TUGAS KELOMPOK
TELAAH KRITIS JURNAL MK MANAJEMEN PENGELOLAAN LIMBAH PJMA: Prof. dr. Haryoto Kusnoputranto S.K.M. dr.PH
Polychlorinated Biphenyl (PCB) Exposre and !ia"etes# $eslts %ro& the Anniston Co&&nity 'ealth Srey
A!!"n E. S#!$"rston"% Pau!a &. Ros"n'au(% Ros"n'au(% Rut) S. *" *"#nsto+,%#nsto+,%- S+ott M. Bart"!! H"r(an R. &ous)""/ 0)r#st#" S)"!ton1 and Mar#an Ma r#an Pa$u,2 for t)" Ann#ston En$#ron("nta! H"a!t) R"s"ar+) 0onsort#u( En$#ron("nta! H"a!t) P"rsp"+t#$"s 3o!u(" 3o!u(" %-4 Nu('"r 1 May -4%-
!issn Oleh# !ei *adlilah (+,-.,/012/) 3isrien M%idah (+,-.,2.00.)
Pro5ra( S% R"5u!"r K"s")atan Masyara,at P"(#natan K"s")atan L#n5,un5an &a,u!tas K"s")atan Masyara,at 6 Un#$"rs#tas Indon"s#a 7"po, -4%/
Polychlorinated Biphenyl (PCB) Exposre and !ia"etes# $eslts %ro& the Anniston Co&&nity 'ealth Srey
A!!"n E. S#!$"rston"% Pau!a &. Ros"n'au(% Rut) S. *"#nsto+,%- S+ott M. Bart"!! H"r(an R. &ous)""/ 0)r#st#" S)"!ton1 and Mar#an Pa$u,2 for t)" Ann#ston En$#ron("nta! H"a!t) R"s"ar+) 0onsort#u( T"!a) d#,"ta)u# '"r'a5a# fa,tor yan5 '"r,ontr#'us# t"r)adap ,"8ad#an d#a'"t"s sa!a) satunya #a!a) Po!y+)!or#nat"d B#p)"ny! 9P0B. P0B ("rupa,an ,"!o(po, 'a)an ,#(#a or5an#, s#nt"t#s yan5 sa!a) satunya d#produ,s# d# Ann#ston A!a'a(a s"8a, %;-; )#n55a %;<%. B"!a,an5an d#,"ta)u# 'a)=a !#('a) s"!a(a produ,s# t"!a) ("n5onta(#nas# !#n5,un5an. Has#! p"("r#,saan t#n5,at P0B da!a( s"ra pada oran5 d"=asa d# Ann#ston ("nun8u,,an 'a)=a p"ndudu, Ann#ston ("rupa,an sa!a) satu dar# ,o(un#tas yan5 sa n5at t"rpa8an P0B d# dun#a. Ju(!a) r"spond"n yan5 s"tu8u untu, d#=a=an+ara s"'anya, %.%%4 ru(a) tan55a d"n5an ,r#t"r#a oran5 d"=asa '"ru(ur d#atas %> ta)un d#p#!#) s"+ara a+a,. 7ar# %%%4 ru(a) tan55a s"'anya, < oran5 s"tu8u untu, datan5 ," ,!#n#, untu, d#u,ur t#n55# 'adan '"rat 'adan !#n5,ar p#n55an5 dan t",anan dara) s"rta p"n5o'atan t"ra,)#r. 7ara) puasa d#a('#! untu, ana!#s#s 5!u,osa dan !#p#d 1 P0B +on5"n"r orto?t"rsu'st#tus# uta(a dan % p"st#s#da dan )"r'#s#da. 0on5"n"r P0B dan p"st#s#da d#u,ur da!a( s"ru( ("n55una,an ,ro(ato5raf# 5as r"so!us# t#n55# @ #sotop?d#!us# sp",tro("tr# (assa r"so!us# t#n55#. Tota! !#p#d s"ru( d#)#tun5 d"n5an ("tod" p"n8u(!a)an "n#(at#, ("n55una,an tr#5!#s"r#da dan 8u(!a) p"n5u,uran ,o!"st"ro!. &a,tor +onfound#n5 yan5 d#t"!#t# antara !a#n p"nd#d#,an status p"r,a=#nan status ("ro,o, dan duras# t#n55a! d# Ann#ston. Has#! dar# p"n"!#t#an #n# d#antaranya r"spond"n s"'anya, /< Afr#,a A("r#,a <4 p"r"(puan d"n5an us#a rata?rata 1/> ta)un. Pr"$a!"ns# d#a'"t"s ada!a) -< da!a( popu!as# p"n"!#t#an s"sua# d"n5an "st#(as# pr"$a!"ns# %2 untu, Ann#ston ,"s"!uru)anC '"'an P0B tu'u) 1 +on5"n"r uta(a '"r,#sar%%?%<4/- pp' '"rat 'asa). 7#s"sua#,an atau ("('and#n5,an pr"$a!"ns# d#a'"t"s d# ,"!#(a d#'and#n5,an ,u#nt#! p"rta(a s"ru( P0B ada!a) -<> 9;1 0I: %.44 <.< d"n5an asos#as# s"8"n#s yan5 d#p"r,#ra,an untu, ,"dua ("!a!u# ,u#nt#! ,""(pat. 7a!a( p"s"rta D11 ta)un yan5 d#s"sua#,an OR untu, d#a'"t"s untu, t"rt#n55# d#'and#n5,an ,u#nt#! t"r"nda) /<> 9;1 0I: %.%% -42 s"dan5,an pada
("r",a 11 ta)un t#da, ada )u'un5an yan5 s#5n#f#,an d"n5an P0B. Pr"$a!"ns# d#a'"t"s P"n#n5,atan d#a(at# d"n5an ,"na#,an % S7 d# t#n5,at P0B !o5 pada =an#ta 9OR F %1-C ;1 0I: %4% -->C pr"$a!"ns# p"nurunan d#a(at# pada pr#a 9OR F 42>C ;1 0I: 4 %/%. T#('u!nya '#as pada p"n"!#t#an #n# d#,ar"na,an +u,up 'anya,nya r"spond"n yan5 '"rus#a tua s")#n55a !"'#) (un5,#n untu, ("!a,u,an t"s dara) s"p"rt# oran5 yan5 t#da, '","r8a atau suda) p"ns#un s"'ua) p"n5a(atan yan5 ,ons#st"n d"n5an 8ad=a! yan5 ,uran5 f!",s#'"! dan @ atau ,",)a=at#ran ,uran5 t"ntan5 ,"s")atan d# antara r"spond"n yan5 !"'#) (uda. R"spond"n yan5 !"'#) tua 8u5a ("(#!#,# t#n5,at !"'#) t#n55# dar# d#a'"t"s t"tap# ("r",a t#da, d#t"(u,an s"+ara stat#st#, '"r)u'un5an d"n5an t#n5,at P0B. R"spond"n yan5 !"'#) tua t#n5,at ,"8ad#an d#a'"t"snya !"'#) t#n55# na(un t#da, d#t"(u,an )u'un5an s"+ara stat#st#+ d"n5an t#n5,at P0B. K",uran5an yan5 ada ("s,#pun OR 9;1 0I '"r!a,u s"+ara #nt"rna! s"'a5a# p"n8"!as )u'un5an da!a( p"n"!#t#an na(un t#da, ("=a,#!# )u'un5an d# Ann#ston s"+ara ,"s"!uru)an ,ar"na d"sa#n sa(p!#n5 yan5 ,o(p!",s dan p"n5"+ua!#an #nd#$#du d"n5an pr"d#a'"t"s. K",uatan dar# p"n"!#t#an #n# ada!a) u8# yan5 d#!a,u,an t"r(asu, p"n5u,uran ,adar 5u!a puasa dan adanya p"r'"daan antara #nd#$#du yan5 pr"d#a'"t"s dan #nd#$#du nor(a! s")#n55a data !"'#) $a!#d.
No Ba5#an %. Judu! dan Tu8uan
•
P"n"!#t#an
T"!aa) Judu! P"n"!#t#an: Po!y+)!or#nat"d B#p)"ny! 9P0B Eposur" and 7#a'"t"s: R"su!ts fro( t)" Ann#ston
0o((un#ty H"a!t) Sur$"y Judu! suda) 8"!as ("("nu)# ,r#t"r#a 8udu! yan5 'a#, 9,uran5 dar# -4 ,ata t"rdapat $ar#a'!" dan ,ata ,un+# yan5 ("=a,#!# p"n"!#t#an dan t"rdapat t"(pat !o,as# p"n"!#t#an Tu8uan p"n"!#t#an :M"("r#,sa ,"(un5,#nan adanya • )u'un5an antara p"n#n5,atan ,"8ad#an d#a'"t"s pada popu!as# yan5 t"rpa8an P0B d# Ann#ston Tu8uan t"!a) s"sua# d"n5an stud# yan5 d#!a,u,an 9 cross -. .
H#pot"sa P"n"!#t#an
sectional Ada )u'un5an antara pa8anan P0B d"n5an ,"8ad#an d#a'"t"s
7"sa#n Stud# dan
("!!#tus d# sur$"y ,"s")atan =ar5a Ann#ston. 7"sa#n stud# yan5 d#5una,an ada!a) +ross s"+t#ona! d# •
P"r#od" O's"r$as# dar#
(ana p"n"!#t#an )anya ("!#)at ,"s"!uru)an data yan5 ada
Stud#
9sur$"y ,"s")atan =ar5a Ann#ston !a!u d#)u'un5,an d"n5an d#a'"t"s ("!!#tus. P"n"!#t#an d#!a,u,an pada O,to'"r -441?Apr#! -44< d# (ana p"n"!#t# ("n"!#t# )u'un5an antara pa8anan P0B t"r)adap pr"$a!"ns# d#a'"t"s ("!!#tus pada < oran5 yan5 s"+ara rando( t"rp#!#) dan suda) ("n5#s# sur$"y ,"s")atan
/.
Kr#t"r#a R"spond"n
•
s"rta 0ara S"!",s#
=ar5a Ann#ston. Popu!as# Stud# : P"ndudu, d"=asa%> ta)un d# Ann#ston yan5 t"!a) ("n5#s# sur$"y ,"s")atan =ar5a Ann#ston yan5 ("("'"r#,an p"rs"tu8uan untu, #,ut dan ("ny"tu8u# ,un8un5an ,!#n#,.
•
Ann#ston d#,"ta)u# s"'a5a# !o,as# =#!aya) p"('uatan produ,s# P0B s"8a, ta)un %;-;?%;<%. Na(un dar# data ATS7R ("nun8u,,an 'a)=a pada ta)un %;;4 (as#) d#t"(u,an P0B da!a( tana) d# Ann#ston.
•
Pada sur$"y ,"s")atan =ar5a Ann#ston d#!a,u,an pros"dur two stage sampling pada -4 ru(a) tan55a yan5 ,"(ud#a d#p##) a+a, ("!a!u# daftar ,o("rs#a!
s"!uru) !o,as# ,ota. 7#t"(u,an 'a)=a />; 'u,an p"ndudu, ya,n# )anya =#sata=an >;4 t#da, dapat d#)u'un5# s")#n55a tar5"t d#)u'un5# ("n8ad# %>- ru(a) tan55a. S"t"!a) #tu <% ru(a) tan55a ("no!a, #,u da!a( p"n"!#t#an s")#n55a d#dpat,an tota! %%%4 ru(a) tan55a yan5 s"tu8u #,ut da!a( p"n#!#t#an #n#. La!u d#a('#! s"t#ap oran5 d"=asa dar# ru(a) tan55a '"rus#a !"'#) dar# %> ta)un untu, ("!"n5,ap# sur$"y ,"s")atan =ar5a Ann#ston. 7#dapat,an 2% dar# tota! popu!as# tar5"t d# Ann#ston 9%%%4@%>-. •
P"n5u(pu!an data r"$#"="r ("ndatan5# s"t#ap ru(a) r"spond"n d"n5an ("('a=a sur$"y ,"s")atan =ar5a Ann#ston yan5 t"rd#r# dar# /1 )a!a(an yan5 ("('"r#,an #nfor(as# t"ntan5 #nfor(as# d"(o5raf# s"8ara) ,"s")atan ,"!uar5a r",a(an p"r#!a,u ,"s")atan #nt"r$#"= d#!a,u,an s"!a(a /1?24 ("n#t. K"(ud#a )anya < oran5 yan5 ("ny"t"tu8u# untu, ("!a,u,an ,un8un5an ,!#n#, untu, p"n5u,uran d"n5an proto+o! standar t#n55# '"rat !#n5,ar p#n55an5 dan t",anan dara) s"'5a#a
1.
Pa8anan yan5 7#t"!#t#
•
dan U,uran
r"$#"= dar# p"n5o'atan t"ra,)#r. Pa8anan P0B ("!a!u# ,adar ,andun5an dara) saat puasa yan5 ("nun8u,,an ,adar 5!u,osa !#p#d p"st#s#da dan )"r'#s#da. Pada !#p#d a,an d#dapat ,adar PB +on5"n"r dan p"st#s#da yan5 d#u,ur ("!a!u# s"ru( d"n5an 5as ,ro(ato5rap)y r"so!us# t#n55#@sp"+tro("try #sotop d#!us# r"so!us# t#n55#. K"(ud#a s"ru( d#,a!,u!as#,an d"n5an ("tod" p"n8u(!a)an "n#( ("!a!u# tr#5!y+"r#d" dan
2.
B#as K"t"r'atasan
•
p"n5u,uran tota! ,o!"stro!. B#as yan5 (un5,#n t"r8ad# ada!a) ("n5"na# $ar#a'!" us#a.
dan K",uatan da!a(
R"spond"n rata?rata '"rus#a 11 ta)un ," atas )a! #n# '#sa
P"n"!#t#an
d#,ar"na,an pada us#a t"rs"'ut r#s#,o ("n5a!a(# d#a'"t"s ("!!#tus +u,up t#n55# dan ,"(un5,#nan untu, ("n5#,ut# t"s u8# ,!#n#s '"sar ,ar"na '"r,uran5nya a,t#$#tas dan p"r)at#an !"'#) '"sar t"r)adap ,"s")atan d#'and#n5,an
5o!on5an ana, (uda. •
M"s,#pun OR dar# )as#! p"n"!#t#an s"+ara #nt"rna! $a!#d na(un t#da, dapat ("r"pr"s"ntas#,an )u'un5an pa8anan P0B d"n5an ,asus d#a'"t"s ("!!#tus d# Ann#ston s"+ara ,"s"!uru)an ,ar"na d"sa#n sa(p!#n5 yan5 ,o(p!",s dan p"n5"+ua!#an #nd#$#du d"n5an prad#a'"t"s.
•
K",uatan dar# p"n"!#t#an #n# ada!a) u8# yan5 d#!a,u,an t"r(asu, p"n5u,uran ,adar 5u!a puasa dan adanya p"r'"daan antara #nd#$#du yan5 pr"d#a'"t"s dan #nd#$#du
<.
>.
;.
0onfound#n5 &a+tors
Hu'un5an *a,tu Eposur" dan Out+o(" Eposur" L"'#) da)u!u dar# Out+o(" Has#! Stud#
•
nor(a! s")#n55a data !"'#) $a!#d. P"nd#d#,an
•
Status M"n#,a)
•
M"ro,o,
•
La(a T#n55a! 7# Ann#ston T#da, ada p"n8"!asan yan5 t"rs"d#a ("n5"na# (",an#s(" )u'un5an antara pa8anan P0B d"n5an d#a'"t"s ("!!#tus ("s,#pun d#,"ta)u# 'a)=a ada 'u,t# p"n#n5,atan antara P0B dan d#a'"t"s ("!!#tus.
•
Has#! dar# p"n"!#t#an #n# d#antaranya r"spond"n s"'anya, /< Afr#,a A("r#,a <4 p"r"(puan d"n5an us#a rata?rata 1/> ta)un. Pr"$a!"ns# d#a'"t"s ada!a) -< da!a( popu!as# p"n"!#t#an s"sua# d"n5an "st#(as# pr"$a!"ns# %2 untu, Ann#ston ,"s"!uru)anC '"'an P0B tu'u) 1 +on5"n"r uta(a '"r,#sar%%?%<4/- pp' '"rat 'asa). 7#s"sua#,an atau ("('and#n5,an pr"$a!"ns# d#a'"t"s d# ,"!#(a d#'and#n5,an ,u#nt#! p"rta(a s"ru( P0B ada!a) -<> 9;1 0I: %.44 <.< d"n5an asos#as# s"8"n#s yan5 d#p"r,#ra,an untu, ,"dua ("!a!u# ,u#nt#! ,""(pat. 7a!a( p"s"rta D11 ta)un yan5 d#s"sua#,an OR untu, d#a'"t"s untu, t"rt#n55# d#'and#n5,an ,u#nt#! t"r"nda) /<> 9;1 0I: %.%% -42 s"dan5,an pada ("r",a 11 ta)un t#da, ada )u'un5an yan5 s#5n#f#,an d"n5an P0B. Pr"$a!"ns# d#a'"t"s P"n#n5,atan d#a(at# d"n5an ,"na#,an % S7 d# t#n5,at P0B !o5 pada =an#ta 9OR F %1-C ;1 0I: %4% -->C pr"$a!"ns# p"nurunan d#a(at# pada pr#a 9OR F 42>C ;1 0I: 4 %/%.
%4. 3a!#d#tas Int"rna!
%%.
P"n"!#t#an #n# ("('u,t#,an adanya )u'un5an antara pa8anan P0B d"n5an ("n#n5,atnya pr"$a!"ns# da'"t"s ("!!#tus d# Ann#ston. Has#! stud# #n# ("na('a) 'u,t# t"ntan5 adanya p"n5aru) • pa8anan O0B t"r)adap ,asus d#a'"t"s ("!!#tus. Has#! stud# #n# dapat d#!a,u,an 5"n"ra!#sas# untu, popu!as# • yan5 ("(#!#,# r#=ayat pa8anan P0B s"p"rt# pada Ann#ston.
G"n"ra!#sas# Has#! Stud# T"r)adap Popu!as# La#n
Keran45a Konsep #
•
P"nd#d#,an
•
Status M"n#,a)
•
M"ro,o,
•
La(a T#n55a! 7# Ann#ston
Pa8aan P0B
P"n#n5,atan Pr"$a!"ns# 7#a'"t"s M"!!#tus
Ka6ian Teori Pen4ertian
Po!y+)!or#nat"d '#p)"ny!s 9P0B ada!a) ,"!o(po, 'a)an ,#(#a or5an#, s#nt"t#s yan5 t#da, t"r8ad# s"+ara a!a(# d# !#n5,un5an dan dapat ("ny"'a',an s"8u(!a) "f", '"r'a)aya yan5 '"r'"da. T"rd#r# atas stru,tur '#f"n#! d"n5an dua +#n+#n '"n"na t"r,a#t d#(ana '"'"rapa atau s"(ua ato( )#dro5"n t"!a) d#5ant#,an o!") ato( ,!or#n. Ru(us ,#(#a P0B ada!a) 0%-H%4?n0!n d# (ana n '"r,#sar dar# % sa(pa# %4. S"+ara t"or#t#s -4; s"nya=a p"nyusun 9d#s"'ut 8u5a +on5"n"r yan5 '"r'"da (un5,#n t"r8ad# t"tap# )anya s",#tar %4 d# antaranya yan5 t"!a) d##d"nt#f#,as# da!a( produ, ,o("rs#a!. Ba!!s+)(#t"r dan "!! ("n5usu!,an s#st"( p"no(oran untu, +on5"n"r P0B yan5 t"!a) d#adops# IUPA0 9*HO -444. P0B dapat '"rupa +a#ran '"r(#nya, ataupun padatan s"rta t#da, '"r=arna )#n55a ,un#n5 (uda. B"'"rapa P0B t#da, sta'#! dan dapat '"rupa s"'a5a# uap d# udara. M"r",a t#da, ("(#!#,# 'au atau rasa yan5 d#,"na!. S"+ara pra,t#, P0B ta)an t"r)adap ap# ,ar"na ("(#!#,# f!as) po#nt yan5 t#n55# 9%<4?>4 0 9ATS7R -444. P0B ("('"ntu, uap yan5 !"'#) '"rat dar#pada udara t"tap# t#da, ("!"da,. P0B 8u5a ("(#!#,# ,ondu,t#$#tas !#str#, yan5 r"nda) ,ondu,t#$#tas t"r(a! yan5 t#n55# dan r"s#st"ns# yan5 t#n55# t"r)adap d"5radas# t"r(a!. Atas dasar s#fat #n# P0B t"!a) d#5una,an s"'a5a# #so!ator d#"!",tr#, da!a( p"ra!atan !#str#, 9*HO -444. P0B ("(asu,# !#n5,un5an s"'a5a# +a(puran yan5 ("n5andun5 '"r'a5a# ,o(pon"n #nd#$#du +)!or#nat"d '#p)"ny! yan5 d#,"na! s"'a5a# +on5"n"r s"rta ,otoran 9ATS7R -444. S"(ua +on5"n"r P0B ada!a) !#pof#!#, dan !#pof#!#s#tas ("r",a ("n#n5,at d"n5an ("n#n5,atnya d"ra8at ,!or#nas#. Na(un ("r",a ("(#!#,# ,"!arutan a#r yan5 san5at r"nda). 0on5"n"r d"n5an t#n5,at ,!or#nas# yan5 !"'#) r"nda) a,an !"'#) sta'#! d#'and#n5,an d"n5an t#n5,at yan5 !"'#) t#n55# 9*HO -444. B"'"rapa +a(puran P0B ,o("rs#a! 9yan5 d#p"rda5an5,an d#,"na! d# A("r#,a S"r#,at d"n5an na(a da5an5 #ndustr# ("r",a ya#tu Aro+!or. S"'a5a# +onto) na(a Aro+!or %-1/ '"rart# 'a)=a +a(puran ("n5andun5 s",#tar 1/ ,!or#n dar# '"rat s"p"rt# yan5 d#tun8u,,an o!") dua d#5#t ,"dua da!a( na(anya 9ATS7R -444. S"p"rt# ,"'anya,an s"nya=a or5ano,!or#n 'anya, +on5"n"r yan5 san5at p"rs#st"n dan t"ra,u(u!as# da!a( ranta# (a,anan. In$"st#5as# d# '"r'a5a# '"!a)an dun#a t"!a) ("n5un5,ap,an ("n5"na# d#str#'us# !uas P0B d# !#n5,un5an. 7#str#'us# un#$"rsa! P0B d# s"!uru) dun#a ("nun8u,,an 'a)=a P0B d#an5,ut ("!a!u# udara 9-. K"(a(puan P0B untu, +o?7#st#! ("n5uap dar# t"(pat p"('uan5an sa(pa) ," at(osf"r 9adsorps# a"roso! d"n5an u,uran part#,"! D441?-4 ( dan ("!a=an d"5radas# pada su)u p"('a,aran yan5 r"nda) ("('uat transportas# at(osf"r s"'a5a# (od" uta(a da!a( d#str#'us# 5!o'a! 9*HO -444.
7a!a( s"'ua) p"n"!#t#an d# A("r#,a S"r#,at ;- dar# P0B t"rd"t",s# '"rada pada fasa uap 9-. 7a!a( s"'ua) p"n"!#t#an d# J"r(an +on5"n"r d"n5an t#n5,at ,!or#nas# yan5 r"nda) do(#nan '"rada d# udara yan5 t"!a) d#sar#n5 s"dan5,an P0B d"n5an t#n5,at ,!or#nas# t#n55# ("ndo(#nas# pada a"roso! dan +ura) )u8an 9- 9*HO -444. P0B t"!a) d#5una,an s"+ara ,o("rs#a! s"8a, %;-; s"'a5a# +a#ran d#"!",tr#, dan p"rtu,aran panas dan da!a( '"r'a5a# ap!#,as# !a#nnya. Na(un d#str#'us# P0B d# !#n5,un5an #tu t#da, d#,"na! sa(pa# %;22 ,"t#,a J"ns"n s"oran5 p"n"!#t# ("n5#d"nt#f#,as# P0B da!a( sa(p"! (anus#a dan sat=a !#ar. Banya, n"5ara dan or5an#sas# antar p"("r#nta) s",aran5 t"!a) ("!aran5 atau san5at ("('atas# produ,s# p"n55unaan p"nan5anan transportas# dan p"('uan5an P0B. P"('uatan P0B '"r)"nt# d# A("r#,a S"r#,at pada A5ustus %;<< ,ar"na ada 'u,t# 'a)=a P0B '"rta('a) d# !#n5,un5an dan dapat ("ny"'a',an "f", '"r'a)aya. Produ, ,onsu("n yan5 (un5,#n ("n5andun5 P0B t"r(asu, p"r!"n5,apan tua dar# p"n+a)ayaan n"on a!at !#str#, atau p"ra!atan yan5 ("n5andun5 ,apas#tor P0B yan5 d#'uat s"'"!u( p"n55unaan P0B d#)"nt#,an (#,ros,op (#nya, tua dan )#dro!#, (#nya, tua 9*HO -444. Ke4naan
Kar"na s#fatnya yan5 t#da, (uda) t"r'a,ar sta'#!#tas ,#(#a t#t#, d#d#) t#n55# dan s#fat #so!as# !#str#, P0B d#5una,an da!a( ratusan ap!#,as# #ndustr# dan ,o("rs#a! t"r(asu, !#str#, dan p"ra!atan )#dro!#,C s"'a5a# p!ast#+#"r da!a( +at p!ast#, dan produ, ,ar"tC da!a( p#5("n p"=arna dan ,"rtas sa!#nan ,ar'onC dan 'anya, ap!#,as# #ndustr# !a#nnya. 7# A("r#,a S"r#,at ("s,#pun suda) t#da, d#produ,s# !a5# s"+ara ,o("rs#a! P0B (as#) (un5,#n ada pada produ, dan (at"r#a! yan5 d#produ,s# s"'"!u( p"!aran5an P0B d# ta)un %;<; 9EPA -4%. M"nurut BPPT 9-4% s"+ara u(u( p"n55unaan P0Bs d#'a5# ("n8ad# ,at"5or# ya#tu: +7 Apli5asi Terttp PCB Conto) Ap!#,as# t"rtutup P0Bs antara !a#n:
a. E!"+tr#+a! Trafo '. E!"+tr#+a! Kapas#tor •
Kapas#tor Po="r &a,tor pada s#st"( d#str#'us# "!",tr#,a!
•
L#5)t#n5 Ba!!asts
•
Kapas#tor Motor start pada ,u!,as syst"( p"n5)an5at A0 )a#r dry"rs.
•
Kapas#tor da!a( p"ra!atan "!",tron#, t"r(asu, t"!"$#s# dan o$"n (#+ro=a$"
+. E!"+tr#+a! (otor d. E!"+tr#+ Ma5n"t
,7 Apli5asi Se&i Terttp PCB
Ap!#,as# s"(# t"rtutup ada!a) P0Bs t#da, t"rpapar !an5sun5 ," !#n5,un5an t"tap# dapat t"rpapar s"+ara p"r#od#+ s"!a(a p"n55unaan a!at t"rs"'ut '"r!an5sun5. Ta'!" '"r#,ut ("rupa,an +onto) ap!#,as# s"(# t"rtutup.
APL8KAS8 *lida 'eat Trans%er
T8PE LOKAS8 K#(#a Inor5an#, K#(#a Or5an#, P!ast#, dan
*lida 'idroli5
s#nt"s#s #ndustry p"nyu!#n5an (#nya, P"ra!atan p"rta('an5 A!u(#n#u( T"('a5a
Po&pa 9ac&
'a8a B"s# yan5 '"rasa! dar# #ndustry Ko(pon"n E!",tron#, (anufa,turC !a'orator#u(
Sitches $e4lator 9oltase Cairan Pen4isi Ka"el
ap!#,as#
p"n"!#t#an
dan
#nstru("nt IPAL P"ra!atan L#str#, P"ra!atan L#str#, P"ra!atan L#str#, #nsta!as# (#!#t"r
Listri5 17 Apli5asi Ter"5a PCB
S#st"( t"r'u,a ada!a) ap!#,as# d#(ana P0Bs '"rada da!a( ,onta, !an5sun5 d"n5an !#n5,un5an s",#tar dan !"'#) (uda) '"rp#nda) !an5sun5 ," !#n5,un5an. P"!#at 9P!ast#+#"rs ("rupa,an ap!#,as# t"r'u,a yan5 pa!#n5 'anya, d#5una,an da!a( P30 n"opr"n" dan !a#nnya. S"!a#n #tu P0B ap!#,as# t"r'u,a d#5una,an da!a( p"!u(as 0oat#n5 Surfa+" Ad"s#f T#nta dan !a#nnya.
*a5tor $isi5o
T#n5,at to,s#s#tas P0B d#p"n5aru)# o!") '"'"rapa fa,tor.d#antaranya: %. 0on5"n"r P0B. To,s#s#tas P0B t"r5antun5 pada +on5"n"r P0B yan5 sp"s#f#, 9ATS7R -44. -. K"'a,aran dan su('"r su)u t#n55#. S"p"rt# #ns#n"rator !#('a) '"r'a)aya dan ,"'a,aran trafo !#str#, 8u5a dapat ("n#n5,at,an to,s#s#tas +a(puran P0B d"n5an p"('"ntu,an 07&S 9ATS7R -444. M#sa!nya da!a( ,"'a,aran trafo d# B#n5)a(ton 9N"= or, +a#ran d#"!",tr#, t"rd#r# dar# 21 Aro+!or %-1/ dan 1 '"n"na po!y+)!or#nat"d ada!a) pyro!y"d. P#ro!#s#s #n# ("ny"'a',an p"('"ntu,an 8"!a5a '"r(#nya, yan5 d#d#str#'us#,an ," s"!uru) 'an5unan ("!a!u# !u'an5 $"nt#!as#. S"!a#n P0B 8"!a5a 8u5a ("n5andun5 07& t#n5,at t#n55# 077s t"r(asu, -<>?
"tra+)!orod#'"nod#o#n 9T077 '#p)"ny!"n"s d#,!or#nas# dan 'a)an ,#(#a !a#nnya. Infor(as# yan5 t"r'atas t"rs"d#a t"ntan5 "f", ,"s")atan pada oran5 yan5 t"r,"na 8"!a5a d# ,u!#t 8#,a t"r)#rup atau ,onsu(s# dar# (a,an d"n5an tan5an ,otor. . P"n5#,atan ("ta'o!#t P0B d"n5an (a,ro(o!",u! s"!u!"r nu,!"of#!#,
dapat
'"r,ontr#'us# pada "f", ra+un dar# P0B. P0B d#("ta'o!#s(" o!") s#st"( (#,roso(a! (onooy5"nas" yan5 d#,ata!#s#s o!") s#to,ro( P?/14 untu, f"no! 9("!a!u# #nt"r("d#"t ar"n o,s#da yan5 dapat t"r,on8u5as# atau d#)#dro,s#!as# !"'#) !an8ut untu, ("('"ntu, suatu ,at",o!. Ar"n" o,s#da #nt"r("d#"t '"rs#fat "!",trof#!#, d# a!a( ,o$a!"n dan dapat ("n5#,at (a,ro(o!",u! nu,!"of#!#, s"!u!ar 9(#sa!nya prot"#n 7NA RNA dan ("n5#ndu,s# unta#an 7NA dan p"r'a#,an 7NA yan5 dapat '"r,ontr#'us# t"r)adap r"spon to,s#, dar# P0B. S"!a#n #tu ar"na o,s#da #nt"r("d#"t dapat t"r,on8u5as# d"n5an 5!utat)#on" dan s"!an8utnya d#("ta'o!#s(" untu, ("('"ntu, ("ta'o!#t ("t#!su!fon#! yan5 t"!a) d##d"nt#f#,as# da!a( s"ru( dan 8ar#n5an sa(p"! (anus#a dan pada )"=an !a'orator#u(. P"n5#,atan ("ta'o!#t ("t#!su!fon#! d"n5an '"'"rapa prot"#n dapat '"r,ontr#'us# untu, '"'"rapa "f", ra+un dar# P0B. Ha! #n# 8u5a t"!a) d#)#pot"s#s,an 'a)=a ("ta'o!#t P0B )ydroy!at"d dapat '"r,ontr#'us# t"r)adap to,s#s#tas P0B 9ATS7R -4%.
3ilai A&"an4 Batas
O++upat#ona! Saf"ty and H"a!t) Ad(#n#strat#on 9OSHA ("nyaran,an 'atas p"(aparan yan5 d###n,an 9P"(#ss#'!" Eposur" L#(#t atau PEL s"'"sar %4 (#!#5ra( p"r ("t"r ,u'#, 9(5 @ ( pada ar"a ,"r8a udara s"!a(a > 8a( ,"r8a p"r )ar# atau /4 8a( p"r (#n55u 9T*A untu, P0B yan5 ("n5andun5 /- ,!or#n 9rata?rata ru(us (o!",u! 0%-H<0!. Adapun PEL untu, P0B d"n5an 1/ ,!or#n dan ru(us (o!",u! rata?rata 0%-H10!1 ada!a) 41 (5 @ ( 9OSHA %;;>a. K"dua standar ("n+a,up s"(ua '"ntu, f#s#, s"nya=a s"p"rt# A"roso! uap ,a'ut spray 9s"(protan dan part#,"! d"'u yan5 sarat a,an P0B. T)"
Nat#ona!
Inst#tut"
for
O++upat#ona!
Saf"ty
and
H"a!t)
9NIOSH
("r",o("ndas#,an %4 8a( T*A dar# %4 (#,ro5ra( p"r ("t"r ,u'#, 9u5 @ ( '"rdasar,an ,ons"ntras# (#n#(u( yan5 t"rd"t",s# dan pot"ns# ,ars #no5"n#s#tas dar# P0B. NIOSH 8u5a ("r",o("ndas#,an 'a)=a s"(ua paparan d# t"(pat ,"r8a d#,uran5# ," t#n5,at t"r"nda) yan5 !aya, 9NIOSH -441.. EPA ("n5an55ap P0B s"'a5a# at yan5 (un5,#n ,ars#no5"n pada (anus#a dan ("!aran5 !#('a) #ndustr# d# 'a=a) P"do(an *at"r A+t Eff!u"nt. Tu8uan EPA untu, t#n5,at
,onta(#nas# (a,s#(u( 9Ma#(u( 0onta(#nant L"$"! atau M0L dar# a#r (#nu( ada!a) no! dan M0L untu, P0B da!a( s#st"( a#r pu'!#, s"'"sar 4.4441 pp( 9EPA -44%. EPA ("nsyarat,an 'a)=a tu(pa)an P0B atau s"+ara t#da, s"n5a8a r#!#s ," !#n5,un5an dar# % pound atau !"'#) d#!apor,an ," EPA ATS7R -444. &7A ("=a8#',an to!"rans# P0B dar# 4-?4 pp( untu, s"(ua (a,anan d"n5an t#n5,at to!"rans# pada #,an ya#tu - pp(. &7A 8u5a ("('atas# P0B d# ,"rtas 'a)an (a,anan ,"(asan untu, %4 pp( &7A %;;2+. T)" &ood and A5r#+u!tur" Or5an#at#on 9&AO dan Or5an#sas# K"s")atan 7un#a 9*HO ("('o!"),an asupan P0B )ar#an 2 (5 @ ,5 p"r )ar#.
7# Indon"s#a 'a,u (utu P0B d#atur da!a( P"raturan P"("r#nta) No(or %> Ta)un %;;; T"ntan5 P"n5"!o!aan L#('a) Ba)an B"r'a)aya dan B"ra+un.
:alr Pe&a6anan
M"nurut ATS7R 9-4%/ (anus#a dapat ("n5a'sor's# P0B ("!a!u# #n)a!as# ora! dan d"r(a!. 7ua su('"r uta(a pa8anan P0B '"rasa! dar# !#n5,un5an dan t"(pat ,"r8a. Kar"na ("r",a ta)an t"r)adap d"5radas# s"nya=a P0B san5at +)!or#nat"d dapat '"rta)an d# !#n5,un5an s"!a(a '"'"rapa d",ad". Na(un s"!a(a dua d",ad" t"ra,)#r ,ons"ntras# P0B d# s"'a5#an '"sar ("d#a !#n5,un5an s"+ara u(u( ("n5a!a(# p"nurunan. +7 Pa6anan B5an di Te&pat Ker6a a7 Poplasi &&
Ma,anan ada!a) su('"r uta(a pa8anan P0B untu, (asyara,at u(u( 9070 -44;'. Paparan t"r8ad# t"ruta(a d"n5an ("n"!an (a,anan t#n55# !"(a, s"p"rt# produ, susu t"!ur !"(a, #,an dan sat=a !#ar ATS7R -444C 070 -44;'C s)"r %;;;C Gund"rson dan Gund"rson %;>>C Hopf "t a!. -44;C Patt"rson "t a!. -44>. 070 ("n"r'#t,an Laporan Nas#ona! Paparan Manus#a K#(#a L#n5,un5an. Laporan #n# ("rupa,an p"n#!a#an '"r,"!an8utan dar# paparan 'a)an ,#(#a !#n5,un5an pada popu!as# u(u( d# AS. Laporan K""(pat 9070 -44;' '"r#s# data s"!a(a '"rta)un?ta)un %;;;? -444 -44%?-44- dan -44?-44/ dar# p"s"rta Nat#ona! H"a!t) dan Nutr#t#on Ea(#nat#on Sur$"y 9NHANES. 7a!a( !#n5,un5an p"ra#ran !#pof#!#s#tas yan5 t#n55# pada P0B ("ny"'a',an s"nya=a #n# untu, ,"!uar dar# a#r dan t"rs"rap ("n8ad# s"d#("n. M"s,#pun adsorps# s"d#("n ("('antu ("n+"5a) ,onta(#nas# paso,an a#r (#nu( 'a5#an P0B pada s"d#("n '"rp"ran da!a( ,"+"nd"run5an s"nya=a #n# ("n8ad# t"r,ons"ntras# pada or5an#s(" a,uat#,. I,an yan5 (a,an dar# p"ra#ran d# 'a5#an 'a=a) 9'otto(?f""d#n5 f#s) s"+ara t#da, !an5sun5 ("n5u(pu!,an P0B dar# s"d#("n. Ha('atan dar# s"nya=a #n# p"ny"'a' '#od"5radas# P0B ("n8ad# !"'#) t"r,ons"ntras# ,"t#,a ("r",a '"r5"ra, ," atas ("!a!u# ranta# (a,anan dar# or5an#s(" 'otto(?f""d#n5. S"'a5a# )as#! dar# '#o,ons"ntras# dan '#o(a5n#f#,as# t#n5,at P0B da!a( or5an#s(" a#r dapat s"'anya, satu 8uta ,a!# !"'#)
t#n55# dar# t#n5,at da!a( !#n5,un5an a#r ATS7R -444. 7a!a( stud# Nas#ona! K#(#a R"s#du d# s) d#!a,u,an antara ta)un %;>2 dan %;>; EPA %;;-a %;;-' ,ons"ntras# rata?rata P0B pada #,an 'otto(?f""d#n5 s"'"sar %; pp(. Na(un t#n5,at P0B s"t#n55# -4 pp( t"!a) t"rd"t",s# pada #,an yan5 d#a('#! dar# p"ra#ran d",at !o,as# !#('a) '"r'a)aya ATS7R -444. Tota! Stud# 7#"t yan5 d#!a,u,an o!") &ood and 7ru5 Ad(#n#strat#on 9&7A t"!a) ("n5un5,ap,an 'a)=a 8u(!a) t#n5,at P0B t"!a) ("nun8u,,an tr"n p"nurunan ,ons"ntras# dar# ta)un %;<4?an sa(pa# %;>4?an dan asupan yan5 r"!at#f sta'#! dar# ta)un %;>- sa(pa# %;;<. S"'a5a# +onto) 8u(!a) d#"t stud# yan5 d#!a,u,an %;>-?%;>/ untu, oran5 d"=asa antara us#a -1 dan 4 ("nun8u,,an 'a)=a asupan )ar#an rata?rata P0B ada!a) D444% (#,ro5ra( @ ,#!o5ra( 9(5 @ ,5 '"rat 'adan @ )ar# s"dan5,an pada stud# ta)un %;;< rata?ratanya ada!a) 4.44- (5 @ ,5 '"rat 'adan @ )ar# ATS7R -444. "7 poplasi 5hss
Masyara,at yan5 t#n55a! d# d",at #ns#n"rator fas#!#tas p"('uan5an P0B !a#nnya atau s#tus !#('a) '"r'a)aya !a#nnya d#(ana P0B t"!a) t"rd"t",s# dapat ("n"r#(a pa8anan t#n55# P0B dar#pada popu!as# u(u(. E,sposur t"rs"'ut (un5,#n ("!a!u# ,onsu(s# #n)a!as# atau ,onta, d"n5an ,u!#t ATS7R -444. ,7 Pa6anan di Te&pat Ker6a
Pa8anan P0B d# t"(pat ,"r8a t"r8ad# t"ruta(a ("!a!u# rut" #n)a!as# dan ,u!#t. 0a(puran P0B ,o("rs#a! '"r$ar#as# (u!a# dar# t#da, '"r=arna )#n55a +o,!at 5"!ap '"rupa (#nya, dan dar# +a#ran ,"nta! )#n55a s"(#so!#ds r"s#n yan5 !"n5,"t. M"s,#pun P0B ("n5uap p"r!a)an pada su)u ,a(ar $o!at#!#tas P0B ("n#n5,at s"+ara drast#s d"n5an 'a),an s"d#,#t ,"na#,an su)u. P"ra!atan yan5 '"r#s# P0B dapat ("n8ad# t"r!a!u panas dan ("n5uap,an 8u(!a) yan5 s#5n#f#,an dar# P0B ("n+#pta,an 'a)aya #n)a!as# yan5 dapat d#p"r'"sar o!") $"nt#!as# yan5 'uru,. Kar"na s#fat yan5 san5at !#pof#!#, 8u5a P0B 8u5a dapat d#s"rap ("!a!u# ,u!#t s"t"!a) ,onta, d"n5an p"ra!atan yan5 t"r,onta(#nas# a#r atau tana). Produ, yan5 ("n5andun5 P0B t#da, !a5# d#produ,s# s")#n55a pa8anan d# t"(pat ,"r8a t#da, !a5# t"r8ad# pada p"n5aturan t"rs"'ut. Na(un d"(#,#an pa8anan (un5,#n t"r8ad#: •
S"!a(a p"("!#)araan atau p"r'a#,an p"ra!atan tua yan5 ("n5andun5 P0B
•
A,#'at ,"+"!a,aan yan5 ("!#'at,an p"ra!atan
•
S"!a(a p"('"rs#)an t"(pat p"('uan5an a,)#r !#('a) atau ,"5#atan p"('uan5an
•
S"!a(a p"r'a#,an atau p"n5)apusan 'a)an 'an5unan tua t"r(asu, p!"st"r +at dan t"rt#dur yan5 ("n5andun5 P0B.
!a%tar psta5a
A. Ta)#r -4%/ Senyawa Organik Sintetis on!#n". A$a#!a'!" fro(: )ttp:@@r"pos#tory.un)as.a+.#d@'#tstr"a(@)and!"@%-/12<>;@%4;>2@