RINGKESAN JEUNG SEMPALAN NOVEL NU KAUL LAGU KALEON
(Rachmatullah Ading Affandie)
Anggota:
Arfi Khairan H
Amna Imanul Haq
Gildan Ramadhan
Ovelia Febriyanti S
Nu Kaul Lagu Kaleon
a) Ringkesan
Di Saptu peuting di hiji imah pamingpin masarakat ngaranna Pa Sadikin
keur diayakeun Panglawungan (pasamoan) pangkajian Tembang Sunda Mamaos
Cianjuran, loba nu hadir di kagiatan eta janten imahna teh teu tiasa
nampung sakabeh jelema anu datang ka ngadangukeun jeung nengetan nempo
Tembang Sunda Mamaos Cianjuran, aya kira-kira sapuluh urang nu teu meunang
tempat di tempat eta, kaasup karakter utama "kuring" dimaénkeun ku lalaki
ngaranna Pendi anu pikeun diuk deukeut panto kaluar, sarta nyarande
ngalawan tembok dijieun tina awi atawa ayaman dina basa Sunda téh sok
disebut bilik.
Kabéh jelema anu hadir di tempat ngabandungan eta sinden/panyanyi
euweuh nu ribut jeung euweuh nu ngomong saeutik-eutik acan, sanajan aya
jelema anu hayang ngobrol ka babaturan di sisina ge ngan ukur ngaharewos,
sieun ngaganggu batur anu serius ngabandungan si panembang tea, didinya teh
aya loba lagu nu beda-beda jenis larasna, laras pelog ampir leuwih, jeung
biasana sanggeus éta bakal ngadawungkeun lagu nu make laras Sorog, mangka
di tengah wengi bakal asup kana lagu nu larasna salendro. Dina waktu éta
rupa-rupa lagu nu make laras pelog geus ditembangkeun ti mimiti, sapertos
Jejemplangan nyaéta Jemplang Cidadap, Jemplang Titi, Jemplang ceurik,
Jemplang Pamirig, nepi ka Jemplang Leumpang jeung saterusna.
Karakter utama ngaranna Pendi geus mindeng ngudag widang lagu
Cianjuran, tapi manéhna teu hayang ngomong salaku jelema nu mikaresep
tambang Cianjuran. Pas manéhna ngahadiran pasamoan, manéhna henteu ngan
ngabandungan tapi ogé nengetan kumaha panyanyi, nyanyi lagu Cianjuran, jadi
Pendi nyaho mana penyanyi anu kakara diajar, jeung mana penyanyi anu geus
ngalaman. Nurutkeun timbul lamun ngan ngadengekeun lagu ngagunakeun ngan
ceuli Anjeun teu acan lengkep, sahingga merlukeun hiji rarasaan salaku
pakakas pentingna dina hal Cianjuran lagu.
Kaseriusan sakabéh jalma nu ngahadiran eta pasamoan temban Cianjuran.
kasampak dina rupa maranéhanana lamun penyanyi ampir teu ngahontal petit
nada, sarta ngoyagkeun sirahna, lamun sora penyanyi teu cocog laras
Surupan. Lamun aya jelema anu ngadangukeun lagu sebagain ngarasa tunduh
sarta ampir sare, lain bakal tegoran yen tong sare sabab bakal ngaganggu si
panyanyi. Sanggeus lagu nu judulna Deungkleung Panambih mangka réngsé,
ditembangkeun deui cianjuran nu laras pelog. Ieu waktu pikeun mindahkeun
lagu Sunda cianjuran, jadi kudu aya sababaraha senar kacapi anu kudu
dirobah, sarta ogé dipaké pikeun istirahat, tapi Pendi teu ngadéngé nada
kecapi nu geus diganti, nu aya ngadon jelema nu ngobrol yen nu aya sémah ti
jalma nu boga imah geus aya ti beurang. Saterusna semah dipenta nyumbangkan
lagu Tembang Sunda Cianjuran.
Dina waktu éta atmosfir jadi riweuh, jelema anu asalna sarius jeung
husu jadi teu pokus, sababaraha urang keur diajak ngobrol langsung jeung
aya sababaraha urang anu dahar camilan, ngan ukur si Pendi nu sadar. Kayaan
angger riweuh lamun pangkat kacapi diputer, tuluy atmosfir robah pas jalmi
nu nyumbang lagu cianjuran ngamimitian Tembangna, sanggeus bubuka lagu
Cianjuran jeung Lagam Pambuka jeung istilah Daweung. Si Pendi kakara sadar
yén nunazar Tembang Cianjuran teh awewe, tembang nu ditembangkeunna nyaéta
Cianjuran Kaleon, lagu ieu ditembangkeun make parasaan. Kabéh jelema anu
aya di ruangan eta pokus deui ka penyanyi kaasup Pendi. Pendi reuwas ku
lagu éta, gaya tembang anu ditembangkeun ku hiji awewe geus mangaruhan
jalma anu hadir, utaman Pendi. Warna lagu nu dawungkeun batur kungsi
ngingetkeun ka hiji hal dina kahirupan nu hadir. Tapi Pendi hanjakalna teu
bisa nempo kana eta ruangan pikeun mastikeun jalmi nu nyanyi, sabab éra
jeung kahalangan ku sababaraha urang di hareup manéhna. Sanggeus éta,
penyanyi Tembang Kaleon etateh eureun kusabab putrana terus ngarenghik ka
indungna.
Kabéh jalma ngarasa kuciwa lantaran teu acan lengkep lagunateh ngan
saukur lagu Kaleon mah, sumawona nu nazar tambang ieuteh geus ngaluluhkeun
sakabeh jalma, hususna keur Pendi nu terang kumaha étika anu alus pikeun
saha jelema nu hayang nembang lagu Cianjuran. Wanci geus asup ka tengah
peuting ulikan lagu ieu dihanca sanggeus eureun di Song Deungkleung, Keur
Pendi teu bisa pokus deui kana Panglawungan, nu manéhna pikir nyaéta sora
Awewe anu nazar nu dieureunkeun dilagu kaleon eta, ngajadikeun Pendi terus
ngabayangkeun si awewe eta , nepi ka parantosan tina Panglawungan eta isuk-
isuk, mulang weh nu hadir teh, kaasup Pendi.
Sanepina di imah, Pendi ngarencanakeun datang ka imah Pa Sadikin isuk-
isukna, meh manehna bias nyaho yen saha awewe nu nazar nyanyi Tembang lagu
Kaleon etateh, mangkat weh manehna ka imah Pa Sadikin, pekteh can aya
jelema, anu kasampak pembantu Pa Sadikin. Gagal weh harepan Pendi pikeun
neangan bebeneran prasangka. Poé ku poé berlaru Pendi terus inget sora bari
gogolehean di Kamar. Nepi ka Pendi inget Wanoja ngaranna Nani, ieu hiji nu
kapaksa Pendi pikeun nginget kambali masalalu babarengan Nani, manéhna
wanoja anu sakali diajarkeun lagu Cianjuran Pendi dina masalaluna. Pendi
jeung Nani pasamoan dimimitian di imah inget ka lembur (adi), manéhna guru
wewengkon Tembang Kanah Cianjuran. Asalna ngan nganteurkeun adina Nani
ngaranna Yati diajar lagu Cianjuran ka inget ka lembur (Lanceuk) Kanah,.
Ceuk Kanah sorangan ngan ngajarkeun Yati, sabab Nani sok era lamun
dipenta pikeun nyanyi lagu, ceuk Kanah, lamun datang ieu Pendi ka imah,
ceuk Kanah jeung hajat aya kudu Kang Atma salaki tina ceuk Kanah, tapi Kang
Atma sorangan aya di imahna. Dina waktu éta Pendi anu papanggih jeung Nani,
Pendi nyaho saha nu datang ka imah Ceuk Kanah pasti hayang diajar lagu seni
Cianjuran, Pendi hoyong ngadangukeun Nani nyanyi lagu, tapi Nani masih isin
sabab ngarasa tacan bisa, jeung dorongan ti Pendi ahirna Nani hayang oge
nyanyi Cianjuran lagu kawas Yati lanceukna Nani. sora Nani kadéngé Ceuk
Kanah, sarta Kanah Ceuk ieu kaget ngadangu sora Nani. Nani boga warna
kanggo karakter sora unik nu pasti teu saeua siga jelema sejen, sanajan
maranehna kudu dilatih.
Ti mimiti aya Nani hayang pisan pikeun latihan Cianjuran lagu Sunda,
dina motif dirumuskeun ku Pendi. Unggal kali Anjeun laksana Pendi Sok
nyieun rumpaka (lirik) ngan pikeun Nani, mangka Nani ogé ngarasa bagja
kulantaran rumpaka (lirik) hasil lagu hak cipta Pendi jadi éndah lamun
ditembangkeun, kitu ogé pangsiun awal ogé resepeun lamun lirik anu
ditembangkeun ku Nani sabab sorana, sok jadi deg-degan jantung Pendi. Lamun
aya hiji kajadian Panglawungan Nani sok datang ka ménta ijin sateuacanna ti
Pendi, tidinya mucunghul rasa mikacinta antar maranehna, sarta babagi
harepan. Nani bakal dipasangkeun jeung lalaki sejen ku kolotna, Nani Rasa
hanjelu kulantaran jarakna pikeun dunya lagu Cinjuran baris geura-giru jadi
leuwih, tapi leuwih hanjelu deui dibeulah jeung mentor Pendina, sanajan
pangsiun awal teu bisa ngalakukeun nanaon. Hiji poé Pandi rék indit ka imah
Nani, aya ngan hiji, sabab kolotna éta teu di imah. Diasana saperti biasa
Pendi bakal ngalatih Nani jeung lagu lirik anu anyar, mangka Nani nyanyi
lirik lagu nu mibanda lagu tembang nu dijudulan Kelon, tapi dina
pertengahan lirik Nani teu bisa neruskeun deui sabab Nani weruh yén lirik
lagu nu dijieun Pendi waktu ieu téh ekspresi rasa memang keur Nani, jeung
ahirna Nani ceurik. Loba hal Kuring hayang nanya Nani Pendi pikeun
kaputusan pikeun nikah jeung lalaki nu dipilih ku kolotna. Sanggeus
kajadian eta, kolot si lalaki hayang geura-giru nikahkeun budakna.
Nikah weh Nani jeung lalaki sejen, ti saprak eta, Pendi jeung Nani
teu kungsi papanggih deui, Pendi hoyong mangpohokeun Nani ti kahirupanna.
Nu kaayaan masalalu antara Pendi jeung Nani, sanggeus sababaraha taun teu
papanggih pangsiun awal ayeuna ngarasa deukeut deui jeung Nani, sabab Pendi
ngarasa yakin jeung prasangka ngalawan jalmi nu nazar nyanyi lagu lagu
Tembang Kaleon di imah Pa Sadikin eta Nani. Sanggeus kajadian eta, Pendi
ngarasa pindah deui pikeun mastikeun manéhna keur néangan Nani. Hiji minggu
sanggeus Panglawung (pasamoan) Tembang Sunda Cianjuran, Pendi
ngameunangkeun Undangan Kumpulan Tembang Cianjuran ti Pa Sadikin, Pendi oge
ngahadiran ondangan jeung kapilih salaku Pangurus Seni Tembang Cianjuran,
sanggeus pasamoan réngsé Pa Sadikin jeung pamajikanana nyandak Pendi
ngobrol, obrolan ngeunaan Nani jeung katukang-na jeung Pendi. Pendi reuwas
ngeunaan eta, yen Nani anu ngabejaan yen Pendi teh sok aktip dina dunya
seni lagu Cianjuran, jeung Pendi ahirna terang yen Nani nyaeta kaponakan
awewe Pa Sadikin, Pamajikan Pa Sadikin ngécéskeun yén ayeuna Nani geus
cerai jeung salakina jeung boga hiji putri, sarta leuwih ngajentrekeun
perasaan ngaliwatan bibina Nani ka Pendi. Dina ahir carita kulawarga Pa
Sadikin nyandak Pendi papanggih Nani anu gering jeung dirawat di hiji rumah
sakit di Bandung.
b) Sempalan
Kakara salenyap pisan rarasaan mondok teh. Basa aya sora mobil eureun
hareupeun imah. Geus kitu aya nu keketrok kana panto. Keur ngumpulkeun
pangacian keneh kuring oge, basa sora nu keketrok beuki Tarik teh. Malah
jeung ngageroan ayeunamah, "Ayi Pendi! Ayi Pendi!" cenah.
Ke…. Naha asa soanten Pa Sadikin? Buru-buru kuring lumpat ka tepas,
mukakeun panto. Ari breh dina golodog, Pa Sadikin jeung geureuhana!
Bari hate tagiwur, kuring lumoat deui ka pangkeng sanggeus nyalikkeun
tatamu jaler-istri. Isin, nya sarung belel nya buuk kusut. Dangdan jeung
nyisiran heula.
"Tiasa Ayi Pendi ayeuna sareng jeung Aceuk ka Bandung?" saur Ibu
Sadikin."Puguh bieu pisan aya nu nyusulan, Si 'Ai geringna katutuluyan. Di
rumah sakit ti magkukna. Ti kawit tadi bada asar, cenah rada repot. Ceuk
doktor mah henteu matak salempang,tepi…teu ngahulag ditarungguan.
Nu matak buru-buru nitahan ka dieu. Da ti kamari cenah nyarita hayang
panggih jeung Aceuk, jeung Engkang. Mun tiasa mah, Ayi Pendi sareng angkat,
ngarah Aceuk jeung Engkang aya nu maturan di jalan, henteu keueung teuing.
Eta oge hadean aya mobil gaduhna tatangga, daekeun diborong…."
Kuring diuk the di hareup gigireun supir. Pa Sadikin jeung geureuhana
tukangeun. Keur mengpengan teh kareret Ibu Sadikin nangis disangkeh ku
carogena. Najan kasawur ku sora mesin mobil oge, tapi atra kadenge ari
humandeuarna bari bareuda mah,"…Karunya teuing ku Si 'Ai, sugan the geus
rek tamat cocobana. Emh…boa-boa…"
