Tabla de los numerales latinos LECCIÓN XXXVI. LOS NUMERALES. La amistad con el poderoso nunca es fiel I- CONTE CONTENID NIDOS OS GRAMA GRAMATIC TICALE ALES: S: 1. Tabla de los numerales latinos
Romano
Cardinal
Ordinal
Distributivo
Adverbios
I.
unus (una, unam)
primus (-a, -um)
singuli (-ae, -a)
semel
II.
duo (duae, duo)
secundus, alter
bini
bis
III.
tres (tres, tria)
tertius
terni
ter
IV.
quattuor
quartus
quaterni
quater
V.
quinque
quintus
quini
quinquie(n)s
VI.
sex
sextus
seni
sexiens
VII.
septem
septimus
septeni
septiens
VIII.
octo
octavus
octoni
octiens
IX.
novem
nonus
noveni
noviens
X.
decem
decimus
deni
deciens
XI.
undecim
undecimus
undeni
undeciens
XII.
duodecim
duodecimus
dodeni
duodeciens
XIII.
tredecim
tertius decimus
terni deni
terdeciens
XIV.
quattuordecim
quartus decimus
quaterni deni
quaterdeciens
XV.
quindecim
quintus decimus
quini deni
quindeciens
XVI.
sedecim
sextus decimus
sedeni deni
sedeciens
XVII.
septendecim
septimus decimus
septeni deni
septiens deciens
XVIII.
duodeviginti
duodevice(n)simus
duodeviceni
duodeviciens
XIX.
undeviginti
undevicensimus
undeviceni
undeviciens
XX.
viginti
vicensimus
viceni
viciens
XXI.
Unus et viginti
unus et vicensimus
viceni singuli
semel et viciens
XXX.
triginta
tricensimus
triceni
triciens
XL.
quadraginta
quadragensimus
quadrageni
quadragiens
L.
quinquaginta
quinquagensimus
quinquageni
quinquagiens
LX.
sexaginta
sexagensimus
sexageni
sexagiens
LXX.
septuaginta
septuagensimus
septuageni
septuagiens
LXXX.
octoginta
octogensimus
octogeni
octogiens
XC.
nonaginta
nonagensimus
nonageni
nonagiens
C.
centum
centensimus
centeni
centiens
CC.
ducenti
ducentensimus
duceni
ducentiens
CCC.
trecenti
trecentensimus
treceni
trecentiens
CCCC.
quadringenti
quadringentensimus
quadringeni
quadringentiens
D.
quingenti
quingentensimus
quingeni
quingentiens
DC.
sescenti
sescentensimus
sesceni
sescentiens
DCC.
septingenti
septingentensimus
septingeni
septingentiens
DCCC.
octingenti
octingentensimus
octingeni
octingentiens
DCCCC.
nongenti
nongentensimus
nongeni
nongentiens
M.
mille
millensimus
singula milia
milliens
MM.
duo milia
bis millensimus
bina milia
bis milliens
2- Sistema de la numeración romana ♦
En la numeración romana sólo hay siete guarismos: I, V, X, L, C, D y M, cuyos valores son: I V X L C D M
1 5 10 50 100 500 1000
♦
Cuando se pone una cifra menor delante de otra mayor, la combinación vale tanto como la mayor, sustraída la menor : IV, vale cuatro; XC, vale noventa.
♦
Cuando se pone una cifra mayor delante de otra menor, la combinación vale tanto como la mayor agregada a la menor: DC vale seiscientos, MC vale mil ciento.
♦
Una raya puesta encima de una cifra aumenta mil veces su valor.
3- Los adjetivos numerales cardinales : Los adjetivos numerales son los que sugieren la idea de número en forma progresiva: I Unus, -a, -um (uno); II Duo, -ae, -uo (dos); III Tres, -tria, -tres: (tres); IV quattuor; V quinque; VI sex; VII septem; VIII octo; IX novem; X decem.
4- Declinación de los cardinales: Los cardinales de unus (uno) a tres (tres) se declinan. Desde quattuor (cuatro) a centum (cien) son indeclinables. De ducenti (doscientos) a nongenti (novecientos) se declinan como los adjetivos de la primera y segunda declinación. Mille (mil) en el singular es indeclinable; en el plural, se declina como los neutros de la tercera: milia, milium,
milibus.
Los números 18, 19, 28, 29, 38, 39 se expresan por medio de una sustracción a partir de la decena que le antecede: ‘dos restados de veinte’ (18), ‘uno de veinte’ (19): duo de viginti; unus de viginti. Las cifras de decenas puede expresarse de dos maneras: a) como en castellano: viginti unus, 21; quuadraginta quinque, 45; b) anteponiendo las cifras de las unidades y conectando mediante la conjunción et : unus et viginti, 21, sex et quinquaginta, 56. Mille es usado en forma adjetiva y en forma sustantiva. Como adjetivo es indeclinable. Como sustantivo pide un genitivo partitivo: Cum duobus milibus equitum: con dos mil jinetes cum mille equitibus: con mil jinetes Duo milia equitum: dos mil jinetes.
Los adjetivos numerales cardinales unus y duo se declinan de la siguiente manera: Unus, -a, -um
Nom. Gen. Ac. Dat. Ab.
masc. fem. neutro unus una duo unius unius duorum num unam duo uni uni duobus uno una duobus
duo, -duae, -duo
neutro
masc.
fem.
unum
duo
duae
unius
duorum
unum
duos
duarum duas
uni
duobus
duabus
uno
duobus
duabus
Como duo se declina ambo, ambae, ambo: ambos Tres, -tria, -tres se declina como los adjetivos de la tercera declinación