Sipermarrja Per Te Rinjte

për të rinjtë rinjtë

Realizuar në kuadër të pr!ek pr!ektit tit "Rini Sipër#arrë$e" #e #%ë$&tet!en 'nan(iare të AMSH)*$ë

+

INSTITUTI I KËRKIMIT DHE ZHVILLIMIT BARLETI

Moduli Entrepreneurs hip

2

Sipërmarrja për të rinjtë

Moduli Entrepreneurs hip

2


Moduli Entrepreneurship

Një sipërmarrës është dikush që zgjedh të veprojë i vetëm dhe të zhvillojë një mundësi biznesi për vete, pa marrë marrë parasysh sa e madhe apo e vogël do të jetë sfda Në ditët e sotme, sipërmarrja është duke për!aqësuar një zgjedhje e ligjshme kar kar" riere për gjithmonë e më shumë njerëz Njerëzit Njerëzit zgjedhin të bëhen sipërmarrës sipërmarrës për një sërë sërë arsyesh #ër disa kjo është një mundësi për t$i shpëtuar detyrimeve detyrimeve të punisimit punisimit dhe të angazhohen angazhohen në di%ka di%ka që është është & shumë më a!ër interesave interesave dhe dëshirave  #ër sipërmarrësit të shtyrë nga nevoja për pavarësi, pavarësi, pjesë e rëndë" rëndë" sishme e zgjedhjes që bëjnë nuk është më shumë suksesi i biznesit, por e!ekti që ka në jetën e tyre

&

Vlerë$i#i i ide$ë

'ur diskutohet për bazat e biznesit të ri është e nevojshme të sigurohemi se ajo është është e ndërtuar mbi një një plat!orm plat!ormë ë solide 'a 'a tri shtyllat shtyllat themelore themelore që do të mbështesin këtë plat!ormë( këto janë tregu, industria dhe staf

*

Indu$tri d&e tre,!e

Në një një përk përkuf ufzi zim m të thje thjesh shtë të një një treg treg përb përbëh ëhet et nga nga konsumatorët, konsumatorët, ndërsa një industri përbëhet nga shitësit, dhe dallimi mund të jetë mja!t i rëndë" sishëm

*

Analiza e tre,ut

)naliza e tregut është më komplekse për t$u kryer, por mbetet një moment shumë i rëndësishëm #a #a konsumatorët konsumatorët është e pamundur të diskutohet diskutohet për qëndrueshmëri të biznesit *apat e mëposhtëm do t$ju orientojnë në realizimin e të gjithë pro%esit p ro%esit #ro%esi në vetvete parashtron disa pyetje orientuese orientuese dhe kërk kërkon nga sipërmarr sipërmarrësi ësi i ri që të fllojë t$u përgjigjet në mënyrë që dhe e gjithë ideja të fllojë të përkthehet në sipërmarrje

+om +om *arris, *arris, Start"up Start"up ) #ratial #ratial -uide -uide to Starting Starting and .unning .unning a Ne/0usi Ne/0usiness ness

&

Sipërmarrja për të rinjtë1

!arë problemi synoni të zgjidhni3 #se klientet do të blejnë nga ju3 Si do të ndryshojë sjellja e konsumatorit3 !arë lloj biznesi dëshironi3 'u janë klientët tuaj dhe sa është numri 4 tyre3 Si po ndryshon madhësia e tregut3 5ilat tendena kanë të ngjarë të ndikojnë në biznesin tuaj3 5ilët sektorë të tjerë do të mund të sh!rytëzohen3 ) keni një treg3

*

Analiza e indu$tri$ë

4ndustritë përbëhen nga shitësit dhe ajo që duhet të shikojmë në të ardhmen është mjedisi i shitjes 'jo për!shin të gjitha aspektet e të bërit biznes që ndiko" jnë në a!tësinë për të o!ruar produktin apo shërbimin për klientët Mbi tridhjetë vjet më parë, Mihael #orter2 ka identifkuar pesë !orat që ndikojnë rentabilite" tin e një industrie dhe parimet themelore ende të aplikueshme në ekonominë e sotme 'eto pesë !ora janë8

-.arë #und të n,adalë$!ë /epri#tarinë $ipër#arrë$e0

6e 7u 7u 'ë 'o br

Në këtë pikë është e nevojshme që një sipërmarrës i ri të jetë pak kritik dhe #orter ME 9&:;<= 5ompetitive Strategy

2

+he 7ree #ress, Ne/ >ork

?


Mungesa e personelit të kualifkuar në mënyrë të përshtatshme 5ikël i gjatë i vendim"marrjes së konsumatorëve Ndryshimet e politikave të enteve rregullatorë etj

2

1ërku'zi#i i 'r#a/e

Natyra e biznesit ka njohur një zhvillim, nga industritë e vogla dhe frmat !amil" jare tek sipërmarrje të mëdha, që bazohet tek inovaioni 0izneset kanë kërkuar edhe aktivitete që i kanë tras!eruar ata jashtë shtetit #ër të drejtuar ekonominë e re përpara, është prezantuar konepti i shoqërisë me përgjegjësi të kufzuar 'onepti është i thjeshtë dhe ka provuar të jetë i suk" sesshëm Një Shoqëri me #ërgjegjësi të 'ufzuar lejon investitorët të rrezikojnë vetëm %m" imin e aksioneve që ata blejnë në kompani Nëse kompania bëhet e paa!të të paguajë, ata humbasin investimet e tyre, por asgjë më shumë 'jo i lejon sipër" marrësit të jenë krijues dhe pranues të rrezikut 'jo !ormë lejon një ndarje të përgjegjësive midis atyre që zotërojnë frmën 9aksionarëve= dhe atyre që drejto" jnë kompaninë 9drejtorëve=

* 2r#at S&3ipëri

li,!re

të

$&3ëri/e

tre,tare

në

#ërpara se të kalohet në rregjistrimin e një biznesi, është me vend që personat të ilët do të fllojnë një biznes, apo po bëhen gati të rregjistrojnë një biznes, të njo" hin !ormat ligjore të shoqërive tregtare 9bizneseve= në .epublikën e Shqipërisë

Së pari4 @u mund të rregjistroheni si person fzik, kur veprimtaria juaj tregtare lidhet vetëm me personin tuaj dhe nuk ju nevojiten persona të tjerë të ilët do ju ndihmojnë, apo do të jenë të punësuar pranë biznesit tuaj Së d5ti4 Nëse ju do të !ormoni një kompani 9shoqëri tregtare= atëherë ju dihet të zgjidhni midis !ormave të mëposhtme të shoqërive 6igji shqiptar përakton se shoqëritë ndahen në katër lloje kryesore8 67 87

Shoqëri 'olektive, janë ato shoqëri në të ilat ortakët kanë përgjegjësi të pakufzuar 'jo do të thotë që ata përgjigjen për detyrimet e shoqërisë në mënyrë të pakufzuar me të gjithë pasurinë e tyre Shoqëri 'omandite, mund të kenë ortakë të kufzuar, ose ortakë të pak" ufzuar Artakët e kufzuar përgjigjen për

detyrimet e shoqërisë brenda pasur" isë me të ilën kanë kontribuar në kapitalin e shoqërisë Nga ana tjetër ortakët Sipërmarrja për të rinjtëB

97

:7

e pakufzuar të shoqërisë komandite përgjigjen për detyrimet e shoqërisë në mënyrë të pakufzuar me të gjithë pasurinë e tyre Shoqëritë me përgjegjësi të kufzuar 9Sh#'= 'jo lloj shoqërie është një mënyrë e organizimit të biznesit Cshumë e leverdishmeD për personat të ilët e shikojnë biznesin e tyre nën perspektivën e rritjes 6igji aktual lejon një person fzik ta fllojë biznesin e tij në !ormën e një shoqërie, dhe në këtë mënyrë nqs ai ka sukses të punësojë persona të tjerë pa patur nevojë ë ndryshojë !ormën e shoqërisë 9biznesit= +e Shoqëritë me përgjegjësi të kufzuar ortaku i vetëm, apo ortakët themelues 9nëse shoqëria ka më shumë se një ortak=, përgjigjen për detyrimet e shoqërisë në mënyrë të kufzuar brenda kontributit që ata kanë në shoqëri Shoqëritë )ksionare, janë !orma më komplekse e shoqërive tregtare 'apitali i tyre ndahet në aksione të ilat kanë një vlerë të aktuar .ekomando" het në ato raste kur ngrihet një shoqëri tregtare, e ila ka një kapital të madh dhe përbëhet nga shumë aksionerë

1

Hed&!a ne tre, e prduktit

eri tani është analizuar kërkesa poteniale për idenë sipërmarrëse, është shqyr" tuar industria në të ilën ideja do të konkurrojë dhe kemi identifkuar edhe !or" mën ligjore të krijimit të kësaj sipërmarrje Sfda tjetër është fllimi i realizimit të shitjeve

*

Marketin, d&e $&it!e

#roduktet që arrijnë sukses të madh në treg mbështeten në më tepër !aktorë se thjesht duke qënë teknikisht superior ndaj konkurrenës #ëraktimi marketingut si një proes strategjik që për!shin %do gjë duke nisur nga speifkimet teknike do të thotë se %do vendim mbi produktin përbën një vendim të marketingut do vendim që merret në zhvillimin e produktit apo shërbimit duhet t$i re!erohet nevojave të konsumatorëve për të zgjidhur një problem 'jo mënyrë koneptimi njihet si orientimi nga tregu dhe nëse merrni vendimin e drejtë, promovimi dhe shitja e produkteve, do të jenë shumë më të lehta Një përkufzim i marketingut i re!erohet edhe Cklientëve të ilëve synohet t$u shitet$ 'jo përakton tregun tuaj Fendodhja gjeografke përbën një kufzim Një klient i kënaqur ka kufzime në komunikimin e lajmit dhe rëndësia e rekomandimeve mund të zbehet me rritjen e distanës 4nterneti, në këtë drejtim, ka reduktuar në mënyrë dramatike rëndësinë gjeografke, por në qo!të se shërbimi juaj është lokal, atëherë edhe limitet do të lokalizohen

G


*

Apliki#i I )iklit të !etë$ $ë prduktit

+regjet mund të segmentohen gjithashtu edhe mbi bazën e qasjes që kanë klientët me produktet e reja dhe nga sjellja e tyre blerëse #arimisht njihet që në %do treg, do të ketë disa blerës të ilët janë të etur për të eksperimentuar, të tjerë të ilët vetëm do të blejnë kur të njohurit e tyre të kenë blerë dhe të tjerë të ilët do t$i rezistojnë blerjes derisa të mos kenë zgjidhje tjetër 7azat e ndryshme të jetës Sipërmarrja për të rinjtëH

mund t$i atribuohen sjelljeve të ndryshme të blerjes dhe në shumiën e rasteve, kërkohet një rregullim në mënyrën e marketimit të produktit apo shërbimin për të përmbushur kërkesat e grupeve të ndryshme të konsumatorëve

"

+rienti#i n,a n!ë ,rup tek t!etri

'ëto sjellje të ndryshme segmentojne virtualisht pothuajse %do treg, por janë ve%anërisht të mprehta në tregjet e teknologjisë Sjellja e tyre ka gjasa të kërkojë strategji të ndryshme të marketingut dhe kjo nënkupton se, si një biznes ka nevojë të identifkojë kur ka të ngjarë të ndodhë tranziioni dhe të planifkojë për të +hyerja, në shumiën e tregjeve, përbën !azën më te vështirë te jetës së një frme të re Një ast shitjet janë në rritje si rrjedhoje e !aktit që adoptuesit e her" shëm e pranojnë idenë, %astin tjetër, shitjet pësojnë kolaps si rezultat i shterimit të numrit të adoptuesve të hershëm, por frma nuk arrin të ftojë kuota tregu më të larta Sekreti për të arritur sukses në ftimin e tregut është në segmentimit e kujdesshëm të tij

"

1ër#%a!t!a e planit të #arketin,ut

#lani i marketingut duhet të për!shijë një përshkrim të detajuar të seilit prej tregjeve poteniale apo grupeve të konsumatorëve në të ilët ideja synon të shitet #ër seilin grup kërkohet të përshkruhet problemi që do të zgjidhet dhe !orma që mendohet se duhet të marrë ideja për të kënaqur klientët #ër seilën nga këto mundësi të tregut, duhet gjetur sa më shumë in!ormaion që të jetë e mundur në lidhje me madhësinë e mundshme të tregut dhe sjelljen e tregut Në vijim duhet identifkuar dhe justifkuar zgjedhja për tregun e parë të synuar 'jo do të duhet të hetohet në mënyrë më të detajuar Nevojitet të dihet numri i kon" sumatorëve potenial, %mimin që ata do të jenë të gatshëm të pagua" jnë për produktin, nga janë duke blerë për momentin dhe sa më shumë të jetë e mundur

në lidhje me problemin që synohet të zgjid" het për ta

;


?

2inan(i#i I %izne$it

Egzistojnë dy mënyra themelore për të fnanuar biznesin E para i re!erohet një rritje organike të biznesit 'jo nënkupton që nuk është e nevojshme të shpen" zohen para deri në momentin që fllojnë dhe arkëtohen shitjet e realizuara dhe atëhere biznesi rritet vetëm duke investuar ftimet e arritura 'y model !unk" sionon mirë për biznese konsulene dhe shërbimesh ku investimet paraprake janë shumë të ulëta, nuk ka nevojë për zyra të shtrenjta apo pajisje dhe kur mund të fllohet të shitet menjëherë .ruga e dytë e fnanimit të biznesit është ajo e të prurit të likuiditetit në frmë, qo!të nëpërmjet shitjes së aksioneve, marrjes së huase apo duke përftuar gran" te 'y model është më i përhapur kur është e zakonshme të ketë një periudhë zhvillimi para se produkti mund të shitet ose kur biznesi i ri kërkon pajisje të kushtueshme dhe ambiente

"

2luk$i i likuiditetit

.regulli i parë në drejtimin e një biznesi është që mos të ketë mangësi likuiditeti Një frmë me pamja!tueshmëri likuiditeti dështon të realizojë nevojat e men" jëhershme dhe është e pamundur për të realizuar aktivitetet bazike 7luksi i likuiditetit është shumë i rëndesishëm për të gjitha llojet dhe dimensio" net e biznesit por është ve%anërisht më kritik për sipërmarrjet e vogla dhe ato në rritje

"

Buri#et e 'nan(i#it

.isjellim edhe njëherë tre burimet e fnanimit për sipërmarrjet e reja që janë ftimi i granteve, marrja e huasë dhe shitje e aksioneve -rantet janë në një !arë mënyre para pa kosto, ato sjellin likuiditet në frmë, për të ilin frma as nuk duhet të paguajë dhe as nuk duhet të heqë dorë nga një pjesë e pronësisë Sidoqo!të, dhënia e grantit shoqërohet me terma dhe kushte të ilat frma duhet t$i respektojë 0orIhi mund të marrë shumë !orma të ndryshme dhe jo vetëm kredi +ë gjithë këto !orma në përgjithësi kërkojnë shlyerjen e borIhit dhe pagesën e interesit 'reditë e dhëna për të flluar një sipërmarrje të re mund t$u kërkojnë drejtorëve të vëndosin disa garani

'reditë qëndrojë përpara aksionerëve, kështu që nëse kompania dështon, kredia do të paguhet para se aksionerët të marrin ndonjë vlerë të mbetur nga likujdimi Sipërmarrja për të rinjtë:

4nvestimi kapital është një mjet i përhapur për të ngritur fnanime për bizneset e të gjitha madhësive #arimi bazë është se frma shet pjesë nga kapitali i kompanisë tek një investitor #aratë e grumbulluara përdoren nga kompania për rritjen e saj

*

2unk$ini#i i Venture Capital

Shumë frma të reja, ve%anërisht kompanitë që janë !ormuar për të sh!rytëzuar një teknologji të re ose për të sh!rytëzuar një mundësi të re të tregut në një !azë te jetes ne treg do të kërkojnë investime 7irma tipike F5 është një biznes që o!ron një kthim të mirë të investimeve të menaIherëve të !ondeve të mëdha të tilla si !ondet e pensioneve dhe trustet 'ëta menaIherë të !ondeve shpërndajnë investimet e tyre në tregjet e parasë, aksioneve dhe mjeteve të tjera uke ndërtuar një !ond, frma F5 kërkon për kompani ku të investojë paratë, %!arë do të sigurojë rritje të mja!tueshme të kapitalit dhe të marrë rendimentin e tij Në mënyrë që të sigurojë këtë nivel rritjeje, frma F5 kërkon për investime që do të japin kthim të jashtëzakonshëm por që janë gjithashtu ve%anërisht të rrezikshme Edhe pse në shikim të parë, sipërmarrjet e kapitalit mund të jenë një burim shumë i shtrenjtë i !ondeve, nuk ka mungesë të kërkesës dhe frmat F5 kanë shpesh dyndje planesh biznesi nga individë në kërkim për kapital 'a shumë kritere që frmat e F5 përdorin për të alokuar investimet e tyre )to kërkojnë një ekip menaIhues të përkushtuar dhe kompetent, ato shikojnë për ndarje të rrezikut dhe shpërblim, ato shikojnë për një plan biznesi që është i kuptueshem dhe real dhe për një mundësi që është e ndryshme dhe unike, por që ka potenial

B

Harti#i i n!e plani %izne$i

'ur njerëzit Jasin për planet e biznesit, në përgjithësi ata janë duke iu re!eruar dokumenteve të ve%anta që janë përdorur për të bindur investitorët apo banki" erët për të mbeshtetur fnaniarisht biznesin )rsyeja themelore për hartimin e një plani është për të ndjekur hapat e identifkuara në të për të arritur qëllimin e synuar

#lani i biznesit duhet të përaktojnë rrugën nga sot deri ku biznesi synon të jetë pas 1"B vjetesh Më e rëndësishme është se plani orienton edhe në mënyrën se si do të arrihet duke përaktuar piketa me të ilat mund të matet per!ormana gjatë rrugës

&< Sipërmarrja për të rinjtë

*

Ele#entet e n!e plani %izne$i

Në linja orientuese shumia e dokumentave për hartimin e planit të biznesit përmbajnë seksionet e mëposhtme8 K1ër#%led&!e ; Tre,u ; 1rdukti ap $&ër%i#i ; Ekipi #ena<&ue$ ; +pera(inet e %izne$it ; 1ara$&iki#et 'nan(iare ; Kërke$at 'nan(iare ; S&t!(at

*

1rezanti#i i planit

)spekti më i rëndësishem për prezantimin e planit të biznesit është qartesia e tij 'jo do të thotë që duhet të shmanget përdorimi i zhargonit dhe të shpjegohen në mënyrë të qartë termat teknike Në disa raste mund të për!shihet një !jalor 4 termave në qo!të se biznesi është i orientuar teknikisht Mund të jetë e nevojshme për të gjeneruar versione të ndryshme të planit për t$a treguar në audiena të ndryshme Në përgjithësi nje plan biznesi për një kom" pani fllestare nuk duhet të jetë më shumë se &< apo &B !aqe #amja fzike e planit të biznesit është gjithashtu shumë e rëndësishme Sh!aqja e planit reJekton mbi sipermarresin dhe biznesin dhe si rrjedhim nuk duhet të përmbajë asnjë gabime gramatikor apo drejtshkrimor


&&

Sipërmarrja për të rinjtë&

=7

Rli i $ipër#arrë$it d&e $ta't

Shumë kompani start"up janë koneptuar nga sipërmarrësit )ta priren të jenë karizmatik dhe në gjendje për të shpjeguar vizionin e tyre në mënyra inkura" juese %!arë sjell edhe per!shirjen e staft bashkë me ta Së bashku ekipi ka nevojë për një seri atributesh duke për!shirë kreativitetin, vendosmërinë, a!tësinë për të o!ruar dhe mirëkuptim për nevojat e konsuma" torëve

"

Këna3!a e .aktrë/e të $uk$e$it

7aktorët kritik të suksesit janë ata që në %do industri bëjnë dallimin midis suk" sesit dhe dështimit 4dentifkimi i këtyre !aktorëve nuk është vetëm një mënyrë e rëndësishme për të siguruar që biznesi të ketë sukses, por edhe për të identif" kuar atributet që duhet të ketë ekipi për ta bërë atë të ndodhë 6ind nevoja për të zgjeruar këtë diagnostikim për të për!shirë rreziqet menaIheriale që sipërmar" rësi dhe ekipi ka të ngjarë të hasin -rupi i parë i rreziqeve ka të ngjarë të vijë nga a!tësia sipermarrese për të tërhequr, rekrutuar dhe mbajtur anëtarët ky% të staft që nevojitën Si më poshtë disa supozime që ndihmojnë sipërmarrësit në mënyrën se si duhet të qasen me këto situata, dhe më konkretisht të gjykojnë në lidhje me reagimin e tyre në qo!të se8 K n!erëzit e du&ur nuk d të aplik!në për /endet e lira të punë$0 ;ata kërk!në pa,a #ë të larta $e $a para$&ikn %u<&eti0 ;#rali përke3ë$&et0 ;per$neli i rëndë$i$&ë# p tran$.er&et tek knkurren(a0 Njëkohësisht janë disa !usha rreziku që i atribuohen 'a zona të rrezikut që i atribuohen pro%esit gjyqësor, detyrimeve, sigurimeve, përgjegjësive mjedisore, tatimeve, ndryshimeve rregullatore, mbrojtjes së pronës intelektuale dhe të dre" jtës se punësimit

*

Rëndë$ia e ek$perien(ë$

Nuk ka dyshim se një ekip me përvojë mund të përmirësojë në masë të madhe shanset e suksesit për një biznes të ri

Një ekip pa përvojë ende mund të jetë i suksesshëm, por shanset e tyre për sukses rriten në masë të madhe duke marrë këshilla nga të tjerët Engjëjt e biznesit, drejtorët linear dhe mentorët janë të gjitha burime të shkëlqyeshme të përvojës

&2 Sipërmarrja për të rinjtë

"

Rr!etëzi#i

Net/orking ka qenë gjithmonë një pjesë e rëndësishme e biznesit Net/orking është i rëndësishem sepse sipermarresi dhe biznesi kane nevoje të jenë te lidhur me tregun, me industrinë dhe komunitetin e biznesit 7irma duhet të jetë e lid" hur edhe me bazën e !ornitoreve që mbështet industrinë në !jalë #anairet dhe ekspozitat janë një mundësi e rëndësishme për të krijuar kontakte dhe për t$u azhornuar me zhvillimet me te !undit ne industri -rupet e biznesit janë gjithashtu me vlerë duke marrë parasysh se ata o!rojnë mundësi të shkëlq" yera për te njohur trendet dhe sfdat e biznesit


&1

Moduli Marketin g

&? Sipërmarrja për të rinjtë

Moduli Marketing

#rogrami është i hartuar për %do individ Lsipërmarrës të ri që dëshiron të zhvil" lojë njohuritë e tij dhe të diskutojë %ështjet e marketingut, të përvetësojë njohuri teorike dhe praktike mbi vendimet në !ushën e Marketingut -jithashtu të ndi" hmojë sipërmarrësit e vegjël për të përmirësuar produktivitetin e biznesit të tyre përmes aplikimit më të mirë të marketingut Shumë biznese fllojnë aktivitetin e tyre por pak prej tyre mbijetojnë Marketingu e!ektiv është dallimi midis dësh" timit dhe suksesit Moduli ka marrë në konsideratë !aktin se shumë sipërmarrës të vegjël kanë ve%a" nërisht nevojë për trajnim me njohuri bazë të marketingut për të kryer biznes të suksesshëm Moduli ndihmon në zhvillimin e njohurive të parimeve kryesore të marketingut, siguron praktikë dhe mundësi për të testuar idetë


&B

+%!ekti/at e Mdulit Marketin,4 Me përvehtësimin e njohurive pjesëmarrësit do të kenë mundur të:

;Kupt!në katër k#pnentët e #arketin,ut4 1rdukti> -#i#i> S&përndar!a d&e 1r#(ini? ;Vlerë$!në $e $a #irë në$e prdukti ap $&ër%i#i i pltë$n ne/!at e kn$u#atrë/e? ;1ër(akt!në @#i#in #ë të #irë për prduktin ap $&ër%i#in? ;Z,!ed&in #ën5rën #ë të #irë për të $&përndarë prduktin? ;Kri!!në #ën5ra të re!a për të pr#/uar %izne$in? ;Identi'k!në #ën5rat për të z,!eruar %izne$in? ;Z,!id&in pr%le#e $pe(i'ke të #arketin,ut 3ë #und të nde$&in? ;Hart!në n!ë plan #arketin, për n!ë periud&ë të (aktuar k&e7

67

Kupti#i i rlit të #arketin,ut * -.arë ë$&të #arketin,u d&e $i për$&tatet në r,anizatë? * Kri!i#i i n!ë &arte të $i$te#it të #arketin,ut? * 1$e k#panitë e rientuara në #arketin, !anë #ë të $uk$e$&#e $e k#panitë e t!era7

-jatë dekadave të !undit kanë ndodhur ndryshime rrënjësore në mjedisin e marketingut, të ndikuara nga ndryshimet e mjedisit të biznesit, të ilat kanë sjel" lë ndryshime në teorinë dhe praktikën e marketingut ndërkombëtar hvillimi i teknologjive të komunikimit dhe tregjeve globale kanë ndikuar në trans!orm" imin e ekonomisë globale, tregjeve dhe konsumatorëve8 blerës të in!ormuar dhe aktivë të ilët njohin nevojat e tyre dhe kërkojnë t$i kënaqin ato, intensifkim i konkurrenës dhe ndikim për gjetjen e zgjidhjeve të reja të marketingut Në ekonominë e sotme një shtetas shqiptar mund të përdorë një makinë të pro" jektuar në -jermani, montuar në 7ranë nga 7ord me pjesë të prodhuara në @aponi, të !abrikuara nga %eliku 'orean dhe goma nga Malajzia )i mund ta ketë

mbushur makinën me benzinë në një staion të shërbimit në pronësi të një kom" panie shqiptaro"italiane, me benzinë që mund të jetë nIjerrë nga një pus në brig" jet e )!rikës, nga një kompani !raneze e na!tës( e transportuar për në Shqipëri me anije në pronësi të një linjë transporti detare greke Mund të përdorë radion e makinës së prodhuar në Malajzi nga një frmë japoneze, për të dëgjuar një këngë të njohur të kompozuar nga një suedez, të kënduar nga një grup danez në gjuhën angleze, që ka nënshkruar një kontratë me një kompani regjistrimi !raneze #o kështu, ai mund të përdorë një tele!on elular Nokia që është projektuar në 7in" landë, montuar në 'inë duke përdorur pjesë të prodhuara në +ajvan

&G Sipërmarrja për të rinjtë

Marketingu është një pjesë integrale e %do biznesi që i re!erohet planeve dhe politikave të adaptuara nga një individ ose organizatë për të arritur klientët e saj potenialë Ndaj është e nevojshme të kuptohet fllimisht se %!arë është market" ing Marketingu përkufzohet si proces i planifkimit dhe realizimit të konceptimit, pro- mocionit, çmimit, shpërndarjes së ideve, mallrave, shërbimeve për të mundësuar shkëmbime që përmbushin objektivat e individëve dhe organizatave.

Marketingu kontribuon në realizimin e një nevoje thelbësore( asaj të per!eksion" imit të shpejtë të sipërmarrësve dhe drejtuesve( ai paraqitet si metoda e drejtimit më të shpejtë për t$u aplikuar 'onsumatorët janë dukshëm më të ndryshëm për shkak të kulturave të ndry" shme, të ardhurave dhe nivelit të ndryshëm ekonomik #randaj, konsumatorët mund të përdorin të njejtin produkt, pa pasur nevojë apo motiv të njejtë dhe, nga ana tjetër, mund të përdorin produkte të ndryshme për të kënaqur nevojën e njejtë Marketingu i sotëm !okusohet tek statusi i konsumatorit, nevojat e kli" entit 'ompanitë e sukseshme kanë në qendër konsumatorin dhe veprimtaritë e marketingut planifkohen në !unksion të përmbushjes sa më mirë të nevojave të konsumatorit

2

Studi#i i tre,ut d&e Si$te#et in.r#a(init * Ll!et e in.r#a(int 3ë ,!enden në $tudi#in e tre,ut? * Hapat e pr(e$it të $tudi#it të tre,ut * Mdelet e /endi##arr!e$ kn$u#atre

Sipërmarrja për të rinjtë Sipërmarrja për të rinjtë&H

&H

0izneset tani operojnë në një botë në të ilën in!ormaioni është më i gatshëm dhe në dispoziion të publikut më shumë se kurrë më parë Në sajë të zhvillimit të internetit, in!ormaioni mbi prirjet e tregut, legjislaionin, klientët, !urnizu" esit, konkurrentët, shpërndarësit, zhvillimin e produktit dhe pothuajse %do temë tjetër e koneptueshme është në dispoziion me një klikim të mausit Mjetet e kërkimit, bibliotekat online, !aqet e internetit të kompanive dhe burime të tjera japin in!ormaion gjithnjë e më të shumtë, lehtësisht të gjetshëm dhe po kështu për t$u sh!rytëzuar nga të tretët Edhe !ormat tradiionale të o!rimit të in!orma" ionit si biblioteka dhe publikimet janë duke u publikuar online Në përgjithësi, o!ruesit e in!ormaionit po i përgjigjen kërkesës së konsumatorit duke o!ruar më shumë in!ormaion në dispoziion jo vetëm në internet, por edhe në një !ormat të dobishëm istemi i in!ormacionit të marketingut është një rrjet kompleks marrëdhëniesh ku marrin pjesë njerëzit, makineritë dhe procedurat përkatëse, që ka për qëllim për!shirjen e një "uksi të drejtuar të të dhënave të vazhdueshme, që merren nga burime të brendshme e të jashtme të kompanisë dhe shërbejnë si bazë për vendimet e marketingut.

Nëpërmjet in!ormaionit sigurohen lidhjet ndërmjet mjedisit dhe drejtuesit të marketingut +ë dhënat që e kanë burimin në një mjedis të aktuar, i transme" tohen sistemit, i ili i trans!ormon në in!ormaione të destinuara për drejtuesin e marketingut dhe ky i integron në vendimin e marketingut, i ili vepron mbi mjedisin Sistemi i in!ormaionit të marketingut përmban katër elemente, që janë8 & Si$te#i knta%ël> 87 Si$te#i i $tudi#it d&e kërki#it të #arketin,ut> 97 Si$te#i i inteli,!en(ë$ $ë #arketin,ut> :7 Si$te#i i #deli#it të #arketin,ut7

Marketeri ka nevojë për studime të sakta në lidhje me probleme të ve%anta )i mund të ketë nevojë për një studim tregu, për test produkti, parashikim shitjeje apo një publikues 'ërkimi në marketingun përkufzohet si përgatitja e të dhë" nave dhe in!ormaioneve, mbledhja, analiza dhe sh!rytëzimi i tyre në lidhje me një situatë të ve%antë marketingu Një studim kalon në pesë !aza, të ilat janë8 & 1ër(akti#i i pr%le#it për tu z,!id&ur> 87 1lani i $tudi#it> 97 M%led&!a e in.r#a(init në terren> :7 Analiza e të d&ëna/e> 7 1ara3it!a e rezultate/e7

&; Sipërmarrja për të rinjtë

Një %ështje tjetër mja!t e rëndësishme është vendimmarrja konsumatore pasi përbën një nga %ështjet më të rëndësishme të kërkimit gjatë viteve të !undit 4 një rëndësie të ve%antë paraqitet !akti që blerja dhe vendimmarrjet konsumatore janë mja!t të komplikuara për shkak të ndikimeve të !aktorëve, qo!të të brend" shëm apo të jashtëm Nga ana tjetër, modelet vendimmarrëse konsumatore janë gjerësisht të përdorshme në kërkimet konsumatore Epërsitë e o!ruara prej mod" eleve për!shijnë mundësinë e të kuptuarit vizualisht %!arë ndodh kur ndryshojnë variablat dhe !aktorët( modelet sigurojnë një strukturë koneptuale të re!erimit që në mënyrë llogjike paraqet ndërthurjen e variablave për qëllime kërkimore( modelet japin mundësinë për të kuptuar proeset e ndryshme vendimmarrëse konsumatore dhe strategjitë e marketingut( gjithashtu modelet luajnë dhe një rol të ve%antë në krijimin e teorisë Madje shkohet më tej duke deklaruar që modelet vendimmarrëse mund të përdoren për të speifkuar saktë shkakun dhe ndikimin në sjelljen konsumatore Fendimmarrja konsumatore përshkruhet si proes shumëstadësh dhe mja!t kompleks -jatë proesit të vendimmarrjes mund të identifkohet disa stade të ilat janë8 #$ %johja e problemit, &$ 'ërkimi i (n!ormacinit, )$ *lerësimi i alternativave, +$ lerja, $ eagimi pas-blerjes.

1

Strate,!itë Marketin, " Ca$!et $trate,!ike për pr(e$in e plani'ki#it * Marketin,u #a$i/ /$ $e,#enti#it #arketin, * Mën5rat e $e,#entit të tre,ut në B8) d&e B8B * Analiza e $e,#ente/e d&e $e,#entet e $5nuar * Strate,!ia e pzi(ini#it

#roesi i planifkimit duhet të fllojë me një përaktim të qartë të biznesit për të ilin duhet hartuar strategjia Në përgjithësi, njësia e biznesit strategjik është subjekti për të ilin merren vendimet Në praktikë, njësia e biznesit strategjik për!aqëson grupime produkt  tregjesh të ngjashme, bazuar në8 " ne/!at ap kërke$at 3ë du&en pltë$uar? * klientët përdrue$ për.undi#tarë 3ë du&en $5nuar ap * prduktin d&e $&ër%i#in> 3ë përdret për të pltë$uar kërke$at e klientë/e7 rejtimi i pasqyron linjat të ilat do të veprimtaria e

marketingut kryesore mbi ori" entohet marketingut

Sipërmarrja për të rinjtë &:

e kompanisë Në disa kompani ky drejtim merret me identifkimin e arritjeve, ndërsa në disa të tjera i përakton objektivat në mënyrë të saktë, madje duke dhënë edhe

rrugët se si do të veprohet Në mënyrë të përgjithshme, %do subjekt ka kuptim kur ushtron një mision të njohur në një mjedis të aktuar )!tësia për ta përm" bushur këtë mision në kushte të ligjshme e dallon një subjekt nga një tjetër #or %do subjekt vepron në një mjedis konkurrues, ndaj paa!tësia për ta përmbushur misionin, mund të %ojë në zhdukjen dhe zëvendësimin e tij me një subjekt tjetër më efkas humica e planeve të marketingut, në një mën/rë apo në një tjetër, përmbajnë gjashtë rubrika: përmbledhja, analiza e situatës së marketingut, analiza 012, objektivat, strategjia e marketingut, programi e veprimit dhe kontrolli.

Një kompani që vendos të hyjë në treg nuk mund t$u drejtohet të gjithë blerësve, pasi ata janë të shumtë, të shpërndarë dhe heterogjenë në qëndrime dhe mënyrat e blerjes #randaj një kompani shpesh është e interesuar të kërkojë një treg tërheqës në përputhje me objektivat dhe burimet e saj 'ompania mund të zgjedhë të angazhohet në një prodhim masiv, të destinuar për një treg masiv e homogjen )rgumenti në !avor të marketingut masiv është ekonomia e shkallës për shkak të standartizimit të prodhimit dhe të tregëtimit( #or kompania mund të zgjedhë marketingun e di!erenuar, me o!erta produktesh e shërbimesh që dallohen në sajë të karakteristikave të tilla si stili, imazhi, niveli i ilesisë )r" gumenti për këtë qasje është se konsumatorët kanë shije të ndryshme dhe këto evoluojnë me kalimin e kohës 'ompania mund të shkojë edhe më tej, identi" fkon segmente të ndryshme dhe zhvillon produkte e shërbime të përshtatura në menyrë speifke egmentimi i tregut ka të bëjë me ndarjen në nënbashkësi të dallueshme, ku çdo njëri nga grupet mund të zgjidhet në mën/rë të ars/eshme si bashkësi që mund të tërhiqet me ndihmën e një marketingu miks specifk.

2< Sipërmarrja për të rinjtë 2
Një treg përbëhet nga klientë dhe këta nuk janë homogjenë Madhësia, burimet, origjina gjeografke, qëndrimet e tyre ndaj produkteve si dhe mënyra e blerjes ndryshojnë nga një klient tek tjetri donjëri nga këto variabla mund të përdoret për të segmentuar tregun Fariablat që mund të përdorim në tregjet 025 jepen në fgurën në vijim8 III7 2AKT+RËT 1ERS+NALË "Mosha dhe ikli i jetës "#ro!esioni "#oziioni ekonomik "Stili i jetës "#ersonaliteti dhe imazhi për veten I7 2AKT+RËT S+)IAL* KULTUR+RË *'ultura "Nënkultura "'lasa soiale

II7 2AKT+* RËT 1SIK+* S+)IALË

BLERËSI

"-rupi i re!erenës "7amilja "Statusi dhe rolet

IV7 2AKT+RËT 1SIK+L+IKË "Motivimi "#ereptimi "+ë mësuarit "Oëndrimet dhe besimet

#ëraktuesit e blerjes së produkteve të konsumit të gjerë


2&

+regu industrial 9i quajtur edhe tregu Pbusiness to businessQ ose tregu i ndër" marrjeve= përbëhet nga të gjithë individët dhe organizatat që blejnë të mira dhe shërbime me qëllim që të prodhojnë produkte, të mira dhe shërbime të tjera të destinuara për t$u dhënë me qira dhe për t$u shitur 7aktorët që ndikojnë në bler" jet industriale jepen në fgurën në vijim8

MEDISI "Niveli i kërkesës "'oniunktura ekonomike "Evoluimi teknologjik "*uazimi i parave "Mjedisi politik dhe administrativ "'onkurrena

+RANIZIMI *Abjektivat "#olitikat "#roedurat "Strukturat "Sistemet

MARRËDHËNIET NDËR1ERS+NALE

BLERËSI

")utoriteti "Statuti "'ompoziteti "7ora ndikuese

INDIVIDI "Mosha "E ardhura ")rsimimi "#ërgjegjësia pro!esionale "#ersonaliteti "Oëndrimi ndaj rrezikut

'ompania mund të zgjedhë strategji di!erenimi dhe strategji poziionimi në treg i!erenimi përkufzohet si vënia në dukje e di!erenave për të dalluar o!ertën e një kompanie kundrejt asaj të konkurrentëve #oziionimi përkufzo" het si koneptimi i një produkti dhe imazhit të tij me qëllim që të zerë një vend të aktuar në pëlqimin e një konsumatori të synuar #ër shitësit kjo nënkup" ton mbikonkurrenë, ndërsa për blerësin nënkupton mundësi të shumta për të zgjedhur 'ompanitë duhet të ndjekin poziionime të përshtatshme A!erta e seilës kompani duhet të jetë e tillë që të

pereptohet si dalluese nga kompani të tjera të ngjashme në mendjen e konsumatorëve të tregut të synuar, dhe seila

22


ndërmarrje duhet të për!ytyrojë tipare të reja, shërbime shoqëruese, garani, shpërblime speiale për konsumatorët besnikë, si dhe kënaqësi të tjera #ozi" ionimi nuk lidhet me atë se %$bëjmë me produktin, por më shumë me atë që produkti paraqet në mëndjen e atij që e blen atë

?

Ele#entët e Marketin,ut Mi< * Ele#entët e taktika/e të #arketin,ut d&e $e $i ndërt&uren #e n!ëra*t!etrën * 1rdukti> prduktet $i n!ë pak e për'ti#e/e të dë$&iruara të kn$u#atrë/e * +%!ekti/at d&e $trate,!itë e @#i#e/e * +p$inet e $&përndar!e$ * 1ikat e .rta d&e të d%ëta të #etda/e të ndr5$&#e të pr#/i#it

Marketingu miks është elementi kryesor i strategjisë së marketingut që shërben për paraqitjen e o!ertës së kompanisë në treg )i për!shin tërësinë e politikave të marketingut që përdor kompania për të realizuar objektivat e marketingut në tregun e synuar 'ompania përgatit një o!ertë mikse të produkteve, të shërbimeve dhe %mimeve, si dhe përdor një promoion miks 9promoionin e shitjeve, publiitetin, !orën e shitjes, marrëdhëniet publike, postën e drejtpërdrejtë, telemarketingun= për të arritur kanalet e shpërndarjes dhe klientët e synuar #rodukti është një element thelbësor i marketingut miks, i ili për!aqëson o!er" tën e prekshme të ndërmarrjes në treg, duke për!shirë8 ilësinë e produktit, di" zenjimin, tiparet, markimin dhe paketimin #ra, %do gjë që mund të o!rohet në një treg në mënyrë të dukshme, të blihet apo të konsumohet duke plotësuar një nevojë Mund të përkufzohet edhe si o!erta e një kompanie që synon plotësi" min e nevojave Mënyra më e mirë për të përaktuar një produkt është që ta përshkruajmë atë si një pako të shërbimeve apo të kënaqësisë Një produkt është shumëdimensional dhe tërësia e të gjitha karakteristikave të tij përakton pakon e kënaqësive të marra nga konsumatori )jo %!arë shitet më shumë është kënaqë" sia, dobia dhe ftimi i kërkuar nga klienti 4deja për t$i sjellë klientit kënaqësinë ose përftimin nga produkti është shumë e rëndësishme mimi është një element ky% në marketingut miks mimi, dmth sasia e parave që duhet të paguajë klienti për

produktin, është pjesë përbërëse e një produkti Rshtë e vështirë të mendosh ose Jasësh në lidhje me një produkt në treg, pa marrë parasysh %mimin e tij Shumë drejtues besojnë se a!tësia në përaktimin e %mimit është thelbësore për mbijetesën e biznesit #ër nga rëndësia, %mimi renditet i dyti në rradhë pas variablit produkt mimi është i rëndësishëm sepse ndikon në kërkesën për produktin dhe ekziston një marrëdhënie e ndërsjelltë Sipërmarrja për të rinjtë

21

ndërmjet tyre 'onsumatorët janë të ndërgjegjshëm që %do produkt ka %mimin e tij, ata nuk e kundërshtojnë %mimin )jo %!arë ata kundërshtojnë është mungesa e një marrëdhënie korrekte në mes vlerës së pereptuar të produktit dhe %mimit të paguar )ta duan një %mim të drejtë dhe, një %mim i drejtë, mund të jetë i lartë ose i ulët për sa kohë që reJekton vlerën e pereptuar të produktit të kërkuar mimi mund të jetë absolutisht i lartë nga pikëpamja e kostos dhe relativisht i ulët nga pikëpamja e kërkesës, në lidhje me vlerën e tij dhe karakteristikat e tjera mimi është një armë e rëndësishme strategjike dhe taktike konkurruese që mund të përdoret nga kompania mimi është i vetmi element përbërës i mar" ketingut që sjell të ardhura, të gjithë të tjerët janë shpenzime #ër këtë arsye ai duhet të përdoret si një instrument aktiv i strategjisë në !ushat kryesore të ven" dimmarrjes së marketingut #romoioni për!aqëson veprimet e ndryshme të ndërmarrjes për të komuni" kuar dhe për t$i promovuar produktet e saj në tregun e synuar #ra, promoioni si mjet i marketingut miks mundëson komunikimin me audienën për të arri" tur rezultatet e dëshiruara Strategjia e komunikimit duhet të marrë parasysh të gjithë elementët e promoionit miks8 publiiteti"komunikim jopersonal përmes %do mediumi të paguar nga promovuesi( marrëdhiet publike"!ormë jo perso" nale komunikimi bazuar në për%imin e mesazhit te publiku ose shkëmbimin me partnerët, i dizenjuar për të krijuar imazh të !avorshëm për kompaninë Shitja personale, si që për!shin komunikimin e drjetpërdrejtë ndërmjet shitësit dhe blerësit( promoioni i shitjeve për!shin teknikat për të stimuluar reagime në a!" ate të shkurtëra kohore Fendi 9shpërndarja= " një tjetër element i rëndësishëm i marketingut miks, për" !aqëson veprimtaritë e ndryshme që realizon ndërmarrja për ta bërë produktin të arritshëm dhe të qenësishëm ndaj klientëve të synuar

B

Kri!i#i i /lerë$ kn$u#atre> Këna3ë$ia d&e %e$nikëria kn$u#atre * 1ër'ti#et e kri!i#it të /lerë$> këna3ë$i$ë d&e %e$nikëri$ë $ë kn$u#atrë/e? * 1r,ra#et e k#uniki#it të #arketin,ut në .unk$in të kri!i#it të #arrëd&ënie/e #e kn$u#atrët

* Si$te#et e #ena<&i#it të )RM*/e #eter ruker ka pohuar se objektivi më i lartë i një ndërmarrjeje është Pkrijimi i klientelësQ #ër të ruajtur vazhdimisht një klient, duhet që më parë të njihen nevojat e tij dhe mënyra e plotësimit të tyre !arë nënkupton vlera dhe kënaqë" sia3 'onsumatori kërkon që nëpërmjet përdorimit të produktit apo shërbimit të sigurojë vlerë, madje ta maksimizojë këtë vlerë 'ur produkti apo shërbimi i blerë i përmbush pritshmëritë e konsumatorit atëhere kemi kënaqësi konsuma"

2? Sipërmarrja për të rinjtë

tore #ra, kënaqesia përaktohet nga krahasimi i per!ormanes së një produkti a shërbimi me nivelin e asaj qe pritej )utorë si 7ornell, dhe Alsen e @ohnson e përaktojnë kënaqësinë konsumatore si madhësinë me të ilën produktet dhe shërbimet e o!ruara nga një kompani plotësojnë apo tejkalojnë pritjet e kon" sumatorëve Ndërsa besnikëria koneptohet si një angazhim tepër i thellë i kon" sumatorit për të riblerë apo riadoptuar një produt a shërbim të pre!eruar në mënyrë të vazhdueshme në të ardhmen, duke shkaktuar blerje të përsëritura të së njëjtës markë apo grup të markave MenaIhimi i Marrëdhënieve me 'lientin 95.M= i re!erohet praktikave, strat" egjive dhe teknologjive që përdorin kompanitë për të menaIhuar, ruajtur dhe vlerësuar ndërveprimet e klientit me qëllim rritjen e shitjeve duke mbështetur dhe !uqizuar marrëdhëniet me klientët e tyre

Sipërmarrja për të rinjtë 2B Sipërmarrja për të rinjtë2B

Moduli

7inanë

2G Sipërmarrja për të rinjtë

Moduli 7inanë H5r!e Në ekonomi sipërmarrja është konsideruar si !aktori i katërt i prodhimit 9toka, puna, kapitali dhe sipërmarja=, ajo përbëhet nga veprimtari të shumta të ilat për!shijnjë krijimin, koneptimin dhe drejtimin e një ndërmarrje Në drejtimin e një ndërmarje fnana merr pamjen e një elementi shumë të rëndësishëm të drejtimit, si një element shumë i rëndësishëm i pro%esit të ven" dimmarjes që njihet ndryshe si drejtimi fnaniar i bizneseve #ikërisht këtu do të ndalemi tek drejtimi për të ndërthurur sipërmarjen me disa konepte bazë të fnanës 7inana është një !ushë shumë e gjerë )jo lidhet me gjith%ka që ka të bëjë me paranë dhe me operaionet që kryen me ndihmën e saj #ra gjith%ka e lidhur me paranë dhe transaksionet monetare, si dhe gjith%ka e lidhur me shpenzimet në para apo me hyrjen e një Juksi parash E gjithë jeta ekonomike e shoqërisë njerëzore karakterizohet nga Jukse të !uq" ishme parash #ërpara apo pas %do për!ytyrimi për një mall, transaksion, shër" bim apo njësi ekonomik ka një Juks parash që lëviz uke patur parasysh sa më sipër mund të themi që fnana është shkena e menaIhimit të Jukseve të parasë, drejtimit edhe administrimit të tyre )jo për!shin pro%esin që lidhet me krijimin, përdorimin administrimin dhe tras!erimin e parave midis individësh,


2H


bizneseve, instituioneve fnaniare, instituioneve bankare, tregjeve dhe qe" verive të marra %do njëra ve% e ve% apo në marrëdhëniet midis tyre Në një kuptim më të plotë fnana kap një !ushë shumë më të gjërë konep" timi dhe veprimi, ajo është shkenë e mirflltë #ërve% krijimit, përdorimit dhe administrimit të parasë, fnana është njëkohësisht shkena e krijimit përdor" imit dhe administrimit të !ondeve, është shkena qe synon realizimin e pos" tulatit8 të prodhosh sa më shumë duke shpenzuar sa më pak, të maksimizosh Jukset hyrëse duke minimizuar Jukset dalëse, të maksimizosh të ardhurat duke synuar minimizimin e shpenzimeve

& 676

N(ine %azë në 2inan(ë M!etet d&e %uri#et

Mjet është %do mall, i %do niveli vleror dhe që ka një pamje të aktuar fzike, që shërben për të realizuar një !unksion pavarësisht nga jetëgjatësia e shërbimit Mjet është gjith%ka që jemi mësuar ta paraqesim në aktiv të bilanit, që nga aktivet fkse, aktivet qarkulluese e deri tek ato fnaniare Fetë njësia ekonomke është një kom" binim i harmonizuar i tërësisë së mjeteve #ra %do send apo vlerë në një ndërmarje është një mjet #ër krijimin e %do njërit prej mjeteve është harIhuar para Mjeti bëhen pronë e një" sisë ekonomike vetëm pasi të jetë paguar kur blihet i ri ose pasi të jenë paguar !ak" torët që e kanë prodhuar omosdoshmërisht për t$u bërë pronar i një mjeti duhet të posedosh një shumë të aktuar parash, duhet të përdorësh dhe të konsumosh një pjesë nga Jukset monetare dalse Në gjuhën e fnanës ky !akt quhet C0urimD #ra që të posedosh një mjet duhet pat" jetër të përdorësh një burim 0urimet klasifkohen në burime të veta që rrjedhin prej pronarit 9kapitali i pronarit, ftimi, rezerva, etj= dhe burime të huajtura që janë detyrime ose borIhe 9kredi nga bankat apo instituione te tjera dhe njësi ekonomike të tjera= 0urimet e huajtura ndahen në burime të huajtura a!atshkurtër dhe burime të huajtura a!atgjatë 'ufri i kohës që ndan koneptin a!atshkurtër nga ai a!atgjatë është periudha & vje%are Në mënyrë të përmbledhur mjetet dhe burimt për një njësi ekonomikë mund ti paraqesim si më poshtë8

2; Sipërmarrja për të rinjtë

M!etet

67 Akti/e 'k$e a b ,

d e !

+oka Ndërtesa 7abrika yra Makineri #aisje teknologjike, tavolinë etj

87 Akti/e 3arkullue$e a b  d

6ëndë e parë

Buri#et

67 Buri#e të /eta a b ,

'apitali 7itimi .ezervat

87 Buri#e të &ua!tura a b  d

'redi bankare a!atshkurtër 'redi bankare a!atgjatë 'redi tregtare 0orIhet ndaj !urnitorëve

6ëndë ndihmëse

#ro!ukte të gatëshmë, gjysmë të gatëshme Stoqe etj

97 Akti/e 'nan(iare a b  d

"

"

#ara në arkë #ara në bankë 'lientë 6etra me vlerë etj

#ër fnanën mjetet që kanë trajtën e aktiveve fnaniare dhe që quhen mjete fnaniare kanë rëndësi të madhe )ta kanë disa karakteristika të dalluaeshme nga mjetet e tjera, të quajtura ndryshe reale, të ilat mund t$i permbledhim në disa pika " 7orma monetare @anë në !ormë monetare gjëndja në arkë, bankë dhe po kështu kthehen shpejt në këtë !ormë edhe paratë në llogari kursimi, bonot e thesarit, etj 'anë një vlerë të aktuar fllestare që quhet vlerë nominale 'anë a!tësi" në për t$u !raksionuar, ilësi kjo që i jep një epërsi mjeteve fnaniare në kraha" sim me mjetet e tjera dhe ndihmon në përshpejtimin e pro%esit të rrethIhirimit të mjeteve të tjera të ndërmarrjes Mjetet fnaniare kanë a!at maturimi )!at maturimi quhet koha gjatë të ilës realizohen dhe kryhen të gjitha pagesat që kanë lidhje me një mjet

"

Norma e ftimit dhe e produktivitetit Mjetet fnaniare sigurojnë të ar" dhura për mbajtësit e tyre 9dividendi për aksionet, norma e kthimit për obliga" Sipërmarrja për të rinjtë

2:

ionet, përqindja e interesit për depozitat, etj= " )!tësia për t$u kthyer në likuiditet

678

Kt&i#i d&e /lera

do mjet ka një %mim, i ili është domethënie e asaj që në fnanë e quajmë kushtueshmëria e mjetit Në fnanë thuhet që një mjet ka vlerë aq sa shitet dhe blihet Flera e mjetit të një malli është %mimi i tregut në momentin kur bëhet !jalë për mallin, vlera e një ndërtese është e barabartë me %mimin e saj, vlera e një aksioni është e barabartë me kursin e tij në 0ursë, etj 7inana i sheh mjetet dhe Jukset fnaniare të lidhura me to, në një dinamikë të pandërprerë dhe të pashkëputur nga koha Rshtë praktikisht e pamundur të dis" kutosh për aktivitetin ekonomik të një frme dhe këtë ta shohësh si një ndodhi të %astit dhe aq më tepër ta shohësh atë si të dhënë një herë e përgjithmonë dhe të pandryshueshme #ër të operuar më saktë me treguesit fnaniarë të %do lloj subjekti ekonomik dhe për më tepër për të marrë vendime të rëndësishme fnaniare, fnana operon me koneptin e /lerë$ në k&ë të para$ë7

2

Vlera në k&ë e para$ë

Nuk është njësoj si të zotërosh një sasi të aktuar parash sot dhe të zotërosh të njëjtën sasi parash në një kohë tjetër +ë zotërosh para do të thotë të zotërosh një aktiv fnania, të ilin mund ta tras!ormosh në një aktiv tjëtër fnaniar ose real dhe prej tyre të ftosh një shtesë, që ne jemi mësuar në gjuhen e përditëshme ta quajmë interes, 9por dhe divi" dent, rentabilitet, rendiment etj= 

Kur du&et %ërë n!ë in/e$ti#0 Marim një shëmbull të thjeshtë K Një projekt kërkon një investim fllestar prej &<<< lekësh dhe kthen &&<< lekë pas një viti K #ër të vlerësuar këtë investim duhet të shikojmë të gjitha alternativat që kemi në dispoziion për &<<< lekët K Nqs vendosim &<<< lekët në depozitë kursimi me interes vjetore &2, në !und të vitit vlera e depozitës do të jetë &&2< lekë K 'jo tregon që investimi prej &&<< lekësh nuk është i dëshiruar

K

Supozojmë gjithmonë që të dyja alternativat kanë të njëjtin risk

#ra për të kuptuar se ili investim është më i leverdisshëm duhet të vlerësojmë vlerën në kohë të shumë fllestare që ne kemi në dispoziion

1< Sipërmarrja për të rinjtë

2&

Vlera e ard&$&#e

Një euro sot në dorë është më i vle!shëm se një euro zotëruar pas një viti 'jo ëshë e qartë, se euron që zotëron sot mund ta përdorësh gjatë vitit dhe ti rrisës vlerën #ra në një !ormë më të thjeshtuar, vlera në kohë e parasë mund të mendohet si një alternativë e zotërimit të saj për të ftuar interes Supozojmë të vendosim &<<< T në nje llogari që paguan ; interes vjetor Në !und të viti të parë në depozitë do të kemi ne dispoziion shumën &<;< T #ra vlera e ardhëshme në !und të vitit të parë është llogaritur &<<< U &<<
Në .und të /itit të d5të d të ke#i4 &<;< U &<;
atëherë8 vlera e ardhëshme e parasë së vendosur në depozitën që paguan i  interes dhe për n vite do të shprehet me !ormulen8 7F W #FV9&Ui= n Marrim një shëmbull të thjeshtë )na ka vendosur shumën ;<<< T në një llogari kursimi që paguan interes vjeterë G #as B vjetësh ajo dëshiron të përballoj koston e masterit &<<
#ra me një depozitë prej ;<<< euro me normë intersi G për B vite )na mund të mbulojë koston e masterit Sipërmarrja për të rinjtë

1&

*

Ta%ela e intere$it të /lera/e të ard&ë$&#e

#jesa e !ormulës së vlerës së ardhëshme 9&Ui= n quhet C!aktori i interesit i vlerës së ardhshmeD 97F47= #ra vlera e kësaj shprehje varet nga interesi i depozites CiD i shprehur në përqindje dhe nga periudha CnD në vite gjatë seilës shuma qëndron në depozitë dhe fton interes #ër do vlerë të CiD dhe CnD ndërtohen tabelat fnaniare për një njësi monetare )tëherë do të ishte shumë e lehtë me ndihmën e këtyre tabelave të llogarisnim vlerën e ardhshme 7ormula e Flerës së ardhshme do të jetë8 3*

"

1ër.undi#e4 " +abelat e interesit paraqesin vlerën për!undimtare të ardhshme të një njësie monetare pas CnD vitesh " Me rritjen e !aktorit të interest DiD të shprehur në  rritet edhe vlera e ardhshme Në qo!të se niveli i intresit nuk ndryshon, pra ngelet fks, vlera e ardh" shme e një shume rritet me rritjen e viteve ose periudhave 9n=, rritet me kalimin e kohës

22

"

4 6* 7 3*(38i9, n vjet$

Vlera aktuale

Supozojmë se na ëshhtë dhënë mundësia të zgjedhim një nga dy alternativat e mëposhtmë " +ë pranojme &2H,GT pas pesë vjetësh nga dita e sotme " +ë marrim X euro sot në dorë Nga këto dy alternativa nuk mund të zgjedhim apriori asnjërën as tjetrën *e" zitimi ynë do të na shtohet po qe se situata e mësipërme është kushtëzuar edhe nga këto rrethana8 shuma &2H,G T jepet vetëm pasi të kalojnë pasë vjet ndërsa me shumën tjetër qe do të marrim menjeherë në dorë mund të bëjmë %$të duam )të mund ta vendosim gjithashtu në një llogari ku ftojmë interesin B Mbas kësaj situate shtrohet pyetja8 Sa duhet të jetë vlera CXD, në mënyrë që të zgjedhim X dhe jo shumën që na o!rohet pas B vitesh3 Me !jalë të tjera %!arë vlera duhet të ketë X që po qe se zgjedhim atë të jemi më të fituar3 Ndyshe problemi mund të shtrohet kështu 8 !arë vlere ka sot shuma që na o!rohet pas B viteve me kushtet e ituara më sipër3 #ërgjigja e kësaj pyetje përbën në !akt thelbin e koneptit CFlera )ktualeD #ër zgjidhjen e problemit përdorim !ormulën e vlerës së ardhshme dhe kon" eptin e vlerës së ardhshme Shumën &2H,G T mund ta quajmë vlerën e ardhshme

12


të shumës > T sot 'ëtë !akt, me !ormulë mund ta shprehim kështu8 7FB, B vjet W #FV9&Ui= n Nga ku njohim 7F W &2HG interesin iWB si dhe numrin e viteve n W B vjet &2H,G W#FV9&U<
W 7F  9&Ui=n W&2H,G9&U<
Në qo!tëse X T do të ishte më i madh se &<< T atëherë me siguri që ne do të zgjidhnim shumën X që na o!rohet që sot Shuma &<< euro e poseduar sot është equivalente e shumës &2H,G T pas B vitesh me interesin B Në pergjithësi vlera aktuale e një shume të vetme të dhënë që posedohet pas n vitesh në kushte e interesit i  është ajo shumë të ilën po ta zotëronim sot dhe ta vendosnim në të njëjtën periudhë dhe për të njëjtin interes do të na jepte shumën në !jalë #ër të aktualizuar një shumë të ardhme atë duhet ta %vlerësojmë, duhet ta zvogëlojmë me pothuaj të njëjtën mënyrë sikur e rritnim me interesin kur llogaritëm vlerën e ardhshme #ërqindja e interesit të këtij %vlerësimi quhet ndryshe kosto oportune, përqindje skontimi, përqindje kthimi ose kosto e kapitalit.

+ë gjitha këto konepte janë objekti i shkenës së fnanave

*

2r#ula #ate#atike e /lerë$ aktuale

Flera aktuale e një shume mund të llogaritet me ndihmën e !ormulës së vlerës së ardhshme uhet të përaktohet vlera aktuale #F, kur dimë vlerën e ardhme 7F, nivelin e interesit dhe periudhën e kohës #rej !ormulës 7F W #FV9&Ui= n mund të llogarisim shumë lehtë vlerën aktuale )jo është e barabartë me8 #F W 7F  9&Ui=n

S&e#%ull7 NjY frmë i YshtY premtuar se mbas ; vjetYsh nga dita e sotme do t$i vihet nY dispoziion njY mjet i ri prej &H<<< euro nga një ortak i vet, nY kompesim e njY ndihme tY akorduar SipërmarsimenaIheri do tY dijY se $vlere ka sot kjo shumY nY qo!tY se kostoja Sipërmarrja për të rinjtë

11

oportune YshtY ;3 NY qo!tY se ndihma qY akordoi frma ishte &2<<< euro, frma do të dëshiroj tY japi këtë ndihmë apo jo3

Atë&erë4 7F W &H<<
*

" "

Ta%ela e intere$it të /lerë$ aktuale

#ër të thjeshtuar pro%esin e llogaritjes së vlerës aktuale janë përgatitur tabela të gatëshme me vlerat e shprehjes & 9&Ui=n, për numër vitesh të dhënë dhe interes të aktuar Shprehja & 9&Ui=n quhet C!aktorë interesi i vlerës aktualeD dhe shëno" het me #F47 #ra vlera aktuale gjëndet8 #F W 7F #F479i, n vjet= uke përdorur tabelën mund të gjejmë shumë lehtë vlerën aktuale të shumës &H<<< T me kosto oportune 9ose përqindje interesi= ;, për periudhën ; vjet #F47 ;,; vjet W <B?< #F W &H<<
97

Tre,u 'nan(iar

Në një mjedis ekonomik jo të gjithë agjentët janë në pozita të barabata fnani" are #oziioni fnaniar i një agjenti ekonomik ndryshon në përputhje me llojin e tij 9!amilje, ndërmarje, administrat publike, bankë, shtet, etj = në përputhje me objektivat dhe motivet e agjentit 9blen, shet, investon, etj= 'ështu, gjithmonë një numër i madh subjektesh kërkojnë !onde për të fnanuar nevojat e tyre të

1?


rritjes ose të zgjerimit, ndërkohë që po një numer i madhë subjektesh kërkojnë të investojnë !ondet e tyre përkohësisht të lira për një periudhë kohe të gjatë Në këto kushte lind nevoja e organizimit dhe drejtimit të këtyre tras!erimeve nga subjektet që kanë !onde fnaniare të lira drejt atyre që kanë nevojë për !onde dhe dëshirojnë të investojnë 'ëto tras!erime realizohen nëpërmjet sistemit fnaniar që për!shin njëherësh instituionet fnaniare dhe tregun fnaniar Në lidhje me vjetërsinë e titujve, tregjet fnaniare klasifkohen në tregun primar dhe sekondare

"

Tre,u pri#ar

+regu primar, që zë një peshë relativisht të vogël, për!shin shitjen e instumen" tave fnaniarë të emetuar për herë të parë nga emetuesi tek agjentët e tregut )i lejon rritjen e kapitalit të agjentëve ekonomikë dhe tras!ormon direkt kur" simet e !amiljeve në burime a!atgjata për ndërmarrjet publike dhe private Si kundër parti e këtye kapitale që ndërmarjet marrin nga !amiliet mbi këtë treg, ato emetojnë vlera të mobilizuara, tituj, që materializojnë të drejta të akorduara atyre që i kane o!ruar këto kapitale

"

Tre,u $ekndar

+regu sekondar, që është treg më i zhvilluar, tregton tituj të emetuar dhe treg" tuar më parë ndërmjet zotëruesve të tyre aktualë dhe atyre potenialë 90ursa e >ork"ut, 6ondrës, +okyo"s, etj janë !orma të sh!aqjes së këtij tregu= +regu sekondar është shumë i rëndësishëm mbasi siguron likuiditet për investitorët të ilët kanë blerë letra me vlerë +regu primar përfton nga likuiditeti që krijon tregu sekondar, sepse përndryshe investitorët mund të hezitojnë në blerjen e letrave me vlerë në tregun primar nëse nuk do të kishin sigurinë që ato do mund të rishiten në tregun sekondar #ëraktimi dhe matja e vlerës së titujve në tregun sekondar ose ndryshe quajtur 0ursë është e lidhur jo thjeshtë me titullin si letër, por me vlerën dhe gjëndjen e ndërmarrjes që i ka emetuar ato +itulli emetohet dhe qëndron gjithmonë për llogari të ndërmarjes emetuese Sipërmarrja për të rinjtë 1B

Nga pikpamja e a!atit të maturimit të instrumenteve që shiten në tregjet fnani" are këto të !undit klasifkohen në8 " +regjet e kapitalit 9për!shijnë tregtimin e instrumentave me a!at ma" turimi mbi & vit = " +regjet e parase 9për!shijnë tregtimin e instrumentave me a!at maturimi deri në & vit= uke qënë se instrumentat që tregtohen në tregjet e kapitalit janë shumë më të di!erenuara se ato të tregut monetar, këto tregje i klasifkojmë më tej si8 " tregje të titujve të kredisë ose të obligaioneve ose me të ardhura fkse " tregje të titujve të pronësisë ose aksioneve,etj

1ari#et e për,!it&$&#e të tak$i#it

?

Në përaktimin dhe zbatimin e politikave tatimore, qeveritë udhëhiqen nga disa parime të përgjithshme #olitika tatimore është bashkësia e akteve dhe veprimeve të qeverisë për të ndërtuar dhe zbatuar sistemin e taksimit në një vënd )jo ka anën normative 9aktet ligjore dhe nënligjore= dhe anën praktike 9!arë tiparesh ka sistemi i taksave, si ndikon ai mbi individët dhe bizneset= Sot ekonomistët kanë ide të ndryshme mbi atë që mund të quhet një sistem i mire taksash #or shumia e tyre besojne "duke marre për bazë katër parimet e ekonomistit të madhë skoez )dam Smith 90arazia, Siguria, 'onveniena dhe Efena=" se do sistem taksash duhet të jetë8 i drejtë dhe efcent.

*

Dre!të$ia

rejtësia e taksave gjykohet nga dy parime kryesore8 " )!tësia për të paguar( " #arimi i përftimeve #arimi i C)!tësise për të paguarD thotë se taksat që paguajnë individët duhet të bazohet në a!tësinë e tyre për të paguar, që zakonisht matet përmes të ard" hurave ose pasurisë së tyre 4 re!erohet parimit të parë të Smithit që ka të bëjë me drejtesinë .rjedhimisht, parimi ka dy implikime kryesore8

67 Barazinë &rizntale4 sipas së ilës dy individë në të njëjtat rrethana duhet të paguajnë të njëjtën shumë taksash, pavaresisht nga zgjedhjet e tyre në jetë 87 Barazinë /ertikale4 sipas së ilës sistemi i taksave duhet të shperndajë barrën tatimore në mënyrë të drejtë ndërmjet individëve 9ose !amiljeve= me të ardhura 9pasuri= të ndryshme 'jo do të thotë se një !amilje me më shumë të ardhura duhet të paguajë më shumë taksa se një !amilje me më pak të ard" hura 9në raport me të ardhurat totale=

1G Sipërmarrja për të rinjtë

&

2

1

Ka di$a #ën5ra për të realizuar %arazinë /ertikale7 +aksat mund të jenë prpr(inale> që do të thotë se e njëjta përqindje i aplikohet të ardhurave të seilit 'eshtu që në vlerë absolute ai që merr më shumë paguan më shumë taksa Në një sistem të tillë, individet do të paguanin për shembull &B të të ardhurave të tyre në taksa, pavaresisht nga sa të ardhura ftojnë +aksat mund të jenë pr,re$i/e> që do të thotë se perqindja që aplikohet mbi të ardhurat rritet me rritjen e tyre 'eshtu që ata me të ardhura më të mëdha jo vetëm paguajnë më shumë taksa në vlerë absolute, por dhe një përqindje më të madhe të të ardhurave të tyre shkojnë për taksa Shumia e analistëve besojnë se një sistem vertikalisht i barabarte është ai që mbështetet mbi taksa progresive #ër shembull, një sistem i tillë takson me &< të ardhurat deri në 1<,<<< leke, &B për të ardhurat deri në ?<,<<< e kështu me radhë +aksat mund të jenë re,re$i/e> që do të thotë se përqindja e takses ulët me rritjen e të ardhurave 'ështu, ata që kanë më pak të ardhura paguajnë një përqindje me të lartë të të ardhurave të tyre për taksa në krahasim me ata që kanë më shumë të ardhura


1H


Moduli #ronësia 4ntelektuale dhe Sipërmarrja 1; Sipërmarrja për të rinjtë

Moduli #ronësia 4ntelektuale dhe Sipë 1rnë$ia intelektuale elësi për të ftuar një epërsi mbi konkurrenën është inovaioni dhe mbrojtja e përshtatshme që i o!rohet veprimtarisë me karakter inovativ Shumia e ko" rporatave të mëdha ndërkombëtare e ka ftuar pozitën e saj të suksesshme në treg !alë mbrojtjes së shpikjeve apo risive teknologjike të krijuara nga punonjësit e tyre @o pak prej tyre për dekada me radhë i ruajnë me !anatizëm !ormulat e prodhimit të produkteve të o!ruara prej tyre E pothuaj pa përjashtim të gjitha, e quajnë një prej përbërësve më të rëndësishëm të pasurisë së vet, markën, me të ilën lidhin pazgjidhshmërisht reputaionin e tyre në treg #ronësia intelektuale përbëhet nga !rytet e ndryshme të veprimtarisë intelek" tuale 'ëto rezultate të punës intelektuale të njeriut njihen edhe me emrin Ztë mira jomateriale$ dhe grupohen përgjithësisht në dy grumbuj normash8 ato që lidhen me të pronësinë industriale dhe të drejtën e autorit #or, pronësia intele" ktuale ka karakter dinamik, duke për!shirë gjithnjë e më shumë një numër të mirash të tjera Një mbrojtje e përshtatshme e pronësisë intelektuale, nuk është %ështje vetëm e subjekteve të interesuara, por edhe detyrë dhe interes i komunitetve dhe i shoqërisë në tërësi #ër rëndësinë gjithnjë e më të madhe, të së drejtës së pro" nësisë intelektuale, dëshmojnë konventat dhe marrëveshjet e shumta ndërkom" bëtare që janë hartuar dhe nënshkruar në lidhje me të *armonizimi i stan" dardeve të mbrojtjes në rra!shin ndërkombëtar, si dhe lehtësia gjithnjë e më e madhe e përftimit të kësaj mbrojtjeje në sistemet e ndryshme, por dhe intensif" kimi i proeseve globalizuese, që ushtrojnë ndikim të vazhdueshëm në natyrën e marrëdhënieve tregtare, bëjnë që e drejta e pronësisë intelektuale të ftojë rëndë" si dhe karakter global

Të #irat !#ateriale #ronësia intelektuale ka karakter jomaterial #randaj dhe ilësohet gjithnjë si e mirë jomateriale, %ka e dallon në mënyrë rrënjësore prej atyre që njihen si të mira materiale 7akti, që këto të mira kanë karakter jomaterial, nënkupton që

pronësia intelektuale nuk mund të pereptohet me anë të shqisave Ndaj, dhe ka rëndësi parësore, që të shkëputet e mira jomateriale, që do të thotë pronësia intelektuale, nga gjith%ka materiale, që do të thotë, nga %do mbartës i saj, nën" shtrat, apo sh!aqje materiale Ndryshon në mënyrë rrënjësore vepra letrare nga mbartësi i saj material, që mund të jetë një dorëshkrim në letër, apo në një mem" orie kompjuterike Ndaj, nëse blejmë një roman në librari, kemi blerë vetëm Sipërmarrja për të rinjtë

1:

materien, lëndën8 që do të thotë !aqet e shtypura në letër në një !ormë të aktuar #ra, kemi blerë vetëm sendin material, por nuk kemi blerë asgjë nga të drejtat e auorit, që mishërohen në këtë mbartës material

2unk$inet e të dre!të$ $ë prnë$i$ë intelektuale ispozitat e së drejtës së pronësisë intelektuale përmbushin tre !unksione8 " 1rnë$inë * Mnplin * S&për%li#in E drejta e pronësisë intelektuale realizon !unksionin e pronësisë, %ka do të thotë, që i njeh një subjekti të individualizuar tagrat e pronarit mbi një të mirë jo ma" teriale #ronësia e të mirave jomateriale dhe monopoli i sh!rytëzimit të tyre mundësojnë përftimin e shpërblimit nga pronari, nëse ai u jep këtë të drejtë palëve të treta Nëse shkruan një vjershë, ose nëse mendon një emër për kom" paninë tënde, dhe këtë e lan%on në treg, atëherë je pronar i këtyre të mirave jomateriale dhe mund të kërkosh shpërblim për sh!rytëzimin e tyre dokush tjetër që do të donte t$i sh!rytëzonte ato, do të duhej të merrte pëlqimin tënd dhe ti ke mundësi që ta japësh këtë pëlqim kundrejt një shpërblimi të aktuar E drejta e pronësisë intelektuale buron ndër të tjera nga një praktikë e lashtë shumëvje%are e shpërndarjes së privilegjeve nga ana e sundimtarëve )jo u ga" ranton subjekteve të autorizuara monopole pasurore të ilat i vendosin në pozitë më të privilegjuar karshi personave të tretë Ndaj dhe kësaj të drejte i njohim dhe !unksionin monopolizues Me këtë !unksion lidhet ngushtësisht dhe !unksioni shpërblyes, që nënkupton se në të drejtën e pronësisë intelektuale sh!aqet një lloj pranimi i përpjekjes krijuese, sikurse dhe në rra!shin e të mirave materiale Në përmbushjen e të tre këtyre !unksioneve, e drejta e pronësisë intelektuale, orva" tet të barazpeshojë interesat e subjekteve të autorizuara me interesat e anëtarëve të tjerë të shoqërisë, në ve%anti, me interesat e atyre të ilët dëshirojnë të përfto" jnë nga !rytet e punës intelektuale, për qëllime edukative, kulturore, apo hulum" tuese, ose dhe për vetë përdorimin e tyre vetjak Në parim, të drejtat pasurore, që burojnë nga dispozitat e të drejtës së pronësisë intelektuale, kanë karakter të

përkohshëm, që do të thotë, janë në !uqi vetëm për një periudhë të aktuar 'ufzimit kohor nuk i nënshtrohet mbrojtja e të mirave personale të autorëve të të mirave jomateriale E drejta e pronësisë intelektuale ka karakter territorial )jo njihet në raport me një territor të aktuar Nga e drejta e pronësisë intelektuale, buron një detyrim i përgjithshëm erga omnes, %ka do të thotë, të gjithë janë të detyruar të respektojnë të drejtën e pro" nësisë intelektuale, pavarësisht nga marrëdhënia personale, apo lidhja e a!ërsisë që kanë me autorin

?< Sipërmarrja për të rinjtë

Ta,rat ek$kluzi/e Mënyra kryesore e mbrojtjes së të drejtës së pronësisë intelektuale, lidhet me !aktin që pronarëve të tyre u njihen të ashtuquajtura Ztagra ekskluzive$ +helbi i këtyre tagrave përaktohet nga ndalimet që burojnë prej tyre, të ilat garantojnë dhe sigurojnë monopolin e aktuar që ekziston në drejtim të sh!rytëzimit të tyre Ndaj dhe në raport me tagrat ekskluzive një rëndësi të dorës së parë merr !akti se %!arë mund t$u ndalohet të tjerëve

Mena<&i#i i prnë$i$ë intelektuale )shtu si dhe talentet u sjellin përftime atyre që i zotërojnë, kur këta i Zhedhin ato në qarkullim$ ashtu dhe pronësia intelektuale mund t$u sjellë përftime sub" jekteve të autorizuara, në sajë të menaIhimit të tagrave ekskluzive që burojnë prej tyre MenaIhimi për!shin veprimet, që lidhen me regjistrimin, ruajtjen, ushtrimin dhe disponimin e të drejtave të pronësisë intelektuale 'ëto veprime kanë pasoja të rëndësishme për sipërmarrësit që operojnë në treg, por nëse ato kryhen në mënyrën e duhur mund të %ojnë drejt një avantazhi konkurrues në raport me konkurrentët, të ilët nuk do të jenë në gjendje të kopjojnë zgjidhjet inovative, pa ënuar tagrat ekskluzive Në krahun tjetër, përftimi në mënyrë të vetëdijshme dhe të saktë nga mundësitë që ekzistojnë në epokën diIhitale, duhet të shoqërohet nga një sistem sinjalizimi që na paralajmëron përballë kostove të panevojshme, që duhet të mbartim nëse ënojmë të drejtat e të tjerëve Re,!i$tri#i i të dre!ta/e i re!erohet kryesisht markave tregtare, modeleve të për" dorimit dhe disenjove industriale, si dhe treguesve gjeografkë #or, edhe përft" imi i patentave për shpikjet, i nënshtrohet një proedure rreptësisht !ormale për deklarimin e tyre Në disa sisteme ligjore, regjistrimit i nënshtrohen gjithashtu veprat që mbrohen nga e drejta e autorit #ërftimi i tagrave ekskluzive lidhet me kryerjen e një veprimi !aktik 9ose krijimit të së mirës materiale nga ana e autorit= apo juridik 9kalimi i tagrit ekskluziv ndaj të mirës jomateriale nga ana e subjektit


?&


?&

të autorizuar deri më tani, tek një subjekt tjetër= U$&tri#i i ta,ra/e ek$kluzi/e> lidhet para së gjithash me kundërshtimin e ënimit të monopolit të subjektit të autorizuar nga ana e subjekteve të tjera 9as" pekti negativ= dhe në anën tjetër, nga përdorimi i të mirave jomateriale në për" puthje me thelbin e së drejtës 9për shembull përdorimi i markës në qarkullimin tregtar, zbatimi i një shpikjeje për prodhimin e produkteve të aktuara, lieni" mi, etj= Një prej mënyrave për ushtrimin e tagrave ekskluzive është disponimi i tyre, përmes kalimit të tagrave, apo lienimit që nënkupton dhënien e të drejtës për sh!rytëzimin e të mirës intelektuale në mënyrë ekskluzive, ose joekskluzive Nëse je titullar i të drejtave të autorit ndaj një vepre të aktuar, një alternativë e mirë për trans!erimin e të mirave pasurore ndaj veprës është dhënia e lienës apo kalimi i disa prej të drejtave që na takojnë 9psh, e drejta për një përjellje të vetme në publik=, duke mbetur titullar i të drejtave të tjera 'jo do të na japë mundësinë, që në vazhdimësi të sh!rytëzojmë rezultatin e talentit tonë pa ënuar të drejtat e të tjerëve 'alimi i të drejtave pasurore të autorit kufzohet për disa të drejta, për një territor dhe për një periudhë kohore, të përaktuara shprehi" misht në marrëveshje apo kontratë 'ëto kontrata duhet të jenë në !ormën e një shkrese, përndryshe janë të pavle!shme, që do të thotë, vullneti i shprehur prej palëve duhet të nënshkruhet personalisht prej tyre +ë drejtat pasurore të autorit kalohen në .r#ë ek$kluzi/e $e !ek$kluzi/e7 Në rastin e kalimit të së drejtës në !ormën ekskluzive, pronari i veprës origjinale nuk e ka më të drejtën e përdorimit të veprës, gjatë periudhës kohore dhe për territorin e rënë dakord, si dhe nuk ka të drejtë t$ia kalojë të njëjtin tagër një pale të tretë Në rastin e kalimit të së drejtës në !ormën joekskluzive, autori apo, për" katësisht, pronari i veprës origjinale gëzon të drejtën e përdorimit të saj vetë ose nëpërmjet një pale të tretë #ersoni, që gëzon të drejtën e sh!rytëzimit të veprës në !ormën joekskluzive, nuk mund t$ia kalojë këtë të drejtë një pale të tretë, pa miratimin me shkrim të autorit të veprës 'alimi i një të drejte pasurore nga titullari i të drejtës së autorit nuk nënkupton kalimin e të drejtave të tjera #ronësia intelektuale, sikurse dhe %do e mirë tjetër kërkon mbrojtje dhe brenda për brenda sipërmarrjes

Nda! /len 3ë të4 " "

+rajnohen punonjësit në drejtim të vlerave që janë në zotërim nga ana e subjektit dhe mënyrave për mbrojtjen e tyre( +ë për!shihen klauzola që lidhen me mbrojtjen e pronësisë intelektuale në kontratat me punonjësit dhe në rregulloret e punës Në rastin kur punonjësit kanë qasje tek Ckno/"ho/D, që është sekret tregtar i kompanisë, ka rëndësi të dorës së parë, që në kontratën e punës të shtohet klauzola që ndalon zbulimin e in!ormaioneve, dhe madje klauzola e sekretit të për!shijë dhe periudhën pas pushimit të marrëdhënieve të punës( " +ë krijohet një njësi, apo vend punepoziion pune për %ështje të pronë"

?2


"

" "

sisë intelektuale, me qëllim katalogimin e tagrave ekskluzive që janë në zotërim të subjektit, monitorimin e përdorimit të tyre( -jatë sh!rytëzimit të të drejtave të veta të pronësisë intelektuale, të bëhet kujdes që të mos dobësohen 9shterren= tagrat ekskluzive përmes përdorimit të tyre të papërshtatshëm apo tolerimit të shkeljeve të vogla nga ana e subjekteve të tjera 9për!shirë këtu dhe subjektet konkurrente=( +ë bashkëpunohet me agjenitë qeveritare dhe joqveritare për menaIh" imin e të drejtave të pronësisë intelektuale( +ë shihen me vëmendje pasojat fskale të disponimit të të drejtave të pronësisë intelektuale, të blerjes dhe dhënies së lienës 9të drejtat e pronësisë intelektuale janë përbërës jomaterialë të pasurisë dhe mund të jenë objekt amor" tizimi ndërsa lienimi mund të përbëjë burim të ardhurash, si dhe të gjenerimit të kostove=

II E Dre!ta e Autrit E drejta e autorit përbën një kapitull të gjerë të së drejtës së pronësisë intelek" tuale )jo për!shin mbrojtjen e një larmie të drejtash dhe përakton !ushëzbati" min e tyre 'ëto të drejta iu re!erohen të mirave jomateriale që kanë karakterin e veprave Mbrojtja e tyre nuk lidhet me vlerën, destinaionin, mënyrën e shpre" hjes apo !ormën 'onepti i veprës ka në të drejtën e autorit një kuptim tepër të gjerë, dhe për!" shin %do rezultat apo sh!aqje të veprimtarisë krijuese të njeriut me karakter in" dividual do krijim i punës së njeriut do të konsiderohet se është vepër, nëse ka pasuruar gjendjen ekzistuese me elementë të rinj dhe për!aqëson !ryt të për" pjekjes krijuese individuale Fepra do të jenë krijime të ndryshme letrare, publi" istike, në artet pamore, në arkitekturë, etj Ekzistojnë disa lloje veprash që përftojnë nga mbrojtja e o!ruar nga e drejta e au" torit Ndërmjet tyre për!shihen dhe ato që njihen me emrin vepra të prejardhura si dhe veprat me bashkautorësi Fepër e prejardhur është ajo vepër që mbështetet në përpunimin e një vepre tjetër 9përkthimet, përshtatjet, përmbledhjet, shkurtimet, etj= Në rastin e kë" tyre veprave ushtrimi i të drejtave të autorit varet nga pëlqimi i autorit të

ve" prës origjinale 'atalogët 9psh, antologjitë, bazat e të dhënave= mund të gëzojnë mbrojtje si vepër e ve%antë, sipas të drejtës së autorit ,nëse përzgjedhja e tyre 9renditja, grupimi, etj= ka karakter krijues Feprat kolektive janë eniklopeditë apo publikime të ndryshme periodike, por dhe disa vepra multimediale ispozitat e të drejtës së autorit i re!erohen jo vetëm të drejtave të autorit, sensu Sipërmarrja për të rinjtë

?1

strite, por edhe të drejtave të lidhura me të drejtën e autorit 'ëto të !undit nuk kanë karakterin e të drejtave të autorit, por rregullohen nga normat e së drejtës së autorit, për shkak të ngjashmërisë me të drejtat e autorit E drejta shqiptare konsideron si të drejta të lidhura me të drejtën e autorit, këto lloje speifke të drejtash8 e drejta e artistëve ekzekutues dhe interpretues, e drejta e prodhuesve të regjistrimeve !onografke, e drejta e prodhuesve të veprave kinematografke, ose të veprave të tjera audiovizuale

Ve@!#ë d5 ll!e të dre!ta$& autri> të (ilat #und të ,!e!në z%ati# në raprt #e /eprat4 * të dre!tat pa$urre? d&e * të dre!tat per$nale Me ndihmën e të drejtave personale të autorit mbrohen interesat që lidhen ngushtësisht me personin e autorit, që sh!aqen në lidhjen që ky i !undit ka me veprën e tij 'ëto të drejta janë në ve%anti8 e drejta e autorësisë, ose e drejta e autorit për ta nënshkruar veprën me emrin e tij, ose nën një pseudonim, apo dhe për ta lënë atë anonim +ë drejta personale të autorit janë gjithashtu e drejta e autorit për të ruajtur paprekshmërinë e krijimit të tij, në drejtim të !ormës dhe përmbajtjes, e drejta për përdorimin e rregullt të veprës nga ana e personave të tretë, e drejta e mbikëqyrjes së përdorimit të veprës nga ana e personave të tretë #o ashtu është vetëm autori, ai që gëzon të drejtën e sh!aqjes së veprës për herë të parë në publik +ë gjitha të drejtat e përmendura më sipër kanë karakter të patjetërsueshëm dhe për më tepër autori vetë nuk mund të heqë dorë prej tyre )to nuk janë të kufzuara në kohë dhe në hapësirë #as vdekjes së autorit, këto të drejta i ushtrojnë trashëgimtarët e tij, me përjashtim të rastit, kur vetë autori ka shprehur një vullnet të ndryshëm +ë drejtat personale të autorit i takojnë vetëm autorit, që do të thotë personit fzik që ka koneptuar krijimin +ë drejtat pasurore të autorit janë para së gjithash e drejta e sh!rytëzimit të ve" prës dhe e disponimit të saj në %do aspekt të sh!rytëzimit të veprës, por edhe e drejta e shpërblimit për përdorimin e veprës nga persona të tretë 'ëto të dre" jta kanë karakter të tjetërsueshëm dhe janë të trashëgueshme 'anë karakter të përkohshëm, %ka do të thotë, se pas shterrimit të një periudhe kohore, të përak" tuar me ligj, këto të drejta pushojnë Si parim, këto të drejta i takojnë autorit të veprës #or, mund të ketë raste që këto të drejta përftohen

nga subjekte të tjera Një rast i tillë do të ishte për shembull, situata, në të ilën vepra është rezultat i punës së punonjësit në kuadër të zbatimit të detyrimeve të tij të punës Në këtë rast, nëse punëdhënësi e ka pranuar krijimin, atëherë, punëdhënësit i takojnë vetëm të drejtat pasurore të autorit +ë drejtat pasurore të autorit zgjasin H< vjet, duke i llogaritur që nga viti që pason vitin e vdekjes së autorit uhet theksuar që e drejta e autorit përmban rregullimin e hollësishëm të rasteve, kur të autori"

?? Sipërmarrja për të rinjtë

zuarve u takon e drejta e shpërblimit në një masë të aktuar izpozitat e ligjit për të drejtën e autorit, iu garantojnë subjekteve të autorizuara mundësinë për të përftuar të drejtat pasurore të autorit, gjatë kohës kur këto të drejta ekzistojnë #or, parashikohen dhe raste, kur ky pëlqim nuk është i nevo" jshëm 'ëto raste njihen me emrin e Cpërdorimit pa lejen e autoritD të veprave të mbrojtura .ëndësinë më të madhe praktike e ka përdorimi i lejuar për qëllime vetjake, ose përdorimi i lejuar vetjak 'y përdorim i re!erohet veprave tanimë të publikuara, dhe për!shin përdorimin e kopjeve të ve%anta të veprave brenda një rrethi personash që janë në marrëdhënie të a!ërta personale apo lidhje miqësie, pa ënuar sh!rytëzimin tregtar të veprës


?B

Moduli E" M).'E+4N- dhe SA

E* MARKETIN 'y dokument hedh një vështrim mbi atY %ka YshtY eMarketing, ku ndryshon nga marketingu tradiional dhe pse kaq shumë biznese janë duke dedikuar gjith" monë e më shumë kohë dhe investojnë një shpenzim të madh ndaj njohjes së kësaj !orme dinamike të marketingut

-.arë ë$&të eMarketin, d&e p$e ë$&të #ë #irë $e Marketin,u tradi(inal0 Marketingu ka qenë gjithmonë prezent në n!ë .r#ë $e në n!ë t!etër Oë nga dita kur njerëzit e parë kanë tregtuar mallin e parë, %!arëdo qo!të ishte ai, mar" ketingu ishte atje Marketingu ka qënë argumentat që ata përdornin për të bin" dur njerëzit e tjerë të tregtonin Njerëzia ka bërë shumë hapa përpara që prej atëherë dhe #arketin,u ,!it&a$&tu7 Metdat e #arketin,ut kanë ndryshuar dhe janë përmirësuar, si rezultat jemi bërë shumë më efkas në tregimin e historive tona dhe në reklamimin e me" sazheve të marketingut tek publiku i gjerë eMarketingu është produkt i takimit Sipërmarrja për të rinjtë

?H

midis teknologjive moderne të komunikimit dhe parimeve të gjithë"kohëshme gjithë"kohëshme të marketingut marketingut që njerëzit njerëzit gjithmonë kanë aplikuar -jithsesi, speifkat janë logjikisht komplekse dhe trajtohen më së miri të ndara #ër këtë këtë arsye, në këtë këtë dokument, dokument, kemi kemi vendosur ti trajtojmë [email protected]ëG d&e Fp$eG në e eMarketingut, duke duke theksuar beneftet dhe duke duke vënë në dukje ndryshimet nga metodat tradiionale të marketingut

-.arë ë$&të eMarketin,0 E thënë shumë thjesht, eMarketing ose marketingu elektronik i re!erohet zbatimit të parimeve dhe teknikave të marketingut marketingut përmes përmes mediave mediave elektr elektronik onike e dhe më konkr onkretisht etisht 4nter 4nternet netit it +er +erma matt eMarketing, eMarketing, 4nternet 4nternet Marketing Marketing dhe An" line Marketing, Marketing, shpesh zëvendësojnë njëra tjetrën dhe konsiderohen sinonime eMarketingu është proesi i marketingut të një marke apo një brand"i duke përdorur 4nternetin #ër!shin elementët e !ormave të marketingut direkt dhe të marketingut indirekt, duke përdorur një gamë të gjerë teknologjish të ilat ndihmojnë ndërlidhjen midis bizneseve dhe klientëve të tyre Me një përkufz përkufzim im të tillë, eMarketin eMarketing g për!shin për!shin të gjitha gjitha aktiv aktivite itete tett që një një bizne bizness zhvill zhvillon on nëpër nëpërmje mjett inter internet netit it në mbarë botën me qëllim që të tërheqi biznese të reja, të sigurojë vazhdimësinë biznesit aktual dhe të zhvillojë identitetin e brand" it të tij

1$e ë$&të i rëndë$i$&ë#0 'ur zbatohet me korrektësi, kthimi i investimeve 9.A4= nga eMarketing tejkalon në masë të mirë atë të strategjive të marketingut tradiional Nëse jeni një biznes C tullë dhe lla%D apo një biznes tërësisht operativ online, 4nterneti është një !orë që nuk mund të injorohet Mund të jetë një mjet për të arritur miliona njerëz %do vit Oëndron në themel të një mënyre të re të ilën bizneset e ndjekin për të bashkëvepruar me klientët e tyre

Bene'tet e eMarketin,*ut nda! #arketin,ut tradi(inal Arrit$&#ëria 'uptimi i natyrës së internetit është që bizneset tani kanë një arritshmëri vërtetë globale Ndërsa Ndërsa kostot kostot e medias tradiionale kufzojnë kufzojnë rrezen rrezen e arritjes deri tek multinaionalet e mëdha, eMarketing hap shtigje të reja për bizneset e vogla,

?;


me një buIhet shumë të vogël, për të arritur konsumatorë potenial nga e gjithë bota Cëlli#i 4nternet marketing i le" jon marketer marketer"ët "ët të arri" jnë konsumatorët duke përdorur një gamë të gjerë mënyrash dhe u mundëson atyre shtigje për të o!ruar një gamë të gjerë produktesh dhe shërbimesh eMar" keting për!shin, ndër të tjera, menaIhimin e in!ormaionit, marrëdhëniet marrëdhëniet me publikun, publikun, shërbimin shërbimin ndaj konsum konsumatori atoritt dhe shitjet Me vargun e teknologjive të reja që po disponohen në mënyre te vazhdueshme, gjatë gjithë kohës, kohës, ky qëllim mundet vetëm të rritet

Interakti/iteti Ndërsa marketingut tradiional lidhet kryesisht me përjelljen e mesazhit të një marke apo brand"i, eMarketing lehtëson bisedimin midis kompanive dhe konsumatorëve konsumatorëve Me Me një kanal komunikimi të dy anshëm, kompanitë mund të ushqehen nga përgjigjet e konsumatorëve të tyre, duke i bërë ata më dinamikë dhe adaptive

Men!ë&erë$&#ëri 4nternet marketing është në gjendje, në mënyra të imagjinuara kurrë kurrë më parë, parë, të sigurojë sigurojë një impakt të menjëhershëm menjëhershëm 4magjinoni se ju jeni duke leIuar revistën tuaj të pre!eruar pre!eruar @u shikoni një !aqe të dyfshtë reklame në lidhje me një produkt apo shërbim, ndoshta luksin e 0M["së të !undit apo o!ertën e i#od"it të !undit të )pple"it Me këtë këtë lloj të medias tradiionale, nuk është aq e lehtë për ju, kon" sumatorin, të ndërmerrni hapin i ili nga dijenia në lidhje me një produkt ju %on aktualisht ta blini atë Me eMark eMarketi eting, ng, është është e leht lehtë ë për të bërë bërë atë atë hap hap sa më thjeshtë thjeshtë të jetë jetë e mund mundur, ur, që do të thotë se brenda disa klikimeve të shkurtëra, ju do të mund të kishit rezervuar një guidë provë të makinës apo porositni i#od"in he e gjithë kjo mund të ndodhë pavarësisht pavarësisht nga oraret oraret e zyrtave E!ektivis E!ektivisht, ht, internet internet marketing marketing bën biznes 2? orë në ditë, ditë, H ditë në javë, për %do javë të vitit Me mbylljen e hendekut në mes o!rimit të in!ormaionit dhe nIitjen e reagimit Sipërmarrja për të rinjtë

?:

të konsumatorit, ikli i blerjes nga ana e konsumatorit është përshpejtuar dhe shpenzimet e reklamimit mund të përdoren për qëllime të mëtejshme si për krijimin e menjëhershëm të porosive

De#,ra'a d&e tar,eti#i Në përgjithësi, demografa e internetit është ëndërra e %do marketeri #ër" ër" doruesit e internetit, k konsideruar onsideruar si një grup, kanë !uqi blerëse më të madhe m adhe dhe ndoshta nuk është e gabuar ti mendojmë si ajo pjesë e popullsisë që i përket klasës së mesme Megjithatë !uqia blerëse nuk është gjith%ka Natyra e internetit internetit është e tillë që përdoruesit përdoruesit e saj saj do të priren priren të organizohen në grupime shumë më të !okusuar !okusuar Marketerët Marketerët më inteligjent të ilët dijnë ku të kërkojnë, !are lehtë mund të gjejnë qasje në tregjet e vogla që dëshirojnë të targetojnë Mesazhet e marketingut janë më të e!ektshme kur i paraqiten drejtpërdrejt au" dienës më të interesuar 4nterneti krijon ambient të përsosur për marketing marketing të sigurt tek target grupet e synuara

Adapti/iteti Adapti/iteti d&e #arketin,u #e (ikël të #%5llur Marketingu me ikël të mbyllur kërkon matje të vazhdueshme dhe analizimin analizimin e rezultateve rezultateve të iniiativave iniiativave të marketingut marketingut uke ndjekur vazhdimisht përgjigjen dhe efkasitetin një !ushate, marketeri mund të jetë shumë më dinamik në për" shtatjen ndaj dëshirave dhe nevojave të konsumatorëve Me eMarketing, përgjigjet mund të analizohen në kohë reale dhe !ushatat mund të ispektohen në mënyrë mënyrë të vazhdueshme 'ombinuar me menjëhershmërinë e internetit si ndërmjetës, ndërmjetës, do të thotë se ka humbje minimale të shpenzimeve për reklamat e !ushatave më pak të !rytshme Efkasiteti maksimal i marketingut nga eMarketing krijon mundësi të reja për të pasur përparësi strategjike konkur" ruese 'ombinimi i të gjithë këtyre !aktorëve rezulton në një .A4 të përmirësuar përmirësuar dhe në !und të !und !undit it,, më shum shumë ë konsu onsuma ma"" torë, konsumatorë më të lumtur dhe një bottom line të përmirësuar

B<


Metdat d&e kanalet e e#arketin,ut !anë4 " "

" "

"

Email Mar Market etin ing g8 pr promovon pr produ duk ktet nëpërmjet përdorimit te emailit 0log 0l oggi ging ng88 pr prom omov ovim ime e të të mëd mëdha ha të pr prod oduk ukttev eve e apo apo shërbimeve nëpërmjet sistemit te blogging, një trend trend marketingu ky% " #ay per lik 9##5= marketing8 targetoni disa !jalë ky%e, dhe kur këto këto !jalë kërkohen kërkohen nga një motor kërkimi, kërkimi, si -oogle, reklama juaj juaj do të sh!aqet #a #aguan guanii sa her herë ë që reklama juaj klikohet Mark Ma rket etin ingu gu në në Soi Soial al Med Media ia88 shi shitj tja a e pr prod oduk ukte teve ve nëp nëpër ërmj mjet et !aqeve të rrjeteve soiale igi i gita tall mar market etin ing8 g8 ka kana nale le vid video eo,, rad radio io në në inte interrne net, t, tele!ona, display apo banera, dhe %do !orëm tjetër e mediave diIhitale të ilat përdoren si kanal rekalmimi dhe promovimi i brand"eve për të arritur konsumatorin Fir iral al Ma Mark rket etin ing8 g8 pr prom omo oio ione nett vira virale le ma marrri rin n !or !ormë mën n e vid video eo klipeve, lojrave 7lash interaktive, ebooks, imazhe, ose mesazhe teksti dhe që janë teknika margetingu të ilat Sipërmarrja të rinjtë përdoren nga rrjetet soiale për të rritur popul" për laritetin e një brandi ose për të arritur qëllime marketimi të tjera si shitjen e produkteve

B&


B&

-2ARË ANË S+)IAL MEDIA0 7aebook +/itter 6inked4n MySpae >ou+ube 7likr [ikipedia 'ëto janë të gjitha !aqe rrjetesh soiale L dhe janë pjesë e asaj që sot është e njohur si media soiale

)ilat !anë dalli#et #idi$ n!ë rr!eti $(ial d&e n!ë e% $ite tipik0 Ndërsa nga njëra anë, një /eb site tipik mund të kontrollohet nga një person ose organizatë, duke patur si qëllim të vetëm të shtyjnë in!ormaion( sitet e rrjeteve soiale, nga ana tjetër, i !tojnë përdoruesit bashkëveprojnë Në !akt, shumia e përmbajtjes në rrjeteve soiale vjen nga publiku vetë #ër" doruesit e /ebit kanë kontroll mbi përmbajtjet që sh!aqen në !aqe, duke pasur liri të plotë në logim dhe duke mundur të postojnë komente, linke, !oto, video apo tu përgjigjen postimeve të përdoruesve të tjerë uke inkurajuar ndërveprimin midis përdoruesve, këto rrjete krijojnë një për" vojë interaktive të ilën përdoruesit nuk e marrin nga një !aqe interneti tipike 5harlene 6i dhe @osh 0erno\, në librin e tyre -rounds/ell8 [inning in a [orld +rans!ormed by Soial +ehnologies, i përshkruajnë rrjetet soiale si një Ctrend soial ku njerëzit përdorin teknologjitë për të marrë gjërat që ju nevojiten nga njëri"tjeri, në vend që ti marrin nga instituione tradiionale si korporatat

B2 Sipërmarrja për të rinjtë

-jatë viteve të !undit, megjithatë, rrjeti soial ka evoluar nga një interes personal në atë pro!esional -jithnjë e më shumë, bizneset janë gjetur mënyra për të pro" movuar produktet dhe shërbimet, për tu lidhur me konsumatorët, të gjenerojë risi dhe të ardhurat " të gjitha këto nëpërmjet mediave soiale Sidomos kohët e !undit, organizatat janë duke përdorur mediat soiale jo vetëm për të gjeneruar konsumatorë të rinj, por edhe për të rekrutuar punonjës të rinj Në !und të !un" dit, mediat soiale o!rojnë mundësi për angazhim të dy"anshëm bisedash me kandidatët për punë Në !akt a ka mënyrë më të mirë për të tërhequr talentin se sa të dëgjosh direkt prej tyre3 'ëto ditë, nuk është më e pazakontë të merret një email ose të vizitohet një !aqe interneti dhe ju të drejtoheni tek Connet /ith us]D nëpërmjet 7aebook"ut, +/itter"it, 6inked4n"it, ose ndonjë rrjeti tjetër soial Nga dyqan juaj i pre!eruar ushqimor, tek Joktorja ku prisni Jokët tuaj, pothuajse %do lloj organizate sot ka gjetur një mënyrë për të tregtuar biznesin, produktet dhe shërbimet e saj duke përdorur mediat soiale Më poshtë do të gjeni të renditura disa nga mënyrat sesi kompanitë janë duke përdorur mediat soiale për të promovuar biznesin e tyre8

MARRËDHËNIET ME 1UBLIKUN DHE MARKETINU4 'ompanitë mund të nIjerrin in!ormaion në lidhje me produkte të reja, lajmet e kompanisë, promovime të ve%anta dhe njo!time për shtyp me qëllim të angazhoj konsumatorët ekzistues dhe të gjenerojë konsumatorë të rinj

SHËRBIMI NDA KLIENTIT4 Mediat soiale u japin mundësinë kompanive të CdëgjojnëD atë %!arë përdoruesit thonë në lidhje me një markë dhe tu përgjigjen në kohë reale ankesave të kon" sumatorëve në bloget ose !aqet e mediave soiale të kompanisë

K+MUNIKIMI I BRENDSHËM4 #ërdorimi i blogëve të brendshëm dhe të komuniteteve soiale i ndihmojnë ko" legët të lidhen lehtë, të shkëmbejnë in!ormaione dhe të diskutojnë projekte 'ompanitë gjithashtu i përdorin këto plat!orm për të mbajtur punonjësit e tyre te azhornuar me lajmet e rëndësishme, in!ormaione dhe evente " si dhe të ad" resojnë shqetësimet apo problemet e punonjësve dhe të ndajnë in!ormaione të vle!shme Sipërmarrja për të rinjtë

B1

REKRUTIM4 'ompanitë, nëpërmjet mediave soiale, munden jo vetëm të publikojnë mundësi të reja punësimi dhe të diskutojnë beneftet e ndryshme që arrihen duke punuar në or" ganizatën e tyre, por ato gjithashtu mund të përgjigjen pyetjeve të punë kërkuesve nëpër" mjet /all"posts, mesazheve të drejtpërdrejta, t/eets ose !orma të tjera të mesazheve të ha" pura

B? Sipërmarrja për të rinjtë


BB

Sipermarrja Per Te Rinjte

Recommend Documents