤unuz yerdeki bir kütüphaneye gitmelerini, oradaki izlenimlerini arkadafllar›na anlatmalar›n› isteyiniz.


100

Ö¤rencilerden teknolojik geliflmelerin do¤ay› nas›l etkiledi¤ini araflt›rmalar›n› isteyiniz.

DO⁄A VE EVREN

PROJE GÖREV‹ Tema Ad›: Do¤a ve Evren Proje Konusu: Orman Haritas› Proje Süresi: 6 Hafta

Sevgili Ö¤renciler, Ormanlar, canl› yaflam›n sürdürülebilmesinin en önemli koflullar›ndan biri olan oksijen kaynaklar›d›r. Ormanlar›m›z›n korunmas› ve ço¤alt›lmas›, hepimizin hem bir insanl›k hem de vatandafll›k görevidir. Ülkemizde her y›l binlerce dekar ormanl›k alan yanarak yok olmaktad›r. Bunun yan› s›ra çeflitli kurum, kurulufl ve kiflilerce a¤açland›rma çal›flmalar› da yap›larak ormanlar›n yeniden kazan›lmas› için mücadele edilmektedir. Proje görevinizde sizden çeflitli kaynaklardan yararlanarak ülkemizdeki ormanl›k alanlar›n bir haritas›n› ç›karman›z istenmektedir.


‹nternet, gazete, dergi gibi kaynaklardan orman yang›nlar›na iliflkin haberler okuyunuz. Okudu¤unuz haberlerden yararlanarak yanan ormanl›k alanlar› tespit ediniz.

2.

Çevrenizde bu konuda çal›flmalar yapan kurum ve kurulufllar varsa buralara gidip yetkililerden konuyla ilgili bilgi edininiz.

3.

Konuyla ilgili yeterli bilgiye ulaflt›ktan sonra ülkemizin ormanl›k alanlar›n› gösteren bir harita çiziniz.

4.

Haritan›z›n zemini için ince kontrplak ya da kal›n mukavva kullanabilirsiniz.

5.

Uygun büyüklükte bir kâ¤›da Türkiye haritas› çizerek bunu zemin üzerine monte ediniz.

6.

Edindi¤iniz bilgiler ›fl›¤›nda ülkemizin ormanl›k alanlar›n› harita üzerinde belirleyiniz.

7.

Ormanlar›m›z›n büyüklü¤ünü, s›kl›¤›n›, niteli¤ini çeflitli malzemeler kullanarak gösteriniz (söz gelimi, plastik a¤açlarla).

8.


9.

Çal›flman›z› . . . / . . . / 200 . tarihinde bitiriniz ve belirledi¤iniz yöntemle sunumunu yap›n›z.


101

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

PERFORMANS GÖREV‹ Beklenen performans

Tema Ad›: Do¤a ve Evren


Tema Konusu: Do¤an›n Dili

• Yarat›c› düflünme yetene¤i

Süre: 5 Hafta

Puanlama yöntemi

S›n›f: 6

• Dereceli puanlama anahtar›

Sevgili Ö¤renciler, Her geçen gün do¤an›n biraz daha kirlendi¤ine, yok oldu¤una tan›k oluyoruz. Ne yaz›k ki bu yok oluflta insanlar›n hesaps›z ve kontrolsüz davran›fllar›n›n pay› çok büyük. Belki de do¤adaki varl›klar konuflabilselerdi bize bu tahribat› durdurmam›z› söyleyeceklerdi. Sizce do¤adaki varl›klar konuflabilselerdi insanlara neler söylerlerdi? Siz onlar›n yerine konuflunuz ve onlar›n mesajlar›n› insanlara iletiniz.


Do¤ada bulunup da yok olmas›na en çok üzülece¤inizi ya da olmamas›ndan en çok zarar görece¤inizi düflündü¤ünüz bir varl›k seçiniz.

2.

Kendinizi bu varl›¤›n yerine koyarak insanlar›n ona karfl› davran›fllar›n›n onu nas›l etkileyebilece¤ini düflününüz.

3.

Seçti¤iniz varl›¤›n yok olmas› durumunda hayat›n›zdan nelerin yok olaca¤›n› belirleyiniz.

4.

Seçti¤iniz varl›¤›n a¤z›ndan düflüncelerinizi yaz›n›z ve bir konuflma metni haz›rlay›n›z.

5.

Seçti¤iniz varl›¤› ça¤r›flt›ran k›yafet, renk, ses gibi materyaller haz›rlay›n›z.

6.

Çal›flman›z› . . . / . . . / 200 . tarihinde bitiriniz ve s›n›f›n›zda sunumunu yap›n›z.



102

UZAY DENEN O YER

3. TEMA (1. MET‹N) Metnin Ad›: UZAY DENEN O YER Metnin Yazar›: Helen SHARMAN (Helin fiarman) Süre: 8 ders saati

Alt Tema: Yeryüzü ve Uzay Metnin Türü: Bilim-kurgu


O K U M A 1.

K.1.7.

Karfl›s›ndakinin alg›lamakta zorluk çekmeyece¤i bir h›zda ve ak›c› biçimde ko-


nuflur.

O.1.2. Ak›c› biçimde okur. O.1.4. Sözün ezgisine dikkat ederek okur.

K.1.12. Tekrara düflmeden konuflur.

O.1.5. Okuma yöntem ve tekniklerini kullan›r.

2.


2.

Okudu¤u Metni Anlama ve Çözümleme

K.2.1.


O.2.1.


K.2.2.



3.


K.3.7.

Konuflmas›n› sunarken görsel, iflitsel

O.2.14. Metne iliflkin sorular oluflturur.


O.2.17. Metni oluflturan unsurlar aras›ndaki geçifl

kullan›r.

ve ba¤lant›lar› fark eder. O.2.28. Metinle ilgili görsel ögeleri yorumlar.


3.

4.


K.4.3.

Konuflmas›n› sunum tekni¤i yönünden



de¤erlendirir.

dirir. O.3.2. Metni içerik yönünden de¤erlendirir. 4.

5.

kanl›¤› Kazanma


O.4.1. Kelimeler aras›ndaki anlam iliflkilerini


K.5.2.


kavrayarak birbiriyle anlamca iliflkili kelimelere örnek verir. 5.

Y A Z M A


O.5.3. Süreli yay›nlar› takip eder.

1.


O.5.5. Kitapl›k, kütüphane, kitap fuar› ve kita-

Y.1.5.

Türkçenin kurallar›na uygun cümleler ku-

bevlerinden yararlan›r.

rar. Y.1.10. Tekrara düflmeden yazar.

K O N U fi M A

Y.1.11. Yaz›m ve noktalama kurallar›na uyar.

1.


2.

Planl› Yazma

K.1.2.


Y.2.2.


kullan›r.

Y.2.3.



103

3. TEMA Y.2.4.

DO⁄A VE EVREN


Y.2.7.




Y.3.1.


Y.3.2.


4.


Y.4.3.


5.


Y.5.2.


6.


Y.6.1.


Y.6.2.



Kelimenin Yap› Özellikleriyle ‹lgili Bilgi

ve

Kurallar›

Kavrama

ve

Uygulama D.B.1.5. Yap›m eklerinin ifllevlerini ve kelimeye kazand›rd›¤› anlam özelliklerini kavrar.


104

Not

UZAY DENEN O YER

O K U M A

DO⁄A VE EVREN

1. HAZIRLIK “İlim ve fen nerede ise oradan alacağız ve her millet ferdinin kafasına koyacağız. İlim ve fen için kayıt ve şart yoktur.” M. Kemal Atatürk

UZAY DENEN O YER

“Do¤a ve Evren” temas›nda proje ve performans çal›flmas› yapmak isteyen ö¤rencileri tespit ediniz. Bu ö¤rencilere proje ve performans çal›flmalar›yla ilgili aç›klamalar yap›n›z.

Ö¤rencilerden uzayla ilgili resim, foto¤raf ve yaz›lar araflt›rmalar›n›, bulduklar› yaz› ve resimleri s›n›fa getirmelerini isteyiniz. Afla¤›daki konular› ö¤rencilere vererek bunlar hakk›nda araflt›rma yapmalar›n› isteyiniz. • Günefl sistemimizde bulunan bir gezegen hakk›nda bilgi toplay›n›z. Astronot olmay› ve bir roketin içinde uzaya f›rlat›lmay› istediniz mi hiç? Acaba neler görürdünüz, neler yaflard›n›z uzay denen o yerde? Uzay nedir? Uzay, Dünya’m›z›n atmosferinin ötesindedir. Atmosfer, Dünya’y› çevreleyen gaz ve toz tabakas›d›r. Uzay›n büyük bir k›sm›nda hiçbir fley yoktur. Ne gaz, ne s›v›, ne kat› ne de herhangi bir atom veya molekül. Uzayda, Dünya’da yapamad›¤›n›z ola¤anüstü birçok fleyi yapabilirsiniz. Keflfedilmeyi bekleyen pek çok ilginç yer de vard›r. Örne¤in Mars, Satürn, Orion Bulutsusu ve di¤er galaksiler... F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

56

DO⁄A VE EVREN

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

Gökyüzü ilginizi çeker mi? Niçin?

• Yer çekimi nedir? Yer çekimi kuvvetini kim bulmufltur? Bu bilgini tan›t›n›z.

Ö¤rencilere

“Gökyüzü ilginizi çeker mi? Niçin?” sorular›n› sorarak konu üzerine onlar›n dikkatlerini çekiniz ( 1. etkinlik).

Ö¤rencilere “Bir astronot olup uzaya f›rlat›lmay› ister miydiniz? Uzayda neler görebilece¤inizi düflünüyorsunuz?” sorular›n› sorup onlar›n uzaya karfl› ilgilerinin ve bu konudaki bilgilerinin ne düzeyde oldu¤unu anlatmalar› için f›rsat yarat›n›z ( 2. etkinlik). “Dünya ülkelerinde uzay araflt›rmalar›

Bir astronot olup uzaya f›rlat›lsayd›n›z orada neler görebilece¤inizi düflünürsünüz.

yapan kurumlar›n adlar›n› biliyor musunuz?” sorusunu ö¤rencilere sorarak ilgilerini iflleyecekleri metne yönlendiriniz. “Ülkemizde uzay araflt›rmalar› yapan kurumlar var m›d›r?” sorusunu ö¤rencilere sorarak ders kitab›nda verilen Atatürk’e ait özdeyiflle iliflkilendirmelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere

“Sizce gökyüzü neresidir?” sorusunu sorunuz. Onlardan gökyüzünü tan›mlamalar›n› isteyiniz ( 3. etkinlik).

3. K‹ NL‹K ET

Sizce gökyüzü neresidir? Tan›mlay›n›z.

Gökyüzü,


Afla¤›daki paragraf› okuyunuz. Daha sonra kendi gökyüzü tan›mlar› ile paragraftaki tan›m›n benzeyip benzemedi¤ini karfl›laflt›rmalar›n› sa¤lay›n›z. “Ço¤u insan gibi siz de gökyüzü dendi¤inde yukar› bak›yor olmal›s›n›z. Evet, gökyüzü sizin üstünüzdedir ama ayn› zamanda tüm çevrenizdedir de. Asl›nda, gökyüzü ayaklar›n›z›n yeryüzü ile

66


105

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

bulufltu¤u yerden bafllar, en uzak y›ld›zlar›n ötesine dek uzan›r. Gökyüzü, yaln›zca Dünya’y› çevreleyen hava de¤ildir. Dünya’n›n ötesine uzanan, Günefl, Ay, gezegenler ve milyarlarca y›ld›z›n vatan›, uçsuz bucaks›z uzay da gökyüzüdür.

UZAY DENEN N O YER

Uzaya gitti¤inizde Dünya'n›n koruyucu atmosferinin d›fl›na ç›km›fl olursunuz. Uzay, yaflam› sürdürmenin çok zor oldu¤u bir yerdir. Uzay arac›, Günefl ve di¤er y›ld›zlardan kaynaklanan yo¤un ›s›ya, dondurucu so¤u¤a ve öldürücü kozmik ›fl›nlara dayan›kl› olmak zorundad›r. Yaflaman›z için gerekli olan her fleyi –soluyaca¤›n›z havay›, yiyecekleri ve suyu– birkaç ay boyunca eviniz olacak o uzay arac›nda yan›n›zda götürmek zorundas›n›z. Yer çekimsiz ortamda a¤›rl›ks›z olmaya kolay al›flabilecek misiniz bakal›m? Ama endiflelenmeyin. Astronotlar, göreve haz›rlanmak için aylar süren bir e¤itimden geçerler.


Uzayda yolunuzu bulmay› ö¤renmeniz, bu e¤itimin en önemli bölümüdür. Çünkü bir gün uzay arac›n› kullanman›z gerekebilir. Bu nedenle y›ld›zlara bakarak yolunuzu bulabilmelisiniz. Çok uzaklarda olduklar›ndan, y›ld›zlar›n birbirlerine göre yerleri de¤iflmiyormufl gibi görünür. T›pk› denizcilerin yüzy›llar boyu yapt›klar› gibi y›ld›zlar› “uzay iflaretleri” olarak kullanabilirsiniz ama uzay arac›n›n otomatik sistemleri bozulmad›¤› sürece yön bulma becerinize ihtiyac›n›z olmayacakt›r.

Metin k›salt›larak al›nm›flt›r. Ö¤rencilere “Uzay Denen O Yer” metnini

Uzay araçlar›n›n y›ld›zlar› “gözleyen” ayg›tlar› vard›r. Bunlardan gelen bilgileri de¤erlendiren bir bilgisayar, arac› istenilen rotada tutmak için hangi motorlar›n kullan›lmas› gerekti¤ini hesaplar.

soru sorarak okuma yönteminiyle okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5).

Uzayda yap›lacak tüm çal›flmalar, daha önce yeryüzünde bir simülatörde denenir. Burada telsiz kullanmay›, yer kontrol merkeziyle haberleflmeyi ve gerekirse ar›zalar› nas›l giderece¤inizi ö¤renirsiniz. Simülatörde yapaca¤›n›z çal›flmalardan sonra araçtaki bilgisayarlar›, teleskoplar› ve yön de¤ifltirmeye yarayan küçük roket motorlar›n› da kullanabilirsiniz.

Soru sorarak okuma yönteminin uygulan›fl›: Metni vurgu, tonlama bak›m›ndan ö¤rencilere örnek olacak flekilde bir kez okuyunuz. Ö¤rencilerden de sizi dikkatle dinlemelerini isteyiniz. Örnek okuman›z bittikten sonra ö¤rencilere “Bu metinde akl›n›za tak›lan ya da size ilginç gelen yerlerle ilgili sorular haz›rlay›n›z.” diyerek onlara sorular›n› yazmalar› için yeterli süreyi veriniz ( 4. etkinlik).

Yang›n, güç kesilmesi, paraflüt ar›zas› gibi acil durumlarda ne yapaca¤›n›z› bilmeli ve yaflam destek sistemlerini harekete geçirebilmelisiniz. Göreviniz, Dünya’n›n çevresinde yörüngeye girerek baz› deneyler yapmakt›r. Bu arada e¤er uzay arac›n›n d›fl›nda bir sorun ç›karsa uzayda yürümek zorunda da kalabilirsiniz. Dünya’da vücudunuz, Dünya’n›n kütle çekimini yani yer çekimini hissetmeye al›flk›nd›r. Kütle çekimi, cisimlerin birbirlerini çekmelerine neden olur. Evrendeki bütün cisimler birbirini


Ö¤rencilere, duygu ve düflünceleri daha aç›k ifade etmek, cümlenin yap›s›n› ve duraklama yerlerini belirlemek, okumay› ve anlamay› kolaylaflt›rmak için okurken noktalama iflaretlerine dikkat etmeleri gerekti¤ini hat›rlat›n›z (O.1.2).

Ö¤rencilere, konuflurken ve sesli okurken anlam ve duygu de¤iflmelerini vurgu ile belirtti¤imizi; ses tonumuzu, duygu ve düflüncelerimizi tam olarak anlatabilece¤imiz flekilde ayarlamam›z gerekti¤ini anlat›n›z. Ö¤rencilere, cümlede anlam›n›n belirtilmesi istenen baz› kelimeleri, kelimelerdeki kimi heceleri, baflka kelime ve hecelere göre daha bask›l› okumalar› gerekti¤ini örnek cümleler vererek anlat›n›z (O.1.4).

57

UZAY DENEN N O YER

4. K‹ NL‹K ET

5. K‹ NL‹K ET

Ö¤retmeniniz “Uzay Denen O Yer” metnini okurken dikkatle dinleyiniz ve metinle ilgili sorular haz›rlay›n›z.

Tabloda gizlenmifl metinde geçen kelimeleri bulunuz.

U Z A Y G Ü N E fi

Metni ö¤rencilere okutunuz.

Ö¤rencilerin okunan metindeki baz› kelime ve terimleri (uzay, gökyüzü, yeryüzü, gezegen, günefl, ay, boyut, saat, dünya, hava) ö¤renci çal›flma kitab›ndaki bulmacadan bulmalar›n› sa¤lay›n›z. Bunlar› cümlede kullanmalar›n› isteyiniz ( 5. etkinlik).

Ö¤rencilerin metinde geçen “teles-

kop, rota, Satürn, Mars, uydu, roket, astronot, Dünya, su” terimlerinin anlamlar›n› kavramalar› TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

106

S A A T Ö N K A H

B Y C M K P L T A

O D Ü N Y A E O V

Y E R Y Ü Z Ü M A

U F G E Z E G E N

T M Y S Ü F B I G

Buldu¤unuz kelimeleri afla¤›daki sütuna yazarak bunlar› birer cümlede kullan›n›z. CÜMLE

KEL‹ME 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


67

UZAY DENEN O YER amac›yla onlara çengel bulmacay› çözdürünüz ( 6. etkinlik) (O.2.1).

DO⁄A VE EVREN

çeker ama bu kuvvet y›ld›zlar, gezegenler ya da onlar›n uydular› gibi büyük kütleli cisimlere yaklafl›ld›¤› zaman daha belirginleflir. Kütle çekimini hissediyorsan›z a¤›rl›¤›n›z var demektir. Uzaydayken art›k yer çekimini fark etmeyece¤iniz için kendinizi a¤›rl›ks›z hissedeceksiniz ama kütle çekimi, hiçbir zaman yok olmayaca¤›ndan tam anlam›yla a¤›rl›ks›z da olamayacaks›n›z. E¤itim s›ras›nda, insanlar›n a¤›rl›ks›zl›¤a al›flmalar› için baz› çal›flmalar yap›l›r. Adaylar, gökyüzünde yükselip alçalarak uçan büyük uçaklara binerler. Bu uçaklarda oturmak için koltuklar yoktur. Uça¤›n “düfltü¤ü” birkaç saniye içinde içindekiler de düfltü¤ü için insanlar çok k›sa bir süre için kendilerini a¤›rl›ks›z hissederler. Bu durum, biraz da birden yükselen ve sonra da alçalan bir köprünün üzerinden arabayla h›zla geçerken hissettiklerinize benzer. Yer çekimsiz ortamda denge sisteminiz düzgün çal›flmaz. “Yukar›” ve “afla¤›” kavramlar› olmad›¤›ndan, beyniniz iç kula¤›n›zdaki denge sisteminden garip sinyaller al›r. Bu yüzden tramplen üzerinde s›çramak veya parende atmak, göreve bafllamadan önce yap›lacak mükemmel egzersizlerdir. Merkezkaç arac› ise a¤›rl›ks›zl›k çal›flmas›n›n tam tersini yapar. Arac›n içinde dönerken kendinizi çok a¤›r hissedersiniz. Ne kadar h›zl› dönerseniz, kendinizi o kadar a¤›r hissedersiniz. Roketin f›rlat›lmas› s›ras›nda astronotlar kendilerini Dünya’dakinden üç kat daha a¤›r hissettikleri için bu önemli bir çal›flmad›r. Bir roketin f›rlat›lmas› yer çekiminin üç kat› bir “çekim” yarat›r. Görev s›ras›nda uzayda yürümeniz de gerekebilece¤inden su alt›nda baz› çal›flmalar yapars›n›z. Su, vücudunuzu kald›raca¤› için su alt›nda hareket etmek, yer çekimsiz ortamda hareket etmeye çok benzer. Helen SHARMAN N (Helin n fiERMIN)

Ö¤rencilerden bilmedikleri di¤er kelimelerin anlam›n› sözlükten bulmalar›n› isteyiniz.

Bilim, sanat, meslek dallar›ndan birisinin konusu ile ilgili özel, belirli bir kavram› olan kelimelere “terim” dendi¤ini ö¤rencilere kavrat›n›z. Terimlerle ilgili olarak ö¤renci çal›flma kitab›ndaki etkinli¤i yapt›r›n›z ( 7. etkinlik). Ö¤rencilerin bu etkinlikle kar›fl›k harflerden metinde yer alan “galaksi, simülatör, yörünge, orion bulutsusu, gaz” terimlerini oluflturmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilerden yedinci etkinlikte oluflturduklar› terimlerin anlamlar›n› tahmin etmelerini isteyiniz. Daha sonra ö¤rencilere bulduklar› anlamlar› sözlükten kontrol ettiriniz. Ö¤rencilerden metni okurken haz›rlad›klar› sorular› arkadafllar›na sormalar›n› ve ald›klar› cevaplar›n do¤ru olup olmad›¤›n› belirtmelerini isteyerek metnin anlama çal›flmalar›n› yapt›r›n›z (O.2.14).


58

DO⁄A VE EVREN

6.

Afla¤›da anlam› verilen kelime ve terimleri yandaki bulmacaya yerlefltiriniz.

K‹ NL‹K ET

→

→

→

7.

1 R 2 O → K A 1 T E L E S K O P T →T 2 R O T A O 3 D N O Ü → 3 S A T Ü R N 4 → Y 4M A R S → U Y D U 5 →

Soldan n sa¤a 1.. Gök cisimlerini incelemeye yarayan büyük dürbün. 2.. Gemi ve uça¤›n gidece¤i yol. 3.. Günefl sistemindeki alt›nc› gezegen. 4.. Günefle yak›n olan gezegen. 5.. Bir gezegenin çevresinde olup o gezegenin çekimi ile çevresinde dolaflan daha küçük gezegen. Yukar›dan n afla¤›ya 1.. Bir çeflit füze. 2.. Uzay yolculu¤u yapan kifli. 3.. Yer yuvarla¤›. 4.. Hidrojen ve oksijenden oluflan rengi, kokusu ve tad› olmayan madde, s›v› kitle.

Kar›fl›k olarak verilmifl harfleri düzenleyerek terimleri bulup kutucuklara yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

1.

S‹LAKGA

G A L A K S ‹ Yan taraftaki terimlerde farkl› 2.

S

renkli kutucuklar içine al›nm›fl harfle-

MÜS‹TÖRLA

ri do¤ru olarak s›ralay›n›z. Bütün y›l-

3

‹ M Ü L A T Ö R

d›zlar›, gök cisimlerini saran büyük bofllu¤un ad›n› bulacaks›n›z.

3.

GEYÖRÜN

4

Y Ö R Ü N G E 4.

ONOR‹‹ SULUTBUSU

O R ‹ O N 5.

1

G A 2Z


68

“Uzaydayken art›k yer çekimini fark etmeyece¤iniz için kendinizi a¤›rl›ks›z hissedeceksiniz ama kütle çekimi hiçbir zaman yok olmayaca¤›ndan tam anlam›yla a¤›rl›ks›z da olamayacaks›n›z.” “T›pk› denizcilerin yüzy›llar boyunca yapt›klar› gibi y›ld›zlar› uzay iflaretleri olarak kullanabilirsiniz ama uzay arac›n›n otomatik sistemleri bozulmad›¤› sürece yön bulma becerinize ihtiyac›n›z olmayacakt›r.”

B 1U L U T S U S U

5.. ZGA

Tahtaya “‘Evrendeki bütün cisimler birbirini çeker ama bu kuvvet y›ld›zlar, gezegenler ya da onlar›n uydular› gibi büyük kütleli cisimlere yaklafl›ld›¤› zaman daha belirginleflir.” cümlesini yaz›n›z. Cümlenin “ama” ba¤lac›ndan önceki bölümünü ö¤rencilere okuyunuz. “Ama” ba¤lac›ndan sonraki bölümle bu bölüm aras›nda nas›l bir anlam iliflkisi oldu¤unu ö¤rencilere sorunuz. Metinde geçen afla¤›daki cümlelerde de benzer çal›flmalar yap›p ö¤rencilere “ama” ba¤lac›ndan sonra düflüncenin yönünün de¤iflti¤ini kavrat›n›z (O.2.17).

U

2

Z

3

A

4

Y

Ö¤rencileri metnin görsellerine yön-

lendiriniz. Görselleri s›ras›yla incelemelerini ve bunlara uygun hayalî bir olay anlatmalar›n› isteyiniz. Anlatacaklar› hayalî olay›n girifl paragraf› TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

107

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

(Gökyüzünü çok merak ederdim. Bütün arzum, bir gün o sonsuz karanl›ktaki y›ld›zlar ve gezegenler aras›nda dolaflabilmekti. ‹flte flimdi bir uzay arac›n›n içindeyim. Az sonra hedefe varacak ve hatta d›flar› ç›k›p ad›mlar atabilece¤im.) fleklinde olabilir ( 8. etkinlik) (O.2.28).


Afla¤›daki sorularla ö¤rencilerin metni de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z.

Uzayla ilgili olarak anlamlar›n› ö¤rendi¤iniz terimlerin size nas›l bir yarar› olabilir? Bu terimleri günlük hayat›n›zda kullan›yor musunuz (O.3.1)?

Metni okuduktan sonra gökyüzü ve uzayla ilgili düflüncelerinizde nas›l bir de¤ifliklik oldu (O.3.2)? 4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME


Ö¤rencilere araflt›rma yaparken hangi kaynaklardan yararland›klar›n› sorunuz. Ö¤rencilerin süreli yay›nlardan yararlan›p yararlanmad›klar›n› ö¤reniniz. Süreli yay›nlar›n bilimsel geliflmeleri aktarmak ve duyurmaktaki öneminden söz ederek bu tür kaynaklar› izlemenin bilimsel geliflmelerin hangi aflamada oldu¤unu takip etmekteki önemini vurgulay›n›z. Plüton gezegeniyle ilgili bilgileriyle iliflkilendirmelerini sa¤lay›n›z (O.5.3). Ö¤rencilere “Süreli yay›nlar› nerelerde bulabiliriz?” sorusunu sorunuz. Onlar› bu konuda konuflturunuz. Kütüphanelerden yararlanma düzeyini ö¤renmek için okul kütüphanesi d›fl›nda bir kütüphaneye, kitap fuarlar›na ya da kitap evine gidip gitmediklerini ö¤reniniz. Kütüphanelere gidenlerin burayla ilgili düflüncelerini arkadafllar›yla paylaflmalar›n› sa¤lay›n›z. Kütüphanelere, kitap fuarlar›na gitmenin önemi ve gereklili¤i üzerinde durunuz (O.5.5).

Ö¤rencilere “yaklaflmak” ve “yak›nlaflmak” kelimeleri aras›nda nas›l bir anlam iliflkisi bulundu¤unu sorunuz. Ö¤rencilere metinde geçen afla¤›daki kelimelerle ayn› anlam iliflkisine sahip kelimeleri bulmalar›n› isteyerek yak›n anlaml›l›k iliflkisini sezdiriniz. Ö¤rencilere uzay kelimesinin yerine “feza” kelimesinin de kullan›ld›¤›n› söyleyiniz. Uzay ve feza kelimeleri aras›ndaki efl anlaml›l›k iliflkisini fark ettiriniz. büyük

⎯→

(iri, kocaman)

s›çramak

⎯→

(atlamak)

bozulmak

⎯→

(ar›zalanmak)

bölüm

⎯→

(k›s›m)

8.

Metnin görsellerini s›ras›yla inceleyerek bu s›raya uygun hayalî bir olay anlat›n›z.

K‹ NL‹K ET

9. K‹ NL‹K ET

Tabloda verilen kelime çiftlerini yak›n ya da efl anlaml› olarak s›n›flay›n›z.

Efi fi ANLAMLI

sürmek

⎯→

(devam etmek)

solumak

⎯→

(nefes almak)

görev

⎯→

(ödev)

beceri

⎯→

UZAY DENEN N O YER

metot ←⎯⎯→ teknik

X

üzüntü ←⎯⎯→ gam

(yetenek)

Ö¤rencilerin yak›n anlaml›l›k iliflkisini

kavrayabilmeleri ve yak›n anlaml› kelimelerle efl anlaml› kelimeleri ay›rt edebilmeleri için onlar› etkinli¤e yönlendiriniz (O.4.1) ( 9. etkinlik).


108

YAKIN N ANLAMLI

X

diyar ←⎯⎯→ ülke

X

dil ←⎯⎯→ lisan

X

pabuç ←⎯⎯→ ayakkab›

X

cihan ←⎯⎯→ âlem

X

de¤er ←⎯⎯→ k›ymet

X

sene ←⎯⎯→ y›l

X

bitmek ←⎯⎯→ tükenmek

X X

rivayet ←⎯⎯→ söylenti


69

UZAY DENEN O YER


Ö¤rencilere, metne bafllarken vermifl oldu¤unuz araflt›rma sonuçlar›yla ilgili bir sunum yapacaklar›n› söyleyerek sunum fleklini (bilgisayar sunumu, sözlü sunu, canland›rma, slayt gösterisi) belirlemelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere sunum yaparken “Sevgili arkadafllar,”, “De¤erli ö¤retmenim,” vb. hitap ifadeleri kullanmalar›n›n konuflmalar›n›n dinleyenler üzerindeki etkisini art›raca¤›n› söyleyiniz (K.1.2).

Ö¤rencilere dinleyicilerin alg›lamakta zorluk çekmeyece¤i bir h›zda ve ak›c› konuflmalar› gerekti¤ini hat›rlat›n›z. Konuflmalar›n›n aç›k, anlafl›l›r olmas› gerekti¤ini anlat›n›z. Kelimeleri yutmamalar›, yuvarlamamalar› gerekti¤ini vurgulay›n›z. Cümlelerinin yanl›fl anlafl›lmamas› için anlamca kesin olmas› gerekti¤ini de söyleyiniz (K.1.7). Ö¤rencilere, konuflurken gereksiz tekrarlar›n konuflmaya gösterilen ilgiyi azaltaca¤›n› ve dinleyicilerin s›k›lmas›na neden olaca¤›n› anlat›n›z. Konuflmalar›n›n etkili olabilmesi için “fley”, “falan”, “yani” gibi kelimelerin tekrar›ndan kaç›nmalar› gerekti¤ini vurgulay›n›z (K.1.12).

Ö¤rencileri konuflurken nefeslerini ayarlamalar› konusunda uyar›n›z. ‹flitilebilir bir sesle konuflmalar›; kula¤› t›rmalay›c›, keskin sesler kullanmamalar› gerekti¤ini anlat›n›z (K.2.1, K.2.2). 2. SÖZLÜ ANLATIM

Serbest konuflma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤-

rencilerin belirledikleri sunum biçimi do¤rultusunda duygu ve düflüncelerini aktarmalar›n› sa¤lay›n›z. Bilgisayar sunumunu tercih eden ö¤rencilerden konular›yla ilgili aç›klamalar yaparak, sözlü sunum yapan ö¤rencilerden etkili konuflarak, canland›rmay› seçen ö¤rencilerden de vücut dilini do¤ru kullanarak konuflmalar›n› isteyiniz.

Ö¤rencilere sunumlar›n› yapt›r›n›z. Dinleyici ö¤rencilerin sunumunu tamamlayan arkadafllar›na konuyla ilgili anlayamad›klar›n› sormalar›na imkân tan›y›n›z. 3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilerden “Seçti¤iniz sunum biçimi konunuza uygun muydu? Sizce bu sunum fleklinin konuflman›z›n etkileyicili¤ine nas›l bir katk›s› oldu? Ayn› konuda bir kez daha konuflacak olsayd›n›z hangi sunum biçimini tercih ederdiniz? Neden?” sorular›n› sorup yapt›klar› sunumu de¤erlendirmelerini isteyiniz (K.4.3). 4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilerin sunum çal›flmas›ndan sonraki sorular›ndan hareketle soru sorman›n öneminden söz ediniz. Konuflmac›ya soru sorman›n anlafl›lmayan konular›n aç›kl›¤a kavuflturulmas›na, dinleyicinin zihnindeki soru iflaretlerinin kald›r›lmas›na, merak›n giderilmesine katk› sa¤layaca¤›n› vurgulay›n›z (K.5.2).

Ö¤rencilere, araflt›rma sonuçlar›n› aktaracaklar› konuflmalar›nda konuyu desteklemeye yarayan resim, foto¤raf, CD vb. görsel ve iflitsel araçlar› kullanmalar›n› söyleyiniz. Bunun anlatt›klar› konunun ilgi çekici olms›n› sa¤layaca¤›n› belirtiniz (K.3.7).

Ö¤rencilere “serbest konuflma” yöntemiyle konuflacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12).


Ö¤rencilere “Uzayla ilgili film izlediniz mi, kitap okudunuz mu?” sorusunu sorunuz. Bunlarda neler anlat›ld›¤›n› aktarmalar›n› isteyerek yazma çal›flmalar›na zihinsel haz›rl›k yapt›r›n›z.


109

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

Afla¤›daki konular› tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilerden istedikleri birini yazma konusu olarak seçmelerini isteyiniz.

• Uzayda yaflam oldu¤unu düflünerek bir hikâye ya da masal yaz›n›z. • Pek çok bilim kurgu filminde uzayl›lar›n

Ö¤rencilere “yarat›c› yazma” yöntemini kullanarak yazacaklar›n› söyleyiniz (Y.2.12). Yarat›c› yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerin seçtikleri konuda yazarken benzetmelerden, mizah ögelerinden, birikimlerinden yola ç›karak yazmalar›n› sa¤lay›n›z.

dünyay› istila edecekleri, bunun da “Y›ld›z Savafllar›”na neden olaca¤› anlat›l›r. Siz (varsa) uzayl›larla dünyal›lar›n nas›l bir iliflki kuraca¤›na inan›yorsunuz?”

Türkçenin kurallar›na uygun cümleler kurmalar› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z. Ö¤rencilere, yaz›lar›nda kapal› ifadeler kullanmamalar› gerekti¤ini anlat›n›z (Y.1.5).

Ö¤rencilere kelime tekrar›n›n cümlenin

2. YAZILI ANLATIM

Ö¤rencilere seçtikleri konuya uygun yaz›lar haz›rlamalar› için yeterli süreyi veriniz. Birinci konuyu seçen ö¤rencilerden yer, zaman, kahramanlar gibi olay yaz›lar›nda yer alan unsurlar› kullanmalar›n›; ikinci konuyu seçenlerden de konuyla ilgili kiflisel görüfllerini ifade etmelerini isteyiniz (Y.3.1, Y.3.2).

anlam›n› bozdu¤unu, yaz›lar›nda bundan kaç›nmalar› gerekti¤ini anlat›n›z. Kelime fazlal›¤› gibi


eksikli¤inin de anlam› bozaca¤›n›, yazarken cümlenin anlam›na en uygun kelimeyi seçmeleri gerekti¤ini belirtiniz (Y.1.10).

Ö¤rencilerden yazarken noktalama iflaretlerini do¤ru ve yerinde kullanmalar›n›, yaz›m kurallar›na uymalar›n› isteyiniz (Y.1.11).

Ö¤rencilere, yazacaklar›n› taslak hâline getirmelerinin gereklili¤ini anlat›n›z. Güzel yazmak için plan yapman›n önemini vurgulay›n›z. Konuyla ilgili olarak yaz›lacaklar›n önceden tasarlan›p önemine göre s›raya konulmas›na plan denildi¤ini söyleyiniz. Günlük yaflant›m›zda da yapt›¤›m›z her iflin bir plana dayand›¤›n› anlat›n›z (Y.2.2).

Ö¤rencilerden yaz›lar›nda ulaflmak istedikleri ana fikri belirlemelerini, bunu da yard›mc› fikirlerle desteklemelerini isteyiniz (Y.2.3, Y.2.4).

Ö¤rencilere yaz›lar›n› bitirdikten sonra resimlemelerini söyleyiniz. Yapt›klar› resimlerle

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorup yazd›klar›n› de¤erlendirmelerine imkân sa¤lay›n›z (Y.4.3).

Yaz›n›zda yaz›m yanl›fl› var m›d›r? Hangi kelimelerin yaz›m› yanl›flt›r? Noktalama eksikli¤i veya yanl›fll›¤› yapt›n›z m›? Noktalama iflaretlerinden hangilerini kullanmakta güçlük çektiniz? 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilerden yaz›lar›nda “atmosfer, yer çekimi, uzay, roket, uzay arac›, rota, yörünge, galaksi” kelime ve kelime gruplar›n› kullanmalar›n› sa¤layarak kelime da¤arc›klar›n› zenginlefltirmelerine yard›mc› olunuz (Y.5.2). 5. YAZIM VE NOKTALAMA

metni nas›l destekleyebileceklerini ders kitab›ndan yararlanarak örnekleyiniz. Resmin metnin içinde nerelere yerlefltirilebilece¤i konusunda fikir sahibi olmalar›n› sa¤lay›n›z (Y.2.7).

Metinde geçen “Atmosfer, Dünya’y› çevreleyen gaz ve toz tabakas›d›r.” cümlesini tahtaya yaz›n›z. Cümledeki büyük harflerin kullan›l›fl


110

UZAY DENEN O YER amac›n› ö¤rencilere sorunuz. Cümlelerin büyük

Toplant› sürüyordu.

harfle bafllad›¤›n›, gezegen adlar› ve dünya, gü-

Baflkan toplant›y› sürdürüyordu. (‹fl bir bafl-

nefl, ay kelimelerinin co¤rafya ve gök bilimi terimi olarak kullan›ld›¤›nda büyük harfle yaz›ld›¤›n› örnekleyiniz. Bu kelimelere gelen çekim eklerinin de kesme iflareti ile ayr›larak yaz›ld›¤›n› kavrat›n›z.

Ö¤rencilere metnin ilk cümlesinde soru anlam›n›n hangi ekle sa¤land›¤›n› sorunuz ve soru ekinin yaz›m›na dikkatlerini çekiniz. Ö¤rencilerden tahtaya soru cümleleri yazmalar›n› isteyiniz.

kas› taraf›ndan yap›lmaktad›r.) Firma, yeni arabalar›n› denedi. Firman›n yeni arabalar› denendi. (‹fli yapan belli de¤ildir.) Sporcu rekora yaklaflt›. Rekora yaklafl›ld›. (‹fli yapan belli de¤ildir.)

Ö¤rencilerin yazd›klar› cümlelerdeki soru edat› “mi”yi kullanma becerilerini izleyiniz. “Mi” soru

Tebeflir elimden f›rlad›.

edat›na getirilen eklerin yaz›m›n› kavratarak soru

Elindeki tebefliri f›rlatt›. (Yap›lan ifl, bir baflka-

iflaretinin kullan›m›yla ilgili bilgilerini pekifltiriniz (Y.6.1, Y.6.2). Ö¤rencilerinizi Yaz›l› Anlat›m› De¤erlendirme

Formu’yla de¤erlendiriniz.

s›n› etkilemifltir.)

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak fiil kök ya

da gövdelerinden fiil türetmelerini isteyiniz. Ayn› fiile farkl› ekler getirilebilece¤ini kavrat›n›z (

D‹L B‹LG‹S‹

10, 11. etkinlik).

Tahtaya afla¤›daki fiilleri yaz›n›z. Ö¤rencilerden bunlar›n anlamlar›n› söylemelerini isteyiniz. Daha sonra kutucuklardaki kelimeleri bunlar›n karfl›s›na yazarak iki fiil aras›nda nas›l bir an-

DO⁄A VE EVREN

10.

lam fark› oldu¤unu ö¤rencilere buldurunuz. Kutu-

– – – – – – – – – –

cuklardaki kelimelerin –dir, –n, –l, –t yap›m eklerini ald›¤›n› ve fiil göreviyle kullan›ld›¤›n› hissettiriniz. 11. K‹ NL‹K ET

sür–

⎯→

Listede verilen ekleri fiillere getirerek yeni fiiller oluflturunuz.

K‹ NL‹K ET

bul

l fl n dir ir i t a imse p

–

aç

–

gör –

bil

–

pifl

–

sür

–

gül

–

yürü –

t›k

–

ser

Çiçeklerin ortas›ndaki fiile yapraklardaki ekleri getirip buldu¤unuz kelimeleri altlar›na yaz›n›z.

sürdür– –fl

dene–

⎯→

–

denen–

⎯→

yaklafl›l–

f›rla–

⎯→

f›rlat–

–›

–t

toplafl– toplan– toplat–

–n

–fl

kaz›l– kaz›– kazd›r– kaz›t–

bak – – dir

–l

Yukar›daki fiillerin kullan›ld›¤› cümleleri

bak›fl– bak›n– bak›l– bakt›r–

tahtaya yazarak fiillerin yap›m eki ald›¤›nda ka-


zand›¤› anlamlar› örnekleyiniz.

70


111

–l kaz –

topla – –n

yaklafl–

–t

– dir

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

Ö¤rencilerden boflluklar› tamamlamala-

r›n› isteyerek fiilden fiil yap›m eklerinin cümleye kazand›rd›¤› anlam› kavrat›n›z (

12. etkinlik).

Etkinli¤i yapt›r›p ö¤rencilerin fiilden fi-

il yap›m eki alan kelimeleri ay›rt etmelerini sa¤lay›n›z. Ö¤rencilerin türemifl fiilleri cümlede kullanmalar›n› isteyerek bu konudaki bilgilerini pekifltiriniz (


UZAY DENEN N O YER

12. K‹ NL‹K ET

Noktal› yerlere uygun ekler getirerek cümleleri tamamlay›n›z.

a Bakanl›k, okulumuza yeni müdür at....d›. ›l Tahta sand›k k›r›larak sobada yak.....d›. n Bütün ev bafltan afla¤› temizle.....di. d›r Baflvuru listesine ad›n› yaz.......d›. in Bütün gün tek bafl›na sokaklarda gez.....di. ufl Korkan kufllar havaya uç.....tu. t Gömleklerini y›ka........t›, ütüle.......ti. t ›r Televizyon seyredeyim derken sütü tafl........d›.

13. K‹ NL‹K ET

Tablodaki kelimeleri ald›klar› eklere göre s›n›flay›n›z.

yaz›m

süpürge

yaz›fl

çekim

ça¤›rt

okul

atlat

utangaç

söndür

uçur

oynat

tepin

bak›c›

durak

göçür

kaç›n

bilgi

gülüfl

seçenek

basamak

saç›l

Fiilden n Fiill Yap›m m Ekii Alan Kelimeler

uçur– ça¤›rt– yaz›fl– tepin– gülüfl– atlat–

Fiilden n ‹sim m Yap›m m Ekii Alan Kelimeler

kaç›n– oynat– söndür– göçür– saç›l–

yaz›m– bak›c›– süpürge– durak– basamak–

çekim– seçenek utangaç– bilgi– okul–

b)) Kutucuklardan birer kelime seçip cümlelerde kullan›n›z. 1. 2. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

71


112

Not

B‹R ARININ GÜNLÜ⁄Ü

3. TEMA (2. MET‹N) Metnin Ad›: B‹R ARININ GÜNLÜ⁄Ü Metnin Yazar›: Ümit fi‹MfiEK Süre: 7 ders saati

Alt Tema: Canl›lar Metnin Türü: Günlük


K O N U fi M A

O K U M A 1.


1.


O.1.3.


K.1.3.

Bulundu¤u ortama uygun bir konuflma tu-

O.1.5.


2.


tumu gelifltirir. K.1.10. Konuflmas›nda sebep–sonuç iliflkileri ku-

me O.2.1.

rar.


2.



K.2.7.

Sözleriyle jest ve mimiklerinin uyumuna

O.2.3.


O.2.4.


K.2.9.


O.2.6.

Anlat›m›n kimin taraf›ndan yap›ld›¤›n› belir-

3.


ler.

K.3.5.


O.2.8.

dikkat eder.

Metindeki sebep–sonuç iliflkilerini fark eder.

lifltirme yollar›n› kullan›r. K.3.10. Konuflmas›nda dikkati da¤›tacak ayr›nt›-

O.2.12. Okuduklar›n› kendi cümleleriyle, kronolojik s›ra ve mant›k ak›fl› içinde özetler. O.2.15. Metnin türüyle ilgili özellikleri kavrar. O.2.27. Okuduklar›n› kendi hayat› ve günlük hayat-

lara girmekten kaç›n›r. K.3.12. Konuflma yöntem ve tekniklerini kullan›r. 4.


K.4.4.

Konuflmas›n› sesini ve beden dilini kul-

la karfl›laflt›r›r. O.2.30. Okudu¤u metne farkl› bafll›klar bulur. 3.

lanma yönünden de¤erlendirir. 5.




dirir. 4.


O.4.1.


5.


O.5.3.

Süreli yay›nlar› takip eder.



Y A Z M A 1.


Y.1.4.

Standart Türkçeyle yazar.

Y.1.5.



113

3. TEMA Y.1.7.

DO⁄A VE EVREN



Planl› Yazma

Y.2.2.


Y.2.6.


Y.2.8.




Y.3.2.


4.


Y.4.3.


5.


Y.5.5.

Günlük tutar.

Y.5.9.


6.


Y.6.1.


Y.6.2.




D.B.1.5. Yap›m eklerinin ifllevlerini ve kelimeye kazand›rd›¤› anlam özelliklerini kavrar.


114

Not


O K U M A

B‹R R ARININ N GÜNLÜ⁄Ü

1. HAZIRLIK “Bin işçi, bir başçı.” Türk atasözü

“Tembellik, dünyada en büyük israftır.” Jeremy Taylor (Ceremi Teylır)

B‹R ARININ GÜNLÜ⁄Ü (. . .) 6 Haziran Bizim kovanda her gün binlerce ar› do¤ar, binlercesi ölür. Giden gider, yerine yenisi gelir. Ama kimsenin eksikli¤i fark edilmez. Kovan›m›z›n h›zl› ve düzenli iflleyiflinde en küçük bir aksama olmaz. Çünkü sistem son derece sa¤lam kurulmufltur. Ancak aram›zda biri var ki onun yoklu¤unu

düflünmek

imkâns›zd›r.

Aram›zdan bir gün eksik olsa toplumumuzda dirlik düzenlik kalmaz, sosyal düzenimiz alt üst olur. Bu, hepimizin ar› kovan› düflünülemez.

Ö¤rencilere bir ar›n›n yaflam›yla ilgili araflt›rma yapt›r›n›z. Ö¤rencilere “Sizce do¤ada kaç çeflit ar› vard›r?” sorusunu sorunuz ve bu konuda bir araflt›rma yapmalar›n›, araflt›rma yaparken bulduklar› resimleri ya da foto¤raflar› s›n›fa getirmelerini söyleyiniz. di¤i do¤a resimlerini, ar› foto¤raflar›n› ve ilgili yaz›lar› s›n›fta uygun bir yere asmalar›n› isteyiniz. Siz de ö¤rencilere böcekler ile ilgili, hatta e¤er edinebilirseniz ar›lar›n yaflam› ile ilgili bir belgesel izlettiriniz.

Kraliçemiz bizden biraz daha büyükçedir. Bizim yapt›¤›m›z iflleri yapamaz. Mesela bal toplayamaz, petek yapamaz, t›rt›l besleyemez, yavru ar›lara bakamaz. Hatta kendi kendisini dahi besleyemez. Onu k›zlar› besler. Özel salg› bezleriyle haz›rlad›klar› kraliyet peltesinden t›pk› genç t›rt›llara yedirdikleri gibi kraliçemize de yedirirler. Bizim yapt›¤›m›z iflleri gerçeklefltirmeye yarayan organlar kraliçenin vücudunda faal durumda de¤ilF DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

59

DO⁄A VE EVREN

1.

c›l›k yap›lan yerlere, ar› kovanlar›na, ar› peteklerine ait resim ve foto¤raflar getirmelerini isteyiniz.

Metni okumadan önce ö¤rencilerin getir-

annesi olan kraliçemizdir. Kraliçesiz bir

K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilerden ar›c›l›k yapan insanlara, ar›-

“Ar› gibi çal›flmak” ifadesinden ne anlad›¤›n›z› bir örnek vererek aç›klay›n›z.

Bulundu¤unuz yere göre ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorarak onlar›n ar›lar hakk›ndaki bilgilerini ortaya koymalar›n› sa¤lay›n›z.

Çevrenizde ar›c›l›k yapan insanlar var m›d›r? Bunlar nas›l çal›fl›yorlar, üretilen bal› nas›l pazarl›yorlar? Hiç ar› kovan› gördünüz mü? Kovanda neler ilginizi çekti? “Ar› sokmas›” deyince ne anl›yorsunuz? Ar› sokmas› niçin tehlikelidir?

“Ar› gibi çal›flmak” ifadesi hangi durumlarda kullan›l›r?” sorusunu sorup ders kitaplar›nda bulunan özdeyiflle iliflkilendirmelerini ve bir örnekle aç›klamalar›n› isteyiniz ( 1. etkinlik). 2. K‹ NL‹K ET

“Bin iflçi, bir baflç›.” atasözü ile ar› kovanlar› aras›nda nas›l bir iliflki kurulabilir? Yaz›n›z.

“Bin iflçi, bir baflç›.” atasözüyle ar› kovanlar› aras›nda nas›l bir iliflki kurulabilece¤ini, yapt›klar› araflt›rma sonuçlar›ndan da yararlanarak aç›klamalar›n› isteyiniz ( 2. etkinlik). 2. OKUDU⁄UNU ANLAMA

Ö¤rencilere metni “iflaretleyerek okuma” yöntemini uygulatarak okutunuz (O.1.5). TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

72


115

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

‹flaretleyerek okuma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden metindeki anahtar kelimeleri renkli kalemlerle belirlemelerini, önemli gördükleri yerleri de alt›n› çizerek iflaretlemelerini isteyiniz. Metin okunduktan sonra alt›n› çizdikleri bölümlerden anlaml› bir metin oluflturacaklar›n› söyleyiniz.

DO⁄A VE EVREN

dir. Ama kraliçemiz saltanat sürmek yahut sa¤a sola emirler ya¤d›r›p bize ne yapaca¤›m›z› ö¤retmek için de yarat›lmam›flt›r. Toplumumuzdaki düzeni çok daha de¤iflik yollardan sa¤lar. Kraliçenin bafll›ca ifli yumurtlamakt›r. Bunu da çok h›zl› ve verimli bir flekilde yapmas› gerekir. Çünkü iflçi ar›lar›n ömrü çok k›sad›r. Özellikle yaz mevsimi gibi ifllerin yo¤un oldu¤u zamanlarda çok h›zl› yumurtlamal›d›r ki kovan›n nüfusunda bir eksilme olmas›n. Bunun için günde 1500, hatta 2000 yumurta yapmas› gerekti¤i zamanlar olur. Bu kadar yumurtan›n a¤›rl›¤›, kraliçemizin kendi a¤›rl›¤›ndan

Ö¤rencilere metni önce sessiz okutunuz.

bile fazlad›r. Onu özenle beslememizin sebebini flimdi herhâlde daha iyi anl›yorsunuzdur.

Okuma yöntemine uygun çal›flmalar› yapt›r›n›z. Okumalar›n› Okuma Becerisi Gözlem Formu’ yla de¤erlendiriniz.

Kraliçemizin bak›m›ndan temizli¤ine kadar her fleyiyle meflgul oluruz. Biz, onun etraf›nda toplan›p kendisine kraliyet peltesini ikram ederken o da bize, kendi salg›lad›¤› özel ilaçtan tatt›r›r. Biz bu ilac› a¤›zdan a¤›za dolaflt›r›r, kovandaki bütün ar›lar›n bundan nasibini almas›n› sa¤lar›z. ‹flte, toplumumuzdaki düzenin s›rr› bu ilaçta gizlidir. Kraliçenin ikram etti¤i ilac›n ta-

Metnin sesli okuma çal›flmalar›na geç-

d›lmas›na bir nevi nüfus kontrolü de diyebilirsiniz. Çünkü bu ilac› alma-

meden önce ö¤rencileri kelimeleri do¤ru telaffuz etmeleri konusunda uyar›n›z (O.1.3).

d›¤›m›z gün hepimiz birden yumurt-

Daha sonra metni iki bölüme ay›rarak

ar›lar›n ise kraliçeyi döllemekten

lamaya bafllar›z. Fakat bu yumurtalar döllenmemifl oldu¤u için onlardan sadece erkek ar›lar ç›kar. Erkek baflka iflleri yoktur. Bunlardan ko-

(kronolojik s›ra do¤rultusunda) iki ayr› ö¤renciye sesli okutunuz. Dinleyici ö¤rencilerden yanl›fl telaffuz edilen kelimeleri belirlemelerini isteyiniz. Okuma bittikten sonra bunlar›n do¤ru söyleniflleriyle ilgili çal›flmalar yapt›r›n›z.

van›m›zda çok az say›da bulunur ve

Ö¤rencilere, okurken iflaretledikleri cüm-

milyon çocuk meydana getirebilir.

aram›zda misafir gibi dolafl›rlar. Allah etmesin, bir kovanda difli ar›lar azal›p erkek ar›lar ço¤almaya bafllad›¤› takdirde o kovan›n ifli bitik demektir. Onun için nüfus kontrolü bizim toplumumuzda hayati önem tafl›r. Zaten kraliçe, yumurtlama iflinin alt›ndan tek bafl›na kalkabilecek kapasiteye sahiptir. Ömrü boyunca bir Bu yüzden, ömrü bizimkinden çok daha uzundur. Biz alt› haftada vademizi doldururken o bir y›l, hatta birkaç y›l yaflayabilir.

leleri kendi ifadeleri ile birlefltirerek anlaml› bir metin oluflturmalar›n› ve bu metni defterlerine yazmalar›n› söyleyiniz.

Metinde ilk kez karfl›laflt›klar› “kovan, aksama, dirlik, sosyal düzen, t›rt›l, pelte, salg› bezi, faal, saltanat, bal mumu, k›vam, aln›n› kar›fllamak, enerji, tasarruf, depo” kelimelerini çal›flma kitab›ndaki tabloya alfabetik s›raya göre yazd›r›n›z, daha sonra ö¤rencilerin kelimenin anlam›n› tahmin ederek efllefltirmelerini sa¤lay›n›z ( 3. etkinlik). Ö¤rencilerin tahminlerinin do¤ru olup olmad›¤›n› sözlü¤e bakarak kontrol etmelerini isteyiniz. Ö¤rencilere en az iki kelimeden kurulan, konuflmada ve yaz›da anlat›m gücünü art›ran, kimi kelimeleri anlam de¤iflmesine u¤rayan kal›plaflm›fl söz öbeklerine deyim ad› verildi¤ini söyleyiniz. Anlamlar›n› tahmin ettikleri kelimeler aras›nda bu tan›ma uyan bir kelime grubunun olup olmad›¤›n› sorunuz. Ö¤rencilerin “aln›n› kar›fllamak” deyimini bulmalar›n› sa¤lay›n›z. Bu deyimin zor bir ifli yapacak olan›n gücünü küçümsemek anlam›na geldi¤ini, al›n ve kar›fllamak kelimelerinin tamamen kendi anlamlar›n›n d›fl›nda kullan›ld›¤›n›, yani mecaz anlaml› oldu¤unu ö¤rencilere fark ettiriniz (O.2.1). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

116


60


3.

"Kovan, aksama, dirlik, t›rt›l, salg› bezi, bal mumu, k›vam, aln›n› kar›fllamak, enerji, de-

K‹ NL‹K ET

po" kelimelerini afla¤›daki tabloya alfabetik olarak s›ralay›n›z sonra da anlam›n› tahmin ederek efllefltiriniz.

KEL‹MELER

ANLAMI

1

aksama

a

Ar›lara bar›nak olarak yap›lan sepet veya sand›k.

2

aln›n› kar›fllamak

b

Gere¤i gibi yürümeme ifllememe, geri kalma.

3

bal mumu

c

Yaflay›fl, varl›k, geçim, huzur ve uyuflma.

4

depo

ç

Kelebek kurtçu¤unun yumurtadan ç›kt›ktan sonra krizalit (baflkalaflma) oluncaya kadarki durumu.

5

birlik

d

Kendine özgü bir madde yapan ve salg›layan canl› hücre grubu ya da dokusu.

6

enerji

e

Ar›lar›n peteklerini yapmak için kar›n halkalar› aras›ndan salg›lad›klar› yumuflak ve sar›ms› madde.

7

k›vam

f

Koyuluk, koyuluk derecesi. Bir fleyin en uygun zaman› veya durumu.

8

kovan

g

Zor bir ifli yapacak olan›n gücünü küçümsemek.

9

sarg› bezi

h

Maddede var olan ›s›, ›fl›k biçiminde ortaya ç›kan güç.

10

t›rt›l

›

Korunmak, saklanmak veya gerekti¤inde kullan›lmak için bir fleyin konuldu¤u yer.

Anlam›n› tahmin ederek efllefltiriniz. 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

b

g

e

›

c

h

f

a

d

ç


73



(.. . .) 9 Haziran Vücudumda bir fabrika daha bugün hizmete girdi. Karn›m›n alt ve arka taraf›nda, birbiri üzerine binecek flekilde dizilmifl dört tabakadan meydana gelen bu fabrika, balmumu üretiyor. Buradan ç›kan balmumunu, orta ayaklar›mdaki özel çubuklarla topluyor, a¤z›ma al›yor, çi¤neyerek petek yapmak için gereken k›vama sokuyorum. Dilimin iki yan›ndaki çenelerim, ayaklar›mdaki balmumunu toplamaya yar›yor. ‹lk ifl olarak çok az bir ifli kalm›fl bir pete¤i tamamlad›m. T›pk› içinde büyüdü¤üm hücre gibi pürüzsüz, alt›gen bir petek oldu. K›l kadar hata bulan›n aln›n› kar›fllar›m! Hata bulmak bir yana petek için daha üstün ve verimli bir flekil dahi düflünemezsiniz. Peteklerimiz, en az balmumuyla, en çok bal› depo edecek flekilde düzenlenir ki bunun için en uygun flekil alt›gendir. Bu sayede yar›m kilo balmumundan otuz befl bin petek yapar ve içinde on kilo bal saklar›z. Yar›m kilo balmumu için ise 3,5 kilo bala ihtiyaç vard›r. E¤er peteklerimiz için baflka bir flekil takdir edilmifl olsayd› mutlaka bundan çok daha fazla bal›, petek yap›m›nda kullanmak zorunda kalacakt›k. Alt›gen, ayn› zamanda d›flar›dan zorlamaya en dayan›kl› flekildir. Kal›nl›¤› bir milimetrenin üçte birini geçmeyen bu duvarlar, kendi a¤›rl›¤›n›n otuz mislini tafl›yabilir. Petekleri, ihtiyaca göre de¤iflik konumlarda ve de¤iflik flekillerde yap›yoruz. Mesela biz içfli ar›lar›n içinde geliflti¤i petekler, düfley bir tabaka teflkil edecek flekilde yap›l›r ve pupalar bunlar›n içinde yatay durumda yatar. Kraliçe adaylar›n› bar›nd›ran petekler ise yüzeyleri yere paralel gelecek flekilde yap›l›r ve yukar›dan de¤il, afla¤›dan aç›l›r. Kraliçe adaylar› bunlar›n içinde düfley vaziyette geliflmelerini tamamlarlar. Bütün bunlar› ayarlarken de yer çekimini referans olarak al›r ve son derece hassas flekilde planlanm›fl çekim organlar›m›z›n ölçümlerine güveniriz. Küçük petekler iflçi ar› yetifltirmekte, bal ve çiçek tozu (polen) toplamada ifle yarar. Erkek ar›lar ise biraz daha büyük peteklerde geliflirler. Kraliçemiz yumurtlarken daima bunlar› dikkate al›r. Biz de petekleri gelifligüzel kullanmay›z. Petekler de¤iflik ifllerde kullan›ld›¤› için bölge bölge ayr›lm›flt›r. Alt k›s›mlardaki petekler, yumurta ve t›rt›llara aittir. Çiçek tozlar› da bunlar›n çevresindeki peteklerde saklan›r. T›rt›llar›n besini olan ar› ekme¤ini haz›rlarken çiçek tozlar›n›n el alt›nda bulunmas›nda enerji ve zaman tasarrufu bak›m›ndan fayda vard›r. Ballar› ise genellikle en yukar›daki peteklerde depo ederiz. Bir petek tamamen dolunca üzerini balmumuyla iyice kapat›r›z. Ümitt fi‹MfiEK


61

Ö¤rencilere metinde geçen di¤er deyimlerin anlamlar›n› etkinlikten yararlanarak buldurunuz ( 4. etkinlik). Ö¤rencilere “a¤›zdan a¤›za dolaflmak” kelime grubunun geçti¤i bölümü bularak okutunuz, anlam›n›n ne oldu¤unu sorunuz. Kelime gruplar›n›n kendi anlamlar›nda kullan›ld›¤›nda deyim olmayaca¤›n› fark ettiriniz. Ö¤rencilere metnin konusunu belirlemelerini söyleyiniz. Ö¤rencilere bu metinden ne anlad›klar›n›, kendilerine göre nas›l bir sonuç ç›kard›klar›n› sorunuz. Al›nan cevaplar› tahtaya yaz›n›z. Bunlar›n içinden metnin konusunu ve ana fikrini ifade eden cümleleri seçmelerini isteyiniz (O.2.3, O.2.4). Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinde anlat›m kim taraf›ndan yap›lmaktad›r?” sorusunu sorunuz ve anlat›m›n kovanda çal›flan bir iflçi ar› taraf›ndan yap›ld›¤›n› fark ettiriniz (O.2.6). Ö¤rencilerin metindeki olaylar aras›ndaki ba¤lant›lar› fark edebilmeleri için onlara “Petekler de¤iflik ifllerde kullan›ld›¤› için bölge bölge ayr›lm›flt›r.” cümlesinde “Peteklerin farkl› bölgelere ayr›lmas›n›n nedeni nas›l aç›klanm›flt›r?” sorusunu yöneltiniz ( 5. etkinlik) (O.2.8).

DO⁄A VE EVREN

4. K‹ NL‹K ET


c)) Metinde geçen ve anlamlar›n› yazd›¤›n›z afla¤›daki deyimleri birer cümlede kullan›-

a)) Afla¤›da verilen deyimler ile anlamlar›n› aç›klayan cümleleri efllefltiriniz.

n›z.

En zor matematik problemlerini bile çözmüfl.

dirlik düzenlik:

ifli bitmek alt üst olmak:

Dilerim ki evinizi satmak zorunda kalmazs›n›z. ifle yaramak

aln›n› kar›fllamak: Bu s›nav› kazanamazsam art›k memur olamayaca¤›m. Allah etmesin!:

alt›ndan kalkmak Eski kumafllardan bir yatak örtüsü yap›labilece¤ini düflündü.

5.

Allah etmesin!

K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki boflluklara oklarda verilen cümleleri sebep-sonuç bildirecek biçimde ay›rarak yaz›n›z.

Sporcunun doping yapt›¤›n› herkes duydu. SEBEP:

Sistem son derece sa¤lam kurulmufltur.

Kovan›m›z›n h›zl› ve düzenli iflleyiflinde en küçük bir aksama

b)) Metinde geçen afla¤›daki deyimlerin anlamlar›n› bulunuz.

olmaz. Çünkü sistem son derece

SONUÇ:

Kovan›m›z›n h›zl› ve düzenli iflleyiflinde en küçük bir aksama olmaz.

sa¤lam kurulmufltur. dirlik düzenlik:

SEBEP: ‹flçi ar›lar›n öm rü çok k›sad›r.

Çok h›zl› ve düzenli bir flekilde yumurtlamas› gerekir. Çünkü iflçi ar›lar›n ömrü çok k›sad›r.

alt üst olmak:

SONUÇ: Çok h›zl› ve düzen li bir flekilde yumurtlama s› gerekir.

aln›n› kar›fllamak: SEBEP: Peteklerin de¤iflik ifllerde kullan›lmas›

Petekler de¤iflik ifllerde kullan›ld›¤› için böyle bölge bölge ayr›lm›flt›r.

Allah etmesin!:

SONUÇ:

Bölge bölge ayr›l -

mas› TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF


74

75


117

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

Ö¤rencilerin metindeki düflünceler

Bunu da çok h›zl› ve verimli bir flekilde

aras›nda mant›k ba¤lant›s› bulundu¤unu kavramalar› için kar›fl›k verilen cümleleri s›raya koymalar›n› isteyiniz ( 6. etkinlik) (O.2.12).

yerine getirmesi gerekir.” cümlesindeki alt› çizili

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinde baz› tarihler verilmifltir. Sizce bunun nedeni nedir?” sorusunu sorunuz. Metinde anlat›m›n günlük biçiminde düzenlendi¤ini buldurunuz. Ö¤rencilere günlük (günce) türü hakk›nda bilgi veriniz (O.2.15).

karfl›t anlaml›l›k iliflkisini kavrat›n›z.

kelimeler ile hangi kelimeler aras›nda benzer bir iliflkinin kurulabilece¤ini ö¤rencilere buldurunuz;

Ö¤rencilerden metinde geçen “git–, yok, gir–, fayda, kapat–, alt, arka, yatay” kelimelerinin karfl›t anlaml›lar›n› söylemelerini isteyiniz. 5. OKUMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilerden afla¤›daki sorular› cevaplamalar›n› isteyerek okuduklar› metin ile kendi hayatlar›n› ve günlük hayat› karfl›laflt›rma becerilerinin geliflmesine yard›mc› olunuz (O.2.27).

Bir ar›y› gözlemlediniz mi? Gözlemleriniz ile metin aras›nda nas›l bir iliflki kurdunuz?

Siz de bir ar› gibi görev ve sorumluluklar›n›z› yerine getirmek için nas›l çal›fl›yorsunuz?

Siz yapt›¤›n›z ifllerde bir düzeni nas›l sa¤-

Afla¤›daki konular› tahtaya yazarak ö¤rencilerden bunlarla ilgili araflt›rma yapmalar›n› isteyiniz. Araflt›rmalar›nda bilim ve teknikle ilgili dergilerden yararlanmalar›n› söyleyiniz (O.5.3).

“Bal›n besin de¤eri hakk›nda bilgi toplay›n›z. Ar›c›lar neden özel k›yafet giymek zorundad›rlar? Bu k›yafetler hangi özellikleri tafl›mal›d›r?”

l›yorsunuz?

Ö¤rencilere, “Bu metne daha farkl› bir bafll›k bulabilir misiniz?” sorusunu yöneltiniz. Bafll›k önerilerini tahtaya yaz›n›z. ‹çlerinden konuya en uygun olan bafll›¤› belirlemelerini isteyiniz (O.2.30).

DO⁄A VE EVREN

6. 7 3 2 4 1 6 5


Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinde bilim-

çizili kelimeler aras›nda nas›l bir anlam iliflkisi oldu¤unu ö¤rencilere buldurunuz (O.4.1).

“Bizim kovanda her gün binlerce ar› do¤ar,

Y›lda bir milyon yumurta üretir. Kraliçenin bafll›ca ifli yumurtlamakt›r. Kraliçe kendini besleyemez. Kraliçe ar› olmazsa sosyal düzen alt üst olur. Kraliçe de kendi salg›lad›¤› özel ilaçtan ar›lara verir. Ar›lar, kraliyet peltesini kraliçeye ikram eder.

Mant›k ak›fl› içerisinde s›ralad›¤›n›z yukar›daki metni kendi cümlelerinizle özetleyiniz.

7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki sorularla çengel bulmacay› çözünüz.

1

Soldan n sa¤a 1.. Para, banknot. 2.. Bal yapar. 3.. Belli yöntem, ilke veya yasalara göre kurulmufl olan durum, uyum, sistem. 4.. Asya’da bir da¤ ad›.

Yukar›dan n afla¤›ya 1.. Kral kar›s›. Krall›¤› yöneten kad›n. 2.. ‹dareli tüketme. 3.. Niflasta, fleker ve su kar›fl›m›n›n piflirilerek so¤utulmas›yla yap›lan bir tür tatl›.

K → 1

→ 3 D

‹

T

L

→ 2 A

‹

S

Z E

N

R

I

A

3

R

P

R → 4 U F

E R

A

L T E


76

118

2

A K

Ç Ü

binlercesi ölür.


R N

→

Afla¤›daki cümleyi tahtaya yaz›n›z. Alt›

Toplumumuzdaki düzenin s›rr› bu ilaçt›r.

→


lay›n›z.

→

sel bir konunun bir ar›n›n günlü¤ü gibi anlat›lmas›n›n nedeni ne olabilir? Bunun anlat›ma nas›l bir özellik katt›¤›n› düflünüyorsunuz?” sorusunu sorup dil ve anlat›m yönünden metni de¤erlendirmelerine yard›mc› olunuz (O.3.1).

Afla¤›daki cümlelere birer numara verip metinden yola ç›karak mant›k ak›fl› içinde s›ra-

K‹ NL‹K ET



Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinde kraliçe ar›n›n görevleri nelerdi?” sorusunu sorunuz. Metinle ilgili hat›rlatmalar yap›n›z.

“Evinizi bir kovana benzetirseniz kraliçe ar›n›n görevlerini kimin yapt›¤›n› düflünebilirsiniz? Sizin kovandaki düzen nas›l sa¤lanmaktad›r?” sorular›n› sorunuz ve okuduklar› metinle iliflkilendirmeler yapmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilere bu konuda konuflacaklar›n› söyleyiniz. Ö¤rencilere, konuflmalar›nda evleriyle ilgili bir konu anlatacaklar›n› hat›rlatarak kendilerine özel konular› aç›klamamalar›n› söyleyiniz (K.1.3).

Ö¤rencilerden konuflmalar›nda nedensonuç iliflkileri kurmalar›n› isteyiniz (K.1.10).

Ö¤rencilere afla¤›daki oyunu oynat›n›z. Jest ve mimiklerini kullanma ve göz temas› kurma becerilerini gelifltiriniz (K.2.7, K.2.9). Üzerinde hayvan isimleri bulunan kartlar haz›rlay›n›z. Ö¤rencilerden dörder kiflilik gruplar oluflturunuz. 1. gruptan bafllayarak kartlar› çekmelerini ve ismini çektikleri hayvan› ses ç›karmadan canland›rmalar›n› söyleyiniz. Tak›m arkadafllar›n›n da bunun hangi hayvan oldu¤unu tahmin etmelerini isteyiniz.

2. SÖZLÜ ANLATIM

Ö¤rencilere “Anneniz ile kraliçe ar› ara-

Güdümlü konuflma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden konu ile ilgili ak›llar›na gelen kelimeleri bir kâ¤›da yazmalar›n›, bunlar›n birbiriyle iliflkili olanlar›n› gruplamalar›n›, konuflmalar›nda bu kelimeleri kullanmalar›n› isteyiniz.

Ö¤rencilere konuflmalar›na haz›rlanmalar› için süre veriniz. Haz›rl›klar›n› bitiren ö¤rencilerden bafllayarak onlar› konuflturunuz. Ö¤rencilerin ar› kovan› ile evlerinin aras›ndaki benzerlikleri ve farkl›l›klar› kavray›p kavrayamad›klar›n› izleyiniz. 3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere “Konuflurken beden ve yüz hareketlerinizin konuflman›z› destekleyip desteklemedi¤i konusunda neler söyleyebilirsiniz?” sorusunu sorunuz. Onlar› bu konuda konuflturunuz (K.4.4). 4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilerden metinden ö¤rendikleri deyimleri ve “Bin iflçi, bir baflç›.” atasözünü konuflmalar›nda kullanmalar›n› isteyiniz (K.5.4).


Ö¤rencilere “Günlük tutman›n size ne gibi yararlar›n›n olaca¤›n› düflünüyorsunuz?” sorusunu sorunuz. Günlük üzerine ö¤rencilerin neler

s›nda ne gibi benzerlikler kurabilirsiniz?” sorusu-

düflündüklerini anlatt›r›n›z.

nu sorunuz. Ö¤rencilerin konuflmalar›nda bu ben-

Ö¤rencilere, yazma etkinliklerinde günlük yazacaklar›n› söyleyerek günlüklerinde standart Türkçeyle yazmalar›n›, kelime tekrarlar›ndan kaç›narak Türkçenin kurallar›na uygun cümleler kurmalar›n› ve noktalama iflaretlerini do¤ru ve yerinde kullanmalar›n› isteyiniz (Y.1.4, Y.1.5, Y.1.10, Y.1.11).

zerlikleri kullanmalar›n› isteyiniz (K.3.5).

Ö¤rencilere konuflurken konu üzerinde yo¤unlaflmalar›n› ve sordu¤unuz sorular›n cevaplar›n› içeren bir konuflma yapmalar›n› söyleyiniz (K.3.10).

Ö¤rencileri “güdümlü konuflma” yöntemiyle konuflturunuz (K.3.12).

Ö¤rencilere, bir gün içinde yaflad›klar›n› s›rayla anlatmalar›n› söyleyiniz. Anlatacaklar› olayTÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

119

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

lar›, duygu ve düflünceleri s›raya koyabilmeleri için plan yapmalar›na yard›mc› olunuz (Y.1.7, Y.2.2).

Ö¤rencilerin “Bir Ar›n›n Günlü¤ü” metnindeki kelimelerle ilgili bulmacay› çözmelerini, bulmacadaki kelimeleri yaz›lar›nda kullanmalar›n› isteyiniz ( 7. etkinlik) (Y.2.6).

labileceklerini belirtiniz. Günlüklerini de bir deftere yaz›p saklamalar›n›n kendilerine yararl› olaca¤›n› anlat›n›z (Y.5.9). Ö¤rencilerinize günlüklerini ürün dosyalar›nda saklamalar›n› söyleyiniz.

Ö¤rencilere, günlüklerine bafllarken uy-


gun ve etkili bir girifl yapmalar›n› söyleyiniz (Y.2.8).

Ö¤rencilere “bir metni kendi kelimeleriyle yeniden oluflturma” yöntemini kulland›rarak yaz›lar›n› yazd›r›n›z (Y.2.12). Bir metni kendi kelimeleriyle yeniden oluflturma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere, konuyu verdikten sonra okuduklar› metindeki bir günü esas alarak yaz›lar›n› oluflturmalar›n› söyleyiniz. 2. YAZILI ANLATIM

Ö¤rencilere metinde geçen say›lar›n hangileri oldu¤unu buldurup (1500, 2000, bir milyon, otuz befl bin, on, 3, 5, otuz vb.) bunlar›n yaz›m›na iliflkin afla¤›daki kurallar› kavrat›n›z (Y.6.1, Y.6.2). 1. Say›lar metin içinde yaz›yla yaz›l›r. Saat, para tutar› ile istatistiksel verilerde rakam kullan›l›r. 2. Birden fazla kelimeden oluflan say›lar ayr› yaz›l›r. 3. S›ra say›lar› yaz›yla ve rakamla gösterile-

Ö¤rencilere “Dün sizin için nas›l bir gündü?” sorusunu sorunuz. Bir önceki gün yaflad›klar›n› okuduklar› metinden yararlanarak günlük biçiminde yazmalar›n› isteyiniz (Y.3.2).

bilir. 4. Ülefltirme say›lar› rakamla de¤il yaz›yla belirtilir.

Ö¤rencilere, yaz›lar›n› oluflturmalar› için süre veriniz, süre bitti¤inde yaz›lar›n› okumalar›n› ve arkadafllar›yla paylaflmalar›n› söyleyiniz.


8.


K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki birinci resimlerin alt›na yap›lan ifli, ikinci resimlerin alt›na ise varl›¤›n ad›n› yaz›n›z. 1.. RES‹M

2.. RES‹M

kazmak

kazma

1.. RES‹M

2.. RES‹M

ifllemek

iflleme

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorarak yazd›klar›n› de¤erlendirmelerini isteyiniz (Y.4.3). Yaz›n›zda nerelerde noktalama eksikli¤i ve yaz›m yanl›fll›¤› yapt›n›z? Cümlelerinizde kelime tekrar› var m›? Yaz›n›zda yaz›m hatas› var m›? Hangi kelimenin yaz›m› yanl›flt›r? 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

9. K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilerden y›l sonuna kadar günlük tutmalar›n› isteyiniz. Günlüklerine her gün ya da kendilerince önemli olan günlerde yazabileceklerini belirtiniz (Y.5.5).

Ö¤rencilere, yazd›klar›n› konular›na göre s›n›fland›rarak saklamalar›n› söyleyiniz. Böylece kendilerine gerekli olan yaz›lar› k›sa zamanda buTÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

120

Afla¤›daki kelimelerin kök ve eklerini gösteriniz.

gizle

baflla–

temizle–

giz – le

bafl – la

temiz – le

a¤›rla

elle

boyla–

el – le

boy – la

a¤›r – la


77

B‹R ARININ GÜNLÜ⁄Ü Tahtaya içinde bulundu¤unuz günün tarihini ay ad›n› Romen rakam› kullanarak yaz›n›z. Ö¤rencilere daha önce ö¤renmifl olduklar› tarih yaz›m› bilgilerini hat›rlat›p iki yaz›m aras›ndaki fark› buldurunuz. Daha sonra ö¤rencilere Romen rakamlar›n›n yüzy›llarda, hükümdar adlar›nda, tarihlerde aylar›n yaz›l›fl›nda, kitap ve dergi ciltlerinde kullan›ld›¤› bilgisini veriniz. Afla¤›daki örnekler arac›l›¤›yla ö¤rencilerin ö¤rendiklerini pekifltiriniz. • IV. Murat çok güçlü bir hükümdard›. • Yunus Emre, XIII. yüzy›lda yaflam›fl bir halk ozan›d›r. • Metin, Atatürk Devri Türk Edebiyat› kitab›n›n II. cildinden al›nm›flt›r.

Ö¤rencilerden ders kitaplar›n›n ilk sayfalar›n› incelemelerini isteyiniz. Bu sayfalar›n numaralar›n›n nas›l gösterildi¤ini fark ettiriniz ve onlara kitaplar›n as›l bölümlerinden önceki sayfalar›n numaraland›r›lmas›nda da Romen rakamlar›n›n kullan›ld›¤›n› aktar›n›z.

D‹L B‹LG‹S‹

Ö¤rencilere “topla–” kelimesinin kök ve eklerini buldurunuz. Ald›¤› eklerle bu kelimenin anlam›n›n ve görevinin de¤iflip de¤iflmedi¤ini söylemelerini isteyiniz. Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›r›n›z ve isimden fiil yapan ekleri sezdiriniz ( 8. etkinlik).

Ö¤rencilere kök ve ek bulma çal›flmas› yapt›r›n›z ( 9. etkinlik).

Ö¤rencilere isim kök veya gövdeleri-

ne gelerek onlardan fiil türeten eklere isimden fiil yap›m ekleri denildi¤ini söyleyiniz. Verilen metinden fiilden isim yap›m eki alan kelimeleri buldurunuz ( 10 etkinlik) (D.B.1.5).

Ö¤rencilere

etkinli¤i yapt›rarak fiilden

isim yap›m eklerini kavrat›n›z (

Ö¤rencilerin

11. etkinlik).

isimden türeyen isimlerle

fiilden türeyen isimleri ay›rt etmeleri için etkinli¤i yapt›r›p ö¤rendikleri bilgileri pekifltiriniz ( etkinlik).

DO⁄A VE EVREN

10. K‹ NL‹K ET


Afla¤›daki paragrafta fiilden isim yap›m eki alan kelimeleri bulunuz. Ald›klar› ekleri gösteriniz.

12. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerden isimden türeyen isimleri mavi, di¤erlerini pembe renkli kutunun içine yaz›n›z.

çocuksu

düzel–

bulmaca

külle–

haberlefl–

kal›nl›k

ekflimsi

oyla–

garipse–

bofla–

sucu

kulakç›k

anaç

dize

ço¤al–

günlük

kilitli

özge

özgü

k›raç

topla–

taçs›z

önemse–

baflak

yafl›t

“‹nsanlar ve ar›lar, kokular› da farkl› alg›larlar. Bal ar›lar› kokular› fark etmek için antenlerini kullan›r. ‹nsanlar›n kulland›klar› parfümler, ar›lar›n bize davran›fllar›n› etkiler. Baz› kokular, onlar› sinirlendirebilir. Bu nedenle ar›c›lar kovana yaklafl›rken kesinlikle parfüm kullanmazlar.” Bilim m Çocukk Dergisi

kok – u al – g› davran – ›fl at – k›

11.

Çiçeklerdeki ekleri peteklerdeki isim köklerine ekleyip yeni fiiller türetiniz.

K‹ NL‹K ET

– le

– se

–l

– el

– la

küçük bel su az

–l

küçük–l > küçü–l–

–a

– er

pul–la– yafl–a–

su–sa– bel–le–

mor–ar–

az–al–

öz–le–

pul – yafl – mor – öz –

çocuksu

toplan

kal›nl›k

düzel

sucu

bulmaca

günlük

oyla

ekflimsi

önemse

kulakç›k

külle

kilitli

dize

taçs›z

garipse

anaç

haberlefl

özge

bofla

baflak

ço¤al

özgü k›raç yafl›t TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF


79

78


121

12.

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

3. TEMA (3. MET‹N) Metnin Ad›: ORMAN Metnin Yazar›: Zeki TUNABOYLU Süre: 7 ders saati

Alt Tema: Manzaralar Metnin Türü: fiiir

MET‹NDE ‹fiLENEN KAZANIMLAR 2.


Okuma Kurallar›n› Uygulama Ak›c› biçimde okur. Sözün ezgisine dikkat ederek okur. Okuma yöntem ve tekniklerini kullan›r. Okudu¤u Metni Anlama ve Çözümleme Metnin ba¤lam›ndan hareketle kelime ve kelime gruplar›n›n anlamlar›n› ç›kar›r. Metnin konusunu belirler. Metnin ana fikrini/ana duygusunu belirler. Metindeki söz sanatlar›n›n anlat›ma olan katk›s›n› fark eder. fiiir dilinin farkl›l›¤›n› ay›rt eder. fiiirin kendisinde uyand›rd›¤› duygular› ifade eder. Okudu¤u Metni De¤erlendirme Metni dil ve anlat›m yönünden de¤erlendirir. Metni içerik yönünden de¤erlendirir. Söz Varl›¤›n› Zenginlefltirme Kelimeler aras›ndaki anlam iliflkilerini kavrayarak birbiriyle anlamca iliflkili kelimelere örnek verir. Okuma Al›flkanl›¤› Kazanma fiiir ezberler, fliir dinletileri düzenler, ezberledi¤i fliirleri uygun ortamlarda okur.

K.2.5.


K.2.6.


K.2.9.


3.


K.3.1.

Konuflma konusu hakk›nda araflt›rma yapar.

K.3.2.


K.3.5.


K.3.6.


K.3.7.

Konuflmas›n› sunarken görsel, iflitsel materyalleri ve farkl› iletiflim araçlar›n› kullan›r.

K O N U fi M A

O K U M A 1. O.1.2. O.1.4. O.1.5. 2. O.2.1. O.2.3. O.2.4. O.2.18. O.2.25. O.2.26. 3. O.3.1. O.3.2. 4. O.4.1.

5. O.5.7.

K.3.11. Konuflmas›n› belirlenen sürede ve teflekkür cümleleriyle sona erdirir. K.3.12. Konuflma yöntem ve tekniklerini kullan›r. 4.


K.4.1.


K.4.2.


K.4.3.


K.4.4.

Konuflmas›n› sesini ve beden dilini kullanma yönünden de¤erlendirir.

5.


1.


K.1.2.

Konuflma s›ras›nda uygun hitap ifadeleri kullan›r.

K.5.1.

K.1.7.



K.5.2.


K.5.3.



K.5.4.


K.1.8.

K.1.13. Konuflmay› uygun ifadelerle bitirir. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

122

ORMAN

Y A Z M A 1.


Y.1.1.


Y.1.2.


Not


Planl› Yazma

Y.2.3.


Y.2.4.


Y.2.6.


Y.2.7.




Y.3.1.


Y.3.2.


Y.3.4.

fiiir yazar.

4.


Y.4.2.


5.


Y.5.3.


Y.5.4.

fiiir defteri tutar.

Y.5.6.

Be¤endi¤i sözleri, metinleri ve fliirleri derler.

Y.5.7.


6.


Y.6.1.




D.B.1.6. Birleflik kelimeyi kavrar. D.B.1.7. Basit, türemifl ve birleflik kelimeleri ay›rt eder.


123

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

O K U M A

DO⁄A VE EVREN

1. HAZIRLIK Doğa bekçiyle değil, sevgiyle korunur.

Ö¤rencilerden orman konulu, resim, fo-

Atasözü

to¤raf, afifl vb. görseller ile ormanlar›n korunma-

ORMAN

s›na yönelik sloganlar bulup s›n›fa getirmelerini

Gölgesi serindir, havas› taze, Yeflil yapraklar› zümrüt yelpaze.

isteyiniz.

Yaz›n ortas›nda istersen bahar,

Ö¤rencilere, afla¤›daki konularla ilgili

Bir gün ormanda kal akflama kadar. Tertemiz bir hava dolar içine. Her yer ne hofl kokar! Çiçek, reçine

araflt›rma yapmalar›n› söyleyiniz.

C›v›ldafl›r türlü kufllar bir yanda Buz gibi kaynaklar var ormanda.

Bir orman kaç y›lda oluflur? Orman yang›nlar›n›n sebeplerini araflt›r›-

A¤açlar u¤uldar, estikçe rüzgâr, Gönlümüze hayat verir ormanlar. Ormanlar da¤lara zümrüt bir örtü, Ormand›r k›rlar›n en güzel süsü! Orman güzellik ve zenginlik demek,

n›z.

Ormanlar› sevmek, korumak gerek. Ormans›z memleket çöldür, çorakt›r.

Tropikal ormanlar›n azalmas›n›n sonucun-

Orman bulutlara yeflil konakt›r. Bulutlar burada gelir, oturur.

da do¤ada hangi olumsuzluklar meydana gelir?

Burada boflan›r sa¤nakl› ya¤mur. Ormand›r sulara söyleyen ninni,

Ö¤rencilerden orman, a¤aç, tabiat, do¤al

Ormand›r sulara öz anne gibi. Gölgelikte do¤up büyür dereler. Yaz›n suyu orman korur ve besler.

güzellikler, çevre vb. konularda fliirler okumalar›n›

Ormanlar yapraktan bir engin deniz, Burada y›kan›r hava tertemiz.

ve be¤endikleri birini ezberlemelerini isteyiniz.

Orman sa¤l›k, hayat dolu bir kaynak,

Ö¤rencilere anketi doldurtarak çevre bi-

Herkese bir ödev, onu korumak... Zekii TUNABOYLU F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

linci yönünden kendilerini de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z (

62

1. etkinlik).

Ö¤rencilere afla¤›daki bilmeceleri cevaplat›n›z. Hepsini tamamlad›klar›nda ormanda yaflayan hayvanlardan baz›lar›n›n adlar›n› bulabileceklerini söyleyerek ormanda yaflayan canl›lar

5 Gözü var, aya¤› yok, Gömle¤i var, dikifli yok. 6

konusuna ö¤rencilerin dikkatini çekiniz.

Da¤dan gelir da¤ gibi,

1

Boynuzlar› budak gibi,

Dam üstünde kad› gibi,

E¤ilip su içer,

Gözleri var, cad› gibi.

Ba¤›r›r o¤lak gibi.

2

7

Daldan dala,

Burnu uzun, kulaklar› kepçedir,

K›rm›z› pala.

Acep neyin nesidir?

3

Gülsüm CENG‹Z

Sökül sökül aya¤› var,

Bilmecelerin cevaplar›: 1. baykufl, 2. sincap, 3. kirpi, 4. aslan, 5. y›lan, 6. geyik, 7. fil

Yetmifl iki daya¤› var. 4

Ö¤rencilerden, bildikleri iki orman hayva-

Orman›n koynunda,

n›yla ilgili bilmeceler oluflturmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilerin bilmecelerini okutunuz. Be¤enilen bil-

Sakal› boynunda.


124

ORMAN meceleri büyük puntolarla yazd›r›p s›n›f panosuna ast›r›n›z ( 2. etkinlik).

Ö¤rencilere kaset ya da CD’den orman konulu bir çocuk flark›s› dinletiniz. Daha sonra onlara “fiark›y› dinlerken neler düflündünüz?” sorusunu sorup bunlar› k›saca yazd›r›n›z ( 3. etkinlik).

Ö¤rencilere, söz korosunda yap›lan yanl›fll›klar›n okuyan herkesi etkileyece¤ini söyleyerek kelime tekrar› yapmamalar› ve eksik okumamalar› gerekti¤ini hat›rlat›n›z (O.1.2).

Ö¤rencilere gerekli yerlerde vurgu, tonlama, duraklama ve ulama yapmalar›n› söyleyiniz. Ö¤rencilerden heyecan, korku, sevgi, ac›ma gibi


duygulardan hangisini belirtmek istiyorlarsa ses-

“Orman” fliirini söz korosu yöntemiyle

lerini ona göre alçalt›p yükseltmelerini ve seslerine duygu tonu katmalar›n› isteyiniz. Grup olarak

okutunuz (O.1.5).

okurken ayn› yerlerde vurgu ve tonlama yapmala-

Söz korosu yönteminin uygulan›fl›: Ses renkleri farkl› olan on iki ö¤renci belirleyiniz. Her ö¤renciye fliirin iki dizesini okutaca¤›n›z› söyleyerek ö¤rencileri s›raya koyunuz. Son iki dizeyi ise okuyanlar›n hep birlikte seslendirece¤ini belirtiniz. S›n›f›n›z kalabal›ksa fliiri on ikifler kiflilik gruplar hâlinde okutunuz.

r› konusunda rehberlik ediniz. Bu flekilde okuduk-

Sözsüz bir müzik eflli¤inde fliiri vurgu, tonlama ve telaffuz konular›nda ö¤rencilere örnek olacak biçimde bir kez sesli okuyunuz.

lar›nda seslerin birbiriyle uyumunun fliirin ezgisini aç›¤a ç›karaca¤›n›, dinleyenlerin de bundan hofllanaca¤›n› anlat›n›z (O.1.4).

Ö¤rencilere, fliirde geçen kelimelerin

anlamlar›n› içinde geçti¤i dizeden yararlanarak bulmalar›n› ve bulduklar›n›n anlam›n›n do¤ru olup olmad›¤›n› sözlükten kontrol etmelerini söyleyiniz (


ORMAN

DO⁄A VE EVREN

3.

1.

Afla¤›daki tabloda verilen görüflleri okuyunuz. Size uygun seçene¤i iflaretleyinz.

K‹ NL‹K ET

Her Zaman

Görüfller 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

S›k S›k

Nadiren

Orman konulu flark›y› dinlerken neler düflündünüz? Anlat›n›z.

K‹ NL‹K ET

Hiçbir Zaman

Yürüyüfl yaparken yol boyunca gördü¤üm tabiat manzaralar›ndan etkilenirim. Piknik yerlerinde çevreyi gezmekten hofllan›r›m. Gördü¤üm bitki ve a¤açlar› ayr›nt›lar›yla hat›rlar›m. Tabiatla baflbafla kalmay› severim. Çevre bilinci güçlü insanlara de¤er veririm. Çevre kirlili¤ine yol açan ürünleri kullanmam. Orman ve çevre konular›na duyarl›y›m.

4.

Anket sonuçlar›na bakarak çevreci bir insan oldu¤unuz düflünülebilir mi? Neden?

K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerin anlam›n› kendisinden önceki ile sonraki kelimelerden ve içinde geçti¤i dizeden hareketle tahmin ediniz. Daha sonra sözlü¤e bakarak kontrol ediniz.

Kelime

Çevreci bir insan›m çünkü

Tahminim

Sözlükk anlam›

zümrüt: reçine:

Çevreci de¤ilim çünkü çorak: konak:

2.

engin: Siz de bildi¤iniz orman hayvanlar›yla ilgili iki bilmece oluflturunuz.

K‹ NL‹K ET

1

sa¤anak:

2 5. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz fliirde hangi konu anlat›lm›flt›r? fiiirdeki en belirgin duygu nedir?

Orman fliirinde ........................................................................ konusu anlat›lm›flt›r. Bence ............................................................ fliirdeki en belirgin duygudur. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF


81

80


125

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

Ö¤rencilere fliirin konusunu ve ana duygusunu buldurunuz (O.2.3, O.2.4).

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorarak fliiri kavrat›n›z.

fiaire göre gölgesi serin, havas› taze olan nedir?

fiairin bir gün ormanda kalmam›z› istemesinin nedeni nedir?

fiiirdeki anlam derinli¤inin bu flekilde yarat›ld›¤›n› kavrat›n›z.

Ö¤rencilerden fliirdeki dizelerin sonunda yer alan kelimeleri okumalar›n› isteyiniz. Ses tekrar› olan kelimeleri belirlemelerini söyleyiniz (O.2.25).

Ö¤rencilere “fiiiri okurken kendinizi nas›l bir yerde hissettiniz?” sorusunu sorup bu yeri anlatmalar›n› isteyiniz (O.2.26).

Ormans›z memleket nas›ld›r? 3. OKUDU⁄UNU DE⁄ERLEND‹RME

“Yapraktan bir engin deniz.” ifadesiyle flair, neyi anlatmak istemifltir?

fiiirde ormanla ilgili olarak insanlar›n yapmas› gerekenler nelerdir?

Ö¤rencilere

fliirde anlat›lan konunun ne

oldu¤unu sorunuz. fiiirdeki en belirgin duyguyu söylemelerini isteyiniz (

5. etkinlik).

Ö¤rencilere “Yeflil yapraklar› zümrüt

yelpaze” dizesi ile ne anlat›ld›¤›n› sorunuz ve yeflil yapraklar›n de¤erli, yeflil renkli bir tafl olan

Ö¤rencilere “fiiirde çok say›da benzetmenin kullan›lm›fl olmas›, anlat›m› nas›l etkilemifltir?” sorusunu sorunuz ve düflüncelerini söyletiniz (O.3.1).

“Sizce bu fliirde anlat›lanlar›, en iyi ifa-

de edecek slogan nedir?” sorusunu sorunuz. Onlardan bu slogan› yazmalar›n› isteyiniz ( 8. etkinlik). Sloganla fliiri özdefllefltirmelerinin nedenini anlatt›r›n›z (O.3.2).

zümrütten bir yelpazeye benzetildi¤ini buldurunuz. fiiirdeki di¤er benzetmeleri bulmalar› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (

DO⁄A VE EVREN

6. etkinlik) 6.

(O.2.18).

K‹ NL‹K ET

fiiirin “Ormand›r sulara söyleyen ninni.”

Afla¤›daki ifadeleri örnekteki gibi tamamlay›n›z.

“Buz gibi kaynaklar var ormanda.

dizesini tahtaya yaz›n›z. “Ninni nedir ve kim, kime

Ben kayna¤›m: So¤uk oldu¤um için buza benziyorum.” “Ormanlar da¤lara zümrüt bir örtü.

ninni söyler?” sorular›yla ö¤rencilerin orman›n bir

Ben orman›m:

anne gibi kiflilefltirildi¤ini fark etmelerini sa¤lay›-

Yeflil oldu¤um için zümrüte benziyorum

”

“Ormanlar sulara öz anne gibi. Ben orman›m: Sular› korudu¤um için öz anneye benziyorum. ”

n›z.

“Ormanlar yapraktan bir engin deniz.

Ö¤rencilere “fiiirde insana özgü nitelikle-

Ben orman›m: Yapraklar›m çok oldu¤u için denize benziyorum. ”

rin insan d›fl›ndaki varl›klara yüklendi¤i di¤er dizeler hangileridir?” sorusunu sorup fliirde “kiflilefl-

7. K‹ NL‹K ET

Çiçe¤in ortas›ndaki kelimelerin ça¤r›flt›rd›¤› di¤er kelimeleri yapraklara yaz›n›z.

tirme” yap›lan di¤er dizeleri (Gölgelikte do¤up büyür dereler / Yaz›n suyu orman korur ve besler.) hayat

bulmalar›n› sa¤lay›n›z.

güzellik

vermek

Ö¤rencilere

fliirdeki “hayat vermek, güzellik, zenginlik” kelimelerinin kendilerine baflka hangi kelimeleri ça¤r›flt›rd›¤›n› sorunuz. Bunlar› yazd›r›n›z ( 7. etkinlik). fiiirde böyle ça¤r›fl›mlar yaratan kelimelerin niçin kullan›lm›fl olabilece¤ini ö¤rencilere sorarak düflüncelerini anlatt›r›n›z. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

126

zenginlik


82

ORMAN


“Orman” fliirindeki “Ormans›z memleket

çöldür, çorakt›r.” dizesini tahtaya yaz›n›z. “Çöl ve

Afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›n›z. Alt›

çorak kelimelerinin anlamlar› nedir?” sorusunu

çizili kelimelerin anlamlar›n› buldurunuz. Bu kelimeler aras›nda nas›l bir anlam iliflkisi bulundu¤unu söylemelerini isteyiniz.

arada kullan›ld›¤›n› söylemelerini isteyiniz. Ö¤-

ö¤rencilere sorunuz. Bu kelimelerin neden bir rencilerden bulmacay› çözmelerini ve verilen keli-

“Yüzünde kan lekesi vard›.”

melere yak›n anlam tafl›yanlar› bulup yazmalar›n›

“Sen hâlâ onun söylediklerine kan.”

isteyiniz (

11. etkinlik).

Ö¤rencilere, anlamlar› aras›nda az çok

“Ay’a bu ay yeni bir uzay arac› gönderilecekmifl.”

ayr›l›k bulunan kelimelerin yak›n anlaml› oldu¤u-

“Yüzünü asma, öbür s›navda yüz al›rs›n.”

nu söyleyiniz. Bunu efl anlaml›l›k ile kar›flt›rma-

Ö¤rencilerden fliirde geçen “yan, k›r, do-

lu, iç” kelimelerinin anlamlar›n›n ne oldu¤unu sorunuz. Bu kelimelerle ayn› sesleri tafl›yan di¤er kelimelerin anlamlar›n› da söyletiniz ( 9. etkinlik).

Ö¤rencilere,

yaz›l›fllar› ve söyleniflleri ayn› fakat anlamlar› farkl› olan kelimelerin efl sesli oldu¤unu söyleyiniz. Etkinli¤i yapt›rarak efl sesli kelimeleri ay›rt etme becerilerini gelifltiriniz ( 10. etkinlik).

malar› gerekti¤ini belirtiniz (O.4.1). 5. OKUMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere, ezberledikleri fliirleri okutunuz. Be¤endikleri baflka fliirleri de ezberleyip uygun ortamlarda okuyabileceklerini söyleyiniz (O.5.7).

DO⁄A VE EVREN

ORMAN

10.

8.

K‹ NL‹K ET

“Orman” fliirini en iyi anlataca¤›n› düflündü¤ünüz bir slogan yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

11. K‹ NL‹K ET

9. K‹ NL‹K ET

Cümlelerdeki kelimelerden efl seslisi (sestefl) olanlar›n alt›ndaki kutucuklar› k›rm›z›ya boyay›n›z. Elini yüzüne götürdü.

Beli al›p ba¤a gitti.

Çaydan geçip ormana ulaflt›k.

Gül kokular›n› içimize çektik.

Bulmacay› çözünüz. Buldu¤unuz kelimelerle çizelgedeki kelimeleri efllefltiriniz.

Afla¤›daki kelimeleri farkl› anlamlar›yla cümle içinde kullan›n›z. Hangi anlamda kullan›ld›¤›n› yan›na yaz›n›z. Kelime

Cümle

O

Y

E

R

L

E

fi

M

E

K

L

fi

E

Y

V

A

B

D

O

N

A

N

M

A

K

O

A

A

K

I

R

A

Ç

Ü

Ç

R

Ü

S

Y

R

Z

Y

K

N

Ö

T

Ü

fi

M

E

K

F

I

‹

V

M

D

A

R

I

L

M

A

K

Z

Z

F

U

A

D

Ö

N

D

Ü

R

M

E

K

M

E

Z

K

K

O

L

L

A

M

A

K

O

Anlam› kelime

yan

orta küsmek

yan

çevirmek oturmak kurak

k›r

12. K‹ NL‹K ET

k›r

kelime

bulmacadaki kelime

yar› dar›lmak döndürmek yerleflmek k›raç

usanmak süslenmek c›v›ldaflmak ödev korumak

bulmacadaki kelime

b›kmak donanmak ötüflmek vazife kollamak

Afla¤›daki resimlerin altlar›na varl›¤›n ad›n› yaz›n›z. ‹ki kelimeyi birlefltiriniz. ‹smini buldu¤unuz varl›¤› resimleyiniz.

dolu

dolu

kitap

ev

aslan

kitabevi

iç

a¤›z aslana¤z›

iç



83

84


127

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN


Ö¤rencilere “millî park, sit alan›, ören yeri” gibi adland›rmalar duyup duymad›klar›n› sorunuz. Onlardan yak›n çevrelerindeki böyle yerlerle ilgili resim, foto¤raf ya da CD bulup getirmelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere “Do¤an›n bozulmas›nda insanlar m›, di¤er etkenler mi rol oynamaktad›r?” sorusunu sorup konu üzerinde konuflturunuz.

Ö¤rencilere, konuflma çal›flmalar›nda bir tart›flma yapacaklar›n› söyleyiniz. Tart›fl›rken uygun hitap ifadeleri kullanmalar›n›, normal bir h›zda konuflmalar›n›, görgü kurallar›na uymalar›n› ve konuflmalar›n› uygun ifadelerle sona erdirmelerini isteyiniz (K.1.2, K.1.7, K.1.8, K.1.13).

Ö¤rencilere etkili ve güzel konuflmak için kelimeleri ve cümleleri do¤ru vurgulamalar›n›, tonlamalar›na ve durak yerlerine dikkat etmelerini söyleyiniz. Do¤ru tonlama ile yap›lan konuflman›n dinleyicinin ilgisini çekece¤ini, amaca ulaflmay› kolaylaflt›raca¤›n› anlat›n›z (K.2.5).

Ö¤rencilere yapmac›ktan, taklitten ve özentiden uzak, do¤al bir sesle konuflmalar›n› söyleyiniz (K.2.6).

Ö¤rencilere, konuflmalar› esnas›nda dinleyicilerle göz temas› kurman›n konuflmalar›n› daha etkili k›laca¤›n› anlat›n›z (K.2.9). 2. SÖZLÜ ANLATIM

Ö¤rencilere, konuflma konusunu bir münazara yaparak irdeleyeceklerini söyleyiniz.

Ö¤rencilerden metnin haz›rl›k bölümünde yapt›klar› araflt›rmalardan yararlanarak bir konuflma metni haz›rlamalar›n› ve konuflurken bundan yararlanmalar›n› isteyiniz (K.3.1, K.3.2).

Ö¤rencilere konuflmalar›n› uygun örneklerle destekleyebileceklerini söyleyiniz. Konuya uygun karfl›laflt›rmalar yapmalar›n›n konuflman›n inand›r›c›l›¤›n› art›raca¤›n› aktar›n›z (K.3.5). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

128

Ö¤rencilerden konuflmalar›nda özdeyifl, atasözü (örne¤in ders kitaplar›nda bulunan “Orman bekçiyle de¤il, sevgiyle korunur.” atasözü vb.), deyim, benzetmeler kullanmalar›n› söyleyiniz. Ö¤rencilerin Türkçenin güzellik ve inceliklerini fark etmelerini sa¤lay›n›z (K.3.6). Ö¤rencilere konular›n› destekleyen foto¤raf, afifl, grafik ve sloganlardan yararlanabileceklerini söyleyiniz. Bunlar› konuflmalar›n›n uygun yerlerinde kullanmalar›n› isteyiniz (K.3.7).

Ö¤rencileri belirlenecek olan konuflma sürelerine uymalar› konusunda uyar›n›z (K.3.11).

Ö¤rencilere “tart›flma” yöntemini kullanarak konuflacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12). Tart›flma yönteminin uygulan›fl›: Münazarada tez ve antitezin savunuldu¤unu, konusunu en iyi savunan taraf›n baflar›l› olaca¤›n› söyleyerek münazara hakk›nda ö¤rencileri bilgilendiriniz. Daha sonra tez ve antitezi savunan ö¤rencilerden dörder kiflilik iki grup oluflturunuz. Her gruptan aralar›ndan birini baflkan seçmelerini isteyiniz. Gruplara baflkanlar›n tart›flman›n bafl›nda ve sonunda iki kez konuflacaklar›n›, di¤erlerinin ise bir kez konuflacaklar›n› söyleyiniz. Baflkana 4 dakika, üyelere de 3 dakika konuflma süresi verilece¤ini belirtiniz. Tez grubu baflkan›n›n konuflmaya bafllarken grubundaki arkadafllar›n› ve grubun konusunu tan›taca¤›n›, daha sonra da antitez grubu baflkan›n›n ayn› ifllemi yapaca¤›n› söyleyiniz.

S›n›ftaki ö¤rencilerden bir grupla da jüri oluflturunuz. Jürinin konuflmalarda neleri, nas›l de¤erlendireceklerine iliflkin bir münazara de¤erlendirme formu haz›rlamalar›na yard›mc› olunuz. Tart›flmay› bafllatmadan önce jüri üyelerinden ellerindeki de¤erlendirme formlar›na grup üyelerinin isimlerini yazmalar›n› isteyiniz. Konuflan her ö¤renciden sonra puanlama yapman›n önemine de¤ininiz.

Gruplara yeterli süre verip haz›rl›klar›n› gözden geçirmelerini sa¤lay›n›z. Münazaray› bafllat›n›z. Ö¤rencilerin birbirlerinin fikirlerini çürütmek için verdikleri örnekleri, ilginç bulufllar›, sorduklar› sorular› izleyiniz.

ORMAN Tart›flma sonunda jüriden puanlar› toplamalar›n› ve baflar›l› bulunan grubu belirlemelerini isteyiniz. Sonuçlar› duyurunuz. Onlara örnek olacak flekilde gruplar› tebrik ederek gruplar›n da birbirlerini tebrik etmelerini sa¤lay›n›z.

Konuflma etkinliklerinden sonra Grup Öz De¤erlendirme Formu’ nu ö¤rencilere da¤›tarak gruplar›n kendilerini de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z. Siz de Konuflma Becerisi De¤erlendirme Formu’nu doldurarak ö¤rencilere yönelik gözlemlerinizi de¤erlendiriniz.

Ö¤rencilerden yak›n çevrelerindeki millî park, sit alan› ya da ören yerlerine ait getirdikleri materyalleri arkadafllar›yla paylaflmalar›n› isteyiniz. Bu yerlerin aç›k hava müzesi konumunda oldu¤unu belirtiniz. Bu gibi yerlerden nas›l yararlan›labilece¤ini tart›flmalar›n› isteyiniz. Çal›flmalar›n›zla ö¤rencilerinizdeki “müze” kavram›n› gelifltirmelerine yard›mc› olunuz. 3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME


S›n›fa güzel bir manzara resmi ve güzel kokan bir çiçek getiriniz.

Yazma çal›flmalar›na geçmeden önce afla¤›daki konular› tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilerden bu konulardan birini yazma konusu olarak seçmelerini isteyiniz.

Çevrenizi yeflillendirmek, temiz tutmak,

Afla¤›daki sorular› sorup konuflmalar›n› de¤erlendirmeleri için ö¤rencilere yard›mc› olunuz (K.4.1, K.4.2, K.4.3, K.4.4).

Konuflman›z›n etkisini art›rmak için hangi yöntemlere baflvurdunuz? Konuflman›zda kaynaklardan yararland›n›z m›? Kaynaklar›n›z sizce yeterli miydi?

Konuflman›z›n karfl› taraf için yeterince anlafl›l›r oldu¤unu düflünüyor musunuz? Neden?

Karfl› taraf›n görüfllerinden çürütemedikleriniz oldu mu? Bunlar› çürütememenizin nedeni nedir?

Münazara yöntemiyle tart›flmak hoflunuza gitti mi? Bu yöntemin size neler kazand›rd›¤›n› düflünüyorsunuz?

korumak için bir çaba harc›yor musunuz? Nas›l?

Bir duyunun yaratt›¤› ça¤r›fl›mlar› yazma. Çevrenizde a¤açlar›n kesilerek yerine bina yap›ld›¤›na flahit oldunuz mu? Kendinizi kesilip yerine bina yap›lan bir a¤aç olarak düflünüp neler yaflayabilece¤inizi bir hikâye yazarak anlat›n›z.

Do¤ay› anlatan, tabiat›n ve orman›n güzelliklerini konu alan bir fliir yaz›n›z.

Ö¤rencilerden yazarken kâ¤›t ve sayfa düzeni kurallar›na uymalar›n›, düzgün ve okunakl› bitiflik e¤ik yaz› yazmalar›n›, noktalama iflaretlerini do¤ru ve yerinde kullanarak yaz›m kurallar›na uymalar›n› isteyiniz (Y.1.1, Y.1.2, Y.1.11).

Münazara etkinli¤i s›ras›nda ö¤rencilerin

Düflünce ve olay yaz›s› için konu seçen ö¤rencilere bir ana fikir belirlemelerini, bu fikri yard›mc› fikirlerle desteklemelerini söyleyiniz. fiiir yazacak olanlardan da bir ana duygu tespit edip fliirlerini buna uygun olarak yazmalar›n› isteyiniz (Y.3.1, Y.2.3, Y.2.4).

duygu ve düflüncelerini rahatl›kla ifade etme becerilerini, karfl› tarafa soru sorabilme yeteneklerini, karfl›laflt›klar› sorunlar› konuflarak çözme isteklerini ve yeni ö¤rendikleri kelime, kavram, atasözü ile deyimleri kullanma al›flkanl›klar›n› izleyiniz. Bu konularda ö¤rencileri cesaretlerindirici çal›flmalara a¤›rl›k veriniz (K.5.1, K.5.2, K.5.3, K.5.4).

Yazma çal›flmalar›nda atasözü, deyim ve benzetme, kiflilefltirme gibi fliirden ö¤rendikleri söz sanatlar›n›n anlat›mlar›n›n zenginleflmesini sa¤layaca¤›n› belirterek ö¤rencileri uygun durumlarda bunlar› kullanmaya yönlendiriniz. Yaz›lar›n› uygun görsellerle desteklemelerinin de yaz›n›n güzelli¤ini art›raca¤›n› belirtiniz (Y.2.6, Y.2.7).



129

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

Ö¤rencilerden yaz›lar›n› tamamlad›ktan sonra uygun bir bafll›k bulmalar›n› isteyiniz (Y.2.10). Yazma çal›flmalar›nda “yarat›c› yazma” ve “duyulardan hareketle yazma” yöntemlerini kullanacaklar›n› belirtiniz (Y.2.12).

Sizce bafll›¤›n›z yaz›n›za uygun muydu? Farkl› bafll›klar da bulabilir miydiniz? Yaz›n›z› okudu¤unuz zaman anlafl›lmad›¤›n› düflündü¤ünüz yerler oldu mu? Niçin anlafl›lmad›¤›n› düflündünüz?

Yarat›c› yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤-

rencilere, seçtikleri türün özellikleriyle ilgili k›sa ha-


t›rlatmalar yaparak yaz›lar›n› oluflturmalar›n› iste-

Yazma çal›flmalar› yoluyla ö¤rencilerin il-

yiniz. Duyulardan hareketle yazma yönteminin

gi alanlar›n› tespit edip bu alanlara a¤›rl›k veriniz (Y.5.3).

teriniz, çiçe¤i koklat›n›z. Böylece ö¤rencilerin gör-

Kendi yazd›klar› fliirleri ya da arkadafllar›n›n yazd›klar› fliirlerden be¤endiklerini fliir defterlerine eklemelerini isteyiniz (Y.5.4).

me ve koklama duyular›n› etkinlefltiriniz. Bunlar›n

Ö¤rencilerin yaz›lar›nda kulland›klar› ata-

kendilerinde uyand›rd›¤› duygu ve düflünceleri

sözlerini nereden ö¤rendiklerini sorunuz. Böyle sözleri, metinleri ve fliirleri derleyip bir arfliv oluflturarak saklamalar›n›n yararlar›ndan söz ediniz (Y.5.6).

uygulan›fl›: Uygun konu seçen ö¤rencilerden çi-

çe¤i veya resmi seçmelerini isteyiniz. Resmi gös-

yazd›r›n›z.

Ö¤rencilerle birlikte haz›rlad›¤›n›z s›n›f

2. YAZILI ANLATIM

Ö¤rencilere yaz›lar›nda “Bir Ar›n›n Gün-

dergisini okulunuzun uygun bir yerinde sergileyerek ö¤rencileri yazmaya teflvik ediniz (Y.5.7).

lü¤ü” metninde oldu¤u gibi birinci tekil kifli anlat›m›n› kullanmalar›n› öneriniz.


Ö¤rencilere, yaz›lar›nda savunduklar› konuyu günlük yaflamdan örneklerle aç›klamalar›n› söyleyiniz. Örneklere baflvurman›n düflünceleri somutlaflt›raca¤›n› aktar›n›z (Y.3.2).

Ö¤rencilerden fliir yazarken dize sonlar›nda, ses tekrar› yaratan kelimeler kullanmalar›-

Tahtaya afla¤›daki cümleleri yaz›n›z. “De”nin yaz›m›yla ilgili bilgilerini hat›rlat›n›z. ‹lk iki cümlede “de”nin neden kelimeye bitiflik, üçüncü cümlede ise neden ayr› yaz›ld›¤›n› söylemelerini isteyiniz. Bir gün ormanda kal akflama kadar.

n› isteyiniz (Y.3.4).

Ö¤rencilere yaz›lar›n› yazd›r›n›z ve okutunuz. Be¤endi¤iniz hikâye, düz yaz› ve fliirlerden bir s›n›f dergisi oluflturunuz. 3. YAZDIKLARINI DE⁄ERLEND‹RME

Gölgelikte do¤up büyür dereler. Bu akflam bize sen de gel. “Gölgelikte” kelimesinin yaz›m›na dikkat çekiniz. Sert ünsüzlerden sonra gelen eklerin de sert ünsüzle bafllamas› gerekti¤ini söyleyiniz. “s›n›fda → s›n›fta,

Afla¤›daki sorular› ö¤rencilere sorunuz. Yaz›lar›n› de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z (Y.4.2).

Yaz›n›zda hangi deyim ya da atasözlerini kulland›n›z?


130

güneflde → güneflte” örneklerini tahtaya yaz›n›z. Hangisinin yaz›m›n›n do¤ru oldu¤unu sorunuz. Bunun ünsüz benzeflmesi kural› oldu¤unu anlat›n›z (Y.6.1).

ORMAN Ö¤rencilere baz› birleflik kelimelerin ayr›

D‹L B‹LG‹S‹

yaz›ld›¤›n› (a¤ustos böce¤i, çörek otu, kireç tafl›,

Ö¤rencileri

etkinli¤e yönlendiriniz. Resimlerden yararlanarak kelimeleri birlefltirmelerini isteyiniz ( 12. etkinlik).

Tahtaya “han›m” ve “el” kelimelerini yaz›-

ana dili vb.) örnekleyiniz.

Ö¤rencilere kök hâlindeki kelimeler ile

yap›m eki almayan kelimelere basit kelime denildi¤ini söyleyiniz. Bir yap›m eki alarak anlam› de-

n›z. Bu kelimelerin anlamlar›n› söyletiniz. “Han›-

¤iflen kelimelerin türemifl oldu¤unu belirtiniz. ‹ki

meli” biçiminde birleflti¤inde anlam›n›n nas›l de-

veya daha fazla kelimeden meydana gelenlere

¤iflti¤ini ö¤rencilere buldurarak kelimelerin ger-

ise birleflik kelime denildi¤ini aktar›n›z. Ö¤renci-

çek anlamlar› d›fl›nda kullan›ld›¤›n› sezdiriniz

lerden basit, türemifl ve birleflik kelimelerle ilgili

(

bilgilerini kullanmalar›n› ve bu kelimeleri ay›rt et-

13. etkinlik).

Ö¤rencilere, birden fazla kelimenin bir

melerini isteyiniz (


araya gelerek oluflturduklar› kelimelerin birleflik kelime oldu¤unu söyleyiniz. Birleflik kelimelerden en az birinin gerçek anlam› d›fl›nda kullan›ld›¤›n› kavrat›n›z (


DO⁄A VE EVREN

ORMAN

13. K‹ NL‹K ET

a)) Afla¤›da su içinde yüzen kelimelerin kenarlardaki tafllarda yaz›l› olanlardan hangilerini sürükleyip götürdü¤ünde anlaml› bir kelime oluflturaca¤›n› iflaretleyerek gösteriniz.

15.

Afla¤›daki flekilde basit kelimelerin bulundu¤u k›s›mlar› sar›, türemifl kelimelerin bulun-

K‹ NL‹K ET

du¤u k›s›mlar› kahverengi, birleflik kelimelerin bulundu¤u yerleri yeflil ile boyay›n›z.

akçakavak akçakavak kakan

fatma gözü

i ked cam ç a¤a

delen a kar suç

göbe¤i üstü

hoflgörü hoflgörü

eflkenar eflkenar

boz as mir e gec

rastgele rastgele

pudra pudraflekeri flekeri

aç›kgöz aç›kgöz

yuvas›

silgi silgi

örtü örtü

içi kaynak kaynak

yap gök

yedi

sayar

i bilg

dikdörtgen dikdörtgen

un kav

ük büy

ül bülb

kondu

fil

kabakulak kabakulak

baflefendi baflefendi ar duv

difli

a¤aç a¤aç orman orman

zeytinya¤› zeytinya¤›

ay›

hava hava su sude¤irmeni de¤irmeni

b)) Kelimeleri afla¤›daki barajda birlefltiriniz.

güzellik güzellik

havaliman› havaliman› gökkufla¤› gökkufla¤›

kufllar kufllar

yeflil yeflil yapraktan yapraktan

ilkö¤retim ilkö¤retim

gölge gölge

K‹ NL‹K ET

y›kamak y›kamak Cümlelerdeki boflluklar› verilen kelimelerden uygun olan›yla tamamlay›n›z.

ayakkab›

gökyüzü

gölge süsü

buzdolab›

gelgit gelgit

t

rü zümrüt züm

suçiçe¤i

at sine¤i orta parmak

sa¤anakl› sa¤anakl›

zengin

kapkaç

ödev ödev

zengin

14.

da¤ da¤

ninni ninne

ayakkab› Okula bafllamadan yeni ............................................ al›nd›.

anne anne

gökyüzü Bugün güneflli bir ............................................ bizi bekliyor. suçiçe¤i Kardeflim ............................................ ç›kard›.

orman ormanköyü köyü

sa¤duyu sa¤duyu

kapkaç Gazeteler her gün bir ............................................ olay›n› yaz›yor.

yanarda¤ yanarda¤

buzdolab› Yiyecekleri saklamak için ............................................ ald›k. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF


85

86


131

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

3. TEMA (4. MET‹N) (Dinleme Metni) Metnin Ad›: KÜRESEL SORUNLAR Metnin Kayna¤›: Çevre Bakanl›¤›, Çevre E¤itim ve Yay›n Daire Baflkanl›¤› Süre: 8 ders saati

Alt Tema: Çevrenin Korunmas› Metnin Türü Makale




D.1.4.

Dinleme/izleme yöntem ve tekniklerini kul-

D.4.6.

Dinlediklerinden/izlediklerinden hareketle yeni ö¤rendi¤i kelimelerden sözlük oluflturur.

5.


lan›r. 2.

Dinleneni/‹zleneni Anlama ve Çözüm-

D.5.1.

etkinliklerine dinleyici/izleyici olarak kat›l›r.

leme D.2.1.

D.2.4.

Yafl›na ve seviyesine uygun sanat ve bilim

Dinlenenin/izlenenin ba¤lam›ndan hare-

D.5.3.

Çok yönlü iletiflim araçlar›ndaki yay›nlar-

ketle kelime ve kelime gruplar›n›n anlamla-

dan ilgi, istek ve ihtiyaçlar›na uygun olanla-

r›n› ç›kar›r.

r›n› takip eder.


K O N U fi M A

duygusunu belirler. D.2.10. Dinlediklerini /izlediklerini kronolojik s›ra ve mant›k ak›fl› içinde özetler.

1.


K.1.3.

Bulundu¤u ortama uygun bir konuflma tutumu gelifltirir.

D.2.11. Dinlediklerine/izlediklerine iliflkin sorular oluflturur. D.2.16. Dinlediklerinde/izlediklerinde ortaya konan sorunlara farkl› çözümler üretir. D.2.18. Dinlediklerinin/izlediklerinin öncesi ve/veya sonras›na ait kurgular yapar.

2.


K.2.1.


K.2.2.


3.


K.3.7.

Konuflmas›n› sunarken görsel, iflitsel materyalleri ve farkl› iletiflim araçlar›n› kulla-

D.2.19. Dinlediklerinin/izlediklerinin bafll›¤›/ad› ile

n›r.

içeri¤i aras›ndaki iliflkiyi ortaya koyar. D.2.20. Dinledi¤i/izledi¤i metne farkl› bafll›klar bu-

K.3.9.


lur. O.2.21. Görsel/iflitsel unsurlarla dinledikleri/izledik-

K.3.11. Konuflmas›n› belirlenen sürede ve teflekkür cümleleriyle bitirir.

leri aras›nda ilgi kurar. 3.



D.3.2.

Dinlediklerini/izlediklerini içerik yönünden

4.


de¤erlendirir.

K.4.3.


4.


D.4.2.

Ayn› kavram alan›na giren kelimeleri anlam farkl›l›klar›n› dikkate alarak kullan›r.


132

K.4.4.

Konuflmas›n›, sesini ve beden dilini kullanma yönünden de¤erlendirir.

KÜRESEL SORUNLAR (Dinleme Metni) 5.


K.5.2.

Not


Y A Z M A 1.


Y.1.4.


Y.1.7.


2.

Planl› Yazma

Y.2.8.


Y.2.9.




Y.3.1.


4.


Y.4.1.


5.


Y.5.7.


Y.5.9.


6.


Y.6.2.




D.B.2.1. ‹simlerin cümledeki ifllevlerini kavrar, isimleri ifllevlerine uygun olarak kullan›r. ARA D‹S‹PL‹N KAZANIMLARI Rehberlik ve Psikolojik Dan›flma 5. Etkili problem çözme yollar›n› aç›klar.


133

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorunuz.

D ‹ N L E M E

Onlar› çevre sorunlar› üzerinde düflündürünüz. KÜRESEL SORUNLAR

Çevre kirlili¤inin son y›llarda bafl döndürücü bir h›zla artmas› ve s›n›r tan›maz özellikte oluflu,

Çevre sorunlar›ndan bafll›calar› nelerdir? Çevre sorunlar› nas›l çözümlenebilir? 2. D‹NLED‹⁄‹N‹/‹ZLED‹⁄‹N‹ ANLAMA

onu küresel bir sorun hâline getirmifltir. Bu sorunun tam ortas›ndaki faktör de insand›r. Öyleyse yap›lacak ilk ifl, bilgili ve bilinçli insan yetifltirmek olmal›d›r. Bu ise ancak sürekli, kaliteli ve planl› bir

Ö¤rencilere “Küresel Sorunlar” metnini “yarat›c› dinleme/izleme” yöntemiyle dinleyeceklerini söyleyiniz (D.1.4).

e¤itim sistemiyle sa¤lanabilir. Dünya’n›n düzelmesinin insan unsurunun düzelmesine ba¤l› oldu¤unu küçük bir öyküyle anlatal›m. Bir baba, Dünya resmini yapboz hâline getirmifl, parçalar›n› ay›rm›fl ve sonra çocu¤una ver-

Yarat›c› dinleme/izleme yönteminin uygulan›fl›: Metni * iflaretli bölüme kadar dinletiniz. Bu bölümde dinlemeye ara vererek ö¤rencilere “Sizce çocuk, yapbozun parçalar›n› nas›l birlefltirmifltir?” sorusunu sorunuz. Bu konudaki düflüncelerini ifade etmelerini isteyiniz.

mifl. Bütün bunlar› yaparken çocu¤un parçalar›

Metni ö¤rencilere dinletmeden önce ge-

kolay kolay birlefltiremeyece¤ini düflünüyormufl.

tirdikleri resim, foto¤raf, afifl ve yaz›lar› s›n›f›n›z›n

Çocuktan yapbozu birlefltirmesini istemifl ve oda-

uygun yerlerine as›n›z.

dan ç›km›fl. Birkaç dakika sonra odaya geri döndü¤ünde gözlerine inanamam›fl. Çünkü çocu¤un KÜRESEL SORUNLAR R (Dinleme e Metni)

Dünya resmini eksiksiz olarak birlefltirdi¤ini görmüfl. fiaflk›nl›kla ona bunu nas›l yapt›¤›n› sor-

1. K‹ NL‹K ET

“Küresel ›s›nma” denilince akl›n›za neler geliyor? Yaz›n›z.

mufl. Çocuk cevap vermifl: * “Dünya resminin içindeki insan resmini düzeltince Dünya kendili¤inden düzeldi!” Çevre Bakanl›¤›, Çevre E¤itim ve Yay›n

2. K‹ NL‹K ET

Sizce çocuk yapbozun parçalar›n› nas›l birlefltirmifltir?

Dairesi Baflkanl›¤›

1. HAZIRLIK

Ö¤rencilerden çevre kirlili¤i konusunda bir yaz›, afifl veya foto¤raf getirmelerini isteyiniz.

3. K‹ NL‹K ET

“Küresel Sorunlar” metninde anlam›n› bilmedi¤iniz kelimeleri yaz›n›z ve anlamlar›n› tahmin ediniz.

Kelime

Anlam›

“Küresel ›s›nma denilince akl›n›za neler

geliyor?” sorusunu ö¤rencilere sorunuz. Küresel ›s›nma kavram›ndan anlad›klar›n› yazmalar›n› isteyiniz (

1. etkinlik). TÜRKÇE Ö ⁄ R E N C ‹ Ç A L I fi M A K ‹ TA B I 6. SINIF

87


134

KÜRESEL SORUNLAR (Dinleme Metni)

Metni

belirtilen flekilde dinletiniz. Metnin

sonucuna iliflkin tahminlerini yazd›r›n›z (

2.

bir sonuç ç›kard›klar›n› sorarak metnin ana fikrini belirlemelerini sa¤lay›n›z (D.2.4).

etkinlik).

Ö¤rencilere

“Küresel Sorunlar” metnin-

deki hangi kelimelerin anlamlar›n› bilmiyorsunuz?” sorusunu sorup bu kelimeleri yazmalar›n› isteyiniz. Daha sonra bunlar›n anlamlar›n› tahmin etmelerini ve tahminlerinin do¤ru olup olmad›¤›n› sözlükten kontrol etmelerini söyleyiniz (

3. et-

kinlik).

Ö¤rencilere dinledikleri metinden nas›l

Ö¤rencilerden metinde geçen “çev-

Ö¤rencilere, dinledikleri metinden alg›lad›klar›n›, kendi cümleleri ile özetleyerek defterlerine yazmalar›n› söyleyiniz (D.2.10).

Ö¤rencilerden dinledikleri metinle ilgi-

li sorular haz›rlamalar›n› isteyiniz (

5. etkinlik)

(D.2.11).

Ö¤rencilere “Dinledi¤iniz metne göre Dünya’n›n düzelmesi neye ba¤l›d›r?” sorusunu sorunuz. Ö¤rencilerden ald›¤›n›z cevaplar› tahta-

re kirlili¤i, kaliteli, küresel, planl›, sorun, yapboz,

ya yaz›n›z. Bu cevaplar üzerinde konuflunuz ve

bafl döndürücü” kelimelerini ve kelime grubunun

onlar›n dinledikleri metindeki soruna çözüm üret-

anlamlar›n› cümlelerden hareketle tahmin ettiri-

melerini sa¤lay›n›z (D.2.16).

niz, tahminlerini sözlük anlamlar›yla karfl›laflt›r›n›z. Bu kelimeleri ve kelime grubunu cümlede kulland›r›n›z (

4. etkinlik) (D.2.1).

tunuz. Daha sonra metnin son bölümünü dinletiAfla¤›daki yapboz parçalar›nda verilen kelimeleri cümlelerde kullan›n›z.

küresel

niz. Metnin sonunu do¤ru tahmin eden ö¤rencile-

sorun

kaliteli

planl›

çevre kirlili¤i

yapboz

4.

çözümüne yönelik düflüncelerini Rehberlik ve Psikolojik Dan›flma (5) ile iliflkilendirerek bu ara disiplinin “Etkili problem çözme yollar›n› aç›klar.” kazan›m› aras›nda ilgi kurmalar›n› sa¤lay›n›z.

Ö¤rencilere 2. etkinlikte yazd›klar›n› oku-

DO⁄A VE EVREN

K‹ NL‹K ET

‹L‹fiK‹LEND‹RME: Ö¤rencilerin sorunlar›n

re “Tahminleriniz için metindeki hangi ipuçlar›ndan yararland›n›z?” sorusunu sorunuz. Bunlar›

bafl döndürücü

arkadafllar›yla paylaflmalar›n› isteyiniz (O.2.18).

Ö¤rencilere “Dinledi¤iniz metin ile

“Küresel Sorunlar” bafll›¤› aras›nda nas›l bir iliflki kuruyorsunuz?” sorusunu sorunuz. Bafll›¤›n konu 5. K‹ NL‹K ET

“Küresel Sorunlar” dinleme metniyle ilgili oluflturaca¤›n›z sorular› afla¤›daki bofllu¤a yaz›n›z.

ile ilgisini fark ettiriniz. “Metne farkl› bir bafll›k önerebilir misiniz?” sorusuyla ö¤rencileri konuyla ilgili farkl› bafll›klar bulmaya yönlendiriniz (

6. et-

kinlik) (D.2.19, D.2.20). 6. K‹ NL‹K ET

“Küresel Sorunlar” metnine uygun farkl› bir bafll›k yaz›n›z.

Ö¤rencilere çal›flma kitab›ndaki resmi

inceletiniz. Bu resmin kendilerine neler düflündürdü¤ünü anlatmalar›n› isteyiniz ( (D.2.21). TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

88


135

7. etkinlik)

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

K O N U fi M A


1. HAZIRLIK

Ö¤rencilere “Küresel Sorunlar” metnini

Ö¤rencilerden teknolojik geliflmelerin do-

dinledikten sonra çevre sorunlar›yla ilgili düflün-

¤ay› nas›l etkiledi¤ini araflt›r›p ö¤renmelerini iste-

celerinizde ne gibi de¤ifliklikler olufltu?” sorusunu

yiniz.

sorup metni de¤erlendirmelerine yard›mc› olunuz (D.3.2).

Ö¤rencilere “Günlük hayat›m›zda hangi alet, araç ve makineleri kullan›yoruz?” sorusunu sorunuz. Bunlar› s›ralamalar›n› isteyiniz.


Ö¤rencilere “çevre” kavram›yla ilgili bildik-

Ö¤rencilere “teknoloji ve çevre” konulu bir konuflma yapacaklar›n› söyleyiniz. Konuflma üsluplar›n› ortama göre ayarlaman›n öneminden

leri di¤er kelimeleri defterlerine yazmalar›n› söyle-

bahsediniz. Bilgi veren, ikna edici bir konuflmay›

yiniz (D.4.2).

resmî; nükteli bir konuflmay› ise samimi bir tarzda

Ö¤rencilere “Bu metinden hangi kelime-

yapabileceklerini belirtiniz.

leri ö¤rendiniz?” sorusunu sorunuz. Bu kelimeleri

Ö¤rencilerden konuflurken nefeslerini

bir deftere yazmalar›n› isteyiniz. Bundan sonra

ayarlamalar›n›, iflitilebilir bir sesle konuflmalar›n›

okuyacaklar›, dinleyecekleri metinlerden ö¤rene-

isteyiniz (K.2.1, K.2.2).

cekleri kelimeleri de ekleyerek kendilerine ait bir sözlük oluflturabileceklerini söyleyiniz (D.4.6). KÜRESEL SORUNLAR R (Dinleme e Metni)

7.

5. D‹NLEME/‹ZLEME ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

“Küresel Sorunlar” metnini

K‹ NL‹K ET

dinledikten sonra yandaki resmi inceleyiniz.

Ö¤rencileri yafl›na ve seviyesine uygun sanat ve bilim etkinliklerine dinleyici olarak kat›lmalar› için teflvik ediniz. Bu tür etkinlikleri takip ederek ö¤rencilerinizi bilgilendiriniz (D.5.1).

Yapboz resmi ile dinledikleriniz aras›nda nas›l bir ilgi kurdunuz? Düflünce-

Ö¤rencilere televizyonda izledikleri çevre

lerinizi yaz›n›z.

konulu bir konferans›, belgeseli, haberi anlatt›r›n›z. Onlara kitle iletiflim araçlar›ndan bilgi edinebileceklerini söyleyiniz (D.5.3).

8.

Etkinliklerden ve dinleme çal›flmalar›ndan

K‹ NL‹K ET

Sizi en çok rahats›z eden çevre sorunu nedir? Bunun size ne gibi zararlar›n›n oldu¤unu düflünüyorsunuz?

sonra ö¤rencilerinizi, Dinleme / ‹zleme Becerisi Gözlem Formu’nu doldurarak de¤erlendiriniz.


89


136

KÜRESEL SORUNLAR (Dinleme Metni) 2. SÖZLÜ ANLATIM

Konuflurken beden dilinizi (jest ve mimikleri) do¤ru kulland›n›z m›?

Ö¤rencilere “Teknolojik geliflmeler do¤al çevreyi ne flekilde etkilemektedir?” sorusunu sorup bu konuda bir konuflma yapacaklar›n› belirtiniz. Ö¤rencilerden konuflurken resim, foto¤raf, asetat, CD vb. araç ve gereçleri kullanmalar›n› isteyiniz (K.3.7).

Ö¤rencilere konuflmalar› s›ras›nda sorulan sorulara aç›k, yeterli ve do¤ru cevaplar vermelerinin konuflmalar›n›n etkisini art›raca¤›n› belirtiniz (K.3.9).

Konuflmalar›n› yaparken süreyi belirlemelerini ve belirledikleri süreyi aflmamalar›n›, konuflmalar›n› teflekkür cümleleriyle bitirmelerini söyleyiniz (K.3.11).

Konuflman›z s›ras›nda görsel ve iflitsel materyallerden yeterince yararland›n›z m›?

Yapt›¤›n›z konuflma sizce amac›na ulaflt› m›?


Konuflma sonundaki soru–cevap çal›flmas›yla ö¤rencilerin anlayamad›klar›n› ya da merak ettiklerini sorma becerilerini gelifltiriniz (K.5.2).

Konuflmalar›n› yaparken “elefltirel konuflma” yöntemini kullanacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12).


Elefltirel konuflma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤-

rencilerden konunun olumlu ve olumsuz taraflar›n›, yapt›klar› araflt›rmadan yararlanarak ortaya koymalar›n› isteyiniz. Konuflmalar›nda bilimsel verileri kullanmalar›n› söyleyiniz. Konuflma sonunda dinleyici ö¤rencilerin kendilerine sorular soraca¤›n› belirtiniz.

Ö¤rencileri konuflmalar›n› bütünlük içinde sürdürmeleri konusunda uyar›n›z.

Ö¤rencilerden konuflmalar›n› sunmalar›n› isteyiniz. Bu arada dinleyici ö¤rencilere de arkadafllar›n›n konuflmalar›nda anlayamad›klar›n› ve ak›llar›na tak›lanlar› belirlemelerini söyleyiniz. Konuflan her ö¤renciden sonra dinleyicilerin soru sormalar›na f›rsat tan›y›n›z.

Ö¤rencilere

“Sizi en çok rahats›z eden

çevre sorunu nedir?” Bunun size ne gibi zararlar›n›n oldu¤unu düflünüyorsunuz?” sorular›n› sorunuz. Konuyla ilgili düflüncelerini ifade etmelerini sa¤lay›n›z (

8. etkinlik).

Ö¤rencilere,

“Çevre bakan› olsayd›n›z

çevre sorunlar›n› çözümlemek için neler yapard›n›z?” sorusunu sorup onlar› yazma çal›flmalar›na haz›rlay›n›z (

9. etkinlik).

Ö¤rencilere “hava kirlili¤i, su kirlili¤i, toprak kirlili¤i, radyoaktif kirlilik” konular›ndan birini içeren bir hikâye yazacaklar›n› söyleyiniz. Yaz›lar›nda standart Türkçeyi kullanmalar›n› ve olaylar› s›raya koyarak anlatmalar›n› isteyiniz (Y.1.4, Y.1.7).

Ö¤rencilere, yazacaklar› hikâyeye uygun 3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME

bir girifl yapmalar›n› söyleyiniz (Y.2.8). ‹lgi çekici ifadelerin yaz›y› daha kal›c› k›laca¤›n› söyleyerek

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorarak konuflmalar›n› de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z (K.4.3, K.4.4). Konuflman›z için yeterince haz›rl›k yapt›-

yaz›lar›n› etkileyici ifadelerle sonuca ba¤lamalar›n›n önemini anlat›n›z (Y.2.9).

Ö¤rencilere hikâyelerini “yarat›c› yazma” yöntemiyle oluflturacaklar›n› söyleyiniz (Y.2.12).

n›z m›? TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

137

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

Yarat›c› yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden verilen konunun bir yönünü tercih etmelerini (örne¤in hava kirlili¤i) isteyiniz. Yaflad›klar›ndan, gözlemlerinden, okuduklar›ndan ve dokuzuncu etkinlikteki düflüncelerinden yararlanarak hikâyelerini oluflturmalar› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z.

mak için kullan›ld›¤›n› fark ettiriniz. Daha sonra afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›p ö¤rencilere kesme iflaretinin özel isimlere gelen iyelik, durum ve bildirme eklerinin ayr›lmas›nda kullan›ld›¤›n› kavrat›n›z (Y.6.2).

Samanyolu’nda birçok y›ld›z bulunur. Plüton’un bir gezegen olup olmad›¤› kesin olarak bilinmiyor.

‹nsans›z uzay arac› Mars’a indi. 2. YAZILI ANLATIM

D‹L B‹LG‹S‹

Ö¤rencilere, hikâyeleri için kahramanlar belirlemelerini, bu kahramanlar› çeflitli yönleriyle (fiziksel, ruhsal) tan›tmalar›n› söyleyiniz. Kahramanlar›n yaflad›klar› olaylar arac›l›¤›yla çevre sorunlar›na iliflkin düflüncelerini aktarmalar› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (Y.3.1). 3. YAZDIKLARINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere “Yaz›n›zda hikâye türünün hangi özelliklerini uygulad›n›z?” sorusunu sorup de¤erlendirmelerini isteyiniz (Y.4.1).

“Küresel Sorunlar” metninden al›nan afla¤›daki cümleyi tahtaya yaz›n›z. Belirtilen kelimelerin altlar›n› çiziniz. “Bir baba, Dünya resmini yapboz hâline getirmifl, parçalar›n› ay›rm›fl ve sonra çocu¤una vermifl.”

Ö¤rencilere bu kelimelerin hangi varl›klar› karfl›lad›¤›n› sorunuz. Cümledeki “getirmifl, ay›rm›fl, vermifl” kelimelerinin varl›klar› karfl›lay›p karfl›lamad›¤›n› söylemelerini isteyiniz.

DO⁄A VE EVREN

9.


Ö¤rencilerden okul dergisi ve gazetesi için küresel sorunlar hakk›nda yaz›lar haz›rlamalar›n› isteyiniz. Bunlar aras›ndan en uygunlar›n› seçerek yay›mlanmas›n› sa¤lay›n›z (Y.5.7).

K‹ NL‹K ET

Çevre bakan› olsayd›n›z gürültü kirlili¤ine, hava kirlili¤ine, su kirlili¤ine ve radyoaktif kirlili¤e nas›l çözümler üretece¤inizi yandaki hayal bulutlar›na yaz›n›z.

Çevre bakan› olsayd›m gürültü kirlili¤ine

gibi çözümler üretirdim.

Çevre bakan› olsayd›m hava kirlili¤ine


Ö¤rencilere yaz›lar›n› konular›na, tarihlerine göre düzenleyerek bir arflivlerine eklemelerini söyleyiniz. Bu çal›flmalar sayesinde kiflisel geliflimlerini, yazma becerilerini ve ifade yeteneklerini izleyebileceklerini de belirtiniz (Y.5.9).

Çevre bakan› olsayd›m su kirlili¤ine


Çevre bakan› olsayd›m radyoaktif kirlili¤e


5. YAZIM VE NOKTALAMA 10. K‹ NL‹K ET

Metinde geçen “Dünya’n›n düzelmesinin insan unsurunun düzelmesine ba¤l› oldu¤unu küçükbir öyküyle anlatal›m.” cümlesini tahtaya yaz›p kesme iflaretinin niçin kullan›ld›¤›n› ö¤rencilere sorunuz ve kesme iflaretinin çekim eklerini ay›rTÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

138

Resimlerdeki varl›klar› konuflma ve yaz› dilinde hangi kelimelerle karfl›l›yoruz? Altlar›na yaz›n›z.

kitap

kalem

bardak


90

ay

KÜRESEL SORUNLAR (Dinleme Metni)

Ö¤rencileri

çal›flma kitab›na yönlendirip “Resimleri verilen varl›klar›, konuflma ve yaz› dilimizde hangi kelimelerle karfl›l›yoruz?” sorusunu sorarak ö¤rencilere isim kavram›n›n varl›klar›n dildeki karfl›l›¤› oldu¤unu sezdiriniz ( 10. etkinlik).

KÜRESEL SORUNLAR R (Dinleme e Metni)

11. K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere s›n›ftaki masa, tahta, kürsü, pencere, kap›, çanta vb. varl›klar› gösterip bunlar› nas›l anlatt›klar›n› sorunuz ve onlar› isim kavram›na ulaflt›r›n›z.

12.

Ö¤rencilerden

çal›flma kitab›nda verilen resimleri incelemelerini ve bunlardan tek bir varl›¤› karfl›layanlar ile birden çok varl›¤› karfl›layanlar› belirlemelerini isteyiniz. Özel ve cins isimleri sezdiriniz ( 11. etkinlik).

K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki resimlerin altlar›na örnekteki gibi cümleler yaz›n›z.

Bugün yaprak toplad›m.

boncuk

kaya

En iyi arkadafl›m Yaprak’t›r.

Boncuk

Kaya

Afla¤›daki boflluklar› örnekteki gibi tamamlay›n›z. Annemin ad› Ayfle, halam›n ad› da Ayfle’dir. Türkçe ö¤retmenimin ad› ................... , ................. ad› da ...................... Komflumun ad› ........................ , ....................... , ad› da ....................... Atatürk’ün ad› .................................., .......... ad› da ............................. Kuzenimin ad› ........................ , ........................ ad› da .........................

13. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki resimlerin altlar›na anlat›lanlara uygun kelimeler yaz›n›z.

Ö¤rencilere “Sizinle ayn› ismi tafl›yan bir tan›d›¤›n›z var m›? Bu kifliyle ayn› özellikleri tafl›yor musunuz?” sorular›n› sorarak özel isimleri kavrat›n›z ( 12. etkinlik).

kalem

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak tekil, ço¤ul, topluluk isimlerini ay›rt etmelerini sa¤lay›n›z ( 13. etkinlik).

Elinize bir meyve al›n›z. Meyveyi ö¤rencilere gösteriniz. “Size gösterdi¤im meyveyi hangi duyunuzla fark ettiniz?” sorusunu sorup görme duyusunu buldurunuz. Meyveyi burnunuza götürüp “Mis gibi!” ifadesini kullan›n›z ve bunun hangi duyu arac›l›¤›yla fark edildi¤ini buldurunuz. Meyveyi a¤z›n›za götürüp “Nefis!” ifadesini kullan›n›z. Nefis ifadesinin do¤mas›n› sa¤layan duyunun hangisi oldu¤unu ö¤rencilere söyletiniz. Elinizi meyvenin üzerinde gezdirerek özelli¤ine uygun ‹simler

çiçek

kalemler

düzine

çiçekler

demet


91

kelimeler (sert, yumuflak) söyleyip ö¤rencilere bunu dokunma duyusu arac›l›¤›yla fark ettiklerini buldurunuz. Ö¤rencilere, “Elimdeki meyveyi incelerken hangi duyumu kullanmad›m?” sorusunu sorup kullan›lmayan bir duyu oldu¤unu fark ettiriniz. Buradan yola ç›karak soyut ve somut isim kavramlar›n› veriniz.

Afla¤›daki tabloyu tahtaya çizip ö¤rencilerden verilen kelimeleri uygun yerlere yazmalar›n› isteyiniz.

Duyu oranlar›yla alg›lanan varl›k ve kavramlar›n isimleri

Duyu organlar›yla alg›lanamayan varl›k ve kavramlar›n isimleri

sevgi özlem çevre h›z insan öykü yapboz resim TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

139

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

Ö¤rencilerden tablodaki isimlerin özelli¤ini bulmalar›n› isteyiniz. ( 14. etkinlik). Özel isimlerin büyük harfle yaz›laca¤›n› kavrat›n›z. Özel isimlerle ilgili di¤er yaz›m kurallar›n› ve –ler ekinin ifllevini hat›rlat›n›z.

Etkinli¤i yapt›rarak ö¤rencilerin isim-

lerle ilgili bilgilerini pekifltiriniz ( (D.B.2.1).

DEĞERLENDİRME SORULARI

GÜZELL‹K K KAYNA⁄II ORMANLARIMIZ "Ne zaman orman güzelli¤ini düflünsem baz› ç›plak memleket parçalar›n›n ormanl›k oldu¤unu hayal eder ve birden oralar›n ne kadar güzelleflece¤ini kavramaya çal›fl›r›m. fiu Ankara'daki Elmada¤›'n›n ormanla kapl› oldu¤unu hayal ediniz. Bu flehir nelere kavuflur ve manzara nas›l de¤iflir? Sonuç olarak di¤er bütün ç›plak da¤lar›, kel tepeleri ormanla bezeyin, bu vatan›n her buca¤›ndan kucak kucak güzellik f›flk›r›r." Prof.. Raflitt Hatipo¤lu

15. etkinlik)

Ö¤rencilere proje ve performans çal›flmalar›n› yapt›r›n›z. Proje De¤erlendirme ve Dereceli Puanlama Anahtar› kullanarak ö¤rencileri de¤erlendiriniz.

(Afla¤›daki üç soruyu metne göre cevaplay›n›z.) 1.

Ormanlar›n güzelli¤i yazara ne düflündürüyor?

2.

Yazar neyi hayal ediyor? Hayali gerçekleflirse neyin olabilece¤ini söylüyor?

3.

Yazara göre bu vatan›n güzelleflmesi için ne yapmak gerekiyor? Aç›klay›n›z.

4.

Afla¤›daki cümlelerde mecaz anlamda kullan›lan kelimelerinin alt›n› çiziniz. Hafta bafl› geliyorum. Köprünün bafl›nda bekle. Her fleyin bafl› sa¤l›kt›r. Havuz bafl›nda oturduk. Herkese bafl ol.

5.

Afla¤›da cümlelerdeki boflluklar› verilen kelimelerden uygun olan›yla doldurunuz.

kirlilik • Endüstri ve otomobillerin yol açt›¤› .......................... atmosferin dengesini bozabilir. Günefl’in • Ozon tabakas›n›n zarar görmesi demek, ...................................... Dünya’ya zararl› ›fl›nlar›n›n ................................ ulaflmas› demektir. • Nefes ald›¤›n›zda bir a¤aca ya da yeflil bir bitkiye teflekkür edin. oksijensiz Havay› temizlemek için burada olmasalard› .................................... kal›rd›k. Günefl’in

oksijensiz

Dünya’ya

kirlilik


93

DO⁄A VE EVREN

14.

Afla¤›daki tabloda verilen isimlerin özelliklerine uygun kutuyu X ile iflaretleyiniz.

K‹ NL‹K ET

‹simler

Özel

ordu insan sevinç çocuklar gözlük

Somut

X X X X

X X

X

X X X X X X X

X X X X X X

bahçe deniz y›¤›n gemiler su üzüntüler

15.

Cins

X

Mehmet

K‹ NL‹K ET

DO⁄A VE EVREN

Soyut

Tekil

Ço¤ul

Topluluk

6.

X X

X X

Asya

X X X X

7.

B) Al›nan kararlar› oylad›lar. C) ‹flçiler, ar›zay› giderdiler. D) Elimizdeki tüm mallar sat›ld›.

X

8.

X X

çanta

Bülent

ekip

Rusya

9. Akdeniz

millet

Ankara

tomar

bilinç

Afla¤›daki cümlelerin hangisinde fiilden fiil türeten bir ek kullan›lmam›flt›r? A) Düdüklü yeme¤i piflirmedi.

X

su

silgi

“Bafl” kelimesini afla¤›daki isimlere ekleyerek yeni isimler oluflturunuz. I

II

aflç›

hemflire

I

baflhemflire

ö¤retmen

fiyat

baflö¤retmen

baflfiyat

çavufl

kent

baflçavufl

baflkent

eser

yard›mc›

bafleser

baflyard›mc›

hekim

yaz›

baflhekim

baflyaz›

aktör

yemek

baflaktör

baflyemek

Afla¤›daki isimlerden hangisi yap› bak›m›ndan farkl›d›r? A) Sevgi

B) At›lgan

C) Yurttafl

10. Afla¤›dakilerden hangisinde alt› çizili kelimenin yap›s› farkl›d›r?

Ortado¤u

B) Niçin onu ar›yorsunuz? C) ‹nsanlar s›caktan kavruldu.

Bülent Asya Rusya Ankara Akdeniz Ortado¤u

Cins isimler

masa silgi çanta su bilinç

Topluluk isimleri

D) Cumartesiye de bize gelin.

ekip tak›m millet tomar

11. “Ayakkab›l›klar” kelimesi için afla¤›dakilerden hangisi yanl›flt›r? A) Türemifl kelimedir. B) Hem yap›m hem de çekim eki alm›flt›r. C) Birleflik kelimedir. D) Ses düflmesi olmam›flt›r.



92

94


140

II

baflaflç›

A) Heyecandan, sevinçten öleyazd›m.

Özel isimler

X

Astronotlar Dünya’dan Ay’a gitmenin heyecan› içindeler.

X

X

tak›m

X

‹nsanlar›n Dünyada yaflayabilmeleri için Günefle ihtiyac› vard›r.

X

Afla¤›daki isimleri özelliklerine göre gruplay›n›z.

masa

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerden yaz›m yanl›fl› olanlar› Y, olmayanlar› D ile gösteriniz. D Y

D) Kap›

DO⁄A VE EVREN

3. TEMA (1. EK MET‹N) Metnin Ad›: SU G‹B‹ Metnin Yazar›: FEYZANUR ÇAPKIN

Alt Tema: Su Metnin Türü: Deneme

Not

SU U G‹B‹

1. EK MET‹N

“Acı su, sabun köpürtmez.” Türk atasözü

SU G‹B‹ “Su gibi de¤erli ol evlad›m.” Büyüklerinizden hiç böyle bir dua ald›n›z m›? Bir damla suyun de¤eri bundan daha güzel nas›l anlat›labilir ki? Zaten hayat su ile bafllamad› m›, her canl› sudan oluflmad› m›? Susuz bir hayat›n düflünülmesi mümkün olabilir mi sizce? Vücudumuzun büyük bir bölümünü, dünyan›n büyük bir k›sm›n› sular oluflturmaz m›? Nice atasözleri, nice türküler, nice flark›lar, nice deyimler söylenmifltir suyun önemini anlatmak için binlerce y›ld›r. Hepsinde ayr› bir anlam, bambaflka bir duygu bulunur. Bofluna rahmet dememifllerdir atalar›m›z gökten ya¤an su için. Suya hasret topra¤›n damar damar çatlam›fl hâlinden daha iyi ne anlatabilir ki suyun k›ymetini? Dudaklar› hararetten kurumufl bir insan›n hâli ortaya koymaz m› suyun önemini? Ya da sarar›p solmufl, boynunu bükmüfl bir çiçe¤in k›vran›fllar› göstermez mi suyun de¤erini? Eskiler su sesiyle tedavi ederlermifl ruh sa¤l›¤› bozulanlar›. fi›r›l fl›r›l akan bir derenin, gürül gürül ça¤layan bir flelalenin, k›y›ya vuran dalgalar›n insan› ferahlatan sesini dinlemek insana nas›l haz verir? Buna ra¤men k›ymet bilmelikten midir, umursamazl›ktan m›d›r, ald›rmazl›ktan m›d›r bilinmez, baz› insanlar olabildi¤ine hor ve müsrif kullan›r suyu. Nas›l olsa boldur, her köfle bafl›nda bir su kayna¤› bulunur veya sanki “Herkes suya yeterince önem veriyor, ben önem vermesem ne olur? diye düflünürler belki de. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

63

DO⁄A VE EVREN

Ama suyun bollu¤u da bir yere kadar. Her fley gibi suyun da bir sonunun oldu¤unu bilmemiz gerekir ve biz bu sonu kendi ellerimizle haz›rl›yoruz. Bir düflünelim su olmazsa neler olur diye... Bahar› belki hiç göremez, bin bir renkte çiçeklerin dans ediflinden haberdar olamaz, mis gibi kokular›n› alamazd›k. Peki, temizli¤imizi nas›l yapabilirdik? Her yer, her fley ve herkes pis, kirli olurdu. Salg›n hastal›klar bafllard›. Belki flimdikinden daha farkl›, ad›n› bile bilmedi¤imiz birçok hastal›k ortaya ç›kard›. Yazlar› denizin tad›n› da ç›karamazd›k su olmasayd›. Asl›nda bunlar›n hepsi geri planda kalan fleyler. Çünkü su olmasayd› hayat olmazd›. ‹nsanlar susuz ne kadar yaflayabilirler ki? Yaflam olmad›ktan sonra hastal›k varm›fl, temizlik yokmufl kimse düflünmez; düflünecek kimse de olmaz zaten. Onun için lütfen kendimize gelelim. Su israf›n› terk edelim. Su kaynaklar›m›za önem verelim, kirletmeyelim. Denizlerimize, göllerimize, nehirlerimize zararl› at›klar›n kar›flmas›n› engelleyelim. Suyu bofl yere harcamayal›m. Su hayatt›r, hayat›n kendisidir; bunu iyi bilelim. Su kaynaklar›n› yok edip kendi sonumuzu kendimiz getirmeyelim. Parma¤›n›z›n ucuna bir küçücük damlac›k damlat›p minnettarl›kla seyredin onu. Ona neleri borçlu oldu¤unuzu hat›rlay›n. Hat›rlay›n da kurumufl dudaklar›n›zla küçücük ama içten bir buse kondurun. Binlerce teflekkür küçük damlac›k sana, binlerce teflekkür, diye geçirin içinizden... Su gibi de¤erli, su gibi faydal›, su gibi berrak ve temiz, su gibi özel, su gibi güzel, su gibi vazgeçilmez olabilmeniz dile¤iyle... Feyzanurr ÇAPKIN F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

64


141

3. TEMA

DO⁄A VE EVREN

3. TEMA (2. EK MET‹N) Metnin Ad›: TELL‹ KAVAK Metnin Yazar›: AYDIN GÜN

Alt Tema: A¤açlar Metnin Türü: Efsane

Not

TELL‹‹ KAVAK

2. EK MET‹N

“Ağaca balta vurmuşlar; sapı bendendir, demiş.” Türk atasözü

TELL‹ KAVAK Y›llar önce Anadolu’nun birçok yöresinde, bir ailenin çocu¤u dünyaya geldi¤inde onun ad›na kavak a¤açlar› dikilir, bu a¤açlar çocukla birlikte büyürdü. Çocuk evlenme ça¤›na geldi¤inde de kavaklar kesilip sat›larak çeyiz ve dü¤ün giderleri karfl›lan›rd›. Bu hikâye, Kastamonu’nun Daday ilçesine ba¤l› Çi¤dene köyünde geçmekte, bir baban›n k›z›n›n çeyiz ve dü¤ün masraflar›n› karfl›lamak için kavaklar› kesmesi sonucu oluflan feryad› dile getirmektedir.


65

DO⁄A VE EVREN

Bir telli kavak büyürdü, Daday’›n Çi¤dene köyünde, Usuldan usuldan. Yerin karanl›¤›ndan azat olmufl, Sular yürürdü, Ayaklar›n›n ucundan. Kendi hâlindeydi telli kavak. Samanyolunu düflünürdü, Yaprak yaprak.

Kim gönderecek selam›n› sular›n,

Baflka fley de dilemezdi, en uzak

Samanyolu’na yaprak yaprak

Rüyalara kapt›rm›flt› bafl›n›.

Ne olacak flimdi rüzgâr?

Ona konmayan kufla kufl,

Kufllar nereye konacak?

De¤meyen rüzgâra da rüzgâr denmezdi.

Ordan oraya at›ld› telli kavak.

Gel zaman git zaman, derken

Elden ele sat›ld›,

K›z›n› everecekti Çi¤deneli Halil.

Boynuna dört demir tak›ld›.

Cebindeki ise yetmezdi.

Çank›r›’ya befl mavzer at›m› uzak,

Bir gece sabaha karfl›,

Bir tepenin duldas›na çak›ld›.

Ver yans›n ettiler tellinin ayak bileklerine,

Telefon dire¤i oldu telli kavak,

Daha ilk vuruflta uyand› telli kavak

V›nlad› durdu telgraf telleri

Aman, dedi k›yma!

Boynunda...

Sular buland› ayaklar›n›n ucunda,

Geceleri Samanyolu’na bakt›,

Yapraklar yalvard› hep bir a¤›zdan:

Sular› düflündü ayaklar›n›n ucunda.

Vurma!

Rüzgar› düflündü, kufllar düflündü

Aman zaman dinlemezdi,

Avucunda...

Çi¤deneli Halil k›z›n› everecekti,

Gözleri dolu dolu oldu.

Cebindeki ise yetmezdi.

Sonunda bir türkü tutturdu telli kavak:

Y›k›l›verdi telli kavak,

“Telgraf›n tellerine kufllar m› konar?

Gecenin ortas›na boylu boyunca. “Olur mu ya?” dedi, ba¤r›ndaki duran baltaya,

‹nsan sevdi¤ine can›m, böyle mi yapar?”

Yaflay›p gidiyorduk flunun fluras›nda.

Ayd›n n GÜN


66


142

4. TEMA

DUYGULAR

• • • • • • TEMAYA HAZIRLIK

ARTIK O DA B‹R KARGAYDI MUTLULU⁄UN ÖLÇÜLER‹ Z‹YAFET SOFRASI UNUTULMAYAN HATIRA (Dinleme Metni) (1. Ek Metin): KAfiA⁄I (2. Ek Metin): GURBET

4. TEMA

TÜRKÇE

DUYGULAR

Duygular temas›n› ifllerken yararlanmak üzere afla¤›daki araç ve gereçleri s›n›f›n›zda haz›r bulundurunuz. •

MUTLULU⁄UN N ÖLÇÜLER‹

Kara, deniz, hava ve demir yollar›na ait

resimler, foto¤raflar, oyuncaklar ve maketler •

TEMANIN N MET‹NLER‹ ARTIK K O DA B‹R R KARGAYDI

Z‹YAFET T SOFRASI 1.. EK K MET‹N: KAfiA⁄I 2.. EK K MET‹N: GURBET

‹ki torba ve duygu ifade eden cümlelerin

yaz›laca¤› kartonlar •

Nurullah Ataç’›n ve Montaigne’nin Dene-

meler kitaplar› •

De¤iflik yazarlara ait fabllar

Ö¤rencileri (varsa) okulunuzun veya bulundu¤unuz yerin kütüphanesine gönderip gözlemler yap›n›z.

Ö¤rencilerden insanlar›n huzurlu bir ya-

Mehmett ÖZEL

flam sürdürebilmeleri için nelerin gerekli oldu¤uF DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

67

nu araflt›rmalar›n› isteyiniz.

‹nternet ya da gazetelerden mutlu insan-

Ö¤rencilere bir konunun do¤açlama yo-

lar›n yüzlerini yans›tan foto¤raflar bulup s›n›fa

luyla canland›r›laca¤›n›, bunun için flimdiye ka-

getirmelerini isteyiniz.

dar hiç tiyatro oyunu izleyip izlemediklerini soru-

Ö¤rencilerden bu ö¤retim y›l›nda okuduklar› kitaplar›n adlar›n› listelemelerini, hiç okumayan ya da çok az kitap okuyan ö¤rencilerden tema süresince ‹lkö¤retim Okullar› ‹çin 100 Temel Eser’den en az bir tanesini okumalar›n› isteyiniz.


143

nuz ve bulundu¤unuz yerde tiyatro varsa bir çocuk oyununu izlettiriniz.

4. TEMA

DUYGULAR

PROJE GÖREV‹ Tema Ad›: Duygular Proje Konusu: fiiir Defteri Tutma Proje Süresi: 6 Hafta

Sevgili Ö¤renciler, Duygular›m›z› çok farkl› yollarla ifade edebiliriz. Ama baz›lar› vard›r ki sadece bizi de¤il, baflka insanlar› da etkiler. fiiir de duygular› ifade etmenin en yayg›n ve en etkili yollar›ndan biridir. Yüzy›llardan beri insanlar sevinçlerini, üzüntülerini, korkular›n›, umutlar›n› dizelere dökmüfller, duygular›n› aktaragelmifllerdir. Proje görevinizde sizden farkl› duygular›m›z› anlatan bir fliir defteri tutman›z istenmektedir.

Çal›flman›z› baflar›yla tamamlayabilmeniz için da verilen süreci izleyiniz. 1.

Ana duygusu sevgi, k›skançl›k, özlem, ac›ma, korku, umut, karamsarl›k, mutluluk vb. olan farkl› flairlere ait fliirler bulunuz.

2.

Bu fliirleri ana duygular›na göre gruplay›n›z.

3.

Çizgisiz deftere kendinizce belirledi¤iniz bir s›raya göre bitiflik e¤ik yaz› ile fliirlerinizi yaz›n›z.

4.

fiiirlerinizi uygun görsellerle destekleyiniz.

5.

fiiir defterinizin kapak sayfas›n› tasarlay›p haz›rlay›n›z.

6.

‹çindekiler ve kaynakça bölümlerini düzenleyiniz. Bu konuda ö¤retmeninizden ya da büyüklerinizden yard›m alabilirsiniz.

7.


8.

Çal›flman›z› . . . / . . . / 200 . tarihinde bitiriniz ve belirledi¤iniz flekilde sununuz.


144

DUYGULAR

PERFORMANS GÖREV‹ Beklenen performans Tema Ad›: Duygular


Tema Konusu: Duygular› -

• Dinleme becerisi

m›z Bizi Nereye Götürür?

• Beden dilini etkili kullanma becerisi

Süre: 5 Hafta

• Yarat›c› düflünme yetene¤i

S›n›f: 6


Sevgili Ö¤renciler, Hepimiz akl›m›z›n oldu¤u kadar duygular›m›z›n da etkisi alt›nda yaflam›m›z› sürdürürüz. Seviniriz, üzülürüz, k›skan›r›z, h›rslan›r›z. Duygular›m›z bizi insanlaflt›r›r fakat duygular›m›z her zaman bize do¤ru davran›fllar› yapt›rmaz. Bazen duygular›n yak›c›l›¤›yla yanl›fl davran›fllar yapt›¤›m›z da olur. Bu yanl›fllar›m›z›n fark›na varmak, yanl›fl davran›fllardan kaç›nmam›z› sa¤lar. Acaba duygular›m›z bize ne gibi yanl›fllar yapt›rabilir? Bu sorunun cevab›n› düflününüz ve duygular›m›z›n bizi nereye götürdü¤ünü anlatan bir performans haz›rlay›n›z.


Duygular›n›z› gözden geçiriniz ve anlatmak istedi¤iniz bir duygu belirleyiniz.

2.

Bu duyguyu hissetmenin iyi ve kötü yönlerinin neler olabilece¤ini düflününüz.

3.

‹yi yönlerinin kiflili¤imize neler kazand›rabilece¤ini, kötü yönlerinin ise kendimize ve baflkalar›na ne gibi zarar›n›n dokunaca¤›n› anlat›n›z.

4.

Anlataca¤›n›z duyguya uygun bir sözsüz müzik haz›rlay›n›z.

5.

Çal›flman›z› . . . / . . . / 200 . tarihinde bitiriniz ve haz›r olduktan sonra s›n›f›n›zda konuflman›z› yap›n›z.



145

4. TEMA

DUYGULAR

4. TEMA (1. MET‹N) Metnin Ad›: ARTIK O DA B‹R KARGAYDI Metnin Yazar›: AVN‹ ABDULLAH Süre: 8 ders saati

Alt Tema: K›skançl›k Metnin Türü: Hikâye




K.2.1.



K.2.2.


2.


K.2.8.

O.2.1.


Canland›rmalarda, sesini varl›k ve kahramanlar› ça¤r›flt›racak flekilde kullan›r.

3.


O.2.4.

Metnin ana fikrini / ana duygusunu belirler.

K.3.3.

O.2.5.

Metindeki yard›mc› fikirleri / duygular› belirler.

Konuflmas›n› bir ana fikir etraf›nda planlar.

O.2.6.

Anlat›m›n kimin a¤z›ndan yap›ld›¤›n› belirler.

K.3.4.

Ana fikri yard›mc› fikirlerle destekler.

K.3.6.


K.3.8.


O K U M A 1.

O.2.10. Okuduklar›ndaki örtülü anlamlar› bulur. O.2.11. Okuduklar›ndaki öznel ve nesnel yarg›lar› ay›rt eder. O.2.18. Metindeki söz sanatlar›n›n anlat›ma olan katk›s›n› fark eder. O.2.20. Metne iliflkin karfl›laflt›rmalar yapar.

K.3.11. Konuflmas›n› belirlenen sürede ve teflekkür cümleleriyle bitirir.

O.2.28. Metinle ilgili görsel ögeleri yorumlar.


3.

4.


K.4.1.


O.4.2. Ayn› kavram alan›na giren kelimeleri, anlam farkl›l›klar›n› dikkate alarak kullan›r.

5.


O.4.3. Okudu¤u metinde geçen kelime, deyim ve atasözlerini cümle içinde kullan›r.

K.5.4.

Yeni ö¤rend¤i kelime, kavram, atasözü ve deyimleri kullan›r.



5.



O.5.1. Okuma plan› yapar. O.5.6. Okuduklar› ile ilgili duygu ve düflüncelerini arkadafllar›yla paylafl›r.

K O N U fi M A 1.


K.1.5.



146

Y A Z M A 1.


Y.1.1.


Y.1.2.


Y.1.6.

Yabanc› dillerden al›nm›fl, dilimize henüz yerleflmemifl kelimelerin yerine Türkçelerini kullan›r.

ARTIK O DA B‹R KARGAYDI 2.

Planl› Yazma

Y.2.7.


Not



Y.3.4.

fiiir yazar.

4.


Y.4.1.


5.


Y.5.4.


Y.5.6.


6.


Y.6.2.




D.B.2.1. ‹simlerin cümledeki ifllevlerini kavrar, isimleri ifllevlerine uygun olarak kullan›r. ARA D‹S‹PL‹N KAZANIMLARI Kariyer Bilinci Gelifltirme 3. Kendi de¤erlerini örneklerle ifade eder.


147

4. TEMA

DUYGULAR

O K U M A

DUYGULAR

1. HAZIRLIK

Ö¤rencilerden çeflitli dergi ya da kitaplardan yararlanarak bülbül, karga ve ilgilerini çeken di¤er kufllar›n foto¤raflar›n› getirmelerini; foto¤raf›n› bulduklar› kufl hakk›nda bilgi edinmelerini isteyiniz. Ö¤rencilere “Bugüne kadar ötüflünden çok hoflland›¤›n›z bir kufl oldu mu? Bu kuflun özellikleri nelerdir?” sorular›n› sorunuz. Onlar›n bu kufllarla ilgili bilgi ve deneyimlerini aktarmalar›n› sa¤lay›n›z ( 1. etkinlik). Ö¤rencilere “Bir kufl olsayd›n›z ne olurdunuz?” sorusunu sorup bunun nedenini anlatt›r›n›z ( 2. etkinlik). Ö¤rencileri iki gruba ay›r›n›z. Gruplardan birine afla¤›daki cümleleri yazd›¤›n›z kâ¤›tlar›n bulundu¤u birinci torbay› veriniz. Bu gruptaki ö¤rencilere s›rayla torbadan bir kâ¤›t çekmelerini söyleyiniz. Ö¤rencilerden kâ¤›ttaki cümleyi karfl› gruptan birine okumalar›n› isteyiniz. Cümleyi dinleyen ö¤renciye bu cümlenin hangi duyguyu ifade etti¤ini söyletiniz. Bu ö¤renci bilemezse ikinci ö¤rencinin cevab› bulmas›n› isteyiniz. Bilinen her duygu için gruba bir puan veriniz. Gruplar›n görevini de¤ifltiriniz. Okuyan gruba ikinci torbay› veriniz. Ayn› flekilde oyunu sürdürünüz. En çok duyguyu do¤ru bilen ö¤rencilerin bulundu¤u grubu ödüllendiriniz. “Keflke derslerime daha çok çal›flsayd›m.” (piflmanl›k) “Yapaca¤›n› yapt›n, yine beni aldatt›n.” (öfke) “‹stesem de seninle gelemem.” (umutsuzluk) “Çocuklu¤umun tatl› neflesi flimdi nerede?” (özlem) “Bir daha seni görmek istemiyorum.” (nefret) “Bir an önce eve ulaflmam laz›m.” (telafl) “Hani beni s›k s›k arayacakt›n?” (sitem) “Belki bir gün ben de uça¤a binerim.” (umut) “Bu ya¤murda ›slanmadan gelebilir mi acaba?” (kayg›) “Bir bafl›ma ne yapar, nerelere giderim?” (yaln›zl›k) “Sen çal›flkans›n da ben de¤ilim sanki.” (k›skançl›k) “Çok güzel bir fliir yazm›fls›n.” (be¤enme)

“Kıskancın bu dünyada elde ettiği sadece üzüntüdür. Başkalarını mutlu görünce kıskançlığı iki kat artar.” Aristo (Aristo)

“Gözü tanede olan kuşun ayağı tuzaktan kurtulamaz.” Türk atasözü

ARTIK O DA B‹R KARGAYDI ‹nsanlar çal›fl›yordu Alt›nova’da. Kollar› s›val›, al›nlar› terli, elleri kocaman, yüzleri mert. Bazen ifllerine ara veriyor, dinleniyorlard›. Kasketlerini yukar› kald›r›yor, gülümsüyorlard›. Salt yorgunluktan de¤ildi, yapt›klar› hareket. Sevdiklerinden de yap›yorlard›. Onlar bahar›, günefli, çiçekleri seviyorlard›. Masmavi gökyüzünü, tohumu, topra¤›. Bir de bülbülü. Alt›n sesli bülbülü delicesine seviyorlard›. Alt›nbülbül, hele bir flak›maya bafllamas›n, ovada çal›flanlar ifllerine ara veriyor, ahenkli sesi dinliyorlard›. Özlerini, mutlulu¤u yans›t›yordu ötüflü. Kalbin en derin yerlerine iflleyen na¤meleri okuyordu bülbül. Ormanda do¤mufltu bülbül. Dev a¤açlar›n yükseldi¤i bir da¤›n yamac›nda. A¤açlar›n h›fl›rt›s›n›, rüzgâr›n f›s›lt›s›n›, f›rt›na u¤ultusunu, ya¤mur fl›r›lt›s›n› duymufl, onlar›n konuflmalar›n› na¤melerle dile getirebilme yetisini kazanm›fl, “Alt›nbülbül” ad›n› hak etmiflti. Arp gibi tatl› öterken insanlara da¤lar›n, orman›n, rüzgâr›n gizini müzikle söylüyordu. O, ayd›; o, güneflti. Mutluluktu. Gece gündüz demeden ötüyor, bülbülvari bir yaflam sürdürüyordu. Alt›nbülbül oldu¤undan k›vançl›yd›, mutluydu. ‹nsanlar ise Alt›nbülbül’ü dinleme olana¤› bulduklar›ndan mutluydular. Alt›nbülbülü salt türkü yakan bir kufl sanmay›n. Kendine yem bulmak, yuva sahibi olmak zorundayd› da ayn› zamanda. O da kofluyor, yem ar›yor, kendisine bar›nak bulmaya çal›fl›yordu. Acele ile bir iki solucan, bu¤day tanesi buluyor, güçlük çekmiyordu. Yer yemez bir a¤aç dal›na tünüyor, bafll›yordu türküsüne. Geceyi ise ay›n parlak ›fl›nlar› alt›nda, dalda geçiriyordu. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

68

DUYGULAR

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

Bugüne kadar ötüflünden çok hoflland›¤›n›z bir kufl oldu mu? Bu kuflun özellikleri nelerdir?

Bir kufl olsayd›n›z ne olurdunuz? Niçin?


96


148

ARTIK O DA B‹R KARGAYDI “Ne yaz›k ki yar›n baflka bir flehre gidece¤im.” (üzüntü) “Bu yaflta tek bafl›na evde kalabiliyor.” (cesaret) ‹kinci gruba verece¤iniz torbadaki kâ¤›tlara da yukar›dakilere benzer cümleler yaz›n›z. Bu cümlelerin hangi duygular› ifade etti¤ini önceden belirleyiniz. Cümlelerin say›lar›n› azalt›p ço¤altabilir, farkl› duygular› ifade eden cümleler ekleyebilirsiniz. Oyunun sonunda bir de¤erlendirme yapt›r›p ö¤rencilerin insanlar›n farkl› duygular› oldu¤unu kavramalar›n› sa¤lay›n›z.

ARTIK K O DA B‹R R KARGAYDI

2. OKUDU⁄UNU ANLAMA Alt›nbülbül mutluydu. Yaflad›¤› ortamdan, bülbül oluflundan. Çal›flan insanlar için türkü yakmay› her fleyden çok seviyordu. O nedenle s›k s›k: Ahhh! diyordu. Daha çok ötebilsem, diye yak›n›yordu. ‹flte böyle yak›nd›¤› s›rada, a¤ac›n daha üst dallar›nda ilkin h›fl›rt›, ard›ndan kal›n, bo¤uk bir ses duydu:

Ö¤rencilere “Art›k O da Bir Kargayd›” metnini “tahmin ederek okuma” yöntemiyle okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5).

– Bülbül, ne derdin var? – ... – Ben sana yard›m edebilirim. Alt›nbülbül bafl›n› kald›rd›. ‹lkin yeflil yapraklardan, gölgeden bir fley fark edemedi. – Kimsiniz, diyebildi ancak. – Ha... ha... ha... Bülbüllerin dostu kargay›m ben. Gelene geçene yard›m ederim, hele bülbüllere.


69

ARTIK O DA B‹R KARGAYDI

3. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki trenlerde ilk vagona yeni ö¤rendi¤iniz kelime ve kelime grubunu, ikinci vagona bunlar›n anlamlar›n› yaz›n›z. Kelimeleri birer cümlede kullan›p üçüncü vagondaki uygun yere yaz›n›z. I. vagon

II. vagon

III. vagon

I. vagon

II. vagon

III. vagon

I. vagon

II. vagon

III. vagon


Tahmin ederek okuma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere kitaplar›n› kapatt›r›p metni 1 numaral› fon bölüme kadar okuyunuz. Daha sonra “Karga’n›n insanlara ve bülbüllere kin beslemesinin nedeni ne olabilir?” sorusunu sorunuz. Onlar› dinledikten sonra metnin ilgili bölümünü okuyunuz. Metnin 2 ile gösterilen bölümüne geldi¤inizde ö¤rencilere “Karga, insanlara nas›l bir kötülük yapabilir?” sorusunu sorunuz ve cevaplar›n› al›n›z. Okumaya devam ederek metnin 3 ile gösterilen bölümünden sonra “Karga ile Alt›nbülbül aras›ndaki dostluk nas›l bitebilir?” sorusunu sorunuz. Metnin 4 ile gösterilen bölümünde ise ö¤rencilerin tahminlerini almak için onlara “Kargay› bu durumda gören Alt›nbülbül, olaydan nas›l etkilenebilir?” sorusunu yöneltiniz. Metnin son k›sm›n› da okuyarak örnek okumay› tamamlay›n›z.

Belirtilen yönteme uygun biçimde okuma çal›flmalar› yap›n›z. Ö¤rencilere metinde kullan›lan “türkü” ve “beste” kelimelerinin anlamlar›n›n ne oldu¤unu sorunuz. Bu kelimeleri cümlelerde kullanmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metinde daha önce hiç duymad›¤›n›z hangi kelimelerle karfl›laflt›n›z?” sorusunu sorup bunlar› yazmalar›n› ve cümlede kullanmalar›n› isteyiniz ( 3. etkinlik). Ö¤renciler daha fazla kelime bulurlarsa bunlar› da defterlerine yazd›r›p cümlelerde kulland›r›n›z. Ö¤rencilere bulmacay› çözdürerek metinde geçen kelimelerin anlamlar›n› ö¤renmelerini sa¤lay›n›z ( 4. etkinlik).

97


149

4. TEMA

DUYGULAR

Tahtaya

afla¤›daki cümleleri yaz›n›z. Cümlelerdeki alt› çizili kelimelerin anlamlar›n› buldurunuz. Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak gerçek anlamda kullan›lmayan kelimeleri bulmalar›n› isteyiniz ( 5. etkinlik).

DUYGULAR

“Makine t›k›r t›k›r iflliyor.” “Bülbülün na¤meleri yüreklere iflliyor.” “Çocuklar, kargay› tafllad›lar. “Yanl›fllar› yüzünden elefltirildi, taflland›.”

Örnekleri ço¤altarak ö¤rencilerin kelimelerin gerçek ve mecaz anlaml› kullan›labilece¤ini sezmelerini sa¤lay›n›z. Daha sonra gerçek ve mecaz anlam konusunda ö¤rencileri bilgilendiriniz. “Arp gibi tatl› öterken insanlara da¤lar›n, orman›n, rüzgâr›n gizini müzikle söylüyordu.” cümlesini tahtaya yazarak “giz” kelimesinin de gerçek anlaml› oldu¤unu (yan anlam) ö¤rencilere kavrat›n›z. Mecaz anlam ile yan anlam› ay›rabilme becerilerini gelifltirebilmek için etkinli¤i yapt›r›n›z ( 6. etkinlik). Bu bölümdeki çal›flmalarla ö¤rencilere kelimeler aras›nda gerçek, mecaz anlam iliflkisi oldu¤unu, yan anlam›n mecaz anlam olmad›¤›n› kavrat›n›z (O.2.1).

Yapraklar, dallar h›fl›rdad›. Koskoca bir kara leke uçtu. Geldi, bülbülün durdu¤u dal›n karfl›s›na kondu. Alt›nbülbül ilk kez dikkatle bakt› yeni komflusuna. Kendisinden kat kat büyük, iri yar›, tüyleri kara, gagas› iri bir kufl gördü. Demek karga buydu. – Gak! Demin kendi kendine konuflurken istemeden de olsa dertlerini, kayg›lar›n› duydum, üzüldüm. Çok üzüldüm. Alt›nbülbül susuyor, yar› flüpheyle bu davetsiz kondu¤u süzüyordu. – Bülbül kardefl! Birkaç gündür dinliyorum. Çok güzel sesin var. Büyülendim. – Teflekkür ederim, diyecek oldu Alt›nbülbül. – Aaa! Ne alçak gönüllü fleysin sen! Gerçekten de alçak gönüllüydü bülbül. Nas›l olmas›n? Zaten dünyada iyiler, yi¤itler, sanatç›lar alçak gönüllüdürler. Hele yüre¤i sevgi dolu bülbülün alçak gönüllü olmas›ndan daha do¤al ne olabilir? Küçük kahraman›m›z›n yüre¤ini ilk olarak bülbüle yaraflmayan fena duygu kaplad›. Bir de¤iflik duygu: Gurur ve kendini be¤enmifllik. Kargaya yan›t verecek yerde açt› a¤z›n›, flakrak m› flakrak öttü. Kara karga tafl› gedi¤ine koymakta gecikmedi: — Hele senin, dedi, bülbül kardefl, senin gibi bir sanatç›n›n, güçlü sesin güçlükleri olsun! Ak›l alacak ifl de¤il. Sen ki sesinle orman› ç›nlat›yor, dertli gönülleri sevindiriyorsun. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

70

DUYGULAR

4. K‹ NL‹K ET


6.

Afla¤›daki bulmacay› çözünüz.

K‹ NL‹K ET

8 1. Hareket

K›zarm›fl elmalar a¤açtan düfltü.

düfltü:

TL karfl›s›nda dolar›n de¤eri düfltü.

düfltü:

Ü A R P

Da¤lar›n doruklar›na kar düfltü.

düfltü:

Çamafl›r yere düfltü.

düfltü:

H E N

H

Üç ayd›r süren dava düfltü.

düfltü:

E

‹stedi¤i olmay›nca surat› düfltü.

düfltü:

Yine bir uçak düfltü.

düfltü:

O¤lum bu aralar bilgisayara düfltü.

düfltü:

1

9

2. Prensip 3. Bir tür flapka

D

4. S›k olmayan

E

5 7

3

V

5. Uyum

2

8. Kuflku

‹ L K E A N ‹ 4 S E Y R E K

9. Yak›nma

M

6. Tav›r, davran›fl 7. Bir tür telli çalg›

fi

‹ K Â Y E T

K E

6

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin anlamlar›n› bulunuz. Buldu¤unuz anlamlar› sözlükten kontrol ediniz.

7.

T U T U M

K‹ NL‹K ET

“Derin” kelimesini belirtilen anlamlarda cümlelerde kullan›n›z.

Mecaz anlam:

5. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde gerçek anlam›nda kullan›lmayan kelimeleri bulunuz. Anlamlar›n› yaz›n›z.

Gerçek anlam: Yan anlam:

Cümle

Kelimenin gerçek anlam›

Salondakiler, onunla ince ince alay ediyorlard›. Hava güzel, ince giyinebilirsin.

8. K‹ NL‹K ET

Arkadafl›n› so¤uk bir tav›rla karfl›lad›. Bir bardak so¤uk su içti.

Afla¤›daki cümlelerde ifade edilen örtülü anlamlar› bulunuz. Altlar›na yaz›n›z.

Daha fazla zaman›m olsa yem için bu denli zaman kaybetmesem. Senin gibi bir sanatç›n›n güçlükleri olsun!

Sert sözler söyleyip herkesi üzdü. Cevizin kabu¤u çok sert.

Karga dileyince onun flerefine ötüyordu. Zaman geçirmeden kargan›n getirdikleriyle çöpleniyordu.

Eski kafal› biri de¤ilim. Eski ütüyü de¤ifltirdim.

Uçarken eski, renkli dünyayla karfl›laflt›.



98

99


150



— Öyle iflte, diye tasdikledi bülbül. — Hay›r. Bu, benim karga akl›m›n alabilece¤i ifl de¤il. Ne olacak iflte, yalan dünya. Bir Alt›nbülbül’ün sorunlar›n› halledemedikten sonra sana ancak yalan dünya derim. Yak›flt›ram›yorum sana yap›lanlar›. Haks›zl›k, büyük haks›zl›k. Alt›nbülbül, kara dostunu dinliyor, bafl›n› sallayarak tasdikliyordu. Gerçekten de kendisi gibi bir bülbüle yap›lanlar› yak›flt›ram›yordu. Hadi kendisi yan›labilirdi diyelim ya bu ak›ll› kargan›n da hak verifline ne demeli? Bülbül kardefl, diye söze bafllad› yüre¤i kara karga. Ah bülbül kardefl. Seni dinlerken a¤layaca¤›m geldi. ‹nan, senden utanmasam gözyafllar›m› tutamaz, hüngür hüngür a¤lard›m flimdi. — ... — Sesinle insanlar› mest et, orman›, ovay› güzellefltir. Kendileri için en güzel türküleri yakt›¤›n insanlar Alt›nbülbül’ü umursamas›nlar. ‹flte söz. Gel, benim yan›mda çal›fl, dedi karga. — Olur mu ki, dedi bülbül. — Nas›l olmaz? Sen salt benim için öt. O da benim dedi¤im zaman, dile benden ne dilersen. Ekmek elden, su gölden. Diledi¤in her a¤açta; çamda, meflede yuvan› ben haz›rlar›m. Alt›nbülbül’e lay›k yuva benden. ‹flte, bülbül kardefl. Dile benden ne dilersen. Senin de¤erini karga olan ben bilirim.


71

Ö¤rencilere metnin son iki paragraf›n› okutunuz. Bu paragraftan yararlanarak ana fikri buldurunuz (O.2.4). Yazar›n bu ana fikre ulaflmak için hangi düflüncelerden yararland›¤›n› ö¤rencilere sorarak yard›mc› fikirleri bulmalar›n› sa¤lay›n›z (O.2.5). Ö¤rencilere metnin kahramanlar› olan karga ve bülbülün konuflmalar›n›n bulundu¤u bölümleri okutunuz. Ayr›ca yazar›n anlat›m cümlelerine de örnekler vermelerini isteyiniz. Onlara “Metin kahramanlardan biri taraf›ndan m›, yazar taraf›ndan m› okuyucuya aktar›lmaktad›r?” sorusunu sorarak metnin üçüncü tekil kifli (yazar) taraf›ndan anlat›ld›¤›n› kavrat›n›z (O.2.6). Ö¤rencilerden “derin” kelimesini gerçek, mecaz ve yan anlam›yla birer cümlede kullanmalar›n› isteyiniz ( 7. etkinlik). “Özgürlük olmay›nca ben ne yapay›m rahat›.” cümlesini tahtaya yaz›n›z. Bu cümleden hangi anlamlar›n ç›kar›labilece¤ini (Özgürlük, rahattan daha önemlidir. Rahatl›k, özgür olunca ifle yarar vb.) ö¤rencilere sorunuz. Örtülü anlamlar› buldurunuz. Ders kitab›nda verilen atasözünün ve

özdeyiflin örtülü anlam›n› buldurarak metinle iliflkisini kavrat›n›z ( 8. etkinlik) (O.2.10). Afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›n›z. Hangi cümlede kiflisel görüfllerin, hangisinde genel geçer do¤rular›n ifade edildi¤ini ayraç içindeki sorular› sorarak ö¤rencilere buldurunuz. Öznel ve nesnel yarg›lar› kavrat›n›z (O.2.11). “‹nsanlar çal›fl›yordu Alt›nova’da.” (Alt›nova’da insanlar ne yap›yorlar?) “Alt›nbülbül mutluydu.” (Alt›nbülbül kime göre mutludur?)

Ö¤rencilere “Bülbül mutlu olabilir mi? Kargalar bülbülleri k›skanabilir mi?” sorular› yönelterek kiflilefltirme sanat›n› fark ettiriniz. Ö¤rencilere “Yazar, hikâyede niçin hayvanlar› insan gibi düflünmüfltür?” sorusunu sorunuz. Kiflilefltirme sanat›n›n anlat›m› canland›rd›¤›n› buldurunuz (O.2.18). Ö¤rencilere “Siz hikâyede bir kahraman olsayd›n›z hangisini tercih ederdiniz?” sorusunu sorunuz. Onlar›n hikâyenin kahramanlar›ndan birini belirlemelerini sa¤lay›n›z. Sonra da kendilerini o kahraman›n yerine koymalar›n› ve olaylar› kendi bak›fl aç›lar› ile anlatmalar›n› isteyiniz. Böylece ö¤rencilerin hikâyenin kahramanlar›yla ilgili karfl›laflt›rmalar yapmalar›n› sa¤lay›n›z (O.2.20). ‹L‹fiK‹LEND‹RME: Ö¤rencilerin kendilerini farkl› bir varl›k yerine koyup düflünmelerini sa¤layarak onlara hem kendi de¤erlerini hem de baflkalar›n›n de¤erlerini anlama ve kavrama çal›flmalar› yapt›r›n›z. Bunu, Kariyer Bilinci Gelifltirme ara disiplininin “Kendi de¤erlerini örneklerle ifade eder.” kazan›m›yla iliflkilendiriniz.

Ö¤rencilere metnin resimlerini inceletiniz. “Siz olsayd›n›z bu hikâyeyi nas›l resimlerdiniz? Neden?” sorular›n› sorunuz. Ö¤rencilerin metne uygun resimler çizmelerini isteyiniz (Bu çal›flmay› evde de yapt›rabilirsiniz.). Daha sonra isterseniz ö¤rencilerin resimlerini s›n›fta sergileyiniz (O.2.28). 3. OKUDU⁄UNU DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorarak okuduklar›n› de¤erlendirmelerine f›rsat tan›y›n›z (O.3.2). Okudu¤unuz metinde size en ilginç gelen nedir? Hayvanlar›n da birtak›m duygular› oldu¤unu düflünmek sizi nas›l etkiledi? TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

151

4. TEMA

DUYGULAR


Ö¤rencilere “Ormanda do¤mufltu bül-

bül.” cümlesini okuyunuz ve cümledeki “orman” kelimesine dikkatlerini çekiniz. Ö¤rencilerden metinde geçen ve orman kelimesiyle ayn› kavram alan›na giren kelimeleri (a¤aç, rüzgâr, ya¤mur, dal, yuva, kufl vb.) bulmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilerin ayn› kavram alan›ndaki kelimeleri fark etmeleri için etkinli¤i yapt›r›n›z ( 9. etkinlik) (O.4.2).

Metinde geçen “can›ndan bezdirmek,

yan gelip yatmak, bin dereden su getirmek, bir dedi¤ini iki etmemek, yüzüne vurmak, kulu kölesi olmak, can kula¤›yla dinlemek” deyimlerini tahtaya yaz›n›z. Bunlar›n anlamlar›n› buldurunuz. Cümleleri uygun deyimlerle tamamlamalar›n› isteyiniz ( 10. etkinlik) (O.4.3).

DUYGULAR

Bin dereden su getiren karga, Alt›nbülbül’ü inand›rd›. Büyük sanatç›, eflsiz ses üstad› olsa da Alt›nbülbül bir kufltu yine de. Akl› bir kufl akl›yd› sadece. ‹flte böyle kuruldu karga ile Alt›nbülbül aras›ndaki iliflki. Daha do¤rusu ortakl›k. Günlük kimi s›k›nt›lar u¤runa, Alt›nbülbül en de¤erli varl›¤›n›, flen flakrak ötüflünü, dolay›s›yla özgürlü¤ünü kargaya satt›. Karga verdi¤i sözleri yerine getirdi. Ona en yüksek a¤açlarda yuvalar kurdu. Bülbülün bir dedi¤ini iki etmedi. Hatta söyledi¤inden fazlas›n› verdi. Yuvas› kufl tüyündendi, eli alt›nda istedi¤i kadar yiyecek vard›. En âlâ solucanlar› getiriyor, onlarla besliyordu. “Gerçekten de çok iyi flu karga?” diye düflünüyordu yuvas›nda uzanm›fl, yiyip içerken Alt›nbülbül. “Üstelik dedi¤i dedik. Arkadafl›n› besliyor. Prensip sahibi de. De¤erimi nas›l da anlad›. Anlam›yorum niçin sevmiyorlar kendisini. Hâlbuki dürüst, laf› sözü yerinde!” Art›k pek uçmuyor, flen flakrak ötmüyordu. Bütün gün, bütün gece yan gelip yat›yordu. Ne ç›kan dolunay ne de güneflin alt›n ›fl›nlar› kendisini cezbediyordu. Ovada iflleyen, tenleri güneflten yanm›fl insanlar Alt›nbülbül’ün belirerek flen flakrak ötüflüyle kendilerini dinlendirmesini bofl yere bekliyorlard›. O küçük kuflun güzel sesi yüreklerine su serpiyor, dertlerine derman oluyordu. Kimi anlarda, çok seyrek de olsa, Alt›nbülbül kargadan izin alarak biraz ötüyordu. Sahi, kargan›n amac›n› anlatmad›k. Kara tüylü karga, boflu bofluna Alt›nbülbül’e yanaflmam›flt›. Kin vard› içinde uzun y›llar biriken. ‹nsanlara, bülbüllere karfl›. (1)

Kaçmak... Ne korkunç fleydir kaçmak. Her kaç›fl›nda bülbüllere lanetler ya¤d›rm›fl, insanlara kin duymufltu. Yere bats›n bülbüller. Kökleri kaz›ns›n dünyada. Belki o zaman insanlar kendisini tafllamaz, hatta ona hayranl›k bile duyabilirlerdi.


Ö¤rencilerin okuma planlar›n› inceleyiniz. Daha önceden yapm›fl olduklar› plana uyup uymad›klar›n› kontrol ediniz. Yapt›¤› plana uymayan ö¤rencilerle bunun nedenleri hakk›nda görüflme yap›n›z (O.5.1).

Ö¤rencilere “k›skançl›k” duygusunu iflleyen fliir, hikâye, masal vb. türlerde eserler okuyup okumad›klar›n› sorunuz. Bu konularla ilgili okuduklar›n› anlatmalar›n› isteyiniz (O.5.6). Okuma çal›flmalar›ndan sonra Okuma Becerisi Gözlem Formu ile ö¤rencilerinizi de¤erlendiriniz.

Oldum olas› kargal›¤›n› yüzüne vurmufllard›. Hiçbir yerde rahat b›rakmam›fllard›, hakaretlerin en a¤›r›n› yaflatm›fllard›. Öterken kulaklar›n› kapat›yor, çocuklarsa onu tafll›yorlard›. Bu yetmiyormufl gibi tarlalara oluklar koymufl, kahraman›m›z kargay› can›ndan bezdirmifllerdi. ‹flte bunlar, kara kargan›n yüre¤ine ifllemifl, o da insanla bülbülü düflman bellemiflti. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

72

DUYGULAR

9.

Afla¤›daki örnekte do¤a kavram›yla ilgili kelimeler verilmifltir. Siz de gökyüzü kavram›y-

K‹ NL‹K ET

la ilgili kelimeler yaz›n›z. a¤aç

bahar

kufl ya¤mur do¤a

da¤ f›rt›na

toprak

10.

K O N U fi M A

gökyüzü rüzgâr

K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri verilen deyimlerden uygun olan›yla tamamlay›n›z.

yan gelip yat›yor sonra da üzülüyordu. Derslerine çal›flm›yor, ....................................,

1. HAZIRLIK

an›ndan bezdirmiflti. ‹nsanlar›n afla¤›lay›c› davran›fllar› kargay› c................................ bir dedi¤ini iki etmiyor Annesi onun ........................................................, el bebek gül bebek

Ö¤rencilere “Çocuklar›n kufllara tafl atmas›n› do¤ru buluyor musunuz?” sorusunu sorunuz. Bu konudaki düflüncelerini anlatmalar›n› isteyiniz.

Ö¤rencilerin getirdikleri ve s›n›f›n›z›n uygun bir yerinde sergilemekte oldu¤unuz kufl foto¤raflar›n› ö¤rencilere da¤›t›n›z. Bu kufllar› tan›tan bir konuflma yapacaklar›n› söyleyiniz. Ö¤rencilerle birlikte konuflma süresini belirleyiniz.

büyütüyordu.

kul köle olan Rahat yaflamak için baflkalar›na .................................... insanlardan hofllanm›yordu.

can kula¤›yla dinledikleri belli Çocuklar›n toplant›da anlat›lanlar› ............................................ oluyordu.

Bin dereden su getirerek ................................................ bakkaldan bir ekmek ald›rabilmiflti. yüzüne vurmak istemiyorum. Sana k›zg›n›m ancak hatalar›n› da .................................

can›ndan bezdirmek

yan gelip yatmak

can kula¤›yla dinlemek

bin dereden su getirmek

kulu kölesi olmak


100


152

bir dedi¤ini iki etmemek

yüzüne vurmak



Yine de f›rsat buldukça dallarda ötüyor, yeteneksizli¤ini, karga oldu¤unu kabul etmeyi hakaret say›yordu. — Gak... Gak... Gak! diye öterken “Görürsünüz siz insanlar” diyordu içinden. “Bülbülünüzü de dinlettirmem size. Sonunda onu benden de beter bir karga yapar›m.” diye ant bile içmiflti. Beceriksizlerin elinden, bir tek kötülüktür bol bol gelen. (2)

Alt›nbülbül art›k yan gelip yat›yordu. Ancak karga dileyince, onun flerefine ötüyordu. Kargan›n bestelerini okuyordu. Kara karga ise kanatlar›n› birbirine ç›rparak onu alk›fll›yordu. — Bravo! Bravo! Eflsizsin sen dostum. Sesine kimse yanaflamaz. Bravo!

bir ses tonuyla konuflmalar› konusunda uyar›n›z (K.2.1, K.2.2). Ö¤rencilere metinde geçen afla¤›daki cümleleri okuyunuz. “Gerçekten de çok iyi flu karga.” “Bu, benim karga akl›m›n alabilece¤i bir ifl de¤il.” “Ya ben!” “Eflsizsin sen dostum.” Ö¤rencilere cümlelerin hangi duygular› yans›tt›¤›n› buldurunuz. Yapacaklar› konuflmalarda da aktard›klar› duygu ve düflüncelere uygun cümleler kurmalar›n› ve bunlar› da uygun bir ses tonu ile söylemelerini isteyiniz (K.2.8). Ö¤rencilerden konuflmalar› için bir ana fikir belirlemelerini isteyiniz. Daha sonra ö¤rencilere “Konuflurken sadece ana fikri söylemek yeterli midir? Niçin?” sorular›n› yöneltiniz. Bu do¤rultuda konuflman›n yard›mc› fikirlerle desteklenmesinin anlat›m› zenginlefltirece¤ini, anlat›lan konunun anlafl›lmas›nda etkili olaca¤›n› belirtiniz (K.3.3, K.3.4). 2. SÖZLÜ ANLATIM


73

E¤itim, ekonomi, trafik, çevre vb. konular›n› iflleyen ve söz dizimi hatas› yap›lan gazete kupürleri derleyerek s›n›fa getiriniz. Bu kupürlerdeki önceden belirledi¤iniz cümleleri okuyunuz ve tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilere, cümlenin nas›l bir anlam ifade etti¤ini buldurunuz. Onlara “Cümle nas›l kurulsayd› istenilen anlam› ifade ederdi?” sorusunu sorunuz ve do¤ru söz dizimini bulmalar›n› sa¤lay›n›z. Afla¤›daki cümleleri de tahtaya yaz›n›z. Bunlardan en kolay anlafl›labilenin hangisi oldu¤unu söylemelerini isteyiniz. Cümlede kelimelerin yerinin de¤iflmesinin ifade edilmek istenen anlam› da de¤ifltirdi¤ini ö¤rencilere fark ettiriniz. Bu yüzden konuflurken kurallarla uygun cümle kurmalar› gerekti¤ini kavrat›n›z (K.1.5). “Özgürlük olmay›nca ben ne yapay›m rahat›.” “Özgürlük olmay›nca ne yapay›m ben rahat›.” “Ne yapay›m ben rahat› özgürlük olmay›nca.” “Ben ne yapay›m düzeni özgürlük olmay›nca.” “Ben özgürlük olmay›nca rahat› ne yapay›m.” Ö¤rencileri konuflurken nefeslerini söyleyecekleri cümlelere göre ayarlamalar›, iflitilebilir

Ö¤rencilerden yapacaklar› tan›t›m konuflmalar›nda kiflilefltirme sanat›n› ve yeni ö¤rendikleri deyimlerden en az iki tanesini kullanmalar›n› isteyiniz (K.3.6). Ö¤rencilerden konuflma yapmadan önce konu ile ilgili çok k›sa bir aç›klama yaparak dinleyen arkadafllar›n› ayd›nlatmalar›n› isteyiniz (K.3.8). Ö¤rencilerin konuflmalar›n› daha önceden belirledikleri sürede bitirmeleri için gerekli önlemleri al›n›z. Konuflmay› belirlenen süreden önce ya da sonra bitirmelerinin süreyi do¤ru kullanma becerisini olumsuz etkileyece¤ini anlat›n›z. Toplulu¤a karfl› yap›lan konuflmalar›n sonunda dinleyicilere teflekkür etmenin önemine de¤ininiz. Teflekkür cümlelerine örnekler veriniz (K.3.11). Ö¤rencilere, tan›t›mlar›nda “kendini baflkas›n›n yerine koyarak konuflma (empati kurma)” yöntemini kullanacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12). Kendini baflkas›n›n yerine koyarak konuflma (empati kurma) yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere, ellerindeki kufl foto¤raf›n› incelemelerini ve onlar›n nerelerde, nas›l yaflad›¤›n› düflünmeleTÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

153

4. TEMA

DUYGULAR

rini söyleyiniz. “Siz resimdeki kuflun yerinde olsayd›n›z insanlara neler söylemek isterdiniz?” sorusunu sorunuz. Düflüncelerini o kuflun a¤z›ndan (1. tekil kifli) ifade etmelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere befl dakika verip konuflacak-

DUYGULAR

Alt›nbülbül kibirleniyor, hafifçe bafl›n› e¤iyordu ve zaman geçirmeden kargan›n getirdikleriyle çöpleniyordu. Afl›r› beslenmekten, çal›flmamaktan irileflmifl; hemen hemen karga kadar büyümüfltü. Uzun zaman sürdü ortakl›k. Fakat her fleyin sonu vard› ve tabi ki bu ç›kar dostlu¤unun da. (3)

lar›n› tasarlamalar›n› isteyiniz. Daha sonra onlar› konuflturunuz. 3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere “Kendinizi tan›t›m›n› yapt›¤›n›z kuflun yerine koydu¤unuzda onun daha önce bilmedi¤iniz hangi özelliklerini fark ettiniz? Bu size nas›l bir duygu yaflatt›?” sorular›n› sorarak onlar› konuflmalar›n› de¤erlendirmeye yönlendiriniz (K.4.1). 4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilerin konuflmalar›nda belirledikleri iki deyimi kullan›p kullanmad›klar›n› izleyiniz. En çok deyim kullanan ö¤rencileri uygun yöntemlerle ödüllendiriniz (K.5.4). Konuflma çal›flmalar›ndan sonra Konuflma Becerisini De¤erlendirme Formu ile ö¤rencilerinizi de¤erlendiriniz.

Sonunda ifl bafla düfltü. Alt›nbülbül kendisi yem aramak zorunda kald›. Uçarken eski, renkli dünyayla karfl›laflt›. Güzel bir koruda, insanlar pikni¤e ç›km›fllard›. Çocuklar oynuyor, büyükler ise o eskiden delice sevdi¤i insanlar, çimler üzerine serdikleri örtülere oturmufllard›. Bülbüllü¤ünü yitirmifl olan Alt›nbülbül, efendisi kargay› bekliyordu. Ötmek için ondan izin alacakt›. Bir ulu ç›nar›n dallar›nda, tan›d›k bir ses geldi kula¤›na: — Bravo! Gak... Gak! Karga kanatlar›n› ç›rp›yor, öten bir baflka bülbüle ya¤c›l›k yap›yordu. (4)

Kader. Alt›nbülbül kendi yazg›s›n› kendisi yazm›flt›. Rahatl›k için sesini, özgürlü¤ünü, yüre¤ini, sevgisini vermiflti; iyi olan her fleyini. Ölmekte olan her varl›¤›n son ç›rp›n›fl›yla bir dala kondu, olanca gücünü toplad›. Yine bülbül, eski Alt›nbülbül olarak flen flakrak ötecekti. Bo¤ulacak gibiydi. Halbuki eskiden ne rahat, ne flakrak öterdi. ‹lkin bo¤az›ndan bir h›r›lt›, ard›ndan daha belirgin bir ses ç›kt›. — Gak!... Gakkk!... Gak! Alt›nbülbül olanca gücünü toplayarak bülbül gibi ötmeye çal›flt› ama ancak karga sesi ç›karabildi. Ard› arkas› kesilmeyen gak’lar ç›nl›yordu koruda. A¤aç alt›nda oynayan çocuklardan biri yerden bir tafl ald›, Alt›nbülbül’ün kondu¤u dala f›rlatt›. Tafl, art›k tam bir karga olan bülbülün bafl› üstünden uçtu. Ürkerek sustu. Kanatlar›n› ç›rparak havaland›: — Gak... Gak... Gak! diye öterek. Art›k o da bir kargayd›. Avnii ABDULLAH F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

74

Ö¤rencilere önceden haz›rlad›¤›n›z iki


Birinde sayfa düzeni kurallar›na uymadan yazd›¤›n›z, di¤erinde de sayfa düzeni kurallar›n› uygulad›¤›n›z iki tane kâ¤›t haz›rlay›n›z. Ö¤rencilere fliir defterlerini yanlar›nda bulundurmalar›n› söyleyiniz.

Afla¤›daki fliiri okuyunuz. fiiirde okuduklar› metinde geçen kufllardan hangisinin anlat›ld›¤›n› söylemelerini isteyiniz. Sonra da fliirin bafll›¤›n› okuyunuz. KARGA Kufllar›n en flakac›s›, En ak›ll›s›d›r karga. Sevebilirdim belki onu Hiç h›rs›zl›k yapmasa. Aziz S‹VASLI⁄OLU

Ö¤rencilere, yazma çal›flmalar›nda metindeki kufllarla ilgili fliir yazacaklar›n› söyleyiniz. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

154

kâ¤›d› gösteriniz. Kâ¤›tlardan hangisinin hofllar›na gitti¤ini, bunun nedeninin ne oldu¤unu sorarak ö¤rencileri kâ¤›t ve sayfa düzeni kurallar›na uymaya özendiriniz (Y.1.1). Ö¤rencilere bitiflik yaz› kurallar›na uyulmamas›n›n; sat›rlar, kelimeler aras›nda uygun boflluklar b›rak›lmamas›n›n yaz›y› okunaks›zlaflt›raca¤›n› söyleyerek bu tür yanl›fll›klar yapmamalar› konusunda onlar› uyar›n›z (Y.1.2). Tahtaya “Kalbin en derin yerine iflleyen na¤meleri okuyordu bülbül.” cümlesini yaz›n›z. Cümledeki “na¤me” kelimesinin yerine ayn› anlama gelen baflka bir kelime kullan›l›p kullan›lamayaca¤›n› ö¤rencilere sorunuz. Bu kelimelerden hangisini daha kolay anlad›klar›n› ifade etmelerini isteyerek onlar› yabanc› kelimeler yerine Türkçe kelimeleri kullanmaya teflvik ediniz (Y.1.6). Ö¤rencilerden yazacaklar› fliirleri resim, foto¤raf, karikatür gibi görsellerle süslemelerini isteyiniz (Y.2.7).

Ö¤rencilerden fliirlerine k›sa ve ilgi çekici bir bafll›k düflünmelerini isteyiniz. Bafll›¤›n metnin

ARTIK O DA B‹R KARGAYDI ana unsurlar›ndan biri oldu¤unu, bu nedenle içeri¤i tam yans›tmas›; k›sa, çarp›c› ve ilgi çekici olmas› gerekti¤ini vurgulay›n›z (Y.2.10).

Ö¤rencilere yazma etkinliklerinde “bir metinden hareketle yeni bir metin oluflturma” yöntemini kullanacaklar›n› söyleyiniz (Y.2.12). Bir metinden hareketle yeni bir metin oluflturma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden okuduklar› metindeki kufllardan birini seçmelerini (Karga fliirinde oldu¤u gibi), bu kuflun metinde anlat›lan özelliklerini fliir türüyle ifade etmelerini isteyiniz.


Afla¤›daki sorular› ö¤rencilere yönelterek yazd›klar› metinleri içerik, bafll›k ve görsel unsurlar aras›ndaki uyum aç›s›ndan de¤erlendirmelerini söyleyiniz (Y.4.1). Yazd›¤›n›z metnin içeri¤i ile bafll›¤› uyumlu mu? Bafll›k yeterince ilgi çekici mi? Metinle ilgili tasarlad›¤›n›z görsel unsurlar yazd›¤›n›z metni destekliyor mu? 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

2. YAZILI ANLATIM

Ö¤rencilere fliirde ses, kelime veya dize tekrarlar›n›n bulunmas›n›n kula¤a hofl gelece¤ini söyleyerek yazacaklar› fliirde bunlara yer vermelerini isteyiniz. Söz sanatlar›n›n fliirde ifade edilen duygu ve düflünceleri belirginlefltirece¤ini aktar›n›z.

Ö¤rencilere fliirlerini yazd›r›n›z. Gönüllü

Ö¤rencilere “fiiir defterinizde kufllar, do¤a, k›skançl›k konular›nda fliirler var m›d›r?” sorusunu sorunuz. Bu soruya olumlu cevap veren ö¤rencilere fliiri okutunuz. Olumsuz cevap veren ö¤rencilerden de arkadafllar›n›n yazd›klar› fliirlerden be¤endikleri birini fliir defterlerine yazmalar›n› isteyiniz (Y.5.4, Y.5.6).

ö¤rencilerden bafllayarak okutunuz (Y.3.4).


11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki metinde uygun yerlere virgül ( , ) iflareti koyunuz.

Ö¤retmenimiz

,

— Cumhuriyet kurulduktan sonra kad›nla erkek art›k eflit olmufltur. Kad›nla erkek aras›nda hiçbir fark yoktur dedi. Hiçbir fark olmamas›n› erkekli¤ine yediremeyen Yaflar

,

— Hiç mi fark yok ö¤retmenim, dedi. — Yok. — Küçücük bir fark da yok mu? Ö¤retmen sert

,

— Yok! dedi.

,

Yaflar

,

— Evet ama ö¤retmenim dedi Kad›n Haklar›n› Koruma Derne¤i var, oysa erkekler böyle bir dernek kurmam›fllar. Aziz NES‹N

12. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da koyu renkle verilen cümlelerden nas›l bir anlam ç›kar›yorsunuz? Yaz›n›z. Aç›k renkli cümlelerdeki anlam› da altlar›ndaki bofllu¤a yaz›n›z. Cümlelerdeki anlam fark›n›n nedenini belirtiniz.

Çal›fl, adam ol; a¤abeyin gibi bofl gezme. Çal›fl, adam ol; a¤abeyin gibi, bofl gezme. Bu dersin bafl›nda yap›lan bir çal›flmayd›. Bu, dersin bafl›nda yap›lan bir çal›flmayd›. ‹pek minderi biraz daha çekti. ‹pek, minderi biraz daha çekti.

Cümlelerdeki anlam fark›n›n nedeni:


101


Afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›n›z. Cümlelerin altlar›ndaki sorular› ö¤rencilere sorunuz. Virgül iflaretinin kullan›ld›¤› yerleri fark ettiriniz. Sert bir ses, — Yan›l›yorsun, dedi. Cümledeki ilk virgülden sonra hangi noktalama iflareti kullan›lm›flt›r? Yan›l›yorsun. diyen kimdir? — Evet, deniz oynakt›r, kaypakt›r ama ne de olsa havadan çok daha güvencelidir. Cümledeki “evet” kelimesi niçin kullan›lm›flt›r? Bu söz cümleye dahil midir? Yukar›daki cümlelerde virgülün konuflma çizgisinden önce, t›rnak iflaretiyle belirtilmeyen aktarma cümlelerinin sonunda ve cümlede onay, ret vb. bildiren kelimelerden sonra kullan›ld›¤›n› ö¤rencilere sezdiriniz. Afla¤›daki paragraf› ö¤rencilere okuyunuz. Virgül iflaretinin gelifligüzel yerlerde kullan›lmamas› gerekti¤ini kavrat›n›z. Etkinli¤i yapt›rarak ö¤rendiklerini pekifltiriniz ( 11. etkinlik). “Zavall› virgül, baz›lar›n›n rastgele oraya buraya çiziktiriverdikleri sevimsiz bir karalt› olmak-


155

4. TEMA

DUYGULAR

tan öteye gidemiyor. Baz›lar› da virgülün varl›¤›n› ak›llar›na bile getirmiyorlar. Ak›llar›na gelen sözcükleri, hiç soluk alma, duraksama f›rsat› tan›madan s›ral›yorlar. Oysa virgül, tanr›lar›n verdi¤i ve diledikleri zaman da geri ald›klar› solu¤un simgesidir. Ne yaz›k ki sevgili virgül, hak etti¤i sayg›nl›¤a kavuflmufl de¤ildir.”

Afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›n›z. Virgülün yerinin de¤ifltirilmesinin nas›l bir anlam fark› yaratt›¤›n› ö¤rencilere buldurunuz.

Bu, benim karga akl›m›n alabilece¤i ifl de¤il.

Bu benim karga, akl›m›n alabilece¤i ifl de¤il.

Bülbüllü¤ünü yitirmifl olan Alt›nbülbül, efendisi kargay› bekliyordu.

Bülbüllü¤ünü yitirmifl olan Alt›nbülbül efendisi, kargay› bekliyordu.

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›r›n›z. Virgü-

lün anlam kar›fl›kl›¤›n› gidermek amac›yla kullan›ld›¤›n› kavrat›n›z ( 12. etkinlik) (Y.6.2).

D‹L B‹LG‹S‹

Tahtaya afla¤›daki cümleyi yaz›n›z. Cümlede –ler eki alan isimleri ö¤rencilere buldurunuz. Ekin çokluk göreviyle kullan›ld›¤›n› kavrat›n›z. “Kollar› s›val›, al›nlar› terli, elleri kocaman, yüzleri mert.” Afla¤›daki cümleleri de tahtaya yazarak –ler ekinin bu cümlelerdeki ifllevlerini ö¤rencilere sezdiriniz. Daha sonra etkinli¤i yapt›r›p –ler ekinin ifllevlerini kavrat›n›z ( 13. etkinlik). “Her zaman ulusu kurtaracak Atatürkler bulunmaz.” (benzerleri) “Dertlerim da¤lar kadar.” (abartma) “Alilerin evi, bizimkine yak›nd›.” (aile, boy) “Sekiz on yafllar›nda bir k›z çocu¤uydu.” (yaklafl›k) “Müdür Beyler okulda de¤iller.” (sayg›) “Annesi “Küçük han›mlar, kahvalt›y› yata¤a da isterler mi?” diyerek söyleniyordu. (alay) Ö¤rencilerin daha önce ö¤rendikleri isimlerle ilgili bilgilerini pekifltirmek için etkinlikleri yapt›r›n›z ( 14, 15, 16. etkinlik) (D.B.2.1). ARTIK O DA B‹R KARGAYDI

DUYGULAR

15.

13.

Afla¤›daki cümlelerde –ler eki kelimeye nas›l bir anlam katm›flt›r? Karfl›s›na yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

14. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki tabloda verilen özel isim türlerine birer örnek veriniz.

K‹ NL‹K ET

Halamlar yaz›n dedemlere gidecekler.

(

)

ÖZEL ‹S‹MLER

Mustafa Kemaller tükenmez.

(

)

Kifli ad ve soyadlar›

ÖRNEKLER

Geceler boyu a¤lad›m.

(

)

Hayvanlara verilen isimler

T›knaz, orta yafllarda bir adamd›.

(

)

Aman aman, kimler gelmifl kimler?

(

)

Bu yafl›mda han›mefendilere su da koflturay›m m›?

(

)

Doktor Beyler henüz gelmediler.

(

)

Kurum – kurulufl isimleri K›ta, ülke, flehir, bölge isimleri Da¤, deniz, göl, ›rmak vb. isimleri Sokak, cadde, bulvar mahalle vb. isimleri Gazete, dergi, eser, an›t vb. isimleri

Afla¤›da baz› isimler verilmifltir. Bunlar› özelliklerine göre gruplay›p örnekteki gibi tabloda iflaretleyiniz.

Soy, millet vb. isimleri Dil, din, ›rk isimleri

‹simler Hollanda

Özel isim

piflmanl›k

X X

X

X X X X X X X X X X X X

deniz kaza tekne özlem halk korkular köy dalgalar orman insanlar tim

X

Soyut isim

x

X

ekip

Akdeniz

Somut isim

x

bal›kç›lar

Cem

Cins isim

Tekil isim

Ço¤ul isim

x

16. K‹ NL‹K ET

Kelebe¤in çevresindeki isimlerden somut olanlar› sa¤a, soyut olanlar› sola yaz›n›z.

X X

X X X X X

nefle

X X X

X

SO

X X X X

cam

rüzgâr

X

X

›fl›k

X

hüzün

X

UT

tuz

M

YU

SO T

üzüntü hüzün mutluluk umut korku rüya nefle

X

hava

dalg›ç

rüya

üzüntü

X X X X X X X

Topluluk ismi

koku

koku dalg›ç cam hava tuz çamur rüzgâr atefl ›fl›k resim dalga bal›k denizci

resim

korku

umut

X

atefl dalga

X X

bal›k

çamur

denizci

mutluluk



103

102


156

MUTLULU⁄UN ÖLÇÜLER‹

4. TEMA (2. MET‹N) Metnin Ad›: MUTLULU⁄UN ÖLÇÜLER‹ Metnin Yazar›: ‹LHAN SELÇUK Süre: 7 ders saati

Alt Tema: Mutluluk Metnin Türü: Deneme


O K U M A 1.


O.1.1.


O.1.2.

Ak›c› biçimde okur.

O.1.5.


2.


5.


O.5.5.

Kitapl›k, kütüphane, kitap fuar› ve kitabevlerinden faydalan›r.

O.5.8.


O.5.9.

Be¤endi¤i k›sa yaz›lar› ezberler.

K O N U fi M A

me O.2.1.


O.2.4.


O.2.5.

Metindeki yard›mc› fikirleri/duygular› belirler.

O.2.13. Metne iliflkin sorulara cevap verir. O.2.15. Metnin türüyle ilgili özellikleri kavrar. O.2.16. Metnin plan›n› kavrar.

1.


K.1.4.


K.1.7.


2.


K.2.4.

Konuflurken gereksiz sesler ç›karmaktan kaç›n›r.

K.2.6.

O.2.19. Metinde yararlan›lan düflünceyi gelifltirme yollar›n›n ifllevlerini aç›klar.

sesle konuflur. K.2.7.

O.2.27. Okuduklar›n› kendi hayat› ve günlük hayatla karfl›laflt›r›r. O.2.29. Metnin bafll›¤› ile içeri¤i aras›ndaki iliflkiyi ortaya koyar. O.2.31. Metnin yazar› veya flairi hakk›nda bilgi edinir. 3.




O.4.3.


O.4.4.

Yapmac›ktan, taklit ve özentiden uzak bir


3.


K.3.10. Konuflmas›nda dikkati da¤›tacak ayr›nt›lara girmekten kaç›n›r. K.3.12. Konuflma yöntem ve tekniklerini kullan›r. 4.


K.4.1.


5.


K.5.1.

Okuduklar›ndan hareketle ö¤rendi¤i yeni


kelimelerden sözlük oluflturur.


157

4. TEMA

DUYGULAR ARA D‹S‹PL‹N KAZANIMLARI

Y A Z M A

Giriflimcilik 8. Baflkalar› ile iletiflim kurma ve

1.


Y.1.2.

Düzgün, okunakl› ve ifllek “bitiflik e¤ik ya-

pekifltirmede sözlü ve sözsüz anlat›m becerilerini

z›”yla yazar.

kullan›r. Sa¤l›k Kültürü 10. Duygu ve düflüncelerini

2.

Planl› Yazma

Y.2.2.


Y.2.4.

Yaz›s›n›n ana fikrini yard›mc› fikirlerle

paylaflma biçimlerini aç›klar.

la bafla ç›kma becerisini gelifltirir.

destekler. Y.2.5.

Konun özelli¤ine uygun düflünceyi gelifltirme yollar›n› kullan›r.

Y.2.7.


Y.2.8.




Y.3.2.


4.


Y.4.1.


5.


Y.5.7.


Y.5.8.


Y.5.9.


6.


Y.6.1.



Özel E¤itim 1. Olumsuz tutum ve davran›fllar-


D.B.2.2. Zamirlerin cümledeki ifllevlerini fark eder, zamirleri ifllevlerine uygun olarak kullan›r. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

158

Not


O K U M A

MUTLULU⁄UN N ÖLÇÜLER‹

1. HAZIRLIK “Pek çokları mutluluğu insandan daha yüksekte ararlar, bazıları da alçakta. Oysa mutluluk insanın boyu hizasındadır.”

Sadi

“Zevkin kaynaklarında öyle bir acılık var ki çiçekler arasında bile olsa boğazımızı yakar.”

Lucretius (Lukretiyus)

“İnsan son gününü beklemeli her zaman. Mutlu dememeli ona ölmeden ve cenazesi kaldırılmadan.” Ouidius (Ordiyus)


Ö¤rencilerden ders kitab›nda verilen özdeyiflleri okumalar›n› isteyiniz. Sonra da onlara “mutlulu¤un boy hizas›nda olmas›ndan” ne anlad›klar›n› sorunuz. Düflüncelerini anlatt›r›n›z. Ö¤rencilere “Mutlulukla ac› aras›nda nas›l bir iliflki kurulmufltur?” sorusunu sorunuz ve mutlulu¤a ulaflmak için baz› zorluklara katlanmak gerekebilece¤ini fark ettiriniz. Ö¤rencilere “Ouidius, bir insana ne zaman mutlu denebilece¤ini düflünmektedir?” sorusunu yöneltip bu sözden anlad›klar›n› aç›klamalar›n› isteyiniz.

“Sizce insanlar›n tümü ayn› fleylerden mi mutlu olurlar?” sorusuyla ö¤rencilere herkesin kendine özgü bir mutluluk anlay›fl› oldu¤unu fark Balkonun penceresinde bir minik kedi var. Miyavlay›p duruyor. Besbelli aç ve üflümüfl. ‹çeri al›n, okflay›n, ›s›t›n, süt verin. Az sonra pembe diliyle yalan›p m›rlanmaya bafllayacak. Minik kedi, biraz önce so¤uktan ve açl›ktan ac› çekiyordu. D›F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

75

ettiriniz (

1. etkinlik).

Ö¤rencilere “fiu an elinizde bir f›rsat olsayd› kimi mutlu etmek isterdiniz? Neden?” sorular›n› sorarak onlar›n çevrelerindeki insanlar›n mutsuzlu¤uyla ilgilenmeleri gerekti¤ini kavrama-

DUYGULAR

1. K‹ NL‹K ET

lar›n› sa¤lay›n›z ( Sizce insanlar›n tümü ayn› fleylerden mi mutlu olurlar? Düflüncelerinizi yazarak aç›klay›n›z.

2. etkinlik).

“Mutlulu¤u bir varl›kla sembollefltirmeniz gerekseydi hangisini seçerdiniz? Niçin?” diyerek ö¤rencilere mutlulu¤u nas›l alg›lad›klar›n› anlatt›r›n›z (

2. K‹ NL‹K ET

3. etkinlik). 2. OKUDU⁄UNU ANLAMA

fiu an elinizde bir f›rsat olsayd› kimi mutlu etmek isterdiniz? Neden?

Metin k›salt›lm›flt›r. Ö¤rencilere “Mutlulu¤un Ölçüleri” metnini “tart›flarak okuma” yöntemiyle okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5). 3. K‹ NL‹K ET

Mutlulu¤u bir varl›kla sembollefltirmeniz gerekseydi hangisini seçerdiniz? Niçin?

Mutlulu¤u

ile sembollefltirirdim çünkü


104

Tart›flarak okuma yönteminin uygulan›fl›: Metni örnek olarak okuduktan sonra ö¤rencilere sesli okuma yapt›r›n›z. Daha sonra onlara “‹nsan›n mutlu olmas›nda çevresiyle uyumu yeterli midir?” sorusunu sorup bu konudaki düflüncelerini aktararak tart›flmalar›n› sa¤lay›n›z. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

159

4. TEMA

DUYGULAR

Metni ö¤rencilere örnek olacak flekilde bir kez okuyunuz. Daha sonra metni bölümlere ay›rarak ö¤rencilere okutunuz. Ö¤rencilerden metni tak›lmadan, tekrarlar yapmadan do¤al bir ses tonuyla ve normal bir h›zda okumalar›n› isteyiniz. Okuduklar›n› beden dili ile desteklemelerini söyleyiniz (O.1.1, O.1.2).

DUYGULAR

flar›da kalsayd›, bir süre sonra donacakt›. fiimdi rahat ve mutlu.

Çevresi

ile

bedeni

uyumlu. Kald›r›m kenar›nda bir ihtiyar, kimsesiz. Paçavralarla sarm›fl bedenini. Dileniyor, titriyor, midesi bofl, gözleri an-

Ö¤rencilere, metinde fikir ve duygu

lams›z. Sertleflmifl damarlar›

ifade eden kelimelerin hangileri oldu¤unu sorunuz, bunlar› listelemelerini isteyiniz ( 4. etkinlik) (O.2.1.). Bu kelimeleri cümlede kullanmalar›n› isteyerek bunlar› defterine yazd›r›n›z.

dundan. ‹htiyar adam› al›n,

Ö¤rencilere “Metnin ana fikri nedir?” sorusunu sorunuz. Ana fikri kendilerine özgü cümleler ile ifade etmelerini isteyiniz. Metnin her paragraf›n› yeniden okuyunuz ve ö¤rencilerden bu paragraflarda anlat›lanlar› birer cümle ile ifade etmelerini isteyiniz. Böylece yaz›n›n yard›mc› fikirlerini buldurunuz (O.2.4), O.2.5).

do¤aya uymakta zorluk çekiyor, kan› çekilmifl gibi vücusoba bafl›na götürün, bir kâse s›cak çorba verin, o saat canlanacak gözleri, bir nefes alacak insanca. ‹htiyar adam kald›r›m kenar›nda bir gece daha kalsa belki sabaha ç›kamazd›. Kaplan› kutuplara götürün, önce penguen kovalayacak k›sa bir süre, sonra donup ölecek... Beyaz ay›, Afrika’da sudan ç›km›fl bal›¤a dönecek. Sudan ç›km›fl bal›k bir iki ç›rp›n›p can verecek. Leylek, çevresiyle uyumunu sa¤lamak için k›fl›n s›cak ülkelere uçacak, yaz›n evimizin dam›na yuva kuracak. Ay’a giden astronot Dünya koflullar›n› tafl›yacak beraberinde... Canl› yarat›k, çevresiyle uyumunu sürdürdü¤ünce yaflar. Bu uyumun taml›¤›nda bulur mutlulu¤unu... Toplum koflullar› insan›n çevresidir. ‹nsan bu çevreyle uyum sa¤lad›kça mutludur. Uyumsuzluk bafllad› m› mutsuzluk da boy verir. Kazand›¤› para yaflamas›na yetmedi mi insan›n uyumsuzlu¤un tohumlar› serpilmifltir. Fabrika iflçisi ücretini ço¤altmak ister. Çünkü oca¤›na afl, çocuklar›na okul, hastas›na doktor ve ilaç gerekir. Çal›flt›¤›nca kazanamazsa bafllar uyumsuzluk. Efliyle yaflant›s›nda bir uyum sa¤layamayan kifli de mutsuzdur. Evde cehenneme döner hayat. Denizalt› gemisinde havas›z kalm›fl gemici gibi odadan odaya dolan›r insan. Toplum nas›l evrenin bir uzant›s›ysa kifliler de bütünün parçalar›d›r. Bu parçalar›n uyumsuzlu¤u bütünü hemen etkiler. Difllileri birbirine uymayan makine z›r›lt›s› gibi bir z›r›lt› ç›kar›r. ‹lhan n SELÇUK

Ö¤rencilere metni anlamaya yönelik olan afla¤›daki sorular› sorunuz (O.2.13). F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

Yazar, aç ve üflümüfl bir kedi için mutlu-

76

lu¤u nas›l tarif ediyor?

Metne göre kald›r›m kenar›nda oturan yafll› ve kimsesiz adam›n istekleri nelerdir? Çevresi ile uyum sa¤layamayan canl›lar


4.

Okudu¤unuz metinden fikir ve duygu ifade eden kelimeleri bulup listeleyiniz.

K‹ NL‹K ET

Fikir ifade edenler

ne gibi sorunlar yaflar?

Metne göre insanlar›n mutsuzluklar›n›n nedenleri nelerdir? Genel olarak insanlar için mutluluk nedir? Yazar, uyumsuz insanlar› anlatmak için hangi benzetmeleri yapm›flt›r?

“Herkesin mutluluk anlay›fl› farkl›d›r.” sözünü örneklerle aç›klay›n›z. Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorup

Duygu ifade edenler

1.

4.

1.

4.

2.

5.

2.

5.

3.

6.

3.

6.

5. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da, okudu¤unuz metnin plan› verilmifltir. Bu bölümlerde hangi konular›n anlat›ld›¤›n› birer cümle ile yaz›n›z.

Girifl

okuduklar› metnin deneme türünde bir yaz› oldu¤unu fark ettiriniz (O.2.15).

Yazar›n ele ald›¤› konu, baz› kiflileri mi, toplumun genelini mi ilgilendirmektedir?

Geliflme

Yazar›n örneklerinin amac›, düflüncelerini ispatlamak m› yoksa anlatt›klar›n› somutlaflt›rmak m›d›r? Aç›klay›n›z (O.2.19). Yazar›n iddialar›na herkesin kat›labilece-

Sonuç


¤ini düflünüyor musunuz?

105


160


Yard›mc› fikirleri buldurmak için yapt›-

¤›n›z çal›flmalardan yararlanarak ö¤rencilere metnin plan›n› buldurunuz. Girifl, geliflme, sonuç bölümlerinde hangi konunun anlat›ld›¤›n› yazmalar›n› isteyiniz ( 5. etkinlik) (O.2.16).

Afla¤›daki sorular› yönelterek ö¤recilerin “Mutlulu¤un Ölçüleri” metninde okuduklar›n› kendi hayatlar› ve günlük hayatla karfl›laflt›rmalar›n› sa¤lay›n›z (O.2.27). S›n›f›n›zdaki veya çevredeki insanlara

Ö¤rencileri dört gruba ay›r›n›z. Kura çektirerek her grubun bir deyimi seçmesini sa¤lay›n›z. Daha sonra onlardan seçtikleri deyimi anlatmaya yarayan bir oyun haz›rlamalar›n› isteyiniz (O.4.3). Ö¤rencilerin daha önceden oluflturmaya bafllad›klar› sözlükleri kontrol ediniz. “Mutlulu¤un Ölçüleri” metninden yeni ö¤rendikleri kelimeleri de sözlüklerine eklemelerini isteyiniz (O.4.4).

uyum sa¤layamamak size neler kaybettirir?


Çevrenizde, uyum güçlü¤ü çeken arkadafllar›n›z var m›d›r? Bu kifliler ne gibi zorluklar yaflamaktad›rlar?

Size göre uyumsuzluk nedir? Çevrenizle uyum sa¤layamad›¤›n›z durumlarda nas›l bir çözüm yolu gelifltirirsiniz?

Ö¤rencilere “Metnin bafll›¤›n› ilk okudu¤unuzda anlat›lan konuyu tahmin edebilmifl miydiniz?” sorusunu sorup bafll›kla içerik aras›ndaki uyumu sorgulamalar›n› sa¤lay›n›z (O.2.29).

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metnin yazar› kimdir?” sorusunu yöneltiniz. Yazar hakk›nda bilgi edinmelerini isteyiniz (O.2.31). 3. OKUDU⁄UNU DE⁄ERLEND‹RME

“Mutlulu¤un Ölçüleri” metni size ne kazand›rd›?

Ö¤rencilere, kitap okuman›n sadece bilgi edinmek için yap›lacak bir faaliyet olmad›¤›, kitaplar›n onlara yeni dünyalar, yeni bak›fl aç›lar› da kazand›raca¤› konusunda bilgi veriniz. Okuyacaklar› kitaplar› edinebilmeleri için onlar› s›n›f kitapl›¤›na, kütüphanelere ve kitabevlerine yönlendiriniz (O.5.5).

Ö¤rencilere her gün belirli süreler içinde kitap okumalar› gerekti¤ini bildiriniz. Onlar› aileleri ile günün belli saatlerini okuma saati olarak belirleyip birlikte kitap okumalar› konusunda özendiriniz. Aileleriyle okuduklar› kitaplar hakk›nda görüfl al›flveriflinde bulunmalar›n› öneriniz. Okuduklar› kitaplardaki be¤endikleri bölümleri ezberleyerek uygun durumlarda arkadafllar›yla paylaflmalar›n› isteyiniz (O.5.8, O.5.9).

Metni okuduktan sonra olaylara bak›fl aç›n›zda neler de¤iflti?

Bu metinle ilgili düflünceleriniz nelerdir? vb. sorular yönelterek ö¤rencilerin okuduklar› metne yönelik duygu ve düflüncelerini arkadafllar› ile paylaflmalar›n› sa¤lay›n›z (O.3.2). 4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME

Ö¤rencilere metinde geçen “ac› çekmek, kan› çekilmek, can vermek, sudan ç›km›fl bal›¤a dönmek” deyimlerinin anlamlar›n› metinden yararlanarak buldurunuz. Ö¤rencilerden bulduklar› anlamlar›n do¤ru olup olmad›¤›n› Deyimler Sözlü¤ü’nden kontrol etmelerini isteyiniz.


“Tahtaya “Rüzgâr›n önüne düflmeyen yorulur.” atasözünü yaz›n›z ve ö¤rencilere bu sözün kendilerine düflündürdüklerini anlatt›r›n›z. Böylece ö¤rencileri konuflma etkinliklerine haz›rlay›n›z. Bu etkinlik s›ras›nda olaylar› ve düflünceleri s›ras›yla anlatmalar›n› isteyiniz (K.1.7).

Ö¤rencilere yapacaklar› konuflmalar›nda standart Türkçeyi kullanmalar›n› söyleyiniz (K.1.4).


161

4. TEMA

DUYGULAR

Ö¤rencilere herhangi bir konuda k›sa bir

2. SÖZLÜ ANLATIM

konuflma yap›n›z. Konuflurken sürekli ve dikkat çekecek biçimde gereksiz sesler (ee, ››) ç›kar›n›z.

Ö¤rencilerden konuflurken dikkati da¤›-

Ö¤rencilere “Sizce ben nas›l konufltum? Benim

tacak söz ve davran›fllardan kaç›nmalar›n› isteyi-

konuflurken ç›kard›¤›m sesler, dikkatinizi da¤›tt›

niz (K.3.10).

m›?” sorular›n› yöneltiniz. Böylece ö¤rencilerin konuflurken gereksiz sesler ç›karman›n olumsuz

Ö¤rencilere “yarat›c› konuflma” yöntemiyle konuflacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12).

bir davran›fl oldu¤unu kavramalar›n› sa¤lay›n›z Yarat›c› konuflma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤-

(K.2.4).

Ö¤rencilere “mutluluk” konusunda yapmac›k, abart›l› ve özentili bir ses tonuyla bir konuflma yap›n›z. Ö¤rencilerin verdi¤i farkl› tepkilere yönelik sorularla (“Niçin gülüyorsunuz?” gibi) bu tür konuflmalar›n dinleyiciler taraf›ndan inand›r›c› bulunmad›¤›n› kavrat›n›z (K.2.6).

Yüzünüze ifadesiz bir görünüm verip

yerinizden hiç k›m›ldamadan bir f›kra anlat›n›z.

rencilere bir cümle söyleyerek konuflmay› bafllataca¤›n›z› anlat›n›z. Onlardan da sanki kendileri konufluyormufl gibi o cümlenin devam› olacak bir cümle söylemelerini bekledi¤inizi belirtiniz. ‹steyen herkesin bu konuflmay› sürdürebilece¤ini vurgulay›n›z. Ö¤rencilerin t›kand›¤› yerde en son konuflan›n sözünün devam› olabilecek bir cümle söyleyerek konuflman›n sürmesini sa¤lay›n›z.

Ö¤rencilere “Bu flekilde bir anlat›m hoflunuza git-

Ö¤rencilere “Bugün çok mutluyum.” de-

ti mi?” sorusunu yöneltiniz. Ö¤rencilerin dikkatle-

dikten sonra onlardan konuflmay› sürdürmelerini

rini jest ve mimiklere çekiniz. Ö¤rencilere sözleriyle jest ve mimiklerinin uyumuna dikkat etmelerinin konuflmalar›n›n etkileyicili¤ini art›raca¤›n› söyleyiniz (

6. etkinlik) (K.2.7).

DUYGULAR

6. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki yüzlerin hangi duygular› yans›tt›¤›n› altlar›na yaz›n›z.

‹L‹fiK‹LEND‹RME: Ö¤rencilere “Mutlu bir insan nas›l görünür?” sorusunu sorup bunu yüzleriyle ifade etmelerini söyleyiniz. Ayn› çal›flmay›

....................................

....................................

....................................

....................................

üzgün, huzursuz, sinirli insanlar› ifade ettirecek biçimde yapt›r›n›z. Buradan yola ç›karak insanlarla hiç konuflmasalar bile bu ifadelerden karfl› taraf›n duygular›n› anlay›p anlamayacaklar›n› soru-

7. K‹ NL‹K ET

Paragraf› okuyunuz. Kutu içinde numaraland›r›larak verilen kelimelerin hangi kelimelerin yerine kullan›ld›¤›n› numaral› k›sma yaz›n›z.

nuz. Cevaplar› dinledikten sonra jest ve mimikle-

1 Peri k›z› mutsuz çocu¤a: “‹ster misin? Bugün ikimiz arkadafl olal›m.” de-

rin iletiflimdeki yeri ve önemini anlat›n›z. Bazen

mifl. Küçük çocuk çok sevinmifl. Hemen kabul etmifl. El ele tutuflup yürümeye

sadece jest ve mimiklerle bile iletiflim kurulabilece¤ini kavrat›n›z. Daha sonra onlara konuflman›n bir sözlü iletiflim yöntemi oldu¤unu tekrar hat›rlat›n›z. Bu çal›flmalar›n›z› Giriflimcilik ara disiplininin (8): “Baflkalar› ile iletiflim kurma ve gelifltirmede sözlü ve sözsüz anlat›m becerilerini kullan›r.” kazan›m› ile iliflkilendiriniz.

bafllam›fllar. Biraz yürüdükten sonra küçük bir hamalla karfl›laflm›fllar. Hamal 2 çok mutluymufl. Çocuk peri k›z›na bak›p “ O, bu kadar yükün alt›nda nas›l mut3 lu olabiliyor?” demifl. Hamala yaklafl›p sormufllar. Hamal: “Ben pazar yerinde çal›fl›r, insanlara iyilik yapar›m. Hiçbir fley beni bunun kadar mutlu edemez. 4 5 Buradan kazand›¤›mla aileme bak›yorum. Bu da beni mutlu ediyor.” demifl. 6 7 8 Hamal›n sözlerini be¤enen peri ona dokunup onu zengin biri yapm›fl. 1.

Peri k›z›, mutsuz çocuk

5.

hamal

2.

hamal

6.

hamal

3.

hamal

7.

hamal

4.

pazar yeri

8.

insan


106


162

MUTLULU⁄UN ÖLÇÜLER‹ isteyiniz. Ö¤rencilere yarat›c›l›klar›n›, mizah yete-

Y A Z M A

neklerini bu konuflmada ortaya koyabileceklerini 1. HAZIRLIK

aktar›n›z. Konuflmay› bir de “Bugün çok mutsuzum.” cümlesiyle bafllat›n›z. Ö¤rencilerin hangi durumda daha çok söz ald›klar›n› gözlemleyiniz.

Afla¤›daki konular› tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilerden bu konulardan birini seçip yaz› haz›r-


Ö¤rencilerin yapt›klar› konuflmay›, seslerini ve beden dillerini kullanmalar› aç›s›ndan de¤erlendirmeleri için onlara afla¤›daki sorular› yöneltiniz (K.4.1).

Konuflurken sesinizi tüm dinleyicilerin duyabilece¤i flekilde ayarlayabildiniz mi?

Konuflurken gereksiz sesler ç›karmamaya özen gösterdiniz mi?

Konuflman›z ile jest ve mimikleriniz uyumlu muydu?

Konuflurken jest ve mimiklerinizi yeterince kullanabildiniz mi?

lamalar›n› isteyiniz.

Sizi en çok neler mutlu eder? S›ralay›n›z. Mutluluk bir lokomotif olsayd› vagonlar›nda neleri tafl›rd›? S›ralay›n›z ve nedenlerini aç›klay›n›z.

Bir toplulu¤a uyum sa¤lamadan o topluluk içerisinde mutlu olunabilir mi? Neden?

Bir insan› mutlu eden bir konu baflka insan› da ayn› flekilde mutlu edebilir mi? Neden?

Hayata olumsuz yönden bakan insanlarla olumlu yönden bakan insanlar aras›nda ne gibi duygusal farklar olabilir? ‹L‹fiK‹LEND‹RME: Bu konudaki çal›flmalarla

Özel E¤itim ara disiplini (1): “Olumsuz tutum ve davran›fllarla bafla ç›kma becerisini gelifltirir.” kazan›m›n› iliflkilendiriniz.


Konuflma s›ras›nda yapt›¤›n›z gözlemlere dayanarak ö¤rencilere “Mutluluklar›n›z› m›, mutsuzluklar›n›z› daha kolay anlat›yorsunuz?” soru-

Ö¤rencilerden yaz›lar›n› bitiflik e¤ik yaz› ile yazmalar›n› isteyiniz. Yaz›lar›n›n düzgün, okunakl› ve ifllek olmas›na özen göstermelerini isteyiniz (Y.1.2).

Ö¤rencilere, yazacaklar› konudaki yar-

sunu sorunuz. Bu konudaki görüfllerini ald›ktan

d›mc› düflünceleri belirlemelerini, bunlardan bir ya-

sonra onlar› her türlü duygu ve düflüncelerini ko-

z› tasla¤› oluflturmalar›n› söyleyiniz (Y.2.2, Y.2.4).

nuflarak anlatma konusunda cesaretlendiriniz (K.5.1).

Ö¤rencilere “Mutlulu¤un Ölçüleri” metnindeki paragraflar› incelemelerini söyleyiniz. “Parag-

‹L‹fiK‹LEND‹RME: Ö¤rencilere konuflman›n

raflarda hangi örnekler verilmifltir? Yaz› niçin pa-

duygu ve düflünceleri anlatma yollar›n›n bafl›nda

ragraflara ayr›lm›flt›r?” sorular›n› sorunuz. Ö¤ren-

geldi¤ini söyleyerek “Baflka hangi yollarla duygu

cilerin her paragrafta ayr› bir örne¤in verildi¤ini

ve düflüncelerimizi anlatabiliriz?” sorusunu yöneltiniz. Onlar› konuflturup Sa¤l›k Kültürü ara disiplininin (10): “Duygu ve düflüncelerini paylaflma biçimlerini aç›klar.” kazan›m›n› gerçeklefltiriniz.

fark etmelerini sa¤lay›n›z. Onlardan da yaz›lar›nda örneklerden, benzetmelerden yararlanmalar›n› isteyiniz (Y.2.5).

Ö¤rencilere yaz›lar›n›, düflüncelerini yans›tan resimlerle süsleyebileceklerini söyleyiniz (Y.2.7).


163

4. TEMA

DUYGULAR

Ö¤rencilerden “Mutlulu¤un Ölçüleri” met-

tu, bunlar› neye göre ay›rd›n›z?” sorular›n› ö¤ren-

ninin ilk paragraf›n› incelemelerini isteyiniz. Sonra da afla¤›daki sorular› yöneltiniz.

cilere sorarak de¤erlendirme yapmalar›na imkân sa¤lay›n›z (Y.4.1).

Bu paragraf metnin hangi bölümünü oluflturmufltur?


Bu paragrafta neler anlat›lm›flt›r? Yazar›n bu paragraf› yazmadaki amac›

Ö¤rencilerin yaz›lar›n› A4 büyüklü¤ünde

nedir?

fon kartonlar›n›n üzerine yap›flt›r›n›z. Bunlar› da

Cevaplar› dinledikten sonra girifl paragraf›n›n yaz›y› tan›t›c›, yaz› hakk›nda bigi verici nitelikleri oldu¤undan söz ediniz. Etkili bir giriflin okuyucu da merak uyand›rd›¤›n› fark ettiriniz (Y.2.8).

renkli ip ya da kurdele yard›m›yla birbirine birlefl-

Ö¤rencilere konuyu “serbest yazma”

tiriniz. Ö¤rencilere “Bu kitaba nas›l bir kapak uygun olur?” sorusunu sorarak onlardan bir kapak tasar›m› yapmalar›n› isteyiniz. Tasar›mlar› s›n›fta oylat›n›z. En çok oyu alan kapak tasar›m›n› da ki-

yöntemiyle yazd›r›n›z (Y.2.12).

tab›n en üst bölümüne yerlefltiriniz. Oluflturdu¤u-

Serbest yazma yönteminin uygulan›fl›: Her ö¤rencinin istedi¤i bir konuyu seçmesini isteyiniz. Ö¤rencilerden farkl› konu önerileri gelirse bunlar› da de¤erlendiriniz.

nuz kitab› s›n›f kitapl›¤›nda sergileyiniz. Bu tür çal›flmalar› içeren arfliv oluflturmalar›n› sa¤lay›n›z (Y.5.7, Y.5.8, Y.5.9). 5. YAZIM VE NOKTALAMA

2. YAZILI ANLATIM

Tahtaya “Beyaz ay› Afrika’da sudan ç›k-

Ö¤rencileri yaz›lar›nda konuyu bütünlük ve tutarl›l›k içinde ifllemeleri konusunda uyar›n›z. Kendi içinde bütünlük oluflturmayan, çeliflkili ifadelerin bulundu¤u metinlerin anlafl›lamayaca¤›n› belirtiniz.

Ö¤rencilerden metin iflleme sürecinde ö¤rendikleri deneme türünün özelilklerine uygun yaz›lar oluflturmalar›n› isteyiniz. Yaz›lar›nda anlatt›klar› konuyu sadece kendilerini de¤il, birçok insan› ilgilendirecek boyutlar›yla aktarmalar›n› söyleyiniz (Y.3.2).

m›fl bal›¤a dönecek.” ve “Ay’a giden astronot Dünya koflullar›n› tafl›yacak beraberinde.” cümlelerini yaz›n›z. Bu cümlelerdeki özel isimleri buldurup yaz›m›n› inceletiniz. Özel isimlerin ald›¤› eklerin yaz›m›na dikkat çekerek bu konudaki bilgilerini pekifltiriniz (Y.6.1). Etkinlikler sonunda Yaz›l› Anlat›m› De¤erlendirme Formu ’nu doldurunuz.

D‹L B‹LG‹S‹

Ö¤rencilere s›n›fça be¤enilen yaz›lardan bir kitap oluflturaca¤›n›z› söyleyiniz ve yaz›lar›n› yazd›r›n›z. Yaz›lar›n› tamamlayan ö¤rencilerden bafllayarak okutunuz. Be¤enilen yaz›lar› tespit ediniz.

Metinde geçen “Toplum nas›l evrenin bir

uzant›s›ysa kifliler de bütünün parçalar›d›r. Bu parçalar›n uyumsuzlu¤u bütünü hemen etkiler.” cümlelerini tahtaya yaz›n›z. “Bütün” kelimesinin “toplum” yerine kullan›ld›¤›n› ö¤rencilere sezdiri-


“Yaz›n›zda türün özelliklerini aktarmak için neler yapt›n›z?” Yaz›n›z kaç paragraftan oluflTÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

164

niz (

7. etkinlik). Etkinlikten yola ç›karak isim-

lerin yerini tutan kelimelere zamir denildi¤ini ö¤rencilere söyleyiniz.



8. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki fliirde geçen ben, sen, o, biz, siz, onlar kelimelerinin kaç›nc› kifli yerine kullan›ld›¤›n› çiçekteki noktal› yerlere yaz›n›z. 2. tekil ... kifli kifli

Ben, Sen, O, Biz, Siz, Onlar

sen

Ben, Acemi,

3. tekil kifli ... kifli

1. tekil ... kifli kifli

Sen

ben

Heyecanl›, O

o

Sayg› duyulan Biz

1. ço¤ul ...kifli kifli

Suskun, üzgün, çaresiz Siz

onlar

Mutlu, tasas›z, tats›z Onlar

9.

• Buket, Bülent ve Eser yani onlar ödüllendirilmifller. • Sen ha, en çok güvendi¤im arkadafl›m Tensu, beni incittin.

biz

kifli 3.... ço¤ul kifli

siz

fiaflk›n flaflk›n izliyorlar.

K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›n›z, alt› çizilen kelimelerin hangi isimlerin yerine kullan›ld›¤›n› ö¤rencilere buldurunuz.

• Murat dedi¤i, geçen gün sana çarpan çocuk

2. ... ço¤ul kifli kifli

vard› ya, iflte o.

Afla¤›daki cümlelerde ( ) ile belirtilen yerlere kutucuklarda verilen zamirlerden uygun

• Siz söylemiflsiniz, ö¤retmen, Deniz ile Do-

olan›n›n numaras›n› yaz›n›z.

¤aç’tan duydum, dedi.

Elindeki paketi göstererek ( 2) nereye koyaca¤›m, dedi. ( 3 ), ( 5 ) kald›rmam› söyledi.

• Biz, yani Türkler güçlü uygarl›klar kurmu-

( 4 ) daha önce ofis olarak kullan›yorduk. Ben bunu de¤il, ( 6 ) istiyorum diye tutturdu. ( 1 ) birçok tarihî eseri bir arada görmek mümkün.

1 burada

10. K‹ NL‹K ET

2 bunu

3 onu

4

5

buray›

fluraya

6

fluz.

ötekini

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin hangi isimlerin yerine kullan›ld›¤›n› noktal›

• Ebru ile Ça¤r›’y› beklemeyelim, onlar sonradan gelsinler.

yerlere yaz›n›z. Bunu be¤enmedim, flu elbiseyi deneyece¤im.

elbise (.................................)

Bu kalemler iyi yazm›yor, bunlar daha iyi.

kalem (.................................)

fiunu istiyorum, flu büyük oyunca¤›.

oyuncak (.................................)

fiu çiçekleri saks›ya, flunlar› da bahçeye dikelim.

çiçek (.................................)

Onu y›kamad›m, flu gömle¤in temiz.

gömlek (.................................)

Bu kitaplar› okumad›m ama onlar› okudum.

kitap (.................................)


Örnek cümlelerde ben, sen, o kelimele-

rinin tekil insan isimleri yerine; biz, siz, onlar kelimelerinin ise ço¤ul insan isimleri yerine kullan›larak kifli zamirlerini oluflturdu¤unu ö¤rencilere kavrat›n›z (

107

8. etkinlik).

zamirlerin, yerini tuttu¤u isimleri iflaret etti¤ini fark

DUYGULAR

11. K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›r›n›z. Verilen

ettiriniz ( Afla¤›daki cümleleri uygun zamirlerle tamamlay›n›z.

9. etkinlik). Bu tür zamirlerin insan

d›fl›ndaki varl›klar›n isimlerinin yerini tuttu¤unu

Horozun biri bir gün inci bulur;

kavratmak için etkinli¤i yapt›r›n›z (

Al›p ............. kuyumcuya do¤rulur.

10. etkin-

lik). Daha sonra di¤er etkinlikleri yapt›rarak iflaret

Kuyumcu ne istedi¤ini sorar. O da der ki "............. san›r›m mücevher;

zamirlerinin kullan›m›na iliflkin bilgilerini pekifltiri-

Al da ............. bana biraz dar› ver; ............. benim daha çok iflime yarar.

niz (

La Fontaine

12. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki zamirleri birer cümlede kullan›n›z. orada

o

öteki

flu

onlar›

fluradan

bunu

bunlardan

onu

onlar›

11, 12. etkinlik) (D.B.2.2).

Not

CÜMLELER‹M


108


165

4. TEMA

DUYGULAR

4. TEMA (3. MET‹N) Metnin Ad›: Z‹YAFET SOFRASI Metnin Yazar›: LA FONTA‹NE (LA FONTEN) Süre: 7 ders saati

Alt Tema: Korku Metnin Türü: Fabl


K O N U fi M A

O K U M A 1.


1.


O.1.1.


K.1.2.


O.1.2.


O.1.3.


O.1.5.


2.


kullan›r. K.1.5.

me O.2.1.


O.2.2.


O.2.3.


O.2.4.


O.2.7.

Olay, yer, zaman, flah›s, varl›k kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlar› belirler.


2.


K.2.6.

Yapmac›ktan, taklitten, özentiden uzak bir sesle konuflur.

K.2.7.


K.2.9.


3.


K.3.5.


K.3.6.





lefltirir. K.3.7.


teryalleri ve farkl› iletiflim araçlar›n› kulla-

O.2.24. Metnin öncesi ve/veya sonras›na ait kurgu-

n›r.

lar yapar. 3.

Konuflmas›n› sunarken görsel, iflitsel ma-

K.3.8.





dirir. 4.


O.4.1.


4.


K.4.3.


5.


5.


O.5.4.


K.5.1.


166


Z‹YAFET SOFRASI

Y A Z M A 1.


Y.1.1.


Y.1.4.


Not


Planl› Yazma

Y.2.5.


Y.2.8.




Y.3.2.


4.


Y.4.1.


5.




Y.6.1.


Y.6.2.




D.B.2.2. Zamirlerin cümledeki ifllevlerini fark eder, zamirleri ifllevlerine uygun olarak kullan›r.


167

4. TEMA

DUYGULAR

O K U M A

Z‹YAFET T SOFRASI

1. HAZIRLIK “İnsanın kendi evinin dumanı, elin evindeki ateşten daha iyidir.”

Ö¤rencilerden korku ve heyecanla ilgili

İngiliz atasözü

deyimler ö¤renmelerini isteyiniz.

Z‹YAFET SOFRASI

Atasözlerini yaz›p içine atmak için torbalar haz›rlay›n›z.

Ö¤rencilere

“En çok nelerden korkars›n›z? Neden?” sorusunu sorunuz. Korktuklar› durumlar› ve varl›klar› anlatt›r›n›z. Ö¤rencilere insanlar›n korkular›n› yenebileceklerini söyleyerek onlara “Korkular›n›z› yenmek için neler yap›yorsunuz?” sorusunu sorunuz. Bu konuda çaba sarf etmeleri gerekti¤ini fark ettiriniz. Ö¤rencilere ço¤u korkular›n as›ls›z, temelsiz oldu¤unu sezdirebilmek için “Sizce insanlar niçin korkarlar?” sorusunu sorunuz.” Korkular›n kaynaklar›n› insan›n kendisinin yaratt›¤›n› kavrat›n›z ( 1. etkinlik).

Bir k›r faresi ile bir kent faresi arkadafl olmufllar. Çok da iyi anlafl›yorlarm›fl. Kent faresi, arkadafl› k›r faresini yeme¤e davet etmifl. — Bu akflam bize gel, demifl. Sana bir güzel ziyafet çekeyim. Diledi¤ince ye. Miden bayram etsin. K›r faresi çok sevinmifl bu davete. K›rda yiyemeyece¤i yemekleri yiyece¤ini düflünmüfl; baklava, börek geçmifl kafas›ndan. Gerçekten de öyle olmufl. Kent faresinin ziyafet sofras› çok güzelmifl. Ne dilersen varm›fl. Bir kufl sütü eksikmifl. K›r faresi çatal› alm›fl, böre¤e tam bat›racakken kent faresi feryad› basm›fl:

Afla¤›daki atasözlerinin her kelimesini 3x3 boyutlar›nda kesip haz›rlam›fl oldu¤unuz kartonlara yaz›n›z. Sonra da bunlar› ço¤altarak bir torbaya at›n›z. S›n›f›n›z› gruplara ay›rarak her gruba yetecek kadar torba haz›rlay›n›z. Gruplara bir torba, bir de 20 x 10 boyutlar›nda kesip haz›rlad›¤›n›z beyaz fon kartonu veriniz. Ö¤rencilerden kelimeleri birlefltirerek atasözlerini bulmalar›n› ve ellerindeki kartonlara yazmalar›n› isteyiniz. Çal›flmas›n› bitiren gruptan cevap kartonlar›n› al›n›z. Tüm gruplar tamamlad›ktan sonra torbalar› toplay›p kartonlar› tekrar gruplara veriniz. Atasözlerini tahtaya yaz›n›z. Gruplardan do¤ru bulduklar›n› renkli kalemle iflaretlemelerini isteyiniz. Atasözlerini do¤ru bulan gruplar› ödüllendiriniz.


77

Z‹YAFET SOFRASI

1. K‹ NL‹K ET

a) En çok nelerden korkars›n›z? Niçin?

b) Bu korkular›n›z› yenmek için neler yap›yorsunuz? Anlat›n›z.

“Felek kimine kavun yedirir, kimine kelek.” “Korku da¤lar› afl›r›r.” “Korkulu rüya görmektense uyan›k yatmak hay›rl›d›r.”

c) Sizce insanlar niçin korkarlar? Düflüncelerinizi yaz›n›z.

“Korkunun ecele faydas› yoktur.”

Ö¤rencilerden bulduklar› atasözlerinden “korku” ile ilgili olanlar› belirlemelerini ve bu sözlerle anlat›lan düflünceleri aç›klamalar›n› söyleyiniz. “Felek kimine kavun yedirir, kimine kelek.” söTÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

168


109

Z‹YAFET SOFRASI zünün hangi durumu anlatt›¤›n› ö¤rencilere buldurunuz. Ö¤rencilere ders kitaplar›nda verilen ‹ngiliz atasözünde ne anlat›ld›¤›n› anlatt›r›n›z.

DUYGULAR


Ö¤rencilere “Ziyafet Sofras›” metnini okuma tiyatrosu” yöntemiyle okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5).

— Aman gürültü yapma kardefl! Biri geliyor. Apar topar koflmufllar deli¤e. Betleri benizleri atm›fl. Kül gibi olmufl yüzleri. Soluk solu¤a kalm›fllar. K›r faresi sormufl: — Kedi mi? — Olabilir. — Yoksa insan m›? — Olabilir. Korkuyla, heyecanla beklemifller. Sonra sesler kesilmifl. Yeniden ç›km›fllar delikten. Kent faresi: — Kusura bakma kardefl. Burada bazen böyle oluyor iflte. fiimdi hiçbir tehlike yok. Buyur yeme¤imizi yiyelim, demifl. Ama k›r faresinin tüm ifltah› kaçm›fl birdenbire. — ‹stemem, demifl. Eksik olsun. Böyle korku içinde bal börek yiyece¤ime, hiçbir fleyden korkmadan kuru ekmek yerim, daha iyi. ‹yisi mi haydi bize gidelim. Bizi kimse korkutamaz. Ne kedi ne insano¤lu. Yaln›z benim soframda seninki gibi her türlü yiyecek olmaz. Ac› so¤an, kuru ekmek yeriz. Ama özgürce, korkusuzca. La a FONTA‹NE E (La a FONTEN) F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

78

DUYGULAR

2. K‹ NL‹K ET

Okuma tiyatrosu yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden okuyacaklar› metindeki varl›k kadrosunu belirlemelerini isteyiniz. Metindeki olay ve diyaloglar› dikkate alarak metni karfl›l›kl› konuflma biçimine getirmelerini söyleyiniz. Ö¤rencilere ana olaylar› bulmalar›nda, bunlar› diyalog hâline getirmelerinde yard›mc› olunuz. Okuma tiyatrosu biçimine sokulmufl metni okutmadan önce ö¤rencilere görev da¤›l›m› yap›n›z. Görev alan ö¤rencilerden kendi okuyacaklar› bölüme haz›rlanmalar›n› isteyiniz.

Yöntemi uygulamadan önce metni ö¤rencilere örnek oluflturacak flekilde bir kez okuyunuz. Metni okurken seslerini s›n›ftaki tüm ar-

Afla¤›daki deyimlerin anlamlar›n› tahmin edip yaz›n›z. Buldu¤unuz anlam›n do¤ru olup olmad›¤›n› Deyimler Sözlü¤ü’nden kontrol ediniz.

kadafllar›n›n duyabilecekleri biçimde ayarlamalar› konusunda ö¤rencileri uyar›n›z (O.1.1).

Ö¤rencilere, metinde geçen ünlem ve soziyafet çekmek

:

kafas›ndan geçmek

:

ru cümlelerini okuyunuz. Ses tonunuzu, jest ve mimiklerinizi cümlelerdeki noktalama iflaretlerine göre de¤ifltirdi¤inizi fark ettiriniz. Buradan yola ç›karak noktalama iflaretlerinin okumadaki ifllevleri hakk›nda k›sa bilgiler veriniz (O.1.2).

kufl sütü eksik olmamak : feryad› basmak

:

beti benzi atmak

:

kül gibi olmak

:

soluk solu¤a kalmak

3. K‹ NL‹K ET

:

kusura bakmamak

:

eksik olsun

:

Afla¤›daki tabaklara korkuyla ilgili deyimler yaz›n›z.

Ö¤rencilere metinde geçen “davet, mide, ziyafet, böbre¤e, sütü, yaln›z vb.” kelimeleri sesli olarak söyletiniz. Telaffuz hatalar› varsa düzeltiniz (O.1.3).

Belirtilen yöntem do¤rultusunda metni ö¤rencilere okutunuz. Yazd›¤›n›z deyimleri birer cümlede kullan›n›z.

Ö¤rencilere, metinde geçen “Miden bayram etsin.” sözünün anlam›n› ilgili paragraf› okutarak buldurunuz. Bu sözü cümlede kulland›r›n›z.


Ö¤rencilere metinde geçen di¤er deyimlerin an-

110


169

4. TEMA

DUYGULAR K›r faresinin ifltah› niçin kaçm›flt›r? K›r faresi niçin ikinci kez yeme¤e oturma-

lamlar›n› tahmin ettiriniz. Tahminlerinin do¤ru olup olmad›¤›n› Deyimler Sözlü¤ü’nden kontrol etmelerini isteyiniz (

2. etkinlik).

y› reddetmifltir?

Ö¤rencilerin korku duygusunun in-

sanlar›n çok eskiden beri bildikleri bir duygu oldu¤unu fark edebilmeleri için korkuyla ilgili deyimleri yazd›r›p cümlelerde kulland›r›n›z (

3. etkin-

lik) (O.2.1).

Ö¤rencilere metnin anahtar kelimele-

rini buldurmak için “Okudu¤unuz metinde anlat›lan en belirgin duygular hangileridir?” sorusunu sorunuz. Bunlar› yazd›r›p duygular› tan›mlamalar›n› isteyiniz (


Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sora-

rak metni kavrat›n›z (O.2.13).

K›r faresi yeme¤e davet edildi¤ine niçin sevinmifltir?

Kent faresinin sofras› nas›ld›r? Kent faresi niçin bir anda feryat etmifltir?

4.

dir (


Metnin konusu ve ana fikri nedir (

Okudu¤unuz metinde anlat›lan en belirgin duygular hangileridir? Bunlar› yaz›p tan›mla-

Siz, bu metnin kahramanlar›ndan biri olsan›z hangisini tercih ederdiniz? Neden (O.2.20)?

Ö¤rencilere “K›r faresi ile kent faresi-

nin iliflkileri bu olaydan sonra nas›l devam edebilir?” sorusunu sorunuz, buna iliflkin düflüncelerini anlatt›r›n›z (


Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metindeki olay gerçekten yaflanabilir mi? Neden?” sorular›n› sorunuz. Yazar›n, kahramanlar› hayvanlar olan olaylar› anlatmas›ndaki as›l amac›n ne oldu¤unu sorgulamalar›n› isteyerek fabl türünün özelliklerini kavrat›n›z (O.2.15).

7. K‹ NL‹K ET

y›n›z.

Bu olaydan sonra kent faresi ile k›r faresinin arkadafll›klar› nas›l devam edebilir? Yaz›n›z.

Duygular:

Tan›mlar›:

5. K‹ NL‹K ET

Metnin kahramanlar›n›n özelliklerini belirtilen kutulara yaz›n›z.

Kent faresinin özellikleri

8. K‹ NL‹K ET

K›r faresinin özellikleri

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin karfl›t anlaml›lar›n› bulup yaz›n›z.

üzülmüfl K›r faresi çok sevinmifl bu davete. (...............................) çirkinmifl Kent faresi çok güzelmifl. (...............................) tam Eksik olsun. (...............................) tatl› Ac› so¤an, kuru ekmek yeriz. (...............................)

6. K‹ NL‹K ET

9. K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metnin konusunu ve ana fikrini yaz›n›z.

Afla¤›da oklarla gösterilen kelimelerden hangilerinin anlam› bayram kelimesiyle iliflkilidir? parti

Konusu:

flölen flenlik

Ana fikri:

bayram

dü¤ün tören festival kutlama



112

111


170

6.

etkinlik) (O.2.3, O.2.4)?

DUYGULAR

Z‹YAFET SOFRASI

K‹ NL‹K ET

Metnin kahramanlar›n›n özellikleri neler-

Z‹YAFET SOFRASI


Ö¤rencilere “Ziyafet Sofras› metninde çok say›da deyimin kullan›lm›fl olmas›, metne ne gibi bir özellik kazand›rm›flt›r?” sorusunu sorarak okuduklar›n› de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z (O.3.1). 4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME

Metinde geçen “Çok iyi anlafl›yorlarm›fl.” cümlesini tahtaya yaz›n›z. Bu cümledeki “iyi” kelimesinin karfl›t anlaml›s›n› buldurunuz ( 8. etkinlik).

Ö¤rencilere “feryat” kelimesinin anlam›n› söyleyiniz. “Ç›¤l›k” kelimesinin bu kelime ile anlamca yak›n oldu¤unu kavratmak için afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›n›z ( 9. etkinlik) (O.4.1). Kent faresi feryad› basm›fl. Kent faresi ç›¤l›¤› basm›fl. 5. OKUMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Okuma al›flkanl›klar›n› gelifltirmek ve kitapl›k oluflturmalar›n› sa¤lamak için ö¤rencilere afla¤›daki sorular› yöneltiniz (O.5.4).

Evinizde size ait bir kitapl›¤›n›z var m›? Bu kitapl›¤› kim düzenler?

Kitapl›¤›n›zda en çok hangi türlerde ki-

rencilere sorarak bu konudaki düflüncelerini aç›klamalar›n› ve insanlar›n huzursuz olduklar› ortamlarda daha çok korku duyduklar›n› sezmelerini sa¤lay›n›z. Böylece onlar› konuflma etkinli¤ine haz›rlay›n›z.

Ö¤rencilerden yapacaklar› konuflmalarda uygun hitap ifadeleri kullanmalar›n›; aç›k, anlafl›l›r ve kurallara uygun cümleler kurmalar›n› isteyiniz (K.1.2, K.1.5).

S›n›fa getirdi¤iniz kaza haberi kupürünü bir ö¤renciye okutunuz. Bu ö¤renciden iyi bir haber veriyormufl gibi güler yüzlü ve mutlu bir yüz ifadesi tak›narak haberi okumas›n› isteyiniz. Baflka bir ö¤renciden de afl›r› derecede, hatta abart›l› bir üzüntüyle haberi okumas›n› isteyiniz. Bir di¤er ö¤renciye de haberi ciddi, ölçülü bir ifade ile okutunuz. Daha sonra ö¤rencilere “Bu haberin hangi okunuflu amac›na en uygun olan›yd›?” sorusunu sorarak bu konuda onlar› konuflturunuz. Ö¤rencilerin jest, mimik ve abart›lar›n fark›na varmalar›n› sa¤lay›n›z. Konuflurken sözleriyle jest ve mimiklerinin uyumlu olmas› gerekti¤ini, abart›lardan kaç›nmalar›n›n do¤ru ve yerinde davran›fllar olaca¤›n› belirtiniz (K.2.6, K.2.7). Konuflurken göz temas› kurmalar›n› isteyiniz (K.2.9). Ö¤rencilerden konuflmalar› s›ras›nda konuyu destekleyecek örnekleme ve karfl›laflt›rmalardan yararlanmalar›n› isteyiniz. Bu flekilde anlat›mlar›n›n zenginleflece¤i, anlatt›klar›n›n somutluk kazanaca¤› konusunda onlar› ayd›nlat›n›z (K.3.5).

taplar var?

Evde bir kitapl›k bulunmas›n›n ne gibi ya-

2. SÖZLÜ ANLATIM

rarlar› olabilir?


Gazetelerden okudu¤unuz bir kaza haberinin kupürünü kesip s›n›fa getiriniz. Ö¤rencilere “Sizce korku ile huzurlu olmak aras›nda nas›l bir iliflki vard›r?” sorusunu ö¤-

Ö¤rencilerden ö¤rendikleri atasözü ve deyimleri konuflmalar›nda kullanmalar›n›, konuflmalar›n› görsel ya da iflitsel materyaller kullanarak desteklemelerini, konuflmaya bafllamadan önce anlatacaklar› konuyu tan›tmalar›n› isteyiniz (K.3.6, K.3.7, K.3.8). Ö¤rencilere, yapacaklar› konuflmada “haf›zada tutma” tekni¤ini uygulayacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12).


171

4. TEMA

DUYGULAR

Haf›zada tutma tekni¤inin uygulan›fl›: Ö¤rencilere konuyu verdikten sonra “Ne anlatacaks›n›z?” sorusunu sorunuz. Ö¤rencilerden konuflmalar›nda anlatacaklar›n› belirlemelerini ve bunlar› düflünce s›ras›na koymalar›n› isteyiniz. Daha sonra yazacaklar›ndaki anahtar kelimeleri belirlemelerini isteyerek bunlar› listelemelerini söyleyiniz. Konuflmalar›nda bu listedeki kelimelerden yararlanmalar› ve abartma, mizah, hayal gücü, benzetmelerden yararlanarak bir hikâye oluflturacaklar›n› aktar›n›z.


Ö¤rencilerden özentinin kötü sonuçlar›n› anlatan k›sa bir yaz›, fliir, atasözü ya da özdeyifl bulmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilere insanlar›n lüks içinde yafla-

Ö¤rencilere “Çok korktu¤unuz bir olay›

mak için huzurlu yaflamlar›n› terk etmeleri sizce do¤ru mudur? Neden?” sorular›n› sorunuz. Bu konuda onlar› düflündürerek yazma çal›flmalar› için zihinsel haz›rl›k yapt›r›n›z.

anlat›n›z.” diyerek konuflma konusunu veriniz. Bu

Ö¤rencilerden yazarken kâ¤›t ve sayfa

olayla ilgili bir hikâye anlatacaklar›n› söyleyiniz.

düzenine uymalar›n›, sayg›nl›k uyand›ran bir dil kullanmalar›n›, yaz›m ve noktalama yanl›fl› yapmadan yazmalar›n› isteyiniz (Y.1.1, Y.1.4, Y.1.11).

Belirtilen tekni¤in basamaklar›n› izleyerek ö¤rencilerin hikâyelerini oluflturmalar›na yard›mc› olunuz. Haz›r olan ö¤rencilere konuflmalar›n› yapt›r›n›z.

Ö¤rencilere çeflitli görsel, iflitsel animasyonlar, bilgisayar efektleri, farkl› kostümler kullanarak konuflmalar›n› ilgi çekici hâle getirebilecelerini söyleyiniz.

Ö¤rencileri yaz›lar›nda kendi hayatlar›ndan, gözlemlerinden örnekler vermeye, bu örneklerin birbirinden farkl› ve birbirine benzer yanlar›n› karfl›laflt›rmaya; örnekledikleri, duygu ve düflüncelerini somutlaflt›rmak amac›yla benzetmeler yapmaya yönlendiriniz (Y.2.5). Ö¤rencilere yaz›lar›na bir özdeyifl, atasö-


“Konuflman›z› sunarken herkesten farkl› yöntemler (canland›rma, bilgisayar efektleri, farkl› kostümler) kullanabildiniz mi? Bunun konuflman›z› nas›l etkiledi¤ini düflünüyorsunuz?” sorular›n› ö¤rencilere sorarak sunumda kulland›klar› tekni¤in yeterlili¤ini düflünmelerini sa¤lay›n›z (K.4.3). 4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere mutlulu¤un, sevincin, heye-

zü, bir fliir ya da yaz›dan al›nan bölümlerle girifl yapabileceklerini, bunun da yaz›ya etkileyicilik kataca¤›n› anlat›n›z. Yaz›lar›nda kullanabilecekleri bu tür ifadeleri belirlemelerini isteyiniz (Y.2.8).

Ö¤rencilere “elefltirel yazma” yöntemiyle yazmalar›n› söyleyiniz (Y.2.12). Elefltirel yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere “özenti” kelimesinin kendilerine ne ifade etti¤ini sorunuz. Bunun yararl› ve zararl› sonuçlar›n› tart›flarak bulmalar›n› sa¤lay›n›z. Daha sonra verilen konu do¤rultusunda tarafs›z bir bak›fl aç›s›yla yazmalar›n› söyleyiniz.

can›n insana özgü duygular oldu¤u gibi üzüntü, korku, yaln›zl›k gibi duygular›n da insana ait duy-

2. YAZILI ANLATIM

gular oldu¤unu aktar›n›z. Ö¤rencilere bu tür duygular›n› anlatmaktan çekinmemelerini söyleyerek onlar› cesaretlendiriniz (K.5.1).

Ö¤rencilere “Baflkalar›n›n hayat›na özenmek, onlar gibi yaflamaya çal›flmak ne gibi sonuçlar do¤urabilir?” sorusunu sorunuz ve bu konuda yazacaklar›n› söyleyiniz.


172

Z‹YAFET SOFRASI Yaz›lar›n›n her bir paragraf›nda farkl› düflünceleri ele almalar› gerekti¤ini vurgulay›n›z. Paragraflar aras›ndaki geçifllerin yaz›n›n bütünlü¤ünü etkileyece¤ini söyleyerek birbirinden kopuk ya da birbirini desteklemeyen paragraflar›n bulundu¤u yaz›lar›n baflar›s›z say›laca¤›n› aktar›n›z (Y.3.2).

Ö¤rencilere yaz›lar›n› yazmalar› için ye-

Dil bilgisinde eklerin bafl›na da k›sa çizgi iflareti konuldu¤unu söyleyiniz. Ayr›ca heceleri göstermek için de k›sa çizgi kullan›ld›¤›n› aktararak k›sa çizginin kullan›m› konusunda onlar› bilgilendiriniz. K›sa çizgiden sonra yaz›lar› eklerin küçük harfle bafllamas› gerekti¤ini belirtiniz (Y.6.1, Y.6.2).

Yaz›l› Anlat›m› De¤erlendirme Formu ’nu doldurarak ö¤rencilerinizi de¤erlendiriniz.

terli süre veriniz. Yaz›s›n› bitiren ö¤rencilere okutunuz. 3. YAZDIKLARINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorup yazd›klar› üzerinde düflünmelerini sa¤lay›n›z (Y.4.1).

Yazmay› düflündükleriniz ile yazd›klar›n›z aras›nda bir fark olufltu mu? Bunu neye ba¤l›yorsunuz? Yaz›n›z›n girifl bölümünde kulland›¤›n›z sözler konuyu hangi yönden destekledi?

Yaz›n›zda kopuk, tutars›z ya da çeliflkili ifadeler var m›? Bunlar› niçin düzeltmediniz? 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

S›n›fta bir fabl yazma yar›flmas› düzenleyiniz. Tüm ö¤rencilerin bu yar›flmaya kat›lmas› için gerekli olan özendirici tedbirleri al›n›z. S›n›ftaki ö¤rencilerden oluflturaca¤›n›z bir de¤erlendirme kuruluna inceleterek baflar›l› fabllar› seçtiriniz. Bunlar› uygun yerlerde sergileyiniz (Y.5.10).

D‹L B‹LG‹S‹

“Baz› ö¤renciler gazete, baz›lar› da dergi haz›rl›yor.” cümlesini tahtaya yaz›n›z. Cümleyle ilgili olarak ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorunuz.

Hangi ö¤renciler gazete haz›rl›yor? Dergi haz›rlayanlar ö¤renci midir, ö¤retmen midir? Nas›l anlad›n›z?

Dergi haz›rlayan ö¤renciler kimlerdir? Sorular arac›l›¤›yla ö¤rencilere cümledeki belirsizlik anlam›n› fark ettiriniz. Ö¤rencilere “Cümleye göre dergi haz›rlayan bir ö¤renci midir, birden çok ö¤renci mi dergi haz›rlamaktad›r?” sorusunu sorarak cümledeki “baz›lar›” kelimesinin birden çok varl›¤›n isminin yerini tuttu¤unu ancak tam olarak say› bildirmedi¤ini sezdiriniz.

Afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›p karfl›lar›ndaki sorular› ö¤rencilere sorunuz. Bulduklar› cevaplar› zamirlerin alt›na yaz›n›z. Kimi insanlar tiyatroSinemay› kimler yu, kimileri sinemay› sesever? ver.


Tahtaya afla¤›daki ifadeleri yaz›n›z. Ö¤rencilere k›sa çizginin niçin kullan›ld›¤›n› sorunuz. kork–

– de

is–te–mem

korkut –

–t

kor–ku–suz–ca

Ö¤rencilere k›sa çizginin fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullan›ld›¤›n› kavrat›n›z.

O kadar yemek vard›, Neyi yiyemehiçbirini yiyemedim. dim?

Bu resim olmaz, baflkas›n› getir.

Neyi getir?


173

4. TEMA

DUYGULAR Yapt›rd›¤›n›z çal›flmalar yoluyla ö¤renci-

Z‹YAFET SOFRASI

10.

lerin belirsizlik zamirlerini kavramalar›n› sa¤lay›-

Afla¤›daki metinde soru kelimelerinin hangi isimlerin yerini tuttu¤unu kirazlar›n üzerin-

K‹ NL‹K ET

deki numaral› yerlere yaz›n›z. Buldu¤unuz kelimeleri cümlelerde kullan›n›z.

n›z.

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›r›n›z. Soru zamirlerinin isimlerin yerini soru yönüyle tuttu¤unu etkinlik yoluyla fark ettiriniz ( 10. etkinlik). Daha sonra di¤er etkinli¤i yapt›r›p soru zamirlerini kullanma becerilerini pekifltiriniz ( 11. etkinlik).

— Kap›daki kim? — Benim. — Hofl geldin anne! Nereden geliyorsun? — Yavrucu¤um elimdekileri görmüyor musun? Pazardan geliyorum. — Aaa. Ne ald›n pazardan? — Neler almad›m ki! Bak, kiraz da ald›m. Yeni ç›km›fl. — Kiraz› kaça ald›n anneci¤im? Daha yeni ç›kt›, pahal›d›r flimdi o. — Befl liraya ald›m yavrum. Az bir fley ald›m, tad›na bak diye. — Ah, ah! Benim düflünceli anneci¤im.

Tahtaya

anne

1

11.

pazar

3

2

kiraz

befl lira

4

Afla¤›daki soru iflaretinin içinde verilen zamirleri birer cümlede kullan›n›z.

K‹ NL‹K ET

• nerede • kim

?

• hangisi

?

• neyi

?

• kaça

Ö¤rencilerin zamirlerle ilgili ö¤rendiklerini pekifltirmek için onlar› etkinli¤e yönlendiriniz ( 13. etkinlik) (D.B.2.2).

?

• kime • ne

?

• neye

“Benim kitab›m daha kal›n.” cümlesini yaz›n›z. Ö¤rencilere bu cümleyi ayn› anlam› verecek flekilde “kitab›m” kelimesini kullanmadan yazmalar›n› söyleyerek –ki ekinin ifllevini fark ettiriniz (Benimki daha kal›n.) ( 12. etkinlik). Böylece ö¤rencilere ek hâlindeki zamirlerin (ilgi ve iyelik zamirleri) ifllevlerini kavrat›n›z.

? ?


113

Not DUYGULAR

12. K‹ NL‹K ET

Sepette verilen isimlerle oluflturulan kelime gruplar›n› örnekteki gibi –ki eki ile birlefltiriniz. Oluflturdu¤unuz kelimede –ki ekinin hangi ismin yerini tuttu¤una ve yaz›l›fl›na dikkat ediniz.

• kalem

• boy

• ev

• yafl

• göz

benim kalemim

benimki

onun boyu

......................................

senin yafl›n

......................................

bizim evimiz

......................................

sizin gözünüz

......................................

onlar›n defterleri

......................................

onunki seninki

bizimki sizinki

onlar›nki

• defter

13. K‹ NL‹K ET

Metinde geçen zamirleri bulup afla¤›daki sepetlere doldurunuz.

Çocuklar›n baz›lar› hasta olmaya bafllam›flt›. Bizim sa¤l›¤›m›z da tehlikeye girdi. Bunun sorumlusu kimdi? Kimileri yöneticileri suçluyordu. Kimse suçlu de¤ildi bence. Herkes üzerine düfleni yapm›flt›. Bu benim görevim de¤il, diyen kimse yoktu. Hiçbirimiz de bunu söyleyemezdik zaten. fiunu da unutmayal›m. Hepimiz görevimizi çok seviyorduk.

kimileri kimse baz›lar› bizim bunun kim

bence herkes

hiçbirimiz bunu flunu hepimiz


114


174

UNUTULMAYAN HATIRA (Dinleme Metni)

4. TEMA (4. MET‹N) (Dinleme Metni) Metnin Ad›: UNUTULMAYAN HATIRA Metnin Yazar›: SUUT KEMAL YETK‹N Süre: 8 ders saati

Alt Tema: Piflmanl›k Metnin Türü: An›


D‹NLEME / ‹ZLEME

D.2.15. Kendisini flah›s ve varl›k kadrosunun yerine koyarak olaylar›, duygu, düflünce ve ha-

1.


D.1.1.

Konuflmac›n›n sözünü kesmeden sab›r ve

yalleri yorumlar. D.2.17. ‹puçlar›ndan yararlanarak dinlediklerine/iz-

sayg›yla dinler. D.1.2.

Baflkalar›n› rahats›z etmeden dinler/izler.

D.1.3.

Dinlenenle ilgili soru sormak, görüfl bildirmek için uygun zamanda söz al›r.

D.1.4.

sonras›na ait kurgular yapar. D.2.24. Dinlediklerini/izlediklerini kendi hayat› ve günlük hayatla karfl›laflt›r›r. D.2.25. Dinledi¤i/izledi¤i kifli, konu ya da metnin


D.2.1.

D.2.18. Dinlediklerinin/izlediklerinin öncesi ve/veya


2.

lediklerine yönelik tahminlerde bulunur.

Dinlenenin/izlenenin ba¤lam›ndan hare-

flairi/yazar› hakk›nda bilgi edinir. 3.


D.3.1.

Dinlediklerini/izlediklerini dil ve anlat›m

ketle kelime ve kelime gruplar›n›n anlamlar›n› ç›kar›r. D.2.2.

Dinlediklerindeki/izlediklerindeki anahtar kelimeleri fark eder.

D.2.3.

4.


D.4.5.

Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen kelime, deyim ve atasözlerini cümle içinde kul-

Dinlediklerinin/izlediklerinin konusunu belirler.

D.2.4.

yönünden de¤erlendirir.


lan›r. 5.

zanma

duygusunu belirler. D.2.5.

Dinlediklerindeki/izlediklerindeki yard›mc›

D.5.1.

Dinlediklerinde/izlediklerinde sebep-sonuç

K O N U fi M A

iliflkilerini belirler. D.2.9.

Dinlediklerindeki/izlediklerindeki örtülü anlamlar› bulur.

1.


K.1.3.


D.2.12. Dinlediklerine/izlediklerine iliflkin sorulara cevap verir. D.2.13. Dinlediklerinde/izlediklerinde yer alan öznel ve nesnel yarg›lar› ay›rt eder.

K.1.8.


K.1.9.


K.1.10. Konuflmas›nda sebep-sonuç iliflkileri kurar.

D.2.14. Dinlediklerine/izlediklerine iliflkin karfl›laflt›rmalar yapar.


fikirleri/duygular› belirler. D.2.7.

Etkili Dinleme/‹zleme Al›flkanl›¤› Ka-



175

4. TEMA

DUYGULAR

2.


K.2.5.

Uygun yerlerde vurgu, tonlama ve durak-


Sözleriyle jest ve mimiklerinin uyumuna Y.2.8.

dikkat eder.


Y.2.7.

lama yapar. K.2.7.

Y.2.5.


3.


K.3.6.


Y.2.9.


Y.2.10. Yaz›ya, konuyla ilgili k›sa ve dikkat çekici


bir bafll›k bulur.

lefltirir. Konuflmas›n› sunarken görsel, iflitsel

Y.2.12. Yazma yöntem ve tekniklerini kullan›r.


3.


kullan›r.

Y.3.1.



Y.3.2.


4.


Y.3.3.


K.4.1.


4.


dirir.

Y.4.3.

Yazd›klar›n› yaz›m ve noktalama kuralla-

K.3.7.

K.4.3.


5.

5.


K.5.1.

K.5.4.

r›na uygunluk yönünden de¤erlendirir. Kendini Yaz›l› Olarak ‹fade Etme Al›flkanl›¤› Kazanma Y.5.1.

Duygu, düflünce, hayal, izlenim ve dene-


yimlerini sözlü olarak ifade eder.

Y.5.9.


Yeni ö¤rendi¤i kelime, kavram, atasözü

6.

Yaz›m ve Noktalama Kurallar›n› Uygu-

ve deyimleri kullan›r.

lama

Y A Z M A 1.


Y.1.4.


Y.1.6.

Yabanc› dillerden al›nm›fl, dilimize henüz

Y.6.1.


Y.6.2.


yerleflmemifl kelimelerin yerine Türkçelerini kullan›r.




Planl› Yazma

Y.2.3.


Y.2.4.



176

D.B.2.3. Hâl eklerinin ifllevlerini kavrar.


D‹NLEME/‹ZLEME UNUTULMAYAN HATIRA

Urfa’ya gidenler iyi bilirler. Urfa’n›n d›flardan yüksek duvarlarla kuflat›lm›fl, kaleyi and›ran kesme tafllarla örülmüfl eski evleri içten ya tek katl› ya da iki katl›d›r. Zemin kat›nda ve birinci katta birer eyvan ve bunlara aç›lan sa¤l› sollu birer oda bulunur. Evin soka¤a bakan hiçbir penceresi yoktur. D›fl dünya ile ba¤lant›y› kuran sadece, ço¤u zaman, demirden bir kap›d›r. Avlunun ortas›nda, yerden yar›m metre yüksekli¤inde ya kare ya yuvarlak, suyu dinmeyen bir havuz bulunur. Avlunun bir köflesinde geleneksel bir asma a¤ac›, bir köflesinde de vazgeçilmeyen bir nar a¤ac› yer al›r. Bir tek sözcükle eski Urfa evleri (d›fla kapal›l›¤›na karfl›n), içten içe aç›lan, çocu¤un düfl gücünü uyaran bir yeryüzü cennetidir. 1909 y›l› bafllar›yd›. Bu evlerden birinde yafl›yordum. Havuzda oynuyordum bir gün. Kâ¤›ttan yapt›¤›m kay›klar› havuzun akan sular›na b›rakarak e¤leniyordum. Bir aral›k havuz bafl›na konan küçük bir serçeye gözlerim tak›ld›. Yavrucuk minik gagas›yla havuzdan su içiyordu. Bilmem hangi fleytan beni dürtükledi. Nar a¤ac›n›n dibinde buldu¤um bir çak›l tafl›n› alarak rastgele küçük kufla do¤ru f›rlatt›m. F›rlatmamla kuflun suya düflmesi bir oldu. Zavall› serçecik, suya doyamadan ölüvermiflti. A¤lamaya bafllam›flt›m. Aradan y›llar geçti; bu olay› her an›msay›fl›mda, bu ilk a¤lay›fl›n sesini hâlâ duyar gibi olurum. Bütün yaflam›m boyunca kufl, kedi gibi küçük hayvanlara gösterdi¤im afl›r› sevgide, alt› yafllar›mda bafl›mdan geçen bu ac›kl› olay›n pay› büyüktür.

Ö¤rencilere “Hatalar her zaman affedilebilir mi? Neden?” sorular›n› sorunuz. Onlar›n hoflgörü s›n›rlar›n› ifade etmelerini sa¤lay›n›z ( 2. etkinlik).

Ö¤rencilerin piflmanl›k ile hata aras›ndaki iliflkiyi kavrayabilmeleri için onlara “Elinize bir f›rsat geçseydi piflman oldu¤unuz hatalardan hangilerini yapmazd›n›z?” sorusunu sorunuz ( 3. etkinlik). Ö¤rencilere “vicdan azab›” sözünü duyup duymad›klar›n› sorunuz. Bu sözün anlam›n›n ne olabilece¤ini söylemelerini isteyiniz. “Hiç vicdan azab› çekmeyen biri olabilir mi?” sorusunu sorarak bu konudaki gözlemlerini, deneyimlerini aktarmalar›n› sa¤lay›n›z. 2. D‹NLED‹⁄‹N‹/‹ZLED‹⁄‹N‹ ANLAMA

Ö¤rencilere “Unutulmayan Hat›ra” metnini “kat›l›ms›z dinleme” yöntemiyle dinleyeceklerini söyleyiniz (D.1.4).


1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

Oturdu¤unuz evi tan›t›n›z.

Hatalar her zaman affedilebilir mi? Neden?

Suut Kemal YETK‹N 3.

1. HAZIRLIK

K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere “Oturdu¤unuz evi tan›t›n›z.” diyerek onlardan evlerinin yap›s›n› anlatmalar›n› isteyiniz ( 1. etkinlik).

Elinize bir f›rsat geçseydi piflman oldu¤unuz hatalardan hangilerini yapmazd›n›z? Yaz›n›z.


115


177

4. TEMA

DUYGULAR

Kat›l›ms›z dinleme yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden metnin CD’den dinlerken metinde anlat›lan konuyu, metnin ana fikrini ve yard›mc› fikirlerini bulmalar›n› isteyiniz. Bunlar› defterlerine not ettiriniz. Böylece ö¤rencilerin dinlediklerini düflünmelerini sa¤lay›n›z.

evlerde bir asma, bir de nar a¤ac› bulunur.) ö¤rencilere buldurunuz. Ö¤rencilere, ço¤u zaman cümlelerin farkl› anlamlar› bir arada bar›nd›rd›¤›n› söyleyiniz ( 6. etkinlik) (D.2.9).

Ö¤rencilere metni bir kez dinletiniz. Met-

Urfa’daki evlerin özellikleri nelerdir? Yazar, minik serçe ile karfl›laflmadan ön-

nin anlafl›lmad›¤›n› düflünürseniz kelime çal›flmalar›ndan sonra metni tekrar dinletebilirsiniz.

Ö¤rencilere, dinledikleri ile ilgili soru sorarken, görüfl bildirirken uygun zamanda söz istemelerini söyleyiniz. Uygun zamanda söz almad›klar› takdirde di¤er dinleyicilerin de konuflmac›n›n da dikkatlerini da¤›tacaklar›n› belirtiniz (D.1.1, D.1.3).

Metni dinlerken baflkalar›n› rahats›z edecek davran›fllardan kaç›nmalar› konusunda onlar› uyar›n›z (D.1.2).

Tahtaya metinde geçen “çak›l, gaga” ke-

limelerini yaz›n›z. Bu kelimelerin anlamlar›n› buldurunuz. Metinde geçen di¤er kelimeleri de anlamlar›yla efllefltirmelerini isteyiniz. Böylece onlar›n bu kelimelerin anlamlar›n› da ö¤renmelerini sa¤lay›n›z ( 4. etkinlik).

Afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›n›z. Alt› çizili kelimelerde ne gibi bir anlam fark› oldu¤unu ö¤rencilere buldurunuz.

Afla¤›daki sorular› ö¤rencilere sorup bunlar› cevaplat›n›z (D.2.12).

ce ne yapmaktad›r?

Yazar›n dikkatini çekti¤i s›rada minik serçe ne yapmaktad›r? Yazar, minik serçeye ne yapm›flt›r? Bunun nedeni nedir? Sonucunda ne olmufltur (D.2.7)?

Yazar, aradan y›llar geçti¤i hâlde niçin bu olaydan çok etkilenmifltir? Afla¤›daki sorular› ö¤rencilere sorunuz. Kat›l›ms›z dinleme yaparken ald›klar› notlardan yararlanarak cevaplamalar›n› isteyiniz. Metnin konusu nedir (D.2.3)? Metinden nas›l bir sonuç ç›kard›n›z? Yazar›n bu sonuca ulaflmak için hangi düflünceleri dile getirdi¤ini söyleyiniz (D.2.4, D.2.5). DUYGULAR

4. K‹ NL‹K ET

“Bilmem hangi fleytan beni dürtükledi.” (mecaz anlam)

Ö¤rencilerden de “doymamak” kelimesini

:

zemin

:

Daha önce ayn› duruma u¤ram›fl olmak.

düfl gücü

:

kale

:

Güvenli¤i sa¤lamak için yap›lan kal›n duvarl›, burçlu, mazgall› yap›.

Bölüm, hisse.

Teras, sundurma.

5. K‹ NL‹K ET

Taban, döfleme, yer.

pay

:

dürtüklemek

:

an›msamak

:

eyvan

:

Hayal gücü.

avlu

:

Birini uyarmak veya k›flk›rtmak.

sarmak

:

Hat›rlamak.

Çevresini sarmak, çevrelemek. Bir yap›n›n ortas›nda kalan üstü aç›k, duvarla çevrili alan.

Metnin anahtar kelimelerinden birini yapra¤a bu kelimenin size ça¤r›flt›rd›¤› di¤er kelimeleri narlar›n üzerine yaz›n›z.

Ö¤rencilere “Dinledi¤iniz metindeki

anahtar kelimeler hangileridir?” sorusunu sorunuz. Bu kelimeleri buldurunuz. Anahtar kelimelerden birini seçerek bu kelimelerin ça¤r›flt›rd›¤› di¤er kelimeleri yazmalar›n› isteyiniz ( 5. etkinlik) D.2.2).

kuflatmak

bafl›ndan geçmek :

“Arkadafl›m yavaflça beni dürtükledi.” (gerçek anlam) gerçek ve mecaz anlam›yla cümlelerde kullanmalar›n› isteyiniz (D.2.1).

Afla¤›daki kelimeleri anlamlar›yla efllefltiriniz.

“Avlunun bir köflesinde geleneksel bir

asma a¤ac›, bir köflesinde de vazgeçilmeyen bir nar a¤ac› vard›r.” cümlesini tahtaya yaz›n›z. Bu cümlede ifade edilmek istenen düflünceyi (Bütün TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

178

6. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde ifade edilmek istenen anlam› altlar›na yaz›n›z.

Evin soka¤a aç›lan hiçbir penceresi yoktur.

Ev ile sokak aras›nda ba¤lant› yoktur. Urfa evleri, çocu¤un düfl gücünü uyaran bir yeryüzü cennetidir.

Urfa evleri düfl gücünü gelifltirir. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

116

UNUTULMAYAN HATIRA (Dinleme Metni) Ö¤rencilere “Siz, yazar›n yerinde olsayd›n›z böyle bir olay› yaflad›¤›n›zda neler hissederdiniz?” sorusunu sorunuz. Onlar›n kendi düflünceleri ile yazar›n düflüncelerini karfl›laflt›rmalar›n› ve kendilerini yazar›n yerine koyarak düflünmelerini sa¤lay›n›z (D.2.14, D.2.15). Tahtaya afla¤›daki cümleleri yaz›n›z. Bu cümlelerden hangisinin nesnel, hangisinin öznel bir yarg› tafl›d›¤›n› ö¤rencilere buldurunuz (D.2.13).

“Çevrenizde hayvanlara bilerek eziyet eden, ac› çektiren insanlar var m›?” sorusunu ö¤rencilere sorunuz. Bu insanlar hakk›nda neler düflündüklerini anlatt›r›n›z (D.2.24).

Metnin yazar› “Suut Kemal Yetkin”in bir denemesini bularak s›n›fa getirmelerini isteyiniz. Bu denemeleri s›n›f panosuna as›p ö¤rencilerin yazar›n düflünceleri, dil ve anlat›m›n›n özellikleriyle ilgili bilgi sahibi olmalar›n› sa¤lay›n›z (D.2.25).

“Zemin kat›nda ve birinci katta birer eyvan ve bunlara aç›lan sa¤l› sollu birer oda bulunur.”


“Aradan y›llar geçti; bu olay› her an›msay›fl›mda, bu ilk a¤lay›fl›n sesini hâlâ duyar gibi olurum.”

Ö¤rencilere “Sizce metnin yazar› bu

olaydan önce nas›l bir çocukmufl?” sorusunu sorup metindeki ipuçlar›ndan yararlanarak tahmin etmelerini isteyiniz ( 7. etkinlik) (D.2.17, D.2.18).

Ö¤rencilere “Uzun cümleler ile k›sa cümleler metnin hangi bölümlerinde yer alm›flt›r? Yazar›n böyle bir ayr›m yapmas›n›n amac› ne olabilir?” sorular›n› sorarak metnin anlat›m›na iliflkin özellikleri de¤erlendirmelerini isteyiniz (D.3.1). 4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME


7. K‹ NL‹K ET

Sizce metnin yazar› anlatt›¤› olaydan önce nas›l bir çocukmufl? Metindeki ipuçlar›ndan yararlanarak anlat›n›z.

Ö¤rencilere “geleneksel, bir aral›k,

gözü tak›lmak, rastgele, afl›r›” kelimelerini cümlelerde kulland›r›n›z (D.4.5). Etkinli¤i yapt›r›n›z (

8. etkinlik) 5. ETK‹L‹ D‹NLEME/‹ZLEME ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere dinlemenin pek çok amac›n›n olaca¤›n› belirtiniz. Sanatsal ve bilimsel dinletilerin kifliye kazand›racaklar›ndan bahsediniz. Ki8. K‹ NL‹K ET

flilerin bilgi edinmek, zevk almak ve iletiflim kurAfla¤›daki kelimeleri ve kelime gruplar›n› cümlelerde kullan›n›z.

geleneksel

mak gibi nedenlerle dinleme / izleme etkinliklerine kat›labileceklerini belirtiniz. Ö¤rencileri yafllar› ve seviyelerine uygun dinleme / izleme faaliyetlerine

bir aral›k

kat›lmalar› konusunda özendiriniz. Onlar› bulun-

gözü tak›lmak

du¤unuz yerdeki dinleyebilecekleri etkinlikler hakrastgele

k›nda bilgilendiriniz. ‹mkânlar›n›z uygunsa bu etkinliklere ö¤rencilerle birlikte kat›l›n›z (D.5.1).

afl›r›


117


179

4. TEMA

DUYGULAR


Ö¤rencilere “An›lar›m›z› bir baflkas›na anlatman›n ya da baflka birinin an›lar›n› dinlemenin ne gibi faydalar› olabilir?” sorusunu sorunuz. Bu konuda onlar› konuflturup an›lar›n› anlatmaya istek duymalar›n› sa¤lay›n›z.

Ö¤rencilere konuflma çal›flmalar›nda an›lar›n› anlatacaklar›n› söyleyiniz. Ö¤rencilerden an›lar›n› anlat›rken yazar›n yapt›¤› gibi sebep-sonuç iliflkileri kurmalar›n›, olaylar› mant›k s›ras›na uygun aktarmalar›n›, nezaket kurallar›na uymala-

Serbest konuflma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden kendilerini çok etkileyen ve s›n›fta anlat›lmaya uygun bir an›lar›n› düflünmelerini isteyiniz. Daha sonra bu an›lar›n› konuflma kurallar› çerçevesinde anlatt›r›n›z.

Ö¤rencilere “Sizi en çok etkileyen bir an›n›z› anlat›n›z.” diyerek konuflma konusunu veriniz. Ö¤rencilere an›lar›n› anlatt›r›n›z. ‹çlerinden canland›rmaya uygun olan bir tanesini do¤açlama yoluyla dramatize etmelerini isteyiniz. Bunun için onlara zaman verip görev da¤›l›m› yapmalar›n› ve herkesin ald›¤› görev üzerinde çal›flmas›n› sa¤lay›n›z. Ö¤renciler haz›r olunca canland›rma etkinli¤ini sunmalar›n› isteyiniz.

r›n› ve konuflmay› uygun ifadelerle bitirmelerini isteyiniz (K.1.8, K.1.9, K.1.10, K.1.13).


Ö¤rencilere “Bafl›m›zdan geçen her olay›, s›n›fta anlatabilir miyiz? Neden?” sorular›n› sorarak s›n›f ortam›n›n resmî bir ortam oldu¤unu, burada anlatacaklar›n›n da ortama uygun olmas› gerekti¤ini fark ettiriniz (K.1.3).

Ö¤rencilere, uygun yerlerde yap›lan vurgular›n, sevinç, üzüntü, heyecan, korku vb. duygular› ifade edece¤ini; uygun ses tonunun ise konuflmalar›n›n ilgi çekici olmas›n› sa¤layaca¤›n› anlat›n›z. Bu nedenle anlatt›klar›na uygun yüz ifadeleri kullanmalar› gerekti¤ini belirtiniz (K.2.5,

Ö¤rencilere “Anlatt›¤›n›z an›n›n kime, nas›l bir yarar sa¤layaca¤›n› düflünüyorsunuz?” sorusunu sorarak konuflmalar›n›n amac›na ulafl›p ulaflmad›¤›n› sorgulat›n›z (K.4.1). Ö¤rencilere “An›lar›n›z› nas›l anlatt›n›z? Sözlü sunum d›fl›nda baflka bir yöntem denediniz mi?” sorular›n› sorup “Ayn› an›y› tekrar anlatsan›z hangi sunum tekni¤inden (canland›rma, görselle ifade, pandomim vb.) yararlan›rd›n›z?” sorusuyla sunum tekniklerini gözden geçirmelerini sa¤lay›n›z (K.4.3).

K.2.7). 4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA 2. SÖZLÜ ANLATIM

Anlatt›klar› an›lar arac›l›¤›yla ö¤rencilerin

Ö¤rencilere, an›lar›n› (varsa) o güne ait foto¤raf, görüntü vb. görsel materyallerle desteklemelerinin de anlat›lanlar›n ak›lda kalmas›nda etkili olaca¤›n› söyleyiniz (K.3.7).

Ö¤rencilerden konuflurken uygun atasözü ve deyimler ile benzetme, abartma vb. söz sanatlar›n› kullanmalar›n› isteyiniz (K.3.6). Ö¤rencilere “serbest konuflma” yöntemiyle konuflacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12).


180

deneyimlerini ifade etme al›flkanl›k ve becerilerini gelifltiriniz. Bu konuflmalar›nda metinden yeni ö¤rendikleri kelime ve deyimleri kullan›p kullanmad›klar›n› izleyiniz. Bu konuda çaba göstermeyen ö¤renciler için farkl› konuflma etkinlikleri düzenleyiniz (Örne¤in ‹nternetten dergilerden ya da kitaplardan elde edebilece¤iniz Urfa evlerine ait bir görseli s›n›fa getirip bu görsel üzerinde onlar› konuflturabilir; böylece “avlu, oda, kat, eyvan (teras), sokak, zemin vb.” kelimeleri kullanma becerilerini gelifltirebilirsiniz.) (K.5.1, K.5.4).



Ö¤rencilere “Piflmanl›k duydu¤unuz olaylardan ders al›yor musunuz? Bunu örnekleyiniz.” diyerek böyle bir olay›, yaflad›klar›ndan örnek vererek aç›klamalar›n› isteyiniz.

Ö¤rencilere, yaz›lar›nda standart Türkçeyi kullanmalar›n›, Türkçelerini bildikleri yabanc› kelimeleri kullanmaktan kaç›nmalar›n› söyleyiniz (Y.1.4, Y.1.6).

Ö¤rencilerden yaz›lar›nda yaz›m kurallar›na uymalar›n›, noktalama iflaretlerini de yerinde ve ifllevine uygun olarak kullanmalar›n› bekledi¤inizi belirtiniz (Y.1.11).

Ö¤rencilere, bir atasözü aç›klayacaklar›-

Grup olarak yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencileri befl kiflilik gruplara ay›r›n›z. Çal›flmada yap›lacak görevleri; girifl bölümünü yazma, geliflme bölümünü yazma, sonuç bölümünü yazma, yaz›ya uygun görsel haz›rlama, yaz›m ve noktalama yanl›fllar›n› düzeltme olarak s›ralay›n›z. Gruplardan bu görev paylafl›m›n› yapmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilere konuyu verdikten sonra girifl bölümünü yazan ö¤renciyle yazma çal›flmas›n› bafllat›n›z. Bu ö¤renci yaz›s›n› tamamlad›¤› zaman kâ¤›d› geliflme bölümünü yazacak ö¤renciye vermesini ve onun devam etmesini sa¤lay›n›z. Sonra da sonuç bölümünü yazan ö¤renciye vermesini isteyiniz. Böylece yaz›y› tamamlat›n›z. Yaz› tamamland›ktan sonra resimleme görevindeki ö¤renciye verip yaz›ya uygun görsel tasarlamas›n› isteyiniz. Bir taraftan yaz›n›n görselleri haz›rlan›rken di¤er taraftan da noktalama ve yaz›m yanl›fllar›n› düzelttirerek çal›flmay› devam ettiriniz.

n› söyleyiniz. Bunu an›, mektup ya da haber türle-

2. YAZILI ANLATIM

rinde yazabileceklerini belirtiniz. Ö¤rencilerden yazmaya bafllamadan önce yaz›lar› için tür belirlemelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere, yaz›lar› için bir ana fikir ve kendilerini bu ana fikre ulaflt›racak yard›mc› fikirleri tespit ettiriniz (K.2.3, K.2.4). Düflüncelerini tan›k gösterme (atasözü veya özdeyifl al›nt›lar›), benzetme, ilgi kurma vb. yöntemlerle gelifltirmeleri gerekti¤ini vurgulay›n›z (Y.2.5).

Ö¤rencilere her yaz› türünün kendine özgü bir plan› oldu¤unu kavratmak için s›n›fa getirdikleri an›, mektup ve haber türlerindeki yaz›lar›n girifl ve sonuç bölümlerini okutunuz. Bu bölümde anlat›lanlar hakk›nda ö¤rencileri konuflturunuz (Y.2.8, Y.2.9).

Ö¤rencilerden yaz›lar›n› konu hakk›nda ipuçlar› veren k›sa bir bafll›kla tamamlamalar›n› ve yazd›klar›na uygun görseller haz›rlamalar›n› isteyiniz (Y.2.7, Y.2.10).

Ö¤rencilere “grup olarak yazma” yöntemini uygulayacaklar›n› belirtiniz (Y.2.12).

Ö¤rencilere “Son piflmanl›k fayda etmez.” atasözünü aç›klayacaklar›n› söyleyiniz. Yazacaklar› türler hakk›nda ö¤rencileri bilgilendiriniz. An› türünde yazacak olan gruplara içlerinden birinin bafl›ndan geçen, mektup türünde yazacak gruplara çevrelerinde gözlemledikleri, haber türünde yazacak gruplara ise kurgulanm›fl bir olayla konuyu anlatmalar›n› öneriniz (Y.3.1, Y.3.2, Y.3.3).

Ö¤rencilere yaz›lar›n› yazd›r›n›z. Haz›r olan gruptan bafllayarak okutunuz. Ö¤rencilerin yaz›lar›n› s›n›f panosunda sergileyiniz. 3. YAZDIKLARINI DE⁄ERLEND‹RME

Gruplardaki yaz›m ve noktalamay› düzeltmeyle görevli ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorup çal›flmalar›n› de¤erlendirmelerini isteyiniz (Y.4.3).

Düzeltti¤iniz metinde en çok hangi yaz›m yanl›fllar› yap›lm›flt›r? Arkadafllar›n›z noktalama iflaretlerini yerinde kullanabiliyor mu? Neden?


181

4. TEMA

DUYGULAR

En çok unutulan noktalama iflaretleri hangileridir? Yaz›lanlar› Grup Öz De¤erlendirme Formu ’nu kullanarak de¤erlendiriniz. 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere, yazman›n da konuflmak kadar önemli bir iletiflim arac› oldu¤unu söyleyiniz. Yaz›yla birlikte ifade güçlerinin de artaca¤›n› belirterek onlar› yazmaya özendiriniz (Y.5.1). Ö¤rencilerden yazd›klar› metni arflivlerinde saklamalar›n› isteyiniz. Bu çal›flmalardan uygun olanlar›n› sene sonunda s›n›f panosunda sergileyeceklerini söyleyiniz (Y.5.9). 5. YAZIM VE NOKTALAMA

Ö¤rencileri verilen cümlelerdeki ya-

z›m yanl›fllar›n› düzeltmeye yönlendirerek ayr› ve

bitiflik yaz›lan kelimeler, sert ünsüz benzeflmesi, standart Türkçenin kullan›m›na iliflkin bilgilerini uygulamalar›n› sa¤lay›n›z ( 9. etkinlik) (Y.6.1).

Ö¤rencilerin yaz›m ve noktalama ko-

nusundaki bilgilerini pekifltirmek için verilen metne uygun noktalama iflaretlerini koymalar›n› isteyiniz ( 10. etkinlik) (Y.6.2).

D‹L B‹LG‹S‹

Tahtaya “Yavrucuk minik gagas›yla havuz su içiyordu.” cümlesini yaz›n›z. Bu cümlenin ifade etti¤i anlam› tam olarak yans›t›p yans›tmad›¤›n› ö¤rencilere sorunuz. Cümleyi tamamlat›n›z ( 11. etkinlik). Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak hâl eklerinin cümleye nas›l bir anlam katt›¤›n› sezdiriniz ( 12. etkinlik).

DUYGULAR

9. K‹ NL‹K ET


Metinden al›nan afla¤›daki cümlelerde bulunan yaz›m yanl›fllar›n› düzeltiniz. Paragraf› yeniden yaz›n›z.

“Bu evlerden birin de yafl›yordum. Havuz da oynuyordum bigün. Kâ¤›tdan yapt›¤›m kay›klar› havuzun akan sular›na b›rakarak eyleniyordum.”

10. K‹ NL‹K ET

11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde nokta ile gösterilen yerlere kutucuklardaki kelimelerden uygun olan›n› getiriniz.

ö¤retmeni çok mutlu etti. Baflar›l› olmam›z ...................

ö¤retmene ö¤retmeni ö¤retmenden ö¤retmende

Eve ................... daha yeni tafl›nm›fllar.

evi eve evde evden

kitapta Bu ................... çok güzel hikâyeler var.

kitaba kitab› kitapta kitaptan

okuldan erken ç›km›fllar. Çocuklar ...................

okulda okula okuldan okulu

Afla¤›daki fablda ( ) ile gösterilen yerlere kutucuklarda verilen noktalama iflaretlerinden uygun olan› yaz›n›z.

.

-

:

-

.

•

?

:

-

12.

Duymufl bunu Gökte minik serçe ( ) Gülerek seslenmifl aslana ( ) ( ) Demek yar›flmak istiyorsun Burnu büyük kral›m ( ) Bir zahmet uçuver de Göklerde yar›flal›m ( )

,

Ormanlar kral› aslan ( ) Bir gün Kükreyerek demifl ki hayvanlara ( ) ( ) ‹çinizde en güçlü benim, Hepinizi yenerim ( )

–

K‹ NL‹K ET

! .

!

?

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili eklerin cümleye nas›l bir anlam katt›¤›n› bulunuz. ‹lgili kutucu¤u boyay›n›z.

:

,

! ?

( ) Uçmak m› ( ) Aman Allah korusun ( ) Bu kocaman cüsseyle nas›l uçar›m ben ( ) Böyle demifl içinden aslan; Sonra k›v›rm›fl kuyru¤unu ( ) Hemen toz olmufl ortadan ( )

13.

, .

K‹ NL‹K ET

Havuzu seyrediyorum.

yönelme

bulunma

ayr›lma

belirtme belirtme

Havuzdan ç›k›yorum.

yönelme

bulunma

ayr›lma ayr›lma

belirtme

Havuzda yüzüyorum.

yönelme

bulunma bulunma

ayr›lma

belirtme

Havuza gidiyorum.

yönelme yönelme

bulunma

ayr›lma

belirtme

Afla¤›daki cümleleri uygun ifadelerle tamamlay›n›z.

müzeyi Aziz KARADEN‹Z

dolapta taba¤a pencereden



118

119


182


Ö¤rencilere hâl eklerinin isim çekim ek-

leri oldu¤unu yani kelimenin anlam›n› de¤ifltirmeDEĞERLENDİRME SORULARI

di¤ini söyleyiniz. Hâl eklerinin cümleye yükleme,

(I) Yafll› bir adam, küçücük, beyazl›, k›rm›z›l›, yeflilli, sar›l›, üçgen uçurtmalar sat›yordu. (II) Uçurtmalar ne kadar çocuk ça¤r›fl›ml›ysa sat›c› da o kadar yafll›, yorgun bitkindi. (III) Yine de kendisine yaklaflan çocuklara sevgiyle, ›fl›kl› gözlerle bak›yordu. (IV) Ana babalar, çocuklar›n› çekerek bir an önce uzaklafl›yorlard› uçurtma sat›c›s›n›n yan›ndan. (V) Çocuklar a¤lamakl›yd›lar. (Metni okuyunuz ve afla¤›daki ilk iki soruyu metne göre cevaplay›n›z.)

yönelme, bulunma, ayr›lma anlam› katt›¤›n› belirtiniz. Etkinliklerdeki örneklerden yola ç›karak bu eklerin büyük ve küçük ünlü uyumlar› ile ünsüz yumuflamas›, sert ünsüz benzeflmesi kurallar›na

1.

Paragrafa göre sat›c› nas›l görünmektedir?

2.

Çocuklar sat›c›n›n yan›ndan ayr›l›rken niçin a¤lamakl› olmufllard›r?

3.

Metindeki cümlelerin hangileri duygu belirtmektedir? A) I ve II B) II ve III C) II ve IV

D) III ve V

4.

Afla¤›dakilerin hangisi topluluk ismidir? A) çiçek B) demet

D) okul

5.

Afla¤›dakilerin hangisinde hâl eki kullan›lmam›flt›r? A) Komflumuzun evi, bizimki kadar büyük de¤ildir. B) Elindeki defteri masaya b›rakm›fl. C) Bahçede iki kedi oyun oynuyordu. D) Çevre her zaman temiz tutulmal›d›r.

6.

Afla¤›daki cümlelerden hangisinde ismin yerine kullan›lm›fl bir kelime yoktur? A) Onu istemiyorum, bunu alaca¤›m. B) Bu benim ilk yaz›md›. C) fiunu da dolaba koyuver. D) Bu kitab› çok be¤endim.

7.

Afla¤›daki cümlelerden hangisinde zamir, hâl eki alm›flt›r? A) Ona bunu nas›l anlatacaks›n? B) Onlar evlerinden tafl›nd›lar. C) Ben seninle geleyim. D) Onun kitab› var.

8.

Afla¤›daki cümlelerden do¤ru olana (D), yanl›fl olana (Y) koyunuz.

uydu¤unu örnekleyiniz. Hâl eklerinin ifllevlerini kavrayabilmeleri için ö¤rencilere etkinlikleri yapt›r›n›z (

13, 14. etkinlik).

Ö¤rencilere hâl eklerinin yüklemin bil-

dirdi¤i iflin hangi varl›¤› etkiledi¤ini, iflin yerini bildirdi¤ini söyleyerek hâl ekleriyle ilgili bilgilerini pekifltiriniz (

15, 16. etkinlik) (D.B.2.3).

Ö¤rencilere proje ve performans çal›flmalar›n› sunma imkân› tan›y›n›z. Bunlar› ilgili formla-

C) vagonlar

D Huzur, kelimesi yal›n hâldedir.

r› doldurarak de¤erlendiriniz.

Y

D Y

"Kalem kutusu" belirtili isim tamlamas›d›r.


121

DUYGULAR

DUYGULAR

14. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki isimlere belirtilen hâl eklerini getirerek bunlar› birer cümlede kullan›n›z. ‹S‹MLER VE HÂL EKLER‹

9.

CÜMLELER

Bugün nereye gideceksiniz (?)

Ben de sizinle gelece¤im ( . )

kufl + yönelme hâli eki

Eyvah, süt taflt› (! )

Sen de bizimle gelecek misin (?)

a¤aç + bulunma hâli eki

Televizyondaki dizi çok heyecanl›yd› (. )

Ah ah, nerde o günler (! )

havuz + ayr›lma hâli eki

15. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümleleri uygun noktalama iflaretleri ile tamamlay›n›z.

yaz› + belirtme hâli eki

10. Afla¤›daki cümlelerde yer alan isim tamlamalar›n› türlerine göre s›n›fland›r›n›z.

Afla¤›daki metinde (...) ile belirtilen yerleri uygun hâl ekleriyle tamamlay›n›z.

• Asl›'n›n s›nav› iyi geçmifl.

• S›nav sorular› çok kolayd›.

• Türkçe ödevim çok güzel oldu.

• Sel okul bahçesinin duvar›n› y›kt›.

• Temam›z›n haz›rl›k çal›flmalar› çok zevkliydi.

• Dolap kapa¤› yine k›r›ld›.

• Rüzgâr›n h›z› gittikçe art›yordu.

de yürüyordu. Yafll› bir adam›n yapt›klar› dikkaBir genç sahil...

1.

i çekti. Genç adam, yer... den ald›¤› deniz y›ld›zlar›n... › deniz... e atan tin...

1.

Asl›’n›n s›nav›

a "Ama," dedi. "Kilometrelerce sahil... de binlerce deniz y›lyafll› adam...

2.

Rüzgâr›n h›z›

e atman›z neyi de¤ifltirecek ki?" d›z› var. Birkaç›n› deniz... den bir deniz y›ld›z› daha ald›. Gencin flaflk›n baYafll› adam, yer...

belirtili isim tamlamalar›

da elindeki deniz y›ld›z›n... › deniz... e at›p; "‹flte gördün k›fllar› alt›n...

S›nav sorular›

2.

Dolap kapa¤›

3.

Türkçe ödevi

belirtisiz isim tamlamalar›

mü?" dedi. "Bunun için çok fley de¤iflti bile." Mehmett Vural

16. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragrafta . . . ile gösterilen yerlere kutucuklarda verilen kelimelerden uygun

1.

Temam›z›n haz›rl›k çal›flmalar›

2.

Okul bahçesinin duvar›

olanlar› getirerek anlaml› bir metin oluflturunuz. kap›y›

içeride

kimseye

zincirleme isim tamlamalar›

kap›dan

11. Afla¤›daki cümlelerde yer alan zamirleri

‹flte kap› karfl›s›ndayd›. Dakikalard›r bu ............... kap›y› seyrediyordu. Y›llar önce ç›k›p gitmiflti bu ..................... kap›dan

içine al›n›z.

• Bu öyküyü ben yazd›m.

• Onu siz mi yiyeceksiniz?

• Bunu kimseye verme.

• Tabaklar› oraya koymay›n, k›r›l›r.

Y›llar sonra burada olmak tedirginlik vericiydi. ............... kimseye söylememiflti giderken. Herkes çok üzülmüfltü gitti¤i zaman.

• Baz›lar›n›n görüfllerine de¤er verilmedi.

• O, seni dün gece telefonla arad›.

içerde kim vard› Korkuyordu. Çalsa m›yd› ki kap›y›, ...............

• Dün gece neredeydin?

• Bu sorular› kendim çözebilirim.

acaba?



122

120


183

4. TEMA

DUYGULAR

4. TEMA (1. EK MET‹N) Metnin Ad›: KAfiA⁄I Metnin Yazar›: ÖMER SEYFETT‹N

KAfiA⁄I

Alt Tema: Üzüntü Metnin Türü: Hikâye

DUYGULAR

1. EK MET‹N

“Suçunu itiraf ederek affını iste; zira bir suçu gizlemek, o suçu ikileştirir.” Arap atasözü

KAfiA⁄I

— Ben de yapaca¤›m diye tuttururdum. O vakit Dadaruh beni Tosun’un s›rt›na kor, elime kafla¤› verir: — Haydi yap, derdi. Bu demir aleti hayvan›n üstüne sürter fakat o ahenkli t›t›rt›y› ç›karamazd›m. — Kuyru¤unu sall›yor mu? — Sall›yor. — Hani? Bakay›m. E¤ilirdim, uzan›rd›m. Lakin at›n sa¤r›s›ndan kuyru¤u görünmezdi. Her sabah ah›ra gelir gelmez:

Ah›r›n avlusunda oynarken afla¤›da, gümüfl sö¤ütler alt›nda görünmeyen derenin hazin fl›r›lt›s›n› iflitirdik. Evimiz, iç çitin büyük kestane a¤açlar› arkas›nda kay-

— Dadaruh, t›mar› ben yapaca¤›m, derdim.

bolmufl gibiydi. Annem ‹stanbul’a gitti¤i için benden bir yafl küçük olan kardeflim

— Yapamazs›n.

Hasan’la art›k Dadaruh’un yan›ndan hiç ayr›lm›yorduk. Bu, babam›n seyisi, ihti-

— Niçin?

yar bir adamd›. Sabahleyin erkenden ah›ra kofluyorduk. En sevdi¤imiz fley atlard›.

— Daha küçüksün de ondan.

Dadaruh’la beraber onlar› suya götürmek, ç›plak s›rtlar›na binmek ne doyulmaz

— Yapaca¤›m.

bir zevkti. Hasan korkar, yaln›z binemezdi. Dadaruh, onu kendi önüne al›rd›. Tor-

— Büyü de öyle.

balara arpa koymak, yemliklere ot doldurmak, ah›r› süpürmek, gübreleri kald›r-

— Ne vakit?

mak en e¤lenceli bir oyundan ziyade bizim hoflumuza gidiyordu. Hele t›mar... Bu,

— Boyun at kadar oldu¤u vakit.

en zevkli fleydi. Dadaruh, eline kafla¤›y› al›p ifle bafllad› m›, t›k›... t›k... t›k›... t›k...

—...

t›pk› bir saat gibi. Yerimde duramaz: F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF


79

80

KAfiA⁄I

DUYGULAR

At, ah›r ifllerinde yaln›z t›mar› beceremiyordum. Boyum karn›na bile varm›yor-

Babam, her sabah d›flar›ya giderken bir kere ah›ra u¤rar, öteye beriye bakard›.

du. Halbuki en keyifli, en e¤lenceli fley buydu. Sanki kafla¤›n›n muntazam t›k›rt›s›

Ben o gün yine ah›rda yaln›zd›m. Hasan, evde hizmetçimiz Pervin’le kalm›flt›. Babam,

Tosun’un hofluna gidiyor, kulaklar›n› k›s›yor; kuyru¤unu kocaman bir püskül gibi

çeflmeye bakarken yala¤›n içinde k›r›lm›fl kafla¤›y› gördü. Dararuh’a hayk›rd›:

sall›yordu.

— Gel buraya!

Ben de bir gün yaln›z bafl›ma kald›m. Hasan’la Dadaruh dere kenar›na inmifl-

Nefesim kesilecekti. Bilmem neden, çok korkmufltum. Dadaruh flafl›rd›. K›r›l-

lerdi. ‹çimde bir t›mar etmek h›rs› uyand›. Kafla¤›y› arad›m, bulamad›m. Ah›r›n kö-

m›fl kafla¤› meydana ç›k›nca babam, bunu kimin yapt›¤›n› sordu. Dadaruh:

flesinde Dadaruh’un penceresiz, küçük bir odas› vard›. Buraya girdim. Raflar› ara-

— Bilmiyorum, dedi. Babam›n gözleri bana döndü, daha bir fley sormadan:

d›m. Eyerlerin aras›na falan bakt›m. Yok, yok! Yata¤›n alt›nda yeflil tahtadan bir

— Hasan, dedim.

sand›k duruyordu. Onu açt›m. Az›c›k daha sevincimden hayk›racakt›m. Annemin

— Hasan m›?

bir hafta evvel ‹stanbul’dan gönderdi¤i hediyeler içinden ç›kan kafla¤› p›r›l p›r›l par-

— Evet. Dün Dadaruh uyurken odaya girdi. Sand›ktan ald›. Sonra yala¤›n ta-

l›yordu. Hemen kapt›m. Tosun’un yan›na kofltum. Karn›na sürtmek istedim. Fakat

fl›nda ezdi.

rahat durmuyordu. “Galiba ac›t›yor.” dedim. Gümüfl gibi parlayan bu güzel kafla-

— Niye Dadaruh’a haber vermedin?

¤›n›n difllerine bakt›m. Çok keskin, çok sivri idi. Biraz körletmek için duvar›n tafl-

— Uyuyordu.

lar›na sürtmeye bafllad›m. Diflleri bozulunca tekrar tecrübe ettim. Yine atlar›n hiç-

— Ça¤›r flunu, bakay›m! — ...

biri durmuyordu. K›zd›m. Öfkemi sanki kafla¤›dan ç›karmak istedim. On ad›m ilerdeki çeflmeye kofltum. Kafla¤›y› yala¤›n tafl›na koydum. Yerden kald›rabilece¤im en a¤›r bir tafl bularak üstüne h›zl› h›zl› indirmeye bafllad›m. ‹stanbul’dan gelen, ihti-

Çitin kap›s›ndan geçtim. Gölgeli yoldan eve do¤ru kofltum. Hasan’› ça¤›rd›m.

mal, Dadaruh’un kullanmaya k›yamad›¤› bu güzel kafla¤›y› ezdim, parçalad›m;

Zavall›n›n bir fleyden haberi yoktu. Koflarak arkamdan geldi. Babam pek sertti. Bir

sonra yala¤›n içine att›m.

bak›fl›ndan ödümüz kopard›. Hasan’a dedi ki: F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF


81

82


184

DUYGULAR

KAfiA⁄I

DUYGULAR

di¤ini bana sorard›. Bir gün birdenbire hastaland›. Kasabaya at gönderildi. Doktor — E¤er yalan söylersen sana k›zar›m.

geldi.

— Söylemem.

— Kuflpalaz›, dedi.

— Pekâlâ. Bu kafla¤›y› neye k›rd›n?

Çiftlikteki köylü kad›nlar eve üflüfltüler. Birtak›m tekir kufllar getiriyorlar, kar-

— Hasan, Dadaruh’un elinde duran alete flaflk›n flaflk›n bakt›. Sonra sar› saç-

deflimin boynuna sar›yorlard›. Babam, yata¤›n›n dibinden hiç ayr›lm›yordu. Dada-

l› bafl›n› sarsarak:

ruh çok durgundu. Pervin hüngün hüngür a¤l›yordu.

— Ben k›rmad›m.

— Niye a¤l›yorsun? diye sordum.

Babam tekrar:

— Kardeflin hasta.

— Do¤ru söyle, dar›lmayaca¤›m. Yalan çok fenad›r, dedi.

— ‹yi olacak.

Hasan inkâr›nda inat etti. Babam hiddetlendi. Üzerine yürüdü.

— ‹yi olmayacak.

— Utanmaz yalanc›! Götür bunu eve! Sak›n bir daha buraya sokma. Hep Per-

— Ya ne olacak?

vin’le otursun, diye hayk›rd›.

— Kardeflin ölecek, dedi.

Dadaruh, a¤layan kardeflimi kuca¤›na ald›, çitin kap›s›na do¤ru yürüdü.

— Ölecek mi?

Art›k ah›rda hep yaln›z oynuyordum. Hasan evde mahpustu. Annem geldikten

—...

sonra da affetmedi. F›rsat düfltükçe:

Ben de a¤lamaya bafllad›m. O hastaland›¤›ndan beri Pervin’in yan›nda yat›yor-

— O yalanc›, derdi. Hasan, a¤lamaya bafllar, güç susard›. Zavall› anneci¤im,

dum. O gece hiç uyuyamad›m. Dalar dalmaz Hasan’›n hayali gözümün önüne ge-

benim iftira edebilece¤ime hiç ihtimal vermiyordu.

liyor:

— Dadaruh atlara ezdirmifl olmas›n, derdi.

— ‹ftirac›! ‹ftirac›! diye karfl›mda a¤l›yordu. Pervin’i uyand›rd›m:

Ertesi sene annem, yaz›n yine ‹stanbul’a gitti. Biz yaln›z kald›k. Hasan’a ah›r

— Ben Hasan’›n yan›na gidece¤im, dedim.

hâlâ yasakt›. Geceleri yatakta, atlar›n ne yapt›klar›n›, taylar›n büyüyüp büyümeF DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF


83

84

4. TEMA (2. EK MET‹N) Metnin Ad›: GURBET Metnin Yazar›: ORHAN fiA‹K GÖKYAY Alt Tema: Özlem Metnin Türü: fiiir KAfiA⁄I

DUYGULAR — Niçin?

2. EK MET‹N

— Babama bir fley söylece¤im. — Ne söyleyeceksin? — Kafla¤›y› ben k›rm›flt›m, onu söyleyece¤im.

“Kelebek gülünü özler, bülbül namesini.”

— Hangi kafla¤›y›? — Geçen seneki. Hani babam›n Hasan’a dar›ld›¤›...

Özbek atasözü

Laf›n› tamamlayamad›m. Derin h›çk›r›klar içinde bo¤uluyordum. A¤laya a¤laya Pervin’e anlatt›m. fiimdi babama söylersem Hasan da duyacak, belki beni affe-

GURBET

cekti. — Yar›n söylersin, dedi.

Beni koyup giden cefac› dilber,

— Hay›r, flimdi gidece¤im.

Koydu¤un yerlerde duram›yorum.

— fiimdi baban uyuyor. Yar›n sabah söylersin. Hasan da duyar. Onu öpersin,

Beni de alsayd›n n’olur beraber?

a¤lars›n, seni affeder.

Derdimi kimseye veremiyorum.

— Pekâlâ! — Haydi flimdi uyu!

Ç›ksam flu da¤lar›n yücelerine,

—...

Efl olsam gurbetin gecelerine,

Sabaha kadar yine gözlerimi kapayamad›m. Hava henüz a¤ar›rken Pervin’i uyand›rd›m. Kalkt›k. Ben içimdeki zehirden azab› boflaltmak için acele ediyordum.

‹mrenir dururum nicelerine,

Yaz›k ki zavall› masum kardeflim o gece ölmüfltü. Sofada çiftlik imam›yla Dada-

Bir ben mi murada eremiyorum?

ruh’u a¤larken gördük. Babam›n d›flar›ya ç›kmas›n› bekliyorlard›. Akflam olur, kufllar konar dallara,

Ömerr SEYFETT‹N

Susam›fl y›ld›zlar iner göllere, Güzeller dizilir ince yollara, ‹çlerinde seni göremiyorum. Bir akar su görsem melil olurum, Ben bu dertten hasta olmam, ölürüm. Seni kaybetti¤im yerde bulurum, Durdu¤un ellere varam›yorum. Bu gül yapra¤› m›, dudak de¤il mi? Ne diye k›vr›lm›fl, yaz›k de¤il mi? Sana giden yollar uzak de¤il mi? Korkumdan bir türlü soram›yorum. Ba¤r›mda koç gibi da¤lar yat›fl›r, Görünmez dallarda kufllar ötüflür, Bir yerim var benim, yanar tutuflur, Bir yerim kan›yor, saram›yorum.


Orhan n fiaik k GÖKYAY

85


86


185

5. TEMA

KAVRAMLAR VE ÇA⁄RIfiIMLAR

• • • • • •

AKKIZ KARAKIZ ATASÖZLER‹ ÜZER‹NE ‹LAÇ EVC‹K (Dinleme Metni) (1. Ek Metin): ESTET‹K NED‹R? (2. Ek Metin): TONTON DEDEN‹N YAfiLI SAAT‹

TEMAYA HAZIRLIK

TÜRKÇE

5. TEMA KAVRAMLAR R VE E ÇA⁄RIfiIMLAR

Ö¤rencileri ifllenecek metinlere haz›rlamak


amac›yla onlara afla¤›daki sorular› sorunuz.

AKKIZ Z KARAKIZ ATASÖZLER‹‹ ÜZER‹NE

Önerilen çal›flmalar› yapt›r›n›z.

Ö¤rencilere bir masal okuyup ezber-

‹LAÇ 1.. EK K MET‹N: ESTET‹K K NED‹R? 2.. EK K MET‹N:: TONTON N DEDEN‹N N YAfiLII SAAT‹

lemelerini söyleyiniz.

Ö¤rencilerden çeflitli masal ve oyun tekerlemeleri derlemelerini isteyiniz.

Ö¤rencilerinizden de¤iflik uluslar›n atasözlerinden örnekler derlemelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere "Masallarda iyilik-kötülük, güzellik-çirkinlik gibi birbirine z›t kavramlar›n karfl›laflt›r›lmas›n›n nedenleri ne olabilir?" sorusunu sorunuz. Okuduklar› masallar› düflünmelerini is-

Turgutt ZA‹M

teyerek cevaplat›n›z.

“Atasözlerini günlük yaflamda hangi


87

amaçla kullan›r›z?” sorusunun cevab›n› s›n›fta tart›fl›n›z.

Ö¤rencilerden kukla yap›m›nda kullan›lmak üzere renkli kâ¤›t, boya kalemleri, karton, mukavva, makas, ip, ince tel, raptiye, yap›flt›r›c› ve 10 cm’lik

2 adet tahta ç›ta getirmelerini isteyiniz.

Farkl› yazar ve flairlere ait günlük, fliir, an› ve hikâye türünde yaz›lar toplamalar›n› isteyiniz.

Hacivat ve Karagöz’le ilgili foto¤raflar bulmalar›n› isteyiniz. TÜRKÇE 7. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

186

Temaya bafllamadan önce kukla modelleri haz›rlay›n›z.

Yabanc› isimlerin kullan›ld›¤› reklam broflürleri haz›rlayarak s›n›fa getiriniz.

Ö¤rencilerden yaflad›klar› yerin 50 - 60 y›l öncesine ait fotograflar›n› bulup s›n›fa getirmelerini isteyiniz.


PROJE GÖREV‹ Tema Ad›: Kavramlar ve Ça¤r›fl›mlar Proje Konusu: Bilmece Yazma Proje Süresi: 6 Hafta

Sevgili Ö¤renciler, Halk kültürümüz kendini masallarla, türkülerle, oyunlarla, danslarla, mânilerle, bilmecelerle ortaya koyar. Bilmeceler, akl›n ve zekân›n derinliklerine seslenerek karfl›laflt›rma, yorumlama, ö¤renme merak›n› art›r›r. Proje görevinizde sizden bilmeceler haz›rlaman›z beklenmektedir.


Büyüklerinize sorarak bildikleri bilmeceleri ö¤reniniz.

2.

Çeflitli kitaplardan yararlanarak bilmecelerin nas›l oluflturuldu¤unu ö¤reniniz.

3.

Farkl› kavramlar belirleyerek (iyilik, güzellik, do¤ruluk vb.) bunlar› soran bilmeceler oluflturunuz.

4.

Bilmecelerinizi çözümlerine yönelik ipuçlar› tafl›yan resimlerle süsleyiniz.

5.

Çizgisiz kâ¤›tlara yazd›¤›n›z bilmeceleri dosyalay›n›z.

6.

Dosyan›n son sayfas›na da cevaplar›n› yaz›n›z.

7.

Projenizin sunumu için bilmeceleri kullanabilece¤iniz bir oyun belirleyiniz (Örne¤in, sessiz sinema oyunuyla bilmecelerin cevaplar›n› arkadafllar›n›za buldurabilirsiniz.).

8.

Çal›flman›z› . . . / . . . / 200 . tarihinde bitiriniz ve oyununuzu oynay›n›z.


187

5. TEMA


PERFORMANS GÖREV‹ Tema Ad›: Kavramlar ve

Beklenen performans • Konuflma becerisi

Ça¤r›fl›mlar Tema Konusu: Masal Anlat ma Yar›flmas›

• Dinleme becerisi • ‹fl birli¤i yapma al›flkanl›¤› • Grup çal›flmalar›na uyum yetene¤i

Süre: 5 Hafta

Puanlama yöntemi

S›n›f: 6

• Dereceli puanlama anahtar›

Sevgili Ö¤renciler, Masallar, sözlü kültür ürünlerinin en e¤lenceli türüdür, diyebiliriz. Masallarda insanlar›n do¤rular› ve yanl›fllar›, zaman ve mekân unsurlar›ndan ar›nd›r›larak evrensel bir boyutta anlat›l›r. ‹nsanlar›n amaçlar›, olmas›n› istedikleri hayalleri, umutlar› masallarda boy gösterir. Bu yüzden masallar, insanlar›n kuflaktan kufla¤a aktarmak istedikleri de¤erler üzerinde kuruludur. Büyükler masal anlatarak kendilerinden sonra gelenlerin bu de¤erlere inanmas›n› ve onlar› korumas›n› sa¤larlar. Masal anlatmak da masal dinlemek de insanlar›n hofluna gider. Masallar› iyi anlatmak da ayr› bir beceri gerektirir. Bu temadaki performans›n›zda iyi, kötü, güzel, çirkin, hakl›, haks›z, yanl›fl, do¤ru vb. kavramlar›n anlat›ld›¤› bir masal anlatma yar›flmas› gerçeklefltireceksiniz.


Türk veya dünya edebiyat›ndan, sözü edilen kavramlar›n anlat›ld›¤› k›sa bir masal seçiniz.

2.

Seçti¤iniz masal› ezberleyiniz.

3.

Masal›n›z› sesli okuyarak sesinizi kullanma becerinizi gelifltiriniz. ‹mkânlar›n›z uygunsa bu çal›flmalar›n›z› ses ya da görüntü kaydeden cihazlar kullanarak kaydediniz. Kendinizi dinleyerek/izleyerek yapt›¤›n›z yanl›fllar› düzeltiniz.

4.

Masal›n›za uygun görsel ve iflitsel materyaller haz›rlay›n›z.

5.

Çal›flman›z› . . . / . . . / 200 . tarihinde bitiriniz ve s›n›f›n›zda ö¤retmeninizin belirleyece¤i seçici kurul karfl›s›nda okuyunuz.



188

AKKIZ KARAKIZ

5. TEMA (1. MET‹N) Metnin Ad›: AKKIZ KARAKIZ Metnin Yazar›: Hasal Latif SARIYÜCE Süre: 8 ders saati

Alt Tema: Z›tl›klar Metnin Türü Masal


O K U M A 1. O.1.5. 2. O.2.1. O.2.6. O.2.7. O.2.10. O.2.12. O.2.13. O.2.15. O.2.16. O.2.18. O.2.20. O.2.21.

O.2.22. O.2.27. 3. O.3.1. 4. O.4.1.

5. O.5.1. O.5.4.

Okuma Kurallar›n› Uygulama Okuma yöntem ve tekniklerini kullan›r. Okudu¤u Metni Anlama ve Çözümleme Metnin ba¤lam›ndan hareketle kelime ve kelime gruplar›n›n anlamlar›n› ç›kar›r. Anlat›m›n kimin a¤z›ndan yap›ld›¤›n› belirler. Olay, yer, zaman, flah›s, varl›k kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlar› belirler. Okuduklar›ndaki örtülü anlamlar› bulur. Okuduklar›n› kendi cümleleriyle, kronolojik s›ra ve mant›k ak›fl› içinde özetler. Metne iliflkin sorulara cevap verir. Metnin türüyle ilgili özellikleri kavrar. Metnin plan›n› kavrar. Metindeki söz sanatlar›n›n anlat›ma olan katk›s›n› fark eder. Metne iliflkin karfl›laflt›rmalar yapar. Kendisini flah›s ve varl›k kadrosunun yerine koyarak olaylar›, duygu, düflünce ve hayalleri yorumlar. Metinde ortaya konan sorunlara farkl› çözümler üretir. Okuduklar›n› kendi hayat› ve günlük hayatla karfl›laflt›r›r. Okudu¤u Metni De¤erlendirme Metni dil ve anlat›m yönünden de¤erlendirir. Söz Varl›¤›n› Zenginlefltirme Kelimeler aras›ndaki anlam iliflkilerini kavrayarak birbiriyle anlamca iliflkili kelimelere örnek verir. Okuma Al›flkanl›¤› Kazanma Okuma plan› yapar. Okudu¤u kitaplardan kitapl›k oluflturur.

O.5.5. Kitapl›k, kütüphane, kitap fuar› ve kitap evlerinden faydalan›r. O.5.9. Be¤endi¤i k›sa yaz›lar› ezberler.

K O N U fi M A 1.


K.1.7.


K.1.9.


2.


K.2.3.


K.2.4.

Konuflurken gereksiz sesler ç›karmaktan kaç›n›r.

Y.2.5.


Y.2.6.


3.


K.3.7.


K.3.11. Konuflmas›n› belirlenen sürede ve teflekkür cümleleriyle sona erdirir. K.3.12. Konuflma yöntem ve tekniklerini kullan›r. 4.


K.4.4.


5.


K.5.3.


Y A Z M A 1.


Y.1.4.



189

5. TEMA Y.1.5.



Y.1.8.

Yaz›s›nda sebep–sonuç iliflkileri kurar.

Y.1.9.

Yaz›s›nda amaç–sonuç iliflkileri kurar.


Planl› Yazma

Y.2.1.

Yazma konusu hakk›nda araflt›rma yapar.

Y.2.2.


Y.2.5.


Y.2.7.


Y.2.11. Dipnot, kaynakça, özet, içindekiler vb. k›s›mlar› uygun flekilde düzenler. Y.2.12. Yazma yöntem ve tekniklerini kullan›r. 3.


Y.3.3.


4.


Y.4.1.


5.


Y.5.1.


Y.5.7.


Y.5.8.


6.


Y.6.2.




D.B.2.4. ‹yelik eklerinin ifllevlerini kavrar. ARA D‹S‹PL‹N KAZANIMLARI ‹nsan Haklar› ve Vatandafll›k 6. Yak›n çevresindeki ortak miras ürünleri hakk›nda bilgi toplar.


190

Not

AKKIZ KARAKIZ

O K U M A


1. HAZIRLIK “Kötülük edebilmek ellerinde iken bütün ömrünü doğrulukla geçirmek, çok güç ve övmeye değer bir şeydir.” Sadi

s› yapmak isteyen ö¤rencilerle görüflüp çal›flma konular›n› veriniz.

AKKIZ KARAKIZ Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, develer top oynarken eski hamam içinde, eveleme develeme, deve kuflu kovalama. Hepten hüpten, bir saray yapt›rd›m çöpten. Bahçesinde gezerken, yeri gö¤ü süzerken, bir elmas buldum yerde, bafl›m girdi derde. Ald›m parlatt›m, götürüp bir kuyumcuya satt›m. Paras›yla bir karpuz ald›m da¤ gibi, diktim karfl›ma ota¤ gibi. Bir kap› açt›m karpuza, yol mu bulunmaz yolsuza. Merdiven dayay›p girdim içine, gitmifl gibi oldum Çinimaçin’e. Karpuzun içi iç de¤il, sazl›k samanl›k. Bir ovas› var tozluk dumanl›k. Bir yan›nda bak›rc›lar bak›r dö¤er denk ile. Bir yan›nda Osmanl› devleti cenk eder, kara urbal› Frenk ile. Aman›n aman! Hâllerim yaman! Ç›kar›n beni buradan dedim de ç›kard›lar d›flar›. Sözüm topluluktan d›flar›, korkudan öleyazm›fl›m. Günlerce a¤›zs›z dilsiz yatm›fl›m. Bir daha karpuz gezintisi mi? Benden uzak dursun! Allah yazd›ysa bozsun! Bir varm›fl bir yokmufl. ‹nsano¤lunun bafl›ndan geçenler da¤dan tafltan daha çokmufl. Vaktin birinde bir k›z çocu¤u varm›fl. Güzel mi güzel. S›rma saçlar› tel tel. Yanaklar› al al. Gözleri ceylan, bak›fllar› umman. Diflleri inci. Güzellikte birinci. Ama neye yarar? Az› karar, ço¤u zarar. ‹nsan›n kendisi de¤il, yazg›s› güzel olmal›. Kara yazg›l›n›n birisiymifl k›zca¤›z. Dal boylu, melek huylu anas› daha beflikteyken sizlere ömür olmufl. Babas› hiç beklemeden gitmifl, bir kad›n getirmifl eve. Bu kad›n›n zavall› yavruca¤a çektirmedi¤i kalmam›fl. “Ayflegül” iken “Diken Ayfle”ye çevirmifl ad›n›. "Sar›diken, Sar›diken; yavafl kapa kap›y› ç›karken! Sar›diken, Sar›diken; a¤z›n› flap›rdatma yemek yerken!" Zavall› öksüzün her dakikas› böyle ac›lar içinde geçer, su yerine zehir içermifl. Çok geçmemifl aradan, esirgememifl yaradan. Bir k›z çocu¤u da anal›¤› do¤urmufl. Art›k varsa da kendi k›z›, yoksa da kendi k›z›. Yemez ona yedirir, giymez ona giydirirmifl. El üstünde el bebek, gül üstünde gül bebek. Zavall› Ayflegül, yedi¤i zehir, giydi¤i zifir, eriflip gelmifl on sekiz yafl›na. Önünde bir inek, kolunda bir yumak. Yün e¤irerek ormanda çobanl›k edermifl. Öbür k›z Fatmagül de yedi¤i önünde, yemedi¤i ard›nda evde yan gelip yatarm›fl. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

88


1. K‹ NL‹K ET

Bu temada proje ve performans çal›flma-

Bir masal kahraman› olabilseydiniz hangisi olmak isterdiniz? Nedenini aç›klay›n›z.

Çeflitli yazarlara ait hikâye ve masal örneklerini s›n›f›n›zda haz›r bulundurunuz. Derslerinizde kullanmak amac›yla masal, oyun tekerlemeleri ve yan›ltmacalar derleyiniz. Ö¤rencilerden de çeflitli masal ve oyun tekerlemeleri derlemelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere, k›sa bir masal› ezberlemelerini söyleyiniz.

Afla¤›daki konu hakk›nda ö¤rencilerinizden araflt›rma yapmalar›n› isteyiniz. Ülkemizde ailelerini kaybeden çocuklar›n bak›mlar› hangi kurum taraf›ndan yap›lmaktad›r? Bu kurum hakk›nda bilgi toplay›n›z.

Ö¤rencilere “Bir masal kahraman› olabilseydiniz hangisi olmak isterdiniz? Neden?” sorusunu sorunuz. Onlar›n okuduklar› masallarda etkilendikleri kahramanlar› anlatmalar›n› sa¤lay›n›z ( 1. etkinlik).

Ö¤rencilere “‹yilik ve kötülük kelimeleri size neleri ça¤r›flt›r›yor?” sorusunu sorarak onlar›n bu kavramlar üzerinde düflünmelerini sa¤lay›n›z. Bu kavramlar› anlatan birer dörtlük yazmalar›n› isteyiniz ( 2. etkinlik).

2. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kavramlar size neleri ça¤r›flt›r›yor? Bunlar› birer dörtlük yazarak ifade ediniz.

‹Y‹L‹K

3. K‹ NL‹K ET

KÖTÜLÜK

Birisi size sürekli kötülük yapsayd› onunla nas›l mücadele ederdiniz?

“Birisi size sürekli olarak kötülük yapsayd› onunla nas›l mücadele ederdiniz?” sorusunu sorunuz. Bu tür durumlarda verebilecekleri tepkileri dile getirmelerini isteyiniz (fiiddete yönelik tepkiler veren ö¤rencilerinizi izleyiniz.) ( 3. etkinlik).

Ö¤rencileri ifllenecek metne haz›rlamak, metin hakk›nda bir fikir oluflturmalar›n› sa¤lamak amac›yla afla¤›daki metni okuyunuz. ANADOLU


“Anadolu, bir masal ülkesidir, diye bilinir. Yüzlerce, binlerce masal, dilden dile, kuflaktan kufla¤a ç›¤ gibi akar; günümüze de¤in gelir, Ana-

124


191

5. TEMA


dolu’nun günlük hayat›nda yerini al›r. Masallar, Anadolu’da gerçe¤in ötesinde, gerçek d›fl› bir dünyay› yaflat›r. Bu dünyada her fley güzel, her fley insano¤lunun olmas›n› istedi¤i iyilik ve mutluluk, adalet, eflitlik, kardefllik üzerinedir. Kelo¤lan’›n k›vrak zekâs›, devlerin gücü, perilerin iyilikseverli¤i, yi¤itlerin k›l›c›, ne varsa hepsi insano¤lunun mutlulu¤u içindir. Bu yüzden ola¤anüstü güçlere yer verilir masallarda... Bunun içindir ki masallara “Gerçek d›fl› ve ola¤anüstü bir kanava üzerine kurulmufl bir olay ya da olaylar bütünüdür.” derler. Mehmet ÖNDER

Okudu¤unuz metinle ilgili olarak ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorunuz.

AKKIZ Z KARAKIZ

Bir gün yine Ayflegül ormanda yününü e¤iriyormufl. Ans›z›n bir yel, yel de¤il, sanki gökyüzünden uzanm›fl bir el, k›z›n e¤irmekte oldu¤u yün yuma¤›n› kap›vermifl. Kald›rm›fl havaya, al›p götürmüfl. Ayflegül koflmufl ard›ndan. “Aman yel kardefl, ne olur yünümü b›rak!” diye yalvar yakar olduysa da yel söz dinlememifl. Yel, yün yuma¤›n› da¤›n öbür yüzünde tenha bir evin avlusuna b›rakm›fl. Ay-

Anadolu niçin bir masal ülkesi olarak bilinir? Aç›klay›n›z. Anadolu masallar›, insanlar› nas›l bir dünya içinde yaflat›r?

flegül soluk solu¤a, varm›fl o evin kap›s›na dayanm›fl. Çok geçmemifl, bir yafll› kad›n bafl› uzanm›fl kap› aral›¤›ndan: — Ne istersin k›zca¤›z›m. Pek periflan hâlce¤izin! demifl. Ayflegül o¤ul bal› gibi tatl› ve duru bir dille: — Nineci¤im, nineci¤im, ey benim bir taneci¤im! demifl. Yuma¤›m› yel kapt›, getirdi avlunuza att›. Ne olur onu al›p gideyim. Yoksa hesab›n› benden sorarlar. Yafll› kad›n ard›na kadar açm›fl kap›y›, buyur etmifl k›z› içeriye:

Masallardaki dünyada insano¤lunun ol-

— Gel hele gel, biraz dinlen burada. ‹flte yünün, yuma¤›n da orada. Ayflegül, k›rmam›fl kad›nca¤›z›n hat›r›n›. Girmifl içeri. Biraz dinlenip içinin korkusu yat›flt›ktan sonra yafll› kad›n kalkm›fl, k›z›n önüne bir sofra donatm›fl.

mas›n› istedi¤i hangi de¤erlere yer verilir? Bunun amac› nedir?


89

Masallarda ne tür olaylar anlat›l›r? Söyleyiniz.

Anal›¤› Ayflegül’ün yeni hâline nas›l bir tepki verebilir?


Metin k›salt›larak al›nm›flt›r. “Akk›z ile Karak›z” metnini “tahmin ederek okuma” yöntemiyle okuyunuz (O.1.5). Tahmin ederek okuma yönteminin uygulan›fl›: Okuma uygulamalar›na yönelik olarak verilen sorular› tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilerden de defterlerine yazmalar›n› isteyiniz. Siz metni okudukça cevab›n› bulduklar› sorular›n üzerini çizmelerini söyleyiniz.

Babas›n›n evlendi¤i kad›n ile küçük k›z aras›nda nas›l bir iliflki geliflebilir?

Anal›¤› kendi k›z›na nas›l davranabilir? Ayflegül tenha evde nas›l biriyle karfl›laflabilir?

Yafll› kad›n›n sorular›n›n amac› ne olabilir? Ayflegül, bu kap›lardan nas›l ç›kabilir? TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

192

Fatmagül odalardan nas›l ç›kabilir? Fatmagül eve dönünce neler olabilir?

Metni belirtilen yönteme göre okuyunuz. Afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilerden alt› çizili kelime grubunun gerçek ve mecaz anlamlar›n› söylemelerini isteyiniz. “‹ki yüzlü fotokopi ücreti ne kadar?” “‹ki yüzlü insanlardan uzak durun.”

Metindeki “‹ki yüzlülük ederek yalan konuflmuflsan yand›¤›n›n resmidir.” cümlesindeki yanmak kelimesinin anlam›n› ö¤rencilere buldurunuz. Bu kelimeyi gerçek anlam›nda kullanmalar›n› isteyiniz.

“Dillerinin ba¤› çözülünce ikisi birden k›zca¤›z› soru ya¤muruna tutmufllar.” cümlesini tahtaya yaz›p alt› çizili kelime gruplar›n›n anlamlar› üzerinde ö¤rencileri konuflturunuz. Bu kelime gruplar›n›n gerçek anlam›nda kullan›lmad›¤›n›

AKKIZ KARAKIZ fark ettiriniz ( 4. etkinlik). Ö¤rencilere etkinlikte anlamlar›n› efllefltirdikleri kelime gruplar›na deyim denildi¤ini hat›rlatarak yapt›klar› örnekler arac›l›¤›yla deyimlerin özelliklerine ulaflmalar›n› sa¤lay›n›z. Deyimleri cümlelerde kulland›rarak konuyla ilgili bilgilerini pekifltiriniz ( 5. etkinlik) (O.2.1).


Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metindeki olaylar, kahramanlardan biri taraf›ndan m› yoksa üçüncü bir kifli taraf›ndan m› anlat›l›yor?” sorusunu sorup metinde üçüncü tekil kifli anlat›m› oldu¤unu fark ettiriniz (O.2.6).

Birlikte yemek yerlerken kocakar› ans›z›n soruvermifl: — K›z›m k›z›m, k›nal› k›z›m! Ben mi güzelim yoksa annen mi güzel? — Annemi hiç görmedim nineci¤im. Beni do¤urunca tanr›s›na kavuflmufl. fiimdi bir anal›¤›m var. Güzellikte senin eline su bile dökemez. — Ama ben yaflland›m yavrucu¤um. Baksana yanaklar›m burufl burufl. — Olsun! Güzellik yaflta de¤il bafltad›r. Senin her hâlin baflka güzel! — K›z›m, k›z›m, k›nal› k›z›m! Sözlerinle gönlümü gönendirdin. Kurumufl yüre¤ime ya¤mur indirdin! Ben de seni sevindireyim bari. Bak flu karfl›da üç kap› var. Biri kara, biri k›rm›z›, biri pembe. Bunlar› teker teker aç. E¤er bana söyledi¤in sözler do¤ruysa, bafl›na mutluluk kuflu konar. Yok iki yüzlülük ederek yalan konuflmuflsan yand›¤›n›n resmidir. Ömrünün sonuna kadar cezas›n› çekersin. Ah vah eder, gözyafl› dökersin. Ayflegül kara kap›y› açm›fl, girmifl içeri. Hemen ç›km›fl d›flar›. Ama nas›l bir ç›k›fl? Kapkara bir k›z olmufl.

Tahtaya afla¤›daki cümleleri yaz›n›z. Cümlelerdeki örtülü anlamlar› ö¤rencilere buldurunuz. “Kurumufl yüre¤ime ya¤mur indirdin.”

90

AKKIZ Z KARAKIZ


6.

Afla¤›daki kelime gruplar› ile karfl›lar›nda verilen anlamlar› efllefltiriniz. Kelime e gruplar›

K‹ NL‹K ET

Anlam›

bafl›ndan geçmek

Ç›ra¤› bile olamamak, onun kadar de¤erli olmamak

hesap sormak

Metindeki varl›klar›n özellikleri ve birbirleriyle iliflkileri nas›ld›r?

FATMAGÜL’ÜN N ÖZELL‹KLER‹

4.

kadrosu ve bunlar aras›ndaki iliflkiler nelerdir?” sorusunu sorarak metindeki kiflilerin birbirleri ile iliflkilerini kavramalar›n› sa¤lay›n›z ( 6. etkinlik) (O.2.7) (O.2.20).

“Güzellikte senin eline su bile dökemez.”


K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere “Metindeki flah›s, varl›k

Çok öfkelenmek

hat›r›n› k›rmamak Vaktiyle böyle bir durumla karfl›laflmak

tatl› dil

el bebek gül bebek

kara yazg›

Tatl› dili

Apartman›n sekizinci kat›na

O,

yüzü k›zarmadan

ile k›sa zamanda iflinde yükseldi.

Annesi üstüne titriyor, onu

Kötü talih, b›rakm›yordu.

soluk solu¤a

el bebek gül bebek yetifltiriyordu. soluk solu¤a yetifltiriyordu.

kara yazg›,

yüzü k›zarmadan

FATMAGÜL

YAfiLII KADININ N KIZLARA DAVRANIfiI

Afla¤›daki cümleleri verilen deyimlerden uygun olan›yla tamamlay›n›z.

AYfiEGÜL’ÜN N ÖZELL‹KLER‹

K‹ NL‹K ET

AYfiEGÜL

Konuflmas› kolay anlafl›lan

bafl›na gelmek

5.

AYfiEGÜL

Birini yöntem ya da yasa d›fl› davran›fl›ndan dolay› sorguya çekmek

küplere binmek

ANNEN‹N N KIZLARA DAVRANIfiI

Sürekli olarak gözyafl› dökmek iki gözü iki çeflme

YEL‹N N OLAYA ETK‹S‹

Birini üzmemek, küstürmemek duru dil

FATMAGÜL

eline su dökememek

bir türlü peflini

insan içine ç›k›yordu. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF


125

126


193

5. TEMA


“Babas› hiç beklemeden gitmifl, bir kad›n geAKKIZ Z KARAKIZ

tirmifl eve.” Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak cümlelerdeki

Varm›fl, k›rm›z› odan›n kap›s›na dayanm›fl. Ona da girip ç›km›fl. K›z›lderililerden daha k›pk›z›l ç›km›fl oradan.

örtülü anlamlar› kavrayabilme becerilerini gelifltiriniz (

Gidip pembe kap›y› aralam›fl. Oradan da güller gibi pespembecik bir k›z olarak ç›km›fl. Bu pembe hâliyle o kadar güzel olmufl ki bahçede flak›y›p duran kufllar


hayretten dillerini yutayazm›fl. Çiçekler bafllar›n› kald›r›p bakm›fl. Rüzgâr yavaflla-

Ö¤rencilerin metni anlamalar›, metinle ilgili yorum yapabilmeleri için onlara afla¤›daki so-

m›fl. Çeflme ça¤›lt›s›n› kesmifl. Yafll› kad›n elinden tutmufl. — Haydi k›z›m, demifl. Güle güle git. Yak›nda k›smetin aç›lacak. Çünkü yolunu bekliyor bir yi¤it. Hep böyle güzel kal. Güldükçe yana¤›ndan güller aç›ls›n! Yürüdükçe bast›¤›n topraklara bereket saç›ls›n!

rular› sorunuz (O.2.13).

Ayflegül, öpmüfl elini kad›n›n, düflmüfl yola. Güldükçe yana¤›ndan güller aç›l-

Ayflegül’ün kötü günler yaflamas›na ne-

m›fl. Bast›¤› topraklara bereket saç›lm›fl. Kuruyan otlar yeniden yeflermifl. Sararm›fl çay›rlar yeniden gövermifl. Uzun bir yolculuktan sonra ulaflm›fl evlerine. Ayflegül, Ayflegül de¤il, bir peri k›z› gibi pembecik içeri giriverince anal›¤›n›n da, k›z kardeflinin de flaflk›nl›ktan dilleri diflleri kilitlenmifl. Bir süre konuflamam›fllar. Dillerinin

den olan olay nedir?

ba¤› çözülünce ikisi birden k›zca¤›z› soru ya¤muruna tutmufllar. O da hiçbir fleyi

Babas›n›n evlendi¤i kad›n, Ayflegül’e nas›l davranmaktad›r? Kendi çocu¤una iyi davran-

saklay›p gizlememifl. Bafl›ndan geçenleri oldu¤u gibi anlatm›fl. Anal›k kad›n, o gece hiç yummam›fl gözünü. Giydirmifl, kuflatm›fl, haz›rlam›fl k›z›n›. Bir yumak yün koymufl koltu¤unun alt›na. Fatmagül’ü yollam›fl da¤›n öbür yamac›na. Yel, Fatmagül'ün yuma¤›n› da alm›fl, yafll› kad›n›n avlusuna atm›fl. Yafll› kad›n, sabah›n köründe kap›s›n› çalan bu davetsiz konu¤u da iyi karfl›lam›fl. ‹çeri

mas›, bu kad›n›n hangi özelli¤ini ortaya koymak-

buyur etmifl. Önüne sultanlara yarafl›r bir sofra ç›karm›fl. Yemek aras›nda da sorular›na bafllam›fl:

tad›r?

— K›z›m k›z›m, güzel k›z›m! Ben mi daha güzelim, annen mi? — Annem de güzel ama sen ondan çok daha güzelsin.

Ayflegül, yün yuma¤›n› yele kapt›rd›ktan

— Peki pilav›ma ne dersin? Anneninki mi benimki mi, hangi pilav daha güzel? — Anneminki de güzeldir ama teyzeci¤im senin pilav›n gibisi yok.

sonra neler yapm›fl, kiminle tan›flm›flt›r?

Yafll› kad›n memnun memnun gülümsemifl.

Yafll› kad›n, Ayflegül’ü sevindirmek için ne yapm›flt›r? Ayflegül, odalardan ç›kt›¤›nda nas›l

— Teflekkür ederim güzel k›z, demifl. fiimdi üç odaya girip ç›kacaks›n. E¤er sözlerinde iki yüzlülük varsa yüzün kara ç›kars›n odalar›mdan. Ömrünün sonuna kadar da öyle dolafl›rs›n. Fatmagül kara kap›l› odaya girmifl, kapkara bir k›z olarak ç›km›fl. K›rm›z› kap›l› odaya girmifl, rengi kömür karas›na dönmüfl. Pembe kap›l› odaya girmifl, ora-

görünmektedir?

dan pespembe ç›kaca¤›n› umarken zift karas› bir yüzle d›flar›ya ad›m›n› atm›fl.

Ayflegül’ün güzelli¤i, do¤adaki hangi var-


91

l›klar›, nas›l etkilemifltir?

Annesi ve k›z kardefli Ayflegül’ü görünce ne yapm›flt›r?

Fatmagül odalardan nas›l ç›km›flt›r? ‹ki

AKKIZ Z KARAKIZ

7.

Örne¤i inceleyiniz. Afla¤›daki cümlelerdeki örtülü anlamlar› bulunuz.

K‹ NL‹K ET

kardeflin odalardan farkl› ç›kmas›n›n nedeni nedir?

Günefl, her yeri kas›p kavuruyormufl.

Afla¤›daki sorular› ö¤rencilere sorarak

Hava a çok k s›cakm›fl. ‹ki gözü iki çeflme evlerine varabilmifl.

masal türünün özelliklerini fark etmelerini sa¤lay›n›z (O.2.15).

‹nsanlar, her yüze güleni dost bilmemelidir. Baflar› kazananlar böbürlenmemeli, kibirlenmemelidir.

Okudu¤unuz masalda hangi olay anlat›l›yor?

8.

Olay ne zaman, nerede geçmektedir? Okudu¤unuz masaldaki olay gerçekten

Okudu¤unuz metinde geçen abart›l› ifadeleri bulunuz. Bunlar› yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

Örnek: Çeflme ça¤›lt›s›n› kesmifl.

yaflanabilir mi? Neden?

Ö¤rencilere “Okudu¤unuz masal nas›l bafllamakta, nas›l bitmektedir? sorusunu sorunuz, masal türünün kendine özgü bir girifl ve sonuç bölümü oldu¤unu kavrat›n›z. Metnin geliflme bölümünde anlat›lanlar› özetlemelerini isteyiniz (O.2.12, O.2.16).

Ö¤rencilere, okudu¤unuz metinde

abart›l› buldu¤unuz sözler, bölümler var m›d›r?


194

9.

Okudu¤unuz masalda birbiri ile karfl›laflt›r›lan z›t kavramlar› bulunuz. Örnekteki gibi yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

1.

dürüstlük

1.

2.

2.

3.

3.

4.

4.

5.

5.

6.

ikiyüzlülük

6. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

127

AKKIZ KARAKIZ mada baflar›l› m›? Neden?” sorular›n› sorup anla-


t›m ve dil ile ilgili özellikleri kavrat›n›z (O.3.1). 4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME

Ö¤rencilerden masalda anlat›lan z›t

kavramlar› bulmalar›n› isteyiniz ( 9. etkinlik) (O.4.1). Ö¤rencilere bu z›t kavramlar ile ders kitab›nda verilen özdeyifl aras›nda nas›l bir ilgi kurulabilece¤ini sorunuz. Onlar› bu konuda konuflturunuz. 5. OKUMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA Kaçarcas›na yafll› kad›n›n evinden uzaklaflm›fl. Bast›¤› otlar kurumufl. Çimenler sararm›fl. O yaklafl›rken kufllar ötelere do¤ru uçup uzaklaflm›fllar. ‹ki gözü iki çeflme evlerine varabilmifl. Anas› k›z›n› görünce küplere binmifl. “Aldatt›n k›z›m›!" diyerek Ayflegül’ü evden kovmufl. Kendi k›z›n› da sabunlarla, y›kam›fl. O y›kad›kça karal›¤› daha koyulaflm›fl. Kötü kalpli anal›¤›n kötü kalpli k›z› ömrünün sonuna kadar yüzünün karas›yla yaflamak zorunda kalm›fl.

Ayflegül, evden kovulduktan sonra bir prensle karfl›lafl›r. Prens onu ülkesine götürür. K›rk gün, k›rk gece dü¤ün yap›l›r. Onlar ermifl muratlar›na, gökten üç elma düfltü, kalplerinde kötülük bar›nd›rmayan güleryüzlü çocuklar›n bafl›na. Hasan n Lâtiff SARIYÜCE (Düzenlenmifltir.) F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

92

Ö¤rencilere daha önce hangi masallar› okuduklar›n› sorunuz. Bunlardan hangilerini kendi kitapl›klar›ndan, hangilerini kütüphanelerden temin ettiklerini söylemelerini isteyiniz. Kitapl›klar›nda bulunan masallar›n adlar›n› listeletiniz (O.5.4, O.5.5). Ö¤rencilerin okuma planlar›n› kontrol ediniz (O.5.1).

Ö¤rencilere okuduklar› bir masal› anlatt›r›n›z (O.5.9).

Bunlar› abart›l› bulman›z›n nedenleri nelerdir?” sorular›n› sorunuz (


Ö¤rencilere “Okudu¤unuz metnin kahra-

K O N U fi M A

man› Ayflegül, hangi sorunlar› yaflamaktad›r? Siz

1. HAZIRLIK

onun yerinde olsayd›n›z bu sorunlar› nas›l çözerdiniz?” sorular›n› sorunuz. Bu konuda onlar›n görüfl ve önerilerini al›n›z (O.2.21, O.2.22, O.2.27).

Ö¤rencilere “Sizce masallar niçin hep mutlu sonla biter?” sorusunu sorunuz. Bu konu-


daki görüfllerini al›n›z.

Konuflma etkinliklerinde bir masal anlat-

Ö¤rencilere “Güldükçe yana¤›nda güller

ma yar›flmas› düzenleyece¤inizi söyleyerek ö¤-

aç›lm›fl. Bast›¤› topraklara bereket saç›lm›fl. Ku-

rencilerin ezberledikleri masallar› gözden geçir-

ruyan otlar yeniden yeflermifl. Sararm›fl çay›rlar yeniden güvermifl.” cümlelerinin oldu¤u bölümü okuyunuz. Bu bölümdeki cümlelerde kulakta hofl etki b›rakan tekrarlar› ö¤rencilere buldurunuz. Metnin farkl› bölümlerinden benzer kullan›mlara örnek vermelerini isteyiniz. Ö¤rencilere “Bu tür tekrarlar›n anlat›m› nas›l etkiledi¤ini düflünüyorsunuz? Sizce yazar, konuflma dilini yaz›ya aktar-

melerini isteyiniz.

Ö¤rencilerden masal anlat›rken ak›c› konuflmalar›n›, masaldaki olay s›ras›na uymalar›n› isteyiniz (K.1.7, K.1.9).

Ö¤rencilere ezbeledikleri say›flmaca ve yan›ltmacalar› söyleterek kelimeleri do¤ru telaffuz etme becerilerini gelifltiriniz (K.2.3).


195

5. TEMA


‹L‹fiK‹LEND‹RME: Ö¤rencilerin yan›ltmaca, tekerleme, say›flmaca derleme çal›flmalar› ile ‹nsan Haklar› ve Vatandafll›k ara disiplini (6): “Yak›n çevresindeki ortak miras ürünleri hakk›nda bilgi toplar.” kazan›m› aras›nda iliflki kurunuz.

Ö¤rencileri konuflurken gereksiz sesler ç›karmaktan kaç›nmalar›; uygun yerlerde vurgu, tonlama ve duraklama yapmalar› konusunda uyar›n›z (K.2.4, K.2.5).

Konuflmalar›m›z›n kiflili¤imizi, bilgimizi, kültürümüzü d›fla vurdu¤unu ö¤rencilere aktar›n›z. Konuflmalar›m›zda yapmac›k tav›rlar›n, taklitlerin, özentinin çevremizdeki insanlar›n bizimle ilgili düflüncelerini olumsuz etkileyece¤ini ö¤rencilere anlat›n›z (K.2.6).


Ö¤rencilere “Masal anlat›rken sesinizi ve beden dilinizi nas›l kulland›n›z? Sizce bu konuda baflar›l› m›yd›n›z?” sorular›n› sorup kendilerini de¤erlendirmelerini isteyiniz (K.4.4). 4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere “Yapt›¤›m›z masal anlatma yar›flmas›n›n sonuçlar›na itiraz edenler var m›? Niçin itiraz ediyorsunuz?” sorular›n› sorunuz. ‹tirazlar›n›n nedenini anlatt›rarak haklar›n› aramalar›n› isteyiniz (K.5.3).

Konuflma Becerisini De¤erlendirme For2. SÖZLÜ ANLATIM

mu ’nu doldurunuz.

Ö¤rencilerden ezberledikleri bir masal› anlatmak için kendilerine yetecek kadar bir süre belirlemelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere anlatt›klar› masallar› müzik, resim vb. iflitsel ve görsel materyallerle zenginlefltirebileceklerini anlat›n›z (K.3.7).


10. K‹ NL‹K ET

ÇOKLU ZEKÂ

Ö¤rencilerden konuflmalar›n› önceden belirledikleri sürede bitirmelerini ve konuflma sonunda dinleyicilere teflekkürlerini ifade etmelerini

Gece yürüyüfllerinde uyulmas› gereken kurallar› anlatan bir fliir yaz›n›z. Bu fliiri besteleyerek arkadafllar›n›za söyleyiniz.

11. K‹ NL‹K ET

Masal anlatma yar›flmas›nda ö¤rencilere “serbest konuflma” yöntemiyle konuflacaklar›n› 12. K‹ NL‹K ET

Metindeki boflluklar› kelimeye uygun ekler getirerek tamamlay›n›z.

im kaybolmufltu. AhKalem........ met’e: in — Kalem.......i alabilir miyim, diye sordum. Ahmet: im yok, de— Benim de kalem....... di. S›nava girecektik ve bizim kaimiz yoktu. Acaba Burcu’nun lem....... kalem....... var m›yd›? Bizim i

Serbest konuflma yönteminin uygulan›fl›: Gö-

nüllü ö¤rencilerden bir de¤erlendirme kurulu oluflturunuz. De¤erlendirme ölçütlerini belirlemelerini söyleyiniz. Bu ölçütleri masal anlatacak ö¤rencilere de okumalar›n› isteyiniz. Uygulama sonunda

Afla¤›daki cümleleri okuyunuz. Ayraç içindeki yerlere varl›¤›n kime ait oldu¤unu örnekteki gibi yaz›n›z.

Örnek: Evimize gidelim. (Ev bize ait) bana ait) Kitab›m› sana veriyorum. (Kitap ............. sana ait) Sandalyeni biraz çeker misin? (Sandalye ............. ona Elbisesi çok güzelmifl. (Elbise ............. ait) bize Okulumuz yeni temizlendi. (Okul ............. ait) ize Yata¤›n›z› düzeltmeyi unutmay›n›z. (Yatak s............. ait) onlara ait) Köylerine döneceklermifl. (Köy .............

isteyiniz (K.3.11).

söyleyiniz (K.3.12).

Ülkemizde ailesini kaybeden çocuklar›n bak›m› hangi kurumlar taraf›ndan yap›lmaktad›r? S›ralay›n›z.

13. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki isimlere yanlar›ndaki iyelik eklerini getiriniz. ‹yelik eki alm›fl bu isimleri cümlelerde kullan›n›z.

belirlenen ölçütlere göre baflar›l› olan ö¤rencileri

uçurtma + 1. tekil kifli iyelik eki

alk›fllatarak ödüllendiriniz.

masa + 2. ço¤ul kifli iyelik eki

bilgisayar + 3. tekil kifli iyelik eki

bebek + 3. ço¤ul kifli iyelik eki bardak + 2. tekil kifli iyelik eki ülke + 1. ço¤ul kifli iyelik eki

Ö¤rencilere masallar›n› anlatt›r›n›z.


128


196

grupta da kalemi olan kimse yok muydu yoksa? Arkadafllar kalem....... iniz yok mu? Kimsede ses yok. Öyleyse ben de di¤er gruba sorar›m. — Kalem....... iniz var m›? imiz yok. — Bizim de kalem....... leri Eyvah, onlar›n da kalem....... yok! Ne yapaca¤›z flimdi?

AKKIZ KARAKIZ


2. YAZILI ANLATIM

Ö¤rencileri tan›tma yaz›lar› hakk›nda bil-

Ö¤rencilere yapt›klar› araflt›rma sonu-

gilendiriniz. Bu tür yaz›lar›n insanlara bilgi verme-

cunda ülkemizde ailesini kaybeden çocuklar›n

yi amaçlad›¤›n›, bu yüzden reklam özelli¤i de ta-

bak›m›n› hangi kurumlar›n üstlendi¤ini sorunuz.

fl›d›¤›n› söyleyerek yaz›lar›n ilgi çekici, inand›r›c›

Bunlar› s›ralamalar›n› isteyiniz (

10. etkinlik).

Ö¤rencilere yazma çal›flmalar›nda bu kurumlar› tan›tacaklar›n› söyleyiniz. Bu tan›t›m yaz›lar›nda standart Türkçeyi kullanmalar›n›, söz dizimi kurallar›na uymalar›n› ve sebep–sonuç, amaç–sonuç iliflkileri kurmalar›n› isteyiniz (Y.1.4, Y.1.5, Y.1.8, Y.1.9).

Ö¤rencilere noktalama iflaretlerinin kullan›lmad›¤› bir yaz›n›n anlafl›lmas›nda sorunlar yaflanaca¤›n› söyleyiniz. Yaz›lar›nda noktalama iflaretlerini do¤ru kullanmalar›n› isteyiniz. Ö¤rendikleri yaz›m kurallar›n› da yaz›lar›na aktarmalar› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (Y.1.11).

Ö¤rencilerden kurumlarla ilgili olarak elde ettikleri bilgileri s›ralay›p düzenleyerek bir yaz›

olmas› gerekti¤ini vurgulay›n›z (Y.3.3). ‹steyen ö¤rencilere tan›tt›klar› kurumla ilgili bir reklam broflürü haz›rlat›n›z. 3. YAZDIKLARINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilerin yaz›lar›n› de¤erlendirebilmeleri için onlara afla¤›daki sorular› sorunuz (Y.4.1).

Yaz›n›z› okuyan kifli tan›tt›¤›n›z kurumla ilgili ne gibi bilgiler edinebilir?

Yaz›n›z›n inand›r›c› olmas›n› sa¤lamak için neler yapt›n›z?

Hangi yöntemleri kullanarak yaz›n›z›n ilgi çekicili¤ini art›rmaya çal›flt›n›z? 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

tasla¤› oluflturmalar›n› isteyiniz (Y.2.1, Y.2.2). Yaz›lar›nda tan›mlama ve say›sal verilerden yarar-

Ö¤rencilere “Okulumuzu tan›tan bir rek-

lanma gibi yollar› kullanarak düflüncelerini gelifl-

lam broflürü haz›rlay›n›z.” diyerek okullar›yla ilgili

tirmelerini söyleyiniz (Y.2.5).

duygu ve düflüncelerini ifade etmelerini sa¤lay›-

Araflt›rmalar›nda elde ettikleri foto¤raf,

n›z (Y.5.1). Be¤endi¤iniz broflürleri okul dergisin-

grafik vb. görselleri yaz›lar›nda kullanmalar› için

de yay›nlayarak ya da s›n›f panosuna asarak bafl-

gerekli yönlendirmeleri yap›n›z. Bu materyalleri

kalar›yla paylaflmalar›na yard›mc› olunuz (Y.5.7,

elde ettikleri kaynaklar› belirtmelerini söyleyiniz

Y.5.8).

(Y.2.7, Y.2.11).

Ö¤rencilere “güdümlü yazma” yöntemiyle yazacaklar›n› söyleyiniz (Y.2.12).


Ö¤rencilere 10. etkinlikteki çal›flmalar›n-

Güdümlü yazma yönteminin uygulan›fl›: Yaz-

dan hareketle nokta iflaretinin say›lardan sonra

maya haz›rl›k bölümünde yapt›rd›¤›n›z çal›flmalar

s›ra bildirmek ve bir yaz›n›n maddelerini gösteren

ve araflt›rmalar yoluyla ö¤rencilerde bilgi birikimi

rakam veya harflerden sonra konuldu¤unu kavra-

oluflmas›n› sa¤layarak bunlar›n ›fl›¤›nda yazmala-

t›n›z. “Saat 9.30’da kalkt›m” cümlesini tahtaya ya-

r› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z.

z›p nokta nokta iflaretinin saat ve dakikay› ay›rmada kullan›ld›¤›n› kavrat›n›z. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

197

5. TEMA

KAVRAMLAR VE ÇA⁄RIfiIMLAR Ö¤rencilere varl›klar›n ve kavramlar›n ki-

D‹L B‹LG‹S‹

me, kaç›nc› kifliye ait oldu¤unu gösteren eklere

Metinde geçen afla¤›daki cümleleri tahta-

iyelik ekleri denildi¤ini söyleyiniz. Metinde geçen

ya yaz›n›z. Cümlelerde alt› çizili varl›klar›n kime

“el” kelimesine bu ekleri ekleyerek çekimleyiniz.

ait oldu¤unu ö¤rencilere sorunuz onlardan varl›k-

Bundan yararlanarak iyelik eklerini kavrat›n›z.

lar›n ait oldu¤u kifliyi belirlemelerini isteyerek iye-

el – im

⎯→ 1. tekil kifli

lik eklerini fark ettiriniz.

el – in


Prens onu ülkesine götürür. (Kimin ülkesi?)

el – i


Ben mi güzelim, annen mi? (Kimin annesi?)

el – imiz

⎯→ 1. ço¤ul kifli

Peki, pilav›ma ne dersin? (Kimin pilav›?)

el – iniz


Uzun bir yolculuktan sonra ulaflm›fl evlerine.

el – leri


(Kimlerin evleri?) Yuma¤›n› yel kapt›, getirdi avlusuna att›. (Ki-

ni pekifltiriniz (

Afla¤›daki

min avlusu?)

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak iyelik ek-

lerini sezdiriniz (

11. etkinlik). Daha sonra ö¤-

rencilerden verilen metindeki boflluklar› uygun iyelik ekleriyle doldurmalar›n› isteyiniz (

12.

etkinlik).

Ö¤rencilerin iyelik ekleriyle ilgili bilgileri13. etkinlik). cümleleri tahtaya yaz›n›z.

Cümlelerdeki “k›z” kelimesinin altlar›n› çiziniz. Ö¤rencilere “Kimin k›z›”, Kimi?” sorular›n› sorunuz ve iyelik ve hâl eklerini ay›rmalar›n› sa¤lay›n›z. Ö¤rencilerden de benzer örnekler vermelerini isteyiniz. Ö¤rencilerin iyelik ekleriyle hâl eklerini ay›rmalar›n› sa¤lamak için etkinlikleri yapt›r›n›z (

AKKIZ Z KARAKIZ

14. K‹ NL‹K ET

Bayramda k›z› da gelecekmifl.

Afla¤›daki fliirde iyelik eki olan kelimeleri yaz›n›z. KUfiLARA

K›z› ormana göndermifl.

Uçtu kufllar

Kufllar uçar, Ben koflar›m. Onlar›n kanatlar› var, Benim kanad›m kollar›m. Kufllar kanad›n› ç›rpar, Ben de kolumu sallar›m...

onlar›n kanatlar› benim kollar›m kanad›

kolum yar›fl›m önüm

Ben de kofltum, Kofltum yar› yola kadar; Ta önüme bir uçurum, Ç›kt› orda kald›¤›m naçar. Yoo, çekemem öyle kurum!

Uçun kufllar, uçun kufllar;

‹sterseniz haydi tekrar

Hepinizle yar›fl›m var!

Yar›fl›r›z... Uçun kufllar!

Tevfikk Fikret

15. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki metinde iyelik ve hâl eki alm›fl kelimeleri tablodaki uygun yerlere yerlefltirelim.

Tilkinin biri, terk edilmifl bir asma bahçesine dalm›fl. Üzümler tam da a¤z›na göreymifl. Tilki bir taraftan a¤z›n› flap›rdat›yor bir taraftan da üzümlere bak›p “Ömrümde hiç böyle üzüm görmedim.” diyormufl. Çevrede kimsecikler yokmufl. Tilki asmadan sarkan üzümleri yakalamak için yukar› do¤ru s›çram›fl. Ama salk›m› yakalayamam›fl. Bir daha, bir daha s›çram›fl. Ama nafile. Bir türlü salk›m› yakalayacak kadar yükse¤e z›playamam›fl. Kafas› iyiden iyiye bozulmufl. Bütün gücünü toplay›p son bir kez daha s›çram›fl. Yine olmam›fl. Bahçeyi sessizce terk eden tilki bir yandan da “Üzümler zaten koruktu.” demifl.

‹YEL‹K K EK‹‹ ALAN KEL‹MELER

HÂL EK‹‹ ALAN KEL‹MELER

tilkinin kafas› gücünü ömrümde

14, 15. etkinlik) (D.B.2.4).

bahçesine a¤z›na taraftan üzümlere ömrümde çevrede

asmadan üzümleri salk›m› bahçeyi yandan


129


198

Not

ATASÖZLER‹ ÜZER‹NE

5. TEMA (2. MET‹N) Metnin Ad›: ATASÖZLER‹ ÜZER‹NE Metnin Yazar›: AL‹ PÜSKÜLLÜO⁄LU Süre: 7 ders saati

Alt Tema: Atasözleri Metnin Türü: Makale


O K U M A 1.


O.1.2.


O.1.3.


O.1.5.


2.


O.2.1.


5.


O.5.4.


O.5.5.

Kitapl›k, kütüphane, kitap fuar› ve kitabevlerinden yararlan›r.

K O N U fi M A 1.


K.1.3.


kelime gruplar›n›n anlamlar›n› ç›kar›r. O.2.2.


O.2.4.

Metnin ana fikrini / ana duygusunu belirler.

O.2.5.

Metindeki yard›mc› fikirleri/duygular› belirler.

O.2.10. Okuduklar›ndaki örtülü anlamlar› bulur. O.2.13. Metne iliflkin sorulara cevap verir. O.2.14. Metne iliflkin sorular oluflturur. O.2.18. Metindeki söz sanatlar›n›n anlat›ma olan katk›s›n› fark eder. O.2.27. Okuduklar›n› kendi hayat› ve günlük hayatla karfl›laflt›r›r. O.2.28. Metinle ilgili görsel ögeleri yorumlar. 3.


K.1.5.

rar. K.1.8.


2.


K.2.3.


K.2.9.


3.


K.3.9.




K.4.4.


5.



O.4.1.


O.4.3.



K.5.2.

rayarak birbiriyle anlamca iliflkili kelimelere örnek verir.

Türkçenin kurallar›na uygun cümleler ku-


Y A Z M A 1.


Y.1.2.

Düzgün, okunakl› ve ifllek “bitiflik e¤ik

atasözlerini cümle içinde kullan›r.

yaz›”yla yazar. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

199

5. TEMA Y.1.5.



Y.1.10. Tekrara düflmeden yazar. 2.

Planl› Yazma

Y.2.2.


Y.2.3.


Y.2.4.


Y.2.6.


Y.2.7.




Y.3.1.


4.


Y.4.1.


5.


Y.5.1.


6.


Y.6.1.




D.B.2.5. ‹sim tamlamalar›n›n kurulufl ve anlam özelliklerini kavrar.


200

Not


O K U M A

ATASÖZLER‹‹ ÜZER‹NE

1. HAZIRLIK “Bir fikri öldürmek istiyorsan onu gereğinden fazla kelimeyle ifade et.” Frank A. Clarck (Frank A. Kılark)


Farkl› uluslar›n atasözlerinden örnekler derleyerek bir liste haz›rlay›n›z.

S›n›f›n›zda Atasözleri Sözlü¤ü, Deyimler Sözlü¤ü ve Türkçe Sözlük’ü haz›r bulundurunuz.

Türkü, mâni ve say›flmaca örneklerini s›n›fa getiriniz. ‹mkân›n›z varsa bunlar› kaset, CD, DVD gibi görsel ya da iflitsel materyaller biçiminde haz›rlay›n›z. Ö¤rencilerden afla¤›daki konularla ilgili araflt›rma yapmalar›n› isteyiniz. Atasözü, sözlük anlam›yla “Atalar›n uzun denemelere, gözlemlere dayanan yarg›lar›n› genel kural, bilgece düflünce ya da ö¤üt olarak veren ve kal›plaflm›fl bir biçimi olan, kamuca benimsenmifl, k›sa özlü söz"dür. Kal›plaflm›fll›k deyim gibi atasözlerinin de özelli¤idir. Kimi farkl› durumlar olmakla birlikte, genelde kural olarak, atasözlerinin sözcükleri de¤ifltirilip yerine ayn› anlama gelen baflka sözcükler konulamaz ve söz dizimi bozulamaz. Böyle yap›l›rsa özelli¤ini yitirir, atasözü olmaktan ç›kar. Örne¤in; “Ac›kl› baflta ak›l olmaz.” atasözü, “Ak›l, ac›kl› baflta olmaz.” ya da “A¤r›l› baflta ak›l olmaz.” biçimine getirilemez. “Ac›ndan kimse ölmemifl.” atasözü “Ac›ndan ölmemifl kimse.” ya da “Aç kalmaktan kimse ölmemifl.” biçimine sokuldu mu, art›k atasözü olmaz. “Bir a¤açta gül de biter, diken de.” atasözü ise “Bir a¤açtan diken de gül de biter.” ya da “Gül de diken de bir a¤açta biter.” biçimine girdi mi, bütün de¤erini ve güzelli¤ini yitirir. Çünkü atasözünün özgün anlat›m kal›b› yok olur. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

93

Farkl› uluslar›n atasözlerinden örnekler derleme

Atasözlerini konu alan kitaplar araflt›rma “Dostluk, tutumluluk, e¤itim, yard›mlaflma, rekabet” konular›ndan birini tercih ederek bunlarla ilgili atasözleri derleme

Çevredeki insanlar›n söyledikleri türkü, mâni, atasözü ve deyimleri derleme

Afla¤›daki KAVRAMLAR VE ÇA⁄RIfiIMLAR

Dinledikleri fliirde gizlenen atasözlerini buldurunuz (

1.

fliiri ö¤rencilere okuyunuz.

1. etkinlik).

Ö¤retmeninizin okudu¤u fliiri dikkatle dinleyiniz. fiiirdeki atasözlerini bulunuz.

K‹ NL‹K ET

1.

“Çömlek (tencere) yuvarlanm›fl, kapa¤›n› bulmufl.”

2.

“Abdal, ya¤› çok olursa israf eder.”

3.

“Kula¤›n› tutmakla deve sallanmaz.”

Sallan›r m› deve tutsan kula¤›,

4.

“‹yilik et, sana iyi desinler.”

Abdal israf eder çok olsa ya¤›.

5.

“Zalime belas› yeter.”

Çömlek yuvarlan›r, bulur kapa¤›,

6.

“Her ifl akçe ile biter.”

2.

ATALAR SÖZÜ

Herkes mislin mislin bulur, demifller.

a)) Ortadaki bulutta bulunan kelime size hangi kelimeleri ça¤r›flt›r›yor?

K‹ NL‹K ET

‹yilik et, desinler sana iyi, gül

Kem olur, asl›nda kem olan soyu. Herkese haz›rd›r kazd›¤› kuyu, Zalime belas› yeter, demifller.

b)) ‹çinde gül kelimesinin ça¤r›flt›rd›¤› kelimeler bulunan bildi¤iniz atasözlerini s›ralay›n›z.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Yalanc› dostlar› getirme dile, Cümlesin verseler almam bir pula. Mal›na sahip ol, kapt›rma ele, Her ifl akçe ile biter, demifller. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

Âfl›k fierifî

130


201

5. TEMA


Ö¤rencilerin okudu¤unuz fliiri anlamalar›, kavramalar› için fliirde geçen “abdal, israf, mislin mislin, kem, cümle, akçe” kelimelerinin anlamlar›n› söyleyiniz. ‹htiyaç duyarsan›z fliiri ikinci kez okuyunuz. Daha sonra ö¤rencilere bulduklar› atasözlerinde hangi durumlar›n anlat›ld›¤›n› sorup bunlar üzerinde görüfllerini al›n›z.


Bununla birlikte kimi atasözlerimizde kimi sözcükler de¤iflebilmektedir. Örne¤in “Bir a¤›zdan ç›kan, bin a¤za yay›l›r.” atasözünde “a¤›z” sözcü¤ü yerine “dil” sözcü¤ü kullan›labilmektedir. “Fazla mal göz ç›karmaz.” atasözünde “fazla” yerine “art›k” denilebilmektedir. Görüldü¤ü üzere bu durumlarda genellikle efl anlaml›lar ya da yak›n anlaml›lar kullan›lmaktad›r.


Kimi atasözlerimizin birkaç kal›b› vard›r. Örne¤in “Bakmakla usta olunsa kediler kasap olurdu.”, “Bakmakla ö¤renilse kediler kasapl›¤› ö¤renirdi.”; “Baba koruk yer, o¤lunun difli kamafl›r.”, “Baba ekfli elma yer, o¤lunun difli kamafl›r.” gibi.

Tahtaya, “Bir a¤açta gül de biter, diken de.” atasözü “Bir a¤açta diken de gül de biter.” ya da “Diken de gül de bir a¤açta biter.” biçimine girdi mi, bütün de¤erini ve güzelli¤ini yitirir.” ile “Çünkü atasözünün özgün anlat›m kal›b› yok olur.” cümlelerini alt alta yaz›n›z. Ö¤rencilerden önce birinci cümleyi, sonra da ikinci cümleyi sesli okumalar›n› isteyiniz. ‹ki cümlenin uzunluk bak›m›ndan birbirinden farkl› oldu¤unu, okurken bunu dikkate alarak nefeslerini ayarlamalar› gerekti¤ini anlat›n›z. Cümlenin uygun olmayan bir yerinde nefes almak için duraklaman›n cümlenin anlam›n› bozabilece¤ini aktar›n›z. Bu yanl›fll›klar›, tahtaya yazd›¤›n›z cümlelerin uygun olmayan yerlerinde duraklayarak ö¤rencilere kavrat›n›z (O.1.2).

Ö¤rencilere “Atasözleri Üzerine” metnini “tart›flarak okuma” yöntemiyle okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5). Tart›flarak okuma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere tart›flarak okuman›n ifllenecek konuyla ilgili duygu, düflünce ve bilgileri baflkalar›yla paylaflma ortam› yarataca¤›n› anlat›n›z. Bu yöntemi uygulamak için metinde geçen atasözlerinin anlamlar›yla ilgili tart›flma yapt›rabilirsiniz. Tart›flma s›ras›nda var›lan sonuçlar› yazd›rabilir ve bunlar› bir metin hâlinde sunmalar›n› isteyebilirsiniz.

Ö¤rencilerden okurken kelimeleri do¤ru telaffuz etmelerini isteyiniz (O.1.3).

Ö¤rencilerden okuduklar› metindeki

“gül” kelimesinin kendilerine baflka hangi kelimeleri ça¤r›flt›rd›¤›n› sorunuz. Ö¤rencilerden içinde


202

Ayr›ca kimi atasözlerimizin bölgelere göre de¤iflik biçimler ald›¤› da olur. Atasözleri, sayfalarca anlat›labilecek bir durumu, k›sa ve özlü olarak birkaç sözcükle anlatan söz de¤erleridir. Birkaç sözcükle kurulu olanlar oldu¤u gibi uzun bir tümce biçiminde olanlar da vard›r. Her atasözü, kuflkusuz ki gökten inmemifl, ilkin bir tek kiflice ortaya at›lm›flt›r. ‹nsanlar onu benimseyip kullanm›fl, kullan›rken de üzerinde de¤ifliklikler yapm›fllard›r. Bu durum, atasözünün kendine özgü bir biçim almas›n› sa¤lam›fl ve onu zamanla kal›plaflt›rm›flt›r. Böylece her atasözü yüzy›llar›n imbi¤inden süzülüp bugünlere gelmifltir. Toplumsal ve do¤al olaylar›n nas›l olageldi¤ini bir tümceyle veren bu sözler, töre ve gelene¤e, deneylere, akla ve gerçeklere dayan›r. ‹nsanlara ders, ö¤üt verir. Atasözleri, halk›n ortak kan›s›n›, inanc›n›, duyuflunu, ahlak anlay›fl›n› vb. yans›t›r. Atasözleri bu özellikleri dolay›s›yla toplumca genel kural niteli¤inde görülür. Alii PÜSKÜLLÜO⁄LU


94

gül kelimesinin ça¤r›flt›rd›¤› kelimeler bulunan atasözleri yazmalar›n› isteyiniz ( 2. etkinlik). Metindeki di¤er anahtar kelimeleri de buldurunuz. Bunlar› defterlerine yazd›r›n›z (O.2.2).

Ö¤rencilere “Yazar atasözlerinin özelilklerini ifade edebilmek için hangi görüflleri öne sürmüfltür?” sorusunu sorunuz, metindeki yard›mc› fikirleri buldurunuz. “Yazar bu görüfllerle hangi sonuca ulaflmak istemifltir?” sorusuyla da ana fikre ulaflmalar›n› sa¤lay›n›z (O.2.4, O.2.5).

Ö¤rencilerden “Bir a¤açta gül de biter, diken de.” atasözündeki “a¤aç, gül, diken” kelimelerinin anlamlar›n› bulmalar›n› isteyiniz. Bu kelimelerin gerçek anlamlar›n›n ne oldu¤unu ö¤rencilere sorunuz. Kelimeleri, gerçek anlamlar›yla cümlelerde kulland›r›n›z (O.2.1).

Ö¤rencilere “Her atasözü kuflkusuz ki

gökten inmemifl, ilkin bir tek kiflice ortaya at›lm›flt›r.” cümlesini okutunuz. Cümlenin anlam› üzerine onlar› konuflturabilmek için “Bu cümlede anlat›l-

ATASÖZLER‹ ÜZER‹NE mak istenen nedir?” sorusunu ö¤rencilere sorunuz. Ö¤rencilerin cümledeki “Bafllang›çta her atasözünün söyleyeni bellidir.” biçiminde ifade edilebilecek örtülü anlama ulaflmalar›n› sa¤lay›n›z. Ele ald›¤›n›z cümleden yola ç›karak cümlelerin anlam özelliklerine de¤ininiz. Bir cümlenin birden çok gizli ya da aç›k yarg›y› ifade edebilece¤ini belirtiniz. Cümlelelerdeki örtülü anlamlar› bulabilme becerilerini gelifltirmek için farkl› örneklerden yararlan›n›z ( 3. etkinlik) (O.2.10).

Ö¤rencilerin okuduklar› metni anla-

çözümlerken atasözlerinin az sözle çok fley anlatt›¤›n› vurgulay›n›z ve ders kitaplar›ndaki özdeyifl ile iliflkilendiriniz. Ö¤rencilerin sorular›ndaki söz dizimi, mant›k, bilgi, noktalama ve yaz›m yanl›fllar›n› düzeltiniz (O.2.13, O.2.14).

Ö¤rencilere atasözlerinin anlam›n›n zenginlefltirilmesinde mecazlardan yararlan›ld›¤›n› anlat›n›z. Bundan baflka atasözlerinde benzetme, kiflilefltirme, tezat, abartma gibi söz sanatlar›n›n da bulunabilece¤ini aktar›n›z. [Az söyle çok dinle. (tezat)], [Bofl f›ç› çok lang›rdar. (mecaz)], [Etle t›r-

malar›n›, kavramalar›n›, metinde üzerinde duru-

nak aras›na girilmez. (benzetme)], [Kaçan bal›k

lan düflüncelerle ilgili fikir yürütmelerini sa¤lamak

büyük olur. (abartma)]. Ancak söz sanatlar›yla il-

için onlardan metinle ilgili dörder soru haz›rlama-

gili ayr›nt›l› bilgi vermek yerine, örnekler yoluyla

lar›n› isteyiniz (

4. etkinlik). Ö¤rencilere ha-

bunlar› sezmelerini sa¤lay›n›z. Ö¤rencilerin me-

z›rlad›klar› sorular› okutup konuyu çözümlemeye

tinde geçen atasözlerinden bu sanatlara örnek

en uygun olanlar› tahtaya yaz›n›z. Sonra da soru-

olabilecek ifadeleri bulmalar›na yard›mc› olunuz

lara metnin ak›fl›na uygun olarak numara veriniz.

(O.2.18).

Ö¤rencilere haz›rlad›klar› sorular› s›ras›yla sorarak metni çözümleme çal›flmas› yapt›r›n›z. Metni

3.

latt›¤› durumlarla karfl›laflt›n›z m›?” sorusunu so-



K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere “Metindeki atasözlerinin an-

Afla¤›daki cümleleri okuyunuz. Bu cümleler ile bunlardan ç›kar›labilecek örtülü anlamla-

4. K‹ NL‹K ET

r› efllefltiriniz.

Afla¤›daki bofllu¤a okudu¤unuz metinle ilgili dört soru yaz›n›z.

Kim kimi bedava s›rt›nda tafl›m›fl?

1.

Bu devirde kim kimi bedava s›rt›nda tafl›r.

Bu devirde insanlar birbirini bedava tafl›r.

2. Bu devirde hiç kimse karfl›l›ks›z iyilik yapmaz. ‹nsanlar baflkalar›n› tafl›mak için para ister.

3.

s›rt›nda

4. Befl kiflinin bir hafta doyabilece¤i lokantalarda yemek yedim.

Öyle lokantalarda yemek yedim ki bir ö¤le yeme¤i paras›yla befl kifli bir hafta doyard›.

Yemek yedi¤im lokantalar›n baz›lar› çok lükstü. Lokantalardaki yemeklerde befl kifli doyard›.

5. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizilen kelimelerin anlamlar›n› içinde geçti¤i cümleden yararlanarak bulunuz. Altlar›ndaki bofllu¤a yaz›n›z.

Yeme¤e befl kiflinin doyabilece¤i kadar para ödedim.

Onun kadar ac›ya dayanan birini tan›m›yorum.

Duvara dayanan adam dikkatimi çekti. Köylüler bizim evde televizyon seyrederdi.

‹lk denemesinde s›nav› kazand›.

O y›llarda köy halk› toplan›r, televizyon seyretmeye bize gelirdi.

Köyde sadece bizim televizyonumuz vard›.

Sorular›yla beni denemesinde sak›nca görmedim.

Televizyon seyretmek için bizim evde toplan›rlard›.

Yarg›, bu sorunu mutlaka çözecektir.

Hakk›mdaki olumsuz yarg› beni üzdü.

Köy halk›, bize gelmekten hofllan›rd›. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF


131

132


203

5. TEMA


rup atasözlerinin günlük yaflamdaki gözlemlere dayand›¤›n› kavrat›n›z (O.2.27).

Ö¤rencilere “Siz olsayd›n›z bu metni nas›l resimlerdiniz?” sorusunu sorarak hayal ettikleri resmi önce anlatt›r›n›z, sonra da çizdiriniz (O.2.28). 3. OKUDU⁄UNU DE⁄ERLEND‹RME

“Atasözlerinde verilen ö¤ütlerden yararlanabiliyor musunuz?” sorusuyla metnin içeri¤ini de¤erlendirmelerine yard›mc› olunuz (O.3.2). 4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME

“Atasözü, atalar›n uzun denemelere, gözlemlere dayanan yarg›lar›n› genel kural, bilgece düflünce ya da ö¤üt olarak verir.” cümlesini tahtaya yaz›n›z. Cümledeki “deneme, dayanan, yarg›” sözlerinin alt›n› çiziniz. Ö¤rencilere “Alt› çizilen kelimeler hangi anlamda kullan›lm›flt›r?” sorusunu sorunuz. Kelimelerin anlamlar›n› söyletiniz. Ö¤rencilere bu kelimelerin farkl› anlamlarda kullan›labilece¤ini kavrat›n›z ( 5. etkinlik). Ö¤rencilere metinde geçen “k›sa, ac›, güzel, önce, ekfli” kelimelerinin karfl›t anlaml›lar›n›n hangi kelimeler oldu¤unu sorunuz. Bunlar› defterlerine yazd›r›n›z.

Ö¤rencilere metinde geçen atasözlerinin

gelirdi. Ayfle ise düzensizdi. Odas›n› toplamay› sevmez, eflyalar›n› oraya buraya gelifligüzel atard›. Kendisinden bir fley istendi¤inde m›zm›zlan›r, homurdan›r, yapmak istemezdi. Birazc›k üstüne var›lsa a¤lay›p tepinerek ortal›¤› birbirine katard›. Onlara bak›nca kardefl olduklar›na inanmak güç gelirdi.”

Ö¤rencilerin atasözlerini anlamlar›na uygun kullanabilme becerilerini gelifltirmek için verilen durumlara uygun atasözlerini bulmalar›n› isteyiniz ( 6. etkinlik) (O.4.3).

Ö¤rencilere, afla¤›daki sorular› sorarak onlar› kitapl›k, kütüphane ve kitabevlerini kullanmaya ve okuduklar›ndan kitapl›k oluflturmaya yönlendiriniz (O.5.4, O.5.5). Ülkemizde ulusal ya da uluslararas› nitelikli kitap fuarlar› düzenlenmektedir. Bunlardan hangilerinin adlar›n› biliyorsunuz? Kentinizde ya da yak›n çevrenizde kitap fuarlar› düzenleniyor mu? Bu fuarlar ne zaman ve ne amaçla düzenlenmektedir?


6. K‹ NL‹K ET

Paragraflar› okuyunuz. Paragraflarda anlat›lan durumlar›, verilen listedeki atasözlerinden hangisinin en iyi anlataca¤›n› bulunuz. Buldu¤unuz atasözünün numaras›n› paragraftaki ilgili yere yaz›n›z.

Mutfakta yemek piflirirken bir yandan da açl›¤›n› düflünüp söyleniyordu: Bu kadar yemek hangimize yetecekse! fiimdi o¤lan okuldan döner, ac›km›flt›r. Onlar›n karn›n› doyurmam laz›m. En iyisi mi bir de çorba yapay›m. Çorba da yetmeyebilir, yan›na pilav da piflireyim. Tatl›s›z da olmaz. Bir de tatl› yapay›m.

Yoksullu¤undan utan›r gibiydi. Hiç kimseyle konuflmuyordu. Belediye çad›r›ndaki fukara yeme¤ini yedikten sonra bir gölge gibi ortal›ktan kayboluyordu. Duydu¤uma göre vaktiyle çok zengin bir tüccarm›fl; evleri, dükkânlar› varm›fl. Kimseleri be¤enmez, hiç kimseye yard›m etmezmifl. “Tembeller” dermifl. “Çal›fls›nlar. Hiç iflim yok da onlar› m› besleyece¤im?” Büyük felakette her fleyini kaybetmifl. Han›m› da çocuklar›n› al›p gitmifl. fiimdi be¤enmedi¤i, küçümsedi¤i insanlara muhtaç olmufl.

farkl› biçimlerini yine metinden buldurunuz. Atasözlerindeki bu de¤iflikliklerde birbirinin yerine

1

4

kullan›lan efl ve yak›n anlaml› kelimeleri bulmalar›n› isteyiniz (O.4.1).

1. Ac›kan doymam, susayan kanmam

Afla¤›daki paragraf› okuyunuz. Ö¤rencilere “Paragrafta anlat›lan durum, metindeki atasözlerinin hangisiyle en do¤ru biçimde anlat›labilir?” sorusunu sorunuz. Ö¤rencilerin metindeki atasözlerinden paragrafa en uygun olan› bulmalar›n› sa¤lay›n›z.

“Zehra çok düzenli, temiz ve titizdi. Her yere vaktinde yetiflir, kendisine verilen görevi baflar›yla tamamlard›. Karfl›laflt›¤› zorluklar›n üstesinden

san›r. 2. Ac›km›fl kudurmufltan beterdir. 3. Gülme komfluna, gelir bafl›na. 4. Bafla gelen çekilir.

Güçlükle denklefltirdikleri üç befl kuruflla iki göz bir ev almaya karar verdiler. Bafl›m›z› sokacak bir yuvam›z olsun yeter, diyorlard›. Kolay olmad› buray› bulmalar›. Ev, harabe gibiydi. Çal›flt›lar, bir güzel onard›lar. Sonra da beyaz kireçle boyad›lar. ‹çine bir, derken iki eflya ald›lar. Sonra eflyalar› ço¤ald›, hiçbir eksikleri kalmad›. Borçlar da ödendi. “Korkmufltuk, ödeyemeyiz, ele güne rezil oluruz.” diye. "Ama korktu¤umuz gibi olmad›.” diyorlard›. Mutlulukla birbirlerine gülümsüyorlard›.

Sene sonunda bir s›n›f gecesi düzenlemek için ö¤retmenden izin alm›flt›k. Tüm s›n›f bunun için topland›k. Amac›m›z, yapaca¤›m›z etkinlikleri planlamak ve görevleri paylaflmakt›. Herkes yap›lmas›n› istedi¤i etkinli¤i öneriyordu. Ne var ki birinin önerdi¤ini baflka biri kabul etmiyordu. Her kafadan bir ses ç›k›yordu. Sonra biraz duruluyor, yeniden önerileri s›ral›yorduk. Fakat bir türlü herkesin üzerinde uzlaflabilece¤i bir etkinli¤i bulam›yorduk. Bu yüzden görevleri de paylaflam›yorduk. Bu toplant›lar› her gün yap›yor; ama sonuca ulaflam›yorduk.

5

7 TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

133


204

5. Ev alanla evlenene Allah yard›m eder. 6. Ev alma, komflu al. 7. Horozu çok olan köyün, sabah› geç olur. 8. Lafla peynir gemisi yürümez.

ATASÖZLER‹ ÜZER‹NE Size en yak›n kütüphane nerededir? Ad› nedir?

Okul kütüphanesi okuma, araflt›rma ihti-

Ö¤rencilere nezaket kurallar›na uymalar› gerekti¤ini anlat›n›z (K.1.8). Dinleyicilerle göz temas› kurmalar›n› isteyiniz (K.2.9).

yaçlar›n›z› karfl›l›yor mu? Kendi okulunuz d›fl›nda baflka hangi okullar›n kütüphanelerinden yararlanabiliyorsunuz?

2. SÖZLÜ ANLATIM

Evinde zengin kitapl›¤› bulunan tan›d›kla-

Ö¤rencilerden konuflma yapacak arka-

r›n›z var m›? Bu kitapl›klardan yararlanabiliyor musunuz? Nas›l?

dafllar›n› dinlemelerini ve arkadafllar›n›n anlatt›¤› konuyla ilgili anlamad›klar›n› ve merak ettiklerini ö¤renmeye yönelik sorular yazmalar›n› isteyiniz.


Kendilerine soru sorulan ö¤rencilere de arkadafllar›n›n sordu¤u sorulara aç›k, yeterli ve do¤ru cevaplar vermeleri gerekti¤ini hat›rlat›n›z. Yetersiz, karmafl›k ve yanl›fl cevaplar›n konunun anlafl›l-

Ö¤rencilere “A¤aç kökünden y›k›l›r.”, “Günefl girmeyen eve doktor girer.” atasözlerinde anlat›lan do¤a olaylar› nelerdir? Bu do¤a olaylar›ndan yola ç›k›larak ortaya konan toplumsal do¤rular nelerdir?” sorular›n› sorup onlar› atasözlerinin ortaya koydu¤u gerçekler üzerinde konuflturunuz.

Ö¤rencilere “Atasözlerinde anlat›lan olaylar, verilen ö¤ütler her zaman do¤ru mudur?” sorusunu sorup bu konuda düflünmelerini sa¤layarak konuflma çal›flmalar› için zihinsel haz›rl›k yapt›r›n›z.

Ö¤rencilere yapacaklar› konuflmalarda s›n›f ortam›nda bulunduklar›n› dikkate almalar›n› ve buna uygun konuflmalar›n› söyleyiniz (K.1.3).

Ö¤rencilere, konuflmalar›nda kullanacaklar› kelimelerin anlamlar›n› bilmelerinin önemini anlat›n›z. Bir kelimenin anlam› dikkate al›nmadan ve cümledeki ba¤lam› düflünülmeden kullan›lmas›n›n anlat›m yanl›fll›klar›na neden olaca¤›n› aktar›n›z. Ayr›ca anlam› bilinmeden kullan›lan kelimelerin insanlar› gülünç ve zor duruma düflürebilece¤ini de belirtiniz. Bu tür olumsuz durumlarla karfl›laflmamalar› için onlardan konuflurken kelimeleri anlam›na uygun kullanmalar›n› isteyiniz (K.1.5). Kelimeleri do¤ru söyleyememenin de benzer sorunlara yol açabilece¤ini vurgulay›n›z (K.2.3).

mas›na engel olaca¤›n› vurgulay›n›z (K.3.9).

Ö¤rencilere, yapacaklar› konuflmalarda “kat›l›ml› konuflma” yöntemini uygulayabileceklerini söyleyiniz (K.3.12). Kat›l›ml› konuflma yönteminin uygulan›fl›: Konuyu verdikten sonra ö¤rencilerden konu üstünde düflünmelerini, karfl›l›kl› soru ve cevaplarla düflüncelerini ifade etmelerini isteyiniz. Konuflman›n kesildi¤i yerde uygun müdahalelerle konuflmay› sürdürmelerine yard›mc› olunuz.

Ö¤rencilere “K›z›n› dövmeyen dizini döver.” “Çocu¤un yedi¤i helal, giydi¤i haram.” “Dayak cennetten ç›km›flt›r.” gibi atasözlerinin toplum yaflam›na nas›l bir etkisi olabilir?, Bu atasözlerinde verilen ö¤ütlerin geçerli oldu¤unu düflünüyor musunuz? Neden?” sorular›n› konuflma konusu olarak veriniz ve onlar› konuflturunuz.

Ö¤rencilerden seçtikleri konuda konuflurken duyu organlar›yla ald›klar› unsurlar›n yaratt›¤› ça¤r›fl›mlar› ifade etmelerini isteyiniz. Söz gelimi “Günefl girmeyen eve doktor girer.” atasözünü aç›klarken anlat›mlar›nda görme, duyma, koklama, tat alma, dokunma duyular›n›n kendilerinde uyand›rd›¤› duygu ve düflünceleri anlatmalar›n› isteyebilirsiniz.


205

5. TEMA



Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorup konuflmalar›na yönelik de¤erlendirmeler yapt›r›n›z (K.4.4).

Konuflman›z s›ras›nda (varsa) hangi kelimeleri yanl›fl telaffuz ettiniz?

Seslerini ya da hecelerini yuttu¤unuz kelimeler var m›? Bunlar hangileridir?

Kelimelere getirdi¤iniz eklerde yanl›fll›k yapt›n›z m›? Konuflmalar›n›zda hangi eki kullanmakta güçlük çekiyorsunuz?

Anlam›n› bilmeden kulland›¤›n›z kelimeler var m›? Neden anlamlar›n› ö¤renmediniz? 4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere “merak” kelimesinin anlam›n›n ne oldu¤unu sorunuz. “Merak duygusunun bir insan›n geliflimine katk›s› nedir?” sorusuyla insa-

Ö¤rencilerden hikâyelerini güzel, okunakl›, bitiflik yaz›yla yazmalar›n›; tekrar ifadeler kullanmamaya özen göstermelerini isteyiniz (Y.1.2, Y.1.10). ‹yi bir yaz›n›n dil bilgisi kurallar›na uygun olmas› gerekti¤ini belirtiniz (Y.1.5). Ö¤rencilere, hikâyelerinde ele alacaklar› görüfl ve düflünceleri birer cümleyle yazmalar›n› söyleyiniz. Bu görüfl ve düflünceleri yaz›lar›n›n hangi bölümünde aktaracaklar›n› belirlemelerini isteyiniz. Böylece yazacaklar›yla ilgili bir taslak oluflturmalar›na, ana ve yard›mc› fikirleri belirlemelerine yard›mc› olunuz (Y.2.2, Y.2.3, Y.2.4).

Ö¤rencileri yaz›lar›nda atasözü, de-

yim ve söz sanatlar›n› kullanmaya yönlendiriniz. Bu konudaki bilgi ve becerilerini art›rmak için özgün biçimleri de¤ifltirilmifl atasözlerini bulmalar›n› isteyiniz ( 7. etkinlik) (Y.2.6).

Atasözlerinin özgün biçimlerini de¤ifltirmek ö¤rencilerin çok hofluna gidebilir. Ancak bu konuda afl›r›l›¤a kaçmamalar› gerekti¤ini onlara hat›rlat›n›z.

n›n ve insanl›¤›n geliflmesinde merak giderme dürtüsünün yatt›¤›n› anlat›n›z. Merak etme ile ö¤renme aras›ndaki çok yönlü iliflkiyi aç›klay›n›z. Ö¤rencilere anlamad›klar›n› ve merak ettiklerini


7. K‹ NL‹K ET

sormalar›n›n konuyla ilgili bilgi eksikliklerini gide-

Afla¤›daki cümleleri okuyunuz. De¤ifltirilerek verilen atasözlerin gerçek biçimini bulup yaz›n›z.

Bir a¤›zdan ç›kan bin a¤›zdan duyulur. Fazla mal göz ç›karmaz. Devlet adama aya¤›yla gelir. Köpe¤e dalanmaktan çal›y› dolaflmak ye¤dir. Az veren candan, çok veren maldan verir. Çalma elin kap›s›n›, çalarlar kap›n›. Damlaya damlaya göl olur. Denize düflen y›lana sar›l›r. Üzümünü ye, ba¤›n› sorma

“Bir a¤›zdan ç›kan megafondan duyulur.”

rece¤ini anlat›n›z (Y.5.2). Konuflma etkinliklerinde

“Fazla mal sivilce ç›kar›r.” “Devlet adama arabayla gelir.”

soru sormaktan çekinen ö¤rencilerle özel olarak

“Köpe¤e dalanmaktan kuduz afl›s› vurunmak iyidir.”

görüflünüz.

“Sar›msa¤› gelin etmifller, yo¤urdu damat.”

“Armudu say ye, ücreti bilinsin.”

“Az veren candan, çok veren banka hesab›ndan.” “Çalma elin kap›s›n›, h›rs›z girer.” “Damlaya damlaya fatura kabar›r.” “Denize düflen bo¤ulur.” “Üzümünü ye, çöpünü at.”

Y A Z M A

8. K‹ NL‹K ET

a)) Afla¤›daki resimlerdeki varl›klar aras›nda örnekteki gibi ilgi kurunuz.

1. HAZIRLIK tencere

sand›k

araba

Metin iflleme sürecinde ele ald›¤›n›z kelime, deyim ve atasözlerinin bulundu¤u bir kavram havuzu yap›n›z.

gömlek

kapak

tencerenin kapa¤›

Ö¤rencilere metinde geçen ya da ifllenifl

anahtar

teker

sand›¤›n anahtar›

araban›n tekeri

dü¤me

gömle¤in dü¤mesi

b)) Afla¤›da resimlerini gördü¤ünüz varl›klar›n isimlerini yaz›n›z.

sürecinde ö¤rendikleri atasözlerinden birini seçerek bununla ilgili bir hikâye yazacaklar›n› söyleyiniz.

ütü masas›

çöp kutusu


134


206

su barda¤›

çiçek saks›s›

ATASÖZLER‹ ÜZER‹NE Ö¤rencilere, yazd›klar› hikâyeleri resimlemelerini söyleyiniz (Y.2.7).


Ö¤rencilere “Bafll›k nedir? Bafll›k ne zaman yaz›l›r? Yaz›lar›m›za koydu¤umuz bafll›klar, hangi özellikleri tafl›mal›d›r?” sorular›n› sorunuz. Onlar›n bafll›k hakk›ndaki bilgilerini tazeleyiniz. Daha sonra (varsa) yanl›fl bilgilerini düzeltiniz ve bafll›¤›n özellikleri ve yaz›m›yla ilgili gerekli bilgileri veriniz. Ö¤rencilerden tamamlad›klar› hikâyelerine ilgi çekici, k›sa bir bafll›k bulmalar›n› isteyiniz (Y.2.10).

Ö¤rencilere, seçtikleri atasözleriyle ilgili yazma çal›flmalar›nda “yarat›c› yazma” ya da “kavram havuzundan seçerek yazma” yöntemlerinden birini kullanabileceklerini söyleyiniz (Y.2.12). Yarat›c› yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere, seçtikleri konuyla ilgili kavram haritas› yapmalar›n› ve kavramlar aras›nda iliflki kurmalar›n› isteyiniz. Çal›flmalar›nda onlara yard›mc› olunuz. Kavram havuzundan seçerek yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden haz›rlad›¤›n›z kavram havuzundan konular›na uygun olan kelime, deyim, atasözlerini seçmelerini ve bunlar› yaz›lar›nda kullanmalar›n› isteyiniz.

Ö¤rencilerin yazd›klar›n› de¤erlendirebilmeleri için onlara afla¤›daki sorular› sorunuz (Y.4.1).

Yazmadan önce bir taslak oluflturdunuz mu?

Taslak olufltururken yard›mc› fikirleri bulabildiniz mi?

Yaz›n›z›n yard›mc› fikirleri ile ana fikri uyumlu muydu?

Yazd›¤›n›z hikâyeyi okuyan kifli, iletmek istedi¤iniz ana fikri kolayca bulabilir mi?

Ana fikir, k›sa bir cümleyle ifade edilebiliyor mu? Nas›l? 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere “Ne zaman yazma ihtiyac› duyars›n›z?” sorusunu sorunuz. Bu soruyla ö¤rencilerin kendilerini ifade etmek için yazd›klar› fikrine ulaflmalar›n› sa¤lay›n›z. Yazman›n birey için kendini ifade etme ve iletiflim kurma yollar›ndan biri oldu¤u üzerinde durunuz. Kendini yeterli

2. YAZILI ANLATIM

ve do¤ru ifade etme ile iletiflim kurma aras›ndaki iliflkiyi kavramalar›n› sa¤lay›n›z (Y.5.1).

Yazarken aç›k, anlafl›l›r ifadeler kullanman›n önemine de¤ininiz. Bunun, yaz›n›n kolay anlafl›lmas›n› sa¤layaca¤›n› anlat›n›z.


Ö¤rencilere, yazacaklar› hikâyelerin her

Metinden al›nan afla¤›daki cümleleri tah-

paragraf›nda konunun ya da olay›n farkl› bir yönünü ele almalar› gerekti¤ini söyleyiniz. Söz gelimi; girifl (serim) bölümünde, anlatacaklar› olay› ve olay›n kahramanlar›n› tan›tan özelliklerin ifllendi¤i paragraflar›n bulunmas› gerekti¤ini belirtiniz. Ö¤rencilerin paragraf konusundaki bilgilerini pekifltiriniz. Paragrafta konu, plan, ana fikir gibi unsurlar hakk›nda onlar› bilgilendiriniz.

taya yaz›n›z. “Her atasözü, kuflkusuz ki gökten in-

Ö¤rencilere, belirledikleri atasözleriyle

s› gerekti¤ini belirtiniz. ‹kinci cümledeki “–ki”nin

ilgili hikâyelerini yazd›r›n›z. Daha sonra okutunuz (Y.3.1).

daki isimlerden sonra gelerek ismi s›fata dönüfl-

memifl, ilkin bir tek kiflice ortaya at›lm›flt›r.” “Kimi atasözleri do¤al olaylar sonucunda elde edilen tecrübeleri sonraki kuflaklara aktar›r.” Yukar›daki birinci cümlede “ki”nin iki cümleyi birbirine ba¤lad›¤›n› ö¤rencilere sezdiriniz. ‹ki cümleyi ba¤layan “ki” nin kelimeden ayr› yaz›lmaise ek olarak kullan›ld›¤›n› ve bulunma durumun-


207

5. TEMA


türdü¤ünü anlat›n›z. Ek olan “ki” nin kelimeye bi-

“Masan›n örtüsü kirlenmifl.”, “Masa örtü-

tiflik yaz›lmas› gerekti¤ini söyleyerek bu konudaki

sü kirlenmifl.” cümlelerini tahtaya yaz›n›z. Ö¤ren-

bilgilerini pekifltiriniz (Y.6.1).

cilere isim tamlamalar›n› buldurunuz. Tamlamalar aras›nda nas›l bir fark oldu¤unu sorunuz. Çal›flman›zdan hareketle belirtili ve belirtisiz isim tam-

D‹L B‹LG‹S‹

lamalar›n› kavrat›n›z. Tamlamalar›n özellikleriyle

Etkinli¤i yapt›rarak ö¤rencilere isim tamlamalar›n› sezdiriniz (

8. etkinlik). Ö¤rencile-

re etkinlikte yazd›klar› tamlamalar› okutunuz ve

ilgili olarak ö¤rencileri bilgilendiriniz (

10, 11.

etkinlik).

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›r›n›z. Zincir-

isimlerin anlamca birbirini tamamlad›¤›n› kavrat›-

leme isim tamlamas›n›n, belirtili ve belirtisiz isim

n›z. Birden fazla ismin anlam yönünden birbirleri-

tamlamalar›n›n ortak bir ögeyle birbirine ba¤lan-

ni tamamlad›¤› kelime gruplar›na isim tamlamas›

mas›ndan oluflturuldu¤unu kavrat›n›z (

denildi¤ini söyleyiniz.

etkinlik) (D.B.2.5).

Tahtaya “gülün dikeni” tamlamas›n› yaz›n›z. Ö¤rencilere “Neyin dikeni?, Gülün nesi?” sorular›n› sorunuz. Birinci ismin ikinci ismi tamlad›¤›n›, bu nedenle birinci isme tamlayan; ikinci ismin ise birinci isimle tamland›¤›n›, buna da tamlanan dendi¤ini anlat›n›z (

9. etkinlik).


9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki isim tamlamalar›nda tamlayan ya da tamlanan sözcükler eksik verilmifltir. Kutucuk içinden seçti¤iniz isimlerle tamlamalar› tamamlay›n›z. TAMLAYAN

TAMLANAN

TAMLAYAN

10. K‹ NL‹K ET

11. K‹ NL‹K ET

12. K‹ NL‹K ET

TAMLANAN

tuzu yeme¤in............................. evi baba.................................. reçeli viflne.................................. kokusu gülün.................................. sorular› s›nav..................................

o.......................kap›s› kulun b.......................duvar› ahçenin k.......................kolu ap›n›n ç.......................umudu ocu¤un d.......................güzelli¤i enizin • kokusu

• sorular›

• bahçenin

• çocu¤un

• evi

• kap›n›n

• okulun

• tuzu

• denizin

• reçeli

Afla¤›daki kutucuklardaki isimlerden uygun olanlar›n› bir araya getirerek belirtili isim tamlamalar› oluflturunuz.

• Türkiye’nin

• mumlar›

• flamdanlar›n

• k›y›lar›

• Ege’nin

• ödevleri

• ö¤rencilerin

• denizleri

• sokaklar›n

• temizli¤i

Türkiye’nin denizleri flamdanlar›n mumlar› Ege’nin k›y›lar› ö¤rencilerin ödevleri sokaklar›n temizli¤i

Afla¤›da bofl b›rak›lan yerleri uygun kelimelerle tamamlayarak belirtisiz isim tamlamalar› oluflturunuz.

............................ meydan›

meyve ............................

kap› ............................

elektrik ............................

kufl ............................

radyo ............................

............................ paketi

kalem ............................

Afla¤›daki isim tamlamas›n› örnekteki gibi birlefltirip tek bir tamlama oluflturunuz. ö¤retmen masas› ⎯→ masan›n örtüsü ö¤retmen masas›n›n örtüsü

sinema bileti ⎯→ bilet fiyat›

bahçe kap›s› ⎯→ kap›n›n kolu

foto¤raf çerçevesi ⎯→ çerçevenin cam›

sinema biletinin fiyat›

foto¤raf çerçevesinin cam›

bahçe kap›s›n›n kolu

gece lambas› ⎯→ lamban›n ampulü

çöp kovas› ⎯→ kovan›n kapa¤›

gece lambas›n›n ampulü

çöp kovas›n›n kapa¤›


135


208

Not

12.

‹LAÇ

5. TEMA (3. MET‹N) Metnin Ad›: ‹LAÇ Metnin Yazar›: ÜNVER ORAL Süre: 8 ders saati

Alt Tema: E¤lence Metnin Türü: Tiyatro


O K U M A 1.


4.


O.4.1. Kelimeler aras›ndaki anlam iliflkilerini

O.1.2. Ak›c› biçimde okur.

kavrayarak birbiriyle anlamca iliflkili keli-

O.1.3. Kelimeleri do¤ru telaffuz eder.

melere örnek verir.

O.1.5. Okuma yöntem ve tekniklerini kullan›r. 2.


O.2.1.


O.2.6.

Anlat›m›n kimin a¤z›ndan yap›ld›¤›n› belir-

5.

O.5.1. Okuma plan› yapar. O.5.2. Farkl› türlerde metinler okur. O.5.8. Ailesi ile okuma saatleri düzenler. O.5.9. Be¤endi¤i k›sa yaz›lar› ezberler.

K O N U fi M A

ler. O.2.8. O.2.9.

Metindeki sebep – sonuç iliflkilerini fark

1.


eder.

K.1.1.


Metindeki amaç – sonuç iliflkilerini fark

K.1.7.

Karfl›s›ndakinin alg›lamakta zorluk çekmeyece¤i bir h›zda ve ak›c› biçimde ko-

eder.

nuflur.

O.2.12. Okuduklar›n› kendi cümleleriyle, kronolojik s›ra ve mant›k ak›fl› içinde özetler. O.2.13. Metne iliflkin sorulara cevap verir. O.2.15. Metnin türüyle ilgili özellikleri kavrar. O.2.16. Metnin plan›n› kavrar. O.2.17. Metni oluflturan unsurlar aras›ndaki geçifl ve ba¤lant›lar› fark eder. O.2.21. Kendisini flah›s ve varl›k kadrosunun yerine koyarak olaylar›, duygu, düflünce ve hayalleri yorumlar.

K.1.8. 2.


K.2.3.


K.2.5.


K.2.8.

gular yapar. O.2.29. Metnin bafll›¤› ile içeri¤i aras›ndaki iliflkiyi

3.


K.3.7.




K.4.3.

Konuflmas›n› sunum tekni¤i yönünden

ortaya koyar. O.2.30. Okudu¤u metne farkl› bafll›klar bulur.

5.


O.3.2. Metni içerik yönünden de¤erlendirir.

Canland›rmalarda, sesini varl›k ve kahramanlar› ça¤r›flt›racak flekilde kullan›r.

yönelik tahminlerde bulunur. O.2.24. Metnin öncesi ve/veya sonras›na ait kur-



O.2.23. Metindeki ipuçlar›ndan hareketle metne

3.


K.5.1.

de¤erlendirir. Kendini Sözlü Olarak ‹fade Etme Al›flkanl›¤› Kazanma Duygu, düflünce, hayal, izlenim ve deneyimlerini sözlü olarak ifade eder.


209

5. TEMA


Y A Z M A

Not

1.


Y.1.1.



Planl› Yazma

Y.2.3.


Y.2.4.


Y.2.5.


Y.2.8.


Y.2.9.




Y.3.1.


Y.3.2.


Y.3.4.

fiiir yazar.

4.


Y.4.1.


Y.4.2.


5.


Y.5.1.


Y.5.3.


Y.5.4.


Y.5.5.

Günlük tutar.

6.


Y.6.1.




D.B.2.6. S›fatlar›n cümledeki ifllevini fark eder, s›fatlar› ifllevlerine uygun olarak kullan›r.


210

‹LAÇ

O K U M A

‹LAÇ

1. HAZIRLIK

Ö¤rencilere, afla¤›daki konular› vererek

“Tiyatro; sayfaların içindeki olayları canlandıran, satırların arasındaki insanları dirilten, ölü kelimeleri konuşturan, heceleri bağırtan, harfleri ağlatan büyülü bir sanat koludur.” Muhsin Ertuğrul

Befl tane bitki seçerek hangi hastal›klara iyi geldi¤ini araflt›r›n›z.

“Anlayana sivrisinek saz, anlamayana davul zurna az.” Türk atasözü

fiifal› bitkiler satan yerlere ne denir? Bu-

‹LAÇ Karagöz,, eflinin n zoruyla a yataktan n kalkt›ktan n sonra a sabah h flekerlemesi n yan›na a yerleflti.. fiöyyapmaya a haz›rlan›yordu.. Köflesine e oturup p pencerenin le e birr d›flar›› bak›nca a Hacivat'›› gördü.. Ama a o da a ne? ? Hacivatt , kap›ya a yanafl›p e dursun,, bafl›n›› çevirip p pencereye e bile e bakm›yordu.. Olaona a seslenmek k flöyle cak k ifl fl d e¤ildi. p Hacivat'›n n pefline e düfltü. Birr anda a uykusu u kaçan Karagöz,, hemen n giyinip Soka¤›n n köflesinii dönünc c e onu u gördü.. Azz sonra a merak›› daha a da a artt›.. Çüne b›rak›p p k›rlara a do¤ru u gidiyordu. Dönüp p arkakü ü Hacivat,, mahalleyii geride s›na a bakmad›¤›› için n de e Karagözz onu u rahatça a takip p edebiliyordu. Sonunda a Hacivatt durup p birr tafl›n n üstüne e oturdu¤u u zaman n Karagözz ne e yapaca¤›n›› flafl›rd›. Çünkü ü saklanacak k birr yerr yoktt u ve e öylece e ayakta a kald›. Hacivat,, onu u gördü ü ama a flafl›rmad›.. Üstelik,, ell iflaretii ile e yan›na a ça¤›rd›.. Nee konufluyordu.. Karagözz de e Hacivat'›n n yan›na a çömeldi. dense e f›s›lt›› ile HAC‹VAT

— Onu tan›m›yorum ki getireyim?

HAC‹VAT

— Kimi tan›m›yorsun?

KARAGÖZ

— Alçak Orhan’› niye getirmedin, demedin mi?

95

Bitki çaylar›n›n yararlar›n› araflt›r›n›z.

Yazma çal›flmalar›nda kullan›lmak üzere ö¤rencilerden farkl› yazar ve flairlere ait günlük, an›, fliir, hikâye türünde yaz›lar bulup s›n›fa getirmelerini isteyiniz.

civat kuklalar›n› ya da bunlar›n foto¤raflar›n› haz›r bulundurunuz. Bunlara ulaflam›yorsan›z Karagöz oyununu gösteren resim ya da afifl bulunuz.


1.

Bitki çaylar› hakk›nda neler biliyorsunuz?

Derse bafllamadan önce Karagöz ve Ha-


K‹ NL‹K ET

ralara giderek en çok hangi bitkilerin sat›ld›¤›n› araflt›r›n›z.

Be¤endikleri bir f›kray› defterlerine yazarak yanlar›nda bulundurmalar›n› söyleyiniz.

— Yatak yorgan niye getirmedin Karagöz’üm?

KARAGÖZ

bunlardan biriyle ilgili araflt›rma yapmalar›n› isteyiniz.

Birinin sizin sözlerinizi sürekli yanl›fl anlad›¤›n› düflününüz. Bu durumda neler hisseder, nas›l tepkiler verirdiniz? Yazarak anlat›n›z.

Ö¤rencilerden renkli kâ¤›t, boya kalemleri, karton, mukavva, makas, ip, ince tel, raptiye, yap›flt›r›c› ve 10 cm’lik 2 adet tahta ç›ta getirmelerini isteyiniz.

“Bir arkadafl›n›z›n sizin sözlerinizi sürekli yanl›fl anlad›¤›n› düflününüz. Bu durumda neler hissedersiniz?” diyerek duygular›n› ve tepkilerini anlatt›r›n›z ( 1. etkinlik). 2.

1. 2.

3. K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere “Hay Hak! Yâr bana bir e¤-

Afla¤›daki sorular› cevaplay›n›z. Cevaplar›n›z› piramide yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

8

Kanmas›n› sa¤lama, ikna etme. Oturdu¤u yerde hafif uykuya dalma.

3.

Güçlükle duyulabilen insan sesi.

4.

Hastal›klar› iyilefltirebilmeye çal›flan kifli.

5.

Yemek piflirilen toprak kap.

6.

Güldürmek, e¤lendirmek amac›yla söylenen söz ya da yap›lan davran›fl.

7.

Uzun konçlu ayakkab›.

8.

Küçük bitki.

7 6 5 4 3

B O T fi A K A

Ç

A N

‹

A

K

D O K T O R F

I

S

2 fi E K E 1

lence medet! Her ne kadar sürç-i lisan ettikse affola.” cümlelerini duyup duymad›klar›n› sorunuz. Duyan ö¤rencilere bu cümlelerin nerede kullan›ld›¤›n› anlatt›r›n›z.

O T

I

L

T

R L E

N A N D I

I M E

R M A

“Hasta etmek” kelime grubunu gerçek ve mecaz anlamda cümlelerde kullan›n›z. Gerçek anlam:

Gerçek anlam:


136

Ö¤rencilere “Karagöz oyunu seyrettiniz mi?” sorusunu sorarak bu oyuna iliflkin izlenimlerini anlatt›r›n›z. Ö¤rencilere kukla foto¤raflar› (mümkünse gerçek kuklalar) gösteriniz. Karagöz oyununu gösteren resim ya da afiflleri s›n›fta ö¤rencilerin görebilece¤i bir yere as›n›z. Ö¤rencilerden bu TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

211

5. TEMA


görselleri incelemelerini ve okuyacaklar› metnin konusuyla ilgili tahminlerde bulunmalar›n› isteyiniz. Bunun için onlar› gruplara ay›r›p 5 dakika süre tan›y›n›z. Sürenin sonunda grup sözcülerinden metnin içeri¤ine iliflkin tahminlerini al›n›z.


Ö¤rencilere “‹laç” metnini, “özetleyerek okuma” yöntemini kullanarak okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5). Özetleyerek okuma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere metni örnek olarak bir kez okuyaca¤›n›z› söyleyiniz. Okumaya bafllamadan önce tahtaya “Metinde geçen kiflilerin adlar› nelerdir? Metinde anlat›lan olay nerede geçmektedir? Metinde anlat›lan olay ne zaman olmufltur? Metnin girifl (serim) bölümünde anlat›lan olay nedir? Metnin dü¤üm bölümünde neler olmufltur? Metin nas›l bitmifltir?” sorular›n› yaz›n›z. Siz, örnek okuma yaparken ö¤rencilerden tahtaya yazd›¤›n›z sorular› metne göre cevaplamalar›n› isteyiniz. Okurken uygun yerlerde durarak ö¤rencilerin sorular›n cevaplar›n› yazmalar›na f›rsat tan›y›n›z. Örnek okuma çal›flmas›n› bitirdikten sonra ö¤rencilere yeterli süreyi vererek cevaplar› birlefltirmelerini, böylece de metnin özetini ç›karmalar›n› sa¤lay›n›z.

Metni örnek olarak okuyunuz. Ö¤rencilerden okuma yöntemine uygun çal›flmalar› yapmalar›n› isteyiniz. Metni, ak›c› okuyan üç ö¤renciye paylaflt›r›n›z. Onlar›, sizin okudu¤unuz örne¤e uygun olarak okumalar› konusunda uyar›n›z. Metin ikinci defa okunurken dinleyen ö¤rencilerden özetlerini kontrol etmelerini, yapt›klar› yanl›fllar› düzeltmelerini, eksik b›rakt›klar› bölümleri tamamlamalar›n› isteyiniz.

HAC‹VAT

212

— fiey, can›m k›rda biraz dolaflmak istedi.

HAC‹VAT

— Sabah flekerlemesi yapmad›n m›?

KARAGÖZ

— Yapamad›m, burada akflam lokumu yapaca¤›m.

HAC‹VAT

— Hah hah hahh! Desene uykun kaçt›!

KARAGÖZ

— Uykum kaçt›, ben de onu kovalaya kovalaya buraya geldim.

HAC‹VAT

— Efendim, beni kand›ramazs›n. Do¤ru söyle, sabah sabah bura-

KARAGÖZ

— Akflama ekmek paras› kalmad› da burada ifl ar›yorum.

HAC‹VAT

— fiakay› b›rak Karagöz’üm, bu bombofl yerde ifl aran›r m›?

KARAGÖZ

— Seni ar›yorum.

HAC‹VAT

— Aferin, flimdi do¤ru söyledin.


96

Okurken yap›lan kelime tekrarlar›n›n, hecelemelerin, yanl›fl söylenen seslerin, eksik ya da fazla okunan kelimelerin, okuman›n güzelli¤ini bozaca¤›n› anlat›n›z. Onlardan bu tür yanl›fll›klar yapmadan metni ak›c› bir flekilde okumalar›n› isteyiniz (O.1.2).

Ö¤rencilerden kelimelerin telaffuzuna dikkat etmelerini isteyiniz (O.1.3). Metinde geçen afla¤›daki kelimeleri tahtaya yaz›n›z.

verip haz›rlanmalar›n› sa¤lay›n›z.


KARAGÖZ

da ne yap›yorsun?

Metni okuyacak ö¤rencilere yeterli süre Ö¤rencilere konuflurken ses tonunda, duygulara göre yap›lan de¤iflikliklerin yaz›da noktalama iflaretleri yoluyla sa¤land›¤› bilgisini veriniz. Noktalama iflaretlerine uygun okunmayan bir yaz›n›n anlafl›lmayaca¤›n›, karmafl›klaflaca¤›n› ve ak›c›l›¤›n› yitirece¤ini aktar›n›z. Ö¤rencilerden okurken noktalama iflaretlerine uymalar›n› isteyiniz.

— Demedim. Ben seni soruyorum. fiimdi senin pencerede uyukla-

ma zaman›n, burada ne iflin var?

• f›s›lt›

• ot

• flaka

• güveç

• uyuklama

• kandırmak

• bot

• kök

• kavga

• havlamak

• şifalı

• üşütmek

Kelimelerle ilgili olarak ö¤rencilere afla¤›daki çal›flmalar› yapt›rabilirsiniz.

Seçecekleri befl kelimeyle bir olay anlatma.

Seçecekleri befl kelimeyle bir dörtlük yazma.

‹LAÇ


‹LAÇ

Tahtaya “Üflütmüflüm, kaynat›p içer-

sem iyi gelir diye biraz flifal› ot bulmaya geldim; ama sen beni iyice hasta ettin.” cümlesini yaz›n›z. Belirtilen kelimelerin alt›n› çiziniz. Bu kelime grubunun hangi anlamda kullan›ld›¤›n› ö¤rencilere sorarak kelime grubunun mecaz anlam›n› buldurunuz. Ö¤rencilere ayn› kelime grubunu gerçek ve mecaz anlamlar›nda cümlelerde kulland›r›n›z KARAGÖZ

— Pekâlâ, sabah sabah burada sen ne ar›yorsun?

HAC‹VAT

— Ot bulaca¤›m.

KARAGÖZ

— Pataklar›m kerata! Görünürde a¤aç yok, nerede dut bulacak-

s›n? HAC‹VAT

— Efendim, dut de¤il, ot bulaca¤›m.

KARAGÖZ

— Kime bot bulacaks›n?

HAC‹VAT

— Allah müstahak›n› versin! Yine sinirimi bozmak için mi peflim

s›ra gelip beni buldun? Ot bulaca¤›m diyorum! KARAGÖZ

— Ot bulup kahvalt› m› yapacaks›n?

HAC‹VAT

— Evet, ot yolup sana kahvalt› yapt›raca¤›m! Aaaa!

KARAGÖZ

— Buralarda ottan baflka bir fley yok! Hac› Cavcav, yoksa sen bu-

(


Ö¤rencilerden metinde verilen koyu renkli k›s›mlar› okumalar›n› isteyiniz. Bu bölümlerle ilgili olarak onlara “Anlat›m, kaç›nc› kiflinin a¤z›ndan yap›lm›flt›r? Anlat›c›, olayla do¤rudan iliflkili midir?” sorular›n› sorunuz. Bu konuda ö¤-

raya ot bulmaya m› geldin? HAC‹VAT

— Aferin, bildin Karagöz’üm.

KARAGÖZ

— Ben de yard›m edeyim. Ne bulaca¤›z?

rencileri konuflturunuz. Ö¤rencilere metnin di¤er bölümlerindeki anlat›m›n kaç›nc› kiflinin a¤z›ndan


97

yap›ld›¤›n› sorunuz (O.2.6). Bu anlat›m› yapan kiflinin olayla do¤rudan iliflkili oldu¤u sonucuna

Seçecekleri befl kelimeyle tekerleme yazma.

Seçecekleri bir kelimeye uygun bilmece oluflturma.

Seçecekleri üç kelimeyi resim ya da karikatürle görsellefltirme.

Ö¤rencilerin yukar›daki baz› kelimelerin anlamlar›n› ö¤renebilmeleri için ö¤renci çal›flma kitab›ndaki piramit bulmacay› çözdürünüz ( 2. etkinlik). Tahtaya yazd›¤›n›z di¤er kelimelerin anlamlar›n› da sözlü¤e bakarak ö¤renmelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere, afla¤›daki deyimlerin anlamlar›n› sözlükten bulmalar›n› söyleyiniz. • sabah flekerlemesi

ulaflmalar› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z. Daha sonra olay yaz›lar›nda anlat›m›n birinci (ben) ya da üçüncü kiflinin (o) a¤z›ndan yap›laca¤›n› anlatarak bu konuda ö¤rencileri bilgilendiriniz.

Tahtaya “Az sonra merak› daha da artt›. Çünkü Hacivat, mahalleyi geride b›rak›p k›rlara do¤ru gidiyordu.” cümlelerini yaz›n›z. Ö¤rencilere “Karagöz’ün merak›n›n artmas›n›n nedeni nedir?” sorusunu sorunuz. Ö¤rencilerin iki cümle aras›ndaki sebep–sonuç iliflkisini kavramalar›n› sa¤lay›n›z (O.2.8). Ö¤rencilerden metinden aralar›nda sebep–sonuç iliflkisi bulunan cümlelere örnekler bulmalar›n› isteyiniz.

Metinde geçen “Ama o da ne? Olacak ifl

• uykusu kaçmak

de¤il. Geçmifl olsun!” cümlelerini tahtaya yaz›n›z.

• bafl›n› çevirip bakmamak

Bu cümlelerin metinde geçti¤i yerleri ö¤rencilere

• ekmek paras›

okutunuz. Tahtadaki cümlelerin hangi durumlarda

• pefline düflmek • sinirini bozmak

kullan›ld›¤›n› ö¤rencilere sorarak anlamlar›n› buldurunuz (

4. etkinlik).

• eli bofl dönmek TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

213

5. TEMA


Metni ö¤rencilere okutunuz. Okuma s›ras›nda yap›lan yanl›fllar› düzeltiniz. Sonra da metinle ilgili özetlerini okutunuz (O.2.12).


Ö¤rencilerin “‹laç” bafll›kl› metni anlama-

HAC‹VAT

— Ebegümeci getir.

KARAGÖZ

— Herhâlde burada atefl yak›p k›r yeme¤i piflirece¤iz? Ben gidip ge-

tireyim. HAC‹VAT

lar›n›, çözümlemelerini, metinle ilgili analiz ve sentez yapmalar›n› sa¤lamak için onlara afla¤›daki sorular› sorunuz (O.2.13)

Karagöz, Hacivat’› gördü¤ünde ne yap›yormufl?

Hacivat’›n hangi davran›fl› Karagöz’ü

— Yine ne anlad›n, ne getiriyorsun?

KARAGÖZ

— Köftehor, evden güveci getir dedin ya!

HAC‹VAT

— Allah Allah! Ebegümeci bulacaks›n.

KARAGÖZ

— Anlad›m, iki dü¤meci bulaca¤›m.

HAC‹VAT

— B›rak, ebegümecini ben bulurum, sen biraz eflek kula¤› topla.

KARAGÖZ

— Hay hay, kaç tane olsun?

HAC‹VAT

— Birkaç tane yeter Karagöz’üm!

KARAGÖZ

— Öyleyse hemen gideyim, ö¤lene gelirim.

HAC‹VAT

— Nereye gidiyorsun efendim?

KARAGÖZ

— Öyle bir pataklar›m ki burada kimse de görmez ha! Birkaç tane

eflek kula¤› getir, demedin mi?

merakland›rm›flt›r? Niçin? (O.2.23).

Karagöz, merak›n› gidermek için ne yap-

HAC‹VAT

— Tabii dedim!

KARAGÖZ

— ‹yi ya, ben de getirmeye gidiyorum. Önce evden keskin bir b›çak

bulaca¤›m. Sonra da kimseye görünmeden, komflular›n efleklerinin kulaklar›n› kesip sana getirece¤im.

m›flt›r?

HAC‹VAT

Hacivat nereye gitmifl, Karagöz’ü ne zaman görmüfltür?

— Allah müstahak›n› versin! Eflek kulaklar› gözüne girsin! Senin

yard›m›n› falan istemiyorum.

Hacivat, Karagöz’e ilk olarak neyi sor-

KARAGÖZ

— Eflek kula¤› getir, diye sen söylemedin mi köftehor?

HAC‹VAT

— Efendim, benim istedi¤im eflek kula¤› bir ot!

KARAGÖZ

— Art›k ottan m› kulak yap›p efleklere tak›yorlar?

HAC‹VAT

— Hay›r, efleklere takm›yorlar. Üfff! Gözüm görmesin seni, dolafl›p

biraz karabafl bul.

mufltur? Karagöz, onu nas›l anlam›flt›r?

Karagöz, k›rl›k alanda bulunmas›n›n nedenini nas›l aç›klam›flt›r? Karagöz’ün cevab›, Hacivat’› ikna etmifl midir?

Hacivat, ne yapmak için k›rl›k alana gel-

KARAGÖZ

— Bana bak, bu da m› ot?

HAC‹VAT

— Evet, bu da ot Karagöz’üm. Birkaç kök bulup getir.

KARAGÖZ

— Sen burada oturacak m›s›n?

HAC‹VAT

— Ben de kalk›p baflka otlar bulaca¤›m. Önce sinameki...


98

mifltir? Bunu Karagöz nas›l anlam›flt›r?

Hacivat, Karagöz’den hangi otlar› bulmas›n› istemifltir? Karagöz, bu otlar›n ad›n› nelerle kar›flt›rm›flt›r?

‹LAÇ

4. K‹ NL‹K ET

Hacivat, otlar› niçin aramaktad›r (O.2.9)?

Ama o da ne?

Ö¤rencilere metnin tiyatro türünde yaz›ld›¤› söyleyiniz. Karagöz tiyatrosu hakk›nda ö¤rencileri bilgilendirmek için bunun çok eski bir tiyatro türü oldu¤unu, deri ya da mukavvadan kesilerek boyanm›fl insan figürlerinin beyaz perde üzerinde arkadan ›fl›k verilerek oynat›ld›¤›n› aktar›n›z. Bu yüzden Karagöz’e “gölge oyunu” denildi¤ini de anlat›n›z (O.2.15).

Ö¤rencilerden olay›n bafllad›¤›, ayr›nt›lar›n aktar›ld›¤› ve olay›n sonuçland›¤› bölümleri metinden bulmalar›n› isteyiniz (O.2.16).

Ö¤rencilere metinde geçen “fakat,

ama” kelimelerinin bulundu¤u bölümleri buldurup okutunuz. Bu kelimelerin bulundu¤u bölümlerde birinci cümle ile ikinci cümle aras›nda nas›l bir düflünce farkl›l›¤› oldu¤unu ö¤rencilere buldurunuz ( 5. etkinlik) (O.2.17).

Metinde geçen afla¤›daki ifadeleri kullanarak k›sa bir paragraf yaz›n›z.

5. K‹ NL‹K ET

Olacak ifl de¤il.

Afla¤›daki cümleleri alt› çizili kelimelerin anlamlar›na uygun ifadelerle tamamlay›n›z.

Ben seni çok düflünüyorum oysa ...................................................... ........................................................................... fakat bitiremedim. ....................................................... ne var ki doktora gitmiyordu. Evimi satmak istiyorum öte yandan ................................................ Bugün hava çok güzel fakat ............................................................ O kimseyi düflünmez ancak .............................................................. ......................................... ancak birinci olmay› da beklemiyordum. ................................................ oysa benim en iyi arkadafl›md›. ................................................ ama bizimle tiyatroya gelmedi. Konuyu anlamam›fl›m hâlbuki ....................................................... Eve geldi ki bir de ne göreyim .......................................................... Beni okulda beklemesini söylemifltim lakin ........................................


137


214

Geçmifl olsun!

‹LAÇ

‹LAÇ

KARAGÖZ

— Önce kim sinek yedi?

HAC‹VAT

— Karagöz sinek yedi! Yard›m etmeyeceksen evine git, uyukla!

HAC‹VAT

— Sana karabafl bulay›m. fiey, ya ikimiz de getirince onlar kavga

ederlerse? HAC‹VAT

— Kim kavga edecekmifl?

KARAGÖZ

— Karabafl otu ile sinekli kedi otu!

Hacivat,, art›k k iyice e sinirlenmiflti. Kötü ü birr sözz söylememek k için n cevap p vern iflaretlerr yapt›.. Karagözz de e otu medi.. Elii ile e Karagözz 'e e yan›ndan n gitmesii için aramaya a bafllad›.. Fakatt otu u ararken n yere e e¤ii lip p dinliyordu.. Birazz sonra a elii bofl olarak k Hacivat'›n n yan›na a döndü.

Ö¤rencilerden metnin kahramanlar›ndan kendilerine uygun oldu¤unu düflündükleri birini seçmelerini isteyiniz. Kendilerini bu kahraman›n yerine koyarak metinde anlat›lan olaylar s›ras›nda neler hissedebileceklerini anlatt›r›n›z. Böylece metindeki duygu ve düflünceleri yorumlama becerilerinin geliflmesini sa¤lay›n›z (O.2.21). Ö¤rencilere metinde geçen afla¤›daki cümleleri okuyunuz.

KARAGÖZ

— Hac› Cavcav, hiç karabafl otu bulamad›m.

HAC‹VAT

— Olmas› laz›m efendim. Sen bu otu iyi tan›yor musun?

KARAGÖZ

— Tan›maya lüzum yok ki! Dinledim, havlayan bir ot bulsam he-

men söküp sana getirecektim.

• fiimdi senin pencerede uyuklama zaman›n, burada ne iflin var? • Ben de yard›m edeyim. Ne bulaca¤›z? • B›rak, ebegümecini, ben bulurum. Sen biraz eflek kula¤› topla!

Ö¤rencilerden bu cümlelerden sonra gelen olaylar›n neler oldu¤unu anlatmalar›n› isteyiniz. Onlardan “Siz olsayd›n›z bu sorular› nas›l cevaplard›n›z?” sorusunu sorarak metindeki olaylar›n bafllang›c›n›n, gelifliminin ve sonucunun nas›l oluflturuldu¤unu tahmin etmelerine yard›mc› olunuz (O.2.24).


99

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›r›n›z. Bafll›k ile


6. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki k›sa kutucuklarda bafll›klar, uzun kutucuklarda ise konular verilmifltir. Bafll›klarla karfl›lar›nda bulunan konular› efllefltiriniz. Gelecekteki evlerin özellikleri

Bilim ve Düflünce

içerik aras›nda iliflki bulundu¤unu kavratarak okuduklar› metni bu yönden sorgulamalar›n› isteyiniz ( 6. etkinlik) (O.2.29). Metne farkl› bir bafll›k buldurunuz (O.2.30).

Geçmifle özlem

Ak›ll› Evler


Bilimin düflünceye katk›s› Neleri Yememeliyiz? Beslenme ile sa¤l›k iliflkisi Bir Zamanlar

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorarak metnin mant›k bak›m›ndan tutarl› olup olmad›¤›n› de¤erlendirmelerini isteyiniz (O.3.2).

Topluma yararl› bir kiflinin tan›t›lmas› Örnek ‹nsan Gençli¤in sorunlar› Genç Olmak

7. K‹ NL‹K ET

‹nsan sa¤l›¤›

Metinde geçen afla¤›daki kelimeleri z›t anlamlar›yla efllefltiriniz.

gelmek ileri

sonra

do¤ru

dolu

Metindeki kahramanlar›n her konuflmas›,

bofl

yalan

gece

son

akflam

gitmek

8.

göre mi, düflünceye göre mi s›ralanm›flt›r?

içeri

d›flar›

K‹ NL‹K ET

Okudu¤unuz metinde olaylar zamana

ilk

geri sabah

önce

metnin bütünü ile iliflkili midir? Nas›l?

Afla¤›daki cümlelerde bulunan boflluklar› doldurarak canland›rma etkinli¤ini de¤erlendiriniz.

F›kra

anlatma

etkinli¤inde

................................................

oldu¤unu düflünüyorum. Bu sonuca ulaflt›m çünkü ..................... ....................................................................................................... ....................................................................................................... ....................................................................................................... ....................................................................................................... Bugün

ayn›

etkinli¤i

yeniden

yapsam

canland›rmada

.......................................................................................

gibi

materyaller kullan›rd›m. Bir de sesimi ve beden dilimi ................... ...................................................................................................... kullan›rd›m.

Metindeki kahramanlar, amaçlad›klar› sonuçlara ulaflabilmifller midir? Aç›klay›n›z.

Metinde peflpefle gelen cümleler, mant›k bak›m›ndan birbiri ile iliflkili midir?

Metinde sizi güldüren bölümler var m›d›r? Buralarda niçin güldünüz?


138


215

5. TEMA



Etkinli¤i yapt›rarak ö¤rencilerin kelimelerin karfl›t anlamlar›n› bulmalar›n› isteyiniz ( 7. etkinlik) (O.4.1). Ö¤rencilere 5 numaral› çal›flma kâ¤›d›n› da¤›t›n›z. Etkinlikteki karfl›t kavramlardan ikisini çal›flma kâ¤›d›nda kullanmalar›n› isteyiniz.


HAC‹VAT

— Allah Allah! Üflütmüflüm, kaynat›p içersem iyi gelir diye biraz

flifal› ot bulmaya geldim ama sen beni iyice hasta ettin. KARAGÖZ

— Aman üflütmeden hemen evine git, ben de geçmifl olsuna geli-

rim de birkaç bardak çay içerim. Konuflmadan,, beraberce e afla¤›› yürümeye e bafllad›lar. Ünverr ORAL


Ö¤rencilere bir Karagöz oyunu bulmalar›n› söyleyiniz. Bu oyunu okumak için okuma plan› yapt›r›n›z (O.5.1). Planda belirttikleri sürelere uymalar›n›n önemine de¤ininiz. Ö¤rencilerden yapacaklar› okuma plan›nda afla¤›daki bafll›klar›n bulunmas›n› isteyiniz. 1. Oyunu bulma 2. Oyunu sessiz okuma 3. Oyunda geçen anlam› bilinmeyen kelime ve deyimleri bulma 4. Oyunu sesli okuma


100

K O N U fi M A

5. Oyunu canland›rarak okuma

Ö¤rencilere, yapt›klar› plandaki her çal›flmaya uygun bir süre belirlemelerini söyleyiniz. Tüm okuma etkinliklerinde plan yapman›n önemini anlat›n›z.

1. HAZIRLIK

Ö¤rencilerin getirdikleri malzemeleri kullanarak kuklalar yapmalar›na yard›mc› olunuz.

Ö¤rencilerin yapt›klar› okuma plan›na

Ö¤rencilere, getirdikleri f›kralar› okutu-

uyup uymad›klar›n› takip ediniz. Ö¤rencilere, plan›n canland›rarak okuma aflamas›nda ailelerinden yard›m almalar›n› söyleyiniz. Aileleriyle birlikte okuma çal›flmalar›nda neler hissettiklerini ö¤rencilere sorarak bu konudaki düflüncelerini söylemelerine f›rsat veriniz. Bu s›rada ö¤rencileri aileleriyle birlikte okuma saatleri düzenlemeye teflvik ediniz (O.5.8).

nuz. Bu f›kralardan karfl›l›kl› konuflma biçiminde olmayanlar› karfl›l›kl› konuflma biçimine dönüfltürmelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere, haz›rl›k bölümünde buldurdu¤unuz fliir, hikâye, an›, günlük, f›kra türündeki metinleri okutunuz. En çok hangi türden hoflland›klar›n› anlatt›r›n›z (O.5.2). Çal›flma kâ¤›d›ndaki fliiri ezberletiniz (O.5.9).


216

Ö¤rencilere, haz›rlad›klar› kuklalar yard›m›yla bir f›kra anlatacaklar›n› söyleyiniz. Bu canland›rmalar›na dinleyiciyi selamlayan sözlerle bafllamalar›n›, nezaket kurallar›na uymalar›n›, konuflman›n sonunda uygun ifadeler kullanarak dinleyicilerle vedalaflmalar›n› isteyiniz (K.1.1, K.1.8, K.1.13).

Ö¤rencilere “Sürekli ayn› sesle ve ayn› h›zla konuflan insanlar› dinlerken neler hissediyorsunuz? Çok h›zl› ya da yavafl konuflmalar› dinleyebiliyor musunuz?” sorular›n› sorunuz. Konufl-

‹LAÇ man›n h›zl› ya da yavafl oldu¤unda ak›c›l›¤›n› yitirdi¤ini belirtiniz (K.1.7). Yanl›fl telaffuz edilen kelimelerin de dinleyici taraf›ndan anlafl›lmayaca¤›n› vurgulay›n›z (K.2.3).

Ö¤rencilere “Sizce, kelimede bir heceyi, cümlede bir kelimeyi daha bask›l› söylemek konuflmay› nas›l etkiler?” sorusunu sorunuz. Ö¤rencilerin dikkatini vurgu, tonlama ve durak üzerine çekiniz. Ö¤rencilerden, konuflurken kelimeleri ya da cümleleri do¤ru vurgulamalar›n› isteyiniz. Tonlaman›n konuflurken söze duygu, heyecan, canl›l›k kazand›rmak amac›yla yap›lan ses de¤iflikli¤i oldu¤unu anlat›n›z. Uygun yerlerde duraklama yap›lmas›n›n da sözün ezgisini güçlendirece¤i, anlat›lanlar›n anlafl›l›r olmas›na yard›mc› olaca¤› üzerinde durunuz. Ö¤rencilere afla¤›daki çal›flmalar› yapt›rarak nas›l vurgu yapacaklar›n› kavramalar›na yard›mc› olunuz.

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimeleri vurgulu söyletiniz. • “Han›m›n›n zoruyla yataktan kalkt›ktan sonra Karagöz, sabah flekerlemesini yapmaya haz›rlan›yordu.”

ke) söyleyiniz. Bu ses tonlar›n›n hangi duyguyu anlatt›¤›n› ö¤rencilere buldurunuz. “Çabuk gel.” “Bir de bana k›zmasa!”

Ö¤rencilere “Allah müstahak›n› versin! Yine sinirimi bozmak için mi peflim s›ra gelip beni buldun? Ot bulaca¤›m, diyorum.” sözlerini nefes almadan okutunuz. Ö¤renciler okuduktan sonra böyle okuman›n duraks›z oldu¤unu söyleyiniz. “Duraks›z okumadan hoflland›n›z m›?” sorusunu ö¤rencilere sorarak bu konudaki düflüncelerini al›n›z. Soluk almak ve uygun tonlama yapmak için zaman zaman duraklamalar yap›ld›¤›n› anlat›n›z. Ayn› sözleri bir kez de her kelimeden sonra uzun duraklar yapt›rarak okutunuz. ‹ki okuman›n da olumsuz durumlar oluflturdu¤unu anlatarak uygun yerlerde durak yapmalar› gerekti¤ini kavrat›n›z. Duraklama yerlerini belirlerken noktalama iflaretlerinden yararlanabileceklerini söyleyiniz (K.2.5).

Ö¤rencilerden kukla ile f›kra anlat›rken seslerini f›kradaki kahramanlar› ça¤r›flt›racak flekilde kullanmalar›n› isteyiniz (K.2.8).

• “Hacivat, kap›ya yanafl›p ona seslenmek flöyle dursun, bafl›n› çevirip pencereye bile bakm›yordu.” •

“Sabah sabah burada sen ne ar›yorsun?”

•

Burada sen sabah sabah ne ar›yorsun?

•

Sen sabah sabah burada ne ar›yorsun?

Afla¤›daki kelimelerde alt› çizili hecelere vurgu yapt›r›n›z. “Beni kand›ramazs›n.”

2. SÖZLÜ ANLATIM

Ö¤rencilere canland›rma s›ras›nda çeflitli efektler ve müzikler kullanmalar›n›n yararl› olaca¤›n› söyleyiniz (K.3.7).

Ö¤rencilerden f›kra anlat›rken “kendini baflkas›n›n yerine koyarak konuflma ve yarat›c› konuflma” yöntemlerini birlikte kullanmalar›n› isteyiniz (K.3.12).

“Sen burada oturacak m›s›n? “Öyle bir pataklar›m ki burada kimse görmez.” “K›rda biraz dolaflmak istedim.” “Akflama ekmek paras› kalmad› da burada ifl ar›yorum.” “Tan›maya lüzum yok ki.”

Ö¤rencilere tonlaman›n söze duygu de¤eri katt›¤›n› anlatmak için afla¤›daki cümleleri farkl› ses tonlar›yla (yalvarma, heyecan, telafl, öf-

Kendini baflkas›n›n yerine koyarak konuflma ve yarat›c› konuflma yöntemlerinin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden kendilerini, canland›racaklar› f›kradaki kahramanlar›n yerlerine koymalar›n› ve onlar›n duygular›n›, düflüncelerini, tepkilerini hissetmeye çal›flmalar›n› isteyiniz. Bunu sa¤lad›ktan sonra f›kray› dinleyicilere daha ilginç ve etkili sunabilmek için yarat›c›l›klar›n› kullanmalar› gerekti¤ini belirtiniz.

Ö¤rencilere canland›rmalar›n› yapt›r›n›z. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

217

5. TEMA

KAVRAMLAR VE ÇA⁄RIfiIMLAR Ders kitab›n›zda verilen atasözünü aç›k-


lay›n›z.

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›r›n›z. Konufl-

malar›n› de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z ( etkinlik) (K.4.3).

8.

Ö¤rencilerden kâ¤›t ve sayfa düzeni kurallar›n› uygulamalar›n›, tekrar ifadelerden kaç›nmalar›n›, yaz›m ve noktalama kurallar›na uymala-

Ö¤rencilerden Öz De¤erlendirme Formu ’nu doldurup kendilerini de¤erlendirmelerini isteyiniz.

r›n› isteyiniz (Y.1.1, Y.1.10, Y.1.11).

Ö¤rencilerden yaz›lar›nda ele alacaklar› ana fikir ve yard›mc› fikirleri belirlemelerini söyle-


yiniz. Konular›n› gelifltirirken örnekleme, karfl›laflt›rma vb. düflünceyi gelifltirme yollar›ndan yarar-

Ö¤rencilere “Bir Karagözcü olsayd›n›z kimlere bu oyunu sunmay› isterdiniz?” sorusunu sorunuz ve hayallerini anlatt›r›n›z (K.5.1).

lanmalar›n› isteyiniz (Y.2.3, Y.2.4, Y.2.5).

Ö¤rencilere türler hakk›ndaki bilgilerini hat›rlamalar›na yard›mc› olacak çal›flmalar yapt›r›n›z. Her türün kendine özgü bir özelli¤i oldu¤u-

Y A Z M A

nu vurgulay›n›z ve yaz›lar›na, türlerine uygun gi-

1. HAZIRLIK

rifllerle bafllamalar›n›, uygun sonuçlarla bitirmelerini isteyiniz (Y.2.8, Y.2.9).

Yazma çal›flmalar›nda kullan›lmak üzere

Ö¤rencilerden yazma çal›flmalar›nda

afla¤›da verilen konular› tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilerden bu konulardan birini seçmelerini isteyiniz.

“yarat›c› yazma, bir metni kendi kelimeleriyle ye-

Yaflad›¤›n›z komik bir olay› tiyatro biçi-

metin oluflturma” yöntem ve tekniklerinden konu-

minde yaz›n›z.

Birbirini yeterince duyamayan iki kiflinin konuflmalar›nda meydana gelebilecek yanl›fl anlamalar› tiyatro biçiminde anlat›n›z.

Sevdi¤iniz birinin so¤uk alg›nl›¤› gibi bir hastal›¤a yakaland›¤›n› düflününüz. Onu iyilefltirme çabalar›n›z› günlük biçiminde anlat›n›z. Arkadafllar›n›za gücendi¤inizde ya da bir arkadafl›n›z› k›rd›¤›n›zda yaflad›¤›n›z duygular› fliir yazarak anlat›n›z.

‹zledi¤iniz bir tiyatro oyunu, film vb. ile ilgili düflüncelerinizi anlat›n›z. Kendinizi Karagöz’le Hacivat’›n yerine koyunuz. Günümüzde yaflanabilecek bir olay› Karagöz’le Hacivat’›n a¤z›ndan anlat›n›z.

Okudu¤unuz “‹laç” metninden hareketle yeni bir metin oluflturunuz.

Sadece bitkisel ilaçlar kullan›larak hastal›klar›n iyilefltirilebilece¤ine inan›yor musunuz? Araflt›rma sonuçlar›ndan yararlanarak aç›klay›n›z. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

218

niden oluflturma, bir metinden hareketle yeni bir ya uygun olan›n› seçip belirlemelerini isteyiniz (Y.2.12). Belirtilen yöntem ve tekniklerin uygulan›fl›: Yarat›c› yazma yöntemini kullanmak isteyen ö¤rencilere bu yöntem hakk›nda bilgi veriniz. Yöntemi uygulamalar›na yard›mc› olunuz. Uygun konu seçerek bir metni kendi kelimeleri ile yeniden oluflturma ya da bir metinden hareketle yeni bir metin oluflturma yöntemleri için de derste iflledi¤iniz “‹laç” metnini kullanabilirsiniz. Bunun d›fl›nda ö¤rencilerin okuma çal›flmalar›nda s›n›fa getirdikleri Karagöz oyunundan da yararlanabilirsiniz. Ayr›ca ö¤rencilerden farkl› yazar ve flairlere ait günlük, fliir, an›, f›kra gibi türlerde yaz›lar bulup getirmelerini isteyebilir, bu metinler üzerinden yazma çal›flmas› yapt›rabilirsiniz. Ö¤rencilerin farkl› metinlerden yola ç›karak yeni metinler oluflturma çal›flmalar›nda neler yapabileceklerini anlamalar›n› isteyerek ve bu becerilerini gelifltirebilmek için ö¤renci çal›flma kitab›ndaki flark› sözü yazma etkinli¤ini yapt›r›n›z ( 9. etkinlik).

‹LAÇ

2. YAZILI ANLATIM


Ö¤rencilerden seçtikleri konuda yazma-

Ö¤rencilere “Yaz›n›z, seçti¤iniz türün

dan önce konuyu s›n›rland›rmalar›n› isteyiniz. Bu konuda onlara yard›mc› olunuz. Örne¤in, bitkisel ilaçlarla tedavi konusunu seçen ö¤rencilere birkaç hastal›k ad› belirlemelerini ve bu do¤rultuda yazmalar›n› önerebilirsiniz. Ö¤rencilerden yaz›lar›nda kendi deneyimlerinden ve günlük hayattan konuyla ilgili örneklere yer vermelerini isteyiniz. Ö¤rencilerden yaz›lar›nda seçtikleri konuya uygun karfl›l›kl› konuflmalara ve mizah unsurlar›na yer vermelerini isteyiniz. Yaz›lar›nda gündelik hayatta karfl›laflt›klar› z›tl›klar›, çarp›kl›klar›, eksiklikleri, yanl›fllar›, abart›lar› ve yanl›fl anlamalar› kullanarak insanlar› güldürebileceklerini anlat›n›z. Okuma çal›flmalar›yla iliflkilendirerek Karagöz’ün de Hacivat’›n konuflmalar›n› yanl›fl anlamas›n›n insanlar› güldürdü¤ünü anlat›n›z. Ö¤rencilere belirledikleri türlerdeki yaz›lar›n› yazd›r›n›z (Y.3.1, Y.3.2, Y.3.4). Yaz›lar›n› tamamlayan ö¤rencilere okutunuz.

hangi özelliklerini tafl›maktad›r?” sorusunu sorunuz ve onlar›n yazd›klar›n›n biçimsel özelliklerini de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z (Y.4.1).

“Yaz›n›zda komik ögelere yer verdiniz mi? Yaz›n›zda kulland›¤›n›z benzetmeler hangileridir? Yaz›n›zda deyimlerden hangilerini kulland›n›z?” gibi sorularla ö¤rencilerin yaz›l› anlat›mlar› üzerinde konuflmalar›na yard›mc› olunuz (Y.4.2). 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere yazman›n insan yaflam›n›n vazgeçilmezlerinden oldu¤unu söyleyerek onlar›n yazma isteklerini art›r›n›z (Y.5.1). Yapt›rd›¤›n›z yazma çal›flmalar›nda ö¤rencilerin hangi alanlara ilgi duydu¤unu tespit edip onlar› bu konularda gelifltiriniz (Y.5.3). Yazd›klar› fliirleri, fliir defterlerine eklemelerini isteyiniz (Y.5.4). “Günlük” yazan ö¤rencilerin çal›flmala-

‹LAÇ

9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›ya sevdi¤iniz bir flark›n›n orijinal sözlerini, yandaki kutucu¤a da flark›n›n ezgisine uygun yeni sözler yaz›n›z. fiark›n›n n orijinall sözleri

Benim m yazd›¤›m m sözler

r›ndan yola ç›karak ö¤rencilere günlük tutman›n yararlar›ndan söz ediniz. Ö¤rencilere günlüklerin her gün ya da sadece kendilerince önemli sayd›klar› zamanlarda yaz›labilece¤ini anlat›n›z. Onlardan (varsa) günlüklerinden kendilerinin tercih ettikleri bir bölümü arkadafllar›yla paylaflmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencileri günlük tutmaya teflvik ediniz (Y.5.5). 5. YAZIM VE NOKTALAMA

10. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde baz› kelimeler yanl›fl yaz›lm›flt›r. Bu kelimelerin do¤ru biçimini Yaz›m K›lavuzu’ndan yararlanarak bulutlar›n içine yaz›n›z.

Onun beni anl›yabildi¤ini biliyorum.

Herkez beni ar›yor.

Hiç bir insan mutsuz olmak istemez.

Bu masal› bir ço¤una anlatmal›y›m.

O da bizimle gelecekmifl her hâlde

anlayabildi¤ini herkes hiçbir birço¤una herhâlde birçok

Bu kitapta bir çok hikâye var.

Eve bir kaç tane mum alal›m.

Bu konuda pekçok kitap okudum.

Bu sene hiçkimse tatile gitmemifl.

Evdeki herfleyi satm›fllar.

birkaç pek çok hiç kimse her fleyi


139

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak yaz›m› kar›flt›r›lan kelimelerin do¤ru yaz›m›n› ö¤renmelerini sa¤lay›n›z ( 10. etkinlik) (Y.6.1). Afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›p yay ayrac›n kullan›m amaçlar›n› ö¤rencilere fark ettiriniz. HAC‹VAT — (Öfkeyle) Kim kavga edecekmifl? KARAGÖZ — (Kendinden emin) Karabafl otu ile sinekli kedi otu. “Yaflanm›fl veya yaflanmas› mümkün olaylar› sahnede göstermek amac›yla yaz›lan eserlere tiyatro denir.” TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

219

5. TEMA


“‹flim gücüm budur benim Gökyüzünü boyar›m, her sabah.”

s›fatla bir isimden oluflan tamlamalara s›fat tamlamas› denildi¤ini söyleyiniz ( 12. etkinlik).

(Orhan Veli Kan›k)

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›r›p iflaret s›fatla-

Kavramlar ve Ça¤r›fl›mlar temas›nda dört metin iflleyece¤iz. 1) Akk›z Karak›z 2) Atasözleri Üzerine 3) ‹laç 4) Evcik

Çal›flmalardan sonra ö¤rencilere yay ayrac›n kullan›m›yla ilgili bilgi veriniz.

D‹L B‹LG‹S‹

Ö¤rencilere

etkinli¤i yapt›r›n›z. S›fatlar›n varl›klar›n farkl› özelliklerini gösterdi¤ini sezdiriniz ( 11. etkinlik).

Etkinliklerden hareketle isimlerden önce gelerek varl›klar›n çeflitli özelliklerini gösteren kelimelere s›fat denildi¤ini ö¤rencilere aktar›n›z. Bir

r›n› sezdiriniz ( 13. etkinlik). Daha sonra ö¤rencilere “bu, flu, o” kelimelerinin varl›¤›n konuflana göre yerini belirtti¤ini söyleyiniz. Bu kelimelerin s›fat olarak kullan›ld›¤›nda ço¤ul eki almayaca¤›n› anlat›n›z. Örnekleri ço¤altarak niteleme ve iflaret s›fatlar›n› kavrat›n›z.

Tahtaya “Herhangi bir kitab› okuyabilirsiniz.” cümlesini yaz›n›z. Ö¤rencilere “Hangi kitab› okuyabilirsiniz?” sorusunu sorup cümleden yararlanarak cevaplamalar›n› isteyiniz. ‹htiyaç duyarsan›z hikâye kitab› m›, masal m›, ansiklopedi mi gibi yönlendirmeler yap›n›z. Etkinli¤i yapt›r›p belgisiz s›fatlar› sezdiriniz ( 14. etkinlik). Daha sonra farkl› örneklerle ö¤rencilere konuyu kavrat›n›z. Ö¤rencilerden verilen paragraftaki s›fat tamlamalar›n› bulmalar›n› isteyerek onlar›n s›fatlarla ilgili ö¤rendikleri bilgilerini pekifltiriniz ( 15. etkinlik) (D.B.2.6).


11. K‹ NL‹K ET

‹LAÇ

a)) Afla¤›daki varl›klar› birbirinden nas›l ay›rt edersiniz? Resimlere bak›p altlar›ndaki bofl-

13. K‹ NL‹K ET

luklar› örnekteki gibi doldurunuz.

Karfl›n›zdaki masalar›n size olan yak›nl›¤›n› “flu, o, bu” kelimelerinden uygun olan›yla belirtiniz.

o flu bu büyük a¤aç

silgi

çocuk

gömlek

küçük a¤aç

silgi

çocuk

gömlek

14. K‹ NL‹K ET

masa

masa

masa

a)) Afla¤›daki cümleleri okuyunuz. Ayraç içindeki sorular› cevaplamaya çal›fl›n›z. Baz› günler can›m s›k›l›r. (Hangi günler?) Birtak›m insanlar gelip seni sordular. (Hangi insanlar?) Bunu okudum, baflka kitap istiyorum. (Hangi kitap?)

b)) Benim yazd›¤›m “büyük ve küçük” kelimeleri, a¤ac›n durumunu belirtiyor. Sizin yaz-

Birkaç gün sonra yine gelirim. (Kaç gün?)

d›¤›n›z kelimeler varl›klar›n hangi özelliklerini belirtiyor?

12. K‹ NL‹K ET

kelime

özellik

kelime

özellik

silgi

.................

çocuk

.................

kelime

özellik

gömlek

.................

b)) Sorulara tam olarak cevap verebildiniz mi? Sizce bunun nedeni nedir? Yaz›n›z.

Alt› çizili s›fatlar›n cümleye katt›¤› anlam› kutucuklardaki kelimelerle efllefltirerek bulunuz.

biçim

ayakkab›lar›n› giyiyordu. Annesiyle göz göze geldiler. Annesi, çocu¤un harçl›¤›n› verdi. Yuvarlac›k para, parmaklar›n›n aras›ndayd›. Kofltu, çividen para torbas›n› ald›, a¤z›n› iyice

Yumuflak koltukta oturmay› istiyordu. S›cak günlerde gölgeliklere çekiliyorlard›.

açt›, sonra paray› içine att›. Para, ç›n diye bir ses ç›kard›... Kaç gündür her sabah torba ç›n

durum

diyordu ama topu alacak para birikmiyordu. Bir birikse, bir tamam olsa, hemen torbay›

Da¤lar›n üzerinde mor bulutlar belirmiflti.

kapt›¤› gibi koflacak, sonra torbay› hafl diye top sat›c›s›n›n önüne boflaltacakt›. Bol kafll›

Okul, yüksek bir tepe üzerindeydi. K›fl›n kal›n kazaklar giymeliyiz.

Afla¤›daki paragraftan s›fat tamlamalar›n› bulup altlar›n› çiziniz.

Çay›n› içti, sofradan bardaklar› toplad›, çeflmenin yan›na b›rakt›. Babas› gitmiflti. Annesi

Bayramda k›rm›z› elbisemi giyece¤im. Dik yokufltan afla¤› indi.

15. K‹ NL‹K ET

adam, k›ll› parmaklar›yla bozukluklar› bir bir sayacak, sonra çocu¤un gözlerine bakacakt›.

renk

Çocuk da parma¤›yla o al topu gösterecekti...

Binan›n içindeki dar koridoru geçti.

Muzafferr ‹ZGÜ

Mutfa¤a yuvarlak masa koyacakt›. Beyaz duvarlar evi çok ayd›nlatm›flt›.



141

140


220

EVC‹K (Dinleme Metni)

5. TEMA (4. MET‹N) (Dinleme Metni) Metnin Ad›: EVC‹K Metnin Yazar›: BEHÇET NECAT‹G‹L Süre: 7 ders saati

Alt Tema: Oyun Metnin Türü: fiiir


D‹NLEME / ‹ZLEME

3.


D.3.3.

Dinledi¤i / izledi¤i kifliyi sesini ve beden dilini etkili kullanma yönünden de¤erlendirir.

4.


D.4.3.

Tekerleme, say›flmaca, bilmece ve yan›ltmacalar› ezberler / kullan›r.

D.4.4.

fiiir, türkü, flark› türlerinde metinler ezberler. Etkili Dinleme/‹zleme Al›flkanl›¤› Ka-

1.


D.1.1.

Konuflmac›n›n sözünü kesmeden sab›r ve sayg›yla dinler.

D.1.2.


D.1.3.

Dinlenenle ilgili soru sormak, görüfl bildirmek için uygun zamanda söz al›r.

D.1.4.


2.


5.


D.5.2.

fiiir, hikâye, masal dinletilerine kat›l›r.

D.5.4.

Kaset, CD, film vb. kaynaklardan kiflisel ar-

D.2.1.

D.2.2.


D.2.3.

Dinlediklerinin/izlediklerinin konusunu belirler.

zanma

fliv oluflturur.

K O N U fi M A 1.


Dinlediklerinin/izlediklerinin ana fikrini/ana duygusunu belirler.

K.1.2.


Dinlediklerinde/izlediklerinde sebep-sonuç iliflkilerini belirler.

K.1.4.


2.


D.2.11. Dinlediklerine/izlediklerine iliflkin sorular oluflturur.

K.2.2.


D.2.12. Dinlediklerine/izlediklerine iliflkin sorulara cevap verir.

K.2.3.


3.


D.2.19. Dinlediklerinin/izlediklerinin bafll›¤›/ad› ile içeri¤i aras›ndaki iliflkiyi ortaya koyar.

K.3.3.

Konuflmas›n› bir ana fikir etraf›nda planlar.

D.2.20. Dinledi¤i/izledi¤i metne farkl› bafll›klar bulur.

K.3.4.


K.3.6.


D.2.4. D.2.7.

kullan›r.

D.2.21. Görsel / iflitsel unsurlarla dinledikleri/izledikleri aras›nda ilgi kurar. D.2.22. fiiir dilinin farkl›l›¤›n› ay›rt eder. D.2.23. fiiirin kendisinde uyand›rd›¤› duygular› ifade eder.

K.3.10. Konuflmas›nda dikkati da¤›tacak ayr›nt›lara girmekten kaç›n›r. K.3.12. Konuflma yöntem ve tekniklerini kullan›r.


221

5. TEMA


4.


K.4.4.


5.


K.5.1.


K.5.4.


Y A Z M A 1.


Y.1.2.

Düzgün, okunakl›, ifllek “bitiflik e¤ik yaz›”yla yazar.

2.

Planl› Yazma

Y.2.6.


Y.2.7.




Y.3.4.

fiiir yazar.

4.


Y.4.1.


5.


Y.5.4.




Y.6.1.


Y.6.2.




D.B.2.6.S›fatlar›n cümledeki ifllevlerini fark eder, s›fatlar› ifllevlerine uygun olarak kullan›r. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

222

Not

EVC‹K (Dinleme Metni)

D‹NLEME/‹ZLEME EVC‹K Kap› önünde Ayfle Han›m han›mc›k ifl gördü, Sonunda kendine göre Bir yuva kurdu.

‹lk ben oldum misafiri, Güle güle otur’a gittim. Bir yüksük-fincanda getirdi¤i Hayal kahveyi içtim. Kibrit kutusu sekide Oturmufltuk bahçeye karfl›. Ortada hokkadan bir masa, Üstünde örtü yerine Yald›zl› çikolata kâ¤›tlar›. Gözüm gazoz kapaklar›na gitti, Sorup ö¤rendim: Kapkacakm›fl. Toplam›fl sokaktan ucu yanm›fl kibritleri: Bu k›fl odun yakacakm›fl. Yang›n yeri bir arsadan buldu¤u Cam k›r›klar›: Para. Ev çevirmek kolay, diyordu, ‹fl tutumlu olmakta. Ayfle’yi o anda görmeliydiniz! Eski kad›nlar›n kan›yla evcimen Sisli geleceklere haz›rl›k Ç›km›flt› çocuk varl›¤›ndan Zamanlar›n ötesine tertemiz. Ayfle’m gibi, dünyada, Ayfleler dolu. Hepsi “evcik” oynar Ötedenberi. Ayfleler büyür, Günün birinde Oyun – ev’leri Sahici olur.

Ama hepsinin mi Hepsinin de¤il. Ayflelerin kimisi Yuvadan, evden yoksul Sert rüzgârlar önünde Güz yapraklar› gibi Bofllukta savrulur. Behçet NECAT‹G‹L 1. HAZIRLIK

S›n›fa uyakl› bir fliir getiriniz. Ö¤rencilere be¤endikleri oyun, e¤lence konulu bir fliiri s›n›fa getirmelerini söyleyiniz.

Ö¤rencilerden oyun, oyuncak konular›n› iflleyen karikatürler bulup s›n›fa getirmelerini isteyiniz.

Ö¤rencileri dinleyecekleri “Evcik” metnine haz›rlamak, metinle ilgili ön bilgilerini harekete geçirmek için afla¤›daki fliiri okuyunuz. ÇOCUK VE OYUN Sebzelerden sevdiklerim: Havuç, domates, oyun. Meyvelerden sevdiklerim: Elma, fleftali, oyun. Bence en iyi besin: Oyun Çünkü Hiçbir fley yemesem bile bazen Oynarken doyuyorum. ‹smail Uyaro¤lu

Ö¤rencilere “Sizin için oyunun anlam› nedir? Siz de oyunun çocuklar› besleyip büyüttü¤üne inan›yor musunuz? Neden?” sorular›n› sorarak onlar›n “oyun” kavram›na bak›fl aç›lar›n› dile getirmelerine imkân sa¤lay›n›z. 2. D‹NLED‹⁄‹N‹/‹ZLED‹⁄‹N‹ ANLAMA

Ö¤rencilere bir fliir dinleyeceklerini söyleyiniz. Bu fliiri dinlerken “yarat›c› dinleme” yöntemini kullanacaklar›n› belirtiniz (D.1.4).


223

5. TEMA


Yarat›c› dinleme/izleme yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerin kat›l›ms›z dinleme yapacaklar›n›, dinleme sonras›nda dinlediklerine yönelik yorumlar yapacaklar›n› söyleyiniz.

Ö¤rencilere dinlerken konuflana ya da okuyana sayg› duymalar› gerekti¤ini, bunu da baflka bir fleyle u¤raflmadan ve baflkalar›n› rahats›z etmeden dinleyerek gösterebileceklerini söyleyiniz (D.1.1, D.1.2).

Dinlerken zihinlerinde oluflan soru veya görüfller için uygun zaman› beklemeleri gerekti¤ini vurgulay›n›z. Metni dinledikten sonra söz alarak sorular›n› sorabileceklerini, görüfllerini ifade edebileceklerini belirtiniz (D.1.3).

“Evcik” fliirini bir kez dinletiniz. Ö¤rencilerden fliiri dikkatle dinlemelerini isteyiniz. Dinleme bitince ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak Ayfle’nin hangi oyuncaklarla oynad›¤›n› buldurunuz ( 1. etkinlik). Çal›flmas›n› bitiremeyen ö¤rencilere yeterli süreyi veriniz. Daha sonra ö¤rencilere “Siz olsayd›n›z böyle bir fliirde Ayfle’yi hangi oyuncaklarla oynat›rd›n›z? Niçin?” sorular›n› sorarak metni ikinci kez dinlerken bu soruyu cevaplamalar›n› söyleyiniz ( 2. etkinlik).

Ö¤rencilere dinledikleri metinde geçen “yüksük, yald›z, güz, tutumlu” kelimelerinin anlamlar›n›n ne oldu¤unu sorunuz. Ö¤rencilerin dinlenenin ya da izlenenin ba¤lam›ndan hareketle kelimelerin anlamlar›n› bulmalar›n› sa¤lay›n›z (D.2.1).

Ö¤rencilere “Dinledi¤iniz fliirdeki anahtar kelimeler hangileridir?” sorusunu sorarak bu kelimeleri bulmalar›n› isteyiniz. Anahtar kelimelerdeki harfleri kullanarak yeni kelimeler oluflturmalar›n› söyleyiniz. En çok kelime bulan ö¤renciyi ödüllendiriniz ( 3. etkinlik) (D.2.2). Ö¤rencilere fliirin konusunu ve ana duygusunu buldurunuz ( 4. etkinlik) (D.2.3, D.2.4).

Tahtaya “Güle Güle otur’a gittim.” dizesini yaz›n›z. Ö¤rencilere “fiair, Ayfle’ye niçin misafir gitmifltir?” sorusunu sorunuz. Bunun nedenini söyletiniz (D.2.7).

Ö¤rencilerden yapt›klar› araflt›rmalar-

da elde ettikleri bilgilerden de yararlanarak dinledikleri konuyla ilgili ikifler soru yazmalar›n› isteyiniz ( 5. etkinlik) (D.2.11). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

224

Ö¤rencilere “Evcik” fliiriyle ilgili afla¤›daki sorular› sorunuz (D.2.12). Ayfle, nerede ve ne oynamaktad›r? Ayfle, misafirine neyi, nas›l ikram etmifltir?

Yazar ile Ayfle nerede oturmufllar? Oturduklar› yerdeki eflyalar nelerden yap›lm›flt›r?

Ayfle, gazoz kapaklar›n› ve yanm›fl kibritleri niçin toplam›flt›r? Ayfle’ye göre ev çevirmenin püf noktas› nedir? Niçin? fiaire göre Ayfle, oyun oynarken nas›l görünmektedir?

fiaire göre dünyadaki bütün Ayflelerin bir gün gerçek bir evleri olur mu? fiair niçin böyle düflünmektedir?

Ö¤rencilere “fiiire niçin “Evcik” bafll›¤› konulmufltur? Sizce fliirin bafll›¤› içeri¤ini kaps›yor mu?” sorular›n› sorunuz, fliire baflka bir bafll›k bulmalar›n› isteyiniz (D.2.19, D.2.20).

Ö¤rencilerin görsel unsurlarla dinledikleri “Evcik” fliiri aras›nda ilgi kurmalar›n› sa¤laKAVRAMLAR VE ÇA⁄RIfiIMLAR

1. K‹ NL‹K ET

2. K‹ NL‹K ET

3. K‹ NL‹K ET

fiiiri dikkatle dinleyiniz. Ayfle’nin hangi oyuncaklarla oynad›¤›n› yaz›n›z.

Siz, böyle bir fliir yazacak olsayd›n›z Ayfle’yi hangi oyuncaklarla oynat›rd›n›z?

a)) Afla¤›daki dairelerin ortas›ndaki harfleri kelimenin ilk harfi olarak düflünüp metnin anahtar kelimelerini bulunuz. A

K C

V

A K

T L

A

K

E

K P

M

U ‹

KAPKACAK

U T

C

EVC‹K

U

TUTUMLU

b)) Dairelerdeki harfleri farkl› flekilde birlefltirerek kaç tane kelime oluflturabilirsiniz?

PAK

EK

UT

APAK

EV

TUT

CAKA

VE

ULU

AKACAK

UMUT

KAPA

MUTLU


142

EVC‹K (Dinleme Metni) mak amac›yla etkinli¤i yapt›r›n›z. Ö¤rencilerden metindeki çocuklar›n neler yapt›klar›n›, hangi oyunu oynad›klar›n› yazmalar›n› isteyiniz ( 6. etkinlik) (D.2.21).

ler yapard›n›z?” sorular›n› sorup dinledi¤i kifliyi de¤erlendirmelerini isteyiniz (D.3.3). 4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME

Ö¤rencilere fliirin ilk iki dizesini okuyunuz. Bununla ilgili olarak onlara “Cümledeki anlam bir dizede tamamlanm›fl m›d›r? Bu dizeler düz yaz›da nas›l yaz›l›rd›?” sorular›n› sorarak dikkatlerini fliir dili üzerine çekiniz. S›n›fa getirdi¤iniz uyakl› fliiri okuyunuz. Ö¤rencilerin bu fliirdeki uyakl› kelimeleri fark etmelerini sa¤lay›n›z. Yapt›¤›n›z çal›flmalarla fliir dilinin farkl›l›¤›n› ö¤rencilere kavrat›n›z (D.2.22).

Ö¤rencilere “Evcik fliiri sizde nas›l duygular uyand›rd›?” sorusunu yöneltip bunlar› anlatt›r›n›z (D.2.23). 3. D‹NLED‹KLER‹N‹/‹ZLED‹KLER‹N‹ DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere “CD’den dinledi¤iniz fliiri be¤endiniz mi? fiiiri siz okusayd›n›z nas›l de¤ifliklik-

Ö¤rencilere “Üç tas has hoflaf.”, “Dal kalkar, kartal sarkar; kartal kalkar, dal sarkar.”, “fiu köfle yaz köflesi, flu köfle k›fl köflesi, ortada su fliflesi.” gibi söylenmesi zor olan seslerden kurulu yan›ltmacalar söyletiniz. Ö¤rencilerden de kendi bulduklar› yan›ltmacalar› ezberlemelerini isteyiniz (D.4.3).

Ö¤rencilere s›n›fa getirdikleri fliirleri okutunuz. Bu çal›flman›zla fliir ezberlemenin önemini anlat›n›z. Ö¤rencilerden be¤endikleri fliirleri ezberlemelerini isteyiniz. fiiir, flark›, türkü aras›nda iliflki kurarak ö¤rencileri flark› ve türkü ezberlemeye özendiriniz. Ö¤rencilerden bildikleri flark› ve türküleri ezgisiyle söylemelerini isteyiniz. Bu çal›flma yoluyla onlar›n öz güvenlerinin geliflmesine yard›mc› olunuz (D.4.4). 5. D‹NLEME ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

EVC‹K K (Dinleme e Metni)

4. K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilerden s›n›fa getirdikleri fliirlerle

Afla¤›daki boflluklar› “Evcik” fliirine göre doldurunuz.

Dinledi¤im fliirde

k›sa bir fliir dinletisi yapmalar›n› isteyiniz. fiiir dinletilerinin yararlar›ndan söz ederek ö¤rencileri fli-

Dinledi¤im fliirde

ir, hikâye, masal dinletilerine kat›lmaya teflvik edikonusu anlat›lmaktad›r.

5. K‹ NL‹K ET

ana duygudur.

Dinledi¤iniz konuyla ilgili iki soru yaz›n›z.

niz (D.5.2).

Ö¤rencilere “Dinlediklerinizi her zaman hat›rlayabiliyor musunuz? Dinleyerek ö¤rendi¤iniz bilgilerin kal›c› oldu¤una inan›yor musunuz?

6. K‹ NL‹K ET

Bu bilgilerin kal›c› olmas› için ne yap›labilir?” soResmi inceleyiniz. Resimde çocuklar›n neler yapt›¤›n› anlat›n›z.

rular›n› sorunuz. Bu konular üzerinde onlar› konuflturduktan sonra dinlediklerini çabuk unutabileceklerini anlat›n›z. Bu nedenle dinlediklerinden bir arfliv oluflturmalar› gerekti¤ine de¤ininiz. Arflivlerinde kaset, CD, film, DVD gibi görsel ve iflitsel materyallere yer vermeleri gerekti¤ini anlat›n›z. Ö¤rencilere arfliv oluflturma konusunda bilgi veriniz. Kiflisel arflivlerinden en do¤ru biçimde yararlanmalar›n› sa¤lay›n›z (D.5.4).


143


225

5. TEMA



Ö¤rencilere “Küçükken yeterince oyun oynayamayan insanlar, yetiflkin bireyler olduklar›nda sizce nas›l bir kiflili¤e sahip olabilirler?” sorusunu sorunuz ve onlar›n konuyla ilgili görüfllerini al›n›z.

Ö¤rencilerden konuflurken uygun hitap ifadeleri kullanmalar›n›, standart Türkçeyle konuflmalar›n› isteyiniz (K.1.2, K.1.4). Ö¤rencilerden iflitilebilir bir ses kullanmalar›n›, kelimeleri do¤ru söylemelerini isteyiniz (K.2.2, K.2.3).

Ö¤rencilere “Sokakta oynanan oyunlar ile evde bilgisayar bafl›nda oynanan oyunlardan hangisinin çocuk e¤itimine daha çok katk›s›n›n olaca¤›n› düflünüyorsunuz? Neden?” diyerek bu konuda konuflacaklar›n› söyleyiniz. Ö¤rencilere yeterli süre verip konuflmalar›n› haz›rlat›n›z. Haz›r olan ö¤rencilerden bafllayarak onlar› konuflturunuz. 3. KONUfiMASINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorunuz (K.4.4).

Konuflurken gerekli yerlerde vurgu yapt›n›z m›?

Ses tonunuz, anlatt›¤›n›z duyguyu yan-

2. SÖZLÜ ANLATIM

s›tt› m›?

Ö¤rencilere bir amaca yönelik konuflmalar› gerekti¤ini anlat›n›z. Konuflan kiflinin amac›na uygun bir ana düflünce belirlemesi gerekti¤ini söyleyiniz. Konuflman›n önceden belirlenen amaca ulaflabilmesi için ana fikri destekleyecek, aç›klayacak yard›mc› fikirlere yer verilmesi gerekti¤ine de¤ininiz. Ö¤rencilerden konuflma konular›na uygun amaç, ana fikir ve yard›mc› fikirler belirlemelerini isteyiniz (K.3.3, K.3.4).

Türk dilinin ses, kelime, cümle yap›s› bak›m›ndan güzellik ve inceliklerini yans›tmalar›n›n önemine de¤ininiz. Dilimizin köklü bir kültür dili oldu¤unu vurgulay›n›z. Konuflurken kullan›lan söz sanatlar›n›n, mecazlar›n, deyimlerin ve atasözlerinin estetik de¤eri üzerinde durunuz (K.3.6).

Ö¤rencilere, konuflurken ayr›nt›lardan uzaklafl›p ana konuya önem vermelerini söyleyiniz (K.3.10).

Ö¤rencilere “ikna etme” yöntemiyle konuflacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12).

Konuflman›z ile beden diliniz uyumlu muydu? 4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilerden konuflmalar›nda duygu, düflünce, hayal, izlenim ve deneyimlerine yer vermelerini isteyiniz. Bunlar›n bir kiflinin birikiminin temel unsurlar› oldu¤unu aktar›n›z. Konuflmalarda birikimleri kullanman›n onlara canl›, etkili bir anlat›m kazand›raca¤›n› belirtiniz (K.5.1).

Ö¤rencilere, konuflmalar›nda yeni ö¤rendikleri kelime ve kavramlar› kullanmalar›n›n yararlar›n› anlat›n›z. Yeni ö¤rendikleri kelimeleri kullanmalar›n›n kelime hazinelerini zenginlefltirece¤ini vurgulay›n›z (K.5.4).


‹kna etme yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere konuflma konusunu verdikten sonra bu konuda dinleyenleri nelerin ikna edebilece¤ini düflünmelerini ve bunlar› konuflmalar›nda kullanmalar›n› söyleyiniz.


226

Ö¤rencilere; e¤lence oyun

EVC‹K (Dinleme Metni) çocukluk oyun ve e¤itim konular›n› veriniz. Bunlardan biriyle ilgili fliir yazmalar›n› isteyiniz.

Ö¤rencilerden fliirlerini düzgün, okunakl›, ifllek bitiflik e¤ik yaz›yla yazmalar›n› isteyiniz (Y.1.2).

Ö¤rencilere, fliir yazarken atasözlerinden, deyimlerden ve söz sanatlar›ndan yararlanmalar›n› söyleyiniz. Yazd›klar› fliire uygun resimler yapmalar›n› isteyiniz (Y.2.6, Y.2.7).

Ö¤rencilerden yazd›klar› fliirlere ko-

nuyla ilgili k›sa ve dikkat çekici bir bafll›k bulmalar›n› isteyiniz (Y.2.10). Ö¤rencilerin istenilen niteliklerde bafll›klar bulabilmelerini sa¤lamak amac›yla ö¤renci çal›flma kitab›ndaki “Bafll›k Bulma” etkinli¤ini yapt›r›n›z (

7. etkinlik). Ö¤renciler

çal›flmalar›n› bitirdikten sonra onlara fliirlerin gerçek bafll›klar›n› söyleyiniz. (Sunay Ak›n, Alacak; Refik Durbafl, Korku; M. Güner Demiray, Atom)

Ö¤rencilerden fliir yazarken “duyulardan hareketle yazma” ve “grup olarak yazma” yöntem ve tekniklerinden birini kullanmalar›n› isteyiniz (Y.2.12). Duyulardan hareketle yazma tekni¤inin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden s›n›fa getirdikleri karikatürleri incelemelerini isteyiniz. Bu karikatürlerde gördüklerini ö¤rencilere anlatt›r›n›z. Böylece ö¤rencilerin görme duyular›n› harekete geçiriniz. Ö¤rencilerden karikatürlerin kendilerinde uyand›rd›¤› duygu ve düflünceleri fliir fleklinde yazmalar›n› isteyiniz. Grup olarak yazma yönteminin uygulan›fl›: Bu yöntemi kullanmalar›n› sa¤lamak için istekli ö¤rencileri gruplara ay›r›n›z. Her gruptan bir konu seçmesini isteyiniz. Her ö¤renciye (gruptaki ö¤renci say›s›n› dikkate alarak) bir dörtlük ya da dize yazmas›n› söyleyiniz. Sonra bunlar› uygun bir s›ra ile dize ya da dörtlükleri birlefltirip düzenlemelerine ve fliirlerini oluflturmalar›na yard›mc› olunuz. fiiirlerine uygun bir bafll›k bulmalar› konusunda ö¤rencileri uyar›n›z.


7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›da farkl› flairlerden al›nm›fl fliirler verilmifltir. Bunlar› dikkatle okuyunuz. Bunlara k›sa ve dikkat çekici birer bafll›k bulunuz. fiiirlerin gerçek bafll›klar›n› ö¤retmeninizden ö¤reniniz.

K›rm›z› flapkal› tavflan, Gökyüzünün bo¤as›n›, Ne zaman k›zd›r›rsa, fiimflek çak›yor.

Yol kenarlar›ndaki, Ya¤mur mazgallar›n›, Kumbara san›p Harçl›¤›m› atard›m.

Bilmiyor ki tavflan kardefl, fiimfle¤in korkusundan, Çocuklar›n rüyas›na, Karanl›k ya¤›yor. Refikk Durbafl

Bu yüzden en çok, Denizden alacakl›y›m. Sunayy Ak›n

tan›y›n›z. Daha sonra yazd›klar› fliirleri okutunuz (Y.3.4).

Ö¤rencilerden seçtikleri konuyla ilgili yimlerini yazd›klar› fliirlere yans›tmalar›n› isteyiniz.

Peki, niçin atomla Dünyam›za ölüm saçarlar? M.. Günerr Demiray

K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere, fliirlerini yazmalar› için süre

günlük hayata iliflkin gözlemlerini ve kendi dene-

Asl›nda atom Çok yararl› bir fley, Evleri ayd›nlat›r, gemileri yürütür. Uzaya da götürür insanlar›... Yaflam›n her kolunda, Hizmete koflar.

8.

2. YAZILI ANLATIM

Ö¤rencilere, yazd›klar› fliirlerin düz yaz›

Afla¤›daki resimleri inceleyiniz. Resimlerde gördüklerinizi say›lar›n› belirten kelimelerle birlikte alt›na yaz›n›z.

özellikleri tafl›mamas› gerekti¤ini söyleyiniz. fiiirin kendine özgü yap›s›n›, fliir yazma çal›flmalar›nda uygulay›p uygulamad›klar›n› izleyiniz. Bu becerilerinin geliflmesi için ö¤rencilere yazd›klar› fliire uygun bir ezgi bulmalar›n› söyleyebilir, fliiri bu ez-

dört portakal

bir ekmek


çeyrek ekmek

yar›m armut

giyle okutabilirsiniz. Böylece ö¤rencilerin fliirsel olmayan ifadeleri düzeltmelerini sa¤layabilirsiniz.

144


227

5. TEMA



Afla¤›daki sorular yoluyla ö¤rencilerin kendilerini de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z (Y.4.1).

Yazd›¤›n›z fliirde dize kümeleri oluflturdunuz mu?

fiiirde ses ak›fl›n› nas›l sa¤lad›n›z? fiiirde tekrar etti¤iniz kelime veya dizeler hangileridir? Bunun fliire nas›l bir özellik kazand›rd›¤›n› düflünüyorsunuz? fiiir yazma çal›flmalar›n› Grup Öz De¤erlendirme Formu ile de¤erlendiriniz. 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere “fiiir defterinizde “oyun” konusunu iflleyen fliir var m›?” sorusunu sorunuz. Olumlu cevap veren ö¤rencilere bunlar› okutunuz (Y.5.4).

S›n›f içinde yap›lan yazma çal›flmalar›nda oluflturulan fliirlerle bir fliir yar›flmas› düzenleyiniz. Bu yar›flma için ö¤rencilerden bir de¤erlendirme kurulu oluflturunuz. De¤erlendirme kurulundan yazma çal›flmalar›nda ortaya ç›kar›lan fliirlerden en güzel üç tanesini belirlemesini isteyiniz. Bu fliirleri s›n›f veya okul panosunda sergileyiniz. Ayr›ca ö¤rencileri çeflitli kurum ve kurulufllar taraf›ndan düzenlenen yar›flmalara kat›lmaya teflvik ediniz. Ö¤rencilerin fliirlerini bu tür yar›flmalara gönderebilmeleri için onlara yard›mc› olunuz (Y.5.10).

D‹L B‹LG‹S‹

Ö¤rencilere

etkinli¤i yapt›r›n›z. Say› s›fatlar›n› ( 8. etkinlik), soru s›fatlar›n› ( 9. etkinlik), unvan s›fatlar›n› sezdiriniz ( 10. etkinlik). Daha sonra unvan s›fatlar›n›n hem isimden önce hem de isimden sonra gelebilece¤ini kavrat›n›z. Unvan s›fatlar›n›n yaz›m›yla ilgili bilgi veriniz ( 11. etkinlik). Pekifltirme ve küçültme s›fatlar›n› sezdirmek için etkinlikleri yapt›r›n›z ( 12, 13. etkinlik). Ö¤rencilerin s›fatlara küçültme eki getirirken ünsüz yumuflamas›, düflmesi, benzeflmesi ve ünlü uyumlar› kurallar›n› uygulay›p uygulayamad›klar›n› izleyiniz. Bu konuda sorun yaflayan ö¤renciler için ek çal›flmalar düzenleyiniz. Ö¤rencilere etkinlikleri yapt›rarak s›fat la ilgili bilgilerini pekifltiriniz ( 14, 15, 16. etkinlik) (D.B.2.6). Ö¤rencilerin projelerini de¤erlendiriniz, performanslar›n› sunmalar›n› sa¤lay›n›z. Bunun için Proje De¤erlendirme Formu ve Performans De¤erlendirme Formu ’nu doldurunuz.


9. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizilen kelimelerin cümleye nas›l bir anlam katt›¤›n› altlar›na yaz›n›z.

Hangi gün s›nav olacaks›n›z? Ö¤retmen size nas›l sorular sordu? Kaç ekmek alay›m? Bizim tak›m kaç›nc› s›rada?

10. K‹ NL‹K ET

a)) Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili s›fatlar›n ismin hangi özelli¤ini belirtti¤ini yaz›n›z. Yüzbafl› Cemil, çok baflar›l› bir askerdi. Doktor Mehmet Bey, toplant›ya gitti. Gülizar Han›m bugün gelemeyecek.


Topal Osman, bu köyün en zenginiydi. Mustafa Kemal Pafla, ordudan ayr›lm›flt›.

Tahtaya “Kap› önünde Ayfle / Han›m han›mc›k ifl gördü / Sonunda kendine göre / Bir yuva kurdu.” dizelerini yaz›n›z. Ö¤rencilere “fiiirden al›nan bölümü yazarken niçin e¤ik çizgiyi ( / ) kullanm›fl olabilirim?” sorusunu sorunuz. Onlara e¤ik çizginin yan yana yaz›lan dizeleri ay›rmakta kullan›ld›¤›n› kavrat›n›z. Ö¤rencilere “E¤ik çizgiden sonraki kelimeler nas›l bafllam›flt›r?” sorusunu sorup dizelerin yaz›m›n› kavrat›n›z (Y.6.1, Y.6.2). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

228

rütbe meslek, cinsiyet cinsiyet lakap rütbe

b)) Cümlelerdeki s›fatlar› afla¤›daki özelliklerine göre gruplay›n›z. ‹simden önce gelenler

‹simden sonra gelenler

yüzbafl› doktor topal

11. K‹ NL‹K ET

bey han›m pafla

“Bey, han›m, efendi, pafla, ö¤retmen, baflkan” kelimelerini kullanarak s›fat tamlamalar› oluflturunuz.


145

EVC‹K (Dinleme Metni) KAVRAMLAR VE ÇA⁄RIfiIMLAR


12. K‹ NL‹K ET

a)) Afla¤›daki resimleri inceleyip civcivlerin özelliklerini “sar›, sapsar›, aç›k sar›” s›fatlar›y-


la belirtiniz.

N‹NEM‹N N MASALLARI

sar›

aç›k sar›

sapsar›

"Ninemin köyünde elektrik yoktu. Hava karar›nca gaz lambas›n› yak›p duvara asard›. Kardeflim Kerem'le birbirimize sokulur, ›fl›¤›n yaratt›¤› gölgelere bakarak, d›flar›dan gelen yaprak h›fl›rt›lar›na kulak vererek, Güle ninenin anlatt›¤› masallar›n içine dalard›k. Kelo¤lan masallar›nda kendimizi Kelo¤lan'›n yerine koyar, onunla dere tepe düz giderdik. Padiflah›n çözülemez bilmecelerine onunla birlikte kafa yorard›k." Miyase e SERTBARUT (Metni okuyunuz ve afla¤›daki ilk iki soruyu metne göre cevaplay›n›z.)

b)) Buldu¤unuz s›fatlar varl›klar›n özelliklerini bildirirken nas›l bir anlam farkl›l›¤› olufltur-

1.

Yazar, ninesinin köyüyle ilgili olarak neler anlatmaktad›r?

2.

Güle nine, Kelo¤lan masallar› anlat›rken yazarla kardefli neler düflünmektedir?

3.

Afla¤›daki atasözleriyle bir grup oluflturulursa hangisi d›flarda kal›r?

du? Yaz›n›z.

13.

Kutu içindeki eki uygun kelimelere getiriniz. Oluflturdu¤unuz kelimeleri yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

minicik küçücük ufac›k evcik birazc›k darac›k incecik

minik küçük

ince

–cik

ufak

dar ev biraz

A) Rüzgâr eken f›rt›na biçer. B) Ne katarsan afl›na, o ç›kar kafl›¤›na. C) Yaz›n bafl› piflenin k›fl›n afl› pifler. D) Afl tafl›nca kepçeye paha olmaz. 4.

‹sim tamlamalar›, tamlanan ve tamlayan ögelerinden oluflur. Baz› durumlarda tamlayan ya da tamlanan s›fatlarla tamamlanabilir. Afla¤›daki cümlelerden hangisi bu duruma örnektir? A) Araflt›rmalar›mda kitaplar›n içindekiler bölümünden yararlan›r›m. B) Son maç› toprak sahada yapt›k.

büyük

uzun

–ce

C) Küçük kardeflimin kokulu silgisi çok hofluma gitti.

siyahça büyükçe irice kabaca güzelce kal›nca uzunca

siyah

iri

kal›n kaba güzel

D) Annemin elbisesi bana büyük geldi. 5.

Afla¤›daki cümlelerde bulunan s›fat tamlamalar›n› bulup alt›n› çiziniz. Evimizin büyük bir bahçesi vard›r. Dolma kalemin mavi mürekkebi bitmifl. Mutfakta temiz çay barda¤› kalmam›fl. Mahalledeki eski su borular› patlam›fl.



148

146


14. K‹ NL‹K ET

Cümlelerde alt› çizili s›fatlar›n ilk hecelerine “m, p, r, s” sesleri getirerek anlamlar›n› güçlendiriniz. 6.

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin görevlerini karfl›lar›na yaz›n›z.

s›fat s›fat isim s›fat zamir

S›cak simitler hemen tükendi.

Çocuk, soru dolu, s.....siyah gözleriyle bana bak›yordu. im

Yeme¤in yan›nda yar›m ekmek yedi.

bem Gökyüzüne bakt›¤›nda ........beyaz bulutlar› gördü.

Elbisemin yeflili solmufl.

sap Bahçedeki a¤açlar› ........sar› limonlar süslüyordu.

Bahçe duvar› dikenli çitle çevrilmiflti.

Annesi onu haz›rlam›fl, ......temiz elbiseler giydirmiflti. ter

Ötekileri de bulurum belki.

k›p Sand›klara doldurulan .......k›rm›z› elmalar ifltah aç›yordu. dos Küçük çocuk, hepimizi utand›r›yor, ........do¤ru sözler söylüyordu.

7.

15. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki parantez iflaretli yerlerden hangisine soru iflareti (?) konulmal›d›r? A) Bu ifle girmekle iyi mi, kötü mü ettim, bilmiyorum ( )

Buradaki ........yeflil orman›n nas›l yak›ld›¤› anlafl›lamad›. yem

B) Bu kadar olaydan sonra daha dikkatli olman gerekmez miydi ( ) C) Türkçe ö¤retmenimiz, tatl› dilli, iyi mi iyi bir insand› ( ) D) Konuflmaya bafllad› m› b›kt›rana kadar susmuyordu ( )

Afla¤›daki cümleleri verilen s›fatlardan uygun olan›yla tamamlay›n›z.

Kocaman ........................ akvaryum masmavi suyla doldurulmufl.............. m i n i c i k tu. ‹çinde .............. bal›klar yüzüyordu. Çocuk bal›klara ulaflmak istedi. Akvaryumun yan›na bir sandalye çekti. Çoufac›k cuk ................. ellerini akvaryuma soktu. Telaflla yüzmekte

simsiyah olan ..................... bir bal›¤›

8.

yakalad›. H›zla d›flar› ç›kark›sac›k mak istedi ama ..................... kollar› akvaryuma çarpt›. Çocuk ve bal›k yere düfltüler. Çocuk, bal›¤›n ölece¤ini düflündü. Hemen onu yerine koydu.

Afla¤›daki cümlelerde kullan›lan tamlamalarla türlerini eflleyiniz. Her akflam kitap okuyorum. Bu saatlerde yoldan arabalar geçer. ‹sim m tamlamas›

Yaz tatilinde ablam bize gelecek. Yeni kalemim k›r›ld›. Baca temizleyicilerini ça¤›rd›.

S›fatt tamlamas›

Bu kitaptan bir tane daha olacak. simsiyah

16. K‹ NL‹K ET

koskocaman

k›sac›k

ufac›k

minicik

Nefleli insanlar› seviyordu.

masmavi

Afla¤›daki metinde s›fatlar› renkli kalemle yuvarlak içine al›n›z.

9.

A) Geçen geceki rüyam keflke gerçek olsa. B) Okuldaki arkadafllar›ma güveniyorum.

“Köflenin bafl›nda durup bakarsan›z her pencerede k›rm›z› toprak saks›lar ve

C) Büyük kentlerde yaflam koflullar› zor.

kararm›fl gaz sand›klar› görürsünüz. Saks›larda al, beyaz, mor sardunya, küpe çiçe¤i, karanfil. Gaz sand›klar› da öbek öbek yeflil fesle¤en ile dolu. Ta köflede bir mor salk›m çarda¤›, alt›nda civar›n en ifllek çeflmesi vard›r. Bütün bunlar›n arkas›nda, tiyatro dekorunu and›ran beyaz, uzun, ince minare. Süslü kafeslerin arkas›nda yafll› kad›n bafllar› dizili. Arada dikifllerini b›rak›r,

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerden hangisi iyelik eki almam›flt›r?

D) Ya¤murda ayaklar›m ›sland›. 10. Afla¤›daki fliirden iyelik eki alan kelimeleri bulup alt›n› çiziniz. Sabah olur, çok erken,

pencereden pencereye ba¤›ra ba¤›ra dedikodu yaparlar. Sokakta eli bakraçl› kad›nlar çeflmeye gider, gelirler. Saçlar› iki örgülü k›z çocuklar› kap› efliklerinde sak›z çi¤ner; çakfl›r› y›rt›k, yal›n ayak, bafl›kabak o¤lanlar, k›r›k tafllar aras›ndaki su birikintileri etraf›nda çömelmifl, kâ¤›ttan gemi yüzdürürler. Halide Edip Ad›var

Demirci, oca¤›n›,

Herkes gider ifline.

Yakm›fl, püf püf körükler!

Büyük, küçük düflerler,

Davarlar›n› otlat›r

‹fllerinin pefline.

Meralarda yörükler. S.. Samii KOYRAL


149


147


229

5. TEMA


5. TEMA (1. EK MET‹N) Metnin Ad›: ESTET‹K NED‹R? Metnin Al›nd›¤› Yer: ÖNCÜ ÇOCUK DERG‹S‹ ESTET‹K K NED‹R?

Alt Tema: Estetik Zevk Metnin Türü: Söylefli KAVRAMLAR VE ÇA⁄RIfiIMLAR

1. EK MET‹N

Bu sorulara yan›tlar bulmaya çal›flt›¤›m›zda yetiflkinlerin “estetik” dedi¤i alanda çal›flmaya bafllar›z. Örne¤in, size göre yandaki resim hakk›nda neler söyleyebiliriz?

“Hiçbir güzellik mükemmel değildir.”

1. Bir kad›n›n resmi.

Amerikan atasözü

2. Siyah elbise giymifl bir kad›n›n resmi. 3. Bu kad›n evde de¤il, d›flar›da duruyor, çünkü arkas›nda a¤açlar ve dereler var.

ESTET‹K NED‹R?

4. Elleri çok güzel.

Çocuklar bir sanat eserini gördükleri ya da iflittikleri zaman be¤enirler ya da be-

5. Sanki bir foto¤rafç›ya poz veriyormufl gibi

¤enmezler. Asl›nda en zevklisi de budur. Be¤enmek ya da be¤enmemek! Yetiflkinle-

duruyor.

rin ço¤u, sanat yap›tlar›n› neden be¤endiklerini ya da neden be¤enmediklerini sor-

6. Sanki gülümsüyor.

gularlar. Estetik ya da sanat bilim bu sorulara verilen yan›tlarla ortaya ç›km›flt›r.

Bu düflündüklerinizin hepsi do¤ru ama biraz daha araflt›r›rsan›z o kadar çok

Örümcek Adam’› neden be¤eniriz?

fley ö¤renebilirsiniz ki!

Bu soruya pek çok çocuk çeflitli yan›tlar

Bu gördü¤ünüz bir foto¤raf de¤il, gerçek bir tablodur. Paris’te Louvre (Luvr)

verebilir:

Müzesinde bir duvara as›l› durmaktad›r. Bir ressam taraf›ndan ya¤l› boya ve f›rça

• Güzel, k›rm›z›, siyah, dar bir elbi-

kullan›larak bir duval üzerine yap›lm›flt›r. Leonardo Da Vinci (Leonardo Da Vinsi)

sesi oldu¤u için.

adl› çok ünlü bir ressam›n yapt›¤› tablodur. Ço¤u insan, bu tablonun foto¤raf›n›

• Maskesi oldu¤u için.

evine asar ve seyreder.

• Çok h›zl› uçabildi¤i için.

Bu bilgileri ö¤renmeye bafllad›¤›m›zda estetikle de u¤raflmaya bafllad›k, demektir.

• Yard›msever oldu¤u için.

Ama yan›tlanmas› en zor sorular flunlard›r: Bu tablo neden bu kadar seviliyor? Neden milyonlarca insan›n ilgisini çekiyor? Bu tabloda ne var ki bu kadar hoflumuza gidiyor?

Bu bebe¤i neden be¤eniriz?

Yetiflkinler, bu konuda kitaplar dolusu yaz› yazm›flt›r. Bir ‹talyan ressam olan Leonardo Da Vinci, Rönesans denilen ve çok önemli sanat yap›tlar›n›n üretildi¤i,

• Saçlar› düz ve sar› oldu¤u için.

bilimsel bulufllar›n yap›ld›¤› bir dönemde yaflam›flt›r. Yaflad›¤› y›llarda da çok ün-

• Elbisesi kabar›k oldu¤u için.

lüdür ve dâhi olarak kabul edilen bir sanatç›d›r. Mona Lisa (Mona Liza), bu büyük

• Prenses gibi oldu¤u için.

sanatç› taraf›ndan resmedilmifltir. Bundan dolay› da çok önemsenmifltir. ‹nsanlar, bu büyük ressam›n kötü bir resim yapaca¤›na asla inanmazlar. Baz› estetikçiler, yani estetik hakk›nda yaz› yazanlar, düflünenler Mona Lisa’n›n gizemli bir gülümsemesi oldu¤unu vurgulam›fllard›r. E¤er bu resme dikkatF DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF


101

102

5. TEMA (2. EK MET‹N) Metnin Ad›: TONTON DEDEN‹N YAfiLI SAAT‹ Metnin Yazar›: ÜZEY‹R GÜNDÜZ Alt Tema: Say›lar Metnin Türü: Hikâye ESTET‹K K NED‹R?


2. EK MET‹N

li bakacak olursan›z Mona Lisa’n›n gülümseyip gülümsemedi¤ine karar vermeniz zordur. Mona Lisa’n›n arkas›ndaki manzaran›n gülümsemesi kadar gizemli oldu¤unu söyleyen ya-

“Duran saat, geriye kalandan yeğdir.”

zarlar da vard›r. Bu manzara sanki masals› bir

Güney Amerika atasözü

dünyay› göstermektedir. Birçok yazar da Mona Lisa’n›n kim oldu¤unu merak etmifltir. Baz›lar› Rönesans döneminde ya-

TONTON DEDEN‹N YAfiLI SAAT‹

flam›fl varl›kl› bir kad›n oldu¤unu söylemifllerdir. Baz›lar› Mona Lisa’n›n asl›nda Leonardo Da Vinci’nin kendi portresi yani yüz resmi oldu¤unu düflünüp kan›tlamaya çal›flm›fllard›r. Yaz›m›z›n sonunda estetik denen düflünce alan›n›n, sanat yap›tlar› hakk›nda uzun uzun düflünerek onlar› anlamaya çal›flan düflünce adamlar›n›n ve kad›nlar›n›n yazd›klar› yaz›lardan olufltu¤unu söyleyebiliriz. Yafl›n›z kaç olursa olsun, sanat yap›tlar› hakk›nda sorular sorup bu sorulara yan›tlar vermeye çal›flt›¤›n›zda siz de esteti¤in alan›na girmifl olursunuz. Çok sanat yap›t› izler ve onlar hakk›nda çok kitap okursan›z siz de ilerde bir estetikçi olabilirsiniz. Öncü ü Çocuk k dergisi

Bir zamanlar çok güzel masallar anlatan tonton bir dede vard›. ‹ki katl›, ahflap bir evde yaln›z bafl›na otururdu. Her akflam, kendisinden masal dinlemeye gelen çocuklara gül ya¤› sürerdi. Masal bitip de çocuklar da¤›l›nca duvar saatinin tiktaklar›n› dinleyerek uykuya dalard›. Günlerden bir gün, tonton dede a¤›r bir hastal›¤a yakaland›. O¤ullar› ve torunlar› onu ziyarete geldiler. Tonton dedenin daha rahat edebilmesi için onu bir huzur evine yat›rd›lar. Tonton dede gittikten sonra ahflap eve bir ölüm sessizli¤i çöktü. Art›k o evde güzel masallar anlat›lm›yordu. Gül ya¤› flifleleri dolaplarda kilitli kalm›flt›. Salondaki duvar saatinin tiktaklar›ndan eser kalmam›flt›. Çünkü zavall› saati tavan aras›ndaki eski eflyalar›n aras›na terk etmifllerdi. ‹çi d›fl› toz ba¤lam›fl, her yan› örümcek a¤lar›yla dolmufltu. Rakamlar›na gelince... Onlar da tonton dedenin diflleri gibi tek tek dökülerek yok olmufllard›. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

103


104


230


TONTON N DEDEN‹N N YAfiLII SAAT‹


Masalc› tonton dedenin Cingöz ad›nda afacan bir torunu vard›. Bir yaz tatilinde annesi ve babas›yla birlikte dedesinin eski ahflap evini ziyarete geldi. Bu küçük kasabada birkaç gün kal›p gideceklerdi.

yat›n› onunla kazan›yordu. Cingöz, yafll› bal›kç›y› üzmemek için 1’i kendi hâline b›rak›p yoluna devam etti.

Cingöz, ak›ll› ve becerikli bir çocuktu. Bozuk ve kullan›lmayan eski eflyalar› tamir etmeyi çok severdi. Bir gün, çat› aras›nda dolafl›rken dedesinin eski duvar saatini gördü. Ac›d› zavall› saatin durumuna. Onu tamir etmek istedi. Alet kutusunu yan›na al›p ifle koyuldu. Önce tozunu, topra¤›n› sildi. Sonra elindeki tornavidayla gevfleyen vidalar› s›k›flt›rd›, yaylar› yerine takt›. Saatin çevresini saran tahta kutuyu, bir güzel cilalay›p parlatt›. Sanki yeni al›nm›fl gibi p›r›l p›r›l oldu.

2 rakam›, kocaman bir e¤lence fuar›nda “niflan örde¤i” olarak çal›fl›yordu. Di¤er ördek arkadafllar›yla birlikte hareketli bir çemberin kenar›na s›ra s›ra dizilmifllerdi. Çemberin ortas›na yerlefltirilmifl minik bir f›skiyeden sular f›flk›r›yordu. Çember f›r›l f›r›l döndükçe 2’nin keyfine diyecek yoktu. Çad›r›n d›fl›nda bekleyen çocuklar, ellerindeki tahta kasnaklar›, uzaktan f›rlatarak ördeklerin boynuna geçirmeye çal›fl›yordu. Cingöz bunlar› görünce 2’yi böyle bir e¤lence ortam›ndan al›p s›k›c› duvarlar›n aras›na götürmek istemedi. Hemen oradan uzaklaflt›.

Zavall› Cingöz, tam iflini bitirmiflti ki bir fley dikkatini çekti: Saatin rakamlar› yerlerinde yoktu. Bu ifle flafl›rm›flt›. Eski bir sand›¤›n üstüne oturup derin bir düflünceye dald›. Biraz sonra dudaklar›nda bir gülümseme belirdi. Rakamlar›n bafl›na neler geldi¤ini tahmin edebiliyordu.

Cingöz, 3 rakam›na bir sergi salonunda raslad›. Deniz kenar›n› yans›tan de¤erli bir tablonun üzerinde beyaz bir mart›y› canland›r›yordu. Çok mutlu görünüyordu. Rakamdan yap›lm›fl bir mart›y› oradan sökmeye kalkmak, o harika tabloyu mahvetmek olurdu. Cingöz, oradan da ümidini kesti. Sergi salonunu flöyle bir gezdikten sonra ›sl›k çalarak ayr›ld›.

Rakamlar›n da bir kiflili¤i vard›. Y›llar y›l›, ayn› duvar saatinin içinde hapis hayat› yaflamaktan b›km›fl olmal›yd›lar. Üstelik bir de tavan aras›nda at›lmak onurlar›na dokunmufltu. Bunun üzerine daha de¤iflik ve daha faydal› ifller görebilmek için seyahate ç›km›fllard›.

4 rakam›n› eski bir kalenin burcunda gördü. Yaral› aya¤›n› dizine do¤ru kald›rm›fl, güzel bir leyle¤in bacaklar›n› oluflturmufltu. Zavall› leylek, bir buçuk ayak üzerinde de olursa 4’ün kendisine sa¤lad›¤› yard›mdan çok mutluydu. Cingöz, leyle¤i geriden geriye selamlad›ktan sonra yoluna devam etti. 5 rakam›, önemli bir trafik levhas›nda görev alm›flt›. Büyük bir kara yolunun kenar›nda yer alan bu levhada: “50 kilometreden fazla h›z yapmak yasakt›r!” yaz›yordu. 5’i bu levhadan kald›rmak mümkün de¤ildi. Çünkü bu durumda levhadaki yaz›: “0 kilometreden fazla h›z yapmak yasakt›r!” flekline dönüflecekti. Böyle olunca da hiçbir otomobil yerinden k›p›rdamayacakt›. Cingöz, 5’i kendi hâline b›rakmak zorunda kald›.

Cingöz, emektar duvar saatinin rakamlar›n› bulup getirmeye karar verdi. Sefere ç›kan eski bir asker gibi beline tahta bir k›l›ç soktu, az›k olarak da torbas›na tereya¤l› birkaç dilim ekmek koydu. Art›k yola ç›kmaya haz›rd›. Ak›ll› Cingöz, uzun ve yorucu bir yolculuktan sonra 1’e rastlad›. 1, yafll› bir bal›kç›n›n yan›nda olta i¤nesi olarak çal›fl›yordu. Yeni mesle¤inden çok memnundu. Ayr›ca yafll› bal›kç›, onunla birlikte çal›flmaktan mutluluk duyuyordu. Çünkü haF DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF


105

106

TONTON N DEDEN‹N N YAfiLII SAAT‹


6 rakam›n›n yeni görevi daha ilginçti. Zavall› bir salyangoza ev olmufltu. Çok yararl› bir ifl görüyordu. Özellikle so¤uk ve ya¤murlu havalarda küçük salyangozu korumaya çal›fl›yordu.

Sihirbaz, flütü öttürdükçe, y›lan da k›vr›m k›vr›m dans ediyordu. Zavall› sihirbaz da ekmek paras›n› 12’yle kazan›yordu.

Cingöz, bereketli bir bu¤day tarlas›ndan geçerken 7 rakam›na rastlad›. Çal›flkan bir çiftçinin elinde t›rpan olmufltu. Alt›n renkli baflaklar› biçerken çok mutluydu. Çünkü o olmasa de¤irmenci bu¤day ö¤ütemeyecek, f›r›nc› ekmek pifliremeyecekti.

Bizim ak›ll› Cingöz, dedesinin evine eli bofl olarak dönmüfltü. Rakamlar› geri getiremedi¤i için üzgün de¤ildi. Çünkü bütün rakamlar, büyüyüp geliflmifller ve yeni bir hayata at›lm›fllard›. Üstelik bu, duvar saatinin içindekinden daha güzel ve daha e¤lenceli bir hayatt›. Baz› rakamlar›n görevleri zor olsa bile bu kez kendi istekleriyle bir meslek seçmifllerdi.

8 rakam›, bir ninenin gözüne gözlük olmufltu. Yafll› kad›n 8’i çok seviyordu. Çünkü o olmadan ne dikifl dikebiliyor ne de gazete okuyabiliyordu.

Cingöz, üslendi¤i görevi yerine getiremedi¤i için hiç üzülmedi. Çünkü ne yapmas› gerekti¤ini biliyordu. Tavan aras›nda birkaç kutu ya¤l› boya buldu. Duvar saatinin rakamlar›n›, ince bir f›rçayla kadran›n üzerine tek tek çizdi. Oras›na buras›na da birkaç tane çiçek kondurdu. Son çiçe¤i de bitirdikten sonra saatin nefleli tiktaklar› yeniden duyulmaya bafllad›.

9 rakam›n›, bir köy meydan›nda dü¤ün yaparken buldu. Burma b›y›kl› bir davulcunun elinde tokmak olmufltu. Halay çeken delikanl›lar› coflturmak için davullu gümbür gümbür öttürüyordu. Çok nefleli bir hâli vard›. Böyle zevkli bir ifli b›rak›p da dört duvar› aras›na döner miydi?

Cingöz, dedesinin eski saatini yeniden hayata döndürdü¤ü için çok mutluydu. Saatin mutlulu¤u ise ondan da fazlayd›. Çünkü insanlara yeniden hizmet edecekti.

Cingöz, 10 rakam›n›n yeni iflini görünce çok heyecanland›. Çünkü çember çeviren bir çocu¤un elindeydi. Küçük çocuk 1 rakam›n› sopa olarak kullan›yor ve önündeki 0’› yuvarlamaya çal›fl›yordu. Cingöz’ün elinden gelse çemberi çocuktan al›p kendi yuvarlayacakt›. Ama ay›p olaca¤›n› düflünerek oradan uzaklaflt›.

Üzeyirr GÜNDÜZ

11 rakam›, eski bir Türk hakan›n›n çad›r›nda görev alm›flt›. Rakam› oluflturan 1’ler, çad›r›n önünde nöbet bekleyen askerlerin elinde birer m›zrak olmufllard›. Yi¤it bir Türk hakan›na hizmet etmekten gurur duyuyorlard›. 12 rakam›na gelince o, Hindistanl› bir sihirbazla birlikte çal›fl›yordu. 1 rakam›, çok güzel bir flüt olmufltu. Tatl› melodiler ç›kar›yordu. 2 rakam› ise bir y›lan› temsil ediyordu. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF


107

108


231

6. TEMA

SEVG‹

• • • • • •

YURT SEVG‹S‹ ANNE SEVG‹S‹ D‹L‹M D‹L‹M GÜZEL D‹L‹M EV SEVG‹S‹ (Dinleme Metni) (1. Ek Metin): SEVG‹ HER fiEYD‹R (2. Ek Metin): TÜRK‹YE fiARKISI

TEMAYA HAZIRLIK

SEVG‹

Teman›n iflleniflinde yararlanmak üzere


afla¤›da yaz›l› araç ve gereçleri s›n›f›n›zda haz›r

YURT T SEVG‹S‹ ANNE E SEVG‹S‹

bulundurunuz.

D‹L‹M M D‹L‹M M GÜZEL D‹L‹M

S›n›fa mektup, elektronik mektup, dilekçe

1.. EK K MET‹N: SEVG‹‹ HER R fiEYD‹R ARKISI 2.. EK K MET‹N: TÜRK‹YE E fiA

örneklerini getiriniz. •

6. TEMA

TÜRKÇE

Kurtulufl Savafl›’yla ilgili resim, foto¤raf

ve CD’ler •

Çeflitli hayvan resimleri

•

Yurt sevgisiyle ilgili fliirler

•

Kurtulufl Savafl›’na ait kahramanl›k hikâ-

yeleri •

Özel mektup örnekleri, elektronik mektup

örnekleri ve çeflitli kurumlara yaz›lm›fl dilekçe örPino o DAEN‹

nekleri


•

“Dil” konulu fliirler ve k›sa yaz›lar

•

Mimarisi farkl› ev resimleri

•

Bulundu¤unuz bölgeyi tan›tan belgesel,

109

Ö¤rencileri ifllenecek metinlere haz›rlamak amac›yla onlara afla¤›daki sorular› yöneltiniz. Okumaktan hoflland›¤›n›z kitap türü han-

Ö¤rencilere afla¤›daki çal›flmalar› yapt›r›n›z. •

Dergi ve gazetelerden çeflitli ev resimleri

keserek bir albüm haz›rlama

gisidir? Bunlardan birkaç›n› s›n›fa getiriniz. •

Bir ifl yeriniz olsayd› ad›n› ne koyard›n›z?

Neden?

CD, film, kitap, dergi vb.

•

•

Bir kütüphane kuracak olsayd›n›z en çok

•

S›n›fta bir televizyon program› haz›rlaya-

rak dil kirlili¤i üzerine bir tart›flma sunma

kimler için kitap seçerdiniz? Niçin?


232

SEVG‹

PROJE GÖREV‹ Tema Ad›: Sevgi Proje Konusu: Slogan Yazma Proje Süresi: 6 Hafta

Sevgili Ö¤renciler, Sloganlar, insanlara yapmalar› ya da yapmamalar› gereken davran›fllar› ö¤ütleyen k›sa ve özlü sözlerdir. Proje görevinizde sizden sevgi konulu sloganlar yazman›z istenmektedir. Çal›flmalar›n›za bafllamadan önce çeflitli slogan örnekleri bularak bunlarda nelere dikkat edildi¤ini ö¤reniniz.


Afla¤›daki konular›n her biriyle ilgili birer slogan bulunuz. a) Vatan sevgisi b) Bayrak sevgisi c) Dil sevgisi ç) Ö¤retmen sevgisi d) Anne sevgisi e) Kitap sevgisi f)

A¤aç sevgisi

g) Ev sevgisi ¤) Okul sevgisi h) ‹nsan sevgisi 2.

Uygun büyüklükteki renkli kartonlar üzerine farkl› yaz› tipleri ve malzemeleri kullanarak sloganlar›n›z› yaz›n›z.

3.


4.

Çal›flman›z› . . . / . . . / 200 . tarihinde bitiriniz ve belirledi¤iniz yöntem do¤rultusunda sunumunu yap›n›z.


233

6. TEMA

SEVG‹

PERFORMANS GÖREV‹ Beklenen performans • Konuflma becerisi

Tema Ad›: Sevgi Tema Konusu: fiiir Dinletisi Süre: 5 Hafta

• Dinleme becerisi • ‹fl birli¤i yapma al›flkanl›¤› • Grup çal›flmalar›na uyum yetene¤i

S›n›f: 6


Sevgili Ö¤renciler, ‹nsan yüre¤inden sevgi al›n›p götürülse yeri hiçbir fleyle doldurulamayacak bir boflluk oluflurdu. Çünkü insan, kendinden bafllayarak her fleyi sevmek ister. Sevgisizli¤e dayanamaz. Sevgisini aktar›r flark›larla, türkülerle, fliirlerle. Sevgi temas›ndaki performans›n›zda bir fliir dinletisi düzenleyerek sevgileri söze vuracaks›n›z.


Cumhuriyet Dönemi Türk flairlerinden birinin sevgi konulu be¤endi¤iniz bir fliirini seçiniz.

2.

Seçti¤iniz fliiri ezberleyiniz. fiiirin do¤ru ve güzel okunuflunu ö¤renmek için ö¤retmeninizden yard›m al›n›z.

3.

fiiirde ifade edilen duygu ve düflüncelere uygun sözsüz müzik CD’si veya VCD’si haz›rlay›n›z.

4.

fiiir okurken kullanaca¤›n›z dekor, kostüm, aksesuar vb. yard›mc› malzemeleri belirleyip toplay›n›z.

5.

Aran›zda görev da¤›l›m› yaparak haz›rlad›¤›n›z dinletiyi nas›l sahneleyece¤inizi belirleyiniz.

6.

Çal›flman›z› . . . / . . . / 200 . tarihinde bitiriniz ve s›n›f›n›zda ya da okulunuzun tiyatro salonunda sergileyiniz.



234

YURT SEVG‹S‹

6. TEMA (1. MET‹N) Metnin Ad›: YURT SEVG‹S‹ Metnin Yazar›: EDMONDO DE AM‹C‹S (EDMOND DÖ AM‹K‹S) Süre: 8 ders saati

Alt Tema: Vatan Sevgisi Metnin Türü: Mektup


O K U M A

K O N U fi M A 1.


O.1.1. Sesini ve beden dilini etkili kullan›r.

K.1.1.



K.1.10. Konuflmas›nda sebep-sonuç iliflkileri ku-

1.


2.


O.2.1.


O.2.2.


O.2.8.

Metindeki sebep–sonuç iliflkilerini fark

rar. K.1.11. Konuflmas›nda amaç-sonuç iliflkileri kurar. 2.


K.2.3.


K.2.4.


eder. O.2.9.

Metindeki amaç–sonuç iliflkilerini fark eder.

O.2.11. Okuduklar›ndaki öznel ve nesnel yarg›lar›

kaç›n›r. 3.


K.3.1.


ay›rt eder.

par.


K.3.2.



K.3.7.

Konuflmas›n› sunarken görsel, iflitsel



O.2.23. Metindeki ipuçlar›ndan hareketle metne

kullan›r.

yönelik tahminlerde bulunur. O.2.31. Metnin yazar› veya flairi hakk›nda bilgi edinir. 3.




K.4.2.


5.



K.5.1.



O.4.2. Ayn› kavram alan›na giren kelimeleri, anlam farkl›l›klar›n› dikkate alarak kullan›r. 5.


O.5.2. Farkl› türlerde metinler okur.

Y A Z M A 1.


Y.1.1.



235

6. TEMA Y.1.2.

SEVG‹

Düzgün okunakl›, ifllek, “bitiflik e¤ik yaz›”yla yazar.

Y.1.3.

Elektronik ortamlardaki yaz›flmalarda biçim ile ilgili kurallara uyar.


Planl› Yazma

Y.2.5.


Y.2.6.


Y.2.8.




Y.3.3.


4.


Y.4.1.


Y.4.2.


5.


Y.5.3.


Y.5.9.


6.


Y.6.1.


Y.6.2.




D.B.2.7. S›fat tamlamalar›n›n kurulufl ve anlam özelliklerini kavrar.


236

Not

YURT SEVG‹S‹

O K U M A

SEVG‹

1. HAZIRLIK

Proje ve performans konular›n› ö¤rencilere duyurunuz. Proje veya performans çal›flmas› yapmak isteyen ö¤rencileri belirleyiniz.

Ö¤rencilerden çeflitli kitaplardan asker mektuplar› bulup s›n›fa getirmelerini isteyiniz. Ö¤rencilerden bofl mektup zarf› getirmelerini isteyiniz. Ö¤rencilere savafl foto¤raflar›, resimleri “Bülbülü altın kafese koymuşlar, “Ah vatanım!” demiş.” Türk atasözü

“Yurdun otlusundan kutlusu yeğdir.” Türk atasözü

YURT SEVG‹S‹ Sevgili Enrico (Enriko),

derlemelerini söyleyiniz.

S›n›fa özel mektup, elektronik mektup, dilekçe örnekleri getiriniz.

Ö¤rencilerden Kurtulufl Savafl›’ndaki çocuk kahramanlarla ilgili an›lar, hikâyeler derleyip getirmelerini isteyiniz.

Sardunyal› Küçük Trampetçi öyküsünden çok heyecanland›¤›n› biliyorum. Bundan böyle konusu “Yurt Sevgisi” olan kompozisyonundan yararlanarak sana bu konudaki düflüncelerimi aç›klamak istedim.

Kurtulufl Savafl› y›llar›nda iflgal edilen

Yurdunu niçin seversin sorusu, senin akl›na neler getiriyor? Annem, babam ve bütün atalar›m›n do¤du¤u yer oldu¤u için yurdumu severim. Damarlar›m›zda akan kan› yurduma borçlu oldu¤um için severim onu. Annem ve babam›n daha hâlâ yas tutup a¤lad›klar›, sevgili büyüklerimizin ölülerini ba¤r›nda uyuttu¤u için

bölgelerin nas›l savunuldu¤unu araflt›rmalar›n› isteyiniz.


110

YURT T SEVG‹S‹

1.

Yurdunuzu niçin seversiniz? Anlat›n›z.

K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere “Mektup yaz›yor musunuz? Ça¤›m›zdaki iletiflim araçlar›n›n mektup üzerinde nas›l bir etkisi oldu¤unu düflünüyorsunuz?” sorular›n› sorup bu konuda tart›flma yapt›r›n›z. “Birinden mektup almak ile cep telefonuna mesaj gelmesi ayn› fley midir?” sorusunu sorup mektubun kal›c›l›k özelli¤ini fark etmelerini sa¤lay›n›z. Ö¤rencilere “Yaflad›¤›n›z yerden uzak bir yere gittiniz mi ya da yurt d›fl›na ç›kt›n›z m›? Buralarda bulundu¤unuz zaman memleketinizi özlediniz mi? Niçin?” sorular›n› sorunuz.

2.

“Vatan”› bir varl›kla ifade ediniz. Neden bu varl›¤› seçti¤inizi aç›klay›n›z.

K‹ NL‹K ET

Ö¤rencileri ders kitab›nda verilen atasözleri üzerinde konuflturunuz.

Ö¤rencilere

“Yurdunuzu niçin seversiniz?” sorusunu sorarak bu konudaki duygu ve düflüncelerini anlatmalar›n› sa¤lay›n›z ( 1. etkinlik). 3.

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin hangi anlama geldi¤ini yaz›n›z.

K‹ NL‹K ET

1.

Çocuk, bugün erken uyumufl. uyumak:

2.

Ac› çekmemesi için doktorlar onu uyuttular.

3.

Etraf›n›zda olan› biteni gözleyin, uyumay›n.

uyumak:

uyumak:


151

Ö¤rencilere “Sizce vatan nedir?” sorusu-

nu sorarak bunu bir varl›kla sembolize etmelerini söyleyiniz. Onlardan vatan› anlatmak için niçin bu varl›¤› seçti¤ini (Örne¤in, bence vatan oturdu¤um evdir çünkü bu sayede s›¤›nacak, kendimi koruyacak bir yer buluyorum.) anlatmalar›n› isteyiniz ( 2. etkinlik). TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

237

6. TEMA

SEVG‹

Ö¤rencilere metni “not alarak okuma”

YURT T SEVG‹S‹

yöntemiyle okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5). Not alarak okuma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤-

rencilere, metnin bir mektup oldu¤unu söyleyerek metni okurken mektubun kime, ne amaçla, ne zaman yaz›ld›¤›n› bulmalar›n› ve bunlar› defterlerine not etmelerini söyleyiniz. Metnin örnek okumas›n› yaparken önemli bölümleri ya da cümleleri iki kez okuyabilir veya farkl› ses tonlar› kullanarak ö¤rencilere hissettirebilirsiniz.

Ö¤rencilerden metni bir kez sessiz okumalar›n› isteyiniz. Sessiz okurken sordu¤unuz sorularla ilgili notlar almalar›n› söyleyiniz.

Metni vurgu, tonlama, telaffuz özelliklerine uygun biçimde bir kez örnek olarak okuyunuz.

Metni ö¤rencilere okutunuz. Okurken ses

severim yurdumu. Do¤du¤um yer, konufltu¤um dil onun oldu¤undan severim. Benim zekâm› ayd›nlatan kitaplar›n yay›nland›¤› yer, erkek kardeflimi, ablam›, arkadafllar›m› ve evimi bar›nd›rd›¤› için severim ben yurdumu. Sevdi¤im ve hayran oldu¤um pek çok fley yurdumdan birer parça olduklar› için severim. Ah Enrico, gerçi senin yurdunu sevdi¤ini biliyorum ama yafl›n henüz bu sevgiyi tam anlam›yla tadacak kadar olgun de¤il. Büyüdü¤ün zaman bu sevginin de¤erini çok daha iyi anlayacaks›n. Uzun bir geziden döndü¤ün zaman, geminin güvertesinde küpeflteye dayanarak ufuklarda yurdunun mor da¤lar›n› seçebildi¤in zaman kalbini saran duygulardan gözlerine sevinç yafllar› dolacak. Baflka bir ülkede, uzak bir kentte, sokakta giderken ana dilini konuflan birinin sesini duyunca kalbinin at›fllar› h›zlanacak ve ruhun seni ona itecek. Bir yabanc›n›n yurdunu kötüledi¤ini duydu¤unda onun o kaba sözleriyle yaralanacak ve onu fliddetle cezaland›rmak isteyeceksin. Düflman sald›rd›¤› zaman, o¤ullar›n› savafl alan›na cesaretle yollayan analar› ve babalar› gördü¤ün zaman, yurt aflk›n›n her sevgiden daha da üstün oldu¤unu bir kez daha alg›layacaks›n. Savafl sonras› üstleri lime lime olmufl yaral› ve yorgun askerlerimizin kente girdi¤ini gördü¤ünde gözlerinde sevinç yafllar› onlar› karfl›layacak, yollar›na çiçekler serpeceksin. Bayra¤›m›z›n dalgaland›¤›n› görmenin nas›l bir mutluluk oldu¤unu bilemezsin Enrico. O flanl› bayra¤›n her zaman onurla dalgalanmas›n› sa¤layabilmek için kan›m›z› son damlas›na kadar ak›tmaya haz›r olmal›y›z. Evet. Enrico, yurt sevgisi iflte böylesine kutsal bir sevgidir, bence aflklar›n en büyü¤üdür. E¤er günün birinde bir savafl alan›ndan kaçt›¤›n› duymak felaketine ulaflacak olursam o anda seni ölü görmeyi ye¤leyece¤imi de hiç unutma o¤lum. Evet, ben senin okul dönüflünü bile merakla bekleyen o sevecen baban, seni yurduna ihanet etmifl görmektense ölmeni ye¤lerim.

tonunu ve vurgular› do¤ru kullanarak metinde an-

Evet. Enrico, yurt sevgisi iflte budur... Baban Edmondo o De e AM‹C‹S (Edmondo dö Amisis)

lat›lan duygu ve düflünceleri aç›¤a ç›karmalar›n› ö¤rencilerden isteyiniz (O.1.1).


111

2. OKUDU⁄UNU ANLAMA SEVG‹

Ö¤rencilere “Ah Enrico (Enriko), gerçi

4.

Afla¤›da harfleri kar›flt›r›lm›fl olarak verilen kelimeleri bulunuz. Cümlelerde kullan›n›z.

K‹ NL‹K ET

senin yurdunu sevdi¤ini biliyorum ama yafl›n he-

K

T

nüz bu sevgiyi tam anlam›yla tadacak kadar ol-

E

P

fi

E

E

Ü

Ü

1

gun de¤il.” cümlesini okumalar›n› ve cümledeki

T

S

A

lan›ld›¤› söylemelerini isteyiniz. Ö¤rencilerin keli-

1 2

Ö¤rencilere “heyecan” kelimesinin

3 4 5 6 7

nin anlam›n› buldurunuz. Ö¤rencilerden metinde4. etkinlik) (O.2.1).

V

E

T 7

E S C

8 9

5. K‹ NL‹K ET

‹

H

R

A 8

vatan


152

238

E

E

T

S

A

E

Y

R

C A

5 E

A

T E

fi

D

‹

T D

9

“Vatan” kelimesinin size ça¤r›flt›rd›¤› di¤er kelimeleri kufl yuvas›ndaki yumurtalar›n üzerine yaz›n›z.

(O.2.2).


E

F K

KÜPEfiTE GÜVERTE SEVECEN FELAKET CESARET KUTSAL ‹HANET HAYRAN fi‹DDET

hangileridir?” sorusunu sorup bunlar› buldurunuz

yurduma borçlu oldu¤um için severim onu.” ve “O

L

Benim m cümlem

Ö¤rencilere “Metnin anahtar kelimeleri

Metinde geçen “Damarlar›mda akan kan›

N

4

N

E

Kelime

anlam›n› sorunuz. Metinden hareketle bu kelime-

niz (

N

H

U

6

3. etkinlik).

ki di¤er kelimelerin anlamlar›n› bulmalar›n› isteyi-

V

3

A

L

melerin mecaz anlam› ile yan anlam›n› ay›rt etmelerini sa¤lay›n›z (

E

R

2

K

“tatmak, olgun” kelimelerinin hangi anlamda kul-

T G

YURT SEVG‹S‹ flanl› bayra¤›n her zaman gururla dalgalanmas›n›

Okudu¤unuz metnin yazar› Edmondo De

sa¤layabilmek için kan›m›z›n son damlas›na ka-

Amisis kimdir?” sorusuyla ö¤rencileri, yazar hak-

dar ak›tmaya haz›r olmal›y›z.” cümlelerini tahtaya

k›nda bilgi edinmeye yönlendiriniz (O.2.31).

yaz›n›z. Ö¤rencilere “Cümlelerde kullan›lan ‘için’ edat›n›n görevi nedir?” sorusunu sorunuz. Cüm-


lelerdeki sebep-sonuç, amaç-sonuç iliflkilerini buldurunuz. Metinden “için” kelimelerinin geçti¤i cümleleri bulup altlar›n› çizmelerini ve “için” edat›n›n kelimeler aras›nda sebep-sonuç, amaç-sonuç iliflkisi kurdu¤u cümleler bulmalar›n› isteyiniz (O.2.8, O.2.9).

Tahtaya “Evet Enrico, yurt sevgisi iflte böylesine kutsal bir sevgidir, bence aflklar›n en büyü¤üdür.” cümlesini yazarak cümledeki öznel ve nesnel anlat›ml› ifadelerin altlar›n› çizdiriniz. “Bence” kelimesine ö¤rencilerin dikkatini çekerek

Ö¤rencilere “Mektubun yaz›ld›¤› Enrico, sizce kaç yafllar›ndad›r?” sorusunu sorunuz. Onlar›n tahminlerini ald›ktan sonra “Sizce bu mektup küçük bir çocu¤un anlayabilmesine uygun mudur? Niçin?” sorular›n› sorup görüfllerini ifade ettiriniz (O.3.1). 4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME

bu kelimeyle bafllayan cümlelerin kiflisel görüfl ve

Tahtaya “yurt, memleket, vatan, ülke, di-

düflünceleri ortaya koydu¤unu fark ettiriniz

yar, yöre” kelimelerini yaz›n›z. Ö¤rencilere bu ke-

(O.2.11).

limelerin ortak ve farkl› yönlerini belirlemelerini is-

Afla¤›daki sorularla metni çözümleme

teyiniz (O.4.2).

çal›flmas› yapt›r›n›z (O.2.13).

Mektup kime, niçin yaz›lm›flt›r? Enrico’nun babas›na göre insan yurdunu niçin sever?

Enrico’nun babas› yurt sevgisinin hangi


Ö¤rencilere, mektupta sözü edilen “Sardunyal› Küçük Trampetçi” hikâyesinin konusunun

olaylarda daha iyi anlafl›ld›¤›n› düflünmektedir?

ne olabilece¤ini sorarak onlarda merak uyand›r-

Aç›klay›n›z.

maya çal›fl›n›z bunu ancak Çocuk Kalbi adl› ese-

Enrico’nun babas›, bayrak ile yurt sevgisi aras›nda nas›l bir iliflki kurmufltur?

Enrico’nun babas›, bu kendi o¤lu bile olsa, savafl alanlar›ndan kaçanlar için neler düflün-

ri okuduklar›nda ö¤renebileceklerini söyleyerek bu kitab› okutunuz (O.5.2). Yapt›rd›¤›n›z okuma çal›flmalar›n› Okuma Be-

cerisi Gözlem Formu ile de¤erlendiriniz.

mektedir?

Ö¤rencilere “Babas› Enrico’ya nas›l hitap etmifltir? Bu hitap mektubun hangi bölümünde-

K O N U fi M A

dir?” Mektubun yaz›l›fl amac›n›n aç›kland›¤› bö-

1. HAZIRLIK

lüm hangisidir? Mektup nas›l bitmifltir?” sorular›n› sorunuz. Tür ve planla ilgili özellikleri kavrat›n›z (O.2.15, O.2.16).

Ö¤rencilere “Yazd›¤› mektuptaki ipuçlar›n› kullan›rsak Enrico’nun babas›n›n nas›l bir kiflili¤e sahip oldu¤unu düflünebiliriz?” sorusunu sorarak onlar› bu konuda konuflturunuz (O.2.23).

Ö¤rencilere, s›n›fa getirdikleri çocuk kahramanlarla ilgili yaz›lar› okutunuz. Onlara “Vatan niçin savunulur?” sorusunu sorarak okuduklar› yaz›lardan anlad›klar›n› beyin f›rt›nas› yoluyla ortaya koymalar›n› isteyiniz.


239

6. TEMA

SEVG‹

Ö¤rencilere, vatan savunmas› konusunda konuflacaklar›n› söyleyip vatan kelimesinin kendilerine ça¤r›flt›rd›¤› kelimeleri yazmalar›n› söyleyiniz ( 5. etkinlik).

Ö¤rencilerden yapacaklar› konuflmalara uygun ifadelerle bafllamalar›n›, konuflmalar›nda sebep-sonuç, amaç-sonuç iliflkileri kurmalar›n›, kelimeleri do¤ru telaffuz etmelerini, gereksiz sesler ç›karmadan konuflmalar›n› isteyiniz (K.1.1, K.1.10, K.1.11, K.2.3, K.2.4).


Afla¤›daki sorular› ö¤rencilere sorarak konuflmalar› hakk›nda de¤erlendirme yapmalar›na yard›mc› olunuz (K.4.2).

Konuflman›z sizce inand›r›c› m›yd›? Niçin?

Konuflman›z›n s›n›ftaki herkes taraf›ndan kolayca anlafl›labilmesini sa¤lamak için nas›l bir yol izlediniz?

Anlat›m›n›z›n ilgi çekici, ak›c› ve canl› ol-

2. SÖZLÜ ANLATIM

mas›n› nas›l sa¤lad›n›z?

Ö¤rencilere “Kurtulufl Savafl› y›llar›nda 4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

iflgal edilen bölgelerden birinde yaflad›¤›n›z› düflününüz. Vatan savunmas›na nas›l katk›da bulunurdunuz?” diyerek onlardan bu konuda konufl-

Ö¤rencilere “Bir zaman makineniz olsay-

malar›n› isteyiniz. Ö¤rencilere araflt›rma sonuçla-

d› tarihimizdeki hangi olaya tan›kl›k etmeyi ister-

r›ndan yararlanarak bir konuflma metni haz›rla-

diniz?” sorusunu sorarak görüfl, düflünce ve ha-

malar›n› söyleyiniz (K.3.1, K.3.2).

yallerini anlatt›r›n›z (K.5.1).

Konuflmalar›n›n etkileyici ve ak›lda kal›c› olmas› için çeflitli görseller ya da iflitsel araçlar yard›m›yla zenginlefltirilmesinin yarar›na de¤ine-

Y A Z M A

rek onlar› haz›rlad›klar› materyalleri konuflurken kullanmaya yönlendiriniz (K.3.7).

1. HAZIRLIK

Ö¤rencilerden vatan savunmas› konulu konuflmalar›nda kendisini karfl›s›ndakinin yerine

S›n›fa getirdi¤iniz mektup, elektronik

koyarak konuflma “empati kurma” yöntemini kul-

mektup, dilekçe örneklerini ö¤rencilere gösteriniz.

lanmalar›n› isteyiniz (K.3.12).

Bu türlerin biçimsel özelliklerinin fark›na varmala-

Kendisini karfl›s›ndakinin yerine koyarak konuflma (empati kurma) yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden kendilerini s›n›fta okuduklar› hi-

kâyelerdeki çocuk kahramanlar›n yerine koyarak benzer koflullarda ne yapabileceklerini anlatmalar›n› isteyiniz.

r›n› sa¤lamak için onlara afla¤›daki sorular› sorunuz.

Elektronik mektup ile özel mektubun birbirine benzeyen ve birbirinden ayr›lan yönleri nelerdir?

Bir arkadafl›n›za dilekçe yazabilir misiniz? Neden?

Ö¤rencilere, materyallerini ve konuflma metinlerini haz›rlamalar›na yetecek kadar süre ta-

Dilekçeler ne amaçla yaz›labilir? Sorular üzerinde ö¤rencileri konufltura-

n›y›n›z. Bu sürenin sonunda konuflmalar›n› sun-

rak mektup türünün farkl› biçimleri olabilece¤ini

malar›n› isteyiniz.

kavrat›n›z.


240

YURT SEVG‹S‹ Ö¤rencilere “yurt sevgisi” konulu bir özel

Ö¤rencilerden yaz›lar›nda yurt sevgisini

mektup ve bir de y›l sonu nedeniyle yak›n çevre-

tan›mlamalar›n›, bununla ilgili örnekler vermeleri-

deki yerlerden birine bir s›n›f gezisi düzenlenme-

ni, yurt sevgisini anlatmak için benzetmelerden

sini istemek için okul idaresine izin dilekçesi yaza-

yararlanmalar›n› isteyiniz. Konuya uygun düflen

caklar›n› söyleyiniz. Yaz›lar›n›n düzgün, güzel,

atasözü, özdeyifllerden de yararlanarak hem an-

okunakl› olmas›n›, kâ¤›t ve sayfa düzeni kurallar›-

lat›mlar›n› zenginlefltirebileceklerini hem de bun-

na uygun düzenlenmesini isteyiniz (Y.1.1, Y.1.2).

lar›n tan›kl›¤›na baflvurabileceklerini belirtiniz

Mektuplar›n› elektronik ortamda olufltura-

(Y.2.5, Y.2.6).

cak ö¤rencilere de biçimle ilgili kurallar› burada

Ö¤rencilere bir mektup yazacaklar›n›

da uygulamalar› gerekti¤ini söyleyiniz. Yaz›m

söyleyerek mektup türünün kendine özgü bir giri-

yanl›fl› yapmadan ve noktalama iflaretlerini ifllev-

fli oldu¤unu hat›rlat›n›z ve yazarken böyle girifller

lerine uygun kullanmalar›n› isteyiniz (Y.1.3,

yapmalar›n› isteyiniz (Y.2.8).

Y.1.11).

Ö¤rencilere, tekrar ifadelerin yaz›da

anlat›m›n bozulmas›na yol açaca¤›n› söyleyerek yazarken bu tür yanl›fll›klar yapmamalar› konusunda onlar› uyar›n›z. Ö¤rencilerin tekrar ifadelerin anlat›m bozuklu¤una neden olaca¤›n› kavramalar›n› sa¤lay›n›z (

6. etkinlik) (Y.1.10).

Ö¤rencilere, mektup yazarken “bir metni kendi kelimeleriyle yeniden oluflturma” yöntemini kullanacaklar›n› söyleyiniz (Y.2.12). Bir metni kendi kelimeleriyle yeniden oluflturma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere “Enri-

co’nun babas› ona yurt sevgisini anlatan bir mektup yazm›flt›r. Siz, yurt sevgisini anlatan bir mektubu kime yazmak isterdiniz? Siz Enrico’nun babas›n›n yerinde olsayd›n›z yurt sevgisini nas›l ifade ederdiniz?” diyerek onlar› yönlendiriniz.

YURT T SEVG‹S‹

6. K‹ NL‹K ET

S›n›fa getirdi¤iniz dilekçe örneklerinden birini Afla¤›daki cümlelerde tekrar edilen kelimeleri ç›kararak anlat›m bozuklu¤unu düzeltiniz.

Vatan, memleket özlemi, hasreti çekmek çok zordur.

Vatan hasreti çekmek çok zordur. Herkes yaz› konusunu seçip yaz›s›na bafllam›flt›.

Herkes konusunu seçip yaz›s›na bafllam›flt›.

ço¤alt›p ö¤rencilere da¤›t›n›z. Verdi¤iniz konu do¤rultusunda örnek dilekçeden yararlanarak kendi dilekçelerini yazmalar›n› isteyiniz.

Bir kelimeyi kullan›rken o kelimenin anlam›n› bilmeliyiz.

Bir kelimeyi kullan›rken anlam›n› bilmeliyiz. Ö¤retmen ödevi yapmam›z› istemiflti ve okumam›z› istemiflti.

Ö¤retmen ödevi yapmam›z› ve okumam›z› istemiflti. Vakit, zaman bulursak size de u¤rar›z.

Vakit bulursak size de u¤rar›z.

2. YAZILI ANLATIM

Okuma çal›flmalar›nda okuma s›ras› bana gelmiflti.

Okuma çal›flmalar›nda s›ra bana gelmiflti. Dün gece bir saat bile uyku uyumad›m.

Dün gece bir saat bile uyuyamad›m.

7. K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere, mektubun bilgi, haber, duyEnrico’nun babas›n›n yazd›¤› mektup ile kendi yazd›¤›n›z mektubu karfl›laflt›r›p benzeyen ve farkl› olan yönlerini belirtiniz.

Mektuplar›n benzeyen yönleri

Mektuplar›n farkl› yönleri

gu, düflünce ya da istekleri bildirmek için iki kifli ya da kurumdan birinin ötekine yazd›¤› yaz› oldu¤unu söyleyiniz. Özel mektuplar›n aile bireyleri, arkadafllar, tan›d›klar aras›ndaki yaz›flma oldu¤u bilgisini veriniz. Bu yüzden özel mektuplarda mektubun yaz›ld›¤› kifliyi ilgilendiren konulara de¤inilmesi, yaz›lan kifliye uygun bir dil kullan›lmas›, samimi olmas› ancak bunda afl›r›l›¤a kaç›lmama-


s› gerekti¤ini aktar›n›z.

153


241

6. TEMA

SEVG‹

Ö¤rencileri ifl mektuplar› konusunda bil-


gilendirmek için bu tür mektuplar›n bir kuruma, kurulufla, resmî bir makama yaz›lan yaz›lar oldu-

Ö¤rencilere getirmifl oldu¤unuz dilekçe

¤unu anlat›n›z. Resmî ya da özel bir kuruma bir

ve mektup örneklerinden yararlanarak resmî ya-

iste¤i bildirmek için yaz›lan yaz›lara da dilekçe

z›larda sayg› bildiren sözlerden sonra gelen ve

denildi¤ini belirtiniz. Dilekçelerin belge de¤eri ta-

makam, mevki, unvan bildiren kelimelerin (Say›n

fl›d›¤›n› vurgulay›n›z. Anlat›m›n aç›k, do¤ru ve sa-

Kaymakam, Say›n Müdür), hitap ifadelerinin

de olmas› gerekti¤ini aktar›n›z (Y.3.3).

(Sevgili Kardeflim) büyük harfle bafllanarak yaz›-

Ö¤rencileri zarf üzeri yazma konusunda da bilgilendiriniz. Örnek mektup zarf› haz›rlat›n›z.

Ö¤rencilere mektuplar›n› ve dilekçelerini

laca¤›n› kavrat›n›z (Y.6.1). Mektuplardaki hitap ifadelerinden sonra virgül iflareti konuldu¤unu fark ettiriniz (Y.6.2).

yazd›r›p okutunuz. ‹mkânlar› uygun olan ö¤renciD‹L B‹LG‹S‹

lerden dilekçeleri e–posta yoluyla okulun ‹nternet adresine göndermelerini isteyiniz.


Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›r›n›z. ‹sim tam-

lamalar› ile s›fat tamlamalar›n›n iç içe kullan›labilece¤ini sezdiriniz (

8. etkinlik).

Ö¤rencilerden kendi mektuplar› ile

Enrico’nun babas›n›n yazd›¤› mektubu karfl›laflt›rmalar›n› ve iki yaz› aras›ndaki benzerlikler ile farkl›l›klar› tespit etmelerini, bunu da çizelgeye yazmalar›n› isteyiniz (

7. etkinlik). Dilekçeleri-

SEVG‹

8.

Resimleri inceleyiniz. Birinci resimdeki eflyan›n ad›n› örnekteki gibi alt›na yaz›n›z. ‹ki

K‹ NL‹K ET

nin biçimsel özelliklerini (makam ad›, konu ve

resmi karfl›laflt›r›p fark› belirtiniz.

1

2

1

2

1

2

çay barda¤›

k›r›k çay barda¤›

mektup zarf›

sayg› cümleleri, tarih, adres, imza) yönünden de¤erlendirmelerini, hatalar›n› düzeltmelerini isteyiniz (Y.4.1, Y.4.2).

9. K‹ NL‹K ET

yemek

e¤ik yemek

kafl›¤›

kafl›¤›

Afla¤›daki isim tamlamalar› ile s›fat tamlamalar›n› birlefltirerek örnekteki gibi tek bir tamlama oluflturunuz.

‹sim tamlamalar›


gibi yararlar› olabilir? Ünlü kiflilerin yazd›klar› mektuplar› okumak kifliye neler kazand›rabilir?” sorular›n› sorunuz. Bu konudaki görüfllerini aktarmalar›na imkân sa¤lay›n›z. Arkadafllar›yla ve yak›n çevreleriyle yapt›klar› mektuplaflmalar› sakla-

S›fat tamlamalar›

ö¤retmenin kaza¤› televizyon kumandas› difl f›rças› çocu¤un gözleri doktorun önlü¤ü babam›n gömle¤i bahçe çiti inek sütü

Ö¤rencilere “Mektuplar› saklaman›n ne 10. K‹ NL‹K ET

aç›k mektup zarf›

Benim tamlamalar›m

yeflil kazak bozuk kumanda elektrikli f›rça mavi göz beyaz önlük k›sa kollu gömlek k›sa çit ya¤l› süt

ö¤retmenin yeflil kaza¤›

televizyonun bozuk kumandas› elektrikli difl f›rças› çocu¤un mavi gözleri doktorun beyaz önlü¤ü babam›n k›sa kollu gömle¤i bahçenin k›sa çiti ine¤in ya¤l› sütü

Afla¤›daki cümlelerde bofl b›rak›lan yerlere balonlardaki kelimelerden uygun olanlar›n› koyunuz.

aç›k S›n›f›m›z›n .................. penceresinden içeri bir kufl girdi. bozuk sokak lambalar›n› onar›yor. Belediye .................. belediye baflkan› okulumuzu ziyaret etti. ‹lçemizin yeni .................. duvar saati yerlefltirilmifl. Evin baflköflesine guguklu .................. k›fl So¤uk .................. günlerini geride b›rakt›k. masa örtüsünü serdi. Konuklar gelecek diye çiçekli .................. güzel Kasaban›n en .................. evi onlar›nd›.

yarak bir arfliv oluflturmalar›n› isteyiniz (Y.5.3, duvar

aç›k

masa

güzel

Y.5.9). TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

154


242

belediye

bozuk

k›fl

YURT SEVG‹S‹

Ö¤rencilere isim tamlamalar›n›n farkl› s›-

fat tamlamalar›yla zenginlefltirilebilece¤ini anlat›-

Not

n›z. Bunlar› bir bütün olarak alg›lamalar›n› sa¤lay›n›z (

9, 10. etkinlik).

Etkinlikleri yapt›rarak s›fat ve isim

tamlamalar›n›n birlikte kullan›m› konusunu pekifltiriniz (

11, 12. etkinlik) (D.B.2.7).

YURT T SEVG‹S‹

11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki metinden isim ve s›fat tamlamalar›n› bulup yaz›n›z.

Köye girer girmez muhtar›n evini gösterdiler. Kap›y› as›k yüzlü bir uflak açt›. Uzun ve ç›plak bir sofadan geçtik. Yandaki odalardan birinin aç›k kap›s›ndan ç›rç›plak döflemelerin tam orta yerinde isli bir gaz lambas› yanan bombofl bir oda gördüm. Uflak, bunun bitifli¤indeki odan›n kap›s›n› açt›. Girdim. Köfledeki yüksek minderin üstünde –herhâlde muhtar olacak– iri yar›, esmer ve k›r b›y›kl› birisi oturuyor. Bu adam›n etraf›nda yere ba¤dafl kurmufl, siyah sakall› ve siyah flalvarl› iki adam göze çarp›yordu. Necip p Faz›ll KISAKÜREK

S›fatt tamlamalar›

‹sim m tamlamalar›

muhtar›n evi odan›n kap›s›

as›k yüzlü bir uflak, uzun ve ç›plak bir sofa, yandaki oda, aç›k kap›, ç›r›lç›plak döfleme, isli bir gaz lambas›, bombofl bir oda, yüksek minder, iri yar› ve k›r b›y›kl› birisi, bu adam›n, siyah sakall› ve siyah flalvarl› iki adam

12. K‹ NL‹K ET

Cümleleri okuyunuz. S›fatlar›

içine al›n›z.

Bu küçücük çocu¤un k›vrak zekâs›na hayran kald›k. Kahraman Türk askerleri unutulmaz bir kurtulufl mücadelesi vererek destan yazm›fllard›r. Otobüsün arka lastiklerinin havas› inmiflti.


155


243

6. TEMA

SEVG‹

6. TEMA (2. MET‹N) Metnin Ad›: ANNE SEVG‹S‹ Metnin Yazar›: SEZA AKSOY Süre: 7 ders saati

Alt Tema: Anne Sevgisi Metnin Türü: Hikâye


O K U M A 1.

K O N U fi M A


O.1.1. Sesini ve beden dilini etkili kullan›r.

1.


K.1.7.

Karfl›s›ndakinin alg›lamakta zorluk çek-

O.1.2. Ak›c› biçimde okur.

meyece¤i bir h›zda ve ak›c› biçimde ko-

O.1.3. Kelimeleri do¤ru telaffuz eder.

nuflur.

O.1.4. Sözün ezgisine dikkat ederek okur.

K.1.10. Konuflmas›nda sebep-sonuç iliflkileri ku-



O.2.1.


rar. K.1.11. Konuflmas›nda amaç-sonuç iliflkileri kurar. 2.


K.2.1.


Olay, yer, zaman, flah›s, varl›k kadrosu ve

K.2.2.


bunlarla ilgili unsurlar› belirler.

K.2.9.



3.



K.3.3.

Konuflmas›n› bir ana fikir etraf›nda plan-

O.2.6.

Anlat›m›n kimin a¤z›ndan yap›d›¤›n› belirler.

O.2.7.

O.2.18. Metindeki söz sanatlar›n›n anlat›ma olan katk›s›n› fark eder. O.2.20. Metne iliflkin karfl›laflt›rmalar yapar.

lar. K.3.4.


K.3.5.


O.2.21. Kendini flah›s ve varl›k kadrosunun yerine koyarak olaylar›, duygu, düflünce ve hayalleri yorumlar.

lifltirme yollar›n› kullan›r. K.3.6.


O.2.22. Metinde ortaya konan sorunlara farkl›

lefltirir.

çözümler üretir. O.2.27. Okuduklar›n› kendi hayat› ve günlük hayat-

K.3.9.




4.


K.4.1.



dirir.

O.4.3. Okudu¤u metinde geçen kelime, deyim

5.

ve atasözlerini cümle içinde kullan›r. 5.


la karfl›laflt›r›r. 3.




O.5.6. Okuduklar› ile ilgili duygu ve düflüncelerini arkadafllar›yla paylafl›r. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

244

Kendini Sözlü Olarak ‹fade Etme Al›flAnlamad›klar›n› ve merak ettiklerini sorar.

ANNE SEVG‹S‹

Y A Z M A

D‹L B‹LG‹S‹

1.


Y.1.4.


Y.1.7.


2.

Planl› Yazma

cümleye kazand›rd›klar› anlam özellikle-

Y.2.2.


rini kavrar, bu kelimeleri ifllevlerine uygun

Y.2.3.


olarak kullan›r.

Y.2.4.

Yaz›s›n›n ana fikrini yard›mc› fikirlerle

2.


D.B.2.8. Edat, ba¤laç, ünlemlerin ifllevlerini ve

destekler. Y.2.7.


Y.2.8.

Not


Y.2.9.




Y.3.1.


4.


Y.4.1.


Y.4.2.


Y.4.3.


5.


Y.5.1.


Y.5.2.


Y.5.6.


Y.5.8.


Y.5.9.


6.


Y.6.2.



245

6. TEMA

SEVG‹

O K U M A

SEVG‹

1. HAZIRLIK

Ö¤rencilere, anneleriyle çekilmifl be¤endikleri bir foto¤raflar›n› s›n›fa getirmelerini söyleyiniz.

Ö¤rencilerden kediyle ilgili foto¤raflar derlemelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere anne sevgisi konulu fliir, özlü söz, atasözü ezberlemelerini ve bunlar› yazma bölümünde kullanacaklar›n› söyleyiniz.

“Analı kuzu, kınalı kuzu.” Türk atasözü

“Evinizde hayvan besliyor musunuz?” so-

“Ana gibi yâr, Bağdat gibi diyar olmaz.”

rusunu sorunuz. Olumlu cevap veren ö¤rencilere

Türk atasözü

hayvan› niçin beslediklerini anlatt›r›n›z. Olumsuz

ANNE SEVG‹S‹

cevap veren ö¤rencilere de “Evinizde hayvan

Güzel bahar, sonunda gelmifl, çimenler diz boyu yeflermiflti. Kedi yavrular›,

besleme flans›n›z olsayd› hangi hayvan›, niçin

bahçede minik patileriyle bazen papatyalar› okfluyorlard›, bazen annelerinin kuy-

beslerdiniz?” sorusunu sorup onlar›n da görüflle-

oynuyorlard›. Öylesine keyifliydiler ki miyavlam›yorlard› bile.

rini al›n›z.

fle içeri koflup annesine:

ru¤unu. Sonra gidip bahçeyi çevreleyen ortanca duvar›n›n arkas›nda saklambaç Ayfle’nin onlar›, burnunu cama dayay›p izledi¤inden de habersiz gibiydiler. Ay“Yavru kedi istiyorum ben.” dedi. “Olur de¤il mi?” Sen de istiyorsun de¤il mi?”

“Annenizi bir çiçekle ifade edecek olsay-

Gözleri kocaman bir soru iflareti gibi aç›lm›flt›. Kafas› da annesinin yerine “Olur.” F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

112

d›n›z hangi çiçe¤i tercih ederdiniz? Annenizi niçin bu çiçekle özdefllefltiriyorsunuz?” sorular›n› sorup ö¤rencilerin düflüncelerini al›n›z (

1. etkinlik).

“Sizce annelik kavram› sadece insanlar için mi geçerlidir? Hayvanlarda da “annelik” içgü-

SEVG‹

1. K‹ NL‹K ET

Annenizi bir çiçekle anlatsayd›n›z hangisini tercih ederdiniz? Neden?

düsünün oldu¤una inan›yor musunuz?” sorular›n› sorarak onlar› iflleyecekleri metne haz›rlay›n›z.

“Sizce bir çocu¤un annesine duydu¤u

sevgiyi ve sayg›y› en iyi gösterme biçimi ne olabilir?” sorusuyla aile iliflkileri konusuna ö¤rencilerin dikkatlerini çekiniz (

2. etkinlik). 2. K‹ NL‹K ET


Sizce bir çocuk, annesine duydu¤u sevgiyi ve sayg›y› en iyi nas›l gösterebilir? Yaz›n›z.

Ö¤rencilere “metinlerle iliflkilendirme” yöntemiyle metni okuyacaklar›n› söyleyiniz (O.1.5). Metinlerle iliflkilendirme yönteminin uygulan›fl›: Metnin sesli okumas›n› bitirdikten sonra “Anne Sevgisi” metni ile “Akk›z Karak›z” metninde annelik kavramlar›n›n ele al›n›fl›n› karfl›laflt›rmak amac›yla iflleniflte verilen sorular› ö¤rencilere sorunuz. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

246


156

ANNE SEVG‹S‹

ANNE E SEVG‹S‹

Metnin örnek okumas›n› yap›n›z. Daha sonra metni uygun yerlerinden bölerek dört ö¤-

der gibi sallan›p duruyordu. Annesinin gözleri do¤rad›¤› so¤an›n ac› suyundan yaflarm›flt›. Ne kocaman soru iflaretini görecek hâldeydi ne de yukar› afla¤› sallanan “Olur.”u. Sanki gözüne küçük kedinin tüyleri kaçm›flt› ya da kedinin devirdi¤i bir saks›n›n topra¤›. Yüzünü buruflturup “Bakmas› çok zor.” dedi. “Hem yavru kediyi nereden bulaca¤›z?” “Bahçeden, bahçeden.” diye z›plad› Ayfle. “Arka bahçedeler. Üç tane. Birinin gö-

renciye okutunuz. Ö¤rencilerden okurken seslerini, beden dillerini etkili kullanmalar›n›; noktalama iflaretlerine uymalar›n›, kelimeleri do¤ru telaffuz

zünün etraf› gözlük takm›fl gibi kapkara. A¤z›n›n çevresi de kar gibi beyaz. Öyle gü-

etmelerini; do¤ru yerlerde vurgu, tonlama ve du-

zel ki anneci¤im. Minnac›k.” Belli ki kedi yavrusu Ayfle’nin minik, gamzeli eli kadar küçük.

raklama yapmalar›n› isteyiniz (O.1.1, O.1.2,

“Peki, anneleri yok mu bunlar›n?” “Var. Hem de kocaman. Tüyleri öyle uzun ki yavrular süt emerken tüylerin aras›nda kayboluyorlar.” Annesi küçük bir kaba süt ve ekmek koydu. Sonra flöyle dedi: “Sen o yavruyu annesinden ay›r›rsan kedicik ölür. Bence flimdi flu sütle anneyi besle. O da yavrular›na daha bol süt versin. Ne dersin?” Ayfle kab› al›rken “Ama alaca¤›z onu. De¤il mi?” diye yineledi. Annesi “Bakal›m.” diye bir bilmece att› ortaya. Ayfle süt kab›n›

O.1.3, O.1.4).

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorup metni “Akk›z Karak›z” metniyle karfl›laflt›rmalar›-

al›p afla¤› kofltu. Anne kedi, sütü koklad›. Yalamaya bafllad›. Kulaklar› dimdik olmufltu. Arada bir oynaflan yavrular›na bak›yor, sonra yine yal›yordu sütü. Bu kez de yavrulardan

na yard›mc› olunuz (O.2.20).

“Akk›z Karak›z” metni ile “Anne Sevgisi” metnini konu bak›m›ndan karfl›laflt›r›n›z.

‹ki metin aras›nda, olay›n geçti¤i yer ve zaman aç›s›ndan benzerlikler kurulabilir mi?

“Anne Sevgisi” metni ile “Akk›z Karak›z” metni aras›nda annelik kavram›n›n ele al›n›fl› bak›m›ndan nas›l bir benzerlik vard›r? Her iki metinF DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

113

den örnekler bulunuz.

Ö¤rencilere “gamze” kelimesinin anlam›n›n ne oldu¤unu sorunuz ve kelimenin anlam›n›

ANNE E SEVG‹S‹

3. K‹ NL‹K ET

4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki kelimelerin anlamlar›n› içinde geçti¤i cümleden, paragraftan yararlanarak bulunuz. kap

:

bilmece

:

ortanca

:

hak vermek

:

pati

:

sak›nca

:

yumak

:

içinde geçti¤i cümleden, paragraftan yararlanarak bulmalar›na yard›mc› olunuz. Metindeki di¤er kelimeler için de ayn› yöntemi uygulayarak anlamlar›n› buldurunuz (

3. etkinlik).

Tahtaya “Annesinin gözleri do¤rad›¤›

so¤an›n ac› suyundan yaflarm›flt›.”, “Çal›flma odas›ndaki masan›n gözleri iyice kar›flm›fl.” cüm

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin anlamlar›n› altlar›na yaz›n›z.

lelerini yaz›n›z. Cümlelerde “gözleri” kelimesinin hangi anlamlarda kullan›ld›¤›n› buldurunuz (

Bu kuyunun derinli¤i daha fazla. Orman›n derinliklerinde kaybolmufl. Sabah kahvalt›s›nda bir parça kuru ekmek yedi. Kuru çamafl›rlar› ütüleyip kald›rd›.


Ö¤rencilere metnin ilk ve son paragraflar›n› okutunuz. “Anlat›lanlar, kahramanlardan biri

Yafll› kad›n yoruldu¤u için merdivenlere çökmüfltü.

taraf›ndan m› aktar›lm›flt›r?” sorusunu sorup me-

Okula bir sessizlik çökmüfltü. Torbaya dökülen yo¤urt iyice süzülmüfl. Ya¤mur sular› pencereden içeri süzülmüfl. Heyecanla posta kutusundan ç›kan zarflara bak›yordu. Trenin penceresinden d›flar› bak›yordu. Anneleri çal›flt›¤› için onlara teyzeleri bak›yordu.


tindeki anlat›m›n üçüncü kifli taraf›ndan yap›ld›¤›n› buldurunuz (O.2.6).

Ö¤rencilere metindeki Pervin teyze ile Ayfle’yi kediye duyduklar› sevgi bak›m›ndan karfl›laflt›rmalar›n› söyleyiniz. “Pervin teyzeyi metin-

157


247

6. TEMA

SEVG‹

den ç›kar›rsak olay nas›l de¤iflebilir?” sorusunu sorunuz. Bunu tart›flmalar›n› isteyiniz (

SEVG‹

5. et-

kinlik) (O.2.7).

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorup metni kavrat›n›z.

Metinde anlat›lan olay nerede geçmektedir? Olay›n kahramanlar› kimlerdir?

Ayfle, annesinden ne istiyor, annesi bu iste¤i nas›l karfl›l›yor?

Ayfle’nin be¤endi¤i yavru kedi nas›ld›r (O.2.18)?

birini yakalamaya çal›flan Ayfle’nin mavi tiflörtünü, lacivert flortunu inceliyordu.

Ayfle sütü verince anne kedi ne yapm›fl-

Ayfle tam bu s›rada yan› bafl›nda bir ses duydu: “Kedileri mi besliyorsun Ayfleci¤im?” Ayfle’ye göre kocaman olan bu gövdenin ve bu kal›n sesin sahibi Pervin tey-

t›r? Ayfle’yi niçin incelemifltir?

zeydi. En alt katta otururdu. Yaln›z ve yafll› bir kad›n. Ayfle, zaman zaman acaba yaln›z oturmaktan korkmuyor mu, diye düflünürdü.

Pervin teyze kimdir? Ayfle’nin kedi yavrusunu alma düflüncesi

Pervin teyze elindeki hafllanm›fl ci¤eri anne kediye uzatt›. Anne kedi ci¤eri b›rakt›. Uzun tüylerini Pervin teyzenin ayaklar›na sürdü. Belli ki bu kedi Pervin teyzeyi çok seviyordu. Ayfle de öyle. Ama Ayfle küçük kediyi daha da çok seviyordu. “Bu kediyi almaya geldim.” dedi, gözlüklü yavruyu göstererek. “Neden alacaks›n kediyi?” dedi Pervin teyze.

Pervin teyze taraf›ndan nas›l karfl›lan›yor?

Ayfle flafl›rd›. Ortancalarla oynayan bir kedi yavrusu neden al›n›r?

Pervin teyze, Ayfle’yi fikrinden cayd›rmak

“Sevmek için.” dedi Ayfle. “Peki, burada sevemez misin onu?” “Burada da sevebilirim. Ama o zaman benim kedim olmaz ki!” Pervin teyze ona

için nas›l bir yol buluyor?

hak verdi.

Metinde anlat›lan olay gerçek midir? Ne-


114

den (O.2.15).

Ö¤rencilere “Metindeki olay nas›l bafllam›flt›r?” sorusunu sorunuz ve onlar›n hikâyenin serim bölümünü bulmalar›n› sa¤lay›n›z. Daha sonra “Hikâyeyi okurken olaylar›n geliflimiyle ilgili

SEVG‹

5. K‹ NL‹K ET

a)) Pervin teyze ve Ayfle’yi kedilere duyduklar› sevgi bak›m›ndan karfl›laflt›rarak tabloya yaz›n›z.

Pervin n teyze

Ayfle

neleri merak ettiniz?” sorusuyla da onlar› hikâyenin dü¤üm bölümüne ulaflt›r›n›z. “Olay, nas›l sonuçlanm›flt›r?” sorusunu sorup merak unsurlar›n›n çözüme kavuflturuldu¤u bölümü buldurunuz. Böylece ö¤rencilere hikâyenin plan›n› kavrat›n›z (O.2.16).

b)) Pervin teyze metinden ç›kar›l›rsa olay›n sonucunda nas›l bir de¤ifliklik olabilir?

Siz, Pervin teyzenin yerinde olsayd›n›z Ayfle’yi nas›l ikna ederdiniz? Neden (O.2.21, O.2.22, O.2.27)? 6.


K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere “Asl›nda baflka bir fley aramak için ç›km›flt›m bahçeye.” cümlesini okutunuz. Onlara metnin bundan sonraki bölümlerini okumasayd›n›z sonunu merak eder miydiniz?” soruTÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

248

Afla¤›daki cümleleri okuyunuz. Cümlelerde, metinde geçen deyimlerden hangilerinin bulundu¤unu yaz›n›z. 1

Annesinin kediye verdi¤i ad akl›na gelmedi.

2

Çocu¤a hak vermemek elde de¤il.

3

Yaln›z bafl›na oturmaktan can› s›k›lm›flt›.

1

akl›na gelmek

2

hak vermek


158

3

can› s›k›lmak

ANNE SEVG‹S‹

K O N U fi M A

ANNE E SEVG‹S‹

1. HAZIRLIK

Ö¤rencilere “Anneniz nas›l bir insand›r?” sorusunu sorup annelerini tan›tmalar›n› isteyiniz. Ö¤rencilere ders kitab›nda verilen ata-

“Do¤ru. Senin olmas› için onu eve götürmelisin. Yata¤›n gibi, odandaki masan gibi ya da bebeklerin gibi. De¤il mi? Anlad›¤›m kadar›yla sen o kediye annelik yapmak istiyorsun.” Ayfle bafl›n› sallad›. Pervin teyze ne kadar da anlay›fll›yd›. Ayfle kendisi bile anlamadan o her fleyi anl›yordu. Ayfle, flimdiden onun olan gözlüklü minik kedisine bakt›; annesinin yan›na gelmifl, minik patileriyle kuyru¤unu çekifltiriyordu. “Annemin yün yuma¤›yla oynar kedim.” dedi. “Ben de onunla oynar›m. O za-

sözlerini aç›klayan konuflmalar yapacaklar›n› söyleyiniz ve bu konuflmalar›n ak›c› olmas›n›, sebep-sonuç, amaç-sonuç iliflkileri kurmalar›n›, konuflman›n sonunda uygun ifadeler kullanmalar›n› isteyiniz (K.1.7, K.1.10, K.1.11).

Ö¤rencilere seslerini ve nefeslerini do¤ru kullanarak konuflmalar›n›, dinleyicilerle göz temas› kurmalar›n› söyleyiniz (K.2.1, K.2.2, K.2.9).

man can›m hiç s›k›lmaz.” Pervin teyze gülümsedi. “Senin de can›n s›k›l›yor, de¤il mi?” dedi. “Oysa bir y›-

2. SÖZLÜ ANLATIM

¤›n oyunca¤›n vard›r. Sonra konuflabilece¤in annen var, baban var. Bir de kedin olacak. Art›k sen hiç s›k›lmazs›n. Ama ben... Ah ben...” Ayfle “Yaln›z kal›nca çok mu s›k›l›yorsunuz?” dedi. Minik kafllar› birbirine de¤ecek gibiydi. Pervin teyzenin yaln›z kalmas›na çok üzülmüfltü. Sonra birden yüzü ayd›nland›. “Siz de öbür kediyi al›n. H››? Olmaz m›?”


115

Ö¤rencileri, konuflmalar› için bir ana fikir belirlemeye, bu ana fikri yard›mc› fikirlerle desteklemeye yönlendiriniz (K.3.3, K.3.4).

Konuflmalar›nda günlük yaflamdan gözsunu sorunuz. Metinden buna benzer merak uyand›ran baflka cümleler bulmalar›n› ve bu cümlelerin hikâyenin anlat›m›n› nas›l etkiledi¤ini belirt-

Ö¤rencilere “kat›l›ml› konuflma” yöntemiyle konuflacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12).

melerini isteyiniz (O.3.1). 4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME

Ö¤rencilere metinde geçen deyimlerle ilgili etkinli¤i yapt›r›n›z (

lemlerini örneklemelerini, konuya uygun deyimleri ve söz sanatlar›n› kullanmalar›n›, kendilerine sorulan sorular› do¤ru ve anlafl›l›r biçimde cevaplamalar›n› isteyiniz (K.3.5, K.3.6, K.3.9).



Ö¤rencilerden bildikleri bir hikâyeyi arkadafllar›na özetleyerek anlatmalar›n› ve bu hikâye hakk›ndaki görüfllerini ifade etmelerini isteyiniz (O.5.6).

Okuma Becerisi Gözlem Formu ’nu doldurarak ö¤rencilerinizi de¤erlendiriniz.

Kat›l›ml› konuflma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere haz›rlad›klar› konuflma metnini gözden geçirmelerini ve dinleyicilere soru sorabilecekleri yerleri belirlemelerini söyleyiniz. Konuflacaklar› konuya uygun sorular haz›rlamalar›n› isteyiniz. Dinleyici konumunda olacak ö¤rencileri de arkadafllar›n›n konuflmalar›n› takip edip anlayamad›klar›, merak ettikleri; kat›ld›klar› ya da kat›lmad›klar› noktalar› not alarak bunlar›, konuflman›n uygun yerlerinde arkadafllar›na sormaya yönlendiriniz.

Ö¤rencilerden ders kitab›nda verilen atasözlerinden birini seçmelerini isteyiniz. Onlara buna uygun konuflma metni ve sorular haz›rlat›n›z. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

249

6. TEMA

SEVG‹

Ö¤renciler haz›rl›klar›n› tamamlad›ktan sonra onlar› konuflturunuz.

SEVG‹

Pervin teyze biraz düflündü. “Bak, bu hiç akl›ma gelmemiflti.” dedi. “Asl›nda baflka bir fley aramak için ç›k-


m›flt›m bahçeye. fiöyle küçük bir k›z›m olsun istiyorum. Befl yafl›nda falan. Mavi tiflörtlü. Lacivert flortlu. Uzun saçl›. Gözleri kocaman kahverengi olmal›. Kuca¤›nda bir kedi yavrusu olursa daha çok severim onu. Buralarda böyle birini gördün mü acaba?”

“Konuflman›z inand›r›c› m›yd›? Bunu nas›l anlad›n›z? Arkadafllar›n›z›n sorular› konuflman›z› hangi yönde etkiledi?” sorular›n› sorup kendi-

“Hay›r, hiç görmedim. Ne yapacaks›n›z o k›z›? Sizin k›z›n›z m› olacak?” “Elbette benim k›z›m olacak. Ben onu çok sevece¤im. Sonra hiç can›m da s›k›lmaz. Öyle de¤il mi?” “Ama ya küçük k›z›n annesi varsa?” “Benim için hiç sak›ncas› yok. Vars›n annesi olsun.” “Ama ya annesi o küçük k›z› çok özlerse?” “Özlerse özlesin. Ben o küçük k›z› çok severim. Onun annesi ben olurum. An-

lerini sorgulat›n›z (K.4.1).

nesi de onu unutur.”


Ö¤rencilere “Bir konuflma s›ras›nda anlayamad›¤›m›z yerlerle ilgili olarak konuflmac›ya soru yöneltmemiz bizi nas›l etkiler?” sorusunu sorunuz. Onlar› bu konuda konuflturup anlamad›klar›n› sormaya teflvik ediniz (K.5.2). Ö¤rencilerinizin konuflmalar›n› Konuflma Be-

cerisini De¤erlendirme Formu ile de¤erlendiriniz.


116

Ö¤rencilere, ezberledikleri fliir, özlü söz


Ö¤rencilere “Anneniz, baban›z ya da kar-

ve atasözlerini okutunuz, bunlar› yaz›lar›n›n serim bölümünde kullanmalar›n› söyleyiniz (Y.2.8, Y.2.9).

Ö¤rencilerden yaz›lar›n› bitirdikten sonra

deflinizle yaflad›¤›n›z ve çok etkisinde kald›¤›n›z bir olay belirleyiniz.” diyerek onlar› yazma çal›flmalar›na haz›rlay›n›z.

okumalar›n› ve yaz›lar›na uygun, etkileyici bir bafll›k bulmalar›n› isteyiniz (Y.2.10).

Ö¤rencilere, bir hikâye yazacaklar›n›

masal› yazarken “yarat›c› yazma” yöntemini kullanacaklar›n› söyleyiniz (Y.2.12).

söyleyerek yaz›lar›nda standart Türkçeyi kullanmalar›n›, olaylar›n olufl s›ras›na uymalar›n› isteyiniz (Y.1.4, Y.1.7).

Ö¤rencileri, belirledikleri olay›n bafllang›ç, geliflme ve sonucunu düflünerek s›ralamaya, bu olayla iletmek istedikleri mesaj› belirlemeye,

Ö¤rencilere bir hikâye yazacaklar›n›, bu

Yarat›c› yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤renciler anlatmak istedikleri olay› belirledikten sonra onlara bu olay› sanki baflka biri yaflam›fl gibi düflünmelerini ve olay› merak ögeleri, deyimler kullanarak anlatmalar›n› isteyiniz.

bu amaçlar›na ulaflt›racak düflünceleri yazmaya yönlendiriniz (Y.2.2, Y.2.3, Y.2.4).

2. YAZILI ANLATIM

Ö¤rencilerden anneleri ile çektirilmifl foto¤raflar›n› yazacaklar› metinde kullanmalar›n› is-

Ö¤rencilere hikâye türünün özelliklerini hat›rlat›p “Anneniz, baban›z ya da kardefllerinizle yaflad›¤›n›z ve çok etkisinde kald›¤›n›z bir olay›

teyiniz (Y.2.7).


250

ANNE SEVG‹S‹


ANNE E SEVG‹S‹

“Ama ya o küçük k›z annesini çok özlerse?” “O da unutur, Ayfleci¤im. Ben ona yeni giysiler al›r›m, yeni oyuncaklar al›r›m.” Mavi gözlü minik kedi, Ayfle’nin yan›na geldi. “Ben art›k yukar› ç›kay›m.” dedi Ayfle. Kedi minik patileriyle ayaklar›na vurdu. Onunla oynamak istiyordu belli ki. “Kedini almay› unuttun.” dedi Pervin teyze. “Bak, yukar› ç›kmak istiyor seninle. Hadi! Alsana.” Ayfle kediyi okflad›. Sevdi onu. “Zaten ben annesine süt vermeye gelmifltim.” dedi. “Sevmek istersem buraya gelip severim. Yukar› götürürsem annesini özler. Çünkü daha çok küçük. Sak›n siz de öbür kediyi almay›n teyzeci¤im.” Pervin teyze, Ayfle’nin saçlar›n› okflad›. Yanaklar›ndan öptü. “Gelirken yün yuma¤›n› getirmeyi unutma sen de.” dedi.

Seza a AKSOY

Ö¤rencilere “Hikâyenizde hangi merak ögelerini, nerelerde kulland›n›z? Hikâye yazarken kulland›¤›n›z fliir, özlü söz ya da atasözlerini arkadafllar›n›z be¤endiler mi? Hikâyenizin serim, dü¤üm ve çözüm bölümünde hangi olaylar› ele ald›n›z? Hikâyenizin ak›lda kalmas›n› nas›l sa¤lad›n›z?” sorular›n› sorup yazd›klar› hikâyeleri de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z (Y.4.1, Y.4.2). Ö¤rencilere, yaz›lar›n› istedikleri bir arkadafllar›yla de¤ifltirmelerini ve arkadafllar›n›n yaz›lar›ndaki yaz›m ve noktalama yanl›fllar›n› düzeltmelerini isteyiniz (Y.4.3). Sonra da Akran De¤erlendirme Formu’nu kullanarak ö¤rencilerin arkadafllar›n› de¤erlendirmelerine imkân sa¤lay›n›z. 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA


117

hikâye biçiminde anlat›n›z.” diyerek yazma konular›n› veriniz.

Ö¤rencilere hikâyelerini yazd›rmadan

Ö¤rencilerin yazd›klar› hikâyeler yoluyla deneyimlerini anlatmalar›n›, ö¤rendikleri deyimleri ve atasözlerini hikâye yazarken kullanmalar›n› sa¤lay›n›z (Y.5.1, Y.5.2).

Seçici kurulca baflar›l› bulunan hikâyedeki s›n›f panosunda sergileyiniz (Y.5.8).

önce bu hikâyeleri anlatma yar›flmas› düzenleye-

“Ezberledi¤iniz fliir, özlü söz ya da ata-

ce¤inizi söyleyiniz. Hikâyelerini yazarken buna

sözlerini yazarken size nas›l bir kolayl›k sa¤lad›¤›n› düflünüyorsunuz?” sorular›n› sorup onlar›n görüfllerini al›n›z. Bu örnekten yararlanarak onlar› okurken be¤endikleri sözleri, fliirleri ya da metinleri derlemeye yönlendiriniz. Ö¤rencilere arfliv dosyas› tutma hakk›nda bilgi vererek hem kendi yaz›lar›n› hem de derlediklerini bu dosyada birbirine kar›flt›rmadan saklaman›n yollar›n› kavrat›n›z (Y.5.6, Y.5.9).

uygun olarak ak›lda kal›c›l›¤› sa¤layacak ses tekrarlar›na yer vermelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere süre verip hikâyelerini yazd›r›n›z. Foto¤raflarla, hikâyelerini süslemelerini isteyiniz (Bu çal›flma zaman alabilir, o nedenle gerekli yönlendirmeleri yapt›ktan sonra evde yazmalar›n› da sa¤layabilirsiniz.) (Y.3.1).

Ö¤rencilere, hikâyelerini anlatt›rmadan önce hikâye de¤erlendirme ölçütlerini belirleyip


bunlar› s›n›f›n›zda oluflturaca¤›n›z seçici kurula veriniz. Daha sonra yazd›klar› hikâyeleri anlatt›r›n›z.

Metinde

geçen “Bahçeden, bahçeden.”

cümlesini tahtaya yaz›n›z. Bu cümlenin nas›l bir anlam ifade etti¤ini ö¤rencilere sezdirmek için


251

6. TEMA

SEVG‹

“Cümlede ‘bahçeden kelimesi bir kez kullan›lsay-

Afla¤›daki cümleleri noktalamas›z olarak tah-

d› nas›l bir anlam› olurdu?” sorusunu sorunuz.

taya yaz›n›z. Ö¤rencilerden cümleleri defterlerine

Ö¤rencilerin ayn› kelimenin iki defa kullan›lmas›-

yazmalar›n› ve uygun flekilde noktalamalar›n› is-

n›n bir anlat›m bozuklu¤u olmad›¤›n›, anlam› güç-

teyiniz (Y.6.2).

lendirdi¤ini fark etmelerini sa¤lay›n›z. Virgül iflaretinin cümledeki kullan›m›na ö¤rencilerin dikkatini çekiniz. Ö¤rencilere virgül iflaretinin anlam› güçlendirmek için tekrarlanan kelimeleri ya da kelime

Sabahlar› peynir, zeytin, reçel; akflamlar› sebze, meyve yerdi. Olay yaz›lar› masal, hikâye, an›; düflünce yaz›lar› ise deneme, sohbettir.

gruplar›n› ay›rmada kullan›m›n› kavratmak için verilen cümlelerdeki virgül eksikliklerini tamamlamalar›n› isteyiniz (

D‹L B‹LG‹S‹

7. etkinlik).

Metindeki “Çocuklar kimi zaman bir kediyi, köpe¤i; kimi zamanda kuflu, böce¤i sever.” cümlesini tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilere cümledeki noktal› virgül iflaretinin niçin kullan›lm›fl olabilece¤ini sorunuz. Ö¤rencilerin cümle içinde virgülle ayr›lm›fl tak›m veya tür adlar›n› birbirinden ay›rmak için noktal› virgül iflareti kullan›ld›¤›n› kavra-

Etkinlikleri yapt›rarak ba¤lac›n görev-

lerini ö¤rencilere sezdiriniz (

8, 9. etkinlik).

Ö¤rencilere cümlede efl görevli keli-

meler ile anlamca birbirini takip eden cümleleri birbirine ba¤layan kelimelere ba¤laç denildi¤ini söyleyiniz. Ö¤rencilerden verilen ba¤laçlar› cümlelerde kullanmalar›n› isteyiniz (

malar›n› sa¤lay›n›z.

10. etkinlik)

(D.B.2.8).

SEVG‹

ANNE E SEVG‹S‹

7. K‹ NL‹K ET

9.

Afla¤›daki cümlelerde uygun yerlere virgül iflareti koyunuz.

K‹ NL‹K ET

a)) Afla¤›daki alt›genlerin içindeki kelimelerden uygun olan›yla cümleleri tamamlay›n›z.

Çal›fl,çal›fl, çal›fl, durmadan çal›fl.

ile

ve

veya

de

veya iki gece yaflayabilirler. Bu so¤ukta en fazla bir gece ............. ile basketbol topu ald›k. Spor salonundan voleybol topu .............

Parktaki çocuklarda bir sevinç, bir sevinç ki görmeyin. Yine üzüntü,yine keder; bu ne kadar sürer?

Biz ............. de sizinle bir turnuva düzenleyebiliriz.

ve Funda okul gezisine kat›lmad›lar. Ali, Ayfle .............

Hep oyun,hep oyun; biraz da kitap oku!

b)) Bu kelimelerin cümleye nas›l bir anlam katt›¤›n› yaz›n›z.

Bu güzelli¤i nas›l anlatsam,nas›l? F›kraya bir güldüm,bir güldüm; gülmekten karn›m a¤r›d›.

8. K‹ NL‹K ET

a)) Kutu içinde verilen kelimeleri cümlelerden ç›kar›n›z. Cümlenin anlam›nda nas›l bir de¤ifliklik oldu¤unu yaz›n›z.

Çok çal›flt›m

fakat

Ben özür diledim

Geziye gitmeyi istiyordu

Afla¤›daki baloncuklar›n içinde bulunan ba¤laçlar› cümlelerde kullan›n›z.

fakat

baflaramad›m.

ama

10 K‹ NL‹K ET

ancak

oysa

ya da

ki

ile

o kabul etmedi. oysa

hâlbuki

annesi izin vermedi.

çünkü

hem... hem

ne... ne

Cümlelerdeki anlam de¤iflikli¤i:

b)) Ayn› renkli kutucuklarda verilen cümleleri “fakat, ama, oysa” kelimelerini kullanarak birlefltirip tek bir cümle yap›n›z. Bana bak›yordu.

Beni görmüyordu.

Bana bak›yor fakat beni görmüyordu. ‹zin veririm.

Erken geleceksin.

‹zin veririm ama erken geleceksin. Ben ona çal›fl diyorum.

O televizyon seyrediyor.

Ben ona çal›fl diyorum oysa o televizyon seyrediyor. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF


160

159


252

ister... ister

yaln›z

ANNE SEVG‹S‹ Ö¤rencilere “ile” ba¤lac›n›n kelimeye bitiflik de yaz›labilece¤ini söyleyerek bu durumda

Not

meydana gelen ses de¤iflmesini örnekleyiniz.

Ö¤rencilere hem ... hem, ne ... ne, ister ... ister gibi ba¤laçlar›n ikilemeler yoluyla oluflturuldu¤unu anlat›n›z. “Ne soruyu ne de kocaman soru iflaretini anlayabilecek hâldeydi.” cümlesinden hareketle ikileme yoluyla oluflturulan ba¤laçlar› fark ettiriniz.

Ö¤rencilerin ba¤laçlarla ilgili bilgilerini

pekifltirmeleri ve edatla ba¤lac› ay›rt etmeleri için etkinlikleri yapt›r›n›z (

11, 12. etkinlik).

ANNE E SEVG‹S‹

11. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki paragraftan ba¤laçlar› bulup yaz›n›z.

‹çimde hem sevinç hem üzüntü vard›. Subay olaca¤›m için seviniyordum fakat askerlik arkadafllar›mdan ayr› düflecektim. Hem öyle arkadafllar ki ... Hemen hepsine kardeflçe duygularla ba¤l›yd›m. Hâlbuki askerlik arkadafllar›m ne çocukluk ne okul ne ifl arkadafllar›md›. Pek ço¤unun yüzünü ilk defa k›fllada görmüfltüm fakat ortak yaflam bizi birbirimize öylesine yaklaflt›rm›flt› ki baflka yerde insan bu yak›nl›¤› k›rk y›lda bile elde edemez. Bekirr S›tk›› KUNT

hem hem fakat hem

12. K‹ NL‹K ET

ki hâlbuki ne ne

Afla¤›daki cümlelerde “ile” kelimesinin hangi görevde kullan›ld›¤›n› bulunuz. Yan taraftaki uygun kutucukla efllefltiriniz. ‹stanbul’a uçak ile gidecekler.

Bir ekmek ile bir de gazete al›ver.

Edat

Pazardan sebze ile meyve ald›k.

Mavi ile beyaz›n uyumu insan› rahatlat›yordu.

Taba¤›ndaki eti b›çak ile kesmiyordu.

Ba¤laç

Annem bizi sevgi ile büyüttü.


161


253

6. TEMA

SEVG‹

6. TEMA (3. MET‹N) Metnin Ad›: D‹L‹M D‹L‹M GÜZEL D‹L‹M Metnin Yazar›: M‹YASE SERTBARUT Süre: 8 ders saati

Alt Tema: Dil Sevgisi Metnin Türü: Hikâye


O K U M A 1.

O.5.1. Okuma plan› yapar.




O.2.1.


O.2.8.

O.2.9.


O.5.9. Be¤endi¤i k›sa yaz›lar› ezberler.

K O N U fi M A


1.


Metindeki sebep-sonuç iliflkilerini fark

K.1.4.


eder.

K.1.6.

Yabanc› dillerden al›nm›fl, dilimize he-

Metindeki amaç-sonuç iliflkilerini fark eder.

nüz yerleflmemifl kelimelerin yerine Türk-

O.2.10. Okuduklar›ndaki örtülü anlamlar› bulur. O.2.19. Metinde yararlan›lan düflünceyi gelifltirme

çelerini kullan›r. 2.


K.2.3.



3.


O.2.21. Kendisini flah›s ve varl›k kadrosunun yeri-

K.3.1.


yollar›n›n ifllevlerini aç›klar.

ne koyarak olaylar›, duygu, düflünce ve hayalleri yorumlar. O.2.22. Metinde ortaya konan sorunlara farkl› çö-

par. K.3.2.


K.3.8.

Konuflma öncesinde konuyla ilgili aç›kla-

zümler üretir.

malar yapar.

O.2.23. Metindeki ipuçlar›ndan hareketle metne yönelik tahminlerde bulunur. O.2.24. Metnin öncesi ve/veya sonras›na ait kur-



K.4.2.

Konuflmas›n› dil ve anlat›m yönünden

gular yapar.

de¤erlendirir.

O.2.27. Okuduklar›n› kendi hayat› ve günlük hayat-

5.

la karfl›laflt›r›r. 3.



K.5.3.




Y A Z M A

O.4.1. Kelimeler aras›ndaki anlam iliflkilerini kavrayarak birbiriyle anlamca iliflkili kelimelere örnek verir. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

254

1.


Y.1.4.


D‹L‹M D‹L‹M GÜZEL D‹L‹M Y.1.6.

Yabanc› dillerden al›nm›fl, dilimize henüz yerleflmemifl kelimelerin yerine Türkçele-

Not

rini kullan›r. 2.

Planl› Yazma

Y.2.6.




Y.3.2.


Y.3.4.

fiiir yazar.

4.


Y.4.1.


Y.4.2.


5.


Y.5.1.


Y.5.4.


Y.5.8.


6.


Y.6.1.


Y.6.2.




D.B.2.8. Edat, ba¤laç, ünlemlerin ifllevlerini ve cümleye kazand›rd›klar› anlam özelliklerini kavrar; bu kelimeleri ifllevlerine uygun olarak kullan›r. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

255

6. TEMA

SEVG‹

O K U M A

SEVG‹

1. HAZIRLIK “Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını bilen Türk

Ö¤rencilerden “dil” konulu fliirler bulmala-

milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır.”

r›n› ve s›n›fa getirmelerini isteyiniz.

M. Kemal Atatürk

“Dilim seni dilim dilim dileyim, başıma geleni senden bileyim.”

Ö¤rencilere dil ile ilgili k›sa yaz›lar ezber-

Türk atasözü

lemelerini söyleyiniz. D‹L‹M D‹L‹M GÜZEL D‹L‹M

Ö¤rencilerden televizyon yay›nlar›n› izlemelerini ve bu yay›nlardan dilin kötü kullan›m›na örnekler derlemelerini isteyiniz.

Ö¤rencilere dil konusunda deyimler bulup defterlerine yazmalar›n› söyleyiniz.

Ö¤rencilere ders kitaplar›nda verilen özdeyiflleri ve atasözünü okutunuz. Bunlarda hangi düflüncelerin dile getirildi¤ini ö¤rencilere sorarak onlar› bu konularda konuflturunuz. Ana diline gereken önemi vermemenin yarataca¤› olumsuz so-

Türkçe ö¤retmenimiz derste Türkçenin son y›llarda çok bozuldu¤unu, birçok insan›n ana diline sayg›s›zl›k etti¤ini, fark›na varmadan belki yok etmeye çal›flt›¤›n› söyledi. ‹nsanlar son y›llarda baflka dillere özenip kendi diline gereken özeni göstermiyorlarm›fl. Ben, ö¤retmenimizin biraz abartt›¤›n› düflünüyordum. Her ö¤retmen kendi dersinin daha önemli oldu¤unu vurgulamaya çal›fl›r ya, Türkçe ö¤retmenimiz de

nuçlar› fark ettiriniz. Dilin kullan›m›n›n önemini

kendi dersine çok özen gösterelim diye böyle konufluyor san›yordum. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

sezdiriniz.

118

Ö¤rencilere “Konuflmalar›nda Türkçe yerine yabanc› dillerden al›nan kelimeleri s›kça kul-

SEVG‹

lanmay› tercih eden insanlar hakk›nda neler düflünüyorsunuz?” sorusunu sorarak insanlar›n

1. K‹ NL‹K ET

Konuflmalar›nda Türkçe yerine yabanc› dillerden al›nan kelimeleri s›kça kullanan insanlar hakk›nda neler düflünüyorsunuz?

farkl› dillere özentilerini nas›l karfl›lad›klar›n› ifade ettiriniz. Böyle bir insanla konuflurken neler hissettiklerini anlatt›r›n›z. Verilen metindeki yabanc› kelimelerin yerine Türkçelerini koymalar›n› isteyiniz (

1, 2. etkinlik). 2. K‹ NL‹K ET


Ö¤rencilere “Dilim Dilim Güzel Dilim” metnini “sesli okuma” yöntemiyle okutunuz (O.1.5).

Afla¤›da yer alan konuflmada arkadafl›n›z ›srarla yabanc› kelimeleri kullan›yor. Lütfen onun kulland›¤› kelimelerin Türkçe karfl›l›klar›n› yazarak hatalar›n› düzeltir misiniz?

— — — — — — — —

Hello arkadafl›m! Merhaba yine telafll›s›n, neyin var? Compitürüm off olmufl... Neye, ne olmufl? Off... Off... diyorum. Compitür diyorum. Dou you speak Türkçe. Bak arkadafl›m önce sen Türkçe konufl. Yoksa dinlemem, giderim. Okey, okey..! K›zma. fioke ettin beni yahu! Böyle devam edeceksen ben yan›nda olmayaca¤›m.

Sesli okuma yönteminin uygulan›fl›: Metni uygun yerlerinden bölerek ö¤renciler aras›nda paylaflt›r›n›z. Bu ö¤rencilerden kendilerine ait bölümü sessiz okumalar›n› isteyerek sesli okuma çal›flmalar›na haz›rl›k yapt›r›n›z. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

162


256

D‹L‹M D‹L‹M GÜZEL D‹L‹M Metni ö¤rencilere örnek olacak flekilde


bir kez okuyunuz. Daha sonra görevlendirdi¤iniz ö¤rencilere metni okutunuz.

Ö¤rencilere, metinde anlamlar›n› bilmedikleri kelime, kelime grubu ve deyimleri belirlemelerini, bunlar› defterlerine yaz›p anlamlar›n› sözlüklerden ö¤renmelerini söyleyiniz.

Ayr›ca ö¤rencilerin metinde geçen keli-

meleri anlamlar›na uygun olarak kullanabilmesini “Bir yazar›m›z flöyle diyor çocuklar; “Kiflinin yar›s› dil, öteki yar›s› kalbidir.” ‹çinizden birine dil kirlenmesi konusunda bir ödev vermek istiyorum. ‹flin ç›¤›r›ndan ç›kt›¤›n› ödevi alacak olan arkadafl›n›z›n çal›flmalar› sonucunda da göreceksiniz.” fiimdi utanarak söylüyorum ama içimde kötü bir niyet uyand›. Ödevi ben al›p ö¤retmenimizin bu konuyu abartt›¤›n›, insanlar›n Türkçeyi yerinde, do¤ru ve severek kulland›klar›n› ispat etmek istedim. Hemen parmak kald›rd›m. “Ödevi ben almak istiyorum ö¤retmenim.” Benim pek hevesli görünmeme sevinmiflti. Araflt›rmam› nas›l yapaca¤›m› anlatt›. ‹fle en yak›n çevremden bafllayacakm›fl›m. Konu, “çevremizdeki dil bozukluklar›.” “‹fl yerlerinin ad›ndan bafllayabilirsin Onur. Bize göstermek için foto¤raf›n› çekebilirsin ya da yaln›zca adres belirtebilirsin. ‹fl yeri sahibiyle bu konuda röportaj yapabilirsin. Gazete, televizyon ve radyo yay›nlar›n›, bu yay›nlardaki reklamlar› izleyip sonuçlar ç›kartabilirsin. Çevremizde bu ödev için o kadar malzeme var ki birkaç gün sonra buna sen de flafl›racaks›n. Tak›ld›¤›n bir nokta olursa çekinme, be-

sa¤lamak için etkinli¤i yapt›r›n›z ve ö¤rencilere kelimelerin gerçek anlam›n› kavrat›n›z (

3. et-

kinlik).

“Türkçeyi yok sayman›n havas› var-

m›fl demek.” ve “Bizi çevreleyen gökyüzü gibi, soludu¤umuz hava gibi onu da paylafl›r›z.” cümlelerini tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilerden bu cümleler-

ni bul. Sana iki hafta süre veriyorum, yeterli mi?” Bu araflt›rmay› onun beklemedi¤i bir sonuçla bitirece¤ime o kadar inan›yorum ki bu inanc›n verdi¤i güvenle:

deki “hava” kelimelerinin hangi anlamlarda kullan›ld›¤›n› söylemelerini isteyiniz (

“Bir hafta bile yeter ö¤retmenim.” diyorum. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

119

4. etkinlik).

Ö¤rencilerin mecaz anlam› kavramalar›na yard›mc› olunuz (O.2.1).

“Benim pek hevesli görünmeme sevin-


3. K‹ NL‹K ET

miflti.” cümlesini tahtaya yaz›n›z. Bu cümledeki Afla¤›daki kelimeleri farkl› anlamlara gelecek flekilde cümlelerde kullan›n›z.

örtülü anlam› ö¤rencilere buldurunuz (Boflu boflu›fl›ldamak

kirlenme

paylaflmak

tafl›y›c›

öldürmek

na sevinmiflti.) (O.2.10).

Ö¤rencilere afla¤›daki sorular› sorunuz. Metni kavrat›n›z.

Ö¤retmen neden dil kirlenmesi konulu bir 4. K‹ NL‹K ET

ödev vermek istiyor (O.2.8)? Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin hangi anlamda kullan›ld›¤›n› yaz›n›z.

Ucu sivri bir kalemle yaz›yordu. Sivri diliyle herkesin dikkatini çekti.

Dilin kötü kullan›ld›¤›n› görmek beni sarst›. F›rt›na gemiyi sarst›.

Böyle giderse kara günler bizi bekliyor.

:

sivri

:

kara

:

Sizce Onur bu ödevden sonra Türkçeye karfl› nas›l bir tav›r tak›nacakt›r? Bunu nereden

Sizin yaflad›¤›n›z ortamda da dilin do¤ru

sarsmak : :

U¤rad›¤› ifl yeri sahipleri Onur’u nas›l

anl›yorsunuz (O.2.23, O.2.24).

sarsmak :

kara

(O.2.9)? karfl›lam›fllar (O.2.20)?

Kara elbiseli adamlar ortal›kta dolafl›yorlar.

sivri

Onur’un bu ödevi al›rken as›l amac› nedir

kullan›lmas› sorunu var m›? Bu sorunun nas›l afl›TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

163

labilece¤ini düflünüyorsunuz (O.2.21, O.2.22)?


257

6. TEMA

SEVG‹

Metinde yabanc› kelimelerin s›kça kulla-

SEVG‹

n›lmas›, hangi örneklerle anlat›lm›flt›r (O.2.19)? Siz, bu ödevi yapacak olsayd›n›z çevrenizden ne-

“Hakl›s›n Onur, o kadar çok bozulma görüyoruz ki bir, iki günde bile bitirebilir insan bu çal›flmay›. fiimdi s›n›f›n penceresinden karfl›ya, sokaktaki büfeye bak›n. Büfenin ad›n› okuyun bakal›m.”

leri örnekleyebilirdiniz (O.2.27)?

S›n›f›m›z koro hâlinde ba¤›rd›: “Donald Amca, ö¤retmenim!” “Gördünüz mü, burnumuzun dibinde kirleniyor Türkçemiz. Bence Onur, okul ç›k›fl›nda oraya u¤ray›p neden böyle bir ad seçti¤ini büfe sahibiyle konuflabilir.” Evet, ifller umdu¤um gibi gitmeyecekti galiba.


Okul ç›k›fl›, benim de arada s›rada al›flverifl yapt›¤›m büfeye u¤rad›m. Oray› iflleten ‹lhan amcay› da tan›yordum. Oyalan›p eve geç kalmamak için do¤rudan sordum sorumu:

“Dilim Dilim Güzel Dilim” metnini okuduktan sonra dilimize bak›fl aç›n›z de¤iflti mi? Nas›l?” sorular›n› ö¤rencilere sorup okuduklar›n› de¤erlendirmelerini isteyiniz (O.3.2).

“‹lhan amca, büfeye niçin bu ad› koydun? Türkçe bir ad koysan daha iyi olmaz m›yd›?” fiafl›rd›, öylece bakt› yüzüme. San›r›m flimdiye kadar kimse ona böyle bir soru sormam›flt›. “Ne bileyim o¤lum, çocuklar›n daha çok hofluna gider, diye düflündüm galiba. Hani çizgi filmi de var ya.”


Tahtaya “Dilinde yara ç›km›fl.”, “‹n-

sanlar›n dil bilincini gelifltirmeliyiz.” cümlelerini yaz›n›z. Bu cümlelerdeki dil kelimelerinin anlamlar›n› sorunuz. Efl seslilik iliflkisini fark ettiriniz ( 5. etkinlik) (O.4.1). F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

120


Ö¤rencilerin okuma planlar›n› inceleyiniz. Okuma planlar›na uymakta özenli davranan ö¤rencileri ödüllendiriniz (O.5.1).

SEVG‹

5.

Afla¤›daki kelimeleri cümlelerde kullan›n›z.

K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilerden dil ile ilgili ezberledikleri

do¤ru

oyalanmak

bol

k›sa yaz›lar› okutunuz. Bunlar› neden seçtiklerini anlatt›r›n›z (O.5.9).

Ö¤rencilerin okuma geliflimlerini Okuma Becerisi Gözlem Formu ’nu kullanarak tespit ediniz.

6.

K O N U fi M A

K‹ NL‹K ET

do¤ru

:

do¤ru

:

oyalanmak

:

oyalanmak

:

bol

:

bol

:

yüz

:

yüz

:

Yazd›¤›n›z fliirle örnek fliiri karfl›laflt›r›n›z.

1. HAZIRLIK

Ö¤rencilere “Dilimizi do¤ru kullanmak için bilinçli bir çaba harc›yor musunuz? Sizce bunun nedeni nedir?” sorular›n› sorunuz. Bu konuda nas›l bir tav›rlar› oldu¤unu anlatt›r›n›z.

Ö¤rencilere, konuflma etkinliklerinde kitle TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

258


164

yüz

D‹L‹M D‹L‹M GÜZEL D‹L‹M


n›n sonuçlar›yla ilgili duygu ve düflüncelerini dile getirmeleri için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (K.3.8).

Ö¤rencilere “elefltirel konuflma” yöntemini kullanarak konuflacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12).

“Ö¤retmenimiz bunun Türkçeye bir sayg›s›zl›k oldu¤unu düflünüyor, bana da ödev verdi, onun için sordum.” “Ö¤retmeniniz hakl› san›r›m. Tabelaya belki “‹lhan Amca yazd›rsayd›m daha iyi olurdu. Bir de herkes do¤ru okuyam›yor biliyor musun? Art›k ö¤retmenimize hak verir gibi olmaya bafllam›flt›m. Eve dönerken gözüm dükkânlar›n tabelalar›na tak›l›yor ve not defterime, gördü¤üm yabanc› sözcükleri yaz›yordum. “Mistik Piza” “Centrum Restaurant” (Sentrum Restoran)

Elefltirel konuflma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere “Kitle iletiflim araçlar›n›n dilin korunmas› ve geliflmesinde nas›l bir sorumlulu¤u vard›r? Sizce kitle iletiflim araçlar›ndaki yay›nlarda bu sorumluluk bilinciyle hareket ediliyor mu?” sorular›n› sorunuz. Yapt›klar› araflt›rma ve gözlemlerinin sonuçlar›n› da aktararak bu sorular›n cevab›n› içeren bir konuflma yapmalar›n› isteyiniz.

“Moderno Music Centrum” (Moderno Müzik Sentrum) “Galeria SHOW Tekstil” (Galerya fiov Tekstil) Çal›flmam› bir an önce tamamlamak için sab›rs›zlan›yordum. Ö¤retmenimin dedi¤i gibi malzeme o kadar boldu ki... “Mistik Piza”ya girdim. Önce beni müflteri zannetti garson. Oran›n sahibiyle ya da yetkili bir kifliyle görüflmek istedi¤imi söyledim. Sahibi sand›¤›m bir kifli yan›-

Ö¤rencilere konuflmalar›n› haz›rlamalar› için süre verip süre sonunda onlar› konuflturunuz.

ma geldi. Dükkân›n ad›yla ilgili sorumu yöneltince de kaba davranmaya bafllad›, azarlarcas›na: “Bir ben miyim! Buras› turistik bir yer de¤il mi? Yabanc›l›k çekmesinler diye böyle adlar koyuyoruz, ne olmufl yani? Herkes yabanc› isim koyuyor! Üstelik be-


121

iletiflim araçlar›n›n dilin do¤ru kullan›m›ndaki so-


Ö¤rencilerin yapt›klar› konuflmalar› de¤erlendirmeleri için afla¤›daki sorular› sorunuz.

rumlulu¤u konulu bir konuflma yapacaklar›n› söy-

Konuflman›zda dilimize yabanc› dillerden

leyiniz. Konuflmalar›nda standart Türkçeyi kullan-

gelen kelimeleri kulland›n›z m›? Kullanm›flsan›z bunun nedeni nedir?

malar›n›; yabanc› kelimelerin yerine Türkçelerini tercih etmelerini, buna özen göstermelerini isteyiniz (K.1.4, K.1.6).

Ö¤rencilere, kelimelerin do¤ru telaffuz edilmemesinin de dilimizi bozdu¤unu söyleyerek

Konuflman›zda günlük konuflma dilinin özelliklerinden (deyimler, söz sanatlar›) yararland›n›z m›? Bunun konuflman›z› nas›l etkiledi¤ini düflünüyorsunuz (K.4.2).

telaffuz yanl›fllar›ndan kaç›nmalar›n› sa¤lay›n›z 4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

(K.2.3). 2. SÖZLÜ ANLATIM

Metin iflleme sürecinde yapt›rd›¤›n›z çal›flmalar yoluyla ö¤rencilerin dilin anlaflma arac›

Ö¤rencilerden haz›rl›k bölümünde verdi¤iniz televizyon yay›nlar›ndan dil yanl›fllar› derleme ödevini de kullanarak bir konuflma metni haz›rlamalar›n› isteyiniz (K.3.1, K.3.2).

Ö¤rencilere konuflmalar›na bafllamadan

oldu¤unu fark etmelerini, anlaflmazl›klarda da dili kullanman›n sorunlar›n çözümünü sa¤lad›¤›n› kavrat›n›z (K.5.3).

Konuflma Becerisi De¤erlendirme Formu ’yla ö¤rencilerinizi de¤erlendiriniz.

önce k›sa bir aç›fl konuflmas› yapmalar›n› söyle-

Y A Z M A

yiniz. Aç›fl konuflmas›nda yapt›klar› araflt›rmalar›


259

6. TEMA

SEVG‹

1. HAZIRLIK

SEVG‹

Ö¤rencilere dil konusunda bulduklar› deyimleri okutunuz. Deyimlerin anlamlar›n› söyletiniz.

Ö¤rencilere, bulduklar› “dil” konulu fliirleri ve k›sa yaz›lar› okutunuz. Yazma etkinliklerinde bunlardan yararlanacaklar›n› söyleyiniz.

Ö¤rencilerden yaz›lar›nda Türkçenin inceliklerini yans›tmalar›n›, standart Türkçeyi kullanmalar›n›, yabanc› kelimeler kullanmamalar›n› söyleyiniz (Y.1.4, Y.1.6).

Ö¤rencilere derledikleri deyimlerden uygun olanlar›n›, söz sanatlar›n› yaz›lar›nda kullanarak anlat›mlar›n› zenginlefltirmelerini; güzel bir bafll›k koyarak yaz›lar›n› tamamlamalar›n› isteyiniz (Y.2.6, Y.2.10).

Ö¤rencilere “bir metni kendi kelimeleriyle yeniden oluflturma yöntemini” kullanarak fliir ve düflünce yaz›s› yazacaklar›n› söyleyiniz (Y.2.12). Bir metni kendi kelimeleriyle yeniden oluflturma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden bulduklar› dil konulu fliirleri ve k›sa yaz›lar› iyice okumalar›n›, “Ben olsayd›m bu fliiri, yaz›y› nas›l yazard›m?” sorusunu kendilerine sormalar›n›; buna göre fliiri kendi kelimeleriyle yeniden yazmalar›n› isteyiniz.

nimki onlar›nkiyle karfl›laflt›r›l›nca Türkçe bile say›labilir. Sen git de onlarla röportaj yap.” dedi. ‹nsanlar› niçin sinirlendiriyordu bu soru, bilmiyorum. “‹fl yerinize neden Türkçe de¤il de yabanc› bir ad koydunuz?” Turistlerin bizim kasabaya fazlaca geldiklerini biliyordum ama yaln›zca ‹ngilizler, Almanlar geliyormufl gibi her yerde o milletlerin dili. ‹ngilizce yayg›n kullan›lan bir dil olabilir ama yak›nda o yayg›n diller yüzünden bizim dilimiz ölü bir dile dönüflürse ya! Dil ölür mü demeyin. Ölürmüfl, ö¤retmenimiz anlatm›flt›, kullanmaya kullanmaya ölürmüfl diller. Bizimkinin katili de kendimiz olaca¤›z san›r›m. Bu kez “Moderno Music Centrum”a girdim, kasetlere flöyle bir bakt›ktan sonra kasada oturan kifliye ayn› soruyu yönelttim. Ters ters yüzüme bak›p: “Bir fley almayacaksan d›flar› ç›k.” dedi. Bir fley almayacakt›m, d›flar› ç›kt›m. Bafl›ma gelenleri not ediyordum bir yandan. Bugünlük bu kadar azarlanmak yeter deyip evin yolunu tuttum. Kafam karmakar›fl›kt›. Dalg›n dalg›n yürürken arkamdan birinin seslendi¤ini duydum. “Hey, Onur bekle beni!” Arkadafl›m Ömer bu. Üzerindeki tiflörtte yine koca koca harflerle yabanc› bir sözcük yaz›l›: FUNNY (Fany)! Anlam›n› biliyorum: “e¤lenceli, gülünç, komik.” Bir anlam› daha var: “tuhaf, acayip.” ‹flte, bu ikinci anlam bizim durumumuza daha uygun düflüyor çünkü kendi ülkemizde, kendi soka¤›m›zda, kendi dilimizi kullanmamak tuhaf bir fley. “Onur, ne kadar dalg›ns›n! Kaç kez seslendim!” “Bir ödevim var da onu düflünüyordum.” “Yar›n bofl musun? Güzel bir plan›m var.” “Hay›r, ödevim için araflt›rma yapmam gerek.” “Yar›n cumartesi. Pazar günü yapars›n ödevini. Arkadafllarla toplan›p aquapark (akuapark)a gidece¤iz, sen de gel.” ‹flte, yine karfl›ma yabanc› bir sözcük ç›kt›. “Ömer, hiç düflündün mü? Niçin su park› ya da su adas› demiyoruz da aquapark (akuapark), aqualand (akualand) diyoruz?” “Cahil cahil konuflma! Bir duyan olsa dilin dönmüyor, söyleyemiyorsun sanacak. Oraya herkes öyle diyorsa, tabelas›nda öyle yaz›yorsa tabii biz de öyle diyece¤iz. Hem daha haval› oluyor böyle söylemek.”


122


Türkçeyi yok sayman›n havas› var demek. Gerçekten üzmeye bafllad› beni bu durum. Önceleri inanmam›flt›m böyle oldu¤una; izleyince gördüm, gördükçe üzüldüm. “Gelemem Ömer, Türkçeye yap›lan sayg›s›zl›kla ilgili bir ödev ald›m. Onu haz›rlamam gerek.”

2. YAZILI ANLATIM

Ömer, alay edercesine süzdü beni. “fiimdi anlafl›l›yor su park›, mu park› muhabbeti. Can›n sa¤olsun! Biz free (fri) tak›l›yoruz, sen bilirsin.”

Ö¤rencilere, fliir türüyle ilgili bilgilerini hat›rlat›n›z. fiiirde ses ak›fl›n›n önemine de¤ininiz. Getirdikleri örnek fliirde ses ak›fl›n›n nas›l sa¤land›¤›n› buldurunuz. Yazacaklar› fliirde de buna benzer ses ak›fl›n› sa¤layan unsurlar› kullanmalar›n› isteyiniz.

Ö¤rencilere fliir ve düflünce yaz›lar› yazd›r›p okutunuz (Y.3.2, Y.3.4).

Ömer’i “free” yani özgür b›rak›p eve döndüm. Can›m s›kk›nd›, annemin gözünden kaçmad› tabii. Anlatt›m. O da bu gidiflten hiç hoflnut de¤ilmifl. Ertesi gün ma¤aza adlar›yla ilgili araflt›rma yapaca¤›m için erkenden uyudum. Sabah kahvalt›s›nda televizyonun sesiyle uyand›m. Annem biraz a¤›r iflitti¤i için sesini yine çok açm›flt›. “Ah, too late, too too late! (tu leyt, tu tu leyt)” Bir Türk flark›c›n›n Türkçe söyledi¤i bir flark› ama nakarat bölümleri ‹ngilizce! Bunu da baflucumdaki not defterime yazd›m. Sonra televizyondaki programlar›n tan›t›m› yap›lmaya bafllad›: “Saat yirmi üçteki talk show (tolk flov) program›m›z› sak›n kaç›rmay›n.” Sonra reklamlar girdi araya: “Bu deterjan hem anti leke sistemine sahip hem de eko pakette. Haydi marketlere!” Bugüne dek ben mi duyam›yordum yoksa her fleyde olan bu kirlilik televizyonda yeni yeni mi bafllam›flt›? Akflam erken yatt›¤›m için babam› göremeden uyumufltum. Uyand›¤›mda kahvalt› ediyordu. Ona da sordum:


“Baba, sence dilimiz son zamanlarda çok mu kötü kullan›lmaya bafllad›? Ö¤retmenimiz ödev verdi de. Babam pek önemsemedi bu sorumu.

“S›ra dile gelinceye kadar neler var neler! Bence gereksiz bir ödev alm›fls›n.

Ö¤rencilerden örnek fliir ile yazd›klar›

fliiri ses ak›fl›, dize kümelenmesi, kullan›lan söz sanatlar›n› kullanma yönünden karfl›laflt›rmalar›n› ve ulaflt›klar› sonucu bir paragraf yazarak ifade TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

260

Onun yerine matematikten bir ödev alsayd›n daha iyi olurdu.” Acaba gereksiz mi diye düflündüm bunun üzerine. Bir ifl yerine Türkçe bir ad koymamay› ya da konuflurken araya ‹ngilizce, Frans›zca sözcükleri s›k›flt›rmay› sorun olarak görmemeli miydik? Ana dilimizi sevmeyi, korumay› bilirsek baflka sorunlar› da çözmek için ayn› bilinci göstermez miydik? Ne demiflti ö¤retmenim:


123

D‹L‹M D‹L‹M GÜZEL D‹L‹M etmelerini isteyiniz (

SEVG‹

6. etkinlik) (Y.4.1, Y.4.2).


“Dil olmadan hiç kimse düflünemez!” Hayvanlar›n düflünememesi dillerinin olmay›fl›na ba¤l› o zaman. Biz de dilimizi güzel, dolu dolu, severek ve anlayarak kullan›rsak düflüncemiz de geliflmifl olurdu,

Ö¤rencilerin fliirleri arac›l›¤›yla dil ile ilgili

geliflmifl bir düflünce sistemi de tüm sorunlar› çözemez miydi? Ah, büyülü bir sopam olsa! Gördü¤üm her dil yanl›fl›na, özenti hâline gelmifl her yabanc› sözcük kullan›m›na dokunuversem ve p›r›l p›r›l Türkçe ç›k›verse ortaya. Ard›ndan gözleri mutluluktan ›fl›ldayan ve sorunlar›n› konuflarak çözebilen insanlar belirirdi herhâlde. Babam kahvalt›s›n› yap›p evden ç›karken: “Okey mi Onur? Bence sen bu ödevi geri ver, matematikle ilgili bir ödev al. Ha-

duygu ve düflüncelerini anlatmalar›n›, bunlar› da baflkalar›yla paylaflmalar›n› sa¤lay›n›z (Y.5.1, Y.5.8).

Ö¤rencilerin hem örnek fliir hem de ken-

di bay bay!” dedi. Olacak fley de¤il. Babam fark›nda olmadan, araya baflka dilden sözcükler s›k›flt›rarak konufluyor, herkes gibi... Kahvalt›m› yapt›ktan sonra yan›ma kalemimi ve not defterimi al›p d›flar› ç›kt›m. Anneme de ödevim için araflt›rma yapaca¤›m› söyledim. ‹lk iflim, dün girmeye cesaret edemedi¤im “Galeria SHOW Tekstil Shopping’in

di fliirlerini fliir defterlerine yazmalar› için gerekli yönlendirmeleri yap›n›z (Y.5.4).

vitrini önünde durmak oldu. Vitrin cam›na bir y›¤›n yabanc› marka adlar› yaz›lm›flt›. Ayr›ca indirim yapt›klar›n› belirtmek için birçok yere “Sale” (seyl) sözcü¤ünü ser-


pifltirmifllerdi. Her fley rengârenk ve p›r›l p›r›l görünmesine karfl›n bu bir kirlenmeydi iflte: Dil kirlenmesi! Azarlanmay›, kovulmay› göze alarak birkaç ad›m att›m içeriye do¤ru. Sahibi yokmufl; benden birkaç yafl büyük o¤lu vard›, onunla konufltum. “Asl›nda babam bile bilmez bu sözcüklerin anlamlar›n›. Do¤ru dürüst söyleyemez bile. ‹lgi çeksin diye yap›yor.” Oradan ç›k›p ad› “FOREGINER” (Foreyn›r) olan bir giyim ma¤azas›na girdim. ‹çerdekiler bizler gibi giyinen, Türkçe konuflan insanlard›. Üstelik turistlerin giyebilece¤i türden de¤il, kasabam›zdaki insanlar›n giyece¤i türden giysiler sat›yordu. Hiç iyi karfl›lanmad›m: “Sana ne? Biz koydu¤umuz addan gayet memmunuz. Baflkalar›n›n ifline burnunu sokaca¤›na git evine, dersine çal›fl.”

Ö¤rencilere metinde geçen millet ve dil isimlerini buldurunuz. Bunlar›n özel isim oldu¤unu hat›rlatarak özel isimlerin yaz›m›yla ilgili kurallar› pekifltiriniz (Y.6.1). Ö¤rencilere metindeki “Bir de dil konu-

‹nsanlar›n ifline burnunu sokmay› ben de sevmem ama bu dil... Yine ö¤retmenimizin bir sözü geldi akl›ma: “Dil bir ortakl›kt›r. Bizi çevreleyen gökyüzü gibi, soludu¤umuz hava gibi onu da paylafl›r›z di¤er insanlarla. Bunun için onun üzerinde hepimizin hakk› ve sorumlulu¤u vard›r.”


124

suyla u¤rafl›rsak...” cümlesinden sonra hangi sözlerin getirilebilece¤ini sorunuz. Önerilerini tahtaya yaz›n›z. Afla¤›daki cümleleri de tahtaya yaz›p bu cümlelerde üç nokta iflaretinin hangi amaçla kullan›lm›fl olabilece¤ini ö¤rencilere sorunuz (Y.6.2). “Ömer, Onur’u görünce heyecanla seslendi:


7. K‹ NL‹K ET

— Onur... Hey Onur!..”

a)) Afla¤›daki çocuklar›n yüzlerine bakarak Türkçe dersine yönelik tutumlar›n› belirten ifadelerle konuflma balonlar›ndaki cümleleri tamamlay›n›z.

Of, bu Türkçe

“Dükkân sahibine sordu:

Aaa, bu Türkçe dersi

dersi

— ‹fl yerinize neden Türkçe bir isim koymad›n›z? — Bilmem...

Uf, bu Türkçe

Oh, bu Türkçe dersi

dersi

— Bu davran›fl›n›z›n dilimizi nas›l olumsuz etkiledi¤ini biliyor musunuz? — ...”

b)) Çocuklar›n Türkçe dersine yönelik tutumlar›ndaki farklar› nas›l anlad›¤›n›z› aç›klay›n›z.

8. K‹ NL‹K ET

Verilen cümlelere ünlemin nas›l bir anlam katt›¤›n› karfl›lar›na yaz›n›z.

Ay,Ay, nene güzel birbir kitap bu!bu! güzel kitap Of,Of, b›kt›m bubu ifllerden! b›kt›m ifllerden! Yeter art›k be!be! Yeter art›k Vah vah, kedicik nas›l dada ›slanm›fl! Vah vah, kedicik nas›l ›slanm›fl! Uf,Uf, yaram çokçok ac›yor! yaram ac›yor! Eyvah, yemek yand›! Eyvah, yemek yand›! Oh, bubu ifli ifli dede bitirdim! Oh, bitirdim! Aman aman, herher yerim a¤r›yor! Aman aman, yerim a¤r›yor! Ah,Ah, flu flu s›nav› birbir kazanabilsem! s›nav› kazanabilsem!

sevinç s›k›nt› öfke ac›ma yak›nma telafl sevinç yak›nma istek

Ö¤rencilere üç nokta iflaretinin sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümünün okuyucunun hayal dünyas›na b›rak›ld›¤› göstermek, ünlem ve seslenmelerde anlat›m› güçlendirmek, karfl›l›kl› konuflmalarda yeterli olmayan, eksik b›rak›lan cevaplar› göstermek amac›yla kullan›m›n› kavrat›n›z. Ürün Dosyas› De¤erlendirme Formu ve Ürün Dosyas› Öz De¤erlendirme formlar› arac›l›¤›yla hem ö¤rencileri de¤erlendiriniz hem de onlar›n kendilerini de¤erlendirmelerini sa¤lay›n›z.


165


261

6. TEMA

SEVG‹

D‹L B‹LG‹S‹


(

Etkinli¤i yapt›rarak ünlemleri sezdiriniz 7. etkinlik).

Ö¤rencilere

korku, sevinç, heyecan, üzüntü vb. duygular›n tek bafl›na anlamlar› olmad›¤›n›, cümle içinde anlam kazand›¤›n› belirtiniz. Ö¤rencilerden verilen cümlelerde ünlemin hangi duyguyu ifade etti¤ini bulmalar›n› isteyiniz ( 8. etkinlik).

Ö¤rencilere,

Bu çal›flmay› sürdürmek gittikçe can›m› s›kmaya bafllam›flt›. Son olarak “Star Market”e girdim. Sahibi beni iyi karfl›lad›, oturmam için yer gösterdi. Ona, ifl yerinin ad›n›n neden “Star” oldu¤unu, niçin Türkçe bir ad koymad›¤›n› sordu¤umda güldü. “O¤lum bu sözcük art›k Türkçe say›l›r. Her yerde kullan›l›yor. Sen bu dünyada yaflam›yor musun? Televizyonda, radyoda, gazetelerde hep kullan›l›yor. Büyük flark›c›lar için “megastar” deniyor, duymad›n m› hiç?” Ben bu dünyada yaflam›yor muydum, yafl›yordum tabii. Ama dilini severek kullanan insanlar›n oldu¤u bir dünyada yaflamak isterdim. Ça¤lardan bu yana türkülerle, masallarla, mânilerle kültürümüzün tafl›y›c›s› olmufl ana dilimizden utan›yor muyduk? Bu düflünceler içinde “Star Market” sahibine teflekkür edip d›flar› ç›kt›m. Art›k ö¤retmenim gibi düflünüyordum. Bunu bir onur meselesi yapmal›yd›k. “Prestij Kuaför (Pirestij Kuaför)’ün önünden geçerken yazaca¤›m ödevin bafll›¤›n› bulmufl-

asl›nda ünlem olmad›klar› hâlde çeflitli duygular›m›z›n ifadesinde kullan›lan kimi kelimelerin de ünlem göreviyle kullan›labilece¤ini söyleyip bunlardaki duygular› buldurunuz ( 9. etkinlik).

O zaman dil konusunda birisini uyarmak, baflkalar›n›n ifline kar›flmak say›lmaz de¤il mi?

tum bile: D‹L‹M D‹L‹M GÜZEL D‹L‹M. Bu bafll›kla ana dilime olan sevgimi ve ba¤l›l›¤›m›, hem de dilimizin parça parça edildi¤ini, yara ald›¤›n› belirtmifl olacakt›m.

Ö¤rencilerden verilen ünlemlerin han-

gi duygular›n belirtilmesine yönelik oldu¤unu bulmalar›n› ve ünlemleri cümlelerde kullanmalar›n› isteyiniz ( 10, 11. etkinlik) (D.B.2.8).

Ö¤rencilere ünlem cümlelerinin sonuna ünlem iflareti konulmas› gerekti¤ini söyleyiniz.


125

SEVG‹

9. K‹ NL‹K ET

SEVG‹ Afla¤›daki cümleler ile ifade ettikleri duygular› efllefltiriniz.

uyar›

‹mdat! Yetiflin, kurtar›n bizi!

telafl

Yaflas›n, maç› kazand›k!

korku

Koflun, koflun, ›slanacaks›n›z!

panik

Haydi, haydi kaçal›m!

sevinç

Dur, dur, yeme!

10. K‹ NL‹K ET

üzüntü

Afla¤›da baz› ünlemler verilmifltir. Bunlar›n hangi duygular› belirtmekte kullan›labilece¤ini karfl›lar›na yaz›n›z. tuh ya vay vay vay hey hiflt bre

11. K‹ NL‹K ET

Pazartesi, okulun kap›s›ndan içeriye girerken elimdeki dosyada, yapt›¤›m arafl-

ha

t›rmalar, kafamda da söyleyece¤im sözler vard›. Birden arkamdan birinin seslendi-

vah

¤ini duydum. “Onur yavrum, bak bakal›m güzel olmufl mu flimdi?” ‹lhan amcayd› seslenen. Hani Donald Amca büfesini iflleten ‹lhan amca. Ödev-

Afla¤›daki ünlemleri cümlelerde kullan›n›z.

le ilgili ilk konuflmam› onunla yapm›flt›m. Nas›l da sevinçli görünüyor! Yeni bir tahay hay

bela yapt›rm›fl, onu gösteriyor bana. Üzerine “DONALD AMCA” yerine ne yazd›rm›fl eh

bravo

aman

of

biliyor musunuz? “‹LHAN AMCA” Demek ki birkaç soru, biraz söyleflmek insanlar›n dil konusunda k›p›rdamas›na yetecekti. Yeter ki bize sunulan her yenili¤e sorgusuz sualsiz atlamayal›m, özellikle dil konusunda. Miyase e SERTBARUT (K›salt›lm›fl ve düzenlenmifltir.)



166

126


262

EV SEVG‹S‹ (Dinleme Metni)

6. TEMA (4. MET‹N) (Dinleme Metni) Metnin Ad›: EV SEVG‹S‹ Metnin Yazar›: HÜSEY‹N CAH‹T YALÇIN Süre: 7 ders saati

Alt Tema: Ev Sevgisi Metnin Türü: F›kra




D.1.2.


D.1.4.


2.


D.2.1.

Dinlediklerinin/izlediklerinin ba¤lam›ndan hareketle kelime ve kelime gruplar›n›n anlamlar›n› ç›kar›r.

D.2.2.


D.2.4.

Dinlediklerinin/izlediklerinin ana fikrini/ana duygusunu belirler.

D.2.8.

3.


D.3.1.

Dinlediklerini/izlediklerini dil ve anlat›m yönünden de¤erlendirir.

4.


D.4.1.


5.


D.5.1.


D.5.4.

Kaset, CD, film ve kaynaklardan kiflisel arfliv oluflturur.

Dinlediklerinde/izlediklerinde amaç-sonuç

K O N U fi M A

iliflkilerini belirler. D.2.10. Dinlediklerini/izlediklerini kronolojik s›ra ve mant›k ak›fl› içinde özetler.

1.


K.1.2.


D.2.11. Dinlediklerine/izlediklerine iliflkin sorular oluflturur. D.2.12. Dinlediklerine/izlediklerine iliflkin sorulara

kullan›r. K.1.3.

tutumu gelifltirir.

cevap verir. D.2.14. Dinlediklerine/izlediklerine iliflkin karfl›laflt›rmalar yapar. D.2.17. ‹puçlar›ndan hareketle dinlediklerine/izlediklerine yönelik tahminlerde bulunur. D.2.19. Dinlediklerinin/izlediklerinin bafll›¤›/ad› ile içeri¤i aras›ndaki iliflkiyi ortaya koyar. D.2.21. Görsel, iflitsel unsurlarla dinledikleri/izle-

K.1.9.

Olaylar›, bilgileri s›raya koyarak anlat›r.

2.


K.2.1.


K.2.2.


K.2.9.


3.


K.3.5.


dikleri aras›nda ilgi kurar. D.2.24. Dinlediklerini/izlediklerini kendi hayat› ve

lifltirme yollar›n› kullan›r. K.3.11. Konuflmas›n› belirlenen sürede ve teflek-

günlük hayatla karfl›laflt›r›r. D.2.25. Dinledi¤i/izledi¤i kifli, konu ya da metnin yazar›/flairi hakk›nda bilgi edinir.

Bulundu¤u ortama uygun bir konuflma

kür cümleleri ile sona erdirir. K.3.12. Konuflma yöntem ve tekniklerini kullan›r.


263

6. TEMA

SEVG‹

4.


K.4.1.


5.


K.5.2.


Y A Z M A 1.



Planl› Yazma

Y.2.5.


Y.2.8.




Y.3.1.


Y.3.2.


Y.3.3.


Y.3.4.

fiiir yazar.

4.


Y.4.1.


5.


Y.5.1.


6.


Y.6.2.




D.B.2.9. Kelimeleri cümlede farkl› görevlerde kullan›r.


264

Not


D‹NLEME/‹ZLEME

Ö¤rencileri dinleyecekleri metne haz›rlamak amac›yla onlara afla¤›daki metni okuyunuz.

EV SEVG‹S‹

Küçük büyük, ailelerin mutlaka, bir baba yurdu vard›r. Dar, kald›r›m› bozuk bir soka¤a bakan, ya¤murlar ve f›rt›nalarla d›fl manzaras› kararm›fl bir evde, gözlerimizi dünyaya açard›k. Bu evin küçük büyük, herhâlde bir bahçesi olurdu. Bu bahçenin her taraf› kendi ellerimizle ifllenirdi. Evin içinde, evle beraber yaflard›k. Ufak tefek tamirleri babam›z›n kendi eliyle yapt›¤›n› görürdük. O, merdivenin üzerine ç›karak bir taraftan çivi çakarken düflmesin diye merdiveni biz tutard›k. Bu a¤açlar, tahtalar, çiviler, kiremitler cans›z birer madde de¤illerdi. Bizimle beraber yafl›yorlar, bize geçmiflten, büyük annelerimizden, büyük babalar›m›zdan haberler getiriyorlard›. Biz onlar›n içinde mazi ile birlefliyor, onlarla maziye kök sal›yorduk. Ev sevgisi maddi bir avuç toprak, bir y›¤›n tahta ve s›va sevgisi de¤ildi. Biz, evimiz kavram› içinde, ailemizi, çevremizi, ecdad›m›z› severdik. Bu sevgi, ruhumuz için bir ferahl›k, bir inanç ve irade kayna¤› teflkil ederdi.

Onlardan ilgili sorular› cevapland›rmalar›n› isteyiniz. YÜKSEK EVDE OTURANLARIN TÜRKÜSÜ

Evleri yüksek kurdular; Önlerinde uzun balkon, Sular afla¤›da kald›, Afla¤›da kald› a¤açlar... Evleri yüksek kurdular, On bin basamak merdiven. Bak›fllar› uzakta kald›, Uzakta kald› dostluklar... Evleri yüksek kurdular, Cama, betona bo¤dular, Usumuzdayd› unuttuk; Topraktan uzakta kald›, Topra¤a ba¤l› kalanlar. Gülten AKIN

EV V SEVG‹S‹‹ (Dinleme e Metni)

Hüseyin Cahit YALÇIN 1. K‹ NL‹K ET

Sizce seçti¤iniz resimdeki evde insanlar nas›l yaflamaktad›rlar? Anlat›n›z.

1. HAZIRLIK

S›n›fa çeflitli ev resimleri getiriniz. Ö¤rencilerden yaflad›klar› yörenin mimari özelliklerini gösteren belgesel, film, CD’leri bulup s›n›fa getirmelerini isteyiniz.

2. K‹ NL‹K ET

Ö¤rencilere ailelelerini anlatan bir resim

1. 2.

yapmalar›n› söyleyiniz.

Ö¤rencilere “Yaflad›¤›n›z evi seviyor musunuz? Niçin?” sorular›n› sorup evlerine karfl› nas›l bir duygu beslediklerini anlatt›r›n›z.

“Ev Sevgisi” metnini dinlerken akl›n›za tak›lan ya da anlamad›¤›n›z konularla ilgili üç soru yaz›n›z?

3.

3. K‹ NL‹K ET

S›n›fa getirdi¤iniz çeflitli ev resimlerini ö¤rencilere gösteriniz. Resimlerden birini seçtirip bu evlerde insanlar›n nas›l yaflad›¤›n› hayal etmelerini isteyiniz ( 1. etkinlik). S›n›fta konuyla ilgili bir tart›flma bafllat›n›z. Ö¤rencilerin yapt›klar› konuflmalar yoluyla s›n›f içi ve grup içinde yap›lan etkinliklere kat›lmalar›n› sa¤lay›n›z.

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin gerçek ya da mecaz anlamda kullan›ld›¤›n› yandaki kutucu¤a yaz›n›z. Çamurlu, bozuk bir yoldan köye ulaflt›k.

gerçek

Mal almayan müflteriyi bozuk bir yüzle u¤urlad›.

mecaz

Bu ev bile bize dar geliyor.

gerçek

Dar bir kelime da¤arc›¤›yla iyi konuflamazs›n›z.

mecaz

F›rt›na bütün a¤açlar› devirmiflti.

gerçek

Susuyor ancak içindeki f›rt›nay› dindiremiyordu.

mecaz

Sular kararmaya bafllam›flt›.

gerçek

Son y›llarda haf›zam iyice karard›.

mecaz

Annesi ve babas› flehir d›fl›na ç›kt›.

gerçek

Ona halk müzi¤inin babas› diyorlar.

mecaz


167


265

6. TEMA

SEVG‹

“Evleri yüksek kurdular.” sözünden ne

Türkçe dersinde kelimelerin kökünü bulduk. Dokuzun kökü 3’tür.

anl›yorsunuz?

Evlerin yüksekte olmas›yla dostluklar›n uzakta kalmas› aras›nda nas›l bir ilgi kurdunuz?

Topra¤a ba¤l› kalanlar nas›l evlerde yaflamak isterler? Sizin yaflad›¤›n›z ev, fliirdeki eve benziyor mu? Niçin?

Ö¤rencilere “Ev Sevgisi” metnini “kat›l›ms›z dinleme/izleme yöntemi”ni kullanarak dinleyeceklerini söyleyiniz (D.1.4). Kat›l›ms›z dinleme/izleme yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilerden metni dikkatle dinlemelerini ve metnin anahtar kelimelerini belirlemelerini isteyiniz. Anahtar kelimeleri defterlerine yazmalar›n› söyleyiniz.

Ö¤rencilere, arkadafllar›n›n dikkatini da¤›tacak davran›fllardan kaç›nmalar›n› söyleyerek baflkalar›n› rahats›z etmeden dinlemeleri gerekti¤ini vurgulay›n›z (D.1.2).

“Oyun köfle vurufluyla bafllad›.”, “Genç kuflak h›zl› yafl›yor.”, “Ellerinde oluflan lekeleri doktora gösterince mantar oldu¤unu ö¤rendi.” cümlelerini de tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilerden cümlelerde kullan›lan terimleri (kök, dil bilgisi, kuflak, sosyoloji, mantar, t›p) bulmalar›n› isteyerek terim kavram›yla ilgili bilgilerini pekifltiriniz. Verilen kelimelerin gerçek, mecaz, terim anlamlar›ndan hangilerinde kullan›ld›¤›n› bulmalar›n› ö¤rencilerden isteyiniz ( 3, 4. etkinlik) (D.2.1).

Ö¤rencilere dinlerken belirledikleri anahtar kelimelerin hangileri oldu¤unu sorunuz. Anahtar kelimeleri kullanarak bir fliir yazmalar›n› isteyiniz ( 5. etkinlik) (D.2.2).

Ö¤rencilere dinledikleri metni kavratmak amac›yla afla¤›daki sorular› yöneltiniz (D.2.12). Baba yurdu ne demektir? Gözlerin dünyaya aç›ld›¤› evin d›fl özellikleri nas›l olurmufl?

2. D‹NLED‹⁄‹N‹/‹ZLED‹⁄‹N‹ ANLAMA SEVG‹

Metni dinletiniz. Ö¤rencilere yeterli

süre verip metinde ak›llar›na tak›lan ya da anlamad›klar› konularla ilgili sorular yazmalar›n› söyleyiniz( 2. etkinlik) (D.2.11).

Tahtaya “Küçük büyük, ailelerin mut-

laka bir baba yurdu vard›r.” cümlesini yaz›n›z. Bu cümledeki “yurt” kelimesinin anlam›n› buldurunuz. Kelimenin temel anlam›n› da sözlükten ö¤renmelerini isteyerek “yurt” kelimesinin yan anlam›yla kullan›ld›¤›n› kavrat›n›z. Kelimelerin temel anlamlar› ile sonradan kazand›klar› anlamlar›na (yan anlam) gerçek anlam denildi¤ini söyleyerek bu konuyla ilgili bilgilerini hat›rlat›n›z.

Metinde geçen “Biz onlar›n içinde mazi ile birlefliyor, maziye kök sal›yorduk.” cümlesini tahtaya yaz›n›z. Ö¤rencilere “kök” kelimesinin anlam›n› buldurunuz. Afla¤›daki cümleleri de tahtaya yaz›p “Kök kelimesi cümlelerde hangi anlamlarda kullan›lm›flt›r?” sorusunu sorunuz. Ö¤rencilere terim anlam›n› fark ettiriniz.

4. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde “kök” kelimesinin gerçek (G) mi, mecaz (M) m›, terim (T) anlam›nda m› kullan›ld›¤›n› bulunuz. Uygun kutucu¤u iflaretleyiniz. G

X

Türklerin kökleri Orta Asya’dad›r. Kök hücreler bilimdeki en önemli bulufllardand›r.

266

X X

Matematik s›nav›ndaki kök sorusunu çözdüm. Salatan›n üstüne birkaç kök nane koy.

5. K‹ NL‹K ET

6. K‹ NL‹K ET

T

X

X

Dinledi¤iniz “Ev Sevgisi” metninin anahtar kelimeleriyle bir dörtlük yaz›n›z.

Siz olsayd›n›z bu metne hangi bafll›¤› koyard›n›z?

Ben olsayd›m bu metne

bafll›¤›n› koyard›m.


168


M

Bitkiler kökleriyle beslenir.

EV SEVG‹S‹ (Dinleme Metni) Babalar› ifl yaparken çocuklar ne yaparm›fl? Bunun amac› nedir? Sizce çocuklarla babalar›n böyle yard›mlaflmas› sonucunda baba çocuk iliflkilerinde neler geliflir (D.2.8)? Merdiveni tutmaktaki amaç neymifl? Yazar, a¤açlar›n, tahtalar›n, çivilerin, kiremitlerin niçin canl› oldu¤unu düflünüyor?

Yazara göre ev sevgisi nedir (D.2.4)? Size göre ev sevgisi ne demektir (D.2.24)?

Ö¤rencilere “Siz olsayd›n›z bu metne

nas›l bir bafll›k koyard›n›z?” sorusunu sorup bunun nedenlerini anlatt›r›n›z ( 6. etkinlik) (D.2.19).

Yaflad›klar› yörenin mimari özelilkleriyle ilgili CD’leri izletiniz. Daha sonra onlara “Dinledi¤iniz metin ile izledi¤iniz film, belgesel aras›nda nas›l bir iliflki kurulabilir?” sorusunu sorup bunlar› karfl›laflt›rarak iliflkilendirmelerini sa¤lay›n›z (D.2.14, D.2.21). Ö¤rencilere “Metinden yararlanarak yazar›n kiflili¤ine iliflkin neler söyleyebilirsiniz?” sorusunu sorunuz. Onlar›n metindeki ipucu niteli¤i tafl›yan kelimeleri fark etmelerini sa¤lay›n›z (D.2.17).

Ö¤rencilerden Hüseyin Cahit Yalç›n hakk›nda bilgi toplamalar›n› isteyiniz (D.2.25). 3. D‹NLED‹KLER‹N‹/‹ZLED‹KLER‹N‹ DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilerden dinledikleri metni özetlemelerini isteyiniz. Özet ç›karman›n metindeki ifadeleri aynen almak olmad›¤›n› hat›rlat›n›z. Özet ç›kar›rken kendi ifadelerini kullanmalar› ve kendi yorumlar›n› aktarmalar› gerekti¤ini belirtiniz. Bununla beraber kronolojik ve mant›k ak›fl›na uymalar›n›n önemine de de¤ininiz (D.2.10).

Ö¤rencilere “Dinledi¤iniz metinde anlayamad›¤›n›z kelimeler var m›yd›? Bunlar›n metne oran› nedir?” sorular›n› sorarak dinlediklerini dil ve anlat›m yönünden de¤erlendirmelerini isteyiniz (D.3.1). 4. SÖZ VARLI⁄INI ZENG‹NLEfiT‹RME


7. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizili kelimelerin karfl›t anlaml›lar›n› altlar›ndaki bulutlara yaz›n›z. fiiflman çocuk durmadan a¤lad›.

zay›f

Kederli kad›n› rahat b›rakmad›lar.

güldü

nefleli

Bir çift eldiven bulundu.

‹çeri girmek istemedi¤ini söyledi.

tek

8. K‹ NL‹K ET

d›flar›

Paragraftaki alt› çizili kelimelerin yerlerine anlamdafllar›n› koyarak paragraf› yeniden yaz›n›z.

Ald›¤›n›z kitaba yüz, yüz elli, mecmuaya da on, yahut elli kurufl vermiyor musunuz? Bunu da yerine sarf etmek iddias›ndas›n›z. Okudu¤unuz kitap, mecmua iyi ise ondan ald›¤›n›z zevk ile verdi¤iniz para aras›nda bir münasebet var m›d›r? Be¤endi¤iniz bir kitab›n flah›slar› ile tan›flmak yüz elli kurufl mu

“Küçük büyük, ailelerin mutlaka bir baba yurdu vard›r.” cümlesini tahtaya yaz›n›z. Cümlede karfl›t anlaml›s›yla birlikte kullan›lan kelimeleri buldurunuz. Ö¤rencilerden verilen kelimelerin karfl›t anlaml›lar›n› yazmalar›n› isteyiniz ( 7. etkinlik).

Tahtaya “Biz, evimiz kavram› içinde,

ailemizi, çevremizi, ecdad›m›z› severdik.” cümlesini yaz›n›z, “ecdat” kelimesinin yerine hangi kelimenin kullan›labilece¤ini buldurunuz ( 8. etkinlik) (D.4.1).

eder? Hay›r, siz yüz kuruflla bir kitab›n, on kuruflla bir mecmuan›n hakiki

5. D‹NLEME ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

de¤erini vermifl olmuyorsunuz. Nurullah h ATAÇ

Ald›¤›n›z kitaba yüz, yüz elli, dergiye de on, yahut elli kurufl vermiyor musunuz? Bunu da yerine harcamak iddias›ndas›n›z. Okudu¤unuz kitap, mecmua iyi

ise

ondan

ald›¤›n›z

zevk

ile

verdi¤iniz

para

aras›nda bir iliflki var m›d›r? Be¤endi¤iniz bir kitab›n kiflileri ile tan›flmak yüz elli kurufl mu eder? Hay›r, siz yüz kuruflla bir kitab›n, on kuruflla bir mecmuan›n gerçek de¤erini vermifl olmuyorsunuz. Nurullah ATAÇ

Ö¤rencileri, çeflitli flehirlerimize ait mahallî kurtulufl günlerine veya o flehrin tan›t›m›na yönelik toplant›lara kat›larak mimarileri hakk›nda bilgi toplamaya yönlendiriniz (D.5.1). Örne¤in, Safranbolu evleri hakk›nda bilgi toplayabileceklerini belirtiniz.


169


267

6. TEMA

SEVG‹

Yaflad›klar› yöreye ait film, belgesel vb. kaynaklardan yaflan›lan evlerin özelliklerinin ay›rt edilebilce¤i CD veya filmleri araflt›rmalar›n› söyleyiniz. Bunlarla ilgili kiflisel bir arfliv oluflturmalar›n› sa¤lay›n›z (D.5.4). Yapt›rd›¤›n›z dinleme çal›flmalar›ndan sonra Dinleme/‹zleme Becerisi Gözlem Formu’ nu doldurarak ö¤rencilerinizi de¤erlendiriniz.

2. SÖZLÜ ANLATIM

Ö¤rencilerden konuyu seçtikten sonra düflünceyi nas›l gelifltirebileceklerini belirlemelerini; benzetme, karfl›laflt›rma, tan›mlama, örnekleme yöntemlerinden uygun olanlar› kullanmalar›n› isteyiniz (K.3.5).

Ö¤rencilere, seçtikleri konuda iki dakikal›k bir konuflma yapacaklar›n› söyleyerek bu sürenin afl›lmamas›na özen göstermelerini isteyiniz (K.3.11).

K O N U fi M A

Ö¤rencilere “serbest konuflma” yöntemiyle konuflacaklar›n› söyleyiniz (K.3.12).

1. HAZIRLIK

Ö¤rencilerden afla¤›daki konulardan kendilerine uygun olan bir tanesini seçmelerini ve bu konuda bir konuflma haz›rlamalar›n› isteyiniz.

Dinledi¤iniz metnin yazar›n› tan›t›n›z. Yaflad›¤›n›z evi güzellefltirmek için yapt›-

Serbest konuflma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere konuflma konular›n› seçtikten sonra bu konudaki görüfl, düflünce ve deneyimlerini aktarmalar›n› söyleyiniz.

Ö¤rencilere on dakika süre veriniz. Bu süre sonunda konuflmalar›n› yapt›r›n›z.

¤›n›z çal›flmalar nelerdir?

Sizce insanlar›n yaflad›klar› evin güzel olmas› m›, yaflayanlar›n huzurlu olmas› m› daha önemlidir? Niçin?

Apartmanda yaflaman›n insan iliflkilerini nas›l etkiledi¤ini düflünüyorsunuz?

Evinizde kurallar var m›d›r? Kurallara uymakta zorlan›yor musunuz? Neden?

Evdeki sorumluluklar›n›z nelerdir? Anne ve baban›za hangi ev ifllerinde yard›mc› olursunuz? Böyle paylafl›mlar›n ailenize nas›l bir etkisinin oldu¤unu düflünüyorsunuz?

Ö¤rencilere, konuflma yapacaklar› ortama göre üslubu ve hitab› ayarlaman›n öneminden bahsediniz. Konuflma tutumlar›n› ortama göre belirlemelerini isteyiniz. ‹kna edici, ö¤üt verici ya da nükteli bir tarzda konuflabileceklerini belirtiniz (K.1.2, K.1.3).

Belirledikleri konuda konuflurken olaylar›, bilgileri s›raya koyarak anlatmalar›n› söyleyiniz (K.1.9).

Ö¤rencilere iflitilebilir bir sesle konuflmalar›n›, nefeslerini ayarlamalar›n› ve dinleyicilerle göz temas› kurmalar›n› hat›rlat›n›z (K.2.1, K.2.2, K.2.9).


268


Ö¤rencilere “Konuflman›z›n amac›na ulafl›p ulaflmad›¤› konusunda neler düflünüyorsunuz?” sorusunu sorunuz ( 9. etkinlik) (K.4.1). 4. KONUfiMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilerin metinle ilgili haz›rlad›klar› sorular› birbirine sormalar›n› sa¤lay›n›z. Bu yolla anlamad›klar›n› sorma becerilerinin geliflmesine yard›mc› olunuz (K.5.2). Ö¤rencilerinizin konuflmalar›n› Konuflma Becerisini De¤erlendirme Formu’ nu doldurarak de¤erlendiriniz.


Ö¤rencilere “Evinizde kendinize ait bir odan›z ya da özel bir yeriniz var m›? Buray› kim düzenler?” sorular›n› sorarak yazma çal›flmalar› için zihinsel haz›rl›k yapt›r›n›z.

EV SEVG‹S‹ (Dinleme Metni) Ö¤rencilere tekrara düflmeden yazmalar›n› ve noktalama kurallar›na uymalar›n› söyleyiniz (Y.1.10, Y.1.11). Ö¤rencilere “Büyüdü¤ünüzde nas›l bir evinizin olmas›n› istiyorsunuz?” sorusunu sorarak bu konudaki hayallerini anlatacaklar›n› söyleyiniz. Yaz›lar›nda hayallerindeki evi tan›tmalar›n›n, gördükleri evlerle karfl›laflt›rarak örneklemeler yapmalar›n›n önemini vurgulay›n›z (Y.2.5).

Yaz›lar›na uygun bir girifl yapmalar›n› isteyiniz (Y.2.8). Ö¤rencilere yaz›lar›n› “yarat›c› yazma” yöntemini uygulayarak haz›rlayacaklar›n› söyleyiniz (Y.2.12). Yarat›c› yazma yönteminin uygulan›fl›: Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›r›p konuyla ilgili ak›llar›na gelen düflüncelerin aç›¤a ç›karmas›n› sa¤lay›n›z. Daha sonra bunlar› s›ralay›p düzenlemelerini ve birbiri ile iliflkilendirmelerini söyleyerek yaz›lar›n› oluflturmalar›n› isteyiniz ( 10. etkinlik).

2. YAZILI ANLATIM

Ö¤rencileri, seçtikleri konuyu fliir, hikâye, masal, mektup ve düflünce yaz›s› gibi türlerden biriyle anlatmaya yönlendiriniz (Y.3.1, Y.3.2, Y.3.3, Y.3.4).

Ö¤rencilere yaz›lar›n› yazmalar› için süre tan›y›n›z. Daha sonra bunlar› okutunuz. 3. YAZDIKLARINI DE⁄ERLEND‹RME

Ö¤rencilere “Yaz›n›z hayalinizdeki evi yans›tabildi mi?” sorusunu sorunuz. Olumlu cevap veren ö¤rencilere bunu nas›l sa¤lad›klar›n›, olumsuz cevaplayanlara da bunun nedenini sorunuz (Y.4.1). 4. YAZMA ALIfiKANLI⁄I KAZANMA

Ö¤rencilere, yaz›lar›nda hayallerini anlatt›klar›n› hat›rlatarak okul d›fl›nda da böyle yaz›lar yazmalar›n›n yarar›ndan söz ediniz. Onlar› dü-

SEVG‹

9. K‹ NL‹K ET

zenli olarak yazmaya teflvik ediniz (Y.5.1). Yapt›¤›n›z konuflmayla ilgili düflüncelerinizi size uygun kutucu¤a yaz›n›z.

Bence konuflmamla amac›ma ulaflt›m çünkü


Bence konuflmamla amac›ma ulaflamad›m çünkü

Tahtaya “Bu a¤açlar, çiviler, kiremitler cans›z birer madde de¤illerdi.” cümlesini noktalama iflaretlerini kullanmadan yaz›n›z. Ö¤rencilerin 10. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki oklar›n ucuna kendi evinizde bulunmas›n› istedi¤iniz özellikleri örnekteki gibi yaz›n›z.

Benim evim küçük olmal›.

cümlede do¤ru noktalama iflaretlerini kullanmalar›n› sa¤lay›p virgül ve noktan›n kullan›m›yla ilgili bilgilerini pekifltiriniz (Y.6.2).

Benim evim

D‹L B‹LG‹S‹

Metinde geçen afla¤›daki cümleleri tahtaya yaz›n›z. Cümlelerdeki isim tamlamalar›n›, s›fat tamlamalar›n› ve zamirleri ö¤rencilere buldurup bu konulardaki bilgilerini hat›rlat›n›z. TÜRKÇE Ö⁄RENC‹‹ ÇALIfiMA K‹TABI 6. SINIF

170

“Evin içinde evle beraber yaflard›k.”


269

6. TEMA

SEVG‹

“Ufak tefek tamirleri babam›z›n kendi eliyle

SEVG‹

yapt›¤›n› görürdük.” “Ev sevgisi maddi bir avuç toprak, bir y›¤›n

13. K‹ NL‹K ET

tahta ve s›va sevgisi de¤ildi.”

Afla¤›da verilen kelimeleri, isim, s›fat, zarf, zamir görevleriyle cümlede kullan›n›z. Hangi görevde kulland›¤›n›z› karfl›lar›na yaz›n›z.

Kelime

Ö¤rencilere etkinli¤i yapt›rarak ayn› keli-

Cümle

Görevi

baflka

menin cümle içinde farkl› görevde kullan›labildi¤ini sezdiriniz (

11. etkinlik).

baflka

Ö¤rencilere kelimelerin farkl› türlerde kullan›labilece¤ini söyleyiniz. “O adam bural› de¤il.

güzel

O benim en iyi arkadafl›m.” cümlelerinde “o” keli-

güzel

mesinin s›fat ve zamir görevinde kullan›ld›¤› cümleleri tahtaya yazarak anlat›n›z ve konuyu kavra-

küçük

malar›n› sa¤lamak için benzer örnekler veriniz.

Etkinlikleri yapt›rarak bilgilerini pekifl-

tiriniz (

küçük

12, 13, 14. etkinlik) (D.B.2.9).

Ö¤rencilerin proje ve performanslar›n›

yeni

sunmalar›n› sa¤lay›n›z. Proje ve performans de-

yeni

¤erlendirme formlar›n› kullanarak ö¤rencilerin çal›flmalar›n› de¤erlendiriniz.


172


11. K‹ NL‹K ET


Resimlere bak›p afla¤›daki konuflmay› okuyunuz. Alt› çizili kelimelerin türlerini tabloya yaz›n›z.

14. K‹ NL‹K ET

Afla¤›daki cümlelerde “hangi, h›zl›, temiz, iyi” kelimelerinin görevleri nelerdir? Karfl›lar›na yaz›n›z.

s›fat S›navda hangi soruyu çözdün?

zamir

S›navda hangileri soruldu?

zarf

Hangisini ar›yorsun?

— Hangi arabay› be¤endin? fiu yeflili gördün mü? — Hangisini? — fiunu diyorum, flu yeflil arabay›? — Evet, gördüm. Ama ben k›rm›z› arabay› be¤endim. — K›rm›z›s› da güzel; ama bence yeflili daha güzel.

O, tan›d›¤›m en temiz kalpli insand›.

Kelime hangi hangisi flunu flu yeflil k›rm›z› k›rm›z›s› yeflili

12. K‹ NL‹K ET

Türü

Üst kat komflumuz çok temizdi.

s›fat zamir zamir s›fat s›fat s›fat isim isim

Çamafl›rlar›n temizini fluraya koyun.

Afla¤›daki cümlelerde alt› çizilen kelimelerin türleri karfl›lar›nda verilmifltir. Bunlardan

s›fat fiil isim

H›zl› arabalar tehlike yarat›yor.

s›fat

Kaza yapan araç çok h›zl›yd›.

fiil

Önce kald›r›ma, h›z›n› alamay›nca

isim

da duvara çarpt›.

do¤ru olana (D), yanl›fl olana (Y) koyunuz.

Anneannemin evimize ilk gelifliydi.

‹yi insan, baflkalar›n› bofluna

isim

‹lk günler biraz s›k›nt›l› geçti.

Sebzenin en iyisini seçerdi.

s›fat

s›fat isim

üzüp k›rmaz.

fiil

Bu kitap hepsinden iyidir. Kenti sabah›n ilk ›fl›klar› ayd›nlat›yordu.

s›fat

‹lkinden sonra ikinci mektup da geldi.

zamir



171

173


270


Not

SEVG‹


BALCI Bir balc›, dükkân›n› en iyi ballarla doldurdu¤u hâlde, gelen müflterilere hiç bal satamazm›fl. Bir gün, tecrübeli bir insana flikâyet etmifl: — En iyi ballar benim dükkân›mda oldu¤u hâlde, gelen müflteriler, ballar›m› be¤enmeyerek gidiyorlar. Hâlbuki komflular›m›n ballar› iyi de¤ildir fakat müflterileri hiçbir zaman eksik olmuyor. Bunun sebebi nedir? Adam flu cevab› vermifl: — Sen bal sat›yorsun ama yüzün sirke sat›yor. Ziya a GÖKALP (Metni okuyunuz ve afla¤›daki ilk 3 soruyu metne göre cevaplay›n›z.) 1.

Balc› niçin ballar›n› satam›yordu? A) Ballar›n› müflteriler be¤enmedi¤i için B) Ballar› pahal› oldu¤u için C) Müflterilere güler yüz göstermedi¤i için D) Müflteriler, komflu balc›lar› tan›d›¤› için

2.

Yaz›n›n konusunu nedir? A) Balc›lar

3.

B) Güler yüz

C) Müflteriler

D) Tecrübeli kifli

Yaz›n›n ana fikri nedir? A) Her zaman güler yüzlü olmal›y›z. B) Müflteriler kendine uygun sat›c›y› ye¤ler. C) Her sat›c›n›n kendine göre müflterisi vard›r. D) Tecrübeli kifli, her olay› do¤ru yorumlar.

4.

Afla¤›daki cümlelerin hangisinde ba¤laç yoktur? A) S›cak so¤uk dinlemiyor ki... B) fiu paketleri de mutfa¤a götür. C) Babam ve ben iyi anlafl›r›z. D) Y›l sonu etkinli¤iniz var m›?

5..

Afla¤›daki ifadelerden do¤ru olanlar›n yan›na do¤ru "D", yanl›fl olanlar›n yan›na "Y" yaz›n›z. Y "Art›k bu kural› ö¤renmelisiniz." cümlesinde iyelik eki vard›r. Y Kesme iflareti, özel adlar›n ald›¤› yap›m eklerini ay›r›r. D Büyük harflerle yap›lan k›saltmalar kesme iflaretiyle ayr›l›r. D Küçümseme, alay bildiren kelime veya cümlelerin sonuna ayraç içinde ünlem iflareti konur.


174

6.

Afla¤›daki cümlelerde ünlemlerin katt›¤› anlamlar› yaz›n›z. Öf, öf, öf, elmalar da elma ha! Vay vay vay, siz de buraya gelir miydiniz? Tuh, yaz›klar olsun sana! Ne laf anlamaz adams›n ya! Oh be, dünya varm›fl! Eyvah eyvah, çocuk yaln›z kalacak!

7.

be¤enme sitem öfke b›kk›nl›k sevinç panik

Afla¤›daki cümlelerin hangisinde “s›cak” kelimesi di¤erlerinden farkl› bir türde kullan›lm›flt›r? A) Yaz, s›caklar›n bafllad›¤› mevsimdir. B) Kad›n›n s›cak ilgisinden memnun olduk. C) S›cak yemek a¤z›m› yakt›. D) Ellerini s›cak su ile y›kad›.

8.

Afla¤›daki paragrafta kare içine al›nan kelimeler ile türlerini örnekteki gibi efllefltiriniz. O gece ne padiflah uyuyabildi ne de adaylar. Padiflah, bu göreve en uygun kifliyi seçmek zorundayd›. Çünkü vezir, padiflah›n ad›na görev yapacakt›. Bu bak›mdan çok dikkatli bir seçim yapmas› gerekiyordu padiflah›n. Sonucun hemen aç›klanmamas› bununla ilgiliydi. ‹lk bak›flta adaylar›n hepsi birbirinden üstün görünüyordu.

S›fat Zamir

Her birinin hofla gidebilecek bir yönü mutlaka vard›. Hepsi, daha alt görevlerde y›llarca baflar›l› hizmetler vermifl kiflilerdi. Bir seçim yapmak gerçekten de çok zordu. Ama bir kifliyi seçmek zorundayd›. Bu da içlerinde bu göreve en lay›k olan kifli olmal›yd›. Mustafa a Özçelik

9.

Afla¤›daki cümleri uygun ifadelerle tamamlay›n›z.

Ödevimi yapm›flt›m ama ................................................................. .......................................................... ancak annem karfl› ç›k›yordu. Beni görünce sevinmedi bile oysa ..................................................... ...................................... ne var ki otobüse binecek paras› da yoktu. Hiçbir zaman baflaramayaca¤›m› zannetmifltim fakat ....................... .........................................................................................................


175


271

6. TEMA

SEVG‹

6. TEMA (1. EK MET‹N) Metnin Ad›: SEVG‹ HER fiEYD‹R Metnin Yazar›: SUNA TANALTAY

Alt Tema: ‹nsan Sevgisi Metnin Türü: Söylefli

Not

SEVG‹‹ HER R fiEYD‹R

1. EK MET‹N

“Kim kıskanırsa kördür, kim nefret ederse sağırdır, kim kızarsa topaldır. Yalnız kim severse onun her şeyi tamdır.” Yunan atasözü

SEVG‹ HER fiEYD‹R

‹nsan›n en güzel duygusudur, sevgi. ‹çimizde çiçekler, günefller açt›ran gerçe¤imizdir. Yaflad›¤›m›z›n, insan oldu¤umuzun bilincine varmakt›r. Sevgiyle bakamayan göz, kördür. Yürek de öyle... Sevgiyle uzanmayan el, okflamay› bilmez; kendi güzelliklerinden vermeyi de. Sevgi, evrensel bir müzik gibidir; kimi onu tek sesli dinler, kimisi için de gümbür gümbür bir orkestra olur. Kimi yürekte türküdür, ar› duru. Bu türküyle çarpar yürek, belki de her fley bu türkü içindir. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

127

SEVG‹

Ifl›k ›fl›k gönülden gönüle yans›r sevgi. Sonsuza de¤in ço¤altan aynalar, gözlerimizdir; sevgimizi saklayamad›¤›m›z, gizleyemedi¤imiz gözlerimiz. Sevgi güzellefltirir insan›, sevgi mutlu k›lar. Bu duyguyla ar›nm›flsan›z siz de bir baflkas›n› mutlu edeceksiniz demektir. Baflka bir yolu, yöntemi, çaresi yoktur. Mutluluk da sevgi gibidir çünkü. Tek bafl›na yaflan›lmaz; yans›mak, ço¤almak, paylaflmak ister. Filozof Halil Cibran, verme ve paylaflma konusunda flöyle söylüyor: “Siz, mal›n›zdan verdi¤iniz zaman çok az verirsiniz ve ancak can›n›zdan verdi¤iniz zaman gerçekten verirsiniz. Mal›n›z, yar›n muhtaç olaca¤›n›z› sanarak esirgemek istedi¤iniz fleylerden baflkas› m›? ‹htiyaçtan korkmak, ihtiyac›n ta kendisi de¤il mi? Sarn›c›n›z su ile dolu oldu¤u hâlde susuzluktan korkmak, en tatmin edilmez susuzluk de¤il mi? Mallar› çok ve bol oldu¤u hâlde az verenler vard›r. Bunu da tan›nmak için verirler ve onlar›n bu gizli arzular›, verdiklerinin bereketini kaç›r›r. Sonra öyleleri vard›r ki ellerindeki azd›r fakat hepsini verirler. Bunlar, hayata ve hayat›n bollu¤una inananlard›r ve bunlar›n ambarlar› asla bofl kalmaz. Verdikleri zaman severek verirler ve sevgileri ile nefleleri onlar›n ödülleridir. Oysa baz›lar› ›st›rap çekerek verirler ve bu ›st›rap onlar›n cehennemidir. Verdikleri zaman ›st›rap çekmeyenler, hatta bu yüzden sevinç de aramayanlar, bu meziyetlerinin an›lmas›n› bile istemeyenler de vard›r. Vadideki güller, kokular›n› gökyüzüne nas›l yayarlarsa bunlar da öylece verirler. Tanr›, bu kimselerin elleriyle konuflur ve onlar›n gözlerinin içinden tüm dünyaya gülümser.” Evet, seven, veren, paylaflan ve bu duygunun bilincinde olan sevgili arkadafllar›m. Sen, ben, o yok; biz var›z. Sevgiyi ve sevgi ile vermeyi paylaflan, sevgi bilincini gözlerden gönüllere yans›tan sevgili arkadafllar›m, dostlar›m benim. Hepiniz öyle güzel, öyle s›cak bir duygunun peflindesiniz ki sevda gibi bir fley bu. Sizleri çok seviyorum ve sizin bugün elinizi, gönlünüzü uzatt›¤›n›z çocuklar, gençler yar›n kimbilir kimleri yetifltirip yüceltecekler? Kuflkusuz, insan yüre¤inin en büyük gerçe¤idir sevgi. ‹çimizde çiçekler, günefller açt›r›r. Yaflad›¤›m›z›n, insan oldu¤umuzun bilincine varmakt›r. Sevgi, her fleydir dostlar›m. Sevgi, her fleydir. Suna a TANALTAY


128


272

SEVG‹

6. TEMA (2. EK MET‹N) Metnin Ad›: TÜRK‹YE fiARKISI Metnin fiairi: SALAH B‹RSEL

TÜRK‹YE E fiARKISI

Alt Tema: Millet Sevgisi Metnin Türü: fiiir

Not

2. EK MET‹N

“Bilelim ki kazandığımız başarı, milletimizin kuvvetlerini birleştirmesinden ileri gelmiştir. Eğer aynı başarıları, zaferleri ileride de kazanmak istiyorsak aynı esasa dayanalım; aynı yolda yürüyelim.” Mustafa Kemal Atatürk

TÜRK‹YE fiARKISI

Sen, zaferini gösterdi¤i Mustafa Kemal’in Hat›ras› nesilden nesle büyüyen. En gencinde en ihtiyar›nda, Yer eden. Sen, zaferini gösterdi¤i Mustafa Kemal’in.

Fuzûlî, Haflim ve Tokadizade Senin tazeli¤inle yaratt› fliiri. Bofluna görünmedi meydanlar›nda Dede. Söylediler ne söyledilerse dilinle her biri, Fuzûlî, Haflim ve Tokadizade

Sen, kalbe yay›lan sesi Hac› Arif Bey’in, Fikrolur yeflerirsin zamanla. Sen, nefesisin her üflenen neyin. Camisin, türbesin, mescitsin Sinan’la Sen, kalbe yay›lan sesi Hac› Arif Bey’in. F DERS K‹TABI TÜRKÇE 6.. SINIF

129

SEVG‹

Senin havalar›n› tafl›d› dört bir tarafa, Ba¤r›nda sanat ve ilim. Laf de¤i hicretten 1000 y›l sonra Sultanlardan Yavuz Selim. Senin havalar›n› tafl›d› dört bir tarafa.

Sen, boy atan çocuklarda, Kemiksin, etsin. Ak›ls›n, hürriyetsin, vicdanda. Kuvvetsin, Sen, boy atan çocuklarda.

Sen, Ankara’das›n ‹stanbul’das›n ‹zmir’desin. Kan olup damarda yürüyensin. Sen, 70 milyon Türk’le bir solukta, Kurtulufl savafl› verensin.

Sen, Ankara’das›n ‹stanbul’das›n ‹zmir’desin Sen, zaferini gösterdi¤i Mustafa Kemal’in Hat›ras› nesilden nesle büyüyen. En gencinde en ihtiyar›nda, Yer eden. Sen, zaferini gösterdi¤i Mustafa Kemal’in. Salah h B‹RSEL


130


273

EKLER


274

ÇALIfiMA

KÂ⁄IDI

Afla¤›daki sorular› okuyunuz. Metni dinlerken bu sorular› cevaplay›n›z.

1. Metindeki olay nedir?

2. Metinde anlat›lan olay kimin bafl›ndan geçmifltir?

3. Dinledi¤iniz metinde anlat›lan olay nerede yaflanm›flt›r?

4. Metinde anlat›lan olay›n bafllang›c› ile bitifli aras›nda ne kadar süre geçmifl olabilir?

5. Metinde anlat›lan olay nerede meydana gelmifltir?

6. Olay nas›l sonuçlanm›flt›r?

7. Dinledi¤iniz metinden nas›l bir sonuç ç›kard›n›z?


275

1

2 ÇALIfiMA

KÂ⁄IDI

“Vatandafll›k Görevlerimiz” metnini okurken afla¤›daki sorular› cevaplay›n›z.

1. “Vatandafll›k Görevlerimiz” metni ile Atatürk temas›nda okudu¤unuz “Bir Haber” metninin konusu aras›nda ne gibi benzerlikler vard›r?

2. Hangi metinde anlat›lan olay, yazar›n bafl›ndan geçmifltir? Bunu nereden anl›yorsunuz?

3. “Bir Haber” metni ile “Vatandafll›k Görevlerimiz” metnini kahramanlar› yönünden karfl›laflt›r›n›z.

4. “Bir Haber” metni ile “Vatandafll›k Görevlerimiz” metninde Atatürk’ün kiflisel özelliklerinden hangilerine yer verilmifltir? Ortak olanlar› belirleyiniz.


276

ÇALIfiMA

KÂ⁄IDI

Afla¤›daki boflluklara metnin girifl ve sonuç bölümlerine iliflkin tahminlerinizi yaz›n›z.

PORTRE

Olay› çözecek olan yarg›ç, tüccar›n bir portresini getirtti ve bu gençlere: “‹çinizden hanginiz, bir ok ile portrenin gö¤sündeki flu imzalad›¤›m yeri vurabilirse miras onun olacak.” dedi. Birincisi bir yayla bir ok ald›, portreye niflan ald› ve yarg›c›n imzas›n›n yak›n›ndan vuruverdi. S›ra ikinciye gelince o da bir ok att›, imzan›n daha yak›n›ndan vurdu. Nihayet üçüncüsü, niflan ald›. Fakat birdenbire bütün vücudu titremeye bafllad›, yüzü sarard›, burnu kanad›, gözlerinden yafl bofland›:


277

3

ÇALIfiMA

KÂ⁄IDI

Afla¤›daki fliiri okuyunuz. Siz de iki karfl›t kavram› seçerek benzer bir fliir yaz›n›z.

ÜZGÜN – SEV‹NÇL‹ Sevinçli oldu¤um zaman Gülermiflim, Güller açarm›fl yüzümde.

Üzgün oldu¤um zaman As›l›rm›fl yüzüm. Gözyafllar›m Kurusun diye herhâlde Aziz S‹VASLIO⁄LU


278

4

ÖLÇEKLER D‹NLEME / ‹ZLEME BECER‹S‹ GÖZLEM FORMU

Ö⁄RENC‹N‹N Not: Ö¤rencinin yukar›da yer alan kazan›mlar› gerçeklefltirme düzeyine göre (Evet: 3 K›smen: 2 Hay›r: 1) puan verilir.

ADI

Dinleme/izleme kurallar›n› uygulama Konuflmac›n›n sözünü kesmeden, sab›r ve sayg›yla dinler. Baflkalar›n› rahats›z etmeden dinler/izler. Dinlenenle ilgili soru sormak, görüfl bildirmek için uygun zamanda söz al›r. Dinleme/izleme yöntem ve tekniklerini kullan›r. Dinleneni/izleneni anlama ve çözümleme Dinlenenin/izlenenin ba¤lam›ndan hareketle kelime ve kelime gruplar›n›n anlamlar›n› ç›kar›r. Dinlediklerinin/izlediklerinin konusunu belirler. Dinlediklerinin/izlediklerinin ana fikrini/ana duygusunu belirler. Dinlediklerindeki/izlediklerindeki yard›mc› fikirleri/duygular› belirler. Dinlediklerindeki/izlediklerindeki olay, yer, zaman, flah›s, varl›k kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlar› belirler. Dinlediklerinde/izlediklerinde sebep-sonuç iliflkilerini belirler. Dinlediklerinde/izlediklerinde amaç-sonuç iliflkilerini belirler. Dinlediklerindeki/izlediklerindeki örtülü anlamlar› bulur. Dinlediklerini/izlediklerini kronolojik s›ra ve mant›k ak›fl› içinde özetler. Dinlediklerinde/izlediklerinde yer alan öznel ve nesnel yarg›lar› ay›rt eder. Kendisini flah›s ve varl›k kadrosunun yerine koyarak olaylar›, duygu, düflünce ve hayalleri yorumlar. Dinlediklerinde/izlediklerinde ortaya konan sorunlara farkl› çözümler üretir. Dinlediklerini/izlediklerini de¤erlendirme Dinlediklerini/izlediklerini dil ve anlat›m yönünden de¤erlendirir. Dinlediklerini/izlediklerini içerik yönünden de¤erlendirir. Dinledi¤i/izledi¤i kifliyi sesini ve beden dilini etkili kullanma yönünden de¤erlendirir.


279

ÖLÇEKLER

KONUfiMA BECER‹S‹N‹ DE⁄ERLEND‹RME FORMU

Ö⁄RENC‹N‹N Not: Ö¤rencinin yukar›da yer alan kazan›mlar› gerçeklefltirme düzeyine göre (Evet:3 K›smen:2 Hay›r:1) puan verilir.

ADI

Dil ve anlat›m ‹flitilebilir bir ses tonuyla konufltu mu? Konuflmas›nda standart Türkçeyi kulland› m›? Kelimeleri do¤ru telaffuz etti mi? Kelimeleri anlam›na ve ba¤lam›na uygun kulland› m›? Dil bilgisi kurallar›na uygun cümleler kurdu mu? Güven verici, aç›k, anlafl›l›r ve konuya hâkim bir flekilde konufltu mu? Konuflmas›nda uygun yerlerde vurgu, tonlama ve duraklama yapt› m›? Sözleriyle jest ve mimikleri birbirine uygun mu? ‹çerik Konuflmas› konuya, amaca, tür ve seviyeye uygun mu? Olaylar ve bilgiler s›raya konularak anlat›ld› m›? Konuflma bütünlük ve tutarl›l›k içinde sürdürüldü mü? Konuflmas›nda ana fikir ve duyguyu yard›mc› fikir ve duygularla destekledi mi? Konuflmas›n› deyim, atasözü, özdeyifl, al›nt› ve örneklerle zenginlefltirdi mi? Konuflmas›n› günlük hayatla iliflkilendirdi mi? Sunum Konuflmas›n› verilen sürede tamamlayabildi mi? Konuflma s›ras›nda ölçülü ve rahat m›yd›? Konuflmas›n› sunarken görsel, iflitsel ve çok yönlü iletiflim araçlar›ndan yeterince yararland› m›? Konuflmas› boyunca nezaket kurallar›na uydu mu?


280

ÖLÇEKLER OKUMA BECER‹S‹ GÖZLEM FORMU

Ö⁄RENC‹N‹N Not: Ö¤rencinin yukar›da yer alan kazan›mlar› gerçeklefltirme düzeyine göre (Evet:3 K›smen:2 Hay›r:1) puan verilir.

ADI

Okuma kurallar›n› uygulama Sesini ve beden dilini etkili kullan›r. Ak›c› biçimde okur. Kelimeleri do¤ru telaffuz eder. Sözün ezgisine dikkat ederek okur. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme Metnin ba¤lam›ndan hareketle kelime ve kelime gruplar›n›n anlam›n› ç›kar›r. Metnin konusunu belirler. Metnin ana fikrini/ana duygusunu belirler. Metindeki yard›mc› fikirleri/duygular› belirler. Okuduklar›nda yard›mc› fikir ve duygular› belirler.Metnin plan›n› kavrar. Metinde olay, yer, zaman, flah›s, varl›k kadrosu ve bunlarla ilgili unsurlar› belirler. Metindeki sebep-sonuç iliflkilerini fark eder. Metindeki amaç-sonuç iliflkilerini fark eder. Okuduklar›ndaki örtülü anlamlar› bulur. Okuduklar›ndaki öznel ve nesnel yarg›lar› ay›rt eder. Okuduklar›n› kendi cümleleriyle kronolojik s›ra ve mant›k ak›fl› içinde özetler. Kendisini flah›s ve varl›k kadrosunun yerine koyarak olaylar›, duygu, düflünce ve hayalleri yorumlar. Metnin bafll›¤› ile içeri¤i aras›ndaki iliflkiyi ortaya koyar. Metinde ortaya konan sorunlara farkl› çözümler üretir. Okudu¤u metni de¤erlendirme Metni dil ve anlat›m yönünden de¤erlendirir. Metni içerik yönünden de¤erlendirir.


281

ÖLÇEKLER YAZILI ANLATIMI DE⁄ERLEND‹RME FORMU

Ö¤rencinin Ad› Soyad› S›n›f›

: :

Biçim

Yaz›l› anlat›mda aranacak özellikler Kâ¤›d›n kenarlar›nda, paragraf ve sat›r aralar›nda uygun boflluklar b›rak›lm›flt›r.

gereken puan

verece¤i puan

5 5

Bafll›k konuyla ilgilidir.

5

m›flt›r. Paragraflar aras›nda uygun geçifl sa¤lanm›flt›r. Her bir paragrafta tek bir duygu ve düflünce ifllenmifltir. Yaz›da verilmek istenen ana fikre ulafl›lm›flt›r.

Dil ve Anlat›m

Ö¤retmenin

Düzgün, okunakl› ve ifllek bir yaz› kullan›lm›flt›r.

Konu, mant›ksal tutarl›l›k ve bütünlük içinde anlat›l-

Ana fikir ve duygu, yard›mc› fikir ve duygularla des-

5 5 5 10 10

teklenmifltir. Al›nt›, örnek ve benzetmeler yeterli olup içeri¤e uy10

gundur. Sonuç ifadesi konuyu ba¤lay›c› ve etkileyicidir.

5

Cümle kurulufllar› dil bilgisi kurallar›na uygundur.

5

Kelimeler yerinde ve do¤ru anlamda kullan›lm›flt›r.

5

Cümlede kelime tekrarlar› yap›lmam›flt›r.

5

Konuyla ilgili kaynaklara baflvurulmufl ve yeterince yararlan›lm›flt›r. Konuyu kendine özgü ifadelerle anlatm›flt›r.

Yaz›m ve Noktalama

Verilmesi

5 5

Yaz›da yaz›m kurallar›na uyulmufltur. Noktalama iflaretleri do¤ru yerde kullan›lm›flt›r.

5

Not: Ölçekte belirtilen puanlama örnek olarak verilmifltir. Ö¤retmen taraf›ndan de¤ifltirilebilir.


282

ÖLÇEKLER

TÜRKÇE DERS‹NE YÖNEL‹K TUTUM ÖLÇE⁄‹ Sevgili Ö¤renciler, Bu ölçek, sizlerin Türkçe dersine yönelik görüfllerinizi almak amac› ile haz›rlanm›flt›r. Her cümleyi dikkatle okuduktan sonra DERECELER sütunundaki seçeneklerden size en yak›n olan›n› (X) ile iflaretleyiniz. DERECELER

Türkçe Dersi ile ‹lgili Görüfller 1. Türkçe benim için e¤lenceli bir derstir. 2. Türkçe dersinde genellikle çok s›k›l›r›m. 3. Türkçe derslerine daha fazla zaman ayr›lmal›d›r. 4. Türkçe dersi için, ders d›fl›nda çal›flma zaman› ay›rmaya gerek yoktur. 5. Türkçe dersini dört gözle bekliyorum. 6. Türkçe ile ilgili ödevleri yapmaktan zevk al›yorum. 7. Türkçeyi, di¤er derslere göre daha çok severek çal›fl›r›m. 8. Türkçe dersinde genellikle huzursuz olurum. 9. Türkçe dersi ile ilgili konular› tart›flmaktan mutlu oluyorum. 10. Türkçe bana göre gereksiz bir derstir. 11. Türkçe s›navlar›nda, di¤er derslerin s›navlar›na göre daha huzursuz oluyorum. 12. Türkçe dersinin günlük yaflamda önemli bir yeri var. 13. Türkçe dersi hiç olmasa daha iyi olurdu. 14. Türkçe dersi kadar s›k›c› bir ders yoktur. 15. Türkçe derslerindeki okuma parçalar› çok can s›k›c›d›r. 16. ‹leride, Türkçe ile ilgili bir bölümde okumak isterim. 17. Televizyon ve radyoda yay›mlanan Türkçe konulu programlar› kaç›rmak istemem. 18. Türkçe derslerinde metin inceleme keyif vericidir. 19. Bofl zamanlar›m›n ço¤unu Türkçe dersine ay›rmak isterim. 20. Türkçe dersi ile ilgili kitap, dergi vb. yay›nlar› takip etmek isterim.


283

Hiç Kat›lm›yorum

( )Erkek

Kat›lm›yorum

Cinsiyetiniz: ( )K›z

Karars›z›m

S›n›f/fiube :………………..

Kat›l›yorum

:………………………….. Tamamen Kat›l›yorum

Okul

ÖLÇEKLER DERECEL‹ PUANLAMA ANAHTARI AÇIKLAMA: Yukar›daki performans ödevini afla¤›daki ölçütler do¤rultusunda puanlay›n›z. Ö¤rencinin Ad› Soyad› S›n›f›

: :

Tarih: . . . / . . . / 200. . .

ÇOK BAfiARILI 1. Araflt›rmas›n› belirledi¤i plana göre yürütmüfltür. 2. Araflt›r›lan ödev ile ilgili çarp›c› kan›t ve bilgilere ulafl›lm›flt›r. 3. Çok say›da kaynaktan yararlan›lm›flt›r. 4

4. Yazarla herhangi bir flekilde iletiflime geçilmifltir. 5. Kullan›lan yaz›l›, görsel ve iflitsel materyaller konuya çok uygun ve dikkat çekicidir. 6. Haz›rlanan çal›flma dikkat çekici, aç›klay›c› ve etkileyicidir. 7. Rapor herhangi bir yaz›m, noktalama ve dil hatas› içermemektedir. BAfiARILI 1. Araflt›rmas›n› belirledi¤i plana göre yürütmeye çal›flm›flt›r. 2. Çok say›da kaynaktan yararlan›lm›flt›r. 3. Araflt›r›lan dönemle ilgili kan›t ve bilgilere ulafl›lm›flt›r.

3

4. Yazarla herhangi bir flekilde iletiflime geçilmifltir. 5. Kullan›lan yaz›l›, görsel ve iflitsel materyaller konuya uygun ve dikkat çekicidir. 6. Haz›rlanan çal›flma dikkat çekici, aç›klay›c› ve etkileyicidir. 7. Rapor yaz›m, noktalama ve dil hatalar› içermektedir. AZ BAfiARILI 1. Araflt›rmas›n› yürütürken planda baz› sapmalar olmufltur. 2. Araflt›r›lan dönemle ilgili yeterince kan›t ve bilgilere ulafl›lmam›flt›r. 3. S›n›rl› say›da kaynaktan yararlan›lm›flt›r.

2

4. Çok az say›da yaz›l›, görsel ve iflitsel materyal kullan›lm›flt›r. 5. Yazarla herhangi bir flekilde iletiflime geçilmemifltir. 6. Haz›rlanan çal›flma yeterince dikkat çekici, aç›klay›c› ve etkileyici de¤ildir. 7. Raporda yaz›m, noktalama ve dil hatalar› bulunmaktad›r. GEL‹fiT‹R‹LEB‹L‹R 1. Araflt›rmas›n› belirledi¤i plana göre yürütmemifltir. 2. Araflt›r›lan dönemle ilgili kan›t ve bilgilere ulafl›lmam›flt›r.

1

3. Çok az say›da kaynaktan yararlan›lm›flt›r. 4. Yaz›l›, görsel ve iflitsel materyaller kullan›lmam›flt›r. 5. Yazarla herhangi bir flekilde iletiflime geçilmemifltir. 6. Haz›rlanan çal›flma dikkat çekici, aç›klay›c› ve etkileyici de¤ildir. 7. Raporda çok say›da yaz›m, noktalama ve dil hatalar› bulunmaktad›r.


284

ÖLÇEKLER PROJE DE⁄ERLEND‹RME FORMU Ö¤rencinin Ad› Soyad› S›n›f›

: : DERECELER

GÖZLENECEK Ö⁄RENC‹ KAZANIMLARI

Çok ‹yi

‹yi

Orta

Zay›f

Çok Zay›f

5

4

3

2

1

I. PROJE HAZIRLAMA SÜREC‹ Projenin amac›n› belirleme Projeye uygun çal›flma plan› yapma Grup içinde görev da¤›l›m› yapma ‹htiyaçlar› belirleme Farkl› kaynaklardan bilgi toplama Projeyi plana göre gerçeklefltirme TOPLAM II. PROJEN‹N ‹ÇER‹⁄‹ Türkçeyi do¤ru ve etkili kullanma Bilgilerin do¤rulu¤u Toplanan bilgilerin analiz edilmesi Elde edilen bilgilerden ç›kar›mda bulunma Toplanan bilgileri düzenleme Yaz›l› ve görsel unsurlar›n birbiriyle ba¤lant›s›n› sa¤lama Elefltirel düflünme becerisini gösterme Yarat›c›l›k yetene¤ini kullanma TOPLAM III. SUNU YAPMA Sorulara cevap verebilme Konuyu dinleyicilerin ilgisini çekecek flekilde sunma Sunuyu hedefe yönelik materyalle destekleme Sesini ve beden dilini kullanma Verilen sürede sunuyu yapma Sunum s›ras›nda öz güvene sahip olma Sunuya istekli olma TOPLAM GENEL TOPLAM

Ö¤retmenin yorumu: ..................................................................................................................... Not: Proje de¤erlendirme formu, hem bireysel hem de grup proje çal›flmalar›n› de¤erlendirmek amac›yla kullan›labilir. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

285

ÖLÇEKLER

Ö⁄RENC‹ ÜRÜN DOSYASI

Ö¤rencinin Ad› Soyad› S›n›f›

: :

Tarih: . . . / . . . / 200 . . .

ÇALIfiMALARIM 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.


286

ÖLÇEKLER Ö⁄RENC‹ ÜRÜN DOSYASINA ‹L‹fiK‹N ÖZ DE⁄ERLEND‹RME FORMU Ö¤rencinin Ad› Soyad› : S›n›f› : Çal›flman›n ad› :

Tarih: . . . / . . . / 200 . . .

Neden bu çal›flmay› sakl›yorum? ......................................................................................................... .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. Bu çal›flmay› arkadafllar›mla neden paylafl›yorum?............. .............................................................. .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................

Çal›flma s›ras›nda neler ö¤rendim?................................ ..................................................................... .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................

Bu çal›flmay› tekrar yapsayd›m, flu flekilde yapard›m: ...................................................................... .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................

Çal›flmam› yaparken beklemedi¤im nelerle karfl›laflt›m? ................................................................... .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. Benim için bu çal›flman›n anlam›: ........................................................................................................ .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................

*Ö¤rencilerin, ö¤renci ürün dosyas›ndaki çal›flmalar›na yönelik yorumlar›, daha sonraki çal›flmalar›na ›fl›k tutacak, öz de¤erlendirme yapmalar›na imkân vererek kiflisel geliflimlerine katk› sa¤layacakt›r. TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI

287

ÖLÇEKLER Ö⁄RENC‹ ÜRÜN DOSYASI DE⁄ERLEND‹RME FORMU Ö¤rencinin Ad› Soyad› S›n›f›

: :

Yönerge: Afla¤›daki her bir ölçütün yeterlili¤ini göz önüne alarak dosyay› de¤erlendiriniz.

ÖLÇÜTLER

EVET

Çal›flmalar›n içeri¤i tamd›r. Farkl› türde çal›flmalar yer almaktad›r. Çal›flmalar amaca uygundur. Dosya düzenlidir. Yarat›c› düflüncenin ürünüdür. Ö¤rencinin geliflim düzeyini gösterir. Çal›flmalar araflt›rma ürünüdür. Görsel materyallerle desteklenmifltir. Türkçe do¤ru, güzel ve etkili kullan›lm›flt›r.

Yorumlar / Öneriler


288

KISMEN

HAYIR

ÖLÇEKLER AKRAN DE⁄ERLEND‹RME FORMU Bu form, grubunuzdaki arkadafllar›n›zla ilgili de¤erlendirme maddelerini içermektedir. Seçeneklerden de¤erlendirmelerinize en uygun olan› iflaretleyiniz.

De¤erlendiren ö¤rencinin; Ad› ve soyad› : Grup nu./ad› : S›n›f› : Ö¤retim y›l› : Tarih :

DERECELER Her zaman

Bazen

1. Çal›flmalara istekli kat›l›r. 2. Etkinlik öncesi haz›rl›k yapar. 3. Görevlerini zaman›nda yerine getirir. 4. Arkadafllar›n›n görüfllerine sayg›l›d›r. 5. Farkl› kaynaklardan bilgi getirip sunar. 6. Arkadafllar›n› uyar›rken uygun bir dil kullan›r. 7. Arkadafllar›n›n çal›flmalar›na destek olur. 8. Temiz ve düzenli çal›fl›r. 9. Çal›flmalarda Türkçeyi do¤ru, güzel ve etkili kullan›r.


289

Hiçbir zaman

ÜN‹TELEND‹R‹LM‹fi YILLIK PLAN


290

TEMA

TOPLUM HAYATI

METN‹N ADI

DÖRT ARKADAfi


AY

EYLÜL 2–3

HAFTA

EYLÜL 3–4

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.2) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.4, K.2.5, K.2.7). 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.5, K.3.6, K.3.11, K.3.12) 4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.4) 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.3)

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.3, O.2.4, O.2.6, O.2.13, O.2.20,O.2.21, O.2.27). 3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (O.3.1) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (O.4.1, O.4.3) 5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.4, O.5.6, O.5.8).

KONUfiMA 1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.1) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.1, K.2.2, K.2.6, K.2.9) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.2, K.3.10, K.3.12) 4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.1) 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.1)

D‹NLEME ‹ZLEME

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.1, O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.3, O.2.4, O.2.7, O.2.12, O.2.13, O.2.21, O.2.22) 3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (O.3.2) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (O.4.3) 5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.1, O.5.6)

OKUMA YAZMA

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.1, Y.1.10, Y.1.11) 2. Planl› yazma (Y.2.2, Y.2.9, Y.2.10, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.2) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.1) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1)

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.1, Y.1.2, Y.1.7) 2. Planl› yazma (Y.2.2, Y.2.3, Y.2.4, Y.2.7, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme (Y.5.2) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1, Y.6.2)

KAZANIMLAR

1. Kelimenin yap› özellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar› kavrama ve uygulama (D.B.1.2)

Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kurallar› kavrama ve uygulama (D.B.1.1)

D‹L B‹LG‹S‹

291

TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI ÇK 14 ÇK 15

ÇK 12 ÇK 13

ÇK 11

ÇK 9 ÇK 10

ÇK 7 ÇK 8

ÇK 6

ÇK 4 ÇK 5

ÇK 1 ÇK 2 ÇK 3

ÇK 13 ÇK 14

ÇK 10 ÇK 11 ÇK 12

ÇK 8 ÇK 9

ÇK 6 ÇK 7

ÇK 4 ÇK 5

ÇK 1 ÇK 2 ÇK 3

s.23

s.22

s.21

s.20

s.19

s.18

s.17

s.16

s.15

s.14

s.13

s.12

s.11

s. 10

ETK‹NL‹KLER 123 123 123 123 123 123

123 123 123 123 123 123 123 123

SÜRE

5+3 Ders

2+5 Ders

ÜN‹TELEND‹R‹LM‹fi YILLIK PLAN D‹⁄ER DERS VE ARA D‹S‹PL. ATATÜRKÇÜLÜ K

• Göz atarak okuma • Elefltirel konuflma • Elefltirel yazma

Okuma becerisini de¤erlendirme

ÖLÇME VE DE⁄ER.

“Gazete Ku- Grup çal›flmalar›n› pürlerinden Ya- de¤erlendirme rarlanma” ile ilgili aç›klamalarla iliflkilendirilen kazan›mlar (O.5.6)

• Sesli okuma “Gazete Kupür• Serbest konuflma lerinden Yararlan• Yarat›c› yazma ma” ile ilgili aç›klamalarla iliflkilendirilen kazan›mlar (O.2.3, O.2.14, O.2.23)

YÖNTEM VE TEKN‹KLER


2

YALNIZ KALMAK

TAVfiAN SUYU (Dinleme)

TEMA

TOPLUM HAYATI

METN‹N ADI AY

EK‹M

EK‹M

HAFTA

1

2

SÜRE

5 Ders

2 Ders

3 Ders

3

292

ÇK 10 ÇK 11 ÇK 12 ÇK 13 ÇK 14 ÇK 15

ÇK 1 ÇK 2 ÇK 3 ÇK 4 ÇK 5 ÇK 6 ÇK 7 ÇK 8 ÇK 9

ÇK 1 ÇK 2 ÇK 3 ÇK 4 ÇK 5 ÇK 6 ÇK 7 ÇK 8 ÇK 9

4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.2) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.7)

3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.6, K.3.9, K.3.11, K.3.12) 4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.1) 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.4)

3. Dinlediklerini / izlediklerini de¤erlendirme (D.3.2) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (D.4.4) 5. Etkili dinleme / izleme al›flkanl›¤› kazanma (D.5.2, D.5.4)


ÖLÇME VE DE⁄ER.

“Gazete Kupürle- Yaz›l› anlat›m› derinden Yararlanma” ¤erlendirme ile ilgili aç›klamalarla iliflkilendirilen kazan›mlar (O.2.2, Y.1.7)

D‹⁄ER DERS VE ARA D‹S‹PL. ATATÜRKÇÜLÜ K

“Gazete Kupürle- Tema sonu de¤er• Kat›l›ms›z dinrinden Yararlanma” lendirme sorular›leme/izleme • Kat›l›ml› konuflma ile ilgili aç›klamalarla n›n cevaplar›n› • Güdümlü yazma iliflkilendirilen kaza- de¤erlendirme n›mlar (Y.3.1)

• ‹flaretleyerek okuma • Kelime ve kavram havuzundan seçerek konuflma • Kelime ve kavram havuzundan seçerek yazma

(1. Ek Metin): TOMBUL TURP (2. Ek Metin): MUTFAK KÜLTÜRÜNDEN KÜRESELLEfiMEYE

s.32

s.30

s.29

s.28

s.27

s.26

s.25

s.24

ETK‹NL‹KLER

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.5, Y.1.7) 2. Planl› yazma (Y.2.2, Y.2.9, Y.2.10, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1) 1. Kelimenin yap› özellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar› kavrama ve uygulama (D.B.1.4)


D‹L B‹LG‹S‹

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.12) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.1, K.2.4)

4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.3) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.9) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.2)

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.7, Y.1.10) 2. Planl› yazma (Y.2.2, Y.2.4, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.2)

YAZMA

1. Dinleme / ‹zleme kurallar›n› uygulama (D.1.2, D.1.4) 2. Dinleneni / izleneni anlama ve çözümleme (D.2.1, D.2.3, D.2.4, D.2.6, D.2.18, D.2.19, D.2.22)

4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.2, K.4.4) 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.1, K.5.4)

3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (O.3.1) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (O.4.1) 5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.2)

KONUfiMA 1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.3, K.1.4, K.1.7, K.1.8, K.1.13) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.2) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.5, K.3.12)

D‹NLEME ‹ZLEME

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.3, O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.2, O.2.3, O.2.4, O.2.13, O.2.15, O.2.22, O.2.31)

OKUMA

123


5 Ders

123 123 123 123 123 123

123 123

KAZANIMLAR


B‹R HABER

TEMA

ATATÜRK

METN‹N ADI AY


SÜRE

5 Ders

3 Ders

HAFTA

EK‹M 4

KASIM 1

KASIM 1

4.Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1) 5.Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.7, Y.5.10) 6.Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1,Y.6.2)

1.Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.3, Y.1.7, Y.1.11) 2.Planl› yazma (Y.2.2, Y.2.8, Y.2.12) 3.Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.3)

YAZMA 1.Kelimelerin yap› özellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar› kavrama ve uygulama (DB.1.5)

D‹L B‹LG‹S‹

s.40

s.38

s.37

s.36

s.35

s.34

s.39

ÇK 13

ÇK 12

ÇK 11

ÇK 10

ÇK 9

ÇK 8

ÇK 7

ÇK 6

ÇK 5

ÇK 4

ÇK 3

ÇK 2

ÇK 1

ETK‹NL‹KLER

• Okuma tiyatrosu • ‹kna etme • Elefltirel yazma

YÖNTEM VE TEKN‹KLER 3. Atatürk’le ilgili an›lar 4. Atatürk’ün kiflili¤i ve özellikleri (Onuncu Y›l Nutku) Giriflimcilik (8)

D‹⁄ER DERS VE ARA D‹S‹PLERLE ‹L‹fiK‹ ATATÜRKÇÜ-

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.12, O.2.13, O.2.14, O.2.15, O.2.16, O.2.28) 1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.2, K.1.6, K.1.8) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.8) Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.4, Y.1.5) Planl› yazma (Y.2.5, Y.2.7, Y.2.12)

1.Kelimelerin yap› özellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar› kavrama ve uygulama (DB.1.5)

s.43 ÇK 6

ÇK 5

ÇK 4

s.42

ÇK 3

ÇK 2

ÇK 1

s.41

• Not olarak okuma 1. Atatürk’ün haya• Kendini karfl›s›nt›yla ilgili olaylar dakinin yerine ko- 2. Atatürk’ün fikir yarak konuflma hayat› • Tahminde bulunma “Gazete Kupürlerinden Yararlanma” ile ilgili aç›klamalarla iliflkilendirilen kazan›mlar (K.1.6)

(Not: Bu metnin Cumhuriyet Bayram›'na rastlayan haftada ifllenmesi önerilir.)

4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.1) 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.4)

3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (O.3.1) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (O.4.3) 5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.3, O.5.4, O.5.8)

KONUfiMA 1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.3, K.1.12, K.1.13) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.7, K.2.9) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.1, K.3.2, K.3.11, K.3.12)

D‹NLEME ‹ZLEME

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.1, O.1.3, O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme(O.2.1, O.2.3 O.2.4, O.2.7, O.2.13, O.2.15, O.2.17, O.2.21, O.2.30)

OKUMA

123 123 123

293

2 Ders

123 123 123

123 123

123

123

KAZANIMLAR

Okuma becerisini de¤erlendirme

ÖLÇME VE DE⁄ER.




3

4

KASIM

TEMA

ATATÜRK

METN‹N ADI AY

VATANDAfiLIK GÖREVLER‹M‹Z

HAFTA

KASIM 2

SÜRE

5 Ders

5 Ders

3 Ders

D‹NLEME ‹ZLEME YAZMA 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.2) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.8). 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1, Y.6.2)

KONUfiMA 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.2, K.3.8, K.3.9, K.3.12) 4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.3) 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.1)

D‹L B‹LG‹S‹

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.1, Y.1.8, Y.1.9) 2. Planl› yazma (Y.2.2, Y.2.6, Y.2.7, Y.2.10, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1, Y.3.2, Y.3.3, Y.3.4) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.3, Y.5.8) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1, Y.6.2)

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.1, K.1.8, K.1.13, K.1.10, K.1.11) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.6)

3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.1, K.3.7, K.3.12) 4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.1) 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.1, K.5.4)

1. Kelime türleriyle ilgili bilgi ve kurallar› kavrama ve uygulama (D.B.2.5)

1 2 3 4 5 6

s.52

ÇK 11 ÇK 12 ÇK 13

ÇK 9 ÇK 10

s.51

s.49

s.48

s.47

s.46

s.45

s.44

s.50

ÇK 7 ÇK 8

ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK

ÇK 14 ÇK 15 ÇK 16

ÇK 12 ÇK 13

ÇK 10 ÇK 11

ÇK 7 ÇK 8 ÇK 9

ETK‹NL‹KLER

Fikir hayat›

D‹⁄ER DERS VE ARA D‹S‹PL. ATATÜRKÇÜLÜ K ÖLÇME VE DE⁄ER.

‹nsan Haklar› ve Vatandafll›k (12)

• Metinlerle iliflki- 6. Vatandafll›k Gö- Yaz›l› anlat›m› lendirme revleri de¤erlendirme • Yarat›c› konuflma • Yarat›c› yazma


(Not: Bu metnin Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayram›'na rastlayan haftada ifllenmesi önerilir.)

4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (O.4.3) 5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.2, O.5.4)

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.2, O.2.8, O.2.9, O.2.11, O.2.13, O.2.27) 3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (O.3.2)

(Not: Bu metnin Atatürk Haftas›'nda ifllenmesi önerilir.)


OKUMA 123 123 123

123

123 123 123

294 123


123

KAZANIMLAR


ARALIK

M‹LLÎ TAR‹H‹M‹Z

TEMA

ATATÜRK

DO⁄A VE EVREN

METN‹N ADI AY

UZAY DENEN O YER

HAFTA

KASIM 4

SÜRE

2 Ders

5 Ders

5 Ders

ARALIK 1

2

3

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.7, K.1.8, K.1.13) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.5) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.1, K.3.2, K.3.9, K.3.10, K.3.11, K.3.12) 4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.1, K.4.3) 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.2)

3. Dinlediklerini / izlediklerini de¤erlendirme / (D.3.2) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (D.4.1) 5. Etkili dinleme / izleme al›flkanl›¤› kazanma (D.5.1, D.5.4)

KONUfiMA

1. Dinleme / izleme kurallar›n› uygulama (D.1.1, D.1.4) 2. Dinleneni / izleneni anlama ve çözümleme (D.2.1, D.2.10, D.2.12, D.2.19, D.2.20, D.2.25)

D‹NLEME ‹ZLEME

5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.10) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1, Y.6.2)

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.4, Y.1.7) 2. Planl› yazma (Y.2.1, Y.2.5, Y.2.7, Y.2.8, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1, Y.3.2, Y.3.3, Y.3.4) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.2)

YAZMA

ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK

7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 s.59

s.58

s.57

s.56

s.55

s.54

s.53

ETK‹NL‹KLER

1. Kelime türleriyle ÇK 1 ilgili bilgi ve kural- ÇK 2 lar› kavrama ve ÇK 3 uygulama (D.B.2.8) ÇK 4 ÇK 5 ÇK 6

D‹L B‹LG‹S‹ • Not alarak dinleme/izleme • Tart›flma • Serbest yazma

YÖNTEM VE TEKN‹KLER (5) Atatürk’ün müzik ve halk biliminin geliflmesine verdi¤i önem (7) Atatürk’ün millî tarihimize verdi¤i önem “Gazete Kupürlerinden Yararlanma” ile ilgili aç›klamalarla iliflkilendirilen kazan›mlar (Y.2.7, Y.3.2) “Müze ile E¤itim” çal›flmalar›

D‹⁄ER DERS VE ARA D‹S‹PL. ATATÜRKÇÜLÜ K Proje ve performanslar› de¤erlendirme Tema sonu de¤erlendirme sorular›n›n cevaplar›n› de¤erlendirme

ÖLÇME VE DE⁄ER.

3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (O.3.1, O.3.2) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (O.4.1) 5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.3, O.5.5)

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.2, O.1.4, O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.14, O.2.17, O.2.28)

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.2, K.1.7, K.1.12) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.1, K.2.2)

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.5, Y.1.10, Y.1.11) 2. Planl› yazma (Y.2.2, Y.2.3, Y.3.2, Y.2.7, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1, Y.3.2) 3. Haz›rl›kl› konufl- 4. Kendi yazd›klar›n› malar yapma de¤erlendirme (K.3.7, K.3.12) (Y.4.3) 4. Kendi konuflma- 5. Kendini yaz›l› olas›n› de¤erlendirme rak ifade etme al›fl(K.4.3) kanl›¤› kazanma 5. Kendini sözlü (Y.5.2) olarak ifade etme 6. Yaz›m ve noktalaal›flkanl›¤› kazanma kurallar›n› uyma (K.5.2) gulama (Y.6.1, Y.6.2)


(1. Ek Metin): HAYAT YARATMASINI B‹LEN ADAM (2. Ek Metin): MUSTAFA KEMAL’‹N NEfiES‹ 1 2 3 4 5 6 7

ÇK 8 ÇK 9 ÇK 10 ÇK 11 ÇK 12 ÇK 13

ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK

TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI s.67

s.66

s.65

s.64

s.63

s.62

• Soru sorarak okuma • Serbest konuflma • Yarat›c› yazma

Yaz›l› anlat›m› de¤erlendirme

(Not: Bu metnin 19 May›s Atatürk'ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayram›'na rastlayan haftada ifllenmesi önerilir.)

OKUMA

123 123

123 123 123 123

295

3 Ders

123

123 123

123 123 123 123

KAZANIMLAR


1


ORMAN

TEMA

DO⁄A VE EVREN

METN‹N ADI AY

OCAK 2

ARALIK

HAFTA

3

4

SÜRE

2 Ders

5 Ders

5 Ders

2 Ders

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.1, Y.1.2, Y.1.11)

2. Planl› yazma (Y.2.3, Y.2.4, Y.2.6, Y.2.7, Y.2.10, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1, Y.3.2, Y.3.4). 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.2) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.3, Y.5.4, Y.5.6, Y.5.7) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1)

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.2, K.1.7, K.1.8, K.1.13) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.5, K.2.6, K.2.9) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.1, K.3.2, K.3.5, K.3.6, K.3.7, K.3.11, K.3.12) 4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.1, K.4.2, K.4.3, K.4.4) 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.1, K.5.2, K.5.3, K.5.4)

2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.3, O.2.4, O.2.18, O.2.25, O.2.26) 3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (O.3.1, O.3.2) 4. Söz varl›¤›n› zenginletirme (O.4.1) 5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.7)

YAZMA

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.2, O.1.4, O.1.5)


1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.3, K.1.10, 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.7, K.2.9) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.5, K.3.10, K.3.12)

KONUfiMA 1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.4, Y.1.5, Y.1.7, Y.1.10, Y.1.11, 2. Planl› yazma (Y.2.2, Y.2.6, Y.2.8, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.2) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.3) 4. Kendi konuflma- 5. Kendini yaz›l› s›n› de¤erlendirme olarak ifade etme (K.4.4) al›flkanl›¤› kazan5. Kendini sözlü ma (Y.5.5, Y.5.9) olarak ifade etme 6. Yaz›m ve noktaal›flkanl›¤› kazan- lama kurallar›n› ma (K.5.4) uygulama (Y.6.1, Y.6.2)

D‹NLEME ‹ZLEME

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.3, O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.3, O.2.4, O.2.6, O.2.8, O.2.12, O.2.15, O.2.27, O.2.30)

OKUMA

1. Kelimenin yap› özellikleriyle ilgili bilgi ve kurallar› kavrama ve uygulama (D.B.1.6, D.B.1.7)


D‹L B‹LG‹S‹

9 10 11 12

ÇK 13

ÇK ÇK ÇK ÇK

ÇK 8

ÇK 7

ÇK 5

ÇK 4

ÇK 3

ÇK 2

ÇK 1

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

ÇK 15

ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK

ÇK 1 ÇK 2

s.82

s.81

s.80

s.79

s.78

s.77

s.76

s.75

s.74

s.73

s.72

s.71

s.70

s.69

s.68

ETK‹NL‹KLER 123 123 123 123

123 123 123 123

123

296 123


123 123 123 123 123

KAZANIMLAR

• Söz korosu yöntemi • Tart›flma • Yarat›c› yazma • Duyulardan hareketle yazma

• ‹flaretleyerek okuma • Güdümlü konuflma • Bir metni kendi kelimeleriyle yeniden oluflturma

YÖNTEM VE TEKN‹KLER Grup çal›flmalar›n› de¤erlendirme

ÖLÇME VE DE⁄ER.

Konuflma becerilerini de¤erlendirme

“Müze ile E¤itim” Grup çal›flmalar›n› çal›flmalar› de¤erlendirme



297

HAFTA

2

METN‹N ADI AY

KÜRESEL SORUNLAR (Dinleme)


TEMA

DO⁄A VE EVREN

DUYGULAR

OCAK

3

fiUBAT 2

SÜRE

3 Ders

5 Ders

5 Ders

4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.7, Y.5.9) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.2)

3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.7, K.3.9, K.3.11, K.3.12) 4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.3, K.4.4) 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.2)

3. Dinlediklerini/izlediklerini de¤erlendirme (D.3.2) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (D.4.2, D.4.6) 5. Etkili dinleme/izleme al›flkanl›¤› kazanma (D.5.3, D.5.1)

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.5) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.1, K.2.2, K.2.8) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.3, K.3.4, K.3.6, K.3.8, K.3.11, K.3.12)

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.1, Y.1.2, Y.1.6) 2. Planl› yazma (Y.2.7, Y.2.10, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.4) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1)

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.4, Y.1.7) 2. Planl› yazma (Y.2.8, Y.2.9, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1)

YAZMA

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.3) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.1, K.2.2)

KONUfiMA

1. Dinleme/izleme kurallar›n› uygulama (D.1.4) 2. Dinleneni/izleneni anlama ve çözümleme (D.2.1, D.2.4, D.2.10, D.2.11, D.2.16, D.2.18, D.2.19, D.2.20, D.2.21)

D‹NLEME ‹ZLEME

(1. Ek Metin): SU G‹B‹ (2. Ek Metin): TELL‹ KAVAK

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.4, O.2.5, O.2.6, O.2.10, O.2.11, O.2.18, D.2.20, O.2.28) 3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (O.3.2)

OKUMA ÇK 1 ÇK 2 ÇK 3 ÇK 4 ÇK 5 ÇK 6 ÇK 7 ÇK 8 ÇK 9 ÇK 10 ÇK 11 ÇK 12 ÇK 13 ÇK 14 ÇK 15

ÇK 6

ÇK 5

ÇK 4

TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI ÇK 8

ÇK 7

s.93

s.92

s.91

s.90

s.88

s.87

s.86

s.85

s.84

s.83

ETK‹NL‹KLER

2. Kelime türleriyle ÇK 1 ilgili kurallar› ÇK 2 kavrama ve uyguÇK 3 lama (D.B.2.1)

2. Kelime türleriyle ilgili kurallar› kavrama ve uygulama (D.B.2.1)

D‹L B‹LG‹S‹

123 123 123 123 123 123

123 123 123

123

KAZANIMLAR D‹⁄ER DERS VE ARA D‹S‹PL. ATATÜRKÇÜLÜ K ÖLÇME VE DE⁄ER.

• Tahmin ederek okuma • Empati kurma • Bir metinden hareketle yeni bir metin oluflturma

“Gazete Kupürlerinden Yararlanma” ile ilgili aç›klamalarla iliflkilendirilen kazan›mlar (K.1.5)

Kariyer Bilinci Ge- Akran de¤erlendirlifltirme (Kendi de- me ¤erlerini örneklerle Konuflma çal›flmalar›n› de¤erlenifade eder.) dirme

• Yarat›c› dinle- Rehberlik ve Psiko- Proje ve performe/izleme lojik Dan›flma (5) mans çal›flmalar›• Elefltirel konufln› de¤erlendirme ma Tema sonu “De• Yarat›c› yazma ¤erlendirme” sorular›n›n cevaplar›n› de¤erlendirme




Z‹YAFET SOFRASI

TEMA

DUYGULAR

METN‹N ADI AY

B‹RB‹R‹N‹ KISKANAN TAfiITLAR

HAFTA

fiUBAT 3

fiUBAT 4

fiUBAT 3

SÜRE

3 Ders

MART 1

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.2) 2. Planl› yazma (Y.2.2, Y.2.4, Y.2.5, Y.2.7, Y.2.8, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.2) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma 6.(Y.5.7, Y.5.8, Y.5.9) Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1) 1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.1, Y.1.4, Y.1.11) 2. Planl› yazma (Y.2.5, Y.2.8, Y.2.12 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.2)

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.4, K.1.7) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.4, K.2.6, K.2.7) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma K.3.10, K.3.12)


1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.2, K.1.5) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.6, K.2.7, K.2.9) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.5, K.3.6, K.3.7, K.3.8, K.3.12)

3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (D.3.2) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (O.4.3, O.4.4) 5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.5, O.5.8, O.5.9)

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.1, O.1.2, O.1.3, O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.2, O.2.3, O.2.4, O.2.7, O.2.13, 1.2.15, O.2.20, O.2.24)

5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.4, Y.5.6) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.2)

YAZMA

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.1, O.1.2, O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1,O.2.4, O.2.5, O.2.13, O.2.15, O.2.16, O.2.19, O.2.27, O.2.29, O2.31)

KONUfiMA 4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.1) 5. Kendini sözlü olarak ifade etme (K.5.4)

D‹NLEME ‹ZLEME

4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (O.4.2, O.4.3) 5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.1, O.5.6)

OKUMA

ÇK 12

ÇK 11

ÇK 10

ÇK 9

ÇK 6

ÇK 5

ÇK 4

2. Kelime türleriyle ÇK 1 ilgili kurallar› ÇK 2 kavrama ve uyguÇK 3 lama (D.B.2.2)

s.102

s.101

s.100

s.99

s.98

s.105

s.104

s.103

ÇK 8

ÇK 7

ÇK 6

2. Kelime türleriyle ÇK 1 ilgili kurallar› ÇK 2 kavrama ve uyguÇK 3 lama (D.B.2.2) ÇK 4 ÇK 5

s.97

s.96

s.95

s.94

ETK‹NL‹KLER

1. Kelime türleriyle ÇK 9 ilgili kurallar› ÇK 10 kavrama ve uygu- ÇK 11 lama (D.B.2.1) ÇK 12 ÇK 13 ÇK 14 ÇK 15 ÇK 16

D‹L B‹LG‹S‹ 123 123 123 123

123 123

123 123 123

2 Ders

5 Ders

5 Ders

298 123 123

TÜRKÇE 6. SINIF Ö⁄RETMEN KILAVUZ K‹TABI 123

KAZANIMLAR D‹⁄ER DERS VE ARA D‹S‹PL. ATATÜRKÇÜLÜ K ÖLÇME VE DE⁄ER.

• Okuma tiyatrosu • Haf›zada tutma • Eletirel yazma

Yaz›l› anlat›m› de¤erlendirme

• Tart›flarak okuma Giriflimcilik (8) Yaz›l› anlat›m› • Yarat›c› konuflma Sa¤l›k Kültürü (10) de¤erlendirme • Serbest yazma Özel E¤itim (1)



TEMA

DUYGULAR

Z‹YAFET SOFRASI

HAFTA

MART 2

MART 2

MART 3

SÜRE

2 Ders

3 Ders

5 Ders

METN‹N ADI AY

UNUTULMAYAN HATIRA (Dinleme)


5. Etkili dinleme / izleme al›flkanl›¤› kazanma (D.5.1)

D.2.25) 3. Dinlediklerini / izlediklerini de¤erlendirme (D.3.1) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (D.4.5) 4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.1, K.4.3) 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.1, K.5.4)


KONUfiMA YAZMA

4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.3) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.1, Y.5.9) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1, Y.6.2)

4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.10) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1, Y.6.2) 1. Dinleme / izleme 1. Konuflma kural- 1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.4, kurallar›n› uygulama lar›n› uygulama Y.1.6, Y.1.11) (D.1.1, D.1.2, D.1.3, (K.1.3, K.1.8, K.1.9, K.1.10, 2. Planl› yazma D.1.4) (Y.2.3, Y.2.4, Y.2.5, 2. Dinleneni / izlene- K.1.13) ni anlama ve çözüm- 2. Sesini ve beden Y.2.7, Y.2.8, Y.2.9, Y.2.10, Y.2.12) leme (D.2.1, D.2.2, dilini etkili kullan3. Farkl› türlerde D.2.3, D.2.4, D.2.5, ma (K.2.5, K.2.7) metinler yazma D.2.7, D.2.9, D.2.12, 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (Y.3.1, Y.3.2, Y.3.3) D.2.13, D.2.14, (K.3.6, K.3.7, D.2.15, D.2.17, K.3.12) D.2.18, D.2.24,

D‹NLEME ‹ZLEME

(1. Ek Metin): KAfiA⁄I (2. Ek Metin): GURBET


OKUMA

2. Kelime türleriyle ÇK 1 ilgili kurallar› ÇK 2 kavrama ve uyguÇK 3 lama (D.B.2.3) ÇK 4 ÇK 5 ÇK 6 ÇK 7 ÇK 8

2. Kelime türleriyle ÇK 7 ilgili kurallar› ÇK 8 kavrama ve uyguÇK 9 lama (D.B.2.2) ÇK 10 ÇK 11 ÇK 12 ÇK 13

D‹L B‹LG‹S‹

ÇK 16

ÇK 15

ÇK 14

ÇK 13

ÇK 12

s.114

s.112

s.113

ÇK 11

ÇK 10

ÇK 9

s.111

s.110

s.109

s.108

s.107

s.106

ETK‹NL‹KLER

123 123 123

123 123 123 123 123

299 123

KAZANIMLAR

• Kat›l›ms›z dinleme • Serbest konuflma • Grup olarak yazma



Grup çal›flmalar›n› de¤erlendirme Proje ve performans de¤erlendirme Tema sonu “De¤erlendirme” sorular›n›n cevaplar›n› de¤erlendirme

ÖLÇME VE DE⁄ER.



300

AKKIZ KARAKIZ

TEMA


METN‹N ADI AY


HAFTA

N‹SAN 1

N‹SAN 1

MART 4

SÜRE

5 Ders

3 Ders

2 Ders

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.2, O.1.3, O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.2, O.2.4, O.2.5, O.2.10, O.2.13, O.2.14, O.2.18, O.2.27, O.2.28) 3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (O.3.2) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (O.4.1, O.4.3)

5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.1, O.5.4, O.5.5, O.5.9)

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.6, O.2.7, O.2.10, O.2.12, O.2.13, O.2.15, O.2.16, O.2.18, O.2.20, O.2.21, O.2.22, O.2.27) 3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (O.3.1) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (O.4.1)

OKUMA

D‹NLEME ‹ZLEME

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.3, K.1.5 K.1.8) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.3, K.2.9) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.9, K.3.12) 4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.4)


1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.7, K.1.9) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.3, K.2.4, K.2.5, K.2.6) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.7, K.3.11, K.3.12)

KONUfiMA

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.2, Y.1.5, Y.1.10) 2. Planl› yazma (Y.2.2, Y.2.3, Y.2.4, Y.2.6, Y.2.7, Y.2.10, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1)

5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.1, Y.5.7 Y.5.8) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.2)

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.4, Y.1.5, Y.1.8, Y.1.9, Y.1.11) 2. Planl› yazma (Y.2.1, Y.2.2, Y.2.5, Y.2.7, Y.2.11, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.3) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1)

YAZMA

10 11 12 13 14 15


7 8 9 10 11 12

ÇK 6

ÇK 4 ÇK 5

ÇK 1 12. Kelime türleriyle ilgili kurallar› ÇK 2 kavrama ve uyguÇK 3 lama (D.B.2.5)


ÇK 9

ÇK 8

ÇK 7

ÇK 6

ÇK 5

s.127

s.126

s.125

s.124

s.123

s.122

s.121

s.120

s.119

s.118

s.117

s.116

ETK‹NL‹KLER

2. Kelime türleriyle ÇK 1 ilgili kurallar› ÇK 2 kavrama ve uyguÇK 3 lama (D.B.2.4) ÇK 4

D‹L B‹LG‹S‹

123 123 123 123 123 123

123 123 123 123 123 123

KAZANIMLAR

• Tart›flarak okuma • Kat›l›ml› konuflma • Yarat›c› yazma • Kavram havuzundan seçerek yazma

• Tahmin ederek okuma • Güdümlü yazma • Serbest konuflma


ÖLÇME VE DE⁄ER.

‹nsan Haklar› ve Konuflma Vatandafll›k (6) becerisini de¤erlendirme



N‹SAN

‹LAÇ

EVC‹K (Dinleme)

TEMA


METN‹N ADI AY

4

N‹SAN 4


HAFTA

N‹SAN 2

3

SÜRE

5 Ders

5 Ders

3 Ders

2 Ders

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.2, K.1.4) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.2, K.2.3) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.3, K.3.4, K.3.6, K.3.10, K.3.12) 4. Kendi konuflmas›n› de¤erlendirme (K.4.4)


3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (O.3.2) 4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (O.4.1) 5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.1, O.5.2, O.5.8, O.5.9)

1. Dinleme/izleme kurallar›n› uygulama, (D.1.1, D.1.2, D.1.3, D.1.4) 2. Dinleneni/izleneni anlama ve çözümleme (D.2.1, D.2.2, D.2.3, D.2.4, D.2.7, D.2.11, D.2.12, D.2.19, D.2.20, D.2.21, D.2.22, D.2.23) 3. Dinlediklerini izlediklerini de¤erlendirme (D.3.3)

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.1, K.1.7, K.1.8, K.1.13) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.3, K.2.5, K.2.8) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.7, K.3.12)

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.2, O.1.3, O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.6, O.2.8, O.2.9, O.2.12, O.2.13, O.2.15, O.2.16, O.2.17, O.2.21, O.2.23, O.2.24, O.2.29, O.2.30)

KONUfiMA 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.2)

D‹NLEME ‹ZLEME

5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.4, O.5.5)

OKUMA

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.2) 2. Planl› yazma (Y.2.6, Y.2.7, Y.2.10, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.4) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1)

4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1, Y.4.2) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.1, Y.5.3, Y.5.4, Y.5.5) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1)

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.1, Y.1.10, Y.1.11) 2. Planl› yazma (Y.2.3, Y.2.4, Y.2.5, Y.2.8, Y.2.9, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1, Y.3.2, Y.3.4)

5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.1) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1)

YAZMA



1 2 3 4 5 6

9 10 11 12 13 14 15

s.135

s.134

s.133

s.132

s.131

s.130

s.129

s.128

ETK‹NL‹KLER

2. Kelime türleriyle ÇK 1 ilgili kurallar› ÇK 2 kavrama ve uyguÇK 3 lama (D.B.2.6) ÇK 4 ÇK 5 ÇK 6 ÇK 7 ÇK 8

D‹L B‹LG‹S‹

123 123 123

123 123 123 123

301 123

KAZANIMLAR

• Özetleyerek okuma • Kendini baflkas›n›n yerine koyarak konuflma • Yarat›c› yazma • Bir metni kendi kelimeleriyle yeniden oluflturma



Ö¤rencilerin kendilerini de¤erlendirmesi (Öz de¤erlendirme)

ÖLÇME VE DE⁄ER.



TEMA


SEVG‹

METN‹N ADI AY

EVC‹K (Dinleme)

YURT SEVG‹S‹

ANNE SEVG‹S‹

HAFTA

MAYIS 1

MAYIS 2

MAYIS 3

MAYIS 3

4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (D.4.3, D.4.4) 5. Etkili dinleme / izleme al›flkanl›¤› kazanma (D.5.2, D.5.4)

D‹NLEME ‹ZLEME YAZMA 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.4, Y.5.10) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1, Y.6.2)

KONUfiMA 5. Kendini sözlü olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (K.5.1, K.5.4)

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.1, O.1.2, O.1.3, O.1.4, O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.6, O.2.7, O.2.15, O.2.16,O.2.18 O.2.20, O.2.21)



1. Yazma kurallar› uygulama (Y.1.1, Y.1.2, Y.1.3, Y.1.11, Y.1.10) 2. Planl› yazma (Y.2.5, Y.2.6, Y.2.8, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.3)

4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1, Y.4.2) 5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.3, Y.5.9) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1, Y.6.2) 1. Konuflma kuralla- 1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.4, r›n› uygulama Y.1.7) (K.1.7, K.1.10, 2. Planl› yazma (Y.2.2, K.1.11) Y.2.3, Y.2.4, Y.2.7, 2. Sesini ve beden Y.2.8, Y.2.9, Y.2.10, dilini etkili kullanma Y.2.12) (K.2.1, K.2.2, K.2.9) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1) 3.Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.3, 4. Kendi yazd›klar›n› K.3.4, K.3.5, K.3.6, de¤erlendirme (Y.4.1, Y.4.2) K.3.9,)

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.1, K.1.10, K.1.11) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.3, K.2.4) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.1, K.3.2, K.3.7, K.3.12)

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.1, O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.2, O.2.8, O.2.9, O.2.11, O.2.13, O.2.15, O.2.16, O.2.23, O.2.31)

D‹L B‹LG‹S‹

6 7 8 9 10 11 12

ÇK 8

ÇK 7

ÇK 6

ÇK 5

ÇK 4

ÇK 3

ÇK 2

ÇK 1


2. Kelime türleriyle ÇK 1 ilgili kurallar› ÇK 2 kavrama ve uyguÇK 3 lama (D.B.2.7) ÇK 4 ÇK 5

s.149

s.148

s.147

s.146

s.145

s.144

s.143

s.142

s.141

s.139

s.138

s.137

s.136

ETK‹NL‹KLER

2. Kelime türleriyle ÇK 7 ilgili kurallar› ÇK 8 kavrama ve uygu- ÇK 9 lama (D.B.2.6) ÇK 10 ÇK 11 ÇK 12 ÇK 13 ÇK 14 ÇK 15 ÇK 16

(1. Ek Metin): ESTET‹K NED‹R? (2. Ek Metin): TONTON DEDEN‹N YAfiLI SAAT‹

OKUMA 123123 123 123

123 123

SÜRE

5 Ders

5 Ders

3 Ders

2 Ders

302 123 123 123


123 123 123 123

KAZANIMLAR

• Not alarak okuma • Empati yöntemiyle konuflma • Bir metni kendi kelimeleriyle yeniden oluflturma

• Yarat›c› dinleme/izleme • ‹kna etme • Duyulardan hareketle yazma • Grup olarak yazma


D‹⁄ER DERS VE ARA D‹S‹PL. ATATÜRKÇÜLÜ K Grup çal›flmalar›n› de¤erlendirme Proje ve performans çal›flmalar›n› de¤erlendirme Tema sonu “De¤erlendirme” sorular›n›n cevaplar›n› de¤erlendirme

ÖLÇME VE DE⁄ER.



D‹L‹M D‹L‹M GÜZEL D‹L‹M

TEMA

SEVG‹

ANNE SEVG‹S‹

METN‹N ADI AY

EV SEVG‹S‹ (Dinleme)

HAFTA

5. Kendini yaz›l› olarak ifade etme al›flkanl›¤› kazanma (Y.5.1, Y.5.4, Y.5.8) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.1, Y.6.2)

(1. Ek Metin): SEVG‹ HER fiEYD‹R? (2. Ek Metin): TÜRK‹YE fiARKISI

4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (D.4.1) 5. Etkili dinleme / izleme al›flkanl›¤› kazanma (D.5.1, D.5.4)


4. Söz varl›¤›n› zenginlefltirme (O.4.1) 5. Okuma al›flkanl›¤› kazanma (O.5.1, O.5.9)

2. Kelime türleriyle ilgili kurallar› kavrama ve uygulama (D.B.2.8)

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.4, Y.1.6) 2. Planl› yazma (Y.2.6, Y.2.10, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.2, Y.3.4) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1, Y.4.2)

ÇK ÇK ÇK ÇK ÇK

s.159

s.158

s.157

s.156

s.155

s.154

s.153

s.152

s.151

s.150

9 10 s.160 11 12 s.161 13 → 162

ÇK 7 ÇK 8

2. Kelime türleriyle ÇK 1 ilgili kurallar› ÇK 2 kavrama ve uyguÇK 3 lama (D.B.2.9) ÇK 4 ÇK 5 ÇK 6

ÇK 9 ÇK 10 ÇK 11

ÇK 8

ÇK 7

ÇK 6

ÇK 5

ÇK 4

ÇK 3

ÇK 2

ÇK 1

2. Kelime türleriyle ÇK 9 ilgili kurallar› ÇK 10 kavrama ve uyguÇK 11 lama (D.B.2.8) ÇK 12

D‹L B‹LG‹S‹

ETK‹NL‹KLER

5. Kendini yaz›l› olaraki fade etme al›flkanl›¤ ›kazanma (Y.5.1, Y.5.6, Y.5.8, Y.5.9) 6. Yaz›m ve noktalama kurallar›n› uygulama (Y.6.2)

YAZMA

1. Yazma kurallar›n› uygulama (Y.1.10, Y.1.11) 2. Planl› yazma (Y.2.5, Y.2.8, Y.2.12) 3. Farkl› türlerde metinler yazma (Y.3.1, Y.3.2, Y.3.3, Y.3.4) 4. Kendi yazd›klar›n› de¤erlendirme (Y.4.1) 4. Kendi konuflma- 5. Kendini yaz›l› s›n› de¤erlendirme olarak ifade etme (K.4.1) al›flkanl›¤› kazanma 5. Kendini sözlü (Y.5.1) olarak ifade etme 6. Yaz›m ve noktaal›flkanl›¤› kazan- lama kurallar›n› ma (K.5.2) uygulama ( Y.6.2)

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.4, K.1.6) 2. Sesini ve beden diini etkili kullanma (K.2.3) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.1, K.3.2, K.3.8, K.3.12)

1. Okuma kurallar›n› uygulama (O.1.5) 2. Okudu¤u metni anlama ve çözümleme (O.2.1, O.2.8, O.2.9, O.2.10, O.2.19, O.2.20, O.2.21, O.2.22, O.2.23, O.2.24, O.2.27) 3. Okudu¤u metni de¤erlendirme (O.3.2)

1. Konuflma kurallar›n› uygulama (K.1.2, K.1.3, K.1.7) 2. Sesini ve beden dilini etkili kullanma (K.2.1, K.2.2, K.2.9) 3. Haz›rl›kl› konuflmalar yapma (K.3.5, K.3.11, K.3.12)


KONUfiMA


OKUMA

KAZANIMLAR

1. Dinleme/izleme kurallar›n› uygulama (D.1.2, D.1.4) 2. Dinleneni / izleneni anlama ve çözümleme (D.2.1, D.2.2, D.2.4, D.2.8, D.2.10, D.2.11, D.2.12, D.2.14, D.2.17, D.2.19, D.2.21, D.2.24, D.2.25) 3. Dinlediklerini / izlediklerini de¤erlendirme (D.3.1)

MAYIS 4

HAZ‹RAN 1

3

HAZ‹RAN 2

HAZ‹RAN 2

SÜRE

5 Ders

5 Ders

3 Ders

2 Ders

5 Ders

123

123

123 123 123 123

123

123 123 123

303 123 123

D‹NLEME ‹ZLEME

• Kat›l›ms›z dinleme/izleme • Serbest konuflma • Yarat›c› yazma

• Sesli okuma • Elefltirel konuflma • Bir metni kendi kelimeleriyle yeniden oluflturma

• Metinle iliflkilendirme • Kat›l›ml› konuflma • Yarat›c› yazma


D‹⁄ER DERS VE ARA D‹S‹PL. ATATÜRKÇÜLÜ

Tema sonu de¤erlendirme sorular›n›n cevaplar›n› de¤erlendirme

Dinleme/izleme çal›flmalar›n› de¤erlendirme Türkçe dersine yönelik görüflleri de¤erlendirme Proje ve performans çal›flmalar›n› de¤erlendirme

Okuma becerilerini de¤erlendirme Konuflma becerilerini de¤erlendirme Ürün dosyas›n› de¤erlendirme

ÖLÇME VE DE⁄ER.


KAVRAMLAR SÖZLÜ⁄Ü –A– abartma: Anlam›n› etkili k›lmak amac›yla bir duyguyu, düflünceyi veya olay› oldu¤undan büyük ya da küçük gösterme; mübala¤a. aç›k uçlu soru: Bir çözüme ulaflmak için kabul edilebilir olas› cevaplar›n veya çözüm süreçlerinin çeflitli oldu¤u bir serbest cevap sorusudur. Aç›k uçlu sorular ço¤unlukla ö¤rencilerin karfl›laflt›rma becerilerini kullanmay› gerektirir. Bu sorularda ö¤renciden aç›klama tan›mlama ve yapmalar› beklenir. a¤›z: Bir dilin veya lehçenin daha küçük yerleflim bölgelerinde yaz› diline oranla birbirinden az çok ayr›lan konuflma biçimleri. ahenk: Uyum. fiiirde veya düz yaz›da cümle, kelime ve seslerin belli bir düzen içinde verilmesi veya tekrar edilmesiyle ortaya ç›kan ses benzerli¤i, müzikalite. ak›c›l›k: Bir konuflma veya yaz›n›n anlam yönünden anlafl›l›r, söylenifl yönünden hiçbir engele tak›lmayan bir do¤all›kta olmas›. aktif ö¤renme: Ö¤rencilerin ö¤renme sürecinde, hayattaki olaylar› benzer durumlarla karfl›laflt›rarak sorumluluk ald›klar›, karar verdikleri ve zihin yeteneklerini gelifltirdikleri bir ö¤renme türü. ana duygu: Edebî metinlerde temay› besleyen sevinç, mutluluk, üzüntü gibi temel duygular. ana düflünce: Bir yaz› veya konuflmada çeflitli yard›mc› düflüncelerle desteklenen ve metnin tamam›nda verilmek istenen düflünce, ana fikir. anahtar kelime: Bir cümlenin veya sözün yans›tmak istedi¤i anlam için en büyük ipucunu veren ana kavram, kelime. anket: Veri toplamada kullan›lan ölçme arac›. anonim: Yazan› veya söyleyeni belli olmayan, halka mal olmufl mâni, türkü, bilmece, atasözü. ara disiplinler: Derslerle yaflam aras›nda ba¤lant› kuran afla¤›daki alanlard›r. 1. ‹nsan Haklar› ve Vatandafll›k 2. Rehberlik ve Psikolojik Dan›flma 3. Spor Kültürü ve Olimpik E¤itim 4. Giriflimcilik 5. Sa¤l›k Kültürü 6. Afet – Güvenli Yaflam 7. Kariyer Bilinci Gelifltirme 8. Özel E¤itim

–B– ba¤lam: En az iki kelimenin bir araya gelmesiyle oluflan anlam birli¤i. bak›fl aç›s›: Bir olay› veya durumu de¤erlendirme yönü, yöntemi. Olay anlat›m›na dayal› türlerde (hikâye, roman, masal vb.) olay, mekân ve kiflilerin kimin taraf›ndan görüldü¤ünü, anlat›ld›¤›n› belirten kavram; perspektif. beceri: Uygun ö¤renme ve ö¤retim ortam›nda bireyin, haz›r bulunuflluk düzeyine göre düflünsel ve davran›flsal bir çabaya girmesi sonucu, bir ifli kolayl›kla ve ustal›kla yapar hâle gelmesi. beden dili: ‹nsan bedeninin bulunulan duruma göre verdi¤i olumlu veya olumsuz tepkilerin bütünü. bireysel farkl›l›klara duyarl› olma: Ö¤renme – ö¤retme sürecinde ö¤rencilerin farkl› özelliklerinin olabilece¤ini kabul etme ve buna duyarl› olma. benzetme: Bir konuflma veya yaz›da bir varl›¤›, olay› ve durumu daha etkileyici göstermek amac›yla onlar›n kendinden güçlü veya zay›f bir varl›kla, durumla, olayla anlat›lmas›.

–Ç– ça¤r›fl›m: Bir söz, durum veya olay›n insan zihninde canland›rd›¤› her türlü unsur. çeliflki: Uyumsuzluk, tutars›zl›k. Bir metindeki cümlelerle onlar› izleyen ifadelerin anlam veya bilgi bak›m›ndan ayk›r› olmas›.


304

KAVRAMLAR SÖZLÜ⁄Ü ç›kar›m yapma: Gerçekleflmifl olaylar›n sebepleri hakk›nda gözlemlere dayanarak aç›klamalar yapmakt›r.

–D– durak: Konuflmada veya okumada anlam›n daha anlafl›l›r ve etkileyici olmas› için gerekli yerlerde verilen k›sa ara.

–G– görsel unsur: Resim, foto¤raf, karikatür, görsel tasar›m gibi tamamen görmeye dayal› ögeler. gözlem: Nesnelerin, olaylar›n çeflitli yollarla bir veya daha çok duyu organ› kullan›larak flekil, renk, büyüklük ve yüzey özelliklerinin incelenmesi, belirlenmesidir. gözlem formu: Bireyin geliflimi hakk›nda bilgi edinmek amac›yla belirlenen ölçütlerden oluflan ölçme ve de¤erlendirme arac›, ölçek. güdüleme: Ö¤renciyi uyarma, harekete geçirme ve davran›fl›n›n belirli bir amaca do¤ru yönelmesini sa¤lama çal›flmalar›n› kapsamaktad›r. Güdülemenin, ö¤rencilerin e¤itim etkinliklerine kat›lmas›nda ve ö¤renme amaçlar›na yönelmesinde büyük pay› bulunmaktad›r. güdümlü yazma: Belirli cümle kal›plar›na ya da bir metne ba¤l› kalarak yap›lan yazma çal›flmalar›.

–‹– içerik: Konuflma ya da yaz›da sunulan düflünce, bilgi ve görüfllerin bütünü, muhteva. ipucu: Bir sorunu çözmede yard›mc› olan veya yol gösteren iflaret ve simgeler. Metin ba¤lam›nda düflünüldü¤ünde, anlam›n veya olaylar›n çözümlenmesine yard›mc› olan sözler veya ifadeler.

–K– kanava: Kaneviçe. kazan›m: Ö¤renme süreci içerisinde, planlanm›fl ve düzenlenmifl yaflant›lar sayesinde ö¤rencide görülmesi beklenen bilgi, beceri ve tutumlar bütünü. konuflma dili: Çeflitli söyleyifl özellikleri olan dil.

–M– materyal: E¤itim ö¤retim etkinliklerinde kullan›lacak yaz›l›, görsel, iflitsel vb. malzemeler. münasebet: ‹ki fley aras›nda iliflki bulmak, yak›nl›k görmek.

–O– okuma tiyatrosu: Bir tiyatro eserini, tonlama ve vurgulamalara dikkat ederek okuma, seslendirme. olay örgüsü: Olay anlat›m›na dayal› metinlerdeki olaylar›n bütünü, vaka.

–Ö– ö¤renci merkezli e¤itim: Ö¤rencilerin bilimsel düflünme becerilerine sahip, ö¤renmeyi ö¤renen, üretken, bilgiye ulaflabilen, iletiflim kurabilen, bilgi teknolojilerini kullanabilen, e¤itim sürecine aktif olarak kat›lan ve evrensel de¤erleri benimsemifl flekilde yetifltirmek için e¤itimin yeniden yap›land›r›lmas›.


305

KAVRAMLAR SÖZLÜ⁄Ü ö¤renci ürün dosyas› (portfolyo): Ö¤rencilerin bir ya da birkaç alandaki çal›flmalar›n›, harcad›¤› çabay›, geçirdi¤i evreleri gösteren baflar›lar›n›n koleksiyonudur. Ö¤rencinin geliflimini, velisinin ve ö¤retmenlerinin izleyebilmesine olanak sa¤lar. S›n›f içi etkinliklerin bir araya getirilip yans›t›lmas›yla oluflan ö¤rencilerin ürün dosyas›, ayn› zamanda hem ö¤retmen hem de ö¤renci için bir de¤erlendirme yöntemidir. öz de¤erlendirme: Belli bir konuda bireyin kendini de¤erlendirmesidir.

–P– performans de¤erlendirme: Ö¤rencinin bilgiyi nas›l anlad›¤› ve nas›l kulland›¤› hakk›nda bilgi veren bir de¤erlendirme türüdür. Ö¤rencinin var olan bilgilerini bir ürüne veya etkinli¤e dönüfltürmesini günlük yaflam›ndaki problemleri nas›l çözece¤ini, problem çözmek için sahip oldu¤u bilgi ve becerileri nas›l kullanaca¤›n› inceleyerek süreç içinde de¤erlendirmektir. problem: Çözümü, yarat›c› düflünmeyi gerektiren önemli flafl›rt›c› durumdur.

–S– söz sanatlar›: Anlat›m› etkili k›lmak amac›yla kelimelerin sanatl› kullan›mlar›. Benzetme, abartma, kiflilefltirme vb. söz varl›¤›: Bir dilde var olan kelime, deyim, atasözü ve di¤er sözlerin oluflturdu¤u bütün. sözün ezgisi: Bir kelime, cümle veya ifadenin do¤ru telaffuzunu ve vurgusunu sa¤layacak olan duraklama, bo¤umlama gibi söylenifle yönelik unsurlar›n bütünü. sunufl: Herhangi bir konunun görmeye veya duymaya dayal› ögelerden de yararlan›larak dinleyicilere aktar›lmas›.

–fi– flah›s kadrosu: Olaya dayal› metinlerde, olaylar›n gelifliminde herhangi bir rolü bulunan kiflilerin tümü.

–T– tahmin: Gözlem, ç›kar›m veya deneylere dayanarak gelece¤e yönelik olas› sonuçlar hakk›nda fikir öne sürülmesi. taslak: Herhangi bir çal›flmay› ya da ürünü ana çizgileriyle çeflitli bölümleriyle belirten ön çal›flma. tema: Bir metindeki olaylardan, çat›flmalardan veya konuflmadaki ifadelerden ç›kar›labilecek kavram, duyu. tutarl›l›k: Duygu, düflünce, hayal ve tasar›lar›n mant›ksal bir ak›fl içinde birbirine ba¤lanmas›; cümlelerde bilgi veya anlam bak›m›ndan herhangi bir ayk›r›l›¤›n bulunmamas›.

–V– varl›k kadrosu: Bir metinde geçen varl›klar›n, nesnelerin tümü. vurgu: Konuflma ya da okuma s›ras›nda bir kelime veya hecenin di¤erlerine oranla daha bask›l› söylenmesi, okunmas›.

–Y– yap›land›r›c› ö¤renme yaklafl›m›: Ö¤rencinin bilgiyi yap›land›rmas›na, oluflturmas›na ve gelifltirmesine olanak tan›yan ö¤renme yaklafl›m›d›r.


306

KAYNAKÇA

Abdullah Özkan, Refik Durbafl, Cumhuriyetten Günümüze Türk fiiiri Antolojisi, “Gurbet”, Boyut Dosya Yay›nlar›, ‹stanbul, 1999. Ankara, Kültür Bakanl›¤› Yay›n›, Ankara, 1995. Anneye Sevgi Babaya Sayg›, “Anne Sevgisi”, hzl. Refik Durbafl, Gendafl Afi, ‹stanbul, 1999. Atatürk Devri Türk Edebiyat› I, II. cilt, hzl. Mehmet Kaplan, ‹nci Enginün, Zeynep Korkmaz, Necat Birinci, Abdullah Uçman, Kültür Bakanl›¤› Yay›nlar›, Ankara, 1992. Aziz Karadeniz, Ünitelere Göre Çocuk fiiirleri Antolojisi, Asos Yay›nlar›, ‹stanbul 2000. Aziz Sivasl›o¤lu, K›sa Pantolonlu fiiirler, Koza Yay›n, Da¤›t›m, Ankara, 2000. Aziz Sivasl›o¤lu, Z›pz›p Kurba¤a, “Tombul Turp”, Baflar› Yay›nc›l›k, ‹stanbul, 1999. Balkanlarda Türk Çocuk Hikâyeleri Antolojisi, “Art›k O da Bir Kargayd›”, hzl. Mustafa ‹sen Tûbâ Ifl›nsu ‹sen, Grafiker Yay›nc›l›k, Ankara, 2002. Belirli Gün ve Haftalar, ATATÜRK HAFTASI, hzl. Necla Coflkun, Turan Karakafl, Memduh Y›ld›z, Tüze Yay›nc›l›k, Ankara, 1999. Behçet Necatigil, Bütün Eserleri 1 fiiirler 1, “Evcik”, Cem Yay›nevi, ‹stanbul, 1991. Bilim Çocuk Dergisi, Tübitak Yay›nlar›, Ankara, 2004. Cenap fiahabeddin, Tiryaki Sözleri, Par›lt› Yay›nc›l›k, ‹stanbul, 2005. Cevdet Kudret, Örneklerle Edebiyat Bilgileri - 2, “Kafla¤›”, ‹nk›lap Kitabevi, ‹stanbul, 2003. Çevre El Kitab›, “Küresel Sorunlar”, hzl. Enver Kurgun, Nilgün Tarkay, Nejat Ayd›n, Çevre ve Orman Bakanl›¤› Yay›nlar›, Ankara, 2008. Çevre El Kitab›, “Telli Kavak”, Ayd›n Gün, Çevre ve Orman Bakanl›¤› Yay›nlar›, Ankara, 2008. Çevre ve ‹nsan Dergisi, “Su Gibi”, Feyzanur Çapk›n, Çevre ve Orman Bakanl›¤› Yay›nlar›, Ankara, 2008. Çocukluk Y›llar›, “Unutulmayan Hat›ra”, hzl. Mehmet Seyda, Türk Dil Kurumu Yay›nlar›, Ankara, 1980. Düflüncenin Topra¤›, “Mutlulu¤un Ölçüleri”, hzl. Emin Özdemir, Kültür Bakanl›¤› Yay›nlar›, Ankara, 1979. Edmondo De Amicis, Çocuk Kalbi, “Yurt Sevgisi”, çev. ‹lhan Eti, Engin Yay›nc›l›k, ‹stanbul, 1989. Ezop Masallar›, “Dört Arkadafl”, hzl. Ekrem Aytar, Par›lt› Yay›nc›l›k, ‹stanbul, 2005. fievket Rado, Ümit Dünyas›, “Yaln›z Kalmak”, Do¤an Kardefl Matbaas›, ‹stanbul, 1975. Francis Bacon, Denemeler, çev. Akflit Göktürk, Yap› Kredi Yay›nlar›, ‹stanbul, 2002. Gülsüm Cengiz, Bilmece Bildirmece, Resim Yapar Gündüz Gece, Say Yay›nlar›, ‹stanbul, 2004. Haldun Taner, Çok Güzelsin Gitme Dur, Bilgi Yay›nevi, ‹stanbul, 1995. Halide Edip Ad›var, Sinekli Bakkal, Ahmet Halit Kitabevi, ‹stanbul, 1941. Halil Refet Tan›fl›k, Ferit Rag›p Tuncer, 19 May›s, 23 Nisan, 30 A¤ustos ve 29 Ekim fiiirleri, ‹nk›lap Kitabevi, ‹stanbul, 1995. Hamdi Topçu, Seni Sevgiye Emanet Ediyorum, “Mutfak Kültüründen Küreselleflmeye”, Bilgi Yay›nevi, 1999. Hasan Latif Sar›yüce, Anadolu Masallar›, “Akk›z Karak›z”, ‹fl Bankas› Kültür Yay›nlar›, Ankara, 2003. Haydar Ediskun, Baha Dürder, Örnek Yaz›lar, Remzi Kitabevi, ‹stanbul, 1953. Helen Sharman, Uzay Denen O Yer, “Uzay Denen O Yer”, çev. Murat Elev, Tübitak Popüler Bilim Kitaplar›, Ankara, 2006.


307

KAYNAKÇA ‹smet Kür, An›larla Mustafa Kemal Atatürk, “Hayat Yaratmas›n› Bilen Adam”, ‹fl Bankas› Kültür Yay›nlar›, Ankara, 1998. Kurulufl, Kurtulufl, Cumhuriyet, Ankara Ticaret Odas› Yay›n›, Ankara, 2003. La Fontaine Masallar›, “Ziyafet Sofras›”, hzl. Cemal Türkmen, Koza Yay›n, Da¤›t›m, Ankara, 2006. La Fontaine, Masallar, ‹nk›lap Yay›nevi, ‹stanbul, 1986. Maviydi Gökyüzü, Yeryüzü Yeflil, hzl. Refik Durbafl, Sabah Kitapç›l›k, ‹stanbul, 1998. Mehmet Önder, Ald› Sözü Anadolu, MEB Yay›nlar›, ‹stanbul, 1999. Mehmet Kaplan, Necat Birinci, Atatürk fiiirleri, “Mustafa Kemal’in Neflesi”, Türk Dil Kurumu Yay›nlar›, Ankara, 1995. Mehmet Kaplan, Necat Birinci, Atatürk fiiirleri, “Türkiye fiark›s›”, Türk Dil Kurumu Yay›nlar›, Ankara, 1995. Mehmet Vural, Ev ve S›n›f Etkinlikleri Antolojisi, Yakutiye Yay›nc›l›k, Erzurum, 2001. Miyase Sertbarut, Çi¤dem Der ki..., “Dilim Dilim Güzel Dilim”, Türkiye ‹fl Bankas› Kültür Yay›nlar›, Ankara, 1998. Montaigne, Denemeler, Cem Yay›nevi, ‹stanbul, 1994. Mustafa Özçelik, Son Günün Sevinci, MEB Yay›nlar›, ‹stanbul, 1998. Muzaffer ‹zgü, Küçük Futbolcu, Bilgi Yay›nevi, Ankara, 2003. Nail Tan, Folklor (Halk Bilimi), Türk Folklor Araflt›rma Kurumu Yay›nlar›, ‹stanbul, 2000. Necip Faz›l K›sakürek, Hikâyelerim, b.d. Yay›nlar›, ‹stanbul, 1983. Nesrin Baraz, Düfllerde, “Bir Haber”, ‹fl Bankas› Kültür Yay›nlar›, Ankara, 1998. Nurullah Ataç, –Günlerin Getirdi¤i– Sözden Söze, Yap› Kredi Yay›nlar›, ‹stanbul, 2005. Orhan Veli Kan›k, Nasrettin Hoca Hikâyeleri, “Tavflan Suyu”, Yap› Kredi Yay›nlar›, ‹stanbul, 2008. Ömer As›m Aksoy, Atasözleri Sözlü¤ü, Türk Dil Kurumu Yay›nlar›, Ankara, 1976. Ömer As›m Aksoy, Deyimler Sözlü¤ü, Türk Dil Kurumu Yay›nlar›, Ankara, 1976. Öncü Çocuk Dergisi, “Estetik Nedir?”, Türk Standartlar› Enstitüsü, Ankara, 2007. Örneklerle Edebiyat Bilgileri–2, Cevdet Kudret, “Ev Sevgisi”, ‹nk›lap Kitabevi, ‹stanbul, 2003. Sami Koyral, Güle Oynaya Türkçe Dil Bilgisi, Ö¤ün Yay›nlar›, Ankara, 1992. Serap Özaltun, Celal Özaltun, Güzel Konuflma ve Yazma I, II, III. cilt, Gaye Matbaac›l›k, Ankara, 1991. Suna Tanaltay, Önce Sevgi Vard›, “Sevgi Her fieydir?”, Tekin Yay›nevi, ‹stanbul, 2004. Tavuk Suyuna Çorba, “Gizli Hay›rsever”, hzl. Jack Canfield, Mark Victor Hansen, Barbara Russell Chesser, Amy Seeger, çev. Ferhan Köro¤lu, HYB Yay›nc›l›k, Ankara, 2004. Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yay›nlar›, Ankara, 2005. Ümit fiimflek, “Bir Ar›n›n Günlü¤ü”, Çocuk Edebiyat›, Yeni Asya Yay›nlar›, ‹stanbul, 1984. Ünitelerle Çocuk fiiirleri Antolojisi, “Orman”, hzl. Zeki Tunaboylu, Kaya Matbaac›l›k Afi, ‹stanbul, 1997. Ünver Oral, Çocuklara Karagöz Hikâyeleri, “‹laç”, Millî E¤itim Bakanl›¤› Yay›nlar›, ‹stanbul, 1998. Üzeyir Gündüz, Masal Kutusu, “Tonton Dedenin Yafll› Saati”, Millî E¤itim Bakanl›¤› Yay›nlar›, ‹stanbul, 1998. Yaz›m K›lavuzu, Türk Dil Kurumu Yay›nlar›, Ankara, 2005. www.anitkabir.org


308

Münih

KOSOVA

Tuna

40

L‹TVANYA

MOLDOVA

UKRAYNA

Kiev

BELARUS Minsk

40

‹SVEÇ

ak

309

SR

EN‹Z

A

Mekke Cidde

BA

KÖ

RF

EZ

‹

Di

cle

Devlet s›n›r› Muhtar cumhuriyet ve vilayet s›n›r› Ba¤›ms›z Türk devletleri Muhtar cumhuriyet eyalet ve vilayetler Muhtar olmayanTürk bölgeleri

KIZIL D

Medine

38

39

7

15

TAfiKENT

KUNDUZ

AN

ST

K‹

C‹

TA

6

28

Balkafl g.

6 Kaflgar

25 26 34

34

33 Yirkut

Turfan

Lop g.

10 fiuco

H A L K

0

C U M H U R ‹ Y E T ‹

320

640 km

Saha (Yakut) M.C. Yakutsk Tuva M.C. K›z›l Uygur (D. Türkistan) M.C. Urumçi Tataristan M.C. Kazan MUHTAR V‹LAYETLER a) Da¤l›k Altay M.V. Gornoaltaysk b) Hakas M.V. Abakan c) Karaçay-Çerkes M.V. Çerkesk

g) ¤) h) i)

Ç ‹ N

YAKUTSK 23

Lena

SAHA (YAKUT) MUHTAR CUMHUR‹YET‹

e Bulgün KOBDO Kobdo g. eleng S 26 Bayan Ulegey M O ⁄ O L ‹ S T A N

TUVA M.C. KIZIL

31

Angora

23

MUHTAR CUMHUR‹YETLER a) Baflkurdistan M.C. Ufa b) Çuvaflistan M.C. Çeboksar› c) Da¤›stan M.C. Mahaçkala ç) Gagavuz M.C. Komrat d) Kabarda-Balkar M.C. Nalçik e) Karakalpakistan M.C. Nökis f) Nahcivan M.C. Nahcivan

9

UYGUR MUHTAR EYALET‹

Tan›m

32

ABAKAN HAKAS

URUMÇ‹

4

ALTAY M.V.

G.Altaysk

29

Çulum

30

23

Afla¤› Tunguska

D E N ‹ Z ‹

DO⁄U TÜRK‹STAN

9

ALTAY

BARNAUL 24

9 ALMATI (ALMA-ATA)

15

27

Tobol

Biflkek Iss›k g. KIRGIZ‹STAN

Astana

BA⁄IMSIZ DEVLETLER a) Azerbaycan Bakû b) Kazakistan C. Astana c) K›rg›zistan C. Biflkek ç) Kuzey K›br›s Türk C.(KKTC) Lefkofla d) Özbekistan C. Taflkent e) Türkiye Cumhuriyeti Ankara f) Türkmenistan C. Aflkabad

PAK‹STAN

5

DUfiANBE

AFGAN‹STAN

HERAT

yh un

fiiraz

‹RAN

Ce

SUUD‹ ARAB‹STAN

at

F›r

AfiKABAT

un

7

yh

IRAK

AL AR ÖLÜ G

5 ÖZBEK‹STAN

Se

7 TÜRKMEN‹STAN

Nökis

KARAKALPAK‹STAN M.C. 88

KAZAK‹STAN

4

11

F E D E R A S Y O N U

ifl

SUR‹YE

36

TÜRK‹YE

22 19 21 KabardaBalkar M.C. 20 15 Nalçik DA⁄‹STAN 1 M.C. 17 16 AZERBAYCAN 16 Bakû Nahcivan M.C. HAZAR Erbil DEN‹Z‹ 16 Kerkük 35

R U S Y A

12 ÇEBOKSARI ÇUVAfi‹STAN KAZAN M.C. 11 TATAR‹STAN M.C. 11 13 UFA ) a olg 11 BAfiKURD‹STAN 13 (V l i 13 ‹t M.C.

MOSKOVA

11

F‹NLAND‹YA

‹rt

ÜRDÜN

KKTC Le fk ofl e AKDEN‹Z

Ankara K›z›l›rm

1

KOMRAT 3 ÜSKÜP BULGAR‹STAN Gagavuz M.C. Özü (Dinyeper) YUNAN‹STAN 2 Varna 2 Köstence A Gümülcine Bahçesaray 41 ZAK D. ‹stanbul 14 Kuban KARADEN‹Z

2

MACAR‹STAN SARAY BOSNA 2 ROMANYA SANCAK

Budapeflte

BALTIK DEN‹Z‹

Warszawa

POLONYA

42 Berlin

ALMANYA

ÇEK CUM. AVUSTURYA SLOVAK CUM. 42 Viyana

‹SV‹ÇRE 42

FRANSA

B U Z

AL G.

HOLLANDA BELÇ‹KA 42 42 42

n)

EN‹Z‹

K U Z E Y

BAYK

NORVEÇ

A NY TO Do

EGE D

n(

l)

LE

Te

(Ura

A

NY

Yay›k

TO

ES l›m

Obi Çu

isey Orhun

Yen

Nil

TÜRK DÜNYASI HAR‹TASI

OHOTSK DEN‹Z‹


1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42.

Türkiye Türkleri Balkan Türkleri Gagavuz Türkleri Kazaklar Özbekler K›rg›zlar Türkmenler Karakalpaklar Uygurlar Sar› Uygurlar ve Salarlar Tatarlar Çuvafllar Baflkurtlar K›r›mçaklar Meshet (Ah›ska) Türkleri Azerbaycan Türkleri Da¤›stan Türkleri Kumuklar Karaçaylar Balkarlar (Malkarlar) Nogaylar Stavropol Türkmenleri Saha (Yakut) Türkleri Altay Türkleri Hakaslar Tuva Türkleri Tobol Tatarlar› Barabalar fiorlar Çul›m Kumand› Kandak Karagas Uranhay Irak Türkleri Suriye Türkleri K›br›s Türkleri Kaflgaylar Hamse Türkmenleri Karay Türkleri K›r›m Türkleri Avrupa’daki Türk ‹flçileri

Turkce6 Doku Ogretmen

Recommend Documents