STAIIDAB
SPLN B$-2 : l9$4 Lampirtrn No. : 096.K/O594/DIR/1994,
PIRUSAAAAN UMUM LISTRIK NTGAN.A
Keputusan
Direksi
tanggal 29 April
PLN 1994
GETARAN MESIN PEMBANGKIT BAGIAN 2 : IDENTIFIKASI GETARAN TIDAK NORMAL PADA MESIN PEMBANGKIT
DEPARTEMEN PERTAMBANGAN DAN ENERGI
PERUSAHAAN UMUM LISTRIK NEGARA T A LA N
T RU N OJ O Y O
N O.
I3 5 - K EB A Y OR A N
BARU
- JA IC A R TA 12160
SPLN 89-2:1994
G ETARAN MESIN PEMBANGKIT BAGIAN 2 :
IDENTIFIKASI GETARAN TIDAK NORMAL PADA MESIN PEMBANGKIT
Disusunoleh : l.
Kclompok Pembakuan Bidang Pcmbangkitan dengan Surat Kcputusan Dircksi Pcrusahaan Umum
Listrik
Ncgara
No.:079/DIR/88tanggal 21 Scptcmber1988; 2.
Kclompok Ker.ia Getrran lVlesin Pcmbangkit dengln Surat Kcllutusan Kcpala Pusat Penl'clitlikan Masalah Kelistrikan No.: 029.I(/493/PPMK{1992tanggal 27 Nlci 19921'
Ditcrbitkanolch: DAN ENERGT DEPARTEMENPERTAMBANGAN PERUSAHAAN UMUM LISTRIK NEGARA - Kehavoran Baru No.135 Jln.Tnrno.irtJ.o J A K A R T AI 2 1 6 0 l99l
- t -
SPLNtre-2. l ee-l
( k o s o r t g)
-il-
SPLN 89-2:1991
SusunanAnggotaKelompokPembakuanBidangPembangkitan BerdasarkanSurat KeputusanDireksi PerusahaanUmum Listrik Negara No.: 079/DIR/I988tanggal2l September1988
PrrsatPcnrclidikartMasalahKelistnkan KcpuluDinasPcnibliliutrn* ) K etttl t S cbaql ti l c r-o fl l c i o ) A rtggotu' fctap nrcnutgkup 2
lr Sud:rdiio
K cturtH :tri rtrt S cbrrgur ArrggoLrTctap rrrcr:urgkap
i
Ir H o c d o " y o
ScbagaiSckrctaris nrcrangkapAnggotaTctap
-1. lr. fvl.AgusDjuntluura
ScbagarWakil Sckrctrtris nrcrangkitpAnggotltTctap
5. lr. SurnhirSustttit:utttwrd.ilt
ScbagaiAnggotaTctap
6. Ir.ArdiYogi
ScbagaiAnggotitTctap
l r. S c ti aP u fu a
AltggotaTctap Scb:rg:ri
tt. l r. J . S o c k a rto
ScbagaiAnggotaTctap
9
lstigno.lv{Sc
ScbagaiArrggotaTctap
o.i o tro scn Ir So c ru rriSrts o
ScbagaiAnggotaTctap
7
Io
In tu ' l t di I l . l r. B u n rb a ttg
ScbagaiAnggotaTctap
1 2 . Ir. H rrs rtiS a n tsTi l tttti tt
ScbagaiAnggotaTctap
ll
Ir M Ilyas
ScbagiriArtggotaTctap
l+
Ir. M a rg oSa ttto s o
ScbagaiAnggotaTctap ScbagaiAnggotaTctap
1 5 . l r. D j o k o H a rs o v o *) Nlrrsgurutrto Budiman-MSc
S P L N8 9 - 2 : 1 9 9 - 1
SusunanAnggotaKelompokKerj:r GetaranMesinPembangkit Surat KeputusanKepalaPusatPenyelidikanMasalahKelistrikan No.: 029.K/493/PPMW1992tanggal 27 Mei 1992
l . Is ti g n o M . Sc
ScbagaiKctua nrcnrngkap Anggota
). Ir. R u rtts cH s l n l rr tj l r
ScbugaiSckrct^irris rrrcrangkap Anggollt
l
Ir. Harianto
ScbagaiAnggotl
+. Ir. SedvaScbavang
SebagaiAnggota
-5 lr. Doni Manranto
ScbagaiAnggota
('t.
Ir. DcdcnSvarifHidar':rt
ScbagaiAnggota
1
Ir. Dahlur
ScbagiuAnggota
tt
lr. SvahbudinFlaralup
ScbagaiAnggoLr
9 . Ir. BiunbangSctiadi
ScbagaiAnggotr
l 0 Ir. Pranrudji
ScbagarAnggola
ll
Scbag:ri Anggota
lr. Djaclarti
1 2 . Ir. Edr Sctiadi
ScbagaiAnggotl
l 3 Ir. Soetonro I -1. lr. FirdausAknurl
ScbagarAnggoLr
1 - 5 Moh. Arifin BE
ScbaguAnggola
l 6 Ir. Soctikno
ScbagaiAnggota
ScbagiuAnggota
l 1 NanangSr.ahroni. BE
ScbagaiAnggottr
1 8 . lr. WavanJasnrin
ScbagaiAnggota
l 9 lr D-i Sirurnrbcla
ScbagaiAnggota
2 0 Drs. Maskun
ScbrgaiAnggota
SPLN 89-2:1994
DAFTAR ISI Halaman:
PasalSatu RUANG LINGKUP DAN TUJUAN
. 1 . l
Rr ra rtg lingkup T uju a n PasalDua D E FIN IS I 3 -t
Anrplitudo gctar:ur
I I I I I 2 2 2 2 2 2 2
Frckucnsigctanln
5
F asc.
6. '7.
Pcnodcgetamn
tt ()
Kctrdakscimbangur
Entrk (misalignmcnt). Kctrd^nliscbarisan
l0
Brurtalrtrt rurtrfnksi
ll
Junralekscntnk
l2
...... Gara lrcrodinanrik
13.
Gavaliidraulik
l-r
P c n rl a tabna n l u PasalTiga
GETARAN TIDAK NORMAL PADA MESIN PEMBANGKIT l5
Gctarantidak normal pada mesin pembangkit . . . . . PasalEmpat IDENTIFIKAS I PENYEBAB G ETARAN
l(r
ldcnlrl-iklisi .rcnrcbabgctarun. Pasal Lima AL A T TJK U RY A N G D TP E R LU K A N
17.
A la l u k u r v a n rid i p c rl u k a n .
PasalEnam BAHAN KABEL !tt
Pcrrgukrrran firscdm frckucrlst. .
PasalTu.iuh EVALUASI HASIL UKUR I tt
EvahrasihasilLrkur
Larnpiran A
.
LanipiranB
.
Liimpiran C
. . 3
Knteria GetaranMesin PembangkitBerdasarkanKelas Kntcna dan EvaluasiGetaranMesin Pembangkit.. . .
. . 7
Er';rluzrsiGetaranberdasarkanKecepatandan Percepatan
. ll
. . 9
SPLN 89-2:191)1
kosong
-\'l
-
SPLN 89-2:1994
GETARAN MESIN PEMBANGKIT BAGIAN 2
:
IDENTIFIKASIGETARANTIDAK NORMAL PADA MESIN PEMBANGKIT
PasalSatu RUANG LINGKUP DAN TUJUAN l.
Ruang lingkup Standar ini merupakan pedoman praktis dalanr mcugidcntifrkasi gctaran tidak nomral scrta pcnyebabnya secaraumum pada mesin penrbangkit ternga listrik dan peralatanbantunya.
2.
Tuiuan Tujururva adalah untuk menrberikan pcganganyang terarah dm scragam dalam pelaksanaannya agar dapat menentukanpenyebabgetarantidak normal pada mesin pembangkit tenaga listrik dan peralatanbantunya.
PasalDua DEFINISI
3.
Amplitutlo gctaran Anplitudo getaranadalah perpindahanyang terbesarsrntu getarandad titik acuall.
1.
Frekuensi gctaran Frckuensigetanuradalahjumlah siklus gctarandalam satusatuut tvaktu.
5.
Fase Faseadalahsuatuposisi bagian getaranpada saattertcntuterhadaptitik tetap ataubagian getaranlarn sebagat acuan.
(t.
Periode getaran Periodcgetaranadalahrvaku yang diperlukanuntuk satusiklus gctaran.
7.
Eratik Eratik adalah amplitudo dan fase yang berubah-ubah.
- l -
w
rii l
l l
SPLN89-2.t994
8.
Kctidakseimbangan Kctidakseimbangan adalahkondisi distribusinassadari rotor yzurgtrdakscimbangstatisdan al,audinamis sehinggagarissumbu-prirsiptidakberhimpitdengangarissumbu-putarnya.
':l
:
9.
(' ''.
Kctidaksebarisan (misaligrmcnt)
yangtidaksegarisputardeurdu:tporos.vang dikopel. Ketidaksebarisan adalahkondisiduasumbu-putar
t ,
'
10.
Bantalananti friksi
ll
J ur nalc k s c n tri k
I
t .
I
:i
lr
Jurnal eksentrik adalahkondisi poros yang tidak berputar pada sumbunJ'a.
12.
Gayaaemrlinamik Gavaaerodinamikadalahgavayangtinbul akibatfluida gas.
13,
Gayahirlraulik Gayahidraulik adalahgayayangrimbul akibatfluida cair.
14.
Peralatm bantu Perdlatanbantu adalal mesin/motoryang mempunyaipenganrhlangsungterhadapkeandalanoperasiunit pembangkitdanpengoperasiannya unit pembangkit. merupatanUag.tan darl umtan(sequenc€)
t I
'E'BANGKTT .ETARAN rron* no*,fli]itilSn MEsrN t5.
Gctarnntidak norm:dpadamesinpembangkit Getaranmesin pembangkltyang termasuktidak normal adalahgeralanmesin pembangkityang amplitudo getarannyadi ataskategoribaik (cukup.:rgakkasar.kasardansangatkasar').lihat Lampirat C.
-2 -
e
SPLN89-2:1994
PasalEmpat IDENTIFIKASI PENYEBAB GETARAN 16.
Identilikasi penyebabgctaran dataukur antplitudo. Untuk mengidcptifikasisecaftrpraktispenyebabgetaranmesinpenrbangkitberdasarkan TabelI. frekuensidanfase,selanjutnyadapatdiidentifikasiberdasarkan
I I
PasalLima ALAT UKUR YANG DIPERLUKAN 17.
Alat ukur yangdiperlukan Alat ukur getaranyangdiperlukanharusmemcnuhikriteriaminimumsebagaiberikut :
t.
Dapat mengukur amplitudo, frekuensi dan fasc gctaran
2.
Alat uku drur sensorharus dikalibrasi terlebih dahulu sebelum dipakai
Pasal Enam PENGUKURAN FASE DAN FREKUENSI
18.
:1
Pengukuran fasc dan lrekuensi l.
Menetapkantitik acuan fase obyek yang diamati
2.
Putaran telah nrencapaiputaran nominal yang stabil
3..
Mengukur getaranbantalan pada frekuensi l(satu) kali, 2(dua) kali, 3(tiga) putaran nominal mesin dan seterusnya.Pengukuran untuk setiap kali posisi frekuensi dilakukan dengan arah vertikal, horizontal dan aksial.
+.
Khusus untuk unit peurbangkit listrik dilakukan pengukuran getaran dengan cara yang sanra dengan butir 3. di ltas padabeban25yo.50yo,75%"dan 100%.
,v l PasalTujuh EVALUASI IIASIL UKUR 19.
Evaluasi hasil ukur l.
Dari data amplitudo getaran.vangtcnrkur maka getarzrntidak normal dapat diidentifikasi sesuai Pasal Tiga.
2.
Dari data arnplitudo. frelarensi serta fase getaran.maka penyebabgetarandapat diidentifikasikan sesuai denganPasal Empat.
-3
SP LN 89- 2: 1994
-4-
SPLN89-2:1994
t
l
i
l
i i
t
: , | ! t
;
)
I
6
A
l
i L
i
.-
I I
i
S .E
J
r
l
h
*x ;* ' E 'r
>, co
gJ4
^
Y
s = ; F E*G-'-
EEE Ii S cJi I ts I
a '
i |t
^
l
L
*' €a
r
* .8€ F = o* " V = a E
Y
.
i il
)
6
C ! - . = . -
i | '
d
R
i*:jj O ilj
r
' ut r) X= cc)
j1
i
,
l
E
a
E
F
l
l
l
i
t (n C
li - .l -E-
r
J
l e
c
E
'
.
l
?
)
loll
l
r . -i i i l
,, i_ ;i i i I
ii i tl
-
{
l
t-
6
botr .
J(
bo
anH
rb 9p tr(g l.i c ;-'
o)
'E
v . -
5r|E, s + (I -
I
-
9
.F hn
.a
t-
T RF E -
t r
l_--l b l
V
6 - q to)s ,rr
ttl
wo
. H
r
I i
l F i l L
i
J
Er'
OO,oi
i
i
A
-q-siE q., :t :Fi F ) F t J 4 F l
:i
q) U) jd c.)
')45
=
( ! -
l 1
.
q)
0.)
bo
bo
F r >. bo
>.1
E
fC r
)
!
R
L
|
€r
,0d F
.dtr]
g
I
: l
i
i
()
bDJ bO.*
-
!
-
(
.
I i d
F E S' 0.1 ;'i
i
-o
a E?
, .
l
P €>
^( d .t rzo -d cg :l
r.(.) € d . : ( d =
5
-urF
L
)
t
d
E:
/X
v
C € 9 : i
F N H F€.V
(tr
iE
an
-5-
CS
g 8 d 9 g.E 'tt j4)
'= 99
(t)
)
G t
E g
t1 E
5 C )
U P t
A
=
!;
v
V
l.i
d c o +r oO
ad H
!
H 0 . ) l i -
\<{
-l
tr y.a a -x -*
F
^= - ^. F i ; i !
oO X
q &
sj. J{ l^
,jZ-c
/
)I;
;F{
u
.
c
r-n3O! Ftr
i
C!
5
-^E
rl
r
>.!
9 F
F
t!
c€
c'3 b0 € t r
-
l
E
€o =a
-
r
a -
oo9
b0
co c!
:gx .'-.'-.'-
:
'::1 ('i qU'F
Lr C)
r<
L- =t & S -
i
i
r
!!€
6 C ! I J C E
diE
Y ! 9
o d E.Z
= E4
i
!v
g EO
63;F,{
G . \
l
r i . ;
(!
V
(g a
€; cEE gF E
Q
i t
i
i i i l
-
bo(gS
=90
t6
r
F
o. & .
i ' l i l
i r v n
F
.
i
F
-O
*
H h6 o K ip?
g
.
,
t
$)
= c )
i
t
€t -
.- U
=
E
t
i| € l'E .aFg
i
F
F il
E v.l
^
w c s
>,b0c€
i
i
J
=
rt?
H
M.Va.
>,UO
i
t
su
H b ; =
o
!2 X.o
l -r -- -l-1-
lz
4
.==
|| |' € i' .EF
()
.;
' X = c ! d
E i-, H= i H'=g i
'E F o. *E
A bO '', ? i t r u j
, . . 8 l r
l
F
€E 6
!v
,J
"-il-_--n
,
Lr
A
v1 Ft=
() \4
!
F
F !Y
q.) v)
j4
tt)
e
(t aJ4
hn w
v
R
i4 G
!)
j
UbN
V
-
(!-14
i
bo
t-
r
ad c
J4 E A
F c ) v..
H
Ac) 6 €
H
t
>E'.€
i
"
F ( 6 - b o c)
u)
E 8 S i5'=
# = P =
v
Ir E 9 i
ca ii
' t' o6a
,
b a . E
O)
Jd€
ts
- € €c g hU ]
-
-
i| E E : E
7 =
I i :
r
v
F
i
=
I
t
i $$E#
' |' r ' 5g ' i
-
| I
i F
It ?
*
i
I
Lr CJ q.)
v
t
i
A
Y
|
'v
(t)
.
'
F l
.o trbo
s
9 ' F l
bo DO
- \ .F \1
H
X
1 .f,
n
W d
bo a) d /
s t s H
H sS &E€ rn
{
SP"IN89-2:1994
c € g
d
ao
v R
€
€
A L t
-
-
d
oo
bo oo
a
\ )
'i j E fi a
!
bo
^
(! H
V
! . -
c)
-o
v
I
3 - U
tt) 'Fl
€ t r
v,
q . ) A
&'tr
H 9
=
-
a
= 2
d s A
=
l-r (s
V
l u 4 . . q H
v
P \v
rv
'aH A 9
*
-
A ' d
ca h'U
E.F€ r
'F
-
\v
E
o 1 5
G) l-' F 0 )
€tr
v
!
.gd tr"9
V t -
e 7
=
-
(g
r)
t r
1 '-= 2 = q H) v.
c J O 6 a
d
J b b E
i: Ctr
<
F
/ . . H
E$E
() c.)
- ' - -
,la
' a bo =
,j4 o)
X J1 = X
2 e F #
ao bo
q)
r
t r q
i€* E
t)
€ (.)
c)
2 tr E E
b r< v ) = ,1
. r
e
c)
i:
-
v
-)''
v v )
H
(t) v (
1 c d
*€
!
€> .?= ,
.Fl
.!J tr
€ PE
a
bo
9l
&
M
w'lJ
c g t r
G) (a
c) c).
810 gr6
v
q
-o ao
h,R
C!)
€ J(
€ E
Ci)
v
S E
()
(tr
(,i&
.!1
/,
q.)
9 < a
E sf'
= ! t r
-.
E;i
h - E =
gEc fi € FIFotE
c) o)
d u () irl
ta X
cl
E
€C.l
; , €$ E = F . e la E
F { o
iiI i
III
i H i i i l^l F
€X -
.=
r i i i ii I! l
i
=
'
'
l
H
;i9a
i | ii
| ir
.V= ar 'y. J t r q tr'x t sO ' La rE )F B F o H 6 E gg
r
-
-
i i E;'€ ;
4
t
L
Cd
I
tr i -E |
a =
= €
!
:
O-c.t.I
O.€
i
;,*6
-=.,8"E i
aa c)
Y
H
__
w
l
i
,
i i
I __
'
;
I
C
J
i , Ii l
'
,
-
l
r
H l
P .
l
*- ii, * n d
' .___.i__ ___ _..
,
; # = E E=. s E
F
u)
E"t:'S
I: E € * i i 5 e i i < i € i
i
_- -
i
i i
: {
i E_6' i -E:
i
I
. :i
i i i
1
l
i l
l
4
d
:
- _ - _ _
l
i
t r ti - i -; u Pt r h E i
| _ . :I _ _
4
.r L
i
r
-
i
i ii i i
II
l
i
f
: S F 9 ^ st r ; t r
i
lr
q)
-<
F
' f o =H l
i
!Y
*
h. (€ g.o E Eil!P E
-:Ag
i tl - -------| , = |
F R
,cst - r
v
r.
ot
lr
H a rv
r-.
F
.
F io r
i
A d
6 A c.l 4 tv
tr
II
bO
h w
ii q; Er : a ii t*; EE iEt 4i et ; f r ' f r , l Ef r i € t .:' E-F i iEa V 4 i; 1€EE ::H ' :iEE i I
i
g
(g
.n
-: - ie E
H k
l
.
-
v o d )
_ . , : _ " , r
SPLN89-2:1994
LAMPIRAN
A:
KRITERIA GETARAN MESIN PEMBANGKIT BERDASARKAN KELAS
*)
KEKUATAN GETARAN Kelas III
0,2t|
(),40
0.45
().65
0,71
1.00
l,l2
1,58
l ,l 8
2.51
2.28
3,96
4.50
6.37
I
7.l0 15,80 I 1.20 25,40
Itt.0 28, 0
39.60
28,0 45.0
63.70 63;70
71.0
*) Penjelasanmengenaikclas.lihat SPLN tt9-l:1990;
Keterangankritcria penerimaan: A: Baik sekali B : Baik C : Kurang baik D : Tidak baik
-7-
I I
Kelas IV
S P LN t t 9- 2: 199 4
kosong
SPLN89-2:1994
LAMPIRAN B: KRITERIADAN EVALUASIGETARANMESINPEMBANGKIT I DAN PERPINDAHAN GETARAN BERDA SARKAN FREKLTENS
o ( 3 C
O
-
v
o o
o o o ..1
o a v
O n
d ( \
I
I
i
I r
i
I
o o o o €o -=
rl
i r
I
i i i
I
I t
I |
o o c)
< o o o
o o
) ( o
o 3 o o
N
i
I
i l l i
0
o
o
0
o
o
o
<
o
-
6
o )
E 4
I
j l _ t
I l NN ti li i t i
l
I I t !
I |
\UL
t : \ I t./ | ^' i'l
| | | i l 1I
I \ l ! N i I l | I t 1I I t l
--a.
\ | lxllr\ ili I il
\
t\
-Y a I.
c I
1
t \
|
|
|
\ t t |
|
|
c J N a
-Y .Y CJ U
I r r r t l r l l + t r l l _I {^ilt
c_
.; -
c, ll I
Nl I
v;l
c
: E
J."$|-i
:g
E
s-.
-
4 I i J r
\u+' U
t-
+ t I
Y. I C
8,O ;r:,/s
= al
;
I
.:
r
|
l
l
l
r
t
/
t
,
i
l
l I
t
t l
t |
t l
l |
l
i
t r
t
l I
I
|
l
l l | l l l
l
,
1 ,0 mu/s
i
I
r
t
.
I
i
l
|
l\t I I I
|
t t I
i l l 2,Q ria'/s
llltil
1,0 rm/s
Q,3 rds < m
) v
o r
c t
o
o
ee. C
)
c N
c
n
o6 @
o O
l . - -
c
r
6 3
3
g
!
- d
3
F
ol.IZ)o o-o o ( ) o 'fi o ' .\t
FrekuensiGetaran(CPIO -9-
t a
o
e
ol U') o+ o
=
SPLN89-2:1994
kosortg
-I0-
S P LN 89-2.1994
LAMPIRAN C : EVALUASI GETARANMESINBERDASARKANKECEPATANDAN PERCEPATAN
PMCEPATAI\i
NIIAT
H: I
o5 n6r
o.r"
el -Q.
bl 7l
KffiPATAN
.1
H 9 H A
n1
v
I
o \O
M
l o l N l-l
LrilEum.lsr (cpl't)
FrekuersiGetaran
- 1l-
.+>-