Tae Kim - Guide to Japanese Turkce

Japonca'nın Kuralları Kısa Bir Tanıtım Bu site Japonca'nın belli başlı dilbilgisi kurallarını anlatmak amacıyla hazırlanmıştır. Kolaydan zora doğru bir sıra izlenmiş, anlatımın da öncelikle anlaşılır olması için çalışılmıştır. Gözümüzden kaçan yanlışlar varsa ve önerilerinizi lütfen aşağıdaki e-posta adresine gönderiniz. Sitenin özgün İngilizce metnini Tae Kim yazdı, ancak birçok gönüllü sayesinde başka dillere de çevirilmiştir. Tae Kim Kore doğumlu bir Japonca sevdalısı, kendisi 6 yaşından bu yana ABD'de yaşıyor. Japonca'yı üniversite yıllarında öğrenmeye başladı ve 1 dönem değişim öğrencisi olarak Japonya'nın Waseda üniversitesinde okudu. Mezun olduktan sonra bir süre Tokyo'da Hitachi'nin İK departmanında yazılımcı olarak çalıştı. Şu an ABD'nin Seattle kentinde yaşamaktadır. Sitenin Türkçe çevirisini yapan bendeniz ise İstanbulda yaşıyorum ve telekomünikasyon sektöründe çalışıyorum. Japonca ile hobi olarak uğraşmaktayım, 2009 yılında Japonca Yeterlik Sınavının (Nihongo Nôryoku Şiken) 2. seviye sertifikasını aldım. Sitedeki içerikler Creative Commons License 2.0 (yaratıcı müşterekler lisansı) altında yayımlanmaktadır. Deutsch | English | Español | Français | Italiano | Português | Русский | Suomi | Türkçe | 한국어 Sitenin çevirisi üzerinde kimler çalışıyor burada görebilirsiniz.

İçindekiler open in browser PRO version

Are you a developer? Try out the HTML to PDF API

pdfcrowd.com

1. Yazı Sistemi Hiragana Alıştırma Soruları Katakana Alıştırma Soruları Kanci 2. İlk Kurallar Oluşu İfade Etme Alıştırma Soruları İlgeçlere Giriş（は、も、が） Alıştırma Soruları Sıfatlar Alıştırma Soruları Eylemlere Dair Temel Bilgiler Alıştırma Soruları Eylemlerde Olumsuzluk I Alıştırma Soruları Geçmiş Zaman Alıştırma Soruları Eylemlerle Kullanılan İlgeçler （を、に、へ、で） Geçişli ve Geçişsiz Eylemler Betimleyici Yan Cümleler ve Cümle Düzeni Adlarla Kullanılan İlgeçler （と、や、とか、の） Belirteç ve Gobi Kullanımı 3. Temel Kurallar Eylem Gövdeleri ve Nezaket Kipi　（～です、～ます） İnsanlara Hitap Etme Soru İlgeci （か） open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Bileşik Cümleler　（てli çekim、から、ので、のに、が、けど、し、～たりする）てli Çekimin Diğer Kullanımları　（～ている、～てある、～ておく、～ていく、～てくる） Beceri İfade Etme する ve なる Eylemlerini に İlgeciyle Kullanma　（～[のよう]になる／する） Koşullu İfadeler　（と、なら、ば、たら） Gereklilik ve Zorunluluk İfade Etme　（～だめ、～いけない、～ならない、～ても） Arzu Dile Getirme ve Önerilerde Bulunma　（たい、欲しい、öneri kipi、～たらどう） Yan Cümlelere Eylem Uygulama （と、って） Deneme ve Teşebbüs　（～てみる、öneri kipi+とする） Verme ve Alma　（あげる、やる、くれる、もらう） İstekte Bulunma　（～ください、～ちょうだい、～なさい、 emir kipi） Sayılar ve Sayma 4. Bölümün Toparlanması ve Daha Fazla Gobi 4. Özel İfadeler Ettirgen ve Edilgen Eylemler Yüceltme ve Tevazu Gösterme Eylemlerde Kasıtsızlık　（～てしまう、～ちゃう／～じゃう） Genel Adlar （こと、ところ、もの） Belirsizliğin Dereceleri　（かもしれない、でしょう、だろう） Miktar Belirtme　（だけ、のみ、しか、ばかり、すぎる、miktar+も、ほど、さ） Benzerlik, Duyum, İzlenim　（よう、～みたい、～そう、～そうだ、～らしい、～っぽい）方 ve よる'yı Kıyas ve Başka İşlevler İçin Kullanma　（より、の方、kök＋方、によって、によると） Bir Şeyin Kolay veya Güç Olduğunu İfade Etme　（～やすい、～にくい） open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Eylemlerde Olumsuzluk II　（ないで、ず、～ん、ぬ） Öngörüde Bulunma ve Sonuca Varma （～とする、わけ） Eylemlerde Zamanlama （ばかり、とたんに、ながら、まくる） Hal Ve Vaziyet　（まま、っぱなし） 5. İleri Konular Teklifli Anlatım （である、ではない） Tahmin, Beklenti, Tavsiye （はず、べき、べく、べからず） Dahi, Bile, Bir Kenara （でさえ、ですら、おろか） Belirti Gösterme （～がる、ばかり、～めく） Çaresi Olmama, Bir İhtimal Bulunma　（～ざるを得ない、やむを得ない、～かねる） Eğilimler （～がち、～つつ、きらいがある） Gönüllü Kipi　（まい、であろう、かろう） Üstü Birşeyle Kaplı Olma （だらけ、まみれ、ずくめ） Eylemlerde Zamanlama （が早いか、や否や、そばから） Çeşitli （思いきや、あげく） 6. Dizin Son Güncelleme: 20/02/2014

Bu çalışma Creative Commons lisansına tabi olarak yayımlanmaktadır. Telif Hakkı © 2003-2014 Tae Kim (taekim.japanese AT gmail.com) Türkçesi: Caner Arda (

open in browser PRO version


)

pdfcrowd.com

Japon Yazısı ← Önceki (Giriş) |

İçindekiler | Sonraki (Hiragana) →

Abeceleri Japonca yazıda, ikisi sadece ses karşılıkları olan, biri anlam ve ses karşılıkları olan, üç çeşit abece karıştırılarak kullanılır. Kanci olarak anılan "harf"ler Japon yazısında Çin'den geçmiştir. Yazıda yoğun olarak kullanılır. Çoğu sözcük (ad, eylem, sıfat) kanci ile yazılır. En sık kullanılan kancilerin sayısı 2,000 kadardır ancak toplam sayıları 40,000 den fazladır. İlginç bir şekilde, Japon yazısında boşluklar kullanılmaz; kanciler ve aradaki hiragana/katakana karakterleri kelimeleri ayırt etmek için yeterlidir. Japonca'da kanci kullanılmasının en büyük sebebi, sesdeş (telaffuzları aynı olan) söcüklerin çokluğudur. Sözcük anlamının genelden çıkarılamayacağı çok kısa yazılarda dahi kanciler sayesinde anlam kesin olarak belli olur. Sescil abecelerin adları Hiragana ve Katakana dır; her biri 50 kadar "harf" içerir. Her bir "harf" bir heceyi temsil eder. Hiragana ve Katakana aynı heceler kümesini ifade eder ancak harfleri farklırdır. İki abecenin de kökeninde basitleştirilmiş Kanci'ler yatmaktadır. Hiragana hece abecesi genelde dilbigisel işlevleri yazıya dökmek için kullanılır. Örneğin eylem çekimleri ve ilgeçler. Çok sık kullanılmayan bir kancisi olan sözcükler, ağırlıkla konuşma dilinde kullanılar ifadeler ve yansıma (temsil ettiği varlığın çıkardığı sesin taklidi) sözcükler de Hiragana ile yazılır. Japonca'ya yeni başlayanlara da bilmedikleri kancilerin yerine Hiragana yazılışları öğretilir. Katakana abecesi de aynı ses kümesini karşılar, ancak kullanımı genellikle batı dillerinden gelme sözcüklerin yazımıyla sınırlıdır (Latin harflerinin bire bir kanci karşılıkları yoktur). Bundan sonraki üç bölüm Hiragana, Katakana ve Kanci'ye ayrılmıştır.

Ses Yapısı Her Hiragana karakteri (ve Katakana eşdeğeri) ünsüz - ünlü yapısındaki bir heceye karşılık gelir. Buna tek istisna 「ん」/「ン」 harfleridir, onlar ünsüz bir sese karşılık gelir. Belki de bu yapıdan dolayı, anadili Türkçe olan insanlar için Japonca kelimelerin telaffuzu genellikle kolaydır. Tiz ve pes seslerin vurgusu konuşma dilinde önemli yer tutar. Örneğin, yazımları da aynı olan sesdeş sözcükler bile hafif tonlama farkıyla farklı telaffuzlara sahip olabilirler. Bu yüzden vurguları iyi telaffuz etmek önemlidir. Bunun için en iyi yöntem Japonların konuşmalarını dikkatlice dinlemek ve onların vurgusunu taklit etmeye çalışmaktır. Bölümdeki konular

Hiragana - Temel Japon hece abecesi. Genelde dilbigisel işlevlerle ilgili olarak kullanılır. Nadir rastlanan, kullanılmayan kancilerin okunuşlarını göstermek için veya bunların yerine tutmak üzere de kullanılır. Katakana - Genel olarak Kanci karşılığı olmayan yabancı kökenli sözcüklerin yazımında kullanılan bir abece. Kanci - Çin yazısının Japonca'ya uyarlanmış hali.

← Önceki (Giriş)

İçindekiler

Sonraki (Hiragana) →

Bu çalışma Creative Commons lisansına tabi olarak yayımlanmaktadır. Telif Hakkı © 2003-2005 Tae Kim (taekim.japanese AT gmail.com) Türkçesi: Caner Arda ( )

converted by W eb2PDFConvert.com

ひらがな ← Önceki (Yazı Sistemi) |

İçindekiler | Sonraki (Katakana) → Alıştırmalara Git

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5.

Hiragana Abecesi Arıza İşaretleri Küçük 「や」、「ゆ」 ve 「よ」 Küçük 「つ」 Ünlüleri Uzatma

Hiragana Abecesi Hiragana Japon yazı sisteminin iki fonetik abecesinden biridir. Japoncadaki tüm sesleri karşıladığından aslında yazı yazmak için tek başına da kullanılabilir. Ancak Japonca sesdeş sözcüklerin çokluğundan anlamı yazıya kesin olarak aktarabilmek için kancilere de ihtiyaç duyulur. Aşağıda Hiragana ile birlikte Türkçe hece karşılıkları verilmiştir.

Hiragana 1. Çizelgesi n v r y m h n t s k んわ

らやまはなたさかあ

a

しきいみひにち (çi) (şi)

i

ゐ* り

つすくるゆむふぬ (fu) (tsu) ゑ* れを

う

u

めへねてせけえ

e

ろよもほのと

そこお

o

* artık kullanılmamaktadır Hiragana harflerini ezberlemek çok zor değil. Yazarak öğrenecekseniz mutlaka çizgilerin yön ve sırasını doğru öğrenin. Çizim sırasının çalışmak için bu siteden faydalanabilirsiniz. Notlar 1. Tablodaki harflerin telaffuzunu sütunlardaki ünsüzlerle satırdaki ünlüleri eşleştirerek bulabilirsiniz. Örnegin 「き」 / ki / diye, 「ゆ」 da / yu / diye okunur. 2. Sesletimde bazı istisnalar var. 「ち」 "çi", 「つ」 da "tsu" diye telaffuz edilir. 3. 「ん」 harfi istisna olarak tek bir ünsüzden oluşur. Kelime içinde başka hecelerin sonuna eklenir. Örneğin 「かん」 "kan", 「まん」 "man" diye okunur.

Arıza İşaretleri Hiragana hecelerinin okunuşları iki çeşit arıza işareti yardımıyla değişikliklere uğratılır. Bunlar tırnak işaretini andıran dakuten（濁点） ve derece işaretini andıran handakuten（半濁点）. Dakuten işareti hecedeki ünsüzü yumuşak ünsüze çeviriken, handakuten işareti h sesini p ye çevirir. Geçerli kombinasyonlar aşağıda verilmiştir. converted by W eb2PDFConvert.com

p b d z g ぱばだざが

a

じぎぴびぢ (ci) (ci)

i

づずぐぷぶ (dzu)

u

ぺべでぜげ

e

ぽぼどぞご

o

Notlar 1.

ve 「じ」 heceleri birbirinin eşidir, ikisi de / ci / olarak söylenir. 「づ」 hecesi ise / dzu / diye telaffuz edilir. 「ぢ」

Küçük 「や」、「ゆ」、 ve 「よ」 / i / ünlüsüyle biten hecelere küçük 「や」、「ゆ」、 veya 「よ」 eklenmesiyle de ünsüz-ünsüz-ünlü biçiminde heceler oluşur. Bunların ilk ünsüzü ilk hecenin ünsüzüdür; ardından / ya / yu / yo / sesleri gelir.

p

b

c

g

r

m

h

n

ç

ş

k

ぴゃびゃじゃぎゃりゃみゃひゃにゃちゃしゃきゃ

ya

ぴゅびゅじゅぎゅりゅみゅひゅにゅちゅしゅきゅ

yu

ぴょびょじょぎょりょみょひょにょちょしょきょ

yo

Notlar 1.

/ ci / olarak telaffuz edildiği için bu hecenin 「や」、「ゆ」、「よ」 ile elde edilen türevleri de / ca / cu / co / olarak okunur. 2. Aynı şekilde 「ち」 nin kombinasyonları / ça / çu / ço /, 「し」 nin kombinasyonları / şa / şu / şo / olarak okunur. 「じ」

Küçük 「つ」 Art arda gelen iki heceden ikincisinin ünsüzünü çift olarak okunmasını sağlamak için iki hece arasına küçük 「つ」 karakteri konulur. Örneğin 「び」 ile 「く」 arasına küçük 「つ」 eklersek elde ettiğimiz 「びっく」 sözcüğü "bikku" olarak okunur. Benzer bir şekilde 「はっぱ」 "happa", 「ろっく」 "rokku" diye okunur. Notlar


1. İki heceden sonuncusunun ünsüz sesini tekrarlatmak için küçük 「つ」 karakteri kullanılır. Örnek: 「がっき」 = "gakki".

Ünlüleri Uzatma Hecelerin ünlü seslerini uzatmak için 「あ」、「い」 veya 「う」 harflerinden faydalanılır. Ünlüleri Uzatma Ünlü Uzatanı /a/

あ

/i /e/

い

/u/o /

う

Örneğin, 「か」 hecesindeki ünlü sesin uzatılması gerekirse, buna 「あ」 eklenir. Benzer şekilde 「き → きい」, 「く → くう」, 「け → けい」, 「こ → こう」, 「さ → さあ」 elde edilir. Uzatılmış ünlülerin telaffuzuna dikkat etmeli çünkü "lise"（こうこう） / "burada"（ここ）, "büyükanne" （おばあさん） / "teyze"（おばさん) gibi yalnış anlamalara sebep olunabilir. Nadiren /e/ ünlüsü 「え」, /o/ ünlüsü de 「お」 harfinin eklenmesiyle uzatılır. Mesela 「おねえさん」、「おおい」 ve 「おおきい」 kelimeleri. Bunlar genel kurala istisnadır. ← Önceki (Yazı Sistemi)

İçindekiler

Sonraki (Katakana) →

Alıştırmalara Git



カタカナ ← Önceki (Hiragana) |

İçindekiler | Sonraki (Kanci) → Alıştırmalara Git

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4.

Katakana Abecesi Uzun Ünlüler Küçük 「ア、イ、ウ、エ、オ」 Örnekler

Katakana Abecesi Katakana, çoğunlukla batı dillerinden giren sözcüklerin yazımında kullanılan bir hece abecesidir. Kancilerin Çince kökenli telaffuzlarını (bir kanci duruma göre farklı okunabilmektedir) göstermek, bazen de dikkat çekmek için (yatık yazı gibi) de kullanılır. Farklı şekilde yazılmalarına rağmen Hiragana ile Katakana hece abeceleri aynı heceler kümesini ifade ederler. Yani Katakana harfleri de ünlü+ünsüz biçimindeki heceleri ifade ederler. Batı dillerinden gelen sözcükler Japonca ses yapısına uyum sağlamak için değişikliklere, bazen de kısaltmalara uğrarlar. O yüzden kaynak sözcük sıklıkla tanınmaz hale gelir. Aşağıdaki çizelgede Katakana hece harfleri verilmiştir:

Katakana Çizelgesi n w r y m h n t s k ンワ

ラヤマハナタサカア

ヰ* リ

a

ミヒニチシキイ

i

ルユムフヌツスクウ

u

ヱ* レ

メヘネテセケエ

e

ヲ* ロヨモホノトソコオ

o

* artık kullanılmayan harfler Katakana'yı öğrenmek Hiragana'ya göre kısmen daha zordur. Yazıda daha seyrek yer aldığı için tekrar imkanı daha azdır. Yukarıdaki çizelgede harflerin yazım şekli verilmemiştir, çalışmak için bu sitedeki animasyonlardan faydalanabilirsiniz. İlginç bir şekilde Japonca yazıda kelimeler arasında boşluk yoktur; 「・」 simgesi, isteğe bağlı olarak, yabancı kökenli sözcüklerin aralarına yazılabilir. Örneğin 「ロック・アンド・ロール」, yani "rock and roll", daha kolay okunması açısından bu işaretle yazılabilir. Notlar 1. Hecelerin okunuşu Hiragana ile aynıdır. 2. 「シ」, 「ン」, 「ツ」 ve 「ソ」 harfleri birbirine çok benzer. İlk ikisinde tırnaklar daha yatay iken son ikisinde daha dikeydir. 3. 「ノ」, 「メ」 ve 「ヌ」 harfleri, ayrıca 「フ」, 「ワ」 ve 「ウ」 harfleri de birbirine benziyorlar. Karıştırmamaya dikkat etmeli. 4. 「・」 yani yüksek nokta boşluk belirtmek için kullanılabilir.

Uzun Ünlüler converted by W eb2PDFConvert.com

Katakana ile yazılan kelimelerdeki ünlüler tire işaretiyle uzatılır. Örneğin İngilizce "cute" (kyuut okunur) sözcüğü 「キュート」 şeklinde yazılır.

Küçük 「ア、イ、ウ、エ、オ」 Japon dili ses yapısı itibariyle bazı yabancı sözcüklerin sesletimini ve dolayısıyla yazımını karşılayamaz. En çok / ti / di / hecelerinin ve / f / ünsüzünün eksikliği hissedilir. / Ş / c / ç / ünsüzleri ile / e / ünlüsüden oluşan heceler de Katakana'da yoktur. Bu eksiklikler beş ünlü harfin küçükleri ile yapılan kombinasyonlar ile karşılanmaya çalışılmıştır. / v / ünsüzünü karşılamak üzere de bir düzenleme yapılmıştır ancak bu ünsüzün telaffuzu Japonlar'a çok zor geldiği için genellikle konuşma içinde "b" ye döner. / r / ve / l / ünsüzleri de tek bir sesmiş gibi algılanır. Örneğin İngilizce kökenli "volume" sözcüğü "boryuumu" (ボリューム) olarak telaffuz edilir. Benzer biçimde Rusça kökenli votka sözcüğü "vodoka" 「ヴォドカ」 olarak değil de "wokka"（ウォッカ) olarak söylenir. İngilizce'den gelen "Violin" (keman) sözcügü de Japonca'ya 「バイオリン」 "bayorin" olarak geçmiştir. Aşağıdaki çizelgede küçük puntolu Katakana harflerle yapılan kombinasyonlar yer almaktadır. Yabancı sesleri karşılamak için kullanılan yazımlar açık renkte gösterilmiştir.

v

w

ヴァ

ワ

İlave Sesler f ç d t ファチャ

ヴィウィフィヴ

ウ

フ

チ

ダ

タ

ディティ

c

ş

ジャシャジ

シ

チュドゥトゥジュシュ

a i u

ヴェウェフェチェ

デ

テ

ジェシェ

e

ヴォウォフォチョ

ド

ト

ジョショ

o

Notlar 1. / wu / diye bir kombinasyon yok. Bu sesi karşılamak için 「ウ」 kullanılır. 2. / tu / sesi 「トゥ」 ile karşılanır. Ancak bunun yerine daha çok / tsu / hecesi kullanılır. Örneğin "tool" 「ツール」 olarak, "tour" da 「ツアー」 olarak yazılır. 3. Aynı sözcüklerin farklı metinlerde farklı Katakana yazımlarını görebilirsiniz. Bunlardan bir çoğu yukarıdaki referans çizelgeye uymayabilir.

Örnekler Aşağıda kökenleri İngilizce olan örnek sözcükler verilmiştir. Katakana Yazım

Anlamı

アメリカ

Amerika

ロシア

Rusya

カンニング (cunning)

hilekar

ツアー

tur

サラリーマンモーツァルト

(salary man)

şirket çalışanı Mozart converted by W eb2PDFConvert.com

クラクション

(klaxon)

korna

ソファ ya da ソファー

sofa

ハロウィーン

Halloween

フライドポテト (fried potato)

patates kızartması

← Önceki (Hiragana)

İçindekiler

Sonraki (Kanci) →

Alıştırmalara Git



Kanci ← Önceki (Katakana) |

İçindekiler | Sonraki (Temel Dilbilgisi) →


Kanci Nedir? Kanci'yi Öğrenme Kanci'yi Okuma Niçin Kanci Kullanılır?

Kanci Nedir? Kanci, anlam ve ses karşılığı olan Çin yazısına verilen isimdir. Çince de kullanılan Kanci sayısı on binleri bulurken Japonca'da 5,000 civarında Kanci kullanılmaktadır. Bunların da sadece 2,000 kadarı ilköğretim sisteminde öğretilmesi zorunludur. Çince'den alınan her bir Kanci genel bir kavramı karşılık gelir, ancak sesletimi içinde bulunduğu kelimeye göre farklılık gösterebilir. Bunun sebebi Çince yoluyla giren kelimelerin yanında Japonca kökenli sözcükler için de Kanci yazısının uyarlanmış olmasıdır.

Kanci'yi Öğrenme Kapsamlı bir Japonca-İngilizce sözlüğüne (Jim Breen's WWWJDIC) sitesinde erişebilirsiniz. Kanci karakterlerinin çizimleri için ise http://www.kanjicafe.com/ sitesine bakabilirsiniz. Kancilerin Sesletimi İstisnalar hariç her bir kancinin 音読み（おんよみ） ve 訓読み（くんよみ） adında iki sesletimi vardır. 音読み Çince, 訓読み ise Japonca sesletimin adıdır. 熟語 olarak adlandırılan bileşik sözcüklerin içindeki kanciler 音読み ile sesletilir, tek başına kullanılan kanciler ise genellikle 訓読み ile sesletilir. Örneğin 「力」（ちから） tek başına 訓読み siyle, 「能力」 sözcüğünde ise 音読み siyle sesletilir (bu örnekte 「りょく」). Bazı kanciler (özellikle yaygın kullanımı olanlar) birden fazla 音読み ve 訓読み ye sahip olabilir. Örneğin 「怪力」 sözcüğünde 「力」「りょく」 değil de 「りき」 olarak sesletilir. Bazı nadir birleşimlerin de simgelerin ayrı ayrı sesletimleriyle ile ilgisi olmayan sesletimleri olabiliyor. sıfat ve eylem çekimlerinde de kullanılır. Okurigana adı verilen bu yazımda sözcüklere kana ile yazılan çekim ekleri eklenir. Kökün sesletimi aynı kalır. Örneğin 「食べる」 eyleminin geçmiş zaman çekimi 「食べた」 dır. Eylem değişikliğe uğamış, ancak kökün 「食」 olan okunuşu değişmemiştir. 訓読み

Söyleme kolaylığı elde etmek için bileşik sözcüklerdeki kancilerin sesletimleri bazen değişikliğe uğrar. / h / ünsüzünün / b / veya / p / ye dönüşmesi, 「つ」 nun da 「っ」 ya dönüşmesi olağandır. Örnek: 「一本」、「徹底」、 ve 「格好」 sözcükleri. Karşılaşacağımız başka bir güçlük de söylenişleri aynı, anlamları hemen hemen aynı bazı sözcüklerin küçük anlam farkına dikkat çekmek için farklı kancilerle yazılmaları. Örneğin hem 「聞く」（きく） hem 「聴く」（きく） dinlemek anlamında sözcükler. Aradaki tek fark 「聴く」 sözcüğünde dinlenen şeye daha fazla dikkat edilmesidir. Müzik dinlemeyi belirtmek için 「聴く」 tercih edilir. 「聞く」 "sormak" ve "duymak" anlamına gelilir; ancak 「訊く」（きく） sadece "sormak" anlamına gelir. 「見る」 nun yaygın başka kullanımı da film izleme sözkonusu olduğunda 「観る」 olarak yazılmasıdır. Başka ilginç bir örnek de 「書く」（かく） olarak yazıldığı zaman "yazmak", 描く（かく） olarak yazıldığı zaman "çizmek" anlamına gelmesidir. Ne var ki roman sahnesi gibi soyut bir görüntü tasvir edildiği zaman 「描く」 sözcüğü 「えがく」 olarak okunur. Anlamın aynı olduğu fakat kancinin birkaç okunuşun olduğu durumlar da vardır; 「今日」 sözcüğü 「きょう」、「こんじつ」, veya 「こんにち」 olarak okunabilir. Bu örnekte hangi okunuşu seçtiğiniz önemli değil, ancak bazı okunuşlar duruma göre tercih edilebilir. Son olarak 々 simgesi var ki aslında bir kanci değil. Bir önceki simgenin tekrarı yerine yazılır. Örneğin bu simgeyi kullanarak 「時時」、「様様」、「色色」 ve 「一一」 sözcüklerini 「時々」、「様々」、「色々」 ve 「一々」 şeklinde yazabiliriz.

Niçin Kanci Kullanılır? Yaygın bir görüşe göre onbinlerce ideogramın (anlam değeri olan şekil) bulunduğu yazı sistemleri çağın gerisindedir, gereksiz converted by W eb2PDFConvert.com

yere karmaşıktır. Bu görüşe göre, cağdaş yazıda her harfin bir ses değeri olmalı, ve dilin sen ve anlam karşılıkları birkaç düzine harf ve arıza işaretleri ile yazıya aktarılabilmelidir. Ne var ki sescil abeceler her dil için uygun ve yeterli olmuyor. Çince gibi her sözcüğün tek heceden oluştuğu sesdeş sözcükleri çok olan diller, yazıda ses unsurundan çok, anlamı kayda almanın ihtiyacını duyarlar. Japonca Çince'den çok sözcük almıştır ancak Çince ile akraba bir dil değil. Aslına bakılırsa Japoncanın ideogramlara Çince kadar gereksinimi yok. Japonca'nın Çin yazısından Latin harflerine çoktan geçmiş olması gerektiğine inananların sayısı günümüzde hayli kabarık. Yakın zamanda Koreliler Çin yazısını terk edip kendi intiyaçlarına göre bir abece bularak yazıda kolaylık sağladılar. Japonlar niçin böyle yapmadı? Aslında Japon hükümetinin İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Latin harflerine geçmek için başarısız da olsa bir çalışması olmuş. Bu başarısızlığın sebebi basit bir gerçeğe dayanıyor. Japonca'nın ses yapısındaki kısıtlamalardan dolayı sesdeş sözcüklerin sayısı da diğer dillere göre fazladır. Bu yüzden Kancinin sağladığı görsel yardım olmadan Japonca'nın yazıya aktarılmasında önemli kullanım zorlukları ortaya çıkmaktadır. Sadece sescil bir yazıyla yazılan metinlerde okuyucu sık sık duraksayıp sözcüklerin anlamı konusunda tereddütler yaşayacaktır. Dolayısıyla Japonların Kanci'yi yakın zamanda terk etmesi mümkün görünmemektedir. ← Önceki (Katakana)

İçindekiler

Sonraki (Temel Dilbilgisi) →



Dilbilgisi Esasları ← Önceki (Kanci) |

İçindekiler | Sonraki (Oluşu İfade Etme) →

Japonca Dilbilgisinde Temel Yapılar Japonca yazmayı öğrendiğimize göre dilbilgisindeki temel yapılar üzerinde durabiliriz. Bu bölümde adlar, sıfatlar, eylemler ve belirteçler olmak üzere temel sözcük türlerini işleyeceğiz. Ayrıca ilgeçlerle bu sözcükleri uyum içinde bir cümlede bir araya getirmeyi tarif ediyoruz. Bu bölümü bitirince Japonca'nın işleyişi ve düşüncelerin bu dilde ifade ediliş biçimi hakkına temel bilgiye sahip olacaksınız. Bölümdeki Konular

Oluşu İfade Etme - Japonca'da oluşu ifade etmeyi öğreneceğiz. İlgeçlere Giriş - Bu ders 「は」、「も」 ve 「が」 ilgeçleriyle sözcükler arasında ilginin nasıl kurulacağını açıklar. Sıfatlar - Sıfatların temel özelliklerini ele alır. Adları doğrudan veya ilgeç kullanarak sıfatlarla nitelemeyi öğreneceğiz. Eylemlere Dair Temel Bilgiler - Eylemlerin temel özelliklerini ele alır. Derste eylemler çekim kurallarının genelleştirilmesine olanak verecek şekelde sınıflandırılır. Eylemlerde Olumsuzluk I - Eylemlerin olumsuz çekimi üzerinde durulmaktadır. "Gidecek" cümlesini "Gitmeyecek" cümlesine dönüştürmeyi öğreneceğiz. Geçmiş Zaman - Geçmiş zaman çekim kuralları açıklanmakta. "Gidecek" cümlesini "Gitti" cümlesine dönüştürmeye öğreneceğiz. Eylemlerle Kullanılan İlgeçler - Bu derste dört durum ilgecini işliyoruz; nesne belirleme ilgecini （を）, -da/a ilgecini （に）, -e ilgecini （へ） ve -le/la ilgecini （で） öğreneceğiz. Geçişli ve Geçişsiz Eylemler - Geçişli ve geçişsiz eylemleri ve ilgeçlerin bunlarla kullanımını ele alacağız. Betimleyici Yan Cümleler ve Cümle Düzeni - Adları eylem ve ad yancümleleriyle betimleyerek daha karmaşık cümleler kurmayı öğreneceğiz. Adlarla Kullanılan İlgeçler - Adlarla kullanılan と、や、とか、の ilgeçlerini öğreneceğiz. Belirteç ve Gobi Kullanımı - Bu bölümü tamamlayan kısa ve basit bir konu. Sıfatları belirteç haline getirmeyi göstereceğiz. Ayrıca yaygın ve kullanışlı iki cümle bitişini tanıtıyoruz.

← Önceki (Kanci)

İçindekiler

Sonraki (Oluşu İfade Etme) →



Oluşu İfade Etme ← Önceki (Başlangıç Düzeyi Dilbilgisi) |

İçindekiler | Sonraki (İlgeçlere Giriş) → Alıştırmalar

Bu Sayfada 1. 「だ」 Kullanarak Bir Şeyi Bildirme 2. Oluşun Olumsuz Hali 3. Oluşun Geçmiş Hali 4. Sonuç 「だ」

Kullanarak Bir Şeyi Bildirme Japonca'da bildirimler adlara veya nalı sıfatlara Hiragana 「だ」 karakteri eklenerek yapılır. İlerleyen konularda adlar ve sıfatlar işlenmektedir; anlatılmak isteneni sırası gelince daha iyi kavrayacaksınız. 「だ」

Kullanarak bildirim yapma Ada veya nalı sıfata 「だ」 ekleyin （１）　魚。 - Balık. （２）　魚だ。 - Balıktır.

Kolay görünüyor, ancak şu önemli noktayı gözden kaçırmayalım: Oluş örtülü olarak da ifade edilebilir! Görüldüğü gibi （１） sadece "balık" sözcüğünü ifade eder ve bunun ötesine geçmez. Bir sonraki bölümde, bir bildirim olmadan, odak ilgecinin kullanılmasıyla birşeyin balık olduğunu bağlamdan çıkarabildiğimizi göreceğiz. Şimdi kafanızda beliren soru herhalde şudur; "Birşeyin [X] olduğunu 「だ」 kullanmadan söyleyebiliyorsak, 「だ」'ya ne gerek var?". Temel fark bildirim cümlesinin daha etkili ve vurgusunun daha fazla olmasıdır. Bu yüzden cümle sonunda 「だ」'yı daha yaygın olarak erkeklerin konuşmalarında duyarız. 「だ」'yı sorularda kullanamıyoruz çünkü aynı anda hem soru sormaya hem bildirim yapmaya çalışmış oluruz. Bildirim 「だ」sına oluşun azıkça belirtilmesi gerektiği bazı dilbilisi yapılarında da ihtiyaç duyulur. Fakat eklenmemesinin gerektiği bazı durumlar da vardır. Hazmetmesi oldukça zor ama bu konu sizi şimdilik endişelendirmesin.

Oluşun Olumsuz Hali Japonca'da geçmiş zaman ve olumsuzluk çekim ekleri ile ifade edilir. Kavraması biraz zor olabilir ama oluşun bu çekimlerinin hiçbiri 「だ」 nın kattığı bildirim anlamını katmaz. Sonraki bir konumuzda cümlelerin sonlarına 「だ」 ekleyerek bunları bildirim cümlesi haline getirmeyi öğreneceğiz. Olumsuzluk için adlara veya nalı sıfatlara 「じゃない」 eklenir. Oluşun olumsuz hali için çekim kuralları Ada veya nalı sıfata 「じゃない」 ekleyin. （例）友達　→　友達じゃない (arkadaş değildir)

Örnekler （１）　魚じゃない。- Balık değil. converted by W eb2PDFConvert.com

（２）　学生じゃない。- Öğrenci değil. （３）　静かじゃない。- Sessiz değil.

Oluşun Geçmiş Hali Şimdi ise oluşun geçmiş halini öğreneceğiz. Birşeyin geçmiş halini anlatmak, yani "idi" demek için adlara ve nalı sıfatlara 「だった」 eklenir. Şimdinin olumsuzunu 「じゃない」 nin 「い」 sini düşüp buna 「かった」 ekleyerek geçmişin olumsuzuna dönüştürebilirsiniz. Oluşun geçmiş hali için çekim kuralları 1. Oluşun geçmişi: Ada veya nalı sıfata 「だった」 ekleyin. （例）友達　→　友達だった (arkadaştı) 2. Oluşun olumsuz geçmişi: Adın veya nalı sıfatın olumsuz çekimini yapın sonra 「じゃない」 nin 「い」 sini 「かった」 ile değiştirin. （例）友達　→　友達じゃない →　友達じゃなかった (arkadaş değildi)

（１）　魚だった。- Balıktı. （２）　学生じゃなかった。- Öğrenci değildi. （３）　静かじゃなかった。- Sessiz değildi.

Sonuç Oluşun dört halini nasıl ifade edeceğimizi öğrenmiş olduk. Bir sonraki konuda adlar arasında ilgi kurmaya yarayan birkaç ilgeci öğreneceğiz. Bu derste öğrendiğiniz çekimlerin özet çizelgesi aşağıdadır. Bir şeyin bildirimini yapma (özet) Olumlu Olumsuz Geçmiş Olmayan

魚（だ）

Balıktır

魚じゃない

Balık değildir

Geçmiş

魚だった

Balıktı

魚じゃなかった

Balık değildi

← Önceki (Başlangıç Düzeyi Dilbilgisi)

İçindekiler

Sonraki (İlgeçlere Giriş) →

Alıştırmalar

Bu çalışma Creative Commons lisansına tabi olarak yayımlanmaktadır. Copyright © 2003-2005 Tae Kim (taekim.japanese AT gmail.com) Türkçesi: Caner Arda ( )


İlgeçler I ← Önceki (Oluşu İfade Etme) |

İçindekiler | Sonraki (Sıfatlar) → Alıştırmalar

Bu Sayfada 1. İlgeçlere Dair 2. 「は」 3. 「も」 4. 「が」

İlgeçlere Dair Japonca ilgeçler genellikle tek heceden oluşan soneklerdir ve ad, eylem veya sıfat türünden sözcükle eklenirler. Bu sözcüklerle cümledeki diğer sözcükler arasında bir alaka kurmaya yararlar. İlgeçlerin yerinde kullanımı önemlidir çünkü cümlenin anlamını zıt yönde değiştirebilirler. Burada üç ilgece örnek veriyoruz. 「は」

ilgeci cümlede bir konudan bahis açmaya yarar. 「は」 hiraganası normalde /ha/ olarak okunmasına rağmen, bu özel kullanımda /va/ şeklinde okunur. 「は」

1. Örnek ボブ：　アリスは学生？- Alice [sen] öğrenci mi[sin]? アリス：　うん、学生。- Evet öğrenci[yim].

Burada Bob Alice'ten bahis açıp öğrenci olup olmadığını soruyor. 2. Örnek ボブ）　ジムは明日？- Jim yarın mı? アリス）　明日じゃない。- Yarın değil.

Konuşmanın bağlamını bilmediğimiz için kesin bir anlam çıkaramayız. Ancak Jim'in yapması muhtemel birşeyden bahsediliyor. Örneğin Jim'in yarın sınavı olabilir. 3. Örnek アリス）　今日は試験だ。- Bugün sınav [günü]. ボブ）　ジムは？ - Ya Jim? アリス）　ジムは明日。 - Jim[inki] yarın.

ilgecinin işaret edebileceği şeyler çeşitlidir. Bir sözcüğe, ya da daha evvel bahsi geçmiş bir olaya işaret ediyor olabilir. Örneğin üçüncü örnekte aslında bahis Jim'in sınavı hakkındadır, ama sınav sözcüğü cümlede yer almaz bile. 「は」

「も」

De/dahi anlamını kullanılan bir ilgeçtir. Örneklerle açıklayalım. 1. Örnek ボブ：　アリスは学生？- Alice [sen] öğrenci mi[sin]? アリス：　うん、トムも学生。- Evet [öğrenciyim], Tom da öğrencidir.

İki yargının çelişmemesine dikkat edin. "Öğrenciyim, Tom da öğrenci değil." cümlesi anlamsız olur. Bunun yerine bir sonraki örnekte görüldügü gibi Alice 「は」 ilgecini kullanarak de/dahi anlamını katmadan durumu anlatabilir. 2. Örnek ボブ：　アリスは学生？- Alice [sen] öğrenci mi[sin]? アリス：　うん、でもトムは学生じゃない。- Evet, ama Tom öğrenci değil.


3. Örnek Bu da başka bir seçenek. ボブ：　アリスは学生？- Alice [sen] öğrenci mi[sin]? アリス：　ううん、トムも学生じゃない。- Hayır, Tom da değil. Peki neden Bob Alice'le ilgili bir soru sorarken Alice birdenbire Tom'dan söz açmaktadır? Belki Tom onun hemen yanındadır ve Alice onu da konuşmaya dahil etmek istiyor. 「が」

Cümlede eylemin faili belirtilmek veya vurgulanmak isteniyorsa, ya da cümlenin öznesi belirtilecekse 「が」 ilgeci kullanılır. 1. Örnek ボブ：　誰が学生？- Kim öğrenci? アリス：　ジムが学生。- Jim öğrenci.

Bob kişilerin arasından kimin öğrenci olduğunu tespit etmek istiyor. Alice bunun Jim olduğunu belirtiyor. 「が」 ile 「は」 arasındaki farkı ise bir örnekle açıklamaya çalışalım. 2. Örnek （１）　誰が学生？ - Kim öğrenci? （２）　学生は誰？- Öğrenci kim? （１）kimin öğrenci olduğunu tespit etmeye yönelik bir soru iken （２）

de öğrencinin ne olduğuna dair genel bir bahis açılıyor.

ve 「が」 ilgeçleri Türkçe kelime karşılıkları olmadığı için aralarındaki farkı ancak sözdizimi kullanarak veya başka şekillerde gösterebiliriz. Mesela 「私は学生」 "Ben öğrenciyim", 「私が学生」 ise "Öğrenci benim" olarak çevirilir. 「は」

← Önceki (Oluşu İfade Etme)

İçindekiler

Sonraki (Sıfatlar) →

Alıştırmalar



Sıfatlar ← Önceki (İlgeçlere Giriş) |

İçindekiler | Sonraki (Eylemlere Dair Temel Bilgiler) → Alıştırmalara Git


Sıfatların Özellikleri Nalı Sıfatlar İli Sıfatlar Bir İstisna

Sıfatların Özellikleri İlgeçleri kullanarak adları artık bir araya getirebildiğimize göre, adları sıfatlarla nitelemenin zamanı geldi. Sıfatlar kendilerinden sonra gelen adların bir özelliğini belirtirler. Adlarda sıfatlar arasındaki ilgi adların kendi aralarında olduğu gibi ilgeçlerle kurulabilir. Sıfatlar iki gruba ayrılır: nalı sıfatlar ve ili sıfatlar. Şimdi aradaki farklarları ve cümlelerde nasıl davrandıklarını göreceğiz. Nalı Sıfatlar (Sıfateylemler) Nalı sıfatları öğrenmesi kolaydır çünkü aynen adlar gibi davranırlar. Aslında adlara o kadar benzerler ki, aksi açıkça belirtilmediyse adlarla eş tutabilirsiniz. Ana farklardan biri nalı sıfatların ardısıra gelen adları araya 「な」 koyarak tanımlamalarıdır (nalı sıfat ismi buradan gelir). （１）　静かな人。- Sessiz kişi.

[Ad] [İlgeç] [Sıfat] cümle yapısını kullanarak bir adı bir sıfatla niteleyebiliriz. Ancak [Sıfat] [İlgeç] [Ad] şeklinde cümle yapısını kullanamayız. Bunun sebebi açıktır; "Kişi, sessizdir" mantıklı bir cümledir, fakat "Sessiz, kişidir" cümlesi anlamsızsdır. （１）　友達は親切。- Arkadaş nazik. （２）　友達は親切な人。- Arkadaş nazik bir kişi.

Nalı sıfatların adlarla aynı özellikleri taşıdığını hatırlayınız. Bunu aşağıdaki örnekte açıkça görüyoruz. （１）　ボブは魚が好きだ。- Bob balık sever. （２）　ボブは魚が好きじゃない。- Bob balık sevmez. （３）　ボブは魚が好きだった。- Bob balık severdi. （４）　ボブは魚が好きじゃなかった。- Bob balık sevmezdi.

Çekimler tanıdık geldi mi? Gelmeli de, ad çekimleri ile ilgili olma eylemi bölümünü dikkatlice okuduysanız. "Sevmek" in bir eylem değil de sıfat oluşu sizi merakta bıraktıysa, 「好き」yi "arzulanan" olarak düşünebilirsiniz. Cümlede özne ve konu belirten ilgeçlerin uyum içinde birlikte kullanımına da güzel bir örnek görüyoruz. Cümlenin konusu "Bob"tır ve "balık" öznesi Bob'un tam olarak neyi sevdiğini belirtir. Son üç çekimi adı doğrudan nitelemek için de kullanabiliriz (geçmiş olmayan olumlu zaman için 「な」 eklemeyi unutmayalım). （１）　魚が好きなタイプ。- Balığı seven bir tip. （２）　魚が好きじゃないタイプ。- Balığı sevmeyen bir tip. （３）　魚が好きだったタイプ。- Balığı geçmişte seven bir tip. （４）　魚が好きじゃなかったタイプ。- Balığı geçmişte sevmeyen bir tip.

Burada 「魚が好き」、「魚が好きじゃない」 ... yancümleleri balığı seme veya sevmeme durumuna göre "tip" adını niteler. Bu cümle yapısının niçin faydalı olduğu ortadadır; 「タイプは魚が好きだ。」 "tip balık sever" anlamına gelir ki, pek anlamlı olmaz. Ad tamlamasına tek bir admış gibi davranabiliriz. Örneğin aşağıdaki cümlede olduğu gibi ad tamlamasından cümle odağı converted by W eb2PDFConvert.com

yapabiliriz. （１）　魚が好きじゃないタイプは、肉が好きだ。

- Balığı sevmeyen tipler (kişiler) et sever.

İli Sıfatlar (Gerçek Sıfatlar) İli sıfatlar her zaman 「い」 ile sonlandıkları için bu adı almışlardır. 「い」 sıfatın çekimi ile değişen bir okuriganadır. Ancak 「い」 ile biten gibi 「きれい（な）」 nalı sıfatları da görmüşsünüzdür. Peki bunları nasıl ayırt edeceğiz? Size kötü haberi vereyim: aslında ayırt etmenin bir yolu yoktur. Bir de iyi haber; 「い」 ile biten, hiragana ile yazılan sadece iki nalı sıfat düşünebiliyorum (「きれい」 ve 「嫌い」). Düşünebildiğim 「い」 ile biten tüm diğer nalı sıfatlar Kanci ile yazılır, bundan dolayı yazılışlarına bakarak ili sıfat olmadıklarını kolayca anlayabilirsiniz. Örneğin Kanci ile 「綺麗」 veya 「奇麗」 şeklinde yazılan 「きれい」 sıfatında, 「い」 sesi 「麗」 kacisine dahil edildiği için, ili sıfat olmadığını çıkarabilirsiniz. İli sıfatların çekimi kanci simgesini etkilemez. Aslına bakılırsa 「嫌い」 sıfatı 「い」 sesi Kanci yazılışının dışına taşan bulabildiğim tek nalı sıfattır. Bunun sebebi de 「嫌い」 sıfatının 「嫌う」 eyleminden türetilmiş olmasıdır. Adların oluşunun olumusuz halinin de 「い」（じゃない） ile bittiğini hatırlayınız. İli sıfatları adların oluşunun olumusuzu gibi kullanabilirsiniz. 「だ」 bildireni adlara ve nalı sıfatlara eklinibilirken ili sıfatara eklenmez. İli sıfatlara 「だ」 EKLENMEZ. Bu meseleyi de hallettiğimize göre, artık ili sıfatların çekimlerine geçebiliriz. İli sıfat çekimleri ile ilgili öğreneceğimiz iki kural var. Sıfatın çekimi için 「い」yı atarız, sonra da olumsuzluk için 「くない」, geçmiş zaman için ise 「かった」 ekleriz. 「くない」「い」 ile sonlandığı için, sıfatın olumsuz haline de ili sıfatmış gibi ele alabiliriz. Yani geçmiş zamanın olumsuzunun çekimi geçmiş zamanın olumlusunun çekimi gibidir. İli Sıfatların Çekimi Olumsuzu: Önce sıfatın sonundaki 「い」yi kaldırın sonra 「くない」 ekleyin 例）　高い → 高くない

Geçmiş zamanı: Önce olumlu veya olumsuz ili sıfatın sonundaki 「い」yi kaldırın sonra 「かった」 ekleyin 例）　高い → 高かった例）　高くない → 高くなかった

İli Sıfat Çekiminin Özeti Olumlu Olumsuz Geçmiş Olmayan Geçmiş

高い

高くない

高かった高くなかった

İli sıfatlar niteledikleri adların hemen önünde yer alır. （１）　高いビル。- Yüksek bina. （２）　高くないビル。- Yüksek olmayan bina. （３）　高かったビル。- Eskiden yüksek olan bina. （４）　高くなかったビル。- Eskiden yüksek olmayan bina.

Birkaç sıfatı hernagi bir sıralamayla peşisıra dizebilirsiniz. （１）　静かな高いビル。- Sessiz yüksek bina. （２）　高くない静かなビル。- Yüksek sessiz olmayan bina.

İli sıfatlar ve adlarla (nalı sıfatlarda gördüğümüz gibi) sıfat tamlaması kurabilmekteyiz. Aradaki fark, tabi ki, adı nitelemek için 「な」 ya gerek olmadığıdır. Aşagıdaki örnekte 「値段が高い」 sıfat tamlaması 「レストラン」 adını nitelemektedir. converted by W eb2PDFConvert.com

（１）　値段が高いレストランはあまり好きじゃない。

- Fiyatı yüksek restoranları pek sevmem/mezsin/mez.

Bir İstisna Diğer ili sıfatlardan farklı davranan "iyi" anlamına gelen bir ili sıfat vardır. En sık kullanılan sözcüklerin istisnası çoktur; bu sözcük Japonca'ya yeni başlayanların karşılaştığı zorluklara tipik bir örnektir. "İyi" sözcüğünün aslı 「よい（良い）」 dir. Bu sözcük zamanla 「いい」ye dönüşmüştür. Kanci ile yazıldığı zaman genellikle 「よい」 okunur, dolayısıyla 「いい」 okunuşu hemen her zaman Hiragana ile yazılır. Buraya kadar herşey nettir. Ne var ki tüm çekimler 「いい」den değil de 「よい」den türetilir. Bu durum aşağıdaki çizelgede gösterilmektedir. Buna benzer davranan başka bir sıfat 「かっこいい」dır. İki sözcüğün birleşmesiyle medana gelmiştir: 「格好」 ve 「いい」. 「いい」yi içerdiği için çekimi aynı şekilde yapılır. 「いい」nin Çekimi

「かっこいい」nin Çekimi

Olumlu Olumsuz Geçmiş Olmayan

いい

よくない

Geçmiş Olmayan

Geçmiş

よかった

よくなかった

Geçmiş

Olumlu

Olumsuz

かっこいい

かっこよくない

かっこよかったかっこよくなかった

Çekimleri 「いい」 ye göre değil de 「よい」 ye göre yapmaya dikkat edin. Örnekler （１）　値段があんまりよくない。

- Fiyat pek iyi değil. （２）　彼はかっこよかった！

- Gerçekten klas görünüyordu! ← Önceki (İlgeçlere Giriş)

İçindekiler

Sonraki (Eylemlere Dair Temel Bilgiler) →



Eylemlere Giriş ← Önceki (Sıfatlar) |

İçindekiler | Sonraki (Eylemlerde Olumsuzluk) → Alıştırmalara Git

Bu Sayfada 1. Eylemlerin İşlevi 2. Eylemlerin Sınıfları

Eylemlerin İşlevi Adları başka ad ve sıfatlarla nasıl niteleyeceğimizi öğrenmiş olduk. Bu bize epey bir ifade olanağı verir. Ancak hareketleri henüz ifade edememekteyiz. Bu noktada eylemler devreye girer. Japonca'da eylemler, Türkçe'de olduğu gibi (yan)cümlelerin sonunda olur. Birkaç yancümlenin bir araya gelmesini henüz görmediğimiz için, şimdilik her cümlenin eylemle bitmesi gerektiğini bilmemiz yeterli olacaktır. Şimdi çekim kurallarını doğru olarak tanımlamamızı sağlayacak iki ana eylem sınıfını göreceğiz. Buna geçmeden önce önemli bir noktanın altını çizmek isterim. Japonca bir cümle kurmak için sadece bir eylem yeterli. Başka bir deyişle Japonca'da, sadece bir eylem kullanarak dilbilgisi bakımından tam bir cümle kurabilirsiniz. Türkçe için de aynı şey geçerlidir; "Gidiyorum." tam bir cümledir. Dilbilgisi bakımından tam bir cümle: （１）　食べる。- Yemek. (olası çeviriler: yiyorum/yiyor/yiyorlar)

Eylem Sınıfları Japonca'da iki istisna hariç eylemlerin tümü şu iki sınıftan birinde yer alır: (1) rulu eylemler （一段動詞）; (2) ulu eylemler （五段動詞）. İstisna eylemler 「する」 ve 「来る」 dur. Bulunduğu sınıfa göre eylemin çekimini değişir ancak aynı sınıf içinde çekimler hemen hemen aynıdır. Eylemlerin sınıflarını bulmak ise oldukça kolay. Eylemlerin çekimini yapmak için eylem köküne eklenen okurigana denen dizgiler vardır. Bir eylemin sonunda "iru" veya "eru" sesleri varsa, o eylem rulu eylemler sınıfındadır. Örneğin 「食べる」 eyleminin Türkçe harflerle yazımı "taberu"; öyleyse bu rulu bir eylem. Başka bir örnek; 「起きる」 yani "okiru" da rulu bir eylem. Ruluymuş gibi duran ancak ulu olarak sınıflandırılan bazı istisna eylemler vardır. Rulu eylemlerin her zaman 「る」 ile, ulu eylemlerin ise /u/ ünlüsünü içeren bir hece ile sonlandığını unutmayın. Bu ikinci kural 「つ」、「す」、「く」、「ぐ」、「む」、「ぶ」、「う」、ve 「ぬ」 yanında ne yazık ki 「る」 hecesini de kapsar. 「死ぬ」 ise 「ぬ」 ile sonlanan tek eylemdir. Kuralın ses tutarlılığından dolayı sözcük dağarcığınız genişledikçe kulağınız eylemleri ulu ve rulu olarak kendiliğinden ayıracaktır. Ancak tereddüte düşerseniz Jim Breen'in WWWJDIC sayfası'na başvurabilirsiniz. (Zaten başvuruyordunuz, değil mi?) Burada rulu eylemler (v1), ulu eylemler ise (v5r) olarak belirtilmiştir. Örnek rulu eylemler Eylem ローマ字食べる

taberu

Örnek ulu eylemler Eylem ローマ字話す

hanasu

着る

kiru

聞く

kiku

信じる

şinciru

泳ぐ

oyogu

寝る

neru

遊ぶ

asobu

起きる

okiru

待つ

matu

出る

deru

飲む

nomu

掛ける

kakeru

直る

naoru

Ru ile bitmesine rağmen ulu sayılan eylemler Eylem ローマ字入る

hairu

知る

şiru

しゃべる

şaberu

切る

kiru

Ne rulu ne de ulu olan eylemler Eylem ローマ字する

suru

くる

kuru


捨てる

suteru

死ぬ

şinu

調べる

şiraberu

買う

kau

Örnekler Burada rulu, ulu ve istisna oluşturan eylemlere üç örnek vermekteyiz. （１）　アリスは食べる。- Alice yemek. （２）　ジムが遊ぶ。- Jim oynamak. （３）　ボブもする。- Bob da yapmak. ← Önceki (Sıfatlar)

İçindekiler

Sonraki (Eylemlerde Olumsuzluk) →



Eylemlerde Olumsuzluk I ← Önceki (Eylemlere Dair Temel Bilgiler) |

İçindekiler | Sonraki (Geçmiş Zaman) → Alıştırmalara Git

Bu Sayfada 1. Eylemlerde Olumsuzluk 2. Eylemlerin Olumsuz Çekimi

Eylemlerde Olumsuzluk Eylemleri kullanarak bildirim yapmayı ve hareket ifade etmeyi artık bildiğimize göre, bunların olumsuzunu söylemeyi de öğrenmek istiyoruz. Falanca eylem meydana gelmedi diyebilmek istiyoruz. Eylemlerde olumsuzluk ad ve sıfatların oluşundaki gibi çekimle yapılır, ancak kurallar biraz daha karmaşıktır. Eylemlerin Olumsuz Çekimi Çekim kurallarını tanımlamak için eylemlerin sınıflandırılmasından yararlanacağız. Ancak buna geçmeden önce eylemlerin olumsuzluğunda ortaya çıkan çok önemli bir istisnayı görmemiz gerekir: 「ある」 eylemi. 「ある」 cansız nesnelerin varlığını ifade eden ulu bir eylemdir. Örneğin, odada bir koltuğun olduğunu söylemek için, 「ある」 eylemini kullanılır. Canlılar içinse eşdeğeri, rulu bir eylem olan 「いる」 dır. Demek ki odada birisinin olduğunu belirtmek için 「いる」 eylemini kullanırız. Bu iki eylem diğer eylemlerden oldukça farklıdır çünkü bir hareketi, devinimi değil var oluşu belirtirler. Canlı ve cansızlar için hangisinin kullanılacağına dikkat etmek gerekir. Neyse, bunu burada gündeme getirmemin sebebi 「ある」nın olumsuzunun 「ない」 oluşundan. Bu bir istisnadır; normal çekim kurallarını 「ある」 için uygulanmaz. 「ある」 nın olumsuzu 「ない」 dir.

İstisna olmayan eylemler için ise kuralar şöyledir. Rulu bir eylemi olumsuz yapmak için 「る」 düşülür ve 「ない」 eklenir. Ulu eylemler için kolaylık olsun diye latince harflerle yazımlarını ele alabilirsiniz. Eylemin / u / ünlüsünü düşün, sonuca "anai" ekleyin. Yahut geriye dönüp hiragana çizelgesine başvurabilirsiniz. Eylemin / u / satırında bulunan son hecesini alıp bunu aynı sütunun / a / satırının hecesiyle değiştirin. Örneğin 「く」「か」 ile değişir. Sonuca 「ない」 eklemeyi unutmayın. ile sonlanan eylemler bu kurala önemli bir istisnadır. Kuralın belirttiği gibi 「う」, 「あ」 ile değil de 「わ」 ile değiştirilir. İki istisna eylemle 「ある」 eyleminin çekim şeklini de ayrıca ezberlemeniz gerikir. Aşağıdaki çizelge örnek eylemlerin ve istisna eylemlerin çekimlerini göstermektedir. 「う」

Eylemlerin olumsuz çekiminin yapılması rulu eylemler: Rulu bir eylemi olumsuz yapmak için, sondaki 「る」 hecesini düşün ve 「ない」 ekleyin. 例）　見る → 見ない例）　出る → 出ない

ulu eylemler: Ulu bir eylemi olumsuz yapmak için son heceyi, bu hecenin ünsüzüyle / a / ünlüsünden oluşan heceye dönüştürün ve sonuca 「ない」 ekleyin. 例）　飲む → 飲ま → 飲まない例）　待つ → 待た → 待たない

ile biten eylemler istisnadır. Bunlar için, 「う」yı 「わ」 ile (「あ」 değil) değiştirin ve sonuca 「ない」 ekleyin. 「う」

例）　拾う → 拾わ → 拾わない

Örnek rulu eylemler

Örnek ulu eylemler

İstisna eylemler converted by W eb2PDFConvert.com

Olumlu Olumsuz

Olumlu Olumsuz

ローマ字ローマ字

(Olms.)

Olumlu Olumsuz

食べる

食べない

話す

話さない

hanasu

hanasanai

する

しない

着る

着ない

聞く

聞かない

kiku

kikanai

くる

こない

信じる

信じない

泳ぐ

泳がない

oyogu

oyoganai

＊ある

ない

寝る

寝ない

遊ぶ

遊ばない

asobu

asobanai

起きる

起きない

待つ

待たない

matu

matanai

出る

出ない

飲む

飲まない

nomu

nomanai

掛ける

掛けない

直る

直らない

naoru

naoranai

捨てる

捨てない

死ぬ

死なない

şinu

şinanai

調べる

調べない

＊買う

買わない

kau

kawanai

＊

= bu çekime özgü bir istisna

Örnekler Olumsuz çekimli örnek birkaç cümle. （１）　アリスは食べない。- Alice yemiyor. （２）　ジムが遊ばない。- Jim (oyun) oynamıyor. （３）　ボブもしない。- Bob da yapmıyor. （４）　お金がない。- Para yok. （５）　私は買わない。- Ben satın almıyorum. （６）　猫はいない。- Kedi yok.

← Önceki (Eylemlere Dair Temel Bilgiler)

İçindekiler

Sonraki (Geçmiş Zaman) →



Geçmiş Zaman ← Önceki (Eylemlerde Olumsuzluk) |

İçindekiler | Sonraki (İlgeçler II) → Alıştırmalara Git


Eylemlerde geçmiş zaman Rulu Eylemlerde Geçmiş Zaman Ulu eylemlerin geçmiş zaman çekimleri Geçmiş Zamanın Olumsuzu

Eylemlerde geçmiş zaman Geçmişte meydana gelen hareketleri ifade etmeyi göstermekle eylemlerin tüm temel özelliklerini işlemiş oluyoruz. Japoncada öğreneceğiniz çekim kuralların en zorlarını bu konuda göreceksiniz. Bunları hallettiğimizde göreceğimiz diğer çekim kuralları basit gelecektir. Buradaki çekim kurallarını iyice öğrenmek için konuya sıkça dönüp gözden geçirmeli ve bol bol alıştırma yapmalısınız. Rulu Eylemlerde Geçmiş Zaman Daha kolay olan rulu eylemlerle başlayacağız. Rulu eylemleri sözlük biçiminden geçmiş zamana çevirmek için, 「る」 yı düşüp 「た」 ekleriz. Geçmiş zamanın olumsuzu oluşun ve ili sıfatların olumsuzu gibidir; 「い」 yi düşüp 「かった」 ekleriz. Geçmiş Zaman Çekimi Rulu eylemin 「る」 sını düşüp 「た」 ekleyin 例）出る → 出た例）捨てる → 捨てた

Özet Olumlu Olumsuz Geçmiş Olmayan

食べる

食べない

Geçmiş

食べた

食べなかった

Örnekler （１）　ご飯は、食べた。- Yemekten bahsediyorsak, yedim. （２）　映画は、全部見た。- Filim[ler]den bahsediyorsak, hepsini gördüm.

Ulu Eylemlerde Geçmiş Zaman Ulu eylemlerin geçmiş zaman çekimini yapmak zordur çünkü bunları dört ilave kategoriye bölmemizi gerektirir. Kategorilere bölmeyi eylemin son hecesine göre yapacağız. Çekimi göstermek için en iyisi tablo kullanalım. Bir ulu eylem olan 「行く」 eylemini burada istisna oluşturduğu için 「する」 ve 「来る」 ile birlikte gösterdim. Ulu eylemlerin geçmiş zaman çekimleri Sonek Geçmiş Olm. değişme Geçmiş

Örnekler Geçmiş Olm. Geçmiş

す

話す

す →した

話した

する

した

くぐ

焼く泳ぐ

く→いたぐ→いだ

焼いた泳いだ

くる

きた

行く

行った

む

噛む

む→んだ

噛んだ


ぶぬ

遊ぶ死ぬ

ぶ→んだぬ →んだ

遊んだ死んだ

るうつ

切る拾う持つ

る→ったう →ったつ →った

切った拾った持った

Örnekler （１）　今日は、走った。- Bugün koştu. （２）　友達が来た。- Arkadaş geldi. （３）　私も遊んだ。- Ben de oynadım. （４）　勉強は、した。- Ödevden bahsediyorsak, yaptım.

Geçmiş Zamanın Olumsuzu Eylemlerin olumsuzunun her zaman 「ない」 ile bittigini anımsayın. Geçmiş zamanın olumsuzu için aynen sıfatların ve oluşun olumsuzluğunda olduğu gibi 「い」 yi 「かった」 ile değiştiririz. Geçmiş Zamanın Olumsuz Çekimi Eylemin önce olumsuz çekimini yapın, sonra 「い」 yi 「かった」 ile değiştirin. 例）捨てる → 捨てない → 捨てなかった例）行く → 行かない → 行かなかった

Örnekler （１）　アリスは食べなかった。- Alice yemedi. （２）　ボブも行かなかった。- Bob da gitmedi. （３）　ジムがしなかった。- Jim yapmadı.

← Önceki (Eylemlerde Olumsuzluk)

İçindekiler

Sonraki (İlgeçler II) →



İlgeçler II ← Önceki (Geçmiş Zaman) |

İçindekiler | Sonraki (Geçişli ve Geçişsiz Eylemler) →

Bu Sayfada 1. Eylemlerle Kullanılan İlgeçler 2. 「を」 Nesne Belirtme İlgeci 3. 「に」 Hedef Belirtme İlgeci 4. 「へ」 Yön Belirtme İlgeci 5. 「で」 Ortam/Araç Belirtme İlgeci 6. Konum Cümle Odağı Olursa 7. Nesne Cümle Odağı Olursa

Eylemlerle Kullanılan İlgeçler Bu konuda eylemlerle kullanılan çok önemli dört ilgeci işleyeceğiz. Bu ilgeçlerle eylemden etkilenen nesneyi belirtmeyi, eylemin gerçekleştiği ortamı, yönünü ve hedefini de belirtmeyi öğreneceğiz. 「を」

Nesne Belirtme İlgeci İlk işleyeceğimiz ilgeç nesne belirtme ilgecidir. 「を」 ilgeci eylemden etkilenen adların sonuna eklenir. Aslına bakarsanız bu ilgeci ifade eden Hiragana hecesi başka bir yerde kullanılmaz. Bundan dolayı Katakana eşdeğeri olan 「ヲ」 hecesine yazıda rastlamazsınız (tüm ilgeçler Hiragana ile yazılır). 「を」 hecesinin latin harflerle yazımının /wo/ olmasına rağmen konuşmada /o/ olarak telaffuz edilir. Nesne ilgecinin kullanımına birkaç örnek: （１）　魚を食べる。- Balık yemek. （２）　ジュースを飲んだ。- Meyva suyu içti[m]. 「する」 eyleminin adlarla kullanımında 「を」 ilgeci isteğe bağlıdır, [ad+する] öbeği ise başlı başına eylemmiş gibi davranır. （１）　毎日、日本語を勉強する。- Hergün Japonca çalışmak. （２）　メールアドレスを登録した。- E-posta adresi aldım.

「に」

Hedef Belirtme İlgeci 「に」 ilgeci de bir eylemin hedefi olan nesneyi belirtir. Ancak nesneye doğrudan etki eden 「を」 ilgecinden farklıdır. 「に」 ilgecinin bulunduğu cümlelerde eylem ilgi kurulan sözcüğe yönelir. 「に」 ilgeci örneğin devinim belirten eylemlerin hedefini gösterir. （１）　ボブは日本に行った。- Bob Japonya'ya gitti. （２）　家に帰らない。- Not go back home. （３）　部屋にくるOdaya gelmek.

ilgecini "gelmek" eylemiyle kullandığımızda ifade "-a gelmek" anlamını taşır. Gelinen yeri belirtmek içinse 「から」 ilgecini kullanırız: "-dan gelmek". 「から」 sıkça 「まで」 ile çift oluşturur: "-dan ... -a kadar". （１）　アリスは、アメリカからきた。 - Alice Amerika'dan geldi. （２）　宿題を今日から明日までする。- Ödevi bugünden yarına kadar yapacağım. 「に」

Japonca eylemlerde hedef kavramı çok geniştir; devinim belirtmeyen eylemlerin de hedefleri olabilir. Örneğin bir nesnenin konumu devinim belirtmeyen （ある ve いる） oluş eylemlerinin hedefindedir. Zaman da hedef olabilir. Devinimli olmayıp da hedefi olan eylemlere birkaç örnek: （１）　猫は部屋にいる。- Kedi odada. （２）　椅子が台所にあった。- Sandalye mutfaktaydı. （３）　いい友達に会った。- İyi arkadaşa rasladım. （４）　ジムは医者になる。- Jim doktor olacak. （５）　先週に図書館に行った。- Kütüphaneye geçen hafta gittim. Sandalye gibi cansızlarla 「ある」 eyleminin, kedi gibi canlılarla 「いる」

eyleminin kullanılacağını unutmayın.


Hedef ilgecini zaman öğesiyle kullanmayla ilgeç kullanmama arasında hafif bir anlam farkı vardır: （１）　友達は、来年、日本に行く。 - Arkadaş gelecek yıl Japonya'ya gidecek. （２）　友達は、来年に日本に行く。 - Arkadaş Japonya'ya gelecek yıl gidecek. Hedef ilgeci tarihi hedef gösterip arkadaşın Japonya'ya gideceği tarihi vurgular. İlgeç olmadan cümlede zamanla ilgili herhangi bir vurgu yoktur. 「へ」

Yön Belirtme İlgeci 「へ」 ilgeci eylemin yönünü belirler. 「に」 ilgeci ile arasındaki temel fark şudur. 「に」 ilgeci eylemi bir (somut veya soyut) varış noktasına "kilitler". 「へ」 ilgeci ise eylemin çıkış noktasındaki yönünü belirler, bundan dolayı da sadece yönü olan devinim eylemleriyle kullanılır. Bu yöndeki hedefe varılacağının garantisi yoktur. Başka bir deyişle 「に」 ilgeci hedefe bağlı kalırken 「へ」 ilgeci varış noktasını kesin olarak tespit etmez. Bir önceki madde başlığındaki üç örnekte 「に」 nin yerine 「へ」 koyduğumuzda cümlenin anlamı hafif değişir, şöyle ki: （１）　ボブは日本へ行った。- Bob Japonyaya doğru gitti (yola çıktı). （２）　家へ帰らない。- Eve dönmemek. （３）　部屋へくる。- Odaya doğru gelmek. 「へ」 ilgecini yönü olmayan eylemlerle kullanamayız. Örneğin aşağıdaki kullanım yanlıştır. （誤）　医者へなる。- （Doğrusu 「医者になる」 olacak）

ilgeci ile eylemler soyut kavramlara da yönelebilirler. Örneğin gelecekle ilgili hedefler veya beklentiler eylemin yönü olarak belirlenebilir. （１）　勝ちへ向かう。 - Zafere gitmek. 「へ」

Son bir not; bu ilgeç 「へ」 /he/ olarak yazılır ancak söylenişi 「え」 /e/ dir. 「で」

Ortam/Araç Belirtme İlgeci 「で」 ilgeci eylemin gerçekleştiği ortamı veya kullandığı aracı belirtir. Örneğin kişi balık yediyse, bunu nerede yaptı? Okula gittiyse, neyle gitti? Çorbayı neyle içeriz? Bu soruların yanıtını 「で」 ilgeci verir. Birkaç örnek: （１）　映画館で見た。- Sinemada gördüm. （２）　バスで帰る。- Otobüsle döndüm. （３）　レストランで昼ご飯を食べた。- Restoranda öğle yemeğini yedim.

Bu ilgecin Türkçe karşılığı durumuna göre "-da/de" veya "ile" dir. 「で」 yi 「何」 ile Kullanma

"Ne" anlamına gelen sözcük （何） genellikle 「なに」 diye okunur, ancak bazı durumlarda 「なん」 diye okunduğu da olur. Bu sözcük her zaman Kanci olarak yazıldığı için bu durum belirsizlik yaratır. 何 simgesini nasıl okumalı? Benim size tavsiyem, biri 「なん」 olması gerektiğini söyleyene kadar 「なに」 den şaşmamanız. Simge 「で」 ilgeciyle birlikte kullanınldığında da 「なに」 diye okunur (nasıl okunduğuna bakmak için fare işaretçisini simgenin üstünde tutun). （１）　何できた？ - Ne ile geldin? （２）　バスできた。 - Otobüs ile geldim. Gelelim esas karışık olan kısma. 「何で」 olarak yazılan, 「なんで」 diye okunan "niçin" sözcüğü vardır. Gündelik konuşmalarda kullanılır. Aynı anlamı taşıyan fakat daha nazik olan 「どうして」 ve daha resmi olan 「なぜ」 sözcüklerine göre daha abiyane bir tabirdir. Bu tamamen ayrı bir sözcüktür; 「で」 ilgeciyle bir alakası yoktur. （１）　何できた？ - Neden geldin? （２）　暇だから。 - Serbest olduğum için. Buradaki 「から」 yukarıda gördüğümüzden farklı olarak "için, -den dolayı" anlamındadır. Bu kullanımı ayrıntılı olarak bileşik cümleler konusunda işleyeceğiz.

Konum Cümle Odağı Olursa Bazen eylemlerin gerçekleştiği konumlar da cümlelere odak olabilirler. Bu durumlarda konum belirten 「に」、「へ」 ve「で」 ilgeçlerini, odağı belirten 「は」 ve 「も」 ilgeçleriyle birlikte kullanırız. Aşağıda bu ilgeçlerin birlikte kullanılmasına ilişkin örnekler veriyoruz.


Örnek 1 ボブ：　学校に行った？- Okula gitti[n] [mi]? アリス：　行かなかった。- Gitmedi[m]. ボブ：　図書館には？ - Kütüphaneye peki? アリス：　図書館にも行かなかった。 - Kütüphaneye de gitmedi[m].

Bu örnekte Bob eylemin konumunu belirten yeni bir odak gündeme getiriyor: kütüphane. Bağlamdan da anlaşıldığı gibi soru, 「図書館には行かなかった？」 sorusunun kısaltılmışıdır. Örnek 2 ボブ：　どこで食べる？- Nerede yiyelim? アリス：　イタリアレストランではどう？ - İtalyan Lokantası nasıl?

Bob "Nerede yiyelim?" diye soruyor, bunun üzerine Alice bir İtalyan restoranına gitmeyi önerir. "(bir konum)-da nasıl olur?" şeklinde çevirebileceğimiz bir cümle bir teklif sunduğu için yeni bir odak gündeme getirmiş olur. Örneğimizde yanıt olarak konum (İtalyan restoranı) belirtilir dolayısıyla yeni odağımız odur.

Nesne Cümle Odağı Olursa Nesne ilgeci başka ilgeçlerle birlikte kullanılmaz; ilgeç bu yönüyle diğer ilgeçlerden farklıdır. Bir önceki başlığa bakarak hem nesneyi hem odak olan öğeyi belirtmek için 「をは」 bileşiğinin kullanıldığını düşünebilirsiniz, ancak durum böyle değildir. 「を」 ilgeci kullanmadan da cümle odağı nesne olabilir. 「をは」 diye bir kullanım ise yoktur. （１）　日本語を習う。 - Japoncayı öğrenmek. （２）　日本語は、習う。 - Japonca söz konusu ise, öğreneceğim.

Şu hatayı yapmamaya dikkat edelim. （誤）　日本語をは、習う。- Bu kullanım yanlış. ← Önceki (Geçmiş Zaman)

İçindekiler

Sonraki (Geçişli ve Geçişsiz Eylemler) →



Geçişli ve Geçişsiz Eylemler ← Önceki (İlgeçler 2) |

İçindekiler | Sonraki (Yan Cümleler) →

Bu Sayfada 1. Geçişli ve Geçişsiz Eylemler 2. İlgeçlerin Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar

Geçişli ve Geçişsiz Eylemler Japonca'da eylemler geçişli ya da geçişsiz olabilir, bunlar bazen çift halindedir. Eylemin geçişli hali nesne alırken geçişsiz hali nesne almaz. 「ボールを落とした」 (topu düşürdüm) ve 「ボールが落ちた」(top düştü) örneklerini ele alalım. Birinci cümledeki düşürmek eyleminin etkilediği nesne toptur. İkinci cümledeki düşmek eylemi ise nesne almaz, top burada cümlenin öznesidir. Başka bir örnek: 箱に入れる (kutuya koymak) ve 箱に入る (kutuya girmek). Aşağıda örnek bir tablo sunuyoruz. Eylem çiftlerinin kancileri aynı, hiragana kısımları farklı. Kanci kısmının okunuşu geçişli olup olmamaya göre farklı olabilir. Aşağıda birkaç örnekle kaşılaştırıyoruz. Geçişli ve Geçişsiz Eylemler Geçişli Geçişsiz 落とす

düşürmek

落ちる

düşmek

出す

çıkarmak

出る

çıkmak, ayrılmak

入れる

sokmak

入る

girmek

開ける

açmak

開く

açılmak

閉める

kapamak

閉まる

kapanmak

付ける

eklemek

付く

eklenmek

消す

silmek

消える

kaybolmak

抜く

çıkarmak, çekmek

抜ける

çıkarılmak

İlgeçlerin Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar Buradan şu ders çıkar; hangi ilgecin hangi eylemle kullanılacağı önemlidir. WWWJDIC sözlük sitesi geçişli ve geçişsiz eylemleri malesef ayırmamakta dolayısıyla yeni gördüğünüz bir eylemin hangi türden olduğunu kolaylıkla anlayamazsınız. Bunun için belki WWWJDIC'teki örnek cümleleri inceleyebilirsiniz. （１）　私が電気を付けた。- (Ben) ışıkları yaktım. （２）　電気が付いた。- Işıklar yandı. （３）　電気を消す。- Işıkları söndürmek. （４）　電気が消える。- Işıklar sönmek. （５）　誰が窓を開けた？- Kim pencereyi açtı? （６）　どうして窓が開いた？- Neden pencere açıldı?

Şunu akıldan çıkarmamalı: geçişsiz eylemlerin nesnesi olmaz. Aşağıdaki cümleler hatalı kullanıma örnektir. （誤）　電気を付いた。- (「を」 yerine 「が」 veya 「は」 kullanmalı）（誤）　電気を消える。- (「を」 yerine 「が」 veya 「は」 kullanmalı）（誤）　どうして窓を開いた？- (「を」 yerine 「が」 veya 「は」 kullanmalı）「を」 dışındaki ilgeçlerle kullanılan bazı eylemler geçişli/geçişsiz ayrımının dışındadır: （１）　ジムが学校に走る。- Jim okula koşuyor.


← Önceki (İlgeçler 2)

İçindekiler

Sonraki (Yan Cümleler) →



Sıfat Tadında Yan Cümleler ← Önceki (Geçişli ve Geçişsiz Eylemler) |

İçindekiler | Sonraki (İlgeçler 3) →


Eylem ve Ad Cümlelerini Sıfat Yerine Kullanma Ad Cümlelerini Sıfat Yerine Kullanma Eylem Cümlelerini Sıfat Olarak Kullanma Japonca Cümle Düzeni

Eylem ve Ad Cümlelerini Sıfat Yerine Kullanma Japonca'da oluşun ve birçok eylemin çekimi ili sıfatların çekimine benzer. Yüklemin çekimi uygun olan cümleler, tıpkı sıfatlar gibi, adları betimlemek için kullanılabilir. "Yemek yemeyen kişi bankaya gitti." cümlesini ele alalım. Burada "yemek yemeyen" yan cümlesi "kişi" adını betimler, bu bakımdan sıfat işlevindedir. Bu konuda adları yan cümlelerle betimlenmesini işliyoruz. Ad Cümlelerini Sıfat Yerine Kullanma Ad cümlelerinin olumsuz, geçmiş ve olumsuz geçmiş halleri adları betimlemek için sıfat yerine kullanılabilirler. Ancak 「だ」 ile kurulan şimdiki zamanın olumlu çekimi için aynı şey geçerli değildir. Bu sonuncusunu sıfat gibi kullanabilmek için ilgeç kullanırız; bir sonraki konuda bunun nasıl yapıldığını da göreceğiz. 「だった」、「じゃない」 ve 「じゃなかった」 ile sonlanan ad cümleleri sıfat yerine kullanılabilir.

Bazen de birkaç ad herhangi bir ek veya ilgeç kullanmadan yan yana gelir. Aynı durum Türkçe için de geçerli, ancak bunları sıfat niyetine kullanılan ad cümleleri ile karıştırmamak gerekir. Örnek vermek gerekirse; Uluslararası Eğitim Merkezi 「国際教育センタ」 (「センター şeklinde de yazılır」). Bu kullanım şekli çok yaygındır. Hatta bazı kalıplar sözlüklerde ayrı başlık altında gösterilir. Birkaç örnek daha: 「登場人物」、「立入禁止」、or 「通勤手当」. Örnekler Adların çekimleri yapılmış ad cümleleri ile betimlenmesine birkaç örnek. Yan cümle (çekimi yapılmış ad cümlesi) açık renkle gösterilmiştir. （１）　学生じゃない人は、学校に行かない。

- Öğrenci olmayan kişi okula gitmez. （２）　子供だったアリスが立派な大人になった。

- [Eskiden] çocuk olan Alice fevkalade bir yetişkin olmuş. （３）　友達じゃなかったアリスは、いい友達になった。

- [Geçmişte] arkadaş olmayan Alice, iyi bir arkadaş oldu. （４）　先週に医者だったボブは、仕事を辞めた。

- Geçen hafta, doktor olan Bob işini bıraktı.

Eylem Cümlelerini Sıfat Olarak Kullanma Eylem cümlelerini tıpkı sıfatlar gibi adları betimlemek için kullanabiliriz. Aşağıda bu şekilde kurulmuş oldukça karmaşık cümle örnekleri verilmiştir. Yan cümle (eylem cümlesi) açık renkle gösterilmekte. Örnekler （１）　先週に映画を見た人は誰？

- Geçen hafta filim izleyen kişi kim?


（２）　ボブは、いつも勉強する人だ。

- Bob her zaman ders çalışan bir kişidir. （３）　赤いズボンを買う友達はボブだ。

- Kırmızı pantolon alan arkadaş Bob'dur. （４）　晩ご飯を食べなかった人は、映画で見た銀行に行った。

- Akşam yemeğini yemeyen kişi filimde gördüğü bankaya gitti.

Japonca Cümle Düzeni Japonca cümle düzeni Türkçe cümle düzenine çok benzer. Japonca bir cümledenin mekanik (sözcüğü sözcüğüne) çevirisi eylem çekimi, tekil/çoğul ayrımı gibi ayrıntıları göz artı edersek doğruya yakın sonuçlar verir. Genel kalıp özne - nesne - yüklem şeklindedir, ancak yüklemden önce gelen öğelerin sırası dağişkendir. Sadece yüklem zorunlu olarak her cümlede bulunur. Aşağıda birkaç örnek veriyoruz. Dilbilgisi bakımından tam ve sözcükleri düzgün sıralanmış cümleler （１）　私は公園でお弁当を食べました。（２）　公園で私はお弁当を食べました。（３）　お弁当を私は公園で食べました。（４）　弁当を食べた。（５）　食べた。

Şu kuralları akılda tutmakta fayda var. Japonca Cümle Düzeni 1. Tam bir cümle kurmak için sonuna mutlaka bir eylem getirilir; örtülü oluş da buna dahil. 例）食べた例）学生（だ）

2. Yan cümleler bir istisna dışında adları betimlemek için kullanılabilir. 例）お弁当を食べた学生が公園に行った。

← Önceki (Geçişli ve Geçişsiz Eylemler)

İçindekiler

Sonraki (İlgeçler 3) →



İlgeçlerin İntikamı(!) ← Önceki (Yan Cümleler) |

İçindekiler | Sonraki (Belirteçler + Gobi) →

Bu Sayfada 1. Son (Olmayan) Üç İlgeç 2. 「と」 İlgeci 3. 「や」 ve 「とか」 İlgeçleri 4. 「の」 İlgeci 5. 「の」 İlgecini Açıklama Yapmak İçin Kullanma

Son (Olmayan) Üç İlgeç Artık bir çok şeyi öğrendiğimiz dilbilgisi kuralarıyla ifade edebiliyoruz. Bu kurallara「の」 ilgecinin kullanımını da eklersek olanaklarımız büsbütün artar çünkü bu ilgeç birçok şeyi ad yerine kullanmamızı sağlar. Bu konuda adlarla adları nasıl betimleyeceğimizi de öğreneceğiz. İşleyeceğimiz üç ilgeç adları farklı şekillerde bir araya getirmekte. Bu ilgeçlerle ilgili son konumuzdur; ancak bu, öğreneceğiniz başka ilgeçlerin olmadığı anlamına gelmez. Başka bir sürü ilgeç göreceksiniz, fakat bunun farkına varmayacaksınız. Anlamlarını ve kullanım yerlerini bildikten sonra bunları ilgeç olup olmadığını bilmeniz pek de önemli değil. 「と」

İlgeci 「と」 ilgeci "de, dahi" anlamını da içermesi bakımından 「も」 ilgecine benzer. Bir veya daha fazla sayıda adı "ve" anlamı verecek şekilde bir araya getirir. （１）　スプーンとフォークで魚を食べた。- Kaşık ve çatal ile balık yedi[m]. （２）　本と雑誌と葉書を買った。- Kitap, dergi ve kartpostal aldı[m]. 「と」 ilgeci bir eylemin birisiyle beraber yapıldığını belirtmek için de kullanılır: （１）　友達と話した。- Arkadaşla konuştu[m]. （２）　先生と会った。 - Öğretmenle karşılaştı[m].

「や」

ve 「とか」 İlgeçleri 「や」 ilgeci, 「と」 ilgeci gibi bir veya daha fazla adı bir araya getirir, ancak daha belirsiz bir birliktelik oluşturur. Bu ilgeçle, mevcut bahiste söz edilenlerden başka şeylerin de geçerli olabileceği, ayrıca söz edilenlerin bazılarının geçerli olmayabileceği bir ad listesi kurulur. （１）　飲み物やカップやナプキンは、いらない？- İçecek, bardak veya peçeteye ihtiyacın yok mu? （２）　靴やシャツを買う。- Ayakkabı ya da gömlek satın almak. 「とか」, 「や」 ile aynı anlamı taşır ama biraz daha amiyane bir tabirdir. （１）　飲み物とかカップとかナプキンは、いらない？- İçecek, bardak, peçeteye filan ihtiyacın yok mu? （２）　靴とかシャツを買う。- Ayakkabı, gömlek filan almak.

「の」

İlgeci 「の」 ilgecinin birçok değişik kullanımı vardır; çok maharetli bir ilgeçtir. İlgeci bu konuda ele almamızın sebebi, 「と」 ve 「や」 ilgeçleri gibi iki veya daha fazla adın bir araya getirilmesinde kullanılması. Aşağıda 「の」 ilgeci Türkçe'deki iyelik eki işlevinde: （１）　ボブの本。- Bob'un kitabı. （２）　本のボブ。- Kitabın Bob'u. İlk cümle kitabın Bob'a ait olduğunu belirtir. İkinci cümle ise Bob'un kitaba ait olduğunu belirtir ki, yanlış bir ifadedir. Aşağıda göreceğimiz gibi 「の」 ilgeci yalnızca aidiyet belirtmek için kullanılmaz. Başka bir örnek: （１）　ボブは、アメリカの大学の学生だ。- Bob bir Amerikan üniversitesinin öğrencisi. converted by W eb2PDFConvert.com

Burada 「の」 ilgeci Türkçe'deki ad tamlaması benzeri bir yapı kurmak için kullanılmış. Dikkat ederseniz çeviri esnasında adların sıralaması bozulmuyor. 「学生の大学のアメリカ」 şeklinde bir ifade ise pek anlamlı olmayacaktır (öğrenci üniversitesinin amerikanı?). Eğer bağlamdan açık şekilde neyin tamlandığı seçebiliyorsak, tamlananı cümleden atabiliriz: （１）　そのシャツは誰のシャツ？- Bu gömlek kimin gömleği? （２）　ボブのシャツだ。- Bob'un gömleği. örneği （１）　そのシャツは誰の？- Bu gömlek kimin? （２）　ボブのだ。- Bob'un. olur. (「その」 , 「それ+の」 nun kısaltmasıdır; iki sözcük kaynaşmıştır. Benzer şekilde 「この」「これの」 nun, 「あの」 ise 「あれの」 nun kısaltmasıdır. Bu sözcüklerde 「の」 ilgeci işlevini korur.) Bu kullanım örneğinde 「の」 ilgeci adın yerini alır. Sıfat ve eylemlere 「の」 ilgecini ekleyerek onlara ad işlevi kazandırırız. Bu durumda 「の」 ilgeci yalancı ad olur ve aynen adlar gibi davranır. （１）　白いのは、かわいい。- Beyazı, şirindir. （２）　授業に行くのを忘れた。- Derse gidişi unuttum. Eylem ve sıfatları nesne belirtme, odak ve özne belirtme ilgeçleriyle kullandığımız durumlarda 「の」 ilgecini kullanmak zorunda değiliz. Bu ilgecin yerine 「物」 veya 「こと」 adlarını kullanabiliriz. Örneğin yukarıdaki cümleler şu şekilde de olabilir: （１）　白い物は、かわいい。- Beyaz şey, şirindir. （２）　授業に行くことを忘れた。- Derse gitme meselesini unuttum. ilgecini sadece adlarla kullanmak zorunda değiliz, bu bakımdan çok kullanışlıdır. Sonraki iki örnekte, 「の」 ilgeci bir adın yerini almaz; eylem ve sıfat yancümlelerini ad yancümlesi gibi kullanmamıza olanak sağlar. Yan cümleler açık renkle gösterilmiştir. （１）　毎日勉強するのは大変。 - Hergün çalışmak ağırdır. （２）　毎日同じ物を食べるのは、面白くない。- Hergün aynı şeyi yemek ilginç değildir. 「の」

「の」 ilgecini nalı sıfatın betimlediği bir adın yerine kullandığımızda 「な」（１）　静かな部屋が、アリスの部屋だ。- Sakin oda Alice'in odasıdır.

eki ad varmış gibi kalır:

cümleleri （１）　静かなのが、アリスの部屋だ。- Sakini, Alice'in odasıdır.

olur. 「の」

İlgecini Açıklama Yapmak İçin Kullanma 「の」 ilgeci cümlenin sonunda kullanıldığında, cümleye açıklama havası verir. Örneğin biri zamanınız olup olmadığını sorduğunda açıklama yapma gereği hissedebilirsiniz: "Aslına bakarsan şu an zamanım yok". 「の」 ilgecinin bu kullanımının tam karşılığını veremesek de, cümleye "aslına bakarsan" gibi bir açıklama ifadesi eklediğini söyleyebiliriz. Bazı örneklerde çeviri cümlesinin sonuna eklenen "da/de" sözcüğü 「の」 ilgecinin anlamını karşılar. Cümlemiz şudur: （１）　今は忙しいの。- Şimdi meşgul[um] da.

Bu ifade kulağa fazla nazik ve efemine gelir; yetişkin erkekler cümlenin sonuna mutlaka bildirim 「だ」'sı ekleyeceklerdir. （２）　今は忙しいのだ。- Aslına bakarsan şimdi meşgul[um]dur. Ancak, bildirim 「だ」'sı soru cümlelerinde kullanılmadığına göre, 「の」 ilgecini soru cümlelerinin sonunda erkekler ve bayanlar yalın olarak kullanır. 「の」'lu soru cümlelerinin efemine bir "tınısı" yoktur. （１）　今は忙しいの？- Şu an meşgul mu[sun]? ilgeci oluşu dile getirilmesinde kullanıldığında, ilgecten önce 「な」 eklenir. Aşağıdaki örnekte 「の」 ilgeci iyelik eki değildir; bir açıklama yapıldığının göstergesidir. （１）　ジムのだ。- Jim'indir. （２）　ジムなのだ。- Jim'dir. (açıklama şeklinde). Bu özel örnek dışında herşey yukarıda anlatıldığı gibidir. 「の」

genelde 「んだ」 şeklinde kısaltaltılır; ikincisinin daha kolay söylenmesinden olsa gerek. Bu yapı birçok anlama gelebilir (sıfat, ad ve eylemlerin tüm biçimleriyle kullanılabildiğini hatırlatırız), ayrıca oluş gibi çekimi de yapılabilir. Aşağıda çekimlerin çizelgesi verilmiştir. 「のだ」


Burada aslında yeni birşey yok. İlk çizelgede çekimi yapılmış eylem, ad veya sıfata 「んだ」 (veya 「なんだ」) eklenmiştir. İkinci çizelgede ise çekimi yapılmamış eylem, ad veya sıfata 「んだ」 (veya 「なんだ」) eklenmiş ve 「だ」 nın çekimi yapılmıştır (aynen adların ve nalı sıfatların oluşundaki gibi). 「んだ」'nın başka çekimlere eklenmesi (「んだ」 yerine 「の」 veya 「のだ」 kullanabilirsiniz)

Adlar/Nalı Sıfatlar Eylemler/İli Sıfatlar Yalın

学生なんだ

飲むんだ

Olumsuz

学生じゃないんだ

飲まないんだ

Geçmiş

学生だったんだ

飲んだんだ

Geçmişin Olumsuzu

学生じゃなかったんだ

飲まなかったんだ

「んだ」'nın kendi çekimi (「ん」 yerine 「の」, 「んだ」 yerine 「の」

veya 「のだ」 kullanabilirsiniz) Adlar/Nalı Sıfatlar Eylemler/İli Sıfatlar

Yalın

学生なんだ

飲むんだ

Olumsuz

学生なんじゃない

飲むんじゃない

Geçmiş

学生なんだった

飲むんだった

Geçmişin Olumsuzu

学生なんじゃなかった

飲むんじゃなかった

Şunu belirtmeliyim ki, ikinci çizelgede adlar/nalı sıfatlar için geçmiş ve geçmişin olumsuzu durumları hemen hiçbir zaman kullanılmazlar (özellikle de 「の」 ilgeci ile). Burada tablonun bütünlüğünü bozmamak için verilmişlerdir. 「の」 ilgecinin kullanıp kullanmama arasındaki ince farkı bir de şöyle açıklayalım. "Şimdi meşgul musun?" sorusuna karşılık olarak 「今は忙しい」 (Şu an meşgulum) cevabını verebiliriz. Ancak, biri "Nasıl oluyor da benimle konuşmuyorsun?" sorduğunda cevabımız 「今は忙しいの」 veya 「今は忙しいんだ」 (Şu an meşgulum da) olacaktır. Yani bir açıklama yapmış oluyoruz. 「の」 ilgeci soru cümlelerinde de ince bir fark yaratır. Yanıtında ek bir açıklama talep eder. Örneğin 「遅いんじゃない？」 (Geç olmaz mı?) sorusu 遅くない？」 (Geç değil mi?) sorusuna göre daha fazla açıklama istemekte.

ilgecinin kullanıldığı durumlara ilişkin birkaç örnek daha verelim. Cümlelerin çevirileri aslına mümkün olduğu kadar yakın tutulmaya çalışılmıştır. 「の」

Örnek 1 アリス：　どこに行くの？- Nereye gidiyor[sun]? (açıklama bekliyor) ボブ：　授業に行くんだ。- derse gidiyor[um]. (açıklayıcı bir tonda)

Örnek 2 アリス：　今、授業があるんじゃない？- Şu an ders yok mu? (olduğunu tahmin ediyor) ボブ：　今は、ないんだ。- Şu an yoktur. (açıklayıcı bir tonda)

Örnek 3 アリス：　今、授業があるんじゃないの？- Şu an ders yok, değil mi? (olmadığını tahmin ediyor) ボブ：　ううん、ある。- Hayır, var.

Örnek 4 アリス：　その人が買うんじゃなかったの？- Şu kişi, satın alacak olanı değil miydi? ボブ：　ううん、先生が買うんだ。- Hayır, öğretmendir satın alacak olanı.

Örnek 5 converted by W eb2PDFConvert.com

アリス：　朝ご飯を食べるんじゃなかったよ。ボブ：　どうして？ - Nedenmiş?

- Kahvaltıyı yemeyecekti[k] ya. (kahvaltının yenmeyecek oluşunu vurgular)

Aklınız epey karışmış olmalı, ancak endişelenmeyin; kılavuzun ilerleyen bölümlerinde bildiklerinizi pekiştirecek daha birçok örnek göreceksiniz. ← Önceki (Yan Cümleler)

İçindekiler

Sonraki (Belirteçler + Gobi) →



Belirteç ve Gobi Kullanımı ← Önceki (İlgeçler 3) |

İçindekiler | Sonraki (Olmazsa Olmaz Dilbilgisi) →

Bu Sayfada 1. Belirteçlerle Gobiler mi? Neden? 2. Belirteçlerin Özellikleri 3. "Gobi" Nedir? 4. 「ね」 Cümle Kuyruğu 5. 「よ」 Cümle Kuyruğu 6. 「よね」: İki Cümle Kuyruğunu Birlikte Kullanma

Belirteçlerle Gobiler mi? Neden? Gobi ile belirteçlerin aslında ortak yanları yoktur. Başlı başına bir konuluk malzeme oluşturmadıklarından (en yaygın iki cümle kuyruğunu işleyeceğiz sadece) ikisini aynı konuya dahil etmeyi uygun gördük. Belirteçlerin Özellikleri Japonca'da sıfatlardan belirteç yapmak çok kolaydır. Bu iş için Türkçe'deki yapım eklerine benzer ekler kullanılır. Bundan başka belirteçlerin cümle içindeki konumu katı bir kurala bağlanmış değildir; belirteçler belirttikleri eylemden önce gelmeleri şartıyla cümle içinde her yerde olabilirler. Belirteçler ili sıfatlardan ve nalı sıfatlardan farklı eklerle oluşturulur: Sıfatlardan Belirteç Yapma ili sıfatlar: 「い」yi 「く」 ile değiştirin. 例）早い → 早く

nalı sıfatlar: sözcüğe 「に」 ilgecini ekleyin. 例）きれい → きれいに

（１）　ボブは朝ご飯を早く食べた。- Bob kahvaltıyı hızlı yedi. 「早く」 belirteci hem "hızlı" hem "erken" anlamında kullanılır. Son örnekte Bob kahvaltısını erken veya hızlı yemiş olabilir; hangisinin kastedildiği bağlamdan çıkarılır. Buna karşılık 「早く走った」 cümlesinde bağlaç ile muhtemelen "hızlı koştu" kastedilir

(tabi "erken koştu" anlamına gelebileceği durumlar da vardır). （２）　アリスは自分の部屋をきれいにした。- Alice kendi odasını temize çevirdi.

Bir görüşe göre nalı sıfatların bu kullanımıyla belirteç elde edilmez, ancak bu husus konumuz dışında. Halihazırdaki sıfat ayrımından dolayı (ili ve nalı olmak üzere) konuyu bu şekilde ele almamız iyi anlaşılmasına yardımcı oluyor. Biz Türkçe'de aynı olayı "Alice kendi odasını temizledi." şeklinde ifade ederiz ve belirteç yerine eylem kullanırız. Cümleyi "Alice kendi odasını güzelce düzenledi." şeklinde de düşünebiliriz. Not: Belirteçlerin tümü sıfatlardan türetilmiş değildir. 「全然」 ve 「たくさん」 gibi bazı belirteçler yapım eki almamıştır ve sıfatlarla ilgileri yoktur. Bu sözcükler de ilgeçlere gerek kalmadan bildiğimiz belirteçler gibi kullanılır. （１）　映画をたくさん見た。- Filmleri bol miktarda izledi[m]. （２）　最近、全然食べない。- Son zamanlarda, hiç yemedi[m]. Birkaç örneğe daha bakalım. （１）　ボブの声は、結構大きい。 - Bob'un sesi oldukça kalındır. （２）　この町は、最近大きく変わった。- Bu kasaba son zamanlarda büyük oranda değişti. （３）　図書館の中では、静かにする。- Kütüphanenin içinde, [işlerimizi] sessizce yaparız.

"Gobi" Nedir? Bu bölümde en sık kullanılan iki gobiyi işleyeceğiz. 「語尾」 nin sözcük anlamı "dil kuyruğu"dur, cümle veya sözcük sonuna converted by W eb2PDFConvert.com

eklenen şeylere gobi denir. Cümle sonlarına eklenen bir veya iki hiragana hecesi, daha uygun bir terimin bulunmamasından dolayı, bu kılavuzda "gobi" sözcüğü ile tanımlanmaktadır. Bu cümle kuyruklarının kullanımını açıklamak epey zordur çünkü aslında bunların birçoğunun belirgin anlamları yoktur. Cümlenin havasını, tınısını değiştiriler; cümleye "çeşni" katarlar. Bu bölümde tanıttığımız iki gobi oldukça sık kullanılır, ayrıca anlamları da vardır. 「ね」

Cümle Kuyruğu Japonlar söylediklerine onay beklediklerinde cümlenin sonuna 「ね」 cümle kuyruğunu katarlar. Türkçe'ye "değil mi" şeklinde çevirilebilir. Örnek 1 ボブ：　いい天気だね。- Hava iyi, değil mi? アリス：　そうね。- Öyle vallahi. 「そうね」 burada "öyle vallahi" anlamındadır. Erkekler muhtemelen daha erkeksi bir tınısı olan 「そうだね」

ifadesini tercih

edecektir. Örnek 2 アリス：　おもしろい映画だったね。- İlginç bir filmdi, değil mi? ボブ：　え？全然おもしろくなかった。- Ne? Hiç ilginç değildi.

Alice Bob'un filmi beğendiğini sanır ve onay için sorar. Ancak bu durum Bob'u şaşırtır, çünkü hiç beğenmemiştir (「え」 şaşırma belirten bir ünlemdir). 「よ」

Cümle Kuyruğu 「よ」 cümle kuyruğu dikkat çekmek ve çarpıcı bir anlatım elde etmek için kullanılır. Türkçe'de tam karşılığı yoktur; Türkçe'ye "muhakkak", "dikkatini çekerim", "besbelli" gibi birçok farklı biçimde çevirilebilir. Örnek 1 アリス：　時間がないよ。- Vaktimiz yok, ama! ボブ：　大丈夫だよ。- Tamam, [sen] merak etme.

Örnek 2 アリス：　今日はいい天気だね。- Bugün nava ne kadar güzel. ボブ：　うん。でも、明日雨が降るよ。- Evet. Fakat yarın besbelli yağmur yağacak.

「よね」 :

İki Cümle Kuyruğunu Birlikte Kullanma Yukarıda gördüğümüz iki ilgecin 「よね」 biçiminde birlikte kullanımı da vardır. Hem dikkat çekmek, hem de onay beklentisini ifade etmek istendiği zaman kullanılır. Yalnız birlikte kullanıldığında ilgeçlerin sırası değişmez; 「ねよ」 diye bir kullanım yoktur. Örnek アリス：　ボブは、魚が好きなんだよね。- Bob, [sen] balık seversin, değil mi? ボブ：　そうだね。- Evet ya [severim].

← Önceki (İlgeçler 3)

İçindekiler

Sonraki (Olmazsa Olmaz Dilbilgisi) →



"Olmazsa Olmaz" Dilbilgisi ← Önceki (Belirteçler + Gobi) |

İçindekiler | Sonraki (Nezaket Kipi) →

Bilmek Zorunda Olduğunuz Dilbilgisi Kuralları Bu bölüme kadar Japonca'nın ancak en basit ve en temel kurallarını gördük. Bu bilgiler çok geneldir. Farklı sosyal ortamlarda ifade olanağımızı artıracak ilave yapılar gerekli. Gündelik işe yarar Japonca'nın kuralları bu bölümde işliyoruz. Öğrendiğimiz yapılara ilkin nezaket kipini ekliyoruz. Her dilde düşünceleri daha nazik bir şekilde ifade etmenin olanakları var. Türkçe'de de bu böyle, örneğin nezaketen "sen" yerine "siz" deriz. Arkadaşlarımızla konuşma şeklimiz öğretmenimizle konuşma şeklimizle bir değil. Japonca'nın ilginçliği nezaket gerektiren durumlarda sadece farklı sözcükleri değil, farklı dilbilgisi yapılarını da kullanmasıdır. Sade (rahat) konuşma kipiyle nezaket kipi arasındaki fark çok belirgindir, doğrudan eylemlerin çekimleri değişir. Bölümün devamında Japonca'nın başka yaygın yapılarını da göreceğiz. "te" biçimini, beceri, koşul ve gönnüllülüğü ifade etmeyi de işleyeceğiz. Son konuların sıralamasında düzen aramayın, yoktur (gerekli de değil). Yalnız bu bölümdeke dilbilgisi kurallarını bilmeniz zorunludur; bunları mutlaka öğrenmeniz gerekir. Bu Bölümün İçeriği

Nezaket Kipi - Rahat (samimi) konuşma ile nezaket kipi arasındaki farkları işliyoruz. Nezaket kipinde eylemlerin çekimi bu konunun içinde. İnsanlara Hitap Etme - Toplum içindeki konuma ve ünvanlarına göre insanlara doğru biçimde hitap etmeyi ele alıyoruz. Kişi adılları da bu konuda. Soru İlgeci - Nezaket kipinde soru sorma. Soru ilgecinin başka yerlerde kullanımı. Bileşik Cümleler - Birden fazla cümleyi bir cümle içinde birleştirmeyi ele alıyoruz. Bu konuda kullanımı çok yaygın olan teli biçimi de tanıtıyoruz. "Te" Biçimin Diğer Kullanımları - Devam eden eylem ve durumları teli biçimi kullanarak ifade etmeyi öğreneceksiniz. Beceri İfade Etme - Bir eylemin yapılabilir veya yapılamaz oluşunu ifade etmeyi ele alıyoruz. する ve なる Eylemlerini に İlgeçiyle Kullanma - 「する」 ve 「なる」 eylemleri ile kurulan birkaç kullanışlı ifade. Koşullu İfadeler - Eylem veya durumların koşula bağlanması konusu işlenir. Gereklilik ve Zorunluluk İfade Etme - Birşeyin yapılması veya yapılmaması gerektiğini dile getirme. Yapılması zorunlu olmayan eylemleri ifade etme. Arzu Dile Getirme ve Önerilerde Bulunma - Başlık yeterince açık. Yan Cümlelere Eylem Uygulama - Bu konuda yan cümleleri kullanarak başkasının söylediklerini aktarmayı öğreneceksiniz. Birşeyi Deneme ve Birşeyi Yapmaya Çalışma - Konu başlığı yoruma gerek bırakmıyor. Verme ve Alma - 「あげる」、「やる」、「くれる」、 ve 「もらう」 eylemlerini işliyoruz. İstekte Bulunma - 「～ください」、「～なさい」、「～ちょうだい」 ile istek dile getirmeyi, ayrıca emir vermeyi işliyoruz. Sayma ve Sayılar - Sayıları ve sayaçları ele alıyoruz. Bölümün Toparlanması ve Daha Fazla Gobi - Buraya kadar ele aldıklarımızı toparlıyor ve bir iki cümle kuyruğu daha tanıtıyoruz.

← Önceki (Belirteçler + Gobi)

İçindekiler

Sonraki (Nezaket Kipi) →



Bu Dersi İyi Çalışmanızı İstirham Ederiz ← Önceki (Olmazsa Olmaz Dilbilgisi) |

İçindekiler | Sonraki (İnsanlara Hitap Etme) →

Bu Sayfada 1. Nezaket Japoncası 2. Eylem Gövdeleri 3. 「～ます」ile Eylemleri Nazik Hale Getirme 4. Cümle Sonunda 「です」 Kullanma 5. 「です」 ve 「だ」 Aynı Şey DEĞİL

Nezaket Japoncası Şu ana kadar işlediğimiz dilbilgisi kuralları ancak 5 yaşındaki çocuklara yeterli olur, çünkü yetişkinler adı 丁寧語 olan Nezaket Japoncasına uygun konuşurlar. Nezaket dilini iki durumda kullanmak zorunludur: (1) toplumda daha üst konuma sahip kişilerle konuşurken, (2) yabancı kişilerle konuşurken. Nezaket Japoncasını uygun gördüğümüzde kullabiliriz, ancak üslupta tutarlı olmakta fayda var. Aynı kişiyle bazen nezaket dilinde, bazen de sade Japonca'da konuşmayın. İlerleyen konularda adları 尊敬語 (yüceltme dili) ve 謙譲語 (tevazu dili) olan iki konuşma üslubu daha işleyeceğiz. Çoğunlukla memurlar, resepsiyon görevlileri vb. kişiler bu iki üslubu kullanır; gündelik hayatta mutlaka gereksinim duyulur. Ancak şimdilik nezaket dili üzerine odaklanalım. Sade konuşma dilini Nezaket Japoncası'na çevirmek zor değil. Kullanacağımız birkaç sözcük değişir (örneğin nezaket dilinde 'evet' 「はい」, 'hayır' ise 「いいえ」dir). Laubali hava taşıyan cümle kuyrukları da (gobiler) nezaket dilinde kullanılmaz. Sade konuşma diliyle Nezaket Japoncası arasındaki fark belirgin olarak cümle sonlarında ortaya çıkar; cümle başlarından bunların nezaket diline uyup uymadığını anlayamayız.

Eylem Gövdeleri Nezaket Japoncası'nda eylemler nezaket kipi adı verilen biçim değişikliğine uğrarlar. Eylemlerin nezaket kipi çekimlerini yaparken önce eylem gövdelerini bulmamız gerekiyor. Eylem gövdeleri konusu daha birçok yerde karşımıza çıkacağı için önemlidir. Eylem Gövdelerini Bulma Rulu eylemler - 「る」 hecesini kaldırın. 例) 食べる → 食べ Ulu eylemler - Son hecedeki / u / ünlüsünü / i / ünlüsüyle değiştirin (hece de değişmiş olur). 例) 泳ぐ → 泳ぎ İstisna eylemler - 「する」nun gövdesi 「し」, 「くる」 nun gövdesi ise 「き」 dir.

Eylem gövdeleri tek başlarına adlar gibi davranırlar. Daha önce görmüştük, eylemlere 「の」 ilgecini eklemek de bunlara ad işlevi kazandırır; eylem gövdeleri ise esasen birer addır. Ender durumlarda, bir eylemin gövdesinin eylemin mastarından (-mak/mek hali) daha sık kullanıldığı görülür. Örneğin 「怒る」 eyleminin gövdesi olan 「いかり」, eylemin mastarından daha sık kullanıldığını görüyoruz. Bundan dolayı "Öfkeli Yumruklar" filiminin adı 「怒る鉄拳」olarak değil, 「怒りの鉄拳」 olarak çevirilmiştir. Eylem gövdesinden türemiş birkaç ad örneği daha verilebilir ( örneğin 「休み」) ancak belirmekte fayda var, bu eylemden ad oluşturmanın genel bir yolu değildir. Örneğin aşağıdaki cümle yanlıştır: （誤）　飲みをする。- (Kimse böyle konuşmaz.)

Eylem gövdelerini devingen eylemlerin ( çoğunlukla 「行く」 ve 「来る」) hedefi olarak kullanımı yayıgındır. "[eylem]mağa gelmek" veya "[eylem]meğe gitmek" gibi cümleler kurmak için kullanılır. Bir örnek: （１）　明日、映画を見に行く。- Yarın filim görmeğe gidecek[im]. Bu örnekte 「見に」, 「見る」 eylemi gövdesinin 「に」 ilgeciyle öbekleşmiş halidir. converted by W eb2PDFConvert.com

ilgeci bir olaya, bir etkinliğe gelme (veya gitme) anlamını verirken 「に」 ilgeci ise birşeyi yapmağa gelme (veya gitme) anlamını verir. 「へ」

（１）　昨日、友達が遊びへきた。

- Dün arkadaş oyun etkinliğine geldi. (Kulağa garip geliyor) （２）　昨日、友達が遊びにきた。

- Dün arkadaş oyun oynamağa geldi. Bir not. "Dört gözle beklemek" anlamındaki「楽しみにする」 ifadesi yukarıdakine benzer bir kuralla oluşturulur, ancak özel bir durum olduğu için kalıp ifade olarak değerlendirilir. Bazen bir eylem gövdesine mastar eklerir ve bir deyim oluşur. Örneğin 「走る」 eyleminin gövdesi 「走り」dir; buna 「出す」 mastarı eklendiğinde "birden koşmaya başlamak" anlamındaki「走り出す」 deyim meydana gelir. Birkaç örnek daha: 「切り替える」 "birşeyle değiştirmek", 「付け加える」"bir şeyi başka bir şeye eklemek" ve 「言い出す」 "birden konuşmaya başlamak". Bu deyimleri olduğu gibi öğrenmelisiniz, burada özel kurallar yok. 「～ます」 ile

Eylemleri Nazik Hale Getirme Eylem gövdesini işledikten sonra eylemlerin "masu" çekimine geçebiliriz. Eylemlerin "masu" çekimi her zaman cümle sonundadır. Bileşik cümleler içinde yan cümlenin sonunda da olabilir, ancak hiçbir zaman kaynaşık cümlelerin sonunda olmaz. Eylemlerin "masu" çekiminde eylem gövdesine farklı ekler gelir: 「遊び」eylem gövdesiyle örnek çekim

çizelgesi ます çekimleri

Gövde+ます

Olumlu

ます

遊びます

Olumsuz

ません

遊びません

Geçmiş

ました

遊びました

Geçmişin Olumsuzu

ませんでした

遊びませんでした

Örnekler Birkaç örnek. （１）　明日、大学に行きます。

- Yarın üniversiteye gidecek[im]. （２）　先週、ボブに会いましたよ。

- Biliyor musun, geçen hafta Bob'a rastladı[m]. （３）　晩ご飯を食べませんでしたね。

- Akşam yemeği yemedin demek. （４）　面白くない映画は見ません。

- İlginç olmayan filimleri izleme[m].

Cümle Sonunda 「です」 Kullanma Eylemlerle bitmeyen cümleleri tamamlamak için bunlara 「です」 veya 「でした」 eklenir. Bu ikisi eklendiği zaman bildirim 「だ」sı mutlaka çıkarılmalıdır. Zaten bildirim cümlelerinin kesin ve güçlü bir havası olduğundan nazik bir cümlede bildirim 「だ」sını kullanmak pek akla uygun değil. Aşağıda 「です」 çekimlerini gösteren çizelgelerimiz var. ili sıfatlar Sade Olumlu

かわいい

Nazik かわいいです


Olumsuz

かわいくない

かわいくないです

Geçmiş

かわいかった

かわいかったです

Geçmişin Olumsuzu

かわいくなかったかわいくなかったです

nalı sıfat ve adlar Sade Nazik Olumlu

静か（だ）

静かです

Olumsuz

静かじゃない

静かじゃないです

Geçmiş

静かだった

Geçmişin Olumsuzu

静かでした

静かじゃなかった静かじゃなかったです

Sadece nalı sıfat ve adların geçmiş zaman çekimi 「でした」şeklindedir. Çok sık yapılan bir hata da aynı çekimi ili sıfatlara uygulamaktır. Aklınızda kalsın,「かわいいでした」 yanlıştır. Örnekler （１）　子犬はとても好きです。

- Yavru köpekleri çok sever[im]. （２）　昨日、時間がなかったんです。

- Dün zaman olmadığındandı. （３）　その部屋はあまり静かじゃないです。

- Şu oda var ya, pek sessiz değildir. （４）　先週に見た映画は、とても面白かったです。

- Geçen hafta gördüğüm filim çok ilginçti. Bir Saptama Aslına bakılırsa, yukarıda olumsuz ve geçmişin olumsuzu olarak verdiğimiz çekim şekilleri tam doğru değil. 「ある」 eyleminin nazik olumsuzu 「ないです」değil de「ありません」 dir. Bundan dolayı yukarıdaki çekimlerde 「ないです」 yerine 「ありません」 kullanmamız beklenir. Yani 「かわいくない」 yerine 「かわいくありません」, 「静かじゃない」 yerine de aslında「静かじゃありません」 kullanmalıyız. Günümüz Japonca'sının "kitaba uygun" çekimleri artık kulağa donuk ve fazla resmi gelmektedir. Konuşma dilinde genelde yukarıda verdiğimiz çekimler kullanılmaktadır. Yazı dilinde ise aşağıdaki çekimleri kullanmanız beklenir, konuşma dilinde bunların çok seyrek kullanılmasına rağmen. Yine de her iki çekim şeklini öğrenmeniz önerilir. Daha resmi bir olumsuz çekim şekli Sade Nazik Olumsuz

かわいくない

かわいくありません

Geçmişin Olumsuzu

かわいくなかった

かわいくありませんでした

Olumsuz

静かじゃない

静かじゃありません

Geçmişin Olumsuzu

静かじゃなかった静かじゃありませんでした

Örnekler （１）　その部屋はあまり静かじゃないですよ。- Diyeceğim odur ki, şu oda pek sessiz değil.


（２）　その部屋はあまり静かじゃありませんよ。- Diyeceğim odur ki, şu oda pek sessiz değil.

「です」

ve 「だ」 Aynı Şey DEĞİL Japonca kurslarında genelde 「です」nun 「だ」nın daha nazik şekli olduğu öğretilir. Biz burada bunların farklı şeyler olduğunu iddia ederek aradaki kilit farkları göstereceğiz. Ancak bu farkları anlatırken mecburen ileri konulara da değineceğiz, dolayısıyla konunun yabancısı olan bu kısmı atlayamayı tercih edebilirler. Çoğunuz 「そう」 ifadesini şimdiye kadar öğrenmiş olmalı. Bu ifadeyi cümle içinde dört farklı kullanım şekli vardır: "Öyledir" Demenin Farklı Yolları （１）　そう。（２）　そうだ。（３）　そうです。（４）　そうでございます。

İlk cümlemiz olan 「そう」 örtülü oluşa örnektir, 「そうだ」 ise bir bildirim cümlesidir. Daha önce de belirttigim gibi 「そう」 ifadesini daha çok bayanlar, 「そうだ」 ifadesini ise erkekler kullanır. 「そうです」 birinci cümlenin daha nazik biçimidir. Ancak bu son ifade 「そうだ」 nın da daha nazik biçimi değildir. "Öyle mi?" Diye Sormanın Farklı Yolları （１）　そう？（２）　そうか？（３）　そうですか？

Daha önce de değindiğimiz gibi, 「だ」 bir gerçeğin tespit edilmesinde kullanılır. Bundan dolayı 「そうだか？」 geçerli bir soru değil; aynı zamanda hem soru sorup hem bir gerçeği dile getiremezsiniz. Ancak 「そうですか」 sorusu geçerlidir. Kanımızca bu, 「です」 ile 「です」 nun farklı şeyler olduğunu kanıtlar. 「そうです」 ise「そう」nun daha nazik ve mütevazi halidir. ile 「です」 arasında başka bir fark daha var: 「だ」 yancümlelerin sonunda kullanılabilmektedir, 「です」 ise hemen her zaman cümlenin sonunda bulunur. Bu durumu en iyisi örneklerle açıklayalım (ek bilgi için buraya tıklayınız) : 「だ」

（正）　そうだと思います - Öyle olduğunu düşünüyorum. （誤）　そうですと思います - (bu cümle yanlış)

doğru bir cümledir ancak 「そうですと思います」 doğru bir cümle değildir; 「です」 cümlelerin sonunda bulunur. Sadece başkasının söylediğini aynen aktardığımızda 「です」 yan cümle sonunda olur: 「そうだと思います」

（１）　「はい、そうです」と答えた。

Sonuç olarak 「です」 ile 「だ」 nın aynı şey olduğunu düşünüp birbirinin yerine kullanmak, istemeden de olsa yanlış cümlelerin kurulmasına yol açabilir. Bunları ayrı şeyler olarak değerlendirmek daha doğru. ← Önceki (Olmazsa Olmaz Dilbilgisi)

İçindekiler

Sonraki (İnsanlara Hitap Etme) →



Hitabın Da Bir Raconu Var ← Önceki (Nezaket Biçemi) |

İçindekiler | Sonraki (Soru İlgeci) →

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Japonca'da İnsanlara Doğru Şekilde Hitap Etme Kendinden Söz Etme Başkasına Adıyla Hitap Etme Başkasına "sen" Diye Hitap Etme Üçüncü Tekil Kişi Aile Üyelerinden Söz Etme

Japonca'da İnsanlara Doğru Şekilde Hitap Etme Farklı kişilerle konuşurken kullandığınız konuşma biçeminin (üslubun) yanı sıra seslenme şekli de önemlidir. Kendinizden bahsederken bile nezaket durumuna göre farklı adıl kullanırsınız. Japonca özgün bir dildir; "ben" ve "sen" demenin o kadar çok çeşidi var ki... İhtiyaç duyacağınız diğer kişi adılları da bu konuda. Kendinden Söz Etme Japonca'da "ben" kavramı pek çok değişik sözcükle ifade edilir. Bunlardan bazıları nadiren kullanılır, bazıları ise çok eskimiştir. Bu konuda günümüzde en sık kullanılanları işleyeceğiz. Bunları ayrıca cinsiyet ve nezaket seviyesine göre gruplandıracağız. Erkekerin veya bayanların kullanma durumuna göre ayıracağız. Konuşmanın geçtiği ortamın özelliğine göre de inceleyeceğiz. Ayrıntılara girmeden önce bir noktayı açıklığa kavuşturalım. 「私」simgesinin esas okunuşu 「わたくし」 dir. Ancak bu şekli daha çok resmi ortamlarda (örneğin şirket toplatılarında) kullanılır ve çoğunlukla saygılı veya alçakgönüllü biçeme (üsluba) uygun olarak söylenir. Diğer ortamlar için aynı simge「わたし」olarak okunur. Bu, "ben" kavramının Japonca'da en genel ifade şeklidir; dili öğrenen kişilere en başta öğretilir. "Ben" anlamına gelen ve en sık kullanılan sözcüklerin listesi: 1. 2. 3. 4. 5.

私（わたくし） - Hem erkekler hem kadınlar resmi ortamlarda kullanır. 私（わたし） - Hem erkekler hem kadınlar nezaket gerektiren gündelik durumlarda kullanır. 僕 - Genellikle erkekler resmi veya rahat ortamlarda kullanır. 俺 - "Ben" demenin biraz kaba yolu. Erkekler bunu daha çok rahat ortamlarda kullanırlar. あたし - Bayanlar rahat ortamlarda kullanır. Kulağa çocuksu ve şirin geldiği için birçok kız bunun yerine 「わたし」

demeyi

tercih eder. 6. Kendi adınız - Kendinizden söz etmenin çocuksu, biraz da kadınsı bir yolu. 7. わし - Orta yaşlı erkekler kullanır. "Ben" demenin birkaç örneği. 「わたくし」 yi resmi ifadeleri daha ileride işleyeceğimiz için dahil etmedik. （１）　私の名前はキムです。- Benim adım Kim. (Cinsiyet ayrımsız ve nazik) （２）　僕の名前はキムです。- Benim adım Kim. (Erkeksi ve nazik) （３）　僕の名前はボブだ。- Benim adım Bob. (Erkeksi ve rahat) （４）　俺の名前はボブだ。- Benim adım Bob. (Erkeksi ve rahat) （５）　あたしの名前はアリス。- Benim adım Alice. (Kadınsı ve rahat)

Başkasına Adıyla Hitap Etme Japonca'da kişilere hitap ederken genelde kişi adları kullanılır. Bob, Alice, ve Jim örnekleriyle de zaten bunu vurgulamağa çalıştık. Birine hitap etmenin yaygın başka yolu da ona sanıyla seslenmektir; 「社長」、「課長」、「先生」 örneklerinde olduğu gibi. 「先生」sözcüğü herhangi bir alanda bilgi sahibi bir kişiye hitap etmek için kullanılır, Türkçe'deki "hocam" gibi. Sözcük örneğin doktor ve öğretmenlere seslenmek için kullanılır. Birine bu şekilde seslenmek için önüne soyadını koyarsınız; 「田中先生」 (Tanaka Hocam) gibi. Eğer birinin sanını bilmiyorsanız ona nazikçe "soyadı" + 「さん」 şeklinde hitap edebilirsiniz. Biraz daha yakın kişilere "adı" + 「さん」şeklinde de hitap edebilirsiniz. Daha da samimi bir şekilde seslenmek için 「くん」 veya 「ちゃん」 sözcüklerini kullanabilirsiniz. 「くん」 soneki eşit veya daha düşük sosyal konumdaki erkekler için, 「ちゃん」soneki ise eşit veya daha düşük sosyal konumdaki bayanlar için kullanıılır. converted by W eb2PDFConvert.com

Başkasına "sen" Diye Hitap Etme 「あなた」, yani Japonca "sen" sözcüğü Türkçe'de kullanıldığı kadar sık kullanılmaz. Bunun sebebi belki de nezaket bakımından uygun görülmemesidir. En uygun seslenme biçimi kişi adı + uygun bir sonek kullanmadır. Bir kişiyle hiçbir seslenme sözcüğü kullanmadan da konuşabilirsiniz, konuştuğunuz kişi onunla konuştuğunuzu zaten bilir. 「あなた」 şeklinde hitaplar ise samimiyetle kabalık arasında ince bir çizgide bulunur. Konuşma içinde "sen" sözcüğünü sık kullanmanız, konuştuğunuz kişiye birşeyle suçlandığı hissini verir. Sonuç olarak seslenme şekillerini nezaket bakımından şöyle sıralayabiliriz: (1) kişinin (soy)adı + sanı, (2) doğrudan konuşma, (3) "sen" diye hitap etme. 1. 2. 3. 4. 5. 6.

- Genellikle kişiye doğrudan seslenmenin veya adını bilmenin mümkün olmadığı durumlarda kullanılır. Örneğin anket veya formların okuyucuya yönelik sorularında kullanılır. 君 - Genelde erkeklerin kızlara karşı kullandığı fazla samimi hatta laubali bir hitap şekli. Biraz kaba kaçabilir. お前 - Birine hitap etmenin sert ve kaba bir şekli. Genelde erkekler kullanır, pratikte sıkça 「おめえ」 diye söylenir. あんた - Laubali bir hitap şekli. Bunu söyleyen kişinin canı birşeye sıkılmış olabilir. 手前 - Çok kaba. 「お前」 ye benzer; ek bir vurgu için kimi zaman 「てめ～～」 şekline sokulur. Bunu hitaba maruz kalan kendisini döveceğinizden korkabilir. Sadece filmlerde duyar ve çizgi romanlarda okursunuz. Arkadaşlarınıza bu şekilde hitap ederseniz onlar muhtemelen size gülecek ve çok fazla çizgi roman okuduğunuzu söyleyecekler. 貴様 - Çok, ama çok kaba. Küfür gibi. Sadece çizgi romanlarda rastlayabilirsiniz; çizgi romanları seviyorsanız bunları anlayabilin diye gösterdik. あなた

Üçüncü Tekil Kişi Japonca'da üçüncü tekil kişi adılını ("o") karşılayan iki sözcük vardır; 「彼」erkeler, 「彼女」 ise bayanlar için kullanılır. Bu iki sözcük "erkek arkadaş" ve "kız arkadaş" anlamlarına da gelir. Konuşma esnasında hangi anlamın kastedildiği bağlamdan ortaya çıkar. Örneğin「彼女ですか」 sorusunun anlamı "Kız arkadaşın mı?" olacaktır, mantıklı başka çevirisi yoktur çünkü. 「彼」 sözcüğünün de anlamı bağlamdan çıkar. Konunun dışında ama yeri gelmişken belirtelim; Japonca'da "Erkek arkadaş" ve "kız arkadaş" kavramlarını karşılayan başka sözcükler de var. Örneğin 「彼氏」 erkek arkadaş anlamına gelir. 「ガールフレンド」 ve 「ボーイフレンド」 sözcükleri de İngilizce'nin etkisiyle Japonca'ya yerleşen sözcüklerdir. Sırasıyla kız arkadaş ve erkek arkadaş anlamına gelirler. Aile Üyelerinden Söz Etme Japonca'da aileden olan kişilerden söz etme Türkçe'ye göre biraz daha karışıktır. Konuyu basit tutmak için burada sadece çekirdek aileyi veriyoruz. Aile üyelerinden aile içinde söz ederken başka, yabancı bir toplulukta bunlardan söz ederken başka sözcükler kullanılır. Örneğin anneden ev ortamında 「お母さん」, dışarda ise 「母」 diye söz edilir. Japonca'da başkasının akrabalarından söz ederken kendi akrabanıza göre daha ince sözcükler kullanırsınız. Türkçe'deki gibi ağabey/abla - kardeş (yaş) ayrımı da vardır. Aşağıdaki çizelge aile üyelerini belirten sözcükleri içerir: Aile Üyeleri Çizelgesi Kendi Aileniz Başkasının Ailesi Anne Baba

両親

ご両親

Anne

母

お母さん

Baba

父

お父さん

Karı

妻

奥さん

Koca

夫

ご主人

Abla

姉

お姉さん

Ağabey

兄

お兄さん

Kız Kardeş

妹

妹さん

Erkek Kardeş

弟

弟さん

Oğul

息子

息子さん

Kız

娘

娘さん

"Karım" demenin başka bir şekli 「家内」 dir, ancak kadının eve ait oldiğunu ima ettiği için kaba olarak değerlendilir.


← Önceki (Nezaket Biçemi)

İçindekiler

Sonraki (Soru İlgeci) →



Soru İlgeci ← Önceki (İnsanlara Hitap Etme) |

İçindekiler | Sonraki (Bileşik Cümleler) →

Bu Sayfada 1. Nezaket Kipinde Soru Sorma 2. Soru İlgecinin Gündelik Konuşmalardaki Kulanımı 3. 「か」İlgecinin Yan Cümlelerdeki Kullanımı 4. Soru İlgeciyle Oluşturulan Sözcük Takımları

Nezaket Kipinde Soru Sorma Bu konumuzda soru ilgecini işliyoruz. Genellikle nezaket kipindeki cümleleri soruya çevirmek için kullanılır. Japonca'da cümleler sadece ses vurgusu kullanarak sorulara çevirilebiliyor. Yine de soru ilgecini pek çok soru cümlesinin sonunda görürüz. Soru ilgeci「か」olarak yazılır; soru cümlesine ayrıca soru işareti eklenmez. Daha önce de belirtmiştik, bildirim「だ」sını soru ilgeciyle birlikte kullanmıyoruz. Örnek 1 田中さん：　お母さんはどこですか。- Anneniz nerede? 鈴木さん：　母は買い物に行きました。- Annem alışverişe gitti.

Örnek 2 キムさん：　イタリア料理を食べに行きませんか。 - İtalyan yemeği yemeğe gidelim mi? 鈴木さん：　すみません。ちょっと、お腹がいっぱいです。- Üzgünüm. Azıcık karnım dolu [da].

Soru ilgeci ilk cümleye öneri/davet anlamını katmıştır. Küçük bir açıklama. İkinci cümledeki「すみません」nazik bir özür dileme ifadesidir. 「ごめんなさい」 da özür dilemek için kullanılabilir, ancak daha az naziktir. Nezaket seviyesi en düşük ifade ise「ごめん」 dir.

Soru İlgecinin Gündelik Konuşmalardaki Kulanımı Soru ilgeci gündelik konuşmalarda da sıkça kullanılır. Bazen cevap gerektirmeyen (retorik) sorular sormak için kullanılır. （１）　そんなのは、あるかよ！- Böylesine sahipmişim gibi duruyor mu[yum]?

「か」 İlgecinin

Yan Cümlelerdeki Kullanımı 「か」ilgeci bileşik cümlelerde bir soru yan cümlesini cümleye dahil etmek için kullanılır. Bu şekilde bir soru ile ilgili konuşma imkanımız doğar. Bu kullanımda ilgeç yine yan cümlenin sonundadır. Aşağıdaki örneklerde yan cümleler açık renkle vurgulanmıştır. （１）　昨日何を食べたか忘れた。- Dün ne yediği[m]i unuttu[m]. （２）　彼は何を言ったかわからない。- Onun ne dediğini anlamadı[m]. （３）　先生が学校に行ったか教えない？ - Öğretmenin okula gittiğini haber verir mi[sin]?

Son cümlede örneği var; eğer sorunun yanıtı evet veya hayır ise cümleye isteğe bağlı「どうか」 eklenir. 「どうか」cümlelere Türkçe'deki "olup olmadığı", "gidip gitmediği", "yeyip yemediği" ifadeleri gibi bir anlam katar. Bunun yerine olası diğer yanıtı cümlede açık olarak da belirtebilliriz. （１）　先生が学校に行ったかどうか知らない。- Öğretmenin okula gittiğini veya tersini bilmiyor[um]. （２）　先生が学校に行ったか行かなかったか知らない。- Öğretmenin okula gidip gitmediğini bilmiyor[um].

Soru İlgeciyle Oluşturulan Sözcük Takımları Soru ilgecini işlediğimiz bu konuda soru sözcüklerinin ilgeçlerle oluşturdukları sözcük takımlarını anlatmak yerinde olur. Soru ilgeci soru sözcüklerinin ardına geldiği zaman anlam değişir: Sözcük Takımları converted by W eb2PDFConvert.com

Sözcük+か

Anlamı

誰か

Bir kişi/Kimse

何か

Bir şey

いつか

Bir zaman

どこか

Bir yerde

どれか

Biri

Aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi meydana gelen sözcükleri ad işlevinde kullabiliriz: （１）　誰かがおいしいクッキーを全部食べた。- Biri lezzetli kurabiyelerin tümünü yedi. （２）　誰が盗んだのか、誰か知りませんか。- [Çalınan şeyi] kimin çaldığını kimse biliyor mu? （３）　犯人をどこかで見ましたか。- Suçluyu bir yerde gördü[nüz] mü? （４）　この中からどれかを選ぶの。- Bunların içinden birini seçmelisin.

Soru Sözcüklerine「も」 İlgecinin Eklenmesi Üstteki çizelgede gösterilen soru sözcükleri 「も」 ilgeci ile beraber de kullanılır. Meydana gelen sözcük takımlarının anlamları "hiç kimse" （誰も）, "hiçbir şey" （何も）, "her yerde" （どこも）vs. dir. Ancak bu şekilde "herkes" ve "herşey" anlamını verecek sözcük takımları oluşturulamıyor. Bunun yerine yerleşmiş 「みんな／みなさん」 ve 「全部」sözcükleri kullanılır. ve 「何も」 sadece olumsuz cümlelerde kullanılır. Geriye kalan üç sözcük (「いつも」 ,「どれも」 ve 「どこも」) ise hem olumlu hem de olumsuz cümlelerde kullanılabilir. 「誰も」

Sözcük Takımları Sözcük+も Anlamı 誰も

Hiç kimse

何も

Hiçbirşey

いつも

Her zaman

どこも

Her yerde

どれも

Her biri/Hiç biri

（１）　この質問の答えは、誰も知らない。- Bu sorunun cevabını var ya, kimse bilmez. （２）　友達はいつも遅れる。 - Arkadaş[ım] var ya, her zaman gecikir. （３）　ここにあるレストランはどれもおいしくない - Burada olan restoranların hiçbiri lezzetli değil (lezzetli yemek yapmaz). （４）　今週末は、どこにも行かなかった。- Bu haftasonu hiçbir yere gitmedim.

(Dilbilgisi açısından「も」 ilgeci son örnekte odak belirtme işlevini korumaktadır, dolayısıyla 「に」ilgeci ondan önce gelmelidir.) "Herhangi bir ..." Anlamını Taşıyan Sözcük Takımları Çizelgedeki soru sözcüklerine 「でも」 eklendiğinde ise meydana gelen sözcük takımları "herhangi bir ..." genel anlamını taşırlar. Yeri gelmişken belirtelim,「何でも」「なにでも」 olarak değil, 「なんでも」olarak okunur. Herhangi bir... Sözcük+でも Anlamı 誰でも

Herhangi bir kişi

何でも

Herhangi bir şey

いつでも

Herhangi bir zaman

どこでも

Herhangi bir yer


どれでも

Hangisi olursa

（１）　この質問の答えは、誰でも分かる。- Bu sorunun cevabını herkes bilir. （２）　昼ご飯は、どこでもいいです。- Öğle yemeği [için] herhangi bir yer iyidir. (Öğle yemeğini nerede yiyeceğimiz fark etmez) （３）　あの人は、本当に何でも食べる。- O kişi var ya, aslında her şeyi yer.

← Önceki (İnsanlara Hitap Etme)

İçindekiler

Sonraki (Bileşik Cümleler) →



Bileşik Cümleler ← Önceki (Soru İlgeci) |

İçindekiler | Sonraki (Teli Çekimin Diğer Kullanımları)→

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Bileşik Cümleler Özellikleri Sıralama Teli Çekimi Kullanarak Eylemleri Sıralama 「から」 ve 「ので」ile Neden Belirtme "-e rağmen" Anlamında「のに」「が」ve 「けど」ile Karşıtlık Belirtme 「し」ile Birden Fazla Sebep Belirtme 「～たりする」ile Birden Çok Eylemi İfade Etme

Bileşik Cümleler Bu konumuzda birden fazla basit cümleyi bir tane bileşik cümle içinde toplamayı ele alıyoruz. Bunlar eylem cümlesi (eylemleri sıralama) veya ad cümlesi (oluşu sıralama) olabilir. Örnegin "Koştum. Dinlendim." cümlelerini "Koştum ve dinlendim." şeklinde, "Zengindir. Yakışıklıdır. Karizmatiktir." cümlelerini de "Zengin, yakışıklı ve karizmatiktir. " şeklinde birleştiririz. Özellikleri Sıralama Japonca'da ad ve sıfatları bir cümle içinde sıralamak kolaydır. Türkçe'de bir kişinin özelliklerini tarif etmek için "Osman A, B ve C'dir" gibi bir cümle kurarız. Japonca'da da benzer bir durum söz konusu. Sonuncusu hariç sıralanan ad veya sıfatlara belirli ekler eklenir, son gelen ad veya sıfatın ise normal çekimi yapılır. Sıralama Maksadıyla Ad ve Sıfatlara Eklenen Ekler Adlar veya nalı sıfatlara 「で」 eklenir: 例）　一般的 → 一般的で例）　静か → 静かで

İli sıfatlardaki, adların olumsuzu ve sıfatların olumsuzundaki 「い」nin yerine 「くて」 konur: 例）　狭い → 狭くて例）　彼女じゃない → 彼女じゃなくて

Örnekler （１）　私の部屋は、きれいで、静かで、とても好き。

- Benim odam temizdir, sessizdir; [onu] çok beğenirim. （２）　彼女は、学生じゃなくて、先生だ。

- O [bayan] öğrenci değildir, öğretmendir. （３）　田中さんは、お金持ちで、かっこよくて、魅力的ですね。

- Tanaka Bey zengin, yakışıklı ve çekici, öyle değil mi? 「お金持ち」 sözcüğüne eklenen 「で」 ilgeç değildir çünkü ortada ilgi kuracağı bir eylem yok, karıştırmamakta fayda var. 「で」yi bildirim 「だ」'sının sıralamalarda kullanılan şekli olarak düşünürseniz belki yardımcı olur.

Teli Çekimi Kullanarak Eylemleri Sıralama Benzer şekilde birkaç eylemi de sıralayabiliriz. Böyle bir sıralama genelde "A ettim, B ettim, sora da C ettim" anlamını taşır, yani eylemlerin meydana gelişi sırayladır. Eylemlerin bu sıralama içindeki çekimleri aynı olur; eylemin zamanını ve olumlu/olumsuz oluşunu sıralama içindeki son eylem belirler. converted by W eb2PDFConvert.com

Eylemleri Sıralama 1. Olumlu çekim: Eylemin geçmiş zaman çekimini yapın, sonra duruma göre 「た」nın yerine 「て」, 「だ」nın yerine 「で」koyun. Buna "eylemlerinteli çekimi" deriz. 2. Olumsuz çekim: İli sıfatlarda olduğu gibi 「い」nin yerine 「くて」 koyun. Bu iki kural nezaket kipindeki 「です」 ve 「ます」 ekleri için de geçerli. 例）　学生です → 学生でした → 学生でして例）　買います → 買いました → 買いまして

Örnek Çekimler Geçmiş Zaman "te" Biçimi

Olumsuz "te" Biçimi

食べた

食べて

食べない

食べなくて

行った

行って

行かない

行かなくて

した

して

しない

しなくて

遊んだ

遊んで

遊ばない

遊ばなくて

飲んだ

飲んで

飲まない

飲まなくて

Örnekler （１）　食堂に行って、昼ご飯を食べて、昼寝をする。

- Yemekhaneye gideceğim, yemek yiyeceğim ve [sonra] şekerleme yapacağım. （２）　食堂に行って、昼ご飯を食べて、昼寝をした。

- Yemekhaneye gittim, yemek yedim ve [biraz] kestirdim. （３）　時間がありまして、映画を見ました。

- Zaman[ım] vardı, filim izledim. 「から」

ve 「ので」 ile Neden Belirtme İki cümleyi neden-sonuç ilişkisini içinde 「から」 sözcüğü ile bir araya getirebilirsiniz. İki cümle ( neden - 「から」 - sonuç ) şeklinde birleşir. Çekimi yapılmamış adlara ve nalı sıfatlara bu işlem sırasında olayın sebebini belirgin hale getirmek için 「だ」eklenir. Eklenmezse「から」 daha önce gördüğümüz "-den" anlamına gelecektir. Örnekler （１）　時間がなかったからパーティーに行きませんでした。

- Zaman[ım] olmadığından, partiye gitmedim (gidemedim). （２）　友達からプレゼントが来た。 - Arkadaştan hediye geldi. (「だ」

eklemeğe unuttuk)

（３）　友達だからプレゼントが来た。

- Arkadaş[ım] olduğundan [ondan] hediye geldi. Bağlamdan açıkça anlaşılıyorsa sebebi veya sonucu cümleden çıkarabiliriz. Sebebi belirtmeyeceksek 「だ」veya 「です」 kullanmamız gerekir. Nezaket kipi de 「から」dan sonra 「です」 kullanmayı gerektirir. 田中さん）　どうしてパーティーに行きませんでしたか。- Neden partiye gitmedin? 山田さん）　時間がなかったからです。- Zaman[ım] olmadığından. 一郎）　パーティーに行かなかったの？- Parti'ye gitmedin [mi]? 直子）　うん、時間がなかったから。- Evet, zaman[ım] yoktu da.


（１）　時間がなかった。- Zaman[ım] yoktu. （２）　だからパーティーに行かなかったの？ - Bu yüzden mi partiye gitmedin? 山田さん ve 直子 aynı olayları dile getirmek için 「の」 kullanmayı da tercih edebilirler. Bu durumda 山田さん「時間がなかったのです」 veya 「時間がなかったんです」der; 直子 ise kadınsı bir tınıyla「時間がなかったの」 der. Bu şekilde kurulmuş cümleler de sebep

bilirtmek için kullanılabilir: （１）　時間がなかったのだ＋パーティーに行かなかった

cümleleri （２）　時間がなかったのでパーティーに行かなかった。

şeklinde bir araya gelir. Çoğu yerde 「ので」 ile 「から」yı birbirinin yerine kullanabiliriz, arada çok ince bir fark var. 「から」 ile bir olayın kesin sebebi belirtilir. 「ので」 ise daha çok olayların akışını aktarır; A oldu sonra B oldu şeklinde. Daha nazik bir ifade olduğu için de mazeret belirtirken 「ので」 kullanılır: （１）　ちょっと忙しいので、そろそろ失礼します。

- Biraz meşgul olduğumdan birazdan ayrılacağım. Doğrudan çevirisi "rahatsızlık vermek", "kabalık etmek" olan 「失礼します」deyimi bir yerden ayrılırken veya bir kişinin biraz zaman ayırmasını rica ederken kullanılan kibar bir ifadedir. Hatrılatma: Açıklama 「の」 sunu çekimi yapılmamış adlar ve sıfatlarla kullanırken önüne 「な」 katmayı unutmayın. Hatırlamak için İlgeçler 3 konusunu tekrar okuyun. （１）　私は学生なので、お金がないんです。

- Öğrenci olduğumdan para[m] yok. （２）　ここは静かなので、とても穏やかです。

- Burası sessiz olduğundan çok huzurludur. （３）　なので、友達に会う時間がない。

- Bu yüzden arkadaşla buluşmağa vakit[imiz] yok. Bildiğiniz gibi açıklama 「の」 sunu 「ん」 şeklinde kısaltabilmekteyiz. Söyleniş kolaylığı sağlamak için benzer şekilde 「ので」 yi konuşma esnasında 「んで」 şeklinde kısaltabiliriz. （１）　時間がなかったんでパーティーに行かなかった。

- Zaman[ım] olmadığından partiye gitmedim (gidemedim). （２）　ここは静かなんで、とても穏やかです。

- Burası sessiz olduğundan çok huzurludur. （３）　なんで、友達に会う時間がない。

- Bu yüzden arkadaşla buluşmağa vakit[imiz] yok.

"-e rağmen" Anlamında「のに」「のに」 de aynı 「ので」gibi kullanılır. İki cümleyi [1. Cümle] のに [2. Cümle] şeklinde birleştirebiliriz ( [1. Cümle] -e rağmen [2. Cümle] ). Örnekler （１）　毎日運動したのに、全然痩せなかった。

- Hergün spor yapmama rağmen hiç mi hiç zayıflamadım. （２）　学生なのに、彼女は勉強しない。

- Öğrenci olsa da [pek] ders çalışmıyor. 「が」 ve 「けど」 ile

Karşıtlık Belirtme 「が」 ile 「けど」 da iki cümleyi birleştirmek için kullanılır, ancak bu sefer anlamdaki karşıtlığı vurgulamak için. Ad ve nalı sıfatlar için yine 「だ」 kullanmamız gerekir. Ayrıca bağlamdan anlaşıldığı taktirde sebep veya sonucu cümleden çıkarabiliriz. converted by W eb2PDFConvert.com

Örnekler （１）　デパートに行きましたが、何も欲しくなかったです。

- Alışveriş merkezine gittim ama arzu ettiğim hiçbir şey yoktu. （２）　友達に聞いたけど、知らなかった。

- Arkadaşa sordum ama [sorumun cevabını] bilmiyordu. （３）　今日は暇だけど、明日は忙しい。

- Bugün zamanım var ama yarın meşgul olacağım. （４）　だけど、彼がまだ好きなの。

- Öyle olabilir ama onu yine de severim. (kadınsı tınıda bir açıklama) Garip gelebilir ama 「聞く」 eyleminin birbiriyle ilgisiz iki anlamı vardır: "dinlemek" ve "sormak". İki anlamı nasıl karışmıyor diye merak edebilirsiniz; genelde bağlam tereddüte yer bırakmaz, eylemin hangi anlamıyla kullanıldığı açıktır. (2) örneğinde arkadaşının bilmiyor oluşundan tahminle konuşmacının sorduğu anlamı çıkar. Ancak farklı bir bağlam içinde aynı cümle "Bir arkadaştan duydum, bilmiyordum." anlamına gelebilir. 「が」 anlam olarak 「けど」 ya göre daha sıcak ve naziktir. Böyle kesin bir kural olmamasına rağmen 「が」 daha çok 「～ます」です」 ile, 「げど」de normal çekimlerle kullanılır. 「けど」 nun daha resmi biçimi「けれど」dur, daha da resmisi ise 「けれども」.

ve 「～

Türkçe "ama", "fakat", "ancak" vb. bağlaçlardan farklı olarak 「けど」 ve 「が」 bağlaçları her zaman karşıtlık belirtmez. Aşağıdaki cümleler başka anlamdaki kullanımlara örnektir. Burada 「けど」 ve 「が」 anlam olarak daha çok "ve" bağlacına yakın. （１）　デパートに行きましたが、いい物がたくさんありました。

- Alışveriş merkezine gittim, güzel şeylerden bol bol vardı (birçok beğendiğim şey vardı). （２）　マトリックスを見たけど、面白かった。

- "Matrix"i izledim, ilginçti. 「し」 ile

Birden Fazla Sebep Belirtme Bur konuya açıklama getirmek için birkaç eylemi veya durumu sıralamanız gerekirse bunu 「し」 kullanarak yapabilirsiniz. Bunun için her yancümleye 「し」 eklersiniz. 「し」, 「や」 ilgecine kullanım itibariyle çok benzer. Hatırlatalım: cümle içinde çekimi yapılmamış ad veya nalı sıfat varsa bunlara 「だ」 eklenir. Birkaç örneğe bakalım. （１）　どうして友達じゃないんですか？- Neden arkadaş değil [de başkası]? （２）　先生だし、年上だし・・・。- Öğretmendir, [sonra] ihtiyardır... （１）　どうして彼が好きなの？- Onu neden beğeniyorsun? （２）　優しいし、かっこいいし、面白いから。- Naziktir, [sonra] yakışıklıdır, ilginçtir; ondan.

Son cümle「優しくて、かっこよくて、面白いから。」 şeklinde de olabilirdi ancak anlam biraz farklı olurdu. "-te" biçimi ile yapılan sıralamalarda verilenlerden başka seçenek olabileceği akla gelmez, ancak 「し」 başka seçeneklerin olabileceğini ima eder. 「～たりする」 ile

Birden Çok Eylemi İfade Etme Bunu 「や」 ilgecinin eylemler için olanı gibi düşünebiliriz. Eylemlerin çekimi yapılır, her birine 「り」 eklenir. 「や」 ilgecinde olduğu gibi zamanı son eylem belirler (bu durumda「する」 eylemi). Cümle içinde verilenlerden başka seçenekler de olabileceği göz önünde bulundurarak eylemleri bu şekilde sıralarız. Bu şekilde olan sıralamalarda oluşu da kullanabiliriz. Bu durumda eylemlerin yerine ad ve sıfatların çekimini yapar ve 「り」 ekleriz. En sona yine 「する」 gelir. 「～たりする」

ile Eylemleri Sıralama

Eylemler: her bir eylemin geçmiş zaman çekimini yapın, bunlara 「り」 ekleyin. En sonuncusunun peşine 「する」 katın. 例) 食べる、飲む → 食べた、飲んだ → 食べたり、飲んだり → 食べたり、飲んだりする Oluş: her bir ad veya sıfatın oluşa göre çekimini yapın, bunlara 「り」 ekleyin. En sonuncusunun peşine 「する」 katın. converted by W eb2PDFConvert.com

例) 簡単、難しい → 簡単だった、難しかった → 簡単だったり、難しかったり → 簡単だったり、難しかったりする

（１）　映画を見たり、本を読んだり、昼寝したりする。

- Filim izler, kitap okur, şekerleme yaparım. （２）　この大学の授業は簡単だったり、難しかったりする。

- Bu üniversitenin derslerinin bazıları kolay, bazıları zordur (ayrıca başka türlü de olabilir, mesela orta zorlukta). Gördüğünüz gibi zamanı ve olumlu/olumsuz olma durumunu sondaki 「する」 eylemi belirler. （３）　映画を見たり、本を読んだりした。

- Kâh filim izledim, kâh kitap okudum. （４）　映画を見たり、本を読んだりしない。

- Filim izlemem, kitap okumam. （５）　映画を見たり、本を読んだりしなかった。

- Filim izlemez, kitap okumazdım. ← Önceki (Soru İlgeci)

İçindekiler

Sonraki (Teli Çekimin Diğer Kullanımları)→



Teli Çekimin Diğer Kullanımları ← Önceki (Bileşik Cümleler) |

İçindekiler | Sonraki (Beceri İfade Etme) →

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5.

Eylemlerin Teli Çekimlerinin Diğer Kullanımları Devam Eden Olayları Anlatmada「～ている」 Kalıbını Kullanma Sona Eren Olayları Anlatmada 「～てある」 Kalıbını Kullanma 「～ておく」 Kalıbıyla Geleceğe Yönelik Tedbirleri Anlatma Eylemlerin Teli Halini Devinim Eylemleriyle Kullanma

Eylemlerin Teli Çekimlerinin Diğer Kullanımları Çok sayıda farklı kullanımıyla eylemlerin teli çekimi Japonca'nın önemli dilbilgisi yapılarından birisidir. Bu konumuzda teli çekimden yararlanarak kurulan 「～ている」 ve 「～てある」 kalıplarını işliyoruz. Kabaca ifade etmek gerekirse, 「～ている」 kalıbı Türkçe'deki şimdiki zamanın karşılığıdır ve çok sık kullanılır. Bu konuda ayrıca 「～ておく」, 「～ていく」 ve 「～てくる」 kalıplarını göreceğiz. Devam Eden Olayları Anlatmada「～ている」 Kalıbını Kullanma 「です」 ve 「だ」 ile oluşu ifade etmeyi önceki konulamızda gördük. Ne var ki bu şekilde sadece nesnelerin durağan özelliklerini yani durumlarını ifade edebiliriz. Bu geniş zamandaki bir anlatımdır. Şu an yapılmakta olup devam eden eylemler için Türkçe'deki karşılığı şimdiki zaman olan bir anlatım olanağına gereksinimimiz var. Japonca'da sürmekte olan eylemlerin anlatımı için teli çekime 「いる」 yardımcı eyleminin eklenmesi yoluna gidilir. Bu şekilde kurulan şimdiki zaman ifadeleri aynı zamanda rulu eylem işlevindedir. Bu kalıpla kurulan Japonca ifadeler Türkçe'ye şimdiki zaman ile çevirilebilecekleri gibi eylem mastarı + de/da + imek ekeylemi şeklinde de çevirilebilir. （１）　友達は何をしているの？- Arkadaş ne yapmakta? （２）　昼ご飯を食べている。- Öğle yemeğini yemekte. （１）　何を読んでいる？- Ne okuyorsun? （２）　教科書を読んでいます。- Ders kitabını okuyorum. （１）　話を聞いていますか。- Dinliyor musun? (aslı: Hikayemi dinliyor musun) （２）　ううん、聞いていない。- Hayır, dinlemiyorum.

Görüldüğü gibi bütün çekimleri rulu eylemlerine çekim kurallarına göre yaptık. Bu örneklerde eylemlerin masu çekimlerini ve olumsuz çekimlerini gösterdik. Japonlar bu çekimlerdeki bütün ünlü sesleri genellikle söylemeye üşenirler. Bundan dolayı gündelik konuşmalarda 「い」 sesi yutulur ve söyleniş kolaylığı sağlanır. Ancak "yutulma" yazı diline yansıtılmaz. Önceki örneklere dönersek, bunlar gündelik konuşma dilinde şu şekilde kısalacaktır: （１）　友達は何をしてるの？- Arkadaş ne yapmakta? （２）　昼ご飯を食べてる。- Öğle yemeğini yemekte. （１）　何を読んでる？- Ne okuyorsun? （２）　教科書を読んでいます。- Ders kitabını okuyorum. （１）　話を聞いていますか。- Dinliyor musun? (aslı: Hikayemi dinliyor musun) （２）　ううん、聞いてない。- Hayır, dinlemiyorum.

Dikkatinizi çektiyse nezaket kipindeki örnekte 「い」 sesi yutulmamış. Bazı Japonlar nezaket kipinde bile 「い」 sesini yutarlar. Bu yutma ve kısaltmalar konuşma dilinde bazen aşırıya gider. Bunları da bilelim ancak kendimizi ilk örneklerdeki gibi tam ve doğru söylenişlere alıştıralım. Aşağıdaki örnek konuşma dilindeki kolaya kaçmayı göstermekte: Kısaltma Örneği: （１）　何をしているの？(Hele bir ilgeci atalım.) （２）　何しているの？ (Şimdi de ünlülerden bir iki tane.) （３）　何してんの？ (Tamam, şimdi oldu.)


「～ている」 Kalıbıyla Kurulan İfadelerde Anlam Farklılıkları

Bazı yerleşik ifadelerde 「～ている」 kalıbının karşılığı şimdiki zaman olmamaktadır. Bunlarda eylemin bitmesiyle ortaya çıkan durumun süregeldiğini anlatılır. Bazı cümlelerde eylemin yapılıyor olduğu mu dile getiriliyor, yoksa eylemin sonucunda ortayan çıkan durumun sürdüğünü mü, belli değil. Örnek olarak 「結婚している」 ifadesini gösterebiliriz. Bu ifade ilkin "evlilik töreninin sürmekte olduğu"nu akla getirir, ancak aslında birisinin evli olduğunu anlatmak için kullanılır. Bu dile iyice yerleşmiş kalıp bir ifadedir. Konunun bu kısmında anlamlarını karıştırabileceğimiz benzer kalıp ifadelere yer veriyoruz. ve 「分かる」 "Anlamak" manasındaki 「分かる」 ile "bilmek" manasındaki 「知る」 eylemleri, anlatmaya çalıştıkları şeyler itibariyle birbirine çok benzerler. Bunları birbirine karıştırmamak gerekir. Örneğin 「分かっている」 "anlamış bulunmak", 「知っている」 ise "biliyor olmak" anlamına gelir. 「知る」

（１）　今日知りました。- Bugün öğrendim. （２）　この歌を知っていますか？- Bu şarkıyı biliyor musun? （３）　道は分かりますか。- Yolu biliyor musun? (Aslı: Yolu anlıyor musun?) （４）　はい、はい、分かった、分かった。 - Evet evet, biliyorum, biliyorum.

Devinim Eylemleri (行く、来る、 vb.) 「行っている」 ve 「来ている」 eylemleri ilk önce akla gelen "gidiyor olmak" ve "geliyor olmak" anlamlarına gelmezler. Devinim belirten eylemlerin 「～ている」 çekimleri sürmekte olan devinimleri değil, içinde bulunulan durumları ifade eder, "gitmiş bulunmak" ve "gelmiş bulunmak" gibi. （１）　鈴木さんはどこですか。- Suzuki Bey nerede? （２）　もう、家に帰っている。- Çoktan evine dönmüş bulunuyor. （３）　先に行っているよ。- Önden gidip [orada senden önce] bulunacağım. （４）　美恵ちゃんは、もう来ているよ。- Mie Hanım çoktan gelmiş bulunuyor.

Sona Eren Olayları Anlatmada 「～てある」 Kalıbını Kullanma 「ある」 ve 「いる」 eylemleri aynı anlama geldikleri gibi benzer kalıplar da kurmakta. 「ある」 eylemi de benzer biçimde 「～てある」 kalıbını kurar. Ancak「～ている」 kalıbının aksine bu kalıp, sürmekte olan bir eylemi değil, tamamlanmış, son bulmuş bir eylemi, daha doğrusu eylemin yol açtığı durumu anlatır. Daha çok eylemlerin neticesi anlatılmak istendiğinde kullanılır. Kalıbın son bulan eylemi başka bir olayın hazırlayıcısıymış izlenimini verir. 「～てある」kalıbıyla daha çok 「は」 ve 「も」 ilgeçleri kullanılır. （１）　準備はどうですか。- Hazırlıklar ne alemde? （２）　もう、してあるよ。 - Tamamlandı bile. （１）　旅行の計画は終った？- Gezi programı tamam mı? （２）　うん、切符を買ったし、ホテルの予約もしてある。- Evet; hem bileti aldım, hem de hotel rezervasyonlarını yaptım.

「～ておく」

Kalıbıyla Geleceğe Yönelik Tedbirleri Anlatma 「～てある」 kalıbını başka bir eyleme hazırlık olarak yapılan etkinliği dile getirmek için kullandık. 「～ておく」 kalıbını ise gelecekteki bir gereksinimi göz önünde bulundurarak yaptığımız etkinliği dile getirmek için kullanırız. Bu kalıbı bir örnekle açıklayalım. Diyelim ki akşama misafiriniz var ve ikram etmek için gazoz aldınız. Ancak 6'lı ambalajda ılık halde satıldığı için içimi pek hoş değil, daha sonra soğuk içebilmek için buzdolabına koymayı akıl ettiniz. Japonca'da bu gibi durumları anlatmak için 「置く」 ile kurulan bu kalıp kullanılır. Kanci yazımını bir önceki cümlede verdiğimiz bu eylem sözünü ettiğimiz kalıp içinde kullanıldığında Hiragana ile yazılmakta. （１）　晩ご飯を作っておく。- [Zamanında hazır olsun diye] akşam yemeğini pişirmek. （２）　電池を買っておきます。- [Bulunsun diye önceden] pil alacağım.

Söyleniş kolaylığı sağlamak için 「ておく」 bazen 「～とく」 olarak kısaltılır: （１）　晩ご飯を作っとく。- [Zamanında hazır olsun diye] akşam yemeğini pişirmek. （２）　電池を買っときます。- [Bulunsun diye önceden] pil alacağım.

Eylemlerin Teli Halini Devinim Eylemleriyle （行く、来る） Kullanma Japonca'da eylemlerin teli hallerinin "olmak", "gitmek" ve "gelmek" eylemleriyle kullanımları birer kalıp ifadedir. Eylemlere üzerinde bulunma, uzaktaki bir yere yönelme ya da yakındaki bir konuma dönme anlamlarını verir. Japonca'da bu kalıplarla en sık kullanılan eylem 「持つ」 eylemidir. Bu şekilde kurulan ifadelerden 「持っている」 sahip olmak, 「持っていく」 bir yere götürmek, 「持ってくる」 ise bir yere getirmek anlamına gelir. Devinim eylemlerinin çekimleri kalıptan etkilenmez, her zamanki gibidir. converted by W eb2PDFConvert.com

（１）　鉛筆を持っている？- Kalemin var mı? （２）　鉛筆を学校へ持っていく？- Kalemi okula götürüyor musun? （３）　鉛筆を家へ持ってくる？- Kalemi eve getiriyor musun?

Bu örneklerin tam çevirisini yapamasak da bunları iki aşamalı eylemler gibi düşünmek belki yardımcı olur, "elinde tutup gitmek", " elinde tutup gelmek" gibi. Başka örnekler: （１）　お父さんは、早く帰ってきました。- Babam eve erken döndü. （２）　駅の方へ走っていった。- İstasyon tarafına koşturdu.

Devinim eylemlerini bu kalıplarda günümüze veya geleceğe yönelik eylemleri anlatmak için de kullanabiliriz: （１）　冬に入って、コートを着ている人が増えていきます。

- Kış gelince palto giyen insanlar artacak. (O zaman gelecek) （２）　一生懸命、頑張っていく！

- Var gücümle gayret edeceğim. (Geleceğe yönelik) （３）　色々な人と付き合ってきたけど、いい人はまだ見つからない。

- Çeşit çeşit insanlarla çıktım ama daha içlerinden iyi biri çıkmadı. （４）　日本語をずっと前から勉強してきて、結局はやめた。

- Uzun süre öncesine kadar Japonca çalışmıştım, [artık] bıraktım. ← Önceki (Bileşik Cümleler)

İçindekiler

Sonraki (Beceri İfade Etme) →



Biliyorum, Yapabilirim. ← Önceki (Teli Çekimin Diğer Kullanımları) |

İçindekiler | Sonraki (する ve なる Eylemlerini に İlgeciyle Kullanma) →

Bu Sayfada 1. Yeterlik ve Beceri'nin İfadesi 2. Beceri Kipi 3. Beceri Kipindeki Eylemlerin Nesnesi Olmaz 4. 「見える」 ve 「聞こえる」 Özel Eylemleri 5. 「ある」 Özel Eylemi

Yeterlik ve Becerinin İfadesi Bu konumuzda eylemlerde yeterlik ve becerinin ifade edilişini işleyeceğiz. Japonca'da muktedir olmak, kabil olmak nasıl dile getirilir, göreceğiz. Beceri Kipi Beceri kipinin rulu ve ulu eylemler için ayrı kuralları var. Bunun yanında iki özel durum da mevcut. Özet 1. Rulu eylemler: sondaki 「る」 hecesi yerine 「られる」 heceleri getirilir. （例）　見る → 見られる

2. Ulu eylemler: son hecedeki / u / ünlüsünün yerini / e / ünlüsü alır (son hece buna uygun olarak değişir) ve en sona 「る」 hecesi eklenir. （例）　遊ぶ → 遊べ → 遊べる

3. Özel Eylemler: beceri dile getirirken 「する」 eylemi yerine 「できる」, 「くる」 eylemi yerine 「こられる」 kullanılır. Beceri kipindeki eylemler rulu eylem işlevindedir.

Örnek Rulu Eylemler Mastarı Beceri Kipinde

Örnek Ulu Eylemler Mastar Beceri Kipinde

Özel Eylemler Mastar Beceri Kipinde

食べる

食べられる

話す

話せる

する

できる

着る

着られる

書く

書ける

くる

こられる

信じる

信じられる

遊ぶ

遊べる

寝る

寝られる

待つ

待てる

起きる

起きられる

飲む

飲める

出る

出られる

取る

取れる

掛ける

掛けられる

死ぬ

死ねる

Bazı Japonlar üşendiklerinden olsa gerek 「られる」 yu kısaca 「れる」 olarak söylerler. Örneğin 「食べる」eylemi 「食べられる」 yerine 「食べれる」 olarak söylenir. Bu yaygın bir kullanım olmakla birlikte dilbilgisi kuralları açısından doğru bir şey değildir. Daha ilk baştan alışkanlık yapmaması için 「られる」yu kullanmayı tercih edelim. Örnekler （１）　漢字は書けますか？- Kanci yazabiliyor musun? （２）　残念だが、今週末は行けない。- Maalesef bu hatasonu gidemiyorum. converted by W eb2PDFConvert.com

（３）　もう信じられない。- Zaten inanamıyorum.

Beceri Kipindeki Eylemlerin Nesnesi Olmaz Beceri kipi yapılması mümkün olan bir eylemi dile getirir, ama eylemin kendisi konuşma anında gerçekleşmez. Bundan dolayı eylemlerin beceri kipi bir devinim değil de durum olarak değerlendirilir; eylemlerin bu hali nesne almaz. Başka bir deyişle 「を」 ilgeci beceri kipindeki eylemlerle birlikte kullanılmaz. Aşağıdaki cümleler yanlıştır. （誤）　富士山を登れた。（誤）　重い荷物を持てます。

Bunları şu şekilde düzeltebiliriz: （正）　富士山が登れた。- Fuji dağına tırmanabildim. （正）　重い荷物が持てます。- Ağır bavul taşıyabilirim. Beceri kipinde 「を」 ilgeci kullanılmaz ancak söylenmek istenene bağlı olarak 「が」, 「は」 ve 「も」 ilgeçleri kullanılabilir. 「見える」

ve 「聞こえる」 Özel Eylemleri 「見える」 ve 「聞こえる」eylemleri sırasıyla görülebilmek ve duyabilmek anlamını taşır. Bir şeyin duyulabilmesi ya da görülebilmesinde bir engelin olmadığını anlatmak için bu eylemler kullanılır. Bir seyi görme veya duyma imkanının verilmesi olayı içinse 「見る」 ve 「聞く」 eylemlerinin beceri kipleri kullanılır. Yine de （３） tarzındaki yapılar beceri kipi yerine daha sık olarak kullanılır. Örnekler （１）　今日は晴れて、富士山が見える。- Bugün hava açık, Fuji Dağı görülebiliyor. （２）　友達のおかげで、映画はただで見られた。- Arkadaşım sayesinde filmi bedava izleyebildim. （３）　友達のおかげで、映画をただで見ることができた。- Arkadaşım sayesinde filmi bedava izlemeye muktedir oldum.

Üçüncü örnekte 「こと」genel adı ile kurulan yapı 「見る」 eyleminin 「見られる」 olan beceri kipi biçimi yerine kullanılmıştır. （１）　友達のおかげで、映画を見るのができた。「聞く」 eyleminin olduğu iki örnek daha: （１）　久しぶりに彼の声が聞けた。- O'nun sesini uzun zamandan beri [ilk defa] duydum. （２）　周りがうるさくて、彼が言っていることがあんまり聞こえなかった - Etrafta çok gürültü vardı, onun ne dediğini pek duyamadım.

「ある」

Özel Eylemi Var olmasının olanaklı olduğu bir şeyi 「ある」 ve 「得る」 eylemlerini birlikte kullanarak dile getiririz, 「あり得る」 deyimiyle. Bu deyimin esası 「あることができる」 dır ancak kimse bunu bu şekilde söylemez. İlginçtir, bu deyim 「ありうる」 ve 「ありえる」 olmak üzere iki şekilde söylenir. Ne var ki deyimin 「ありえない」、「ありえた」 ve 「ありえなかった」 çekimleri yalnız bir şekilde 「え」 ünlüsüyle söylenir. Örnekler （１）　そんなことはありうる。 - Böyle bir şeyin olması mümkün. （２）　そんなことはありえる。 - Böyle bir şeyin olması mümkün. （３）　そんなことはありえない。- Böyle bir şeyin olması mümkün değil. （４）　このパッケージにはありうる物が入っている。- Olabilecek her şey bu pakette var. （５）　それは、ありえない話だよ。- Bu olması imkansız bir hikaye.

← Önceki (Teli Çekimin Diğer Kullanımları)

İçindekiler

Sonraki (する ve なる Eylemlerini に İlgeciyle Kullanma) →



-Ni Naru ve -Ni Suru Kalıpları ← Önceki (Beceri İfade Etme) |

İçindekiler | Sonraki (Koşullu İfadeler) →

Bu Sayfada 1. 「する」 ve 「なる」 Eylemlerini 「に」 İlgeci ile Kullanma 2. Adlar ve Nalı Sıfatlarla Kullanma 3. İli Sıfatlarla Kullanma 4. Diğer Eylemlerle Kullanma 「する」

ve 「なる」 Eylemlerini 「に」 İlgeci ile Kullanma 「する」 veya 「なる」 eylemiyle 「に」 ilgeci yan yana geldiğinde oldukça kullanışlı ifadeler elde edilir. 「する」 eyleminin nesne belirtme ilgeci ile birlikte kullanıldığını daha önce gördük. Aynı eylem 「に」 ilgeciyle kullanıldığında anlam değişir, buna biraz sonra değineceğiz. 「なる」 eylemi ise geçişsiz bir eylem olduğundan nesne almaz; her zaman 「に」 ilgeciyle birlikte kullanılır. 「なる」 eyleminin ili sıfat ve eylemlerle kullanımını işleyeceğiz. Adlar ve Nalı Sıfatlarla Kullanma Burada bir zorluk yok, 「なる」 eylemini ad ve nalı sıfatlarla kullanmak kolay. （１）　彼の日本語が上手になった。- Onun Japoncası iyi oldu. (Onun Japoncası gelişti.) （２）　私は医者になった。- Ben doktor oldum. （３）　私は有名な人になる。- Ünlü bir kişi olacağım.

ve 「する」 ikilisini sıfatlarla kullanımını hatırlamak için belirteçler konusuna tekrar göz atabilirsiniz. Burada da bir sıkıntı yok. Ancak 「する」 ve 「に」 ikilisini adlarla kullanırken dikkat etmek gerekiyor çünkü anlam beklenenden farklı. 「X にする」 ifadesi "X'e karar vermek" anlamını taşır. Bu ifade biçimi restoranda yemek siparişi verirken sıklıkla kullanılır. 「に」

（１）　私は、ハンバーガーとサラダにします。

- Ben hamburgerle salata edeceğim. (Hamburgerle salata alayım.) （２）　他にいいものがたくさんあるけど、やっぱりこれにする。

- Başka birçok iyi şey [de] var ancak, düşündüm de, bunu alacağım.

İli Sıfatlarla Kullanma Aslında 「なる」 eylemini doğrudan doğruya ili sıfatlarla kullanmıyoruz. Burada yapılması gereken ili sıfatları önce belirteçlere dönüştürmek. Bunun nasıl yapılacağını belirteçler konusunda görmüştük. （１）　去年から背が高くなったね。

- Geçen seneden beri boyun uzamış, ne dersin? （２）　運動しているから、強くなる。

- Egzersiz yaptığımdan [çalıştıkça] daha güçlü olacağım. （３）　勉強をたくさんしたから、頭がよくなった。

- Çok çalıştığımdan daha zeki oldum.

Diğer Eylemlerle Kullanma 「にする」 ve 「になる」 kalıplarını eylemlere doğrudan uygulayamıyoruz. こと（事） ve よう（様） gibi ad soylu sözcükleri araya katmamız gerekir. Bu sözcükler eylemleri adlaştırır. En iyisi biz kalıpların bu kullanımlarını örneklerle açıklayalım: （１）　海外に行くことになった。

- Yurt dışına gitme olayı çıktı. (Yurt dışına gidicekmişim.)

（２）　毎日、肉を食べるようになった。（３）　海外に行くことにした。

- Hergün et yeme eğilimine girdim. (Hergün et yer oldum.)

- Yurt dışına gitme olayını benimsedim. (Yurt dışına gitmeğe karar verdim.) converted by W eb2PDFConvert.com

（４）　毎日、肉を食べるようにする。- Hergün et yeme tavrını benimseyeceğim. (Yemeklerde et hergün tercihim olacak.)

Demek ki işleri kılıfına uydurursak eylemleri de 「にする」 ve 「になる」 kalıplarıyla kullanabiliyoruz. Bu örneklerin çevirisinde özgün cümle kurgusunu daha iyi yansıtabilmek için biraz garip bir Türkçe kullandık, umarız olayın özünü anlatabilmişizdir. Daha anlaşılır bir çeviriyi parantez içinde verdik. Beceri kipindeki eylemler devinimleri değil de durumları (işlerin oluru veya olmazlığını) dile getirdikleri için 「を」 ilgeciyle hiç kullanılmaz, daha çok 「に」 ilgeciyle kullanılırlar. Bundan dolayı bir işin oluru sık olarak beceri kipideki eylem + 「～ようになる」 ifadesiyle anlatılır. Birkaç örnek: （１）　日本に来て、寿司が食べられるようになった。

- Japonya'ya gelince, suşi yer oldum. (Artık suşi yiyebiliyorum.) （２）　一年間練習したから、ピアノが弾けるようになった。

- Bir yıl boyunca çalıştığım için, piyano çalar oldum. (Artık piyano çalabiliyorum.) （３）　地下に入って、富士山が見えなくなった。

- Yeraltına girince Fuci Dağı görünmez oldu. Eylemlerin olumsuz çekimleri 「い」 ile sonlandığından (bkz. örnek 3) bunları ili sıfatmış gibi kullanabiliyoruz. ← Önceki (Beceri İfade Etme)

İçindekiler

Sonraki (Koşullu İfadeler) →



Koşullu İfadeler ← Önceki (する ve なる Eylemlerini に

İlgeciyle Kullanma) | İçindekiler | Sonraki (Gereklilik ve Zorunluluk) →

Bu Sayfada 1. Japonca'da Koşul Öne Sürme 2. 「と」lu Koşul Cümleleri 3. 「なら」lı Koşul Cümleleri 4. 「ば」lı Koşul Cümleleri 5. 「たら」lı Koşul Cümleleri 6. 「もし」 Sözcüğünün Yeri

Japonca'da Koşul Öne Sürme Bu bölümde Japonca'da koşullu olayların anlatımını ele alıyoruz. Keşke basit olsa, Japonca "eğer" demenin tam dört yolu var! Şanslıyız ki koşullu eylemlerin (ve adların, sıfatların) çekimleri kolay, ayrıca zamanlarla boğuşmuyoruz. 「と」 lu

Koşul Cümleleri Önce basit bir koşullu cümle türünden başlayalım. Bu şekilde kurulan cümleler daha çok neden/sonuç ilişkisini anlatır ancak koşul dile getirdikleri de olur. Ad cümlesinden de, eylem cümlesindan de neden olur. Ad cümlesinden nedenlerde, cümlenin sonundaki ad veya nalı sıfatlara 「だ」 ekleriz. Bu şekilde anlam 「と」 ilgecinin bildiğimiz diğer kullanımıyla karışmaz. Neden-Sonuç İlişkisinin Kuruması 1. Neden-sonuç sıralaması Türkçe'deki gibi: = [Neden] + と + [Sonuç] 2. Oluş Açık Olarak Belirtilmeli = [Durum] + だと + [Sonuç]

Örnekler （１）　ボールを落すと落ちる。

- Topu elinden kaçırınca düşer. （２）　電気を消すと暗くなる。

- Işıkları söndürünce karanlık olur. (Işıklar sönerse karanlık olur.) Yukarıdaki cümlelerin anlam akışında doğal bir neden-sonuç ilişkisi var. Aşağıdaki örneklerde ise sonuç bir nedenden çok bir koşula bağlanır: （１）　学校に行かないと困るよ。

- Okula gitmezsen başın derde girer. （２）　たくさん食べると太るよ。

- Çok yersen şişmanlarsın mutlak. （３）　先生だと、きっと年上なんじゃないですか？

- Öğretmense elbet daha yaşlı olmalı, değil mi? 「なら」 lı

Koşul Cümleleri Konumuza çok zor da olmayan bir koşul cümlesi türüyle devam ediyoruz.「なら（ば）」 sözcüğü ile gündem belirlemeli koşul cümleleri kurulur. Kurulan koşul cümlelerinin Türkçe çevirisi "Sözünü ettiğiniz ... ise", "Madem ki ..." gibi ifadelerle başlar. Yani getirilen koşul cümlenin gündemini de belirlemekte. "Herkes gidecekse ben de gideyim" örneğindeki gündem herkesin gidiyor converted by W eb2PDFConvert.com

oluşudur; konuşmacı kendi gidişini bu şarta bağlamıştır. 「なら」 koşul sözcüğü işte böyle koşul cümleleri kurmaya yarar. Burada unutulmaması gereken bir husus koşul ifadesinde bildirim 「だ」sının bulunamayacağıdır. 「なら」

1.

Koşul Sözcüğünün Kullanımı

sözcüğünü gündemi belirtir koşul ifadesine ekleyin: = [Belirlenen Gündem] + なら + [Sonuç] 2. Bildirim 「だ」sı koşul ifadesine eklenmez. 「なら」

Örnekler （１）　みんなが行くなら私も行く。

- Herkes gittiği taktirde ben de gideceğim. （２）　アリスさんが言うなら問題ないよ。

- Alice Hanım öyle diyorsa sorun yoktur. アリス）　図書館はどこですか。 - Kütüphane nerede? ボブ）　図書館なら、あそこです。- Kütüphaneyi soruyorsan, [işte] orası.

Şu örnek hatalıdır: （誤）　図書館だならあそこです。

Biraz resmi kaçan, ancak aynı anlamı taşıyan 「ならば」 sözcüğü de 「なら」 yerine kullanılabilir. 「ば」 lı

Koşul Cümleleri 「ば」 koşuluyla kurulan cümleler olabilecek en sade koşul cümleleridir. Ne var ki ad soylu sözcükler ve nalı sıfatlara 「ば」 koşul eki getirilemez, dolayısıyla bir kullanım kısıtlaması var. Çekimlerde ulu/rulu eylem ayrımı yapılmadığı için kullanımı görece kolaydır. Eylem ve Sıfatların 「ば」 lı Çekimleri 1. Eylemlerde; son hecedeki / u / ünlüsü / e / ünlüsüne dönüşür (son hece buna uygun olarak değişir), buna da 「ば」 hecesi eklenir. 2.

（例）食べる　→　食べれ → 食べれば（例）待つ　→　待て → 待てば「ない」 ile biten ili sıfatlar ve olumsuz sözcüklerde, sondaki 「い」（例）おかしい　→　おかしければ（例）ない　→　なければ

düşer ve buna 「ければ」 eklenir.

Örnekler （１）　友達に会えれば、買い物に行きます。

- Arkadaşımla buluşabilirsek alışverişe gideceğiz. （２）　お金があればいいね。

- Param olsa iyi olurdu, değil mi? （３）　楽しければ、私も行く。

- Eğlenceli olacaksa ben de giderim. （４）　楽しくなければ、私も行かない。

- Eğlenceli olmayacaksa ben de gitmeyeceğim. （５）　食べなければ病気になるよ。


- Yemezsen bilesin ki hasta olacaksın. 「たら」

lı Koşul Cümleleri 「たら（ば）」 ile kurulan koşul cümlelerinde eylemlerin geçmiş zaman çekimlerine 「ら」 hecesi eklenir. Geniş kullanımı olan bir koşul yapısıdır; eylemlerin yanında ad ve sıfatlara eklenerek de kullanılabilir. 「たら（ば）」

Koşulunun Çekim Kuralı

1. Ad, sıfat ve eylemlerin geçmiş zaman çekimi yapılır, sonra buna 「ら」 hecesi eklenir: （例）自動　→　自動だった → 自動だったら（例）待つ　→　待った → 待ったら（例）忙しい　→　忙しかった → 忙しかったら

Örnekler （１）　暇だったら、遊びに行くよ。- Boş zamanım olursa oynamaya gideceğim. （２）　学生だったら、お金はありませんね。- Öğrenciyse parası yoktur, değil mi?

ile 「たら」 koşul sözcükleri hemen hemen aynı anlama gelirler. Aralarında ayrıntı denebilecek ince bir fark var. 「ば」lı koşul cümlelerinde odak koşul kısmında iken, 「たら」lı koşul cümlelerinde odak koşulun gerçekleşmesiyle meydana gelen olayda. 「ば」

Bu ince farkı örneklerle gösterelim: （１）　友達に会えれば、買い物に行きます。- Alışverişe, arkadaşımla buluşabilirsek gideceğiz. （２）　友達に会えたら、買い物に行きます。- Arkadaşımla buluşabilirsek alışverişe gideceğiz. （１）　お金があればいいね。- İyi olurdu, param olsa. （２）　お金があったらいいね。- Param olsa iyi olurdu, değil mi?

Taralı koşul, geçmişte meydana gelen bir olayların sonrasında gerçekleşen başka olayları anlatmak için de kullanılır. Aslına bakılırsa bu anlatım yolunda koşul yok; biri önce, biri sonra gerçekleşen iki olay var. （１）　家に帰ったら、誰もいなかった！

- Eve döndüğümde, [ortalıkta] kimse yoktu. (Şaşırma) （２）　アメリカに行ったら、たくさん太りました。

- Amerika'ya gittimde çok kilo aldım. (Beklenmedik gelişme) 「たら」

yerine 「たらば」yı da kullanabiliriz ancak ikincisinin daha resmi bir havası var.

「もし」

Sözcüğünün Yeri 「もし」 sözcüğünü daha önce duymuş olabiliriz. Acaba bunu nasıl kullanacağız? Sadece bu sözcüğü kullanarak koşul cümlesi kurmak mümkün değil. 「もし」, yukarıda gösterdiğimiz koşul yapılarıyla birlikte, koşulun gerçekleşip gerçekleşmeyeceğine dair belirsizliği ya da tereddüdü vurgulamak için kullanılır. Cümlenin başındadır. İki örnek: （１）　もしよかったら、映画を観に行きますか？

- Olur da sana uyarsa, filim izlemeğe gidelim mi? （２）　もし時間がないなら、明日でもいいよ。

- Olur da zamanımız olmazsa, yarın da uygundur. ← Önceki (する ve なる Eylemlerini に İlgeciyle Kullanma)

İçindekiler

Sonraki (Gereklilik ve Zorunluluk) →

Bu çalışma Creative Commons lisansına tabi olarak yayımlanmaktadır. Telif Hakkı © 2003-2005 Tae Kim (taekim.japanese AT gmail.com) Türkçesi: Caner Arda ( ) converted by W eb2PDFConvert.com


Yapıl[ma]ması Gereken Şeyler ← Önceki (Koşullu İfadeler) |

İçindekiler | Sonraki (Arzu ve Öneriler) →

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5.

Zorunlu veya İsteğe Bağlı Eylemlerin İfadesi "Yapmamalı", "Etmemeli" Demek İçin 「だめ」, 「いけない」 ve 「ならない」 Sözcüklerini Kullanma Gerekliliğin İfadesi Konuşma Diline Ait [Argo] Kısaltmalar Olurun İfadesi

Zorunlu veya İsteğe Bağlı Eylemlerin İfadesi Hayatta bazı işler var ki can sıkıcı, sevimsiz olsalar bile yapmak zorundayız, örneğin çöpü atmak, ev ödevimizi yapmak gibi. Bu konumuzda bunun gibi zorunlulukları Japonca'da nasıl ifade ederiz, onu işleyeceğiz. Ayrıca yapmak zorunda olmadığımız işleri de dile getirmeyi öğreneceğiz. "Yapmamalı", "Etmemeli" Demek İçin 「だめ」 , 「いけない」 ve 「ならない」 Sözcüklerini Kullanma 「だめ」（駄目） sözcüğünü bilmiyorsak, WWWJDIC sitesinde bunu aratıp [Ex] ile belirtilen bağdan örnek cümleleri incelemek faydalı olabilir. Sitede cümlelerin İngilizce çevirileri var. 「だめ」 sözcüğünün anlamı "sakın"; pek çok farklı kullanımı var. Bu bölümde inceleyeceğimiz diğer iki sözcük 「いけない」 ile 「ならない」. Bunlar da "sakın", "yapma", "etme" anlamındadır. Bu sözcükler ili sıfat olmamalarına rağmen ili sıfatlar gibi davranırlar, çekimleri ili sıfatlarınki gibi yapılır. Kullanımlarını örneklerle inceleyelim. Özet Eylemlerin teli çekimlerine 「は」 ilgeciyle birlikte 「だめ」、「いけない」 ve 「ならない」 sözcüklerinden biri eklenir. 例）入る → 入って + は + だめ／いけない／ならない = 入ってはだめ／入ってはいけない／入ってはならない

（１）　ここに入ってはいけません。

- Buraya girmemelisiniz. （２）　それを食べてはだめ！

- Onu yeme sakın! （３）　夜、遅くまで電話してはならない。

- Akşamları geç saate kadar telefonda konuşmamalısın. （４）　早く寝てはなりませんでした。

- Erken yatmama izin verilmedi. 「だめ」、「いけない」 ve 「ならない」 arasındaki farkı şöyle özetleyebiliriz. 「だめ」 rahat tavır benimsenen durumlarda söylenir. 「いけない」 ve 「ならない」 sözcükleri ise biraz daha resmi hava taşırlar. Bunlardan ikincisi herkesin uyması gerektiği yasak ve kuralların

anlatımında kullanılır.

Gerekliliğin İfadesi Bir işin gerekliliğini/zorunluluğunu ifade etmek için yine 「いける / なる」 eylemlerinin olumsuz çekimlerinden ve 「だめ」 sözcüğünden yararlanıyoruz. Ancak olumsuz anlamı kaldırmak için temel eylemi de olumsuz hale getirmemiz gerekiyor. Çivi çiviyi söker hesabı iki olumsuz çekim yanyana geldiğinde "yapmalı/etmeli" olumlu anlamı ortaya çıkıyor. Aslına bakılırsa bir önceki madde başlığında anlatılanla burada söylenen aynı. Japonca, her iki durumda da, bir davranışın yapılmaması gerektiğini, uygun düşmediğini anlatma yoluna giden bir dil. Gerekliliğin olumlanması, davranışın yapılmamasının sakıncasının dile converted by W eb2PDFConvert.com

getirilmesiyle yapılır. Bunun ifadesi üç şekilde yapılır: Özet 1. Eylemin teli biçiminin olumsuzu + 「は」 ilgeci + だめ／いけない／ならない 2. Eylemin olumsuzu + 「と」 ilgeci + だめ／いけない／ならない 3. Eylemin olumsuzu + 「ば」 ilgeci + だめ／いけない／ならない

Birinci örnek cümle çiftimizde bir önceki madde başlığında anlatılan kuralın olumsuz çekimini kullanıyoruz: （１）　毎日学校に行かなくてはなりません. - Okula [birgün bile] gitmezlik yapamayız. (Hergün gitmeli.) （２）　宿題をしなくてはいけなかった。 - Ödevi yapmamazlık edemezdim. (Ödevi yapmalıydım.) İkinci çift bir önceki konuda işlediğimiz neden-sonuç ilişkisinden faydalanmakta. Bu şekilde kurulan cümleler, neden olarak gösterilen davranışın sakıncalı bir sonuç doğurduğunu anlatırlar. Başka bir deyişle bir davranıştan sakınmak gereğini ifade ederler. Kullanımı kolay olduğundan ve daha kısa cümleler kurabildiğinden bu yapı, tüm ifade seçenekleri arasından, konuşma dilinde en çok tercih edilenidir. （１）　毎日学校に行かないとだめです。 - Okula [bir gün bile] gitmemek sakıncalıdır. (Okulu ekme sakın.) （２）　宿題をしないといけない。 - Ev ödevini yapmamazlık etmemeli. İkinci örnekte olduğu gibi üçüncü örnek çiftte de koşullu ifadeler yer alıyor. Bir önceki konuda değindiğimiz anlam farkı bu cümlelerde de var. Örneklerini verdiğimiz yapılar arasından üçüncüsü en fazla sayıda duruma uygun düştüğünden en geniş kullanım alanına sahiptir. Şunu da altını çizerek belirtelim;「ば」 koşuluyla kurulan cümlelerde eylemin olumsuz çekimi değişmediğinden, sondaki 「い」 her zaman atılır, devamına 「ければ」 eklenir. （１）　毎日学校に行かなけらばいけません。. - Okula hergün gitmezsek olmaz. (Hergün gitmeli.) （２）　宿題をしなければだめだった。 - Ödevi yapmasaydım sakınca doğardı. Bir Saptama Konunun son kısmında gerekliliğin 「～なかれば」 ve 「～なくては」 kalıpları ile ifadesini işledik. Ne var ki, meydana gelen cümleler uzun olduğundan bu ifade biçimleri konuşma dilinde nadiren kullanılır. Yerine 「と」 koşuluyla kurulan daha kısa cümleler tercih edilir. Nezaket dilinde ise 「と」 koşuluyla kurulan cümleler ağırlıkta. Yine de yazı dilinde 「～なかれば」 ve 「～なくては」 kalıplarının daha çok kullanıldığını belirtelim.

Konuşma Diline Ait [Argo] Kısaltmalar Heceler biriktikçe birikiyor, "yapma/etme" demek için 8'e varan sayıda heceye gereksinim duyduğumuz oluyor. Yok mu bunun bir kestirme yolu? Var. Ne var ki her yerde kullanılmaz. İşleyeceğimiz kısaltmalar fazlaca laubali, nezaket gerektiren durumlar için uygun değil. Demek ki dikkatli kullanmak lazım. Yine de bunları öğrenmede fayda görüyoruz; Japonya'da, özellikle gençlerin konuşma tarzında, bu kısaltmalar çok yaygın. Özet 1. 2.

「なくて」 yerine 「なくちゃ」 kullanma 「なければ」 yerine 「なきゃ」 kullanma

Kısaltma diye verdiklerimizin uzunluğunda bir fark yok, peki nasıl olacak? Uzunlukları aynı ama, ifadelerin bu biçimleriyle birlikte 「だめ／いけない／ならない」 sözcüklerini kullanma zorunluluğu yok, oradan kazanıyoruz. （１）　勉強しなくちゃ。 - Ders çalışmaca. (Ders çalışmam lazım.) （２）　ご飯を食べなきゃ。 - Karnımı doyurmaca. (Yemek yemeliyim.)

Bazen 「と」 koşul sözcüğü de 「だめ／いけない／ならない」 sözcükleri yerine kullanılır. （１）　学校に行かないと。－Bana okulun yolu gözüktü. (Okula gitmem lazım.) Son olarak şunu belirtelim, sözcük sonlarındaki 「ちゃ」 sesleri onlara şirin, biraz kadınsı hava verir. 「ちゃん」 sözcüğünü evvelce converted by W eb2PDFConvert.com

gördüğümüzden bu sesler tanıdık gelmiştir. 「なくちゃ」 sözcüğü de şirin ve çocuksu bir hava taşır.

Olurun İfadesi Şimdi de bir şeyin olurunu (isteğe bağlı olmasını) Japonca'da nasıl belirtiyoruz, onu görelim. Kuralın kendisi oldukça basit, kısaca üzerinde duralım. Eylemlerin teli çekimlerine 「も」 ilgecini eklemekle "-sa/-se de olur" gibi bir ifade meydana çıkar. Bu ifadeyi 「いい」, 「大丈夫」 veya 「構わない」 sözcüklerinden biriyle tamamlıyoruz. Birkaç örnek: （１）　全部食べてもいいよ。- Hepsini yesen de olur. （２）　全部食べなくてもいいよ。- Hepsini yemesen de olur. （３）　全部飲んでも大丈夫だよ。- Tümünü içmesen de tamam. （４）　全部飲んでも構わないよ。- Tümünü içmesen de [benim için] sakıncası yok.

Samimi ortamlarda 「～てもいい」 bazen 「～ていい」 şeklinde kısaltılır: （１）　もう帰っていい？- Artık eve dönsem olur mu? （２）　これ、ちょっと見ていい？- Buna biraz baksam olur mu? ← Önceki (Koşullu İfadeler)

İçindekiler

Sonraki (Arzu ve Öneriler) →



Arzular, Öneriler ← Önceki (Gereklilik ve Zorunluluk) |

İçindekiler | Sonraki (Başkasının Sözünü Aktarma) →

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Japonca'da Arzuları ve Önerileri Dile Getirme Arzuların 「たい」 Ekiyle Dile Getirmesi Arzuların 「欲しい」 Sözcüğüyle Dile Getirilmesi Önerileri Dile Getirme Öneri Kipinin Nazik Hali 「ば」 ve 「たら」 İlgeçleri İle Öneride Bulunma

Japonca'da Arzuları ve Önerileri Dile Getirme Bu konumuzda Japonca'da arzu ve önerilerimizi doğrudan veya ima yoluyla nasıl dile getireceğimizi göreceğiz. 「たい」 li çekimler ve eylemlerde nezaket kipi işleyeceklerimiz arasında. Ayrıca 「たら」 ve 「ば」 sözcüklerinin özel kullanımlarını göreceğiz. Arzuların 「たい」 Ekiyle Dile Getirmesi Japonca'da bir eylemi yapmak istediğimizi bir ekle ifade ederiz. Bunun için eylem gövdesine 「たい」 ekini ekleriz. Bu şekilde kurulan cümleler "İstediğim falanca şeyi yapmaktır" tarzında ad cümleleridir. İlginçtir, oluşan sözcük ili sıfat özelliğinde (「たい」 eki de zaten "i" ile biter). Bu sözcüklere bildiğmiz ili sıfat çekimleri uygulanır. Ancak bu sözcükler eylemden türetildikleri için ili sıfatlardan farklı olarak bunlarla birlikte 「を」、「に」、「へ」、ve 「で」 ilgeçleri kullanılabilir. Aşagıda örnek çekim çizelgesi verilmiştir. 「たい」li çekimler

Şimdiki Zaman Geçmiş Zaman

Olumlu

Olumsuz

行きたい

行きたくない

行きたかった行きたくなかった

Örnekler （１）　何をしたいですか。- Ne yapmak istiyorsun? （２）　温泉に行きたい。- Kaplıcaya gitmek istiyorum. （３）　ケーキ、食べたくないの？。- Kek yemek istemiyor musun? （４）　食べたくなかったけど食べたくなった。- Yiyesim yoktu ama [şimdi] yiyesim geldi.

Dördüncü örneği Türkçe'ye çevirmek zor oldu. Bu örneği daha iyi anlamak için "「なる」 Eylemini İli Sıfatlarla Kullanma" konusunu gözden geçirmek yararlı olabilir. Burada 「なる」 eyleminin geçmiş zaman çekimi kullanılmış. Esprili bir örnek olarak olumsuz çekim 「～たくない」 ve 「なる」 eylemi ile kurulan bir dilburan verelim: 「食べたくなくなった」. Anlamı "yemeyesim geldi". Cansız nesnelerin arzuları olamayacağı için doğal olarak「ある」 eylemine 「たい」 çekimi uygulanamıyor. Ancak bu çekimi 「いる」 eylemine uygulayabiliriz: （１）　ずっと一緒にいたい。- Sonsuza dek beraber olalım istiyorum. çekimi uygulanan bir eylem sadece birinci (tekil ve çoğul) kişiyi kasteder. Bu yapıyla "Sen dinlenmek istiyorsun" ve "O kitap okumak istiyor" benzeri cümleleri kurulamaz. Ancak birinci kişi dışındakiler için soru sorulabilir. Başkasının arzusunu dile getirmeyi sonraki bir derste işleyeceğiz. 「たい」

Arzuların 「欲しい」 Sözcüğüyle Dile Getirilmesi Türkçe'de arzularımızı "istemek" eylemiyle dile getiririz. Japonca'da bu iş için eylem değil sıfat kullanılır; sahip olunması istenen nesnenin veya yapılması istenen eylemin "arzu edilen" bir şey olduğu vurgulanır. Örneğin Japonlar "Kitap okumak istiyorum" yerine "Kitap okumak istediğim şeydir" derler. Benzer bir kullanımla 「好き」 sıfatında karşılaşmıştık. 「好き」nin üstünde fazla durmadık ama 「欲しい」 nin üstünde biraz duracağız. converted by W eb2PDFConvert.com

Örnekler （１）　大きい縫いぐるみが欲しい！- Büyük bir oyuncak bebek istiyorum! （２）　全部食べてほしいんだけど・・・ - Hepsinin yenmesini istiyorum ama... （３）　部屋をきれいにしてほしいのよ。 - Odayı toparlamak istiyorum artık.

Bir şeyin yapılmasını istemek için daha uygun yollar da var. Bunları daha sonra işleyeceğiz. Şunu da ekleyelim, belli bir kalıbın gereği olarak eylemin teli haline eklenen sözcükler çoğunlukla hiraganayla yazılır (bu örnekte olduğu gibi).

Önerileri Dile Getirme Japonca'da öneri dile getirmek için eylemler öneri kipine girer. Bu süreçte eylemler belli bir değişmeye uğrayıp bir öneriyi dile getirir duruma gelirler. Bu değişme rulu ve ulu eylemler için farklıdır. Aşağıdaki kutuda Japonca'nın öneri kipinin kuralları verilmiştir. Özet Rulu eylemlerde 「る」 kaldırılır 「よう」 eklenir. 例）食べる → 食べ + よう → 食べよう Ulu eylemlerde son hecenin / u / ünlüsü / o / ünlüsüyle değiştirilir ve 「う」 eklenir. 例）入る → 入ろ + う → 入ろう

Aşağıda gruplara göre örnek eylemler çizelgesi verilmiştir. Örnek Rulu Eylemler Örnek Ulu Eylemler Özel Eylemler Yalın İstek Kipinde Yalın İstek Kipinde Yalın İstek Kipinde 食べる

食べよう

話す

話そう

する

しよう

着る

着よう

聞く

聞こう

くる

こよう

信じる

信じよう

遊ぶ

遊ぼう

寝る

寝よう

待つ

待とう

起きる

起きよう

飲む

飲もう

出る

出よう

直る

直ろう

掛ける

掛けよう

死ぬ

死のう

Örnekler Ölmek eyleminin 「死のう」 hali (ölelim) kullanımı ikmansız gibi. (Kim öyle birşey desin ki?) Çizelgenin bütünlüğünü tamamlasın diye verildi. Burada birkaç örnek cümleye yer veriyoruz: （１）　今日は何をしようか？ - Bugün ne yapalım? （２）　テーマパークに行こう！ - Lunaparka gidelim! （３）　明日は何を食べようか？ - Yarın ne yiyelim? （４）　カレーを食べよう！ - Köri yiyelim! Teklifler geleceğe dönük tasarılar olduklarından öneri kipindeki eylemlerin geçmiş zaman çekimleri olmaz. Yukarıdaki örnekte 「明日」 sözcüğünü 「昨日」 sözcüğüyle değiştirirsek cümle anlamsız olur. Sonraki konularımızdan birinde öneri kipinin farklı bir kullanımını da göreceğiz.

Öneri Kipinin Nazik Hali İstek kipinin nazik hali daha da basit, eylem gövdesine 「～ましょう」 eklenir sadece. İstek kipindeki eylemler her zaman cümlenin sonunda yer alır. Nezaket kipi için de aynı şey geçerli; önceki bir konumuzda buna değinmiştik.


Özet Eylem gövdesine 「～ましょう」 eklenir. Bütün eylem türleri için geçerli. 例）食べる → 食べ + ましょう → 食べましょう例）入る → 入り + ましょう → 入りましょう

Örnek eylemler Yalın Hali İstek Kipinde (Nazik) する

しましょう

くる

きましょう

寝る

寝ましょう

行く

行きましょう

遊ぶ

遊びましょう

Görüldüğü gibi yeni birşey yok. İstek kipinin Nezaket Japoncası'ndaki hali. （１）　今日は何をしましょうか？ - Bugün ne yapalım? （２）　テーマパークに行きましょう！ - Lunaparka gidelim! （３）　明日は何を食べましょうか？ - Yarın ne yiyelim? （４）　カレーを食べましょう！ - Köri yiyelim! 「ば」

ve 「たら」 İlgeçleri İle Öneride Bulunma Japonca'da öneride bulunmanın başka bir yolu 「ば」lı ve 「たら」lı koşul cümlelerine 「どう」 belirtecinin eklenmesidir. Bu yapının zor bir yanı yok. Aşağıda iki örnek cümle ile açıklıyoruz: Örnekler （１）　銀行に行ったらどうですか。- Bankaya gitsek nasıl olur? (Bankaya gitsek?) （２）　たまにご両親と話せばどう？- Anne babanla arada bir konuşsan nasıl olur? (Anne babanla arada bir konuşsan?)

← Önceki (Gereklilik ve Zorunluluk)

İçindekiler

Sonraki (Başkasının Sözünü Aktarma) →



Japonca Öğreniyoruz, Dedik Ya! ← Önceki (Arzu ve Öneriler) |

İçindekiler | Sonraki (Deneme ve Teşebbüs) →

Bu Sayfada 1. Başkasının Sözünü Aktarma 2. Doğrudan Aktarma 3. Dolaylı Aktarma 4. 「と」 nun Konuşma Dilindeki Biçimi: って

Başkasının Sözünü Aktarma "Betimleyici Yan Cümleler" konusunda yan cümleleri sıfat yerine kullanmayı öğrendik. Bu konumuzda başkasının söylediklerini aktarmak için bu bilgimizden yararlanıyoruz. 「と」 ilgecine de ihtiyacımız olacak. Japonların aktarma yoluyla bazen kendi düşüncelerini de dile getirdikleri olur. Sanki olmazmış gibi geliyor, ama "Yarın öğlen yemekte sandviç yerim diye düşündüm" örneğini verirsek benzer bir kullanımın Türkçe'de de yer bulduğunu görürüz. "Diye düşündüm", "diye duydum" Japonca'da çok sık kullanılan ifade yollarıdır. Burası önemli, Japonlar kesin yergılarda bulunmaktan kaçınırlar. Dolayısıyla böyle muğlak cümleleri doğru yorumlamak gerek. İleride belirsizliği ve tereddütü belirtmenin başka yollarını da göreceğiz.

Doğrudan Aktarma Doğrudan aktarmada başkasının sözünü olduğu gibi vermek esastır. Japonca'da doğrudan aktarma yapmak için söz tırnak içine alınır, buna 「と」 ve uygun düşen bir eylem eklenir. En sık kullanılan eylemler 「言う」 ve 「聞く」dur. 「叫ぶ」, 「呼ぶ」ve「呟く」 eylemleri de kullanılabilir. Doğrudan aktarmalara romanlarda ve diğer yazın çeşitlerinde sıkça başvurulur. Örnekler （１）　アリスさんが、「寒い」と言った。- Alice "soğuk" dedi. （２）　「今日は授業がない」と先生から聞いたんだけど。- "Bugün ders yok" lafını hocamdan duydum.

Yan cümleyle eylemle yan yana bulunmak zorunda değil. Araya başka bir eylem girmemek üzere sıfat, belirteç ve adlar yancümleyle eylem arasında bulunabilir. （１）　「寒い」とアリスさんが言った。- "Soğuk" dedi Alice.

Dolaylı Aktarma Japonca'da diğer aktarma türü başkasının söylediğini işleyerek aktarmadır. Konuşulanlar sözcüğü sözcüğüne aktarılmaz, kısaltmaya ve başka değişikliklere başvurulur. Tırnak işareti (「」) kullanılmaz. Kendi düşüncelerimizi de bu şekilde ifade edebiliyoruz. Çok yaygın bir ifade yoludur. Örnekler （１）　先生から今日は授業がないと聞いたんだけど。- Öğretmenden bugün dersi[mizi]n olmadığını işittim. （２）　これは、日本語で何（なん）と言いますか。- Bunu Japonca'da nasıl söylersiniz? （３）　私はアリスと言います。- Bana Alice derler.

Konuşanın kendi düşüncesini dile getirmesine iki örnek: （４）　カレーを食べようと思ったけど、あきらめた。- Köri yemeyi düşünmüştüm ama vazgeçtim. （５）　今、どこに行こうかと考えている。- Nereye gideceğimi düşünüyorum şimdi. Beşinci örnekte, eylemi istek kipinde olan soru cümleciği ana cümleye soru ilgeci aracılığıyla dahil edilmiş. Aktarılan şey, ad veya nalı sıfatla oluşturulan bir yargıysa, cümleciğe bildirim 「だ」sını eklemeli: （１）　彼は、これは何だと言いましたか。- O, bunun ne olduğunu söyledi? （２）　彼は高校生だと聞いたけど、信じられない。- Onun lise öğrencisi olduğunu duydum, fakat inanamadım.

「と」

nun Konuşma Dilindeki Biçimi: って converted by W eb2PDFConvert.com

Cümle aktarımlarında kullanılan 「と」 ilgeci konuşma dilinde bazen 「って」 biçimine girer. Böyle cümleler laubali bir hava taşır. 「って」 biçimini kullandığımızda cümlenin devamının getirmeyebilirz, karşımızdaki ne demek istediğimizi cümlenin gidişatından anlar. Örnekler （１）　智子は来年、海外に行くんだって。

- Tomoko gelecek sene yurtdışına gidecekmiş. （２）　もうお金がないって。

- Paramın olmadığını söylemiştim. （３）　え？何だって？

- Pardon? Ne dedin? （４）　今、時間がないって聞いたんだけど、本当？

- Şu an zamanın yokmuş diye duydum, doğru mu? （５）　今、時間がないって、本当？

- Şu an zamanın yokmuş, doğru mu? ifade biçiminin aslında aktarma cümlelerdekinin dışında başka bir kullanımı da var. Konuşma dilinde yeni bir gündem belirtmek için 「は」 ilgeci yerine kullanıldığı da olur. Bu kullanım çok yaygındır, özellikle gençler arasında. 「って」

Örnekler （１）　明日って、雨が降るんだって。

- Var ya, yarın yağmur yağacakmış. （２）　アリスって、すごくいい人でしょ？

- Alice çok iyi bir insan [gibi duruyor], değil mi? ← Önceki (Arzu ve Öneriler)

İçindekiler

Sonraki (Deneme ve Teşebbüs) →



Deneme ve Teşebbüs ← Önceki (Başkasının Sözünü Aktarma) |

İçindekiler | Sonraki (Verme ve Alma) →

Bu Sayfada 1. Deneme ve İnceleme 2. Teşebbüs

Deneme ve İnceleme Japonca'da tadına bakmak, denemek anlamında kullanılan yapı eylemlerin teli haline 「みる」 yardımcı eyleminin eklenmesiyle kurulur. Türkçe'de de görmek'in yakın anlamlısı bakmak benzeri işlevle kullanıldığı için bu yapıyı anlaması zor olmaza gerek. Bu bir kalıp olduğu için yardımcı eylem 「みる」 şeklinde Hiragana ile yazılır. Özet "Bir şeyi denenmesi" olayını dile getirmek için eylemin teli çekimine 「みる」 eylemi eklenir. 例）　切る → 切って → 切ってみる

Meydana gelen ifadenin çekimi tek bir eylemmiş gibi yapılır: 例）　切ってみる、切ってみた、切ってみない、切ってみなかった

Örnekler （１）　お好み焼きを始めて食べてみたけど、とてもおいしかった！- Okonomiyakinin tadına ilk defa baktım, çok lezzetliydi. （２）　お酒を飲んでみましたが、すごく眠くなりました。- Sakenin tadına bir bakayım dedim, çok uykum geldi. （３）　新しいデパートに行ってみる。- Yeni alışveriş merkezine gidip bir bakacağım. （４）　広島のお好み焼きを食べてみたい！- Hiroşima okonomiyakisinin tadına bakmak isterim.

Teşebbüs İstek kipini daha önceki bir konumuzda işledik. Bu konumuzda öneri kipinin farklı bir kullanımını gösteriyoruz: teşebbüs dile getirme. Japonca'da "falanca eylemi yapmaya çalıştım" demek için eylemin öneri kipi biçimine 「とする」 ifadesi eklenir. Örnekleri incelersek bu yapının nasıl kullanıldığı daha iyi anlaşılır. Özet Bir teşebbüsü dile getirmek için eylem öneri kipine uydurulur sonra buna 「とする」 eklenir. 例）　見る → 見よう → 見ようとする例）　行く → 行こう → 行こうとする

Örnekler （１）　毎日、勉強を避けようとする。

- Her gün ders çalışmaktan kaçınmaya çalışır. （２）　無理矢理に部屋に入ろうとしている。

- Zorla odaya girmeğe çalışıyor. （３）　早く寝ようとしたけど、結局は徹夜した。

- Erken yatmağa çalıştım ama sonunda sabahı ettim. （４）　お酒を飲もうとしたが、奥さんが止めた。


- Alkol içmeğe çalıştı ancak karısı [onu] engelledi. Japonca'da teşebbüs olayını dile getirmek için 「する」 eyleminden başka eylemler de kullanılır. Örneğin 「決める」 eylemi ile "-yi denemeye karar vermek" anlamında teşebbüs ifadeleri kurulur. Birkaç örnek. （１）　勉強をなるべく避けようと思った。

- Derç çalışmaktan mümkün olduğunca kaçmayı düşündüm. （２）　毎日ジムに行こうと決めた。

- Her gün spor salonuna gitme[yi deneme]ye karar verdim. ← Önceki (Başkasının Sözünü Aktarma)

İçindekiler

Sonraki (Verme ve Alma) →



Japonca'da Alma ve Verme ← Önceki (Deneme ve Teşebbüs) |

İçindekiler | Sonraki (İstekte Bulunma) →

Bu Sayfada 1. Japonlar Hediyeleri Sever 2. 「あげる」 Eyleminin Kullanımı 3. 「くれる」 Eyleminin Kullanımı 4. 「もらう」 Eyleminin Kullanımı 5. 「くれる」 ve 「もらえる」 ile İyilik İsteme

Japonlar Hediyeleri Sever Hediye alışverişi Japon kültüründe çok önemli yer tutar. Japonların hediye verme ve alma ile ilgili birçok gelenekleri vardır (お歳暮、お中元、vb.). Japonlar tatil dönüşlerinde yakınlarına mutlaka armağan getirirler. Düğün ve cenaze töreni sahiplerine de katkı olsun diye para verirler. Bu gelenekler dillerine de yansımıştır. Hediye verme/alma veya iyilik yapma/kabul etmenin ifadesinde kullanılan sözcükler önemlidir; bunları iyi öğrenip yerli yerinde kullanmak gerek. Belki de bu çekinceden dolayı 「あげる」、「くれる」 ve 「もらう」 eylemlerinin kullanımı Japonca öğrenenleri zorlayan meselelerden biri olmuştur. Bu konumuzda Japonca'da "alma" ve "verme"yi dile getirmenin pek de zor birşey olmadığını göreceğiz. 「あげる」

Eyleminin Kullanımı 「あげる」 eylemi başkasına bir şeyi vermeyi anlatmak için kullanılır. Örnekler （１）　私が友達にプレゼントをあげた。

- Ben arkadaş[ım]a hediye verdim. （２）　これは先生にあげる。

- Bunu hoca[m]a vereceğim. Lütufta bulunmayı (iyilik yapmayı) dile getirmek için eylemlerin te biçimine 「あげる」 eylemini ekleriz: （１）　車を買ってあげるよ。

- İyilik olsun diye [sana] araba alacağım. (Araba alıvereceğim.) （２）　代わりに行ってあげる。

- İyilik yapıp [senin] yerine gideceğim. (Yerine gidivereceğim.) Üçüncü tekil kişide de 「あげる」 eylemi bir başkasına bir şeyi vermeyi anlatmak için kullanılır: （１）　学生がこれを先生にあげる。

- Öğrenci bunu öğretmen[in]e verdi. （２）　友達が父にいいことを教えてあげた。

- Arkadaş[ım] [iyilik olsun diye] babama yararlı bir şey öğretti. 「あげる」 Yerine 「やる」 Eylemini Kullanmak

Hayvanlarda (özellikle evcil hayvanlarda) 「あげる」 yerine genellikle "yapmak, etmek" anlamını taşıyan 「やる」 eylemi kullanılır. Bu eylem insanlar için kullanılmaz. Kullanılırsa aşağılayıcı bir ifade olur, buna dikkat etmeli. Bir örnek: （１）　犬に餌をやった？

- Köpeğe mama[sından] verdin mi? (Aslı: Köpeğe mama ettin mi?)

「くれる」

Eyleminin Kullanımı 「くれる」 eylemi de "vermek" anlamını taşır. Ancak 「あげる」 eyleminden farklı olarak eşya konuşmacıya veya ona yakın birine verilmekte. converted by W eb2PDFConvert.com

Örnekler （１）　友達が私にプレゼントをくれた。

- Arkadaş[ım] bana hediye verdi. （２）　これは、先生がくれた。

- Bunu hoca[m] verdi. （３）　車を買ってくれるの？

- Bana araba mı alıvereceksin? (Soruyu soran açıklama bekliyor) （４）　代わりに行ってくれる？

- Benim yerime gidiversen? Üçüncü tekil kişi için de 「くれる」 eylemi kullanılır. Bu durumda konuşmacı alan tarafın yakını veya arkadaşıdır: （１）　先生がこれを学生にくれる。

- Öğretmen bunu öğrenciye verdi. （２）　友達が父にいいことを教えてくれた。

- Arkadaşım babama [iyilik olsun diye] iyi bir şey öğretti. Aşağıdaki çizim alma ve vermenin yönünü göstermekte:

Alma eylemi, çizimde, konuşmacının konumu bakımından aşağıya doğru; verme eylemi ise yukarıya doğru tasvir edilmiş. Alma ve vermeye ilişkin 「上げる」 ve 「下さる」 eylemlerinin yazımında görüldüğü gibi 「上」 ve 「下」 simgelerinden yararlanılır. Alma/vermeyi aşağı yöne ve yukarı yöne birer eylemmiş gibi düşünmek belki yardımcı olur. Bu bilgiyi göz önünde bulundurarak şu örneğe göz atalım: （１）　先生が教えてあげるんですか。

- Hocam [onlara lütfedip de] ders veren siz mi olacaksınız? (Sorunun sahibi olayın dışındadır.) eyleminde okun yönü konuşmacıdan dışarıya doğru olduğu için, verici başkası olsa bile, alıcının/alıcıların başka bir kişi/kişiler olduğunu anlıyoruz. あげる

（２）　先生が教えてくれるんですか。

- Hocam [bizlere lütfedip de] ders veren siz mi olacaksınız? (Sorunun sahibi olayın içinde.) eyleminde okun yönü konuşmacıya doğru olduğu için eylemin alıcısı ya konuşmacı, ya da konuşmacıya yakın birisidir. Konuşmacı burada kendisini alıcının yerine koyar. くれる

Yapılmaması gereken yanlışlara örnekler: （誤）　私が全部食べてくれました。- Konuşmacı kendisinin yaptığı verme işi için 「くれる」 eylemini kullanmış. (Yanlış) （正）　私が全部食べてあげました。- Ben [iyilik olsun diye] tümünü yedim. (Doğrusu) （誤）　友達がプレゼントを私にあげた。- Konuşana birşey verme işini dile getirmek için 「あげる」

eylemi kullanılmış. (Yanlış) converted by W eb2PDFConvert.com

（正）　友達がプレゼントを私にくれた。- Arkadaş bana hediye verdi. (Doğrusu)

「もらう」

Eyleminin Kullanımı "Almak" anlamındaki 「もらう」 eyleminin oluş yönü konuşmacıya doğru. Bu eylemle, 「に」 ilgecinden başka 「から」 ilgeci de kullanılır. Örnekler （１）　私が友達にプレゼントをもらった。

- Arkadaşımdan hediye aldım. （２）　友達からプレゼントをもらった。

- Arkadaştan hediye aldı[m]. （３）　これは友達に買ってもらった。

- Bu var ya, arkadaşımca satın alınıp [bana] verildi. （４）　宿題をチェックしてもらいたかったけど、時間がなくて無理だった。

- Ev ödevimi [iyilik olsun diye] kontrol etmesini istemiştim, ama zaman olmadığından mümkün olmadı. eylemi genellikle sadece birinci tekil kişide kullanılır. Ancak, 「私からもらう」 gibi cümlelerde, bir başkasının bizden birşey aldığını vurgulamak için, birinci tekil kişi dışında da kullanabiliriz. Bir örnekle açıklayalım. Maksadımız "Onu sana ben verdim!" demekse 「あげる」 eylemini kullanırız. Yok, eğer "Sen onu benden aldın!" demek istediysek, 「もらう」 eylemini kullanmak uygun olur: 「もらう」

（５）　その時計は私からもらったのよ。

- O saati benden aldı. (O saati kendisine ben hediye ettim.) 「くれる」

ve 「もらえる」 ile İyilik İsteme Birisinden iyilik istemek için 「くれる」 eylemini yalın haliyle, 「もらう」 eyliminin de beceri kipi halini kullanırız. İyilik istemede yön konuşmacıya doğru olacağından, 「あげる」 eylemini kullanamayız. Örnekler （１）　千円を貸してくれる？

- [Bana] 1000 yen verebilir misin? （２）　千円を貸してもらえる？

- [Senden] 1000 yen ödünç alabilir miyim? Aslında iki cümle de aynı şeyi dile getiriyor. Alan ve veren bağlamdan belli olduğu için her iki cümleye de dahil edilmemiştir. Alan ve vereni açık olarak belirtmek isteseydik cümleleri şöyle kurardık: （１）　あなたが、私に千円を貸してくれる？

- Sen bana 1000 yen verebilir misin? （２）　私が、あなたに千円を貸してもらえる？

- Ben senden 1000 yen ödünç alabilir miyim? Özneyi ve tümleci bu şekilde cümleye dahil etmek pek normal değil. Burada 「くれる」 ve 「もらえる」 eylemlerinin kullanım farkını böyle bir vurguyla belirginleştirdik. Olumsuz cümleler dile getirilen isteği yumuşatır: （１）　ちょっと静かにしてくれない？

- Biraz daha sessiz olamaz mısınız? （２）　漢字を書いてもらえませんか。

- Kancisini yazabilir misiniz? Bir Şeyin Yapılmamasını Rica Etme converted by W eb2PDFConvert.com

Bir şeyin yapılmamasını istemek için eylemin bu sefer olumsuz çekimine 「で」 eklenir, gerisi aynı: （１）　全部食べないでくれますか。

- Tümünü yemeyiversen? (Yemeği bitirme lütfen.) （２）　高い物を買わないでくれる？

- Pahalı şeyler almayıversen? (Pahalı şeyleri satın alma lütfen.) ← Önceki (Deneme ve Teşebbüs)

İçindekiler

Sonraki (İstekte Bulunma) →



İstek ve Ricalar ← Önceki (Verme ve Alma) | İçindekiler | Sonraki (Sayılar ve Sayma) →

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5.

İstek ve Ricaları İfade Etme 「～ください」－「くださる」Eyleminin Özel Bir Çekimi Bayanların 「～ちょうだい」 ile İstemde Bulunması 「～なさい」 ile Nazikçe Buyurma Emir Kipi

İstek ve Ricaları İfade Etme Japonca'da istek ve rica dile getirmenin çeşitli yolları var. Biz önce 「くださる」 eyleminin özel bir çekimini kullanmayı öğreneceğiz. Devamında biraz daha sert ricalar için kullanılan 「なさる」 eylemini işleyeceğiz. Konunun sonunda ise epey emirvari kaçan bir rica ifadesini göstereceğiz. Bu sonuncusu manga fanatikleri için, manga ile ilgilenmeyen okuyucular bu kısmı atlayabilir.

「～ください」－「くださる」Eyleminin Özel Bir Çekimi 「くださる」, 「くれる」eyleminin saygı dilindeki halidir; 「ください」 ise onun özel bir çekimidir. Saygı dili ve tevazu dilini ilerideki bir konumuzda ayrıntılı olarak işleyeceğiz. Bu bölümde sık olarak kullanılan 「～ください」 özel çekimini işliyoruz. Kullanım yerlerini örneklerden yola çıkarak açıklamak en iyisi: open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（１）　それをください。- Şunu [veriniz] lütfen. (Şunu lütfediniz.) （２）　それをくれる？- Şunu verir misiniz? Görüldüğü üzere bir şeyin verilmesi için 「ください」 ile doğrudan istemde bulunulurken, 「くれる」 eylemiyle istem soru cümlesi biçiminde. Bir şeyin yapılması istemi ise eylemlerin teli biçimine yine 「ください」 sözcüğü eklenerek yapılır: （１）　漢字で書いてください。- Lütfen Kanci ile yazınız. （２）　ゆっくり話してください。- Lütfen yavaş konuşunuz. Birşeyin yapılmamasının ricası şöyle yapılır: （１）　落書きを書かないでください。- Lütfen [duvara] grafitti yazmayınız. （２）　ここにこないでください。- Lütfen buraya gelmeyiniz. Konuşma dilinde 「ください」 çoğunlukla söylenmez . 日本語で話して。- Japonca konuşunuz. 消しゴムを貸して。- Silgiyi ödünç veriniz. 遠い所に行かないで。- Uzağa gitmeyiniz. Aynı cümleleri daha emirvari ve erkeksi tınıda söylemek için 「くれる」 eylemi kullanılır. Bu durumda eylemin 「る」 hecesi düşer: 日本語で話してくれ。- Japonca konuşun. 消しゴムを貸してくれ。- Silgiyi ödünç verin. 遠い所に行かないでくれ。- Uzağa gitmeyin. 「ください」 mutlaka cümlelerin sonunda yer alır, bu yüzden adları nitelemek için (sıfat gibi) kullanılamaz. Örneğin aşağıdaki cümlede 「ください」 kullanılamaz: （１）　お父さんがくれた時計が壊れた。- Babasının verdiği saat kırıldı. Ancak 「ください」 alıntı şeklindeki yan cümleye girebilir: open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（１）　「それをください」とお父さんが言った。- Babam, "Bunu ver lütfen" dedi.

Bayanların 「～ちょうだい」 ile İstemde Bulunması 「ください」 yerine yalnız bayanların kullandığı 「～ちょうだい」 sözcüğü de vardır. Bayanlar bu sözcüğü resmiyet gerektirmeyen rahat durumlarda kullanırlar. Bu kullanımı Hiragana ile yazılır. Kanci yazımı ise yalnızca çok resmi ifadelerde kullanılır; 「頂戴致します」 gibi. 「～ちょうだい」 sözcüğü aynı 「ください」 sözcüğü gibi kullanılır.

Örnekler （１）　スプーンをちょうだい。- Kaşığı verin lütfen. （２）　ここに名前を書いてちょうだい。- Buraya adınızı yazın lütfen.

「～なさい」 ile Nazikçe Buyurma 「なさる」 saygı dilinde kullanılan 「する」 benzeri bir ekeylemdir. Buyurmanın daha yumuşak, ancak kararlı bir biçimidir. Örneğin anneler, yaramaz çocuklarının uslu durmasını sağlamak için, öğretmenler de, dersi takip etmeyen öğrencilerinin dikkatini çekmek için bu ekeylemden yararlanır. Çekimi 「ください」ye benzer; 「なさい」 şeklindedir. Ancak 「ください」den farklı olarak eylem gövdelerine eklenir ve sadece olumlu çekimlerde kullanılır. Ayrıca hiçbir zaman tek başına kullanılmaz, mutlaka bir başka eylemle birlikte kullanılır.

Özet Eylem gövdesine 「なさい」 eklenir 例）　食べる → 食べなさい open in browser PRO version


pdfcrowd.com

例）　飲む → 飲み → 飲みなさい例）　する → し → しなさい

Örnekler （１）　よく聞きなさい！- İyi dinleyiniz! （２）　ここに座りなさい。- Buraya oturunuz. Nadir meydana gelmekle birlikte konuşma dilinde bazen 「なさい」nin 「さい」 kısmı atılır. （１）　まだいっぱいあるから、たくさん食べな。- Hala çok var, onun için bol bol yiyin. （２）　それでいいと思うなら、そうしなよ。 - Öylesini uygun buluyorsan, öyle yap madem.

Emir Kipi Japonlar, nazik konuşmayı yeğlediklerinden olsa gerek, gündelik hayatta emir kipini pek nadir kullanırlar. Japon hanımları da emir kipini hemen hiç kullanmayıp 「なさい」 veya 「くれる」 ekeylemlerini kullanırlar, o da ancak bir şeye kızdıklarında. Buna karşın çizgi roman ve filimlerde emir kipine epeyce sık rastlanır. Örneğin 「死ね！」 ("Geber!"), filim ve mangalar için vazgeçilmez bir ifadedir. Umarız bu sözü, olası bir gezide, Japonya'da kimseden duymayız!

Özet Rulu Eylemler: 「る」 hecesin 「ろ」 hecesiyle değiştirin. Ulu Eylemler: Son hecenin / u / ünlüsünü / e / ünlüsüyle değiştirin (hece değişmiş olur). Özel Eylemler: 「する」 mastarı 「しろ」 biçimini, 「くる」 mastarı da 「こい」 open in browser PRO version


pdfcrowd.com

biçimini alır.

Örnek Rulu Eylemler

Örnek Ulu Eylemler

İstisna Eylemler

Eylem Mastarı Emir Kipi



食べる

食べろ

話す

話せ

する

しろ

着る

着ろ

聞く

聞け

くる

こい

信じる

信じろ

遊ぶ

遊べ

寝る

寝ろ

待つ

待て

起きる

起きろ

飲む

飲め

出る

出ろ

直る

直れ

掛ける

掛けろ

死ぬ

死ね

捨てる

捨てろ

買う

買え

Örnekler （１）　好きにしろ。- Ne istersen onu yap. （２）　あっち行け！- Git buradan! Emir kipinin olumsuz çekimi kolaydır; bütün eylem türleri için eylem mastarlarına 「な」 eklenir, bu kadar. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Özet Eylem mastarına 「な」 eklenir. 例）　行く → 行くな例）　する → するな

Örnekler （１）　それを食べるな！- Onu yeme! （２）　変なことを言うな！- Tuhaf tuhaf şeyler söyleme! Emir kipinin olumsuzu ile bir önceki konuda öğrendiğimiz 「～なさい」nin kısaltılmışını birbirine karıştırmayalım. Bir defa söyleyişte vurgu farkı var (ünleme dikkat). Diğer bir fark ise 「～なさい」 ile eylem gövdesinin kullanılması. Örneğin 「する」 eylemi için 「しなさい」nin kısaltılmışı 「しな」 iken, emir kipinin olumsuzu 「するな」 olmakta.

← Önceki (Verme ve Alma)

İçindekiler

Sonraki (Sayılar ve Sayma) →




)

pdfcrowd.com

İki Artı İki Eder Beş ← Önceki (İstekte Bulunma) | İçindekiler | Sonraki (4. Bölümün Toparlanması) →


Sayılar ve Miktar Sayı Sistemi Sayaçlar ve Sayma 「目」 ile Sıra Sayısı Yapma

Sayılar ve Miktar Japonca'da sayılar ve sayma konusu tek başına ele alınacak kadar karmaşıktır. Alışkın olduğumuzun aksine sayılar dörder haneye bölünür, bundan dolayı Kanci ile yazılmış sayılar güçlükle anlaşılır. Japonca'da ayrıca farklı özellikte şeyleri saymada kullanılan, Türkçe'de bulunmayan sayaç sistemi vardır. Başka bir deyişle bizim "tane" dediğimiz şeyin yerine Japonlar her varlığın cinsine göre başka bir şey diyor. Sayıları çok fazla olduğundan biz bu konuda en yaygın olarak kullanılan sayaçları işleyeceğiz. Geri kalan sayaçları ayrıca öğrenirsiniz. Dürüst olmak gerekirse Japoncayı öğrenmekten caydıracak birşey varsa, bu da bu dilin sayaçlarıdır. Bu konumuzu zamana yaymanızı önereceğim çünkü ezberlenmesi gereken çok fazla yeni sözcük var.

Sayı Sistemi open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Japonca'da sayılar dört hanede bir gruplanır. Bu demektir ki örneğin 10,000,000 sayısı 1000,0000 olarak düşünülür ve ona göre adlandırılır. Ancak günümüz Japon yazısında Batı'nın etkisiyle sayılar genellikle Arap rakamlarıyla yazılmakta ve üç hanede bir gruplanmakta. Rakamla

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

漢字

一

二

三

四

五

六

七

八

九

十

ひらがな

いちにさんし／よんごろくしち／ななはちきゅうじゅう

Çizelgede görüldüğü gibi "dört" hem 「し」 hem de 「よん」 olarak, "yedi" ise hem 「しち」 hem de 「なな」 olarak ifade edilebilir. Ona kadar olan sayılarda bunların her iki şekli kullanılabilir, ancak ondan büyük sayılarda genellikle 4 ve 7 rakamı 「よん」 ve 「なな」 olarak okunur. Japonca'da onun katları "iki on", "üç on", "dört on" şeklinde ifade edilir. Sadece birden ona kadar olan sayıları kullanarak 1'den 99'a kadar saymak mümkün. Onun katları için Türkçe'deki gibi "yirmi", "otuz", "kırk" gibi ayrı adlar Japonca'da yoktur. （１）　三十一（さんじゅういち） = 31 （２）　五十四（ごじゅうよん）= 54 （３）　七十七（ななじゅうなな）= 77 （４）　二十（にじゅう） = 20 Japonca'da sayılar ya Kanci ya da Arap rakamlarıyla yazılır. Hiragana okunuşları kullanılmaz çünkü çözmesi ve okuması zordur.

99'dan Büyük Sayılar Üç ve daha fazla haneli sayılar: open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Rakamla

100

1,000 10,000 10^8

漢字

百

千

万

ひらがな

ひゃく

せん

まん

億

10^12 兆

おくちょう

Japonca'da yüz 百 , bin 千 olarak yazılır. Daha büyük sayı birimleri ise önlerinde birle beraber yazılır. Onbin 一万 , yüzmilyon 一億, birtrilyon da 一兆 olarak yazılır. Verdigimiz bilgilerle artık rahatlıkla 9,999,999,999,999,999 (9,999兆) a kadar sayabilirsiniz. Ancak bazı sayı büyüklük birimlerinin yan yana telaffuzu zor olduğundan sayı adları bazen değişikliğe uğramakta. Örneğin 「いちちょう」、「ろくひゃく」 ve「さんせん」 sayılarını ele alalım. Bunlarda benzer ünsüzler yan yana gelmiş ve telaffuzu zorlaştırmıştır. Japonca bunları söyleniş kolaylığı elde etmek için 「いっちょう」、「ろっぴゃく」 ve 「さんぜん」 olarak değiştirir. Tabi bir taraftan kolaylık gözüyle bakılan dili yeni öğrenenler için ek bir zorluktur; bu değişiklikle ezberlenmesi gereken sözcük miktarı artar. Aşağıda ses değişimlerinin çizelgesi verilmiştir. Rakamla 漢字

ひらがな

600

六百ろっぴゃく

800

八百はっぴゃく

3000

三千

さんぜん

8000

八千

はっせん

10^12

一兆いっちょう

（１）　四万三千七十六（よんまんさんぜんななじゅうろく） = 43,076 open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（２）　七億六百二十四万九千二百二十二（ななおくろっぴゃくにじゅうよんまんきゅうせんにひゃくにじゅうに） = 706,249,222 （２）　五百兆二万一（ごひゃくちょうにまんいち） = 500,000,000,020,001 Kanci yazımları çözmesi zor hale geldiğinden büyükçe sayılar Arap rakamlarıyla yazılır. Japonca'da daha da büyük sayılar için de adlar bulunmakta. Ne var ki 「億」 ve 「兆」 kancilerini çok nadir kullanacaksınız.

Ondalık Sayılar ve Negatif Sayılar Japonca'da sıfırın karşılığı 「零」 dir, ancak bunun yerine genellikle 「ゼロ」 veya 「マル」 kullanılır. Sayıların ondalık kısmının okunuşu için özel bir kural yoktur; nokta 「点」olarak okunduktan sonra her rakam teker teker kendi adıyla okunur. Bir örnek: （１） 0.0021 - ゼロ、点、ゼロ、ゼロ、二、一。 Negatif sayılar da başa 「マイナス」 eklendikten sonra aynı pozitif sayılar gibi okunur: （１）マイナス二十九 = -29

Sayaçlar ve Sayma Japonca'da her şey tane ile sayılır: bir tane, iki tane, üç tane... Ne var ki Japonca'da "tane" kavramını karşılayacak o kadar çok sözcük var ki, dili yeni öğrenenler hangi birini kullanacağına karar veremez. Bunlara sayaç denir; varlığın özelliğine göre ondan kaç tane olduğunu belirtmek için sayaçlardan bir tanesi seçilir. Sayaçlardan uygun düşeni seçebilmek için çok sayıda sayacı ve bu sayaçların kullanım yerlerini bilmek zorundayız. Sayaçlar yazıda Kanci ile yazılır, genellikle de "tane" anlamına gelen kancilerin sayaca özgü ayrı okunuşları vardır. Önce Japonca'da tarihleri belirtmeyi ele alıyoruz.

Tarih open in browser PRO version


pdfcrowd.com

"Yıl" sayaçların kolaylarından. Yıl sayısına 「年」 (ねん olarak okunur) eklenir. Örneğin 2003 senesi 2003年 olarak yazılır ve 「にせんさんねん」 olarak okunur. Ancak yılı söylemenin zorluğu da yok değil; tahta çıkan her Japon imparatoru ile yeni bir "çağ" başladığından Japonlar bunu bir çeşit milat kabul edip doğum yıllarını buna göre söylerler. Çağ yıldan önce belirtilir, örneğin 2005 senesi 平成16年 olarak ifade edilir. Başka bir örnek. Bu kılavuzun yazarı 1981 yılında doğmuş, 1981 yılı ise Showa çağının (1926 - 1989) içindedir . Dolayısıyla doğum tarihi 昭和56年 olarak yazılır. Bir gün Japonya'da form doldurmak zorunda kalırsanız bu bilgilere ihtiyacınız olacak. Japonlar yılı sık sık Japon Takvimi'ne （和暦） göre sorarlar. Kullanışlı bir takvim dönüştürücüsünüburada bulabilirsiniz. Japonca'da ay adları Türkçe'dekilere göre kolay çünkü aylar sayıyla adlandırılır; 1. ay, 2. ay, 3. ay gibi. Bunun için ayın sayısına 「月」 (がつ olarak okunur) sayacı eklenir . Yalnız Nisan, Temmuz ve Eylül aylarına dikkat etmek lazım. Bunlar sırasıyla ４月 (しがつ), ７月 (しちがつ) ve ９月 (くがつ) ile ifade edilir. Geldik en zor kısım olan ayın günlerinin ifadesi kısmına. Japonca'da "ayın birinci günü" kavramını ついたち sözcüğü karşılar; 「一日」 diye yazılır. Bu, aynı şekilde yazılan fakat いちにち diye okunan "bir gün" sözcüğünden farklı bir adlandırma. Arada belirgin anlam farkı olduğundan dikat etmekte fayda var. Ayın diğer günleri de aynı şekilde dile getirilir, yani günün sayısına 「日」soneki eklenir. Örneğin ayın 26sı 26日 diye yazılır ve にじゅうろくにち diye okunur. Ayın ilk on günü yanında ayın 14ü, 19u, 20si ve 29u için ise ayrı adlandırmalar vardır, bunların ayrıca ezberlenmesi lazım. Belirtmek gerekirse, istisna oluşturan günlerin Kanci simgeleri aynı olup sadece okunuşları farklılık gösterir. Türkçesi

漢字

ayın ayın ayın ayın ayın ayın 1i 2si 3ü 4ü 5i 6sı 一日


二日

三日

四日

五日

六日


ayın ayın ayın 7si 8i 9u 七日

八日

九日

ayın 10u

ayın 14ü

ayın 19u

ayın 20si

ayın 24ü

ayın 29u

十日

十四日

十九日

二十日

二十四日

二十九日 pdfcrowd.com

ひらがな

ついたち

ふつか

みっか

よっか

いつか

むいか

なのか

ここのか

ようか

とおか

じゅうよっか

じゅうくにち

はつか

にじゅうよっか

にじゅうくにち

Japonca'da tarihlerin resmi yazımı YYYY年AA月GG日 şeklindedir. Örneğin kılavuzun yazarı bu satırları yazdığında takvim 2003年12月2日 tarihini gösteriyordu.

Saat Şimdi de saati söylemeyi öğrenelim. Günün saati sayı olarak saatin sonuna 「時」 soneki getirilerek söylenir. Ancak dikkat etmeniz gereken birkaç istisna var: Rakamla

4:00

7:00

9:00

漢字

四時

七時

九時

ひらがな

よじしちじくじ

Fark ettiniz mi, sorun çıkaran sayılar hep 4, 7 ve 9 oluyor. Aslına bakılırsa 1, 6 ve 8 de bunlardan aşağı kalmaz. Dakikalar 「分」 soneki ile belirtilir. Örneğin 24 dk'ya 「にじゅうよんぷん」（二十四分）, 30 dk'ya da 「さんじゅっぷん」（三十分） denir. Dakikaları adlandırmadaki özel durumlar ise söyledir: Rakamla open in browser PRO version

1 dk

3 dk


4 dk

6 dk

8 dk

10 dk pdfcrowd.com

漢字ひらがな

一分

三分

四分

六分

八分

十分

いっぷんさんぷんよんぷんろっぷんはっぷんじゅっぷん

Saniye soneki 「秒」 dur. Saniyeleri adlandırmada özel bir durum. Birkaç örnek: （１） 1時24分（いちじ・にじゅうよんぷん） - 1:24 （２）午後4時10分（ごご・よじ・じゅっぷん） - 16:10 （３）午前9時16分（ごぜん・くじ・じゅうろっぷん） - 9:16 （４） 13時16分（じゅうさんじ・じゅうろっぷん） - 13:16 （５） 2時18分13秒（にじ・じゅうはっぷん・じゅうさんびょう） - 2:18:13

Süre Belirtme Japonca'da zaman konusunu henüz tamamlamadık. Bu kısımda zamanı süre olarak ele alıyoruz. Buradaki temel sayacımız 「間」 (かん okunur). 「間」 sayacını saat, gün, hafta ve yıllarla kullanabiliyoruz. Saniye ve dakikalar bu sayaca gereksinim duymaz, aylar için ise daha sonra işleyeceğimiz başka bir sayaç kullanılır. （１）　二時間四十分（にじかん・よんじゅっぷん） - 2 saat 40 dakika （２）　二十日間（はつかかん） - 20 gün （３）　十五日間（じゅうごにちかん） - 15 gün （４）　二年間（にねんかん） - 2 yıl （５）　三週間（さんしゅうかん） - 3 hafta （６）　一日（いちにち） - 1 gün Yukarıda da belirtmiştik, yazımları aynı olmasına (一日) rağmen süre olarak bir gün (いちにち) sıra olarak birinci günden (ついたち) farklı adlandırılır. Burada dikkat etmemiz gereken iki özel adlandırma var: 「一週間」（いっしゅうかん） ve 「八週間」 open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（はっしゅうかん）. Süreyi ay cinsinden ifade etmek içinse sayıya 「か」 ve 「月」 (ikisi birlikte かげつ diye okunur) eklenir. Yazımda nedense 「か」 hiraganası yerine 「ヶ」 küçük katakanası kullanılır. Şu ses değişimlerine dikkat: Türkçe

1 ay

6 ay

10 ay

漢字

一ヶ月

六ヶ月

十ヶ月

ひらがな

いっかげつろっかげつじゅっかげつ

On aydan uzun sürelere birkaç örnek: （１）　十一ヶ月（じゅういっかげつ） - onbir ay （２）　二十ヶ月（にじゅっかげつ） - yirmi ay （３）　三十三ヶ月（さんじゅうさんかげつ） - otuzüç ay

Diğer Sayaçlar Bu kısımda sayaçların işleyişi hakkında fikir oluştursun diye en sık kullanılan sayaçları tanıtacağız. Japonca'da sayaç görevini üstlenen çok sayıda sonek vardır; büyük bir kısmı burada verilmemiştir. Umarım ki bu bölümde öğretiklerimizle diğer sayaçları kendi başınıza öğrenmeniz kolaylaşır. Sayaçları yerinde kullanma dilbilgisi açısından zorunludur. Ancak bazı çok nadir sayaçlar yerine daha genel sayaçlar kullanılabilmektedir.


日本語

Kullanım Yeri

人

İnsan sayısını belirtme

本

Şişe ve yemek çubuğu gibi uzun, silindrik nesneleri saymada


pdfcrowd.com

枚

Kağıt ve gömlek gibi ince nesneleri saymada

冊

Kitap gibi ciltli nesneleri saymada

匹

Kedi ve köpek gibi küçük hayvanları saymada

歳

İnsan ve canlıların yaşını belirtmede

個

Küçük (genellikle yuvarlak) nesneleri saymada

回

"Defa" sayacı; tekrar sayısını belirtmede

つ

Sayacı bulunmayan nesneleri saymada Birden Ona Kadar Sayma

人

本

枚

冊

匹

歳

個

回

つ

1

ひとり

いっぽん

いちまい

いっさつ

いっぴき

いっさい

いっこ

いっかい

ひとつ

2

ふたり

にほん

にまい

にさつ

にひき

にさい

にこ

にかい

ふたつ

3

さんにん

さんぼん

さんまい

さんさつ

さんびき

さんさい

さんこ

さんかい

みっつ

4

よにん

よんほん

よんまい

よんさつ

よんひき

よんさい

よんこ

よんかい

よっつ

5

ごにん

ごほん

ごまい

ごさつ

ごひき

ごさい

ごこ

ごかい

いつつ

6

ろくにん

ろっぽん

ろくまい

ろくさつ

ろっぴき

ろっさい

ろっこ

ろっかい

むっつ

7

しちにん

ななほん

ななまい

ななさつ

ななひき

ななさい

ななこ

ななかい

ななつ

8

はちにん

はちほん

はちまい

はっさつ

はっぴき

はっさい

はっこ

はちかい

やっつ



pdfcrowd.com

8

はちにん

はちほん

はちまい

はっさつ

はっぴき

はっさい

はっこ

はちかい

やっつ

9

きゅうにん

きゅうほん

きゅうまい

きゅうさつ

きゅうひき

きゅうさい

きゅうこ

きゅうかい

ここのつ

10

じゅうにん

じゅっぽん

じゅうまい

じゅっさつ

じゅっぴき

じゅっさい

じゅっこ

じゅっかい

とお

Değişen sesler yukarıda açık renkle vurgulanmıştır. Bir şeyi 0'ıncı diye saymadığımız için saymaya 1'den başlanır. Çizelgede sayma sayılarının Hiragana ile okunuşları verildi ancak unutmayın ki sayma sayıları (十 dışında) Kanci+sayaç veya Arap rakamları+sayaç şeklinde yazılır. Ondan yukarısı onun katları+yukarıdaki çizelgedeki sayılar şeklinde sayılır. Yalnız 「一人」 ve 「二人」 bildiğimiz 「いち」 ve 「に」 halini alır. Yani 「一人」「ひとり」 iken 「11人」「じゅういちにん」 olur. Bundan başka 「～つ」 genel sayacı da sadece ona kadar olan sayıdaki nesneler için kullanılır. Bunun ötesinde sayaç eklenmeden sadece sayma sayıları kullanılır. Not: Daha karmaşık kancisini yazmaya üşenenler yaş sayacını 「才」 olarak yazar. Ayrıca 20 yaş 「にじゅっさい」 olarak değil de çoğunlukla 「はたち」 olarak okunur.

「目」 ile Sıra Sayısı Yapma Sıra belirtmek için sayaçlara 「目」 soneki eklenir. Bu sonek en sık olarak 「番」 sayacı ile kulanılır. Örneğin "bir numara"「一番」 sözcüğüne 「目」 eklenince, "birinci" sözcüğü elde edilir （一番目）. Benzer şekilde 「一回目」 "birinci defa", 「二回目」 "ikinci defa" ve 「四人目」 "dördüncü kişi" sözcükleri elde edilir.

← Önceki (İstekte Bulunma)


İçindekiler


Sonraki (4. Bölümün Toparlanması) →

pdfcrowd.com




)

pdfcrowd.com

Dördüncü Bölümün Sonu ← Önceki (Sayılar ve Sayma) | İçindekiler | Sonraki (Özel İfadeler) →


Birkaç Cümle Kuyruğu, Biraz Pratik 「な」ve 「さ」 Cümle Kuyrukları 「わ」、「ぞ」、「ぜ」 ve 「かしら」 Cümle Kuyrukları Paket Olsun, Lütfen!

Birkaç Cümle Kuyruğu, Biraz Pratik Dördüncü bölümün de sonuna geldik. Acaba Japonca ifade yeteneğimiz ne kadar gelişti? Öğrendiğimiz kurallarla epey karmaşık cümleler kurabiliyoruz. Geldiğimiz noktada biraz pratik yapmak faydalı olacak. Birkaç tane daha cümle kuyruğu ile tanıştıktan sonra örnek konuşmalara geçeceğiz.

「な」ve 「さ」 Cümle Kuyrukları 「よ」 ve 「ね」 cümle kuyruklanından sonra en çok 「さ」 ve 「な」 cümle kuyrukları kullanılır. 「さ」 cümle kuyruğu, 「よ」 gibi vurgu belirten ancak biraz daha laubali olan bir tabirdir. Bazı Japonlar bunu hemen her lafın arkasına iliştirir. Yerli yersiz çok kullanıldığı için çok belirgin bir anlamı da yok, "gibisinden" benzeri bir anlam taşır. Muhtemelen şu örnekteki gibi bir konuşmaya Japonya'ya giden, Japonca bilen herkes tanık olmuştur: open in browser PRO version


pdfcrowd.com

大学生１：　あのさ・・・大学生２：　うん大学生１：　この間さ・・・大学生２：　うん大学生１：　ディズニーランドに行ったんだけどさ、なんかさ、すっごい込んでて・・・大学生２：　うん大学生１：　何もできなくてさ・・・ Konuşma bu şekilde sürüp gider. Dinleyen taraf (üniversite öğrencisi 2) konuyla ilgili bir şey söylemek için araya girebilir. 「ね」 cümle kuyruğu bazı durumlar için fazla nazik ve yumuşak olur. Bu durumlarda onun yerine 「な」 cümle kuyruğunu kullanabilirsiniz. Bu cümle kuyruğu kabadır ve çoğunlukla erkeklerce kullanılır. 洋介：　今、図書館に行くんだよな。- Şimdi kütüphaneye gidiyorsun, öyle mi? 智子：　うん、なんで？ - Evet, neden [sordun]? ボブ：　日本語は、たくさん勉強したけどな。まだ全然わからない。- Japonca'yı ne çok çalıştım. Ama hala hiç anlamıyorum. アリス：　大丈夫よ。きっとわかるようになるからさ。- Sorun değil. Elbette anlar duruma geleceksin, merak etme. ボブ：　ならいいけどな。- Öyle olsa ne iyi olur. 「な」 cümle kuyruğu, konuşanı merakta bırakan bir soruyu anlatmak için sık sık 「か」 soru ilgeciyle birlikte kullanılır: （１）　今日は雨が降るかな？- Bugün yağmur yağar mı acaba? （２）　いい大学に行けるかな？ - İyi bir üniversiteye gidebilecek miyim acaba?

「わ」、「ぞ」、「ぜ」 ve 「かしら」 Cümle Kuyrukları open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Bu cümle kuyrukları belirgin anlamlar taşımamakla birlikte cümlelere vurgu katarlar, yargılara kesinlik kazandırırlar. Konuşmacı cinsiyetine göre bunlardan birini kullanıp kullanmamayı tercih edebilir (Türkçe'de erkeklerin "ulan", bayanların "ayol" demesi gibi). 「わ」 cümle kuyruğunun kullanımı aynı 「よ」 gibidir, ancak bunu sadece bayanlar kullanır. 「かしら」 da 「かな」 cümle kuyruğunun bayanlar için olanıdır. 「ぞ」 ve 「ぜ」 cümle kuyrukları ise 「よ」 ile aynı kullanıma sahip olmakla birlikte erkeksi bir hava taşırlar. Birkaç örnek: （１）　もう時間がないわ。- Artık zaman yok. （２）　おい、行くぞ！- Hey, gidiyoruz! （３）　これで、もう終わりだぜ。- Bu, artık [olayı] bitirmiş oldu. （４）　いい大学に入れるかしら？- İyi bir üniversiteye girebilecek miyim acaba?

Paket Olsun, Lütfen! Bu konumuzda da epeyce birşey öğrendik. Şimdi bunları toparlamağa çalışalım. Gösterdiğimiz bunca farklı kuralı bir diyalog içinde bir araya getirelim, bakalım nasıl oluyor. Bütün kurallara yer veremeyeceğiz, yine de gösterdiğimiz örnekler faydalı olacak. Aşağıda iki kısa konuşmaya yer veriyoruz.

Örnek 1 アリス：加賀先生、ちょっと質問を聞いてもいいですか？加賀先生：うん、いいですよ。アリス：　「Merhaba」を日本語で何と言えばいいですか。何と言えば = aktarma yancümlesi + 言うnun koşul çekimi 加賀先生：そうね。大体、「こんにちは」と言うと思いますよ。ただし、書く時は「こんにちわ」じゃなくて、「こんにちは」と書かなくてはなりません。「と言うと思います」 = aktarma yancümlesi + aktarma yancümlesi 「じゃなくて」 = durum belirtme olumsuz çekimi (sıralı) open in browser PRO version


pdfcrowd.com

アリス：　そうですか。他に何かいい表現はありますか。加賀先生：これも覚えといてね。朝は、「おはよう」と言うの。でも、上の人には「おはようございます」と言ってください。「覚えといて」 - 覚える + ～ておくnun kısaltılmış hali + ください si düşülmüş ～てください kalıbı アリス：　はい、分かりました。間違えないようにします。いい勉強になりました！

Birinci Örneğin Türkçesi Alice: Kaga Hocam, bir soru sorsam olur mu? Kaga Hoca: Evet, olur. Alice: Japonca'da "Merhaba" demek için [hangi sözcük] uygun düşer? Kaga Hoca: Bir bakalım. Çoğunlukla "konniçiva" denir, diye düşünüyorum. Ançak yazarken "konniçiva" değil de "konniçiha" diye yazmalı. Alice: Demek öyle. İşe yarar herhangi başka bir ifade var mı? Kaga Hoca: Bunları da ezberlemeye bak. Sabahları "ohayoğ" denir. Ama sen büyüklerine (üstlerine) "ohayoğgozaimasu" de lütfen. Alice: Tamam, anladım. [İkisini] karıştırmamaya gayret edeceğim. İyi bir çalışma oldu!

Örnek 2 洋介：　お！アリスだ。あのね、質問を聞いてもいい？アリス：　何？洋介：　ちょっと英語を教えてもらいたいんだけどさ、もし時間があれば、教えてくれない？「教えてもらいたい」 = iyiliğe maruz kalma + 「たい」li çekim アリス：　え？英語を勉強するの？ open in browser PRO version


pdfcrowd.com

洋介：　うん、アメリカで留学してみたいなと思ってね。去年も行こうとしたけど、お金がなくて・・・「してみたいなと思って」 = birşeyi incelemek （～てみる） + 「たい」li çekim + な cümle kuyruğu + aktarma yancümlesi + 思うnun teli çekimi 「行こうとした」 = 行くnun istek kipi + teşebbüs （とする）アリス：　そうなの？いいよ。いつ教えてほしいの？洋介：　いつでもいいよ。アリス：　じゃ、来週の木曜日からはどう？洋介：　うん、いいよ。ありがとう！アリス：　勉強を怠けたり、来なかったり、しないでね。「怠けたり来なかったりしないで」 = Sıralı eylemler （～たりする） + するnun yapma/etme kullanımı 洋介：　そんなことしないよ！

İkinci Örneğin Türkçesi Yôsuke: A! Bu Alice. Şey, bir soru sorsam olur mu? Alice: Nedir? Yôsuke: Bana iyilik yapıp biraz İngilizce öğretmeni isteyecektim, zamanın varsa öğretir misin? Alice: Nasıl? İngilizce mi çalışacaksın? Yôsuke: Evet, Amerika'da okumayı denemeyi düşünüyorum. Geçen sene de gitmeğe çalıştım, ama para olmadan... Alice: Hadi ya? Olur olur. Ne zaman çalıştırmamı istiyorsun? Yôsuke: Ne zaman olursa. Alice: Gelecek hafta Perşembe'den itibaren olsa, nasıl? Yôsuke: Evet, uygun. Sağol! Alice: Çalışmayı ihmal etme, dersleri de kaçırma, tamam mı? Yôsuke: Öyle bir şey yapmam. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

← Önceki (Sayılar ve Sayma)

İçindekiler

Sonraki (Özel İfadeler) →




)

pdfcrowd.com

Özel İfadeler ← Önceki (4. Bölümün Sonu) | İçindekiler | Sonraki (Ettirgen ve Edilgen Eylemler) →

Bölüm Özeti Bu bölümde, baştaki birkaç konu dışında daha önce işlediğimiz konulara göre ayrıntı sayılabilecek kuralları işleyeceğiz. Bu yüzden bölümün adını "Özel İfadeler" koyduk. Tek başlarına pek önemli sayılmayan bu yeni kurallar, bir bütün olarak düşünüldüğünde gündelik konuşmalarda çok gerekli olan anlatım yollarını oluşturur. Bu bölümde inşa ettiğimiz gramer temelini yardımcı araçlarla destekliyoruz. Sıra önemli olmadığından bazı konular atlanabilir, ancak verilen örneklerde daha önceki konuların okunduğu varsayılmıştır.

Bu Bölümdeki Konular Ettirgen ve Edilgen Eylemler - Bu konuda eylemlerin ettirgen, edilgen ve katmerli çekimlerini ele alıyoruz. Yüceltme ve Tevazu Gösterme - Nezaket seviyesini daha da artıracak anlatım yollarını gösteriyoruz. Eylemlerde Kasıtsızlık - İstemeden yapılan eylemlerin dile getirilmesi. Genel Adlar - 「こと」, 「ところ」 ve 「もの」 özel adlarını işliyoruz. Belirsizliğin Dereceleri - Emin olmadığımız hususlarda bağlayıcı olmayan cümleler kurmayı öğreniyoruz. Miktar Belirtme - Miktar belirtmenin farklı yolları. Benzerlik ve Söylentiyi İfade Etmenin Yolları - Konu başlığı yeterince açık. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

方 ve よる nun Çeşitli Kullanımları - 「方」 ve 「よる」 sözcüklerini kıyas ve başka işlevler için kullanma. Bir Şeyin Kolay veya Güç Olduğunu İfade Etme - Kullanışlı birkaç eylem çekimi. Eylemlerde Olumsuzluk II - Birkaç nadir ama işe yarayabilecek olumsuz eylem. Varsayımda Bulunma ve Sonuca Varma - Başlık yeterince açık. Eylemlerde Zamanlama - Eylemlerin oluşunun zaman dilimini ve meydana gelme sıklığını anlatmaya yarayacak birkaç kural. Bir Şeyi Olduğu Gibi Bırakma - Durumda değişiklik olmadığının anlatım yolu.

← Önceki (4. Bölümün Sonu)

İçindekiler

Sonraki (Ettirgen ve Edilgen Eylemler) →




)

pdfcrowd.com

Etken, Ettirgen, Edilgen ← Önceki (Özel İfadeler) | İçindekiler | Sonraki (Yüceltme ve Tevazu Gösterme) →

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5.

Eylemlerin Ettirgen ve Edilgen Çekimleri Ettirgen Çekim Nedir? Edilgen Çekim Edilgen Eylemleri Nezaket Gereği Kullanma Ettirgen-Edilgen Katmerli Çekimi

Eylemlerin Ettirgen ve Edilgen Çekimleri Bu konuda eylemlerin son iki çekim türünü işleyeceğiz; ettirgen ve edilgen çekimler. Konuyu "Olmazsa Olmaz Dilbilgisi" bölümüne dahil etmek için birçok geçerli sebep bulunsa da biz konuyu "Özel İfadeler" bölümünde ele aldık. Bu haliyle bile "Olmazsa Olmaz Dilbilgisi" bölümü çok büyük, ayrıca ettirgen ve edilgen çekim şekillerinin kullanımı diğer çekim türleri kadar yaygın değil. Ettirgen ve edilgen çekimler öteden beri birlikte ele alınmıştır, biz de buna uyduk. Konumuza eylemlerin ettirgen çekiminden başlıyoruz.

Ettirgen Çekim Nedir? Eylemlerin ettirgen çekimi genellikle eylemi başkasına yaptırma olayını anlatmada kullanılır; Türkçe'de açtırmak, getirtmek, çalıştırmak dediğimiz gibi. Ancak ettirgen çekimin bazen eylemin yapılmasına izin open in browser PRO version


pdfcrowd.com

verme anlamında kullanıldığı da olur. Bu ikinci anlamında ettirgen çekimle birlikte genellikle 「あげる」 ve 「くれる」 eylemleri de bulunur, böylece "yaptırma" mı "izin verme" mi denmek isteniyor kolay anlaşılır. （１）　全部食べさせた。- Tümünü yedirmek. （２）　全部食べさせてくれた。- Tümünün yenmesine müsaade etmek.

Özet Ettirgen yapınının çekim kuralları. Çekimi yapılan eylemler rulu eylem işlevini kazanır. Rulu Eylemler - Sondaki 「る」 hecesini kaldırıp 「させる」 hecelerini ekleyin. Ulu Eylemler - Son hecenin ünlüsünü a ile değiştirin (hece değişir), buna 「せる」 hecelerini ekleyin. Özel Eylemler - 「する」 eylaminin ettirgen hali 「させる」, 「くる」 eylaminin ise 「こらせる」.

Örnek rulu eylemler

Örnek ulu eylemler

Özel Eylemler

Yalın Hali Ettirgen Hali



食べる

食べさせる

話す

話させる

する

させる

着る

着させる

聞く

聞かせる

くる

こらせる

信じる

信じさせる

泳ぐ

泳がせる

寝る

寝させる

遊ぶ

遊ばせる



pdfcrowd.com

起きる

起きさせる

待つ

待たせる

出る

出させる

飲む

飲ませる

掛ける

掛けさせる

直る

直らせる

捨てる

捨てさせる

死ぬ

死なせる

調べる

調べさせる

買う

買わせる

Örnekler Burada ettirgen çekime birkaç örnek veriyoruz. Bağlamına göre cümlenin anlamı biraz farklı olabilir. Cümlede 「あげる」 veya 「くれる」（ください） varsa anlamı "bir şeyin yapılmasına izin vermek" olur; yoksa cümle "birşeyi birine yaptırmak" anlamına gelir. （１）　先生が学生に宿題をたくさんさせた。 - Öğretmen öğrencilerine çok ödev yaptırdı. （２）　先生が質問をたくさん聞かせてくれた。 - Öğretmen [birinin] çok soru sormasına müsaade etti. （３）　今日は仕事を休ませてください。 - Bugün işe gelmememe izin veriniz lütfen. (İzninizle bugün evde dinleneyim.) （４）　その部長は、よく長時間働かせる。 - Şu bölümün şefi [işçileri] uzun saatler çalıştırır. Bir şeyi yapmak için müsaade isterken genelde 「～てもいい」 kalıbı kullanılır (burada görmüştük). open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（１）　トイレに行かせてくれますか。 - Tuvalete gitmeme izin verir misiniz? (Soru muhtemelen bir gardiyana yöneltilmiş, öyle bir havası var) （２）　トイレに行ってもいいですか。 - Tuvalete gitsem olur mu? (Tuvaletinizi kullanabilir miyim?)

Edilgen Çekim Edilgen eylemlerde işi yapan belli olmaz, iş özneye yöneliktir. Yani özne eylemin maduru olur. Japonca'da edilgen eylemlerin kullanımı oldukça yaygın. Makale ve diğer düzyazı çeşitlerinde çok sık kullanılırlar.

Özet Edilgen çekim rulu ve ulu eylemler için aynı şekilde yapılır. Meydana gelen eylemler rulu eylem işlevindedir. Rulu ve Ulu Eylemler - Son hece, ünlüsü / a / olacak şekilde değişir. Buna 「れる」 eklenir. Özel Eylemler - 「する」 nun edilgen hali 「される」, 「くる」 nunki ise 「こられる」.

Örnek Rulu Eylemler

Örnek Ulu Eylemler

Özel Eylemler

Yalın Hali Edilgen Hali



食べる open in browser PRO version

食べられる

話す


話される

する

される pdfcrowd.com

着る

着られる

聞く

聞かれる

信じる

信じられる

泳ぐ

泳がれる

寝る

寝られる

遊ぶ

遊ばれる

起きる

起きられる

待つ

待たれる

出る

出られる

飲む

飲まれる

掛ける

掛けられる

直る

直られる

捨てる

捨てられる

死ぬ

死なれる

調べる

調べられる

買う

買われる

くる

こられる

Örnekler （１）　ポリッジが誰かに食べられた！ - Yulaf peltesi biri tarafından yenilmiş! （２）　みんなに変だと言われます。 - Herkesçe tuhaf biri olduğum söylenir. （３）　光の速さを超えるのは、不可能だと思われる。 - Işık hızını aşmanın imkansız olduğu düşünülür. （４）　この教科書は多くの人に読まれている。 - Bu ders kitabı çok sayıda insan tarafından okunur. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（５）　外国人に質問を聞かれたが、答えられなかった。 - (Yabancı biri tarafından) soru soruldu ama cevap veremedim. （６）　このパッケージにありうるもの、全部含まれている。 - Bu pakette var olanlar her şeyi içerir.

Edilgen Eylemleri Nezaket Gereği Kullanma Japonca'nın bir özelliği de dolaylı anlatımın nezaket seviyesini artırmak için kullanılması. Bir cümlede ne kadar dolaylı bir anlatım yoluna gidilmişse, cümle o kadar nazik sayılır. Örneğin eylemlerin çekimi olumsuz olan sorular daha naziktir (「しませんか？」 sorusu 「しますか？」 sorusuna göre daha kibar). Edilgen eylemler de aynı maksatla kullanılabilir. Eylemi yapan cümleden belli olmadığı için sorunun muhatabı kendisinin eylemden sorumlu tutulduğu hissine kapılmaz. Bir sonraki konumuzda daha üst nezaket seviyelerini de işleyeceğiz. （１）　どうする？- Ne yapacaksın? （２）　どうしますか？ - (nazik hali) （３）　どうされますか？- (edilgen nazik hali) （４）　どうなさいますか？- (yüceltme hali) （５）　どうなさいますでしょうか？- (yüceltme hali + belirsizlik durumu). Dolaylı anlatımın dozu arttıkça cümle de pek tabi uzar.

Örnekler （１）　レシートはどうされますか？ - Makbuz ne olacak? (aslı: Makbuzu ne edeceksiniz?) （２）　明日の会議に行かれるんですか？ open in browser PRO version


pdfcrowd.com

- Yarınki toplantıya gidiyor musunuz?

Ettirgen-Edilgen Katmerli Çekimi Ettirgen-edilgen katmerli çekimi, ettirgen çekimin edilgen çekimle birlikte kullanılmasından meydana gelir. İki çekimin birlikte kullanımına Türkçe şu örnekleri verebiliriz: "kandırıldım", "öldürüldü", "yaptırıldı", "ödettirildi". Burada çekim sırası önemli; eylimin önce ettirgen, sonra edilgen çekimi yapılır. Şunu da belirtelim, katmerli çekimin Türkçe'ye çevirisini muadili çekimle yapmak her zaman uygun olmuyor.

Özet Katmerli çekimin sırası her zaman önce ettigen sonra edilgen çekim biçiminde, tersi mümkün değil. 例）　食べる → 食べさせる → 食べさせられる例）　行く → 行かせる → 行かせられる

Örnekler （１）　朝ご飯は食べたくなかったのに、食べさせられた。 - Kahvaltı etmek istemememe rağmen, zorla yedirdiler. (Aslı: Zorla yedirildim.) （２）　日本では、お酒を飲ませられることが多い。 - Japonya'da zorla Sake içirilme olayı çok yaşanır. （３）　あいつに二時間も待たせられた。 open in browser PRO version


pdfcrowd.com

- Herif yüzünden iki saat beklemek zorunda kaldım. (Aslı: İki saat bekletildim.) （４）　親に毎日宿題をさせられる。 - Annemle babam bana her gün ödev yaptırırdı. (Aslı: Ödev yaptırılırdım.)

Katmerli Çekimin Kısası Hayli uzun 「せられる」 çekimi yerine ulu eylemlerle kullanılan daha kısa bir katmerli çekim var. Bu kısa çekime burada konu bütünlügü açısından yer veriyoruz, yoksa öncelikle normal katmerli çekimi öğrenmek lazım. Bu çekimle sadece bir hecelik kısalma elde edilir. Kısa çekim telaffuz zorluğundan dolayı 「す」 hecesi ile biten eylemlere uygulanmaz. Daha uzun olmasına rağmen 「さされる」 yerine 「させられる」 demek daha kolay oluyor.

Özet Ku kısaltma yalnız 「す」 hecesiyle bitmeyen ulu eylemlere uygulanabilir. Önce son hecenin / u / olan ünlüsü / a / ile değiştirilir (hece değişir), buna sonra 「される」 heceleri eklenir. 例）　行く → 行か → 行かされる例）　立つ → 立た → 立たされる

Örnekler （１）　学生が廊下に立たされた。 - Öğrenciyi salonda ayakta tuttular. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（２）　日本では、お酒を飲まされることが多い。 - Japonya'da zorla Sake içirilme olayı çok yaşanır. （３）　あいつに二時間も待たされた。 - Herif yüzünden iki saat beklemek zorunda kaldım.

← Önceki (Özel İfadeler)

İçindekiler

Sonraki (Yüceltme ve Tevazu Gösterme) →




)

pdfcrowd.com

Yüceltici veya Mütevazi Sözler Söylemek ← Önceki (Ettirgen ve Edilgen Eylemler) | İçindekiler | Sonraki (Eylemlerde Kasıtsızlık) →

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5.

Yüceltme ve Tevazu Üslupları Yerleşmiş Kalıplar Başka Özel Sözcükler Yüceltme ve Tevazu Biçimleri Yüceltme Üslubunda İstekler

Yüceltme ve Tevazu Üslupları Japonlar konuşurken üç nezaket seviyesinden biri benimserler; normal (teklifsiz) konuşma, nazik konuşma ve yüceltici/mütevazi konuşma. 「～です」 ve 「～ます」 çekimlerini işlediğimiz konularda Nezaket Japoncası'nı zaten gördük. Bu konuda bir üst nezaket seviyesini, yani yüceltme ve tevazu üsluplarını işleyeceğiz. Bu üslupların kullanımına en çok alışverişte rastlarız, örneğin restoranlarda ve mağazalarda. Bu gibi durumlarda konuşucu her zaman kendini daha alt seviyede görür ve kendisinin yaptığı/yapacağı eylemleri tevazu üslubunda dile getirir. Başkasının yaptığı/yapacağı eylemler içinse yüceltme üslubunu kullanır.

Yerleşmiş Kalıplar open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Buradaki zorluk aynı kavramın farklı üsluplar için ayrı sözcüklerle karşılanmasında. Aşağıdaki tablomuzda aynı kavramı karşılayan yüceltici ve mütevazi sözcükleri veriyoruz. Tevazu ve yüceltme için genel çekim kurallarının olmasına rağmen bazı eylemlerin özel çekimleri var, bunlara da konumuzun ilerleyen kısımlarında yer vereceğiz. Yüceltme veya Tevazu Belirten Eylemler


Normal

Yüceltici

Mütevazi

する

なさる

致す

行く

いらっしゃる／おいでになる

参る

来る


参る

いる


おる

見る

ご覧になる

拝見する

聞く

－

伺う

言う

おっしゃる

申す／申し上げる

あげる

差し上げる

－

くれる

下さる

－

もらう

－

いただく

食べる

召し上がる

－

知っている

ご存知（です）

存じる


pdfcrowd.com

Çekimleri Özel Olan Yüceltici Eylemler Bu eylemlerden birkaçı normal masu çekimine uymaz. Bunlar 「なさる」、「いらっしゃる」、「おっしゃる」、「下さる」、 and 「ござる」. Bu eylemlerin masu çekimlerinde 「る」 hecesi 「り」 yerine 「い」ye dönüşür. Masu çekimin dışındaki çekimler ise bildiğimiz gibi yapılır. ます Çekimleri Yalın

ます Çekimi

ます Geçmiş Çekimi

ます Olumsuz Çekimi

ます Olumsuz Geçmiş Çekimi

なさる

なさいます

なさいました

なさいません

なさいませんでした

いらっしゃる

いらっしゃいます

いらっしゃいました

いらっしゃいません

いらっしゃいませんでした

おっしゃる

おっしゃいます

おっしゃいました

おっしゃいません

おっしゃいませんでした

下さる

下さいます

下さいました

下さいません

下さいませんでした

ござる

ございます

ございました

ございません

ございませんでした

Yüceltme Üslubu Örnekleri Birkaç örneğe bakalım. Buradaki örneklerin tümünde ikinci bir şahsa soru yöneltiğinden yüceltme üslubunu kullanmak uygun düşer. （１）　アリスさん、もう召し上がりましたか。- Alice Hanım, yemek yediniz mi? （２）　仕事で何をなさっているんですか。- İşinizde ne yapıyorsunuz? （３）　推薦状を書いてくださいますか。- Bana tavsiye mektubu verme lütfunda bulunur musunuz? （４）　どちらからいらっしゃいましたか。- Ne taraftan geldiniz? open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（５）　今日、どこへいらっしゃいますか。- Bugün nereye gideceksiniz?

Tevazu Üslubu Örnekleri Aşağıdaki örneklerin tümünde konuşucu kendinden bahsediyor, dolayısıyla tevazu üslubu kullanılmış: （１）　私はキムと申します。- Bana Kim derler. (Adım Kim.) （２）　私が書いたレポートを見ていただけますか。- Yazdığım raporu okuma fırsatınız oldu mu? （３）　失礼致します。- Beni mazur görün. / Kusura bakmayın. (aslı: Kabalık ettim.)

Başka Özel Sözcükler Bu kalıpların haricinde başka sözcüklerin de nazik biçimlerinden söz etmek mümkün. Herhalde içlerinde en bilindik olanı 「ござる」. 「ござる」 eylemi 「ある」 eyleminin daha nazik halidir. Bu eylem hem canlılar hem cansızlar için kullanılabilir. Hemen her zaman 「ございます」 şeklinde kullanılır; 「ござる」 şekline kullanımı pek nadirdir. Nezaket belirtmek olmak üzere 「です」 nun yerine ise 「でございます」 ifadesi geçer. Bu ifade 「でござる」nun masu çekimidir; 「である」 dan gelir. Bu sonuncusunu epey sonraki bir konumuzda işleyeceğiz.

Örnekler （１A）　こちらは、私の部屋です。- Burası benim odam. （１B）　こちらは、私の部屋でございます。- Bu tarafta benim odam bulunmakta. （２A）　お手洗いはこのビルの二階にあります。- Tuvaletler bu binanın ikinci katında. （２B）　お手洗いはこのビルの二階にございます。- Tuvaletler bu binanın ikinci katında bulunmakta. Başka özel bir sözcük de 「いい」 sözcüğü. Daha resmi durumlar için bunun yerine 「よろしい」 sözcüğü kullanılır. Japonca'da özür dileme bile birçok farklı nezaket seviyesinde yapılabilir, aşağıda örneklerle açıklıyoruz. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Nezaket derecesine göre özür dileme: （１）　ごめん。（２）　ごめんなさい。（３）　すみません。（４）　申し訳ありません。 (申し訳 sözcüğü 言い訳 sözcüğünün mütevazi hali) （５）　恐れ入ります。（６）　恐縮です。 Bir de 「さん」 ünvanının yerine geçen 「様」 sözcüğü var. Bu yüceltici ünvana gündelik konuşmalarda pek ihtiyacımız olmaz. Ancak, yazışmalarda iyi bildiğimiz kişilere bile 「様」 diye hitap etmemiz gerekir. Bu ünvanı kasiyerler ve garsonlar da müşterilere karşı sıkça kullanır. İmparator soyundan kişiler ve Allah için 「様」 takısı elbette ki kullanılır; 「神様」 örneğinde olduğu gibi.

Yüceltme ve Tevazu Biçimleri Diğer eylemlerin yüceltme ve tevazu çekimleri için genel kalıplar mevcut. Bu kalıplar 「御」 önekinden faydalanır. Bu önek belli bazı sözcüklerin başında yüceltme maksadıyla kullanılır. Hatta birkaç sözcük var ki bu ek olmadan kullanılmaz, mesela 「お酒」、「お茶」 ve 「お金」. Genel bir kural olarak 「御」 öneki, 音読み olan sözcükler için 「ご」 diye （例：ご意見、ご飯）, 訓読み olan sözcükler içinse 「お」 diye （例：お金、お仕事） okunur. İstisnalar da var; örnegin 「お返事」 sözcüğü. 「御」 öneki nadiren Kanci'de yazılır, Hiragana 「ご」 ve 「お」 yazımlarını bilmek yeterli.

Yüceltme Biçimi Konumuzun başındaki tabloda yer almayan eylemlerin yüceltme biçimlerini şu şekilde elde ederiz: お + eylem gövdesi + に + なる Bu kalıbın çekimi sondaki 「なる」 eylemine uygun olarak ulu eylemlerin çekimi gibi yapılır. Yalnız bu şekilde open in browser PRO version


pdfcrowd.com

kurulan ifadelere seyrek rastlanır. （１）　先生はどうお考えになりますか。- Hocam [bu konuda] ne düşünüyorsunuz? 「見る」 eylemi için özel bir durum sözkonusu. Bu kalıpta "görmek" eyleminin gövdesi yerine onun anlamca yerini tutan bir ad kullanılır. Yani 「見る」 eyleminin yüceltme biçimi 「ご覧になる」 olur. （２）　私の本をご覧になりましたか。- Kitabımı gördünüz mü? Yüceltme biçimi için ikinci bir yol: お + eylem gövdesi + です Hazır yemek restoranlarına girer girmez şu cümleyi duyarız: （１）　店内でお召し上がりですか。- Restoran içinde mi yiyiceksiniz? Hizmet sektörü çalışanları olabildiğince nazik olmaya çılışır ve bu tarz çifte yücelmeler içeren ifadeler kullanırlar. Bunların gerekli olup olmadığı, dilbilgisi kurallarına uyup uymadığı ayrı bir mesele. （２）　もうお帰りですか。- Eve mi dönüyorsun artık? （３）　お手数ですが、これを直していただけますか。- Zahmet olacak ama şunu benim için düzeltir misin rica etsem.

Yüceltme İfadelerinde 「ください」 Sözcüğünü Kullanma 「ください」 sözcüğüyle birlikte kurulan yüceltme ifadelerinin kullanımı daha yaygın. Bunun için kalıplardaki 「になる」 sözcüklerini 「ください」 ile değiştirmek yeterli. Çok sık duyacağınız başka bir örnek: （１）　少々お待ち下さい。- Az bekleyin lütfen. Sıradaki örnek ise 「ご覧になる」 ifadesinin 「ください」 sözcüğü ile kullanımını gösterir. （２）　こちらにご覧下さい。- Bu tarafa bakın lütfen. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Örnekleri ad türünden başka sözcükler için de çoğaltabiliriz. Tren yolculuğunu ele alalım örneğin. （３）　閉まるドアにご注意下さい。- Kapanan kapılara dikkat lütfen.

Tevazu Biçimi Eylemlerin tevazu biçimleri şu kalıba uygun olarak kurulur: お + eylem gövdesi + する İlk örneği muhtemelen zaten biliyoruz, ama esas anlamını da bir görelim. （１）　よろしくお願いします。- Memnun oldum. (Aslı: Uygun şekilde rica ederim.) （２）　先生、お聞きしたいことがありますが。- Hocam, sormak istediğim birşey var. （３）　すみません、お待たせしました。- Kusura bakmayın, beklettim. （４）　千円からお預かりいたします。- Sizin 1000 yeninizi saklayacağız. Son örnekte 1000 yenlik bir ödemenin para üstü tam olarak verilmek üzere sonraki bir zamana bırakılıyor. Bazı Japonlar bu örnekteki 「から」 sözcüğü yerine 「を」 sözcüğünün kullanılması gerektiği üzerinde ısrar ediyor.

Yüceltme Üslubunda İstekler 「～ください」 sözcüğünü kullanarak nazik isteklerde bulunmayı daha önce bu konumuzda işledik. Şimdi ise istekleri, eylemlerin nazik biçimlerini kullanarak dile getirmeyi işleyeceğiz. Öğreneceğimiz kural yukarıda verilen, 「～ます」 çekimleri özel olan eylemler için geçerli. Örnek olarak 「下さる」、「いらっしゃる」、「なさる」 ve 「おっしゃる」 eylemlerini sayabiliriz.

Özet open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Yüceltici eylemin masu çekimininin son hecesi 「せ」 ile değiştirilir. 例）　下さる → 下さいます → 下さいませ例）　いらっしゃる → いらっしゃいます → いらっしゃいませ Resmiyet derecesi daha düşük daha kısa bir çekim de masu çekiminden son iki hecenin atılmasıyla elde edilir. 例）　下さる → 下さいます → 下さい例）　いらっしゃる → いらっしゃいます → いらっしゃい

Sonunda 「しなさい」 ve 「してください」 çekimlerinin hangi kurala göre yapıldıklarını öğrendik. Son olarak birkaç örneğe göz atalım.

Örnekler Japonya'da herhangi bir dükkana girdiğinizde ilk duyacağınız şey muhtemelen şu olur: （１）　いらっしゃいませ。- [Hoşgeldiniz], içeri buyurun. Ancak orta yaşlı suşi lokantası şefleri gibi kişiler bu ifadeyi biraz kısaltarak söyler: （２）　いらっしゃい！- Buyurun, içeri gelin. Birkaç örnek daha: （３）　ありがとうございました。またお越しくださいませ。- Çok teşekkür ederiz. Lütfen yine buyurun. （４）　どうぞ、ごゆっくりなさいませ。- Lütfen acele etmeyin, rahat edin.

← Önceki (Ettirgen ve Edilgen Eylemler) open in browser PRO version


İçindekiler

Sonraki (Eylemlerde Kasıtsızlık) → pdfcrowd.com




)

pdfcrowd.com

İstemeden Oldu ← Önceki (Yüceltme ve Tevazu Gösterme) | İçindekiler | Sonraki (Genel Adlar) →


İstemeden Yapılan Hareketler 「しまう」 Yardımcı Eylemini Kullanma 「～てしまう」nun Teklifsiz Halini Kullanma 「しまう」 Eyleminin Diğer Anlamı

İstemeden Yapılan Hareketler Bu konuda istemeden yapılan hareketleri ifade etmeyi öğreneceğiz. Gündelik konuşmalarda bu kurallararın faydasını çok göreceğiz. Kastı olmayan (ve genellikle başarız sonuçlananan) hareketleri ifade etmede 「しまう」 yardımcı eyleminden yararlanıyoruz. 康介：　宿題をやった？- Ödevini yaptın mı? アリス：　しまった！- Eyvah, yapmadım!

「しまう」 Yardımcı Eylemini Kullanma "Bir şeyi istemeden yapma" anlamında kullanıldığında 「しまう」 yardımcı eylemi diğer eylemin teli çekimine eklenir. İfadenin zamanını 「しまう」 eyleminin çekimi belirler. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（１）　そのケーキを全部食べてしまった。- İstemeden pastanı tümünü yemişim. （２）　毎日ケーキを食べて、２キロ太ってしまいました。- Hergün pasta yiyince istemeden iki kilo almışım. （３）　ちゃんと食べないと、痩せてしまいますよ。- Adam gibi yemek yemezsen [bilmeden] kilo verirsin, benden söylemesi. （４）　結局、嫌なことをさせてしまった。- Sonunda birinin tatsız bişey yapmasına [istemeden] sebep vermiş oldum. （５）　ごめん、待たせてしまって！ - Kusura bakmayın, istemeden beklettim. （６）　金魚がもう死んでしまった。 - Altın balığım ölmüş bile. (Ne acı bir durum!) Daha çok örnek için WWWJDIC kaynağında 「しまう」 sözcüğünü sorgulayıp çıkan sonuçta [EX] bağlantısına tıklayın. İngilizce çevirileriyle birlikte 100'den fazla örnek bulacaksınız.

「～てしまう」nun Teklifsiz Halini Kullanma Teklifsiz (senli benli) konuşmalarda 「～てしまう」 yerine sık olarak 「～ちゃう」, 「～でしまう」 yerine de sık olarak 「～じゃう」 kullanılır. 「～ちゃう」 ve 「～じゃう」 nun çekimleri ulu eylemlerin çekimleri gibi yapılır. （１）　金魚がもう死んじゃった。- Altın balığı ölmüş bile. （２）　もう帰っちゃっていい？- Artık eve dönsem olur mu? （３）　みんな、どっか行っちゃったよ。- Herkes bir yerlere gitmiş. （４）　そろそろ遅くなっちゃうよ。- Zaman geçtikçe geç olacak. 「～てしまう」 ve 「～でしまう」 yerine kullanılan daha senli benli başka iki kısaltma var. Bunlar sırasıyla 「～ちまう」 ve 「～じまう」. Daha şirin 「～ちゃう」 ve 「～じゃう」 kısaltmalarının aksine bunlar sert mizaçlı orta yaşlı bir adamın kullanacağı ifadeler. （１）　また遅刻しちまったよ。- Kahretsin, yine geç kaldım. （２）　ごめん、ついお前を呼んじまった。- Pardon birader, istemeden seni çağırmışım. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

「しまう」 Eyleminin Diğer Anlamı Edict'te 「しまう」 eyleminin anlamı şöyle verilmiş: 仕舞う【しまう】 (v5u) (uk) bitirmek; kapamak; tamamlamak; bir tarafa koymak; son vermek; Bunu ayrı bir eylemmiş gibi düşünmek de mümkün. 「しまう」 bu kullanımında bilmeyerek yapma anlamına değil de tamamıyla bitirmek anlamına gelir. Aşağıdaki örnekten daha iyi anlaşılıyor. （１）　宿題をやってしまいなさい。- Ödevlerinizi eksiksiz tamamlayın.

← Önceki (Yüceltme ve Tevazu Gösterme)

İçindekiler

Sonraki (Genel Adlar) →




)

pdfcrowd.com

Genel Adlar ← Önceki (Eylemlerde Kasıtsızlık) | İçindekiler | Sonraki (Belirsizliğin Dereceleri) →


Genel Adların Olduğu Özel İfadeler 「こと」 Sözcüğü 「ところ」 Sözcüğü 「もの」 Sözcüğü

Genel Adların Olduğu Özel İfadeler İsimlerini vermesek de genel adlara bu konuda biraz değinmiştik. Bu konumuzda bu tür adlarla oluşturulan özel ifadeleri işleyeceğiz.

「こと」 Sözcüğü 「こと」 adının ve 「ある」 eyleminin birlikte kullanılmasıyla bir olayın gündelik hayatta yer bulup bulmadığı anlatılır.

Örnekler （１）　徹夜して、宿題することはある。- Bazen sabahlayarak bütün gece ödev yaptığım olur. （２）　一人で行くことはありません。 - Tek başıma gittiğim pek olmaz. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Bu kalıptaki 「ある」 eylemini geçmiş zamanda kullanırsak bir olayın daha evvel hiç meydana gelip gelmediğini anlatabiliriz. Gündelik hayatta bu tarz anlatımlara sık sık gerek duyulur, dolayısıyla kalıbı ve bu kullanımını öğrenmek çok işe yarayabilir.

Örnekler （１）　パリに行ったことはありますか。- Paris'e gitmişliğin var mı? (Paris'e hiç gittin mi?) （２）　お寿司を食べたことがある。- Daha önce suşi yedim. （３）　日本の映画を観たことないの？- Hiç Japon filmi izlemedin mi? （４）　ヨーロッパに行ったことがあったらいいな。- Avrupa'ya [hiç olmazsa bir defa] gitmiş olsaydım güzel olurdu. （５）　そういうのを見たことがなかった。 - Öylesini hiç görmemiştim. （６）　一度行ったこともないんです。 - Bir defa bile gitmişliğim yok.

「ところ」 Sözcüğü 「ところ」（所） adı genelde soyut bir konumun yerine geçer. Ancak bir özelliğin veya zamanda bir nokta gibi başka soyut kavramların yerine geçtiği de olur.

Örnekler （１）　早くきて。映画は、今ちょうどいいところだよ。- Çabuk gel. Filmin tam da en güzel yerindeyiz. （２）　彼は、優しいところもあるよ。- Onun [mizacının] iyi yönleri de var. （３）　今は授業が終ったところです。- Ders henüz şimdi bitti. （４）　これから行くところでした。- Ben de tam gitmek üzereydim.

「もの」 Sözcüğü open in browser PRO version


pdfcrowd.com

「もの」 adını bayanlar teklifsiz (senli benli) konuşmalarında vurgu yapmak için kullanırlar. Bu kullanımı itibariyle bu sözcük 「の」 ilgecine benzer. 「の」 nun 「ん」 şeklinde kısaltıldığı gibi 「もの」 da 「もん」 şeklinde kısaltılır. 「もん」 bayanlara özgü şirin bir sözcük, onu kullanan kişinin arsız birisi olduğu izlenimini uyandırır.

Örnekler （質問）　どうしてこなかったの？- Neden gelmedin? （１）　授業があったの。- Dersim vardı. (bayanların açıklama şekli) （２）　授業があったもの。- Dersim vardı. (bayanların açıklama şekli) （３）　授業があったもん。- Dersim vardı işte. (bayanların açıklama şekli)

← Önceki (Eylemlerde Kasıtsızlık)

İçindekiler

Sonraki (Belirsizliğin Dereceleri) →




)

pdfcrowd.com

Belirsiz Durumlarda Ne Demeli ← Önceki (Genel Adlar) | İçindekiler | Sonraki (Miktar Belirtme) →


Farklı Belirsizlik Dereceleri 「かもしれない」「でしょう」「でしょう」 ile 「だろう」

Farklı Belirsizlik Dereceleri Japonlar kesin olarak emin olmadıkları hususlarda bağlayıcı şeyler söylemeyi sevmezler. Bundan dolayı örneğin 「～と思う」 (Bence, ...) ifade biçimi çok yaygın. Belirsiz durumların anlatımı için başka yollar da var, bu konuda bunlardan bahsedeceğiz. Konu içinde en belirsizinden, (görece) en kesinine doğru ileriyoruz.

「かもしれない」「かもしれない」 "belki", "-mış olabilir" demek için kullanılır ve 「多分」 sözcüğüne göre daha fazla belirsizlik taşır. Cümlecik sonuna eklenir. Adlar ve nalı sıfatların sonunda 「だ」 olmaz. Kanci yazımı 「かも知れない」 dir, rulu eylem işlevinde olduğundan masu çekimi 「かもしれません」 olur. Teklifsiz konuşmalarda 「かも」 diye kısaltılabilir. Bir de erkeksi bir ifade biçimi var, 「かもしれん」 diye. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Özet Yan cümleye doğrudan 「かもしれない」 ya da 「かも知れない」 eklenir. 例）　映画を見たかもしれない例）　彼は学生かもしれない例）　それは面白いかもしれない Nalı sıfat ve adlara eklenen bildirim 「だ」 sı kaldırılır (varsa), sonra bunlara 「かもしれない」 eklenir. 例）　先生だかもしれない → 先生かもしれない例）　退屈だかもしれない → 退屈かもしれない Teklifsiz konuşmalarda 「かも」 diye kısaltılabilir. 例）　面白いかもしれない → 面白いかも

Örnekler （１）　スミスさんは食堂に行ったかもしれません。- Smith Bey kafeteryaya gitmiş olabilir. （２）　雨で試合は中止になるかもしれないね。 - Yağmur yüzünden kaşılaşma iptal edilebilir, düşünsene. （３）　この映画は一回見たことあるかも！- Bu filmi daha önce bir defa seyretmiş olabilirim. （４）　あそこが代々木公園かもしれない。- O taraftaki Yoyogi parkı galiba. （５）　もう逃げられないかもしれんぞ。- Belki de artık kaçamazsın.

「でしょう」「でしょう」 aşağı yukarı 「多分」 sözcüğü kadar kesinlik belirtir. Cümlenin sonunda yer alır. Başka çekimi yok, ancak 「～ですか」 yerine de 「～でしょうか」 şeklinde kullanıldığı olur. Bu kullanımda soru daha nazik open in browser PRO version


pdfcrowd.com

olur ve net bir cevap beklentisi olmaz.

Örnekler （１）　明日も雨でしょう。- Belki yarın da yağmur yağar. （２）　あなたは、学生さんでしょうか。- Sen öğrencisin galiba? （３）　これからどこへ行くんでしょうか？- Buradan nereye gidiyor acaba? Çok çok nazik bir söylem de 「～ます」 çekimine 「～でしょうか」 sözcüklerini eklenmesiyle elde edilir: （４）　休ませていただけますでしょうか。- Biraz istirahat etmeme müsaade eder misiniz, acaba?

「でしょう」 ile 「だろう」「でしょう」 nun teklifsiz biçimi de 「でしょう」 şeklinde yazılır. Ancak nezaket belirten cümlelerde sondaki ünlü uzun sesletilirken, teklifsiz cümlelerde 「でしょ」 şeklinde kısa sesletilir. Bir de, genelde, bu tür teklifsiz ifadelerde, "Sana dememiş miydim" türünden bir ima vardır.

Örnekler （１）　あっ！遅刻しちゃう！- Ah! Geç kalacağız galiba! （２）　だから、時間がないって言ったでしょう！- Bu yüzden sana zaman kalmadığını söyledim ya! （３）　これから食べに行くんでしょ。- Şimdi yemeğe gidiyorsun galiba. （４）　だったら？- Ne olmuş yani? （５）　掃除、手伝ってくれるでしょう。- Temizlik yapmama yardım edersin, değil mi? （６）　え？そうなの？- Ne? Öyle mi? 「だろう」 ile 「でしょう」 nun anlamları esasen aynı, yalnız 「だろう」 ifadesini daha çok erkekler tercih eder. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（A）　アリスはどこだ？- Alice nerede? （B）　もう寝ているだろう。- Uyumuştur bile. （A）　もう家に帰るんだろう。- Artık evine dönüyorsun galiba? （B）　そうよ。- Evet.

← Önceki (Genel Adlar)

İçindekiler

Sonraki (Miktar Belirtme) →




)

pdfcrowd.com

Tek Olma, Az Olma, Fazla Olma ← Önceki (Belirsizliğin Dereceleri) | İçindekiler | Sonraki (Benzerliğin İfadesi) →

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Miktar Vurgusu Yapma 「だけ」 İlgeci 「のみ」 İlgeci 「しか」 İlgeci 「ばかり」 İlgeci 「すぎる」 Yardımcı Eylemi 「も」 İlgeci 「ほど」 İlgeci 「～さ」 Ekininin Kullanımı

Miktar Vurgusu Yapma Bu konuda Japonca'da tek olma, az olma ve fazla olma nasıl ifade edilir, onu göreceğiz. Türkçe'de teklik, azlık ve fazlalığın vurgusunu sıfat veya belirteçlerle yaparız. Buna "Tek bir tane yedim", "Geriye sadece bunlar kaldı", "Yemeği fazla kaçırdım" örneklerini verebiliriz. Japonca ise miktarların anlatımında bu konuda göreceğimiz gibi ilgeçleri kullanır.

「だけ」 İlgeci open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Elimizde bir şeyden tek örnek kaldığını vurgulamak için 「だけ」 ilgecini kullanırız. Bu ilgeç, vurgusu yapılan sözcüğün ardından gelir.

Örnekler （１）　りんごだけ。 - Elma sadece. （２）　これとそれだけ。－Bir bu, bir de şu. (Başka yok.) İlgeçler, İlgeçler 2, ve İlgeçler 3 konularında işlediğimiz ilgeçlerden herhangi biri 「だけ」 ile birlikte kullanılacağı zaman 「だけ」 den sonra gelir. （１）　それだけは、食べないでください。 - Bir bunu yeme. (Başka şeyleri yiyebilirsin.) （２）　この歌だけを歌わなかった。 - Tek bu şarkıyı söylemedim. （３）　その人だけが好きだったんだ。 - [Aralarından] sadece o kişiyi sevmiştim. Birden fazla başka ilgeç varsa, bunlar da 「だけ」 den sonra gelir. （１）　この販売機だけでは、500円玉が使えない。 - Bir bu otomatta 500 yenlik paralar geçmiyor. Bazen de 「から」 ve 「まで」 ilgeçleriyle olduğu gibi kesin bir sıra yok. Biz deneme olsun diye Google'da open in browser PRO version


pdfcrowd.com

iki türlü sıralamayı da sorguladık. Google 「からだけ」 için 90,0000, 「だけから」 içinse 50,000 sonuç döndürdü. （１）　小林さんからだけには、返事が来なかった。 - Yalnız Kobayaşi Bey'den cevap gelmedi. Başka bazı ilgeçlerden farklı olarak 「だけ」 doğrudan eylemlere de uygulanabilir. （１）　準備が終わったから、これからは食べるだけだ。 - Hazırlıklar bittiğine göre şimdi [bunları] yemek kaldı sadece. （２）　ここに名前を書くだけでいいですか？ - Buraya sadece adımı yazsam olur mu?

「のみ」 İlgeci 「のみ」, 「だけ」 ile aynı anlamda ve işlevde kullanılan başka bir ilgeç. Yalnız 「のみ」 ilgeci daha çok yazı dilinde kullanılılır, ağırlıkla da başvuru kaynakları ve teknik metinlerde. 「のみ」 ilgecini aslında ait olduğu ileri konular kısmında işlemek yerine eşanlamlısı olduğu 「だけ」 ilgecinden hemen sonra işlemeyi daha uygun gördük. （１）　この乗車券は発売当日のみ有効です。 - Bu bilet sadece satıldığı gün için geçerli. （２）　アンケート対象は大学生のみです。 - Bu anket yalnız üniversite öğrencilerine yönelik.

「しか」 İlgeci open in browser PRO version


pdfcrowd.com

「しか」 ilgeci ile belirtilen başka hiçbir seçeneğin olmadığı vurgulanır. Cümlede 「しか」 dan sonra gelen ifade her zaman olumsuz olur. （１）　これしかない。- Bundan başkası yok. Sıradaki örnek yanlış. （誤）　これしかある。- (Yanlış) Görüldüğü üzere, 「しか」 ilgeci diğer seçenekleri kesin olarak dışlar. 「だけ」 ilgecinde böyle bir durum yok. （１）　これだけ見る。- Yalnız buna bak. （２）　これだけ見ない。- Yalnız buna bakma. （３）　これしか見ない。- Bundan başkasına bakma. Birkaç örneğe daha bakalım. （１）　朝ご飯しか食べられなかった。- Kahvaltıdan başka birşey yemedim. 「しか」 ilgecininin olduğu cümleler bütün olmalı. 「だけ」 ilgecinde ise cümle sonundaki birkaç sözcük atılabilir. （質問）　全部、買うの？- Hepsini mi alıyorsun? （１）　ううん、これだけ。- Hayır, yalnız bunu. （２）　ううん、これしか買わない - Hayır, bundan başkasını almayacağım. （誤）　ううん、これしか。 - (Yanlış, cümlede eylemin olumsuzu da olmalı.) Yan yana geldikleri zaman 「しか」 ilgeci 「から」 ve 「まで」 ilgeçlerinden sonra gelir. Google'da arama yaptığımızda 「からしか」 sorgusu için 60,000 sonuç alırken 「しかから」 için sadece 600 sonuç aldık. （１）　アリスからしか何ももらってない。- Alice'ten başka kimseden birşey gelmedi. 「しか」 ilgecini eylemlerle de kullanmak mümkün. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（１）　これから頑張るしかない！- Bundan böyle var gücümüzle çalışmak şart! （２）　こうなったら、逃げるしかない。- Olaylar bu hali alınca kaçmaktan başka çare kalmadı. （３）　もう腐ったから、捨てるしかないよ。- Çürümüş zaten, atmaktan başka çare yok artık.

「ばかり」 İlgeci 「ばかり」 ilgeci bir şeyden çok fazla miktarda bulunduğunu vurgulamak için kullanılır. Bu şeyden o kadar fazla var ki başka şeylere yer yok veya var olanlar yanında önemsiz kalır. Senli benli konuşmalarda bu ilgeç 「ばっかり」 ya da 「ばっか」 şeklinde de söylenir. 「ばかり」 ilgecini en iyisi bir örnekle açıklayalım. Diyelim ki bir partiye davet edildik. Partiye gittiğimizde karşımızda orta yaşlı bayanlardan oluşan bir kalabalığı bulunca şaşırıp kaldık. Durumun garipliğini şöyle dile getirebiliriz: （１）　何だよ！おばさんばっかりじゃないか？ - Bu da nesi? Annem yaşında kadınlar doluşmuş. (Aslı: Hepsi orta yaşlı kadınlar değil mi bunların?) Kızlar aynı olayı şöyle dile getirir: （２）　いやだ。おばさんばっかり。 - Kız bu ne? Etraf teyze kaynıyor.

Örnekler Birkaç örneğe daha bakalım. （１）　崇君は漫画ばっかり読んでてさ。かっこ悪い。 - Takaşi çizgi romandan başka birşey okumaz. Hiç karizması yok çocuğun. Teklifsiz konuşmalarda cümleleri böyle ortada (eylem olmadan) bitirmek olağan. Buradaki 「読んでて」 ifadesi 「読んでいる」 nun kısa hali. Bu örnekte konuşucu hikayesini daha sonra bir sonuca bağlayacağını ima eder. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（２）　彼は麻雀ばかりです。 - Aklı fikri macong'da. (Macong oynamaktan başka şey yapmaz.) （３）　直美ちゃんと遊ぶばっかりでしょう！ - Naomi'yle takılmaktan başka şey yapmıyorsun galiba! （４）　最近は仕事ばっかだよ。 - Son günlerde varsa yoksa hep iş. (Kafamı kaşıyacak vaktim olmuyor)

「すぎる」 Yardımcı Eylemi 「すぎる」 Kanci'de 「過ぎる」 olarak yazılan, "aşmak" anlamında bir rulu eylemdir. Sıfatlara veya başka eylemlere "miktarca fazla olma" vurgusu yapmak için eklenir. Bu şekilde örneğin 「たべる」 ve 「のむ」 eylemleri 「食べすぎる」 "fazla yemek", 「飲みすぎる」 de "fazla içmek" anlamını kazanırlar.

Özet 1. Eylemlerde, eylem gövdesine 「すぎる」 eklenir. 例）　食べる → 食べすぎる例）　太る → 太り → 太りすぎる 2. Nalı sıfatlarda, sıfata doğrudan 「すぎる」 eklenir. İli sıfatlarda ise önce 「い」 hecesi kaldırılır sonra 「すぎる」 eklenir. 例）　静か → 静かすぎる例）　大きい → 大きすぎる 3. Çekimi olumsuz eylem ve sıfatlarda, sondaki 「ない」 nin 「い」 hecesi 「さ」 open in browser PRO version


pdfcrowd.com

hecesiyle değiştirilir ve buna 「すぎる」 eklenir. 例）　食べない → 食べなさ → 食べなさすぎる例）　面白くない → 面白くなさ→ 面白くなさすぎる Not: 「ない」 ile biten ancak olumsuz çekimi olmayan sıfatlar da üçüncü kurala girer. 例）　つまならない → つまならなさ → つまならなさすぎる例）　もったいない → もったいなさ → もったいなさすぎる

Örnekler （１）　佐藤さんは料理が上手で、また食べ過ぎました。 - Satô Bey çok güzel yemek yapar, ben yemeği yine fazla kaçırmışım. （２）　お酒を飲みすぎないように気をつけてね。 - İçkiyi fazla kaçırmamaya dikkat et, tamam mı? （３）　大きすぎるからトランクに入らないぞ。 - Oğlum fazla büyük o, bagaja sığmayacak. （４）　静かすぎる。罠かもしれないよ。 - [Etraf] fazla sessiz. Bir tuzak olabilir doğrusu. （５）　時間が足りなさすぎて、何もできなかった。 - Zamanım hiç yetmedi, hiçbirşey yapamadım. （６）　彼には、彼女がもったいなさすぎるよ。 - Vallahi kız onunla harcanıyor. (Kız daha iyisine layik.) open in browser PRO version


pdfcrowd.com

「すぎる」 eyleminin gövde halini kullanma da sıkça rastlanan bir durum. （Aさん）　昨晩のこと、全然覚えてないな。 - Var ya, dün gece ne olduğunu hiç hatırlamıyorum. （Bさん）　それは飲みすぎだよ。 - Çok içmek böyle işte. (İçkiyi fazla kaçırdın, ondan.)

「も」 İlgeci 「も」 ilgeci miktar belirten bir sözcükten sonra geldiğinde, abartılı bir miktarın söz konusu olduğunu vurgular. Daha iyi anlamak için sıradaki örneğe göz atalım. （１）　昨日、電話三回もしたよ！ - Dün seni en az üç defa aradım! 「も」 ilgeci hemen miktar belirten sözcükten sonra gelir, yani "üç defa" anlamındaki sözcükten sonra. Bu örnekte konuşucu üç defa aramasına rağmen telefona cevap verilmediğinden yakınmakta. Örnekten anlaşıldığına göre bir numarayı üç defa aramak aşırı bir zahmet. （２）　試験のために三時間も勉強した。 - Sınav için tam üç saat çalıştım. （３）　今年、十キロも太っちゃった！ - Bu sene tam 10 kilo almışım!

「ほど」 İlgeci 「ほど」 ilgeci （程） bir şeyin miktarının bir ölçüyle belirlenmesinde kullanılır. Bu ölçü kesin bir miktar open in browser PRO version


pdfcrowd.com

olabileceği gibi o şey için makul sayılan miktar de olabilir. 「ほど」 ilgecinin Türkçe karşılığı "kadar". Bu ilgeç adlarla da kullanılabilir, eylemlerle de. （１）　今日の天気はそれほど寒くない。 - Bugün hava o kadar soğuk değil. （２）　寝る時間がないほど忙しい。 - Uyumaya bile zamanım yok, o kadar yoğunum. 「ほど」 sözcüğü koşul cümlelerinde kullanıldığında Türkçe'ye "Ne kadar... o kadar..." şeklinde çevrilebilecek yapı meydana gelir. Bu yapının kuruluşu şöyle: [eylemin koşul çekimi] [aynı eylem+ほど]. （１）　韓国料理は食べれば食べるほど、おいしくなる。 - Daha çok yedikçe insana Kore mutfağı daha lezzetli geliyor. Bu örneğin aslına en yakın çevirisi şöyle: "Kore mutfağından bahsedelim; [ondan] yersen, yediğin mitarda lezzetli olur". Bu ve benzeri örneklerde 「ば」 koşul eki yerine 「たら」 koşul eki de kullanılabilir, ancak 「なら」 ve 「と」 koşul ekleri kullanılamaz. （１）　歩いたら歩くほど、迷ってしまった。 - Yürümeye devam ettikçe iyice kayboldum. （２）　勉強をすればするほど、頭がよくなるよ。 - Dersine daha çok çalıştıkça daha zeki olur kişi. 「ば」 koşul ekini kullanarak bu yapıyı ili sıfatlara da uygulayabiliriz. （１）　iPodは、ハードディスクの容量が大きければ大きいほどもっとたくさんの曲が保存できます。 - Sabit diskinin sığası ne kadar büyürse, iPod'a o kadar fazla şarkı kaydedilir. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（２）　航空券は安ければ安いほどいいとは限らない。 - Uçak bileti ne kadar ucuz olursa o kadar iyi olur demek değil illa. Nalı sıfatlarla 「ば」 koşul ekini kullanamayacağımız için aynı işlevdeki 「なら」 koşul ekini kullanırız. Yalnız bu yapı kulağa biraz garip geldiği için pek tercih edilmez. Bu kullanımda nalı sıfatın 「な」sı her zaman eklenir. （１）　文章は、短ければ短いほど、簡単なら簡単なほどよいです。 - Cümleler ne kadar kısa, ne kadar basit olursa o kadar iyi olur.

「～さ」 Ekininin Kullanımı 「さ」 eki aşağı yukarı Türkçe "-lık" yapım ekine karşılık gelir. Bu ekle sıfatlardan onların belirttiği kavramın ölçüsünü belirten adlar türetilir. Örneğin bu ekle "yüksek" sıfatından "yükseklik" anlamındaki sözcüğü elde ederiz. 「さ」 ekini herhangi başka bir sıfatla da kullanabiliriz.

Özet İli sıfatlar: sondaki 「い」 hecesi kaldırılıp yerine 「さ」 hecesi eklenir. 例）　高い → 高さ例）　低い → 低さ Nalı sıfatlar: sözcüğün sonuna 「さ」 hecesi eklenir. 例）　穏やか → 穏やかさ Meydana gelen sözcük ad işlevinde.



pdfcrowd.com

Örnekler （１）　このビルの高さは何ですか？ - Bu binanın yüksekliği ne? （２）　犬の聴覚の敏感さを人間と比べると、はるかに上だ。 - Köpeklerin işitme duyusu insanlarınkine göre çok daha hassas.

← Önceki (Belirsizliğin Dereceleri)

İçindekiler

Sonraki (Benzerliğin İfadesi) →

Bu çalışma Creative Commons lisansına tabi olarak yayımlanmaktadır. Telif Hakkı © Tae Kim (taekim.japanese AT gmail.com) Türkçesi: Caner Arda (



)

pdfcrowd.com

Benzerlik, Duyumlar, İzlenimler ← Önceki (Miktar Belirtme) | İçindekiler | Sonraki (Kıyaslama) →

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Benzerliğin Çeşitleri, Duyum Aktarma, İzlenim Belirtme Hal Benzerliği Fiziksel Benzerlik Tahmin Yürütme Duyumlar İzlenimler Argoda Benzerlik

Benzerliğin Çeşitleri, Duyum Aktarma, İzlenim Belirtme Dış görünüşe, davranışa ya da olayın neticesine göre bir benzerliği dile getirmenin birçok yolu var. Başkalarından duyduklarımızı (aldığımız duyumları) dile getirmenin de çeşitli yolları var. Bunları birbirinden ayırmak zor, Türkçe çevirileri birbirine çok yakın ya da aynı. Hangisinin hangi durumda kullanılacağını ancak çok sayıda örnek gördükten sonra anlayabiliriz.

Hal Benzerliği Daha önceki bir konuda 「よう」 sözcüğüne biraz değinmiştik. 「よう」 sözcüğü birşeyin bulunduğu halin open in browser PRO version


pdfcrowd.com

başka bir şeye benzetilmesi için kullanılır. Cümle içinde farklı şekillerde kullanılabilir. Tünce sonune geldiğinde ise arkasına mutlaka 「だ」, 「です」 ya da 「でございます」 eklenir. （１）　ここには、誰もいないようだ。- Burada kimse yok gibi görünüyor. （２）　映画を観たようです。- Filmi izlemişe benziyor. Adlardan sonra geldiğinde araya 「の」 ilgeci girer. Nalı sıfatlar ise 「な」 ekini alır. （３）　学生のようだ。- Öğrenci gibi duruyor. （４）　ここは静かなようだ。Burası sessiz gibi. Üçüncü örnekte fiziksel benzerlikten bahsedilmiyor, kişinin halinden hareketle bir tahmin yürütülüyor. Bu kullanım bazen beklenmedik sonuçlar doğurabilir. Mesela 「おいしいようだ」 ifadesini iltifat niyetiyle kullanamayız. Tersine kaba bir söz olur, çünkü "Lezzetli gibi duruyor [ama acaba gerçekten öyle mi]" anlamına gelir.. 「よう」 sözcüğünün kendisini nalı sıfat gibi kullanabiliriz. （５）　あの人を見たような気がした。- O kişiyi daha evvel görmüş gibi hissettim. （６）　彼は学生のような雰囲気ですね。- Öğrenciymiş gibi bir havası var. Son olarak 「に」ilgeci ile olan kullanımı gösterelim. （７）　ちょっと怒ったように聞こえた。- Kızmış gibi ses verdi. （８）　何も起こらなかったように言った。- Birşey olmamış gibi konuştu.

Fiziksel Benzerlik Benzerliğin getirilmesinin teklifsiz bir yolu 「みたい」 sözcüğünü kullanmak. Sözcüğün 「見る」 eyleminin 「たい」 çekimiyle bir ilgisi yok. 「みたい」 sözcüğü ad, sıfat ve eylemlerle birlikte kullanılır ve çekimi adlar veya nalı sıfatlar gibi yapılır.



pdfcrowd.com

「みたい」nin kullanımı Benzetilen şeyin sonuna 「みたい」 ekleyin. 「みたい」nin çekimi adların ve nalı sıfatlarınki gibi olur. Çekimli Örnek Olumlu

Olumsuz

Şimdiki Zaman

犬みたい

Köpeğe benziyor

犬みたいじゃない

Köpeğe benzemiyor

Geçmiş Zaman

犬みたいだった

Kepeğe benziyordu

犬みたいじゃなかった

Köpeğe benzemiyordu

Örnekler （１）　もう売り切れみたい。- Çoktan tükenmişe benziyor. （２）　制服を着ている姿をみると、学生みたいです。- Giydiği üniformayla ve duruşuyla öğrenciye benziyor. İkinci örnekte kişinin üniforma giymesine rağmen öğrenci olmadığı ima ediliyor. 「よう」nun üçüncü örneğiyle aradaki farka dikkat edin. Orada kişinin öğrenci olma ihtimali de var. Bu olumsuz imadan dolayı 「みたい」 sözcüğü her cümle için uygun olmayabilir. Örneğin 「おいしいみたい」 denmez çünkü tatlı olmayabileceği ima ediliyor. Benzer şekilde 「かわいいみたい」 da denmez. Yanlış çekime bir örnek. （誤）　このピザはお好み焼きみたくない？- (みたい nin çekimini ili sıfatların 「～たい」 çekimi gibi yapmaya çalışmayın) open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（３）　このピザはお好み焼きみたいじゃない？- Bu pizza okonomiyakiye benzemiyor mu? Geçmiş zaman ve geçmiş zamanın olumsuz çekimine örnekler. （４）　喫茶店に行くみたいだった。- Kafeye gidiyormuşuz gibi geldi. （５）　秘密を教えてくれるみたいじゃなかった？ - Sırı açıklayacakmış gibi gelmedi mi? 「みたい」 çoğunlukla konuşma dilinde kullanılır. Yazı dilinde ise 「よう」 tercih edilir. Önceki iki örneği yazı diline uyarlayalım: （６）　もう売り切れのようだ。- Görünüşe göre çoktan tükenmişler. （７）　このピザはお好み焼きのように見える。- Bu pizza okonomiyakiye benziyor.

Tahmin Yürütme Sıradaki kuralımız tahmin yürütme ile ilgili. Bir olayın sonucunda ortaya çıkacağını düşündüğümüz durumu anlatmak için kullanırız. Bu anlatım şeklinde 「そう」 eki sözcüklere dört farklı şekilde eklenir.

「そう」nun Kullanımı 1. 2. 3. 4. 5.

Eylemlerin gövde haline eklenir. İli sıfatların 「い」si çıkarılmış hallerine eklenir. 「いい」 sıfatının değişmiş hali olan 「よさ」 sözcüğüne eklenir. Olumsuz çekimlerde 「い」 hecesi 「さ」 ile değiştirilir, 「そう」 buna eklenir. 「そう」 eki adlara eklenmez.

1. Eylemler. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Rulu eylemlerin 「る」su çıkarılır. （１）　バランスが崩れて、一瞬倒れそうだった。 - Dengemi kaybedince bir an çökecek oldum. Ulu eylermlerin son hecesi, ünlüsü / u / yerine / i / olacak şekilde değişir. （２）　この辺りにありそうだけどな。 - Bu civarda olması gerekir, ama...

2. İli sıfatlar. Sıradaki örnekte 「おいしい」nin 「い」si çıkarılmış. （１）　この漬物はおいしそう！ - Bu turşu lezzetli olsa gerek. Not: 「いい」 sözcüğü bu kurala uymaz. 「いい」 yerine 「よさ」 kullanılır. （２）　これも結構よさそうだけど、やっぱり高いよね。 - Bu da oldukça iyi gibi duruyor ama bu durumda pahalıdır da, değil mi? Nalı sıfatlar herhangi bir değişikliğe uğramaz. （３）　お前なら、金髪の女が好きそうだな。 - Seni az buçuk tanırım; sen sarışınları seviyorsundur.

3. Olumsuz çekimler. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

「来る」 eyleminin olumsuz biçimi 「こない」 olduğundan, 「～そう」 eklenmiş hali 「こなさそう」dur. （１）　もう10時になったから、来なさそうだね。 - Artık saat onu geçtiğinden, büyük olasılıkla gelmez. （２）　これはただの試合じゃなさそうだ。 - Bu, sıradan bir maç olmayacak [diye söylüyorlar]. 「～ない」 ile oluşturulmuş ili sıfatlar da bu kurala uyar. Örneğin 「もったいない」 - 「もったいなさそう」, 「情けない」 - 「情けなさそう」.

4. Adlar (Uygulanmaz). （誤）　その人は学生そう。 Aynı şeyi anlatmak için adlarla kullanabileceğimiz başka kurallar var. Bunları daha önce işlemiştik. （１）　その人は学生でしょう。 - O öğrencidir herhalde. （２）　その人は学生だろう。 - O öğrencidir herhalde. 「かわいそう」 sözcüğü de başka bir istisna, "zavallı" demek. "Şirin" olma ile bir alakası yok, acıma belirtir. Doğru kullanmaya dikkat edelim. （１）　この犬はかわいそう。 - Zavallı köpek. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（２）　この犬はかわいい。 - Bu köpek şirin.

Söylentiler Bu kuralımız başkasından duyduklarımızı, başka bir deyişle söylentileri anlatmaya yarar. Bu anlatım şekline göre eylem ve ili sıfatlara 「そうだ」 veya 「そうです」eklenir. Ad ve nalı sıfatlara ise 「だそうだ」 veya 「だそうです」 eklenir. （１）　明日、雨が降るそうだ。- Yarın yağacakmış diyorlar. （２）　毎日会いに行ったそうです。- [Dediklerine göre] hergün buluşmaya gidermiş. Adlara ve nalı sıfatlara 「だ」 eklemeyi unutmayalım. （３）　彼は、高校生だそうです。- [Duyduğuma göre] lise öğrencisiymiş. 「そうです」 cümlenin başındaysa önüne 「だ」 eklememiz gerekir. （１）　今日、田中さんはこないの？- Tanaka bugün gelmiyor mu? （２）　だそうです。- Öyle diyorlar.

İzlenimler Ad, sıfat ve eylemlere 「らしい」 eklemekle başkalarının duyduklarımızdan edindiğimiz izlenimleri dile getirebiliriz. 「そうだ」/「そうです」ten farkı, söylediklerimiz üzerinde doğrudan birşey konuşulmamış olması. Yani edindiğimiz izlenim dolaylı bilgilerin üzerine kurulu. 「らしい」 eklenmiş sözcüklerin çekimleri ili sıfatlarınki gibi olur. （Ａ）　今日、田中さんはこないの？- Tanaka bugün gelmiyor mu? （Ｂ）　こないらしい。- Gelmeyeceğe benziyor. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（Ａ）　あの人は何なの？- Oradaki kişi kim? (Aslı: Oradaki kişi neyin nesi?) （Ｂ）　美由紀さんの友達らしいですよ。- Miyuki'nin arkadaşıymış. Bir kişinin hareketlerinin bıraktığı izlenimi de dile getirebiliriz. （１）　あの子は子供らしくない。- O çocuk diğer çocuklar gibi değil. （２）　大人らしくするつもりだったのに、大騒ぎしてしまった。- Niyetim yetişkinlere yakışır şekilde davranmaktı, ama [malesef] rezalet çıkardım.

Argoda Benzerlik Bir şeyi bir başkasına benzetmenin senli benli bir yolu da benzetilene 「っぽい」 eklemek. Bu kuralı samimi bir ortamda yukarıdaki anlatımların hepsinin yerine kullanabiliriz. 「っぽい」 eklenmiş sözcüklerin çekimi ili sıfatlar gibi yapılır (üçüncü örneğe bakın). （１）　あの人はちょっと韓国人っぽいよね。- Hakikaten Koreliye benziyor, dimi? （２）　みんなで、もう全部食べてしまったっぽいよ。- Baksana, hep beraber bütün yemeği yemişler bile. （３）　恭子は全然女っぽくないね。- Kyôko hiç kadına benzemiyor, dimi?

← Önceki (Miktar Belirtme)

İçindekiler

Sonraki (Kıyaslama) →




)

pdfcrowd.com

Kıyaslama ← Önceki (Benzerliğin İfadesi) | İçindekiler | Sonraki (Kolay Ya Da Zor Olma) →

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5. 6.

「方」 Ve 「よる」nun Kullanımı 「方」: Kıyas 「より」: İki Şeyi Kıyaslama 「方」: Eylemlerin İfa Şekilleri 「によって」: Bir Şeye Bağlı Olma 「によると」: Bilgi Kaynağını Gösterme

「方」 Ve 「よる」nun Kullanımı Bu konumuzda Japonca'da kıyas nasıl yapılır, onu işleyeceğiz. Türkçe'de "-a göre/-e göre" ile dile getirdiğimiz birçok durumu Japonca'da farklı farklı sözcüklerle anlatırlar. Bu konumuzda ayrıca 「方」 ve 「より」 sözcüklerinin diğer kullanımlarına da değineceğiz.

「方」: Kıyas Bir tarafa işaret etmek için kullanıldığında 「方」「ほう」 diye okunur. Konumuzla ilgisi yok ama yine de belirtelim, aynı kanci "kişi" anlamına da gelir ve 「人」nun daha nazik ifadesidir. Bu anlama geldiğinde 「かた」 diye okunur. Kıyas için kullanılan haliyle 「方」 sözcüğü ad işlevindedir. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Örnekler 「の」 ilgeci eklenmiş adlarla kullanılır. （１）　ご飯の方がおいしい。- Pilav daha lezzetli. （２）　鈴木さんの方が若い。- Suzuki-san daha genç. Dilbilgisi açısından ad gibi değerlendirilir. Bu örneklerde 「方」 özne işlevinde. （３）　学生じゃない方がいいよ。- Öğrenci olmamak daha iyi. （４）　赤ちゃんは、静かな方が好き。- Sessiz bebekleri daha çok severim. Eylemlerden sonra da kullanılır. Ancak eylemin çekimi olumlu ise, eylem mutlaka geçmiş zamandadır. （５）　ゆっくり食べた方が健康にいいよ。- Yavaş yemek sağlık için daha iyidir. （６）　こちらから行った方が早かった。- Bu taraftan gitmek daha çabuktu. Eylemlerin olumsuz çekimleri şimdiki zamanda da, geçmiş zamanda da olabilir. （７）　マトリックス・レボリューションを観ない方がいいよ。- "Matrix Revolution" [filmini] izlememek daha iyi olur. （８）　そんなに飲まなかった方がよかった。- O kadar içmesen daha iyi olurdu.

「より」: İki Şeyi Kıyaslama 「より」nin anlamı "-a kıyasla/-e kıyasla". Her tür sözcüğe eklenebilir. Genellikle 「方」 ile aynı cümlede iki şeyi kıyaslamak için kullanılır.

Örnekler （１）　花より団子。 - Çiçeğin yerine mantı [tercih edilir]. (Ünlü bir atasözü.) （２）　ご飯の方が、パンよりおいしい。 open in browser PRO version


pdfcrowd.com

- Pilavın tadı ekmeğe göre daha güzel. （３）　キムさんより鈴木さんの方が若い。 - Suzuki-san Kim-san'a göre daha genç. Merak edenler için söyleyelim. Birinci örnekteki atasözü, baharda açan kiraz çeçeklerini görmeye gidip de çiçeklere bakmadan orada tıkınmayı tercih eden kişilerle ilgili. Çok sık kullanılır. 「より」 cümlede mutlaka 「方」nın bulunmasını gerektirmez. Hatta kıyaslanan şey bile bulunmayabilir (neyin kastedildiği bağlamdan anlaşılıyorsa). （鈴木）　毎日仕事に行くのが嫌だ。- Hergün işe gitmek [zorunda olmak] hoşuma gitmiyor. （スミス）　仕事がないよりましだよ。- İşsiz olmaktansa daha iyi ama. 「より」 eylemlerin mastar (-mak/-mek) haline eklenir. （１）　ゆっくり食べた方が早く食べるよりいい。- Yavaş yemek hızlı yemekten daha iyi.

En Üstünlük Derecesi 「より」yi ayrıca 「誰」、「何」 ve 「どこ」 gibi soru sözcükleriyle birlikte en üstünlük derecesini belirtmek için kullanabiliriz. Genelde bu durumda, şart olmasa da, soru sözcüğüne 「も」 ilgeci eklenir.

Örnekler （１）　商品の品質を何より大切にしています。 - Ürün kalitesine herşeyden fazla önem veriyoruz. （２）　この仕事は誰よりも早くできます。 - Bu işi herkesden hızlı yapabiliyorum. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

「方」: Eylemlerin İfa Şekilleri 「方」 "eylemi yapma şekli" anlamını vermek için eylem gövdelerine eklenir. 「方」 bu kullanımında 「かた」 diye okunur, meydana gelen sözcük ise ad işlevinde. Örneğin, 「行き方」（いきかた） "gitme şekli" demek; 「食べ方」（たべかた）, "yeme şekli" demek.

Örnekler （１）　新宿の行き方は分かりますか。 - Şincuku'ya nasıl gidilir biliyor musun? （２）　そういう食べ方は体によくないよ。 - O şekilde yemek vücudun için iyi değil. （３）　漢字の書き方を教えてくれますか？ - Kanci nasıl yazılır, bana öğretebilir misiniz? （４）　パソコンの使い方は、みんな知っているでしょう。 - Herhalde herkes bilgisayar kullanmasını biliyor. Eylemler bu yapıya girdiğinde ad cümleciği meydana gelir. Bazen bu, eylemlerin, alışılmıştan farklı ilgeçlerle kullanılmasına sebep olur. Örneğin 「行く」 eylemi hemen her zaman 「に」 veya 「へ」 ilgeci ile birlikte kullanılırken, bu yapıda 「の」 ilgeciyle kullanılabilir. 「新宿の行き方」 ile 「新宿に行く」 cümlelerini karşılaştırın.

「によって」: Bir Şeye Bağlı Olma 「によって」nin kullanımı aynı Türkçe "-a göre/-e göre" gibi. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Örnekler （１）　人によって話が違う。 - Kişiye göre hikaye değişir. （２）　季節によって果物はおいしくなったり、まずくなったりする。 - Mevsimine göre meyveler tatlı olur, tatsız olur. 「よって」 aslında 「よる」nun teli çekimi. Aşağıdaki örnekte 「よる」 çekime girmeden kullanılmış: （和子）　今日は飲みに行こうか？- Bugün içmeye gidelim mi? （大樹）　それは、裕子によるね。- Bu Yûko'ya göre [değişir]. (Bu Yûko'ya bağlı)

「によると」: Bilgi Kaynağını Gösterme 「よる」 nun başka bir kullanımı da bilgi kaynağı belirtmek için. Bunda 「よる」「と」 ile birlikte kullanılır. İfadenin Türkçe'ye tercümesi "-a göre/-e göre".

Örnekler （１）　天気予報によると、今日は雨だそうだ。 - Hava tahminine göre bugün yağmur yağacakmış. （２）　友達の話によると、朋子はやっとボーイフレンドを見つけたらしい。 - Arkadaşın anlattığına göre, Tomoko sonunda kendine bir erkek arkadaş bulmuş.

← Önceki (Benzerliğin İfadesi)



İçindekiler

Sonraki (Kolay Ya Da Zor) →

pdfcrowd.com




)

pdfcrowd.com

Kolay Mı, Zor Mu? ← Önceki (Kıyaslama) | İçindekiler | Sonraki (Eylemlerde Olumsuzluk 2) →

Bu Sayfada 1. 「～やすい」 Ve 「～にくい」 2. 「～がたい」 Ve 「～づらい」

「～やすい」 Ve 「～にくい」 Bu kısa konumuzda sıfat ve eylemleri kolay olma veya zor olma durumunu belirtecek şekilde değiştirmeyi işleyeceğiz. Bu iki durumu Japonca'da anlatmak çok kolay; duruma göre sözcüklere 「やすい」 ya da 「にくい」 eklenir. Sonuçta ili sıfat işlevi olan sözcük meydana gelir.

「～やすい、～にくい」nin Kullanımı Kolay olmayı belirtmek için eylem gövdesine 「やすい」 eklenir. Zorluk belirtmek için aynı şekilde eylem gövdesine gövdesine 「にくい」 eklenir. 例）　rulu eylemler: 食べる → 食べやすい例）　ulu eylemler: しゃべる → しゃべり → しゃべりにくい Meydana gelen sözcüklerin çekimileri ili sıfatlarınki gibi. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Geniş Zaman

Olumlu

Olumsuz

食べにくい

食べにくくない

Geçmiş Zaman 食べにくかった食べにくくなかった

Örnekler （１）　この字は読みにくい - Bu elyazısı zor okunuyor. （２）　カクテルはビールより飲みやすい。 - Kokteyller biraya göre daha kolay içilir. （３）　部屋が暗かったので、見にくかった。 - Oda karanlık olduğundan görmek zordu. Yan bilgi: 「見にくい」 yani "görmesi zor" sözcüğüyle aynı telaffuzu bulunan bir sözcük var, 「醜い」 yani "çirkin". Anlamca "görmesi zor" ile "çirkin" çok uzak değil ama yazımları farklı. Bu sadece bir rastlantı mı, merak ediyoruz. Aslında kolay veya zor olmayı anlatmak için başka sözcüklerden de faydalanabiliriz. Bunlardan birkaçını sıralayalım: 「難しい」、「易しい」、「簡単」、「容易」. Ancak 「やすい」 ve 「にくい」nin kullanım kolaylığı var. Sıradaki iki örnek esasen aynı anlamı taşıyor. （１）　あの肉は食べにくい。 - O et zor yenir. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（２）　あの肉を食べるのは難しい。 - O eti yemek zor.

「～がたい」 Ve 「～づらい」「がたい」 eki bazı durumlarda 「にくい」 nin yerine kullanılır. İki ek de aynı anlamı veriyor ancak 「にくい」 sözlü anlatımda tercih edilirken 「がたい」 daha çok yazıda kullanılıyor. Kanci yazımları da aynı - 「難い」 - dolayısıyla bunları hiragana ile yazmak daha iyi.

Örnekler （１）　彼との忘れがたい思い出を大切にしている。 - Onunla olan unutulmaz anılarımız benim için önemli. （２）　とても信じがたい話だが、本当に起こったらしい。 - İnanması zor bir hikaye ama gerçekten meydana gelmiş. 「にくい」 yerine daha sert bir anlam veren 「づらい」 ekini de kullanmak mümkün. 「づらい」 eki 「辛い」（つらい） sözcüğünden geliyor.

Örnekler （１）　日本語は読みづらいな。 - Japoncanın okunması ne zor. （２）　待ち合わせは、分かりづらい場所にしないでね。 - Buluşmayı ayarlarken, anlaması (bulması) zor bir yer seçme, olur mu? open in browser PRO version


pdfcrowd.com

← Önceki (Kıyaslama)

İçindekiler

Sonraki (Eylemlerde Olumsuzluk 2) →




)

pdfcrowd.com

Eylemlerde Olumsuzluk II ← Önceki (Kolay Ya Da Zor Olma) | İçindekiler | Sonraki (Öngörüde Bulunma ve Sonuca Varma) →


Eylemlerin Diğer Olumsuz Çekimleri Bir Şeyi Bir Başkasını Yapmaksızın Yapma Teklifsiz Konuşmalarda Eylemlerin Olumsuz Çekimi Klasik Japoncada Eylemlerin Olumsuz Çekimi

Eylemlerin Diğer Olumsuz Çekimleri Eylemlerin 「ない」 eki ile yapılan olumsuz çekimlerini daha evvel işledik. Bu konuda birkaç başka olumsiz çekime değineceğiz. En çok 2. maddedeki çekimler işimize yarayacak, diğerleri daha seyrek kullanılır. Yine de hepsini öğrenmekte fayda var.

Bir Şeyi Bir Başkasını Yapmaksızın Yapma Bu yapıyı ilk olarak bir şeyin yapılmamasını rica etme olayında görmüştük. Burada aynı yapının farklı bir kullanımını işleyeceğiz. "Bir şeyi yapmaksızın başka bir şeyi yapma" olayının anlatımında da aynı yapıyı kullanırız, "Hiçbirşey yemeksizin yattım." cümlesindeki gibi.



pdfcrowd.com

Özet Bilerek yapılmayan ya da unutulan eylemin olumsuz haline 「で」 eklenir. 例）　食べる → 食べない → 食べないで

Örnekler （１）　何も食べないで寝ました。 - Hiç bir şey yemeden yattım. （２）　歯を磨かないで、学校に行っちゃいました。 - Dişlerimi fırçalamadan okula gitmişim. （３）　宿題をしないで、授業に行くのは、やめた方がいいよ。 - Ödevleri yapmadan derse gitmekten vazgeçsek iyi olur. （４）　先生と相談しないで、この授業を取ることは出来ない。 - Öğretmene danışmadan bu ders alınamaz. Çok zor olmasa gerek. Aynı anlamı sondaki 「ない」 hecelerinin yerine 「ず」 koyarak da elde edebiliriz. Bu anlatımın 「に」 ilgeci ile birlikte kullanılması sık olur. Ancak bu daha resmi bir ifade tarzıdır sohbet içinde pek kullanılmaz.

Özet Olumsuz eylemin sonundaki 「ない」 heceleri 「ず」 ile değiştirilir. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

例）　食べる → 食べない → 食べず例）　行く → 行かない → 行かず「する」 ve 「くる」 özel eylemlerin ise çekimleri sırasıyla 「せず」 ve 「こず」 olur. 例外1）　する → せず例外2）　くる → こず

Örnekler （１）　彼は何も言わず、帰ってしまった。 - O hiç bir şey demeden eve döndü. （２）　何も食べずにそんなにお酒を飲むと当然酔っ払いますよ。 - Hiç bir şey yemeden o kadar içersen tabi ki sarhoş olursun. （３）　勉強せずに東大に入れると思わないな。 - Ders çalışmadan Tokyo Üniversitesine girilebileceğini sanmıyorum.

Teklifsiz Konuşmalarda Eylemlerin Olumsuz Çekimi Senli benli konuşmalarda 「ない」 olumsuzluk eki 「ん」 şeklinde kısaltılabilir. Hemen bir örnek verelim. ｢すまん」 lafını duymuşsunuzdur herhalde. Özür dilemenin nazik ifadesi 「すみません」 iken yalın ifadesi de 「すまない」 dir. ｢すまん」 işte bu ikinci olumsuz çekimin kısaltılmış halidir. Yaşlı erkekler bu kısalmış olumsuz çekimi kullanmayı severler.



pdfcrowd.com

Özet Eylem sonundaki 「ない」「ん」 olarak kısaltılır. 例）　知る → 知らない → 知らん「する」 ve 「くる」 özel eylemlerinin olumsuz çekimleri ise aşağıdaki gibidir. 例外1）　する → せん例外2）　くる → こん

Örnekler （１）　すまん。 - Pardon. （２）　韓国人と結婚しなくてはならん！ - Koreli ile evleneceksin! （３）　そんなことはさせん！ - Öyle bir şey yapmana müsade etmem! Bu olumsuz çekim şekline 「かった」 ekleyip onu geçmiş zaman için de kullanabiliz.. （４）　皆、今日行くって、知らんかったよ。 - Bugün herkesin gittiğini bilmiyordum.

Klasik Japoncada Eylemlerin Olumsuz Çekimi Klasik Japonca'ya ait bir olumsuz çekim biçimi daha var; 「ぬ」 ile yapılan olumsuz çekim. Bu eskimiş bir open in browser PRO version


pdfcrowd.com

kullanım, yine de arada sırada rastlamak mümkün. Örneğin biz tren istasyonunda bu çekimi kullanan bir tabela gördük. Ayrıca yaşlıların da bu çekimi kullandığı olur.

Özet Eylemin sonundaki 「ない」 heceleri yerine 「ぬ」 hecesi konur. 例）　知る → 知らない → 知らぬ「する」 ve 「くる」 eylemlerinin çekimleri özeldir. 例外1）　する → せぬ例外2）　くる → こぬ

Örnekler （１）　韓国人と結婚してはならぬ！ - Koreli ile evlenemezsin! （２）　模擬試験に何回も失敗して、実際に受けてみたら思わぬ結果が出た。 - Deneme sınavlarında sayısız kez başarısız oldum, asıl sınava girdiğimde düşünmüyordum ki [olumlu] netice alacağım.

← Önceki (Kolay Ya Da Zor Olma)


İçindekiler


Sonraki (Öngörüde Bulunma ve Sonuca Varma ) →

pdfcrowd.com




)

pdfcrowd.com

Öngörüde Bulunma Ve Sonuca Varma ← Önceki (Eylemlerde Olumsuzluk 2) | İçindekiler | Sonraki (Eylemlerde Zamanlama) →

Bu Sayfada 1. Japonca'nın Yerleşik İfade Kalıpları 2. 「わけ」 - Sonuca Varma 3. 「とする」 - Öngörüde Bulunma

Japonca'nın Yerleşik İfade Kalıpları Japonca'da ifade olanaklarını artıran birçok kalıp var, örneğin 「にとって、に対して、に関して、について」. Bunlar sayıca çok olduğundan burada yer veremiyoruz, zamanla örneklerden yola çıkarak öğreneceğinizi umuyoruz. Burada sadece iki tanesine yer verip bir başlangıç yapmanızı sağlayacağız. Bu tarz kalıplar ile ilgili çok sayıda örneği Japonca Yeterlik Sınavının 2. seviyesine yönelik hazırlık kitaplarında bulabilirsiniz.

「わけ」 - Sonuca Varma Ad türündeki 「わけ」 sözcüğü mevcut bilgilerden bir sonuç çıkarmak için kullanılır. Anlamak için en iyisi örneklere bakalım:

Kısa Konuşma 1 open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（直子）　いくら英語を勉強しても、うまくならないの。 - Ne kadar çalışırsam çalışayım, İngilizcemi ilerletemiyorum. （ジム）　つまり、語学には、能力がないという訳か。 - Yani dil öğrenmeye yeteneğin olmadığı sonucuna varabiliriz. （直子）　失礼ね。 - Ne kadar kabasın. Görüldüğü üzere 「わけ」 bariz sonuçları belirtmek için kullanılır. 「の」 ilgeci ile yapılan açıklamalarda ise bariz olmayan bilgiler aktarılır. 「わけ」 ve 「ない」 sözcüklerini beraber kullanarak işlek başka bir kullanım elde edilir. Bu kullanımla "söz konusu değil, imkanı yok" gibi ifadeler elde edilir. （１）　中国語が読めるわけがない。 - Çince [yazıyı] okumam söz konusu değil. 「わけ」 nin bu kullanımı sıkça 「～わけない」 olarak geçer.

Kısa Konuşma 2 （直子）　広子の家に行ったことある？ - Hiroko'nun evine gittin mi hiç? （一郎）　あるわけないでしょう。 - Gitmiş olmam beklenemez heralde.

Kısa Konuşma 3 open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（直子）　微積分は分かる？ - İntegral ve diferansiyel hesabını biliyor musun? （一郎）　分かるわけないよ！ - Bilmeme imkan yok! Çok yaygın olmasa da 「わけ」 sözcüğünün bir kullanımı daha var. Bir şeyin ne pahasına olursa olsun yapılması gerektiğini anlatmak için de kullanılır. Cümlenin sonunda 「～わけにはいかない」 şeklinde yer alır. 「～てはいけない」 sözüne göre daha resmi bir ifade tarzıdır. Dikkat edelim, 「いけない」 değil 「いかない」 diye yazılır ve okunur. （１）　今度は負けるわけにはいかない。 - Şartlar ne olursa olsun bu defa kaybetmemeliyim. （２）　ここまできて、あきらめるわけにはいかない。 - Buraya kadar gelmişken pes etmem söz konusu değil.

「とする」 - Öngörüde Bulunma 「とする」 yapısını önceki bir konumuzda teşebbüsün anlatımı için kullanıldığını gördük. Bu konumuzda 「とする」 yapısının başka kullanımlarını işleyeceğiz. Örnekler üzerinden açıklayalım.

Örnekler （１）　明日に行くとする。 - Yarın gideceğiz farz et. Birinci örneğimizde yola yarın çıkılacağı öngörülüyor. 「とする」 burada doğrudan eylemin sözlük haline open in browser PRO version


pdfcrowd.com

eklenmiş. Kuvvetle muhtemel olmakla beraber olayın gerçekleşmeme ihtimali de bulunduğundan 「とする」 koşullu ifadelerde de kullanılır. Bir sonraki örneğimize bakalım: （２）　今から行くとしたら、9時に着くと思います。 - Yola şimdi çıkarsak, saat 9'da ulaşırız diye düşünüyorum. İkinci örneğimizde 「する」「たら」 koşuluyla kullanılmış. Bu cümleyi "Farz et ki şimdi yola çıktık, saat 9'da varırız" şeklinde de çevirebiliriz. Bundan başka 「する」nun teli çekimi de kullanılır: （３）　観客として参加させてもらった。 - Seyirci olarak katılmama izin verildi. （４）　被害者としては、非常に幸いだった。 - Olaya maruz kalan kişi olarak son derece şanslıydım. （５）　朝ご飯を食べたとしても、もう昼だからお腹が空いたでしょう。 - Kahvaltı etmiş olsan bile, artık öğlen oldu. Acıktın değil mi? （３） ve （４） te 「として」 nin karşılığı "X olarak". （５） te "olsa(n) bile". Görüldüğü gibi 「とする」 yapısının çok çeşitli kullanımları var.

← Önceki (Eylemlerde Olumsuzluk 2)

İçindekiler

Sonraki (Eylemlerde Zamanlama) →

Bu çalışma Creative Commons lisansına tabi olarak yayımlanmaktadır. Telif Hakkı © 2003-2005 Tae Kim (taekim.japanese AT gmail.com) Türkçesi: Caner Arda ( open in browser PRO version


) pdfcrowd.com



pdfcrowd.com

Ne Zaman Oldu? ← Önceki (Öngörüde Bulunma Ve Sonuca Varma) | İçindekiler | Sonraki (Hal Ve Vaziyet) →

Bu Sayfada 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Eylemlerde Zamanlama 「～ばかり」 - Şimdi Tamamlanan Eylemler 「とたん」 - Art Arda Gerçekleşen Eylemler 「ながら」 - Eşzamanlı Eylemler 「ながら」 - Gizli İmek'li Kullanım 「まくる」 - Umursamaz Tavırla Yapılan İşler

Eylemlerde Zamanlama Bu konumuzda olayların bir birine göre oluş zamanlarının anlatımını işleyeceğiz. Biten bir olaydan hemen sonra gerçekleşen bir olay, bir diğeri sürerken gerçekleşen bir olayın anlatımını göreceğiz. Ayrıca henüz tamamlanan ve sürekli tekrarlanan olayların anlatımını da göreceğiz.

「～ばかり」 - Şimdi Tamamlanan Eylemler 「～ばかり」 kısa süre önce biten eylemlerin anlatımında kullanılır. Bir örnekle açıklayalım. Diyelim ki birisi yemek için birşey ikram etti, ama az önce yediğinizden karnınız tok. 「～ばかり」 ikramı nazikçe geri çevirmek için çok uygun. Yalnız bu şekilde kullanımı sadece eylemlerle mümkün. Sözcüğün diğer kullanımını open in browser PRO version


pdfcrowd.com

hatırlamak için buraya tıklayın. 「ばかり」 sözcüğü teklifsiz konuşmalarda 「ばっか」 diye kısaltır.

Özet Eylemin olumsuz çekimine 「ばかり」 eklenir. 例）　食べる → 食べた → 食べたばかり Teklifsiz konuşmalarda bu çekimde 「ばかり」 yerine 「ばっか」 kullanılabilir. 例）　食べたばかり →　食べたばっか Olumlu

Olumsuz

食べたばかり（だ） Az önce yedim 食べたばかりじゃない Yemedim az önce

Örnekler （１）　すみません、今食べたばかりなので、お腹がいっぱいです。 - Kusura bakmayım, az evvel yediğimden karnım tok. （２）　10キロを走ったばかりで、凄く疲れた。 - 10 kilometre koştuğumdan son derece yorgunum. （３）　今、家に帰ったばかりです。 - Eve az önce döndüm. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Kısaltılmış haline iki örnek. （１）　昼ご飯を食べたばっかなのに、もうお腹が空いた。 - Öğle yemeğini az evvel yedim ama acıktım bile. （２）　まさか、今起きたばっかなの？ - Sakın az evvel kalkmış olmayasın?

「とたん」 - Art Arda Gerçekleşen Eylemler 「とたん」 peşi sıra gerçekleşen iki olayın anlatımı için kullanılır. Bazı durumlarda 「とたんに」 olarak kullanılır.

Özet Önce gerçekleşen eylemin geçmiş zaman çekimine 「とたん」 veya 「とたんに」 eklenir. 例）　開ける → 開けた → 開けたとたん（に）例）　取る → 取った → 取ったとたん（に） ※Not: bu kural eylemin kontrolümuz dışında gerçekleştiği durumlar için kullanılır .

Örnekler （１）　窓を開けたとたんに、猫が跳んでいった。 - Pencereyi açar açmaz kedi dışarı fırladı. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Daha fazla örneği İngilizce çevirileriyle beraber WWWJDIC sitesinde bulabilirsiniz. Unutmayalım, kendimizin bilerek yaptığı eylemler için bu yapıyı kullanamıyoruz. Aşağıdaki iki örneği karşılaştırın: （誤）　映画を観たとたんに、トイレに行きました。 - (Tuvalete gitme eylemini konuşan kişi yaptığından bu cümle yanlış.) （正）　映画を観たとたんに、眠くなりました。 - (Uykumuzun gelmesi olayı irademiz dışında gerçekleştiğinden bu cümlede sorun yok.)

「ながら」 - Eşzamanlı Eylemler 「ながら」 ile kurulan yapı eşzamanlı gerçekleşen iki eylemin anlatımı için kullanılır. 「ながら」 eklenmiş eyleme zaman çekimi yapılmaz, zamanı ikinci eylemin çekimi belirler.

Özet Eylem gövdesine 「ながら」 eklenir. 例）　走る → 走り → 走りながら Eylemin olumsuz çekimlerine 「ながら」 doğrudan eklenir. 例）　走る → 走らない → 走らないながら

Örnekler open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（１）　テレビを観ながら、宿題をする。 - Televizyon izlerken ödev yapmak. （２）　音楽を聴きながら、学校へ歩くのが好き。 - Okula giderken müzik dinlemeyi severim. （３）　相手に何も言わないながら、自分の気持ちをわかってほしいのは単なるわがままだと思わない？ - Karşınızdaki kişiye hiçbir şey söylemediğiniz halde hislerinizi anlamasını beklemek bencillikten öte bir şey değil, haksız mıyım? Bu cümlelerdeki temel eylem cümlenin sonundaki eylemdir. Yapılan esas işi bu eylem belirtir. 「ながら」lı eylem ise eşzamanlı yapılan ikinci işi belirtir. Son örneği 「宿題をしながら、テレビを観る。」 olarak değiştirirsek anlamı "Ödev yaparken televizyon izlemek" olur. Zamanı da ikinci eylemin çekimi belirler: （１）　ポップコーンを食べながら、映画を観る。- Patlamış mısır yiyerek film izlemek. （２）　ポップコーンを食べながら、映画を観た。- Patlamış mısır yiyerek film izledim. （３）　口笛をしながら、手紙を書いていた。- Islık çalarak mektup yazıyordum.

「ながら」 - Gizli İmek'li Kullanım 「ながら」 yapısını ad ve sıfatlarla da kullanmak mümkün. Bu durumda dahi iki eylemin varlığı söz konusu; ad veya sıfata eklenen gizli imek ve diğer eylemimiz. Hatırlayalım, imek bir hareketi değil de canlının/nesnenin bir halini belirtir (örneğin Türkçe'de "Pek becerikli idi" deriz). 「ながら」 burada bir hal sürerken yapılan eylem anlatır. İmek'in gizli olması da normalde ad veya sıfata eklenen bildirme 「だ」sı nın bu yapıya eklenmediği anlamına gelir. Çok kullanılan bir örnek: 「残念ながら・・・」 - "Talihsiz bir durum olduğu open in browser PRO version


pdfcrowd.com

halde ...". 「ながら」 yapısına 「も」 ilgecinin katıldığı da olur. 「ながらも」 "iken bile" demek.

Özet 「ながら」 sözcüğe doğrudan eklenir. 例）　残念 → 残念ながら「ながらも」 sözcüğe doğrudan eklenir. 例）　貧乏 → 貧乏ながらも

Örnekler （１）　仕事がいっぱい入って、残念ながら、今日は行けなくなりました。 - Çok iş çıktı ve malesef bugün gidemeyeceğim. （２）　貧乏ながらも、高級なバッグを買っちゃったよ。 - Beş parasız gezerken kendime kaliteli bir çanta aldım. （３）　彼は、初心者ながらも、実力はプロと同じだ。 - O daha acemi olmasına rağmen ustalığı profesyonelleri aratmıyor.

「まくる」 - Umursamaz Tavırla Yapılan İşler Bu ekeylem aymazlıkla yapılan işlerin anlatımı için kullanılır. Bu anlatımda "bana ne" benzeri bir tutum var. Çok teklifsiz bir ifade tarzıdır. Kullanımı basit, 「まくる」 doğrudan eylem gövdesine eklenir. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Özet Eylemin gövdesine 「まくっている」 eklenir. 例）　やる → やり → やりまくっている Eylem çekimleri olağan şekilde yapılır. Olumlu

Olumsuz

Şimdiki Zaman

やりまくっている

Her zaman yapıyorum

やりまくっていない

Her zaman yapmıyorum

Geçmiş Zaman

やりまくっていた

Her zaman yaptım

やりまくっていなかった

Her zaman yapmadım

Örnekler （１）　ゲームにはまっちゃって、最近パソコンを使いまくっているよ。 - Oyunlara takılıp kaldığımdan son zamanlarda bilgisayar başında oturmaktan başka bir iş yapmıyorum. （２）　アメリカにいた時はコーラを飲みまくっていた。 - Ben Amerikadayken durmadan kola içerdim.

← Önceki (Öngörüde Bulunma ve Sonuca Varma) open in browser PRO version


İçindekiler

Sonraki (Hal Ve Vaziyet) → pdfcrowd.com




)

pdfcrowd.com

Hal Ve Vaziyet ← Önceki (Eylemlerde Zamanlama) | İçindekiler | Sonraki (İleri Konular) →

Bu Sayfada 1. Devam Eden Hallerin İfade Edilmesi 2. 「まま」 Sözcüğü 3. Eylemlere 「っぱなし」nin Eklenmesi

Devam Eden Hallerin İfade Edilmesi Bu konuda duruş ve vaziyetlerin tarifini, ayrıca devam eden hallerin anlatımı göreceğiz.

「まま」 Sözcüğü 「まま」 sözcüğünün Türkçe karşılığı "öyle", "o şekilde". Gündelik hayatta çok sık kullanılır. Japonya'ya yolunuz düşerse alışveriş esnasında çok duyacaksınız. "Anneciğim" anlamına gelen 「ママ」 ile karıştırmayın.

Örnekler （１）　このままで宜しいですか？ - Böyle iyi mi? open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Diyelim ki küçük bir şey satın aldınız. Tezgahtar size bu soruyu poşet isteyip istemediğinizi öğrenmek için sorabilir. （２）　半分しか食べてないままで捨てちゃダメ！ - Öyle sadece yarısını yiyip atamazsın! Aslında bu cümlede "yarısndan başkasını yemeden" deniyor. Bir sonraki örnekte 「いる」 eyleminin ettirgen hali kullanılmış, yani 「いさせる」. Bu çekimi hatırlamak için buraya bakabilirsiniz. （３）　今日だけは悲しいままでいさせてほしい。 - Beni bugünlük bu üzgün halimde bırakmanı istiyorum. 「まま」 sözcüğü ad işlevinde. Bir örnekle gösterelim: （４）　その格好のままでクラブに入れないよ。 - Böyle bir kılıkta kulübe giremezsin.

Eylemlere 「っぱなし」nin Eklenmesi "Serbest bırakmak" anlamındaki 「放す」 eylemimin çeşitli kullanımları var, bunlar farklı şekillerde Türkçe'ye çevrilebilir. Örneğin 「放っと」 "[bir kimseyi] rahat bırakmak", 「ほっといてくれ！」 "Beni rahat bırak!" demek. 「ほったらかす」 da "boşlamak, bakmamak" anlamında. Burada inceleyeceğimiz bu eylemin 「っぱなし」 eki olarak kullanımı. Eklenmesiyle vaziyetin kalıcı olduğunu vurgular, yani eyleme "süregelme" anlamı katar. Meydana gelen sözcük ad işlevinde.



pdfcrowd.com

Özet Eylem gövdesine 「っぱなし」 eklenir. 例）　開ける → 開けっぱなし例）　書く → 書き → 書きっぱなし

Örnekler （１）　テレビを付けっぱなしにしなければ眠れない人は、結構いる。 - Televizyonu açık şekilde bırakmadan uyuyamayan epey insan var. （２）　窓が開けっ放しだったので、蚊がいっぱい入った。 - Pencere açık bırakıldığı için içeri bir dolu sivrisinek girmiş.

← Önceki (Eylemlerde Zamanlama)

İçindekiler

Sonraki (İleri Konular) →




)

pdfcrowd.com

İleri Konular ← Önceki (Hal Ve Vaziyet) | İçindekiler | Sonraki (Resmi İfadeler) →

Bu Bölümde Vay canına! Yazı sistemini anlattığımız ilk bölümlerden beri çok mesafe katettik. Buraya kadar verdiğimiz kurallar günlük konuşmalar için yeter de artar bile. Bu bölüm ve sonrası işleyeceğimiz kurallar daha özel kullanımlar için gerekli olur. Elbette sürekli karşımıza çıkan kuralları öğrenmek daha kolay, ama sıkça rastlamadığımız kuralları da öğrenmek gerekebilir. Bunları da daha fazla sayıda tekrarla öğrenebiliriz.

Bu Bölümdeki Konular Teklifli Anlatım - Altıncı bölümün tümüne bakmaya vaktiniz yoksa öncelikle bu konuyu okuyun. İmek eyleminin resmi şeklini （である、ではない） ile yazışmalarda ve belgesellerde kullanılan resmi üsluba dair bilgi veriyoruz. Tahmin, Beklenti, Tavsiye - 「はず」、「べき」、「べく」 ve 「べからず」 nun kullanımı anlatılıyor. Dahi, Bile, Bir Kenara - 「でさえ」、「ですら」、 ve 「おろか」 nın kullanımı. Belirti Gösterme - 「～がる」、「ばかり」、 ve 「～めく」 nun kullanımı. Olurun Olmadığını Belirten Resmi İfadeler - Konu başlığını vermekle yetinelim. Eğilimler - Bu konuda eğilim belirtmeyi işliyoruz. Gönüllü Kipi İleri Konular - Teklifsiz anlatımda kullanılan 「であろう」 ve 「～まい」 open in browser PRO version


pdfcrowd.com

gibi gönüllü kipi kuralları. Birşeyle Örtülü Olma - Birşeyin başka birşeyle örtülü olduğunu anlatmak için yarayan birkaç kural daha. Eylemlerin Yakınlığı - Ardısıra gerçekleşen eylemleri anlatmada kullanılan birkaç ileri kural. Diğer Konular - Kendi başına bir konuyu oluşturmayan birkaç kural.

← Önceki (Hal Ve Vaziyet)

İçindekiler

Sonraki (Resmi İfadeler) →




)

pdfcrowd.com

Teklifli Anlatım ← Önceki (İleri Konular) | İçindekiler | Sonraki (Tahmin, Beklenti, Tavsiye) →


Nedir Teklifli Anlatım? 「である」「である」 nun Olumsuz Çekimi Sıralı Bileşik Cümleler

Nedir Teklifli Anlatım? Teklifsiz, nazik, yüceltici ve mütevazi anlatım yollarını daha önce işledik. Ancak bu anlatım yollarından hiç birinin uygun olmadığı durumlar da var. Örneğin nutuklar, raporlar ve belgesellerde daha resmî bir dil kullanmak gerekir. Senli benli ifadeler saydığımız yazılı ve sözlü eserler için uygun değil. Japonca'da böyle yerlerde teklifli anlatım dediğimiz anlatım yoluna başvurulur. Bu konuda fazla derine inmeden teklifli anlatıma değineceğiz.

「である」 Arkadaşlarımız, üstlerimiz ve müşterimize karşı kullanacağımız ifade tarzlarını gördük. İmek eylemini 「だ」、「です」 ve 「でございます」 ile anlatmayı öğrendik. Japonca'da imek eylemini karşılayan, nezaket bakımından nötr, daha resmî ifade var; 「である」. İmek'li diğer anlatımlarda olduğu gibi 「であ open in browser PRO version


pdfcrowd.com

る」 yu hâl belirten sıfat veya adlara doğrudan ekliyoruz.

Örnekler （１）　吾輩は猫である - Ben bir kediyim. (夏目漱石'nin meşhur romanının adı.) Sıradakı örnek Japonca Vikipedi sitesindeki bir makaleden. （２）　混合物とは、2種類以上の純物質が混じりあっている物質である。(Vikipedi - 混合物, Temmuz 2004) － Karışımlar 2 veya daha fazla saf maddenin karıştırmasıyla elde edilen maddelerdir. 「である」 nun diğer cümle bitişlerinden farkını soru-cevap şeklinde birkaç örnekle gösterelim. 1. 混合物は何？混合物は、2種類以上の純物質が混じりあっている物質だ。 2. 混合物は何ですか？混合物は、2種類以上の純物質が混じりあっている物質です。 3. 混合物は何でしょうか。混合物は、2種類以上の純物質が混じりあっている物質でございます。 4. 混合物とは？混合物は、2種類以上の純物質が混じりあっている物質である。 Gazete haberlerinin farkı, olayları mümkün olduğu kadar kısa ve öz şekilde aktarmaya çalışmaları. Cümle sonunda genelde 「である」 kullanılmaz; ya 「だ」 kullanılır ya da cümle öylece bitirilir. Gazete yazılarının başka başlıca özelliği de eylemlerin cümlede genellikle sözlük biçimleri (mastar halleri) ile yer almaları. （１）　国土交通省は２年後に利用率を７０％まで引き上げる考えで、買い替え時に利用する気になるかどうかがカギになりそうだ。（朝日新聞, 2004/8/16）－ 2 yıl sonra kullanım oranın %70 artacağı düşünülünce, Toprak, Altyapı ve Ulaştırma Bakanlığının, yenileri alınacağı zaman kullanımı dikkate alıp almayacağı kilit [bir mesele] olacağa benziyor. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

「である」 nun Olumsuz Çekimi 「ある」 eyleminin olumsuz çekimi 「ない」 iken, 「である」 nun olumsuz çekimi beklentinin aksine 「でない」 değil. Bir sebepten araya gündem ilgeci ekleniyor, yani 「である」nun olumsuz çekimi 「ではない」.

Örnekler （１）　これは不公平ではないでしょうか。- Bu haksızlık değil mi sizce? （２）　言語は簡単にマスターできることではない。- Dil kolayca öğrenilecek birşey değil.

Özet İmek eyleminin yerini 「である」 alır. 例）　学生 → 学生である İmek'in olumsuz çekimi olarak 「ではない」 kullanılır. 例）　学生 → 学生ではない Geçmiş zaman çekiminde daha önce gördüğümüz 「ある」 eyleminin geçmiş zaman çekim kuralları geçerli. 「である」 İçin Çekim Çizelgesi Olumlu 学生である

öğrencidir

Olumsuz 学生ではない

学生であった öğrenciydi 学生ではなかった



öğrenci değildir öğrenci değildi

pdfcrowd.com

Sıralı Bileşik Cümleler Bileşik Cümleler konusunda eylemlerin teli çekim kullanılarak nasıl sıralanacağını anlatmıştık. Cümlelerin bu şekilde birbirine bağlanması ancak teklifsiz anlatımda olur. Teklifli anlatımda ise, cümleleri birbirine bağlamak için teli çekim yerine, yalın eylem gövdeleri kullanılır. Bu, özellikle gazetelerde sıklıkla görebileceğimiz bir cümle kuruluşudur.

Örnekler （１）　花火（はなび）は、火薬と金属の粉末を混ぜたものに火を付け、燃焼時の火花を楽しむためのもの。（Vikipedi - 花火, Ağustos 2004）－Havai fişekler, barut ve metal tozu karışımının ateşlenmesiyle yanma sırasında sıçrayan ateş parçalarının meydana getirdiği eğlencedir. （２）　企業内の顧客データを利用し、彼の行方を調べることが出来た。- Şirketin müşteri verisini kullanarak gittiği yeri araştırabildim. 「～ている」 şeklindeki çekimlere baktığımızda, eylem gövdesi 「～てい」. Ancak kulağa pek hoş gelmediğinden olsa gerek, 「いる」 nun tevazu hali 「おる」 daha çok kullanılır. Yani iki cümlecik bir birine 「～ており」 ile bağlanır. Bu kullanımda tevazu anlamı olmaz. （３）　この旅館は、様々な新しい設備が備えており、とても快適だった。- Bu [Japon tarzı] han, çeşit çeşit yeni tesisatla donatılmış olarak çok rahattı.

← Önceki (İleri Konular)

İçindekiler

Sonraki (Tahmin, Beklenti, Tavsiye) →

Bu çalışma Creative Commons lisansına tabi olarak yayımlanmaktadır. Telif Hakkı © 2003-2005 Tae Kim (taekim.japanese AT gmail.com) open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Türkçesi: Caner Arda (



)

pdfcrowd.com

Tahmin, Beklenti, Tavsiye ← Önceki (Resmi İfadeler) | İçindekiler | Sonraki (Dahi, Bile, Bir Kenara) →


「はず」「べき」「べく」「べからず」

Sayfa Özeti Bu konuda, tahminler, boşa çıkan beklentiler, yapılması/yapılmaması gereken şeyler Japonca nasıl ifade edilir, işleyeceğiz. İlk iki kural çok sık kullanılıp mutlaka bilinmesi gerekir. Son iki kural daha seyrek kullanılır; bunları Japonca Yeterlik Sınavı 1. seviyesine (Nôryoku Şiken Kyû 1) girmeyi düşünenler öğrenmek isteyebilir.

「はず」 Bu konuda ilk inceleyemiz 「はず」 sözcüğünün kullanımı. 「はず」sözcüğü öyle olduğu tahmin edilen şeyler ve boşa çıkan beklentileri anlatmak için kullanılır. Sözcük ad türünden; sıfat, ad ve eylemlerden sonra kullanılır. Burada dikkat edilecek husus bu kuralın olumsuz çekimi. Olması beklenmeyen bir durumu anlatmak için 「～ open in browser PRO version


pdfcrowd.com

はずがない」 ya da 「～はずはない」 ifadelerinden faydalanılır. Yani duruma göre 「はず」 ile 「ない」 arasına özne ilgeci veya gündem ilgeci eklenir. 「はずじゃない」 olumsuz çekimi ise olması beklenen bir durum için genelde 「～はずじゃないか？」 şeklinde onay sormak için kullanılır.

Özet 「はず」 bildiğimiz adlar gibi davranır 例）　受験日のはず (başka ad ile) 例）　可能なはず (nalı sıfat ile) 例）　おいしいはず (ili sıfat ile) 例）　帰るはず (eylem ile) Olumsuzu için bir de 「ない」 eklenir 例）　帰るはず → 帰るはずがない

Örnekler （１）　彼は漫画マニアだから、これらをもう全部読んだはずだよ。 - O çizgi roman düşkünü olduğundan bunların hepsini okumuş olsa gerek. （２）　この料理はおいしいはずだったが、焦げちゃって、まずくなった。 - Bu yemek lezzetli olacak diye bekliyorduk ama yandı ve tadı kötü oldu. （３）　色々予定してあるから、今年は楽しいクリスマスのはず。 - Çeşit çeşit planlar (hazırlıklar) yapıldığından, bu yıl eğlenceli bir Noel olacak diye bekliyoruz. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（４）　そう簡単に直せるはずがないよ。 - Öyle kolayca tamir edilir olmasa gerek. （５）　打合せは毎週２時から始まるはずじゃないですか？ - Toplantı her hafta saat 2'de başlıyor diye biliyorum, doğru mu?

「べき」「べき」, eylemlere eklenen, Türkçe "-malı/-meli" ye denk düşen bir ek. Tavsiye niteliğindeki genelgeçer değerlendirmeleri ifade etmek için kullanılır. Örneğin "Çocuklarımıza iyi bir eğitim sağlayarak geleceğe hazırlamalıyız" böyle bir değerlendirme. Bu kuralın açıklamasını Japonlar 「絶対ではないが、強く推奨されている」 (Yapılması şart olmayıp kuvvetle tavsiye edilir) diye yapar. Kullanımda herhangi zorluk yok. Sonuna 「べき」 eklenmiş sözcük ad gibi davranır; çekimi 「～べきじゃない」, 「～べきだった」 vb. şekilde yapılır. 「する」 eylemi ile istisna olarak hem 「するべき」, hem de 「すべき」 şeklinde kullanılabilir.

Özet Eylemin mastar (sözlük) haline「べき」 eklenir 例）　行う → 行うべき例）　する → するべき「する」 eylemi özel olarak bazen kısaltılır 例）　するべき → すべき



pdfcrowd.com

Örnekler （１）　何かを買う前に本当に必要かどうかをよく考えるべきだ。 - Bir şeyi almadan evvel gerçekten ihtiyaç var mı yok mu iyice düşünmeli. （２）　例え国のためであっても、国民を騙すべきではないと思う。 - Diyelim ki ülke uğruna olsa bile, vatandaşlar aldatılmamalı diye düşünüyorum. （３）　預金者が大手銀行を相手取って訴訟を起こすケースも出ており、金融庁は被害者の救済を優先させて、金融機関に犯罪防止対策の強化を促すべきだと判断。（朝日新聞） - Mudilerin büyük bankaları dava etmesi vakaları yaşanıyor. Mali Hizmetler Kurumu, mağdurlara yapılan yardıma öncelik verdi; suçlara engel olmak için, önlemlerini güçlendirilmeleri konusunda mali kuruluşlaruyarılmalı diye karar aldı.

「べく」 Dilbilgisi açısından bakıldığında, 「べく」 aslında 「べき」 nin bağlaç işlevini kazanmış hâli. İki cümleciği birbirine bağlamak için kullanılır. Ancak anlamcak 「べく」 sözcüğünden biraz farklıdır. 「べき」 kuvvetli tavsiyeler için kullanılırken 「べく」 bir amaca yönelik yapılan işleri belirtmek için kullanılır. Anlamdaki farkı açıklamak için şu iki örneğe bakalım: （１）　早く帰るべき。 Eve erken gitmeli. （２）　早く帰るべく、準備をし始めた。 Eve erken gideyim diye hazırlıklara başladım. Görüldüğü üzere 「準備をし始めた」 cümleciği, 「べく」 vasıtasıyla, esas amacı anlatan cümleciğe open in browser PRO version


pdfcrowd.com

bağlanmış. İki cümleciği aynı şekilde birbirine bağlamak için Japonca 「しようと思って」 ve 「できるように」 kalıpları da var. Bu ikisini konuyu tamamlamak için veriyoruz, bunlar pek sık kullanılmaz.

Özet Eylem mastarına 「べく」 eklenir 例）　行う → 行うべく例）　する → するべく「する」 eylemi özel olarak kısaltılabilir 例）　するべく → すべく

Örnekler （１）　試験に合格すべく、皆一生懸命に勉強している。 Sınavdan geçelim diye herkes çok gayretli çalışıyor. （２）　今後もお客様との対話の窓口として、より充実していくべく努力してまいります。 Bundan sonra da, müşterilerle diyalog masası olarak, daha zengin [bir hizmet] vermek için çabalıyor olacağız.

「べからず」「べき」 benzeri bir başka kural da 「べからず」. 「べき」 nin tam tersi anlamı ifade eder, yani yapılmaması gereken eylemler. Mesaj levhalarında sıkça görülür. Sık rastlanan bir kullanımı 「べし･ベからず」; yapılması/yapılmaması [gereken şeyler] demek. Buradaki 「べし」, 「べき」 nin eskimiş bir versiyonu. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Özet Eylem mastarına 「べからず」 eklenir 例）　行う → 行うべからず例）　する → するべからず「する」 eylemi özel olarak kısaltılabilir: 例）　するべからず → すべからず

Örnekler （１）　ゴミ捨てるべからず。 -Çöp atmamalısınız. （２）　安全措置を忘れるべからず。 -Güvenlik ekipmanını unutmamalısınız.

← Önceki (Resmi İfadeler)

İçindekiler

Sonraki (Dahi, Bile, Bir Kenara) →



pdfcrowd.com




)

pdfcrowd.com

Dahi, Bile, Bir Kenara ← Önceki (Tahmin, Beklenti, Tavsiye) | İçindekiler | Sonraki (Belirti Gösterme) →

Bu Sayfada 1. 「（で）さえ」 2. 「（で）すら」 3. 「おろか」

Sayfa Özeti Konu başlığı yeterince açık, bu sayfada "dahi, bile, bir kenara" Japonca nasıl ifade edilir, onu anlatıyoruz. Buradaki kurallar çok sık kullanılmaz. Birçok durumda aynı şeyleri anlatmak için daha basit ifadeler tercih edilir. Yine de bu kuralların bilinmesinde fayda var.

「（で）さえ」 Bu Japonca gramer kuralını Türkçe'de en yakın "dahi" ve "bile" bağlaçları karşılar. Örneklerle açıklayalım.

Örnekler （１）　宿題が多すぎて、トイレに行く時間さえなかった。 - Çok ödevim vardı, tuvalete gitmeye bile vaktim olmadı. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（２）　お金さえあれば、何でも出来るよ。 - Sadece paran olsa bile, herşeyi yaparsın. （３）　お弁当を買うお金さえなかった。 - Yemek alacak param bile yoktu. Vurgu sağlamak için bazen adlarla 「さえ」 yerine 「でさえ」 kullanılır. （４）　私でさえ出来れば、あんたには楽ちんでしょう。 - Ben bile yapabiliyorsam sen haydi haydi yaparsın. 「さえ」 eylem gövdelerine de eklenebilir. Bu kullanımda çoğunlukla hemen sonra 「する」 eylemi gelir. （５）　ビタミンを食べさえすれば、健康が保証されますよ。 - Sadece vitamin alsan bile, sağlığın güvence altında olur. （６）　自分の過ちを認めさえしなければ、問題は解決しないよ。 - Kendi hatalarını dahi göremiyorsan, sorun çozülmez bunu bilesin.

Özet Adlara doğrudan 「さえ」 veya 「でさえ」 eklenir 例）　私さえ - ben bile 例）　子供でさえ - çocuklar bile Eylemlerin gövde hallerine 「さえ」 eklenir 例）　食べる → 食べさえ例）　行く → 行き → 行きさえ open in browser PRO version


pdfcrowd.com

「（で）すら」「（で）すら」 kuralı 「（で）さえ」 nin eskimiş versiyonu. Aynı anlamsal bağlantıyı kurmak için 「（で）さえ」nin kullanıldığı gibi kullanılır. Japonca Yeterlik Sınavının 1. seviyesine (Nôryoku Şiken Kyû 1) katılmaya düşünüyorsanız bu kuralı bilmek işinize yarayacak.

Örnekler （１）　この天才の私ですらわからなかった。 - Benim gibi bir deha bile bunu çözemedi. （２）　私は緊張しすぎて、ちらっと見ることすら出来ませんでした。 - O kadar gergindim ki bir göz dahi atamadım. （３）　「人」の漢字すら知らない生徒は、いないでしょ！ - 「人」 kancisini dahi bilmeyen öğrenciler yoktur herhalde!

Özet Adlara doğrudan 「すら」 veya 「ですら」 eklenir 例）　私すら - ben dahi 例）　子供ですら - çocuklar dahi Eylemlerin gövde hallerine 「さえ」 eklenir 例）　食べる → 食べすら例）　行く → 行き → 行きすら open in browser PRO version


pdfcrowd.com

İkincisi mümkün olmakla birlikte, daha yaygın bir kullanım, eylemlerin 「こと」 sözcüğüyle adlaştırılmaları ve önceki kurala uyulması （mesela 食べることすら ve 行くことすら）.

「おろか」 Bu kuralı da uzun uzadıya açıklamaya gerek yok, Türkçe karşılığını vermekle yetinelim: "bir kenara" ya da "şöyle dursun". Emin olmamakla birlikte bu kuralın "saçma, aptalca" anlamına gelen 「愚か」 sıfatının özel kullanımı olduğunu düşünüyoruz. Örneklere bakalım.

Örnekler （１）　漢字はおろか、ひらがなさえ読めないよ！ - Kanci bir kenara, hiragana bile okuyamıyorum! （２）　結婚はおろか、2ヶ月付き合って、結局別れてしまった。 - Evlilik şöyle dursun, iki ay çıktıktan sonra ayrılıverdik [bile]. （３）　大学はおろか、高校すら卒業しなかった。 - Üniversite şöyle dursun, liseden bile mezun olamadım.

← Önceki (Tahmin, Beklenti, Tavsiye)



İçindekiler

Sonraki (Belirti Gösterme) →

pdfcrowd.com




)

pdfcrowd.com

Belirti Gösterme ← Önceki (Dahi, Bile, Bir Kenara) | İçindekiler | Sonraki (Çare, İhtimal) →

Bu Sayfada 1. 「～がる」 2. 「ばかり」 3. 「めく」

Sayfa Özeti Bu sayfada insanların vücut dilleri ve davranışlarıyla bizde bıraktıkları izlenimleri ifade etmenin yollarını işliyoruz. Şu örneklere benzer cümleler kuracağız: "Vedalaşır gibi hali vardı", "İğrenmiş gibi yaptı", "Sanki gitmek istermiş gibi davranıyor".

「～がる」 Bu kural bir kimsenin davranışlarıyla bıraktığı izlenimi ifade etmeye yarar. Daha çok da bir kimsenin vücut diline bakarak yapılan bir yorum içinde kullanılır. Ancak konuşan kişinin kendisi için böyle bir yorum yapamaz, çünkü kendisi ile ilgili bir tahmin yürütmesine gerek olmaz. Kural sadece sıfatlara uygulanır, eylemlere uygulanmaz. Bu kurala en sık kullanılan sıfatlardan bazıları şunlar: 「嫌」、「怖い」、「嬉しい」、「恥ずかしい」.



pdfcrowd.com

Özet İli sıfatlar: Sondaki 「い」 kaldırılır ve yerine 「がる」 getirilir 例）　怖い → 怖がる Nalı sıfatlar: Sözcüğün sonuna 「がる」 eklenir 例）　重宝 → 重宝がる Meydana gelen sözcükler ulu eylem işlevini kazanır: Olumlu

Olumsuz

Geniş Zaman

怖がる

kormuş gibi davranıyor

怖がらない

korkmuş gibi davranmıyor

Geçmiş Zaman

怖がった

korkmuş gibi davrandı

怖がらなかった

korkmuş gibi davranmadı

Örnekler （１）　早くきてよ！何を恥ずかしがっているの？ - Çabuk gel buraya! Neden öyle utanmış gibi davranıyorsun? （２）　彼女は朝早く起こされるのを嫌がるタイプです。 - Kız arkadaşım sabahları erken uyandırılmaya kızan bir kişi. （３）　うちの子供はプールに入るのを理由もなく怖がる。 - Bizim çocuk sebepsiz yere havuza girmeye korkmuş gibi yapıyor. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Bu kural aynı zamanda başka kişilerin tahmin edilen istekleri ile ilgili yorum yapmak için kullanılır. Bu maksat için de eylemlerin sıfat işlevindeki 「～たい」li çekimleri kullanılır. Bu tür kullanımı genellikle çok kısa olmayan bir meselenin anlatıldığı konuşma içinde geçer. Kısa kısa diyaloglar içinde genellikle geçmez. Bunun yerine, senli benli konuşmalarda 「でしょう」 kullanılır, örneğin 「カレーを食べたいでしょう。」 cümlesinde gibi. Nazik konuşma içinde ise 「よね」 cümle sonu tercih edilir, örneğin 「カレーを食べたいですか。」 ya da 「カレーを食べたいですよね。」 cümlelerindeki gibi.

Örnekler （１）　家に帰ったら、すぐパソコンを使いたがる。 - Eve dönünce hemen bilgisayarın başına geçmek ister gibi bir hali var. （２）　みんなイタリアに行きたがってるんだけど、私の予算で行けるかどうかはとても怪しい。 - Herkesin İtalya'ya gitmek ister bir hali var ama, bütçem gitmemize izin verecek mi çok şüpheli. （３）　妻はルイヴィトンのバッグを欲しがっているんだけど、そんなもん、買えるわけないでしょう！ - Karımın Louis Vuitton çanta ister gibi hali var ama, böyle bir şeyi almama imkan yok. 「～がる」 ayrıca 「屋」 ile birlikte bir kişinin sıkça gösterdiği davranışı anlatmak için kullanılır, örn. 「恥ずかしがり屋」 (kolay utanan kimse)、「寒がり屋」 (kolay üşüyen kimse)、 ya da 「暑がり屋」 (kolay sıcaklayan kimse). （３）　私は寒がり屋だから、ミネソタで暮らすのは辛かった。 - Ben kolay soğuk kapan biri olduğumdan, Minesota'da yaşamak [benim için] zor oldu.

「ばかり」 Önceki kuralı sadece sıfatlarla kullanabiliyoruz. Eylemler için benzer anlam ilişkisini kurmaya yarayan başka open in browser PRO version


pdfcrowd.com

bir kural var. Bir eylem gerçekte meydana gelmediği halde ona benzettiğimiz başka bir eylem meydana geldiyse, aradaki benzerliği anlatmak için bu kural kullanılır. Bu kural da genellikle teklifsiz anlatımda kullanılır. Daha bir konuşmada geçtiğine şahit olmadık fakat birkaç kitapta bu kurala rastladık. Bu kuralla en çok kullanılan eylem 「言う」. 「言う」 + 「ばかり」 ye sık olarak 「に」 ilgeci eklenir. Dikkat:「ばかり」 nin bu kullanımı miktar belirtmede ve eylemlerin yakınlığı konularında işlenen kurallardan farklı.

Özet Geniş zamanın olumlu çekimi: Eylemin 「ん」 li olumsuz çekimi alınır ve buna 「ばかり」 eklenir 例）　言う → 言わない → 言わん → 言わんばかり Diğer tüm çekimler: Doğrudan 「ばかり」 eklenir 例）　言わなかった → 言わなかったばかり Çekim çizelgesi Olumlu Geniş Zaman

言わんばかり söylermiş gibi

Geçmiş Zaman 言ったばかり

söylemiş gibi

Olumsuz 言わないばかり

söylemezmiş gibi

言わなかったばかり

söylememiş gibi

Örnekler （１）　ボールは爆発せんばかりに、膨らんでいた。 open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（１）　ボールは爆発せんばかりに、膨らんでいた。 - Top patlayacakmış gibi şişiyordu. （２）　「あんたと関係ない」と言わんばかりに彼女は彼を無視していた。 - Kız, "Seni ilgilendirmez" dermiş gibi onu görmezden geldi. （３）　昨日のケンカで何も言わなかったばかりに、平気な顔をしている。 - Dünkü kavgada hiçbirşey söylememiş gibi sakin bir surat takındı.

「めく」 Önceki iki kuralı sıfat ve eylemlerle kullanabiliyoruz. Adlarla kullanabileceğimiz benzer bir kural yok mu? Var. Bu kuralımız ad ve nalı sıfatlar için gecerli. 「～がる」 kuralında bir eylem anlatılıyordu; bu kuralda farklı olarak durağan bir hal anlatılıyor. (Ancak cümlelerin Türkçesinde bir eylem olabilir). Bu kural genellikle bir şeyin genel havası hakkında bir tespit yapmak için kullanılır. 「謎」、「秘密」、「皮肉」 adları bu kuralla sıkça kullanılır. 「めく」 eklenen ad veya nalı sıfat ulu eylem işlevini kazanır.

Özet Ad veya nalı sıfata doğrudan 「めく」 eklenir. Meydana gelen sözcük ulu eylem işlevinde. 例）　謎 → 謎めく * Bu kural çoğunlukla geçmiş zaman çekiminde kullanılır.



pdfcrowd.com

（１）　紅葉が始まり、すっかり秋めいた空気になってきた。 - Yaprakların renk değiştirmeye başlamasıyla, hava tamamen sonbahar havasına döndü. （２）　そんな謎めいた顔をされても、うまく説明できないよ。 - Öyle şaşkın şaşkın bakan bir surat karşısında, herhalde ki iyi anlatamam. （３）　いつも皮肉めいた言い方をしたら、みんなを嫌がらせるよ。 - Her zaman böyle alaycı konuşursan, herkesi kendinden nefret ettireceksin.

← Önceki (Dahi, Bile, Bir Kenara)

İçindekiler

Sonraki (Çare, İhtimal) →




)

pdfcrowd.com

Çare Yok, İhtimal Var ← Önceki (Belirti Gösterme) | İçindekiler | Sonraki (Eğilim, Süredurum) →

Bu Sayfada 1. 「～ざるを得ない」 2. 「やむを得ない」 3. 「～かねる」

Sayfa Özeti Yeterlilik ve beceriyi ifade etmeyi daha evvel işledik. Bu sayfada ise çarenin bulunmaması, imkanın olmaması veya bir şeyin ihtimal dahilinde olmasını işleyeceğiz. İşleyeceğimiz kurallar daha çok yazı dilinde kullanılır.

「～ざるを得ない」 Bu kural yapılması zorunlu olan, başka çaresi bulunmayan şeylerin ifadesi için kullanılır. Benzer bir kural daha önceki bir konumuzda yer almıştı. Kuralımız 「得る」 (elde etmek) eyleminin olumsuz çekiminden faydalanır. Buradaki anlam kabaca "falanca şeyi yapmamak durumuna erişemiyorum" olarak çevirilebilir. Yani yapmak istemediğimiz bir şeyi yapmaktan kaçınmanın imkansız olduğunu dile getiriyoruz. Burada 「～ざる」 eki ile oluşturulan, eylemlerin diğer bir (eskimiş) olumsuz çekimidir. Çekim kuralları daha önce işlediklerimizle aynı, sadece 「ない」 ekinin yerini 「ざる」 alır. 「する」 ve 「くる」 özel open in browser PRO version


pdfcrowd.com

eylemlerinin çekimi ise sırasıyla 「せざる」 ve 「こざる」. Olumsuz çekimin sonuna 「を得ない」 eklemek yeterli. Kanci yerine hiragana ile yazıldığı da olur.

Özet Eylemin sonundaki 「ない」 nin yerine 「ざる」 getirilir ve buna 「を得ない」 eklenir. 例）　食る → 食べない → 食べざる → 食べざるを得ない例）　行く → 行かない → 行かざる → 行かざるを得ない「する」 ve 「くる」 özel eylemlerinin 「ざる」 lu olumsuzu sırasıyla 「せざる」 ve 「こざる」. 例外1）　する → せざる → せざるをえない例外2）　くる → こざる → こざるをえない

Örnekler （１）　このテレビがこれ以上壊れたら、新しいのを買わざるを得ないな。 - Bu televizyon daha da bozulursa, yenisini almaktan başka çare yok. （２）　ずっと我慢してきたが、この状態だと歯医者さんに行かざるを得ない。 - Hep ihmal ettim ama, bu durumda artık diş doktoruna gitmekten başka çare yok. （３）　上司の話を聞くと、どうしても海外に出張をせざるを得ないようです。 - Şefimin anlattıklarından sonra, allem etsem de kallem etsem de yurt dışına iş seyahatine gitmeme imkan yok gibi gözüküyor. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

「やむを得ない」 Bu kural 「止む」 eyleminden ve önceki kuralda gösterdiğimiz yapıdan faydalanıyor. Düz tercümesi "durdurma/iptal durumuna erişememek". Kullanım yeri biraz farklı. Elinde olmama/başka çaresi olmama gibi durumların ifadesi işine yarar. 「仕方がない」 ya da 「しょうがない」 nun ifade ettiği anlama benzetebiliriz. Bu bir kalıp ifade olduğu için aynı bir yan cümle gibi cümlenin içine yerleştirilir, başka bir işleme gerek yok.

Örnekler （１）　やむを得ない事由により手続が遅れた場合、必ずご連絡下さい。 - Elinizde olmayan sebeplerden dolayı evrak işi yetişmezse, matlaka bize haber veriniz. （２）　この仕事は厳しいかもしれませんが、最近の不景気では新しい仕事が見つからないのでやむを得ない状態です。 - Bu iş zor gelebilir ama, son zamanlardaki kötü ekonomi ve iş bululunamaması yüzünden başka çare yok.

「～かねる」「かねる」, diğer eylemlerin sonuna, gerçekleşmelerinin imkansız olduğunu anlatmak için eklenen bir rulu eylemdir. Bahsi edilen, genel olarak mümkün olmayan şeyler olmayıp, koşulların izin vermemesi sonucu yapılamayacak olan şeylerdir. 「かねる」 daha çok olumsuz hali 「かねない」 olarak, eylemin gerçekleşme olasılığının bulunduğunu anlatmak için kullanılır. Bunlar genellikle gerçekleşme ihtimali bulunan olumsuz olaylardır. 「かねる」 ya da 「かねない」 eylem gövdelerine eklenerek kullanılır.



pdfcrowd.com

Özet Eylemin gövdesine 「かねる」 eklenir. 例）　決める → 決めかねる例）　する → しかねる「かねる」 nun olumsuz çekimi bildiğimiz rulu eylemlerin çekimi gibi yapılır. 例）　なる → なりかねる → なりかねない例）　する → しかねる → しかねない

Örnekler （１）　この場ではちょっと決めかねますので、また別途会議を設けましょう。 - Burada karar vermek mümkün olmadığından, başka bir toplantı ayarlayalım. （２）　このままでは、個人情報が漏洩しかねないので、速やかに対応をお願い致します。 - Böyle giderse, kişisel bilgilerin sızması mümkün. Geciktirmeden ilgilenmenizi rica edeceğim.

← Önceki (Belirti Gösterme)

İçindekiler

Sonraki (Eğilim, Süredurum) →

Bu çalışma Creative Commons lisansına tabi olarak yayımlanmaktadır. Telif Hakkı © 2003-2005 Tae Kim (taekim.japanese AT gmail.com) Türkçesi: Caner Arda ( open in browser PRO version


) pdfcrowd.com

Eğilim, Süredurum ← Önceki (Çare, İhtimal) | İçindekiler | Sonraki (İstek Kipi II) →

Bu Sayfada 1. 「～がち」 2. 「～つつ」 3. 「きらいがある」

Sayfa Özeti Bu konuda eğilimlerin ve süredurumların nasıl dile getirileceğini anlatıyoruz. İşleyeceğimiz kurallar ağırlıkla yazı dilinde kullanılır.

「～がち」 Bu kural herhalde bu konuda işleyeceklerimiz arasından en işlek olanıdır. Gündelik konuşmalarda çok kullanılır, yazıda da sıkça ratlanır. Sık sık gerçekleşen, dolayısıyla yine gerçekleşme ihtimali olan eylemleri ifade etmek için kullanılır. 「がち」 eylem gövdesine eklenir, meydana gelen sözcük ise ad veya (「な」 eklenerek) nalı sıfat işlevini görür. 「がち」 adlara da eklenir. Bu durumda bir yatkınlık/eğilim tarif edilir. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Özet Eylem gövdesine 「がち」 eklenir. 例）　見る → 見がち例）　なる → なり → なりがち Adlara doğrudan 「がち」 eklenir: 例）　病気 → 病気がち「～がち」 eklenmiş sözcükler ad/nalı sıfat gibi davranır. Olumlu

Olumsuz

Geniş Zaman

なりがち

olmaya meğilli

なりがちじゃない

olmaya meğilli değil

Geçmiş Zaman

なりがちだった

olmaya meğilliydi

なりがちじゃなかった

olmaya meğilli değildi

Örnekler （１）　確定申告は忘れがちな手続のひとつだ。 - Vergi beyanı [-nı zamanında yapmak], unutmaya meğilli olduğumuz işlerden biri. （２）　留守がちなご家庭には、犬よりも、猫の方がおすすめです。 - Sık sık evden uzak kalan aileler için, köpekten ziyade kedi [sahibi olmaları] tavsiye edilir. （３）　父親は病気がちで、みんなが心配している。 open in browser PRO version


pdfcrowd.com

- Babam hastalanmaya yatkın olduğundan herkes endişe içinde.

「～つつ」「つつ」 eylemin devam ediyor olduğunu belirtmek için eylem gövdelerine eklenir. Bir birinden anlamca çok farklı olmayan iki türlü kullanımı var. Bir tanesi 「ながら」 kuralına çok benziyor. Bu kullanımda eşzamanlı gerçekleşen iki eylem dile getirilir. Yalnız 「ながら」 dan farklı olarak 「つつ」 günlük konuşmalarda pek kullanılmaz; daha çok yazı dilinde, düşünce ve duyguları belirten soyut eylemlerle birlikte kullanılır. Ayrıca 「ながら」da "ana" ve "eşzamanlı yardımcı" olmak üzere iki eylem söz konusuyken 「つつ」da eylemlerin cümledeki ağırlığı aynı. Örneğin şöyle bir cümle garip olurdu: （誤）　テレビを見つつ、寝ちゃダメよ！(Yanlış) （１）　テレビを見ながら、寝ちゃタメよ！- Televiziyon izlerken uyuma! (Doğru, cümlenin ana eylemi "uyumak") 「つつ」 nun ikinci kullanımı 「ある」 ile birlikte. Bu kullanımda devam eden bir süreç ya da mevcut bir genel eğilim söz konusu. 「つつある」 şeklinde cümlenin sonunda kullanılır. Gazete ve dergiler bu kurala çok yer verirler.

Özet Eylem gövdesine 「つつ」 eklenir. 例）　見る → 見つつ例）　思う → 思い → 思いつつ Genel bir eğilim belirtmek için bunun sona 「ある」 eklenebilir. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Genel bir eğilim belirtmek için bunun sona 「ある」 eklenebilir. 例）　なる → なり → なりつつ → なりつつある

Örnekler （１）　二日酔いで痛む頭を押さえつつ、トイレに入った。 - Akşamdan kalmaydım, ağıran başımı tutar vaziyette tuvalete girdim. （２）　体によくないと思いつつ、最近は全然運動してない。 - Vücut için iyi olmadığını bile bile, son zamanlarda hiç egzersiz yapmadım. （３）　電気製品の発展につれて、ハードディスクの容量はますます大きくなりつつある。 - Elektronik aletlerin gelişiminin sürmesiyle, sabit disklerin sığası gittikçe büyümeyi sürdürüyor. （４）　今の日本では、終身雇用や年功序列という雇用慣行が崩れつつある。 - Bugünün Japonyasında, ömür boyu istihdam ile yaşa göre terfi gibi uygulamalar yıkılma eğiliminde.

「きらいがある」「きらいがある」, olumsuz bir alışkanlığı/eğilimi anlatmaya yarayan bir kalıptır. 「きらい」 ya da kancisiyle 「嫌い」 nalı sıfatı "nahoş" anlamındadır. Bunu akılda tutmak kalıbın anlamını hatırlamak için faydalı olabilir. Kalıbın yaklaşık çevirisi "~ nahoş tarafı var".

Özet 「きらい」 sözcüğü ad türünden, 「ある」 ile bir kalıp halinde kullanılır. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

例）　依存症のきらいがある。

Örnekler （１）　多くの大学生は、締切日ぎりぎりまで、宿題をやらないきらいがある。 - Birçok üniversite öğrencisi ödevleri son güne kadar yapmamaya meğilli. （２）　コーディングが好きな開発者は、ちゃんとしたドキュメント作成と十分なテストを怠るきらいがある。 - Kod yazmayı seven yazılımcılar, düzgün dokümantasyon ve yeterli testi yapmayı ihmal etmeye meğilli.

← Önceki (Çare, İhtimal)

İçindekiler

Sonraki (İstek Kipi II) →




)

pdfcrowd.com

İstek Kipi II ← Önceki (Eğilim, Süredurum) | İçindekiler | Sonraki (Örtülü Olma) →


İstek Kipinin Olumsuzu "~se de, ~mese de fark etmez" Demek 「であろう」 ve Olasılık 「かろう」

Sayfa Özeti İstek kipini daha evvel işledik. Bu sayfada istek kipinin olumsuzunu, diğer bir kullanımını ve başka iki kuralı ele alıyoruz.

İstek Kipinin Olumsuzu Bu kural bir şeyi yapmamaya yönelik bir niyeti veya bir şeyin gerçekleşmeyeceğine dair bir öngörüyü ifade etmek için kullanılır. Esasen çok resmi ve katı bir söylemdir. Gündelik konuşmalar içinde geçmez ama filmlerde duyabilirsiniz. Konuşmalarda bunun yerine 「でしょう」 ve 「だろう」 nun kullanımı tercih edilir. 「まい」 eylem gövdesine veya eylem mastarına eklenir. En son eklenen ektir; eylemin masu çekiminde bile en sonda yer alır. Aşağıdaki örneklere göz atınız. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Özet Eylem mastarına 「まい」 eklenir: 例）　見る → 見るまい例）　行く → 行くまい「まい」 eylem gövdesine de eklenebilir: 例）　する → しまい例）　認める → 認めまい「まい」 bütün diğer çekim eklerinden sonra gelir: 例）　なる → なり → なります → なりますまい

Örnekler （１）　相手は剣の達人だ。そう簡単には勝てまい。 - Rakibin kılıcın piri. Öyle kolayca yenemezsin. （２）　そんな無茶な手段は認めますまい！ - Böyle mantıksız bir yöntemi onaylamam！ Bu kuralın anlamı "filanca şeyi yapmayalım/etmeyelim" den öte daha kesin bir niyet ve kararlılık ifade eder. Farkı örnekler üzerinden açıklayalım. （１）　その時までは決して彼に会うまいと心に決めていた。 - O zamana kadar, onunla kesinlikle görüşmemeye karar vermiştim. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

（２）　あの人は、二度と嘘をつくまいと誓ったのです。 - O kişi bir daha yalan söylememeye yemin etti. "... yapmayalım" demek için 「やめる」 eyleminin istek kipi çekimini kullanabiliriz. Bir şeyi yapmamaya yönelik bir gayreti ifade etmek için ise eylemin olumsuz çekimi ile 「ようにする」 kalıbı kullanılabilir. （１）　明日に行くのをやめよう。 - Yarın gitmekten vaz geçelim. （２）　肉を食べないようにしている。 - Et yememeye gayret ediyorum.

"~se de, ~mese de fark etmez" Demek Şimdi bir önceki kuraldan faydalanan bir kalıbı öğreneceğiz. Anlamını kabaca "yapsa da yapmasa da/etse de etmese de [fark etmez]" diye çevirebiliriz. Kalıp, eylemlerin istek kiplerinin olumlu ve olumsuz çekimlerinin 「が」 ile birlikte kullanılmasından ibaret.

Özet Eylemin istek kipi olumlu ve olumsuz hallerine 「が」 eklenir. 例）　見る → 見よう、見まい → 見ようが見まいが例）　食べる → 食べよう、食べるまい → 食べようが食べるまいが



pdfcrowd.com

（１）　あいつが大学に入ろうが入るまいが、俺とは関係ないよ。 - Onun üniversiteye girip girmemesinin benimle bir alakası yok. （２）　時間があろうがあるまいが、間に合わせるしかない。 - Zaman olsun ya da olmasın, yetiştirmekten başka çare yok. （３）　最近のウィルスは強力で、プログラムを実行しようがしまいが、ページを見るだけで感染するらしい。 - Son zamanlardaki virüsler güçlü. Programı çalıştırsan [da] çalıştırmasan [da], sadece sayfaya bakmakla bulaştıkları söyleniyor.

「であろう」 ve Olasılık 「であろう」, daha önce işlediğimiz 「である」 kuralındaki 「ある」 eylemine istek kipi çekiminin uygulanmasıyla elde edilir. Bir olasılığı olabildiğince nazik bir biçimde ifade etmek için kullanılır. Hatırlayacak olursak 「でしょう」 yu da aynı maksatla kullanıyorduk. 「であろう」 daki nezaket daha da üst seviyede. Örnekleri incelersek ifadedeki resmi söylem hemen dikkati çekiyor.

Özet Ad, sıfat ya da eyleme 「であろう」 eklenir. 例）困難 → 困難であろう例）する → するであろう



pdfcrowd.com

Örnekler （１）　今後50年、人間が直面するであろう問題に正面から向き合って、自ら解決をはかりつつ、そのノウハウが次の産業となるシナリオを考えたい。(www.jkokuryo.com dan alınmıştır) - Önümüzdeki 50 yılda insanoğlunun muhtemelen yüzleşeceği sorunlardan hareketle, çözümleri bizzat tartarak, [elde edeceğim] bu bilgi ile geleceğin endüstrisi olacak senaryoları değerlendirmek istiyorum. （２）　もちろん、生徒数減少の現在、学科の新設は困難であろうが、職業科の統廃合や科内コースの改編などで時代に合わせた変革が求められているはずである。(www1.normanet.ne.jp den alınmıştır) - Elbette, öğrenci sayısının azaldığı günümüzde, müfredatın yenilenmesi zor belki ama, organizasyonun yeniden yapınlaması ve ders içeriğinin düzenlenmesi gibi çağımıza uygun reformlar arzu ediliyor (aslı: edilebiliyor) olsa gerek.

「かろう」 Daha önceki bir konumuzda 「である」 nun olumsuz halinin 「ではない」 olduğunu görmüştük. İşleyeceğimiz kuralı 「であろう」 nun olumsuzu yerine kullanabiliyoruz. Kural gayet basit şekilde uygulanıyor: sıfatın sonundaki 「い」 kaldırılıp 「かろう」 eklenir. Aynı şey eylemlerin olumsuz çekimleri için de geçerli. Ağırlıkla resmi dilde ve edebi eserlerde kullanılıyor.

Özet Sondaki 「い」 nin yerine 「かろう」 getirilir 例）　ではない → ではなかろう例）　早い → 早かろう open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Örnekler （１）　どんな商品でもネットで販売するだけで売上が伸びるというものではなかろう。(www.kojii.net'ten alıntı) - [Cinsi] ne olursa olsun bir ürünü, sadece internette satışa sunmakla satışlar artacak diye bir şey yok. （２）　運動を始めるのが早かろうが遅かろうが、健康にいいというのは変わりません。 - Spora erken ya da geç [yaşta] başlanması, bunun sağık için iyi olduğu gerçeğini değiştirmez. （３）　休日であろうが、なかろうが、この仕事では関係ないみたい。 - O günün tatil olup olmadığı galiba bu iş için pek fark etmiyor.

← Önceki (Eğilim, Süredurum)

İçindekiler

Sonraki (Örtülü Olma) →




)

pdfcrowd.com

Üstü Birşeyle Kaplı Olma ← Önceki (İstek Kipi II) | İçindekiler | Sonraki (Eylemlerde Zamanlama) →

Bu Sayfada 1. 「だらけ」 2. 「まみれ」 3. 「ずくめ」

Sayfa Özeti Bu sayfada kısa kısa "bir şeyle kaplı olma" durumunu anlatmaya yarayan üç kuralı işliyoruz. Bunlar 「だらけ」、「まみれ」 ve 「ずくめ」. Benzer yanları olmasına rağmen bunların kullanılacağı durumlar oldukça farklı.

「だらけ」「だらけ」 bir şeyin belli bir ortamda çok miktarda bulunduğunu anlatmak için kullanılır. Genellikle olumsuz bir anlam taşır, örneğin 「間違えだらけ」 (hatalarla dolu), 「ゴミだらけ」 (çöp dolu), ve 「埃だらけ」 (üstü toz). 「だらけ」 ada doğrudan eklenir; meydana gelen sözcük öbeği de ad işlevinde.



pdfcrowd.com

Adın sonuna 「だらけ」 eklenir 例）　間違え → 間違えだらけ (hatalarla dolu) 例）　埃 → 埃だらけ (üstü toz)

Örnekler （１）　このドキュメントは間違えだらけで、全然役に立たない。 - Bu döküman hatalarla dolu, hiç bir işe yaramaz. （２）　携帯を２年間使ってたら、傷だらけになった。 - Cep telefonunu 2 sene kullanınca üstü çizik oldu. ※ Bu örnekte 「の」 ilgeci kullanılmış çünkü 「だらけ」 burada ad işlevinde. （３）　この埃だれけのテレビをちゃんと拭いてくれない？ - Üstü toz olan bu televizyonu güzelce silebilir misiniz?

「まみれ」「まみれ」 üstteki kurala benzer ancak önemli birkaç fark var. 「だらけ」 den farklı olarak sadece somut nesneler için kullanılılır, dolayısıyla "hatalarla dolu" gibi bir ifadede kullanılmaz. Ayrıca bahsettiğimiz nesnenin diğer nesnenin her tarafını kaplıyor olması lazım. Kısacası sıvıların veya toz gibi şeylerin bulaşması için kullanılabilirken çizik veya çöp için kullanılmaz. 「まみれ」 adlara doğrudan eklenir.



pdfcrowd.com

Özet Adın sonuna 「まみれ」 eklenir. 例）　血 → 血まみれ (her tarafı kan) 例）　油 → 油まみれ (her tarafı yağ) 「まみれ」 başka nesnelerin her tarafını kaplayan somut nesnelerle kullanılır. 例）　間違えまみれ (somut nesne değil) 例）　ゴミまみれ (bir şeyin her tarafını kaplamıyor)

Örnekler （１）　彼は油まみれになりながら、車の修理に頑張りました。 - Her tarafına yağ bulaştığı halde, tüm gayretiyle arabayı tamir etmeye çalıştı. （２）　たった１キロを走っただけで、汗まみれになるのは情けない。 - Sadece 1 kilometre koşmakla, üstü başı ter olması acınacak bir durum.

「ずくめ」「大辞林」 adlı sözlükte 「ずくめ」 nin anlamı gayet güzel anlatılmış: 名詞およびそれに準ずる語句に付いて、何から何まで、そればかりであることを表す。すべて…である。「うそ―の言いわけ」「いいこと―」「黒―の服装」「結構―」 Yani 「ずくめ」 bir şeyin tümü için geçerli bir durumu anlatmak için kullanılıyor. Mesela insan vücuduyla ilgili bir konuşmada, 「ずくめ」 "tepeden tırnağa X olmak" anlamını karşılamak için kullanılabilir. 「ずくめ」 nadir kullanılar bir anlatım yolu olup, genellikle tepeden tırnağa aynı renk giyinmiş bir insanı veya open in browser PRO version


pdfcrowd.com

insanları tasvir etmek için kullanılır. Cümle içinde kullanımı açısından 「ずくめ」 nin 「だらけ」 ve 「まみれ」 den bir farkı yok.

Özet Adın sonuna 「ずくめ」 eklenir. 例）白 → 白ずくめ例）いいこと → いいことずくめ

Örnekler （１）　白ずくめ団体は去年ニューズになっていた。 - Tepeden tırnağa beyazlar giymiş topluluk geçen yıl haberle çıktı. （２）　女の子と共通の話題ができて、自分の体も健康になる。いいことずくめですよ。(www.desire.net'ten alınmıştır) - Kızlarla ortak ilgi alanlarınız hakkında sohbet edebilir ve daha sağlıklı bir vücuda sahip olabilirsiniz. Her açıdan faydalı yani.

← Önceki (İstek Kipi II)


İçindekiler


Sonraki (Eylemlerde Zamanlama) →

pdfcrowd.com




)

pdfcrowd.com

Sonra Hemen... ← Önceki (Bir Şeyle Kaplı Olma) | İçindekiler | Sonraki (Çeşitli) →

Bu Sayfada 1. 「が早いか」 2. 「や／や否や」 3. 「そばから」

Sayfa Özeti Bu sayfada peş peşe meydana gelen olayları ifade etmenin birkaç yolunu gösteriyoruz.

「が早いか」「が早いか」 ifadesi bir başka olayın hemen akabinde gerçekleşen bir olayın anlatımında kullanılır. Aslında çoğu durumda yerine kullanılabilecek bir başka sözcük var; 「すぐ」. Ancak ikisi arasında farklar var. 「すぐ」 eylemlerin teli çekimleriyle kullanılır. Ayrıca 「が早いか」 kuralında eylemlerin arasında geçen zaman çok daha kısa, bunlar birbiri ardına gerçekleşmiş oluyor. Bir başka fark da iki eylem arasında sebepsonuç ilişkisinin olması, bir birinden bağımsız eylemler için bu kural kullanılmaz. Örneğin "Dışarı adım attığım an yağmur başladı" gibi bir cümlede kullanılmaz çünkü yağmur nasılsa yağacak. Kuralın kullanımı çok basit; ilk eyleme 「が早いか」 eklenir, bunları da ikinci eylem takip eder. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Özet Eylemin şimdiki zaman veya geçmiş zaman çekimine 「が早いか」 eklenir 例）　言う → 言うが早いか例）　言う → 言った → 言ったが早いか Sadece bir biriyle alakalı olaylar için kullanılır, bir birini tesadüfen izleyen olaylar için kullanılmaz. İkinci eylem mutlaka geçmiş zaman çekimindedir.

Örnekler （１）　彼女は、教授の姿を見るが早いか、教室から逃げ出した。 - O, öğretmenin silüetini gördüğü an sınftan dışarı kaçtı. （２）　「食べてみよう」と言うが早いか、口の中に放り込んだ。 - "Şunun tadına bakayım" der demez ağzına attı. （３）　「食べてみよう」と言ったが早いか、口の中に放り込んだ。 - "Şunun tadına bakayım" dediği an ağzına attı.

「や／や否や」「や」 / 「や否や」（やいなや）, bir önceki kuralla hemen hemen aynı şekilde kullanılan, konuşma dilinde pek yer bulmayan bir kural. Türkçe'ye "[bir şey] yapılır yapılmaz" diye çevirebiliriz. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

İlk eylemin mastar (sözlük) haline 「や」 ya da 「や否や」 eklenerek kullanılır. Geçmişte meydana gelen olayların anlatımında kullanıldığı için genellikle ikinci eylem geçmiş zamandadır.

Özet Önce meydana gelen eylemin sözlük biçimine 「や」 ya da 「や否や」（やいなや） eklenir 例）　見る → 見るや例）　見る → 見るや否や Genellikle geçmişte olan ardışık olayların anlatımında kullanılır. Düzenli olarak meydana gelen olayların anlatımında da kullanılabilir (şimdiki zaman çekimi ile).

Örnekler （１）　私の顔を見るや、何か言おうとした。 - Beni görür görmez birşey söylemeye çalıştı. （２）　搭乗のアナウンスが聞こえるや否や、みんながゲートの方へ走り出した。 - Binme anonsu duyulur duyulmaz herkes kapıya doğru koşmaya başladı.

「そばから」「そばから」 da ardısıra gerçekleşen olayları anlatmaya yarar. Ancan yukarıda işlediklerimizden farklı olarak burada iki ardışık olayın tekrar tekrar meydana gelmesi söz konusu. Örneklere bakınız. open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Kuralın kullanımı öncekilerle aynı. İlk eylemin mastarına (sözlük biçimine) 「そばから」 eklenir.

Özet Önce gelen eylemin sözlük çekimine 「そばから」 eklenir 例）読む → 読むそばから例）する → するそばから Bu kural sürekli meydana gelen olayların anlatımı için kullanılır.

Örnekler （１）　子供が掃除するそばから散らかすから、もうあきらめたくなった。 - Ben odayı temizler temizlemez çocuk hemen dağıtıveriyor, artık [temizlemekten] vazgeçmeyi ister oldum. （２）　教科書を読んだそばから忘れてしまうので勉強ができない。 - Ders kitabını okur okumaz hemen unutuverdiğimden dersi öğrenemiyorum.

← Önceki (Bir Şeyle Kaplı Olma)

İçindekiler

Sonraki (Çeşitli) →



pdfcrowd.com




)

pdfcrowd.com

Çeşitli ← Önceki (Eylemlerde Zamanlama) | İçindekiler

Bu Sayfada 1. Beklenenin Aksine: 「思いきや」 2. O Esnada: 「～がてら」 3. Kötü Bir Netice: 「～あげく（挙句）」

Sayfa Özeti Nihayet Japonca'nın kurallarını ele aldığımız kılavuzumuzun son sayfasına geldik. Umarız ki verdiğimiz bilgiler size Japonca öğrenme serüveninizde faydalı olmuştur. Bu son sayfada diğer konulara dahil edemedigimiz son üç kuralı anlatıyoruz.

Beklenenin Aksine: 「思いきや」 Olayların düşünülenden farklı çıkması durumunda, şaşırdığımızı anlatmak için kullanılan bir kural. Düşüncelerin anlatımındaki gibi düşünceyi belirten cümleciğe 「と」 ve onun arkasına 「思いきや」 eklenir. Zaman çekimi yapılmadığı halde eylemin geçmiş zamanda olduğu ima edilmektedir.



pdfcrowd.com

Beklenen fakat gerçekleşmeyen olayı belirten cümleciğe 「と思いきや」 eklenir. 例）　ある → あると思いきや

Örnekler （１）　昼間だから絶対込んでいると思いきや、一人もいなかった。 - Öğle olduğundan mutlaka kalabalıktır diye düşünürken, [ne ilginçtir] tek bir kişi bile yoktu. （２）　このレストランは安いと思いきや、会計は5千円以上だった！ - Bu restoran ucuzdur diye düşünürken, [işe bak ki] 5.000 Yen'den fazla hesap geldi!

O Esnada: 「～がてら」 Teklifli (resmî) anlatıma giren bu kural nadiren kullanılır. İki eylemin aynı zamanda yapıldığını ifade eder. 「ながら」 dan farkı, A eylemi yapılırken B eylemini yapmak için biraz zaman ayrıldığı anlamını vermesidir. Hatırlayalım, 「ながら」 tamamıyla eşzamanlı yapılan eylemler için kullanılıyordu. Kuralı ilginç kılan yanı 「～がてら」 nın adlara da eklenebilmesidir. 「～がてら」 bir ada eklendiği zaman 「する」 yardımcı eylemi ima edilmektedir. Örneğin 「散歩がてら」 , yani "yürüyüş yaparken". 「～がてら」 ayrıca eylem gövdelerine eklenerek kullanılır, aşağıdaki ikinci örneğe bakınız. Gözden kaçırmamamız gereken nokta 「～がてら」 nın eklendiği sözcük ana eylem olup, ikinci gelen eylemin zaman ayırıp da yapılan işi belirtmesi.



pdfcrowd.com

Esas eylemi belirten ada veya eylem gövdesine 「がてら」 eklenir. Sözcük ad ise, 「する」 eklemek gereksiz (ima edilmiştir). 例）　散歩 → 散歩がてら例）　作る → 作り → 作りがてら

Örnekler （１）　散歩がてら、タバコを買いに行きました。 - Yürüş yaparken, sigara almaya da giderdim. （２）　博物館を見がてらに、お土産を買うつもりです。 - Müzeyi gezerken hatıralık eşya almayı düşünüyorum.

Kötü Bir Netice: 「～あげく（挙句）」 Bu kural bir miktar gayretin sarfedilmesiyle meydana gelen, genellikle olumsuz yanı bulunan olayları anlatmak için kullanılır. Adlarla da eylemlerde de kullanmak mümkün. Adların 「の」 eklenmiş halleriyle, eylemlerin ise geçmiş zaman çekimleriyle birlikte kullanılır. 「あげく」 nun eklendiği sözcük yapılan uğraşı belirtir, onu takip eden eylem ise (olumsuz) sonucu.

Özet Baştaki olayı anlatan eyleme ya da 「の」 eklenmiş ada 「あげく」 eklenir. 例）けんか → けんかのあげく例）考えた → 考えたあげく open in browser PRO version


pdfcrowd.com

Örnekler （１）　事情を2時間かけて説明をしたあげく、納得してもらえなかった。 - Vaziyeti 2 saat boyunca anlatmamın sonucunda, [bütün çabama rağmen] anlayış göstermediler. （２）　先生と相談のあげく、退学することにした。 - Hocama danıştığımın sonucunda okulu bırakmaya karar verdim.

← Önceki (Eylemlerde Zamanlama)

İçindekiler




)

pdfcrowd.com

Tae Kim - Guide to Japanese Turkce

Recommend Documents