EVROPSKI UNIVERZITET BRČKO DISTRIKT
SEMINARSKI RAD
PREDMET:VOĆARSTVO PREDMET:VOĆARSTVO I VINOGRADARSTVO TEMA:PROIZVODNJA TEMA:PROIZVODNJA ŠLJIVE
STUDENT:
PROFESOR:
Doc.dr Jasmina Mijajlović
MIRALEM SPAHIĆ
BRČKO,MAJ 2017.
1. UVOD
Šljiva (Prunus domestica) je koštičava voćka voćka kojoj je posvećena posvećena bogata bogata literatura. Šljiva se među voćkama nalazi po proizvodnji na devetom mjesto u svijetu, a među listopadnim voćkama ona je na četvrtom mjestu. Šljiva je voćka sjeverne Zemljine polulopte.
U grupi koštičavog voća najviše je zastupljena šljiva. Najveći dio plodova šljive se danas prerađuje prerađuje u rakiju, a znatno manji dio u druge
prerađevine. Sa Sa ostalim koštićavim vrstama šljiva spada u privredno najkorisniju grupu kontinentalnog
voća. Jugoslavija je najveći proizvođač šljive (465 000 t/godišnje) a u cijeloj Evropi proizvede se 3.300 000 t
šljive godišnje. Ishodni centri (genocentri) porijekla
šljive su Zapadna Azija i Evropa.
Slika 1. Šljiva
Plodovi šljive sadrže: suhe materije, ugljene hidrate, organske kiseline, pektinske, azotne i mineralne materije, provitamine, bojene materije i dr.
Zreli plodovi u ishrani služe kao dobar energetski izvor, a posjeduju i naglašena naglašena dijetetska i terapeutska svojstva. Kao stono voće plodovi se mogu koristiti od sredine juna do polovine oktobra. Pored navedenog, plodovi šljive se koriste za sušenje i razne vidove industrijske prerade: sokovi, sokovi, marmelade, pekmezi, pekmezi, rakija, džemovi džemovi i dr.
1
2.
SORTE ŠLJIVE
Sorta je najznačajniji činilac rentabilne proizvodnje šljive . Od pravilnog izbora sorte u
najvećoj mjeri zavisi uspjeh u gajenju i proizvodnji ove za naš kraj značajne voćke. Genetički nedostatci loše sorte ne mogu da se otklone ni u optimalnim prirodnim uslovima, ni pri najboljoj agrotehnici. U svijetu postoji preko 2 500 plemeniti sorti šljive. šlji ve. Na osnovu višegodišnjih višegodišnjih ispitivanja introdukovanih i novih novih domaći sorti nameće nameće se potreba potreba za izmjenu i dopunu liste sorti šljiva za gajenje. S obzirom na privredni značaj i zastupljenost u sortimentu, predložene sorte su svrstane u sljedeće grupe: A) Sorte za proizvodne zasade a) Vodeće sorte b) Prateće sorte - Čačanska rodna - Herman - Valjevka - Altanova renklada - Stenli - Vengerka krupnoja slodkaja - Požegača (selekcionisana) - Krupna zelena renklada - Čačanska ljepotica B)
Sorte lokalnog značaja - Čačanska rana -
Valerija Kalifornijska plava
Čačanska najbolja Ana špet Čačanski šećer Prezident
Aženka 707
C) Perspektivne sorte - Opal - Silvia - Alabatros - Jalomica - Centenor - Vengerka jubilejnoja - Tardikat
Slika 2. Čačanska ljepotica
2
Slika 3. Stanley
Slika 5. Valjevka
Slika 7. Čačanska najbolja
Slika 9. Prezident
Slika 4. Čačanska rodna
Slika 6. Požegača
Slika 8. Kalifornijska plava
Slika 10. Čačanska rana
3
2.1.
Čačanska rodna
za voćarastvo u Čačku. Sazrijeva u trećoj dekadi avgusta. Stablo j e slabo do srednje bujno. Rano prorodi i rađa veoma dobro i redovnno.
Stvorena ja u institutu
2.2.
Čačanska ljepotica
Domaća sorta, stvorena je u Institutu za voćarstvo u Čačku. Sazrijeva krajem jula i početkom avgusta.
2.3.
Čačanska rana
Domaća sorta, stvorena u Institutu za voćarstvo u Čačku. Sazrijeva krajem prve dekade jula. Rano prorodi, rađa dobro i redovno. 2.4.
Čačanska najbolja
Stvorena je u institutu za voćarstvo u Čačku. Sazrijeva sredinom avgusta. Rađa dobro i redovno.
2.5.
Stanley
Stvorena ja u SAD-u. Kod nas se širi
1956.godine. Sazrijava u drugoj polovini avgusta i početkom septembra. septembra. Rano počinje počinje da rađa, zatim rađa dobro i redovno
.
Slika 11. Behar šljive
4
3. MORFOLOGIJA ŠLJIVE
3.1.
Korijen šljive
Korijen je jedan od tri osnovna vegetativna organa šljive. Raste neograničeno vrhom u zemljištu. Radijalne je simetrije. Korijen usisava vodu i u njoj rastvorene soli iz
zemljišnog rastvora, reguliše oksidoredukcioni sistem šljive, obavlja sintezu nekih organskih jedinjenja, služi kao organ za vegetativno razmnož avanje (izdanci, reznice) i kao organ za skladištenje organskih supstanci (skorb, bjelančevine i masti). Slika Slika 12. 12. Kori Kori en šl šl ive
3.2.
Stablo šljive
Stablo ili osa izdnka je jedan od tri osnovna
vegetativna organa šljive. Pri individualnom razviću šljive,stablo potiče od klicinog stabalca i klicinog pupoljčića. Ono neograničeno raste vrhom i na njemu se obrazuju listovi sa pupoljcima u njihovom pazuhu. Stablo zajedno sa li šćem gradi
izandak. Osnovne funkcije stabla šljive su: uvećanje površine granjanjem, obrazovanje listova i što bolje izlaganje sunčevoj svjetlosti, transport
Slika 13. Stablo šljive
vode i u njoj rastvoreni supstanci, nagomilovavanje rezervnih supstanci, kao i obrazovanje cvjetnih pupoljaka i cvjetova, u kojima se formiraju sjemenke i plodovi.
3.3.
List šljive
List je jedan od tri osnovna vegetativna organa šljive. Listovi mogu da postanu na embrinu ili na vegetacionoj kupi stabla. Postoje tri kategorije lišća: donje, srednje i gornje.
U listu šljive obavljaju se važni fiziološki procesi: fotosinteza, disanje i transpiracija.
Liska je najznačajniji dio lista šljive. Prilagođena je procesima fotosinteze, disanja i transpiracije. Ima
dorziventralnu građu – lice – lice i naličje. Lice je obično tamnije zel eno i nalazi se odozgo, a naličje svjetlo zeleno i nalazi se odozdo. Slika 14. List šljive
5
4.
PODLOGE ZA ŠLJIVU
Sorte šljive mogu se kalemiti na generativne i vegetativne podloge. Generativne podloge:
-
Džanarika (Prunus cerasifera Ehrth); Sijanci petrovače, crvene ranke metlaša i drugih autohtorni sorti; Crni trn, usurujska, kanadska šljiva; Zelena renklada, stenli i dr.; Breskva, badem i kajsija (koriste se u nekim zemljama svijeta)
Vegetativne podloge
U odnosu na stepen bujnosti vegetativne podloge za šljivu podijeljene podijeljene su u tri grupe: grupe: a) Slabo bujne vegetativne podloge:
Kroosjesprium, peršor, izdnaci požegače, izdanci
metlaša b) Srednje bujne vegetativne podloge: briselka, komon misel, komon plam, domosusika iz Tuluza, GF 43, marunka, hinter IV, julijanka A, B, C, D, J, K, GF 655.2, izdnaci crvene ranke, julijanka/A i dr. c) Bujne podloge: bromton, marijana, marijana GF 8.1 INFEL, crna domascenka C,
klonoci džanarike, Murebolan A, B, C, D i abba, krupne zelene renklade, izdanak crnošljive i cerovačkog piskavca i dr.
6
5.
5.1.
PODIZANJE ŠLJIVIKA
Projektovanje šljivika
Način projektovanja projektovanja šljivika zavisi od njegove njegove veličine (plantaže i zasadi zasadi na okućnici) i nemjene (robna i naturalna proizvodnja).
Projektovanje većih zasada šljive je složen posao koji treba da obavi tim stručnjaka (projektanata) na osnovu projektnog zadatka invenstitora, istražnih radova i prikupljenih podataka. Projekat Projekat za podizanje plantažnog šljivika šljivika sastoji se od tehnološkog tehnološkog i ekonomskog ekonomskog dijela.
5.2.
Ispitivanje zemljišta
Zemljište je jedan od osnovnih činilaca za uspješnu proizvodnju šljiva, pa pri projektovanju zasada moraju da se ispitaju njegove pedološke, fizičke, hidrološke i hemijske osobine. Uzorci za ispitivanja zemljišta prikupljaju se kopanjem pedoloških profila i izradom bušotina za proučavanje fizičkih, hidroloških i hemijski osobina zemljišta. U labaratoriji se ispituju fizičke osobine ( krupan i sitan pijesak, prah, glina, specifična ma sa, poroznost i kapacitet za vazduh), hidrološke osobine (filtracija) i hemijske osobine skupljenih uzoraka zemljišta (humus, kalcijum-karbonat, fizioločki aktivan kreč, aktivna i supstituciona kiselost/pH u vodi i KCl/, električna provodnost (konduktivitet), azot, lakopristupačan lakopristupačan fosfor i kalijum, magnezijum i biogeni mikroelementi).
Zemljište za podizanje šljivika ne smije da bude na klizištu niti u zatvorenim dolinama. Za gajenje šljivika su pogodna rastresita, propustljiva, dupoka, blago kisela do neutr alna i plodna zamljišta, bogata bogata organskim organskim materijama. 5.3.
Uređenje i priprema zemljišta za podizanje šljivika šl jivika
Cilj uređenja i pripreme zemljišta za podizanje šljivika je stvaranje povoljih uslova za prijem, porast, razvoj i plodonošenje plodonošenje šljiva. Uređenje i priprema zemljišta za podizanje šljivika zobuhvata sljedeće sljedeće radove: -
Krčenje prethodne višegodišnje kulture Uništavanje korova Ravnanje terena
Agromelioraciju zemljišta Rigolovanje i podrivanje zemljišta Kopanje jama
Finu pripremu rigolovanog zemljišta za sadnj u 7
-
Organizaciju zemljišne površine
5.3.1. Krčenje prethodne višegodišnje kulture
kad se na površini predviđenoj za podizanje zasada šljive nalaze strna žita ili okopavine kao predhodne kulture. Ako se pak na odabranom zemljištu kao predhodne kulture stari voćnjaci, vinogradi, šume ili šikare, onda ih prvo treba iskrčiti. To se može uraditi ručno, ako se radi o malom broju stabala, ili mašinama ako se radi o većem broju.
Povoljno je
5.3.2. Uništavanje korova
Korovi, a naročito višegodišnji, nanose velike štete šljivicima, jer troše hranjive supstance i vodu, a neki su i domačini virusa koštičavih voćaka. S toga treba korove uništavati. 5.3.3. Ravnanje zemljišta
Grubo ravnanje zemljišta (skidanje humki, popunjavanje neravnina i vododerina) neophodno je, jer zemljište posle krčenja ostaje manje više neravno. neravno. 5.3.4. Agromelioracija zemljišta
Agromelioracija zemlišta se sas toji od:humifikacije, fosforizacije, kalifikacije i kalcifikacije, kao i zakiseljavanja (acidifikacije) i rosoljavanja zemljišta. 5.3.4.1.
Humifikacija zemljišta
Bez humusa bi sva plodna zemlji šta postala neplodna i veliki di o flore bi nestao. Humus nastaje u procesu humifikacije organskih materija i vrlo je komplikovane hemijske građe. Humifikacija u prirodi traje dugo vremena i u tlu ostaje mali dio korisnog materijala. Humifikacija je mjera kojom se nadoknađuje nedostajuća nedostajuća količina o rganske materije u
zemljištu: - Unošenjem organskih đubriva u zemljište (stajnjak, kompost, treset, glistenjak) - Zelenišnim đubrenjem (s jetva sjemena lupine, stočnog graška, grahorice, lucerke i sl.). Zelena masa se zaorava u fazi cvetanja.
Unošenjem organske materije se: - Povećava se sadržaj hranjivih materija - Poboljšavaju se fizičke i biološke osobine zemljišta 5.3.4.2.
Fosforizacija i kalifikacija zemljišta
Fosforizacija, odnosno kalifikacija, predstavlja unošenje fosfornih, odnosno kalijumovih đubriva, u zemljište i stvaranje zaliha tih biogenih makroelemenata. 8
5.3.4.3.
Kalcifikacija zemljišta
Pod kalcifikacijom zemljišta podrazumjevamo mjeru kojoj je cilj da kiselo zemljište preobrati u slabo kiselo i normalno. Ovaj zadatak se postiže unošenjem velike količine kreča u zemljište. Pri određivanju potrebne količine kreča treba uzeti u obzir mehanički sastav
zemljišta, prisustvo organske materije i podnošljivost kulturnih biljaka prema kreču. Uzima se da zemljište ispod 5,5 pH i ispod 70% zasićenosti bazama zaht jeva kalcifikaciju (ispod 50% zasićenosti bazama je velika potreba za kalcifikacijom). Najčešće se za kalcifikaciju na našim zemljištima koristi 5-15000 kg kalcijum-karbonata, ili 2-4000 kg kalcijum-oksida ili 7-17000 saturacionog mulja.
Sredstva za kalcifikaciju su fino samljeven kalcijum- karbonat,
laporac, pečeni kreč, gašeni
kreč, saturacioni mulj i druga sredstva.
Kalcifikacija se obavlja kada na njivama nema usjeva, najbolje u vijreme zaoravanja strnjike. Ako se kreč zaore sa strnjikom, ima dovoljno vremena za njegov preobražaj, i za njegovo miješanje sa zemljištem, do proleća, kada će se obaviti s jetva. Kreč treba da je dobro isitnjen i ravnomerno raspoređen prije zaoravanja. Dejstvo kalcifikacije traje u prosjeku 6-7 godina. 5.3.4.4.
Acidifikacija i rosoljavanje rosoljavanje zemljišta
Proces acidifikacije zemljišta podrazum jeva, prije svega, smanjenje pH vrij ednosti zemljišnog
rastvora. Može biti rezultat sporih dugogodišnjih, prirodnih procesa ili znatno ubrzan, kao rezultat kombinacije prirodnih procesa i antropogenog uticaja. Acidifikacija predstavlja
veoma značajan faktor trajne degradacije plodnosti zemljišta, kao najvažnijeg i teško obnovljivog prirodnog resursa. Definisanje stepena osetljivosti zemljišta na proces acidifikacije omogućava pravovremene aktivnosti u smanjenju opšte kiselosti zemljišta. Upravljanje poljoprivrednim zemljišnim prostorom, na izdvojenim površinama, potrebno je usmjeriti na izbalansiranu primjenu đubriva kao i agrotehnike, uz adekvatan izbor zasada/usjeva radi postizanja optimalnog korišćenja potencijala zemljišta i održive plodnosti. Zasoljena zemljišta zahtjeva rosoljavanje zemljišta. Ono se primjenjuje pomoću kombinovanog sistema za navodnjavanje i odvodnjavanje. To zahtjeva velike invensticije, što proizvodnja šljive ne može da otplati. Zasoljenja Zasoljenja zemljišta tre ba ibjegavati prilikom podizanja šljivika.
9
5.3.5. Rigolovanje zemljišta
Prilikom podizanja savremenih voćarskih ili vinogradarskih zasada, jedna od veoma važnih agrotehničkih m jera jeste duboko
oranje zemljišta. Rigolovanje zemljišta se izvodi vučenim plugom rigolerom koji radi na dubini 60-100 cm. Obično se za vuču ovih plugova koriste traktori gusj eničari. Plug za rigolovanje treba da bude opremljen
kulturnom daskom koja prevrće plasticu za 120°, kako se plodno zemljište n e bi prebacivalo na dno brazde.
Slika 15. Rigolovanje zemljišta
Cilj je da se površinski plodniji sloj zemljišta zajedno s mineralnim i organskim – melioracionim đubrivima, premesti dublje, tj. tamo gdje će se obrazovati i najveća masa korijena budućih voćarskih ili vinogradarskih zasada . Istovremeno, dublji, a ujedno manje plodan sloj zemljišta prem ješta se na površinu. Rigolovanjem se rastresa zbijeni i nepropusni sloj zemljišta. Rastresanjem jednog tako moćnog sloja zemljišta stvaraju se povoljni uslovi za nesmetan porast i grananje ml adog korijena. Rigolovanje treba da se obavlja najmanje tri mjeseca prije sadnje (avgust (avgust mjesec). Na taj način dovoljno je vremena za sl ijeganje zemljišta. Ujedno, zemljište se usitni pod dejstvom mrazeva, a prihvati i celokupnu količinu zimskih padavina.
5.3.6. Podrivanje zemljišta
zemljišta se izvodi traktorima snage veće od 120 kW u agregatu sa specijalnim oruđima
Podrivanje
za podrivanje do dubine od 90 cm. Radna tijela tih
oruđa mogu da bude aktivna ili pasivna. Dubokim podrivanjem se zntano poboljšava vo dno-vazdušni režim zemljšta. Slika 16. Podrivanje zemljišta
10
5.3.7. Kopanje rupa za sadnju
Na zemljištu koje je prethodno rigolovano rigolovano ili orano, kopaju se rupe prečnika 50 -80 cm (za jagodasto voće voće oko 30 cm), dubine 30 -40 cm. rigolovano Na zemljištu koje nije prethodno rigolovano ili orano, kopaju se jame čija je širina 1.5 -2.5 metara, dubine do 60 cm. Prilikom kopanja rupa ili jama, kopa se tako
što se prvi sloj površinske zemlje (do 20 cm) izbaci sa jedne, a drugi sloj sa druge strane rupe. Ako se kopa dublje od 40 cm, taj sloj se samo prekopa i ostavi na istoj dubini.
Slika 17. Kopanje rupa za sadnju
Rupe treba da ostanu otvorene 2-3 nedelje.
11
6. SADNJA ŠLJIVE
Sadnja šljive, ako je tlo na vrijeme pripremljeno, može se obaviti u jesen ili rano proljeće. Preporučuje se jesenska sadnja kao i kod jabuke i kruške. kruške. Slijedi priprema sadnica za sadnju koja se sastoji od prikraćivanja korijena. Uklanja se svo ozlijeđeno korijenje. Osim meliorativne gnojidbe, preporučuje se i gnojidba tijekom sadnje.
U tom slučaju se koristi stajnjak ili kompost u kombinaciji s mineralnim gnojivima.
Najbolja izloženost šljiva suncu postiže se usmjeravanjem redova u pravcu sjever – jug. Razmak između redova i u redu ovisi o bujnosti sorata i podloga, odabranom uzgojnom obliku i sustavu uzgoja, no razmaci se kreću od 6 do 7 m × 5 do 6 m. Tehnika sadnje je ista kao i za jabuku i krušku. Dva do tri tjedna prije sadnje parcelu je potrebno izravnati i potanjurati. potanjurati. Površinu zatim treba razmjeriti i iskolčiti. U iskopane jame il i brazde na određeni međuredni razmak i razmak u redu sade se
zdrave i približno jednako razvijene sadnice. Sadnica se postavlja 5 cm od kolca. Na korijen se stavlja sloj rahle zemlje debljine 5 do 8 cm koji se dobro nagazi. Na to se stavlja 20 do 30 kg po sadnici zrelog stajskog gnoja.
Slika 18. Sadnja šljive
Sve se prekrije sa zemljom i na kraju obilno zalije vodom. Mjesto cijepljenja treba biti barem 10 cm iznad razine zemlje.
12
7. REZIDBA ŠLJIVE
Sve su koštičave voćne vrste osjetljive na rezidbu p a rezidbu debljih grana treba izbjegavati kako se ne bi napravile velike rane. Koliko god je moguće, pinciranjem mladica u fazi intenzivnog rasta ili orunjivanjem pupova u početku kretanja vegetacije treba na vrijeme usmjeriti rast voćke u željene mladice. Pošto se šljiva odlikuje brzim početnim vegetativnim rastom oblikovanje krošnje je brzo. Ne smije se zarezivati kora ili rovašiti jer rane teško zacjeljuju. Kod sorata koje imaju uži kut grananja (Bistrica, Aženka) potrebno je pravovremeno poviti mladice i izboje. Kod sorata s većim kutom grananja i slabo obraslim donjim dijelom krošnje (Ringlo skupina šljiva, Stanley) njih je potrebno jačim skraćivanjem i ranom izolacijom vrhova poboljšati razgranavanje. Ako su osigurani povoljni uvjeti za rast, mogu izrasti vodopije koje je
potrebno obavezno obavezno ukloniti ili zalomiti i pretvoriti pretvoriti na taj način u rodne izboje. Kod rezidbe na rod razlikujemo tri skupine šljiva. Prvu skupinu čine američke sorte i sorte japansko -kineskog podrijetla. One rađaju uglavnom na mješovitim jednogodišnjim šibama. Za dobru rodnost potrebna je redovita rezidba da bi se svake godine stvorio dovoljan broj izboja. Kratke rodne šibe i svibanjske kitice koje se formiraju u drugoj godini iz postranih vegetativnih pupova nisu dobra osnova za rod zbog
premale lisne površine. Stoga je potrebno rezidbom na rod izrođene duge jednogodišnje izboje odstraniti!
Drugu skupinu čine sorte iz skupine Ringlo, Stanley, Ruth Gerstetter. One uglavnom rađaju na kratkim rodnim šibama. Razgranavanje ovih sorata je slabo pa su im krošnje prozračne i relativno osvijetljene. Rodne izboje čine uglavnom svibanjske kitice koje se obnavljaju iz gornjeg vegetativnog pupa. Redovitom rezidbom sprječava se izduživanje grana uz pomoć skraćivanja i svođenja grane na niži izboj ili granu. U treću skupinu sorata ubraja se naša Bistrica koja se odlikuje uskim kutovima grananja i uspravnim rastom pa formira krošnju u čiju unutrašnjost ne dopire puno svjetla. Rezidba ovih sorata obuhvaća ranu izolaciju vrhova i obnovu rodnih izboja. To se postiže svođenjem grana na niži, položeni jednogodišnji izboj umjerene bujnosti i skraćivanjem jednog dijela kratkih jednogodišnjih izboja na najniži vegetativni pup kako bi se iz njega razvio duži jednogodišnji izboj koji će u sljedećoj vegetaciji oblikovati kratke rodne šibe.
13
8. BERBA ŠLJIVE
Šljive treba brati po suhom i toplom vremenu kad su potpuno zrele jer tada imaju najviše šećera i samo takve i daju najviše rakije (s bogatom karakterističnom aromom) i najkvalitetnije slatke prerađevine. zreli plodovi imaju lagano smežuranu kožicu oko peteljke, meso im je tamnožute boje i malo smeđe oko koštice. Plod se lako odvaja od peteljke i trešnjom (drmanjem) grana ili cijelog stabla lako otpada s drveta. Travu ispod stabla treba prije trešnje pokosi ti i pod njega podmetnuti neko platno ili najlon da se lakše, čistije i brže sakupe plodovi. Preporučuje se što manje upotrebljavati motku za trešnju šljiva jer se mlaćenjem grana nanosi šteta stablu i smanjuje mu se rodnost za iduću godinu odbijanjem cvje tnih pupova. Potpuno
Slika 19. Berba šljive
14
9. AMBALAŽA AMBALAŽA ZA PAKOVANJE PAKOVANJE ŠLJIVE
Plodovi šljive namijenjeni za svježu upotrebu treba da bude neozlijeđeni, zdravi, čisti, bez mirisa, pažljivo obrani i pripremljeni.
Ambalaža treba da štiti plodove šljive od oštečenja pri berbi, prevozu i čuvanju i da omogući njihovu prodaju i prikazivanje na izložbama. Ambalaža treba da bude nova, lahka, čvrsta, čista, jeftina, otporna na vlagu i pogododnih dimenzija. Drvo i plastične materije su najpogodnije za
izradu ambalaže za plodove šljive, mada se uveliko koristi i kartonska ambalaža. ambalaža.
Slika 20.21.22. Šljiva upakovana i spremna za transport
15
10.
BOLESTI ŠLJIVE
10.1. Polystigma rubrum ( Plamenjača šljive)
Uz rđu, plamenjača je najvažnija gljivična bolest koja se javlja na šljivi. Ova bolest posebno pridonosi alternativnoj alternativnoj rodnosti šljive što znači znači da će se izmjenjivati jedna vrlo rodna rodna godina i jedna slabo ili potpuno nerodna godina. godina. Neke sorte su prirodno sklone alternaciji, dok kod kod
većine ostalih sorata uzrok tomu je prvenstveno loša loša zaštita. Plamenjača Plamenjača se javlja na svim sortama sortama šljive, a posebno posebno velike štete nanosi sorti Požegača. Štete se očituju u prijevremenom otpadanju lišća što onemogućava onemogućava dozrijevan je plodova koji gube svaku upotrebnu vrijednost.
B olest napad napada a
Lišće. Slika 23. Plamenjača šljive
Uzročnik bolesti
Gljiva Polystigma Gljiva Polystigma rubrum.
Sim Si mptomi
Simptomi plamenjače šljive se isključivo javljaju na lišću, tipični su te imaju dijagnostički karak ter. ter. U početku na lišću se javljaju žućkaste, okrugle i nepravilno rasute r asute pjege veličine 2 do 15 mm koje se lako prepoznaju. One kasnije promijene boju u crveno- žutu do narančastu i povećavaju se. List unutar pjege pjege je malo zadebljan zadebljan odnosno malo udubljen na naličju, naličju, a pjega je ispupčena prema gore. Veličina i boja pjega varira varira ovisno o sortama. sortama. Za sušnog razdoblja, pjege su posebno velike.
Kod jakih infekcija, kada imamo velik broj (do 10) pjega po listu, može doći do njihovog međusobnog spajanja spajanja što će rezultirati preranim otpadanjem lišća pa će voćke već ljeti ostati gole. To će se negativno manifestirati na dozrijevanje i kvalitetu plodova te na zametanje cvjetnih pupova za iduću godinu. U slučaju da stablo šljive zbog plamenjače odbaci sve lišće, 16
šljiva često u jesen ponovo prolista i procvjeta što biljku dodatno iscrpljuje i rezultira gubitkom roda sljedeće vegetacijske sezone, sezone, a često se dogodi i da mladice uopće ne dozru već se smrznu tijekom zime zbog povećane osjetljivosti. Radi toga nerijetko dolaz i i do sušenja cijele voćke.
B i ologi logi j a bolest lestii
Gljiva saprofitski prezimljava na otpalom lišću na kojem formira zrele peritecije. Iz peritecija u proljeće će se oslobađati askospore koje vrše primarnu infekciju mladog lišća šljive. Askospore se u šljiviku nalaze duže vrijeme, ali ih je najviše u periodu završetka cvatnje. U slučaju povoljnih uvjeta kao npr. duža kiša, tada najviše dolazi do zaraze. Sekundarne zaraze nema. Gljiva u pjegama formira piknide u obliku crnih točkica s konidijama koje nem aju sposobnost zaraze tako da su sve stvorene pjege posljedica zaraze askosporama.
Zaštita od plamenjače šljive
Sušenje šljive u Hrvatskoj je česta pojava iza jakog napada plamenjače plamenjače i jake zime pa je i to razlog više za njezino suzbijanje. Od agrotehničkih mjera spomenimo sakupljanje i duboko zaoravanje ili spaljivanje otpalog lišća čime smanjujemo infektivni potencijal patogena. Preporučuje se sadnja manje osjetljivih sorata (Stanley), a izbjegavati jako osjetljive sorte (Bistrica, Čačanska najbolja, Čačanska rana, Čačanska ljepotica) ili koristiti kemijsku zaštitu. Osnovna kemijska zaštita se obavlja nakon završetka cvatnje kada imamo maksimum infekcije. Infekciju prije i za vrijeme cvatnje ne suzbijamo jer je nema mnogo, a osim toga i infektivni potencijal je nizak. Potrebna su dva prskanja. Prvo se obavlja nakon cvatnje, a drugo 3 do 4 tjedna nakon prvog tretiranja. Od organskih fungicida koriste se Polyram, Star, Dithane, Mankozeb, Kaptan, Topas C 50, Meteor, Antracol, Rubigan, Folpan, Rival, Mikal, Stoper. Bakreni fungicidi nisu preporučljivi jer su neke sorte šljive na njih osjetljive i može
doći do paleži.
17
10.2. Tranzschelia pruni spinosae (Hrđa šljive)
Hrđa šljive, uz plamenjaču, najštetnija je bolest koja uzrokuje prijevremenu defolijaciju šljive. Ova bolest osim šljive napada napada i marelicu, marelicu, breskvu, a rjeđe rjeđe i badem.Veće badem.Veće štete su zabilježene samo na šljivi, dok su štete na ostalim navedenim vrstama neznatne. Sve sorte šljive podliježu ovoj bolesti.
B olest napad napada a Lišće.
Slika 24. Hrđa šljive
Uzročnik bolesti
Gljiva Tranzschelia pruni spinosae.
Sim Si mptomi
Tek krajem lipnja i u srpnju se pojavljuju simptomi na lišću u obliku ovećih pjega i tamnocrvenih jastučića (tzv. uredosorusi). Jastučići kasnije tijekom ljeta pocrne što je znak da se razvio teleutosorus s teleutosporama. Za razliku od plamenjače, hrđa se širi i tijekom ljeta pa se broj jastučića jastučića stalno povećava povećava sve do kolovoza kada inficirana stabla karakterizira karakterizira prijevremena defolijacija, defolijacija, loše dozrijevanje dozrijevanje plodova, izostanak izostanak cvatnje iduće sezone i iscrpljivanje voćke tijekom zime. Jače zaraze koje su dosta česte kod nas mogu uzrokovati defolijaciju već u kolovozu. Ako iza tog napada uslijedi i jača j ača zima, rezultat je sušenje stabala i propadanje cijele voćke.
18
B i ologi logi j a bolest lestii Za razliku od patogena plamenjače, patogen hrđe ima kompliciraniji razvoj. Kod
uzročnika
hrđe, postoje tri načina prezimljivanja. Prvi način je način je da gljiva Tranzschelia pruni spinosae prezimljuje u obliku teleutospora na
otpalom lišću. U proljeće teleutospore počinju klijati pa iz njih nastaju bazidiospore. bazidiospore. Nošene sp., vjetrom, bazidiospore inficiraju sekundarne biljke domaćina ove gljive ( Anemone sp., Ranunculus sp.). U proljeće na naličju lišća šumarica razvijaju se u sitnim nakupinama ecidije s ecidiosporama. Ecidios pore nošene nošene vjetrom dospijevaju dospijevaju na lišće šljive koju koju inficiraju. Tada dolazi do prve uredo generacije. Nakon prve, razmnožavanjem nastaje sekundarna infekcija uredosporama. Iz ovog ciklusa vidljivo je da je j e gljivica uzročnik hrđe heterecijska, dakle ima više biljaka domaćina. U ecidijskoj generaciji dolazi na šumarici, a u uredo i teleuto generaciji dolazi na šljivi, marelici, bajamu ili breskvi. Drugi način prezimljivanja objašnjen objašnjen je kada je ustanovljeno da za svoj razvoj gljivica Anemona vrste uzročnik hrđe u nekim slučajevima ne treba sekundarnu biljku domaćina tj. Anemona vrste
odnosno da joj nije potreban ecidijski stadij. Iz toga slijedi zaključak da heterecija nije obligatne već fakultativne naravi. U tom slučaju, utvrđeno je da gljivica prezimljava u obliku uredosorusa tj. uredospora na šljivi obzirom da su uredospore vrlo vitalne, otporne na niže temperature te da mogu zadržati klijavost i tijekom zime (do 160 dana). Upravo te uredospore onda u proljeće same inficiraju lišće li šće šljive. Postoji i treća mogućnost, mogućnost, a ta je da
uredospore u jesen zaraze koru jednogodišnjih mladica i tu prezime u obliku uredomicelija. U proljeće uredomicelij formira uredosoruse s uredosporama koje inficiraju lišće. Ovaj način zabilježen je na šljivi i breskvi.
Zaštita od hrđe šljive šljive
Ovo j bolesti podliježu skoro skoro sve sorte šljive. šljive. Posebno su osjetljive osjetljive ranije sorte kao kao što je
Bistrica i Ringlo skupina šljiva. Što se tiče kemijske zaštite, u pravilu su dovoljna dva prskanja. Prvo prskanje se obavlja 5 do 6 tjedana nakon cvatnje (polovica do kraj lipnja) te nakon 15 do 20 dana slijedi drugo
prskanje (10. do 20. srpnja). Suzbijanje Suzbijanje se vrši prvenstveno prvenstveno organskim organskim fungicidima Polyram, Polyram, Star, Dithane, Mankozeb, Kaptan, Topas C 50, Meteor, Antracol, Folpan, Rival, Mikal, Stoper.
Kod suzbijanja hrđe treba obratiti pažnju na to da se ona javlja znatno kasnije što znači da prskanje protiv plamenjače plamenjače koje se se vrši iza cvatnje ne daje zaštitu zaštitu od hrđe i obratno.
19
10.3. Plum plox virus (PPV) ( Šarka šljive)
Šarka je najpoznatija i najopasnija virusna bolest šljive šljiv e koja izaziva ogromne ekonomske štete pa se postavlja postavlja pitanje i samog opstanka šljivarske šljivarske proizvodnje obzirom da je ista ograničena ograničena jer nisu stvorene potpuno otporne, visokorodne i komercijalno komercijalno prihvatljive sorte šljive kvalitetnih plodova. Ovisno o sorti može smanjiti prinos do 30% i izazvati otpadanje plodova do 40% mjesec dana prije berbe.
Ova bolest napada oko 24 vrste iz i z roda Prunus. Pored šljive, domaćini ovog virusa su marelica, breskva, nektarina, džanarika, džanarika, japanska šljiva te crni trn. Od nedavno, prisutnost virusa zabilježena je i na trešnji ,višnji te bademu. Napada i brojne korovske biljke. Od sorata, najsklonija zarazi PPV-om je Bistrica, sorta izrazito dobre kvalitete plodova koja je sve manje
zastupljena u našim voćnjacima upravo zbog velike osjetljivosti na šarku. Šarka izaziva smanjenje klorofila u listovima, lošu kvalitetu plodova i smanjenu rodnost. Plum Plox Virus) još uvijek ne postoje Cijela voćka na kraju propada. Protiv PPV -a ( Plum učinkoviti kemijski preparati za njezino suzbijanje. Bolest je prvi puta otkrivena u Bugarskoj negdje za vrijeme Prvog svjetskog rata, između
1915. i 1918. godine. Prvi rad u kojem se ova bolest opisuje kao virusna i pod nazivom „šarka šljive“ objavljen je 1932. godine također u Bugarskoj. Već sljedeće godine, 1933., također u Bugarskoj, šarka se pojavila na marelici. 1936. godine evidentirana je u Srbiji. Trideset godina kasnije otkrivena je na breskvi i marelici u Mađarskoj. Do sredine 80 -ih godina, šarka se proširila na veći dio Europe, sve do Egipta, Sirije, C ipra, Indije, SAD-a, Kanade, Čilea, Argentine tj. svugdje gdje se uzgajaju koštičave voćke. U Hrvatsku, šarka je unesena u okolici Nove Gradiške 1949. godine zaraženim sadnicama šljive. Već 1957. uočena je na području Pakraca, Okučana i Starog St arog Petrovog Sela. Unatoč poduzetim mjerama krčenja oboljelih stabala, stabala, virus šarke šarke se proširio do 1969. 1969. do Požege Požege i Zagreba. Prema posljednjoj inventarizaciji provedenoj 2004. Godine, dokazana je raširenost PPV-a u svim hrvatskim područjima gdje se šljiva uzgaja. Zbog štete koje izaziva, šarka šljive se nalazi na A2 karantenskoj listi štetočinja bilja.
Bolest napada
Lišće i plodove.
Uzročnik bolesti Plum plox virus.
Slika 25. Šarka šljive
20
Simptomi
Simptomi bolesti mogu biti više ili manje izraženi na šljivi, ovisno o osjetljivosti vrste i sorte biljke domaćina, o tipu virusa šarke, šarke, o klimatološkim uvjetima te o starosti i njezi voćnjaka. voćnjaka. Klimatološki različite sezone očituju se drugačijim intenzitetom simptoma. Zaražena stabla na prvi pogled izgledaju zdrava te se početkom vegetacije sasvim normalno razvijaju. Bolest se može pojaviti na lišću, cvjetovima, sjemenkama, plodovima i granama. Tijekom lipnja na lišću se javljaju simptomi u obliku mozaičnog šarenila na lisnoj površini, s naizmjenično svijetlozelenim ili žućkastim klorotičnim pjegama i zelenim dijelovima li sta (ime!). Pjege su nepravilnog poluprstenastog i prstenastog oblika sa središnjim zelenim dijelom (kod Bistrice). Slični simptomi se javljaju i kod sorata krupnijeg lišća kao što su Stanley, Wahingt on, Imperial, dok kod drugih sorata pak cijeli list požuti. Za vrijeme vrućina tijekom ljetnog perioda, opisani simptomi na lišću nisu jako izraženi. Kod bresaka nervatura lista posvijetli, listovi se kovrčaju i postanu asimetrični. Na plodovima, simptomi se javljaju na površini ili kožici u
obliku svijetloljubičaste nepravilne pjege koja se posebno vidi ako se brisanjem ploda ukloni mašak. Na tamnijim pak
plodovima, pjege su svjetlije i gube se u punoj punoj zrelosti. Kako plod zrije, pjege se udubljuju te se oblikuju nepravilna brazdolika udubljenja. Zatim se bolest širi preko mezokarpa sve do koštice ploda. Zaraženo meso postaje žilavo, sluzasto -smolaste konzistencije i crvenosmeđe boje. Takvi plodovi plodovi su neukusni, neukusni, bljutavi i gorki zbog smanjenja postotka postotka šećera za 0,14 do
2,11% uz istovremeno povećanje ukupnih kiselina. Ove promjene uzrokuju smanjenje sortne veličine i težine plodova (težina može biti bit i smanjena 21,8 do 34%), promjenu oblika, njihovu neuglednost, neprivlačnost i neukusnost. nisu pogodni Zaraženi plodovi na kra ju masovno otpadaju sa stabla 30-ak dana prije berbe, a nisu ni za preradu u razne proizvode od šljive (npr. pekmez, rakiju).
Kod nekih vrsta, primjerice marelice, simptomi prstenaste pjegavosti uzrokovane šarkom uočljivi su na koštici, ali ne i na pokožici. na pokožici. Dok kod osjetljivijih sorata moguće moguće je i deformiranje grana s pucanjem kore.
Kod bresaka, zaraženost šarkom šljive može se uočiti već tijekom ti jekom cvatnje. Cvjetovi su bezbojni, a krunični krunični listići prekriveni prugama. prugama. Neka istraživanja istraživanja su pokazala da virus šarke šljive šljive dovodi i do promjena promjena fizioloških i morfoloških osobina polena te umanjuje njegovu klijavost.
Biologija bolesti
Virus šarke šljive održava se na prirodnim domaćinima iz roda Prunus. Širi se na dva načina: zaraženim sadnim materijalom i lisnim ušima. Najznačajniju ulogu ulogu u brzom širenju PPV -a u razne dijelove svijeta odigrao je zaraženi sadni materijal. Posebnu ulogu u tome imali su zaraženi izdanci koji se u velikom broju (do 100) formiraju iz korijena stabla šljive. Iz tog razloga, danas se u suvremenoj voćarskoj proizvodnji posebna pažnja pažnja posvećuje posvećuje proizvodnji bezvirusnog bezvirusnog sadnog sadnog materijala. 21
Stupanj prenošenja virusa u najvećoj mjeri ovisi o brojnosti populacije uši, prostorne udaljenosti izvora infekcije od zdravog nasada te o određenom soju virusa. Prenošenje pomoću lisnih ušiju odvija se na manje udaljenosti u promjeru od najčešće 100 do 200 m od mjesta mj esta izvora infekcije sokom zaraženih biljaka. Najopasnijim letom ušiju smatraju se proljetni i jesenski let. Ako se uši hrane pa samo i 5 minuta na zaraženom lišću, one su sposobne da odmah dalje vrše zarazu zdravih biljaka. Utvrđeno je da cijeli nasad šljive ili marelice uši mogu zaraziti za desetak godina, dok soj M uši prenose još brže, ali kroz breskvik, kojeg mogu cijelog zaraziti zaraziti u četiri do pet godina godina u slučaju da u njegovoj blizini postoji makar i jedno jedno zaraženo stablo. stablo.
Zaštita od šarke šarke šljive
Virus šarke šljive široko je rasprostranjen virus koji se i dalje širi. Tome doprinose mnoge stvari kao npr. stari, zapušteni i zaraženi voćnjaci, pojedinačna pojedinačna stabla koja su izvor infekcija i sl.
Kako za ovu virusnu bolest ne postoje kemijski preparati da bi je suzbili, jednom zaraženu voćku ne možemo više izliječiti. Iz tog razloga šarka se mora držati pod kontrolom istovremenom primjenom više preventivnih mjera. Osnovna preventivna mjera je proizvodnja i korištenje bezvirusnog sadnog materijala kojim će se zasnovati novi nasada. Ako se koristi virusno ispitan materijal, on ne smije sadržavati virus šarke. Također je potrebno preventivno osigura ti prostornu izolaciju od minimalno 1.000 m udaljenosti od potencijalnog izvora zaraze za nasade i do 2.000 m za rasadnike.
Sljedeća preventivna mjera je odabrati odgovarajuću lokaciju s povoljnim agroekološkim agroekološkim uvjetima za uzgoj koštičavih voćaka. Na odabranoj površini potrebno je uništiti
sva zaražena stabla šljiva, marelica, bresaka i drugih biljaka koje su biljke domaćini ovom virusu.
Obavezno se preporučuje sadnja i uzgoj otpornih (Jojo, Top2000, Topstar plus) i tolerantnih (Stanley, Čačanska rana, Čačanska najbolja, Čačanska ljepotica i Valjevka su uglavnom bez simptoma, Boranka, Krina, Timočanka, Elena, Herman, Hanita, President, Julija, Tophit, Topfir, Topfive, Topking ) sorata na šarku, posebno kod nas gdje šarke ima skoro posvuda. Jojo, Top2000, To pstar plus, Tophit, Tophit, Topfit, Topfive i Topking Topking nažalost nažalost još nisu našle mjesta mjesta u našim proizvodnim nasadima jer su još uvijek nepoznate. Ovisno o soju virusa šarke u određenom području, kod marelice se preporučuje uzgoj rezistentnih ili otpornih sorata kao što su Stella, Starck early orange, Henderson, Vikot. Kod bresaka pak je slučaj da su sve komercijalno uzgajane sorte manje ili više osjetljive na šarku šljive. Od podloga, na šarku je vrlo osjetljiva džanarika. krčenje i uništavanje zaraženih stabala u mladim nasadima u prve 4 do 5 godina, a posebno u područjima s niskim postotkom zaraze kako bi se što prije stvorila područja bez šarke. Obavezna je i zdravstvena kontrola nasada te
22
Uništavanje biljnih ušiju koje na neperzistentan način prenose virus šarke također je j e jedna od preventivnih mjera u sprečavanju sprečavanju širenja virusa. Kao dobra mjera pokazao se uzgoj onih vrsta voćaka koje nisu domaćini virusa šarke(jezgričave šarke(jezgričave voćke, orah) u obliku zaštitnog pojasa oko nasada šljiva, bresaka ili marelica u svrhu zaštite od lisnih ušiju i spontanih infekcija.
23
Podaci o izvozu šljive
11. Tabela 1. BiH izvoz svježih šljiva (po opštinama), količina u kg Godina
2016 (IX)mj.
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Svježa šljiva
2.641.540
6.238.203
5.410.956
5.571.695
11.576.251
3.964.062
5.441.874
Gradačac Brčko Distrikt
1.179.065
3.564.667
2.504.901
1.986.986
6.728.156
1.438.981
2.699.188
2.373.891
22.475.8
471.174
1.998.148
564.583
1.103.167
1.946.514
559.162
739.520
1.136.760
8.519.02
454.852
279.158
959.653
372.544
1.240.590
981.060
4.287.85
390.721
809.015
1.226.183
343.415
335.788
3.139.51
BiH
Sveukup
5.387.658
46.232.2
Čelić Laktaši
31.923
2.466
Ugljevik
796.379
484.264
522.794
555.429
337.658
255.585
167.589
273.235
3.392.93
Bijeljina
94.425
38.555
232.031
281.407
143.881
75.319
72.536
204.456
1.142.61
94.635
205.757
57.664
37.519
395.575
126.813
111.168
58.700
23.009
337.546
16.445
4.800
5.770
27.015
736.934 126.813
321.979 111.168
Tuzla Gradiska Banja Luka Visoko Kalesija
55.162
638.760
17.856 18.432 17.856
1.771.26 255.837
Tabela 2.
BiH izvoz svježih šljiva (po opštini), vrijednost u KM 2016 (I-X) mj.
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
1.924.305
6.044.857
5.727.321
6.325.167
9.780.244
3.421.586
5.736.496
Gradačac Brčko Distrikt
852.031
3.275.486
2.459.521
2.251.987
5.177.955
1.190.249
2.803.866
3.133.439
15.207.229
B iH
270.152
1.932.951
627.001
1.187.491
2.081.408
551.881
818.101
1.656.757
9.125.742
723.537
331.299
796.375
293.721
1.231.514
1.316.076
4.692.522
328.042
629.883
999.842
412.957
448.780
2.844.570
Svježe šljive
Sveukupno
7.225.629
46.185.605
Čelić Laktaši
22.452
2.615
Ugljevik
649.723
697.270
689.235
766.527
378.145
244.653
206.086
297.849
3.929.488
Bijeljina
95.068
43.265
277.885
443.928
152.228
109.302
103.458
307.686
1.121.676
189.629
198.107
50.178
37.519
487.172
94.417
94.391
54.720
23.009
282.252
4.514
52.063
Tuzla
11.738
Gradiška Banja Luka Visoko Kalesija
24.471
15.715
329
486
18.977
3.286
43.899
439.372
712.871
264.113
16.222
0
0
1.476.477
94.417
94.391
15.715
0
0
204.523
24
Tabela 3.
iH izvoz svježih šljiva (po zemlji), količina u kg odina
2016 (I-X) mj.
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
vježa šljiva
2.641.540
6.238.203
5.410.956
5.571.695
11.576.251
3.964.062
5.441.874
Njemačka
171.280
3.044.445
2.064.755
2.574.873
6.503.935 6.503. 935
1.532.280
2.694.448
2.621.876
21.207.89
Slovenija
212.901
304.668
152.285
209.463
992.110
355.461
853.914
1.005.334 1 .005.334
4.086.13
90.834
384.313
160.103
718.510
2.066.517
513.520
550.133
561.728
5.045.65
1.107.430
1.862.283
2.190.890
1.170.109
615.157
779.438
470.872
477.952
8.674.13
171.413
166.623
364.103
680.521
354.551
122.066
467.675
215.778
2.542.73
72.314
36.338
117.259
119.346
345.25
355.091
67.188
51.593
82.833
882.75
19.200
84.355
103.55
98.215
98.21
62.578
2.162.46
18.543
18.54
19.008
212.69
Austrija Ruska ederacija Hrvatska Belgija Italija
150.002
117.506
49.597
8.947
Švajcarska Poljska Srbija
598.331
125.748
316.551
151.954
374.259
372.812
160.230
Latvija
Češka Republika
18.432
20.726
43.589
54.720
56.220
Makedonija
Sveukupn
5.387.658
46.232.23
20.112
Holandija
39.668
157.359
55.296
139.998
76.297
468.61
Tabela 4. BiH izvoz svježih šljiva (po zemlji), vrijednost u KM 2016 (I-X) mj.
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
1.924.305
6.044.857
5.727.321
6.325.167
9.780.244
3.421.586
5.736.496
Njemačka
149.790
2.580.835
1.818.796
2.766.885
5.634.277
1.394.186
2.892.907
3.690.178
20.927.854
Slovenija
187.996
277.166
182.744
283.876
783.992
295.984
865.950
1.359.341
4.237.049
95.226
334.912
179.350
777.419
1.653.739
456.185
592.780
703.805
4.793.417
919.158
2.373.331
3.087.932
1.914.871
773.440
638.788
599.250
596.714
10.903.485
87.049
89.714 89 .714
181.687
391.515
127.307
106.733
428.691
272.009
1.684.706
59.708
31.367
103.531
163.394
357.999
241.488
68.635
63.797
115.558
789.669
19.527
109.636
129.163
107.301
107.301
40.877
1.298.565
25.387
25.387
24.908
199.739
16.521
16.521
Svježe šljive
Austrija Ruska F ederacija Hrvatska Belgija Italija
134.705
107.563
50.924
7.000
Švajcarska Poljska Srbija
260.908
59.495
141.108
125.664
294.221
265.384
110.908
Latvija
Češka Republika
20.909
16.215
33.319
46.031
Makedonija Holandija
37.685
136.276
35.689
139.477
58.358
7.225.629
80.990
Sveukupno 46.185.605
430.117
25
12. LITERATURA
Prof.dr. Petar M Mišić „Šljiva“ Prof.dr.Milovan Veličković „Voćarstvo“ http://www.zdravasrbija.com/lat/Zemlja/Povrtarstvo/1032-Humifikacija-zemljista.php http://www.poljoberza.net/casopisi/revijaselo/116/KalcifikacijaZemljista.htm http://scindeks.ceon.rs/article.aspx?query=ISSID%26and%2611935&page=2&sort=8&stype=0&backu rl=%2Fissue.aspx%3Fissue%3D11935 http://agroinfotel.net/rigolovanje-uslov-uspesnog-rasta-vocaka-i-loze/ http://vocarskisavetnik.com/content/razmnozavanje-pravilna-sadnja-voca/ http://pinova.hr/hr_HR/baza-znanja/vocarstvo/vocne-vrste/sljiva/vrijeme-i-tehnika-sadnje-sljive http://pinova.hr/hr_HR/baza-znanja/vocarstvo/vocne-vrste/sljiva/rezidba-sljive http://pinova.hr/hr_HR/baza-znanja/vocarstvo/vocne-vrste/sljiva/berba-sljive
26
SADRŽAJ 1.
UVOD ............................................................ ............................................................................................................................... ................................................................................... ................ 1
2.
SORTE ŠLJIVE ........................................................... .............................................................................................................................. ........................................................................ ..... 2 2.1.
Čačanska rodna .......................................................... ....................................................................................................................... ............................................................. 4
2.2.
Čačanska ljepotica ................................................................................................................... ................................................................................................................... 4
2.3.
Čačanska rana ........................................................................................................................ ......................................................................................................................... .. 4
2.4.
Čačanska najbolja ......................................................................................... .................................................................................................................... ........................... 4
2.5.
Stanley ............................................................. ................................................................................................................................... ........................................................................ .. 4
MORFOLOGIJA ŠLJIVE ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... 5
3.
3.1.
Korijen šljive ............................................................... ............................................................................................................................ ............................................................. 5
3.2.
Stablo šljive ......................................................................................................................... ............................................................................................................................. ..... 5
3.3.
List šljive ...................................................................... .................................................................................................................................. ............................................................ 5
4.
PODLOGE ZA ŠLJIVU ........................................................... ........................................................................................................................ ............................................................. 6
5.
PODIZANJE ŠLJIVIKA ........................................................... ........................................................................................................................ ............................................................. 7 5.1.
Projektovanje šljivika ............................................................................................................... .............................................................................................................. 7
5.2.
Ispitivanje zemljišta .................................................................................................... ................................................................................................................. ............. 7
5.3.
Uređenje i priprema zemljišta za podizanje šljivika ................................................................ 7
5.3.1.
Krčenje prethodne višegodišnje kulture ......................................................................... 8
5.3.2.
Uništavanje korova .......................................................................................................... ......................................................................................................... 8
5.3.3.
.......................................................................................................... 8 Ravnanje zemljišta ...........................................................................................................
5.3.4.
Agromelioracija zemljišta ........................................................................................... ................................................................................................ ..... 8
5.3.5.
..................................................................................................... .................................... 10 Rigolovanje zemljišta .................................................................
5.3.6.
Podrivanje zemljišta .................................................................. ...................................................................................................... .................................... 10
5.3.7.
Kopanje rupa za sadnju ............................................................. ................................................................................................. .................................... 11
6.
SADNJA ŠLJIVE ............................................................................................................................ ............................................................................................................................... ... 12
7.
REZIDBA ŠLJIVE ..................................................................................................... .............................................................................................................................. ......................... 13
8.
BERBA ŠLJIVE ........................................................... .............................................................................................................................. ...................................................................... ... 14
9.
AMBALAŽA ZA PAKOVANJE ŠLJIVE ................................................................................................ 15
10.
BOLESTI ŠLJIVE ........................................................................................................................... .......................................................................................................................... 16
10.1.
Polystigma rubrum ( Plamenjača šljive) ............................................................................ 16
10.2.
Tranzschelia pruni spinosae (Hrđa šljive) .......................................................................... 18
10.3.
Plum plox virus (PPV) ( Šarka šljive) ................................................................................... .................................................................................. 20
11.
Podaci o izvozu šljive ...................................................................................................... ................................................................................................................. ........... 24
12.
LITERATURA ..................................................................... ............................................................................................................................... .......................................................... 26
27
28
