Nama
: Lutf Septiyan B.
Kelas
: THP – B
NIM
: 161710101026
Mata Kulia Mata ulia Pe%tanian
: Te! Te!n" n"l" l"#i #i Pen#" en#"la laa an n Pan Pan#a #an n $an $an Hasi Hasill
SNI Produk Olahan Susu &. Sya%at Mutu '"#u%t (SNI 01)2*+1)1**2, N" .
K%ite%ia -i
Spesif!asi
1.
Kea$aan
)ai%an !ental sampai semi pa$at
) Penampa!an ) Bau ) /asa ) K"nsent%asi
) N"%mal!as ) &sam!as ) H"m"#en
2.
Lema! : 3 44
Ma!s. 5+
5.
Baa Baan n Ke% Ke%in in# # Tanpa anpa Lema! ema! :
Ma!s. +2
3 44 .
P%"tein: 3 44
Min. 58
8.
&4 & 4u
Ma!s. 1.0
6.
9uml 9umla a asa asam m (se4 (se4a# a#a ai la la!tat !tat,, :
08 – 20
3 44 7.
ema%an l"#am ) Tim4al (P4,: m#!#
Ma!s.05
)T Tem4a#a em4a#a (u, ( u, : m#!#
Ma!s. 20
) Sen# (n, : m#!#
Ma!s. 0
) Tima (Sn, : m#!#
Ma!s. 0
) /a!sa (H#, : m#!#
Ma!s. 005
) &%sen (&s, : m#!#
Ma!s. 01
+.
ema%an mi!%"4a
Ma!s. 10
) Ba!te%i ;"li<"%m
>5
) =.;"li 3 &PM#
Ne#ati< 100 #%am
) Salm"nella Sum4e% 3 ttp:samapau.4l"#sp"t.;"m201212y"#u%t)$efnisi)p%"ses) pem4uatan.tml ?ia!ses pa$a 18 ?esem4e% 2015
B. Sya%at Mutu Susu Se#a% 4e%$asa%!an SNI 01)511)1**+ N "
Pa%amete%
1
Stan$a% Susu
Sya%at Be%at 9enis (B9, pa$a suu 27 "
Minimal 102+0
Ka$a% Ke%in#
Minimal 5.0
Baan Ke%in# Tanpa Lema! (BKTL, atau S"li$ n"n @at (SN@,
Minimal +.0
Ka$a% P%"tein
Minimal 2.7
ema%an l"#am 4e%4aaya :
2
Stan$a% Susu
a. Tim4al (P4,
Ma!simum 0.5 ppm
4. Sen# (n,
Ma!simum 0.8 ppm
;. Me%!u%i (H#,
Ma!simum 0.8 ppm
$. &%sen (&s,
Ma!simum 0.8 ppm
A%#an"lepti! : a%na 4au %asa $an !e!entalan K"t"%an $an 4en$a asin#
Ti$a! a$a pe%u4aan Ne#ati<
ema%an mi!%"4a : a. T"tal Kuman
Ma!simum 1.000.000 @-ml
4. Salm"nella
Ne#ati<
;. =s;e%i;ia ;"li (pat"#en,
Ne#ati<
$. "li<"%m
20 @-ml
e. St%ept";";;us #%"up B
Ne#ati<
<. St%ept";";;us au%eus
100 @-ml
9umla sel %a$an#
Ma!simum 0.000ml
-i !atalase
Ma!simum 5 ;;
-i %e$u!tase
2 – 8 am
/esi$u anti4i"ti! pestisi$a $an inse!tisi$a
sesuai $en#an pe%atu%an yan# 4e%la!u
-i &l!""l (70 ,
Ne#ati<
?e%aat &sam
6 – 7 "SH
-i pemalsuan
Ne#ati<
Titi! Be!u -i Pe%"!si$ase
0820 s$ 0860 " P"siti<
Sum4e% : ttp:e!a4ees."%$p%ess.;"m20110108stan$a%)susu)se#a%) sni $ia!ses pa$a 18 ?esem4e% 2015
. Sya%at Mutu Susu Bu4u! (SNI 01)2*70)1***, Susu Bu4u! K%ite%ia Mutu
Satuan
Bau
4e%lema!
/en$a lema!
)
N"%mal
N"%mal
N"%mal
/asa
)
N"%mal
N"%mal
N"%mal
&i%
44
Ma!s. 0
Ma!s. 0
Ma!s. 0
&4u
44
Ma!s. 60
Ma!s. *0
Ma!s. *0
Lema!
Min. 260
18 ) > 260
Ma!s. 18
P%"tein
Min. 280
Min. 260
Min. 50
Pati
Ti$a! nyata
Ti$a! nyata
Ti$a! nyata
Tem4a#a (u,
m#!#
Ma!s. 200
Ma!s. 200
Ma!s. 200
Tim4al (P4,
m#!#
Ma!s. 05
Ma!s. 05
Ma!s. 05
Sen# (n,
m#!#
Ma!s. 0
Ma!s. 0
Ma!s. 0
Tanpa Lema!
ema%an l"#am
/a!sa (H#,
m#!#
Ma!s. 005
Ma!s. 005
Ma!s. 005
&%sen
m#!#
Ma!s. 01
Ma!s. 01
Ma!s. 01
!"l"ni#
Ma!s.8 C 108
Ma!s.8 C 108
Ma!s.8 C 108
&PM
Ma!s. 20
Ma!s. 20
Ma!s. 20
!"l"ni#
Ne#ati<
Ne#ati<
Ne#ati<
!"l"ni100#
Ne#ati<
Ne#ati<
Ne#ati<
!"l"ni#
1 C 102
1 C 102
1 C 102
ema%an Mi!%"4a TP "li<"%m =. ;"li Salm"nela S. au%eus Sum4e%: BSN 1***
?.
Sya%at Mutu susu -HT (SNI 01)5*80)1**+,
Ka%a!te%isti! 1
Sya%at
a%a Pen#uian
&
B
2
5
)
Bau
Kas
Kas
A%#an"lepti!
)
/asa
Kas
Kas
A%#an"lepti!
)
Da%na
Kas
Kas
A%#an"lepti!
) Ka$a% lema!
2+0
780
SP)SMP)2+) 1*+0
77
+0
(4"4"t4"4"t, min ) Ka$a% pa$atan tanpa lema! (4"4"t 4"4"t, min ) TP- * (T"tal Plate) "unt, ml ma!s ) "li<"%m T%esumpti)Ee minml ) Ka$a% p%"tein (4"4"t4"4"t, min
SP)SMP)2*) 1*+0 10
0
10
0
28
28
1
1
1
1
SP)SMP)*5) 1*78
SP)SMP)*) 1*78
SP)SMP)7*) 1*78
) L"#am 4e%4aaya : F &s (ppm, ma!s F P4 (ppm, ma!s F u (ppm, ma!s
2
2
8
8
Sesuai $en#an pe%atu%an mente%i !eseatan /I n" 258men!espe%G I7*
Sesuai $en#an pe%atu%an mente%i !eseatan /I n" 258men!espe%G I7*
F n (ppm, ma!s ) Baan pen#aet Pemantap Pea%na at penye$ap ;ita %asa atatan
: & Susu -HT tanpa penye$ap ;ita %asa. B Susu -HT $i4e%i JaE"u% penye$ap ;ita %asa
Sum4e% : ttp:%afanisa
=. Sya%at Mutu Mente#a ( SNI 01)57)1**8 ,
@. Susu pasteu%isasi te%$i%i $a%i: &. Susu pasteu%isasi tanpa penye$ap ;ita %asa. B. Susu pasteu%isasi yan# $i4e%i panye$ap ;ita %asa yan# masin#)masin# $i#"l"n#!an $alam satu enis mutu. SNI 19-1502-1989
atata n : & Susu pasteu%isasi tanpa penye$ap ;ita %asa B Susu pasteu%isasi $i4e%i penye$ap ;ita %asa
Syarat mutu SNI susu kental manis. No.
Kriteria uji
1
Keadaan
1.1
Bau
1.2
Rasa
2 3 4
Kadar air Lemak ro!ein
("#6$38) o!al ula
Satuan Susu kental
Persyaratan Susu skim Susu skim
Susu kental
manis
kental
sebagian
manis
manis
kental manis
tinggi lemak
normal
normal
normal
normal
(sesuai label)
(sesuai
(sesuai label)
(sesuai label)
normal
label) normal
normal
normal
(sesuai label)
(sesuai
(sesuai label)
(sesuai label)
% b/b % b/b % b/b
20-30 min.8 min. 6$&/
label) 20-30 maks.1 min.'$8
20-30 1-8 min. 6$8
20-30 min.16 min.4$8
% b/b
min. 6$0&& 43-48
43-48
43-48
43-48
% b/b
min. 28
min.24
min.24
min. 30
-
-
di*i!un sebaai 6
sakarosa ada!an
' '.1
susu +emaran loam imbal m/k
maks.0$02
maks. 0$02
maks. 0$02
maks. 0$02
'.2
(b)&&&& ima* (,n)
m/k
maks.40$0/
maks.40$0/
maks.40$0/
maks.40$0/
20$0&&& maks.0$03
20$0&&& maks.0$03
20$0&&& maks.0$03
'.3
erkuri
m/k
20$0&&& maks.0$03
8
()&&&& rsen (s)
m/k
maks.0$1
maks.0$1
maks.0$1
maks.0$1
.1
&&&& +emaran mikroba nka koloni/
maks.1#104
maks.1#104
maks.1#104
maks.1#104
maks.10
maks.10
maks.10
maks.10
lemen .2
!o!al Bak!eri
/ or
coliform
koloni/
.3 .4
Salmonella Staphylococ
koloni/
nea!i/2 maks.1#102
nea!i/2 maks.1#102
nea!i/2 maks.1#102
nea!i/2 maks.1#102
.
cus aureus Kaan dan
koloni/
maks.2#102
maks.2#102
maks.2#102
maks.2#102
k*amir & un!uk roduk susu ken!al manis !ana enamba*an erisa && un!uk roduk susu ken!al manis denan enamba*an erisa &&& un!uk kemasan kalen &&&& di*i!un !er*ada roduk sia konsumsi Sumber: SNI 2971, 2011
Pemalsuan susu Susu me%upa!an ;ai%an yan# 4anya! men#an$un# #ii yan# 4ai!. Pa$a susu 4anya! $itemu!an Eitamin $an mine%al yan# $i4utu!an tu4u. -ntu! itu !ualitas $a%i susu pe%lu $ipe%ati!an a#a% ti$a! me%usa! !an$un#an $a%i susu te%se4ut. Susu me%upa!an p%"$u! pete%na!an yan# mu$a $ipalsu!an. Tuuan $a%i pemalsuan susu yaitu untu! menam4a E"lume susu susu $ia%#ai $en#an se$i!it le4i maal $an untu! mempe%taan!an si
1. Pemalsuan susu $en#an ai% Penam4aan ai% pa$a susu me%upa!an ;a%a yan# palin# se$e%ana. Susu yan# $ipalsu!an $en#an ai% te%lalu 4anya! a!an menim4ul!an 4e%;a! 4i%u pa$a susu. ?en#an menam4a!an ai% pa$a susu ma!a a!an menu%un!an !a$a% lema! p%"tein $an !an$un#an 4aan !e%in#nya. 2. Pemalsuan susu $en#an santan Pemalsuan susu $en#an santan menye4a4!an susu a!an 4e%4au sepe%ti !elapa. &$anya #umpalan lema! santan al ini $ise4a4!an !a%ena santan memili!i m"le!ul lema! yan# le4i 4esa% $i4an$in#!an lema! susu !a%ena m"le!ul lema! na4ati le4i 4eesa% $i4an$in# m"le!ul lema! eani. 5. Pemalsuan susu $en#an ai% tain &i% tain memili!i !euntun#an untu! memalsu!an susu $ianta%anya a%nanya yan# puti $an ai% tain masi men#an$un# Eitamin $an !a%4"i$%at yan# 4e%asal $a%i 4e%as.
. Pemalsuan susu $en#an susu !alen# (susu !ental manis, Susu !ental manis me%upa!an p%"$u! susu 4e%4entu! ;ai%an !ental yan# $ipe%"le $en#an men#ilan#!an se4a#ian 4esa% ai% $a%i susu se#a% atau asil %e!"nstitusi susu 4u4u! 4e%lema! penu atau asil %e!"m4inasi susu 4u4u! tanpa lema! $en#an lema! na4ati yan# tela $itam4a #ula (SNI 01)2*71)1**+,. Penam4aan susu $en#an men##una!an ;ampu%an susu !alen# maupun susu !ental manis me%upa!an pemalsuan yan# mu$a $an ;u!up e
8. Pemalsuan susu $en#an s"$a !ue Nat%ium 4i!a%4"nat a$ala senyaa !imia $en#an %umus NaHA 5. ?alam menye4utannya !e%ap $isin#!at mena$i 4i;nat. Senyaa ini te%masu! !el"mp"! #a%am $an tela $i#una!an sea! lama. Senya a ini $ise4ut u#a 4a!in# s"$a (s"$a !ue, S"$ium 4i!a%4"nat nat%ium i$%"#en !a%4"nat $an lain)lain. Senyaa ini me%upa!an !%istal yan# se%in# te%$apat $alam 4entu! se%4u!. Nat%ium 4i!a%4"nat la%ut $alam ai%. Senyaa ini $i#una!an $alam%"ti atau !ue !a%ena 4e%ea!si $en#an 4aan lain mem4entu! #as !a%4"n $i"!si$a yan# menye4a4!an %"ti men#em4an# (H"lleman Di4e%#,. 6. Pemalsuan susu $en#an <"%malin @"%mal$e$e atau 4iasa $ise4ut $en#an <"%malin a$ala la%utan "%#ani; $en#an %umus !imia H2A @"%malin me%upa!an 4entu! al$ei$ yan# palin# se$e%ana. Pa$a tempe%atu%e %uan# <"%malin 4e%uu$ ;ai% yan# 4enin# $en#an a%"ma yan# taam. Keti!a $ila%ut!an $i$alam ai% <"%malin 4e%#a4un# $en#an ai% $an mem4entu! metane$i"l atau metilen #li!"l H2(AH,2. @"%malin a%an# $itemu!an pa$a ma!lu! i$up. @"%malin me%upa!an penye4a4 utama $a%i !e%a;unan metan"l !a%ena metan"l $imeta4"lisme mena$i <"%mal$ei$ 4e%a;un "le $ei$%"#enase al;""l. Pa$a manusia men#"nsumsi 4aan ma!anan yan# men#an$un# <"%malin $apat menye4a4!an munta sa!it pe%ut pusin# $an $alam !asus yan# e!st%im $apat menye4a4!an !ematian. ?isampin# itu pen##unaan <"%malin $alam 4aan ma!anan $apat menye4a4!an e
se#a% yan# $i$apat $a%i pete%na! $i;ampu% $en#an ai% a#a% le4i 4anya!. ?en#an a$anya tam4aan ai% tentunya susu se#a% a!an 4e%u4a mena$i en;e%. Na untu! men#em4ali!an !e!entalannya $itam4a!an !ap"%it !e$alam susu se#a% te%se4ut. Kap"%it yan# 4iasanya $i#una!an untu! pene%ni ai% $an pem4unu !uman ini se4ena%nya anya 4e%
?i$apat $a%i se%4a#ai sum4e% $i inte%net maupun lapan#an. Te%ima!asi tela mem4a;a a%ti!el tentan# ma;am ma;am pemalsuan susu. Sem"#a 4e%man
Pengujian Susu Secara Fisika !imia dan "iologi Pengujian kuali#as susu
Pen#uian !ualitas susu $i4a#i mena$i 5 yaitu fsi! !imia $an 4i"l"#is. 1 $ji "iologis 1%1 $ji !a#alase -i !atalase $i#una!an untu! men#etaui a!tiEitas !atalase pa$a 4a!te%i men##una!an in$i!at"% i$%"#en pe%"!si$a. ?i $alam susu te%$apat enim !atalase yan# $iasil!an "le sel te%utama sel leu!"sit atau !uman. =nim !atalase a!an mem4e4as!an A2 $a%i H2A. Nilai !atalase yan# 4ai! ti$a! le4i $a%i 5 ml (@i%mansya 200,. H2A2 atau i$%"#en pe%"!si$a a$ala 4aan !imia an"%#ani! yan# memili!i si
;. Mutu susu ;u!up 4ai! apa4ila lama %e$u!tase 2sampai 6 am $en#an pe%!i%aan umla 4a!te%i sampai 20 utaml. $. Mutu %en$a apa4ila lama %e$u!tase !u%an# $a%i 2 am $en#an pe%!i%aan umla 4a!te%i le4i $a%i 2* utaml. Metilen 4i%u (MB, me%upa!an sala satu at a%na tiaine senyaa ini memili!i si
4e%!ualitas 4ai! ti$a! a!an pe;a atau men##umpal 4ila $ipanas!an atau $i$i$i!an. Se4ali!nya susu yan# 4e%mutu ele! a!an men#alami pen##umpalan 4ila $ipanas!an. Hal itu te%a$i !a%ena a$anya asam yan# $iasil!an "le mi!%"4a $a%i pe%u%aian la!t"sa. &sam te%se4ut men#a!i4at!an p%"tein susu mu$a men#alami $enatu%asi $an pen##umpalan 4ila $ila!u!an pemanasan. 9a$i susu yan# tela 4anya! $itum4ui mi!%"4a a!an mena$i asam $an mu$a pe;a 4ila $ipanas!an (S"%ia 2010,. ( $ji Fisik 1 $ji Pen)aringan Penya%in#an susu a$ala ui !e4e%sian yan# meliputi a%na 4au %asa $an a$a ti$a!nya !"t"%an $alam susu $en#an men##una!an !e%tas sa%in#. P%"ses penya%in#an susu 4e%tuuan memisa!an 4en$a)4en$a pen#"t"% susu yan# te%4aa saat p%"ses peme%aan. Penya%in#an u#a 4e%tuuan untu! men#ilan#!an se4a#ian leu!"sit $an 4a!te%i yan# $apat menye4a4!an !e%usa!an susu selama penyimpanan. Lim4a yan# $iasil!an 4e%asal $a%i tumpaan 4aan 4a!u (S"e"e$"n" 2008,.
2 $ji masak me%upa!an ui !ualitas susu $en#an memasa! susu atau men$i$i!an susu. -i 4e%nilai p"siti< i!a te%$apat 4uti%)4uti% p%"tein !a%eana pH tin##i susu mulai pe;a te%$apat !"l"st%um $an $a%i susu sapi yan# ampi% !e%in#. Su$a%ant" (2008, menyata!an 4aa 4e4e%apa enis 4a!te%i $apat mela!u!an
-i Bau Setela susu $ipanas!an $alam ta4un# %ea!si ma!a susu men#elua%!an a%"ma yan# spesif! $imana 4au susu yan# $ipanas!an le4i taam $a%ipa$a susu yan# ti$a! $ipanas!an.
?alam 100 susu te%$apat 0 !a$a% !emu%nian a%na susu $an u#a 4au susu yan# men;i%i!an untu! susu yan# n"%mal sele4inya 60 untu! at ma!anan se4a#ai pelen#!ap ;ita %asa yan# te%$apat $i $alam susu te%se4ut ('usu< 2010,. -i /asa Susu a#a! manis $ia!i4at!an !a%ena !an$un#an !a%4"i$%atnya yan# ;u!up tin##i !ususnya untu! #"l"n#an la!t"sa. Susu $a%i se#i %asa men#an$un# susu yan# a#a! manis untu! $i!ata!an n"%mal sele4inya 4anya! !elaianan $i $alam susu yan# ti$a! 4e%man
'a+#ar Pus#aka @i%mansya H Maesa%i /&& Ba!%ie B. 200. =Re;tiEeness "< la;t"pe%"Ci$ase system a;tiEat"% in mil! p%ese%Eati"n "< $iRe%ent E"lume. Seminar . Semina% Nasi"nal Te!n"l"#i Pete%na!an $an Gete%ine%. Lu!man ?D Su$a%ant" M Sanaya &D Pu%naa%man T Lati< H S"e"e$"n" //. 200*. Pemerahan dan Penanganan. B"#"%: @a!ultas Ke$"!te%an Hean Institut Pe%tanian B"#"%. SNI Stan$a% Nasi"nal In$"nesiaU. 1**+. Stan$a% Mutu Susu Se#a% N". 01) 511)1**+. 9a!a%ta: ?epa%temen Pe%tanian. S"e"e$"n" // Sanaya &D Su$a%ant" M Pu%naa%man T Lu!man ?D Lati< H. 2008. Penuntun Praktikum Higiene Susu. B"#"%: @a!ultas Ke$"!te%an Hean Institut Pe%tanian B"#"%. S"%ia Dayunin#si. 2010. Hu4un#an Ea%iasi pa!an te%a$ap mutu susu se#a% $i $esa pasi%4un;i% !e;amatan ;a%in#in !a4upaten 4"#"%. Jurnal. 9u%nal Penyuluan Pe%tanian E"lume 8 n"m"% 1 alaman 67)77. Su$a%ant" M. 2008. Baan !ulia y#iene ma!anan. Bahan ajar . Ba#ian Penya!it Hean $an Keseatan Masya%a!at Gete%ine% @a!ultas Ke$"!te%an Hean Institut Pe%tanian B"#"%. Tim K"nsultan Kimia. 200. Modul Praktikum Titrasi. 9a!a%ta: ?i%e!t"%at Pen$i$i!an Menen#a Keu%uan. 'usu< /.2010. Kan$un#an p%"tein susu sapi pe%a <%iesian "lstein a!i4at pem4e%ian pa!an yan# men#an$un# tepun# !atu (sau%"pus an$%"#ynus (l., me%%, yan# 4e%4e$a. Jurnal. 9u%nal Te!n"l"#i Pe%tanian E"lume 6 n"m"% 1 alaman 1)6.
