Shiljiltiin Process

ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ИНЖЕНЕРИЙН СУРГУУЛЬ

Цахилгаан эрчим хүчний системийн шилжилтийн процесс (Лабораторийн ажлын гарын авлага)

Улаанбаатар хот 2008

Цахилгаан эрчим хүчний системийн шилжилтийн процесс лабораторийн ажлын гарын авлага Боловсруулсан: ОХУ-ын өмнөд Уралын Их Сургууль. Орчуулсан: Шинжлэх ухааны доктор, профессор Д.Содномдорж

Энэхүү гарын авлага нь “Цахилгаан системийн динамик загвар” сургалт-эрдэм шинжилгээний лабораторийн цогцолбор дээр гүйцэтгэх цахилгаан системийн мэргэжлийн хичээлүүдээр хийгдэх бакалавр, магистр, доктор, мэргэшсэн болон зөвлөх инженерүүдийн сургалтын зэрэгцээ үйлдвэр, албан байгууллагын захиалгаар судалгаа шинжилгээний

ажил

явуулахад

зориулалттай болно.

Цаасны хэмжээ: А5 Хэвлэсэн тоо-200 ADMON хэвлэлийн газарт хэвлэв.

2

аргачилсан

зөвлөмж

болох

Агуулга Тэмдэглэгээ..................................................................................................5 Лабораторийн ажил –1

Хязгааргүй чадалтай үүсгэгчээс тэжээгдэх цахилгаан шугам сүлжээнд бий болох гурван фазын богино залгааны үеийн шилжилтийн процессын дүн шинжилгээ.......................11 Лабораторийн ажил –2

Хязгааргүй чадалтай үүсгэгчээс тэжээгдэх цахилгаан шугам сүлжээнд бий болох тэгш бус хэмтэй богино залгааны үеийн шилжилтийн процессын дүн шинжилгээ.......................15 Лабораторийн ажил –3

Синхрон генераторын синхрончлолын процесс ба түүний бодит, хуурмаг чадлын тохируулгын судалгаа............18 Лабораторийн ажил –4

Синхрон генераторын өнцгийн тодорхойломжийг тодорхойлох..................................................................................23 Лабораторийн ажил –5

Цахилгаан системийн горим ба схемийн элементүүдийн параметрүүд статик тогтворжилтонд нөлөөлөх нөлөөллийг судлах............................................................................................25 Лабораторийн ажил –6

Цахилгаан систем дэх богино залгааны хэлбэрүүд синхрон генераторын динамик тогтворжилтонд нөлөөлөх нөлөөллийг судлах.......................................................................28 Лабораторийн ажил –7

Цахилгаан систем дэх богино залгааны үргэлжлэх хугацаа синхрон генераторын динамик тогтворжилтонд нөлөөлөх нөлөөллийг судлах.......................................................................31 3

Лабораторийн ажил –8

Синхрон генераторын сэргээлтийн автомат тохируулга гурван фазын богино залгааны үед генераторын хүчдэл ба гүйдлийн үйлчлэх утгын өөрчлөлтийн шинж чанарт нөлөөлөх нөлөөллийг судлах.........................................33 Лабораторийн ажил –9

Сүлжээтэй зэрэгцээ ажиллаж буй синхрон генераторын статик тогтворжилтонд сэргээлтийн автомат тохируулгын нөлөөллийг судлах.......................................................................41 Лабораторийн ажил –10

Сүлжээтэй зэрэгцээ ажиллаж буй синхрон генераторын динамик тогтворжилтонд сэргээлтийн автомат тохируулгын нөлөөллийг судлах................................................47

4

Тэмдэглэгээ

Универсаль стендийн бүрэлдэхүүнд орж байгаа бүх модулиуд гурван

фазын

системээр

ажиллана.

Тэдгээрийн

зарим

нь

параметрүүдийн утгуудыг тохируулах буюу ажлын горимыг удирдах боломжтой. Модуль тус бүрийг гурван фазын схемээр дүрслэн үзүүлэх ба нэгэн зэрэг 10 аас их модуль ашиглах үед схемийг уншихад хүндрэлтэй бөгөөд уншигдахгүй юм. Ийм шалтгаанаас болж схемийн дийлэнхийг лаборторийн ажлыг гүйцэтгэх зааварчилгаанд (гарын авлагад) ерөнхий хэлбэрт нэг фазаар дүрслэн үзүүлсэн бөгөөд модуль тус бүрийг тэгш өнцөгт хэлбэрийн хэсгүүдээр оруулсан. Персональ компьютерээс автоматаар удирдах горимд суман тэмдэглэгээ ↑ байна. Автомат удирдлагыг ашиглахгүй ажлын схемд суман тэмдэглэгээ ↑ байхгүй. 1. Хүчний нэг фазын трансформаторын модуль.

1- р

ороомог нь 380 В, 2- р ороомог нь 220 В-ын хүчдэлтэй (127 В-

ын салаалалттай) нэг фазын 3 ширхэг трансформатор агуулсан бүтэцтэй. Лабораторийн туршилтын схем дээр модулийг ороомогийн холболтын схем болон трансформаторын хоёр талын шугаман хүчдлийг үзүүлсэн гурван фаз байдлаар тэмдэглэсэн.

Энэхүү зурагт үзүүлсэн трансформаторын ороомгийн холболтын схем нь дараах байдлаар өгөгдсөн.

5

Энд хүчний трансформаторын салаалалтуудын номиналь хүчдэлд харгалзах хүчдлийг энд үзүүлсэн байна. Стенд ажиллах үед бодит хүчдлийн утга үүнээс бага байж болно. Холболтыг өөрчлөх замаар янз бүрийн трансформацлах коэффициентийг гарган авах боломжтой бөгөөд трансформаторын ороомгуудын холболтын схемүүдийн хувилбаруудыг дор үзүүлэв.

6

2. Гурван фазын сүлжээний (гурван фазын систем) модуль .

Удирдлагатай 3 фазын таслуур ба 3 фазын үүсгэгчийг агуулсан байна.

3. Таслуурын модуль.

Таслуурын модуль нь удирдлагатай 3 фазын таслуураас бүрдэнэ. Хэрвээ компьютерээс автомат удирдлагыг ашиглахгүй тохиолдолд зайн удирдлагын сумыг үзүүлэхгүй байж болно.

4. Цахилгаан дамжуулах шугамын модуль .

Цахилгаан дамжуулах шугамын модуль утгуудыг нь өөрчлөх боломжтой багтаамжийн хөндлөн байгуулагч ба бодит, индуктив дагуу байгуулагчтай цахилгаан дамжуулах шугамын 3 фазын загварчлал юм. Дээрх

шугамын

багтаамжийн

хуурмаг

байгуулагчийг

таслах

боломжтой.

Түүнчлэн цахилгаан дамжуулах шугамын модулийг хялбарчилж багтаамжийн хөндлөн байгуулагч, бодит дагуу байгуулагчийг тооцохгүйгээр дараах хэлбэрээр тооцож болно.

7

5. Хэмжүүрийн модуль

Хэмжүүрийн модуль нь 2 давтамж хэмжигч, 2 вольтметрээс бүрдэнэ.

6. Оролт-гаралтын модуль

Оролт-гаралтын модуль нь тоон удирдлагын XS3-аас XS8 ба аналог удирдлагын XS1-XS2 гаргалгааны залгуур А7, А8 гэсэн ±10Вын нам хүчдэлийн 1 ба 2 оролт, А4, А5, А6 гэсэн хүчдэлийн гурван датчик, А1, А2, А3 буюу эсвэл А1, А2, А3, А8 гэсэн гүйдлийн датчикуудаас бүрдэнэ. Хүчдэл болон гүйдлийн датчикууд нь модулийн бүрэлдэхүүнд орсон байх бөгөөд эдгээр нь схемийн ил тод байдлыг хангах зорилгоор тэдгээрийг хэмжилтийн хэлхээнд шууд дүрсэлсэн болно.

7. Ачааллын модуль

Тохируулах боломжтой багтаамж, индуктив, бодит гэсэн 3 эсэргүүцлийг тус бүр агуулсан 3 модуль юм.

8

Янз бүрийн шинж чанартай ачааллын ерөнхий тэмдэглэгээг дараах байдлаар авч үзсэн.

8. Чадал хэмжигч

Чадал хэмжигчийн модуль нь давтамж, хүчдэл, фазын гүйдэл, бодит, хуурмаг чадлын 3 фазын хэмжүүрээс бүрдэнэ.

9. Стендийн тэжээлийн модуль

Стендийн тэжээлийн модуль нь стендийн бүх модульд тэжээлийг автоматаар өгөх үүрэгтэй. Лабораторийн туршилтын схем дээр тэмдэглэгдээгүй болно. 10. Синхрончлох модуль

Энэ модуль нь лампан синхроскоп ба удирдлагатай 3 фазын таслуураас бүрдэнэ.

11. Цахилгаан машины агрегатын модуль

Синхрон генераторын сэргээлтийн ороомгийн гаргалга, синхрон генераторын статорын ороомгийн гаргалга, дамжлагат хөдөлгүүрийн статорын ороомгийн гаргалгыг агуулсан.

9

12. Сэргээлтийн модуль

Сэргээлтийн хүчдэл хэмжигч ба сэргээлтийн гүйдлийн утгыг хэмжигч, тогтмол гүйдлийн удирдлагын үүсгэгчийг агуулсан байна.

13. Давтамж хувиргагч

Дамжлагат хөдөлгүүрийн тэжээлийн удирдлагын 3 фазын үүсгэгчийг агуулсан болно.

Нэмэлт мэдээллийг стендийн бичиг баримтанд үзүүлсэн болно.

10


Хязгааргүй чадалтай үүсгэгчээс тэжээгдэх цахилгаан шугам сүлжээнд бий болох гурван фазын богино залгааны үеийн шилжилтийн процессын дүн шинжилгээ Ажлын зорилго •

Цахилгаан шугам сүлжээн дэх богино залгааны гүйдлүүдийн хэмжээнд нөлөөлөх хүчин зүйлүүдийг судлах

•

Богино

залгааны

байгуулагчийн

цохилтын

сааралтын

гүйдэл хурданд

ба

үелсэн

нөлөөлөх

бус хүчин

зүйлүүдийг тодорхойлох Ажил гүйцэтгэх дараалал 1.

Зураг-1 дээр өгөгдсөн лабораторийн туршилтийн схемийг цуглуул (Стендийн

БҮХ модуль ТАСАРХАЙ байна). Схем дээр К1 цэгт

гурван фазын богино залгааны горимыг тохируулах богино залгагч (гурван фазын таслуур Q)-ыг залгах хувилбар үзүүлсэн байна. Фаз тус бүрийн богино залгааны гүйдэл оролт-гаралт (А1, А2, А3 сувгууд)-ын модулийн гүйдлийн датчикаар дамжин гүйнэ. Энэ нь компьютерийг хянагч осциллограф байдлаар ашиглах боломж олгоно. Дээрхийн адил К2 цэгт гурван фазын богино залгааны горимыг тохируулах схемийг цуглуулна. 2.

Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын эсэргүүцлийн дагуу байгуулагчийн хамгийн их утгыг тавих (SA1 түлхүүрийг 3 байрлалд) ба хөндлөн байгуулагчийг таслана (SA2, SA3 түлхүүрийг 1 байрлалд).

3.

Индуктив ачааллын модулийн индуктив эсэргүүцлийн SA1 түлхүүрийг 3 байрлалд тавина. 11

4.

Ажиллаж буй бүх блокуудын удирдлагын горимын түлхүүрүүдийг “Руч” байрлалд тавина.

5.

Стендийн тэжээлийг өгөх (стендийн тэжээлийн модулийн автоматыг залгана).

6.

Тэжээл өгөх тусгайлсан “Сеть” гэсэн түлхүүртэй ажиллаж буй бүх модулиудыг залгана.

7.

Гурван фазын сүлжээний модулийн таслуурыг залгах.

8.

Гүйдэл, хүчдлийн хяналтын программыг ачаалах (“Пуск→ Программ→ LCard→ LGraph”).

9.

“Регистратор”-ын байрлалыг сонгох.

10. 1, 2

ба 3 дугаартай сувгуудыг осциллографчлахыг залгах

(харгалзах

кнопууд дарагдсан байх ёстой, өөрөөр хэлбэл гэрэлтэй

ба саарал-гэрэлтэйгээр ялгасан байх). 11.

Осциллографын хугацааг 5…10с гэж тохируулах.

12.

Фазуудын гүйдлийг бичих процессыг гаргах зорилгоор “Пуск” кнопыг дарах.

13. Q

таслуурыг залгах кнопыг дарж, нэг секундын дараа Q таслуурыг

салгах кнопыг дарах. 14.

Туршилтыг хэд хэд дахин гүйцэтгэх (осциллографчлах процесс явагдаж байх үед).

15. “Гляделка”-ын байрлалыг сонгох. 16. “Open”

кнопыг дарж, харилцагч цонхонд гарч ирэх

data.dat

файлыг сонгох (осциллограммтай файл). 17. “Осциграфика”

группын удирдлагын элементүүдийг ашиглаж

амплитут ба хугацааны шаардлагатай масштабыг тохируулах. 18.

Графикийн доод талын хэсэг дэх чиглүүлэгч элементүүдийг ашиглаж осциллограммын бичлэгийг харах.

19.

Шилжилтийн процессын шинж чанарт залгах агшины нөлөөллийг тодорхойлох. 12

20. K3

цэгт гурван фазын богино залгааны ижил туршилтыг

гүйцэтгэх. Богино залгааны гүйдлийн үелсэн байгуулагчыг тодорхойлох. 21.

Гарган авсан үр дүнгээр гурван фазын богино залгааны гүйдлийн үйлчлэх утганд тэжээлийн үүсгэгчээс богино залгаа бий болох зайны нөлөөллийг тодорхойлох.

22.

Лабораторийн ажлын тайлан бичих.

13

Зураг-1. Лабораторийн ажил-1-ийн холболтын схем 14


Хязгааргүй чадалтай үүсгэгчээс тэжээгдэх цахилгаан шугам сүлжээнд бий болох тэгш бус хэмтэй богино залгааны үеийн шилжилтийн процессын дүн шинжилгээ

Ажлын зорилго •

Тусгаарласан ба газардуулсан нейтральтай сүлжээн дэх гэмтлийн хэлбэрээс богино залгааны гүйдлийн хэмжээний хамаарлыг судлах.

Ажил гүйцэтгэх дараалал 1.

Зураг-2 дээр харуулсан лабораторийн туршилтын схемийг цуглуул (Стендийн

БҮХ модуль ТАСАРХАЙ байна). Схем дээр К1 цэгт

газартай хоёр фазын богино залгааны горимыг тохируулах богино залгагч (гурван фазын таслуур Q)-ыг залгах хувилбарыг үзүүлсэн. Фаз тус бүрийн богино залгааны гүйдэл оролт-гаралт (А1, А2, А3 сувгууд)-ын модулийн гүйдлийн датчикаар дамжих ба харин фазын хүчдлүүд А4, А5, А6 сувгуудаар авагдана. Ийм схем нь гэмтсэн фазуудын гүйдлүүдийг ч, гэмтээгүй фазын гүйдэл, хүчдлийг ч хянах боломжтой юм. 2.

Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын эсэргүүцлийн дагуу байгуулагчийн хамгийн их утгыг тавих (SA1 түлхүүр 3 байрлалд), хөндлөн байгуулагчийг залгах (SA2, SA3 түлхүүрийг 2 байрлалд).

3.

Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын талын трансформаторын группын нейтралын ажлын тусгаарлагдсан горимыг байрлуулах (нейтральд ерөнхий цэгийг залгахгүй байх).

15

4.

Ажиллаж

байгаа

бүх

блокуудын

удирдлагын

горимын

түлхүүрүүдийг “Руч” байрлалд тавих. 5.

Стендийн тэжээлийг өгөх (тэжээлийн модулийн автоматыг залгана).

6.

“Сеть”

гэсэн тэжээл өгөх тусгай түлхүүртэй ажиллаж буй бүх

модулийг залгах. 7.

Гурван фазын сүлжээний модулийн таслуурыг залгах.

8.

Гүйдэл, хүчдлийн хяналтын программыг ачаалах (“Пуск→ Программ→ LCard→ LGraph”).

9.

Осциллограммын хугацааг 5 с гэж өгч осциллографчлах процессыг гаргах.

10. Q

таслуурыг залгах кнопыг дарж, нэг секундын дараа Q таслуурыг

таслах кнопыг дарах. Гарган авсан осциллограммыг хадгалах. 11.

Богино залгааны бусад хэлбэрүүд (хоёр фазын, нэг фазын, гурван фазын) дэх туршилтыг давтан хийх. АНХААР! Гэмтлийн хэлбэрийг өөрчлөхийн тулд стендийг ТАСЛАХ хэрэгтэй ба схемийг өөрчилж стендийг дахин залгана.

12.

Стендийг салгана.

13.

Нейтралын горимыг өөрчлөх: Цахилгаан дамжуулах агаарын шугамын нейтраль ба трансформаторын хоёрдогч ороомгийн (ЦДАШ-ын талын) цэгийг холбох.

14. 5-аас 12- р пунктыг давтах. 15.

Гарган авсан үр дүнгүүдийг боловсруулж, дүгнэлт хийх.

16.

Лабораторийн тайлан бичих. 16

Зураг-2. Лабораторийн ажил-2-ын холболтын схем 17


Синхрон генераторын синхрончлолын процесс ба түүний бодит, хуурмаг чадлын тохируулгын судалгаа


Сүлжээтэй

зэрэгцээ

ажиллаж

буй

генераторын

гар

синхрончлох аргачлалыг судлах •

Синхрон генераторын горимын үндсэн параметрүүдийн тохируулгын зарчмыг судлах: хүчдэл, гүйдэл, бодит ба хуурмаг чадал.


Зураг-3 дээрх лабораторийн туршилтын схемийг цуглуул (Стендийн БҮХ модуль ТАСАРХАЙ байна).

2.

ЦДАШ-ын эсэргүүцлийн дагуу байгуулагчийн хамгийн их утгыг тавих (SA1 түлхүүрийг 3 байрлалд) ба хөндлөн байгуулагчийг таслах (SA2, SA3 түлхүүрийг 1 байрлалд).

3.

Ажиллаж буй бүх блокуудын удирдлагын горимын түлхүүрүүдийг “Руч” байрлалд тавих.

4.

Давтамж

хувиргагч

модуль

ба

сэргээлтийн

модулийн

потенциаметрүүдийг (RP1) зүүн хязгаарын байрлалд тавина. 5.

Давтамж хувиргагчийн модулийн дамжлагат хөдөлгүүрийн эргэлтийн чиглэлийн SA1 түлхүүрийг “Вперед” байрлалд тавина.

6.

Стендийн тэжээлийг өгөх (тэжээлийн модулийн автоматыг залгах). 18

7.

Тэжээл өгөх “Сеть” гэсэн тусгай түлхүүртэй бүх модулийг залгах.

8.

Давтамж

хувиргагчийн

модулийг

өгөх

хүчдлийг

RP1

потенциометрийн тусламжтайгаар алгуур ихэсгэж цахилгаан машины агергатын эргэлтийн номиналь (1500 эрг/мин) давтамжыг тохируулах (хурдны хэмжигчийн заалтаар хянах). 9.

Сэргээлтийн модулийн өгөх хүчдлийг RP1 потенциаметрийн тусламжтайгаар алгуур ихэсгэж синхрон генераторын статорын ороомгийн шугаман хүчдлийн хэмжээг 220В орчимд тохируулах (V1 вольтметрийн заалтаар хянах).

10.

Гурван фазын сүлжээний модулийн таслуурыг SB1 кнопоор залгах.

11.

ЦШС ба цахилгаан машины агрегатын давтамжийг Hz1 ба Hz2 давтамжметрүүдийн заалтаар тэнцүүлэх. Үүний тулд давтамж хувиргагчийг өгөх хүчдлийг RP1 потенциометрээр тохируулна.

12.

ЦШС-ний талаас болон генераторын талаас хүчдлийг V1 ба V2 вольтметрийн заалтаар тэнцүүлэх. Үүний тулд сэргээлтийн модулийг өгөх хүчдлийг RP1 потенциометрээр тохируулна.

13.

Шаардлагатай байвал 11 ба 12 пунктуудийн хүчдлүүд ойролцоо болтол ( ΔU <= 10 В) болон гулсалтын хүчдлийн амплитутын өөрчлөлтийн үед хэдхэн секундээс багагүй болтол хэд хэд давтах.

14.

Синхрончлолын модулийн таслуур дээрх нэг ижил фазуудын хүчдлийн векторууд давхцах агшинд (лампууд унтрах ёстой) түүнийг залгах (SB1 кноп) команд өгөх.

15. Чадал

хэмжигч универсаль багажыг бодит ба хуурмаг чадлын

горимд тавьж (“ Чадал хэмжигч” модулийн зааврыг үз) бодит ба хуурмаг чадлын хэмжээг бичиж авах. Тэдгээрийн үнэлгээ өгч 19

нарийвчилсан синхрончлолийн бүх нөхцөл биелэгдэх талаар дүгнэлт хийх. 16.

Дамжлагат хөдөлгүүрийн өгөх хүчдлийг өөрчилж цахилгаан машины агергатын гол дээрх моментийн хэмжээ бодит ба хуурмаг чадал болон генераторын гаралтан дээрх хүчдлийн хэмжээнд нөлөөлөх нөлөөллийг тодорхойлох.

17.

Сэргээлтийн

модулийг

өгөх

хүчдлийг

өөрчилж

синхрон

генераторын сэргээлтийн гүйдлийн хэмжээ генераторын бодит ба хуурмаг чадал болон түүний гаралтын хүчдэлд нөлөөлөх нөлөөллийг тодорхойлох. 18.

Гарган авсан үр дүнг боловсруулж, дүгнэлт хийж лабораторын ажлын тайлан бичих.

19.

Стендийг таслах дараалал: •

Генераторын бодит чадлыг тэгтэй тэнцүү болтол багасгах. Үүний тулд давтамж хувиргагчийг өгөх хүчдлийг бодит чадал нь тэгтэй тэнцүү болтол алгуур багасгана (чадал хэмжигчийн заалтаар).

•

Генераторын хуурмаг чадлыг тэгтэй тэнцүү болтол багасгах. Үүний тулд сэргээлтийн модулийн өгөх хүчдлийг хуурмаг чадал тэгтэй тэнцүү болтол алгуур багасгана (Варметрийн заалтаар).

•

Синхрончлох модулийн таслуурыг салгах (SB2 кноп).

•

Генераторын сэргээлтийн гүйдлийг тэгтэй тэнцүү болтол багасгах (сэргээлтийн модулийн RP1 потенциометр).

20

•

Дамжлагат хөдөлгүүрийн эргэлтийн давтамжийг (давтамж хувиргагчийн модулийн RP1 потенциометрээр) хамгийн бага утга хүртэл (давтамж хувиргагчийн хөглөлтөнд өгөгдсөн байдлаар) бууруулах.

•

Бүх модулийн тэжээлийг салгах.

•

Стендийн тэжээлийг таслах.

21



Синхрон генераторын өнцгийн тодорхойломжийг тодорхойлох


Синхрон генераторын өнцгийн тодорхойломжийг номиналь горимд авах.

•

Номиналь

горимд

синхрон


статик

тогтворжилтын хязгаарыг тодорхойлох. Ажил гүйцэтгэх дараалал 1.

Лабораторын ажил-3-д өгөгдсөн схем (Зураг-3)-ийг цуглуул.

2.

Генераторыг сүлжээтэй зэрэгцээ ажиллагаанд залгах (3- р ажлын зааврын дагуу 2-оос 14 пунктыг гүйцэтгэх).

3.

Синхрон генераторын сэргээлтийн номиналь гүйдлийг 1А гэж тавих.

4.

Дамжлагат хөдөлгүүрийн удирдлагын хүчдлийг алгуур ихэсгэж синхрон генераторын бодит чадал түүний өнцгөөс хамаарах хамаарлыг ( P (δ ) ) авах. АНХААР! Статик тогтворжилтын хязгаарт хүрэхэд генератор асинхрон явалтын горимд орно. Энэ горимд

удаан

хугацаагаар (10-аас

их

секунд)

байхыг

зөвшөөрдөггүй тул тогтворжилт алдагдах тохиолдолд зайлшгүй байдлаар: •

Дамжлагат хөдөлгүүрийн удирдлагын хүчдлийг генератор синхрон горимд ортол багасгах. 23

•

Хэрэв синхрон горимд ( ресинхрончлол) ороогүй бол гурван фазын сүлжээний холбоог таслаж (синхрончлох модулийн SB2

кноп), генераторын сэргээлтийг авч (сэргээлтийн

модулийн RP1 потенциометр), цахилгаан машины агрегатын эргэлтийн давтамжыг (давтамж хувиргагч модулийн RP1 потенциометрээр)

номиналь

утга

хүртэл

тохируулж,

генераторын синхрончлолыг давтан гүйцэтгэх (пункт-2-ыг үз). 5.

Генераторын хоосон явалтын горимд (0.8А орчим) харгалзах сэргээлтийн гүйдлийн утгыг тавих.

6.

Генераторыг алгуур ачааллаж (давтамж хувиргагчийн тавилыг ихэсгэж) синхрон генераторын бодит чадал түүний өнцгөөс хамаарах ( P (δ ) ) хамаарлыг авах, мөн тогтворжилт алдагдах агшин ба түүнд харгалзах бодит чадлын хэмжээг тодорхойлох.

7.

Сэргээлтийн гүйдлийн утгыг генераторын хоосон явалтын горимд харгалзах утгаас арай бага байхаар тавих (өөрөөр хэлбэл генераторыг хуурмаг чадлын хэрэглээний горимд шилжүүлэх).

8.

Генераторыг алгуур ачааллаж (давтамж хувиргагчийн тавилыг ихэсгэж) синхрон генераторын бодит чадал түүний өнцгөөс хамаарах ( P (δ ) ) хамаарлыг авах, тогтворжилт алдагдах агшин ба түүнд харгалзах синхрон генераторын бодит чадлын хэмжээг тодорхойлох.

9.

Гарган

авсан үр

дүнг

харьцуулж,

синхрон генераторын

сэргээлтийн гүйдлийн хэмжээ түүний статик тогтворжилтонд нөлөөлөх талаар дүгнэлт хийх. 10.

Стендийг таслаж (1- р ажлын 19- р пунктыг үз), гарган авсан үр дүнг боловсруулж, лабораторын ажлын тайлан бичих. 24


Цахилгаан системийн горим ба схемийн элементүүдийн параметрүүд статик тогтворжилтонд нөлөөлөх нөлөөллийг судлах


Номиналь

горим

тогтворжилтонд

дахь

синхрон

ЦДАШ-ын

урт

генераторын (түүний

статик

эквивалент

эсэргүүцэл)-ын нөлөөллийг тодорхойлох. •

Номиналь

горим


дахь

синхрон

ЦДАШ-ын


хүчдлийн

статик

нөлөөллийг

тодорхойлох. Ажил гүйцэтгэх дараалал 1.

Зураг-4 дээр өгөгдсөн лабораторийн ажлын схемийг цуглуул.

2.

Сүлжээтэй генераторыг зэрэгцээ ажиллагаанд залгах (3- р лабораторийн ажлын 2-оос 14- р пунктыг гүйцэтгэх).

3.

Синхрон генераторын сэргээлтийн номиналь гүйдлийг 1А-т тавих.

4.

Дамжлагат хөдөлгүүрийн удирдлагын хүчдлийг алгуур ихэсгэж синхрон генераторын статик тогтворжилтын хязгаарын хэмжээг тодорхойлох. АНХААР! Статик тогтворжилтын хязгаарт хүрэхэд генератор асинхрон явалтын горимд шилжинэ. Энэ горимд урт хугацаагаар (10 секундээс их) байж болохгүй тул тогтворжилт алдагдах үед зайлшгүй дараах арга хэмжээг авна:

25

•

Дамжлагат хөдөлгүүрийн удирдлагын хүчдлийг синхрон генератор синхронизмд ортол бууруулах.

•

Хэрэв ресинхрончлох процесс (синхронизмд эргэн орох) болоогүй бол гурван фазын сүлжээтэй холбогдсон холбоог таслах шаардлагатай (синхрончлох модулийн SB2 кноп), генераторын сэргээлтийг авч (синхрончлох модулийн RP1 потенциометр) цахилгаан машины агрегатын эргэлтийн давтамжыг (синхрончлох модулийн RP1 потенциометрээр) номиналь утга хүртэл тохируулж сүлжээтэй зэрэгцээгээр генераторыг дахин синхрончлолыг гүйцэтгэнэ (2- р пунктыг үзэх).

5.

ЦДАШ-ын

эсэргүүцлийн

өөр

утганд

генераторын статик

тогтворжилтын хязгаарыг тодорхойлох (синхрон генераторын зэрэгцээ

ажиллагааны


ЦДАШ-ын

уртын

нөлөөллийг тодорхойлох). Үүний тулд стендийг таслаж (1- р лабораторийн ажлын 19- р пунктыг үзэх), ЦДАШ-ын модулийн SA1

түлхүүрийг 2- р байрлалд тавьж, 2-оос 4- р пунктуудыг давтан

гүйцэтгэж, гарган авсан үр дүнгүүдийг харьцуулах ба дүгнэлт хийх. 6.

Синхрон генераторын тогтворжилтонд ЦДАШ-ын хүчдлийн нөлөөллийг судлах. Үүний тулд стендийг таслаж, ЦДАШ-ын модулийг Зураг-4-д харуулсан схемийн дагуу 127В-ын салаалтан дээр шилжүүлнэ.

7.

2-оос 4- р

пунктуудийг гүйцэтгэж, үр дүнг урьд өмнө гарган авсан

үр дүнтэй харьцуулж дүгнэлт хийх. 8.

Стендийг таслаж (лабораторын ажил-1-ийн 19- р пунктийг үз), үр дүнд боловсруулалт хийж лабораторийн ажлын тайлан бичих. 26



Цахилгаан систем дэх богино залгааны хэлбэрүүд синхрон генераторын динамик тогтворжилтонд нөлөөлөх нөлөөллийг судлах


Синхрон генераторын динамик тотворжилтонд нэг, хоёр, гурван фазын богино залгааны нөлөөллийг судлах.

•

Дээр дурьдсан богино залгаануудын үед синхрон генераторын динамик тогтворжилтонд сэргээлтийн гүйдлийн хэмжээний нөлөөллийг судлах.


Зураг-5 дээр харуулсан лабораторийн туршилтийн схемийг цуглуулах. Энд Q гурван фазын таслуурын модулийг богино залгагчид ашиглана. Зураг дээр ЦДАШ-ын голд гурван фазын богино залгааны туршилт явуулах схемийн холболтыг харуулсан болно. Таслуурын аль нэг талын холболтын схемийг өөрчлөх замаар бүх төрлийн богино залгааг гарган авч болно. Нэг фазын богино залгааны гүйдлийг хангалттай их хэмжээтэй байлгахын тулд ЦДАШ-ын талын трансформаторуудын нейтраль болон ЦДАШ-ын өөрийнх нь нейтралуудыг холбосон байна. ЦДАШ-ын хөндлөн

байгуулагчдыг

залгасан

байна (SA2

ба SA3

түлхүүрүүдийг 2 байрлалд тавина). 2.

Сүлжээтэй (лабораторийн

зэрэгцээ

ажиллагаанд

генераторыг

залгах

ажил-3-ын зааврын 2-оос 14- р пунктуудийг 28

гүйцэтгэх). 3.

Синхрон генераторын ачаалалтын анхны горимыг түүний номиналь чадлын

хагастай ойролцоогоор тэнцүү байхаар

тавих (давтамж хувиргагчыг тохируулах). 4.

Генераторыг хуурмаг чадал гаргах горимд шилжүүлэхийн тулд сэргээлтийн

гүйдлийг

тохируулах

(синхрон


сэргээлтийн гүйдлийг тохируулах замаар). 5.

Синхрон генераторын ажлын горимыг нэгэн зэрэг ажиглах замаар богино залгааны туршилтыг явуулах (Q таслуурыг залгах ба хэдэн секундийн дараа таслах).

6.

Тогтворжилт

алдагдах

тохиолдолд

сүлжээтэй


ресинхрончлох үйлдлийг гүйцэтгэх. 7.

Богино залгааны дараах хэлбэрүүдэд туршилтыг давтан гүйцэтгэх: нэг фазын, хоёр фазын, хоёр фаз газартай. Энэ үед сэргээлтийн гүйдэл өөрчлөлтгүй тогтмол байх ёстой(i

=const ). ).

сэр

8.

Сэргээлтийн гүйдлийн бусад утгуудад туршилтыг давтах (анхны тохиолдлоос их ба бага байх).

9.

Гарган авсан үр дүнг харьцуулж дүгнэлт хийх. Лабораторийн ажлын тайлан бичих.

29



Цахилгаан систем дэх богино залгааны үргэлжлэх хугацаа синхрон генераторын динамик тогтворжилтонд нөлөөлөх нөлөөллийг судлах


Синхрон генераторын динамик тотворжилтонд хоёр фазын богино залгааны үргэлжлэх хугацааны нөлөөллийг судлах.

•

Тогтворжилтыг алдагдуулахгүй байх аваарын горимын хамгийн их үргэлжлэх хугацаанд синхрон генераторын ачаалалтын ба сэргээлтийн гүйдлийн хэмжээний нөлөөллийг тодорхойлох.


Зураг-5 дээр үзүүлсэн лабораторийн туршилтын схемийг цуглуул. Энд богино холбогчид гурван фазын Q таслуурыг ашиглана. Зураг дээр ЦДАШ-ын голд гурван фазын богино залгааны туршилт явуулах схемийн холболтын хувилбар харуулсан болно (ЦДАШын хоёр модулийг ашиглаж). Таслуурын аль нэг талын холболтын схемийг өөрчлөх замаар бүх төрлийн богино залгааг гарган авч болно. Нэг фазын богино залгааны гүйдлийг хангалттай их хэмжээтэй байлгахын тулд ЦДАШ-ын талын трансформаторуудын нейтраль болон ЦДАШ-ын өөрийнх нь нейтралууд холбогдсон байна. ЦДАШ-ын хөндлөн байгуулагчдыг залгасан байна (SA2 ба SA3 түлхүүрүүдийг 2 байрлалд тавина).

31

2.

Сүлжээтэй (лабораторийн

зэрэгцээ


генераторыг

залгах

ажил-3-ын зааврын 2-оос 14- р пунктуудийг


Синхрон генераторын ачаалалтын анхны горимыг түүний номиналь чадлын

хагастай ойролцоогоор тэнцүү байхаар

тавих (давтамж хувиргагчыг тохируулах). 4.

Генераторыг хуурмаг чадал гаргах горимд шилжүүлэхийн тулд сэргээлтийн

гүйдлийг

тохируулах

(синхрон


сэргээлтийн гүйдлийг тохируулах замаар). 5.

Синхрон генераторын ажлын горимд нэгэн зэрэг ажиглах замаар хоёр фазын богино залгааны туршилтыг явуулах (Q таслуурыг залгах ба хэдэн секундийн дараа таслах).

6.

Тогтворжилт

алдагдах

тохиолдолд


сүлжээтэй

ресинхрончлох үйлдлийг гүйцэтгэх. 7.

Богино залгааны горимын үргэлжлэх хугацааны нөлөөллийг судлах. Үүний тулд 0.5 секундын ба 2…3 секундын үргэлжлэх хугацаатай хоёр фазын богино залгааны сери туршилтуудыг гүйцэтгэнэ (залгаад таслах). Энэ үед генераторын бодит чадлын ачаалалт (давтамж хувиргагчийн удирдлага) ба агшин зуурын богино залгааны горим нь синхрон генераторын зэрэгцээ ажиллагааны тогтворжилтыг алдагдуулахгүй байх ба, харин урт хугацааны богино залгаа тогтворжилтыг алдагдуулж байх сэргээлтийн гүйдлийн тийм харьцааг сонгож авах (сэргээлтийн модулийн удирдлага).

8.

Гарган авсан үр дүнг харьцуулж дүгнэлт хийх. Лабораторийн ажлын тайлан бичих. 32


Синхрон генераторын сэргээлтийн автомат тохируулга гурван фазын богино залгааны үед генераторын хүчдэл ба гүйдлийн үйлчлэх утгын өөрчлөлтийн шинж чанарт нөлөөлөх нөлөөллийг судлах


Синхрон генераторын статорын ороомгийн хүчдэл ба гүйдлийн үйлчлэх утганд богино залгааны цэг хүртэлх зайн нөлөөллийг судлах

•

Гурван фазын богино залгааны үед синхрон генераторын хүчдэл ба гүйдлийн үйлчлэх утганд сэргээлтийн автомат тохируулгын нөлөөллийг судлах

•

Гурван фазын богино залгааны үед генераторын хүчдэл ба гүйдлийн үйлчлэх утгын хугацаанаас хамаарах өөрчлөлтийн шинж чанарыг судлах


Зураг-6 дээр үзүүлсэн лабораторийн туршилтын схемийг цуглуул (стендийн

залгагдсан

БҮХ модулиуд ТАСАРХАЙ байх ёстой). Энд цуваа ЦДАШ-аар

тэжээгдэх

S H

ачааллын радиаль

тэжээлийн схем өгөгдсөн байна. ЦДАШ тус бүрт түүний уртыг SA1

түлхүүрээр гурван байрлалын нэгэнд тавих боломжоор

хангагдсан байна. Туршилтыг явуулахдаа ЦДАШ-ын 2 шугамын SA1

түлхүүрийн нийлбэр утгууд ямагт 2-той тэнцүү байхаар

байлгах хэрэгтэй. Энэ тохиолдолд ЦДАШ-1 ба ЦДАШ-2 хоёрын 33

нийлбэр урт өөрчлөлтгүйгээр 4 нэгжтэй тэнцүү буюу 100%-тай тэнцүү байхаар авна. Гэвч нэг ба хоёрдугаар шугамын SA1 түлхүүрүүдийн байрлалын харьцаанаас хамаарч хоёр шугамын хооронд байрлах богино залгааны цэг хүртэлх зайг янз бүрээр гарган авч болно. Байж болох хувилбаруудыг дараах хүснэгтэнд үзүүлэв. Богино залгааны цэгүүд №

Богино залгааны цэг хүртэлх зай, %

ЦДАШ-1-ын

ЦДАШ-1-ын

SA1

SA1

K1

25%

1

3

K2

50%

2

2

K3

75%

3

1

Нэмэлт байдлаар ЦДАШ-2-ын цаана хэрэглэгчийн шин дээр богино залгаа болох үед К4 гэсэн цэгийг гарган авч болно. Гурван фазын Q таслуурыг K1, K2, K3, K4 цэгүүдэд гурван фазын богино залгааны горимыг гарган авахын тулд ашиглана (схем дээр K1, K2, K3

цэгүүдэд богино залгаа бий болгохын тулд таслуурыг залгах

хувилбарыг харуулсан болно). Сэргээлтийн автомат тохируулгын ажил ба мөн үйлчлэх утгуудыг осциллограммчлах боломжийг хангах зорилгоор оролт-гаралтын модулийн гүйдлийн датчик А1-д синхрон генераторын статорын ороомгийн А фазын гүйдлийг залгаж өгөх ба харин хүчдлийн датчик А5-д генераторын статорын ороомгийн Uав шугаман хүчдлийг залгана. Генераторын шугаман ба фазын хүчдлүүд, фазын гүйдлүүдийн хэмжилтийг синхрон генераторын статорын ороомог ба генераторын таслуур хоёрын хооронд залгасан универсаль чадал хэмжигчийн тусламжтайгаар гүйцэтгэх (Зураг-6-г үз) ба хэмжилтийг генераторын статорын ороомгийн нейтральтай харьцангуйгаар гүйцэтгэнэ. Давтамжын хэмжилт ба шугаман хүчдлийн бохир хэмжилтийг хоёр вольтметр 34

ба

2

давтамжметрийг

агуулсан

хэмжилтийн

модулийн

тусламжтайгаар гүйцэтгэнэ. Вольтметр ба давтамжметрийг генераторын шугаман хүчдэлд залгаж өгөх ба нөгөө хоёр багажийг ашиглахгүй. холбосон

ачаалалд <<нойлын утасгүй од>> схемээр

S H

индуктив

ачааллын

модулийг

ашиглана.

Трансформаторуудын анхдагч ороомгийн талуудын нейтралийг синхрон генераторын статорын ороомгийн нейтральд холбоно. 2.

ЦДАШ-ын модулиудын SA1 түлхүүрүүдийг богино залгааны К1 цэгт харгалзах байрлалд тавина. ЦДАШ-1 ба ЦДАШ-2-ын багтаамжийн байгуулагчдийг таслана (SA2 ба SA3 түлхүүрүүдийг 1 байрлалд тавих).

3.

Индуктив ачааллын модулийн индуктивность хэмжигдхүүний SA1 түлхүүрийг 3 байрлалд тавина.

4.

Ажиллаж

буй

бүх

модулиудын


горимын

түлхүүрүүдийг “Руч” байрлалд тавина. 5.

Давтамж хувиргагч модуль ба сэргээлтийн модулийн RP1 потенциометрийг зүүн хязгаарын байрлалд тавина.

6.

Стендийн тэжээлийг өгөх (тэжээлийн автоматыг залгах).

7.

Тэжээл өгөх “Сеть” гэсэн тусгай түлхүүртэй ажиллаж буй бүх модулиудыг залгана.

8.

Давтамж хувиргагч модулийн хүчдлийг (RP1 потенциометрээр) алгуур ихэсгэж дамжлагат хөдөлгүүрийн эргэлтийн давтамжын тавилыг 50Гц-д тавина.

9.

Сэргээлтийн модулийн хүчдлийг (RP1 потенциометрээр) алгуур ихэсгэж генераторын номиналь шугаман хүчдэл 220В-д харгалзах 35

сэргээлтийн гүйдлийг тохируулна (Универсаль чадал хэмжигчийн заалтаар). 10.

Хэрэв хэмжилтийн модулийн давтамжметрийн заалтаар давтамж 50Гц-тэй

тэнцүү биш бол шаардлагатай гэж үзвэл давтамж

хувиргагчийн тавилыг засварлаж болно. 11.

Хоосон явалтын горимд генераторын шугаман хүчдлийн үйлчлэх утгын хэмжээг бичиж авах.

12.

Генераторын таслуурыг залгах.

13.

Индуктив ачаалалтай байх үеийн генераторын фазын гүйдэл ба шугаман хүчдлийн үйлчлэх утгуудын хэмжээг бичиж авах.

14.

К1 цэгт гурван фазын богино залгааг гарган авахын тулд Q таслуурыг залгах.

15.

К1 цэгт богино залгаа болоход генераторын фазын гүйдэл ба шугаман хүчдлийн үйлчлэх утгуудын хэмжээг бичиж авах.

16. Q таслуурыг салгах. 17.

Генераторын таслуурыг салгах.

18.

ЦДАШ-ын модулиудын SA1 түлхүүрүүдийг К2 богино залгааны цэгт харгалзах байрлалд тавих.

19.

Генераторын таслуурыг залгах.

20.

К2 цэгт гурван фазын богино залгааг гарган авахын тулд Q таслуурыг залгах.

21.

К2 цэгт богино залгаа бий болоход генераторын фазын гүйдэл ба шугаман хүчдлийн үйлчлэх утгуудын хэмжээг бичиж авах.

22. Q таслуурыг салгах.

36

23.

Генераторын таслуурыг салгах.

24.

К3 цэгт богино залгаа болох туршилтыг дээрхийн адил гүйцэтгэх.

25.

ЦДАШ-2-ын төгсгөл дэх Q таслуурыг залгаж (ачаалал залгах цэгт), К4 цэгт богино залгаа болох туршилтыг гүйцэтгэх.

26.

Синхрон генераторын шугаман хүчдэл ба статорын ороомгийн гүйдлийн тогтсон үйлчлэх утгууд нь сэргээлтийн автомат тохируулгын нөлөөллийг тооцохгүйгээр гэмтэлийн цэг хүртэлх зайнаас хамаарах хамаарлыг байгуулах.

27.


28.

Сэргээлтийн модуль ба давтамж хувиргагчийн модулийн RP1 потенциометрүүдийг зүүн хязгаарт тавих.

29.

Сэргээлтийн модулийн удирдлагын горимын түлхүүрийг << Авт>> байрлалд тавих.

30.

ЦДАШ-ын модулиудын SA1 түлхүүрийг богино залгааны К1 цэгт харгалзах байрлалд тавих.

31.

Стендийн тэжээлийг өгөх (тэжээлийн модулийн автоматыг залгах).

32.

Тэжээл өгөх <<Сеть>> гэсэн тусгай түлхүүртэй ажиллаж буй бүх модулиудыг залгах.

33.

Давтамж хувиргагчын модулийн хүчдлийг (RP1 потенциометрээр) алгуур ихэсгэж дамжлагат хөдөлгүүрийн эргэлтийн давтамжийн тавилыг 50 Гц-тэй тэнцүүгээр тохируулах.

34.

Автомат удирдлагын менежерийг ачаалах (Пуск→ Программ→ LCView→ Удирдлагын менежер ).

35. <<Переходние процессы в ЭЭС>> бүлгийг сонгож, <<

37

Влияние

АРВ синхронного генератора на величины токов и напряжений генератора при трехфазном КЗ>> гэсэн 8- р ажлыг сонгож авах. 36.

Автомат


<<управление>> командыг 37.

менежерийн

цэсийн

жагсаалтаас

сонгох.

Сэргээлтийн модулийг залгах командыг өгөх. Үүний тулд <<Универсальный

пульт

управления>>

цонхон

дэх SX1

түлхүүрийг залгасан байрлалд тавих (тэмдэг гарна). 38.

Мөн тэр цонхонд хулганы зүүн кнопоор буюу, эсвэл Tab товчийг хэд хэд дарах замаар виртуаль регулятор А17-г гарган авна ( регуляторын орчимд тасархай рам тасархай рам гарна).

39.

А17 регулятор дээр өгөх хэмжээг алгуур ихэсгэж (клавиатур дээрх сум дээш болно) статорын ороомог дэх шугаман хүчдлийг 220В болгон тохируулна.

40.

Янз бүрийн цэгүүдэд богино залгаа бий болох болон сэргээлтийн автомат тохируулгын ажилтай үед генераторын хүчдэл ба гүйдлүүдийг гарган авахын тулд 2-оос 25- р пунктуудийг давтан хийх.

АНХААР!

Туршилтыг

явуулахдаа

АЖЛЫН

БҮХ

ГОРИМУУДАД 1.6А-аас ИХ БИШ байх ёстой СЭРГЭЭЛТИЙН ГҮЙДЛИЙГ ХЯНАХ ХЭРЭГТЭЙ. Хэрэв энэ нь дээрхээс өөр байвал, богино залгааг аль болох хурдан таслаж, сэргээлтийг мөн таслаж (SX1 түлхүүрийг ПК дээр), схемийг шалгах хэрэгтэй (ялангуяа

А5 хүчдлийн датчикаар холбогдсон хүчдлийн гэдрэг

холбоо байгаа эсэхийг шалгах). Ингээд шаардлагатай гэж үзвэл бага хүчдэлд туршилтыг явуулахын тулд хүчдлийн тавилыг багасгах хэрэгтэй (виртуаль потенциометр А17-г ПК-д тавих). 41.

Синхрон генераторын шугаман хүчдэл ба статорын ороомгийн гүйдлийн тогтсон үйлчлэх утга нь

сэргээлтийн автомат

тохируулгын нөлөөллийг тооцсон үеийн гэмтэлтэй цэг хүртэлх зайнаас хамаарах хамаарлыг байгуулах. 38

42.

ЦДАШ-ын модулиудын SA1 түлхүүрүүдийг богино залгааны К3 цэгт харгалзах байрлалд тавих.

43.

Автомат удирдлагын менежерийн цэсийн жагсаалтаас ПК дээр <<Регистратор сигналов>> командыг сонгох.

44.

Гарч ирсэн харилцааны цонхонд дараах тохируулгыг хийх: регистраторын хэв маяг-хугацаанаас хамаарах сигналын хамаарал, функцууд -Ү0=А1, Ү1=А5-ыг сонгох, хэмжилтийн хэлбэр-55мс завсартай таймераар, регситраторын удирдлага-гараар.

45. <<Запуск>>

кнопыг дарах (энэ тохиолдолд генератор статорын

ороомгийн хүчдэл номиналь хүчдэлтэй ойролцоо байхаар ачаалалтай ажиллах шаардлагатай). 46.

Гурван фазын богино залгааг гарган авахын тулд Q таслуурыг залгах.

47.

Генераторын гүйдэл, хүчдэл тогтсон утгууд авах үед богино залгааг таслах (Q таслуураар).

48.

Сигналын регистраторын Сигналын регистраторын <<Стоп>> кнопыг дарах.

49.

Экран дээр генераторын гүйдэл, хүчдлийн үйлчлэх утгууд нь <<Сохранить

как…>> кнопыг дарж Excel форматын файлд

хадгалагдаж байх хугацаанаас хамаарах хамаарлын бичлэг гарч ирнэ. (АНХААР! Excel-ийг тогтоож, харин хадагалах процесс хэд хэдэн секунд байж болно) эсвэл PrtSc кнопоор экраны бичлэгийг хуулж аваад тайланд оруулж болно. 50.

Сэргээлтийн автомат тохируулга байхгүй үед туршилтыг давтах. Үүний тулд сэргээлтийг таслаж, дамжлагат хөдөлгүүрийг зогсоож, сэргээлтийн модулийн удирдлагын горимын түлхүүрийг <<Руч>> байрлалд тавиж, 5-аас 12- р болон 42-оос 49- р үйлдлүүдийг гүйцэтгэх.

51.

Стендийг таслах.

52.

Гарган авсан үр дүнгүүдийг дүн шинжилгээ хийж, дүгнэлт гаргах. 39

53.

Лабораторийн ажлын тайлан бичих.



Сүлжээтэй зэрэгцээ ажиллаж буй синхрон генераторын статик тогтворжилтонд сэргээлтийн автомат тохируулгын нөлөөллийг судлах


Сэргээлтийн номиналь гүйдэлтэй ба сэргээлтийн автомат тохируулгагүй

байх

синхрон


статик

тогтворжилтын хязгаарыг тодорхойлох. •

Сэргээлтийн автомат тохируулгатай синхрон генераторын статик тогтворжилтын хязгаарыг тодорхойлох.

•

Сүлжээтэй зэрэгцээ ажиллаж буй синхрон генераторын статик тогтворжилтонд


автомат

тохируулгын

нөлөөллийг тодорхойлох. Ажил гүйцэтгэх дараалал 1.

Зураг-7 дээр үзүүлсэн лабораторийн туршилтын схемийг цуглуул. Автомат

горим

дахь



гүйдлийг

тохируулах боломжийг хангахын тулд схем нь генераторын шугаман хүчдэлд залгасан оролт-гаралтын модулийн хүчдлийн датчик А5 ба генераторын фазын гүйдэлд холбосон гүйдлийн датчик А1-ыг агуулсан байна. 2.

ЦДАШ-ын эсэргүүцлийн дагуу байгуулагчын хамгийн их утгыг тавьж (SA1 түлхүүрийг 3 байрлалд), хөндлөн байгуулагчийг таслах (SA2, SA3 түлхүүрүүдийг 1 байрлалд тавих). 41

3.

Ажиллаж буй бүх блокуудын удирдлагын горимын түлхүүрийг <<Руч>> байрлалд тавих.

4.

Сэргээлтийн модуль ба давтамж хувиргагчийн модулийн RP1 потенциометрүүдийг зүүн хязгаарт тавих.

5.

Стендийн тэжээлийг өгөх (тэжээлийн модулийн автоматыг залгах).

6.

Тэжээл өгөх <<Сеть>> гэсэн тусгай түлхүүртэй бүх модулиудыг залгах.

7.

Давтамж хувиргагч модулийн дамжлагат хөдөлгүүрийн эргэлтийн чиглэлийн SA1 түлхүүрийг <<Вперед>> байрлалд тавих.

8.

Давтамж хувиргагчийн модулийн хүчдлийг алгуур ихэсгэж (RP1 потенциометрээр), цахилгаан машины агергатын эргэлтийн (1500 эрг/мин) номиналь давтамжийг тохируулах (хурд хэмжигчийн заалтаар).

9.

Сэргээлтийн

модулийн

хүчдлийг

алгуур

ихэсгэж (RP1

потенциометрээр), синхрон генераторын статорын ороомог дээрх шугаман

хүчдлийн

хэмжээг

220В

орчим

байлгах (V1

вольтметрийн заалтаар). 10.

Гурван фазын сүлжээний модулийн таслуурыг залгах (SB1 кноп).

11.

Цахилгаан

машины

агрегат

ба

цахилгаан

сүлжээний

давтамжуудыг Hz1 ба Hz2 давтамжметрийн заалтаар тэнцүүлэх. Үүний

тулд

давтамж

хувиргагчийн

хүчдлийг

(RP1

потенциометрээр) тохируулах шаардлагатай. 12.

Генераторын болон сүлжээний талын хүчдлийг V1 ба V2 вольтметрүүдийн заалтаар тэнцүүлэх. Үүний тулд сэргээлтийн модулийн хүчдлийг (RP1 потенциометрээр) тохируулах хэрэгтэй. 42

13.

Шаардлагатай бол 11 ба 12 пунктүүдыг хүчдлүүд ойролцоо

(ΔU <= 10B )

болтол ба харин гулсалтын хүчдлийн амплетутын

өөрчлөлтийн үе хэдэн секундээс багагүй болтол хэд дахин давтан гүйцэтгэх. 14.

Синхрончлох модулийн таслуур дээрх нэгэн ижил фазуудын хүчдлийн векторууд давхцах агшинд (лампууд унтрах ёстой) түүнийг залгах командыг (SB1 кнопоор) өгөх.

15.

Синхрон генераторын сэргээлтийн номиналь гүйдлийг 1А гэж тавих.

16.

Генераторын бодит чадлыг хэмжих горимд универсаль чадал хэмжигчийг тавих.

17.

Дамжлагат хөдөлгүүрийн удирдлагын хүчдлийг алгуур ихэсгэж генераторын сүлжээнд өгч буй бодит чадлын хэмжээнд хяналт тавих ба сэргээлтийн автомат тохируулгагүй ба сэргээлтийн номиналь гүйдэлтэй генераторын статик тогтворжилтын хязгаарт харгалзах түүний хамгийн их боломжтой утгыг тодорхойлох. АНХААР! Статик тогтворжилтын хязгаарт хүрэхэд генератор асинхрон

явалтын горимд

шилжинэ.

Энэ

горимд

удаан

хугацаагаар (10секундээс их) байхыг зөвшөөрөхгүй тул хэрэв тогтворжилт алдагдах тохиолдолд дараах арга хэмжээг авна: •

Дамжлагат хөдөлгүүрийн удирдлагын хүчдлийн хэмжээг генератор синхронизмд орох хүртэл бууруулах.

•

Хэрэв ресинхрончлох процесс болоогүй бол гурван фазын сүлжээнээс холбоог таслах ( синхрончлох модулийн SB2 кноп) генераторын сэргээлтийг таслах (сэргээлтийн модулийн RP1 потенциометр) цахилгаан машины агрегатын эргэлтийн 43

давтамжийг (сэргээлтийн модулийн RP1 потенциометрээр) номиналь утга хүртэл тохируулах ба сүлжээтэй генераторын синхрончлолыг давтан гүйцэтгэх. 18.

Эрчим хүчний системтэй холбоог таслаж синхрончлох модулийн таслуурыг салгах.

19.

Генераторын сэргээлтийг таслаж,

дамжлагат

хөдөлгүүрийг

зогсоох. 20.


21.


22. <<Переходние

процессы

в

ЭЭС>>

бүлгийг

сонгож,

<<

Исследование влияния АРВ на статическую устойчивость синхронного генератора>> ажлыг сонгоно. 23.

Автомат



цэсийн


<<Управление>> командыг сонгох. 24.

Сэргээлтийн модулийг залгах командыг өгөх. Үүний тулд <<Унивирсальный

пульт управления>> цонхон дахь SX1

түлхүүрийг залгасан байрлалд тавих (тэмдэг гарч ирнэ). 25.

Энэ цонхон дахь виртуаль регулятор виртуаль регулятор А17-г хулганы зүүн кнопоор буюу, эсвэл tab клавишыг хэд дахин дарах замаар гарган авах ( регуляторын эргэн тойронд тасархай рам тасархай рам гарна).

26.

Регулятор А17 дээрх өгөгдлийн хэмжээг алгуур ихэсгэж (клавиатур

дээрх сум дээш болно) статорын ороомгийн шугаман

хүчдлийг 220В болгоно. 44

27.

Генераторыг алгуур ачаалах замаар (давтамж хувиргагчийн тавилыг ихэсгэж) тогтворжилт алдагдах агшин болон түүнд харгалзах, сэргээлтийн автомат тохируулгатай үеийн синхрон генераторын статик тогтворжилтын хязгаар болох генераторын бодит чадлын хэмжээг тодорхойлох.

28.

Синхрончлох модулийн таслуурыг салгах.

29. <<Универсальный

пульт управления>>

цонхон дахь SX1

түлхүүрийг таслаж синхрон генераторын сэргээлтийг ПК дээр таслах. 30.

Дамжлагат хөдөлгүүрийг зогсоох.

31.


32.

Сэргээлтийн автомат тохируулгагүй ба тохируулгатай үеийн генераторын тогтворжилтын талаар гарган авсан өгөгдлүүдийг харьцуулж, дүгнэлт хийх.

33.

Лабораторын ажлын тайлан бичих.

45



Сүлжээтэй зэрэгцээ ажиллаж буй синхрон генераторын динамик тогтворжилтонд сэргээлтийн автомат тохируулгын нөлөөллийг судлах


Цахилгаан системд хоёр фазын богино залгаа бий болоход синхрон генераторын зэрэгцээ ажиллагааны тогтворжилтонд сэргээлтийн автомат тохируулгын нөлөөллийг судлах.


Зураг-8 дээр үзүүлсэн лабораторийн туршилтын схемийг цуглуул. Автомат горимд генераторын сэргээлтийн гүйдлийг тохируулах боломжийг хангахын тулд энэхүү схем нь генераторын шугаман хүчдэлд залгасан оролт-гаралтын модулийн хүчдлийн датчик А5 ба генераторын фазын гүйдэлд залгасан гүйдлийн датчик А1-ийг агуулсан байна.

2.

Генераторыг

сүлжээтэй

зэрэгцээ


залгах

(лабораторийн

ажил-1-ийн заавар ёсоор 2-оос 14- р пунктыг


Синхрон генераторын ачааллын анхны горимыг түүний номиналь чадлын хагастай ойролцоогоор тэнцүү байхаар тавих (давтамж тохируулгыг тохируулах).

4.

Генераторын сэргээлтийн гүйдлийг алгуур тохируулж түүний гаралтан дээрх шугаман хүчдлийг 220В-той тэнцүү байхаар тавих. 47

5.

Синхрон генераторын ажлын горимд нэгэн зэрэг хяналт тавиж 2 фазын богино залгааны туршилтыг явуулах (Q таслуурыг залгах). Энэ үед генератор тогтворжилт алдах ёстой. Хэрэв тогтворжилт алдагдаагүй бол Q таслуурыг салгаж (богино залгааг арилгаж), сүлжээнд өгч буй генераторын бодит чадлыг ихэсгэнэ. Богино залгааны туршилтыг давтах.

6.

Генератор синхрончлолоос гарсан тохиолдолд түүний сүлжээтэй ресинхрончлол хийх үйлдлийг гүйцэтгэх (9- р ажлыг үз).

7.

Эрчим

хүчний

системтэй

холбогдсон

холбоог

таслаж

синхрончлолын модулийн таслуурыг салгах. 8.

Генераторын сэргээлтийг

салгаж,

дамжлагат

хөдөлгүүрийг

зогсоох. 9.


10.


11. <<Переходние

процессы

в

ЭЭС>>

бүлгийг

сонгож,

<<

Исследование влияния АРВ на динамическую устойчивость синхронного генератора>> ажлыг сонгоно. 12.

Автомат



цэсийн


<<Управление>> командыг сонгох. 13.

Сэргээлтийн модулийг залгах команд <<Универсальный

өгөх. Үүний тулд

пульт управления>> гэсэн цонхон дахь SX1

түлхүүрийг залгаатай байрлалд тавих (тэмдэг гарч ирнэ).

48

14.

Энэ цонхон дахь виртуаль тохируулагч А17-г хулганы зүүн кнопоор буюу, эсвэл tab клавишыг хэд хэдэн удаа дарах замаар гарган авах (тохируулагчийн тойронд тасархай рам тасархай рам гарна).

15.

Тохируулагч А17-ын хэмжээг алгуур ихэсгэж (клавиатур дээрх сум дээш болно) статорын ороомгийн шугаман хүчдлийг 220В болгоно.

16.

Өмнөх туршилтаас генераторын ачааллын чадалд харгалзах синхрон генераторын ачааллын анхны горимыг тохируулах.

17.

Синхрон генераторын ажлын горимд нэгэн зэрэг хяналт тавьж 2 фазын богино залгааны туршилтыг явуулах (Q таслуурыг залгах). Энэ үед генератор тогтворжилт алдах ёсгүй. Хэрэв тогтворжилт алдагдсан байвал (системийн генераторуудтай харьцангуйгаар роторын явалт нэг эргэлт хийсэн байх) генераторын ачааллын анхны чадлыг багасгах хэрэгтэй. Богино залгааны туршилтыг давтах.

18.

Хэрэв генераторын ачааллын анхны чадал өөрчлөгдсөн байвал агрегатын анхны чадалыг нарийвчилж АРВ байхгүй үеийн богино залгааны туршилтыг давтах хэрэгтэй.

19.

Туршилтын өгөгдлүүдийг нарийвчилж, генераторын динамик тогтворжилтонд сэргээлтийн автомат тохируулгын нөлөөллийн талаар дүгнэлт хийх. Лабораторийн ажлын тайлан бичих.

49


Shiljiltiin Process

Recommend Documents